Possibilities Free Burma Project 2009 Part 5

Hueman Resource Development Program

HRDP

Possibilities Free Burma Project 2009/2010

Part- 5 Challenging on Future

Written By

Page

1

Si Thu

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program မာတိကာ

2

နိဒါန်း ငြိ မ်းချမ်းဳေးကိူ ဳှေးရှုဳော လူပ်ြန်းစဉ်။ စွမ်းအြ်အကျပ်အတည်းနေြ့် ေဘာ၀ပတ်ဝန်းကျြ်ဆူ ိ ြ်ော ပပဿနာများ။ တစစတိူ းပွါးလာဳနဳော ဆြ်းေဴ မွဴဳတမ ှု ပြဿနာများ။ လဲဦးဳေတိူ းတက်လာပခြ်းနေြ့် /ပြစ်ဳပါ်လာမည့် ရေအေင်းအပြစ်၊ စားနြ်ေိက ္ခာနှင့် ကျမ်းမာဳေး ပပဿနာများ။ ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ော စီ းပွါးဳေးမညီ မျှမ ှု အြ်အားကကီ းနိူြ်ြံေစ်များ ဳပါ်ဳပါက်လာပခြ်းနေြ့် အူပ်စူြွဴ ပ့ ခြ်း။ ပိူ မိူ ဆိူ းရွားလာေည့် အဳှေအလယ် ့ ပူ ိ ြ်းနှင့် အာရှအလယ်ြူ ိ င်း ငြိ မ်းချမ်းဳေးပြဿနာြျား။ ၂၁ ောစူအရစာြိူ င်း အဳှေ ့ - အဳနာက် စစ်အြ်အား၊ စီးပွါးဳေးအြ်အား ပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များ။ စစ်ဳအးကာလတစ်ေပ် အေွြ်ေစ်ပြြ့် ဳပါ်ဳပါက်လာဳနပခြ်း ။ နိဂူံး

Page

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program နိ ဒါန်း

လဲအ ့ ြွဴ အ ့ စည်း လဲမ ှု ပတ်ဝန်းကျြ် ြွံ ပ့ ြိးမ ှု အတွက် လဲေားဳတွ၌ တာဝန်ကူ ိ ယ်စီှေိကကပါ၏။ ဤေိူ့ တာဝန်ကူ ိ ယ်စီ ကိူ ယ်စီှေိကကသည်နှင့်အတူ လူသားတိူ့ ၏တာဝန်ယဲမ ှု အပိူ ြ်းဳတွေည်လည်း ဤကမ ္ဘာ၌ ခြိြ်းြျြ်းပြင်း၊ လွတ်လြ်ပြင်း၊ တေားြျှတပြင်း၊ တန်းတူညီ ပြင်း စသည့်ရလာက၌ရှိအြ်ရသာ ရလာကြါလတေားြျားစည်ြင်ေန်အလိူ့ ငှါ တပြည်းပြည်းနှင့် ြိူ ၍ြိူ ၍ လိူ အြ် လျှက်ှေိရြ၏။ ပမန်မာ့လဲ ့ အြွဴ အ ့ စည်း၌လည်း ြိူ ၍ြိူ ၍လိူ အြ်ှေိဳပ၏။ ပညာဟဲေည် အနတ ္တ ပဓါန ေဳဘာဳဆာြ်ပါ၏။ တနည်းအားပြင့် ရလာကသဂဂ ဟဟူဆိူ ရသာ ရလာကအကျိုး၊ လူအ ့ ြွဲ အ ့ စည်းအကျိုးရဆာင်ကူ ိ ရဆာင်ြါ၏။ ပညာဟဲေည် အတ ္တ ပဓါနေဳဘာမဳဆာြ်ရြ၊ (တနည်းအားပြင့် အတ ္တ သဂဂ ဟ ဟူဆိူ ရသာ ြိြိအကျိုးြျည်းသာကကည့်တတ်ရသာဝါဒီ ပြစ်၏။) ေိူ့ ဆူ ိ လျှြ် ပမန်မာနိူြ်ြံအပါအဝြ် ဤကမ ္ဘာ၌ ပြစ်ဳပါ်ဳန ဳော နိူ င်ငံတကာအနိဌာရူံအဳပခအဳနများေည် ပညာဟဲဳော အဳကကာြ်းတေားအဳပါ် အဳပခခံဳနဳကကာြ်း ဳတွ ့ေ မည်ပြစ်ပါ၏။ ပညာအားနည်းဳောေဲေည် ဦးဳဆာြ်ေဲမပြစ်နူ ိြ်ဳပ။ ထိူ့နည်းတဲ ပညာအားနည်းဳောလဲအ ့ ြွဴ အ ့ စည်းေည် စည်းလူံးပြင်းြရှိ၊ ထကကညီညွတ်ြ ှု ြရှိဘဲ အခက်အခဴ ပပဿနာဳပါြ်းများစွာပြြ့် ေြ်ဆူ ိ ြ်ဳနေမည်ော ပြစ်ဳပေည်။ စဉ်းစားဆြ်ပခြ်တူံတေား တနည်းအားပြြ့် ဝိဘဇ ္ဇ လမ်းစဉ် (ဗူဒ္ဓလမ်းစဉ်) အောောကိူ ဳဝြန်ပူ ိ ြ်းပခားဆြ်ေူံးေပ် နိူြ်မေော (သိူ့ ) ထိူ အဳလ့အကျြ့်မျိုးပြြ့် ပညာကိူ ဳလ့လာဳော ပညာကိူ ဆည်းပဲးဳော ပညာပြြ့်အေက်ဳမွးဳော ပူဂ ္ဂိုလ် များသည်သာ ရလာကအား ခငိ ြ်းြျြ်းရအာင် ရစာင့်ရရှာက်နူ ိ င်ရြြည်။ (ဗူဒ္ဓပမတ်စွာဘူေားှေြ်ဳတာ်၏အဆူံးအမများပြစ်ဳော ဓူဒ္ဒကနိကာယ်လာ ဓမ ္မ ပဒြါဠိရဒသနာရတာ်၌၎ြ်း၊ သူတ ္တ န်ြိဋကတ်ရတာ်လာ ကာလမေူတ်၌၎ြ်း ပညာကိူ အဳပခခံ၍ လမ်းည ွှန် ဆူံးမထားပါ၏။) ထိူ့ ဳကကာြ့် ပညာေည်ော ငြိ မ်းချမ်းဳေး၏ အဓိကအဳကကာြ်းတေားပြ် ပြစ်ပါ၏။ ပညာှေိမေကိူ ယ်ကျြ့်တေားှေိပါမည်၊ ကိူ ယ်ကျြ့်တေားှေိမေ ထိူ လဲအ ့ ြွဴ အ ့ စည်းေည် တိူ းတက်ပါမည် ထိူ့ ဳကကာြ့် အတတ်ပညာထက် အေိ ပညာက ပိူ ၍အဳေးကကီ းပါ၏။ အေိ ပညာပမြ့်မားေဲများေည် ဳလာကအား ငြိ မ်းချမ်းဳစလိူ ေဲ၊ ဳလာကအား တေားမျှတဳစလိူ ေဲ၊ ဳလာကအားြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်ဳစလိူ ေဲ တနည်းအားပြြ့် ထိူ ပူဂ ္ဂိုလ်တူ ိ့ ၏ အေက်ှေြ်ေပ်တည် ပခြ်းေည် ဳလာကအတွက်ောပြစ်ဳပ၏။ ထိူ လဲေားတိူ့ ၏ လဲအ ့ ြွဴ အ ့ စည်းအဳပါ် တိူ းတက်ဳစော၊ တိူ းတတ်ရစရကကာင်း လူပ်ဳဆာြ်ဳော လူပ်ြန်းတိူ့ ေည် ရလာက၌ အဳဟာေိ ကံ ပြစ်ရူ ိ း မှေိဳပ။ ဳလာကကိူ ဳကာြ်းဳအာြ်ကကိ းစားေဲ ဳလာကအတွက် အလူပ်လူပ်ဳောေဲများအား ဳလာကမေပပန်၍ ဳစာြ့်ဳှောက် ေွ ားရြလိ မ့ ်မည်။

ငြိ မ်း ချမ်း ဳေးကိူ ဳှေ းရ ှု ဳော လူပ်ြန်း စဉ်

ဳဒေဆိူ ြ်ောနိူြ်ြံဳေးအဳပခအဳနများ (Geography Politic, Geo-Politic) အြ်အားချိန်ခွြ်လျှာ ဳပပာြ်းလဴလာဳော ကမ ္ဘာ့နိူြ်ြံဳေးနှင့် စီးြွါးရေး အဳပခအဳနများ။ စွမ်းအြ်အေြ်းအပမစ် (ရူြ်ကကင်းရလာင်စာ) ပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု /တြ်ပူ ိ့ မ ှု အား လက်နက်အေွ ြ်အေူံးပပလာပခြ်း ။ အာှေစီးပွါးဳေးအြ်အားဳကာြ်းမွန်လာပခြ်း ။ ှေရူ၊ တရူတ်၊ အိန္ဒိယတိူ့ စဲပါအြ်အားကကီ းနိူြ်ြံများ ပြစ်ဳပါ်လာပခြ်း။ အဳမေိကန်၊ ဉဳောပ မဟာမိတ်နူ ိြ်ြံများ၏ နိူြ်ြံဳေးဩဇာအာဏာကျဆြ်းလာပခြ်း ။ ပမန်မာနိူြ်ြံေည် စူစူဳပါြ်း လဲဦးဳေေန်းဳပါြ်း (၃၀၀၀) ြန်ဳ ့ ကျာ်ှေိဳော ဳတာြ်အာှေ၊ အဳှေအာှ ့ ေ နေြ့် အဳှေဳတာြ် ့ အာှေ စေည့် နိူြ်ြံများနေြ့် နယ်ဳပမချြ်း ဆက်စပ်လျှက်ှေိပခြ်း ။ H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

3

ငြိ မ်းချမ်းဳေးကိူ အဳပခခံဳော နိူြ်ြံဳေးလူပ်ြန်းစဉ်ဆူ ိ ေည်မော ဳအာက်ပါအချက်များအဳပါ် အဳပခခံ၍ လူပ်ဳဆာြ် ေြ့်ဳော လူပ်ြန်းစဉ်ပြစ်ပါ၏-

Hueman Resource Development Program စေည့် အချက်များကိူ အဳပခခံ၍ ကြန်ဳတာ်တူ ိ့ လူပ်ဳဆာြ်ေမည့် နိူြ်ြံဳေးလှုပ်ှေားမ ှု များကိူ ပွြ့်လြ်းပမြ်ော ထြ်ောရသာ စူစည်းကျစ်လစ်ခူ ိ ြ်မာဳောအြ်အားပြြ့် နိူြ်ြံဳေးအဳပပာြ်းအလဴ ပြစ်စဉ်အတွြ်း ဳအာြ်ပမြ်စွာပြြ့် ပြတ် ဳကျာ်နူ ိြ်ေန်ပြစ် ြါ၏။

အနာဂတ် စိန်ဳခါ်မ ှု များ

ပမန်မာနိူြ်ြံအနာဂတ်အား ဳမျှာ်ကကည့်ော၌ အခက်အခဴ များ ဳပမာက်ပမားစွာကိူ ေြ်ဆူ ိ ြ်ေအူံးမည်မော အမေန်ပြ်ပြစ်ပါ ေည်။ ေိူ့ ဳော် ေဘာ၀ဳဘးအန ္တောယ်ကျဳောက်ေည့် အခက်အခဴ မေလွဴ၍ ကျန်မည့်ေည့်အခက်အခဴ မျိုးကိူ မဆိူ လဲေားတိူ့ ၏ စွမ်းအားပြြ့် ဳပြှေြ်းနိူြ်ပါ၏။ အေည်အချြ်းှေိြိူ့ ောလိူ ပါေည်။ အနာဂတ်၌ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည့်အခက်အခဴ များေည် ပမန်မာတစ်နူ ိြ်ြံတည်း ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည်မဟူတ်ပါ၊ ကမ ္ဘာနေြ့်အဝန်း ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည်ောပြစ်ပါေည်။ တနည်းအားပြြ့် ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ော စိန်ဳခါ်မ ှု လည်းပြစ်ပါ၏။ မျက်ဳမောက်နေြ့် အနာဂတ်၌ စိန်ဳခါ်ဳနဳော အချက်များ -

အထက်ဳြါ်ပပပါအဳပခအဳနများေည် ပမန်မာနိူြ်ြံအပါအဝြ် ကမ ္ဘာနေြ့်အဝန်း ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည့် ပပဿနာများ ပြစ်ပါေည်။ ပမန်မာနိူြ်ြံအဳနပြြ့် လာမည့် (၁၀)နေစ်အတွြ်း အချို ့ပပဿနာများအား တိူ က်ရူ ိ က်ဳော်၎ြ်း၊ ေွ ယ်ဝူ ိ က်၍၎ြ်း ေြ်ဆူ ိ ြ်ေြိူ့ ှေိပါ၏။ အနာဂတ်၌ကကံဳတွ ့ပပဿနာများေည် တစ်နူ ိြ်ြံတည်းဳပြှေြ်းဳဆာြ်ရွက်နူ ိြ်ဳော အဳပခအဳနမျိုးမှေိဳပ။ ဳဒေတစ်ခူအတွြ်း ေက်ဳောက်မည့် ပူံစံမျိုးပြစ်ဳောဳကကာြ့် မိမိ၌ဘာမျှမယ်မယ်ေေမှေိပါက ေဲများဳနာက်လူ ိ က်၊ ေဲများ ကကိ းဆွဴောက၊ ခိူ ြ်းောလူပ်ေမည့် အဳပခအဳနမျိုးပြစ်ပါလိ မ့ ်မည်။ ထိူ့ဳကကာြ့် ပမန်မာ့အဳေးကိူ လှုပ်ှေားဳဆာြ်ရွက်မည့် ပူဂ ္ဂိုလ်တူ ိ့ ေည် ောမန်အဳတွး၊ ေမန်ကာ ှေန်ကာ လူပ်၍ မေပါ။ လက်ေီးလက်ဳမာြ်းတန်းရူံနေြ့်လည်း မေနိူြ်ပါ။ လက်နက်စွဴကူ ိ ြ်ဳတာ်လေန်မေေမယ် (ေိူ့ ) လက်နက်နဴခ ့ ျမေေမယ် ဆိူ ငပီ း ဟိူ ဳနောတစ်စူ၊ ဒီဳနောတစ်စူနေြ့် “ြါ့ဳလေြါထိူ း ပဴ ခဲးဳောက်ဳောက်” ဆိူ ငပီ းလူပ်ဳနကကအူံးမယ်ဆူ ိ ေြ်လည်း ပိူ ၍ဳဝးေွ ား ြိူ့ ောပြစ်ပါလိမ့်မည်။ ထိူ့ ဳကကာြ့် မည်ေည့်အလူပ် မည်ေည့်နည်းပြြ့်လူပ်လူပ် ဳလနဴလ ့ ူ ပ်၍မေဳပ။ “၀” မှေိဘဴ နဴဳ ့ တာ့ “ဝိ” လူပ်၍ေမည် မဟူတ်ဳပ။ ဆိူ ြ်ောဆိူ ြ်ောတိူ့ ကူ ိ များများဳလ့လာ၍ များများလူပ်မေ တန်ောကျဳပလိမ့်မည်။ တြန် “ေဲလူပ်တာလည်း မဟူတ်ဘဲး” “ကိူ ယ်လည်း မလူပ်နူ ိြ်ဘဲး”ဆိူ ေြ်လည်း တိူ ြ်းပပည်ပူ ိ ၍အဳပခအဳနဆိူ းေွား နိူြ်ပါေည်။ ထိူ့ဳကကာြ့်ငြိ မ်းချမ်းဳေးကိူ အဳပခခံ၍ လဲေားဳတွပြစ်လူ ိ့ အမေားဳတွှေိနိူြ်ပါေည်။ ပမတ်စွာဘူေားအစှေိဳော ေဟန ္တာအှေြ်ေဲပမတ်များ၊ ခောစ်ယာန်ဘာောကိူ တည်ဳထာြ်ဳော (Jesus Christ)၊ အစ ္စ လာမ်ဘာောထဲဳထာြ်ဳော H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

4

စွမ်းအြ်အကျပ်အတည်းနေြ့် ေဘာ၀ပတ်ဝန်းကျြ်ဆူ ိ ြ်ော ပပဿနာများ။ တစစတိူ းပွါးလာဳနဳော ဆြ်းေဴ မွဴဳတမ ှု ပြဿနာများ။ လဲဦးဳေတိူ းတက်လာပခြ်းနေြ့် /ပြစ်ဳပါ်လာမည့် ရေအေင်းအပြစ်၊ စားနြ်ေိက ္ခာနှင့် ကျမ်းမာဳေး ပပဿနာများ။ ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ော စီ းပွါးဳေးမညီ မျှမ ှု အြ်အားကကီ းနိူြ်ြံေစ်များ ဳပါ်ဳပါက်လာပခြ်းနေြ့် အူပ်စူြွဴ ပ့ ခြ်း။ ပိူ မိူ ဆိူ းရွားလာေည့် အဳှေအလယ် ့ ပူ ိ ြ်းနှင့် အာရှအလယ်ြူ ိ င်း ငြိ မ်းချမ်းဳေးပြဿနာြျား။ ၂၁ ောစူအရစာြိူ င်း အဳှေ ့ - အဳနာက် စစ်အြ်အား၊ စီးပွါးဳေးအြ်အား ပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များ။ စစ်ဳအးကာလတစ်ေပ် အေွြ်ေစ်ပြြ့် ဳပါ်ဳပါက်လာဳနပခြ်း ။

Page

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Hueman Resource Development Program (Mohammed) တိူ့ ေည်ပြ် ခွြ့်လ ွှတ်ပခြ်း၊ ေည်းခံပခြ်းတိူ့ ပြြ့် လဲေားဳတွအဳပါ်၌ ဳမတ ္တ ာပြြ့်တေား ပပဆူံးြဳပးခဴ့ ကကပါေည်။ ဆိူ လိူ ေည်မော ကြန်ဳတာ်တူ ိ့ အားလူံး အမေားဳတွကိူ လက်ခံြိူ့ နေြ့် ပပန်လည်ပပပပြ်ေန် ဝိူ ြ်းဝန်း ကကိ းစားြိူ့ လူ ိ အပ်ြါ၏။ ကမ ္ဘာဳပါ်၌ ပမန်မာတစ်နူ ိြ်ြံတည်းှေိေည်မဟူတ်ပါ၊ ပမန်မာနိူြ်ြံေည် ပြ်လယ်ဳတွပတ်လည်ဝူ ိ ြ်းဳနဳော ကြန်းနိူြ်ြံ လည်းမဟူတ်ပါ၊ အတန်အေြ့်ကျယ်ဳပပာလေဳော ပြ်လယ်ကြ်းရိူ းတန်းနေြ့် (၅)နိူြ်ြံဳော နိူြ်ြံတိူ့ နေြ့်လည်း နယ်နမိတ် ဆက်စပ်ဳနဳော ပထဝီအရနအထားနေြ့် အနာဂတ်ကူ ိ ရှုဳထာြ့်အမျိုးမျိုးမေဳန၍ ပူံဳြါ်ဳတွး၍ ဳဆွ းဳနွးြိူ့ လည်း လိူ အပ်ပါ၏။ ပမန်မာနိူြ်ြံ၏ပထဝီဝြ်အဳနအထားသည် ဳလ့လာကကည့်ပါက ကမ ္ဘာ၌ အထဲးပခားဆူံးအဳပခအဳနတစ်ေပ်ှေိပါ၏။

Bhutan Population: 0.7 Million Nepal Population: 29 Millions India Population: 1200 Millions Bangladesh Population: 153 Millions Cambodia Population; 13.6 Millions Vietnam Population; 86 Millions

China Population: 1322 Millions

Laos Population: 66 Millions Thailand Population: 65 Millions Philippines Population: 97 Millions Singapore Population: 4 Millions Brunei Darussalam;

ပမန်မာနိူြ်ြံနေြ့် နယ်နမိတ်ပခြ်း ထိ စပ်ဳနဳော နိူြ်ြံ (၅) နိူြ်ြံအတွြ်း၌ ှေိဳော လဲဦးဳေေည်3.8စူMillions စူဳပါြ်း Indonesia Population: 240 Millions

Malaysia Population: 27 Millions

Page

5

ေန်းဳပါြ်း (၂၈၀၀) ခန်ှ ့ ေိဳနပါေည်။ ဤအရေအတွက်သည် ကြ ္ဘာ့လူဦးရေစူစူရြါင်း၏ ထက်ဝက်ြန်ရ ့ ှိြါ၏။ စီးြွါးရေးရေးကွက်အပြင်ပြင်ကကည့်ြါက လူဦးရေထူထြ်ရသာဧောြရေးကွတ်ကကီ းနှင့် ဆက်စြ်လျှက် ရှိရသာ နိူ င်ငံပြစ်ြါ၏။ ဤကဲ့ သိူ့ သဘာ၀အရနအထားရှိရသာနိူ င်ငံ ကြ ္ဘာရြါ်တွင် ပြန်ြာနိူ င်ငံတနိူ င်ငံတည်းသာရှိရြ၏။ ထိူ့ ပြင်အဳှေဳတာြ် ့ အာှေနိူြ်ြံများအေြ်း (ASEAN) ၌ စူစူဳပါြ်းလဲဦးဳေ (၆၀၀) ေန်းခန်ှ ့ ေိပါ၏။ ပမန်မာနိူြ်ြံ၏ ေဘာ၀ပထဝီ အဳနအထားေည်၎ြ်း၊ စီ းပွါးဳေးအြ်အား တိူ းတက်ကကီ းထွ ားလာဳနဳော အိန္ဒိယနေြ့် တရူတ် နေစ်နူ ိြ်ြံ အကကားတည်ှေိဳနမ ှု တိူ့ ဳကကာြ့်၎ြ်း၊ အဳှေအှ ့ ေ ၊ အဳှေ ့ဳတာြ်အာှေနိူြ်ြံများနေြ့် ဳတာြ်အာှေ၊ အဳှေ ့အလယ် ပိူ ြ်းဳဒေ၊ ဉဳောပနိူြ်ြံများနေြ့် ကူန်းလမ်းဆက်စပ်ဳပးနိူြ်ဳော အဳပခအဳနတိူ့ ေည်၎င်း အနာဂတ်ပမန်မာနိူြ်ြံနေြ့် ဳဒေဆိူ ြ်ော နိူြ်ြံများ အကကား၌ -

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program 1. 2. 3. 4.

စီးပွါးဳေးြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်မ ှု အတွက် အဳထာက်အကဲပြစ်ဳစပခြ်း ။ ပြ်လယ်ဳေလမ်းေူံးစွဴ မ ှု အား ဳလျာ့ချနိူြ်၍ ကူန်းလမ်းအေူံးပပ နိူြ်၍ ကူန်စည်စီးဆြ်းမ ှု ပိူ မိူ ပမန်ဆန်ပခြ်း။ အဳှေ ့ / အရနာက်ယဉ်ဳကျးမ ှု များ ပိူ မိူ ၍ ဆက်စြ်ြံ ွ ပ့ ြိးတိူ းတက်လာဳစပခြ်း ။ ကမ ္ဘာ့အဳှေန့ ေ ြ့်အဳနာက် နိူြ်ြံများအကကား စီ းပွါးဳေး၊ နိူြ်ြံဳေးနေြ့် လူံပခံဳေး အဳပခအဳနတိူ့ ကူ ိ ဟန်ချက်ညီ ထိ န်းညေိဳပး ထားနိူြ်ပခြ်းနေြ့် ကမ ္ဘာ့ငြိ မ်းချမ်းဳေးအတွက် အဳထာက်အကဲပပဳစပခြ်း ။ 5. ပမန်မာနိူြ်ြံ ပပည်ေဲများ အလူပ်အကိူ ြ်နေြ့် စီ းပွါးဳေး၌ အခွြ့်အလမ်း အများအပပား ေှေိခံစားေပခြ်း။ စေည့်အားပြြ့် အကျိုးဳကျးဇဲးများစွာ ေှေိနိူြ်ပါ၏။ ဤကဴ့ ေိူ့ အနာဂတ်အလားအလာဳကာြ်းများ ှေိဳနဳော တိူ ြ်းပပည်၊ ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေ၏ ထက်ဝက်ဳကျာ်ခန်ှ ့ ေိဳော နယ်ဳပမနေြ့် နယ်နမိတ်ချြ်းထိ စပ်ဳနဳော ကမ ္ဘာဳပါ်ှေိ တစ်နူ ိြ်ြံတည်းဳော နိူြ်ြံပြစ်ဳောဳကကာြ့်လည်း အဳပခအဳန ဳကာြ်းများအား ေှေိခံစားနိူြ်ေည့် အခွြ့်အလမ်းများမဆူံးရှုံးဳစေန် အနာဂတ် ပမန်မာ့နိူြ်ြံဳေးအဳပခအဳနများကိူ ရှုဳထာြ့် ြျိုးစူံမေ တွက်ချက်ဳလ့လာ၍ လှုပ်ှေားဳဆာြ်ရွက်ေန်လူ ိ အြ်ပါ၏။ ထိူ့ဳကကာြ့်ပြ် အထက်၌တြ်ပပခဴ့ ဳော လူပ်ြန်းများကိူ ၎ြ်း၊ ဳှောြ်ေန်ဳဆာြ်ေန်အချက်များကိူ ၎ြ်း ဝိူ ြ်းဝန်းလူပ် ဳဆာြ်မေော အနာဂတ်၌ ပမန်မာနိူြ်ြံ၏ အလားအလာေည် ငြိ မ်းချမ်းောယာဳပလိ မ့ ်မည်ပြစ်ပါေည်။ မည်ေူ ိ့ ပြ်ဆူ ိ ဳစ ပမန်မာနိူြ်ြံအပါအဝြ် ကမ ္ဘာ့နိူြ်ြံများေည် အထက်၌ဳြါ်ပပခဴ့ ဳော အနာဂတ်စိန်ဳခါ်မ ှု များကိူ မူချကကံဳတွ ့ေပါလိမ့်မည်။ ဤစိန်ဳခါ်မ ှု များနေြ့်ပတ်ေက်၍ အကျဉ်းတြ်ပပေွ ားပါမည် -

က/ စွမ်း အြ်အကျပ်အတည်း နေ ြ့် ေဘာ၀ပတ်ဝန်း ကျြ်ဆူ ိ ြ်ေ ာ ပပဿနာများ နေစ်ဳပါြ်း (၅၀) အတွြ်း ကမ ္ဘာ့နေြ့်အဝန်း စွမ်းအြ်ေူံးစွဴ မ ှု ဂေပ်ပူံ

ဳေနံ

ဳကျာက်မီးဳေွး

နေစ်ဳပါြ်း(၄၀)အတွြ်း ၁ဆခွဴ ဳကျာ်တူ ိ းတက် လာပခြ်း

နေစ်ဳပါြ်း(၄၀) အတွြ်း ၂ဆဳကျာ်တူ ိ းတက်လာပခြ်း

ဂတ်စ်

နေစ်ဳပါြ်း(၄၀) အတွြ်း၂ ဆတိူ းတက် လာပခြ်း

ပပပပြ်ထူတ်လူပ်မ ှု နေစ်ဳပါြ်း(၄၀)အတွြ်း အနည်းြယ်တူ ိ းတက် လာပခြ်း

Page

နေစ်ဳပါြ်း(၄၀)အတွြ်း အနည်းြယ်ော တိူ းတက်

6

နဲ ကလီး ယားစွမ်း အြ်

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program ဳဒေကကီ းများအလိူ က် ကမ ္ဘာ့ရူပ်ကကြ်းဳလာြ်စာထူတ်လူပ်မ ှု ဂေပ်ပူံ

အာှေ/ေမူဒ္ဒောဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုနည်း ဉဳောပ၊တရူတ်၊ ဂျပန်ေူ ိ့ တြ်ပူ ိ့

အာြေိကဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုနည်း အဳမေိက/ဉဳောပေိူ့ တြ်ပူ ိ့

အာှေအဳှေ ့အလယ်ပူ ိ ြ်းဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုနည်း အဳမေိက/ဉဳောပ/ဂျပန်/တရူတ် /ကိူ ေီးယား ေိူ့ တြ်ပူ ိ့

ဳပမာက်အဳမေိကဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုများ အာှေအဳှေအလယ် ့ ပူ ိ ြ်းမေ တြ်ေွြ်း

ဳတာြ်အဳမေိကဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုညီမျှ ပိူ လျှံတြ်ပူ ိ့ ဉဳောပဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုများ အာှေအဳှေအလယ် ့ ပူ ိ ြ်းနေြ့် ရူှေမေတြ်ေွြ်း

ရူှေ/ဉဳောပအာှေအတွြ်းပိူ ြ်းဇူံ ထူတ်လူပ်မှုထက်/ေူံးစွဴ မှုနည်း ဉဳောပ/တရူတ်/ကိူ ေီးယား

Page

7

အထက်၌ဳြါ်ပပခဴ့ ေည့်အတိူ ြ်း ကမ ္ဘာ့၌ ရူပ်ကကြ်းဳလာြ်စာ (ဳေနံ /ဳကျာက်မီးဳေွး/ ေဘာ၀ဓါတ်ဳြွ )့ ထူတ်လူပ် မ ှု ေည် တိူ းတက်လာခဴ့ ဳော်လည်း ေူံးစွဴ မ ှု ေည် နေစ်ဳပါြ်းဳလးဆယ်အတွြ်း ၂ဆတိူ းတက်ခဴ့ဳကကာြ်းဳလ့လာဳတွ ့ှေိ ေပါေည်။ ကမ ္ဘာ့ ဳေနံ ထူတ်လူပ်ေ ာဇူံ များ

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program ကမ ္ဘာ့ဳေနံ ထူတ်လူပ်မ ှု /ေူံးစွဴ မ ှု နေြ့် ဳပမဳအာက်ကျန်ှေိဳနဳေးဳော ဳေနံ ပမာဏနေြ့် ဆက်လက်ထူတ်လူပ်နူ ိြ်ဳေးဳော (နေစ်) အကန်အ ့ ေက်ပပ ဇယား

Country

Reserves တနေစ်ထူတ်လူပ်မှု

Production တစ်ေက် ထူတ်လူပ်မှု

Reserve life လက်ကျန်

နိူြ်ြံ

109 bbl

109 m3

106 bbl/d

103 m3/d

ဆက်လက်ထူတ်လူပ်နူ ိြ်ဳေးဳော (နေစ်)အကန်အ ့ ေက်

Saudi Arabia

267

42.4

10.2

1,620

72

Canada

179

28.5

3.3

520

149

Iran

138

21.9

4.0

640

95

Iraq

115

18.3

2.1

330

150

Kuwait

104

16.5

2.6

410

110

United Arab Emirates

98

15.6

2.9

460

93

Venezuela

87

13.8

2.7

430

88

Russia

60

9.5

9.9

1,570

17

Libya

41

6.5

1.7

270

66

Nigeria

36

5.7

2.4

380

41

Kazakhstan

30

4.8

1.4

220

59

United States

21

3.3

7.5

1,190

8

China

16

2.5

3.9

620

1

Qatar

15

2.4

0.9

140

46

Algeria

12

1.9

2.2

350

15

Brazil

12

1.9

2.3

370

14

Mexico

12

1.9

3.5

560

9

Total of top seventeen reserves

1,243

197.6

63.5

10,100

54 ကမ ္ဘာလူံးအတိူ ြ်းအတာအေ ဳလာြ်စာပမာဏေည် ဳနာြ် နေစ်(၅၀) ထိောှေိပါေည်။

Notes: 1 Reserve to Production ratio (in years), calculated as reserves / annual production. Bbl = Billions of Barral , m = Cubit meter , bbl/d = Billions of Barral/a day, m /d = Billions of Cubit Meter/a day

အထက်ဳြါ်ပပပါဇယားအား ဳလ့လာကကည့်ပါက ဳေနံ နေြ့်ရူပ်ကကြ်းဳလာြ်စာ ထူတ်လူပ်နူ ိြ်မ ှု ေည် အနာဂတ် လဲဦးရေ တိူ းတက်မ ှု နှုံးနေြ့် နှုိင်းယှဉ်ြါက လိူ အပ်ချက်ကကီ းမားလာမည်မောအမေန်ပြ်ပြစ်ပါေည်၊ ေိူ့ ဳော် ဳလ့လာတိူ ြ်းထွ ာတွက်ချက် မ ှု များအေ အများဆူံး ဳနာက်ထပ်ထူတ်လူပ်ဳပးနိူြ်ဳော ပမာဏမော အနေစ် (၅၄)နေစ်စာ ပမာဏောှေိပါေည်။ တြန် အဳနာက်စက်မ ှု နိူြ်ြံများနေြ့် စက်မ ှု နိြ်ြံများ၏ လိူ အပ်ချက်ပမာဏေည် ပိူ မိူ လာမည့် အဳပခအဳနှေိဳော ဳကကာြ့်၎ြ်း၊ နဲကလီ းယားစွမ်းအြ်အား ပိူ မိူ ကျယ်ပပန်စ ့ ွာအေူံးပပ နိူြ်ေန်မလွ ယ်ကဲဳေးဳောဳကကာြ့်၎ြ်း၊ ဆြ်းေဴ ဳောနိူြ်ြံ များ၌ လိူ အပ်ဳောစွမ်းအြ်ဳလာြ်စာ လူံဳလာက်မ ှု မှေိဳောဳကကာြ့်၎ြ်း၊ ပညာဳေးနေြ့် နည်းပညာြွံ ပ့ ြိးမ ှု ဳခတ်ဳနာက်ကျ H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

8

3

Page

3

Hueman Resource Development Program ကျန်ဳနဳောဳကကာြ့်၎ြ်း ေစ်ဳတာများကိူ ဆက်လက်ခူတ်လေဴအေူံးပပဳနေအူံးမည်ပြစ်ဳောဳကကာြ့် ေဘာ၀ပတ်ဝန်းကျြ် ပျက်ဆီးမ ှု နေြ့် ေဘာ၀ဳဘးအန ္တောယ်များ ဆက်လက်ကျဳောက်နူ ိြ်ဳောအဳပခအဳနများ ပြစ်ဳပါ်ဳနမည်ပြစ်ပါ၏။ ဤစိန်ဳခါ်မ ှု ေည် ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ောပြစ်ဳောဳကကာြ့် ကမ ္ဘာနေြ့် ပဲးဳပါြ်းလက်တွဴဳဆာြ်ရွက်နူ ိြ်မေော အကျိုးှေိမည် ပြစ်ပါေည်။ ထိူ ေိူ့ ကမ ္ဘာနေြ့် ေြ်ဳဘာြ်တန်း၍ ကမ ္ဘာ့အဳေးကိ စ ္စ ကိူ ဳပြှေြ်းနိူြ်ြူ ိ့ ပမန်မာဳတွပညာများများတက်မေ များများ ဳလ့လာ၍ ပြစ်နူ ိြ်ဳပခအဳပြများကိူ ကကိတြ်စဉ်းစားထားနိူြ်မေ ဳတာ်ောကျမည်ပြစ်ပါေည်။ ြျက်ရြှာက် ပြန်ြာနိူ င်ငံ၌၏ ရပြရအာက်/ရေရအာက် ရူြ်ကကင်းရလာင်စာ စွြ်းအင်အေင်းအပြစ်ြှာ အဓိကအားပြင့် သဘာ၀ဓါတ်ရငွ ့သိူ က်ြင်ပြစ်ြါ၏။ ၁၉၉၈ ြူနှစ်ြှစတင်၍ ပြန်ြာနိူ င်ငံြှ ထွက်ရှိရသာသဘာ၀ဓါတ်ရငွ ့အား ြထြဦးဆူံး ထိူ င်းနိူ င်ငံသိူ့ တင်ြူ ိ့ ရောင်းြျြဲ့ ြါ၏။ ၂၀၀၂ ြူနှစ်၌ သဘာ၀ဓါတ်ရငွ ့တင်ြူ ိ့ ြ ှု ြှ ေရှိရသာ ဝင်ရငွ သည် အရြေိကန်ရဒါ်လာ သန်းရြါင်း (၈၄၆) သန်းထိရှိြဲ့ ြါ၏။ ပြန်ြာနိူ င်ငံ၏ သဘာ၀ဓါတ်ရငွ ့သိူ က်ြြာဏသည် ရလာရလာဆယ်အားပြင့် ရနာင်နှစ်ရြါင်း (၁၅၇) နှစ်ထိထူတ်လူြ်နူ ိ င်ရသာ အတိူ င်းအတာရှိြါ၏။ ဤသည်ြှာသဘာ၀ဓါတ်ရငွ ့တြူတည်းပြစ်ြါ၏။ အပြား ရေနံ နှင့် ရူြ်ကကင်းရလာင်စာြျားလည်း အတန်အသင့်ရှိလည်းရှိရနြါ၏။ ဆိူ လိူ သည်ြှာ ပြန်ြာနိူ င်ငံအရနပြင့် အနာဂတ်၌ စွြ်းအင်အေင်းအပြစ်ဆူ ိ င်ော ပြဿနာြရှိနိူ င်ရသာ်လည်း တိူ င်းပြည်အတွက်ြူ ိ ၍ အကျိုးရှိရအာင် ရဆာင်ရွက် ေန်လူ ိ ြါ၏။ တနည်းအားပြင့် ပြန်ြာနိူ င်ငံအနာဂတ်၏ ြိူ့ ကူန်ြျားသည် ရေ၊ ဆန်/စြါး၊ လယ်ယာထွက် ကူန်ြစ ္စ ည်းြျားနှင့် အစားထိူ းစွြ်းအင်ရလာင်စာြျားအား ြန်တီးတီထွင်ထူတ်လူြ် တင်ြူ ိ့ နူ ိ င်ရအာင်ကကိးြြ်းရဆာင်ရွက်ြါက ပြန်ြာနိူ င်ငံ အနာဂတ်သည် အလွန်ရအးြျြ်းသာယာရစနိူ င်ြါလိြ့်ြည်။ အဘယ့်ရကကာင့်ဆိူ ရသာ် ပြန်ြာနိူ င်ငံြတ်ဝန်းကျင်၌ အစား အစာနှင့် စွြ်းအင် ရလာင်စာြျား အလွန်လူ ိ အြ်ရနရသာ လြ်းြန်းဆက်သွယ်ရေးရကာင်းအြျက်အပြာကျရသာ ဧောြရေး ကွက်ကကီး ရှိရနရသာရကကာင့်ြင်ပြစ်ြါ၏။ ခ/ တစစတိူ းပွါးလာဳနဳော ဆြ်း ေဴမွဴဳတမ ှု ပြဿနာများ ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေစူစူဳပါြ်းေည် (၆၇၃၉၀၆၇၉၂၄) (နိူဝြ်ဘာ ၂၀၀၈ ထိ ဳနာက်ဆူံးစာေြ်းဇယားအေ) ှေိေွ ားငပီ ပြစ်၏။ ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေတိူ းနှုံးမော

Population by Year 8 7 6 5 4 Population by Year 3 2 1 0 1960

1970

1980

1990

2000

2010

Page

9

1950

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေတိူ းနှုံး ဳမွးြွါးနှုံး ဳေဆူံးနှုံး

= ၁.၂ % = ၂၀.၁၈/၁၀၀၀ = ၈.၂၃/၁၀၀၀

(၂၀၀၈ စာေြ်းဇယား) ။ ။

ဳြါ်ပပပါစာေြ်းဇယားများအေ အနာဂတ်၌လဲဦးဳေတိူ းတက်များလာမ ှု ေည် လက်ှေိ တိူ းနှုံး ၁.၂ % အတိူ ြ်း ပူံမေန် ဆက်ေွားမည်ဆူ ိ ပါက လာမည့် ၂၀၅၀ ခူနေစ်၌ ကမ ္ဘာ့စူစူဳပါြ်း လဲဦးဳေေည် ေန်းဳပါြ်း (၉၀၀၀ - ၁၀၀၀၀) အကကား၌ ှေိမည်ပြစ်ပါ၏။ ထိူ့ဳကကာြ့် တိူ းတက်လာဳောလဲဦးဳေနေြ့် ညီ မျှမည့် အစားအစာ၊ ဳနစော၊ အလူပ်အကိူ ြ်၊ ပညာဳေး၊ ကျမ်းမာဳေး စွမ်းအြ်ဳလာြ်စာ စေည်အားပြြ့် လိူ အပ်ချက်ဳတွေည် ပိူ မိူ များပပားလာမည်ပြစ်ပါ၏။ ယဳန့မျက်ဳမောက် အဳပခအဳန၌ ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေ၏ ထက်ဝက်ဳကျာ် ေန်းဳပါြ်း (၃၀၂၅) ေည် တဳန့လျှြ် လူပ်အားခ (၂) ဳဒါ်လာခန်ေ ့ ာေှေိပါဳေးေည်။ ထိူ့ဳကကာြ့် ကမ ္ဘာ့လဲဦးဳေ၏ ၁/၆ ောခိူ ြ်နှုံးေည် အစားအစာ၊ ဳေနေြ့် ဳဆးဝါး/ကျမ်းမာဳေးဆိူ ြ်ော အခက်အခဴ များ နေြ့် ကကံဳတွ ့ဳနေပါ၏။ ေိူ့ ဆူ ိ လျှြ် အနာဂတ်၌ ပိူ မိူ ဆိူ းရွားဳော အဳပခအဳနများ ပြစ်ဳပါ်လာနိူြ်စောှေိပါေည်။ မျက်ဳမောက် ကကံဳတွ ့ဳနေဳော အဳပခအဳနမျိုးအား မည်ေည့် နိူြ်ြံများေည့် အြျားဆူံးကကံဳတွေမည်နည်းဟဲေည့် အဳမးအား စဉ်းစား ော၌ 1. 2. 3. 4. 5. 6.

ြညာရေး အားနည်းရသာနိူ င်ငံြျား။ လဲဦးဳေထဲဳပပာဳောနိူြ်ြံများ။ မျက်ဳမောက်ဆြ်းေဴ ဳနဳောနိူြ်ြံများ။ စိူ က်ပျိုးဳေးအားနည်းဳောနိူြ်ြံများ။ ေဘာ၀ဳဘးအန ္တောယ် မကကာခဏကျဳောက်တတ်ဳောနိူြ်ြံများ။ စစ်ပြစ်ဳနဳော/စစ်ဒဏ်ခံစားေဳော နိူြ်ြံများ ဟဲ၍ဳယဘဲယျ ခန်မ ့ ေ န်းနိူြ်ပါ၏။

ပမန်မာနိူြ်ြံအဳနနေြ့် အထက်ဳြါ်ပပပါ အဳပခအဳနဆိူ းများမေ ဳှောြ်ှေားနိူြ်ေန် ဝိူ ြ်းဝန်းကကိ းစားြိူ့ လူ ိ အပ်ပါ၏။ အနာဂတ်ေည် ကကိ တြ်တွက်ဆနိူြ်ဳော အဳပခအဳနမျိုးများလည်းှေိေည်ပြစ်၍ ကကိ တြ်လူပ်ဳဆာြ်ေမည့် အလူပ်များ၊ စီမံကိန်းများ ဳေးဆွဴ၍ ပပြ်ဆြ်ကကြိူ့ လူ ိ အပ်ပါ၏။ ပမန်မာဳတွကကိတြ်မပပြ်ဆြ်ခဴ့ဳောဳကကာြ့် ယဳန့အပြစ်မျိုးနေြ့် ကကံဳတွ ေ့ ပခြ်းပြစ်ေည်ဆူ ိ လျှြ် အနာဂတ် ပမန်မာ ပပည်ေဲ/ပပည်ေားဳတွ ြတ်ပပတ်ဳတာြ်းစားဳနေမည့် အပြစ်မျိုးမှေိေဳလဳအာြ် ကကိ တြ်ပပြ်ဆြ်ပြင်း၊ ဝိူ ြ်းဝန်းဳဆွးဳနွး ပြင်း အလူြ်ဳတွကိူ လူပ်ကကေမည်ပြစ်ပါ၏။

ဂ/ လဲဦးဳေတိူ းတက်လာပခြ်း နေ ြ့် /ပြစ်ဳပါ်လာမည့်ကျမ်း မာဳေး ပပဿနာများ

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

ပမန်မာနိူြ်ြံလဲဦးဳေေည် စူစူဳပါြ်း ေန်း = (၅၀ - ၅၅) (၂၀၀၈ စာေြ်းဇယားအေ) လဲဦးဳေတိူ းနှုံး = ၀.၈ % - ၁ %

10

ဳယဘဲယျအားပြြ့် အထက်၌ဳြါ်ပပခဴ့ ေည့်အတိူ ြ်း ဆြ်းေဴ မ ှု ၏ အကျိုးဆက်ေည် အလွ န်ကကီ းမားပါေည့်။ ကြန်ဳတာ်တူ ိ့ အဳနပြြ့် ပပဿနာကိူ ပမြ်ဳနေပါေည်၊ ယဳန့မျက်ဳမောက်၌လည်း ကကံဳတွ ဳ့ နေပါေည်။

Hueman Resource Development Program ဳမွးြွါးနှုံး ဳေဆူံးနှုံး

= ၁၇.၂၃/၁၀၀၀ = ၉.၂၃/၁၀၀၀

ေိူ့ ဆူ ိ လျှြ် အနာဂတ်ပမန်မာနိူြ်ြံ၌ လာမည့်(၁၀)နေစ်အတွြ်း တွက်ချက်ခန်မ ့ ေ န်းချက်အေ လဲဦးဳေေည် အနည်းဆူံး ေန်း (၅၅ - ၇၀) ဳကျာ်ှေိဳနမည် ပြစ်ပါ၏။ မျက်ဳမောက်အဳပခအဳန၌ပြ် စူစူဳပါြ်းလဲဦးဳေ၏ အနည်းဆူံး ၁/၄ ပူံ (၁၀) ေန်းဳကျာ်ခန်ေ ့ ည် ဳခတ်မေီဳဆးဝါး ေူံးစွဴ နူ ိြ် ပခြ်းမှေိဘဴ ဳဆးမီးတိူ ပြြ့် မိမိတိူ့ ကျမ်းမာဳေး ပြစ်ေလိူ ဳပြှေြ်းဳနေပါ၏။ ထိူ့ဳကကာြ့် တိူ ြ်းပပည်၌ လဲဦးဳေ ေန်းဳပါြ်း(၁၀)ဳကျာ်ခန်ေ ့ ည် ပညာဳေးနေြ့်ကျန်းမာဳေးဆိူ ြ်ော ေတြ်းအချက် အလက်များနေြ့်ကြ်းဳဝးဳနေည့်အဳပခအဳနပြ်ပြစ် ၏။ တြန် အလူပ်လူပ်နူ ိြ်ေဲဦးဳေမော အသက်(၁၅ - ၆၄) ကျား/မ စူစူဳပါြ်း (၃၂)ေန်းခန်ှ ့ ေိပါ၏။ ၁၅နေစ်ဳအာက်ကဳလး ကျား/မ လဲဦးဳေေည် (၁၂)ေန်းခန်ှ ့ ေိပါေည် ကျန်အဳေ အတွက်မော အေက် (၆၄)နေစ်အထက်လဲဦးဳေပြစ်ပါ၏။ ထိူ့ ရကကာင့် လူပ်ေားအြ်အားစူစူဳပါြ်း အား ေန်း(၃၀)ခန်ှ ့ ေိမည်ဟူခန်မ ့ ေ န်းေပါ၏။ ၎ြ်းမေ အနည်းဆူံး ၇၅ % ေည် လယ်ယာစိူ က် ပျိုးဳေးလူပ်ြန်း၌ လူပ်ကူ ိ ြ်လျှက်ှေိငပီး ကျန်လဲဦးဳေစူစူဳပါြ်း၏ ထက်ဝန်ခန်ေ ့ ည် (စစ်တပ်/အစိူ းေ၀န်ထမ်း ) ကျန်ထက်ဝန် ခန်ေ ့ ည် (စီ းပွါးဳေး/ကူမ ္မ ဏီ/ပူဂ ္ဂ လိ ကဝန်ဳဆာြ်မ ှု လူပ်ြန်း ) တိူ့ ၌ လူပ်ကူ ိ ြ်ဳနကကပါေည်။ တြန် ပပည်ပေိူ့ ဳောက်ှေိဳနဳော လဲဦးဳေမော အနည်းဆူံး(၁)ေန်းခန်ှ ့ ေိမည်ဟူခန်မ ့ ေ န်းေပါ၏။ အထက်ပါကိန်းဂဏန်းများအေ စူစူဳပါြ်းလဲဦးဳေ၏ ၇၅ % ေည် လယ်ယာလူပ်ြန်း၌ ှေိဳနပခြ်း၊ မျက်ဳမောက်ကာလ ထိ ပမန်မာ့လယ်ယာလူပ်ြန်းေည် လက်မ ှု လယ်ယာအဆြ့်၌ပြ်ှေိဳနဳေးဳောဳကကာြ့် အများစူဳောလဲဦးဳေေည် ဳခတ်မေီ အတက်ပညာ/စာဳပတိူ့ နေြ့် အနည်းြယ်အလေမ်းဳဝးဳနမည်ဟူ ယဲဆေပါမည်။ တြန်တစ်နူ ိြ်ြံလူံးအတိူ ြ်းအတာအေ ထူတ်ဳဝဳော စာအူပ်စာဳပ(စာ၊နယ်၊ဇင်း)အမျိုးမျိုးတိူ့ ေည်လည်း အဳေအတွက်အားပြြ့် တစ်လအတွြ်း အများဆူံး (၅ေိန်းမေ ၁ ေန်း) ခန်ေ ့ ာှေိ ဳပေည်။ ထိူ အဳေအတွက်ေည် စစ်တပ်မေ ခွြ့်ပပဳပးဳော စာဳပမျိုးောပြစ်ဳပေည်။ လူဦးရေအြျိုးအစားပြင့်ကကည့်လျှင် လူဦးရေ (၁၀၀) ၌ (၂) ဦးြန်သ ့ ာ စာအူပ်စာဳပ(စာ၊နယ်၊ဇင်း)ြတ်ရှု့ရနေရသးရသာ အရပြအရနြျိုးပြစ်ြါ၏။ ထိူ့ဳကကာြ့် ယဳန့ေြ်ဆူ ိ ြ်ဳနေဳော ပပဿနာ၏ မဲလအေြ်းအပမစ်မော ပညာကိူ ကန်ေ ့ တ်ခံဳနေပခြ်းပြစ်ဳပေည်။ ထိူ အဳကကာြ်းဳကကာြ့်ပြ် အနာဂတ်၌ ပညာဳေး/ကျန်းမာဳေးကဏ္ဍတွြ် အခက်အခဴ ဳပါြ်းများစွာ ပြစ်ဳပါ်နိူြ်ပါ၏။

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

ကမ ္ဘာ့စီးပွါးဳေးအဳပခအဳနေည် ဤ ၂၀၀၈ ခူနေစ်၌ ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ော အဆိူ းရွားဆူံးအဳပခအဳနနေြ့် ေြ်ဆူ ိ ြ်ဳနေ ပါေည်။ ေိူ့ ဳော် ၂၀၀၇ ခူနေစ်အတွြ်း အိန္ဒိယ (၉ %) တရူတ် (၁၁ % ) ရူှေ (၈ %) စေည့်အားပြြ့် အေီ းေီ း စီ းပွါးဳေး တိူ းတက်မ ှု ှေိခဴ့ ဳောဳကကာြ့် အာှေအဳနပြြ့် ၂၀၀၈ ခူနေစ် စီးပွါးဳေးအကျပ်အတည်းဒဏ်ကူ ိ ခံနိူြ်ေည်ှေိခဴ့ ပါေည်။ တနည်းအားပြြ့် ဒူတိယကမ ္ဘာစစ်ငပီးကတည်းကစ၍ အဳမေိကန်နေြ့် အဳနာက်အူပ်စူအဳပါ်စီ းပွါးဳေးအေ အမေီေဟဴ ပပဳနေဳောအဳပခအဳနေည် ဤောစူနေစ်အစမေစ၍ အေွ ြ်ပူံေဏ္ဍာန် တခူအပြစ်ဳပပာြ်းလဴဳနခဴ့ ောမေ ယဳန့အခါ အာှေ၌ စီးပွါးဳေးအြ်အားဳကာြ်းဳော နိူြ်ြံေစ်ေူံးခူဳပါ်ထွ က်လာခဴ့ ဳောဳကကာြ့် ကမ ္ဘာ့စီ းပွါးဳေးနေြ့် ကူန်ေွယ်ဳေးတိူ့ တွြ် အဳှေ ့ အဳနာက် အြ်အားညီ မျှလာဳနငပီဟူ ယဲဆေပါမည်။ ပမန်မာနိူြ်ြံေည် မျက်ဳမောက်စီးပွါးဳေးြွံ ပ့ ြိးမ ှု တိူ းတက်ဳနဳော အိန္ဒိယနေြ့် တရူတ်နူ ိြ်ြံအကကား၌ တည်ှေိဳနဳော ဳကကာြ့်၎ြ်း၊ နေစ်နူ ိြ်ြံအကကား ကူန်ြလေယ်ဳစပြြ်း၊ ဝန်ဳဆာြ်မ ှု ဳပးပခြ်းပြြ့်၎ြ်း၊ လယ်ယာထွ က်ကူန်များအား ဳေးဳပါဳပါပြြ့် ထူတ်လူပ်ဳောြ်းချနိူြ်ဳော မဟာဳေးကွတ်ကကီ းှေိဳနဳောဳကကာြ့်၎ြ်း၊ အနာဂတ်၌ ဳြါ်ပပပါ နိူြ်ြံနေစ်နူ ိြ်ြံတိူ့ ၏ စီ းပွါးဳေး

11

ဃ/ ကမ ္ဘာလူံးဆိူ ြ်ေ ာ စီ း ပွါးဳေးမညီမျှမ ှု

Hueman Resource Development Program တိူ းတက်မ ှု အှေိန်ဳကကာြ့် ပမန်မာနိူြ်ြံ၏ စီ းပွါးဳေး၊ ကူန်ေွယ်ဳေးနေြ့် ေြ်းနေီးပမှပ်နေံမ ှု ကဏ္ဍများ၌ ဳကာြ်းမွန်ဳော အကျိုးေက် ဳောက်မ ှု များေှေိနိူြ်ပါေည်။ ေိူ့ ဳော် မိမိတိူ့ ကူ ိ ယ်တူ ိ ြ် အကျိုးအပမတ်ကူ ိ ေှေိခံစားနိူြ်ဳအာြ် ဳဆာြ်ရွက်နူ ိြ်ြူ ိ့ လူ ိ ပါေည်။ ဳဆာြ်ရွက်နူ ိြ်စွမ်းှေိ ဳအာြ်လည်းလိူ အပ်မည့် နည်းပညာများ/စီ မံခန်ခ ့ ွဴ မ ှု စနစ်ဳကာြ်းဳကာြ်း ှေိေန်လည်း လိူ အပ်ပါေည်။ ထိူ့ ရကကာင့် အနာဂတ်ပြန်ြာ့၏ အရပြအရနသည် ပြည်တွင်းစစ်သည်၎င်း၊ ပြည်တွင်းနိူ င်ငံရေး တည်ခငိ ြ်ြ ှု သည်၎င်း အထူးလိူ အြ်ြါ၏။ ပြန်ြာနိူ င်ငံသည် (၁၉) ောစူနှစ်တြူလူံး ကြန်ဘ၀ရောက်ြဲ့ြါ၏။ (၂၀) ောစူနှစ်တြူလူံးလည်း စစ်ြွဲရတွအတွင်း စစ်ဒဏ်အားအလူးအလဲ ြံြဲ့ ကကေြါ၏။ ယြူ (၂၁) ောစူအရစာြိူ င်းကာလြျား၌လည်း ခငိ ြ်းြျြ်းြ ှု ရတွ ြေရှိရသးြါ။ သိူ့ ဆူ ိ လျှင် ကြန်ရတာ်တူ ိ့ ြည်သူ ိ့ စဉ်းစားသင့်ြါသနည်း။ (၂၁)ောစူသည် ကြန်ရတာ်တူ ိ့ ၏ လက်ထဲ၌ ရောက်ရှိရနခြီပြစ်ပြင်းရကကာင့် အနာဂတ်ကူ ိ အရကာင်းဆူံးပြစ်ရအာင် ဝိူ င်းဝန်းကကိးြြ်းသင့်ြါ၏။ ကြန်ရတာ်တူ ိ့ အရနပြင့် အနာဂတ်ကရလးရတွအတွက် အာြြံြျက်ရကာင်းရကာင်းလူြ်ရြးနိူ င်ေန်လူ ိ အြ်ြါ၏။

ြ/ အြ်အားကကီးနိူ ြ်ြံေစ်များ ဳပါ်ဳပါက်လာပခြ်း နေ ြ့် အူပ်စူြွဴ ့ပခြ်း ၂၁ောစူေည် အာှေ၏ ောစူပြစ်မည်/ မပြစ်မည် ခန်မ ့ ေ န်းေခတ်ပါလိမ့်မည်။ ေိူ့ ဳော် ၂၁ ောစူအဳစာပိူ ြ်းကာလ အနည်း ၂၀၅၀ ထိ အာှေေည် ကမ ္ဘာ့စီ းပွါးဳေးကိူ ဦးဳဆာြ်ေွားနိူြ်မည်ဟူ ယူံကကည်ယဲဆမိပါေည်။ ေိူ့ ဳော် တရူတ်၊ အိန္ဒိယနေြ့် ရူှေနိူြ်ြံတိူ့ ၏ အပပန်အလေန် ဆက်ဆံဳေးဳကာြ်းမွန်မ ှု နေြ့် ဂျပန်စီးပွါးဳေးအဳပခအဳန မကျဆြ်းဳစဘဴ အနည်းဆူံးပူံမေန်ှေိဳနမည်ဆူ ိ ပါက ဤောစူေည် အာှေောစူပြစ်မည်မော မလွဴနူ ိြ်ပါဳပ။ ပမန်မာနိူြ်ြံအနာဂတ်၌ နိူြ်ြံပခားဳေးမဲဝါဒ၊ စီ းပွါးဳေးမဲဝါဒများကိူ ချမေတ်ော၌လည်း အိန္ဒိယ၊ တရူတ်၊ ရူှေတိူ့ အဳပါ်၌ မဲတည်၍ ဆိူ ြ်ဆူ ိ ြ်ောမဲဝါဒများကိူ ချမေတ်ထားြိူ့ လူ ိ ပါလိ မ့ ်မည်၊ တနည်းအားပြြ့် အနာဂတ်ပမန်မာ့စီးပွါးဳေး၊ နိူြ်ြံဳေး၊ လူံပခံဳေးအဳပခအဳနတိူ့ ကူ ိ အာမခံဳပးနိူြ်ဳော ပပည်ပနိူြ်ြံ များအပြစ် ရဆာင်ရွက်ေန်လူ ိ အြ်ရြလိြ့်ြည်ပြစ်၏။ အကယ်၍ ၎င်းနိူ င်ငံြျားနှင့် အကျိုးစီ းြက်ြလူြ်နူ ိ င်ြဲ့ရသာ် ပြန်ြာပြည် အနာဂတ် စီးြွါးရေးအရပြအရနြရကာင်းနိူ င်ြါရြ။ အဘယ့်ရကကာင့်ဆိူ ရသာ် ဤ(၂၁) ောစူအတွင်း ပြန်ြာနိူ င်ငံ၏ ပြည်ြြိူ့ ကူန်သည် လယ်ယာထွက်ကူန်ပြစ်ရနရကကာင့်၎င်း၊ နည်းြညာအေ ရနာက်ကျကျန်ြဲ့ရသာရကကာင့် နိူ င်င့အြျင်းြျင်း ကူန်သွယ်ြ ှု ၌ အသာစီးေရစေန် ပြန်ြာနိူ င်ငံသည် လယ်ယာထွက်ကူန်ြျားြျားထူတ် ရြါရြါရောင်းနိူ င်ြါြှ ြွံ ဖ့ ြိးြ ှု ေနိူ င် ြည်ပြစ်ြါ၏။ ဤနည်းအတိူ ြ်းယဲဆပါက (ေိူ့ ) မေန်ကန်ပါက ကြန်ဳတာ်တူ ိ့ နည်းလမ်းများအား ပပန်လည်ေူံးေပ်ဳဝြန်ကကြိူ့ လူ ိ ပါ လိ မ့ ်မည်။ အယူအဆြိူ င်းအေ ကွဲ လွဲြ ှု ရှိနိူ င်ရသာ်လည်း အရနာက်နူ ိ င်ငံြျားက ပြန်ြာပြည်အတွက်ြံ့ြိူ းရြးနိူ င်ရသာ အရပြအရနသည် ယြူအတိူ င်းထက်ြူ ိ ေန်အရကကာင်းြရှိြါ။ စ/ ပိူ မိူ ဆိူ းရွ ားလာေည့် အဳှေ အလယ် ့ ပူ ိ ြ်း ငြိ မ်း ချမ်း ဳေးပပဿနာ

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

က) ၂၀၀၈ ခူနေစ် ဒီဇြ်ဘာလ ၂၇ ေက်ဳန့မေစ၍ စတြ်ပြစ်ပွါးခဴ့ ဳော အစ ္စ ဳေးမေ ဂါဇာေိူ့ ကျေးဳကျာ်စစ် ခ) ၂၀၀၈ ခူနေစ် ဩဂတ်စ်လ ၂၈ ေက်ဳန့မေစ၍ စတြ်ပြစ်ပွါးခဴ့ ဳော ရူှေ - ဳဂျာ်ဂျီယာစစ်ပွဴ ဂ) ၂၀၀၆ ခူနေစ် ဇဲလိူ ြ်လ ၁၄ ေက်ဳန့မေစ၍ စတြ်ပြစ်ပွါးခဴ့ ဳော အစ ္စ ဳေးမေ လဘနွန်ေူ ိ့ ကျေးဳကျာ်စစ်

12

ယဳန့က္ဘ မာေည် အများဳမျာ်လြ့်ယူံကကည်ဳနေကဴ့ ေိူ့ ဳဒေဆိူ ြ်ောငြိ မ်းချမ်းဳေးေည် အဳမေိကန်/ ဉဳောပနိူြ်ြံ ကကီ းများအဳပါ်၌ အမေီေဟဴ ပပေည်ဆူ ိ ဳော အယဲအဆေည်၎ြ်း၊ ယူံကကည်မ ှု ေည်၎ြ်း မေားယွြ်းလာဳနငပီ ပြစ်ဳကကာြ်း ဳအာက်ပါအချက်များနေြ့် နှုိြ်းယေဉ်တြ်ပပပါမည် -

Hueman Resource Development Program ဳြါ်ပပပါစစ်ပွဴေူံးခူစလူံးေည် အဳမေိကန်/ဉဳောပ လဲအ ့ ခွြ့်အဳေး၊ လဲေားချြ်းစာနာမ ှု စေည့်တိူ့ အားလူံး လူံး၀ချိုးဳြါက် ခံခဴ့ ေဳော၊ ချိုးဳနဆဴပြစ်ဳော စစ်ပွဴများပြစ်ပါေည်။ ထိူ ဳကကာြ့် အဳမေိကန်/ဉဳောပတိူ့ မေ လဲအ ့ ခွြ့်အဳေး၊ လဲေားချြ်းစာနာမ ှု စေည်တူ ိ့ ေည် ၎ြ်းတိူ့ အဳနပြြ့် အေံဳကာြ်းဟစ် အေူံးပပဳနဳော စကားလူံးများဟူပြ် ေံေယဝြ်စောှေိပါေည်။ မျက်ဳမောက် ဂါဇာအဳေးေည် တကမ ္ဘာလူံးအတိူ ြ်းအတာပြြ့် လဲေားချြ်းစာနာမ ှု ကြ်းမဴ့ ဳနဳော ကမ ္ဘာကကီ းအေွြ် ဳဆာြ်လျှက်ှေိပါ၏။ အလွ န်ပြ် ှေက်စောဳကာြ်းလေဳော ကိ စ ္စ ေပ်ကကီ းလည်းပြစ်ပါေည်။ ငြိ မ်းချမ်းဳေးကိူ ချစ်တဴ့ေဲများ၊ တန်ြူ ိ းထားေဲများအဳနပြြ့် လဲေားချြ်းစာနာမ ှု ဟဲေည့် ယဉ်ဳကျးမ ှု မျိုး (Sympathetic Action, Humanitarian Culture, Humanitarian Intervention)အနည်းဆူံးှေိေပါမည်။ အဳမေိကန်/ ဉဳောပေည် လဲအခွြ့်အဳေး၊ လဲေားချြ်းစာနာမ ှု ၊ ငြိ မ်းချမ်းဳေး၊ ဒီမူ ိ ကဳေစီ ဳေး၊ အချုပ်အပခာ အာဏာ စေည့် အဳပခအဳနများအဳပါ်၌၎ြ်း၊ ၎င်းတိူ့ ၏ကိူ ယ်ကျိုးစီးပွါးအဳပါ်၌အကျိုး ှေိ/ မှေိ ဟဲဳောဳပတံပြြ့်တိူ ြ်းတာ တွက်ချက်ဆူံးပြတ်ဳနေည်ဟူော ယဲဆေပါမည်။ အနာဂတ်အဳှေအလယ် ့ ပူ ိ ြ်း၌ ငြိ မ်းချမ်းဳေးေြိူ့ ဆူ ိ လျှြ် မည်မျှပြ်ခက်ခဴပါဳစ ကိူ ယ့်အားကိူ ယ်ကူ ိ း၍ဳဆာြ်ရွက် မေေပါလိမ့်မည်။ ကမ ္ဘာေံတမန်ဳလာကေည်လည်း ဳလထဴ၌ တိူ က်ဳဆာက်ဳနဳော ယဉ်ဳကျးမ ှု ော ပြစ်ဳနဳောဳကကာြ့် အနာဂတ်ေည် အမျိုးေားဳေးအေွြ်ပြြ့် ပညာှေိပခြ်း၊ ေဴ ေြ့်တည်ကကည်ပခြ်း၊ မေန်ကန်တည့်မတ်စွာဳနပခြ်းတိူ့ ကော ကမ ္ဘာ့ငြိ မ်းချမ်းဳေးကိူ ဳြါ်ဳဆာြ်ဳပးနိူြ်ပါလိမ့်မည်။ ဆ/ ၂၁ ောစူ အဳှေ ့ - အဳနာက် စစ်အြ်အား၊ စီ း ပွါးဳေးအြ်အား ပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များ

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

ထိူ့ဳကကာြ့် ဤရနော၌ အဳကကာြ်းအောများကိူ အဓိကအချက်များ၊ အဳေးကကီ းဳော အချက်များဳပါ်လွ ြ်ဳအာြ်ော ဳေးေား တြ်ပပပါေဳစ။ ပထမအချက်အဳနပြြ့် ကမ ္ဘာ့ နိူြ်ြံဳေးအဳပခအဳနများကိူ ကူန်ေွယ်ဳေးစနစ်က လ ွှမ်းမိူ းရနပါ၏၊ ေမိူ ြ်း၌ ကူန်ေွယ်ဳေးအား အဳကကာြ်းပပ၍ စစ်ပွဴအမျိုးမျိုးေမိူ ြ်း၌ပြစ်ခဴ့ပါေည်။ တြန်မျက်ဳမောက်ပြစ်ဳပါ်ဳနဳော ကမ ္ဘာ့အဳေး အခြ်းများေည်လည်း ကူန်ေွယ်ဳေးအဳပါ်၌ော တည်ဳနပါေည်။ ထိူ့ဳကကာြ့်ပြ် ကူန်ေွယ်ဳေးအား နိူြ်ြံဳေးလက်နက်အေွြ် အေူံးပပခဴ့ ကကငပီး ဆက်လက်လည်း အေူံးပပဳနအူံးမည် ောပြစ်ဳပေည်။ ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ ဒဏ်ခက်အဳေးယဲပခြ်း (Trade Embargo) (Trade Sanction) (Economic Sanction) စေည်အားပြြ့် ဳခါ်ဳဝါ်ေူံးစွဴ ကကဳော်လည်း သရဘာတေားအဓိပ ္ပ ါယ်မောရတာ့ အထူအြါးသာကွာရြြည့် အတဲတဲပြ်ပြစ်ပါ၏။ ဳယဘဲယအားပြြ့် ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ အဳေးယဲဒဏ်ခတ်ပခြ်းအား စီးပွါးဳေးအြ်အား အားနည်းဳော ဆြ်းေဴ ေည့် နိူြ်ြံများမော ကိူ ယ်တူ ိ ြ်ကျြ့်ေူံးဳဆာြ်ရွက်နူ ိြ်ပခြ်းမှေိဘဴ စီးပွါးဳေးအြ်အား၊ စစ်ဳေးအြ်အား ကကီ းမားဳော ယဳန့စဲပါ ပါဝါ နိူြ်ြံကကီ းဟူဆိူ ဳော အဳမေိကန်နေြ့် ဉဳောပမေ နိူြ်ြံကကီ းအချို ့မေသာ ဆြ်းေဴ ဳော၊ စီးပွါးဳေးအြ်အား အားနည်းဳော၊ စစ်ဳေးအြ်အား အြ်အားနည်းဳော နိူြ်ြံများအဳပါ် ကျြ့်ေူံးဳော ြိအားရြးလက်နက် တခူော အသွင်သာပြစ်လာ ဳပေည်။

13

အဳကကာြ်းအောအားလူံးလိူ လိူ ေည် အလွ န်ကျယ်ပပန်လ ့ ေ ပါ၏။ ကျယ်ပပန်လ ့ ေ ေဳလာက် ဳေးေားတြ်ပပေ၌လည်း အယဲအဆများ၊ အပြစ်အပျက်များ၊ အစိူ းေတိူ့ ၏ တစ်နူ ိြ်ြံနေြ့် အပခားတစ်နူ ိြ်ြံအဳပါ် ကျြ့်ေူံးကကဳော မတဲညီ ဳော နိူြ်ြံဳေး/ေံ တမန်ဳေး မဲဝါဒများ၊ ေမိူ ြ်းဳကကာြ်းစီ းဆြ်းပူံ၊ စစ်လက်နက်ထူတ်လူပ်ဳောြ်းချဳော မဲဝါဒများ၊ စီ းပွါးဳေးြွံ ပ့ ြိး တိူ းတက်မှုလျှြ်ပမန်လွန်းပခြ်း၊ နည်းပညာြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်မှုလျှြ်ပမန်လွန်ပခြ်း၊ ရူပ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ောြွံ ပ့ ြိးမှုကကီ းမားဳော်လည်း စိတ်ပူ ိ ြ်း ဆိူ ြ်ော ြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်မှု အလွ န်အားနည်းပခြ်း၊ ပထဝီ အဳနအထား၊ ောေီ ဉတူနေြ့် ေဘာ၀ပတ်ဝန်းကျြ်၊ ရူပ်ကကြ်းဳလာြ်စာ ပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်မှုအဳနအထား၊ စစ်အြ်အားနေြ့် ဩဇာအှေိန်အဝါ ေက်ဳောက်မှု စေည့်စေည့်အားပြြ့် ရှုဳထာြ့်စူံမေ ေူံးေပ်တြ်ပပ ေမည် ဆိူ ပါက စာအူပ်အထဲကကီ းပြစ်ဳပလိ မ့ ်မည်။

Hueman Resource Development Program အဘယ့်ဳကကာြ့်ကျြ့်ေူံးေပါေနည်း က) ဳဒေတွြ်း၌ ဒီမူ ိ ကဳေစီနေြ့် လဲအ ့ ခွြ့်အဳေး၊ ငြိ မ်းချမ်းဳေး ေှေိဳစေန်/ထွ န်ကားဳစေန်

(ဉပမာ. ဳတာြ်အာြေိက, Democracy> Human Rights)

ခ) ဳနတိူ းစစ်မဟာမိတ်အူပ်မေ ကွ န်ပမေနစ်နူ ိြ်ြံများအဳပါ် ကူန်ေွယ်ဳေး လက်နက်အပြစ် ကျြ့်ေူံးဳောဗျေဟာ

(Military Power, Anti Leftistism)

ဂ) ဩဇာအှေိန်အဝါ ေက်ဳောက်လူ ိ ဳောနိူြ်ြံအား ကူန်ေွယ်ဳေးမတ်လူံးဳပး၍ ကျြ့်ေူံးဳောဗျေဟာ

(Economics, Influence, National Interest)

ဳြါ်ပပပါအချက်ေူံးချက်အား အဳမေိကန်ပပည်ဳထာြ်စူေည် စစ်ဳအးကာလတဳလျာက်မေ ယဳန့ထိ ကျြ့်ေူံးဳနခဴ့ ပါ၏၊ ေိူ့ ဳော် မိမိနိူြ်ြံ၏ အကျိုးစီးပွါးှေိမည်ဆူ ိ လျှြ်၎ြ်း၊ နိူြ်ြံတွြ်းှေိ စီးပွါးဳေးလူပ်ြန်းှေြ်ကကီ းများ၏ ြိအားဳပးမ ှု ဳကကာြ့်၎ြ်း၊ နိူြ်ြံတစ်တနိူြ်ြံအဳပါ်ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ အဳေးယဲခဴ့ ဳော်လည်း မည်ေူ ိ့ မျှ မိမိတိူ့ ပြစ်ဳစချြ်ဳော အဳပခ အဳနတစ်ေပ်ေူ ိ့ ဳောက်မလာေည့်အပပြ် အပခားတိူ ြ်းပပည်များနေြ့် ဟန်မပျက်(ေိူ့ ) ကူန်ေွယ်၍ ထိူ နိူြ်ြံေည် ပိူ မိူ အကျိုး ပြစ်ထွန်းလာဳောအခါ၌၎ြ်း တနည်းအားပြြ့် “ခူတ်ောတပခား ထိ ောတပခား” ဆိူ ေကဴ့ ေိူ့ ပြစ်ေည့်အခါမျိုးစေည့် အဳပခအ ဳနနေြ့်အချက်များအဳပါ် မဲတည်၍ ကျြ့်ေူံးပခြ်းပြစ်ဳောဳကကာြ့် ဳဒေတွြ်း၌ ဒီမူ ိ ကဳေစီ နေြ့် လဲအ ့ ခွြ့်အဳေး၊ ငြိ မ်းချမ်း ဳေးေှေိဳစေန်/ထွ န်ကား ဳစေန် ဟဲေည့် အချက်ေည် ေဳဘာတေားအေမေန်ေည်ဟူထြ်ေဳော်လည်း လက်ဳတွ ၌့ ဤေိူ့ ဳော ဳစတနာမျိုးေည် အကျိုးသက်ရောက်ြ ှု အလွ န်နည်းပါေည်ဟဲ၍ောဆိူ ချြ်ပါ၏။ ဳအာြ်ပမြ်မ ှု လည်း အလွန်နည်းခဴ့ ပါေည်။ ဉပမာအားပြြ့်….. အဳမေိကန်၏ ကျေးဘားနိူြ်ြံအဳပါ်ကျြ်ေူံးဳနဆဴ (၁၉၄၉_၁၉၅၁ မေစတြ်ကျြ့်ေူံး/နေစ်ဳပါြ်း-၆၀/ကွ န်ပမေနစ်ပြစ်ဳောဳကကာြ့်၎ြ်း ) အဳမေိကန်၏ တရူတ်နူ ိြ်ြံအဳပါ်ကျြ့်ေူံးခဴ့ ဳော ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ မ ှု (စစ်ဳအးကာလ ကွ န်ပမေနစ်နူ ိြ်ြံများအဳပါ်ကျြ့်ေူံးပခြ်း ၁၉၄၀ - ၁၉၉၇ ထိ ကျြ့်ေူံးခဴ့ ) ေမ ္မ တကလြ်တန် လက်ထက်၌ လဲအ ့ ခွြ့်အဳေးချိုးဳြါက်မ ှု များ ှေိဳနဆဴ လဲအ ့ ခွြ့်အဳေးစံချိန်စံညွ န်းမမေီဳေးဳကကာြ်း အဳေးတယဲတြ်ပပခဴ့ ဳော်လည်း ၁၉၉၇ ခူနေစ်၌ တရူတ်နူ ိြ်ြံအား အဳမေိကန်၏ အခွြ့်အဳေးအဳပးခံေဆူံးနိူြ်ြံ (Most Favored Nation) အဆြ့်ေတ်မေတ်ဳပးခဴ့ ေည် )

Page

ဗီယက်နမ်စစ်ပွဴ၌ အဳမေိကန်စစ်မ ှု ထမ်း ကျား/မ စူစူဳပါြ်း ၅၈၀၀၀ဆူံးရှုံးေပခြ်း၊ ကွ န်ပမေနစ် ဗီ ယက်နမ်များမေ ဳတာြ်ဗီယက်နမ်အား ဳအာြ်ပမြ်စွာေိ မ်းပိူ က်နူ ိြ်ပခြ်းကိူ အဳကကာြ်းပပ၍ ဗီ ယက်နမ်နေြ့်ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ပြ်၍ အဳေးယဲခဴ့ ) ေိူ့ ဳော် ဗီယက်နမ်၏စီ းပွါးဳေးမဲဝါဒဳပပာြ်းပခြ်း၊ အာှေနေြ့်ဉဳောပနိူြ်ြံများမေ ဗီ ယက်နမ်၌ ေြ်းနေီးပမပ်နေံမ ှု များပပလူပ်လာပခြ်း၊ ဗီယက်နမ်စီးပွါးဳေးလျှြ်ပမန်စွာတိူ းတက်လာပခြ်း၊ အဳမေိကန်စီးပွါးဳေးလူပ်ြန်းှေြ်ကကီ းများမေဗီ ယက်နမ်အဳပါ် ချမေတ်ထား အဳေးယဲပိတ်ဆူ ိ့ မ ှု အား ပယ်ြျက်ဳပးေန် ြိအားဳပးလာဳောအခါ ဳပျာက်ဆူံးအဳမေိကန်စစ်ေည်မိေားစူများမေ ကန်က ့ ွ တ်

14

အဳမေိကန်နူ ိြ်ြံ၏ ဗီယက်နမ်နူ ိြ်ြံအဳပါ်ကျြ့်ေူံးခဴ့ ဳော ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ အဳေးယဲမ ှု (ဗီယက်နမ်စစ်ပွဴရှုံးခဴ့ ေည်ကူ ိ အဳကကာြ်းပပ၍ ၁၉၇၅ - ၁၉၉၄ ထိ ကျြ့်ေူံးခဴ့ )

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Hueman Resource Development Program ဆန္ဒပပေည့်ကကားမေ ဗီယက်နမ်အဳပါ် ကျြ့်ေူံးခဴ့ ဳော ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ မ ှု အား ေမ ္မ တကလြ်တန်မေ ၁၉၉၄ ၌လူံး၀ ပယ်ြျက် ဳပးခဴ့ ပါ၏။ အထက်ပါအဳပခဳနများကိူ ဳလ့လာကကည့်ပါက ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ မ ှု ေည့် အမျိုးေားအကျိုးစီ းပွါးအဳပါ်၌ော ကကည့်၍ ချမေတ်ခဴ့ေည်ောပြစ်ဳကကာြ်းဳတွ ေ့ ပါမည်။ မိမိအကျိုးှေိမည်ဆူ ိ လျှြ် လဲအ ့ ခွြ့်အဳေး၊ လဲေားချြ်းစာနာမ ှု ၊ ဒီမူ ိ ကဳေစီ ဳေး စေည်တူ ိ့ ေည် အဳပါ်ယံမျှော ပြစ်ပါ၏၊ (ဉပမာ-တိဗက် အဳေးကိစ ္စ ) အကျိုးေက်ဳောက်မှုအတိူ ြ်းအတာအား ဳမျာ်လြ့်ဳန၍မေပါဳကကာြ်းနေြ့် မည်ေည့် ကူန်ေွယ်ဳေးပိတ်ဆူ ိ့ မ ှု ကမျှ မျက်ဳမောက်ဳခတ်နေြ့် အနာဂတ်နူ ိြ်ြံဳေးနေြ့်ငြိ မ်းချမ်းဳေးအတွက် အာမခံချက်တစူံတော မဳပးနိူြ်ဘဴ စစ်အြ်အားမဟာမိတ်အူပ်စူအချြ်းချြ်းဳော်၎ြ်း၊ စီးပွါးဳေးပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များပပလူပ်ဳော ကမ ္ဘာ့နိူြ်ြံဳေး ကစား ကွတ်များအတွင်း၌ော အကျိုးသက်ရောက်ြ ှု ပြစ်ဳနပါလိမ့်မည်။

ဇ/ စစ်ဳအးကာလတစ်ေ ပ် အေွြ်ေစ်ပ ြြ့် ဳပါ်ဳပါက်လာဳနပခြ်း အထက်၌ဳြါ်ပပခဴ့ ေည့်အတိူ ြ်း အနာဂတ်၌ စစ်ဳေးနေြ့် စီးပွါးဳေးပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များေည် အဳှေ ့ /အဳနာက်ှေိဳနအူံးမည် ောပြစ်ပါေည်။ ၁၉၄၀ - ၁၉၉၇ ခူနေစ်ထိတူ ိ ြ်ဳအာြ် စစ်ဳအးကာလတခူလူံးေည် လက်နက်များ အပပိြ်အဆိူ ြ်ထူတ်လူပ်တပ်ဆြ် ဳောြ်းချပခြ်းပြ်ပြစ်ဳပေည်။ ဤေည်ပြ် လဲေ ့ မိူ ြ်းဟဲ၍ဆိူ ေမည်လား (ေိူ့ ) ဤေည်ကူ ိ ပြ် ဳလာက၏ ေဘာ၀ေဳဘာ တေားများဳပလားဟူ စဉ်းစားြိူ့ လူ ိ ပါ၏။ လဲောမန်များ ောမန်အဳတွးမျိုး ရူပ်ဝါဒ(ဳြွ ဳကကး ဉစ ္စ ာ/ပစ ္စ ည်းပဓါန) ဝါဒီများအြိူ့ မော ဤကဴ့ ေိူ့ လဲအချြ်းချြ်း အဳပါ် ညာတာမ ှု စာနာမ ှု တေားများ တန်းတဲေည်တဲကျြ့်ေူံးြိူ့ ထက် တြက်နေြ့်တြက်ဳမာက်မာဳထာြ်လ ွှား နိမ်ချဆက်ဆံ ပခြ်းမျိုးေည် မည်ေည့် ဘာောောေနာမောမေ ေြ်ကကားဆူံးမခဴ့ ပခြ်းမှေိပါ၊ ဘာောောေနာေည် လဲဳတွကိူ အနည်းဆူံးအဆြ့် ယဉ်ဳကျးဳအာြ်ဆူံးမေြ်ကကားပပေဳပးပါ၏၊ ဤအချက် တစ်ခူတည်းနေြ့်ပြ် အနာဂတ်၌ စစ်ဳေးနေြ့် စီ းပွါးဳေးပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များေည် အဳှေ ့ /အဳနာက်ှေိဳနအူံးမည်ဆူ ိ လျှြ် ဤေည်ကူ ိ လဲေ ့ မိူ ြ်းဟူဆိူ ေြ်ဳတာြ် အြ်မတန်ဳအာက်တန်းကျဳော ယဉ်ဳကျးမ ှု (Monstrous Culture) ဟူောဆိူ ချြ်ပါ၏။ ထိူ့ပပြ် ကမ ္ဘာ့ေမိူ ြ်းပြစ်စဉ်များေည် ယဉ်ဳကျးမ ှု ပူံစံတစတစဳပပာြ်းလဴဳနပါေည်။ ရူပ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ော ပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု များကိူ ဳှေ ့တန်းတင်ဳနေ၍ကာလပတ်လူံး စစ်ဳအးကာလေည် ပူံေဏ္ဍာန်အမျိုးမျိုးနေြ့်တြူံ ဳပျာ့ဳပျာ့ဳပပာြ်းဳပပာြ်းနေြ့်တမျိုး ကကမ်းတမ်းေည်/ပြြ်ောေည်ော ကွ ာပခားဳပလိမ့်မည် ပိူ ၍ပိူ ၍ ပပိြ်ဆူ ိ ြ်စစ်ခြ်းကကအူံးမည်မော မူချပြ်ပြစ်ပါ၏။

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

Don’t Kill the World

15

ကမ ္ဘာ့အနူပမေလက်နက်များပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်ထားဳော နိူြ်ြံများ

Hueman Resource Development Program Country United State Russia United Kingdom French China

Total /Warheads Active Year of First Test Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPTor NNPT) 5535/4075 1945 8800/5200 1949 /200 1952 /350 1960 400/160 1964

Country Total /Warheads Active Year of First Test No Signed States on Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT or NNPT) 140/100 1974 India /60 1998 Pakistan North Korea 0-10 2006

Kazakhstan

1400

Ukraine

5000

Country Gelgium Germany Italy Netherlands Turkey Canada Greece

NATO Nuclear Weapons Sharing States For Storage

1984 From USA 2001 From USA

Year of First Test

၁၉၉၆ခူနေစ်၌ ရူှေေိူ့ လွဴဳပပာြ်းဳပးခဴ့ ငပီး Nuclear Non-Proliferation Treaty ၁၉၉၆ခူနေစ်၌ ရူှေေိူ့ လွဴဳပပာြ်းဳပးခဴ့ ငပီး Nuclear Non-Proliferation Treaty ၁၉၉၅ ခူနေစ်၌ ရူှေေိူ့ လွဴဳပပာြ်းဳပးခဴ့ ငပီး Nuclear Non-Proliferation Treaty ၁၉၉၆ခူနေစ်၌ ရူှေေိူ့ လွဴဳပပာြ်းဳပးခဴ့ ငပီး

Organization NATO NATO NATO NATO NATO NATO NATO

ဳြါ်ပပပါစာေြ်းဇယားအေ ကမ ္ဘာဳပါ်၌ နဲကလီ းယားလက်နက်ပူ ိ ြ်ထားဳောနိူြ်ြံေည် အနည်းဆူံး (၁၀) နိူြ်ြံှေိပါေည်၊ အနာဂတ်၌ လက်နက်ပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု ေည် နဲကလီ းယားပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု နေြ့် တာဳဝး၊ တာလတ်ပစ်ဒူံးပျံနည်းပညာများအား အပပိြ်တပ်ဆြ်ကကလိမ့်မည်ဟူယဲဆေပါ၏။ ပမန်မာနိူြ်ြံအဳနပြြ့် မဟာဗျေဟာ စစ်လက်နက်များ ပိူ ြ်ဆူ ိ ြ်ေန် ဳနာြ်လာမည့် အစိူ းေများေည်လည်း ကကိ းပမ်းကက အူံးမည်မော မူချပြ်ပြစ်ပါေည်။ မလိူ အပ်ဟူမဆိူ လိူ ပါ ေိူ့ ဳော် စစ်လက်နက်ပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု ဳကကာြ့် ရူှေ၊ အာဂျြ်တီးနားနိူြ်ြံတိူ့ ေည် ပြေကာပပာကာပြစ်ခဴ့ဘဲးပါေည်။ ေိူ့ ဳော်မည်ေည့်အကျိုးအပမတ်များေခဴ့ ေနည်းဟူဆိူ ဳော် အဳကကးတြ်၊ စီးပွါးပျက်ခဴ့ပခြ်းနေြ့်၊ စွန်ပ ့ စ်ေန်ခက်ခဴဳော ဳေဒီယူ ိ ေတ ္တိကကပစ ္စ ည်းများဳတာြ်လူ ိ ပူံကျန်ခဴ့ဳောဳကကာြ့် အလွ န်အ္တောယ် န ကကီ းဳော အဳပခအဳနမျိုးနေြ့်ေြ်ဆူ ိ ြ်ဳနေပါေည် H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

16

Israel Iran Syria South Africa Belarus

Total /Warheads Active Undeclear Nuclear Weapon States 150 Possible Not Clear Unknown 81

Page

Country

Hueman Resource Development Program မည်ေူ ိ့ ပြ်ဆူ ိ ဳစ လဲရိူ ရသရှင်ရူ ိ ရသ ရလာက်ဳအာြ်ဳတာ့ ှေိေန်လူ ိ အပ်ြည်ဟူယူဆြါ၏။ အထက်၌ဳြါ်ပပခဴ့ ေလိူ ကြန်ဳတာ့်တိူ့ တူ ိ ြ်းပပည်အတွက်လည်း စဉ်းစားခဴ့ ဘဲးပါ၏။ ငြိ မ်းချမ်းဳေးအား ပမတ်နူ ိးြါေည် ေိူ့ ဳော် ေဲများအနိူြ်ကျြ့်ခံေမောကိူ လည်း ငူံ ့မခံနိူြ်ဳပ၊ ဤကဴ့ ေိူ့ ကြန်ဳတာ်လူ ိ အဳတွးမျိုးေည် လက်တြ် အဳမေိကနိူြ်ြံ များလည်း ဳတွးကကပါေည်၊ ဉဳောပကလည်းဳတွးကကပါ၏၊ အာှေနေြ့် အဳှေ ့အလယ်ပူ ိ ြ်းနိူြ်ြံများလည်းဳတွး၍ ကကိ တ်ငပီး လှုပ်ှေားဳနမည်မော မလွဴဳပ။ ဤေဳဘာတေားေည် မျက်ဳမောက်က္ဘ မာ့နိူြ်ြံဳေး အခြ်းအကျြ်း၌ ှေိဳနမည်ဆူ ိ ပါက လွန်မည်မထြ်ပါ။

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

မည်ေူ ိ့ ပြ်ဆူ ိ ဳစ ပမန်မာနိူြ်ြံေည် အနာဂတ်၌ကမ ္ဘာ့အဳှေ ့အဳနာက် အြ်အားကကီ းနိူြ်ြံများအကကား ကြမ်းကျြ် လိ မ ္မ ာစွာ လှုပ်ှေားေွားနိူြ်ြူ ိ့ လူ ိ အပ်ပါေည်။ ယဳန့က္ဘ မာ၌ စစ်အြ်အားေည်ော ဳနာက်ဆူံးအပြတ်ပြစ်ဳောဳကကာြ့်လည်း လဲရိူ ဳေှေြ်ရူ ိ ဳေ အဳပခအဳနမျိုးလည်း ှေိြိူ့ လူ ိ အပ်ပါလိမ့်မည်။ ဤအပမြ်ေည် ောမန်ဳယဘဲယျအပမြ်ောပြစ်ြါ၏။ အနာဂတ် တိူ ြ်းပပည် လူံပခံဳေးအတွက် အာမခံချက်မှေိဳေးဳပ။ ထိူ ဳကကာြ့် အနာဂတ်၌ ပမန်မာနိူြ်ြံအြိူ့ အနာဂတ်၌ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည့် အဳပခအဳနများေည် အလွ ယ်တကဲဳပြှေြ်းးနိူြ် ဳောကစ ္စ ေပ်များ မဟူတ်ေည်မော မူချပြ်ပြစ်ပါ၏။ ထိူ့ဳကကာြ့် ပပဿနာအေပ်ေပ်တူ ိ့ ကူ ိ ပမန်မာ့အဳေး ကိ စ ္စ လှုပ်ှေားေဲများေည် ောမန်ဝတ်ဳကျတန်းဳကျ မလူပ်ကကေန် အဳလးအနက်တူ ိ က်တွန်းလိူ ပါ၏။ ေြ်ဆူ ိ ြ်ေမည့် ပပဿနာဳတွကိူ ဳပြှေြ်းနိူြ်ဳော အဳပခခံလိူ အပ်ချက်မော ပညာောလျှြ်ပြစ် ဳပ၏။ ဳကျာြ်းဳတွ တက ္ကေိူ လ်ဳတွတက်ြူ ိ့ မဆိူ လိူ ပါ တက်နူ ိြ်လျှြ်လည်း အတိူ င်းထက်လွန်ြူ ိ ၍ြိူ ၍ဳကာြ်းပါ၏။

17

ထိူ့ ပြင် ၁၉၅၀ Anti-Ballistic Missile (ABM) ဒူံးခွြ်းဒူံးစနစ်၏ အဳစာပိူ ြ်းကာလအား အနည်း ြယ်ဳြါ်ပပမည်ဆူ ိ လျှြ် ဒူတိယကမ ္ဘာစစ်ငပီးဳနာက် ဂျာမန် လူပ် V1, V2 မေစတြ်ခဴ့ငပီး ပထမဆူံး စမ်းေပ် ဳအာြ်ပမြ်ခဴ့ေည်မော ငဗိတိေျှမေ ၎ြ်း V1, V2တိူ့ ပြြ့်စမ်းေပ်ခဴ့ငပီ း V2 ေည် ကမ ္ဘာ့ပထမဆူံး ဒူံးခွြ်းဒူံးစနစ် ပြစ်ခဴ့ပါ၏။ ၁၉၅၀ -၁၉၇၀ စစ်ဳအးကာလအတွြ်း အဳနာက်အူပ်စူနေြ့် ဆိူ ဗီ ယက်ပပည်ဳထာြ်စူတိူ့ ေည် တာတိူ ပစ်၊ တာလတ်ပစ်၊ တာဳဝးပစ် စေည်အားပြြ့် ဒူံးပျံအမျိုးမျိုးတိူ့ အား အပပိြ်အဆိူ ြ်ထူတ်လူပ်၍ နဲကလီ းယားထိ ပ်ြဲး တစ်ခူတပ်၊ နေစ်ခူတပ်မေ ၁၀ခူထိ တပ်ဆြ်ပစ်ခတ်နူ ိြ်ဳော ကမ ္ဘာြျက် လက်နက်ပပိြ်ပွဴကကီ းတစ်ေပ်အား ကျြ်းပခဴ့ ကကပါ၏။ ထိူ့ ဳနာက် ဒူံးပျံများအား မိမိတိူ့ မဟာမိတ်နူ ိြ်ြံများ ပြန်ခ ့ ျက်ဳနောချဳစငပီ း စစ်ဳအးဳခတ်ကာလ တတိယကမ ္ဘာစစ်ပြစ်လူြည့် ဆဴဆဴ အဳပခအဳနများထိ ပြစ်ခဴ့ကကပါ၏။ ထိူ မေတြန်ထူ ိ စစ်မတ်ပြစ်ပွါးခဴ့ ပါက ဒူံးပျံများအားမိမိတိူ့ ၏ ပိူ ြ်နက်ဳပမပပြ်ေူ ိ့ မဳောက်ခြ် ဳဝဟြ်၌ပစ်ခွဴနူ ိြ်ဳော ဳခတ်မေီ ဒူံးခွြ်းဒူံးစနစ်များကိူ ထပ်မံထူတ်လူပ်၍ စစ်လက်နက်ပပိြ်ပွဴအား ဆက်လက်ပပလူပ်၍ မိမိတိူ့ မဟာမိတ်နူ ိြ်ြံများ၌ ပြန်ချက်ဳနောယဲဳစပါ၏။ ဤေိူ့ ပြြ့် အဳမေိကန်ပပည်ဳထာြ်စူေည် ဉဳောပတလ ွှား၎ြ်းဒူံးပျံများ ပြန်ခ ့ ျက်ဳနောချဳနပခြ်းပြြ့် ကမ ္ဘာ့လက်နက် ဳေးကွတ်ေစ်များ ှောဳြွလျှက်ှေိဳနဳပေည်။ ထိူ့ဳကကာြ့်ပြ် တန်ပပန်အကျိုးဆက်အားပြြ့် ရူှေနေြ့် အဳမေိကန် ဆက်ဆံဳေးတြ်မာလာခဴ့ ဳပေည်၊ ထိူ အကျိုးဆက် အားပြြ့် ရူှေေည် ထပ်မံ၍ ဒူံးပျံအေစ်များနေြ့် တန်ပပန်ဒူံးခွြ်းဒူံးအစီ အစဉ်များပါဝြ်ဳော ဆက်လက်ထူတ်လူပ်ဳေးအစီ အစဉ် များအားဳေးဆွဴ၍ ဳဆာြ်ရွက်လျှက်ှေိငပီး ကမ ္ဘာ့အပျြ်းထန်ဆူံးနဲကလီ းယားထိ ပ်ြဲး (၁၀)ခူ တပ်ဆြ်ပစ်ခတ်နူ ိြ် ဳော ဒူံးပျံများ ခြီ းြဲ့ ရသာလအဳစာပိူ ြ်း၌ စမ်းေပ်ထူတ်လူပ် ြဲ့ြါ၏။ ေိူ့ ဆူ ိ လျှြ် အဳမေိကန်ေည်လည်း ဤအတိူ ြ်းထိူ ြ်ကကည့်ဳနမည်မဟူတ်ဘဴ ပိူ မိူ ဳကာြ်းမွန်ဳော နည်းလမ်းေစ်များ ှောဳြွ၍ ပပိြ်ပွဴကူ ိ ဆက်လက်ပံ့ပိူ းဳပးေွားမည့် ေဳဘာပြ်ပြစ်၏။ ေိူ့ ဳော် ဤနေစ်နူ ိြ်ြံတည်းနေြ့်ငပီ းဳောပပိြ်ဆူ ိ ြ်မ ှု မျိုးမဟူတ်ဘဴ မဟာမိတ်နူ ိြ်ြံများပါ ပါဝြ်လာဳအာြ် ပပလူပ်ေွားနိူြ် ဳောဳကကာြ့် အနာဂတ်၌ ပူံစံအေစ်တမျိုးပြြ့် စစ်ဳအးဳခတ်ေစ်တခူဆီ ေူ ိ့ ဳခတ်မေီဆန်းပပားဳော နည်းပညာများနေြ့်အတဲ စတြ်တာစဲဳနငပီပြစ်ပါေည်။

Hueman Resource Development Program အဓိကဆိူ လိူ ေည်ြှာ ပညာကိူ အြျိုးသားရေးအသွင်တေြ်အပြစ် ဳလ့လာြိူ့ လူ ိ ပါ၏။ ပညာအမျိုးမျိုးှေိေည့်အနက် လွ တ်လပ်ချြ်တဴ့ပညာ၊ ေိပ ္ပံ နည်းပညာ၊ စီ မံခန်ခ ့ ွဴ မ ှု ပညာ အစှေိေည်အားပြြ့် ကိူ ယ်ကလွ တ်လပ်ချြ်လျှြ် လွ တ်လပ် ဳအာြ်လူပ်နူ ိြ်တဴ့ ပညာဳတွကိူ ှောဳြွဳလ့လာဳဆွ းဳနွးေန်လူ ိ အပ်ပါလိမ့်မည်။ ကကီ းပွါးချြ်လျှြ်လည်း ကကီ းပွါးနိူြ်မယ့် နည်းလမ်းဳတွကိူ စဲးစမ်းဳလ့လာ ြိူ့ လူ ိ အပ်ပါ၏။

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

အြျုြ်အားပြင့် အနာဂတ်ပပည်ဳထာြ်စူပမန်မာနိူြ်ြံဳတာ်ကကီ းနေြ့် ပတ်ေက်၍ မျက်ဳမောက်အဳပခအဳနများ ဳနာြ်အနာဂတ်အဳပခ အဳနများကိူ လည်း အကိူ းအကားများနေြ့်တကွ ကြန်ရတာ်လက်လှြ်းြိသရလာက် ဳဆွ းဳနွး တြ်ပပခဴ့ ပါငပီ။ အနာဂတ် ပပည်ဳထာြ်စူကကီ းအတွက် အလူပ်လူပ် ကကမယ်ဆူ ိ လျှြ် ဳဆာြ်ေန်ဳှောြ်ေန်များကိူ လည်း ဳဆွ းဳနွးတြ်ပပခဴ့ ပါငပီ။ အနာဂတ် ပပည်ဳထာြ်စူအတွက် အလူပ်လူပ်ကကမယ်ဆူ ိ လျှြ် ပဲးဳပါြ်းဳဆာြ်ရွက်မ ှု ေည် အလွ န်အဳေးကကီ းပါေည်။ ေိူ့ ဳော်ပဲးဳပါြ်းဳဆာြ်ရွက်မ ှု ဟူဆိူ ော၌ ဗူဒ္ဓတေားရဒနနာရတာ်အဆူံးအြြျားအေ (မဂဂ လေူတ်) ေဲခိူ းကကမ်းပိူ း နေြ့်ြူးရြါင်းြ ှု ဟူြဆိူ လိူ ြါ။ လဲလိ မ်လဲညာလဲမိူ က်ဳတွနဴလ ့ ည်း မြူး ဳပါြ်းနိူြ်ပါ၊ အတ ္တ စီ းပွါးဝါဒီ မျက်စိမပါ ဳောေဲ /ြျက်စိတြက်တည်းော ပါဳောေဲများနေြ့်လည်း မြူးဳပါြ်းနိူြ်ပါ အဘယ့် ဳကကာြ်ဆူ ိ ရသာ် ထိူ ေိူ့ ဳော ေဲများနေြ့် ဳပါြ်းလူပ်ပခြ်းေည် မိမိအတွက်၊ မိမိပတ်ဝန်းကျြ်အတွက်၊ မိမိတိူ ြ်းပပည် အတွက်၊ မိမိဳနထိူ ြ်ော ကမ ္ဘာကကီ းအတွက် မည်ေူ ိ့ မျှအကျိုးမပပ နိူြ်ပါဳပ။ ဳလာကအတွက်အကျိုးယူတ်မည်ော ပြစ်ဳပေည်။ ထိူ့ဳကကာြ့် ပဲးဳပါြ်းဳဆာြ်ရွက်ပခြ်း၌ ေတ်မေတ်ချက်ှေိေည် ဆိူ ဳော အချက်အား မဳမ့အပ်ပါဳပ။ ဤကဴ့ ေိူ့ ဳော နေလူံးမဲပြြ့် မိမိအတွက်၊ မိမိပတ်ဝန်းကျြ်အတွက်၊ မိမိတိူ ြ်းပပည်အတွက်၊ မိမိဳနထိူ ြ်ော ကမ ္ဘာကကီ းအတွက် အလူပ်လူပ်ပခြ်း ေည် ဳလာကကိူ အကျိုးပပပခြ်းမည်ပါ၏။ လူပ်ြန်းတိူ ြ်း လူပ်ဳဆာြ်ြ ှု တိူ ြ်း ဳအာြ်ပမြ်မည်ဟူ မဆိူ နိူြ်ပါ ဉပမာအားပြြ့် ္စ ၀ဂ ဗူဒ္ဓပမတ်စွာဘူေားှေြ်ပြ်လျှြ် ဘူေားအပြစ်ေူ ိ့ ဳောက်ငပီးဳနာက် ပဉ ္ဂီ (၅)ဦးအား ဓမ ္မံ စကကာတေားဦး အား ္စ ၀ဂ ဳဟာကကားော၌ အှေြ်ဳကာဏ္ဍည တဦးောလျှြ် ပထမေက်၌ဳောတပန်တည်ပါ၏၊ ဤေည်မော ပထမေက် ပဉ ္ဂီ (၅)ဦး၌ တစ်ဦးတည်းော ဳောတပန်တည်ပခြ်း ပြစ်၍ ဗူဒ္ဓပမတ်စွာဘူေားှေြ်ပြ်လျှြ် ပထမေက်၌ ၂၀ % ဳအာြ်ပမြ်ေည် ဟူယဲဆေပါမည်၊ ထိူ မေ ဒူတိယေက်၌ ဳနာက်ထပ် တစ်ဦး ဳောတပန်တည်ပါ၏၊ ဤေည်မော ဳောတပန် မတည်ဳေးဳော ဳလးဦးအနက်မေ တဦးတည်းော ဳနာက်ထပ်ဳောတပန်တည်ေည်ပြစ်ပခြ်းဳကကာြ့် ဒူတိယေက်၌ ၂၅ % ဳအာြ်ပမြ်ေည်ဟူ ဆိူ ေပါမည်။ ကြတ်ရတာ်ဆူ ိ လိူ သည်ြှာ ဗူဒ္ဓပမတ်စွာဘူေားှေြ်ဳဟာကကားဳော တေားဳကကာြ့်မဟူတ်ပါ။ တေားနာယဲဳော ပူဂ ္ဂိုလ်၏ ဉာဏ်ပညာအတိမ်အနက် ဳကကာြ့်ပြစ်ပါေည်။ ထိူ ဳကကာြ့် မည်ေည့်လူပ်ြန်းကိူ မဆိူ ဳဆာြ်ရွက်ော၌ ဉာဏ်ပညာ အတိမ်အနက်ေည့် အလွ န်အဳေးကကီ းေည် ပြစ်ပခြ်းဳကကာြ့် မည်မျှပြ်အြ်အားကကီ းပါဳစ။ မည်မျှပြ် လက်နက်အြ်အား ဳကာြ်းပါဳစ၊ မည်မျှပြ် ပဲးဳပါြ်းဳဆာြ်ရွက်မ ှု ဳတွှေိပါဳစ၊ ဳနာက်ဆူံးအဆူံးအပြတ်ေည် ဉာဏ်ပညာအတိမ်အနက် ဉာဏ် ှေိပခြ်း/မှေိပခြ်း ကော အဆူံးအပြတ်ဳပးြါလိြ့်ြည်။ တဆက်တည်း၌ပြ် ဉာဏ်ပညာကကီ းပခြ်း /မကကီ းပခြ်းေည် ကိူ ယ်ကျြ့်တေားနေြ့်တိူ က်ရူ ိ က် ေက်ဆူ ိ ြ်ပါ၏၊ ထိူ ဳကကာြ့် မည်မျှပြ်အြ်အားကကီ းပါဳစ။ မည်မျှပြ် လက်နက်အြ်အားဳကာြ်းပါဳစ၊ မည်မျှပြ် ပဲးဳပါြ်းဳဆာြ်ရွက်မ ှု ဳတွှေိပါဳစ ကိူ ယ်ကျြ့်တေားမှေိပါကလည်း မည်ေူ ိ့ မျှ ဳအာြ်ပမြ်နူ ိြ်မည် မဟူတ်ပါ။ မျက်ဳမောက်ကာလ ပမန်မာ့အဳေး မဳအာြ်ပမြ်ေပခြ်းေည် ထိူ့ဳကကာြ်ပြ်ပြစ်ေည်။ ဆြ်းေဴ ပခြ်းအဳကကာြ်းေြ်းေည် လည်းထိူ့ဳကကာြ့်ပြ်ပြစ်ပါ၏။ ကမ ္ဘာဳပါ်၌ ကိူ ယ့်ကျြ့်တေားဳကာြ်းဳောတိူ ြ်းပပည် ဉာဏ်ပညာကကီ းဳောတိူ ြ်းပပည်များေည် ောတိူ းတက်ပါ၏။ (ဉပမာ နယဲးဇီလန်. ဆွ စ်ဇာလန်. အဂဂ လန်. ဳနာ်ဳဝး. ဆွီ ဒြ်၊ နယ်ောလန်၊ ဂျပန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဂျာမဏီ)

18

နိ ဂူံး

Hueman Resource Development Program ဳယဘဲယအားပြြ့် မျက်ဳမောက်ကာလေည် ြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်ေည်ဟူ ဳအာက်ပါအချက်များပြြ့် နှုိြ်းယေဉ်ကကည့်ပါက စဉ်းစောပြစ်ပါလိ မ့ ်မည်။

အများစူမေ

ယူံကကည်ယဲဆဳနကကပါ၏။

က)

ယဳန့အများေဲြါအေူံးပပဳနဳော ဆိူ ဆူံးမစကားများ/အဆူံးအမဩဝါဒများေည် မျက်ဳမောက်ဳခတ် အယဲအဆ များ မဟူတ်ဳပ။ ခ) တက ္ကေိူ လ်ကကီ း/ြယ်များ၊ ဳကျာြ်းများ၌ လဲများယဉ်ဳကျးဳအာြ် ေြ်ကကားော၌ အေူံးပပဳနေဳောစာဳပများေည် မျက်ဳမောက်ဳခတ် စာဳပများမဟူတ်ဳပ။ ဂ) အများတကာတိူ့ ေည် ဆိူ ြ်ောဆိူ ြ်ော ပဲဳဇာ်ှေိခိူ းဳနေဳော ပူဂ ္ဂိုလ်တူ ိ့ ၏ အဆူံးအမများကိူ ော မျက်ဳမောက်ဳခတ်ထိ ပဲဳဇာ်အေူံးပပဳနေဆဴပြစ် ၏။ ဃ) ကိူ ယ်ကျြ့်တေားနေြ့်ပတ်ေက်၍ မျက်ဳမောက်ဳခတ်ေည် ဳှေးဳခတ် ပူဂ ္ဂိုလ်တူ ိ့ အား စံအပြစ်ေတ်မေတ် ပဲဳဇာ်ဳနေဆဴ ပြစ်၏။ စေည်အားပြြ့် ဳြါ်ပပပါအချက်များေည် မျက်ဳမောက်ဳခတ်နေြ့် နှုိြ်းယေဉ်စဉ်းစားေူံးေပ်ေန်ပြစ်ပါ၏။ မျက်ဳမောက်ဳခတ်ေည် တိူ းတက်ေည်ကားမေန်ပါ၏။ ေိူ့ ဳော် ဘာဳတွတိူ းတက်ပါေနည်း ဆိူ ဳောဳမးခွန်းအား ဳပြြိူ့ လူ ိ ပါ၏။ ဤသက်ရှိဳလာက၌ စိတ်နေြ့် ရူပ်/၀တ ္ထု (တနည်းအားပြြ့် နာမ် နေြ့် ရူပ်) ဟဲ၍ှေိပါ၏။ ဤသက်ရှိဳလာက၌ ဳြါ်ပပပါအော နေစ်ခူ အနက် စိတ်မှေိဘဴ ရူပ်မပြစ်ပါ။ စိတ်ေည် ပညာနေြ့်ေက်ဆူ ိ ြ်ပါေည်။ ရူပ်ေည် အဳေအတွက် နေြ့်ဆိူ ြ်ပါေည်။ ေိူ့ ဆူ ိ လျှြ် မျက်ဳမောက်ကာလ၌ တိူ းတက်မ ှု ေည် ရူပ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ော အဳေအတွက်တူ ိ းတက်ပခြ်းပြစ်ငပီ း တနည်းအားပြြ့် ဉစ ္စ ာပစ ္စ ည်းအဳေ အတွက်တူ ိ းတက်ပခြ်းောပြစ်ပါ၏။ အကယ်၍ စိတ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ောြွံ ပ့ ြိးတိူ းတက်ေည်ဟူဆိူ ပါက လွန်ခဴ့ဳောဳှေးနေစ်ဳပါြ်း ၂၅၉၈ ခူနေစ်မေစ၍ ဗူဒ္ဓှေြ်ဳတာ် ပမတ်ဘူေား ဳဟာကကားခဴ့ ဳော တေားဳတာ်အဆူံးအမများ/ ကျြ့်ဝတ်များ/ဓမ ္မ တေားဳတာ်များထက် ပိူ ၍ဳကာြ်းဳော ဓမ ္မ တေားဳတာ်ှေိေပါမည်။ (ေိူ့ ဳော် မှေိေည့်အပပြ် ပိူ ၍ပိူ ၍ တန်ြူ ိ းှေိလာ ပိူ ၍ပိူ ၍ ပဲဳဇာ်ေမေန်းေိ လာေပါ၏။) ထိူ့နည်းတဲ အပခားဳော ဘာောတေားများ၌လည်း အေစ်ဳြါ်ထူတ်ထားဳော စိတ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ော ြွံ ပ့ ြိးမ ှု ပြစ်ဳစဳော အဆူံးအမ/ကိူ ယ်ကျြ့်တေားများ မှေိပါ။ ဳှေးမဲများကိူ ပြ် တန်ြူ ိ းထားပဲဳဇာ်ပမဴ ပြစ်ပါ၏။ ဤေည်မော မျက်ဳမောက်ဳခတ်ေည် စိတ်ပညာ/ကိူ ယ့်ကျြ့်တေားနေြ့် ယဉ်ဳကျးမ ှု တိူ့ တူ ိ းတက်ပခြ်းမဟူတ်ဘဴ ရူပ်ပူ ိ ြ်းဆိူ ြ်ော ဉစ ္စ ာပစ ္စ ည်း/အဳေအတွက်များတိူ းတက်ပခြ်းကိူ ပပေဳနပါသည်ဟူ ယူဆေြါြည်။ ပြန်ြာ့အရေးလ ှုြ်ရှားရဆာင်ရွက်သူြျားသည် ရဝြန်ြူ ိ င်းပြား အထဲးေတိပပ ဆြ်ပခြ်ေူံးေပ်လျှက် ဳလာက၌ ဳှောြ်ေန်ဳဆာြ်ေန် ကိ စ ္စ ေပ်များကိူ နေလူံးေွြ်း၍ ပြန်ြာ့အရေးတြူတည်းအရြါ်၌သာ ဦးတည်ြထားရစဘဲ နိူ င်ငံတကာ အရေး၊ ကြ ္ဘာ့ရေးောကိစ ္စ ြျား၌လည်း ဝိူ င်းဝန်းရဆာင်ရွက်ရစပြင်းပြင့် ပြန်ြာလူြျိုးတိူ့ ၏ ဂူဏ်သိက ္ခာ၊ ဂူဏ်ထူးရဆာင်နူ ိ င်ရသာ ြူဂ ္ဂိုလ်ထူး ြူဂ ္ဂိုလ်ပြတ်ြျားပြစ်ကကြါရစဟူ ဆူြွန်ရကာင်းရတာင်းလျှက် ဤစာတြ်းအြိူ င်း (၅)အား ဤရနော၌ နိဂူံြျုြ်အြ်ြါ၏။

၂၅.၅.၂၀၀၉

Energy History ဗူဒ္ဓ၏တေားဳတာ်များ ဗူဒ္ဓ အနှုိြ်းမဴ့ ဳကျးဇဲးှေြ် (ဦးရရေရအာင်) H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]

Page

Wikipedia IAEA NATO

19

မေီပြမ်းကိူ းကားဳော စာအူပ်စာတမ်းများ

Hueman Resource Development Program ဓမ္မကထိကဆောဳတာ် ဘဒ္ဒ္တ န အှေြ် ဳကာောလ(M.A Buddhism) ပမန်မာ့ စွယ်စူံကျမ်း World Population CIA world Fact Book 2008 ASEAN Asia Economics Review Biomass Environment World News ောဇာဓိောဇ် အရေးရတာ်ြူံကျြ်း(ရဒါက်တာ နိူ င်ြန်းလှ ) ဂလိူ ဘယ်လူ ိ က်ရဇးရှင်း (ရအာင်သူခငိ ြ်း) Myanmar Timber ပြန်ြာနိူ င်ငံအစိူ းေ ဗဟိူ စာေင်းအင်းအြွဲ ့ (၂၀၀၂) North Korea Nuclear Test

Page

20

World Economy Report (2007) US Defence Capability Russia Defence Capability China Defence Capability Iran Defence Capability Mideast Conflic OPEC UN ကမ ္ဘာ့ မေတ်တမ်းများ ဓမ္မပဒ (အှေြ်ဳေဌိလ) ပြနြာ့ဓန ြဂ္ဂဇင်းြျား Living Color Myanmar off Shore Shanghai Cooperation Organization (SCO)

H.R.D.P 63110. 1/5 Soi Sapphakan, Interakiri Road. Maesot. Tak Province, Thailand. 66+55 542649. [email protected]