Physics Of Volleyball (farsi)

Physics Of Volleyball

1

‫فيزﯾک واليبال‬ By:

yb al l

Physics of Volleyball

Mohammad Amir Ghaderi

lle

‫محمد امير قادری‬

Ph

ys

ic

s

of

Vo

‫ﻟﻴﺰر‬-‫داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺗﻤﻲ ﻣﻠﻜﻮﻟﻲ‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪2‬‬

‫واليبال‬ ‫)‪(The Volleyball‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫واﻟﻴﺒﺎل ﻳﻜﻲ از رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻬﺮت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﻣﺮﻫﻮن ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫اﻟﻤﭙﻴﻚ ‪ 1964‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﺗﻮﻛﻴﻮ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫واﻟﻴﺒﺎل در ﺳﺎل ‪ 1895‬ازﻛﺸﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪ وﻟﻲ اﻧﺠﻤﻦ آﻣﺎﺗﻮري واﻟﻴﺒﺎل اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮﻟﻨﺪ‬ ‫ﺷﻤﺎﻟﻲ در ﺳﺎل‪1955‬ﺗﻼش در ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ورزش ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ورزش در ﻣﺪارس و‬ ‫ﺑﺎﺷﮕﺎﻫﻬﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺮدم ﺳﻌﻲ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن آن ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت‬ ‫روﺑﻪ ﺗﺮﻗﻲ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻟﻴﺒﺎل ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاء در داﺧﻞ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺧﺎرج از ﻣﺤﻴﻂ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺰاﻳﺎﺋﻲ ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ورزﺷﻬﺎي‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ دارد‪ .‬در ﻣﻮرد اﺟﺮاي ﺑﺎزي ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻪ و وﺳﺎﻳﻞ آن ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻮپ و ﺗﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺮان ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ درﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزي ﭘﺮورش ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده اي را ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده و در ﻧﻮع ﺧﻮد ﺟﺰء ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻴﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزﻳﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ورزش واﻟﻴﺒﺎل وﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﺎزي را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻧﻘﺶ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻠﻲ واﻟﻴﺒﺎل را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﺑﺎزي‬

‫)‪(The court‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪s‬‬

‫▪ ﻃﻮل زﻣﻴﻦ ‪ 18‬و ﻋﺮض آن ‪ 9‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺎرغ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ زﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻄﻮﻃﻲ ﺑﻪ ﻋﺮض ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي از ﮔﻮﺷﻪ‬ ‫زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﻋﺮض ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻣﻴﺎن ﺧﻄﻮط ﻛﻨﺎري در زﻳﺮ ﺗﻮر ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺘﻮا زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ دو‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﺳﻢ ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫▪ ﺧﻄﻮﻃﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 9‬و ﻋﺮض ‪ 5‬ﻣﺘﺮ در ‪ 3‬ﻣﺘﺮي ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻄﻮر ﻣﻮازي ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺧﻂ ﭘﺎﻳﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ در ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﻮﺳﻂ دو ﺧﻄﻮط ﺑﻄﻮل ‪ 15‬و ﻋﺮض ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﺷﺪه و در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮي ﺧﻂ ﭘﺎﻳﺎن و ﻋﻤﻮد ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺧﻄﻮط در اﻣﺘﺪاد‬ ‫ﺧﻂ ﻛﻨﺎري و دﻳﮕﺮي در ‪ 3‬ﻣﺘﺮي ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺧﻂ ﻛﻨﺎري راﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ ﺣﺪاﻗﻞ درﺟﻪ ﺣﺮارت زﻣﻴﻦ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ‪ 10‬درﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮر‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪3‬‬

‫) ‪( The Net‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫▪ ﻃﻮل ﺗﻮر ‪ 5/9‬و ﻋﺮض آن ‪ 1‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و از ﺳﻮراﺧﻬﺎي ﻣﺮﺑﻊ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﻪ ﺿﻠﻊ ‪ 10‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎرﭼﻪ اي از ﺟﻨﺲ ﻛﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﺑﺎﻻﺋﻲ ﺗﻮر دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ ارﺗﻔﺎع ﺗﻮر از ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻦ ‪ 43/2‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﺗﻮر ﺑﺮاي ﺧﺮدﺳﺎﻻن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻠﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ دو اﻧﺘﻬﺎي ﺗﻮر از زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ ‪2‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻧﺪازه ﻣﻘﺮر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫▪ ﭘﺎرﭼﻪ اي از ﺟﻨﺲ ﻛﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﺮض آن ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﺑﻮده و ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ در ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺗﻮر‬ ‫و ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻟﺒﻪ ﻫﺎي آن ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزي واﻟﻴﺒﺎل‬

‫‪Vo‬‬

‫‪lle‬‬

‫) ‪( The Game Of Volleyball‬‬

‫‪of‬‬

‫واﻟﻴﺒﺎل ﺑﺎزي ﺳﺎده اي اﺳﺖ و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﺑﺮاي ﺗﻤﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳﻨﻲ در داﺧﻞ ﻳﺎ ﺧﺎرج ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ورزﺷﻬﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ و در ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ورزﺷﻬﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ورزش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزﻳﻬﺎي ﺧﻮب ﻣﺤﺴﻮب‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ورزش ﭘﺮورﺷﻲ ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮاي ورزﺷﻜﺎران ‪ ،‬ﺷﻨﺎﮔﺮان و ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺳﺎﻳﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ورزﺷﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘﺮش‪ ،‬ﭼﺎﺑﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺣﺮﻛﺎت در وﻗﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه دارد‪.‬‬

‫‪s‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪ic‬‬

‫ﺑﻄﻮر اﺳﺎﺳﻲ واﻟﻴﺒﺎل ﺑﻪ ﺗﻨﻴﺲ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد دارد آن اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻟﻴﺒﺎل‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن اﻧﻔﺮادي ﺑﺎزي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻮپ را از روي ﺗﻮر رد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﮔﺬراﻧﺪن ﺗﻮپ از روي ﺗﻮر و ﻓﺮﺳﺘﺎدن آن ﺑﺴﻮي ﺗﻴﻢ دﻳﮕﺮ ‪ 3‬ﺑﺎر ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دوﺑﺎر ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮپ ﺗﻤﺎس ﻳﺎﺑﻨﺪ ) اﺳﺘﺜﻨﺎء در ﻣﻮرد دﻓﺎع وﺟﻮد دارد ‪ ( .‬زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎزي ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮپ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن واﻗﻊ در ﻗﺴﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﻄﺎع داﻳﺮه ﺧﻂ ﭘﺸﺘﻲ‬ ‫ﺳﺮو ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﻫﺮ ﺗﻴﻤﻲ داراي ﺷﺶ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪ 3‬ﺗﻦ از ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن‬ ‫در ﺧﻂ ﭘﺸﺘﻲ و ‪ 3‬ﺗﻦ دﻳﮕﺮ در ﺧﻂ ﺟﻠﻮﺋﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮپ را در‬ ‫زﻣﻴﻦ ﺣﺮﻳﻒ ﻓﺮود آورد و اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﻮد ﺣﺮﻳﻒ را وادار ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺳﺎزد و اﻣﺘﻴﺎز‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻴﻤﻲ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ‪ 15‬اﻣﺘﻴﺎز ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺖ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺗﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﺳﺮو‬ ‫ﻣﻲ زﻧﺪ اﻣﺘﻴﺎز ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻓﺮود آوردن ﺗﻮپ در زﻣﻴﻦ ﺣﺮﻳﻒ ﮔﺮدد ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬ ‫زدن ﺳﺮوﻳﺲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﻪ زدن ﺳﺮو ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮپ در زﻣﻴﻦ ﺗﻴﻢ او ﻓﺮود آﻳﺪ‬ ‫اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﭘﻲ از ﻃﺮف ﺣﺮﻳﻒ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻤﺎم ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن در ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﺎزﻳﻜﻨﻲ ﻛﻪ در ﺳﻤﺖ ﭘﺸﺘﻲ ﻗﻄﺎع داﻳﺮه راﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪4‬‬

‫ﮔﻴﺮد ﻣﺴﺌﻮل زدن ﺳﺮو ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﻫﻨﮕﺎم زدن ﺳﺮو‪ ،‬ﺗﻮپ ﺑﻪ ﺗﻮر اﺻﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬ ‫ﺗﻴﻢ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬در واﻟﻴﺒﺎل ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﺣﺮﻛﺖ و ﺿﺪ ﺣﺮﻛﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺎت اﺳﺎﺳﻲ واﻟﻴﺒﺎل ﺳﺖ و ﺿﺮﺑﻪ ﻣﺨﺮب و دﻓﺎع ﻣﺮاﺣﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در واﻟﻴﺒﺎل اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮپ‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫) ‪( The Ball‬‬

‫ﺗﻮپ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺮوي و از ﺟﻨﺲ ﭼﺮم اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﭘﻲ ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﻣﺎده اي از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ روﻳﻲ آن ﻳﻚ رﻧﮓ اﺳﺖ و ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻮﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ روﺷﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫▪ ﻣﺤﻴﻂ داﻳﺮه ‪ 65 :‬اﻟﻲ ‪ 67‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‪.‬‬ ‫▪ وزن ‪ 250 :‬اﻟﻲ ‪ 280‬ﮔﺮم ‪.‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪lle‬‬

‫ﺗﻴﻤﻬﺎ‬

‫) ‪( The Teams‬‬

‫‪of‬‬

‫ﻫﺮ ﺗﻴﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 6‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ در ﺧﻂ ﺟﻠﻮ و ﺳﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ در ﺧﻂ ﻋﻘﺐ ﻗﺮار ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮپ ﺳﺮو ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺧﻂ ﺟﻠﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻠﻮي ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺧﻂ ﻋﻘﺐ ﻗﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ از ﻗﻄﺎع داﻳﺮه ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺧﻂ ﻋﻘﺐ ﺑﺎ ﻳﻚ دﺳﺖ ﺳﺮو ﻣﻲ زﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮپ در‬ ‫زﻣﻴﻦ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮﺗﺎب ﺗﻮپ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ اي ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﺟﺎزه‬ ‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻤﺎس ﺗﻮپ ﺑﺎ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎرج از زﻣﻴﻦ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬

‫‪s‬‬

‫‪ys‬‬

‫) ‪( The Officials‬‬

‫‪ic‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ‬

‫‪Ph‬‬

‫▪ ﻫﺮ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ داراي ﻳﻚ داور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻي ﺗﻮر اﻳﺴﺘﺎده و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﺟﺮاي ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫▪ ﺳﺮداور ﻧﻴﺰ روﺑﺮوي داور ﻧﺸﺴﺘﻪ و در اﻣﺮ ﻗﻀﺎوت ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫▪ دو ﻧﻔﺮ ﻧﻴﺰ در ﻛﻨﺎر ﺧﻄﻮط ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫▪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ورزﺷﻲ ﻣﺴﺌﻮل ﺛﺒﺖ اﻣﺘﻴﺎزات ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر دارد‪.‬‬ ‫دو ﺗﻴﻢ ‪ 6‬ﻧﻔﺮي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬داور در ﺑﺎﻻي ﺗﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﺟﺮاي ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮده‬ ‫و ﺳﻮﺗﻲ در دﺳﺖ دارد‪ .‬ﺳﺮ داور ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﺳﺮوﻳﺲ را درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﻮپ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن در وﺿﻌﻴﺖ آﻣﺎده ﺑﺎش ﺑﻮده و دﺳﺘﻬﺎ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺎزوﻫﺎ و ﭘﺎﻫﺎ‬ ‫در ﺣﺎﻻت ﻣﻄﻠﻮب ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن در ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ اﻳﺴﺘﻨﺪ و در اﻳﻦ ﻣﺤﻞ اﻛﺜﺮ ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪5‬‬

‫را ﺗﺸﻜﻴﻞ ‪w‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آن ﻫﺎ در ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﻮر اﻳﺴﺘﺎده و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻓﺮم‬ ‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮپ در ﻫﻮا ) واﻟﻲ (‬ ‫) ‪( The Volley‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪lle‬‬

‫▪ ﭘﺎس ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﻣﺸﺖ زد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫آن را ﺑﺎ دو دﺳﺖ ﭘﺎس ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎس ﻛﺮدن از ﻋﻘﺐ ﻧﻴـﺰ ﻣﻌـﺮف ﻫﻤـﻴﻦ ﻋﻤـﻞ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ در‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﭘﺎس ﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﺖ زدن و ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺗﻮﭘﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ از ﺑﺎﻻي ﺗﻮر ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺣﺮﻛـﺖ ﺗـﻮپ‬ ‫در ﻫﻮا در ﭘﺮﺗﺎب آرام ﺗﻮپ از ﺑﺎﻻي ﺗﻮر اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺗﻮپ دﺳﺘﻬﺎ دور ﺷﻮﻧﺪ ﺗﻮپ‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻂ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﭘﺎﻫﺎ را ﺣﺮﻛﺖ داده‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را‬ ‫ﺧﻢ ﻧﻜﺮده و ﺑﺪن را در زﻳﺮ ﺗﻮپ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺗﻌﺎدل و ﺗﻮازن ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻫﺎ را ﺑـﻪ آراﻣـﻲ در‬ ‫ﺟﻠﻮي ﭘﺎي دﻳﮕﺮ ﻗﺮار داده‪ ،‬زاﻧﻮﻫﺎ را ﺧﻢ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را راﺳﺖ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﺷﺴﺘﻬﺎ را در ﺣﺎﻟﺖ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﻘﺐ و ﺑﻴﻨﻲ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎزوﻫﺎ را راﺣـﺖ ﻗـﺮار داده و ﺗـﺎ‬ ‫آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﺣﺮﻛﺎت را ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺷﺼﺖ و دو اﻧﮕﺸﺖ اول ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻗﺪرت‬ ‫ﺑﺨــــــــﺸﻴﺪه و ﺑﻘﻴــــــــﻪ اﻧﮕــــــــﺸﺘﺎن ﺑــــــــﻪ آن ﺟﻬــــــــﺖ ﻣــــــــﻲ دﻫﻨــــــــﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﻟﻴﺒﺎل ) ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮپ در ﻫﻮا ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮوع ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺑﺎدﻛﻨﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﭘﺮﺗﺎب ﺗﻮپ ﭘﺲ از ﭘـﺮش ﺑـﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ آن‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ و ﻣﻔﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺗﻮپ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اوج اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪of‬‬

‫‪s‬‬

‫▪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر وارد ﻛﺮدن ﺗﻮپ در ﺑﺎزي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫ﻓﻴﺰﻳﻚ واﻟﻴﺒﺎل‬ ‫)‪(The Physics Of Volleyball‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫) ‪( The Service‬‬

‫‪ic‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ ‪،‬ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ و ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزي واﻟﻴﺒﺎل را ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫ورزش واﻟﻴﺒﺎل ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي ازﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ از) ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ( را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ؛ ﻓﻬﻢ‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪6‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزي ﺑﺎزﻳﻜﻦ را ارﺗﻘﺎ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺻﻮل ﭘﺎﻳﻪ واﻟﻴﺒﺎل را ﺗﻮﺿﻴﺢ داده‬ ‫و ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ از اﺻﻮل ﺑﻨﻴﺎدي واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻬﻢ آن ﺑﺮاي درك ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻌﺪي ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬درﺣﻴﻦ ﺑﺎزي‬ ‫واﻟﻴﺒﺎل ﺷﺶ ﺑﺎزﻳﻜﻦ در زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻣﻜﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ دارﻧﺪ ؛ زﻧﻨﺪه راﺳﺖ ﭼﭗ و وﺳﻂ‬ ‫و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر دﻓﺎع راﺳﺖ ﭼﭗ و وﺳﻂ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﺳﺖ ﻫﺮ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻣﻜﺎن ﺧﻮدش ﺑﺎزي را آﻏﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﻣﻜﺎن ﺑﺮود ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻜﺎن ﺟﺴﻢ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺧﻮد ﺗﻮپ ﻧﻴﺰ از ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﻜﻦ و از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺟﺎﺑﺠﺎ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﻛﻪ اﻳﺪه ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب ﺑﭙﺮدازﻳﻢ؛ ﻫﺮ دوي اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ در ﻓﻬﻢ واﻟﻴﺒﺎل ﻣﻬﻢ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ درواﺣﺪ زﻣﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد)ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺮ زﻣﺎن(‪ .‬و ﻣﻲ ﺗﻮان‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮپ را در اﻧﺘﻘﺎل از ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺴﺎب ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺮﺑﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ از‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎﻧﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺑﻄﻮر ذﻫﻨﻲ ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬ ‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪ)ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺳﺮﻋﺘﺸﺎن( را ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﺷﺘﺎب آﻫﻨﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺘﺎب ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﺘﺎب ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎزﻳﻜﻨﻲ را ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺘﺶ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻛﻢ و ﻳﺎ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ و‬ ‫ﺷﺘﺎب ﻫﺮ دو ﻫﻢ ﺟﻬﺖ و ﻫﻢ اﻧﺪازه دارﻧﺪ)ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮدارﻧﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺮﻋﺘﺶ ﻫﻢ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺷﺘﺎﺑﺶ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ ﮔﺮاﻧﺶ ﻧﻴﺰ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺎﺳﻲ واﻟﻴﺒﺎل ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺟﻮاﻧﺐ ﺑﺎزي ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن و ﺗﻮپ و‬ ‫ﺗﻮر ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارد؛ در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮدن ﮔﺮاﻧﺶ ﺗﻮپ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﻲ آﻣﺪ و اﺳﺎﺳﺎ واﻟﻴﺒﺎل ﻫﻢ وﺟﻮد‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ واﻟﻴﺒﺎل ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ در واﻟﻴﺒﺎل در ﺳﺮوﻳﺲ و ﻳﺎ ﭘﺎس ﺣﺮﻛﺎت در‬ ‫دو ﺑﻌﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺎﻻ وﺟﻠﻮ(‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوي رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎذﺑﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮپ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﻬﻤﻲ وار ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ در اﺛﺮ وﺟﻮد ﻧﻴﺮوي ﻣﻘﺎوم ﻫﻮا‬ ‫ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و ﺗﻮپ ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮي را ﻃﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺎزي واﻟﻴﺒﺎل ﻧﻴﺮوﻫﺎي زﻳﺎدي دﺧﻴﻞ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﻮﺗﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اول ﻧﻴﻮﺗﻦ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﻳﻨﺮﺳﻲ‪:‬‬ ‫ﺷﺊ در ﺣﺎل ﺳﻜﻮن ﺳﺎﻛﻦ و ﺟﺴﻢ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﺨﻂ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬

‫‪s‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪Ph‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪7‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﻴﻮﺗﻦ‪:‬‬ ‫ﺷﺘﺎب ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ آن و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻜﺲ ﺑﺎ ﺟﺮم ﺟﺴﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم ﻧﻴﻮﺗﻦ )ﻋﻤﻞ و ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ(‪:‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﺴﺎوي و در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺴﻤﻲ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﻫﻤﻜﻨﺶ آن ﺑﺎ ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ؛ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻔﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻮپ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺪ ﭘﺎﺳﻮر را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻋﻤﻞ و ﻧﻴﺮوي وارد ﺷﺪه از ﺳﻮي ﭘﺎﺳﻮر ﺑﺮ ﺗﻮپ را‬ ‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ داﻧﺴﺖ و اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺎس دادن را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ زﻧﺪ )ﭘﺎس ﻳﺎ ﺳﺮوﻳﺲ( ﺗﻮپ در ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه )ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫دﺳﺖ ﭘﺎﺳﻮر( ﻣﻲ رود‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ از دو ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ :‬اول اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮپ وﻗﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دﺳﺖ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ و دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮپ در ﺟﻬﺖ ﺿﺮﺑﻪ زده ﺷﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮپ در ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﺎر‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺟﺴﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮپ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎل‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻗﻀﻴﻪ ﻛﺎر اﻧﺮژي ﻛﺎر ﻛﻞ ﺑﺮاي ﺷﺘﺎب دادن ﺑﻪ ﺗﻮپ از ﺣﺎل ﺳﻜﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ آن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺗﻮپ ﺑﻪ ﺟﺮم و ﺳﺮﻋﺖ آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮپ داراي اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻋﺘﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ )ﭼﻮن ﺟﺮم ﺗﻮپ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.(.‬‬ ‫اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﻧﺮژي ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﮔﺮاﻧﺸﻲ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺟﺴﻢ از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺗﻮﭘﻲ ﻛﻪ در ﻫﻮا آﻣﺎده ﺑﺮاي زدن ﺳﺮوﻳﺲ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﭘﻲ ﻛﻪ ارﺗﻔﺎع ﻛﻤﺮ‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﭙﺮد؛ اﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻫﺎي ﺟﻨﺒﺸﻲ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺎزﻳﻜﻦ داراي اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ اﺳﺖ؛ اﻳﺪه اﻳﻦ ﻛﺎر‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻳﻦ اﻧﺮژي ﺑﻪ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺎد ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪي‬ ‫ﺑﭙﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺿﺮب ﺟﺮم ﺷﺘﺎب ﮔﺮاﻧﺶ و ارﺗﻔﺎع ﭘﺮش اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ارﺗﻔﺎع اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﻫﺎي ﺟﻨﺒﺸﻲ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ در‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﺟﻮاﻧﺐ ﺑﺎزي ﻣﻬﻢ اﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺨﺼﻮص در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي زدن ﺿﺮﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪.‬‬ ‫ﻗﺪرت در واﻟﻴﺒﺎل از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاي زدن ﺿﺮﺑﻪ و ﺳﺮوﻳﺲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻗﺪرت ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪرت آﻫﻨﮓ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﺪه ﻗﺪرت ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺮژي ﺟﻔﺖ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد ﺣﺮﻛﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺪرت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺗﻮپ وارد‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺪرت ﻧﻴﺰ در ﺿﺮﺑﻪ زدن از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻛﻞ وارد ﺑﺮ ﻳﻚ ذره ﻣﺴﺎوي ﻧﺮخ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻜﺎﻧﻪ آن ذره اﺳﺖ‪ .‬در واﻟﻴﺒﺎل دو ﻧﻮع ﺗﻜﺎﻧﻪ‬ ‫)اﻧﺪازه ﺣﺮﻛﺖ( وﺟﻮد دارد؛ اوﻟﻲ ﺗﻜﺎﻧﻪ اﺣﺴﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻏﻴﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﺳﺖ و دوﻣﻲ ﻫﻤﺎن‬ ‫ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺟﺮم در ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻜﺎﻧﻪ ﺑﺮداري ﻫﻤﺠﻬﺖ ﺑﺎ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ زﻧﻨﺪه وﺳﻂ‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬

‫‪s‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪ys‬‬ ‫‪Ph‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪8‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺪاﻓﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﻪ آن دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﻨﺪه وﺳﻂ اوﻻ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺪاﻓﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي وارد ﺷﺪه ﺑﺮ ﺗﻮپ ﺿﺮب در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺮو اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس ﺗﻮپ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺮوي وارد‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺮ ﺗﻮپ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﻟﺰوم ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ در ﺳﺎﻋﺪ زدن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس‬ ‫ﺗﻮپ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺎﻧﻪ در ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﭘﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺎ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن در واﻟﻴﺒﺎل زﻳﺎد اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﻮع‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد وﺟﻮد دارد ‪ :‬اوﻟﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻏﻴﺮ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻪ دو ﺟﺴﻢ ﭘﺲ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﻨﺪ‬ ‫و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬دوم ﺑﺮﺧﻮرد اﻻﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ و‬ ‫اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻛﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و ﺳﻮﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮرد ﻏﻴﺮ اﻻﺳﺘﻴﻚ ﻛﻪ دو ﺟﺴﻢ در ﺣﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﺷﻜﻞ داده و اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻛﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و دو ﺟﺴﻢ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ‬ ‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ در واﻟﻴﺒﺎل ﻏﻴﺮ اﻻﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﻮپ ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﻮپ‬ ‫و دﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻟﺤﻈﻪ اي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ داده )ﻓﺮو رﻓﺘﻪ( ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ روﻧﺪ ﻫﺮﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮپ ﻟﻤﺲ‬ ‫ﺷﻮد اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻳﺪه ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدي در واﻟﻴﺒﺎل ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫ﺿﺮﺑﻪ زدن‬

‫‪of‬‬

‫)‪(Hitting‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪s‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت و ﻳﺎ در ﺑﺎزي واﻟﻴﺒﺎل ﺷﺮﻛﺖ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ ﺷـﺎﻳﺪ ﺷـﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮﺑـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﺳﻨﮕﻴﻦ را ﺟﺬب ﻛﻨﻨﺪ )ﺿﺮب ﺗﻮپ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ(‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺑﺮاي‬ ‫ﺿﺮﺑﺎت و ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﺎي آﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺬب ﻳﻚ ﺿـﺮﺑﻪ‬ ‫ﺳﻨﮕﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺿﺮﺑﻪ وارد ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧـﺴﺒﺖ ﻋﻜـﺲ ﻧﻴـﺮو و‬ ‫زﻣﺎن ﺿﺮﺑﻪ در ﻗﻀﻴﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮپ ﻫﺎي آرام ﻓﺮودي اﺣﺘﻴﺎج ﺑـﻪ ﻧﻴـﺮوي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﭘﺮﺗﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﺪف دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺳﺖ ﻫﺎ و ﻛﻤﻚ از ﺑﺎﺳﻦ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﺎس دادن ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﺎ در واﻟﻴﺒﺎل در ﻣﻮرد ﺗﻌﺎدل وزن روي ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎ در ﺣﺎﻟﺖ آﻣﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺮم ﺑـﺪن در‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ در ﻫﺮ ﺟﻬﺘﻲ را ﻣـﻲ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ راﻫﻬﺎي ﻛﺴﺐ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛـﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺟـﺬب ﺿـﺮﺑﻪ ﺳـﻨﮕﻴﻦ و‬ ‫راﺣﺘﻲ دﺳﺖ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻧﻜﺘﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ دﻓﺎﻋﻲ آرام اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺮاي ﻧﺮم ﻛﺮدن ﺿﺮﺑﺎت‬ ‫و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن زﻣﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻮپ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬در ﻛﻞ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒـﺸﻲ و ﻗـﺪرت‬ ‫ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﺎن ﺗﺮ ﺷﺪن دﻓﻊ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪9‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ زدن‬ ‫)‪(Serving‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮوﻳﺲ زدن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎﻧﻪ زﻧﻨﺪه‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ وﻗﺘﻲ ﺗﻮپ درﺳﺖ در ﺑﺎﻻي ﺳﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ زﻧﻨﺪه ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت و دﻗﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫را ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﻫﺎ را ﺷﺘﺎب داده و ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ را در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎس ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه و ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮپ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺗﻮپ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﺗﺎه و ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ)ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻃﺒﻖ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ(‪ .‬ﺑﻴﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺘﺎب ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﺮم ﻣﺴﻴﺮ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ‬ ‫و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﺗﻮپ ﺣﻮل ﺧﻮد واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ( از ﺿﺮﺑﻪ زدن ﻟﺬت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ در ﻧﮕﺎه اول ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﺿﺮﺑﻪ زدن ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﻨﺪه را دﻳﺪه و ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮپ ﺳﺮﻋﺖ و ﻣﻜﺎن ﻓﺮود ﺗﻮپ‬ ‫را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﺷﺮوع و ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺎ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ و اﻳﻨﻬﺎ را ﺣﺴﺎب ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﺪ؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﻪ! ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻐﺰ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي زدن ﺗﻮپ ﺗﺎﻛﻴﺪ زﻳﺎدي در ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭘﺎﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪن و‬ ‫ﭘﺮش ﺷﺘﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺪي اﻳﺴﺘﺎده و ﺑﭙﺮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ وﻗﻔﻪ زﻣﺎﻧﻲ در‬ ‫ﭘﺮش از زﻣﻴﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮش ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ دﺳﺖ ﻫﺎ ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺑﺎﺳﻦ‬ ‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻗﺪرت و ﺳﺮﻋﺖ در ﺿﺮﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺗﻮپ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻜﺎﻧﻪ از ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺿﺮوري اﺳﺖ؛ ﻃﺒﻖ ﻗﻀﻴﻪ ﺗﻜﺎﻧﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ زﻣﺎن‬ ‫ﺗﻤﺎس ﺗﻮپ و دﺳﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺮوي وارد ﺑﺮ ﺗﻮپ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺮﻛﺖ ﺷﻼﻗﻲ زده ﺷﻮد‪(Wrist Snap) .‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ واﻟﻴﺒﺎل ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻧﻴﺎﻳﺪ اﻣﺎ واﺿﺢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون اﻳﻦ داﻧﺶ اﻳﻦ ﺑﺎزي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬و ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻬﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺑﺎزي واﻟﻴﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬

‫‪s‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪ys‬‬

‫)‪(The serves‬‬

‫‪Ph‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﺎي ﺧﻮب ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻛﻮﺗﺎه و ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻬﻤﻮﻳﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻂ راﺳﺖ‬ ‫"ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ" دارﻧﺪ‪ .‬زﻧﻨﺪﻫﺎي ﺳﺮوﻳﺲ ﺳﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ¤‬ﺳﺮوﻳﺲ ﺳﺎده )‪(Underhand‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪10‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪lle‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﺳﺎده و ﭘﺎﻳﻪ اي ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ در واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎزه ﻛﺎرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد؛ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻤﺘﺮي دارد و ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﻨﺪي دارد‪ .‬ﻣﺴﻴﺮ ﭘﺮﺗﺎﺑﻪ در ﺣﻈﻮر ﮔﺮاﻧﺶ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﺳﻬﻤﻮي اﺳﺖ‪ .‬از ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮپ در ﻫﻤﺎن ارﺗﻔﺎع ﭘﺮﺗﺎب دﻗﻴﻘﺎ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اوﻟﻴﻪ آن اﺳﺖ؛ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﻮد ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﻣﺎ در ﺳﺮوﻳﺲ زدن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﻗﺪرت ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺨﻮرد؛ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺴﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻣﻲ رﺳﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻬﺮﺣﺎل اﮔﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮپ از ﻣﺤﺪوده زﻣﻴﻦ ﺧﺎرج ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﮔﺮ ارﺗﻔﺎع ﺗﻮپ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ )و ﻳﺎ زاوﻳﻪ ﭘﺮﺗﺎب زﻳﺎد‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ( ﺗﻴﻢ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﺗﻮپ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ )و ﻳﺎ ﺗﻮپ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻘﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زاوﻳﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮﺗﺎب ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ 40‬ﺗﺎ ‪ 50‬درﺟﻪ اﺳﺖ؛ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ از ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﻮپ ﺑﺎﻳﺪ ارﺗﻔﺎع‬ ‫ﻛﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪of‬‬

‫‪s‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪ ¤‬ﺳﺮوﻳﺲ ﭼﻜﺸﻲ )‪(Overhand‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪11‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫ﺳﺮوﻳﺲ ﭼﻜﺸﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و اﮔﺮ ﺑﺪرﺳﺘﻲ زده ﺷﻮد ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ و‬ ‫زﻣﺎن ﻧﺸﺴﺖ ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﺳﺎده دارد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻦ اﺟﺎزه‬ ‫ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ دﻫﺪ ﺟﺎي ﺧﻄﺎي ﻛﻤﻲ دارد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﻲ در‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮ آن در ﺣﺪود ‪ 8-7‬ﻓﻮﺗﻲ )در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺳﺮ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ 4‬ﻓﻮﺗﻲ ﺳﺮوﻳﺲ‬ ‫ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ ‪ 10‬ﻓﻮت اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮپ را ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮپ در ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮي ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪه ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻮپ ﺑﺎ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﺷﺘﺎب ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺮاﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮﺗﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﭼﻮن زاوﻳﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻮپ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮد و در زﻣﻴﻦ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ‪ .‬زاوﻳﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﺑﻬﻴﻨﻪ در اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ‬ ‫ﺑﻴﻦ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺟﻪ اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﻜﻨﻲ ﺑﺎ ﻗﺪي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6‬ﻓﻮت(‪.‬‬ ‫)ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد زدن ﺳﺮوﻳﺲ ﭼﻜﺸﻲ( ﺑﺎﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪ +‬ﺿﺮﺑﻪ در ﺑﺎﻻي ﺳﺮ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎﻧﻪ دﺳﺖ ﺳﺮوﻳﺲ زﻧﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ دﺳﺖ را ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺣﺮﻛﺖ داده و ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ را ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ و ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻮپ )ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺗﺮ( ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﺎ ﻛﻒ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻫﺪف ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﻛﻒ دﺳﺖ ﺻﺎف و ﺻﻠﺐ ﺑﺎﺷﺪ و دﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ و ﻣﭻ دﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ و‬ ‫ﻗﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺗﻤﺎس ﻛﻮﺗﺎه و ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و دﺳﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎز ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬

‫‪ ¤‬ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﺮﺷﻲ )‪(Jump Serve‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪ic‬‬ ‫‪ys‬‬ ‫‪Ph‬‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﺮﺷﻲ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ در واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﻴﻢ در ﺑﺎﻻ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ دوﻳﺪن و ﭘﺮش وﺿﺮﺑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و زاوﻳﻪ درﺳﺖ دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﺮﺷﻲ ﺧﻮب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪12‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫اﺳﭙﺎﻳﻚ از ﭘﺸﺖ ﺧﻂ ﺳﺮوﻳﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ و ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ در واﻟﻴﺒﺎل‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬واﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺗﺮي اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ در ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻي آن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ارﺗﻔﺎع واﻟﻴﺒﺎﻟﻴﺴﺖ اﻏﻠﺐ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ اي ﻛﻤﻲ رو ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ )ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻮﭼﻚ( ﺗﻮپ را ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻦ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮپ را ﺑﺎ ﺑﻴﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻨﻔﻲ اﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ در ﺟﺎي ﻛﻢ آن ﺑﺮاي ﺧﻄﺎ در زاوﻳﻪ و ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮﺗﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زاوﻳﻪ زدن ﺳﺮوﻳﺲ ﭘﺮﺷﻲ‬ ‫ﺑﻴﻦ ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ -10‬درﺟﻪ اﺳﺖ )ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﻜﻨﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺳﺮوﻳﺲ زﻧﻨﺪه اش ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 11‬ﻓﻮت ارﺗﻔﺎع دارد(‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻮر ﺑﭙﺮد اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺮوﻳﺲ زدن ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ او‬ ‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮﺑﻪ‬ ‫)‪(The Hits‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪ ¤‬ﺳﺎﻋﺪ )‪(Bump‬‬

‫‪Vo‬‬

‫ﺿﺮﺑﻪ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﺎ در واﻟﻴﺒﺎل داراي ﺳﻪ ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﺎﻋﺪ ﭘﻨﺠﻪ و اﺳﭙﺎﻳﻚ ؛ اﻣﺎ ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻼف ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﻬﺎرت ﻛﺎﻣﻞ در ﻫﺮ ﺳﻪ اﻳﻦ ﺿﺮﺑﺎت ﺑﺮاي ﻳﻚ واﻟﻴﺒﺎﻟﻴﺴﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪of‬‬

‫‪Ph‬‬

‫‪ys‬‬

‫‪ic‬‬

‫‪s‬‬

‫اﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮاي آﻫﺴﺘﻪ ﻛﺮدن و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮپ ﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﭙﺎﻳﻚ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺳﺮوﻳﺴﻬﺎي‬ ‫ﭘﺮﺷﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﺳﺎﻋﺪ زدن( ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪:‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺎ ﭘﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎزﺗﺮ از ﻋﺮض ﺷﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﭘﺎي راﺳﺖ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬وزن را روي ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎ ﻗﺮار داده و ﭘﺎﺷﻨﻪ ﭘﺎ را ﻛﻤﻲ از ﻛﻒ زﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺗﻨﻪ را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺧﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬دﺳﺖ ﻫﺎ و ﭘﺎﻫﺎ را ﻫﻤﺰﻣﺎن دراز ﻛﺮده و ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺮدن ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ زاوﻳﻪ ﺳﺎﻋﺪ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺎ آرام و رﻳﻠﻜﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺎﻋﺪ ﺿﺮب ﺗﻮپ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﭘﺎﺳﻮر ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﻠﻨﺪي ﺑﻴﻨﺪازد‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﻮر زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ ¤‬ﭘﻨﺠﻪ زدن )‪(Set‬‬ ‫اﻳﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺿﺮﺑﻪ اي ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮپ و ﭘﺮﺗﺎب ﺑﺮاي اﺳﭙﺎﻳﻚ زدن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

‫‪Physics Of Volleyball‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ ¤‬اﺳﭙﺎﻳﻚ )‪(Spike‬‬

‫‪yb‬‬ ‫‪al‬‬ ‫‪l‬‬

‫اﺳﭙﺎﻳﻚ زﻳﺒﺎ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ در واﻟﻴﺒﺎل اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﻲ زده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ ﺗﻴﻤﻲ ﺗﻮپ را ﺑﺮاي اﺳﭙﺎﻳﻚ‬ ‫ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫)ﻧﻜﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد اﺳﭙﺎﻳﻚ( ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ‪:‬‬ ‫‪ +‬آﻣﺎده در ﻣﻜﺎن ﺷﺮوع ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺪن ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺧﻢ ﺷﺪه و دﺳﺖ ﻫﺎ آرام ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و وزن روي ﭘﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ در اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﺎم ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﻣﺴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ و ﻣﻜﺎن ﺗﻮپ را ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﭘﺮش ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه و ﺑﭙﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ زﻣﺎن ﺗﻮﻗﻒ و زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬در ﺗﻌﺎدل و روي ﻫﺮ دو ﭘﺎ ﺑﭙﺮد‪.‬‬ ‫‪ +‬ﭘﺎﻫﺎ و دﺳﺖ ﻫﺎﻳﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﺸﻴﺪه ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ +‬دﺳﺖ ﺿﺮﺑﻪ زﻧﻨﺪه ﺑﺎز و ﻣﭻ دﺳﺖ ﺷﻞ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬دﺳﺖ ﺿﺮﺑﻪ زﻧﻨﺪه را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آرﻧﺞ وﭼﺮﺧﺶ ﺷﺎﻧﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺎ ﻛﻒ دﺳﺖ و ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻧﮕﺸﺘﺎن از ﺗﻮپ ﺿﺮﺑﻪ اي ﺷﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﺗﻮپ ﺑﺰﻧﺪ )ﻣﭻ دﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ(‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﺪن را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ ﺗﺎ در ﺟﻬﺖ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ +‬ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ روي دو ﭘﺎ ﻓﺮود ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪lle‬‬

‫‪Vo‬‬

‫‪of‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪ic‬‬ ‫‪ys‬‬ ‫‪Ph‬‬

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬

Physics Of Volleyball

14

(References):‫منابع و مراجع‬ § The Physics of Volleyball: By Suzanne Moellendorf , University Of Hesston

yb al l

http://www.hesston.edu/Academic/FACULTY/NELSONK/PhysicsResearch/Vo lleyball/physics_of_volleyball.htm

§ The Physics of Volleyball:

http://ffden-

lle

Web Project By Jason Gresehover

2.phys.uaf.edu/211_fall2004.web.dir/Jason_Gresehover/webproject/Main.ht

§ The Physics of Volleyball:

Vo

m

Project By Tiffany T

of

http://www.east-buc.k12.ia.us/02_03/CE/tt/tt.htm

s

§

http://www.volleyball.com

Ph

ys

ic

www.mrfizzix.com/volleyball

‫ﻓﻴﺰﯾﮏ ﻭﺍﻟﻴﺒﺎﻝ‬