فاجعه جیلوولوق

‫فاجعه جیلوولوق‬

‫مناطق آذربایجان یا قفقاز به دلیل پل ارتباطی فرهنگی‪،‬سیاسی و اقتصادی بین دو قاره آسیا و اروپا‪،‬در طول‬ ‫تاریخ مورد توجه دولتهای بزرگ و آبستن حوادث گوناگون بوده است‪.‬در اکثر موارد علل ایجاد اغتشاش در‬ ‫منطقه قفقازتحریک غیر ترک زبانان ساکن منطقه در جهت ایجاد تفرقه و استعمار بوده است‪.‬از آنجمله می‬ ‫توان به ارامنه‪،‬اکراد‪،‬آسوریها و ‪ ...‬اشاره نمود که علی الخصوص در چند سده اخیر نقش محسوسی در شکل‬ ‫گیری درگیری و اغتشاشات منطقه قفقاز داشته اند‪.‬از مهمترین درگیری های خونین در آذربایجان بعد از شروع‬ ‫قرن نوزدهم می توان به درگیری های خونین بین مسلمانان‪،‬ارامنه و آسوری ها اشاره نمود‪.‬در این زمان ارامنه‬ ‫باتحریک کشورهای روسیه‪،‬انگلستان‪،‬فرانسه وآمریکا اقدام به تاسیس حزب داشناک نمودند‪.‬آنها برای رسیدن به‬ ‫خودمختاری در داخل کشور ترکیه‪ ،‬هر ماه نامه و سفیرانی را به انگلستان می فرستادند‪.‬پس از قول مساعد‬ ‫انگلستان مبنی بر برقراری خودمختاری ارمنستان‪،‬دولت ترکیه که اقدامات مزبور را زیر نظر گرفته بود حزب‬ ‫داشناک رامنحل و جلوی اقدامات آنها را گرفت‪.‬بعد از کشمکش های فراوان ارامنه به سوی آذربایجان کشیده‬ ‫شدند و این بار بازیچه روسها گشتند‪.‬روسها که همواره از مناطق ترک نشین قفقاز بیمناک بودند‪،‬با ترفندهای‬ ‫زیرکانه ای این سیاست را که مسلمانان و ارامنه را مشغ ول به جنگ های مذهبی و نژادی نمایند را بازی کردند‪.‬‬ ‫شاید نگاهی گذرا به کتاب "قانلی سنه لر" نوشته محمد سعید اردوبادی که در واقع گزارشات عینی نویسنده از‬ ‫درگیری های مسلمانان قفقاز با ارامنه در سالهای ‪ 1905‬و ‪1906‬م بوده است نکات مهمی را برای ما آشکار‬ ‫نماید‪.‬آنجا که اردوبادی با مشاهده فجایع منطقه فریاد برمی آورد‪ " :‬یا پیغمبر‪،‬باش گوتور مزاریندن‪.‬باش‬ ‫گوتورونوز ‪،‬رجعت ائدینیز‪.‬باخینیز سیزین امت نجیبه نین نامیله نه قدر بی ناموسلر توره میشدیر کی اصل‬ ‫اسلمیتدن خبردار دئییل ایمیش"‪.‬وی فجایعی را در خاطراتش ذکر می کندخواندن هر کدام از آنها اشک را از‬ ‫چشمان هرآنکس که بویی از انسانیت برده جاری می سازد‪.‬مواردی نظیر فاجعه قریه ویسللو‪،‬چمن‬ ‫لی‪،‬شوشا‪،‬اومیدلی‪،‬تفلیس و ‪ ...‬که همه حکایت از اوج ددمنشی و خون آشامی کسانی دارد که در خلق این‬ ‫فجایع نقش داشته اند؛تا جایی که حتی به زنان‪،‬سالخوردگان و کودکان بی دفاع نیز رحم نکرده و پس از حتک‬ ‫حرمت ‪ ،‬ایذا و کشتن آنها‪ ،‬اجساد را نیز تکه تکه ‪ ،‬سوزانده و خرد نموده اند‪.‬جالب اینکه همه این جنایات زمانی‬ ‫اتفاق می افتد که ساکنین قفقاز با آغوش باز ارامنه مهاجررا در میان خود پذیرفته و به آنها به چشم مهمانانی‬ ‫بی پناه نگریسته و هرآنچه داشتند به عدالت بین آنها نیز تقسیم کردند‪ .‬شاید فاجعه امیدلی گواهی محکم بر‬ ‫مطلب مذکور باشد؛ که در آن اهالی روستای امیدلی فریب ارامنه ای را خوردند که قبل به آنها پناه داده‬ ‫بودند‪،‬اما ارامنه به جای کمک شبانه بر کوس مرگ نواخته و و اهالی امیدلی را به فجیع ترین وجه ممکن از دم‬ ‫تیغ گذراندند‪.‬‬ ‫جنایات ارامنه در منطقه ادامه داشت‪.‬در سال ‪ 1913‬برگ تازه ای از جنایات نسل کشی در آذربایجان گشوده‬ ‫شد‪.‬در این سال چهل هزار نفر از طوایف آسوری منطقه حکاری معروف به جیلووها وارد شهر سلماس ارومیه‬ ‫شدند‪.‬جیلووها به کمک روسها شروع به مصادره زمین و منازل مسلمانان نمودند‪.‬در سال ‪ 1916‬قراردا نظامی‬ ‫بین " بنیامین مارشیمون" رهبر جیلووها با ژنرال " بودنیچ " رییس ستاد قوای روسیه در قفقاز بسته شد و‬ ‫قشون مسیحی تشکیل گردید‪.‬این قشون همواره به چپاول و ترور مسلمانان منطقه آذربایجان غربی و منطق‬ ‫نخجوان مشغول بودند‪.‬به دنبال پیروزی انقلی روسیه در سال ‪ 1917‬قشون روسیه با غارتگری فجیعانه ای‬ ‫آذربایجان را ترک نموده و جای خود را به قوای انگلیسی ‪،‬آمریکایی و فرانسوی دادند‪.‬در سال ‪ " 1918‬ویلیام‬ ‫شد" به عنوان کنسول ایالت متحده در ارومیه تعیین گردید و بودجه زیادی را به عنوان حمایت از مسیحیان در‬ ‫اختیار جیلووها وارامنه داشناک قرار داد‪.‬دولت فرانسه نیز بیست هزار مارک برای تشکیل حکومت مسیحی‬ ‫توسط جیلووها و داشناکها به این جنایتکاران داد‪.‬نماینده انگلیس " میجر گریس" با دادن وعده کمک به تشکیل‬ ‫دولت مسیحی نقش مهمی در رویای تشکیل ارمنستان بزرگ که شامل قسمتهای اعظم خاک آذربایجان می شد‬ ‫بازی نمود‪.‬جیلووها و داشناکها برای باز کردن جایی برای هم کیشان خود که در حال مهاجرت بودند‪،‬مجبور به‬ ‫تخلیه مناطق مورد نظرشان از مسلمانان آذربایجان بودند‪.‬در این مبارزات ناجوانمردانه ودرحقیقت در این نسل‬ ‫کشی ملت مسلمان آذربایجان‪،‬بیش از صدوده هزار نفر فجیعانه قتل عام شدند وبسیاری از اراضی آذربایجان به‬ ‫دست جیلووها و داشناکها افتاد‪.‬‬ ‫جنایات ارامنه در منطقه مربوط به سال یا سنه خاصی نبوده و وقوع فجایعی نظیر"قارا یانوار" ‪ "،‬خوجالی" ‪"،‬‬ ‫خان کندی " و ‪...‬در دهه های اخیر نشان از عزم استوار داشناکها در تصرف اراضی آذربایجان وادامه کشتار‬ ‫مسلمانان ترک تا تحقق نقشه " ارمنستان بزرگ؛از دریای سیاه تا دریای خزر " دارد‪ .‬درسکوت مطلق معنی دار‬ ‫کشورهای منطقه در قبال این جنایات‪ ،‬ملت آذربایجان نه تنها از حوادث مذکور درس عبرت نگرفته‪،‬بلکه در‬ ‫رویاهای خویش در حال ترسیم آینده ای درخشان با حضور همسایگان ناخوانده در منطقه هستند‪.‬مورد آخر در‬ ‫مورد برخی از ساکنین آذربایجان ایران صادق تر است‪ ،‬که دست به دست هم داده و خفته در خواب غفلت‬ ‫درحال واگذاری اراضی آذربایجان به همسایگانی نظیر داشناکها و اکراد هستند‪ .‬درآخر شاید صرفا ذکر نامه کوتاه‬ ‫پدری ارمنی به فرزند سرباز خود‪،‬که "م‪.‬س اردوبادی" آن را از جیب سرباز کشته شده داشناک پیدا کرده‬ ‫است‪،‬دیدگاه متفاوت داشناکهای ارمنی و مسلمانان آذربایجان را در مورد حوادث و فجایع سالهای اخیر را برای‬ ‫خوانندگان محترم به تصویر بکشد‪.‬‬ ‫در نامه آمده است‪:‬‬ ‫" سئوگیلی اوغلوم!بو گونلرده کیچیک قارداشیندا ایچمیادزین اوچونجو داشناقستیون فرقه سینه یازیلیب ‪،‬‬ ‫عثمانلی داخیلیندن گوندریلدی‪.‬تلشینیزی میللت اوغروندا بیردقیقه مضایقه ائتمه یینیز! میللت اوغروندا‬ ‫ووردوغونوز قیلینجلرین هربیریسی بیر دسته گول اولوب تورکیه ده ائرمنستان یولوندا جان وئره ن مجاهدلرین‬ ‫مزارینا سانجیلیر‪ . ....‬باجینیز " اوسقویئی" ایکی جوجوق بیردن دوغدو‪،‬میللتیمیز یولوندا بونلریدا ایکی عسکر‬ ‫حساب ائتمه لیدیلر"‪.‬‬ ‫ترجمه‪ " :‬پسر عزیزم!این روزها برادر کوچکت در سومین فرقه داشناک منطقه ثبت نام کرده و جهت جنگ به‬

‫خاک عثمانی فرستاده شد‪.‬تلشتان را دراه مللت لحظه ای مضایقه نکنید‪.‬هر شمشیری که در راه سربلندی ملت‬ ‫می زنید دسته گلی خواهد شد بر مزار مجاهدانی که در خاک ترکیه در راه ارمنستان کشته شدند‪...‬خواهرتان"‬ ‫اوسقویئی" دوقولو به دنیا آورد‪.‬این کودکان را نیز در راه ملتمان باید دو سرباز حساب کرد" ‪.‬‬ ‫و ما همچنان با دیدن جنایات بی حساب داشناکهای ارمنی و بعضی از اقوام غیر ترک ساکن آذربایجان؛ فریاد "‬ ‫یاشاسین آذربایجان " سر می دهیم‪،‬غافل از اینکه آذربایجان را در کلمات نمی توان زندگی کرد‪،‬بلکه آذربایجان را‬ ‫در زندگی باید زنده نگاه داشت‪.‬‬ ‫نویسنده‪ :‬افشین امیری ججین‬ ‫‪/Qaynaq: http://www.qaynaq.com‬‬