Wat Is Wijsheid??? Nr. 5

WAT IS WIJSHEID???

“Zodra iemand zich realiseert dat de werkelijkheid vele gezichten kent, zet hij de eerste stap op weg naar wijsheid.” Nieuwsbrief van Hopstaken Bedrijfsadvies – 1ste jaargang nr. 5, 3 oktober 2001 In deze nieuwsbrief: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Waar gebeurd: wat te doen bij een vliegtuigkaping Nieuws van Hopstaken: de standaard voor in-company-training Instrument: als je iets wilt hebben … Een wijs (of onwijs) citaat Service van de maand: Functionerings- & Beoordelingsgesprekken Tips voor leven na ‘t werk.

Reacties kun je mailen aan [email protected]. 1. Waar gebeurd: wat te doen bij een vliegtuigkaping Op zaterdag 15 september draaide vlucht 564 van United Airlines op Denver International de startbaan op, toen de piloot de reizigers dit welkomstwoord sprak: “Dapper van jullie om vandaag in het vliegtuig te stappen. De regering heeft ons geen verdere instructies gegeven, dus van nu af staan we er alleen voor.” De passagiers luisterden in volkomen stilte. Hij legde uit dat de veiligheidsmaatregelen het probleem van aan boord gesmokkelde vuurwapens nagenoeg hadden verholpen, maar niet als het gaat om het type wapen dat de terroristen blijkbaar gebruikten, plastic messen of spullen van hout of keramiek. “Soms kondigt een kaper aan dat hij een bom bij zich heeft. Er zijn aan boord van dit toestel geen bommen en wanneer iemand dat zou beweren, geloof hem dan niet. Als iemand zou opstaan, zwaaien met bijvoorbeeld een plastic mes en zeggen: “Dit is een kaping”, of zoiets, moeten jullie het volgende doen: iedereen moet opstaan en die persoon onmiddellijk bekogelen met allerlei voorwerpen – kussentjes, boeken, tijdschriften, brillen, schonen – alles wat hem uit balans brengt en zijn aandacht afleidt. Heeft hij een paar medekapers, doe met hen precies hetzelfde. Allerbelangrijkst: werp een deken over hem heen, werk hem naar de vloer en hou hem daar vast. We landen op het dichtstbijzijnde vliegveld en daar zullen de autoriteiten het verder overnemen. Bedenk dat er maar één kaper is, of hooguit een paar, terwijl jullie met tweehonderd zijn. Jullie kunnen hem gemakkelijk aan (…) Omdat we de volgende paar uur een familie vormen, stel ik voor dat jullie jezelf voorstellen aan de persoon naast je en de ander iets over jezelf te vertellen, Vraag hem of haar hetzelfde te doen.” [uit/naar: Aboard Flight 564 – Peter Hannaford – Washington Times 19.9.2001 – www.washtimes.com]

2. Nieuws: standaard voor in-company-training Bij in-company-trainingen is de meest gemaakte fout, er zonder meer van uit te gaan dat de deelnemers de training wel interessant zullen vinden. Zoals Shakespeare zei: “Je kunt een paard wel naar water leiden, maar het niet dwingen om ervan te drinken.” Zo gaat dat ook bij mensen. Een van de belangrijkste waarden in het leven is het vermogen èn de ruimte hebben om zelfstandig na te denken, en vanuit die positie te communiceren. Als je dat vermogen of die ruimte aantast, dan reduceer je een mens tot iemand van wie je klaarblijkelijk vindt dat hij dat vermogen niet heeft, of die ruimte niet aankan. Vanuit dat wantrouwen stimuleer je afhankelijkheid, ondermijn je zelfvertrouwen en rem je iemands natuurlijke ontwikkeling tot zelfstandigheid. Waarmee ik maar wil zeggen: je kunt mensen niet zo maar naar een training sturen, als dat niet hun eigen expliciete wens is. Daarom hanteren wij als standaard voor in-company-training: behoefte aan training vastgesteld (‘Proof of the Need’). Hoe stellen we die behoefte vast? Door bij enige twijfel daaraan voor te stellen, dat de beoogd trainer met iedere beoogde deelnemer een individueel gesprek voert. Agenda: 1. kennismaken, 2. interview, 3.

vaststellen of, en zo ja, welke behoefte aanwezig is, 4. overeenstemming verkrijgen om bij gebleken behoefte, daar ook iets aan te willen doen, 5. overeenstemming om in die behoefte te voorzien, b.v. met een training, en 6. overeenstemming om die training te laten leiden door de gespreksleider. Deze aanpak is de best werkbare als het aankomt op het leveren van maatwerk-in-training. Na afloop van de training kun je zo ook reëel beoordelen of de training werkelijk voorzien heeft in de ‘vastgestelde behoefte’.

3. Instrument: als je iets wilt hebben …, of hoe Alex Máxima veroverde Je BENT iemand. 1. Je wilt iets HEBBEN. 2. Je vraagt je af wat je daarvoor moet DOEN. 3. Je vraagt je af wat er / wie je daarvoor moet ZIJN. 4. Je gaat aan de slag: je DOET. 5. Je maakt het af: je HEBT. 6. Je kijkt of dat wat je nu hebt, overeenkomt met wat je wilde hebben. Met andere woorden, je EVALUEERT.

(een mens met een wens) (een gewenst resultaat; een doel) (het ‘masterplan’) (middelen, mensen, geld, know-how) (actie; werk; uitvoering plan) (product; dienst; resultaat)

(controle op kwanti- en kwaliteit)

Voorbeeld: (1) Je bent Alex; je ziet Máxima. Je bent verloren. YES! Ze ìs ‘t! Je wilt haar hebben. (2) Je zet op een rijtje hoe je haar gaat veroveren. De Aanpak. Het Plan. ‘What If’. (3) Maar eerst vraag je je af of a) je gewoon Alex moet zijn of je presenteren als Prins, wat je moet doen als ze al weet dat je een troonopvolger bent, b) wat er allemaal bij komt kijken (ouders, RVD, broertjes, vrienden, exvriendinnen, taalprobleem, godsdienst, roddelpers op afstand houden, enz.), c) je de kunst van het veroveren van Argentijnse dames wel beheerst en d) of je dat allemaal wel over hebt voor de Goede Zaak. (4) Je neemt een kloek besluit! Je voert je plan uit en gaat op jacht! (5) Buit! En de hele wereld lijkt nu wel persoonlijk te willen vaststellen wie Máxima is, of je haar behoudt en dat je haar trouwt. (6) Zo. Dat hebben we achter de rug. Maar terugblikkend, was het alle inspanningen waard? Had ik me wel goed voorbereid? Dat gedoe met schoonpa? De pers? De politiek? 1 (Maar waarschijnlijk heeft Alex stap 2 en 3 geheel overgeslagen. Beetje dom misschien, maar dat pleit voor hem.) Een klant is iemand die wat wil hebben (1) maar stap (2) – (6) uitbesteedt, omdat hij het zelf niet kan of wil maken. De verkoper is iemand die (1) begrijpt, de klantenwens noteert en de productie (2) – (6) regelt. Na levering doet de klant (6) nog eens over. Hij gaat na of wat hij aanvankelijk wilde hebben, overeenstemt met wat er nu is. Als de uitslag positief is dan betaalt hij, komt hij misschien terug en als het echt fantastisch was vertelt hij het aan zijn vrienden. Als een bedrijf daarentegen ergens in dit proces faalt, dan verliest het een klant, en daarmee inkomen en wellicht reputatie. (6) is voor de leverancier de stap om na te gaan wat er fout ging. Dit zes-stappen-plan geldt altijd, voor iedereen.

4. Het citaat van de maand: een vers van de Amerikaanse dichter Eli Siegel (1902-1978): Uit diens “Hymn to Jazz and the Like” … Something in you expected a note here, and it was there. Something in you expected a note to be this way and it was that. Ha, what Jazz does to the this and that of notes, the isness and wasness and might-be-ness of chords.

1

… Iets in jou verwachtte een noot hier en die was daar. Iets in jou verwachtte een noot op zus wijze en die was zo. Gòh, wat Jazz doet met het zus-en-zo van noten, het is en het was, het zou-geweest-kunnen-zijn van accoorden.

Òf: Je bent Máxima, je ziet Alex. Si! Je wilt hem hebben (1). Enz.

5. Service van de maand: Functionerings- & Beoordelingsgesprekken Als er één onderwerp op personeelsgebied is dat door gebrek aan kennis en inzicht tot averechtse resultaten leidt, is het wel functionerings- en beoordelingsgesprekken. Vaak worden deze twee gesprekken samengevoegd tot een, terwijl betrokkenen niet echt weten waar ze mee bezig zijn. Veel mensen krijgen bij deze begrippen een nare smaak in de mond: geen beoordeling maar veroordeling, vooral zoeken naar en opblazen van fouten. Meningen, zonder feitelijke onderbouwing. Een genante vertoning. De baas komt er mee weg (hij is per slot van rekening de baas), de medewerker denkt: “zo, dat was dan weer de jaarlijkse belediging.” Dilettantisch geklungel. (Nee, niet amateuristisch: daarvoor moet je het namelijk ook een beetje leuk vinden.) Resultaat: nulkomma-niks. Nou zal het bij jou zo erg niet zijn, maar ik kèn verhalen … Functionerings- en Beoordelingsgesprekken zijn inmiddels onderkend als geschikt instrumentarium om competente, productieve mensen te behouden, en ongeschikte, niet-productieve mensen misschien nog een kans te geven. Zoals elk instrumentarium vereist ook dit kennis en vaardigheid. Hopstaken Bedrijfsadvies ontwikkelde zelf deze tweedaagse cursus, die inmiddels bij meer dan honderd bedrijven tot professionele toepassing heeft geleid. Als je interesse gewekt is, kijk dan op www.hopstaken.com onder ‘workshops’ of mail [email protected]. Een anecdote over deze cursus staat in nieuwsbrief nr. 3 (Waar Gebeurd).

6. Tips: er is leven na ‘t werk 26 en 27 oktober vindt in Amsterdam het Crossing Border Festival plaats. Als je echt eens wilt kennis nemen van wat er anno 2001 aan muziek en literatuur op verschillende podia te beleven valt, kom dan op die dagen en avonden naar het Leidseplein. Dagkaart ƒ 60,- (voorverkoop). Vele malen vrolijker dan de Uitmarkt. Advies: sta niet stil bij wat je niet ligt, speur naar wat jou bevalt en geniet. Bijvoorbeeld (zaterdag) van Earl Okin, de Britse zanger, pianist en comedian die onlangs nog op tv te bewonderen viel. Leuke site: www.spats.demon.co.uk. Tijdens ‘t North Sea kreeg hij het stampvolle zaaltje waar ik hem zag in twee minuten plat. Verder aanbevelenswaard: de column van Martin Bril in De Volkskrant; (nogmaals) Michiel de Ruyter’s Geschiedenis van de Jazz, elke zondag van 17-1800 uur bij de Concertzender; elke herhaling van Poirot (meestal BRT); Inspector Frost (KRO) en Blue Planet van David Attenborough (BBC). En wij gaan zeker naar ‘De Ontdekking van de Hemel’, de film naar de briljante roman (wat mij betreft ook de eerste echt leesbare) van Harry Mulisch. De eerste beelden maakten ons nieuwsgierig. Vanaf 18 oktober in de bioscoop. Naschrift november 2001: laatstgenoemde film haalt het niet bij het boek. Dappere poging, teveel effectbejag, subtiliteit is zoek. Sorry, Jeroen! De volgende nieuwsbrief verschijnt rond 3 november.