Se2 4 Unified Process

‫مهندسی نرم افزار ‪2‬‬ ‫‪RUP‬‬ ‫محسن کامیار‬ ‫دانشگاه فردوسی مشهد‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫این روش در ابتدا توسط شرکت ‪Rational‬‬ ‫‪ Sofware‬ارائه گردید‪ .‬این شرکت در سال‬

‫‪ 2003‬به ‪ IBM‬پیوست‬ ‫می توان ‪ RUP‬را فراتر از یک روند و یا‬ ‫روش صرف دانست که باید برای تولید‬ ‫نرم افزار مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬در‬ ‫اصل ‪ RUP‬عبارت است از ابزارهای بسیار‬ ‫متنوع برای بیان اطلعات به همراه یک‬ ‫روال کامل منعطف که باید هر شرکت‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫مستندات این متد به صورت یک پایگاه‬ ‫دانش شامل تمام توضیحات و همچنین‬ ‫نمونه هایی از اسنادی که باید در طول‬ ‫‪ RUP‬تولید شوند می باشد‪.‬‬ ‫علوه بر این ‪IBM Rational Method‬‬ ‫‪ Composer‬امکان اعمال شخصی سازی‬ ‫را برروی این متد فراهم می آورد‪( .‬که در‬ ‫نسخه ‪ 2003‬تحت نام ‪ RUP Builder‬ارائه‬ ‫شده است‪).‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪ RUP‬یک گسترش برروی ‪Unified‬‬ ‫‪ Process‬محسوب می شود که دارای‬ ‫جزئیات بسیار بیشتری نسبت به نسخه‬ ‫اصلی می باشد‪.‬‬ ‫مهمترین رویکرد در بین طراحان ‪ RUP‬را‬ ‫می توان حرکت به سمت مرور کامل‬ ‫روش های موجود و شناخت عوامل اصلی‬ ‫در شکست پروژه های نرم افزاری و در‬ ‫نهایت ارائه رویکردی برای رفع این‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫از مهمترین عوامل شکست پروژه های‬ ‫نرم افزاری می توان به موارد زیر اشاره‬ ‫نمود‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫مدیریت نیازمندیها بر اساس درخواست‬ ‫تعامل مبهم و غیر دقیق بین کارفرما و‬ ‫پیمانکار و حتی بین واحد های مختلف پیمانکار‬ ‫طراحی های شکننده که نمی توانند بار زیاد‬ ‫پردازش و یا داده را تحمل نمایند‬ ‫عدم توانایی در کنترل و مدیریت پیچیدگی‬ ‫طراحی‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ناسازگاری های شناسایی نشده در شناخت‪،‬‬ ‫طراحی و پیاده سازی‬ ‫تست ناکافی محصول‬ ‫برآوردهای شخصی از میزان پیشرفت پروژه‬ ‫ناتوانی در برخورد با ریسک ها‬ ‫گسترش کنترل نشده تغییرات‬ ‫مکانیزه نبودن بسیاری از فرآیندها‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫در این روش از یک زبان شیءگرا به نام‬ ‫‪ Unified Modeling Language‬برای تولید‬ ‫مستندات استفاده می شود‪.‬‬ ‫در روش ‪ RUP‬و در روند حرکت از نیازهای‬ ‫کسب و کار مورد مطالعه تا سیستم مورد‬ ‫نیاز ‪ 6‬نکته اساسی باید مورد نظر قرار‬ ‫گیرند که به اختصار ‪ ABCDEF‬خوانده می‬ ‫شوند و به شرح زیر می باشند‪:‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪( Adapt the process‬اصلح فرآیندها در‬ ‫سازمان پیمانکار براساس مشخصات پروژه‬ ‫در دست انجام)‬ ‫‪( Balance stakeholder priorities‬تعدیل‬ ‫اولویت های افراد ذینفع در کسب و کار مورد‬ ‫بررسی به علت وجود تعارض در بین اهداف و‬ ‫اولویت های پیمانکار و افراد ذینفع در کسب و‬ ‫کار مورد بررسی)‬ ‫‪( Collaborate across teams‬ایجاد فرآیندهای‬ ‫ارتباطی مناسب در بین تیم های کاری)‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪( Demonstrate value iteratively‬بررسی‪،‬‬ ‫ارائه و استفاده از نتایج تکرار قبلی برای‬ ‫انطباق بیشتر محصول بر نیازهای کارفرما)‬ ‫‪( Elevate the level of abstraction‬افزایش‬ ‫سطح انتزاع برای افزایش میزان استفاده‬ ‫مجدد و افزایش سوددهی تولید)‬ ‫‪( Focus continuously on quality‬تمرکز‬ ‫پیوسته برروی کیفیت که یکی از جنبه های آن‬ ‫ایجاد روال ها مکانیزه برای انجام تست می‬ ‫باشد)‬

RUP

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪( Inception‬آغاز)‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫این فاز به بررسی اولیه برروی جوانب‬ ‫مختلف پروژه می پردازد تا بتوان تا حد ممکن‬ ‫فاصله بین برآوردهای اولیه و واقعیت های‬ ‫موجود در پروژه کشف گردند‪.‬‬ ‫در صورت پوشش ندادن این فاز احتمال‬ ‫شکست پروژه بسیار بال می رود و بهتر است‬ ‫پروژه از ابتدا شروع گردد‪.‬‬

‫‪( Elaboration‬استخراج جزئیات)‬ ‫‪‬‬

‫در این فاز دامنه مسئله به صورت کامل‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫در این فاز باید بتوان محصولت زیر را تولید‬ ‫نمود‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫باید ‪ use-case model‬تا حد ‪ %80‬تولید گردد‬ ‫تهیه ساختار نرم افزار به نحوی که مراحل تولید‬ ‫در این ساختار کامل مشخص شده باشند‬ ‫تهیه لیستی از مهمترین ‪use-case‬ها‬ ‫تهیه لیستی از ریسک های موجود‬ ‫تهیه یک طرح تولید کلی برای تمام پروژه‬ ‫نمونه های اولیه ای که دقیقا بیان گر ریسک های‬ ‫تکنیکی شناسایی شده باشند‪.‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫در این فاز نیز در صورت عدم دستیابی به‬ ‫تولیدات مورد نظر بهتر است که طراحی از‬ ‫نو صورت گیرد‪ .‬پس از این فاز به مراحلی‬ ‫وارد می شویم که دارای ریسک بسیار بالیی‬ ‫هستند و نمی توان تغییرات را به راحتی‬ ‫پوشش داد‪ .‬مسلما پس از این فاز امکان‬ ‫بازگشت به ابتدای پروژه از بین خواهد رفت‪.‬‬

‫‪( Construction‬ساخت)‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫در این فاز عمده تمرکز برروی تولید نرم‬ ‫افزار است‬ ‫در بعضی از پروژه ها چندین تکرار در این فاز‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪( Transition‬انتقال)‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫در این فاز محصول از تولید کننده به سمت‬ ‫کاربران نهایی سیستم منتقل می شود‪.‬‬ ‫عمده فعالیت ها در این فاز آموزش کاربران‬ ‫نهایی‪ ،‬کاربران نگهدارنده سیستم و انجام‬ ‫‪ beta test‬می باشد‪.‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫مهمترین اجزاء در روند ‪ RUP‬عبارتند از‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫نقش – افرادی که در روند پروژه دارای‬ ‫وظایفی می باشند‬ ‫محصول – خروجی هایی که باید تولید شوند‬ ‫شامل مدل ها‪ ،‬مستندات و ‪...‬‬ ‫وظیفه – فعالیتهایی که به یک نقش تخصیص‬ ‫داده می شوند که دارای خروجی مشخصی‬ ‫هستند و در تولید یک محصول مورد استفاده‬ ‫قرار می گیرند‪.‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫در هر تکرار وظایف را می توان در دسته‬ ‫های زیر تقسیم نمود‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫دسته مهندسی‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫مدل کردن کسب و کار (‪ :)Business Modeling‬در‬ ‫این دسته از وظایف مهندسین نرم افزار باید‬ ‫نسبت به ساختار‪ ،‬اجزاء پویا و مشکلت جاری در‬ ‫کسب و کار مورد مطالعه اطلعات کافی به دست‬ ‫آورند‪.‬‬ ‫نیازمندی ها (‪ :)Requirements‬استخراج جزئیات‬ ‫نیازهای مشتری‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫تحلیل و طراحی (‪:)Analysis and Design‬‬ ‫مهمترین مشخصه های مورد نظر در یک طراحی‬ ‫عبارتند از‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫در بر گرفتن تمام کارکردهای پوشش داده شده در‬ ‫‪use-case model‬‬ ‫در برگرفتن تمام نیازمندی ها‬ ‫سهولت اعمال تغییرات در صورت نیاز در تغییر‬ ‫کارکردهای شناسایی شده‬

‫در طراحی باید ساختار کلی کدی که قرار است تولید‬ ‫گردد مشخص شود‪ .‬همچنین باید دسته بندی‬ ‫برروی کلس ها شناسایی شده در قالب اجزاء‬ ‫(‪ )components‬و زیرسیستم ها انجام شود‪ .‬علوه‬ ‫بر این نحوه تعامل (‪ )collaboration‬آن ها در‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫پیاده سازی (‪ :)Implementation‬مهمترین جنبه‬ ‫فعالیت های این دسته را می توان تولید کد‪ ،‬انجام‬ ‫‪ unit test‬و سرجمع کردن تمام تولیدات دانست‪.‬‬ ‫تست (‪ :)Test‬مهمترین جنبه ها در این دسته به‬ ‫شرح زیر هستند‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫درستی یابی ارتباط بین اشیاء‬ ‫درستی یابی یکپارچه سازی اجزاء مختلف پیاده سازی‬ ‫درستی یابی پیاده سازی تمام نیازمندی ها‬ ‫شناسایی و رفع عیوب و نواقص‬

‫تست باید در ‪ 4‬بعد کیفیتی صورت گیرد‪ :‬قابلیت‬ ‫اطمینان‪ ،‬کارکرد‪ ،‬کارایی کاربرد‪ ،‬کارایی سیستم‪.‬‬ ‫هرچه کشف عیوب و نواقص زودتر انجام شود‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫استقرار (‪ :)Deployment‬عمده مسائل مورد نظر‬ ‫به شرح زیر می باشند‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫تولید یک نسخه خارجی از محصول‬ ‫ایجاد یک بسته نرم افزاری‬ ‫توزیع نرم افزار‬ ‫نصب نرم افزار‬ ‫فراهم نمودن راهنما‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫دسته پشتیبانی‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت تغییرات و پیکربندی‪ :‬خود شامل جنبه های‬ ‫زیر می باشد‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت پیکربندی‪ :‬مدیریت نسخه های مختلف انواع‬ ‫تولیدات پروژه و بررسی وابستگی های بین آنها‬ ‫مدیریت درخواست تغییرات‬ ‫مدیریت وضعیت‪ :‬مدیریت فعالیتهای انجام شده برروی‬ ‫درخواست های تغییر‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت پروژه‪ :‬این دسته از فعالیت ها در دو‬ ‫سطح مختلف قرار دارند‪ ،‬دسته اول طرح فازها‬ ‫که به بررسی کلیات پروژه می پردازند و دسته‬ ‫دوم طرح تکرارها که به توصیف هر تکرار می‬ ‫پردازند‪ .‬این فعالیت ها همچنین برروی مهمترین‬ ‫مسائل مربوط به کنترل پروژه چرخه های تولید‬ ‫تکراری می پردازند که می توان به موارد زیر‬ ‫اشاره نمود‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫مدیریت ریسک‬ ‫برنامه ریزی یک پروژه مبتنی بر تکرار‬ ‫نظارت بر روند پروژه‬

‫اما مواردی مانند جذب نیروی انسانی و یا مدیریت‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫طرح فازها‪ :‬هر فاز به عنوان یک پروژه دیده می شود و‬ ‫باید دارای مجموعه ای از فعالیت های نظارتی بر روند‬ ‫اجرای آن کنترل داشته باشند که می توان به موارد زیر‬ ‫اشاره نمود‪:‬‬ ‫‪ ‬طرح اندازه گیری (‪ :)Measurment Plan‬مجموعه‬ ‫ای از ابزارها برای تعیین میزان پیشرفت پروژه‬ ‫‪ ‬طرح مدیریت ریسک‪ :‬در این طرح باید تمام نیازها‬ ‫برای مقابله و مدیریت ریسک دیده شده باشند‬ ‫‪ ‬لیست ریسک ها‪ :‬شامل لیست مرتب ریسک ها بر‬ ‫اساس میزان اهمیت و همچنین فعالیت های مرتبط‬ ‫با هر یک برای مدیریت آن است‪.‬‬ ‫‪ ‬طرح حل مشکلت‪ :‬طرحی برای گزارش‪ ،‬تحلیل و‬ ‫حل مشکلتی که ممکن است در طول پروژه به‬ ‫وقوع بپیوندند‪.‬‬

‫‪RUP‬‬

‫‪‬‬

‫‪ ‬طرح پذیرش محصول‪ :‬شامل جزئیات مربوط به‬ ‫نحوه تست و بررسی محصولت ارائه شده به‬ ‫مشتری توسط وی می باشد‪.‬‬ ‫طرح تکرارها‪ :‬این طرح دارای جزئیات بیشتری از جمله‬ ‫طرح کامل زمانی‪ ،‬منابع و وابستگی های بین وطایف‬ ‫مختلف می باشد‪ .‬در هر لحظه از زمان دو طرح تکرار‬ ‫فعال وجود دارد‪ :‬طرح تکرار جاری‪ ،‬طرح تکرار بعدی‬ ‫(که در تکرار جاری تهیه می گردد)‪ .‬برای تهیه جزئیات هر‬ ‫طرح احتیاج به اطلعات زیر داریم‪:‬‬ ‫‪ ‬طرح پروژه‬ ‫‪ ‬وصعیت فعلی پروژه (میزان پیشرفت‪ ،‬مشکلت‬ ‫موجود‪ ،‬ریسک های به وجود آمده و ‪)...‬‬ ‫‪ ‬لیستی از سناریوها و یا ‪usecase‬هایی که باید در این‬ ‫تکرار تکمیل شوند‪.‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪ ‬لیستی از ریسک ها که باید تا پایان این تکرار باید‬ ‫مورد بررسی قرار گیرند‪.‬‬ ‫‪ ‬لیستی از تغییرات که باید در محصول در نظر گرفته‬ ‫شوند (باگ ها‪ ،‬تغییرات در نیازمندی ها و ‪)...‬‬ ‫‪ ‬لیستی از اجزاء و کلس های اصلی که باید در این‬ ‫تکرار به صورت کامل پیاده سازی شوند‬ ‫این لیست ها باید همگی براساس اهمیت مرتب شده باشند‬ ‫تا در صورت بروز مشکلت امکان حذف بعضی از آن ها‬ ‫براساس موارد کم اهمیت تر وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫تعدادی ابزار و سند وجود دارند که می توانند در سنجش‬ ‫و ساخت طرح هر تکرار می توانند کمک نمایند و به‬ ‫شرح زیر می باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬برآورد تکرار‪ :‬درجه به دست آمده در برآورد‪،‬‬ ‫درسهای آموخته شده و تغییراتی که باید اعمال‬ ‫شوند‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫سنجش های پروژه‪ :‬شامل سنجش های پروژه‪،‬‬ ‫منابع‪ ،‬روال ها‪ ،‬محصولت مربوط به مراحل موجود‬ ‫در این تکرار می باشد‪.‬‬ ‫برآورد دوره ای وضعیت‪ :‬راه کاری برای مدیریت‬ ‫خواسته های تمام افراد جهت اطمینان از سازگاری‬ ‫و هماهنگی خواسته های همه‪.‬‬ ‫ترتیب کارها‪ :‬ابزاری است برای تعیین فعالیت هایی‬ ‫که باید توسط افراد مرتبط انجام شوند‪.‬‬ ‫لیست موارد‪ :‬لیستی از کلیه مشکلت‪ ،‬استثنائات‪،‬‬ ‫ابهامات و وظایف ناقص که باید در حین انجام پروژه‬ ‫پیگیری گردند‪.‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪ ‬محیطی‪ :‬شامل مجموعه ای از فعالیت ها می‬ ‫شود که برای پشتیبانی تولید نزم افزار مورد نیاز‬ ‫هستند‪ .‬این نیازها می توانند از موارد بسیار کلی‬ ‫مانند اطلعات مورد نیاز برای انجام پروژه تا‬ ‫موارد فنی مانند ابزارهای مورد نیاز برای تولید را‬ ‫شامل شوند‪.‬‬ ‫که البته این فعالیت ها به سه دسته زیر تقسیم می‬ ‫شوند‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫آماده سازی محیط برای پروژه‪ :‬تعیین نحوه شروع روال‬ ‫تولید تهیه شده‪ ،‬تعیین تغییرات لزم در روال تولید‪ ،‬تعیین‬ ‫محصولت مورد نیاز برای تولید جهت دستیابی به‬ ‫محدودیت های زمانی و همچنین سطح رسمی بودن‬ ‫اطلعات مورد نیاز‪ ،‬تهیه منابع پروژه مانند راهنماها‪،‬‬

‫‪RUP‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫آماده سازی محیط برای یک تکرار‪ :‬آماده سازی ابزارها‬ ‫برای استفاده در این تکرار‪ ،‬تحقیق در مورد نصب و‬ ‫تنظیم درست ابزارها برای استفاده در این تکرار‪ ،‬تهیه‬ ‫راهنماها و قالب های لزم برای تولید محصولتی از‬ ‫پروژه که باید در این تکرار تولید شوند‪ ،‬اطمینان از‬ ‫اطلع رسانی مناسب به اعضاء در مورد تغییرات اعمال‬ ‫شده‬ ‫پشتیبانی محیط در طول یک تکرار‪ :‬پشتیبانی از اعضاء‬ ‫در مورد استفاده از ابزارها و اجرای روال ها‪.‬‬

‫‪RUP‬‬

‫‪‬‬

‫نکته مهم‪ RUP :‬یک قالب کاری برای تعیین‬ ‫روال های لزم جهت انجام یک پروژه می‬ ‫باشد پس به ‪ RUP‬به عنوان یک روال‬ ‫سنگین و غیر قابل اجرا نگاه نکنیم‪.‬‬