Sinagop Sang Gugma

Sinagop sang Gugma ni Jose Roweno A. Ansino

SAMTANG nagapanghakot sing binandol nga humay, nagasugilanon sanday Monette kag Dona. Tuhoy sa paghigugma ang ila ginahambalan. “Abyan mo ako, Monette. Luyag ko man mangin malipayon ka. Ina ang kabangdanan kon ngaa nagapangabay ako sa imo nga makigbugras ka na kay Alex samtang indi pa ulihi ang tanan. Indi ka magmalipayon sa luyo niya.” Wala magsabat si Monette. Nagginhawa lamang sia sing madalum. Mationtion, dumuko sia kag hipos nga hinakwat ang isa ka bandol nga humay. Nagpas-an man sing isa ka bandol nga humay si Dona. Hipos sila nga naglakat padulong sa tumpihan. Sa ibabaw nila, nagapulon ang maitum nga gal-um. “Ginahigugma ko si Alex,” tuad ni Monette mationtion. “Huo, ginahigugma mo man gani sia. Apang, ginhigugma ka man bala niya?” Gindasig ni Dona ang iya paglakat agud madunganan sini ang abyan. “Siling niya, ginahigugma man niya ako.” “Siling niya?” Sumampok ang mga kilay ni Dona. “Kag nagpati ka man?” Wala magsabat si Monette. Nagpadayon lamang sia sa paglakat. Nagdulom ang iya painuino. Daw ginakulapan sang maitum nga gal-um. “Monette, matam-is ang dila sang mga lalaki,” sugpon ni Dona. “Lunsay maayo kag

matam-is nga mga tinaga ang nagakawas sa ila mga baba labi na gid kon babae nga maanyag ang kaatubang nila. Tan-awa bala ang nagakatabu sa imo. Siling mo, naghambal si Alex nga ginahigugma ka niya. Apang kon ginahigugma ka gid man niya, ngaa ginasakit ka niya?” “Naakig sia sanglit nakita niya nga nagapakigsugilanon ako kay Roy,” sabat ni Monette. Nakaabot sila sa tumpihan. Binutang nila ang ila mga dala kag nagpahuway sila nga duha. Wala na sila halakuton nga humay. Sa indi madugay, mapauli na sila. “Sadto pa, mag-abyan na kita nanday Roy. Mag-abyan man gani sila. Indi bala nga si Roy pa gani ang nagpatigayon nga makapangaluyag sa imo si Alex?” “Magkahagugma na kami. Gani indi na kuno ako dapat makisuod sa iban nga mga lalaki.” “Si Roy pa nga amo ang nagbulig sa iya amo pa karon ang pangimunan niya,” kag naglungolungo si Dona. “Indi makatilingala.” “Ano ang buot mo silingon?” “May kabangdanan nga mangimon sia kay Roy. Guapo si Roy kag mabuot. Indi malayu nga mahulog kay Roy ang imo buot.” “Dona, mag-abyan lamang ang pagtamdanay namon ni Roy.” “Wala ako nagsiling nga luwas dira, may liwan pa kamo nga pagtamod nga ginapatuhoy sa tagsatagsa. Ang ginasiling ko posibilidad lamang. Ngaa bala nagapalamula gid ikaw?” Tumalangkaw si Dona. Samtang si Monette nga nagapalamula nagsaku ang pagginhawa. Tumindog si Monette kag nagdalidali pauli. Naham-ot gid nga tumindog man si Dona kag nagsunod sa abyan. Nagtupa ang mamunog nga ulan. Basa si Monette sang nag-abot sa ila puloy-an. Sinug-alaw sang iloy sini ang dalaga. “Monette, may sulat ka, anak,” tuaw ni Nanay Esing samtang ginatunghol ang sobre sa dalaga. “Kay sin-o naghalin, Nay?” pakiana sang dalaga samtang ginabilidbilid ang sobre. “Ambot. Gindul-ong man lang ina diri ni Boy kaina.” “Si Boy nga manghod ni Roy, Nay?” “Huo.” “Pat-od nga kay Alex naman ini naghalin. Mangayu naman ini siguro sing pasaylo

sa akon.” “Kay Alex? Indi bala nga siling mo, nag-away kamo ni Alex kag si Roy ang kabangdanan? Ngaa kay Roy pa ipaagi ni Alex ang sulat niya sa imo?” “Mag-abyan sanday Alex kag Roy, Nay. Wala makahibalo si Roy nga sia ang ginbangdan sang pag-away namon ni Alex. Si Alex lamang ang may likum nga kaugot kay Roy. Nagapati abi sia nga nagapangaluyag si Roy sa akon. Ina ang kabangdanan kon ngaa gusto niya sakiton ang balatyagon ni Roy.” “Makaluluoy man si Roy.” Nagginhawa sing madalum si Nanay Esing. Binuksan ni Monette ang sobre. Binasa. Nakita ni Nanay Esing nga amat nangurog ang mga kamot sang dalaga. “Monette, ngaa? Ano bala ang natugon sa sulat?” Kag dayon niya dalagan pagwa. Nabungguan pa niya si Dona nga sa amo nga tion nagapasulod na sa ila balay. Apang, wala man lang niya pagbalikda ang abyan. Ginbale-wala ni Monette ang mamunog nga ulan. Dumalagan sia palayu. Naglatay sa mga kahon sang talamnan. Apang, magagmay ang mga kahon. Nagalikuliku kag madanlog. Gani, nanaug na lang sia sa talamnan. Madasig nga nagdalum ang tubig sa talamnan. Nagbaskog man ang sulog sang tubig. Nagalubong sa lutak ang iya mga tiil gani indi na sia makadalagan sing madasig. Nagadasmadasma sia sa tubig. Basa kag mahigku na ang iya panapton. Apang, ginabale-wala niya ang tanan. Tagsa makadasma, nagabangon kag nagapadayon sia sa pagdalagan. “Monette, hulata ako. Diin ka makadto?” singgitan ni Dona nga nagalagas sa iya. Apang, matunog ang hangos kag mabaskog ang pagkubakuba sang dughan ni Monette. Ginadugangan pa sang gahod nga tuga sang mamunog nga ulan. Indi na niya mabatian ang singgitan ni Dona. May naagyan sia nga isa ka tao nga nagapasilong sa isa ka kamalig. Apang, padayon gihapon ang iya pagdalagan. Daw wala lamang sia sing nakita. Kag para sa iya, wala sia sing labot sa iban nga tao. Ang ginahingamo lamang niya amo nga maabtan ang lalaki nga nagpadala sa iya sing sulat nga ato. Ang nakabutang sa sulat... “Nahibal-an ko na nga nag-away kamo ni Alex tungod sa akon. Sia mismo ang nanugid sa akon. Ginhingyu niya ako nga palayuan ka sanglit ginahigugma ka gid niya. May matarong sia sa pagpangimon sa akon. Akuon ko sa imo, husto si Alex. Sadto pa, may pinasahi na ako nga balatyagon tuhoy sa imo. Apang tungod abyan ko sia, nagpaumod na lamang ako.

“Ginahigugma ko gid ikaw, Monette. Indi ako luyag makita ka nga nagaluha. Indi man ako luyag nga maguba ang kaangtanan ninyo ni Alex tungod lamang sa akon. Gani, agud mangin malipayon kamo nga duha, mapalayu na lang ako. Paalam Monette.” Naghura na ang ulan. Apang, padayon gihapon ang pagdalagan ni Monette padulong sa balay nanday Roy. Kinahanglan maabtan niya ang lalaki samtang wala pa ini makalakat palayu. Karon, napat-od na niya nga indi lamang kaluoy kundi paghigugma na ang balatyagon nga ginapatuhoy niya kay Roy. Apang, sin-o pa nga Roy ang maabtan niya didto? Ang naagyan niya nga tao nga nagapasilong sa kamalig kaina amo si Roy. Nagabakintol sing bag nga nasudlan sang mga biste sini. Wala lang ugaling niya matalupangdan. May suba pa nga talabukon si Monette ugaling sia makalambot sa balay nanday Roy. Nakadulog sia sang nakita nga madalum na ang tubig kag mabaskog na ang daludu sa suba. May nakita sia nga daku nga kahoy nga nagatungtong sa magtimbang nga pangpang sang suba. Makatabok sia sa pihak nga pangpang kon malatay sia sa amo nga kahoy. Ginakulbaan sia. Apang, pilit niya nga ginpakigbatuan ang amo nga kakulba. Ginpaisog niya ang iya kaugalingon. Naglatay gid sia sa kahoy. Sang ara na sia sa tungatunga, nakatulok sia sa tubig sa idalum. Nakita niya nga nagapulonpulon ang tubig. Daw naglibot man ang iya panulok. Nadulaan sia sing panimbang. Tumigpasaw sia sa tubig. Kamot na lamang ni Monette ang nagakapaykapay ang naabtan ni Roy. Gilayon naglumpat sa tubig ang ulitawo kag ginsagup ang dalaga. Nakuha gid man kag nadala sa takas ni Roy si Monette. Apang, wala na sing pangalibutan ang babae. Madamu ini sing nainum nga tubig. Pinahigda sia ni Roy sa kahilamunan. Tinikab ni Roy ang baba ni Monette kag pinamatian. Dayon kinaptan sa ilong kag sinuyop ang baba. Tinum-ok ang dughan. Nagdigwa si Monette. Naumpawan sia. Nahisayran niya nga nagahapa ang palad ni Roy sa iya dughan. Hinali sia nga nagbangon. “R...Roy? Nga..ngaa nagahapa sa dughan ko ang palad mo?” “A... e... kwan,” kag nahuya nga binawi sang ulitao ang palad sini. “Na...nakainum ka sing madamu nga tubig. Gintum-ok ko ang dughan mo agud maggwa ang tubig sa baba mo. Indi ka lang kuntani mangakig sa akon. Wala ako sing malain nga tuyu sa pagbuhat sadto.” “Nakabati na ako sina,” tuad ni Monette nga daw may ginapanumdom. “Ginhalukan mo ako sa bibig?” “Huo,” malip-ot nga sabat ni Roy. Nagduko sia tungod nahuya sa dalaga.

Inuyatan ni Monette ang kamot sang ulitao. Nakatulok si Roy sa dalaga. “Salamat gid sa pagsagop mo sa akon, ha,” may paaman pa nga matam-is nga yuhum ang pasalamat sang dalaga. “Monette,” daw hutik lamang ang tingog ni Roy. “Gugma ko ang nagsagop sa imo.” Wala magsabat ang dalaga. Tinulok lamang si Roy sa mga mata. Mationtion, hipos nga nagbalik sa paghigda sa hilamon si Monette. Inanay nga piniyong ang iya mga mata. Kag nabatyagan niya ang pagdampi sang maalabaab nga mga bibig ni Roy sa iya mga bibig. KATAPUSAN Yuhum Magazine February, 1999