Royce Tostrams Dft Diverse Columns

Royce Tostrams

di 03 mrt 2009, 11:33

Misser

AMSTERDAM - Vrijwel heel 2008 heb ik aan de zijlijn van de aandelenmarkt gestaan, was ik liquide, hield contanten aan en belegde in veilige staatsobligaties. Echter in de afgelopen weken heb ik even gedacht dat de bodem in de aandelenmarkt bereikt was. Dat was een ernstige misser van me. Ik hoop het weer goed te maken door het nu wel goed te zien. De bodem wordt thans onder de markt weggeslagen en we zien serieuze verzwakkingen op vrijwel alle aandelenmarkten. De Amsterdamse beurs staat aan de vooravond van een ernstige crisis, nu de AEX-index onder de bodem van maart 2003 is gezakt. Deze bood belangrijke steun rond 217,80. Hierdoor trad een verkoopsignaal op richting de bodem van juni 1994, gevormd rond 169,90. Op langere termijn kan het nog veel lager waarbij niveaus rond 100-120 niet uitgesloten mogen worden. Zolang de tussentijdse oplevingen binnen de lange termijn dalende trend plaatsvinden, zien we geen reden om in te stappen. Lange termijn beleggers, met een risicomijdend profiel, adviseren we om aan de zijlijn te blijven. Voorlopig blijft behoedzaamheid het devies. De 200-dagenlijn van AEXindex laat een neerwaarts verloop zien, terwijl de koers van AEX-index er onder beweegt. Wij adviseren nog steeds geen hoge weging in van Nederlandse aandelen in lange termijn portefeuilles. De AEX verloor in de maand februari11,5%, sinds eind december is de beurs bijna 15% gedaald. Wall Street's paniekbarometer (VIX) noteert met een stand van bijna 55 weer in de gevarenzone. Een van de weinige opties die een belegger in deze markt heeft is cash aanhouden. Gewoon contanten. Wij adviseren circa 60% van het totale vermogen contant te houden, eenderde in veilige staatleningen en een klein percentage in goud of goudmijnaandelen. wo 25 feb 2009, 12:10

Paniekbarometer

AMSTERDAM - De Amsterdamse beurs heeft deze week de bodem van 2003 (rond 217-220) met succes getest. Op korte termijn biedt dit de mogelijkheid om te trampolinespringen. Nu deze steun intact is zullen veel beleggers opgelucht ademhalen. Hieronder een paar vragen van lezers naar aanleiding van mijn eerdere columns: Vraag: Wat is het exacte niveau van de steun en hoe sterk is deze bodem van de AEX? Antwoord RT: Heel sterk. De bodem van maart 2003 was gevormd op 217,80. Afgelopen dinsdag noteerde de AEX-index heel even rond 218 punten. De markt heeft deze bodem voorlopig met succes getest. Vraag: Wat gebeurt er indien deze steun breekt? Antwoord RT: Dan scheurt het vangnet onder de AEX en zal de beurs naar een nieuwe steun zoeken. Technisch spreken we dan geval van een verkoopsignaal. De eerstvolgende steun is dan de bodem van juli 1994 op 170. Instappen Voordat we met ons hele hebben en houden weer instappen, moet wel eerst de nervositeit uit de lucht. Maar ik heb hier al eerder gemeld dat bij zoveel slecht nieuws de bodem doorgaans zeer dichtbij is. Om te bepalen hoe nerveus de beurzen zijn, volg ik dagelijks de VIX-indicator van Wall Street. De VIX-indicator, ook wel Wall Street’s paniekbarometer genoemd, meet de verwachtte beweeglijkheid van de S&P 500 index, aan de hand van de prijs van indexopties. Hoge waarden (boven 50) markeren perioden van zeer grote angst onder beleggers. Toen de beurzen begonnen te kantelen in september vorig jaar, spoot de VIX omhoog tot bijna 100 punten, niveaus die nog nooit eerder behaald zijn. Al een paar weken noteert de VIX tussen 40 en 50, van echte rust is nog geen sprake. Tijdens de bullmarkt (hausse) van de periode 2002-2007, noteerde de VIX altijd onder de 30. Houdt deze paniekbarometer dus goed in de gaten, want een terugkeer tot onder de 30 zou extreem positief zijn. Hieronder, ter informatie, een overzicht van hoe de VIX gelezen mag worden. Niveau van de VIX en mogelijke implicaties: 5-10: extreem lage vrees (extreem hoge gerustheid)

10-15: zeer lage vrees (hoge gerustheid)

15-20: lage vrees (gemiddelde gerustheid)

20-25: gemiddelde vrees (lage gerustheid)

25-30: tamelijk hoge vrees

30-35: hoge vrees

35-40: zeer hoge vrees

40-45: extreem hoge vrees

45-50: bijna paniek

50-55: gemiddelde paniek

55-60: paniek

60-65: intense paniek

65 en hoger: extreme paniek

wo 18 feb 2009, 13:29

Recessie, welke recessie?

AMSTERDAM - Hoe sterk is de bodem van de Amsterdamse beurs, nu de belangrijke steunzone 220-230 wordt genaderd? Slaagt de AEX-index er boven te blijven, dan is er een gerede kans op een krachtige opleving van de koersen. Ik heb recent mijn visie over aandelen positief herzien. Als we politici, de media maar ook de meeste beursanalisten moeten geloven, dan moet de ergste economische ellende nog komen. Is deze somberheid gerechtvaardigd? Ik zie drie belangrijke signalen die het tegendeel bewijzen: Ten eerste geven de huidige marktontwikkelingen aan dat de aandelenbeurzen een bodem aan het vormen zijn. Misschien nog niet de moeder aller bodems, maar een echte stabilisatie van de beurzen kunnen we al een aantal maanden waarnemen. Het lijkt er dus sterk op dat de economische problemen, die we nu kennen, reeds in de aandelenkoersen zijn ingeprijsd. In de afgelopen maanden was het beursgedrag 'typisch' voor wat we altijd bij een belangrijke bodem zien, namelijk hoe slechter het nieuws, des te sterker de opleving. Eind oktober hebben vrijwel alle beurzen in de wereld hun diepste punt bereikt en bewegen sindsdien horizontaal. Feit II: op de belangrijkste westerse beurzen zijn de niveaus van 2003 (= belangrijke steun) intact gebleven. Ten tweede is de Nederlandse Kapitaalmarktrente in de tweede helft van 2008 gedaald van 4,9% tot 3,5%. Dergelijke forse rentedalingen vinden vaak plaats aan het einde van een Businesscycle. Ergo, elk economisch herstel in het verleden is door dergelijke rentedalingen ingeluid. Zie ook mijn uitgebreide uitleg over de vierjarige Businesscycle en het einde van de recessie in nr 47 van dit Weekblad van eind november 2008. Ten derde is er sprake van zeer duidelijke consensus onder de beursanalisten. Nooit eerder was men het zo eens als nu 'dit is de ergste economische crisis in 100 jaar'. Het kan bijna niet anders dat al deze kenners hun posities afgebouwd hebben. Ook hun klanten staan inmiddels aan de zijlijn. Deze verkoopdruk droogt dus op. Nu de laatste echte verkopers helemaal uit de markt zijn geschud, raakt de verkoopkant van de markt helemaal leeg. Conclusies: A. Luister niet naar Politici. De recessie is het dieptepunt al voorbij B. Luister niet naar de doemdenkers: Aandelen worden weer interessant. De signalen springen pas op rood wanneer de AEX onder de bodem van 2003 rond 217 zou breken. Alleen in dat geval klopt bovenstaande redenering niet meer. Om nog niet helemaal zonder bescherming te beleggen, is het verstandig om een deel van het risico af te dekken met putopties of met turbo's. Een lagere bodem (onder 220) kan alleen als de niet-financials getriggerd worden. Wie zou dat moeten doen? Particulieren en pensioenfondsen hebben hun kruit inmiddels verschoten. Hedgefunds zitten waarschijnlijk met minder liquide posities in de maag, want in de vorige verkoopgolf zijn de liquide posities verkocht. Technisch zien we dat elke belegger op een maximum aan cash en liquiditeiten zit. Bovendien zouden veel instituten hun weging in aandelen moeten ophogen om niet al te veel van een eventueel marktherstel te missen. Een contrair signaal is ook dat werkelijk niemand nog positief durft te zijn, het koersniveau van de laatste weken wordt bepaald door pure angst. Recovery Mandje. Ik ben eigenwijs, dus contrair. Ik zal beslist niet tegen de stroom inzwemmen, maar steek wel mijn grote teen al in het water. Zowaar, het is niet eens koud. Zoals recent in mijn column gemeld, heb ik een Recovery Mandje gestart met aandelen waarvoor ik een technisch herstel verwacht. Ik volg ook een World Asset Management-portefeuille. Deze selectie kijkt ‘technisch’ naar alle beleggingscategorieën (zoals Vastgoed, Aandelen, Gronstoffen, Obligaties et cetera) en beoordeelt vervolgens waarin belegd kan worden. Ik houd in de World Asset Management-portefeuille thans 60% van het vermogen in kas aan. Dat is mooi, want met al dat geld kan ik de komende tijd mijn boodschappenmandje met aandelen vullen, zodra ik de juiste signalen zie. Verder is in de afgelopen week de goudprijs uitgebroken. Ik tip goud voor de World Asset Management-portefeuille. Wie weet heeft Sem nog een leuke constructie hiervoor. Mijn positie in Europese staatsleningen (alleen de 2- en 5-jarige obligaties) houd ik aan.

Royce Tostrams Goud heeft het dalende trendkanaal van het afgelopen jaar aan de bovenkant verlaten. Na de doorbraak en slotstand boven de weerstand $932 (top van oktober) leggen we het eerstvolgende koersdoel rond het high van begin 2008 op $1032. Breekt de goudprijs ook hierboven, dan kan het nog veel hoger. De oude opwaartse trend kan dan worden voortgezet, met een eerste 12-maands koersdoel van $1400. wo 11 feb 2009, 10:40

Toch beursbodem

AMSTERDAM - Ondanks de heftige en volatiele bewegingen in de afgelopen weken constateer ik dat de beurzen een bodem aan het vormen zijn. Misschien nog niet de moeder aller bodems, maar toch. De forse koersval van dinsdag jl. op Wall Street doet voorlopig niets af aan deze opvatting. Ik heb dan ook een Recovery Mandje samengesteld met aandelen die in aanmerking komen voor herstel. Ik heb optiedeskundige Sem van Berkel gevraagd om een constructie te maken met opties om het eventuele risico beheersbaar te maken. Misschien heeft u wel een gehoord van de volgende psychologische test: “Er bevinden zich 6 proefpersonen in een ruimte, vijf personen zitten in het complot. Aan alle zes wordt een groene kleur getoond met de opmerking ‘deze kleur is rood’. Vervolgens wordt aan de vijf personen in het complot gevraagd of zij het daar mee eens zijn. De vijf personen, vooraf geïnstrueerd, beamen dat stellig. De proef wijst uit dat doorgaans ook de zesde persoon dan zal toegeven dat de kleur rood is.” Wat heeft dit voorbeeld met de beurs te maken? Alles! Consumenten wordt voortdurend een economische recessie voorgehouden. Politici kunnen niet nalaten de ernst van de economische situatie te benadrukken. Als onze minister-president een euro zou ontvangen voor elke keer dat hij het woord ‘crisis’ gebruikt, zou hij het begrotingstekort in één keer kunnen wegwerken. Door maar vaak genoeg te herhalen dat de kleur rood is, zullen consumenten ook geloven dat het zo is. En nog veel erger, ze zullen er naar handelen. Jan Peter als de verpersoonlijking van de self-fulfilling prophecy: als zelfs de minister-president de bevolking waarschuwt voor sombere economische tijden, dan is het goed denkbaar dat consumenten (vooruitlopend op rampspoed) hun bestedingen fors terugschroeven om reserves te kweken voor het geval dat. Hierdoor lopen de consumentenbestedingen daadwerkelijk terug en komen bedrijven door wegvallende omzet massaal in de problemen. Dit vertaalt zich in massaontslagen en de sombere economische tijden waarvoor de minister-president waarschuwde. Het probleem is dat politici en centrale banken wereldwijd heel stellig een rode kaart omhooghouden, van Amsterdam tot Washington. Voor consumenten is er blijkbaar geen ontkomen meer aan. De desastreuze ontwikkeling wereldwijd in de auto-industrie is een perfect bewijs van self-fulfilling prophecy. Op basis van mijn indicatoren stel ik vast dat de recessie van 2007 en 2008 al lang en breed achter ons ligt. Op basis van de vierjarige Businesscycle (golfbeweging in de economie) is de bodem in de conjunctuur bereikt. Technisch impliceert dit dat de recessie ook langzaam maar zeker door de aandelenmarkt wordt ingeprijsd (zie ook mijn eerdere column Goed nieuws). Het lijkt er bovendien op dat ook de beurzen bezig zijn een bodem te vormen, althans sinds oktober dalen de beurzen niet meer. Ik stel mijn negatieve visie bij, want het valt op dat steeds meer aandelen hun cruciale vangnet al twee keer, soms zelfs drie keer, succesvol hebben getest. Strekking van dit verhaal: Het loont soms om anticyclisch te beleggen. Wat is mijn boodschap aan lange termijn beleggers? Voor het eerst sinds eind 2007 koop ik weer aandelen, zij het nog voorzichtig. Ik denk nog niet dat dit DE bodem is, maar een opleving van de beurzen tot aan de begin van de zomer zou een aardig ritje kunnen opleveren. Op 30 juni 2008 noteerde de AEX een stand van 425. Ik ben van mening dat dat een beetje te veel van het goede is. Maar als we slechts de helft van de koersval van de afgelopen 2008 en 2009 zouden kunnen corrigeren, dan zijn niveaus van 350-370 niet ondenkbaar, ruim 40% opwaarts potentieel. Ik adviseer om mondjesmaat in aandelen te stappen. Het zou de komende weken best verstandig zijn een lange termijn Recovery Mandje samen te stellen met aandelen die in de komende maanden stevig kunnen herstellen. Deze portefeuille bevat aandelen die in de recente stabilisatie van de aandelenmarkten goed zijn blijven liggen. Ik tip hiervoor o.a. de Nederlandse aandelen Ahold, Crucell, KPN, Randstad en Philips, de Europese aandelen BG Group, Delhaize, GlaxoSmithKline en de Amerikaanse fondsen Amazon.com en Newmont Mining. Ik schat de kans dat de beurzen het niet redden op ongeveer 20%. De alarmsignalen springen pas op rood wanneer de AEX onder de bodem van 2003 rond 217 zou breken. Om nog niet helemaal zonder bescherming te beleggen, is het verstandig om een deel van het risico af te dekken met putopties of met turbo’s. Voor putopties met looptijden van 6 tot 8 maanden betaalt u thans een redelijke verzekeringspremie. Ik heb optiedeskundige Sem van Berkel gevraagd om een constructie te maken met opties. Hij kijkt alleen naar Nederlandse beursgenoteerde aandelen. Dit is zijn advies: Ahold: bij slotkoers 8,74 koop de call uitoefenprijs 8 looptijd september 2009 op 1,45 (aankopen altijd met stoploss) Crucell: koop bij slotkoers 15,72 de call uitoefenprijs 14 looptijd sep09 op 3,35...of pak de aandelen op met een put eronder (put uitoefenprijs 14 looptijd sep09 op 1,45) KPN: koop bij slotkoers 10,62 de call uitoefenprijs 9,60 looptijd sep09 op 1,65 Randstad: koop bij slotkoers 16,88 de call uitoefenprijs 16 looptijd sep09 op 2,90...of pak de aandelen op met een put eronder (put uitoefenprijs 14 looptijd sep09 op 1,60) Philips: bij slotkoers 15,34 koop de call uitoefenprijs 14 looptijd sep09 op 2,90...of schaf de aandelen aan met een put eronder (put uitoefenprijs 14 looptijd sep09 op 1,55) vr 30 jan 2009, 11:32

Obsessie

AMSTERDAM - Vaak wordt mij gevraagd of DE bodem al is bereikt. Altijd wordt de aandelenmarkt bedoeld. Op de een of andere manier bedenkt men nooit dat er ook andere interessante markten zijn waarin belegd kan worden. Zelfs gerenommeerde pensioenfondsen lijken aan deze ‘aandelenobsessie’ te lijden. Bedenk dat elke belegger ook kan kiezen voor posities in Staatsobligaties, Vastgoed, Bedrijfsobligaties, Grondstoffen of in Liquiditeiten. Ik ben een groot deel van 2008 liquide geweest. Pas na de zomer ben ik weer ingestapt, nee niet in aandelen, wel in staatsobligaties. Volgens mijn technische indicatoren komen ook bedrijfsobligaties (Corporate Bond) binnenkort in aanmerking. Ik denk ook dat 2009 het jaar van het Goud kan worden, ik kom daar een volgende keer op terug. Met liquiditeiten hebben we vorig jaar overigens niet veel verdiend (ook niet veel verloren!). Mijn posities in staatsobligaties hebben echter wel goed gerendeerd, waardoor 2008 uiteindelijk toch met een mooi resultaat afgesloten kon worden. Werkt uw bank, vermogensbeheerder of beleggingsadviseur nog steeds met een beleggingsstrategie enkel gebaseerd op ‘Buy and Hold’, vraag dan onmiddellijk om ook technische analyse toe te passen. De strategie ‘Buy and Hold’ mag niet misbruikt worden als excuus voor slechte beleggingsresultaten. Helaas blijken ook de pensioenfondsen zich hieraan te bezondigen. Altijd krijgt de markt de Zwarte Piet toegespeeld, alsof diversificatie of Asset-allocatie niet bestaan. Maar het zijn uw beheerders die hebben liggen slapen. Nog steeds ben ik zeer behoedzaam in het aangaan van nieuwe posities in de aandelenmarkt. Mijn technische visie wordt thans vooral bepaald door twee tegenstrijdige ontwikkelingen. Daarbij is de lange termijn trend van de AEX nog altijd niet gebroken, maar dat staat haaks op het forse herstel van individuele aandelen. Ik stel thans mijn negatieve visie wat bij, want van mijn moeder heb ik geleerd ´dat je beter halverwege kunt keren, dan helemaal verdwalen´. Ik blijf wel alert, zeker met de recente volatiliteit. Omdat ik een volger ben van het technisch adagium 'Don´t buy the market until it has bounced for the second time’, valt mij op dat steeds meer aandelen hun cruciale vangnet nu twee keer, soms zelfs al drie keer succesvol hebben getest. Bij aandelen als Aegon, Akzo, ASML, BinckBank, Grontmij, Imtech, ING, Mittal, Van der Moolen, Philips, Royal Dutch, Sligro, TomTom, TNT, Unilever en Corio zie ik op de langere termijn typische Fase I-grafieken. Fase I is de stabilisatieperiode die vaak optreedt voor de nieuwe hausse van start gaat. Voor twee Nederlandse aandelen heb ik in de afgelopen weken zelfs weer een langetermijn koopadvies gegeven. Dat is voor het eerst sinds eind 2007. Voor een langetermijn koopmoment voor de gehele aandelenmarkt wacht ik Fase II af. Fase II is waar iedereen nu van droomt, de hausse, de bullmarkt, de uptrend. De overgang van Fase I naar Fase II noemen wij DE bodem. Voorlopig kunnen beleggers met een behoedzame strategie beter hun hand nog even op de knip houden. Of gewoon beleggen in een van die andere categorieën, bijvoorbeeld in staatsobligaties. Ook pensioenfondsen hebben die mogelijkheid. wo 14 jan 2009, 11:57

'Januari-effect’ voorspelt weer slecht beursjaar

AMSTERDAM - Het 'januari-effect’ voorspelt voor 2009 opnieuw een verloren beursjaar voor de aandelenmarkten. De Dow verloor in de eerste week ruim 2%, de S&P500-index daalde bijna 1,5%. Het 'januari-effect’ is dat aandelenmarkten doorgaans goed presteren aan het begin van elk nieuw beleggingsjaar. Dit heeft te maken met het gegeven dat aandelenportefeuilles aan het begin van elk nieuw kalenderjaar om fiscale redenen opnieuw worden ingericht. Historisch bezien gaat een aandelenbeurs een goed jaar tegemoet indien de eerste week van januari in de plus wordt afgesloten. Daar staat tegenover dat een slecht beursjaar verwacht mag worden, indien de beurs-index in de eerste volledige week van het nieuwe jaar een negatief resultaat laat zien. Het 'januari-effect' is in het verleden vaak bestudeerd, onderzoeken wijzen uit dat deze indicator in 70% van alle gevallen correcte signalen geeft voor het koersverloop van Wall Street. Vorig jaar is het negatieve koersverloop van de aandelenbeurs van Wall Street correct voorspeld door het 'januari-effect’. De S&P 500-index verloor in de eerste 5 beursdagen van 2008 ruim 4%, de Dow Jones-index verloor in de eerste volledige beursweek van 2008 ruim 5%.

Royce Tostrams Over heel 2008 verloren de S&P 500-index en de Dow Jones-index resp. 38% en 34%. Het ‘januari-effect’ wordt in de VS vaak toegepast als 'voorspeller'. In de VS worden aan het einde van elk beursjaar aandelen verkocht om een belastingvoordeel te ontvangen op verliesgevende posities. De hiermee vrijgemaakte liquiditeiten worden begin van januari weer opnieuw belegd. Een ruimere definitie van het 'januari-effect’ komt voort uit het goede trackrecord van januari. Januari is voor de S&P 500-index zelfs de beste maand om te beleggen. Met een gemiddeld rendement van 1,5% in januari worden de andere 11 beursmaanden gepasseerd. Het rendement in januari is zelfs meer dan twee keer zo groot als het gemiddeld rendement per maand voor alle 12 maanden tezamen. Het 'januari-effect' voorspelt dat 2009 niet het jaar van het herstel in aandelen zal worden. Voorlopig blijven wij alleen vast op staatsobligaties. vr 09 jan 2009, 13:09

Goed nieuws voor de belegger!

AMSTERDAM - Op basis van de vierjarige businesscycle is de bodem in de conjunctuur bereikt, of ligt mogelijk zelfs al achter ons. Technisch betekent dit dat de recessie voorbij is. Hoe we dit weten? Heel simpel: de rentedaling van de afgelopen maanden geeft aan dat de conjunctuur aan het begin staat van een nieuwe groeiperiode. Dit impliceert overigens niet dat aandelen al interessant zijn. Klassiek zijn het altijd eerst de obligaties die in waarde gaan stijgen. Hoewel de economen nog steeds van een recessie spreken, is deze volgens mijn vierjarige Businesscycle alweer bijna teneinde. Deze Businesscycle heeft zichzelf vanaf het begin van de 19e eeuw consequent herhaald en bewezen. Deze cyclus omvat een periode van zowel economische groei als van economische krimp. Bezien vanuit de wereldeconomie zijn we thans in een nieuwe Businesscycle aanbeland. Doorgaans wordt dit pas over een maand of zes ook door de economische statistieken bevestigd. Dus voorlopig zal het nieuws in de media nog wel zwartgallig blijven. Zowel aandelen als vastgoed en grondstoffen zijn in deze fase nog niet interessant. Echter, de eerste markt die het traditioneel weer goed doet, is die van obligaties. De laatste fase van de oude vierjarige Businesscycle is, zoals verwacht, ingeluid door een top van de commodities (grondstoffen). Nu de grondstoffen fors zijn gedaald, zal ook de inflatie afnemen, hetgeen wordt begeleid door een rentedaling. Hierdoor stijgen obligaties weer in waarde en begint het hele verhaal (van een nieuwe conjunctuurgolf weer opnieuw. De markt van staatsobligaties en andere vastrentende waarden is altijd de eerste beleggingscategorie die voor de risicomijdende belegger interessant is. Dit is dan ook de enige markt waarin ik thans zou willen beleggen. Vooral aan het begin van een nieuwe vierjarige businesscycle is het van belang om selectief te zijn met de keuze van beleggingscategorieën. Achtereenvolgens worden eerst obligaties, dan pas aandelen en vastgoed en tenslotte grondstoffen interessant om in te beleggen. Bij de start van de vorige Businesscycle, net na de eeuwwisseling lag er een gat van zo'n anderhalf jaar tussen de bodem in de obligatiemarkt en die van de aandelenmarkt. Dus 'timing is everything'. De afgebeelde grafiek laat een geïdealiseerd voorbeeld zien van de businesscycle. De sinuscurve (rode lijn) geeft het pad van economische groei en/of krimp weer. De gestippelde horizontale lijn onderverdeelt periodes van groei en van krimp. De geschiedenis herhaalt zich; we zien dat de economie tijdens een complete cyclus chronologisch altijd dezelfde volgorde in gebeurtenissen laat zien. Dit maakt het mogelijk om draaipunten te identificeren voor verschillende financiële en economische indicatoren, maar ook voor obligaties, aandelen, vastgoed en grondstoffen. De vierjarige Businesscycle laat (geïdealiseerd) het chronologische pad zien van de vier financiële markten: obligaties, aandelen, vastgoed en grondstoffen. Grafisch is de cyclus in 6 stukken (fases) onderverdeeld. Passen we bovenstaande curve toe op de huidige beursontwikkelingen, dan valt op dat we thans alle karakteristieken zien van fase I. Dit is de fase waarin alle beleggingscategorieën nog onder druk staan, behalve obligaties. Dit lijkt slechts één conclusie te rechtvaardigen: Blijf ten aanzien van aandelen, vastgoed en grondstoffen behoedzaam, maar stap mondjesmaat in staatsobligaties. Kort samengevat kan bij het volgen van de vierjarige businesscycle de volgende beleggingsstrategie toegepast worden: Fase I (dit is de fase waarin we thans verkeren) -Posities in obligaties opbouwen

-Aandelen, vastgoed en grondstoffen

mijden Fase II: (deze fase verwachten we op zijn vroegst begin 2009)

-Posities in aandelen opbouwen, juiste sectoren kiezen

-Posities in vastgoed opbouwen

-Posities in obligaties uitbreiden

-Grondstoffen mijden

Fase III: (volgens de prognose zal deze fase pas begin 2010 starten) -Posities in aandelen en vastgoed uitbreiden -Posities in grondstoffen opbouwen Fase IV:

-Posities in aandelen en vastgoed aanhouden

-Posities in obligaties aanhouden, maar looptijden verkorten -Posities in obligaties afbouwen

-Posities in grondstoffen uitbreiden Fase V:

-Posities in aandelen en vastgoed afbouwen

-Obligaties mijden

-Posities in grondstoffen aanhouden Fase VI: di 23 dec 2008, 10:34

-Aandelen, vastgoed en obligaties mijden

-Posities in grondstoffen afbouwen

Rente als goeroe

AMSTERDAM - Als gevolg van de credietcrisis daalt de rente. In juni 2007, vlak voor het uitbreken van de credietcrisis, noteerde de Nederlandse rente rond 4,7%, om binnen een half jaar tijd weg te zakken tot 3,9%. Sinds juni 2008 is de rente in Nederland gedaald van 4,8% naar 3,6%. Het is opvallend dat ook deze daling is begonnen vlak vóór het verhevigen van de credietcrisis, waarvan de signalen, zoals Icesave en Fortis, ons pas eind augustus/begin september bereikten. Het lijkt er op dat de renteontwikkeling een voorspellende waarde heeft. Staatsobligaties zitten als gevolg van de rentedaling wereldwijd in de lift. Wie een half jaar geleden een staatslening had gekocht, heeft de rente van toen, ongeveer 4,8%, vastgelegd. Nu de marktrente is gedaald, biedt die investering dus een hoger rendement. Dit komt tot uitdrukking in een hogere waarde van deze staatslening. Staatsleningen blijken, als de rente nog verder gaat dalen, een 'veilige' beleggingscategorie met winstpotentieel. Pavlov-reactie. De steeds verder dalende rente heeft twee oorzaken, die elkaar bovendien versterken. Het belangrijkste is dat de wereldeconomie in een zeer zwakke conditie verkeert. Waarschijnlijk is de toestand veel ernstiger dan de officiële statistieken ons thans doen geloven. Hierdoor neemt de behoefte naar kredieten (kapitaal) zeer sterk af. De vraag naar kapitaal wordt dus steeds minder. Tegelijkertijd keren beleggers zich af van investeringen in de reële economie, hetgeen blijkt uit sterke prijsdalingen van aandelen en vastgoed. Deze vrijkomende kapitaalstromen worden conservatief belegd in ‘veilige’ staatsleningen. De Pavlov-reactie van beleggers, om bij de staat te schuilen, leidt tot extreme vraag naar obligaties met een vaste rente. Er is veel aanbod van kapitaal dat bij de Wouter Bos (de staat) wordt geparkeerd. Nederlandse staatsleningen zijn alleen al in de tweede helft van 2008 met ruim 10% in koers gestegen, terwijl de aandelenmarkt sindsdien in waarde bijna is gehalveerd. Op de kapitaalmarkten treedt wereldwijd een zichzelf versterkend effect op waarbij er steeds meer kapitaal vrijkomt, terwijl de vraag daarnaar juist afneemt. Dit proces veroorzaakt niet alleen dat de rente daalt, maar ook ongekend hard daalt. In het eerste kwartaal van 2009 voorzie ik dat wij in Nederland het laagste renteniveau van de afgelopen 100 jaar zullen bereiken. Dat hierin het gevaar schuilt van een nieuwe zeepbel, die van opgeblazen staatsobligaties, hoeft bijna geen verder betoog. Tegenstrijdig. Uit het verleden weten we dat een dalende rente ook als contra-indicator fungeert. Hoe lager de rente zakt, des te sterker werkt dit uiteindelijk door in een economisch herstel. De economie verkeert weliswaar in ernstige problemen maar waarschijnlijk zal de ongekend heftige rentedaling een sterk economische herstel aanzwengelen. Het tegenstrijdige is dat de rentedaling eerst een ernstige recessie voorspelt maar op gegeven moment ook het einde ervan aankondigt. Zowel in de VS als in Europa daalt de rente al sinds medio 2007, waardoor deze barometer de economische storm goed heeft voorspeld. Maar tegelijkertijd kondigt de lage rente aan dat de zon weer gaat schijnen. In eerdere perioden met economische malheur bleek de rente een perfecte voorspeller. De voorlaatste keer, in 2000, begon de rente plotseling te dalen, hetgeen het jaar daarop werd weerspiegeld door economische tegenwind. Pas begin 2003 is de economische storm gaan liggen en hebben de aandelenmarkten zich kunnen herstellen. Tussen de bodem in de obligatiemarkt en de bodem van de aandelenmarkt lag toen ruim anderhalf jaar. Ik denk dat deze timing zich ook nu zal herhalen, dan vormt de AEX de bodem niet eerder dan in de tweede helft van 2009. Mijn conclusie is dat we al halverwege de donkere tunnel zijn en langzaam weer richting het licht toe rijden. Businesscycle. Ik heb in eerdere studies aan de hand van de golfbeweging in de economie, de zogenaamde Businesscycle, aangetoond dat dit fenomeen zich elke 4 tot 6 jaar herhaalt. Dit vertaalt zich doorgaans in concrete beleggingstrategieën door bij de eerste tekenen van economische tegenspoed alleen in staatsobligaties te beleggen en pas na verloop van tijd over te steken naar de aandelenmarkt. Voor de timing van deze beslissing laat ik mij overigens 100% leiden door technische analyse. In mijn volgende column zal ik deze Businesscycle uitgebreid beschrijven.