Sistem_i_princip_centralnog_grijanjamelco.docx

JAVNA USTANOVA MJEŠOVITA SREDNJA ŠKOLA KALESIJA

MATURSKI RAD TEMA: Sistem i princip centralnog grijanja

Učenik: Meldin Bećirbašić

Profesor: Ibro Ramić

Kalesija 2016

1. Sadržaj:

1.

Sadržaj: .......................................................................................................................................... 2

2.

Uvod .............................................................................................................................................. 3

3. Sistemi centralnog grijanja ............................................................................................................... 4 3.2. Centralno grijanje s jednocjevnim sistemom ........................................................................................... 9 3.3. Centralno grijanje s dvocijevnim sistemom ................................................................................... 10

4. Grejna tijela .................................................................................................................................... 11 5.Cijevi, vrste cijevi za centralno grijanje .......................................................................................... 17 5.1 Uslovi za cijevi ......................................................................................................................................... 19

6.

Cjevni zatvarači ........................................................................................................................... 20 6.1 Ventili ...................................................................................................................................................... 20

7.

Šiberi ........................................................................................................................................... 21

8.

Zaključak ..................................................................................................................................... 22

2

2. Uvod Cijela grana fizike, termodinamika, bavi se problematikom kretanja topline. Tako danas znamo da se toplina prenosi vođenjem, kad su dva tijela različitih temperatura u dodiru, ali i zračenjem, čak i kroz zrakoprazan prostor, kao što nas grije sunce. Poznate su duljine toplinskih valova i njihov utjecaj na čovjeka i druga tijela (npr. Infracrvene zrake predstavljaju određenu valnu duljinu toplinskog zračenja). Drugačiji su efekti zagrijavanja vođenjem topline, a drugačiji zračenjem (isijavanjem). Većina uređaja za grijanje isporučuje nam toplinu na oba načina ali u različitim odnosima.

Sistemi centralnog grijanja su sistemi gdje se proizvedena toplinska energija s jednog mjesta distribuira po prostorijama koje treba zagrijati. Od peći – kotla vode cijevi (jednocijevno ili dvocijevno grijanje ili podno grijanje) do ogrjevnih tijela po pojedinim prostorijama ( radijatori, ventilokonvektori, konvektori, cijevi podnog grijanja i sl. ), a cijeli takav sistem obično ima i neko automatsko upravljanje i dodatne sigurnosne elemente. Na osnovi teoretskog saznanja i prakse, danas se od dobrog grijanja očekuje da udovoljava sljedećim zahtjevima: -

zahtjevana temperatura u prostorijama mora se postići u što kraćem vremenu

-

temperatura zraka u prostoriji mora biti ujednačena u svim smjerovima

-

grijanje se treba dobro regulirati zbog racionalnog iskorištenja i udobnosti

-

grijanje ne smije kvariti zrak koji se udiše i ne smiju se razvijati štetni plinovi ili prašina

-

ne smiju se javljati šumovi niti propuh

-

površinske temperature ogrijevnih tijela ne bi trebale prelaziti 80°C

3

3. Sistemi centralnog grijanja 3.1 Uređaji za grijanje Potrebna količina toplote za grejanje se u prostoriju dovodi preko uređaja za grejanje (ili sistemom za grejanje, ukoliko je u pitanju centralno snabdevanje toplotom). Trenutni toplotni gubici prostorije se nadoknađuju radaom uređaja za grejanje. Osnovna podela grejnih uređaja za grejanje zgrada je na: - POJEDINAČNE (lokalne) uređaje za zagrevanje pojedinačnih prostorija i - POSTROJENJA ZA CENTRALNO GREJANJE. Kada su u pitanju podele sistema centralnog grejanja, onda se one mogu napraviti prema: 1. Nosiocu toplote (grejnom fluidu) na vodene, parne ili vazdušne sisteme; 2. Vrsti goriva na sisteme na čvrsto, tečno ili gasovito gorivo; 3. Načinu odavanja toplote na konvektivno, zračno i kombinovano; 4. Vrsti izvora toplote na konvencijalne i nekonvencijalne sisteme. Osnovna karakteristika lokalnih grejnih uređaja je da se nalaze u samoj prostoriji koja se greje. U grejnom uređaju se odvija proces sagorevanja goriva (čvrstog, tečnog ili gasovitog) ili pretvaranje nekog drugog oblika energije u toplotu. Nastala toplota u grejnom uređaju predaje se prostoriji u kojoj se uređaj nalazi. Postoje i rešenja kada se jedan lokalni uređaj može koristiti i za grejanje dve prostorije (npr. kada se uređaj postavi u zidu dve susedne prostorije), ali je kod uređaja za lokalno zagrevanje ipak uobičajeno: jedan uređaj – jedna prostorija. Kod postrojenja za centralno grejanje je karakteristično to što se na jedan izvor toplote vezuje veći broj grejnih tela. Pošto se loženje odvija na jednom mestu – centralizovano – onda se i takvi sistemi nazivaju sistemi za centralno grajanje. Postrojenje za centralno grejanje ima tri osnovna elementa (i veći broj pomoćnih uređaja bez kojih ne bi moglo da radi), a to su: izvor toplote, distribucija toplote i grejna tela (slika 1.)

4

Osnovni elčementi centralnog grijanja su: 1 – IZVOR TOPLOTE (kotao na čvrsto, tečno ili gasovito gorivo; obično toplovodni, a može i parni kotao) 2 – DISTRIBUCIJA TOPLOTE (ili razvod toplote, cevni razvod, cevna mreža koja služi da se grejni fluid razvede od izvora toplote do grejnih tela i da se obezbedi povratak grejnog fluida u kotao – zatvoreni sistem) 3 – GREJNA TELA (čija je funkcija odavanje toplote

3 3

2 1

Slika 1. Osnovni elementi sistema za centralno grijanje

5

Danas je u upotrebi veliki broj različitih sistema za centralno grejanje. Svaki od sistema ima određene prednosti i nedostatke i stvar je korisnika, da uz pomoć projektanta i izvođača radova odabere onaj sistem koji najbolje odgovara njegovim potrebama i mogućnostima. Kada se govori o kvalitetu uređaja za grejanje, poređenje se može izvršiti prema različitim kriterijumuma. Kriterijumi na snovu koji se ocenjuje kvalitet grejnog uređaja mogu se svesti na šest osnovnih kategorija i to su: 1. Funkcionalnost (najvažniji kriterijum) 2. Ekonomičnost 3. Higijenski uslovi 4. Estetika 5. Bezbednost i 6. Ekologija Fukcionalnost grejnog uređaja podrazumeva da uređaj može da zadovolji toplotne potrebe objekta u svim eksploatacionim uslovima. Pod dobrom funkcionalnošću se takođe smatra i dobra regulacija toplotnog učinka na način da odavanje toplote uređaja odgovara trenutnim gubicima toplote u cilju održavanja konstantne zadate temperature vazduha u prostoriji.

Ekonomičnost je karakteristika koja se uvek uzima u obzir. Grejanje je trošak za korisnika koji teži da taj trošak bude što manji, pri čemu se smatra da je zadovoljena funkcionalnost. Troškovi grejanja se dele na investicione i eksploatacione. Investicioni troškovi podrazumevaju cenu izgradnje samog postrojenja za grejanje, dok se eksploatacioni troškovi odnose na cenu utrošenog goriva/energije (radne snage, održavanja, osiguranja...) tokom grejne sezone. Razvijene su veoma složene metode za ocenu rentabilnosti investicije, koje mogu biti statičke i dinamičke. Često se radi i tehno-ekonomska analiza koja pokazuje isplativost određene investicije. Isplativost se ocenjuje preko perioda otplate konkretne investicije (npr. ukoliko se želi unapređenje sistema za grejanje ugradnjom opreme koja će doprineti uštedi u potrošnji energije sistema, onda se period otplate računa kao količnik cene godišnje uštede energije i cene koštanja dodatne opreme koja omogućuje uštedu. Smatra se da je investicija isplativa ukoliko je period otplate manji od 5 godina).

6

Higijenski uslovi obuhvataju: - postizanje zone ugodnosti za ljude koji borave u prostoriji – ravnomerno zagrevanje prostorije po visini i dubini; - povoljan odnos toplote predate zračenjem i konvekcijom; - kvalitet (čistoća) vazduha u prostoriji (podrazumeva da je u prostoriji osim termičkih parametara, obezbeđeno i provetravnje, da nema produkata sagorevanja i da nema podizanja prašine usled intenzivnijeg strujanja vazduha). Prva dva navedena uslova mogu se podvesti i pod funkcionalnost grejnog uređaja. Estetika podrazumeva da se uređaji za grejanje dobro uklapaju u enterijer. Smatra se da uređaji za grejanje nisu „ukras“ prostorije, već „nužno zlo“, tako da što manje traba da remete unutrašnji izgled prostorije. Od uređaja za grejanje se, u tom smislu zahteva da zauzimaju što manje korisnog prostora u prostoriji i da se uklapaju u unutrašnju arhitekturu objekta (po izgledu, boji, a ponekad se i maskiraju ukoliko se ne mogu uklopiti u enterijer). Estetski izgled uređaja za grejanje ponekad može biti odlučujući parametar pri izboru. Maskiranje grejnih uređaja, u načelu je termički loše rešenje i primenjuje se samo kada su estetski uređaji ne uklpaju u enterijer, bolje je orjentisati se na klimatizaciju (vazdušno grejanje), koja se može odlično maskirati (kanali vođeni u spuštenoj tavanici) i elementi za ubacivanje vazduha se lepo uklapaju u enterijer. Bezbednost uređaja za grejanje jeste njihova odlika koja se odnosi na odsustvo opasnosti koje se mogu javiti prilikom njihovog korišćenja. Opasnosti su: požar, prodor dimnih gasova u prostoriju, eksplozija sudova pod pritiskom (kotla, peći, rezervoara), pucanje instalcije (izlivanje vode). Današnji uređaji za grejanje su na takvom tehničkom nivou da pružaju izuzetno dobru bezbednost. Pri projektovanju svih centralnih sistema za grejanje postoje posebni propisi koji se odnose na zaštitu od požara i koji se moraju primeniti u projektu. Pre izvođenja instalcije, projekat obavezno, pored ostalih saglasnosti, mora dobiti saglasnost protivpožarne policije.

7

Ekologija, odnosno ekološki aspekti uređaja za grejanje podrazumevaju da uređaj što manje narušava životnu sredinu. Elementi važni za ekologiju su: -

izbor goriva,

-

kvalitet sagorevanja i kontrola rasejavanja produkata sagorevanja,

-

filtritanje produkata sagorevanja pre izbacivanja u atmosferu,

-

lokacije deponija šljake, itd.

Imajući u vidu svih 6 navedenih kriterijuma, generalni stav je da u urbanim sredinama (gusto naseljenim) centralno grejanje zgrada ima niz prednosti u odnosu na pojedinačne uređaje za grejanje. Prednosti su: -

bolji (ravnomerniji) raspored temperature vazduha po prostoriji;

-

mogućnost grejanja sporednih prostorija;

-

veći kotlovi imaju bolji stepen korisnosti – bolje iskorišćenje goriva i bolju regulaciju rada kotla, što rezultuje ujedno i manjim zagađenjem okoline;

-

rad velikih kotlova nadgleda kvalifikovano osoblje;

-

manje prljanje stanova i zgrade;

-

manja opasnost od požara;

-

manji broj dimnjaka u zgradi;

-

manji transportni troškovi goriva;

-

manje angažovanje korisnika prostorija...

Nedostaci centralnog grejanja u odnosu na lokalne uređaje za grejanje su: -

veći investicioni troškovi;

-

lošija lokalna regulacija, pogotovu ukolikose isključi grejanje u pojedinim stanovima.

Zbog svih navedenih prednosti sistema centralnog grejanja u odnosu na lokalne uređaje za grejanje, danas je primena postrojenja za centralno grejanje (uključujući i daljinsko grejanje kao najširi pojam centalnog grejanja) veoma rasprostranjena, naročito u većim gradovim

8

3.2. Centralno grijanje s jednocjevnim sistemom Ovaj sistem je u usporedbi s klasičnim dvocijevnim imao neke nedostatke zbog kojih nije naišao naširu primjenu. Novim konstrukcijama ventila i armatura za jednocijevno grijanje omogućile su posve novi način ugradnje instalacije, napajanje ogrjevnih tijela, proračune i slično. Jednocijevno grijanje izvodi se u vodoravnim cirkulacijskim krugovima. S obzirom na povećane otpore u svakom krugu preporučuje se da u jednom krugu toplinski kapacitet ne bude veći od 10.000 do 12.000W. Osnovna je prednost ovog sistema što se razvodne cijevi vuku kroz pod pa se instalacija ne vidi. Dolazi do većih ušteda u materijalu potrebnom za razvod instalacija, bakrene ili višeslojne cijevi u izolaciji. Osim toga otpori u svakom krugu pri jednocijevnom sistemu moraju se točno odrediti zbog izbora cirkulacijske srpke kako biste bili sigurni da će se ugrađenom crpkom provesti dobra cirkulacija vode kroz sistem. Nedostacima ovog sistema se smatraju nužnost točnog proračuna zbog specifičnosti sistema i malo skuplja armatura. Ventila ima više vrsta, a najčešće se postavljaju samo na donji priključak radijatora pa kad je ventil otvoren, topla voda kroz jednu uronsku cijev procirkulira kroz radijator, te kroz isti ventil se vraća natrag u te ide prema sljedećem radijatoru. Kad se ventil zatvori, topla voda cirkulira samo kroz ventil i ide prema sljedećem radijatoru, a u radijatoru gdje je zatvoren ventil ne cirkulira topla voda.

Slika 2. Sistem centralnog grijanja

9

3.3. Centralno grijanje s dvocijevnim sistemom To je najčešće tzv. klasični sistem postavljanja cijevi centralnog grijanja. Dvije cijevi se paralelno vode od kotla po unutrašnjosti objekta do svakog ogrjevnog tijela. Donedavno se ovaj sistem vrlo često primjenjivao s prirodnom cirkulacijom (otvoreni sistem). U tom slučaju posebna pažnju treba pokloniti vođenju i dimenzioniranju cijevi. Cijevi se vode od kotla do ogrjevnog tijela u stalnom usponu. Pazi se na broj lukova i armature, a cijevi su većih dimenzija kako bi otpori u mreži bili što manji i bolja prirodna cirkulacija uslijed djelovanja gravitacije. Na starijim objektima mogu se vidjeti vrlo debele cijevi što je siguran znak da je primjenjen prirodan način cirkulacije vode u sistemu. Ovakav način postavljanja cijevi može se primjeniti u kućama gdje se ispod stanova nalazi kotlovnica. Ispod grijanog prostora vodi se cijevna mreža prema svakom ogrjavnom tijelu koje može biti samo iznad razvodne vodoravne mreže. Naime, gravitacijska cirkulacija bazira se na činjenici da je topla voda lakša od hladne. Uslijed toga ona se diže uvis (ako može), a na njezino mjesto pritječe ohlađena voda iz radijatora. Osnovna je prednost ovakvog sistema što nije vezan za električnu energiju (nema cirkulacijske crpke), pa ako nestane struje može zagrijavati stan. Nedostatak su debele cijevi (skuplja instalacija) i ograničenost vođenja mreže zbog poštivanja zakona fizike. Upravo zbog toga najčešće se primjenjuje dvocijevni sistem s prisilnom cirkulacijom. U sistemu postoji cirkulacijska crpka koja tjera toplu vodu po cijevima kroz ogrijevna tijela. Presjeci cijevi su manji, a nema ograničenja u vođenju razvodne mreže. Ogrijevna tijela mogu biti ispod vodoravne razvodne mreže (gornji razvod – tzv. Potopljeni radijatori s ispusnim slavinama zbog pražnjenja) ili iznad nje (donji razvod – gdje su na gornjim najvišim radijatorima odzračni ventili ili odzračna mreža s odzračnim lončićem). Osim vođenja cijevi od samog kotla, najučinkovitiji način je tzv. Pauk mreža, vođenj dviju cijevi do razdjelnika (kolektora), od kuda se prema svkom ogrjevnom mjestu vode dvije cijevi. Takav sistem na daje mogućnost dimenzioniranja cijevi da se do razdjelnika vode cijevi većih dimenzija zavisno od sistema, a od razdjelnika manjih dimenzija prema ogrjevnim tijelima.

10

4. Grejna tijela Svrha grejnoga tijela kao sastavnog elementa centralnoga grijanja da toplotu dobijenu na mijestu centrlane proizvodnje i do njih dovedenu sistemom za razdvajanje, odaju u prostoriji u kojoj su ugradjena. Grejna tijela treba da zadovolje, sledece uslove: 

da obezbede potrebnu ugodnost



da se prostorija sto ravnomjernije zagrijava,



da se toplota odaje sto vise blagim zracenjem,



da se ne kvari vazduh I



cistoca grejnih tijela lako odrzva. Danas se koristi nekoliko vrste grenih tijela za centralno grijanje: radijatori, grejna

tijela koja se mogu koristiti od glatkih I rebrastih cijevi, panelna grejna tijela, konvektori I kalofriferi.

4.1. Radijatori Radijator je naprava za prijenos topline. Često s toplom vodom ili zrakom. Pojam se najčešće koristi za radijatore centralnog grijanja i uređajima za hlađenje. Radijatori se sastoje od celika kojima se postizu razne velicne grejen povrsine. Izgradjuju se nacesce od livenoga gvozdja ili celika, a u novijo vreme od aluminijskih lagura. Liveni radijatori su tezi od celicnih radijatora, dugotrajnij su I otporniji sun a koroziju, pa se pretezno I koriste za grijanje. Zagrejana voda, uhvaćena u radijatore daje pravo značenje osećaju topline doma. Ne samo pravom temperaturom prostorija, već i mogućnostima novih kolorita i novih oblika! Ako smo nekada grejna tela sakrivali, danas ih sa radošću smeštamo u centar pažnje. Kvalitetu i pouzdanosti se pridružila lepota - da bi vam se dopadala I onda kada ih ne koristite.

11

Žičani radijatori su, zboj svoje izuzetne laganosti i raznolikih dimenzija, podesni za zagrevanje svih boravišnih I poslovnih prostorija, dok su cevni radijatori Gorenje primereni naročito za kupatila, sanitarne i druge prostorije. Osmišljeni su tako da zauzimaju manje prostora, a svojim estetskim oblikom se uklapaju u izgled ambijenta. Radijatore Gorenje možete birati u, uvek prikladnoj, beloj boji, u naročito elegantnoj hromiranoj izvedbi ili u željenim bojama prema RAL skali (slika br.3). Izborom boje možete da pretvorite radijatore u značajan element oblikovanja prostora. To važi naročito za dekorativne cevne radijatore, koji privlače pogled svojim inovativnim oblicima. Žičani radijatori za kupatila sa zaobljenim lukovima za priručno sušenje ubrusa I rublja, kao i dekorativni cevni radijatori obezbeđuju vam nezavisnost od grejne sezone. Možete se, naime, odlučiti za izvedbu sa ugrađenim električnim grejačem koji koristite samostalno ili u kombinaciji sa centralnim grejanjem. U vreme kada ne grejete ceo stan, takvim radijatorom možete obezbediti željenu temperaturu u određenoj prostoriji.

12

4.2 Radijator Panello Radijator Panello u sebi sadrži najbolju kombinaciju dve osnovne funkcije zbog kojih je osmišljen i proizveden, a to su grejanje i praktično uređenje prostora. Panello je novi tanki radijator, koji je izrađen u skladu sa svetskim trendovima u građevini, gde se zbog korišćenja sve bolje izolacije i izolacionih materijala (za zidove, prozore, itd.), pojavljuje tražnja za radijatorima manje termičke moći. Konstrukciono je rešen tako da se njegovim korišcenjem na najoptimalniji nacin zagreva hladan vazduh sa prozora i raspoređuje toplota u prostoriji. Elegantnih je i jednostavnih linija, a karakteristika koja ga cini jedinstvenim je njegova debljina od svega 38 mm. Na taj način se omogućava minimalno zauzimanje prostora, što je naročito bitno za kupatila, hodnike i dr.

13

4.3 Radijator Focus Radijator FOKUS pripada novoj generaciju radijatora, onih koji u sebi integrišu izuzetne termičke karakteristike i sofisticiran, moderan izgled. Na ovaj način je postignut maksimum kako u pogledu dizajna, tako i kvaliteta, te je u isto vreme ostvarena i jedinstvena i optimalna kombinacija ove dve karakteristike. Oblikom, FOKUS u potpunosti prati svetske trendove u oblasti dizajna, čime postaje ukrasni deo enterijera, a i element koji se lako uklapa u različite prostore.

5.4. Kompakt radijator Kompakt je radijator nove generacije, nastao kao rezultat pazljivog istraživanja tržista. Zbog svoje elegancije i kompaktne, stabilne i čvrste konstrukcije, predstavlja inteligentno rešenje za uređenje prostora gde je frekvencija ljudi velika (javne ustanove kao sto su opštinske uprave, železničke i autobuske stanice, obrazovne ustanove, sportske hale, itd.).Gornji deo radijatora čini ravna površina (sabirnica) i ona je povezana u kompaktnu i neodvojivu celinu sa telom radijatora.Pored osnovne verzije, u ponudi je i modifikovana verzija - KOMPAKTO, koja se izrađuje sa blago zaobljenom prednjom površinom. Dobijena mekoća oblika izdvaja ga od drugih radijatora i čini idealnim rešenjem za personalizovanje željenog prostora. 14

Dodatni pribor

4.4 Elegant radijatori Novi aluminijumski cevni radijator Elegant, predstavnik je nove i sve potrebnije ideje življenja, koja se bazira na spoju dizajna i funkcionalnosti. Novi i moderan dizajn daje ovom radijatoru diskretan i u isto vreme elegantan izgled, koji je u savršenoj harmoniji sa životnim prostorom. Zahvaljujuci mogućnosti kačenja dodatne opreme (hromirani držaci i drugi nosači), ovaj radijator u mnogome olakšava sušenje peškira, rublja i manjih odevnih predmeta, te predstavlja praktično rešenje za kupatila i kuhinje. Po principu „Uradi sam“ svaki kupac može da kreira izgled i funkciju radijatora prema sopstvenim zahtevima i potrebama. Cevni radijator Elegant može predstavljati i nezavisno grejno telo ukoliko se u njega ugradi električni grejač MEK. Na taj način se omogućava zagrevanje prostorije i kada sistem grejanja ne postoji ili nije u funkciji. 15

Atraktivan i praktičan, sušač peškira Elegant je dostupan sa ravnom ili sa lučnom prednjom površinom. Postoji mogućnost izrade sa specijalnim sjajnim prevlakama.

4.5 Radijator Europa Tri u jednom ! Cevni radijator EUROPA predstavlja praktično rešenje, namenski dizajnirano pre svega za uređenje kupatila, ali i ostalih prostorija u vašem domu. Funkcionalnost, kvalitet i veliki izbor dimenzija, uz savremen dizajn, jesu svojstva koja preporučuju radijator EUROPA. EUROPA ima tri funkcije: • SUŠAČ PEŠKIRA I VEŠA • RADIJATOR u sistemu centralnog grejanja • ELEKTRIČNA GREJALICA sa ugrađenim električnim grejačem MEK Prednosti: • zauzima mali prostor • ima sve prednosti radijatorskog grejanja • pruža bezbedno električno grejanje u kupatilu • poseduje mogućnost regulacije temperature • sprečava sagorevanje čestica prašine i stvaranja nezdrave i nepovoljne klime u prostoriji • lako se čisti i održava

16

5.Cijevi, vrste cijevi za centralno grijanje Cijevima se transportuje tecnost, gasovi, para, ponekada I cvrste (kasaste) materije. Cijevi se izradjuju u razlicim duzinama, pa se ponekada sijeku, a ponekada nastavljaju obodima, naglavcima, navrtkama sa navojom, a u instalaciji centralnoga grijanja pretezno zavarivanjem, zavisno od potrebe. Na ograncima, prikljucima i krivinama cevnih voda nalaze se elementi narocitoga oblika, izgradjuju se standardnoga oblika I duzine, a sva zavisno od vrsta materije koja protice kroz cijevovod, razlikuje se vise vrsta cijevovoda, kao sto su: vodovod, naftovod, parovod I dr. Cevi od celika sluze za sprovodjenje fluida od najnizih do najvisih pritisaka I temperature. Izgradjuju se kao šavne I bešavne. Po nacinu dobijanja celicne cijevi se mogu podijeliti na: 

cevi sa uzduznim sastavkom ili uzduznim savom spojene zavarivanjem



cevi bez uzduznoga sava, valjane i vucene,

Cevi bez šava koriste se u parnim kotlovima, parnim vodovima, I u svim drugim oblastima masinstva, narocito tamo gde postoje visoki pritisci. Koriste se pri povrsnim temperaturama I podijeljene su na tri grupe kvaliteta.

Grupa kvaliteta I II

III

Oblasti primjene Za prenos fluida temperature do 400ºC I radnog pritiska do navise 32 bar Za prenos fluida temperature od 400 do 450ºC I radnog pritiska od 32 do 80 bar Za prenos fluida temperature inad 450ºC I radnog pritiska inad80 bar

Za centralno gijanje koriste se crne celicne cijevi, I to: -

debelozidne ojacane cijevi i

-

tankozidne cijevi.

Debelozidne se rade ili kao cijevi sa varnim svom ili bez sava. Zidovi cijevi su debeli da bih se na kraju cijevi mogao narezati navoj za spajanje pomocu cijevnih elemenata.

17

debelozidne cijevi

standardne cijevi

Tankozidne cijevi su bez sava I izradjene bez navoja. U postrojenjima centralnoga grijanja debelozidne se cijevi upotrebljavaju obicno za male precnike cijevi (3/8 do 2ʺ) a za vece precnike koriste se tankozidne (Ø u mm) cijevi.

Cijevni vodovodi u postrojenju centralnoga grijanja mogu graditi razvodnu I povratnu mrezu, a po polozaju mogu pripadati verikalnoj vodovodnoj ili horizontalnoj vodovodnoj mrezi. A sve zavisi od sistema grijanja I od mjesnih prilika. U postrojenjima za stanovanje nesmije se vidjeti monogo cijevi. Vertikalni vodovi prolaze kroz žlebove u zidu. Zlebove treba izvesti tokom zidanja, da se ne bi nakndano usijecali..

18

5.1 Uslovi za cijevi Jedan od uslova za cijevi jeste njeno savijanje I zavisi od precnika I materijala od kojeg je napravljena. Precnik I material odredjuju minimalan radijus savijanja, sa savijaju se u toplom I hladnom stanju, te ruzcnim I mehanickim alatom. Postupak savijanja cijevi se izvodi tako sto se: 

jedan kraj cijevi zatvori drvenim cepom I napuni suvim sitnim pijeskom, - osim peskom cijev se mogu napuniti olovom, smolom ili celicnim kuglicama, precnika supljine cijevi, koje su postavljene na celicnom uzetu



pijesak u cijevi se nabija kuckanjem po cijevi,



napunjenu cijev I na drugim kraju zatvoriti drvenim cepom,



ako je cijev manjega precnika savija se u hladnom stanju, dok za razliku cijev veceg precnika savija se u toplom stanju.

savijena bakarna cijev Kod šavnih cijevi, sav je dio koji se tesko isteze, pa sav treba postaviti tako da lezi paralelno sa neutralnim vlaknom na srednjem poluprecniku savijanja. Cijev se danas sastavljaju iskljucivo zavarivanjem, samo kod dijelova postrojenja gde treba da postoji mpgucnost odvajanja mreze, postavljanja cijevnih zatvaraca u mrezu, kod razdalnika vode ili pare u prikljucnim stanicama I kotlarnicama, spajanje se vrsi prirubnicima. Kolena

i lukove koji se koriste u instalaciji vodovoda, kod centralnoga frijanja treba

izbijegavati jer pruzaju veliki otpor protoku pare i vode, da bi bili zadovoljeni potrebni uslovi.

Koleno ZN LUK oblazni ZN Koleno ZN MF Otvoreni spojevi cijevi u instalaciji parnoga ili toplovodnoga grijanja moraju da ispune uslove nepropustljivosti ne povisenim pritiscima radnoga fluida. Za prolaz cijevi kroz zidove I medjuspratne konstrukcije primjenjuju se cevne cahure od kovanog ili livenoga gvozdja, koje se cesto uzdjuju I u kojima se cijevi mogu dovoljno slobodno 19

kretati. Izlazi na zidovima se zatvoraju stitovima, koji se pravi iz jednoga ili iz dva dijela, a u slucaju odgovarajuceg postavljanju mogu da izazovu otpadanje maltera. Ovde se treba da pazi da cijevi ne dodiruju cahure ili ove stitove. U slucaju da se grije toplom vodom treba racunati na izduzenje cijevi od 1mm na 1 m cijevi. Za vece vodove potrebni su narociti kompenzacioni dijelovi. Nejcesce se koriste tzv. Lire, lukovi od cijevi u obliku grckoga slova p (po). Lire, narocito kada su od glatkkih cijevi, zauzimaju mnogo mijesta, I zbog toga ih je tesko smijestiti. U takvim slucajevima mogu se primeniti aksijalnim kompenzatoria ili kompenzator od metalnog creva. A izmedju svaka dva kompenzaciona komada mora se ustanoviti po jedna cvrsta tacka, koja se izvodi na razlicite nacine u zavisnosti od velicine mreze.

6. Cjevni zatvarači

Od svih cjevnih zatvaraca u institucijama centralnoga grijanja koriste se ventili i siberi (zasuni), dok se redje primjenjuju klapne i slavine zbog vece propustljivosti. Cilj zatvaraca jeste da potpuno ili dijelimocno zatvore protok fluida kroz cevni vod.

6.1 Ventili Ventili onemogucavaju protok fluida.

Kuciste ventila je od mehanicke bronze (do 225ºC za D=100mm I pritisak P= 16 bar), livenog gvozdja (do 225ºC za D=200mm I pritisak P= 16 bar ili D=100mm I P=25 bar) celicnog liva (do 400ºC za D=50mm I P=100 bar) . A kada su temperature vise I kad postoji opasnost od rdjana, 20

upotrebljava se lagirani celik. Radi prikljucenja na cijev kucica je snadbijevena prirubnicima. Vreteno se pravi od bronze kada postoji opasnost od okisdacije, ili od celika. Nvrtka je ili zasebni dio je od mesinga, bronze, celika, ili je urezanau spoljni nosac od celika ili celicnoga liva. Ploca je pokretljivo vezana se vretenomda bih lakse nalegla na leziste. Ploca moze da bude loptasta, konicna ili ravna na mijestu naleganja. Sijediste je takodje fino obradjeno radi hermatickoga zatvoranja, najcesce je zaseban prsten, utisnut, uvaljen ili zavaren.

7. Šiberi Šiberi kao cijevni zavrtaci daju neznatan otpor proticanju fluida. Oni se primjenjuju za nominalne otvore od 40 do 1200mm, a I vise, pogodni su za visoke pritiske I temperature. Osnovni element sibera jeste ploca koja ima blik klina. Radijatori ventili koji se danas koriste postali su konstrukcionim sjedinjavanjem dva regulaciona organa I to za rucno regulisanje (sluzi vlasniku da bih ukljucio ili iskljucio svoje radijatore), I za prethodno doterivanje ( regulaciju za prethodno doterivanje obavlja monter kada sva grejna tijela treba da podesi na ravnomjerno zagrijavanje). Dobar radijatorski ventil mora da ispunjava sledece uslove: -

vreteno mora da bude dobro zaptiveno u ventilskoj kucici

-

prethodno doterivanje mora da bude lako I brzo

21

8. Zaključak

Centralno grijanje kao sastavni dio covjekovih potreba, za ugodnost u domu, na poslu I drugim mijestima gde covijek ima potrebu da boravi, mora da bude uradjenom na pravi nacin, kako nebih doslo do suprotnoga efekta. Radi toka potrebno je prvo izabrati odlicnoga monetra kako nebih bilo gresaka u postavljaju, a samim izborom dobrog monetary otvar se I odlicna mogucnost za izbor odbovarajucih elemenata za centralno grijanje, koje smo u prethodnim poglavljima detaljno obradili. Odabirom kvalitetnih elemenata I pratece opereme otvara nam se sigurnos da cemo u centralnom grijanju I da uzivamo na nacin dostojan čovjeka.

9. Literatura [1] Kraut, B.: Strojarski priručnik, Axiom d.o.o., Zagreb, 1997. [2] Recknagel, H.: Grijanje i klimatizacija, Interklima d.o.o., V. Banja, 2004. [3] VIESSMANN, katalog proizvonača, 2010. [4] KLIMAOPREMA, katalog proizvonača 2011. [5] HELIOS, katalog proizvonača, 2010. [6] GRUNDFOS, katalog proizvonača, 2011. [7] MAGRA, katalog proizvonača 2011. [8] VAREM, katalog proizvonača 2011.

23