Sd2
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Sd2 as PDF for free.
More details
- Words: 3,142
- Pages: 9
1
ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮﺣﻤﻦ אﻟﺮﺣﯿﻢ ﺻﺮﻑ ﻋﺮﺑﯽ )(١
ﺟﻠﺴﮥ ﺩﻭﻡ
ﻛﻠﯿﺎﺕ )(٢ אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ
אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ 9ﺗﻌﺮﯾﻒ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ؛ 9ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻈ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﮐﻼﻡ؛ 9אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ.
ﺩﺭﺁﻣﺪ אﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ אﻟﻔﺒﺎی ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺣﺮﻭﻑ ﻏﯿﺮ ﻋﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ אﺯ ﻋﻼﺋـﻢ ﻣﺨـﺼﻮﺹ ﺩﺭ אﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥ ،ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻭ ﺗﺎی ﻣﺪﻭّﺭﻩ ،ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ ،ﺩﺭ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻـﺮﻑ ﻭ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﺻـﻮﺕ ،ﻟﻔـﻆ، ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ.
ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻣﻌﻨﺎی ﻟﻐﻮی :ﺻﺮﻑ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮔﺮﺩאﻧﯿﺪﻥ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ אﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﯾﮕﺮ אﺳﺖ. ﻣﻌﻨﺎی אﺻﻄﻼﺣﯽ :ﺻﺮﻑ ﻋﻠﻤﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻠﻤﻪאی ﺭא ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﺁﻭﺭﯾﻢ ﺗﺎ אﺯ ﺁﻥ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﯾﺪ. אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺩﺭ ﻫﻤﮥ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺨﺘﺺ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ .ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﺭﻓﺘﻦ« ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺭﻓﺘﻢ ،ﺭﻓﺘﯽ ،ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ،ﺑﺮﻭ ،ﻣﺮﻭ ،ﺭﻭ ﻭ ﺭﻭﺵ ،ﻛﻪ ﻫﻤﮕﯽ אﺯ ﯾﻚ ﺭﯾﺸﻪאﻧﺪ ،ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ .ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »אَﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﻭאژﻩﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺭא ﺳﺎﺧﺖ: ﻧَﺼَﺮَ ،ﻧَﺎﺻَﺮ ،אِﺳْﺘَﻨْﺼَﺮَ ،ﯾَﻨْﺼُﺮُ ،אُﻧْﺼُﺮْ ،אِﻧْﺘِﺼَﺎﺭ ،ﻧَﺎﺻِﺮ ،ﻣَﻨْﺼُﻮﺭ ﻭ ﺃﻧْﺼَﺎﺭ ﺑﺮﺧﯽ אﺯ אﯾﻦ ﻭﺟﻮﻩ ،ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ ١٤ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ٦ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﺩ .ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ،אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ﻭﺟﻮﻩ ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﯾﻚ ،ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩאﺭﻧﺪ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ אﯾﻦ ،ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎﺏ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ אﺣﺘﺴﺎﺏ ﺁﻧﻬﺎ ،ﻭﺟﻮﻩ ﻭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﭘﺮﺷﻤﺎﺭی אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »אﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﯾﺪ.
2
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ،ﻛﻠﻤﻪ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﻭאژﻩ ،ﺧﺎﺭﺝ אﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ אﻧﻔﺮאﺩی ﺑﺤﺚ ﻣﯽﻛﻨﺪ .ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺻﺮﻑ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ אﺳﺖ ﻭ אﺯ ﺣﺮﻑ ،ﺩﺭ אﯾﻦ ﻋﻠﻢ ،ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺁﯾﺪ .ﭼﺮא ﮐﻪ ﺣﺮﻑ ﺷﻜﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﻛﻨﺪ.
ﺗﻤﺮﯾﻦ ١
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺯﯾﺮ ،ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ ﻭ ﻭﺟﻮﻫﯽ ﺭא ﻛﻪ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺎﺩﺭ »אﻟﺤُﺐّ ،אﻟﻜَﻼﻡ ﻭ אﻟﺨُﺮُﻭﺝ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ،ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ. אﻟﻔَﺘﺢ :ﻓَﺘَﺢَ )ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ١٣ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﯾَﻔﺘَﺢُ )ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ ١٣ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،אِﻓﺘَﺢْ )ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﻓَﺎﺗِﺢ )אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﻣَﻔﺘُﻮﺡ )אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ :ﻓَﺘﱠﺢَ ،ﻓَﺎﺗَﺢَ ،ﺗَﻔَﺘﱠﺢَ، אِﻓﺘَﺘَﺢَ ،אِﻧﻔَﺘَﺢَ ﻭ אِﺳﺘَﻔﺘَﺢَ ،ﻓَﺘﱠﺎﺡ )ﺻﯿﻐﮥ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( ﻭ ﻣِﻔﺘَﺎﺡ )אﺳﻢ אﺑﺰאﺭ(.
ﻓﻮאﯾﺪ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﺗﻼﺵ ﺑﺮאی ﯾﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪאی אﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻮאﯾﺪی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮאﻩ ﺧﻮאﻫﻨﺪ ﺩאﺷﺖ .ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻧﺪ ﺳﻪ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻛﻠﯽ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ אﻫﻤﯿﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ: .١ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺺ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ؛ .٢ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺩﻗﯿﻖ ﻭאژﻩﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺻﺮﻓﯽ ﺁﻧﻬﺎ ،ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ אﺳﺖ؛ .٣ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭאژﻩﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮאی ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﯿﺎﺯ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻭ אﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﻋﺮﺏ.
ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻆ ،ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺻﻮﺕ :ﻫﺮ ﺻﺪאﯾﯽ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﯿﺪﻥ אﺳﺖ ﺻﻮﺕ ﻧﺎﻡ ﺩאﺭﺩ .אﻣﺎ ﺁﯾﺎ ﻫﺮ ﺻﻮﺗﯽ ﺭא ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﻟﻔﻆ ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻭאژﻩ ﻧﺎﻣﯿﺪ؟ ١ ﻧﻪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻟﻔﻆ ﺻﺪאﯾﯽ אﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜّﻞ אﺯ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﺮﻑ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺗﻜﯿﻪ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ אﺳﺖ .١ :ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ .٢ﻣﻬﻤﻞ. אﻟﻒ( ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ :ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺇﻧﺴﺎﻥ« ﻭ »ﻗَﻤَﺮ« .ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ »ﻛﻠﻤﻪ« ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺏ( ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ :ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺧَﺴَﻦ« ﻭ »ﻓَﻤَﺮ«. »ﻛﻠﻤﻪ« ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ »ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ« ،ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻓَﺮَﺱٌ«» ،ﯾﻜْﺘُﺐُ«» ،ﻫﻞْ«» ،ﻗَﺎﻝَ«» ،ﻗَﻠَﻢ« ﻭ »ﻣِﻦْ«. ﺟﻤﻠﻪ :ﺩﺭ אﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪאی אﺯ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺪא ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺭﻭی ﻫﻢ ﺭﻓﺘﻪ ،ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ אﻓﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻭאﻗﻊ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ .ﺑﻪ אﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻭאژﻩ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ אﺭﺗﺒﺎﻁאﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ ﺭא ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ. ﻛﻼﻡ :ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ אﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ אﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪאی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﻣﻌﻨﺎی ﻛـﺎﻣﻠﯽ אﺯ ﺁﻥ ﺑﻔﻬﻤـﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :אﻟﻤﺆﻣﻦُ ﻛَﯿﱢﺲٌ«» ٢،אَﻟﺼﱠﻠَﻮﺓُ ﻋَﻤُﻮﺩُ אﻟﺪّﯾﻦ« ٣ﻭ »ﻗﺮﺃﺕُ ﻛﺘﺎﺏَ אﻟﻨﱠﺤْﻮِ«؛ ٤ﯾﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦ ﺩﺳﺖ ﻛـﻪ אﻥ ﺷـﺎﺀ אﷲ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﺱ ﻧﺤﻮ ﺑﺎ אﻧﻮאﻉ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ.
3
ﺗﻤﺮﯾﻦ ٢
ﺑﺎ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ،ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ )ﻛﻠﻤﻪ( ،ﻣﻬﻤﻞ ﻭ ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ( ﺭא ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺯﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ ﺻَﻬِﯿﻞٌ )ﺷﯿﻬﮥ אﺳﺐ( אﻟﺤَﺴَﺪُ ﻣَﺬﻣُﻮﻡٌ ﻣُﻨْﺬُ ﺇﺱّ )ﺻﺪאﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮאی ﺭאﻧﺪﻥ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ(. ﺿَﻮْﺕٌ ﺑﻐﺪאﺩ ﺧَﺮِﯾﺮُ אﻟﻤِﯿﺎﻩ )ﺷﺮﺷﺮ ﺁﺏ( ﻋﺒﺪאﷲ ﻧَﻨْﺼَﺮِﻑُ
ﺻﻮﺕ
ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ 3
ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ
ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ( 3
אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ אﺳﺖ :אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ. ١ـ אﺳﻢ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠّﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺫאﺕ ﯾﺎ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﺑﺪﻭﻥ אﯾﻨﻜﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ٥،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻋَﻠﻲ ،ﺩَﺟَﺎﺟَﺔٌ ،ﺣَﺠَﺮٌ ﻭ ﻋَﻘﻞٌ؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ ﺫאﺕ אﻧﺴﺎﻥ ،ﺣﯿﻮאﻥ ﻭ ﺷﯽﺀ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎی אﻧﺘﺰאﻋﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ. ٢ـ ﻓﻌﻞ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی ،ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی ﻭ ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺣﺎﻝ ﯾﺎ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ؛ ٦ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻛَﺘَﺐَ«» ،ﯾَﻨْﺼُﺮُ«» ،ﺳَﯿَﺴْﺘَﺤْﺴِﻦُ« ﻭ »אِﺫْﻫَﺐْ«؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ ،ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﻭ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی ،ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ. ٣ـ ﺣﺮﻑ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩی ﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺪאﺭﺩ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮאی ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﯾﺎ ﺟﻤﻼﺕ ﺑﻪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ ،ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺪא ﻣﯽﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻛﹷ ،ﺑﹻ ،ﻣِﻦْ ،ﻟِـ ،ﺃﻥﱠ ،ﻟَﻦْ ﻭ ﻟَﻮْ. ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺩﯾﮕﺮ ،ﺩﺭ ﺗﻌﺮﯾﻒ אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﺧﯿﻞ אﺳﺖ: .١ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ؛ .٢ﺯﻣﺎﻥ. אﮔﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻫﻢ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ ،ﻓﻌﻞ אﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣَﺴُﻦَ ،ﮐَﺮُﻡَ ،ﺻَﻠﱠﯽ ﻭ אِﺳﺘَﺮﺣَﻢَ؛ ﺣﺎﻝ אﮔﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻭﻟﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ אﺳﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﮐِﺘﺎﺏٌ ،ﻋَﻠِﻲﱞ ،ﻓَﺮَﺱٌ ،ﺑَﯿﺖٌ ﻭ ﻣِﻨﻀَﺪَﺓٌ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﻑ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺇﻟَﯽ ،ﻓِﻲ ،ﻋَﻠَﯽ ،ﺑﹻ ﻭ ﺃﻥْ. ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﯿﻖ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ אﺳﻢ אﺯ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﻛﻤﻚ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﻤﻪ ،ﺑﺮאی ﺗﺸﺨﯿﺺ אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ،ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﺗﺎ ﺣﺪّ ﺯﯾﺎﺩی ،ﻧﻮﻉ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺭא ﺑﺪﻭﻥ ﺩאﻧﺴﺘﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺩאﺩ .אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﯿﻚ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ: אﻟﻒ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ 4
١ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺮّ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺫَﻫَﺒﺖُ ﺇﻟَﯽ ﺑَﯿﺖِ ﻋَﻠِﻲﱟ« ﻭ »ﺳَﺎﻓَﺮﺕُ ﺇﻟَﯽ אﻟﺒَﺼﺮَﺓِ«؛ ٢ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺗﻨﻮﯾﻦ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻛَﺘَﺐَ ﺣَﺴَﻦٌ ﺭِﺳَﺎﻟَﺔً ﺇﻟَﯽ ﺃﺧِﯿﻪِ«؛ ٣ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺣﺮﻑ ﻧﺪא؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﺎ ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ! אِﺳْﺘَﻤِﻌِﻲ ﺟَﯿﱢﺪאً ﺇﻟَﯽ אﻷﻧﺒَﺎﺀِ«؛ ٤ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺟَﺎﺀَ אﻷُﺳﺘَﺎﺫُ«؛ ٥ـ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺃﺣﻤَﺪُ ﺟَﺎﺋِﻊٌ«»،ﺫَﻫَﺐَ אﻟﻄّﺎﻟِﺐُ« ﻭ »ﻗُﺮِﺉَ אﻟِﻜﺘَﺎﺏُ«؛ ٦ـ ﻣﺜﻨّﯽ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺟَﺎﺀَ אﻟﻄﱠﺎﻟِﺒﺎﻥِ« ﻭ»ﺃﻟْﻘَﺖِ אﻷُﺳﺘﺎﺫَﺓُ ﻣﺤُﺎﺿَﺮَﺓً ٧ﺟَﯿﱢﺪَﺓً ﻓِﻲ ﻛِﻠَﺎ אﻟﺼﱠﻔﱠﯿْﻦِ«؛ ٧ـ ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﻨْﺠَﺢُ אﻟﻄﱡﻼﺏُ אﻟﻤُﺠْﺘَﻬِﺪُﻭﻥَ«؛ ٨ـ ﺻﻔﺖ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛ ٨ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻫَﺆُﻻﺀِ ﻃُﻠﱠﺎﺏٌ ﻓﺎﺋِﺰُﻭﻥَ« ﻭ »ﺭَﺃَﯾْﺖُ אﻟﻄّﻠَﺒَﺔَ אﻟﻨﱠﺎﺟِﺤِﯿﻦَ«؛ ٩ـ ﻣﺼﻐّﺮ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﺎ ﺑُﻨَﻲﱠ! ﺃﻗِﻢِ אﻟﺼﱠﻼﺓَ«؛ ١٠ـ ﻣﻀﺎﻑ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛ ٩ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻫَﻞْ ﻋِﻨْﺪَכَ ﻛِﺘَﺎﺏُ אﻟﺼﱠﺮْﻑِ؟« ﺗﻤﺮﯾﻦ ٣
ﺩﺭ ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ،אﺳﻤﻬﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﺭא ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ﴿ .١אَﻟْﻤَﺎﻝُ ﻭَאﻟْﺒَﻨُﻮﻥَ ﺯِﯾﻨَﺔُ אﻟْﺤَﯿﺎﺓِ אْﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﻭَאْﻟﺒَﺎﻗِﯿَﺎﺕُ אﻟْﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎﺕُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺑﱢﻚَ ﺛَﻮَאﺑﺎً ﻭَﺧَﯿْﺮٌ ﺃ َﻣﻼً﴾. ١١ ﴿ .٢ﻭﺇﺫَא ﻣَﺴﱠﻜُﻢُ אﻟﻀﱡﺮُ ﻓِﻲ אﻟْﺒَﺤْﺮِ ﺿَﻞﱠ ﻣَﻦْ ﺗَﺪْﻋُﻮﻥَ ﺇﻟﱠﺎ ﺇﯾﱠﺎﻩُ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﻧَﺠﱠﺎﻫُﻢْ ﺇﻟَﯽ אﻟْﺒَﺮﱢ ﺃﻋْﺮَﺿْﺘُﻢْ ﻭَﻛَﺎﻥَ אﻹﻧْﺴَﺎﻥُ ﻛَﻔُﻮﺭאً﴾. ١٢ .٣אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(» :ﺇﺿﺎﻋﺔُ אﻟﻔُﺮْﺻَﺔِ ﻏُﺼﱠﺔٌ«. ١٣ .٤אﻹﻣﺎﻡ אﻟﺼﺎﺩﻕ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴّﻼﻡ(» :אﻟﻌَﺎﻣِﻞُ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ ﺑَﺼِﯿﺮَﺓٍ ﻛﺎﻟﺴﱠﺎﺋِﺮِ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ אﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﻻ ﯾَﺰِﯾﺪُﻩُ ﺳُﺮﻋَﺔُ אﻟﺴﱠﯿْﺮِ ﺇﻟّﺎ ﺑُﻌْﺪאً«. ١٠
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
אَﻟْﻤَﺎﻝُ
אﻝ
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
אﺳﻢ
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
ﺏ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻓﻌﻞ
١ـ ﻭﻗﻮﻉ ﺗﺎی ﻣﺒﺴﻮﻁ ﻭ ﺳﺎﻛﻦ »ﺕْ« ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺫَﻫَﺒَﺖْ ﻭ ﻓَﺮﱠﺕْ؛
٢ـ ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪאی ﻛﻪ ﺣﺮﻑ אﻭﻝ ﻭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻭﺳﻂ ﺁﻥ ،ﻣﺘﺤﺮכ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺣَﺴُﻦَ؛
ﻧَﺼَﺮَ ،ﻓَﻬِﻢَ ﻭ
١٤ ١٥
٣ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻭﻑ »ﺱَ« ﻭ »ﺳَﻮْﻑَ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ﴿ :ﺳَﻨُﺮِﯾﻬِﻢْ ﺁﯾﺎﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ אﻵﻓَﺎﻕِ ﻭَﻓِﻲ ﺃﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ﴾ ﻭ ﴿ﻛَﻠﱠﺎ ﺳَﻮْﻑَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ﴾.؛ ٤ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ١٧ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻟَﻢْ ﯾَﺼِﻞْ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﺇﻟَﯽ אﻟﻤَﺪﺭِﺳَﺔِ ﺑَﻌﺪُ«.؛ 5
١٦
٥ـ אﺗﺼﺎﻝ ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺑﺎﺭﺯ ﻣﺮﻓﻮﻉ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻓَﺘَﺤْﺖُ אﻟﻤُﺼْﺤَﻒَ ﻓَﺘَﻠَﻮْﺕُ ﺁﯾﺎﺕٍ ﻣِﻦَ אﻟﻘُﺮْﺁﻥِ אﻟﻜَﺮِﯾﻢِ«.؛ ٦ـ אﺗﺼﺎﻝ ﻧﻮﻥ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﺛﻘﯿﻠﻪ ﯾﺎ ﺧﻔﯿﻔﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ﴿ :ﻟَﺄُﺻَﻠﱢﺒَﻨﱠﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺟُﺬُﻭﻉِ אﻟﻨﱠﺨْﻞِ﴾ ١٨ﻭ ﴿ﻭﺗَﺎﷲِ ﻟَﺄﻛِِﯿﺪَﻥﱠ ﺃﺻْﻨَﺎﻣَﻜُﻢُ ﺑَﻌْ َﺪ ﺃﻥ ﺗُﻮَﻟﱡﻮא ١٩ ﻣُﺪﺑِﺮﯾﻦَ﴾.؛ ٧ـ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﯾﺎ אﻣﺮ ﻭ ﻧﻬﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺻﯿﻐﮥ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻛَﺘَﺐَ ،ﯾَﻜﺘُﺐُ ،אُﻛﺘُﺐْ ،ﻻ ﺗَﻜﺘُﺐْ؛ ٨ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻑ »ﻗﺪ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻗَﺪْ ﻗَﺎﻣَﺖِ אﻟﺼﱠﻼﺓُ.«. ﺝ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺣﺮﻑ ٢٠
١ـ ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺑﹻ ﻭ ﻓِﻲ؛
٢ـ ﻋﺪﻡ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ،ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻧﺪ ﻣﺴﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﺴﻨﺪ אﻟﯿﻪ ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛ ٢١ ٣ـ ﻧﺪאﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ. ﺗﻤﺮﯾﻦ ٤
אﻟﻒ( ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻓﻌﺎﻝ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. »ﻣَﺎ ﺃﺫْﮐُﺮُ ﺃﻧّﻲ ﻧَﻈَﺮْﺕُ ﻓـِﻲ ﺷَﻲْﺀٍ ﻣِﻦَ ﺫﻟِﻚَ ]אﻷﺩﺏِ אﻟﻌَﺮَﺑـِﻲﱢ[ ﻟِﺄﺣْﺸُﻮَ ﺑِﻪِ ﺣﺎﻓِ َﻈﺘِﻲ ﺃﻭْ ﺃﺳْﺘَﻌِﯿﻦَ ﺑِﻪِ ﻋَﻠَﯽ ﺗَﻬْﺬِﯾﺐِ ﺑَﯿَﺎﻧـِﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻘْﻮِﯾﻢِ ﻟِﺴﺎﻧِـﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻜﺜِﯿﺮِ ﻣﺎﺩﱠﺓِ ﻋِﻠﻤﻲ ﺑِﺎﻟﻠﱡﻐَﺔِ ﻭَאﻷﺩﺏِ ،ﺑَﻞْ ﻛُﻞﱡ ﻣﺎ ﻛﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻱ ﺃﻧّﻨـِﻲ ﻛُﻨْﺖُ ﭐﻣْﺮَﺀً ﺃُﺣِﺐﱡ אﻟْﺠَﻤَﺎﻝَ ﻭَ ﺃﻓْﺘَﺘِﻦُ ﺑِﻪِ ﻛُﻠﱠﻤﺎ ﺭَﺃﯾْﺘُﻪُ ﻝ ﺃﻭ ﺷَﻮאﻃِﺊِ ﻓِـﻲ ﺻُﻮﺭﺓِ אﻹﻧﺴﺎﻥِ ﺃﻭْ ﻣَﻄْﻠَﻊِ אﻟﺒَﺪْﺭِ ﺃﻭ ﻣَﻐﺮِﺏِ אﻟﺸّﻤﺲِ ﺃﻭ ﻫَﺠْﻌَﺔِ אﻟﻠّﯿْﻞِ ﺃﻭ ﯾَﻘْﻈَﺔِ אﻟﻔﺠﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻤَﻢِ אﻟﺠِﺒﺎﻝِ ﺃﻭ ﺳُﻔُﻮﺡِ אﻟﺘﱢﻼ ِ אﻷﻧﻬﺎﺭِ ﺃﻭ ﺃﻣﻮאﺝِ אﻟﺒِﺤﺎﺭِ ﺃﻭ ﻧَﻐْﻤَﺔِ אﻟﻐَﻨﺎﺀِ ﺃﻭ ﺭَﻧﱠﺔِ אﻟﺤِﺪאﺀِ ﺃﻭ ﻣُﺠْﺘَﻤَﻊِ אﻷﻃْﯿﺎﺭِ ﺃﻭ ﻣُﻨْﺘَﺜَﺮِ אﻷﺯْﻫﺎﺭِ ﺃﻭ ﺭِﻗﱠﺔِ אﻟْﺤِﺲﱢ ﺃﻭ ﻋُﺬُﻭﺑَﺔِ אﻟﻨﱠﻔﺲِ ﺃﻭ ﺑَﯿْﺖِ אﻟﺸﱢﻌْﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻄْﻌَﺔِ אﻟﻨﱠﺜْﺮِ ﻓَﻜُﻨْﺖُ ﺃَﻣُﺮﱡ ِﺑﺮَﻭْﺽِ אﻟْﺒَﯿﺎﻥِ ﻣَﺮّאً ﻓَﺈﺫא ﻻﺣَﺖْ ﻟـِﻲ ﺯُﻫْﺮَﺓٌ ﺟﻤﯿﻠﺔٌ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﺯْﻫﺎﺭِﻩِ ،ﺗَﺘَﺄﻟﱠﻖُ ﻓـﻲ ﻏُﺼْﻦٍ ﺯאﻫِﺮٍ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﻏْﺼﺎﻧِﻪِ ﻭَﻗَﻔْﺖُ ﺃﻣَﺎﻣَﻬﺎ ﻭِﻗْﻔَﺔَ אﻟﻤُﺘَﻌَﺠﱢﺐِ ﺑِﻬﺎ אﻟﺤﺎﻧِـﻲ ﻋَﻠَﯿْﻬﺎ אﻟﻤْﺴْﺘَﻬْﺘَﺮِ ﺑِﺤُﺴْﻦَ ﺗَﻜْﻮِﯾﻨِﻬﺎ ﻭَﺇﺷْﺮאﻕِ ﻣَﻨْﻈَﺮِﻫﺎ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻ ﺃﺭﯾﺪُ אﻗْﺘِﻄﺎﻓَﻬﺎ ﺃﻭْ ٢٢ ﺇﺯْﻋﺎﺟَﻬﺎ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﺎﻧِﻬﺎ ،ﺛُﻢﱠ ﺃَﺗﺮُﻛُﻬﺎ ﺣَﯿْﺚُ ﻫِﻲَ«...
ﺏ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ אﻓﻌﺎﻝ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ. ﻻ ﺗَﺨﺎﻓِﻲ ،ﯾَﻬْﺘِﻔُﻮﻥَ ،ﺃﺭْﺳَﺖْ ،ﺗَﺤْﺘَﻔِﻞُ،ﻛﺎﻧُﻮא ،ﺟَﺎﺀَ ،ﻟَﻦْ ﯾَﺴْﺘَﺴْﻠِﻢَ ،ﻣﺎ ﺃﻋْﺪَﺩْﻧﺎ ،ﺗَﻤَﺘﱠﻌُﻮא ،ﻟَﻢْ ﺗَﺸْﺮِﺑُﻮא ............. (١אﻟﻄﱠﻌﺎﻡَ ﻓِﻲ אﻟﻘِﺪْﺭِ. ............ (٢ﺷَﯿْﺌﺎً ﻣِﻦَ אﻟﻤﺎﺀِ. ............. (٣ﻣِﻦَ אﻟﺒَﺤﺮِ ﯾﺎ אﺑْﻨَﺘِﻲ. (٤ﺇﺫא ..............אﻟﺸﱢﺘﺎﺀُ ،ﯾَﻠْﺒَﺲُ אﻟﻨّﺎﺱُ ﻣﻼﺑِﺲَ ﺷَﺘَﻮِﯾﱠﺔً ﻟِﻠْﺤِﻔﺎﻅِ ﻋَﻠَﯽ ﺻِﺤﱠﺘِﻬِﻢْ. (٥ﻇَﻬَﺮَ אﻹﺳْﻼﻡُ ﻭَאﻟْﻌَﺮَﺏُ ..............ﺗَﺤْﺖَ ﻧِﯿﺮِ ﺟَﻬْﻠِﻬِﻢْ ﻭَﺣُﺮُﻭﺑِﻬِﻢْ אﻟْﻘَﺒَﻠِﯿﱠﺔِ. (٦אِﺟْﻠِﺴُﻮא ﻋَﻠﯽ ﺿِﻔﱠﺔِ אﻟﻨﱠﻬﺮِ ﻭَ .............ﺑِﻤَﻨْﻈَﺮِﻩِ אﻟْﺨَﻠﱠﺎﺏِ. ................ (٧אﻟﺸﱠﻌْﺐُ אﻟْﻔِﻠَﺴْﻄِﯿﻨِﻰﱡ ﺃﻣﺎﻡَ אﻟﮑِﯿَﺎﻥِ אﻟﺼﱠﻬْﯿُﻮﻧِﻰﱢ אﻟْﻐَﺎﺻِﺐِ. (٨ﻭَﺻَ َﻠﺖِ אﻟﺴﱠﻔِﯿﻨَﺔُ אﻟﻔَﺮَﻧْﺴِﯿﱠﺔُ ﺇﻟَﯽ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒّﺎﺱ ﻭ .............ﻋِﻨْﺪَ אﻟﻤِﯿﻨﺎﺀِ. ............. (٩אﻷﻣّﺔُ אﻹﺳْﻼﻣِﯿﱠﺔُ ﺑِﻌِﯿﺪِ אﻟﻐَﺪِﯾﺮِ אﻟﺴﱠﻌِﯿﺪِ. ٢٣ (١٠ﮐﺎﻥَ אﻟﻤْﺘﻈﺎﻫِﺮُﻭﻥَ ﻓِـﻲ ﯾَﻮْﻡِ אﻟْﻘُﺪْﺱِ אﻟْﻌَﺎﻟﻤَِﻲﱢ ...............ﺑِﺸِﻌَﺎﺭَאﺕٍ ﺿِﺪﱠ ﺃﻣْﺮِﯾﮑﺎ ﻭَﺇﺳْﺮَאﺋِﯿﻞَ. 6
ﺝ( ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ٢٤ ﴿ .١ﻭَﺇﻥْ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْﺀٍ ﺇﻟﱠﺎ ﻋِﻨْﺪَﻧَﺎ ﺧَﺰَאﺋِﻨُﻪُ ﻭَﻣَﺎ ﻧُﻨَﺰﱢﻟُﻪُ ﺇﻟﱠﺎ ﺑِﻘَﺪَﺭٍ ﻣَﻌْﻠُﻮﻡٍ﴾. ٢٥ ﴿ .٢ﯾُﻨَﺰﱢﻝُ אﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔَ ﺑِﺎﻟﺮﱡﻭﺡِ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻩِ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎﺀُ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎﺩِﻩِ ﺃﻥْ ﺃﻧْﺬِﺭُﻭא ﺃﻧﱠﻪُ ﻟَﺎ ﺇﻟَﻪَ ﺇﻟﱠﺎ ﺃﻧَﺎ ﻓَﺎﺗﱠﻘُﻮﻥِ﴾. ٢٦ .٣אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(»:אَﻟﺤِﻜْﻤَﺔُ ﺿَﺎﻟﱠﺔُ אﻟﻤﺆْﻣِﻦِ ﻓَﺨُﺬِ אﻟﺤِﻜْﻤَﺔَ ﻭَﻟَﻮْ ﻣِﻦْ ﺃﻫْﻞِ אﻟﻨﱢﻔَﺎﻕِ«. ٢٧ .٤אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(» :ﻋِﻈَﻢُ אﻟﺨﺎﻟِﻖِ ﻋِﻨْﺪَכَ ﯾُﺼَﻐﱢﺮُ אﻟﻤﺨﻠﻮﻕَ ﻓِﻲ ﻋَﯿْﻨَﯿْﻚَ«.
ﺩ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ. ﻋِﻨْﺪَ ،ﻓِﻲ ،ﺇﻥﱠ ،ﻟَﻢْ ،ﻣِﻦْ ،ﺇﻟَﯽ ،ﻟَﻌَﻞﱠ .١אِﻧْﺘَﺨَﺒْﺖُ ﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ ﻭَﺣْﺪَﺓً ﺩِﺭאﺳِﯿﱠﺔً ....ﻫَﺬא אﻟْﻔَﺼْﻞِ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﻰﱢ. .٢ﻧَﺬْﻫَﺐُ ﻛُﻞﱠ ﺟُﻤُﻌَﺔٍ ....אﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ אﻟْﻌﺎﻣﱠﺔِ אﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻘَﻊُ ....ﻣَﻨْﺰِﻟِﻨﺎ. .... .٣אﻟْﻤُﺠِﺪﱠ ﻧﺎﺟِﺢٌ. .... .٤ﺃﺧِﻲ ﯾَﺮْﺟِﻊُ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱠﻔَﺮِ. ٢٨ .٥ﺣﺎﻭَﻟْﺖُ אﻟﻘِﯿﺎﻡَ ....ﻣَﻜﺎﻧِﻲ ﻟَﻜِﻨﱠﻨِﻲ ....ﺃﺳْﺘَﻄِﻊْ.
ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ אﯾﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩאﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻣﺸﺎﻫﺪۀ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﺩﺭ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻥ ﺣﻜﻢ ﺩאﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻛﻠﻤﻪ ،אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ אﺳﺖ .ﺩﺭ ﻋﯿﻦ ﺣﺎﻝ ،אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﺗﺸﺨﯿﺺ אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ אﯾﻔﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ .אﻟﺒﺘﻪ אﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺞ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ. ﺗﻤﺮﯾﻦ ٥
ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ )אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ( ﺭא ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ.
ﺟﺰﯾﺮﺓ ﻣﻮﺭﯾﺲ
»ﻫِﻲَ ﺇﺣْﺪَی אﻟْﺠُﺰُﺭِ אﻹﻓْﺮِﯾﻘِﯿﱠﺔِ אﻟْﻮאﻗِﻌﺔِ ﻓِﻲ אﻟْﻤُﺤِﯿﻂِ אﻟْﻬِﻨْﺪِﻱﱢ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻘْﺮُﺑَﺔٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓِ »ﻣَﺪَﻏَﺸْﻘَﺮ« ﻭَﻋَﻠَﯽ ﻣَﺪًی ﻏَﯿْﺮِ ﺑَﻌِﯿﺪٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰאﺋِﺮَ »ﺳِﯿﺸِﯿﻞ« َﻭﻫِﻲَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓٌ ﻗَﻔْﺮאﺀُ ﺑَﻠْﻘَﻊٌ ﻟَﯿْﺲَ ﺑِﻬَﺎ ﺇﻟّﺎ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱡﮑﺎﻥِ אﻟﺴﱡﻮﺩِ ﻣُﺘَﻔَﺮﱢﻗِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟِﺒَﺎﻟِﻬﺎ ﻭَﻏﺎﺑﺎﺗِﻬﺎ ﯾَﺴْﺘَﻌْﺒِﺪُﻫُﻢْ ﺑِﻀْﻌَﺔُ ﺃﻓْﺮאﺩٍ ﻣِﻦَ אﻟﻤﻬﺎﺟِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِّﯿﻦَ אﻟﻨّﺎﺯِﻟِﯿﻦَ ﺑَﯿْﻨَﻬُﻢْ ﻭَﯾُﺴَﺨﱢﺮُﻭﻧَﻬُ ْﻢ ﻓِﻲ ﺣِﺮאﺛَﺔِ אﻷﺭْﺽِ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒَﺎﺗِﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﺨْﺮאﺝِ ﻣَﻌَﺎﺩِﻧﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒﺎﻁِ ﺃﻣْﻮאﻟِﻬﺎ ﻭَﺗَﻘْﻠِﯿﻢِ ٢٩ ﺃﺷْﺠﺎﺭِﻫﺎ ،ﮐَﻤﺎ ﻫُﻮَ ﺷَﺄْﻥُ אﻟﻤﺴﺘَﻌْﻤِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِﱢﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟَﻤِﯿﻊِ אﻷﺻْﻘﺎﻉِ אﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﻌِﯿﺸُﻮﻥَ ﻓِﯿﻬﺎ«.
7
ﭘﯽﻧﻮﺷﺘﻬﺎ .١ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻮאﺿﻌﯽ אﺯ ﺩﻫﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ אﺯ ﺁﻥ ﺟﺎ אﺩא ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣﻠﻖ ،ﻟﺴﺎﻥ ﻭ ﺷﻔﺘﯿﻦ )ﻟﺐﻫﺎ(. .٢ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻣﺆﻣﻦ ﺯﯾﺮכ אﺳﺖ«. .٣ﻭﺳﺎﺋﻞ אﻟﺸﯿﻌﻪ ،ﺷﯿﺦ ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ،ﺝ ،٤ﺹ ،٢٧ﺑﻪ ﻧﻘﻞ אﺯ אﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻧﻤﺎﺯ ﺳﺘﻮﻥ ﺩﯾﻦ אﺳﺖ«. .٤ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻛﺘﺎﺏ ﻧﺤﻮ ﺭא ﺧﻮאﻧﺪﻡ« .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﻜﺴﺎﻧﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺘﻮאﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭא ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ
ﺟﻤﻠﻪ ﯾﺎ ﻛﻼﻡ ،ﺁﻥ ﺗﺮﻛﯿﺐ אﺳﻨﺎﺩی אﺳﺖ ﻛﻪ אﺯ ﺩﻭ ﻛﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻞ )ﻣﻔﯿﺪ( ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺭ .ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ٣٢٦ﻭ٣٢٧؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ אﻟﻐﻼﺋﯿﻨﯽ ،ﺝ ،١ﺹ١٤ﻭ١٥؛ ﺻﺮﻑ ﺳﺎﺩﻩ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ،ﺹ١٨؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ )ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ( ،ﺣﻤﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪی ،ﺹ٢٥ـ٢٣؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،אﺣﻤﺪ אﻣﯿﻦ ﺷﯿﺮאﺯی ،ﺹ٢٣ﻭ.٢٤ .٥אﻻﺳﻢ :ﻫﻮ ﻣﺎ ﺩﻝ ّﺑﺬאﺗﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﯽﺀ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺃﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﯾﻌﺮﻑ ﺑﺎﻟﻌﻘﻞ ،ﻭ ﻫﻮ ﻓﯽ אﻟﺤﺎﻟﺘﯿﻦ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺘﺮﻥ ﺑﺰﻣﺎﻥ .ﺭ.ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ٥٣؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ )ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ( ،ﺝ ،٢ﺹ٢٥؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،ﺝ ،١ﺹ٢٤؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﻭ אﺻﻮﻝ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ ﺗﺮﮐﯿﺐ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮאﻧﺴﺎﺭی ،ﺹ٧؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ،ﺝ ،١ﺹ.٢٣ .٦אﻟﻔﻌﻞ :ﻛﻠﻤﺔ ﺗﺪﻝّ ﻋﻠﯽ ﺣﺼﻮﻝ ﺷﻲﺀ ﻓﻲ אﻟﺰﻣﺎﻥ אﻟﻤﺎﺿﻲ ﺃﻭ אﻟﺤﺎﺿﺮ ﺃﻭ אﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ .אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﺔ ،ﺝ ،١ﺹ٢٣؛ ﻧﯿﺰ ﺭ .ک :ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،ﺹ.٢٤ .٧אﻟﻤﺤﺎﺿﺮﺓ :ﺳﺨﻨﺮאﻧﯽ. .٨ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ אﺳﺖ ﺻﻔﺖ )ﻧﻌﺖ( ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ،אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺨﺘﺺ אﺳﻢ ﻧﯿﺴﺖ. .٩ﺭ .ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ ٥٣؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی ،ﺹ.١٤ .١٠ﻛﻬﻒ٤٦/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻣﺎﻝ ﻭ ﭘﺴﺮאﻥ ﺯﯾﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﻧﯿﺎﯾﻨﺪ ،ﻭ ﻧﯿﻜﯿﻬﺎی ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ אﺯ ﻧﻈﺮ ﭘﺎﺩאﺵ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ אﺯ ﻧﻈﺮ אﻣﯿﺪ ]ﻧﯿﺰ[ ﺑﻬﺘﺮ אﺳﺖ«. .١١אﺳﺮאﺀ٦٧/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺻﺪﻣﻪאی ﺭﺳﺪ ،ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭא ﺟﺰ אﻭ ﻣﯽﺧﻮאﻧﯿﺪ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ]ﻭ ﻓﺮאﻣﻮﺵ[ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ]ﺧﺪא[ ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺸﻜﯽ ﺭﻫﺎﻧﯿﺪ ،ﺭﻭﯾﮕﺮﺩאﻥ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ،ﻭ אﻧﺴﺎﻥ ﻫﻤﻮאﺭﻩ ﻧﺎﺳﭙﺎﺱ אﺳﺖ«. .١٢ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺣﮑﻤﺖ ١١٨؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :אﺯ ﺩﺳﺖ ﺩאﺩﻥ ﻓﺮﺻﺖ אﻧﺪﻭﻫﯽ ﮔﻠﻮﮔﯿﺮ אﺳﺖ«. .١٣אﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﯽ ،ﺗﺮﺟﻤﻪ :ﻣﺼﻄﻔﻮی ،ﺝ ،١ﺹ٥٤؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺼﯿﺮﺕ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﯿﺮאﻫﻪ ﻣﯽﺭﻭﺩ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺎﺏ ﻛﻨﺪ אﺯ ﻫﺪﻑ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﮔﺮﺩﺩ«. .١٤ﻓﺘﺤﮥ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮﻑِ אﻭّﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﮥ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻨﺎﯾﯽ אﺳﺖ ،ﻧﻪ אﻋﺮאﺑﯽ ،אﺯ אﯾﻦﺭﻭ ،אﻣﺜﺎﻝ »ﺣَﺬَﺭَ« ﺩﺭ ﺁﯾﮥ ﻣﺒﺎﺭک ﴿ﯾﺠْﻌَﻠُﻮﻥَ ﺃﺻَﺎﺑِﻌَﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﺁﺫَאﻧِﻬِﻢْ ﻣِﻦَ אﻟﺼﱠﻮَאﻋِﻖِ ﺣَﺬَﺭَ אﻟﻤَﻮْﺕِ) ﴾ ...ﺑﻘﺮﻩ(١٩/؛ )ﺗﺮﺟﻤﻪ»:אﺯ ]ﻧﻬﯿﺐ[ ﺁﺫﺭﺧﺶ ]ﻭ[ ﺑﯿﻢ ﻣﺮگ ،ﺳﺮ אﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﻧﻬﻨﺪ («....אﺯ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺯﯾﺮא »ﺣَﺬَﺭَ« ﻣﺼﺪﺭ אﺳﺖ ﻭ אﺯ אﻧﻮאﻉ אﺳﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ אﺯ ﺟﻨﺒﮥ ﻧﺤﻮی ،ﻣﻔﻌﻮﻝٌ ﻟﻪ )ﻷﺟﻠﻪ( אﺳﺖ ،ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﻓﺘﺤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ. .١٥ﻓﺼّﻠﺖ٥٣/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺑﻪ ﺯﻭﺩی ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ אﻓﻘﻬﺎ]ی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ[ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺑﺪﯾﺸﺎﻥ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ«. .١٦ﺗﻜﺎﺛﺮ٣/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ אﺳﺖ ،ﺯﻭﺩא ﻛﻪ ﺑﺪאﻧﯿﺪ«. .١٧אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ ،אﺩﻭאﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﻓﻌﻞ ﻭאﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ ،ﻓﻌﻞ ﺭא ﻣﺠﺰﻭﻡ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ .אﯾﻦ אﺩﻭאﺕ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ :ﻟﻢ ،ﻟﻤّﺎ ،ﻻی ﻧﻬﯽ ﻭ אﺩﻭאﺕ ﺷﺮﻁ ،ﻛﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺑﻌﺪ ﺧﻮאﻫﺪ ﺁﻣﺪ. .١٨ﻃﻪ٧١/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﺮ ﺗﻨﻪﻫﺎی ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺩאﺭ ﻣﯽﺁﻭﯾﺰﻡ«. .١٩אﻧﺒﯿﺎﺀ٥٧/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪא ﻛﻪ ﭘﺲ אﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﺸﺖ ﻛﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﯿﺪ ،ﻗﻄﻌﺎً ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺑﺘﺎﻧﺘﺎﻥ ﺗﺪﺑﯿﺮی ﺧﻮאﻫﻢ ﻛﺮﺩ«. .٢٠אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺣﺬﻑ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ،ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻕِ« ﺩﺭ »ﻭﻗِﻨَﺎ ﻋَﺬَאﺏَ אﻟﻨﱠﺎﺭِ« ﻛﻪ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﻭﻗﺎﯾﺔ« אﺳﺖ ﯾﺎ »ﺃﺏ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭאﻗﻊ »ﺃﺑﻮ« ﺑﻮﺩﻩ אﺳﺖ. .٢١ﺭ .ک :ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی ،ﺝ ،١ﺹ١٤؛ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺮﻑ ،ﻋﺒﺪ אﻟﺮﺳﻮﻝ ﻛﺸﻔﯽ ،ﺹ.١٨
8
.٢٢אﻟﻨﻈﺮאﺕ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ ،ﺝ ،١ﺹ٥ﻭ٦؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻧﺪאﺭﻡ ﻛﻪ ﭼﯿﺰی אﺯ אﺩﺑﯿﺎﺕ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﺪﻑ ﻛﻪ אﺯ ﺁﻥ ﺭﻫﮕﺬﺭ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺁﻛﻨﺪﻩ ﻛﻨﻢ ﯾﺎ ﺑﺮאی אﺻﻼﺡ ﺑﯿﺎﻥ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﯾﺎ אﻓﺰאﯾﺶ ]ﺩאﻣﻨﮥ[ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﻭ אﺩﺑﯿﻢ ،ﺳﻮﺩ ﺟﻮﯾﻢ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺄﻟﻪ אﯾﻦ ﺑﻮﺩﻩ אﺳﺖ ﻛﻪ ﯾﻜﺴﺮ ﺩﻭﺳﺘﺪאﺭ ﻭ ﺷﯿﻔﺘﮥ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩﻩאﻡ؛ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﻨﻢ ]ﭼﻪ[ ﺩﺭ ﭼﻬﺮۀ ﺁﺩﻣﯽ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻃﻠﻮﻉ ﻣﺎﻩ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻏﺮﻭﺏ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺁﺭאﻣﺶ ﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﺷﺐ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﭙﯿﺪﻩﺩﻣﺎﻥ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻗﻠﮥ ﻛﻮﻫﻬﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺩאﻣﻨﮥ ﺗﭙﻪﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﺣﻞ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ אﻣﻮאﺝ ﺩﺭﯾﺎﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻧﻐﻤﮥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻃﻨﯿﻦ ﺁﻭאﺯ ]ﺳﺎﺭﺑﺎﻧﺎﻥ[ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ]ﻫﯿﺎﻫﻮی[ ﺟﻤﻊ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺷﻜﻮﻓﻪﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻮ[ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺣﺲ ﻭ ﺣﺎﻟﯽ ﻟﻄﯿﻒ ﻭ אﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﯿﺮﯾﻦ، ﯾﺎ ﺩﺭ אﺑﯿﺎﺗﯽ אﺯ ﺷﻌﺮی ﯾﺎ ﺑﺮﯾﺪﻩאی אﺯ ﻧﺜﺮ] .ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ[ אﺯ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ]אﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ[ ﺑﯿﺎﻥ ﮔﺬﺭ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ]אﺯ ﺁﻥ ﻣﯿﺎﻥ[ ﺷﻜﻮﻓﻪאی ﺯﯾﺒﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺴﺎﺭی ﻗﺸﻨﮓ ﻣﯽﺩﺭﺧﺸﯿﺪ ،ﺩﺭ ﺑﺮאﺑﺮ ﺁﻥ ﺷﮕﻔﺖ ﺯﺩﻩ ﻣﯽאﯾﺴﺘﺎﺩﻡ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺧﻢ ﻣﯽﺷﺪﻡ ﻭ אﺯ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﻃﺮאﻭﺕ ﺟﻠﻮۀ ﺁﻥ ﺷﯿﺪא ﻣﯽﺷﺪﻡ ]ﭼﻨﺪאﻥ ﻛﻪ[ ﻣﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﯿﺪﻥ ﻭ ﺻﺪﻣﻪ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﯿﺪא ﻧﻤﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ]אﺯ אﯾﻦﺭﻭ[ ﺁﻥ ﺭא ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ «... .٢٣אﻟﻬُﺘﺎﻑ :ﺷﻌﺎﺭ؛ אﻹﺭﺳﺎﺀ :ﻟﻨﮕﺮ אﻧﺪאﺧﺘﻦ؛ אﻻﺣﺘﻔﺎﻝ :ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ אﻻﺳﺘﺴﻼﻡ :ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻥ؛ אﻹﻋﺪאﺩ :ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻥ؛ אﻟ ﱠﺘﻤَﺘﱡﻊ :ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﺪﻥ ،ﻟﺬﺕ ﺑﺮﺩﻥ؛ אﻟﻘِﺪﺭ :ﺩﯾﮓ ،ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ؛ אﻟﺸَﺘَﻮﯾﺔ :ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﯽ؛ אﻟﺤِﻔﺎﻅ ﻋَﻠَﯽ :ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ،ﻣﺮאﻗﺒﺖ ،ﺣﻔﻆ؛ אﻟﻨِﯿﺮ :ﯾﻮﻍ؛ אﻟﻘَﺒَﻠِﯿﺔ :ﻗﺒﯿﻠﻪאی؛ אﻟﻀﱢﻔﱠﺔ :ﺳﺎﺣﻞ ،ﮐﺮאﻧﻪ؛ אﻟﺨَﻠﱠﺎﺏ: ﮔﯿﺮא ،ﺩﻟﻔﺮﯾﺐ ،ﺩﻟﮑﺶ ،ﺟﺬאﺏ ،ﺟﺎﻟﺐ ،ﺩﯾﺪﻧﯽ؛ אﻟﮑِﯿﺎﻥ :ﺭژﯾﻢ؛ אﻟﻤﯿﻨﺎﺀ :ﺑﻨﺪﺭ؛ אﻟﻤُﺘَﻈﺎﻫِﺮ :ﺗﻈﺎﻫﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ؛ ﯾَﻮﻡَ אﻟﻘُﺪﺱِ אﻟﻌَﺎﻟَﻤِﯽّ :ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺪﺱ. .٢٤ﺣﺠﺮ٢١/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﻣﺎﺳﺖ ،ﻭ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭא ﺟﺰ ﺑﻪ אﻧﺪאﺯﻩאی ﻣﻌﯿﻦ ﻓﺮﻭ ﻧﻤﯽﻓﺮﺳﺘﯿﻢ«. .٢٥ﻧﺤﻞ٢/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﺭא ﺑﺎ »ﺭﻭﺡ« ،ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ،ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ אﺯ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮאﻫﺪ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﻛﻪ ﺑﯿﻢ ﺩﻫﯿﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮﺩی ﺟﺰ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ .ﭘﺲ אﺯ ﻣﻦ ﭘﺮﻭא ﻛﻨﯿﺪ«. .٢٦ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺣﮑﻤﺖ٨٠؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺣﻜﻤﺖ ﮔﻤﺸﺪۀ ﻣﺆﻣﻦ אﺳﺖ .ﺣﻜﻤﺖ ﺭא ﻓﺮא ﮔﯿﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ אﺯ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ«. .٢٧ﻫﻤﺎﻥ ،ﺣﮑﻤﺖ ١٢٩؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ אﻧﺪﯾﺸﻪאﺕ ،ﺁﻓﺮﯾﺪﻩ ﺭא ﺧﺮﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﯾﺪﻩאﺕ«. .٢٨אﻟﻮَﺣﺪَﺓ אﻟﺪِﺭאﺳِﯿﱠﺔ :ﻭאﺣﺪ ﺩﺭﺳﯽ؛ אﻟﻔَﺼﻞ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﯽّ :ﻧﯿﻤﺴﺎﻝ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ،ﺗﺮﻡ؛ אﻟﺤَﺪِﯾﻘَﺔ אﻟﻌَﺎﻣﱠﺔ :ﭘﺎﺭک ﻋﻤﻮﻣﯽ؛ אﻟﻤُﺠِﺪّ :ﮐﻮﺷﺎ ،ﺗﻼﺷﮕﺮ؛ אﻟﻨﺎﺟِﺢ ،ﻣﺆﻓﻖ، ﮐﺎﻣﯿﺎﺏ ،ﭘﯿﺮﻭﺯ؛ אﻟﻤُﺤﺎﻭَﻟَﺔ :ﺗﻼﺵ ﻭ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮﺩﻥ. .٢٩אﻟﻔﻀﯿﻠﺔ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ ،ﺹ١٧؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺟﺰﯾﺮۀ ﻣﻮﺭﯾﺲ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺟﺰאﯾﺮ ﺁﻓﺮﯾﻘﺎ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ אﻗﯿﺎﻧﻮﺱ ﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﻜﯽ ﺟﺰﯾﺮۀ ﻣﺎﺩאﮔﺎﺳﻜﺎﺭ ،ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﻪאی ﻧﻪ ﭼﻨﺪאﻥ ﺩﻭﺭ אﺯ ﺟﺰאﺋﺮ ﺳﯿﺴﯿﻞ ،ﻭאﻗﻊ אﺳﺖ .אﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮﻩ ،ﺧﺸﻚ ﻭ ﺑﯽ ﺁﺏ ﻭ ﻋﻠﻒ אﺳﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺗﻌﺪאﺩی אﻧﺪک אﺯ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺳﯿﺎﻩ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻩﻫﺎ ﻭ ﺑﯿﺸﻪﺯאﺭﻫﺎی ﺁﻥ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ ،ﻛﺴﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻧﺪאﺭﺩ] .ﺑﯿﭽﺎﺭﮔﺎﻧﯽ[ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻋﺪﻩאی ﻣﻬﺎﺟﺮ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩאﻧﺪ ﻭ[ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﻜﻨﯽ ﮔﺰﯾﺪﻩאﻧﺪ אﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ אﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﺨﻢ ﺯﺩﻥ ﺯﻣﯿﻦ ،ﻛﺎﺷﺘﻦ ﺑﺬﺭ ،אﺳﺘﺨﺮאﺝ ﻣﻌﺎﺩﻥ ،ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺛﺮﻭﺗﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﻫﺮﺱ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ]ﻫﻤﺎﻥ[ ﻋﺎﺩﺕ]ﺩﯾﺮﯾﻨﮥ[ אﺳﺘﻌﻤﺎﺭﮔﺮאﻥ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ«.
9
ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮﺣﻤﻦ אﻟﺮﺣﯿﻢ ﺻﺮﻑ ﻋﺮﺑﯽ )(١
ﺟﻠﺴﮥ ﺩﻭﻡ
ﻛﻠﯿﺎﺕ )(٢ אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ
אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ 9ﺗﻌﺮﯾﻒ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ؛ 9ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻈ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﮐﻼﻡ؛ 9אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ.
ﺩﺭﺁﻣﺪ אﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ אﻟﻔﺒﺎی ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺣﺮﻭﻑ ﻏﯿﺮ ﻋﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ אﺯ ﻋﻼﺋـﻢ ﻣﺨـﺼﻮﺹ ﺩﺭ אﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥ ،ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻭ ﺗﺎی ﻣﺪﻭّﺭﻩ ،ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ ،ﺩﺭ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻـﺮﻑ ﻭ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﺻـﻮﺕ ،ﻟﻔـﻆ، ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ.
ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻣﻌﻨﺎی ﻟﻐﻮی :ﺻﺮﻑ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮔﺮﺩאﻧﯿﺪﻥ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ אﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﯾﮕﺮ אﺳﺖ. ﻣﻌﻨﺎی אﺻﻄﻼﺣﯽ :ﺻﺮﻑ ﻋﻠﻤﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻠﻤﻪאی ﺭא ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﺁﻭﺭﯾﻢ ﺗﺎ אﺯ ﺁﻥ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﯾﺪ. אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺩﺭ ﻫﻤﮥ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺨﺘﺺ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ .ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﺭﻓﺘﻦ« ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺭﻓﺘﻢ ،ﺭﻓﺘﯽ ،ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ،ﺑﺮﻭ ،ﻣﺮﻭ ،ﺭﻭ ﻭ ﺭﻭﺵ ،ﻛﻪ ﻫﻤﮕﯽ אﺯ ﯾﻚ ﺭﯾﺸﻪאﻧﺪ ،ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ .ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »אَﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﻭאژﻩﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺭא ﺳﺎﺧﺖ: ﻧَﺼَﺮَ ،ﻧَﺎﺻَﺮ ،אِﺳْﺘَﻨْﺼَﺮَ ،ﯾَﻨْﺼُﺮُ ،אُﻧْﺼُﺮْ ،אِﻧْﺘِﺼَﺎﺭ ،ﻧَﺎﺻِﺮ ،ﻣَﻨْﺼُﻮﺭ ﻭ ﺃﻧْﺼَﺎﺭ ﺑﺮﺧﯽ אﺯ אﯾﻦ ﻭﺟﻮﻩ ،ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ ١٤ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ٦ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﺩ .ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ،אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ﻭﺟﻮﻩ ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﯾﻚ ،ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩאﺭﻧﺪ. ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ אﯾﻦ ،ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎﺏ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ אﺣﺘﺴﺎﺏ ﺁﻧﻬﺎ ،ﻭﺟﻮﻩ ﻭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﭘﺮﺷﻤﺎﺭی אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »אﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﯾﺪ.
2
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ،ﻛﻠﻤﻪ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﻭאژﻩ ،ﺧﺎﺭﺝ אﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ אﻧﻔﺮאﺩی ﺑﺤﺚ ﻣﯽﻛﻨﺪ .ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺻﺮﻑ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ אﺳﺖ ﻭ אﺯ ﺣﺮﻑ ،ﺩﺭ אﯾﻦ ﻋﻠﻢ ،ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺁﯾﺪ .ﭼﺮא ﮐﻪ ﺣﺮﻑ ﺷﻜﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﻛﻨﺪ.
ﺗﻤﺮﯾﻦ ١
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺯﯾﺮ ،ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ ﻭ ﻭﺟﻮﻫﯽ ﺭא ﻛﻪ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺎﺩﺭ »אﻟﺤُﺐّ ،אﻟﻜَﻼﻡ ﻭ אﻟﺨُﺮُﻭﺝ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ،ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ. אﻟﻔَﺘﺢ :ﻓَﺘَﺢَ )ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ١٣ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﯾَﻔﺘَﺢُ )ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ ١٣ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،אِﻓﺘَﺢْ )ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﻓَﺎﺗِﺢ )אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﻣَﻔﺘُﻮﺡ )אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ٥ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ( ،ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ :ﻓَﺘﱠﺢَ ،ﻓَﺎﺗَﺢَ ،ﺗَﻔَﺘﱠﺢَ، אِﻓﺘَﺘَﺢَ ،אِﻧﻔَﺘَﺢَ ﻭ אِﺳﺘَﻔﺘَﺢَ ،ﻓَﺘﱠﺎﺡ )ﺻﯿﻐﮥ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( ﻭ ﻣِﻔﺘَﺎﺡ )אﺳﻢ אﺑﺰאﺭ(.
ﻓﻮאﯾﺪ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﺗﻼﺵ ﺑﺮאی ﯾﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪאی אﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻮאﯾﺪی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮאﻩ ﺧﻮאﻫﻨﺪ ﺩאﺷﺖ .ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻧﺪ ﺳﻪ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻛﻠﯽ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ אﻫﻤﯿﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ: .١ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺺ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ؛ .٢ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺩﻗﯿﻖ ﻭאژﻩﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺻﺮﻓﯽ ﺁﻧﻬﺎ ،ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ אﺳﺖ؛ .٣ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭאژﻩﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮאی ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﯿﺎﺯ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻭ אﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﻋﺮﺏ.
ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻆ ،ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺻﻮﺕ :ﻫﺮ ﺻﺪאﯾﯽ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﯿﺪﻥ אﺳﺖ ﺻﻮﺕ ﻧﺎﻡ ﺩאﺭﺩ .אﻣﺎ ﺁﯾﺎ ﻫﺮ ﺻﻮﺗﯽ ﺭא ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﻟﻔﻆ ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻭאژﻩ ﻧﺎﻣﯿﺪ؟ ١ ﻧﻪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻟﻔﻆ ﺻﺪאﯾﯽ אﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜّﻞ אﺯ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﺮﻑ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺗﻜﯿﻪ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ אﺳﺖ .١ :ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ .٢ﻣﻬﻤﻞ. אﻟﻒ( ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ :ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺇﻧﺴﺎﻥ« ﻭ »ﻗَﻤَﺮ« .ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ »ﻛﻠﻤﻪ« ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. ﺏ( ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ :ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺧَﺴَﻦ« ﻭ »ﻓَﻤَﺮ«. »ﻛﻠﻤﻪ« ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ »ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ« ،ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻓَﺮَﺱٌ«» ،ﯾﻜْﺘُﺐُ«» ،ﻫﻞْ«» ،ﻗَﺎﻝَ«» ،ﻗَﻠَﻢ« ﻭ »ﻣِﻦْ«. ﺟﻤﻠﻪ :ﺩﺭ אﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪאی אﺯ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺪא ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺭﻭی ﻫﻢ ﺭﻓﺘﻪ ،ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ אﻓﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻭאﻗﻊ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ .ﺑﻪ אﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻭאژﻩ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ אﺭﺗﺒﺎﻁאﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ ﺭא ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ. ﻛﻼﻡ :ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ אﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ אﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪאی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﻣﻌﻨﺎی ﻛـﺎﻣﻠﯽ אﺯ ﺁﻥ ﺑﻔﻬﻤـﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :אﻟﻤﺆﻣﻦُ ﻛَﯿﱢﺲٌ«» ٢،אَﻟﺼﱠﻠَﻮﺓُ ﻋَﻤُﻮﺩُ אﻟﺪّﯾﻦ« ٣ﻭ »ﻗﺮﺃﺕُ ﻛﺘﺎﺏَ אﻟﻨﱠﺤْﻮِ«؛ ٤ﯾﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦ ﺩﺳﺖ ﻛـﻪ אﻥ ﺷـﺎﺀ אﷲ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﺱ ﻧﺤﻮ ﺑﺎ אﻧﻮאﻉ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ.
3
ﺗﻤﺮﯾﻦ ٢
ﺑﺎ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ،ﺻﻮﺕ ،ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ )ﻛﻠﻤﻪ( ،ﻣﻬﻤﻞ ﻭ ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ( ﺭא ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺯﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ ﺻَﻬِﯿﻞٌ )ﺷﯿﻬﮥ אﺳﺐ( אﻟﺤَﺴَﺪُ ﻣَﺬﻣُﻮﻡٌ ﻣُﻨْﺬُ ﺇﺱّ )ﺻﺪאﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮאی ﺭאﻧﺪﻥ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ(. ﺿَﻮْﺕٌ ﺑﻐﺪאﺩ ﺧَﺮِﯾﺮُ אﻟﻤِﯿﺎﻩ )ﺷﺮﺷﺮ ﺁﺏ( ﻋﺒﺪאﷲ ﻧَﻨْﺼَﺮِﻑُ
ﺻﻮﺕ
ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ 3
ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ
ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ( 3
אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ אﺳﺖ :אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ. ١ـ אﺳﻢ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠّﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺫאﺕ ﯾﺎ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﺑﺪﻭﻥ אﯾﻨﻜﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ٥،ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻋَﻠﻲ ،ﺩَﺟَﺎﺟَﺔٌ ،ﺣَﺠَﺮٌ ﻭ ﻋَﻘﻞٌ؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ ﺫאﺕ אﻧﺴﺎﻥ ،ﺣﯿﻮאﻥ ﻭ ﺷﯽﺀ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎی אﻧﺘﺰאﻋﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ. ٢ـ ﻓﻌﻞ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی ،ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی ﻭ ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺣﺎﻝ ﯾﺎ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ؛ ٦ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻛَﺘَﺐَ«» ،ﯾَﻨْﺼُﺮُ«» ،ﺳَﯿَﺴْﺘَﺤْﺴِﻦُ« ﻭ »אِﺫْﻫَﺐْ«؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ ،ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﻭ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی ،ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ. ٣ـ ﺣﺮﻑ :ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩی ﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺪאﺭﺩ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮאی ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﯾﺎ ﺟﻤﻼﺕ ﺑﻪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ ،ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺪא ﻣﯽﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻛﹷ ،ﺑﹻ ،ﻣِﻦْ ،ﻟِـ ،ﺃﻥﱠ ،ﻟَﻦْ ﻭ ﻟَﻮْ. ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺩﯾﮕﺮ ،ﺩﺭ ﺗﻌﺮﯾﻒ אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﺧﯿﻞ אﺳﺖ: .١ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ؛ .٢ﺯﻣﺎﻥ. אﮔﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻫﻢ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ ،ﻓﻌﻞ אﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣَﺴُﻦَ ،ﮐَﺮُﻡَ ،ﺻَﻠﱠﯽ ﻭ אِﺳﺘَﺮﺣَﻢَ؛ ﺣﺎﻝ אﮔﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻭﻟﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ אﺳﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﮐِﺘﺎﺏٌ ،ﻋَﻠِﻲﱞ ،ﻓَﺮَﺱٌ ،ﺑَﯿﺖٌ ﻭ ﻣِﻨﻀَﺪَﺓٌ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﻑ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺇﻟَﯽ ،ﻓِﻲ ،ﻋَﻠَﯽ ،ﺑﹻ ﻭ ﺃﻥْ. ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﯿﻖ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ אﺳﻢ אﺯ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﻛﻤﻚ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﻤﻪ ،ﺑﺮאی ﺗﺸﺨﯿﺺ אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ،ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﺗﺎ ﺣﺪّ ﺯﯾﺎﺩی ،ﻧﻮﻉ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺭא ﺑﺪﻭﻥ ﺩאﻧﺴﺘﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺩאﺩ .אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﯿﻚ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ: אﻟﻒ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ 4
١ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺮّ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺫَﻫَﺒﺖُ ﺇﻟَﯽ ﺑَﯿﺖِ ﻋَﻠِﻲﱟ« ﻭ »ﺳَﺎﻓَﺮﺕُ ﺇﻟَﯽ אﻟﺒَﺼﺮَﺓِ«؛ ٢ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺗﻨﻮﯾﻦ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻛَﺘَﺐَ ﺣَﺴَﻦٌ ﺭِﺳَﺎﻟَﺔً ﺇﻟَﯽ ﺃﺧِﯿﻪِ«؛ ٣ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺣﺮﻑ ﻧﺪא؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﺎ ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ! אِﺳْﺘَﻤِﻌِﻲ ﺟَﯿﱢﺪאً ﺇﻟَﯽ אﻷﻧﺒَﺎﺀِ«؛ ٤ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺟَﺎﺀَ אﻷُﺳﺘَﺎﺫُ«؛ ٥ـ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺃﺣﻤَﺪُ ﺟَﺎﺋِﻊٌ«»،ﺫَﻫَﺐَ אﻟﻄّﺎﻟِﺐُ« ﻭ »ﻗُﺮِﺉَ אﻟِﻜﺘَﺎﺏُ«؛ ٦ـ ﻣﺜﻨّﯽ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺟَﺎﺀَ אﻟﻄﱠﺎﻟِﺒﺎﻥِ« ﻭ»ﺃﻟْﻘَﺖِ אﻷُﺳﺘﺎﺫَﺓُ ﻣﺤُﺎﺿَﺮَﺓً ٧ﺟَﯿﱢﺪَﺓً ﻓِﻲ ﻛِﻠَﺎ אﻟﺼﱠﻔﱠﯿْﻦِ«؛ ٧ـ ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﻨْﺠَﺢُ אﻟﻄﱡﻼﺏُ אﻟﻤُﺠْﺘَﻬِﺪُﻭﻥَ«؛ ٨ـ ﺻﻔﺖ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛ ٨ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻫَﺆُﻻﺀِ ﻃُﻠﱠﺎﺏٌ ﻓﺎﺋِﺰُﻭﻥَ« ﻭ »ﺭَﺃَﯾْﺖُ אﻟﻄّﻠَﺒَﺔَ אﻟﻨﱠﺎﺟِﺤِﯿﻦَ«؛ ٩ـ ﻣﺼﻐّﺮ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﯾَﺎ ﺑُﻨَﻲﱠ! ﺃﻗِﻢِ אﻟﺼﱠﻼﺓَ«؛ ١٠ـ ﻣﻀﺎﻑ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛ ٩ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻫَﻞْ ﻋِﻨْﺪَכَ ﻛِﺘَﺎﺏُ אﻟﺼﱠﺮْﻑِ؟« ﺗﻤﺮﯾﻦ ٣
ﺩﺭ ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ،אﺳﻤﻬﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﺭא ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ﴿ .١אَﻟْﻤَﺎﻝُ ﻭَאﻟْﺒَﻨُﻮﻥَ ﺯِﯾﻨَﺔُ אﻟْﺤَﯿﺎﺓِ אْﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﻭَאْﻟﺒَﺎﻗِﯿَﺎﺕُ אﻟْﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎﺕُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺑﱢﻚَ ﺛَﻮَאﺑﺎً ﻭَﺧَﯿْﺮٌ ﺃ َﻣﻼً﴾. ١١ ﴿ .٢ﻭﺇﺫَא ﻣَﺴﱠﻜُﻢُ אﻟﻀﱡﺮُ ﻓِﻲ אﻟْﺒَﺤْﺮِ ﺿَﻞﱠ ﻣَﻦْ ﺗَﺪْﻋُﻮﻥَ ﺇﻟﱠﺎ ﺇﯾﱠﺎﻩُ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﻧَﺠﱠﺎﻫُﻢْ ﺇﻟَﯽ אﻟْﺒَﺮﱢ ﺃﻋْﺮَﺿْﺘُﻢْ ﻭَﻛَﺎﻥَ אﻹﻧْﺴَﺎﻥُ ﻛَﻔُﻮﺭאً﴾. ١٢ .٣אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(» :ﺇﺿﺎﻋﺔُ אﻟﻔُﺮْﺻَﺔِ ﻏُﺼﱠﺔٌ«. ١٣ .٤אﻹﻣﺎﻡ אﻟﺼﺎﺩﻕ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴّﻼﻡ(» :אﻟﻌَﺎﻣِﻞُ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ ﺑَﺼِﯿﺮَﺓٍ ﻛﺎﻟﺴﱠﺎﺋِﺮِ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ אﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﻻ ﯾَﺰِﯾﺪُﻩُ ﺳُﺮﻋَﺔُ אﻟﺴﱠﯿْﺮِ ﺇﻟّﺎ ﺑُﻌْﺪאً«. ١٠
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
אَﻟْﻤَﺎﻝُ
אﻝ
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
אﺳﻢ
אﺳﻢ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
ﻧﺸﺎﻧﻪ
ﺏ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻓﻌﻞ
١ـ ﻭﻗﻮﻉ ﺗﺎی ﻣﺒﺴﻮﻁ ﻭ ﺳﺎﻛﻦ »ﺕْ« ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺫَﻫَﺒَﺖْ ﻭ ﻓَﺮﱠﺕْ؛
٢ـ ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪאی ﻛﻪ ﺣﺮﻑ אﻭﻝ ﻭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻭﺳﻂ ﺁﻥ ،ﻣﺘﺤﺮכ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺣَﺴُﻦَ؛
ﻧَﺼَﺮَ ،ﻓَﻬِﻢَ ﻭ
١٤ ١٥
٣ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻭﻑ »ﺱَ« ﻭ »ﺳَﻮْﻑَ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ﴿ :ﺳَﻨُﺮِﯾﻬِﻢْ ﺁﯾﺎﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ אﻵﻓَﺎﻕِ ﻭَﻓِﻲ ﺃﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ﴾ ﻭ ﴿ﻛَﻠﱠﺎ ﺳَﻮْﻑَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ﴾.؛ ٤ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ١٧ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻟَﻢْ ﯾَﺼِﻞْ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﺇﻟَﯽ אﻟﻤَﺪﺭِﺳَﺔِ ﺑَﻌﺪُ«.؛ 5
١٦
٥ـ אﺗﺼﺎﻝ ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺑﺎﺭﺯ ﻣﺮﻓﻮﻉ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻓَﺘَﺤْﺖُ אﻟﻤُﺼْﺤَﻒَ ﻓَﺘَﻠَﻮْﺕُ ﺁﯾﺎﺕٍ ﻣِﻦَ אﻟﻘُﺮْﺁﻥِ אﻟﻜَﺮِﯾﻢِ«.؛ ٦ـ אﺗﺼﺎﻝ ﻧﻮﻥ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﺛﻘﯿﻠﻪ ﯾﺎ ﺧﻔﯿﻔﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ﴿ :ﻟَﺄُﺻَﻠﱢﺒَﻨﱠﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺟُﺬُﻭﻉِ אﻟﻨﱠﺨْﻞِ﴾ ١٨ﻭ ﴿ﻭﺗَﺎﷲِ ﻟَﺄﻛِِﯿﺪَﻥﱠ ﺃﺻْﻨَﺎﻣَﻜُﻢُ ﺑَﻌْ َﺪ ﺃﻥ ﺗُﻮَﻟﱡﻮא ١٩ ﻣُﺪﺑِﺮﯾﻦَ﴾.؛ ٧ـ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﯾﺎ אﻣﺮ ﻭ ﻧﻬﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺻﯿﻐﮥ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﻛَﺘَﺐَ ،ﯾَﻜﺘُﺐُ ،אُﻛﺘُﺐْ ،ﻻ ﺗَﻜﺘُﺐْ؛ ٨ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻑ »ﻗﺪ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻗَﺪْ ﻗَﺎﻣَﺖِ אﻟﺼﱠﻼﺓُ.«. ﺝ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺣﺮﻑ ٢٠
١ـ ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺑﹻ ﻭ ﻓِﻲ؛
٢ـ ﻋﺪﻡ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ،ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻧﺪ ﻣﺴﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﺴﻨﺪ אﻟﯿﻪ ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛ ٢١ ٣ـ ﻧﺪאﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ. ﺗﻤﺮﯾﻦ ٤
אﻟﻒ( ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻓﻌﺎﻝ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. »ﻣَﺎ ﺃﺫْﮐُﺮُ ﺃﻧّﻲ ﻧَﻈَﺮْﺕُ ﻓـِﻲ ﺷَﻲْﺀٍ ﻣِﻦَ ﺫﻟِﻚَ ]אﻷﺩﺏِ אﻟﻌَﺮَﺑـِﻲﱢ[ ﻟِﺄﺣْﺸُﻮَ ﺑِﻪِ ﺣﺎﻓِ َﻈﺘِﻲ ﺃﻭْ ﺃﺳْﺘَﻌِﯿﻦَ ﺑِﻪِ ﻋَﻠَﯽ ﺗَﻬْﺬِﯾﺐِ ﺑَﯿَﺎﻧـِﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻘْﻮِﯾﻢِ ﻟِﺴﺎﻧِـﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻜﺜِﯿﺮِ ﻣﺎﺩﱠﺓِ ﻋِﻠﻤﻲ ﺑِﺎﻟﻠﱡﻐَﺔِ ﻭَאﻷﺩﺏِ ،ﺑَﻞْ ﻛُﻞﱡ ﻣﺎ ﻛﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻱ ﺃﻧّﻨـِﻲ ﻛُﻨْﺖُ ﭐﻣْﺮَﺀً ﺃُﺣِﺐﱡ אﻟْﺠَﻤَﺎﻝَ ﻭَ ﺃﻓْﺘَﺘِﻦُ ﺑِﻪِ ﻛُﻠﱠﻤﺎ ﺭَﺃﯾْﺘُﻪُ ﻝ ﺃﻭ ﺷَﻮאﻃِﺊِ ﻓِـﻲ ﺻُﻮﺭﺓِ אﻹﻧﺴﺎﻥِ ﺃﻭْ ﻣَﻄْﻠَﻊِ אﻟﺒَﺪْﺭِ ﺃﻭ ﻣَﻐﺮِﺏِ אﻟﺸّﻤﺲِ ﺃﻭ ﻫَﺠْﻌَﺔِ אﻟﻠّﯿْﻞِ ﺃﻭ ﯾَﻘْﻈَﺔِ אﻟﻔﺠﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻤَﻢِ אﻟﺠِﺒﺎﻝِ ﺃﻭ ﺳُﻔُﻮﺡِ אﻟﺘﱢﻼ ِ אﻷﻧﻬﺎﺭِ ﺃﻭ ﺃﻣﻮאﺝِ אﻟﺒِﺤﺎﺭِ ﺃﻭ ﻧَﻐْﻤَﺔِ אﻟﻐَﻨﺎﺀِ ﺃﻭ ﺭَﻧﱠﺔِ אﻟﺤِﺪאﺀِ ﺃﻭ ﻣُﺠْﺘَﻤَﻊِ אﻷﻃْﯿﺎﺭِ ﺃﻭ ﻣُﻨْﺘَﺜَﺮِ אﻷﺯْﻫﺎﺭِ ﺃﻭ ﺭِﻗﱠﺔِ אﻟْﺤِﺲﱢ ﺃﻭ ﻋُﺬُﻭﺑَﺔِ אﻟﻨﱠﻔﺲِ ﺃﻭ ﺑَﯿْﺖِ אﻟﺸﱢﻌْﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻄْﻌَﺔِ אﻟﻨﱠﺜْﺮِ ﻓَﻜُﻨْﺖُ ﺃَﻣُﺮﱡ ِﺑﺮَﻭْﺽِ אﻟْﺒَﯿﺎﻥِ ﻣَﺮّאً ﻓَﺈﺫא ﻻﺣَﺖْ ﻟـِﻲ ﺯُﻫْﺮَﺓٌ ﺟﻤﯿﻠﺔٌ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﺯْﻫﺎﺭِﻩِ ،ﺗَﺘَﺄﻟﱠﻖُ ﻓـﻲ ﻏُﺼْﻦٍ ﺯאﻫِﺮٍ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﻏْﺼﺎﻧِﻪِ ﻭَﻗَﻔْﺖُ ﺃﻣَﺎﻣَﻬﺎ ﻭِﻗْﻔَﺔَ אﻟﻤُﺘَﻌَﺠﱢﺐِ ﺑِﻬﺎ אﻟﺤﺎﻧِـﻲ ﻋَﻠَﯿْﻬﺎ אﻟﻤْﺴْﺘَﻬْﺘَﺮِ ﺑِﺤُﺴْﻦَ ﺗَﻜْﻮِﯾﻨِﻬﺎ ﻭَﺇﺷْﺮאﻕِ ﻣَﻨْﻈَﺮِﻫﺎ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻ ﺃﺭﯾﺪُ אﻗْﺘِﻄﺎﻓَﻬﺎ ﺃﻭْ ٢٢ ﺇﺯْﻋﺎﺟَﻬﺎ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﺎﻧِﻬﺎ ،ﺛُﻢﱠ ﺃَﺗﺮُﻛُﻬﺎ ﺣَﯿْﺚُ ﻫِﻲَ«...
ﺏ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ אﻓﻌﺎﻝ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ. ﻻ ﺗَﺨﺎﻓِﻲ ،ﯾَﻬْﺘِﻔُﻮﻥَ ،ﺃﺭْﺳَﺖْ ،ﺗَﺤْﺘَﻔِﻞُ،ﻛﺎﻧُﻮא ،ﺟَﺎﺀَ ،ﻟَﻦْ ﯾَﺴْﺘَﺴْﻠِﻢَ ،ﻣﺎ ﺃﻋْﺪَﺩْﻧﺎ ،ﺗَﻤَﺘﱠﻌُﻮא ،ﻟَﻢْ ﺗَﺸْﺮِﺑُﻮא ............. (١אﻟﻄﱠﻌﺎﻡَ ﻓِﻲ אﻟﻘِﺪْﺭِ. ............ (٢ﺷَﯿْﺌﺎً ﻣِﻦَ אﻟﻤﺎﺀِ. ............. (٣ﻣِﻦَ אﻟﺒَﺤﺮِ ﯾﺎ אﺑْﻨَﺘِﻲ. (٤ﺇﺫא ..............אﻟﺸﱢﺘﺎﺀُ ،ﯾَﻠْﺒَﺲُ אﻟﻨّﺎﺱُ ﻣﻼﺑِﺲَ ﺷَﺘَﻮِﯾﱠﺔً ﻟِﻠْﺤِﻔﺎﻅِ ﻋَﻠَﯽ ﺻِﺤﱠﺘِﻬِﻢْ. (٥ﻇَﻬَﺮَ אﻹﺳْﻼﻡُ ﻭَאﻟْﻌَﺮَﺏُ ..............ﺗَﺤْﺖَ ﻧِﯿﺮِ ﺟَﻬْﻠِﻬِﻢْ ﻭَﺣُﺮُﻭﺑِﻬِﻢْ אﻟْﻘَﺒَﻠِﯿﱠﺔِ. (٦אِﺟْﻠِﺴُﻮא ﻋَﻠﯽ ﺿِﻔﱠﺔِ אﻟﻨﱠﻬﺮِ ﻭَ .............ﺑِﻤَﻨْﻈَﺮِﻩِ אﻟْﺨَﻠﱠﺎﺏِ. ................ (٧אﻟﺸﱠﻌْﺐُ אﻟْﻔِﻠَﺴْﻄِﯿﻨِﻰﱡ ﺃﻣﺎﻡَ אﻟﮑِﯿَﺎﻥِ אﻟﺼﱠﻬْﯿُﻮﻧِﻰﱢ אﻟْﻐَﺎﺻِﺐِ. (٨ﻭَﺻَ َﻠﺖِ אﻟﺴﱠﻔِﯿﻨَﺔُ אﻟﻔَﺮَﻧْﺴِﯿﱠﺔُ ﺇﻟَﯽ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒّﺎﺱ ﻭ .............ﻋِﻨْﺪَ אﻟﻤِﯿﻨﺎﺀِ. ............. (٩אﻷﻣّﺔُ אﻹﺳْﻼﻣِﯿﱠﺔُ ﺑِﻌِﯿﺪِ אﻟﻐَﺪِﯾﺮِ אﻟﺴﱠﻌِﯿﺪِ. ٢٣ (١٠ﮐﺎﻥَ אﻟﻤْﺘﻈﺎﻫِﺮُﻭﻥَ ﻓِـﻲ ﯾَﻮْﻡِ אﻟْﻘُﺪْﺱِ אﻟْﻌَﺎﻟﻤَِﻲﱢ ...............ﺑِﺸِﻌَﺎﺭَאﺕٍ ﺿِﺪﱠ ﺃﻣْﺮِﯾﮑﺎ ﻭَﺇﺳْﺮَאﺋِﯿﻞَ. 6
ﺝ( ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ. ٢٤ ﴿ .١ﻭَﺇﻥْ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْﺀٍ ﺇﻟﱠﺎ ﻋِﻨْﺪَﻧَﺎ ﺧَﺰَאﺋِﻨُﻪُ ﻭَﻣَﺎ ﻧُﻨَﺰﱢﻟُﻪُ ﺇﻟﱠﺎ ﺑِﻘَﺪَﺭٍ ﻣَﻌْﻠُﻮﻡٍ﴾. ٢٥ ﴿ .٢ﯾُﻨَﺰﱢﻝُ אﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔَ ﺑِﺎﻟﺮﱡﻭﺡِ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻩِ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎﺀُ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎﺩِﻩِ ﺃﻥْ ﺃﻧْﺬِﺭُﻭא ﺃﻧﱠﻪُ ﻟَﺎ ﺇﻟَﻪَ ﺇﻟﱠﺎ ﺃﻧَﺎ ﻓَﺎﺗﱠﻘُﻮﻥِ﴾. ٢٦ .٣אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(»:אَﻟﺤِﻜْﻤَﺔُ ﺿَﺎﻟﱠﺔُ אﻟﻤﺆْﻣِﻦِ ﻓَﺨُﺬِ אﻟﺤِﻜْﻤَﺔَ ﻭَﻟَﻮْ ﻣِﻦْ ﺃﻫْﻞِ אﻟﻨﱢﻔَﺎﻕِ«. ٢٧ .٤אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(» :ﻋِﻈَﻢُ אﻟﺨﺎﻟِﻖِ ﻋِﻨْﺪَכَ ﯾُﺼَﻐﱢﺮُ אﻟﻤﺨﻠﻮﻕَ ﻓِﻲ ﻋَﯿْﻨَﯿْﻚَ«.
ﺩ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ. ﻋِﻨْﺪَ ،ﻓِﻲ ،ﺇﻥﱠ ،ﻟَﻢْ ،ﻣِﻦْ ،ﺇﻟَﯽ ،ﻟَﻌَﻞﱠ .١אِﻧْﺘَﺨَﺒْﺖُ ﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ ﻭَﺣْﺪَﺓً ﺩِﺭאﺳِﯿﱠﺔً ....ﻫَﺬא אﻟْﻔَﺼْﻞِ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﻰﱢ. .٢ﻧَﺬْﻫَﺐُ ﻛُﻞﱠ ﺟُﻤُﻌَﺔٍ ....אﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ אﻟْﻌﺎﻣﱠﺔِ אﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻘَﻊُ ....ﻣَﻨْﺰِﻟِﻨﺎ. .... .٣אﻟْﻤُﺠِﺪﱠ ﻧﺎﺟِﺢٌ. .... .٤ﺃﺧِﻲ ﯾَﺮْﺟِﻊُ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱠﻔَﺮِ. ٢٨ .٥ﺣﺎﻭَﻟْﺖُ אﻟﻘِﯿﺎﻡَ ....ﻣَﻜﺎﻧِﻲ ﻟَﻜِﻨﱠﻨِﻲ ....ﺃﺳْﺘَﻄِﻊْ.
ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ אﯾﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩאﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻣﺸﺎﻫﺪۀ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﺩﺭ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻥ ﺣﻜﻢ ﺩאﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻛﻠﻤﻪ ،אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ אﺳﺖ .ﺩﺭ ﻋﯿﻦ ﺣﺎﻝ ،אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﺗﺸﺨﯿﺺ אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ אﯾﻔﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ .אﻟﺒﺘﻪ אﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺞ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ. ﺗﻤﺮﯾﻦ ٥
ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ )אﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ( ﺭא ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ.
ﺟﺰﯾﺮﺓ ﻣﻮﺭﯾﺲ
»ﻫِﻲَ ﺇﺣْﺪَی אﻟْﺠُﺰُﺭِ אﻹﻓْﺮِﯾﻘِﯿﱠﺔِ אﻟْﻮאﻗِﻌﺔِ ﻓِﻲ אﻟْﻤُﺤِﯿﻂِ אﻟْﻬِﻨْﺪِﻱﱢ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻘْﺮُﺑَﺔٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓِ »ﻣَﺪَﻏَﺸْﻘَﺮ« ﻭَﻋَﻠَﯽ ﻣَﺪًی ﻏَﯿْﺮِ ﺑَﻌِﯿﺪٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰאﺋِﺮَ »ﺳِﯿﺸِﯿﻞ« َﻭﻫِﻲَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓٌ ﻗَﻔْﺮאﺀُ ﺑَﻠْﻘَﻊٌ ﻟَﯿْﺲَ ﺑِﻬَﺎ ﺇﻟّﺎ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱡﮑﺎﻥِ אﻟﺴﱡﻮﺩِ ﻣُﺘَﻔَﺮﱢﻗِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟِﺒَﺎﻟِﻬﺎ ﻭَﻏﺎﺑﺎﺗِﻬﺎ ﯾَﺴْﺘَﻌْﺒِﺪُﻫُﻢْ ﺑِﻀْﻌَﺔُ ﺃﻓْﺮאﺩٍ ﻣِﻦَ אﻟﻤﻬﺎﺟِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِّﯿﻦَ אﻟﻨّﺎﺯِﻟِﯿﻦَ ﺑَﯿْﻨَﻬُﻢْ ﻭَﯾُﺴَﺨﱢﺮُﻭﻧَﻬُ ْﻢ ﻓِﻲ ﺣِﺮאﺛَﺔِ אﻷﺭْﺽِ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒَﺎﺗِﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﺨْﺮאﺝِ ﻣَﻌَﺎﺩِﻧﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒﺎﻁِ ﺃﻣْﻮאﻟِﻬﺎ ﻭَﺗَﻘْﻠِﯿﻢِ ٢٩ ﺃﺷْﺠﺎﺭِﻫﺎ ،ﮐَﻤﺎ ﻫُﻮَ ﺷَﺄْﻥُ אﻟﻤﺴﺘَﻌْﻤِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِﱢﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟَﻤِﯿﻊِ אﻷﺻْﻘﺎﻉِ אﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﻌِﯿﺸُﻮﻥَ ﻓِﯿﻬﺎ«.
7
ﭘﯽﻧﻮﺷﺘﻬﺎ .١ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻮאﺿﻌﯽ אﺯ ﺩﻫﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ אﺯ ﺁﻥ ﺟﺎ אﺩא ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ :ﺣﻠﻖ ،ﻟﺴﺎﻥ ﻭ ﺷﻔﺘﯿﻦ )ﻟﺐﻫﺎ(. .٢ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻣﺆﻣﻦ ﺯﯾﺮכ אﺳﺖ«. .٣ﻭﺳﺎﺋﻞ אﻟﺸﯿﻌﻪ ،ﺷﯿﺦ ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ،ﺝ ،٤ﺹ ،٢٧ﺑﻪ ﻧﻘﻞ אﺯ אﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻧﻤﺎﺯ ﺳﺘﻮﻥ ﺩﯾﻦ אﺳﺖ«. .٤ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻛﺘﺎﺏ ﻧﺤﻮ ﺭא ﺧﻮאﻧﺪﻡ« .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﻜﺴﺎﻧﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺘﻮאﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭא ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ
ﺟﻤﻠﻪ ﯾﺎ ﻛﻼﻡ ،ﺁﻥ ﺗﺮﻛﯿﺐ אﺳﻨﺎﺩی אﺳﺖ ﻛﻪ אﺯ ﺩﻭ ﻛﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻞ )ﻣﻔﯿﺪ( ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺭ .ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ٣٢٦ﻭ٣٢٧؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ אﻟﻐﻼﺋﯿﻨﯽ ،ﺝ ،١ﺹ١٤ﻭ١٥؛ ﺻﺮﻑ ﺳﺎﺩﻩ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ،ﺹ١٨؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ )ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ( ،ﺣﻤﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪی ،ﺹ٢٥ـ٢٣؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،אﺣﻤﺪ אﻣﯿﻦ ﺷﯿﺮאﺯی ،ﺹ٢٣ﻭ.٢٤ .٥אﻻﺳﻢ :ﻫﻮ ﻣﺎ ﺩﻝ ّﺑﺬאﺗﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﯽﺀ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺃﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﯾﻌﺮﻑ ﺑﺎﻟﻌﻘﻞ ،ﻭ ﻫﻮ ﻓﯽ אﻟﺤﺎﻟﺘﯿﻦ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺘﺮﻥ ﺑﺰﻣﺎﻥ .ﺭ.ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ٥٣؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ )ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ( ،ﺝ ،٢ﺹ٢٥؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،ﺝ ،١ﺹ٢٤؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﻭ אﺻﻮﻝ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ ﺗﺮﮐﯿﺐ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮאﻧﺴﺎﺭی ،ﺹ٧؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ ،ﺝ ،١ﺹ.٢٣ .٦אﻟﻔﻌﻞ :ﻛﻠﻤﺔ ﺗﺪﻝّ ﻋﻠﯽ ﺣﺼﻮﻝ ﺷﻲﺀ ﻓﻲ אﻟﺰﻣﺎﻥ אﻟﻤﺎﺿﻲ ﺃﻭ אﻟﺤﺎﺿﺮ ﺃﻭ אﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ .אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﺔ ،ﺝ ،١ﺹ٢٣؛ ﻧﯿﺰ ﺭ .ک :ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ،ﺹ.٢٤ .٧אﻟﻤﺤﺎﺿﺮﺓ :ﺳﺨﻨﺮאﻧﯽ. .٨ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ אﺳﺖ ﺻﻔﺖ )ﻧﻌﺖ( ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ ،אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺨﺘﺺ אﺳﻢ ﻧﯿﺴﺖ. .٩ﺭ .ک :ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ ،ﺹ ٥٣؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی ،ﺹ.١٤ .١٠ﻛﻬﻒ٤٦/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻣﺎﻝ ﻭ ﭘﺴﺮאﻥ ﺯﯾﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﻧﯿﺎﯾﻨﺪ ،ﻭ ﻧﯿﻜﯿﻬﺎی ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ אﺯ ﻧﻈﺮ ﭘﺎﺩאﺵ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ אﺯ ﻧﻈﺮ אﻣﯿﺪ ]ﻧﯿﺰ[ ﺑﻬﺘﺮ אﺳﺖ«. .١١אﺳﺮאﺀ٦٧/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺻﺪﻣﻪאی ﺭﺳﺪ ،ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭא ﺟﺰ אﻭ ﻣﯽﺧﻮאﻧﯿﺪ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ]ﻭ ﻓﺮאﻣﻮﺵ[ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ]ﺧﺪא[ ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺸﻜﯽ ﺭﻫﺎﻧﯿﺪ ،ﺭﻭﯾﮕﺮﺩאﻥ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ،ﻭ אﻧﺴﺎﻥ ﻫﻤﻮאﺭﻩ ﻧﺎﺳﭙﺎﺱ אﺳﺖ«. .١٢ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺣﮑﻤﺖ ١١٨؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :אﺯ ﺩﺳﺖ ﺩאﺩﻥ ﻓﺮﺻﺖ אﻧﺪﻭﻫﯽ ﮔﻠﻮﮔﯿﺮ אﺳﺖ«. .١٣אﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﯽ ،ﺗﺮﺟﻤﻪ :ﻣﺼﻄﻔﻮی ،ﺝ ،١ﺹ٥٤؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺼﯿﺮﺕ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﯿﺮאﻫﻪ ﻣﯽﺭﻭﺩ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺎﺏ ﻛﻨﺪ אﺯ ﻫﺪﻑ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﮔﺮﺩﺩ«. .١٤ﻓﺘﺤﮥ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮﻑِ אﻭّﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﮥ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻨﺎﯾﯽ אﺳﺖ ،ﻧﻪ אﻋﺮאﺑﯽ ،אﺯ אﯾﻦﺭﻭ ،אﻣﺜﺎﻝ »ﺣَﺬَﺭَ« ﺩﺭ ﺁﯾﮥ ﻣﺒﺎﺭک ﴿ﯾﺠْﻌَﻠُﻮﻥَ ﺃﺻَﺎﺑِﻌَﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﺁﺫَאﻧِﻬِﻢْ ﻣِﻦَ אﻟﺼﱠﻮَאﻋِﻖِ ﺣَﺬَﺭَ אﻟﻤَﻮْﺕِ) ﴾ ...ﺑﻘﺮﻩ(١٩/؛ )ﺗﺮﺟﻤﻪ»:אﺯ ]ﻧﻬﯿﺐ[ ﺁﺫﺭﺧﺶ ]ﻭ[ ﺑﯿﻢ ﻣﺮگ ،ﺳﺮ אﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﻧﻬﻨﺪ («....אﺯ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ .ﺯﯾﺮא »ﺣَﺬَﺭَ« ﻣﺼﺪﺭ אﺳﺖ ﻭ אﺯ אﻧﻮאﻉ אﺳﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ אﺯ ﺟﻨﺒﮥ ﻧﺤﻮی ،ﻣﻔﻌﻮﻝٌ ﻟﻪ )ﻷﺟﻠﻪ( אﺳﺖ ،ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﻓﺘﺤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ. .١٥ﻓﺼّﻠﺖ٥٣/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺑﻪ ﺯﻭﺩی ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ אﻓﻘﻬﺎ]ی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ[ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺑﺪﯾﺸﺎﻥ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ«. .١٦ﺗﻜﺎﺛﺮ٣/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ אﺳﺖ ،ﺯﻭﺩא ﻛﻪ ﺑﺪאﻧﯿﺪ«. .١٧אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ ،אﺩﻭאﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﻓﻌﻞ ﻭאﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ ،ﻓﻌﻞ ﺭא ﻣﺠﺰﻭﻡ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ .אﯾﻦ אﺩﻭאﺕ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ :ﻟﻢ ،ﻟﻤّﺎ ،ﻻی ﻧﻬﯽ ﻭ אﺩﻭאﺕ ﺷﺮﻁ ،ﻛﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺑﻌﺪ ﺧﻮאﻫﺪ ﺁﻣﺪ. .١٨ﻃﻪ٧١/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﺮ ﺗﻨﻪﻫﺎی ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺩאﺭ ﻣﯽﺁﻭﯾﺰﻡ«. .١٩אﻧﺒﯿﺎﺀ٥٧/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪא ﻛﻪ ﭘﺲ אﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﺸﺖ ﻛﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﯿﺪ ،ﻗﻄﻌﺎً ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺑﺘﺎﻧﺘﺎﻥ ﺗﺪﺑﯿﺮی ﺧﻮאﻫﻢ ﻛﺮﺩ«. .٢٠אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺣﺬﻑ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ ،ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﻕِ« ﺩﺭ »ﻭﻗِﻨَﺎ ﻋَﺬَאﺏَ אﻟﻨﱠﺎﺭِ« ﻛﻪ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﻭﻗﺎﯾﺔ« אﺳﺖ ﯾﺎ »ﺃﺏ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭאﻗﻊ »ﺃﺑﻮ« ﺑﻮﺩﻩ אﺳﺖ. .٢١ﺭ .ک :ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی ،ﺝ ،١ﺹ١٤؛ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺮﻑ ،ﻋﺒﺪ אﻟﺮﺳﻮﻝ ﻛﺸﻔﯽ ،ﺹ.١٨
8
.٢٢אﻟﻨﻈﺮאﺕ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ ،ﺝ ،١ﺹ٥ﻭ٦؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻧﺪאﺭﻡ ﻛﻪ ﭼﯿﺰی אﺯ אﺩﺑﯿﺎﺕ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﺪﻑ ﻛﻪ אﺯ ﺁﻥ ﺭﻫﮕﺬﺭ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺁﻛﻨﺪﻩ ﻛﻨﻢ ﯾﺎ ﺑﺮאی אﺻﻼﺡ ﺑﯿﺎﻥ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﯾﺎ אﻓﺰאﯾﺶ ]ﺩאﻣﻨﮥ[ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﻭ אﺩﺑﯿﻢ ،ﺳﻮﺩ ﺟﻮﯾﻢ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺄﻟﻪ אﯾﻦ ﺑﻮﺩﻩ אﺳﺖ ﻛﻪ ﯾﻜﺴﺮ ﺩﻭﺳﺘﺪאﺭ ﻭ ﺷﯿﻔﺘﮥ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩﻩאﻡ؛ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﻨﻢ ]ﭼﻪ[ ﺩﺭ ﭼﻬﺮۀ ﺁﺩﻣﯽ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻃﻠﻮﻉ ﻣﺎﻩ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻏﺮﻭﺏ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺁﺭאﻣﺶ ﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﺷﺐ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﭙﯿﺪﻩﺩﻣﺎﻥ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻗﻠﮥ ﻛﻮﻫﻬﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺩאﻣﻨﮥ ﺗﭙﻪﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﺣﻞ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ אﻣﻮאﺝ ﺩﺭﯾﺎﻫﺎ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻧﻐﻤﮥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﻃﻨﯿﻦ ﺁﻭאﺯ ]ﺳﺎﺭﺑﺎﻧﺎﻥ[ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ]ﻫﯿﺎﻫﻮی[ ﺟﻤﻊ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺷﻜﻮﻓﻪﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻮ[ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ ،ﯾﺎ ﺩﺭ ﺣﺲ ﻭ ﺣﺎﻟﯽ ﻟﻄﯿﻒ ﻭ אﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﯿﺮﯾﻦ، ﯾﺎ ﺩﺭ אﺑﯿﺎﺗﯽ אﺯ ﺷﻌﺮی ﯾﺎ ﺑﺮﯾﺪﻩאی אﺯ ﻧﺜﺮ] .ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ[ אﺯ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ]אﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ[ ﺑﯿﺎﻥ ﮔﺬﺭ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ]אﺯ ﺁﻥ ﻣﯿﺎﻥ[ ﺷﻜﻮﻓﻪאی ﺯﯾﺒﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺴﺎﺭی ﻗﺸﻨﮓ ﻣﯽﺩﺭﺧﺸﯿﺪ ،ﺩﺭ ﺑﺮאﺑﺮ ﺁﻥ ﺷﮕﻔﺖ ﺯﺩﻩ ﻣﯽאﯾﺴﺘﺎﺩﻡ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺧﻢ ﻣﯽﺷﺪﻡ ﻭ אﺯ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﻃﺮאﻭﺕ ﺟﻠﻮۀ ﺁﻥ ﺷﯿﺪא ﻣﯽﺷﺪﻡ ]ﭼﻨﺪאﻥ ﻛﻪ[ ﻣﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﯿﺪﻥ ﻭ ﺻﺪﻣﻪ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﯿﺪא ﻧﻤﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ]אﺯ אﯾﻦﺭﻭ[ ﺁﻥ ﺭא ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ «... .٢٣אﻟﻬُﺘﺎﻑ :ﺷﻌﺎﺭ؛ אﻹﺭﺳﺎﺀ :ﻟﻨﮕﺮ אﻧﺪאﺧﺘﻦ؛ אﻻﺣﺘﻔﺎﻝ :ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ אﻻﺳﺘﺴﻼﻡ :ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻥ؛ אﻹﻋﺪאﺩ :ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻥ؛ אﻟ ﱠﺘﻤَﺘﱡﻊ :ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﺪﻥ ،ﻟﺬﺕ ﺑﺮﺩﻥ؛ אﻟﻘِﺪﺭ :ﺩﯾﮓ ،ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ؛ אﻟﺸَﺘَﻮﯾﺔ :ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﯽ؛ אﻟﺤِﻔﺎﻅ ﻋَﻠَﯽ :ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ،ﻣﺮאﻗﺒﺖ ،ﺣﻔﻆ؛ אﻟﻨِﯿﺮ :ﯾﻮﻍ؛ אﻟﻘَﺒَﻠِﯿﺔ :ﻗﺒﯿﻠﻪאی؛ אﻟﻀﱢﻔﱠﺔ :ﺳﺎﺣﻞ ،ﮐﺮאﻧﻪ؛ אﻟﺨَﻠﱠﺎﺏ: ﮔﯿﺮא ،ﺩﻟﻔﺮﯾﺐ ،ﺩﻟﮑﺶ ،ﺟﺬאﺏ ،ﺟﺎﻟﺐ ،ﺩﯾﺪﻧﯽ؛ אﻟﮑِﯿﺎﻥ :ﺭژﯾﻢ؛ אﻟﻤﯿﻨﺎﺀ :ﺑﻨﺪﺭ؛ אﻟﻤُﺘَﻈﺎﻫِﺮ :ﺗﻈﺎﻫﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ؛ ﯾَﻮﻡَ אﻟﻘُﺪﺱِ אﻟﻌَﺎﻟَﻤِﯽّ :ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺪﺱ. .٢٤ﺣﺠﺮ٢١/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻭ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﻣﺎﺳﺖ ،ﻭ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭא ﺟﺰ ﺑﻪ אﻧﺪאﺯﻩאی ﻣﻌﯿﻦ ﻓﺮﻭ ﻧﻤﯽﻓﺮﺳﺘﯿﻢ«. .٢٥ﻧﺤﻞ٢/؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﺭא ﺑﺎ »ﺭﻭﺡ« ،ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ،ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ אﺯ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮאﻫﺪ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﯽﻛﻨﺪ ،ﻛﻪ ﺑﯿﻢ ﺩﻫﯿﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮﺩی ﺟﺰ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ .ﭘﺲ אﺯ ﻣﻦ ﭘﺮﻭא ﻛﻨﯿﺪ«. .٢٦ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺣﮑﻤﺖ٨٠؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺣﻜﻤﺖ ﮔﻤﺸﺪۀ ﻣﺆﻣﻦ אﺳﺖ .ﺣﻜﻤﺖ ﺭא ﻓﺮא ﮔﯿﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ אﺯ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ«. .٢٧ﻫﻤﺎﻥ ،ﺣﮑﻤﺖ ١٢٩؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ אﻧﺪﯾﺸﻪאﺕ ،ﺁﻓﺮﯾﺪﻩ ﺭא ﺧﺮﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﯾﺪﻩאﺕ«. .٢٨אﻟﻮَﺣﺪَﺓ אﻟﺪِﺭאﺳِﯿﱠﺔ :ﻭאﺣﺪ ﺩﺭﺳﯽ؛ אﻟﻔَﺼﻞ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﯽّ :ﻧﯿﻤﺴﺎﻝ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ،ﺗﺮﻡ؛ אﻟﺤَﺪِﯾﻘَﺔ אﻟﻌَﺎﻣﱠﺔ :ﭘﺎﺭک ﻋﻤﻮﻣﯽ؛ אﻟﻤُﺠِﺪّ :ﮐﻮﺷﺎ ،ﺗﻼﺷﮕﺮ؛ אﻟﻨﺎﺟِﺢ ،ﻣﺆﻓﻖ، ﮐﺎﻣﯿﺎﺏ ،ﭘﯿﺮﻭﺯ؛ אﻟﻤُﺤﺎﻭَﻟَﺔ :ﺗﻼﺵ ﻭ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮﺩﻥ. .٢٩אﻟﻔﻀﯿﻠﺔ ،ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ ،ﺹ١٧؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ» :ﺟﺰﯾﺮۀ ﻣﻮﺭﯾﺲ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺟﺰאﯾﺮ ﺁﻓﺮﯾﻘﺎ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ אﻗﯿﺎﻧﻮﺱ ﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﻜﯽ ﺟﺰﯾﺮۀ ﻣﺎﺩאﮔﺎﺳﻜﺎﺭ ،ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﻪאی ﻧﻪ ﭼﻨﺪאﻥ ﺩﻭﺭ אﺯ ﺟﺰאﺋﺮ ﺳﯿﺴﯿﻞ ،ﻭאﻗﻊ אﺳﺖ .אﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮﻩ ،ﺧﺸﻚ ﻭ ﺑﯽ ﺁﺏ ﻭ ﻋﻠﻒ אﺳﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺗﻌﺪאﺩی אﻧﺪک אﺯ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺳﯿﺎﻩ ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻩﻫﺎ ﻭ ﺑﯿﺸﻪﺯאﺭﻫﺎی ﺁﻥ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ ،ﻛﺴﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻧﺪאﺭﺩ] .ﺑﯿﭽﺎﺭﮔﺎﻧﯽ[ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻋﺪﻩאی ﻣﻬﺎﺟﺮ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩאﻧﺪ ﻭ[ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﻜﻨﯽ ﮔﺰﯾﺪﻩאﻧﺪ אﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ אﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﺨﻢ ﺯﺩﻥ ﺯﻣﯿﻦ ،ﻛﺎﺷﺘﻦ ﺑﺬﺭ ،אﺳﺘﺨﺮאﺝ ﻣﻌﺎﺩﻥ ،ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺛﺮﻭﺗﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﻫﺮﺱ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ]ﻫﻤﺎﻥ[ ﻋﺎﺩﺕ]ﺩﯾﺮﯾﻨﮥ[ אﺳﺘﻌﻤﺎﺭﮔﺮאﻥ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ«.
9
