Social Movements

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺧﺴﺮو اﺣﺴﻨﯽ ﻗﻬﺮﻣﺎن‬

‫ﺑﺮای اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ازﭼﻴﺰی ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻴﻢ وداﻣﻨﻪ ﺳﻮء ﺗﻔﺎهﻢ را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﮐﻢ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ‬ ‫ﮐﻠﻤﻪ را در ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮑﺎر ﺑﺒﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ وﻗﺘﯽ ﭼﻴﺰی را ﺑﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﮏ ﻣﻘﻴﺎس واﺣﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﺮای ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﯽ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ای ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪون هﻴﭻ ﺳﻨﺠﺸﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻋﺮﻓﯽ ﮐﻠﻤﻪ هﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎی ﺑﺴﻴﺎری از ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬هﺮ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻓﮑﺮی ازﻃﺮﻳﻖ اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﺶ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی هﺎ و از ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎﻳﯽ در ﻣﻮرد‬ ‫رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﺁن هﺎ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و زﺑﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮا ی ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺗﺨﻘﻴﻘﺎت و ﺑﻴﺎن اﻣﻮر واﻗﻊ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ هﻴﭻ روﺷﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮای هﺮ ﻣﺘﻔﮑﺮی‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﺧﺎﺻﯽ از ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی هﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪ هﺎ ﻧﻴﺰاز ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ‪:‬‬ ‫ﻳﮏ ‪ -‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی هﺎی دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺒﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ و ﮔﺰﻳﻨﺸﯽ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی هﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﻮﺿﻮع ﻳﺎ هﺪف ﺟﻨﺒﺶ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی‪،‬ﻣﺬهﺒﯽ‪،‬ﺁﻣﻮزﺷﯽ و ﻏﻴﺮﻩ‬ ‫هﻤﻪ از اﻧﻮاع ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺿﻮع هﺪﻓﯽ ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﺤﺚ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﻼن ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻣﺬهﺐ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻴﻢ ﻧﻈﺮ هﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﺗﺎ ﺣﺪی اﺗﻔﺎق ﺁرا وﺟﻮد دارد؛ ﻓﺮﺿﺎ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ‬ ‫هﺪف اﺻﻠﯽ ﺁن و ﻣﻮﺿﻮع ﺁن ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ در درﺟﻪ اول ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬و ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ هﺪف و‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﺁن ارزش هﺎی ﻓﺮدی اﺳﺖ‪ ،‬در درﺟﻪ اول ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﻳﺎ ﺁن ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬ ‫در ﻣﻮرد راﺑﻄﻪ ﻣﺬهﺐ و ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺗﻐﻴﻴﺮی در اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬ ‫دو ‪ -‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺟﻨﺒﺶ هﺎ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻤﻪ ﺑﻪ دو ﮔﺮوﻩ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﯽ و اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﻣﻘﻮﻟﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ در اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺁن ﺧﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻌﻼ در ذهﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﺎت ﭼﻘﺪر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی اﺻﻼح‬ ‫ﻃﻠﺐ هﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﺴﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ارزش هﺎی ) ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع ِﮔﺮوﻩ در ﺑﻨﺪ ﻳﮏ( ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ وﻟﯽ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ ﮐﻪ وﺳﺎﻳﻞ اﺟﺮا و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض اﻧﻘﻼﺑﯽ هﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫ارزش هﺎی ﻣﻮﺟﻮد )ﻣﺜﻼ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﻮرد ﺳﻴﺎﺳﯽ هﺎ( ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ هﺎ ﻃﺮﺣﯽ‬ ‫ﻻاﻗﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت اوﻟﻴﻪ دارﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﻪ در ردﻳﻒ ﺗﺎرﮐﻴﻦ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد) ﻧﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺑﯽ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬ ‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺰ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻏﻠﻂ هﺮج و ﻣﺮج ﻃﻠﺒﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ هﻤﻴﺸﻪ ﺧﻮد اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‬ ‫ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺮع ارزش هﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ارزش هﺎی واﻗﻌﯽ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﺎس ﻣﯽ دارﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎی ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺑﻪ ارزش هﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺸﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺧﺮاﺑﮑﺎری ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ – ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ -‬در اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﺟﻬﺸﯽ و ﻣﻴﺎﻧﻪ روهﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺪرﻳﺠﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻣﺪل ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدی ﮐﺎرل رﻳﻤﻮﻧﺪ ﭘﻮﭘﺮ و ﭘﻴﺮو ﺁن ﻧﻈﺮﻳﻪ اﮐﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ‬ ‫در ﮐﺘﺎب "اﺻﻼح ﮔﺮی ﻣﻌﻤﺎراﻧﻪ"‪ )،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﻮ ‪(١٣٧٩‬؛ از هﻤﻴﻦ ﻧﻮع اﺳﺖ وﮔﺮوﻩ هﺎی ﺳﻴﺎﺳﯽ ای ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ی ِ ﺑﻨﺪ دو‪ ،‬ﮔﺮوهﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ای را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪ ِ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم و ﺗﺪرﻳﺠﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ردﻳﻒ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رادﻳﮑﺎل ﻳﺎ رﻳﺸﻪ ﻧﮕﺮ اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﺎ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﻳﮑﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم اﻧﻘﻼﺑﯽ ِ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪ :‬اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ ارزش هﺎ و ﻣﻴﺎﻧﻪ رو از ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻋﺖ داﺧﻞ ﮐﺮدن اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﺟﻨﺒﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﮔﺮوﻩ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﺁﻧﻨﺪ‬ ‫و ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ارزش هﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ دارد و در ﺻﺪد اﺣﻴﺎی ﺁن اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺘﺮﻗﯽ در ﺻﺪد ﭘﯽ رﻳﺰی‬ ‫ﻃﺮﺣﯽ ﻧﻮ ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎر – ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ هﺎ‪ ،‬ﻧﻮع ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﮐﻪ در رﻗﺒﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و وﺳﺎﻳﻠﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ هﺪف اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮﺟﻨﺒﺸﯽ ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف ﺧﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ هﻴﭻ ﺑﺨﺸﯽ از اﺟﺘﻤﺎع را ﺗﻬﺪﻳﺪ‬

‫ﻧﮑﻨﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺠﻴﺐ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ هﻴﭻ ﺟﻨﺒﺶ رﻗﻴﺒﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اهﺪاف اﻳﻦ ﺟﻨﺐ را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺠﻴﺐ ِ ﻏﻴﺮ ﺟﻨﺎﺣﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻠﻤﻪ ﻏﻴﺮ ﺟﻨﺎﺣﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮا ﺟﻨﺎﺣﯽ ﮐﻪ ﺣﺎوی ارزش ﮔﺰاری ﺿﻤﻨﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﻓﺮق دارد‪ :‬ﺟﻨﺒﺶ ﻏﻴﺮ ﺟﻨﺎﺣﯽ‪ ،‬در درﺟﻪ اول د ﻟﻤﺸﻐﻮل ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻴﺸﻪ راﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬ ‫ﺐ ﺟﻨﺎﺣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﺪف هﺎی ﻣﺸﺘﺮک‬ ‫ر ا ﺑﺮای ﺗﺒﻠﻴﻎ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺮای اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻬﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﻧﺠﻴ ِ‬ ‫دارﻧﺪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻞ در دﺳﺖ ﺧﻮد راﻩ هﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دارد‪.‬‬ ‫ﻞ اﺟﺮای ﻃﺮح )اﺳﺘﺮاﺗﮋی و ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ ﻳﺎ راهﺒﺮد‬ ‫ﭘﻨﺞ – ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻃﺮح و ﻃﺮز ﻋﻤ ِ‬ ‫و راهﮑﺎر( ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺗﻔﺎوت ﺟﺒﺶ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻋﻠﻨﯽ از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺟﺒﺶ ﻣﺨﻔﯽ‬ ‫را ﺗﻨﺪرو و ﺟﻨﺒﺶ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ در اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﮐﺎرﺑﺮد‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻳﺎ ﭘﺮهﻴﺰ از ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﻪ راﻩ ﭘﺮهﻴﺰ از ﺧﺸﻮﻧﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻳﺎ‬ ‫رﻳﺸﻪ ﻧﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﺎﻧﻮر هﺎی ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻤﺪﻩ اهﺪاﻓﺶ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﺪﻧﯽ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﻳﺎن اﻣﻴﺪوارم ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻴﺞ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻧﻴﻔﺰودﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺮهﻴﺰ از اﻧﺠﻤﺎد ﮐﻠﻤﺎت ﻣﯽ ﺗﻮان هﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎر هﺎی ﻗﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی و ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ﺁن رﺟﻮع ﮐﺮد‪ :‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﻳﺎ در‬ ‫ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر و اﻟﺦ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻳﻨﺎﻣﻴﺴﻢ ﺟﻨﺒﺶ هﺎ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻳﮏ ﺟﻨﺒﺶ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻌﺪ ا ز ﺗﻐﻴﻴ ِﺮ رژﻳﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر ﺷﻮد ﻳﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺟﻨﺒﺶ زﻧﺪﻩ را ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﺮای‬ ‫هﻤﻴﺸﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﺮد‪. .‬ﻧﮑﺘﻪ ی دﻳﮕﺮی ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ اهﻤﻴﺖ ﻧﺪارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی هﺎ ﺧﻮد ﺟﻨﺒﺶ هﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و‬ ‫هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﻣﻮرد ﺟﻨﺒﺶ هﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ را هﻤﻴﺸﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﮔﺮدش ﻧﺨﺒﮕﺎن هﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁن ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد اﻧﻮاع‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ هﺎ ﮐﻢ ﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﺟﻨﺒﺶ هﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬ ‫ﺷﮑﻠﯽ‬ ‫ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻞ و دﻳﺪﮔﺎﻩ‬ ‫دﻳﮕﺮان‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی‬ ‫وﺗﺎﮐﺘﻴﮏ ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ‬

‫ﻣﺬهﺐ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ‪......‬‬ ‫اﺻﻼﺣﺎت‬ ‫اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻣﺘﺮﻗﯽ‬ ‫ارﺗﺠﺎﻋﯽ‬ ‫ﻧﺠﻴﺐ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﯽ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋی‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺧﺸﻦ‬ ‫ﺧﺸﻦ‬

‫ﻏﻴﺮﻋﻠﻨﯽ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫رادﻳﮑﺎل‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪ رو‬ ‫رادﻳﮑﺎل‬

‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻣﺜﻼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ ﺟﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﻌﺎرهﺎی ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ ﻣﺬهﺒﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮای ﻋﻀﻮ ﮔﻴﺮی ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺬهﺐ ﺧﺎﺳﯽ را ﺷﺮط ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺮام ﺁن‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ از را ﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﻼن ﻣﺬهﺐ را ﺗﺒﻠﻴﻎ ﮐﺮد و ﻣﺎ ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁرﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻼن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ را وﺳﻴﻠﻪ ﮐﻨﻴﻢ ‪ .‬ﻣﺎدام ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﮔﺮوهﯽ ﮐﻪ ارزﺷﻬﺎی ﻓﺮدی ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺬهﺐ ﻣﻮﺿﻮع و هﺪف‬ ‫ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ ﻗﻄﻌﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺬهﺒﯽ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﻣﺜﻼ ﻃﺮﻓﺪاری‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ -‬از ﻳﮏ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ(؛ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﺎم ﮔﺬاری هﺎ ﻣﺜﻞ "ﻓﺪاﻳﻴﺎن اﺳﻼم" ﻳﺎ ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی هﺎ ﻣﺜﻞ ﻗﺮار دادن "ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادی اﻳﺮان" در دﺳﺘﻪ‬ ‫ﻣﻠﯽ‪-‬ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮ درﮔﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬