Poredak I Norma

Pravni poredak, pravna norma, izvori prava

Pravni poredak i sistem  Pravni

poredak. Društveni poredak (ekonomksi, moralni, običajni). Prirodni poredak  Prirodni zakoni i društveni zakoni  Pravni poredak je jedinstvo pravnih normi i ljudskog ponašanja po tim normama koje se ostvaruju shodno utvrđenom načelu zakonitosti i odgovarajućim društvenih i pravnim vrednostima

Sastav pravnog poretka  Četiri

elementa  Normativan deo – norme i pravni akti  Faktičan deo – ponašanje ljudi po normama  Zakonitost  Vrednosni deo  Logički povezani elementi

Pravna norma      



Razlikovanje od pojedinačnih članova i paragrafa Vrste: apstraktne i konkretne; opšte i posebne Dva glavna elementa: dispozicija i sankcija. Dodatni su pretpostavka sankcije i pretpostavka dispozicije Pretpostavka dispozicije je uslov ili rok za nastupanje dispozicije Dispozicija je glavno pravilo ponašanja. Naređujuće, zabranjujuće, ovlašćujuće i deklarativne dispozicije. Dispozicije sa pravnim standardima (neodređenim pojmovima), alternativne dispozicije, kumulativne dispozicije, dispozicije sa diskrecionom vlašću. Dispozitivne (zamenljive) dispozicije – autonomija volje iznad zakona

Sankcija  Sekundarno

pravilo ponašanja za prekršioca dispozicije i primarno pravilo ponašanja za državni organ koji treba da sprovede sankciju  Podložnost prekršioca dispozicije sankciji je pravna odgovornost. Krivična, građanska, disciplinska, prekršajna odgovornost.  Telesne, imovinske i moralne sankcije.

Važenje pravnih normi     

Teritorijalno važenje pravnih normi. Važenje prostora u pravu Vremensko važenje pravnih normi – pravilo je da važe aktivno, tj u budućnosti (pro futuro). Retroaktivnost je izuzetak Stupanje na snagu pravne norme. Vacatio legis. Promulgacija. Pravnosnažnost. Sukob normi. Vremenski – lex posterior derogat legi priori. Sukob po opštosti primene – lex specialis derogat legi generali Retroaktivnost – povratno dejstvo pravne norme. Tri uslova: 1) da prethodni pravni akti nisu postali pravnosnažni, 2) retroaktivnost mora biti izričito predviđena i 3) mora biti povoljnija od prethodne pravne norme

Sistem pozitivnog prava  Pravna

ustanova  Pravna grana  Pravna oblast. Javno i privatno. Materijalno i formalno. Međunarodno i unutrašnje.

Pravni akt 

 



Pravni akt kao psihički akt. Unutrašnji akt volje i razume koji je materijalizovan. Stvaranje normi. Ništavi i rušljivi pravni akti. Forma pravnog akta – skup materijalnih činilaca i načina pomoću kojih se on stvara i ispoljava – 1) nadležnost, 2) postupak i 3) materijalizacija Sadržina pravnog akta – glavni element (izjava volje koja stvara pravne posledice) i sporedni element (označavanje akta)

Opšti pravni akti (izvori prava)      



Materijalni i formalni izvor prava. Dva sistema formalnih izvora – kontinentalni i anglosaksonski. Ustav. Zakon. Zakonici. Podzakonski propisi. Sudski precedenti. Sudska praksa. Pravna nauka. Zakon je opšti pravni akt sa najvećom pravnom snagom posle ustava. Formalni i materijalni pojam zakona Osnovni i obični zakoni. Posebni (specijalni) zakoni – budžet, skupštinski poslovnik Zakonodavni postupak – nacrt, predlog zakona. Pretres na odboru, plenumu. Vacatio legis, stupanje na snagu, promulgacija, suspenzivni veto. Pozakonski propisi predstavničkih organa ili vlade.

 Ustav

- Vrh pravne hijerarhijske lestvice  Ustav u materijalnom smislu – organizacija državne vlasti i načela celokupnog pravnog poretka.  Pisani i nepisani ustavi. Jednodelni i višedelni. Čvrsti i gipki.

Ostali izvori  Običaj.

Tri uslova – opštost, vršenje i svest o ispravnost  Ugovor. Ratifikacija  Sudski precedent. Sudska praksa

Pravni subjekti  Fizička

i pravna lica  Pravna i poslovna sposobnost. Testamentalna, radna, deliktna i procesna sposobnost.  Podela pravnih lica  Zastupnik  Imovina