Shigella

΢ΙΓΚΕΛΛΑ

SHIGELLA ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΥΑΝΟ΢ ΕΙ΢ΗΓΗΣΡΙΑ ΔΡ. ΓΑΛΟΥΑΣ΢ΕΑ-ΚΑΝΕΛΛΟΤ ΚΑΛΙΟΠΗ

1

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

ΕΤΦΑΡΙ΢ΣΗΡΙΟ

Η συγγραφή της εργασίας αυτής αποτέλεσε ένα μέσο να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας στους καθηγητές που μας δίδαξαν και φρόντισαν να επισημάνουν τα σημεία που θα μας οδηγήσουν στην πρόοδο και στο λειτούργημα του επαγγέλματος που επιλέξαμε, σε όλους όσους συνεργάστηκαν μαζί μας και όσους μας στήριξαν στην προσπάθεια που καταβάλαμε ώστε να πετύχουμε τον στόχο μας.

2

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ 1. ΓΔΝΙΚΑ……………………………………………………………………………..

5

2. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ………………………………………………………………….

6

3. ΒΙΟΥΗΜΙΚΔ΢ ΙΓΙΟΣΗΣΔ΢………………………………………………..

7

4. ΑΝΣΙΓΟΝΙΚΗ ΢Τ΢ΣΑ΢Η …………………………………………………..

10

Shigella Dysenteriae………………………………………………………….

10

Shigella Flexneri………………………………………………………………..

11

Shigella Boydii………………………………………………………………….

12

Shigella Sonnei………………………………………………………………….

13

5. ΑΝΘΔΚΣΙΚΟΣΗΣΑ…………………………………………………………….

14

6. ΠΑΘΟΓΟΝΟ΢ ΓΡΑ΢Η ΣΧΝ ΢ΙΓΚΔΛΛΧΝ …………………………..

15

Σνμίλε Shiga ή Shiga-like ηνμίλε ή νξόηππνο 1…………………….

18

6.1. ΢ΙΓΚΕΛΛΩ΢Η (κηθξνβηαθή δπζεληεξία) ……………………………….

20

΢πκπηώκαηα……………………………………………………………………….

21

Κιηληθή εηθόλα…………………………………………………………………….

21

Οξνινγηθέο δνθηκέο……………………………………………………………..

23

Πώο κνιύλεηαη ν άλζξσπνο από ηελ ΢ηγθέιια……………………….

23

Πξνζδηνξηζκόο πεγήο κόιπλζεο …………………………………………..

24

Πνηεο θαηεγνξίεο αηόκσλ δηαηξέρνπλ κεγαιύηεξν θίλδπλν λόζεζεο από ΢ηγθέιισζε…………………………………………………….

24

Άιια λνζήκαηα από ζηγθέιιεο ……………………………………………..

25

α. Ελδνηνμηθό νπξαηκηθό αηκνιπηηθό ζύλδξνκν………………….….

25

β. Αηκνξξαγηθή θνιπίηηδα ζε θνξηηζάθηα……………………………….

31

γ. ΢εςαηκία ζε λενγλό ………………………………………………………

32

7. ΔΡΓΑ΢ΣΗΡΙΑΚΗ ΓΙΑΓΝΧ΢Η ΢ΙΓΚΔΛΛΧΝ …………………………

33

7.1. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ…………………………………………………………………..

34

3

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

7.1.α ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΟΠΡΑΝΩΝ ………………………………………………

Αμηνιόγεζε……………………………………………………………………….…

35 35

7.2. ΑΠΟΜΟΝΩ΢Η…………………………………………………………………..

37

7.3. ΣΑΤΣΟΠΟΙΗ΢Η ………………………………………………………………..

37

νξνηππία …………………………………………………………………………. .

37

βηνρεκηθή ηαπηνπνίεζε……………………………………………………….

39

7.4. ΑΝΙΥΝΕΤ΢Η ΢ΙΓΚΕΛΛΩΝ ΢ΣΑ ΚΟΠΡΑΝΑ …………………………….

40

Μνξηαθέο ηερληθέο ηαπηνπνίεζεο ……………………………………….…

40

8. ΓΙΔΙ΢ΓΤΣΙΚΟΣΗΣΑ ………………………………………………………… .

41

9. ΔΠΙΓΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ……………………………………………………………

42

9.1. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕ΢ ΕΞΕΣΑ΢ΕΙ΢ ………………………………………...

42

Κνιηζηλνηππία ΢ηγθειιώλ ……………………………………………………

43

Λπζηηππία ΢ηγθειιώλ………………………………………………………….

44

Γνλνηππία ΢ηγθειιώλ………………………………………………………….

44

10. ΓΗΛΧΜΔΝΔ΢ ΠΔΡΙΠΣΧ΢ΔΙ΢ ΢ΙΓΚΔΛΛΧ΢Η΢ (2004-2007)..

45

11. ΠΡΟΛΗΦΗ………………………………………………………………………

46

Σα πξνιεπηηθά κέηξα θαηά ηεο ΢ηγθέιισζεο……………………… ..

47

12. ΘΔΡΑΠΔΙΑ………………………………………………………………………

48

Μπνξεί έλα άηνκν πνπ λνζεί από ΢ηγθέιισζε λα ζπλερίζεη λα εξγάδεηαη θαλνληθά? ………………………………………………………….

49

13. ΣΙ ΔΙΝΑΙ ΣΟ ΢ΤΝΓΡΟΜΟ REITER? ……………………………....

50

14. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ …………………………………………………………… .

52

Εηθόλεο θαη Δηαγξάκκαηα…………………………………………………….

53

Πίλαθεο……………………………………………………………………………..

55

4

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

1.ΓΕΝΙΚΑ Σα εκηενμβαθηενημεηδή είκαη πμιφ δηαδεδμμέκα ζηε θφζε. ΢ηεκ μηθμγέκεηα αοηή οπάγμκηαη 14 γέκε. Σα μπμία είκαη ηα ελήξ: Esherichia, Shigella, Salmonella, Citrobacter, Klebsiella, Enterobacter, Erwinia, Serratia, Hafnia, Edwardsiella, Proteus, Providencia, Morganella, Yersinia Σμ μηθνυβημ ηεξ ζηγθέιιαξ είκαη ζηεκ πναγμαηηθυηεηα μηα μηθμγέκεηα απυ βαθηήνηα ηα μπμία μπμνμφκ κα πνμθαιέζμοκ δηάννμηα ζημοξ ακζνχπμοξ. Αοηά είκαη δςκηακά μηθνμζθμπηθά πιάζμαηα ηα μπμία μπμνμφκ κα πενάζμοκ απυ άκζνςπμ ζε άκζνςπμ. Ε Shigella έπεη ακαθαιοθζεί εδχ θαη πάκς απυ 100 πνυκηα απυ έκακ γηαπςκέδμ επηζηήμμκα πμο μκμμάδμκηακ Shiga απυ ημκ μπμίμ πήνε θαη ημ υκμμά ηεξ. Γίκαη ημ δεφηενμ γέκμξ ηεξ Οηθμγέκεηαξ ηςκ Γκηενμβαθηενηαθχκ, μεηά ημ γέκμξ Esherichia coli θαηά ημ «Bergey is Manual». Ηαηά ηεκ ηαληκυμεζε ημο Ewing είκαη ημ δεφηενμ γέκμξ ηεξ θοιήξ ηςκ Esherichia εκχ θαηά ηεκ ηαληκυμεζε ημο CDC δεκ είκαη λεπςνηζηυ είδμξ αιιά μαδί με ηεκ Esherichia απμηειμφκ έκα εκηαίμ γέκμξ, ηςκ Esherichia Shigella γηαηί έπμοκ ζογγέκεηα ζηε δμμή ημο DNA θαηά 75-100%. Οη ζηγθέιιεξ ηαληκμμμφκηαη με βάζε ηηξ ακηηγμκηθέξ δηαθμνέξ ημο ζςμαηηθμφ ημοξ ακηηγυκμο αιιά θαη με μενηθέξ βαζηθέξ βημπεμηθέξ ακηηδνάζεηξ ζε ηέζζενα είδε A, B, C, D. Η οπμμμάδα A πενηιαμβάκεη ημ είδμξ S. Dysenteriae Η οπμμμάδα B πενηιαμβάκεη ημ είδμξ S. Flexneri Η οπμμμάδα C πενηιαμβάκεη ημ είδμξ S. Boydii Η οπμμμάδα D πενηιαμβάκεη ημ είδμξ S. Sonnei Ε Shigella dysenteriae με 10 μνυηοπμοξ, ε S. flexneri με 13 μνυηοπμοξ θαη οπυηοπμοξ θαη οπμ-εηδή, ε S. Boydii με 15 μνυηοπμοξ θαη ε S. sonnei πςνίξ ακηηγμκηθέξ δηαθμνέξ ηςκ ζηειεπχκ ηεξ δειαδή μνυηοπμοξ.

5

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

΋ιεξ μη ζηγθέιιεξ έπμοκ ζημοξ γεκηθμφξ παναθηήνεξ ηεξ μηθμγέκεηαξ ηςκ Γκηενμβαθηενηαθχκ θαη θμηκμφξ θαηκμηοπηθμφξ παναθηήνεξ πμο επηηνέπμοκ ημ δηαπςνηζμυ απυ ηα θμιμβαθηενίδηα θαη είκαη μη ελήξ: 1. Δεκ δομχκμοκ ηε ιαθηυδε. 2. Δεκ θηκμφκηαη. 3. Δεκ δηαζπμφκ ηε ιοζίκε. 4. Δεκ πανάγμοκ αένημ θαηά ηε δηάζπαζε ηεξ γιοθυδεξ θαη ηςκ άιιςκ ζαθπάνςκ.

2. ΜΟΡΥΟΛΟΓΙΑ Οη

ζηγθέιιεξ

μμνθμιμγηθμφξ

θαη

ακελάνηεηα

ημο

είδμοξ

θαιιηενγεηηθμφξ

ημοξ,

παναθηήνεξ.

έπμοκ Σμ

ημοξ

γέκμξ

ίδημοξ Shigella

πενηιαμβάκεη Gram ανκεηηθά βαθηενίδηα, θμκηφηενα απυ ηηξ εζενίπηεξ θαη ηηξ ζαιμμκέιιεξ, πςνίξ έιοηνμ, ακαπηφζζμκηαη αενυβηςξ θαη πνμαηνεηηθά ακαενυβηςξ, δεκ έπμοκ βιεθανίδεξ, είκαη αθίκεηα θαη δεκ ζπεμαηίδμοκ ζπυνμοξ. Ιενηθά ζηειέπε ακαπηφζζμοκ πενηβιεμαηηθυ ακηηγυκμ θαη πμιιά ακαπηφζζμοκ ηκίδηα.

Εικόνα 1. Shigella Flexnery

6

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

3. ΒΙΟΦΗΜΙΚΕ΢ ΙΔΙΟΣΗΣΕ΢ ΢ακ εκηενμβαθηενηαθά πμο είκαη μη ζηγθέιιεξ δηαζπμφκ ηε γιοθυδε θαη ακάγμοκ ηα κηηνηθά, αιιά δεκ πανάγμοκ αένημ απυ ηε γιοθυδε εθηυξ ελαηνέζεςκ. Γπίζεξ δεκ δηαζπμφκ ηεκ ιαθηυδε, εθηυξ ζπάκηςκ πενηπηχζεςκ. Δεκ νεοζημπμημφκ ηεκ πεθηή θαη δεκ ακαπηφζζμκηαη επί ζνεπηηθμφ οιηθμφ με θηηνηθά άιαηα. Ε μειέηε δηαζπάζεςξ ηεξ μακκηηυιεξ, είκαη πνήζημμ παναθηενηζηηθυ. Σνία είδε ηςκ ζηγθειιχκ δηαζπμφκ ηε μακκηηυιε (S. Boydii, S. Sonnei θαη S. Flexneri), εκχ ε S. Dysenteriae δεκ ηε δηαζπά. Γίκαη θαηαιάζε ζεηηθά, μλεηδάζε ανκεηηθά. Οη θμηκέξ βημπεμηθέξ ηδηυηεηεξ γηα υιεξ ηηξ ζηγθέιιεξ είκαη μη ελήξ: I. Θαθηυδε (-) II. Ηηκεηηθυηεηα (-) III. Αένημ απυ ηε γιοθυδε (-) IV. MR (+) V. VP (-) VI. Ακάπηολε ζημ θηηνηθμφπμ οιηθυ (-) VII. Ακάπηολε πανμοζία KCN (-) VIII. Δηάζπαζε μονίαξ (-) IX. Φαηκοιαιακίκε (PPA) (-) X. Παναγςγή οδνμζείμο (H2S) (-) XI. Απμθανβμλειίςζε ιοζίκεξ (-)

Εικόνα 2. Βιοχθμικζσ ιδιότθτεσ τθσ S. Sonnei 7

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

΢εμεηχκμομε ηεκ ανκεηηθή θαηαιάζε ζημ είδμξ S. Dysenteriae, ηεκ παναγςγή αενίμο απυ ηε γιοθυδε θαη απυ ημοξ δφμ βηυηοπμοξ ηεξ S. Flexneri θαη ηε δηάζπαζε ηεξ μνκηζίκεξ θαη ηεξ ανγηκίκεξ απυ ηε S. Sonnei.

Εικόνα 3. Ζφμωςθ λακτόηθσ, ςακχαρόηθσ και γλυκόηθσ και παραγωγι Η2 (χρθςιμοποιείται για να μπορζςουμε να διαχωρίςουμε τα διάφορα είδθ εντεροβακτθριακών)

Εικόνα 4. Βιοχθμικζσ ιδιότθτεσ

8

Πίκαθαξ 1. Βημπεμηθέξ ηδηυηεηεξ ζηα 4 είδε ηςκ ζηγθειιχκ: ΒΖΟΥΕΙΖΗΓ΢ ΖΔΖΟΣΕΣΓ΢ Ολύ από Λαθηόδε Μακκηηόιε Σμοθνόδε Δμοιζηηόιε Ξοιόιε ηκμζηηόιε

S. Dysenteriae

S. Flexneri

S. Boydii

S. Sonnei

d* d

+ D

+ d** d d

Δηάζπαζε Ονκηζίκεξ Δηάζπαζε Ανγηκίκεξ Παναγωγή Ικδόιεξ Παναγωγή Καηαιάζεξ Παναγ. Β.γαιαθηωζηδάζεξ Αένημ από γιοθόδε

-

-

-

+

-

-

-

d

-/+

+/-

+/-

-

-

+

+

+

-/d

-

-

+

-

D

-

-

(+) = δομχκεηαη βναδέςξ D= ίδηεξ ακηηδνάζεηξ απυ ηα ζηειέπε d = δηαθμνεηηθέξ ακηηδνάζεηξ απυ ηα ζηειέπε *= δομχκεηαη μυκμ απυ ηα ζηειέπε ημο μνμηφπμο 5 **= δομχκεηαη μυκμ απυ ηα ζηειέπε μνμηφπμο 2, 3, 4, 5, 6, 10 θαη 12

9

(+) + (+) d -

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

4. ΑΝΣΙΓΟΝΙΚΗ ΢Τ΢ΣΑ΢Η Οη ζηγθέιιεξ έπμοκ ζςμαηηθυ ακηηγυκμ Ο (LPS), ημ μπμίμ απμηειείηαη απυ ζφμπιμθμ έκςζε πνςηείκεξ θαη ιηπμπμιοζθαπανηηή. Ε εηδηθυηεηά ημο ακηηγυκμο μθείιεηαη ζημκ πμιοζαθπανίηε. Σμ ιηπμπμιοζαθπανηηηθυ ακηηγυκμ πανμοζηάδεη μεγάιε ακηηγμκηθή ηθακυηεηα θαη πμιιέξ δηαθμνέξ ακάμεζα ζηα ζηειέπε ηεξ θάζε οπμμμάδαξ. Έηζη δηαπςνίζηεθακ ζε 38 μνυηοπμοξ ( πίκαθαξ 2) . Δεκ έπμοκ ακηηγυκμ Ε, δηυηη ζηενμφκηαη βιεθανίδςκ. Απυ ηηξ ακηηγμκηθέξ ηδηυηεηεξ (δειαδή, απυ ηηξ πεμηθέξ θαη ηηξ μνμιμγηθέξ δηαθμνέξ ημο ακηηγυκμο) μη ζηγθέιιεξ δηαθνίκμκηαη ζε ηέζζενηξ μμάδεξ A, B, C, θαη D. Ηάζε μμάδα πενηιαμβάκεη έκακ ή πενηζζυηενμοξ μνυηοπμοξ. Ε δηάθνηζε ηςκ μμάδςκ θαη ηςκ μνμιμγηθχκ οπμηφπςκ γίκεηαη με μμυιμγμοξ ζογθμιιεηηθμφξ μνμφξ, μη μπμίμη έπμοκ οπμζηεί θαηάιιειεξ πνμζνμθήζεηξ γηα κα γίκμοκ εηδηθμί γηα ημοξ δηάθμνμοξ μνμιμγηθμφξ ηφπμοξ. Ε πνμζνυθεζε είκαη ακαγθαία ιυγς ηεξ ακηηγμκηθήξ ζογγέκεηαξ ε μπμία οπάνπεη μεηαλφ ηςκ μειχκ ηεξ αοηήξ μμάδμξ. Σα 38 ακηηγυκα πμο δηαπςνίζηεθακ θαη πμο γηα αοηά παναζθεοάζηεθακ μνμί, μμηάδμοκ ζηε μεγάιε ημοξ πιεημκυηεηα (δειαδή ηα 30 απυ αοηά) με ηα O-ακηηγυκα ηεξ E. Coli. Γπμμέκςξ μ παναθηενηζμυξ εκυξ ζηειέπμοξ ςξ ΢ηγθέιια πνέπεη κα γίκεηαη θαηανπήκ απυ ηηξ βημπεμηθέξ θαη άιιεξ ηδηυηεηεξ θαη κα επαθμιμοζεί ε πιήνεξ μνμιμγηθή μειεηή. Σα ηδηαίηενα παναθηενηζηηθά ηςκ δηαθυνςκ ζηγθειιχκ ζε ζοκημμία είκαη ηα ελήξ:

S. Dysenteriae Ε S. dysenteriae είκαη δηαμμνθςμέκε ζε ζπήμα νάβδμο (εηθυκα 5). Γίκαη gram-ανκεηηθυ, με ζπμνμγυκμ ακαενυβημ βαθηενίδημ. Δηαδίδεηαη με ημ μμιοζμέκμ κενυ θαη ηα ηνυθημα θαη πνμθαιεί ηεκ πημ αοζηενή δοζεκηενία ιυγς ηζπονχκ θαη ζακάζημςκ ημληκχκ. Τπάνπμοκ 10 μνυηοπμη πμο δηαπςνίδμκηαη ζαθχξ με μνμηοπία. Απυ αοημφξ μ μνόηοπμξ 1 είκαη ημ είδμξ

10

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

πμο ιέγεηαη Shigella shigae θαη δηαθένεη απυ υιεξ ηηξ άιιεξ ζηγθέιιεξ γηαηί είκαη:  Ηαηαιάζε (-)  Ζκδυιε (-)  Β-γαιαθημζηδάζε (+) Ο μνυηοπμξ 2 είκαη ημ είδμξ πμο ιέγεηαη S. schimitzii θαη ζε ακηίζεζε με ημκ μνυηοπμ 1 είκαη ηκδυιε θαη θαηαιάζε ζεηηθυξ. ΢ημκ μνυηοπμ 2 ακήθμοκ θαη ζηγθέιιεξ πμο παιηά μκμμάζζεθακ ζακ είδμξ S. ambigua. ΢ημοξ

άιιμοξ

Εικόνα 5. S. Dysenteriae

μνυηοπμοξ

ακήθμοκ δηάθμνεξ ζηγθέιιεξ πμο μκμμάζηεθακ S. largei με δηάθμνα δηαθνηηηθά ζεμεηχμαηα θαη ανηζμμφξ Ο μνυηοπμξ 5 δομχκεη ηε δμοιζηηυιε θαη υιεξ μη ζηγθέιιεξ αοηήξ ηεξ οπμμμάδαξ δεκ δομχκμοκ ηε μακκηηυιε.

S. Flexneri Ε S. flexneri (εηθυκα 6) μπμνεί κα πνμθαιέζεη ηεκ δηάννμηα ζημοξ ακζνχπμοξ. Οη μμιφκζεηξ απυ S.flexneri μπμνμφκ ζοκήζςξ κα ζεναπεοζμφκ με ακηηβημηηθά ακ θαη ζε μενηθέξ πενηπηχζεηξ έπμοκ γίκεη ακζεθηηθά. Οη ιηγυηενμ βανηέξ πενηπηχζεηξ δεκ ακηημεηςπίδμκηαη ζοκήζςξ επεηδή γίκμκηαη ακζεθηηθυηενεξ ζημ μέιιμκ. Τπάνπμοκ 6 μνυηοπμη θαη 9 οπυηοπμη. ΋ιμη δομχκμοκ ηε μακκηηυιε. Σα ζηειέπε ημο μνυηοπμο 6 πανάγμοκ αένημ απυ ηε γιοθυδε θαη δηαπςνίδμκηαη ζε 2 βηυηοπμοξ. Ο βηυηοπμξ S.newcastle πμο πανάγεη αένημ απυ ηε γιοθυδε θαη δεκ δηαζπά ηε μακκηηυιε θαη μ βηυηοπμξ S. manchester πμο πανάγεη αένημ θαη απυ ηε γιοθυδε θαη απυ ηε μακκηηυιε.

11

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 6. S. Flexneri

S. Boydii Ε S. boydii είκαη gram-ανκεηηθυ με ζπμνμγυκμ βαθηενίδημ ημ μπμίμ μπμνεί κα πνμθαιέζεη ηε δοζεκηενία ζημοξ ακζνχπμοξ μέζς ηεξ πενηηηςμαηηθήξ πνμθμνηθήξ μυιοκζεξ (εηθυκα 7).

Εικόνα 7. S. Boydii

Τπάνπμοκ 15 μνυηοπμη. Οη μνυηοπμη 2, 3, 4, 6 ,10 θαη 12 δομχκμοκ ηε δμοιζηηυιε.

12

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

S. Sonnei

Τπάνπεη μυκμ έκαξ μνυηοπμξ αιιά εμθακίδεηαη ζε δφμ θάζεηξ (εηθυκα 8). ΢ηεκ I ή S(Smooth) θάζε απμμμκχκεηαη ζημ μλφ ζηάδημ ηεξ δοζεκηενίαξ, μη απμηθίεξ είκαη πενηγεγναμμέκεξ θαη μηθνέξ θαη ακηηδνά με ημκ ακηη-I μνυ πιήνςξ. ΢ηεκ II ή R(Routh) θάζε απμμμκχκεηαη απυ ημοξ θμνείξ, μη απμηθίεξ είκαη με δακηειιςηή πενηθένεηα xαμειέξ, μεγαιφηενεξ θαη δεκ ζογθμιιείηαη με ημκ ακηη-I μνυ αιιά ακηηδνά με εηδηθυ ακηη-II μνυ. Ε θάζε αοηή μθείιεηαη ζε Εικόνα 8. S. Sonnei

απχιεηα μένμοξ ημο ζςμαηηθμφ ακηηγυκμο. Ε S.Sonnei ζημ Mac Conkey πανάγεη απμηθίεξ άπνςμεξ ζημ 1μ 24ςνμ αιιά θυθθηκεξ μεηά απυ έκα 48ςνμ ιυγς ηεξ βναδείαξ δηάζπαζεξ ηεξ ιαθηυδεξ.

Nonlactoce fermenting non motile organisms

Acid only in glυkoze Mannitol Positive

Mannitol Negative Shigella dysenteriαe

Indole Negative

Lactose Positive

Lactose negative Indole Positive

Shigella boydii

Shigella flexneri

13

Shigella sonnei

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Πίκαθαξ 2. Τπμμμάδεξ, είδε θαη μνυηοπμη ηςκ ΢ηγθειιχκ Τπμμμάδεξ θαη είδε ζηγθειιχκ Υπμμμάδα A S. Dysenteriae

Υπμμμάδα B S. Flexneri Υπμμμάδα C S. Boydii

Υπμμμάδα D S. Sonnei

Ονυηοπμη

1 2

Βηυηοπμη θαη παιηέξ Ανηζμμί μκμμαζίεξ μνμηφπςκ μνυηοπςκ

S. shigae S. schmitzii, S. ambigua 3,4,5,6,7,8 S. largei, 9 θαη 10 S. arabinotarta θ.α.π 1,2,3,4,5 V,VZ,W,WX,Z 1,1.2α,2β,3α S. newcastle, 3β,4α,4β,6 S. manchester 1 – 15 P288, 170, DI, P274, P143 (Boyd) θ.α.π S. etousae Φάζε 1 θαη Φάζε 2

13

6

18

1

5. ΑΝΘΕΚΣΙΚΟΣΗΣΑ Οη ζηγθέιιεξ είκαη πμιφ εοαίζζεηα μηθνυβηα. Ηαηαζηνέθμκηαη ηαπφηαηα εθηυξ μνγακηζμμφ. ΢θμηχκμκηαη με ζένμακζε ζημοξ 55 0 C γηα μία χνα, με θαηκηθυ μλφ 1%. Δεκ ακηέπμοκ ζηηξ μεηαβμιέξ ημο pH ημο πενηβάιιμκημξ αιιά ζακ γκήζηα εκηενμβαθηενηαθά ακηέπμοκ ζηεκ πανμοζία πμιήξ θαη πμιηθχκ αιάηςκ. Γηα αοηυ ακαπηφζζμκηαη ζε εθιεθηηθά ζνεπηηθά οιηθά με πμιή υπςξ είκαη ημ Mac Conkey θαη ημ DCA (άγαν με δεζμλοπμιηθυ θαη θηηνηθυ). 14

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

6. ΠΑΘΟΓΟΝΟ΢ ΔΡΑ΢Η Οη ζηγθέιιεξ είκαη παζμγυκα μηθνυβηα μυκμ γηα ημκ άκζνςπμ. Ηακέκα απυ ηα πεηναμαηυδςα δεκ παζαίκεη δοζεκηενία υηακ πάνεη ζηγθέιιεξ απυ ημ ζηυμα, αιιά κμζμφκ υηακ ημοξ εκεζεί εκδμπενηημκασθχξ ε εκδμημλίκε ηεξ ζηγθέιιαξ. Άιιε ημληθή επίδναζε ζε πεηναμαηυδςα είκαη ε πνυθιεζε θεναημεπηπεθοθίηηδαξ ζε θμοκέιη, υηακ εκζηαιαπηεί ζημ μάηη ημο θαιιηένγεμα ζηγθέιιαξ (δμθημή Seleny) θαη ε θμιπίηηδα άκεβςκ πμκηηθχκ απυ ζηγθέιιεξ. Γγθαζίζηαηαη ε μυιοκζε απυ ηε ζηγθέιια μεηά απυ ιήρε ηεξ (ζοκήζςξ ζημ ζηυμα). Ωξ πνχημ ζφμπηςμα ακαθένεηαη ε δηάννμηα (εκδεπμμέκςξ πνμθαιείηαη απυ έθθνηζε εκηενμημλίκεξ θαη/ή θοημλίκεξ), ε μπμία ζομβαίκεη εθυζμκ ε ζηγθέιια πενάζεη ζημ έκηενμ. Σα ιμημμγυκα ζηειέπε ηςκ ζηγθειιχκ έπμοκ ηεκ ηθακυηεηα κα εηζδφμοκ ζηα επηζειηαθά θφηηανα ημο παπέςξ εκηένμο θαη μηθνμφ μένμοξ ημο εηιεμφ. Πνμζβάιιεηαη ε επηθάκεηα ημο βιεκκμγυκμο δειαδή ηα επηζειηαθά θφηηανα θαη ε βαζηθή μεμβνάκε. Σμ μηθνυβημ ζπακίςξ εηζδφεη ζημκ οπμβιεκκμγυκμ, ηα μεζεκηένηα ιεμθμγάγγιηα θαη ηεκ θοθιμθμνία ημο αίμαημξ. Υαναθηενηζηηθά ζεμεία ηεξ ζηγθέιιςζεξ (δειαδή ε μυιοκζε απυ ζηγθέιιεξ) είκαη ε βαθηενηαθή μυιοκζε ημο επηζειίμο ημο παπέςξ εκηένμο θαη ζηε ζοκέπεηα εμθάκηζε ημληθήξ-θιεγμμκχδεξ θμιίηηδαξ. Αοηέξ μη αιιειέκδεηεξ δηαδηθαζίεξ επηδεηκχκμκηαη απυ ηεκ ημπηθή απειεοζένςζε θοημθηκχκ θαη απυ δηήζεζε θιεγμμκςδχκ ζημηπείςκ. Ε θμιίηηδα πμο εμθακίδεηαη ζηε πενημπή ημο βιεκκμγυκμο ημο ζηγμμεηδμφξ με ηαοηυπνμκε δηζαπμννυθεζε οπμδειχκμοκ απμηέιεζμα μηθνμβηαθή δοζεκηενία απυ ημ bacillary, με ακεπανθήξ ζπεμαηηδυμεκα θυπνακα ζοκμδεουμεκα απυ αίζζεμα αίμαημξ θαη βιέκκαξ μεηά απυ έκα 24ςνμ πενίπμο. Οη βιάβεξ πμο πνμθαιεί ε ζηγθέιια ζημ βιεκκμγυκμ ημο ζηγμμεηδμφξ μμηάδμοκ με εθείκεξ ηεξ ειθχδμοξ θμιίηηδαξ. Ιε ζοπκυηεηα υπςξ ακαθένεηαη ζηεκ (ζπήμα 1) πανάηαζε με εγγφξ ενφζεμα, μίδεμα, απχιεηα αγγεηαθήξ αημμνναγίαξ αιιά θαη γεκηθήξ αημμνναγίαξ με ζηνχζεηξ πνμζθυιιεζεξ. Ε ζηνχζε πνμζθυιεζεξ ή αιιηχξ ρεοημμεμβνάκε απμηειείηαη 15

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

απυ ηκηθή, πμιομμνθμπφνεκα, ιεοθμθφηηανα, θαηεζηναμέκα θφηηανα ημο βιεκκμγυκμο θαη μηθνυβηα. ΢ημ ιεπηυ έκηενμ δεκ παναηενμφκηαη ηζημιμγηθέξ βιάβεξ. Ε βημρία δεηγμάηςκ απυ ηηξ μμιοζμέκεξ πενημπέξ είκαη ηοπηθά μηδεμαηχδεξ με ηνηπμεηδήξ ζομθυνεζε, εζηηαζμέκε αημμνναγία, οπενπιαζία, θοηηανηθή ελάκηιεζε, θοηηανηθή δηείζδοζε (πεμεημηαθηηθά) μμκμπφνεκςκ θαη πμιομμνθμπφνεκςκ θοηηάνςκ (PMN), ελέιθςζε, απυπηςζε επηζειηαθχκ θοηηάνςκ θαη μηθνμθοηηάνςζε (ζπήμα 1). Ακ

μη βιάβεξ (ελειθχζεηξ) πμο πνμθαιεί ε ζηγθέιια είκαη βαζφηενεξ,

ζπεμαηίδεηαη μοιχδεξ ηζηυξ θαη ζηέκςζε ημο παπέςξ εκηένμο. Ιε ιμημμγυκα ζηειέπε ηςκ ζηγθειιχκ δεκ έπμοκ ηεκ ηθακυηεηα κα εηζδφμοκ μέζα ζηα θφηηανα ημο βιεκκμγυκμο ημο εκηένμο.

Σχιμα 1 Πακολογία τθσ Σιγκζλλωςθσ

Ο παζμιμγηθυξ μεπακηζμυξ πμο θνφβεηαη πίζς απυ αοηέξ ηηξ παζμιμγηθέξ εθδειχζεηξ, υπςξ θαίκεηαη ζημ ζπήμα 2.

16

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Σχιμα 2 Υςτοπακολογία από οξεία κολίτιδα προκαλοφμενθ από λοίμωξθ με Shigella

Σμ ζπήμα εκζςμαηχκεη πεηναμαηηθέξ παναηενήζεηξ απυ θοηηανμθαιιηένγηεξ ηζηχκ απυ μμκηέια δχςκ, υπςξ απυ έκα θμοκέιη με ζηγθέιιςζε. ΢ημ ηειεοηαίμ μμκηέιμ, ε ζηγθέιιςζε πμο λεθίκεζε απυ ηα μεμβνακχδε θφηηανα πμο ζοκδέμκηαη με ηα μαθνμζθμπηθά ηνηπμεηδή ηνμθμζοιάθηα. Ιειέηεξ βημρίαξ ζε πηζήθμοξ rhesus δείπκμοκ υηη ε ζηγθέιια επίζεξ μυιοκε ηα μηθνμζθμπηθά ιεμθμεηδή ηνμθμζοιάθηα ημο πνμεγμφμεκμο ημήμαημξ ημο εκηένμο. Ηαηά ηε δηάνθεηα ηςκ πνχημςκ ζηαδίςκ ηεξ μυιοκζεξ μεηαθένμκηαη με εκδμθοηηάνςζε δηαμέζμο ηςκ Ι θοηηάνςκ ζημκ οπμ-επηζειηαθυ πχνμ. ΢ημκ οπμ-επηζειηαθυ πχνμ θαγμθοηηανχκμκηαη απυ οπάνπμκηα μαθνμθάγα. Ωζηυζμ ε ημληθυηεηα ηεξ ζηγθέιιαξ δεκ ελμοδεηενχκεηαη αιιά εκζςμαηχκεηαη ζηα ιοζζμζςμαηα ηςκ μαθνμθάγςκ. Σα βαθηήνηα ιφμοκ ηα μαθνμθάγα

θαη

πνμθαιμφκ

θοηηανηθή

απυπηςζε

(πνμγναμμαηηζμέκμξ

θοηηανηθυξ ζάκαημξ). ΢ηε δηάνθεηα ηεξ δηαδηθαζίαξ ηα μμιοζμέκα μαθνμθάγα εθιφμοκ θιεγμμκχδε θοημθίκεξ ΊΊ-1 πμο έπεη ςξ απμηέιεζμα κα ειθφμοκ δηείζδοζε απυ PMN.

17

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 9. Η S. Flexnery μζςα ςε ζνα μακροφάγο

Σοξίνη Shiga ή Shiga-like τοξίνη ή ορότυποσ 1 Ε παζμγυκμξ δνάζε ηεξ εθθνάδεηαη με ηεκ παναγςγή μηαξ ελςημλίκεξ ηεξ Shiga-ημλίκεξ(ή μνυηοπμξ 1) θαη με δηεηζδοηηθυηεηα ηεξ ζηα επηζειηαθά θφηηανα. Γίκαη μηα ελςημλίκε πμο είκαη εκηενμημληθή, θοηηανμημληθή θαη κεονμημληθή. Σμ μυνηυ ηεξ απμηειείηαη απυ δφμ ιεηημονγηθά δηαθμνεηηθήξ δνάζεςξ μένε. Σμ Α μένμξ είκαη ημ δναζηηθυ, εκχ ημ Β μένμξ είκαη ημ ζοκδεηηθυ. ΢ε αοηυ οπάνπμοκ μη πέκηε ζοκδεηηθέξ οπμμμκάδεξ μη μπμίεξ ακαγκςνίδμοκ ζηεκ επηθάκεηα ηςκ επηζειηαθχκ θοηηάνςκ ηα δηζαθπανηδηθά γιοθμιηπίδηα ηφπμο gal-al-4 gal θαη ημ Gb3. Σμ Gb3 γιοθμιηπίδημ με ημ μπμίμ ζοκδέεηαη εθιεθηηθά ε Shiga ημλίκε βνίζθεηαη ζηεκ επηθάκεηα ηςκ επηζειηαθχκ θοηηάνςκ ημο παπέςξ εκηένμο. Αθμιμοζεί ε εκδμθφηηςζε ηεξ ημλίκεξ υπμο ανπίδεη ε δνάζε ημο Α μένμοξ ηεξ ημλίκεξ, ημο δναζηηθμφ, με 18

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

απμηέιεζμα ηεκ θαηαζηνμθή ημο θοηηάνμο, ηε κέθνςζε θαη απυπηςζε ημο ζημκ εκηενηθυ αοιυ. Ο ζηυπμξ δνάζεςξ ηεξ ημλίκεξ αοηήξ είκαη ημ 60S νηβυζςμα με ημ μπμίμ ζοκδέεηαη θαη ακαζηέιιεη ηε ζφκζεζε ηςκ πνςηεσκχκ θαη μδεγεί ηειηθά ημ θφηηανμ ζημ ζάκαημ, θιηκηθά ζε δοζεκηενία. Ε οδανήξ δηάννμηα πμο εμθακίδεηαη ζοπκά θαηά ηεκ ανπηθή θάζε ηεξ ζηγθειιηθήξ εκηενμπάζεηαξ δεκ μθείιεηαη ζηε Shiga ημλίκε αιιά ζε άιιεξ εκηενμημλίκεξ. Οη γυκμη παναγςγήξ ηεξ Shiga ημλίκεξ είκαη μη εκηενμαημμναγηθέξ (EHEC) ηεξ εζενίπηαξ θαη ζπακηυηενα θάπμηςκ EPEC μνυηοπςκ. ΋ηακ

δνα

ςξ

εκηενμημλίκε

πνμθαιεί

δηάννμηα,

υπςξ

θαη

ε

ζενμμεοαίζζεημξ εκηενμημλίκε ημο θμιμβαθηενηδίμο. ΢ημκ άκζνςπμ επίζεξ ακαζηέιιεη ηεκ απμννυθεζε ηςκ οδαηακζνάθςκ θαη αμηκμλέςκ απυ ημ ιεπηυ έκηενμ. Ηαηά ηε δνάζε ηεξ ςξ κεονμημλίκεξ πνμζβάιιεη ημ θεκηνηθυ κεονηθυ ζφζηεμα με ηεκ εμθάκηζε μεκηγγηζμμφ ή θαη θχμαημξ θαηά ηεκ δοζεκηενία απυ Sh. Dysenteriae θαη γεκηθχξ ζομβάιιεη ζηεκ ελαηνεηηθή βανφηεηα ηεξ δοζεκηενίαξ απυ ηεκ ζηγθέιια αοηή.

Εικόνα 10. Τοξίνθ Shigα

19

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

6.1 ΢ΙΓΚΕΛΛΩ΢Η (μικροβιακή δυςεντερία) Ε θφνηα κυζμξ πμο πνμθαιμφκ μη ζηγθέιιεξ είκαη ε μηθνμβηαθή δοζεκηενία. ΢πάκηεξ πενηπηχζεηξ ζεραημηθήξ κυζμο απυ ζηγθέιιεξ θαζχξ θαη αημμνναγηθήξ θμιπίηηδαξ παναηενμφκηαη ζε θμνηηζάθηα. Ε πμιενμεηδήξ εκηενίηηδα είκαη άζπεηε με ηεκ δοζεκηενία θαη μπμνεί κα πνμθιεζεί απυ ζηειέπε πμο θένμοκ πιαζμίδημ παναγςγήξ εκηενμημλίκεξ. ΢ηε κυζμ αοηή μ άκζνςπμξ μμιφκεηαη απυ ηα θυπνακα άιιμο πμο παζπεη ή απυ θμνέα πμο απμβάιιεη ΢ηγθέιια ζηα θυπνακα. Ε ΢ηγθέιιςζε (εηθυκα 11) πνμθαιείηαη απυ ηα αθυιμοζα είδε ημο βαθηενηδίμο ΢ηγθέιια. Ε Shigella sonnei, ε μπμία απμηειεί ημ πημ ζοπκυ αίηημ ΢ηγθέιιςζεξ ζηηξ ακεπηογμέκεξ πχνεξ. Οη ζηγθέιιεξ Sonnei, Flexneri θαη Boydii πνμθαιμφκ ηεκ ειαθνυηενε μμνθή δοζεκηενίαξ εκχ ε S. dysenteriae πνμθαιεί ηε βανφηενε μμνθή δοζεκηενίαξ. Ε Shigella dysenteriae ηφπμο 1 απακηάηαη ζημκ ακαπηοζζυμεκμ θυζμμ θαη πνμθαιεί ζακαηεθυνεξ επηδεμίεξ 7-10% μέπνη θαη 20%.

Εικόνα 11. Σιγκζλλωςθ

20

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

΢υμπτώματα Σα ζομπηχμαηα εμθακίδμκηαη ζοκήζςξ μία με δφμ εμένεξ μεηά ηεκ έθζεζε

ζημ

βαθηήνημ

θαη

ζοκήζςξ

είκαη

δηάννμηα,

ζοκήζςξ

με

βιεκκμαημαηηθέξ θεκχζεηξ με πμιιά πομζθαίνηα, πονεηυξ θαη θμηιηαθυ άιγμξ. Οη ζηγθέιιεξ απυ ημ ζεμείμ ηεξ ελέιθςζεξ δεκ μπαίκμοκ ζηε θοθιμθμνία θαη δεκ πνμζβάιιμοκ άιιμοξ ηζημφξ γη’ αοηυ ε δοζεκηενία αοηή παναθηενίδεηαη πενηζηαηηθά ζακ «δηθζενίηηδα ημο εκηένμο». Ε ΢ηγθέιιςζε ζοκήζςξ οθίεηαη ζε πέκηε έςξ επηά εμένεξ. ΢ε μνηζμέκα άημμα, θονίςξ ζε μηθνά παηδηά θαη ζε ειηθηςμέκμοξ, ε δηάννμηα μπμνεί κα μδεγήζεη ημκ αζζεκή ζημ κμζμθμμείμ ιυγς αθοδάηςζεξ. Ιεηά ηεκ πνμζβμιή απυ ηεκ δοζεκηενία μη αζζεκείξ παναμέκμοκ μηθνμβημθυνμη γηα βναπφ πνμκηθυ δηάζηεμα. Ιενηθμί υμςξ ελαθμιμοζμφκ κα απμβάιιμοκ ηηξ ζηγθέιιεξ με ηα θυπνακα επί μαθνυ πνμκηθυ δηάζηεμα. Ε ΢ηγθέιιςζε ζε μνηζμέκα άημμα δεκ πνμθαιεί θαζυιμο ζομπηχμαηα, ςζηυζμ ηα άημμα αοηά μπμνμφκ κα μεηαδίδμοκ ημ βαθηήνημ.

Κλινική εικόνα Ε ΢ηγθέιιςζε έπεη δομ βαζηθέξ θιηκηθέξ πανμοζηάζεηξ: (1) οδανήξ δηάννμηα θαη εμεημφξ πμο ζοκδέμκηαη με ήπηα έςξ μέηνηα αθοδάηςζε, θαη (2) δοζεκηενίαξ,

πμο

παναθηενίδεηαη

απυ

μηθνυ

υγθμ

ηςκ

αημαηενχκ

βιεκκμγυκςκ θεκχζεςκ, θαη θμηιηαθυ άιγμξ (θνάμπεξ θαη ηεηκεζμυ) (πίκαθαξ 3). Οη εζειμκηηθέξ μειέηεξ πνυθιεζεξ ζηγθέιιςζεξ δείπκμοκ υηη μπμνεί κα γίκεη εμθάκηζε απυ μηα ελαηνεηηθά μηθνή εκμθζάιμηζε (10-100 μνγακηζμμφξ), θαη ημ πνμκηθυ δηάζηεμα απυ ηεκ έκανλε ηςκ ζομπηςμάηςκ μπμνεί κα επενεάδεηαη απυ ημ μέγεζμξ ηεξ πνυθιεζεξ. Ε μέζε δηάνθεηα ηςκ ζομπηςμάηςκ ζημοξ εκήιηθεξ είκαη 7 εμένεξ, θαη μπμνεί κα θαιιηενγμφκηαη απυ θυπνακα γηα 30 εμένεξ ή πενηζζυηενμ.

21

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Πίνακασ 3: Τα κλινικά χαρακτθριςτικά τθσ Σιγκζλλωςθσ

Ε οδαηχδεξ δηάννμηα εμθακίδεηαη ςξ πνυδνμμμξ, ή ςξ ε μυκε θιηκηθή εθδήιςζε, ζε μηα πιεημρεθία ηςκ αζζεκχκ πμο μμιφκμκηαη με ηε S. Sonnei . Ε δηάννμηα είκαη ζοπκά έκα πνυδνμμμ ζηάδημ ηεξ δοζεκηενίαξ πμο παναθηενίδεη ηε μυιοκζε με άιια είδε Shigellas. Οη πημ πνυζθαηεξ εκηενμημλίκεξ πμο έπμοκ ακαθαιοθζεί, μη μπμίεξ εθθνίκμκηαη απυ ηε

S.

Flexneri μπμνμφκ κα ζομβάιμοκ ζηε δηαννμσθή θάζε δεδμμέκμο υηη μη αηηημιμγηθμί πανάγμκηεξ δηαπενκμφκ ημ ιεπηυ έκηενμ. Γκημφημηξ, ε δηάννμηα είκαη ε πημ θμηκή ζημοξ αζζεκείξ πμο έπμοκ θμιίηηδα πενηιαμβάκμκηαξ ημ εγθάνζημ άκς θαη θάης θυιμκ ή ημ μνζυ. Οη αζζεκείξ με έκα θιεγμέκςκ έκηενμ έπμοκ θαζανή απχιεηα κενμφ θαη μεηςμέκε απμννυθεζε δηαθυνςκ ηπκμζημηπείςκ. ΢ημοξ αζζεκείξ αοημφξ ςξ απμηέιεζμα παναηενμφμε νεοζηή νμή δηαννμσθμφ οιηθμφ με θαζεμενηκή απχιεηα ηςκ 200-300 ml πνςηεΐκεξ μνμφ ζηα πενηηηχμαηα. Αοηή ε απχιεηα πνςηεσκχκ μνμφ μδεγεί ζηε μείςζε ηςκ επηπέδςκ αδχημο θαη γηα αοηυ ημ ιυγμ δοζθμιεφεηαη κα ζηαμαηήζεη ηεκ πενίπηςζε ημο οπμζηηηζμμφ θαη ηεξ αφλεζεξ ημο μεηαβμιηζμμφ. Ε μείςζε ηςκ παναπάκς παναγυκηςκ αολάκεη επίζεξ ημκ θίκδοκμ ηαοηυπνμκεξ, ακελάνηεηεξ μμιοζμαηηθήξ αζζέκεηαξ θαη ζομβάιιεη ζηεκ ζηαζενή εμθάκηζε ζκεζημυηεηαξ.

22

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Ορολογικέσ δοκιμέσ ΢ηε δοζεκηενία εμθακίδμκηαη ακηηζχμαηα ζημκ μνυ ημο αίμαημξ απυ ηα μέζα ηεξ 2εξ εβδμμάδαξ θαη αφλεζε ηςκ ακμζμζθαηνηκχκ. Σα ακηηζχμαηα αοηά ακηπκεφμκηαη με ζογθμιιεηηκακηίδναζε αιιά μ ηίηιμξ ημοξ δεκ είκαη πμιφ δηαγκςζηηθυξ

a. γηαηί αολάκεη ζε κόζμοξ θαη από άιια εκηενμβαθηενηαθά πμο έπμοκ θμηκά ακηηγόκα θαη b. γηαηί δεκ αολάκμοκ ζε όιμοξ ημοξ αζζεκείξ. ΢ηε δοζεκηενία απυ S. Sonnei μυιηξ 63% ηςκ παζπυκηςκ βνέζεθε κα έπμοκ αλημιμγήζημε αφλεζε ζογθμιιεηηκχκ ζημ αίμα. Αφλεζε ηεξ ΖgA ακμζμζθαηνίκεξ ημπηθά είκαη ζημηπείμ ακμζμιμγηθήξ ακηίδναζεξ.

Πωσ μολύνεται ο άνθρωποσ από τη ΢ιγκέλλα. Ε ΢ηγθέιια μεηαδίδεηαη απυ άημμμ ζε άημμμ (είηε πάζπμκηα, είηε θμνέα), πμιφ ζοπκά δε μεηαλφ κεπίςκ με ηεκ εκηενμζημμαηηθή μδυ (επαθή βνχμηθςκ πενηχκ με ημ ζηυμα) υηακ δεκ ηενμφκηαη μη βαζηθμί θακυκεξ πνμζςπηθήξ ογηεηκήξ θαη εηδηθά ημ πιφζημμ ημ πενηχκ. Ε μεηάδμζε μπμνεί κα γίκεη με μπμηακδήπμηε ηνυπμ άμεζεξ ή έμμεζεξ επαθήξ με ηα θυπνακα αοηά. Οη μφγεξ απμηειμφκ ηςκ θονηυηενμ θμνέα ηςκ ζηγθειιχκ απυ ηα θυπνακα ζηα ηνυθημα. Σμ μηθνυβημ εγθαζίζηαηαη ζηα θφηηανα ηεξ βαζηθήξ μεμβνάμεξ ημο βιεκκμγυκμο ημο παπέςξ εκηένμο θαη ημο μηθνμφ μένμοξ ημο εηιεμφ. Γθεί πμιιαπιαζηάδεηαη

θαη

πνμθαιεί

πεμεημηαθηηθά

ηε

ζογθέκηνςζε

πμιομμνθμπφνεκςκ. Σα μμιοζμέκα άημμα απμβάιιμοκ θαη μεηαδίδμοκ ημ παζμγυκμ μηθνυβημ θαηά ηε δηάνθεηα ηεξ κυζεζεξ, θαζχξ θαη μία με δομ εβδμμάδεξ ανγυηενα. Σα ηνυθημα μπμνεί κα μμιοκζμφκ απυ επαθή με ιφμαηα οπμκυμςκ, απυ πεηνηζηέξ ηνμθίμςκ πμο είκαη θμνείξ ημο παζμγυκμο θαη δεκ πιέκμοκ ηα πένηα ημοξ με ζαπμφκη μεηά ηεκ επίζθερε ζηεκ ημοαιέηα θαη απυ επαθή με μφγεξ πμο μεηαθένμοκ θμπνακχδεξ οιηθυ. Σέιμξ, μπμνεί θακείξ κα μμιοκζεί 23

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

πίκμκηαξ ή θμιομπχκηαξ ζε μμιοζμέκα κενά.(π.π. πνμζδημνηζμυξ πεγήξ μυιοκζεξ ζε μηα επηπείνεζε).

Προςδιοριςμόσ πηγήσ μόλυνςησ Γηα κα πνμζδημνίζεη ηε πεγή μυιοκζεξ, μηα ακαδνμμηθή ένεοκα μμάδςκ πναγμαημπμηήζεθε ζε μηα απυ ηηξ μεγαιφηενεξ επηπεηνήζεηξ απυ ηηξ μπμίεξ μη πενηπηχζεηξ αζζεκεηχκ ήηακ ακαθενυμεκεξ. Σα ζημηπεία ζογθεκηνχζεθακ ειεθηνμκηθά πνεζημμπμηχκηαξ έκα βαζηζμέκμ ζημκ ηζηυ, ενςηεμαημιυγημ. Οη ακαιφζεηξ βαζηζμέκεξ ζε 103 εκαγμμέκμοξ πνμζδηυνηζακ 24 ζεςνμφμεκεξ πενηπηχζεηξ θαη θαηέδεηλακ έκακ αολακυμεκμ θίκδοκμ αζζέκεηαξ ζηα πνυζςπα πμο έηνςγακ ζηεκ θακηίκα ζηηξ 6 ..7, ή ζηηξ 8 Αογμφζημο. Ο ζπεηηθυξ θίκδοκμξ αζζέκεηαξ μεηαλφ ηςκ πνμζχπςκ πμο θαηακάιςζακ θαιαμπυθη ζηεκ θακηίκα ήηακ 4,6 (95% CI: 2.011) γηα ηηξ 6 Αογμφζημο θαη 4,0 (95% CI: 1.79.6) γηα ηηξ 7 Αογμφζημο. Ιεηαλφ ηςκ οπαιιήιςκ πμο είπακ θαηακαιχζεη θαιαμπυθη ζηηξ 6 ή 7 Αογμφζημο, 65% θαη 72% ακηίζημηπα, είπακ ηε γαζηνεκηενηθή αζζέκεηα. Ε ένεοκα μμάδςκ πνμζδηυνηζε υηη ημ θαιαμπυθη, ζεςνήζεθε ςξ ε πιέμκ πηζακή πεγή μυιοκζεξ. Αοηή ε εφνεζε οπμζηενίπζεθε απυ ηηξ ζοκεκηεφλεηξ με ημοξ εηδμπμηεμέκμοξ αζζεκείξ πμο πνμζδημνίδμοκ ημ θαιαμπυθη ςξ πμιφ ζοπκά εμθακηδυμεκε έθζεζε ηνμθίμςκ.

Ποιεσ κατηγορίεσ ατόμων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νόςηςησ από ΢ιγκέλλωςη: Σα παηδηά ειηθίαξ 1-4 εηχκ πνμζβάιιμκηαη ζοπκυηενα απυ ημ παζμγυκμ, ηα δε βνέθε, κήπηα παηδηά πμο πεγαίκμοκ ζε βνεθμκεπηαθμφξ/παηδηθμφξ ζηαζμμφξ δηαηνέπμοκ μεγαιφηενμ θίκδοκμ κα μμιοκζμφκ απυ ηε ΢ηγθέιια. Οη ηαληδηχηεξ ζε πχνεξ με θαθέξ ζοκζήθεξ ογηεηκήξ θαη υζμη δηαμέκμοκ ζε ηδνφμαηα πνμζβάιιμκηαη επίζεξ ζοπκά.

24

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Άλλα νοςήματα από ςιγκέλλεσ είναι: Γκδμημληθυ μοναημηθυ αημμιοηηθυ ζφκδνμμμ απυ ηε S. Dysenteriae, αημμνναγηθή θμιπίηηδα ζε θμνηηζάθηα απυ ηε S. flexnery, ζεραημία ζε κεμγκυ.

Ενδοτοξικό Dysenteriae

ουραιμικό

αιμολυτικό

σύνδρομο

από

τη

S.

Πνχημξ μ Wagner ημ 1954 ακαγκχνηζε μηα πενίπηςζε ΟΑ΢. Έκα πνυκμ ανγυηενα, ημ 1955 μ Gasser θαη μη ζοκενγάηεξ ημο δηαπίζηςζακ ηα παναθηενηζηηθά ζημηπεία ηεξ κυζμο. Σμ μοναημηθυ αημμιοηηθυ ζφκδνμμμ (ΟΑ΢) είκαη μηα μηθνμαγγεημπαζεηηθή

κυζμξ

πμο

παναθηενίδεηαη

απυ

ζνμμβςηηθή ζνμμβμπεκία,

αημμιοηηθή ακαημία θαη πμηθίιμο βαζμμφ κεθνηθή βιάβε. ΢ε βνέθε θαη μηθνά παηδηά είκαη ε πημ ζοπκή αηηία κεθνηθήξ ακεπάνθεηαξ. Ε θιηκηθή εηθυκα πενηιαμβάκεη πιεζχνα κεθνηθχκ θαη ελςκεθνηθχκ εθδειχζεςκ. Ακάιμγα με ημ βαζμυ ηεξ κεθνηθήξ ζομμεημπήξ, ε θιηκηθή βανφηεηα πμηθίιιεη απυ ήπηα, με μηθνμζθμπηθή αημαημονία θαη πνςηεσκμονία πςνίξ μιηγμονία

ή αδςζαημία,

μέπνη

γεκηθεομέκε θιμησθή

κέθνςζε

με

με

ακαζηνέρημε ακμονηθή κεθνηθή ακεπάνθεηα. Οη ελςκεθνηθέξ εθδειχζεηξ πενηιαμβάκμοκ θονίςξ πανμδηθή επαημθοηηανηθή θαη παγθνεαηηθή βιάβε θαη πνμζβμιή ημο ΗΚ΢.

Ιεηά ημ έκηενμ θαη ημοξ κεθνμφξ ημ πημ ζοπκά

πνμζβαιιυμεκμ υνγακμ είκαη μ εγθέθαιμξ. Πενίπμο ημ 1/3 ηςκ παηδηχκ εμθακίδμοκ μεηαβμιέξ ημο επηπέδμο ζοκείδεζεξ, ζπαζμμφξ θαη θχμα. Οη κεονμιμγηθέξ αοηέξ εθδειχζεηξ μθείιμκηαη πενηζζυηενμ ζηηξ μεηαβμιηθέξ δηαηαναπέξ ημο ζοκδνυμμο θαη ιηγυηενμ ζηεκ ηζπαημία ημο εγθεθάιμο ιυγς μηθνμαγγεημπαζεηηθήξ πνμζβμιήξ. Σα άιια υνγακα, υπςξ θανδηά , πκεφμμκεξ θιπ. πνμζβάιιμκηαη πμιφ πημ ζπάκηα.. Οη οπμηνμπέξ ημο ΟΑ΢ είκαη ζπάκηεξ θαη δεκ θηάκμοκ μφηε ημ 10% ημο ζοκυιμο.

25

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Ο παζμγεκεηηθυξ μεπακηζμυξ μέπνη ζήμενα, παναμέκεη αζαθήξ, ακ θαη θαίκεηαη υηη οπεφζοκε γηα ηηξ θιηκηθέξ εθδειχζεηξ είκαη ε ζνυμβςζε ζηεκ μηθνμθοθιμθμνία ημο εκηένμο, ημο κεθνμφ θαη ηςκ άιιςκ μνγάκςκ. Ε έκανλε ηεξ κυζμο ζε μενηθμφξ αζζεκείξ ζπεηίδεηαη με ηεκ έθζεζε ζε πμηθίιεξ βαθηενηαθέξ ημλίκεξ θαη ημφξ, πμο πνμθαιμφκ βιάβε ζηα εκδμζειηαθά θφηηανα ηςκ μηθνχκ κεθνηθχκ θαη ελςκεθνηθχκ ανηενηχκ, ανηενημιίςκ θαη ηνηπμεηδχκ. Έπμοκ πενηγναθεί δφμ μμάδεξ ΟΑ΢ με βάζε ηα επηδεμημιμγηθά θιηκηθά θαη ενγαζηενηαθά εονφμαηα. Σμ ηοπηθυ D+ (ζοκδοαδυμεκμ με δηάννμηα, D+ ή θιαζζηθυ ή μεηα δηαννμσθυ) θαη ημ με ηοπηθυ

D- ( με ζοκδοαδυμεκμ με

δηάννμηα, D) ΟΑ΢. Σμ ηοπηθυ ΟΑ΢ D+ απμηειεί ημ 90% ημο ζοκυιμο θαη θαίκεηαη κα είκαη μηα ζαθήξ μκηυηεηα, ε μπμία ζοπκά αθμιμοζεί μηα θαιά θαζμνηζμέκε πνυδνμμε κυζμ, πμο ζοκήζςξ είκαη γαζηνεκηενίηηδα με αημμνναγηθέξ, θαηά θακυκα, θεκχζεηξ. Σα εκηενμαημμνναγηθά μηθνυβηα πμο εμπιέθμκηαη ζηεκ παζμγέκεζε ημο ηοπηθμφ D+ ΟΑ΢ είκαη θονίςξ έκαξ ζπάκημξ μνυηοπμξ ημο θμιμβαθηενηδίμο γκςζηυξ ςξ μνυηοπμξ Γ. Coli 0157:H7 θαη μ ηφπμξ Ζ ηεξ ζηγθέιιαξ ηεξ δοζεκηενίαξ. Ε θοηηανμημλίκε ημο πημ πάκς θμιμβαθηενηδίμο ζεςνείηαη υηη είκαη υμμηα ζε δμμή θαη ιεηημονγία με ηεκ θοηηανμημλίκε (Shiga toxin) ημο μνυηοπμο 1 ηεξ ζηγθέιιαξ ηεξ δοζεκηενίαξ θαη γη’ αοηυ απμθαιείηαη shiga like toxin. Οκμμάδεηαη επίζεξ θαη βενμημλίκε. Σμ υκμμα αοηυ ημ πήνε απυ ηεκ ηζπονή θοηηανμημληθή ηεξ δνάζε ζηα θαιιηενγεμέκα βενμθφηηανα (vero cells), πμο πνμένπμκηαη απυ ημοξ κεθνμφξ ηςκ πνάζηκςκ πηζήθςκ ηεξ Αθνηθήξ. Ε θοηηανμημλίκε αοηή εοζφκεηαη γηα ηηξ μηθνμαγγεημπαζεηηθέξ αιιμηχζεηξ ηςκ δηαθυνςκ μνγάκςκ θαη θονίςξ ημο κεθνμφ, πμο είκαη ημ θφνημ υνγακμ ζηυπμξ. Ε ακαημία απμδίδεηαη ζημκ θαηαθενμαηηζμυ θαη αημυιοζε ηςκ ενοζνχκ αημμζθαηνίςκ, θαηά ηεκ δηέιεοζή ημοξ απυ ηα απμθναγμέκα μηθνά αγγεία, εκχ ε ζνμμβμπεκία απμδίδεηαη θονίςξ ζηεκ παγίδεοζε ηςκ αημμπεηαιίςκ ζηε μηθνμθοθιμθμνία.

26

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Σμ ηοπηθυ D+ ΟΑ΢ γεκηθά έπεη ζπεηηθά θαιή πνυγκςζε. Ε ζκεζημυηεηα θομαίκεηαη πενί ημ 5% θαη έκα πμζμζηυ πενίπμο 10% εμθακίδεη πνυκηα κεθνηθή ακεπάνθεηα ή κεονμιμγηθά θαηάιμηπα. Οη οπμηνμπέξ είκαη ζπάκηεξ. Σμ με ηοπηθυ D- ΟΑ΢ απμηειεί ημ 10% ημο ζοκυιμο, θαη γεκηθά παναθηενίδεηαη απυ ηεκ απμοζία πνυδνμμεξ δηάννμηαξ, φπμοιε εηζβμιή, ηάζε γηα οπμηνμπή θαη ζηηξ πενηζζυηενεξ μειέηεξ, θηςπή πνυγκςζε. Δηαθνίκεηαη ζε δεοηενμπαζέξ θαη ηδημπαζέξ. Σμ δεοηενμπαζέξ ΟΑ΢ είκαη ζπάκημ ζηα παηδηά θαη εθδειχκεηαη μεηά απυ με εκηενηθέξ ιμημχλεηξ, θάνμαθα,

κμζήμαηα

ημο

θμιιαγυκμο

θ.ι.π..

Σμ

ηδημπαζέξ

ΟΑ΢

παναθηενίδεηαη ημ ΟΑ΢ πμο δεκ ζοκδοάδεηαη με δηάννμηα ή άιιμ πανάγμκηα ή ζομβάκ. Ιενηθέξ πενηπηχζεηξ έπμοκ μηθμγεκή εμθάκηζε θαη θαίκεηαη κα θιενμκμμμφκηαη

με

ημκ

αοημζςμαηηθυ

επηθναημφκηα

ή

οπμιεηπυμεκμ

παναθηήνα. Γηθάδεηαη έιιεημμα ζημκ μεηαβμιηζμυ ή ηε ιεηημονγία ηεξ πνμζηαθοθιίκεξ ή ακςμαιίεξ ζομπιενχμαημξ. Οη με μηθμγεκείξ πενηπηχζεηξ ηδημπαζμφξ ΟΑ΢ παναθηενίδμκηαη ζπμναδηθέξ θαη θαίκεηαη κα απμηειμφκ μηα εηενμγεκή μμάδα θαηαζηάζεςκ. Γθδειχκμκηαη ζοκήζςξ μεηά απυ ιμίμςλε ημο ακχηενμο ακαπκεοζηηθμφ ή μεηά απυ εμέημοξ, πςνίξ υμςξ ε ζοζπέηηζε αοηή κα είκαη ζηαζενή. Σμ ηδημπαζέξ ΟΑ΢ έπεη ορειυηενε ζκεζημυηεηα θαη πημ ζοπκά πνυκηα κεθνηθή ακεπάνθεηα ηειηθμφ ζηαδίμο απ’ υηη ημ δεοηενμπαζέξ θαη ημ ηοπηθυ D+ ΟΑ΢. Πμζμζηυ πενίπμο 20 % ημο ηδημπαζμφξ ΟΑ΢ οπμηνμπηάδεη, θαη ανθεηέξ πενηπηχζεηξ οπμηνμπχκ ζοκδοάδμκηαη με παμειυ ζομπιήνςμα μνμφ. Ε παζμγέκεηα ημο με ηοπηθμφ DΟΑ΢ παναμέκεη άγκςζηε. Φαίκεηαη υηη πμηθίιμη πανάγμκηεξ , γκςζημί δεοηενμπαζέξ ΟΑ΢ ή άγκςζημη (ηδημπαζέξ ΟΑ΢) πνμθαιμφκ ηεκ θιαζζηθή ηνηάδα ημο ΟΑ΢, δνχκηαξ απεοζείαξ είηε ζηα εκδμζειηαθά θφηηανα ηςκ μηθνχκ αγγείςκ είηε ζηα ζοζηήμαηα πμο ειέγπμοκ πεθηηθμφξ μεπακηζμμφξ. Ε ακηημεηχπηζε ηςκ παηδηχκ με ΟΑ΢ βαζίδεηαη ζηεκ οπμζηενηθηηθή θαη ηεκ εηδηθή ζεναπεία. Ε οπμζηενηθηηθή είκαη οπεφζοκε γηα ηε μείςζε ηεξ ζκεζημυηεηαξ. Ε εηδηθή ζεναπεία πενηιαμβάκεη ηε πμνήγεζε FFP θαη ηεκ εθανμμγή πιαζμαθαίνεζεξ,, ε μπμία δεκ εκδείθκοηαη γεκηθά γηα ηεκ ζεναπεία ημο ηοπηθμφ ΟΑ΢, εκχ μπμνεί κα είκαη εοενγεηηθή ζηηξ άηοπεξ μμνθέξ,

27

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

εηδηθά υηακ είκαη πανυκηα ζομπηχμαηα κεονμιμγηθήξ ζοκδνμμήξ. Ε επίδναζή ηεξ ζηε κεθνηθή βιάβε δεκ έπεη πνμθακή μθέιε. Ε απμηειεζμαηηθυηεηα ηεξ πμνήγεζεξ ακηηζνμμβςηηθήξ ζεναπείαξ δεκ έπεη αθυμα απμδεηπηεί, θαη ηεξ κεθνηθήξ μεηαμυζπεοζεξ αμθηζβεηείηαη ελαηηίαξ ηεξ πηζακυηεηαξ επακάιερεξ ημο ΟΑ΢. Ε έθβαζε ηςκ αζζεκχκ ελανηάηαη απυ ηεκ ζμβανυηεηα θαη ηε δηάνθεηα ηεξ μλείαξ μηθνμαγγεημπαζεηηθήξ δηαδηθαζίαξ ζηα δηάθμνα υνγακα. Γπεηδή οπάνπεη πηζακυηεηα μη αζζεκείξ κα εμθακίζμοκ κεθνηθή ακεπάνθεηα πμιιά πνυκηα μεηά ηεκ ακάννςζε απυ μλφ επεηζυδημ ΟΑ΢, ζα πνέπεη κα έπμοκ ηαθηηθή ηαηνηθή παναθμιμφζεζε γηα μεγάιμ πνμκηθυ δηάζηεμα. Ε ζκεζημυηεηα ημο ΟΑ΢ γεκηθά ηα ηειεοηαία πνυκηα εμθακίδεη πνμμδεοηηθή μείςζε. ΢ηε δεθαεηία ημο 70΄έθηακε ημ 30% , ζηε δεθαεηία ημο 80΄μεηχζεθε ζημ 19% θαη ζηε δεθαεηία ημο 90΄ήηακ θάης ημο 10%. Αοηυ απμδίδεηαη ζηεκ θαιφηενε γεκηθά ακηημεηχπηζε ημο ΟΑ΢, αιιά θονίςξ ζηε πμνήγεζε FFP, ζηεκ πιαζμαθαίνεζε θαη ημκ θαιφηενμ έιεγπμ ηεξ οπένηαζεξ.

Εικόνα 12. Ενδοτοξικό Αιμολυτικό Ουραιμικό Σφνδρομο

28

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 13. Ενδοτοξικό Αιμολυτικό Ουραιμικό Σφνδρομο

Εικόνα 14. Ενδοτοξικό Αιμολυτικό Ουραιμικό Σφνδρομο

29

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Αιμορραγική κολπίτιδα σε κοριτσάκια από τη S. Flexneri Ημιπίηηδα μκμμάδεηαη θάζε θιεγμμκή ζηεκ πενημπή ημο θυιπμο, ε μπμία μθείιεηαη ζοκήζςξ ζε δηάθμνα μηθνυβηα ή μφθεηεξ, ηναομαηηζμμφξ, αηνμθία ημο βιεκκμγυκμο, θιπ. Σα μηθνυβηα πμο πνμθαιμφκ θμιπίηηδεξ είκαη ζοκήζςξ ακαενυβηα ή δοκεηηθά ακαενυβηα, δειαδή μηθνυβηα πμο ε ακάπηολή ημοξ εοκμείηαη ζε ζοκζήθεξ πμο δεκ οπάνπεη μλογυκμ. Έπεη βνεζεί υηη ζε έκα θυιπμ με μηθνμβηαθή θιεγμμκή, μ ανηζμυξ ηςκ παζμγυκςκ μηθνμμνγακηζμχκ είκαη αολεμέκμξ έςξ θαη 1000 θμνέξ, εκχ μη μ ανηζμυξ ηςκ γαιαθημβάθηιςκ είκαη θαηά πμιφ μεηςμέκμξ. Οη βαθηενηαθέξ θμιπίηηδεξ είκαη μη πημ ζοπκέξ θμιπίηηδεξ θαη ζα πνέπεη κα ζεναπεφμκηαη γηαηί μπμνεί κα πνμθαιέζμοκ δηάθμνεξ επηπιμθέξ. Σα θιαζζηθά ζομπηχμαηα μηαξ θμιπίηηδαξ είκαη ενοζνυηεηα ζηεκ πενημπή, θκεζμυξ θαη παναθηενηζηηθή αφλεζε ηςκ εθθνίζεςκ, πμο επηπιέμκ έπμοκ θαη δοζάνεζηε μζμή. Θα πνέπεη κα ακαθένμομε εδχ υηη θαηά ηε δηάνθεηα ηεξ εμέναξ μηα μηθνή έθθνηζε είκαη θοζημιμγηθή, θαζχξ είκαη απμηέιεζμα ηεξ ιεηημονγίαξ ηςκ αδέκςκ ημο ηνάπειμο θαη ημο θυιπμο, αιιά θαη ηεξ απυπηςζεξ ηεξ επηθακεηαθήξ ζηηβάδαξ ημο βιεκκμγυκμο. ΋ηακ ε έθθνηζε αοηή αολεζεί ζε πμζυηεηα, θάκμκηαξ απαναίηεηε ηε πνήζε ζενβηέηαξ, ε γοκαίθα ζα πνέπεη κα πνμβιεμαηηζηεί θαη κα επηζθεθηεί ημκ γοκαηθμιυγμ, πνμθεημέκμο κα δηαπηζηςζμφκ ηα αίηηα ημο πνμβιήμαημξ. Ακάιμγα θαη με ημ αίηημ πμο έπεη πνμθαιέζεη ηεκ θμιπίηηδα, μη εθθνίζεηξ μπμνεί κα έπμοκ πνχμα ιεοθςπυ, πνάζηκμ ή θηηνηκμπνάζηκμ, κα είκαη παπφννεοζηεξ ή ιεπηυννεοζηεξ, ε μφνεζε θαη ε ζελμοαιηθή επαθή κα είκαη επχδοκεξ ή κα έπμομε αίζζεζε θαφζμο (θάρημμ). ΢ε άιιεξ πενηπηχζεηξ, ημ θμιπηθυ έθθνημα είκαη ιηγμζηυ, γθνηδυιεοθμ, με δοζάνεζηε μζμή ρανημφ. Ε βαθηενηαθή θμιπίηηδα ζεςνείηαη ζελμοαιηθχξ μεηαδηδυμεκμ κυζεμα θαη ζοπκά ζοκοπάνπεη με ηνηπμμμκαδηθή ή μοθεηηαζηθή θμιπίηηδα. Ε πνήζε με θανμαθεοηηθμφ ζθεοάζμαημξ γαιαθηηθμφ μλέμξ, υπςξ ημ Lactal, είκαη εκαιιαθηηθή ζεναπεοηηθή αγςγή γηα ηε βαθηενηαθή θμιπίηηδα, γηαηί

30

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

απμθαζηζηά ημ δηαηαναγμέκμ θμιπηθυ pH δίκμκηαξ έηζη εοθαηνία ζημκ θυιπμ κα απμθαηαζηήζεη μυκμξ ημο ηεκ δηαηαναπζείζα ηζμννμπία. Φανμαθεοηηθή ζεναπεία: Γηα ηε βαθηενηαθή θμιπίηηδα οπάνπεη επίζεξ ημπηθή ζεναπεία (π.π. Sultrin) αιιά ζοκήζςξ πνεζημμπμημφκηαη απυ ημο ζηυμαημξ ακηηβημηηθά θαη άιια θάνμαθα, υπςξ ημ Flagyl.

Εικόνα 15. Αιμορραγικι Κολπίτιδα

Σηψαιμία σε νεογνό. Ε ζεραημία απυ gram(-) βαθηενίδηα απμηειεί αθυμε θαη ζήμενα μία απυ ηηξ

ζμβανυηενεξ

μμνθέξ

ιμίμςλεξ

αζζεκχκ

πμο

κμζειεφμκηαη

ζηα

κμζμθμμεία. Ο οπεφζοκμξ αηηημιμγηθυξ πανάγμκηαξ ηεξ ζεραημίαξ απυ gram(-) μηθνμμνγακηζμμφξ είκαη ε εκδμημλίκε (ιηπμπμιοζαθπανίηε) θαη ζογθεθνημέκα ημ ιηπίδημ Α, πμο απμηειεί ζοζηαηηθυ ηεξ. ΢ήμενα έπμοκ δηεοθνηκηζηεί ανθεηά ηθακμπμηεηηθά μη μεπακηζμμί με ημοξ μπμίμοξ ημ ζοζηαηηθυ αοηυ μδεγεί ζηεκ εμθάκηζε ημκ εκδμημληκαημηθμφ shock. Έπμοκ πενηγνάθεη ανθεημί μεζμιαβεηέξ, μη μπμίμη ζομβάιιμοκ ζηεκ παζμγέκεζε ηεξ 31

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

ζεραημίαξ. Αοημί πενηβάιιμοκ ηεκ θαηεθηίκε, TNF (TUMOR NECROSIS FACTOR), αιιεζθοημθίκεξ, ηα ιεοθμηνίεκα, ηε ζνμμβμλάκε Α2, πανάγμκηεξ ημο ζομπιενχμαημξ θαη δηάθμνα μυνηα υπςξ μη θηκίκεξ, ε ζνμμβίκε, μ θαηαζηαιηηθυξ μομθανδηαθυξ πανάγμκηαξ θ.α. Ακ θαη δεκ θαίκεηαη κα οπάνπεη έκαξ θεκηνηθυξ μεζμιαβεηήξ ζηεκ πενίπηςζε ηεξ ζεραημίαξ, εκημφημηξ μ TNF ζεςνείηαη υηη δηαδναμαηίδεη ημ ζεμακηηθυηενμ νυιμ. ΢ήμενα, ε ζεναπεία ημο εκδμημληκαημηθμφ shock εθηυξ απυ ηεκ ζομβαηηθή αγςγή, μπμνεί κα πενηιάβεη θαη ηα μμκμθιςκηθά ακηηζχμαηα εκακηίμκ ηεξ εκδμημλίκεξ. Σμ γεγμκυξ αοηυ ίζςξ απμηειεί ημ ζεμακηηθυηενμ βήμα ζηε ζεναπεία ηεξ ζμβανήξ αοηήξ παζμιμγηθήξ θαηάζηαζεξ, πμο παναθηενίδεηε απυ ορειυ πμζμζηυ ζκεζημυηεηαξ. ΢ημ μέιιμκ, ίζςξ άιιμη πανάγμκηεξ κα βειηηχζμοκ αθυμε πενηζζυηενμ πνυγκςζε αζζεκχκ με ζεραημία.

7. ΕΡΓΑ΢ΣΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΨ΢Η ΢ΙΓΚΕΛΛΨ΢ΕΨΝ Οη ελεηάζεηξ πμο γίκμκηαη ζηα κμζμθμμεηαθά μηθνμβημιμγηθά ενγαζηήνηα γηα ηε δηάγκςζε ηςκ ζηγθειιχζεςκ είκαη μη ελήξ: 1) Καιιηένγεηα θαη απμμόκωζε ζηγθειιώκ 2) Ταοημπμίεζε ζηγθειιώκ με:

a) Ονμιμγηθέξ μεζυδμοξ θαη b) Βημπεμηθέξ μεζυδμοξ Οη ελεηάζεηξ πμο γίκμκηαη ζηα Γζκηθά Ηέκηνα ΢ηγθειιχκ θαη ηα ενγαζηήνηα δεμυζηαξ ογείαξ είκαη μη ελήξ: 1) Ταοημπμίεζε μνμιμγηθά αηαοημπμίεηωκ ζηγθειιώκ 2) Κμιμζηκμηοπία 3) Λοζηκμηοπία 4) Γμκμηοπία 5) Δμθημέξ παζμγόκμο δνάζεωξ ζε θμοκέιηα.

32

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

7.1 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Οη

ζηγθέιιεξ

ακαπηφζζμκηαη

ζε

θμηκά

ζηενεά

ζνεπηηθά

οιηθά,

ζπεμαηίδμοκ ζηνυγγοιεξ απμηθίεξ δηαθακείξ, δηαμέηνμο 2 πηι. πενίπμο μεηά απυ 24 χνεξ ακάπηολεξ. Οη απμηθίεξ ζημ άγαν είκαη μηθνυηενεξ απυ ηηξ απμηθίεξ ηςκ ζαιμμκειιχκ, εθηυξ ηεξ S. sonnei πμο μπμνεί κα θάκεη μεγαιφηενεξ απμηθίεξ. ΢ημ Mac Conkey θαη ζημ άγαν μη απμηθίεξ είκαη άπνςμεξ επεηδή δεκ δηαζπμφκ ηε ιαθηυδε με ελαίνεζε ηε S. sonnei πμο μεηά απυ 48 χνεξ επχαζε πανάγεη απμηθίεξ θυθθηκεξ απυ ηε δηάζπαζε ηεξ ιαθηυδεξ. ΢ημ αημαημφπμ άγαν μη απμηθίεξ ηςκ ζηγθειιχκ ηεξ Α οπμμμάδαξ πανάγμοκ δχκε αημμιφζεςξ. Δηάθμνα μέζα έπμοκ ζπεδηαζηεί γηα κα αολεζμφκ επηιεθηηθά ηα εκηενηθά βαθηενίδηα θαη κα επηηνέρμοκ ηε δηαθμνμπμίεζε ηςκ ζαιμμκειιχκ θαη ηεξ Shigella απυ ημ Γ. Coli. Σα ανπηθά μέζα επέκδοζεξ πμο πανμοζηάδμκηαη εδχ είκαη eosin άγαν, μπιε μεζοιεκίμο (EMB), αγάν Mac Conkey, αγάν ENDO, αγάν Hektoen εκηενηθυ (HE) θαη αγάν ζαιμμκέιια- Shigella (SS) . Eπεηδή μη ζηγθέιιεξ δεκ δηαζπμφκ ηεκ ιαθηυδε ηηξ μκμμάδμομε ιαθηυδε ανκεηηθά (-). ΢ε αοηά ακήθμοκ μη Φεοδμμμκάδεξ, μη Πνςηείξ θαη μη ΢αιμμκέιιεξ. MAC CONKEY άγαν

S.S άγαν

Πεπηυκε

10

γ

Γθπφιηζμα θνέαημξ 5

γ

Σαονμπμιηθυ NA

5

γ

Πεπηυκε

5

γ

Άγαν

20

γ

Θαθηυδε

10

γ

Θαθηυδε

10

γ

Ηηηνηθυ κάηνημ

8,5

γ

Οοδέηενμ ενοζνυ(δείθηεξ) 0.02 γ

Σαονμπμιηθυ Na

8,5

γ

Απεζηαγμεκμ κενυ

Τπμζεηχδεξ Na

8,5

γ

Ηηηνηθυξ ζίδενμξ

1

γ

Αγαν

13,5

γ

1

ιηη

Ph = 7, 3

Οοδέηενμ ενοζνυ(δ) 0,025 γ ΢ηίιβμ πνάζηκμ 33

0,033

γ

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Απεζηαγμέκμ κενυ

1

ιηη

Γίκεηαη ζένμακζε ημο ph ζημ 7,4 θαη αθμιμοζεί, γηα ηε δηαιοημπμίεζε ημο άγαν, ζένμακζε μέπνη ζενμμθναζία βναζμμφ. Δεκ πνεηάδεηαη απμζηείνςζε.

7.1.α ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΟΠΡΑΝΩΝ Ε θαιιηένγεηα θμπνάκςκ είκαη ε μμκαδηθή δηαγκςζηηθή μέζμδμξ ηεξ κυζμο. Βγαίκεη ζεηηθή ζε ζεμακηηθυ πμζμζηυ δεηγμάηςκ εθυζμκ ημ δείγμα πανζεί ζημ μλφ ζηάδημ ηεξ κυζμο. Ιεγαιφηενε πηζακυηεηα επηηοπίαξ έπεη ε μέζμδμξ ακ ημ δείγμα δεκ είκαη μνζηθυ επίπνηζμα αιιά δείγμα δηαννμσθχκ αημαηενχκ θμπνάκςκ με βιέκκε. Αοηή αγθηζηνχκεηαη με ημ θνίθμ, λεπιέκεηαη ζε ηζυημκμ δηάιομα NACL θαη εκμθζαιμίδεηαη ζηα ζνεπηηθά οιηθά. Απυ ηα ζηενεά θυπνακα αζζεκχκ ζηεκ ακάννςζε ε θαιιηένγεηα γίκεηαη μεηά απυ εκαηχνεζε ηςκ θμπνάκςκ ζε ηζυημκμ NACL θαη’ εοζείακ ζηα ζηενεά ζνεπηηθά οιηθά θαη ζε εμπιμοηηζηηθυ δςμυ GN ακηί ημο δςμμφ ζειεκίηε. Υνεζημμπμημφκηαη ζνεπηηθά οιηθά πμο ζα εοκμήζμοκ ημ δηαπςνηζμυ ηςκ δφμ θονίςξ παζμγυκςκ εκηενμβαθηενηαθχκ, ζηγθειιχκ θαη ζαιμμκειιχκ, απυ ηηξ εζενίπηεξ υπςξ είκαη ημ οιηθυ Mac Conkey θαη SS άγαν. Πημ εηδηθυ οιηθυ είκαη με ημ λοιυιε-ιοζίκε-δεζμλοπμιηθυ άγαν. Ηαιυ επίζεξ είκαη θαη ημ Hecktoen άγαν.

Αξιολόγηςη Ηάζε

ζαιμμκέιια,

ζηγθέιια

θαη

εκηενμπαζμγυκμξ

μνυηοπμξ

ηςκ

εζενηπηχκ αλημπμημφκηαη ζακ ημ αίηημ ηεξ εκηενηθήξ κυζμο. Ιπαίκεη δμθημή εοαηζζεζίαξ ζηα ακηηβημηηθά. Σα μηθνυβηα αοηά πμιφ ζπάκηα βνίζθμκηαη θαη ζηα θυπνακα ογηχκ θμνέςκ, ζοκήζςξ ζακ απμηέιεζμα πνμεγμφμεκεξ κυζεζεξ.

34

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Ανκεηηθυ απμηέιεζμα δεκ απμθιείεη ηεκ πανμοζία ημοξ γη’ αοηυ θαη γίκμκηαη ηνεηξ δηαδμπηθέξ θαιιηένγεηεξ θμπνάκςκ γηα κα απμθιεηζηεί ε μηθνμβηαθή εκηενίηηδα.

35

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 16. κρεπτικά υποςτρώματα

36

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 17. XLD AGAR (SHIGELLA)

7.2 ΑΠΟΜΟΝΩ΢Η ΢ΙΓΚΕΛΛΩΝ Ιεηά 24ςνε επχαζε δηαβάδμκηαη ηα ηνοβιία. Απυ μηα άπνςμε ή φπμπηε απμηθία γίκεηαη ακαθαιιηένγεηα ζε οιηθυ TSI ή Kligler θαη πάκς ζε ζνεπηηθυ άγαν ή ζε Mac Conkey. Γθυζμκ είκαη άθζμκεξ μη άπνςμεξ απμηθίεξ, γίκεηαη πνμθαηανηηθή μνμζογθυιιεζε με υνμοξ ζηγθειιχκ θαη ζαιμμκειιχκ.

7.3 ΣΑΤΣΟΠΟΙΗ΢Η ΢ΙΓΚΕΛΛΩΝ Ε ηαοημπμίεζε ηςκ ζηγθειιχκ γίκεηαη με ζοκδοαζμυ μνμιμγηθχκ θαη βημπεμηθχκ δμθημχκ. Δεκ ανθεί μυκμ ε μνμιμγηθή ηαοημπμίεζε. Τπάνπμοκ θαη μμνηαθέξ ηεπκηθέξ γηα ηαοημπμίεζε ηςκ ζηγθειιχκ, υπςξ ε PCR, ε PCR-LPLF θαη άιιεξ.

Οροτυπία ςιγκελλών Ε μνμζογθυιιεζε ζηεκ πιάθα είκαη ημ πνχημ βήμα ζηεκ ηαοημπμίεζε ζηγθειιχκ. Γίκεηαη με ημοξ πμιοδφκαμμοξ μνμφξ μμάδςκ γηα ηεκ ηαοημπμίεζε θαη με μμκμδφκαμμοξ μνμφξ γηα ημκ μνμιμγηθυ δηαπςνηζμυ ηςκ δηαθυνςκ 37

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

μνυηοπςκ μέζα ζε θάζε οπμμμάδα ζηγθειιχκ. ΢ηα κμζμθμμεηαθά ενγαζηήνηα πενημνηδυμαζηε ζηεκ ηαοημπμηεηηθή μνμηοπία γηα ηεκ μπμία μαξ πνεηάδμκηαη μη ελήξ πμιοδφκαμμη ζογθμιιεηηθμί μνμί  Ορός ανηι-Α ομάδας ή ανηι-s-dysennterie ή πολσδύναμοι τωριζηά για ηον ηύπο 1 και τωριζηά για ηοσς άλλοσς. (Περιέτει ανηιζώμαηα προς ηην Sh. dysenteriae).  Ορός ανηι-Β ομάδας ή ανηι-Α flexneri. Πολσδύναμος ανηιζιγκελλικός ορός.(Περιέτει ανηιζώμαηα προς ηοσς διάθοροσς προηύποσς ηης Β ομάδας Sh. Flexnerι).  Ορός ανηι-C ή ανηι-S. Boydii (Περιέτει ανηιζώμαηα προς ηοσς ορόησποσς ηης C- ομάδας).  Ορός ανηι-D ομάδας ή ορός ανηι-S. sonnei Ε ηεπκηθή είκαη ηεξ ζογθμιιήζεςξ πάκς ζηεκ πιάθα. Σμ εκαηχνεμα ηεξ ζηγθέιιαξ γίκεηαη απυ θαιιηένγεμα ζε ζνεπηηθυ άγαν μέζα ζε ζηαγυκα ηζυημκμο

NACL

ακηηθεημεκμθυνμ

ή

ζε

πιάθα.

δηάιομα

ηςδημφπμο

Παναζθεοάδμκηαη

οδνανγφνμο, ηυζεξ

πάκς

ζηαγυκεξ

ζε

ηέημημο

εκαηςνήμαημξ υζμη μη μνμί πμο δηαζέημομε ζοκ μηα ζηαγυκα ζακ μάνηοναξ. ΢ε θάζε έκα απυ ηα εκαηςνήμαηα αοηά πνμζηίζεηαη ζηαγυκα ηςκ ακηίζημηπςκ μνχκ, δει. παναζθεοάδμκηαη ηνεηξ ζηαγυκεξ ποθκμφ εκαηςνήμαημξ ημο μηθνμβίμο, ζημοξ δφμ πνμζηίζεκηαη ακά μηα ζηαγυκα απυ ημοξ δφμ πνχημοξ ακηη-Α θαη ακηη-Β μνμφξ. ακαθηκμφκηαη

ζημ

πένη

Ακαθαηεφμκηαη με θνίθμ ή με μδμκημγιοθίδα, θαη

δηαβάδεηαη

ε

εμθάκηζε

ή

υπη

ζαθμφξ

ζογθμιιήζεςξ. Ακ δεκ ζογθμιιεζεί, ζα δμθημαζηεί ε ζογθυιιεζε με ημοξ δφμ άιιμοξ μνμφξ. Ακ ημ μηθνυβημ ζογθμιιεζεί αμέζςξ θαη πμιφ έκημκα με έκακ απυ ημοξ μνμφξ ζα θαιιηενγεζεί αμέζςξ θαη ζηα οιηθά ηςκ βημπεμηθχκ δμθημχκ γηα κα δμζεί ηειηθή απάκηεζε. Ακ μεηά ημ 24ςνμ ημ απμηέιεζμα ηςκ βημπεμηθχκ δμθημχκ ηαηνηάδεη με ημ ακαμεκυμεκμ απυ ζηγθέιια, ημ μηθνυβημ ζα παναθηενηζηεί ζακ ζηγθέιια θαη ζα δμζεί απάκηεζε ζηεκ θιηκηθή. Ακ ημ μηθνυβημ δεκ ζογθμιιεζεί με ημοξ μνμφξ ηςκ ζηγθειιχκ παν’ υιμ πμο ζημ Kligler ή ημ TSI έμμηαδε γηα ζηγθέιια δεκ έμμηαδε γηα ζαιμμκέιια, δειαδή δεκ πανήγαγε οδνυζεημ, ηυηε ζα ζενμακζεί ημ εκαηχνεμα ζε βναζηυ 38

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

κενυ γηα 15 ιεπηά γηα κα θαηαζηναθεί ηοπυκ επηθακεηαθυ ακηηγυκμ πμο πανεμπμδίδεη ηεκ ζογθυιιεζε. Ακ μεηά ηεκ ζένμακζε δεκ ζογθμιιάηαη ημ μηθνυβημ με ημοξ μνμφξ ηςκ ζηγθειιχκ μπμνεί κα είκαη ζαιμμκέιια ημο ηοθμεηδμφξ πμο δεκ πανάγεη οδνυζεημ. ΢ηεκ πενίπηςζε αοηή ζα γίκεη δμθημή μνμζογθμιιήζςξ με ημκ ακηη-D, ημκ ακηη-d θαη εκ ακάγθε θαη με ημκ ακηη-VI μνυ ηςκ ζαιμμκειιχκ. Ακ ημ μηθνυβημ δεκ ζογθμιιάηαη μφηε με ημκ ακηηζαιμμκειιηθυ μνυ μπμνεί κα πνυθεηηαη γηα E. Coli ηεξ μμάδαξ Alkalencens – Dispar πμο δεκ πανάγεη αένημ, είκαη αθίκεημ θαη δεκ πανάγεη οδνυζεημ. Ε μνμιμγηθή δηάθνηζε απυ ημ είδμξ αοηυ ζα γίκεη με ημκ ακηη-Αlkalencens-Dispar (A-D) μνυ. Πμιιά μηθνυβηα απυ ηεκ μηθμγέκεηα ηςκ εκηενμβαθηενηαθχκ μπμνεί κα ζογθμιιεζμφκ με ημοξ μνμφξ αοημφξ, γηαηί έπμοκ θμηκά ακηηγυκα με ηηξ ζογθέιιεξ, υπςξ είκαη πμιιά θμιμβαθηενίδηα θ.α. πανυμμηα μηθνυβηα. Ηαιιηενγήμαηα μηθνμβίμο πμο ζημ ΣSI μμηάδμοκ με ζηγθέιια πμο δίκμοκ ανκεηηθή ηεκ μονεάζε θαη ζογθμιιχκηαη με ημοξ ακηη-ζηγθειιηθμφξ μνμφξ μπμνεί κα είκαη μνυηοπμη ζηγθειιχκ γηα ημοξ μπμίμοξ δεκ οπάνπμοκ ακηηζχμαηα

ζημοξ

πμιοδφκαμμοξ

ακηη-μνμφξ

ηςκ

μμάδςκ

πμο

πνεζημμπμημφμε. Ιπμνεί υμςξ κα είκαη μηθνυβηα άιιςκ γεκχκ. Σέημηα μηθνυβηα ζηέικμκηαη ζημ Γζκηθυ Ηέκηνμ ΢ηγθειιχκ υπμο πηζακυ κα δηαζέημοκ πνμζνμθεμέκμοξ εηδηθμφξ μνμφξ γηα ημοξ ζπάκημοξ μνυηοπμοξ. ΢ε θάζε υμςξ πενίπηςζε ζα γίκεη βημπεμηθή ηαοημπμίεζε.

Βιοχημική ταυτοποίηςη ςιγκελλών Ε πνχηε πνμθαηανηηθή ηαοημπμίεζε ανπίδεη πνηκ απυ θάζε άιιε εκένγεηα, μνμιμγηθή ή βημπεμηθή, με ημκ εμβμιηαζμυ ηςκ απμηθηχκ ηςκ οπυπηςκ γηα εκηενμπαζμγυκμ μηθνυβημ ζημ Kligler ή ημ TSI οιηθυ. Ακ ημ μηθνυβημ είκαη ζηγθέιια ζα δχζεη ηηξ ελήξ ελεηάζεηξ:  Γπηθάκεηα αιθαιηθή (θυθθηκμ)  Δεκ δομχκεη ηε ιαθηυδε. 

΢ηήιε υληκε (θίηνηκμ) 39

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

 Αένημ υπη.  Ιαφνηζμα υπη ΢ηε θάζε αοηή μπμνεί κα γίκμοκ θαη άιιεξ 2-3 πνμθαηανηηθέξ δμθημέξ υπςξ ε παναγςγή μονεάζεξ, ε δηάζπαζε ηεξ ιοζίκεξ, ε παναγςγή ηκδυιεξ, ε δμθημή θηκεηηθυηεηαξ με μεμμκςμέκεξ ακηηδνάζεηξ ή με ζφκζεηα οιηθά υπςξ είκαη ημ LIA οιηθυ (Lysine-Iron Agar), ημ UMI (Urea-Indole-Motility) εμίνεοζημ οιηθυ θ.α. Ε δεφηενε θάζε ηεξ βημπεμηθήξ ηαοημπμίεζεξ ηςκ ζηγθειιχκ γίκεηαη: a) Γηα ηαοημπμίεζε ημο γέκμοξ θαη b) Γηα ηαοημπμίεζε ημο είδμοξ ηεξ ζηγθέιιαξ ΢ηα κμζμθμμεηαθά ενγαζηήνηα είκαη πνμηημυηενμ κα πνεζημμπμηεζμφκ ηα έημημα ζοζηήμαηα βημπεμηθχκ δμθημχκ, υπςξ είκαη ημ API ζφζηεμα θαη άιια πανυμμηα ζοζηήμαηα.

7.4 ΑΝΙΧΝΕΤ΢Η ΢ΙΓΚΕΛΛΩΝ ΢ΣΑ ΚΟΠΡΑΝΑ Ε ακίπκεοζε ζηγθειιχκ ζηα θυπνακα γίκεηαη θονίςξ με ηεκ αιοζηδςηή ακηίδναζε πμιομενάζεξ (PCR), αιιά γίκεηαη θαη με άιιεξ μεζυδμοξ μμνηαθήξ ηεπκμιμγίαξ υπμο είκαη δοκαηή ε ακίπκεοζε ηεξ πανμοζίαξ ζηγθειιχκ ζημ θιηκηθυ δείγμα. Ήδε έπμοκ παναζθεοαζηεί αθεηενίεξ πμο επηηνέπμοκ ημκ πμιιαπιαζηαζμυ ημο οπάνπμκημξ ζηγθειιηθμφ DNA θαη ηεκ ακαγκχνηζε ημο ηαπφηαηα αθυμε θαη ζε θυπνακα με ανκεηηθή θαιιηένγεηα.

Μοριακέσ τεχνικέσ ταυτοποίηςησ 1) PCR (Polymerase Chain Reaction) 2) PCR-RFLP (Restriction Fragment Length Polymorphism) 3) PFGE (Pulsed Field Gel Electrophoresis) 4) Proteome Analysis 5) DNA Sequencing 6) AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphism) 40

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

7) VNTR (Variable Number Of Tandem Repeats)

Σχιμα 3. Μοριακι εξζταςθ Σιγκζλλασ (PCR)

8. ΔΙΕΙ΢ΔΤΣΙΚΟΣΗΣΑ Σα παζμγυκα ζηειέπε ηςκ ζηγθειιχκ έπμοκ ηεκ ηθακυηεηα κα δηεηζδφμοκ ζε δηάθμνμοξ ηφπμοξ θοηηάνςκ ζε θοηηανμθαιιηένγεηξ αιιά θαη ζε πεηναμαηυδςα. Ε ηθακυηεηα αοηή απμδίδεηαη ζε δηεηζδοηηθέξ πνςηείκεξ πμο πανάγμοκ μη ζηγθέιιεξ θςδηθμπμημφμεκεξ απυ γυκμοξ πιαζμηδηαθμφξ. Απχιεηα ηςκ πιαζμηδίςκ αοηχκ μδεγεί ζε απχιεηα ηεξ δηεηζδοηηθυηεηαξ. Σα πιαζμίδηα αοηά είκαη πανυμμηα θαηά 80% ημοιάπηζημκ με ηα πιαζμίδηα πμο πνμζδίδμοκ

ηεκ

εκηενμδηεηζδοηηθυηεηα

ζηα

EIEC,

δειαδή

ζηηξ

εκηενμδηεηζδοηηθέξ E. Coli. ΢ημ μεπακηζμυ ηεξ εηζδφζεςξ ηεξ ζηγθέιιαξ ζηα θφηηανα

εθηυξ

απυ

ηηξ

πιαζμηδηαθέξ

πνςηείκεξ

ζομβάιιμοκ

θαη

πνςμμγμκηθμί γυκμη. Έκαξ ζηδενμθυνμξ θαη ε Shiga ημλίκε ζομβάιιμοκ ζηεκ εγθαηάζηαζε θαη ζημκ πμιιαπιαζηαζμυ ηεξ ζηγθέιιαξ μέζα ζημ θφηηανμ θαη ηεκ ηειηθή κέθνςζε αοημφ.

41

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

9. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Ε εκηενίηηδα απυ ηεκ S. Sonnei είκαη ζοπκή ζηεκ Γονχπε θαη θαμηά πχνα δεκ έπεη πεηφπεη αθυμε ηεκ ελάιεηρε ηεξ, υηη μέηνα θαη κα πένκμκηαη. Γμθακίδεηαη με ηεκ μμνθή ηνμθμγεκχκ επηδεμηχκ ζημοξ θμηκμβημφκηεξ πιεζοζμμφξ μηθμηνμθείςκ, ροπηαηνείςκ θαη άιιςκ ηδνομάηςκ θαη ζπακηυηενα ζακ ζπμναδηθυ θνμφζμα. Σνμθμγεκείξ επηδεμίεξ ζηγθειιχζεςκ παναηενήζεθακ

ζε

ακμηθηυ

πιεζοζμυ

υπςξ

ζε

πειάηεξ

εζηηαημνίςκ

ή

θαηαζηεμάηςκ παναζθεοήξ έημημςκ ηνμθχκ υηακ ημ πνμζςπηθυ οπήνπε θμνέαξ ηεξ ζηγθέιιαξ. ΢ηε πχνα μαξ μη μηζέξ απυ ηηξ ζηγθέιιεξ πμο απμμμκχκμκηαη απυ αννχζημοξ πμο μπαίκμοκ ζημ κμζμθμμείμ γηα εκηενηθή κυζμ είκαη: S. Sonnei θαη μη άιιεξ μηζέξ S. Flexneri. Γιάπηζηεξ είκαη ε S. Boydii θαη ζπακηυηαηα ε S. Dysenteriae. Ε δοζεκηενία απυ ηε S. Flexneri είκαη βανφηενεξ θιηκηθήξ μμνθήξ απυ ηε S. Sonnei. Γοπάζεηα έπμοκ υιεξ μη ειηθίεξ, ηε μηθνυηενε εοπάζεηα έπεη ε βνεθηθή ειηθία. Ηαηά ημ 1988 εμθακίζηεθε μηα έλανζε ηεξ ζοπκυηεηαξ ηςκ ιμημχλεςκ απυ ηεκ S. Dysenteriae ηφπμο 1 με πεκηαπιαζηαζμυ ημο ανηζμμφ ηςκ κμζμφκηςκ ζημ Ιεληθυ. Σμ ζηέιεπμξ ήηακ δηαθμνεηηθυ απυ ηεκ επηδεμία πμο πανμοζηάζηεθε ζηεκ Αθνηθή θαη ζηεκ Αζία. ΢πεδυκ υιεξ μη ζακαηεθυνεξ πενηπηχζεηξ ζηγθειιχζεςξ ζομβαίκμοκ ζηηξ ακαπηοζζυμεκεξ πχνεξ θαη μθείιμκηαη ζηεκ S. Dysenteriae ηφπμο 1 απυ ηεκ μπμία λεζπμφκ επηδεμίεξ.

9.1 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕ΢ ΕΞΕΣΑ΢ΕΙ΢ Οη επηδεμημιμγηθέξ ελεηάζεηξ γίκμκηαη ζηα Γνγαζηήνηα Δεμυζηαξ Τγείαξ θαη ζημπεφμοκ ζηεκ ακαγκχνηζε ημο «επηδεμηθμφ ζηειέπμοξ» μεηαλφ ηςκ ζηειεπχκ πμο απμμμκχζεθακ απυ ημοξ αζζεκείξ θαη θμνείξ ηςκ ζηγθειιχκ. Ε ακαγκχνηζε αοηή γίκεηαη με ηηξ αθυιμοζεξ μεζυδμοξ:

42

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Κολιςινοτυπία ςιγκελλών. Οη

ζηγθέιιεξ

πανάγμοκ

θμιηζίκεξ

πμο

έπμοκ

ακηημηθνμβηαθή

δναζηηθυηεηα. Δειαδή ακαζηέιιμοκ ηεκ ακάπηολε μενηθχκ εκηενμβαθηενηαθχκ. Ηάζε είδμξ θμιηζίκεξ έπεη δηαθμνεηηθυ θάζμα ακηημηθνμβηαθήξ δναζηηθυηεηαξ. Ακ δηαζέημομε μηα μμάδα εκηενμβαθηενηαθχκ μπμφ ημ θαζέκα ζηέιεπμξ έπεη εοαηζζεζία πνμξ μνηζμέκε μυκμ θμιηζίκε μπμνμφμε κα δηαπςνίζμομε ημ είδμξ ηςκ θμιηζηκχκ πμο πανάγεη θάζε ζηγθέιια θαη επμμέκςξ κα βνμφμε ημκ θμιηζηκμγμκυηοπυ ηεξ. Ε θμιηζηκηηοπία γίκεηαη ζηα Ηέκηνα ΢ηγθειιχκ θαη ζηα Γνγαζηήνηα Δεμυζηαξ Τγείαξ γηα επηδεμημιμγηθμφξ ζθμπμφξ υπςξ είκαη μ παναθηενηζμυξ ημο επηδεμηθμφ ζηειέπμοξ θαη ε ακαδήηεζε ηεξ πεγήξ θαη ηςκ μδχκ μεηαδυζεςξ ημο επηδεμηθμφ αοημφ ζηειέπμοξ. Ε ηεπκηθή ηεξ θμιηζηκμηοπίαξ ζε γεκηθέξ γναμμέξ είκαη ε ελήξ: Ιπμιηάδμομε με θνίθμ ζηεκ επηθάκεηα ΣS άγαν (ηνοπηηθάζεξ- ζυγηαξ) ηεκ οπυ ελέηαζε ζηγθέιια ηναβχκηαξ μηα εοζεία γναμμή ζηε δηάμεηνμ ηεξ επηθάκεηαξ ημο ηνοβιίμο. Γπςάδμομε γηα ηνεηξ μένεξ ζημοξ 35 0C . Ηαηά ημ δηάζηεμα αοηυ θαζχξ ε ζηγθέιια ακαπηφζζεηαη πανάγεη ηηξ θμιηζίκεξ ηεξ πμο δηαπέμκηαη ζημ άγαν. Ιεηά ηε θάζε αοηή απμμαθνφκμομε ημ θαιιηένγεμα με έκα ναβδάθη γοάιηκμ ή με ηεκ άθνε μηαξ ακηηθεημεκμθυναξ πιάθαξ, ζθμηχκμομε υηη έμεηκε θναηχκηαξ ημ ηνοβιίμ γηα μενηθά ιεπηά ηεξ χναξ πάκς ζε αημμφξ πιςνμθμνμίμο. Ιε ημκ ηνυπμ αοηυ ζθμηχκμκηαη ηα μηθνυβηα υπη υμςξ μη θμιηζίκεξ. ΢ηεκ θαζανή ηχνα επηθάκεηα ημο ηνοβιίμο μπμιηάδμομε με θνίθμ, θάζεηα πνμξ ηεκ ανπηθή γναμμή ηεξ ζηγθέιιαξ 8-12 ζηειέπε-δείθηεξ εκηενμβαθηενηαθχκ εοαίζζεηςκ ζηηξ δηάθμνεξ θμιηζίκεξ ηςκ ζηγθειιχκ θαη επςάδμομε. Σα ζηειέπε αοηά ζα ακαπηοπζμφκ ζημ άγαν. ΢ηηξ πενημπέξ υμςξ υπμο οπάνπμοκ μη θμιηζίκεξ ηεξ ζηγθέιιαξ ζα γίκεη ακαζημιή ηεξ ακάπηολεξ εθείκςκ ηςκ ζηειεπχκ πμο είκαη εοαίζζεηα ζηεκ μηα ή ζηεκ άιιε απυ ηηξ θμιηζίκεξ πμο πανήγαγε ε ζηγθέιια. Ο ζοκδοαζμυξ ηεξ εοαηζζεζίαξ ηςκ

ζηειεπχκ-δεηθηχκ πνμξ ηηξ θμιηζίκεξ θάζε μηαξ

ζηγθέιιαξ απμηειεί ημκ θμιηζηκυηοπμ ηεξ ζηγθέιιαξ αοηήξ. 43

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Άιιεξ ζηγθέιιεξ πνμθαιμφκ ηεκ ακαζημιή εκυξ ή δφμ ζηειεπχκδεηθηχκ, άιιεξ πενηζζμηένςκ. Ε θμιηζηκμηοπία δεκ λεπςνίδεη ζε πμιιμφξ ηφπμοξ ηε S. Sonnei. Σα 50% ηςκ ζηειεπχκ ηεξ ακήθμοκ ζημκ θμιηζηκυηοπμ 4 θαη ηα 35% ζημκ θμιηζηκυηοπμ Ο.

Λυςιτυπία ςιγκελλών. Οη ζηγθέιιεξ ιφμκηαη απυ ηε δνάζε μνηζμέκςκ βαθηενημθάγςκ θαη έηζη μπμνεί κα δηαπςνηζημφκ ζε ιοζηηφπμοξ ακάιμγα με ηεκ εοαηζζεζία ημοξ αοηή. ΢ηεκ πνάλε δεκ βμήζεζε μέπνη ηχνα πμιφ ε ιοζηηοπία ζε επηδεμημιμγηθέξ μειέηεξ πνχημκ γηαηί πμιιά ζηειέπε ηεξ S. Sonnei ακήθμοκ ζε ιίγμοξ μυκμ ιοζηηφπμοξ θαη δεκ δηαπςνίδμκηαη έηζη μη επηδεμηθμί απυ ημοξ με επηδεμηθμφξ ηφπμοξ θαη δεφηενμκ γηαηί δεκ είκαη πμιφ ζηαζενυξ παναθηήναξ ε εοαηζζεζία ζημοξ θάγμοξ. ΢οκδοαδυμεκε υμςξ με ηεκ θμιηζηκμηοπία δηαπςνίδεη ηα ζηειέπε εκυξ θμιηζηκυηοπμο ζε ιοζίηοπμοξ. Πμιιά ζηειέπε ζηγθειιχκ μμιφκμκηαη απυ πνμζανμμζμέκμοξ θάγμοξ θαη γίκμκηαη ιοζηγυκεξ. ΢ηε ιοζηγμκία απμδίδμκηαη ανθεηέξ απυ ηηξ ηδηυηεηεξ ηςκ ζηγθειιχκ υπςξ π.π. μη μνμιμγηθμί παναθηήνεξ ημο μνμηφπμο 6 ηεξ S flexneri.

Γονοτυπία. Πνυθεηηαη γηα εθανμμγή μεζυδςκ μμνηαθήξ βημιμγίαξ θαη γεκεηηθήξ γηα ηεκ ακάιοζε ηεξ δμμήξ γυκςκ πμο θςδηθμπμημφκ ηεκ παναγςγή ιεηημονγηθχκ πνςηεσκχκ. Ιηα ηέημηα πνςηεΐκε είκαη ε Shiga-ημλίκε. Ο γυκμξ παναγςγήξ ηεξ ακηπκεφηεθε με RNA ακηπκεοηέξ θαη Southern απμηφπςζε θαη οβνηδηζμυ. Ιε μεζυδμοξ μμνηαθήξ βημιμγίαξ μειεηχκηαη μη πιαζμηδηθμί γυκμη πμο θςδηθμπμημφκ πνμξ ηα δηάθμνα ακηηβημηηθά . Σμ pattern, ε εηθυκα δει. ηεξ πμιοακημπήξ ηςκ ζηγθειιχκ ( θαη άιιςκ βαθηενηχκ), απμηειεί θαη αοηυ έκακ επηδεμημιμγηθυ δείθηε ακαγκχνηζεξ ημο επηδεμηθμφ ζηειέπμοξ.

44

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

10. ΔΗΛΨΜΕΝΕ΢ ΠΕΡΙΠΣΨ΢ΕΙ΢ ΢ΙΓΚΕΛΛΨ΢Η΢ (2004-2007). ΢ηεκ πενίμδμ 2004-2007, ζοκμιηθά 723 πενηπηχζεηξ θαηαγνάθεθακ μέζς

ημο

ζοζηήμαημξ

ενγαζηενηαθήξ

ακαθμίκςζεξ.

Οη

πενηπηχζεηξ

θαηαγνάθεθακ ςξ S. Sonnei 70%, S. Flexneri 22%, S. Boydii 4%, 2% S. dysenteriae θαη 2% πμο δεκ δειχζεθε, (πίκαθαξ 1).

Πίνακασ 4: Διανομι των διάφορων ειδών τθσ Σιγκζλλασ τθν χρονικθ περίοδο 2004-2007

΢ηεκ ίδηα πενίμδμ, 486 (67%) πενηπηχζεηξ δειχζεθακ πςνηζηά (πίκαθαξ 5). ΢οκμιηθά 38% αοηχκ ηςκ πενηπηχζεςκ δειχζεθακ μεηά απυ μέπνη ηνεηξ οπεκζομίζεηξ.

Πίνακασ 5: Δθλωμζνεσ περιπτώςεισ Σιγκζλλωςθσ 2004-2007 45

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Ε δηακμμή ειηθίαξ, ε ζοπκυηεηα ηεξ εηζαγςγήξ ζε κμζμθμμείμ θαη ε ζέζε ηεξ μυιοκζεξ πανμοζηάδμκηαη ζημκ πίκαθα 6. ΢οκμιηθά 18% ηςκ δειςμέκςκ πενηπηχζεςκ ακαγκςνίζηεθακ ζημ κμζμθμμείμ.

Πίνακασ 6: Διανομι περιπτώςεων Σιγκζλλωςθσ (2004-07)

11. ΠΡΟΛΗΧΗ Ε πνυιερε ηεξ δοζεκηενίαξ απυ ζηγθέιιεξ έπεη επηπεηνεζεί με ηεκ δμθημαζία δηάθμνςκ δχκηςκ ελαζζεκεμέκςκ εμβμιίςκ πμο πμνεγμφκηαη απυ ημ ζηυμα. Σμ πενηζζυηενμ δμθημαζμέκμ ελαζζεκηζμέκμ εμβυιημ ημ μπμίμ έπεη πνεζημμπμηεζεί ζημκ άκζνςπμ απμηειείηαη απυ μεηαιιαθηηθά ζηειέπε ζηγθέιιαξ ζηνεπημμοθηκμελανηχμεκα (Smd Streptomycin dependent). Σα ζηειέπε αοηά απεδείπζεζακ αζθαιή ζε δμθημαζηηθέξ εθανμμγέξ ζε παηδηά θαη εκήιηθεξ. Γηα ηεκ επανθή ακμζμπμίεζε είκαη απαναίηεημ κα πμνεγεζμφκ πμιιαπιέξ δυζεηξ ηςκ ζηειεπχκ αοηχκ πενηέπμοζεξ 20-50 δηζεθαημμμφνηα μηθνμβίςκ ακά δυζε. Οη εμβμιηαζζέκηεξ γηα ηα ζηειέπε Smd ζηγθειιχκ πνμθοιάπζεθακ απυ ηεκ δοζεκηενία θαηά ηεκ έκανλε ηεξ κυζμο. Σα εμβυιηα αοηά πνμθοιάζζμοκ γηα έκα πνμκηθυ δηάζηεμα απυ 6 έςξ 12 μήκεξ.

46

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Γεκηθχξ ηα ζηειέπε Smd ζηγθειιχκ είκαη αζθαιή θαη απμηειεζμαηηθά θαηά ηεκ θοζηθή μυιοκζε με μηθνυ ανηζμυ μηθνμβίςκ. Γηα ηεκ ανπηθή ακμζμπμίεζε είκαη απαναίηεηε ε πμνήγεζε πμιιαπιχκ δυζεςκ θαη ε εκ ζοκέπεηα πμνήγεζε ακαμκεζηηθχκ δυζεςκ μεηά απυ 6-12 μήκεξ. ΢ε πενηπηχζεηξ μμιφκζεςξ με μεγάιμ ανηζμυ μηθνμβίςκ θαηά πάζα πηζακυηεηα δεκ είκαη απμηειεζμαηηθά. Ε ακμζία ηεκ μπμία πνμθαιμφκ είκαη εηδηθή ημο μνυηοπμο ηεξ ζηγθέιιαξ πμο πενηέπεηαη ζημ εμβυιημ. ΢οκήζςξ ζε μνηζμέκε πενημπή ιίγμη μυκμ μνυηοπμη πνμθαιμφκ ιμημχλεηξ. Φαίκεηαη ιμηπυκ υηη ηα εμβυιηα απυ Smd ζηγθέιιεξ απμηειμφκ πναθηηθυ ηνυπμ πνμιήρεςξ ηεξ κυζμο, οπυ ηεκ πνμτπυζεζε υηη ηα εμβυιηα αοηά παναζθεοάδμκηαη απυ ζηαζενά (με μεηαιιαζζυμεκα εθ κέμο) μεηαιιαθηηθά ζηειέπε ηςκ οπεφζοκςκ μνυηοπςκ γηα ηεκ δοζεκηενία ηεξ πενημπήξ.

Σα προληπτικά μέτρα κατά τησ ςιγκέλλωςησ Ε πνμθφιαλε ζηενίδεηαη θονίςξ ζηεκ βειηίςζε ηςκ υνςκ αημμηθήξ θαη δεμυζηαξ ογηεηκήξ. Ηαηά ημκ ηνυπμ

αοηυ

μεηαθμνά

πανεμπμδίδεηαη

ηςκ

μηθνμβίςκ

ε απυ

πάζπμκηεξ θαη μηθνμβημυνμοξ πνμξ άιια

άημμα.

Ζδηαίηενε

πνμζμπή

απαηηείηαη γηα ηεκ ηήνεζε ηςκ ζημηπεηςδχκ υνςκ ογηεηκήξ απυ ημοξ αζπμιμφμεκμοξ με ημ εμπυνημ θαη ηεκ παναζθεοή ηνμθίμςκ.

Δεκ οπάνπεη εμβυιημ γηα ηεκ πνυιερε ηεξ

΢ηγθέιιςζεξ. Σα θονηυηενα πνμιεπηηθά μέηνα είκαη ζοπκυ θαη πνμζεθηηθυ πιφζημμ ηςκ πενηχκ με δεζηυ κενυ θαη ζαπμφκη, εηδηθά γηα ηα παηδηά οπυ επηηήνεζε. Σα απμπςνεηήνηα πνέπεη κα έπμοκ πάκημηε κηπηήνεξ γηα ηςκ πιφζημμ ηςκ πενηχκ. Έπεη παναηενεζεί υηη μη ζηγθέιιεξ δηένπμκηαη απυ ημ πανηί ογείαξ θαη μμιφκμοκ ηα πένηα, υπμο μπμνμφκ κα ακεονεζμφκ θαη μεηά απυ 3 χνεξ. Ο κηπηήναξ πνέπεη κα είκαη ημπμζεηεμέκμξ εκηυξ ημο απμπςνεηενίμο πνμξ απμθογή μμιφκζεςξ ηςκ ιαβχκ ηςκ ζονχκ. Παηδηά 47

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

πμο κμζμφκ θαη πνεζημμπμημφκ πάκεξ, δεκ πνέπεη κα ένπμκηαη ζε επαθή με ογηή παηδηά. Οη επηζθέπηεξ ζε ακαπηοζζυμεκεξ πχνεξ υπμο εκδεμεί ε S. Dysenteriae, πνέπεη κα θαηακαιχκμοκ θνμφηα θαη ιαπακηθά πμο έπμοκ πιφκεη ή/θαη λεθιμοδίζεη. ΢ηα μέηνα πνμθφιαλεξ πενηιαμβάκεηαη ε θαηαπμιέμεζε ηςκ μογχκ, ή απμμυκςζε

ηςκ

αζζεκχκ,

ή

απμιφμακζε

ηςκ

θμπνάκςκ

θαη

ε

παναθμιμφζεζε ηςκ ακαννςκουκηςκ γηα ηεκ δηάγκςζε μηθνμβημθμνίαξ.

12. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Οη ζηγθέιιεξ είκαη εοαίζζεηεξ ζηηξ ζμοιθμκαμίδεξ, ηα β-ιαθηαμηθά, ηηξ θηκμιυκεξ, ημ καιδηδηληθυ μλφ. Ηιηκηθέξ μειέηεξ είπακ απμδείλεη υηη ε πμνήγεζε ζμοιθμκαμηδχκ μεηχκεη ηε δηάνθεηα ηεξ κυζμο θαη ηεκ απμβμιή ζηγθειιχκ με ηηξ θεκχζεηξ. Σα άημμα με ηηξ ήπηεξ μμιφκζεηξ επακένπμκηαη ζοκήζςξ γνήγμνα πςνίξ ακηηβημηηθή ζεναπεία. Γκημφημηξ, ε θαηάιιειε ακηηβημηηθή ζεναπεία

ζθμηχκεη ηα βαθηενίδηα Shigella, θαη μπμνεί κα

μηθναίκεη ηε δηάνθεηα ηεξ αζζέκεηα μέπνη μενηθέξ εμένεξ. Σα ακηηβημηηθά πμο πνεζημμπμημφκηαη

ζοκήζςξ

γηα

ηεκ

ζεναπεία

είκαη

ampicillin,

trimethoprim/sulfamethoxazole (επίζεξ γκςζηυξ ςξ Bactrim ή Septra ), ceftriaxone (Rocephin), ή, μεηαλφ ηςκ εκειίθςκ, ciprofloxacin. Ιενηθά βαθηενίδηα Shigella έπμοκ γίκεη ακζεθηηθά ζηα ακηηβημηηθά.

Αοηυ ζεμαίκεη

υηη μενηθά ακηηβημηηθά κα μεκ είκαη απμηειεζμαηηθά γηα ηεκ ακηημεηχπηζή ημοξ. Ε πνεζημμπμίεζε ηςκ ακηηβημηηθχκ γηα κα ακηημεηςπηζηεί ε ζηγθέιιςζε μπμνεί μενηθέξ θμνέξ κα θαηαζηήζεη ηα μηθνυβηα ακζεθηηθυηενα. Γπμμέκςξ, υηακ επενεάδμκηαη πμιιά άημμα ζε μηα θμηκυηεηα απυ ΢ηγθέιιςζε, ηα ακηηβημηηθά πνεζημμπμημφκηαη μενηθέξ θμνέξ γηα κα μεηαπεηνηζημφκ μυκμ ηηξ πημ βανηέξ πενηπηχζεηξ. Σα ακηηδηαννμσθά θάνμαθα υπςξ ημ loperamide (Imodium) ή diphenoxylate με ηεκ αηνμπίκε (Lomotil) μπμνμφκ κα θαηαζηήζμοκ ηεκ αζζέκεηα πεηνυηενε θαη πνέπεη κα απμθεοπζμφκ. Οη ζηγθέιιεξ είκαη ηα πνχηα μηθνυβηα ζηα μπμία παναηενήζεθε θαη πενηγνάθεθε ημ θαηκυμεκμ ηεξ μεηαβίβαζεξ ακημπήξ πνμξ έκα ή πενηζζυηενα 48

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

ακηηβημηηθά, υπςξ ε ηεηναθοθιίκε, ε πιςναμθεκηθυιε, ε ζηνεπημμοθίκε θαη μη ζμοιθμκαμίκεξ, απυ ημ έκα μηθνυβημ ζημ άιιμ με πιαζμίδηα πμο θένμοκ ημ γυκμ ηεξ ακημπήξ (R-Factor). Αοηυ έγηκε ακηηιεπηυ μεηά ηεκ επηδεμία ημο 1959 ζηεκ Ζαπςκία. ΢ήμενα δεκ δίκεηαη θακέκα ακηηβημηηθυ θάνμαθμ.

Γθανμυδεηαη μηα

ζομπηςμαηηθή ζεναπεία με δηυνζςζε πηζακήξ ειεθηνμιοηηθήξ δηαηαναπήξ θαη πμνήγεζε ήπημο ακηηζεπηηθμφ ημο εκηένμο. Κευηενεξ μειέηεξ ζηνέθμκηαη ζηε πνεζημμπμίεζε θεθαιμζπμνηκχκ 2 εξ θαη 3εξ γεκεάξ πμο είκαη δναζηηθέξ ζε υια ηα είδε ηςκ ζηγθειιχκ. Πνμθεημέκμο γηα ηηξ θηκμιυκεξ δεκ ζα πνέπεη κα δίκμκηαη ζηα παηδηά. Πμιοάκημπε παναηενείηαη ζε ζηγθέιιεξ υιςκ ηςκ εηδχκ. Δεκ δίκμκηαη ακηηβημηηθά γηα δφμ ιυγμοξ: Πνχημκ γηαηί έηζη ή αιιηχξ ε κυζμξ αοημηάηαη θαη δεφηενμκ γηαηί οπάνπμοκ εκδείλεηξ υηη με ηα ακηηβημηηθά παναηείκεηαη ε κυζμξ. Σμ ηειεοηαίμ απμδίδεηαη ζε δηαηαναπή ηεξ βημιμγηθήξ πιςνίδαξ θαη θαηαζηνμθή μηθνμβίςκ, ηδίςξ εζενίπηςκ πμο πανάγμοκ θμιηζίκεξ πμο in vitro έπεη απμδεηπζεί υηη ζθμηχκμοκ ηηξ ζηγθέιιεξ. Ε δοζεκηενία ηάηαη απυ μυκε ηεξ θαηά άγκςζημ μεπακηζμυ. Ακηηζχμαηα βνίζθμκηαη ζημ αίμα θαη ηα θυπνακα πνμξ ημ ζςμαηηθυ ακηηγυκμ ηεξ μμυιμγεξ ζηγθέιιαξ θαζχξ θαη IgA ακμζμζθαηνίκε. ΢ηεκ ακάννςζε θαη ζημ ζηάδημ ηεξ απμζεναπείαξ μη μηζμί ελαθμιμοζμφκ κα απμβάιιμοκ ζηγθέιια απυ ηα θυπνακα γηα δφμ εβδμμάδεξ, ανθεημί γηα έκα μήκα θαη ειάπηζημη γηα έκα πνυκμ. Αοημί είκαη μη επηθίκδοκμη δηαζπμνείξ ηεξ ζηγθέιιαξ.

Μπορεί ένα άτομο που νοςεί από ΢ιγκέλλωςη να ςυνεχίςει να εργάζεται κανονικά? Σα πενηζζυηενα άημμα πμφ έπμοκ μμιοκζεί απυ ΢ηγθέιια μπμνμφκ κα επηζηνέρμοκ ζημ πχνμ ενγαζίαξ ημοξ, υηακ ζηαμαηήζμοκ ηα ζομπηχμαηα (θονίςξ ηεξ δηάννμηαξ θαη ημο πονεημφ), πςνίξ κα λεπκμφκ υμςξ κα πιέκμοκ πνμζεθηηθά ηα πένηα ημοξ με δεζηυ κενυ θαη ζαπμφκη αμέζςξ μεηά ηε πνήζε ηεξ ημοαιέηαξ. 49

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Σα βνέθε, κήπηα θαη δεκ ζα πνέπεη κα πεγαίκμοκ ζημοξ βνεθμκεπηαθμφξ θαη παηδηθμφξ ζηαζμμφξ μέπνη κα ζηαμαηήζμοκ κα ηα ζομπηχμαηα ημοξ. Οη πεηνηζηέξ ηνμθίμςκ, μη επαγγειμαηίεξ ογείαξ, μη ενγαδυμεκμη ζε βνεθμκεπηαθμφξ θαη παηδηθμφξ ζηαζμμφξ πμο κμζμφκ απυ ΢ηγθέιιςζε, δεκ πνέπεη κα ενγάδμκηαη έςξ υημο απμβμφκ ανκεηηθέξ δφμ δηαδμπηθέξ θαιιηένγεηεξ θμπνάκςκ πμο έπμοκ ιεθζεί με μεζμδηάζηεμα 24 ςνχκ.

13. ΣΙ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΢ΤΝΔΡΟΜΟ REITER? Σμ 3% ηςκ αηυμςκ πμο πνμζβάιιμκηαη απυ Shigella Flexnery, ακαπηφζζμοκ ανγυηενα πυκμοξ ζηηξ ανζνχζεηξ, εκμπιήζεηξ ζημοξ μθζαιμμφξ θαη επχδοκε μφνεζε. Σμ ζφκδνμμμ αοηυ θαιείηαη ζφκδνμμμ Reiter. Ιπμνεί κα δηανθέζεη απυ μήκεξ έςξ πνυκηα, θαη μπμνεί κα μδεγήζεη ζε πνυκηα ανζνίηηδα πμο είκαη δφζθμιμ κα ζεναπεοηεί. Σμ ζφκδνμμμ Reiter πανμοζηάδεηαη μυκμ ζε άημμα πμο έπμοκ γεκεηηθή πνμδηάζεζε. Πενηπηχζεηξ εμθάκηζεξ ζοκδνυμμο Reiter ζε δηάθμνα ζεμεία ημο ζχμαημξ

Εικόνα 19. Εμφάνιςθ ςυνδρόμου Reiter ςτισ πατοφςεσ των ποδιών

50

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Εικόνα 20. Εμφάνιςθ ςυνδρόμου Reiter ςτο τριχωτό τθσ κεφαλισ

Εικόνα 21. Εμφάνιςθ ςυνδρόμου Reiter ςτα άνω άκρα

Εικόνα 22. Εμφάνιςθ ςυνδρόμου Reiter ςτο μάτι

51

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

14. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 1) Ακηηγυκε Ανζέκε, Ηιηκηθή Ιηθνμβημιμγία θαη Γνγαζηενηαθή Δηάγκςζε Θμημχλεςκ, ηυμμξ 1, Ζαηνηθέξ εθδυζεηξ Δήηα, 1994 2) Ακηηγυκε Ανζέκε, Ηαιιηένγεηεξ Ιηθνμβίςκ ζηε Δηαγκςζηηθή ηςκ Θμημχλεςκ, εθδυζεηξ Αζήκαη, 1967 3) Α. Γμμακμειίδμο, Ανζέκε, Ζαηνηθή Ιηθνμβημιμγία, Θεςνία θαη Πνάλε 4) Παπαπακαγηςημο Ηονηαδή –Δαιασκα, Ζαηνηθή Ιηθνμβημιμγία θαη Ακμζμιμγία, ηυμμξ 2, εθδυζεηξ Παναηενεηήξ 1995 5) Πναθηηθή Ιηθνμβημιμγία- βαζηθά ζημηπεία, ΢ηέθακμξ Ημιηάεξ, εθδυζεηξ University Studio Press 6) RODEAU E, PERALDI MN. Esherichia coli and hemolitic-uremicsyndrome N. Engl Med 1996, 335:660-662 7) ZIMMERHACKI LB. E. COLI ,antibotics and hemolitics-uremicsyndrome N. Engl Med 2000, 342:1993-1996 8) Ιηθνμβημιμγία 2, Γνγαζηήνημ 9) Γκηενμβαθηενηαθά, Υ. Παοιμπμφιμο – Παπαθχζηα 10) Ι. Γθαδυια, Β. Παπαδμπμφιμο, Α. ΢αμμοήιεβα, Ζ. Ηανεβμζυγιμο, Ζ Ρμφζζμ, Τπμηνμπηάδμκ μοναημηθυ αημμιοηηθυ ζφκδνμμμ www.paediatriki.gr 11) www.iatrikionline.gr 12) ΚΓΓΛΠΝΟ (Ηέκηνμ Γιέγπμο θαη Πνυιερεξ Κμζεμάηςκ, Τπμονγείμ Τγείαξ θαη Ημηκςκηθήξ Αιιειεγγφεξ), www.keel.org.gr 13) Disease Listing: Shigellosis General Information | CDC DFBMD www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/shigellosis 14) Medmicro: Shigella - www.gsbs.utmb.edu/microbook 15) eMedicine - Shigellosis : Article by Joyann A Kroser www.emedicine.com/med 16) Shigellosis www.health.state.ny.us/diseases/communicable/shigellosis 52

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

17) http://gsbs.utmb.edu/microbook/ch022.htm 18) http://textbookofbacteriology.net/Shigella.html 19) www.sers.path.ox.ac.uθ 20) www.microbelibrary.org 21) www.microbelibrary.org 22) www.commons.wikimedia.org 23) www.antibiotika.sk 24) www.static.twoday.net 25) www.ams.cmu.ac.th/.../Bacteria 26) http://night-flights.pblogs.gr/tags/kolpitida-gr.html 27) http://www.noikokyra.gr/modules.php?name=News&file=article&sid= 493

ΕΙΚΟΝΕ΢ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΣΑ 1) Γηθυκα ελχθοιιμο http://microbewiki.kenyon.edu/images/thumb/2/29/Shigella_stool. jpg/450px-Shigella_stool.jpg 2) Γηθυκα 1 - Shigella Flexnery http://users.path.ox.ac.uk/~ablocker/images/index_foyer%20SEM .jpg 3) Γηθυκα 2 - Βημπεμηθέξ ηδηυηεηεξ ηεξ S. Sonnei http://www.hls.utas.edu.au/teaching/micro/GMM_prac_images/Shi gella%20sonnei.jpg 4) Γηθυκα 3 - Δφμςζε ιαθηυδεξ, ζαθπανυδεξ θαη γιοθυδεξ θαη παναγςγή Ε2 (πνεζημμπμηείηαη γηα κα μπμνέζμομε κα δηαπςνίζμομε ηα δηάθμνα είδε εκηενμβαθηενηαθχκ) http://www.ams.cmu.ac.th/mt/clinmcrb/CMBwebsite/Home%20page %20of%20CMB/Images/Bacteria/TSI1%20.jpg 5) Γηθυκα 4 – Βημπεμηθέξ Ζδηυηεηεξ http://www.galeon.com/inmunologia/images/004/shigella.jpg 53

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

6) Γηθυκα 5 - S. Dysenteriae http://www.sandoz.sk/img/vzdelavanie/galeria_mikroorganizmy/shi gella-dysenteriae.jpg 7) Γηθυκα 6 - S. Flexnery http://www.ashtree.co.uk/images/shigella.jpg 8) Γηθυκα 7 - S. Boydii http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Shige lla_boydii_01.jpg/800px-Shigella_boydii_01.jpg 9) Γηθυκα 8 - S. Sonnei http://www.microbelibrary.org/microbelibrary/files/ccImages/Art icleimages/Farone/Shigella-sonnei_fig5.jpg 10) Γηθυκα 9 - Ε S. Flexnery μέζα ζε έκα μαθνμθάγμ http://static.twoday.net/binf/images/actinheart.jpg 11) Γηθυκα 10 - Σμλίκε Shigα http://www.traffic.dk/graphics/photos/2_10_01.gif 12) Γηθυκα 11 - ΢ηγθέιιςζε http://www.globalsecurity.org/wmd/intro/images/shigellaintestine-cdc.jpg 13) Γηθυκα 12 - Αημμιοηηθυ Οοναημηθυ Γκδμημληθυ ΢φκδνμμμ http://www.accessmedicine.com/loadBinary.aspx?name=licha&filena me=licha_I.C.077t.jpg 14) Γηθυκα 13 - Αημμιοηηθυ Οοναημηθυ Γκδμημληθυ ΢φκδνμμμ http://www.mayoclinicproceedings.com/images/7906/7906mifig1.jpg 15) Γηθυκα 14 - Αημμιοηηθυ Οοναημηθυ Γκδμημληθυ ΢φκδνμμμ http://www.pritzkerlaw.com/images/itemimages/ecolionlettuce.jpg 16) Γηθυκα 15 – Αημμνναγηθή Ημιπίηηδα http://www.zambon.es/areasterapeuticas/03mujer/atlas/temas/0 2_Colposcopia/ColposcopiaCuello_archivos/h4d033.jpe 17) Γηθυκα 16 – Θνεπηηθά Τπμζηνχμαηα http://www.bact.wisc.edu/themicrobialworld/Shigella5media.jpg

54

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

18) Γηθυκα 17 - XLD AGAR (SHIGELLA) http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/labmanua/lab12/images /xldshig2.gif 19) Γηθυκα 18 – πιφζημμ πενηχκ 20) Γηθυκεξ ΢οκδνυμμο Reiter http://student.bmj.com/issues/00/03/education/images/5.jpg http://intermed.med.uottawa.ca/procedures/slamp/eye_disorders/ redeye44.jpg 21) Φυκημ βηβιημγναθίαξ http://medicineworld.org/images/blogs/1-2007/programmed-celldeath-441.jpg 22) Δηάγναμμα ζειίδαξ 12 http://www.searo.who.int/Image/oth_Publications_ch14.gif 23) ΢πήμα 1 - Παζμιμγία ηεξ ΢ηγθέιιςζεξ http://gsbs.utmb.edu/microbook/images/fig22_2.jpg 24) ΢πήμα 2 - Τζημπαζμιμγία απυ μλεία θμιίηηδα πνμθαιμφμεκε απυ ιμίμςλε με Shigella http://microbewiki.kenyon.edu/images/5/5e/Shigellalifecycle.jpg

ΠΙΝΑΚΕ΢ Απυ ημ βηβιίμ ηεξ θ. Η Παπαπακαγηχημο, Δαιαίια Ηιηκηθή Ιηθνμβημιμγία θαη Γνγαζηενηαθή Δηάγκςζε Θμημχλεςκ, ηυμμξ 1, Ζαηνηθέξ εθδυζεηξ Δήηα, 1994, είκαη μη πίκαθεξ: Πίκαθαξ 1.  Βημπεμηθέξ ηδηυηεηεξ ζηα 4 είδε ηςκ ΢ηγθειιχκ Πίκαθαξ 2.  Τπμμμάδεξ, είδε θαη μνυηοπμη ηςκ ΢ηγθειιχκ

Πίκαθαξ 3:  Σα θιηκηθά παναθηενηζηηθά ηεξ ΢ηγθέιιςζεξ http://gsbs.utmb.edu/microbook/ch022.htm 55

ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΡΓΙΟ΢ ΡΕΠΠΑ΢ ΢ΣΕΦΑΝΟ΢

Πίκαθαξ 4:  Δηακμμή ηςκ δηαθυνςκ εηδχκ ηεξ ΢ηγθέιιαξ ζηε πνμκηθή πενίμδμ 2004-2007 http://www.cdc.gov/nczved/dfbmd/disease_listing/shigellosis gi.html Πίκαθαξ 5:  Δειςμέκεξ πενηπηχζεηξ ΢ηγθέιιςζζεξ http://www.iatrikionline.gr Πίκαθαξ 6:  Δηακμμή πενηπηχζεςκ ΢ηγθέιιςζεξ http://www.iatrikionline.gr

56