Space-time

‫ﺑﺴﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬

‫ﻋﺪم اﻃﻼق ﻣﮑﺎن‪-‬زﻣﺎن در ﻓﻴﺰﻳﮏ و ﻋﺮﻓﺎن‬ ‫ي‬ ‫ﺐ ُد ﱢر ﱞ‬ ‫ﺟ ُﺔ َآَﺄ ﱠﻧﻬَﺎ َآ ْﻮ َآ ٌ‬ ‫ﺟ ٍﺔ اﻟ ﱡﺰﺟَﺎ َ‬ ‫ح ﻓِﻲ ُزﺟَﺎ َ‬ ‫ﺼﺒَﺎ ُ‬ ‫ح ا ْﻟ ِﻤ ْ‬ ‫ﺼﺒَﺎ ٌ‬ ‫ﺸﻜَﺎ ٍة ﻓِﻴﻬَﺎ ﻣِ ْ‬ ‫ﻞ ﻧُﻮ ِر ِﻩ َآ ِﻤ ْ‬ ‫ض َﻣ َﺜ ُ‬ ‫ت وَا ْﻟَﺄ ْر ِ‬ ‫ﺴﻤَﺎوَا ِ‬ ‫اﻟﻠﱠ ُﻪ ﻧُﻮ ُر اﻟ ﱠ‬ ‫ﻋﻠَﻰ ﻧُﻮ ٍر ﻳَ ْﻬﺪِي اﻟﻠﱠ ُﻪ‬ ‫ﺴ ُﻪ ﻧَﺎ ٌر ﻧﱡﻮ ٌر َ‬ ‫ﺴْ‬ ‫ﻏ ْﺮ ِﺑ ﱠﻴ ٍﺔ َﻳﻜَﺎ ُد َز ْﻳ ُﺘﻬَﺎ ُﻳﻀِﻲ ُء َوَﻟ ْﻮ َﻟ ْﻢ َﺗ ْﻤ َ‬ ‫ﺷ ْﺮ ِﻗ ﱠﻴ ٍﺔ وَﻟَﺎ َ‬ ‫ﺠ َﺮ ٍة ﱡﻣﺒَﺎ َر َآ ٍﺔ َز ْﻳﺘُﻮ ِﻧ ٍﺔ ﻟﱠﺎ َ‬ ‫ﺷَ‬ ‫ﻳُﻮ َﻗ ُﺪ ﻣِﻦ َ‬ ‫ﻲ ٍء ﻋَﻠِﻴ ٌﻢ »‪«35‬‬ ‫ﺷ ْ‬ ‫س وَاﻟﱠﻠ ُﻪ ِﺑ ُﻜﻞﱢ َ‬ ‫ل ﻟِﻠﻨﱠﺎ ِ‬ ‫ب اﻟﻠﱠ ُﻪ ا ْﻟ َﺄ ْﻣﺜَﺎ َ‬ ‫ﻀ ِﺮ ُ‬ ‫ِﻟﻨُﻮ ِر ِﻩ ﻣَﻦ َﻳﺸَﺎء َو َﻳ ْ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻮر ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﺜﻞ ﻧﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﭼﺮاﻏﺪاﻧﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺁ ن ﭼﺮاﻏﻰ ]ﭘﺮ ﻓﺮوغ[ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺁن ﭼﺮاغ در ﺣﺒﺎﺑﻰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺣﺒﺎﺑﻰ ﺷﻔﺎف و درﺧﺸﻨﺪﻩ هﻤﭽﻮن ﻳﻚ ﺳﺘﺎرﻩ ﻓﺮوزان‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﺮاغ ﺑﺎ روﻏﻨﻰ‬ ‫اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد آﻪ از درﺧﺖ ﭘﺮﺑﺮآﺖ زﻳﺘﻮﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ آﻪ ﻧﻪ ﺷﺮﻗﻰ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻏﺮﺑﻰ؛ ]روﻏﻨﺶ ﺁﻧﭽﻨﺎن‬ ‫ﺻﺎف و ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ آﻪ[ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﺑﺪو ن ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺁﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪور ﺷﻮد؛ ﻧﻮرى اﺳﺖ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﻧﻮرى؛ و ﺧﺪا هﺮ‬ ‫آﺲ را ﺑﺨﻮاهﺪ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺧﻮد هﺪاﻳﺖ ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ هﺮ ﭼﻴﺰى داﻧﺎﺳﺖ ‪«35» .‬‬ ‫زﻣﺎن ﭼﻮ ﺣﺎﮐﻢ ﺗﺴﺖ و ﻣﮑﺎن ﭼﻮ ﻣﻌﺒﺮ ﺗﻮ‬ ‫ﭼﻨﺎن ﺷﻮﯼ ﮐﻪ ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن و اهﻞ زﻣﺎن‬ ‫ﻣﻮﻟﻮﯼ‬

‫ﻣﮑﺎن ﻧﻴﮏ ﮔﺰﯾﻦ و زﻣﺎن ﻧﮑﻮ ﺑﻨﮕﺮ‬ ‫دﮔﺮ ﻧﺘﺎﻧﺪ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻓﻌﻞ در ﺗﻮ اﺛﺮ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺮو ﺳﺌﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺒﻞ از ﻃﺮف ﻳﮑﯽ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺻﻮرت‬ ‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺌﻮال ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ در ﻣﻮرد زﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮوﻳﻢ ﺧﻮب ﭼﻨﺪ ﺳﺎل در ﺁن هﺴﺘﻴﻢ؟ ﮔﻴﺮم‬ ‫ﮐﻪ ‪ 10000‬ﺳﺎل و ﻳﺎ ﺻﺪ هﺰار ﺳﺎل ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﭼﻪ ﻣﻴﺸﻮد؟‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﺮورﯼ از ﺳﻴﺮ و ﺗﺤﻮل ﻋﻠﻢ در ﻣﻮرد ﻣﻔﺎهﻴﻢ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن اﺳﺖ‪ .‬و اﺷﺎرﻩ اﺟﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ در ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﯽ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﺑﺤﺚ ﻣﮑﺎن ﺑﺎ زﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ؟ در اداﻣﻪ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ زﻣﺎن در ﮐﻨﺎراﺑﻌﺎد‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﮑﺎن ﻇﺎهﺮ ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬ ‫در ﮔﻔﺘﺎر اﻣﺮوز ﺳﻌﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﯽ ﺗﺤﻮﻻت ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺸﺮ در اﻳﻦ دو ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺸﻮﻳﻢ ﺑﺸﺮ در ﻃﯽ اﻳﻦ ﻗﺮون ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﺷﻨﺎﺧﺘﺶ از دﻧﻴﺎﯼ ﺑﻴﺮون و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ اﺟﺰاﻳﺶ ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﺟﺰﻣﯽ و ﻣﻄﻠﻘﯽ را ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎﯼ ﻏﻠﻂ ازﮐﻼم دﻳﻨﯽ اش هﻢ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از اﻃﻼق‬ ‫ﺧﺎرج ﺑﮑﻨﺪ و ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻧﺴﺒﯽ را از ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ اراﺋﻪ دادﻩ ﮐﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺑﺴﺰاﻳﺶ را ﻧﻴﺰ در ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻋﻠﻮم‬ ‫دﻳﮕﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﯽ ﮐﺎر ﻣﺸﮑﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪﻩ ﻧﮕﺮان اﻳﻦ ﺑﻮدم ‪ ،‬ﺑﺤﺚ زﻳﺎد ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ و ﺧﺸﮏ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻟﺬا‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪم ﻣﻮاردﯼ را ﺣﺬف ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﻃﺒﻊ ﺑﻌﻀﯽ از اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻗﺪرﯼ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻨﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮارﯼ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻨﺪﻩ را ﻋﻔﻮ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺑﺤﺚ اﮔﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ اﺷﺎرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺘﻨﺎﺿﺮ در ﻋﺮﻓﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ دﻳﮕﺎﻩ ﻧﺴﺒﯽ ﮔﺮاﯼ در اﺳﻼم در ﺑﻄﻨﺶ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪم اﻃﻼق ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن را ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﻴﮑﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﺁن را ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن و ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺶ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺎ ازﺟﻬﺎن‪:‬‬ ‫ارﺳﻄﻮ ‪:‬‬ ‫از ﺣﺪود ‪ 340‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ارﺳﻄﻮ در ﮐﺘﺎﺑﺶ "در ﻋﺮش" ﺗﻮاﻧﺴﺖ دو دﻟﻴﻞ ﺧﻮب ﺑﺮاﯼ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﮐﺮوﯼ ﺑﻮدن زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻮدن ﭘﻴﺶ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﮐﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺎﻩ ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺮﻣﺎﻩ هﻤﻴﺸﻪ ﮔﺮد ﺑﻮد‪.‬‬ ‫دوم ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﻬﺎ از ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎﺷﺎن ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺘﺎرﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ در ﺁﺳﻤﺎن وﻗﺘﯽ‪ ،‬در ﺟﻨﻮب ﻧﮕﺎﻩ ﺷﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از‬ ‫ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪) .‬ﭼﻮن ﺳﺘﺎرﻩ ﺷﻤﺎل در ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ‬ ‫درﺳﺖ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﻳﮏ ﻧﺎﻇﺮ در ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻌﻀﯽ هﺎ ﮐﻪ از ﺧﻂ اﺳﺘﻮا ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﻴﺮﺳﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ در اﻓﻖ ﻗﺮار دارد(‬ ‫ارﺳﻄﻮ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﺮد زﻣﻴﻦ ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﮐﺮات و ﺳﺘﺎرﮔﺎن داﻳﺮﻩ وار دور زﻣﻴﻦ ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺮﻣﻮزﯼ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﮑﺮد ﮐﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ و ﺣﺮﮐﺖ دوراﻧﯽ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ ﺁن‬ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس‪:‬‬

‫‪1‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﮑﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس در ﻗﺮن دوم ﻣﻴﻼدﯼ ﺑﻪ ﻣﺪل ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻴﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬زﻣﻴﻦ در ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫ﺳﻴﺦ ﺷﺪﻩ و ‪ 8‬ﮐﺮات ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪ ،‬ﻣﺎﻩ ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ‪ 5‬ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻄﺎرد ‪ ،‬ﻧﺎهﻴﺪ ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﻳﺦ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯼ و ﮐﻴﻮان ﺁن را در ﻣﻴﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎ دﻗﻴﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﺟﺮام ﻓﻠﮑﯽ در ﺁﺳﻤﺎن اراﺋﻪ ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺑﻴﻨﯽ درﺳﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﻓﺮض ﻣﻴﮑﺮد ﮐﻪ ﻣﺎﻩ در اﻣﺘﺪاد ﺑﺴﺘﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ وﻗﺘﻬﺎ ﺁن را ﺣﺘﯽ ﺗﺎ دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻴﺶ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ ﻣﻴﮑﺮد‪.‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺎهﯽ ﺗﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اوﻗﺎت دﻳﮕﺮش‬ ‫ﻇﺎهﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪل او ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻧﻪ د رﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﯽ از ﺟﻬﺎن ﮐﻪ‬ ‫در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻣﺘﻮن ﮐﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ اﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﮑﻮﻻس ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ‪:‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﻣﺘﻤﺎدﯼ ﻃﻮل ﮐﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺪل ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﻴﺸﻴﺶ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﻳﻌﻨﯽ در ﺳﺎل ‪ 1514‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪).‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس از ﺗﮑﻔﻴﺮ و ارﺗﺪاد از ﻃﺮف ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ ﻣﺪل ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺗﮑﺜﻴﺮﮐﺮد(ﻋﻘﻴﺪﻩ او‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻣﺮﮐﺰ ﻋﺎﻟﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و زﻣﻴﻦ و ﺳﻴﺎرات درﻣﺪارﯼ دوراﻧﯽ دور ﺁن ﻣﻴﭽﺮﺧﻨﺪ‪.‬ﻗﺒﻞ از‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻗﺮﻧﯽ از ﺁن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻮهﺎﻧﺲ ﮐﭙﻠﺮ وﮔﻠﻴﻠﻴﺌﻮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‪:‬‬ ‫ﺳﺮ اﻧﺠﺎم دو ﺳﺘﺎرﻩ ﺷﻨﺎس ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻳﻮهﺎﻧﺲ ﮐﭙﻠﺮ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ ﮔﺎﻟﻴﻠﺌﻮ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﻠﻨﯽ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ را‬ ‫ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺪارﯼ ﮐﻪ او ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﻴﮑﺮد‪ ،‬هﻤﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ روﻳﺖ ﻣﻴﺸﺪ!‬ ‫در ‪ 1609‬دﻣﺶ ﻣﺮگ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺎت ارﺳﻄﻮﻳﯽ – ﺑﻄﻠﻤﻴﻮﺳﯽ ﺧﻮرد‪.‬در ﺁن ﺳﺎل ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﺴﮑﻮﭘﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﻴﺎرﻩ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻧﻈﺮ ﮐﺮد و دﻳﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺁن را هﻤﺮاهﯽ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ و ﺑﺪور ﺁن ﻣﻴﭽﺮﺧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ ارﺳﻄﻮ و ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ ﺑﺪور زﻣﻴﻦ در ﮔﺮدش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﭙﻠﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ را اﺻﻼح ﮐﺮد ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﮐﻪ ﺳﻴﺎرات ﻧﻪ داﻳﺮﻩ اﯼ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﻀﻮﯼ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ‪:‬‬ ‫ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﻴﮑﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﭙﻠﺮ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﺪارهﺎﯼ ﺑﻴﻀﻮﯼ ﺻﺮﻓﺎ ﻓﺮﺿﯽ اﻧﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﻈﺮﮔﺎهﯽ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺁن‪ ،‬زﻳﺮا‬ ‫ﺑﻴﻀﻴﻬﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﻠﯽ دواﻳﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺗﻔﺎق ﮐﺸﻒ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻴﻀﻮﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺸﺎهﺪات را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎور ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺎرات اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﻴﺮورﯼ‬ ‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﯽ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺁن ﺑﻌﺪ از زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1687‬اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺮ اﻳﺰاﮎ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﮐﺘﺎب "اﺻﻮل رﻳﺎﺿﯽ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺒﻴﻌﯽ" را اﻧﺘﺸﺎر داد‪.‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ در ﻋﻠﻮم ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ان ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫اﺟﺴﺎم در ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن را ﭘﻴﺶ ﮐﺸﻴﺪ ﺑﻠﮑﻪ روﺷﻬﺎﯼ رﻳﺎﺿﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﯼ را ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮش داد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺰﻳﻪ و‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﮐﺎﺗﯽ ﻻزم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺮوﯼ ﺟﺎذﺑﻪ‪:‬‬ ‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻣﺪﻋﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺎذﺑﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁن هﺮﺟﺴﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻳﯽ ﺟﺬب ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد و اﻳﻦ ﻧﻴﺮو در اﺟﺴﺎﻣﯽ ﮐﻪ داراﯼ ﺟﺴﻢ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺰدﻳﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﻮﯼ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ ﺗﺎ ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن او ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﺟﺎذﺑﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدش ﺑﻴﻀﻮﯼ ﻣﺎﻩ ﺑﺪور ﺧﻮد‬ ‫زﻣﻴﻦ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدش ﺑﻴﻀﻮﯼ زﻣﻴﻦ و ﺳﻴﺎرات دﻳﮕﺮ ﺑﺪور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﮐﭙﺮﻧﻴﮑﯽ از ﮐﺮات ﻓﻠﮑﯽ ﺑﻄﻠﻤﻴﻮس و ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ از اﻳﺪﻩ اﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺎن داراﯼ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﺧﻼص ﺷﺪ‪ .‬و‬ ‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺛﻮاﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻓﺮض ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻬﺎن‪:‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺎذﺑﻪ او ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ را ﺟﺬب ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺿﺮورﺗﺎ ﺑﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ! اﻳﺎ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ هﻢ در ﻳﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻘﻮط ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد؟‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﻴﮑﺮدﻧﺪ اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺪودﯼ ﺳﺘﺎرﻩ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺮض اﻣﮑﺎن ﻳﺎﺑﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯽ‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺘﺎرﻩ ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺳﻘﻮط ﺁﻧﻬﺎ ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻧﺪارد! اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺧﻄﺮ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺤﺚ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻬﺎن ﺑﯽ ﮐﺮان ﻣﻴﺘﻮان هﺮ ﻧﻘﻄﻪ اﯼ را ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮض ﮐﺮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﻤﺎرﯼ ﺳﺘﺎرﻩ‬ ‫در اﻃﺮاﻓﺶ دارد‪ .‬ﻣﻮﺿﻊ درﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ دﻳﺮﺗﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺤﺪودﯼ را در ﻧﻈﺮ‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﮐﻪ در ﺁن ﺳﺘﺎرﮔﺎن هﻤﻪ روﯼ هﻢ ﺳﻘﻮط ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد و ﺁن وﻗﺖ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺳﺘﺎرﮔﺎن زﻳﺎدﺗﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ در ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺨﺶ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬را ﺑﺪاﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ رخ ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻴﻮﺗﻦ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﺪل هﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ اول ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن در هﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻘﻮط ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﻴﻔﻬﻤﻴﻢ ﮐﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺪل اﺳﺘﺎﺗﻴﮏ از ﺟﻬﺎن ﮐﻪ در ﺁن هﻤﻴﺸﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﻋﺎﻟﻢ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﮏ ﭘﮋواﮎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻓﻀﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻔﮑﺮ ﻗﺒﻞ از ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎن روﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش را ﻃﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ و ﻳﺎ دارد ادﻏﺎم ﻣﻴﺸﻮد را ﻣﻄﺮح ﻧﮑﺮد!‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎﻳﯽ ﺟﻬﺎن‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد از اﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺎن ﻳﺎ هﻤﻮارﻩ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺤﺪود در‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺸﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺑﺪﯼ ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺴﻠﯽ ﺧﺎﻃﺮ درﻳﺎﻓﺘﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ وﻟﯽ ﺟﻬﺎن اﺑﺪﯼ اﺳﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ!‬ ‫ﺁﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﺁﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ در زﻣﺎن دارد؟‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت اﻳﻨﮑﻪ اﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﺁﻏﺎزﯼ در زﻣﺎن داﺷﺖ و ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺤﺪود در ﻣﮑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻳﻤﺎﻧﻴﻞ‬ ‫ﮐﺎﻧﺖ در ﮐﺘﺎب ﺟﺎﻟﺒﺶ " اﻧﺘﻘﺎد از ﻋﻠﺖ ﻧﺎب" در ﺳﺎل ‪ 1781‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻟﻬﺎ را ﺑﺮهﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﻧﺎب ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ او ﺑﺮاﯼ ﺗﺰ "اﮔﺮ ﺟﻬﺎن را ﺁﻏﺎزﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﻮد" ﻗﺒﻞ از هﺮ روﻳﺪادﯼ ﻳﮏ دورﻩ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ از زﻣﺎن‬ ‫وﺟﻮد ﻣﻴﺪاﺷﺖ ‪ ،‬ﮐﻪ او اﻧﺮا ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻗﻤﺪاد ﮐﺮد‪ .‬دﻟﻴﻞ او ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺘﯽ ﺗﺰ " اﮔﺮ ﺟﻬﺎن ﺁﻏﺎزﯼ ﻣﯽ داﺷﺖ " اﻳﻦ ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﻳﮏ دورﻩ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از ﺁن ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺎن در ﻳﮏ زﻣﺎن وﻳﮋﻩ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟!‬ ‫ﭘﺲ ﻣﻔﻬﻮم زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﻧﺪارد‬ ‫ﺳﻨﺖ اﮔﻮﺳﺘﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺳﻨﺖ اﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻃﻨﺰ اﻣﻴﺰش ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ :‬ﺧﺪا ﻗﺒﻞ از ﺧﻠﻘﺖ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﭼﻪ ﻣﻴﮑﺮد ؟داد‪.‬‬ ‫اﮔﻮﺳﺘﻴﻦ ﺟﻮاب داد ‪ :‬او ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﻴﮑﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻻت را ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ!‬ ‫درﻋﻮض ‪ ،‬او ﮔﻔﺖ زﻣﺎن در ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪا ﺧﻠﻖ ﮐﺮد‪ ،‬و ﺁن زﻣﺎن ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺟﻬﺎن وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ!‬ ‫ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺳﻂ ادوﻳﻦ هﺎﺑﻞ‪:‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ، 1929‬ادوﻳﻦ هﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎهﺪات ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﯼ اﻧﺠﺎم داد ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﺪ‬ ‫ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﻬﺎﯼ دور ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ از ﻣﺎ دور ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ! ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪،‬ﺟﻬﺎن ﭘﻬﻨﺎور ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬ ‫زﻣﺎﻧﻬﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ اﺟﺮام ﺑﻪ هﻢ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬و در واﻗﻊ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺣﺪود ‪ 10‬اﻟﯽ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪،‬‬ ‫هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ در ﻳﮏ ﻣﺤﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺟﻬﺎن ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻮد! اﻳﻦ ﮐﺸﻒ ‪ ،‬ﺳﺌﻮال ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن را‬ ‫وارد ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ ﮐﺮد!‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺸﺎهﺪات هﺎﺑﻞ‪:‬‬ ‫ﻣﺸﺎهﺪات هﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻴﮑﺮد ﮐﻪ زﻣﺎﻧﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ! )ﺑﻴﮓ ﺑﻨﮓ( زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﯽ‬ ‫اﻧﺪازﻩ ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻏﻠﻴﻆ ﺑﻮد‪.‬ﺗﺤﺖ ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻠﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬ ‫ﻓﺮو ﻣﻴﭙﺎﺷﺪ!‬ ‫ﻳﮏ ﭼﻬﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎ وﺟﻮد ﺁﻓﺮﻳﻨﺪﻩ را ﻧﻔﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ!‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮب‪:‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﺑﺎرﻩ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻬﺎن و ﺑﺤﺚ ﺳﺌﻮاﻻﺗﯽ ﻣﺜﻞ ﺁﻳﺎ ﺟﻬﺎن ﺁﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ دارد؟ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ روﺷﻦ و ﺳﺎدﻩ ﻋﻠﻤﯽ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺁﻳﻨﺪﻩ و ﻳﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺁﻧﺮا را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ و ﻳﺎ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮب ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ را ﺑﺮ ﺁوردﻩ ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ .1‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺮا اﺳﺎس ﻣﺪﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺪﮐﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺠﺎزﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺰرﮔﯽ از ﻣﺸﺎهﺪات را‬ ‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎهﺪات ﺁﻳﻨﺪﻩ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ارﺳﻄﻮ‪:‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ ارﺳﻄﻮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻞ ﺟﻬﺎن از ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ "ﺁب‪ ،‬هﻮا ‪ ،‬ﺧﺎﮎ و ﺁﺗﺶ " ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ارزﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد وﻟﯽ هﻴﭻ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اراﺋﻪ ﺑﺪهﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ‪:‬‬ ‫ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﻧﻄﺮﻳﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺣﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﻟﯽ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن اﺟﺴﺎم ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻳﯽ ﺟﺬب‬ ‫ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮم ﺁﻧﻬﺎ و ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻋﮑﺲ ﺑﺎ ﻣﺮﺑﻊ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ داﺷﺖ ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫درﺟﺎﺗﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ دﻗﺖ ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺎت ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻩ و ﺳﻴﺎرات را ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﻣﺸﺮوط هﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺸﺮوط ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺁن را‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻬﺎﻳﯽ از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫ﮐﻪ دﻓﻌﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﻮض ﻣﻴﺘﻮان ﻳﮏ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﭘﻴﺪا ﮐﺮدن ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻨﻔﺮد ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ اش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رد‬ ‫ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﺎت ﮐﺸﻒ ﻧﺴﺒﻴﺖ‪:‬‬ ‫در ﻋﻤﻞ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮض ﻣﻴﺸﻮد هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ در واﻗﻊ ﻳﮏ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺒﻠﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﻣﺸﺎهﺪات ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻖ از ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻴﺎرﻩ ﻋﻄﺎرد ﺑﺪور ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺮدﻩ از روﯼ اﺧﺘﻼف ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺟﺰﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺁن و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺟﺰأ ﻣﺘﻔﺎوت از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮد در واﻗﻊ ﻳﮑﯽ از ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫ﻋﻄﻒ ﺗﺎﻳﻴﺪات ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ هﺎﯼ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﺷﺪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ واﺣﺪ‪:‬‬ ‫هﺪف ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻋﻠﻢ اراﺋﻪ ﻧﻄﺮﻳﻪ واﺣﺪﯼ اﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﻞ ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬روﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان دﻧﺒﺎل ﻣﮑﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫در واﻗﻊ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ دو ﺟﺰء ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .1‬اول‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺣﻬﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ؟‬ ‫‪ .2‬دوم ‪ ،‬ﺳﺌﻮال وﺿﻌﻴﺖ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺮان ﻗﺴﻤﺖ اول ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺌﻮال ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﺟﻬﺎن را ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬ ‫ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﮑﯽ و ﻳﺎ ﻣﺬهﺒﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻬﺎن را ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﺁﻏﺎزش ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ هﻢ ﺑﺎﺷﺪ! وﻟﻴﮑﻦ‬ ‫در ﺁن ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺁن را ﻃﻮرﯼ ﺑﺴﺎزد ﺗﺎ در راهﯽ اﺧﺘﻴﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ ،‬او‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻴﮑﻨﺪ ﺗﺎ ﺁن را ﻃﻮرﯼ ﺑﺴﺎزد ﺗﺎ ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ در ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻴﻠﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺗﺎ ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻨﯽ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﯼ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﺗﺨﺘﻪ اﯼ در ﺷﻬﺮ اور‪:‬‬ ‫ﺟﻬﺎن ﭼﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺎزﯼ ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ‪،‬زﻳﺒﺎ و اﺳﺮارﺁﻣﻴﺰاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﮏ ‪،‬اﻳﻦ ﺑﺎزﯼ ﻗﻮاﻋﺪﯼ دارد وﻟﯽ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺁن در دﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻬﺎن ﺷﺒﺎهﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﻣﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎزﯼ ﺟﻬﺎن اداﻣﻪ دارد‪.‬ﻣﺎ و هﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ف در ﭘﻴﮑﺮﻩ اﻳﻦ ﺑﺎزﯼ ﺷﺮﮐﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ و ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ‬ ‫در دﻧﻴﺎ هﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از اﺻﻮل ﺁن ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﭘﯽ ﮐﺸﻒ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻳﻦ اﺻﻮل هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪﯼ ﭘﺸﺖ ﻗﻮاﻋﺪ دﻳﮕﺮ‪:‬‬ ‫هﺮ ﻣﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد‪-‬ﻣﺮدم‪ ،‬هﻮا‪ ،‬ﻳﺦ ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﮔﺎزهﺎ و ﻣﻴﮑﺮوﺑﻬﺎ از اﺟﺰاﯼ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺮﻳﺰﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺗﻢ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺗﻤﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ازﺑﺨﺸﻬﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ذراﺗﻮ ﻳﮏ ﻓﻀﺎﯼ‬ ‫ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺰرگ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ذرات ﺣﺘﯽ ﺧﻮد از ذرات رﻳﺰﺗﺮﯼ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ذرات ﻣﺎدﯼ ‪:‬‬ ‫ذرات ﻣﺎدﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻤﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ دارﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻮﻧﻬﺎ و ﻧﻮﺗﺮوﻧﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در داﺧﻞ هﺴﺘﻪ اﺗﻢ ﺟﺎﯼ‬ ‫دارﻧﺪو اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ ﮐﻪ دور هﺴﺘﻪ اﺗﻢ‪ ،‬ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬ذرات ﻣﺎدﻩ )ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻪ اﯼ از ذرات ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮﻣﻴﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ(‬ ‫ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﺁن ذرات رد و ﺑﺪل ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ راهﻬﺎﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد اﺛﺮ و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ در‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫رد وﺑﺪل ﭘﻴﺎم ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪:‬‬ ‫ﮔﺮوهﯽ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎن رﺳﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ از ﭼﻬﺎر ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻓﺎﮐﺲ ‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﮐﺒﻮﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻤﺎم اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ازهﻤﻪ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺳﺮوﻳﺲ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎم رد و ﺑﺪل ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪو ﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻣﻴﻮﻧﻬﺎ هﻢ از ﭼﻬﺎر ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎ را ﻧﻴﺮوهﺎ ﻣﻴﻨﺎﻣﻴﻢ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎد در اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ذرات دﻳﮕﺮ‪:‬‬ ‫ذرات دﻳﮕﺮﯼ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ را ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻣﻴﻮﻧﻬﺎ و در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﺘﯽ ﺑﻴﻦ ﺧﻮد‪ ،‬رد وﺑﺪل ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ذرات "ﭘﻴﺎم رﺳﺎن" را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻮزون ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ هﺮ ذرﻩ اﯼ ﮐﻪ در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻳﺎ‬ ‫ﻓﺮﻣﻴﻮن اس ت ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻮزون‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮔﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را روﯼ زﻣﻴﻦ ﻧﮕﻪ‬ ‫ﻣﻴﺪارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ"ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻳﯽ" در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻮزون ﺑﻪ ﻧﺎم ﮔﺮاوﻳﺘﻮن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ‬ ‫اﺗﻤﻬﺎﯼ ﺑﺪن ﺷﻤﺎ و ذرات اﺗﻤﻬﺎﯼ زﻣﻴﻦ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ذرات ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺰدﻳﮑﺘﺮ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻴﺮوﯼ دوم ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ اﻟﮑﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻬﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻮزوﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻓﻮﺗﻮن ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﺗﻮﻧﻬﺎﯼ درون هﺴﺘﻪ ﻳﮏ اﺗﻢ و اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎﯼ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ ردوﺑﺪل‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﮐﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ دورهﺴﺘﻪ ﮔﺮدش ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺳﺮوﻳﺲ ﺳﻮم ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﻮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮدهﺴﺘﻪ اﺗﻢ ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺳﺮوﻳﺲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ رادﻳﻮ اﮐﺘﻴﻮﻳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو‪:‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ردو ﺑﺪل ﮐﺮدن ﭘﻴﺎم ﺑﻴﻦ ﮐﻠﻴﻪ ﻓﺮﻣﻴﻮﻧﻬﺎﯼ ﺟﻬﺎن و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮهﻢ ﮐﻨﺶ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو ‪ ،‬هﺮ ﻓﺮﻣﻴﻮن )هﺮذرﻩ ﻣﺎدﻩ(‪ ،‬اﮔﺮ هﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬در ﺟﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻴﺒﺮد‪.‬اﻧﻬﺎ از‬ ‫وﺟﻮد ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪو ﻧﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ارﺗﺒﺎط و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬارﯼ ﺑﻴﻦ اﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎدﻩ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﮑﯽ از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو روﯼ ﻧﺪهﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬درﮎ ﮐﺎﻣﻞ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﯽ دهﺪت ﺗﺎ اﺻﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﻣﺒﻨﺎﯼ هﻤﻪ روﻳﺪادهﺎﯼ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ درﮎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﺎ هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﮏ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﻓﺸﺮدﻩء ﻗﻮاﻋﺪ را در دﺳﺖ دارﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ ﻓﺎﮐﺲ و ﺗﻠﻔﻦ ﻳﮑﯽ اﺳﺖ!‪:‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر از ﮐﺎرهﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن اﻳﻦ ﻗﺮن ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻃﺮز ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮوﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺘﻢ ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ ﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻠﻔﻦ و ﻓﺎﮐﺲ دو‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ هﺮ دو ﺳﺮوﻳﺲ‪ ،‬اﺟﺰاﯼ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﺣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ‬ ‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﮔﺎهﯽ از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ " ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ" دوﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﺼﻮرت ﻳﮏ "اﺑﺮﻧﻴﺮو"‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫اﻣﻴﺪوارﺑﻮدوﻧﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ در ﻏﺎﻳﺖ اﻣﺮ هﺮ ﭼﻬﺎر ﻧﻴﺮو را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﮏ "اﺑﺮ ﻧﻴﺮو" ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﻓﺮﻣﻴﻮﻧﻬﺎ و ﺑﻮزوﻧﻬﺎ ‪ ،‬در ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﮑﺪاﻧﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را " ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ" ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫دو ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺻﻠﯽ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮم‪:‬‬ ‫اﻣﺮوزﻩ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺟﻬﺎن را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دو ﺗﺌﻮرﯼ ﺟﺰﻳﯽ ﭘﺎﻳﻪ اﯼ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮم‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﻴﻤﻪ اول ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﺟﺎذﺑﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﻬﺎن را در ﻳﮏ ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻴﮑﻨﺪ و ﺁن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﺖ در ﻣﻘﻴﺎس اﺟﺮام ﺳﻤﺎوﯼ و ﮐﻞ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﮑﺴﻮﭘﻬﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺎن‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ‪ ،‬در ﻋﻮض ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪهﺎﻳﯽ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻴﻮم ﻳﮏ‬ ‫اﻳﻨﭻ ‪ ،‬ﺳﺮو ﮐﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم ﺳﺎزﮔﺎرﯼ اﻳﻦ دو ﻧﻈﺮﻳﻪ‪:‬‬ ‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ دو ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺳﺎزﮔﺎرﯼ ﺑﺎهﻢ ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ و هﺮدوﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ!‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﺗﻼﺷﻬﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﻓﻴﺰﻳﮏ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﮋوهﺶ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺎزاﻩ اﯼ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻦ دو را در هﻢ ادﻏﺎم ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‬ ‫‪ ،‬ﻳﮏ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻧﺪارﻳﻢ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ راﻩ درازﯼ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﺪان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬وﻟﯽ از هﻢ‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺧﻮاﺻﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ را ﻣﯽ داﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن‪:‬‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻴﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ارﺳﻄﻮ و دﻳﮕﺮان از ﻧﻴﻮﺗﻦ و ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ارﺳﻄﻮ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﺮ ﻣﻴﺎﻳﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎص ﺳﮑﻮن وﺟﻮد ﻧﺪارد!‬ ‫ﻧﺒﻮدن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻄﻠﻖ ﺳﮑﻮن‪:‬‬ ‫ﻧﺒﻮدن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﮑﻮن ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ در واﻗﻌﻪ اﯼ ﮐﻪ در دو زﻣﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺗﻔﺎق‬ ‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ در ﻳﮏ ﻣﮑﺎن در ﻓﻀﺎ واﻗﻊ ﺷﻨﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﻳﮏ ﺗﻮپ ﭘﻴﻨﮓ ﭘﺒﻨﮓ ﻣﺎ در ﻗﻄﺎر ﺑﺎﻻ و‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮﻳﺪﻩ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﮏ ﺛﺎﻧﻴﻪ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اوﻟﻴﻪ روﯼ ﻣﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ روﯼ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺎﻳﺪ ﮐﻪ دو ﭘﺮش در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 40‬ﻣﺘﺮ از هﻤﺪﻳﮕﺮ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻗﻄﺎر در‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺮﺷﻬﺎ‪ ،‬ﺁن ﻣﺴﺎﻓﺖ را ﻃﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺬهﺒﯽ ﻧﻴﻮﺗﻦ‪:‬‬ ‫ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﻧﮕﺮان ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﻮﺿﻊ و ﻳﺎ ﻣﮑﺎن ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ اش از ﻳﮏ‬ ‫ﺧﺪاﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮد! در واﻗﻊ او ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻨﺶ اﻳﺠﺎب ﻣﻴﮑﺮد‪ ،‬از ﭘﺬﻳﺮش ﻋﺪم ﻣﮑﺎن ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫اﻣﻨﺘﺎء ورزﻳﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫هﺮ دوﯼ ارﺳﻄﻮ و ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﻄﻠﻖ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮﮐﺲ ﺑﺪون اﺑﻬﺎم‬ ‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎن ﺑﻴﻦ دو واﻗﻌﻪ را اﻧﺪازﻩ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬و اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮاﯼ هﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ان را اﻧﺪازﻩ ﺑﮕﻴﺮد ﻳﮑﺴﺎن‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺸﺮط اﻳﻨﮑﻪ ازﺳﺎﻋﺖ درﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﮑﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﮐﺎﻣﻼ ﺟﺪا و ﺑﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﮑﺎن ﺑﻮد!‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‪:‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮﺣﺎل ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﻈﺮات ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﺪادﻳﻢ! اﮔﺮﭼﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻇﺎهﺮا هﻢ‬ ‫ﻧﻈﺮﻣﺎن‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﭼﻴﺰﯼ ﭼﻮن ﺳﻴﺐ )ﻣﻌﺮوف ﻧﻴﻮﺗﻦ( و ﻳﺎ ﺳﻴﺎراﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮب‬ ‫ﮐﺎر ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺁن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ ‪،‬اﺻﻼ ﮐﺎر ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻨﮑﻪ ﻧﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﺤﺪود وﻟﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1676‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﺳﺘﺎرﻩ‬ ‫ﺷﻨﺎس داﻧﻤﺎرﮐﯽ ﺑﻨﺎم " روﻣﻴﺮ" ﮐﺸﻒ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ‪:‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﯼ ﻧﻮر ﭘﺎﯼ اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ وارد ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺁن او ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺳﺎدﻩ‬ ‫ادارﻩ ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺳﻮﻳﺲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ادﻋﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ‪ ،‬ﺁﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﻧﺎﻇﺮان ﮐﻪ ﺁزاداﻧﻪ‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺘﺸﺎن ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫اﻳﻦ در ﻣﻮرد ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻴﻮﺗﻦ درﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﺎﻻ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎﮐﺴﻮل و ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر را‬ ‫درﺑﺮﮔﻴﺮد‪.‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻧﺎﻇﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﮐﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻮر را اﻧﺪازﻩ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ!‬ ‫اﻳﻦ اﻳﺪﻩ ﺳﺎدﻩ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﺘﺎﻳﺞ ژرﻓﯽ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﺎدل ﺟﺮم و اﻧﮋرﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻌﺮوف اﻧﻴﺸﺘﻴﻴﻦ ) ‪ ( E=mc²‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪ و ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫اﻳﻨﮑﻪ هﻴﭻ ﺷﻴﺌﯽ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ دوم ﺷﮕﻔﺖ ﺁور دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﻴﺖ د رراهﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺎ را از زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ‬ ‫ﮐﻪ هﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺪازﻩ ﺧﻮدش از زﻣﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺖ هﻤﺮاهﺶ ﺿﺒﻂ ﮐﺮد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ زﻣﺎن ﮐﺎﻣﻼ از ﻣﮑﺎن ﻣﺠﺰا ﻧﻴﺴﺖ و اﻣﺮوزﻩ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاﯼ اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻓﺎﺻﻠﻪ دﻗﻴﻖ ﺑﻴﻦ‬ ‫دو ﻣﮑﺎن را اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﮑﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ واﺣﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻃﻮل ﻣﺤﺼﻮل هﻤﻴﻦ اﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻮر‪-‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮر در زﻣﺎن ﻳﮏ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻃﯽ‬ ‫ﻣﻴﮑﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻳﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﻘﻄﻪ اﯼ را در ﻓﻀﺎ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻋﺪد و ﻳﺎ ﺳﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫داد ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮاﯼ اﺷﻴﺎء ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﺳﺎﮐﻦ دور و ﺑﺮ ﻣﺎ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﻣﯽ ﻣﺜﻞ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﮏ ﺑﻌﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﮑﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺁﻧﺮا در ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‬ ‫ﮐﻬﮑﺸﺎن راﻩ ﺷﻴﺮﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﮑﻴﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم اﻃﻼق ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن در ﻧﺴﺒﻴﺖ‪:‬‬ ‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ دﻳﺪﻳﻢ اﻃﻼق ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن در ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺑﮑﻠﯽ درهﻢ رﻳﺨﺖ و در واﻗﻊ ﻣﻴﺘﻮان ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻓﻀﺎﻳﯽ و‬ ‫زﻣﺎﻧﯽ هﺮ ﺷﺌﯽ را ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط دﻟﺨﻮاﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪.‬‬ ‫اﻧﺤﻨﺎﯼ ﻣﮑﺎن‪-‬زﻣﺎن در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻣﺨﺼﻮص در ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻧﻴﻮﺗﻦ هﻤﺎهﻨﮓ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﻔﺖ ‪،‬اﺷﻴﺎء ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬هﻤﺪﻳﮕﺮ‬ ‫را ﺟﺬب ﻣﻴﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﻨﮑﻪ ﺟﺎذﺑﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﺜﻞ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ را ارﺋﻪ داد‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﮑﺎن‪ -‬زﻣﺎن ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼ ﻓﺮض ﻣﻴﺸﺪ ‪ ،‬ﻣﺴﻄﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﺟﺮم هﺮ ﺷﺌﯽ‪ ،‬ﻓﻀﺎ را در اﻃﺮاف ﺁن ﺷﺌﯽ ﻣﻨﺤﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪ و در واﻗﻊ ﺧﻂ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ در ﻓﻀﺎ در‬ ‫اﻃﺮاف ﻳﮏ ﺟﺮم در ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ هﻮاﭘﻴﻤﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮوﯼ اﻧﺤﻨﺎﯼ ﺟﻮ اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ‪.‬‬ ‫ﻧﻮر ﻧﻴﺰ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﯽ ﺳﻴﺮ ﻣﻴﮑﻨﺪ‬ ‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﻣﺴﻴﺮ در اﻃﺮاف ﻳﮏ ﺟﺮم ﺳﻤﺎوﯼ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﻮر ﻧﻴﺰ در اﻃﺮاف ﻳﮏ‬ ‫ﺟﺮم ﺑﺰرگ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﻴﺮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ و اﻧﺤﻨﺎ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻ روﺋﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ زﻳﺮا ﻧﻮر‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﻴﺴﺎزد ﺗﺎ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻧﺰدﻳﮏ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را در ﺁﺳﻤﺎن روﺋﺖ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ در هﻨﮕﺎم‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻣﻮرد ﮐﻨﺪ ﺷﺪن زﻣﺎن در ﻧﺰدﻳﮑﯽ اﺟﺮام ﺑﺰرگ‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻣﺎن در ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺟﺴﻢ ﻏﻮل ﭘﻴﮑﺮﯼ ﻣﺜﻞ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻨﺪ ﺗﺮ ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺴﺒﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺮژﯼ ﻧﻮرﯼ و ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺁن وﺟﻮد دارد‪) .‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺗﻌﺪاد اﻣﻮاج ﻧﻮر در هﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ‬ ‫اﺳﺖ(‬ ‫اﻧﺮژﯼ زﻳﺎدﺗﺮ‪ ،‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮ دارد‪ .‬هﺮ ﻗﺪر ﮐﻪ ﻧﻮر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ در ﻣﻴﺪان ﺟﺎذﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺮژﯼ ﺧﻮد‬ ‫را از دﺳﺖ ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺁن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻴﺂﻳﺪ ) اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻴﻦ دو ﮐﻤﺎن ﻣﻮج اول و‬

‫‪7‬‬

‫دوم ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮود( ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮود اﻳﻨﻄﻮر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﭘﺎﻳﻴﻦ )در زﻣﻴﻦ( ﻣﺪت زﻳﺎدﺗﺮﯼ ﻻزم‬ ‫دارﻧﺪ ﺗﺎ واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ در ‪ ، 1962‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻔﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر دﻗﻴﻘﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﮏ ﺑﺮج ﺁﺑﯽ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮑﺘﺮ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬درﺳﺖ در ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪﺗﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﺮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دوﻗﻠﻮهﺎ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺧﻂ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﮑﺎن ﻣﻄﻠﻖ در ﻓﻀﺎ ﮐﺸﻴﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ از دﺳﺖ زﻣﺎن ﻣﻄﻠﻖ ﺁزاد‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﻔﺖ دوﻗﻠﻮﻳﯽ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﺪ ﻳﮑﯽ از دوﻗﻠﻮهﺎ درﺑﺎﻻﯼ ﮐﻮهﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﮑﻨﺪو دﻳﮕﺮﯼ در ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫در ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬دوﻗﻠﻮﯼ اوﻟﯽ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ از دوﻣﯽ ﺳﻦ ﺑﺮ ﻣﻴﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ دوﺑﺎرﻩ هﻤﺪﻳﮕﺮ را‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﭘﻴﺮﺗﺮ از دﻳﮕﺮﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻔﺎوت ﺳﻨﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺰﯼ اﺳﺖ ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﮑﯽ از دوﻗﻠﻮهﺎ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﻔﻴﻨﻪ ﻓﻀﺎﻳﯽ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻧﺰدﻳﮏ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻔﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮود )زﻳﺮا ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﻮر ‪ ،‬ﺟﺮم را ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ و زﻣﺎن‬ ‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺟﺮم ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻴﮑﻨﺪ( اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﺧﻴﻠﯽ زﻳﺎدﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻮاﻧﺘﺮ از‬ ‫اﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در زﻣﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﺎدﻳﺮ دﻳﻨﺎﻣﻴﮏ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ )اﺻﻞ ﺿﻌﻴﻒ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻮرﯼ(‪:‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎرات و هﺮﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ دورزﻣﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ هﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺟﻬﺎن از هﺮ ﻣﻨﻈﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬زﻣﻴﻦ و اﻓﺮادﯼ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﮐﻪ اﻣﺘﻴﺎز‬ ‫هﻤﺴﻔﺮ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﺁن را دارﻳﻢ‪ ،‬در ﻣﺮﮐﺰ هﻤﻪ ﭼﻴﺰهﺎ ﻗﺮارﻧﺪارﻧﺪ!‬ ‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ اﻳﻦ ‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دوﺳﻄﺢ ﻣﻴﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﮐﺘﺸﺎﻓﺎﺗﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ رﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻃﺮح دﻗﻴﻖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻇﺮﻳﻒ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ روﯼ دادﻩ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﯽ اﻣﮑﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ در ﺁﻳﺪ‪ .‬در اواﻳﻞ ‪ 1980‬هﺎوﮐﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ " اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﺛﺎﺑﺘﻬﺎ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻬﺎﯼ‬ ‫ﻣﻤﮑﻨﯽ را ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﺠﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ را ﺑﻪ‬ ‫هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ"‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ اﻟﮑﺘﺮون اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻔﺎوت داﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﯼ زﻳﺎدﯼ درﺑﺎرﻩ اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻇﺮﻳﻒ وﺟﻮد دارد‪ :‬هﺎوﮐﻴﻨﮓ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻴﮑﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ‬ ‫اﻟﮑﺘﺮون اﻧﺪﮐﯽ ﺗﻔﺎوت داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻳﺎ ﻧﻤﯽ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻮر ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺮ ﻧﻮاﺧﺘﺮهﺎ ﻣﻨﻔﺠﺮ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ در ﻓﻀﺎ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺘﺎرﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﺳﻴﺎرﻩ هﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ زﻣﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻗﺪرت ﮔﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎدﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﺷﻮد و ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد و‬ ‫ﺿﻤﻨﺎ اﮔﺮ ﮔﺮاﻧﯽ ﺿﻌﻴﻔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوﯼ ﺟﻬﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﻬﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬هﻴﭻ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﻧﺪارﻳﻢ ﮐﻪ ﺷﺪت ﮔﺮاﻧﯽ و ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ اﻟﮑﺘﺮون را ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ اﺟﺰاﯼ اﺧﺘﻴﺎرﯼ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎهﺪﻩ اﮐﺘﺸﺎف ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬اﻣﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﺎن دﻗﻴﻖ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺳﺎزﮔﺎر‬ ‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﻴﺎت را ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺟﻬﺎن را اﻳﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ هﺴﺖ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ‪:‬‬ ‫"ﻣﺎ ﺟﻬﺎن را اﻳﻦ ﻃﻮر ﮐﻪ هﺴﺖ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﻣﺎ هﺴﺘﻴﻢ" ‪ " .‬ﭼﻴﺰهﺎ ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎ‬ ‫هﺴﺘﻴﻢ"‪ " .‬اﮔﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ان ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻳﻢ"‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ راهﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺎن‬ ‫ﭼﻴﺰﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن را اﺻﻞ ﺁﻧﺘﺮوﭘﻴﮏ ﻳﺎ " اﺻﻞ ﺿﻌﻴﻒ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻮرﯼ " ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ را‬ ‫ﺗﺬﮐﺮ ﺑﺪهﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﺎ دزﻓﻮﻟﻴﻬﺎ " ﻟﺮﯼ ‪ ،‬ﻟﺮﯼ ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺮﯼ!" ﻳﻌﻨﯽ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ دور ﻣﻴﺰﻧﻪ و دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺟﺎﯼ‬ ‫اوﻟﺶ ﻣﻴﺮﺳﻪ!‬

‫‪8‬‬

‫اﻧﺴﺎن اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﺳﺖ‪:‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻋﻠﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ رﺳﻴﺪﻩ ﮐﻪ هﻤﺎن اﺻﻞ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس ادﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻴﺎن ﻣﻴﮑﻨﻪ ‪ ،‬وﻟﯽ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﮔﺮﻳﺰ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﮐﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﺪ ﻓﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن را ﺑﻪ اﻃﻼق ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﻢ اﻳﻦ اﺻﻞ را ﺑﺎ ﺗﺎﮐﻴﺪ " اﺻﻞ ﺿﻌﻴﻒ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﻮرﯼ " ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا دوﺑﺎرﻩ دﭼﺎرﻩ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺧﻮاهﯽ‬ ‫ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﮔﺮدد!‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ اﺳﺘﻴﻮن هﺎوﮐﻴﻨﮓ ‪:‬‬ ‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎهﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﻪ ﻣﺎ در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪدش در ﻣﻮرد‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ زﻣﺎن دادﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﮑﻨﻴﻢ و ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﻪ ﺗﺎ ﻧﻈﺮش را راﺟﻊ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫هﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﻴﺪوﻧﻴﺪ هﺎوﮐﻴﻨﮓ در ﺳﻨﻴﻦ ﺟﻮاﻧﯽ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻻﻋﻼج ﺳﮑﻠﺮوز ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺁﻣﻴﻮ ﺗﺮوﻓﻴﮏ ﮐﻪ در‬ ‫اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ ﺁن ﻟﻮﮔﺮﻳﮓ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ و در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻮرون دﻳﺰﻳﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ‪ .‬و‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺑﺎ زﻧﺶ ازدواج ﮐﺮد ‪ ،‬او ﭼﻮن دﻳﻨﺪار ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮑﯽ ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻋﻬﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻬﺖ رﺿﺎﯼ ﺧﺪا ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ او‬ ‫ﺷﻮق اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪهﺪ و ﺧﻮدش را ﺑﺮاﯼ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﯼ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﻮهﺮش‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﻣﻮرد ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ در ﮐﺎر ﺧﺪا ﺑﻮد او را دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﮐﺮد‬ ‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ از او ﺟﺪا ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻴﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮز ﺑﺎﺷﮑﻮﻩ ‪ ،‬هﻤﺴﺮش ﺟﻴﻦ را وادار ﻣﻴﮑﺮد‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﯼ زﻧﺪﮔﯽ اورا ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻬﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ اش ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﮑﻨﺪ ‪ ،‬هﻢ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻴﻮن هﺎوﮐﻴﻨﮓ در ﻣﻮرد ﺧﺪا‪:‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ‪ ،‬از ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ او اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا هﻴﭻ وﻗﺖ از اﻓﮑﺎردور ﻧﺒﻮدﻩ‪ .‬او در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫" ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ از ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن ﺑﺪون اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺪا ﺑﺤﺚ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮐﺎر ﻣﻦ در ﺑﺎرﻩ ﺁﻏﺎز ﺟﻬﺎن در ﺧﻂ‬ ‫ﻣﺮزﯼ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻢ و ﻣﺬهﺐ ﻗﺮار دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻦ ﺳﻌﯽ ﻣﻴﮑﻨﻢ ﮐﻪ در ﻃﺮف ﻋﻠﻤﯽ اﻳﻦ ﻣﺮز ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼ اﻣﮑﺎن دارد‬ ‫ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ راهﻬﺎﻳﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد هﺮ ﮐﺲ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﺮود"‬ ‫ﻋﺮﻓﺎن‬ ‫در ﺁﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ در اﺑﺘﺪا ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﺗﺎﮐﻴﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ " ،‬ﭼﺮاﻏﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ روﻏﻦ درﺧﺖ زﻳﺘﻮﻧﯽ اﻓﺮوﺧﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬درﺧﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺧﺎورﯼ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮﯼ!‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼف اﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﯼ ﻳﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮدﯼ اﺳﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ از هﺴﺘﯽ ﻣﺎ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮدن ﺁدﻣﯽ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ را دارد ﮐﻪ‬ ‫در ﭘﺮاﻣﻮن ﺧﻮﻳﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﻀﺎ دار ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ ‪ ،‬اﻣﺎ در ﮐﻼم ﺧﺪا اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ را ﻣﻴﺨﻮاهﺪ در هﻢ ﺑﺮﻳﺰد و درﺧﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪ روﻏﻦ زﻳﺘﻮن ﭼﺮاغ ﻧﻮر ﺧﺪا را ﻣﯽ اﻓﺮوزد ﺑﻪ ﻻ ﻣﮑﺎن ارﺟﺎع ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬ ‫راﺳﺘﺎهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮدن" ﺧﺎور‪ ،‬ﺑﺎﺧﺘﺮ ‪ ،‬ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﭼﻴﺰهﺎﻳﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﺑﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ در ﻣﻔﺎهﻴﻢ هﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪ ،‬ﻳﮏ ﻳﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ دوﮔﺎﻧﻪ وﺟﻮ دارد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﺟﺰﻣﮕﺮاﻳﯽ را ﻣﻴﺸﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫رﻓﺮاﻧﺴﻬﺎ‪:‬‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺨﻪ زﻣﺎن ‪ /‬اﺛﺮ اﺳﺘﻮﻳﻦ هﺎﮐﻴﻨﮓ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺟﻬﺎن در ﭘﻮﺳﺘﻪ ﮔﺮدو ‪ /‬اﺳﺘﻮﻳﻦ هﺎﮐﻴﻨﮓ‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺘﻮﻳﻦ هﺎﮐﻴﻨﮓ ‪ /‬ﮐﻴﺘﯽ ﻓﺮﮔﻮﺳﻦ‬ ‫و ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ از ﻳﮑﯽ از ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ اﻗﺎﯼ هﺎﻧﺮﯼ ﮐﺮﺑﻦ‬

‫‪9‬‬