Proposed Constitution Of Uml

  • April 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Proposed Constitution Of Uml as PDF for free.

More details

  • Words: 23,792
  • Pages: 74
k|:tfjgf :jtGq / ;fj{ef}d;Qf ;DkGg g]kfnsf] /fHozlQmsf] ;|f]t xfdL ;fj{ef}d tyf /fhsLo ;Qf ;DkGg g]kfnL hgtfn] zflGtk"0f{ hgcfGbf]ngsf] dfWodaf6 ;+l3o nf]stflGqs u0ftGqfTds /fHo Joj:yfsf] O{R5f cleJoQm u/L nf]stGq, zflGt / cu|udgsf] kIfdf k|s6 ePsf] hgOR5fnfO{ ;Ddfg ub}{, o; kl/k|]Iodf Oltxf;sf] ljleGg sfnv08df hLjg pT;u{ ug]{ ;lxbx?nfO{ :d/0f ub}{, lg/+s'z ;fdGtjfbL /fhtGqsf] cGTo eP klg ljBdfg ;fdGtafbsf] k"0f{ cGTo u/L ;+l3o nf]stflGqs u0ftGqfTds /fHoJoj:yfsf] :yfkgf u/L ;+:yfut ljsf; ub}{, ;fdflhs, cfly{s Pjd\ ;fF:s[lts lje]bsf] cGTo u/L g]kfnL hgtfnfO{ ;fdflhs Pjd\ cfly{s Gofo lbnfO{ /fHosf] gLlt lgdf{0f / lg0f{o k|lqmofdf e]befjd'Qm ;dfj]zL efjgfnfO{ cfTd;fy u/L hgtfsf] k|ToIf ;xefuLtfnfO{ ;'lglZrt ub}{, k|lt:kwf{Tds k|ltlglwd"ns jx'bnLo nf]stflGqs zf;g Joj:yf, df}lns Pjd\ dfgj clwsf/ / JolQmut :jtGqtf, jflnu dtflwsf/, cfjlws lgjf{rg,, k'0f{ k|]; :jtGqtf, ;+j}wflgs ;jf]R{ rtf, k|fb]lzs Pjd\ :yflgo :jfoQ ;/sf/, :jtGq, ;Ifd, lgZkIf / hjfkmb]xL Gofokflnsf, tyf sfg"gL /fHosf] cjwf/0ff, nf]stflGqs d'No dfGotfnfO{ cfTd;fy u/L ;dfhjfbsf] cfwf/ lgdf{0f ug]{ cfwf/e"t ;+/rgfnfO{ cfTdf;ft ub}{, g]kfnL hgtf cfkm|gf] nflu cfkm} ;+ljwfg agfpg kfFpg] ;fj{ef}d clwsf/sf] k|of]u u/L ;+ljwfg;efsf] dfWodaf6 hflto ;befj , eflifs Pjd\ ;fF:s[lts ;+/If0f / k|j{wg ub}{, /fli6«o ;fj{ef}ldstf, cv08tf, :jtGqtf, :jfledfg / g]kfnsf] Pstfsf] cfwf/ wd{ lg/k]lIftf, ;dfj]zLtfnfO{ cfTdf;ft u/L of] ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTs g]kfnsf] ;+ljwfg @)^& ;+ljwfg ;efaf6 kfl/t u/L nfu' ul/Psf] 5 .

1

efu ! k|f/lDes !=

@=

#=

/fi6« g]kfn Ps :jtGq, cleefHo, / ;fj{ef}d;Qf;DkGg /fi6 x'g]5 . g]kfns]f /fli6«o Pstfs]f cfwf/ jx'hflto, jx'wfld{s, jx' ;Ff:s[lts / ljljwtfo'Qm ;dfhsf] /fli6«o lxt tyf ;Dj[l4k|lt cf:yfjfg /xL Pstfsf] ;'qdf cfjWb ;j} g]kfnL hgtf ;dli6 ?kdf /fi6 xf] . ;fj{ef}d;Qf / /fhlso;Qf g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf / /fhlso;Qf g]kfnL hgtfdf lglxt /xg]5 . ;fj{ef}d;Qfsf] k|of]u of] ;+ljwfgdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 . /fHo != g]kfn Ps :jtGq, cleefHo, ;fj{ef}Df;Qf ;DkGg, wd{ lg/k]If, ;dfj]zL, ;+l3o nf]stflGqs u0ftGqfTds /fHo x'g]5 . ;+l3o, k|fb]lzs / :yflgo ;/sf/sf] cfwf/e"t clwsf/x? cleJoQm k4lt adf]lhd o;} ;+ljwfgsf] cg';"rLdf ;'rLs[t ul/Padf]lhd x'g]5 . @=

$=

%=

^=

&=

g]kfnsf] If]q b]xfP adf]lhd x'g]5M s_ of] ;+ljwfg k|f/fDe x'bfsf jvtsf] If]q, v_ of] ;+ljwfg k|f/De eP kl5 k|fKt x'g] If]q . ;+j}wflgs ;jf]{Rrtf M != of] ;+ljwfg ;+l3o nf]stflGqs u0ftGqfTds g]kfnsf] d"n sfg"g xf] . o; ;+ljwfg;+u jflemg] ;+l3o, k|fb]lzs / :yfgLo sfg"gx? jflemPsf] xb;Dd cdfGo x'g]5 . @= o; ;+ljwfgsf] kfngf ug'{ k|To]s gful/ssf] st{Jo x'g]5 . /fi6«efiff M != g]kfndf jf]lng] ;j} efiffx? /fi6 efiff x'g\ . b]jgfu/L lnlkdf g]kfnL efiff ;+l3o, k|fb]lzs / :yfgLo ;/sf/sf] ;/sf/L sfdsfhsf] efiff x'g]5 . c+u|]hL efiffnfO{ cGt/f{li6«o ;Dks{sf] efiffsf] ?kdf ;j} txsf ;/sf/df nfu' ul/g]5 . @= ;/sf/L sfd sfhsf] efiff g]kfnL / cGt/f{li6«o ;Dks{sf] efiff c+u|]hL jfx]s k|fb]lzs / :yfgLo ;/sf/sf] cGo sfdsfhsf] efiff tf]Sg] clwsf/sf] :jtGqtf k|fb]lzs / :yfgLo ;/sf/nfO{ x'g]5 . /fli6«o em08f M l;ld|s /Ësf] e'OF / uf9f gLnf] /Ësf] lsgf/f ePsf] b'O{ lqsf]0f clnslt hf]l/Psf], dflyNnf] efudf v'k]{ rGb|sf] aLrdf ;f]x|df cf7 sf]0f b]lvg] ;]tf] cfsf/ / tNnf] efudf afx| sf]0fo'Qm ;"o{sf] ;]tf] cfsf/ clÍt ePsf], k/Dk/fut em08f g]kfnsf] /fli6«o em08f xf] . ;f] em08f agfpg] tl/sf / tT;DaGwL c? ljj/0f cg';"rL–! df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . /fli6«o ufg OToflb M -!_ g]kfnsf] /fli6«o ufg / lgzfgf 5fk g]kfn ;/sf/n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

2

gful/stf !=

@=

#=

gful/stf M -!_ ;+ljwfg k|f/Dd x'bfsf] jvtsf] gful/stf M of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf jvt g]kfnsf] gful/stf k|fKt u/]sf] / o; efu adf]lhd gflul/stf k|fKt ug{ of]Uo JolQmx? g]kfnsf gful/s x'g]5g\ . -@_ ;+ljwfg k|f/De ePkl5 gful/stfsf] k|fKtLM of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt g]kfndf :yfoL a;f]jf; ePsf] b]xfPsf] JolQm a+zhsf] cfwf/df g]kfnsf] gful/s x'g]5 M s_ of] ;+ljwfg k|f/De x'g'eGbf cl3 j+zhsf] cfwf/df gful/stf k|fKt u/]sf] JolQm, v_ s'g} JolQmsf] hGd x'Fbfsf jvt lghsf] jfj' jf cfdf g]kfnL gful/s /x]5 eg] To:tf] JolQm, u_ o; ;+ljwfg / k|rlnt sfg"g adf]lhd g]kfnsf] gful/stf k|fKt JolQmsf] 5f]/f jf 5f]/L dWo] g]kfndf :yfoL j;f]jf; ul/ /x]sf] / ljb]lz gful/stf k|fKt gu/]sf] JolQm -#_ g]kfn z/xbleq km]nf k/]sf] lkt[Tj dft[Tjsf] 7]ufg gePsf] k|To]s gfjfns lghsf] jfj' jf cfdf km]nf gk/];Dd j+zhsf] cfwf/df g]kfnL gful/s x'g]5 . -$_ g]kfnleq ufleg] u/L s'g} If]q k|fKt ePdf ;f] If]qleq j;f]jf; ePsf] JolQm k|rlnt sfg"gsf] clwgdf /xL g]kfnsf] gful/s x'g]5 . -%_ g]kfnL gful/s;+u a}jflxs ;DaGw sfod u/]sL ljb]zL dlxnfn] rfx]df k|rlnt sfg"g adf]lhd g]kfnL gful/stf lng ;Sg]5 . -^_ o; wf/fdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljbzL gful/s;+u ljjfx u/]sL g]kfnL dlxnf gful/saf6 hlGdPsf] JolQmsf] xsdf lghsf] g]kfndf hGd e} g]kfndf g} :yfoL j;f]jf; u/]sf] / jfj'sf] gful/stfsf] cfwf/df lghn] ljb]zsf] d'n'ssf] gful/stf k|fKt u/]sf] /x]g5 eg] lghn] k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd cª\uLs[t gful/stf k|fKt ug{ ;Sg]5 . ;Ddfgfy{ gful/stf M o; ;+ljwfgsf] k|lts'n gx'g] u/L sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd g]kfn ;/sf/n] s'g} klg JolQmnfO{ ;Ddfgfy{ gful/stf lbg ;Sg]5 . gful/stfsf] k|fKtL / ;dfKtL M gful/stfsf] k|fKtL, ;dfKtL nufPt cGo Joj:yf sfg"g adf]lhd x'g]5 .

3

df}lns xs !=

#=

%=

:jtGqtfsf] xs M != k|To]s JolQmnfO{ hLjgsf] clwsf/ x'g]5 / ;Ddfgk"j{s jfFRg kfpg] xs x'g]5 . @= d[To"b08sf] ;hfoF x'g] u/L sfg"g jgfO{g] 5}g . k|To]s gful/snfO{ b]xfPsf] :jtGqtf x'g]5 M != ljrf/ / cleJolQmsf] :jtGqtf @= ljgf xft xltof/ zflGtk"j{s e]nf x'g] :jtGqtf #= g]kfnsf] s'g} klg k|b]z jf efudf cfjt hfjt / j;f]jf;sf] :jtGqtf $= g]kfnsf] s'g} klg k|b]z jf efudf cfkm\gf] k]zf /f]huf/ / pBf]u Jofkf/ ug]{ :jtGqtf t/ s= dfly g+ ! df pNn]lvt s'g} s'/fn] g]kfnsf] ;fj{ef}d ;Qf cv08tf jf ljleGg hft hftL jf ;+k|bfo ljrsf] ;'–;DjGWfdf vnn kg]{ jf lx+;fTds sfo{ ug{ b'?T;fxg ug]{ jf g]kfn /fHo lj?4sf] b|f]x, ufln JoO{Holt jf cbfntsf] ckx]ngf jf ck/fw ug{ jf ;fj{hlgs lzi6frf/ jf g}ltstfsf] k|lts'n x'g] sfo{df dgflzj k|ltjGw nufpg] u/L sfg"g agfpg /f]s nufPsf] dflgg] 5}g . v= dfly g+ @ df pNn]lvt s'g} s'/fn] g]kfnsf] ;fj{ef}d ;Qf cv08tf jf ljleGg hft hftL jf ;+k|bfo ljrsf] ;' ;DjGWfdf vnn kg]{ jf lx+;fTds sfo{ ug{ b'?T;fxg ug]{ ;fj{hlgs g}ltstfsf] k|lts'n x'g] sfo{df dgflzj k|ltjGw nufpg] u/L sfg"g agfpg /f]s nufPsf] dflgg] 5}g . u= dfly g+ $ df pNn]lvt s'g} s'/fn] hgtfsf] ;fj{hlgs :jf:Yo jf g}ltstfsf] k|lts'n x'g] sfo{df /f]s nufpg] jf s'g} vf; pwf]u Jokf/ jf ;]jf /fHon] dfq ;+rfng ug]{ jf s'g} pwf]u Jofkf/ jf /f]huf/ jf k]zf ug{sf] nfuL s'g} zt{ jf of]Uotf tf]Sg] u/L sfg"g jgfpg /f]s nufPsf] dfgLg] 5}g . %= /fhg}lts bn vf]Ng] :jtGqtf ^= ;+3 ;+:yf vf]Ng] :jtGqtf t/ v08 % / ^ sf] s'g} s'/fn] g]kfnsf] ;fj{ef}d ;Qf cv08tf jf ljleGg hft hftL jf ;+k|bfo ljrsf] ;' ;DjGWfdf vnn kg]{ jf lx+;fTds sfo{ ug{ b'?T;fxg ug]{ jf ;fj{hlgs g}ltstfsf] k|lts'n x'g] sfo{df dgflzj k|ltjGw nufpg] u/L sfg"g agfpg /f]s nufPsf] dflgg] 5}g . ;dfgtfsf] xs M != ;j} JolQm sfg"gsf] b[li6df ;dfg x'g]5g . s;}nfO{ klg sfg"gsf] ;dfg ;+/If0faf6 j+lrt ul/g] 5}g . @= ;fdfGo sfg"gsf] k|of]udf s'g}klg JolQmdfly wd{, j0f{, ln+u, hft, hftL, efiff, j}rfl/s cf:yf, j}jflxs cj:yf, n}lus klxrfg, zfl/l/s czQmtf jf lt dWo] s'g} s'/fsf] cfwf/df e]befj ul/g] 5}g . #= /fHon] JolQmx?sf ljr wd{, j0f{, ln+u, hft, hftL, pTklQ, efiff, j}rfl/s cf:yf, j}jflxs cj:yf, n}lus klxrfg, zfl/l/s czQmtf jf cGo o:t} s'g} klg cfwf/df e]befj ug]{ 5}g . t/ s= dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt, dw]zL, dhb'/, ls;fg, zfl/l/s jf dfgl;s czQmtf ePsf JolQm, lk5l8Psf] ju{, jfns, j[4 jf o:t} cj:yfdf /x]sf JolQmsf] ;+/If0f, zzlQms/0f jf ljsf;sf] nflu sfg"g4f/f ljz]if Joj:yf ug{ /f]s nufPsf] dflgg] 5}g . 4

v=

s'g} sfdsf] nfuL cGt/lglxt cfjZoQmfsf] cfwf/df ;sf/fTds ?kdf sfo{ ug{ o; wf/fdf n]lvPsf] s'g} s'/fn] jfwf k'u]sf] dfgLg] 5}g .

^=

5'jf5't tyf hflto e]befj lj?4sf] xs M != s'g}klg JolQmnfO{ hft, j+z, ;d'bfo jf k]zfsf cfwf/df s'g} lsl;dsf] 5'jf5't tyf e]befj ul/g] 5}g . @= s'g} klg JolQmnfO{ s'g} k|of]udf /x]sf ;]jf ;'ljwf jf pkef]usf s'/fx? k|of]u ug{af6 jf s'g} :yndf k|j]z ug{ jf wfld{s sfo{ ug{af6 jlGrt ul/g] 5}g . #= s'g} j:t', ;]jf jf ;'ljwf pTkfbg jf ljt/0f ubf{ To:tf] ;]jf, ;'ljwf jf j:t' s'g} vf; hft jf hfltsf] JolQmnfO{ vl/b jf k|fKt ug{af6 /f]s nufpg jf To:tf] j:t', ;]jf jf ;'ljwf s'g} vf; hft hfltsf] JolQmnfO{ dfq ljqmL ljt/0f ul/g] 5}g . $= s'g} hft, hflt jf pTklQsf JolQm jf JolQmx?sf] ;d'xsf] pr lgr bzf{pg], hft jf hfltsf] cfwf/df ;fdflhs lje]bnfO{ Gofof]lrt 7x/fpg] jf hflto ;jf]{Rrtf jf 3[0ffdf cfwfl/t ljrf/sf] k|rf/ k|;f/ ug]{ jf hflto lje]bnfO{ s'g} klg lsl;dn] k|fT;fxg ug{ kfOg] 5}g . %= dfly n]lvPsf sfo{x? b08gLo x'g]5 / pNn]lvt sf/0fjf6 lkl8t JolQmn] sfg"g jdf]lhdsf] Ifltk"lt{ kfpg]5 .

&=

k|sfzg, k|zf/0f tyf 5fkfvfgf ;DaGwL xs M != ljB'tLo k|sfzg, k|zf/0f tyf 5fkf nufPtsf cGo h'g;'s} dfWodaf6 s'g} ;dfrf/, ;DkfbsLo, n]v, /rgf jf cGo s'g} kf7\o, >Jo b[Zo ;fdfu|Lsf] k|sfzg tyf k|zf/0f ug{ jf 5fKg k"j{ k|ltjGw nufOg] 5}g . t/ ;fj{ef}d;Qf, /fli6«o Pstf, /fli6«o ;'/Iff, ;fj{hlgs g}ltstf / :jf:Yo, tyf hftLo ;';DaGwdf k|lts"n c;/ kg]{ ePdf nf]stflGqs tyf v'Nnf ;dfhsf d'No dfGotf / cfjZostf eGbf j9L gx'g] u/L sfg"g jgfO{ /f]s nufpg ;lsg] 5 . @= s'g} >Jo, >Jo b[io jf ljB'tLo pks/0fsf] dfWodaf6 s'g} ;fdfu|Lsf] k|sfzg tyf k|zf/0f u/] jf 5fk] jfkt\ To:tf] ;fdfu|L ksfzg tyf k|zf/0f ug]{ jf 5fKg] /]l8of], 6]lnlehg,cgnfO{g jf cGo s'g} lsl;dsf] l8lh6n jf ljB'tLo, 5fkf jf cGo ;+rf/dfWodnfO{ jGb, hkmt\ jf btf{ vf/]h ul/g] 5}g . #= s'g} ;dfrf/, n]v, ;DkfbsLo, /rgf jf cGo s'g} kf7\o ;fdu|L d'b|0f jf k|sfzg u/] jfkt\ s'g} ;dfrf/ kq, klqsf, jf 5fkfvfgf jGb, hkmt\ jf btf{ vf/]h ul/g] 5}g . $= s'g} 5fkf, ljB'tLo k|zf/0f tyf 6]lnkmf]g nufPtsf ;+rf/ ;fwgnfO{ cj?4 ul/g] 5}g .

*=

jftfj/0f ;DaGwL xs M k|To]s JolQmnfO{ :jR5 jftfj/0fdf jfRg kfpg] xs x'g]5 .

(=

:jf:Yo ;DaGwL xs M != k|To]s JolQmnfO{ cfwf/e"t :jf:Yo ;]jf lgz'Ns ?kdf kfpg] xs x'g]5 . @= k|To]s JolQmnfO{ :jf:Yo ;]jfsf] kx'rdflysf] xs x'g]5 . #= s'g} JolQmnfO{ lghsf] hLjg jf dof{bfdf c;/ kg]{ u/L :jf:Yosf] clwsf/af6 jlGrt ul/g] 5}g . 5

$=

k|To]s JolQmnfO{ /fHodf pknAw >f]t / ;fwgn] EofP;Dd :jf:Yosf] clwsf/sf] k|ultzLn sfof{Gjogsf] k'g/fjnf]sg u/Lkfpg] xs x'g5 ] .

!)= lzIffsf] clwsf/ M != k|To]s JolQmnfO{ lgz'Ns / clgjfo{ dfWoflds tx ;Ddsf] lzIffsf] xs x'g]5 . @= k|To]s ;d'bfon] dft[efiffdf lzIff lbg] u/L ljwfno ;+rfng ug{ kfpg] xs x'g]5 . #= k|To]s JolQmnfO{ pRr lzIffsf] kx'Frdflysf] xs x'g]5 . !!= ;+:s[lt ;DaGwL xs M g]kfndf j;f]jf; ug]{ k|To]s JolQm tyf ;d'bfonfO{ cfkm\gf] efiff, lnkL, ;:s[lt, ;fF:s[lts ;Eotf / ;Dkbfsf] ;+/If0f / ;Da4{g ug]{ xs x'g]5 . !@= /f]huf/L ;DaGwL xs M != k|To]s gful/snfO{ /f]huf/Lsf] kx'Frsf] xs x'g]5 . sfg"g jdf]lhd jfx]s s'g} kgL JolQmsf] /f]huf/L cGTo u/Lg] 5}g . @= s'g} kgL ;/sf/L, ;fj{hgLs jf lghL If]qsf h'g ;'s} /f]huf/bftfn] g]kfnL gfu/Lsx?sf] ljrdf /f]huf/Lsf cj;/x?df e]befj ug{ kfpg] 5}g . !#= ;fdflhs ;'/Iff ;DaGwL xs M != k|To]s h]i7 gfu/LsnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd h]i7 gfu/Ls eQf kfpg] xs x'g] 5 . @= k|To]s ue{jlt gfu/LsnfO{ k|;'lt x'bfsf] jvt sfg"gdf tf]lsP jdf]lhd k|;'lt eQf kfpg] xs x'g] 5 . #= zf/L/Ls jf dfglzs ?kdf czQm k|To]s JolQmnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd czQm eQf kfpg] xs x'g] 5 . $= k|To]s j]/f]huf/ gfu/LsnfO{ /fHon] eQfsf] Joj:yf ug]{5 . !$= vfBfGg ;DaGwL xs M != k|To]s JolQmnfO{ vfBfGg / vfB ;Dk|e"tfsf] xs x'g]5 . @= k|To]s JolQmnfO{ vfBfGgsf] kx'Frsf] clwsf/ x'g]5 . #= k|To]s JolQmnfO{ lghsf] hLjg jf dof{bfdf c;/ kg]{ u/L vfBfGgsf] clwsf/af6 jlGrt ul/g] 5}g . $= k|To]s JolQmnfO{ /fHodf pknAw >f]t / ;fwgn] EofP;Dd vfBfGg / vfB ;Dk|e"tfsf] k|ultzLn sfof{Gjog ;DaGwL gLlt / sfg"gsf] k'g/fjnf]sg u/Lkfpg] xs x'g]5 . !%= cfjf; ;DaGwL clwsf/ M != k|To]s gful/snfO{ pko'Qm cfjf;df kx'Frsf] clwsf/ x'g]5 . @= /fHon] s'g} klg JolQmnfO{ plrt k|lqmof gk'/\ofO{ cfjf;af6 lgsfnf ug]{] 5}g . 6

#=

k|To]s gful/snfO{ /fHodf pknAw >f]t / ;fwgn] EofP;Dd cfjf;sf] k|ultzLn sfof{Gjog ;DaGwL gLlt / sfg"gsf] k'g/fjnf]sg u/Lkfpg] xs x'g]5 .

!^= ;DklQ ;DaGwL xs M != s;}nfO{ klg sfg"g jdf]lhd jfx]s ;DklQsf] clwsf/af6 jlGrt ul/g] 5}g . @= k|To]s JolQmnfO{ ;DklQ cfh{g ug]{, ef]u ug]{, j]rljvg ug]{ / ;DklQsf] cGo sf/f]jf/ ug]{ xs x'g]5 . #= ;fj{hlgs lxtsf] nflu jfx]s /fHon] s'g} klg JolQmsf] ;DklQ clwu|x0f jf k|fKt ug]{ To:tf] ;DklQ pk/ s'g} k|sf/n] s'g} clwsf/sf] ;[hgf ul/g] 5}g . $= ;fj{hlgs lxtsf] nflu /fHon] s'g} JolQmsf] ;DklQ clwu|x0f ubf{ jf k|fKt ubf{ jf To:tf] ;DklQ pk/ s'g} clwsf/sf] ;[hgf ubf{ sfg"g jdf]lhd Ifltk"lt{ lbOg] 5 . !&= dlxnfsf] xs M != dlxnf ePs} sf/0fjf6 s'g} lsl;dsf] e]befj u/Lg] 5}g . @= k}lqs ;DklQdf 5f]/f / 5f]/LnfO{ ;dfg xs x'g]5 #= k|To]s dlxnfnfO{ k|hgg\ :jf:Yo tyf k|hgg\ ;DaGwL xs x'g]5 . $= s'g} klg dlxnf lj?4 s'g} lsl;dsf] lx+;f hGo sfo{ ul/g] 5}g . o:tf] sfo{ b08gLo x'g]5 . !*= jfnjflnsfsf] xs M != k|To]s jfn jflnsfnfO{ cfkm\gf] klxrfg tyf gfdsf] xs x'g]5 . @= k|To]s jfn jflnsfnfO{ kfng kf]if0f, cfwf/e"t :jf:Yo / ;fdflhs ;'/Iff k|fKt ug]{ xs x'g]5 . #= k|To]s jfn jflnsfnfO{ zfl/l/s, dfgl;s jf cGo s'g} klg lsl;dsf] zf]if0f lj?4sf] xs x'g]5 . o:tf] sfo{ b08gLo x'g]5 / lkl8t jfnsnfO{ If]ltk"lt{ lbO{g] 5 . $= c;xfo, cgfy, ;':tdgl:ylt, hf]lvddf k/]sf jf cGo o:t} cj:yfdf /x]sf] jfnjflnsfnfO{ /fHoaf6 ljz]if ;'ljwf kfpg] xs x'g]5 . %= c7f/ jif{ pd]/ k'/f gePsf s'g}klg jfn jflnsfnfO{ sf/vfgf, vfgL jf hf]lvdk"0f{ sfddf nufpg jf ;]gf, k|x/L jf 4Gbdf k|of]u ug{ kfO{g] 5}g . kGw| jif{ pd]/ k'/f gePsf s]6fs]l6nfO{ /f]huf/ d'ns sfo{df nufpg kfO{g] 5}g . !(= bf;Tj lj?4sf] xs M != s'g} klg JolQmnfO{ j]r ljvg ug{, bf; t'Nofpg, jfFwf, sd}of, xlnof, r?jf, jf sdnx/L jgfpg jf o:t} bf;Tj k'0f{ >ddf nufpg kfOg] 5}g . @= s;}nfO{ kgL lghsf] O{R5f lj?4df sfd nufpg kfO{g] 5}g . #= pNn]lvt sfo{x? sfg"g 4f/f b08lgo x'g] 5g t/ o; wf/fdf pNn]lvt Joj:yfn] ;fj{hgLs k|of]hgsf] nfuL gfu/LsnfO{ clgjfo{ ;]jfdf nufpg jf cfktsfnLg p2f/ sfo{df nufpg /f]s nufPsf] dfgLg] 5}g .

7

@)= zf]if0f lj?4sf] xs M != k|To]s >ldsnfO{ plrt >d cEof;sf] xs x'g] 5 . @= k|To]s JolQmnfO{ zf]if0f lj?4sf] xs x'g] 5 . k|yf, k/Dk/f jf k|rngsf] gfddf s;}nfO{ kgL zf]if0f ug{ kfO{g] 5}g . #= k|To]s >ldsnfO{ sfg"g 4f/f lgwf{/Lt Go'gtd Hofnf / ;]jfsf] Go'gtd zt{ eGbf sd x'g] u/L sfddf nufpg jf /f]huf/ ;Demf}tf ug{ kfpg] 5}g . @!= >d ;DjGwL xs != k|To]s >ldsnfO{ cf cfkm\gf xs lxtsf] /Iffsf] lgldQ ;+ul7t x'g] / 6\]8 o'lgog vf]Ng] xs x'g]5 . @= k|To]s /f]huf/bftfnfO{ /f]huf/bftf ;+u7g jgfpg kfpg] xs x'g]5 . #= k|To]s 6«]8 o'lgog / /f]huf/bftf ;+u7gnfO{ Ps csf{sf] x:tIf]k ljgf ultljlw ;+rfng ug{ tyf cfGt/Ls Joj:yfkg ug{ / To:tf] ;+:yfnfO{ ;+3 jf dxf;+3df cfj4 x'g] xs x'g] 5 . $= k|To]s 6«8] o'lgog jf /f]huf/bftf jf /f]huf/bftf ;+u7gnfO{ ;fd"lxs ;f}bfjfhLdf efu lng kfpg] xs x'g]5 . $= >d ljjfb ;dfwfgsf] j}sNkLs pkfo gePsf] cj:yfdf k|To]s >lds tyf 6\8«] o'lgognfO{ sfg"g jdf]lhd x8tfn ug{ kfpg] xs x'g] 5 . %= ;dfg sfdsf nflu dlxnf / k'?ifsf ljr s'g} klg k|sf/sf] e]befj ul/g] 5}g . ^= :yfoL jf s/f/ jf cGo tj/n] lgwf{/Lt /f]huf/ ;Demf}tfsf] gfdsf] cfwf/df ;fdflhs ;'/Iffsf] xsdf >ldsx?sf] ljrdf e]befj ug{ kfO{g] 5}g . @@= wd{ ;DaGwL xs M != k|To]s JolQmnfO{ wd{sf] cjnDag, cEof; / ;+/If0f ug]{ xs x'g]5 . t/ s;}n] s;}sf] OR5f ljkl/t wd{ kl/jt{g ug{ kfpg] 5}g . @= k|To]s wfld{s ;Dk|bfonfO{ sfg"g adf]lhd cfkm\gf] :jtGq cl:tTj sfod /fvL wfld{s :yn / u'7Lsf] ;+rfng / ;+/If0f ug]{ xs x'g]5 . @#= kmf}hbf/L Gofo ;DaGwL xs M != k|To]s JolQmnfO{ JolQmut ;'/Iffsf] xs x'g]5 . s'g} JolQmnfO{ sf/0f ;lxtsf] ;'rgf glbO{ lu/km\tf/ ul/g] 5}g / y'g'jf k"hL{ glbO{ y'gfdf /flvg] 5}g . @= kqmfp k/]sf] JolQmnfO{ kqmfp k/]sf] ;dodf g} cfkm"n] /f]h]sf] sfg'g Joj;foL;+u ;Nnfx lng kfpg] xs x'g]5 . o:tf] JolQmn] cfkm\gf] sfg'g Joj;foL;+u u/]sf] k/fkz{ / lghn] lbPsf] ;Nnfx uf]Ko /xg]5 . s'g} JolQmnfO{ cfkm\gf] sfg'g Joj;foL4f/f cg';Gwfg / k'k{Ifsf] ;dodf k/fdz{ lng] xsaf6 jlGrt ul/g] 5}g . :ki6Ls/0f M o; pkwf/fsf] k|of]hgsf] nflu sfg'g Joj;foL eGgfn] s'g} cbfntdf s'g} JolQmsf] k|ltlglwTj ug{ sfg"gn] clwsf/ lbPsf] JolQmnfO{ hgfp5 . #= k|qmfp ul/Psf] JolQmnfO{ kqmfp ePsf] ;doaf6 jf6fsf] Dofb jfx]s @$ 306fleq d'2f x]g]{ clwsf/L;dIf pkl:yt u/fpg' kg]{5 / o:tf] clwsf/Laf6 cfb]z ePdf jfx]s kqmfp ePsf JolQmnfO{ y'gfdf /flvg] 5}g . 8

$=

%= ^= &= *= (= !)= !!=

!@= !#=

tTsfn k|rlnt sfg"gn] ;hfo gx'g] sfd u/]jfkt\ s'g} JolQm ;hfosf] efuL x'g]5}g / s'g} klg JolQmnfO{ s;'/ ubf{sf] cj:yfdf k|rlnt sfg'gdf tf]lsPeGbf j9L ;hfo lbO{g] 5}g . t/, o'4 ck/fw, dfgjtf lj?4sf] ck/fw / hftLxTofdf ;+nUg /x]sf] 7x/ ePsf] cj:yfdf eg] of] k|fjwfg nfu' x'g] 5}g . s'g} cleof]u nufOPsf] JolQmnfO{ lghn] u/]sf] s;'/ k|dfl0ft geP;Dd s;'/bf/ dflgg] 5}g . s'g} klg JolQm lj?4 cbfntdf Ps} s;'/df Psk6s eGbf j9L ;hfo lbO{g] 5}g . s'g} s;'/sf] cleof]u nfu]sf] JolQmnfO{ cfkm\gf] lj?4 ;fIfL x'g s/ nufOg] 5}g . k|To]s JolQmnfO{ lgh lj?4 nufOPsf] cleof]u / sf/jfxLsf] hfgsf/L kfpg] xs x'g]5 . k|To]s JolQmnfO{ ;Ifd cbfnt jf Golfos lgsfoaf6 :jR5 ;'g'jfO{sf] xs x'g]5 . k|To]s sfg'g adf]lhd cw{Golfos lgsfoaf6 :jR5 ;'g'jfO{sf] xs x'g]5 . k|To]s JolQmnfO{ d'2fsf] ;"rgf, sfuhft / lghsf slj?4df k|of]u ul/Psf k|df0fx?sf] k|ltjfb ug{ Kffpg] xs x'g]5 . s'g} klg JolQmnfO{ cfkm\gf] pkl:yltdf dfq sf/jfxL ul/kfpg], d'2fsf] l56f] sf/jfxL u/Lkfpg], cfkm\gf] ;fIfL k/LIf0f u/Lkfpg], bf]ef;] /fVg kfpg] / Gofosf] ckrngdf sfg'g adf]lhd Ifltk"lt{ kfpg] xs x'g]5 . k|To]s JolQmnfO{ ;"rgf j]u/sf] y'gf / hj/h{:tL j]kQf lj?4sf] xs x'g]5 . c;dy{ / c;xfo kIfnfO{ lgz'Ns sfg"gL ;]jf kfpg] xs x'g]5 .

@$= oftgf lj?4sf] xs M != lu/km\tf/L, cg';Gwfg, txlssft jf k'k{Ifsf] l;nl;nfdf jf c? s'g} lsl;dn] y'gfdf /x]sf] jf g/x]sf] s'g} klg JolQmnfO{ zfl/l/s jf dfgl;s oftgf lbO{g] jf lgh;+u lgd{d, cdfgjLo jf ckdfghgs Jojxf/ ul/g] 5}g . of] wf/fsf] k|of]hgsf] nfuL oftgf eGGffn] ;fj{hlgs kb wf/0f u/]sf] s'g} clwsf/Ln] ;f]xL x}l;otdf lbPsf] s'g} zfl/l/s jf dfgl;s oftgf ;d]tnfO{ hgfpg] 5. @= y'gfdf /x]sf] k|To]s JolQmnfO{ dfgjLo Jojxf/ ul/g] 5 . #= oftgf hGo sfo{ b08lgo x'g]5 / sfg"g adf]lhd lkl8t JolQmn] Ifltk'lt{ kfFpg] 5 . @%= ;"rgfsf] xs M sfg'gåf/f uf]Ko elg /f]s nufOPsf] ;'rgf jfx]s k|To]s JolQmnfO{ cfkm\gf] jf ;fj{hlgs ;/f]sf/sf] s'g} klg ljifosf] ;"rgf dfUg] jf kfpg] xs x'g]5 . t/ ;fj{ef}d;Qf, /fli6«o ;'/Iff, cv08tf , ;'rgfsf] k|s[ltsf] cfwf/df lglZrt ;do ;Dd uf]Ko /fVg' kg]{ h:tf u+le/ ljifox?sf] ;"rgfsf] hfgsf/L lbg /f]s nufpg] u/L sfg"g agfpg of] wf/fn] k|lts'n cz/ kf/]sf] dflgg] 5}g . @^= uf]kgLotfsf] xs M != s'g} klg JolQmsf] hLp, cfjf;, ;DklQ, lnvt tYof+s, rl/q ;DaGwL s'/fx?sf] uf]kgLotf cgltqmDo x'g]5 . @= sfg"g jdf]lhd jfx]s s'g} kgL JolQmnfO{ cg'dtL ljgf lghsf] cfjf; tyf lghL sfo{df c?jf6 x:tIf]k gx'g] s'/fsf] Uof/]G6L u/Lg] 5 .

9

@&= b]z lgsfnf lj?4sf] xs M != s'g}klg gful/snfO{ b]z lgsfnf ul/g] 5}g . @= s'g}klg JolQmnfO{ b]z lgsfnf ubf{ plrt k|lqmof cjnDag ul/g] 5 . @*= dtbfgsf] xs M != k|To]s gful/snfO{ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd cfjlws ?kdf x'g] /fli6«o, k|fb]zLs jf :yfgLo lgjf{rgdf jf ;+ljwfg tyf sfg"g jdf]lhdsf] lgsfodf r'Gg] / r'lgg] xs x'g]5 . @= dtbfg u/]sf] jf gu/]sf] cfwf/df s'g} /fi6«;]js jf gfu/LsnfO{ e]befj u/Lg] 5}g . @(= cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfox?sf] clwsf/ M != k|To]s hft, hflt, efiff, wd{ jf lglZrt klxrfgsf] cfwf/df tf]lsPsf cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfonfO{ /fHosf] ;dfg ;+/If0fsf] xs x'g]5 . @= k|To]s ;d'bfonfO{ sfg'g adf]lhd efiff, wd{, ;:s[lt / klxrfgsf] ;+/If0fsf] xs x'g]5 . #)= cflbjf;L÷hghflt ;DaGwL clwsf/ M /fhgLltdf ;xeflutf / cfly{s ;dflhs tyf ;f:s[lts ljljwtfsf] ;+/If0f ug{ kfpg'sf ;fy} ;+o'Qm /fi6«;+3sf] 3f]if0ff cg';f/sf] cflbjf;L hghfltsf] cfTdlg0f{osf] clwsf/ x'g]5 . #!= k|fs[lts ;|f]t dfly kx'Frsf] clwsf/ M k|To]s ;d'bfonfO{ :yflgo k|fs[lts ;|f]t dfly sfg'g adf]lhd kx'Frsf] clwsf/ x'g]5 . #@= pkef]Qmfsf] clwsf/ M k|To]s JolQmnfO{ u'0f:tl/o j:t' / ;]jfdf ;dfg kFx'r , pkof]u / pkef]usf] clwsf/ x'g]5 . o:tf] ;]jfjf6 lk8Lt pkef]QmfnfO{ sfGf'gdf Joj:yf eP adf]lhd Ifltk'lt{sf] clwsf/ x'g]5 . ##= h]i7 gful/ssf] clwsf/ M k|To]s h]i7 gful/snfO{ dfgl;s zfGtL, zf/Ll/s, cfly{s / ;fdflhs ;'/Iffsf] xs x'g]5 . #$= c;Qm, ckfËsf] clwsf/ M k|To]s c;Qm, ckfË JolQmnfO{ lzIff, :jf:Yo, ;fdflhs ;'/Iff / /f]huf/Lsf] nflu ljz]if Joj:yfsf] xs x'g]5 . #%= ;+j}wflgs pkrf/sf] xs M o; efu4f/f k|bQ xssf] k|rngsf nfuL o; ;+ljwfg cg';f/ sf/jfxL rnfpg kfFpg] xs ;'/lIft ul/Psf] 5 .

10

…efu $ /fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt tyf gLltx¿ !

/fHosf] bfloTj M /fHosf] bfloTj b]xfo adf]lhd x'g]5M– -s_ zflGt ;'/Iff, sfg"gsf] zf;g / df}lns xsx?sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{, -v_ b]zdf cu|ufdL /fhg}lts–cfly{s / ;fdflhs kl/jt{g ;'lglZrt ug]{, -u_ ljZjJofkL ¿kdf :jLs[t cfwf/e"t dfgj clwsf/, jx'bnLo k|lt:kwf{Tds nf]stflGqs k|0ffnL, hgtfdf lglxt ;fj{ef}d;Qf / hgtfsf] ;jf]{Rrtf, ;+j}wflgs ;Gt'ng / lgoGq0f, sfg"gsf] zf;g, ;fdflhs Gofo / ;dfgtf, :jtGq Gofokflnsf, cfjlws lgjf{rg, gful/s ;dfhsf] cg'udg, k"0f{ k|]; :jtGqtf, hgtfsf] ;"rgfsf] clwsf/, /fhg}lts bnx¿sf lqmofsnfkx¿df kf/blz{tf / hjfkmb]lxtf, hg;xeflutf, lgikIf, ;Ifd tyf :jR5 k|zf;gtGqsf cjwf/0ffx¿sf] k"0f{ kl/kfngf ug]{ /fhg}lts k|0ffnL cjnDag u/L e|i6frf/ b08xLgtfsf] cGTo ub}{ ;'zf;g sfod ug]{, -3_ juL{o, hftLo, eflifs, n}lËs, ;f+:s[lts, wfld{s / If]qLo e]befjsf] cGTo ub}{ dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt, dw]zL, pTkLl8t, pk]lIft, cNk;ª\Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfo / lk5l8Psf If]q nufotsf ;d:ofx¿nfO{ ;+jf]wg ug]{, -8=_ /fHo ;+/rgfsf ;a} cËx¿df dw]zL, blnt, cflbjf;L hghflt, dlxnf, dhb"/, ls;fg, ckfË, lk5l8Psf ju{ / If]q ;a}nfO{ ;dfg'kflts ;dfj]zLsf] cfwf/df ;xefuL u/fpg], -r_ ;fdGtjfbsf ;a} ¿kx¿sf] cGTo ug]{ cfly{s ;fdflhs ¿kfGt/0fsf] Go"gtd ;femf sfo{s|d to u/L nfu" ub}{ hfg], -5_ ;fdGtL e"–:jfldTjsf] cGTo ub}{ j}1flgs e"ld;'wf/ sfo{s|d nfu" ug]{ gLlt cjnDag ug]{, -h_ /fli6«o pBf]uwGbf / ;fwg;|f]tsf] ;+/If0f / k|jw{g ug]{ gLlt cg';/0f ug]{, -em_ lzIff, :jf:Yo, cfjf;, /f]huf/L / vfB ;Dk|e'tfdf ;a} gful/ssf] clwsf/ :yflkt ug]{ gLlt lng], -`_ ;'s'Daf;L, sd}of, xlnof, x/jf r/jf nufotsf cfly{s ;fdflhs ¿kn] k5fl8 k/]sf ju{sf] nflu cfly{s ;fdflhs ;'/Iffsf] Joj:yf ug]{ gLlt lng], -6_ b]zsf] cfly{s–;fdflhs ¿kfGt/0f Pj+ Gofosf ;fy} b]znfO{ l56f] ;d'Ggt / cfly{s ¿kn] ;d[4zfnL agfpg Ps ;femf ljsf; cjwf/0ff lgdf{0f ug]{, -7_ >ldssf k]zfut clwsf/sf] ;'lglZrttf ub}{ pBf]uwGbf, Jofkf/, lgof{t k|j4{g cflbsf nflu nufgL j[l4 u/L /f]huf/L Pj+ cfo cfh{gsf cj;/x¿sf] Jofks j[l4 ug]{ gLlt cg';/0f ug]{, -8_ /fHo kIf ePsf] cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{, -9_ ;a} lje]bsf/L sfg"gsf] cGTo ug]{, -0f_ d'n'sdf ljBdfg hn;|f]t nufot k|fs[lts ;|f]t ;fwgsf] /fi6« lxtdf k|of]u ug]{, -t_ ;z:q 4Gbsf ;DaGwdf ul7t cfof]ux?sf l;kmfl/z / k|ltj]bgx?sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{,

@=

/fHosf lgb]{zs l;4fGtx¿M -!_ hgtfsf] hLp, wg, ;dfgtf / :jtGqtfsf] ;+/If0f u/L ;fdflhs, cfly{s Pj+ /fhg}lts If]q nufot /fli6«o hLjgsf ;a} If]qdf Gofok"0f{ Joj:yf sfod u/L v'nf ;dfhdf cfwfl/t nf]ssNof0fsf/L Joj:yfsf] clej[l4 ug{' /fHosf] k|d'v p2]Zo x'g]5 . 11

-@_ ;dfhdf zflGt / Joj:yf sfod u/L dfgj clwsf/sf] ;+/If0f / ;Da4{g ub}{ ltgLx?sf] k|efjsf/L pkrf/sf] Joj:yf u/L ;fj{hlgs lxtsf] k|a4{g ug{] /fHosf] p4]Zo x'g]5 . -#_ g]kfnL hgtfsf] ;‹if{sf] k|ltkmn:j¿k k|fKt u0ftGqnfO{ ;+:yfut ub}{ ;f]sf nfex¿sf] pkef]u ug{ kfpg] cj:yfsf] ;[hgf ub}{ ;d'Ggt / ;d[4 g]kfn lgdf{0f ug]{ /fHosf] /fhg}lts p2]Zo x'g]5 . -$_ b]zdf pknAw cfly{s ;|f]t / ;fwgnfO{ ;Lldt JolQmx¿df s]lGb|t x'g glbO{ ;fdflhs Gofosf] cfwf/df cfly{s pknlAwsf] Gofof]lrt ljt/0fsf] Joj:yf ldnfO{ s'g} klg hflt, lnË, ju{, pTklQ jf JolQm pk/ cfly{s zf]if0f x'g gkfpg] Joj:yf u/L cfly{s c;dfgtf x6fpFb} :jb]zL lghL Pj+ ;fj{hlgs pBdnfO{ k|fyldstf / k|>o lbO{ /fli6«o cy{tGqnfO{ :jtGq, cfTdlge{/ Pj+ pGgltzLn u/fpb} ;dfhjfb pGd'v nf]ssNof0fsf/L ldl>t cy{tGqsf] cjnDag ug'{ /fHosf] d"ne"t cfly{s p2]Zo x'g]5 . -%_ ;a} lsl;dsf] cfly{s Pj+ ;fdflhs c;dfgtf x6fO{ ljleGg hft, hflt, wd{, efiff, j0f{, ;d'bfo / ;Dk|bfosf aLr ;fdGh:o :yfkgf u/L Gofo / g}ltstfdf cfwfl/t :j:y ;fdflhs hLjgsf] :yfkgf / ljsf; ug{' /fHosf] ;fdflhs p2]Zo x'g]5 . -^_ b]zsf] ;fj{ef}d;Qf, cv08tf / :jtGqtfnfO{ sfod /fvL cGt/f{li6«o hutdf /fli6«o ;Ddfgsf] clej[l4 ug]{ lbzfdf /fHosf] cGt/f{li6«o ;DaGw lgb]{lzt x'g]5 . #=

/fHosf gLltx¿ M -!_ b]zsf] ;Gt'lnt ljsf;sf nflu cfly{s nufgLsf] Gofof]lrt ljt/0f u/L ;a} If]qsf hgtfsf] lzIff, :jf:Yo, oftfoft, cfjf; / /f]huf/L h:tf cfwf/e"t s'/fx¿sf] ljsf; u/L hg;fwf/0fsf] hLjg:t/ j[l4 ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -@_ g]kfnL ;dfhsf] cfly{s ?kfGt/0fsf] d'Vo cfwf/ ;fj{hlgs tyf ;xsf/L If]qnfO{ jgfO{g] 5 . ;fj{hlgs, ;xsfl/tf / lghL If]qsf] dfWodaf6 d'n'sdf cy{tGqsf] ljsf; ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -#_ ljleGg wd{, ;F:s[lt, hflt, ;d'bfo, ;Dk|bfo, pTklQ / efiff efifLx¿sf aLr ;dfgtf Pj+ ;xcl:tTjsf cfwf/df :j:y / ;'dw'/ ;fdflhs ;DaGw ljsl;t u/L ;a}sf] efiff, ;flxTo, lnlk, snf / ;+:s[ltsf] ;dfg ljsf;åf/f b]zsf] ;f+:s[lts ljljwtf sfod /fvL /fli6«o PstfnfO{ ;'b[9 ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug{]5 . -$_ /fli6«o lxt cg's"n pkof]uL Pj+ nfebfos ¿kdf b]zsf] k|fs[lts ;|f]t tyf ;Dkbfsf] kl/rfng ubf{ :yfgLo ;d'bfonfO{ k|fyldstf lbOg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -%_ /fHon] jftfj/0f :jR5 /fVg cfjZos Joj:yf ug]{5 . hg;fwf/0fdf jftfj/0fLo :jR5tfsf] r]tgf a9fO{ ef}lts ljsf; ;DaGwL lqmofsnfkx¿åf/f jftfj/0fdf k|lts"n c;/ kg{ glbg Pj+ jftfj/0f tyf b'n{e jGohGt'sf] ljz]if ;+/If0fdf /fHon] k|fyldstf lbg]5 . -^_ /fHon] hnjfo', hn, hldg, h+un, h/fh'/L, hgzlQm, hgfj/ / hl8j'6L nufPt h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f u/L, tLgsf] bLuf] pkof]u / To;af6 k|fKt nfedf ;dGoflos afF8kmfF8sf] Joj:yf ug]{5 . -&_ /fHon] hUufsf] xbjGbL, k'g/ljt/0f, rSnfjGbL / cg'kl:yt e":JffldTjsf] cGtaf6 pTkfbsTj j[l4 x'g]u/L j}1flgs e" Joj:yfkgsf] gLlt cjnDag ug]{5 . -*_ /fHon] ls;fgnfO{ k|f]T;fxg u/L s[lif If]qdf pTkfbsTj a9fO{ s[lifdf cfwfl/t clwsf+z hgtfsf] cfly{s pGglt x'g] cj:yfx¿sf] l;h{gf u/L s[lifnfO{ pBf]usf] ¿kdf ljsf; ug]{5 .

12

-(_ /fHon] ju{sf kl/jf/x?sf] pTyfg u/L ;dfhjfbd'lv, ;dtfd'ns ;dfh :yfkgf ug{ ;xsfl/tfdf ljz]if hf]8 lbg]5 / /fHon] k|efjsf/L ;fj{hlgs ljt/0f k|0ffnLsf] gLlt cjnDag ug]{5 . j:t' / ;]jf ahf/ sfg"g4f/f lgb]{lzt, Jojl:yt / gLoGq0f ug]{ gLlt lng]5 . -!)_ b]zsf] d'Vo ;fdflhs cfly{s zlQmsf] ¿kdf /x]sf] >dzlQmnfO{ /f]huf/ pknAw u/fO{ sfd kfpg] clwsf/ ;'lglZrt u/L pgLx¿sf] xs / lxtsf] ;+/If0f ub}{ pBdsf] Joj:yfkgdf ;xeflutf a9fpg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -!!_ dlxnf ju{sf] lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] ljz]if Joj:yf u/L /fli6«o ljsf;df clwsflws ;xefuL agfpg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -!@_ /fHon] Psn dlxnf, cgfy, afnaflnsf, c;xfo, j[4, ckfË, czQm / nf]kf]Gd'v hfltsf] ;+/If0f / pGgltsf nflu ;fdflhs ;'/Iffsf] ljz]if Joj:yf ug]{ gLlt cjnDag ug]{5 . -!#_ lzIff, :jf:Yo, cfjf;, vfBfGg, vfB;Dk|e'tf / /f]huf/Ldf lglZrt ;dosf nflu cf/If0fsf] Joj:yf u/L cfly{s tyf ;fdflhs ¿kn] lk5l8Psf cflbjf;L hghflt, dw]zL, blnt nufot ;LdfGts[t ;d'bfo tyf ul/aLsf] /]vfd'gLsf dhb'/ ls;fgsf] pTyfg ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -!$_ b]zsf] pGgltsf nflu lj1fg tyf k|ljlwsf] ljsf;nfO{ k|fyldstf lbg] gLlt /fHon] cjnDag ug{'sf ;fy} :yfgLo k|ljlwsf] ljsf; ug{] gLlt cjnDag ug{]5 . -!%_ /fHon] art kl/rfnsf] gLlt cjnDag ug]{5 . ;dfj]zL ljsf;sf] nflu ;d'bfodf ljQLo ;fwgsf] Gofof]lrt ljt/0f ug]{ gLlt cjnDag ug]{5 . o; k|of]hgsf] lgldQ art tyf C0f ;xsf/L ;+:yfx? kl/rfng ug]{ gLlt lng]5 . /fli6«o ljsf;sf] nflu :jb]zL nufgLnfO{ k|fyldstf lbO{ b]zdf j}b]lzs k"FhL / k|ljlwnfO{ cfslif{t / k|f]T;flxt ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -!^_ ax';ª\Vos u|fdL0f hgtfsf] lxtnfO{ Wofgdf /fvL :yfgLo ;/sf/ dfkm{t u|fdL0f ljsf;sf] ultnfO{ tLa|t/ agfpFb} n}hfg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . /fHon] :yfgLo ;/sf/x? :jtGq, :jfoQ / nf]stflGqs xg] gLlt cjnDag ug]{5 . :yfgLo ;/sf/x?df hgtfn] k|ToIf ;xeflutf hgfO{ :yfgLo of]hgf / ljsf; lgdf{0fsf sfdnfO{ k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -!&_ /fHon] dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt, dw]zL, d'l:nd, t/fO{sf yf? nufot cNk;ª\Vos, e"ldxLg, ;'s'Daf;L, sd}of, ckfË, lk5l8Psf If]q tyf ;d'bfo / ;d'bfo / cGo o:t} ju{sf nflu ;sf/fTds lje]bsf cfwf/df ljz]if Joj:yf ug]{ gLlt cjnDag ug]{5 . -!*_ /fHon] ljleGg efiff, wd{, ;+:s[lt / ljlewtfsf] ;+/If0f ug{ cGt/fli6«o >d ;+u7gsf] cle;lGw g+=!^( df pNn]lvt k|s[lt cg'?ksf] cfGtl/s cfTd lg0f{osf] clwsf/ sfof{Gjog ug]{ gLlt lng]5 . -!(_ d'Qm sd}ofsf] ;ª\Vof osLg u/L pgLx¿sf] a;f]jf;sf] nflu cfwf/e"t e"ld / /f]huf/Lsf] Joj:yf ug]{ gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -@)_ ls;fg, dhb'/ nufot >ddf cfl>t ju{sf] ljsf;sf] nflu k|fljlws lzIff, tfnLd, k|lzIf0fsf] cfjZos k"jf{wf/sf] Joj:yf u/L pgLx¿nfO{ /fHosf] ljsf; k|lqmofdf ;xefuL u/fpg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -@!_ j[4, czQm dlxnf tyf a]/f]huf/nfO{ sfg"gdf Joj:yf u/L eQf lbg] gLlt cjnDag ug]{5. -@@_ d'n'sdf ljBdfg k/Dk/fut 1fg, ;Lk / cEof;sf] klxrfg / ;+/If0f ub{} To;nfO{ cfw'lgsLs/0f ug{] gLlt /fHon] cjnDag ug{]5 . -@#_ d'n'sdf :yfkgf ePsf ;fj{hlgs tyf u}/;/sf/L ;+3 ;+:yfsf] ;~rfng / Joj:yfkgdf lgodg ug{ /fHon] ljz]if gLlt cjnDag ug]{5 . 13

-@$_ b]zsf] ljsf;df o'jf hgzlQmnfO{ kl/rfng ug{ /fHon] ljz]if gLlt cjnDag ug]{5 . /fHon] v]ns'bsf If]qdf ljz]if nufgL u/L v]nsf] :t/nfO{ cGt//fli6«o :t/sf] txdf k'/\ofpg] gLlt to ug]{5 . -@%_ u}x| cfjf;Lo g]kfnLx?sf] /fi6«sf] ;du| ljsf;df dxTjk"0f{ of]ubfg x'g] s'/fnfO{ Wofgdf /fVb} pgLx?sf] xs lxtsf] ;+/If0fsf] nflu /fHon] cfjZos gLlt lng]5 . -@^_ /fHon] ;+o'Qm /fi6«;+3sf] a8fkq, c;+nUgtf, k~rzLnsf] l;4fGt, cGt/f{li6«o sfg"g / ljZjzflGtsf] dfGotfsf] cfwf/df g]kfnsf] k//fi6« gLlt lng]5 . l5d]sL /fi6«x?sf] ;DaGw uf9f jgfOg]5 . -@&_ l5d]sL ldq /fi6«x¿ / ;+;f/sf c? ;a} d'n'sx¿l;t cfly{s, ;fdflhs Pj+ cGo If]qdf ;dfgtfsf] cfwf/df ;xof]ufTds ;';DaGw sfod u/L g]kfndf zflGtnfO{ cGt/f{li6«o dfGotfsf] cfwf/df ;+:yfut ub{} hfg] gLlt /fHon] cjnDag ug]{5 . -@*_ /fHon] lzIff, :jf:Yo, cfjf;, vfBfGg, /f]huf/L / lkpg] kfgLnfO{ JolQm jf ;d'bfosf ?kdf :yfkgf ug{ pknAw >f]tx?sf] clwstd kl/rfng u/L k|ultzLn sfof{Gog ug]{ gLlt cjnDag ug]{5 .

14

sfo{kflnsf ;DaGwL Joj:yf !=

/fi6«klt M – != g]kfndf Pshgf /fi6«klt /xg] 5g . /fi6«klt g]kfn /fi6«sf] k|d'v x'g]5g . @= /fi6«klt g]kfnsf] /fli6«otf Pj+ g]kfnL hgtfsf] Pstfsf] k|lts x'g] 5g\ . #= /fi6«kltaf6 s]Gb|, ;j} k|b]z tyf :yflgo ;/sf/aLr Pstf, ;dGjo / ;befj sfod u/L ;+ljwfgsf] kfngf / ;+/If0f ug'{ k|d'v st{jo x'g5 ] .

@=

/fi6«kltsf] lgjf{rg != /fi6«kltsf] lgjf{rg hg;ef, /fli6«o;ef, k|b]z;efsf ;b:ox? / :yflgo ;/sf/sf k|d'v / pkk|d'vx?sf] lgjf{rs d08njf6 ul/g]5 . @= /fi6«kltdf lgjf{lrt x'gsf] nflu tTsfn sfod /x]sf lgjf{rs d08nsf ;b:ox?sf] jx'dt k|fKt ug'{ kg]{5 . #= klxnf] r/0fsf] lgjf{rgdf s'g} klg pd]b\jf/n] jx'dt k|fKt gu/]df ;j}eGbf j9L dt k|fKt ug]{ b'O hgf pd]bjf/sf] ljrdf k'g lgjf{rg ul/g]5 . To;/L ePsf] bf]>f] r/0fsf] lgjf{rgdf jx'dt k|fKt ug]{ JolQm /fi6«kltdf lgjf{lrt ePsf] dflgg] 5 .

#=

/fi6«kltsf] pDd]bjf/sf] Go"gtd\ of]Uotf != g]kfnsf] gful/stf k|fKt JolQm . @= slDtdf #% jif{sf] pd]/ k'/f ePsf] . #= k|rlng sfg"gn] cof]Uo g7xl/Psf] .

$=

/fi6«kltsf] sfd st{Jo / clwsf/ != of] ;+ljwfg / k|rlnt sfg"Gfn] tf]s]adf]lhd sfo{–;Dkfbg ug]{ clwsf/ / st{Jo x'g]5 . o:tf] sfd /fi6«kltn] k|wfgdGqL, dlGqkl/ifb\ / ;+j}wflgs c+usf] l;kmfl/;df ug]{ 5g\ . t/ /fi6«kltn] k|wfgdGqL, dGqLkl/ifb\ / ;+j}wflgs c+usf] l;kmfl/;df ug]{ egL ls6fgL Joj:yf ePsf]df afx]s ;+ljwfgsf] ;+/If0f / kfngf ug{ afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . @= /fi6«klt g]kfnL ;]gfsf] k/d;]gflwklt x'g]5g .

%=

cbfntdf k|Zg p7fpg gkfOg] /fi6«kltn] cfkm\gf] st{Jo kfngfsf] lznlznfdf u/]sf] sfdsf] jf/]df s'g} cbfntdf k|Zg p7fpg kfOGf] 5}g . t/ of] wf/fn] g]kfn ;/sf/ jf ;DjlGwt lgsfosf] ;Nnfx / l;kmf/Lzdf eP u/]sf] sfdsf] ;DjGwdf To:tf] lgsfosf lj?4df k|rlnt sfg"g jdf]lhd cbfnt k|Zg p7fpg ;lsg] ljifonfO{ k|lts'n c;/ kf/]sf] dflgg] 5}g . ^== pk/fi6«klt ;DjGwL JoJf:yf != g]kfndf Pshgf pk/fi6«klt x'g]5g . @= /fi6«kltsf] cg'kl:yltdf lghn] ug]{ sfd pk/fi6«kltn] ug]{5g . 15

&=

pk/fi6«kltsf] lgjf{rg /fi6«kltsf] lgjf{rgsf ;DjGwdf nfu' x'g] k|fjfwfg / of]Uotf ;dfg ?kdf pk/fi6«kltsf] xsdf ;d]t nfu' x'g]5 . t/ /fi6«kltsf] lgjf{rgdf h'g lnu+sf] JolQm lgjf{lrt ePsf] xf] ;f] lnu+sf] JolQm pk/fi6«kltsf] lgjf{rgdf pd]b\jf/ x'g ;Sg] 5}g .

*=

pk/fi6«kltsf] sfd st{Jo / clwsf/ != of] ;+ljwfg / k|rlnt sfg"Gf adf]lhd ;+ljwfgsf] ;+/If0f, kfngf / k|of]u ug'{ tyf /fli6«otfsf] ;+/If0f ug'{ pk /fi6«kltsf] st{Jo / bfloTj x'g]5 . @= o; ;+ljwfgsf] clwgdf /xL /fi6«kltsf] sfddf ;xof]u ug'{ lghsf]] st{Jo x'g]5.

(=

sfo{sfn M– != /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] sfo{sfn lgjf{lrt ePsf] ldltn] % jif{sf] x'g]5 . @= lghx? ;f]lx kbdf @ sfo{sfn eGbf j9L pd]b\jf/ x'g of]Uo x'g] 5}gg\ .

!)= ;ky /fi6«kltn] ;+;bdf pkl:yt eO{ ;jf]{Rr cbfntsf] k|wfg Gofolwz ;dIf / pk/fi6«kltn] ;+;bdf pkl:yt eO{ /fi6«klt ;dIf cg';'lrdf tf]lsPsf] 9frfdf cfkm\gf] kb tyf uf]klgotfsf] ;ky lng' kg]{5 !!= /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] kb l/Qm x'g] cj:yf != /fi6«kltn] pk/fi6«klt ;dIf / pk /fi6«kltn] /fi6«klt ;dIf /flhgfdf lbPdf, @= sfo{Ifdtfsf] cefj, v/fj cfrf/0f, OdfGbf/Lk'j{s cfkm\gf] klbo st{Jo k'/f gu/]sf], cfly{s clgoldttf u/]sf] b]zsf] /fli6«o cv08tf, ;fj{ef}ldstf, ;f+k|fbflos ;befjdf c;/ k'Ug] s'g} sfo{ u/]sf] eGg] cfwf/df sfg'g adf]lhd hg;efdf k]z ePsf] dxfcleof]usf] k|:tfj ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6 kfl/t ePdf, #= dfgl;s ;Gt'ng u'dfPdf, $= g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfoF kfPdf, %= d[To' ePdf !@= kfl/>lds / ;'ljwf /fi6«klt / pk/fi6«kltsf] ;]jf, ;'ljwf / kfl/>lds sfg'gdf tf]lsP adf]lhd x'g]5 . t/ k|rlnt sfg"Gfn] lbPsf] ;'ljwf / kfl/>lds 36\g] u/L s'g} sfg"g agfpg kfOg] 5}g . !#= sfo{sfl/0fL clwsf/ != g]kfnsf] sfo{sfl/0fL clwsf/ of] ;+ljwfg / cGo sfg"Gf adf]lhd k|wfgdGqL / s]Gb|Lo dGqLkl/ifbdf lglxt /xg]5 . @= of] ;+ljwfg / cGo sfGf'gsf] clwgdf /xL g]kfnsf] ;fzg Joj:yfs]f ;fdfGo lgb]{Zfg, lgoGq0f / ;+rfngsf] cleef/f dGqLkl/ifb pk/ /xg] 5 . 16

# $=

g]kfnsf] sfo{sfl/l0f sfdx? g]kfn ;/sf/sf] gfddf x'g]5 . o; ;+ljwfg adf]lhd k|wfgdGqLn], dGqLkl/ifb jf cGo lgsfon] /fi6«klt ;dIf u/]sf] l;kmfl/;sf] ;DjGwdf s'g} klg cbfntdf k|Zg p7fpg kfOGf] 5}g .

!$= dGqLkl/ifbsf] u7g != k|wfgdGqLsf] cWoIftfdf Ps dGqLkl/ifbsf] u7g x'g]5 . @= dGqLkl/ifbdf j9Ldf ;+l3o Joj:yflksfsf] s'n ;bZo ;+Vofsf] !) k|ltzt ;+Vofdf ga9\g] u/L pkk|wfgdGqL,dGqL / /fHodGqLx? /xg]5g . !% =k|wfgdGqLsf] lgjf{rg != jflns dtflwsf/sf] cfwf/df g]kfn /fHonfO{ Ps lgjf{rg If]q dflg k|ToIf lgjf{rg4f/f k|wfgdGqLsf] lgjf{rg ul/g]5 . ;fdfGtof hg;efsf] lgjf{rg x'g] lbg Ps 5'§} dtkq4f/f k|wfgdGqLsf] lgjf{rg ul/g]5 . !^

k|wfgdGqLsf] pd]b\jf/sf] of]Uotf M != g]kfnsf] gful/stf k|fKt JolQm, @= @% jif{sf] pd]/ k'/f ePsf], #= k|rlnt sfg"gn] cof]Uo gePsf] .

!&= sfo{sfn k|wfgdGqLsf] sfo{sfn lgjf{lrt ePsf] ldltn] % jif{sf] x'g]5 . b'O k6s k|wfgdGqL ePsf] JolQm t]>f] k6ssf\] nfuL pd]b\jf/ x'g of]Uo x'g] 5}gg\ . !*= dGqLkl/ifbsf ;b:ox?sf] dgf]gog != k|wfgdGqLn] cfkm'n] kbef/ u|x0f u/]sf] #) lbg leq dGqLkl/ifbsf ;b:ox?sf] gfd / sfo{ef/ cg'df]bgsf] nflu hg;ef ;dIf k]z ug'{ kg]{5 . @= dGqLk/Lifbsf] ;b:osf nfuL k|wfgdGqL x'g tf]lsPsf] of]Uotf ;DjGwL Joj:yf ;dfg ?kdf nfu' x'g] 5 . #= o;/L cg'df]bgsf nflu k]z ePsf gfdx?df hg;efn] k|To]s JolQmsf] xsdf 5'§f 5'§} lg0f{o ug]{5 . $= dGqLkl/ifbsf] ;b:osf] ?kdf k|:tfljt s'g} JolQmsf] gfd hg;efn] cg'df]bg gu/]df To:tf] JolQmsf] ;§f csf]{ JolQmsf] gfd k|wfgdGqLn] k|:tfj ug{ jf hg;efn] cg'df]bg u/]sf] csf]{ ;b:onfO{ lghsf] sfo{ef/ ;+xfNg lbg ;Sg] 5 . ^= hg;ef jf /fli6«o;efsf] s'g} ;b:o dGqLk/Lifbsf] ;b:osf] ?kdf cg'df]bg ePdf lghsf] hg;efsf] jf /fli6«o;efsf] ;b:otf :jt ;dfKt x'g]5 . &= hg;efn] s'g} JolQmsf] gfd dGqLk/Lifb ;b:osf] ?kdf cg'df]bg gu/]df ;f] sf] sf/0f v'nfpg' kg]{5 .

17

!(= k|wfgdGqL / dlGqk/Lifbsf ;b:ox? kb d'Qm x'g] cj:yf != k|wfgdGqLn] /fi6klt ;dIf / dGqLk/Lifbsf ;b:ox?n] k|wfgdGqL ;dIf lbPsf] /flhgfdf :jLs[t ePdf @= sfo{Ifdtfsf] cefj, v/fj cfrf/0f, OdfGbf/Lk'j{s cfkm\gf] klbo st{Jo k'/f gu/]sf], cfly{s clgoldttf u/]sf] b]zsf] /fli6«o cv08tf, ;fj{ef}ldstf, ;f+k|fbflos ;befjdf cz/ k'Ug] s'g} sfo{ u/]sf] eGg] cfwf/df sfg'g adf]lhd hg;efdf dxfcleof]u k|:tfj k|:t't eO{ ;f] k|:tfj hg;efdf tTsfn sfod /x]sf ;Dk'0f{ ;bZo ;+Vofsf] b'O{ ltxfO{ jx'dtjf6 kfl/t ePdf k|wfg dGqL kbd'Qm x'g]5g . #= dlGqk/Lifbsf ;b:ox? b]xfosf] cj:yfdf kbd'Qmx'g] 5gM != hg;efsf] jx'dt ;b:o s'g} dGqL pk/ cljZjf;sf] k|:tfj kf/Lt u/]df @= k|wfg dGqLn] kbd'Qm u/]df #= d[To' ePdf $= k|wfgdGqL kbd'Qm ePdf o; ;+ljwfg adf]lhd k|wfgdGqLsf] kb l/Qm eO{ csf]{ k|wfgdGqL lgjf{lrt geP ;Dd ;f]xL k|wfgdGqLn] g} sfo{ ;+rfng ug]{5, !_ t/, d[To' jf kbjf6 x6fO{sf]df eg] pkk|wfgdGqL jf jl/i7 dGqLn] csf]{ k|wfgdGqLsf] lgjf{rg geP ;Dd k|wfgdGqLsf] sfo{ef/ ;+xfNg] u/L /fi6«kltn] tf]Sg]5g . @)= ;ky k|wfgdGqLn] /fi6«klt ;dIf / cGo dGqLx?n] k|wfgdGqL ;dIf cg'';'lrdf n]lvPsf] 9fFrfdf kb tyf uf]klgotfsf] ;ky lng]5g . @!= /fi6kltnfO{ ;'rgf lbg' kg]{ b]xfPsf ljifodf /fi6kltnfO{ ;'rgf lbg' k|wfgdGqLsf] st{Jo x'g]5 . s_ g]kfnsf] zf;g Joj:yf ;DjGwL dGqLkl/ifbsf lg0f{ox? Vf _ ;+;bdf k]z ul/g] ljw]osx? Uf_ k//fi6 ;DjGw ;DjGwL ljifox? 3_ /fi6kltjf6 /fli6«o dxTjsf ljifodf dGqLkl/ifbnfO{ cfjZos ;'emfj k|fKt x'g ;Sg]5 . @@= kfl/>lds / ;'ljwf k|wfgdGqL / dGqLkl/ifbsf ;bZox?sf] ;]jf, ;'ljwf / kfl/>lds sfg'gdf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

18

/fHo k'gM;+/rgfsf] cfwf/ ;+3fTdstfdf cfwfl/t gofF /fhgLlts / k|zf;lgs OsfOsf] ljefhg ubf{ ef}uf]lns cjl:ylt, hg;+Vof / hfltut a;f]jf;sf] cj:yf, dft[efiff / efiffsf] k|of]usf] cj:yf, ;f+:s[lts ;lDdngsf] cj:yf, k|zf;lgs ;'udtf, cfly{s–;fdflhs cGt/;DaGw, ;fwg–;|f]tsf] pknJwtf / P]ltxfl;stf h:tf kIfnfO{ cfwf/ agfOg]5 . pko'{Qm gLlt cg'?k /fhgLlts / k|zf;lgs If]qsf] ljefhg ubf{ hftLo ;d'bfosf] ;3g a;f]af;, eflifs ;3gtf / ljlzi6 ;fF:s[lts If]qx?nfO{ ;s];Dd Pp6} /fhgLlts / k|zf;lgs OsfO{df cfj4 ug]{ gLlt cjnDjg ul/g]5 . ;+3fTdstfdf cfwfl/t zf;gsf] 9fFrf tLg txsf] x'g]5 . o;cGtu{t Pp6f ax'hftLo s]Gb|Lo ;+/rgf x'g]5 . s]Gb|eGbf d'lg g]kfnL ljz]iftf cg'?ksf ljwfosL clwsf/;lxtsf ax'hftLo k|b]zx? /xg]5g\ . To;eGbf tnsf :yfgLo ;/sf/sf jt{dfg ;+/rgfnfO{ dfly pNn]v ul/Psf] gLltsf cfwf/df k'gM;+/rgf ul/g]5 . ;+3Lo OsfO{x?sf] gfdfs/0f ubf{ hftLo, eflifs, ;f+:s[lts / P]ltxfl;s klxrfgnfO{ ;d]t cfwf/ dflgg]5 .

19

efu k|b]z sfo{sfl/0fL fl/0fL != @=

#=

$=

%=

^=

k|b]z ;DjGwL Joj:yf M g]kfndf of] ;+ljwfgsf] cg';'lr=====df n]lvP adf]lhdsf k|b]zx? /xg] 5g . sfo{sf/L0fL clwsf/ x/]s k|b]zsf] sfo{sfl/0fL clwsf/ k|b]zfWoIfdf /xg] 5 . t/ lghn] :jljj]sn] ug]{ elg ls6fgL k'j{s Joj:yf ePsf]df jfx]s k|b\]zfWoIfn] ug]{ ;j} sfdx? cGo lgsfo jf k|b]z dGqLkl/ifbsf] ;Nnfx / l;kmfl/;df x'g]5 . To:tf] ;Nnfx d'lVtof/ dfkm{t k|fKt x'g]5 . k|b]zfWoIf != x/]s k|b]zdf Ps k|b]zfWoIf /xg] 5g . t/ of] Joj:yfn] s'g} Ps k|b];fWoIfnfO{ csf]{ k|b]zsf] ;d]t k|b]zfWoIf eO{ sfd ug{ jfwf k'/\ofPsf] dflgg] 5}g . @= k|b]zfWoIf k|b]zsf] k|d'v x'g] 5g\ . #= k|b]zfWoIfsf] dgf]gog dGqLkl/ifbsf] l;kmfl/;df /fi6«klt4f/f x'g]5 . / lgh o; ;+ljwfg jdf]lhd /fi6kltn] rfx]sf] cjlw ;Dd kbdf jxfn /xg] 5g\ . $= s'Gf} sf/0fn] k|b]zfWoIfsf] kb d'Qm ePsf] cj:yfdf csf]{ k|b]zfWoIfsf] dgf]gog gx'Gh]n ;Dd /fi6kltn] tf]lslbPsf] Joj:yf jdf]lhd x'g] 5 . k|b]zfWoIfsf] of]Uotf b]xfPsf] of]Uotf k'u]sf] JolQm dfq k|b]zfWoIfsf] ?kdf sfd ug{ of]Uo dflgg] 5 . != g]kfnL gful/s @= ljut @) jif{ b]vL :yflo ?kdf g]kfndf a;f]jf; u/]sf] #= #% jif{ pd]/ k'/f ePsf] $= dfgl;s ;Gt'ng gu'dfPsf] %= ei6frf/sf] cleof]u nflu d'4f grn]sf] ^= g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf ;hfP gkfPsf] &= s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] k|b]zfWoIfsf] sfd st{Jo / clwsf/ k|b]zfWoIfsf] sfd st{Jo / clwsf/ b]xfP adf]lhd x'g]5 . != ;DjlGwt k|b]zsf] k|d'vsf] x}l;otn] ;+ljwfgsf] ;+/If0f, kfngf / k|of]u ug'{ u/fpg' . @= ;+l3o sfo{sfl/l0fsf] k|ltlglwsf] ?kdf sfd ug'{ . #= ;+ljwfg jdf]lhd k|b]z dGqLkl/ifbsf] u7g ug'{ . $= k|b]zdf ePsf dxTjk'0f{ sfd sf/jflxsf] jf/]df /fi6«klt / k|wfgdGqLnfO{ lgoldt ?Kfdf hfgsf/L u/fpg' . %= k|b]zleq zflGt, ;'Joj:yf / ljsf;sf] sfo{ ug'{ . ^= of] ;+ljwfg / sfg"g adf]lhdsf cGo sfdx? ug'{ . k|b]zfWoIfsf] kb /LQm x'g] cj:yf b]xfPsf] cj:yfdf k|b]zfWoIfsf] kb l/Qm x'g]5 . 20

!= d[To' ePdf @= /fi6«klt ;dIf /flhgfdf lbPdf #= ;+ljwfg adf]lhdsf] of]Uotf gk'u]df jf g/x]df $= sfg"gdf Joj:Yff eP jdf]lhd lgh lj?4 dxfcleof]usf] k|:tfj kfl/t u/]df %= /fi6«kltn] kbd'Qm u/]df &= ;]jf ;'ljwf tyf kfl/>lds k|b]zfWoIfsf] ;]jf ;'ljwf tyf kfl/>lds sfg'gdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5. *= k|b]z dGqLKfl/ifb != of] ;+ljwfg / k|rlnt sfg"Gfdf pNNf]v ePsf k|b]zsf] sfo{sfl/0fL sfo{ ug{sf nflUf k|b]zdf d'lVtof/sf] cWoIftfdf Ps dGqLkl/ifb /xg] 5 . @= k|b]z;efdf slDtdf bz k|ltzt l;6 ;+Vof k|ltlglWfTj ug]{ /fhgLlts bnx?sf] j}7sn] u/]sf] l;kmfl/; adf]lhd k|b]zfWoIfn] Ps d'lVtof/ ;lxt j9Ldf !) hgfsf] dGqLkl/ifbsf] u7g ug]{ 5g . dGqLkl/ifbsf ;b:ox? k|b]z;efsf ;bZo x'g]5g . #= k|b]z dGqLkl/ifbsf] u7g ug]{ k|of]hgsf nflu ;DjlGwt k|b]zdf ePsf] k|b]z ;efsf] lgjf{rg kl/0ffd lgjf{rg cfof]un] ;fj{hlgs u/]sf] ldltn] & lbg leq k|b]zfWoIfn] k|b]z;efdf bz k|ltzt l;6 ;+Vof k|fKt ug]{ bnx?sf] ;+o'Qm j}7s cfjfxfg ug'{ kg]{5 . $= d'lVtof/ tyf cGo dGqLx?n] k|b]zfWoIf ;dIf kb tyf uf]klgotfsf] ;ky lng' kg]{5 . %= Ps} JolQm b'O{ sfo{sfn eGbf j9L d'lVtof/sf] ?kdf sfo{ ug{ of]Uo dflgg] 5}g . ^= k|b]z dGqLkl/ifbsf ;b:ox? JolQmut tyf ;fd'lxs ?kdf k|b]z ;ef k|lt pQ/bflo / hjfkmb]xL x'g]5g . (= kbl/Qmtf b]xfPsf] cj:yfdf dGqLkl/ifbsf ;b:ox?sf] kb l/Qm x'g]5 . != d'lVtof/n] k|b]zfWoIf / dGqLx?n] k|b]zdGqL ;dIf lnlvt /flhgfdf lbPdf . @= k|b]z ;efn] d'lVtof/ jf s'g} dGqLx?sf] lj?4df sfo{Ifdtfsf] cefj, ;+ljwfgsf] ;+/If0f ug{ c;dy{ ePsf], sfo{s'zntf gePsf], ;f+k|fbflos ;befj sfod ug{ c;kmn ePsf] eGg] cfwf/df k|b];;efdf tTsfn sfod /x]sf ;b:ox?sf] jx'dtn] cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t u/]df . t/ Ps jif{df Ps k6s eGbf j9L o:tf] k|:tfj Nofpg ;lsg] 5|}g . #= d[To' ePdf $= e|i6frf/sf] cleof]u k|dfl0ft ePdf %= gofF dGqLkl/ifbsf] u7g ePdf !)= csf]{ dGqLkl/ifb u7g geP ;Dd sfo{ ;+rfng ug]{ s'g} sf/0fn] dGqLkl/ifb lj37g ePdf csf]{ dGqLkl/ifbsf] u7g geP ;Dd ;fljss} dGqLkl/ifbn] sfo{ ;+rfng ug]{5 . t/ d'lVtfo/sf] d[To' ePsf] cj:yfdf csf]{ d'lVtof/sf] lgo'lQm geP ;Dd j/Li6 dGqLn] lghsf] sfo{ef/ ;DxfNg] 5 . !!= kfl/>lds tyf ;]jf ;'ljwf dGqLkl/ifbsf ;bZox?sf] kfl/>lds / ;]jf ;'ljwf k|b]z P]gn] Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 . t/ To:tf] sfGf"g gag] ;Ddsf] nflu s]Gb|Lo dGqLkl/ifbn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

21

Joj:yfkLsf !=

@=

#=

Joj:yfkLsfsf] u7g /fi6«klt, hg;ef / /fli6«o ;ef gfdsf b'O{ ;bg ;lxtsf] Ps Joj:yfkLsf x'g]5 . h;nfO{ ;+;b egLg]5 . hg;ef != hg;efdf Ps ;o krf; ;b:o /xg] 5g\ . @= of] ;+ljwfg hf/L eP kl5 ;dfg hg;+Vof / ef}uf]nLs cg's'ntfsf] cfwf/df g]kfn /fHonfO{ &% lgjf{rg If]qdf ljefhg u/Lg] 5 . o:tf] lgjf{rg If]qjf6 klxnf] x'g] lgjf{lrt x'g] k|0ffnL cg';f/ lgjf{lrt ;b:o &% hgf, #= ;Dk'0f{ d'n'snfO{ Ps lgjf{rg If]q dfgL /fhg}lts bnnfO{ dt lbg] ;dfg'kftLs lgjf{rg k|0ffnL cg';f/ lgjf{lrt x'g] &% hgf, o;/L &% hgf lgjf{lrt ubf{ 5'6\6f 5'6\} ;'lrdf cfwf/Lt x'g] u/L dw]zL !% hgf, blnt ( hgf, yf? ;lxtsf] cfbLjfl; hghftL @$ hgf, lk5l8Psf] If]qjf6 # hgf, dhb'/jf6 ^ hgf / cGojf6 !* hgf lgjf{lrt x'g]5g\ . o;/L lgjf{lrt ubf{ Ps ltxfO{ dlxnf lgjf{lrt u/Lg] Joj:yf u/Lg] 5 . $= lgjf{rg If]q lgwf{/0f ug]{ k|of]hgsf] nfuL of] ;+ljwfg hf/L eP kl5 hg;efsf] lgjf{rg x'g' cufj} ;j}wfgLs k/Lifbsf] l;kmf/Lzdf /fi6klt 4f/f j9Ldf & hgf ;b:o /x]sf] lgjf{rg If]q lgwf{/0f cfof]u u7g u/Lg] 5 . o:tf] cfof]un] lbPsf] ;'emfj jdf]lhd lgjf{rg If]q lgwf{/0f eP kl5 o:tf] cfof]u lj36g x'g] 5 . o; ;DjGwL cGo s'/fx? sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd x'g5 ] . %= lgjf{rg If]qjf6 lgjf{lrt x'g] / ;dfg'kflts lgjf{rg k|0ffnLjf6 lgjf{lrt x'g] ;b:ox?df Ps ltxfO{ dlxnf ;b:o lgjf{lrt x'g] u/L sfg"gdf Joj:yf u/Lg] 5 . To;/L sfg"g jgfpbf k|To]s cfd lgjf{rgdf Ps ltxfO{ lgjf{rg If]qjf6 dlxnfx?dfq pd]bjf/ x'g] u/L sfg"gdf Joj:yf u/Lg] 5 / k|To]s lgjf{rgdf dlxnf lgjf{rg If]q km/s km/s x'g] u/L uf]nf k|yf4f/f lgwf{/0f u/Lg] 5 . ^= of] ;+ljwfgsf] cGo k|fjwfgsf] clwgdf /xL hg;efsf] sfo{sfn kfr jif{sf] x'g] 5 . &= hg;efsf] sfo{sfn jfls 5b} s'g} ;b:osf] :yfg /LQm ePdf h'g k|0ffnL jdf]lhd lgjf{lrt ePsf] xf] ;f]xL k|0ffnL jdf]lhd kbk'lt{ u/Lg] 5 . t/ lghsf] sfo{sfn Ps jif{eGbf sd dfq jfls ePdf klxnf] x'g] lgjf{lrt x'g] k|0ffnL jdf]lhdsf] pk lgjf{rg u/Lg] 5}g . *= c7f/ jif{ pd]/ k'/f ePsf g]kfnL gfu/LsnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd uf]Ko dtbfgsf] clwsf/ x'g] 5 . (= lgjf{rg ;DjGwL cGo Joj:yf sfg"g jdf]lhd x'g] 5 . /fli6«o ;ef != /fli6«o ;efdf b]xfo jdf]lhdsf krxQ/ hgf ;b:o /xg] 5g . s= k|To]s k|b]zjf6 k|b]z ;ef / :yflgo ;/sf/ cyf{t gu/kflnsfsf] k|d'vx?sf] lgjf{rs d08njf6 Psn ;+qmdl0fo lgjf{rg k|0ffnLsf] cfwf/df slDtdf Ps dlxnf ;lxt ltg hgfsf] b/n] $% hgf, v= hg;efsf ;b:ox?sf] lgjf{rs d08njf6 Psn ;+qmdl0fo lgjf{rg k|0ffnLsf] cfwf/df sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd Ps ltxfO{ dlxnf ;lxt /fli6«o lhjgdf Voflt k|fKt JolQmTjx?jf6 !% hgf / cNk ;+Vos hftL hghftL dWo]jf6 !% hgf . @= /fli6«o ;efsf] sfo{sfn ^ jif{sf] x'g] 5 . t/ of] ;lDjwfg k|f/De eP kl5 klxnf] k6snfO{ ;b:ox?sf] kbfjlw sfod ubf{ uf]nf xfnL Ps ltxfO{sf] b'O{jif{, Ps ltxfO{sf] rf/ jif{ / Ps 22

$=

%=

^=

&=

*=

ltxfO{sf] 5 jif{ sfod u/Lg] 5 . o;/L uf]nf k|yf4f/f sfo{sfn lgwf{/0f ubf{ Psn ;+qmdl0fo lgjf{rg k|0ffnL sfod x'g] u/L u/Lg] 5 . #= /fli6«o ;efsf] s'g} ;b:osf] kbfjlw jfls 5b} lghsf] kb /LQm ePdf ;f] :yfgsf] k'lt{ lgh h'g k|s[ofjf6 lgjf{lrt ePsf] xf] ;f]xL k|s[of4f/f u/Lg] 5 t/ Ps jif{ eGbf sd cjlw sfo{sfn jfls ePdf k'g lgjf{rg u/Lg] 5}g . ;+;bsf] ;b:o x'gsf nflu of]Uotf s= g]kfnsf] gful/s, v= hg ;efsf] nflu kRrL; jif{ / /fli6«o ;efsf] nflu k}+tL; jif{ pd]/ k"/f ePsf], u= s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] 3= s'g} nfesf] kb wf/0f gu/]sf] . ª= h3Go kmf}hbf/L cleof]udf ;hfP e'Qmfg u/]sf] bz jif{ k'/f gePsf] r= cfly{s clgoldttf u/]sf] cf/f]k nflu k|dfl0ft gePsf] . :yfg l/Qmtf ;+;b ;bZox?sf] :yfg b]xfPsf] cj:yfdf l/Qm x'g]5 . s= d[To' ePdf v= lnlvt /flhgfdf lbPdf u= of] ;+ljwfg adf]lhdsf] of]Uotf gePdf jf g/x]df 3= kbfjlw ;dfKt ePdf ª= ;DjlGwt ;bgsf] l:js[lt glnO{ nuftf/ #) j6f j}7sdf cg'kl:yt ePdf r= dGqLd08nsf] ;bZo ePdf ;ky hg;efsf ;bZox?n] ;efsf ;efd'v ;dIf / /fli6«o ;efsf ;bZox?n] ;f]xL ;efsf] cWoIf ;dIf ;ky lng' kg]{5 . t/ ;efd'v / cWoIfsf] lgjf{rg geP ;Dd ;f]xL ;efsf h]i7 ;bZon] jfFls ;bZox?nfO{ ;ky u|x0f u/fpg] 5g . o;/L ;ky u/fpg] h]i7 ;bZox?n] /fi6klt ;dIf ;ky lng' kg]{5 . clwj]zgsf] cfJxfg -!_ ;+;bsf] clwj]zgsf] k|To]s jif{sf] jh]6 clwj]zg r}q ! ut] jf6 / ljw]os clwj]zg d+l;/ ! ut]jf6 k|f/De x'g] 5 . -@_ k|wfg dGqLsf] l;kmf/Lzdf /fi6«kltaf6 ;+;bsf] b'j} jf s'g} ;bgsf] clwj]zgsf] cGt x'g]5. -#_ /fi6«kltaf6 hg;efsf] clwj]zg rfn" g/x]sf] jf a}7s :ylut ePsf] cj:yfdf clwj]zg jf a}7s af]nfpg jf~5gLo 5 egL ljifo ;d]t ls6fg u/L hg;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps– rf}yfO ;b:ox?n] ;dfj]bg u/]do !% lbg leq To:tf] clwj]zg jf a}7s a:g] ljifo ,ldlt / ;do tf]Sg / To;/L tf]lsPsf] ldlt / ;dodf hg;efsf] clwj]zg k|f/De x'g] jf a}7s a:g]5 . hg;efsf] ;efd'v / pk–;efd'v M -!_ hg;efn] lgjf{rg eO{ klxnf] clwj]zg k|f/De ePsf] #) lbg leq cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 s'n ;b:o ;+Vofsf] jx'dt k|fKt ug]{ Pshgf ;efd'v / Pshgf pk–;efd'vsf] lgjf{rg ug]{5 . ;efd'v jf pk–;efd'vsf] kb l/St ePdf hg ;efn] cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 lgjf{rg u/L l/St :yfgsf] k"lt{ ug]{5 . t/ hg;efsf] ;efd'v / pk;efd'v Pp6} /fhg}lts bn / Pp6} lnËsf] x'g kfpg] 5}g . 23

-@_ hg;efsf] ;efd'vsf] cg'kl:yltdf pk–;efd'vn] ;efsf] cWoIftf ug]{5 . ;efd'v / pk;efd'vn] kbdf jxfn /x] ;Dd ;DjlGwt /fhg}lts bnsf] x}l;otn] sfo{ ug]{ 5}gg / t6:y e'ldsf lgjf{x ug'{ kg]{ 5 . -#_ hg;efsf] ;efd'v / pk–;efd'vsf] lgjf{rg gePsf] jf b'j} kb l/St ePsf] cj:yfdf ;efsf] a}7ssf] cWoIftf pkl:yt ;b:ox? dWo] pd]/sf] lx;fan] Ho]i7 ;b:on] ug]{5 . -$_ hg;efsf] ;efd'v jf pk–;efd'vsf] kb b]xfosf cj:yfdf l/St x'g]5 M– -s_ lgh hg;efsf] ;b:o g/x]dfÙ jf -v_ lghn] cfˆgf] kbaf6 lnlvt /fhLgfdf lbPdfÙ jf -u_ lghn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfj hg;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O–{ ltxfO ax'dtaf6 kfl/t ePdf . -%_ hg ;efsf] ;efd'vn] kb cg's"nsf] cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfjpk/ 5nkmn x'g] a}7ssf] cWoIftf pk–;efd'vn] ug]{5 . ;f] k|:tfjsf] 5nkmndf ;efd'vn] efu lng / dt lbg kfpg]5 . (=

/fli6«o ;efsf] cWoIf / pkfWoIf M -!_ klxnf] k6s clwj]zg k|f/De ePkl5 /fli6«o ;efn] oyfzL3| cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 s'n ;b:o ;+Vofsf] jx'dt k|fKt ug]{ Pshgf cWoIf / Pshgf pkfWoIfsf] lgjf{rg ug]{5 . cWoIf jf pkfWoIfsf] kb l/St ePdf /fli6«o ;efn] cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 lgjf{rg u/L l/St :yfgsf] k"lt{ ug]{5 . t/ cWoIf / pkfWoIf Pp6} /fhg}lts bn / Pp6} lnËsf] x'g kfpg] 5}g . -@_ /fli6«o ;efsf] cWoIfsf]] cg'kl:yltdf pkfWoIfn] /fli6«o ;efsf] cWoIftf ug]{5 . cWoIf / pkfWoIfn] kbdf jxfn /x] ;Dd ;DjlGwt /fhg}lts bnsf] x}l;otn] sfo{ ug]{ 5}gg / t6:y e'ldsf lgjf{x ug'{ kg]{ 5 . -#_ /fli6«o ;efsf] cWoIf / pkfWoIfsf] lgjf{rg gePsf] jf b'j} kb l/St ePsf] cj:yfdf /fli6«o ;efsf] a}7ssf] cWoIftf pkl:yt ;b:ox?dWo] pd]/sf] lx;fan] Ho]i7 ;b:on] ug]{5 . -$_ /fli6«o ;efsf] cWoIf jf pkfWoIfsf] kb b]xfosf] cj:yfdf l/St x'g]5 M– -s_ lgh /fli6«o ;efsf] ;b:o g/x]dfÙ jf -v_ lghn] cfˆgf] kbaf6 lnlvt /fhLgfdf lbPdfÙ jf -u_ lghn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfj /fli6«o ;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O–{ ltxfO ax'dtaf6 kfl/t ePdf . -%_ /fli6«o ;efsf] cWoIfn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfjpk/ 5nkmn x'g] a}7ssf] cWoIftf pkfWoIfn] ug]{5 . ;f] k|:tfjsf] 5nkmndf cWoIfn] efu lng / dt lbg kfpg]5 . !)= /fi6«kltjf6 ;Daf]wg tyf ;Gb]z M -!_ /fi6«kltaf6 ;+;bsf] s'g} jf b'a} ;bgsf] ;+o'Qm a}7snfO{ ;Daf]wg ug{ / To;sf] lgldQ ;b:ox?sf] pkl:yltsf] nfuL cfxjfg ug{ ;Sg]5g\ . -@_ /fi6«kltaf6 hg;efsf] nflu ePsf] lgjf{rg kl5sf] klxnf] clwj]zg / k|To]s ;fnsf] klxnf] clwj]zgsf] k|f/De ePkl5 ;+;bsf] b'a} ;bgsf] ;+o'Qm a}7snfO{ ;Daf]wg x'g]5. -#_ /fi6«kltaf6 ;+;bsf] b'a} jf s'g} ;bgnfO{ ;Gb]z k7fpg ;Sg]5g . To:tf] ;Gb]z k|fKt ug]{ ;bgn] ;f] ;Gb]zdf plNnlvt ljifodfly oyflz3| ljrf/ u/L cfˆgf] /fo /fi6«kltdf r9fpg]5 .

24

!!= u0fk"/s ;+Vof M o; ;+ljwfgdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;+;bsf] s'g} klg ;bgsf] a}7sdf ;f] ;bgsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps–rf}yfO ;b:o pkl:yt geP;Dd s'g} k|Zg lg0f{osf nflu k|:t't x'g] 5}g . !@= ax;df aGb]h M -!_ g]kfnsf] s'g} cbfnt;dIf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} d'2f ;DaGwL s'/fdf ;+;bsf] s'g} ;bgdf 5nkmn ug{ kfOg] 5}g . -@_ s'g} GofofwLzn] cfˆgf] st{Jo kfngfsf] l;nl;nfdf u/]sf] s'g} sfo{sf] ;DaGwdf ;+;bsf] s'g} ;bgdf 5nkmn ug{ kfOg] 5}g . dxfcleof]u k|:tfjdf 5nkmn ubf{ GofofwLzsf] cfr/0fsf] ;DaGwdf s'g} s'/f JoQm ug{ o; pkwf/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . !#= ;b:osf] :yfg l/St /x]sf] cj:yfdf ;bgsf] sfo{ ;~rfng M ;+;bsf] s'g} ;bgsf] s'g} ;b:osf] :yfg l/Qm 5 eg] klg ;bgn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ug{ ;Sg]5 / ;+;bsf] s'g} ;bgsf] sf/jfO{df efu lng gkfpg] s'g} JolQmn] efu lnPsf] s'/f kl5 kQf nfUof] eg] klg eO;s]sf] sfo{ cdfGo x'g] 5}g . !$= dtbfg M o; ;+ljwfgdf cGoyf Joj:yf ul/Psf]df afx]s ;+;bsf] s'g} ;bgdf lg0f{osf] nflu k|:t't ul/Psf] h'g;'s} k|Zgsf] lg0f{o pkl:yt eO{ dtbfg ug]{ ;b:ox?sf] ax'dtaf6 x'g]5 cWoIftf ug]{ JolStnfO{ ;fdfGotM dt lbg] clwsf/ x'g] 5}g . t/ dt a/fa/ ePdf lghn] cfˆgf] lg0ff{os dt lbg]5 . !%= dGqLn] b'j} ;bgsf] a}7sdf efu lng kfpg] M dGqLn] ;+;bsf] s'g} klg ;bg jf To;sf] ;ldltdf pkl:yt x'g / sf/jfO{ tyf 5nkmndf efu lng kfpg]5 t/ dtbfg ug{ kfpg] 5}g . !^= cglwsf/ pkl:yt ePdf jf dtbfg u/]df ;hfo M zky glnO{ jf ;bgsf] ;b:otfsf] lgldQ cfjZos of]Uotfsf] cefj 5 eGg] yfxf kfpFbfkfpFb} klg s'g} JolQm ;b:osf] x}l;otn] ;+;bsf] s'g} ;bgsf] a}7sdf pkl:yt ePdf jf lghn] dtbfg u/]df lghnfO{ ;f] ;bgsf] cWoIftf ug]{ JolQmsf] cfb]zn] To;/L pkl:yt ePsf] jf dtbfg u/]sf] k|To]s lbgsf] Psxhf/ ?k}ofFsf] b/n] ;hfo x'g]5 . ;f] ;hfo ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 . t/ dGqLsf] x}l;otn] ;bgdf pk:yLt x'g kfpg] 5 . !&= ljz]ifflwsf/ M -!_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;+;bsf] b'j} ;bgdf k"0f{ jfs\ :jtGqtf /xg]5 / ;bgdf JoQm u/]sf] s'g} s'/f jf lbPsf] s'g} dtnfO{ lnP/ s'g} klg ;b:onfO{ kqmfp ug{, y'gfdf /fVg jf lghpk/ s'g} cbfntdf sf/jfO{ rnfOg] 5}g . -@_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;+;bsf] k|To]s ;bgnfO{ cfˆgf] cfGtl/s sfd sf/afO{ lgoldt ug]{ k"0f{ clwsf/ /xg]5 / ;bgsf] s'g} sf/afO{ lgoldt jf clgoldt s] 5 egL lg0f{o ug]{ clwsf/ ;DalGwt ;bgnfO{ dfq x'g]5 . o; ;DaGwdf s'g} cbfntdf k|Zg p7fOg] 5}g . -#_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;+;bsf] s'g} ;bgsf] s'g} klg sf/afO{nfO{ To;sf] c;n lgotaf/] zª\sf p7fO{ s'g} 6Lsf–l6Kk0fL ul/g] 5}g / s'g} ;b:on] af]n]sf] s'g} s'/fsf] ;DaGwdf hfgL–hfgL unt jf e|fds cy{ nufO{ s'g} k|sf/sf] k|sfzg ul/g] 5}g . -$_ of] Joj:yf ;bgsf] a}7sdf efu lng kfpg] ;b:o afx]ssf cGo JolQmsf xsdf klg nfu" x'g]5 . -%_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;+;bsf] s'g} ;bgn] lbPsf] clwsf/ cGtu{t s'g} lnvt, k|ltj]bg, dtbfg jf sf/afO{ k|sflzt u/]sf] ljifonfO{ lnP/ s'g} JolQmpk/ cbfntdf sf/afO{ rNg] 5}g . 25

!*=

!(=

@)=

@!=

:ki6Ls/0f M o; k|of]hgsf] nflu æ;bgÆ eGgfn] ;bgsf] ;ldltnfO{ ;d]t ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ;+;bsf] ;+o'Qm a}7s jf ;+o'Qm ;ldltsf] a}7snfO{ ;d]t hgfpF5 . -^_ ;+;bsf] s'g} klg ;b:onfO{ clwj]zg af]nfOPsf] ;"rgf hf/L ePkl5 clwj]zg rn'~h]n;Ddsf] cjlwe/ kqmfp ul/g] 5}g . t/ s'g} kmf}hbf/L cleof]udf s'g} ;b:onfO{ sfg"g cg';f/ kqmfp ug{ o; pkwf/fn] afwf k'¥ofPs]f dflgg] 5}g . To;/L s'g} ;b:o kqmfp ul/Pdf kqmfp ug]{ clwsf/Ln] To;sf] ;"rgf ;DalGwt ;bgsf] cWoIftf ug]{ JolQmnfO{ t'?Gt lbg' kg]{5 . -&_ ;+;bsf] s'g} ;bgsf] ljz]ifflwsf/sf] xggnfO{ ;+;bsf] cjx]ngf dflgg]5 / s'g} ljz]ifflwsf/sf] xgg ePsf] 5 jf 5}g eGg] lg0f{o ug]{ clwsf/ ;DalGwt ;bgnfO{ dfq x'g]5 . -*_ s;}n] ;+;bsf] s'g} ;bgsf] cjx]ngf u/]df ;DalGwt ;bgsf] cWoIftf ug]{ JolQmn] ;bgsf] lg0f{oaf6 ;f] JolQmnfO{ ;r]t u/fpg, g;Lxt lbg jf tLg dlxgfdf ga9\g] u/L ;f] ;bgsf] clwj]zg rn'Gh]n;Dd s}b ug{ jf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 . To:tf] hl/jfgf ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 . t/ ;bgnfO{ ;Gtf]if x'g] u/L cleo'Qmn] Ifdf ofrgf u/]df ;bgn] Ifdf k|bfg ug{ jf tf]ls;s]sf] ;hfonfO{ dfkmL ug{ jf 36fpg ;Sg]5 . -(_ o; ;+ljwfgdf pNn]v ul/Pb]lv afx]s ljz]ifflwsf/ ;DaGwL cGo s'/fx? sfg"gåf/f lgwf{l/t ul/P adf]lhd x'g]5g\ . sfo{ ;~rfng ljlw M -!_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;+;bsf] k|To]s ;bgn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ug{, a}7ssf] ;'Joj:yf sfod /fVg / ;ldltx?sf] u7g, sfd, sf/afO{ / s'g} ;bg jf ;ldltsf] cGo s'/f lgoldt ug{sf] nflu lgodfjnL agfpg]5 . To:tf] lgodfjnL /fi6«kltaf6 :jLs[t ePkl5 nfu" x'g]5 . -@_ /fi6«kltaf6 ;+;bsf] ;+o'Qm a}7ssf] sfo{ ;~rfng / ;+;bsf] ;+o'Qm ;ldltsf] u7g / sfd sf/afO{ hg;efsf] ;efd'v / /fli6«o ;efsf] cWoIfsf] l;kmfl/zdf agfPsf] lgodfjnL adf]lhd x'g]5 . -#_ lgodfjnL gag];Dd ;+o'Qm j}7ssf] sfd ;efd'v / cWoIfn] sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldtLsf] l;kmf/Lzdf jgfPsf] lgodfjnL adf]lhd x'g]5g\ . ;ldlt M hg;efn] cfly{s tyf >d ;DjGw ;ldtL, ;fj{hlgs n]vf, dfgj clwsf/ / k//fi6« ;DaGw, k|fb]zLs dfldnf tyf k|fs[lts ;|f]t ;fwg, jftfj/0f ;+/If0f, hg;+Vof / cfjZostfg';f/ cGo ljifosf ;ldltx?sf] u7g / Joj:yf lgodfjnLåf/f ug{ ;Sg]5 . ;+o'Qm ;ldlt M -!_ b'O{ ;bgsf aLrsf] sfo{ k|0ffnLnfO{ Jojl:yt ug{, s'g} ljw]osdf /x]sf] dtleGgtf cGt ug{ jf cGo s'g} vf; sfo{sf nflu b'j} ;bgsf] ;+o'St ;ldlt u7g ul/of];\ egL s'g} ;bgn] k|:tfj kfl/t u/]df ;+o'Qm ;ldltsf] u7g ul/g]5 . -@_ ;+o'St ;ldltdf hg;efsf] ;b:o b'O{hgf / /fli6«o ;efsf] ;b:o Pshgfsf cg'kftdf a9Ldf kGw|hgf ;b:ox? /xg] 5g\ . ;+;bsf] ;lrjfno M -!_ /fi6«kltjf6 hg;efsf] ;lrjnfO{ ;f] ;efsf] ;efd'vsf] / /fli6«o ;efsf] ;lrjnfO{ ;f] ;efsf] cWoIfsf] l;kmfl/zdf / ;+;bsf] dxf;lrjnfO{ ;efd'v / cWoIf b'j};+u k/fdz{ u/L lgo'Qm x'g]5 . 26

-@_ ;+;bsf] sfd sf/afO{ ;~rfng ug{ cfjZos ;lrjfnosf] :yfkgf / ;f] ;DaGwL cGo s'/f sfg"gn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . @@= k|ltlglw dtbfg ;DjGwL ljz]if Joj:Yff -!_ ;+;bsf] ;b:o lj/fdL eO{ c:ktfndf egf{ ePsf] jf 8fS6/sf] l;kmf/Lzdf 3/df jl; pkrf/ u/]sf] sf/0f s'g} ;b:o j}7sdf pk:yLt x'g g;Sg] ePdf ;DjGwLt ;+;b ;b:on] ;f]xL bnsf] s'g} csf]{ ;b:onfO{ ;+;lbo bnsf] g]tfsf] /f]xj/df k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ lbg ;Sg] 5 . -@_ k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ Ps hgfsf] dfq :jLsf/ ug{ ;lsg] 5 . o;/L k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ k|fKt JolQm pk:yLt ePdf lghn] k|ltlglwTj ug]{ JolQm ;d]t pk:yLt ePsf] dfgLg] 5 / ;f]xL jdf]lhd u0k'/s ;+Vof u0fgf u/Lg] 5 . -#_ jblgot ;fy tyf cfly{s k|nf]egsf] nfuL k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ lbP lnPsf] /x]5 eg] To:tf b'j} ;b:osf] ;+;b kb ;dfKt x'g]5 . @#= jx;df k|of]u x'g] efiff -!_ ;+;bdf g]kfnL efiffdf 5nkmndf efu lng' kg]{ 5 . s'g} ;+;b ;b:onfO{ ;+s]lts efiff dfq jf]Ng ;Sg] ePdf jf g]kfnL efiff jf]Ng gcfPdf dfq[efiffdf jx; ug{ ;lsg] 5 . -@_ g]kfnL efiff jf]Ng g;Sg] s'/fsf] hgfp lbO{ dft[efiffsf] nfuL / ;+s]lts efiffsf] nfuL b]fefif]sf] Joj:yf ug{ cfkm' lgjf{lrt eO{ cfPsf] #) lbg leq ;+;b ;lrjfnonfO{ hgfp lbg' kg]{ 5 . o;/L hgfp k|fKt eP kl5 ;+s]lts jf dft[efiffsf] pNyfsf] Joj:yf ;lrjfnon] ldnfpg] 5 . @$= kfl/>lds M hg ;efsf] ;efd'v / pk–;efd'v, /fli6«o ;efsf] cWoIf / pkfWoIf tyf ;+;bsf ;b:ox?sf] kfl/>lds / ;'ljwf sfg"gåf/f lgwf{l/t x'g]5 .

27

Joj:yfkg sfo{ljlw !=

@=

ljw]os k|:t't ug]{ ljlw M -!_ ;+;bsf] s'g} klg ;bgdf ljw]os k|:t't ug{ ;lsg]5 . t/ cy{ ljw]os k|ltlglw ;efdf dfq k|:t't ul/g]5 . -@_ cy{ ljw]os, g]kfnL ;]gf jf ;z:q k|x/L tyf ;'/Iff ;DjGwL / k|b]z tyf :yflgo ;/sf/sf] clwsf/If]q ;DjGwL ljw]os ;/sf/L ljw]ossf] ?kdf dfq k|:t't ul/g]5 . -#_ æcy{ ljw]osÆ eGgfn] b]xfodf plNnlvt ;a} jf s'g} ljifol;t ;DaGw /fVg] ljw]osnfO{ hgfpF5 M– -s_ s/ nufpg], p7fpg], vf/]h ug]{, 5"6 lbg], kl/jt{g ug]{ jf s/ k|0ffnLnfO{ Jojl:yt ug]{ ljifo, -v_ ;l~rt sf]if jf cGo s'g} ;/sf/L sf]ifsf] ;+/If0f ug]{, To:tf] sf]ifdf /sd hDdf ug]{ jf To:tf] sf]ifaf6 s'g} /sd ljlgof]hg jf vr{ ug]{ jf ljlgof]hg jf vr{ ug{ vf]lhPsf] /sd 36fpg], a9fpg] jf vf/]h ug]{ ljifo, -u_ g]kfn ;/sf/n] C0f k|fKt ug]{ jf hdfgt lbg] ljifo Jojl:yt ug]{ jf ;/sf/n] lnPsf] jf lng] cfly{s bfloTj ;DaGwL sfg"g ;+zf]wg ug]{ ljifo, -3_ ;/sf/L sf]ifdf k|fKt x'g] ;a} k|sf/sf] /fh:j, C0f c;'nLaf6 k|fKt /sd / cg'bfgsf] /sd lhDdf /fVg], nufgL ug]{ jf g]kfn ;/sf/sf] n]vfsf] n]vf k/LIf0f ug]{ ljifo jf -ª_ pko'{Qm ljifox?;Fu k|ToIf ;DaGw ePsf k|f;+lus ljifox? . -$_ s'g} ljw]os cy{ ljw]os xf] xf]Og eGg] k|Zg p7]df ;efd'vsf] lg0f{o clGtd x'g]5 . ljw]os kfl/t ug]{ ljlw M -!_ ;+;bsf] Pp6f ;bgn] kfl/t u/]sf] ljw]os oyfzL3| csf]{ ;bgdf k7fOg]5 / ;f] ;bgn] kfl/t u/]kl5 k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ul/]g]5 . -@_ hg;efn] kfl/t u/]sf] cy{ ljw]os /fli6«o ;efdf k7fOg]5 . /fli6«o ;efn] ;f] ljw]osdf 5nkmn u/L ljw]os k|fKt u/]sf] kGw| lbgleq s'g} ;'emfj eP ;'emfj ;lxt hg;efdf lkmtf{ k7fpg' k5{ . #_ pkwf/f -@_ adf]lhd ;'emfj ;lxt lkmtf{ cfPsf] ljw]osdf hg;efn] 5nkmn u/L plrt b]v]sf] ;'emfj ;dfj]z u/L k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5. -$_ pkwf/f -@_ adf]lhd cy{ ljw]os k|fKt u/]sf] kGw| lbg;Dddf /fli6«o ;efn] ;f] ljw]os lkmtf{ u/]g eg] klg hg;efn] k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug{ ;Sg]5 . -%_ hg;efn] kfl/t u/L /fli6«o ;efdf k7fPsf] cy{ ljw]os jfx]s cGo ljw]os /fli6«o ;efn] cfkm";dIf k|fKt ePsf] k}tfln; lbg leq kfl/t u/L jf ;'emfj ;lxt lkmtf{ k7fpg' kg]{5 . pQm ;dofjlwleq /fli6«o ;efn] ;f] ljw]os lkmtf{ u/]g eg] klg hg;efn] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzteGbf a9L ;b:ox?sf] lg0f{oaf6 ;f] ljw]os k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ug{ ;Sg]5 . -^_ s'g} ;bgn] kfl/t u/]sf] ljw]os csf]{ ;bgn] c:jLs[t u/]df jf ;+zf]wg;lxt kfl/t u/]df ;f] ljw]os pTklQ ePsf] ;bgdf lkmtf{ k7fpg' k5{ . -&_ pkwf/f -^_ cg';f/ /fli6«o ;efaf6 c:jLs[t eO{ jf ;+zf]wg ;lxt hg;efdf lkmtf{ cfPsf] ljw]ospk/ ljrf/ u/L hg;efsf] tTsfn sfod /x]sf] ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzteGbf j9L 28

#= $=

%=

;b:ox?n] k|:t't ?kdf jf ;+zf]wg ;lxt k'gM kfl/t u/]df ;f] ljw]os k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIfdf k]z ul/g]5 . -*_ pkwf/f -^_ cg';f/ hg;efaf6 ;+zf]wg ;lxt /fli6«o ;efdf lkmtf{ cfPsf] ljw]os /fli6«o ;efn] klg ;f] ;+zf]wg ;lxt kfl/t u/]df k|dfl0fs/0fsf] nflu /fi6«klt ;dIf k]z ul/g]5 . -(_ b]xfosf] ljw]os b'j} ;bgsf] ;+o'St a}7sdf k|:t't ul/g]5 / ;+o'St a}7sn] ljw]osnfO{ k|:t't ?kdf jf ;+zf]wg ;lxt kfl/t u/]df ljw]os pTklQ ePsf] ;bgn] k|df0fLs/0fsf nflu ;dIf k]z ug]{5 M– -s_ /fli6«o ;efn] kfl/t u/]sf] t/ hg;efn] c:jLsf/ u/]sf] jf -v_ hg;efn] ;+zf]wg ;lxt /fli6«o ;efdf lkmtf{ k7fPsf], t/ /fli6«o ;ef;f] ;+zf]wgdf ;xdt x'g g;s]sf] . -!)_ s'g} ljw]os ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf ;bgsf] clwj]zgsf] cGTo eP klg ;f] ljw]osdfly cfufdL clwj]zgdf sf/afO{ x'g ;Sg]5 . t/ s'g} ljw]os hg;efdf k|:t't eO{ ljrf/fwLg /x]sf] jf ;f] ;bgn] kfl/t u/L /fli6«o ;efdf k7fPsf] t/ ;f] ;bgdf ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf hg;efsf] sfo{sfn ;dfKt ePdf To:tf] ljw]os lgliqmo ePsf] dflgg]5 . -!!_ ljw]os kf/Lt ubf{ o; ;lDjwfgsf cGo k|fjwfgsf] clwgdf /lx k|To]s ;bg jf ;+o'Qm ;bgsf] u0fk'/s ;+Vof s'n ;b:o ;+Vofsf] sDtLdf krf; k|ltzt eGbf jl9 ;b:osf]] pk:yLt x'g' kg]{5 . ljw]os lkmtf{ lng] M ljw]os k|:t'tstf{ ;b:on] ;bgsf] :jLs[lt lnO{ ljw]os lkmtf{ lng ;Sg]5 . ljw]osdf :jLs[lt M -!_ /fi6«kltsf] :jLs[ltsf] nflu k]z ul/g] ljw]os pTklQ ePsf] ;bgsf] ;efd'v jf cWoIfn] cfˆgf] x:tfIf/n] k|dfl0ft u/L k]z ug'{ k5{ . t/ cy{ ljw]ossf xsdf cy{ ljw]os xf] egL ;efd'vn] k|dfl0ft ug'{ kg]{5 . -@_ o; wf/f adf]lhd :jLs[ltsf] nflu ;dIf k]z ePsf] ljw]osdf /fi6«kltsf] :jLs[lt k|fKt eP kl5 To;sf] ;"rgf oyf;Dej rfF8f] b'j} ;bgnfO{ lbOg]5 . -#_ cy{ ljw]os afx]s cGo ljw]ossf] ;DaGwdf k'gM ljrf/ljdz{ x'g' cfjZos 5 eGg] nfu]df /fi6«kltn] ljw]os k]z ePsf] Ps dlxgfleq ;Gb]z ;lxt ljw]os pTklQ ePsf] ;bgdf lkmtf{ k7fpg ;Sg]5 . -$_ /fi6«kltaf6 s'g} ljw]os ;Gb]z ;lxt lkmtf{ ul/Pdf To; ljw]osdfly b'a} ;bgsf] ;+o'Qm a}7sdf k'glj{rf/ u/L ;f] ljw]os k|:t't ?kdf jf ;+zf]wg ;lxt kfl/t eO{ k'gM k]z ug{ ;lsg]5 . -%_ /fi6«kltaf6 of] wf/f adf]lhd s'g} ljw]osdf k|dfl0fs/0f ePkl5 ;f] ljw]os P]g aGg]5 . cWofb]z M -!_ ;+;bsf] b'j} ;bgsf] clwj]zg rln/x]sf] cj:yfdf afx]s cGo cj:yfdf tTsfn s]xL ug{ cfjZos k/]sf] 5 eGg] s'/fdf dGqLk/LifbnfO{ nfu]df o; ;+ljwfgdf n]lvPsf s'/fx?sf] k|lts"n gx'g] u/L dGqLk/Lifbsf] l;kmf/Lzdf /fi6«kltaf6 cfjZos cWofb]z hf/L ug{ ;lsg]5 . -@_ pkwf/f -!_ cg';f/ hf/L ePsf] cWofb]z P]g ;/x dfGo x'g]5 . t/ o:tf] k|To]s cWofb]z – -s_ hf/L ePkl5 a;]sf] ;+;bsf] b'j} ;bgdf k]z ul/g]5 / b'j} ;bgn] :jLsf/ gu/]df :jtM lgliqmo x'g]5, -v_ dGqLk/Lifbsf] l;kmf/Lzdf /fi6«kltaf6 h'g;'s} avt vf/]h x'g ;Sg]5 / 29

-u_ v08 -s_ jf -v_ adf]lhd lgliqmo jf vf/]h gePdf hf/L ePsf] 5 dlxgfkl5 jf b'a} ;bgsf] a}7s a;]sf] ;f7L lbgkl5 :jtM lgliqmo x'g]5 . :ki6Ls/0f M ;+;bsf ;bgx?sf] a}7s cl3kl5 u/L a;]df o; pkwf/fsf] k|of]hgsf] nflu a}7s a;]sf] u0fgf ubf{ h'g ;bgsf] a}7s kl5 a;]sf] 5 ;f] ldltaf6 ul/g]5 . -#_ o; ;ljwfg jdf]lhd hf/L ePsf] cWofb]z lgZs[o jf vf/]h ePkl5 ;f]xL k|s[lt / ;f]xL sfdsf] nfuLsf] nfuL csf]{ cWofb]z hf/L x'g ;Sg] 5}g .

30

cfly{s sfo{ k|0ffnL !=

@=

#=

$=

sfg"g adf]lhd afx]s s/ nufpg jf C0f lng gkfOg] M -!_ sfg"g adf]lhd afx]s s'g} s/ nufOg] / p7fOg] 5}g . -@_ sfg"g adf]lhd afx]s ;/sf/åf/f s'g} C0f lnOg] / hdfgt lbOg] 5}g . ;l~rt sf]if M g]kfn ;/sf/nfO{ k|fKt x'g] ;a} k|sf/sf /fh:j, /fh:jsf] lwtf]df lnOPsf ;a} shf{x? / P]gsf] clwsf/ cGtu{t lbOPsf] h'g;'s} C0f c;"n x'Fbf k|fKt ePsf] ;a} wg P]gåf/f csf]{ s'g} Joj:yf gul/Pdf Ps ;/sf/L sf]ifdf cfDbfgL afFlwg]5 h;nfO{ ;l~rt sf]if elgg]5 . t/ u'l7 /sdsf ;DjGwdf sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd x'g] 5 . ;l~rt sf]if jf ;/sf/L sf]ifaf6 Joo M b]xfosf /sd afx]s ;l~rt sf]if jf cGo s'g} ;/sf/L sf]ifaf6 s'g} /sd lemSg ;lsg] 5}g M– -s_ ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ ePsf] /sd, -v_ ljlgof]hg ug]{ P]gåf/f vr{ x'g] /sd, -u_ ljlgof]hg ljw]os ljrf/fwLg /x]sf cj:yfdf k]:sLsf] ?kdf P]gåf/f vr{ x'g] /sd, jf -3_ ljz]if cj:yfdf Joosf] ljj/0f dfq ePsf] pwf/f] vr{ P]gåf/f Joo x'g] /sd . t/ cfsl:ds sf]ifsf xsdf o; ;+ljwfgsf cGo k|fjwfgdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ M b]xfosf ljifo;Fu ;DalGwt vr{x? ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ x'g]5g\ / o:tf] Joosf] nflu ;+;bsf] jflif{s :jLs[lt cfjZos kg]{ 5}g M– -s_ g]kfnsf] /fi6klt, pk/fi6klt ;DjGwL P]g 4f/f Joj:yf u/LPsf] /sd , -v_ k|wfg GofofwLz tyf ;jf]{Rr cbfntsf cGo GofofwLzx?nfO{ lbOg] kfl/>lds, ;'ljwf / lgj[lQe/0fsf] /sd, -u_ lgDglnlvt kbflwsf/LnfO{ lbOg] kfl/>lds / ;'ljwfsf /sdx? M– -!_ hg ;efsf ;efd'v / pk–;efd'v, -@_ /fli6«o ;efsf cWoIf / pkfWoIf, -#_ clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usf k|d'v cfo'Qm / cGo cfo'Qmx?, -$_ n]vf k/LIf0f cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?, -%_ nf]s ;]jf cfof]usf cWoIf / ;b:ox? / -^_ k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qmx? . -&_ /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]usf cWoIf / ;b:ox? . -3_ ;jf]{Rr cbfnt, clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u, n]vf k/LIf0f cfof]u, nf]s ;]jf cfof]u / lgjf{rg cfof]u, dfgj clwsf/ cfof]u ;DaGwL k|zf;lgs Joox?, -ª_ g]kfnsf] ;/sf/sf] bfloTjsf] C0f ;DaGwL Jooef/, -r_ g]kfnsf] ;/sf/sf] lj?4 cbfntaf6 ePsf] km};nf jf cf1lKt cg';f/ ltg'{ kg]{ /sd / -5_ sfg"gn] ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ x'g] egL lgwf] u/]sf] /sd .

31

%=

/fh:j / Joosf] cg'dfg M -!_ /fi6«kltaf6 k|To]s cfly{s jif{sf] ;DaGwdf ;+;bsf] ;+o'Qm a}7s ;dIf b]xfosf s'/fx? ;d]t v'nfO{ jflif{s cg'dfg k]z ug{ nufO{g]5 M– -s_ /fh:jsf] cg'dfg, -v_ ;l~rt sf]ifdfly Jooef/ x'g] cfjZos /sdx? / -u_ ljlgof]hg P]gåf/f Joo x'g] cfjZos /sdx? . -@_ pkwf/f -!_ cg';f/ jflif{s cg'dfg k]z ubf{ ut cfly{s jif{df k|To]s dGqfnonfO{ 5'6\ofOPsf] vr{sf] /sd / ;f] vr{ cg';f/sf] nIo xfl;n eof] ePg To;sf] ljj/0f klg ;fy} k]z ug'{ kg]{5 . ^= ljlgof]hg P]g M ljlgof]hg P]g cg';f/ Joo x'g] cfjZos /sd zLif{sx?df lglb{i6 u/L ljlgof]hg ljw]osdf /flvg]5g\ &= k"/s cg'dfg M -!_ s'g} cfly{s jif{df b]xfosf] cj:yf kg{ cfPdf /fi6kltaf6 k|ltlglw ;ef;dIf k"/s cg'dfg k]z ug{ nufO{g]5 M– -s_ rfn" cfly{s jif{sf lgldQ ljlgof]hg P]gåf/f s'g} ;]jfsf] nflu vr{ ug{ clwsf/ lbOPsf] /sd ckof{Kt ePdf jf To; jif{sf] lgldQ ljlgof]hg P]gn] clwsf/ glbPsf] gofF ;]jfdf vr{ ug{ h?/t k/]df jf -v_ To; cfly{s jif{df s'g} ljlgof]hg P]gåf/f clws[t ePsf] /sdeGbf a9L vr{ x'g uPdf . -@_ k"/s cg'dfgdf /flvPsf] /sd zLif{sx?df lglb{i6 u/L k"/s ljlgof]hg ljw]osdf /flvg]5g\ . *= k]:sL vr{ M -!_ o; efudf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljlgof]hg ljw]os ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf cfly{s jif{sf nflu cg'dfg ul/Psf] Joosf] s'g} c+z cufj} k]:sLsf ?kdf P]gåf/f vr{ ug{ ;lsg]5 . -@_ /fh:j / Joosf] cg'dfg k]z gul/P;Dd k]:sL vr{ ljw]os k|:t't ul/g] 5}g / k]:sLsf] /sd cfly{s jif{sf] Joo cg'dfgsf] t[tLof+zeGbf a9L x'g] 5}g . -#_ k]:sL vr{ P]g cg';f/ vr{ ePsf] /sd ljlgof]hg ljw]osdf ;dfj]z ul/g]5 . (= pwf/f] vr{ M o; efudf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg k|fs[lts sf/0f jf afx\o cfqmd0fsf] cfzª\sf jf cfGtl/s lj£g jf cGo sf/0fn] ubf{ :yfgLo jf /fi6«JofkL ;ª\s6sf] cj:yf ePdf /fh:j / Joosf] cg'dfg ug{ cJofjxfl/s jf /fHosf] ;'/Iff jf lxtsf b[li6n] cjf~5gLo b]lvPdf /fi6kltjf6 Joosf] ljj/0f dfq ePsf] pwf/f] vr{ ljw]os hg;ef ;dIf k]z u/Lg] 5 . !)= cfsl:ds sf]if M P]gåf/f cfsl:ds sf]ifsf gfdn] Pp6f sf]if :yfkgf ug{ ;lsg]5 / pQm sf]ifdf ;do ;dodf P]gåf/f lgwf{/0f eP cg';f/sf] /sd hDdf ul/g]5 . ;f] sf]if g]kfnsf] ;/sf/sf] lgoGq0fdf /xg]5 . g]kfnsf] ;/sf/n] ;f] sf]ifaf6 cfsl:ds sfo{sf] nflu vr{ ug{ ;Sg]5 . To:tf] vr{sf] /sd P]gåf/f oyfzL3| ;f]wegf{ ul/g]5 . !!= cfly{s sfo{ljlw ;DaGwL P]g M P]gåf/f ljlgof]lht Ps zLif{saf6 csf]{ zLif{sdf /sd ;fg]{ s'/f / c? cfly{s sfo{ljlw ;DaGwL s'/f P]gåf/f Jojl:yt x'g]5 . 32

k|b]z ;ef s=

u7g != != @= #=

/ ;+rfng k|b]z ;efsf] u7g k|To]s k|b]zdf Ps k|b]z ;ef x'g] 5 . k|b]z ;efdf krf; ;b:o /xg] 5g\ . ;Dk'0f{ k|b]znfO{ Ps lgjf{rg If]q dfgL /fhg}lts bnnfO{ dt lbg] ;dfg'kftLs lgjf{rg k|0ffnL cg';f/ lgjf{lrt x'g] %) hgf, o;/L %) hgf pd]bjf/ p7fpbf / lgjf{lrt ubf{ /fhg}lts bnsf] ;'lrdf sDtLdf Ps ltxfO{ dlxnf, blnt % hgf / dhb'/jf6 % hgf / k|b]zsf] l;dfGts[t cfbLjf;L hghflt jf6 ^ hgfnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd k|ltlglwTj u/fpg' kg]{ 5 . $= of] ;+ljwfgsf] cGo k|jfwfgsf] clwgdf /xL k|b]z ;efsf] sfo{sfn kfr jif{sf] x'g] 5 . %= k|b]z ;efsf] sfo{sfn jfls 5b} s'g} ;b:osf] :yfg /LQm ePdf ;dfg'kflts ;'lrdf /x]sf] ;DjGwLt bnsf] ;DjGwLt If]qsf] pd]bjf/ dWo] bnn] r'g]sf] k|ltlglw lgjf{lrt ePsf] dfgLg] 5 t/ sfo{sfn ^ dlxgf eGbf sd ePdf gof dgf]gog u/Lg] 5}g . @= ;+;bsf] ;b:o x'gsf nflu of]Uotf s= ;DjGwLt k|b]zsf] dtbftf gfdfjnLdf gfd ;dfj]z ePsf] g]kfnsf] gful/s, v= slDtdf kRrL; jif{ pd]/ k"/f ePsf], u= s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] 3= s'g} nfesf] kb wf/0f u/]sf] ª= kmf}hbf/L cleof]udf ;hfoF gkfPsf] #= :yfg l/Qmtf k|b]z ;efsf] ;bZox?sf] :yfg b]xfPsf] cj:yfdf l/Qm x'g]5 . s= d[To' ePdf v= lnlvt /flhgfdf lbPdf u= of] ;+ljwfg adf]lhdsf] of]Uotf gePdf jf g/x]df 3= kbfjlw ;dfKt ePdf ª= ;efsf] l:js[lt glnO{ nuftf/ #) j6f j}7sdf cg'kl:yt ePdf r= dGqLd08nsf] ;bZo ePdf jf s]Gb|Lo dGqLd08nsf] ;b:o ePdf jf ;+;b jf :yflgo ;/sf/sf] lgjf{rgdf pd]bjf/ ePdf $= ;ky k|b]z ;efsf ;bZox?n] ;efsf ;efd'v ;dIf ;ky lng' kg]{5 . t/ ;efd'vsf] lgjf{rg geP ;Dd ;efsf h]i7 ;bZon] jfFls ;bZox?nfO{ ;ky u|x0f u/fpg] 5g . o;/L ;ky u/fpg] h]i7 ;bZox?n] k|b]zfWoIf ;dIf ;ky lng' kg]{5 . %= clwj]zgsf] cfJxfg ljsNk ! -!_ k|w]zfWoIfn] k|b]z ;efsf] nflu lgjf{rg ePsf] Ps dlxgfleq ;efsf] clwj]zg cfJxfg ug]{]5 . To;kl5 o; ;+ljwfg adf]lhd k|b]zfWoIfaf6 ;do ;dodf cGo clwj]zg cfJxfg ul/g]5 . 33

t/ Pp6f clwj]zgsf] ;dflKt / csf]{ clwj]zgsf] k|f/Desf aLrsf] cjlw !@ dlxgfeGbf a9L x'g] 5}g. ljsNk @ -!_ k|b]z ;efsf] clwj]zg >fj0f ! ut] jf6 k|f/De x'g] 5 . -@_ d'lVtof/sf] l;kmf/Lzdf k|b]zfWoIfn] ;efsf] clwj]zgsf] cGt x'g]5 . -#_ k|bz ] fWoIfaf6 k|b]z;efsf] clwj]zg rfn" g/x]sf] jf a}7s :ylut ePsf] cj:yfdf clwj]zg jf a}7s af]nfpg jf~5gLo 5 egL k|b]z;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] Ps–rf}yfO ;b:ox?n] ;dfj]bg u/]df To:tf] clwj]zg jf a}7s a:g] ldlt / ;do tf]Sg / To;/L tf]lsPsf] ldlt / ;dodf k|b]z;efsf] clwj]zg k|f/De x'g] jf a}7s a:g]5 . ^= k|b]z ;efsf] ;efd'v / pk–;efd'v M -!_ k|b]z ;efn] lgjf{rg eO{ klxnf] clwj]zg k|f/De ePsf] #) lbg leq cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 s'n ;b:o ;+Vofsf] jx'dt k|fKt ug]{ Pshgf ;efd'v / Pshgf pk–;efd'vsf] lgjf{rg ug]5 { . ;efd'v jf pk–;efd'vsf] kb l/St ePdf k|b]z ;efn] cfˆgf ;b:ox? dWo]af6 lgjf{rg u/L l/St :yfgsf] k"lt{ ug]{5 . t/ k|b]z;efsf] ;efd'v / pk;efd'v Pp6} /fhg}lts bn / Pp6} lnËsf] x'g kfpg] 5}g . -@_ k|b]z ;efsf] ;efd'vsf] cg'kl:yltdf pk–;efd'vn] ;efsf] cWoIftf ug]{5 . ;efd'v / pk;efd'vn] kbdf jxfn /x] ;Dd ;DjlGwt /fhg}lts bnsf] x}l;otn] sfo{ ug]{ 5}gg / t6:y e'ldsf lgjf{x ug'{ kg]{ 5 . -#_ k|b]z;efsf] ;efd'v / pk–;efd'vsf] lgjf{rg gePsf] jf b'j} kb l/St ePsf] cj:yfdf ;efsf] a}7ssf] cWoIftf pkl:yt ;b:ox? dWo] pd]/sf] lx;fan] Ho]i7 ;b:on] ug]{5 . -$_ k|b]z;efsf] ;efd'v jf pk–;efd'vsf] kb b]xfosf cj:yfdf l/St x'g]5 M– -s_ lgh k|b]z;efsf] ;b:o g/x]dfÙ jf -v_ lghn] cfˆgf] kbaf6 lnlvt /fhLgfdf lbPdfÙ jf -u_ lghn] kb cg's"n cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfj k|b]z;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O–{ ltxfO ax'dtaf6 kfl/t ePdf . -%_ k|b]z ;efsf] ;efd'vn] kb cg's"nsf] cfr/0f u/]sf] 5}g eGg] k|:tfjpk/ 5nkmn x'g] a}7ssf] cWoIftf pk–;efd'vn] ug]{5 . ;f] k|:tfjsf] 5nkmndf ;efd'vn] efu lng / dt lbg kfpg]5 . &= k|b]zfWoIfjf6 ;Daf]wg tyf ;Gb]z M -!_ k|b]zfWoIfaf6 k|b]z ;efsf] a}7snfO{ ;Daf]wg ug{ / To;sf] lgldQ ;b:ox?sf] pkl:yltsf] nfuL cfxjfg ug{ ;Sg]5g\ . -@_ k|b]zfWoIfn] ;efnfO{ ;Gb]z k7fpg ;Sg]5g . To:tf] ;Gb]z k|fKt eP kl5 ;efn] ;f] ;Gb]zdf plNnlvt ljifodfly oyflz3| ljrf/ u/L cfˆgf] /fo k|b]zfWoIfnfO{ r9fpg]5. *= u0fk"/s ;+Vof M o; ;+ljwfgdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s ;efsf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:o pkl:yt geP;Dd s'g} k|Zg lg0f{osf nflu k|:t't x'g] 5}g . (=

ax;df aGb]h M -!_ g]kfnsf] s'g} cbfnt;dIf ljrf/fwLg /x]sf] s'g} d'2f ;DaGwL s'/fdf ;efdf 5nkmn ug{ kfOg] 5}g . 34

!)=

!!=

!@=

!#=

!$=

-@_ s'g} GofofwLzn] cfˆgf] st{Jo kfngfsf] l;nl;nfdf u/]sf] s'g} sfo{sf] ;DaGwdf 5nkmn ug{ kfOg] 5}g . dxfcleof]u k|:tfjdf 5nkmn ubf{ GofofwLzsf] cfr/0fsf] ;DaGwdf s'g} s'/f JoQm ug{ o; pkwf/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . ;b:osf] :yfg l/St /x]sf] cj:yfdf ;bgsf] sfo{ ;~rfng M ;efsf] s'g} ;b:osf] :yfg l/Qm 5 eg] klg ;efn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ug{ ;Sg]5 / ;efsf] s'g} sf/jfO{df efu lng gkfpg] s'g} JolQmn] efu lnPsf] s'/f kl5 kQf nfUof] eg] klg eO;s]sf] sfo{ cdfGo x'g] 5}g . dtbfg M o; ;+ljwfgdf cGoyf Joj:yf ul/Psf]df afx]s k|b]z ;efsf] lg0f{osf] nflu k|:t't ul/Psf] h'g;'s} k|Zgsf] lg0f{o pkl:yt eO{ dtbfg ug]{ ;b:ox?sf] ax'dtaf6 x'g]5 cWoIftf ug]{ JolStnfO{ ;fdfGotM dt lbg] clwsf/ x'g] 5}g . t/ dt a/fa/ ePdf lghn] cfˆgf] lg0ff{os dt lbg]5 . dGqLn] ;efsf] a}7sdf efu lng kfpg] M d'lVtof/ tyf k|b]z dGqLn] ;DjGwLt k|b]z ;ef jf To;sf] ;ldltdf pkl:yt x'g / sf/jfO{ tyf 5nkmndf efu lng kfpg]5 t/ dtbfg ug{ kfpg] 5}g . cglwsf/ pkl:yt ePdf jf dtbfg u/]df ;hfo M zky glnO{ jf ;bgsf] ;b:otfsf] lgldQ cfjZos of]Uotfsf] cefj 5 eGg] yfxf kfpFbf kfpFb} klg s'g} JolQm ;b:osf] x}l;otn] k|b]z ;efsf] s'g} ;bgsf] a}7sdf pkl:yt ePdf jf lghn] dtbfg u/]df lghnfO{ ;f] ;bgsf] cWoIftf ug]{ JolQmsf] cfb]zn] To;/L pkl:yt ePsf] jf dtbfg u/]sf] k|To]s lbgsf] Psxhf/ ?k}ofFsf] b/n] ;hfo x'g]5 . ;f] ;hfo ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 . t/ dGqLsf] x}l;otn] ;bgdf pk:yLt x'g kfpg] 5 . ljz]ifflwsf/ M -!_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL k|b]z ;efdf k"0f{ jfs\ :jtGqtf /xg]5 / ;bgdf JoQm u/]sf] s'g} s'/f jf lbPsf] s'g} dtnfO{ lnP/ s'g} klg ;b:onfO{ kqmfp ug{, y'gfdf /fVg jf lghpk/ s'g} cbfntdf sf/jfO{ rnfOg] 5}g . -@_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;efnfO{ cfˆgf] cfGtl/s sfd sf/afO{ lgoldt ug]{ k"0f{ clwsf/ /xg]5 / ;bgsf] s'g} sf/afO{ lgoldt jf clgoldt s] 5 egL lg0f{o ug]{ clwsf/ ;DalGwt k|b]z ;efnfO{ dfq x'g]5 . o; ;DaGwdf s'g} cbfntdf k|Zg p7fOg] 5}g . -#_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;efsf] s'g} klg sf/afO{nfO{ To;sf] c;n lgotaf/] zª\sf p7fO{ s'g} 6Lsf–l6Kk0fL ul/g] 5}g / s'g} ;b:on] af]n]sf] s'g} s'/fsf] ;DaGwdf hfgL–hfgL unt jf e|fds cy{ nufO{ s'g} k|sf/sf] k|sfzg ul/g] 5}g . -$_ of] Joj:yf ;bgsf] a}7sdf efu lng kfpg] ;b:o afx]ssf cGo JolQmsf xsdf klg nfu" x'g]5 . -%_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;efn] lbPsf] clwsf/ cGtu{t s'g} lnvt, k|ltj]bg, dtbfg jf sf/afO{ k|sflzt u/]sf] ljifonfO{ lnP/ s'g} JolQmpk/ cbfntdf sf/afO{ rNg] 5}g . :ki6Ls/0f M o; k|of]hgsf] nflu æ;efÆ eGgfn] ;ldltnfO{ ;d]t ;Demg' k5{ . -^_ k|b]z ;efsf] s'g} klg ;b:onfO{ clwj]zg af]nfOPsf] ;"rgf hf/L ePkl5 clwj]zg rn'~h]n;Ddsf] cjlwe/ kqmfp ul/g] 5}g . t/ s'g} kmf}hbf/L cleof]udf s'g} ;b:onfO{ sfg"g cg';f/ kqmfp ug{ o; pkwf/fn] afwf k'¥ofPs]f dflgg] 5}g . To;/L s'g} ;b:o kqmfp ul/Pdf kqmfp ug]{ clwsf/Ln] To;sf] ;"rgf ;DalGwt ;efsf] cWoIftf ug]{ JolQmnfO{ t'?Gt lbg' kg]{5 . -&_ ;efsf] ljz]ifflwsf/sf] xggnfO{ ;efsf] cjx]ngf dflgg]5 / s'g} ljz]ifflwsf/sf] xgg ePsf] 5 jf 5}g eGg] lg0f{o ug]{ clwsf/ ;DalGwt ;efnfO{ dfq x'g]5 . 35

!%=

!^=

!&=

!*=

-*_ s;}n] ;efsf] s'g} ;bgsf] cjx]ngf u/]df ;DalGwt ;efsf] cWoIftf ug]{ JolQmn] ;efsf] lg0f{oaf6 ;f] JolQmnfO{ ;r]t u/fpg, g;Lxt lbg jf tLg dlxgfdf ga9\g] u/L ;f] ;bgsf] clwj]zg rn'Gh]n;Dd s}b ug{ jf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 . To:tf] hl/jfgf ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 . t/ ;efnfO{ ;Gtf]if x'g] u/L cleo'Qmn] Ifdf ofrgf u/]df ;efn] Ifdf k|bfg ug{ jf tf]ls;s]sf] ;hfonfO{ dfkmL ug{ jf 36fpg ;Sg]5 . -(_ o; ;+ljwfgdf pNn]v ul/Pb]lv afx]s ljz]ifflwsf/ ;DaGwL cGo s'/fx? sfg"gåf/f lgwf{l/t ul/P adf]lhd x'g]5g\ . sfo{ ;~rfng ljlw M -!_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL ;efn] cfˆgf] sfo{ ;~rfng ug{, a}7ssf] ;'Joj:yf sfod /fVg / ;ldltx?sf] u7g, sfd, sf/afO{ / s'g} ;ldltsf] cGo s'/f lgoldt ug{sf] nflu lgodfjnL agfpg]5 . To:tf] lgodfjnL k|b]zfWoIfaf6 :jLs[t ePkl5 nfu" x'g]5 . -@_ lgodfjnL gag];Dd j}7ssf] sfd k|b]z ;efsf ;efd'vn] sfo{Joj:yf k/fdz{ ;ldtLsf] l;kmf/Lzdf jgfPsf] lgodfjnL adf]lhd x'g]5g\ . ;ldlt M k|b]z ;efn] cfly{s tyf >d ;DjGw ;ldtL, of]hgf tyf ljsf; ;ldtL, ;fj{hlgs n]vf, ;'zf;g tyf dfgj clwsf/ ;ldtL nufot cfjZoQmf cg';f/ cGo ljifosf ;ldltx?sf] u7g / Joj:yf lgodfjnLåf/f ug{ ;Sg]5 . ;efsf] ;lrjfno M -!_ /fi6«kltjf6 hg;efsf] ;lrjnfO{ ;f] ;efsf] ;efd'vsf] / /fli6«o ;efsf] ;lrjnfO{ ;f] ;efsf] cWoIfsf] l;kmfl/zdf / ;+;bsf] dxf;lrjnfO{ ;efd'v / cWoIf b'j};+u k/fdz{ u/L lgo'Qm x'g]5 . -@_ ;+;bsf] sfd sf/afO{ ;~rfng ug{ cfjZos ;lrjfnosf] :yfkgf / ;f] ;DaGwL cGo s'/f sfg"gn] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . k|ltlglw dtbfg ;DjGwL ljz]if Joj:Yff -!_ ;efsf] ;b:o lj/fdL eO{ c:ktfndf egf{ ePsf] jf 8fS6/sf] l;kmf/Lzdf 3/df jl; pkrf/ u/]sf] sf/0f s'g} ;b:o j}7sdf pk:yLt x'g g;Sg] ePdf ;DjGwLt ;ef ;b:on] ;f]xL bnsf] s'g} csf]{ ;b:onfO{ ;+;lbo bnsf] g]tfsf] /f]xj/df k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ lbg ;Sg] 5 . -@_ k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ Ps hgfsf] dfq :jLsf/ ug{ ;lsg] 5 . o;/L k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ k|fKt JolQm pk:yLt ePdf lghn] k|ltlglwTj ug]{ JolQm ;d]t pk:yLt ePsf] dfgLg] 5 / ;f]xL jdf]lhd u0k'/s ;+Vof u0fgf u/Lg] 5 . -#_ jblgot ;fy tyf cfly{s k|nf]egsf] nfuL k|ltlglw dtbfgsf] clwsf/ lbP lnPsf] /x]5 eg] To:tf b'j} ;b:osf] ;ef kb ;dfKt x'g]5 .

!(= jx;df k|of]u x'g] efiff -!_ ;efdf g]kfnL efiffdf jf k|b]z ;efsf] lgjofjnLn] lgwf{/0f u/]sf] efiffdf 5nkmndf efu lng' kg]{5 . s'g} ;b:onfO{ ;f+s]lts efiff dfq jf]Ng ;Sg] ePdf jf g]kfnL efiff jf]Ng gcfPdf dfq[efiffdf jx; ug{ ;lsg] 5 . -@_ tf]lsPsf] efiff jf]Ng g;Sg] s'/fsf] hgfp lbO{ dft[efiffsf] nfuL / ;+s]lts efiffsf] nfuL b]fefif]sf] Joj:yf ug{ cfkm' lgjf{lrt eO{ cfPsf] #) lbg leq ;ef ;lrjfnonfO{ hgfp lbg' kg]{ 36

5 . o;/L hgfp k|fKt eP kl5 ;+s]lts jf dft[efiffsf] pNyfsf] Joj:yf ;efsf] ;lrjfnon] ldnfpg] 5 . @)= kfl/>lds M k|b]z ;efsf] ;efd'v / pk–;efd'v, / ;b:ox?sf] kfl/>lds / ;'ljwf k|b]z ;ef 4f/f kf/Lt sfg"gåf/f lgwf{l/t x'g]5 . v=

Joj:yfkg sfo{ljlw

@!= ljw]os k|:t't ug]{ ljlw M -!_ ;+ljwfg adf]lhd k|b]z;efdf k]z ug{ ;lsg] ljw]os k|b]z;efdf s'g} kgL ;b:on] k|:t't ug{ ;Sg]5 . -@_ cy{ ljw]os ;/sf/L ljw]ossf] ?kdfdfq k|:t't ul/g]5 . -#_ æcy{ ljw]osÆ eGgfn] b]xfodf plNnlvt ;a} jf s'g} ljifol;t ;DaGw /fVg] ljw]osnfO{ hgfpF5 M– -s_ ;+ljwfg jdf]lhd k|b]z ;/sf/sf] If]qflwsf/ leq kg]{ s/ nufpg], p7fpg], vf/]h ug]{, 5"6 lbg], kl/jt{g ug]{ jf s/ k|0ffnLnfO{ Jojl:yt ug]{ ljifo, -v_ k|b]z ;/sf/ sf]ifsf] ;+/If0f ug]{, To:tf] sf]ifdf /sd hDdf ug]{ jf To:tf] sf]ifaf6 s'g} /sd ljlgof]hg jf vr{ ug]{ jf ljlgof]hg jf vr{ ug{ vf]lhPsf] /sd 36fpg], a9fpg] jf vf/]h ug]{ ljifo, -u_ k|b]z ;/sf/sf] sf]ifdf k|fKt x'g] ;a} k|sf/sf] /fh:j, C0f c;'nLaf6 k|fKt /sd / cg'bfgsf] /sd lhDdf /fVg], nufgL ug]{ jf g]kfn ;/sf/sf] n]vfsf] n]vf k/LIf0f ug]{ ljifo jf -3_ pko'{Qm ljifox?;Fu k|ToIf ;DaGw ePsf k|f;+lus ljifox? . -$_ s'g} ljw]os cy{ ljw]os xf] xf]Og eGg] k|Zg p7]df k|b]z ;efsf] ;efd'vsf] lg0f{o clGtd x'g]5 . @@= ljw]os kfl/t ug]{ ljlw M -!_ k|b]z ;efdf ljw]os k|:t't ug{ rfxfg] ;b:on] ljw]os k|:t't ug'{ eGbf slDtdf & lbg cufj} ;f] sf] ;'rgf k|b]z ;efsf] ;lrjfnonfO{ lbg' kg]{ 5 . -@_ ljw]os k]z x'g] b'O{ lbg cufj} k|To]s ;b:onfO{ ljw]ossf] k|lt pknJw u/fO{g] 5 . -#_ ljw]os k|:t't stf{ ;b:on] ;ef ;dIf ljw]osdfyL ljrf/ u/Lof]; eGg] k|:tfj k|:t't ug{ ;Sg] 5. -$_ pkwf/ -#_ jdf]lhdsf] k|:tfj :jLs[t ePdf To:tf] ljw]os dfyLsf] bkmfjf/ 5nkmn ;ef jf ;DjGwLt ;ldtLdf ;efd'vn] tf]s] jdf]lhd x'g] 5 . -%_ ;efdf bkmfjf/ 5nkmn ePsf]df ;f] ;dfKtL kl5 / ;ldtLdf 5nkmn ePsf] ;ldtLsf] k|ltj]bg dfyLsf] 5nkmn ;dfKtL kl5 ljw]os k|:t't stf{ ;b:on] ljw]os kf/Lt u/Lof]; eGg] k|:tfj k|:t't ug]{ 5 . -^_ pkwf/f -%_ jdf]lhd k|:t't ePsf] k|:tfj ;efsf] s'n ;b:o ;+Vofsf] ;fdfGo jx'dtjf6 :jLs[t ePdf ljw]os kf/Lt ePsf] dfgLg] 5 . -&_ ljw]os k|:t't stf{ ;b:on] ;efsf] :jLs[ltlnO{ ljo]os lkmtf{ lng ;Sg] 5 . @#= ljw]ossf] k|dfl0fs/0f 37

u= @$=

@%=

@^= @&=

@*=

@(=

-!_ k|b]z;efn] kfl/t u/]sf] ljw]os k|df0fLs/0fsf] nflu k|b]zfWoIf ;dIf k]z ul/]g]5 . -@_ cy{ ljw]os afx]s cGo ljw]ossf] ;DaGwdf k'gM ljrf/ljdz{ x'g' cfjZos 5 eGg] nfu]df k|b]zfWoIfn] ljw]os k]z ePsf] Ps dlxgfleq ;Gb]z ;lxt ;efdf lkmtf{ k7fpg ;Sg]5 . -#_ k|b]zfWoIfaf6 s'g} ljw]os ;Gb]z ;lxt lkmtf{ ul/Pdf To; ljw]osdfly ;efsf] a}7sdf k'glj{rf/ u/L ;f] ljw]os k|:t't ?kdf jf ;+zf]wg ;lxt kfl/t eO{ k'gM k]z ug{ ;lsg]5 . -$_ k|b]zfWoIfaf6 of] wf/f adf]lhd s'g} ljw]osdf k|dfl0fs/0f ePkl5 ;f] ljw]os k|b]z P]g aGg]5 . cfly{s sfo{ k|0ffnL sfg"g adf]lhd afx]s s/ nufpg jf C0f lng gkfOg] M -!_ k|b]z ;efsf] If]qflwsf/ leq kg]{ ljifodf k|b]z P]g adf]lhd afx]s s'g} s/ nufOg] / p7fOg] 5}g . -@_ k|b]z P]g adf]lhd afx]s ;/sf/åf/f s'g} C0f lnOg] / hdfgt lbOg] 5}g . /fh:j / Joosf] cg'dfg M -!_ k|b]zfWoIfaf6 k|To]s cfly{s jif{sf] ;DaGwdf k|b]z ;ef ;dIf /fh:jsf] cg'dfg / ljlgof]hg P]g4f/f Joo x'g] cfjZos /sdx?;d]t v'nfO{ jflif{s cg'dfg k]z ug{ nufO{g]5 . -@_ pkwf/f -!_ cg';f/ jflif{s cg'dfg k]z ubf{ ut cfly{s jif{df k|b]zsf] k|To]s sfdsf] nfuL 5'6\ofOPsf] vr{sf] /sd / ;f] vr{ cg';f/sf] nIo xfl;n eof] ePg To;sf] ljj/0f klg ;fy} k]z ug'{ kg]{5 . ljlgof]hg P]g M ljlgof]hg P]g cg';f/ Joo x'g] cfjZos /sd zLif{sx?df lglb{i6 u/L ljlgof]hg ljw]osdf /flvg]5g\ k"/s cg'dfg M -!_ s'g} cfly{s jif{df b]xfosf] cj:yf kg{ cfPdf k|b]zfWoIfaf6 k|b]z;ef;dIf k"/s cg'dfg k]z ug{ nufO{g5 ] M– -s_ rfn" cfly{s jif{sf lgldQ ljlgof]hg P]gåf/f s'g} ;]jfsf] nflu vr{ ug{ clwsf/ lbOPsf] /sd ckof{Kt ePdf jf To; jif{sf] lgldQ ljlgof]hg P]gn] clwsf/ glbPsf] gofF ;]jfdf vr{ ug{ h?/t k/]df jf -v_ To; cfly{s jif{df s'g} ljlgof]hg P]gåf/f clws[t ePsf] /sdeGbf a9L vr{ x'g uPdf . -@_ k"/s cg'dfgdf /flvPsf] /sd zLif{sx?df lglb{i6 u/L k"/s ljlgof]hg ljw]osdf /flvg]5g\ . k]:sL vr{ M -!_ o; efudf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljlgof]hg ljw]os ljrf/fwLg /x]sf] cj:yfdf cfly{s jif{sf nflu cg'dfg ul/Psf] Joosf] s'g} c+z cufj} k]:sLsf ?kdf P]gåf/f vr{ ug{ ;lsg]5 . -@_ /fh:j / Joosf] cg'dfg k]z gul/P;Dd k]:sL vr{ ljw]os k|:t't ul/g] 5}g / k]:sLsf] /sd cfly{s jif{sf] Joo cg'dfgsf] t[tLof+zeGbf a9L x'g] 5}g . -#_ k]:sL vr{ P]g cg';f/ vr{ ePsf] /sd ljlgof]hg ljw]osdf ;dfj]z ul/g]5 . pwf/f] vr{ M o; efudf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg k|fs[lts sf/0f jf afx\o cfqmd0fsf] cfzª\sf jf cfGtl/s lj£g jf cGo sf/0fn] ubf{ :yfgLo jf /fi6«JofkL ;ª\s6sf] cj:yf ePdf /fh:j / Joosf] cg'dfg ug{ cJofjxfl/s jf /fHosf] ;'/Iff jf lxtsf b[li6n] cjf~5gLo b]lvPdf k|b]zfWoIfjf6 Joosf] ljj/0f dfq ePsf] pwf/f] vr{ ljw]os hg;ef ;dIf k]z u/Lg] 5 . 38

#)= cfsl:ds sf]if M P]gåf/f cfsl:ds sf]ifsf gfdn] Pp6f sf]if :yfkgf ug{ ;lsg]5 / pQm sf]ifdf ;do ;dodf P]gåf/f lgwf{/0f eP cg';f/sf] /sd hDdf ul/g]5 . ;f] sf]if k|b]z ;/sf/sf] lgoGq0fdf /xg]5 . k|b]z ;/sf/n] ;f] sf]ifaf6 cfsl:ds sfo{sf] nflu vr{ ug{ ;Sg]5 . To:tf] vr{sf] /sd P]gåf/f oyfzL3| ;f]wegf{ ul/g]5 . #!= cfly{s sfo{ljlw ;DaGwL P]g M P]gåf/f ljlgof]lht Ps zLif{saf6 csf]{ zLif{sdf /sd ;fg]{ s'/f / c? cfly{s sfo{ljlw ;DaGwL s'/f P]gåf/f Jojl:yt x'g]5 .

39

Gofokflnsf !_

Gofo ;DjGwL clwsf/sf] k|of]u cbfntjf6 x'g] M != g]kfnsf] Gofo ;DalGw clwsf/ of] ;+ljwfg, sfg"g tyf Gofosf dfGo l;4fGt cg';f/ cbfnt tyf cGo GofoLs lgsfoaf6 k|of]u ul/g] 5 . @= :jtGq, ;Ifd, lgikIf, pQ/bfoL / hjfkmb]xL Gofokflnsf ;DalGw cjwf/0ff / d"No dfGotfsf] cg';/0f u/L cbfnt tyf Goflos lgsfosf] :yfkgf x'g]5 . @= g]kfnsf cbfntx? M– != g]kfndf lgDg lnlvt cbfntx? x'g]5g\ M s= ;jf]{Rr cbfnt v= k|b]z cbfnt u= lhNnf cbfnt 3= :yfgLo j}slNks cbfnt @= dfly pNn]lvt cbfntx? afx]s vf; lsl;dsf d'2fsf] sf/jfxL / lsgf/f ug{sf nfuL P]gåf/f cGo cbfnt, GofoLs lgsfo jf Gofoflws/0fsf] :yfkgf ug{ ;Sg] 5 . t/ s= s'g} vf; d'2fsf] nfuL cbfnt GofoLs lgsfo jf Gofoflws/0f :yfkgf / u7g ul/g] 5}g . v= s'g} GofoLs lgsfo jf Gofoflws/0fjf6 s}b ;hfo x'g] u/L ePsf] lg0f{o cbfntjf6 ;b/ eP kl5 dfq nfu' x'g] jf To:tf] d'2fsf] sf/jfxL jf lsgf/f ug]{ clwsf/ cbfntnfO{ dfq x'g] u/L sfg"g jgfO{g] 5 . #= ;jf]{Rr cbfnt != Gofokflnsfsf] ;a} eGbf dflyNnf] tx ;jf]{Rr cbfnt x'g]5 . g]kfnsf cGo ;a} cbfntx? / Gofolos lgsfox? ;jf]{Rr cbfntsf] dftxtdf /xg] 5g\ . o;n] cfkm\gf dftxtsf ;a} cbfnt Pad GofoLs lgsfox?sf] lgl/If0f Pj+ ;'kl/j]If0f ug]{ / cfjZos lgb]{zg lbg ;d]t ;Sg] 5 . @= ;af]{Rr cbfnt cGtu{t :yfoL ;+j}wflgs Ohnfz x'g] 5 . cGt/ ;/sf/ tyf k|b]z ljjfb / u+le/ Pj+ /fli6«o dxTjsf] ;+j}wflgs ljjfbx?, cGt/f{li6«o ;GwL ;Demf}tfx?sf] AofVof ;+j}wflgs O{hnf;jf6 lg?k0f x'g] 5 . #= ;jf]{Rr cbfnt clen]v cbfnt x'g] 5 . $= ;jf]{Rr cbfntdf k|wfg GofofwLz ;lxt @% hgf :yfoL GofofwLz x'g] 5g . d'2fsf]] ;+Vofdf j[l4 ePsf] sf/0f Gofoflwz yk ug'{ kg]{ ePdf jl9df kfr hgf ;Dd clt/LQm GofofwLz ;d]t lgo"lQm ug{ ;lsg]5 . $= ;af]{Rr cbfntsf Gofolw;x?sf] lgo"lQm, of]Uotf / ;]jfsf zt{x? M != /fi6«kltaf6 ;+a}wflgs kl/ifbsf] l;kmfl/;df k|wfgGofofwL; / Gofo kl/ifbsf] l;kmfl/;df ;af]{Rr cbfntsf cGo GofofwL;x?sf] lgo"lQm x'g]5 . o;/L Gofoflwz lgo'lQm ug'{ cufl8 hg;efsf] ;'g'jfO{ ;ldtLjf6 sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd ;'g'jfO{ x'g] 5 . @= ;jf]{Rr cbfntsf] :yfoL GofofwLzsf] kbdf sDtLdf ltg aif{ sfd u/]sf] / slDtdf ltg jif{ kbfjlw jfls ePsf] AolQm k|wfg Gofolw;sf] kbdf lgo"lQmsf nflu of]Uo dflgg] 5 . #= k|b]z cbfntsf] Gofolw;sf] x}]l;otdf jf Gofo ;]afsf] ;f] ;/xsf] kbdf sDtLdf !) aif{ sfd u/]sf] jf sfg"gdf :gfts eO{ jl/i7 clwaQmf jf clwjQmfsf] x}l;otn] sDtLdf @) jif{ sfg"g 40

$= %= ^=

&=

*=

%=

Aoa;fo u/]sf] jf Gofo jf sfg"gsf] If]qdf slDtdf @) aif{ sfd ul/ lalzi6 sfg"glabsf] ?kdf Vofltk|fKt AolQm dfq ;af]{Rr cbfntsf] Gofolw;sf] kbdf lgo"lQmsf nflu of]Uo x'g] 5 . :kli6s/0f of] ;+lawfg nfu' x'g' eGbf cl3 k'g/fa]bg cbfntdf Gofolwz eO{ sfd u/]sf] calwnfO{ of] pkwf/fsf] k|of]hgsf nflu k|b]z cbfntsf] Gofoflw;sf] x}l;otdf sfd u/]sf] dflgg] 5 . k|wfg Gofoflw;sf] kb l/Qm ePdf jf s'g} klg sf/0faf6 k|wfg Gofolw; cbfntdf pk:yLt eO{ cfkmgf] kbsf] sfd ug{ c;dy{ ePdf /fi6«kltn] ;af]]{Rr cbfntsf al/i6td Gofoflw;nfO{ sfodd'sfod k|wfg Gofoflw;sf] sfo{ ug{sf nflu tf]Sg ;Sg]5. ;jf]{Rr cbfntsf Gofoflwz lgo'lQm ubf{ cfwf k|fb]zLs cbfntsf Gofoflwz dWo]jf6 / cfwf sfg"g Joj;foL tyf sfg"gljb dWo]jf6 u/Lg] 5 . k|wfg Gofolw; / ;af]{Rr cbfntsf cGo Gofolw;x? b]xfosf] ca:yfdf cfkm\gf] kbaf6 d'Qm x'g]5g M s_ d[To' ePdf v_ k|wfg Gofolw;n] /fi6«klt ;dIf / cGo Gofolw;n] k|wfg Gofoflw; ;dIf /flhgfdf lbPdf, u_ zfl/l/s / dfgl;s ?kdf c:j:y eO{ sfd ug{ c;dy{ 5 elg ;+a}]wflgs kl/ifbaf6 ul7t lrlsT;sx?sf] af]8{af6 l;kmfl/; eO{ ;+;bsf] b'O{ ltxfO{jf6 kb d'Qm ug]{ k|:tfj kf/Lt ePdf, 3_ k}};lÝ aif{sf] pd]/ k'/f ePdf, ª_ s'g} kmf}hbfl/ cleof]u nflu d'2f bfo/ ePdf, / r_ o; ;+ljwfg jdf]lhdsf] dfxfcleof]usf] k|:tfa kfl/t ePdf, t/ dxfcleof]usf] k|:tfj ;+;bdf k]z eP kl5 To:tf] k|wfg Gofoflwz jf Gofoflwzn] cfkm\gf] kbsf] sfo{ ug{ kfpg] 5}gg\ . k|wfg Gofolw; jf ;af]{Rr cbfntsf cGo Gofolw;x?sf] kfl/>lds eQf, labf, lga[lte/0f, pkbfg / ;]afsf cGo zt{x? sfg"gdf Aoa:yf eP adf]lhd x'g]5, t/ kfl/>lds ;'lawf jf ;]afsf cGo zt{x?df k|lts'n c;/ kfg]{ ul/ sfg"g lgdf{0f ul/g] 5}g . k|wfg Gofolw; jf ;af]{Rr cbfntsf] Gofolwz e} ;s]sf] AolQm ;/sf/af6 lgo"Qm x'g] s'g} klg kbsf nflu of]Uo x'g] 5}g / lghn] s'g} klg cbfnt jf Goflos lgsfodf ax; k}/lj ug]{ kfpg] 5}g . t/ Goflos hfFra'em ug]{ jf Gofo jf sfg"g ;DaGwL cWoog vf]h jf cGa]if0f ul/ /fo, dGtAo jf l;kmfl/z k]z ug]{ s'g} kbdf lgo"Qm eO{ sfd ug{ afwf k'/\ofPsf] dflgg] 5}g .

;jf]{Rr cbfntsf] clwsf/ If]q M != o; ;+ljwfgåf/f k|bQ df}lns xspk/ cg'lrt aGb]h nufOPsf]n] jf cGo s'g} sf/0fn] s'g} sfg"g of] ;+ljwfg;Fu aflemPsf] x'Fbf ;f] sfg"g jf To;sf] s'g} efu ab/ 3f]lift u/L kfpF egL s'g} klg g]kfnL gful/sn] ;jf]{Rr cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg]5 / ;f] cg';f/ s'g} sfg"g ;+ljwfgl;t aflemPsf] b]lvPdf ;f] sfg"gnfO{ k|f/Deb]lv g} jf lg0f{o ePsf] ldltb]lv cdfGo / ab/ 3f]lift ug]{ c;fwf/0f clwsf/ ;jf]{Rr cbfntnfO{ x'g]5. @= o; ;+ljwfgåf/f k|bQ clwsf/sf] k|of]u u/L k|b]z ;efn] jf :yflgo ;efn] jgfPsf] jf ;f] txsf] ;/sf/n] jgfPsf] s'g} sfg"g s]Gb|sf] sfg"g ;+u jflemPdf jf o; ;+ljwfg 4f/f k|bQ df}lns 41

xspk/ cg'lrt aGb]h nufOPsf]n] jf cGo s'g} sf/0fn] To:tf] s'g} sfg"g jf To;sf] s'g} efu ab/ 3f]lift u/L kfpF egL s'g} klg g]kfnL gful/sn] ;jf]{Rr cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg]5 / ;f] cg';f/ s'g} sfg"g ;+ljwfgjf s]Gb|sf] sfg"g l;t aflemPsf] b]lvPdf ;f] sfg"gnfO{ k|f/Deb]lv g} jf lg0f{o ePsf] ldltb]lv cdfGo / ab/ 3f]lift ug]{ c;fwf/0f clwsf/ ;jf]{Rr cbfntnfO{ x'g]5. #= o; ;+ljwfgåf/f k|bQ df}lns xssf] k|rngsf] nflu jf csf]{ pkrf/sf] Joj:yf gePsf] jf csf]{ pkrf/sf] Joj:yf eP klg ;f] pkrf/ ckof{Kt jf k|efjxLg b]lvPsf] cGo s'g} sfg"gL xssf] k|rngsf] nflu jf ;fj{hlgs xs jf ;/f]sf/sf] s'g} ljjfbdf ;dfj]z ePsf] s'g} ;+j}wflgs jf sfg"gL k|Zgsf] lg?k0fsf] nflu cfjZos / pko'Qm cfb]z hf/L u/L To:tf] xssf] k|rng u/fpg] jf ljjfb 6'Ëf] nufpg] c;fwf/0f clwsf/ ;jf]{Rr cbfntnfO{ x'g]5 . ;f] k|of]hgsf] nflu k"0f{ ?kdf Gofo u/L plrt pkrf/ k|bfg ug{ ;jf]{Rr cbfntn] aGbLk|ToIfLs/0f, k/dfb]z, pTk|]if0f, k|ltif]w, clwsf/k[R5f nufot h'g;'s} pko'Qm cfb]z hf/L ug{ ;Sg]5 . t/– clwsf/ If]qsf] cefj ePsf]df afx]s ;+;bn] rnfPsf] ljz]ifflwsf/sf] sf/afO{ / tT;DaGwdf tf]s]sf] ;hfodf o; pkwf/f cGtu{t ;jf]{Rr cbfntn] x:tIf]k ug]{ 5}g . $= cGt/fli6«o ;GwL ;Demf{}tf ;DjGwL s'g} ljjfb pTkGg ePdf jf o; ;+ljwfg jdf]lhd s'g} k|b]znfO{ k|bfg u/]sf] clwsf/sf ;DjGwdf jf k|b]zx?sf] ljrdf clwsf/sf] ljifodf s'g} ljjfb pTkGg ePdf jf k|b]zx?sf] ljrdf jf k|b]z / s]Gb| ;/sf/sf] ljrdf pTkGg s'g} kgL ljjfbsf] 6'Ëf] nufpg] clwsf/ ;jf]{Rr cbfntnfO{ x'g]5 . ;f] k|of]hgsf]] s'g} k|b]z tyf s]Gb| ;/sf/ jf To;sf] s'g} lgsfosf] gfddf pko'Qm cfb]z hf/L ug{ c;fwf/0f clwsf/ ;jf]{Rr cbfntnfO{ x'g]5 . %= ;jf]{Rr cbfntnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd z'? d'2f x]g]{ clwsf/ x'g] 5 . ^= sfg"gdf Joj:Yff eP jdf]lhd ;j} k|b]z cbfnt tyf Goflos lgsfon] u/]sf] lg0f{o pk/ k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/ x'g]5 . &= ;jf]{Rr cbfntn] cfkm"n] u/]sf] km};nf pk/ sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd k'g/fjnf]sg ug]{ ;Sg]5 . k'g/fjnf]sg pk/sf] lga]bgsf] ;'g'jfO{ klxn] d'2f km};nf jf cfb]z ug]{ GofofwLz jfx]ssf cGo GofofwLzaf6 ul/g] 5 . *= /fi6«kltaf6 of] ;+ljwfg jf cGo s'g} sfg"gsf] JofVof ;DaGwL s'g} hl6n sfg"gL k|Zgdf ;jf]{Rr cbfntsf] /fo a'‰g rfx]df ;f] k|Zg pk/ ljrf/ u/L ;jf]{Rr cbfntn] cfˆgf] /fo ;lxtsf] k|ltj]bg r9fpg' kg]{5 . (= ;jf]{Rr cbfntnfO{ cfkm\gf] dftxtsf cbfnt jf GofoLs lgsfosf] ;'kl/j]If0f ug]{ / cfjZos lgb]{zg lbg] clwsf/ x'g] 5 . !)= ;jf]{Rr cbfntsf] cGo clwsf/ tyf sfo{ljlw sfg"gåf/f tf]lsP adf]lhd x'g]5 . ^=

k|b]z != @= #=

cbfnt ;jf]{Rr cbfntsf] k/fdz{df g]kfn ;/sf/n] d'sfd ;d]t tf]ls k|b]z cbfnt u7g ug]{ 5 . k|b]z cbfntdf Ps d'Vo Gofolw; / ( hgf ;Dd Gofolwzx? /xg] 5g\ . k|b]z cbfntsf d'Vo Gofolw; / Gofolw;sf] lgo"lQm Gofo kl/ifbsf] l;kmfl/;df /fi6kltaf6 ul/g] 5 . $= lhNnf cbfnt jf ;f] ;/xsf] cbfntsf] Gofolw;sf] x}]l;otdf jf Gofo ;]afsf] ;f] ;/xsf] kbdf sDtLdf ;ft aif{ sfd u/]sf] jf sfg"gdf :gfts eO{ jl/i7 clwaQmf jf clwjQmfsf] x}l;otn] kGw| jif{ sfg"g Aoa;fo u/]sf] jf Gofo jf sfg"gsf] If]qdf slDtdf kGw| aif{ sfd ul/ lalzi6 sfg"glabsf] ?kdf Vofltk|fKt AolQm dfq k|b]z cbfntsf] d'Vo Gofoflw; jf Gofoflwz kbdf lgo"lQmsf nflu of]Uo x'g] 5 . 42

%= ^= &=

&=

k|b]z cbfntsf Gofoflwz lgo'lQm ubf{ cfwf lhNnf Gofoflwz jf Gofo;]jfjf6 / cfwf sfg"g Joj;foL tyf sfg"gljb dWo]jf6 u/Lg] 5 . k|b]z cbfntsf Gofolw;x?sf] lga[lte/0f, kfl/>ldls, ;]af zt{ / ;'lawf ;DaGwdf P]gdf Aoa:yf eP adf]lhd x'g]5 . k|b]z cbfntsf d'Vo Gofolw; jf Gofolw; b]xfosf] ca:yfdf kbd'Qm x'g]5g\ M s_ d[To' ePdf v_ d'Vo Gofolw;n] k|wfg Gofoflw; ;dIf / cGo Gofolw;n] d'Vo Gofolw; ;dIf /flhgfdf lbPdf, u_ zfl/l/s / dfgl;s ?kdf c:j:y eO{ sfd ug{ c;dy{ 5 elg Gofo kl/ifbaf6 ul7t lrlsT;sx?sf] af]8{af6 l;kmfl/; eO{ Gofo k/Lifbn] cg'df]bg u/]df, 3_ k}};lÝ aif{sf] pd]/ k'/f ePdf . ª_ s'g} kmf}hbfl/ cleof]u nflu d'2f bfo/ ePdf, / r_ v/fa cfr/0f, sfo{Ifdtfsf] cefa, / cfkmgf] klbo st{Ao kfngf gu/]sf] elg Gofok/Lifbjf6 kbd'Qm u/LPdf . t/ o; v08 adf]lhd kbd'Qm ug'{ cufl8 ;kmfO{sf] df]}sfaf6 alGrt ul/g] 5}g

k|b]z cbfntsf] clwsf/ If]q M != o; ;+ljwfgåf/f k|bQ df}lns xspk/ cg'lrt aGb]h nufOPsf]n] jf cGo s'g} sf/0fn] k|b]zn] jgfPsf] s'g} sfg"g of] ;+ljwfg;Fu aflemPsf] x'Fbf ;f] sfg"g jf To;sf] s'g} efu ab/ 3f]lift u/L kfpF egL s'g} klg g]kfnL gful/sn] ;DjGwLt k|b]z cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg]5 . o;/L g} k|b]zsf] s'g} sfg"g s]Gb|sf] sfg"g ;+u jflemPdf jf :yflgo ;ef jf ;/sf/n] jgfPsf] sfg"g k|b]z sfg"g ;+u jflemPdf s'g} g]kfnL gfu/Lsn] To:tf] sfg"g jb/ ug{ k|b]z cbfntdf lgj]bg lbg ;Sg] 5 . ;f] cg';f/ s'g} sfg"g aflemPsf] b]lvPdf ;f] sfg"gnfO{ k|f/Deb]lv g} jf lg0f{o ePsf] ldltb]lv cdfGo / ab/ 3f]lift ug]{ c;fwf/0f clwsf/ k|b]z cbfntnfO{ x'g]5 . @= k|b]z leqsf] s'g} ljifodf o; ;+ljwfgåf/f k|bQ df}lns xssf] k|rngsf] nflu jf csf]{ pkrf/sf] Joj:yf gePsf] jf csf]{ pkrf/sf] Joj:yf eP klg ;f] pkrf/ ckof{Kt jf k|efjxLg b]lvPsf] cGo s'g} sfg"gL xssf] k|rngsf] nflu jf ;fj{hlgs xs jf ;/f]sf/sf] s'g} ljjfb ;dfj]z ePsf] s'g} ;+j}wflgs jf sfg"gL k|Zgsf] lg?k0fsf] nflu cfjZos / pko'Qm cfb]z hf/L u/L To:tf] xssf] k|rng u/fpg] jf ljjfb 6'Ëf] nufpg] c;fwf/0f clwsf/ k|b]z cbfntnfO{ x'g]5 . ;f] k|of]hgsf] nflu k"0f{ ?kdf Gofo u/L plrt pkrf/ k|bfg ug{ k|b]z cbfntn] aGbLk|ToIfLs/0f, k/dfb]z, pTk|]if0f, k|ltif]w, clwsf/k[R5f nufot h'g;'s} pko'Qm cfb]z hf/L ug{ ;Sg]5 . #= o; ;+ljwfg jdf]lhd s'g} :yflgo lgsfo jf ;/sf/nfO{ k|bfg u/]sf] clwsf/sf ;DjGwdf jf :yflgo lgsfox?sf] ljrdf clwsf/sf] ljifodf s'g} ljjfb pTkGg ePdf jf :yflgo ;/sf/x?sf] ljrdf jf :yflgo ;/sf/ / k|b]z ;/sf/sf] ljrdf pTkGg s'g} kgL ljjfbsf] 6'Ëf] nufpg] clwsf/ k|b]z cbfntnfO{ x'g]5 . ;f] k|of]hgsf]] k|b]z ;/sf/ tyf :yflgo ;/sf/ jf To;sf] s'g} lgsfosf] gfddf pko'Qm cfb]z hf/L ug{ c;fwf/0f clwsf/ k|b]z cbfntnfO{ x'g]5 . $= k|b]z cbfntnfO{ sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd z'? d'2f x]g]{ clwsf/ x'g] 5 . %= sfg"gdf Joj:Yff eP jdf]lhd k|b]z leqsf ;j} lhNnf cbfnt tyf Goflos lgsfon] u/]sf] lg0f{o pk/ k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/ x'g]5 . %= cfkm\gf] k|b]z leqsf tNnf cbfnt jf GofoLs lgsfosf] ;'kl/j]If0f lgl/If0f ug]{ / cfjZos lgb]{zg lbg] clwsf/ k|b]z cbfntnfO{ x'g] 5 . 43

^= &=

k|b]zfWoIfaf6 of] ;+ljwfg jf cGo s'g} sfg"gsf] JofVof ;DaGwL s'g} hl6n sfg"gL k|Zgdf k|b]z cbfntsf] /fo a'‰g rfx]df ;f] k|Zg pk/ ljrf/ u/L k|b]z cbfntn] cfˆgf] /fo ;lxtsf] k|ltj]bg r9fpg' kg]{5 . cGo clwsf/ sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd x'g] 5 .

*=

lhNnf tyf ;f] ;/xsf :yflgo cbfnt M != sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhdsf] ;Vof / :yfgdf lhNnf cbfnt jf :yflgo cbfnt /xg] 5g\ . @= cbfntdf sfg"gdf Joj:yf eP jdf]lhd d'2f ;+Vofsf] cfwf/df cfjZoQmf cg';f/sf Gofolw;x? /xg] 5g\ . #= cbfntsf Gofolwzsf] lgo"lQm Gofo kl/ifbsf] l;kmfl/;df k|wfgGofolw;af6 ul/g]5 . $= sfg"gdf :gftsf]kflw k|fKt ul/ Gofo;]afsf] /fhkqf+lst l4lto >]0fLsf] kbdf sDtLdf rf/ jif{ sfd u/]sf] jf sfg"gdf :gftsf]kflw ul/ clwjQmfsf] x}l;otn] sDtLdf !) jif{ jsfnt u/]sf] g]kfnL gful/s lhNnf cbfnt jf ;f] ;/xsf cbfntsf] GofofwLzsf] kbdf lgo'lQm x'g of]Uo x'g]5 . %= cbfntsf Gofolw;x?sf] lga[lte/0f, kfl/>lds, ;]af zt{ / ;'lawf ;DaGwdf P]gdf Aoa:yf eP adf]lhd x'g]5 . ^= cbfntsf Gofolw; b]xfo adf]lhdsf] ca:yfdf kbd'Qm x'g]5 M s_ d[To' ePdf v_ k|b]z cbfntsf d'Vo Gofoflw; ;dIf /flhgfdf lbPdf u_ zfl/l/s / dfgl;s ?kdf c:j:y eO{ sfd ug{ c;dy{ 5 elg Gofo kl/ifbaf6 ul7t lrlsT;sx?sf] af]8{ af6 l;kmfl/; eO{ Gofok/Lifbjf6 cg'df]bg ePdf, 3_ k}};lÝ aif{sf] pd]/ k'/f ePdf . ª_ s'g} kmf}hbfl/ cleof]u nflu d'2f bfo/ ePdf, / r_ v/fa cfr/0f, sfo{Ifdtfsf] cefa, / cfkmgf] klbo st{Ao kfngf gu/]sf] elg Gofok/Lifbjf6 kbd'Qm u/LPdf . t/ o; v08 adf]lhd kbd'Qm ug'{ cufl8 ;kmfO{sf] df]}sfaf6 alGrt ul/g] 5}g (= lhNnf jf ;f] ;/xsf cbfntsf] clwsf/ If]q M !_ o; ;+lawfg / k|rlnt sfg"gdf cGo cbfntx?n] x]g{ tf]lsPsf d'2f afx]s ;Dk'0f{ d'2fx?sf] z'? sfaf{lx / lsgf/f ug]{ clwsf/ cbfntnfO{ x'g]5 . @_ cfkmgf] If]q leq aGbLk|ToIfLs/0fsf] l/6 x]g]{ clwsf/ If]q x'g]5 . #_ sfg"g lgdf{0f ubf{ b'lgof jfbL ePsf] d'2fdf / s}b ;hfo ePsf] jfx]s cGo d'2fdf d]nldnfknfO{ k|f]T;flxt ug]{ Joj:yf ug{ ;Sg]5 . !) :yfgLo j}slNks cbfnt M :yfgLo txdf ldnfkq, 5nkmn, dWo:ytf ug]{ lgsfo dfkm{t ljjfbsf] lg?k0f ug]{ u/L :yfgLo j}slNks cbfntx?sf] u7g ul/g]5 . !!= Gofo kl/ifb M !_ o; ;+lawfg adf]lhdsf Gofoflwzx?sf] lgo'lQm ;?jf, cg'zf;g ;DaGwL sfaf{lx avf{:tL / Gofo k|zf;g ;DaGwL cGo s'/fx?sf] l;kmfl/; ug{ b]xfo adf]lhdsf] cWoIf / ;b:o /xg] ul/ Ps Gofo kl/ifb x'g]5 . 44

s_ v_ u_ 3_

k|wfg Gofoflw; =======================================================cWoIf ;jf]{Rr cbfntsf ali7td\ Gofoflwz ================================;b:o sfg'g tyf Gofo dGqL==================================================;b:o ;jf]R{ r cbfntsf] Gofoflwz x'g] of]Uotf k'/f u/]sf] al/i7 clwaQmf jf clwaQmf dWo]jf6 g]kfn af/ P;f]l;o;gn] dgf]gog u/]sf] b'O{ hgf ====;b:o @= pkwf/f ! sf] v08 u adf]lhdsf] ;b:osf] kbfalw # aif{ sf] x'g]5 / lghsf] kfl/>lds, ;]jf, zt{ / ;'lawf / kb d'Qm x'g] ca:yf ;af]{Rr cbfntsf Gofolwz ;/x x'g]5 . #= Gofo kl/ifbsf sfd st{Ao / clwsf/ sfg"gdf Aoa:yf eP adf]lhd x'g]5 . !@= GofofwLzx?nfO{ s'g} kbdf ;?jf ug{ jf sfddf nufpg gx'g] M s'g} GofofwLzx?nfO{ Ps cbfntaf6 csf]{ cbfntdf ;?jf ug{ jf Gofo;+u ;DalGwt sfd sfhdf jfx]s cGo s'g} kbdf ;?jf ug{ jf sfddf nufpg] jf sfhdf v6fpg kfO{g] 5}g . t/ != Gofokl/ifb\sf] k/fdz{ lnO{ g]kfn ;/sf/n] GofofwLzx?nfO{ Goflos hfFrj'emsf] sfddf jf s]xL vf; cjlwsf] nflu sfg"g jf Gofo ;DaGwL cg';Gwfg, cGj]if0f jf /fli6«o ;/f]sf/sf] cGo s'g} sfddf v6fpg ;lsg] 5 . @= k|b]z cbfntdf lgo'Qm u/LPsf] cj:yfdf jfx]s lhNnf cbfnt jf ;f] ;/xsf cbfntsf GofoflwznfO{ ;f]xL k|b]z leq dfq ;?jf ug]{ Joj:yf u/Lg] 5 . !#= Gofo ;]jf cfof]u M– !_ Gofo k|zf;gsf] nfuL cfjZos sd{rf/Lx?sf] lgo'lQm, ;?jf, a9'jf ug{ Ps Gofo ;]jf cfof]u /xg] 5 . @_ Gofo ;]af cfof]udf b]xfo adf]lhd cWoIf / ;b:o /xg] 5g\ M s_ ;af]{Rr cbfnt sf al/i7 Gofolw; kb]g =============================cWoIf v_ nf]s ;]af cfof]usf] cWoIf kb]g======================================== ;b:o u_ dxfGofolwaQmf kb]g =======================================================;b:o #_ Gofo ;]af cfof]usf cGo sfd st{Ao / clwsf/ sfg"g df Aoa:yf eP adf]lhd x'g]5 . !$= cbfntsf] cfb]z / lg0f{o dfGg' kg]{ M– !_ d'2f dfldnfsf] /f]xdf cbfntn] lbPsf] cfb]z jf lg0f{osf] ;a}n] kfngf ug'{ kg]{5 . @_ d'2f dfldnfsf /f]xdf ;jf]{Rr cbfntn] u/]sf] sfg"gsf] JofVof jf k|ltkfbg u/s]f sfg"gL l;4fGt g]kfn ;/sf/, ;j} k|b]z tyf :yflgo ;/sf/,;a} c8\8f cbfntx? tyf JolQmx?n] dfGg' kg{]5 . !%= jflif{s k|ltj]bg M– !_ ;jf]{Rr cbfntn] k|To]s jif{ cfkm\gf] jflif{s k|ltj]bg /fi6«klt ;dIf k]z ug]{5 / To:tf] k|ltj]bg ;+;b ;dIf k]z ul/g]5 . @_ pkwf/f ! adf]lhdsf] jflif{s k|ltj]bgdf b]xfo adf]lhdsf ljj/0f ;d]t v'nfpg' kb{5 s_ ;af]{Rr cbfnt / dftxt cbfntdf btf{ ePsf d'2fsf] JofVofTds laa/0f 45

v_ v08 s df pNn]v eP adf]lhd btf{ ePsf d'2f dWo km2f]{6 ePsf / gePsf d'2fsf] ;Vof / km5f]{of]6 x'g g;s]sf] sf/0f, u_ ;af]{Rr cbfntaf6 k|ltkfbg gFof glh/x?sf] laa/0f, 3_ ;af]{Rr cbfntaf6 k'g/fanf]sg ePsf] d'2fsf] ;Vof, ª_ ;af]{Rr cbfntn] dftxtsf cbfntsf] s'g} Gofolw;sf] Gofo ;Dkfbgsf] ;DaGwdf sfo{Ifdtf ;DaGwL laifodf s'g} Goflos l6Kkl0f u/]sf] eP ;f]sf] laa/0f, r_ km};nf sfof{Gaog ;DaGwL laa/0f, h_ ;af]{Rr cbfnt tyf dftxtsf cbfntnfO{ lalgof]hg ePsf] ah]6 / vr{sf] laa/0f, em_ ;af]{Rr cbfntn] pkwf/f ! adf]lhd k|lta]bg k]z ubf{ Gofo kl/ifb / Gofo;]af cfof]uaf6 ePsf] sfd sfaf{lx sf] laa/0f ;d]t pNn]v ug'{ kg]{5. !^= ah]6 M– g]kfnsf] Gofokflnsfsf] nfuL ;fdfGotof s]Gb| ;/sf/ tyf k|b]z ;/sf/n] ah]6sf] % k|ltztn] x'g] /sd 5'§fpg kg]{5.

46

:yfgLo ;/sf/ !=

:yfgLo :jfoQ zf;g ;DaGwL l;4fGt tyf gLltx? M -!_ :yfgLo :jfoQ zf;gsf dfWodaf6 :yfgLo :t/b]lv g} hgtfsf] ;fj{ef}d;Qfsf] k|of]u ug{] cg's"n jftfj/0f agfO{ b]zsf] zf;g Joj:yfdf hgtfsf] a9LeGbf a9L ;xeflutf / ;dfj]zL k|ltlglwTjsf] k|jw{g ul/g]5 / :yfgLo txb]lv g} nf]stGqsf] ;+:yfut ljsf; ul/g]5 . -@_ hgtfnfO{ :yfgLo :t/df g} ;]jf pknAw u/fpg / zf;gdf hjfkmb]lxtfsf] clea[l4 u/fpg ljs]Gb|Ls/0f tyf clwsf/ / sfo{lhDd]jf/Lsf] lgIf]k0fsf cfwf/df :yfgLo :jfoQ zf;g ;DaGwL k4lt / ;+/rgf lgdf{0f ul/g]5 . -#_ ;a} txsf ;/sf/x?df lk5l8Psf ju{ ;d'bfo, hfthflt, lnË, If]qsf] ;dfj]zL k|ltlglwTj / ;xeflutfnfO{ k|a4{g ul/g]5 . -$_ :yfgLo ;/sf/nfO{ ;'lDkPsf sfd, st{Jo, lhDd]jf/L / hjfkmb]xL jxg ug{sf nflu cfjZos kg]{ ;|f]t ;fwgx? ;+sng / kl/rfng ug]{ clwsf/ ;+u;+u} lgIf]k0f ug]{ gLlt lnOg]5 . -%_ :yfgLo lgsfodf :yfgLo hgtfsf] nflu ;f]Rg] / hjfkmb]xL jxg ug{ ;Sg] ;+:yfut ;+oGq / sfo{ut ;+/rgfsf] lgdf{0f u/L ljsf; ug]{ gLlt lnOg]5 . -^_ :yfgLo lgsfox?nfO{ lgIf]lkt sfo{ ubf{ k|hftflGqs k|lqmof, kf/bzL{ Jojxf/, hgpQ/bfloTj / hgtfsf] ;dfj]zL ;xeflutfdf cfwfl/t gful/s ;dfhsf] :yfkgf ug]{tkm{ pGd'v u/fpg] gLlt lnOg]5 . -&_ lbuf] ljsf;sf] nflu cfwfl/t ;]jf k|bfg ug]{ sfo{df :yfgLo :jfoQ zf;gdf lghL If]qnfO{ ;xefuL x'g k|f]T;flxt ug]{ gLlt lnOg]5 .

@=

:yfgLo ;/sf/sf] u7g M -!_ g]kfn u0f/fHo e/L ufpmF / gu/ nufotsf lgjf{lrt hgk|ltlglwd"ns :yfgLo :jfoQ ;/sf/x? /xg]5g . -@_ ;a} txsf :yfgLo ;/sf/x?sf] cfjlws lgjf{rgaf6 u7g ul/g]5 . o:tf] lgjf{rg ;+3Lo sfg'gn] tf]s] jdf]lhd g]kfn u0f/fHoe/L ;femf ;dotflnsf cg';f/ Jojl:yt ul/g]5 . -#_ :jfoQ :yfgLo ;/sf/x? cljlR5Gg, pQ/flwsf/Ljfnf :jzfl;t :jfoQ OsfO{ x'g]5g . -$_ :yfgLo :jfoQ ;/sf/nfO{ ;+ljwfg sfg'gsf] kl/lwleq /xL cfˆgf] dfldnfdf :jtGq?kdf sfo{ ug]{ clwsf/ /xg]5 . -%_ hg;+Vof, ef}uf]lnstf, ;]jf s]Gb|;Dd hgtfsf] kx'Fr, >f]t ;fwgsf] ;DefJotf / cj:yf, ;femf ;fdflhs, ;f+:s[lts, eflifs d"No / dfGotf, P]ltxfl;stf, cflb cfwf/df :jfoQ ufpmF, gu/ nufotsf :yfgLo ;/sf/x? u7g x'g]5g . -^_ :yfgLo ;/sf/sf] jlu{s/0f / ;+Vof lgwf{/0fsf dfkb08 ;+3Lo sfg"gn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

#=

:yfgLo ;/sf/sf] ;Ldfgf lgwf{/0f k4lt / k|lqmof M -!_ ;DalGwt If]qsf hgtf / ;/sf/x? ;d]t ;xefuL x'g] nf]stflGqs lg0f{o ljlwsf cfwf/df :jfoQ :yfgLo ;/sf/sf] ;Ldfgf lgwf{/0f, x]/km]/ / yk36 x'g] k|lqmofnfO{ ;+3Lo ljwflosfn] agfPsf] sfg"gaf6 Jojl:yt ul/g]5 .

47

-@_ :yfgLo :jfoQ zf;g OsfO{sf lgjf{lrt ljwflosL c+usf] b'O{ ltxfO{ jx'dtsf] lg0f{on] s'g} Pp6f :yfgLo ;/sf/ csf]{ :yfgLo ;/sf/;Fu ldNg jf :yfgLo ;/sf/sf] s'g} efu cnUu} a:g k|:tfj Nofpg ;Sg]5 . o:tf] k|:tfj slDtdf !% aif{df Ps k6sdfq Nofpg ;lsg]5 . -#_ s'g} csf]{ :yfgLo ;/sf/;Fu ldNg] lg0f{onfO{ h;;Fu ldNg vf]h]sf] xf] To; :yfgLo ;/sf/sf] lgjf{lrt ljwflosL cFusf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn] kfl/t u/]sf] v08df o:tf] lg0f{onfO{ ldl;g hfg] / ld;fpg vf]Hg] :yfgLo ;/sf/ b'a} If]qsf hgtfsf] hgdt;+u|xaf6 kfl/t eO{ k|b]z / ;+3Lo ;/sf/af6 cg'df]bg ePkl5 nfu" x'g]5 . -$_ s'g} :yfgLo ;/sf/af6 cnu eO{ 5'§} a:g pkwf/f -@_ jdf]lhd kfl/t k|:tfj ;DalGwt :yfgLo ;/sf/ If]qsf hgtfsf] hgdt;+u|xaf6 kfl/t ePdf k|b]z / ;+3Lo ;/sf/af6 cg'df]bg ePkl5 nfu" x'g]5 . t/ pkwf/f -!_ / -@_ adf]lhdsf] k|lqmofn] g]kfn u0f/fHosf] /fli6«o cv08tf, /fli6«o Pstf, ;fj{ef}d;Qf, ;fj{hlgs zflGtdf vnn kg]{ s'g} ultljlw ePsf] cj:yfdf ;+3Lo ;/sf/n] ;DalGwt k|b]z ;/sf/;Fusf] ;dGjodf x:tIf]k u/L ;+3Lo sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd pQm :yfgLo ;/sf/ ;~rfngsf] Joj:yf ug]{5 . -%_ of] ;+ljwfg k|f/De ePkl5 klxnf] Ps k6snfO{ ;+3Lo ljwflosfaf6 ul7t cfof]usf] l;kmfl/z / ;DalGwt :yfgLo ;/sf/sf] lg0f{osf cfwf/df ljBdfg :yfgLo ;/sf/sf] ;+Vof, cfsf/, ;Ldfgf lgwf{/0f, x]/km]/ ul/g]5 . $=

:yfgLo ;efsf] u7g / lgjf{rg M -!_ :yfgLo ;/sf/sf] ;jf]{Rr ljwflosL c+usf?kdf :yfgLo ;ef /xg]5 . -@_ cfjlws / k|ToIf lgjf{rg k|0ffnLsf dfWodaf6 ;a} txsf :yfgLo ;efsf] u7g ul/g]5 . -#_ :yffgLo ;efdf lgjf{lrt x'g] kbx?df :yfgLo txdf hg;+Vofsf] ;dfg'kflts cfwf/df dlxnf nufot jlu{s[t lk5l8Psf ;d'bfosf] ;dfj]zL k|ltlglwTj u/fOg]5 . -$_ :yfgLo ;/sf/sf] jlu{s/0f cg';f/ hg;+Vofsf cfwf/df :yfgLo ;ef / sfo{sf/Lsf hgk|ltlglwx?sf] ;+Vof lgwf{/0f ul/g]5 . hgk|ltlglwx?sf] To:tf] ;+Vof k|b]z Joj:yflksfsf] -b'O{ ltxfO{ jf cfwf<_ eGbf a9L x'g]5}g . -%_ :yfgLo ;/sf/ ;efsf ;b:o / sfo{sf/Lsf kbflwsf/Lx?sf] ;]jf;'ljwf;DaGwL Joj:yf ;DalGwt :yfgLo ;efn] sfg'gdf tf]s] jdf]lhd tf]s] jdf]lhd x'g]5 . o:tf] ;]jf ;'ljwf :yfgLo ;/sf/sf] cfGtl/s cfo>f]tsf] % jf & =k|ltzt eGbf a9L x'g]5}g .

%=

:yfgLo ;/sf/ sfo{sf/L0fLsf] u7g M -!_ ;a} txsf :yfgLo ;/sf/sf] sfo{sf/L0fLsf] lgjf{rg k|ToIf lgjf{rg k|0ffnLaf6 ul/g]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/sf sfo{sfl/0fLdf sfg'gdf tf]s] adf]lhd ;dfj]zL ;xeflutf / k|ltlglwTj /xg] Joj:yf ul/g]5 . -#_ :yfgLo ;/sf/ sfo{sfl/0fL kbflwsf/Lsf] kbfjlw % aif{sf] x'g]5 .

^=

k|TofJxfgsf] Joj:yf M -!_ sfo{Ifdtfsf] cefj / v/fa cfr/0f ePsf] j:t'lgi7 cfwf/ / sf/0fx? ;lxt :yfgLo ;/sf/sf] sfo{sf/L0fLsf kbflwsf/Lx?pk/ :yfgLo;efsf Ps rf}yfO{ ;b:ox?af6 k|TofJxfgsf] k|:tfj /fVg ;lsg]5 . :yfgLo ;/sf/sf hgk|ltlglw, kbflwsf/Lx?sf] cfrf/;+lxtf :yfgLo ;/sf/n] th'{df u/]sf] sfg'g jdf]lhd x'g]5 . 48

-@_ pkwf/f -!_ jdf]lhdsf] k|:tfj :yfgLo ;efsf ;Dk"0f{ ;b:o;+Vofsf] b'O{ ltxfO{af6 kfl/t ePsf] cj:yfdf To:tf] kbflwsf/L kbd'Qm x'g]5 . lgh kbd'Qm ePkl5 h'g k|lqmofaf6 lgjf{lrt ePsf] xf] ;f]xL k|lqmofaf6 pQm kb k"lt{ ul/g]5 . t/ pkwf/f -!_ jdf]lhdsf] k|:tfj s'g} kbflwsf/Lsf] Ps aif{sf] sfo{sfn Joltt geO{ / lghsf] sfo{sfn ;dfKt x'g' ^ dlxgf dfq kbfjwL afFls /xFbfsf] cj:yfdf Nofpg ;lsg]5}g / k|TofJxfgsf] k|:tfj Ps aif{sf] cGt/fndf Pp6fdfq /fVg ;lsg]5 . &=

:yfgLo ;/sf/sf sfo{x? M -!_ :yfgLo ;/sf/x?aLr b]xfPsf l;4fGtsf cfwf/df sfo{lhDd]jf/L afF8kmfF6 ul/g]5 . -s_ lgjf{lrt hgk|ltlglwd'ns :yfgLo ;/sf/df dfq sfo{, clwsf/ / lhDd]jf/Lsf] afF8kmfF6 / lgIf]k0f ul/g]5 . -v_ :yfgLo ;/sf/sf] If]qflwsf/leqsf of]hgf tyf sfo{ ;DkfbgnfO{ x:tIf]k ug]{ jf ;Lldt t'Nofpg] vfnsf dflyNnf ;/sf/sf s'g} klg ;dfgfGt/ ;+/rgfx? /xg]5}g . -u_ ;+ljwfgdf ls6fgL;fy gtf]lsPsf k/Dk/fut sfo{x? / clwsf/If]qsf] k|of]u sfg'g jgfO{ :yfgLo ;/sf/x?n] ug{ ;Sg]5g . -@_ txut :yfgLo ;/sf/sf sfo{x? ;+ljwfgdf cg';"lrs[t eP jdf]lhd x'g]5 .

*=

:yfgLo ;/sf/sf] ljwflosL clwsf/If]q M -!_ :yfgLo ;/sf/nfO{ cfˆgf dfdnfx?df ;+ljwfgsf] kl/lwleq /xL lgod, ljlgod jgfpg] clwsf/ x'g]5 . -@_ :yfgLo;efx? cfkm\gf] ;+u7g, ;+/rgf, sfo{k|0ffnL, gLlt, lgod th'{df ljifox?h:tf dfldnfx? sfg'g agfO{ Jojl:yt ug{ :jtGq x'g]5g . -#_ :yfgLo ;/sf/sf] ;LdfÍg, gfdfs/0f nufot uDeL/ ;fj{hlgs dxTjsf ljsf; of]hgf / sfo{qmdsf ljifodf lg0f{o ubf{ :yfgLo;efsf] b'O{ ltxfO{ ax'dtaf6dfq ul/g]5 . -$_ :yfgLo ;/sf/n] ;+3Lo / k|b]z ljwflosfn] tf]s]sf ljifoIf]qleq /xL k'/s sfg'g jgfpg ;Sg]5g . -%_ :yfgLo ;/sf/n] sfg'g jgfpg] cfGtl/s sfo{ljlw nf]stflGqs x'g]5 / o; ;+ljwfgdf k|b]z ljwflosfsf] ljifodf Joj:yf eP cg';f/ x'g]5 . -^_ ;+3Lo / k|b]z ;/sf/n] :yfgLo :jfoQ zf;g ;DaGwL sfg'g agfpFbf jf lg0f{o ubf{ b]xfPdf pNn]lvt l;4fGtnfO{ cfTd;ft ul/g]5 . -s_ ;+3Lo÷k|flGto ;/sf/sf] ljwflosL clwsf/sf] k|of]u :yfgLo :jfoQ zf;gnfO{ ;Lldt ug]{ u/L ul/g]5}g . -v_ :yfgLo :jfoQ zf;g ;DaGwL o; ;+ljwfgdf ePsf Joj:yfdf ;+zf]wg jf yk36 ubf{ :yfgLo ;/sf/ ;d]tsf] ;xeflutf / ;xdltdf ug]{ k4lt / k|lqmof cjnDjg ul/g]5 . o;sf nflu :yfgLo ;/sf/, :yfgLo ;/sf/sf ;+ul7t ;+3 dxf;+3x?;+usf] 5nkmn, ;xdlt / k/fdz{nfO{ sfg'g agfO{ Jojl:yt ul/g]5 .

(=

sfg'g aflemPdf ug]{ M -!_ ;+3Lo / k|b]z sfg'g;Fu :yfgLo ;/sf/sf sfg'g aflemPdf dflyNnf ;/sf/sf] sfg'gn] k|fyldstf kfpg]5 . 49

-@_ k|rlnt :yfgLo ;/sf/sf k|yfhGo / k/Dk/fut sfg'gx? dflyNnf ;/sf/af6 vf/]h jf ;+zf]wg geP;Dd ;f]xL?kdf nfu" x'g]5g . !)=

:yfgLo ;/sf/af/]sf] ljQLo Joj:yf M -!_ :yfgLo :jfoQ zf;g OsfO{x?nfO{ cfˆgf] If]qleq >f]tsf] klxrfg, kl/rfng, Joj:yfkg / pkef]u ug]{ clwsf/ x'g]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/nfO{ /fh:j ;+sng tyf afF8kmfF8 -sharing_ df ;+nUg x'g] / /fli6«o /fhZjsf] Gofof]lrt c+z k|fKt ug]{ clwsf/ x'g]5 . -#_ :yfgLo ;/sf/nfO{ cfˆgf] clwsf/ / sfo{lhDd]jf/Lsf If]qdf plrt s/ lgwf{/0f ug]{, s/sf If]qx? lgwf{/0f ug]{, ;+sng ug]{ clwsf/ x'g]5 . -$_ :yfgLo :jfoQ zf;g OsfOx? cfkm\gf] ;DklQsf] Joj:yfkg ug{ / kl/rfng ug{ :jtGq / :jfoQ x'g]5g . -%_ k|To]s txsf ;/sf/x?n] ;dfgLs/0f cg'bfg k|fKt ug]{ / afF8kmfF8 ug]{ k4lt sfg'g4f/f Jojl:yt ul/g]5 . -^_ :yfgLo :jfoQ zf;g OsfOx?sf] ljQLo rfxgf tyf :jfy{x?nfO{ ;Djf]wg ug{, cGt/ ;/sf/L afF8kmfF8, ;dfgLs/0fsf ;"rsx? tof/ ug]{, /fhZj kl/rfng tyf Joj:yfkgsf ;"qx?, dfkb08 th'{df ug]{, cg'udg ug]{ / cfk;L ljjfbsf If]qdf dWo:ytf ;d]t ug]{ sfo{ ug{sf nflu :yfgLo ;/sf/sf tkm{af6 ;d]t ;xeflutf / k|ltlglwTj /xg] u/L Ps ;+3Lo ljQLo cfof]usf] u7g ul/g]5 .

!!=

k|zf;sLo ;+/rgf lgwf{/0f ug]{ / :yfgLo ;]jfsf] Joj:yf M -!_ :yfgLo ;/sf/n] cfˆgf] nflu cfjZostf cg';f/sf ljifout ljefu, zfvf pkzfvf / cw{:jfoQ ;+:yfgx? u7g u/L sfo{ ug{ ;Sg]5g . -@_ :yfgLo ;/sf/sf sd{rfl/sf] 5gf}6, a9'jf, ;]jf ;'ljwfsf zt{ lgwf{/0f tyf sfof{Gjogsf nflu ;+3Lo nf]s;]jf cfof]usf cnfjf k|b]z tyf cfjZostf cg';f/ :yfgLo ;]jf cfof]u u7g ul/g]5 . -#_ xfn :yfgLo ;/sf/ txdf sfo{/t lghfdlt ;]jfsf sd{rf/Lx? tt\ txsf] :yfgLo ;/sf/df ;dfof]hg x'g] Joj:yf ul/g]5 .

!@=

cGt/;/sf/ cfk;L ljjfb ;dfwfg k4lt, ;+oGq / k|lqmof M ;+3, k|b]z / :yfgLo ;/sf/aLr o; ;+ljwfgdf Joj:yf eP cg';f/sf clwsf/ / sfo{lhDd]jf/Lsf] k|of]usf ljifodf pTkGg ljjfb ;dfwfgsf nflu ;s];Dd cfk;L jftf{ / dWo:ytfaf6 ;dfwfg ul/g]5 . o; k|of]hgsf nflu :yfgLo ;/sf/sf ;+3 dxf;+3x?n] cGt/;/sf/ ljjfb ;dfwfgsf nflu ;femf d~r pknAw u/fpg]5g . -@_ cGt/;/sf/ ljjfb ;dfwfgsf nflu ;+3Lo ;/sf/ txdf /fli6«o;ef / k|b]z;ef cGtu{t Ps ;ldlt /xg]5 . -#_ cfk;L jftf{ / dWo:ytfaf6 ;dfwfg x'g g;s]sf cGt/;/sf/aLrsf uDeL/ ljjfbsf ljifodf dfq Gofofnoaf6 lg/f]k0f ul/g]5 .

50

!#=

:yfgLo ;/sf/sf ;+3 dxf;+3 ;DaGwL Joj:yf M -!_ :yfgLo ;/sf/x?n] cfˆgf] xslxtsf] k|aw{gsf nflu ;+3 dxf;+3 :yfkgf ug]{ clwsf/ /xg]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/sf ;+3 dxf;+3x?n] :yfgLo :jfoQ ;/sf/sf] kIfdf jsfnlt tyf kIfkf]if0f ug]{, k|b]z jf ;+3Lo Joj:yflksf, ljQLo cfof]u nufot cfjZostf cg';f/sf ;+3Lo ;+/rgfdf tf]lsPsf] k|ltlglw rog ug]{, cGt/ :yfgLo ;/sf/ ljjfb ;dfwfgsf nflu ;femf d~r k|bfg ug]{ / ;b:o :yfgLo ;/sf/sf] Ifdtf ljsf; ug]{ sfo{If]q /xg]5 .

!$=

:yfgLo ;/sf/sf] cg'udg, ;'kl/j]If0f M -!_ :yfgLo ;/sf/n] ;+ljwfg tyf sfg'gsf] kfngf u/] gu/]sf] ljifodf dfq Ps tx dflysf ;/sf/n] cg'udg, d"Nof+sg, ;+a}wflgs tyf sfg'gL lgoGq0f ug{;Sg]5g . -@_ :yfgLo ;/sf/n] u/]sf lg0f{osf] u'0f jf bf]ifdf dflyNnf txsf ;/sf/n] x:tIf]k ug]{5}gg .

!%=

:yfgLo ;/sf/;DaGwL cGo Joj:yf M -!_ :yfgLo ;/sf/n] o; ;+ljwfgdf pNn]v eP adf]lhd k|Tofof]lht clwsf/sf] k|of]u ug{ / cfkm"df ePsf clwsf/sf] k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 . -@_ :yfgLo ;/sf/ ;DaGwL cGo Joj:yf ;+3Lon] sfg'gn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u !=

clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u M -!_ g]kfndf Ps clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u x'g]5 . h;df k|d'v cfo'Qm / cfjZos ;+Vofdf cGo cfo'Qmx? /xg]5g\ . k|d'v cfo'Qmn] clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usf] cWoIf eO{ sfd ug]{5 . -@_ clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usf] clwgdf /xg] u/L x/]s k|b]zdf o;sf] sfof{no /xg]5 . -#_ /fi6«kltn] ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/zdf k|d'v cfo'Qm / cGo cfo'Qmx?sf] lgo'lQm ug]{5 . -$_ k|d'v cfo'Qm / cGo cfo'Qmx?sf] kbfjlw lgo'lQmsf] ldltn] ^ jif{sf] x'g]5 . t/, s= ;f] kfbfjlw k'/f x'g' cufj} k|d'v cfo'Qm / cfo'Qmx?sf] pd]/ ^% jif{ k"/f ePdf lgh cfˆgf] kbdf jxfn /xg] 5}g . v= k|d'v cfo'Qm / cfo'QmnfO{ ;jf]{Rr cbfntsf GofofwLz ;/x ;dfg cfwf/df / ;dfg tl/sfn] kbaf6 x6pg ;lsg]5 . -%_ b]xfPsf cj:yfdf k|d'v cfo'Qm jf cfo'Qmsf] kb l/Qm ePsf] dflgg] 5 M– s= lghn] /fi6«kklt;dIf lnlvt /flhgfdf lbPdf, v= pkwf/f $ adf]lhd lghsf] kbfjlw k'/f ePdf jf lgh cfˆgf] kbdf g/x]df, -^_ b]xfP adf]lhdsf] of]Uotf geO{ s'g} JolQm k|d'v cfo'Qm jf cfo'Qmsf] kbdf lgo'lQmsf nflu of]Uo x'g]5}g M– s= g]kfn ;/sf/4f/f dfGotfk|fKt ljZjljBfnoaf6 :gftsf]Q/kflw k|fKt u/]sf], v= lgo'lQm x'bfsf jvt s'g} /fhg}lts bnsf] ;b:otf g/x]sf], 51

u=

@=

#=

$=

n]vf /fh:j, OlGhlgol/8= sfg"g, ljsf; jf cg';Gwgsf] If]qdf slDtdf !% jif{sf] cg'ej / Vofltk|fKt u/]sf], 3= $% jif{ pd]/ k"/f ePsf] . -&_ k|d'v cfo'Qm jf cfo'Qmsf] kfl/>lds ;]jf / cGo zt{x? sfg"g4f/f lgwf{/0f ePadf]lhd x'g]5 . k|d'v cfo'Qm / cfo'Qm cfkm\gf] kbdf jxfn /x];Dd lghnfO{ dsf{kg]{ u/L kfl/>lds / cGo ;]jfsf zt{x? jblng] 5}gg\ . -*_ k|d'v cfo'Qm jf cfo'Qm e};s]sf] JolQm ;/sf/L ;]jfdf lgo'lQm x'gsf] nflu u|fXo x'g]5}g . t/, s= clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]un] cfo'QmnfO{ k|d'v cfo'Qmsf] kbdf lgo'lQm ug{ o; pkwf/fn] jfwf k'/\ofPsf] dflgg]5}g / ;f] adf]lhd s'g} cfo'Qm k|d'v cfo'Qmdf lgo'Qm ePdf lghsf] kbfjlwsf] u0fgf ubf{ cfo'Qm ePsf] kbfjlw;d]tnfO{ hf]8L kbfjlwsf] u0fgf ul/g]5 . v= s'g} /fhg}lts kbdf jf s'g} ljifosf] cg';Gwfg, hfFrj'em jf 5fgljg ug]{ jf s'g} ljifosf] cWoog jf cGj]if u/L /fo, dGtJo jf l;kmfl/z ug]{ s'g} kbdf lgo'Qm e} sfd ug{ o;pkwf/fn] jfwf k'/\ofPsf] dflgg]5}g clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ ;fj{hlgs kbwf/0f u/]sf] JolQmn] gLltut e|i6frf/ u/]df, tf]lsPsf] /sdeGbf j9L lxgfldgf jf e|i6frf/ u/]df jf clVtof/sf] b'?kof]u u/]sf] ;DaGwdf clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]un] sfg"gadf]lhd cg';Gwfg / txlssft ug{ jf u/fpg ;Sg]5 . t/ o; ;+ljwfgdf 5'6\6} Joj:yf ePsf] kbflwsf/L / cGo sfg"gn] 5'6\6} Joj:yf ePsf] kbflwsf/Lsf] xsdf of] pkwf/f nfu'x'g] 5}g . -@_ dxfcleof]usf] k|:tfj4f/f kbd'Qm x'g] ;j} ;+j}wflgs kbflwsf/L / Gofokl/ifb\af6 ;f]xL cleof]udf kbd'Qm x'g] ;j} GofofwLzx?, ;}lgs P]g adf]lhd sf/jfxL x'g] JolQmsf xsdf o;/L kbd'Qm x'g] ;j} JolQmx?, u}/ ;/sf/L ;+3;:yf jf lgsfo, cz'n pk/ ug'{kg]{ u/L tf]lsPsf] /sdeGbf dfly ;f] /sd lt/L cz'n pk/ gePsf JolQmx?, ;fj{hlgs kb Tofu] jf /flhgfdf lbPsf]df jfx]ssf cj:yfdf ;fj{hlgs ;DklQ lxgfljgf ug]{ JolQmpk/;d]t sfg"g adf]lhd txlssft / cg';Gwfg ug{ ;Sg]5 . jflif{s k|ltj]bg M -!_ ;+ljwfgdf n]lvPadf]lhd clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]un] cfkm"n] u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg /fi6klt;dIf k]z ug]{5 . /fi6kltn] k|wfgdlGqdfkm{t o:tf] k|ltj]bg ;+;bdf k]; ug]{5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhd k]z ul/g] k|ltj]bgdf cGo s'/fsf] cltlQm clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]udf jif{el/ k/]sf ph'/L, cg';Gwfg txlssft u/L sfg"g adf]lhd clwsf/ k|fKt cbfntdf bfo/ u/]sf] / tfd]nLdf /fv]sf] d'2fsf] ;+Vof, cg'lrt sfo{u/]sf]df ;r]t u/fPsf] jf ljefuLo sf/jfxL jf cGo sf/jfxLsf nflu n]lv k7fPsf] ;+Vof, e|i6frf/ lgjf/0fsf] ;DaGwdf ePsf] pknAwL tyf ;f]sf] ;DaGwdf eljiodf ug'{kg]{ ;'wf/sf ljj/0f pNn]v ug'{kg]{5 cDj'8\;Dofgsf] sfof{no M -!_ k|To]s k|b]zdf Ps cDj'8\;Dofgsf] sfof{no /xg]5 . cDj'8\Dofgsf] sfof{nodf Ps hgf k|d'v cDj'8\;Dofg / cGo b'O{ cDj'8\;Dofg /xg]5g\ . k|d'v cDj'8\;Dofg / Pshgf cDj'8\;Dofgsf] lgo'lQm ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/;df k|wfgdlGqn] / cGo Pshgf ;b:osf] xsdf k|flGto ;/sf/sf] l;kmfl/zdf k|b]zfWoIfn] ug]{5 . o:tf] l;kml/;df k|fb]lzs ;+;bdf ;'g'jfO{sf] Joj:yf ul/g]5 . -@_ cDj'8\;Dofgsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M 52

;fgfltgf e|i6frf/ u/]df, clgoldttf u/]df, clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u / txlssft ug]{ elg tflsPsf ljifodf jfx]ssf ljifox? cDj'8\;Dofgsf sfd st{Jo / clwsf/ x'g]5 . -#_ of]Uotf M cDj'8\;Dofgsf] nflu lgDg adf]lhd of]Uotf x'g'kg]{5 M s= :gftsf]kflw k|fKt u/]sf], v= #% jif{ pd]/ k'/f u/]sf], u= s'g} sfg"gn] cof]Uo gePsf] . -$_ jflif{s k|ltj]bg M ;+ljwfg adf]lhd cDj'8\;Dofgsf] sfof{non] u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg k|b]zfWoIf ;dIf k]z ug'{kg]{5 . k|b]zfWoIfn] o:tf] k|ltj]bg k|b]z dlGqdfkm{t k|b]z ;efdf k]; ug]{5 . -%_ pkwf/f -!_ adf]lhd k]z ul/g] k|ltj]bgdf cGo s'/fsf] cltlQm clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]udf jif{el/ k/]sf ph'/L, cg';Gwfg txlssft u/L sfg"g adf]lhd clwsf/ k|fKt cbfntdf bfo/ u/]sf] / tfd]nLdf /fv]sf] d'2fsf] ;+Vof, cg'lrt sfo{u/]sf]df ;r]t u/fPsf] jf ljefuLo sf/jfxL jf cGo sf/jfxLsf nflu n]lv k7fPsf] ;+Vof, e|i6frf/ lgjf/0fsf] ;DaGwdf ePsf] pknAwL tyf ;f]sf] ;DaGwdf eljiodf ug'{kg]{ ;'wf/sf ljj/0f pNn]v ug'{kg]{5 .

n]vf k/LIf0f cfof]u !=

n]vf k/LIf0f cfof]u M -!_ g]kfndf Ps n]vf k/LIfs cfof]u /xg] 5 / pQm cfof]udf cWoIf ;lxt tLg hgf ;b:o /xg]5g\ . -@_ /fi6«kltn] ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/zdf n]vf k/LIfssf] cWoIf / ;b:osf] lgo'Qm ug]{5 . -#_ pkwf/f -&_ sf] k|ltjGwfTds jfSofz+sf] clwgdf /xL n]vf k/LIf0f cfof]usf cWoIf / ;b:ox?sf] kbfjlw lgo'lQmsf] ldltn] 5 jif{sf] x'g]5 . t/, -s_ ;f] kbfjlw k"/fx'g'cufj} n]vfk/LIf0f cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] pd]/ ^% jif{ k"/f ePdf lgh cfkm\gf] kbdf jxfn /xg]5}g . -v_ n]vf k/LIfs cfof]usf cWoIf / ;b:ox?nfO{ ;jf]{Rr cbfntsf] Gofoflwz;/x ;dfg cfwf/df / ;dfg tl/sfn] ;f] kbaf6 x6fpg ;lsg]5 . -$_ b]xfPsf] cj:yfdf n]vf k/LIfs cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] kb l/Qm ePsf] dflgg]5 . s= lghn] /fi6«klt;dIf /flhgfdf lbPdf, v= pkwf/f -#_ adf]lhd kbfjlw k"/f ePdf jf cfkm\gf] kbdf g/x]df, u= lghsf] d[To" ePdf . -%_ b]xfo adf]lhdsf] of]Uotf geO{ s'g} JolQm n]vf k/LIf0f cfof]usf] cWoIf / ;b:o kbdf lgo'lQmsf] nflu of]Uo x'g]5}g M s= g]kfn ;/sf/4f/f dfGotf k|fKt ljZjljBfnoaf6 n]vf, Joj:yfkg jf jfl0fHozf:qdf :gftsf]Q/ pkflw k|fKt u/]sf] jf rf68{ Psfp06]06 pQL0f{ u/L g]kfn ;/sf/sf] ljlzi6 >]l0fdf sfd u/]sf] jf n]vf k/LIf0f ;DaGwL sfddf slDtdf @) jif{ cg'ej k|fKt u/]sf], v= lgo'lQm x'Fbfsf jvt s'g} /fhg}lts bnsf] ;b:o g/x]sf], 53

u= $% jif{ pd]/ k"/f ePsf], / 3= pRr g}lts rl/q sfod ePsf] . -^_ n]vfk/LIf0f cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] kfl/>lds tyf ;]jfsf cGo zt{ sfg'g4f/f lgwf{/0f ePadf]lhd x'g]5g\ . cWoIf / ;b:ox? cfkm\gf] kbdf jxfn /x];Dd lghx?nfO{ dsf{ kg]{ u/L kfl/>lds / ;]jfsf cGo zt{x? ablng] 5}gg\ . -&_ n]vfk/LIfs cfof]usf cWoIf / ;b:o e} ;s]sf] JolQm cGo ;/sf/L ;]jfdf lgo'lQm x'gsf lgldQ u|fx\o x'g] 5}gg\ . t/ s'g} /fhg}lts kbdf jf s'g} ljifosf] cg';Gwfg, hfFrj'em jf 5fgljg ug]{ jf s'g} ljifosf] cWoog jf cGj]if0f u/L /fo, dGtJo jf l;kmfl/; k]; ug]{ s'g} kbdf lgo'lQm eO{ sfd ug{ o; pkwf/fdf n]lvPsf] s'g} s'/fn] jfwf k'/\ofPsf] dflgg] 5}g . -*_ ;Dk"0f{ n]vf k/LIfsx? n]vf k/LIf0f cfof]uk|lt pQ/bfoL x'g]5g\ . -(_ n]vf k/LIfssf] cfrf/ ;+lxtf sfg'gdf Joj:yf ul/Padf]lhd x'g]5 . @= n]vfk/LIf0f cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ ;jf]{Rr cbfnt, ;+;b, clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u, n]vf k/LIfs cfof]u, nf]s ;]jf cfof]u, lgjf{rg cfof]u, /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]u, dfxfGoflwjQmfsf] sfof{no tyf cGo ;+j}wflgs lgsfosf] sfof{no / g]kfnL ;]gf Pjd\ z;:q k|x/L jf g]kfn k|x/L nufPtsf ;j} ;/sf/L sfof{no / cbfntsf] n]vf sfg'g4f/f lgwf{l/t tl/sf adf]lhd lgoldttf, ldtJooLtf, sfo{bIftf, k|efjsfl/tf / cf}lrTo ;d]tsf] ljrf/ u/L n]vf k/LIf0f cfof]uaf6 n]vf k/LIf0f x'g]5 . -@_ krf; k|ltzteGbf j9L z]o/ jf hfoh]yfdf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+ul7t ;+:yfsf] n]vf k/LIf0fsf] nflu n]vfk/LIfs lgo'Qm ubf{ n]vf k/LIf0f cfof]usf] cWoIfsf] k/fdz{ ul/g]5 . To:tf] ;+:yfsf] n]vf k/LIf0f ckgfpg' kg]{ l;4fGtsf] ;DaGwdf n]vf k/LIf0f cfof]un] cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 . -#_ n]vf k/LIf0f cfof]unfO{ pkwf/f -!_ adf]lhdsf] sfdsf] nflu n]vf ;DaGwL sfuhkq h'g;'s} jvt x]g{ kfpg] clwsf/ x''g]5 . ;f] cg';f/ n]vf k/LIfs cfof]u jf To;sf] s'g} sd{rf/Ln] dfu u/]sf] h'g;'s} sfuhkq tyf hfgsf/L pknAw u/fpg' ;DalGwt sfof{no k|d'vsf] st{Jo x'g]5 . -$_ pkwf/f -!_ cg';f/ n]vf k/LIf0f ul/g] n]vf ;DaGwL sfg'gsf clwgdf /xL n]vf k/LIfs cfof]u4f/f tf]lsPsf] 9fFrfdf /flvg]5 . -%_ pkwf/f -!_ df pNn]v ePsf sfof{nox?sf n]vfsf cltl/Qm cGo s'g} sfof{no jf ;+:yfsf] n]vf k/LIfs cfof]uaf6 n]vf k/LIf0f ug'{kg]{ u/L sfg"g4f/f Joj:yf ug{ ;lsg]5 . -^_ n]vf k/LIfssf] cfrf/;+lxtf sfg"gdf n]lvPadf]lhd x'g]5g\ . n]vf k/LIfs lj?4sf] ph'/L pk/ cfof]udf ;'g'jfO{ x'g]5 . #= jflif{s k|ltj]bg M -!_ n]vf k/LIfs cfof]un] cfkm"n] u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg cWoIf dfkm{t /fi6«klt;dIf k]z ug]{5 / /fi6«kltn] To:tf] k|ltj]bg k|wfgdlGqdfkm{t ;+;b ;dIf k]z ug]{ Joj:yf ug]{5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhd k]z ul/g] k|ltj]bgdf cGo s'/fsf] cltl/Qm n]vf k/LIf0f cfof]uaf6 jif{e/Ldf n]vf k/LIf0f u/]sf lgsfosf] ljj/0f, n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf] a]?h'sf] l:ylt, a]?h' km5\of}{6 ug{ u/]sf] k|of; / a]?h' km5\of}{6sf ;DaGwdf k|fKt pknlAw tyf n]vfk/LIf0f ;DaGwdf eljiodf ug'{ kg]{ ;'wf/sf] ljj/0f{sf ;fy} cl3Nnf] jif{sf] k|ltj]bgsf] ;DaGwdf ;+;bn] ;'emfj lbPsf]df ;f] cg'?k eP u/]sf sfdsf] af/]df;d]t pNn]v ug'{ kg]{5 .

54

nf]s ;]jf cfof]u !=

nf]s;]jf cfof]usf] u7g M != g]kfndf Ps nf]s;]jf cfof]u x'g]5 h;df cWoIf / 5 hgf ;Dd ;b:ox? /xg]5g\ . @= /fi6kltjf6 ;+jw} flgs k/Lifbsf] l;kmf/Lzdf nf]s ;]jf cfof]usf cWoIf / ;b:ox?sf] lgo'lQm u/Lg] 5 . #= nf]s ;]jf cfof]udf sDtLdf krf; k|ltzt ;b:ox? kGw| jif{ jf ;f] eGbf jl9 cjlw ;Dd s'g} ;/sf/L ;]jfdf /x]sf] JolQm dWo]jf6 / jfls ;b:ox? lj1fg, snf, ;flxTo, sfg"g jf /fli6o hLjgsf cGo dxTjk'0f{ If]qdf zf]w, cg';Gwfg, cWofkg jf cGo s'g} dxTjk'0f{ sfo{ u/L Voflt k|fKt u/]sf] JolQm dWo]jf6 lgo'Qm x'g]5 . $= nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf / ;b:osf] kbfjlw lgo'lQm ldltn] ^ jif{ x'g] 5 . lghsf] k'g lgo'lQm x'g ;Sg] 5 . t/ s_

%=

^=

&= *=

;f] kbfjlw k'/fx'g' cufj} nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf jf ;b:osf] pd]/ k};7\7L jif{ k'/f ePdf lgh cfkm\gf] kbdf jxfn /xg] 5}g . v_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf / ;b:onfO{ ;jf]{Rr cbfntsf] GofofwLz ;/x ;dfg cfwf/df ;dfg t/Lsfn] ;f] kbjf6 x6fpg ;lsg] 5 . b]xfosf] cj:Yffdf nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf / ;b:osf] kb /LQm ePsf] dflgg] 5 M s_ lghn] /fi6klt ;dIfdf /fhLgfdf lbPdf, v_ kbfjlw k'/f ePdf jf lgh kbdf jxfn g/x]df u_ lghsf] d[To' ePdf b]xfo jdf]lhd geO{ s'g} JolQm nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf jf ;b:o kbdf lgo'lQmsf] nfuL of]Uo x'g] 5}g M s_ g]kfn ;/sf/jf6 dfGotf k|fKt ljZj ljwfnojf6 :gftsf]Q/ pkflw k|fKt u/]sf], v_ lgo'lQm x'bfsf jvt s'g} /fhg}lts bnsf] ;b:o g/x]sf], u_ rfln; jif{ pd]/ k'/f ePsf], 3_ pRr g}lts r/Lq sfod ePsf] . nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] kfl/>lds tyf ;]jfsf cGo zt{ sfg'g4f/f lgwf{/0f ePadf]lhd x'g]5g\ . cWoIf / ;b:ox? cfkm\gf] kbdf jxfn /x];Dd lghx?nfO{ dsf{ kg]{ u/L kfl/>lds / ;]jfsf cGo zt{x? ablng] 5}gg\ . nf]s ;]jf cfof]usf cWoIf / ;b:o e} ;s]sf] JolQm cGo ;/sf/L ;]jfdf lgo'lQm x'gsf lgldQ u|fx\o x'g] 5}gg\ . t/ s= nf]s ;]jf cfof]usf] ;b:onfO{ cWoIf kbdf lgo'lQm ug{ o; pkwf/fn] jfwf k'/\ofPsf] dflgg]5}g / ;f] adf]lhd s'g} ;b:o cWoIf kbdf lgo'Qm ePdf lghsf] kbfjlwsf] u0fgf ubf{ ;b:o ePsf] kbfjlw;d]tnfO{ hf]8L kbfjlwsf] u0fgf ul/g]5 . v= s'g} /fhg}lts kbdf jf s'g} ljifosf] cg';Gwfg, hfFrj'em jf 5fgljg ug]{ jf s'g} ljifosf] cWoog jf cGj]if0f u/L /fo, dGtJo jf l;kmfl/; k]; ug]{ s'g} kbdf lgo'lQm eO{ sfd ug{ o; pkwf/fdf n]lvPsf] s'g} s'/fn] jfwf k'/\ofPsf] dflgg] 5}g .

55

@=

nf]s ;]jf cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ s]Gb|Lo lghfdtL ;]jfsf] kbdf lgo'lQmsf] lgldQ pko'Qm pDd]bjf/ 5gf}6 ug{ k/LIffx? ;~rfng ug'{ nf]s ;]jf cfof]usf] st{Jo x'g]5 . :ki6Ls/0f M o; wf/fsf] tfTko{sf] nflu ;}lgs clws[t jf hjfg / z;:q / hgkb k|x/L sd{rf/Lsf] ;]jf jf kb tyf lghfdtL ;]jf jf kb xf]Og egL P]gåf/f tf]lsPsf] cGo ;]jf jf kbafx]s g]kfnsf] ;/sf/sf c? ;a} ;]jf jf kbnfO{ lghfdtL ;]jf jf kb dflgg]5 . -@_ lghfdtL ;]jfsf] lgj[lQe/0f kfpg] kbdf nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ ljgf :yfoL lgo'lQm ul/g] 5}g . -#_ b]xfosf ljifodf nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lng' kg]{5 M– -s_ lghfdtL ;]jfsf] zt{ ;DaGwL sfg"gsf] ljifodf -v_ lghfdtL ;]jf jf kbdf lgo'lQm, a9'jf / ljefuLo sf/jfO{ ubf{ ckgfpg' kg]{ l;4fGtsf] ljifodf -u_ lghfdtL kbdf 5 dlxgfeGbf a9L ;dosf] nflu lgo'lQm ubf{ pDd]bjf/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf -3_ s'g} Ps k|sf/sf] lghfdtL ;]jfsf] kbaf6 csf]{ k|sf/sf] lghfdtL ;]jfsf] kbdf jf cGo ;/sf/L ;]jfaf6 lghfdtL ;]jfdf ;?jf jf a9'jf ubf{ pDd]bjf/sf] pko'Qmtfsf] ljifodf -ª_ nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lng' gkg]{ cj:yfsf] kbdf axfn /x]sf] sd{rf/LnfO{ nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lng' kg]{ cj:yfsf] kbdf :yfoL ;?jf jf a9'jf ug]{ ljifodf / -r_ s'g} klg lghfdtL sd{rf/LnfO{ lbOg] ljefuLo ;hfosf] ljifodf . -$_ dfyL h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; ;+ljwfg adf]lhd Gofo ;]jf cfof]usf] clwsf/If]qleq kg]{ ljifodf ;f]xL adf]lhd x'g]5 . -%_ nf]s ;]jf cfof]un] cfˆgf] sfd, st{Jo / clwsf/ dWo] s'g} sfd, st{Jo / clwsf/ cfˆgf] s'g} ;b:o jf ;b:ox?sf] ;ldlt jf g]kfnsf] ;/sf/sf] sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] zt{sf] cwLgdf /xL k|of]u tyf kfng ug]{ u/L ;'Dkg ;Sg]5 . -^_ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL nf]s ;]jf cfof]usf] cGo sfd, st{Jo / sfo{ljlw sfg"gåf/f lgwf{l/t eP adf]lhd x'g]5 .

#=

k|b]z nf]s ;]jf cfof]usf] u7g -!_ k|b]z / :yflgo ;/sf/ tyf k|b]z cGt/utsf cGo ;/sf/L sd{rf/L lgo'lQm,;?jf / a9'jf ;DjGwL sfd ug{sf] nfuL k|To]s k|b]zdf Ps cWoIf ;lxt ltg ;blZo k|b]z nf]s;]jf cfof]u u7g u/Lg] 5 . -@_ k|b]z nf]s ;]jf cfof]usf cWoIf / ;bZox?sf] lgo'lQm k|b]z ;/sf/sf] l;kmfl/;df sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhdsf] ;'gj' fO{ u/L ;DjlGwt k|b]zfWoIfjf6 x'g]5 . -#_ k|b]z nf]s;]jf cfof]usf] ;b:ox? nf]s ;]jf cfof]usf] ;b:o ;/x ;dfg of]Uotfsf cfwf/df lgo'lQm x'g] 5g / ;dfg ?kdf kbd'Qm x'g] 5g . t/ dxfcleof]u nfufO{g] cj:yfdf eg] ;f] k|:tfj ;DjlGwt k|b]z ;efjf6 kf/Lt ePsf] x'g' kg]{ 5 . -%_ k|b]z nf]s;]jf cfof]usf ;b:ox? nf]s ;]jf cfof]usf] ;b:o kbdf lgo'Qm ug{ dfly n]lvPsf] s'g} s'/fn] jfwf kg]{ 5}g .

56

$=

jflif{s k|ltj]bg M -!_ nf]s ;]jf cfof]un] cfkm"n] u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg cWoIf dfkm{t /fi6«klt;dIf k]z ug]5 { / /fi6«kltn] To:tf] k|ltj]bg k|wfgdlGq dfkm{t ;+;b ;dIf k]z ug]{ Joj:yf ug]{5 . -@_ k|b]z ;]jf cfof]un] cfkm'n] u/]sf]sfdsf] jflif{s k|ltj]bg cWoIf dfkm{t k|b]zfWoIf ;dIf k]z ug]{ 5 / k|b]zfWoIfn] d'lVtof/ dfkm{t k|b]z ;efdf k]z ug{] Joj:Yff ug]{ 5 .

57

lgjf{rg cfof]u !=

g]kfndf Ps lgjf{rg cfof]u x'g]5, h;df k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / cfjZostf cg';f/ cGo lgjf{rg cfo'Qmx? /xg]5g\ . @= b]xfPsf of]Uotf gk'u]sf] JolQm k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjfr{g cfo'Qm sfod /xg ;Sg] 5}g M s= dfGotfk|fKt ljZjljBfnoaf6 :gftsf]kflw k|fKt u/]sf], v= lgo'Qm x'Fbfsf jvt s'g} /fhg}lts bnsf] ;b:o g/x]sf], u= k}tfnL; jif{ pd]/ k"/f ePsf], / 3= g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7x/ ePdf #= ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/;df k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qmsf] lgo'lQm /fi6kltaf6 x'g]5 . $= o; pkwf/fsf cGo Joj:yfx?sf clwgdf /lx k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qmx?sf] kbfjlw lgo'Qm ePsf] ldltn ^ jif{sf] x'g]5 . %= k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qm k};7L jif{sf] pd]/ k"/f geP;Dd cfkm\gf] kbdf axfn /xg]5g\ . ^= k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'QmnfO{ ;jf]{Rr cbfntsf] GofofwLz ;/x ;dfg cfwf/df / ;dfg tl/sfn] x6fpg ;lsg] 5 . &= b]xfPsf] cj:yfdf k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qmsf] kb l/Qm ePsf] dflgg]5M s= /fi6klt ;dIf lnlvt /flhgfdf lbPdf, v= pkwf/f -@_ adf]lhd of]Uotf gePsf] k|dfl0ft ePdf, u= pkwf/f -$_ adf]lhdsf] kbfjlw k'/f ePdf, 3= pwf/f -%_ adf]lhdsf] pd]/ k'/f ePdf, / 8= pkwf/f -^_ adf]lhd x6fOPdf . *= k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qmsf] kfl/>lds / ;]jfsf cGo zt{x? sfg"g4f/f lgwf{/0f eP adf]lhd x'g]5g\ . o;/L sfg"g4f/f kfl/>lds / ;]jfsf cGo zt{ lgwf{/0f ubf{ lghx?nfO{ dsf{ kg]{ u/L jblng] 5}g . (= k|d'v lgjf{rg cfo'Qm / lgjf{rg cfo'Qm eO;s]sf] JolQm cGo ;/sf/L ;]jfdf lgo'lQmsf] nflu u|fX\o x'g]5}g . lgjf{rg cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ of] ;+ljwfg / cGo sfg"gsf] clwgdf /xL hgdt ;+u|x tyf s]lGb|o, k|fb]z / :yfgLo ;d]t ;j} txsf] lgjf{rgsf] ;+rfng, /]vb]v, lgb]{zg / lgoGq0f lgjf{rg cfof]uaf6 ul/g]5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhdsf] lgjf{rgsf] ;+rfng, /]vb]v, lgb]{zg / lgoGq0f ;DaGwL Joj:yf tyf cGo sfd, st{Jo / clwsf/ sfg"gdf Joj:yf ePadf]lhd x'g]5 . -#_ lgjf{rg cfof]un] cfkm"nfO{ k|fKt sfd, st{Jo / clwsf/ dWo] s'g} sfd, st{Jo / clwsf/ cfkm\gf] s'g} ;b:o jf ;b:ox?sf] ;ldlt jf g]kfn ;/sf/sf] jf k|b]z ;/sf/sf] sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] zt{sf] clwgdf /xL k|of]u tyf kfngf ug]{ u/L ;'DkGg ;Sg]5 . lgjf{rg cfof]unfO{ cfjZos sd{rf/L pknAw u/fpg' kg]{ M o; ;+ljwfg adf]lhd lgjf{rg cfof]unfO{ cfkm\gf] sfd st{Jo / clwsf/ k"/f ug{ cfjZos kg]{ sd{rf/L, ef}lts k"jf{wf/ tyf cGo >f]t / ;fwg g]kfn ;/sf/ jf k|b]z ;/sf/n] pknAw u/fpg]5 .

58

dfgj clwsf/ cfof]u !=

g]kfndf Ps :jtGq / ;Ifd /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]u x'g]5 . k|b]zdf k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]u x'g]5 . @= dfgj clwsf/sf] If]qdf ljlzi6 of]ubfg k'/\ofPsf] s'g} JolQm jf ;jf]{Rr cbfntsf] GofowLz e} sfd u/]sf] JolQm /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]usf] cWoIf x'g]5 . #= /fi6kltn] ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/;df /fli6«o dfgjclwsf/ cfof]usf] cWoIf / ;b:osf] lgo'lQm ug]{5g\ . $= k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf] cWoIf /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]un] tf]s]sf] JolQm x'g]5 . cGo b'Ohgf ;b:o? k|b]z ;/sf/sf] l;kmfl/zdf /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]un] ug]{5 . %= dfgj clwsf/sf] If]qdf of]ubfg k'/\ofPsf ljleGg If]qsf JolQmx?nfO{ ;dfj]zLtfsf] cfwf/df $ hgf ;Dd /fli6«o dfgj clwsf/sf] ;b:o kbdf lgo'Qm ul/g]5 . ^= cfof]un] dlxnf, blnt, dhb'/, hghflt, dw]zL jf o:t} k|s[ltsf cfof]usf cWoIfx?nfO{ cfjZostf cg';f/ j}7sdf cfdlGqt ug{ ;Sg]5 . &= /fli6«o / k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] kbfjlw qmdz 5 / kfFr jif{sf] x'g]5 . *= /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]usf cWoIf / ;b:ox?nfO{ ;+;bn] cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t u/L / k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf] ;b:onfO{ k|fb]lzs ;+;bn] cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t u/L x6fpg ;Sg] 5 . *= /fi6klt ;dIf /flhgfdf lbPdf, cljZjf;sf] k|:tfj kfl/t ePdf, kbfjlw ;dfKt ePdf jf d[To" ePdf /fli6«o / k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf] cWoIf / ;b:ox?sf] kb l/Qm ePsf] dflgg]5 . (= /fli6«o / k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf] cWoIf / ;b:osf] lgldQ :gftsf]kflw xfl;n u/]sf] / pRr g}lts rl/q ePsf] JolQm of]Uotf k'u]sf] x'g'kg]{5 . !)= /fli6«o / k|fb]lzs cfof]usf cWoIf / ;b:osf] kfl/>lds / ;]jf ;'ljwfsf cGo zt{x? sfg"gdf lgwf{/0f eP adf]lhd x'g]5 . !!= cfof]usf cWoIf / ;b:ox?sf] kfl/>lds / ;]jfsf zt{x? lghx?nfO{ dsf{ kg]{u/L jblng] 5}gg\ . !@= /fli6«o / k|fb]lzs dfgj clwsf/ cfof]usf cWoIf / ;b:ox? /fhg}lts kb jf hfFrj'em / cWoog cg';Gwfgsf kbeGbf cGo kbx?df lgo'lQmsf] nflu cof]Uo dflgg] 5 . dfgj clwsf/ cfof]usf] sfd, st{Jo / clwsf/ M != dfgj clwsf/sf] ;Ddfg, ;+/If0f / ;Dj4{g tyf To;sf] k|efjsf/L sfof{GjonfO{ ;'lglZrt ug'{ cfof]usf] st{Jo x'g]5 . @= o; k|of]hgsf] nflu cfof]un] b]xfP adf]lhd sfd ug]{5 M != ljleGg ;|f]tjf6 k|fKt dfgj clwsf/ pn+3gsf 36gfx?sf] 5fg ljg tyf cg';Gwfg u/L bf];Lpk/ sf/jfxL ug{ l;kmfl/; ug]{, @= dfgj clwsf/ pn+3g;+u ;DalGwt JolQmnfO{ ljefuLo sf/jfxL ug{ l;kmfl/; ug]{, #= dfgj clwsf/ pn+3gsf 36gfdf ;+nUg b]lvPsf JolQmx?nfO{ cbfntdf d'2f bfo/ ug{ l;kmfl/; ug]{, $= dfgj clwsf/sf] ;r]tgf clej[l4 ug{ gful/s ;dfh;+u ;DaGjo / ;xsfo{ ug]{, %= cfof]usf l;kmfl/;x? sfof{Gjog gePsf cj:yfdf ;jf]{Rr jf k|fb]lzs cbfntx?df d'2f bfo/ ug]{, 59

^= &= *=

dfgj clwsf/;+u ;DalGwt sfg"g lgdf{0f, ;+zf]wg jf k'g/fjnf]sg ug{ g]kfn ;/sf/nfO{ l;kmfl/z ug]{, dfgj clwsf/ ;DaGwL ;lGwsf] kIf /fi6 aGg jf To:tf ;+lwx?sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{ ;/sf/nfO{ l;kmfl/; ug]{, dfgj clwsf/df pn+3gdf ;+nUg JolQmx?sf] gfd ;+sng u/L ;fj{hlgs clen]v tof/ ug]{,

dfgj clwsf/ cfof]usf] clwsf/ M != s'g} JolQmnfO{ cfof]u ;dIf pkl:yt u/fO{ hfgsf/L jf jofg lng] jf jskq u/fpg], k|df0f j'em\g], bzL k|df0f bflvn ug{ nufpg] ;DaGwdf cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ k|of]u ug]{ . @= dfgj clwsf/;+u ;DalGwt 36gfdf s;}sf] cfjf; jf sfof{nodf ljgf ;"rgf k|j]z ug]{, vfg tnf;L ug]{, tyf To:tf 36gf;+u lnvt, k|df0f jf ;j't sAhfdf lng], #= s'g} JolQmsf] dfgj clwsf/sf] pn++3g e}/x]sf] hfgsf/L eO{ tTsfn sf/jfxL ug'{kg]{ cfjZos sf/jfxL ug{ kg]{ ePdf ;/sf/L sfof{no jf cGo 7fFpdf k|j]z ug]{ / p4f/ ug]{, $= dfgj clwsf/ pn+3g ePsf] lkl8t JolQmnfO{ Ifltk"lt{ lbg cfb]z lbg], %= dfgj clwsf/sf] k|efjsf/L ;+/If0f / ;Da4{gdf cfjZos clwsf/sf] k|of]u ug]{ . jflif{s k|ltj]bg tof/ ug]{ M != /fli6«o dfgj clwsf/ cfof]un] cfkm\gf] k|ltj]bg k|wfgdlGq dfkm{t ;+;bdf k]z ug]{5 . @= k|fb]lzs cfof]usf] k|ltj]bg d'VodlGq dfkm{t k|fb]lzs ;+;bdf k]z ug]{5 . #= k|ltj]bgdf cfof]usf sfd, k|efjsfl/tf / eljZosf] sfdsf] r'gf}lt;d]t k|:t't ug'{kg]{5 . $= cfof]un] cfufdL jif{sf] vr{sf] clkn jflif{s k|ltj]bg;+u} ;+;bdf k|:t't ug'{kg]{5 .

60

dxfGofolwjQmf !=

@=

#= $=

dxfGofoflwjQmfsf] lgo'lQm M != g]kfndf Ps dxfGofoflwjQmf x'g] 5g\ . lghsf] lgo'lQm k|wfgdlGqsf] l;kmfl/;df /fi6kltaf6 x'g]5 . dxfGoflwjQmf k|wfgdlGqsf] OR5f cg';f/sf] cjlw;Dd cfkm\gf] kbdf jxfn /xg]5 . @= ;jf]{Rr cbfntsf] GofowLzsf] of]Uotf k'u]sf] JolQm dxfGoflwjQmfsf] kbdf lgo'Qm x'g ;Sg]5 . #= b]xfosf] cj:Yffdf dxfGofoflwjQmfsf] kb /LQm ePsf] dflgg] 5 M s= k|wfgdlGq dfkm{t /fi6klt ;dIf lnlvt /flhgfdf lbPdf, v= k|wfgdlGqsf] l;kmfl/;df /fi6kltaf6 kbd'Qm ePdf, u= lghsf] d[To" ePdf k|b]z GofoflwjQmfsf] lgo'lQm M != k|To]s k|b]zdf k|b]z GofoflwjQmfx? /xg] 5g\ . lghx?sf] lgo'lQm d'lVtof/sf] l;kmf/Lzdf k|b]zfWoIfjf6 x'g] 5 . k|b]z GofoflwjQmf d'lVtof/sf] OR5f cg';f/sf] cjlw;Dd cfkm\gf] kbdf jxfn /xg]5 . @= k|b]z cbfntsf] GofowLzsf] of]Uotf k'u]sf] JolQm k|b]z GoflwjQmfsf] kbdf lgo'Qm x'g ;Sg]5 . #= b]xfosf] cj:Yffdf k|b]z GofoflwjQmfsf] kb /LQm ePsf] dflgg] 5 M s= d'lVtof/ dfkm{t k|b]zfWoIf ;dIf lnlvt /flhgfdf lbPdf, v= d'lVtof/sf] l;kmfl/;df k|b]zfWoIfaf6 kbd'Qm ePdf, u= lghsf] d[To" ePdf dxfGofolwjQmf / GofolwjQmfsf] kf/L>lds tyf ;]jfsf cGo zt{x? sfg"g4f/f lgwf{/0f ePadf]lhd x'g]5 . dxfGoflwjQmf / GofolwjQmfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ dxfGofoflwjQmf g]kfn ;/sf/sf] d'Vo sfg"gL ;Nnfxsf/ x'g]5 . ;+j}wflgs Pj+ sfg"gL ljifodf g]kfn ;/sf/ / g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf cGo clwsf/LnfO{ /fo ;Nnfx lbg' lghsf] st{Jo x'g]5 . -@_ g]kfn ;/sf/sf] xs, lxt jf ;/f]sf/ lglxt /x]sf] d'2fdf dxfGofolwjQmfn] ;/sf/sf] k|ltlglwTj ug]{5 . o; ;+ljwfgdf cGoyf n]lvPb]lv jfx]s s'g} cbfntdf d'2f rnfpg] jf grnfpg] eGg] ljifodf cfwf/ / sf/0f;lxtsf] clGtd lg0f{o ug{ kfpg] clwsf/ dxfGofoflwjQmfsf] x'g]5 . -#_ GofolwjQmf k|fb]lzs ;/sf/sf] d'Vo sfg'gL ;Nnfxsf/ x'g]5 . k|b]z ;/sf/, lgsfo jf :yfgLo ;/sf/sf ;+j}wflgs / sfg"gL ljifodf k|b]z ;/sf/ / k|b]z ;/sf/n] tf]ss ] f] cGo clwsf/LnfO{ /fo ;Nnfx lbg' lghsf] st{Jo x'g]5 . -$_ k|ffb]lzs ;/sf/sf] xs, lxt jf ;/f]sf/ lglxt /x]sf] d'2fdf GofolwjQmfn] ;/sf/sf] k|ltlglwTj ug]{5 . k|b]z leqsf] cbfntdf d'2f rnfpg] jf grnfpg] eGg] clGtd lg0f{o ug]{ 5 . t/ dxfGofoflwjQmfn] lnlvt ?kdf s'g} d'2f rnfpg] jf grnfpg] u/L lbPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug'{ k|b]z GofoflwjQmfsf] st{Jo x'g] 5 .

61

-%_ of] ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL dxfGofoflwjQmf / k|b]z GofolwjQmfnfO{ cfˆgf] st{Jo kfng ubf{ b]xfosf sfd ug{] clwsf/ x'g]5M– -s_ g]kfn ;/sf/ jfbL jf k|ltjfbL eO{ bfo/ ePsf d'2f dfldnfdf g]kfn ;/sf/sf] tkm{af6 k|lt/Iff ug]{, -v_ d'2f dfldnfsf /f]xdf ;jf]{Rr cbfntn] u/]sf] sfg"gsf] JofVof jf k|ltkfbg u/]sf] sfg"gL l;4fGtsf] sfof{Gjog eP jf gePsf] cg'udg ug]{ u/fpg], -u_ lx/f;tdf /x]sf] JolQmnfO{ o; ;+ljwfgsf] cwLgdf /xL dfgjf]lrt Jojxf/ gu/]sf] jf To:tf] JolQmnfO{ cfkmGt;Fu jf sfg"g Joj;foL dfkm{t e]63f6 ug{ glbPsf] eGg] ph'/L k/]df jf hfgsf/L x'g cfPdf 5fglag u/L To:tf] x'gaf6 /f]Sg ;DalGwt clwsf/LnfO{ cfjZos lgb{]zg lbg] . -^_ o; wf/fdf n]lvPsf sfd, st{Jo / clwsf/sf] cltl/Qm dxfGofoflwjQmf / k|b]z GofolwjQmfsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ of] ;+ljwfg / cGo sfg"gåf/f lgwf{/0f eP adf]lhd x'g]5 . -&_ cfˆgf] kbLo st{Josf] kfngf ubf{ dxfGofoflwjQmfnfO{ g]kfnsf] h'g;'s} cbfnt, sfof{no / kbflwsf/L ;dIf pkl:yt x'g] clwsf/ x'g]5 / k|b]z GofolwjQmfnfO{ cfkm\gf] ef}uf]lns If]q leqsf s'g} klg cbfntdf pkl:yt eO{ k|lt/Iff ug]{ clwsf/ x'g]5 . -*_ dxfGofoflwjQmf jf k|b]z GofolwjQmfn] of] ;+ljwfg adf]lhd cfˆgf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsPsf] zt{sf] cwLgdf /xL k|of]u / kfng ug]{ u/L dftxtsf clws[tnfO{ ;'Dkg ;Sg]5 . -(_ dxfGofolwjQmfn] ;+;b jf To;sf] s'g} ;ldtLdf / GofolwjQmfn] k|b]z ;ef jf To;sf] s'g} ;ldltdf pkl:yt eO{ cfkm\gf] egfO{ /fVg ;Sg]5 . %= s]lGb|o ck/fw cg';Gwfg ljefu M != dxfGofolwjQmfsf] dftxt /xg] u/L Ps s]lGb|o ck/fw cg';Gwfg ljefu u7g x'g]5. @= o:tf] ljefun] cGt/ k|fb]zLs ck/fw / ulDe/ k|sf/sf ck/fwx?sf] cg';Gwfg / cleof]hg ug]{5 . #= o:tf] ljefun] sfg"gdf Joj:Yff eP jdf]lhd cfkm\gf] If]qflwsf/ leq /xL s'g} d'2f cfkm} u|x0f ug{ jf s]Gb| jf k|b]z ;/sf/sf] l;kmfl/;df s'g} d'2fsf] cg';Gwfg / txlssft ug]{ jf d'2fsf kIfsf] lgj]bgsf] ulDeo{tfsf cfwf/df cg';Gwfg ug]{ clwsf/ x'g5 ] . $= o; ;DjGwL cGo Joj:Yff sfg"gdf Joj:Yff eP jdf]lhd x'g]5 . ^= jflif{s k|ltj]bg M -!_ dxfGofoflwjQmfn] k|To]s jif{ of] ;+ljwfg / cGo sfg"g adf]lhd cfk"mn] ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg tof/ u/L /fi6klt ;dIf k]z ug]{5 / /fi6kltn] To:tf] k|ltj]bg k|wfgdGqL dfkm{t ;+;b ;dIf k]z ug]{ Joj:yf ug]{5 . -@_ k|b]zGofoflwjQmfn] k|To]s jif{ of] ;+ljwfg / cGo sfg"g adf]lhd cfk"mn] ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] jflif{s k|ltj]bg tof/ u/L k|b]zfWoIf ;dIf k]z ug]{5 / k|b]zfWoIfn] To:tf] k|ltj]bg d'lVtof/ dfkm{t k|b]z;ef ;dIf k]z ug]{ Joj:yf ug]{5 .

62

/fli6«o ;'/Iff / ;+s6sfn ;]gf ;DaGwL Joj:yf M -!_ g]kfndf g]kfnL ;]gfsf] Ps ;+u7g /xg]5 . -@_ /fi6«klt g]kfnL ;]gfsf] ;jf]{Rr k/dflwklt x'g]5 . -#_ k|wfg ;]gfkltsf] lgo'lQm /fli6«o ;'/Iff kl/ifb\sf] l;kmfl/;df /fi6«kltjf6 x'g5 ] . -$_ g]kfnL ;]gfsf] lgoGq0f, kl/rfng / Joj:yfkg sfg'g adf]lhd ;'/Iff kl/ifb\sf] l;kmfl/;df /fi6kltjf6 x'g5 ] . -%_ g]kfnL ;]gf ;DaGwL cGo s'/fx? sfg'gdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 . @=

/fli6«o ;'/Iff kl/ifb\ kl/ifb\ M -!_ g]kfndf Ps /fli6o ;'/Iff k/Lifb /xg] 5, h;df b]xfo /xg]5g\ M s= k|wfgdGqL v= /Iff dGqL u= k|wfgdGqLn] tf]s]sf] dGqL -@_

-#_ -$_ -%_ -^_

jdf]lhd cWoIf / ;b:ox? cWoIf ;b:o ;b:o

k|wfg dGqL / /Iff dGqL jf u[x dGqL Pp6} JolQm /x]sf] cj:yfdf k|wfg dGqLn] tf]s]sf] jl/i7td dGqL /fli6«o ;'/Iff kl/ifb\sf] ;b:o x'g]5 . ;'/Iff k/Lifbsf] j}7sdf cfjZoQmf cg';f/ k|wfg ;]gfklt, z;:q k|x/L dxflg/LIfs tyf u'Ktr/ ljefusf] k|d'v tyf cGo JolQmnfO{ ;d]t cfdGq0f ug{ ;lsg] 5 . /fli6«o ;'/Iff kl/ifb\sf] ;lrasf] sfd /Iff dGqfnosf] ;lrjn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf k|wfgdGqLn] tf]s]sf] clws[tn] ug]{5 . /fli6«o ;'/Iff kl/ifb\n] cfkm\gf] j}7sdf cfjZostf cg';f/ cGo JolQmnfO{ klg cfdGq0f ul/g]5 . k|wfg dGqL4f/f /fli6o ;'/Iff ;Nnfxsf/ lgo'Qm ePsf] cj:Yffdf lgh cfdGqLt ;b:osf] ?kdf ;xefuL x'g]5g . /fli6«o ;'/Iff kl/ifb\n] cfkm\gf] sfo{ljlw cfkm} lgwf{/Lt tyf Jojl:yt ug{ ;Sg]5 .

#=

z;:q k|x/L tyf hgky k|x/L ;DjGwL Joj:yf M -!_ z;:q k|x/L tyf /fli6o ;'/Iffsf] nfuL cfjZos u'Ktr/ ;+oGqsf] u7g, lgoGq0f, ;+rfng ug]{ bfoLTj s]Gb|Lo u[x dGqfnodf /xg] 5 . o; ;DjGwL cGo Joj:yf P]g 4f/f lgwf{/0f x'g] 5 . -@_ xltof/sf] k|of]u ug]{ jfx]s cGo hgky k|x/Lsf] u7g, ;+rfng tyf lgoGq0f k|b]z;ef4f/f kf/Lt sfg"gsf] clwgdf /xL k|b]z ;/sf/n] ug]{ 5 . k|b]z ;/sf/sf] dftfxtdf ;+rfngx'g] hgky k|x/LnfO{ k|b]z k|x/L egLg] 5 . t/ cGt/ k|b]z ck/fw cg';Gwfg, s]Gb|sf] lhDd]jf/Ldf k/]sf] ck/fwsf] cg';Gwfg / xft xltof/ tyf v/ vhfgf k|of]u ug]{ hgky k|x/Lsf] k|of]u / ;+rfng ug]{ Joj:Yff s]Gb| ;/sf/sf] dftfxtdf x'g]5 .

$=

;+s6sfnLg clwsf/ M -!_ g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf, cv08tf jf s'g} efusf] ;'/Iffdf o'4, jfx\o cfqmd0f, ;z:q ljb|f]x jf r/d cfly{s lj>[ª\vntfsf] sf/0fn] ulDe/ ;+s6 pTkGg ePdf dGqLkl/ifb\sf] 63

l;kmfl/;df /fi6«kltn] g]kfn e/ jf s'g} k|b]z jf s'g} :yflgo ;/sf/sf] If]qdf jf s'g} vf; If]qdf nfu' x'g] u/L ;+s6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff ug{ ;Sg]5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhd ul/Psf] 3f]if0ff jf cfb]z ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq cg'df]bgsf] nflu hg;efsf] j}7sdf k]z ul/g]5 . -#_ pkwf/f -@_ adf]lhd cg'df]bgsf] nflu k]z ePsf] 3f]if0ff jf cfb]z hg;efsf] j}7sdf pkl:yt ;b:ox?sf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn] cg'df]bg u/]df 3f]if0ff jf cfb]z ePsf] ldltn] 5 dlxgf;Dd nfu' /xg]5 . -$_ pkwf/f -@_ adf]lhd hg;efsf] a}7sdf cg'df]bgsf] nflu k]z ePsf] 3f]if0ff jf cfb]z pkwf/f -#_ adf]lhd cg'df]bg gePdf ;f] 3f]if0ff jf cfb]z :jtM lgliqmo ePsf] dflgg]5 . -%_ pkwf/f -!_ sf] cj:yf cem} ljBdfg 5 egL pkwf/f -#_ adf]lhd Dofb e'QmfgL gx'b} hg;efsf] a}7sdf pkl:yt ;b:ox?sf] b'O{ ltxfO{ ax'dtn] k|:tfj4f/f lg0f{o u/L csf]{ Ps k6s tLg dlxgfdf ga9fO{ ;f] k|:tfjdf tf]lsPsf cjlwsf] nflu ;+s6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]zsf] Dofb a9fpg ;Sg]5 . -^_ pkwf/f -!_ adf]lhd ;+s6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z ePkl5 To:tf] cj:yfsf] lgjf/0f ug{ dGqL kl/ifb\sf] l;kmfl/;df /fi6«kltn] cfjZos cfb]z hf/L ug{ ;Sg]5 . To;/L hf/L ePsf] cfb]z ;+s6sfnLg cj:yf axfn /x];Dd sfg'g ;/x nfu' x'g]5 . -&_ /fi6kltaf6 pkwf/f -!_ adf]lhd ;+s6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z ul/bf ;f] 3f]if0ff jf cfb]z axfn /x];Ddsf] nflu s]xL l;dLt df}lns xs lgnDag ug{ ;lsg]5 . -*_ ;+s6sfnLg cj:yfdf lgnlDat df}lns xssf] k|rngsf] nflu ;f] cjlwdf s'g} cbfntdf lgj]bg lbg / k|Zg p7fpg kfOg] 5}g . -(_ ;+s6sfnLg cfb]z axfn /x]sf] cj:yfdf s'g} kbflwsf/Ln] sfg'g ljkl/t jf ablgot;fy s'g} sfd u/]af6 s;}nfO{ s'g} k|sf/sf] Iflt ePsf] /x]5 eg] lghn] ;f] 3f]if0ff jf cfb]z ;dfKt ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq cfkm"nfO{ k/]sf] Iflt jfkt Ifltk'lt{sf] bfjL ug{ ;Sg]5 / bfjL dgfl;j 7x/fPdf cbfntn] plrt Ifltk"lt{ e/fO{lbg ;Sg]5 . -!)_ pkwf/f -!_ adf]lhd ul/Psf] ;+s6sfnLg cj:yfsf] 3f]if0ff jf cfb]z ;f] 3f]if0ff jf cfb]z jxfn /x];Dd /fi6kltaf6 h'g;'s} jvt klg lkmtf{ lng ;lsg]5 .

64

/fhg}lts bn ;DaGwL Joj:yf !=

@=

/fhg}lts bnnfO{ k|ltjGw nufpg aGb]hM -!_ /fhg}lts bnx?dfly k|ltjGw nufpg] u/L s'g} sfg"g jgfOg] 5}g / To:tf] k|ltaGw nufpg] u/L agfOPsf] sfg"g jf ul/Psf] s'g} Joj:yf jf lg0f{o of] ;+ljwfgsf] k|lts"n dflgg] / :jtM cdfGo x'g]5 . t/, s'g} /fhg}lts bnsf] ;b:otf k|fKt ug{ s]jn wd{, hft, hflt, efiff jf lnËsf] cfwf/df g]kfnL gful/spk/ e]befjk"0f{ aGb]h nufOPsf] jf s'g} /fhg}lts ;+u7g jf bnsf] gfd, p2]Zo, lrGx jf em08f d'n'ssf] wfld{s jf ;fDk|bflos PstfnfO{ vnn kfg{] jf d'n'snfO{ ljvl08t ug{] k|s[ltsf] jf To:tf] bnsf] ljwfg jf lgodfjnLdf lgb{nLo jf PsbnLo Joj:yfsf] ;Daw{g / ;+/If0f ug]{ p2]Zo /x]5 eg] To:tf] ;+u7g jf /fhg}lts bnnfO{ k|ltjGw nufpg] u/L sfg"g agfpg of] wf/fn] /f]s nufPsf] dflgg] 5}g . -@_ s'g} Pp6} /fhg}lts bn jf Ps} lsl;dsf] /fhg}lts ljrf/wf/f, bz{g jf sfo{qmd ePsf JolQmx¿n] dfq lgjf{rg, b]zsf] /fhg}lts k|0ffnL jf /fHo Joj:yf ;~rfngdf efu lng kfpg] jf ;lDdlnt x'g kfpg] u/L agfPsf] sfg"g, ul/Psf] s'g} Joj:yf jf lg0f{o o; ;+ljwfg k|lts"n / :jtM cdfGo x'g]5 . /fhg}lts bnsf] ¿kdf lgjf{rgsf] nflu dfGotf k|fKt ug{ btf{ u/fpg' kg{]M -!_ lgjf{rgsf] k|of]hgsf] nflu lgjf{rg cfof]uaf6 dfGotf k|fKt ug{ rfxg] k|To]s /fhg}lts bnn] lgjf{rg cfof]uåf/f lgwf{/0f ul/Psf] sfo{ljlw k"/f u/L lgjf{rg cfof]udf btf{ u/fpg' kg{]5 . o; cg';f/ btf{ gug]{ /fhg}lts bnx¿sf] gfd lgjf{rg cfof]usf] ;"rLaf6 x6fOg]5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhd btf{sf] nflu lgj]bg ubf{ k|:tfj btf{ ug{ ul/Psf] /fhg}lts bnsf] ljwfg, 3f]if0ffkq / lgodfjnL k]z u/L cGo s'/fsf] cltl/Qm b]xfosf] ljj/0f v'nfpg' kg{]5M– -s_ /fhg}lts bnsf] gfd / To;sf] k|wfg sfof{no /xg] 7]ufgf, -v_ /fhg}lts bnsf] sfo{sfl/0fL ;ldlt jf ;f] ;/xsf] ;ldltsf ;b:o tyf cGo kbflwsf/Lsf] gfd / 7]ufgf, -u_ /fhg}lts bnsf] cfo;|f]tsf] sf]if / ;f] h'6fpg] ;|f]tsf] ljj/0f . -#_ pkwf/f -!_ adf]lhd btf{sf] nflu lgj]bg lb+bf s'g} klg /fhg}lts bnn] b]xfosf zt{x¿ k"/f u/]sf] x'g' kg{]5M– -s_ /fhg}lts bnsf] ljwfg / lgodfjnL nf]stflGqs x'g' k5{, -v_ /fhg}lts bnsf] ljwfg jf lgodfjnLdf sDtLdf kfFr jif{df Ps k6s ;f] bnsf k|To]s txsf kbflwsf/Lx¿sf] lgjf{rg x'g] Joj:yf x'g' k5{, -u_ ljleGg :t/sf sfo{sfl/0fL ;ldltdf dlxnf, blnt nufot pk]lIft / pTkLl8t If]qsf ;b:ox¿ ;d]t /xg] ;dfj]zL Joj:yf ul/Psf] x'g' k5{, -3_ bnsf] ljwfgdf bnsf ;b:ox¿nfO{ cg'zfl;t t'Nofpg] k|efjsf/L Joj:yf ul/Psf] x'g' k5{ . #= o; efudf n]lvPb]lv afx]s /fhg}lts bnsf] :yfkgf, btf{, dfGotf tyf cGo s'/fx¿ sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd x'g]5 .

65

;+ljwfg ;+zf]wg !=

;+ljwfg ;+zf]wg ubf{ ;+3Lo ;+;bsf] s'g} klg ;bgdf ;+ljwfg ;+zf]wg ljw]os k|:t't ug{ ;lsg] 5 . ;+zf]wgsf] ljw]os ;+l3o ;+;bsf] b'j} ;bgaf6 s'n ;b:o ;Vofsf] b'O{ tLxfO{ jx'dtaf6 kfl/t u/L ax'dt ;+Vofdf k|fb]lzs ;efn] cg'df]bg u/]df ;+zf]wg ljw]os kfl/t ePsf] dflgg] 5.

66

ljljw != ;+j}wflgs kl/ifb\ M -!_ o; ;+ljwfg adf]lhd ;+j}wflgs lgsfosf kbflwsf/Lx?sf] lgo'lQmsf] l;kmfl/z ug{ Pp6f ;+j}wflgs kl/ifb\ x'g]5 h;df b]xfo adf]lhdsf cWoIf / ;b:ox? /xg]5g\ M– -s_ k|wfgdGqL cWoIf -v_ k|wfg GofofwLz ;b:o -u_ hg;efsf] ;efd'v ;b:o -3_ /fli6«o ;efsf cWoIf ;b:o -ª_ hg;efdf ljkIfL bnsf] g]tf ;b:o -@_ k|wfg GofofwLzsf] lgo'lQmsf] l;kmfl/z ubf{ ;+j}wflgs kl/ifb\df Gofo dGqL / ;jf]{Rr cbfntsf] Ps hgf GofofwLz ;d]t ;b:osf] ?kdf /xg]5g\ . -#_ ;+j}wflgs kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/ of] ;+ljwfg / cGo sfg"gåf/f lgwf{l/t eP adf]lhd x'g]5 . -$_ pkwf/f -!_ adf]lhd u7g ePsf] ;+j}wflgs kl/ifb\n] cfˆgf] sfo{ljlw cfkm} Jojl:yt ug{ ;Sg]5 . @= g]kfnL /fhb"t / ljz]if k|ltlglw M -!_ s]Gb|Lo dGqLd08nsf] lzkmf/Lzdf /fi6kltjf6 g]kfnL /fhb"t lgo'Qm x'g]5 . #= dfkmL M k|wfgdGqLsf] l;kmf/Lzdf /fi6kltaf6 h'g;'s} cbfnt, ljz]if cbfnt, ;}lgs cbfnt jf cGo s'g} Goflos, cw{ Goflos jf k|zf;sLo kbflwsf/L jf lgsfon] u/]sf] ;hfonfO{ dfkmL, d'ntaL, kl/jt{g jf sd ug{ ;lsg]5 . $= pkflw, ;Ddfg / lje"if0f M -!_ /fi6«kltaf6 /fHosf tkm{af6 lbOg] pkflw, ;Ddfg / lje"if0fx? k|bfg x'g]5g\ . -@_ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[lt k|fKt gu/L g]kfnsf] s'g} gful/sn] s'g} b]zsf] ;/sf/af6 k|bfg ul/g] pkflw, ;Ddfg jf lje"if0f u|x0f ug{ x'Fb}g . %= lghfdlt sd{rf/L tyf k|x/L k|zf;g ;DjGwL ljz]if Joj:yf M -!_ g]kfn ;/sf/n] of] ;+ljwfg hf/L eP kl5 s]Gb| ;/sf/sf] dftfxtdf cfjZos kg]{, k|To]s k|b]z ;/sf/sf] dftfxtdf cfjZos kg]{ sd{rf/Lx?sf] ;+Vof cfsng ug]{ 5 . -@_ o;/L ;+Vof Plsg u/LP kl5 xfn sfo{/t hgky k|x/L / lghfdlt sd{rf/Lx?nfO{ s]Gb| jf k|b]z dWo] s'g} Ps :yfg 5gf}6 ug{ / k|b]z 5gf}6 u/LPsf] eP s'g k|b]z /xg] xf] ;f] ;DjGwdf /f]Hg] cj;/ lbO{g] 5 . -#_ o;/L /f]Hg cj;/ lbPsf]df cg'dfltg ;+Vof gk'u ePdf yk egf{ ug]{ / jl9 ePdf sfg"g jdf]lhd s6f}lt ug]{ jf gk'u ePsf] k|b]zdf :yfgfGt/0f ug]{ Joj:yf ldnfOg] 5 . ^= ;+j}wflgs lgsfosf kbflwsf/Lx?sf] ;'g'jfO{ / gful/stf ;DaGwL Joj:yf M -!_ o; ;+ljwfg adf]lhd ;+j}wflgs kl/ifb\sf] l;kmfl/;df lgo'Qm x'g] ;+j}wflgs kb tyf ;jf]{Rr cbfntsf Gofoflwz / /fhb't\sf] kbdf lgo'lQm k"j{ lghx?sf] sfg"gdf Joj:yf eP adf]lhd ;+;bLo ;'g'jfO{ x'g]5 . -@_ o; ;+ljwfg adf]lhd lgo'Qm x'g] ;+j}wflgs kbx?df hGd jf j+zhsf gftfn] g]kfnsf] gful/s ePsf] JolQm jf cËLs[t gful/stf k|fKt u/L sDtLdf lj; jif{ g]kfndf a;f]af; u/]sf] JolQm dfq lgo'lQmsf] nflu of]Uo dflgg]5 . 67

&= ;lGw jf ;Demf}tfsf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g M -!_ g]kfn /fHo jf g]kfnsf] ;/sf/ kIf x'g] ;lGw jf ;Demf}tfx?sf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g sfg"gåf/f lgwf{l/t eP adf]lhd x'g]5 . -@_ pkwf/f -!_ adf]lhd sfg"g agfpFbf c? s'/fsf cltl/Qm b]xfosf ljifosf ;lGw jf ;Demf}tfx?sf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g ;+;bsf] b'j} ;bgsf] ;+o'Qm a}7sdf pkl:yt ;b:ox?sf] b'O–{ ltxfO ax'dtn] ug'{kg]{ zt{ /flvg]5 M– -s_ zflGt / d}qL -v_ ;'/Iff Pj+ ;fdl/s ;DaGw -u_ g]kfn /fHosf]l;dfgf / -3_ k|fs[lts ;|f]t tyf To;sf] pkof]usf] afF8kmfF8 . t/ v08 -s_ / -3_ df pNn]lvt ljifosf ;lGw jf ;Demf}tfx? dWo] /fi6«nfO{ Jofks, uDeL/ jf bL3{sfnLg c;/ gkg]{ ;fwf/0f k|s[ltsf ;lGw jf ;Demf}tfx?sf] cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g hg ;efsf] a}7sdf pkl:yt ;b:ox?sf] ;fwf/0f ax'dtaf6 x'g ;Sg]5 . -#_ of] ;+ljwfg k|f/De ePkl5 x'g] s'g} ;lGw jf ;Demf}tf o; wf/f adf]lhd cg'df]bg, ;lDdng, :jLs[lt jf ;dy{g geP;Dd g]kfnsf] ;/sf/ jf g]kfn /fHosf]xsdf nfu" ePsf] dflgg] 5}g . -$_ pkwf/f -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn /fHosf] k|fb]lzs cv08tfdf k|lts"n c;/ kg]{ u/L s'g} ;lGw jf ;Demf}tf ul/g] 5}g . (= cfof]usf] u7g M != dlxnf, blnt, ls;fg, ckfË, cflbjf;L hghflt, t/fO{sf cflbjf;L yf?, d]w]zL, d'l:nd, o"jf, afnaflnsf / lk5l8Psf ;d'bfo nufotsf hflt If]qsf] xs lxtsf] ;+/If0f / k|j4{g ug{ :jtGq / ;Ifd cfof]ux?sf] u7g ul/g]5 . @= pBf]u sn–sf/vfgsf] ;' ;+rfng / dhb'/x?sf] xs lxtsf] ;+/If0f / ;Daw{gsf] nflu /fli6«o >d cfof]u u7g ul/g]5 . !)= hgdt ;+u|x ;DaGwL Joj:yf M /fli6«o dxTjsf] s'g} ljifodf hgdt ;+u|xaf6 lg0f{oaf6 cfjZos 5 egL ;+3Lo b'j} ;bgdf tTsfn sfod /x]sf ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] b'O{ ltxfO{ ;b:ox?sf] ax'dtaf6 lg0f{o u/]df To:tf] ljifodf hgdt ;+u|xaf6 lg0f{o lng ;lsg]5 . !!= pRr :t/Lo cg'udg ;ldltsf] u7g ;DaGwL Joj:yf M ;+j}wflgs c+ux?sf] sfd–sfjf{xLnfO{ k|efjsf/L, hgtfk|lt hjfb]xL, pQ/bfoL / kf/bzL{ agfpgsf] lglDt cg'udg ug{ ;+3Lo ;+;bsf] b'j} ;bgaf6 lgjf{lrt Ps pRr :t/Lo cg'udg ;ldltsf] u7g ul/g]5 . !@= afwf c8sfp km'sfpg] clwsf/ M of] ;+ljwfg sfof{lGjt ug{ s'g} afwf c8sfp k/]df To:tf] afwf c8sfp km'sfpg] clwsf/ /fi6kltnfO{ x'g] 5 . /fi6kltn] o; ;DjGwdf hf/L u/]sf] cfb]z hg;efsf] b'O{ ltxfO{ jx'dtsf] pk:yLt eO{ ;f]sf] jx'dtjf6 cg'df]bg eP kl5 sfo{Gjog x'g] 5 . !#= ;dfj]zLs/0f ;DjGwL Joj:yf M != s]Gb|, k|b]z tyf :yflgo ;/sf/sf] txdf ;dfg txdf Ps eGbf jl9 kbx? /xL lgjf{lrt x'g] kbx?df / lgo'lQmx'g] kbdf jlu{o, hflto, If]lqo tyf ln8\uLo ;dfj]zLs/0f u/Lg] 5 . ;dfj]zLs/0f ;DjGwL Joj:yf P]g4f/f lgwf{/0f u/Lg] 5 . 68

@= #= $=

k|b]z tyf :yflgo lgsfon] ;dfj]zLs/0fsf] lglt cjnDjg ubf{ ;f] k|b]z tyf :yflgo ;/sf/sf] If]qsf hg;+Vofdf klxnf] / b]f>f] lx:;f cf]u6\g] ;d'bfo jfx]ssf] ;d'bfonfO{ ;dfj]zLs/0f u/Lg] 5 . o; ;lDjwfgsf] cGo k|fjwfgx?df h] ;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ;dfj]zLs/0f P]g 4f/f lgwf{/0f u/LPsf] Joj:Yff :jt ;+ljwfgdf k/]sf] dfgL sfo{Gjog x'g]5 . ;dfj]zLs/0f ;DjGwL lglt k|To]s bz jif{df k'g/fjnf]sg u/Lg] 5 / qmdz v'nf k|lt:kwf{sf] cfwf/ If]q lj:tf/ ug]{ lglt lnO{g] 5 .

69

kl/efiff / JofVof !=

kl/efiff / JofVof M -!_ ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; ;+ljwfgdf – -s_ æwf/fÆ eGgfn] of] ;+ljwfgsf] wf/f ;Demg' k5{ -v_ æg]kfnÆ eGgfn] g]kfn clw/fHo ;Demg' k5{ -u_ ægful/sÆ eGgfn] g]kfnsf] gful/s ;Demg' k5{ -3_ æljw]osÆ eGgfn] ;+;bdf k]z ePsf] P]gsf] d:of}bfnfO{ ;Demg' k5{ -ª_ æ;dfj]bgÆ eGgfn] lgj]bg k]z ug]{ JolQmsf] ;xL k/]sf] lnvt ;Demg' k5{ -r_ ækfl/>ldsÆ eGgfn] tna, eQf, lgj[lQe/0f / cGo s'g} lsl;dsf] kfl/>lds ;d]t ;Demg' k5{ . -@_ ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; ;+ljwfgdf JoQm ePsf s'/fx?sf] cwLgdf /xL g]kfn sfg"g JofVof ;DaGwL P]g, @)!) g]kfn sfg"gsf] JofVofdf nfu" eP ;/x o; ;+ljwfgsf] JofVofdf klg nfu" x'g]5 .

70

;+qmd0fsfnLg Joj:yf != @=

#=

$=

%=

^=

dlGqkl/ifb\ ;DaGwL Joj:yfM of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf] dlGqkl/ifb\ o;} ;+ljwfg cGtu{t u7g ePsf] dflgg]5 . ;+ljwfg ;efn] ;+;bsf] sfd ug]{ M -!_ of] ;+ljwfg hf/L x'gf;fy o; ;+ljwfg ;ef g} ;+;bdf k/L0ft x'g]5 . / o; ;+ljwfg jdf]lhd b'j} ;bgn] ;Dkfbg ug]{ sfo{ o;} ;efn] ug]{ 5 . -@_ of] ;+ljwfg hf/L x'Fbfsf avt sfod /x]sf] ;+;b ;lrjfno / ;f] ;lrjfnodf sfo{/t kbflwsf/L / sd{rf/L o;} ;+ljwfg adf]lhd sf] ;+;b ;lrjfno / lgo'lQm ePsf kbflwsf/L / sd{rf/L dflgg]5g\ . Gofokflnsf ;DaGwL Joj:yfM of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf ;jf]{Rr cbfnt, k'g/fj]bg cbfnt / lhNnf cbfntx¿ o;} ;+ljwfg adf]lhd :yfkgf ePsf] ;jf]{Rr cbfnt, k|b]z cbfnt / lhNnf cbfntx¿ dflgg]5 / of] ;+ljwfg k|f/De x'g' cl3 bfo/ ePsf d'2fx¿ tt\ tt\ cbfntaf6 lg¿k0f ug{ of] ;+ljwfgn] jfwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . k|b]z ;/sf/sf] u7g M != of] ;+ljwfg hf/L eP kl5 dlGq k/Lifbjf6 ;j} k|b]zsfnfuL k|b]wfWoIf / d'lVtof/sf] lgo'lQm u/L k7fO{g] 5 . @= o;/L lgo'Qm ePsf kbflwsf/Ln] ;f] k|b]zsf /fhg}lts bn;+uk/fdz{ u/L cGt/Ld k|b]z ;/sf/ u7g x'g] 5 . #= o;/L ul7t k|b]z ;/sf/n] u7g ePsf] ldtLn] ( dlxgf leq k|b]z tyf :yflgo ;efsf] lgjf{rg u/L ;Sg' kg]{ 5 . $= k|b]z ;ef jf :yflgo ;ef u7g geP ;Dd s]Gb|n] jgfPsf] sfg"g jdf]lhd k|b]zsf] sfo{ ;+rfng x'g] 5 . ;+j}wflgs lgsfo / kbflwsf/Lx¿ ;DaGwL Joj:yfM -!_ of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf ;+j}wflgs lgsfo / kbflwsf/Lx¿ dWo] o; ;+ljwfgdf pNn]v gul/Psf ;+j}wflgs lgsfo / kbflwsf/Lx¿ of] ;+ljwfg k|f/De ePkl5 sfod /xg] 5}gg\ . -@_ of] ;+ljwfg k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf ;+j}wflgs lgsfox¿ o;} ;+ljwfg adf]lhd :yfkgf ePsf] dflgg] 5g\ / k|rlnt sfg"g adf]lhd tL lgsfox¿df ljrf/fwLg /x]sf ljifox¿nfO{ lg/Gt/tf lbg o; ;+ljwfgn] jfwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g . ;+j}wflgs c+u / ltgsf kbflwsf/Lx¿nfO{ nf]stflGqs d"No dfGotf cg'¿k ;'wf/ ub}{ n}hfg cfjZos sfg"gL Joj:yf ul/g]5 . jt{dfg sfg"g nfu" /xg]M -!_ ljwfg ;ef tyf Joj:yfkLs ;+;båf/f eP u/]sf lg0f{o / sfd sf/afxL of] ;+ljwfg;Fu gaflemPsf] xb;Dd o;} ;+ljwfg adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5g\ . -@_ of] ;+ljwfg nfu" x'Fbfsf avt sfod /x]sf sfg"gx¿ vf/]h of ;+zf]wg geP;Dd sfod /xg]5g\ . t/ of] ;+ljwfg;Fu aflemPsf] sfg"g of] ;+ljwfg k|f/De ePsf] tLg dlxgfkl5 aflemPsf] xb;Dd :jtM cdfGo x'g]5 .

71

;+lIfKt gfd, k|f/De / vf/]hL ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ of] ;+ljwfgnfO{ æu0ftGq g]kfnsf] ;+ljwfg, @)^&Æ elgg] 5 . -@_ of] ;+ljwfg ;Djt\ b'O{xhf/ ;t;¶L h]i7 rf}w ut]jf6 k|f/De x'g]5 . -#_ of] ;+ljwfg hf/L eP kl5 g]kfnsf] cGt/Ld ;+ljwfg @)^# vf/]h x'g] 5 / ;f] ;+ljwfg jdf]lhd eP u/]sf] sfd o;} ;Djwfg jdf]lhd ePsf] dflgg] 5 .

72

cg';'lr ! s]Gb|, k|bz ] / :yfgLo ;/sf/x¿sf] clwsf/sf] ;"rLx¿sf] ljj/0f -5nkmnsf] nflu_ s]Gb| ;/sf/ ;'/Iff, d"b|f, k//fi6 lglt,;"kb{lu, /fHosf] l;df/]vf ,o"4sf] 3f]if0ff ,eG;f/, Eof6, cfos/, ljb]zL C0f, ;lGw–;emf}tf, gful/stf, cWofudg ,cGt/fli6o Aofkf/ / ljlgdo , s]lGb|o a}ls8,=s]lGb|o b"/ ;rf/, s]lGb|o x'nfs ,/]ndfu{, s]lGbo xjfO ;]jf, k/dfl0fs zltm ,vlgh pwf]u, /fhdfu{, 7"nf law"lts/0f k|b]z ;/sf/ Aoltmut cfos/ k|fb]lzs a}s, x"nfs , b"/ ;+rf/, ;8s, ;"/Iff , pwf]u, xjfO oftfoft, /]n , k"n cGt/ k|b]z Aofkf/, sd{rfl/ k|zfzg s[ifL ,k|fb]lzs law"lts/0f / ;xfos dfu{ cGt/ k|fb]lzs C0f, tyf ;fkl6 cGt/ k|fb]lzs b]jflg sfg'g / kmf}hbfl/ sfg'g k|fb]lzs efiff k|fb]lzs lzIff, :jf:Yo cGt/ k|fb]lzs / k|fb]lzs ;"/Iff k|fb]lzs / ;fa{hlgs ;/;kmfO k|fb]lzs ;/sf/sf] u7g, cbfntsf] ;+/rgf ;fdflhs ;"/Iff lglt :yfgLo ;/sf/ :yfgLo ;/sf/sf sfo{x?sf] ;"lr !_ /fhgLlts M;+u7g ;+/rgf kl/eflift ug]{, u7g ug]{, OsfO{sf] cfsf/ ;+Vof lgwf{/0f ug]{, lglt, lg0f{o, of]hgf, ah]6 agfpg] kfl/t ug]{, nfu' ug]{, d"Nof+sg / cg'udg ug]{, Ifdtf ljsf; ug]{, @_ ;fdflhs / ;f+:s[lts M k'/ftflTjs dxTjsf ;Dkbfsf] ;+/If0f, k|a4{g, eflifs Joj:yfkg—:yfgLo efiffsf] ;+/If0f, nf]kf]Gd'v efiffx?sf] ;+/If0f / k|a4{g, sfdsflh efiffsf] nf]stflGqs ljlwaf6 5gf}6, :yfgLo ;d'bfosf e]ife'iffsf] ;+/If0f, ;Da4{g, :yfgLo rf8kj{sf] k|a4{g, :yfgLo ljbf tf]Sg] #_ ljQLo M ;+ljwfg sfg'g adf]lhdsf If]qdf s/sf b/ tf]Sg], s/ p7fpg], /fhZj afF8kmfF8 afktsf] c+z k|fKt ug]{, cg'bfg k|fKt ug]{, ;dfgLs/0f cg'bfg k|fKt ug]{, afF8kmfF8 ug]{, ;fk6L / C0f lng ;Sg] -cGt/ / cfGtl/s_ $_ ;fdflhs ;]jf / ;'/Iff M jLdf ;'/If0f, a[4, ckfË, c;xfo, jfnjflnsf, plTkl8t ju{ ;d'bfosf] pTyfg ;DaGwL sfo{x? -;a} txsf ;/sf/;+usf] ;dGjo / ;xsfo{df_, k]G;g ljt/0f, %_ tYofFs ;+sng tyf Joj:yfkg M hGd, d[To', ljjfx, ;DaGw laR5]b, kfl/jfl/s nut -hfthfltut ljj/0f, 3/;+Vof, hg;+Vof, z}lIfs cj:yf, cfly{s cj:yf, /f]hufl/sf] cj:yf, ;DkQL ljj/0f / nut_ nufotsf Vital registration ;DaGwL ;"rgfx?, If]qleqsf] ljsf;sf] cj:yf, k"af{wf/sf] cj:yf, cflbaf/]sf] tYof+s ;"rgf /fVg] / k|ltj]bg ug]{ 73

^_

&_ *_ (_ !)_ !)_ !!_ !!_

!@_ !@_

!#_ !#_ !$_ !$_

k"af{wf/ ljsf; M :yfgLo ;/sf/ If]qleqsf :yfgLo ;8s, k'n, 3f]8]6f], uf]/]6f] af6f] lgdf{0f, :yfgLo gfdfs/0f, a;kfs{ lj;f}gL lgdf{0f Joj:yfkg, dgf]/~hg kfs{ lgdf{0f Joj:yfkg, vfg]kfgL, ;fj{hlgs wf/f lgdf{0f, 9n lgdf{0f, ;fgf ljB'lts/0f / cfjZos ljB't nfO{g k|zf/0f lj:tf/, ;fgf l;+rfO{, s'nf] gx/ lgdf{0f ;~rf/M :yfgLo b'/;+rf/ s]Gb|, x'nfs :yfkgf / ;~rfng s[lifM ljpm, ljhg, dn, ls6gfzs cf}ifwL, s[lif cf}hf/,ljz]if1tfsf] ;]jf k|bfg / Joj:yfkg kz';]jf ljsf; sfo{x? ug]{, dT:okfngM ljz]if1 ;]jf, cWoog, cg';Gwfg ug]{, lzIff M dfWolds lzIff;Dd M ljBfno :yfkgf :jLs[lt, vf/]lh, :yfgLo dfkb08 tof/L, lzIff ;]jf, cg'udg, kl/Iff ;~rfng, ef}lts k"af{wf/ lgdf{0f, afn lzIff, b'/ lzIff, k|f}9 lzIff, cgf}krfl/s lzIff ;DaGwL gLlt tyf sfo{qmd th'{df sfof{Gjog,d"NofFsg, cg'udg, lghL / ;fd'bflos ljBfno ;~rfngsf] cg'dlt, /]vb]v, cg'udg d"Nof+sg ug]{, :jf:Yo M :yfgLo -lhNnf, gu/, lgjf{rg If]q:t/Lo_ c:ktfn ;~rfng Joj:yfkg, :jf:Yo s]Gb|, ef}lts k"af{wf/ lgdf{0f, lgz'Ns k|fylds :jf:Yo ;]jf k|bfg, lghL c:ktfn, gl;{Ë xf]dsf] ;~rfng cg'dlt k|bfg, /]vb]v d"Nof+sg, cg'udg, kl/jf/ lgof]hgsf ;fwgx?sf] ljt/0f, /fli6«o vf]k ;~rfngdf ;xof]u, cfo'j]{lbs, xf]ldof]Koflys, o'gfgL, k|fs[lts lrlsT;f k4ltsf] k|a4{g ug]{, ;fdflhs Gofo M :jtGq dWo:ytf / d]nldnfk ;DaGwL lgsfosf] u7g, Joj:yfkgdf ;xof]u ug]{ cfjZos >f]t ;fwg ljlgof]hg, ;dfhdf k'g:yfkg ug]{, dgf]/~hg Mkfs{ lgdf{0f, v]n d}bfg cflb .

74

Related Documents

Uml
July 2020 31
Uml
October 2019 64
Uml
November 2019 50
Uml
May 2020 30