Sd4
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Sd4 as PDF for free.
More details
- Words: 1,236
- Pages: 5
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
אﺳﺘﺎﺩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﻨﺘﻈﺮی ﻣﻘﺪﻡ
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮّﺣﻤٰﻦ אﻟﺮّﺣﯿﻢ ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﺗﺼﻮّﺭאﺕ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ،ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺯﯾﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ: ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ؛ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎﻯ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪ؛ ﻛﻠﯿﺎﺕ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ؛ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﺗﺮﺗّﺐ ﻛﻠّﯿﺎﺕ ﻭ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ؛ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ؛ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻭ ﻗﻮאﻋﺪ ﺁﻥ.
אﻫﺪאﻑ ﻛﻠّﻰ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﻓﺮאﮔﯿﺮﻯ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ אﺯ ﻃﺮﯾﻖ: ١ـ ﺁﮔﺎﻫﻰ אﺯ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺗﻌﺮﯾﻒ :אﺣﻜﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ،ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ ،ﻛﻠﯿﺎﺕ ﺧﻤﺴﻪ ﻭ ﻣﺮאﺗﺐ ﺁﻥ؛ ٢ـ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ،אﻗﺴﺎﻡ ﻭ ﺷﺮאﯾﻂ ﺁﻥ؛ ٣ـ ﺁﺷﻨﺎﯾﻰ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻭ ﻗﻮאﻋﺪ ﺁﻥ.
אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ: 9ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﺩﺭ ﺩאﻧﺶ ﻣﻨﻄﻖ؛ 9אﻗﺴﺎﻡ ﻟﻔﻆ؛ 9ﺩﻻﻟﺖ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ.
ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﭼﻨﺎﻥﮐﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ ،ﺩאﻧﺶ ﻣﻨﻄﻖ "ﺭﻭﺵ ﺻﺤﯿﺢ ﺟﺮﯾﺎﻥ אﻧﺪﯾﺸﻪ" ﺭא ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ אﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺫﻫﻨﯽ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺑﻪ ﭼﻪ ﺭﻭﺷﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺨﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ .אﻣﺎ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺫﻫﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺮﯾﺎﻥ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻭאﺳﻄﻪ ،ﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮאﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺩﻗﺖ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ אﺳﺎﺳ ًﺎ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺗﻔﮑﺮ ،ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻼﺵ ﺫﻫﻦ ﺑﺮאی ﻋﺒﻮﺭ אﺯ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺠﻬﻮﻝ،
2
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﭼﻪ ﺑﺮאی ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺩﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ אﺳﺘﺪﻻﻝ ،ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﻭ ﻇﺮﻓﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ אﻣﮑﺎﻧﯽ ﺭא ﺑﺮאی אﻧﺴﺎﻥ ﻓﺮאﻫﻢ ﮐﻨﺪ. ﺑﺸﺮ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦِ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺣﯿﺎﺕِ ﺧﻮﯾﺶ ﻭ ﺩﺭ ﺭאﺳﺘﺎی ﺭﻓﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎﺯی ،ﻟﻔﻆ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﺭא אﺧﺘﺮאﻉ ﮐﺮﺩ. ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ אﺯ אﻟﻔﺎﻅ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻟﻔﻈﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﺫﻫﻨﯽ אﺳﺖ .ﺑﯿﻦ ﻟﻔﻆ ﻭ ﻣﻌﻨﺎ אﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﭘﯿﻮﻧﺪی ﻋﻤﯿﻖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ،אﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ אﺑﻬﺎﻣﻬﺎی ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﮐﮋﺗﺎﺑﯿﻬﺎی ﺯﺑﺎﻧﯽ ،ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺤﺮאﻑ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺑﺮאی ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺯﯾﺮ ﺩﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ: ـ ﺩﺭ ﺑﺎﺯ אﺳﺖ .ﺑﺎﺯ ﭘﺮﻭאﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺩﺭ ﭘﺮﻭאﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ـ ﺷﯿﺮ ﺣﯿﻮאﻥ אﺳﺖ .ﺣﯿﻮאﻥ ﭘﻨﺞ ﺣﺮﻑ אﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺷﯿﺮ ﭘﻨﺞ ﺣﺮﻑ ﺩאﺭﺩ. ـ אﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻣﻦ אﺳﺖ .ﻫﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭی אﺭאﺩﻩ ﺩאﺭﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ אﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ אﺭאﺩﻩ ﺩאﺭﺩ. ـ ﻣﺮگ ﻏﺎﯾﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ אﺳﺖ .ﻏﺎﯾﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﻌﺎﺩﺕ אﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﻣﺮگ ﺳﻌﺎﺩﺕ אﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮﺩﯾﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﺣﺎﻻﺕ אﻟﻔﺎﻅ ،ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺭא ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮאﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ אﻧﺤﺮאﻑ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ .אﺯ אﯾﻦ ﺭﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮאﻥ ﺭﻭﺵ ﺻﺤﯿﺢ אﻧﺪﯾﺸﻪ ،ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺩאﺭﺩ ﺗﺎ ﺟﻠﻮی אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺭא ﻧﯿﺰ ﺳﺪّ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﺎﭼﺎﺭ "אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ" ،ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮאﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ .אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ אﺳﺖ: ١ـ אﺣﮑﺎﻡ ﺧﺎﺹ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻐﻮی ،ﺻﺮﻓﯽ ﻭ ﻧﺤﻮی אﻟﻔﺎﻅ؛ ٢ـ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎی ﺩﻧﯿﺎ ﺟﺎﺭی אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻭ ﻣﺠﺎﺯ. ١ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ،אﺯ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
ﺩﻻﻟﺖ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ אﻭﻟﯿﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪאی ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﻃﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ،ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی ﻭ ﺩﻻﻟﺖ אﻟﻔﺎﻅ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ אﺳﺖ אﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺷﯽﺀ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪאی ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﺫﻫﻦ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﭘﯿﺪא ﮐﺮﺩ ،ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ אﻣﺮ ﺩﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺷﯽﺀ ﻧﺨﺴﺖ "ﺩאﻝّ" )ﺭאﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ( ﻭ ﺑﻪ ﺷﯽﺀ ﺩﻭﻡ "ﻣَﺪﻟﻮﻝ" )ﺭאﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﺪﻩ( ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺩﻻﻟﺖ ﮔﺎﻩ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻭ ﮔﺎﻩ ﻭﺿﻌﯽ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﻮﻋﯽ אﺯ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی אﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻭאﻗﻊ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻭ אﯾﺠﺎﺩ ﺁﻥ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﺮאﺭﺩאﺩ ﺑﺸﺮی ﻧﯿﺴﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﺩﻭﺩ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﺗﺶ .ﭼﻨﯿﻦ ﺩﻻﻟﺘﯽ ﯾﺎ ﻋﻘﻠﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﺁﻥ ﻋﻘﻞ אﺳﺖ ،ﯾﺎ ﺩﻻﻟﺖ ﻃﺒﻌﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻥ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﺭﻭאﻧﯽ אﻧﺴﺎﻥ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﺗﺐ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﻔﻮﻧﺖ. ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﺩﻻﻟﺘﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﺭאﺑﻄﮥ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﺮאﺭﺩאﺩ ﻭ אﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺸﺮی אﺳﺖ .אﯾﻦ ﺩﻻﻟﺖ ﯾﺎ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺁﻥ ،ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮאﺕ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﺨﺼﻮﺹ. ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ אﺯ ﺳﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﯾﺮ אﺳﺖ:
.١אﻣﺮﻭﺯﻩ ﻧﺰﺩ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ ﺟﺪﯾﺪ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﮐﺎﻭﺷﻬﺎﻯ ﺧﺎﺹ ﻭ ﺷـﺎﺧﻪﻫـﺎﻯ ﻣﺘﻌـﺪﺩ ﻣﻌﺮﻓـﺖﺷﻨﺎﺳـﻰ )ﺯﺑـﺎﻥﺷﻨﺎﺳـﻰ، ﺫﻫﻦﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ (...אﺳﺖ ،אﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺤﺾ ،אﺯ ﺁﻥ ﺭﻭ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺩאﺩﻩ אﺳـﺖ ،ﻧﯿـﺎﺯﻯ ﺑـﻪ ﻃـﺮﺡ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﻧﯿﺴﺖ.
3
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
אﻟﻒ( ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ )ﻗﺼﺪ(
ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ "ﺧﺎﻧﻪ" ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﺤﯿﻂ ،אﺗﺎﻕ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﺁﻥ.
ﺏ( ﺩﻻﻟﺖ ﺗﻀﻤّﻨﯽ )ﺣﯿﻄﻪ(
ﺩﻻﻟﺖ ﺗﺼﻤّﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺟﺰﺀ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻨﺎ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ "ﮐﺘﺎﺏ" ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺹ ﺟﻠﺪ ﺁﻥ.
ﺝ( ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ )ﺗﻄﻔّﻞ(
ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﻻﺯﻡ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻠﺰﻭﻡ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ "ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﯽ ﺯﯾﺎﺩ" ﺑﺮ "ﻓﺮאﻭאﻧﯽ ﻧﻌﻤﺖ" .ﭼﻨﯿﻦ ﺩﻻﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻼً ﯾﺎ ﻋﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻻﺯﻣﮥ ﻣﻌﻨﺎی אﺻﻠﯽ ﻭ ﻟﻐﻮی ﺁﻥ ﻟﻔﻆ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﮐﻪ ﻧﺘﻮאﻥ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺭא אﺯ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ٢ ﺟﺪא ﺳﺎﺧﺖ. ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא ﺩﺭ ﻧﻤﻮﺩאﺭ ﺯﯾﺮ ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩאﺩ:
ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻋﻘﻠﯽ
ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ
ﻃﺒﻌﯽ
ﺗﻀﻤّﻨﯽ
ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ
ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ
אﻟﺘﺰאﻣﯽ
ﺩﺭ ﻫﺮ ﯾﮏ אﺯ אﻗﺴﺎﻡ ﺳﻪﮔﺎﻧﮥ ﺩﻻﻟﺖ )ﻋﻘﻠﯽ ،ﻃﺒﻌﯽ ﻭ ﻭﺿﻌﯽ( ﻋﻘﻞ ﻣﺪﺧﻠﯿﺖ ﺩאﺭﺩ؛ ﯾﻌﻨﯽ אﻧﺴﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻋﻘﻞ אﺯ ﻫﯿﭻ ﺩאﻟّﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﻮﻟﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ .אﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻭ ﻃﺒﻌﯽ ،ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻋﻘﻞ ،ﻋﺎﻣﻞ ﺩﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻭﺿﻊ ﯾﺎ ﻃﺒﻊ ﻧﯿﺰ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩאﺭﺩ ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻘﻠﯽ ،ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺫﻫﻨﯽ אﺳﺖ.
.٢ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﮥ ﺩﻗﯿﻖ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﻻﻟﺘﻬﺎﻯ ﺗﻀﻤّﻨﻰ ﻭ אﻟﺘﺰאﻣﻰ ﺑﺎﯾﺪ אﺯ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻘﻠـﻰ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎﺭ ﺁﯾﻨـﺪ ﻭ ﻋﻠﺖ ﺁﻧﮑﻪ אﯾﻦ ﺩﻭ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא אﺯ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﻰ ﺩאﻧﺴﺘﻪאﻧﺪ ،ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻋﻨﻮאﻥ ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﺗﻀﻤﻨﻰ ﻭ אﻟﺘﺰאﻣﻰ אﺳﺖ.
4
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﻧﻈﺮ ﺑﻪ אﯾﻨﮑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ،ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی אﺯ ﺧﻄﺎﻫﺎﯾﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ אﺯ אﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﯾﺎﻥ אﻧﺪﯾﺸﻪ ﺭאﻩ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ،ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ אﺯ ﻣﯿﺎﻥ אﻗﺴﺎﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ אﻭ אﺳﺖ. ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﭘﺲ אﺯ ﻃﺮﺡ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻈﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﺁﻥ ،ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻬﻢ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ: אﻭﻻً :ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﯿﺮی ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﻭ ﺗﻀﻤّﻨﯽ ﺩﺭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺷﻨﻮﺩﻫﺎ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ אﺭאﺋﮥ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺖ. ﺛﺎﻧﯿﺎً :אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ אﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻭﺭאﺕ ﻭ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎی אﺩﺑﯽ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺖ ،אﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﯿﺮی ﺁﻥ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺩאﻧﺸﻬﺎ ﺑﺮאی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭﺳﺖ ،ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ אﺳﺖ.
ﭼﮑﯿﺪﻩ ١ـ ﻟﻔﻆ ،ﻗﺎﻟﺒﻰ ﺑﺮאﻯ אﻧﺪﯾﺸﻪ ﻭ אﺑﺰאﺭﻯ ﺑﺮאﻯ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻭ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮאﻥ אﺳﺖ. ٢ـ ﺑﯿﻦ ﻟﻔﻆ ﻭ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺳﺒﺐ ﺧﻄﺎی ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ٣ـ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ אﺳﺖ: אﻟﻒ( אﺣﮑﺎﻡ ﺧﺎﺹ ﺏ( אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ )ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ אﺯ ﺁﻥ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ٤ـ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ אﺳﺖ אﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺷﻰﺀ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪאﻯ ﮐﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﺫﻫﻦ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﭘﯿﺪא ﮐﺮﺩ ،ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ אﻣﺮ ﺩﯾﮕﺮﻯ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺷﻰﺀ ﻧﺨﺴﺖ "ﺩאﻝّ" ﻭ ﺑﻪ ﺷﻰﺀ ﺩﻭﻡ "ﻣﺪﻟﻮﻝ" ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ. ٥ـ ﺩﻻﻟﺖ ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﻰ אﺳﺖ ﯾﺎ ﻭﺿﻌﻰ ،ﮐﻪ ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻃﺒﻌﻰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻈﯽ ﻧﯿﺰ ،ﯾﺎ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ אﺳﺖ ﯾﺎ ﺗﻀﻤّﻨﯽ ﻭ ﯾﺎ אﻟﺘﺰאﻣﯽ. ٦ـ ﻫﺪﻑ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ אﺯ ﺑﯿﺎﻥ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻭ ﻟﻔﻆ ،אﺭאﺋﮥ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯾﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﺳﺘﺪﻻﻝ אﺳﺖ.
ﭘﺮﺳﺸﻬﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ١ـ ﭼﺮא ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ ﺑﺤﺚ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺭא ﻃﺮﺡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ٢ـ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﻭ אﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﻧﺤﻮۀ ﺑﺤﺚ אﺯ אﻟﻔﺎﻅ ﭼﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﯾﯽ ﺩאﺭﻧﺪ؟ ٣ـ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ ﺭא ﺑﺎ ﺫﮐﺮ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﯿﺎﻥ ﮐﻨﯿﺪ. ٤ـ ﮐﺪאﻡ ﻗﺴﻢ אﺯ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ אﺳﺖ؟ ﭼﺮא؟ ٥ـ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟
5
אﺳﺘﺎﺩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﻨﺘﻈﺮی ﻣﻘﺪﻡ
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮّﺣﻤٰﻦ אﻟﺮّﺣﯿﻢ ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﺗﺼﻮّﺭאﺕ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ،ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺯﯾﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ: ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ؛ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎﻯ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪ؛ ﻛﻠﯿﺎﺕ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ؛ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﺗﺮﺗّﺐ ﻛﻠّﯿﺎﺕ ﻭ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ؛ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ؛ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻭ ﻗﻮאﻋﺪ ﺁﻥ.
אﻫﺪאﻑ ﻛﻠّﻰ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﻓﺮאﮔﯿﺮﻯ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ אﺯ ﻃﺮﯾﻖ: ١ـ ﺁﮔﺎﻫﻰ אﺯ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺗﻌﺮﯾﻒ :אﺣﻜﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ،ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ ،ﻛﻠﯿﺎﺕ ﺧﻤﺴﻪ ﻭ ﻣﺮאﺗﺐ ﺁﻥ؛ ٢ـ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ،אﻗﺴﺎﻡ ﻭ ﺷﺮאﯾﻂ ﺁﻥ؛ ٣ـ ﺁﺷﻨﺎﯾﻰ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻭ ﻗﻮאﻋﺪ ﺁﻥ.
אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ: 9ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﺩﺭ ﺩאﻧﺶ ﻣﻨﻄﻖ؛ 9אﻗﺴﺎﻡ ﻟﻔﻆ؛ 9ﺩﻻﻟﺖ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ.
ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﭼﻨﺎﻥﮐﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ ،ﺩאﻧﺶ ﻣﻨﻄﻖ "ﺭﻭﺵ ﺻﺤﯿﺢ ﺟﺮﯾﺎﻥ אﻧﺪﯾﺸﻪ" ﺭא ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ אﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺫﻫﻨﯽ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺑﻪ ﭼﻪ ﺭﻭﺷﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺨﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ .אﻣﺎ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺫﻫﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺮﯾﺎﻥ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻭאﺳﻄﻪ ،ﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮאﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺩﻗﺖ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ אﺳﺎﺳ ًﺎ ﺟﺮﯾﺎﻥ ﺗﻔﮑﺮ ،ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻼﺵ ﺫﻫﻦ ﺑﺮאی ﻋﺒﻮﺭ אﺯ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺠﻬﻮﻝ،
2
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﭼﻪ ﺑﺮאی ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺩﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ אﺳﺘﺪﻻﻝ ،ﻧﯿﺎﺯﻣﻨﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﻭ ﻇﺮﻓﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ אﻣﮑﺎﻧﯽ ﺭא ﺑﺮאی אﻧﺴﺎﻥ ﻓﺮאﻫﻢ ﮐﻨﺪ. ﺑﺸﺮ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﯾﺦِ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺣﯿﺎﺕِ ﺧﻮﯾﺶ ﻭ ﺩﺭ ﺭאﺳﺘﺎی ﺭﻓﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎﺯی ،ﻟﻔﻆ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺯﺑﺎﻥ ﺭא אﺧﺘﺮאﻉ ﮐﺮﺩ. ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ אﺯ אﻟﻔﺎﻅ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻟﻔﻈﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﺫﻫﻨﯽ אﺳﺖ .ﺑﯿﻦ ﻟﻔﻆ ﻭ ﻣﻌﻨﺎ אﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﭘﯿﻮﻧﺪی ﻋﻤﯿﻖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ،אﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ אﺑﻬﺎﻣﻬﺎی ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﮐﮋﺗﺎﺑﯿﻬﺎی ﺯﺑﺎﻧﯽ ،ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺤﺮאﻑ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺑﺮאی ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺯﯾﺮ ﺩﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ: ـ ﺩﺭ ﺑﺎﺯ אﺳﺖ .ﺑﺎﺯ ﭘﺮﻭאﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺩﺭ ﭘﺮﻭאﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ـ ﺷﯿﺮ ﺣﯿﻮאﻥ אﺳﺖ .ﺣﯿﻮאﻥ ﭘﻨﺞ ﺣﺮﻑ אﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﺷﯿﺮ ﭘﻨﺞ ﺣﺮﻑ ﺩאﺭﺩ. ـ אﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻣﻦ אﺳﺖ .ﻫﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭی אﺭאﺩﻩ ﺩאﺭﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ אﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ אﺭאﺩﻩ ﺩאﺭﺩ. ـ ﻣﺮگ ﻏﺎﯾﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ אﺳﺖ .ﻏﺎﯾﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﻌﺎﺩﺕ אﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ﻣﺮگ ﺳﻌﺎﺩﺕ אﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮﺩﯾﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﺣﺎﻻﺕ אﻟﻔﺎﻅ ،ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺭא ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮאﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ אﻧﺤﺮאﻑ ﻓﮑﺮی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ .אﺯ אﯾﻦ ﺭﻭ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮאﻥ ﺭﻭﺵ ﺻﺤﯿﺢ אﻧﺪﯾﺸﻪ ،ﻭﻇﯿﻔﻪ ﺩאﺭﺩ ﺗﺎ ﺟﻠﻮی אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺭא ﻧﯿﺰ ﺳﺪّ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﺎﭼﺎﺭ "אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ" ،ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮאﺭ ﻣﯽﮔﯿﺮﺩ .אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ אﺳﺖ: ١ـ אﺣﮑﺎﻡ ﺧﺎﺹ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻐﻮی ،ﺻﺮﻓﯽ ﻭ ﻧﺤﻮی אﻟﻔﺎﻅ؛ ٢ـ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎی ﺩﻧﯿﺎ ﺟﺎﺭی אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻭ ﻣﺠﺎﺯ. ١ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ،אﺯ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
ﺩﻻﻟﺖ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ אﻭﻟﯿﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪאی ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﻃﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ،ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی ﻭ ﺩﻻﻟﺖ אﻟﻔﺎﻅ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ אﺳﺖ אﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺷﯽﺀ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪאی ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﺫﻫﻦ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﭘﯿﺪא ﮐﺮﺩ ،ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ אﻣﺮ ﺩﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺷﯽﺀ ﻧﺨﺴﺖ "ﺩאﻝّ" )ﺭאﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪﻩ( ﻭ ﺑﻪ ﺷﯽﺀ ﺩﻭﻡ "ﻣَﺪﻟﻮﻝ" )ﺭאﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﺪﻩ( ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺩﻻﻟﺖ ﮔﺎﻩ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻭ ﮔﺎﻩ ﻭﺿﻌﯽ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﻮﻋﯽ אﺯ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی אﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻭאﻗﻊ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻭ אﯾﺠﺎﺩ ﺁﻥ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﺮאﺭﺩאﺩ ﺑﺸﺮی ﻧﯿﺴﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﺩﻭﺩ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﺗﺶ .ﭼﻨﯿﻦ ﺩﻻﻟﺘﯽ ﯾﺎ ﻋﻘﻠﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﺁﻥ ﻋﻘﻞ אﺳﺖ ،ﯾﺎ ﺩﻻﻟﺖ ﻃﺒﻌﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻥ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﺭﻭאﻧﯽ אﻧﺴﺎﻥ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﺗﺐ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﻔﻮﻧﺖ. ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﺩﻻﻟﺘﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﺭאﺑﻄﮥ ﺣﮑﺎﯾﺘﮕﺮی ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﺮאﺭﺩאﺩ ﻭ אﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺸﺮی אﺳﺖ .אﯾﻦ ﺩﻻﻟﺖ ﯾﺎ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺁﻥ ،ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮאﺕ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﺨﺼﻮﺹ. ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ אﺯ ﺳﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﯾﺮ אﺳﺖ:
.١אﻣﺮﻭﺯﻩ ﻧﺰﺩ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ ﺟﺪﯾﺪ אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﮐﺎﻭﺷﻬﺎﻯ ﺧﺎﺹ ﻭ ﺷـﺎﺧﻪﻫـﺎﻯ ﻣﺘﻌـﺪﺩ ﻣﻌﺮﻓـﺖﺷﻨﺎﺳـﻰ )ﺯﺑـﺎﻥﺷﻨﺎﺳـﻰ، ﺫﻫﻦﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ (...אﺳﺖ ،אﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺤﺾ ،אﺯ ﺁﻥ ﺭﻭ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻃﺒﯿﻌﻰ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺩאﺩﻩ אﺳـﺖ ،ﻧﯿـﺎﺯﻯ ﺑـﻪ ﻃـﺮﺡ ﻣﺒﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ﻧﯿﺴﺖ.
3
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
אﻟﻒ( ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ )ﻗﺼﺪ(
ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ "ﺧﺎﻧﻪ" ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﺤﯿﻂ ،אﺗﺎﻕ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎی ﺁﻥ.
ﺏ( ﺩﻻﻟﺖ ﺗﻀﻤّﻨﯽ )ﺣﯿﻄﻪ(
ﺩﻻﻟﺖ ﺗﺼﻤّﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺟﺰﺀ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻨﺎ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ "ﮐﺘﺎﺏ" ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺹ ﺟﻠﺪ ﺁﻥ.
ﺝ( ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ )ﺗﻄﻔّﻞ(
ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﻻﺯﻡ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻠﺰﻭﻡ אﺳﺖ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻆ "ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﯽ ﺯﯾﺎﺩ" ﺑﺮ "ﻓﺮאﻭאﻧﯽ ﻧﻌﻤﺖ" .ﭼﻨﯿﻦ ﺩﻻﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻼً ﯾﺎ ﻋﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻻﺯﻣﮥ ﻣﻌﻨﺎی אﺻﻠﯽ ﻭ ﻟﻐﻮی ﺁﻥ ﻟﻔﻆ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﮐﻪ ﻧﺘﻮאﻥ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺭא אﺯ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ٢ ﺟﺪא ﺳﺎﺧﺖ. ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא ﺩﺭ ﻧﻤﻮﺩאﺭ ﺯﯾﺮ ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩאﺩ:
ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻋﻘﻠﯽ
ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ
ﻃﺒﻌﯽ
ﺗﻀﻤّﻨﯽ
ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ
ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ
אﻟﺘﺰאﻣﯽ
ﺩﺭ ﻫﺮ ﯾﮏ אﺯ אﻗﺴﺎﻡ ﺳﻪﮔﺎﻧﮥ ﺩﻻﻟﺖ )ﻋﻘﻠﯽ ،ﻃﺒﻌﯽ ﻭ ﻭﺿﻌﯽ( ﻋﻘﻞ ﻣﺪﺧﻠﯿﺖ ﺩאﺭﺩ؛ ﯾﻌﻨﯽ אﻧﺴﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻋﻘﻞ אﺯ ﻫﯿﭻ ﺩאﻟّﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﻮﻟﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ .אﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻭ ﻃﺒﻌﯽ ،ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻋﻘﻞ ،ﻋﺎﻣﻞ ﺩﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻭﺿﻊ ﯾﺎ ﻃﺒﻊ ﻧﯿﺰ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩאﺭﺩ ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻘﻠﯽ ،ﻋﻘﻞ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺫﻫﻨﯽ אﺳﺖ.
.٢ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﮥ ﺩﻗﯿﻖ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﻻﻟﺘﻬﺎﻯ ﺗﻀﻤّﻨﻰ ﻭ אﻟﺘﺰאﻣﻰ ﺑﺎﯾﺪ אﺯ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﻘﻠـﻰ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎﺭ ﺁﯾﻨـﺪ ﻭ ﻋﻠﺖ ﺁﻧﮑﻪ אﯾﻦ ﺩﻭ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא אﺯ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﻰ ﺩאﻧﺴﺘﻪאﻧﺪ ،ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻋﻨﻮאﻥ ﻣﻨﺸﺄ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺭ ﺩﻻﻟﺖ ﺗﻀﻤﻨﻰ ﻭ אﻟﺘﺰאﻣﻰ אﺳﺖ.
4
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(١
ﻧﻈﺮ ﺑﻪ אﯾﻨﮑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ אﻟﻔﺎﻅ ،ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی אﺯ ﺧﻄﺎﻫﺎﯾﯽ אﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ אﺯ אﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﯾﺎﻥ אﻧﺪﯾﺸﻪ ﺭאﻩ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ،ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ אﺯ ﻣﯿﺎﻥ אﻗﺴﺎﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ אﻭ אﺳﺖ. ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﭘﺲ אﺯ ﻃﺮﺡ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻈﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﺁﻥ ،ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻣﻬﻢ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ: אﻭﻻً :ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﯿﺮی ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ ﻭ ﺗﻀﻤّﻨﯽ ﺩﺭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺷﻨﻮﺩﻫﺎ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ אﺭאﺋﮥ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺖ. ﺛﺎﻧﯿﺎً :אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﺩﻻﻟﺖ אﻟﺘﺰאﻣﯽ אﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻭﺭאﺕ ﻭ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎی אﺩﺑﯽ ﺩﺭﺳﺖ אﺳﺖ ،אﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﯿﺮی ﺁﻥ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺩאﻧﺸﻬﺎ ﺑﺮאی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﺎ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭﺳﺖ ،ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ אﺳﺖ.
ﭼﮑﯿﺪﻩ ١ـ ﻟﻔﻆ ،ﻗﺎﻟﺒﻰ ﺑﺮאﻯ אﻧﺪﯾﺸﻪ ﻭ אﺑﺰאﺭﻯ ﺑﺮאﻯ אﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻭ ﻣﻌﺎﻧﻰ ﺫﻫﻨﻰ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮאﻥ אﺳﺖ. ٢ـ ﺑﯿﻦ ﻟﻔﻆ ﻭ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻋﻤﯿﻘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺳﺒﺐ ﺧﻄﺎی ﺩﺭ ﻓﮑﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ. ٣ـ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ אﺳﺖ: אﻟﻒ( אﺣﮑﺎﻡ ﺧﺎﺹ ﺏ( אﺣﮑﺎﻡ ﻋﺎﻡ )ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ אﺯ ﺁﻥ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ٤ـ ﺩﻻﻟﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ אﺳﺖ אﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺷﻰﺀ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪאﻯ ﮐﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﺫﻫﻦ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻠﻢ ﭘﯿﺪא ﮐﺮﺩ ،ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ אﻣﺮ ﺩﯾﮕﺮﻯ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺷﻰﺀ ﻧﺨﺴﺖ "ﺩאﻝّ" ﻭ ﺑﻪ ﺷﻰﺀ ﺩﻭﻡ "ﻣﺪﻟﻮﻝ" ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ. ٥ـ ﺩﻻﻟﺖ ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﻰ אﺳﺖ ﯾﺎ ﻭﺿﻌﻰ ،ﮐﻪ ﺩﻻﻟﺖ ﺣﻘﯿﻘﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻃﺒﻌﻰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ ﻟﻔﻈﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ .ﺩﻻﻟﺖ ﻟﻔﻈﯽ ﻧﯿﺰ ،ﯾﺎ ﻣﻄﺎﺑﻘﯽ אﺳﺖ ﯾﺎ ﺗﻀﻤّﻨﯽ ﻭ ﯾﺎ אﻟﺘﺰאﻣﯽ. ٦ـ ﻫﺪﻑ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ אﺯ ﺑﯿﺎﻥ אﻗﺴﺎﻡ ﺩﻻﻟﺖ ﻭ ﻟﻔﻆ ،אﺭאﺋﮥ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎﯾﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﺳﺘﺪﻻﻝ אﺳﺖ.
ﭘﺮﺳﺸﻬﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ١ـ ﭼﺮא ﻣﻨﻄﻖﺩאﻧﺎﻥ ﺑﺤﺚ אﺣﮑﺎﻡ ﻟﻔﻆ ﺭא ﻃﺮﺡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ٢ـ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ ﻭ אﺩﯾﺐ ﺩﺭ ﻧﺤﻮۀ ﺑﺤﺚ אﺯ אﻟﻔﺎﻅ ﭼﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﻬﺎﯾﯽ ﺩאﺭﻧﺪ؟ ٣ـ ﺩﻻﻟﺖ ﺭא ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ אﻗﺴﺎﻡ ﺁﻥ ﺭא ﺑﺎ ﺫﮐﺮ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﯿﺎﻥ ﮐﻨﯿﺪ. ٤ـ ﮐﺪאﻡ ﻗﺴﻢ אﺯ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻖﺩאﻥ אﺳﺖ؟ ﭼﺮא؟ ٥ـ ﺗﻮﺻﯿﮥ ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻻﻟﺖ ﻭﺿﻌﯽ ﻟﻔﻈﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟
5
