10 Years Brainwashing

‫בעזרת ה' יתבר‬

:ωÓ-ÒȘ ÌÚÂÙ Ú‚‡¯Ù ÚÎÈÏ‚‡ËÈÈ Ȅ Ûȇ ¯ÚÙËÚ ¯Ú„

ÔÚˆ ÔÈ¢ ˘ȯ„ Ò»‡Â ?˙ÂÁÂÓ È„ Ûȇ ¯»‡È χÈ‚¯‡" .‚.‡ ÔÂÙ ‰ÈÏ·Ùȇ¯Ú„È ԇ "‰˘ÂÈÏ ‰¯ËÚ ˙¯ÊÁ‰" ÔÂÙ „»‡È¯Út Ԃȯ»‡È-ÔÚˆ ̈ ˆ ,"˙„Ӊ ÌÚÂ" Ô‡ "‰¯Â˙‰ ˙‚‰‰" ‰ÂÎÓ‰ ‰"Ïʉ ˙ÂÎÏÓ È„ ¯Úˇ "¯‡ÓË‡Ò ÔÚÈȯ ÚÚ‚Èȇ È„ Ôȇ "ÚÒÚ¯ÚËȇ-Ó‡" È„ ÔÂÙ ËÈÈ„‡· Ô‚ÈËÎȯ ÌÚ„ Ô¯ÚϘ¯Ú

Ë"Ò˘˙ ÔÂÈÒ È"Á

–

1

Ë"˘˙ ÔÂÈÒ È"Á

‫˜‪:¯ÈÙÈȯ‡ ¯Úˆ¯Â‬‬ ‫דער פאלגענדער ארטיקל "‪ "˙ÂÁÂÓ È„ Ûȇ ¯‡È ÔÚˆ ÔÈ¢ ˘ȯ„ Ò‡ÂÂ‬ערשיינט‬ ‫לרגל דע ענדע פו דע ‪ 10‬יאריג השחתה וואס האט באטראפ מלכות סאטמאר אונטער‬ ‫דע פא פו "הנהגת התורה" או "נעימת המדות"‪ ,‬וואס אוי דע וואג האט מע‬ ‫אויסגעריס גופי תורה ווי התחברות לרשעי‪ ,‬זלזול בגדולי תורה ומאורי הדור‪ ,‬מסירות‪,‬‬ ‫מלשינות‪ ,‬הליכה לערכאות שלא בהזמנה לדי"ת‪ ,‬ביז צו גיי צו ציוניסטיש בג"!‪.‬‬ ‫ווי ס'איז געווע צו ערווארט האט דער גאנצער באלא געפלאצט! ביי די אייגענע‬ ‫רייע הערשט א געפערליכע דעמאראליזאציע או צעמישעניש‪ .‬די צע יעריגע האראוואניע‬ ‫גייט לאיבוד‪ .‬אינגע בחור'לי או אינגעלייט פרעג קשיות‪ ,‬מ'זעט סתירות‪ ,‬מ'פלאגט זי צו‬ ‫פארענטפער‪ ,‬אבער ס'גייט עפעס נישט ווי געפלאנט‪.‬‬ ‫זעענדיג אז דער בא הינקעט אונטער‪ ,‬האט דער עמטליכער מנהל פו די ישיבה‬ ‫גדולה זי אויפגעשטעלט מיט העצערישע רעדעס‪" ,‬אנצואווארימע" די געמיטער או‬ ‫אריינברענג א "טויש" אינע מצב‪ ,‬בלשונינו‪" :‬צו בויע די חסידות"‪.‬‬ ‫נא מיט א יאר צוריק‪ ,‬בעפאר כ"א כסלו תשס"ח האט ער זי ארויסגעלאזט אי די‬ ‫מיסיע צו "שווענק די מוחות"; ער באזידלט די בחורי אוי זייער "אומאינטערעסע" אי די‬ ‫גאנצע הנהגה או דער סאמע מנהיג‪ ,‬אבער נא א יאר האט ער זי ווירקלי ארויסגעשיילט‪,‬‬ ‫"יצא המרצע מ השק"‪ ,‬ער קלאגט או יאמערט אז דער צד שכנגד "איז שולט אוי אונזערע‬ ‫מוחות"‪ .‬עס וואונדערט אי "פארוואס לאז זי די בחורי שולט זיי אוי די מוחות"?!‬ ‫צו ערפיל דע דורשט פונע אייגענע ציבור ווערט אי דע ארטיקל אביסל‬ ‫בארירט "אויפ שפי! גאפל" די אורזאכ או זעלבסטפארשטענדליכע פאקט וועלכע זענע‬ ‫גור אז "מ'איז שולט אוי די מוחות"‪ ,‬או די סיבות "פארוואס ס'הערשט אזא‬ ‫אימאינטערעסע צו די גאנצע חבורה פו רבי' זאל זיי געזונט" )כלשונו פונע דרש הנ"ל(‪.‬‬

‫‪ÈȈ È„ Ԙ˜ί„‡ χÊ'Ó Ê‡ ,ϘÈ˯‡ ÌÚ„ ËÈÈÏ'Ó ¯‡ÙÚ· ̇Êˇ¯ Êȇ'Ò‬‬ ‫„¯˘‪ (#1 ,Ï"‰ Ô˘¯„ ÌÚ„ ÔÂÙ ˙Â‬געזאגט בישיבת קווינס אלס הכנה צו שבת כ"א כסלו‬ ‫תשס"ח ווע די בחורי האב געזאלט עס אינאיינע מיט זייער "נשיא הישיבה"; ‪(#2‬‬ ‫געזאגט מיט א יאר שפעטער‪ ,‬אלס הכנה צו יו"ט פורי תשס"ט‪ .‬ביידע דרשות זענע א‬ ‫ווארט'ליכע איבערזעצונג פונע טעיפ וואס איז ברייט צושפרייט ביי ציבור‪.‬‬

‫באמערקונג‪:‬‬ ‫דער ארטיקל איז פיל מער אויסגעברייטערט פו די ערשטע ווערסיע‪ ,‬אזוי אז ס'איז אקטועל‬ ‫או אינפארמאטיוו אוי פאר די וועלכע האב דאס שוי געליינט צו ערשט מאל‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫דרשה ‪#1‬‬ ‫‪„ÏÚÙÚÓÂÏ· È·ˆ ÈÏ˙Ù '¯ ‡ÏÙ „È‚Ó ‚"‰¯‰ ˙‡Ó‬‬

‫˘‪‡"ËÈÏ‬‬

‫‪ÒȘ – ¯‡ÓˇÒ'„ ‰Ï„‚ ‰·È˘È ωÓ‬‬

‫‪˜"ÙÏ Á"Ò˘˙ [ÂÏÒÎ ‡"Î ˙·˘ ̄˜] ·˘È '¯Ù '‰ ÌÂÈ‬‬ ‫‪q`eex‬‬ ‫‪¨ `t‬‬ ‫©‬

‫‪,hyipx`b‬‬ ‫¨‬ ‫`‪ ?rqrxrhpi‬נו ווס זל אי טו‪ ,‬אי פרעג ל‪ %‬די‬

‫‪...‬ס'איז בער ד עול‪ ,‬באמת וואוילע בחורי‪,‬‬ ‫וואס זיי פרעג קשיא‪ ,‬אפשר ז מע רג ניזירט זי‪,‬‬ ‫מע קומט זי צוז ‪ ,‬דס איז נישט אפשר אזוי‬ ‫ רטיי? מ'איז מחזק די  רטיי‪...‬‬

‫‪hyxrd‬‬

‫‪`f‬‬ ‫©` ©‬

‫`‪-ne‬‬

‫מענטש‪ ,‬ווס זל אי טו?‪...‬‬

‫טמער וויל מע נר קהלה ווייל מע ד ר! ‬ ‫קהלה לש קהלה‪ ,‬צו קענע ווייז ז מע הט ‬ ‫גרויס עול‪ ,‬איז עס הבל הבלי‪...‬‬

‫‪xrn`h‬‬ ‫י‪ ,‬בער די ז ‪ ,‬ז ס'ווייזט לא איכפת‪¨ ,‬‬ ‫`‪oiif oi` orpree`© c ev ocixtev xega xrcri fi‬‬ ‫‪l'yxcnd zia oiif oi` ,j`l‬‬ ‫‪¨ oiif oi` ,xrwpea‬‬ ‫‪ ,bxeaqn`iliee‬אי וויל‬ ‫©‬ ‫‪oi` xrni` e`ee ,hx`c‬‬ ‫¨‬

‫ווע ס'איז נר צוז מקו פו מענטש ז מע‬ ‫זל קענע ווייז ווסערע עול מע הט‪ ,‬איז עס הבל‬ ‫הבלי‪...‬‬

‫נישט אויסרעכענע לע מיני שמות‪ ,‬או ער הט‬ ‫קיינמל נישט קיי אינטערעסע ריינצוטרעט אינע‬ ‫‪zecizr ic oiif hree q`e‬‬ ‫רבי' ז"ל'ס ביהמ"ד‪¨ e" ,‬‬ ‫‪."!?dkxal epexkf o'iax mrpet dcewp ic oet‬‬

‫ טאג ווי כ"א כסלו‪ ,‬ס'איז בעתו ובזמנו‪ ,‬ווס‬ ‫דער תכלית דערפו איז לחיזוק לתורה ולאמונה‪ ,‬למיר‬ ‫אונז אוי זוי טו‪.‬‬

‫‪oiif wfgn ev devn rbicl`eerb‬‬ ‫©‬ ‫"‪`© fi`'q‬‬ ‫‪ ."!!!j`f ic‬דס איז נישט  רטיי'איש!!! "דס איז‬

‫מ'רייסט מיר דע ק ר‪ ,‬איז ווס זל אי‬ ‫טו‪ ,‬זאג אי? אי ד ר! ווייטער רעד ווס מע ד ר!‬ ‫רעד‪ .‬פ רקויפ נ רישקייט? פ רקויפ שקרי‬ ‫וכזבי? וועלמיר פ רקויפ דמיונות? פ רקויפ פ ר'‬ ‫עול "אנוכיות"? עגאאיז? נכ מל ווי גרויס מע‬ ‫איז‪ ,‬ווי הייליג מע איז‪ ,‬ווי מעכטיג מע איז‪,‬‬ ‫"ברבבותינו"?‪ ,‬נכ מל או נכ מל‪ ,‬כנוסח הגוי‪,‬‬ ‫ווס מע ה לט אי איי רג נדע ווי שט רק‬ ‫מע איז‪ ,‬ווי גרויס מע איז‪ ,‬דס איז נישט דער דר‬ ‫ישראל סבא‪.‬‬

‫ מצוה מחזק צו זיי"!‪ .‬ווע מע איז מחזק דע‬ ‫ציבור‪ ,‬מע איז מחזק דע רבי'‪ic wfgn fi` orn" ,‬‬

‫בער ס'איז אמת ז ס'איז ד ז ז ‪ ,‬ס'ליגט‬ ‫‪`hyip‬‬ ‫¨‬ ‫בער טענה אי די מענטש‪fi`'q f`© ,‬‬

‫‪liih x`t‬‬ ‫©‬ ‫‪hxree q`ee‬‬ ‫¨‬ ‫‪mrla`x‬‬ ‫`‪¨ R oii‬‬ ‫‪xrc liiee" ,mrla`x‬‬ ‫]‪¨ R `© fi` mixrxrn [mixega‬‬ ‫‪.mrla`x‬‬ ‫‪¨ R xrc fi` q`c‬‬ ‫‪¨ ."y`xa ovif hree iax‬‬ ‫‪ic x`t‬‬ ‫©‬ ‫"‪wefig xrqiexb `© ev oiif hree'q‬‬ ‫‪..."reerhq'iax‬‬

‫‪mrpet dcewp ic oreerb wfgn orn h`d‬‬ ‫‪¨ ,"j`f‬‬ ‫©‬ ‫‪...dkxal epexkf o'iax‬‬

‫‪!!??seq xrc oiif hree q`ee ,rqrxrhpi` oiiw‬‬ ‫‪o'iax mrpet dcewp ic hin oiif hree q`ee‬‬ ‫¨‬ ‫‪" ?dkxal epexkf‬ס'איז אמת די טענה"!!‬

‫‪q`eex‬‬ ‫‪¨ `t‬‬ ‫©‬ ‫‪,R`w‬‬ ‫¨‬ ‫‪mrc R`x‬‬ ‫‪¨ `© xin hqiix'n‬‬ ‫‪rqrxrhpi`ne` `© f`© mixega ic iia hyxrd‬‬ ‫‪fi`'q !?[o'iax oet] dxeag ovp`b‬‬ ‫‪© mrc x`t‬‬ ‫©‬ ‫"‪hyip mi` hxiqrxrhpi`'q ,"dil ztki` `l‬‬

‫*‬ ‫כ'הב שוי דערמ נט‪ ,‬אז ט טעס הב זי מיר‬ ‫‪3‬‬

,mixega ic x`t © ocrx sx`c © orn ,‫גערעדט‬ ic hin zecerq yly `© xr hree`x © R q`eex ¨ `t © rl`© oi` !qrw`hq © `x ¨ R ic hin ?mr ipend mixac R`¨ hqreny orn !orn hvif xrkrl ic hin ot`xhrb ¨ jif h`d orn !milha iia milha mixac hqrenyrbR`¨ oe` "qcprxt"

 ‫ מע כיערט‬,‫! ס'ווערט דער זמ‬zecerq yly

‫ אי קע נישט‬:[‫ ]ביי בחורי‬%‫ס'איז דא א תירו‬ ‫ ווער‬.‫ מע קוקט אוי! מיר‬.‫שטיי ביי שלש סעודות‬ ‫קוקט? פו וועמע הט מע מורא? טוט מענטש‬ ?‫ ד ר! מע מורא הב פ ר בני אד‬,‫ריכטיג‬ ,c"ndia oi` l`n ¨ `© `i ¨ hnew orn oree

‫ אינדערווכ דער‬,‫יעדער פ לט ד מל ריי‬ oe` mixag rpiif hin hiihy ‫ או ער‬,‫שבת‬

...‫ אזוי ווי די פורקי‬,‫ מע כ ט ציג רעטל‬,‫מעריב‬ ,‫ אזוי ווי די המוני ע‬,‫אי וויל נישט זג פורקי עול‬ ‫ רבעטס מענטש ווס הב נישט קיי ברעקל ק‬ ...% ‫אויפ' ל‬

ohinpi` ,orpree`c © ohinpi` oiix`© hyielR qr ohl`d © oci` rkilxr oe` ,dxezd z`ixw oe` ,ux`d © oet hela iif hR`xh ¨ 'q ,qie` hyip oin `f © `© j`c ¨ fi` xega xrc ,o`¨ mi` hwew xr orpree`c © oal`d © `© ocrxpiix`© orw xr ,"m`¨ A" .zay

‫ וואו‬.‫כמה וכמה עלטער ווס קרעכצ אוי! דע‬ ` j`p fi` orpxrl htiel orn oree ?‫לויפט מע‬ !!!orpxrl hyip j`c ¨ htiel orn .dxv ral`d © ‫!! מע זל זי‬lhrx`biv © `© oR`k © htiel orn

‫ווס הט מע דרט נישט מורא ז מע קוקט‬ hbpif orn oe` hiihy'n oree x`p ¨ ?‫אוי! אי‬

‫ ס'זל זי צוז מקומע דער‬.‫צוז מקומע אי ביהמ"ד‬ ‫ אי רבי' ז"ל'ס‬,‫ ברוב ע‬,‫עול ביי שלש סעודות‬ ...‫ביהמ"ד‬

ic hxrd orn iv ,zecerq yly iia zexinf xr h`d ¨ qhl`nrc ¨ ,zecerq yly iia dxez ?mi` sie` hwew orn f`© `xen

‫שלש סעודות וויל אי ר ווע אינע ר דני‬ ,‫ביהמ"ד וואס איז געווע דע רבי' ז"ל'ס ביהמ"ד‬ ul`© ,xeaiv xrxrqrxb `© iee ,‫צוז מע ברוב ע‬

* (:"yih" miia oxittie` jif l`f'n ief`iee ,qrivwexhqpi`)

.miny ceak xrxrqrxb `©

j`ee ic oqr hree'n] ,mler mrc hra ji` ovif" [l`f'n ,mrpii`pi` o'iax o'hin zay [iax xrc] orn ,yih miia "clecrb hin qr l`f ¨ orn" ...dxez ixac ocrx hree jix`n hyip hree orn" [!!!]..."ohl`dqie` © jxc hin ,"clecrb hin ovif" ..."bp`l © ev oiif `© daiqn ic oet ornewqiex`© l`f ¨ 'q ,ux` ...miny ceak ieaix

!‫ מע טוט ווס מע ד ר‬,‫ ז די עסקני פיל י‬ '‫ דער עני ז די בחורי ווייז רויס ז דע רבי‬,‫טו‬ ‫ ער איז גרייט צו‬." ‫ז"ל'ס "ז " איז ביי זיי " ז‬ ,‫ אי ר דני‬,‫ יעדער איינער בלי יוצא מ הכלל‬,‫ערשיינע‬

, ‫ געוו לדיגע ז‬,‫צוז מע ביי שלש סעודות‬ ...‫געוו לדיגער הכרת הטוב‬ l"f

.[‫די זעלבע ז  איז מוצאי שבת ]במעמד ההודאה‬ hxta ,‫ ז דער ציבור דרט‬,‫ס'איז כבוד הציבור‬ ‫ מע ט נצט‬,‫ או נכדע‬,hcrx iax xrc oree f`© ,hb`f'n iee ,mler o`© oiif l`f ¨ 'q f`© ,‫צוז מע‬

o'iax

mrc ul`© hvep orn ...obie` ic mrpri okrhyevqie`

‫ווער ס'דערהערט נישט ווס כ'הב מסביר‬ iia oiif ev `i ¨ fi` zeaiyg ic ‫ ווס‬,‫געווע‬ © oi` j`ee rcri zecerq yly ‫ קוקט אויס‬,ipc`x ‫ או ס'איז נישט‬,"‫אז ער איז " לעינער כפוי טובה‬ .‫צו ווע צו רעד‬

mrpet miny ceak ieaix `© ornewqiex`© l`f ¨ 'q .hrkie` [xrpic] zay i`ven

* 4

‫דרשה ‪#2‬‬ ‫‪„ÏÚÙÚÓÂÏ· È·ˆ ÈÏ˙Ù '¯ ‡ÏÙ „È‚Ó ‚"‰¯‰ ˙‡Ó‬‬

‫˘‪‡"ËÈÏ‬‬

‫‪ÒȘ – ¯‡ÓˇÒ'„ ‰Ï„‚ ‰·È˘È ωÓ‬‬

‫‪˜"ÙÏ Ë"Ò˘˙ [ÌȯÂÙ‰ ÈÓÈ Ì„Â˜] ‰Âˆ˙ '¯Ù '‰ ÌÂÈ‬‬ ‫שלימה‪ ,‬ווייל די נקודה פו רבי' ז"ל איז דער היפו‬ ‫פו דע מלכות‪...‬‬

‫כ'וויל רעד אפאר ווערטער‪ ,‬ס'פעלט נישט אויס‬ ‫מ'זאל עס אויפכאפ‪ ,‬ס'איז נישט קיי דרשה לצור‬ ‫הישיבה‪igxk lra dyxc ` ob`f hpiid lree'k ,‬‬ ‫‪.ipevxl cebipae‬‬

‫יעדע מסיבה ווערט אדווערטייזט "ברבבותינו"‪...‬‬ ‫עכטע פראפאגאנדע כדרכי הגוי‪ .‬די בראשור וואס‬ ‫זענע גרייט אריינצולייג פיקטשערס‪ ,‬ווער אנגעפילט‬ ‫מיט אלע מיני פיקטשערס‪ .‬פו יעדע נארישע מסיבה‪,‬‬ ‫דינער‪ ,‬פו יעד וויזיט פו א ויקרא)שמו)בישראל רב‬ ‫אדער עפעס א ש דבר‪ ,‬אלעס מיט פיקטשערס‪ .‬וויאזוי‬ ‫מ'האלט א לולב‪ ,‬וויאזוי מ'שלאגט כפרות‪ ,‬וויאזוי‬ ‫מ'קושט דע אתרוג‪ic sie` oiif ev hley qrl` .‬‬ ‫‪ ,hiidyhprn ic oet zeaygn‬אז מ'זאל בטל ווער‬ ‫כעפרא דארעא‪...‬‬

‫דער היינטיגער צוועק מוז אי מאכ א אויסנא‪...‬‬ ‫כ'מוז רעד אפאר דברי העומדי על הפרק‪ ,‬ס'פעלט‬ ‫נישט אויס מ'זאל עס אויפכאפ‪ ,‬ס'איז גענוג אז‬ ‫מ'דאר! עס איינמאל רעד‪ ,‬מ'זאל וויס די נקודה‬ ‫האמיתיות‪...‬‬ ‫את ידעת את כל התלאה אשר מצאתנו‪ ,‬וואס‬ ‫מ'מאכט דא מיט די לעצטערע יאר‪ .‬מ'קע אסא רעד‬ ‫או מ'וועט נישט פארטיג ווער צו רעד‪ .‬אי וויל נאר‬ ‫רעד אויפ שפי‪ %‬פינגער‪ ,‬ווייל אי וויל מי‬ ‫פארענטפער פארוואס כ'האב געמאכט א אויסנא‪...‬‬

‫ווע ס'פעלט אויס פאר פראפאגאנדע‪ ,‬מאכט מע‬ ‫"תקנות" לטובת הכלל אוי‪ ...‬מ'האט א בית החיי‪,‬‬ ‫‪sie` oiif ev hley q`ee hin oiey orn h`d‬‬ ‫‪...zeaygn q'nrpri‬‬

‫די לעצטערע יאר מאכ ערליכע איד אסא‬ ‫מיט‪ ...‬די מלחמה ‪q'nrpri sie` ziad-lra oiif ev‬‬ ‫‪ ...daygn‬מ'פירט א מלחמה ‪sie` oiif hley l`f'n‬‬ ‫‪ .oyhprn ic oet zeaygn ic‬צו ווייז וואס א גרויסע‬ ‫מלכות מ'איז‪.‬‬

‫כ'האב ]פריער[ געזאגט פאר עול‪ ,‬דער גאנצער‬ ‫שמועס איז מיר בעל כרחי צו רעד‪ ,‬ס'איז מיר די גאנצע‬ ‫זא נישט איינגענע‪ ,‬פארדע זאג אי אז מ'דאר! עס‬ ‫נישט אפכאפ מיט רעקארדער'ס‪ ,‬ס'איז גענוג אז‬ ‫מ'דאר! עס זאג‪ ,‬או מ'דאר! עס נישט איבער'חזר'‪...‬‬

‫מ'האט ארגאנאזירט א געוואלדיג פראפאגאנדע‬ ‫אפאראט‪ ,‬וואס ס'קע זי פארמעסט‪ ,‬ריכטיגע גוי'שע‬ ‫פראפאגאנדע אפאראט וואס די גוי פיר‪ .‬מ'האט‬ ‫ארגאנאזירט דע אפיקורסיש "בלאט"‪ ,‬ס'האט זי‬ ‫נישט וואס צו שעמע פאר די אמאליגע אפיקורסישע‬ ‫משכיל'ישע געשרייבעכצער‪ ,‬דארט ווערט אפגעלאכט‬ ‫פו כל דבר קדוש‪ .‬אפילו די דברי תורה או די מוסר‬ ‫או די חסידות או נקודה פו "סאטמאר" וואס דארט‬ ‫ווערט גערעדט‪ ,‬ליגט אי דע ליצנות גמור פו יעדע‬ ‫הייליגע זא‪ ...‬כדי מ'זאל קענע אהערשטעל א מלכות‬

‫עכ"פ די שפי‪ %‬פו די גאנצע זא‪ ,‬קע מע נא‬ ‫רעד או רעד‪ ,‬אוי! די אלע באגריפ‪hiib'q liiee ,‬‬ ‫`‪ ,hiidyhprn ic oi` jrlqiaev oiix‬דאס אלע‬ ‫זאכ‪ ,‬דאס אז ס'איז אזא גרויסע פראפאגאנדע‪ ,‬קוקט‬ ‫עפעס אויס ווי דאס איז א לכתחילה‪ ,‬או ‪hiib q`c‬‬ ‫`‪jif ht`k'q drf ji` .hiidyhprn ic iia oiix‬‬ ‫‪rlie`ee up`b ...jie` mixega ic iia oiix` j`c‬‬ ‫‪.oiix` jie` fpe` iia jif ht`k q`c ...mixega‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪orv oiey hwixc q`ee‬‬ ‫¨‬ ‫‪?zegen ic sie` x`i‬‬ ‫¨‬ ‫מיט עטליכע טעג צוריק האט זי אונטער די האנט "דערווישט" א טעי פו די דרשה וואס איז געזאגט‬ ‫געוואר עטליכע וואכ צוריק אי די אפיציעלע "ישיבה גדולה" פונע "כת הולכי בערכאות העולמי ובג"‪%‬‬ ‫הציוני"‪ .‬דער טעיפ איז צו אונז אנגעקומע ממש "בגניבה"‪ ,‬מיר האב דאס אויסגעהערט איינמאל‪ ,‬צוויי מאל‪,‬‬ ‫פינ! מאל או מער‪ ,‬או ערשט זי נישט געקענט גלויב אז די ווערטער ווער טאקע געזאגט‪ ,‬או זאגאר פאר‬ ‫בחורי חמד‪ ,‬ווע פו יעדע שורה או פאראגרא! שפריצט ארויס א טיפער וויי)געשריי וואס דריקט אויפ האר‪%‬‬ ‫שוי גאנצע צע יאר‪ ,‬א געשריי וואס קוועטשט אויפ געוויס פו דע בעל דרש או זיינע משלחי‪ ,‬ביז צו די‬ ‫סאמע העכסטע "נוע)המדות" קעפ‪.‬‬ ‫אויב אזא דרשה איז שוי געזאגט געוואר‪ ,‬איז יא כדאי כאטש איינמאל אי צע יאר דאס צו צענעמע‬ ‫מתוכה או זי איבערצייג וויאזוי עס איז בחסדי ה' פארווירקליכט געוואר דער "לא ינוח שבט הרשע על גורל‬ ‫הצדיקי"‪.‬‬ ‫מיר באטאנע אז מיר האב דע טעיפ ערהאלט "בגניבה"‪ ,‬ווארו עטליכע מאל אינמיט די פייערדיגע‬ ‫דרשת אליטיק‪ ,‬מתובל מיט שפיציגע‪ ,‬בייסיגע‪ ,‬שארפע או געמיינע ווערטער‪ ,‬בעט זי דער בעל דרש אז‬ ‫"מ'דאר! דאס נישט אפכאפ"‪" ...‬די גאנצע דרשה ווערט געזאגט בעל כרחי ובניגוד לרצוני"‪" ...‬ס'איז מיר די‬ ‫גאנצע מעשה נישט אנגענע צו רעד"‪ ...‬אבער אדאנק דע געשמאק חינו וואס ווערט אריינגעלייגט אי די‬ ‫אייגענע בחורלי‪ ,‬האט זי דאס ארויסגעגליטשט אי די גאס‪ ,‬וליהודי היתה אורה‪ ,‬זאל דער גאנצער ציבור‬ ‫זי דערקוויק‪.‬‬ ‫די דרשה איז געזאגט געוואר מיט קארגע וואכ צוריק‪ .‬עטליכע טאג בעפאר דע הייליג יו"ט פורי‪ ,‬או‬ ‫קוי צע יאר נאכדע וואס די נייע רעביסטעווטע איז געוואר איינגעפלאנצט אי וויליאמסבורג‪ ,‬האט דער‬ ‫מנהל פו די ישיבה‪ ,‬דער "חתנא דבי ערכאות ובג"‪ %‬הציוני" זי אויפגעשטעלט אי די "באזע" פו די‬ ‫אדאפטירטע "חסידות"‪ ,‬או דארט בפומבי זי אויסגעקלאגט או מכריז געווע מיט פארוואורפ פאר די אינגע‬ ‫מוחות פו די בחורי חמד‪ ,‬הלמאי ס'האלט דארט דאס מציאות אז "מ'קע זי נישט באפרייע פו דע‬ ‫פסיכאלאגיש טעראר פונע אנדער צד‪ ,‬זיי זענע שולט אוי! "אונזערע" מחשבות"‪...‬‬ ‫מיט א קיתו של שופכי באקלאגט זי דער בעל דרש אי זיי נוע)המדות שפרא‪ ,‬וויאזוי די גאנצע‬ ‫האראוואניע פו די "קאמפאני" גייט צענישט‪ ,‬אלעס איז ממש בטל כעפרא דארעא‪ ,‬ס'ווירקט נישט‪ ,‬ס'העלפט‬ ‫נישט קיי פודינו)ומצילנו‪ ,‬אלעס גייט לטמיו‪ ,‬אלעס איז לריק‪ ,‬מ'זעט ווי עפעס דריקט אוי! די מוחות פו די‬ ‫‪6‬‬

‫בחורי או אינגעלייט‪ ,‬עפעס איז שולט אוי! די מחשבות וואס לאזט זיי נישט שלו מאכ מיט שקר‪ ,‬עפעס‬ ‫האלט אפ די "נקודה הפנימיות" פו זי צעוואקס צו  "אילנא רברבא"‪ ,‬די "נקודה" איז בלויז באגראב מיט‬ ‫א "אהבה מסותרת"‪ ...‬אלעס שלאפט‪.‬‬

‫"לא איכפת להו"‪ ,‬פארוואס?!‬ ‫די דרשה איז געזאגט געוואר אויפ זעלב פלא‪) %‬אי די "מתיבתא בר משה"‪ ,(...‬אויפ זעלב סטיל‪ ,‬אויפ‬ ‫זעלב גאנג‪ ,‬פאר )מער)ווייניגער( די זעלבע מקשיבי‪ ,‬או דורכ' זעלב בעל דרש‪ ,‬וועלכער האט בלויז מיט א‬ ‫ברייטע יאר צוריק‪ ,‬בעפאר כ"א כסלו תשס"ח‪ ,‬זי ארויסגעלאזט מיט א ברייטע דעמאגאגיע צו די יונגע‬ ‫בחורלי‪ ,‬מיט טענות ומענות אי די פארקערטע ריכטונג‪" ,‬פ רווס הערשט ביי די בחורי ז ‬ ‫אומאינטערעסע פ ר דע ג נצ חבורה?! ס'איז "לא איכפת לי'"‪ ,‬ס'אינטערעסירט נישט גרנישט‪ ,‬פ רווס‬ ‫הערשט ז אומאינטערעסע? מ'הט קיינמל נישט קיי אינטערעסע ריינצוטרעט אינע רבי' ז"ל'ס‬ ‫ביהמ"ד‪" ,‬ווס וועט זיי די עתידות פו די נקודה פונע רבי' זכרונו לברכה?!"‪ ...‬ז ס'איז נישט קיי‬ ‫אינטערעסע צו קומע קיי ראדני‪ ,‬ווס וועט זיי מיט די נקודה פונע רבי' זכרונו לברכה?"‪...‬‬ ‫ביי יענע דרשה האט דער בעל דרש שטארק אפעלירט צו די בחור'לי‪" :‬ס'איז געוו לדיגע מצוה צו‬ ‫מחזק זיי "די זא!"‪ .‬דס איז נישט  רטיי'איש! "דס איז מצוה מחזק צו זיי"! ווע מ'איז מחזק דע‬ ‫ציבור‪ ,‬מע איז מחזק דע רבי'‪" ,‬מע איז מחזק די ז "‪ ,‬הט מע מחזק געווע די נקודה פונע רבי' זכרונו‬ ‫לברכה"‪ ...‬די בחורי דארפ ווייז ז דע רבי' ז"ל'ס "ז " איז ביי זיי " ז "‪ .‬ער איז גרייט צו ערשיינע‪,‬‬ ‫יעדער איינער בלי יוצא מ הכלל‪ ,‬אי ר דני‪ ,‬צוז מע ביי שלש סעודות‪ ,‬ס'איז געוו לדיגע ז "‪...‬‬ ‫שטייט מע יעצט מיט א יאר שפעטער‪ ,‬שוי אי סאמע ערב פסח תשס"ט‪ ,‬גאנצע צע יאר נא דע‬ ‫אויספלא‪ %‬פו די פרישע "לעכטיגע הנהגה" אי סאטמאר‪ ,‬די המשכה צו די טעג פו "סיהרא במילואה"‪ ,‬די‬ ‫"החזרת עטרה ליושנה"‪ ,‬מיט די האפענונג אז עפעס זאל זי האב געטוישט‪ ,‬עפעס א שינוי לטובה‪ ,‬עפעס זאל‬ ‫זי האב גערירט לטובת "די זא"‪ ,‬אפשר האט זי עפעס דערוועקט אי די "נקודה הפנימיות" כאטש ביי די‬ ‫בחור'לי‪ ,‬די "אהבה מסותרת" זאל זי אפשר האב פאנאנדער)געפלאקערט‪ ,‬אבער – מפטירי כדאתמול;‬ ‫"אלעס בלייבט ביי אלט"‪...‬‬ ‫דער זעלבער בעל דרש האט גענוי מיט צע יאר צוריק אוי געהאלט א באקאנטע רעדע אי קעמפ פאר‬ ‫יונגערע בחורלי‪ ,‬וואס האט געזאלט דינע ווי די "גרינדונגס דרשה" נא איידער די עטרה האט זי‬ ‫צוריקגעקערט ליושנה‪ ,‬אי וועלכ ער האט אפגע'חוזק'ט פו די ישיבה גדולה דקרית יואל‪ ,‬או אפגע'חוזק'ט‬ ‫פו די תקנות הישיבה ווס זענע געשריב געוואר דור רבינו הקוה"ט בעל דברי יואל זי"ע או הארציג‬ ‫אפעלירט צו די בחורי מע זאל נישט נכשל ווער או פאר לערנע קיי קרית יואל‪.‬‬ ‫גאנצע צע יאר וואס מ'קימערט די מוחות אז די זו האט אויפגעשיינט אוי! סאטמאר‪ ,‬מ'וואשט די הערצער‬ ‫מיט די גרעסטע לשונות של הבטחה‪ ,‬אלעס איז צוריק "ארגינאל"‪ ,‬גענוי ווי בימי ה'סדרני פו קראלי‪ ,‬אלעס‬ ‫איז על טהרת הקודש‪ ,‬די אינוואזיע איז געלונגע‪ ,‬מ'האט "אלע" בניני אי וויליאמסבורג‪ ,‬מ'האט א כיתה ט'‬ ‫אי בארא פארק‪ ...‬טרעילער אי קרית יואל‪ ...‬א בית רחל אי לאנדא‪ ...‬או דא אזא חורב‪ ,‬מ'קוקט זי צו אי‬ ‫די אייגענע ד' אמות‪ ,‬אי די הויפט בית)חרושת פו דע דור העתיד‪ ,‬אוי! וועמע מ'לייגט אזויפיל האפענונג זיי‬ ‫זאל אויסשרייע דע "יחי המל" בארבע פינות העול‪ ,‬או נא אלע געזאגעראציעס שטעלט מע זי אוי!‬ ‫בפני קהל ע ועדה‪ ,‬או מ'גיסט זי אויס דאס האר‪ %‬אז "וכל זה איננו שוה לי"‪ ...‬מ'האט גארנישט פו די‬ ‫‪7‬‬

‫גאנצע "זא"‪ ,‬ווייל "מ'איז שולט אוי! די מחשבות פו די בחורי או אינגעלייט"‪...‬‬

‫עלובה עיסה שנחתומה מעיד עלי'‬ ‫ווע חכמינו ז"ל פרוביר צו באצייכענע די גרעסטע שאנדע אוי! א אייגענע בזיו או זעלבסט)דורכפאל‪,‬‬ ‫באנוצט מע זי מיט עטליכע לשונות‪" :‬עלוב הוא השאור שמי שבורא אותו מעיד עליו שהוא רע"‪" ,‬עלובה‬ ‫עיסה שנחתומה מעיד עליה שהיא רעה"‪ ,‬עלובה המטעת שמי שנוטעה מעיד עליה שהיא רעה"‪) ,‬ילקוט ירמי'‬ ‫פרק י"א(‪ ) .‬ווי פארשעמט איז דער געוואוקס ווע דער סאמע פלאנצער זאגט עדות אז דער פראדוקט איז‬ ‫אויסגעוואקס שלעכט!‬ ‫ס'איז באמת א האר‪ %‬וויי צו הער ווי דער בעל דרש‪ ,‬פו די סאמע בויער או פיאנער פו די הנהגה)‬ ‫אימפעריע‪ ,‬שטעלט זי אוי! או "הודה לא בוש"‪ ,‬ער שארפט אויס זיינע ציי‪" ,‬בניגוד לרצוני ובעל כורחי"‪,‬‬ ‫געצווינגע פו די אייגענע מחשבות או בעל כורח דור די ראשי ההנהגה בעלי נוע המדות‪ ,‬או גיסט אויס‬ ‫זיי כעס או צער אוי! די צא לטבחה‪ ,‬הלמאי מ'האט זי דערקייקלט אז נא גאנצע צע יאר וואס מ'לעבט א‬ ‫גאנצ טאג פו מלחמה וחרמה‪ ,‬מ'איז לוח השכ והערב מיט די עמלקי‪ ,‬משכילי‪ ,‬נעאלאג‪ ,‬מהרסי‪,‬‬ ‫מחריבי‪ ,‬מחוצפי‪ ,‬עזי)פני‪ ,‬קאנטאניסט‪ ,‬פראנקיסט‪ ,‬נעא)נאציס )ווער ווייסט‪ ,(...‬או דא שטעלט זי‬ ‫ארויס אז די שונאי האב אריינגעדרינג אי די הערצער פו די ריינע נשמה'לע?! "מ'איז שולט אוי!‬ ‫אונזערע מוחות"!‬ ‫יא‪ ,‬ליידער שטעלט זי קלאר אויס דאס מציאות‪ ,‬או מיט רעכט איז מע שולט אוי! די מחשבות‪ ,‬ס'עגבערט‬ ‫די מוחות פו די בחורי או אינגעלייט‪ ,‬פארוואס‪ ,‬פארוואס או פארוואס?‪...‬‬ ‫ס'איז פארא א וועלטס ווערטל‪" ,‬יעד קע מע נער'‪ ,‬אחו‪ %‬די אייגענע קינדער"‪.‬‬ ‫די בחורי או אינגעלייט פו די אייגענע ראמע קוק זי צו מיט וואונדער אוי! די הנהגה פו אינעווייניג‪,‬‬ ‫זיי זעע א פוסטקייט אדור או אדור‪ ,‬מ'שפירט נישט דע פארפליכטעט סיפוק הנפש על טהרת הקודש‪ ,‬או‬ ‫ס'יאגט זיי דער געדאנק‪ ,‬ורד! אות קול עלה ניד!‪ ,‬פארוואס איז ביי "אונז" נישט אזוי?‪...‬‬

‫תורה‪ ,‬כשרות‪ ,‬תקנות‪ ,‬הידורי‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫מ'דערמאנט זי צוריק די "הבטחות" אוי! וועלכ סמ מ'האט פאראורזאכט די גאנצע סומעטאכע או‬ ‫איבערקערעניש‪ ,‬או ס'קומט ארוי! א לאנגע קייט פו דערדריקענדע פראג‪ ,‬א רשימה ארוכה פו קשיות‬ ‫עגבערט אוי! די מחשבות פו די בחורי או אינגעלייט‪ ,‬או דער "פארוואס" ווערט נישט פארענטפערט‪...‬‬ ‫פארוואס איז אי אונזער קהלה נישט איינגעפירט אזא הייליגער געדאנק ווי די חבורה "יסודי התורה" ווי‬ ‫אלפי ישראל‪ ,‬יא‪" ,‬ברבבותינו"‪ ,‬לערנע מסכתא נא מסכתא‪ ,‬או מ'ענדיגט שוי יעצט די זעקסטע מסכתא‪,‬‬ ‫וואס קומט אויס צו א קיימא)ל פו אריבער ‪ 350‬בלאט גמרא בקביעות?‬ ‫פארוואס ווייסט יעדער גדול בישראל אנצוצייג אוי! התמדה אי לימוד התורה בלויז אוי! "זיי"?‬ ‫פארוואס האט זי ביי "אונז" קיינמאל נישט אויסגעארבעט אזא געדאנק ווי א "היכל התורה" וואס זאל זיי‬ ‫באשטימט בלויז אוי! עסק התורה‪ ,‬או נישט ווער געשטערט יעד שני וחמישי צו באל או קאנצערט‪ ,‬טיש'‬ ‫או עצרת'?‬ ‫‪8‬‬

‫פארוואס ווע א איד מארבע פינות העול פאלט אריי אי וויליאמסבורג‪ ,‬בארא פארק‪ ,‬קרית יואל אדער אי‬ ‫די קעטסקילס‪ ,‬או זוכט זי צו דערקוויק מיט א בלעטל גמרא‪ ,‬ווייסט ער באלד זיי דעסטענאציע‪ ,‬דער "היכל‬ ‫תהלות יהוס!"‪ ,‬דער "היכל בית חי'"‪ ,‬דער "היכל צבי ראזענבערג"‪ ,‬או "היכל יחיאל מיכל" אי מאנטיסעלאו?‬ ‫אוי‪ ,‬פארוואס?‬ ‫איכה היתה‪ ,‬וויאזוי האט דאס פאסירט אז די סאמע פא)טרעגער פו "קוואליטעט אי כשרות" איז בי)יו)‬ ‫ללילה אריבער צו "זיי"? וואס איז דא געשע?‬ ‫וויאזוי איז דער "בית השחיטה המהודרת" אי קרית יואל אויסגעשטיג אלס די גרעסטע או בעסטע שעכט)‬ ‫הויז פאר עופות‪ ,‬פו וואו יעדער רב וצורב ובני קהלתו המדקדקי בכשרות בקלה כבחמורה נעמט בלויז פו‬ ‫יענע שחיטה?‬ ‫פארוואס רייסט מע אראפ דע טעלעפאו או פערזענלי‪ ,‬מיט חיזוק או עידוד‪ ,‬אז די שחיטה פאר בהמות‬ ‫גסות אונטער די הייליגע השגחה פו קרית יואל זאל שוי פארענדיגט ווער?‬ ‫פארוואס איז היינט דער העכסטער באגרי! אי כשרות למהדרי מ המהדרי בלויז די השגחה אי קרית‬ ‫יואל וואס איז כשר נישט)בלויז "ממליחה ואיל"?‬ ‫פארוואס או וויאזוי האט דאס געקענט פאסיר אז "חלב ישראל" פו לאנגע יאר איז געוואר‬ ‫איבערגענומע ביי טויזנטער קונד‪ ,‬יא‪ ,‬ממש טויזנטער‪ ,‬ווידער "ברבבותינו"‪ ,‬צו א פרישע קאמפאני‪ ,‬בלויז‬ ‫ווייל ס'האט די השגחה פו קרית יואל?‬ ‫די בחורי או אינגעלייט קוק זי צו אוי! די טריקענע פאקט או ס'עגבערט זיי די מוחות‪ ,‬פארוואס יעדע‬ ‫דבר טוב קומט פו "דארט"?‬ ‫פארוואס ווע ס'ווערט א התעוררות אוי! "חתונה תקנות" קומט דאס בלויז פו די ערליכע סאטמאר?‬ ‫פארוואס זענע "זיי" די הויפט עסקני פאר די תקנות וועמע אלע קהלות קדושות בישראל גייע נא אי‬ ‫זייערע פיסטריט? או ביי אונז איז א מצוה מ המובחר חתונה צו מאכ אוי! א טייער פארנע אי אזעלכע‬ ‫שווערע פינאנציעלע מצבי?‬ ‫פארוואס ווע ס'קומט צו ראטעווע דע שארית הפליטה אי תימ הערט מע באלד א געשריי להצלת‬ ‫נפשות‪ ,‬מ'ארגאנאזירט "באלד" א מאס עצרת רבתי וואו ס'ווערט "אי איי אווענט" געשאפ שווערע‬ ‫צענדליגער טויזנטער דאללאר‪ ,‬או מ'ווארט נישט אז אנדערע זאל דאס אנפיר או אוועקפיר צו פאליטישע‬ ‫מאטיוו?‬

‫"אויפטוה" אדער "נאכמאכ"?‬ ‫פאר די אינגע מוחות עגבערט די פראגע‪ :‬פארוואס אויב ס'ווערט שוי יא געשאפ א דבר טוב‪ ,‬קומט דאס‬ ‫בלויז נאכדע ווי "זיי" האב דאס אנגעהויב? א שטייגער ווי דער "וועד הכשרות"‪" ,‬היכל התורה"‪" ,‬זאמלע‬ ‫געלט שוש פורי ביי טיש"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫פארוואס אפילו אזעלכע הייליגע באגריפ ווי אפהאלט שלומי אמוני ישראל אי ארצינו הקדושה פו‬ ‫אנטייל נעמע אי די גא'אסור'טע בחירות צו די ציוניסטישע ממשלה הטמאה‪ ,‬ווערט אוי אנגעפירט דור‬ ‫"זייער" וועד הסברה? פארוואס עקזעסטירט בלויז ביי "זיי" אזעלכע הייליגע מוסדות ווי "שומרי חומותי"‬ ‫‪9‬‬

‫או "עזר הצלה" צו העלפ מוסדות הקדושי אי ארצינו הקדושה? וויאזוי האט מע ביי זיי געקענט שאפ‬ ‫רבבות אויפצובויע דע הייליג מוסד "חכמת לב" על טהרת הקודש? או ביי אונז‪ ,‬אנשטאט מ'זאל מחזק זיי‬ ‫די ברכיי אשר לא כרעו לבעל הציוני וועלכע זענע זי מתנזר פו נהנה זיי פו די מדינה הטמאה‪ ,‬האט מע‬ ‫געצאפט דאס בלוט פאר די מוסדות הקדושי תולדות אברה יצחק ביי זייער באזו אי אמעריקא בשנת‬ ‫תשס"ב?‬ ‫פארוואס בלויז עטליכע חדשי פו הער אז ס'טוט זי הימל או ערד או "יסודי התורה"‪ ,‬וואס האט‬ ‫נאכגעפאלגט מיט א שמוציג קאמפיי אז ס'האנדלט זי דא פו א פריש "ד! היומי"‪ ,‬האט מע זי געריב די‬ ‫אויג צו זע איבער פרישע שיעורי פו טעגליכע לימודי אי חבורת תורה ויראה‪ ,‬ישראל ואורייתא‪ ,‬כבוד‬ ‫במקומ מונח להגדיל תורה ולהאדירה‪ ,‬או ס'איז ווידער איבערגעצייגט געוואר אז יעדע גוטע זא מוז קומע‬ ‫פו "זיי"?‬ ‫ס'עגבערט די מוחות‪ ,‬פארוואס יעדע דבר טוב קומט פו "זיי"‪ ,‬או יעדע פירצה בחומת היהדות ווערט‬ ‫באשאפ טאקע ביי "אונז"? פארוואס הערט מע בלויז ביי "אונז" אזעלכע געמיינע איבלע ווי דער‬ ‫פריצות'דיגע חתונה זאל אי האר‪ %‬פו וויליאמסבורג‪ ,‬וואס האט שוי געצווינגע צוויי שכני‪ ,‬אריינגערעכנט‬ ‫א רב פו א קהלה אי וומסב"ג אוועקצומופ פו דארט‪ ,‬אדער די פירצה בחינו בני ובנות ישראל מיט דע‬ ‫שינוי אי די לימודי‪ ,‬א) ָבא)גָא) ָדא‪ ,‬די פירצות בחומת טהרת של ישראל מיט א שוואכע השגחה‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪– .‬‬ ‫או "מיר" זענע גאר דער סעמפל אז מ'קע משנה זיי פו אמאל‪.‬‬

‫וואו איז די וועלטס‪-‬חשיבות? אי "ניוס‪-‬וויק"?!‬ ‫ועל כול עגבערט אי די מוחות‪ ,‬ס'פלאקערט דער זעלבסט)אראפקוק וואס האט קיי ענטפער‪ :‬פארוואס‬ ‫האט מע נישט קיי שו חשיבות אי עול הרבנות? פארוואס קוקט קיינער נישט אי אונער ריכטונג?‬ ‫פארוואס איז דער אדרעס "סאטמאר רב" געטוישט געוואר פו "כל הדבר הקשה יביאו אליו"‪ ,‬צו א "כולל‬ ‫בוקר" אי ראדני‪ ,‬ביז צו א אנגעזעענער קאנדידאט אי רעפארמיסטיש "ניוס)וויק"?‬ ‫אוי‪ ,‬ס'טוט וויי‪ ...‬מ'איז שולט אוי! די מוחות‪...‬‬ ‫פארוואס ווע מ'הערט אי די גאס אזעלע באגריפ ווי‪" :‬סאטמאר רב האט גע'פסק'עט"; "כ'האב געהערט‬ ‫ממש א הפלא'דיג שיעור פו סאטמאר רב"; "ס'איז געווע א אסיפת הרבני מיט סאטמאר רב"; דער‬ ‫סאטמאר רב איז א א הרכב פו א חסיד'ישער גדול ולמד"; "סאטמאר רב שטייט בראש"; "דער ראש ישיבה‬ ‫פו אר‪ %‬ישראל האט ממש מפליא געווע דע כח התורה פו סאטמאר רב"; "מ'דאר! נא האב די הסכמה‬ ‫פו סאטמאר רב"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪ – .‬ווייסט יעדער פו וועמע מ'רעדט‪ ,‬וזיל קרי בי רב‪.‬‬ ‫וויאזוי קע דאס געמאלט זיי‪ ,‬ס'זאל זי רידער אי די אידישע גאס מיט שערוריות או ספיקות‪ ,‬אלעס‬ ‫קאכט אלעס זידט‪ ,‬רבני גדולי תורה והוראה זענע פארטוה אי א ריתחא דאורייתא‪ ,‬זה אוסר וזה מתיר‪ ,‬או‬ ‫בלויז אי די סאמע צענטער פו וויליאמסבורג איז מע פארנומע צו פארקעמע די שלאנקע פיאות העכער דע‬ ‫דיוקנא דקדישא‪ ,‬או גארנישט עפעס אנדערש?‪...‬‬

‫דער אדרעס – "סאטמאר רב"!‬ ‫מיט צע יאר צוריק‪ ,‬אנהויב פו די הנהגה האט מע געבלאז מיט שופרות של אחדות‪ ,‬מ'האט אנגעהויב‬ ‫‪10‬‬

‫מאחד זיי אלע רבני‪ ,‬יעדער וועט זיי כפו! אונטער "סמכותא עליונה"‪ ,‬מ'האט אפגעהאלט אסיפות מיט‬ ‫לאקאלע רבני‪ ,‬מ'האט יעד צוגעטיילט כבוד‪ ,‬אלעס צו פארזיכער אז דער אחיו הגדול זאל זי קענע‬ ‫איינקוואטיר אי א "בעיסמענט אי פלעטבוש"‪ ...‬מ'וועט מאכ א "הקהל את הקהל" פו אלע תלמידי פו‬ ‫ארשיווא‪ ,‬פו קראלי או סאטמאר‪ ...‬יעדער זאל זי מוז צושטעל‪...‬‬ ‫בלויז דער יושב בשמי ישחק ווייסט וויאזוי עס האט זי למעשה ארויסגעשטעלט פו די חלומות‪ ,‬אז‬ ‫אנשטאט מ'זאל האב סיי וואסערע מינדעסטע חשיבות אי די רבנישע וועלט‪ ,‬קוקט מע גארנישט אוי! די‬ ‫זייט‪ – .‬נאר דער אנדערער צד וואס מ'האט געוואלט עוקר זיי ח"ו‪ ,‬איז גער דער אדרעסע וואס איז מאס! גדולי‬ ‫ישראל פו אלע ערליכע קהלות או עדות קדושות בישראל‪ ,‬או דארט איז דער מקו וואו אלע רבני גדולי‬ ‫תורה זענע זי מאחד לברר אמיתה של תורה‪.‬‬ ‫עס עגבערט אי די מוחות‪ ,‬פארוואס קע אדורכגיי גאנצע וואכ או חדשי או מ'הערט נישט קיי שו‬ ‫חוות דעת פו יענע אדרעס? או נישט בלויז מ'הערט נישט‪ ,‬נאר קיינער פרעגט זי ניטאמאל נא "וואס איז‬ ‫זיי מיינונג"?‪" ,‬וואס זאגט 'ער' איבער די דערי לולבי"?‪" ,‬וואס האלט פלוני)אלמוני איבער די ווערי אי די‬ ‫וואסער?"‪" ,‬וואס איז די שטעלונג לגבי סיי)וועלכע שאלה להלכה ולמעשה"?‬ ‫זיכער טוט דאס וויי ווע מ'איז שולט אוי! די מוחות‪" ...‬פ רווס הערשט ביי די בחורי ז ‬ ‫אומאינטערעסע?"‪ ,‬ס'איז "לא איכפת ליה"‪ ,‬ס'אינטערעסירט נישט גרנישט‪ ,‬פ רווס הערשט ז ‬ ‫אומאינטערעסע? – פארוואס טאקע? פארוואס קאכט מע זי נישט אי די דברי תורה‪ ,‬חידושי‪ ,‬א‪.‬ד‪.‬ג‪?.‬‬ ‫פארוואס ווע דער עול התורה צייכנט אפ א חצי)יובל שני לפטירת הגאו המפורס רבי שניאור קאטלער‬ ‫זצ"ל ראש ישיבת בית המדרש גבוה אי לעיקוואוד‪ ,‬במעמד אלפי בוגרי הישיבות‪ ,‬או מ'וויל מכבד זיי לכבוד‬ ‫התורה א גדול בישראל לדרוש בכבודה של תורה ולומדי'‪ ,‬ווייסט מע וועמע צו רופ?‬ ‫אוי‪ ,‬מ'איז שולט אוי! די מוחות‪ ...‬כדי צו בארואיג די קליינע קינדער האט מע זי א ווא דערוי!‬ ‫אויפגעהויב או געלאפ באזוכ א לעיקוואוד'ער בעיסמענט‪ ,‬לאמר‪ ,‬אזוי)צו)זאג‪ ,‬הנני‪ ,‬אי קע אוי באזוכ‬ ‫לעיקוואוד‪ ...‬או אפילו שפענד דריי שעה צו קלאפ א מזוזה אי "פייוו)טאונס"‪...‬‬ ‫או פארוואס ווע מ'גייט זי אוי! א ניחו אבלי א‪.‬ד‪.‬ג‪ .‬או מ'לייגט פאר א אקטועלע שאלה כדת מה‬ ‫לעשות‪ ,‬מוז דאס אל‪ %‬ווער פארענדיגט מיט בזיונות עצומות‪ ,‬או לסיומא דמילתא זי ארויסדרייע "ס'איז דא‬ ‫וואס פיר זי אזוי או ס'איז דא וואס פיר זי אזוי"?‪...‬‬

‫"מועדי לשמחה" אדער "נעילת החג"?‬ ‫די אינגווארג וואס וואקסט אויס אונטער די אייגענע הנהגה קוקט צו מיט שטוינונג‪ ,‬ס'קומט א יו"ט‪,‬‬ ‫מ'פאראינטערעסירט זי אי די דברי הימי בצל רבותינו הקדושי מרנ ורבנ בעל דברי יואל זי"ע או‬ ‫שפעטער ביי בעל בר משה זי"ע‪ ,‬מ'קוקט אדור די מנהגי או מ'הערט פו די עלטער וויאזוי א יו"ט האט‬ ‫אויסגעקוקט בצל קדש‪ ,‬א שבת חנוכה‪ ,‬א שבת שקלי‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪ .‬או דא פאלט מע אמאל אריי אי די‬ ‫איבערגעבויטע‪ ,‬טיש)אנגעפילטע‪ ,‬מחיצות)פארדעקטע‪ ,‬שול אוי! ראדני סטריט‪ ,‬נישט שבת כ"א כסלו "בעל‬ ‫כרחי ובניגוד לרצוני"‪ ...‬נאר אי איינע פו די "שיינע טעג" אי יאר‪ ,‬אפילו אי סאמע שבועות א‪.‬ד‪.‬ג‪ .‬או‬ ‫ס'אנטפלעקט זי גאר א אנדער בילד‪.‬‬ ‫פאר די יונגע בחור'לי או אינגעלייט עגבערט די מוחות‪ ,‬ס'טוט זיי באמת וויי‪ ,‬פארוואס הייבט זי א דער‬ ‫‪11‬‬

‫פרייליכער חודש תשרי ביי די סאמע לעצטע מינוט פו נעילת החג‪) ,‬שוי נאכ' זמ ר"ת‪ ?(...‬האט אוי ביי‬ ‫רביה"ק בעל דברי יואל זי"ע אזוי אויסגעקוקט א סליחות‪ ,‬א ראש השנה‪ ,‬א יו הקדוש‪ ,‬א סוכות‪ ,‬א הושענא‬ ‫רבה מיט שלאפענדע מאס פו אונטער באלעמער?‬ ‫האט טאקע ליל פורי אזוי אויסגעקוקט ביי רבותינו הקדושי זי"ע‪ ,‬אז ביי "מגילה ליינע"‪ ,‬דער זמ פו‬ ‫"ל כנוס את כל היהודי"‪ ,‬זאל אינע בני אוי! ראדני זיי מער וואסער קראנע ווי מענטשליכע פערזאנע?‪...‬‬ ‫פארוואס ווערט דער מנהיג באצייכנט אלס דער "נח"ש רבי"‪ ,‬ווע מ'לייגט דע עיקר דגוש צו שאפ דע‬ ‫ציבור בלויז צו נ'עילת החג‪ ,‬ח'תונות‪ ,‬או ש'וש פורי?‬

‫מועדיכ שנאה נפשי‬ ‫יא‪ ,‬די אינגע מוחות קוק או הער‪ ,‬זעע או ווייס‪ ,‬זיי עגבערט או פרעג‪ ,‬פארוואס או היתכ‪ ,‬אז שוי‬ ‫אי יאר תשנ"ו האט מע געדארפט צוטרעט צו בויע א נייע ביהמ"ד אי וויליאמסבורג‪ ,‬ווי רביה"ק מר בעל‬ ‫בר משה זי"ע האט דא געזאגט ביי מעמד הנחת אב הפינה אסרו חג סוכות‪ ,‬אז ווע ער איז ארוי! אויפ‬ ‫ארו הקודש צו די דרשת כל נדרי‪ ,‬האט ער זי ממש דערשראק צוזעענדיג דע געפערליכ געדרענג‪ ,‬כי אפס‬ ‫מקו‪ ,‬או צוערשט מתפלל געווע א תפלה חרישית אז קיינער זאל נישט ניזוק ווער מחוסר מקו‪.‬‬ ‫ס'איז שוי אדור זינט דא פערצ יאר‪ ,‬או היינט זוכט מע מיט וואס אנצופיל דע יעצטיג ביהמ"ד מיט‬ ‫טיש‪ ,‬טיש‪ ,‬טיש‪ ,‬או נאכאמאל טיש‪ ...‬בו בזמ ווע די פאפולאציע אי וויליאמסבורג בכלל‪ ,‬או‬ ‫סאטמארער חסידי בפרט איז היינט פיל מער ווי אי יענע יאר‪ .‬אוי‪ ,‬פארוואס?‬ ‫פארוואס ווע ס'קומט צו די הקפות‪ ,‬א צייט ווע יעדער דורכשניטליכער סאטמארער חסיד "באזוכט" –‬ ‫מ'שטיינס געזאגט – אי די "באזע" וואו מ'געהערט א‪ ,‬או פילע נייטראלע איד שפאציר זי אדור די‬ ‫וויליאמסבורגער גאס או באקוק אלע "גרויסע הקפות"‪ ,‬וואונדער מע זי "הזאת ראדני"? דאס איז געבליב‬ ‫פו די אמאליגע "סאטמארער הקפות" אי ראדני?‬ ‫א וואונדער אז "ס'הערשט ז אומאינטערעסע פ ר דע ג נצ חבורה"? וואס זאל דא אינטערעסיר‪ ,‬אז‬ ‫חנוכה נא חשו!)זינגע ווערט ליידיג‪ ,‬צו די שובבי" תורה קאמפיינט מע מיט צוגעשטעלטע באסעס‪ ,‬אז‬ ‫דער שענסטער שבת אי יאר איז "שבת שבע ברכות" אנשטאט "שבת שקלי"‪ ,‬זאל דא הערש עפעס א‬ ‫ערנסטע אינטערעסע?‬ ‫אודאי איז מע גאנצע צע יאר פארנומע ביז איבער קאפ בלויז מיט "יענע"‪ ,‬אז ס'איז "חדשיכ‬ ‫ומועדיכ שנאה נפשי"‪ ,‬מ'שפירט נישט קיי סיפוק הנפש אי די אייגענע געזעלשאפט‪ ,‬מ'קומט שוי יא קיי‬ ‫ראדני אבער ס'איז פוסט‪ ,‬דער אמאליגער מענטש)שטרא ווערט ערזעצט מיט נייע טיש ממזרח ממערב‬ ‫מצפו ומי‪ ,‬מוז מע ארויסקומע יעד מאנטאג או דאנערשטאג מיט פרישע קול קורא'ס או מערכות‪ ,‬דא‬ ‫באקט מע א מעשה מיט א פריש חבר הבד"‪ %‬וואס איז נישטאמאל געקומע צו א אפשטימונג ביי די ארטיגע‬ ‫הנהלה; דא איז מע מבזה א משמש אי ביהמ"ד הגדול בפני קהל ע ועדה פאר אנטייל נעמע אי א "חינו‬ ‫בית החיי" וואס איז "געבליב ביי אלט"‪ ...‬דא לויפט מע ארו צו רבני מיט שקרי איבער די "סווימינג‬ ‫פול'ס" אי אריזאנא‪ ,‬או די איינצעלנע רבני גדולי תורה וועמע מ'האט אריינגעכאפט אי נע‪ %‬זענע מפרס‬ ‫הכחשות‪) .‬עיי ער רב אלבו‪ ,‬רב פאללאק‪ ,‬ועוד(‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫בליצ או לעמפלע!‪ ,‬יא‪" .‬פראפאגאנדע"‪ ,‬ניי‪...‬‬ ‫מ'קלאגט או מ'וויינט אז "יענער" איז שטענדיג פארנומע מיט "ברבבותינו"‪" ,‬מעכטיג"‪,‬‬ ‫"פראפאגאנדע"‪ ...‬אוי‪ ,‬ווי ווייט איז דאס היפו פונע אמת‪ .‬ווע אימער ס'קומט אונטער א צייט פו א שמחה‬ ‫בחצרות "נוע המדות" ווערט על כל ע‪ %‬וגבעה אנגעהאנגע מיט עלעקטראנישע שילד‪ ,‬די באסעס ווער‬ ‫באקלעבט מיט בליצערס או טאוולע‪ ,‬אלע בניני הגזולי ווער "באקרוינט" מיט קאלירטע מזל)טוב‬ ‫באגריסונגע‪ ,‬די הויפט)באזע ווערט דעקארירט מיט ריז בלוי)רויט)פוירפל עצי תמרי )נישט קיי "מלכות‬ ‫סאטמאר" טאוול‪ ,(...‬דער בני "ויואל משה" שווינדלט פו לעמפלע‪ ,‬ס'בליצט ביז גאס אראפ‪ ,‬אלעס איז‬ ‫פאר איידלקייט‪ ,‬נישט קיי "מעכטיג"‪ ,‬נישט קיי "פראפאגאנדע"‪ ,‬ס'איז ממש דער דר האמת‪ – .‬קלערט איר‬ ‫אז די בחור'לי זענע נישט קיי מביני דערוי!?‬ ‫ווער איז געווע דער ערשטער מהרס אויפצוקומע מיט אזא מושג פו "בילדער" )עיי ער "דער בליק"‪?(...‬‬ ‫ווער האט ארויסגעגעב פאר לאנגע וואכ אייגענע פובליקאציעס מיט בילדער כדי צו צייג "מעכטיגקייט" או‬ ‫הויל "פראפאגאנדע"?‬

‫"בילדער" על טהרת "הנקודה הפנימיות"‪...‬‬ ‫דער בעל דרש אי זיי דרשה קלאגט או באשוליגט די תמימי לב‪ ,‬זיינע בחורי חמד‪ ,‬הלמאי מ'לאזט זי‬ ‫וואש די מוחות פו די "פראפאגאנדע כדרכי הגוי‪ ,‬פו די בראשור וועלכע לייג בילדער פו יעד דינער‪,‬‬ ‫מסיבה או וויזיט‪ ,‬וויאזוי מ'האלט דע לולב‪ ,‬וויאזוי מ'שלאגט כפרות‪ ,‬או וויאזוי מ'קושט דע אתרוג"‪...‬‬ ‫אוי‪ ,‬מיר פארשטייע דע ווייטאג‪.‬‬ ‫די לעצטע צע יאר האט מע טאקע געהערט ווי מ'האט זי אוועקגעשטעלט או עפנטלי אראפגעריס א‬ ‫בילדער)אויסגאבע "כל העול כולו"‪ ,‬טאקע א פירצה‪ ,‬אבער לאמיר נאר אריינקריכ אי די מוחות פו די‬ ‫בחורי וויאזוי זיי קוק דאס א‪ ,‬פו זייער פערספעקטיוו‪.‬‬ ‫סיי)ווע מ'האט א גוטע געלעגנהייט‪ ,‬מוצאי יו"ט צו נעילת החג; א חתונה; אי חודש אדר אנגעטוה מיט א‬ ‫ווייס היט'ל צו די שחיטה; ווע מ'שפאצירט אי קעמפ; מ'לאכט צו גרעסט ‪'$80,000‬דיג "כוס של אליהו"‬ ‫מיט די "ידו על התחתונה"‪ ;...‬מ'שניידט אוי! דע גרעסט אתרוג זיצנדיג אויפ הייליג שטול; מ'שמייכלט‬ ‫מיט די גרעסטע אקטיאר אי סאמע בי כסא לעשור; מ'שרייבט א אות מיט די גלעזער אוי! א ספר תורה‪...‬‬ ‫אל‪ %‬או אלעמאל ווערט דאס אפגעכאפט מיט לעבעדיגע בילדער‪ ,‬או גאר פובליצירט אינע אומאפהענגיג‬ ‫ארגא אדער גאר אינע כל העול זעלבסט‪ .‬וכא הב שואל‪ ,‬דער תמימות'דיגער בחור'ל וואס לעכצט צו‬ ‫פראווע חסידות‪ ,‬ער וויל יא איכפת'‪ ,‬וואונדערט זי‪ ,‬וויאזוי ארבעט דער דבר והיפוכו? דא רופט מע אויס ביי‬ ‫די חתונות‪ ,‬מ'קלעפט א די וואנט מיט מודעות אז "בפקודת הקודש איז פארבאט רעקארדירונג געצייג או‬ ‫בילדער מאכער"‪ ,‬או בלויז א טאג אדער עטליכע טעג דערוי! ווער אלע מאגאזינע‪ ,‬ציוניסטישע בראשור או‬ ‫אינטערנעט וועב)זייטלע אנגעפירקלט מיט די ריסייקלד בילדער משנה לשנה‪ ,‬או טאקע קלאוז)אפס פו די‬ ‫שיינענדע צורה‪ .‬או דער בחור'ל באקומט א שליטה אויפ מח‪...‬‬ ‫דער בעל דרש קלאגט אוי! די "וויזיט"‪ ,‬יפה דיברת‪ .‬גוט געזאגט‪.‬‬ ‫א בחור'ל אדער אינגערמא‪ ,‬ווער ס'פאלט נאר איינמאל אריי ביי א באזו פו א רב‪ ,‬רבי‪ ,‬ראש ישיבה‪ ,‬ווע‬ ‫אי בעסט פאל ווערט דער שמועס פארקירוועט איבער דע "וועטער)קלימאט" אינדרויס אדער "ס'איז שפעט‬ ‫‪13‬‬

‫צו מנחה"‪ ,‬דאר! שוי גארנישט קיינער זאל שולט זיי אוי! זיי מח‪ .‬הדברי מדברי בעד עצמ‪.‬‬ ‫מי ית והי' ס'זאל זי יאווע דער חסיד ארויסצוגעב די ריכטיגע פניני "משלח מלכי"‪ ,‬עפעס‬ ‫קרישקעלע פו די הערליכע שמועס "בהיכלא דמלכא"‪ ,‬אוי וואלט דער ציבור זי דערקוויקט‪...‬‬ ‫ס'דערמאנט זי די מאמענט‪ ,‬איידער ער מ'האט אנגעפירט מיט די מאס "פת שחרית" אינע ראדני‬ ‫בעיסמענט‪ ,‬ווע אי זיינע ד' אמות האב זי פארווארפ היימישע פנימ'ער וועמע ס'האט נא‬ ‫פאראינטערעסירט צו זע די הייליגע צורה פו דע רב של ישראל מר הגה"ק בעל בר משה זי"ע‪ ,‬ווי מ'איז‬ ‫געווע געצווינגע זי צו פאנאנדערגיי אי א שמייכל פו די טיפזיניגע חידושי נפלאי‪ ,‬א שטייגער ווי "שור‬ ‫שנגח את הפרה זה אומר כולה שלי וזה אומר כולה שלי"‪" ,‬שקל של"‪" ,‬שבענו בבקר חסד ואמונת‬ ‫בלילות"‪ ,‬א‪.‬ד‪.‬ג‪ .‬ס'איז געווע א ריכטיגע "אוי לאותה כלימה"‪ ,‬או טאקע כלשונו ביי הספד לפני מיטתו של‬ ‫אביו‪" :‬אוי לאותה כאאאלימא" מיט א פתח הארו‪...‬‬ ‫גערעכט זענע די בחור'לי וואס ס'דריקט זיי די מוחות‪ .‬נו וואס? זאל זיי דאס אראפשלינגע ווע זיי הער‬ ‫דאס גאר אפט או ס'קאסט זיי א שמייכל? זאל זיי טאקע זיי "אומרי לע‪ %‬אבי אתה ולאב את ילדתני"?!‬

‫קומע צו שלש‪-‬סעודות קיי ראדני‪...‬‬ ‫א וואונדער אז דער בעל דרש דאר! הארציג אפעליר צו די בחורי )כסלו תשס"ח(‪" :‬פ רווס ר וועט‬ ‫מע שלש סעודות מיט די המוני ע? מיט די רסט קעס! אי לע לעכער זיצט מע! מ'שמועסט ‬ ‫דברי בטלי! מ'האט זי געטרפ מיט די "פרענדס" או געשמועסט דברי בטלי ביי שלש סעודות!‬ ‫ס'ווערט דער זמ‪ ,‬מ'כיערט  מעריב‪ ,‬מע כ ט ציג רעטל‪ ,‬אזוי ווי די פורקי עול‪ ,‬אזוי ווי די המוני‬ ‫ע‪ .‬וואו לויפט מע? ווע מע לויפט לערנע איז נא א ה לבע צרה‪ .‬מע לויפט ד נישט לערנע! מ'לויפט‬ ‫כ  ציג רעטל!"‪...‬‬ ‫דער בעל דרש איז זי מתחנ‪" :‬מ'זל זי צוז מקומע אי ביהמ"ד‪ ,‬ס'זל זי צוז מקומע א עול יעדע‬ ‫ווא ביי ס"ג‪ ,‬ברוב ע‪" ,‬ווי גרעסערער ציבור ל‪ %‬גרעסערער כבוד שמי"‪" .‬ס'איז געוו לדיגע מצוה‬ ‫צו מחזק זיי "די זא!"‪ .‬דס איז נישט  רטיי'איש! "דס איז מצוה מחזק צו זיי"! או כדי די בחורי‬ ‫זאל האב דער ריכטיג "געדולד" זי צו געפינע ביי טיש‪ ,‬ווערט דורכ' בעל דרש פארגעלייגט‬ ‫"אינסטרוקציעס"‪" :‬אי בעט דע עול‪" ,‬זיצ מיט געדולד" ביי טיש‪ ,‬מ'וועט רעד דברי תורה‪" ...‬מ'זל עס‬ ‫אויסה לט"‪" (!)...‬מ'וועט נישט מארי זיי צו ל נג"‪" ...‬זיצ מיט געדולד"‪ ,‬מיט דר אר‪...%‬‬ ‫א וואונדער אז די בקשות פאל אוי! טויבע אויער? עפעס דריקט דא אונטער די מוחות אז די ווערטער‬ ‫ווער נישט דערהערט‪.‬‬ ‫איז דאס געווע דער ארגינאלער סדר אי "סאטמאר"?! אוי אי די תש"י‪ ,‬תש"כ או תש"ל יאר האב די‬ ‫מנהלי הישיבה‪ ,‬א שטייגער ווי הגה"צ משאפרא זצוק"ל אדער הגה"צ רבי נת יוס! מייזעלס זצ"ל‪ ,‬געדארפט‬ ‫"אפעליר" אז "מ'זאל קומע צו ס"ג צו רבי'"‪" ...‬מ'זאל זיצ מיט געדולד"‪" ,‬מ'זל עס אויסה לט"‪!?...‬‬ ‫וואס דאר! מע דא אזוי "אויסהאלט"?!‬ ‫האט איר פארגעס אז "ס"ג אי סאטמאר" איז געווע דער סאמע יסוד פו די ווא‪ ,‬ווע מ'פלעגט זי‬ ‫קלאמער בצל תומר או הער די פייערדיגע דברי אלקי חיי‪ .‬פארוואס ווייס דאס נישט אייערע בחורי?!‬

‫‪14‬‬

‫חלילה נישט "משנה זיי"‪...‬‬ ‫אי לוי! פו די צע יאר איז מע השכ והערב פארנומע צו פיר קריג מיט די ערליכע עדה קדושה איד‬ ‫וועלכע קלאמער זי אוי! די הייליגע דרכי פו מר רבינו הקדוש מסאטמאר בעל דברי יואל זי"ע‪ ,‬די עדה‬ ‫קדושה פו אלפי ורבבות תלמידי וחסידי וועלכע זענע געווע דבוק ומקושר צו ממלא מקומו כ"ק מר‬ ‫הגה"ק בעל בר משה זי"ע אי "אלע" אומשטענד‪ ,‬אפגעזע פו די באקוועמליכקייט או מצבי‪ ,‬די הייפעלע‬ ‫פו רבבות בכל קצוי תבל וועלכע האב לאחר פטירתו ממלא געווע רצו קדשו או מקבל געווע דאס נשיאות‬ ‫בקודש פו ממלא מקומ כ"ק מר הגה"ק מסאטמאר שליט"א‪ ,‬דער נצר חוטר מגזע קדישא‪ ,‬אלס ממשי‬ ‫השושלת עד ביאת הגואל‪.‬‬ ‫ווא איי ווא אויס איז אוי! די עדה קדושה געשאט געוואר עמערס מיט שמו‪ .%‬וימררוהו ורבו וישטמהו‬ ‫בעלי חצי‪ ,‬או אלעס "על טהרת הקודש"‪ ,‬מיט הייליג סטעמפל אז מ'דאר! היט אוי! די המשכה פו רבינו‬ ‫הקדוש זי"ע‪ ,‬אז ס'זאל חלילה נישט נשתנה ווער זיינע הייליגע הוראות או הדרכות‪.‬‬ ‫יא‪ ,‬זיכער‪ ,‬אי לוי! פו די צע)יעריגע הנהגה איז מע ב"ה נא קיינמאל נישט "נכשל געוואר" צו זאג א‬ ‫דבר תורה אי די צייט פו יאר ווע רביה"ק זי"ע האט זי נישט געפירט צו זאג‪ ,‬מ'פובליצירט אנצוטאה א‬ ‫שטריימל צו קידוש החמה ווייל רביה"ק איז מטעמו ונימוקו עמו פארבליב מיט שטריימל פו מוצאי יו"ט צו‬ ‫קידוש החמה אסרו חג פסח אי יאר תשי"ג‪) ,‬ביז מ'האט זי געכאפט אז טייל ציבור וועט נישט נאכטאנצ או‬ ‫ס'וועט אויסקוק ענדערש ווי א פורי'דיגער מעמד‪ ,‬האט מע דאס געלאזט בלויז פאר די "רויעל פעמילי"(‪.‬‬ ‫אבער‪ ,‬די בחורי או אינגעלייט וועלכע קוק דאס צו פו די זייט‪ ,‬זיי הער השכ והערב אז מ'טאר זי נישט‬ ‫אוועקריר פו די הייליגע הדרכות‪ ,‬קומט זיי דאס בלוט ארוי! אי קאפ‪ .‬זיי פרעג אונטער די קעמערלי פו‬ ‫זייערע מוחות‪ ,‬ילמדנו רבינו‪ ,‬וכי משוא פני יש בדבר?!‬ ‫איז דער טערמי "רבי זכרונו לברכה" טאקע באשאפ געוואר בלויז אוי! "לנגח בו את האדוקי"?!‬

‫די סעלעקטיווע הוראות‬ ‫עס וואונדערט דאס האר‪ %‬פו יעד בר דעת‪ ,‬אפילו פו אייגענע קרייז‪ ,‬איז די הוראה פו רבי' זי"ע בנוגע‬ ‫בחורי זי נישט צו באטייליג או טאנצ אוי! חתונות )שוי אפגערעדט פו דע מיאוס' סטיל פו די‬ ‫געטענ‪ ,(%‬נישט אזוי קלאר פארבאט געוואר דורכ' רבי' זי"ע פערזענלי ווי דער עירוב אי ברוקלי?‬ ‫איז די הוראה פו רביה"ק זי"ע בנוגע נוצ בלויז "שטיינזאל‪ "%‬פאר די פלייש אי די שעכט)הייזער‪ ,‬נישט‬ ‫אזא הייליגע הוראה פו רבי' ווי נישט זאג תורה אי לוי! פו א פינ!)שעה'יג ליצנות טיש שוש פורי?‬ ‫די מוחות וויל פארשטיי‪ ,‬וואס איז אנדערש "דערי לולבי"‪ ,‬וואס איז נישט פארא א קלארע הוראה פו‬ ‫רבי' ז"ל‪ ,‬או רוב רבני מגדולי תלמידיו האב דאס מתיר געווע‪ ,‬ווי "אריזאנא וויי‪ ,"%‬וואס דער רבי ז"ל האט‬ ‫דאס פערזענלי גענוצט עטליכע יאר?‬

‫דייני‪ ,‬די תורה‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫מ'וויינט‪ ,‬מ'קלאגט‪ ,‬אז מ'איז שולט אוי! די מוחות‪ .‬וואס פארלאנגט איר פו אייערע ערליכע בחורי או‬ ‫אינגעלייט? זיי קוק ארויס אוי! די מנהיגי‪ ,‬דייני‪ ,‬מורי)הוראה‪ ,‬עיני העדה‪ ,‬או זעע זי ארו אז ביי‬

‫‪15‬‬

‫טויזנטער סאטמארער איד‪ ,‬אפגערעדט פו די גאנצע חרד'ישע וועלט‪ ,‬קוקט מע זיי אראפ מיט גרעסט‬ ‫וואונדער‪ ,‬או מ'קע נישט באגרייפ פארוואס זיי זענע גרייט אונטערצושרייב יעד פאשקעוויל או כתב)‬ ‫פלסתר לטובת "די זא"‪.‬‬ ‫ערליכע איד איבער דער גארער וועלט קוק או וואונדער זי‪ ,‬איז דאס די המשכה פו רבי' זי"ע‪ ,‬אז בלויז‬ ‫פאר תאוות הנצחו זאל מע זי אויסלאכ גאנצע צע יאר פו זי שטעל לדי תורה? איז דאס די החזרת עטרה‬ ‫ליושנה אז מ'זאל שלא ברשות בי"ד‪ ,‬א קיי איי)איינציגע הזמנה לדי תורה‪ ,‬קלאג א קהלה קדושה בישראל‬ ‫אי גוי'ש געריכט?‬

‫כי זהו סרחו רביעי‬ ‫אי קורצ לאזט זי מאכ א קלאר ס הכל‪ .‬לעת)עתה‪ ,‬מאמאנטאל‪ ,‬יעצט ווע מיר שטייע בחודש ניס)‬ ‫אייר)סיו תשס"ט‪ ,‬איז פארא "פיר" אפענע קלאגעס וואו קהלתינו הקדושה "קהל יטב לב ד'סאטמאר"‬ ‫ומוסדותי' הקדושי זענע געוואר "אנגעקלאגט" אי גוי'ש געריכט אוי! מערערע פלעצער‪ ,‬או אלעס שלא‬ ‫ברשות בי"ד‪" ,‬א קיי איי איינציגע הזמה לדי תורה"‪.‬‬ ‫‪ .1‬וויליאמסבורג‪ :‬נאכדע וואס די "כת הולכי בערכאות העולמי" זענע אדורכגעפאל העכער "צוועל!"‬ ‫מאל אי געריכט או ס'איז זיי נישט געלונגע צו באקומע די אזוי)איינגערעדטע "סטאטוס)קווא" בעלות אוי!‬ ‫די נכסי הקהלה‪ ,‬האב זיי תובע געווע די צענטראלע קהלה אי געריכט אוי! דע זכות קיו הקהלה‪.‬‬ ‫‪ .2‬קרית יואל‪ :‬מ'האט אריינגעפירט דע הייליג בית החיי דקהלתינו הק' אי קרית יואל‪ ,‬וואס ש חלקת‬ ‫מחוקק ספו רבותינו הק' זי"ע‪ ,‬אי גוי'ש געריכט‪.‬‬ ‫‪ .3‬בארא פארק‪ :‬טרא‪ %‬אלע הפצרות זי צו שטעל צו די תורה ביי א בית די בישראל‪ ,‬או שוי נאכדע‬ ‫וואס דער מנהל המוסדות אי בארא פארק האט אונטערגעשריב שטרי בירורי‪ ,‬ווערט ליידער פארגעזעצט דער‬ ‫שרעקליכער הרמת יד בתורת משה דור קלאג די מוסדות הק' אי גוי'ש געריכט‪.‬‬ ‫‪ .4‬בני ברק‪ :‬שוי עטליכע יאר וואס די שלוחי פו ירושלי או אמעריקא האב ריינגעטרג‬ ‫נידערטרעכטיגע קל געס ב גלייט מיט שוידערליכע מסירות אי "ציוניסטיש בג"‪ "%‬קעג די די הנהלת‬ ‫מוסדות ס טמ ר אי בני ברק‪ ,‬צו ערשטע מל אי איזרע לישע היסטריע ווס חרדישע איד גיב ריי א‬ ‫קל גע אי "ציוניסטיש בג"‪ ,"%‬או א‪.‬ג‪ .‬תלמידי וחסידי רבינו הק' והטהור זי"ע זענע ליידער עובר אוי! איסור‬ ‫"יהרג ואל יעבור"‪.‬‬ ‫קלערט איר אז איר קענט נא פארדרייע א קאפ פאר א ערליכ בחור איבער וואו מ'פירט זי על פי תורה‬ ‫או וואו נישט? ווע א בחור'ל קוקט זי צו דערצו‪ ,‬דאר! מע אי נא וואש דע מח?!‬

‫בית משפט הציוני‬ ‫טויזנטער קינדערלע בליעה"ר ווער נתחנ אי די הייליגע מוסדות פו רביה"ק זי"ע אז ציונות איז אסור‬ ‫אונטער יעד מאנטל‪ ,‬מ'חזר'ט דאס פו אינגווייז א אז "אלעס" וואס רביה"ק זי"ע האט אויסגעלערנט איז קאי‬ ‫וקיי‪" ,‬אלע" זיינע הוראות זענע הייליג או מחייב‪ ,‬זיינע הוראות אי התחברות לרשעי זענע א נצחיות‪ ,‬זיי‬ ‫מלחמת ה' בעמלק הציוני איז א אייביגקייט‪ ,‬זיינע שטענדיגע ווערטער אז מ'טאר זי נישט אפלערנע פו די‬

‫‪16‬‬

‫מעשי עמלק אפילו ווע מ'גייט אנגעטוה באיצטלא דרבנ ווער ווייטער געלערנט‪ ,‬דער באקאנטער מאמר‬ ‫וואס ער פלעגט נאכזאג אז "דת ואביר זענע אוי געגאנגע אי א קאלפיק או ווייסע בעקעטשעס" ווערט‬ ‫ווייטער הייליג נאכגעזאגט‪.‬‬ ‫דער אש קודש וואס שלומי אמוני ישראל האב אפצואווייכ פו יעדע נטי' צו ציונות או דער ציוניסטישער‬ ‫בג"‪ %‬איז אוי! קיי פינטל נישט גערירט געוואר‪ ,‬די הייליגע ווערטער פו רביה"ק זי"ע אי ספה"ק ויואל משה‬ ‫)מאמר א' סי' ק"א( "שזה גרוע הרבה יותר מהילו בערכאות כו' וזה הוא חירו! וגידו! ממש וכו'‪ ,‬כפירה‬ ‫גמורה בתורה הק'‪ ,‬וברור שיש בזה העני בלבד איסורא ד"יהרג ואל יעבור" ווערט אוי! קיי האר נישט‬ ‫שוואכער אפילו דאס ווערט ליידער אנגעפירט דור די יעניגע וועלכע פרעטעדיר אז מ'פירט זי אוי! די דרכי‬ ‫ההנהגה פו רביה"ק זי"ע‪.‬‬ ‫קינד)או)קייט ווייסט פו דע רב הרשע וועלכער האט געקענט לערנע מער ווי אלע אי די לישקע‪ ,‬געווע‬ ‫בקי בכל מכמני תורה‪ ,‬נגלה ונסתר‪ ,‬או ביי ערליכע איד האט מע געוואוסט אז ער איז אדורכגעפוילט בתו‬ ‫תוכו או עד היו הזה ווערט ער געדענקט לחרפה ולדראו עול‪.‬‬ ‫אט דער ווייטאג דריקט אונטער די קעמערלי פו די אינגע מוחות‪ ,‬פארוואס ווער מיר באצייכנט אלס‬ ‫"בג"‪'%‬ניקעס" והולכי ערכאות עולמי? פארוואס יאר)איי יאר)אויס ווע מ'וועט דערמאנע דע נאמע פו‬ ‫דע נצר חוטר מגזע עמלק‪ ,‬המ הרשע‪ ,‬וועט מע ביי ערליכע איד אינזי האב די הולכי לבג"‪ ,%‬גימ' המ"?‬ ‫ס'טוט וויי פארוואס קע מע אוי! אונז טייטלע מיט די פינגער אז כאטש ס'איז נא נישט פאריבער קיי‬ ‫דרייסיג יאר פו די הסתלקות של אותו צדיק‪ ,‬האט מע פאר געלט אינטערעס אוועקגעלייגט אלע יסודות או‬ ‫מ'האט אריינגעפירט די הייליגע מוסדות הקדושי אי בני ברק אי ציוניסטיש בג"‪?%‬‬ ‫וויפיל מ'וויל פארדרייע דע קאפ איבער דע היג סכסו אי אמעריקא‪ ,‬שטעלט זי ארויס קלאר דער‬ ‫אמת אי בני ברק‪ ,‬ווי די גרעסע גאוני אדירי או זייערע בתי די‪ ,‬א שטייגער ווי הגאו האדיר מרא דכולא‬ ‫תלמודא בעל שבט הלוי שליט"א ובית דינו הצדק‪ ,‬הגאו האדיר רבי ניסי קרלי‪ %‬שליט"א ובית דינו הצדק‪,‬‬ ‫הגאו האדיר הגרמי"ל לאנדא גאב"ד בני ברק שליט"א ובית דינו הצדק‪ ,‬וועלכע זענע נישט אוי! קיי‬ ‫"פעיראל" פו סאטמאר אי בני ברק‪ ,‬או נישט אוי! קיי "פעיראל" פו סאטמאר אי אמעריקא‪ ,‬האב אלע‬ ‫געשריב קלאר או דייטלי בכתב יד‪ ,‬דעת תורת הרמה‪ ,‬אונטערגעשריב דור אלע זייערע חברי הבית די‪,‬‬ ‫אז דא איז געטוה געוואר א איסור חמור פו הליכה לערכאות הציוני‪ ,‬או מ'מוז דאס שוי תיכ! מבטל זיי‪.‬‬ ‫אזוי האט אוי געשריב בכתב יד קדשו כ"ק גאב"ד ירושלי שליט"א‪ ,‬או שוי עטליכע מאל ארויסגעשריג‬ ‫במחאה נמרצה‪.‬‬

‫"ס'פאסט נישט פאר סאטמאר"‪...‬‬ ‫ס'איז שולט אוי! די מוחות די הארבע פראגע‪ :‬וויפיל מאל האט מע געהערט אי די פארגאנגענהייט פו‬ ‫יענע לאגער‪ ,‬אז "אפילו א זא וואס איז מותר על פי הלכה‪ ,‬אבער פאר סאטמאר פאסט דאס נישט"‪ .‬מ'האט‬ ‫געוואלט אויפשפיל די ערליכע געפיל אפצוהאלט די קהלה קדושה סאטמאר צו טוה את המוטל עליה‪ ,‬א‬ ‫שטייגער ווי ביי די שערורי' איבער דע סקול דיסטריקט אי קרית יואל‪.‬‬ ‫שטעלט זי יעצט די הארבע פראגע‪ :‬גיי אי ציוניסטיש בג"‪" %‬פאסט פאר סאטמאר"?! איז דאס טאקע‬ ‫"ארגינאל סאטמאר"?! איז דאס די המשכה וואס רביה"ק זי"ע האט אונז איבערגעלאזט?!‬

‫‪17‬‬

‫אי די מוחות פו די בחור'לי פרעגט זי די פראגע‪ :‬מיר זאג טאקע נישט "בעל דברי יואל" נאר "רבי‬ ‫זכותו יג עלינו" )כלשונו פונע בעל דרש(‪ ,‬או דא זענע מיר אפגעסטעמפעלט אי די גאנצע חרד'ישע גאס‬ ‫אלס די הולכי לבג"‪ %‬הציוני‪ ,‬ווי ס'האט זי ארויסגעשטעלט אי טאג פו די פארגאנגענע בחירות הטמאות אי‬ ‫ארצינו הק' ווע מ'האט פארשריג די ערליכע עסקני אוי! די טרעפ פו די גרויסע פאנאוויטש'ער ישיבה‪ ,‬מיט‬ ‫"צאו מבג"‪ "%‬טאוועלע‪...‬‬ ‫אדרבה‪ ,‬די מוחות פו די אינגע קינדער לעכצ נא א תשובה‪ ,‬זיי זענע גארנישט פאנאטיש‪ ,‬ס'עגבערט זיי‬ ‫די מוחות‪ ,‬זיי וויל וויס‪ ,‬ווע דאר! מע גיי צו די תורה או ווע מעג מע גיי צו ערכאות של עכו"?! ווע‬ ‫איז מע "מוחה" מיט דמעות שליש קעג הליכה לערכאות או ווע פילט מע א א מויל פיל מיט יי של‬ ‫קונדיטו או מ'פארגלייזט זי די אויג? ווע טאר מע נישט נעמע קיי געלט אדער הנאה)האב פו די‬ ‫ציוניסטישע ממשלה‪ ,‬או ווע מעג מע זי זוכ די שו‪ %‬פו די ציוניסטישע מדינה או זייערע חוקי כפירה‬ ‫ומרידה במלכות שמי?‬ ‫ס'וואונדערט די אינגווארג‪ :‬פארוואס ווע מ'אפעלירט פאר א "וואסער סיסטע" אי די קרית מל רב קרית‬ ‫יואל‪ ,‬ווערט דאס באצייכנט אלס "התגרות באומות"‪ ,‬או ווע מ'שטורעמט מיט א שרעקליכ "התגרות‬ ‫באומות" קעג די שפאנישע רעגירונג‪ ,‬א קיי שו דעת תורה‪ ,‬או קעג דע דעת הגאוני הצדיקי חברי‬ ‫"אדמת קודש" באייראפא בראשות הגאו האדיר ראש ישיבה ד'לאנדא שליט"א‪ ,‬איז דאס א מצוה מ המובחר‪,‬‬ ‫או די וועלכע זאג ארויס דע אמת' דעת תורה ווער גאר פארשריג?‬

‫לא אירא מרבבות ע‬ ‫נא א פונקט‪ .‬די לע שקרי וכזבי ווס מ'הט רובירט צו שמיר אי ברוקלי ז "דער רבי הט‬ ‫געהייס"‪" ,‬מיר זענע די רוב"‪" ,‬לאמיר מאכ וו ל"‪" ,‬מסלתה ומשמנה"‪" ,‬רוב מני ורוב בני"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪ ,.‬איז‬ ‫ד נישט שיי אי בני ברק‪ ,‬ווארו דער גאנצער ציבור האט איי געוויז דע פתח היציאה‪ ,‬ט וויאזוי וו גט‬ ‫איר אריינצוגעב קל גע קעג "דעת רוב הקהל" וואס איז ביי איי אזוי הייליג? מיט ווס רעכט טר כט‬ ‫איר ז על פי תורה הט איר נגיעה כל)דהו אי די הנהגת הקהלה והמוסדות?! – או אדרבה‪ ,‬אויב הט איר‬ ‫סיי וועלכע טענה‪ ,‬שיקט געזונטערהייט  "הזמנה"‪ ,‬ויקוב הדי את ההר‪...‬‬ ‫אוי‪ ,‬או וואס קלערט איר זאג צו דע די אינגע מוחות?! מ'דאר! זיי וואש?!‬

‫נא! ‪ 10‬יאר‪" :‬וואס" האט מע פארדינט?‬ ‫אויב איז א צייט)אפשניט פו צע יאר גענוג א תקופה צו מאכ א חשבו הנפש אויפ עבר‪ ,‬לאמיר ווייטער‬ ‫דערגיי וואס דריקט זיינע בחור'לי או אינגעלייט אוי! די מוחות‪.‬‬ ‫מ'האט אי לוי! פו די יאר טרואימפירט מיט פראנ‪)%‬יאזע!'ס נצחונות‪ ,‬מ'האט אפגעהאלט זיג איינס נא‬ ‫די אנדערע‪ ,‬אי אלע געריכט הייזער פו ברוקלי האט מע באקומע אלעס וואס מ'האט געוואלט‪ .‬אוי‪ ,‬ס'ווערט‬ ‫קאלומטענע אויפ האר‪ ,%‬וואס איז געשע מיט בית החיי? "מיר" זענע דא "קהל יטב לב"? "מיר" האב‬ ‫דא אלעס באקומע?‬ ‫יעצט‪ ,‬ווע דער נצחו)שכרות האט שוי עטוואס אויסגעוועפט‪ ,‬ס'איז שוי געוואר אויסגעקלארט אז‬ ‫מ'האט "קיינמאל" גארנישט "געווינע"‪" ,‬געבליב" מיינט נישט "באקומע"‪ ,‬עגבערט די מוחות‪ ,‬אויב שוי יא‬ ‫‪18‬‬

‫אזוי‪ ,‬אויב האט מע טאקע גארנישט געווינע‪ ,‬נא וואס האט אויסגעפעלט זי צו באשמיר די הענט או‬ ‫בלייב למשמרת לאות לבני מרי אלס די מהרסי בכר בית ישראל?‬ ‫פארוואס האט מתחילה א זי נישט געשטעלט צו די תורה כהולכות גוברי יהודאי ווי די תורה הק'‬ ‫פארלאנגט "ואלה המשפטי אשר תשי לפניה?‬ ‫פארוואס האט מע נישט געהאט דע שכל באלד נאכ' פסק פו ריכטער באראש‪ ,‬ווע מ'האט זי דאס‬ ‫מערסטע איינגערעדט אוי! א נצחו‪ ,‬אוועקצוגיי בדר כבוד או נישט אריינגעב פרישע קלאגעס אי גוי'ש‬ ‫געריכט‪ ,‬ביז מ'איז אנגעקומע וואו מ'איז אנגעקומע אז מ'האט באקומע א ערקלערונג אז מ'האט גארנישט‬ ‫געווינע?‬ ‫פארוואס האט אויסגעפעלט זי צו נעמע בידי דע תואר של חרפה לדראו עול אלס "כת הולכי‬ ‫בערכאות ובג"‪ %‬הציוני"?‬ ‫אודאי עגבערט די מוחות‪ ,‬טאג או נאכט פרעגט מע קשיות‪ ,‬מ'קוקט זי צו אי וומסב"ג ווי גרויסע בניני‬ ‫שטייע ליידיג צו פארדינגע‪ ,‬פילע מוסדות התורה ווי קאשוי או וויזני‪ %‬פארנוצ דאס פאר זייערע תלמידי‪,‬‬ ‫די מוחות דערהייב דאס נישט‪ ,‬ס'עגבערט די "נוע המדות" סימפטאמע‪ ,‬וואס גייט דא פאר?‬

‫"למה נגרע" אי "בארא פארק"‪...‬‬ ‫מ'איז שולט אוי! די מוחות‪ ,‬ס'עגבערט זיי די הארבע פראגע‪ ,‬אויב איז דא די רעדע פו "נוע המדות"‪,‬‬ ‫פארוואס האט מע זי נישט בעגענוגט מיט די הנהגה חדשה בלויז אי וויליאמסבורג? פארוואס האט מע‬ ‫געמאכט שריט כובש צו זיי אוי די קהלה קדושה אי בארא פארק דארט וואו דער פאטער דער הייליגער בר‬ ‫משה זי"ע האט קלאר אוועקגעשטעלט א מרא דאתרא?‬ ‫פארוואס האט מע דארט פרובירט אנצוזייע חורב או מחלוקת אוי! מערערע אופני‪ ,‬אויפנעמע גבאי‪,‬‬ ‫קומע זאג א דרשה‪ ,‬שטורמע א "חומש סעודה"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪ .‬ביז צו קלאג אי גוי'ש געריכט שלא על פי תורה?‬ ‫ווער מיר דע נישט אראפגעקוקט ווע מיר לייג ארוי! אונערע לאפעס מזיק זיי די קהלה קדושה או מוסדות‬ ‫התורה אי בארא פארק?‬ ‫וואו איז נא פארא א גרעסערער "אני אמלו" אמביציע‪ ,‬ווי בלויז עטליכע חדשי נא די התמנות אי‬ ‫וויליאמסבורג‪ ,‬לאזט מע זי טויש דע "לעדער)העד" פו "רב דקהל יטב לב דסאטמאר פה וויליאמסבורג‬ ‫יצ"ו‪ ,‬צו אב"ד ור"מ יטב לב ד'סאטמאר ברוקלי יצ"ו"‪ ,‬או מ'לאזט זי ארויס אוי! א מלחמת חרמה קיי‬ ‫בארא פארק כדי צו כובש זיי די ארטיגע קהלה וועלכע גייע נישט אי שפא?!‪...‬‬ ‫קלערט איר טאקע אז מ'קע איינרעד די בחורי או אינגעלייט אז מ'זוכ "די תורה"‪ ,‬אי דער צייט וואס‬ ‫די שלוחי נאמני אי בר  רק זיצ מיט א "לש יחוד" אי געריכט?!‬

‫נטרעאל"‪...‬‬ ‫ָ‬ ‫מא‬ ‫"היתר ָ‬ ‫מ'קע נישט אדורכלאז א ‪ 10‬יעריג ס)הכל‪ ,‬או נישט דערמאנע אי קורצע ווערטער די הליכה לערכאות‬ ‫אי מאנטראעל בחודש אייר תשס"ו‪ ,‬וואו דער ארטיגער דיי‪ ,‬אוי א סימפאטיקער אי די "נוע המדות"‬ ‫קאמפאני‪ ,‬האט געגעב א היתר צו קלאג בערכאות של עכו"‪ ,‬א קיי הזמנה לדי תורה‪ ,‬בלויז ווייל "חוששי‬ ‫‪19‬‬

‫שעד שיבואו לעמק השוה יוכל לגרו לה הפסד רב"‪) .‬מלשונו פונע כותב אינע היתר הליכה לערכאות(‪.‬‬ ‫א געלעכטער‪.‬‬ ‫קלערט איר אז דער אייגענער ציבור איז אזוי נאאיוו או כאפט נישט אז אזא דערהער איז קיינמאל נישט‬ ‫געווע מאז היתה ישראל לגוי‪ ,‬אז מ'לאזט קלאג אי גוי'ש געריכט‪ ,‬או מ'קימערט זי ניט מל צו שיק א‬ ‫"הזמנה לדי תורה בישראל" צו פ רמייד דע "הפסד רב"?!‬ ‫או בכלל‪ ,‬איז דע ביי די הזמנה לדי תורה פו קהל יטב לב ד'סאטמאר אי ברוקלי נישט שיי געווע דער‬ ‫"היתר" פו "חוששי שעד שיבואו לעמק השוה יוכל לגרו לה הפסד רב"?! זענע די מולטי)מיליא‬ ‫דאללער'דיגע בניני פו קהל יטב לב ד'סאטמאר אי ברוקלי‪ ,‬נישט ווערד איי)מאל)או)הונדערט)מאל דאס‬ ‫ווערד פו די סאטמארער בניני מפוארי אי ווייט מאנטרעאל?!‪...‬‬ ‫מ'האט דא געקענט הער פו "אייגענע בחורי או אינגעלייט"‪ ,‬א‪.‬ג‪" .‬תלמידי פו דיי"‪ ,‬וועלכע האב‬ ‫געפרעגט איבער דע שארפ קנטר סט; ווארו‪ ,‬איז דע פ ר  נא פל ‪ %‬וואו ס'איז דאס מערסטע שיי‬ ‫געווע די טענה או "היתר" פו "חוששי שעד שיבואו לעמק השוה יוכל לגרו לה הפסד רב"‪ ,‬ווי ביי דע‬ ‫סכסו אי ברוקלי‪ ,‬ווס די נתבעי )כת הולכי בערכאות ובג"‪ %‬הציוני( הב אי לוי! פו "ג נצע זעקס‬ ‫יאר" )ביז דעמאלט( זי משתמט געווע פו צו קומע צו די תורה?! איז דס נישט גענוג אי כלל פו‬ ‫"חוששי שעד שיבואו לעמק השוה‪ !?"...‬או דער זעלבער "מתיר" איז ביי יענע פ ל גר ש ר!‬ ‫ארויסגעטרעט מיט מחאות נמרצות‪...‬‬ ‫די "תלמידי פו דיי" וועלכע האב מיט אלע כוחות געוואלט נה לט דע געפדערט רעסעקט‪ ,‬האב‬ ‫געשטוינט‪ :‬הזאת נעמי? דס איז דער "דעת תורה"‪ ,‬ז ווע ס'קומט אויס גוט איז דס אסור בתכלית האיסור‪,‬‬ ‫או ווע דער ווינט בלזט אוי! פ רקערט‪ ,‬מ'האט געטשעעט "זיי" גרעני‪ ,%‬ווערט דס מצוה לכתחילה‪,‬‬ ‫למהדרי מ המהדרי‪ ,‬זש מ'שירט ניט מל פ ר וויכטיג צו שיק  "הזמנה לדי תורה"?!‬ ‫ווי געשעט זי דס‪ ,‬ז בלויז ווע מ'קוקט צו אייגענע ש קטיוו זעט מע דע צד היתר‪ ,‬או פ ר‬ ‫ נדערע איד וועלכע וויינע זעקס יר נכ נ נד ז זיי וויל זי מתדיי זיי בדי תורה כדת משה וישראל‪,‬‬ ‫קימערט מע זי נישט אפילו דס מינדעסטע ז דער סכסו זל קומע צו שליכטונג בדיני התורה?!‬ ‫פלוצלינג ווע ס'קומט גוט אויס‪ ,‬קר צט מע פיר תשובה אי "רמ"ע מפאנו"‪) ,‬וועלכע איז גב‬ ‫זיינערצייט מערערע מל ובליצירט געוואר דור די הנהלת הקהלה(‪ ,‬ז ס'פעלט ניט מל אויס קיי "היתר"‬ ‫אוי! צו "מעקל" זיי‪ .‬ווילט זי פרעג‪ :‬וואו איז דער זעלבער "רמ"ע מפאנו" געווע בחודש אב שנת תשס"א‬ ‫לפ"ק ווע די הנהלת הקהלה אי ברוקלי הט בלויז פ רל נגט  "עיקול" בערכאות?! פ רווס הט מע‬ ‫ד  איבערגעקערט וועלט או געז מעלט חתימות אוי! א "קול קורא" )אוי! וועלכ בלויז היימישע דייני‬ ‫או מחותני הב גע'חתמ'עט(‪ ,‬או דער זעלבער "מתיר" איז אוי געווע מראשי החותמי?! צי הט מע‬ ‫דע "רמ"ע מפאנו" געטרפ אי " קספרד מיוזעא" הערשט דינסטג פר' במדבר אי יאר תשס"ו?!‪...‬‬ ‫איז ט קע די תורה הקדושה אזוי בויגז  ז מ'קע מטהר זיי דע שר‪ %‬פו איי טאג אוי! די נדערע‬ ‫מהיפו להיפו?!‪) ...‬ווי הט זי יענע אידענע אויסגעדריקט ווע דער שטטס)רב האט אי פאל פו א נויט‬ ‫מתיר געווע צו עס קטניות או פסח‪ ,‬האט זי אויסגעל צט אי געוויי או געימערט‪" :‬ווער ווייסט וואס‬ ‫נ מ'מעג‪ ,‬או דער רב זגט נ נישט אויס?!‪(...‬‬ ‫ס'האט זי געהערט אי אייגענע לאגער די דערמאנטע פראגע‪ ,‬געזע פונע חלק ה"עיקול"‪ ,‬איז דאס‬ ‫‪20‬‬

‫דע מל געהערט געוור ביי יהודי נאמני לה' ולתורתו ז מ'גיבט "היתר" צו גיי "מעקל" זיי‬ ‫בערכאות‪ ,‬או נשטאט צו פ רל נגע  "עיקול" גיבט מע ריי פענע "קל געס" קעג ריוו טע יחידי‪,‬‬ ‫או לעס בהסכמתו ובעידודו פונע "כתב היתר"?!‬ ‫איז שוי מל געווע אי די היסטריע פו רבני יראי ה' ז מ'זאל קלר מפרס זיי דס התנגדות פו‬ ‫גיי צו די תורה בישראל‪ ,‬או מ'שעמט זי נישט צו שרייב קלר אי דע "כתב היתר"‪ ,‬ז "והש"י ית בלב‬ ‫תועי בינה וכו' ולא נצטר לבוא בדינא ודיינא ולזילותא דבי דינא"‪ .‬ווס איז דס פחד פו קומע "בדינא‬ ‫ודיינא"?! אדרבה‪ ,‬למיר י קומע "בדינא ודיינא"‪ ,‬לאמיר זי זעצ ביי  אומ רטייאיש בית)די‪ ,‬או‬ ‫יקוב הדי את ההר ווער עס זענע די ריכטיגע תורה'דיגע ראשי הקהלה? פ רווס הפט מע זוי אוי! א‬ ‫"בינה יתירה ממרו" ז "ולא נצטר לבוא בדינא ודיינא"?! או פ רווס זל דס עצ קומע "בדינא‬ ‫ודיינא" פיר צו "זילותא דבי דינא"? אדרבה קומט צו די תורה; שרייבט אונטער שטרי בירורי צו פלג‬ ‫דע פסק בי"ד‪ ,‬או דא‪ ,‬פלגט אויס דע דעת תורה הברורה‪ ,‬או ס'וועט בכלל נישט זיי קיי "זילותא דבי‬ ‫דינא"!‬ ‫אדרבה למיר זע למי החותמת ולמי הפסולי‪ :‬וועלכער צד הט זי געה לט פו גיי אי געריכט ביז‬ ‫מ'הט נישט בעפר געשיקט "דריי הזמנות"‪) ,‬נגעהויב פו חודש טבת תשס"א(‪ ,‬או נאר נכדע וואס לע‬ ‫פ לשע אמתלאות זענע אויסגעלפ או די יעניגע הב נישט געוולט קומע לדי תורה איז מע געווע‬ ‫געצווינגע‪ ,‬ברשות ובהיתר בי"ד בכתב‪ ,‬רויסצונעמע  "עיקול" בערכאות )בחודש אב תשס"א(‪ ,‬או‬ ‫וועלכער צד איז לכתחילה געלפ אי ערכאות של עכו"‪ ,‬נא בעפאר מ'האט געשיקט אפילו די ערשטע‬ ‫הזמנה לדי תורה‪.‬‬ ‫אוי‪ ,‬די מוחות ערגבער‪ .‬די קינדערלע פרעג‪ .‬מ'איז שולט אוי! די מוחות‪.‬‬

‫ואנכי לא אשכח!‪ :‬די "נוע המדות" עפאכע‬ ‫אז מ'רעדט פו צע יאר‪ ,‬דערמאנט זי צוריק מיט אנגסט די לעצטע צע יאר ווע מ'האט טריאומפירט מיט‬ ‫"נוע המדות" סלאגא‪ ,‬או ס'קומט ארוי! אויפ זכרו א בלעטל שווארצע היסטאריע פו פארשידענע זמני‬ ‫דורכאויס די לעצטע צע יאר וואס סאטמארער חסידי קענע נישט פארגעס‪.‬‬ ‫די ליסטע איז זייער לאנג‪ ,‬ליידער‪ ,‬ס'פאדערט זי פאר דע זעלסבט א באזונדערער מאמר‪ ,‬ס'איז אבער‬ ‫גענוג אנצוצייג אוי! עטליכע געשעעניש "בלויז" אי די ערשטע יאר פו די מלוכה‪ ,‬אי די "שנה ראשונה"‬ ‫פו די אנארכישע "רבנות" אי וויליאמסבורג‪) ,‬נא בעפאר מ'האט געטוישט דע לעדער)העד אוי! רב קהל‬ ‫יטב לב ד'סאטמאר "ברוקלי"(‪ ,‬ווע אלעס האט נא געטראג דע פארטו "דע טאט'ס רצו"‪...‬‬ ‫צי קלערט איר אז די היינטיגע אינגעלייט‪ ,‬דעמאלט'דיגע בחור'לי‪ ,‬האב פארגעס ווע מ'האט געווארפ‬ ‫די געטרייע גבאי פו בית המדרש הגדול אי וויליאמסבורג; געווארפ גבאי פו ביהמ"ד תהלות יואל;‬ ‫אויפגעזאגט דע לאנגיעריג בעל קורא פו ביהמ"ד הגדול; געפאר אוי! טאראנטא )חור! תש"ס( מיט' ציל‬ ‫צו שטער די פילזייטיגע אויפטועה פו איחוד התלמידי או אפשטעל די צענדליגע שיעורי תורה;‬ ‫אויפגעזאגט עטליכע ממשפחת רביה"ק בעל בר משה זי"ע פו זייער תמידות'דיגע תמיכה; נישט געלאזט‬ ‫רביה"ק בעל בר משה זי"ע זי משתת! זיי ביי שמחות בביתו נאוה קודש‪ ,‬נאר אי געשלעפט קיי מיאמי;‬ ‫אוועקגענומע "מוהלות" פו נכדי רביה"ק זי"ע; געשטערט די פעולות הצלה פו "רב טוב"; נישט געלאזט‬

‫‪21‬‬

‫רביה"ק זי"ע לערנע מיט זיינע טעגליכע חברותות טרא‪ %‬וואס ער האט עטליכע מאל אויסגעדריקט זיי‬ ‫שארפסטע התנגדות דערצו; געהעצט רביה"ק זי"ע מיט שקרי וכזבי לשה"ר רכילות או הוצאת ש"ר אוי!‬ ‫בניו וחתניו האהובי; זי באפריינדעט מיט די גרעסטע שונאי פו רביה"ק זי"ע‪ ,‬א אקט וואס פאסט זי זי‬ ‫נישט פאר א פשוט' גאס)אינג; פארמאכ בתי מדרשי מיט תירו‪ %‬אז מ'מאכט נישט קיי "מי שבר";‬ ‫געשלאג או געלאזט ארעסטיר חשובע אינגעלייט או בחורי; בארבאריש געשלאג מיט פיזישע קלעפ‬ ‫אנשי חשובי וזקני נשואי פני‪ ,‬בפניו אי די סוכה מיט רוצח'ישע מכות אויפ קאפ או צוקוקע מיט א‬ ‫שמייכל או נישט ארויסזאג א קול מחאה אפילו ברמיזה; נישט אריינגעלאזט בחורי תלמידי הישיבה אי‬ ‫קרית יואל צו די סדרי פו רביה"ק בעל בר משה זי"ע; אפגעהאלט דע טאט ז"ל בערוב ימיו פו פאר קיי‬ ‫קרית יואל אי די נא)פסח טעג ווי געווענלי‪ ,‬נאר אי געשלעפט אי די ביטערע היצ קיי מיאמי אוועק מעי‬ ‫כל רואה; נישט ערלויבט צו פראווע דע הייליג יו"ט שבועות אי קרית יואל ווי זיי מנהג פו אלעמאל;‬ ‫אויפגענומע א נייע קאמיטע אי די די מקוה טהרה אי וויליאמסבורג מיט' ציל צו שטער די אנגייענדע‬ ‫ארבעט דור די געוועזענע געטרייע עסקני; מבזה געווע דע עלטסט אור)אייניקל או נישט געגעב קיי‬ ‫עלי' ביו שנכנס לעול התורה והמצוות; נישט געטרג רביה"ק זי"ע צו די יערליכע דינערס פו מוסדות‬ ‫סאטמאר אי בארא ארק או מאנסי‪ ,‬האבנדיג א "פ רד כט" אז ער וועט זי אולי דארט טרעפ מיט בנו‬ ‫הגדול או אי ארויסווייז א ני צהלות וחיבה יתירה כדרכו; נישט געברענגט דע רבי' צו שבת שבע‬ ‫ברכות פו זיי אייניקל די יתומה תחי' בת בתו הצדיקת מרת חי' ע"ה; נישט געברענגט דע רבי' צו שמחת‬ ‫הבר מצוה בבית נכדו הרב יוס! מייזליש שליט"א וואס דאס רשעות איז אומב שרייבלי וד"ל; א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫די ליסטע איז נא גאר לאנג‪ ,‬ובפרט ווע דאס ווערט געטוה אונטער א פ פו "נוע המדות"‪.‬‬ ‫או די דייני?! די סאמע "הנהגת התורה"?! וואו זענע זיי געווע?! ש)ש)ש!!! נו‪ ,‬גזל שינה!‪...‬‬ ‫ולעומת זה‪ ,‬וויפיל מ'האט נאר פרובירט צו פארדעק די אהבה גלוי' אי די ערשטע יאר‪ ,‬האט זי דאס‬ ‫נאכאמאל או נאכאמאל ארויסגעשיילט ברבי ובגלוי‪ ,‬ווע רביה"ק זי"ע האט עטליכע מאל "איבערגעגעב‬ ‫דאס פלא‪ "%‬פאר בנו הגדול‪ ,‬או טאקע בעת שמחות בביתו פונע "נוע המדות"‪ ,‬אזוי אוי יעדעס מל ווע‬ ‫מ'האט זי געטראפ האט מע דערקענט צהלת ניו הקדושי אוי!  אופ בלתי ישוער או א חביבות יתירה‬ ‫וואס מ'זעט זעלט אפילו צוויש ט טעס או קינדער‪ .‬ואי החי יוכל להכחיש את החי‪.‬‬ ‫צי קלערט איר אז די בחורי‪/‬אינגעלייט געדענק דאס נישט?! "זיי" האב דאס געזע‪ .‬עיניה ראו ולא זר!‬ ‫איר קענט דאס זיי נישט לייקענע!‬ ‫והאחרו הכביד‪ :‬קלערט איר אז די בחורי או אינגעלייט ווייס נישט אז ווי מער מ'פרובירט צו‬ ‫פארענטפער זי אז אלע שמוציגע פעולות ווער געטוה או אויסגעפירט אויפ דירעקט באפעל או פארלאנג‬ ‫פו רביה"ק בעל בר משה זי"ע‪ ,‬או מ'שיקט אלע קריטיק)קאמענטאר אויפ' חשבו פו א הייליג טאט או‬ ‫רבי'‪ ,‬קלאפט דאס צוריק ווי א ווידער)קול‪.‬‬ ‫זיי פרעג אונטער די מוחות מיט וואונדער‪ :‬לו)יהא אז די רעדע איז נישט פו א "נוע המדות" נאר פו א‬ ‫פשוט' זו‪ ,‬קומט זי דאס פאר א אלט טאט או רבי' אז אלע שמוציגע פעולות זאל מע ארויפלייג אוי!‬ ‫זיינע פלייצעס? איז דאס א חלק אי "נוע המדות"?‬ ‫בר מצוות‪ ,‬חתונות‪ ,‬שבע ברכות‪ ,‬תנאי‪ ,‬ברית'‪ ,‬שידוכי‪ ,‬מסיבות‪ ,‬דינער'ס‪ ,‬פדיו הב'ס‪ ,‬שמחות‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪) .‬‬ ‫ווי לאנג איז די ליסטע וואס דער ראש המשפחה האט פארפעלט‪ .‬או פארוואס?!‬

‫‪22‬‬

‫מ'מאכט א "ויצעקו"‪" :‬מאחורי הפרגוד"‬ ‫לאנגע יאר קערט מע איבער א וועלט אז מ'האט ממש בועט געווע אינע רב של ישראל‪ ,‬דער בעל בר‬ ‫משה זי"ע; דער פאטער‪/‬שווער‪/‬זיידע‪/‬עלטער)זיידע וויל זי מער נישט זע מיט די קינדער או אייניקלע‪ ,‬ער‬ ‫וויל נישט קומע צו זייערע שמחות‪ ,‬וויל זי מיט זיי נישט טרעפ‪ ,‬או אזוי ווייטער או ווייטער‪.‬‬ ‫פלוצלינג‪ ,‬ווע ס'ווערט נתגלה מקצת מ המקצת פונע אמת‪ ,‬מ'גרייט זי אויפצודעק שענדילכע‬ ‫טראסקריפט וואס שוידערט אוי! יעד רעכטדענקיג מענטש אז דער הול וחות בבג"‪ %‬הציוני‪ ,‬וועלכער‬ ‫דאר! גאר שפיל א ראלע פו א "ידיד נפש" האט גאר געהעצט דע פאטער קעג זיי באליבט זו‪ ,‬הייבט מע‬ ‫אוי! א "ויצעקו"‪ ,‬הלמאי‪ ,‬מ'גייט מבזה זיי "דע לעצט לייב"?‪...‬‬ ‫וואס האט דא פאסירט? ס'עגבערט די מוחות או ס'פאדערט א תשובה! איז דאס טאקע אמת אז מ'האט‬ ‫געהעצט? אויב יא‪ ,‬וואס איז דאס געוויי ווע ס'ווערט אויפגעדעקט?‬ ‫או אוי בנוגע זיי "גט פטורי ואגרת שבוקי" מיינט איר טאקע אז די בחורי או אינגעלייט זעע נישט‬ ‫דע קאנטראסט‪ :‬בזמ ווע דער יעניגער וואס האט געהעצט דע הייליג פאטער או רבי גאנצע ‪ 7‬יאר קעג א‬ ‫קהלה קדושה או זייער מנהיג‪ ,‬קעג זיי גאנצע משפחה וואס גייע נישט אי שפא‪ ,‬ער האט געהאט א גרויס‬ ‫חלק אי צוריקהאלט דע זייד פו זי באטייליג אי משפחה שמחות או צושטערט די שמחות‪ ,‬ער איז‬ ‫געגאנגע אי בג"‪ %‬הציוני או פרובירט אווועקצונעמע די מוסדות או קהלה פו די ערליכע הנהלת המוסדות‪,‬‬ ‫ער איז צענדליגער מאל געגאנגע זי "ווייק" ביי "נוע המדות" או אי עמטלי באגלייט אלס משב"ק‪ ,‬או‬ ‫דערצו מוסי! געווע חטא על פשעי או געגאנגע אי געריכט קעג די קהלה קדושה או דער בית החיי אי‬ ‫קרית יואל‪ ,‬האט ער נא יעדע ווא באקומע זיי כיבוד ביי ס"ג "צו זינגע "ידיד נפש" כאטש ער איז געווע‬ ‫גענוי דאס פארקערטע פו א "ידיד נפש"‪ ...‬או גאר געזוכט אפצוהאק דע מנהיג פו די קהלה פו זיי "אב‬ ‫הרחמ"‪ ...‬דא האט מע זי צו אי באצויג מיט זיידענע הענטשע‪ ,‬מ'האט בלויז געשיקט א בריוו אז ער זאל‬ ‫ארויסגיי פו גוי'ש געריכט קעג די קהלה‪ ,‬האט ער זי נישט וויסענדיג געמאכט‪ ,‬מ'איז אריבער רעד צו זיינע‬ ‫קינדער איבער פארהאנדלונגע האט ער געזאגט "בלא"‪ ,‬מ'האט נישט דערמאנט קיי ווארט אז ער דאר!‬ ‫איבערבעט דע רבי'‪ ,‬קהל‪ ,‬אלע מעמבער'ס א‪.‬ד‪.‬ג‪ .‬בלויז ער זאל צוריקציע פו זיינע קלאגעס או ער איז‬ ‫צוריק וועלקאמע‪ .‬ווע אלע פארהאנדלונגע זענע ממש אויסגעלאפ‪ ,‬האט מע אי אנגערופ ערב שבת אז‬ ‫ער איז אויסגעשלאס פו די קהלה‪ ,‬או ער זאל נישט קומע דאווענע אי ביהמ"ד‪.‬‬ ‫יעצט פו די אנדערע זייט צייגט זי איבער דער פאקט‪ ,‬דער משמש אי ראדני)ביהמ"ד שטעלט זי צו ‪10‬‬ ‫יאר א א פראבלעמע‪ ,‬ער טוט זיי ארבעט בנאמנות‪ ,‬ער האט זי נאר "פארזינדיגט" ווייל ער איז – מיט רשות‬ ‫– געווע אנוועזנד ביי מחנ זיי דע בית החיי אי קרית יואל אינאיינע מיט אלע חברי הנהלת חברא‬ ‫קדישא‪ ,‬ער קומט צוריק אי ראדני או קיי ווארט הערו ער נישט פו קיינע‪ ,‬פארקויפט ווייטער מצות‪ ,‬נעמט‬ ‫מעמבערשיפ‪ ,‬נדרי)ונדבות א‪.‬ד‪.‬ג‪ .‬ליל שב"ק רופט ער אויס די זכרי אויפ ארו הקודש‪ ,‬אינדערפרי ווע‬ ‫מ'גרייט זי צו ליינע‪ ,‬ווע ס'וועט ברענגע דע קלימאקס פו בזיונות‪ ,‬זאגט מע אי אפ פו קענע ארויפגיי‬ ‫אויפ באלעמער‪ ,‬ער בלייבט פארשעמט אי ביהמ"ד איינגעמאכט אויפ פלא‪ ,%‬מ'הייסט אי בעט מחילה פו‬ ‫קהל‪ ,‬מ'פאדערט ער זאל אונטערשרייב אז ער "ווארפט זי אונטער"‪ ,‬ער מוז אריבערגיי צו סאמע שפי‪%‬‬ ‫"נוע המדות" צו איבערבעט או אונטערשרייב פרישע תנאי‪ ,‬אבער ס'איז נא נישט גענוג‪ ,‬ס'קומט א‬ ‫באפעל אז שבת מוז ער ארויפגיי אויפ ארו הקודש או איבערבעט דע גאנצ קהל ועדה פאר טשעפ‪...‬‬ ‫די בחורי או אינגעלייט'לע זעע דע קאנטראסט‪ ,‬מ'איבערצייגט זי די פשוטע פאקט‪ ,‬נו אוודאי מאכט‬ ‫‪23‬‬

‫מע זי א חשבו וואו מ'טרינקט בלוט או וואו מ'זוכט בלויז צו לעב בשלו‪ ,‬וואו פארגיסט אומשולדיג ד‬ ‫נקי או וואו מ'באהאנדלט מיט זיידענע הענטשו‪.‬‬

‫לישקעס הבד"'‬ ‫גיימער ווייטער‪ .‬פארגייט זי א פרשה פו א ירושלימ'ער רבנות‪ ,‬אוי! וועלכ מ'האט פארלייגט אלע כוחות‬ ‫או צוגעזאגט הבטחות או עפרות זהב‪ ,‬ס'פאלט אדור מיט א "לענדסלייט" בעז"ה‪ ,‬פרובירט מע צו בארואיג‬ ‫די מוחות דור גרינד א "לישקעס הבד"‪ ,"%‬מיט א "ראש בית די"‪" ,‬חברי הבית די"‪" ,‬שליח בית די"‪ ,‬א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫וואס קלערט איר‪ ,‬די אינגע מוחות זענע נישט קיי מביני אז שוי זעקס יאר וואס דער "בית די צדק" שטייט‬ ‫בלויז אוי! צו דינע זייערע אויבערהאר כחומר ביד היוצר‪ ,‬געב מחאות או היתר)לערכאות'ער? זעע זיי דע‬ ‫נישט אז קיי איי קאמפעטענטער דעת תורה והלכה איז נא פו יענע אפיס נישט ארויסגעקומע‪ ,‬נאר אז‬ ‫"דער עירוב איז פאר פוילישע גוי"‪" ,‬ראדני האט א צורת הפתח"‪" ,‬מ'זאל נישט טרינקע קיי ברוינפ א א‬ ‫הכשר"‪" ,‬ס'איז "רעקאמענדירט" )נישט קיי חיוב‪ (...‬צו היט די וואסער פו ווערי"‪" ,‬די בחירות העירי' זענע‬ ‫אסור"‪ ,‬או נא אזעלכע "שטורמישע" החלטות‪.‬‬ ‫ווער מאכט דא דאס גענאר פו וועמע? קלערט איר אז אייערע בחורי או אינגעלייט כאפ נישט דע‬ ‫ווירטשאפט? איינער דאר! דא שווענק מוחות‪ ,‬אדער זיי ווער פו זי אליינס גוט געוואש?‬ ‫אוי! וועמע'ס קאנטע איז דער בזיו תלמידי חכמי ווע דייני זענע בלויז דא צו שרייע "קשר בוגדי"‪,‬‬ ‫מאכ אסיפות פו "אלו שהשתתפו" או פעלש חתימות‪ ,‬לאז ארעסטיר בחורי או לאז שמאכט אי‬ ‫"צענטראל בוקינג" אי סאמע שבת קודש צוליב א מסירה אוי! א אומשולדיג קרוי‪ ,‬או מוחה זיי בלויז אוי!‬ ‫"יענעמ'ס" הליכה לערכאות? וועמע דאר! מע דא "וואש די מוחות" ווע די זעלבע דייני געב א הכשר‬ ‫אוי! א תערובות חתונה זאל מיט ביימעלע? מ'גיט א הכשר אוי! פלייש ווע מ'איז נא קיינמאל נישט געווע‬ ‫ביי די שחיטה? מ'איז משנה אי די הוראה פו רבי' זי"ע בנוגע נוצ שטיינזאל‪ ?%‬לאז גיי אי בג"‪ %‬הציוני?‬ ‫געב היתרי פאר ערכאות בלינדערהייט? – דאר! מע דא "וואש מוחות" צו זע די אפענע סתירות?‬

‫ממליחה ואיל!‬ ‫או בנוגע דע בוטשער סטאר‪ ,‬וואו אי די וועלט איז געהערט געוואר אזא קארופציע או אומגלויבליכער‬ ‫הפקירות וואס ווערט פארדעקט דור די "קאמפאני"‪ ,‬וועלכע האב ביז היינט געשריג אז אויב ס'איז דא א‬ ‫עולה דאר! מע ארונטעררייס אפילו די אייגענע מנהיגי‪ ,‬בלויז ווייל "יענער" האט דאס מפרס געווע או‬ ‫ס'פאסט נישט מודה צו זיי?‬ ‫די אינגע מוחות פרעג‪ :‬מה נשתנה דער הכשר אי ‪ 82‬בוטשער‪ ,‬וואו די השגחה איז בלויז "ממליחה ואיל"‪,‬‬ ‫פו "נאכ' זאלצ" ולא מליחה בכלל‪ ,‬קעג די הוראות פונע מייסד הקהלה זי"ע בנוגע מליחת הבשר‪ ,‬ביז צו‬ ‫דע "פינקל געשעפט" וואו די השגחה איז געווע "מאריזה ואיל"?‪...‬‬ ‫ווי מעג מע אויספאפ די פילע קונד או ליגנט זאג פאר איד מדקדקי בכשרות וועלכע וויל דוקא יא‬ ‫נוצ די ריכטיגע שטיינזאל‪ ,%‬או זיי זענע דערפאר מקפיד צו קויפ פלייש אי א א‪.‬ג‪' .‬סאטמארע' בוטשער‪,‬‬ ‫או יעצט שפיר זיי זי ווי אפגעגאס מיט א טאפ זאל‪)%‬וואסער נאכ הער אז ביי זייער סדר טיש וועל זיי‬ ‫נישט האב די זכי' צו נוצ דאס בעסטע וואס איז פארא‪ ,‬א זא וואס רביה"ק זי"ע האט דירעקט פארלאנגט או‬ ‫‪24‬‬

‫קלאר אוועקגעשטעלט אל‪ %‬פרינציפ נא אי די בראשית יאר על אדמת אמעריקא‪ ,‬או יעצט וועט מע דאס‬ ‫נישט האב אלעס דערפאר וואס זיי האב זי פארלאזט אוי! א השגחה וואו קיינער נעמט נישט קיי אחריות?‬ ‫ס'עגבערט שוי איינמאל די מוחות‪ :‬האט מע דא משנה געווע אדער נישט? או אויב יא‪ ,‬מיט וואס א‬ ‫רעכט? די קינדער'לע פרעג‪ :‬ווער ווייסט וואס נא דא ווערט אפגעטוה אונטער די קוליס אוי! וואס קיינער‬ ‫נעמט נישט קיי אחריות‪ ,‬או מ'לאזט עס איבער פאר "עול כמנהגו נוהג"?!‬ ‫אוי אי זייטיגע "נארישקייט"‪ ,‬עגבערט די מוחות‪ ,‬או די אינגעלייט או בחור'לע פרעג‪ ,‬פארוואס האט‬ ‫"אונזער" ‪ 50‬יעריגער צייטונג געמוזט טויש די ליניע או נאכמאכ א רעלאטיוו אינגע )גע'אסור'טע‪,‬‬ ‫משכיל'ישע( צייטונג וואס איז קוי עטליכע יאר אוי! די מאפע? פארוואס זעט מע אוי! טריט או שריט‪ ,‬אז‬ ‫אוי! יעדע שינוי אי דזשורנאליז וואס דער אייניקל)צייטונג )דער בלאט( פירט איי‪ ,‬ווערט דאס נאכקאפירט‬ ‫דורכ' עלטער)זייד )דער איד(‪ ,‬פונע ערשט זייטל ביז צו לעצט?‬ ‫די קינדער קוק זי צו או וואונדער זי‪ ,‬פארוואס האט מע אי לוי! פו די "פערציג יעריגע הכרת הטוב"‬ ‫קיינמאל נישט געהערט פו קיי "פסח חלוקה" אי וויליאמסבורג‪ ,‬ביז צו אויפקו פו איר קאלעגע "שבעינו‬ ‫– יו‪ .‬דזשעי‪ .‬קעיר"? וואו איז דער "שבע רצו" איינקונפט פארשווינד געוואר אי לוי! פו לאנגע יאר?‬

‫אריזאנא וויי'‪ ,‬איסורי כחול הי‪...‬‬ ‫ריקט זי אונטער א פרשה פו "אריזאנא וויי‪ ,"%‬קומע צו פליע איסורי וחרמות‪ ,‬חדשי לבקרי‪ ,‬יעד‬ ‫טאג א פרישער איסור או סיבה צו אסר'‪ ,‬או ווע מ'צייגט איבער אז איינס איז שקר קומט באלד אפיר א‬ ‫אנדערס‪ ,‬מ'כאפט א דע איסור בשתי ידי‪ ,‬אלעס לנגח ולקנתר‪.‬‬ ‫די קאפ שווינדלט ווע מ'דערמאנט זי די פילע "איסורי נוראי" וואס מ'האט שוי געהערט אי קארגע‬ ‫צוויי יאר‪ ,‬קוד אז מ'האט געשניט צו שפעט‪ ,‬ס'איז נאס פו טל‪ ,‬חדש אסור מ התורה‪ ,‬נישטא קיי מסורה‬ ‫)אי נארט דאקאטע האב די ראשוני ותלמידי בעש"ט הק' געשניט‪ ,(...‬די וואסער איז זאלציג‪ ,‬מ'לייגט אריי‬ ‫קעמיקעלס‪ ,‬די ערד איז זאלציג‪ ,‬ס'איז דא מער גלאטי ווי מעל‪ ,‬ס'איז א מדבר‪ ,‬ס'איז א סווימינג פול‪ ,‬די ערד‬ ‫איז ווי קלעי‪ ,‬די וויי‪ %‬איז געבויג‪ ,‬ס'רעגט קיינמאל נישטח‪ ,‬ס'האט גערעגנט ביי שנייד‪ ,‬ס'איז דא מער‬ ‫מצומחות פו די היגע וויי‪ ,%‬ס'האט נישט קיי השגחה‪ ,‬ס'איז דא גרינע וויי‪ %‬וואס איז נאכנישט געצייטיגט‪,‬‬ ‫ס'האט א די פו עצי‪ %‬שאינו נקוב‪ ,‬די רבני האב נישט קיי שו שימוש‪ ,‬די וויי‪ %‬איז פיל מיט ליחות‪,‬‬ ‫ס'רעגענט אריי אי די טרעילאר ביי ברענגע‪ ,‬אויב ס'רעגנט נישט פו אויב קומט אריי וואסער פו אינט‬ ‫ווע די רעדלי דרייע זי אוי! די נאסע ערד‪ ,‬מ'האט גענומע טרעילערס א א דא‪ ,‬מ'האט אונטערגעקויפט‬ ‫דע גוי ער זאל עפענע דע טרעילאר או ס'איז נישט קיי שמירה‪ ,‬די וויי‪ %‬איז פארשימלט געוואר‪ ,‬מ'וועט‬ ‫מוז נוצ אייזערנע טיש צו וועלגער‪ ,‬די מו‪ %‬איז אינגאנצע אפע פאר שנייד‪ ,‬ס'איז חשש מינות‪ ,‬די וויי‪%‬‬ ‫ליגט אינגאנצ אוי! דער ערד‪ ,‬היי)יאר איז געווע א רעג שטורע אפאר וואכ פאר שנייד‪ ,‬די טייג קלעבט‬ ‫זי שטארק א אוי! די הענט או ס'קומט זייער שווער אראפ‪ ,‬מ'שפריט אי די מצות א טע פו קעמיקעל'ס‪ ,‬די‬ ‫קני זענע נישט אזוי שטארק ווי אי אנדערע פלעצער‪ ,‬די וויי‪ %‬ווערט מבוקע ומצומח נאכ שנייד סת פי‬ ‫ליג‪) ,‬גענוג?‪.(...‬‬ ‫אט אזוי קוקט אויס דער גאנצער איסור)היתר)ראד‪ ,‬אלעס דרייט זי מיט שקר‪ ,‬ווע אי שפי‪ %‬פו אלע‬ ‫איסורי נוראי שטייט דער איינער פאקט‪ ,‬אז בדר מקרה האט צו דע צוגעשטעלט כ"ק מר הגה"ק‬

‫‪25‬‬

‫מסאטמאר שליט"א‪ ,‬או ער איז אוי מהדר צו נעמע בלויז פו די גאר מהודר'דיגע אריזאנא וויי‪ – .%‬נו‪ ,‬זאגט‬ ‫איר געערטער בעל דרש‪ ,‬דא דאר! מע "וואש מוחות" צו זע אז דער גאנצער "צע יעריגער" ס הכל איז‬ ‫בלויז שנאה ואיבה צו תלמידי חכמי?!‬

‫"נאכמאכ" אי די "מוסדות"‬ ‫שוי נישט צו רעד פו די הייליגע מוסדות אי וויליאמסבורג‪ ,‬וואו אלע מחנכות גייע אנגעטאה ערלי או‬ ‫צניעות'דיג‪ ,‬אוי! וועלכ מ'האט נישט געגעב קיי שו זכות קיו‪ ,‬או דערווייל איז שוי קרוב צו דריי יאר או‬ ‫מ'איז קיי איינמאל נישט געבליב שולדיג קיי געהאלט פאר די מלמדי או כלי קודש‪ .‬יא‪ ,‬קיי איי איינציג‬ ‫מאל‪ .‬אפילו פע אחת‪ ,‬אפילו איינמאל אוי נישט‪ .‬או דא פרעגט איר מה נשתנה? פארוואס אי די טרעילער‬ ‫אוי! לארקי דאר! מע זי ספראווע מיט "סטרייקס" יעדע חודש)צוויי?‬ ‫אוי‪ ,‬די מוחות ווער געוואש‪ ,‬דער ציבור הערט צוריק פו די קינדער אי די מוסדות וויפיל שינויי מ'האט‬ ‫איינגעפירט בלויז אי די לעצטע דריי יאר אלעס כדי "נאכצומאכ" די "משכילי"‪ ...‬מ'פארט אוי! אויספלוג‪,‬‬ ‫מ'טאנצט או מ'שפרינגט‪ ,‬מ'שטעלט צו אקטיוויטעט‪ ,‬הבטחות ווי נקדימו ב גוריו‪ ,‬אלעס כדי צו פארזיכער‬ ‫אז קיי איי תלמידה ווערט נישט פארפאל‪...‬‬

‫א ‪ 10‬יעריגער ס!‪-‬הכל!‬ ‫די הויפט רעדע פונע בעל דרש איז מיט פארווארפ צו די בחורי הלמאי מ'לאזט זי שולט זיי אוי! די‬ ‫מוחות‪" ,‬דא הערשט ז אומאינטערעסע"‪ ,‬או לעומת זה לאזט מע זי "שולט זיי אוי! די מחשבות פו די‬ ‫מענשהייט‪ ,‬אז מ'זאל בטל ווער כעפרא דארעא‪ ,‬ווע מ'זעט דע געוואלדיג מלכות‪ ,‬מיט צייטונגע או‬ ‫בילדער"‪.‬‬ ‫לאמיר דעריבער שליס דע ס הכל פו די לעצטע צע יאר‪ .‬זינט יענע חול המועד פסח ווע די סאמע‬ ‫הויפט שלעגער זענע געוואר אויס בעה"ב אוי! סאטמאר‪ ,‬אויפ ביה"ח‪ ,‬אוי! קרית יואל‪ ,‬אוי! בארא פארק‪,‬‬ ‫אוי! בני ברק‪ ,‬אוי! מאנטרעאל‪ ,‬אוי! לאנדא‪ ,‬אוי! מאנטשעסטער‪ ,‬אוי! רבבות אלפי ישראל בכל מקומות‬ ‫מושבותיה‪ ,‬האב זי די מהומות געענדיגט‪.‬‬ ‫דערמאנט איי צוריק וויאזוי מ'האט אויסגעקוקט מיט צע יאר צוריק‪:‬‬ ‫אי די צייט וואס איר האט ערקלערט א מלחמת חרמה קעג דע נצר חוטר מגזע קדושי‪ ,‬דער מנהיג‬ ‫ישראל ורב של ישראל‪ ,‬יושב בישיבה ומרבי‪ %‬תורה לאלפי תלמידי‪ ,‬איר האט געטרוימט אויסצורייס דע‬ ‫הייליג צווייגל מגזע עצי תמרי‪ ,‬האט זיי ערליכער קרייז נישט פארמאגט קיי צייטונג‪ ,‬קיי מעיינות‪ ,‬קיי‬ ‫שלח מלכי‪ ,‬קיי בניני‪ ,‬קיי בתי מדרשי‪ ,‬קיי מוסדות‪ ,‬ס'האט זי געקענט דוכט אז איר וועט זיג או‬ ‫בייקומע דע אילנא רברבא‪ ,‬היל"ת‪.‬‬ ‫וואס האט זי ארויסגעשטעלט? טויזענטער תלמידי וחסידי סאטמאר וועלכע האב קלאר געוואוסט רצו‬ ‫קדשו פו רביה"ק בעל בר משה זי"ע‪ ,‬האב איי געוויז דע רוק או געוואוסט וועמע נאכצולויפ ווע‬ ‫מ'האט זי געדארפט וואלגער אי די גאס‪ ,‬דא האט מע ליבערשט אויסגעקליב אויפצוזוכ דע אמת או‬ ‫איבערלאז די מי סרוחי‪ ,‬טרא‪ %‬וואס דער שקר האט פארמאגט די בניני‪ ,‬די פאליציי‪ ,‬די פאליטישאנס‪ ,‬די‬ ‫צייטונגע‪ ,‬די עשירי‪ ,‬דע סמכות העליונה‪ ,‬די הנהגת התורה‪ ,‬או אלע אנדערע פגעי רעי‪ .‬ניי‪ ,‬גענוי צע‬ ‫‪26‬‬

‫יאר צוריק איז נאכנישט געווע קיי "בלאט"‪ ,‬נישט געווע קיי אנדערע ליטעראטור‪ .‬ניי‪ ,‬נישט די אלע זאכ‬ ‫מאכ גרויס‪ .‬נאר דער פערזענליכקייט פו דע אד הגדול בענקי או זיי כח ההנהגה‪ ,‬דער גרויסער מנהיג‬ ‫מיט זיינע לאנגע יאר פו התמדת התורה‪ ,‬דאס ערווארבט איינע צו א שטאפל פו א רב של ישראל‪ ,‬אז מ'איז‬ ‫געריהמט או געשעצט בעול התורה והרבנות‪.‬‬ ‫ונהפו הוא!‬ ‫די ערליכע תלמידי וחסידי ווייס אז די גדלות פו דע צדיק הדורות רבינו קודש הקדשי מר בעל דברי‬ ‫יואל זי"ע איז חלילה נישט באשטאנע אז ער האט געקענט "מוחה זיי" אוי! יענע‪ ,‬אדער גאר טראג א‬ ‫כאראקטער פו "נוע המדות"‪ .‬זיי עיקר גדלות איז געווע זייענדיג דער גודר גדר ועומד בפר‪ ,%‬וואו ער איז‬ ‫אנגעקומע האט ער געבויעט מקואות‪ ,‬געבויעט א מצה בעקעריי‪ ,‬אוועקגעשטעלט א כשר'ע שחיטה‪,‬‬ ‫אויפגעשטעלט היכלי תורה ויראה‪ ,‬אהערגעשטעלט ישיבות‪ ,‬פארגעלערנט שיעורי‪ ,‬געזאגט דברי תורה‪– .‬‬ ‫אלע פאקט וואס באשליס ווער ס'איז דער ריכטיגער ממלא מקו אבותיו‪.‬‬ ‫נו‪ ,‬זיכער‪ ,‬אז מ'דערזעט זי מיט אזא קאטאסטראפאל אנשטויס‪ ,‬מ'איז פוסט או ליידיג‪ ,‬קיינער קימערט‬ ‫זי נישט אי זיי מיינונג‪ ,‬די טיש זענע ליידיג‪ ,‬מ'האט נישט קיי שו חשיבות אי עול הרבנות‪ ,‬פו נעילת‬ ‫החג ביז קידוש החמה איז מע נישט אוי! די מאפע‪ ,‬זיכער טוט דאס וויי אז "מ'איז שולט אוי! די מוחות"‪ ...‬די‬ ‫ווייטאג אי ז בארעכטיגט או אמת'דיג‪ .‬מיר שפיר אייער צער‪ .‬כי ידעתי את מכאוביו‪.‬‬ ‫יעצט ווע מ'שטייט נא גאנצע צע יאר‪ ,‬איז די צייט אויפצוהייב די הענט מיט א שבח והודאה צו השי"ת‪,‬‬ ‫"והיא שעמדה לאבותינו ולנו‪ ,‬שלא אחד בלבד עמד עלינו לכלותינו‪ ,‬אלא שבכל דור ודור עומדי עלינו‬ ‫לכלותינו‪ ,‬והקדוש ברו הוא מצילנו מיד"‪.‬‬ ‫*‬ ‫אמר הכותב‪ :‬נאכ אדוכליינע די שורות‪ ,‬שטעלט זי די פראגע‪ ,‬אז די אלע עניני זענע לכאורה דברי‬ ‫פשוטי וידועי או עס האט נישט אויסגעפעלט אזא אריכות'דיג מאמר בנוגע דע פראוו פו חרוב מאכ די‬ ‫עדה הקדושה סאטמאר‪ ,‬ה' לא תהי'‪ .‬אבער היות מע הערט צוריק מער או מער‪ ,‬אז אי דע נוע)המדות)‬ ‫לאגער הערשט א זעלטענע דעמאראליזאציע וואס האט נאכנישט געהערשט אי די גאנצע צע יאר זינט די‬ ‫מהפכה אי סאטמאר‪ ,‬או עס איז פשוט נישט קיי יושר אז אזויפיל אומשולדיגע טייערע בחורי או יונגעלייט‬ ‫זאל זי ארומדרייע דערשלאג או דערביטערט – איז פילייכט וועט דער דאזיגער מאמר עטוואס עפענע די‬ ‫אויג פאר די ראשי הכת‪ ,‬אז אויב וועל זיי נישט חוזר זיי פו דע פסול' או אפגעפרעגט דר‪ ,‬וועל מיר זי‬ ‫אי"ה ווידער טרעפ אי פרישע צע יאר ארו – אויב דער גואל צדק וועט חלילה נאכנישט דא זיי – או דאס‬ ‫פארביטערקייט או "שליטה על המחשבה" וועט דא זיי פיל פיל טיעפער‪ ,‬והחכ עיניו בראשו‪.‬‬

‫‪27‬‬