______________________________________________

ÕÐÏÕÑÃÅÉÏ ÅÈÍÉÊÇÓ ÐÁÉÄÅÉÁÓ ÊÁÉ ÈÑÇÓÊÅÕÌÁÔÙÍ ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ ÔÓÉËÉÃÊÉÑÉÄÇÓ ÈÅÏÄÙÑÏÓ - ÁËÅÎÉÏÕ ÃÅÙÑÃÉÏÓ - ÌÐÏÕÑÁÓ ×ÑÇÓÔÏÓ ÌÁÌÁËÏÕÊÁÓ ×ÑÇÓÔÏÓ - ÁÃÃÅËËÏÐÏÕËÏÓ ÐÁÍÁÃÉÙÔÇÓ

ÌåôÜäïóç ÄåäïìÝíùí & Äßêôõá Õðïëïãéóôþí É & ÉÉ ÂÉÂËÉÏ ÌÁÈÇÔÇ ÔÏÌÏÓ É

ÔÅ×ÍÉÊÁ ÅÐÁÃÃÅËÌÁÔÉÊÁ ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÇÑÉÁ ÔÏÌÅÁÓ ÐËÇÑÏÖÏÑÉÊÇÓ - ÄÉÊÔÕÙÍ Ç/Õ 1ïò ÊÕÊËÏÓ Â´ ÔÜîç ÊÁÔÅÕÈÕÍÓÇ: ÕðïóôÞñéîç ÓõóôçìÜôùí Õðïëïãéóôþí

ÁèÞíá 2000

ÓÕÍÔÏÍÉÓÔÇÓ Ôóéëéãêéñßäçò Èåüäùñïò ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ãåùðïíéêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí ÅñãáóôÞñéï ÐëçñïöïñéêÞò [email protected]

ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ Ôóéëéãêéñßäçò Èåüäùñïò, Áí. ÊáèçãçôÞò Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí Áëåîßïõ Ãåþñãéïò, ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí Ìðïýñáò ×ñÞóôïò, Åðßê. ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Ðáôñþí Ìáìáëïýêáò ×ñÞóôïò, ÊáèçãçôÞò ÐÅ19 Áããåëüðïõëïò Ðáíáãéþôçò ÊáèçãçôÞò ÐÅ19

ÅÐÉÔÑÏÐÇ ÊÑÉÓÇÓ ÌåñÜêïò ËÜæáñïò, ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ÇëéÜäçò ÊïóìÜò, ÊáèçãçôÞò ÐÅ19 ÊáñáíÜóéïò Êþóôáò, Ìç÷áíéêüò Ç/Õ

ÃËÙÓÓÉÊÇ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ ÊëåéäùíÜñç Ìáéñßôá, Öéëüëïãïò

ÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÇ ÅÐÅÎÅÑÃÁÓÉÁ Åõèýíç óõíôïíéóôÞ

ÇëåêôñïíéêÞ óåëéäïðïßçóç - åðåîåñãáóßá öùôïãñáöéþí ó÷åäéáóìüò åîùöýëëïõ Ðáôçóßùí 95, ÁèÞíá 10434, Ôçë.: 88 38 858 - Fax: 88 38 691 http://www.conceptum.net

ÅÐÉÌÅËÅÉÁ ÅÊÔÕÐÙÓÇÓ Ðáðáóðýñïõ Óðýñïò, ÊáèçãçôÞò Åöáñìïãþí Ô.Å.É Çðåßñïõ

ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÔÏÕÔÏ Åðéóôçìïíéêüò Õðåýèõíïò ôïõ ôïìÝá ÐËÇÑÏÖÏÑÉÊÇÓ – ÄÉÊÔÕÙÍ Ç/Õ Ðáðáäüðïõëïò Ãåþñãéïò Óýìâïõëïò Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ

Ðñüëïãïò Ç åðéôõ÷ßá åíüò âéâëßïõ óõíßóôáôáé óôï íá äéáâÜæåôáé. Áõôü ôï áõôïíüçôï åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêü ãéá Ýíá ìáèçôéêü âéâëßï ðïõ áöïñÜ ôçí Ôå÷íéêÞ ÅðáããåëìáôéêÞ Åêðáßäåõóç, áöïý ïé ìáèçôÝò ôïõ ðñÝðåé íá åöáñìüóïõí óôçí ðñÜîç ôá ôüóï ðïëëÜ õðïó÷üìåíá åðéôåýãìáôá ôçò ÐëçñïöïñéêÞò åðéóôÞìçò. ÁíáëáìâÜíïíôáò ôçí åõèýíç ôçò óõããñáöÞò ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ Þôáí áíôéëçðôü óå üëïõò ìáò üôé áðåõèõíüìáóôå êõñßùò óå ìáèçôÝò. ÅîÜëëïõ ç óõããñáöÞ ôïõ åéóáãùãéêïý áõôïý âéâëßïõ ðïõ áöïñÜ ôá äßêôõá õðïëïãéóôþí êáé ôç ÷ñçóôéêüôçôÜ ôïõò, åðåéäÞ áðåõèýíåôáé óôïõò áõñéáíïýò åðáããåëìáôßåò ôïõ êëÜäïõ, åßíáé áðáñáßôçôï íá áíáöåñèåß êáé óôçí ôå÷íïëïãßá, óå ìåãáëýôåñï ßóùò âáèìü áðü áõôüí ðïõ äéäÜóêåôáé óôá Ëýêåéá ôçò ÷þñáò. Ï óõíäõáóìüò áõôüò åßíáé äýóêïëïò êáé ôï åã÷åßñçìá äå èá ðåôý÷åé, áí ï êáèçìåñéíüò óýíôñïöïò ôïõ ìáèçôÞ, ï êáèçãçôÞò ôïõ, äåí áãêáëéÜóåé ôï âéâëßï õðïóôçñßæïíôáò êáé ðñïóáñìüæïíôáò, áí ôï èåùñåß áðáñáßôçôï, ôï äéêü ôïõ äéäáêôéêü õëéêü óôï áðáéôïýìåíï âÜèïò êáé ðëÜôïò ôùí ãíþóåùí ðïõ ðñÝðåé íá äéäÜîåé. Ôï âéâëßï áõôü åßíáé óýìöùíï ìå ôï ðñïößë ôïõ Áðïöïßôïõ êáé ôï Ðñüãñáììá Óðïõäþí ôùí ìáèçìÜôùí ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé äßêôõá õðïëïãéóôþí É êáé ÉÉ ôïõ ôïìÝá ÐëçñïöïñéêÞò – Äéêôýùí Ç/Õ ôùí ÔÅÅ. ¸÷åé ùò óôü÷ï íá áðïêôÞóåé ï ìáèçôÞò ôéò áðáñáßôçôåò ãíþóåéò óå èÝìáôá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí êáé ôå÷íïëïãéþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí. Áðåõèýíåôáé ü÷é ìüíï óôïõò áõñéáíïýò åðáããåëìáôßåò áëëÜ êáé óå êáèÝíáí ðïõ èÝëåé íá áó÷ïëçèåß ìå ôçí ÐëçñïöïñéêÞ åðéóôÞìç êáé åéäéêüôåñá ìå ôïí ôïìÝá ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí óå ðéï ðñáêôéêü åðßðåäï. Ôï âéâëßï áõôü äéáìïñöþèçêå Ý÷ïíôáò êáôÜ íïõ ôïõò ôÝóóåñéò ðáñáêÜôù óôü÷ïõò: ü

Íá ðáñïõóéÜóåé ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí óýìöùíá ìå ôï ðñïößë ôïõ áðïöïßôïõ ôïõ ôïìÝá ÐëçñïöïñéêÞò – Äéêôýùí Ç/Õ ôïõ Ô.Å.Å êáé ôï ðñüãñáììá óðïõäþí.

ü

Íá ðáñïõóéÜóåé ôçí åêðáéäåõôéêÞ ýëç ìå ôñüðï ðïõ íá ðñïêáëåß ôï åíäéáöÝñïí ôïõ ìáèçôÞ. Ãéá ôï óêïðü áõôü ðåñéëÞöèçêå Ýã÷ñùìï äéáäéêôõáêü êáé öùôïãñáöéêü õëéêü, ãñáöÞìáôá, êáèþò êáé âïçèÞìáôá (tips) —êåßìåíá, óçìåéþóåéò, åíäéáöÝñïíôá óçìåßá, åéêïíßäéá êôë.— ùò õðïóôçñéêôéêü õëéêü ôïõ êõñßùò êåéìÝíïõ.

ü

Íá ðáñïõóéÜóåé Ýíá ãëùóóéêÜ ïìïéïãåíÝò êáé öéëïëïãéêÜ åðéìåëçìÝíï õëéêü, äßíïíôáò éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ óôçí êáôÜ ôï äõíáôüí ïñèüôåñç áðïôýðùóç êáé ëåêôéêÞ åñìçíåßá ôùí üñùí ðïõ åéóÜãïíôáé, áðïêëåßïíôáò Ýôóé Üóôï÷åò Þ áäüêéìåò åêöñÜóåéò ðïõ, áôõ÷þò, Ý÷ïõí åðéêñáôÞóåé óôïí êáèçìåñéíü ìáò ëüãï. Áóöáëþò Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá áðïöåõ÷èïýí ïé ëåêôéêÝò áêñüôçôåò êáé íá áðïäïèïýí ôá äýóêïëá åðéóôçìïíéêÜ íïÞìáôá ìå áðëü êáé êáôáíïçôü ôñüðï, éäéáßôåñá óçìáíôéêü óôïé÷åßï ãéá ôçí åðéôõ÷ßá ôùí óôü÷ùí åíüò ìáèçôéêïý âéâëßïõ.

ü

Íá ðáñáìåßíåé ÷ñÞóéìï, ùò åéóáãùãéêÞ ðçãÞ ðëçñïöüñçóçò, ãéá êÜèå íåïåéóåñ÷üìåíï ÷ñÞóôç óôçí ÐëçñïöïñéêÞ åðéóôÞìç êáé åéäéêüôåñá óôï ÷þñï ôïõ Äéáäéêôýïõ.

Ôï âéâëßï ÷ùñßóôçêå óå ðÝíôå åíüôçôåò (Á-Å) ðïõ êáôáíåìÞèçêáí óå äýï ôüìïõò (É êáé ÉÉ), äýï óôïí ðñþôï êáé ôñåéò óôï äåýôåñï, êáé ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: ü

Ç ðñþôç åíüôçôá (Á), ìå ôßôëï Åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí Ý÷åé ùò óôü÷ï íá öÝñåé ôï ìáèçôÞ óå åðáöÞ ìå ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí óõóôçìÜôùí, ôçò èåùñßáò ôùí óçìÜôùí, ôùí áñ÷þí ðïõ äéÝðïõí ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ôùí ôå÷íéêþí ðïëõðëåîßáò.

ü

Ç äåýôåñç åíüôçôá (Â), ìå ôßôëï Äßêôõá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí, Ý÷åé ùò óôü÷ï ôçí ðåñéãñáöÞ ôùí äéêôõáêþí ìïíôÝëùí ìå Ýìöáóç óôç äïìÞ êáé óôçí ôáîéíüìçóç ôùí äéêôýùí åðéêïéíùíßáò, óôá ãåíéêüôåñá ëåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò, êáèþò êáé óôç ÷ñçóôéêüôçôÜ ôïõò. ÅðéðëÝïí ðåñéãñÜöïíôáé ïé äéáöïñåôéêÝò áñ÷éôåêôïíéêÝò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ìå åéäéêüôåñï óôü÷ï ôçí êáôáíüçóç ôùí ìïíôÝëùí OSI êáé TCP/IP, êáèþò êáé ôùí ÷ñçóéìïðïéïýìåíùí ôå÷íïëïãéþí.

ü

Ç ôñßôç åíüôçôá (Ã), ìå ôßôëï ÔïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí, Ý÷åé ùò óôü÷ï ôçí åîïéêåßùóç ôïõ ìáèçôÞ ìå ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò êáé ôá äïìéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ôá ðñüôõðÜ ôïõò, ôï åéäéêü ëïãéóìéêü êáé äéêôõáêü åîïðëéóìü ðïõ áðáéôïýí êáé ôÝëïò ôç äéá÷åßñéóç ôùí êïéíþí ôïõò ðüñùí. Óôçí ðáñïýóá åíüôçôá ç áíÜðôõîç ðåñéïñßæåôáé óôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá êáé åéäéêüôåñá óôá áóýñìáôá ðñüôõðá ALOHA êáé CSMA, êáèþò êáé óôá åíóýñìáôá ðñüôõðá CSMA/CD - Ethernet êáé Token Ring. Óçìåéþíåôáé üôé ïé áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ðïõ áöïñïýí ôç ó÷åäßáóç êáé ôçí õëïðïßçóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí êáé áíáöÝñïíôáé óôçí åíüôçôá áõôÞ åßíáé ãåíéêïß, äéÝðïõí üëá ôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé êáèïñßæïõí ïñéóìÝíá êñéôÞñéá åðéëïãÞò ôïõ êáôáëëçëüôåñïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, óýìöùíá ðÜíôá ìå ôéò ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò êáé ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ äéáôßèåíôáé.

ü

Ç ôÝôáñôç åíüôçôá (Ä), ìå ôßôëï ÔïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, Ý÷åé ùò óôü÷ï íá áðïêôÞóåé ï ìáèçôÞò ôçí éêáíüôçôá íá äéáêñßíåé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êáé ôéò ìåèüäïõò ðñüóâáóçò ôùí ðéï ãíùóôþí ðñïôýðùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, ôïí åéäéêüôåñï åîïðëéóìü ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí, êáèþò êáé ôïõò âáóéêïýò êáíüíåò ëåéôïõñãßáò ôïõò. Êõñßùò üìùò ï ìáèçôÞò ðñÝðåé íá áðïêïìßóåé ôá ïöÝëç ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôéò åéäéêüôåñåò åöáñìïãÝò êáé íá ãíùñßóåé ôéò âáóéêÝò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïõí ôá äßêôõá áõôÜ ìå áé÷ìÞ ôá åíäïäßêôõá.

ü

ÔÝëïò, ç ðÝìðôç åíüôçôá (Å), ìå ôßôëï Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, Ý÷åé ùò óôü÷ï íá ðáñïõóéÜóåé ôïõò âáóéêïýò ôýðïõò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá, ôá ðñüôõðÜ ôïõò, ôïí åîïðëéóìü ðïõ áðáéôïýí êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò. Ï ìáèçôÞò èá Ýñèåé óå åðáöÞ ìå ôéò ðéï ðñüóöáôåò áñ÷éôåêôïíéêÝò ôùí äéêôýùí áõôþí êáé ôéò ôå÷íéêÝò ðñüóâáóçò ó’ áõôÜ. Åéäéêüôåñç áíáöïñÜ ãßíåôáé óôï Äéáäßêôõï, þóôå, óå óõíäõáóìü ì’ áõôÜ ðïõ åêôÝèçêáí óôçí åíüôçôá Â, íá ðáñïõóéáóôåß ìéá ðéï ïëïêëçñùìÝíç êáé óå âÜèïò áíÜëõóç ôïõ ôñüðïõ ëåéôïõñãßáò ôïõ.

Ôåëåéþíïíôáò, èá åðéèõìïýóáìå íá åõ÷áñéóôÞóïõìå: ü

Ôï Ðáéäáãùãéêü Éíóôéôïýôï ãéá ôçí åìðéóôïóýíç ìå ôçí ïðïßá ìáò ðåñéÝâáëå ìå ôçí áíÜèåóç ôçò ðáñïýóáò Ýêäïóçò. Ïöåßëïíôáé éäéáßôåñåò åõ÷áñéóôßåò óôï Äñ Ðáðáäüðïõëï Ãéþñãï ãéá ôéò óõíå÷åßò êáé Üïêíåò ðñïóðÜèåéÝò ôïõ ðñïêåéìÝíïõ íá êáëõöèïýí üëåò ïé áðáéôÞóåéò áõôïý ôïõ Ýñãïõ êáé íá áíôáðïêñéèïýí ïé óõããñáöåßò ìå åðéôõ÷ßá óôéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ íÝïõ ðñïãñÜììáôïò óðïõäþí.

ü

Ôçí êñéôéêÞ ïìÜäá ãéá ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôçò êáé ôç óõíäñïìÞ ôçò óôç óõìðëÞñùóç, âåëôßùóç êáé äéÜñèñùóç ôçò ðáñå÷üìåíçò ýëçò.

ü

Ôç öéëüëïãï Ìáéñßôá ÊëåéäùíÜñç ãéá ôçí åðéìÝëåéá êáé ôçí ïõóéáóôéêÞ âïÞèåéá ôçí ïðïßá ìå óõíÝðåéá êáé áãÜðç ðñïóÝöåñå. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ðïëëÝò åýóôï÷åò ðáñáôçñÞóåéò ôçò âïÞèçóáí óôç äéåõêñßíéóç êáé áíáäéáôýðùóç áñêåôþí óçìåßùí ôïõ óõããñÜììáôïò. Éäéáßôåñá üìùò âïÞèçóáí óôç ÷ñçóéìïðïßçóç ìéáò ïñèüôåñçò êáé êáôÜ ôï äõíáôüí áêñéâÝóôåñçò ëåêôéêÞò áðïôýðùóçò ôçò ïñïëïãßáò êáé óõíÝâáëáí óôç äéáôýðùóç åíüò êáèáñüôåñïõ ëüãïõ.

ü

¼ëïõò üóïõò ìáò óôÞñéîáí óôçí ðñïóðÜèåéá óõããñáöÞò áõôïý ôïõ âéâëßïõ, üðùò ôïí ÁäÜì ÄáìéáíÜêç, ôï ×ñÞóôï Âáóéëüðïõëï, ôï ÔÜóï ÔæáâÜñá, ôç ÅëåíÞ Êáñáãêïýíç, ôç ÓìáñÜãäç ÊïõñÜêç êáé ôï ÈïäùñÞ ÔáñëáíôÝæï, ðïõ åß÷áí ôçí åõèýíç ãéá ôï óôÞóéìü ôïõ, üëïé ôïõò óõíåñãÜôåò ôçò åôáéñåßáò Conceptum A.E., êáèþò êáé ôïí åêäïôéêü ïßêï ËéâÜíç ãéá ôçí ïõóéáóôéêÞ âïÞèåéÜ ôïõ óôï ôåëéêü áëëÜ ðïëý óçìáíôéêü óôÜäéï ôçò Ýêäïóçò ôïõ âéâëßïõ.

ü

Éäéáßôåñåò åõ÷áñéóôßåò ïöåßëïíôáé óôï ÅñãáóôÞñéï ÐëçñïöïñéêÞò ôïõ Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ãéá ôçí ðïëýôéìç åîõðçñÝôçóç ðïõ ðáñÝó÷å óôï óôÜäéï óõããñáöÞò áõôïý ôïõ âéâëßïõ.

ÊÜèå âéâëßï õðüêåéôáé óå ðáñáôçñÞóåéò ãéá ðåñáéôÝñù âåëôßùóÞ ôïõ. Ãéá ôï ëüãï áõôü åõ÷áñéóôïýìå åê ôùí ðñïôÝñùí áõôïýò ðïõ èá óõíäñÜìïõí ìå ôéò ðáñáôçñÞóåéò Þ ôéò õðïäåßîåéò ôïõò óôç âåëôßùóç ôçò ðáñïýóáò Ýêäïóçò (e-mail: [email protected]). Ãéá ôç óõããñáöéêÞ ïìÜäá Ôóéëéãêéñßäçò Èåüäùñïò, ÁíáðëçñùôÞò êáèçãçôÞò

i Ôïìïó Á: Ãëùóóáñéï

ÃëùóóÜñéï ÁããëéêÞ CCIR (International Radio Conference Committee): ÄéåèíÞò ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ñáäéïöþíïõ. EIA (Electronic Industries Association): ¸íùóç Âéïìç÷áíéþí ÇëåêôñïíéêÞò. IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers): ÄéåèíÝò Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí ìç÷áíéêþí. ISO (International Organisation for Standardization): ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò. ITU (International Telecommunications Union): Ðñþçí CCITT, ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí. NIST (National Institute of Standards and Technology): Åèíéêü Éíóôéôïýôï Ôõðïðïßçóçò êáé Ôå÷íïëïãßáò ôùí ÇÐÁ. ÏSI (Open Systems Interconnection): ÂëÝðå Äéáóýíäåóç áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. PDU (Protocol Data Unit): ÌïíÜäá äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ. URL (Uniform Resource Locator): ÂëÝðå Åíéáßá èÝóç ðüñïõ WARC (World Administrative Radio Conference): Ðáãêüóìéá ÄéïéêçôéêÞ ÄéÜóêåøç Ñáäéïöþíïõ. WWW (World Wide Web): ÂëÝðå Ðáãêüóìéï Éóôü.

ÅëëçíéêÞ Áìößðëåõñç Þ áìößäñïìç ìåôÜäïóç (full duplex): Ôå÷íéêÞ áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï óõóêåõþí êáôÜ ôçí ïðïßá ôá äåäïìÝíá ìðïñïýí íá óôáëïýí êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò ôáõôü÷ñïíá. ÁíÜäñáóç (feedback): Äéáäéêáóßá êáôÜ ôçí ïðïßá ï ÷ñÞóôçò äÝ÷åôáé êÜðïéá Ýíäåéîç üôé ìéá åíÝñãåéÜ ôïõ Ý÷åé áíáãíùñéóôåß áðü ôïí õðïëïãéóôÞ (ãéá ðáñÜäåéãìá, ç÷çôéêü óÞìá ìåôÜ áðü ðÜôçìá ôïõ ðëÞêôñïõ ôïõ ðïíôéêéïý). Áíáìåôáäüôçò (repeater): ÓõóêåõÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå Ýíá äßêôõï ãéá ôçí ìåôÜ áðü åíßó÷õóç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí. Ç áíáìåôÜäïóç ãßíåôáé ìå ôï ìÝãéóôï äõíáôü ñõèìü, äõáäéêü øçößï ðñïò äõáäéêü øçößï, ÷ùñßò áðïèÞêåõóç. ÁðëÞ ìåôÜäïóç (simplex transmission): Ôå÷íéêÞ áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï óõóêåõþí êáôÜ ôçí ïðïßá ôá äåäïìÝíá ìðïñïýí íá óôáëïýí ðñïò ìéá ìüíï êáôåýèõíóç. Áñ÷éôåêôïíéêÞ AppleTalk: Áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá Apple, ìå óêïðü ôç äéáóýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí ôçò Macintosh ìåôáîý ôïõò, êáèþò êáé ìå äßêôõá Üëëùí êáôáóêåõáóôþí. Áñ÷éôåêôïíéêÞ DNA: Åßíáé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äßêôõá ôçò DECnet ðñïêåéìÝíïõ åðéêïéíùíÞóïõí.

ii Ôïìïò Á: Ãëùóóáñéï Áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare: Áíáðôý÷èçêå áðü ôçí Novell Corporation óôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980. Ó÷åäéÜóôçêå ìå óêïðü íá áíôéêáôáóôÞóåé ôá ìåãÜëá óõóôÞìáôá, êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò ôùí ïñãáíéóìþí ìå äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. Áñ÷éôåêôïíéêÞ SNA (System Network Architecture): Áíáðôý÷èçêå áðü ôçí IBM, ìå óêïðü íá åîõðçñåôÞóåé ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý õðïëïãéóôþí – óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò êáé õðïëïãéóôþí – ôåñìáôéêþí, óýìöùíá ìå ôï ó÷Þìá ðåëÜôç - åîõðçñÝôçóç. Áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç: Ôå÷íéêÞ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ âáóßæåôáé óôçí áíôáëëáãÞ ÷áñáêôÞñùí áíÜìåóá óå äýï óõóêåõÝò ïé ïðïßåò äåí Ý÷ïõí êÜðïéï ñïëüé ðïõ þóôå íá óõã÷ñïíßæåôáé ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Ðñéí áðü ôçí åêðïìðÞ êÜèå ÷áñáêôÞñá áðïóôÝëëåôáé Ýíá äõáäéêü øçößï Ýíáñîçò, åíþ ôï ôÝëïò ôçò åêðïìðÞò ôïõ ÷áñáêôÞñá ïñéïèåôåßôáé áðü ôçí áðïóôïëÞ åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí äõáäéêþí øçößùí ôåñìáôéóìïý. Áóõã÷ñüíéóôïò Ôñüðïò ÌåôáöïñÜò (ÁÔÌ: Asynchronous TransferMode): Äßêôõá ìåôáöïñÜò ìå ôá ïðïßá ðëçñïöïñßåò ïðïéáóäÞðïôå ìïñöÞò ôåìá÷ßæïíôáé óå ðáêÝôá ôùí 53 äõáäéêþí øçößùí, ôá ïðïßá óõíéóôïýí äéáäéêôõáêÝò ñïÝò äåäïìÝíùí õøÞñõèìþí. Áóýñìáôç åðéêïéíùíßá (Wireless Communication): Åßíáé ç åðéêïéíùíßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ùò ìÝóï ìåôÜäïóçò ôç ãÞéíç áôìüóöáéñá Þ ôï äéÜóôçìá. Áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá: ÔïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ñáäéïêýìáôá, õðÝñõèñåò áêôßíåò Þ ìéêñïêýìáôá ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Áõôüìáôç áðÜíôçóç (automatic answering): Ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ï êáëïýìåíïò ôåñìáôéêüò åîïðëéóìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí (DTE: Data Terminal Equipment) áðáíôÜ áõôüìáôá óôï óÞìá êëÞóçò. Áõôüìáôç êëÞóç (áutomatic calling): Ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ôá óÞìáôá äéáëïãÞò åéóÜãïíôáé õðü ìïñöÞ áêïëïõèßáò äõáäéêþí øçößùí áðü ôç óõóêåõÞ ðïõ êáëåß. Äéáìüñöùóç (modulation): Ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò óÞìáôïò ìåôáó÷çìáôßæïíôáé óýìöùíá ìå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ öÝñïíôïò óÞìáôïò (óõ÷íüôçôá, öÜóç, ðëÜôïò), ìå óêïðü ôç ìåôÜäïóç ôïõ áñ÷éêïý óÞìáôïò. Äéáêñßíåôáé óå äéáìüñöùóç óõ÷íüôçôáò (FM), äéáìüñöùóç ðëÜôïõò (AM) êáé äéáìüñöùóç öÜóçò (PM). Äéáóýíäåóç: Ç óýíäåóç äýï äéáôÜîåùí ðïõ åêôåëïýí äéáöïñåôéêÝò ëåéôïõñãßåò. Äéáóýíäåóç Áíïéêôþí ÓõóôçìÜôùí (OSI: Open Systems Interconnection): Ðñüôõðï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. ÄéáôÜîåéò äéáóýíäåóçò: Ïé ìïíÜäåò õëéêïý ðïõ åîáóöáëßæïõí ôç óýíäåóç êáé ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí ìåôáîý ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Äßêôõá äåäïìÝíùí (data network): Äßêôõï åðéêïéíùíßáò êáôáóêåõáóìÝíï ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí øçöéáêÞò ìïñöÞò, ÷ùñßò áëëïßùóç ôçò áñ÷éêÞò ðëçñïöïñßáò. Äßêôõï äåäïìÝíùí ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí (multipoint): Äßêôõï óå êüìâïõò ôïõ ïðïßïõ åßíáé äõíáôÞ ç óôáèåñÞ óýíäåóç ìå ðåñéóóüôåñá áðü äýï êõêëþìáôá. ÄõáäéêÞ éóïôéìßá: Ìç÷áíéóìüò åëÝã÷ïõ ôçò ïñèüôçôáò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, åõñýôáôá äéáäåäïìÝíïò ëüãù ôçò áðëüôçôÜò ôïõ êáé ôçò åõêïëßáò õëïðïßçóÞò ôïõ.

iii Ôïìïó Á: Ãëùóóáñéï ÄéåðáöÞ (interface): Åßíáé ôï óçìåßï óôï ïðïßï ôï êÜèå åðßðåäï ðñïóöÝñåé ðñùôïãåíåßò ëåéôïõñãßåò êáé õðçñåóßåò óôï áêñéâþò áíþôåñü ôïõ. Äéåýèõíóç IP (IP address): Ç ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç ãéá êÜèå õðïëïãéóôÞ ðïõ óõíäÝåôáé óôï Äéáäßêôõï. Äéåýèõíóç Çëåêôñïíéêïý Ôá÷õäñïìåßïõ (Å-mail address): Ç äéåýèõíóç ðïõ äéáôßèåôáé áðü Ýíáí ïñãáíéóìü ðáñï÷Þò õðçñåóéþí Çëåêôñïíéêïý Ôá÷õäñïìåßïõ óå Ýíáí ÷ñÞóôç êáé áðü ôçí ïðïßá ðáñáëáìâÜíåé/óôÝëíåé çëåêôñïíéêÜ ìõíÞìáôá. Äßêôõï áíôáãùíéóìïý (contention): Äßêôõï åêðïìðÞò óôï ïðïßï ç ðñüóâáóç áðü ôïõò óôáèìïýò ðïõ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï ãßíåôáé ôõ÷áßá. Äßêôõï äáêôõëßïõ (round robin): Äßêôõï óçìåßïõ ðñïò óçìåßï óôï ïðïßï ïé óôáèìïß Ý÷ïõí äéêáßùìá íá ìåôáäþóïõí ìå ôç óåéñÜ, ï Ýíáò ìåôÜ ôïí Üëëï, ìßá öïñÜ óå êÜèå ãýñï. Äßêôõï äÝóìåõóçò Þ êñÜôçóçò èÝóçò (reservation): Äßêôõï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðïëõðëåîßáò ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (WAN: Wide Area Networks): Äßêôõá ðïõ êáëýðôïõí ìéá ðïëý ìåãÜëç (áêüìá êáé ïëüêëçñï ôïí ðëáíÞôç) ãåùãñáöéêÜ ðåñéï÷Þ. Äßêôõï åêðïìðÞò (Broadcasting network): Óôá äßêôõá åêðïìðÞò äåí õðÜñ÷ïõí åíäéÜìåóïé êüìâïé ðïõ ðñïùèïýí ôçí ðëçñïöïñßá óôïí ðñïïñéóìü ôçò, áëëÜ õðÜñ÷åé Ýíá êïéíü ìÝóï ìåôÜäïóçò, ôï ïðïßï ìïéñÜæïíôáé üëïé ïé óôáèìïß ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôï äßêôõï. Äßêôõï ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò (Message switching network): Äßêôõï óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ôï ïðïßï åöáñìüæåé ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ðïìðüò ïñãáíþíåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èÝëåé íá óôåßëåé óôï äÝêôç óå Ýíá ìÞíõìá, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç, êáé ôçí ðñïùèåß áðü êüìâï óå êüìâï. Äßêôõï ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò (Virtual circuit switching network): Äßêôõï óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, óôï ïðïßï äçìéïõñãåßôáé Ýíá íïçôü êýêëùìá ìåôáîý ôùí äýï êüìâùí ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí êáé ôá ðáêÝôá óôÝëíïíôáé áíåîÜñôçôá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï, áêïëïõèþíôáò üìùò ôçí ßäéá ðÜíôá äéáäñïìÞ. Äßêôõï ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (Circuit switching network): Ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åßíáé åöéêôÞ ìüíï ìåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ìéáò öõóéêÞò æåýîçò – êõêëþìáôïò ìåôáîý äýï êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí (Packet switching network): Äßêôõï óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, óôï ïðïßï åöáñìüæïíôáé ôå÷íïëïãßåò áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí áðü êüìâï óå êüìâï ìÝ÷ñé íá öôÜóïõí óôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü ôïõò. Äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ìå íïçôÜ êõêëþìáôá (Virtual circuit packet switched network): Äßêôõï óôï ïðïßï ïé ìåôáãùãåßò ôïõ äéêôýïõ äñïìïëïãïýí ôá ðáêÝôá ìéáò ñïÞò äåäïìÝíùí áðü ôïí ßäéï ðÜíôá óýíäåóìï. ÅíèõëÜêùóç (encapsulation): Åßíáé ç ðñïóèÞêç äéÜöïñùí ðëçñïöïñéþí åëÝã÷ïõ óôéò PDUs. Åíéáßá èÝóç ðüñïõ (URL: Uniform Resource Locator): Ç ÄéáäéêôõáêÞ äéåýèõíóç åíüò çëåêôñïíéêïý ôüðïõ, ðïõ áðïêáëýðôåé ôï üíïìá ôïõ õðïëïãéóôÞ åîõðçñÝôç-

iv Ôïìïò Á: Ãëùóóáñéï óçò óôïí ïðïßï åßíáé áðïèçêåõìÝíá ôá áñ÷åßá ôùí éóôïóåëßäùí ôçò çëåêôñïíéêÞò ôïðïèåóßáò. ÅðáíáëÞðôåò (repeaters): ÓõóêåõÝò ãéá ôç äéáóýíäåóç ôìçìÜôùí äéêôýùí óôï öõóéêü åðßðåäï. ÓõíÞèùò äéáèÝôïõí äýï Þ ðåñéóóüôåñåò èýñåò. Ôï åéóåñ÷üìåíï óÞìá óå ïðïéáäÞðïôå èýñá ôïõò åðáíáëáìâÜíåôáé êáé óôéò õðüëïéðåò èýñåò ùò óÞìá åîüäïõ. ÅðáíáëÞðôçò ìå êáôá÷ùñçôÞ (buffered repeater): ÓõóêåõÞ ðïõ Ý÷åé ùò óêïðü ôçí åíßó÷õóç êáé ôçí áíáãÝííçóç óçìÜôùí, þóôå áõôÜ íá ìðïñïýí íá áíáìåôáäßäïíôáé óå ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò ìÝóá óå Ýíá åðéêïéíùíéáêü êáíÜëé. Åðßóçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá åëÝã÷ïõ ñïÞò, þóôå íá áðïöåýãïíôáé óõãêñïýóåéò. Åðáíáóýíèåóç (re-assembly): Åßíáé ç áíôßèåôç ôçò êáôÜôìçóçò ëåéôïõñãßá. Åðéêïéíùíßá: Ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá ç ðëçñïöïñßá ìåôáöÝñåôáé áðü Ýíá óçìåßï óôï ÷þñï êáé óôï ÷ñüíï, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðçãÞ, óå Ýíá Üëëï óçìåßï, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðñïïñéóìüò. Åðßðåäï äéêôýïõ (Network Layer): Áðïôåëåß ôï ôñßôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé Ý÷åé ùò Ýñãï ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðáêÝôùí ðëçñïöïñéþí áðü ôïí áðïóôïëÝá ðñïò ôïí ðáñáëÞðôç. Åðßðåäï åöáñìïãÞò (Application Layer): Áðïôåëåß ôï Ýâäïìï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé Ý÷åé ùò Ýñãï ôç óùóôÞ åðéêïéíùíßá áóýìâáôùí åöáñìïãþí. Åðßðåäï ìåôáöïñÜò (Transport Layer): Áðïôåëåß ôï ôÝôáñôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé Ý÷åé ùò Ýñãï ôçí ðáñáëáâÞ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï ðéï ðÜíù åðßðåäï (åðßðåäï óõíüäïõ), ôç äéÜóðáóÞ ôïõò óå ìéêñüôåñåò ìïíÜäåò áí ÷ñåéáóôåß, ôçí ðáñÜäïóÞ ôïõò óôï åðßðåäï äéêôýïõ êáé ôç äéáóöÜëéóç üôé üëá ôá êïììÜôéá öôÜíïõí óùóôÜ óôçí Üëëç ðëåõñÜ. Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò (Presentation Layer): Áðïôåëåß ôï Ýêôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé åëÝã÷åé ôçí ïñèüôçôá ôçò óýíôáîçò êáé ôç óçìáóéïëïãßá ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé. Åðßðåäï óýíäåóçò äåäïìÝíùí (Link Layer): Áðïôåëåß ôï äåýôåñï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé Ý÷åé ùò Ýñãï ôçí áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç ôùí äåäïìÝíùí, ðïõ óõìâáßíïõí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç. Åðßðåäï óõíüäïõ (Session Layer): Áðïôåëåß ôï ðÝìðôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò äéáöïñåôéêþí ìç÷áíçìÜôùí íá äçìéïõñãïýí óõíüäïõò ìåôáîý ôïõò. Åýñïò æþíçò (bandwidth): Ç éêáíüôçôá ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí áðü Ýíá êáíÜëé. ÔõðéêÜ ç ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí åêöñÜæåôáé óå bps. Çëåêôñïíéêü ÌÞíõìá (Å-mail message): ÌÞíõìá óå çëåôñïíéêÞ ìïñöÞ ðïõ áðïóôÝëåôáé/ëáìâÜíåôáé áðü ôïõò ÷ñÞóôåò (Äéá)äéêôýïõ. Çëåêôñïíéêü Ôá÷õäñïìåßï (Å-mail): Yðçñåóßá ôïõ Äéáäéêôýïõ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ. Çìßðëåõñç Þ ìïíüäñïìç ìåôÜäïóç (half duplex): Ôå÷íéêÞ áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï óõóêåõþí êáôÜ ôçí ïðïßá ôá äåäïìÝíá ìðïñïýí íá óôáëïýí ðñïò ïðïéá-

v Ôïìïó Á: Ãëùóóáñéï äÞðïôå êáôåýèõíóç, ü÷é üìùò ôáõôü÷ñïíá. ÊáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò: Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá ìåôáöåñèåß Ýíá äõáäéêü øçößï áðü Ýíá Üêñï ôïõ äéêôýïõ óå Ýíá Üëëï. ÊáôáéãéóôéêÞ êßíçóç (bursty traffic): Óýíôïìåò áëëÜ ðïëý ìåãÜëïõ üãêïõ ìåôáöïñÝò äåäïìÝíùí. ÊáôÜôìçóç (segmentation Þ fragmentation): Ï ôåìá÷éóìüò ôùí äåäïìÝíùí óå ìéêñüôåñåò ïìÜäåò. Êüìâïò åðéêïéíùíßáò (Communication Node): ÄéÜôáîç õðåýèõíç ãéá ôç óýíäåóç äýï, Þ ðåñéóóïôÝñùí ãñáììþí ìåôÜäïóçò. Êõêëéêüò êþäéêáò ðëåïíáóìïý (CRC: cyclic Redundancy Code): Êþäéêáò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí. ×ñçóéìïðïéåßôáé óå ðïëëÜ ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ôïðéêþí äéêôýùí. ÊùäéêïðïéçìÝíá Áñ÷åßá ÊåéìÝíïõ(ASCII files): Áñ÷åßá êåéìÝíïõ üðïõ ï êÜèå ÷áñáêôÞñáò ðáñéóôÜíåôáé ìå êÜðïéïí áñéèìü áðü 0 Ýùò 255. Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ (NOS: Network Operating System): Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åîïðëéóìÝíï ìå óýíïëï ðñïãñáììÜôùí êáé äéåñãáóéþí ðïõ êáèéóôïýí ôïí êüìâï éêáíü íá ëåéôïõñãÞóåé óå ðåñéâÜëëïí äéêôýïõ. Ëïãéóìéêü äéêôýïõ: Åßíáé ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ åîáóöáëßæïõí ôç óýíäåóç. Ëïãéóìéêü åöáñìïãþí äéêôýïõ: Åßíáé ôá ðñïãñÜììáôá åöáñìïãþí ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôéò äõíáôüôçôåò ôéò ïðïßåò ðñïóöÝñåé Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí. ÌåôáãùãÞ ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay): Ôå÷íéêÞ ðïõ åîõðçñåôåß ôéò áíÜãêåò ôçò ãñÞãïñçò êáé áîéüðéóôçò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, êõñßùò êáôÜ ôç äéáóýíäåóç êáé åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Þ ìåôáîý ôïðéêþí äéêôýùí. ÌåôáöïñÜ (download): Ç ìåôáöïñÜ ðñïãñáììÜôùí Þ äåäïìÝíùí áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ óå ìéá óõíäåäåìÝíç óõóêåõÞ, óõíÞèùò áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ åîõðçñÝôçóçò óå Ýíáí ðñïóùðéêü õðïëïãéóôÞ. ÌçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá (MAN: Metropolitan Area Networks): Äßêôõá ðïõ êáëýðôïõí ìéá åõñýôåñç ãåùãñáöéêÜ ðåñéï÷Þ. ÌïíôÝëï áíáöïñÜò OSI: ÌïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. ÌïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP (Transmission Control Protocol /Internet Protocol): ÌïíôÝëï áíáöïñÜò ðñùôïêüëëïõ åëÝã÷ïõ ìåôÜäïóçò / Ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ. Ïìïáîïíéêü êáëþäéï: ÌÝóï ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíáí êåíôñéêü áãùãü êáé Ýíá åîùôåñéêü ïìüêåíôñï ðëÝãìá - áãùãü. Ïìïáîïíéêü êáëþäéï åêðïìðÞò âáóéêÞò æþíçò (baseband coax): Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åðéêïéíùíéáêïýò äéáýëïõò ãéá ìåôÜäïóç ìå åêðïìðÞ âáóéêÞò æþíçò. Ç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí ãßíåôáé ÷ùñßò äéáìüñöùóç. Ïìïáîïíéêü êáëþäéï åêðïìðÞò åõñåßáò æþíçò (broadband coax): Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åðéêïéíùíéáêïýò äéáýëïõò ãéá ìåôÜäïóç ìå åêðïìðÞ åõñåßáò æþíçò.

vi Ôïìïò Á: Ãëùóóáñéï ÏðôéêÝò ßíåò: ÌÝóï ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí óôï ïðïßï ôá äåäïìÝíá ìåôáöÝñïíôáé ìå ôç âïÞèåéá öùôåéíþí óçìÜôùí. Åßíáé ßíåò ðëáóôéêïý Þ ãõáëéïý ðïõ ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò äéáìïñöþíïíôáò Ýíá ïðôéêü óÞìá. ×áñáêôçñßæïíôáé áðü õøçëü åýñïò æþíçò êáé ìçäåíéêÞ åðßäñáóç áðü èüñõâï ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü çëåêôñéêÝò ðçãÝò. Ðáãêüóìéïò Éóôüò (WWW: World Wide Web) Óýóôçìá óôï Äéáäéêôýï ãéá ðáãêüóìéá óýíäåóç åããñÜöùí ðïëõìÝóùí ìå óõíäÝóìïõò, ôï ïðïßï êáèéóôÜ ôçí ðñüóâáóç óôéò ó÷Ýóåéò ôùí êïéíþí ðëçñïöïñéþí ìåôáîý åããñÜöùí åýêïëç êáé åíôåëþò áíåîÜñôçôç áðü ôçí ðñáãìáôéêÞ ôïõò èÝóç. Ðåñßïäïò Ëåéôïõñãßáò Ðñïóïìïßùóçò Ôåñìáôéêïý (Telnet): Ç äéÜñêåéá óýíäåóçò äýï õðïëïãéóôþí ìÝóù ôçò õðçñåóßáò ðñïóïìïßùóçò ôåñìáôéêïý. Ðïëõðëåîßá: Ç äéáäéêáóßá áðïóôïëÞò åíüò áñéèìïý ÷ùñéóôþí óçìÜôùí ìÝóá óôï ßäéï êáíÜëé, ìáæß, ôáõôü÷ñïíá êáé ÷ùñßò áëëçëåðéäñÜóåéò. ÃåíéêÜ Ý÷ïõìå ðïëõðëåîßá ìå åðéìåñéóìü óõ÷íüôçôáò (FMD) ãéá áíáëïãéêÜ óÞìáôá êáé ðïëõðëåîßá ìå åðéìåñéóìü ÷ñüíïõ (TDM) ãéá øçöéáêÜ óÞìáôá. Ðñùôüêïëëá Eðéêïéíùíßáò (Communication Protocols): Ïé êáíüíåò ðïõ åßíáé õðåýèõíïé ãéá ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí ðéóôüôçôá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáäßäïíôáé óôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Ðñùôüêïëëï Áðëïý Çëåêôñïíéêïý Ôá÷õäñïìåßïõ (SMTP: Simple Mail Transfer Protocol): Ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá áðïóôïëÞ êáé ëÞøç çëåêôñïíéêÞò áëëçëïãñáößáò. Ðñùôüêïëëï Åîïìïßùóçò Ôåñìáôéêïý (Telnet: Terminal Emulator Protocol): Ðñùôüêïëëï ðïõ åðéôñÝðåé óå êÜðïéïí ÷ñÞóôç íá óõíäÝóåé ôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ ìå êÜðïéï áðïìáêñõóìÝíï ìç÷Üíçìá. Ðñùôüêïëëï ÌåôáöïñÜò Áñ÷åßùí (FTP: File transfer protocol): Ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí áðü õðïëïãéóôÞ óå õðïëïãéóôÞ. Ðñùôïêüëëïõ ÌåôáöïñÜò ÕðåñêåéìÝíïõ (HTTP: HyperText Transfer Protocol): Ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ éóôïóåëßäùí áðü ôï Äéáäßêôõï óôïí õðïëïãéóôÞ ìáò. Ñõèìüò äéÝëåõóçò (throughput): Ôï ðëÞèïò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìðïñïýí íá ìåôáöåñèïýí áîéüðéóôá ìÝóá áðü ôï äßêôõï óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. ÓÞìáôá: ÓõíáñôÞóåéò ÷ñüíïõ ðïõ ðáñéóôÜíïõí êÜðïéá öõóéêÞ ðïóüôçôá. Óýíäåóç áíïéêôÞò áêñüáóçò Þ åõñåßáò åêðïìðÞò (broadcasting): Óýíäåóç åðéêïéíùíßáò äýï Þ êáé ðåñéóóüôåñùí êüìâùí ôáõôü÷ñïíá. Óýíäåóç óçìåßïõ ìå óçìåßï (point-to-point connection): Óýíäåóç åðéêïéíùíßáò äýï ìüíï êüìâùí êÜèå öïñÜ. Óýíäåóìïò äéáìïéñáóìïý (shared link): Ï óýíäåóìïò ðïõ åíþíåé äýï åíäéÜìåóïõò êüìâïõò. Óýóôçìá Ïíïìáóßáò Ðåñéï÷þí (DNS: Domain Name System): Óýóôçìá áíôéóôïé÷ßáò êÜèå áñéèìçôéêÞò äéåýèõíóçò Äéáäéêôýïõ (ÉÑ) ìå ìéá Þ ðåñéóóüôåñåò éóïäýíáìåò óõìâïëéêÝò äéåõèýíóåéò.

vii Ôïìïó Á: Ãëùóóáñéï

ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ Äßêôõá (Ôelecommunication networks): ÓõóôÞìáôá ðïõ åðéôñÝðïõí óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõò íá ìåôáâéâÜæïõí Þ íá áíôáëëÜóóïõí ðëçñïöïñßåò, åíþ âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç. ÔïðéêÜ äßêôõá (LAN: Local Area Networks): Äßêôõá ðïõ êáëýðôïõí ìéá ìéêñÞ ãåùãñáöéêÜ ðåñéï÷Þ. Ôïðïëïãßá äéêôýïõ: Ç öõóéêÞ äéÜôáîç ôùí êáëùäßùí ðïõ óõíäÝïõí ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. Õðçñåóßá Ðñïóïìïßùóçò Ôåñìáôéêïý (Telnet): Õðçñåóßá ðïõ åðéôñÝðåé ôçí ìåôáôñïðÞ åíüò õðïëïãéóôÞ óå õðïëïãéóôÞ-ðåëÜôç, Ýôóé þóôå íá ìðïñåß íá Ý÷åé ðñüóâáóç óå Ýíá óôáèìü åîõðçñÝôçóçò ðñïóïìïßùóçò ôåñìáôéêïý. Åðéôõã÷Üíåôáé äçëáäÞ, ç ìåôáôñïðÞ åíüò õðïëïãéóôÞ óå ôåñìáôéêü ôïõ õðïëïãéóôÞ ìå ôïí ïðïßï óõíäÝåôáé. Õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò: Ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ïé êüìâïé åíþ äéêôýïõ åðéêïéíùíßáò. Öõóéêü åðßðåäï (Physical Layer): Áðïôåëåß ôï ðñþôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI êáé Ý÷åé ùò Ýñãï ôç ìåôÜäïóç ôùí äõáäéêþí øçößùí óå Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò Þ óýíäåóìïò: Åßíáé ôï ìÝóï áðü ôï ïðïßï èá ðåñÜóïõí ôá äåäïìÝíá õðü ìïñöÞ óçìÜôùí åðéêïéíùíßáò. ×ñüíïò áíáìïíÞò óôïõò êüìâïõò: Ï ÷ñüíïò ðïõ ðåñéìÝíåé ôï ðáêÝôï óôïí ðñïóùñéíü áðïôáìéåõôÞ êÜèå êüìâïõ, ìÝ÷ñé íá åîõðçñåôçèåß. ×ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï: Ôï áíôßóôñïöï ôïõ ñõèìïý äéÝëåõóçò ôïõ äéêôýïõ. ×ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï: Ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá ìåôáäïèåß Ýíá äõáäéêü øçößï äéáìÝóïõ ôùí öõóéêþí ìÝóùí ðïõ óõíèÝôïõí ôçí áðü Üêñç óå Üêñç äéáäñïìÞ. ×ùñçôéêüôçôá (capacity): Ï óõíïëéêüò üãêïò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìðïñïýí íá áðïèçêåõôïýí, íá õðïóôïýí åðåîåñãáóßá Þ íá ìåôáäïèïýí. ØçöéáêÜ Äßêôõá ÏëïêëçñùìÝíùí Õðçñåóéþí (ISDN: Integrated Services Digital Networks): Äßêôõá ìåôÜäïóçò üëùí ôùí ìïñöþí êõêëïöïñßáò, üðùò äåäïìÝíùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, âßíôåï, åéêüíáò, öùíÞò êôë. áðü ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò.

3 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

Åíüôçôá Á Åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí ÊåöÜëáéï 1: ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá ÊåöÜëáéï 2: ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí ÊåöÜëáéï 3: Ðïëõðëåîßá ÃëùóóÜñéï

4 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Åíüôçôá Á: Åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí Ðåñéå÷üìåíá ÊåöÜëáéï 1: ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá ÌÜèçìá 1.1:

Óôïé÷åßá èåùñßáò óçìÜôùí .............................. 10

1.1.1

ÂáóéêÝò Ýííïéåò óçìÜôùí ................................. 10

1.1.2

×áñáêôçñéóôéêÜ óÞìáôïò .................................. 13

1.1.3

ÌïñöÝò óÞìáôïò .............................................. 15

1.1.3.1

ÁíáëïãéêÜ óÞìáôá ............................................ 15

1.1.3.2

ØçöéáêÜ óÞìáôá ............................................... 17

1.1.4*

ÌáèçìáôéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ óÞìáôïò ............. 18

ÌÜèçìá 1.2:

×áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò .......... 21

1.2.1

ÅéóáãùãÞ .......................................................... 21

1.2.2

Åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ............................ 23

1.2.2.1

ÓõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí ..................... 23

1.2.2.2

Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ......................................... 25

1.2.2.3

ÏðôéêÝò ßíåò ....................................................... 26

1.2.3

Áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò .............................. 27

1.2.3.1

Ñáäéïêýìáôá ..................................................... 29

1.2.3.2

Ìéêñïêýìáôá .................................................... 31

1.2.3.3

ÄïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá ................................... 33

1.2.3.4

ÕðÝñõèñá - ËÝéæåñ ............................................ 34

ÌÜèçìá 1.3: 1.3.1 1.3.1.1

Óýãêñéóç ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò .................... 36 Óýãêñéóç ôùí êáëùäéáêþí ìÝóùí ..................... 36 Óýãêñéóç ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ êáé êáëùäßïõ UTP Þ STP ......................................................... 36

1.3.1.2

Óýãêñéóç ïðôéêÞò ßíáò êáé êáëùäßïõ UTP Þ STP ........................................................ 37

1.3.2

Óýãêñéóç åíóýñìáôùí êáé áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò ............................................... 38

1.3.2.1

Óýãêñéóç äïñõöïñéêþí êáé åðßãåéùí óõíäÝóåùí ........................................................ 39

5 ÔÏÌÏÓ Á, ÅÍÏÔÇÔÁ Äåäïìåíùí Êåöáëáéï É:1: Åðéêïéíùíéåò Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÌÜèçìá 1.4:

ÅîáóèÝíçóç, ðáñáìüñöùóç, èüñõâïò .......... 42

1.4.1

ÂëÜâç óÞìáôïò ................................................. 42

1.4.2

Åßäç èïñýâïõ ................................................... 43

1.4.3

ÌÝôñçóç åîáóèÝíçóçò - åíßó÷õóçò óÞìáôïò êáé èïñýâïõ ...................................................... 45

ÌÜèçìá 1.5:

Äéáìüñöùóç óÞìáôïò ..................................... 47

1.5.1

ÅéóáãùãÞ .......................................................... 47

1.5.2

Ôå÷íéêÝò äéáìüñöùóçò óÞìáôïò ...................... 48

1.5.3

ÐëåïíåêôÞìáôá äéáìüñöùóçò óÞìáôïò ........... 49

ÌÜèçìá 1.6:

Åßäç äéáìüñöùóçò .......................................... 51

1.6.1

ÁíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç êáé äéáìüñöùóç .............. 51

1.6.2

ØçöéáêÞ ìåôÜäïóç êáé äéáìüñöùóç ................ 54

1.6.3

Êùäéêïðïßçóç .................................................... 56

ÌÜèçìá 1.7:

ÌïíôÝëï åðéêïéíùíßáò ..................................... 59

Áíáêåöáëáßùóç .......................................................................... 62 ÅñùôÞóåéò

.......................................................................... 64

ÊåöÜëáéï 2: ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí ÌÜèçìá 2.1:

ÂáóéêÝò Ýííïéåò ............................................... 68

2.1.1

ÅéóáãùãÞ .......................................................... 68

2.1.2

Êùäéêïðïßçóç äåäïìÝíùí .................................. 69

2.1.3

Ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ ...................... 70

2.1.4

Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ......................... 70

2.1.5

×ùñçôéêüôçôá ãñáììþí åðéêïéíùíßáò ............... 72

ÌÜèçìá 2.2:

×áñáêôçñéóôéêÜ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ......... 77

2.2.1

ÌïñöÝò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ........................ 77

2.2.2

Ôñüðïé øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ........... 78

2.2.2.1

ÐáñÜëëçëç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ..................... 78

2.2.2.2

ÓåéñáúêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí .......................... 78

ÌÜèçìá 2.3:

Áóõã÷ñüíéóôç êáé óõã÷ñïíéóìÝíç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç .......................................... 80

2.3.1

ÅéóáãùãÞ .......................................................... 80

2.3.2

Áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç ................................... 81

2.3.3

Óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç ................................. 83

2.3.4

Ôï êýêëùìá ÅÉÁ-232D/V.24 ............................... 86

2.3.5

Ôï êýêëùìá RS­499 ........................................... 88

6 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ÌÜèçìá 2.4: 2.4.1

ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ................................... 89 Óýãêñéóç øçöéáêÞò êáé áíáëïãéêÞò ìåôÜäïóçò ......................................................... 89

2.4.2

Óýãêñéóç ðáñÜëëçëçò êáé óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò ......................................................... 90

2.4.3

Óýãêñéóç óõã÷ñïíéóìÝíçò êáé áóõã÷ñüíéóôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò .............. 90

ÌÜèçìá 2.5:

Êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí ....................................................... 92

2.5.1

ÅéóáãùãÞ .......................................................... 92

2.5.2

Êþäéêåò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí ...................... 95

2.5.2.1

Áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò ................................. 95

2.5.2.2

Áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí ìå ôç äéóäéÜóôáôç ôå÷íéêÞ åëÝã÷ïõ éóïôéìßáò ................................... 97

2.5.2.3* 2.5.3

ÌÝèïäïò êõêëéêïý ðëåïíáóìïý åëÝã÷ïõ .......... 98 Êþäéêåò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí ..................... 100

2.5.3.1

Äéüñèùóç óöáëìÜôùí ìå åðáíáìåôÜäïóç ..... 100

2.5.3.2

Áõôüìáôç äéüñèùóç óöáëìÜôùí .................... 103

Áíáêåöáëáßùóç

........................................................................ 105

ÅñùôÞóåéò

........................................................................ 106

ÊåöÜëáéï 3: Ðïëõðëåîßá ÌÜèçìá 3.1:

Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò ÷ñüíïõ ............................................................ 110

3.1.1

ÅéóáãùãÞ ........................................................ 110

3.1.2

Ôýðïé ãñáììþí åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí ........ 111

3.1.3

Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò ............. 112

3.1.4

Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ ..................... 113

ÌÜèçìá 3.2:

ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôå÷íéêþí ðïëõðëåîßáò .................................................. 119

ÌÜèçìá 3.3:

ÓôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá ................................... 121

Áíáêåöáëáßùóç ........................................................................ 124 ÅñùôÞóåéò

........................................................................ 125

Âéâëéïãñáößá

........................................................................ 126

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ................................................. 126

7 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÊåöÜëáéï

1

ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá ÌÜèçìá 1.1:

Óôïé÷åßá èåùñßáò óçìÜôùí

ÌÜèçìá 1.2:

×áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò

ÌÜèçìá 1.3:

Óýãêñéóç ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò

ÌÜèçìá 1.4:

ÅîáóèÝíçóç, ðáñáìüñöùóç, èüñõâïò

ÌÜèçìá 1.5:

Äéáìüñöùóç óÞìáôïò

ÌÜèçìá 1.6:

Åßäç äéáìüñöùóçò óÞìáôïò

ÌÜèçìá 1.7:

ÌïíôÝëï åðéêïéíùíßáò

Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

8 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÊåöÜëáéï 1: ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá Óêïðüò Ôï ÊåöÜëáéï 1 óôï÷åýåé íá åéóáãÜãåé ôï ìáèçôÞ óôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ôçò èåùñßáò ôùí óçìÜôùí. Åðßóçò óôï÷åýåé íá ôïí öÝñåé óå åðáöÞ ìå ôá ìÝóá åíóýñìáôçò êáé áóýñìáôçò ìåôÜäïóçò, þóôå íá ìðïñåß íá ðñïâáßíåé óå óõãêñßóåéò ùò ðñïò ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôïé÷åßá ôïõò êáé ôç ÷ñçóôéêüôçôÜ ôïõò. Ðñüóèåôåò Ýííïéåò ðïõ áöïñïýí ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ óÞìáôïò, üðùò åßíáé ç åîáóèÝíçóç, ç ðáñáìüñöùóç, ç äéáìüñöùóç êáé ç êáèõóôÝñçóç, åíéó÷ýïõí ôï èåùñçôéêü õðüâáèñï ôïõ ìáèçôÞ êáé ôïí âïçèïýí íá áíôéìåôùðßæåé êáëýôåñá ôá äéÜöïñá ðñáêôéêÜ ðñïâëÞìáôá. ÔÝëïò, åéäéêüôåñåò ãíþóåéò ðïõ áöïñïýí ôç ëåéôïõñãßá êáé ôç ÷ñÞóç ôùí äéáðïäéáìïñöùôþí (modems), êáèþò êáé ôïõò êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò ôùí óöáëìÜôùí ðáñÝ÷ïõí ôï áðáñáßôçôï ðëáßóéï ïëïêëÞñùóçò ôùí ãíþóåùí ðïõ áðáéôïýíôáé, þóôå ï ìáèçôÞò íá åéóá÷èåß áóöáëÝóôåñá óôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõ ìïíôÝëïõ åðéêïéíùíéþí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá îå÷ùñßæåé ôï áíáëïãéêü áðü ôï øçöéáêü óÞìá.

ü

Íá äéáêñßíåé êáé íá åîçãåß ôéò äéáöïñÝò ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò.

ü

Íá ìðïñåß íá áíáöÝñåé ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ìåôÜäïóçò ôçò øçöéïðïéçìÝíçò ðëçñïöïñßáò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò óõóêåõÝò êáé ôéò äéáôÜîåéò ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá åíüò øçöéáêïý óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò äéáìüñöùóçò êáé ôçò êáèõóôÝñçóçò ôïõ óÞìáôïò, êáèþò êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åðçñåÜæïõí ôç ìåôÜäïóç.

9 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò áðü ôé áðïôåëåßôáé Ýíá ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò;

2.

Ðþò ìåôáäßäïíôáé ôá áíáëïãéêÜ êáé ðþò ôá øçöéáêÜ óÞìáôá;

3.

Ôé åßíáé äéáìüñöùóç óÞìáôïò êáé ãéáôß ÷ñçóéìïðïéåßôáé;

4.

Ðïéïé åßíáé ïé ëüãïé ðïõ åîáóèåíïýí êáé êáèõóôåñïýí ôç ìåôÜäïóç åíüò óÞìáôïò êáé ðþò áíôéìåôùðßæïíôáé;

5.

Ôé ëÝìå äéáìüñöùóç óÞìáôïò êáé ãéá ðïéï ëüãï ÷ñçóéìïðïéåßôáé;

6.

Ðþò ìðïñïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò äýï óçìåßá óôá ïðïßá åßíáé áäýíáôç ç áðåõèåßáò êáëùäéáêÞ óýíäåóç ëüãù ìåãÜëçò áðüóôáóçò Þ ëüãù ãåùãñáöéêþí äõóêïëéþí;

10 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 1.1: Óôïé÷åßá èåùñßáò óçìÜôùí 1.1.1 ÂáóéêÝò Ýííïéåò óçìÜôùí

(á)

¼ðùò åßíáé ãíùóôü áðü ôç ÖõóéêÞ, ôá åëáóôéêÜ óþìáôá Ý÷ïõí ôçí éäéüôçôá íá õößóôáíôáé ðáñïäéêÝò ðáñáìïñöþóåéò, üôáí áóêåßôáé åðÜíù ôïõò êÜðïéá äýíáìç. Áõôü óçìáßíåé üôé, áí ç äýíáìç ç ïðïßá áóêåßôáé óå Ýíá åëáóôéêü óþìá êáé ðñïêáëåß ôçí ðáñáìüñöùóÞ ôïõ ðÜøåé íá õößóôáôáé, ôüôå ôï óþìá åðáíÝñ÷åôáé óôçí áñ÷éêÞ ôïõ êáôÜóôáóç. Ç áíÜðôõîç äõíÜìåùí ìåôáîý ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí åíüò óþìáôïò, äçëáäÞ ôùí ìïñßùí, ôùí áôüìùí êáé ôùí éüíôùí ôïõ, ïé ïðïßåò ôåßíïõí íá ôï åðáíáöÝñïõí óôçí áñ÷éêÞ ôïõ êáôÜóôáóç, ïíïìÜæïíôáé åëáóôéêÝò äõíÜìåéò. Ëüãù ôçò áíÜðôõîçò ôùí äõíÜìåùí áõôþí êÜèå äéáôáñá÷Þ (êßíçóç) åíüò óçìåßïõ (óùìáôéäßïõ) ôïõ åëáóôéêïý óþìáôïò áðü ôç èÝóç éóïññïðßáò ôïõ ìåôáäßäåôáé áðü óçìåßï óå óçìåßï óå üëï ôï óþìá. Óôï ó÷Þìá 1.1 ðáñïõóéÜæïíôáé ïñéóìÝíá öõóéêÜ ðáñáäåßãìáôá ôçò ìåôÜäïóçò ìéáò äéáôáñá÷Þò.

(â)

ü Áí óå ìéá Þñåìç åðéöÜíåéá íåñïý ñßîïõìå ìéá ðÝôñá, ðáñáôçñïýìå üôé äçìéïõñãåßôáé ìéá äéáôáñá÷Þ ç ïðïßá ìåôáäßäåôáé ìå ìïñöÞ ïìüêåíôñùí êýêëùí, ðïõ Ý÷ïõí êÝíôñï ôï óçìåßï üðïõ Ýðåóå ç ðÝôñá. Ç åëåýèåñç åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý óõìðåñéöÝñåôáé óáí åëáóôéêÞ ìåìâñÜíç (ó÷Þìá 1.1á). Ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò äéáôáñá÷Þò åßíáé Ýíá êýìá. ü ÌÝóá óå Ýíáí êýëéíäñï, óôï Ýíá Üêñï ôïõ ïðïßïõ õðÜñ÷åé Ýìâïëï, Ý÷ïõìå âÜëåé áÝñéï (ó÷Þìá 1.1â). Áí ìåôáêéíÞóïõìå áðüôïìá ôï Ýìâïëï, äçìéïõñãåßôáé ìÝóá óôïí êýëéíäñï ìéá ðåñéï÷Þ áõîçìÝíçò êáé ìéá ðåñéï÷Þ åëáôôùìÝíçò ðõêíüôçôáò (ðßåóçò), ðïõ ìåôáäßäåôáé óôï áÝñéï ìå êÜðïéá ôá÷ýôçôá. Ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò äéáôáñá÷Þò åßíáé Ýíá êýìá.

(ã) Ó÷Þìá 1.1: ÐåéñÜìáôá óôá ïðïßá öáßíåôáé ç ìåôÜäïóç ìéáò äéáôáñá÷Þò.

ü Óôåñåþíïõìå ôï Ýíá Üêñï åíüò ÷ïíôñïý ó÷ïéíéïý, åíþ ôï Üëëï ôï êñáôÜìå ìå ôï ÷Ýñé ìáò. Áí êéíÞóïõìå ôï Üêñï áõôü áðüôïìá ðñïò ôá åðÜíù, äçìéïõñãåßôáé ìéá äéáôáñá÷Þ ðïõ ìåôáäßäåôáé êáôÜ ìÞêïò ôïõ ó÷ïéíéïý ðñïò ôá äåîéÜ, ÷ùñßò íá ìåôáâëçèåß ôï ó÷Þìá ôçò. Óôï ó÷Þìá 1.1ã ðáñïõóéÜæïíôáé äýï óôéãìéüôõðá áðü ôá ïðïßá ðñïêýðôåé üôé êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò äéáôáñá÷Þò üëá ôá óçìåßá ôïõ ó÷ïéíéïý åêôåëïýí äéáäï÷éêÜ ôçí ßäéá áêñéâþò êßíçóç. Ç ìüíç äéáöïñÜ åßíáé üôé ç äéáôáñá÷Þ óôï óçìåßï  èá äçìéïõñãçèåß ëßãï áñãüôåñá áðü ü,ôé óôï óçìåßï Á. Ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò äéáôáñá÷Þò åßíáé Ýíá êýìá.

11 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá Ãåíéêüôåñá, êÜèå äéáôáñá÷Þ ç ïðïßá ìåôáäßäåôáé áðü óçìåßï óå óçìåßï ìÝóá óå êÜðïéï åëáóôéêü ìÝóï ëÝãåôáé êýìá. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé üôé êáôÜ ôç ìåôÜäïóç åíüò êýìáôïò äå ãßíåôáé ìåôáöïñÜ ýëçò, áëëÜ ôá õëéêÜ óçìåßá ôïõ åëáóôéêïý ìÝóïõ ôáëáíôþíïíôáé ãýñù áðü ôç èÝóç éóïññïðßáò ôïõò êáé ïé ôáëáíôþóåéò áõôÝò ìåôáäßäïíôáé áðü ôï Ýíá óçìåßï óôï Üëëï. Óçìåéþíïõìå üôé ôáëÜíôùóç ïíïìÜæåôáé ç ðåñéïäéêÞ êßíçóç ðïõ êÜíåé Ýíá óþìá ãýñù áðü ôç èÝóç éóïññïðßáò ôïõ. ¸ôóé ç ðôþóç ôçò ðÝôñáò óôï íåñü ðñïêáëåß ôáëÜíôùóç ðïõ äçìéïõñãåß óôçí åðéöÜíåéá ôïõ íåñïý Ýíá êýìá (ó÷Þìá1.1á). Ç ðåñéïäéêÞ êßíçóç ôïõ åìâüëïõ áíáãêÜæåé ôá ìüñéá ôïõ áÝñá ìÝóá óôïí êýëéíäñï íá åêôåëïýí ôáëÜíôùóç (ó÷Þìá1.1â). ÔÝëïò, ôï Üêñï Á ôßèåôáé óå ôáëÜíôùóç ðñïêåéìÝíïõ íá äçìéïõñãçèåß Ýíá êýìá ôï ïðïßï ìåôáäßäåôáé óôï ó÷ïéíß (ó÷Þìá 1.1ã). ¼ðùò ðáñáôçñïýìå, ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ôáëÜíôùóçò åßíáé ç ðåñéïäéêÞ êßíçóç, äçëáäÞ ç êßíçóç ðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé ðáíïìïéüôõðá ìåôÜ áðü êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ ìéá äéáôáñá÷Þ ç ïðïßá ðñïêáëåßôáé óå ìéá Þñåìç åðéöÜíåéá íåñïý ìåôáäßäåôáé áðü óçìåßï óå óçìåßï êáé ðñïò üëåò ôéò êáôåõèýíóåéò ìå ôç ìïñöÞ êýìáôïò, Ýôóé êáé Ýíá ðáëëüìåíï çëåêôñéêü äßðïëï ðñïêáëåß äýï åíáëëáóóüìåíá ðåäßá, Ýíá çëåêôñéêü êáé Ýíá ìáãíçôéêü, ôá ïðïßá ìåôáäßäïíôáé áðü óçìåßï óå óçìåßï êáé ðñïò üëåò ôéò êáôåõèýíóåéò ìå ôç ìïñöÞ äýï êõìÜôùí, åíüò çëåêôñéêïý êáé åíüò ìáãíçôéêïý áíôßóôïé÷á. Ôá êýìáôá áõôÜ ìåôáäßäïíôáé ìå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò, åßíáé áëëçëÝíäåôá, äçëáäÞ óõíõðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá, êáé ëÝãïíôáé çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá. ÁíÜëïãá ìå ôçí êáôåýèõíóç ôùí ôáëáíôþóåùí ôùí õëéêþí óçìåßùí ôïõ åëáóôéêïý ìÝóïõ êáé óå óõíäõáóìü ìå ôçí êáôåýèõíóç ôçò êßíçóçò ôïõ ßäéïõ ôïõ êýìáôïò, ôá êýìáôá ÷ùñßæïíôáé óå äýï åßäç. ¸ôóé, áí ç ôáëÜíôùóç åßíáé ðáñÜëëçëç ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôçò êßíçóÞò ôïõò, ôüôå ôá êýìáôá åßíáé ãíùóôÜ ùò äéáìÞêç. Áíôßèåôá, áí ç ôáëÜíôùóç åßíáé êÜèåôç ðñïò ôçí êßíçóÞ ôïõò, ôüôå ôá êýìáôá ëÝãïíôáé åãêÜñ-

Ó÷Þìá 1.2: Åßäç êõìÜôùí

Ðáëëüìåíï çëåêôñéêü äßðïëï Ý÷åé åðéêñáôÞóåé íá ïíïìÜæåôáé Ýíá áíïéêôü êýêëùìá Thompson õðü ìïñöÞ åõèýãñáììïõ óýñìáôïò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü áðü ôç ÖõóéêÞ, ôï áíïéêôü êýêëùìá Thompson ðñïêýðôåé áðü ôï áíôßóôïé÷ï êëåéóôü (ðïõ óôçí áðëïýóôåñç ðåñßðôùóç áðïôåëåßôáé áðü Ýíá ðçíßï êáé Ýíáí ðõêíùôÞ), üôáí áíôéêáôáóôÞóïõìå ôï ðçíßï ìå Ýíáí áðëü áãùãü êáé áðïìáêñýíïõìå âáèìéáßá ôïõò ïðëéóìïýò ôïõ ðõêíùôÞ. Ç áêñáßá áõôÞ ðåñßðôùóç ôïõ áíïéêôïý êõêëþìáôïò åßíáé Ýíá åõèý óýñìá. Áí óõæåýîïõìå ôï óýñìá ìå êáôÜëëçëç äéÜôáîç ðïõ ðáñÜãåé çëåêôñéêÝò ôáëáíôþóåéò, ôï áíïéêôü êýêëùìá èá áñ÷ßóåé íá ðÜëëåôáé üðùò ôï êëåéóôü êýêëùìá Thompson.

Ôçí ýðáñîç ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí õðïóôÞñéîå èåùñçôéêÜ ðñþôïò ï Maxwell, åíþ ôçí ðåéñáìáôéêÞ áðüäåéîç ôçò ýðáñîÞò ôïõò Ýäùóå ï Hertz.

12 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí óéá (ó÷Þìá 1.2).

Ç ðåñéïäéêÞ êßíçóç ôïõ åìâüëïõ Þ ç äéÝãåñóç ôçò ÷ïñäÞò åíüò âéïëéïý áíáãêÜæïõí ôá ìüñéá ôïõ áÝñá óôïí ðåñéâÜëëïíôá ÷þñï íá åêôåëïýí ôáëáíôþóåéò, ïé ïðïßåò ìå ôç óåéñÜ ôïõò ðñïêáëïýí ðåñéïäéêÝò ìåôáâïëÝò ôçò ðßåóçò ôïõ áÝñá (ðõêíþóåéò êáé áñáéþóåéò), ðïõ ïíïìÜæïõìå Þ÷ïõò.

Ôá äéáìÞêç êýìáôá åßíáé ðÜíôïôå ìç÷áíéêÜ, ãéáôß åßíáé áðïôÝëåóìá äéáäï÷éêþí óõìðéÝóåùí êáé áñáéþóåùí ôïõ ìÝóïõ. ¸íá ÷áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá äéáìÞêïõò êýìáôïò áðïôåëïýí ôá ç÷çôéêÜ êýìáôá, ç áñ÷Þ ôùí ïðïßùí óôçñßæåôáé óôçí êßíçóç ôïõ åìâüëïõ (ó÷Þìá 1.1â). Ôá åãêÜñóéá êýìáôá ìðïñåß íá åßíáé ìç÷áíéêÜ, üðùò ôá êýìáôá ôïõ ó÷Þìáôïò 1.1á êáé 1.1â, Þ çëåêôñïìáãíçôéêÜ, üðùò åßíáé ôá ñáäéïêýìáôá, ôá ìéêñïêýìáôá, ïé õðÝñõèñåò áêôßíåò, ôï ïñáôü öùò êáé ïé õðåñéþäåéò áêôßíåò êôë. Ç ìåôÜäïóç ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí óõíéóôÜ ìéá ìåãÜëçò óçìáóßáò åñåõíçôéêÞ ðåñéï÷Þ, ç ïðïßá áðáó÷ïëåß ôçí åðéóôÞìç ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí êáé åéäéêüôåñá ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. Óôï ó÷Þìá 1.3 ðáñïõóéÜæïíôáé ôá äéáöïñåôéêÜ åßäç êõìÜôùí ôïõ çëåêôñïìáãíçôéêïý öÜóìáôïò. ÊáôÜ êáíüíá Ýíá êýìá ðñïûðïèÝôåé êÜðïéá ðçãÞ ðáñáãùãÞò, äçëáäÞ ìéá åîùôåñéêÞ áéôßá, ç ïðïßá èá ðñïêáëÝóåé óå ïñéóìÝíá õëéêÜ óùìáôßäéá ôïõ åëáóôéêïý ìÝóïõ

Ó÷Þìá 1.3: Ôï öÜóìá ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí

Ç ìåôáôñïðÞ åíüò ìçíýìáôïò óå óÞìá ãßíåôáé óôï óçìåßï åéóüäïõ ôïõ ìå ôç âïÞèåéá åíüò ìåôáôñïðÝá (transducer). Óôï óçìåßï ðñïïñéóìïý ôïõ Ýíáò Üëëïò ìåôáôñïðÝáò åðáíáöÝñåé ôçí çëåêôñéêÞ êõìáôïìïñöÞ óôï áñ÷éêü ìÞíõìá.

ôáëÜíôùóç. Åßíáé åõíüçôï üôé ôá óùìáôßäéá áõôÜ èá âñßóêïíôáé äßðëá óôçí ðçãÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï çëåêôñéêü êýìá ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ôáëÜíôùóç óå ïñéóìÝíá õëéêÜ óùìáôßäéá ôïõ êáëùäßïõ ìå ôï ïðïßï åßíáé óõíäåäåìÝíç ç ðçãÞ ðáñáãùãÞò ôïõ. Ç ôáëÜíôùóç áõôÞ ìåôáäßäåôáé áðü óùìáôßäéï óå óùìáôßäéï äéáìÝóïõ ôïõ êáëùäßïõ. Óôéò ôçëåðéêïéíùíßåò üìùò ôï êýìá ðïõ ðáñÜãåôáé áðü Ýíá óçìåßï äåí åßíáé ðÜíôá çëåêôñéêü. Ìéá óçìáíôéêÞ äéáäéêáóßá óôç ìåôÜäïóç êÜðïéïõ êýìáôïò åßíáé êáé ç ìåôáôñïðÞ ôïõ óå Ýíá çëåêôñéêü ìÝãåèïò ðïõ ìåôáâÜëëåôáé ÷ñïíéêÜ êáé ëÝãåôáé óÞìá ìçíýìáôïò Þ áðëþò óÞìá. ÅðïìÝíùò ôï óÞìá åßíáé Ýíá çëåêôñéêü êýìá Þ ìéá çëåêôñéêÞ êõìáôïìïñöÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå ìéá ôçëåöùíéêÞ ïìéëßá ôá ìçíýìáôá, äçëáäÞ ïé óõíïìéëßåò, åßíáé áêïõóôéêÜ êýìáôá, ôá ïðïßá ìåôáôñÝðïíôáé ìåôÜ áðü êáôÜëëçëç åðåîåñãáóßá (ìéêñüöùíï) óå çëåêôñéêÜ êýìáôá (óÞìáôá) êáé, üðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá, äéáêéíïýíôáé óôï ôçëåöùíéêü äßêôõï ìå ôç ìïñöÞ áíáëïãéêþí Þ øçöéáêþí óçìÜôùí.

13 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

1.1.2 ×áñáêôçñéóôéêÜ óÞìáôïò Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò óÞìáôïò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü Ðåñßïäïò óÞìáôïò (period). ïíïìÜæåôáé ç äéÜñêåéá ìéáò ðëÞñïõò ôáëÜíôùóçò ôïõ õëéêïý óçìåßïõ óôï åëáóôéêü ìÝóï, óõìâïëßæåôáé ìå Ô êáé ìåôñéÝôáé óå äåõôåñüëåðôá (sec). Óçìåéþíïõìå üôé ç ðåñßïäïò åíüò óÞìáôïò åßíáé ßóç ìå ôçí ðåñßïäï ôçò ðçãÞò ôïõ óÞìáôïò. ü ÌÞêïò óÞìáôïò (length). ïíïìÜæåôáé ç áðüóôáóç óôçí ïðïßá ìåôáäßäåôáé ôï óÞìá óå ÷ñüíï ìéáò ðåñéüäïõ Ô (ó÷Þìá 1.2) êáé óõìâïëßæåôáé ìå ë. Óôá åãêÜñóéá óÞìáôá ôï ìÞêïò åêöñÜæåé ôçí áðüóôáóç ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí êïñõöþí Þ êïéëéþí, åíþ óôá äéáìÞêç óÞìáôá åêöñÜæåé ôçí áðüóôáóç ìåôáîý äýï ðõêíùìÜôùí Þ áñáéùìÜôùí. ü Óõ÷íüôçôá óÞìáôïò (frequency). åêöñÜæåé ôïí áñéèìü ôùí åðáíáëÞøåùí ìéáò ðëÞñïõò ôáëÜíôùóçò åíüò ïðïéïõäÞðïôå ðåñéïäéêïý óÞìáôïò óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ (êÜèå äåõôåñüëåðôï) êáé óõìâïëßæåôáé ìå í Þ f. Ç ìïíÜäá ìÝôñçóçò åßíáé ï êýêëïò áíÜ äåõôåñüëåðôï ðïõ ëÝãåôáé êáé Hertz (Hz). Óôçí ðñÜîç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëëáðëÜóéá ôïõ Hertz. ¸ôóé Ýíá KiloHerz (KHz) éóïýôáé ìå Ýíá ÷éëéüêõêëï, äçëáäÞ ÷ßëéïõò êýêëïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï, Ýíá MegaHerz (MHz) éóïýôáé ìå Ýíá ìåãÜêõêëï, äçëáäÞ Ýíá åêáôïììýñéï êýêëïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï Þ ÷ßëéá KHz, êáé Ýíá GigaHerz (GHz) éóïýôáé ìå Ýíá ãéãÜêõêëï, äçëáäÞ Ýíá äéóåêáôïììýñéï êýêëïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï Þ Ýíá åêáôïììýñéï ÷éëéüêõêëïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï. Ç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò åßíáé áóöáëþò ßóç ìå ôç óõ÷íüôçôá ôçò ðçãÞò ôïõ óÞìáôïò, åíþ áðü ôïí ïñéóìü ðñïêýðôåé üôé Ýíá óÞìá ìå ðåñßïäï Ô èá Ý÷åé óõ÷íüôçôá í = 1/Ô. ü

Ôá óÞìáôá ìðïñïýí íá êáèïñéóôïýí åßôå áðü ôéò óõ÷íüôçôåò åßôå áðü ôá ìÞêç ôùí êõìÜôùí ôïõò. ÌïíÜäåò óõ÷íüôçôáò êýìáôïò 1 Hz

=1 cycle/sec

1 KHz =1 kc/sec =103 Hz 1 MHz =1 Mc/sec =106 Hz 1 GHz =1 Gc/sec =109 Hz ÌÞêç êýìáôïò 1km

= 103 m

1 dm = 10 – 1 m 1 cm = 10 – 2 m 1 mm = 10 – 3 m 1 ìm = 10 – 6 m 1 nm = 10 – 9 m ï

ï

¨ 1 Á =10– 10m (Ángstrïm)

Ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò óÞìáôïò (velocity)^ ïíïìÜæåôáé ç ôá÷ýôçôá ìå ôçí ïðïßá ôï óÞìá äéáðåñíÜ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò êáé óõìâïëßæåôáé ìå õ. Ç ôá÷ýôçôá ôïõ óÞìáôïò äßíåôáé áðü ôï ðçëßêï ôïõ ìÞêïõò ôïõ êýìáôïò ðïõ ìåôáäßäåôáé ðñïò ôçí ðåñßïäï Ô, äçëáäÞ: õ = ë / Ô. ÅðïìÝíùò, áí õðïèÝóïõìå üôé Ô = 1/ í, ôüôå ðáßñíïõìå: õ = ë / Ô = ë /(1/ v) = ë · v ïðüôå êáôáëÞãïõìå óôç èåìåëéþäç åîßóùóç ôùí óçìÜôùí:

õ = ë

·

í

Ïé äïíÞóåéò ôùí óåéóìþí ìðïñåß íá Ý÷ïõí óõ÷íüôçôá ìéêñüôåñç áðü 1 Hz. Áíôßèåôá, ïñéóìÝíá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá, üðùò åßíáé ïé õðÝñõèñåò áêôßíåò, ôï ïñáôü öùò, ïé õðåñéþäåéò áêôßíåò êôë., Ý÷ïõí ðïëý õøçëÝò óõ÷íüôçôåò, ôçò ôÜîçò ôùí 103 - 109 GHz.

14 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ÐáñÜäåéãìá I

Ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí óôï êåíü åßíáé ßóç ìå ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ öùôüò óôï êåíü, äçëáäÞ åßíáé:

Ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá ìå åîáéñåôéêÜ õøçëÝò óõ÷íüôçôåò, üðùò åßíáé ôï ïñáôü öùò, ïé õðåñéþäåéò áêôßíåò, êáèþò êáé ïé áêôßíåò × êáé ãÜììá, óõíÞèùò ðåñéãñÜöïíôáé óå ó÷Ýóç ìå ôá ìÞêç ôùí êõìÜôùí ôïõò, ôá ïðïßá ìåôñéïýíôáé óå ìéêñï÷éëéïóôÜ (ìm), óå ìéêñÜ (ì), óå íáíüìåôñá (nm) Þ óå Ångström (Å). ÅðïìÝíùò Ýíá çëåêôñïìáãíçôéêü óÞìá ìÞêïõò êýìáôïò 1 nm èá Ý÷åé óõ÷íüôçôá ðåñßðïõ í = õ / ë = 3 x 108 x 109 = 3 x 108 GHz, áöïý õ éóïýôáé ìå ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ öùôüò (c= 3x108 m/sec) êáé ë ìå 10 —9 m.

õ = 3 x 108 m/sec. ü

ÐëÜôïò óÞìáôïò (amplitude)^ åêöñÜæåé ôç óôéãìéáßá ôéìÞ ôïõ óÞìáôïò óå ïðïéáäÞðïôå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ (ó÷Þìá 1.4) êáé óõìâïëßæåôáé ìå á. Óôçí ðåñßðôùóç åíüò çëåêôñïìáãíçôéêïý óÞìáôïò ôï ðëÜôïò åßíáé ç ìÝãéóôç äýíáìç ôïõ çëåêôñéêïý Þ ôïõ ìáãíçôéêïý ðåäßïõ.

Ó÷Þìá 1.4: ×áñáêôçñéóôéêÜ óÞìáôïò

Ç ãùíßá Þ ôï ôüîï ù ìåôñéÝôáé óõíÞèùò óå ìïßñåò Þ óå áêôßíéá. Ç ìïßñá ïñßæåôáé ùò ôï 1/360 ôçò üëçò ðåñéöÝñåéáò (10 = 60´ = 3600´´). Ôï áêôßíéï (radian) ïñßæåôáé ùò ôï ôüîï ðïõ Ý÷åé ìÞêïò ßóï ìå ôçí áêôßíá ôçò ðåñéöÝñåéáò. ÅðåéäÞ ç ðåñéöÝñåéá Ý÷åé ìÝôñï 360 0 Þ 2ð áêôßíéá (ð=3,1459...), ìßá ãùíßá Þ ôüîï ö áêôéíßùí èá éóïýôáé ìå (ö*180/ð) 0 ìïßñåò êáé, áíôßóôñïöá, ìßá ãùíßá Þ ôüîï ì0 ìïéñþí èá Ý÷åé ìÝôñï ì*ð/ 1800 áêôßíéá.

ü

ÖÜóç óÞìáôïò (phase). åêöñÜæåé ôç äéáöïñÜ ö åíüò óÞìáôïò, üôáí áõôü óõãêñßíåôáé ìå êÜðïéï Üëëï óÞìá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå ùò óÞìá áíáöïñÜò êáé ôïõ ïðïßïõ ï êýêëïò îåêéíÜ ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ t=0. ÅðïìÝíùò, åßíáé öõóéêü ç äéáöïñÜ áõôÞ íá äåß÷íåé üôé ôï Ýíá óÞìá ðñïðïñåýåôáé Þ õóôåñåß ôïõ Üëëïõ. Óôï ó÷Þìá 1.5 öáßíïíôáé äýï óÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñÜ öÜóçò ð/2 Þ, éóïäýíáìá, 900.

Ó÷Þìá 1.5: ÓÞìáôá ìå äéáöïñÜ öÜóçò ð/2 Þ 900

15 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

1.1.3 ÌïñöÝò óÞìáôïò ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ãéá íá åðéêïéíùíÞóåé êáíåßò ìå êÜðïéïí Üëëï, ðñÝðåé íá óôåßëåé Ýíá ìÞíõìá. Ôï ìÞíõìá ðñÝðåé íá ìåôáöåñèåß, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò, áðü ôïí ðïìðü óôï äÝêôç (ÌÜèçìá 1.7) êáé íá åðéâåâáéùèåß ç ëÞøç ôïõ. ÁõôÞ ç åðéâåâáßùóç åßíáé Ýíá ðïëý óçìáíôéêü ìÝñïò ôçò äéáäéêáóßáò ôçò ìåôÜäïóçò. ÕðÜñ÷ïõí äýï âáóéêïß ôñüðïé óýìöùíá ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ìéá ðëçñïöïñßá. ÓõãêåêñéìÝíá, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 1.6, ôá ìçíýìáôá ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí åßôå ùò áíáëïãéêÜ åßôå ùò øçöéáêÜ óÞìáôá. Åßíáé ðïëý óçìáíôéêü íá ãíùñßæåé êáíåßò ôéò äýï áõôÝò ìåèüäïõò ìåôÜäïóçò, åðåéäÞ, ìå ôïí Ýíáí Þ ôïí Üëëï ôñüðï, åìðåñéÝ÷ïíôáé óå üëá ôá åðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá.

Ó÷Þìá 1.6: ÄéÜêñéóç áíáëïãéêïý - øçöéáêïý óÞìáôïò

1.1.3.1

ÁíáëïãéêÜ óÞìáôá

AíáëïãéêÜ åßíáé ôá óÞìáôá ôá ïðïßá ìåôáâÜëëïíôáé óõíå÷þò ìÝóá óôï ÷ñüíï êáé Ý÷ïõí ôç ìïñöÞ çìéôïíïåéäïýò êáìðýëçò. Ç êßíçóç åíüò áñìïíéêïý áíáëïãéêïý óÞìáôïò, ðïõ åßíáé ç áðëïýóôåñç êßíçóç åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò, ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ãñáöéêÜ, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.4. Óôï ó÷Þìá áõôü áðåéêïíßæåôáé ìéá óåéñÜ áðü óõíå÷üìåíá óôéãìéüôõðá åíüò çìéôïíïåéäïýò êýìáôïò ðïõ ìåôáâÜëëåôáé áñìïíéêÜ óôç äéÜñêåéá ôïõ ÷ñüíïõ. Ôá çìéôïíïåéäÞ êýìáôá ðáñéóôÜíïõí ôéò áõîïìåéþóåéò ôçò ôÜóçò ôïõ çëåêôñéêïý óÞìáôïò Þ ôéò áëëáãÝò ôçò Ýíôáóçò ôïõ áêïõóôéêïý óÞìáôïò. Åéäéêüôåñá, ôï áêïõóôéêü óÞìá, ðïõ åßíáé Ýíá áíáëïãéêü óÞìá, åêöñÜæåé Ýíáí êáèáñü êáé áðëü Þ÷ï Þ, üðùò ëÝìå, ôç íüôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá ç ïìéëßá ìáò åßíáé Ýíá óýíèåôï óÞìá, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ôï óõíäõáóìü ðïëëþí çìéôïíïåéäþí êõìÜôùí. Åêôüò áðü ôá áêïõóôéêÜ óÞìáôá õðÜñ÷ïõí êáé ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá, üðùò åßíáé ôá ïðôéêÜ, ôá ñáäéïöùíéêÜ, ôá ôçëåïðôéêÜ êôë.

16 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ÐáñÜäåéãìá II Ôá áêïõóôéêÜ óÞìáôá åßíáé áíáëïãéêÜ óÞìáôá óôá ïðïßá: Óôïí áðëü Þ÷ï (ó÷Þìá1.7á) ç ðßåóç ôïõ áÝñá p ìåôáâÜëëåôáé óýìöùíá ìå ôçí çìéôïíïåéäÞ êáìðýëç ùò ðñïò ôï ÷ñüíï t, åíþ óôï óýíèåôï Þ÷ï (ó÷Þìá1.7â) ç ðßåóç ìåôáâÜëëåôáé ìåí ðåñéïäéêÜ, ü÷é üìùò óýìöùíá ìå ôçí çìéôïíïåéäÞ êáìðýëç. Óôï èüñõâï (ó÷Þìá1.7ã) ç ðßåóç ìåôáâÜëëåôáé ìç ðåñéïäéêÜ, åíþ ï êñüôïò (ó÷Þìá1.7ä) ðñïêáëåßôáé áðü áðüôïìç ìåôáâïëÞ ôçò ðßåóçò.

Ó÷Þìá 1.7: Áðëüò Þ÷ïò (á), óýíèåôïò Þ÷ïò (â), èüñõâïò (ã), êñüôïò (ä) ü

Ç áýîçóç ôçò Ýíôáóçò ôïõ Þ÷ïõ áíôéóôïé÷åß óå áýîçóç ôïõ ýøïõò ôïõ óÞìáôïò, äçëáäÞ ôïõ ðëÜôïõò ôïõ êýìáôïò ðïõ ôï ðáñéóôÜíåé. Ç äéáöïñÜ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.8á, ðïõ ðáñéóôÜíåé ôá äéáöïñåôéêÜ ðëÜôç (ýøç) ôùí äýï óçìÜôùí ðïõ ðñïêáëïýíôáé áðü ôï ðÜôçìá ôïõ ßäéïõ ðëÞêôñïõ ôçò ìåóáßáò óêÜëáò ôïõ ðéÜíïõ, ìå ìüíç äéáöïñÜ ôçí Ýíôáóç ìå ôçí ïðïßá êÜðïéïò ðáôÜ ôï ðëÞêôñï. ÅðåéäÞ ðáôéÝôáé ôï ßäéï ðëÞêôñï ôïõ ðéÜíïõ, èá áêïõóôåß ï ßäéïò ôüíïò, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ï Ýíáò èá åßíáé äõíáôüôåñïò áðü ôïí Üëëï.

ü

Ç óõ÷íüôçôá åßíáé óõíÜñôçóç ôïõ áñéèìïý ôùí öïñþí ðïõ ôï çìéôïíïåéäÝò êýìá åðáíáëáìâÜíåôáé áíÜ äåõôåñüëåðôï. Óôï ó÷Þìá 1.8á ôï çìéôïíïåéäÝò óÞìá ôçò ÷áìçëÞò Ýíôáóçò ôïõ ðëÞêôñïõ ôçò ìåóáßáò êëßìáêáò ôïõ ðéÜíïõ ðïõ ðáôÞèçêå ðñïêáëåß Þ÷ï 277 ðåñßðïõ êýêëùí ôï äåõôåñüëåðôï (Hz). Áõôü óçìáßíåé üôé ôï çìéôïíïåéäÝò êýìá åðáíáëáìâÜíåôáé 277 öïñÝò ôï äåõôåñüëåðôï. ¼ìùò, áí ôï ßäéï ðëÞêôñï ôïõ ðéÜíïõ ðáôçèåß ìå ôçí ßäéá Ýíôáóç áëëÜ ìéá ïêôÜâá (óêÜëá) ÷áìçëüôåñá, ôüôå ç óõ÷íüôçôá ôïõ Þ÷ïõ ðïõ ðñïêáëåßôáé èá åßíáé 138 êýêëïé ôï äåõôåñüëåðôï. Óôï ó÷Þìá 1.8â óõãêñßíïíôáé ôá äýï óÞìáôá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí ôï ßäéï ðëÜôïò (ýøïò), áëëÜ ôï ÜíïéãìÜ ôïõò äéáöÝñåé, áöïý ïé ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò Ý÷ïõí ðÜíôïôå ìåãáëýôåñï Üíïéãìá áðü ôéò õøçëÝò.

ü

Ç öÜóç ìåôñÜ ôç ó÷åôéêÞ ÷ñïíéêÞ èÝóç ôïõ óÞìáôïò ìÝóá óå ìéá ðåñßïäï. ÅðïìÝíùò ç ìåôáôüðéóç öÜóçò (phase shift) ðåñéãñÜöåé ôï óçìåßï óôï ïðïßï áñ÷ßæåé ï êýêëïò ôçò çìéôïíïåéäïýò êáìðýëçò (âë. ðáñÜãñáöï 1.1.4). Óôï ó÷Þìá 1.8ã ðáñïõóéÜæïíôáé ôÝóóåñá óÞìáôá, åê ôùí ïðïßùí ôï êáèÝíá áñ÷ßæåé óå

17 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá äéáöïñåôéêÞ öÜóç áðü ôá ðñïçãïýìåíÜ ôïõ êáé ôá ïðïßá äéáäï÷éêÜ Ý÷ïõí äéáöïñÜ öÜóçò ð/2 áêôßíéá Þ, éóïäýíáìá, 90ï.

Ó÷Þìá 1.8á: ÐëÜôïò áíáëïãéêþí óçìÜôùí

Ó÷Þìá 1.8â: Óõ÷íüôçôåò áíáëïãéêþí óçìÜôùí

Ó÷Þìá 1.8ã: ÖÜóåéò áíáëïãéêþí óçìÜôùí

1.1.3.2

ØçöéáêÜ óÞìáôá

Ôá øçöéáêÜ óÞìáôá ðáßñíïõí äéáêñéôÝò ôéìÝò ìÝóá óôï ÷ñüíï, äçëáäÞ Ý÷ïõí Ýíá äéáêñéôü áñéèìü äõíáôþí êáôáóôÜóåùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï äõáäéêü óÞìá åßíáé Ýíá øçöéáêü óÞìá, ôï ïðïßï Ý÷åé äýï êáôáóôÜóåéò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ìüíï äýï óõíèÞêåò, ôçí 1 (êáôÜóôáóç on) Þ ôçí 0 (êáôÜóôáóç off), êáé óõíÞèùò áíôéóôïé÷ïýí óôéò çëåêôñéêÝò ôÜóåéò ôùí +5 Volt êáé 0 Volt (ó÷Þìá 1.9á). ¸ôóé ç ôÜóç ôùí +5 Volt óõíå÷ïýò ñåýìáôïò ìðïñåß íá áíôéðñïóùðåýåé Ýíáí ðáëìü, åíþ ç ôÜóç ôùí 0 Volt ôçí áðïõóßá ðáëìïý. Óôá øçöéáêÜ óÞìáôá ïé ðáëìïß Ý÷ïõí óõíÞèùò ôï ßäéï ýøïò Þ ðëÜôïò, êáèþò êáé ôï ßäéï Üíïéãìá Þ óõ÷íüôçôá. Ìéá Üëëç ìïñöÞ ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.9â. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç éó÷ýïõí ôñåéò óõíèÞêåò: ç ðáñïõóßá ôçò èåôéêÞò ôÜóçò ôùí +15 Volt ðáñéóôÜíåé ôçí êáôÜóôáóç on Þ ôç ëïãéêÞ óõíèÞêç 0, ç ðáñïõóßá ôçò áñíçôéêÞò ôÜóçò ôùí –15 Volt ðáñéóôÜíåé ôçí êáôÜóôáóç off Þ ôç ëïãéêÞ óõíèÞêç 1, åíþ ç áðïõóßá ôÜóçò ðáñéóôÜíåé ôç ìç ïñéóìÝíç êáôÜóôáóç. ÁõôÞ ç ìïñöÞ ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìå ðïëëïýò äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò óå ìïíÜäåò åðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý.

Ó÷Þìá 1.9á: Øçöéáêü óÞìá ìå ðáñïõóßá äýï óõíèçêþí

18 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ¼ðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá, ç Ýííïéá ôçò ìåôáôüðéóçò ôçò öÜóçò, ðïõ êáèïñßæåé ôï óçìåßï áðü ôï ïðïßï áñ÷ßæåé ï êýêëïò ôçò çìéôïíïåéäïýò êáìðýëçò, åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìç óôçí êáôáíüçóç ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí. ÓõíÞèùò ç ìåôáôüðéóç öÜóçò ðáñéóôÜíåôáé ìå Ýíá äéðëü äõáäéêü øçößï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï ó÷Þìá 1.8ã, üðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé ôÝóóåñéò äéáöïñåôéêïß êýêëïé ðïõ áñ÷ßæïõí óå ôÝóóåñéò ÷ùñéóôÝò öÜóåéò ôùí 00, 900, 1800 êáé 2700 ï êáèÝíáò, ç ìåôáôüðéóç ôùí öÜóåùí Ó÷Þìá 1.9â: Øçöéáêü óÞìá ìå ðáñïõóßá ôñéþí óõíèçêþí ðáñéóôÜíïíôáé ìå 00, 01, 10 êáé 11 áíôßóôïé÷á. Óçìåéþíïõìå üôé ç ìåôáôüðéóç ôçò öÜóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá óôç ìåôÜäïóç ôçò øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò. Ôï öáóìáôéêü åýñïò ìéáò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò åßíáé ôï äéÜóôçìá ôùí óõ÷íïôÞôùí ìÝóá óôï ïðïßï ìåôáäßäåôáé éêáíïðïéçôéêÜ ôï óÞìá.

×áñáêôçñéóôéêü ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí åßíáé ôï ìåãÜëï öáóìáôéêü åýñïò ôïõò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåôáäßäïíôáé äýóêïëá ìÝóá áðü ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï. Éäéáßôåñç ðåñßðôùóç áðïôåëïýí ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá ôùí ïñáôþí óõ÷íïôÞôùí (ïðôéêÜ óÞìáôá) ðïõ äéáêéíïýíôáé ìå ïðôéêÝò ßíåò.

1.1.4* ÌáèçìáôéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ óÞìáôïò Ç ìáèçìáôéêÞ Ýêöñáóç ôïõ áñìïíéêïý óÞìáôïò åßíáé ìéá óõíå÷Þò óõíÜñôçóç äýï ìåôáâëçôþí, ôïõ ÷ñüíïõ t êáé ôïõ ìÝãéóôïõ ðëÜôïõò A, ïíïìÜæåôáé çìéôïíïåéäÞò1 êáé ðáñéóôÜíåôáé áðü ôçí åîßóùóç:

á= Á çì(2ð v t + ö)

1

¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 1.10, ãéá êÜèå ãùíßá Þ ôüîo ù, ðïõ åßíáé Ýíáò ðñáãìáôéêüò áñéèìüò, ïñßæåôáé ç

óõíÜñôçóç çìßôïíï (áíôßóôïé÷á óõíçìßôïíï), ðïõ óõìâïëßæåôáé ìå çì (áíôßóôïé÷á óõí), óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ç ãùíßá Þ ôï ôüîï ù áíôéóôïé÷ïýí óå ìßá ìüíï ôéìÞ, ôïí ðñáãìáôéêü áñéèìü çìù (áíôßóôïé÷á óõíù), ï ïðïßïò éóïýôáé ìå ôçí ðñïâïëÞ ôçò äéáíõóìáôéêÞò áêôßíáò ôçò ãùíßáò Þ ôïõ ôüîïõ åðß ôïí Üîïíá yy´ (áíôßóôïé÷á xx´). ÅðïìÝíùò ïé äõíáôÝò ôéìÝò ôùí çìù êáé óõíù èá êõìáßíïíôáé óôï äéÜóôçìá [–1, 1]. ÕðÜñ÷ïõí Üðåéñåò ãùíßåò ðïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá áñ÷éêÞ êáé ôåëéêÞ ðëåõñÜ, Þ ôüîá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá áñ÷Þ êáé ôÝëïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ì0 óå ìïßñåò Þ ö óå áêôßíéá åßíáé ôï ìÝôñï ôïõ ôüîïõ áñ÷Þò Á êáé ôÝëïõò Â, ôüôå õðÜñ÷ïõí Üðåéñá ôñéãùíïìåôñéêÜ ôüîá ðïõ Ý÷ïõí ôçí ßäéá áñ÷Þ Á êáé ôÝëïò Â, áëëÜ ìå äéáöïñåôéêÜ ìÝôñá ù ðïõ äßíïíôáé áðü ôéò ó÷Ýóåéò: ù = ì0+ 360ê (óå ìïßñåò) êáé ù = ö +2êð (óå áêôßíéá), üðïõ ê áêÝñáéïò. Êáé åðåéäÞ ùò ìÝôñï

Ó÷Þìá 1.10: Ï ôñéãùíïìåôñéêüò êýêëïò

ãùíßáò ïñßæåôáé ôï ìÝôñï ôïõ áíôßóôïé÷ïõ ôüîïõ ôçò, üôáí ç ãùíßá ãßíåé åðßêåíôñç, ïé ðáñáðÜíù ó÷Ýóåéò äßíïõí êáé ôï ìÝôñï üëùí ôùí áíôßóôïé÷ùí ãùíéþí. ÔÝëïò, åðåéäÞ ç óõíÜñôçóç çìßôïíï åßíáé ðåñéïäéêÞ ìå ðåñßïäï2ð, äçëáäÞ çì(2ð+x) = çì(2ð-x) = çìx, ç ãñáöéêÞ ôçò ðáñÜóôáóç èá åßíáé üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.4.

19 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá üðïõ: á: ç óôéãìéáßá ôéìÞ ðëÜôïõò ôïõ óÞìáôïò (ôÜóç Þ ñåýìá), Á: ç ìÝãéóôç ôéìÞ ðïõ ðáßñíåé ôï ðëÜôïò ôïõ óÞìáôïò, v: ç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò (Hertz), ö: ç öÜóç ôïõ óÞìáôïò óå áêôßíéá êáé ð: (2ð áêôßíéá = 360ï = 1 ðåñßïäïs, ð=3,14…). Ç êßíçóç ðïõ ðåñéãñÜöåôáé áðü ôçí ðáñáðÜíù åîßóùóç åßíáé ç áðëïýóôåñç ôùí ðåñéïäéêþí êéíÞóåùí êáé ëÝãåôáé áñìïíéêÞ ôáëÜíôùóç (ó÷Þìá 1.6). ÅðåéäÞ ç êßíçóç áõôÞ ãßíåôáé óå åõèåßá ãñáììÞ, ëÝãåôáé êáé ãñáììéêÞ áñìïíéêÞ ôáëÜíôùóç. ×ùñßò íá ìðïýìå óå éäéáßôåñåò ìáèçìáôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò, áí áíáëýóïõìå ìéá ðåñéïäéêÞ ôáëÜíôùóç2, èá ðÜñïõìå ìéá óåéñÜ áñìïíéêþí ôáëáíôþóåùí, ôùí ïðïßùí ïé óõ÷íüôçôåò åßíáé áêÝñáéá ðïëëáðëÜóéá ìéáò ïñéóìÝíçò (áñ÷éêÞò) óõ÷íüôçôáò. Ç ôáëÜíôùóç ôçò ìéêñüôåñçò óõ÷íüôçôáò í ëÝãåôáé èåìåëéþäçò Þ ðñþôç áñìïíéêÞ êáé Ý÷åé ôï ìåãáëýôåñï ðëÜôïò, Üñá êáé ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò. Ç áñìïíéêÞ ðïõ Ý÷åé óõ÷íüôçôá 2í ëÝãåôáé äåýôåñç áñìïíéêÞ êáé Ý÷åé ìéêñüôåñï ðëÜôïò êáé óõíåðþò ìéêñüôåñç éó÷ý. Ç áñìïíéêÞ ðïõ Ý÷åé óõ÷íüôçôá 3í ëÝãåôáé ôñßôç áñìïíéêÞ ê.ï.ê.

(á)

(â)

(ã)

(ä)

Åßíáé óçìáíôéêü íá êáôáíïÞóåé êÜðïéïò ôç ëåéôïõñãßá ôùí áñìïíéêþí óôçí ðáñÜóôáóç ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï (å) øçöéáêü óÞìá ôïõ ó÷Þìáôïò 1.11á áðïôåëåßôáé, èåùñçôéêÜ, áðü Ýíáí Üðåéñï áñéèìü áñìïíéêþí, ôá ðëÜôç ôùí ïðïßùí ìåéþíïíôáé óõíå÷þò, ìÝ÷ñé íá ìçäåíéóôïýí. Áí åðé÷åéñçèåß íá ðáñá÷èåß ôï óÞìá áõôü êñáôþíôáò ïñéóìÝÓ÷Þìá 1.11 : ÐáñÜóôáóç øçöéáêïý óÞìáôïò ìå äéáäï÷éêÝò íåò ìüíï áðü ôéò áñìïíéêÝò ôïõ, ôüôå èá ðÜðñïóåããßóåéò áñìïíéêþí ñïõìå äéáöïñåôéêÜ, êÜèå öïñÜ, áðïôåëÝóìáôá. Êñáôþíôáò ìüíï ìßá áñìïíéêÞ (ôç èåìåëéþäç), ðïõ Ý÷åé êáé ôç ìåãáëýôåñç éó÷ý, ðáßñíïõìå ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ ó÷Þ-

2

Õðïíïåßôáé ç êáôÜ Fourier ìáèçìáôéêÞ áíÜëõóç ôïõ óÞìáôïò.

20 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ãéá íá ìðïñÝóïõìå íá ðñïóåããßóïõìå éêáíïðïéçôéêÜ Ýíá øçöéáêü óÞìá, áðáéôïýíôáé ôïõëÜ÷éóôïí ïêôþ áñìïíéêÝò.

ìáôïò 1.11â, ç ïðïßá äåí Ý÷åé êáíÝíá êïéíü óçìåßï ìå ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ áñ÷éêïý øçöéáêïý óÞìáôïò. Êñáôþíôáò äýï áñìïíéêÝò (ôç èåìåëéþäç êáé ôç äåýôåñç), ðáßñíïõìå ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ ó÷Þìáôïò 1.11ã, ç ïðïßá ðÜëé äåí Ý÷åé ðïëëÜ êïéíÜ óçìåßá ìå ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ áñ÷éêïý øçöéáêïý óÞìáôïò. Êñáôþíôáò ôÝóóåñéò áñìïíéêÝò, äéáðéóôþíïõìå üôé ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ ó÷Þìáôïò 1.11ä áñ÷ßæåé íá ðñïóåããßæåé ôç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôïõ áñ÷éêïý øçöéáêïý óÞìáôïò. ÔÝëïò, üôáí ÷ñçóéìïðïéçèïýí ïêôþ áñìïíéêÝò, ç ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ó÷åäüí óõìðßðôåé ìå áõôÞí ôïõ áñ÷éêïý øçöéáêïý óÞìáôïò (ó÷Þìá 1.11å). Ôï öáéíüìåíï áõôü, ðïõ (üðùò èá äïýìå êáé óôï ÌÜèçìá 1.4) ëÝãåôáé ðáñáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò, äåß÷íåé üôé, ãéá íá äçìéïõñãÞóïõìå Ýíá øçöéáêü óÞìá ðïõ íá ðëçóéÜæåé óôï ðñáãìáôéêü ÷ñçóéìïðïéþíôáò ïñéóìÝíåò ìüíï áðü ôéò áñìïíéêÝò áðü ôéò ïðïßåò áðïôåëåßôáé, ðñÝðåé íá êñáôçèïýí ôïõëÜ÷éóôïí ïêôþ áñìïíéêÝò. ÄéáöïñåôéêÜ, èá Ý÷ïõìå öôù÷Ü áðïôåëÝóìáôá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÅëáóôéêÜ óþìáôá, åëáóôéêÝò äõíÜìåéò, êýìá, ôáëÜíôùóç, ðåñéïäéêÞ êßíçóç, çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá, äéáìÞêç êýìáôá, åãêÜñóéá êýìáôá, óÞìá, ÷áñáêôçñéóôéêÜ óÞìáôïò, ðåñßïäïò óÞìáôïò, ìÞêïò óÞìáôïò, óõ÷íüôçôá óÞìáôïò, ôá÷ýôçôá äéÜäïóçò óÞìáôïò, ðëÜôïò óÞìáôïò, öÜóç óÞìáôïò, áíáëïãéêÜ óÞìáôá, çìéôïíïåéäÞò êáìðýëç, áñìïíéêü áíáëïãéêü óÞìá, øçöéáêÜ óÞìáôá, áñìïíéêÞ ôáëÜíôùóç, ðáñáìüñöùóç.

21 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÌÜèçìá 1.2: ×áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò 1.2.1 ÅéóáãùãÞ ÊÜèå ðëçñïöïñßá, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäïèåß áðü ôçí ðçãÞ óôïí ðñïïñéóìü ôçò, ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé êÜðïéï åëáóôéêü ìÝóï, ðïõ ëÝãåôáé êáé ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ðáñÝ÷åé Ýíá öõóéêü äñüìï Þ, áëëéþò, Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò äéáìÝóïõ ôïõ ïðïßïõ èá óôáëïýí ôá óÞìáôá. Óôï ðáñÜäåéãìá ðïõ áêïëïõèåß äßíåôáé ìå Ýíáí ðéï êáôáíïçôü ôñüðï ç Ýííïéá ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá öõóéêü áíÜëïãï.

ÐáñÜäåéãìá IÉÉ Ôï ó÷Þìá 1.12 äåß÷íåé Ýíá Üôïìï ðïõ óôÝëíåé íåñü óå êÜðïéï Üëëï ìå ôç âïÞèåéá åíüò ðõñïóâåóôéêïý óùëÞíá, åêìåôáëëåõüìåíï ôá äýï Ýìâïëá ðïõ Ý÷åé ï óùëÞíáò óå êÜèå Üêñï ôïõ. Ôï Üôïìï ðéÝæåé êáé áöÞíåé äéáäï÷éêÜ ôï ðñþôï Ýìâïëï ðïõ êñáôÜåé óôá ÷Ýñéá ôïõ, ðáñÜãåé äçëáäÞ ðáëìïýò. Ïé ðáëìïß áõôïß ìåôáäßäïíôáé ìÝóù ôïõ óùëÞíá êáé öôÜíïõí óôï äåýôåñï Ýìâïëï ôïõ Üëëïõ Üêñïõ, äçëáäÞ óôï Üëëï Üôïìï. Áí ï óùëÞíáò Þôáí ôåëåßùò Üêáìðôïò, ôï íåñü ôåëåßùò áóõìðßåóôï êáé ç êßíçóÞ ôïõ ÷ùñßò ôñéâÞ, ôüôå ç êßíçóç ôïõ äåýôåñïõ åìâüëïõ èá áêïëïõèïýóå ìå áêñßâåéá ôçí êßíçóç ôïõ ðñþôïõ åìâüëïõ. Ùóôüóï ï óùëÞíáò åßíáé åëáóôéêüò, ôï íåñü ðåñéÝ÷åé öõóáëßäåò, Üñá åßíáé ùò Ýíá âáèìü óõìðéåóôü, êáé ç êßíçóç ôïõ íåñïý ðñïêáëåß ôñéâÞ, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ìðïñåß ôï Ýìâïëï íá ìåôáäßäåé ðáëìïýò ìå áðåñéüñéóôç ôá÷ýôçôá. Ãéá íá åðáíÝëèïõìå óôçí ðåñßðôùóÞ ìáò ï ðõñïóâåóôéêüò óùëÞíáò ðáñéóôÜíåé ôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò (ð.÷. êáëþäéï) êáé ôï íåñü ôá óÞìáôá. Ïé ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò Ý÷ïõí éäéüôçôåò (÷áñáêôçñéóôéêÜ) ðïõ åßíáé áíÜëïãåò ìå áõôÝò ôïõ óùëÞíá. Áðü ôï ðáñáðÜíù ðáñÜäåéãìá ðñïêýðôåé üôé êÜèå ðçãÞ åêðÝìðåé óå ïñéóìÝíåò óõ÷íüôçôåò, ïé ïðïßåò êáèïñßæïõí ôç æþíç åêðïìðÞò ôçò. Ïé óõ÷íüôçôåò áõôÝò ïñßæïíôáé áðü ôç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôç ìÝãéóôç êáé óôçí åëÜ÷éóôç óõ÷íüôçôá ðïõ ìðïñåß ç ðçãÞ íá åêðÝìøåé. Ùò åê ôïýôïõ êÜèå ìÝóï ìåôÜäïóçò áíáëïãéêþí óçìÜôùí åßíáé ó÷åäéáóìÝíï ãéá Ýíá óõãêåêñéìÝíï åýñïò óõ÷íïôÞôùí ôï ïðïßï êáèïñßæåé êáé ôï åýñïò æþíçò (bandwidth) ôïõ. Óõíåðþò ôï åýñïò æþíçò åêöñÜæåé ðÜíôá ôç äéáöïñÜ

Ó÷Þìá 1.12: Ìç÷áíéêü áíÜëïãï ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò

22 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí áíÜìåóá óôç ìÝãéóôç êáé óôçí åëÜ÷éóôç óõ÷íüôçôá ðïõ ìðïñåß íá åîáóöáëßóåé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ÄçëáäÞ, åÜí ìßá ãñáììÞ åßíáé ó÷åäéáóìÝíç ãéá óõ÷íüôçôåò ìåôáîý ôùí 80.300 êáé 83.400 Hz, áõôÞ èá Ý÷åé åýñïò æþíçò 3.100 Hz.

ÐáñÜäåéãìá IV Ôá ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß Ýôóé, þóôå íá Ý÷ïõí åýñïò æþíçò ðåñßðïõ 3.000 Hz, äçëáäÞ óõ÷íüôçôá áðü 300 Ýùò 3.400 Hz. Áõôü óõìâáßíåé, ãéáôß ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ôçò åíÝñãåéáò ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò âñßóêåôáé óõãêåíôñùìÝíï ìåôáîý áõôþí ôùí óõ÷íïôÞôùí. Áõôü ôï åýñïò æþíçò åðéôñÝðåé ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç, ìÝóù åíüò öõóéêïý êáíáëéïý, ìåãÜëïõ áñéèìïý óõíäéáëÝîåùí, åíþ óõã÷ñüíùò åîáóöáëßæåé óôïí ïìéëçôÞ ôç äõíáôüôçôá íá êáôáíïåß ôá ëåãüìåíá êáé íá áíáãíùñßæåé ôç öùíÞ ôïõ óõíïìéëçôÞ ôïõ. ¼ìùò, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ôï åýñïò æþíçò ôïõ ôçëåöùíéêïý êáíáëéïý åßíáé êÜôé ðáñáðÜíù áðü 3 KHz.

Áí ôï åýñïò æþíçò åíüò öõóéêïý êáíáëéïý åðéìåñéóôåß óå æþíåò óõ÷íïôÞôùí ìéêñüôåñïõ åýñïõò, ïé æþíåò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé ëïãéêÜ êáíÜëéá.

ÓöÜëìá ïíïìÜæåôáé ïðïéáäÞðïôå öõóéêÞ Þ ôå÷íéêÞ áéôßá ðïõ Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ï äÝêôçò íá ìçí ìðïñåß íá áíáðáñáãÜãåé ôçí áñ÷éêÞ ðëçñïöïñßá ðïõ óôÝëíåé ç ðçãÞ.

Áðü ôï ðáñáðÜíù ðáñÜäåéãìá ðñïêýðôåé üôé åßíáé áíáãêáßï ôï åýñïò æþíçò íá åðéìåñßæåôáé óå æþíåò óõ÷íïôÞôùí ìéêñüôåñïõ åýñïõò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ëïãéêÜ êáíÜëéá. ÁõôÜ ôá êáíÜëéá õðïäéáéñïýíôáé óå êÜðïéåò åðéðëÝïí óõ÷íüôçôåò, þóôå íá åîáóöáëßæåôáé Ýíáò éêáíïðïéçôéêüò ìåôáîý ôïõò äéá÷ùñéóìüò ìå ôçí üóï ôï äõíáôüí ìéêñüôåñç åðéêÜëõøç. Ôï åýñïò æþíçò åíüò áíáëïãéêïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò áíáöÝñåôáé óôï åýñïò óõ÷íïôÞôùí óôï ïðïßï áõôü ìåôáäßäåé êáé äåí Ý÷åé êáìéÜ ó÷Ýóç ìå ôéò ðñáãìáôéêÝò óõ÷íüôçôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ñáäéüöùíï óôá FM Ý÷åé äõíáôüôçôá áíáðáñáãùãÞò Þ÷ùí ðïõ âñßóêïíôáé ìÝóá óôï åýñïò ôùí 30 Ýùò 18.000 Hz ðåñßðïõ. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá üìùò ôá FM êýìáôá äå ìåôáäßäïíôáé ó’ áõôÝò ôéò óõ÷íüôçôåò áëëÜ óôç óõ÷íüôçôá ôçò ðåñéï÷Þò ôùí 100 MHz. Ìéá áíÜëïãç êáôÜóôáóç éó÷ýåé êáé ãéá ôá ìÝóá õøçëþí óõ÷íïôÞôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìåôÜäïóç ôçëåöùíéêþí óçìÜôùí. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôþí ôùí ìÝóùí èá ôá åîåôÜóïõìå óôá áìÝóùò åðüìåíá ìáèÞìáôá. Ùóôüóï ïé ðåñéóóüôåñåò áðü ôéò ãñáììÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ìçíõìÜôùí äåí åßíáé êáôÜëëçëåò ãéá øçöéáêÞ ìåôÜäïóç. Ôï ðéï äéáäåäïìÝíï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí åßíáé ôï êïéíü ôçëåöùíéêü êýêëùìá, ôï ïðïßï üìùò Ý÷åé ùò êýñéï óêïðü ôç ìåôÜäïóç ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò, ðïõ åßíáé áíáëïãéêü óÞìá, êáé ü÷é ôá õðïëïãéóôéêÜ äåäïìÝíá, ðïõ åßíáé øçöéáêü óÞìá. Ôï öùò, ï Þ÷ïò, ôá ñáäéïöùíéêÜ êýìáôá êáé üëá ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá ðïõ ðåñíïýí áðü ôá êáëùäéáêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ðåñéãñÜöïíôáé âÜóåé ôùí óõ÷íïôÞôùí. Ӓ áõôÜ ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ôï ðëÜôïò ôïõ óÞìáôïò óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ôáëáíôþíåôáé ãñÞãïñá. Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ç ÷ùñçôéêüôçôá (capacity) åíüò áíáëïãéêïý ìÝóïõ åêöñÜæåé ôï ìÝãéóôï ñõèìü ìå ôïí ïðïßï ìðïñïýìå íá óôåßëïõìå Þ íá ðÜñïõìå ÷ùñßò óöÜëìá êÜðïéá ðëçñïöïñßá áðü áõôü êáé Ý÷åé óôåíÞ ó÷Ýóç ìå ôï åýñïò æþíçò ôïõ. ÃåíéêÜ, üóï ìåãáëýôåñï åßíáé ôï åýñïò æþíçò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò, ôüóï ìåãáëýôåñïò åßíáé êáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôùí äõáäéêþí øçößùí. Óôá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí ç ÷ùñçôéêüôçôá ìåôñéÝôáé óå äõáäéêÜ øçößá áíÜ äåõôåñüëåðôï (bps: bits per seconds) Þ óå ðïëëáðëÜóéÜ ôïõò. ¸÷ïíôáò õðüøç ôá ðáñáðÜíù, ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò äéáêñßíïíôáé

23 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá óå ôñåéò ãåíéêÝò êáôçãïñßåò: ü

ü

ü

ÌÝóá ìåôÜäïóçò óôåíÞò æþíçò (narrowband), ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç øçöéáêþí óçìÜôùí ìå ñõèìïýò áðü 45 Ýùò 600 bps. Ôá ìÝóá áõôÜ äåí Ý÷ïõí åðáñêÞ ÷ùñçôéêüôçôá, ãéá íá ìåôáäþóïõí ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò. ÔÝôïéåò ãñáììÝò óõíáíôþíôáé óõíÞèùò óå ôçëåãñáöéêÜ êõêëþìáôá. ÌÝóá ìåôÜäïóçò âáóéêÞò æþíçò (baseband), ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç øçöéáêþí óçìÜôùí ìå ñõèìïýò áðü 1.200 Ýùò 33.600 bps. ÔõðéêÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ôçëåöùíßá ãéá ôç ìåôÜäïóç óçìÜôùí öùíÞò. ÌÝóá ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò (broadband), ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç øçöéáêþí óçìÜôùí ìå ñõèìïýò áðü 48.000 bps Ýùò 1,5 Mbps. Ç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôïõò åðéôñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß üëï ôï åýñïò ôïõò, ìðïñåß üìùò êáé íá õðïäéáéñåèïýí óå ëïãéêÜ êáíÜëéá ìéêñüôåñçò ÷ùñçôéêüôçôáò, ðñïêåéìÝíïõ íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óå ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò Þ óôç ìåôÜäïóç óçìÜôùí ÷áìçëüôåñùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò.

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç åðéêïéíùíßá ìðïñåß íá åßíáé åíóýñìáôç Þ áóýñìáôç. Óôçí ðñþôç ìïñöÞ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ôï êáëþäéï, åíþ óôç äåýôåñç ç ãÞéíç áôìüóöáéñá. Óôç óõíÝ÷åéá, ëüãù ôçò óðïõäáéüôçôáò ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò óôçí åðéêïéíùíßá, èá ìåëåôçèïýí äéåîïäéêüôåñá êáé áíÜ êáôçãïñßá ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé èá êáôáäåé÷èåß ç ðñáêôéêÞ ôïõò áîßá.

Óôï ÷þñï ôùí õðïëïãéóôþí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé áêüëïõèïé ðïëëáðëáóéáóôéêïß ðáñÜãïíôåò: T

Tera

240 ≈ 1012

G

Giga

230 ≈ 109

M

Mega

220 ≈ 106

Ê

Kilo

210 ≈ 103

m

milli

10 -3

ì

micro

10 -6

n

nano

10 -9

p

pico

10 -12

1 Kbps ≈103 bps 1 Mbps ≈ 106 bps 1 Gbps ≈ 109 bps 1 Tera ≈ 1012 bps

1.2.2 Åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò Ôá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò äéáêñßíïíôáé óôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí, óôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá êáé óôéò ïðôéêÝò ßíåò. Ôá ìÝóá áõôÜ ðåñéãñÜöïíôáé óôç óõíÝ÷åéá.

1.2.2.1

ÓõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí

Ôï ðáëáéüôåñï êáé ðéï óõíçèéóìÝíï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ôï óõíåóôñáììÝíï æåýãïò êáëùäßùí (TP: Twisted Pair). Áðïôåëåßôáé áðü óýñìáôá ìå ðõñÞíá ÷áëêïý, ðÜ÷ïõò åíüò ðåñßðïõ ÷éëéïóôïý, ôá ïðïßá ðåñéâÜëëïíôáé áðü ìïíùôéêü õëéêü. Áí äýï óýñìáôá óõóôñáöïýí ôï Ýíá ãýñù áðü ôï Üëëï, þóôå íá ðÜñïõí åëéêïåéäÝò ó÷Þìá, äçìéïõñãïýí êýêëùìá ôï ïðïßï ìðïñåß íá ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá. ¸íá êáëþäéï áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá ôÝôïéá æåýãç, ôá ïðïßá ðåñéâÜëëïíôáé áðü ìïíùôéêü õëéêü, êáé õðÜñ÷åé óå äýï ìïñöÝò: ôï áèùñÜêéóôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò (UTP: Unshielded Twisted Pair), óõíçèéóìÝíï óôá ôçëåöùíéêÜ äßêôõá, êáé ôï èùñáêéóìÝíï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò (STP: Shielded Twisted Pair), ðïõ ðáñÝ÷åé ðñïóôáóßá áðü èüñõâï Þ ðáñåìâïëÝò. Ôï UTP êáèïñßæåôáé áðü ôçí ôõðïðïßçóç ÅÉÁ/ÔÉÁ-568 (êáé ôç íåüôåñç 568Á) êáé ÷ùñßæåôáé óå êáôçãïñßåò áðü 1 Ýùò 5, áíÜëïãá ìå ôï ðüóï óöé÷ôü åßíáé ôï ðëÝîéìï ôùí êáëùäßùí (ó÷Þìá1.13). Ôï óöé÷ôü ðëÝîéìï åðéôñÝðåé ãñçãïñüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé ìåßùóç ôùí ðáñåìâïëþí êáé ôùí çëåêôñéêþí áëëçëåðéäñÜóåùí áíÜìåóá óå êïíôéíÜ üìïéá æåýãç.

Ìå ôïí üñï ôõðïðïßçóç åííïåßôáé ç äéáôýðùóç êáíüíùí ëåéôïõñãßáò êáé äéáóýíäåóçò ðïõ åßíáé áðïäåêôïß áðü üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò êáé ôïõò êáôáóêåõáóôÝò, ìå óêïðü ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý äéáöïñåôéêþí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí.

Äýï ðáñÜëëçëá êáëþäéá óõíèÝôïõí ìéá áðëÞ êåñáßá. ¼ìùò áõôü äå óõìâáßíåé óå Ýíá óõíåóôñáììÝíï æåýãïò êáëùäßùí.

24 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí Ïé êáôçãïñßåò êáëùäßùí ðïõ ïñßæåé ç ôõðïðïßçóç ÅÉÁ/ÔÉÁ-568 êáé áöïñïýí ôïõò õðïëïãéóôÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: Óå ðåñéïñéóìÝíåò áðïóôÜóåéò (ëßãá ÷éëéüìåôñá) ç ÷ùñçôéêüôçôá ôùí êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí ìðïñåß íá öôÜóåé óå áñêåôÜ õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò (Ýùò 100 Mbps). Ç ðñïóðÜèåéá õðïóôÞñéîçò ñõèìþí ìåôÜäïóçò ðïõ öôÜíïõí ôï 1 Gbps Ý÷åé ïäçãÞóåé óôçí êáôáóêåõÞ UTP êáëùäßùí êáôçãïñßáò 6 êáé 7.

´Åíá Ïhm åßíáé ç çëåêôñéêÞ áíôßóôáóç ôïõ áãùãïý ìåôáîý äýï óçìåßùí óôá ïðïßá åöáñìüæåôáé äéáöïñÜ äõíáìéêïý 1 Volt êáé ðáñÜãåé óôïí áãùãü ñåýìá éó÷ýïò åíüò Ámpere.

¸íá ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ óÞìáôïò åßíáé ç åîáóèÝíçóç ðïõ õößóôáôáé, üôáí äéáíýåé ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. ÃåíéêÜ, Ýíá óÞìá ìðïñåß íá åíéó÷õèåß ìå ôç âïÞèåéá åéäéêþí äéáôÜîåùí äéêôõáêïý åîïðëéóìïý, ôïõò åíéó÷õôÝò Þ áíáìåôáäüôåò.

ü

Êáôçãïñßá 1 (category 1). Ðñüêåéôáé ãéá ôï ðáñáäïóéáêü áèùñÜêéóôï ôçëåöùíéêü êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò óõñìÜôùí (UTP), ðïõ åßíáé êáôÜëëçëï ìüíï ãéá öùíÞ áëëÜ ü÷é ãéá äåäïìÝíá.

ü

Êáôçãïñßá 2 (category 2). Ðñüêåéôáé ãéá êáëþäéï UTP ðïõ Ý÷åé èåùñçèåß áîéüðéóôï ãéá ìåôáäüóåéò Ýùò 4 Ìbps. To êáëþäéï áõôü Ý÷åé ôÝóóåñá óõíåóôñáììÝíá æåýãç óõñìÜôùí êáé åßíáé áñêåôÜ öèçíü.

Ó÷Þìá 1.13: Äåßãìáôá êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí äéáöïñåôéêþí ðëÝîåùí

ü

Êáôçãïñßá 3 (category 3). Ðñüêåéôáé ãéá êáëþäéï UTP ðïõ õðïóôçñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Mbps êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óå ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí. Ôï êáëþäéï áõôü Ý÷åé ôÝóóåñá æåýãç óõñìÜôùí êáé äÝêá óôñïöÝò áíÜ ìÝôñï.

ü

Êáôçãïñßá 4 (category 4). Ðñüêåéôáé ãéá êáëþäéï UTP, ðïõ åßíáé ðéóôïðïéçìÝíï ãéá ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 16 Mbps êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óå ïñéóìÝíá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí. Ôï êáëþäéï áõôü Ý÷åé ôÝóóåñá óõíåóôñáììÝíá æåýãç óõñìÜôùí.

ü

Êáôçãïñßá 5 (category 5). Ðñüêåéôáé ãéá êáëþäéï UTP, ðïõ õðïóôçñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 100 Mbps. Áðïôåëåßôáé áðü ôÝóóåñá óõíåóôñáììÝíá æåýãç óõñìÜôùí, áíôßóôáóçò 100 Ïhm. Õðïóôçñßæåé ôéò íåüôåñåò ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí êáé äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ôï êáëþäéï áõôü Ý÷åé õøçëÞ ÷ùñçôéêüôçôá êáé ðáñïõóéÜæåé ÷áìçëÞ åðéêÜëõøç (üôáí óõìâåß ôï Ýíá óÞìá íá ðÝóåé åðÜíù óôï Üëëï).

Ç ðéï óõíçèéóìÝíç åöáñìïãÞ ôïõ óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò êáëùäßùí åßíáé ôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá. Ó÷åäüí üëá ôá ôçëÝöùíá óõíäÝïíôáé ìå ôá ôçëåöùíéêÜ êÝíôñá äéáìÝóïõ êáëùäßùí UTP. Ôá êáëþäéá áõôÜ ìðïñïýí íá õðïóôçñßîïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôçò ôÜîçò áñêåôþí Mbps ìå ó÷åôéêÜ ÷áìçëü êüóôïò êáé íá äéáôñÝîïõí áñêåôÜ ÷éëéüìåôñá, ÷ùñßò íá ÷ñåéáóôåß íá åíéó÷õèåß ôï óÞìá ðïõ åîáóèåíåß. ÓÞìåñá áñêåôÜ êôßñéá êáôáóêåõÜæïíôáé ìå êáëùäßùóç UTP êáôçãïñßáò 5 ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 100 Mbps. Ëüãù ôçò éêáíïðïéçôéêÞò áðüäïóçò êáé ôïõ ÷áìçëïý êüóôïõò ôïõò ôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá êáé ðéèáíüí íá óõíå÷ßóïõí íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ðïëëÜ ÷ñüíéá áêüìá.

25 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá 1.2.2.2

Ïìïáîïíéêü êáëþäéï

Ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï Ý÷åé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ðáñüìïéïõò ìå ôo êáëþäéo óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ôçëåöùíéêÜ Þ óôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Ùóôüóï ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï ðáñÝ÷åé êáëýôåñç èùñÜêéóç áðü ôá èùñáêéóìÝíá êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (STP), ìå áðïôÝëåóìá íá Ý÷åé äõíáôüôçôá êÜëõøçò ìåãáëýôåñùí áðïóôÜóåùí. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé óÞìåñá ïé íÝåò ôõðïðïéÞóåéò óõóôçìÜôùí äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò áðáéôïýí êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò Þ ïðôéêÞò ßíáò ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá øçöéáêÞ ìåôÜäïóç, áöïý ôá ìÝóá áõôÜ ìðïñïýí íá ìåôáäßäïõí óå ñõèìïýò ðïõ êõìáßíïíôáé áðü 100 Mbps Ýùò 1 Gbps, äçëáäÞ 10 Ýùò 100 öïñÝò õøçëüôåñá áðü ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ. Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá êõêëïöïñïýí óôï åìðüñéï óå äýï ìïñöÝò, ïé ïðïßåò ðáñÜ ôéò êáôáóêåõáóôéêÝò ôïõò ïìïéüôçôåò Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÝò åöáñìïãÝò. Ïé ìïñöÝò áõôÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü Ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï âáóéêÞò æþíçò (baseband coaxial cable), ðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá äýóêáìðôï ÷Üëêéíï óýñìá, ôïí ðõñÞíá, ï ïðïßïò ðåñéâÜëëåôáé áðü Ýíá ìïíùôéêü õëéêü. Ôï ìïíùôéêü õëéêü ðåñéâÜëëåôáé, ìå ôç óåéñÜ ôïõ, áðü Ýíáí åîùôåñéêü áãùãü (ìåôáëëéêü ìáíäýá), ðïõ Ý÷åé óõíÞèùò ôç ìïñöÞ ðëÝãìáôïò. Ï åîùôåñéêüò áãùãüò, ôÝëïò, ðåñéâÜëëåôáé áðü Ýíá ðñïóôáôåõôéêü ðëáóôéêü êÜëõììá. Ìéá ôïìÞ åíüò ôÝôïéïõ êáëùäßïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.14. Åßíáé äéáèÝóéìï óôï åìðüñéï óå äýï äéáöïñåôéêÝò ðáñáëëáãÝò: ôï êáëþäéï 5 mm, áíôßóôáóçò 50 Ïhm, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá øçöéáêÞ ìåôÜäïóç, êáé ôï êáëþäéï 10 mm, áíôßóôáóçò 75 Ïhm, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç.

Ó÷Þìá 1.14: Ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï

Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá 50 Ohm ÷ñçóéìïðïéïýíôáí óôï ðáñåëèüí åõñýôáôá óôá ôïðéêÜ äßêôõá, áöïý ãéá ìéêñÝò áðïóôÜóåéò ìðïñïýí íá Ý÷ïõí áñêåôÜ õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. Åðßóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáí êáé óôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá ãéá ôçí êÜëõøç ìåôáäüóåùí ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí, áöïý äéáèÝôïõí êáëýôåñç èùñÜêéóç áðü ôá óõíåóôñáììÝíá êáëþäéá.

ü Ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï åõñåßáò æþíçò (broadband coaxial cable), ðïõ åßíáé ôï ôõðïðïéçìÝío ïìïáîïíéêü êáëþäéï áíáëïãéêÞò ìåôÜäïóçò ôçò êáëùäéáêÞò ôçëåüñáóçò. Yðïóôçñßæåé óõ÷íüôçôåò åõñåßáò æþíçò ðïõ öèÜíïõí ìÝ÷ñé ôá 450 MHz êáëýðôïíôáò áðïóôÜóåéò Ýùò 100 km. Tï ïìïáîïíéêü êáëþäéï åõñåßáò æþíçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ÷ùñéóôåß óå ðïëëÜ êáíÜëéá åýñïõò æþíçò 6 MHz óõíÞèùò, áðü ôá ïðïßá Üëëá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçëåïðôéêÞ ìåôÜäïóç, Üëëá ãéá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé Üëëá óôçí ôçëåöùíßá. Ç ïõóéáóôéêÞ äéáöïñÜ ôïõò áðü ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá âáóéêÞò æþíçò åßíáé üôé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ìåôáäüóåéò ðïõ êáëýðôïõí ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò êáé åðïìÝíùò

Ãéá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá ôïõ åíüò ÷éëéïìÝôñïõ åßíáé åöéêôüò Ýíáò ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ôçò ôÜîçò ôùí 10 Mbps.

Ç äïìçìÝíç êáëùäßùóç åßíáé ôï åßäïò ôçò êáëùäéáêÞò åãêáôÜóôáóçò ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôéò íÝåò ïéêïäïìéêÝò êáôáóêåõÝò. Ðñüêåéôáé ãéá åýêïëá äéá÷åéñßóéìç êáëùäéáêÞ åãêáôÜóôáóç, ç ïðïßá ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé ìåëëïíôéêÞ áíÜðôõîç êáé åðÝêôáóç ôùí äéêôýùí, éäéáßôåñá åíôüò ôùí êôéñéáêþí åãêáôáóôÜóåùí, ðáñÝ÷ïíôáò ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò ãéá üëåò ôéò êáëùäéþóåéò åðéêïéíùíéþí.

Ï üñïò åõñåßá æþíç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ÷þñï ôçò ôçëåöùíßáò êáé áíáöÝñåôáé óå ìÝóï ìåôÜäïóçò åõñýôåñï ôùí 4 KHz. Áíôßèåôá, óôï ÷þñï ôùí äéêôýùí Ç/Õ ï üñïò áõôüò áíáöÝñåôáé óå åêðïìðÞ êáëùäéáêïý ìÝóïõ áíáëïãéêÞò ìåôÜäïóçò.

26 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí áðáéôïýí éó÷õñïýò åíéó÷õôÝò. ¼ìùò ïé áíáëïãéêïß åíéó÷õôÝò ìðïñïýí íá ìåôáäþóïõí ðñïò ìßá ìüíï êáôåýèõíóç, ìå áðïôÝëåóìá íá áðáéôåßôáé åßôå äéðëÞ êáëùäßùóç åßôå ÷ñçóéìïðïßçóç äýï äéáöïñåôéêþí óõ÷íïôÞôùí áíÜ êáôåýèõíóç. Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá åõñåßáò æþíçò åßíáé, áðü ôå÷íéêÞ Üðïøç, êáôþôåñá ôùí êáëùäßùí âáóéêÞò æþíçò, üìùò åßíáé ôüóï äéáäåäïìÝíç ç ÷ñÞóç ôïõò, þóôå ïé åôáéñåßåò êáëùäéáêÞò ôçëåüñáóçò áíáìÝíåôáé üôé ðïëý óýíôïìá èá åßíáé óå èÝóç íá ôá ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ôçëåöþíïõ êáé ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí.

1.2.2.3

Ïé ïðôéêï-çëåêôñïíéêïß óõæåõêôÝò ðáßñíïõí ôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôïõò õðïëïãéóôÝò êáé ôá ÷ñçóéìïðïéïýí Üìåóá ãéá ôç äçìéïõñãßá ðáëìþí öùôüò, ïé ïðïßïé áíáðáñéóôÜíïõí ôçí ßäéá ôçí ðëçñïöïñßá.

ÏðôéêÝò ßíåò

Ìå ôéò ïðôéêÝò ßíåò ç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí ãßíåôáé ìå ðáëìïýò öùôüò êáé ü÷é ìå çëåêôñéêÜ óÞìáôá (ó÷Þìá 1.15). ¸íá ïðôéêü óýóôçìá ìåôÜäïóçò óõíßóôáôáé áðü ôñßá óôïé÷åßá, ôçí ðçãÞ, ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ðïõ åßíáé ç ïðôéêÞ ßíá, êáé ôïõò ïðôéêï-çëåêôñïíéêïýò óõæåõêôÝò. Óôçí áðëïýóôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí ç ðçãÞ ðñïóáñìüæåôáé óôï Ýíá Üêñï ôçò ïðôéêÞò ßíáò êáé ï óõæåõêôÞò óôï Üëëï. Ïé ðáëìïß ôïõ öùôüò ìåôáäßäïíôáé äéáìÝóïõ ôçò ïðôéêÞò ßíáò óôï Üëëï Üêñï, üðïõ ï óõæåõêôÞò ôïýò ìåôáôñÝðåé óå çëåêôñéêÜ óÞìáôá. Óçìåéþíïõìå üôé êÜèå ðáëìüò öùôüò áíôéðñïóùðåýåé ôï äõáäéêü øçößï 1, åíþ ç áðïõóßá ðáëìïý ôï äõáäéêü øçößï 0. Óôçí ðåñßðôùóÞ ìáò üìùò ôá äåäïìÝíá äçìéïõñãïýíôáé áðü õðïëïãéóôÝò êáé åðïìÝíùò ôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá èá ðñÝðåé íá ìåôáôñáðïýí óå ðáëìïýò öùôüò. Áõôü ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß êáé ðÜëé áðü ôï óõæåõêôÞ, ï ïðïßïò ôþñá ðáßñíåé ôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôïí Ó÷Þìá 1.15: ÌåôÜäïóç ôïõ öùôüò ìÝóá óå ìéá ïðôéêÞ õðïëïãéóôÞ êáé ôá ÷ñçóéìïßíá ðïéåß Üìåóá ãéá ôç äçìéïõñãßá ðáëìþí öùôüò, ïé ïðïßïé áíáðáñéóôÜíïõí ôçí ßäéá ôçí ðëçñïöïñßá. ÖõóéêÜ ç áíôßóôñïöç äéáäéêáóßá åêôåëåßôáé áðü Ýíáí Üëëï óõæåõêôÞ, ï ïðïßïò âñßóêåôáé óôï Üëëï Üêñï ôçò ïðôéêÞò ßíáò êáé ìåôáôñÝðåé ôïõò ðáëìïýò öùôüò óôá áñ÷éêÜ çëåêôñéêÜ óÞìáôá ðïõ óôÜëèçêáí. Ôï öùò ìåôáäßäåôáé ðñïò ìßá ðÜíôá êáôåýèõíóç ìÝóá áðü ôïí ðõñÞíá ôçò ïðôéêÞò ßíáò, ï ïðïßïò åßíáé Ýíá êõëéíäñéêü óõíå÷üìåíï íÞìá ãõáëéïý Þ ðëáóôéêïý. Ï ðõñÞíáò ðåñéâÜëëåôáé áðü ìéá ìïíùôéêÞ åðéêÜëõøç êáé áõôÞ ìå ôç óåéñÜ ôçò áðü

Ó÷Þìá 1.16: ÏðôéêÞ ßíá

27 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá Ýíá åéäéêü ðñïóôáôåõôéêü ðåñßâëçìá (ó÷Þìá 1.16). Ï ðõñÞíáò êáé ç ìïíùôéêÞ åðéêÜëõøç åßíáé öôéáãìÝíïé áðü õëéêÜ ìå äéáöïñåôéêü äåßêôç äéÜèëáóçò, Ýôóé þóôå ï äåßêôçò áíÜêëáóçò ôïõ öùôüò óôïí ðõñÞíá íá åßíáé ëßãï ìåãáëýôåñïò áðü áõôüí óôçí åðéêÜëõøç. Áõôü ðñïêáëåß ôéò óõíå÷üìåíåò áíáêëÜóåéò ôïõ öùôüò ìÝóá óôïí êõëéíäñéêü ðõñÞíá (ó÷Þìá 1.17). ÅðåéäÞ ï áãùãüò áðü ãõáëß åßíáé ìïíüðëåõñçò êáôåýèõíóçò êáé ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôåß ç ìåôÜäïóç êáé áðü ôá äýï Üêñá, ôï ïðôéêü êáëþäéï áðïôåëåßôáé áðü Ó÷Þìá 1.17: Öáéíüìåíï ôçò äéÜèëáóçò ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá áíåîÜñôçôåò ïðôéáíÜêëáóçò ôïõ öùôüò êÝò ßíåò. Ëüãù ôïõ üôé êÜèå ïðôéêÞ ßíá åßíáé ðïëý ëåðôÞ êáé åëáöñéÜ, ôï ïðôéêü êáëþäéï åßíáé ðïëý ëåðôüôåñï êáé åëáöñýôåñï óå ó÷Ýóç ìå ôá êáëþäéá Üëëùí õëéêþí êáôáóêåõÞò. Ïé ôýðïé êáëùäßùóçò ôçò ïðôéêÞò ßíáò ðïéêßëëïõí áíÜëïãá ìå ôá öõóéêÜ ôïõò ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôç ÷ùñçôéêüôçôá ìåôÜäïóçò. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 1.18, áíÜëïãá ìå ôï äåßêôç áíÜêëáóçò êáé ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïðôéêÞò äéÜäïóçò ïé ïðôéêÝò ßíåò äéáêñßíïíôáé óå ìïíüôñïðåò (singlemode) êáé ðïëýôñïðåò (multi-mode).

Ó÷Þìá 1.18: Ôýðïé ïðôéêþí éíþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìåôÜäïóçò ôïõ öùôüò: ðïëýôñïðåò (á, â), ìïíüôñïðåò (ã).

ÅðåéäÞ ôï óýóôçìá ïðôéêÞò ìåôÜäïóçò äåí ðáñïõóéÜæåé ðáñåìâïëÝò áðü çëåêôñéêÜ ñåýìáôá, ç ïðôéêÞ ßíá Ý÷åé äõíáôüôçôá õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò óå ðïëý ìáêñéíÝò áðïóôÜóåéò, ïé ïðïßïé óÞìåñá öèÜíïõí ôá 2 Gbps. ¸ôóé ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ïðôéêþí éíþí ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åêáôïíôáðëáóéÜóôçêå ìÝóá óå ìéá äåêáåôßá, åíþ ç õðïëïãéóôéêÞ éó÷ýò ôùí õðïëïãéóôþí äåêáðëáóéÜóôçêå óôï ßäéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

1.2.3 Áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò Ïé áóýñìáôåò ìåôáäüóåéò äåí áðáéôïýí êáëùäéáêü ìÝóï ãéá ôçí åðéêïéíùíßá. Ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí åßíáé ç ãÞéíç áôìüóöáéñá Þ ôï äéÜóôçìá. Ç ðåñéï÷Þ ôùí óõ÷íïôÞôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá áóýñìáôá óõóôÞìáôá êõìáßíåôáé

ÄéÜèëáóç (ó÷Þìá 1.17) ëÝãåôáé ôï öáéíüìåíï ôçò áëëáãÞò ôçò êáôåýèõíóçò (Å) ôïõ öùôüò, üôáí áõôü ðñïåñ÷üìåíï áðü ôï äéáöáíÝò õëéêü (É) äéáðåñíÜ ôï äéáöáíÝò õëéêü (ÉÉ) óôï ïðïßï ðñïóðßðôåé ìå êáôåýèõíóç (Å2). Ï äåßêôçò äéÜèëáóçò åîáñôÜôáé áðü ôçí ðõêíüôçôá ôïõ õëéêïý (ÉÉ). ÅéäéêÜ óôçí ðåñßðôùóç ôçò ïðôéêÞò ßíáò ôï ðïóïóôü ôïõ öùôüò ðïõ äéáèëÜôáé åßíáé ìéêñüôåñï ôïõ 10%.

¼ôáí ôï öùò, äéáðåñíþíôáò ôï äéáöáíÝò õëéêü (É) ìå êáôåýèõíóç (Å), äåí ìðïñåß íá äéáðåñÜóåé ôï äéáöáíÝò õëéêü (ÉÉ) óôï ïðïßï ðñïóðßðôåé, åðéóôñÝöåé ìå äéáöïñåôéêÞ êáôåýèõíóç (Å1) óôï äéáöáíÝò õëéêü (É). Ôï öáéíüìåíï áõôü ëÝãåôáé áíÜêëáóç (ó÷Þìá 1.17). Ï äåßêôçò áíÜêëáóçò åîáñôÜôáé áðü ôçí ðõêíüôçôá ôïõ õëéêïý (É). ÅéäéêÜ óôçí ðåñßðôùóç ôçò ïðôéêÞò ßíáò ôï ðïóïóôü ôïõ öùôüò ðïõ áíáêëÜôáé ðëçóéÜæåé ôï 100%.

28 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí áðü 10 KHz Ýùò 40 GHz ðåñßðïõ êáé ìå ôçí åéóáãùãÞ ôùí ëÝéæåñ öèÜíåé ùò ôçí ðåñéï÷Þ ôùí ïðôéêþí êõìÜôùí. Ïé óõ÷íüôçôåò áõôÝò êáôáíÝìïíôáé üðùò äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 1.19. Ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá ðñáãìáôïðïéåßôáé åßôå ìåôáîý äýï óôáèåñþí óçìåßùí åßôå ìåôáîý äýï óçìåßùí áðü ôá ïðïßá ôï Ýíá Þ êáé ôá äýï âñßóêïíôáé óå êßíçóç. Ïé áóýñ-

Ó÷Þìá 1.19: Ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí áóýñìáôçò åðéêïéíùíßáò

29 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá ìáôåò ìåôáäüóåéò ìå ïðôéêÞ åðáöÞ óôçñßæïíôáé óôéò õðÝñõèñåò áêôßíåò, óôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ëÝéæåñ, óôá ìéêñïêýìáôá, êáèþò êáé óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôïõ ñáäéïöùíéêïý öÜóìáôïò. Óçìåéþíåôáé üôé ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá ìåôáîý óôáèåñþí óçìåßùí, óå óõíäõáóìü ìå ôçí åíóýñìáôç, êáëýðôåé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò ôçëåöùíéêÞò êßíçóçò ôùí õðåñáóôéêþí äéêôýùí. Åéäéêüôåñá, ç åðéêïéíùíßá áõôÞ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôéò ìéêñïêõìáôéêÝò æåýîåéò ïðôéêÞò åðáöÞò, ìå ôñïðïóöáéñéêÝò æåýîåéò ðÝñá áðü ôïí ïñßæïíôá, êáèþò êáé ìå ñáäéïöùíéêÝò Þ äïñõöïñéêÝò æåýîåéò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç ìåôÜäïóç ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí ðïõ åêðÝìðïíôáé áðü êÜðïéïí ðïìðü äåí åßíáé ðÜíôá åõèýãñáììç. Ôá êýìáôá ðïõ áêïëïõèïýí ôçí êáìðõëüôçôá ôçò Ãçò êáé åðïìÝíùò Ó÷Þìá 1.20: ÌåôÜäïóç åðéöá- ìåôáäßäïíôáé óôçí åðéöÜíåéÜ ôçò ëÝãïíôáé åðéöáíåéáêÜ êýìáôá êáé åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìá óôç ñáíåéáêþí êõìÜôùí äéïöùíßá (ó÷Þìá 1.20). ÐáñÜäåéãìá åðéöáíåéáêþí êõìÜôùí áðïôåëïýí ôá ìáêñÜ êáé ìåóáßá ñáäéïêýìáôá. ¼ìùò üóï ôï êýìá áðïìáêñýíåôáé áðü ôïí ðïìðü, ôüóï åëáôôþíåôáé ç ÝíôáóÞ ôïõ, ìå áðïôÝëåóìá óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò íá Ý÷åé åîáóèåíÞóåé, íá Ý÷åé ÷Üóåé äçëáäÞ Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò ÝíôáóÞò ôïõ.

Ç ãÞéíç áôìüóöáéñá ðåñéëáìâÜíåé ôñßá êýñéá óôñþìáôá, ôçí ôñïðüóöáéñá, ìå ýøïò ðåñßðïõ 15 km áðü ôçí åðéöÜíåéá ôçò Ãçò, ôç óôñáôüóöáéñá, ìå åýñïò ðïõ êõìáßíåôáé áðü 15 Ýùò 70 km ðåñßðïõ, êáèþò êáé ôçí éïíüóöáéñá, ìå åýñïò áðü 70 Ýùò 700 km ðåñßðïõ. Áðü ôá ôñßá óôñþìáôá ç éïíüóöáéñá Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç óçìáóßá ãéá ôçí çëåêôñïìáãíçôéêÞ ìåôÜäïóç, áöïý óôçí ðåñéï÷Þ ôùí 80 Ýùò 300 km áõôïý ôïõ óôñþìáôïò áíáêëÜôáé, äéáèëÜôáé êáé áðïññïöÜôáé ï êýñéïò üãêïò ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí.

Åêôüò áðü ôá åðéöáíåéáêÜ êýìáôá õðÜñ÷ïõí êáé ôá êýìáôá ÷þñïõ, ôá ïðïßá áíáêëþíôáé óôçí éïíüóöáéñá, ðïõ åßíáé Ýíá áãþãéìï óôñþìá ôçò áôìüóöáéñáò (ó÷Þìá 1.21). Ôá êýìáôá ÷þñïõ, áöïý áíáêëáóôïýí óôçí éïíüóöáéñá, åðéóôñÝöïõí óôï Ýäáöïò Ý÷ïíôáò äéáíýóåé ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ÷ùñßò ç ÝíôáóÞ ôïõò íá Ý÷åé åëáôôùèåß ôüóï üóï óôçí ðåñßðôùóç ôùí åðéöáíåéáêþí êõìÜôùí. ¼ðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá, óôçí êáôçãïñßá ôùí êõìÜôùí ÷þñïõ áíÞêïõí ôá âñá÷Ýá êýìáôá ôçò ñáäéïöùíßáò. Ôá åðéöáíåéáêÜ êýìáôá ôùí âñá÷Ýùí êõìÜôùí áðïññïöþíôáé, åíþ ôá êýìáôá ÷þñïõ õößóôáíôáé äéáäï÷éêÝò áíáêëÜóåéò óôçí éïíüóöáéñá, ÷ùñßò íá åîÝñ÷ïíôáé áðü ôçí áôìüóöáéñá.

1.2.3.1 Ñáäéïêýìáôá

Ó÷Þìá 1.21: ÌåôÜäïóç êõìÜôùí ÷þñïõ

Ôéò ðéï ãíùóôÝò ðåñéðôþóåéò áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò áðïôåëïýí ïé ñáäéïóõ÷íüôçôåò (RF: Radio-Frequencies), ïé ïðïßåò Ý÷ïõí åõñýôáôç åöáñìïãÞ, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá åßíáé ç áóýñìáôç óôáèåñÞ Þ êéíçôÞ ôçëåöùíßá, ç ðáñÜêôéá åðéêïéíù-

30 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

¼ôáí óå Ýíá çëåêôñéêü êýêëùìá ôá çëåêôñüíéá ñÝïõí êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò, ôï ðáñáãüìåíï ñåýìá ëÝãåôáé åíáëëáóóüìåíï.

Ç êßíçóç åíüò óýñìáôïò óôï ðåäßï åíüò ìáãíÞôç ðñïêáëåß ôç äçìéïõñãßá åíáëëáóóüìåíïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò ôï ïðïßï äéáññÝåé ôï óýñìá êáé ëÝãåôáé ñåýìá åî åðáãùãÞò.

íßá, ç ñáäéïåðéêïéíùíßá, ç ñáäéïöùíßá, ç áóýñìáôç ôçëåïðôéêÞ ìåôÜäïóç êôë. Ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí áõôþí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìéá êåñáßá ôçò ïðïßáò ôï êýêëùìá äéáññÝåé åíáëëáóóüìåíï ñåýìá, áðåëåõèåñþíïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá óôçí áôìüóöáéñá. Óôï Üëëï Üêñï Ýíá áóèåíÝóôåñï çëåêôñéêü ñåýìá, üðùò áõôü ðïõ äçìéïýñãçóå ôá êýìáôá óôïí ðïìðü, ðáñÜãåôáé åî åðáãùãÞò óôçí êåñáßá ëÞøçò, ç ïðïßá óõëëÝãåé ôá åêðåìðüìåíá óÞìáôá. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ôá ðáñáãüìåíá çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ðïëëÜ åßäç åêðïìðþí, óõíçèßæåôáé íá ïíïìÜæïíôáé ñáäéïêýìáôá (radio waves). Ôá ñáäéïêýìáôá Ý÷ïõí ÷áìçëüôåñåò óõ÷íüôçôåò áðü ôá ìéêñïêýìáôá, äéáíýïõí åêáôïíôÜäåò ÷éëéüìåôñá, áëëÜ åßíáé áñêåôÜ åõáßóèçôá óôéò ðáñåìâïëÝò. ÐñïóöÝñïõí õøçëü âáèìü åõåëéîßáò3, ìÝôñéåò ôá÷ýôçôåò êáé óõíäÝóåéò êõìáéíüìåíçò ðïéüôçôáò. Åéäéêüôåñá, ôá ñáäéïêýìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ôçëåðéêïéíùíßá åêðÝìðïíôáé áðü ôéò êåñáßåò (çëåêôñéêÜ äßðïëá), üôáí áõôÝò äéåãåßñïíôáé êáôÜëëçëá áðü ôïõò ðïìðïýò. ÁíÜëïãá ìå ôï ìÞêïò êýìáôüò ôïõò ôá ñáäéïêýìáôá õðïäéáéñïýíôáé óôéò ðáñáêÜôù êáôçãïñßåò (æþíåò): ü

Õðåñ-ìáêñÜ Þ æþíç ðïëý ÷áìçëÞò óõ÷íüôçôáò (VLF: Very Low Frequency): ë áðü 10 Ýùò 100 km, óõ÷íüôçôá áðü 3 Ýùò 30 KHz.

ü

ÌáêñÜ Þ æþíç ÷áìçëÞò óõ÷íüôçôáò (LF: Low Frequency): ë áðü 1 Ýùò 10 km, óõ÷íüôçôá áðü 30 Ýùò 300 KHz.

ü

Ìåóáßá Þ æþíç ìåóáßáò óõ÷íüôçôáò (MF: Medium Frequency): ë áðü 100 m Ýùò 1 km, óõ÷íüôçôá áðü 300 KHz Ýùò 3 MHz.

ü

Âñá÷Ýá Þ æþíç õøçëÞò óõ÷íüôçôáò (HF: High Frequency): ë áðü 10 Ýùò 100 m, óõ÷íüôçôá áðü 3 Ýùò 30 MHz.

ü Ôá ìáêñÜ ñáäéïöùíéêÜ êýìáôá ìåôáäßäïíôáé óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò, åíþ ôá ìåóáßá ìåôáäßäïíôáé óå ìéêñüôåñåò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò óôç ìåôÜäïóç ìéêñÞò Ýùò ìåóáßáò åìâÝëåéáò ñáäéïöùíéêþí ðñïãñáììÜôùí. Óôá âñá÷Ýá êýìáôá ç áðïññüöçóç ôùí êõìÜôùí åðéöÜíåéáò åßíáé ðïëý ìåãÜëç, ìå áðïôÝëåóìá áõôÜ íá ìåôáäßäïíôáé óå ðïëý ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò óôç ìåôÜäïóç äéçðåéñùôéêþí ñáäéïöùíéêþí ðñïãñáììÜôùí.

Õðåñ-âñá÷Ýá Þ æþíç ðïëý õøçëÞò óõ÷íüôçôáò (VHF: Very High Frequency): ë áðü 1 Ýùò 10 m, óõ÷íüôçôá áðü 30 Ýùò 300 MHz.

Ï êýñéïò üãêïò ôùí ñáäéïóõ÷íïôÞôùí êõìáßíåôáé áðü 30 KHz Ýùò 300 MHz. ¼ëåò áõôÝò ïé óõ÷íüôçôåò ìðïñïýí íá ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò, åíþ, ãéá íá äéåõêïëõíèåß ç êáôáíïìÞ ôçò ÷ñÞóçò êáé ï Ýëåã÷üò ôïõò, õðïäéáéñïýíôáé óå äÝêá æþíåò (ëïãéêÜ êáíÜëéá), üðùò öáßíåôáé êáé óôï Ó÷Þìá 1.22. Áðü ôéò óõ÷íüôçôåò áõôÝò ç æþíç ôùí ðïëý õøçëþí óõ÷íïôÞôùí (VHF) ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ôçëåüñáóç. ÏñéóìÝíåò óõ÷íüôçôåò Ý÷ïõí äåóìåõôåß ìå êõâåñíçôéêÝò áðïöÜóåéò ãéá óõãêåêñéìÝíåò ÷ñÞóåéò åðéêïéíùíßáò (Þ÷ïõ, åéêüíáò êôë.). Áõôü ïöåßëåôáé ôüóï óôï ãåãïíüò üôé êÜðïéåò åðçñåÜæïíôáé ðåñéóóüôåñï áðü ðáñÜãïíôåò üðùò ï êáéñüò êáé ïé áëëáãÝò óôçí éïíüóöáéñá üóï êáé óôïí áðáéôïýìåíï Ýëåã÷ï ôùí ñáäéïôçëåïðôéêþí åêðïìðþí.

3

Ç åðéêïéíùíßá äåí áðáéôåß ï ðïìðüò êáé ï äÝêôçò íá Ý÷ïõí ìåôáîý ôïõò ïðôéêÞ åðáöÞ.

31 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

Óôçí ÅëëÜäá ïé ñáäéïóôáèìïß AM êáèïñßóôçêå íá åêðÝìðïõí áðü 530 Ýùò 1.620 KHz, åíþ ïé ñáäéïóôáèìïß FM áðü 87,5 Ýùò 108 MHz. ÁíÜëïãá, ôá ôçëåïðôéêÜ êáíÜëéá 5-12 êáèïñßóôçêå íá åêðÝìðïõí áðü 174 Ýùò 230 MHz, åíþ ôá êáíÜëéá 21-66 áðü 470 Ýùò 838 MHz. ÔÝëïò, ç êéíçôÞ ôçëåöùíßá (Panafon, Telestet) êáèïñßóôçêå íá åêðÝìðåé áðü 890 Ýùò 960 MHz, åíþ ç Cosmote áðü 1.760 Ýùò 1.880 MHz. ÅðïìÝíùò ôüóï ç ôçëåïðôéêÞ ìåôÜäïóç üóï êáé ç êéíçôÞ ôçëåöùíßá åêôåßíïíôáé óôï öÜóìá ôùí ìéêñïêõìÜôùí. Ó÷Þìá 1.22: Æþíåò ñáäéïóõ÷íïôÞôùí

1.2.3.2

Ìéêñïêýìáôá

Ôá ìéêñïêýìáôá åßíáé çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá ìå ìÞêïò ðïõ êõìáßíåôáé áðü 1 Ýùò 30 cm, äçëáäÞ ìåãáëýôåñï ôïõ ïñáôïý öùôüò êáé ìéêñüôåñï ôùí ñáäéïêõìÜôùí. ÅðïìÝíùò ïé ìéêñïêõìáôéêÝò æåýîåéò êáëýðôïõí ôçí ðåñéï÷Þ öÜóìáôïò áðü 300 MHz Ýùò 30 GHz, üìùò ôï êýñéï ðåäßï åöáñìïãÞò ôïõò âñßóêåôáé óôçí ðåñéï÷Þ ìåôáîý 2 êáé 8 GHz. Åðßóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé óå æåýîåéò óôåíïý öÜóìáôïò, êáëýðôïíôáò ðåñéï÷Ýò êÜôù áðü 2 GHz, åíþ óôéò åðéêïéíùíßåò ðïõ êáëýðôïõí ôçí ðåñéï÷Þ ðÜíù áðü 10 GHz, êáèþò êáé óå ðåñéðôþóåéò êáêþí êáéñéêþí óõíèçêþí, üðùò éó÷õñÞ âñï÷Þ, ïìß÷ëç, êáðíüò êôë., ç ìåôÜäïóÞ ôïõò êáèßóôáôáé ðñïâëçìáôéêÞ. Ïé êýñéåò êáôçãïñßåò (æþíåò) ôùí ìéêñïêõìÜôùí4 åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

ÄåêáôïìåôñéêÜ (UHF: Ultra High Frequency): ë áðü 1 dm Ýùò 1 m, óõ÷íüôçôá áðü 300 MHz Ýùò 3 GHz.

ü

ÅêáôïóôïìåôñéêÜ (SHF: Super High Frequency): ë áðü 1 cm Ýùò 1 dm, óõ÷íüôçôá áðü 3 Ýùò 30 GHz.

4

×ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ïé üñïé: æþíç ðÜñá ðïëý õøçëÞò óõ÷íüôçôáò (UHF), æþíç õðåñ-õøçëÞò óõ÷íü-

ôçôáò (SHF) êáé æþíç õðåñâïëéêÜ õøçëÞò óõ÷íüôçôáò (ÅHF) .

32 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 1.23: ÌéêñïêõìáôéêÞ æåýîç ü

×éëéïóôïìåôñéêÜ (ÅHF: Extremely High Frequency): ë áðü 1 mm Ýùò 1 cm, óõ÷íüôçôá áðü 30 Ýùò 300 GHz.

Áíáìåôáäüôåò ïíïìÜæïõìå ôéò äéáôÜîåéò ðïõ äÝ÷ïíôáé ôï åîáóèåíçìÝíï çëåêôñïìáãíçôéêü êýìá, ôï åíéó÷ýïõí êáé ôï áíáìåôáäßäïõí. ÊÜèå áíáìåôáäüôçò áðïôåëåßôáé áðü Ýíá äÝêôç, ðïõ äÝ÷åôáé ôá óÞìáôá, Ýíáí åíéó÷õôÞ êáé Ýíáí ðïìðü, ðïõ åðáíåêðÝìðåé ôá åíéó÷õìÝíá óÞìáôá.

ÇëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá ìéêñüôåñïõ ìÞêïõò ôùí ñáäéïêõìÜôùí, üðùò ôá õðåñâñá÷Ýá êáé ôá ìéêñïêýìáôá, äåí áíáêëþíôáé óôçí éïíüóöáéñá êáé åðïìÝíùò ìåôáäßäïíôáé áðïêëåéóôéêÜ óáí åðéöáíåéáêÜ êýìáôá. ÅðéðëÝïí ìåôáäßäïíôáé åõèýãñáììá áðü ôï óôáèìü åêðïìðÞò ðñïò ôï óôáèìü ëÞøçò (ó÷Þìá 1.23), ìå áðïôÝëåóìá ç ìåôÜäïóÞ ôïõò íá Ý÷åé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí êõìÜôùí öùôüò ðáñÜ ôùí ñáäéïêõìÜôùí. ÅðïìÝíùò ãéá ôçí êÜëõøç ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí áðáéôïýíôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò áíáìåôáäüôåò, þóôå íá åíéó÷õèåß êáé íá áíáìåôáäïèåß ôï óÞìá. ÐñïêåéìÝíïõ íá áðïöåõ÷èïýí ðáñåìâïëÝò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç êáìðõëüôçôá ôçò Ãçò, ôá âïõíÜ, ôá øçëÜ êôßñéá êôë., ïé ïðïßåò åíäå÷ïìÝíùò íá ðáñåìðïäßæïõí ôçí ïðôéêÞ åðáöÞ ìåôáîý ôùí êåñáéþí ôùí äýï óôáèìþí, ïé êåñáßåò ôïðïèåôïýíôáé óå åéäéêïýò ðýñãïõò ðïõ âñßóêïíôáé óå øçëÜ óçìåßá êáé óå áðüóôáóç, ï Ýíáò ðýñãïò áðü ôïí Üëëï, äåêÜäåò ÷éëéüìåôñá ìáêñéÜ (ó÷Þìá 1.23). ¼óï øçëüôåñïò åßíáé ï ðýñãïò ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé ç äõíáôüôçôá êÜëõøçò ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ðýñãïõò ýøïõò 100 m ç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí ðýñãùí ìðïñåß íá öôÜóåé ìÝ÷ñé êáé ôá 100 km. Ôá óõóôÞìáôá ôùí õðåñ-âñá÷Ýùí êáé ôùí ìéêñïêõìáôéêþí æåýîåùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ôçëåöùíéêÞ, óôç ñáäéïöùíéêÞ êáé óôçí ôçëåïðôéêÞ åðéêïéíùíßá. ÁíÜëïãá ìå ôéò äéáâéâáóôéêÝò éêáíüôçôÝò ôïõò ôá óõóôÞìáôá ìéêñïêõìáôéêþí æåýîåùí äéáêñßíïíôáé óå óõóôÞìáôá óôåíÞò æþíçò óõ÷íïôÞôùí, ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ñáäéïåðéêïéíùíßá, êáé óå óõóôÞìáôá åõñåßáò æþíçò óõ÷íïôÞôùí, ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åðéðëÝïí êáé óôç ìåôáâßâáóç ôçëåïðôéêþí ðñïãñáììÜôùí. Ïé ìéêñïêõìáôéêÝò æåýîåéò áðáéôïýí ëéãüôåñï ÷ñüíï åãêáôÜóôáóçò, åíþ õðÜñ÷åé äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôïõ áñ÷éêïý ó÷åäéáóìïý, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò. Ëüãù ôùí ðëåïíåêôçìÜôùí ôïõò ïé æåýîåéò áõôÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìáæß ìå ôéò êáëùäéáêÝò –êáé åéäéêüôåñá ôéò ïìïáîïíéêÝò– óôï õðåñáóôéêü äßêôõï. Åðßóçò, ðïëëÝò öïñÝò, ïé ìéêñï-

33 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá êõìáôéêÝò æåýîåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, ãéá ëüãïõò áóöÜëåéáò ôïõ äéêôýïõ, ðáñÜëëçëá ìå êáëùäéáêÝò æåýîåéò, þóôå óå ðåñßðôùóç âëÜâçò ôçò ìéáò æåýîçò íá åîáóöáëßæåôáé ç åðéêïéíùíßá ìå ôçí Üëëç.

1.2.3.3

ÄïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá

Ìå ôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá äçìéïõñãÞèçêå Ýíáò äßáõëïò ðïëý õøçëÞò ÷ùñçôéêüôçôáò óôï äéÜóôçìá. Ôá äïñõöïñéêÜ óõóôÞìáôá áðïôåëïýíôáé áðü ôïõò åðéêïéíùíéáêïýò äïñõöüñïõò êáé ôïõò áíôßóôïé÷ïõò óôáèìïýò åäÜöïõò. Ï åðéêïéíùíéáêüò äïñõöüñïò ðñÝðåé íá âñßóêåôáé ðÜíôïôå óå ïðôéêÞ åðáöÞ ìå ôï óôáèìü åäÜöïõò ìå Ó÷Þìá 1.24: ÄïñõöïñéêÞ æåýîç ôïí ïðïßï åðéêïéíùíåß. Ãéá ôï ëüãï áõôü ï äïñõöüñïò ôïðïèåôåßôáé óå ãåùóôáôéêÞ ôñï÷éÜ, äçëáäÞ óôçí ôñï÷éÜ ôïõ Éóçìåñéíïý êáé óå áðüóôáóç ðåñßðïõ 36.000 km ðÜíù áðü ôç Ãç. Óôçí áðüóôáóç áõôÞ ç ãùíéáêÞ ôá÷ýôçôá ôïõ äïñõöüñïõ óõìðßðôåé ìå ôç ãùíéáêÞ ôá÷ýôçôá5 ðåñéóôñïöÞò ôçò Ãçò, ìå áðïôÝëåóìá ï äïñõöüñïò íá öáßíåôáé áðü ôï óôáèìü åäÜöïõò áêßíçôïò, óôçí ßäéá ðÜíôá èÝóç ôïõ äéáóôÞÏé äßáõëïé Ô1 åßíáé áìåñéêÜíéìáôïò. êçò ðñïôõðïðïßçóçò ïé ïðïßïé ¸íáò äïñõöüñïò åðéêïéíùíéþí (ó÷Þìá 1.24) ìðïñåß íá èåùñçèåß üôé åßíáé Ýíáò ìé÷ñçóéìïðïéïýí æåýãç óõñìÜêñïêõìáôéêüò ìåôáëëÜêôçò êáé óõã÷ñüíùò Ýíáò ìåãÜëïò åðáíáëÞðôçò ìéêñïêõìÜôùí ôùí ìå øçöéáêïýò áíáìåôáðïõ âñßóêåôáé óôï äéÜóôçìá. ËáìâÜíåé ìå ôéò êåñáßåò ôïõ óÞìáôá ìéêñïêõìÜôùí, óå äüôåò, ðïõ âñßóêïíôáé óå áðüìéá óõãêåêñéìÝíç æþíç óõ÷íïôÞôùí, áðü ôïõò óôáèìïýò åêðïìðÞò ðïõ âñßóêïíôáé óôáóç 1.850 m ï Ýíáò áðü óôç Ãç, ôá åíéó÷ýåé êáé ôá áíáìåôáäßäåé óå äéáöïñåôéêÞ óõ÷íüôçôá ìÝóù ôùí áíáìåôáôïí Üëëï, êáé ìðïñoýí íá ìåäïôþí ôïõ óôïõò áíôßóôïé÷ïõò óôáèìïýò ëÞøçò. ÊÜèå áíáìåôáäüôçò ÷ñçóéìïðïéåß ôáöÝñïõí äåäïìÝíá Ýùò äéáöïñåôéêÞ óõ÷íüôçôá ãéá ôçí áíáìåôÜäïóç, ãéáôß äéáöïñåôéêÜ ôï éó÷õñü óÞìá ðïõ 1.544 Kbps. Ìðïñïýí íá äéááíáìåôáäßäåé èá ðáñåìâáëëüôáí óôï áäýíáôï óÞìá ðïõ öôÜíåé óôï äïñõöüñï. Ï ÷åéñéóôïýí ôáõôü÷ñïíá 24 åîïðëéóìüò ðïõ âñßóêåôáé óôï Ýäáöïò êáé áðïôåëåßôáé áðü Ýíá äÝêôç, Ýíáí ðïìðü êáé êáíÜëéá öùíÞò êáé ãåíéêÜ íá ìßá êåñáßá ïíïìÜæåôáé åðßãåéïò óôáèìüò. ðåôý÷ïõí ðïëý õøçëïýò ñõèÓôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá ç óõóêåõÞ ç ïðïßá ëáìâÜíåé Ýíá óÞìá, ôï åíéó÷ýåé, ìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. áëëÜæåé ôç óõ÷íüôçôÜ ôïõ êáé ôï áíáìåôáäßäåé ïíïìÜæåôáé äïñõöïñéêüò áíáìåôáäüËüãù ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõò ôçò (transponder). Ïé ðåñéóóüôåñïé äïñõöüñïé Ý÷ïõí 12 - 20 áíáìåôáäüôåò. Ôï åý÷ñçóéìïðïéÞèçêáí óôá äçìüñïò æþíçò ðïõ äéá÷åéñßæåôáé êÜèå áíáìåôáäüôçò äéáöÝñåé áðü ôïí Ýíá äïñõöüñï óéá ôçëåöùíéêÜ äßêôõá, åíþ óôïí Üëëï. Ïé óýã÷ñïíïé äïñõöüñïé Ý÷ïõí áíáìåôáäüôåò åýñïõò æþíçò 36 - 50 MHz. ôþñá äéáôßèåíôáé êáé óå ìåÏ ôñüðïò ÷ñçóéìïðïßçóçò áõôïý ôïõ åýñïõò æþíçò åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôïõ åîïìïíùìÝíïõò óõíäñïìçôÝò.

5

Ùò ãùíéáêÞ ôá÷ýôçôá ( ) ôïõ óçìåßïõ Ì ðïõ êéíåßôáé ìå ïìáëÞ êõêëéêÞ êßíçóç êáé äéáãñÜöåé óå ÷ñüíï t ôï

ôüîï

ïñßæåôáé ôï äéáíõóìáôéêü ìÝãåèïò ðïõ Ý÷åé ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ:

i) óçìåßï åöáñìïãÞò ôï êÝíôñï Ï ôçò ðåñéöÝñåéáò ðïõ äéáãñÜöåé ôï êéíçôü M, ii) äéåýèõíóç êÜèåôç óôï åðßðåäï ôçò ðåñéöÝñåéáò ðïõ äéáãñÜöåé ôï êéíçôü M, iii) öïñÜ åêåßíç ôçò äåîéüóôñïöçò âßäáò, üôáí ðåñéóôñÝöåôáé ìå ôç öïñÜ ôïõ êéíçôïý Ì, →

iv) ìÝôñï ù =

ö , üðïõ ö ç ãùíßá ðïõ äéáãñÜöåé ôï êéíçôü Ì óôï ÷ñüíï t. t

34 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ðëéóìïý ðïõ öÝñåé ï åðßãåéïò óôáèìüò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç Ýíáò ôõðéêüò äïñõöïñéêüò áíáìåôáäüôçò åýñïõò æþíçò 50 ÌHz ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé:

Ôï óôïé÷åßï ðïõ äßíåé Ýíá ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá óôç ÷ñÞóç ôçò äïñõöïñéêÞò åðéêïéíùíßáò åßíáé üôé ôï êüóôïò äÝóìåõóçò åíüò êáíáëéïý åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôçí áðüóôáóç ðïõ äéáíýïõí ôá óÞìáôá.

ü

Ýíá äßáõëï Ýã÷ñùìçò ôçëåüñáóçò Þ

ü

1.200 äéáýëïõò öùíÞò Þ

ü

Ýíá äßáõëï ôùí 50 Mbps Þ

ü

32 Ô1 äéáýëïõò ôùí 1.554 Êbps Þ

ü

800 äéáýëïõò ôùí 64 Kbps Þ

ü

1.200 äéáýëïõò ôùí 40 Kbps.

Ëüãù ôçò ìåãÜëçò áðüóôáóçò ðïõ äéáíýïõí ôá óÞìáôá (åðßãåéïò óôáèìüò - äïñõöüñïò - åðßãåéïò óôáèìüò) ðáñáôçñåßôáé ìéá êáèõóôÝñçóç óôç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí (ôçò ôÜîçò ôùí 500 msec) êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò, ðïõ åðéäñÜ åíï÷ëçôéêÜ, éäéáßôåñá óôçí ôçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá. Ôï ìåéïíÝêôçìá áõôü, ðïõ ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò óõíå÷þò áìâëýíåôáé, åîéóïññïðåßôáé ìå ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôïõ êüóôïõò äÝóìåõóçò åíüò êáíáëéïý áíåîÜñôçôá áðü ôçí áðüóôáóç ðïõ äéáíýïõí ôá óÞìáôá. Ç óýíäåóç ìåôáîý óõíäñïìçôþí áðü äéáöïñåôéêÝò ÷þñåò ãßíåôáé ìÝóù ôùí óôáèìþí åäÜöïõò ôïõ äéåèíïýò õðåñáóôéêïý äéêôýïõ êÜèå ÷þñáò, ïé ïðïßïé ìå ôç óåéñÜ ôïõò óõíäÝïíôáé ìå ôï äïñõöüñï. Ïé äïñõöüñïé ðïõ ëåéôïõñãïýí ìå âÜóç ôçí ðáñáðÜíù ðïñåßá óýíäåóçò ïíïìÜæïíôáé äïñõöüñïé Ýììåóçò åêðïìðÞò. Ïé äïñõöïñéêÝò æåýîåéò åêôåßíïíôáé óôï çëåêôñïìáãíçôéêü öÜóìá ìåôáîý 3 êáé 30 GHz, äçëáäÞ êáôáëáìâÜíïõí ôçí ðåñéï÷Þ áðü ôï ôÝëïò ôùí äåêáôïìåôñéêþí (UHF) Ýùò ôçí áñ÷Þ ôùí åêáôïóôïìåôñéêþí (SHF) ìéêñïêõìÜôùí. ¼ìùò ïé óõíçèÝóôåñá ÷ñçóéìïðïéïýìåíåò äïñõöïñéêÝò óõ÷íüôçôåò âñßóêïíôáé óôç æþíç ôùí 4 - 6 GHz, äçëáäÞ åíôüò ôçò ðåñéï÷Þò ôùí åêáôïóôïìåôñéêþí (SHF) ìéêñïêõìÜôùí. ÓõãêåêñéìÝíá, ãéá ôçí êáôåñ÷üìåíç åðéêïéíùíßá, äçëáäÞ áðü ôï äïñõöüñï ðñïò ôï óôáèìü, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé óõ÷íüôçôåò 3,7 - 4,2 GHz, åíþ ãéá ôçí áíåñ÷üìåíç åðéêïéíùíßá, äçëáäÞ áðü ôï óôáèìü ðñïò ôï äïñõöüñï, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé óõ÷íüôçôåò 5,925 - 6,425 GHz.

1.2.3.4

ÕðÝñõèñá - ËÝéæåñ

Óôç óõíÝ÷åéá ôùí ìéêñïêõìÜôùí âñßóêïíôáé ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá ðïõ ðáñÜãïíôáé áðü Üôïìá êáé ðõñÞíåò. Ðñüêåéôáé ãéá ôéò õðÝñõèñåò áêôßíåò (infrared), ôï ïñáôü öùò (visible light) êáé ôéò õðåñéþäåéò áêôßíåò (ultraviolet). Ôüóï ïé õðÝñõèñåò áêôßíåò üóï êáé ïé áêôßíåò ëÝéæåñ Ý÷ïõí åõñýôáôç åöáñìïãÞ óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ôá åíóýñìáôá ìÝóá —ëüãù õøçëïý êüóôïõò Þ áäõíáìßáò åãêáôÜóôáóçò— åßíáé áíåðéèýìçôá. ÔÝôïéåò ðåñéðôþóåéò åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá äßêôõá ðåñéïñéóìÝíçò ãåùãñáöéêÞò åìâÝëåéáò, ôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíïõí ôéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï óõíäÝóåéò ôùí êôéñßùí åíüò âéïìç÷áíéêïý, åìðïñéêïý Þ åêðáéäåõôéêïý óõìðëÝãìáôïò êÜðïéáò ðåñéï÷Þò Þ åíüò ïéêïäïìéêïý ôåôñáãþíïõ. Ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá ôçò ôå÷íïëïãßáò áõôÞò åßíáé éäéáßôåñá ÷ñÞóéìç óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç óýíäåóç ôùí

35 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá êôéñßùí áðáéôåß ôï óêÜøéìï ïäéêþí áñôçñéþí ãéá ôçí ôïðïèÝôçóç ôùí êáëùäßùí. Ç ôïðïèÝôçóç ëÝéæåñ Þ åíüò ðïìðïý êáé åíüò äÝêôç õðåñýèñùí óôç óôÝãç êÜèå êôéñßïõ åßíáé óáöþò ïéêïíïìéêüôåñç åðéëïãÞ, ÷ùñßò äõóêïëßåò óôçí åãêáôÜóôáóç Þ éäéáßôåñåò íïìéêÝò äéáôõðþóåéò. Ç åðéêïéíùíßá ìå ëÝéæåñ Þ õðÝñõèñåò áêôßíåò åßíáé øçöéáêÞ êáé êáôåõèõíüìåíç, ìå áðïôÝëåóìá ôç ó÷åäüí áóöáëÞ êáé ÷ùñßò ðáñåìâïëÝò åðéêïéíùíßá ôçò äÝóìçò. Ôï óýóôçìá ðñïóöÝñåé õøçëÞ ÷ùñçôéêüôçôá óå ðïëý ÷áìçëü êüóôïò êáé åßíáé éäéáßôåñá áðïôåëåóìáôéêü, üôáí ï êáéñüò åßíáé êáëüò. Áðáéôåßôáé üìùò éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ, áöïý êáéñéêïß ðáñÜãïíôåò üðùò ç âñï÷Þ, ç ïìß÷ëç, ôï ÷éüíé Þ ç õøçëÞ èåñìïêñáóßá åßíáé óå èÝóç íá ðáñåìâëçèïýí ðñïêáëþíôáò áëëáãÞ óôçí êáôåýèõíóç ôçò äÝóìçò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌÝóï ìåôÜäïóçò, æþíç åêðïìðÞò, åýñïò æþíçò, ÷ùñçôéêüôçôá, åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ìÝóá ìåôÜäïóçò âáóéêÞò æþíçò, ìÝóá ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò, óõíåóôñáììÝíï æåýãïò êáëùäßùí, áèùñÜêéóôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò, èùñáêéóìÝíï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò, ïìïáîïíéêü êáëþäéï âáóéêÞò æþíçò, ïìïáîïíéêü êáëþäéï åõñåßáò æþíçò, ïðôéêÞ ßíá, ðõñÞíáò ïðôéêÞò ßíáò, ðåñßâëçìá ïðôéêÞò ßíáò, ìïíüôñïðåò ïðôéêÝò ßíåò, ðïëýôñïðåò ïðôéêÝò ßíåò, áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, åðéöáíåéáêÜ êýìáôá, êýìáôá ÷þñïõ, ñáäéïêýìáôá, ñáäéïóõ÷íüôçôåò, ìéêñïêýìáôá, óõóôÞìáôá óôåíÞò æþíçò óõ÷íïôÞôùí, óõóôÞìáôá åõñåßáò æþíçò óõ÷íïôÞôùí, äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá, ãåùóôáôéêÞ ôñï÷éÜ, åðßãåéïò óôáèìüò, áíáìåôáäüôçò, äïñõöüñïé Ýììåóçò åêðïìðÞò, êáôåñ÷üìåíç - áíåñ÷üìåíç åðéêïéíùíßá, õðÝñõèñåò áêôßíåò, ïñáôü öùò, õðåñéþäåéò áêôßíåò.

36 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 1.3: Óýãêñéóç ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò 1.3.1 Óýãêñéóç ôùí êáëùäéáêþí ìÝóùí Áí êáé ôï áíþôåñï êáëùäéáêü ìÝóï èåùñåßôáé üôé åßíáé ç ïðôéêÞ ßíá, õðÜñ÷ïõí áñêåôïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ðñÝðåé íá åîåôáóôïýí, þóôå íá ìðïñåß êÜðïéïò ìå âåâáéüôçôá íá áðïöáóßóåé ãéá ôï êáëùäéáêü ìÝóï ðïõ èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé óå ìéá óýíäåóç. Ïé ðáñÜãïíôåò áõôïß ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí êáôáëëçëüôçôá ôïõ êáëùäéáêïý ìÝóïõ ãéá ôï óõãêåêñéìÝíï ðåñéâÜëëïí åãêáôÜóôáóçò, ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ðïõ åöáñìüæåôáé, ìå ôï êüóôïò ôïõ ìÝóïõ êáé ôùí ðáñåëêïìÝíùí, ìå ôï êüóôïò åãêáôÜóôáóçò êôë. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé ãíùóôü üôé ïé åöáñìïãÝò ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ áðáéôïýí ðïëý ìåãÜëï åýñïò æþíçò. ÅðïìÝíùò êÜèå ïñãáíéóìüò, ðñïêåéìÝíïõ íá ëåéôïõñãÞóåé ùöÝëéìá êáé ðáñáãùãéêÜ, èá ðñÝðåé íá åêôéìÞóåé ðñïóåêôéêÜ ôéò Üìåóåò êáé ôéò ìåëëïíôéêÝò áíÜãêåò ôïõ êáé óå óõíÜñôçóç ìå ôï åðéôñåðüìåíï êüóôïò óå ðÜãéåò åðåíäýóåéò íá ðñï÷ùñÞóåé óå åðåíäýóåéò õðïäïìÞò, âåëôéþíïíôáò ôéò äéêôõáêÝò õðçñåóßåò ôïõ.

1.3.1.1

Óýãêñéóç ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ êáé êáëùäßïõ UTP Þ STP

Ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôùí êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé áõôÜ ìðïñïýí íá ìåôáäþóïõí ìå ñõèìïýò 10 Þ êáé 100 öïñÝò ìåãáëýôåñïõò áðü ôïõò ñõèìïýò ôùí ïìïáîïíéêþí êáëùäßùí. ÐÝñá áðü áõôü, ç óõíôÞñçóç êáé ç åðéóêåõÞ ôïõò äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáßôåñá ðñïâëÞìáôá, üðùò ç ðåñßðôùóç ôùí ïìïáîïíéêþí êáëùäßùí. ¼ìùò åíþ ç åãêáôÜóôáóç ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ åßíáé óõíÞèùò åýêïëç êáé ðåñéóóüôåñï ïéêïíïìéêÞ, üëåò ïé ôçëåöùíéêÝò åôáéñåßåò áíôéêáèéóôïýí óôáäéáêÜ ôéò óõíäÝóåéò ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí ìå êáëþäéï UTP Þ ìå ïðôéêÞ ßíá. Ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ Ýíáíôé ôïõ êáëùäßïõ óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò (UTP, STP) åßíáé üôé áðïôåëåß Ýíáí êáëü óõíäõáóìü õøçëïý åýñïõò æþíçò êáé åîáéñåôéêÞò áíï÷Þò óôï èüñõâï. ÅðåéäÞ ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï äéáèÝôåé êáëÞ èùñÜêéóç óôï èüñõâï, ç ïðïßá åßíáé áíÜëïãç ìå áõôÞí ôïõ STP, åßíáé êáôÜëëçëï êáé ãéá ìåôáäüóåéò óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. ¼ìùò ôï ðüóï ìåãÜëï èá åßíáé ôï åýñïò æþíçò ôïõ åîáñôÜôáé áðü ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, êáëþäéá ôïõ 1 km ìðïñïýí íá äþóïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 10 Mbps.

37 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá 1.3.1.2

Óýãêñéóç ïðôéêÞò ßíáò êáé êáëùäßïõ UTP Þ STP

Ïé ïðôéêÝò ßíåò ðáñÝ÷ïõí õðåñâïëéêÜ ìåãÜëï åýñïò æþíçò ìå ìéêñÞ áðþëåéá éó÷ýïò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìðïñïýí íá êáëýðôïõí ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò áíÜìåóá óôïõò åðáíáëÞðôåò. Åðßóçò äåí åðçñåÜæïíôáé áðü áðüôïìåò ìåôáâïëÝò óôçí ôÜóç ôïõ äéêôýïõ, áðü çëåêôñïìáãíçôéêÝò ðáñåìâïëÝò, áðü ïîåéäùôéêÝò ÷çìéêÝò ïõóßåò, êáèþò êáé áðü Üëëá áôìïóöáéñéêÜ Þ âéïìç÷áíéêÜ ðáñÜóéôá, Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óå åðéâáñçìÝíï âéïìç÷áíéêü ðåñéâÜëëïí, ðïõ èåùñåßôáé áêáôÜëëçëï ãéá UTP Þ áêüìç êáé ãéá STP êáëþäéá. Ïé ïðôéêÝò ßíåò åßíáé ðïëý ëåðôÝò êáé åëáöñéÝò, óôïé÷åßá ðïõ ðñïóäßäïõí Ýíá ìåãÜëï óõãêñéôéêü ðëåïíÝêôçìá ùò ðñïò ôçí åõåëéîßá ðñïóáñìïãÞò ôïõò óå äéáöïñåôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá åãêáôÜóôáóçò, ùò ðñïò ôçí åîïéêïíüìçóç ÷þñïõ êáé êüóôïõò êôë. ÔÝëïò, äýóêïëá ãßíåôáé õðïêëïðÞ, áöïý, üðùò èá åîçãçèåß óôç óõíÝ÷åéá, ç äéáêëÜäùóÞ ôïõò åßíáé áñêåôÜ äýóêïëç åñãáóßá êáé áðáéôåß åîåéäéêåõìÝíï åîïðëéóìü êáé ðñïóùðéêü. Ç ôå÷íïëïãßá ôùí ïðôéêþí éíþí åßíáé ðåñéóóüôåñï ðïëýðëïêç áðü áõôÞí ôùí êáëùäßùí UTP, ìå áðïôÝëåóìá êáé ç åãêáôÜóôáóÞ ôïõò íá åßíáé ðéï áðáéôçôéêÞ. Åéäéêüôåñá, ç äéáóýíäåóç (óõãêüëëçóç) êáé äéáêëÜäùóç ôùí ïðôéêþí éíþí åßíáé ôå÷íéêÜ äýóêïëç åñãáóßá, åíþ ï åîïðëéóìüò äéáóýíäåóçò ðïõ áðáéôåßôáé åßíáé åõðáèÞò êáé áêñéâüò. Ôï êüóôïò áõôü áõîÜíåôáé áêüìç ðåñéóóüôåñï, áí ëçöèåß õðüøç üôé ç ìåôÜäïóç åßíáé ðÜíôïôå ðñïò ìßá ìüíï êáôåýèõíóç. Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò Ý÷åé õðïëïãéóôåß üôé åßíáé ðñïôéìüôåñç ç ðñïìÞèåéá êáé åãêáôÜóôáóç åíüò êáëùäßïõ UTP êáôçãïñßáò 5, ôïõ ïðïßïõ ôï êüóôïò åßíáé ðïëý ìéêñü, áðü ôçí êáëùäßùóç ïðôéêÞò ßíáò, áñêåß íá éêáíïðïéïýíôáé ïé áðáéôïýìåíïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ôùí åêÜóôïôå äéêôõáêþí åöáñìïãþí. Ï ðßíáêáò 1.1 ðáñÝ÷åé, óå óõíoðôéêÞ ìïñöÞ, ìéá óõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôùí åíóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò.

Ðßíáêáò 1.1: Óýãêñéóç êáëùäéáêþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò

Ôï êüóôïò êáôáóêåõÞò äýï ðýñãùí, áðáñáßôçôùí ãéá ôçí õëïðïßçóç êÜðïéáò áóýñìáôçò óýíäåóçò, åßíáé óõ÷íÜ ðïëý öôçíüôåñï áðü ôç äéÜíïéîç åíüò õðüãåéïõ áãùãïý ìÞêïõò 100 km, ôçí ôïðïèÝôçóç ôùí êáëùäßùí êáé ôçí áðïêáôÜóôáóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ÷þñïõ. Åðßóçò ïé ôå÷íéêÝò äõóêïëßåò ðïõ óõíáíôþíôáé óôç äéÜíïéîç áãùãþí ìåãÜëïõ ìÞêïõò êáé óôçí áðïêáôÜóôáóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò ÷þñïõ äåí ðñÝðåé íá õðïôéìþíôáé, éäéáßôåñá áí ïé áãùãïß ðñÝðåé íá ðåñÜóïõí ìÝóá áðü êáôïéêçìÝíåò ðåñéï÷Ýò.

38 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

1.3.2 Óýãêñéóç åíóýñìáôùí êáé áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò Ïé äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí åíóýñìáôùí êáé ôùí áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò åßíáé áñêåôÝò. Ç êáôáëëçëüôçôá êÜðïéïõ ìÝóïõ åîáñôÜôáé êõñßùò áðü ôç öõóéêÞ èÝóç ôçò óýíäåóçò, ôïõò åðéæçôïýìåíïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, ôçí ðïéüôçôá ôçò óýíäåóçò, ôï áíáìåíüìåíï êüóôïò êôë. ÅðïìÝíùò ç åðéëïãÞ ôïõ êáôáëëçëüôåñïõ ìÝóïõ äåí åßíáé ðÜíôá áðëÞ, áëëÜ áðïôåëåß óõíäõáóìü ðïëëþí ðáñáãüíôùí. Ïé êõñéüôåñåò äéáöïñÝò ìðïñïýí íá êáôáãñáöïýí ùò áêïëïýèùò:

Ïé åíóýñìáôåò óõíäÝóåéò áðáéôïýí áíáìåôáäüôåò êáé Ý÷ïõí ìåãÜëï êüóôïò åãêáôÜóôáóçò. Áíôßèåôá, ïé áóýñìáôåò óõíäÝóåéò äåí áðáéôïýí áíáìåôáäüôåò êáé Ý÷ïõí ìéêñü êüóôïò åãêáôÜóôáóçò.

Ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá ìåôáäßäïíôáé ìå ÷áìçëüôåñïõò ñõèìïýò óôá ÷Üëêéíá êáëþäéá áðü ü,ôé óôïí áÝñá. Åéäéêüôåñá, ç áóýñìáôç ìåôÜäïóç åðçñåÜæåôáé áðü áôìïóöáéñéêÜ öáéíüìåíá êáé åßíáé ðéï åõÜëùôç óå èïñýâïõò áðü ü,ôé ç åíóýñìáôç.

ü

Ìßá áðü ôéò âáóéêÝò äéáöïñÝò ôùí åíóýñìáôùí áðü ôéò áóýñìáôåò óõíäÝóåéò óõíßóôáôáé óôï õøçëüôåñï êüóôïò ðñïìÞèåéáò êáé åãêáôÜóôáóçò ôïõ åíóýñìáôïõ ìÝóïõ. Åßíáé åíäéáöÝñïí íá ôïíéóôåß üôé ç äéáöïñÜ ôïõ êüóôïõò áõôïý öáßíåôáé íá áõîÜíåôáé, üóï ìåãáëþíåé ç áðüóôáóç ðïõ óõíäÝåé ôïõò óôáèìïýò åðéêïéíùíßáò.

ü

Óôéò åíóýñìáôåò óõíäÝóåéò ç ÷ñÞóç ôùí áíáìåôáäïôþí êáôÜ ìÞêïò üëçò ôçò äéáäñïìÞò åßíáé, óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí, áíáðüöåõêôç. Ïé áíáìåôáäüôåò áõôïß ðñÝðåé ðåñéïäéêÜ íá óõíôçñïýíôáé, ãéáôß ôá êáëùäéáêÜ ìÝóá åßíáé åõáßóèçôá óå öõóéêÝò öèïñÝò Þ Üëëçò áéôéïëïãßáò êáôáóôñïöÝò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï êüøéìï ôïõ êáëùäßïõ áðü ôñùêôéêÜ, áðü ãåùñãéêÜ Þ êçðåõôéêÜ ìç÷áíÞìáôá êôë. Áíôßèåôá, êáíÝíá áðü áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá äåí ðáñïõóéÜæåôáé óôçí ðåñßðôùóç ôùí ðåñéóóüôåñùí áóýñìáôùí óõíäÝóåùí.

ü

Ôá çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá ìåôáäßäïíôáé ìå ÷áìçëüôåñïõò ñõèìïýò óôá ÷Üëêéíá êáëþäéá áðü ü,ôé óôïí áÝñá. Äå óõìâáßíåé üìùò ôï ßäéï êáé ìå ôéò ïðôéêÝò ßíåò, ïé ïðïßåò ìåôáäßäïõí áõôÜ ôá óÞìáôá ìå õøçëüôåñïõò ñõèìïýò.

ü

Ôá êõñéüôåñá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí áóýñìáôùí óõíäÝóåùí Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôéò ãåíéêüôåñåò áäõíáìßåò ìåôÜäïóçò ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí óçìÜôùí, üôáí áõôÜ ìåôáäßäïíôáé óôçí áôìüóöáéñá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá óÞìáôá áðü ìéá áðëÞ êåñáßá åßíáé äõíáôüí íá äéá÷ùñéóôïýí êáé íá ìåôáäïèïýí áêïëïõèþíôáò åëáöñþò äéáöïñåôéêÜ ìïíïðÜôéá óå ó÷Ýóç ìå ôçí êåñáßá ëÞøçò. ¼ôáí áõôÜ ôá åêôüò öÜóçò óÞìáôá åðáíáóõíäåèïýí, ìðïñåß íá ðáñåìâëçèïýí ôï Ýíá óôï Üëëï, ìåéþíïíôáò Ýôóé ôçí éó÷ý ôïõ óÞìáôïò.

ü

ÓõíÞèùò ç áóýñìáôç ìåôÜäïóç åðçñåÜæåôáé áðü áôìïóöáéñéêÜ öáéíüìåíá, üðùò åßíáé ïé êáôáéãßäåò, ç âñï÷Þ, ôá óýííåöá, ôï ÷éüíé, ç èåñìïêñáóßá êôë., öáéíüìåíá ðïõ óðÜíéá åðçñåÜæïõí ôá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, åßôå áõôÜ åßíáé ïðôéêÝò ßíåò åßôå áðëþò èùñáêéóìÝíá ÷Üëêéíá êáëþäéá.

ü

Ôá áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò åðçñåÜæïíôáé áðü âéïìç÷áíéêïýò èïñýâïõò ðïëý ðåñéóóüôåñï áðü ôá åíóýñìáôá ìÝóá, éäéáßôåñá áí ôá äåýôåñá åßíáé ïðôéêÝò ßíåò Þ èùñáêéóìÝíá ÷Üëêéíá êáëþäéá.

39 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá 1.3.2.1

Óýãêñéóç äïñõöïñéêþí êáé åðßãåéùí óõíäÝóåùí

Ïé äïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò Ý÷ïõí áñêåôÝò éäéüôçôåò ïé ïðïßåò åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò áðü ôéò éäéüôçôåò ôùí åðßãåéùí åíóýñìáôùí Þ áóýñìáôùí óõíäÝóåùí óçìåßïõ ðñïò óçìåßï. Ãéá ôï ëüãï áõôü åîåôÜæïíôáé ÷ùñéóôÜ. Ïé äéáöïñÝò áõôÝò ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí ùò áêïëïýèùò: ü

Ç ôåñÜóôéá óõíïëéêÜ áðüóôáóç ðïõ ðñÝðåé íá äéáíýóïõí ôá óÞìáôá ðñïò êáé áðü Ýíá äïñõöüñï, áêüìá êáé áí ìåôáäßäïíôáé ìå ôçí ôá÷ýôçôá ôïõ öùôüò (300.000 km/sec), ðñïêáëåß ìéá óçìáíôéêÞ êáèõóôÝñçóç. ÁíÜëïãá ìå ôçí áðüóôáóç ìåôáîý ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôïõ åðßãåéïõ óôáèìïý, üðùò êáé áíÜëïãá ìå ôï ýøïò ôïõ äïñõöüñïõ åðÜíù áðü ôïí ïñßæïíôá, ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò, áðü Üêñï óå Üêñï, åßíáé ìåôáîý 250 êáé 300 msec. Ãéá ëüãïõò óýãêñéóçò, ïé åðßãåéåò ìéêñïêõìáôéêÝò æåýîåéò Ý÷ïõí ìéá êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò ßóç ìå 0,003 msec/km (3 ìsec/km) ðåñßðïõ, åíþ óôéò æåýîåéò ïìïáîïíéêþí êáëùäßùí ç êáèõóôÝñçóç åßíáé ßóç ìå 0,005 msec/km (5 ìsec/km) ðåñßðïõ.

ü

Óôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá ôï êüóôïò ôçò ìåôÜäïóçò åíüò ìçíýìáôïò åßíáé áíåîÜñôçôï ôüóï áðü ôçí áðüóôáóç üóï êáé áðü ôïí áñéèìü ôùí óôáèìþí ëÞøçò ôïõ ìçíýìáôïò. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ, ôá ïðïßá óõíéóôïýí óõã÷ñüíùò êáé ïõóéáóôéêÞ äéáöïñÜ ìå ôéò åðßãåéåò óõíäÝóåéò, ïöåßëïíôáé óôçí éêáíüôçôá åêðïìðÞò (broadcasting) ôùí äïñõöïñéêþí óõíäÝóåùí, äçëáäÞ óôçí éêáíüôçôá ôùí óôáèìþí âÜóçò ðïõ ëåéôïõñãïýí óôï åýñïò ôçò óõ÷íüôçôáò åêðïìðÞò íá óõëëÝãïõí ü,ôé ìåôáäßäåôáé ó’ áõôÞ ôç óõ÷íüôçôá (ó÷Þìá 1.22). Åßíáé öáíåñü üôé ìå ôéò äïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò äçìéïõñãåßôáé ç áíÜãêç ðñïóôáóßáò ôùí áôïìéêþí ðëçñïöïñéþí, áöïý õðÜñ÷åé ðÜíôïôå ç äõíáôüôçôá ôçò åëåýèåñçò ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí óå Ýíá ðëÞèïò ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáäßäåôáé óå óõãêåêñéìÝíç óõ÷íüôçôá. Ãéá ôï ëüãï áõôü Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðïëëÝò êñõðôïãñáöéêÝò ìÝèïäïé, ïé ïðïßåò üìùò äåí åîáóöáëßæïõí ðÜíôá ôïõò ÷ñÞóôåò.

ü

Áóöáëþò ìßá áêüìç áîéüëïãç äéáöïñÜ ôùí äïñõöïñéêþí áðü ôéò åðßãåéåò óõíäÝóåéò åßíáé ôï åýñïò æþíçò ðïõ äéáôßèåôáé. Åéäéêüôåñá óôï ÷þñï ôçò øçöéáêÞò åðéêïéíùíßáò, ïé õøçëüôåñïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ óõíáíôþíôáé óÞìåñá óå ìéóèùìÝíåò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò ìå êáíïíéêÞ ÷ñÞóç öèÜíïõí ôá 56 Êbps, åíþ óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò, éäéáßôåñá üôáí ôï ðñïêáëïýìåíï õøçëü êüóôïò åßíáé áðïäåêôü, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãñáììÝò Ô1 ôùí 1,544 Mbps. Óå áíôéäéáóôïëÞ, ç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá ìÝóù ôùí óôáèìþí VSATs ðáñáêÜìðôåé ïëüêëçñï ôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá êáé ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé ðïëý õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. Ï óôáèìüò VSAT (Very Small Aperture Terminal) ÷ñçóéìïðïéåß, óôçí áðëïýóôåñç ðåñßðôùóç, ìéá ìéêñïý êüóôïõò êåñáßá óôÝãçò ãéá Üìåóç åðéêïéíùíßá ìå Ýíáí éó÷õñü åðßãåéï äïñõöïñéêü óôáèìü ðïõ âñßóêåôáé óå êïíôéíÞ áðüóôáóç (ó÷Þìá 1.25). Áóöáëþò, åðåéäÞ ç êõêëïöïñßá ôùí ðëçñïöïñéþí ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí Ý÷åé ôç ìïñöÞ êáôáéãéóìïý, ç äõíáôüôçôá íá áðïêôçèåß Ýíá ôåñÜóôéï åýñïò æþíçò ãéá Ýíá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá åßíáé áñêåôÜ åëêõóôéêÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ãéá ôçí áðïóôïëÞ ìéáò ìáãíçôéêÞò ôáéíßáò ìÝóù ìéáò ôçëåöùíéêÞò ãñáì-

Ç éêáíüôçôá åêðïìðÞò ôùí äïñõöïñéêþí óõíäÝóåùí óõíçèßæåôáé íá ëÝãåôáé êáé éêáíüôçôá åõñåßáò Þ áíïéêôÞò åêðïìðÞò.

Ìå ôïí üñï êáôáéãéóìü åííïïýìå üôé óå åëÜ÷éóôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá Ý÷ïõìå ôåñÜóôéï üãêï ðëçñïöïñéþí.

40 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 1.25: Åðßãåéïé äïñõöïñéêïß óôáèìïß VSATs, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äïñõöïñéêü äéáíïìÝá ãéá ôçí åðßôåõîç ôçò äïñõöïñéêÞò åðéêïéíùíßáò.

Ïé VSATs (Very Small Aperture Terminals) åßíáé ÷áìçëïý êüóôïõò ôåñìáôéêïß óôáèìïß åñãáóßáò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ìéêñÝò êåñáßåò (1 m) ÷áìçëÞò éó÷ýïò (1 Watt). ÐáñÝ÷ïõí óõíäÝóåéò áíåñ÷üìåíçò åðéêïéíùíßáò 19,2 Êbps êáé êáôåñ÷üìåíçò 5,12 Kbps ðåñßðïõ. Óå ðåñßðôùóç ðïõ ç éó÷ýò ôïõò äåí åðáñêåß ãéá ôçí Üìåóç åðéêïéíùíßá äýï VSATs, ÷ñçóéìïðïéåßôáé äïñõöïñéêüò äéáíïìÝáò (ó÷Þìá 1.25).

ìÞò ôùí 50 Êbps áðáéôïýíôáé 7 þñåò. Áíôßèåôá, ãéá ôçí áðïóôïëÞ ôçò ßäéáò ôáéíßáò ìÝóù åíüò áðëïý äïñõöïñéêïý áíáìåôáäüôç ôùí 50 Mbps áðáéôïýíôáé 30 sec. ü Ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôçò ïðôéêÞò ßíáò óõíßóôáôáé óôï üôé äéáèÝôåé ðïëý ìåãÜëï åýñïò æþíçò, ôï ïðïßï õðåñêáëýðôåé ôï åýñïò æþíçò üëùí ôùí äïñõöïñéêþí æåýîåùí ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü üëïõò ôïõò äïñõöüñïõò åðéêïéíùíßáò. ¼ìùò áõôü ôï åýñïò æþíçò äåí åßíáé äéáèÝóéìï óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ìåìïíùìÝíùí ÷ñçóôþí. ÓõãêåêñéìÝíá, åßíáé ðïëý ðåñéïñéóìÝíïò ï áñéèìüò åêåßíùí ôùí ÷ñçóôþí ðïõ äéáèÝôïõí ðñüóâáóç óå ãñáììÝò ïðôéêþí éíþí. Ïé ôçëåðéêïéíùíéáêïß ïñãáíéóìïß, ðïõ áíôéêáèéóôïýí óÞìåñá óôáäéáêÜ ôéò ÷Üëêéíåò óõíäÝóåéò ìå ïðôéêÝò ßíåò, ôéò ÷ñçóéìïðïéïýí óôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá ãéá ôç äéá÷åßñéóç ðïëëþí ôáõôü÷ñïíùí êëÞóåùí ìåãÜëçò áðüóôáóçò êáé ü÷é ãéá íá åöïäéÜóïõí ìåìïíùìÝíïõò ÷ñÞóôåò ìå õøçëü åýñïò æþíçò. ü Óå áíôéäéáóôïëÞ, ïé äïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò ðñïóöÝñïõí Ýíá áóýãêñéôá ðñáêôéêü áðïôÝëåóìá óôïõò ÷ñÞóôåò, ïé ïðïßïé ìå Ýíá ìéêñü ó÷åôéêÜ êüóôïò åãêáôÜóôáóçò ìðïñïýí íá ôïðïèåôÞóïõí ìéá êåñáßá óôçí ïñïöÞ ôïõ êôéñßïõ ôïõò êáé íá åðéôý-

41 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá ÷ïõí äïñõöïñéêÞ æåýîç, ðáñáêÜìðôïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï ðëÞñùò ôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá. Ç éäÝá áõôÞ —ðïõ åßíáé áñêåôÜ åëêõóôéêÞ ãéá ôéò ÷þñåò ôùí ïðïßùí ôï Ýäáöïò äå äéåõêïëýíåé ôÝôïéïõ åßäïõò åãêáôÜóôáóç êáé ïé ïðïßåò äéáèÝôïõí åëÜ÷éóôç ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìޗ åíéó÷ýåé äéáñêþò ôç äçìïôéêüôçôá ôùí äïñõöïñéêþí åðéêïéíùíéþí. Åßíáé öõóéêü ï áíôáãùíéóìüò áõôüò íá áõîÜíåôáé, éäéáßôåñá üóï ðñï÷ùñåß ç áíôéêáôÜóôáóç ôùí ÷Üëêéíùí êáëùäéáêþí ìÝóùí ôùí øçöéáêþí ôçëåöùíéêþí óõóôçìÜôùí ìå ïðôéêÝò ßíåò. Áóöáëþò ïé ïðôéêÝò ßíåò Ý÷ïõí Ýíá ðïëý ìåãÜëï ìåñßäéï óôçí ôçëåðéêïéíùíéáêÞ áãïñÜ ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò, åêôüò ßóùò áðü ôéò ðåñéðôþóåéò åêåßíåò ðïõ áðáéôïýí åöáñìïãÝò åêðïìðÞò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç ôçëåïðôéêÞ ìåôÜäïóç.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ñõèìüò ìåôÜäïóçò, áðüóôáóç, ôå÷íïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, åõáéóèçóßá óå ðáñåìâïëÝò, åõêïëßá åãêáôÜóôáóçò, åêðïìðÞ äïñõöïñéêþí óõíäÝóåùí, êáôáéãéóìüò, ÷áìçëïý êüóôïõò ôåñìáôéêïß óôáèìïß åñãáóßáò (VSATs).

42 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 1.4: ÅîáóèÝíçóç, ðáñáìüñöùóç, èüñõâïò 1.4.1 ÂëÜâç óÞìáôïò ¼ðùò äéáðéóôþóáìå áðü ôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá, ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíï åýñïò æþíçò, ìå áðïôÝëåóìá íá åìðïäßæïõí ôï óÞìá íá ðåñÜóåé áíáëëïßùôï. Áõôü åßíáé ìéá öõóéêÞ áéôßá6 ðïõ Ý÷åé äéðëü áðïôÝëåóìá: ðñþôïí ôï óÞìá åîáóèåíåß, äçëáäÞ ÷Üíåé ìÝñïò áðü ôçí éó÷ý ôïõ, êáé äåýôåñïí ðáñáìïñöþíåôáé ç óýíèåóÞ ôïõ êáé áõôü ðïõ ëáìâÜíåé ôåëéêÜ ï áðïäÝêôçò ðñïóåããßæåé áðëþò ôï áñ÷éêü øçöéáêü óÞìá. Åêôüò üìùò áðü ôç öõóéêÞ áõôÞ áéôßá, óôç äéáäéêáóßá ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí (óçìÜôùí) äçìéïõñãïýíôáé êáé êÜðïéåò âëÜâåò. Ãåíéêüôåñá, âëÜâç Þ óöÜëìá (impairment) óÞìáôïò ïíïìÜæïõìå ïðïéáäÞðïôå öõóéêÞ Þ ôå÷íçôÞ áéôßá ç ïðïßá Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ìçí ìðïñåß ï áðïäÝêôçò íá áíáðáñáãÜãåé ôï áñ÷éêü óÞìá ðïõ åêðÝìðåé ï ðïìðüò. ÌåñéêÜ áðü áõôÜ ôá óöÜëìáôá ðïõ åîáóèåíïýí êáé ðáñáìïñöþíïõí ôï óÞìá ðïõ ìåôáäßäåôáé åßíáé ôá áêüëïõèá: ÇëåêôñéêÞ áíôßóôáóç ïíïìÜæïõìå ôçí áíôßóôáóç ðïõ ðáñïõóéÜæåé Ýíá õëéêü óôç äéÝëåõóç ôïõ çëåêôñéêïý ñåýìáôïò åîáéôßáò ôçò êáôáóêåõÞò ôïõ.

ü

Ç åîáóèÝíçóç (attenuation) ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò ìå ôçí áðüóôáóç, ðïõ ïöåßëåôáé óôçí çëåêôñéêÞ áíôßóôáóç ôïõ õëéêïý áðü ôï ïðïßï åßíáé êáôáóêåõáóìÝíï ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ç åîáóèÝíçóç ìåôñéÝôáé óå decibel áíÜ ÷éëéüìåôñï (db/km), åíþ ôï ðïóü ôçò åíÝñãåéáò ðïõ ÷Üíåôáé åîáñôÜôáé áðü ôç óõ÷íüôçôá. ÅÜí ç åîáóèÝíçóç õðåñâåß ìéá óõãêåêñéìÝíç ôéìÞ, ï ôåëéêüò áðïäÝêôçò äýóêïëá ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ôçí ðëçñïöïñßá áðü ôï óÞìá ðïõ ëáìâÜíåé.

ü

Ç ðáñáìüñöùóç ðëÜôïõò, ðïõ ïöåßëåôáé óôç äéáöïñåôéêÞ åîáóèÝíçóç ôçí ïðïßá ðñïêáëïýí ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò óôá äéáöïñåôéêÜ ðëÜôç åíüò óÞìáôïò.

6

Óôçí ðáñÜãñáöï 1.1.4 åßäáìå üôé Ýíá øçöéáêü óÞìá ðáñéóôÜíåôáé ìå ìéá ôåôñáãùíéêÞ êõìáôïìïñöÞ êáé áðïôåëåß-

ôáé áðü Ýíá óýíïëï äéáöïñåôéêþí áñìïíéêþí. Ïé óõ÷íüôçôåò ôùí áñìïíéêþí áõôþí åßíáé áêÝñáéï ðïëëáðëÜóéï ôçò áñ÷éêÞò (èåìåëéþäïõò) óõ÷íüôçôáò. ¸ôóé ôï ðëÜôïò áõôþí ôùí áñìïíéêþí åëáôôþíåôáé, åöüóïí ìåãáëþíåé ç óõ÷íüôçôá, ìå áðïôÝëåóìá óôéò ðïëý õøçëÝò áñìïíéêÝò ôï ðëÜôïò íá åßíáé óôçí ïõóßá áìåëçôÝï, ó÷åäüí ìçäåíéêü. Áíôßóôñïöá, áí ðÜñïõìå üëåò áõôÝò ôéò áñìïíéêÝò êáé ôéò ôïðïèåôÞóïõìå ôç ìßá åðÜíù óôçí Üëëç, èá ðÜñïõìå ãñáöéêÜ ôï áñ÷éêü øçöéáêü óÞìá. Ãéá íá áíáðáñá÷èåß üìùò áðüëõôá ôï øçöéáêü óÞìá, áðáéôåßôáé, üðùò åßíáé öáíåñü, Ýíá ìÝóï ìåôÜäïóçò ìå áðåñéüñéóôï åýñïò æþíçò. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, üëá ôá ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìåôÜäïóç óçìÜôùí Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíï åýñïò æþíçò, äçëáäÞ åìðïäßæïõí êÜðïéåò áðü áõôÝò ôéò äéáöïñåôéêÝò áñìïíéêÝò ôïõ óÞìáôïò íá äéáðåñÜóïõí ôï ìÝóï. Ç öõóéêÞ áõôÞ áéôßá ðñïêáëåß ôçí åîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò, äçëáäÞ ôï óÞìá ÷Üíåé ìÝñïò áðü ôçí éó÷ý ôïõ, áöïý áðïêüðôïíôáé êÜðïéåò áñìïíéêÝò. Ôáõôü÷ñïíá ôï óÞìá ðáñáìïñöþíåôáé, áöïý ìå ôç óýíèåóç ôùí ëßãùí áñìïíéêþí ðïõ ëáìâÜíåé ôåëéêÜ ï áðïäÝêôçò ðñïóåããßæåé áðëþò ôï áñ÷éêü øçöéáêü óÞìá (üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.11). Åßíáé ùóôüóï äõíáôüí íá ðñïóåããßóïõìå ôçí ôåôñáãùíéêÞ êõìáôïìïñöÞ ôïõ óÞìáôïò ðáßñíïíôáò ìüíï ôéò ðñþôåò áñìïíéêÝò (ð.÷. ôéò ïêôþ ðñþôåò), åðåéäÞ áõôÝò Ý÷ïõí êáé ôï ìåãáëýôåñï ðëÜôïò.

43 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá ü

H ðáñáìüñöùóç ëüãù êáèõóôÝñçóçò (delay distortion), ðïõ ïöåßëåôáé óôç äéáöïñåôéêÞ ôá÷ýôçôá ìå ôçí ïðïßá ìåôáäßäïíôáé ìÝóá óôéò ãñáììÝò ïé óõ÷íüôçôåò åíüò óÞìáôïò åîáéôßáò ôçò åëáóôéêüôçôáò êáé ôçò ðõêíüôçôáò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. ÁõôÜ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò åõèýíïíôáé ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò öÜóçò ôùí óçìåßùí ôïõ áðü ôçí åßóïäï óôçí Ýîïäï ôçò ãñáììÞò. ÅéäéêÜ óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ç ðáñáìüñöùóç áõôÞ ðáßæåé êáèïñéóôéêü ñüëï.

ü

Ï èüñõâïò, äçëáäÞ êÜèå áíåðéèýìçôç êáé óõ÷íÜ áðñüâëåðôç çëåêôñéêÞ Þ çëåêôñïìáãíçôéêÞ åíÝñãåéá, ôå÷íçôÞò Þ öõóéêÞò ðñïÝëåõóçò, ç ïðïßá ðáñåìâÜëëåôáé óôï óÞìá ðïõ ìåôáäßäåôáé, ìå áðïôÝëåóìá íá áëëïéþíåé ôçí ðïéüôçôÜ ôïõ êáé íá ðñïêáëåß ôçí ðáñáìüñöùóÞ ôïõ.

1.4.2 Åßäç èïñýâïõ Ï èüñõâïò ðáñïõóéÜæåôáé óå üëá ôá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíéþí, áíåîÜñôçôá áðü ôï áí áõôÜ åßíáé åíóýñìáôá Þ áóýñìáôá. Ôá åßäç ôïõ èïñýâïõ äéáêñßíïíôáé óå äýï êáôçãïñßåò. Óôçí ðñþôç áíÞêåé ï åîùôåñéêüò èüñõâïò, ï ïðïßïò äçìéïõñãåßôáé áðü áéôßåò ðïõ âñßóêïíôáé åêôüò ôïõ óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò, äçëáäÞ ðñïêáëïýíôáé áðü ôïí áíèñþðéíï Þ Üëëï åîùãåíÞ ðáñÜãïíôá. ¸÷åé ó÷Ýóç ìå ôá ëåãüìåíá âéïìç÷áíéêÜ ðáñÜóéôá, äçëáäÞ ìå ôéò äéÜöïñåò çëåêôñïìç÷áíéêÝò óõóêåõÝò ðïõ âñßóêïíôáé óå êïíôéíÞ áðüóôáóç áðü ôï óýóôçìá, ìå ôçí çëåêôñéêÞ ôñïöïäüôçóç ôùí óõóêåõþí êôë. Óôçí ßäéá êáôçãïñßá áíÞêïõí êáé ôá ëåãüìåíá áôìïóöáéñéêÜ ðáñÜóéôá, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé áôìïóöáéñéêÝò åêêåíþóåéò, äçëáäÞ ïé çëåêôñïìáãíçôéêÝò äéáôáñá÷Ýò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí áôìüóöáéñá êáôÜ ôç äéÜñêåéá êáôáéãßäùí Þ áêüìá êáé áðü ôï ìåóïáóôñéêü äéÜóôçìá. Ï èüñõâïò áõôüò åßíáé áíôéóôñüöùò áíÜëïãïò ðñïò ôç óõ÷íüôçôá êáé áíÜëïãïò ðñïò ôï ìÞêïò êýìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò, ôçò ôÜîçò ôùí 500 KHz, ï åîùôåñéêüò èüñõâïò ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôá áôìïóöáéñéêÜ êáé âéïìç÷áíéêÜ ðáñÜóéôá åßíáé ðïëý ðéï Ýíôïíïò áðü ü,ôé óå õøçëÝò óõ÷íüôçôåò, ôçò ôÜîçò ôùí 300 MHz. Óôç äåýôåñç êáôçãïñßá èïñýâïõ áíÞêåé ï åóùôåñéêüò èüñõâïò, ï ïðïßïò ðñïêáëåßôáé áðü ôï ßäéï ôï ìÝóï. Èüñõâïé áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé ï èåñìéêüò èüñõâïò (thermal noise), ðïõ ðñïêýðôåé áðü óõãêñïýóåéò ôùí çëåêôñïíßùí ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò, o èüñõâïò åíäïäéáìüñöùóçò (inter-modulation noise), ðïõ ïöåßëåôáé óôç óõíýðáñîç óçìÜôùí äéáöïñåôéêþí óõ÷íïôÞôùí, üôáí áõôÜ ìïéñÜæïíôáé ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ç óõíáêñüáóç (cross-talk), ðïõ ðñïêáëåßôáé, üôáí äýï îÝíá ìåôáîý ôïõò óÞìáôá óõæåõ÷èïýí ãéá êÜðïéïí áíåîÜñôçôï ëüãï. Ï åóùôåñéêüò èüñõâïò ðïõ äçìéïõñãåßôáé áðü áõôÝò ôéò áéôßåò äåí åîáñôÜôáé Üìåóá áðü ôç óõ÷íüôçôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ï åîùôåñéêüò èüñõâïò äåí åßíáé Ýíôïíïò (õøçëÝò óõ÷íüôçôåò), ï åóùôåñéêüò èüñõâïò åßíáé åìöáíÞò êáé ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï ç åîÜëåéøç Þ ç ìåßùóÞ ôïõ. Áíôßèåôá, ôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ï åîùôåñéêüò èüñõâïò åßíáé Ýíôïíïò (÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò), ï åóùôåñéêüò äåí åßíáé åìöáíÞò, áöïý êáëýðôåôáé áðü ôïí åîùôåñéêü ðïõ åßíáé åíôïíüôåñïò, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïÝ÷åé ç åîÜëåéøç ôïõ åîùôåñéêïý èïñýâïõ ðáñÜ ôïõ åóùôåñéêïý. Óçìåéþ-

Ïé äéÜöïñåò äéáôÜîåéò åíüò óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò åßíáé ó÷åäéáóìÝíåò ðïëý ðñïóåêôéêÜ, þóôå íá áðïöåýãïíôáé ðáñáìïñöþóåéò ôïõ óÞìáôïò êáé íá åëá÷éóôïðïéïýíôáé ïé åðéðôþóåéò ôïõ èïñýâïõ. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ãßíåôáé äõíáôÞ ìéá ðéóôÞ áíáðáñáãùãÞ ôïõ ìçíýìáôïò ðïõ åêðÝìöèçêå.

44 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí íåôáé üôé ç ðáñáäïóéáêÞ ìÝèïäïò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ èïñýâïõ åßíáé ç ìåßùóç ôïõ åýñïõò æþíçò ôïõ óÞìáôïò ìÝ÷ñé êÜðïéï üñéï áíï÷Þò, ðÝñá áðü ôï ïðïßï ç ìåßùóç áõôÞ ðåñéïñßæåé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò.

Áíï÷Þ åßíáé ôï üñéï åðÜíù áðü ôï ïðïßï äåí åðéôñÝðåôáé íá ìåôáâëçèåß ôï åýñïò æþíçò. ÏðïéáäÞðïôå õðÝñâáóç Ý÷åé óõíÝðåéåò óôï ñõèìü ìåôÜäïóçò.

Ìéá óýã÷ñïíç ìÝèïäïò ðïõ åëá÷éóôïðïéåß ôéò åðéäñÜóåéò ôïõ èïñýâïõ åßíáé ç øçöéáêÞ åðåîåñãáóßá óÞìáôïò (DSP: Digital Signal Processing). Ç DSP áöïñÜ ôå÷íéêÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá âåëôéþóïõí ôçí áêñßâåéá êáé ôçí áîéïðéóôßá ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí. ¸íá êýêëùìá DSP Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá äéáêñßíåé ôï èüñõâï áíÜìåóá óôá äéÜöïñá øçöéáêÜ óÞìáôá ðïõ åêðÝìðïíôáé êáé íá ôïí áðïìáêñýíåé. Óå ðåñßðôùóç üìùò ðïõ ôï óÞìá åßíáé áíáëïãéêü, ôüôå ôï ìåôáôñÝðåé ðñþôá óå øçöéáêü êáé, áöïý ôï áðáëëÜîåé áðü ôï èüñõâï, ôï åðáíáöÝñåé ðÜëé óå áíáëïãéêü. Áóöáëþò ìéá Üëëç ðñïóÝããéóç óôï ðñüâëçìá ôïõ èïñýâïõ áðïôåëåß ç ÷ñÞóç ôå÷íïëïãßáò ëéãüôåñï åõáßóèçôçò óôï èüñõâï, üðùò åßíáé ç ÷ñÞóç ïðôéêþí éíþí.

Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù, êÜèå ìÝóï ìåôÜäïóçò, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôýðï ôïõ, ðñïêáëåß ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò åîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò ðïõ ìåôáöÝñåé. ÅðéðëÝïí ôï óÞìá ðáñáìïñöþíåôáé ôüóï ëüãù ôçò åîáóèÝíçóçò ðïõ õößóôáôáé áðü áéôßåò ðïõ ïöåßëïíôáé óôéò áôÝëåéåò êáé óôéò çëåêôñéêÝò éäéüôçôåò ðïõ ðáñïõóéÜæåé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ç ÷ùñçôéêüôçôá, ç áíôßóôáóç êáé ç åðáãùãÞ, üóï êáé ëüãù ¸íáò Üëëïò ôñüðïò ìå ôïí ôçò ðáñïõóßáò èïñýâïõ êáé ðáñåìâïëþí. ÌåñéêÜ áðü ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ äçìéïõñãåß ç åîáóèÝíçóç ìðïñïýí íá ïðïßï ìðïñïýí íá ìåéùèïýí åîïìáëõíèïýí ìå ôç ÷ñÞóç ïé åðéðôþóåéò ôïõ èïñýâïõ áíáìåôáäïôþí, ïé ïðïßïé åßíáé åßíáé ç áýîçóç ôçò éó÷ýïò óõóêåõÝò ðïõ áíé÷íåýïõí ôá ôïõ óÞìáôïò. Áõôü ìðïñåß íá óÞìáôá ðïõ óôÝëíïíôáé êáé åðéôåõ÷èåß ìå ôç ÷ñÞóç åíéóôç óõíÝ÷åéá ôá áíáìåôáäßó÷õôþí. Ï åíéó÷õôÞò åßíáé äïõí ìå ôçí áñ÷éêÞ ôïõò Ýíôáìéá óõóêåõÞ ðïõ áðïôåëåßóç êáé ïîýôçôá (ó÷Þìá 1.26). ôáé áðü ôñáíæßóôïñ Þ Üëëá Ï áíáìåôáäüôçò ðñïëáâáßíåé óôïé÷åßá, ôá ïðïßá ìðïñïýí íá ôá óÞìáôá, ðñéí áõôÜ áëëïéùåëÝã÷ïõí êáé íá áõîÜíïõí ôï èïýí áíåðáíüñèùôá áðü ôï ðëÜôïò åíüò óÞìáôïò. ¼ìùò èüñõâï Þ ôá áðáëëÜóóåé áð’ ôï ðëÜôïò ôïõ óÞìáôïò äåí áõôüí áíáðáñÜãïíôÜò ôá áõîÜíåôáé ðÝñá áðü Ýíá ïñéáðü ôçí áñ÷Þ. Áí ïé áíáìåôáóìÝíï åðßðåäï, ãéáôß ìðïñåß äüôåò âñßóêïíôáé áñêåôÜ êïíá áëëÜîåé ç ìïñöÞ ôïõ (ðáíôÜ ï Ýíáò óôïí Üëëï, ìðïñåß ñáìüñöùóç). íá åðéôåõ÷èåß ç ìåôÜäïóç åíüò ðïëý õøçëïý ñõèìïý óçìÜôùí óå áðïóôÜóåéò ðïõ èåùñçôéêÜ åßíáé áðåñéüñéóôåò. Áí ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ÷Üëêéíá êáëþäéá, ïé áðïóôÜóåéò ìåôáîý ôùí áíáìåôáäïôþí ðñÝðåé íá êõìáßíïíôáé áðü 2 Ó÷Þìá 1.26: Ïé áíáìåôáäüôåò áíé÷íåýïõí ôá óÞìáôá Ýùò 4 km, åíþ, áí åßíáé ïðôéðïõ óôÝëíïíôáé êáé ôá áíáìåôáäßäïõí ìå ôçí áñ÷éêÞ ôïõò êÝò ßíåò, áðü 40 Ýùò 60 km. Ýíôáóç êáé ïîýôçôá.

45 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá ÂÝâáéá ïé åðéðôþóåéò ôïõ èïñýâïõ äåí ìðïñïýí íá åîáëåéöèïýí ôåëåßùò. Ùóôüóï ï ðñùôáñ÷éêüò óôü÷ïò ôçò ó÷åäßáóçò åíüò åðéêïéíùíéáêïý óõóôÞìáôïò èá ðñÝðåé íá åðéêåíôñþíåôáé óôçí üóï ôï äõíáôüí ìåãáëýôåñç áðïöõãÞ ôùí åðéðôþóåùí ôïõ èïñýâïõ, þóôå íá ìðïñåß íá ãßíåôáé ðéóôÞ áíáðáñáãùãÞ ôïõ ìçíýìáôïò ðïõ åêðÝìðåôáé.

1.4.3 ÌÝôñçóç åîáóèÝíçóçò - åíßó÷õóçò óÞìáôïò êáé èïñýâïõ Ôüóï ç åîáóèÝíçóç üóï êáé ç åíßó÷õóç ôïõ óÞìáôïò ìåôñéïýíôáé óå decibel (db). Áí óõìâïëßóïõìå ìå P1 êáé P2 ôá åðßðåäá éó÷ýïò ôùí óçìÜôùí ðïõ áðïóôÝëëïíôáé êáé ëáìâÜíïíôáé áðü ôïí ðïìðü êáé ôï äÝêôç áíôßóôïé÷á, ôüôå ïñßæåôáé:

FG P IJ db HP K FG P IJ db HP K 1

åîáóèÝíçóç = 10 log10

2

åíßó÷õóç = 10 log10

2 1

ÅðåéäÞ ïé ìïíÜäåò ôùí P1 êáé P2 åßíáé Watt, ôá db åßíáé ìåãÝèç ÷ùñßò äéÜóôáóç, ðïõ ìåôñïýí áðëþò ôï ó÷åôéêü ìÝãåèïò ôùí åðéðÝäùí ôùí äýï óçìÜôùí. ÁíÜëïãá, ï èüñõâïò õðïëïãßæåôáé áðü ôï ëüãï ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò S ðñïò ôçí éó÷ý ôïõ èïñýâïõ N, äçëáäÞ áðü ôï S/N, ðïõ ïíïìÜæåôáé ëüãïò ôïõ óÞìáôïò ðñïò èüñõâï (SNR: Signal-to-Noise-Ratio) êáé åßíáé Ýíáò óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò ðïõ ðñïóäéïñßæåé ôçí åðéêïéíùíßá. Ï èüñõâïò áðïäßäåôáé óå db êáé ïñßæåôáé áðü ôïí ôýðï:

SNR = 10 log10

F S I db H NK

Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí SNR =10 db, ôüôå èá Ý÷ïõìå:

10 log10

FG P IJ db HP K 2

, ïðüôå

1

log10

F S I =1 H NK

, êáé åðïìÝíùò

F SI H NK

=101 =10.

Ìå ôïí ßäéï ôñüðï, áí SNR = 20 db, ðáßñíïõìå S/N = 100, åíþ, áí åßíáé SNR = 30 db, ðáßñíïõìå S/N = 1.000 ê.ï.ê. [Ðåñéóóüôåñá ãéá ôïí ðáñÜãïíôá áõôü êáé ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åðçñåÜæåé ôç ÷ùñçôéêüôçôá åíüò ìÝóïõ ìåôÜäïóçò èá áíáöåñèïýí óôçí åðüìåíç åíüôçôá.]

ÐáñÜäåéãìá V Ìéá ãñáììÞ ìåôÜäïóçò ìåôáîý äýï ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí áðïôåëåßôáé áðü ôñßá

´Åíá êáíÜëé ìå ÷ñçóéìïðïéÞóéìï åýñïò æþíçò 3.000 Çz êáé SNR ßóï ìå 30 db (Þ S/N = 103) áðïôåëåß ôõðéêÞ ðåñßðôùóç ìéáò áíáëïãéêÞò ôçëåöùíéêÞò óýíäåóçò ÷ùñçôéêüôçôáò 30 Kbps. Óôçí ðñÜîç üìùò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò óôá êáíÜëéá áõôÜ äåí õðåñâáßíåé ôá 9.600 bps.

46 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ôìÞìáôá. Óôï ðñþôï ðáñïõóéÜæåôáé åîáóèÝíçóç 16 db, óôï äåýôåñï åíßó÷õóç 20 db êáé óôï ôñßôï åîáóèÝíçóç 10 db. ÕðïèÝôïíôáò Ýíá ìÝóï åðßðåäï 400mW (1 mW=10-3 Watt), ôï ìÝóï åðßðåäï éó÷ýïò ôçò ãñáììÞò èá åßíáé: ü

Ðñþôï ôìÞìá (åîáóèÝíçóç):

16 = 10 log10

FG 400 IJ db , ïðüôå P = 10,0475 mW HP K 2

2

ü

Äåýôåñï ôìÞìá (åíßó÷õóç):

20 = 10

ü

log10

FG P IJ db, ïðüôå P = 1.004,75 mW H 10,0475 K 2

2

Ôñßôï ôìÞìá (åîáóèÝíçóç):

10 = 10 log10

F 1.004,75 I db , ïðüôå P GH P2 JK

2

= 100,475 mW

ÅðïìÝíùò ôï ìÝóï åðßðåäï éó÷ýïò ôçò åîüäïõ èá åßíáé 100,475 mW. Ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï èá ìðïñïýóå íá éó÷õñéóôåß êÜðïéïò üôé ç óõíïëéêÞ åîáóèÝíçóç ðïõ õößóôáôáé ôï óÞìá, üôáí äéáðåñíÜ êáé ôá ôñßá ôìÞìáôá, èá åßíáé 16 =10 log10(400 / P2) Æ 1,6 = log10(400 / P2) = log10400 – log10 P2 Æ log10 P2 = log10400 –1,6 = log10400 –1,6 = 2,602059 –1,6 = 1,002059 Æ log10 P2 = 1,002059 Æ P2 = 101,002059 = 10, 0475 6 db (=16 – 20+10). ÅðïìÝíùò: ü

Ãéá ôï óýíïëï ôçò ãñáììÞò (åîáóèÝíçóç): 6 = 10 log10

FG 400 IJ db, ïðüôå P = 100,475 mW HP K 2

2

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÂëÜâç óÞìáôïò, åîáóèÝíçóç óÞìáôïò, ðáñáìüñöùóç ðëÜôïõò, èüñõâïò, ðáñáìüñöùóç ëüãù êáèõóôÝñçóçò, åîùôåñéêüò èüñõâïò, âéïìç÷áíéêÜ ðáñÜóéôá, áôìïóöáéñéêÜ ðáñÜóéôá, åóùôåñéêüò èüñõâïò, èåñìéêüò èüñõâïò, èüñõâïò åíäïäéáìüñöùóçò, óõíáêñüáóç, åðåîåñãáóßá øçöéáêïý óÞìáôïò.

47 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÌÜèçìá 1.5: Äéáìüñöùóç óÞìáôïò 1.5.1 ÅéóáãùãÞ Áðü ôï ðñïçãïýìåíï ìÜèçìá öÜíçêå üôé Ýíá ìÝóï ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß ðåñéóóüôåñï áðïäïôéêÜ (÷ùñßò èüñõâï) óå õøçëÝò óõ÷íüôçôåò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé óõ÷íüôçôåò ôçò ôÜîçò ôùí 70 Ýùò 150 MHz ðåñßðïõ. ÅðïìÝíùò Þôáí áíáãêáßï íá âñåèåß Ýíáò ôñüðïò, þóôå ôá óÞìáôá õøçëþí óõ÷íïôÞôùí íá ìðïñïýí íá ìåôáöÝñïõí êáé ôéò ÷áìçëüôåñåò óõ÷íüôçôåò. Ç ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ìåôáöÝñïíôáé ïé ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò áðü ôéò õøçëÝò ïíïìÜæåôáé äéáìüñöùóç (modulation), åíþ ç äéÜôáîç ìå ôçí ïðïßá åðéôõã÷Üíåôáé áõôü ïíïìÜæåôáé äéáìïñöùôÞò (modulator). Ç äéáìüñöùóç ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôç âïÞèåéá åíüò óÞìáôïò õøçëÞò óõ÷íüôçôáò, ðïõ ïíïìÜæåôáé öÝñïí óÞìá (ëÝãåôáé êáé öïñÝáò Þ öÝñïõóá êõìáôïìïñöÞ Þ áðëþò öÝñïí), ôï ïðïßï ìåôáâÜëëåôáé êáôÜëëçëá (äçëáäÞ äéáìïñöþíåôáé) áðü ôï óÞìá ìå ôéò ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèåß. Ïé õøçëÝò óõ÷íüôçôåò ôïõ öïñÝá ïíïìÜæïíôáé öÝñïõóåò óõ÷íüôçôåò Þ óõ÷íüôçôåò öÝñïíôïò (carrier frequency). Ï öïñÝáò ìðïñåß íá åßíáé åßôå áíáëïãéêü óÞìá åßôå ìéá óåéñÜ ðáëìþí.

Ç ëÝîç MODEM ðñïÝñ÷åôáé áðü ôá áñ÷éêÜ ôùí ëÝîåùí MÏdulator- DEModulator, ðïõ óçìáßíïõí äéáìïñöùôÞò - áðïäéáìïñöùôÞò Þ, ðéï óýíôïìá, äéáðïäéáìïñöùôÞò.

Ìå ôç äéáìüñöùóç åðéôõã÷Üíåôáé ç óõóôçìáôéêÞ ìåôáâïëÞ êÜðïéïõ ÷áñáêôçñéóôéêïý ôçò öÝñïõóáò êõìáôïìïñöÞò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ðëÜôïò, ç óõ÷íüôçôá Þ ç öÜóç ôçò, þóôå ôï óÞìá íá ìðïñÝóåé íá ðåñÜóåé áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ÌåôÜ áðü áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ï áðïóôïëÝáò óôÝëíåé ôï äéáìïñöùìÝíï óÞìá óôïí áðïäÝêôç, ï ïðïßïò ìå ôç óåéñÜ ôïõ áðïäéáìïñöþíåé ôï óÞìá ðïõ ëáìâÜíåé êáé åîÜãåé Ó÷Þìá 1.27: Äéáìüñöùóç êáé áðïäéáìüñöùóç óÞìáôïò ôï óÞìá ÷áìçëþí óõ÷íïôÞôùí ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé. ÅðïìÝíùò áðïäéáìüñöùóç (demodulation) åßíáé ï ìç÷áíéóìüò ðïõ åðáíáöÝñåé ôï äéáìïñöùìÝíï óÞìá óôçí êáíïíéêÞ ôïõ ìïñöÞ êáé åðéôõã÷Üíåôáé áðü åéäéêÞ óõóêåõÞ ðïõ ëÝãåôáé áðïäéáìïñöùôÞò (demodulator). Ç äéáäéêáóßá äéáìüñöùóçò êáé áðïäéáìüñöùóçò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.27. Óçìåéþíåôáé üôé óõíÞèùò ïé ëåéôïõñãßåò ôùí äéáìïñöùôþí êáé ôùí áðïäéáìïñöùôþí åíïðïéïýíôáé óå ìéá äéÜôáîç ðïõ ïíïìÜæåôáé äéáðïäéáìïñöùôÞò (MODEM: Modulator - Demodulator). Óôá äéÜöïñá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò ï äéáðïäéáìïñöùôÞò óõíäÝåé ôïí õðïëïãéóôÞ ìå ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 1.28. ÓÞìåñá ïé äéáðïäéáìïñöùôÝò åêôåëïýí êáé äéÜöïñåò Üëëåò åñãáóßåò, üðùò åßíáé ï äéá÷ùñéóìüò óõ÷íïôÞôùí, ï Ýëåã÷ïò ôçò ìïñöÞò êáé ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò, ï óõã÷ñïíéóìüò ôïõ ðïìðïý êáé ôïõ äÝêôç êôë.

Ó÷Þìá 1.28: Äéáóýíäåóç õðïëïãéóôÞ ìå ôçí ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ ìÝóù äéáðïäéáìïñöùôÞ (modem) ãéá åðéëïãéêÞ (dial-up) óýíäåóç

48 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí Ç äéáìüñöùóç åßíáé áðáñáßôçôç, ãéáôß: ü

Ðñïóáñìüæåé ôï óÞìá óôéò áðáéôÞóåéò êáé óôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò (ð.÷. ïìïáîïíéêü, UTP, ïðôéêÝò ßíåò êôë.).

ü

Ðåñéïñßæåé ôï èüñõâï êáé ôéò ðáñåìâïëÝò.

ü

×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç ðïëëþí óçìÜôùí ìÝóá áðü ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò.

ü

×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá îåðåñáóôïýí ìåñéêïß ðåñéïñéóìïß óôéò åðéäüóåéò ôùí óõóêåõþí åðåîåñãáóßáò.

ÐáñÜäåéãìá VI Ç ôå÷íéêÞ ôçò äéáìüñöùóçò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áñ÷éêÜ óôç ñáäéïöùíßá ãéá ôçí åêðïìðÞ ïìéëßáò êáé ìïõóéêÞò ìÝóù çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí ôá ïðïßá ìåôáäßäïíôáé åëåýèåñá óôï ÷þñï. Ìéá õøçëÞ óõ÷íüôçôá ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäïèåß áðü ìéá êåñáßá ÷ñçóéìåýåé ùò öïñÝáò. Ïé ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò, äçëáäÞ ç ïìéëßá êáé ç ìïõóéêÞ, ðïõ äåí ìðïñïýí, ãéá ðïëëïýò ëüãïõò, íá ìåôáäïèïýí óôïí åëåýèåñï ÷þñï, äéáìïñöþíïõí ôçí õøçëÞ óõ÷íüôçôá êáé ìåôáäßäïíôáé ìáæß ôçò.

ÐáñÜäåéãìá VII

Öõóéêü êáíÜëé åßíáé ç ßäéá ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò. ËïãéêÜ êáíÜëéá åßíáé ïé æþíåò ìéêñüôåñçò óõ÷íüôçôáò óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá äéá÷ùñéóôåß Ýíá öõóéêü êáíÜëé.

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ãéá ôç ìåôÜäïóç ôçò öùíÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åýñïò æþíçò 4.000 Hz (äçëáäÞ 3.100 Hz êáé êÜðïéá áêüìç åðéðëÝïí Hz ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôï äéá÷ùñéóìü ôùí ëïãéêþí êáíáëéþí), åíþ ç óõ÷íüôçôá ôïõ öÝñïíôïò ðñÝðåé íá åßíáé 30 KHz. Ç äéáäéêáóßá ôçò äéáìüñöùóçò ðñÝðåé íá áëëÜîåé ôéò áñ÷éêÝò óõ÷íüôçôåò áðü 0 - 4.000 Hz óå 30.000 - 34.000 Çz, äçëáäÞ ðñÝðåé íá ìåôáöÝñåé ôï åýñïò ôïõ óÞìáôïò óå õøçëüôåñåò óõ÷íüôçôåò, Ýôóé þóôå áõôü íá ðåñéÝëèåé óôï åýñïò ôïõ êáíáëéïý êáé åðïìÝíùò íá ìðïñåß íá ìåôáäïèåß. Ôï åýñïò æþíçò åîáêïëïõèåß íá åßíáé 4.000 Hz êáé ìðïñåß íá ìåôáöÝñåé ôçí ßäéá ðïóüôçôá ðëçñïöïñéþí, åßôå ðñüêåéôáé ãéá öùíÞ åßôå ãéá äåäïìÝíá.

1.5.2 Ôå÷íéêÝò äéáìüñöùóçò óÞìáôïò ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ôå÷íéêÝò äéáìüñöùóçò óÞìáôïò. Ïé êõñéüôåñåò åßíáé ç äéáìüñöùóç óõíå÷ïýò öÝñïíôïò êýìáôïò êáé ç äéáìüñöùóç ðáëìþí Þ ðáëìïêùäéêÞ äéáìüñöùóç (PCM: Pulse Code Modulation). Óôç äéáìüñöùóç óõíå÷ïýò öÝñïíôïò êýìáôïò ç êõìáôïìïñöÞ ôïõ öÝñïíôïò åßíáé óõíå÷Þò (áíáëïãéêÞ êõìáôïìïñöÞ7), ìå Ýíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò íá ìåôáâÜëëåôáé áíáëïãéêÜ ìå ôï óÞìá ôïõ ìçíýìáôïò. Óôç äéáìüñöùóç ðáëìþí ç öÝñïõóá êõìáôïìïñöÞ åßíáé ç ôåôñáãùíéêÞ (øçöéá-

7

ÓõíÞèùò ðñüêåéôáé ãéá ìéá çìéôïíïåéäÞ êõìáôïìïñöÞ.

49 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá êÞ êõìáôïìïñöÞ), ìå Ýíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò íá ìåôáâÜëëåôáé êáé ðÜëé áíáëïãéêÜ ìå ôï óÞìá ôïõ ìçíýìáôïò. Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ öÝñïíôïò, ðïõ ìåôáâÜëëåôáé áíáëïãéêÜ ìå ôï óÞìá ìçíýìáôïò, ìðïñåß íá äéáìïñöþíåôáé åßôå ìå óõíå÷Þ åßôå ìå äéáêñéôü ôñüðï. Ç äéáêñéôÞ äéáìüñöùóç ðáëìþí (discrete PCM), ðïõ ëÝãåôáé êáé øçöéáêÞ äéáìüñöùóç (digital modulation), åßíáé ìéá ìÝèïäïò ç ïðïßá ðñïóöÝñåôáé êáëýôåñá ãéá ìçíýìáôá ðïõ áðü ôç öýóç ôïõò åßíáé äéáêñéôÜ, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç Ýîïäïò êÜðïéïõ ôçëåôýðïõ. ¸íá ìÞíõìá áðïôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ óõìâüëùí êÜðïéïõ óõãêåêñéìÝíïõ áëöáâÞôïõ. ÊÜèå óýìâïëï äéáâéâÜæåôáé ìÝóù ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ìå ìéá óõãêåêñéìÝíç çëåêôñéêÞ êõìáôïìïñöÞ ðïõ åßíáé ãíùóôÞ. ¸ôóé ôá ìçíýìáôá ðïõ ðáñéóôÜíïíôáé ìå ìéá óåéñÜ áðü ãíùóôÝò êõìáôïìïñöÝò ãßíïíôáé áíôéëçðôÜ áðü ôï äÝêôç, ï ïðïßïò åßíáé óå èÝóç íá áíáãíùñßæåé üëá ôá óýìâïëá ðïõ äéáâéâÜæïíôáé êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. Óôçí ðåñßðôùóç üìùò ôçò ìåôÜäïóçò áíáëïãéêþí (óõíå÷þí) óçìÜôùí ï áñéèìüò ôùí äõíáôþí êõìáôïìïñöþí åßíáé áðåñéüñéóôïò êáé Üãíùóôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôç ñáäéïöùíéêÞ Þ óôçí ôçëåïðôéêÞ åêðïìðÞ Ý÷ïõìå Üðåéñï áñéèìü äõíáôþí ìçíõìÜôùí êáé ïé áíôßóôïé÷åò êõìáôïìïñöÝò äåí åßíáé üëåò ãíùóôÝò.

1.5.3 ÐëåïíåêôÞìáôá äéáìüñöùóçò óÞìáôïò Áí ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé áðü ôç öýóç ôïõ ÷áìçëþí óõ÷íïôÞôùí, ôüôå ôï óÞìá ìðïñåß íá äéáâéâáóôåß ìÝóá áðü áõôü ÷ùñßò äéáìüñöùóç. Ç åðéêïéíùíßá áõôÞò ôçò ìïñöÞò áíáöÝñåôáé êáé ùò åðéêïéíùíßá âáóéêÞò æþíçò (âë. êáé ÌÜèçìá 1.2). ¼ìùò ôá ðåñéóóüôåñá ìÝóá ìåôÜäïóçò Ý÷ïõí êáé ìßá óõãêåêñéìÝíç õøçëÞ ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí, ïðüôå, ãéá íá ìåôáäïèåß ôï óÞìá ÷áìçëþí óõ÷íïôÞôùí, åßíáé áíáãêáßá ç äéáìüñöùóç, ç ïðïßá èá ðñïóáñìüóåé ôï åýñïò æþíçò ôùí ÷áìçëþí óõ÷íïôÞôùí ôïõ óÞìáôïò óôç óõãêåêñéìÝíç õøçëÞ ðåñéï÷Þ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Ç ðñïóáñìïãÞ áõôÞ Ý÷åé ùò óõíÝðåéá ìåñéêÜ Üëëá ðëåïíåêôÞìáôá, ôá ïðïßá áîßæåé íá áíáöåñèïýí: ü

Äéáìüñöùóç ãéá åýêïëç ìåôÜäïóç Áí ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò åßíáé ï áÝñáò, ÷ñåéÜæåôáé êåñáßá ôüóï ãéá ôçí åêðïìðÞ üóï êáé ãéá ôç ëÞøç ôïõ óÞìáôïò. Ç áðïôåëåóìáôéêÞ åêðïìðÞ ôùí çëåêôñïìáãíçôéêþí óçìÜôùí áðáéôåß êåñáßåò ìå äéáóôÜóåéò ôÝôïéåò, üóï åßíáé êáé ôï ìÞêïò êýìáôïò ôïõ óÞìáôïò ðïõ ìåôáäßäåôáé. ÅðåéäÞ ùóôüóï ðïëëÜ óÞìáôá, üðùò ôá áêïõóôéêÜ, Ý÷ïõí ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò, ôçò ôÜîçò ð.÷. ôùí 100 Hz, ãéá íá ìåôáäïèïýí, èá áðáéôïýóáí êåñáßåò ìÞêïõò ðïëëþí ÷éëéïìÝôñùí, ð.÷. 300 km. Áí üìùò ÷ñçóéìïðïéçèåß ç ôå÷íéêÞ ôçò äéáìüñöùóçò ðñïêåéìÝíïõ íá áðïôõðùèåß ôï óÞìá óå Ýíá öÝñïí õøçëÞò óõ÷íüôçôáò, ð.÷. ôùí 100 MHz, ôüôå ç êåñáßá ðïõ èá ÷ñåéáæüôáí äå èá îåðåñíïýóå ôï Ýíá ìÝôñï (ë/4 = 3m/4 = 0,75 m).

50 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ü

Äéáìüñöùóç ãéá ðïëõðëåîßá ¼ôáí ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá óÞìáôá ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ç äéáìüñöùóç ìðïñåß íá ÷ñçóéìåýóåé ãéá íá áëëÜîåé ôéò èÝóåéò åýñïõò æþíçò ôùí äéÜöïñùí óçìÜôùí, åðéôñÝðïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï óôï äÝêôç íá åðéëÝîåé ôï åðéèõìçôü óÞìá. Áõôü, ãéá ðáñÜäåéãìá, ãßíåôáé óôç óôåñåïöùíéêÞ ñáäéïöùíßá FM.

Ï üñïò ðïëõðëåîßá áíáöÝñåôáé óå êÜèå äéáäéêáóßá ðïõ åðéôñÝðåé óå ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá áõôïôåëÞ óÞìáôá íá ìåôáäïèïýí ôáõôü÷ñïíá ìÝóù åíüò ìïíáäéêïý öõóéêïý äéáýëïõ.

ü

Ç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ìðïñïýí íá êáôáóêåõáóôïýí ïé óõóêåõÝò åðåîåñãáóßáò óçìÜôùí, üðùò åßíáé ôá ößëôñá êáé ïé åíéó÷õôÝò, åîáñôÜôáé áðü ôï åýñïò ôïõ óÞìáôïò êáé ôç óõ÷íüôçôÜ ôïõ. ÄçëáäÞ åßíáé åõêïëüôåñï êáé ïéêïíïìéêüôåñï íá ó÷åäéáóôïýí êáé íá êáôáóêåõáóôïýí óõóêåõÝò ðïõ äÝ÷ïíôáé óÞìáôá ìå óôåíü åýñïò æþíçò ðáñÜ ôï áíôßèåôï. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç äéáìüñöùóç ìðïñåß íá áëëÜîåé ôç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò êáé íá ìåôáôñÝøåé Ýíá óÞìá ìå ìåãÜëï åýñïò óå Ýíá Üëëï ìå óôåíü åýñïò. ÅðïìÝíùò, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç óõ÷íüôçôá ôçò óõóêåõÞò ìå ôç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò äåí ôáéñéÜæïõí, äéáìïñöþíåôáé ç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò óôç óôáèåñÞ óõ÷íüôçôá ôçò óõóêåõÞò. ü

Ôï ößëôñï åßíáé Ýíá óýóôçìá ðïõ åðåîåñãÜæåôáé êÜðïéï óÞìá, ìå óêïðü ôçí áíß÷íåõóç êáé êáôüðéí ôï äéá÷ùñéóìü åíüò åðéèõìçôïý óÞìáôïò áðü ôï áíåðéèýìçôï óýíïëï èïñýâùí Þ Üëëùí óçìÜôùí ðïõ óõíèÝôïõí ôï áñ÷éêü óÞìá.

Äéáìüñöùóç ãéá ôçí õðÝñâáóç ôùí ðåñéïñéóìþí ôùí óõóêåõþí ìåôÜäïóçò óçìÜôùí

Äéáìüñöùóç ãéá ðáñá÷þñçóç óõ÷íüôçôáò Ç äéáìüñöùóç äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôïõò äéÜöïñïõò ñáäéïöùíéêïýò Þ ôçëåïðôéêïýò óôáèìïýò íá åêðÝìðïõí óõã÷ñüíùò óå äéáöïñåôéêÝò öÝñïõóåò óõ÷íüôçôåò. Åðßóçò åðéôñÝðåé óôïõò äÝêôåò íá óõíôïíßæïíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá åðéëÝîïõí äéáöïñåôéêïýò óôáèìïýò.

ü

Äéáìüñöùóç ãéá ðåñéïñéóìü èïñýâïõ êáé ðáñåìâïëþí Ï èüñõâïò êáé ïé ðáñåìâïëÝò äåí ìðïñïýí íá åîáëåéöèïýí åíôåëþò. Åßíáé üìùò äõíáôüí íá ðåñéïñéóôïýí ïé åðéðôþóåéò ôïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ïñéóìÝíïõò ôýðïõò äéáìüñöùóçò, ãåãïíüò ðïõ ôï ðáßñíïõí ðÜíôá õðüøç ôïõò ïé ó÷åäéáóôÝò óõóôçìÜôùí åðéêïéíùíßáò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéáìüñöùóç, äéáìïñöùôÞò, öÝñïí óÞìá, öÝñïõóåò óõ÷íüôçôåò, áðïäéáìüñöùóç, äéáðïäéáìïñöùôÞò (modem), ðáëìïêùäéêÞ äéáìüñöùóç, øçöéáêÞ äéáìüñöùóç, ðïëõðëåîßá.

51 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÌÜèçìá 1.6: Åßäç äéáìüñöùóçò 1.6.1 ÁíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç êáé äéáìüñöùóç Ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôéò ôçëåðéêïéíùíßåò åßíáé ôÝôïéá, ðïõ äåí åðéôñÝðïõí ðÜíôá ôç ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí óôçí áñ÷éêÞ ôïõò ìïñöÞ, äçëáäÞ ÷ùñßò íá Ý÷ïõí õðïóôåß êÜðïéïõ åßäïõò äéáìüñöùóç. Áõôü ïöåßëåôáé êõñßùò: ü óôéò åðáãùãéêÝò åðéäñÜóåéò êáé óôç ÷ùñçôéêüôçôá ðïõ õðÜñ÷åé óôéò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò, ü óôï ðñüâëçìá ôïõ èïñýâïõ êáé ü óôçí ðñïóðÜèåéá ãéá êáëýôåñç áîéïðïßçóç ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Óå üëá ôá åßäç äéáìüñöùóçò áõôü ðïõ ãßíåôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé ç ìåôÜäïóç åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò (öïñÝá) åðÜíù óôï ïðïßï ðñïóôßèåôáé ôï øçöéáêü óÞìá, ìåôáâÜëëïíôáò Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ (ðëÜôïò, óõ÷íüôçôá, öÜóç). ÅðïìÝíùò, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 1.29, Ý÷ïõìå ôñåéò ìïñöÝò äéáìüñöùóçò:

ÅðáãùãÞ åßíáé ôï öáéíüìåíï åêåßíï êáôÜ ôï ïðïßï ôï çëåêôñéêü öïñôßï åíüò êõêëþìáôïò ìåôáöÝñåé áíôßèåôá öïñôßá óå Ýíá ãåéôïíéêü ôïõ êýêëùìá.

ü äéáìüñöùóç ðëÜôïõò (AM: Amplitude Modulation) (ó÷Þìá 1.29â), ü äéáìüñöùóç óõ÷íüôçôáò (FM: Frequency Modulation) (ó÷Þìá 1.29ã) êáé ü äéáìüñöùóç öÜóçò (PM: Pulse Modulation) (ó÷Þìá 1.29ä). ÊáôÜ ôç äéáìüñöùóç ðëÜôïõò (AM: Amplitude Modulation) ôï ðëÜôïò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò (öïñÝá) ðïõ ìåôáäßäåôáé áðü ôï äéáðïäéáìïñöùôÞ ìåôáâÜëëåôáé áíÜëïãá ìå ôçí ôéìÞ ôïõ øçöéáêïý óÞìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï äõáäéêü óÞìá 010110 ôïõ ó÷Þìáôïò 1.30á ôï öÝñïí ìðïñåß íá áíáðáñáóôÞóåé ôá äýï øçößá 1 êáé 0 åíáëëÜóóïíôáò ôï ðëÜôïò ôïõ ìå Ó÷Þìá 1.29: ÌïñöÝò äéáìüñöùóçò ôïõ äõáäéêïý óÞìáôïò äýï óõãêåêñéìÝíá åðßðåäá (óôÜèìåò). ¸ôóé óôï ó÷Þìá (á): ùò ðñïò ôï ðëÜôïò (â), ùò ðñïò ôç óõ÷íüôçôá (ã) 1.30â ôï øçößï 1 áíôéóôïé÷åß óôç ìåãáëýôåñç óôÜèìç êáé ùò ðñïò ôç öÜóç (ä) êáé ôï øçößï 0 óôç ìéêñüôåñç, åíþ óôï ó÷Þìá 1.30ã ôï øçößï 1 áíôéóôïé÷åß óôç ìåãáëýôåñç óôÜèìç êáé ôï øçößï 0 óôç ìçäåíéêÞ (ìéêñüôåñç). ÖõóéêÜ ï äéáðïäéáìïñöùôÞò åßíáé óå èÝóç íá êáèïñßóåé ôç äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï åðéðÝäùí ôïõ ðëÜôïõò êáé åðïìÝíùò íá åðáíáöÝñåé ôï áñ÷éêü óÞìá. Óôá ôçëåöùíéêÜ äßêôõá ôï êýñéï ðñüâëçìá ðïõ õößóôáôáé ìå ôç äéáìüñöùóç ðëÜôïõò åßíáé ç åîáóèÝíçóç. Óôïí ôåñìáôéóìü ôïõ ôï óÞìá öèÜíåé åîáóèåíçìÝíï, ìå áðïôÝëåóìá ï äéáðïäéáìïñöùôÞò íá ìçí ìðïñåß íá îå÷ùñßóåé áí ôï åéóåñ÷üìåíï óÞìá ìéêñïý ðëÜôïõò (÷áìçëÞò óôÜèìçò) åßíáé ðñÜãìáôé ìéêñü Þ Þôáí ìåãÜëï êáé

52 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ìåéþèçêå. ÅðïìÝíùò ï äéáðïäéáìïñöùôÞò ôïõ äÝêôç åíäéáöÝñåôáé êõñßùò ãéá ôéò ó÷åôéêÝò ôéìÝò ðïõ Ý÷ïõí ôá ðëÜôç êáé ü÷é ãéá ôéò áêñéâåßò ôéìÝò ôïõò. ÓôÜèìç ïíïìÜæåôáé ìéá ôéìÞ ôçò çëåêôñéêÞò ôÜóçò, ð.÷. ±5 Volt.

Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ øçöéáêïý óÞìáôïò ïé ïñèïãþíéïé ðáëìïß, áöïý ìåôáôñáðïýí óå áíáëïãéêü óÞìá, äéÝñ÷ïíôáé áðü Ýíá ößëôñï ðïõ åðéôñÝðåé íá ðåñÜóïõí üóåò áñìïíéêÝò ÷ùñïýí óôï ðëÜôïò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò êáé áðïññßðôåé ôéò áñìïíéêÝò ôùí õøçëüôåñùí óõ÷íïôÞôùí. Ïé ÷áìçëÝò áñìïíéêÝò óôç óõíÝ÷åéá äéáìïñöþíïõí êáôÜ ðëÜôïò ôï áíáëïãéêü óÞìá ôïõ öÝñïíôïò, ôï ïðïßï ôåëéêÜ äéáâéâÜÓ÷Þìá 1.30: Äéáìüñöùóç AM æåôáé óôï ìÝóï. ¼ìùò ôï ðëÜôïò ôïõ óÞìáôïò ìðïñåß íá ðÜñåé ðåñéóóüôåñåò ôéìÝò, ïðüôå êÜèå óôÜèìç èá áíôéðñïóùðåýåôáé ìå ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá øçößá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï ó÷Þìá 1.31 ôï ðëÜôïò ôïõ öÝñïíôïò ðáßñíåé ôÝóóåñéò ôéìÝò, ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôá ôÝóóåñá æåýãç øçößùí 00, 01, 10, 11, äéðëáóéÜæïíôáò ì’ áõôü ôïí ôñüðï ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åéäéêÝò ìüíï ðåñéðôþóåéò, åðåéäÞ ôï óýóôçìá åßíáé åõáßóèçôï óå èïñýâïõò êáé åðåéäÞ ç ðáñáãùãÞ ôïõ öÝñïíôïò áðáéôåß ðïëëÝò ìåôáâïëÝò óôï ðëÜôïò ôïõ, ìå áðïôÝëåóìá íá åßíáé äýóêïëá õëïðïéÞóéìç.

Ó÷Þìá 1.31: Äéáìüñöùóç ðëÜôïõò ìå ðåñéóóüôåñåò ôéìÝò

Ìßá áðü ôéò ðéï óõíçèéóìÝíåò ìïñöÝò äéáìüñöùóçò åßíáé ç ìåôáôüðéóç óõ÷íüôçôáò (FSK: Frequency Shift Keying). Ç ìÝèïäïò áõôÞ âáóßæåôáé óôç ìåôÜèåóç ôçò óõ÷íüôçôáò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò, áöïý ëçöèåß õðüøç êáé ôï åéóåñ÷üìåíï øçöéáêü óÞìá. ÅðïìÝíùò Ýíá åéóåñ÷üìåíï 0 ìåôáôïðßæåôáé óå êÜðïéá ÷áìçëÞ óõ÷íüôçôá, åíþ Ýíá åéóåñ÷üìåíï 1 óå êÜðïéá õøçëÞ óõ÷íüôçôá (ó÷Þìá 1.29 ã), Þ áíôßóôñïöá. Ï äéáðïäéáìïñöùôÞò, áöïý ëÜâåé ôï óÞìá, äéá÷ùñßæåé ôéò åéóåñ÷üìåíåò óõ÷íüôçôåò, åñìçíåýïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï ôá øçößá 1

êáé 0. Ç äéáìüñöùóç óõ÷íüôçôáò äßíåé ðïëý êáëýôåñá áðïôåëÝóìáôá áðü ôç äéáìüñöùóç ðëÜôïõò, åðåéäÞ ôï ðëÜôïò ôçò óõ÷íüôçôáò ôïõ óÞìáôïò ðïõ åéóÝñ÷åôáé åßíáé ðÜíôïôå ìåãáëýôåñï áðü êÜðïéï åðßðåäï, ðñÜãìá ðïõ åðçñåÜæåé ôç äõíáôüôçôá ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ íá áíôéëçöèåß áí ôï åéóåñ÷üìåíï óÞìá åßíáé ðñÜãìáôé ÷áìçëÞò óôÜèìçò Þ ü÷é.

53 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá ÐáñÜäåéãìá VIII ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ï äéáðïäéáìïñöùôÞò åßíáé ç óõóêåõÞ ðïõ ìðïñåß íá äéáìïñöþóåé êáé íá áðïäéáìïñöþóåé Ýíá óÞìá. Ãéá ôï ëüãï áõôü ç óõóêåõÞ ôïðïèåôåßôáé êáé óôïí áðïóôïëÝá êáé óôïí áðïäÝêôç ôïõ óÞìáôïò. ¸óôù üôé ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå äýï ëïãéêÜ êáíÜëéá, åê ôùí ïðïßùí ôï ëïãéêü êáíÜëé 1 ðáñÝ÷åé óõ÷íüôçôåò óôá 1.075 - 1.275 Hz ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôïõ áðïäÝêôç êáé ôï ëïãéêü êáíÜëé 2 ðáñÝ÷åé óõ÷íüôçôåò óôá 2.025 - 2.225 Hz ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá. Ôüôå, åðÜíù óôçí ßäéá ãñáììÞ, ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ìðïñåß íá óõíõðÜñ÷ïõí ôá ßäéá Þ äéáöïñåôéêÜ øçößá 1 Þ 0, ìüíï ðïõ èá ïäåýïõí ðñïò áíôßèåôåò êáôåõèýíóåéò. Ç åðéëïãÞ ôùí ðáñáðÜíù óõ÷íïôÞôùí Ýãéíå, åðåéäÞ ç ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ôçëåöùíßá åßíáé áðü 300 Ýùò 3.400 Hz. Áõôü Ý÷åé ùò óõíÝðåéá, üðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò ãéá åðéêïéíùíßá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, íá áêïëïõèåßôáé ôï ßäéï åýñïò æþíçò óõ÷íïôÞôùí ðïõ ðáñÝ÷ïõí áõôÝò ïé ãñáììÝò (300 - 3.400 Hz). ¸ôóé ìå ôï ÷ùñéóìü ôïõ êáíáëéïý åðéêïéíùíßáò óå äýï ëïãéêÜ êáíÜëéá åßíáé äõíáôüí íá ðáñáó÷åèåß ôáõôü÷ñïíç áìößðëåõñç ìåôÜäïóç (full duplex). ÊáôÜ ôç ìåôáôüðéóç öÜóçò (PSK: Phase Shift Keying) Þ, äéáöïñåôéêÜ, äéáìüñöùóç öÜóçò ìåôáôïðßæåôáé ç öÜóç ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò (öïñÝá) áíÜëïãá ìå ôçí ôéìÞ ôïõ øçöéáêïý óÞìáôïò ðïõ ìåôáäßäåôáé áðü ôï äéáðïäéáìïñöùôÞ. Ç óõ÷íüôçôá ôïõ óÞìáôïò äåí áëëÜæåé. Ìå ôçí åßóïäï ôùí øçößùí 0 êáé 1, ìüíï ç öÜóç ôïõ óÞìáôïò áëëÜæåé. Óôçí áðëïýóôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí ôï øçößï 1 ìðïñåß íá åðéöÝñåé ìåôáôüðéóç ôçò öÜóçò ôïõ êáôÜ 180 ï óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðñïçãïýìåíç öÜóç ôïõ áíáëïãéêïý (çìéôïíïåéäïýò) óÞìáôïò, åíþ ôï øçößï 0 äåí åðéöÝñåé êáìéÜ áëëáãÞ öÜóçò. ÅðïìÝíùò ç ìÝèïäïò âáóßæåôáé óôç ìåôáâïëÞ ôçò öÜóçò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò êáé ëáìâÜíåé õðüøç ôçò êáé ôï åéóåñ÷üìåíï øçöéáêü óÞìá. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôå÷íéêÝò äéáìüñöùóçò öÜóçò. Óôçí ðñþôç, ðïõ ëÝãåôáé ìÝèïäïò óôáèåñÞò áíáöïñÜò8 , ï áðïäÝêôçò ÷ñåéÜæåôáé êÜðïéï óÞìá áíáöïñÜò ìå ôï ïðïßï èá âñßóêåôáé óå óôáèåñÞ öÜóç, þóôå íá ìðïñåß íá åñìçíåýåé ðïéá öÜóç ðáñéóôÜíåé ôï øçößï 0 êáé ðïéá ôï 1. Ôï ìåéïíÝêôçìá ôçò ìåèüäïõ óõíßóôáôáé óôç óýãêñéóç ìå ôï óÞìá áíáöïñÜò ôïõ äÝêôç. Óôç äåýôåñç, ðïõ ëÝãåôáé äéáöïñéêÞ äéáìüñöùóç öÜóçò (DPSK: Differential PSK), äå ÷ñåéÜæåôáé ôï óôáèåñü óÞìá, ãéáôß äå óõãêñßíïíôáé ïé ßäéåò ïé öÜóåéò ôïõ öÝñïíôïò áëëÜ ç ìåôáîý ôïõò ó÷Ýóç. Ôá øçößá êùäéêïðïéïýíôáé óå ó÷Ýóç ìå êÜðïéá ìåôáâïëÞ ôçò öÜóçò ôïõ öÝñïíôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ìåôáôüðéóç ôçò öÜóçò êáôÜ 90ï ìðïñåß íá ðáñéóôÜíåé ôï øçößï 0 êáé ìéá ìåôáôüðéóç êáôÜ 270ï ôï øçößï 1. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ìðïñïýìå íá ðáñáóôÞóïõìå êáé óõíäõáóìïýò øçößùí ìå äéÜöïñåò ìåôáôïðßóåéò öÜóçò, áõîÜíïíôáò Ýôóé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò. Ìåôáôïðßóåéò öÜóåùí óõìâáßíïõí óå êÜèå ìåôáâïëÞ áðü ôï øçößï 0 Þ 1, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áõôÜ ìåôáäßäïíôáé. Óôï ó÷Þìá 1.32 ìéá ìåôáôü8

Ç ìÝèïäïò, óôçí ðëÝïí ãíùóôÞ ìïñöÞ ôçò, ÷ñçóéìïðïéåß äýï óôáèåñÜ óÞìáôá ùò öïñåßò, ðïõ áíôéðñïóù-

ðåýïõí ôá øçößá 0 êáé 1, ìå äéáöïñÜ öÜóçò 1800.

Ç ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí áðü 300 Ýùò 3.400 Hz, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôçí ôçëåöùíßá, èåùñåßôáé ç êáôáëëçëüôåñç, áðü Üðïøç åõêñßíåéáò, ãéá ôçí áêïÞ ôïõ áíèñþðïõ.

Ç ìåôÜäïóç áíáëïãéêþí óçìÜôùí üóïí áöïñÜ ôçí êáôåýèõíóÞ ôçò åßíáé ôñéþí åéäþí: ç ìïíüðëåõñç ìåôÜäïóç (simplex), üðïõ ôá óÞìáôá êéíïýíôáé ìüíï ðñïò ìßá êáôåýèõíóç (ð.÷. ïé åêðïìðÝò ôçò ôçëåüñáóçò), ç çìßðëåõñç ìåôÜäïóç (half duplex), üðïõ ôá óÞìáôá êéíïýíôáé êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò, ü÷é üìùò ôáõôü÷ñïíá (ð.÷. ï êëáóéêüò áóýñìáôïò), êáé ôÝëïò ç áìößðëåõñç ìåôÜäïóç (full duplex), üðïõ ôá óÞìáôá êéíïýíôáé ôáõôü÷ñïíá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò.

54 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ðéóç öÜóçò 900 óå ó÷Ýóç ìå ôï ôñÝ÷ïí óÞìá õðïíïåß üôé ôï åðüìåíï øçößï åßíáé 0, åíþ ìéá ìåôáôüðéóç 2700 õðïíïåß ôï øçößï 1.

Ó÷Þìá 1.32: ÌÝèïäïò óôáèåñÞò áíáöïñÜò êáé äéáöïñéêÞ äéáìüñöùóç öÜóçò

Ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ðåñéóóüôåñùí øçößùí óå êÜèå ìåôáôüðéóç öÜóçò ÷ñåéáæüìáóôå ðåñéóóüôåñåò öÜóåéò êáé ïðùóäÞðïôå ðåñéóóüôåñåò ãùíßåò, ðïõ óôçí ðñÜîç äýóêïëá åðéôõã÷Üíïíôáé Þ áíé÷íåýïíôáé. Óå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíäõáóìïß äéáìïñöþóåùí ðëÜôïõò êáé öÜóçò. Ôï åßäïò áõôü ôçò äéáìüñöùóçò êáëåßôáé ïñèïãùíéêÞ äéáìüñöùóç ðëÜôïõò (QAM: Quadrature Amplitude Modulation) êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åîåëéãìÝíåò äéáôÜîåéò ìåôáôñïðÞò.

1.6.2 ØçöéáêÞ ìåôÜäïóç êáé äéáìüñöùóç

ÐáñÜäåéãìá ìéáò ôÝôïéáò åîÝëéîçò áðïôåëåß ôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýóå ìÝ÷ñé ðñüóöáôá áíáëïãéêÝò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò, ðïõ üìùò óÞìåñá Ý÷ïõí óå ìåãÜëï âáèìü áíôéêáôáóôáèåß áðü ôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç.

Ïé ìÝèïäïé ðïõ ðåñéãñÜøáìå óôçí ðáñÜãñáöï 1.6.1 áöïñïýí ôçí áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí, üðïõ ï öïñÝáò åßíáé áíáëïãéêü óÞìá. ¼ìùò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ðáñÜëëçëá ìå ôç ñáãäáßá åîÝëéîç óôç ìéêñïçëåêôñïíéêÞ, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß óå ìåãÜëï âáèìü êáé ïé ôå÷íéêÝò ðïõ áöïñïýí ôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ôùí óçìÜôùí. Åßíáé ðëÝïí ïñáôü óå üëïõò ôïõò ÷þñïõò åöáñìïãþí üôé åðéôåëåßôáé óôáäéáêÜ, áëëÜ ìå äéáñêþò áõîáíüìåíïõò ñõèìïýò, ç áíôéêáôÜóôáóç ôùí áíáëïãéêþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò ìå øçöéáêÜ, ôá ïðïßá åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôç ìåôÜäïóç áíáëïãéêþí Þ øçöéáêþí óçìÜôùí. Ïé óçìáíôéêüôåñåò óõíèÞêåò ðïõ åõíüçóáí ôçí åîÝëéîç áõôÞ åßíáé: ü

Ç áíÜãêç ãéá õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò.

ü

Ïé ìéêñüôåñåò ðáñáìïñöþóåéò ðïõ õößóôáíôáé ôá øçöéáêÜ óÞìáôá óå ó÷Ýóç ìå ôá áíáëïãéêÜ.

ü

Ç äõíáôüôçôá åëÝã÷ïõ êáé äéüñèùóçò ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí óôïõò áíáìåôáäüôåò êáé óôïõò áðïäÝêôåò, ðñÜãìá ðïõ äåí åßíáé äõíáôüí íá ãßíåé óôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá.

ü

Ç áíÜðôõîç íÝùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò óçìÜôùí êáé ïé ôå÷íïëïãéêÝò âåëôéþóåéò Üëëùí, üðùò åßíáé ïé ïðôéêÝò ßíåò, ïé äïñõöüñïé êôë.

Ç äéáìüñöùóç óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç åðéôõã÷Üíåôáé ùò åîÞò: Ýíá áíáëïãéêü óÞìá äéáìïñöþíåé Ýíá øçöéáêü öÝñïí, äçëáäÞ ìéá óåéñÜ ðáëìþí ôùí ïðïßùí ìåôáâÜëëåé ôï ðëÜôïò, êáé êáôüðéí ôï óÞìá ðïõ ðñïêýðôåé áðïóôÝëëåôáé ãéá ìåôÜäïóç (ó÷Þìá 1.33). Óå ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ðáßñíïíôáé äåßãìáôá áðü ôï ðëÜôïò ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò êáé ìå âÜóç áõôÜ êáèïñßæåôáé ôï ðëÜôïò ôùí áíôßóôïé÷ùí ðáëìþí ôïõ

55 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá öÝñïíôïò. Óýìöùíá ìå ôï èåþñçìá ôïõ Nyquist, ç óõ÷íüôçôá ìå ôçí ïðïßá ðáßñíïíôáé ôá äåßãìáôá ðñÝðåé íá åßíáé ôïõëÜ÷éóôïí äéðëÜóéá áðü ôï åýñïò æþíçò ðïõ êáëýðôåé ôï óÞìá. ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá óôï ïðïßï äéáôßèåôáé Ýíá åýñïò æþíçò 4.000 Hz ãéá ôçí ðéóôÞ áíáðáñáãùãÞ ôçò ïìéëßáò èá ÷ñåéáóôïýí 4.000 x 2 = 8.000 äåßãìáôá ðáëìþí ôï äåõôåñüëåðôï. Ç äéáìüñöùóç ôïõ øçöéáêïý öÝñïíôïò åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóù åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò, ôï ïðïßï ìðïñåß åðßóçò íá ìåôáâÜëëåé åßôå ôç äéÜñêåéá ôùí ðáëìþí, ïðüôå Ý÷ïõìå ôç ìÝèïäï äéáìüñöùóçò äéÜñêåéáò ðáëìþí (PDM: Pulse Duration Ó÷Þìá 1.33: ÐáëìïêùäéêÞ äéáìüñöùóç Modulation), åßôå ôç èÝóç ôùí ðáëìþí, ïðüôå Ý÷ïõìå ôç ìÝèïäï äéáìüñöùóçò èÝóçò ðáëìþí (PPM: Pulse Position Modulation). ¼ìùò ç ìÝèïäïò ðïõ êáôáêôÜ üëï êáé ðåñéóóüôåñï Ýäáöïò åßíáé áõôÞ ôçò ðáëìïêùäéêÞò äéáìüñöùóçò (PCM: Pulse Code Modulation), óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá ìåôáôñÝðïíôáé óå óåéñÝò øçößùí êáôÜ ðáñüìïéï ôñüðï ìå ôá äåäïìÝíá ôùí õðïëïãéóôþí. Ç ìÝèïäïò PCM ðñïäéáãñÜöåé ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôùí áíáëïãéêþí êáé ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí ìÝóù øçöéáêþí óõóôçìÜôùí. Ç ìåôÜäïóÞ ôïõò ãßíåôáé ìå ðïëý ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò (>106 bps) áðü áõôïýò ôùí áíáëïãéêþí óõóôçìÜôùí. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ áðïóôïëÝá, åÜí ôá óÞìáôá åßíáé øçöéáêÜ, åßíáé Þäç Ýôïéìá ãéá ìåôÜäïóç êáé äå ÷ñåéÜæïíôáé êáìéÜ ðñïóáñìïãÞ. Áí üìùò åßíáé áíáëïãéêÜ, ôüôå ðñÝðåé íá øçöéïðïéçèïýí. Ç øçöéïðïßçóç ãßíåôáé ùò áêïëïýèùò: ü ËáìâÜíïíôáé äåßãìáôá ôïõ óÞìáôïò ìå óõ÷íüôçôá ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé ôïõëÜ÷éóôïí äéðëÜóéá áðü ôï åýñïò æþíçò ðïõ êáëýðôåé ôï óÞìá. ü Êùäéêïðïéïýíôáé ôá äåßãìáôá Ýôóé, þóôå íá áíôéóôïé÷ïýí óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ÷áñáêôÞñá. ü Ôïðïèåôïýíôáé óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò Ýíá - Ýíá üëá ôá øçößá ðïõ áðïôåëïýí ôïõò ÷áñáêôÞñåò ôïõ äåßãìáôïò ðñïêåéìÝíïõ íá óôáëïýí ðñïò ôïí áðïäÝêôç. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ áðïäÝêôç, ç áíáãíþñéóç ôïõ øçöéïðïéçìÝíïõ óÞìáôïò ãßíåôáé ùò áêïëïýèùò: ü ÓõëëÝãïíôáé ôá øçößá ðïõ áðïóôÝëëïíôáé óýìöùíá ìå ôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç (ÌÜèçìá 2.2) êáé ïìáäïðïéïýíôáé óå ÷áñáêôÞñåò äåéãìÜôùí. ü Áðïêùäéêïðïéïýíôáé ôá äåßãìáôá (decoding), äçëáäÞ áíáãíùñßæïíôáé áðü ôïõò óõãêåíôñùìÝíïõò ÷áñáêôÞñåò. ü ÌåôáôñÝðïíôáé ôá äåßãìáôá ôïõ øçöéáêïý óÞìáôïò óå óÞìá áíáëïãéêÞò ìïñöÞò (digital/analog conversion).

Ôï PCM áíïßãåé íÝïõò ïñßæïíôåò óôç ìåôáöïñÜ Þ÷ïõ, åéêüíáò êáé äåäïìÝíùí ìÝóù åíüò øçöéáêïý äéêôýïõ ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN).

56 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÊÜèå ÷áñáêôÞñáò (byte) áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óõíäõáóìü 8 øçößùí 0 Þ 1, ðïõ ïíïìÜæïíôáé bits.

ÅðïìÝíùò ôï ðëÜôïò êùäéêïðïßçóçò ðñïäéáãñÜöåé ôçí áîéïðéóôßá ìåôáîý ôïõ óÞìáôïò ðïõ áðïóôÝëëåôáé êáé ôïõ óÞìáôïò ðïõ ëáìâÜíåôáé. Áðïôåëåß óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá, áöïý ç óùóôÞ åðéëïãÞ ôïõ áðïôåëåß ðñïûðüèåóç ãéá ôçí åðßôåõîç áíåêôïý SNR, óýíôïìçò äéÜñêåéáò êáé ÷áìçëïý êüóôïõò ìåôÜäïóçò. Ç ìÝèïäïò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç ôçò ðëçñïöïñßáò åîáñôÜôáé áðü ïñéóìÝíïõò ðáñÜãïíôåò, ïé êõñéüôåñïé áðü ôïõò ïðïßïõò åßíáé ïé áêüëïõèïé: ü Ôï åýñïò æþíçò ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ï ðïìðüò ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. ü Ç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ï äÝêôçò äéá÷ùñßæåé ôï óÞìá áðü ôïí ðáëìü ôïõ ñïëïãéïý ôïõ ðïìðïý.

ÊÜèå ðïìðüò êáé êÜèå äÝêôçò äéáèÝôïõí Ýíá ñïëüé ðïõ åêðÝìðåé ðáëìïýò óå êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç óõ÷íüôçôá, óôçí ïðïßá óõíôïíßæåôáé êÜèå åêðåìðüìåíï óÞìá.

ü Ç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ï äÝêôçò ìðïñåß íá áíáãíùñßóåé óöÜëìáôá ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò. ü Ç åõêïëßá êáôáóêåõÞò ôïõ êùäéêïðïéçôÞ / áðïêùäéêïðïéçôÞ. ü H áíï÷Þ óôïí çëåêôñïìáãíçôéêü èüñõâï ðïõ äçìéïõñãïýí ïé äéÜöïñåò óõóêåõÝò, ï ïðïßïò áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò ëüãïõò äçìéïõñãßáò óöáëìÜôùí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç.

1.6.3 Êùäéêïðïßçóç Óôçí Åõñþðç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé ãñáììÝò Å1 (áíôéóôïé÷ïýí óôéò ãñáììÝò Ô1 ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôéò Ç.Ð.Á.) ïé ïðïßåò óôçñßæïíôáé óôï ðñùôüêïëëï PCM 30 ôçò CCITT. Ìå âÜóç ôï ðñùôüêïëëï áõôü ìåôáöÝñïíôáé ôáõôü÷ñïíá óÞìáôá 32 êáíáëéþí ìå ñõèìü 32x64 Kbps = 2.048 Mbps.

ÕðÜñ÷ïõí äýï âáóéêÝò êáôçãïñßåò êùäéêïðïßçóçò óçìÜôùí. Ç ðñþôç åßíáé ç ìïíïðïëéêÞ, óôçí ïðïßá åêôüò áðü ôç ìçäåíéêÞ óôÜèìç ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé Üëëç ìßá, üðùò óôï áðëü øçöéáêü óÞìá. Åßíáé ç áðëïýóôåñç ùò ðñïò ôçí åöáñìïãÞ ôçò êáôçãïñßá êùäéêïðïßçóçò. Ç äåýôåñç êáôçãïñßá åßíáé ç äéðïëéêÞ, óôçí ïðïßá õðÜñ÷ïõí Üëëåò äýï óôÜèìåò åêôüò áðü ôç ìçäåíéêÞ, óõíÞèùò ç ìßá ìéêñüôåñç êáé ç Üëëç ìåãáëýôåñç áðü ôç ìçäåíéêÞ. Ïé ìÝèïäïé êùäéêïðïßçóçò ðïõ õðÜñ÷ïõí óÞìåñá åßíáé áñêåôÝò, åäþ üìùò èá áíáöåñèïýí ïé ðéï ãíùóôÝò êáé åõñýôáôá ÷ñçóéìïðïéïýìåíåò (ó÷Þìá 1.34). ü Ç ìÝèïäïò ìç åðáíáöïñÜò óôï ìçäÝí (NRZ: Non Return to Zero) áðïôåëåß ôçí êëáóéêÞ ìÝèïäï ìïíïðïëéêÞò êùäéêïðïßçóçò, óôçí ïðïßá ôï ëïãéêü ìçäÝí ðáñéóôÜíåôáé áðü ôç ìçäåíéêÞ óôÜèìç êáé ôï ëïãéêü Ýíá áðü ôçí õøçëüôåñç óôÜèìç. ü Ç ìÝèïäïò ôçò äéðïëéêÞò åðáíáöïñÜò óôï ìçäÝí (BRZ: Bipolar Return to Zero) åßíáé ìßá áðü ôéò äéðïëéêÝò ìåèüäïõò êùäéêïðïßçóçò óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ôï ëïãéêü ìçäÝí (0) ðáñéóôÜíåôáé áðü ôç óôÜèìç ðïõ åßíáé ÷áìçëüôåñç ôçò ìçäåíéêÞò êáé óõíÞèùò óõìâïëßæåôáé ìå –1, åíþ ôï ëïãéêü Ýíá (1) ðáñéóôÜíåôáé áðü ôçí õøçëüôåñç ôçò ìçäåíéêÞò óôÜèìç. Ïé óôÜèìåò áõôÝò äéáñêïýí ìüíï ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ßóï ìå ôï ðñþôï ìéóü ôïõ ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò ôïõ äõáäéêïý øçößïõ, åíþ

57 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá óôç óõíÝ÷åéá ôï êáíÜëé åðáíÝñ÷åôáé óôç ìçäåíéêÞ óôÜèìç. ü

ü

Ìå ôç ìÝèïäï ôçò êùäéêïðïßçóçò Manchester (Manchester code) ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò êÜèå äõáäéêïý øçößïõ äéáéñåßôáé óå äýï ßóá äéáóôÞìáôá. ¸íá äõáäéêü øçößï ìå ôéìÞ 1 áðïóôÝëëåôáé Ý÷ïíôáò ôç óôÜèìç õøçëÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðñþôïõ äéáóôÞìáôïò êáé ÷áìçëÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ äåýôåñïõ. ¸íá äõáäéêü øçößï ìå ôéìÞ 0 áðïóôÝëëåôáé áíÜðïäá, äçëáäÞ ðñþôá ç ÷áìçëÞ êáé ìåôÜ ç õøçëÞ óôÜèìç. Áõôü ôï ó÷Þìá åîáóöáëßæåé üôé ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò êÜèå äõáäéêïý øçößïõ Ý÷åé ìéá ìåôáâïëÞ êáôÜóôáóçò óôï ìÝóï, äçëáäÞ åíáëëáãÞ ôçò ôÜóçò (ð.÷. áðü —5 V óå +5 V Þ êáé áíôßóôñïöá), äéåõêïëýíïíôáò ôïí áðïäÝêôç íá óõã÷ñïíéóôåß ìå ôïí áðïóôïëÝá. ¸íá ìåéïíÝêôçìá áõôÞò ôçò êùäéêïðïßçóçò åßíáé üôé áðáéôåß äýï öïñÝò ôï åýñïò æþíçò ôçò Üìåóçò äõáäéêÞò êùäéêïðïßçóçò, åðåéäÞ ïé ðáëìïß Ý÷ïõí ôï ìéóü ðëÜôïò. Ç äéáöïñéêÞ êùäéêïðïßçóç Manchester ( Manchester differential code) åßíáé ìßá ìïíïðïëéêÞ ìÝèïäïò, ðáñáëëáãÞ ôçò âáóéêÞò êùäéêïðïßçóçò Manchester. Ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ õðÜñ÷åé ðÜíôá áëëáãÞ óôÜèìçò óôï ìÝóï êÜèå äõáäéêïý øçößïõ. Ó÷Þìá 1.34: ÄéÜöïñåò ìÝèïäïé êùäéêïðïßçóçò ÅÜí ôï äõáäéêü øçößï ðïõ ìåôáäßäåôáé åßíáé ôï ëïãéêü Ýíá (1), ôüôå ç óôÜèìç äåí áëëÜæåé óôçí áñ÷Þ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ äõáäéêïý øçößïõ. ÅÜí åßíáé ôï ëïãéêü ìçäÝí (0), ôüôå õðÜñ÷åé áëëáãÞ óôÜèìçò, åêôüò áðü ôï ìÝóï, êáé óôçí áñ÷Þ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ äõáäéêïý øçößïõ. Ç äéáöïñéêÞ êùäéêïðïßçóç Manchester áðáéôåß ðéï ðïëýðëïêï åîïðëéóìü, áëëÜ ðñïóöÝñåé êáëýôåñç áíï÷Þ óôï èüñõâï.

¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 1.34, Üëëåò ìÝèïäïé êùäéêïðïßçóçò åßíáé ç åðáíáöïñÜ óôï ìçäÝí (RZ: Return to Zero), ç ìÝèïäïò åíáëëáêôéêïý óçìåßïõ áíôéóôñïöÞò (ÁÌÉ-RZ: Alternate Mark Inversion-RZ) êáé ôÝëïò ç ìÝèïäïò ôçò äéáìüñöùóçò êáèõóôÝñçóçò (delayed modulation).

Ïé äéÜöïñåò ìåèüäïé êùäéêïðïßçóçò äéáêñßíïíôáé ìåôáîý ôïõò ùò áêïëïýèùò:

√ ´Ïôáí ôï øçößï 1 áíôéóôïé÷åß óå õøçëÞ ôÜóç êáé ôï øçößï 0 óå áðïâïëÞ ñåýìáôïò, Ý÷ïõìå ôç ìÝèïäï NRZ. √ ´Ïôáí ôï øçößï 0 áíôéóôïé÷åß óå ÷áìçëÞ ôÜóç êáé ôï øçößï 1 óå õøçëÞ, äçëáäÞ Ý÷ïõìå äýï ôÜóåéò ãéá ôá øçößá 0 êáé 1, ôüôå Ý÷ïõìå ôç äéðïëéêÞ ìÝèïäï. √ ´Ïôáí ôï øçößï 0 áíôéóôïé÷åß ìå áëëáãÞ ôçò ôÜóçò, åíþ ôï øçößï 1 ìå ôçí ßäéá ôÜóç ìå ôçí áñ÷éêÞ, ðñéí äçëáäÞ áðü ôçí åêðïìðÞ, Ý÷ïõìå ôç ìÝèïäï ôçò äéáöïñéêÞò êùäéêïðïßçóçò Ìanchester.

58 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéáìüñöùóç ðëÜôïõò, äéáìüñöùóç óõ÷íüôçôáò, äéáìüñöùóç öÜóçò, ìåôáôüðéóçò óõ÷íüôçôáò, ìåôáôüðéóç öÜóçò, ìÝèïäïò óôáèåñÞò áíáöïñÜò, äéáöïñéêÞ äéáìüñöùóç öÜóçò, ïñèïãùíéêÞ äéáìüñöùóç ðëÜôïõò, äéáìüñöùóç äéÜñêåéáò ðáëìþí, äéáìüñöùóç èÝóçò ðáëìþí, ìïíïðïëéêÞ êùäéêïðïßçóç, äéðïëéêÞ êùäéêïðïßçóç.

59 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá

ÌÜèçìá 1.7: ÌïíôÝëï åðéêïéíùíßáò Ùò åðéêïéíùíßá íïåßôáé ç ìåôáâßâáóç ðëçñïöïñéþí áðü êÜðïéoí áðïóôïëÝá óå êÜðïéïí ðáñáëÞðôç ìÝóù åíüò êïéíïý óõóôÞìáôïò óõìâüëùí. ÅðïìÝíùò ç åðéêïéíùíßá óå Ýíá ôçëåðéêïéíùíéáêü óýóôçìá —óýìöùíá êáé ì’ áõôÜ ðïõ Ý÷ïõí ðáñïõóéáóôåß ìÝ÷ñé ôþñᗠåßíáé óõíõöáóìÝíç ìå ôçí ýðáñîç ïñéóìÝíùí ëåéôïõñãéêþí ôìçìÜôùí, äçëáäÞ åíüò ðïìðïý, åíüò äÝêôç êáé åíüò ìÝóïõ ìåôáöïñÜò ôçò ðëçñïöïñßáò. ÅÜí ç áðüóôáóç ìåôáîý ðïìðïý êáé äÝêôç åßíáé ìéêñÞ, ôüôå ôï ìÝóï ìåôáöïñÜò ôçò ðëçñïöïñßáò åßíáé ï áÝñáò. ÅÜí ç áðüóôáóç åßíáé ìåãÜëç, ôüôå èá ðñÝðåé íá åßíáé êÜðïéá ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ. Ôá áíùôÝñù óõíéóôïýí Ýíá áðëü ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 1.35). Óôï ó÷Þìá 1.36 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá óýíèåôï ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò, ôïõ ïðïßïõ öáßíïíôáé üëá ôá ëåéôïõñãéêÜ ôìÞìáôá. H ðëçñïöïñßá ðïõ ðáñÜãåôáé êáé åêðÝìðåôáé áðü êÜðïéá ðçãÞ åéóÜãåôáé, ìÝóù êÜðïéáò çëåêôñéêÞò êõìáôïìïñöÞò, óôïí ðïìðü. Ï ôåëéêüò óêïðüò ôïõ óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò åßíáé ç ìåôáâßâáóç ìçíõìÜôùí Þ áêïëïõèßáò óõìâüëùí óôï óçìåßï ðñïïñéóìïý, ìå üóï ãßíåôáé ìåãáëýôåñï ñõèìü ìåôáâßâáóçò êáé õøçëüôåñç ðéóôüôçôá. Ç ðçãÞ ôçò ðëçñïöïñßáò êáé ôï óçìåßï ðñïïñéóìïý âñßóêïíôáé óáöþò óå êÜðïéá áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò êáé óõíäÝïíôáé ìå ìßá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò (êáíÜëé).

Ó÷Þìá 1.35: Áðëü ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óå äýï óçìåßá

Óôçí áñ÷Þ ç ðëçñïöïñßá ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèåß êùäéêïðïéåßôáé ìå ôç âïÞèåéá êÜðïéïõ êþäéêá. Ï ðïìðüò ëáìâÜíåé ôçí ðáñáãüìåíç óåéñÜ äõáäéêþí øçößùí êáé ôç ìåôáôñÝðåé óå äéáìïñöùìÝíï óÞìá, êáôÜëëçëï ãéá ìåôáöïñÜ áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ðñïêåéìÝíïõ íá ôç óôåßëåé óôïí ðñïïñéóìü ôçò. Ï äÝêôçò èá ðñÝðåé íá ðáñáêïëïõèåß ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ãéá íá áíáãíùñßóåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáäßäåôáé. ¼ôáí ï äÝêôçò ëÜâåé ôï óÞìá, ôï áðïäéáìïñöþíåé êáé ìåôáöÝñåé óôï óçìåßï åîüäïõ ôçí ðëçñïöïñßá, ðÜëé ìå ôç ìïñöÞ çëåêôñéêÞò êõìáôïìïñöÞò, ãéá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá. ÁíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï äéá÷åßñéóçò ôçò ìåôáöåñüìåíçò ðëçñïöïñßáò, ôï åßäïò ôïõ ìÝóïõ ìåôáöïñÜò êáé ôïí ôñüðï óõíôïíéóìïý ôïõ äÝêôç ìå ôïí ðïìðü, ðñïêýðôïõí ïé äéáöïñåôéêÝò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò. Ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò äÝ÷åôáé çëåêôñéêÜ / çëåêôñïìáãíçôéêÜ óÞìáôá. Ç Ýîïäïò ôïõ óÞìáôïò åßíáé óõíÞèùò ìéá ðáñáëëáãÞ ôçò åéóüäïõ ôïõ, ëüãù ôçò ìç éäáíéêÞò

60 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 1.36: Óýíèåôï ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óå äýï óçìåßá

óõìðåñéöïñÜò ôïõ êáíáëéïý. ÅðéðëÝïí ç ðëçñïöïñßá Ý÷åé õðïóôåß öèïñÜ áðü áðñüâëåðôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá (èüñõâï), ðïõ ïöåßëïíôáé ôüóï óå áíèñþðéíåò üóï êáé óå öõóéêÝò áéôßåò. Ç ðáñáìüñöùóç êáé ï èüñõâïò äçìéïõñãïýí óöÜëìáôá óôçí ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáâéâÜæåôáé êáé Ýôóé ðåñéïñßæïõí ôï ñõèìü ìå ôïí ïðïßï ç ðëçñïöïñßá èá ìðïñïýóå íá ìåôáäïèåß áðü ôçí ðçãÞ óôïí ðñïïñéóìü ôçò. Ç êýñéá ëåéôïõñãßá ôïõ êùäéêïðïéçôÞ, ôïõ äéáìïñöùôÞ, ôïõ áðïäéáìïñöùôÞ êáé ôÝëïò ôïõ áðïêùäéêïðïéçôÞ åßíáé íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò åðéðôþóåéò ôçò õðïâÜèìéóçò ôïõ óÞìáôïò áðü ôï êáíÜëé êáé íá ìåãéóôïðïéÞóïõí ôï ñõèìü êáé ôçí áêñßâåéá ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ ìåôáäßäåôáé. Ìå âÜóç ôïí ôýðï ôçò äéáìüñöùóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé, êáèþò êáé ôï åßäïò ôçò ðëçñïöïñßáò, ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå ôá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò óôéò áêüëïõèåò ôñåéò êáôçãïñßåò: ü

ÁíáëïãéêÜ óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò, ó÷åäéáóìÝíá ãéá ôç ìåôÜäïóç áíáëïãéêÞò ðëçñïöïñßáò ìå ÷ñÞóç áíáëïãéêþí ìåèüäùí äéáìüñöùóçò.

ü

ØçöéáêÜ óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò, ó÷åäéáóìÝíá ãéá ôç ìåôÜäïóç øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò ìå ÷ñÞóç øçöéáêþí ìåèüäùí äéáìüñöùóçò.

ü

ÌåéêôÜ (õâñéäéêÜ) óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí øçöéáêÝò ìåèüäïõò äéáìüñöùóçò ãéá ôç ìåôÜäïóç äéáêñéôþí ôéìþí áðü áíáëïãéêü óÞìá ìçíýìáôïò.

Óçìåéþíåôáé üôé õðÜñ÷ïõí êáé Üëëïé ôñüðïé äéÜêñéóçò ôùí óõóôçìÜôùí åðéêïéíùíßáò óå êáôçãïñßåò, ðïõ âáóßæïíôáé óôç óõ÷íüôçôá ôïõ öÝñïíôïò êáé óôç öýóç ôïõ êáíáëéïý åðéêïéíùíßáò.

61 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù óôïé÷åßá, ôï êáèÝíá áðü ôá ëåéôïõñãéêÜ ôìÞìáôá åíüò óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò èá Ý÷åé ôá áêüëïõèá ÷áñáêôçñéóôéêÜ: ü

Ïé ðçãÝò ðëçñïöïñßáò ìðïñïýí íá äéáêñéèïýí óå äýï êáôçãïñßåò ìå âÜóç ôï åßäïò ôùí óçìÜôùí åîüäïõ ôïõò: óôéò ðçãÝò áíáëïãéêÞò ðëçñïöïñßáò êáé óôéò ðçãÝò øçöéáêÞò (äéáêñéôÞò) ðëçñïöïñßáò. Ïé ðçãÝò áíáëïãéêÞò ðëçñïöïñßáò —üðùò ôï ìéêñüöùíï, üôáí äéåãåßñåôáé áðü ïìéëßá, Þ ç âéíôåïêÜìåñá, üôáí êÜíåé ëÞøç ìéáò óêçíÞò— äßíïõí Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá óÞìáôá ðïõ ìåôáâÜëëïíôáé óõíå÷þò ìÝóá óôï ÷ñüíï. Áíôßèåôá, ç Ýîïäïò ôùí ðçãþí øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò —üðùò Ýíá ôçëÝôõðï Þ ôï áðïôÝëåóìá ìéáò äéåñãáóßáò ðïõ âëÝðïõìå óôçí ïèüíç åíüò õðïëïãéóôޗ áðïôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ äéáêñéôþí óõìâüëùí Þ ãñáììÜôùí.

ü

Ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ðñáãìáôïðïéåß ôç öõóéêÞ (çëåêôñéêÞ) óýíäåóç ìåôáîý ôçò ðçãÞò êáé ôïõ ðñïïñéóìïý ôçò ðëçñïöïñßáò. Ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá åßíáé Ýíá æåýãïò óõñìÜôùí Þ Ýíá ôçëåöùíéêü êáëþäéï Þ ìéá ïðôéêÞ ßíá Þ áêüìá ï åëåýèåñïò ÷þñïò ìÝóá óôïí ïðïßï ìåôáäßäåôáé ôï óÞìá ðïõ ìåôáöÝñåé ôçí ðëçñïöïñßá.

ü

Ï äÝêôçò, áöïý ðÜñåé ôï åîáóèåíçìÝíï óÞìá áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ôï åðáíáöÝñåé óôçí ðñáãìáôéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç. Åðéôåëåß ôç ëåéôïõñãßá áõôÞ ìå ôç äéåñãáóßá ôçò áðïäéáìüñöùóçò, ç ïðïßá åßíáé ç áíôßóôñïöç ôçò äéáìüñöùóçò ðïõ åðéôåëåßôáé óôïí ðïìðü. Ëüãù ôçò ðáñïõóßáò èïñýâïõ êáé Üëëùí ðáñáìïñöùôéêþí óçìÜôùí, ï äÝêôçò äåí ìðïñåß íá åðáíáöÝñåé ôÝëåéá ôï óÞìá ôïõ ìçíýìáôïò. Åêôüò áðü ôçí áðïäéáìüñöùóç, ï äÝêôçò êÜíåé óõíÞèùò åíßó÷õóç êáé öéëôñÜñéóìá ôïõ óÞìáôïò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÐçãÞ, ðïìðüò, äÝêôçò, ìÝóï ìåôáöïñÜò Þ ìåôÜäïóçò ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò.

62 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Óôï êåöÜëáéï áõôü, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü åðôÜ ìáèÞìáôá, äüèçêáí ïé âáóéêÝò Ýííïéåò ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí óõóôçìÜôùí. Áíáëõôéêüôåñá: ü

Óôï ðñþôï ìÜèçìá Ýãéíå ìéá áíáóêüðçóç ôçò âáóéêÞò èåùñßáò ôùí óçìÜôùí. Áñ÷éêÜ ïñßóôçêáí üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ óÞìáôïò, üðùò åßíáé ç ðåñßïäïò, ôï ìÞêïò, ôï ðëÜôïò, ç óõ÷íüôçôá, ç ôá÷ýôçôá êáé ç öÜóç ôïõ. Ôá óÞìáôá äéáêñßèçêáí óå äýï êáôçãïñßåò: ôá áíáëïãéêÜ, ðïõ ïñßæïíôáé óå ïðïéïäÞðïôå ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé åðïìÝíùò ìåôáâÜëëïíôáé óõíå÷þò óôï ÷ñüíï, êáé ôá øçöéáêÜ, ðïõ ïñßæïíôáé óå ïñéóìÝíåò ìüíï, äéáêñéôÝò ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò.

ü

Óôï äåýôåñï ìÜèçìá ïñßóôçêáí ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ðïõ áðïôåëïýí ôï öõóéêü äñüìï ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ìåôáäßäïíôáé ôá óÞìáôá, áíáöÝñèçêáí ôá äéáöïñåôéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá êáé äüèçêáí ôá óðïõäáéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò. ¸ãéíå åðßóçò ðëÞñçò ðåñéãñáöÞ ôùí åíóýñìáôùí êáé ôùí áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò êáé áíáöÝñèçêáí ïé äéáöïñÝò ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõò. Éäéáßôåñç âáñýôçôá äüèçêå óôçí ïðôéêÞ ßíá êáé óôéò ôåñÜóôéåò äõíáôüôçôÝò ôçò Ýíáíôé ôùí Üëëùí åíóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò.

ü

Óôï ôñßôï ìÜèçìá ç óõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò êáôÝäåéîå, åêôüò ôùí Üëëùí, êáé ôç ÷ñçóôéêüôçôá ôùí áóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò, éäéáßôåñá ìåôáîý óçìåßùí ðïõ áðÝ÷ïõí ðïëý Þ ðáñïõóéÜæïõí äõóêïëßåò óôçí åãêáôÜóôáóç ôùí åíóýñìáôùí ìÝóùí (Üíïéãìá öñåáôßùí - áãùãþí óôéò ðüëåéò, äõóðñüóéôá åäÜöç êôë.).

ü

Óôï ôÝôáñôï ìÜèçìá åîåôÜóôçêáí ïé áéôßåò ðïõ ðñïêáëïýí ôç âëÜâç åíüò óÞìáôïò, üðùò åßíáé ç åîáóèÝíçóç, ç ðáñáìüñöùóç êáé ï èüñõâïò. ¸ãéíå óáöÝò üôé ç åîáóèÝíçóç ïöåßëåôáé óôç ìåãÜëç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí óçìåßùí ðïõ åðéêïéíùíïýí, óõíÝðåéá ôçò ïðïßáò åßíáé ç ðáñáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò. ¸íáò Üëëïò ðáñÜãïíôáò óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé ç ðáñáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò åßíáé ï èüñõâïò. ÐåñéãñÜöôçêáí ôá êõñéüôåñá åßäç ôïõ èïñýâïõ, üðùò åßíáé ïé åîùôåñéêïß èüñõâïé (âéïìç÷áíéêÜ êáé áôìïóöáéñéêÜ ðáñÜóéôá) êáé ïé åóùôåñéêïß èüñõâïé (èåñìéêüò èüñõâïò, èüñõâïò åíäïäéáìüñöùóçò êáé ç óõíáêñüáóç), êáé äüèçêáí ðñáêôéêÜ ðáñáäåßãìáôá ìÝôñçóçò ôçò åîáóèÝíçóçò - åíßó÷õóçò ôïõ óÞìáôïò. ÔÝëïò, ðåñéãñÜöôçêáí ïé ôñüðïé áíôéìåôþðéóçò üëùí áõôþí ôùí ðñïâëçìÜôùí, êáèþò êáé ïé äéáôÜîåéò ìå ôéò ïðïßåò áíôéìåôùðßæïíôáé (åíéó÷õôÝò, áíáìåôáäüôåò êôë.).

ü

Óôï ðÝìðôï ìÜèçìá ïñßóôçêå ç äéáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò. ¸ãéíå óáöÝò üôé Ýíá ìÝóï ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß ðåñéóóüôåñï áðïäïôéêÜ (÷ùñßò èüñõâï) óå õøçëÝò óõ÷íüôçôåò. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôá óÞìáôá õøçëþí óõ÷íïôÞôùí ìðïñïýí íá äéáìïñöþíïíôáé Ýôóé, þóôå íá ìåôáöÝñïõí êáé ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò.

ü

Óôï Ýêôï ìÜèçìá ðåñéãñÜöôçêáí ôá åßäç äéáìüñöùóçò. Óôçí áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç óÞìáôïò åîåôÜóôçêáí ç äéáìüñöùóç ðëÜôïõò, óõ÷íüôçôáò êáé öÜóçò, åíþ óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç óÞìáôïò åîåôÜóôçêå ç ðáëìïêùäéêÞ äéáìüñöù-

63 Êåöáëáéï 1: Ôçëåðéêïéíùíéáêá Óõóôçìáôá óç. Áêïëïýèùò Ýãéíå áíáöïñÜ óôïõò êùäéêïðïéçôÝò óÞìáôïò, êáèþò êáé ìéá óýíôïìç ðåñéãñáöÞ ôùí êõñéüôåñùí áðü áõôïýò. ü

ÔÝëïò, óôï Ýâäïìï ìÜèçìá ðåñéãñÜöôçêå Ýíá áðëü ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óå äýï óçìåßá, äüèçêáí ôá åðéìÝñïõò ôìÞìáôÜ ôïõ êáé Ýãéíå áíáöïñÜ óôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ êáèåíüò áð’ áõôÜ.

64 Ôïìïò É, Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ôé åßíáé óÞìá êáé ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ;

2.

Ðïéåò åßíáé ïé ìïñöÝò ôïõ óÞìáôïò; Ìðïñåßò íá äþóåéò áðü Ýíá ðáñÜäåéãìá;

3.

Ôé ïíïìÜæåôáé ìÝóï ìåôÜäïóçò; Ìðïñåßò íá áíáöÝñåéò ìåñéêÜ äéáöïñåôéêÜ åßäç ìÝóùí ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ôïõò ôïìåßò óôïõò ïðïßïõò áõôÜ âñßóêïõí åöáñìïãÞ;

4.

Ðüóá åßäç åíóýñìáôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò ãíùñßæåéò êáé ðïéåò ïé äéáöïñÝò ôïõò;

5.

Íá áíáöÝñåéò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò.

6.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôçí ïðôéêÞ ßíá êáé íá ôç óõãêñßíåéò ìå ôá Üëëá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò.

7.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôá ñáäéïêýìáôá;

8.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôá ìéêñïêýìáôá;

9.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá;

10.

Ðïéåò åßíáé ïé êýñéåò äéáöïñÝò ìåôáîý åíüò áíáëïãéêïý êáé åíüò øçöéáêïý óÞìáôïò;

11.

Ôé åßíáé ïé äéáðïäéáìïñöùôÝò (modems), ðïéá ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò êáé ðïý ÷ñçóéìïðïéïýíôáé;

12.

Óå ôé ìåôñéÝôáé ç ÷ùñçôéêüôçôá åíüò ìÝóïõ ìåôÜäïóçò;

13.

Óå ðüóåò êáôçãïñßåò äéáêñßíïíôáé ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ðïéåò ïé âáóéêÝò äéáöïñÝò ôïõò;

14.

Ôé åßíáé ï èüñõâïò êáé ðüóá åßäç èïñýâïõ õðÜñ÷ïõí;

15.

Ôé åßíáé ç åîáóèÝíçóç óÞìáôïò êáé ðþò áíôéìåôùðßæåôáé;

16.

Ôé ðñïêáëåß ï èüñõâïò óôç ìåôÜäïóç åíüò óÞìáôïò êáé ìå ðïéïí ôñüðï ðåñéïñßæåôáé;

17.

Ôé åßíáé ç äéáìüñöùóç óÞìáôïò êáé ðþò ðñáãìáôïðïéåßôáé;

18.

Ðïéá åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò äéáìüñöùóçò åíüò óÞìáôïò;

19.

Ðüóá åßäç äéáìüñöùóçò áíáëïãéêÞò ìåôÜäïóçò óÞìáôïò ãíùñßæåéò;

20.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôç äéáìüñöùóç øçöéáêïý óÞìáôïò;

21.

Ðïéá åßíáé ôá ïöÝëç ôçò øçöéïðïßçóçò;

22.

Ðïéá åßíáé ôá óôÜäéá ôçò øçöéïðïßçóçò åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò;

23.

Ðïéá óôÜäéá áêïëïõèïýíôáé ãéá ôçí áíáãíþñéóç ôïõ øçöéïðïéçìÝíïõ óÞìáôïò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ áðïäÝêôç;

24.

Íá áíáöÝñåéò ôéò âáóéêÝò êáôçãïñßåò êùäéêïðïßçóçò.

25.

Íá êÜíåéò ìéá óýíôïìç ðåñéãñáöÞ åíüò ìïíôÝëïõ åðéêïéíùíßáò.

26.

Áðü ðïéá ëåéôïõñãéêÜ ôìÞìáôá áðïôåëåßôáé Ýíá áðëü ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò;

27.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôá ëåéôïõñãéêÜ ôìÞìáôá åíüò óýíèåôïõ ìïíôÝëïõ åðéêïéíùíßáò.

ÊåöÜëáéï ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí ÌÜèçìá 2.1:

ÂáóéêÝò Ýííïéåò

ÌÜèçìá 2.2:

×áñáêôçñéóôéêÜ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí

ÌÜèçìá 2.3:

Áóõã÷üíéóôç êáé óõã÷ñïíéóìÝíç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç

ÌÜèçìá 2.4:

ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç

ÌÜèçìá 2.5:

Êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí

2

66 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÊåöÜëáéï 2: ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 2 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôéò ôå÷íéêÝò ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé íá êáôáíïåß ðëÞñùò üëåò ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò, ôéò ìïñöÝò êáé ôïõò ôñüðïõò ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò. Åðßóçò èá ðñÝðåé íá êáôáíïåß ôéò êýñéåò ôå÷íéêÝò áíôéìåôþðéóçò ôùí äéÜöïñùí ðñïâëçìÜôùí ôçò øçöéáêÞò åðéêïéíùíßáò, ôç ëåéôïõñãßá ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò, ôçò ðáñÜëëçëçò êáé ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ôéò ìåèüäïõò êùäéêïðïßçóÞò ôïõò (êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí).

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá êáôáíïåß ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí êáé íá äéáêñßíåé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò, üðùò åßíáé ç êùäéêïðïßçóç ôçò ðëçñïöïñßáò, ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí, ç ÷ùñçôéêüôçôá êáé ôï åýñïò æþíçò êáíáëéïý.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò ìïñöÝò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí (ìïíüðëåõñç, çìßðëåõñç, áìößðëåõñç åðéêïéíùíßá).

ü

Íá äéáêñßíåé ôçí ðáñÜëëçëç áðü ôç óåéñáúêÞ åðéêïéíùíßá êáé íá áíáãíùñßæåé ôéò äéáöïñÝò ôïõò.

ü

Íá êáôáíïåß ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò óåéñáúêÞò åðéêïéíùíßáò.

ü

Íá óõãêñßíåé ôïí áíáëïãéêü ìå ôïí øçöéáêü ôñüðï ìåôÜäïóçò.

ü

Íá óõãêñßíåé ôï óåéñáúêü ìå ôïí ðáñÜëëçëï ôñüðï ìåôÜäïóçò.

ü

Íá óõãêñßíåé ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ìå ôïí áóõã÷ñüíéóôï óåéñáúêü ôñüðï ìåôÜäïóçò.

ü

Íá êáôáíïåß ôï ñüëï ðïõ äéáäñáìáôßæïõí óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ïé êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí.

ü

Íá áîéïëïãåß ôçí ðïéüôçôá åíüò êáíáëéïý ìåôÜäïóçò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôïõò ôñüðïõò ðñïóôáóßáò êáé åëÝã÷ïõ ôçò ðëçñïöïñßáò êáôÜ ôç ìåôÜäïóç.

67 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ôé åßíáé ðëçñïöïñßá êáé ðïéÝò ìïñöÝò ìðïñåß íá ðÜñåé;

2.

Ãéáôß ÷ñåéÜæåôáé ç êùäéêïðïßçóç äåäïìÝíùí êáé ðþò ðñáãìáôïðïéåßôáé;

3.

Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå ÷ùñçôéêüôçôá ìÝóïõ ìåôÜäïóçò êáé ôé åýñïò æþíçò êáíáëéïý;

4.

Ðþò áíôéëáìâÜíåóáé ôçí Ýííïéá ôçò êáôåýèõíóçò ôçò ìåôÜäïóçò;

5.

Óå ôé äéáöÝñåé ç óýíäåóç óçìåßïõ ðñïò óçìåßï áðü ôç óýíäåóç åêðïìðÞò;

6.

Áí ðëåïíåêôåß ç ïðôéêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ãéáôß äåí õëïðïéåßôáé ðáíôïý;

7.

Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå óåéñáúêÞ êáé ôé ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç;

8.

Ôé óçìáßíåé áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç øçöéáêþí äåäïìÝíùí;

9.

Eßíáé áðïäïôéêüôåñç ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç øçöéáêþí äåäïìÝíùí áðü ôçí áóõã÷ñüíéóôç;

10. Ðþò ìðïñïýìå íá åëÝãîïõìå áí ç ðëçñïöïñßá ðïõ ëáìâÜíåé ï äÝêôçò åßíáé ßäéá ìå ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ óôÝëíåé ï ðïìðüò; 11. Áíé÷íåýïíôáé ôá ëÜèç êáôÜ ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé, áí íáé, äéïñèþíïíôáé;

68 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 2.1: ÂáóéêÝò Ýííïéåò 2.1.1 ÅéóáãùãÞ Óôï ãíùóôü äåêáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò ÷ñçóéìïðïéïýìå ôá äÝêá øçößá 0, 1, 2, ..., 9, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò óôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýìå ìüíï ôá øçößá 0 êáé 1.

¼ðùò áíáöÝñáìå óôï ÊåöÜëáéï 1, ç ðëçñïöïñßá, ðïõ óôçí ïõóßá óõíéóôÜ óÞìá, ìðïñåß íá åßíáé ïðïéáóäÞðïôå ìïñöÞò: ìéá ïìéëßá óôï ôçëÝöùíï, ç åéêüíá ðïõ ëáìâÜíåé ìéá êÜìåñá áðü Ýíá âéíôåïôçëÝöùíï, êÜðïéï ðëçêôñïëïãçìÝíï ìÞíõìá óôïí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ, Ýíá ìÞíõìá ôçëåïìïéïôõðßáò (fax), ìéá éóôïóåëßäá (WWW page) áðü ðåñéÞãçóç óôï Äéáäßêôõï (Internet) êáé ãåíéêþò ïôéäÞðïôå Üëëï ìðïñåß íá äéáêéíçèåß ìÝóá óå Ýíá óýóôçìá ìå ôç ìïñöÞ äåäïìÝíùí (data). Ôá äåäïìÝíá, ðïõ áðïôåëïýí ôï áêáôÝñãáóôï ðëçñïöïñéáêü õëéêü (êåßìåíï, ãñáöéêÜ, åéêüíá, Þ÷ïò, âßíôåï êôë.), ìðïñåß íá åßíáé åßôå áíåîÜñôçôá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï åßôå íá óõíäõÜæï-

Ó÷Þìá 2.1: Ôï äõáäéêü (øçöéáêü) óÞìá

Ôï bit, ç ìéêñüôåñç ìïíÜäá äåäïìÝíùí, éóïäõíáìåß ìå Ýíáí ðáëìü óÞìáôïò Þ ìå Ýíá óçìåßï óå êÜðïéï ìáãíçôéêü ìÝóï ðïõ åßíáé éêáíü íá áðïèçêåýóåé ôï äõáäéêü øçößï 0 Þ 1.

íôáé ìåôáîý ôïõò. Ç âáóéêÞ ìïíÜäá äåäïìÝíùí åßíáé ôï äõáäéêü øçößï (binary digit), ôï ïðïßï áíáöÝñåôáé äéåèíþò ùò bit êáé ðáßñíåé äýï ôéìÝò, 1 êáé 0, óýìöùíá ìå ôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò ðïõ Ý÷åé âÜóç ôï 2. Ôüóï êáôÜ ôçí åðåîåñãáóßá ôùí äåäïìÝíùí üóï êáé êáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò ôá øçößá ðáñéóôÜíïíôáé ìå çëåêôñéêÜ éóïäýíáìá (ðáëìïýò) õøçëÞò Þ ÷áìçëÞò óôÜèìçò. ¸ôóé, ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí äåäïìÝíùí óå çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ, Ýíá óÞìá õøçëÞò óôÜèìçò (ð.÷. +5 Volt) ðáñéóôÜíåé ôï äõáäéêü øçößï 1, åíþ Ýíá óÞìá ÷áìçëÞò óôÜèìçò (ð.÷. 0 Volt) ôï äõáäéêü øçößï 0 (ó÷Þìá 2.1).

69 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

2.1.2 Êùäéêïðïßçóç äåäïìÝíùí Óôá ôçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá ôá äåäïìÝíá ðáñïõóéÜæïíôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ áðåéêïíßæïíôáé êáé óôï åóùôåñéêü åíüò çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ. ÓõíäõÜæïíôáé êáôÜ ïìÜäåò, óõíçèÝóôåñá ôùí 8 äõáäéêþí øçößùí, ôïõò ãíùóôïýò ÷áñáêôÞñåò (bytes), ïé ïðïßïé óõíéóôïýí ôç âÜóç ôùí êùäéêþí ðáñÜóôáóçò ôùí áñéèìþí, ôùí áëöáñéèìçôéêþí ÷áñáêôÞñùí, ôùí åéäéêþí óõìâüëùí êôë. êáé áðïôåëïýí ôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá ôùí äåäïìÝíùí. ÅðïìÝíùò ï êþäéêáò åßíáé Ýíá óýíïëï áðü óýìâïëá êáé êáíüíåò ïé ïðïßïé ìáò âïçèïýí íá ðáñáóôÞóïõìå êÜðïéá ðëçñïöïñßá. Óôïõò êþäéêåò êÜèå ÷áñáêôÞñáò áíôéóôïé÷åß óå Ýíáí êáé ìïíáäéêü áëöáâçôéêü Þ áñéèìçôéêü ÷áñáêôÞñá, óå Ýíá óçìåßï óôßîçò, óå Ýíá åéäéêü óýìâïëï êôë. Ãíùóôïß êþäéêåò, ïé ïðïßïé ðñïóäéïñßæïõí ôç ìïíáäéêÞ ðáñÜóôáóç åíüò ÷áñáêôÞñá ìå óõãêåêñéìÝíï áñéèìü äõáäéêþí øçößùí, åßíáé ïé êþäéêåò ASCII, BCD êáé EBCDIC. Åéäéêüôåñá, óôïí êþäéêá ASCII ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åðôÜ äõáäéêÜ øçößá (ôñáíæßóôïñ), ìå ôá ïðïßá ìðïñïýìå íá ðáñáóôÞóïõìå 27 (äçëáäÞ 128) äéáöïñåôéêïýò ÷áñáêôÞñåò. ÓõíïðôéêÜ, ï êþäéêáò ðåñéëáìâÜíåé 26 êåöáëáßá ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá, 26 ìéêñÜ ãñÜììáôá, 10 áñéèìïýò, óçìåßá óôßîçò, óýìâïëá êáé 33 åéäéêïýò ÷áñáêôÞñåò. Ïé åéäéêïß ÷áñáêôÞñåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï äéá÷ùñéóìü ôçò ðëçñïöïñßáò, ôïí Ýëåã÷ï ôçò åðéêïéíùíßáò, ôïí Ýëåã÷ï ôùí óõóêåõþí êôë. ¼ìùò ç áíÜãêç íá ðáñáóôáèïýí êáé Üëëïé ÷áñáêôÞñåò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï áëöÜâçôï ìéáò Üëëçò ãëþóóáò åêôüò áðü ôçí áããëéêÞ, ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá ôïõ åðåêôåôáìÝíïõ êþäéêá ASCII. Óôïí êþäéêá áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïêôþ äõáäéêÜ øçößá êáé åðïìÝíùò ìðïñïýí íá ðáñáóôáèïýí 28 (äçëáäÞ 256) äéáöïñåôéêïß ÷áñáêôÞñåò. Ãéá ôçí ÅëëÜäá ç åðÝêôáóç ôïõ ASCII óôá ïêôþ äõáäéêÜ øçößá ïíïìÜæåôáé ÅËÏÔ 928 êáé Ýãéíå áðü ôïí Åëëçíéêü Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò. Ïé ðñþôïé 128 ÷áñáêôÞñåò åßíáé ó÷åäüí üìïéïé ìå ôïõò áíôßóôïé÷ïõò ôïõ êþäéêá ASCII, åíþ óôïõò åðüìåíïõò 128 Ý÷ïõìå ôá åëëçíéêÜ ãñÜììáôá (êåöáëáßá êáé ìéêñÜ). Áîßæåé íá óçìåéùèåß ðùò ï ÅËÏÔ 928 Ý÷åé õéïèåôçèåß áðü ôï ÄéåèíÞ Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò (ISO: International Standards Organization) êáé áíáöÝñåôáé ùò ISO 8859-7. Óôï åîÞò, üôáí èá áíáöåñüìáóôå óôïí êþäéêá ASCII, èá åííïïýìå ôïí åðåêôåôáìÝíï êþäéêá. ¸íáò Üëëïò êþäéêáò åßíáé ï BCD, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß Ýîé äõáäéêÜ øçößá ãéá ôçí ðáñÜóôáóç åíüò ÷áñáêôÞñá, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôïõí 26 (äçëáäÞ 64) äéáöïñåôéêïß ÷áñáêôÞñåò. Ïé ÷áñáêôÞñåò áõôïß áðïôåëïýíôáé áðü ôá ëáôéíéêÜ ãñÜììáôá (ìéêñÜ êáé êåöáëáßá), áðü 28 åéäéêÜ óýìâïëá êáé áðü ôá óçìåßá óôßîçò. ¼ôáí ï êþäéêáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí åðéêïéíùíßá, Ýíá åðéðëÝïí øçößï ðëáéóéþíåé êáèÝíáí áðü ôïõò 64 ÷áñáêôÞñåò, ãíùóôü êáé ùò äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò, ðñïêåéìÝíïõ íá áíé÷íåõôïýí ôõ÷üí óöÜëìáôá ìåôÜäïóçò ìÝóù ôçò ôå÷íéêÞò ôçò äõáäéêÞò éóïôéìßáò. ÅðÝêôáóç ôïõ êþäéêá BCD óôá ïêôþ äõáäéêÜ øçößá áðïôåëåß ï êþäéêáò EÂCDIC, ï ïðïßïò ðåñéëáìâÜíåé ëáôéíéêïýò êáé åëëçíéêïýò ÷áñáêôÞñåò, êåöáëáßá êáé ìéêñÜ, åéäéêïýò ÷áñáêôÞñåò êáé óçìåßá óôßîçò. Ï êþäéêáò EBCDIC äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí, ðáñáìÝíåé ùóôüóï Ýíáò óçìáíôéêüò êþäéêáò, êõñßùò ëüãù ôçò åõñåßáò ÷ñÞóçò ôïõ åîïðëéóìïý ôçò åôáéñåßáò IBM.

Ìå Ýíá ôñáíæßóôïñ ìðïñïýìå íá ðáñáóôÞóïõìå 2 êáôáóôÜóåéò, äçëáäÞ 21. Ìå ê ôñáíæßóôïñ ìðïñïýìå íá ðáñáóôÞóïõìå 2ê äéáöïñåôéêÝò êáôáóôÜóåéò.

Óýìöùíá ìå ôïí êþäéêá ASCII, êÜèå óýìâïëï áíôéóôïé÷åß óå ïêôþ äõáäéêÜ øçößá, ôá ïðïßá áðïôåëïýí Ýíá ÷áñáêôÞñá. ¼ìùò óôïí EËOT 928, áí êáé ïñéóìÝíá ãñÜììáôá ôïõ åëëçíéêïý áëöáâÞôïõ åßíáé ßäéá ìå ôïõ ëáôéíéêïý, ç ðáñÜóôáóÞ ôïõò äåí åßíáé ç ßäéá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ãñÜììá Á ôïõ ëáôéíéêïý áëöáâÞôïõ ðáñéóôÜíåôáé ìå ôï ÷áñáêôÞñá 01000001, åíþ ôïõ åëëçíéêïý ùò 0100000.

70 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

2.1.3 Ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ ÓõíõöáóìÝíç ìå ôçí Ýííïéá ôçò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åßíáé ç ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ. ¼ðùò áíáöÝñèçêå, ôá äõáäéêÜ øçößá ðáñéóôÜíïíôáé óôï öïñÝá ìå çëåêôñéêÜ éóïäýíáìá Þ ðáëìïýò (õøçëïýò, ÷áìçëïýò). Ïé ðáëìïß áõôïß ìåôáäßäïíôáé ìå êÜðïéá ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ðïõ åßíáé óôáèåñÞ. ÅðïìÝíùò ùò ðåñßïäïò (Ô) åíüò äõáäéêïý øçößïõ ïñßæåôáé ç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ôïõ ðáëìïý (ó÷Þìá 2.2). Ç ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ áíáöÝñåôáé åðßóçò êáé ùò ìÞêïò Þ äéÜñêåéá äõáäéêïý øçößïõ.

Ó÷Þìá 2.2: Ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ

2.1.4 Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí

Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åîáñôÜôáé ôüóï áðü ôï åßäïò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò üóï êáé áðü ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ ðïõ õðÜñ÷åé óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç.

¸÷ïíôáò êáèïñßóåé ôç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá åíüò äõáäéêïý øçößïõ, åßíáé äõíáôüí íá ïñéóôåß ôï ðñþôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò, ðïõ åßíáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Ðñüêåéôáé ãéá ôïí áñéèìü ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ôïðïèåôåß ï ðïìðüò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò áíÜ ìïíÜäá ÷ñüíïõ. ÅðåéäÞ ùò ìïíÜäá ÷ñüíïõ èåùñïýìå óõíÞèùò ôï Ýíá äåõôåñüëåðôï, ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ìåôñéÝôáé óå áñéèìü äõáäéêþí øçößùí áíÜ äåõôåñüëåðôï (bps: bits per second). ÅðïìÝíùò, áí Ýíáò ðïìðüò ìåôáäßäåé m äõáäéêÜ øçößá áíÜ äåõôåñüëåðôï, ôüôå ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôçò ãñáììÞò èá åßíáé m äõáäéêÜ øçößá áíÜ äåõôåñüëåðôï Þ, áðëïýóôåñá, m bps. ÔõðéêÝò ôéìÝò ñõèìïý ìåôÜäïóçò åßíáé ïé: 2.400 bps, 9.600 bps, 14.400 bps, 33,6 Kbps, 56 Kbps, 2 Mbps, 10 Mbps, 34 Mbps, 155 Mbps êáé 2 Gbps.

ÐáñÜäåéãìá É Ãéá ñõèìü ìåôÜäïóçò 2.400 bps áðáéôåßôáé öïñÝáò ðïõ íá åíáëëÜóóåé ôï óÞìá ôïõ (äçëáäÞ íá Ý÷åé óõ÷íüôçôá) 2.400 öïñÝò ôï äåõôåñüëåðôï. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ç ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ èá åßíáé:

71 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

1 1 sec = 0,000416 sec Þ 416 ìsec = v 2.400

T= üðïõ:

T= ç ðåñßïäïò åíüò äõáäéêïý øçößïõ êáé í= ï áñéèìüò ôùí åíáëëáãþí ôïõ óÞìáôïò. ÅðïìÝíùò, áí Ýíáò ðïìðüò óôÝëíåé ìéá óåéñÜ áðü äõáäéêÜ øçößá ôá ïðïßá Ý÷ïõí ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá Ô sec ôï êáèÝíá êáé êáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò ÷ñçóéìïðïéåß Ì ëïãéêÝò óôÜèìåò, ôüôå ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò S ìðïñåß íá äïèåß áðü ôïí ôýðï:

S=

1 ⋅ log2 M T

üðïõ: S = ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, Ô = ç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá êÜèå äõáäéêïý øçößïõ êáé Ì= ïé óôÜèìåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáôÜ ôç ìåôÜäïóç.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉ ÅÜí Ýíáò ðïìðüò ÷ñçóéìïðïéåß 2 ëïãéêÝò óôÜèìåò ãéá ôç ìåôÜäïóç, åíþ êÜèå äõáäéêü øçößï äéáñêåß 29,762 ìsec, ôüôå ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò èá åßíáé:

S=

1 ⋅ log 2 2 = 3 3 .6 0 0 b p s 29 , 762 ⋅ 10 − 6

Åßíáé öáíåñü üôé, ãéá íá áõîçèåß ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò óå Ýíá êáíÜëé, áñêåß ï ðïìðüò íá óôÝëíåé ôá äõáäéêÜ øçößá ìå ìéêñüôåñç ðåñßïäï ôï êáèÝíá Þ íá ÷ñçóéìïðïéåß ðåñéóóüôåñåò ëïãéêÝò óôÜèìåò. ÂÝâáéá ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò åßíáé Ýíá ôå÷íéêü ÷áñáêôçñéóôéêü, ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí ôå÷íïëïãßá ôïõ öïñÝá. Óçìåéþíïõìå üôé, áí ï öïñÝáò Ý÷åé äõíáôüôçôá ìåôÜäïóçò 2.400 bps êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ ÷áñáêôÞñùí ASCII, ãéá ôçí ðáñÜóôáóç ôùí ïðïßùí áðáéôïýíôáé 8 äõáäéêÜ øçößá ãéá êÜèå ÷áñáêôÞñá, ôüôå óå Ýíá äåõôåñüëåðôï èá ìåôáäïèïýí:

S=

Q 2.400 = = 300 Bps n 8

üðïõ: S= ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí óå Bps (Bytes per second), Q= ç äõíáôüôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ öïñÝá óå bps êáé n= ôï ðëÞèïò ôùí øçößùí ôïõ ÷áñáêôÞñá.

Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ïé ëïãéêÝò óôÜèìåò åßíáé 2, ï ðáëìüò ãéá ôï ëïãéêü 0 êáé ï ðáëìüò ãéá ôï ëïãéêü1.

72 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

2.1.5 ×ùñçôéêüôçôá ãñáììþí åðéêïéíùíßáò ¼ðùò åßíáé ãíùóôü êáé áðü ôï ÌÜèçìá 1.2, ç ÷ùñçôéêüôçôá (capacity) åêöñÜæåé ôç äõíáôüôçôá ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí ìéáò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò êáé ïñßæåôáé ùò ôï ìÝãéóôï ðïóü ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäïèåß äéáìÝóïõ ôçò ãñáììÞò áõôÞò êÜôù áðü éäáíéêÝò óõíèÞêåò. ÅðåéäÞ ç ìéêñüôåñç ìïíÜäá ðëçñïöïñßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé ôï äõáäéêü øçößï, ç äõíáôüôçôá áõôÞ åßíáé âïëéêü íá åêöñÜæåôáé óå ñõèìü ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ óå áñéèìü äõáäéêþí øçößùí áíÜ äåõôåñüëåðôï (bps), ðïõ ìðïñåß íá ìåôáöÝñåé ç ãñáììÞ. ÖõóéêÜ áõôÞ ç ðëçñïöïñßá, ìå áõôÞ ôç ìïñöÞ, ìåôáâéâÜæåôáé óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ìéá ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáìïñöùèïýí ôá øçöéáêÜ äåäïìÝíá óå êÜðïéáò ìïñöÞò çìéôïíïåéäÝò óÞìá (öÝñïí) êáé íá ìåôáäïèïýí.

Ç ìïíÜäá baud äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôç ìïíÜäá bps, ðïõ åßíáé ðïëý ãíùóôÞ êáé Ý÷åé óáöÝóôåñï íüçìá.

ÕðÜñ÷åé ðåñéïñéóìüò óôç óõ÷íüôçôá ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò ðïõ ìðïñåß íá ìåôáöåñèåß. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôéò êáíïíéêÝò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò åßíáé ãíùóôü üôé ôï üñéï áõôü âñßóêåôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôùí 3.000 Hz (ó÷Þìá 2.3). Ïé áñ÷éêÝò ôå÷íéêÝò åðÝôñåðáí äéáìïñöþóåéò ôïõ åíüò äõáäéêïý øçößïõ áíÜ êýêëï ôçò èåìåëéþäïõò öÝñïõóáò óõ÷íüôçôáò, ìå áðïôÝëåóìá Ýíáò äéáðïäéáìïñöùôÞò (modem) ôùí 1.200 bps íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü öïñÝá ôùí 1.200 Hz äéáìïñöþíïíôáò Ýíá ìüíï äõáäéêü øçößï áíÜ êýêëï. Íåüôåñåò ôå÷íéêÝò åðÝôñåøáí ôç äéáìüñöùóç ðåñéóóüôåñùí äõáäéêþí øçößùí áíÜ êýêëï ôçò öÝñïõóáò óõ÷íüôçôáò, ìå áðïôÝëåóìá äéáðïäéáìïñöùôÝò ôùí 2.400 bps, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí öïñåßò ôùí 1.200 Hz, íá äéáìïñöþíïõí äýï äõáäéêÜ øçößá áíÜ êýêëï. ÁíÜëïãá, äéáðïäéáìïñöùôÝò ôùí 4.800 bps, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí öïñåßò ôùí 1.600 Hz, äéáìïñöþíïõí ôñßá äõáäéêÜ øçößá áíÜ êýêëï, åíþ äéáðïäéáìïñöùôÝò ôùí 9.600 bps, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí öïñåßò ôùí 2.400 Hz, äéáìïñöþíïõí ôÝóóåñá äõáäéêÜ øçößá áíÜ êýêëï.

Ó÷Þìá 2.3: Ï êýêëïò åêöñÜæåé ôçí áðüóôáóç ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí éóïäýíáìùí óçìåßùí ôïõ êýìáôïò Ç öÝñïõóá óõ÷íüôçôá, üðùò ðåñéãñÜöôçêå ðáñáðÜíù, áðïôåëåß Ýíá Üëëï éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ãñáììÞò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, ðïõ ëÝãåôáé åðßóçò êáé ñõèìüò äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò Þ ñõèìüò óçìáôïäïóßáò (baud rate). Ðñüêåéôáé ãéá ôïí áñéèìü ôùí áëëáãþí ôçò ôÜóçò ôïõ äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò áíÜ äåõôåñüëåðôï,

73 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ðïõ ìåôñéÝôáé óå baud. ÅðïìÝíùò óå Ýíá óýóôçìá ìåôÜäïóçò óôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìüíï äýï óôÜèìåò ôÜóçò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äõáäéêþí øçößùí, ðïõ ìåôñéÝôáé óå bps, èá åßíáé ßóïò ìå ôï ñõèìü óçìáôïäïóßáò, ðïõ ìåôñéÝôáé óå baud. Óôï ÷þñï ôùí õðïëïãéóôþí ïé äýï üñïé, ñõèìüò ìåôÜäïóçò (bps) êáé ñõèìüò óçìáôïäïóßáò (baud), ðáñïõóéÜæïíôáé óõ÷íÜ ùò óõíþíõìïé. Áõôü äå äçìéïõñãåß ðñüâëçìá, áñêåß ïé üñïé áõôïß íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìå óõíÝðåéá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, èá ìðïñïýóå êÜðïéïò íá áíáöåñèåß éóïäýíáìá óå äéáðïäéáìïñöùôÞ ôùí 9.600 baud Þ äéáðïäéáìïñöùôÞ ôùí 9.600 bps ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß öïñÝá ôùí 2.400 baud, åííïþíôáò ôçí ýðáñîç ôåóóÜñùí óôáèìþí (áëëáãþí ôÜóçò), ðïõ åðéôñÝðïõí ôï ðÝñáóìá ôåóóÜñùí äõáäéêþí øçößùí áíÜ êýêëï óå öïñÝá óõ÷íüôçôáò 2.400 Hz.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉÉ Áí Ýíá óýóôçìá ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéåß ôÝóóåñéò óôÜèìåò ôÜóçò ãéá ôç ìåôÜäïóç ôïõ äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò, ôüôå êÜèå ìåôáâïëÞ ôïõ äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò ìðïñåß íá ìåôáöÝñåé äýï äõáäéêÜ øçößá. ÅðïìÝíùò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí èá åßíáé äéðëÜóéïò ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ôï äéáìïñöùìÝíï óÞìá áëëÜæåé äýï óôÜèìåò ôÜóçò êÜèå 10 ms (ó÷Þìá 2.4), ôüôå óýìöùíá ìå ôïí ôýðï S = 1

e Tj ⋅ log M èá Ý÷ïõìå:

S=

2

1 ⋅ log 2 2 = 100 bps 0,010

äçëáäÞ ï ñõèìüò ôïõ äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò Þ ñõèìüò óçìáôïäïóßáò èá åßíáé 100 bps. Ï ñõèìüò áõôüò äéðëáóéÜæåôáé, áí áíÜ 10 ms ôï äéáìïñöùìÝíï óÞìá áëëÜæåé 4 óôÜèìåò ôÜóçò, áöïý ìå åöáñìïãÞ ôïõ ßäéïõ ôýðïõ ðñïêýðôåé üôé ï ñõèìüò óçìáôïäïóßáò åßíáé 200 bps. Óõíåðþò óå óõóôÞìáôá êùäéêïðïßçóçò ìå ðåñéóóüôåñá áðü äýï åðßðåäá ôÜóçò ìðïñïýìå íá ðåôý÷ïõìå õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò.

Ó÷Þìá 2.4: Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äéðëÜóéïò ôïõ ñõèìïý óçìáôïäïóßáò

74 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí Óôçí ðñÜîç, ôïí ôåëéêü ÷ñÞóôç ôïí åíäéáöÝñåé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôçò ùöÝëéìçò Þ êáèáñÞò ðëçñïöïñßáò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá Üëëï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò, ôï ïðïßï åêöñÜæåé ôïí áñéèìü ôùí äõáäéêþí øçößùí ðëçñïöïñßáò ðïõ ôïðïèåôåß ï ðïìðüò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, õðïèÝôïíôáò üôé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åßíáé m bps, äçëáäÞ üôé óå Ýíá äåõôåñüëåðôï ìåôáöÝñïíôáé m äõáäéêÜ øçößá, åííïïýìå üôé óôá øçößá áõôÜ õðÜñ÷ïõí êáé ðñüóèåôåò ðëçñïöïñßåò, üðùò åßíáé ôá øçößá åêêßíçóçò êáé ôÝëïõò ôçò ìåôÜäïóçò, áí ðñüêåéôáé ãéá áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç, Þ ôá øçößá óõã÷ñïíéóìïý, áí ðñüêåéôáé ãéá óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç (ÌÜèçìá 2.4), ôá øçößá åëÝã÷ïõ óöáëìÜôùí êôë. ÅðïìÝíùò ç ùöÝëéìç ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáöÝñåôáé êáé åíäéáöÝñåé ôåëéêÜ ôï ÷ñÞóôç äåí åßíáé m äõáäéêÜ øçößá áëëÜ ëßãï ìéêñüôåñç.

ÐáñÜäåéãìá ÉV Óôçí áóõã÷ñüíéóôç åðéêïéíùíßá, ìå Ýíá øçößï åêêßíçóçò êáé Ýíá øçößï ôÝëïõò, êÜèå ÷áñáêôÞñáò (byte) áðáéôåß 10 äõáäéêÜ øçößá (8+2). Áöïý ëïéðüí óôá 10 äõáäéêÜ øçößá ôá 8 óõíéóôïýí ôçí ùöÝëéìç ðëçñïöïñßá, áíÜëïãá óôá 1.200 äõáäéêÜ øçößá ç ùöÝëéìç ðëçñïöïñßá èá åßíáé 960 äõáäéêÜ øçößá. ÅðïìÝíùò, ãéá ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 1.200 bps, ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò èá åßíáé 960 bps. ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 1.2, óôçí ðåñßðôùóç ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò ç ÷ùñçôéêüôçôá C ìéáò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò ïñßæåôáé ùò ï ìÝãéóôïò ñõèìüò ìåôÜäïóçò øçöéáêþí äåäïìÝíùí ðïõ äåí åíÝ÷åé óöÜëìá. Ç ÷ùñçôéêüôçôá åßíáé óôåíÜ óõíõöáóìÝíç ìå ôï åýñïò æþíçò, ôï ïðïßï ìåôñéÝôáé óå Hertz êáé åêöñÜæåé ôç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôç ìÝãéóôç êáé óôçí åëÜ÷éóôç óõ÷íüôçôá óôçí ïðïßá ìðïñåß ç ãñáììÞ íá ìåôáäþóåé. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ôï åýñïò æþíçò åêöñÜæåé ôï ìÝãéóôï áñéèìü ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìðïñïýí íá ìåôáöåñèïýí ìÝóù ôïõ êáíáëéïý óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ. ÅðïìÝíùò Ýíáò ðïìðüò ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò ßóï Þ ìéêñüôåñï áðü ôï åýñïò æþíçò ôïõ êáíáëéïý èá ìðïñÝóåé íá ìåôáäþóåé ÷ùñßò óöÜëìá ôçí ðëçñïöïñßá. ÅÜí ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôïõ ðïìðïý åßíáé ìåãáëýôåñïò, ôüôå ç ðëçñïöïñßá èá öôÜóåé óôï äÝêôç ëáíèáóìÝíç, ÷ùñßò áõôüò íá ìðïñåß íá ôç äéïñèþóåé. Óôçí éäáíéêÞ ðåñßðôùóç ôïõ êáíáëéïý ÷ùñßò èüñõâï, ï ôýðïò ôïõ Nyquist äßíåé ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ êáíáëéïý ùò: C = 2 . B . log2M üðïõ: Ì= ï áñéèìüò ôùí äéáöïñåôéêþí êáôáóôÜóåùí (óôÜèìåò ôÜóçò) ôïõ óÞìáôïò, B= ôï åýñïò æþíçò óõ÷íïôÞôùí ôïõ êáíáëéïý óå Hertz êáé C= ç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ êáíáëéïý óå bps.

75 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ÐáñÜäåéãìá V Óå Ýíá êáíÜëé ÷ùñßò èüñõâï, ìå åýñïò æþíçò 3 ÊHz (ôõðéêÞ ôéìÞ ãéá ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò) êáé äýï äéáöïñåôéêÝò êáôáóôÜóåéò óÞìáôïò ç ÷ùñçôéêüôçôá èá åßíáé: C = 2 . 3.000 . log22 = 6.000 bps

ÅðïìÝíùò Ýíá ÷ùñßò èüñõâï êáíÜëé 3 KHz äåí ìðïñåß íá ìåôáäþóåé äõáäéêÜ óÞìáôá ìå ñõèìü ìåãáëýôåñï áðü 6.000 bps. Óå ðåñßðôùóç ðïõ õðÜñ÷åé èüñõâïò, ç êáôÜóôáóç ÷åéñïôåñåýåé áìÝóùò. ¼ðùò áíáöÝñèçêå êáé óôï ÌÜèçìá 1.4, ï èüñõâïò õðïëïãßæåôáé áðü ôï ëüãï ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò ðñïò ôçí éó÷ý ôïõ èïñýâïõ êáé äßíåôáé áðü ôç ó÷Ýóç: SNR = 10 log10(S/N) db Ç ó÷Ýóç ðïõ ðñïóäéïñßæåé ôï ìÝãéóôï ñõèìü ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ ôç ÷ùñçôéêüôçôá, êáé ðåñéëáìâÜíåé ôï èüñõâï äßíåôáé áðü ôï èåþñçìá ôïõ Shannon êáé åßíáé: Max_Bit_Rate = C ≤  log2 (1+S/N) üðïõ:  = ôï åýñïò ôïõ êáíáëéïý (óå Hz) êáé S/N = ôï SNR (óå decibel).

ÐáñÜäåéãìá VÉ ¸íá êáíÜëé ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß åýñïò æþíçò 3 ÊHz êáé SNR ßóï ìå 30 db, Þ S/N=103 (ôõðéêÝò ðáñÜìåôñïé ãéá ìéá áíáëïãéêÞ ôçëåöùíéêÞ óýíäåóç), èá Ý÷åé ÷ùñçôéêüôçôá: C = 3.000 . log2(1+1.000) = 3.000 . log2210 =

= 3.000 . 10 . log22 = 3.000 . 10 . 1 = 30 Kbps

Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá üìùò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí óå ôÝôïéá êáíÜëéá äåí õðåñâáßíåé ôá 9,6 Êbps.

ÐáñÜäåéãìá VIÉ Áí Ýíá êáíÜëé Ý÷åé åýñïò æþíçò 3 KHz êáé SNR 20 db, ôüôå ç ìÝãéóôç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôïõ èá åßíáé: C = B log2(1+S/N) = 3.000 log2(1+S/N).

76 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ¼ìùò: SNR =10 log10(S/N) ⇔ 20 = 10 log10 (S/N) ⇔ log10 (S/N) = 2 ⇔ S/N = 100 Óõíåðþò: C = 3.000 log2 (1+100) bps ∼ 19.975 bps

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄåäïìÝíá, ðëçñïöïñßá, äõáäéêü øçößï (bit), ÷áñáêôÞñáò (byte), êþäéêáò, ðåñßïäïò äõáäéêïý øçößïõ, öÝñïõóá óõ÷íüôçôá, ñõèìüò äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò (baud), ñõèìüò ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñßáò, ÷ùñçôéêüôçôá, ùöÝëéìç ðëçñïöïñßá.

77 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 2.2: ×áñáêôçñéóôéêÜ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí 2.2.1 ÌïñöÝò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí Ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò åßíáé Ýíá ìÝóï ôï ïðïßï ìåôáöÝñåé ðëçñïöïñßåò óå Ýíá äßêôõï åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí. ÅðåéäÞ ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá, óõ÷íÜ áíáöÝñåôáé êáé ùò ãñáììÞ äåäïìÝíùí Þ ãñáììÞ ìåôÜäïóçò Þ áðëþò ãñáììÞ. ÓõíÞèùò ç ãñáììÞ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá êáíÜëéá, ìå êÜèå êáíÜëé íá ìåôáöÝñåé ðëçñïöïñßåò ðñïò ôç ìßá Þ ôçí Üëëç êáôåýèõíóç ôçò ãñáììÞò. ÃåíéêÜ êáé óå ó÷Ýóç ìå ôçí êáôåýèõíóç ôùí äåäïìÝíùí ìðïñïýí íá áíáãíùñéóôïýí ôñßá åßäç, ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôç óõíÝ÷åéá. ü

ÌåôÜäïóç ìïíüðëåõñçò êáôåýèõíóçò (simplex): Ӓ áõôÞ ôç ìïñöÞ ìåôÜäïóçò ïé ðëçñïöïñßåò êéíïýíôáé ðÜíôïôå ìüíï ðñïò ôç ìßá êáôåýèõíóç. Ç ìåôÜäïóç áõôÞ ëÝãåôáé áðëþò êáé ìïíüðëåõñç Þ ìïíüäñïìç. Ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéáò ìïñöÞò ìåôÜäïóçò áðïôåëïýí ïé ìåôáäüóåéò åêðïìðÞò, üðùò åßíáé ð.÷. ïé ñáäéïöùíéêÝò åêðïìðÝò, üðïõ ç ðëçñïöïñßá ìåôáäßäåôáé ðÜíôá áðü ôï ñáäéïöùíéêü ðïìðü ðñïò ôïõò äÝêôåò Þ ç áðïóôïëÞ äåäïìÝíùí áðü Ýíáí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ ðñïò êÜðïéá ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç.

ü

Ìç ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò (half duplex): Åäþ ïé ðëçñïöïñßåò ìðïñïýí íá êéíïýíôáé êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò áëëÜ ü÷é ôáõôü÷ñïíá. Ç ìåôÜäïóç áõôÞ ëÝãåôáé áðëþò êáé çìßðëåõñç Þ ìç ôáõôü÷ñïíç áìößäñïìç. Êëáóéêü ðáñÜäåéãìá ìéáò ôÝôïéáò ìåôÜäïóçò áðïôåëåß ï áóýñìáôïò, üðïõ ï åêÜóôïôå ïìéëçôÞò ðñÝðåé ðñþôá íá óôáìáôÞóåé íá ìéëÜ, ëÝãïíôáò ôï ãíùóôü «over», ãéá íá ìðïñÝóåé ï Üëëïò íá ìéëÞóåé. Ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò êáôåýèõíóçò ñïÞò ôùí ðëçñïöïñéþí ïíïìÜæåôáé ÷ñüíïò åðáíåðéóôñïöÞò (turnaround time).

ü

Ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò (full duplex): Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ïé ðëçñïöïñßåò ìðïñïýí íá êéíïýíôáé ôáõôü÷ñïíá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Ç ìåôÜäïóç áõôÞ ëÝãåôáé áðëþò êáé áìößðëåõñç Þ áìößäñïìç. Êëáóéêü ðáñÜäåéãìá áõôÞò ôçò ìïñöÞò ìåôÜäïóçò åßíáé ç ôçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá, üðïõ êáé ïé äýï óõíïìéëçôÝò ìðïñïýí íá ìéëïýí ôáõôü÷ñïíá. Óôç ìåôÜäïóç áõôÞ åßôå õðÜñ-

Ó÷Þìá 2.5: Ðáñáäåßãìáôá ìåôÜäïóçò ìïíüðëåõñçò, çìßðëåõñçò êáé áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò

78 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ÷ïõí äéáöïñåôéêÜ êõêëþìáôá ëÞøçò êáé åêðïìðÞò åßôå äçìéïõñãïýíôáé ëïãéêÜ êáíÜëéá ãéá ëÞøç êáé åêðïìðÞ óôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Åííïåßôáé üôé óôçí áìößðëåõñç ìåôÜäïóç äåí õðÜñ÷åé ÷ñïíéêÞ êáèõóôÝñçóç (÷ñüíïò åðáíåðéóôñïöÞò) ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò êáôåýèõíóçò ñïÞò ôùí ðëçñïöïñéþí. Óôï ó÷Þìá 2.5 áðåéêïíßæïíôáé Ýíá ðáñÜäåéãìá ìïíüðëåõñçò ìåôÜäïóçò, Ýíá çìßðëåõñçò êáé Ýíá áìößðëåõñçò.

2.2.2 2.2.2.1

Ç óçìáóßá ôçò ðáñÜëëçëçò ìåôÜäïóçò Ýãêåéôáé óôï ãåãïíüò üôé ôá äõáäéêÜ øçößá åíüò ÷áñáêôÞñá ìåôáäßäïíôáé üëá ìáæß, áí êáé ïé ßäéïé ïé ÷áñáêôÞñåò ìåôáäßäïíôáé ï Ýíáò ìåôÜ ôïí Üëëï (óåéñáúêÜ).

ÐáñÜëëçëç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí

Ùò ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç (parallel transmission) íïåßôáé ç ïìáäéêÞ ìåôáöïñÜ ÷áñáêôÞñùí. Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç õëïðïéåßôáé ìå ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôáöïñÜ ôùí äõáäéêþí øçößùí êÜèå ÷áñáêôÞñá (ó÷Þìá 2.6á). ÊáôÜ óõíÝðåéá ãéá êÜèå äõáäéêü øçößï ôïõ ÷áñáêôÞñá áöéåñþíåôáé ìéá éäéáßôåñç ãñáììÞ ìåôÜäïóçò. Óôçí ðñÜîç üìùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáëþäéá ðïëëþí áãùãþí, ôá ïðïßá åðéôñÝðïõí ôçí ôáõôü÷ñïíç äéÝëåõóç ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí. Ôï ìåãÜëï ìåéïíÝêôçìá ôçò ðáñÜëëçëçò ìåôÜäïóçò åßíáé ôï ìåãÜëï ìÞêïò ôçò êáëùäßùóçò ðïõ áðáéôåßôáé, ìå áðïôÝëåóìá ôçí áýîçóç ôïõ êüóôïõò ôçò óýíäåóçò. Óå áíôéäéáóôïëÞ, ôï âáóéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò ìåôÜäïóçò áõôÞò åßíáé ï ìéêñüôåñïò ÷ñüíïò ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí óå óýãêñéóç ìå áõôüí ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò. Ç ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá óôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôçò êåíôñéêÞò ìïíÜäáò åíüò óõóôÞìáôïò çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé ôùí ðåñéöåñåéáêþí ôïõ ìïíÜäùí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé åêôõðùôÝò, ïé ôáéíßåò, ïé äßóêïé, ïé øçöéáêÝò êÜìåñåò êôë. Ïé ðåñéöåñåéáêÝò áõôÝò óõóêåõÝò ðñÝðåé íá Ó÷Þìá 2.6á: ÐáñÜëëçëç âñßóêïíôáé óå êïíôéíÞ áðüóôáóç (óõíÞèùò ìéêñüôåñç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßáò áðü 15 ìÝôñá) áðü ôçí êåíôñéêÞ ìïíÜäá. Óå ôÝôïéá áðüóôáóç ç ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç ìðïñåß íá ðåôý÷åé õøçëïýò ñõèìïýò, åíþ åßíáé åíäå÷üìåíï íá äçìéïõñãçèïýí ðñïâëÞìáôá, üóï ç áðüóôáóç ìåãáëþíåé.

2.2.2.2 Ç ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óõíäÝåôáé ìå ôïí êáôáìåñéóìü ôïõ ÷þñïõ, åíþ ç óåéñáúêÞ ìå ôïí êáôáìåñéóìü ôïõ ÷ñüíïõ.

Ôñüðïé øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí

ÓåéñáúêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí

Óôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç (serial transmission) øçöéáêþí äåäïìÝíùí ôá äõáäéêÜ øçößá êÜèå ÷áñáêôÞñá óôÝëíïíôáé äéáäï÷éêÜ, ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï (óå óåéñÜ), áðü ôïí ðïìðü óôï äÝêôç, äéáìÝóïõ ìéÜò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 2.6â). ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ìå ôçí ðáñÜëëçëç óýíäåóç ç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí åßíáé ôá÷ýôåñç, ç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðåñéóóüôåñï, åðåéäÞ:

79 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ü

Áðáéôïýíôáé ëéãüôåñïé áãùãïß áðü ü,ôé óôçí ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéþíåôáé ôï êüóôïò óýíäåóçò.

ü

Ç õöéóôÜìåíç ðáñáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò åßíáé ìéêñüôåñç áðü ü,ôé óôçí ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç.

Óôéò óåéñáúêÝò óõíäÝóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáëþäéá ôá ïðïßá åðéôñÝðïõí ôç äéÝëåõóç ôùí äåäïìÝíùí ìÝóá áðü Ýíá ìüíï áãùãü. Ç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí åßíáé áñãÞ, áëëÜ ôï óÞìá åëÝã÷åôáé áðü ôïí ðïìðü êáé ðåñíÜ ôï ìÝóï ìå ôéò ìéêñüôåñåò êáôÜ ôï äõíáôüí ðáñáìïñöþóåéò. Áðü ôï äÝêôç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ßäéá ôå÷íéêÞ, ìå ôïí áíôßóôñïöï üìùò ôñüðï. Áöïý ôá äåäïìÝíá ðïõ ëáìâÜíïíôáé åßíáé ìéá óåéñÜ áðü äõáäéêÜ øçößá, èá ðñÝðåé íá åßíáé ãíùóôü ôï óçìåßï Ó÷Þìá 2.6â: ÓåéñáúêÞ ðïõ ôåñìáôßæåôáé Ýíáò ÷áñáêôÞñáò êáé áñ÷ßæåé ï åðüìåíïò. Ãéá ôï óêïðü áõôü ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßáò. óôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç åöáñìüæïíôáé äýï ôå÷íéêÝò, ç óõã÷ñïíéóìÝíç êáé ç áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç. Óå êÜèå ðåñßðôùóç ï óõã÷ñïíéóìüò ìåôáîý ôïõ óçìåßïõ áðïóôïëÞò (ðïìðüò) êáé ôïõ óçìåßïõ áðïäï÷Þò (äÝêôçò) ôïõ óÞìáôïò åßíáé áðáñáßôçôïò. Ôüóï ìå ôçí Ýííïéá ôïõ óõã÷ñïíéóìïý ôïõ ðïìðïý êáé ôïõ äÝêôç üóï êáé ìå ôéò äýï ôå÷íéêÝò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí èá áó÷ïëçèïýìå óôï åðüìåíï ìÜèçìá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôÜäïóç ìïíüðëåõñçò êáôåýèõíóçò, ìç ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò, ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò, ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç, óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç.

80 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 2.3:

Áóõã÷ñüíéóôç êáé óõã÷ñïíéóìÝíç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç

2.3.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò åßíáé Þäç ãíùóôü, ãéá íá åßíáé åðéôõ÷Þò ç ìåôáöïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò áðü Ýíá óçìåßï óå Ýíá Üëëï, ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé óõíåñãáóßá ìåôáîý ôïõ ðïìðïý êáé ôïõ äÝêôç, äçëáäÞ ï ÷ñüíïò áðïóôïëÞò åíüò äõáäéêïý øçößïõ áðü ôïí ðïìðü ðñÝðåé íá óõìðßðôåé ìå ôï ÷ñüíï áíß÷íåõóçò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò áðü ôï äÝêôç. ÌéêñÝò áðïêëßóåéò óôá óõóôÞìáôá ÷ñïíéóìïý ôïõ ðïìðïý êáé ôïõ äÝêôç óõóóùñåýïíôáé êáé ìðïñåß íá ïäçãÞóïõí óå ëÞøç åóöáëìÝíçò ðëçñïöïñßáò Þ êáé óå áðþëåéá äåäïìÝíùí. ÁíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß äéáöïñåôéêÝò ôå÷íéêÝò óõã÷ñïíéóìïý ôùí êõêëùìÜôùí ôïõ ðïìðïý êáé ôïõ äÝêôç, ôéò ïðïßåò êáé èá áíáëýóïõìå óôç óõíÝ÷åéá. Ðñéí ðñï÷ùñÞóïõìå üìùò óôçí áíáëõôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí äýï ôå÷íéêþí ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, åßíáé áðáñáßôçôï íá äïèåß ï ïñéóìüò ìåñéêþí åííïéþí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôç óõíÝ÷åéá. ü

ÏìÜäá (block) ïíïìÜæåôáé Ýíá ìéêñü óýíïëï ÷áñáêôÞñùí ðïõ åßíáé Ýôïéìïé ðñïò ìåôÜäïóç. Óôçí ðåñßðôùóç ìçíõìÜôùí ìå ðïëëïýò ÷áñáêôÞñåò, åßíáé äõíáôüí ðïëëÝò ïìÜäåò íá óõíéóôïýí Ýíá ðëáßóéï (frame).

ü

Ðñïðïñåõüìåíá äõáäéêÜ øçößá (preamble bits) ïíïìÜæïíôáé ôá äõáäéêÜ øçößá ðïõ ðñïçãïýíôáé ôçò ïìÜäáò äåäïìÝíùí êáé êáèïñßæïõí ôçí áñ÷Þ ôçò.

ü

Ðáñåðüìåíá äõáäéêÜ øçößá (postable bits) ïíïìÜæïíôáé ôá äõáäéêÜ øçößá ðïõ áêïëïõèïýí ôçí ïìÜäá äåäïìÝíùí êáé êáèïñßæïõí ôï ôÝëïò ôçò.

Ìßá áðü ôéò âáóéêÝò áðáéôÞóåéò êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ ôùí øçöéáêþí äåäïìÝíùí åßíáé ç óõóêåõÞ - äÝêôçò íá ãíùñßæåé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé ôéò ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò Üöéîçò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ óôÝëíïíôáé áðü ôç óõóêåõÞ - ðïìðü. Ãéá ôï ëüãï áõôü ï óõã÷ñïíéóìüò ìåôáîý ôïõ óçìåßïõ ðïõ óôÝëíåé êáé ôïõ óçìåßïõ ðïõ ëáìâÜíåé ôï óÞìá åßíáé áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç, þóôå íá ìçí õðÜñîåé åóöáëìÝíç ëÞøç Þ êáé áðþëåéá äåäïìÝíùí. Ï óõã÷ñïíéóìüò åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóù êáôÜëëçëùí êõêëùìÜôùí ÷ñïíéóìïý, ôá ïðïßá êáèïñßæïõí ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé ëÞøçò óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç áíôßóôïé÷á. Áí, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ðïìðüò óôÝëíåé Ýíá äõáäéêü øçößï êÜèå 10 ms, èá ðñÝðåé áíôßóôïé÷á ï äÝêôçò íá áíé÷íåýåé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò êÜèå 10 ms êáé êáôÜ ðñïôßìçóç óôç ìÝóç ðåñßðïõ ôçò äéÜñêåéáò åêðïìðÞò åíüò äõáäéêïý øçößïõ.

ÐáñÜäåéãìá VIIÉ ¼ðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 2.7, ï óõã÷ñïíéóìüò ôïõ ðïìðïý ìå ôï äÝêôç ãßíåôáé ìÝóù åíüò öïñÝá ðïõ áíôéóôïé÷åß óå Ýíá ðåñéïäéêü óÞìá ðåñéüäïõ Ô. ¸ôóé ï ðïìðüò óôÝëíåé áíÜ äåõôåñüëåðôï 1/Ô áñéèìü äõáäéêþí øçößùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ðåñßðôùóç áðïóôïëÞò äåäïìÝíùí ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 1.600 bps, ï ðïìðüò óôÝëíåé Ýíá äõáäéêü øçößï êÜèå 1/1.600 sec êáé ï äÝêôçò ðñÝðåé íá åëÝã÷åé ôï ìÝóï ìåôÜäï-

81 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí óçò áêñéâþò êÜèå 1/1.600 sec. Ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé óôçí áóõã÷ñüíéóôç ôá äýï óçìåßá åðéêïéíùíßáò ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé óå óõã÷ñïíéóìü ìüíï êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ãßíåôáé ç ìåôÜäïóç êáé ç ëÞøç åíüò ÷áñáêôÞñá. Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôáîý ôùí äéáäï÷éêþí ìåôáäüóåùí äýï ÷áñáêôÞñùí äåí Ý÷åé óõã÷ñïíéóìü êáé ëÝãåôáé Üåñãïò ÷ñüíïò (idle time). Áíôßèåôá, óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç ôá óçìåßá ðïõ åðéêïéíùíïýí ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé óå äéáñêÞ óõã÷ñïíéóìü. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôü, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìéá îå÷ùñéóôÞ ãñáììÞ óõã÷ñïíéóìïý Þ åíóùìáôþíåôáé ç ðëçñïöïñßá óõã÷ñïíéóìïý óôá äåäïìÝíá. Óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç ïé ÷áñáêôÞñåò ìåôáäßäïíôáé Ýíáò - Ýíáò, áöïý üìùò ðñéí êáé ìåôÜ áðü êÜèå ÷áñáêôÞñá ìåôáäïèïýí åéäéêÜ øçößá ðïõ óçìáôïäïôïýí ôçí Ýíáñîç êáé ôï ôÝëïò ôçò áðïóôïëÞò ôïõ, ìå óêïðü íá åéäïðïéçèåß ï áðïäÝêôçò ðïõ ðáßñíåé ôï ìÞíõìá. Áíôßèåôá, óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç ïé ÷áñáêôÞñåò áðïóôÝëëïíôáé óõíÞèùò êáôÜ ïìÜäåò. Óýìöùíá ìå ôá ðáñáðÜíù, ï óõã÷ñïíéóìüò óôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß åßôå ìå áóõã÷ñüíéóôç åßôå ìå óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç êÜèå ÷áñáêôÞÓ÷Þìá 2.7: Óõã÷ñïíéóìüò ñáò ôïõ ìçíýìáôïò õößóôáôáé áíåîÜñôçôï ÷åéñéóìü, ìå áðïôÝëåóìá ï äÝêôçò íá åðáíáóõã÷ñïíßæåôáé áìÝóùò ìåôÜ ôç ëÞøç ôïõ. Áíôßèåôá óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ôï üëï ìÞíõìá, õðü ìïñöÞ ðëáéóßïõ ÷áñáêôÞñùí, ìåôáäßäåôáé óáí óõíå÷üìåíç óåéñÜ äõáäéêþí øçößùí êáé ï äÝêôçò Ý÷åé ôçí åõèýíç ôïõ óõã÷ñïíéóìïý êÜèå åéóåñ÷üìåíïõ äõáäéêïý øçößïõ êáé ãéá üëç ôç äéÜñêåéá ìåôÜäïóçò ôïõ ðëáéóßïõ. ¼ìùò, áíåîÜñôçôá áðü ôï áí ç ìåôÜäïóç åßíáé óõã÷ñïíéóìÝíç Þ áóõã÷ñüíéóôç, ç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç ðáñïõóéÜæåé ïñéóìÝíá, üðùò èá äïýìå óå åðüìåíá ìáèÞìáôá, ðñïâëÞìáôá óõã÷ñïíéóìïý ìåôáîý ðïìðïý êáé äÝêôç, ôá ïðïßá ìðïñåß íá äéåõèåôçèïýí ìå äéåñãáóßåò ãíùóôÝò ùò: ü

óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò äõáäéêü øçößï (bit Þ clock oriented synchronization),

ü

óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò ÷áñáêôÞñá (character Þ byte oriented synchronization) êáé

ü

óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò ðëáßóéï (frame Þ block oriented synchronization).

2.3.2 Áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç Ç ðáëáéüôåñç êáé ðéï áðëÞ ìÝèïäïò ìåôÜäïóçò åßíáé ç áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç (asynchronous transmission). Óýìöùíá ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ, ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíôáé ìå ôç ìïñöÞ ÷áñáêôÞñùí. Ï óõã÷ñïíéóìüò áíÜìåóá óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ðáëìïý áñ÷Þò (pulse start) êáé ôïõ ðáëìïý ôÝñìáôïò (pulse stop) ðïõ ðëáéóéþíïõí êÜèå ìåôáäéäüìåíï ÷áñáêôÞñá. Ìå âÜóç ôïõò ðáëìïýò áõ-

82 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ôïýò ï äÝêôçò áíáãíùñßæåé ôçí áñ÷Þ êáé ôï ôÝñìá ôïõ åêÜóôïôå ìåôáäéäüìåíïõ ÷áñáêôÞñá (ó÷Þìá 2.8). ¸ôóé, êáôÜ ôç ìåôÜäïóç, ðñéí áðü êÜèå ÷áñáêôÞñá õðÜñ÷åé ï ðáëìüò áñ÷Þò, ðïõ Ý÷åé ôçí ôéìÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ 0. Ôï äõáäéêü áõôü øçößï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá åéäïðïéÞóåé ôï äÝêôç üôé áêïëïõèïýí ôá õðüëïéðá äõáäéêÜ øçößá ðïõ áðïôåëïýí ôï ÷áñáêôÞñá. ÌåôÜ ôç ìåôÜäïóç ôïõ ÷áñáêôÞñá áêïëïõèåß ï ðáëìüò ôÝñìáôïò, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé, áíÜëïãá ìå ôçí ðåñßðôùóç, Ýíá Þ äýï äõáäéêÜ øçößá. ¼ôáí äåí õðÜñ÷ïõí äåäïìÝíá ðñïò ìåôÜäïóç, ï ðïìðüò óôÝëíåé Ýíáí ðáëìü ôÝñìáôïò. Ï äÝêôçò áíáãíùñßæåé ôçí áñ÷Þ åíüò êáéíïýñéïõ ÷áñáêôÞñá ìå ôç ìåôÜâáóç áðü ôï 1 óôï 0. Ç áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç (ó÷Þìá 2.8) åßíáé ï áðëïýóôåñïò ôñüðïò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò. Ç áðïóôïëÞ ôçò ðëçñïöïñßáò ãßíåôáé ìå ôç äéáäï÷éêÞ ìåôÜäïóç ÷áñáêôÞñùí ôïõ ßäéïõ êþäéêá (ð.÷. ASCII). ÊÜèå ÷áñáêôÞñáò ìåôáäßäåôáé ÷ùñéóôÜ, åíþ ôá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ðïõ ìåóïëáâïýí óôç ìåôÜäïóç ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïéêßëëïõí. Ãéá ôçí áíáãíþñéóç ôçò áñ÷Þò êáé ôïõ ôÝñìáôïò êÜèå ÷áñáêôÞñá õðÜñ÷åé ìéá êáëÜ êáèïñéóìÝíç äéáäéêáóßá ðïõ ðñïâëÝðåé ôá áêüëïõèá: ü Ôï äõáäéêü øçößï åßíáé ôï åëÜ÷éóôï ðïóü ðëçñïöïñßáò ðïõ ìðïñåß íá áðïóôáëåß. ÊÜèå äõáäéêü øçößï áíôéóôïé÷åß óå ìßá ëïãéêÞ óôÜèìç (ëïãéêü 1 Þ ëïãéêü 0), ðïõ õðïäåéêíýåé ìßá óôÜèìç ôÜóçò (ð.÷. +12 Volt ãéá ôï ëïãéêü 1 êáé —12 Volt ãéá ôï ëïãéêü 0).

Ó÷Þìá 2.8: Áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç åíüò ÷áñáêôÞñá

ü

¼ôáí äå ìåôáäßäïíôáé ÷áñáêôÞñåò, ç ãñáììÞ ìåôÜäïóçò èåùñåßôáé üôé âñßóêåôáé óå õøçëÞ ëïãéêÞ óôÜèìç, äçëáäÞ óôï ëïãéêü 1, åíþ, üôáí ìåôáäßäïíôáé ÷áñáêôÞñåò, ç ãñáììÞ èåùñåßôáé üôé âñßóêåôáé óå ÷áìçëÞ ëïãéêÞ óôÜèìç, äçëáäÞ óôï ëïãéêü 0.

ü

Ãéá ôçí áðïóôïëÞ åíüò ÷áñáêôÞñá ï ðïìðüò ñß÷íåé ôç óôÜèìç óôï ëïãéêü 0 ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá åíüò äõáäéêïý øçößïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá óçìáôïäïôÞóåé ôçí Ýíáñîç ôçò áðïóôïëÞò ôïõ. ÁõôÞ ç ðôþóç ôçò ôÜóçò ðáñéóôÜíåé ôïí ðáëìü áñ÷Þò.

ü

Ï ðïìðüò óôÝëíåé óôï äÝêôç äéáäï÷éêÜ ôá äõáäéêÜ øçößá ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôï ÷áñáêôÞñá ðïõ ìåôáäßäåôáé. ÐñïáéñåôéêÜ, ï ðïìðüò ìðïñåß íá óõìðåñéëÜâåé óôçí áðïóôïëÞ ôïõ êáé Ýíá äõáäéêü øçößï ðïõ ïíïìÜæåôáé äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò Þ bit éóïôéìßáò (parity bit), ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï äÝêôç ðñïêåéìÝíïõ íá áíáãíùñßóåé ôõ÷üí ëÜèïò óôç ìåôÜäïóç.

ü

Ç áðïóôïëÞ ôåñìáôßæåôáé ìå ôçí åðáíáöïñÜ ôçò óôÜèìçò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò óôï ëïãéêü 1, ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá åíüò äõáäéêïý øçößïõ, ðñéí îåêéíÞóåé ç ìåôÜäïóç ôïõ åðüìåíïõ ÷áñáêôÞñá. ÁõôÞ ç áíüñèùóç ôçò ôÜóçò ðáñéóôÜíåé ôïí ðáëìü ôÝñìáôïò êáé ìðïñåß íá Ý÷åé äéÜñêåéá ßóç ìå 1, 1,5 Þ 2 öïñÝò ôç äéÜñêåéá åíüò äõáäéêïý øçößïõ.

Ãéá ôçí áðüêôçóç ôùí äõáäéêþí øçößùí áðü ôï ÷áñáêôÞñá ï äÝêôçò ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ôç äéÜñêåéá êÜèå äõáäéêïý øçößïõ. Óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç ï äÝêôçò åðáíáóõã÷ñïíßæåôáé ìå êÜèå ðáëìü ôÝñìáôïò, ìå áðïôÝëåóìá íá åðéôñÝðåôáé ìéá

83 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ìéêñÞ áðüêëéóç óå ü,ôé áöïñÜ ôï ÷ñüíï äéÜñêåéáò ôùí äõáäéêþí øçößùí. Ï ñüëïò ôïõ ðáëìïý áñ÷Þò åßíáé íá ðñïêáëÝóåé ôçí åêêßíçóç åíüò ÷ñïíïäéáêüðôç (ñïëüé) ðïõ õðÜñ÷åé óôï äÝêôç, ï ïðïßïò èá êÜíåé äåéãìáôïëçøßá óôç ãñáììÞ ôüóåò öïñÝò üóá åßíáé ôá äõáäéêÜ øçößá ôïõ ÷áñáêôÞñá ðïõ áðïóôÝëëåôáé (ð.÷. 8 öïñÝò, áí ðñüêåéôáé ãéá ÷áñáêôÞñá ASCII) êáé ìå óõ÷íüôçôá ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôï ñõèìü ôçò ìåôÜäïóçò. Ï ðáëìüò ôÝñìáôïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá åðáíáöÝñåé ôï äÝêôç óå ìéá ôÝôïéá êáôÜóôáóç, þóôå íá ìðïñåß íá áíáãíùñßóåé Ýíá íÝï ðáëìü áñ÷Þò. Ãéá íá ðñïóäéïñéóôïýí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò áóõã÷ñüíéóôçò ìåôÜäïóçò, óõíÞèùò áíáöÝñïíôáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, ï áñéèìüò ôùí äõáäéêþí øçößùí áíÜ ÷áñáêôÞñá, ç ýðáñîç Þ ìç äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò, êáèþò êáé ç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá (óå áñéèìü äõáäéêþí øçößùí) ôïõ ðáëìïý ôÝñìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ãñÜöïíôáò «28800 bps 8N1» åííïïýìå áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç óôá 28.800 bps ìå 8 äõáäéêÜ øçößá áíÜ ÷áñáêôÞñá, ÷ùñßò äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò (None parity) êáé ìå äéÜñêåéá ðáëìïý ôÝñìáôïò Ýíá äõáäéêü øçößï. ÅðåéäÞ ç õëïðïßçóÞ ôçò åßíáé åýêïëç, ç áóõã÷ñüíéóôç åðéêïéíùíßá Ý÷åé êáèéåñùèåß ùò êýñéá ìÝèïäïò óôçí ðåñßðôùóç óõóêåõþí ÷áìçëïý êüóôïõò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç êáôçãïñßá ôùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí (PC).

2.3.3 Óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç Áíôßèåôá áðü ôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç, üðïõ êÜèå ÷áñáêôÞñáò ìåôáäßäåôáé ÷ùñéóôÜ, óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç (synchronous transmission) ïé ÷áñáêôÞñåò ìåôáäßäïíôáé êáôÜ ïìÜäåò (ó÷Þìá 2.9). ¼ìùò, åðåéäÞ ôá äõáäéêÜ øçößá ôùí äåäïìÝíùí ïäçãïýíôáé óôï äÝêôç ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï, ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé Ýíáò ôñüðïò ðïõ íá êáèïñßæåé ðïý áñ÷ßæåé ôï ìÞíõìá êáé ðïý ôåëåéþíåé. Ï êáèïñéóìüò ôçò áñ÷Þò êáé ôïõ ôÝëïõò ôïõ ìçíýìáôïò ãßíåôáé ìå ôçí áðïóôïëÞ åéäéêþí ÷áñáêôÞñùí, ôùí ðñïðïñåõüìåíùí êáé ôùí ðáñåðüìåíùí äõáäéêþí øçößùí áíôßóôïé÷á, êáé ëÝãåôáé óõã÷ñïíéóìüò. Ôï ðþò åßíáé äïìçìÝíåò ïé ìïñöÝò ôùí ðñïðïñåõüìåíùí êáé ôùí ðáñåðüìåíùí äõáäéêþí øçößùí åîáñôÜôáé áðü ôï åÜí ç ìåôÜäïóç åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç ðñïò ÷áñáêôÞñá, ðñïò äõáäéêü øçößï Þ ðñïò ðëáßóéï. ÓõíÞèùò ç óõã÷ñïíéóìÝíç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç åöáñìüæåôáé óôçí áðïóôïëÞ ìåãÜëïõ áñéèìïý äåäïìÝíùí, üðïõ áðáéôïýíôáé õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò. Ãéá ôï ëüãï áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé éäéáßôåñá óôçí åðéêïéíùíßá áðïìáêñõóìÝíùí óõóôçìÜôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, óôï âéíôåïôçëÝöùíï, ôï ïðïßï óÞìåñá áðïôåëåß Ýíá áðü ôá ðéï åîåëéãìÝíá ìÝóá åðéêïéíùíßáò óôï ÷þñï ôçò ôçëåöùíßáò, ê.á. Ôï êüóôïò ôçò óåéñáúêÞò åðéêïéíùíßáò äå èåùñåßôáé óÞìåñá õøçëü, áõîÜíåôáé üìùò ìå ôï ìÞêïò ôçò êáëùäéáêÞò åãêáôÜóôáóçò. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç ðñïò ÷áñáêôÞñá (character oriented), ç áíáãíþñéóç åêêßíçóçò ìéáò ïìÜäáò ÷áñáêôÞñùí ãßíåôáé ìå ôçí áðïóôïëÞ åíüò åéäéêïý ÷áñáêôÞñá óôçí áñ÷Þ ôçò ïìÜäáò, ðïõ ïíïìÜæåôáé ÷áñáêôÞñáò óõã÷ñïíéóìïý (SYNC). Åßíáé üìùò åíäå÷üìåíï ï ÷áñáêôÞñáò

84 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Óôïí êþäéêá ASCII ï ÷áñáêôÞñáò óõã÷ñïíéóìïý åßíáé ãíùóôüò ùò SYN êáé Ý÷åé ôéìÞ 3232 óôï äåêáåîáäéêü Þ 00010110 óôï äõáäéêü óýóôçìá áñßèìçóçò.

óõã÷ñïíéóìïý íá åêöñÜæåé åðßóçò êáé êÜðïéï ÷áñáêôÞñá äåäïìÝíùí ðïõ áðïóôÝëëåôáé, ìå áðïôÝëåóìá ï äÝêôçò íá èåùñÞóåé, åóöáëìÝíá, üôé îåêéíÜ ìéá íÝá ïìÜäá ÷áñáêôÞñùí. Ãéá ôçí áðïöõãÞ åíüò ôÝôïéïõ åíäå÷üìåíïõ ï ÷áñáêôÞñáò óõã÷ñïíéóìïý áðïóôÝëëåôáé äýï öïñÝò óôçí áñ÷Þ êÜèå ðáêÝôïõ. Êáôüðéí áðïóôÝëëïíôáé ïé ÷áñáêôÞñåò ôçò ðëçñïöïñßáò, åíþ ôï ôÝëïò ôçò ïìÜäáò âåâáéþíåôáé ìå ôçí áíáãíþñéóç áðü ôï äÝêôç åíüò Üëëïõ ÷áñáêôÞñá ôåñìáôéóìïý, ðïõ Ó÷Þìá 2.9: ÐáñÜóôáóç áóõã÷ñüíéóôçò êáé óõã÷ñïíéóìÝíçò óõìâïëßæåôáé ùò EOB (End Of ìåôÜäïóçò Block). Óôï ó÷Þìá 2.10 áðåéêïíßæåôáé ìßá ôõðéêÞ ðåñßðôùóç åóöáëìÝíçò êáé ìßá ðåñßðôùóç ïñèÞò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò. Ç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèåßôáé ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ï óõã÷ñïíéóìüò åßíáé ç áêüëïõèç: ü

Ï äÝêôçò ðïõ ðåñéìÝíåé ìÞíõìá óõãêñßíåé ôçí ôéìÞ ôïõ êáôá÷ùñçôÞ ìåôáôüðéóçò (shift register) ìå ôçí ôéìÞ ðïõ Ý÷åé ï ÷áñáêôÞñáò óõã÷ñïíéóìïý.

ü

Áí ïé äýï áõôÝò ôéìÝò äå óõìðÝóïõí, äåí åðéôõã÷Üíåôáé óõã÷ñïíéóìüò (ó÷Þìá 2.11).

ü

Áí ïé äýï áõôÝò ôéìÝò óõìðÝóïõí, åðéôõã÷Üíåôáé óõã÷ñïíéóìüò.

ü

Óôçí ðåñßðôùóç óõã÷ñïíéóìïý Ýíáò ìåôñçôÞò áõîÜíåôáé êáôÜ ìßá ìïíÜäá êÜèå öïñÜ ðïõ åéóÝñ÷åôáé Ýíá äõáäéêü øçößï óôï äÝêôç (ó÷Þìá 2.12). ¼ôáí ï ìåôñçôÞò êáôáãñÜøåé ôçí åßóïäï üëùí ôùí äõáäéêþí øçößùí ôïõ ÷áñáêôÞñá (ð.÷. 8

Ó÷Þìá 2.10: ÐáñÜäåéãìá åóöáëìÝíçò êáé ïñèÞò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò

85 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí äõáäéêÜ øçößá ãéá ASCII ÷áñáêôÞñåò), ï ìåôñçôÞò ìçäåíßæåôáé, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôñÞóåé ôá äõáäéêÜ øçößá ôïõ ÷áñáêôÞñá ðïõ áêïëïõèåß. ü

¸íáò åéäéêüò ÷áñáêôÞñáò, ãíùóôüò ùò EOF (End Of File), óçìáôïäïôåß ôïí ôåñìáôéóìü ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ ìçíýìáôïò.

Ç äéáäéêáóßá óõã÷ñïíéóìïý óôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ðñïûðïèÝôåé ôç ÷ñçóéìïðïßçóç åíüò êïéíïý ñïëïãéïý, óôï ìåí ðïìðü ãéá ôç ìåôáêßíçóç ôùí äåäïìÝíùí áðü ôïí êáôá÷ùñçôÞ ìåôáôüðéóç óôç Ó÷Þìá 2.11: ÐáñÜäåéãìá åóöáëìÝíïõ óõã÷ñïíéóìïý ãñáììÞ ìåôÜäïóçò, óôï äå äÝêôç ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôïõ ÷ñüíïõ óôç ãñáììÞ ôçò äåéãìáôïëçøßáò. Ç ýðáñîç êïéíïý ñïëïãéïý óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç áðáëëÜóóåé ôç ìåôÜäïóç áðü ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí ðáëìþí áñ÷Þò êáé ôÝñìáôïò êÜèå ÷áñáêôÞñá ðïõ ìåôáäßäåôáé. ÅðïìÝíùò, ðñïêåéìÝíïõ íá óõã÷ñïíéóôåß ï äÝêôçò ìå ôïí ðïìðü, åßíáé áíáãêáßï, åêôüò áðü ôï óÞìá ðïõ ìåôáöÝñåé ôçí ðëçñïöïñßá, íá ìåôáäßäåôáé êáé ôï óÞìá ÷ñïíéóìïý. ÅíáëëáêôéêÝò ôå÷íéêÝò ÷ñçóéìïðïéïýí îå÷ùñéóôÞ ãñáììÞ Ôï ñïëüé åßíáé óõóêåõÞ ôïõ óõã÷ñïíéóìïý Þ åíóùìáôþõðïëïãéóôÞ ðïõ åêðÝìðåé ðáëíïõí ôçí ðëçñïöïñßá óõãìïýò ïñéóìÝíçò óõ÷íüôçôáò. ÷ñïíéóìïý óôá äåäïìÝíá. Óå Ôï óÞìá ÷ñïíéóìïý ðïõ åêðÝêÜèå ðåñßðôùóç ï áêñéâÞò ìðåé åßíáé ìéá ôåôñáãùíéêÞ êõ÷ñüíïò áðïóôïëÞò êáé ÜöéìáôïìïñöÞ ìå óõ÷íüôçôá ßóç îçò êÜèå äõáäéêïý øçößïõ åßìå ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò. íáé ãíùóôüò. ÐÝñá áðü ôï óõã÷ñïíéóìü ðïìðïý êáé äÝêôç, áðáéôåßôáé Ýíá êýêëùìá ìåôáôñïðÞò Ó÷Þìá 2.12: Äéáäéêáóßá óõã÷ñïíéóìïý êÜèå ÷áñáêôÞñá ôïõ ìçíýìáôïò óôá áíôßóôïé÷á äõáäéêÜ øçößá ðïõ ðáñéóôÜíåé, ôá ïðïßá ôïðïèåôïýíôáé óôç óõíÝ÷åéá óå óåéñÜ, ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé ç ìåôÜäïóç. Ôï êýêëùìá áõôü ôïðïèåôåßôáé óôïí ðïìðü, åíþ êáé áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ äÝêôç áðáéôåßôáé áíáëïãéêÜ ç ìåôáôñïðÞ ôùí äõáäéêþí øçößùí, Ýíá ðñïò Ýíá, êáé ç áíôéóôïß÷éóÞ ôïõò óå ÷áñáêôÞñåò. ̒ áõôü ôïí ôñüðï óôïí ðïìðü ãßíåôáé ç êáôÜôìçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá, åíþ óôï äÝêôç ç åðáíáóýíèåóÞ ôïõ. Ôï çëåêôñïíéêü êýêëùìá ðïõ êÜíåé áõôÝò ôéò ìåôáôñïðÝò Ý÷åé ôõðïðïéçèåß êáé ïíïìÜæåôáé ðñüôõðï êýêëùìá RS-232C (ðåñéóóüôåñá ãé’ áõôü óôçí åðüìåíç ðáñÜãñáöï). ÔÝëïò, üðùò êáé óôçí áóõã÷ñüíéóôç óåéñáúêÞ ìåôÜäïóç, Ýôóé êáé óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ãéá ôçí áíáãíþñéóç ëáèþí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç, üðùò åßíáé ôï äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò, ï êþäéêáò CRC êôë., èÝìáôá ðïõ èá áíáëõèïýí óôï ÌÜèçìá 2.6. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò ìåôÜäïóçò ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç ðñïò äõáäéêü øçößï (bit oriented), ôï ôìÞìá ôùí äåäïìÝíùí áíôéìåôùðßæåôáé óáí ìéá äéáäï÷Þ áðü äõáäéêÜ

86 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí øçößá. ¼ðùò êáé óôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßðôùóç, äýï åéäéêÞò ìïñöÞò ÷áñáêôÞñåò äçëþíïõí ôçí áñ÷Þ ìéáò ïìÜäáò, åíþ Ýíáò åéäéêüò ÷áñáêôÞñáò, ìå ôï óõìâïëéóìü EOÔ (End Ïf Transmission), óçìáôïäïôåß ôïí ôåñìáôéóìü ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ ìçíýìáôïò. Óôç ìåôÜäïóç ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç ðñïò ðëáßóéï (frame oriented) ç óåéñÜ ÷áñáêôÞñùí ôïõ ìçíýìáôïò ïìáäïðïéåßôáé êáé äéáéñåßôáé óå ðëáßóéá (frames), ôá ïðïßá óõìðåñéëáìâÜíïõí êáé ôïõò ÷áñáêôÞñåò óõã÷ñïíéóìïý. Ï ðïìðüò êáé ï äÝêôçò ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé óå ðëÞñç óõã÷ñïíéóìü ãéá üëï ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ äéáñêåß ç ìåôÜäïóç ôïõ ðëáéóßïõ. Ôï óõíïëéêü ðëáßóéï áðïêôÜ ìéá óõãêåêñéìÝíç äïìÞ (ó÷Þìá 2.13) êáé áðïôåëåßôáé áðü ôïõò ÷áñáêôÞñåò óõã÷ñïíéóìïý, ïé ïðïßïé ìå ôç óåéñÜ ôïõò óõãêñïôïýí ôçí åðéêåöáëßäá (header), ôï ìÞíõìá ðïõ ìåñéêÝò öïñÝò ìðïñåß íá åßíáé ìåôáâëçôïý ìÞêïõò, ôï ôÝëïò ôïõ êåéìÝíïõ Ó÷Þìá 2.13: ÄïìÞ ðëáéóßïõ ìåôÜäïóçò (trailer) êôë.

2.3.4 Ôï êýêëùìá ÅÉÁ-232D/V.24

Ôï êýêëùìá RS-232D óõíéóôÜ ðñüôõðï êáé áðïôåëåß åîÝëéîç ôïõ êõêëþìáôïò RS232C. Ó÷åäéÜóôçêå áðü ôï Óýíäåóìï Çëåêôñïíéêþí Âéïìç÷áíéþí (EIA: Electronic Industry Association) êáé áíáöÝñåôáé ùò ðñüôõðï EIA/RS232C.

Ôï êýêëùìá ÅÉÁ-232D Ý÷åé áíáãíùñéóôåß ùò ôï äéåèíÝò ðñüôõðï óýìöùíá ìå ôï ïðïßï üëåò ïé ìïíÜäåò åðéêïéíùíéþí ìðïñïýí íá óõíäåèïýí öõóéêÜ ìå ìéá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò. Êáèéåñþèçêå ôï 1986, óå áíôéêáôÜóôáóç ôïõ êõêëþìáôïò RS-232C, ìå ôï ïðïßï äéáöïñïðïéåßôáé åëÜ÷éóôá. Åßíáé åðßóçò ãíùóôü êáé ùò ðñüôõðï V.24. ÄéáèÝôåé 25 áêñïäÝêôåò, êáèÝíáò áðü ôïõò ïðïßïõò ðñïïñßæåôáé ãéá óõãêåêñéìÝíç ëåéôïõñãßá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï áêñïäÝêôçò 1 áöïñÜ ôç ãåßùóç ôçò óõóêåõÞò, ï 2 ìåôáäßäåé äåäïìÝíá áðü ôï ôåñìáôéêü óôï äéáðïäéáìïñöùôÞ, o 3 ëáìâÜíåé äåäïìÝíá áðü ôï äéáðïäéáìïñöùôÞ, ï 4 ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá æçôçèåß íá áðïóôáëïýí äåäïìÝíá óôï äéáðïäéáìïñöùôÞ, ï 5 ãéá íá äçëùèåß üôé ï äéáðïäéáìïñöùôÞò åßíáé Ýôïéìïò íá äå÷ôåß äåäïìÝíá êôë. Áíáëõôéêüôåñá: ü

Ïé ìç÷áíéêÝò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ êõêëþìáôïò ÅÉÁ-232 D/V.24 áöïñïýí Ýíá óõíäåôÞñá 25 áêñïäåêôþí, ìå ðëÜôïò 47,04 ± 1,3 mm (áðü êÝíôñï óå êÝíôñï âßäáò) êáé ìå åîßóïõ áêñéâåßò ðñïäéáãñáöÝò ãéá üëåò ôéò Üëëåò äéáóôÜóåéò. Ç åðÜíù óåéñÜ Ý÷åé áêñïäÝêôåò ìå áñßèìçóç áðü 1 Ýùò 13 (áðü áñéóôåñÜ ðñïò ôá äåîéÜ), åíþ ç êÜôù óåéñÜ Ý÷åé áêñïäÝêôåò ìå áñßèìçóç áðü 14 Ýùò 25 (ìå ôçí ßäéá óåéñÜ) (ó÷Þìá 2.14).

ü

Ïé çëåêôñéêÝò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ êõêëþìáôïò RS-232C/D ïñßæïõí üôé ìéá ôÜóç áðü –15 Ýùò –3 Volt ðáñéóôÜíåé ôï äõáäéêü øçößï 1, åíþ ìéá Üëëç ôÜóç áðü +3 Ýùò +15 Volt ðáñéóôÜíåé ôï äõáäéêü øçößï 0.

ü

Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí äåí õðåñâáßíåé ôá 20 Kbps.

87 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ü

Ôï ìÞêïò ôçò åðéôñåðüìåíçò êáëùäßùóçò öèÜíåé ôá 15 ìÝôñá.

ü

Ïé ëåéôïõñãéêÝò ðñïäéáãñáöÝò êáèïñßæïõí ôá êõêëþìáôá ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíá óå êáèÝíáí áðü ôïõò 25 áêñïäÝêôåò, êáèþò êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò (ó÷Þìá 2.14). ÊáèÝíá áðü áõôÜ ôá êõêëþìáôá åêôåëåß ìéá åéäéêÞ ëåéôïõñãßá.

ü

Áðü ôéò 25 ëåéôïõñãßåò ðïõ êáèïñßæïíôáé áðü ôïõò áíôßóôïé÷ïõò áêñïäÝêôåò ïé 8 õëïðïéïýíôáé ó÷åäüí ðÜíôïôå. Ç õëïðïßçóÞ ôïõò ãßíåôáé ìå ôçí áêüëïõèç óåéñÜ: l ¼ôáí ç ôåñìáôéêÞ ìïíÜäá ôåèåß óå ëåéôïõñÓ÷Þìá 2.14: Ôï êýêëùìá ÅÉÁ-232D/V.24 ãßá, ôßèåôáé óå ëïãéêü 1 ç ëåéôïõñãßá ôåñìáôéêü äåäïìÝíùí Ýôïéìï (DTR: Data Terminal Ready), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 20. l ¼ôáí o äéáðïäéáìïñöùôÞò ôåèåß óå ëåéôïõñãßá, ôßèåôáé óå ëïãéêü 1 ç ëåéôïõñãßá äéáðïäéáìïñöùôÞò Ýôïéìïò (DSR: Data Set Ready), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 6. l ¼ôáí ï äéáðïäéáìïñöùôÞò áíé÷íåýóåé Ýíá öÝñïí óôçí ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ, ôßèåôáé óå ëïãéêü 1 ç ëåéôïõñãßá öÝñïí áíé÷íåýôçêå (CD: Carrier Detect), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 8. l

Ç ëåéôïõñãßá áßôçóç áðïóôïëÞò (RTS: Request To Send), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 4, äçëþíåé üôé ç ôåñìáôéêÞ ìïíÜäá èÝëåé íá óôåßëåé äåäïìÝíá.

l Ç ëåéôïõñãßá åëåýèåñï ãéá áðïóôïëÞ (CTS: Clear Ôo Send), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 5, äçëþíåé üôé ï äéáðïäéáìïñöùôÞò åßíáé ðñïåôïéìáóìÝíïò ãéá íá ëÜâåé äåäïìÝíá. l Ç ëåéôïõñãßá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí (TxD: Transmitted Data), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôïí áêñïäÝêôç 2, äçëþíåé üôé ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíôáé óôï êýêëùìá ìåôÜäïóçò. l

Ç ëåéôïõñãßá ëÞøç äåäïìÝíùí (RxD: Received Data), ðïõ êáèïñßæåôáé áðü

88 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ôïí áêñïäÝêôç 3, äçëþíåé üôé ôá äåäïìÝíá ðáñáëÞöèçêáí áðü ôï êýêëùìá ëÞøçò. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ç äéáäï÷Þ ôùí ëåéôïõñãéþí âáóßæåôáé óå æåýãç äñÜóçò - áíôßäñáóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí ôï ôåñìáôéêü èÝóåé óå ëïãéêü 1 ôç ëåéôïõñãßá RTS (áßôçóç áðïóôïëÞò), ï äéáðïäéáìïñöùôÞò, åÜí åßíáé óå èÝóç íá ðÜñåé äåäïìÝíá, áðïêñßíåôáé ìå ôç ëåéôïõñãßá CTS (åëåýèåñï ãéá áðïóôïëÞ). ÔÝëïò, ðáñÝ÷ïíôáé êáé Üëëá ðñüóèåôá êõêëþìáôá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç åðéëïãÞ ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, ç äïêéìÞ êáé ï Ýëåã÷ïò ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ, ï ÷ñïíéóìüò ôùí äåäïìÝíùí, ç áíáãíþñéóç óçìÜôùí êïõäïõíéïý, ç áðïóôïëÞ äåäïìÝíùí óôçí áíôßèåôç êáôåýèõíóç óå Ýíá äåõôåñåýïí êáíÜëé êôë., üìùò óðáíßùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ðñÜîç.

2.3.5 Ôï êýêëùìá RS­499 Ôï êýêëùìá RS-499 åßíáé ôï íåüôåñï ðñüôõðï, ôï ïðïßï ïöåßëåé ôçí åðéêñÜôçóÞ ôïõ áö’ åíüò óôçí áäõíáìßá ôïõ EIA/RS-232D/V.24 íá îåðåñÜóåé ôïõò ôå÷íéêïýò ðåñéïñéóìïýò ôùí 15 ìÝôñùí êáëùäßùóçò êáé ôïõ ìÝãéóôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò ôùí 20 Kbps êáé áö’ åôÝñïõ óôçí õðïóôÞñéîÞ ôïõ áðü ïëüêëçñï ôïí ôå÷íéêü êüóìï. Åßíáé ãíùóôü üôé ôï ANSI (American National Standards Institute) äåí áíáãíùñßæåé ôï EIA-232D/V.24 ùò ðñüôõðï, åíþ áíôßèåôá áíáãíùñßæåé ùò ðñüôõðï ôç äéåðáöÞ RS-499. Ôá êõêëþìáôá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôï RS-499 áíÝñ÷ïíôáé óå 37 Þ 9, áíÜëïãá ìå ôï áí ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáíÜëé åðéóôñïöÞò, ïðüôå êáé áðáéôïýíôáé ëéãüôåñá êõêëþìáôá. ÁðïôÝëåóìá ôùí äéáöïñåôéêþí çëåêôñéêþí êáé öõóéêþí äéåðáöþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï RS-499 åßíáé üôé Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá ëåéôïõñãåß óå ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò, ðïõ ðñïóåããßæïõí ôá 60 ìÝôñá, êáèþò êáé óå ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, ðïõ öèÜíïõí ôá 2 Mbps.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÏìÜäá, ðëáßóéï (frame), ðñïðïñåõüìåíá äõáäéêÜ øçößá, ðáñåðüìåíá äõáäéêÜ øçößá, óõã÷ñïíéóìüò, Üåñãïò ÷ñüíïò, óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò äõáäéêü øçößï, óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò ÷áñáêôÞñá, óõã÷ñïíéóìüò ðñïóáíáôïëéóìÝíïò ðñïò ðëáßóéï, áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç, ðáëìüò áñ÷Þò, ðáëìüò ôÝñìáôïò, äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò, óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç, ÷áñáêôÞñáò óõã÷ñïíéóìïý (SYNC), ÷áñáêôÞñáò ôåñìáôéóìïý (EOB), êáôá÷ùñçôÞò ïëßóèçóçò, ÷áñáêôÞñáò ôåñìáôéóìïý ìåôÜäïóçò ìçíýìáôïò (EOF), ñïëüé, êýêëùìá RS-232C, êýêëùìá EIA-232D/V.24, êýêëùìá RS-499, åðéêåöáëßäá (header), ôåëéêü ôìÞìá (trailer), áðïóýíèåóç, áíáóýíèåóç, ëåéôïõñãßá öÝñïí áíé÷íåýôçêå, ëåéôïõñãßá áßôçóç áðïóôïëÞò, ëåéôïõñãßá åëåýèåñï ãéá áðïóôïëÞ, ëåéôïõñãßá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí, ëåéôïõñãßá ëÞøç äåäïìÝíùí.

89 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 2.4: ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç 2.4.1 Óýãêñéóç øçöéáêÞò êáé áíáëïãéêÞò ìåôÜäïóçò Ç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç Ý÷åé ðïëëÜ ðëåïíåêôÞìáôá Ýíáíôé ôçò áíáëïãéêÞò. Ôá óçìáíôéêüôåñá áðü áõôÜ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ïé øçöéáêïß ðáëìïß Ý÷ïõí ìéêñüôåñç åõáéóèçóßá óôï èüñõâï áðü ü,ôé ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá. Ï ëüãïò åßíáé üôé ï äÝêôçò ìðïñåß íá áíáãíùñßóåé åõêïëüôåñá ôéò äýï äéáêñéôÝò óôÜèìåò ôïõ øçöéáêïý óÞìáôïò áðü ü,ôé ôéò èåùñçôéêÜ Üðåéñåò óôÜèìåò åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò.

ü

Ç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ðáñïõóéÜæåé ðïëý ÷áìçëü ñõèìü åìöÜíéóçò óöáëìÜôùí. ÂÝâáéá ôá áíáëïãéêÜ êõêëþìáôá äéáèÝôïõí åíéó÷õôÝò ðïõ ðñïóðáèïýí íá åîïõäåôåñþóïõí ôçí åîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò óôç ãñáììÞ, áëëÜ äåí ìðïñïýí íá ôçí åîïõäåôåñþóïõí åíôåëþò, éäéáßôåñá åÜí ç åîáóèÝíçóç åßíáé äéáöïñåôéêÞ ãéá äéáöïñåôéêÝò óõ÷íüôçôåò. ÅðåéäÞ ôï ëÜèïò åßíáé áèñïéóôéêü, ôá óÞìáôá ðïõ äéáôñÝ÷ïõí ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ðåñíïýí ìÝóá áðü ðïëëïýò åíéó÷õôÝò, ìå áðïôÝëåóìá íá õößóôáíôáé óçìáíôéêÞ ðáñáìüñöùóç. Óå áíôéäéáóôïëÞ, ïé øçöéáêïß åíéó÷õôÝò ìðïñïýí íá áðïêáôáóôÞóïõí ôï åîáóèåíçìÝíï åéóåñ÷üìåíï óÞìá áêñéâþò óôçí áñ÷éêÞ ôïõ ìïñöÞ, åðåéäÞ ïé ìüíåò ðéèáíÝò ôéìÝò åßíáé 0 êáé 1. Ïé øçöéáêïß åíéó÷õôÝò äåí åðçñåÜæïíôáé áðü ëÜèç ðïõ óõóóùñåýïíôáé.

ü

Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç üëåò ïé ðëçñïöïñßåò, üðùò åßíáé ç öùíÞ, ôá äåäïìÝíá, ç ìïõóéêÞ, ïé åéêüíåò, ôï âßíôåï êôë., ìðïñïýí íá óõíäõáóôïýí ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé ìéá ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ ÷ñÞóç ôïõ åîïðëéóìïý.

ü

Ç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç Ý÷åé ðïëý õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí áðü ü,ôé ç áíáëïãéêÞ. Ôïõò ñõèìïýò áõôïýò åßíáé äõíáôüí íá åðéôý÷ïõìå ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò ãñáììÝò ôçò ôçëåðéêïéíùíéáêÞò äïìÞò ðïõ õðÜñ÷åé.

ü

Ç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç êáé ïé ó÷åôéêÝò ì’ áõôÞí ôå÷íéêÝò ãßíïíôáé óõíå÷þò öèçíüôåñåò áðü ôçí áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ ôï êüóôïò ôùí øçöéáêþí õðïëïãéóôþí êáé ôùí ïëïêëçñùìÝíùí êõêëùìÜôùí óõíå÷þò ìåéþíåôáé.

ü

Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ãßíåôáé êáëýôåñç äéá÷åßñéóç ôùí øçöéáêþí óçìÜôùí áðü ü,ôé óôçí áíáëïãéêÞ.

ü

Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ï ñõèìüò ìðïñåß íá áõîïìåéþíåôáé, Ýôóé þóôå íá ðñïóáñìüæåôáé áíÜëïãá ìå ôéò äéÜöïñåò áðáéôÞóåéò ìåôÜäïóçò êáé ôïõò ôýðïõò ôùí óõóêåõþí.

Åêôüò áðü áõôÜ ôá ðëåïíåêôÞìáôá, ôá øçöéáêÜ óõóôÞìáôá åðåîåñãáóßáò óçìÜôùí (ðëçñïöïñéþí) ìÜò ðáñÝ÷ïõí ðïëý ðåñéóóüôåñåò äõíáôüôçôåò êáé õðçñåóßåò

Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç óôçñßæïõí üëåò ôéò ôçëåìáôéêÝò åöáñìïãÝò ïé ïðïßåò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ìÝ÷ñé óÞìåñá. Ïé ðëÝïí åíäéáöÝñïõóåò õðçñåóßåò åßíáé ôï ìåôÜ áðü áðáßôçóç âßíôåï (video on demand), ç ôçëåäéÜóêåøç, ç ôçëååñãáóßá, ôï åéêïíïôçëÝöùíï êôë.

Ìå ôçí ðïëõðëåîßá åðéôõã÷Üíåôáé ç ôáõôü÷ñïíç êáé ÷ùñßò áëëçëåðéäñÜóåéò ìåôÜäïóç ÷ùñéóôþí óçìÜôùí ìÝóá áðü ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò.

90 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí áðü ü,ôé ôá áíôßóôïé÷á áíáëïãéêÜ óõóôÞìáôá, åðåéäÞ âáóßæïíôáé óå õðïëïãéóôÝò ãåíéêïý Þ åéäéêïý óêïðïý. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå Ýíá øçöéáêü ôçëåöùíéêü êÝíôñï ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå Ýíá ðëÞèïò áðü óõìðëçñùìáôéêÝò õðçñåóßåò, ðïõ õëïðïéïýíôáé áðü ôïõò õðïëïãéóôÝò óôïõò ïðïßïõò ôï øçöéáêü êÝíôñï âáóßæåôáé. Ïé õðçñåóßåò áõôÝò åßíáé áäýíáôïí íá õðÜñîïõí óå Ýíá áíáëïãéêü êÝíôñï.

2.4.2 Óýãêñéóç ðáñÜëëçëçò êáé óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò Ç óõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôçò ðáñÜëëçëçò êáé ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí äåß÷íåé ôç óõìðëçñùìáôéêüôçôÜ ôïõò. Åéäéêüôåñá, ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôçò ðáñÜëëçëçò óýíäåóçò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé ðñïóöÝñåé õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, åöüóïí ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ìåôáöÝñïíôáé ïêôþ äõáäéêÜ øçößá (Ýíáò ÷áñáêôÞñáò). Ôï ìåãÜëï ìåéïíÝêôçìÜ ôçò üìùò óõíßóôáôáé óôï óõãêñéôéêÜ õøçëüôåñï êüóôïò êáëùäßùóçò, ðïõ áõîÜíåôáé ìå ôçí áðüóôáóç. Åðéðñüóèåôá óôçí ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç õðÜñ÷åé ìåãÜëç ðáñáìüñöùóç óå óõíäÝóåéò ðïõ õðåñâáßíïõí ôá 15 ìÝôñá. Óå áíôßèåóç, ôï êýñéï ðëåïíÝêôçìá ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí óõíßóôáôáé óôï óõãêñéôéêÜ ÷áìçëüôåñï êüóôïò óýíäåóçò, áöïý ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëý ëéãüôåñïé áãùãïß áðü ü,ôé óôçí ðáñÜëëçëç. Åðßóçò ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé ðéï áîéüðéóôç, áêüìá êáé óå ìáêñéíÝò óõíäÝóåéò, áöïý ç ðáñáìüñöùóç åßíáé ìéêñüôåñç. Áðü ôá ðáñáðÜíù óõìðåñáßíïõìå üôé ç ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ðåñéðôþóåéò óôéò ïðïßåò ç áðüóôáóç åßíáé ðïëý ìéêñÞ, ïðüôå êáé ç äéáöïñÜ ôïõ êüóôïõò åßíáé ìçäáìéíÞ, åíþ ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò åßíáé ðïëëáðëÜóéïò.

2.4.3 Óýãêñéóç óõã÷ñïíéóìÝíçò êáé áóõã÷ñüíéóôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò Ôá ãåíéêÜ óõìðåñÜóìáôá ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôç óýãêñéóç ìåôáîý óõã÷ñïíéóìÝíçò êáé áóõã÷ñüíéóôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ï ðïìðüò êáé ï äÝêôçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç åßíáé ðïëý ðéï áðëïß áðü áõôïýò ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò. Áõôü ïöåßëåôáé óôá áðëïýóôåñá êõêëþìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç.

ü

Ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç áîéïðïéåß êáëýôåñá ôï êáíÜëé óå ó÷Ýóç ìå ôçí áóõã÷ñüíéóôç. Ç áðïóôïëÞ êÜèå ÷áñáêôÞñá óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç ÷ñåéÜæåôáé ðñüóèåôá äõáäéêÜ øçößá, ðÝñá áðü áõôÜ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðëçñïöïñßá, ãåãïíüò ðïõ Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí êáèõóôÝñçóç ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ ÷áñáêôÞñá. Áíôßèåôá, óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç ÷ñåéÜæåôáé ìüíï ìßá ìéêñÞ áêïëïõèßá äõáäéêþí øçößùí, óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ôïõ ðëáéóßïõ, ãéá ôç ìåôÜäïóç åíüò óáöþò ìåãáëýôåñïõ áñéèìïý ÷áñáêôÞñùí.

91 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ü

Óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç åßíáé ðÜíôá ãíùóôüò ï áñéèìüò ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, åíþ óôçí áóõã÷ñüíéóôç äåí åßíáé.

ü

Ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç Ý÷åé êáëýôåñç áðüäïóç óôçí áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí áðü ü,ôé ç áóõã÷ñüíéóôç.

ü

Ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç õðåñôåñåß óå ìåèüäïõò ãíþóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí. Ôéò ôå÷íéêÝò áõôÝò èá ôéò áíáðôýîïõìå óôï åðüìåíï êåöÜëáéï.

ü

Ç áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç åßíáé õëïðïéÞóéìç ìå ðïëý ìéêñü êüóôïò åîïðëéóìïý. Áõôüò åßíáé êáé ï ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï åßíáé éäéáßôåñá äçìïöéëÞò óå ìéá ìåãÜëç êáôçãïñßá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí êáé ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí.

Áðü ôçí áíÜðôõîç ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò åßíáé öáíåñü ðùò ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç Ý÷åé ðåñéóóüôåñá ðëåïíåêôÞìáôá üóïí áöïñÜ ôï ñõèìü ìåôáöïñÜò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ç áðüäïóç ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò åßíáé õøçëüôåñç, áöïý ï óõã÷ñïíéóìüò ãßíåôáé ìéá öïñÜ ãéá êÜèå ôìÞìá äåäïìÝíùí. Áíôßèåôá, óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç Ý÷ïõìå ðëçñïöïñßá óõã÷ñïíéóìïý ãéá êÜèå ÷áñáêôÞñá.

ÐáñÜäåéãìá É× Áò õðïèÝóïõìå ðùò Ý÷ïõìå áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç óôá 14.400 bps 8 Odd 1. Ãéá ôç ìåôáöïñÜ êÜèå ÷áñáêôÞñá ùöÝëéìçò ðëçñïöïñßáò (7 bits) áðáéôïýíôáé 10 äõáäéêÜ øçößá (7 bits+start bit+stop bit+parity bit). ÅðïìÝíùò ï ñõèìüò ìåôáöïñÜò ôçò ùöÝëéìçò ðëçñïöïñßáò åßíáé ôï 70% ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí, äçëáäÞ 10.080 bps.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Eõáéóèçóßá óôï èüñõâï, êüóôïò óýíäåóçò, êüóôïò åîïðëéóìïý, áõîïìåßùóç ñõèìïý ìåôÜäïóçò, óõìðëçñùìáôéêÝò õðçñåóßåò, áðïôåëåóìáôéêÞ ÷ñÞóç åîïðëéóìïý, áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí.

92 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 2.5: Êþäéêåò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí 2.5.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò áíáöÝñèçêå óå ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá, êáôÜ ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìÝóù ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò óõìâáßíïõí óöÜëìáôá. ËÝìå üôé äçìéïõñãÞèçêå êÜðïéï óöÜëìá (error), üôáí äéáðéóôùèåß üôé ôá äåäïìÝíá ðïõ Ýöôáóáí óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý äéáöÝñïõí áðü áõôÜ ðïõ óôÜëèçêáí áðü ôï óôáèìü áðïóôïëÞò. ÅðåéäÞ ï ðñïöáíÞò óôü÷ïò åßíáé ç åêìçäÝíéóç êÜèå áéôßáò óöÜëìáôïò, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ìÝèïäïé áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí, ïé óðïõäáéüôåñåò áðü ôéò ïðïßåò èá ðáñïõóéáóôïýí óôç óõíÝ÷åéá.

Ó÷Þìá 2.15: ÓöÜëìáôá õðü ìïñöÞ äÝóìçò êáôÜ ôç ìåôÜäïóç

Ôá óöÜëìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ìðïñåß íá åßíáé åßôå ìåìïíùìÝíá åßôå õðü ìïñöÞ äÝóìçò. ÌåìïíùìÝíá Þ áíåîÜñôçôá ëÝãïíôáé åêåßíá ôá óöÜëìáôá ôùí ïðïßùí ç ðáñïõóßá äåí åðçñåÜæåé ôï óýíïëï ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ ìåôáäßäåôáé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá ëáíèáóìÝíï äõáäéêü øçößï óå ïðïéáäÞðïôå èÝóç åíüò ìçíýìáôïò äåí åðçñåÜæåé üëï ôï ìÞíõìá. ¼ìùò, ðñáêôéêÜ, ôá óöÜëìáôá ðïõ åíôïðßæïíôáé óå ìéá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åßíáé óõíÞèùò óõãêåíôñùìÝíá Þ, üðùò óõíçèßæåôáé íá ëÝãåôáé, åßíáé õðü ìïñöÞ äÝóìçò (ó÷Þìá 2.15).

Óå ìéá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åíäéáöÝñåé ôï ðïóïóôü óöáëìÜôùí, äçëáäÞ ç áíáëïãßá ôùí ëáíèáóìÝíùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ åëÞöèçóáí ùò ðñïò ôï óõíïëéêü áñéèìü ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ åóôÜëçóáí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå ìéá ôçëåöùíéêÞ óýíäåóç ôï ðïóïóôü óöáëìÜôùí åßíáé óõíÞèùò ôçò ôÜîçò ôïõ 10–6. ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÊåöÜëáéï 1, ïé ðéï óõíçèéóìÝíåò áéôßåò ðñïâëçìÜôùí ðïõ ïäçãïýí óå ëÞøç åóöáëìÝíùí äåäïìÝíùí Þ óå áðþëåéá ðëçñïöïñßáò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

ÊáíÝíá öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò äåí åßíáé

Ó÷Þìá 2.16: Áëëïßùóç óÞìáôïò

93 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ôÝëåéï. Áõôü óçìáßíåé üôé ôï ìåôáäéäüìåíï óÞìá ðïõ ôá äéáðåñíÜ áëëïéþíåôáé ìå ôïí Ýíáí Þ ôïí Üëëï ôñüðï. Ç áëëïßùóç áõôÞ ïöåßëåôáé óôï ãåãïíüò üôé ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò åíüò óÞìáôïò ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôç óõ÷íüôçôÜ ôïõ (ó÷Þìá 2.16). ü

Ôï óÞìá åîáóèåíåß, êáèþò äéáðåñíÜ ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ç åîáóèÝíçóç ïöåßëåôáé óôç ìåßùóç ôïõ ðëÜôïõò ôïõ óÞìáôïò êáé óôç äéáíõüìåíç áðüóôáóç (ó÷Þìá 2.17).

Ó÷Þìá 2.17: ÅîáóèÝíçóç óÞìáôïò

ü

Ç ýðáñîç èïñýâïõ óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò áëëïéþíåé ôï óÞìá. Ãéá ôï èüñõâï êáé ôá åßäç ôïõ Ý÷åé Þäç ãßíåé áíáöïñÜ óôï ÌÜèçìá 1.4.

ü

Ôá óõíÞèç ìÝóá ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ïé ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò, åßíáé ó÷åäéáóìÝíá ãéá ìåôáöïñÜ öùíÞò (áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç) êáé ü÷é äåäïìÝíùí (øçöéáêÞ ìåôÜäïóç).

Óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ôï áðïôÝëåóìá êÜðïéïõ óöÜëìáôïò åßíáé, óôç ÷åéñüôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí, ç êáôáóôñïöÞ ôùí äõáäéêþí øçößùí Þ ç áëëáãÞ ôçò ôéìÞò åíüò øçößïõ áðü 1 óå 0 êáé áíôßóôñïöá. ÅðïìÝíùò, áíôßèåôá ìå ôçí ôçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá, óôçí ïðïßá õðÜñ÷ïõí üñéá áíï÷Þò, óôçí åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí ôá óöÜëìáôá êáé ç áðþëåéá ôçò ðëçñïöïñßáò ïäçãïýí ôç ìåôÜäïóç óå äéáêïðÞ. ¸ôóé ðñïêýðôåé ç áíáãêáéüôçôá ôçò êáèéÝñùóçò ìç÷áíéóìþí ðïõ íá åðéôñÝðïõí, áí ü÷é ôç äéüñèùóç, ôïõëÜ÷éóôïí ôïí åíôïðéóìü ôùí óöáëìÜôùí. Ç áíôéìåôþðéóç ôùí óöáëìÜôùí ãßíåôáé óôçí ðñÜîç ìå ôïõò áêüëïõèïõò ãåíéêïýò ìç÷áíéóìïýò: ü

Áãíüçóç ôùí óöáëìÜôùí. ÁõôÞ ç ëýóç ãßíåôáé äåêôÞ, üôáí ç ðáñïõóßá óöáëìÜôùí äå äçìéïõñãåß óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá óôçí ðñÜîç. ÔÝôïéá ðåñßðôùóç áðïôåëåß ç ìåôÜäïóç ôçëåãñáöéêþí êåéìÝíùí, üðïõ Ýíá ëÜèïò, (ð.÷. ðáñÜëåéøç Üñèñïõ) äå äõóêïëåýåé ôçí áíÜãíùóç ôïõ êåéìÝíïõ.

ü

Áíß÷íåõóç ôùí óöáëìÜôùí. Ç ëýóç áõôÞ ðñïôåßíåôáé, üôáí ôá óöÜëìáôá åíôïðßæïíôáé óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç äßíåôáé óõíÞèùò êÜðïéá áíáöïñÜ ðñïò ôï óôáèìü áðïóôïëÞò üôé ç ðëçñïöïñßá Ýöôáóå ëáíèáóìÝíç, ðñïêåéìÝíïõ íá åðáíáìåôáäïèåß.

ü

Áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí. Ç ëýóç áõôÞ ðñïôåßíåôáé, üôáí ôá óöÜëìáôá åíôïðßæïíôáé óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ãßíåôáé áíß÷íåõóç ôùí óöáëìÜôùí êáé ðñïóðÜèåéá äéüñèùóÞò ôïõò, ÷ùñßò íá áðáéôåßôáé åðáíáìåôÜäïóç.

Ç áíß÷íåõóç ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìå Ýíá ðñïåéäïðïéçôéêü óÞìá ðïõ åêðÝìðåôáé áðü ôï óôáèìü ðñïïñéóìïý, ìüëéò åíôïðéóôåß ôï óöÜëìá. ¼óï ãéá ôç äéüñèùóç, ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß åßôå ìå áðïêùäéêïðïéçôÞ, ðïõ äéïñèþíåé áõôüìáôá êÜðïéá áðü ôá ðáñáãüìåíá óöÜëìáôá (Üìåóç äéüñèùóç óöáëìÜôùí), åßôå ìå åðáíáìåôÜäïóç, üôáí ï áðïêùäéêïðïéçôÞò äåí ìðïñåß íá åíôïðßóåé ôá ëÜèç. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò áíß÷íåõóçò Þ ôçò áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò ôùí óöáëìÜôùí,

94 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 2.18: Ðëçñïöïñéáêü ôìÞìá êáé ôìÞìá åëÝã÷ïõ

ìåôáâéâÜæïíôáé ôüóï ç ùöÝëéìç Þ êáèáñÞ ðëçñïöïñßá, äçëáäÞ ïé áðáéôïýìåíïé êþäéêåò ôçò ðëçñïöïñßáò, üóï êáé ïé ðñüóèåôåò Þ ðëåïíáóôéêÝò ðëçñïöïñßåò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç óöáëìÜôùí. Ïé ðñüóèåôåò áõôÝò ðëçñïöïñßåò êáëïýíôáé êáé äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ. Ç áêïëïõèßá ôùí n äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìåôáâéâÜæïíôáé áðïôåëåßôáé áðü äýï ôìÞìáôá. Ôï ðñþôï åßíáé ôï ðëçñïöïñéáêü ôìÞìá, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü m äõáäéêÜ øçößá, óôï ïðïßï ðåñéÝ÷åôáé ç ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáâéâÜæåôáé, åíþ ôï äåýôåñï åßíáé ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü c äõáäéêÜ øçößá, Ýôóé þóôå n = m + c. ÓõíÞèùò ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ áðïôåëåß êáé ôï ôÝëïò ôçò áêïëïõèßáò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìåôáâéâÜæïíôáé

(ó÷Þìá 2.18). Ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ äçìéïõñãåßôáé óôï óôáèìü áðïóôïëÞò, ðÜíôá ìå âÜóç ôï ðëçñïöïñéáêü ôìÞìá êáé óýìöùíá ìå êÜðïéïí ðñïêáèïñéóìÝíï áëãüñéèìï êùäéêïðïßçóçò, ðïõ ïíïìÜæåôáé êùäéêïðïßçóç åëÝã÷ïõ óöÜëìáôïò. Ç êùäéêïðïßçóç åëÝã÷ïõ óöÜëìáôïò: ü

Ý÷åé óêïðü ôïí ðåñéïñéóìü ôçò ðéèáíüôçôáò íá óõìâåß óöÜëìá êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò,

ü

âáóßæåôáé óå ìéá êáëÜ õðïëïãéóìÝíç ÷ñÞóç ðñüóèåôçò (ðëåïíáóôéêÞò) ðëçñïöïñßáò êáé

ü

ðñáãìáôïðïéåßôáé áðü ôïí êùäéêïðïéçôÞ êáé ôïí áðïêùäéêïðïéçôÞ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò.

¼ôáí ç ðëçñïöïñßá öôÜóåé óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý, áíáäçìéïõñãåßôáé ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ, óýìöùíá ìå ôïí ßäéï áëãüñéèìï, êáé óõãêñßíåôáé ìå ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ ðïõ ìåôáâéâÜóôçêå. Áí äåí õðÜñ÷åé áðüëõôç óõìöùíßá ôùí ôìçìÜôùí áõôþí, ôüôå äéáðéóôþíåôáé ôï óöÜëìá ìå âÜóç ôï óýóôçìá êùäéêïðïßçóçò ðïõ åöáñìüóôçêå êáé áêïëïýèùò åíôïðßæåôáé ç èÝóç ôïõ åóöáëìÝíïõ äõáäéêïý øçößïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé ç äéüñèùóÞ ôïõ. Ïé êþäéêåò ðïõ åöáñìüæïíôáé óôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí äéáéñïýíôáé óå áíé÷íåõôéêïýò êþäéêåò (error detection codes) êáé óå äéïñèùôéêïýò êþäéêåò (error correcting codes). Ïé ðñþôïé äßíïõí ôç äõíáôüôçôá íá äéáðéóôùèåß ç ýðáñîç ôùí óöáëìÜôùí, åíþ ïé äåýôåñïé åðéôñÝðïõí åðéðëÝïí êáé ôïí åíôïðéóìü ôùí èÝóåùí ôùí åóöáëìÝíùí äõáäéêþí øçößùí. Ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ ôùí äéïñèùôéêþí êùäßêùí åßíáé ðÜíôá ðïëý ìåãáëýôåñï áðü ôï ôìÞìá åëÝã÷ïõ ôùí áíé÷íåõôéêþí êùäßêùí. ÅðïìÝíùò ç äéüñèùóç óöáëìÜôùí áðáéôåß ðïëý ðåñéóóüôåñá äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ áðü ü,ôé ç áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí.

95 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

2.5.2 Êþäéêåò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí Ç ìåôáâßâáóç ìéáò ðëçñïöïñßáò óå Ýíá óýóôçìá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åðéâÜëëåé ó÷åäüí ðÜíôá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ åëÝã÷ïõ ôçò ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ ôï áí ï áðïäÝêôçò ðÞñå ðñáãìáôéêÜ áõôü ðïõ Ýóôåéëå ï áðïóôïëÝáò. ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÜ óõóôÞìáôá åëÝã÷ïõ ôçò ìåôÜäïóçò, ðïëëÜ áðü ôá ïðïßá ðñïûðïèÝôïõí áñêåôÞ åìðåéñßá óôéò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò, óå óõíäõáóìü ìå ãíþóåéò ðïõ óôçñßæïíôáé óå ðñïçãìÝíåò ìáèçìáôéêÝò ôå÷íéêÝò. Áóöáëþò óôü÷ïò ôïõ êåöáëáßïõ áõôïý äåí åßíáé íá äþóåé ìå ëåðôïìÝñåéá üëåò ôéò õðÜñ÷ïõóåò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ôçò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò åßíáé áêüìç áíôéêåßìåíï ìåëÝôçò, áëëÜ ìÜëëïí íá ðáñïõóéÜóåé ôéò áðëïýóôåñåò áðü áõôÝò, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé êáôáíïçôüò ï ôñüðïò áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí.

2.5.2.1

Áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò

ÌåñéêÜ óõóôÞìáôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí êáôáêüñõöï Ýëåã÷ï ðëåïíáóìïý (VRC: Vertical Redundancy Checking), ìéá ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá êÜèå ÷áñáêôÞñáò ðïõ ìåôáäßäåôáé óõíïäåýåôáé áðü Ýíá äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò (parity bit). Ï Ýëåã÷ïò áõôüò ëÝãåôáé êáé Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò (parity check). ÊáôÜ ôçí áðïóôïëÞ ï ðïìðüò èÝôåé óôï äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò ôçí ôéìÞ 0 Þ 1. Ç èÝóç ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò êáèïñßæåôáé áðü ôï åêÜóôïôå ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò. ÕðÜñ÷ïõí äýï êëáóéêïß Ýëåã÷ïé éóïôéìßáò, o Ýëåã÷ïò ðåñéôôÞò éóïôéìßáò (odd parity check) êáé ï Ýëåã÷ïò Üñôéáò éóïôéìßáò (even parity check). Ï Ýëåã÷ïò åßíáé áðëüò êáé ðñáãìáôïðïéåßôáé ùò åîÞò: Óôï ìåôáöåñüìåíï ÷áñáêôÞñá ìåôñÜìå ôá øçößá ðïõ Ý÷ïõí ôéìÞ 1 êáé: ü

áí ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôéìÞ 1 åßíáé ðåñéôôüò, ëÝìå üôé Ý÷ïõìå ðåñéôôü Ýëåã÷ï éóïôéìßáò·

ü

áí ï óõíïëéêüò áñéèìüò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ Ý÷ïõí ôçí ôéìÞ 1 åßíáé Üñôéïò, ëÝìå üôé Ý÷ïõìå Üñôéï Ýëåã÷ï éóïôéìßáò.

¼ôáí ï äÝêôçò áíé÷íåýóåé óöÜëìá óôï øçößï éóïôéìßáò, ãíùñßæåé üôé Ý÷åé óõìâåß óöÜëìá ìåôÜäïóçò.

ÐáñÜäåéãìá × Óôï ó÷Þìá 2.19 ðåñéãñÜöïíôáé äýï óåíÜñéá ìåôáöïñÜò åíüò ÷áñáêôÞñá ðëçñïöïñßáò.

Ó÷Þìá 2.19: Áíß÷íåõóç óöÜëìáôïò ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò

96 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç Ý÷ïõìå ìåôáöïñÜ ÷ùñßò óöÜëìá, åðåéäÞ ôï Üñôéï øçößï éóïôéìßáò ôçò áðïóôïëÞò åßíáé óýìöùíï ìå ôï Üñôéï øçößï éóïôéìßáò ôçò ëÞøçò. ÅðïìÝíùò óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ õðÜñ÷åé Üñôéïò Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò (ó÷Þìá 2.19á). Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç Ý÷ïõìå åóöáëìÝíç ìåôáöïñÜ, åðåéäÞ ôï Üñôéï øçößï éóïôéìßáò ôçò áðïóôïëÞò äå óõìöùíåß ìå ôï ðåñéôôü øçößï éóïôéìßáò ôçò ëÞøçò (ó÷Þìá 2.19â). Áõôü óõíÝâç, ãéáôß êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò õðÞñîå óöÜëìá óôï 5ï øçößï. Ï Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò åßíáé ç ðáëáéüôåñç áðü ôéò ôå÷íéêÝò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí. Ôá ðëåïíåêôÞìáôÜ ôçò åßíáé ç áðëüôçôá ôïõ áëãïñßèìïõ êáé ç åýêïëç õëïðïßçóÞ ôçò. ¸ôóé, áíôßèåôá ìå ôéò åðéäüóåéò ôçò, ðïõ äå èåùñïýíôáé õøçëÝò, åéäéêÜ üôáí ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò åßíáé õøçëüò, ç ìÝèïäïò, åöáñìüæåôáé åõñýôáôá. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ ï ñõèìüò áíáãíþñéóçò ôùí óöáëìÜôùí åßíáé ÷áìçëüò, ìå áðïôÝëåóìá, üôáí äçìéïõñãçèåß êÜðïéï óöÜëìá, íá áëëïéþíïíôáé ðïëëÜ ãåéôïíéêÜ øçößá. Ï Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ìðïñåß íá äþóåé èåôéêü áðïôÝëåóìá, ùóôüóï ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò ôï åíäå÷üìåíï íá õðÜñ÷ïõí êáé óöÜëìáôá ðïõ äåí áíé÷íåýôçêáí. ¸íá ðñüóèåôï ìåéïíÝêôçìá ôçò ôå÷íéêÞò áõôÞò åßíáé ç ìç áíáãíþñéóç Üñôéïõ áñéèìïý óöáëìÜôùí. Åßíáé áõôïíüçôï üôé êÜèå ðåñéôôüò áñéèìüò óöáëìÜôùí ðïõ èá äçìéïõñãçèåß óôç ìåôÜäïóç èá ðñïêáëÝóåé ôçí áýîçóç Þ ôç ìåßùóç ôùí øçößùí 1 óôçí áêïëïõèßá ôùí äõáäéêþí øçößùí êáé åðïìÝíùò èá áëëÜîåé ôçí ôéìÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò (áðü Üñôéá óå ðåñéôôÞ Þ áíôßóôñïöá). Áí üìùò äçìéïõñãçèåß Üñôéïò áñéèìüò óöáëìÜôùí, ôüôå äå èá áëëÜîåé ç ôéìÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò êáé åðïìÝíùò äå èá áíé÷íåõôïýí áõôÜ ôá óöÜëìáôá.

ÐáñÜäåéãìá ×I Óôï ó÷Þìá 2.20 ï ÷áñáêôÞñáò áðïôåëåßôáé áðü 7 bits ðëçñïöïñßáò êáé áðü 1 bit ðïõ ðáñéóôÜíåé ôï äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò. Ìå ôá õðïãñáììéóìÝíá äõáäéêÜ øçößá ( _ ) äçëþíïíôáé ïé óåéñÝò óôéò ïðïßåò Ó÷Þìá 2.20: Áäõíáìßá áíß÷íåõóçò óöÜëìáôïò ìå ôçí áíé÷íåýôçêå ôï óöÜëìá. Ìå ôå÷íéêÞ ôïõ äõáäéêïý øçößïõ éóïôéìßáò ôïí áóôåñßóêï (*) óçìåéþíïíôáé ïé åóöáëìÝíåò óåéñÝò ðïõ äåí áíé÷íåýïíôáé ìå ôç ìÝèïäï ôçò éóïôéìßáò. ¼ðùò öáßíåôáé, ç ìÝèïäïò ôçò éóïôéìßáò äåí áíé÷íåýåé üëá ôá óöÜëìáôá. ÄçëáäÞ äåí ìðïñåß íá áíé÷íåýóåé Üñôéï áñéèìü óöáëìÜôùí, áöïý ôï äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò ðïõ óôÜëèçêå åßíáé ßäéï ìå ôï äõáäéêü øçößï éóïôéìßáò ðïõ Ýöôáóå óôïí ðáñáëÞðôç. Ç ìÝèïäïò ðïõ ðåñéãñÜöôçêå åöáñìüæåôáé åõñýôáôá óôçí ðñÜîç, åðåéäÞ ÷ñçóéìïðïéåß áðëïýò áëãïñßèìïõò äçìéïõñãßáò êáé åëÝã÷ïõ ôçò éóïôéìßáò êáé åðïìÝíùò ìç äáðáíçñÜ êõêëþìáôá.

97 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí 2.5.2.2

Áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí ìå ôç äéóäéÜóôáôç ôå÷íéêÞ åëÝã÷ïõ éóïôéìßáò

Ç ôå÷íéêÞ ôïõ äéóäéÜóôáôïõ åëÝã÷ïõ éóïôéìßáò, ðïõ åßíáé ãíùóôÞ êáé ùò äéáìÞêçò Ýëåã÷ïò ðëåïíáóìïý (LRC: Longitudinal Redundancy Checking), ÷ñçóéìïðïéåß ðñüóèåôá øçößá åëÝã÷ïõ ðñïêåéìÝíïõ íá åëåã÷èåß ç ïñèüôçôá ìéáò ïëüêëçñçò ïìÜäáò ÷áñáêôÞñùí (ó÷Þìá 2.21). Óýìöùíá ì’ áõôÞ ôçí ôå÷íéêÞ áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí, ôï ìÞíõìá ðïõ áðïóôÝëëåé ï ðïìðüò êáé åßíáé ïñãáíùìÝíï óå ïìÜäåò ÷áñáêôÞñùí õößóôáôáé åðåîåñãáóßá áðü Ýíáí áñéèìçôéêü áëãüñéèìï, ï ïðïßïò ðáñÜãåé Ýíá áñéèìçôéêü áðïôÝëåóìá (÷áñáêôÞñá) ðïõ ìåôáäßäåôáé ìáæß ìå ôï ìÞíõìá. ÊÜèå óôÞëç ôïõ ðßíáêá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí êùäéêïðïßçóç åíüò áëöáñéèìçôéêïý

Ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ áñéèìçôéêïý áðïôåëÝóìáôïò ðïõ ðáñÜãåôáé áðü ôïí áëãüñéèìï áðïôåëåßôáé áðü ôá ïñéæüíôéá äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ, äçëáäÞ áðü äõáäéêÜ øçößá éóïôéìßáò, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôá áíôßóôïé÷á äõáäéêÜ øçößá ôùí ÷áñáêôÞñùí ôçò ïìÜäáò êáé ìåôáâéâÜæåôáé ôåëåõôáßï. Ôá ïñéæüíôéá äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ áðïôåëïýí ôï ëåãüìåíï ÷áñáêôÞñá éóïôéìßáò (parity byte), ðïõ ëÝãåôáé êáé Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ (checksum), êáé äçìéïõñãïýíôáé óôï óôáèìü áðïóôïëÞò.

Ó÷Þìá 2.21: ÄéóäéÜóôáôç ôå÷íéêÞ åëÝã÷ïõ éóïôéìßáò ÷áñáêôÞñá, üðùò ãßíåôáé óôïí êáôáêüñõöï Ýëåã÷ï éóïôéìßáò. Åßíáé äõíáôüí íá ðñáãìáôïðïéçèåß êáé åãêÜñóéïò Ýëåã÷ïò ðëåïíáóìïý, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãåßôáé êáé ðñüóèåôïò åãêÜñóéïò ÷áñáêôÞñáò éóïôéìßáò (ó÷Þìá 2.22). Ôï ìÞíõìá ðïõ ëáìâÜíåé ï äÝêôçò õößóôáôáé åðåîåñãáóßá áðü ôïí ßäéï áëãüñéèìï, åíþ ôï ðáñáãüìåíï áñéèìçôéêü áðïôÝëåóìá óõãêñßíåôáé ìå ôï áðïôÝëåóìá ðïõ Ýëáâå ìáæß ìå ôï ìÞíõìá. Áí ôá óõãêñéíüìåíá áñéèìçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá åßíáé ßäéá, ï äÝêôçò èåùñåß üôé ôï ìÞíõìá åßíáé óùóôü. ÄéáöïñåôéêÜ, èåùñåß üôé Ý÷åé óõìâåß êÜðïéï óöÜëìá. Ç ìÝèïäïò áõôÞ áõîÜíåé äõíáìéêÜ ôçí ðéèáíüôçôá áíß÷íåõóçò óöÜëìáôïò, êáèþò åðßóçò êáé ôç äõíáôüôçôá åíôïðéóìïý ôçò èÝóçò åíüò ìåìïíùìÝíïõ ëáíèáóìÝíïõ äõáäéêïý øçößïõ. Óôá ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáìÞêç Ýëåã÷ï ðëåïíáóìïý ôá ìçíýìáôá óôá ïðïßá åíôïðßæåôáé óöÜëìá åðáíáìåôáäßäïíôáé.

Ó÷Þìá 2.22: ÅãêÜñóéïò êáé äéáìÞêçò Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò

98 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí 2.5.2.3* ÌÝèïäïò êõêëéêïý ðëåïíáóìïý åëÝã÷ïõ Ç ìÝèïäïò ôïõ êõêëéêïý ðëåïíáóìïý åëÝã÷ïõ (CRC: Cyclic Redundancy Check) ïíïìÜæåôáé êáé ðïëõùíõìéêüò êþäéêáò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëïß êþäéêåò ïé ïðïßïé óôçñßæïíôáé óôç ÷ñçóéìïðïßçóç áêïëïõèéþí (óåéñþí) áðü äõáäéêÜ øçößá õðü ìïñöÞ ðïëõùíõìéêþí ðáñáóôÜóåùí ìå óõíôåëåóôÝò 0 êáé 1. Ç ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáäßäåôáé ïñãáíþíåôáé óå ðëáßóéá ôùí k äõáäéêþí øçößùí. Óå Ýíá ðëáßóéï ôùí k bits ôá k äõáäéêÜ øçößá èåùñïýíôáé óõíôåëåóôÝò åíüò ðïëõùíýìïõ k-1 âáèìïý, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé k üñïõò, áðü x k-1 Ýùò x0, ïíïìÜæåôáé ãåííÞôïñáò êáé óõìâïëßæåôáé ìå G(x). Ôï ðéï óçìáíôéêü äõáäéêü øçößï åßíáé ôï áñéóôåñü, äçëáäÞ ï óõíôåëåóôÞò ôïõ xk-1. Ôï åðüìåíï óçìáíôéêü äõáäéêü øçößï åßíáé ï óõíôåëåóôÞò ôïõ xk-2 ê.ï.ê.

ÐáñÜäåéãìá ×ÉI Ôï ðëáßóéï110001 ôùí 6 bits ðáñéóôÜíåé Ýíá ðïëõþíõìï 5ïõ âáèìïý ìå 6 üñïõò, ðïõ Ý÷ïõí óõíôåëåóôÝò ôá äõáäéêÜ øçößá 1, 1, 0, 0, 0 êáé 1. ÅðïìÝíùò ôï ðïëõþíõìï èá åßíáé ôï: x5 + x4 + x0. Ïé ðñÜîåéò óôá ðïëõþíõìá ãßíïíôáé modulo 2, óýìöùíá ìå ôïõò êáíüíåò ôçò Üëãåâñáò, ðïõ óçìáßíåé üôé äåí õðÜñ÷ïõí êñáôïýìåíá óôçí ðñüóèåóç êáé äáíåéêÜ óôçí áöáßñåóç. Áõôü öáßíåôáé êáé óôéò ôÝóóåñéò ðñÜîåéò ðïõ áêïëïõèïýí.

Ôá 8 øçößá ðïõ óõíèÝôïõí Ýíá ÷áñáêôÞñá áñéèìïýíôáé áðü ôï 0 Ýùò ôï 7.

1001101

00110011

11110000

01010101

+11001010 01010001

+11001101 11111110

-10100110 01010110

-10101111 11111010

¼ôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ìÝèïäïò ôïõ ðïëõùíõìéêïý êþäéêá, ï ðïìðüò êáé ï äÝêôçò ðñÝðåé íá óõìöùíÞóïõí åê ôùí ðñïôÝñùí óôç ìïñöÞ ôïõ ðïëõùíýìïõ - ãåííÞôïñá, äçëáäÞ ôïõ G(x). Ôüóï ôï ðéï óçìáíôéêü üóï êáé ôï ëéãüôåñï óçìáíôéêü äõáäéêü øçößï ôïõ ðïëõùíýìïõ - ãåííÞôïñá ðñÝðåé íá åßíáé ôï äõáäéêü øçößï 1. Ôï ðéï óçìáíôéêü øçößï (MSB: Most Significant Bit) åßíáé ôï øçößï åêêßíçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò óôç ãñáììÞ ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ ôï 7ï Þ ôï 8ï äõáäéêü øçößï (ó÷Þìá 2.23). Áêïëïýèùò åìöáíßæïíôáé üëá ôá Üëëá äõáäéêÜ øçößá êáé ôåëåõôáßï ôï ëéãüôåñï óçìáíôéêü øçößï (LSB: Least Significant Bit), ðïõ åßíáé ôï 0 Þ ôï 1ï äõáäéêü øçößï. Ãéá íá õðïëïãéóôåß ôï Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ ìåñéêþí ðëáéóßùí ôùí m bits, ôá ïðïßá áíôéóôïé÷ïýí óôï ðïëõþíõìï M(x), ðñÝðåé êÜèå ðëáßóéï íá åßíáé ìåãáëýôåñï áðü ôï ðïëõþíõìï - ãåííÞôïñá. Ç âáóéêÞ éäÝá åßíáé íá ðñïóáñôçèåß Ýíá Üèñïéóìá óôï ôÝëïò ôïõ ðëáéóßïõ, Ýôóé þóôå ôï ðïëõþíõìï ðïõ ðáñéóôÜíåôáé áðü ôï ðëáßóéï ìáæß ìå ôï Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ íá äéáéñåßôáé áêñéâþò ìå ôï G(x). ¼ôáí ï äÝêôçò ðÜñåé ôï ðëáßóéï ìáæß ìå ôï Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ, ôï äéáéñåß ìå ôï G(x) êáé, áí õðÜñ÷åé õðüëïéðï, óçìáßíåé üôé õðÞñîå óöÜëìá ìåôÜäïóçò. ¢ñá áíôß ãéá ðñÜîåéò åðÜíù óå êþäéêåò - ëÝîåéò åßíáé äõíáôüí íá ãßíïíôáé ðñÜîåéò óôá áíôßóôïé÷á ðïëõþíõìá ðïõ áõôÝò áíôéðñïóùðåýïõí.

99 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 2.23: ÌåôÜäïóç ôùí äõáäéêþí øçößùí óôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò

Ç ìÝèïäïò åëÝã÷ïõ ìðïñåß íá ðåñéãñáöåß ùò åîÞò: ü

Ðñéí áðü ôç ìåôÜäïóç ç ðëçñïöïñßá ÷ùñßæåôáé óå ðëáßóéá (ó÷Þìá 2.24á).

ü

ÊÜèå ðëáßóéï äéáéñåßôáé ìå Ýíá ðñïêáèïñéóìÝíï ðïëõþíõìï. Ç äéáßñåóç ãßíåôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï üðùò êáé ç äåêáäéêÞ. Ï äéáéñÝôçò ëÝìå üôé ÷ùñÜåé óå Ýíá äéáéñåôÝï, üôáí ï äéáéñåôÝïò Ý÷åé ôüóá äõáäéêÜ øçößá üóá Ý÷åé êáé ï äéáéñÝôçò, ìüíï ðïõ ç áöáßñåóç ãßíåôáé modulo 2, üðùò óôï ðñïçãïýìåíï ðáñÜäåéãìá (ó÷Þìá 2.24â).

ü

Ôüóï ôï ðëáßóéï ôçò ðëçñïöïñßáò üóï êáé ôï õðüëïéðï ôçò äéáßñåóçò áðïóôÝëëïíôáé óôïí áðïäÝêôç (ó÷Þìá 2.24ã).

ü

Ï áðïäÝêôçò äéáéñåß ôï ðëáßóéï ôçò ðëçñïöïñßáò ìå ôï ßäéï ðñïêáèïñéóìÝíï ðïëõþíõìï êáé åîåôÜæåé áí ôï õðüëïéðï ôçò äéáßñåóçò ðïõ õðïëüãéóå óõìðßðôåé ìå ôï õðüëïéðï ðïõ ôïõ Ýóôåéëå ï ðïìðüò. Ç üëç äéáäéêáóßá öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 2.25.

Ç ìÝèïäïò CRC åßíáé ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ áðü ôéò Ó÷Þìá 2.24: Äéáßñåóç äõáäéêþí áñéèìþí

100 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ìåèüäïõò ôçò äõáäéêÞò éóïôéìßáò. Ç ðéèáíüôçôá íá ðåñÜóïõí áðáñáôÞñçôá ëÜèç óå Ýíá ôìÞìá äõáäéêþí øçößùí åßíáé ðïëý ìéêñÞ, ð.÷. ôçò ôÜîçò ôïõ 10–9. ÌåñéêÜ áðü ôá ðéï ãíùóôÜ ðïëõþíõìá - äéáéñÝôåò åßíáé ôá: CRC-12 (1100000001111) x12 + x11 + x3 + x2 + x1 + x0 CRC-16 (11000000000000101) CCITT-16

Ó÷Þìá 2.25: Äéáäéêáóßá åëÝã÷ïõ êõêëéêïý êþäéêá.

x16 + x15 + x2 + x0

(10001000000100001)

x16 + x12 + x5 + x0

2.5.3 Êþäéêåò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí

ü ÌåôÜäïóç åßíáé ç áðïóôïëÞ ôïõ ìçíýìáôïò áðü ôïí ðïìðü. ü ÅðáíáìåôÜäïóç Þ åðáíåêðïìðÞ åßíáé ç åðáíÜëçøç ôçò ìåôÜäïóçò. ü ÁíáìåôÜäïóç åßíáé ç ìåôÜäïóç åíüò ìçíýìáôïò ôï ïðïßï ëáìâÜíåôáé åîáóèåíçìÝíï êáé ðñïùèåßôáé åíéó÷õìÝíï.

Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ áíé÷íåõèïýí ôá óöÜëìáôá ôï óýóôçìá èá ðñÝðåé íá ðñï÷ùñÞóåé áõôüìáôá óå êÜðïéá äéïñèùôéêÞ åíÝñãåéá. Ç äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí ìðïñåß íá ãßíåé ìå äýï ôå÷íéêÝò: ç ðñþôç ïíïìÜæåôáé ôå÷íéêÞ ôïõ áõôüìáôïõ áéôÞìáôïò åðáíáìåôÜäïóçò (ARQ: Automatic repeat ReQuest) êáé áöïñÜ ôç äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí ìå áðüññéøç ôùí åóöáëìÝíùí äåäïìÝíùí êáé åðáíáìåôÜäïóç ôùí ïñèþí· ç äåýôåñç ïíïìÜæåôáé ôå÷íéêÞ ôçò áõôüìáôçò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí (ÁEC: Automatic Error Correction) êáé áöïñÜ ôç äéüñèùóç ôùí åóöáëìÝíùí äåäïìÝíùí ìå ÷ñÞóç äéÜöïñùí ôå÷íéêþí. Ùóôüóï ìåñéêÜ óõóôÞìáôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí áöÞíïõí ôï óöÜëìá íá ôï äéïñèþóåé ï ßäéïò ï ÷ñÞóôçò áñãüôåñá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå ðïëëÜ óõóôÞìáôá ðïõ äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç áõôüìáôç åðáíáìåôÜäïóç åßíáé åýêïëï ãéá ôï ÷ñÞóôç íá åéóáãÜãåé êáé ðÜëé áðü ôï ôåñìáôéêü ôïõ ôï ìÞíõìá ðïõ åëÞöèç ëáíèáóìÝíá Þ íá æçôÞóåé ôçí åðáíáìåôÜäïóÞ ôïõ. ÃåíéêÜ, èåùñåßôáé ðïëý êáëýôåñï íá õðÜñ÷åé êÜðïéïò ôñüðïò áõôüìáôçò åðáíáìåôÜäïóçò ôùí åóöáëìÝíùí ìçíõìÜôùí, êÜôé ðïõ ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá íÝá óõóôÞìáôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðñáãìáôïðïéïýí. Ïé ôñüðïé äéüñèùóçò ôùí óöáëìÜôùí ðåñéãñÜöïíôáé áíáëõôéêÜ óôç óõíÝ÷åéá.

2.5.3.1 Äéüñèùóç óöáëìÜôùí ìå åðáíáìåôÜäïóç Óôá óõóôÞìáôá ÷åéñéóìïý äåäïìÝíùí óõíáíôþíôáé ðïëëÝò äéáöïñåôéêÝò ìÝèïäïé áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí êáé áõôüìáôçò åðáíáìåôÜäïóçò. Ôá óõóôÞìáôá áõôÜ äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôïí áñéèìü ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïõ ìðïñïýí íá åðáíáìåôáäþóïõí, üôáí ãßíåé ç áíß÷íåõóç óöÜëìáôïò. ÌåñéêÜ åðáíáìåôáäßäïõí Ýíá ìüíï ÷áñáêôÞñá, åíþ Üëëá åðáíáìåôáäßäïõí ðïëëïýò ÷áñáêôÞñåò Þ êáé ðïëëÜ ìçíýìáôá. ÕðÜñ÷ïõí äýï ðëåïíåêôÞìáôá üóïí áöïñÜ ôçí åðáíáìåôÜäïóç ìéêñÞò ðïóüôçôáò äåäïìÝíùí:

101 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí ü

Åîáóöáëßæåôáé ìéêñüôåñïò ÷ñüíïò åðáíáìåôÜäïóçò. Áóöáëþò, óå êáíïíéêÝò óõíèÞêåò, åßíáé ðéï ãñÞãïñç ç åðáíáìåôÜäïóç 5 ÷áñáêôÞñùí ðáñÜ 500. Ùóôüóï, áí ï ñõèìüò óöáëìÜôùí åßíáé Ýíáò åóöáëìÝíïò ÷áñáêôÞñáò óôïõò 100.000 (ôõðéêü íïýìåñï óôçí ôçëåöùíßá), ç åðß ôïéò åêáôü áðþëåéá óå ñõèìü ìåôÜäïóçò äåí åßíáé óçìáíôéêÞ. Èá Þôáí óçìáíôéêÞ, áí Ýðñåðå íá åðáíáìåôáäïèåß ìéá ïìÜäá ôïõëÜ÷éóôïí 5.000 ÷áñáêôÞñùí.

ü

Åîáóöáëßæåôáé ìåßùóç ôïõ áðáéôïýìåíïõ áðïèçêåõôéêïý ÷þñïõ. Åßíáé öõóéêü, üôáí åðáíáìåôáäßäåôáé ìéá ìåãÜëç ïìÜäá äåäïìÝíùí, íá õðÜñ÷åé ðñüâëåøç ðñïóùñéíÞò áðïèÞêåõóÞò ôïõò, ìÝ÷ñé íá åðéâåâáéùèåß áðü ôï äÝêôç üôé ç ìåôÜäïóç åßíáé ïñèÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá äåäïìÝíá ðïõ åéóÜãïíôáé áðü ôï ðëçêôñïëüãéï áðïèçêåýïíôáé óå ìéá åíäéÜìåóç ìíÞìç, ðñïêåéìÝíïõ íá åßíáé äéáèÝóéìá óôçí ðåñßðôùóç ðïõ èá ÷ñåéáóôåß íá åðáíáìåôáäïèïýí áõôüìáôá. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò áñêåôÝò óõóêåõÝò åéóüäïõ óõíäÝïíôáé óå ìéá ìïíÜäá åëÝã÷ïõ, ðïõ äéáèÝôåé ôïí áðáéôïýìåíï áðïôáìéåõôÞ.

Ç ÷ñçóéìïðïßçóç ìéêñþí ïìÜäùí ÷áñáêôÞñùí ãéá åðáíáìåôÜäïóç Ý÷åé êáé ìåéïíåêôÞìáôá, ðïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ïé êþäéêåò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí ìðïñåß íá åßíáé áðïäïôéêüôåñïé, üôáí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìåãÜëåò ïìÜäåò äåäïìÝíùí.

ü

¼ôáí ïé ïìÜäåò äåäïìÝíùí áðïóôÝëëïíôáé ìå óõã÷ñïíéóìÝíï ôñüðï ìåôÜäïóçò, ìåóïëáâåß Ýíá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áíÜìåóá óôéò áíáãíùñßóåéò ôùí ÷áñáêôÞñùí åëÝã÷ïõ êáé óôéò äéáäéêáóßåò åðáíáöïñÜò ôçò ãñáììÞò, ôï ïðïßï ìÝíåé áíåêìåôÜëëåõôï. ¼óï ðåñéóóüôåñá åßíáé ôá äåäïìÝíá ðïõ ìåôáäßäïíôáé áíÜìåóá óôéò áíáãíùñßóåéò, ôüóï åëá÷éóôïðïéåßôáé ï ÷ñüíïò ðïõ ÷Üíåôáé. ¸íá êáëÜ ó÷åäéáóìÝíï óýóôçìá ìåôÜäïóçò åßíáé óå èÝóç íá óõìâéâÜóåé ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï ôïõò ðáñáðÜíù óõíôåëåóôÝò.

¼ðùò óçìåéþèçêå, ìåôÜ ôçí áíáãíþñéóç ôçò ëÞøçò êÜðïéáò ëáíèáóìÝíçò ïìÜäáò äåäïìÝíùí áêïëïõèåß ç äéüñèùóÞ ôçò. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ôå÷íéêÞ ôïõ áõôüìáôïõ áéôÞìáôïò åðáíáìåôÜäïóçò (ARQ), ï äÝêôçò áðïóôÝëëåé óôïí ðïìðü ìçíýìáôá åðéâåâáßùóçò ëÞøçò (ACK: ACKnowledgement) Þ åóöáëìÝíçò ëÞøçò (NAK: Negative AcKnowledgement), ðñïêåéìÝíïõ áõôüò íá åíåñãÞóåé áíÜëïãá. ÃåíéêÜ, ôñåéò åßíáé ïé ôå÷íéêÝò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí ìå åðáíáìåôÜäïóç. ü

Ôå÷íéêÞ Üìåóçò áíáãíþñéóçò Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ï ðïìðüò, áöïý óôåßëåé ìéá ïìÜäá äåäïìÝíùí, ðåñéìÝíåé íá ðÜñåé åðéâåâáßùóç (ACK Þ ÍÁÊ), ðñïêåéìÝíïõ íá áðïóôåßëåé ôçí åðüìåíç ïìÜäá äåäïìÝíùí. Áí ï ðïìðüò ðÜñåé åðéâåâáßùóç ëÞøçò (ACK), óõíå÷ßæåé êáíïíéêÜ ôçí áðïóôïëÞ ôçò åðüìåíçò ïìÜäáò. Áí üìùò ëÜâåé áñíçôéêÞ åðéâåâáßùóç (ÍÁÊ) ãéá êÜðïéá ïìÜäá äåäïìÝíùí, ôüôå åðáíáìåôáäßäåé ôï óýíïëï ôùí ÷áñáêôÞñùí ôïõ

Ó÷Þìá 2.26: Ôå÷íéêÞ ôçò Üìåóçò áíáãíþñéóçò.

102 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ìçíýìáôïò. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ åßíáé ãíùóôÞ êáé ùò óôáìÜôá êáé ðåñßìåíå äéüñèùóç ìå áßôçìá åðáíáìåôÜäïóçò (stop and wait ARQ) (ó÷Þìá 2.26). ü Ôå÷íéêÞ Ýììåóçò áíáãíþñéóçò ̒ áõôÞ ôç ìÝèïäï ï ðïìðüò óôÝëíåé óõíå÷þò ïìÜäåò ÷áñáêôÞñùí, ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé óÞìá áíáãíþñéóçò (ACK Þ ÍÁÊ) áðü ôï äÝêôç ãéá êÜèå ïìÜäá. ¼ìùò, áí áíé÷íåõèåß óöÜëìá áðü ôï äÝêôç, ôüôå ï ðïìðüò åðáíáìåôáäßäåé üëåò ôéò ïìÜäåò, áðü ôçí ïìÜäá ðïõ åíôïðßóôçêå ôï óöÜëìá Ýùò ôçí ôåëåõôáßá ðïõ Ý÷åé Þäç ìåôáäïèåß. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ëÝãåôáé êáé ðÞãáéíå ðßóù - Í äéïñèþóåéò ìå áßôçìá åðáíáìåôÜäïóçò (go back - N ARQ) (ó÷Þìá 2.27). ü Ôå÷íéêÞ Ýììåóçò áíáãíþñéóçò ìå åðéëåêôéêÞ åðáíáìåôÜäïóç

Ó÷Þìá 2.27: Ôå÷íéêÞ ôçò Ýììåóçò áíÜãíùñéóçò.

Ç ìÝèïäïò áõôÞ áêïëïõèåß ôçí ßäéá äéáäéêáóßá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò Ýììåóçò áíáãíþñéóçò, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ôï óÞìá áñíçôéêÞò áíáãíþñéóçò (NAK) ôïõ óôáèìïý ôïõ ðáñáëÞðôç ðñïêáëåß ôçí åðáíáìåôÜäïóç ìüíï ôçò ïìÜäáò ôùí ÷áñáêôÞñùí óôçí ïðïßá áíáöÝñåôáé êáé ü÷é üëùí ôùí ïìÜäùí ðïõ Ý÷ïõí Þäç ìåôáäïèåß. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ï ðïìðüò Ý÷åé óôåßëåé ôéò ïìÜäåò ÷áñáêôÞñùí 1, 2, 3 êáé ëÜâåé ÍÁÊ 1, åðáíáìåôáäßäåé ìüíï ôçí ïìÜäá 1 êáé óõíå÷ßæåé ôç ìåôÜäïóç áðü ôçí ïìÜäá 4. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ëÝãåôáé êáé åðéëåêôéêÞ åðáíáìåôÜäïóç (selective retransmission) (ó÷Þìá 2.28). Óå ðéï óýíèåôïõò ó÷çìáôéóìïýò åéäéêÜ ðëáßóéá, ðïõ ëÝãïíôáé ðëáßóéá åëÝã÷ïõ, ìåôáäßäïíôáé ìåôáîý ôùí óôáèìþí ðïõ åðéêïéíùíïýí ðñïêåéìÝíïõ íá åëÝãîïõí ôõ÷üí óöÜëìáôá. Óå Üëëåò ðåñéðôþóåéò ôá ðëáßóéá äåäïìÝíùí åßíáé äõíáôüí íá ìåôáöÝñïõí äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ, ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò èåôéêÝò áíáãíùñßóåéò. ̒ áõôü ôïí ôñüðï, üôáí áðáéôåßôáé ìéá èåôéêÞ áíáãíþñéóç, ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíá ðëáßóéï äåäïìÝíùí ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôçò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéþíåôáé ç åðéâÜñõíóç ôçò ìåôÜäïóçò óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äåí õðÜñ÷ïõí óöÜëìáôá. Åßíáé äõíáôüí: ü Ïé ÷áñáêôÞñåò åëÝã÷ïõ, ôá ßäéá ôá ðëáßóéá åëÝã÷ïõ êáé ïé ÷áñáêôÞñåò ôÝëïõò ìåôÜäïóçò íá áëëïéùèïýí áðü ôï èüñõâï. Áí óõìâåß áõôü, õðÜñ÷åé êßíäõíïò: l íá ÷áèåß Ýíá ïëüêëçñï ðëáßóéï Þ l íá åíùèïýí äýï ðëáßóéá. ü ÊáôÜ ôç äéáäéêáóßá ôïõ áõôüìáôïõ áéôÞìáôïò åðáíáìåôÜäïóçò Ýíá ðëáßóéï íá óôáëåß äýï öïñÝò.

Ó÷Þìá 2.28: Ôå÷íéêÞ ôçò Ýììåóçò áíáãíþñéóçò ìå åðéëåêôéêÞ åðáíáìåôÜäïóç

Ãéá íá áðïöåõ÷èïýí ôá óöÜëìáôá áõôÜ, õðÜñ÷åé Ýíáò ìåôñçôÞò ðïõ ìåôñÜ ìüíï ôá ìïíÜ Þ ìüíï ôá æõãÜ ðëáßóéá ðïõ ìåôáäßäïíôáé. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò áðïóôÝëëåôáé Ýíáò ÷áñáêôÞñáò åëÝã÷ïõ ðïõ äçëþíåé üôé ðñüêåéôáé ãéá ìåôÜäïóç ìïíïý Þ æõãïý ðëáéóßïõ. Åßíáé äýóêïëï íá ÷áèïýí äýï ðëáßóéá ìáæß Þ íá ìåôáäïèïýí äýï ðëáß-

103 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí óéá äýï öïñÝò, Ýôóé ðïõ íá ìçí ìðïñåß ï ìåôñçôÞò íá áíé÷íåýóåé ôï óöÜëìá. Ùóôüóï, ãéá íá áðïöåõ÷èåß êáé áõôÞ ç óðÜíéá ðåñßðôùóç, ôá ðåñéóóüôåñá íÝá ó÷Þìáôá ÷ñçóéìïðïéïýí áýîïíôåò áñéèìïýò, áíôß ôïõ ìåôñçôÞ ðïõ ìåôñÜ ìüíï ôá ìïíÜ Þ ìüíï ôá æõãÜ ðëáßóéá. Ïé áýîïíôåò áñéèìïß, åêôüò ôïõ üôé ðáñÝ÷ïõí êáëýôåñç ðñïóôáóßá, åëá÷éóôïðïéþíôáò ôá ÷áìÝíá Þ ôá äéðëÜ ðëáßóéá, åðéôñÝðïõí ôç ìåôÜäïóç ðåñéóóüôåñùí äåäïìÝíùí, ðñéí ÷ñåéáóôåß ç åðéâåâáßùóç ëÞøçò.

2.5.3.2

Áõôüìáôç äéüñèùóç óöáëìÜôùí

Ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ôå÷íéêÞò ôçò áõôüìáôçò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí åßíáé üôé, ìáæß ìå ôá äõáäéêÜ øçößá ôçò ðëçñïöïñßáò, áðïóôÝëëïíôáé êáé ïñéóìÝíá Üëëá ôá ïðïßá âïçèïýí ü÷é ìüíï óôçí áíß÷íåõóç ôõ÷üí óöáëìÜôùí áëëÜ êáé óôç äéüñèùóÞ ôïõò. ÓõãêåêñéìÝíá, óôï ìåôáäéäüìåíï êþäéêá ìðïñåß íá åíóùìáôùèïýí ðñüóèåôá äõáäéêÜ øçößá, Ýôóé þóôå ï ßäéïò ï êþäéêáò íá ðñï÷ùñåß óôçí áõôüìáôç äéüñèùóç óöáëìÜôùí, üðùò óõìâáßíåé êáé óôçí ðåñßðôùóç ôçò áíß÷íåõóçò. ÅðåéäÞ ç åðáíáìåôÜäïóç ôïõ ìçíýìáôïò äåí åßíáé áðáñáßôçôç, ï äÝêôçò äåí ìðïñåß íá óôåßëåé ACK Þ ÍÁÊ. Ãéá ôï ëüãï áõôü ç ìÝèïäïò åßíáé ãíùóôÞ êáé ùò ðñüóèéá äéüñèùóç óöáëìÜôùí (FEC: Forward Error Correction). Óå ðåñéðôþóåéò ðïõ õðÜñ÷åé ðïëýò èüñõâïò ç ìÝèïäïò áðáéôåß ìåãÜëï áñéèìü ðñüóèåôùí øçößùí. ÅðïìÝíùò ïé êþäéêåò ðïõ äßíïõí áóöáëÞ áðïôåëÝóìáôá ìå ôçí ðñüóèéá äéüñèùóç óöáëìÜôùí ìåéïíåêôïýí, åðåéäÞ ìåéþíïõí ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò. Ç áõôüìáôç äéüñèùóç óöáëìÜôùí ìðïñåß íá ðÜñåé äéÜöïñåò ìïñöÝò. Ï ðëÝïí ãíùóôüò êþäéêáò áõôüìáôçò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí åßíáé ï êþäéêáò Hamming, ðïõ äéïñèþíåé áðëÜ óöÜëìáôá ìå ôçí ðñïóèÞêç äõáäéêþí øçößùí åëÝã÷ïõ. ÐáñÜäåéãìá ÷ñçóéìïðïßçóçò ôçò ìåèüäïõ ôçò áõôüìáôçò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí áðïôåëåß ôï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò äßóêïõò CD-ROM, óôïõò ïðïßïõò ôï öõóéêü ìÝóï áðïèÞêåõóçò åßíáé ðïëý åõáßóèçôï óå óöÜëìáôá. Ôï óýóôçìá áõôü ó÷åäéÜóôçêå ìå ôçí ðñïïðôéêÞ íá äéïñèþíåôáé áõôüìáôá Ýíáò ìåãÜëïò áñéèìüò óöáëìÜôùí, þóôå ôï óýóôçìá áðïèÞêåõóçò íá Ý÷åé ôïí áðáéôïýìåíï âáèìü áîéïðéóôßáò. Áí ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò åßíáé ìïíüðëåõñç, ç ôå÷íéêÞ ðñüóèéáò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí, üðùò áõôÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò äßóêïõò CD-ROM, åßíáé ðÜñá ðïëý ÷ñÞóéìç. ¼ìùò Ýíáò ôõðéêüò äßáõëïò õðïóôçñßæåé áìößðëåõñç ìåôÜäïóç, ìå áðïôÝëåóìá íá åßíáé äõíáôÞ ç åðáíáìåôÜäïóç. ÃåíéêÜ, üôáí ðñüêåéôáé ãéá ãñáììÝò ìåôÜäïóçò öùíÞò, ïé êþäéêåò ðñüóèéáò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí äåí êáëýðôïõí ïýôå ôï óõíïëéêü êüóôïò ïýôå ôï åýñïò æþíçò, óôï âáèìü ðïõ ôï êáëýðôïõí ïé êþäéêåò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí, ïé ïðïßïé Ý÷ïõí Þäç ó÷åäéáóôåß, þóôå íá óõíäõÜæïíôáé ìå ôç äõíáôüôçôá áõôüìáôçò åðáíáìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ðáñïõóéÜæïõí êÜðïéï óöÜëìá.

104 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÓöÜëìá, ìåìïíùìÝíá óöÜëìáôá, äÝóìç óöáëìÜôùí, ðïóïóôü óöáëìÜôùí, áãíüçóç óöáëìÜôùí, áíß÷íåõóç óöáëìÜôùí, áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç óöáëìÜôùí, êáèáñÞ ðëçñïöïñßá, ðñüóèåôç ðëçñïöïñßá, äõáäéêÜ øçößá åëÝã÷ïõ, ðëçñïöïñéáêü ôìÞìá, ôìÞìá åëÝã÷ïõ, êùäéêïðïßçóç åëÝã÷ïõ óöÜëìáôïò, áíé÷íåõôéêïß êþäéêåò, äéïñèùôéêïß êþäéêåò, êáôáêüñõöïò Ýëåã÷ïò ðëåïíáóìïý, Ýëåã÷ïò éóïôéìßáò, Ýëåã÷ïò ðåñéôôÞò éóïôéìßáò, Ýëåã÷ïò Üñôéáò éóïôéìßáò, äéáìÞêçò Ýëåã÷ïò ðëåïíáóìïý, êõêëéêüò Ýëåã÷ïò ðëåïíáóìïý, ãåííÞôïñáò, ðéï óçìáíôéêü øçößï, ëéãüôåñï óçìáíôéêü øçößï, áõôüìáôï áßôçìá åðáíáìåôÜäïóçò, áõôüìáôç äéüñèùóç óöáëìÜôùí, åðéâåâáßùóç ëÞøçò, åóöáëìÝíç ëÞøç, ôå÷íéêÞ Üìåóçò áíáãíþñéóçò, ôå÷íéêÞ Ýììåóçò áíáãíþñéóçò, åðéëåêôéêÞ åðáíáìåôÜäïóç, ðëáßóéá åëÝã÷ïõ, ðñüóèéá äéüñèùóç óöáëìÜôùí.

105 Êåöáëáéï 2: Ìåôáäïóç Äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Ôï êåöÜëáéï áõôü ðñáãìáôåýèçêå ôéò ãíþóåéò êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí êáôáíüçóç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Óå óõíäõáóìü ìå ôéò ãíþóåéò ðïõ áðïêôÞèçêáí áðü ôï ÊåöÜëáéï 1 êáé áöïñïýóáí êõñßùò ôçí áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç, áíáëýèçêáí Ýííïéåò ðïõ áöïñïýí ôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò, üðùò åßíáé ç êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí êáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóÞò ôïõò, ç ÷ùñçôéêüôçôá ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò êôë. (ÌÜèçìá 2.1). ÐáñïõóéÜóôçêáí ôá åßäç ìåôÜäïóçò üóïí áöïñÜ ôçí êáôåýèõíóÞ ôçò (ìïíüðëåõñç, çìßðëåõñç êáé áìößðëåõñç) êáé äüèçêáí ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò ðáñÜëëçëçò êáé ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò (ÌÜèçìá 2.2). Óôç óõíÝ÷åéá áíáëýèçêáí ïé áñ÷Ýò ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò êáé ôçò áóõã÷ñüíéóôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò (ÌÜèçìá 2.3). Áêïëïýèçóå óõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ìåôáîý ôïõ áíáëïãéêïý êáé ôïõ øçöéáêïý ôñüðïõ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, ìåôáîý ôçò ðáñÜëëçëçò êáé ôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò êáé ôÝëïò ìåôáîý ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò êáé ôçò áóõã÷ñüíéóôçò óåéñáúêÞò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí (ÌÜèçìá 2.4). Ôï êåöÜëáéï ïëïêëçñþèçêå ìå ôç ìåëÝôç ôùí ôå÷íéêþí áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí (ÌÜèçìá 2.5).

106 Ôïìïò É, Åíïôçôá Á: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ôé åßíáé ðëçñïöïñßá êáé ôé äåäïìÝíá óå Ýíá åðéêïéíùíéáêü óýóôçìá; ÐïéÝò ìïñöÝò ìðïñåß íá Ý÷åé ç ðëçñïöïñßá;

2.

Ôé åßíáé ç êùäéêïðïßçóç äåäïìÝíùí êáé ðþò ðñáãìáôïðïéåßôáé;

3.

Ðþò ìåôñéÝôáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí êáé ðþò ï ñõèìüò äéáìïñöùìÝíïõ óÞìáôïò åíüò êáíáëéïý;

4.

Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå ÷ùñçôéêüôçôá åíüò ìÝóïõ ìåôÜäïóçò êáé ôé åýñïò æþíçò êáíáëéïý;

5.

Ôé ðáñéóôÜíåé ôï SNR êáé ðïéüò ï ñüëïò ôïõ;

6.

Ðüóá åßäç åðéêïéíùíßáò Ý÷ïõìå óå ó÷Ýóç ìå ôçí êáôåýèõíóç ôçò ðëçñïöïñßáò;

7.

Óå ôé äéáöÝñåé ç ìïíüðëåõñç áðü ôçí çìßðëåõñç åðéêïéíùíßá;

8.

Óå ôé óõíßóôáôáé ç áìößðëåõñç åðéêïéíùíßá êáé óå ôé äéáöÝñåé áðü ôéò Üëëåò; Äþóå Ýíá ðáñÜäåéãìá.

9.

Ðþò áíôéëáìâÜíåóáé ôçí Ýííïéá ôçò êáôåýèõíóçò ôçò ìåôÜäïóçò ìéáò ðëçñïöïñßáò; Ôé óçìáßíåé ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óçìåßïõ ðñïò óçìåßï êáé ôé åêðïìðÞ äåäïìÝíùí;

10. Ðïéåò åßíáé ïé êýñéåò äéáöïñÝò ìåôáîý åíüò áíáëïãéêïý êáé åíüò øçöéáêïý óÞìáôïò; 11. Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå ïðôéêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí; 12. Ôé åííïïýìå, üôáí ëÝìå óåéñáúêÞ êáé ôé ðáñÜëëçëç ìåôÜäïóç; 13. Ôé åßíáé ç áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç øçöéáêþí äåäïìÝíùí; 14. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ðïéá ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò øçöéáêþí äåäïìÝíùí; 15. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äéáðïäéáìïñöùôþí; 16. Ôé åßíáé ôï êýêëùìá EA-232D/v24 êáé áðü ðüóïõò áêñïäÝêôåò áðïôåëåßôáé; Íá áíáöÝñåéò ôéò ëåéôïõñãßåò ôùí âáóéêüôåñùí áðü áõôïýò. 17. Ðþò ìðïñïýìå íá åëÝãîïõìå áí ç ðëçñïöïñßá ðïõ ëáìâÜíåé ï äÝêôçò åßíáé ßäéá ìå ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ óôÝëíåé ï ðïìðüò; 18. Ðïéåò ìåèüäïõò áíß÷íåõóçò óöáëìÜôùí ãíùñßæåéò; 19. Ðïéåò ìåèüäïõò äéüñèùóçò óöáëìÜôùí ãíùñßæåéò;

107 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

ÊåöÜëáéï Ðïëõðëåîßá

ÌÜèçìá 3.1:

Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò - ÷ñüíïõ

ÌÜèçìá 3.2:

ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôå÷íéêþí ðïëõðëåîßáò

ÌÜèçìá 3.3:

ÓôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá

3

108 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÊåöÜëáéï 3: Ðïëõðëåîßá Óêïðüò Ôï ÊåöÜëáéï 3 óôï÷åýåé íá åîïéêåéþóåé ôï ìáèçôÞ ìå ôéò ôå÷íéêÝò ôçò ðïëõðëåîßáò êáé íá óõìâÜëåé óôçí êáôáíüçóç ôçò ÷ñçóéìüôçôÜò ôçò óôçí ðñÜîç, ðþò äçëáäÞ ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ç êáëýôåñç åêìåôÜëëåõóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò åíüò öõóéêïý êáíáëéïý. ÅîåôÜæïíôáé Ýôóé ïé ôå÷íéêÝò ôçò ðïëõðëåîßáò ìå åðéìåñéóìü óõ÷íüôçôáò êáé ôçò ðïëõðëåîßáò ìå åðéìåñéóìü ÷ñüíïõ êáé ìÝóá áðü ðñáêôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åðé÷åéñåßôáé íá áíáäåé÷èïýí ïé óõãêñéôéêÝò äéáöïñÝò ôïõò. ÔÝëïò, ðáñÝ÷ïíôáé ðñüóèåôåò ãíþóåéò ðïõ áöïñïýí ôç ìÝèïäï ôçò óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò, ç ïðïßá áðïôåëåß âåëôßùóç ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ, ïëïêëçñþíïíôáò êáô’ áõôü ôïí ôñüðï ôç ìåëÝôç ôùí ôå÷íéêþí åîïéêïíüìçóçò ÷ùñéôéêüôçôáò êáé äéáìïéñáóìïý åíüò öõóéêïý êáíáëéïý óå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ç üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç åêìåôÜëëåõóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò åíüò öõóéêïý êáíáëéïý.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôùí ôå÷íéêþí ôçò ðïëõðëåîßáò ðïõ åöáñìüæïíôáé óôá óõóôÞìáôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá åßäç ôçò ðïëõðëåîßáò êáé ôïí ôñüðï ðïõ åðçñåÜæïõí ôç ìåôÜäïóç.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò ôå÷íéêÝò ìå ôéò ïðïßåò äéáìïéñÜæåôáé Ýíá öõóéêü êáíÜëé óå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò.

109 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ìðïñïýí íá åîåõñåèïýí ïéêïíïìéêüôåñïé ôñüðïé åðéêïéíùíßáò ðïëëþí ÷ñçóôþí áðü ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò;

2.

Ãíùñßæåéò ãéáôß ç ðïëõðëåîßá âïçèÜ óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí;

3.

Ðïéåò ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò ãíùñßæåéò;

4.

Ãíùñßæåéò ðþò ìðïñåß íá äéáìïéñáóôåß ôï åýñïò åíüò êáíáëéïý;

5.

Åßíáé äõíáôüí íá ìåôáäþóïõí ôáõôü÷ñïíá áðü ôï ßäéï êáíÜëé äýï Þ ðåñéóóüôåñïé ÷ñÞóôåò ÷ùñßò íá åðéêáëýðôïíôáé Þ íá ðáñåíï÷ëïýíôáé ïé ìåôáäüóåéò ôïõò;

6.

Áöïý ïé ÷ñÞóôåò äå ÷ñçóéìïðïéïýí óõíå÷þò üëï ôï åýñïò ôçò ãñáììÞò ðïõ ôïõò äéáôßèåôáé, ãíùñßæåéò áí õðÜñ÷ïõí åíáëëáêôéêïß ôñüðïé ìåôÜäïóçò, þóôå áõôü íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé áðü Üëëïõò;

7.

Ãíùñßæåéò óå ôé âïçèÜ ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá;

110 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 3.1: Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò – ÷ñüíïõ 3.1.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, óå ðïëëÜ óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò ôï êüóôïò ôùí ãñáììþí ìåôáöïñÜò áíôéðñïóùðåýåé Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü ôïõ óõíïëéêïý êüóôïõò ãéá ôïí åîïðëéóìü êáé ôç óõíôÞñçóç ôïõ üëïõ óõóôÞìáôïò. ÅðïìÝíùò åßíáé ëïãéêü íá åðéäéþêåôáé ç áðü êïéíïý ÷ñÞóç ôùí Þäç åãêáôåóôçìÝíùí ãñáììþí ìåôáöïñÜò, þóôå íá åßíáé åöéêôÞ ç üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç åêìåôÜëëåõóç êáé ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôÜò ôïõò. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôñüðïé ìå ôïõò ïðïßïõò åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìå ïéêïíïìßá ïé ãñáììÝò ìåôáöïñÜò. Ï Ýíáò Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôç ó÷åäßáóç ôùí åðéìÝñïõò ôåñìáôéêþí óõíäÝóåùí, åíþ ï Üëëïò Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôïí ôñüðï áðïóôïëÞò ôùí óçìÜôùí áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ç ó÷åäßáóç ôùí åðéìÝñïõò ôåñìáôéêþí óõíäÝóåùí áöïñÜ ôïõò äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò óýíäåóçò ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ðïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò êáé èá ìáò áðáó÷ïëÞóåé ëåðôïìåñÝóôåñá óôá åðüìåíá êåöÜëáéá, åéäéêüôåñá óôá ìáèÞìáôá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí äéêôýùí. Åäþ, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé áíôéëçðôüò ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï åßíáé åöéêôÞ ç üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç åêìåôÜëëåõóç ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí, èá áíáöåñèïýìå ìüíï óå åéäéêÝò ìïñöÝò áõôþí ôùí ãñáììþí, üðùò åßíáé: ü

ç ãñáììÞ óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (point-to-point line),

ü

ç ãñáììÞ ðïëëáðëþí óçìåßùí (multipoint Þ multidrop line),

ü

ç åðéêïéíùíßá åõñåßáò åêðïìðÞò (broadcast).

Ï äåýôåñïò ôñüðïò åîïéêïíüìçóçò ÷ùñçôéêüôçôáò êáé êáëýôåñçò åêìåôÜëëåõóçò ôùí ãñáììþí ìåôáöïñÜò áöïñÜ ôçí ðïëõðëåîßá, äçëáäÞ ôç äéáäéêáóßá áðïóôïëÞò äéáêñéôþí óçìÜôùí áðü ôçí ßäéá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò êáé ôçí ôáõôü÷ñïíç êáé ÷ùñßò áëëçëåðéäñÜóåéò ìåôÜäïóÞ ôïõò.

¼ëá ôá äéáèÝóéìá ôçëåðéêïéíùíéáêÜ áãáèÜ ïíïìÜæïíôáé êáé ðüñïé ôïõ óõóôÞìáôïò.

Ç ôå÷íéêÞ ôçò ðïëõðëåîßáò ðïõ èá åöáñìïóôåß óôéò ãñáììÝò ìåôáöïñÜò áðïôåëåß âáóéêü ðáñÜãïíôá ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ìåßùóç ôïõ êüóôïõò åðéêïéíùíßáò, éäéáßôåñá ãéá õðïëïãéóôÝò ðïõ âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíïé óå ìáêñéíÝò áðïóôÜóåéò. Åðßóçò ç ôå÷íéêÞ áõôÞ äéåõêïëýíåé ôçí êáëýôåñç áîéïðïßçóç ôùí äéáèÝóéìùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí áãáèþí. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò ìÝèïäïé ðïëõðëåîßáò, ôéò ïðïßåò èá áíáðôýîïõìå áíáëõôéêüôåñá óôç óõíÝ÷åéá: ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò (FDM: Frequency Division Multiplexing), ü ü ü

ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ (TDM: Time Division Multiplexing) êáé ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ (STDM: Statistical Time Division Multiplexing).

111 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

3.1.2 Ôýðïé ãñáììþí åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí Ïé ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí äéáêñßíïíôáé, áíÜëïãá ìå ôï ðëÞèïò ôùí óôáèìþí ðïõ åðéêïéíùíïýí, ùò áêïëïýèùò: ü

ÃñáììÞ óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (point-to-point line). Ç ãñáììÞ óçìåßïõ ðñïò óçìåßï áðïôåëåß ôïí ðéï áðëü ôñüðï óýíäåóçò åíüò äéêôýïõ åðéêïéíùíßáò. ÃåíéêÜ, ç ðëçñïöïñßá ðïõ ìåôáäßäåôáé ìÝóù ôçò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò óõíäÝåé äýï ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò (ó÷Þìá 3.1). Ôï ìÞêïò ôçò ãñáììÞò ìðïñåß íá ðïéêßëëåé, åíþ ôï åßäïò ôçò ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá åßíáé ìïíüðëåõñçò, çìßðëåõñçò Þ áìößðëåõñçò êáôåýèõíóçò. Ç ðåñßðôùóç ôïõ ó÷Þìáôïò 3.1 åßíáé ç ðéï ãíùóôÞ êáé áðëÞ óýíäåóç. Ìßá ðåñéóóüôåñï óýíèåôç ðåñßðôùóç åßíáé áõôÞ ôïõ ó÷Þìáôïò 3.2, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ðïëëÜ ôåñìáôéêÜ óõíäÝïíôáé ìå Ýíáí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ. Ç äéÜôáîç áõôÞ, ëüãù ôïõ ó÷Þìáôüò ôçò, åßíáé ãíùóôÞ ùò äéÜôáîç Üóôñïõ.

ü

ÃñáììÞ ðïëëáðëþí óçìåßùí (multipoint Þ multidrop line). Ç ãñáììÞ ðïëëáðëþí óçìåßùí óõíäÝåé äýï Þ ðåñéóóüôåñåò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ìå

Ó÷Þìá 3.2: ÄéÜôáîç Üóôñïõ. ÊÜèå óýíäåóç ôåñìáôéêïý ðñïò ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ áðïôåëåß ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï.

Ó÷Þìá 3.1: ÂáóéêÝò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï: ôåñìáôéêïý ðñïò äéáðïäéáìïñöùôÞ (á), äéáðïäéáìïñöùôÞ ðñïò äéáðïäéáìïñöùôÞ (â) êáé äéáðïäéáìïñöùôÞ ðñïò Ç/Õ (ã)

Ó÷Þìá 3.3: ÃñáììÝò ðïëëáðëþí óçìåßùí

112 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ìßá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 3.3, óôç ãñáììÞ áõôÞ ç ðëçñïöïñßá åßíáé äõíáôüí íá îåêéíÜ áðü Ýíá óçìåßï êáé íá êáôáëÞãåé óå Üëëá ãíùóôÜ óçìåßá. ¸íá ðáñÜäåéãìá ôÝôïéáò óýíäåóçò áðïôåëåß êáé ç óõíäñïìçôéêÞ ôçëåüñáóç, üðïõ ï ðïìðüò ãíùñßæåé áðü ðñéí ôïõò äÝêôåò. Ôï ó÷Þìá áõôü åðéôñÝðåé ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý áðëþí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ìå ÷áìçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, ðïõ äå äéáèÝôïõí áðïèçêåõôéêÝò äõíáôüôçôåò. ÓõíçèÝóôåñç üìùò åßíáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ ó÷Þìáôïò áõôïý óôçí ðåñßðôùóç óýíèåôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí, ðïõ äéáèÝôïõí áðïèçêåõôéêÜ ìÝóá êáé ìåôáäßäïõí óå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ü

Åðéêïéíùíßá åõñåßáò åêðïìðÞò (broadcast). Ðñüêåéôáé ãéá ìéá áðëÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ç ïðïßá åðéìåñßæåôáé ìåôáîý üëùí ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí. ¸íá êëáóéêü ðáñÜäåéãìá áõôïý ôïõ åßäïõò åðéêïéíùíßáò åßíáé ïé ñáäéïöùíéêÝò êáé ïé ôçëåïðôéêÝò (ìç óõíäñïìçôéêÝò) åêðïìðÝò, üðïõ êáèÝíáò ðïõ äéáèÝôåé Ýíá äÝêôç (ñáäéüöùíï/ôçëåüñáóç) ìðïñåß íá ëáìâÜíåé ôï ðñüãñáììá ðïõ ìåôáäßäåôáé. Óôï ó÷Þìá áõôü ï ðïìðüò äå ãíùñßæåé ôïí áñéèìü ôùí äåêôþí ìéáò ðåñéï÷Þò, ï ïðïßïò èåùñçôéêÜ ìðïñåß íá åßíáé Üðåéñïò. Áíôßèåôá, óôç óõíäñïìçôéêÞ Þ êáëùäéáêÞ ôçëåüñáóç üóïé ëáìâÜíïõí ôï ðñüãñáììá åßíáé íüìéìá åããåãñáììÝíïé óõíäñïìçôÝò óôçí åôáéñåßá ðáñï÷Þò ôçò áíôßóôïé÷çò õðçñåóßáò.

3.1.3

Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò

Ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò (FDM: Frequency Division Multiplexing) ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óôçí áíáëïãéêÞ ìåôÜäïóç. Ôï áñ÷éêü åýñïò æþíçò ôïõ ìÝóïõ (öõóéêü êáíÜëé) åðéìåñßæåôáé óå ðïëëÝò ìéêñüôåñåò æþíåò óõ÷íüôçôáò, ôá ëåãüìåíá ëïãéêÜ êáíÜëéá, þóôå êÜèå ÷ñÞóôçò íá êáôÝ÷åé áðïêëåéóôéêÜ ôç äéêÞ ôïõ æþíç óõ÷íüôçôáò. Ëïãéêü êáíÜëé åßíáé êÜèå îå÷ùñéóôÞ ãñáììÞ ìåôáöïñÜò ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôçí êýñéá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò (öõóéêü êáíÜëé) êáé Ý÷åé ðÜíôïôå ìéêñüôåñï Þ ßóï åýñïò æþíçò ì’ áõôÞí.

ÐáñÜäåéãìá É

Ôï ößëôñï åßíáé Ýíá óýóôçìá åðåîåñãáóßáò óçìÜôùí ðïõ Ý÷åé ùò óêïðü ôçí áíß÷íåõóç êáé êáôüðéí ôï äéá÷ùñéóìü ôïõ åðéèõìçôïý óÞìáôïò áðü ôï áíåðéèýìçôï óýíïëï èïñýâùí Þ Üëëùí óçìÜôùí ðïõ óõíèÝôïõí ôï áñ÷éêü óÞìá.

Ïé åêðïìðÝò ôïõ ñáäéïöþíïõ óôá ìåóáßá êýìáôá áðïôåëïýí Ýíá êáëü ðáñÜäåéãìá ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò. Ôï öõóéêü êáíÜëé åßíáé ç ñáäéïöùíéêÞ æþíç ðïõ ëåéôïõñãåß áðü 500 Ýùò 1.500 KHz ðåñßðïõ, äçëáäÞ Ý÷åé åýñïò æþíçò 1 MHz ðåñßðïõ. ÓõíÞèùò, êÜèå öÝñïí óÞìá äéáìïñöþíåôáé áðü ôçí áñ÷éêÞ æþíç óõ÷íüôçôáò (÷áìçëÞ) óå ìéá õøçëüôåñç æþíç, ãéá íá ìðïñÝóåé íá ìåôáäïèåß, åíþ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéÜöïñá ößëôñá, þóôå ôï åýñïò æþíçò íá ðåñéïñéóôåß ãéá êÜèå êáíÜëé, ð.÷., óôá 9 KHz. Ôï ó÷Þìá 3.4 äåß÷íåé ôéò æþíåò óõ÷íüôçôáò ôñéþí êáíáëéþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôå÷íéêÞ FDM ìå óõ÷íüôçôåò 981, 990 êáé 999 KHz áíôßóôïé÷á. ¼ìùò, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ìÝóù åíüò êáíáëéïý ìðïñïýí íá ìåôáöåñèïýí ôáõôü÷ñïíá ðïëý ðåñéóóüôåñá áðü ôñßá äéáöïñåôéêÜ óÞìáôá, éäéáßôåñá üôáí ôï äéáôéèÝìåíï åýñïò æþíçò åßíáé ðïëý ìåãáëýôåñï áðü 1 MHz. Áõôü óõìâáßíåé, ãéá

113 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

Ó÷Þìá 3.4: Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò ðáñÜäåéãìá, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç ðïëõðëåîßá áöïñÜ ðïëëÜ êáíÜëéá, ïðüôå äéáôßèåíôáé 9 KHz ãéá êÜèå êáíÜëé, ðñïêåéìÝíïõ áõôÜ íá ðáñáìåßíïõí ÷ùñéóìÝíá. ¢ñá ç áñ÷éêÞ êáôáíïìÞ ôïõ äéáôéèÝìåíïõ åýñïõò æþíçò óõ÷íïôÞôùí åßíáé ôÝôïéá, þóôå ç æþíç óõ÷íüôçôáò êÜèå êáíáëéïý íá äéáöÝñåé áðü ôçí åðüìåíÞ ôçò êáôÜ 9 KHz. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ôá êáíÜëéá ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí áðü êïéíïý ÷ùñßò åðéêáëýøåéò (ðáñÜóéôá), áöïý áíÜ äýï äåí êáôÝ÷ïõí ôéò ßäéåò æþíåò óõ÷íüôçôáò. ¼ìùò, ðáñ’ üëï ðïõ õðÜñ÷ïõí æþíåò ðñïóôáóßáò áíÜìåóá óôá êáíÜëéá, åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé êÜðïéá åðéêÜëõøç ìåôáîý ôùí ãåéôïíéêþí êáíáëéþí, áöïý ôá ößëôñá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äå äéáêüðôïõí áðüôïìá ôéò Üêñåò ôùí óõ÷íïôÞôùí, ìå áðïôÝëåóìá ç åðéêÜëõøç áõôÞ íá ãßíåôáé áéóèçôÞ óôï ãåéôïíéêü êáíÜëé óáí èüñõâïò (ðáñÜóéôá).

Óôç ñáäéïöùíéêÞ æþíç ôùí FM, üðïõ ôï åýñïò æþíçò åßíáé 20 MHz, äçëáäÞ áðü 88 Ýùò108 MHz, åêðÝìðïõí ðïëëïß êñáôéêïß êáé éäéùôéêïß ñáäéïöùíéêïß óôáèìïß.

3.1.4 Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ Óôçí ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ (TDM: Time Division Multiplexing) ïé ÷ñÞóôåò åíáëëÜóóïíôáé êõêëéêÜ, óáí íá âñßóêïíôáé ãýñù áðü óôñïããõëü ôñáðÝæé, êáé êáèÝíáò áðü áõôïýò ðáßñíåé üëï ôï åýñïò æþíçò ôïõ öõóéêïý êáíáëéïý ãéá óýíôïìï óõíÞèùò áëëÜ ðëÞñùò êáèïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (ó÷Þìá 3.5). Ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé éäéáßôåñá óôçí øçöéáêÞ ìåôÜäïóç. Óýìöùíá ìå ôç ìÝèïäï áõôÞ, üôáí Ý÷ïõìå ðïëëÝò åéóüäïõò ðïõ ìïéñÜæïíôáé ôï ßäéï øçöéáêü êáíÜëé, äçìéïõñãåßôáé ìéá íÝá ñïÞ äõáäéêþí øçößùí, ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôï óõíäéáóìü ôùí äõáäéêþí øçößùí üëùí ôùí åðéìÝñïõò ñïþí êõêëïöïñßáò.

Ó÷Þìá 3.5: Ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ

114 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí ÐáñÜäåéãìá IÉ ÏìÜäá (block) ïíïìÜæåôáé Ýíá óýíïëï ÷áñáêôÞñùí ðïõ åßíáé Ýôïéìïé ðñïò ìåôÜäïóç. Óôçí ðåñßðôùóç ìçíõìÜôùí ìå ðïëëïýò ÷áñáêôÞñåò, ðïëëÝò ïìÜäåò óõíéóôïýí Ýíá ðëáßóéï.

Áí ôï öõóéêü êáíÜëé ðåñéëáìâÜíåé ôÝóóåñá äéáöïñåôéêÜ ëïãéêÜ êáíÜëéá, ôüôå ç ìÝèïäïò ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ êáèïñßæåé üôé ôï ðñþôï äõáäéêü øçößï èá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ðñþôï ëïãéêü êáíÜëé, ôï äåýôåñï áðü ôï äåýôåñï ëïãéêü êáíÜëé ê.ï.ê. ̒ áõôÞ ôç ëïãéêÞ ôï Ýíáôï, ãéá ðáñÜäåéãìá, äõáäéêü øçößï èá ðñïÝñ÷åôáé êáé ðÜëé áðü ôï ðñþôï ëïãéêü êáíÜëé, ôï äÝêáôï áðü ôï äåýôåñï ê.ï.ê., þóôå íá óõíå÷ßæåôáé ï êýêëïò.

ÐáñÜäåéãìá IIÉ

Óôç óõã÷ñïíéóìÝíç åðéêïéíùíßá ïé ÷áñáêôÞñåò áðïóôÝëëïíôáé êáôÜ ïìÜäåò, åíþ ïé åéäéêïß ÷áñáêôÞñåò SYN êáé EOF óçìáôïäïôïýí ôçí áñ÷Þ êáé ôï ôÝëïò ôçò ìåôÜäïóçò.

¸íá ðñáêôéêü ðáñÜäåéãìá ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ åßíáé áõôü ðïõ ãßíåôáé óå ïñéóìÝíåò ÷þñåò üðïõ ïé éäéùôéêïß ñáäéïöùíéêïß óôáèìïß, åêôüò áðü ôï öõóéêü êáíÜëé, äéáèÝôïõí êáé äýï Üëëá ëïãéêÜ êáíÜëéá, ôçò ìïõóéêÞò êáé ôçò äéáöÞìéóçò, ôá ïðïßá åíáëëÜóóïíôáé êáôÜ äéáóôÞìáôá, óôçí ßäéá óõ÷íüôçôá, åêðÝìðïíôáò ãéá êÜðïéï ðåñéïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðüôå ìïõóéêÞ êáé ðüôå äéáöÞìéóç, áñãüôåñá ðåñéóóüôåñç ìïõóéêÞ ê.ï.ê. ÓõíÞèùò ç ôå÷íéêÞ TDM åöáñìüæåôáé óôéò ðåñéðôþóåéò óõã÷ñïíéóìÝíçò åðéêïéíùíßáò. Ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé êáôÜ ïìÜäåò Þ ðëáßóéá. Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôùí ðëáéóßùí êáé ôï ìÞêïò ôïõò åßíáé óôáèåñïß ðáñÜìåôñïé êáé ðñïóäéïñßæïõí ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ öõóéêïý êáíáëéïý. Óå êÜèå ðëáßóéï êÜèå äéáäï÷éêÞ èÝóç äßíåôáé ìüíéìá ãéá ÷ñÞóç áðü Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôåñìáôéêü. Óçìåéþíïõìå üôé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôïõ ðëáéóßïõ óõìðßðôåé ìå ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí êÜèå ôåñìáôéêïý êáé üôé ç ýðáñîç óõã÷ñïíéóìïý êÜèå ôåñìáôéêïý ìå ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôïõ ðëáéóßïõ áðïôåëåß ôï ðéï êñßóéìï óçìåßï ôçò ôå÷íéêÞò.

ÐáñÜäåéãìá IV Ó÷Þìá 3.6: Ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ (ã) áðïôåëåß óõìöåñüôåñç ëýóç áðü ôï ó÷çìáôéóìü óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (á), êáèþò êáé áðü ôï ó÷çìáôéóìü ãñáììÞò ðïëëáðëþí óçìåßùí (â).

(â) (á)

Ôï ó÷Þìá 3.6 ðáñéóôÜíåé ôï äéÜãñáììá ìéáò åöáñìïãÞò áõôÞò ôçò ôå÷íéêÞò, äçëáäÞ ôïõò äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò óýíäåóçò ôåóóÜñùí ôåñìáôéêþí ìéáò åðé÷åßñçóçò, åãêáôåóôçìÝíùí óôéò ßäéåò èÝóåéò, êáé ôç óýíäåóÞ ôïõò ìå ôï êåíôñéêü óýóôçìá ôçò åðé÷åßñçóçò. Áóöáëþò ï ó÷åäéáóìüò 3.6á åßíáé áóýìöïñïò ëüãù ôïõ êüóôïõò äéáôÞñçóçò ôåóóÜñùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò. Ï

115 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá ó÷åäéáóìüò 3.6â åßíáé êáôÜëëçëïò ìüíï óå ðåñéðôþóåéò ÷áìçëïý êõêëïöïñéáêïý öüñôïõ, þóôå ç ëåéôïõñãßá ôïõ åíüò ôåñìáôéêïý íá ìçí åðçñåÜæåé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ Üëëïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ÷ñÞóç ôïõ 60% ôïõ ÷ñüíïõ ëåéôïõñãßáò êÜèå ôåñìáôéêïý ðñïêáëåß óõìöüñçóç óôç ãñáììÞ ðïëëáðëþí óçìåßùí åðéêïéíùíßáò. ÔÝëïò, ï ó÷åäéáóìüò 3.6ã ìå ÷ñÞóç äýï óõóêåõþí ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ êáé ìéáò êïéíÞò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò áíôß ôåóóÜñùí äåß÷íåé ùò ç ðëÝïí óõìöÝñïõóá ëýóç. Óôçí ôå÷íéêÞ TDM õðÜñ÷ïõí äýï óôÜèìåò óõã÷ñïíéóìïý, ï óõã÷ñïíéóìüò ðëáéóßïõ êáé ï óõã÷ñïíéóìüò ëÝîçò. Ï óõã÷ñïíéóìüò ðëáéóßïõ åßíáé áíáãêáßïò ãéá íá áíáãíùñßæåôáé ç Ýíáñîç ôçò ìåôÜäïóçò êÜèå ðëáéóßïõ, åíþ ï óõã÷ñïíéóìüò ëÝîçò åßíáé áíáãêáßïò ãéá íá äéá÷ùñßæïíôáé ôá äåäïìÝíá ìÝóá óå êÜèå ðëáßóéï.

Ç óõìöüñçóç óôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðñïêáëåßôáé, üôáí õðÜñ÷ïõí ðÜñá ðïëëÜ ìçíýìáôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé Þ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèïýí ìÝóù ôçò ãñáììÞò áõôÞò. Ï óõã÷ñïíéóìüò óõìâáßíåé, üôáí ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôïõ ðïìðïý óõìðßðôåé ìå ôï ñõèìü ëÞøçò ôïõ äÝêôç.

ÐáñÜäåéãìá V Ç ôå÷íéêÞ TDM åöáñìüæåôáé ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá óôá äßêôõá ôçëåöùíßáò ðïõ áíáðôýóóïíôáé ôåëåõôáßá ìå âÜóç ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðáëìïêùäéêÞò äéáìüñöùóçò (PCM). Óýìöùíá ìå ôá åõñùðáúêÜ ðñüôõðá ôçò CCITT, ç øçöéïðïßçóç ôïõ áíáëïãéêïý óÞìáôïò ãßíåôáé óå ôñßá óôÜäéá ùò åîÞò: ü

ÓôÜäéï äåéãìáôïëçøßáò Áðü 30 ôçëåöùíéêÜ êáíÜëéá, ðåñéïñéóìÝíá óå ìßá æþíç ôùí 4 KHz ðåñßðïõ ôï êáèÝíá, ëáìâÜíïíôáé äåßãìáôá áíáëïãéêÞò öùíÞò ìå ñõèìü 8.000 öïñÝò ôï äåõôåñüëåðôï.

ü

ÓôÜäéï êâáíôïðïßçóçò ÊÜèå äåßãìá äéá÷ùñßæåôáé óå 256 äéáêñéôÜ (îå÷ùñéóôÜ) åðßðåäá ôÜóçò, äçëáäÞ 8 äõáäéêÜ øçößá ãéá êÜèå äåßãìá.

ü

ÓôÜäéï êùäéêïðïßçóçò Ôá 30 ôçëåöùíéêÜ êáíÜëéá áíôéóôïé÷ïýí óå 30 èÝóåéò ðëáéóßùí ôùí 32 èÝóåùí, ðïõ ìåôáöÝñïíôáé ìå êáíÜëé ÷ùñçôéêüôçôáò 2.048 Ìbps. Ïé õðüëïéðåò äýï èÝóåéò äéáôßèåíôáé ãéá ôç óçìáôïäïóßá êáé ôïí áõôïÝëåã÷ï ôïõ äéêôýïõ. ¸ôóé áðü ôç óõíïëéêÞ ÷ùñçôéêüôçôá óå êÜèå êáíÜëé öùíÞò äéáôßèåíôáé 64 Kbps (2.084 Kbps / 32).

Ç ôå÷íéêÞ ôçò TDM äåí åöáñìüæåôáé óå óõóôÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêü åýñïò æþíçò êáé êáôÜ óõíÝðåéá äéáöïñåôéêü ñõèìü ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí ôïõò, åíþ áíôßèåôá åöáñìüæåôáé óå óõóôÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí ðáñáðëÞóéï åýñïò æþíçò êáé êáôÜ óõíÝðåéá ßäéï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí ôïõò. Ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò åëáóôéêÞò áðïèÞêåõóçò êáé óõìðëÞñùóçò ðáëìþí ôá áóõã÷ñüíéóôá óÞìáôá åßíáé äõíáôüí íá áðïèçêåõôïýí áðü ìéá äéÜôáîç (ìéêñï-õðïëïãéóôÞ åðéêïéíùíéþí), ðïõ ëÝãåôáé óõëëÝêôçò (concentrator), ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá ìðïñïýí íá îáíáäéáâáóôïýí ìå ñõèìü äéáöïñåôéêü áðü ôï ñõèìü ìå ôïí ïðïßï áðïèçêåýôçêáí (ó÷Þìá 3.7). ÐñáêôéêÜ, ï óõëëÝêôçò ðñïóöÝñåé ìíÞìç, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïèçêåõôïýí ðñïóùñéíÜ ôá

Ç ðáëìïêùäéêÞ äéáìüñöùóç (PCM) åßíáé ìÝèïäïò ìåôáôñïðÞò áíáëïãéêþí óçìÜôùí ïìéëßáò óå øçöéáêÜ óÞìáôá. Óôç ìÝèïäï áõôÞ ç äéáìüñöùóç ôïõ øçöéáêïý öÝñïíôïò åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóù åíüò áíáëïãéêïý óÞìáôïò.

Ùò åëáóôéêÞ áðïèÞêåõóç åííïïýìå ôç ìç õðï÷ñåùôéêÞ áðïèÞêåõóç, ç ïðïßá åîáñôÜôáé áðü ôïí üãêï ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ðñüêåéôáé íá äéá÷åéñéóôåß ï óõëëÝêôçò.

116 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 3.7: ÓõëëÝêôçò ¸íá ðáñÜäåéãìá áíÜëïãçò äéÜôáîçò ìå ôï óõëëÝêôç åßíáé ôï ìáãíçôüöùíï. Ôá äåäïìÝíá ìðïñïýí íá åããñáöïýí óå Ýíá ìáãíçôüöùíï êáé íá äéáâáóôïýí áðü áõôü ìå äéáöïñåôéêÞ ôá÷ýôçôá.

Ó÷Þìá 3.8: Óýíäåóç ôåñìáôéêþí ìå óõëëÝêôç: (a) óå ãñáììÞ ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí êáé (â) óå áðëÞ ãñáììÞ óýíäåóçò ìçíýìáôá ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí, þóôå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ êáôÜëëçëïõ ëïãéóìéêïý åðéêïéíùíßáò (communication software) íá åëÝãîåé ôçí êáôáíïìÞ ôçò äéáèÝóéìçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 3.7, ï óõëëÝêôçò äÝ÷åôáé äåäïìÝíá åéóüäïõ áðü ìéá ïìÜäá ôåñìáôéêþí êáé óõãêåíôñþíåé ôá äåäïìÝíá åîüäïõ óå ìéá ãñáììÞ, êÜíïíôáò åðßóçò êáé ôçí áíôßóôñïöç ëåéôïõñãßá. Óôï ó÷Þìá 3.8 âëÝðïõìå äýï ìïíôÝëá: óôï ðñþôï (á) ôá ôåñìáôéêÜ åßíáé óõíäåäåìÝíá óå ãñáììÞ ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí, åíþ óôï äåýôåñï (â) êÜèå ôåñìáôéêü Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ ãñáììÞ áðëÞò óýíäåóçò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ðïõ ôï óõíäÝåé ìå ôï óõëëÝêôç.

ÐáñÜäåéãìá VI ¸óôù üôé Ýíáò äïñõöüñïò êáôáãñÜöåé ôá áðïôåëÝóìáôá ôñéþí ðåéñáìÜôùí êáé ôá åêðÝìðåé óôç Ãç. Ôá ðåéñÜìáôá äéáñêïýí Ýíá äåõôåñüëåðôï, åêôåëïýíôáé óõã÷ñüíùò êáé ôá óÞìáôÜ ôïõò óõëëÝãïíôáé êáé áðïèçêåýïíôáé óå ôñåéò äéáöïñåôéêÝò äéáôÜîåéò øçöéáêÞò áðïèÞêåõóçò. Ôá ôñßá óÞìáôá ðïõ óõëëÝãïíôáé Ý÷ïõí ñõèìïýò 2.000, 4.000 êáé 5.000 ìçíõìÜôùí ôï äåõôåñüëåðôï êáé êùäéêïðïéïýíôáé óå ÷áñáêôÞñåò ôùí 8 äõáäéêþí øçößùí. Óôï ôÝëïò êÜèå äåõôåñïëÝðôïõ ôá äåäïìÝíá ðïõ óõëëÝãïíôáé ìåôáäßäïíôáé óôç Ãç. ÊáôÜ ôç ìåôÜäïóç êÜèå áðïèçêåõôéêÞ äéÜôáîç áðïóôÝëëåé ôá äåäïìÝíá ìå ôïí ßäéï ñõèìü (ãéá ðáñÜäåéãìá 5.000 ìçíýìáôá ôï äåõôåñüëåðôï).

117 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá Ôá ìçíýìáôá êáé ôùí ôñéþí áðïèçêåõôéêþí äéáôÜîåùí õößóôáíôáé ðïëõðëåîßá, þóôå ôåëéêþò íá ìåôáäßäåôáé óôç Ãç Ýíá óýã÷ñïíï óÞìá TDM. Ùóôüóï ç äéáäéêáóßá áõôÞ åìöáíßæåé Ýíá óçìáíôéêü ðñüâëçìá. Ïé ðñþôåò 2.000 ëÝîåéò áðü êÜèå óÞìá ìðïñïýí íá ðñïùèçèïýí ãéá ðïëõðëåîßá ÷ùñßò êáìéÜ äõóêïëßá. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðïëõðëåîßáò ôùí åðüìåíùí 2.000 ÷áñáêôÞñùí äåí õðÜñ÷åé óõììåôï÷Þ áðü ôï ðñþôï óÞìá, åíþ êáôÜ ôïõò 1.000 ôåëåõôáßïõò ÷áñáêôÞñåò äåí õðÜñ÷åé óõììåôï÷Þ áðü ôï ðñþôï êáé ôï äåýôåñï óÞìá. ¼ìùò åîáéôßáò ôïõ èïñýâïõ ï äÝêôçò èá åîáêïëïõèåß íá äéáâÜæåé ÷áñáêôÞñåò, áêüìá êáé üôáí áõôïß äå ìåôáäßäïíôáé áðü ôá êáíÜëéá, ìå áðïôÝëåóìá íá Ý÷ïõìå ëÜèç óôç ìåôÜäïóç. Ãéá íá áðïöåõ÷èïýí ëáíèáóìÝíåò åñìçíåßåò ôïõ èïñýâïõ óáí óÞìá, ïé ÷ñïíéêÝò ðåñßïäïé ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôá óÞìáôá ôá ïðïßá Ý÷ïõí ôåñìáôßóåé ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò ãåìßæïíôáé ìå âïõâÝò óåéñÝò áðü äõáäéêïýò ÷áñáêôÞñåò. Ïé óåéñÝò áõôÝò Ý÷ïõí åðéëåãåß êáé êùäéêïðïéçèåß ðñïóåêôéêÜ ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå ï äÝêôçò íá ôéò áíáãíùñßæåé ìå åõêïëßá. Ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí óõëëåêôþí êáé ôùí äéáôÜîåùí ðïëõðëåîßáò åßíáé üôé äéáèÝôïõí ìüíï ìßá ãñáììÞ åîüäïõ. Óáöþò áðáéôåßôáé êÜðïéï ó÷Þìá ðñïôåñáéüôçôáò (priority scheme) Þ åðéâïëÞ ðåéèáñ÷ßáò. Ç ðáñáäïóéáêÞ ìÝèïäïò õðáãïñåýåé üôé êÜèå ôåñìáôéêü ðñÝðåé íá ìÝíåé óéùðçñü, ìÝ÷ñé ðïõ ï åëåãêôÞò êõêëïöïñßáò ôçò äéÜôáîçò íá ôïõ äþóåé ôçí Üäåéá. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ åßíáé ãíùóôÞ ùò äéáëïãÞ (polling). Ïé ëåðôïìÝñåéåò ôçò ìåèüäïõ ôçò äéáëïãÞò ðïõ åöáñìüæïõí ïé óõëëÝêôåò êáé ïé äéáôÜîåéò ðïëõðëåîßáò äéáöïñïðïéïýíôáé áíÜëïãá ìå ôï áí ðñüêåéôáé ãéá áðëÝò Þ ðïëëáðëÝò óõíäÝóåéò. Óôçí ðåñßðôùóç ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí äéáêñßíïõìå äýï åßäç äéáëïãÞò. Ôï ðñþôï åßäïò ïíïìÜæåôáé äéáëïãÞ êõëéüìåíùí êëÞóåùí (roll-call polling) êáé ëåéôïõñãåß ùò åîÞò: ï óõëëÝêôçò óôÝëíåé Ýíá ìÞíõìá óå êÜèå ôåñìáôéêü äéáäï÷éêÜ, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáðéóôþóåé áí ôï ôåñìáôéêü Ý÷åé íá ìåôáäþóåé êÜôé Þ ü÷é. ÁõôÜ ôá ìçíýìáôá ðåñéÝ÷ïõí ìéá äéåýèõíóç èÝóçò Þ äéåýèõíóç óôáèìïý, Ýôóé þóôå íá áíáãíùñßæåôáé ôï ôåñìáôéêü óôï ïðïßï áðåõèýíåôáé ï óõëëÝêôçò. ÊÜèå ôåñìáôéêü îÝñåé ôç äéêÞ ôïõ äéåýèõíóç êáé áíôáðïêñßíåôáé óôç äéêÞ ôïõ êëÞóç, ðáñ’ üëï ðïõ ðáßñíåé üëåò ôéò êëÞóåéò. ÅÜí ôï ôåñìáôéêü ðïõ ðÞñå ôçí êëÞóç Ý÷åé íá óôåßëåé äåäïìÝíá, ôá óôÝëíåé. Áí ü÷é, ôüôå óôÝëíåé ðßóù Ýíá åéäéêü ìÞíõìá áðüññéøçò êëÞóçò. ÓõíÞèùò ï óõëëÝêôçò êáëåß áðü ìßá öïñÜ, äéáäï÷éêÜ, üëá ôá ôåñìáôéêÜ. Áóöáëþò ôá ôåñìáôéêÜ õøçëÞò ðñïôåñáéüôçôáò ðáßñíïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá êëÞóåéò óå êÜèå ãýñï. Óôéò çìßðëåõñåò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò êÜèå êëÞóç áðáéôåß äýï ãýñïõò. Ï Ýíáò ãýñïò áðáéôåßôáé ãéá íá ìðïñÝóåé ï óõëëÝêôçò íá áðïóôåßëåé ôçí êëÞóç êáé ï Üëëïò ãéá íá åðéôñÝøåé óôï ôåñìáôéêü íá ìåôáäþóåé. Ôï áðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò ôáêôéêÞò åßíáé íá Ý÷ïõìå ìåãÜëç êáèõóôÝñçóç óôç óõìðëÞñùóç ôïõ êýêëïõ, áêüìá êáé üôáí ôá ðåñéóóüôåñá ôåñìáôéêÜ ðáñáìÝíïõí áäñáíÞ ôïí ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï. Óôç ìåôÜäïóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôüóï ç óõã÷ñïíéóìÝíç üóï êáé ç áóõã÷ñüíéóôç åðéêïéíùíßá. Ôï äåýôåñï åßäïò äéáëïãÞò ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí ïíïìÜæåôáé äéáëïãÞ êüìâïõ (hub-polling) êáé ó÷åäéÜóôçêå ðñïêåéìÝíïõ íá ëõèåß ôï ðñüâëçìá ðïõ áíáöÝñèçêå

ÂïõâÜ ïíïìÜæïíôáé ôá äåäïìÝíá åêåßíá ðïõ äåí áðïäßäïõí êáíÝíá íüçìá, áëëÜ âïçèïýí óôçí åîÜëåéøç (åðéêÜëõøç) ôïõ èïñýâïõ.

Äéåýèõíóç èÝóçò ïíïìÜæïõìå Ýíáí áñéèìü ðïõ äçëþíåé óå ðïéá èÝóç Þ óåéñÜ âñßóêåôáé ç ôåñìáôéêÞ ìïíÜäá, ð.÷. (1), áí åßíáé ðñþôç, (2), áí åßíáé äåýôåñç ê.ï.ê.

ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ áäñáíÝò åßíáé Ýíá ôåñìáôéêü ðïõ, åíþ åßíáé óå ëåéôïõñãßá, äåí ðáßñíåé ïýôå óôÝëíåé ìçíýìáôá ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

118 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

ðáñáðÜíù. Óôï åßäïò áõôü ï óõëëÝêôçò êáëåß ôï ðéï áðïìáêñõóìÝíï ôåñìáôéêü. Áí áõôü ôï ôåñìáôéêü Ý÷åé äåäïìÝíá, ôá óôÝëíåé, äéáöïñåôéêÜ åêðÝìðåé Ýíá ìÞíõìá êëÞóçò óôï ãåéôïíéêü ôïõ ôåñìáôéêü. Áí êáé áõôü åßíáé áäñáíÝò, óôÝëíåé ôï ìÞíõìá êëÞóçò óôï ãåéôïíéêü ôåñìáôéêü ê.ï.ê., ìÝ÷ñé ôï ìÞíõìá êëÞóçò íá âñåé Ýíá ôåñìáôéêü ðïõ Ý÷åé íá ìåôáäþóåé êÜôé Þ ìÝ÷ñé íá ãõñßóåé ðßóù óôï óõëëÝêôç. Ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò ìåèüäïõ áõôÞò åßíáé üôé ôï ìÞíõìá êëÞóçò äå ÷ñåéÜæåôáé íá äéáôñÝîåé äéáäï÷éêÜ üëåò ôéò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíåò óôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò, ìÝ÷ñé íá âñåèåß êÜðïéï ôåñìáôéêü ðïõ Ý÷åé êÜôé íá ìåôáäþóåé. ÔÝëïò, óôçí ðåñßðôùóç ôùí áðëþí óõíäÝóåùí äå ÷ñåéÜæåôáé íá åöáñìïóôåß ç ìÝèïäïò ôçò äéáëïãÞò ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöåõ÷èåß ôï ÷Üïò óôéò ãñáììÝò. Ðáñ’ üëá áõôÜ ç äéáëïãÞ êõëéüìåíùí êëÞóåùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôñáðåß óôï óõëëÝêôç íá áðïêôÞóåé ôá äåäïìÝíá åéóüäïõ ìå ìåèïäéêü ôñüðï êáé ìå óåéñÜ. Ôá ìçíýìáôá äéáëïãÞò äéáöÝñïõí áðü åêåßíá ôùí ðïëëáðëþí óõíäÝóåùí, ãéáôß äå ÷ñåéÜæïíôáé ïé äéåõèýíóåéò èÝóçò. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí áðëþí óõíäÝóåùí óôçí ïðïßá åöáñìüæåôáé ç ìÝèïäïò ôçò äéáëïãÞò êÜèå ôåñìáôéêü ðáßñíåé áðïêëåéóôéêÜ ôá óÞìáôá äéáëïãÞò (polls) ðïõ ôïõ áðåõèýíïíôáé.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðïëõðëåîßá, ãñáììÞ óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ãñáììÞ ðïëëáðëþí óçìåßùí, ìåôÜäïóç åõñåßáò åêðïìðÞò, ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò, ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ, ïìÜäá (block), óõã÷ñïíéóìüò ðëáéóßïõ, óõã÷ñïíéóìüò ëÝîçò, äéáëïãÞ, äéáëïãÞ êõëéüìåíùí êëÞóåùí, äéáëïãÞ êüìâïõ, âïõâÜ äåäïìÝíá.

119 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

ÌÜèçìá 3.2: ÓõãêñéôéêÞ áîéïëüãçóç ôå÷íéêþí ðïëõðëåîßáò Ïé ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò (FDM) êáé ÷ñüíïõ (TDM) åêðëçñþíïõí ôïí ßäéï óêïðü. Óôçí ðñþôç ôá óÞìáôá äéá÷ùñßæïíôáé óôçí ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí êáé åêðÝìðïõí ôáõôü÷ñïíá. Óôç äåýôåñç ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá äéá÷ùñßæïíôáé ÷ñïíéêÜ, áëëÜ åêðÝìðïíôáé óôçí ßäéá ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí. Áðü ðñáêôéêÞ Üðïøç ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ öáßíåôáé íá õðåñÝ÷åé óå äýï ôïõëÜ÷éóôïí óçìåßá óå ó÷Ýóç ìå áõôÞí ôçò óõ÷íüôçôáò. Ôá óçìåßá áõôÜ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ôï ðñþôï óçìåßï õðåñï÷Þò áöïñÜ ôï õëéêü. Ïé óõóêåõÝò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò áðïôåëïýíôáé áðü áíáëïãéêÜ êõêëþìáôá äéáìïñöùôþí áðïäéáìïñöùôþí, ãåííÞôñéåò öÝñïõóáò êáé ößëôñá äéÝëåõóçò æþíçò óõ÷íïôÞôùí ãéá êÜèå êáíÜëé. Áíôßèåôá, ïé óõóêåõÝò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ ÷ñçóéìïðïéïýí øçöéáêü õëéêü êáé áðïôåëïýíôáé áðü Ýíáí ðïëõðëÝêôç êáé Ýíá óõëëÝêôç. Ôï øçöéáêü õëéêü åßíáé áðü ôç öýóç ôïõ ôìçìáôéêü êáé áõôïôåëÝò, ðñïóöÝñïíôáò áîéüðéóôç êáôáóêåõáóôéêÞ áðëüôçôá êáé ðéï áðïäïôéêÞ ëåéôïõñãßá.

ü

¸íá äåýôåñï ðëåïíÝêôçìá ôùí óõóôçìÜôùí ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ åßíáé ç ó÷åôéêÜ ÷áìçëÞ äéáóôáýñùóç ìåôáîý ôùí êáíáëéþí, áöïý äåí åìöáíßæïíôáé ìç ãñáììéêÜ öáéíüìåíá óôá êõêëþìáôá ÷åéñéóìïý ôùí óçìÜôùí óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç. Ìå ôïí üñï äéáóôáýñùóç (cross talk) åííïåßôáé ç åíäå÷üìåíç åðéêÜëõøç ãåéôïíéêþí êáíáëéþí, åíþ ùò ìç ãñáììéêÜ öáéíüìåíá åííïïýíôáé åêåßíá ôá ïðïßá óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï, ìéêñü, ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðáñïõóéÜæïõí áðüôïìåò ìåôáâïëÝò Þ äéáêõìÜíóåéò. Ôá ìç ãñáììéêÜ öáéíüìåíá ðñïêáëïýí åíäïäéáìüñöùóç êáé ðáñáìüñöùóç, ðïõ óôá óõóôÞìáôá ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò åðçñåÜæïõí üëá ôá êáíÜëéá ôüóï ôçò ÷áìçëÞò üóï êáé ôçò õøçëÞò óõ÷íüôçôáò. Óçìåéþíåôáé üôé óôá êõêëþìáôá ôùí óõóôçìÜôùí áõôþí äåí åðéôõã÷Üíåôáé åýêïëá ãñáììéêüôçôá öÜóçò êáé ðëÜôïõò, åéäéêüôåñá üôáí ï áñéèìüò ôùí êáíáëéþí ðïõ õößóôáíôáé ðïëõðëåîßá åßíáé ìåãÜëïò. Áíôßèåôá, óôçí ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ äåí õðÜñ÷åé ïõóéáóôéêÜ äéáóôáýñùóç ëüãù ìç ãñáììéêþí öáéíïìÝíùí, áöïý ôá óÞìáôá áõôÜ åßíáé áðïëýôùò äéá÷ùñéóìÝíá êáé äåí åðéêáëýðôïíôáé. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ ï ÷åéñéóìüò ôùí óçìÜôùí áðü ôá äéÜöïñá êáíÜëéá äå ãßíåôáé ôáõôü÷ñïíá, áëëÜ êáôáíÝìåôáé óå äéáöïñåôéêÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá. ÅðéðëÝïí åßíáé äõíáôüí íá åðéôåõ÷èåß åõêïëüôåñá ç ãñáììéêüôçôá ôùí êõêëùìÜôùí óôá óõóôÞìáôá ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ áðü ü,ôé óôá áíôßóôïé÷á óõóôÞìáôá óõ÷íüôçôáò. ¼ìùò ç ðñïóôáóßá ðïõ ðñïóöÝñåé ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ üóïí áöïñÜ ôç äéáóôáýñùóç ðñïûðïèÝôåé Ýíá õøçëïý åýñïõò æþíçò öõóéêü êáíÜëé, üðùò åðßóçò êáé áðïõóßá ðáñáìüñöùóçò ðïõ ïöåßëåôáé óôçí êáèõóôÝñçóç.

Ïé ãåííÞôñéåò öÝñïõóáò äçìéïõñãïýí Ýíá ïðïéïäÞðïôå öÝñïí óÞìá. Ôï ößëôñï äéÝëåõóçò æþíçò äÝ÷åôáé ôï ôõ÷áßï öÝñïí óÞìá äßíïíôÜò ôïõ ìéá óõãêåêñéìÝíç óõ÷íüôçôá ãéá ìåôÜäïóç.

Ùò ãñáììéêüôçôá öÜóçò íïåßôáé ç ìç áðüôïìç ìåôáâïëÞ ôçò öÜóçò ìÝóá óôï ÷ñüíï.

120 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Óå ðïëëÜ ôçëåðéêïéíùíéáêÜ óõóôÞìáôá ôï êüóôïò ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò õðåñâáßíåé ôï êüóôïò ôïõ åîïðëéóìïý ðïõ óõíäÝåôáé ó’ áõôÝò ôéò ãñáììÝò.

Ôï êïéíü ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá êáé ôùí äýï ôå÷íéêþí ðïëõðëåîßáò åßíáé ôï ãåãïíüò üôé, áí Ýíá ôåñìáôéêü åßíáé ôçëåðéêïéíùíéáêÜ áäñáíÝò, ôüôå ç áíôßóôïé÷ç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ êáíáëéïý ðáñáìÝíåé áíáîéïðïßçôç óå âÜñïò ôçò ïéêïíïìßáò ôïõ äéêôýïõ. Óçìåéþíåôáé üôé ðñïêåéìÝíïõ íá ìåéùèåß ôï êüóôïò åðéêïéíùíßáò –êáé åéäéêüôåñá óôéò ðåñéðôþóåéò óõíäÝóåùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí åðéêïéíùíßáò ðïõ åöáñìüæåôáé ç ôå÷íéêÞ ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ– ïé äéáäï÷éêÝò èÝóåéò ðëáéóßùí Þ êáé üëåò ïé èÝóåéò ôùí ðëáéóßùí ðïõ ðáñáìÝíïõí áäñáíåßò äéáôßèåíôáé åî ïëïêëÞñïõ óå ôåñìáôéêÝò ìïíÜäåò ðïõ Ý÷ïõí áõîçìÝíåò áðáéôÞóåéò óå ÷ùñçôéêüôçôá. ÓõíÞèùò ç ôå÷íéêÞ áõôÞ áíáðôýóóåôáé óå óõíäõáóìü ìå ôç ÷ñÞóç óõëëåêôþí. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ç óýãêñéóç ìåôáîý ôùí äýï áõôþí ôå÷íéêþí, üóïí áöïñÜ ôï ðáñå÷üìåíï åýñïò æþíçò, äßíåé ôï ßäéï áðïôÝëåóìá. Áõôü öáßíåôáé êáé óôï ðáñÜäåéãìá ðïõ áêïëïõèåß.

ÐáñÜäåéãìá VII Èåùñïýìå üôé äéáôßèåíôáé 10 óÞìáôá åéóüäïõ ìå ðåñéïñéóìÝíï åýñïò æþíçò 3.000 Hz. Óôá óÞìáôá áõôÜ Ý÷åé åöáñìïóôåß ìéá åéäéêïý ôýðïõ äéáìüñöùóç ðëÜôïõò áíáëïãéêïý óÞìáôïò óå Ýíá óýóôçìá ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá áðïêüðôåôáé ç ìßá ðëåõñéêÞ ìðÜíôá, åöüóïí ìåôáöÝñåé ôçí ßäéá áêñéâþò ðëçñïöïñßá, ðñïêåéìÝíïõ íá åîïéêïíïìçèåß ÷ùñçôéêüôçôá óôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. ÅðïìÝíùò ôï åýñïò æþíçò ôïõ óÞìáôïò ðïõ èá ðñïêýøåé èá åßíáé 30.000 Hz (=10 . 3.000). Åöáñìüæïíôáò ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ êáé ìå ñõèìü äåéãìáôïëçøßáò 3.000 Hz óå êÜèå êáíÜëé, ôï óÞìá TDM èá áðïóôÝëëåôáé ìå óåéñÜ äåéãìÜôùí ðïõ èá áðÝ÷ïõí ÷ñïíéêÜ êáôÜ 1/ (10 . 3.000) äåõôåñüëåðôá, ïðüôå ôï åýñïò æþíçò ôïõ óÞìáôïò åîüäïõ TDM èá åßíáé 30.000 Hz, äçëáäÞ ßóï ìå ôï åýñïò æþíçò ôïõ óÞìáôïò åîüäïõ FDM. ÔÝëïò, ôï êõñéüôåñï ìåéïíÝêôçìá ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ åßíáé üôé ç áêñßâåéá ôçò ìïñöÞò ôïõ óÞìáôïò, ç ÷ñïíéêÞ áóôÜèåéÜ ôïõ êáé ï óõã÷ñïíéóìüò ôïõ êáôáëÞãïõí íá ãßíïíôáé ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá, üôáí Ý÷ïõìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò óçìÜôùí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÃåííÞôñéåò öÝñïõóáò, ößëôñá äéÝëåõóçò æþíçò óõ÷íïôÞôùí, ðïëõðëÝêôçò, óõëëÝêôçò, äéáóôáýñùóç, ãñáììéêüôçôá öÜóçò, ìç ãñáììéêÜ öáéíüìåíá.

121 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

ÌÜèçìá 3.3: ÓôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá Ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ (STDM: Statistical TDM), Þ áðëþò óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá, áðïôåëåß åðÝêôáóç ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ êáé Ý÷åé ùò óôü÷ï íá ìåéþóåé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áõôÞ ç ôåëåõôáßá ðáñïõóéÜæåé. Ôï ðñþôï óçìåßï ðïõ ðñÝðåé íá ôïíéóôåß åßíáé ç äéáöïñåôéêÞ «ìåôá÷åßñéóç» ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò áðü ôçí óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá. Ìéá ôõðéêÞ ìïñöÞ óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò áðïôåëåß ôï ó÷Þìá 3.9, óôï ïðïßï ï óôáôéóôéêüò ðïëõðëÝêôçò ëåéôïõñãåß ìå ôï ìÝóï üñï ôùí ñïþí êõêëïöïñßáò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ Ýñ÷ïíôáé áðü ôÝóóåñéò, áóõã÷ñüíéóôåò, ÷áìçëïý ñõèìïý ñïÝò êõêëïöïñßáò äåäïìÝíùí (ð.÷. 2.400 bps). ÁõôÝò ïé ñïÝò äåäïìÝíùí åíïðïéïýíôáé óå ìßá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðïõ êáôåõèýíåôáé óôïí ðïëõðëÝêôç ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ. Óôçí ôå÷íéêÞ ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ ç åíïðïéçìÝíç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò èá áðáéôïýóå ñõèìü ìåôÜäïóçò ôïõëÜ÷éóôïí ßóï ìå ôï Üèñïéóìá ôùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò ôùí ôåóóÜñùí ãñáììþí ðïõ êáôáöèÜíïõí óôïí ðïëõðëÝêôç, äçëáäÞ 9.600 bps (=4 2.400), üðùò Üëëùóôå öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 3.9. Ìéá ôÝôïéá ôáêôéêÞ äåí åßíáé óõìöÝñïõóá, éäéáßôåñá üôáí Ó÷Þìá 3.9: Áóõã÷ñüíéóôç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá ïé ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ðáñáìÝíïõí áäñáíåßò ãéá êÜðïéá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá Þ ìåôáäßäïõí óðïñáäéêÜ êáôáéãéóìïýò äåäïìÝíùí.

.

Óôï ó÷Þìá 3.9 ç åíïðïéçìÝíç ãñáììÞ ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá ìå ôïí ßäéï ñõèìü ìåôÜäïóçò ðïõ ìåôáöÝñïõí ïé ôÝóóåñéò ãñáììÝò ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí. Áõôü óçìáßíåé üôé, ãéá íá ëåéôïõñãåß óùóôÜ ôï óýóôçìá, ï ìÝóïò öüñôïò ôçò ãñáììÞò êÜèå ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò, ãéá ìåãÜëç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï, äå èá ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôï 25% ôçò óõíïëéêÞò éêáíüôçôáò ìåôáöïñÜò ôçò ãñáììÞò. Ôï äåýôåñï óçìåßï ðïõ áîßæåé íá ôïíéóôåß åßíáé ôï ãåãïíüò üôé óôéò óõã÷ñïíéóìÝíåò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò, ëüãù ôçò öýóçò ôçò ìåôÜäïóçò, ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá åöáñìüæåôáé äõóêïëüôåñá áðü ü,ôé óôçí ðåñßðôùóç ôùí áóõã÷ñüíéóôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò. Ï ëüãïò åßíáé üôé óôç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç ïé ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ðáñáìÝíïõí áäñáíåßò (÷ñüíïò áñãßáò) ãéá åëÜ÷éóôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, åíþ ïé ïìÜäåò äåäïìÝíùí åßíáé áðáñáßôçôï íá äéáôçñïýí ôçí ïëïêëçñùìÝíç ìïñöÞ ôïõò ãéá üóï ÷ñüíï äéáðåñíïýí ôïõò ðïëõðëÝêôåò. Áíôßèåôá, óôçí ðåñßðôùóç ôçò áóõã÷ñüíéóôçò åðéêïéíùíßáò ôá ìçíýìáôá êáôáöèÜíïõí áðü ôá ôåñìáôéêÜ ìå ôõ÷áßï ñõèìü êáé ðáñáìÝíïõí ðñïóùñéíÜ áðïèçêåõìÝíá, ìÝ÷ñé íá ìåôáäïèïýí áðü ôçí åíïðïéçìÝíç ãñáììÞ, ìå íÝï ñõèìü ìåôÜäïóçò. ÅðåéäÞ ôï ìÞêïò ôùí ìçíõìÜôùí åßíáé ôõ÷áßï, óå êÜèå ìÞíõìá ðñïóôßèåôáé Ýíá ðñüèåìá,

Ôï ðñüèåìá åßíáé Ýíáò êùäéêïðïéçìÝíïò ÷áñáêôÞñáò ðïõ ìðáßíåé ìðñïóôÜ óôï ìÞíõìá.

122 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Ï óêïðüò ôïõ õðïëïãéóôÞ åðéêïéíùíéþí åßíáé íá áðáëëÜîåé ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ áðü ôï öüñôï ôçò åðéêïéíùíßáò ìå ôá ðåñéöåñåéáêÜ. ¸íá ìåãÜëï ìÝñïò ôùí ðñùôïêüëëùí åðéêïéíùíßáò õößóôáíôáé åðåîåñãáóßá ó’ áõôüí. Ï õðïëïãéóôÞò åðéêïéíùíéþí åêôåëåß óõíÞèùò ðåñéïñéóìÝíï áñéèìü åíôïëþí. Ãéá ôï ëüãï áõôü êáôáóêåõÜæåôáé ìå ôÝôïéá áñ÷éôåêôïíéêÞ, ðïõ äßíåé âáñýôçôá ó’ áõôÞ ôç ëåéôïõñãßá êáé åðïìÝíùò áõîÜíåé ôçí áðüäïóÞ ôïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðïëëïß áëãüñéèìïé áíß÷íåõóçò êáé äéüñèùóçò óöáëìÜôùí åêðïìðÞò ðñáãìáôïðïéïýíôáé áðåõèåßáò óôï õëéêü (hardware) ôùí õðïëïãéóôþí åðéêïéíùíéþí, áðáëëÜóóïíôáò Ýôóé ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ áðü ôï öüñôï ôçò áíôßóôïé÷çò õðïëïãéóôéêÞò äéáäéêáóßáò.

ðïõ äçëþíåé ôï ìÞêïò ôïõ. Ìå âÜóç ôçí ðëçñïöïñßá áõôÞ ï äÝêôçò äéáêñßíåé ôá äéáäï÷éêÜ ìçíýìáôá. Ôï ðñüèåìá ðåñéëáìâÜíåé ðïëëÝò öïñÝò êáé ðëçñïöïñßá ó÷åôéêÞ ìå ôç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý ôïõ ìçíýìáôïò óôï äßêôõï, ôç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá, êáèþò åðßóçò êáé ïôéäÞðïôå ó÷åôéêü ìå ôçí ðñïôåñáéüôçôá äéáêßíçóçò ôïõ ìçíýìáôïò áðü óçìåßï óå óçìåßï. Ç ðñüóèåóç ôïõ ðñïèÝìáôïò óôï ìÞíõìá áðïôåëåß óõíÞèùò ìÝñïò ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ õðïëïãéóôÞ åðéêïéíùíéþí. Óôçí ôå÷íéêÞ ôçò óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò ôá ìçíýìáôá, áíåîÜñôçôá áðü ôï ìÞêïò ôïõò, ìåôáäßäïíôáé ìå ôç ìïñöÞ ìéêñüôåñùí ôìçìÜôùí óôáèåñïý ìÞêïõò, ôá ïðïßá åßíáé ßóá åßôå ìå Ýíá ðëáßóéï åßôå ìå ìßá èÝóç ðëáéóßïõ åßôå ìå Ýíá áêÝñáéï ðïëëáðëÜóéï ôùí ðëáéóßùí Þ ôùí èÝóåùí ôïõ ðëáéóßïõ. Óôçí ðñÜîç åöáñìüæïíôáé áñêåôÜ ó÷Þìáôá óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò. ÌåñéêÝò åíäéáöÝñïõóåò ðåñéðôþóåéò ðáñïõóéÜæïíôáé óôá ó÷Þìáôá 3.10, 3.11 êáé 3.12.

Ó÷Þìá 3.10: Éóïäýíáìïé ó÷çìáôéóìïß óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò áóõã÷ñüíéóôùí êáé óõã÷ñïíéóìÝíùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò: (á) óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá ôñéþí áóõã÷ñüíéóôùí ãñáììþí êáé ìéáò óõã÷ñïíéóìÝíçò, (â) óõã÷ñïíéóìÝíç êõêëïöïñßá ìÝóù åíüò TDM êáíáëéïý óå óõíäõáóìü ìå óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá ôñéþí áóõã÷ñüíéóôùí êáíáëéþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï õðüëïéðï TDM êáíÜëé.

123 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

Ó÷Þìá 3.11: Óôáôéóôéêïß ðïëõðëÝêôåò ðïëëáðëþí óçìåßùí

Ó÷Þìá 3.12: Äéáäï÷éêïß óôáôéóôéêïß ðïëõðëÝêôåò

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÓôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ, ÷ñüíïò áñãßáò, ôõ÷áßïò ñõèìüò ìåôÜäïóçò, ðñüèåìá.

124 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Óôï ÊåöÜëáéï 3 áíáæçôÞèçêáí ïéêïíïìéêüôåñåò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò. Ç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ç ïðïßá ðñïôÜèçêå Ý÷åé ùò óôü÷ï ôçí ðïëëáðëÞ êáé ôáõôü÷ñïíç ÷ñÞóç ôïõ äéáèÝóéìïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Óå óõíÜñôçóç ìå ôïõò ôýðïõò ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò, Ýãéíå áíáëõôéêÞ áíáöïñÜ óôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðïëõðëåîßáò êáé åéäéêüôåñá óôéò ôñåéò ìåèüäïõò ðïëëáðëÞò ÷ñÞóçò êáíáëéïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êáé åßíáé: ü

Ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò, ðïõ áöïñÜ ôçí áíáëïãéêÞ ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, êáôÜ ôçí ïðïßá ôï öõóéêü êáíÜëé åðéìåñßæåôáé óå ðïëëÝò æþíåò ìå ìéêñüôåñï åýñïò æþíçò ç êáèåìéÜ (ëïãéêÜ êáíÜëéá). ÊÜèå ÷ñÞóôçò êáôÝ÷åé áðïêëåéóôéêÜ ôç äéêÞ ôïõ æþíç óõ÷íüôçôáò. ÂÜóåé áõôÞò ôçò ìåèüäïõ üëåò ïé ôåñìáôéêÝò ìïíÜäåò åßíáé óõíå÷þò óõíäåäåìÝíåò ìå ôï äßêôõï. Ï ÷ñÞóôçò ìéáò ôÝôïéáò ôåñìáôéêÞò ìïíÜäáò äåí áíôéëáìâÜíåôáé ôï öüñôï åñãáóßáò ôïõ äéêôýïõ, åðåéäÞ ôï ëïãéêü êáíÜëé óýíäåóçò ôïõ ôåñìáôéêïý ôïõ åßíáé ðÜíôá óôç äéÜèåóÞ ôïõ.

ü

Ç ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ, ðïõ áöïñÜ ôç óõã÷ñïíéóìÝíç êáé ôçí áóõã÷ñüíéóôç øçöéáêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ êÜèå ôåñìáôéêÞ ìïíÜäá óõíäÝåôáé óå ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ìå ôï äßêôõï ãéá Ýíá ðñïêáèïñéóìÝíï êáé ðåñéïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, åêìåôáëëåõüìåíç üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ öõóéêïý êáíáëéïý. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ìðïñåß íá ãßíåé ìåôÜäïóç ìå ôï ìÝãéóôï äõíáôü ñõèìü ìåôÜäïóçò ôïõ êáíáëéïý, áëëÜ ãéá Ýíá ðåñéïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ç óýíäåóç ìå ôï öõóéêü êáíÜëé ãßíåôáé êõêëéêÜ, áíåîÜñôçôá áðü ôï áí õðÜñ÷ïõí Þ ü÷é äåäïìÝíá ãéá íá ìåôáäïèïýí, ìå áðïôÝëåóìá ôï êáíÜëé íá õðïáðáó÷ïëåßôáé. Áõôü åßíáé äõíáôüí íá áðïöåõ÷èåß ìå ôçí ôñßôç ìÝèïäï.

ü

Ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá, ðïõ áðïôåëåß âåëôßùóç ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ êáé Ý÷åé ùò óôü÷ï ôç ìåßùóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ áõôÞ ðáñïõóéÜæåé. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò ðïëõðëåîßáò áóõã÷ñüíéóôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò, ï óôáôéóôéêüò ðïëõðëÝêôçò ëåéôïõñãåß ìå ôï ìÝóï üñï ôùí ñïþí êõêëïöïñßáò äåäïìÝíùí ðïõ Ýñ÷ïíôáé áðü ôéò áóõã÷ñüíéóôåò ñïÝò êõêëïöïñßáò ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ðñïò ôïí ðïëõðëÝêôç. Ðïëý ðéï óýíèåôç åßíáé ç ðåñßðôùóç ôçò ðïëõðëåîßáò óõã÷ñïíéóìÝíùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò, êáôÜ ôçí ïðïßá ïé ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò, óå áíôßèåóç ìå ü,ôé óõìâáßíåé óôçí áóõã÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç, ðáñáìÝíïõí áðáó÷ïëçëÝíåò ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Óå êÜèå ðåñßðôùóç åßíáé äõíáôÞ ç âïÞèåéá óõëëåêôþí ðñïêåéìÝíïõ íá áðïèçêåõèïýí ôá áóõã÷ñüíéóôá óÞìáôá ðïõ êáôáöèÜíïõí ôõ÷áßá áðü ôéò åðéêïéíùíéáêÜ åíåñãÝò ôåñìáôéêÝò ìïíÜäåò, ìÝ÷ñé íá ðåñÜóïõí áðü ôïí ðïëõðëÝêôç êáé íá ìåôáäïèïýí áðü ôï öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. ÔÝëïò, ðáñïõóéÜóôçêáí ðñáêôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åöáñìïãÞò óôáôéóôéêþí ðïëõðëåêôþí, þóôå íá öáíåß ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò.

Ôï êåöÜëáéï ïëïêëçñþèçêå ìå ðáñÜèåóç ôùí ìåéïíåêôçìÜôùí êáé ôùí ðëåïíåêôçìÜôùí ôùí ôå÷íéêþí ðïëëáðëÞò ÷ñÞóçò êáíáëéïý, óõãêñßíïíôáò ôá öáéíüìåíá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ÷åéñéóìïý ôùí óçìÜôùí ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ôï ðáñå÷üìåíï åýñïò æþíçò ôùí äýï ôå÷íéêþí.

125 Êåöáëáéï 3: Ðïëõðëåîéá

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéïé åßíáé ïé âáóéêïß ôýðïé ãñáììþí åðéêïéíùíßáò êáé óå ôé äéáöÝñïõí;

2.

Ôé óçìáßíåé ðïëõðëåîßá óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí;

3.

Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò;

4.

Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ;

5. 6. 7.

Óå ôé äéáöÝñïõí êáé óå ôé ìïéÜæïõí ïé ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò êáé ÷ñüíïõ; Ôé åßíáé ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá; Óå ôé äéáöïñïðïéåßôáé ç óôáôéóôéêÞ ðïëõðëåîßá áðü ôçí ðïëõðëåîßá åðéìåñéóìïý ÷ñüíïõ;

8.

Ôé åßíáé ï óõëëÝêôçò êáé ðïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé;

9.

ÁíÜëõóå êáé åîÞãçóå ôá ó÷Þìáôá 3.10, 3.11 êáé 3.12.

126 Ôïìïò É: Åíïôçôá A: Åðéêïéíùíéá Äåäïìåíùí

Âéâëéïãñáößá 1.

Áëåîüðïõëïò Á., ËáãïãéÜíçò Ã., Ôçëåðéêïéíùíßåò êáé Äßêôõá Õðïëïãéóôþí, 1997.

2.

Drefler F., Using Networks, QUE, 1998.

3.

Drefler F., Freed L., How Networks Works, QUE, 1998.

4.

Kalvin P. P., Silberschatz A., Operating Systems Concepts, Publishing Co 1994.

5.

ÌáõñïìáôÜêïõ Á. Ê., ÖõóéêÞ, Ýêäïóç Ôå÷íéêþí Åðáããåëìáôéêþí Ó÷ïëþí, ôüìïò 1ïò , ÁèÞíá 1998.

6.

Ðïìðüñôóçò Á. Ó., ÔïðéêÜ Äßêôõá Õðïëïãéóôþí, Á.Ð.È., Èåóóáëïíßêç 1990.

7.

Ó÷ïëéêü âéâëßï Á´, ´, ô Åíéáßïõ Ëõêåßïõ ÏÅÄÂ, ÅöáñìïãÝò ÐëçñïöïñéêÞò Õðïëïãéóôþí, Ðáéäáãùãéêü Éíóôéôïýôï, 1998.

8.

Stallings W., Data and Computer Communications, Macmillan Publishing Company, 2nd edition, 1990.

9.

Tanenbaum S. A., Computer Networks, Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, 1996.

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ü

http://www.ieee.org

ü

http://www.iso.ch/.

ü

http://www.elot.gr

ü

http://www.itu.int/.

ü

http://www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/osi_prot.htm

ü

http://www.cisco.com/warp/public/535/4.html

ü

http://www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/ibmsna.htm

ü

http://www.cisco.com/univercd/cc/td/doc/cisintwk/ito_doc/xns.htm

ü

http://aol.pcwebopedia.com/TERM/c/circuit_switching.html

ü

http://www.vislab.usyd.edu.au/photonics/networks/networks/network5.html

127 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

Åíüôçôá  Äßêôõá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí

ÊåöÜëáéï 4: ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá ÊåöÜëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýùí ÊåöÜëáéï 6: Ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí

128 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

Åíüôçôá Â: Äßêôõá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí Ðåñéå÷üìåíá ÊåöÜëáéï 4: ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá ÌÜèçìá 4.1:

ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéþí .............. 137

4.1.1

ÃåíéêÜ óôïé÷åßá ...................................................... 137

4.1.2

ÄïìéêÜ óôïé÷åßá äéêôýïõ åðéêïéíùíßáò ................... 142

4.1.3

Ôï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò .................................... 143

ÌÜèçìá 4.2:

ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá õðïëïãéóôþí ......................... 144

4.2.1

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ............. 144

4.2.2

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò ....... 144

4.2.3

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç ...... 146

4.2.4

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôïðïëïãßá ..................... 150

4.2.5

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôå÷íïëïãßá .................... 151

ÌÜèçìá 4.3: 4.3.1

Áîéïðéóôßá ìåôÜäïóçò - Áðüäïóç äéêôýïõ ....... 153 Áîéïðéóôßá ìåôÜäïóçò ........................................... 153

4.3.1.1

Áéôßåò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò ........................ 153

4.3.1.2

Ìç÷áíéóìïß åíôïðéóìïý êáé áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò ......................................... 153

4.3.1.3 4.3.2

Äåßêôçò áîéüðéóôçò ìåôÜäïóçò ............................. 154 Áðüäïóç äéêôýïõ ................................................... 154

4.3.2.1

Ñõèìüò äéÝëåõóçò ................................................. 155

4.3.2.2

ÊáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò .................................... 155

4.3.2.3

×áñáêôçñéóìüò ôçò áðüäïóçò äéêôýïõ ................ 156

ÌÜèçìá 4.4:

Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç äéêôýùí äåäïìÝíùí .......... 157

ÌÜèçìá 4.5:

×ñÞóç äéêôýùí .................................................... 161

4.5.1

Ç ÷ñÞóç ôùí äéêôýùí óôçí êïéíùíßá ôçò ðëçñïöïñßáò .................................................. 161

4.5.2

Ç íÝá äõíáìéêÞ ...................................................... 163

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 164 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 165

129 129 Tïìïò Á, Åíïôçôá ÉÉ: Äéêôéá åðéêïéíùíéáò Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá äåäïìåíùí ìïíôåëá

ÊåöÜëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýùí ÌÜèçìá 5.1:

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ................................. 169

5.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 169

5.1.2

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ..................................... 169

5.1.3

Éåñáñ÷ßá ðñùôïêüëëùí ......................................... 170

5.1.4

Ôýðïé ðñùôïêüëëùí ............................................... 171

5.1.5

ÌåôáöïñÜ äåäïìÝíùí ìÝóù ðñùôïêüëëùí .......... 176

ÌÜèçìá 5.2:

Ëåéôïõñãßåò ðñùôïêüëëùí .................................. 178

5.2.1

ÊáôÜôìçóç ìçíõìÜôùí .......................................... 178

5.2.2

Åðáíáóõíáñìïëüãçóç ......................................... 179

5.2.3

ÅíèõëÜêùóç .......................................................... 179

5.2.4

¸ëåã÷ïò óýíäåóçò ............................................... 180

5.2.5

¸ëåã÷ïò ñïÞò ....................................................... 180

5.2.6

¸ëåã÷ïò óöáëìÜôùí ............................................ 180

5.2.7

Ôìçìáôïðïßçóç ...................................................... 181

5.2.8

Äéåõèõíóéïäüôçóç ................................................. 181

5.2.9

Ðñïôåñáéüôçôá äéåêðåñáßùóçò ............................. 181

5.2.10

ÁóöÜëåéá ............................................................... 181

5.2.11

Óõã÷ñïíéóìüò ........................................................ 182

ÌÜèçìá 5.3:

ÄéåðáöÝò êáé õðçñåóßåò äéêôýùí ....................... 183

5.3.1

ÄéåðáöÝò ............................................................... 183

5.3.2

Õðçñåóßåò ............................................................. 184

5.3.2.1

ÐñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò ...... 185

5.3.2.2

Ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò .............................................................. 186

5.3.2.3

ÅðéâåâáéùìÝíá ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò ........................................ 187

5.3.2.4

Áíåðéâåâáßùôá ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò ........................................ 187

ÌÜèçìá 5.4:

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí ........................................ 188

5.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 188

130 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí 5.4.2

ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí óôï ÏSI ............................. 190

5.4.3

Õðçñåóßåò êáé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôïõ OSI .................................................. 194

5.4.3.1

Öõóéêü åðßðåäï ...................................................... 194

5.4.3.2

Åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí ................................ 195

5.4.3.3

Åðßðåäï äéêôýïõ ..................................................... 196

5.4.3.4

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò .............................................. 197

5.4.3.5

Åðßðåäï óõíüäïõ ................................................... 198

5.4.3.6

Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò ........................................... 199

5.4.3.7

Åðßðåäï åöáñìïãÞò .............................................. 200

5.4.4

ÏéêïãÝíåéåò ðñùôïêüëëùí ..................................... 200

ÌÜèçìá 5.5:

Äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ôõðïðïßçóçò - Ðñüôõðá êáé óõóôÜóåéò ................................... 203

5.5.1

Ç áíÜãêç ðñïôõðïðïßçóçò ................................... 203

5.5.2

Äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ãéá ðñüôõðá ......................... 203

5.5.2.1

Ï ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò ................... 204

5.5.2.2

Ç ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí ....................... 205

5.5.2.3

Ôï Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí Ìç÷áíéêþí .................................... 206

5.5.2.4

¢ëëïé ïñãáíéóìïß ................................................... 206

5.5.3

Äéáäéêáóßá ôõðïðïßçóçò ðñïôýðùí ...................... 207

ÌÜèçìá 5.6:

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP ................................ 208

5.6.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 208

5.6.2

ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí TCP/IP ............................... 209

5.6.3

Ôá åðßðåäá ôïõ TCP/IP .......................................... 213

5.6.3.1

Åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ ................................. 213

5.6.3.2

Åðßðåäï Äéáäéêôýïõ ............................................... 213

5.6.3.2.1

Ôï ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ ................................... 214

5.6.3.2.2

Ôï ðñùôüêïëëï áíÜëõóçò äéåõèýíóåùí ............... 217

5.6.3.2.3

Ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìçíõìÜôùí Äéáäéêôýïõ ... 217

5.6.3.3

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò .............................................. 217

5.6.3.3.1

Ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìåôÜäïóçò .......................... 218

5.6.3.3.2

Ðñùôüêïëëï áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ äåäïìÝíùí ÷ñÞóôç ................................................................... 220

131 Tïìïò Á, Åíïôçôá Êåöáëáéï ÉÉ: Äéêôéá 4: åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí Äéêôõáêá ìïíôåëá 5.6.3.4

Åðßðåäï åöáñìïãÞò .............................................. 221

5.6.3.4.1

Ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý .................... 222

5.6.3.4.2

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí ......................... 222

5.6.3.4.3

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ..... 223

5.6.3.4.4

Õðçñåóßåò êáôáëüãïõ ........................................... 225

5.6.3.4.5

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò õðåñêåéìÝíïõ ............... 226

ÌÜèçìá 5.7:

Óýãêñéóç ôùí ìïíôÝëùí áíáöïñÜò TCP/IP êáé OSI ..................................................... 228

5.7.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 228

5.7.2

Ïìïéüôçôåò ............................................................ 228

5.7.3

ÄéáöïñÝò .............................................................. 228

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 232 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 234

ÊåöÜëáéï 6: Ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí ÌÜèçìá 6.1:

Ôå÷íïëïãßá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï - ÌåôáãùãÞ .. 238

6.1.1

Äßêôõá ìåôáãùãÞò ................................................. 238

ÌÜèçìá 6.2:

Ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò - ìçíýìáôïò ... 240

6.2.1

Äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ............................ 240

6.2.2

Äßêôõá ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò .............................. 242

ÌÜèçìá 6.3:

Ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ............................. 245

6.3.1

Äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ .................................. 245

6.3.2

Äßêôõá ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ ............ 247

6.3.3

Äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ìå íïçôÜ êõêëþìáôá ............................................................. 248

ÌÜèçìá 6.4:

Óýãêñéóç ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò .......................... 250

ÌÜèçìá 6.5:

Ôå÷íïëïãßåò åðéêïéíùíéþí åêðïìðÞò ÑáäéïöùíéêÜ äßêôõá ........................................... 253

6.5.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 253

6.5.2

Áóýñìáôç åðéêïéíùíßá - Ñáäéïêýìáôá ................... 254

ÌÜèçìá 6.6:

Ôå÷íïëïãßåò åðéêïéíùíéþí åêðïìðÞò -

132 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ÄïñõöïñéêÜ äßêôõá ............................................ 256 Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 258 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 259

Âéâëéïãñáößá

............................................................................. 260

Äéåõèýíóåéò äéáäéêôýïõ (URLs) ....................................................... 260 ÃëùóóÜñéï ôüìïõ É .......................................................................... i - vii

133 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÊåöÜëáéï

ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá ÌÜèçìá 4.1:

ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéþí

ÌÜèçìá 4.2:

ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá õðïëïãéóôþí

ÌÜèçìá 4.3:

Áîéïðéóôßá ìåôÜäïóçò - Áðüäïóç äéêôýïõ

ÌÜèçìá 4.4:

Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç äéêôýùí äåäïìÝíùí

ÌÜèçìá 4.5:

×ñÞóç äéêôýùí

4

134 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

135 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÊåöÜëáéï 4: ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 4 åßíáé íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ï ìáèçôÞò ôç óçìáóßá ôçò åðéêïéíùíßáò áðü ôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò ðáñïõóßáò ôïõ áíèñþðïõ óôç Ãç, íá ôç óõíäÝóåé ìå ôá óýã÷ñïíá åðéêïéíùíéáêÜ ìïíôÝëá êáé íá ãíùñßóåé ôéò âáóéêÝò Ýííïéåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôá äßêôõá õðïëïãéóôþí. ¸ííïéåò ðïõ áöïñïýí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôçí ôáîéíüìçóç ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, óå óõíäõáóìü ìå ôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ ç ïðïßá áíôéêáôïðôñßæåé ôçí áîéïðéóôßá êáé ôçí ðïéüôçôá ôçò ìåôÜäïóçò, åéóÜãïõí ôï ìáèçôÞ óôáäéáêÜ óå âáèýôåñåò Ýííïéåò - áíôéêåßìåíá ôùí äéêôõáêþí ìïíôÝëùí åðéêïéíùíßáò. ÔÝëïò, óôü÷ïò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé íá ðáñïõóéáóôåß, ìÝóù ôçò äéá÷ñïíéêÞò ôå÷íïëïãéêÞò åîÝëéîçò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá ôïõ Äéáäéêôýïõ, ç óçìåñéíÞ ôå÷íïëïãéêÞ êáôÜóôáóç êáé ïé ðëÝïí ïñáôÝò ÷ñÞóåéò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôç äéá÷ñïíéêÞ åîÝëéîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí êáé ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, êáèþò êáé ôéò ÷ñÞóåéò ôïõò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ôéò êáôçãïñßåò ôïõò êáé ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò.

ü

Íá äéáêñßíåé êáé íá ôáîéíïìåß ôá äéêôõáêÜ ìïíôÝëá ùò ðñïò äéÜöïñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, üðùò åßíáé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç, ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò, ç ôïðïëïãßá êáé ç ôå÷íïëïãßá.

ü

Íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜöåé ôá äéêôõáêÜ ìïíôÝëá êáé íá äßíåé ðáñáäåßãìáôá ÷ñçóéìïðïßçóÞò ôïõò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí áðüäïóç åíüò äéêôýïõ, üðùò åßíáé ç äéÝëåõóç Þ ç êáèõóôÝñçóç, êáé ãåíéêüôåñá íá áíôéìåôùðßæåé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí áîéïðéóôßá ôçò ìåôÜäïóçò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôç ÷ñÞóç ôùí äéÜöïñùí ôýðùí äéêôýùí.

136 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ðïéïõò ôñüðïõò åðéêïéíùíßáò ãíùñßæåéò;

2.

Ôé åßíáé Ýíá óýóôçìá åðéêïéíùíßáò êáé ðïéá íïìßæåéò üôé åßíáé ôá äïìéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ;

3.

Ãíùñßæåéò ôïõò ëüãïõò ðïõ þèçóáí êáé ùèïýí ôïõò áíèñþðïõò íá áíáðôýîïõí äñüìïõò åðéêïéíùíßáò;

4.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ðñïâëÞìáôá ðïõ åìöáíßæïíôáé óôéò óýã÷ñïíåò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò;

5.

Ðïéá íïìßæåéò üôé åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ðïéá ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí óýã÷ñïíùí ìïñöþí åðéêïéíùíßáò;

137 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÌÜèçìá 4.1: ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéþí 4.1.1 ÃåíéêÜ óôïé÷åßá ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, äéÜöïñïé ôýðïé äéêôýùí Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß êáé ëåéôïõñãÞóåé áðü ôá ðáëéÜ ÷ñüíéá Ýùò óÞìåñá. Ôá äßêôõá áõôÜ Ý÷ïõí ðïéêßëåò åöáñìïãÝò óôçí ïéêïíïìéêÞ êáé óôçí êïéíùíéêÞ æùÞ ôùí ëáþí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï, ôï äßêôõï ýäñåõóçò, ôï äßêôõï çëåêôñéóìïý, ôá ðÜóçò öýóåùò äßêôõá ìåôáöïñÜò (ïäéêÜ, óéäçñïäñïìéêÜ, áêôïðëïúêÜ, áåñïðïñéêÜ) êôë. Áðü ôá ðáñáðÜíù ãßíåôáé öáíåñü üôé ç ëÝîç äßêôõï Ý÷åé ìéá ðïëý ãåíéêåõìÝíç Ýííïéá. Ôá äßêôõá åðéêïéíùíßáò çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí áíÞêïõí óôç ãåíéêüôåñç êáôçãïñßá ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí (telecommunication networks), äçëáäÞ óå åêåßíá ôá óõóôÞìáôá ðïõ åðéôñÝðïõí óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõò íá ìåôáâéâÜæïõí Þ íá áíôáëëÜóóïõí ðëçñïöïñßåò, åíþ âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç. Ôá ðëÝïí ãíùóôÜ êáé åêôåôáìÝíá ôçëåðéêïéíùíéáêÜ äßêôõá åßíáé ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï êáé ôá äßêôõá ôçò ôçëåüñáóçò. Íá óçìåéùèåß üôé ôï êïéíü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéêôýùí áõôþí åßíáé üôé Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß åéäéêÜ ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ìéáò óõãêåêñéìÝíçò áíÜãêçò, äçëáäÞ ãéá ôç ìåôÜäïóç öùíÞò óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç êáé êéíïýìåíçò åéêüíáò êáé Þ÷ïõ óôç äåýôåñç, ìå áðïôÝëåóìá íá áðáéôïýí åéäéêü ôåñìáôéêü åîïðëéóìü ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôïõò, äçëáäÞ ôéò óõóêåõÝò ôçëåöþíïõ êáé ôçëåüñáóçò áíôßóôïé÷á. Ìå ôçí åéóáãùãÞ ôçò ìéêñïçëåêôñïíéêÞò êáé ôçí åöáñìïãÞ ôùí íÝùí ôå÷íéêþí øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò êáé åðåîåñãáóßáò äåäïìÝíùí Üëëáîáí ïé êëáóéêÝò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáôÜñãçóç óôçí ðñÜîç ïñéóìÝíùí ãíùóôþí õðçñåóéþí Þ åöáñìïãþí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç ôçëåãñáößá. ÓçìáíôéêÜ âÞìáôá óôçí éóôïñéêÞ åîÝëéîç ôùí óõóôçìÜôùí ôçëåðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá èåùñçèïýí ôá áêüëïõèá: ü Ï Âñåôáíüò Charles Morrison ôï 1753 áíÝðôõîå Ýíá áðü ôá ðñþôá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíéþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí çëåêôñéêÝò ìåèüäïõò. ü

Ï ÃÜëëïò ìïíá÷üò Abbe Nollet, êÜíïíôáò åðßäåéîç ôçò èåùñßáò ôïõ ãéá ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôïõ çëåêôñéêïý óÞìáôïò, Ýâáëå äéáêüóéïõò ðåñßðïõ Êáñèïõóéáíïýò ìïíá÷ïýò íá ó÷çìáôßóïõí Ýíáí áíïéêôü êýêëï ìå 1,5 ÷éëéüìåôñá äéÜìåôñï, êñáôþíôáò áíÜìåóÜ ôïõò Ýíá óéäåñÝíéï óýñìá. ÓõíÝäåóå ôï óýñìá ðïõ êñáôïýóå ï ðñþôïò ìïíá÷üò óå ìéá çëåêôñïóôáôéêÞ ãåííÞôñéá êáé õðÝâáëå ôïõò ìïíá÷ïýò óå äéáäï÷éêÞ çëåêôñïðëçîßá, ãéá íá áðïäåßîåé ôç èåùñßá ôïõ. Ó÷çìÜôéóå Ýôóé ôï ðñþôï äßêôõï äáêôõëßïõ, ôï ïðïßï áðïôåëïýíôáí áðü ìïíá÷ïýò.

ü

Ôá ðñþôá ôçëåãñáöéêÜ óõóôÞìáôá áíáðôýóóïíôáé ôï 1837 áðü ôï Samuel Morse óôçí ÁìåñéêÞ êáé áðü ôïõò Cooke êáé Wheatstone óôçí Áããëßá, åíþ ôï

Áñ÷Ýãïíïõò ôñüðïõò åðéêïéíùíßáò åß÷áí åðéíïÞóåé ïé Üíèñùðïé áðü ðïëý ðáëéÜ ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáöÝñïõí ãñÞãïñá êáé óùóôÜ êÜðïéá ðëçñïöïñßá. Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ÷ñçóéìïðïéïýóáí öùôéÝò áðü âïõíü óå âïõíü, ãéá íá ìåôáäþóïõí êÜðïéá ðëçñïöïñßá, åíþ Üëëïé ëáïß ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôïí Þ÷ï ôùí ôõìðÜíùí Þ ôá óÞìáôá êáðíïý.

138 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ðñþôï åìðïñéêü ôçëåãñáöéêü äßêôõï õëïðïéåßôáé ôï 1844, áíïßãïíôáò ôï äñüìï ãéá ôçí åîÝëéîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí. ü Ï ÓêùôóÝæïò Graham Bell åöåõñßóêåé ôï ôçëÝöùíï ôï 1876 êáé áñ÷ßæåé ç åðï÷Þ ôçò êõñéáñ÷ßáò ôùí áíáëïãéêþí ìåèüäùí ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, Ýíáíôé ôùí øçöéáêþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ï ôçëÝãñáöïò. Áñ÷éêÜ êÜèå æåýãïò óõóêåõþí áðáéôïýóå ôç äéêÞ ôïõ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò, ìå áðïôÝëåóìá íá ÷ñåéÜæïíôáé ãéá í óõóêåõÝò í(í-1)/2 óõíäÝóåéò. ¸ôóé êÜèå óõíäñïìçôÞò äéÝèåôå í-1 óõíäÝóåéò. Ôï ó÷Þìá üìùò áõôü Þôáí áóýìöïñï êáé ç óðáôÜëç ðüñùí ðñïöáíÞò. Ç ëýóç óôï ðñüâëçìá äüèçêå ìå ôç äçìéïõñãßá åíüò ôçëåöùíéêïý êÝíôñïõ óôï ïðïßï óõíäÝïíôáé üëåò ïé óõóêåõÝò (ó÷Þìá 4.1). Ï óõíäñïìçôÞò êáëåß ôï ôçëåöùíéêü êÝíôñï êáé æçôÜ íá ìéëÞóåé ìå êÜðïéïí Üëëï óõíäñïìçôÞ. Ôï ôçëåöùíéêü êÝíôñï êáëåß ôï äåýôåñï óõíïìéëçôÞ êáé ôïí óõíäÝåé ìå ôïí ðñþôï. Óôçí ðïñåßá, ìå ôç óýíäåóç ðåñéóóüôåñùí ôçëåöùíéêþí êÝíôñùí, áñ÷ßæïõí íá äçìéïõñãïýíôáé ôá ðñþôá ôçëåöùíéêÜ äßêôõá. ü

Ôï ôÝëïò ôïõ 19ïõ áéþíá Ý÷åé íá åðéäåßîåé êáé ôçí åöåýñåóç ôïõ ñáäéïöþíïõ. Ôá ðñþôá ñáäéïöùíéêÜ óõóôÞìáôá áíáðôý÷èçêáí áðü ôïí Éôáëü Marconi, ï ïðïßïò ôï 1897 êáôÜöåñå íá ìåôáäþóåé ñáäéïêýìáôá óå áðüóôáóç 9 ìéëßùí. Ç ðñþôç õðåñáôëáíôéêÞ ñáäéïåðéêïéíùíßá åðéôåý÷èçêå ôï 1901 ìåôáîý ôçò ÊïñíïõÜëçò êáé ôïõ ÍéïõöÜïõíôëáíô, åíþ ôï 1910 ïé ðñþôïé ñáäéïöùíéêïß óôáèìïß Üñ÷éóáí íá åêðÝìðïõí óå åìðïñéêÞ âÜóç ìå ôç óçìåñéíÞ ìïñöÞ ôïõò. Ï ôçëÝãñáöïò êáé

Ó÷Þìá 4.1: ÐáñÜäåéãìá ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ 5 óõóêåõþí ìå êáé ÷ùñßò ôçëåöùíéêü êÝíôñï, ðïõ áðáéôåß 5 êáé 10 ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò áíôßóôïé÷á.

139 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá áñãüôåñá ç ôçëåöùíßá êáé ç ôçëåüñáóç (ó÷Þìá 4.2) áðïôåëïýí ôá ðñþôá óïâáñÜ âÞìáôá óôçí áíÜðôõîç ôùí åðéêïéíùíéþí. ü

Ï 20üò áéþíáò Ý÷åé íá ðáñïõóéÜóåé èáõìáóôÜ åðéôåýãìáôá, üðùò ôï ôçëåïðôéêü äßêôõï ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1940, ôï ðñþôï øçöéáêü ôçëåöùíéêü óýóôçìá ôï 1959, ôéò äïñõöïñéêÝò åðéêïéíùíßåò ôï 1960, êáèþò êáé ôéò ðñþôåò åðéêïéíùíßåò ìåôáîý çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960. ÓÞìåñá, ìå ôçí áíáôïëÞ ôïõ 21ïõ áéþíá, óôéò áíåðôõãìÝíåò ôïõëÜ÷éóôïí êïéíùíßåò, ç åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí åßíáé ìéá êáèçìåñéíÞ ðñáãìáôéêüôçôá ü÷é ìüíï óôï åðßðåäï ôùí ïñãáíéóìþí êáé ôùí åðé÷åéñÞóåùí áëëÜ êáé óôï åðßðåäï ôïõ áðëïý ÷ñÞóôç, ï ïðïßïò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá, ìå ôïí êáôÜëëçëï çëåêôñïíéêü åîïðëéóìü, íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ïðïéïíäÞðïôå, ó÷åäüí ïðïõäÞðïôå êáé áí âñßóêåôáé. Ç áëìáôþäçò áõôÞ åîÝëéîç ôùí ôçëå-

Ó÷Þìá 4.2: Ìç÷áíéêü óýóôçìá ôçëåüñáóçò ôïõ 1920 ðéêïéíùíéþí êáé ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ïäÞãçóå óôçí áíÜðôõîç äéÜöïñùí ôýðùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ôá ïðïßá åßíáé õðåýèõíá ãéá ôç ãñÞãïñç êáé áóöáëÞ ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí (êåßìåíá, öùíÞ, åéêüíá, ãñáöéêÜ, âßíôåï êôë.) ìåôáîý õðïëïãéóôþí ðïõ âñßóêïíôáé óå ðïéêßëåò áðïóôÜóåéò, áðü ëßãá ìüëéò ìÝôñá ìÝ÷ñé ÷éëéÜäåò ÷éëéüìåôñá. Ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ëåéôïõñãïýí êõñßùò ìå ðñïãñáììáôéæüìåíåò óõóêåõÝò ãåíéêïý óêïðïý. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ôåñìáôéêÞ óõóêåõÞ äéêôýïõ çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìðïñåß íá åßíáé Ýíáò ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò Þ, ãåíéêüôåñá, óõóêåõÝò ðïõ Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ðïëëþí äéáöïñåôéêþí ìïñöþí áíáðáñÜóôáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìðïñïýí íá õðïóôçñßæïõí ìéá ìåãÜëç êáé ïëïÝíá áõîáíüìåíç ðïéêéëßá åöáñìïãþí.

Ï Marconi, ìåôÜ ôçí åöåýñåóÞ ôïõ, ðÝñáóå ôï õðüëïéðï ôçò æùÞò ôïõ ðñïóðáèþíôáò íá âåëôéþóåé ôéò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ôùí ñáäéïêõìÜôùí êáé, üôáí ðÝèáíå ôï 1937, ï êüóìïò ôïí ôßìçóå ìå 2 ëåðôþí óéãÞ üëùí ôùí ñáäéïöùíéêþí óôáèìþí ôïõ ðëáíÞôç.

140 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá ðñïóöïñÜò ôÝôïéùí õðçñåóéþí ìðïñåß íá áíáæçôÞóåé êáíåßò óôï ðáãêüóìéï äßêôõï äéáóýíäåóçò õðïëïãéóôþí, ãíùóôü êáé ùò Äéáäßêôõï (Internet), ôï ïðïßï óõíäÝåé öõóéêÜ ðñüóùðá, åôáéñåßåò, ïñãáíéóìïýò êôë. êáé ðáñÝ÷åé Ýíá ðëÞèïò íÝùí äõíáìéêþí. Ç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí ôïõ Äéáäéêôýïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå üëï êáé ôá÷ýôåñïõò ñõèìïýò, åðéôñÝðïíôáò Ýôóé ôç ãñÞãïñç êáé áóöáëÞ ìåôÜäïóç äéÜöïñùí ôýðùí äåäïìÝíùí. Ìå ôçí åìöÜíéóç ôùí øçöéáêþí äéêôýùí ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN: Integrated Services Digital Networks) êáé ôùí äéêôýùí áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ÁÔÌ: Asynchronous Transfer Mode), ôá ïðïßá áíáðôýóóïíôáé ìå ôá÷ýôáôïõò ñõèìïýò, ðñïâëÝðåôáé ç óýãêëéóç üëùí ôùí õðáñ÷üíôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß óôéò êáèçìåñéíÝò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ ï Üíèñùðïò (ôçëåöùíéêÜ, ôçëåïðôéêÜ, ñáäéïöùíéêÜ êôë.) ðñïò Ýíá êáé ìïíáäéêü äßêôõï, ìÝóá áðü ôï ïðïßï èá ãßíåôáé ç äéá÷åßñéóç êáé ç ÷ñÞóç üëùí áõôþí ôùí ìïñöþí åðéêïéíùíßáò ìå ìåéùìÝíï ôï êüóôïò óýíäåóçò êáé ëåéôïõñãßáò. Ðéï áíáëõôéêÜ, óôá äßêôõá ïéêéþí ôïõ ìÝëëïíôïò èåùñåßôáé åöéêôÞ ç åíïðïßçóç üëùí ôùí ìïñöþí åðéêïéíùíßáò êÜôù áðü Ýíá êáé ìüíï äßêôõï åðéêïéíùíßáò, ìÝóá áðü ôï ïðïßï ï Üíèñùðïò èá ìðïñåß íá âëÝðåé ôçëåüñáóç, íá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ôçëÝöùíï, íá áíáæçôåß óôï Äéáäßêôõï, íá äéá÷åéñßæåôáé ôïõò ôñáðåæéêïýò ôïõ ëïãáñéáóìïýò, íá åëÝã÷åé ôçí áóöÜëåéá ôçò êýñéáò Þ ôçò åîï÷éêÞò êáôïéêßáò ôïõ êôë. (ó÷Þìá 4.3). ÐïëëÝò ôÝôïéïõ åßäïõò ôå÷íïëïãßåò êáé õðçñåóßåò Ý÷ïõí Þäç êÜíåé ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò. Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí åêìåôáëëåýôçêå óå ìåãÜëï âáèìü ôï Þäç õðÜñ÷ïí ôçëåöùíéêü äßêôõï, ôá äßêôõá êáëùäéáêÞò ôçëåüñáóçò, Ó÷Þìá 4.3: Äßêôõá ïéêéþí ôïõ ìÝëëïíôïò. Ôá äßêôõá áõôÜ ðïõ õðÜñ÷ïõí óå áöèïíßá óôéò ðñïçãìÝíåò ÷þñåò, èá äéáíÝìïõí óÞìáôá äåäïìÝíùí êáé øõ÷áãùãßáò ðïõ êáé ôåëåõôáßá, ìå ôç äéÜäïóç ôçò øçöéáêÞò ôçëåüñáðáñÜãïíôáé ôïðéêÜ, êáèþò êáé óÞìáôá ðïõ ìåôáöÝñïíôáé áðü ôï Äéáäßêôõï ìÝóù åõñõæùíéêÞò óýíäåóçò (broadband óçò, ôéò åêðïìðÝò ôïõ øçöéáêïý ôçëåïðôéêïý óÞìáôïò. Ôï øçöéáêü äßêôõï ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí connection). (ISDN) åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá åíïðïßçóçò üëùí áõôþí ôùí äéêôýùí. ÌÝóá áðü áõôü õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò êáé ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí (öùíÞ, åéêüíá, âßíôåï) ìå ìéá áðëÞ óýíäåóç, ìå ôñüðï áíÜëïãï ìå áõôüí ðïõ óÞìåñá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ìéá áðëÞ ôçëåöùíéêÞ óýíäåóç.

141 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá Ï ðßíáêáò 4.1 ðáñïõóéÜæåé ôç äéá÷ñïíéêÞ åîÝëéîç ôùí õðçñåóéþí ôùí äéêôýùí ôçëåðéêïéíùíßáò áðü ôï äåýôåñï ìéóü ôïõ 19ïõ áéþíá Ýùò óÞìåñá. ×ñïíïëïãßá

Õðçñåóßåò äéêôýùí ôçëåðéêïéíùíßáò

1850-1900

ÔçëÝãñáöïò ÔçëÝöùíï

1901-1950

Ñáäéüöùíï Ôçëåïìïéïôõðßá (fax) Ôçëåüñáóç Ôelex

1951-1960

Áóýñìáôç ôçëåöùíßá ÔçëÝôõðï

1961-1970

ÄïñõöïñéêÝò åðéêïéíùíßåò ¸ã÷ñùìç ôçëåüñáóç Äßêôõá õðïëïãéóôþí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò

1971-1980

ÊáëùäéáêÞ ôçëåüñáóç Äßêôõá õðïëïãéóôþí ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ÊéíçôÞ ôçëåöùíßá ÏðôéêÞ ôçëåäéÜóêåøç Äßêôõá øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò

1981-1990

Videotex Teletex Çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï Äßêôõá ISDN

1991- 2000

Ðáãêüóìéïò éóôüò - Äéáäßêôõï Äßêôõá ATM ØçöéáêÞ ôçëåüñáóç —ISDN Êáô’ áðáßôçóç âßíôåï (Video on demand) Âéíôåïôçëåöùíßá Çëåêôñïíéêü åìðüñéï Ðñùôüêïëëï áóýñìáôùí åöáñìïãþí (WAP: Wireless Applications Protocol)

Ðßíáêáò 4.1: Äéá÷ñïíéêÞ åîÝëéîç õðçñåóéþí äéêôýùí ôçëåðéêïéíùíßáò

142 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

4.1.2 ÄïìéêÜ óôïé÷åßá äéêôýïõ åðéêïéíùíßáò Óå Ýíá ïðïéïäÞðïôå äßêôõï åßíáé äõíáôüí íá äéáêñßíïõìå ôïõò êüìâïõò ðïõ ôï áðïôåëïýí, ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôáëëÜóóïõí ïé êüìâïé áõôïß, êáèþò êáé ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò ìÝóù ôïõ ïðïßïõ äéáêéíïýíôáé ïé ðëçñïöïñßåò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ïäéêü äßêôõï óõíäÝåé ðüëåéò, ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò åßíáé ïé äñüìïé êáé ôï õëéêü ðïõ äéáêéíåßôáé ìÝóù áõôïý åßíáé ôá ï÷Þìáôá êáé ïé Üíèñùðïé. Óå áíáëïãßá, Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí óõíäÝåé óõóôÞìáôá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, áõôüíïìïõò õðïëïãéóôÝò êáé Üëëåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò êáé ãåíéêþò êÜèå åßäïõò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ðïõ äéáèÝôïõí åðåîåñãáóôÞ. Ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá åßíáé ôá êáëþäéá, ôá ëÝéæåñ, ôá ìéêñïêýìáôá êôë., ìÝóù ôùí ïðïßùí ìåôáöÝñïíôáé áðü ôïí Ýíáí õðïëïãéóôÞ óôïí Üëëï äéÜöïñåò ðëçñïöïñßåò (ó÷Þìá 4.4).

Ó÷Þìá 4.4: Äßêôõï çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí.

ÅðïìÝíùò Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí åßíáé Ýíá óýíïëï óõíäåäåìÝíùí ìåôáîý ôïõò çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé Üëëùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí, ðïõ åðéêïéíùíïýí ìå óõãêåêñéìÝíïõò êáíüíåò. Ïé êáíüíåò áõôïß ëÝãïíôáé ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò êáé åßíáé õðåýèõíá ãéá ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí ðéóôüôçôá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáäßäïíôáé óôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá áõôþí ôùí êáíüíùí êáèïñßæåé êáé ôçí áðïäïôéêüôçôá ôïõ äéêôýïõ, ç ïðïßá, üðùò èá äïýìå óå åðüìåíá ìáèÞìáôá, ìåôñéÝôáé ìå óõãêåêñéìÝíï ôñüðï.

Ðéï áíáëõôéêÜ, ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ õðïëïãéóôþí åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ïé êüìâïé åðéêïéíùíßáò (hosts). ÃåíéêÜ, ïé êüìâïé åßíáé çëåêôñïíéêÜ óõóôÞìáôá ðïõ äéáèÝôïõí ôïõëÜ÷éóôïí åðåîåñãáóôÞ êáé ìíÞìç. Óôçí ðñÜîç, Ýíáò êüìâïò ìðïñåß íá åßíáé Ýíá óýóôçìá õðïëïãéóôþí, óôáèìïß áíáìåôÜäïóçò ñáäéïêõìÜôùí - ìéêñïêõìÜôùí, åðßãåéïé äïñõöïñéêïß óôáèìïß ðïõ áíáìåôáäßäïõí êáé áðïêùäéêïðïéïýí äïñõöïñéêÜ óÞìáôá Þ, ôÝëïò, Ýíáò áðëüò çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò ïðïéïõäÞðïôå åßäïõò êáé ìåãÝèïõò. Ïé êüìâïé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç óýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ãñáììþí ìåôÜäïóçò. Ï ñüëïò ôïõò åßíáé íá óôÝëíïõí óùóôÜ ôá äåäïìÝíá óôïí ðñïïñéóìü ôïõò êáé íá åëÝã÷ïõí ôçí êõêëïöïñßá óôï äßêôõï. Åðßóçò ðïëëÝò öïñÝò äéïñèþíïõí óöÜëìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôá äåäïìÝíá, åíéó÷ýïõí óÞìáôá ðïõ åîáóèåíïýí áðü ôçí áðüóôáóç ôçí ïðïßá Ý÷ïõí äéáíýóåé, åéäïðïéïýí ôïí áðïóôïëÝá ãéá åíäå÷üìåíåò áðþëåéåò äåäïìÝíùí êôë.

ü

Ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò Þ óýíäåóìïò. Åßíáé ôï ìÝóï áðü ôï ïðïßï èá ðåñÜóïõí ôá äåäïìÝíá õðü ìïñöÞ óçìÜôùí åðéêïéíùíßáò. ÔÝôïéïõ åßäïõò ìÝóá ìðïñåß íá åßíáé êáëþäéá äéÜöïñùí ôýðùí, ïðôéêÝò ßíåò, áóýñìáôåò æåýîåéò êôë.

ü

Ïé äéáôÜîåéò äéáóýíäåóçò. Ðñüêåéôáé ãéá ìïíÜäåò õëéêïý ðïõ åîáóöáëßæïõí ôç äéáóýíäåóç ôùí óõóêåõþí êáé ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. ÓõíÞèùò ïé äéáôÜîåéò áõôÝò ðáñåìâÜëëïíôáé áíÜ-

143 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ìåóá óôïí êüìâï êáé óôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò. ÔõðéêÝò ëåéôïõñãßåò ðïõ åêôåëïýí ôÝôïéïõ åßäïõò äéáôÜîåéò åßíáé ç äéáìüñöùóç êáé ç áðïäéáìüñöùóç, êáèþò êáé ï Ýëåã÷ïò ïñèüôçôáò ôùí ìåôáöåñüìåíùí äåäïìÝíùí. ü

Ôï ëïãéóìéêü äéêôýïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ôï óýíïëï ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ åîáóöáëßæïõí ôç óýíäåóç êáé åëÝã÷ïõí ôçí åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí ôïõ äéêôýïõ. ÔõðéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõ ëïãéóìéêïý åßíáé ï Ýëåã÷ïò êáé ç åê÷þñçóç ôïõ äéêáéþìáôïò ðñüóâáóçò óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí äéêôýïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ðñïãñÜììáôá åöáñìïãþí ðïõ Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß åéäéêÜ ãéá íá åêìåôáëëåýïíôáé ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ôïõò ðñïóöÝñåé Ýíá äßêôõï õðïëïãéóôþí. ÐñïãñÜììáôá áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé åíäå÷üìåíï íá áðïôåëïýí áðëÝò Þ óýíèåôåò åðåêôÜóåéò äéêôõáêþí åöáñìïãþí, ðïõ Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ãéá ðåñéâÜëëïí áõôüíïìùí óõóôçìÜôùí õðïëïãéóôþí.

4.1.3 Ôï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò ¼ðùò Þäç áíáöÝñèçêå, óôá äïìéêÜ óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ óõìðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ïé êüìâïé åðéêïéíùíßáò. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ åßíáé õðåýèõíá ãéá ôç öõóéêÞ åðéêïéíùíßá ôïõ äéêôýïõ, ç ïðïßá ãßíåôáé ìÝóù ôùí êüìâùí êáé ôùí ìåôáîý ôïõò ãñáììþí åðéêïéíùíßáò, óõíèÝôïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï (ó÷Þìá 4.5) ôï áðïêáëïýìåíï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò (communications subnetwork). Ïé ÷ñÞóôåò åíüò äéêôýïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ðÜíôïôå ìÝóù ôùí êüìâùí åðéêïéíùíßáò, ïé ïðïßïé, óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò, ìðïñåß íá ôáõôßæïíôáé êáé ìå ôïõò ßäéïõò ôïõò ÷ñÞóôåò. Ôá ìéêñÜ äßêôõá, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï äßêôõï åíüò ó÷ïëéêïý åñãáóôçñßïõ, äåí åßíáé ëåéôïõñãéêÜ áðáñáßôçôï íá äéáèÝôïõí áíåîÜñôçôï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò, ïðüôå ç Ýííïéá ôïõ õðïäéêôýïõ åðéêïéíùíßáò ôáõôßæåôáé ìå ôçí Ýííïéá ôïõ êüìâïõ.

Ó÷Þìá 4.5: Õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï, äßêôõï õðïëïãéóôþí, øçöéáêü äßêôõï ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN), äßêôõï áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ATM), ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò, áðïäïôéêüôçôáò êüìâïò åðéêïéíùíßáò, ìÝóï ìåôÜäïóçò, óýíäåóìïò, ëïãéóìéêü äéêôýïõ, äßêôõï åðéêïéíùíßáò, õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò.

144 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 4.2: ÄéêôõáêÜ ìïíôÝëá õðïëïãéóôþí Ôá äßêôõá õðïëïãéóôþí åßíáé äõíáôüí íá ôáîéíïìçèïýí óå êáôçãïñßåò áíÜëïãá ìå ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò. Áí êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò äéêôýïõ ðïéêßëëïõí, ðïëëÜ áðü áõôÜ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí áõôüíïìá Þ óå óõíäõáóìü ìå Üëëá, ðñïêåéìÝíïõ íá ïñéïèåôÞóïõí êÜðïéáò ìïñöÞò ôáîéíüìçóç. Ôá óðïõäáéüôåñá êñéôÞñéá âÜóåé ôùí ïðïßùí ãßíïíôáé ïé ôáîéíïìÞóåéò äéêôýùí åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò,

ü

ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò,

ü

ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç,

ü

ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôïðïëïãßá,

ü

ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôå÷íïëïãßá.

4.2.1 Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò Óôçí áðëïýóôåñç ìïñöÞ óýíäåóçò ïé êüìâïé óõíäÝïíôáé áðåõèåßáò ìå êÜðïéï öõóéêü ìÝóï Þ óýíäåóìï, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá Ýíá êáëþäéï ÷áëêïý, ìéá ïðôéêÞ ßíá Þ ìéá áóýñìáôç æåýîç. Äýï åßíáé ïé êõñéüôåñåò ìïñöÝò óõíäÝóìùí: ü

Ç êáëùäéáêÞ Þ åíóýñìáôç åðéêïéíùíßá, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé üëùí ôùí åéäþí ôéò åíáÝñéåò, ôéò åðßãåéåò Þ ôéò õðüãåéåò óõíäÝóåéò áõôïý ôïõ åßäïõò. Ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéùí äéêôýùí áðïôåëïýí üëá ôá ÷Üëêéíá êáëùäéáêÜ äßêôõá, üðùò åðßóçò êáé ôá ïðôéêÜ äßêôõá.

ü

Ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá, óôçí ïðïßá ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ç ãÞéíç áôìüóöáéñá Þ ôï äéÜóôçìá. Óôá äßêôõá áõôÜ ç ðëçñïöïñßá ìåôáöÝñåôáé ìÝóù çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí, ìå óõ÷íüôçôá ðïõ åîáñôÜôáé êÜèå öïñÜ áðü ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ðïõ áðáéôåßôáé íá Ý÷åé ôï äßêôõï. Ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéùí äéêôýùí áðïôåëïýí ôá äßêôõá ìéêñïêõìáôéêþí æåýîåùí, ôá äßêôõá ñáäéïåðéêïéíùíéþí, êáèþò êáé ôá äïñõöïñéêÜ äßêôõá.

4.2.2

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò

Ìå êñéôÞñéï ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò ïé óýíäåóìïé äéáêñßíïíôáé óôéò áêüëïõèåò äýï êáôçãïñßåò: ü

Óýíäåóìïò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (point-to-point connection), ï ïðïßïò óõíäÝåé äýï ìüíï êüìâïõò êÜèå öïñÜ. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí áðëïýóôåñç ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äýï êüìâùí, ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå áðåõèåßáò óýíäåóÞ ôïõò

145 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ìå êÜðïéá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 4.6). ¼ôáí äýï êüìâïé äåí åðéêïéíùíïýí ìå áðåõèåßáò óýíäåóç, Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá åðéêïéíùíÞóïõí ìÝóù êÜðïéùí Üëëùí êüìâùí, ìå áðïôÝëåóìá ç åðéêïéíùíßá íá ãßíåôáé ôìçìáôéêÜ. ÖõóéêÜ äåí åßíáé áðáñáßôçôï ç åðéêïéíùíßá äýï êüìâùí íá ãßíåôáé ðÜíôá ìÝóù ôùí ßäéùí ãñáììþí ìåôÜäïóçò, áöïý åßíáé äõíáôüí íá áëëÜîåé ç äéáäñïìÞ ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò. Óôï ðëáßóéï áõôü Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß åéäéêÝò ôå÷íéêÝò ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôïí êáèïñéóìü ôçò äñïìïëüãçóçò ôùí äåäïìÝíùí áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí ðáñáëÞðôç. ÃíùóôÜ äßêôõá ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï åßíáé ôá äßêôõá äåäïìÝíùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ôï Äéáäßêôõï, êáèþò êáé ÜëëáôçëåðéêïéíùíéáêÜ äßêôõá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï, ôá ðáëáéÜ ôçëåãñáöéêÜ äßêôõá êôë. ü

Ó÷Þìá 4.6: Äßêôõï åðéêïéíùíßáò ìå óõíäÝóåéò Óýíäåóìïò áíïéêôÞò áêñüáóçò Þ åõñåßáò åêðïóçìåßïõ ðñïò óçìåßï. Ôï óÞìá ëáìâÜíåôáé ìüíï áðü ìðÞò (broadcasting), ï ïðïßïò óõíäÝåé äýï Þ êáé ôï óôáèìü óôïí ïðïßï áðïóôÝëëåôáé êáé ü÷é áðü üëïõò ðåñéóóüôåñïõò êüìâïõò ôáõôü÷ñïíá (ó÷Þìá 4.7). ôïõò óôáèìïýò. Ôá äßêôõá åõñåßáò åêðïìðÞò äéáèÝôïõí Ýíá ìüíï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ôï ïðïßï ìïéñÜæïíôáé üëïé ïé êüìâïé ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïé óôï äßêôõï. ÁðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò óýíäåóçò åßíáé êÜèå ìÞíõìá ðïõ áðïóôÝëëåôáé íá ðáñáëáìâÜíåôáé áðü üëïõò áíåîáéñÝôùò ôïõò ÷ñÞóôåò ðïõ âñßóêïíôáé óôï äßêôõï. Ãéá ôï ëüãï áõôü ï óýíäåóìïò áõôÞò ôçò ìïñöÞò ëÝãåôáé êáé óýíäåóìïò óçìåßïõ ìå ðïëëáðëÜ óçìåßá (point to multipoint connection). Ôï ìÞíõìá ðïõ óôÝëíåôáé áðü Ýíáí êüìâï óå Ýíáí Üëëï åßíáé åöïäéáóìÝíï ìå ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç êáé ëáìâÜíåôáé áðü üëïõò ôïõò êüìâïõò ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïé óôï äßêôõï. ¼ôáí Ýíáò êüìâïò äå÷ôåß ôï ìÞíõìá, åëÝã÷åé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç. Áí ç äéåýèõíóç åßíáé ôïõ ðáñáëÞðôç, ôüôå ðáñáëáìâÜíåé êáé êáôá÷ùñßæåé ôï ìÞíõìá óôïí áðïôáìéåõôÞ ôïõ buffer ãéá ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá, äéáöïñåôéêÜ ôï áãíïåß.

ÁñêåôÝò ôå÷íéêÝò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ïé ïðïßåò êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï êáé ôï ÷ñüíï ÷ñçóéìïðïßçóçò ôïõ êïéíïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò áðü ôïõò êüìâïõò. Åêôüò áðü ôá ôïðéêÜ äßêôõá ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, Üëëá ãíùóôÜ äßêôõá áíïéêôÞò áêñüáóçò åßíáé áõôÜ ôïõ ñáäéïöþíïõ êáé ôçò ôçëåüñáóçò, óôá ïðïßá üìùò ïé äÝêôåò äåí Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åêðïìðÞò.

Ó÷Þìá 4.7: Äßêôõï áíïéêôÞò áêñüáóçò Þ åõñåßáò åêðïìðÞò. Ôï óÞìá ëáìâÜíåôáé áðü üëïõò ôïõò óôáèìïýò.

146 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

4.2.3 Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç Ôï ÉÅÅÅ (Institute of Electronics áðü Electrical Engineers) åßíáé ôï Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí Ìç÷áíéêþí.

¸íá Üëëï êñéôÞñéï ôáîéíüìçóçò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí åßíáé ç Ýêôáóç ôçí ïðïßá áõôÜ êáôáëáìâÜíïõí. Ôñåéò åßíáé ïé êýñéåò ìïñöÝò äéêôýùí áõôÞò ôçò ôáîéíüìçóçò, ðïõ üìùò Ý÷ïõí áóáöÞ ãåùãñáöéêÜ üñéá äéá÷ùñéóìïý êáé ôåßíïõí íá ðñïäéáãñÜøïõí ôéò ôå÷íïëïãßåò ðïõ åöáñìüæïíôáé óå êÜèå êáôçãïñßá. Ïé êáôçãïñßåò áõôÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

ôïðéêÜ äßêôõá (LAN: Local Area Networks),

ü

ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá (MAN: Metropolitan Area Networks),

ü

äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (WAN: Wide Area Networks).

Ç ôáîéíüìçóç áõôÞ ïöåßëåôáé óôï ÉÅÅÅ êáé ëáìâÜíåé õðüøç ôçò, ðÝñá áðü ôç ãåùãñáöéêÞ åìâÝëåéá ôïõ äéêôýïõ, êáé Üëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôá óðïõäáéüôåñá ôùí ïðïßùí åßíáé: ü

Ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí ðïõ ìðïñåß ôï äßêôõï íá åîõðçñåôÞóåé.

ü

Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ôï ðåñéèþñéï ëÜèïõò ðïõ õðÜñ÷åé êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ôï äßêôõï äñïìïëïãåß ôá äåäïìÝíá áðü ôïí Ýíáí êüìâï óôïí Üëëï.

ü

Ç êáèõóôÝñçóç ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ôï ìÝãåèïò ôïõ óõíôåëåóôÞ óýæåõîçò.

Óçìåéþíåôáé üôé ùò óõíôåëåóôÞò óýæåõîçò (coupling coefficient) ïñßæåôáé ï ëüãïò á = ô/Ô, üðïõ ô åßíáé ç êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò áðü ôï Ýíá Üêñï ôïõ äéêôýïõ óôï Üëëï êáé Ô ï ìÝóïò ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò ôïõ ðáêÝôïõ. Ï óõíôåëåóôÞò Ó÷Þìá 4.8: ÓõíôåëåóôÞòóýæåõîçò á = ô/Ô áõôüò åßíáé åíäåéêôéêüò ôïõ ôñüðïõ êáôáíïìÞò ôùí ÷ñçóôþí óå ó÷Ýóç ìå ôï ìÝóï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò ôïõ ðáêÝôïõ (ó÷Þìá 4.8). Óôá ôïðéêÜ äßêôõá ç ôéìÞ ôïõ á åßíáé èåôéêÞ áëëÜ ðïëý ìéêñüôåñç ôçò ìïíÜäáò (0<á<<1), óôá ìçôñïðïëéôéêÜ åßíáé óõíÞèùò êïíôÜ óôï 1 (0,1<<á<1), åíþ óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò åßíáé áñêåôÜ ìåãáëýôåñç ôïõ 1 (á>>1). ¼ìùò ï õðïëïãéóìüò ôïõ á åßíáé ìéá óýíèåôç õðüèåóç, áöïý áíÜãåôáé óôïí õðïëïãéóìü ôïõ ìÝóïõ ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò ôïõ ðáêÝôïõ Ô, ï ïðïßïò óõìðåñéëáìâÜíåé êáé ôï ÷ñüíï êáèõóôÝñçóçò ôïõ ðáêÝôïõ óôïõò êüìâïõò áðü ôïõò ïðïßïõò äéÝñ÷åôáé. ÔÝëïò, èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé, ìå ôçí áëìáôþäç áíÜðôõîç íÝùí ôå÷íéêþí ìåôÜäïóçò êáé ôå÷íïëïãéþí äéáóýíäåóçò, ðïëëÜ áðü ôá ðáñáðÜíù ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ áöïñïýí ôçí ôáîéíüìçóç ôùí äéêôýùí Ý÷ïõí ìåôáâëçèåß óçìáíôéêÜ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óÞìåñá, ìå ôçí åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, ç êáôçãïñßá ôùí ìçôñïðïëéôéêþí äéêôýùí ïõóéáóôéêÜ Ý÷åé áöïìïéùèåß áðü ôéò Üëëåò äýï êáôçãïñßåò äéêôýùí.

147 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ü

ÔïðéêÜ äßêôõá (LAN: Local Area Networks) ïíïìÜæïíôáé ôá äßêôõá ôùí ïðïßùí ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç åßíáé ðåñéïñéóìÝíç (ó÷Þìá 4.9). Åíóýñìáôá äßêôõá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò óõíÞèùò äåí åêôåßíïíôáé ðÝñá áðü 100 km. Ôá ðñþôá ôïðéêÜ äßêôõá ðåñéïñßæïíôáí óå ìÞêïò êáëùäßùóçò Ýùò 20 km êáé Ýäéíáí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 16 Mbps. ÌåôÝðåéôá åðåêôÜèçêáí óå ìÞêïò Ýùò 100 km, äßíïíôáò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí Ýùò 100 Mbps. Ìå ôéò óçìåñéíÝò ôå÷íïëïãßåò ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò õðåñâáßíïõí ôï 1 Gbps êáé ôåßíïõí íá öôÜóïõí ôá 2 Gbps. Ôïðéêü ìðïñåß íá åßíáé ôï äßêôõï åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí äùìáôßùí, åíüò êôéñßïõ Þ áêüìá êáé êïíôéíþí êôéñßùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï äßêôõï ìéáò åôáéñåßáò ðïõ Ó÷Þìá 4.9: Ôïðéêü äßêôõï äéáóõíäÝåé ôéò áðïèÞêåò, ôï ôìÞìá ðáñáããåëéþí, ôï ëïãéóôÞñéï êáé ôéò Üëëåò õðçñåóßåò ôçò óôï ßäéï êôßñéï áðïôåëåß Ýíá ôïðéêü äßêôõï. ÔïðéêÜ äßêôõá óõãêñïôïýíôáé óõíÞèùò áíÜìåóá óå ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò, ÷ùñßò íá áðïêëåßåôáé êáé ï óõíäõáóìüò ìåóáßùí Þ ìåãÜëùí õðïëïãéóôþí. Ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé óõíÞèùò êÜðïéïò ôýðïò ÷Üëêéíïõ êáëùäßïõ (ð.÷. ïìïáîïíéêü, óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò êôë.) Þ áêüìá êáé ïðôéêÝò ßíåò. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìðïñåß íá åßíáé Ýíá ïëïêëçñùìÝíï óýóôçìá äéêôýïõ Þ Ýíáò óõíäõáóìüò ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ìå äéêôõáêÝò äõíáôüôçôåò Þ åðåêôÜóåéò. Ïé õðïëïãéóôÝò áõôïß ìðïñåß íá åßíáé ïðïéïõäÞðïôå ìåãÝèïõò êáé ðïéêßëùí äõíáôïôÞôùí. ÓõíÞèùò ôá öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí åßíáé éäéüêôçôá. ÅíäåéêôéêÜ, Ýíá ôïðéêü äßêôõï èá ìðïñïýóå íá Ý÷åé ôá ðáñáêÜôù ÷áñáêôçñéóôéêÜ: l

ÃåùãñáöéêÞ êÜëõøç:

0 - 100 km

l

Áñéèìüò õðïëïãéóôþí:

ðåñßðïõ 1.000

l

Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí:

1 Ìbps - 1 Gbps

l

Ñõèìüò ëáèþí:

1 bit óôá 109 bits

l

ÊáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò:

1 - 100 ms

l

ÓõíôåëåóôÞò óýæåõîçò:

0<á<<1

ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ï ÷áñáêôçñéóìüò åíüò äéêôýïõ ùò ôïðéêïý äå óõíåðÜãåôáé áõôüìáôá êáé ôçí éêáíïðïßçóç üëùí ôùí ôéìþí ôùí ðáñáðÜíù ÷áñáêôçñéóôéêþí. ÁðëÝò ìÝèïäïé äñïìïëüãçóçò óõíáíôþíôáé óôá ìåãáëýôåñá ôïðéêÜ äßêôõá, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí åéäéêïýò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò ãéá ôç äéáóýíäåóÞ ôïõò, üðùò äéáêïðôéêÜ óôïé÷åßá, äñïìïëïãçôÝò, ãÝöõñåò êáé åðáíáëÞðôåò. Ãé’ áõôÝò ôéò åéäéêÝò çëåêôñïíéêÝò äéáôÜîåéò êáé ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò èá áíáöåñèïýìå ëåðôïìåñÝóôåñá óôá ÊåöÜëáéá 9, 13 êáé 16. ÐïëëÜ ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß Ýùò óÞìåñá, äýï üìùò åßíáé ôá êõñéüôåñá, ôïõ Ethernet êáé ôïõ Token Ring.

148 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ü

ÌçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá (MAN: Metropolitan Area Networks) ïíïìÜæïíôáé ôá äßêôõá ôùí ïðïßùí ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç âñßóêåôáé óôï åíäéÜìåóï ìåôáîý ôùí ôïðéêþí êáé ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò (ó÷Þìá 4.10). ÐñïÝêõøáí áðü ôçí áíÜãêç íá êáëõöèïýí ìåãÜëåò ãåùãñáöéêÜ áðïóôÜóåéò ìå äßêôõá ðïõ Ý÷ïõí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïðéêþí äéêôýùí, ôïõëÜ÷éóôïí üóïí áöïñÜ ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí. Åíóýñìáôá äßêôõá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò äåí õðåñâáßíïõí óå ìÞêïò åãêáôåóôçìÝíçò êáëùäßùóçò ôá 200 km, åíþ ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá êõìáßíïíôáé áðü 56 Kbps Ýùò 100 Mbps, áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. ÓõíÞèùò ôá öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ôùí ìçôñïðïëéôéêþí äéêôýùí åßíáé éäéüêôçôá.

Ó÷Þìá 4.10: Ôï äßêôõï ôïõ Åèíéêïý Ìåôóüâéïõ Ðïëõôå÷íåßïõ äéáèÝôåé ðïëëÜ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ìçôñïðïëéôéêïý äéêôýïõ.

149 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ÅíäåéêôéêÜ, Ýíá ìçôñïðïëéôéêü äßêôõï èá ìðïñïýóå íá äéáèÝôåé ôá ðáñáêÜôù ÷áñáêôçñéóôéêÜ: l

ÃåùãñáöéêÞ êÜëõøç:

100 - 200 km

l

Áñéèìüò õðïëïãéóôþí:

5.000 - 10.000

l

Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí:

100 Mbps

l

Ñõèìüò ëáèþí:

1 bit óôá 109 bits

l

ÊáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò:

1- 100 ms

l

ÓõíôåëåóôÞò óýæåõîçò:

ðåñßðïõ 1 (0,1<á<<10)

Äýï åßíáé ôá êõñéüôåñá ðñüôõðá åðéêïéíùíßáò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôá ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá: ôï äßêôõï ïðôéêÞò äéáóýíäåóçò êáôáíåìçìÝíùí äåäïìÝíùí (FDDI: Fiber Distributed Data Interface) êáé ôï äßêôõï äéðëïý äéáýëïõ êáôáíåìçìÝíçò ïõñÜò (DQDB: Distributed Queue Dual Bus). ¼óïí áöïñÜ ôçí ôå÷íïëïãßá ôïõò, ôá äßêôõá FDDI ôåßíïõí íá áöïìïéùèïýí áðü ôá ôïðéêÜ äßêôõá, åíþ ôá äßêôõá DQDB áðü ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò. ü Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (WAN: Wide Area Networks) ïíïìÜæïíôáé ôá äßêôõá ôùí ïðïßùí ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç õðåñâáßíåé ôá 200 km, åíþ ïé õðïëïãéóôÝò ðïõ ôá áðïôåëïýí âñßóêïíôáé óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò ìåôáîý ôïõò. Ôá äßêôõá áõôÜ åßíáé óõíÞèùò õðåñáóôéêÜ Þ äéåèíÞ. Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóÞò ôïõò äéáâáèìßæïíôáé áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ôïõò, óÞìåñá üìùò îåðåñíïýí ôá 622 Mbps, öôÜíïíôáò êáé ôï 1 Gbps. Ôï ðëÞèïò ôùí õðïëïãéóôþí êáé ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå Ýíá äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò ìðïñåß íá åßíáé ôåñÜóôéï, åíþ óå áñêåôÜ åêáôïììýñéá áíÝñ÷åôáé êáé ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí ðïõ ìðïñïýí íá åîõðçñåôçèïýí ìÝóù áõôïý, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá óõìâáßíåé ìå ôï Äéáäßêôõï (ó÷Þìá 4.11). Óå Ýíá ôÝôïéï äßêôõï ìðïñåß íá åíþíïíôáé Üëëá ìéêñüôåñá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá, ôïðéêÜ äßêôõá êáé áõôüíïìïé õðïëïãéóôÝò. Ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí äéêôýùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ïé äñïìïëïãçôÝò êáé ïé êáôáíåìçôÝò. ÅíäåéêôéêÜ êáé êáôÜ ôçí ôáîéíüìçóç ôïõ

Ó÷Þìá 4.11: ÔìÞìá ôïõ Äéáäéêôýïõ ôùí åëëçíéêþí ðáíåðéóôçìßùí ìÝóù ôïõ ïðïßïõ èá õëïðïéçèåß êáé ôï ðáíåëëÞíéï äßêôõï äåõôåñïâÜèìéáò åêðáßäåõóçò EDUnet.

150 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ÉÅÅÅ, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò äéêôýïõ åõñåßáò ðåñéï÷Þò åßíáé ôá áêüëïõèá: l

ÃåùãñáöéêÞ êÜëõøç:

> 200 km

l

Áñéèìüò õðïëïãéóôþí:

> 10.000

l

Ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí: > 1 Ìbps

l

Ñõèìüò ëáèþí:

1 bit óôá 106 bits

l

ÊáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò:

100 - 1.000 ms

l

ÓõíôåëåóôÞò óýæåõîçò:

á>>1

Áñ÷éêÜ ï åîïðëéóìüò äéáóýíäåóçò êáé ôá öõóéêÜ ìÝóá óýíäåóçò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò åß÷áí äçìüóéï ÷áñáêôÞñá, óÞìåñá üìùò áõôü äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá éó÷ýåé. Ðáñáäåßãìáôá äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò óõíéóôïýí ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï, Üëëá äçìüóéá äßêôõá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ôï Äéáäßêôõï. Óôçí êáôçãïñéïðïßçóç ðïõ áíáöÝñèçêå êÜèå ôýðïò äéêôýïõ áðáéôåß äéáöïñåôéêÝò áñ÷Ýò ó÷åäéáóìïý êáé äéáöïñåôéêÞ ôå÷íïëïãßá õëïðïßçóçò áðü ôïõò õðüëïéðïõò ôýðïõò äéêôýùí. Êáèïñéóôéêü ðáñÜãïíôá ãé’ áõôü áðïôåëåß êáé ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò, ðïõ ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôçí åöáñìïæüìåíç ôå÷íïëïãßá êáé ôïõò öõóéêïýò ðåñéïñéóìïýò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç áóýñìáôç ôå÷íïëïãßá Ý÷åé óõíÞèùò ùò áðïôÝëåóìá ÷áìçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò áðü ôçí áíôßóôïé÷ç åíóýñìáôç. ¼ìùò ðáñÝ÷åé åõåëéîßá êáé ùöÝëåéá êüóôïõò, åðåéäÞ áðïôåëåß óõóôáôéêü óôïé÷åßï ôçò êéíçôÞò åðéêïéíùíßáò êáé äåí áðáéôåß åíóýñìáôç åãêáôÜóôáóç.

4.2.4 Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôïðïëïãßá Ó÷Þìá 4.12: Äßêôõï ôïðïëïãßáò äéáýëïõ

Ùò ôïðïëïãßá äéêôýïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ç öõóéêÞ äéÜôáîç ôùí êáëùäßùí ðïõ óõíäÝïõí ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. ÌåñéêÝò áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò ôïðïëïãßåò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü Äéáýëïõ, ëåùöüñïõ Þ áñôçñßáò (bus). Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ óõíäÝïíôáé ìÝóù åíüò êáëùäßïõ ôïõ ïðïßïõ ôá Üêñá åßíáé áíïéêôÜ (ó÷Þìá 4.12). Ç ÷ñÞóç áõôÞò ôçò ôïðïëïãßáò ðåñéïñßæåôáé óõíÞèùò óå ìéêñÜ ôïðéêÜ äßêôõá. ÌåéïíÝêôçìá áõôïý ôïõ åßäïõò óýíäåóçò åßíáé üôé, áí ôï êáëþäéï êïðåß óå êÜðïéï óçìåßï, ôï äßêôõï äåí ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé.

Ó÷Þìá 4.13: Äßêôõï ôïðïëïãßáò äáêôõëßïõ

ü

Äáêôõëßïõ (ring). Óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ (ó÷Þìá 4.13) ïé õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ óõíäÝïíôáé åðßóçò ìÝóù åíüò ìüíï êáëùäßïõ, üðùò êáé óôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßðôùóç, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ôá Üêñá ôïõ åßíáé ìåôáîý ôïõò åíùìÝíá.

ü

¢óôñïõ (star). Óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ (ó÷Þìá 4.14) õðÜñ÷åé Ýíáò êáôáíåìçôÞò Þ êåíôñéêüò õðïëïãéóôÞò ï ïðïßïò óõíäÝåôáé ìå êÜèå õðïëïãéóôÞ ôïõ äéêôýïõ áðåõèåßáò ìå ìéá ìüíéìç ãñáììÞ óýíäåóçò. Äýï õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ ôçò ìïñöÞò áõôÞò ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò ìüíï ìÝóù ôïõ êåíôñéêïý õðïëïãéóôÞ.

151 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ü

ÄÝíôñïõ (tree). Ç ôïðïëïãßá ôïõ äÝíôñïõ (ó÷Þìá 4.15), ç ïðïßá åßíáé ðáñÜãùãç ôçò ôïðïëïãßáò ôïõ Üóôñïõ, Ý÷åé éåñáñ÷éêÞ äïìÞ ó÷Þìáôïò äÝíôñïõ. Ç ñßæá Ý÷åé ôçí êýñéá åõèýíç êáé ìïéñÜæåôáé éåñáñ÷éêÜ ôïõò êüìâïõò ôùí êëÜäùí ôïõ äÝíôñïõ.

ü

Äéêôõùôïý (mesh). Ç ôïðïëïãßá áõôÞ (ó÷Þìá 4.16), ç ïðïßá ëÝãåôáé êáé ðëÝãìá, äåí Ý÷åé êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç ìïñöÞ ïýôå áðïôåëåß óõíÝíùóç Üëëùí äéêôýùí ãíùóôÞò ìïñöÞò.

ü

ÌåéêôÞ (mixed). Ç ìåéêôÞ ôïðïëïãßá áðïôåëåß óõíÝíùóç ðïëëþí äéáöïñåôéêþí ôïðïëïãéþí (ó÷Þìá 4.17).

Óçìåéþíåôáé üôé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ãñáììÝò õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò ó÷çìáôßæïõí ôï ëåãüìåíï êïñìü (backbone) ôïõ äéêôýïõ. Ïé êüìâïé áõôïß óõ÷íÜ ëåéôïõñãïýí ùò ðýëåò (gateways) ãéá äßêôõá ÷áìçëüôåñïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò.

Ó÷Þìá 4.15: Äßêôõï ôïðïëïãßáò äÝíôñïõ

4.2.5

Ó÷Þìá 4.14: Äßêôõï ôïðïëïãßáò Üóôñïõ.

Ó÷Þìá 4.16: Äßêôõï ôïðïëïãßáò äéêôõùôïý

Ó÷Þìá 4.17: Äßêôõï ìåéêôÞò ôïðïëïãßáò

Ôáîéíüìçóç ùò ðñïò ôçí ôå÷íïëïãßá

Ùò ðñïò ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí äéêôýùí, ïé ðñþôåò ðñïóðÜèåéåò ôáîéíüìçóçò áöïñïýí ôç äéáóýíäåóç äýï ìüíï õðïëïãéóôþí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ïé ðñïóðÜèåéåò áõôÝò êáôÝëçîáí óôç äçìéïõñãßá ôùí ðñïôýðùí ôçò áóõã÷ñüíéóôçò êáé ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò. Ôá ðñüôõðá áõôÜ ðåñéãñÜöôçêáí óôï ÌÜèçìá 2.3 êáé Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: ü

Ðñüôõðï RS-232C êáé ìåôÝðåéôá RS-422, RS-423 êáé RS-449. Óå öõóéêü åðßðåäï ç äéáóýíäåóç äýï õðïëïãéóôþí åðéôåý÷èçêå ôï 1969 ìå ôç äçìïóßåõóç ôïõ ðñïôýðïõ RS-232C. Ôï ðñüôõðï áõôü áöïñÜ ôçí Ýùò 38 Kbps óåéñáúêÞ ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï õðïëïãéóôþí ïé ïðïßïé âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç ðïõ äåí õðåñâáßíåé ôá 30 ìÝôñá. Ðñüêåéôáé ãéá ÷áìçëïý ñõèìïý ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, êáôÜëëçëç ãéá êïíôéíÝò áðïóôÜóåéò, ç ïðïßá ãßíåôáé óåéñáúêÜ, äçëáäÞ ìåôáöÝñåôáé Ýíáò ÷áñáêôÞñáò êÜèå öïñÜ.

ü

Ðñüôõðï åëÝã÷ïõ óõã÷ñïíéóìÝíçò ãñáììÞò äåäïìÝíùí (SDLC: Synchronous Data Link Control). Óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970 åéóÜãåôáé ôï ðñüôõðï ôçò óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò, ôï ïðïßï áýîçóå ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé ôï ùöÝëéìï ìÞêïò ôçò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò. Ôï ðñüôõðï áõôü, ðïõ åßíáé ãíùóôü ùò SDLC, óôçñßæåôáé óôç äçìéïõñãßá ðáêÝôùí êáé åðïìÝíùò óôçí åîïéêïíüìçóç ôïõ ÷ñüíïõ ðïõ ÷Üíåôáé áðü ôá êåíÜ ôùí äéáäï÷éêþí ÷áñáêôÞñùí ôçò óåé-

Ç óçìåñéíÞ ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç äçìéïýñãçóå ìéá ãñÞãïñç, éóü÷ñïíç, ÷áìçëïý êüóôïõò óåéñáúêÞ äéåðáöÞ ðïõ ëÝãåôáé USB (Universal Serial Bus). Ç äéåðáöÞ áõôÞ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò, ìÝóù äéáíïìÝá, ìå ðïëëÝò Üëëåò óõóêåõÝò, ðåñéöåñåéáêÜ, ôçëåöùíéêÝò óõóêåõÝò êôë., ôéò ïðïßåò ìðïñåß êáé íá äéá÷åéñéóôåß.

152 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ñáúêÞò ìåôÜäïóçò.

Ôï ðáêÝôï åßíáé ìéá áêïëïõèßá áðü äõáäéêÜ øçößá óôçí ïðïßá Ý÷ïõí åíóùìáôùèåß äýï ðñïêáèïñéóìÝíåò áëëÜ äéáöïñåôéêÝò óåéñÝò äõáäéêþí øçößùí, åê ôùí ïðïßùí ç ìßá ôßèåôáé óôçí áñ÷Þ ôïõ ðáêÝôïõ êáé ëÝãåôáé åðéêåöáëßäá (header), åíþ ç Üëëç ôßèåôáé óôï ôÝëïò ôïõ ðáêÝôïõ êáé ëÝãåôáé ïõñÜ (trailer). Ï áñéèìüò ôùí äõáäéêþí øçößùí óôï ðáêÝôï ðïéêßëëåé, åíþ ôï ìÝãåèüò ôïõ ðáßæåé ðïëëÝò öïñÝò êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Åíóýñìáôç åðéêïéíùíßá, áóýñìáôç åðéêïéíùíßá, óýíäåóìïò óçìåßïõ ðñüò óçìåßï, óýíäåóìïò áíïéêôÞò áêñüáóçò Þ åõñåßáò åêðïìðÞò, ôïðéêÜ äßêôõá, ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá, äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ôïðïëïãßá äéêôýïõ (äßáõëïò, äáêôýëéïò, Üóôñï, äÝíôñï, äéêôõùôü, ìåéêôÞ) ìåôáãùãÞ, ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò, ìåôáãùãÞ ðáêÝôùí, áðïèÞêåõóç êáé ðñïþèçóç.

Ôüóï ç áóõã÷ñüíéóôç üóï êáé ç óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá Ýùò óÞìåñá óôç äéáóýíäåóç äýï êüìâùí ãéá áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí, äåí áðáíôïýí óôï åñþôçìá ðþò äéáóõíäÝïíôáé ðåñéóóüôåñïé áðü äýï êüìâïé. Ôï åñþôçìá áõôü, ðïõ áðáó÷üëçóå ôïõò ìç÷áíéêïýò åðéêïéíùíéþí áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960, áðáíôÞèçêå ìå ôçí áðïäï÷Þ ôçò ôå÷íïëïãßáò ôçò ìåôáãùãÞò. Óçìåéþíåôáé üôé ìðïñåß êáíåßò íá äéáêñßíåé ôñåéò ìåãÜëåò ðåñéüäïõò ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí ç ïðïßá åîåéäéêåýôçêå ìå ôéò ðáñáêÜôù ôå÷íéêÝò: ü

ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (circuit switching),

ü

ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ Þ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò (packet switching Þ store and forward) êáé

ü

ç ôå÷íéêÞ ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ATM: Asynchronous Transfer Mode).

Ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ïöåßëåé ôçí áíÜðôõîÞ ôçò óôï ôçëåöùíéêü äßêôõï, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ áöïñÜ ôá äßêôõá äåäïìÝíùí. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åßíáé åöéêôÞ ìüíï ìåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ìéáò öõóéêÞò æåýîçò (êõêëþìáôïò) ìåôáîý ôùí êüìâùí, åíþ óôç äåýôåñç ôá ðáêÝôá áðïóôÝëëïíôáé óõíå÷üìåíá óôï äßêôõï, ìå áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôïõ áðáéôïýìåíïõ ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ç áíÜðôõîç ôçò ôå÷íéêÞò ôùí øçöéáêþí äéêôýùí ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN) áðïôåëåß ìéá ðñïóðÜèåéá ãéá ôç ìåôÜäïóç üëùí ôùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò, üðùò äåäïìÝíá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, âßíôåï, åéêüíáò, öùíÞò ê.Ü., áðü ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ç ôå÷íéêÞ ôùí äéêôýùí ISDN ðñïùèÞèçêå óå äýï åðßðåäá, ôçí ôå÷íéêÞ ôùí äéêôýùí óôåíÞò æþíçò (narrowband), ãíùóôÞ êáé ùò N-ISDN, êáé ôçí ôå÷íéêÞ ôùí äéêôýùí åõñåßáò æþíçò (broadband), ãíùóôÞ êáé ùò B-ISDN. Ç ðñþôç ðáñÝ÷åé óõíäÝóåéò óõíïëéêïý åýñïõò æþíçò 144 Kbps (2 + D), åíþ ç äåýôåñç 1.984 Kbps (30B + D). Ç ôå÷íéêÞ Â-ISDN ìåôåîåëß÷ôçêå, éäéáßôåñá óôçí ðåñßðôùóç ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, þóôå íá áðïôåëÝóåé ôç âÜóç ãéá ôçí áíÜðôõîç ìéáò íÝáò ôå÷íéêÞò, ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ATM: Asynchronous Transfer Mode). Óýìöùíá ì’ áõôÞ ôç íÝá ôå÷íéêÞ, ïé ðëçñïöïñßåò ïðïéáóäÞðïôå ìïñöÞò ôåìá÷ßæïíôáé óå ìéêñÜ ðáêÝôá ôùí 53 äõáäéêþí øçößùí, ôá ïðïßá óõíäõáæüìåíá óõíèÝôïõí ñïÝò êõêëïöïñßáò ðïëý õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò, ðïõ êéíïýíôáé ìåôáîý 150 Mbps êáé öèÜíïõí óôáäéáêÜ ôo 1 Gbps. Ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôçò ìåèüäïõ åßíáé üôé ìðïñåß íá óõíåñãáóôåß ìå üëïõò ó÷åäüí ôïõò ôýðïõò ôùí ðñùôïêüëëùí. Ôåëåõôáßåò áíáêáëýøåéò ðñïùèïýí ôçí áíÜðôõîç ôçò ôå÷íéêÞò ATM êáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ôá äßêôõá áõôÜ åßíáé ãíùóôÜ êáé ùò ôïðéêÜ äßêôõá áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (LATM: Local ATM).

153 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÌÜèçìá 4.3: Áîéïðéóôßá ìåôÜäïóçò – Áðüäïóç äéêôýïõ 4.3.1 Áîéïðéóôßá ìåôÜäïóçò Åßíáé ðñïöáíÝò üôé Ýíá äßêôõï èá ðñÝðåé íá ìåôáöÝñåé ÷ùñßò óöÜëìáôá ôçí ðëçñïöïñßá áðü ôï Ýíá óôï Üëëï Üêñï ôïõ. ÅðåéäÞ üìùò, üðùò óõìâáßíåé Üëëùóôå óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ìáò, ôá óöÜëìáôá åßíáé áíáðüöåõêôá, ôï äßêôõï èá ðñÝðåé íá åßíáé åîïðëéóìÝíï ìå ìç÷áíéóìïýò åíôïðéóìïý êáé áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò.

4.3.1.1

Áéôßåò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò

Ôá óöÜëìáôá ìåôáöïñÜò ðñïêýðôïõí áðü äéÜöïñåò áéôßåò. Óõ÷íÜ ðñüêåéôáé ãéá óöÜëìáôá êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï öõóéêü ìÝóï ìåôáöïñÜò (ð.÷. ÷Üëêéíï êáëþäéï, ïðôéêÞ ßíá Þ áóýñìáôç æåýîç). Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç áíôéóôñÝöåôáé ç ôéìÞ óå Ýíá äõáäéêü øçößï Þ óå ìßá ïìÜäá áðü óõíå÷üìåíá äõáäéêÜ øçößá (áðü 0 ãßíåôáé 1 êáé ôï áíôßóôñïöï). Áéôßåò åìöÜíéóçò ôÝôïéùí óöáëìÜôùí åßíáé ç çëåêôñïìáãíçôéêÞ ðáñåìâïëÞ, ï åîùôåñéêüò èüñõâïò êáé ï èüñõâïò áðü ôá êõêëþìáôá ðïìðïý êáé äÝêôç. Ìßá Üëëç óõ÷íÞ áéôßá åìöÜíéóçò óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò óôá äßêôõá äåäïìÝíùí åßíáé ç áðüññéøç ðáêÝôùí óôïõò êüìâïõò. Åßíáé óõíçèéóìÝíï öáéíüìåíï ôá ðáêÝôá íá áðïèçêåýïíôáé ðñïóùñéíÜ óôïõò áðïôáìéåõôÝò ôùí êüìâùí. ÅðåéäÞ üìùò ïé áðïôáìéåõôÝò åßíáé óõãêåêñéìÝíçò ÷ùñçôéêüôçôáò, Ýíá ðáêÝôï åßíáé ðéèáíü íá âñåé ôïí áðïôáìéåõôÞ ãåìÜôï êáôÜ ôçí ÜöéîÞ ôïõ óôïí êüìâï. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ôï ðáêÝôï áðïññßðôåôáé áðü ôïí êüìâï. ÔÝëïò, ïé âëÜâåò Þ ïé äõóëåéôïõñãßåò ôïõ ôçëåðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý, üðùò åðßóçò êáé ç åóöáëìÝíç äéáìüñöùóç êáé ðáñáìåôñïðïßçóç ôïõ äéêôõáêïý ëïãéóìéêïý, åßíáé åðßóçò ðéèáíÝò áéôßåò åìöÜíéóçò óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò (ð.÷. ìéá ëáíèáóìÝíç åíçìÝñùóç ôùí ðéíÜêùí äñïìïëüãçóçò åíüò êüìâïõ ìðïñåß íá áíáêáôåõèýíåé üëá ôá ðáêÝôá ìéáò ñïÞò äåäïìÝíùí ðñïò Ýíáí áíýðáñêôï ðñïïñéóìü). Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ï ðáñáëÞðôçò - êüìâïò ìðïñåß íá ìç ëÜâåé äåäïìÝíá ðïõ ôïõ åß÷áí áðïóôáëåß Þ ìðïñåß êáé íá ëÜâåé äåäïìÝíá ðïõ äåí ðñïïñßæïíôáí ãé’ áõôüí.

4.3.1.2

Ìç÷áíéóìïß åíôïðéóìïý êáé áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò

Ôï äßêôõï èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá áíáãíùñßæåé ôá åóöáëìÝíá ðáêÝôá, ðñéí ôá ðáñáäþóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôï äßêôõï ðñïóèÝôåé óå êÜèå ðáêÝôï ìßá åðéðëÝïí ðëçñïöïñßá ðñéí áðü ôç ìåôáöïñÜ ôïõ. ¸ôóé, áíÜëïãá ìå ôï ÷ñç-

154 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí óéìïðïéïýìåíï ìç÷áíéóìü åíôïðéóìïý êáé ôçí Ýêôáóç ôçò åðéðëÝïí ðëçñïöïñßáò, ôï äßêôõï åíôïðßæåé áëëïéþóåéò óå Ýíá, äýï Þ êáé ðåñéóóüôåñá äõáäéêÜ øçößá ôáõôü÷ñïíá. ÁõôÞ ç ðñüóèåôç ðëçñïöïñßá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ãéá ôç äéüñèùóç ôùí åóöáëìÝíùí äõáäéêþí øçößùí. ÅÜí Ýíá äõáäéêü øçößï áíáãíùñéóôåß ùò ëáíèáóìÝíï, ôüôå ç äéüñèùóÞ ôïõ áðáéôåß áðëþò ôçí áíôéóôñïöÞ ôïõ 0 óå 1 Þ ôïõ 1 óå 0. Ìßá Üëëç ôå÷íéêÞ áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò åßíáé ç åðáíáìåôÜäïóç ôùí åóöáëìÝíùí Þ ôùí áðïëåóèÝíôùí ðáêÝôùí, óôçí ïðïßá ï ðáñáëÞðôçò æçôÜ ôçí åðáíåêðïìðÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðáêÝôïõ áðü ôïí áðïóôïëÝá. ÔÝëïò, áñêåôÝò óýã÷ñïíåò åöáñìïãÝò ðáñïõóéÜæïõí ìéá ìéêñÞ áíï÷Þ óôçí åìöÜíéóç óöáëìÜôùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, êáôÜ ôç ìåôÜäïóç êéíïýìåíçò åéêüíáò Ýíá ðáêÝôï áíôéóôïé÷åß óå Ýíá ðïëý ìéêñü ôìÞìá ôçò åéêüíáò (ð.÷. 8 x 8 êïõêêßäåò). Óå ðåñßðôùóç áðþëåéáò ôïõ ðáêÝôïõ åíåñãïðïéïýíôáé äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò áíáäçìéïõñãßáò ôïõ ôìÞìáôïò ôçò åéêüíáò áðü ôá ãåéôïíéêÜ ôïõ, áíôßóôïé÷á, ôìÞìáôá. ¸ôóé ç áðþëåéá åíüò ðáêÝôïõ ãßíåôáé áíôéëçðôÞ óôïí ôåëéêü ÷ñÞóôç ìå ìéá ìéêñÞ ðïéïôéêÞ õðïâÜèìéóç ôçò ëáìâáíüìåíçò åéêüíáò, ç ïðïßá åßíáé óõíÞèùò ìÝóá óôá áðïäåêôÜ üñéá.

4.3.1.3

Äåßêôçò áîéüðéóôçò ìåôÜäïóçò

Ãåíéêüôåñá ãéá ôéò óõóêåõÝò, ùò äåßêôçò áîéïðéóôßáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï ìÝóïò ÷ñüíïò ìåôáîý âëáâþí, ï ïðïßïò ðñïóäéïñßæåé ôç ìÝóç ÷ñïíéêÞ áðüóôáóç ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí âëáâþí. Áõôüò ï äåßêôçò ìðïñåß öõóéêÜ íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå üëåò ôéò óõóêåõÝò äéêôýïõ. Åéäéêüôåñá ãéá ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, ïñßæåôáé ï áêüëïõèïò äåßêôçò áîéüðéóôçò ìåôÜäïóçò:

Ùò åóöáëìÝíá èåùñïýíôáé åêåßíá ôá äåäïìÝíá ôùí ïðïßùí ôá óöÜëìáôá ìåôÜäïóçò äåí åíôïðßóôçêáí Þ åíôïðßóôçêáí áëëÜ äåí êáôÝóôç äõíáôüí íá äéïñèùèïýí áðü ôïõò ìç÷áíéóìïýò áíôéìåôþðéóçò óöáëìÜôùí ôïõ äéêôýïõ. Åðßóçò ùò åóöáëìÝíá èåùñïýíôáé êáé åêåßíá ôá ðáêÝôá ðïõ åëÞöèçóáí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá öïñÝò (ð.÷. ãéáôß æçôÞèçêå åóöáëìÝíá ç åðáíåêðïìðÞ ôïõò). ¼óï ðéï êïíôÜ óôç ìïíÜäá åßíáé ï äåßêôçò áîéïðéóôßáò, ôüóï ðéï áîéüðéóôï åßíáé ôï äßêôõï ãéá ôç ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí.

4.3.2 Áðüäïóç äéêôýïõ ¼ðùò üëá ó÷åäüí ôá óõóôÞìáôá, Ýôóé êáé ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ðñÝðåé íá ó÷åäéÜæïíôáé êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá åðéôõã÷Üíïõí ôçí êáëýôåñç êáôÜ ôï äõíáôüí áðüäïóç. Äýï ìåôñÞóéìïé üñïé ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí åõñýôáôá êáôÜ ôï ðáñåëèüí ãéá ôï ÷áñáêôçñéóìü ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ åßíáé ï ñõèìüò äéÝëåõóçò (throughput) êáé ç êáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò (transmission delay).

155 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá 4.3.2.1

Ñõèìüò äéÝëåõóçò

Ï ñõèìüò äéÝëåõóçò åêöñÜæåé ôï ðëÞèïò ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ìðïñåß íá ìåôáöåñèåß áîéüðéóôá ìÝóá áðü ôï äßêôõï óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá äßêôõï ìå ñõèìü äéÝëåõóçò 10 Mbps ðåñéìÝíïõìå üôé èá ìðïñåß íá ìåôáöÝñåé, áðü Üêñï óå Üêñï ôïõ äéêôýïõ, 10 åêáôïììýñéá äõáäéêÜ øçößá óôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôïõ åíüò äåõôåñïëÝðôïõ. ¼ìùò, óôçí ðñÜîç, áõôü ìåôáöÝñåé ðïëý ëéãüôåñá. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, ï ñõèìüò äéÝëåõóçò åíüò äéêôýïõ çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí åßíáé Ýíáò ðïëý óýíèåôïò ðáñÜãïíôáò, ï ïðïßïò åîáñôÜôáé áðü ôïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôùí êüìâùí, áðü ôéò ëåéôïõñãßåò åëÝã÷ïõ êáé äéá÷åßñéóçò ôçò êõêëïöïñßáò ôùí êüìâùí, êáèþò êáé áðü ôï ñõèìü åìöÜíéóçò óöáëìÜôùí êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí. ÅÜí ç äéêôõáêÞ åöáñìïãÞ áðáéôåß ôç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí ìåãÜëïõ ìåãÝèïõò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç ìåôáöïñÜ Üñèñùí áðü øçöéáêÞ âéâëéïèÞêç, ôüôå ï ñõèìüò äéÝëåõóçò áðïôåëåß êáèïñéóôéêü ðáñÜãïíôá ÷áñáêôçñéóìïý ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ.

4.3.2.2

ÊáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò

Ç êáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò åêöñÜæåé ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ áðáéôåßôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáöåñèåß Ýíá äõáäéêü øçößï áðü ôï Ýíá Üêñï ôïõ äéêôýïõ óôï Üëëï êáé éóïýôáé ìå ôï áêüëïõèï Üèñïéóìá: êáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò = ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï + ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï + ÷ñüíïò áíáìïíÞò óôïõò êüìâïõò ü

Ï ðñþôïò üñïò ôïõ áèñïßóìáôïò, ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï, áöïñÜ ôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäïèåß Ýíá äõáäéêü øçößï äéáìÝóïõ ôùí öõóéêþí ìÝóùí ðïõ óõíèÝôïõí ôçí áðü Üêñç óå Üêñç äéáäñïìÞ. ÅðåéäÞ äåí õðÜñ÷åé õëéêü ôï ïðïßï ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ìå ôá÷ýôçôá ìåãáëýôåñç áðü áõôÞí ôïõ öùôüò, ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï Ý÷åé ùò êáôþôåñï öñÜãìá ôï ðçëßêï ôçò áðüóôáóçò ôùí äýï Üêñùí ôïõ äéÜ ôçí ôá÷ýôçôá ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ öùôüò.

ü

Ï äåýôåñïò üñïò ôïõ áèñïßóìáôïò, ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï, éóïýôáé ìå ôï áíôßóôñïöï ôïõ ñõèìïý äéÝëåõóçò ôïõ äéêôýïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå Ýíá äßêôõï ìå ñõèìü äéÝëåõóçò10 Mbps ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò åíüò äõáäéêïý øçößïõ (bit time) èá åßíáé ßóïò ìå 0,1 ìsec.

ü

ÔÝëïò, ï ôñßôïò üñïò ôïõ áèñïßóìáôïò, ï ÷ñüíïò áíáìïíÞò óôïõò êüìâïõò, áöïñÜ ôï ÷ñüíï ðïõ ðåñéìÝíåé Ýíá ðáêÝôï óôïí ðñïóùñéíü áðoôáìéåõôÞ êÜèå êüìâïõ, ìÝ÷ñé íá åîõðçñåôçèåß. Ï áêñéâÞò õðïëïãéóìüò ôïõ ÷ñüíïõ áíáìïíÞò åßíáé Ýíá áðü ôá ðéï äýóêïëá ðñïâëÞìáôá óôï ðåäßï ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé, ôïõëÜ÷éóôïí áðü üóá ãíùñßæïõìå, ìðïñïýìå íá åêöñÜóïõìå ðñïóåããéóôéêÝò åêôéìÞóåéò ìüíï ãéá ìåñéêÝò åéäéêÝò êáôçãïñßåò äéêôýùí.

Óôá óýã÷ñïíá äßêôõá ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò áðïôåëåß ôïí êýñéï üñï óôï Üèñïéóìá õðïëïãéóìïý ôçò êáèõóôÝñçóçò ìåôáöïñÜò. ÅÜí ç äéêôõáêÞ åöáñìïãÞ áðáéôåß ìéêñïýò ÷ñüíïõò áðüêñéóçò êáé áíôáëëÜóóåé áñ÷åßá ìéêñïý ìåãÝèïõò ìåôáîý ôùí ðåëáôþí êáé ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò (ð.÷. ôçëååéäïðïßçóç Þ ôçëåÝëåã÷ïò), ôüôå ç êáèõóôÝñçóç

156 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ìåôáöïñÜò ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôï ÷áñáêôçñéóìü ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ.

ÐáñÜäåéãìá I ¸óôù üôé äýï êüìâïé, óå ÁèÞíá êáé Èåóóáëïíßêç áíôßóôïé÷á, åíþíïíôáé ìå áðåõèåßáò óýíäåóìï, ï ïðïßïò Ý÷åé ñõèìü ìåôÜäïóçò 1 Mbps, äåí ðáñïõóéÜæåé óöÜëìáôá êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí êáé äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç áõôþí ôùí äýï êüìâùí ìüíï. Ãíùñßæïíôáò üôé ç áðüóôáóç ÁèÞíáò - Èåóóáëïíßêçò éóïýôáé ìå 500 km, ìðïñïýìå íá õðïëïãßóïõìå ôçí êáèõóôÝñçóç ìåôáöïñÜò D áðü ôçí áêüëïõèç ó÷Ýóç:

Ôïíßæïõìå üôé ï óýíäåóìïò äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí äýï êüìâùí êáé åðïìÝíùò ôá ðáêÝôá ôçò ñïÞò äåäïìÝíùí êÜèå êüìâïõ äå èá åðéâáñýíïíôáé ìå ÷ñüíï áíáìïíÞò. Ӓ áõôü ôï ðáñÜäåéãìá öáßíåôáé üôé ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï åßíáé ôñåéò ôÜîåéò ìåãáëýôåñïò áðü ôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï. ÁõôÞ ç äéáöïñÜ èá áìâëõíèåß óçìáíôéêÜ óôá ìåëëïíôéêÜ äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, êáèþò ï ñõèìüò äéÝëåõóÞò ôïõò áíáìÝíåôáé íá áõîçèåß êáôÜ ðïëý óå ó÷Ýóç ìå ôá óýã÷ñïíá äßêôõá.

4.3.2.3

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Áîéïðéóôßá, óöÜëìá ìåôÜäïóçò, áðüäïóç, ñõèìüò äéÝëåõóçò, êáèõóôÝñçóç, ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï, ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï, ÷ñüíïò áíáìïíÞò óôïõò êüìâïõò, ðïéüôçôá åîõðçñÝôçóçò.

×áñáêôçñéóìüò ôçò áðüäïóçò äéêôýïõ

Ïé äýï üñïé ðïõ ðáñïõóéÜóáìå óôéò ðñïçãïýìåíåò ðáñáãñÜöïõò ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí åõñýôáôá êáôÜ ôï ðáñåëèüí ãéá íá ÷áñáêôçñßóïõí ôçí áðüäïóç åíüò äéêôýïõ. Áîßæåé åðßóçò íá ðáñáôçñÞóïõìå üôé, ìÝ÷ñé ðñüóöáôá, ïé äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò äåí åß÷áí éäéáßôåñåò áðáéôÞóåéò ðïéüôçôáò åîõðçñÝôçóçò (QoS: Quality of Service) áðü ôï äßêôõï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, êáíÝíáò ÷ñÞóôçò äåí îåêéíïýóå ôç ìåôáöïñÜ êÜðïéïõ áñ÷åßïõ ôïõ áðü áðïìáêñõóìÝíï êüìâï Ý÷ïíôáò ðñïóõìöùíÞóåé ìå ôï äßêôõï Ýíáí áõóôçñü ÷ñüíï ðáñÜäïóçò. ¼ìùò óôá óýã÷ñïíá äßêôõá Üñ÷éóáí Þäç íá åìöáíßæïíôáé äéÜöïñåò õðçñåóßåò ðïõ Ý÷ïõí ðïëý áõóôçñÝò ðñïäéáãñáöÝò üóïí áöïñÜ ôçí ðáñå÷üìåíç áðü ôï äßêôõï ðïéüôçôá åîõðçñÝôçóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí åêðïìðÞ êéíïýìåíçò åéêüíáò, üðïõ êÜèå óôéãìéüôõðï (êáñÝ) ìåôáäßäåôáé óôï äßêôõï ìå óôáèåñü ñõèìü, óõíÞèùò ßóï ìå 30 êáñÝ/sec, ç äéáêýìáíóç ôçò êáèõóôÝñçóçò ìåôáöïñÜò ðáêÝôïõ äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ìéá óõãêåêñéìÝíç ôéìÞ. ¸ôóé, êáôÜ ôçí åßóïäü ôïõ óôï äßêôõï, êÜèå êáñÝ áðÝ÷åé áðü ôï ðñïçãïýìåíï êáé ôï åðüìåíü ôïõ ÷ñüíï ßóï ìå 33 msec. ÊÜèå êáñÝ, êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ ôïõ áðü ôï äßêôõï, õößóôáôáé äéáöïñåôéêÞ êáèõóôÝñçóç áðü ôá õðüëïéðá. Áí ç äéáöïñÜ óôçí êáèõóôÝñçóç ðïõ Ý÷ïõí õðïóôåß äýï äéáäï÷éêÜ êáñÝ õðåñâáßíåé ôá 33 msec, ôüôå ôï äåýôåñï êáñÝ äå èá åßíáé äéáèÝóéìï ðñïò áðåéêüíéóç óôçí þñá ôïõ, ìå óõíÝðåéá êÜðïéá óôéãìéáßá ðáñáìüñöùóç ôçò ëáìâáíüìåíçò åéêüíáò. ÅðïìÝíùò óôçí áðüäïóç åíüò äéêôýïõ èá ðñÝðåé íá óõíõðïëïãßæïíôáé êáé ôá ðñïêáèïñéóìÝíá êáé ðñïóõìöùíçìÝíá üñéá áðïäåêôÞò ðïéüôçôáò åîõðçñÝôçóçò ôùí äéÜöïñùí êëÞóåùí.

157 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÌÜèçìá 4.4: Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç äéêôýùí äåäïìÝíùí Äå èá Þôáí õðåñâïëÞ íá éó÷õñéóôåß êáíåßò üôé óÞìåñá ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí åßíáé Ýíá âáóéêü åñãáëåßï ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò æùÞò, ôüóï óôï ÷þñï ôïõ óðéôéïý üóï— êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï— óôïí åñãáóéáêü ÷þñï, üðïõ âñßóêïõí ðïëý ìåãÜëç åöáñìïãÞ. Ç åõñåßá ÷ñÞóç ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé ôùí äéêôýùí Ý÷åé áëëÜîåé äñáóôéêÜ, ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ëåéôïõñãåß ìéá åðé÷åßñçóç. Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ç åöáñìïãÞ ôçò íÝáò ôå÷íïëïãßáò åßíáé ôüóï êáèïñéóôéêÞ, þóôå íá åðçñåÜæåé ôçí éêáíüôçôá ôçò åðé÷åßñçóçò íá óôáèåß áíôáãùíéóôéêÜ ìÝóá óôï ÷þñï ôçò. Áðü ôçí åðï÷Þ ðïõ ï Âñåôáíüò Charles Morrison, ôï 1753, áíÝðôõîå Ýíá áðü ôá ðñþôá äßêôõá åðéêïéíùíéþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí çëåêôñéêÝò ìåèüäïõò ðïëëÜ Ý÷ïõí áëëÜîåé. ÓÞìåñá, óôéò áíåðôõãìÝíåò ôïõëÜ÷éóôïí êïéíùíßåò, ç åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôïí êáèÝíá íá åðéêïéíùíÞóåé ìå áðïìáêñõóìÝíïõò õðïëïãéóôÝò. Ç ðáñÜëëçëç åîÝëéîç ôùí åðéêïéíùíéþí êáé ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí Ý÷åé ïäçãÞóåé óôçí áíÜðôõîç äéÜöïñùí ôýðùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. ÁõôÜ ôá äßêôõá åßíáé õðåýèõíá ãéá ôç ãñÞãïñç êáé áóöáëÞ ìåôÜäïóç äéÜöïñùí ôýðùí äåäïìÝíùí ìåôáîý ôùí êüìâùí, ïé ïðïßïé ìðïñåß íá âñßóêïíôáé óå áðüóôáóç ðïõ êõìáßíåôáé áðü ëßãá ìüëéò ìÝôñá ìÝ÷ñé ÷éëéÜäåò ÷éëéüìåôñá ìáêñéÜ. ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá, ç áíÜðôõîç ôùí äéÜöïñùí ôýðùí äéêôýùí Üñ÷éóå óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960 áðü ôï ÔìÞìá ÐñïçãìÝíùí Áìõíôéêþí Åñåõíçôéêþí ÐñïãñáììÜôùí (ARPA: Advanced Research Projects Agency) ôçò ÁìåñéêÞò. Ôï åðéóôÝãáóìá Þôáí ç Ýíáñîç ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ ARPANET, åíüò äéêôýïõ ôåóóÜñùí õðïëïãéóôþí, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïßçóå ôï Þäç õðÜñ÷ïí ôçëåöùíéêü äßêôõï, êáèþò êáé Ýíá ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ãéá ôç ìåôáãùãÞ ôùí ðáêÝôùí, ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò. ÅðÜíù ó’ áõôü ôï äßêôõï óõíäÝèçêáí óôáäéáêÜ ðïëëÜ åñåõíçôéêÜ êáé ðáíåðéóôçìéáêÜ éäñýìáôá. Óçìåéþíåôáé üôé ç áñ÷éêÞ Ýñåõíá ÷ñçìáôïäïôÞèçêå áðü ôï áìåñéêáíéêü Õðïõñãåßï ¢ìõíáò (DoD: Department of Defense) êáé åß÷å óêïðü ôçí åðéêïéíùíßá ôùí ðïëéôéêï-óôñáôéùôéêþí êÝíôñùí ôçò ÁìåñéêÞò. Ç äåêáåôßá ôïõ 1970 Þôáí ç ðåñßïäïò ðïõ ôá ìåãÜëá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá (mainframes) Ýäéíáí óôáäéáêÜ ôç èÝóç ôïõò óôá ìéêñüôåñá (minicomputers êáé microcomputers). Ç öéëïóïößá Üëëáîå êáé äüèçêå Ýìöáóç óôçí ðåñéöåñåéáêÜ êáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóôéêÞ äýíáìç êáé ü÷é óôçí êåíôñéêÞ åðåîåñãáóôéêÞ õðåñäýíáìç ôùí ìåãÜëùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. Ùóôüóï ôï êüóôïò ãéá ôéò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò Þôáí áñêåôÜ ìåãÜëï. Ôç ëýóç Ýäùóáí ôá ôïðéêÜ äßêôõá, ìÝóù ôùí ïðïßùí üëïé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ åß÷áí ðñüóâáóç óå êïéíïýò ðüñïõò, üðùò åßíáé ôá ðåñéöåñåéáêÜ ìç÷áíÞìáôá. Ôï ó÷Þìá 4.18 ðáñïõóéÜæåé ôçí ðåñßðôùóç êáôÜ ôçí ïðïßá äéáöïñåôéêïß ôýðïé äéáóõíäåüìåíùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå

158 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí êÜðïéá çëåêôñïíéêÞ äéÜôáîç. ¸ôóé ìå ôçí áíÜðôõîç íÝùí óõóêåõþí ìåôáãùãÞò üëï êáé ðåñéóóüôåñïé ÷ñÞóôåò ìðïñïýóáí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå óõóêåõÝò óõíäåäåìÝíåò ìå ôï äßêôõï. Ç áëëáãÞ óôï ó÷åäéáóìü ôùí õðïëïãéóôþí áíáìößâïëá åðçñÝáóå êáé ôçí áíÜðôõîç ôïõ ARPANET, ôï ïðïßï üìùò óôáäéáêÜ ìåãÜëùíå, êáèþò ïìïóðïíäéáêÝò õðçñåóßåò ôçò ÁìåñéêÞò êáé ðáíåðéóôÞìéá ðïõ óõììåôåß÷áí óôçí Ýñåõíá óõíäÝïíôáí ìáæß ôïõ, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýøåé åðéôáêôéêÞ ç áíÜãêç ôçò äçìéïõñãßáò ðñùôïêüëëùí ðïõ èá ñýèìéæáí ôçí êõêëïöïñßá óôï äéáñêþò áõîáíüìåíï õðïäßêôõï. ÌÝóù ôïõ äéêôýïõ áõôïý ïé åéäéêïß óõìöþíçóáí óôçí ðñïôõðïðïßçóç ôçò ìïñöÞò ôïõ ðáêÝôïõ, êáèþò êáé óå Ýíá êïéíü ó÷Þìá äéåõèõíóéïäüôçóçò. Ç ìïíáäéêüôçôá ôçò ìïñöÞò ôïõ ðáêÝôïõ Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò üëùí ôùí äéáöïñåôéêþí ôýðùí äéêôýùí, ðïõ ðñïóáñìüóôçêáí óôïõò íÝïõò êáíüíåò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôüóï ôùí ôïÓ÷Þìá 4.18: Ç ÷ñÞóç ðüñùí åíüò ôïðéêïý ðéêþí äéêôýùí ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñüò ðïëëÜ óçìåßá äéêôýïõ. ðïõ âñßóêïíôáí Þäç óå ðåéñáìáôéêÞ ëåéôïõñãßá üóï êáé ôùí äéêôýùí ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï. Ôáõôü÷ñïíá ïé åñåõíçôÝò ìðüñåóáí íá áíáðôýîïõí åöáñìïãÝò åðéêïéíùíéþí óôçñéæüìåíïé óôç ñåáëéóôéêÞ õðüèåóç üôé ôá äåäïìÝíá åßíáé äõíáôüí íá ìåôáöåñèïýí ìå ðáêÝôá óôáèåñÞò ìïñöÞò êáé ìåãÝèïõò. Ôï ðñþôï åìðïñéêÜ äéáèÝóéìï ôïðéêü äßêôõï Þôáí ôï ARCNET, ôï ïðïßï ðáñïõóéÜóôçêå áðü ôçí Data Point ôï 1976. ÃñÞãïñá áêïëïýèçóáí ôï Ethernet áðü ôç Xerox, ôï Token Ring ôçò IBM, êáèþò êáé ðïëëïß Üëëïé ôýðïé ôïðéêþí äéêôýùí. Ãéá áðïóôÜóåéò ðïõ äåí îåðåñíïýí ôá 10 km ôï Ethernet åßíáé ôï ðñüôõðï ôïðéêü äßêôõï ðïõ êõñéáñ÷åß óôçí áãïñÜ ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï äßêôõï ôïõ ó÷ïëåßïõ óáò åßíáé ðïëý ðéèáíü íá åßíáé áõôïý ôïõ ôýðïõ.

ÊáôÜëçîç ôïõ ARPANET Þôáí ç áíÜðôõîç ôïõ ìïíôÝëïõ TCP/IP, ôï ïðïßï åêôüò ôùí Üëëùí åðÝôñåðå óôá ôüôå õðÜñ÷ïíôá ôïðéêÜ äßêôõá ôùí äéÜöïñùí ïñãáíéóìþí, åôáéñåéþí êáé ðáíåðéóôçìßùí íá óõíäÝïíôáé óôï ARPANET. Ôï íÝï ðñùôüêïëëï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôçñß÷ôçêå ôüóï óôç ëïãéêÞ ôïõ ARPANET üóï êáé óôï ðñüôõðï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI: Open Systems Interconnection), ôï ïðïßï èá áíáëõèåß óôï ÌÜèçìá 5.4. To 1983 ôï TCP/IP Ýãéíå ôï ìïíáäéêü åðßóçìï ðñùôüêïëëï ôïõ ARPANET. Ôï ßäéï Ýôïò üëï ôï ðïëéôéêï-óôñáôéùôéêü ôìÞìá ôïõ ARPANET áðïó÷ßóôçêå äçìéïõñãþíôáò ôï MILNET, åíþ óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 ôï ARPANET óôáìÜôçóå ôç ëåéôïõñãßá ôïõ, êáèþò õðåñêáëýöôçêå áðü íåüôåñá äßêôõá, ðïõ ôï ßäéï äçìéïýñãçóå. Ôá ïöÝëç áðü áõôÞ ôçí åîÝëéîç Ýãéíáí áìÝóùò öáíåñÜ, áöïý ôï ARPANET èåùñÞèçêå, ü÷é ôõ÷áßá, ï ðñïðïìðüò ôïõ Äéáäéêôýïõ, ðïõ óÞìåñá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðáãêïóìßùò óôç äéáóýíäåóç ìåãÜëïõ áñéèìïý õðïëïãéóôþí êáé äéêôýùí, áëëÜæïíôáò ôç ìïñöÞ ôçò êïéíùíßáò ìå ôçí åéóáãùãÞ ôçò áìåóüôçôáò óôçí ðëçñïöüñçóç. Áóöáëþò õðÞñîáí êáé Üëëá äßêôõá ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí ó÷åäüí ðáñÜëëçëá ìå ôï ARPANET êáé óÞìåñá Ý÷ïõí áöïìïéùèåß áðü ôï Äéáäßêôõï. ¸íá áðü áõôÜ, ôï óðïõäáéüôåñï ßóùò, Þôáí ôï NSFNET (National Science Foundation NETwork), ôï ïðïßï äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí ïìþíõìï ïñãáíéóìü êáé óõíÝäåå ðáíåðéóôÞìéá êáé ïñãáíéóìïýò ðïõ äåí åß÷áí ôçí ôý÷ç íá âñßóêïíôáé êÜôù áðü ôçí «ïìðñÝëá» ôïõ ARPANET. Áðü ôüôå ðïõ ôá äýï äßêôõá åíïðïéÞèçêáí Üñ÷éóå ìéá åêèåôéêÞ áýîçóç ôùí äéêôýùí ðïõ óõíäÝïíôáí ìå ôï íÝï ãßãáíôá (ó÷Þìáôá 4.19 êáé 4.20). ¹ôáí áõôü ôï åíïðïéçìÝíï äßêôõï

159 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá ðïõ óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980 ìåôïíïìÜóôçêå áíåðßóçìá óå Äéáäßêôõï. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970 áíáðôý÷èçêáí êáé Üëëá äßêôõá, êõñßùò åõñùðáúêÜ, ðïõ áêïëïýèçóáí ôï ðñüôõðï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôç ÄéåèíÞ ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ôçëåãñáößáò êáé Ôçëåöùíßáò (CCITT: Comite Consultatif International de Telegraphique et Telephonique). Ôï åðéêñáôÝóôåñï áðü áõôÜ, ôï ×.25,

Ôá ðñþôá ðñïãñÜììáôá ðïõ áíáðôý÷èçêáí ãéá äßêôõá ìå ðáêÝôá äåäïìÝíùí óôï ÷þñï ôçò áãïñÜò åß÷áí óôü÷ï ôçí åðéêïéíùíßá åíüò ìåãÜëïõ êüìâïõ ìå ðïëëïýò ôåñìáôéêïýò óôáèìïýò. Åêåßíç ôçí åðï÷Þ áñêåôÝò åôáéñåßåò êáôáóêåýáóáí ôÝôïéá äßêôõá ìå ïäçãü ôï ðñüãñáììá TYMNET ôçò Tymshare Co êáé áöïý äéáôÝèçêáí óôçí áãïñÜ ïé ðñþôïé åðåîåñãáóôÝò ãéá ôçí åðéêïéíùíßá äéêôýùí ìå ðáêÝôá äåäïìÝíùí.

Ó÷Þìá 4.19: Áýîçóç ôùí óõíäåäåìÝíùí êüìâùí óôï Äéáäßêôõï

ÅíäéáöÝñïíôá óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôçí éóôïñßá êáé ôá ìåãÝèç ôïõ Äéáäéêôýïõ óôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ ìðïñåß êáíåßò íá âñåé óôéò URL äéåõèýíóåéò ôçò Åíüôçôáò ÉÉ. Ó÷Þìá 4.20: Áýîçóç ôùí óõíäåäåìÝíùí äéêôýùí óôï Äéáäßêôõï

áíáðôý÷èçêå ìå óêïðü íá ðñïóöÝñåé äéáóýíäåóç ìåôáîý ôùí äçìüóéùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí êáé ôùí ðåëáôþí ôïõò. Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóÞò ôïõ åßíáé ÷áìçëïß, ìå ðñïäéáãñáöÝò ðïõ äåí îåðåñíïýí ôá 64 Kbps. Ç áäõíáìßá ôïõ X.25 íá äþóåé õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ðñïêÜëåóå ôçí áíôéêáôÜóôáóÞ ôïõ áðü ìéá íÝá ôå÷íéêÞ, ôç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay), ç ïðïßá èá ðáñïõóéáóôåß óôï ÌÜèçìá 15.2. Ç ôå÷íéêÞ

160 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí áõôÞ áíáðôý÷èçêå ãéá íá åîõðçñåôÞóåé ôéò áíÜãêåò ôçò ãñÞãïñçò êáé áîéüðéóôçò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, êõñßùò êáôÜ ôç äéáóýíäåóç êáé ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Þ ôïðéêþí äéêôýùí ìåôáîý ôïõò. Óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò ðáñáôçñåßôáé ç ëåãüìåíç êáôáéãéóôéêÞ êßíçóç (bursty traffic), üðïõ óõìâáßíïõí óýíôïìåò áëëÜ ðïëý ìåãÜëïõ üãêïõ ìåôáêéíÞóåéò äåäïìÝíùí. Ç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ åìöáíßóôçêå óôçí áñ÷Þ ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 êáé âáóßæåôáé óôá ðñïûðÜñ÷ïíôá ðñüôõðá ôïõ ×.25 êáé ôïõ ISDN. ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 4.2, ç áíÜðôõîç ôïõ ISDN áðïôÝëåóå êáé ôç âÜóç ôçò íÝáò ôå÷íéêÞò ôïõ ÁÔÌ, ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôçò ïðïßáò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé ìå üëïõò ôïõò ôýðïõò ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP, X.25, Frame Relay êôë. êáé üôé åßíáé áíåîÜñôçôç áðü ôçí áðüóôáóç, ìðïñåß äçëáäÞ íá êáëýøåé ôüóï ôá ôïðéêÜ üóï êáé ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ARPANET, ðñüôõðï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI), ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ, êáôáéãéóôéêÞ êßíçóç.

161 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÌÜèçìá 4.5: ×ñÞóç äéêôýùí 4.5.1 Ç ÷ñÞóç ôùí äéêôýùí óôçí êïéíùíßá ôçò ðëçñïöïñßáò Ç åõñýôáôç ÷ñÞóç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí Ý÷åé åðéöÝñåé ñéæéêÝò áëëáãÝò óå ðïëëïýò ôïìåßò ôçò ïéêïíïìéêÞò êáé ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò, üðùò åßíáé ç áìåóüôçôá óôçí ðëçñïöüñçóç, ç íÝá (çëåêôñïíéêÞ) ïéêïíïìßá ç áíáìüñöùóç ôçò üëçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò, ç õãåßá, ç øõ÷áãùãßá êôë. Ç åõñåßá ÷ñÞóç ôïõò ïöåßëåôáé ôüóï óôç óõíå÷Þ ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ôùí õðïëïãéóôþí üóï êáé óôçí ðáñÜëëçëç áýîçóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõò. Ôá ïöÝëç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìðïñïýí íá êáôçãïñéïðïéçèïýí ùò áêïëïýèùò: ü

ü

Äéáìïéñáóìüò ðüñùí äéêôýïõ. Ç äéáóýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí Ý÷åé ìåãÜëç åðßäñáóç óôïí åñãáóéáêü ÷þñï, áöïý áõîÜíåé ôç ëåéôïõñãéêüôçôÜ ôïõ ðñïóèÝôïíôáò äõíáôüôçôåò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá: l

Ï äéáìïéñáóìüò åöáñìïãþí. Ïé åöáñìïãÝò ëïãéóìéêïý õøçëïý êüóôïõò, üðùò Ýíáò ðñïóïìïéùôÞò Þ Ýíá óôáôéóôéêü Þ ó÷åäéáóôéêü ðáêÝôï, ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôáõôü÷ñïíá áðü äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò óôï äßêôõï, ÷ùñßò íá åßíáé áðáñáßôçôç ç åãêáôÜóôáóÞ ôïõò óå êáèÝíáí õðïëïãéóôÞ îå÷ùñéóôÜ.

l

Ï äéáìïéñáóìüò ðåñéöåñåéáêþí óõóêåõþí. ¼ëá ôá óõóôÞìáôá åíüò äéêôýïõ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí ïðïéáäÞðïôå ðåñéöåñåéáêÞ óõóêåõÞ, üðùò Ýíáí Ýã÷ñùìï åêôõðùôÞ ëÝéæåñ, Ýíá óáñùôÞ õøçëÞò åõêñßíåéáò êôë.

l

Ï äéáìïéñáóìüò áñ÷åßùí. ÄéÜöïñá êïéíü÷ñçóôá áñ÷åßá ìðïñïýí íá áðïèçêåýïíôáé óå Ýíá ìüíï õðïëïãéóôÞ ôïõ äéêôýïõ, Ýôóé þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóÞ ôïõò óå üëïõò ôïõò õðïëïãéóôÝò ôùí åíäéáöåñüìåíùí ÷ñçóôþí.

Åðéêïéíùíßá êáé ðëçñïöüñçóç. Ïé õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ áðïôåëïýí åý÷ñçóôïõò êáé Üìåóïõò ôñüðïõò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí. Ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ç ïðôéêÞ ôçëåäéÜóêåøç, ïé åéäÞóåéò êôë. åßíáé óÞìåñá ðñáãìáôéêüôçôá ãéá åêáôïììýñéá áíèñþðïõò óå üëï ôïí êüóìï. Ôáõôü÷ñïíá ðáñáäïóéáêÝò êáé íÝåò ðçãÝò ðëçñïöüñçóçò, üðùò ïé åöçìåñßäåò, ç ôçëåüñáóç, ôï ñáäéüöùíï, ôá ðåñéïäéêÜ, åßíáé äéáèÝóéìá óôï Äéáäßêôõï ãéá ôïõò óõíäñïìçôÝò - ÷ñÞóôåò ôïõ.

Ç áýîçóç ôçò åðåîåñãáóôéêÞò äõíáôüôçôáò êáé ç óõíå÷éæüìåíç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí Ý÷åé åðéôñÝøåé ôçí áíÜðôõîç äéêôõáêþí åöáñìïãþí éäéáßôåñçò ðïëõðëïêüôçôáò êáé õøçëþí ðñïäéáãñáöþí. ÔÝôïéåò åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí ìåãÜëç éó÷ý åðåîåñãáóßáò êáé éêáíüôçôá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí åßíáé:

Ç áíáìüñöùóç ôçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò áöïñÜ ôç äéÜ÷õóç ôïõ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý êáé ôçí åéóáãùãÞ ôçò çëåêôñïíéêÞò åêðáßäåõóçò. Ï ðáñáäïóéáêüò ôñüðïò äéäáóêáëßáò ìáèçìÜôùí ó÷åôéêþí ìå ôçí ðëçñïöïñéêÞ êáé ôéò åðéêïéíùíßåò, ôá ìáèçìáôéêÜ êáé ôéò öõóéêÝò åðéóôÞìåò ìðïñåß íá áëëÜîåé, ìÝóù ôçò áíÜðôõîçò ôïõ êáôÜëëçëïõ åêðáéäåõôéêïý ëïãéóìéêïý, äéåõêïëýíïíôáò ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóçò êáé êáôáíüçóÞò ôïõò. Óôç ÷þñá ìáò, óôï ðëáßóéï ôçò åêðáéäåõôéêÞò áíáâÜèìéóçò, Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß —Þ âñßóêïíôáé óôï ôåëéêü óôÜäéï ïëïêëÞñùóçò— ðñïúüíôá ëïãéóìéêïý ðïõ ëåéôïõñãïýí åðéêïõñéêÜ óôç äéäáóêáëßá ðïëëþí äéáäéêôõáêþí ìáèçìÜôùí.

162 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí ü

ç ïðôéêÞ ôçëåäéÜóêåøç (video-conference),

ü

ç áíáãíþñéóç öùíÞò (speech recognition),

ü

ç åðåîåñãáóßá åéêüíáò (image processing),

ü

ïé ìç÷áíïëïãéêÝò êáé åðéóôçìïíéêÝò åöáñìïãÝò,

ü

ôá óõóôÞìáôá ðñïóïìïßùóçò (simulation systems) ê.Ü.

ÅðéðëÝïí ïé åöáñìïãÝò ðïõ Þäç áíáðôýóóïíôáé óôá äßêôõá íÝùí ôå÷íïëïãéþí åßíáé ðÜñá ðïëëÝò êáé áíáìÝíåôáé íá åðçñåÜóïõí óçìáíôéêÜ áñêåôïýò ôïìåßò ôçò êïéíùíéêÞò êáé ôçò ïéêïíïìéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. Áíáëõôéêüôåñá, ìåñéêÝò ôÝôïéåò åöáñìïãÝò åßíáé: ü Ç ôçëåäéÜóêåøç. Áðïôåëåß ìéá åíáëëáêôéêÞ ïéêïíïìéêÞ ëýóç ãéá ôá åðáããåëìáôéêÜ ôáîßäéá. ¼ëïé ïé ÷ñÞóôåò èá âñßóêïíôáé êáé èá óõíïìéëïýí óå Ýíáí éäåáôü ÷þñï, èá ìïéñÜæïíôáé ôéò çëåêôñïíéêÝò óçìåéþóåéò ôïõò êáé èá ãñÜöïõí ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôïõò óå Ýíáí çëåêôñïíéêü ðßíáêá. ü

Ç ôçëåúáôñéêÞ. Ðñüêåéôáé ãéá åöáñìïãÞ ðïõ Ý÷åé óôü÷ï ôçí Üìåóç ðñüóâáóç óå éáôñéêÝò ðëçñïöïñßåò ôåñÜóôéïõ üãêïõ, ôçí áíáæÞôçóç ðáñüìïéùí ðåñéóôáôéêþí êáé ôç æùíôáíÞ óýíäåóç ôïõ éáôñéêïý êáé ôïõ íïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý ìå êüìâïõò åðéóôçìïíéêÞò õðïóôÞñéîçò. Ïé äõíáôüôçôåò áõôÝò ìðïñïýí íá õðïóôçñé÷èïýí áðü ôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí êáé áíáìÝíåôáé üôé èá âåëôéþóïõí ôï åðßðåäï ôùí ðñïóöåñüìåíùí éáôñéêþí õðçñåóéþí.

ü Ç ôçëååêðáßäåõóç. Óýìöùíá ìå ôçí åöáñìïãÞ áõôÞ, êÜèå åêðáéäåõüìåíïò èá ìðïñåß áðü ôï ÷þñï ôïõ íá ðáñáêïëïõèåß ôç äéäáóêáëßá åíüò èÝìáôïò, üðïôå èÝëåé, ìå ôï ñõèìü ðïõ êñßíåé áðïäïôéêü, åðéëÝãïíôáò Þ åðáíáëáìâÜíïíôáò ôìÞìáôÜ ôçò êáé Ý÷ïíôáò ôáõôü÷ñïíá ðñüóâáóç óå ìéá ôåñÜóôéá ðïéêéëßá åðéêïõñéêïý êáé óõìðëçñùìáôéêïý õëéêïý, üðùò ð.÷. øçöéáêÝò âéâëéïèÞêåò, çëåêôñïíéêÜ åñãáóôÞñéá, åêðáéäåõôéêü ëïãéóìéêü êôë. ü Ôï çëåêôñïíéêü åìðüñéï. ¼ðùò ãßíåôáé êáé óÞìåñá, Ýôóé êáé ìå ôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ï êáèÝíáò èá ìðïñåß íá êÜíåé ìéá Ýñåõíá áãïñÜò ãéá ôá ðñïúüíôá ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí, ðñéí ôá áãïñÜóåé. Ç ìåãÜëç äéáöïñÜ üìùò åßíáé üôé ç Ýñåõíá èá ãßíåôáé ìå çëåêôñïíéêü ôñüðï áðü ôï ÷þñï ôïõ êáèåíüò, åýêïëá êáé ãñÞãïñá, øÜ÷íïíôáò óå ïðïéïäÞðïôå çëåêôñïíéêü êáôÜóôçìá ôïõ ðëáíÞôç åìðïñåýåôáé ôá ðñïúüíôá ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí. ¸ôóé èá ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ìå áóöÜëåéá êáé åìðéóôåõôéêüôçôá, ïðïéáäÞðïôå åìðïñéêÞ óõíáëëáãÞ åðéèõìåß, üðùò ð.÷. ðáñáããåëßåò, ðëçñùìÝò ê.Ü. ÷ùñßò íá ìåôáêéíçèåß áðü ôï ÷þñï ôïõ. ü Ôá øõ÷áãùãéêÜ ðñïãñÜììáôá. Ç åêðïìðÞ ñáäéïöùíéêþí êáé ôçëåïðôéêþí ðñïãñáììÜôùí õøçëÞò ðéóôüôçôáò êáé åõêñßíåéáò, ç åðéëïãÞ ðñïâïëÞò ôáéíéþí Þ åêôÝëåóçò ìïõóéêþí Ýñãùí êáô’ áðáßôçóç êáé ç æùíôáíÞ óýíäåóç ìå ïðïéïäÞðïôå çëåêôñïíéêü ôüðï ôïõ ðëáíÞôç åîåëßóóåôáé Ýíá åíäéáöÝñïí öáéíüìåíï Þ ðáñïõóéÜæåôáé ìéá åõ÷Üñéóôç åêäÞëùóç åßíáé áðü ôéò ðñþôåò õðçñåóßåò ðïõ åìöáíßæïíôáé óôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

163 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

4.5.2 Ç íÝá äõíáìéêÞ Ç äéêôýùóç ôùí õðïëïãéóôþí Ý÷åé áëëÜîåé ðÜñá ðïëý ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Ðñéí áðü ìßá åéêïóáåôßá ôá äßêôõá ôùí õðïëïãéóôþí Þôáí ðñïíüìéï ôùí ðáíåðéóôçìßùí êáé Üëëùí éó÷õñþí ïñãáíéóìþí êáé èåùñïýíôáí åñãáëåßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ìüíï áðü åéäéêïýò êáé ãéá åéäéêïýò óêïðïýò. ÓÞìåñá õðÜñ÷åé ìåãÜëç ðïéêéëßá áðü õðïëïãéóôÝò, áðü ðñïóùðéêïýò ìÝ÷ñé õðåñõðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé óõíÞèùò óõíäÝïíôáé óå êÜðïéï äßêôõï. Ôï ðñïíüìéï ôçò ÷ñÞóçò åíüò äéêôýïõ Ý÷åé åðåêôáèåß êáé óôïí áðëü ÷ñÞóôç, ðïõ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá óõíäÝåôáé ìå ôï Äéáäßêôõï áðü ôï óðßôé ôïõ êáé íá ôï ÷ñçóéìïðïéåß ãéá ðëçñïöüñçóç, ãéá øõ÷áãùãßá Þ ãéá åíçìÝñùóç óå èÝìáôá ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí. Ôåëåõôáßá åìöáíßæïíôáé êáé ôá ïéêéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá, üðïõ ïé ðåñéóóüôåñïé ôïõ åíüò çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ðïõ âñßóêïíôáé óôï óðßôé åßíáé äõíáôüí íá äéêôõùèïýí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ôéò Þäç õðÜñ÷ïõóåò ôçëåöùíéêÝò Þ çëåêôñéêÝò åãêáôáóôÜóåéò ôïõ êôéñßïõ, êáèþò åðßóçò êáé ôå÷íéêÝò ãéá áóýñìáôç óýíäåóç (ó÷Þìá 4.21). ÌÝ÷ñé ðñéí áðü ëßãá ÷ñüíéá êÜèå êáôáóêåõáóôÞò äéêôýïõ åß÷å ìéá äéêÞ ôïõ áñ÷éôåêôïíéêÞ, ìå áðïôÝëåóìá íá õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá áóõìâáôüôçôáò ìåôáîý ôùí äéêôýùí. ÓÞìåñá ç âéïìç÷áíßá ôùí õðïëïãéóôþí Ý÷åé óõìöùíÞóåé óå ìéá óåéñÜ äéåèíþí ðñïôýðùí, óôçí ïðïßá ðåñéãñÜöïíôáé êïéíÝò áñ÷éôåêôïíéêÝò, óõìâáôÝò ìåôáîý ôïõò. ¸íá áðü áõôÜ ôá ðñüôõðá åßíáé ãíùóôü ùò ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI (OSI Reference Model). Ç éäÝá ôïõ OSI åßíáé íá ó÷åäéÜæåé êáíåßò äßêôõá óå ìéá óåéñÜ åðéðÝäùí, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá íá âáóßæåôáé êáé íá åîõðçñåôåß ôï ðñïçãïýìåíï. Ôï OSI èá ìåëåôçèåß ðéï áíáëõôéêÜ óôï åðüìåíï êåöÜëáéï. Ó÷Þìá 4.21: ÓõíäÝóåéò óå ïéêéáêü ôïðéêü äßêôõï

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéáìïéñáóìüò ðüñùí äéêôýïõ, åðéêïéíùíßá êáé ðëçñïöüñçóç, ôçëåäéÜóêåøç, ôçëåúáôñéêÞ, ôçëåêðáßäåõóç, çëåêôñïíéêü åìðüñéï, øõ÷áãùãéêÜ ðñïãñÜììáôá, äéåèíÞ ðñüôõðá.

164 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Ôá äßêôõá åðéêïéíùíßáò çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí áíÞêïõí óôç ãåíéêüôåñç êáôçãïñßá ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí äéêôýùí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç áíÜðôõîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôçò ðëçñïöïñéêÞò êáé ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ðñïþèçóå ôç äéáóýíäåóç ôùí äéÜöïñùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí óõóôçìÜôùí ìå óêïðü ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí êáé ôç óõíåñãáóßá ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí. Áðü ôçí åîÝëéîç áõôÞ äåí Þôáí äõíáôüí íá åîáéñåèïýí ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. ¸íá äßêôõï çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí áðïôåëåßôáé áðü ôá óôïé÷åßá ðïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò, ôï õëéêü (ðëçñïöïñßá) ðïõ áíôáëëÜóóïõí ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáèþò êáé ôéò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò ìÝóù ôùí ïðïßùí äéáêéíåßôáé ç ðëçñïöïñßá. Óôï êåöÜëáéï áõôü åîåôÜóôçêáí ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá üëá ôá åðéìÝñïõò óôïé÷åßá ðïõ áðáñôßæïõí ôï äßêôõï çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé åéäéêüôåñá ïé êüìâïé, ôá öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, ïé äéáôÜîåéò äéáóýíäåóçò, êáèþò êáé ôï ëïãéóìéêü äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ. Éäéáßôåñç Ýìöáóç äüèçêå óôçí ôáîéíüìçóç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí óýìöùíá ìå ïñéóìÝíá êáßñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò, üðùò åßíáé ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ôï åßäïò ôçò óýíäåóçò, ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç, ôï åßäïò ôçò ôïðïëïãßáò êáé ôÝëïò ç ôå÷íïëïãßá ôïõ äéêôýïõ. ÐáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí âáóéêÝò ðáñáìÝôñïõò ôïõ äéêôýïõ, üðùò åßíáé ç áîéïðéóôßá ôçò ìåôÜäïóçò êáé ç áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, áíáëýèçêáí ìå óôü÷ï ôç âåëôßùóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò åîõðçñÝôçóçò (QoS: Quality of Service). ÔÝëïò, åîåôÜóôçêå ç äéá÷ñïíéêÞ ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí äéêôýùí äåäïìÝíùí, ìå êýñéá Ýìöáóç óôçí ðïñåßá ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé óôï ñüëï ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí óôçí êïéíùíßá ôçò ðëçñïöïñßáò.

165 Êåöáëáéï 4: Äéêôõáêá ìïíôåëá

ÅñùôÞóåéò 1. Ðïéá åßíáé ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí; 2. Ðþò ôáîéíïìïýíôáé ôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáôÜ ôï IEEE êáé ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá êñéôÞñéá âÜóåé ôùí ïðïßùí ãßíåôáé áõôÞ ç ôáîéíüìçóç; 3. Ðïéïé åßíáé ïé ëüãïé ðïõ ïäÞãçóáí óôçí áëìáôþäç áíÜðôõîç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí; 4. Ôé åßíáé ïé óõíäÝóåéò åêðïìðÞò; Äþóå ïñéóìÝíá ðáñáäåßãìáôá äéêôýùí ôçò êáôçãïñßáò áõôÞò. 5. Ôé åßíáé ïé óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï; Äþóå ïñéóìÝíá ðáñáäåßãìáôá äéêôýùí ôçò êáôçãïñßáò áõôÞò. 6. Ðïéåò åßíáé ïé óçìáíôéêüôåñåò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò êÜèå äåêáåôßáò áðü ôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá Ýùò óÞìåñá; 7. Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôùí êüìâùí óå Ýíá äßêôõï åðéêïéíùíßáò çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí; 8. Ôé åßíáé ôï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò êáé ðïéïò ï ñüëïò ôïõ; 9. Ðïéåò åßíáé ïé êõñéüôåñåò õðçñåóßåò ðïõ âñßóêïõí óÞìåñá åöáñìïãÞ óôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí;

166 Tïìïò É, Åíïôçôá B: Äéêôõá åðéêïéíùíéáò äåäïìåíùí

167 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

ÊåöÜëáéï

Áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýùí ÌÜèçìá 5.1:

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò

ÌÜèçìá 5.2:

Ëåéôïõñãßåò ðñùôïêüëëùí

ÌÜèçìá 5.3:

ÄéåðáöÝò êáé õðçñåóßåò äéêôýùí

ÌÜèçìá 5.4:

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí

ÌÜèçìá 5.5:

Äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ôõðïðïßçóçò Ðñüôõðá êáé óõóôÜóåéò

ÌÜèçìá 5.6:

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP

ÌÜèçìá 5.7:

Óýãêñéóç ôùí ìïíôÝëùí áíáöïñÜò TCP/IP êáé OSI

5

168 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÊåöÜëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêÞ äéêôýùí Óêïðüò Ôï ÊåöÜëáéï 5 óôï÷åýåé óôç ãíùñéìßá êáé óôçí åîïéêåßùóç ôïõ ìáèçôÞ ìå ôéò ãåíéêÝò áñ÷Ýò ðïõ äéÝðïõí ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí. Êýñéá èÝìáôá ôá ïðïßá ïëïêëçñþíïõí ôï áðáñáßôçôï õðüâáèñï ãéá ôçí êáôáíüçóç ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí êáé áðáéôïýí éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ áöïñïýí ôïõò ôñüðïõò åðéêïéíùíßáò ôùí äéáöïñåôéêþí ðñùôïêüëëùí êáé ôùí êáíüíùí ðïõ ôá äéÝðïõí, êáèþò êáé ôéò äéåðáöÝò êáé ôéò õðçñåóßåò —ðñïóáíáôïëéóìÝíåò Þ ìç óôç óýíäåóç— ðïõ áðáéôåß êÜèå åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò. Êáßñéï üìùò óôü÷ï áðïôåëåß êáé ç ãíùñéìßá ôïõ ìáèçôÞ ìå ôá ìïíôÝëá áíáöïñÜò OSI êáé TCP/IP, ôùí ïðïßùí ç áíÜëõóç êáé ç óýãêñéóç äåß÷íåé ôçí üëç äïìÞ êáé ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ìðïñåß íá åîçãåß ôçí áíÜãêç äéÜêñéóçò ôùí ëåéôïõñãéþí ôùí äéêôýùí êáé ôïí êáèïñéóìü ôùí åðéðÝäùí ôïõò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôéò Ýííïéåò ôïõ ðñùôïêüëëïõ, ôçò äéåðáöÞò êáé ôçò õðçñåóßáò.

ü

Íá äéáêñßíåé ôçí Ýííïéá ôçò õðçñåóßáò áðü ôçí Ýííïéá ôïõ ðñùôïêüëëïõ.

ü

Íá ìðïñåß íá åîçãåß ôç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ðñùôïêüëëùí, ôùí óõóôÜóåùí êáé ôùí ðñïôýðùí.

ü

Íá ãíùñßæåé áíáëõôéêÜ ôá ìïíôÝëá áíáöïñÜò OSI êáé TCP/IP.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

ÁíôéëáìâÜíåóáé ãéáôß ðñÝðåé íá èåóðßæïíôáé êáíüíåò óå êÜèå ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò;

2.

Ãíùñßæåéò ðþò ëåéôïõñãåß ôï ìïíôÝëï åðéêïéíùíßáò ôùí áíèñþðùí ìÝóù ôïõ ôá÷õäñïìåßïõ êáé ôïõ ôçëåöþíïõ;

3.

Ãíùñßæåéò ôïõò ëüãïõò ðïõ åðéâÜëëïõí ôç ÷ñÞóç åèíéêþí Þ äéåèíþí ðñïôýðùí êáé óõóôÜóåùí óå üëá ó÷åäüí ôá ðñïúüíôá ðïõ äéáêéíïýíôáé áðü ôïí Üíèñùðï;

4.

Ãíùñßæåéò ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõ Äéáäéêôýïõ;.

169 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

ÌÜèçìá 5.1: Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò 5.1.1 ÅéóáãùãÞ Ï ó÷åäéáóìüò ôùí ðñþôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí Ýãéíå äßíïíôáò âÜñïò óôï õëéêü. Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ êáé ôçí áëìáôþäç åîÝëéîç ôùí åðéêïéíùíéþí ôüóï ï ó÷åäéáóìüò üóï êáé ç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí âáóßóôçêå ðåñéóóüôåñï óôçí áíÜðôõîç ôïõ ëïãéóìéêïý. Ãéá íá ìåéùèåß ç ðïëõðëïêüôçôá êáé íá âåëôéùèåß ç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí, ôï ëïãéóìéêü ó÷åäéÜóôçêå õðü ìïñöÞ åðéðÝäùí Þ óôñùìÜôùí (layers), êáèÝíá áðü ôá ïðïßá äïìåßôáé åðÜíù óôï Üëëï. Ï áñéèìüò, ç ëåéôïõñãßá êáé ôï üíïìá êÜèå åðéðÝäïõ äéáöÝñïõí áðü äßêôõï óå äßêôõï. Óêïðüò åíüò åðéðÝäïõ åßíáé íá ðñïóöÝñåé êÜðïéåò õðçñåóßåò óôá åðßðåäá ðïõ âñßóêïíôáé åðÜíù áðü áõôü, Ýôóé þóôå íá åîáóöáëéóôåß ç ïìáëÞ êáé áóöáëÞò ìåôÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí áðü õðïëïãéóôÞ óå õðïëïãéóôÞ. Óçìåéþíåôáé üôé êÜèå åðßðåäï äÝ÷åôáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ôïõ ðñïóöÝñïõí ôá êáôþôåñá áðü áõôü åðßðåäá, ÷ùñßò íá áíáãíùñßæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðñïóöÝñïíôáé áõôÝò ïé õðçñåóßåò.

Ïé ðñïäéáãñáöÝò êÜèå áñ÷éôåêôïíéêÞò ðñÝðåé íá ðåñéãñÜöïíôáé êáèáñÜ êáé áíáëõôéêÜ, Ýôóé þóôå ïé ìåí ðñïãñáììáôéóôÝò íá åßíáé óå èÝóç íá ãñÜøïõí óùóôÜ ôï áíôßóôïé÷ï ëïãéóìéêü (ðñùôüêïëëï), ïé äå êáôáóêåõáóôÝò íá ìðïñïýí íá õëïðïéÞóïõí ìå ôÝôïéï ôñüðï ôï õëéêü ìÝñïò êÜèå åðéðÝäïõ, þóôå íá áíôáðïêñßíåôáé óùóôÜ óôï áíôßóôïé÷ï ðñùôüêïëëï.

5.1.2 Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò Ç åðéêïéíùíßá óôá äßêôõá êáèïñßæåôáé áðü êáíüíåò ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé åíåñãïðïéïýíôáé êáôÜ ôç óýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ÷ñçóôþí. Êáíüíåò åîÜëëïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå üëåò ôéò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò. ¼ôáí ïé Üíèñùðïé ìéëïýí, äéáâÜæïõí, âëÝðïõí Þ áêïýí, ôüôå åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò õéïèåôþíôáò êáíüíåò, þóôå íá ìðïñïýí üëïé ïé óõììåôÝ÷ïíôåò íá ðáñáêïëïõèïýí (ó÷Þìá 5.1). Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå Ýíá äéåèíÝò óõíÝäñéï Ýíáò ôÝôïéïò êáíüíáò åðéêïéíùíßáò åßíáé ç ÷ñÞóç ìéáò óõãêåêñéìÝíçò ãëþóóáò. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò äýï Þ ðåñéóóüôåñïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò, èá ðñÝðåé íá õéïèåôÞóïõí êÜðïéïõò êáíüíåò Þ ðá-

Ó÷Þìá 5.1: Ôñüðïé åðéêïéíùíßáò óôç æùÞ ìáò

170 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ñáäï÷Ýò, ðïõ ëÝãïíôáé ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò. ÅðïìÝíùò Ýíá ðñùôüêïëëï (protocol) åðéêïéíùíßáò åßíáé Ýíá óýíïëï êáíüíùí Þ ðáñáäï÷þí ðïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèÞóïõí äýï ôïõëÜ÷éóôïí õðïëïãéóôÝò ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò. Ôï óýíïëï ôùí åðéðÝäùí êáé ôùí ðñùôïêüëëùí áðïôåëåß ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ äéêôýïõ (network architecture).

5.1.3 Éåñáñ÷ßá ðñùôïêüëëùí ¼ðùò áíáöÝñèçêå ðñïçãïõìÝíùò, ôá äßêôõá ïñãáíþíïíôáé óå åðßðåäá ðñïêåéìÝíïõ íá ìåéùèåß ç ðïëõðëïêüôçôá ôïõ ó÷åäéáóìïý ôïõò. ¸ôóé, üôáí ëÝìå üôé äýï çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò åðéêïéíùíïýí, óôçí ïõóßá åííïïýìå üôé áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ëüãù ôçò åðéêïéíùíßáò ôùí áíôßóôïé÷ùí åðéðÝäùí ôïõò. ÄçëáäÞ, áí êÜðïéï äßêôõï Ý÷åé ïñãáíùèåß óå n åðßðåäá, ôüôå êÜèå åðßðåäï ôïõ åíüò õðïëïãéóôÞ åðéêïéíùíåß ìå ôï áíôßóôïé÷ï åðßðåäï ôïõ Üëëïõ õðïëïãéóôÞ, ìå êïéíü óêïðü íá ðñïóöÝñïõí ôéò õðçñåóßåò ôïõò. Ïé êáíüíåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé áõôÞ ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí áíôßóôïé÷ùí åðéðÝäùí ôùí äýï õðïëïãéóôþí, áðïôåëïýí ôï ðñùôüêïëëï ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ åðéðÝäïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíÞóåé ôï åðßðåäï k ôïõ åíüò õðïëïãéóôÞ ìå ôï åðßðåäï k ôïõ Üëëïõ õðïëïãéóôÞ, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ k. Ôï ó÷Þìá 5.2 ìáò äåß÷íåé ôç ó÷Ýóç ìåôáîý åðéðÝäùí êáé ðñùôïêüëëùí óå Ýíá äßêôõï ôïõ ïðïßïõ ç åðéêïéíùíßá âáóßæåôáé óå ðÝíôå åðßðåäá. Ôá áíôßóôïé÷á åðßðåäá óå êÜèå õðïëïãéóôÞ ïíïìÜæïíôáé ïìüôéìá, åíþ ïé äéåñãáóßåò ðïõ ëáìâÜíïõí ÷þñá ó’ áõôÜ ïíïìÜæïíôáé ïìüôéìåò äéåñãáóßåò. Ôá ïìüôéìá åðßðåäá åðéêïéíùíïýí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï áíôßóôïé÷ï ðñùôüêïëÓ÷Þìá 5.2: Äßêôõï ðÝíôå åðéðÝäùí ëï. Ôï ðñùôüêïëëï åíüò åðéðÝäïõ äåí åßíáé ìïíïóÞìáíôá ïñéóìÝíï. ÐïëëÝò öïñÝò óå Ýíá åðßðåäï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá ðñùôüêïëëá, áíÜëïãá ìå ôçí õðçñåóßá ðïõ ôï åðßðåäï áõôü åßíáé ðñïãñáììáôéóìÝíï íá ðñïóöÝñåé óôï áíþôåñï åðßðåäï.

ÐáñÜäåéãìá I ¸óôù üôé äýï åðé÷åéñçìáôßåò, Ýíáò ÊéíÝæïò êáé Ýíáò ¸ëëçíáò, ðïõ âñßóêåôáé ï êáèÝíáò óôç ÷þñá ôïõ, èÝëïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí ôçëåöùíéêÜ, ãéá íá óõíåñãáóôïýí (ó÷Þìá 5.3). ¸óôù åðßóçò üôé êáíÝíáò áðü áõôïýò äå ìéëÜ Üëëç ãëþóóá åêôüò áðü ôç ìçôñéêÞ ôïõ. Ïé äýï åðé÷åéñçìáôßåò áðïôåëïýí ôï 3ï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò (åðßðåäï åðé÷åéñçìáôéþí). Ï ìüíïò ôñüðïò íá åðéêïéíùíÞóïõí åßíáé ìÝóù ìåôáöñáóôþí. Ï ÊéíÝæïò ðñïóëáìâÜíåé Ýíá ìåôáöñáóôÞ ðïõ ìéëÜ êéíÝæéêá, áããëéêÜ êáé ãáëëéêÜ, åíþ ï ¸ëëçíáò ðñïóëáìâÜíåé êÜðïéïí ðïõ ìéëÜ åëëçíéêÜ, áããëéêÜ êáé ãáëëéêÜ. Ïé äýï ìåôáöñáóôÝò óõìöùíïýí íá åðéêïéíùíïýí ìÝóù ôçò áããëéêÞò

171 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ãëþóóáò. Áõôïß áðïôåëïýí ôï 2ï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò (åðßðåäï ìåôáöñáóôþí). ÊÜèå öïñÜ ðïõ Ýíáò ìåôáöñáóôÞò ðáßñíåé Ýíá ìÞíõìá áðü ôïí åñãïäüôç ôïõ, ôï ìåôáöñÜæåé óôá áããëéêÜ êáé ðáñáäßäåé ôï êåßìåíï óôç ãñáììáôÝá ðñïêåéìÝíïõ áõôÞ íá ôï ðñïùèÞóåé ìÝóù ôïõ ôçëåïìïéïôõðéêïý ìç÷áíÞìáôïò (fax) óôçí Üëëç ðëåõñÜ. Ïé ãñáììáôåßò áðïôåëïýí ôï 1ï åðßðåäï åðéêïéíùíßáò (åðßðåäï ãñáììáôÝùí). Áíôßóôñïöá, üôáí ç ãñáììáôÝáò ëÜâåé Ýíá ôçëåïìïéïôõðéêü ìÞíõìá, ôï ðáñáäßäåé óôï ìåôáöñáóôÞ, ï ïðïßïò ôï ìåôáöñÜæåé áðü ôá áããëéêÜ óôç ãëþóóá ôïõ åñãïäüôç ôïõ êáé ôïõ ôï ðáñáäßäåé. ¸ôóé åðéôõã÷Üíïõí ôåëéêÜ ïé äýï åðé÷åéñçìáôßåò íá åðéêïéíùíÞóïõí. Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ïé äýï åðé÷åéñçìáôßåò, äçëáäÞ ôï åðßðåäï 3, åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò áðåõèåßáò áëëÜ åéêïíéêÜ, üðùò äåß÷íåé ôï ó÷Þìá 5.3, åíþ ôï ßäéï óõìâáßíåé êáé ìå ôïõò ìåôáöñáóôÝò êáé ôéò ãñáììáôåßò, äçëáäÞ ôá åðßðåäá 2 êáé 1 áíôßóôïé÷á. Áðü ôá áíùôÝñù Ó÷Þìá 5.3: Åðéêïéíùíßá åðé÷åéñçìáôéþí åßíáé öáíåñü üôé, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ïìüôéìùí ìåñþí äå ãßíåôáé áðåõèåßáò, áëëÜ áêïëïõèåß ôç ñïÞ ôïõ ó÷Þìáôïò. Ç ðñáãìáôéêÞ åðéêïéíùíßá ãßíåôáé áðü ôï öõóéêü ìÝóï áðü ôï ïðïßï ìåôáöÝñïíôáé ïé ðëçñïöïñßåò, äçëáäÞ ôá ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá.

5.1.4 Ôýðïé ðñùôïêüëëùí ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÝò êáôçãïñßåò ðñùôïêüëëùí, ïé óðïõäáéüôåñåò ôùí ïðïßùí ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí ùò áêïëïýèùò: ü

Ðñùôüêïëëá ðïõ áíáðôýóóïíôáé êáé õðïóôçñßæïíôáé áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò ãéá åéäéêÜ óõóôÞìáôá. ÏñéóìÝíá ôÝôïéá ðñùôüêïëëá åßíáé ôá åîÞò: l

SNA Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ SNA (System Network Architecture) áíáðôý÷èçêå óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970 áðü ôçí IBM, ìå óêïðü íá åîõðçñåôÞóåé ôéò åðéêïéíùíßåò ìåôáîý õðïëïãéóôþí - óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò êáé õðïëïãéóôþí - ôåñìáôéêþí, óýìöùíá ìå ôï ó÷Þìá ðåëÜôçò åîõðçñÝôçóç. ¸êôïôå âåëôéþèçêå, Ýôóé þóôå íá êáëýðôåé êáé ôéò áíÜãêåò ôùí ïìïôßìùí. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ SNA ïñãáíþèçêå óå åðôÜ åðßðåäá êáé áðïôÝëåóå, üðùò èá äïýìå áñãüôåñá áíáëõôéêÜ, ôï ðñüôõðï åðÜíù óôï ïðïßï óôçñß÷èçêå êáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ OSI (Open System Interconnection) ôïõ ISO (International Standards Organization).

Ó÷Þìá 5.4: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ SNA

Ç ïíïìáóßá ôùí 7 åðéðÝäùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.4, åíþ ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôïí ðßíáêá 5.1.

172 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí Åðßðåäï

Ïíïìáóßá

Ëåéôïõñãßåò

7

Õðçñåóßåò óôïé÷åßùí äéêôýïõ

Ôï åðßðåäï åöáñìïãþí ôïõ ÷ñÞóôç

6

Õðçñåóßåò äéá÷åßñéóçò äåäïìÝíùí

Äéá÷åßñéóç ôùí äåäïìÝíùí, êùäéêïðïßçóç - áðïêùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí, ðñïåôïéìáóßá ôùí äåäïìÝíùí ãéá åêðïìðÞ

5

¸ëåã÷ïò ñïÞò

ÏñãÜíùóç êáé ôáîéíüìçóç ôùí äåäïìÝíùí ãéá åêðïìðÞ

4

¸ëåã÷ïò ìåôÜäïóçò

¸ëåã÷ïò ôùí êáíüíùí åðéêïéíùíßáò

3

¸ëåã÷ïò óýíäåóçò

Êáèáñéóìüò ôçò äéáäñïìÞò ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí ôá äåäïìÝíá, Ýëåã÷ïò, ñýèìéóç ôïõ åëÝã÷ïõ ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí ìÝóá óôï äßêôõï, êáôÜôìçóç - åðáíáóõãêüëëçóç ôùí äåäïìÝíùí

2

¸ëåã÷ïò æåýîçò

Áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí, äéüñèùóç óöáëìÜôùí

1

Öõóéêü åðßðåäï

¸ëåã÷ïò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äõáäéêþí øçößùí óå Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ìå óêïðü ôç äéáóöÜëéóç ôçò óùóôÞò ìåôÜäïóçò

Ðßíáêáò 5.1: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ SNA êáé ïé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôçò l

NetWare

Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare áíáðôý÷èçêå áðü ôç Novell Corporation êáé óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980 - áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 õðÞñîå ç ðéï äçìïöéëÞò áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïðéêþí äéêôýùí. Ó÷åäéÜóôçêå ìå óêïðü íá áíôéêáôáóôÞóåé ôá ìåãÜëá óõóôÞìáôá êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò ôùí ïñãáíéóìþí ìå äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. Ãéá ôï ëüãï áõôü êÜðïéïé éó÷õñüôåñïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò, ðïõ Ý÷ïõí ôï ñüëï ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò, ðáñÝ÷ïõí ðïéêßëåò õðçñåóßåò óå çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò - ðåëÜôåò, üðùò õðçñåóßåò áñ÷åßùí, õðçñåóßåò âÜóåùí äåäïìÝíùí êôë. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare ïñãáíþèçêå óå ðÝíôå åðßðåäá, ãéá íá êáëýøåé ôéò áíÜãêåò åðéêïéíùíßáò ôùí õðïëïãéóôþí ðïõ óõíäÝïíôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï. Óõãêñßíïíôáò ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI êáé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP, ôéò äýï óçìáíôéêüôåñåò áñ÷éôåêôïíéêÝò ðïõ èá ìåëåôçèïýí áíáëõôéêÜ óôá ðáñáêÜôù ìáèÞìáôá, ðáñáôçñåßôáé ìéá ïìïéüôçôá ôïõ ìïíôÝëïõ NetWare ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP, ôïõëÜ÷éóôïí üóïí áöïñÜ ôï ðëÞèïò ôùí åðéðÝäùí. ÐñÝðåé åðßóçò íá óçìåéùèåß üôé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò NetWare ðñïçãåßôáé ÷ñïíéêÜ ôïõ OSI êáé ðñïöáíþò äå óôçñßæåôáé ó’ áõôü, üðùò Üëëá ìåôáãåíÝóôåñá ìïíôÝëá áíáöïñÜò. Ó÷Þìá 5.5: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare

Ç ïíïìáóßá ôùí 5 åðéðÝäùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.5, åíþ ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôïí ðßíáêá 5.2.

173 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

Åðßðåäï

Ïíïìáóßá

Ðñùôüêïëëá ôïõ åðéðÝäïõ

Ëåéôïõñãßåò

5

Åðßðåäï åöáñìïãÞò

SAP, File Server

Ôï åðßðåäï åöáñìïãþí ôïõ ÷ñÞóôç

4

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò

NCP, SPX

¸ëåã÷ïò ôùí êáíüíùí åðéêïéíùíßáò

3

Åðßðåäï äéêôýïõ

IPX

ÌåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí áðïäÝêôç, áêüìá êáé áí âñßóêïíôáé óå äéáöïñåôéêÜ äßêôõá. ¸÷åé ôçí ßäéá ëåéôïõñãéêüôçôá ìå ôï IP, áëëÜ äéáöÝñåé ùò ðñïò ôï ìÞêïò ôçò äéåýèõíóçò.

2

Åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí

Ethernet, Token Ring, ARCnet

Áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí, äéüñèùóç óöáëìÜôùí

1

Öõóéêü åðßðåäï

Ethernet, Token Ring, ARCnet

¸ëåã÷ïò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äõáäéêþí øçößùí óå Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ìå óêïðü ôç äéáóöÜëéóç ôçò óùóôÞò ìåôÜäïóçò

Ðßíáêáò 5.2: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ NetWare, ôá ðñùôüêïëëá êáé ïé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôçò

l

AppleTalk Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ AppleTalk áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá Apple. Óýìöùíá ìå ôç öéëïóïößá ôùí áíïéêôþí óõóôçìÜôùí, ðïõ èÝëåé ôïõò õðïëïãéóôÝò íá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò áíåîÜñôçôá áðü ôï ëåéôïõñãéêü ôïõò óýóôçìá êáé ôç óôïßâá ðñùôïêüëëùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí, ç áñ÷éôåêôïíéêÞ AppleTalk Ý÷åé óêïðü ôç äéáóýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí ôçò Macintosh ôüóï ìåôáîý ôïõò üóï êáé ìå ôá äßêôõá Üëëùí êáôáóêåõáóôþí. Ç Apple, óôá ðñüôõðá ôïõ ìïíôÝëïõ åðéðÝäùí, áíÝðôõîå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò AppleTalk, ôï ïðïßï ïñãáíþèçêå óå Ýîé åðßðåäá. Ç ïíïìáóßá ôùí 6 åðéðÝäùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.6, åíþ ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôïí ðßíáêá 5.3. Ó÷Þìá 5.6: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ AppleTalk

174 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí Åðßðåäï

Ïíïìáóßá

Ðñùôüêïëëá ôïõ åðéðÝäïõ

Ëåéôïõñãßåò

6

Åðßðåäï åöáñìïãÞò

AFP, PostScript

Ôï åðßðåäï åöáñìïãþí ôïõ ÷ñÞóôç

5

Åðßðåäï óõíüäïõ

ADSP, ZIP, ASP, PAP

×ïñÞãçóç äéêáéþìáôïò óôïõò ÷ñÞóôåò äéáöïñåôéêþí ìç÷áíçìÜôùí íá äçìéïõñãïýí óõíüäïõò ìåôáîý ôïõò

4

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò

RTMP, AEP, ATP, NBP

¸ëåã÷ïò ôùí êáíüíùí åðéêïéíùíßáò

3

Åðßðåäï äéêôýïõ

DDP

ÏñèÞ ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôïí ðïìðü óôï äÝêôç

2

Åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí

ELAP, TLAP, LLAP

Áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí, äéüñèùóç óöáëìÜôùí

1

Öõóéêü åðßðåäï

IEEE LANs, LocalTalk

¸ëåã÷ïò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äõáäéêþí øçößùí óå Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ìå óêïðü ôç äéáóöÜëéóç ôçò óùóôÞò ìåôÜäïóçò

Ðßíáêáò 5.3: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ AppleTalk, ôá ðñùôüêïëëá êáé ïé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôçò l

DNA DECnet (Digital Equipment Corporation NETwork) åßíáé ôï üíïìá ôùí äéêôýùí ôçò ïìþíõìçò åôáéñåßáò êáôáóêåõÞò ôïõò êáé DNA åßíáé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôá åí ëüãù äßêôõá, ãéá íá åðéêïéíùíÞóïõí. Ç ëåéôïõñãßá ôïõ ìïíôÝëïõ âáóßæåôáé óå Ýíá óýóôçìá åðôÜ åðéðÝäùí êáôÜ ôï ðñüôõðï ôïõ OSI. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ DNA åßíáé áðü ôéò ôåëåõôáßåò ðïõ áíáðôý÷èçêáí. Åßíáé Ýíá åîåëßîéìï ìïíôÝëï êáé Ý÷åé åìöáíéóôåß ùò ôþñá óå äéÜöïñåò åêäüóåéò. Ç Ýêäïóç IV ôïõ DNA ïñãáíþèçêå óå åðôÜ åðßðåäá, åíþ ç Ýêäïóç V Ý÷åé ðëÞñùò õéïèåôÞóåé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI, ôï ïðïßï èá åîåôÜóïõìå áíáëõôéêÜ óôï ÌÜèçìá 5.4. Ç ïíïìáóßá ôùí 7 åðéðÝäùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.7, åíþ ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôïí ðßíáêá 5.4.

Ó÷Þìá 5.7: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ DNA

175 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí Åðßðåäï

Ïíïìáóßá

Ëåéôïõñãßåò

7

ÅöáñìïãÝò ÷ñÞóôç

Ôï åðßðåäï åöáñìïãþí ôïõ ÷ñÞóôç, äéá÷åßñéóç ôùí ëåéôïõñãéþí ôïõ äéêôýïõ

6

ÅöáñìïãÝò äéêôýïõ

Äéá÷åßñéóç êáé õðïóôÞñéîç ôùí åöáñìïãþí ôïõ äéêôýïõ, üðùò ìåôáöïñÜ êáé ðñüóâáóç áñ÷åßùí, ðñüóâáóç óå áðïìáêñõóìÝíï õðïëïãéóôÞ êôë.

5

¸ëåã÷ïò óõíüäïõ

Áíôéóôïß÷éóç áíÜìåóá óå ëïãéêÜ ïíüìáôá êáé öõóéêÝò äéåõèýíóåéò ê.Ü.

4

Áðü Üêñç óå Üêñç åðéêïéíùíßá

ÕðïóôÞñéîç ôçò áðü Üêñç óå Üêñç åðéêïéíùíßáò, åõèýíç ãéá ôïí êåñìáôéóìü êáé ôçí åðáíáóõãêüëëçóç ôùí äåäïìÝíùí

3

Äñïìïëüãçóç

ÅðéëïãÞ êáé áðïêáôÜóôáóç ôïõ äñüìïõ ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí ôá äåäïìÝíá, Ýëåã÷ïò, ñýèìéóç ôïõ åëÝã÷ïõ ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí ìÝóá óôï äßêôõï

2

Äéáóýíäåóç äåäïìÝíùí

Áíáãíþñéóç óöáëìÜôùí, äéüñèùóç óöáëìÜôùí

1

ÖõóéêÞ óýíäåóç

¸ëåã÷ïò êáé õðïóôÞñéîç ôïõ õëéêïý åðéêïéíùíßáò

Ðßíáêáò 5.4: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ DNA êáé ïé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôçò l

ÔÝëïò, õðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò áñ÷éôåêôïíéêÝò ïé ïðïßåò áêïëïõèïýí ôç öéëïóïößá ôùí åðéðÝäùí êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí Þ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá, Üëëåò ðåñéóóüôåñï êáé Üëëåò ëéãüôåñï, üðùò ôá Windows NT ôçò Microsoft, ôï X.25, ôï XNS, ôï Banyan VINES êôë.

ü

Ðñùôüêïëëá ãéá äçìüóéá êáé åëåýèåñç ÷ñÞóç ðïõ áíáðôýóóïíôáé êáé äéáôßèåíôáé äùñåÜí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï Õðïõñãåßï ¢ìõíáò ôçò ÁìåñéêÞò äçìéïýñãçóå ôï TCP/IP, ãéá íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áñ÷éêÜ óôï äßêôõï ARPANET êáé êáôüðéí íá äéáôåèåß äùñåÜí óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ, óõìâÜëëïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï óôç äçìéïõñãßá ôïõ Äéáäéêôýïõ (Internet).

ü

Ðñùôüêïëëá ðïõ áíáðôýóóïíôáé áðü äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò, üðùò åßíáé ï ISO (International Standards Organization), ç ITU (International Telecommunications Union), ðñþçí CCITT, êáé ôo IEEE, ìå óôü÷ï íá ðñïùèÞóïõí äéåèíÞ êáé êïéíþò áðïäåêôÜ ðñùôüêïëëá.

ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ç ôáîéíüìçóç ôùí ðñùôïêüëëùí ðåñéëáìâÜíåé ôá åîÞò: ü

Ó÷Þìá ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò (client/server) êáé ïìüôéìá (peer to peer) ðñùôüêïëëá. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò Ý÷åé ôïí Ýëåã÷ï ôçò åðéêïéíùíßáò. Ìüëéò åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá, áõôüò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò êáé ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí. Áíôßèåôá, óôá ïìüôéìá ðñùôüêïëëá äåí õðÜñ÷åé áõôÞ ç Ýííïéá ôïõ åëÝã÷ïõ.

ü

Ðñùôüêïëëá ÷ùñßò óýíäåóç (connectionless), ðñùôüêïëëá ìå óýíäåóç (connection oriented) êáé ðñùôüêïëëá «óôåßëå êáé ðñïóåõ÷Þóïõ» (send and pray). Ôá ðñùôüêïëëá áõôÜ áíôéóôïé÷ïýí óôïõò ðïéêßëïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ç

176 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ðëçñïöïñßá ìåôáöÝñåôáé ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí. Ç äéáöïñÜ ôïõò Ýãêåéôáé êõñßùò óôï äéáöïñåôéêü âáèìü áîéïðéóôßáò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí (âë. ÌÜèçìá 5.3). ü

Óõã÷ñïíéóìÝíá êáé áóõã÷ñüíéóôá ðñùôüêïëëá (synchronous, asynchronous). Óôá áóõã÷ñüíéóôá ðñùôüêïëëá ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíôáé áíÜ Ýíá äõáäéêü øçößï óôç ìïíÜäá ôïõ ÷ñüíïõ. Óôá óõã÷ñïíéóìÝíá ðñùôüêïëëá ìéá ïìÜäá áðü äõáäéêÜ øçößá ìåôáäßäåôáé óõíå÷þò êáé ï äÝêôçò óõã÷ñïíßæåôáé ìå ôïí ðïìðü, þóôå íá äå÷ôåß ôá äåäïìÝíá.

ü

Éåñáñ÷çìÝíá êáé ìïíïëéèéêÜ ðñùôüêïëëá. Ôá éåñáñ÷çìÝíá âáóßæïíôáé óå óýã÷ñïíåò áñ÷éôåêôïíéêÝò êáé áêïëïõèïýí ôï ðñüôõðï ôçò áõóôçñÞò éåñáñ÷ßáò ôïõ ìïíôÝëïõ OSI. Áíôßèåôá, ôá ìïíïëéèéêÜ åßíáé ðñùôüêïëëá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí Ýíá ìüíï åðßðåäï, ðåñéïñéæüìåíá óôçí áõóôçñþò áðáñáßôçôç ëåéôïõñãßá ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé.

ü

ÂáñéÜ êáé åëáöñéÜ ðñùôüêïëëá (heavy, light).Ôá âáñéÜ ðñùôüêïëëá åßíáé áõôÜ ðïõ ðáñÝ÷ïõí Ýíá åõñý ðëÞèïò ëåéôïõñãéþí, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãïýíôáé êáèõóôåñÞóåéò óôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Áíôßèåôá, ôá åëáöñéÜ ðñùôüêïëëá äéáèÝôïõí åëÜ÷éóôåò ëåéôïõñãßåò, áëëÜ äå äçìéïõñãïýíôáé êáèõóôåñÞóåéò óôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí.

5.1.5

ÌåôáöïñÜ äåäïìÝíùí ìÝóù ðñùôïêüëëùí

¼ôáí äýï Þ ðåñéóóüôåñïé õðïëïãéóôÝò åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò, õðÜñ÷åé ðÜíôá ç ðéèáíüôçôá ìåñéêÝò áðü ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôáëëÜóóïõí íá ÷áèïýí Þ íá áëëïéùèïýí. Ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò åßíáé õðåýèõíá ãéá íá áíé÷íåýïõí ôçí áðþëåéá Þ ôçí áëëïßùóç êáé íá áðïêáèéóôïýí ôç âëÜâç êáôÜ ðåñßóôáóç. ÓõíÞèùò, üôáí Ýíáò õðïëïãéóôÞò óôÝëíåé ðáêÝôá äåäïìÝíùí óå Ýíáí Üëëï õðïëïãéóôÞ, ï äÝêôçò åðéâåâáéþíåé ôç ëÞøç ôùí ðáêÝôùí óôÝëíïíôáò óôïí áðïóôïëÝá ìéá åðéâåâáßùóç ëÞøçò (ACK: Acknowledgment). Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ýíá ðáêÝôï ÷áèåß, ôüôå ï áðïóôïëÝáò ëáìâÜíåé áñíçôéêÞ åðéâåâáßùóç (NACK: Not Acknowledgment), ïðüôå êáé îáíáóôÝëíåé ôï ðáêÝôï. Êáé ïé äýï ðåñéðôþóåéò áöïñïýí ôçí áðïóôïëÞ åíüò óÞìáôïò áðü ôï äÝêôç óôïí áðïóôïëÝá üôé Ýëáâå (ACK) Þ äåí Ýëáâå (NACK) êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï ðáêÝôï, áí âÝâáéá áíé÷íåýóåé ôçí áðþëåéá Þ ôçí åóöáëìÝíç ëÞøç äåäïìÝíùí. Óçìåéþíåôáé üôé åßíáé äõíáôüí ç ìç ëÞøç åðéâåâáßùóçò ãéá êÜðïéï ðáêÝôï åíôüò ïñéóìÝíïõ ÷ñïíéêïý äéáóôÞìáôïò íá éóïäõíáìåß ìå áñíçôéêÞ åðéâåâáßùóç. ÂÝâáéá õðÜñ÷ïõí ôå÷íéêÝò ðïõ äéïñèþíïõí ôéò áðþëåéåò êáé ôá ëÜèç, ÷ùñßò íá áêïëïõèåßôáé áõôÞ ç äéáäéêáóßá åðéâåâáßùóçò áðü ôï äÝêôç. Ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò åöáñìüæïíôáé óå äßêôõá óôá ïðïßá äéáðéóôþíåôáé õøçëÞ óõ÷íüôçôá ëÜèïõò, ôçò ôÜîçò ôïõ 10–5, äçëáäÞ ôïõ 1 óôá 105 äõáäéêÜ øçößá ðåñßðïõ. Ôá ðñùôüêïëëá ðïõ åðéóôñáôåýïíôáé, ãéá íá áíáìåôáäþóïõí ôá äåäïìÝíá ðïõ ÷Üèçêáí Þ áëëïéþèçêáí, ðïéêßëëïõí áíÜëïãá ìå ôçí ðïéüôçôá ôïõ êáíáëéïý ìåôÜäï-

177 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí óçò. ÅðåéäÞ ðñüêåéôáé ãéá ìåôÜäïóç óÞìáôïò, åöáñìüæïíôáé ïé ôå÷íéêÝò ðïõ áíáëýèçêáí óôï ÌÜèçìá 2.5 (ðáñÜãñáöïò 2.5.3), äçëáäÞ ç ôå÷íéêÞ ôçò Üìåóçò Þ ôçò Ýììåóçò áíáãíþñéóçò ê.Ü.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò, ó÷Þìá ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò, ïìüôéìá ðñùôüêïëëá, ðñùôüêïëëá ÷ùñßò óýíäåóç, ðñùôüêïëëá ìå óýíäåóç, ðñùôüêïëëá «óôåßëå êáé ðñïóåõ÷Þóïõ», óõã÷ñïíéóìÝíá ðñùôüêïëëá, áóõã÷ñüíéóôá ðñùôüêïëëá, éåñáñ÷çìÝíá ðñùôüêïëëá.

178 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 5.2: Ëåéôïõñãßåò ðñùôïêüëëùí ¼ðùò óçìåéþèçêå óôï ðñïçãïýìåíï ìÜèçìá, ç åðéêïéíùíßá óôá äßêôõá õðïëïãéóôþí êáèïñßæåôáé êáé åëÝã÷åôáé áðü êáíüíåò ïé ïðïßïé åíåñãïðïéïýíôáé êáôÜ ôç óýíäåóç. Áí êáé êÜèå ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò äéáèÝôåé ôï äéêü ôïõ óýíïëï êáíüíùí, ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ðïõ áíáðôýóóåé Ý÷ïõí ïìáäïðïéçèåß êáé óáöþò êáèïñéóôåß ùò áêïëïýèùò: ü

ÊáôÜôìçóç ìçíõìÜôùí

ü

Åðáíáóýíèåóç

ü

ÅíèõëÜêùóç

ü

¸ëåã÷ïò óýíäåóçò

ü

¸ëåã÷ïò ñïÞò

ü

¸ëåã÷ïò óöáëìÜôùí

ü

Ôìçìáôïðïßçóç

ü

Äéåõèõíóéïäüôçóç

ü

Ðñïôåñáéüôçôá äéåêðåñáßùóçò

ü

ÁóöÜëåéá

Ïé äéáêñéôÝò áõôÝò ëåéôïõñãßåò èá áíáðôõ÷èïýí óôç óõíÝ÷åéá ëåðôïìåñÝóôåñá, þóôå íá ãßíåé áíôéëçðôüò ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï åîáóöáëßæåôáé ç åðéêïéíùíßá.

5.2.1 ÊáôÜôìçóç ìçíõìÜôùí ¼ðùò Þäç Ý÷åé áíáöåñèåß, ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ óôÝëíïíôáé áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ óå êÜðïéïí Üëëï ÷ùñßæïíôáé óå ìéêñüôåñåò ïìÜäåò äåäïìÝíùí, ôï ìÝãåèïò ôùí ïðïßùí ðïéêßëëåé. ÁõôÝò ïé ôåìá÷éóìÝíåò ðëçñïöïñßåò ïíïìÜæïíôáé ìïíÜäåò äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ (PDUs: Protocol Data Units), åíþ ç ëåéôïõñãßá ôåìá÷éóìïý ïíïìÜæåôáé êáôÜôìçóç (segmentation Þ fragmentation) ìçíõìÜôùí. Ôï ìÝãåèïò ôùí PDUs ìðïñåß íá ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôï äßêôõï, ôï ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò Þ êáé ôçí åðéìÝñïõò óõìöùíßá ôùí ÷ñçóôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá ðñùôüêïëëï ìðïñåß íá ïñßæåé ôï ìÝãåèïò ôçò PDU óå 8.000 ÷áñáêôÞñåò, üìùò Ýíáò ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá ôï ðåñéïñßóåé óôï ìÝãåèïò åíüò ôõðéêïý ðáêÝôïõ, äçëáäÞ óå 1.000 ðåñßðïõ ÷áñáêôÞñåò. Ç êáôÜôìçóç ðñáãìáôïðïéåßôáé ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò, üðùò åßíáé: ü

Ï åõêïëüôåñïò Ýëåã÷ïò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ç óáöþò êáëýôåñç óõíïëéêÞ áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, åéäéêüôåñá óôéò ðåñéðôþóåéò äéêôýùí ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå ìéêñü ìÝãåèïò PDU.

ü

Ç óõìâáôüôçôá ìå ôï õëéêü, ôá ðïéêßëá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá êáé ôá äéåèíÞ ðñüôõðá.

ü

Ç åõêïëüôåñç äéüñèùóç ôõ÷üí óöáëìÜôùí ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáôÜ ôç ìåôÜ-

179 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí äïóç ôùí äåäïìÝíùí Þ êáôÜ ôçí åðáíáìåôÜäïóç ôùí ëáíèáóìÝíùí PDUs. ü

Ç áíÜãêç ãéá ìéêñÞ ðáñïõóßá ôùí PDUs óôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Óçìåéþíåôáé üôé ôï ìÝãåèïò ôùí PDUs ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôçí áðüäïóç ôïõ êáíáëéïý åðéêïéíùíßáò, åíþ ï áêñéâÞò êáèïñéóìüò ôïõ áðïôåëåß áíôéêåßìåíï éäéáßôåñçò ìåëÝôçò.

5.2.2 Åðáíáóýíèåóç Ç åðáíáóýíèåóç (re-assembly) åßíáé ç áíôßèåôç ëåéôïõñãßá ôçò êáôÜôìçóçò. Ïé PDUs ôïõ ßäéïõ ìçíýìáôïò, ìÝóù åéäéêþí ëåéôïõñãéþí, åðáíáóõíôßèåíôáé, üôáí öèÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá äçìéïõñãÞóïõí ôï áñ÷éêü ìÞíõìá.

5.2.3 ÅíèõëÜêùóç Ìéá ðñüóèåôç ëåéôïõñãßá ôùí ðñùôïêüëëùí áöïñÜ ôçí åíèõëÜêùóç (encapsulation), äçëáäÞ ôçí ðñïóèÞêç äéÜöïñùí ðëçñïöïñéþí åëÝã÷ïõ óôéò PDUs (ó÷Þìá 5.8). Ïé ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ åßíáé óõíÞèùò ôñéþí êáôçãïñéþí êáé áöïñïýí: ü

Äéåõèýíóåéò, äçëáäÞ ôç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá êáé / Þ ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç.

ü

×áñáêôÞñåò áíß÷íåõóçò ëáèþí. ÌÝóá óôéò PDUs õðÜñ÷åé óõíÞèùò ôï ðåäßï FCS (Frame Check Sequence) ðïõ áêïëïõèåß ôï ðåäßï ôùí äåäïìÝíùí (ÌÜèçìá 2.5). ¼ôáí ïé PDUs öèÜóïõí óôï äÝêôç, ãßíïíôáé äéÜöïñïé õðïëïãéóìïß êáé ôï áðïôÝëåóìá óõãêñßíåôáé ìå ôï FCS. Áí êÜðïéá äõáäéêÜ øçößá áðü ôï ðåäßï FCS Ý÷ïõí ÷áèåß Þ êáôáóôñáöåß, ôï áðïôÝëåóìá èá åßíáé äéáöïñåôéêü, ìå óõíÝðåéá ï äÝêôçò íá áðïññßøåé ôï ðáêÝôï êáé íá óôåßëåé ìÞíõìá åðáíåêðïìðÞò óôïí ðïìðü.

ü

Ðñüóèåôïõò ÷áñáêôÞñåò óõã÷ñïíéóìïý êáé åëÝã÷ïõ. Ïé ÷áñáêôÞñåò ðïõ ðñïóôßèåíôáé óôéò PDUs áöïñïýí ôéò åðáíåêðïìðÝò, ôï óõã÷ñïíéóìü êáé ôïõò åëÝã÷ïõò.

Ó÷Þìá 5.8: ÅíèõëÜêùóç äåäïìÝíùí

180 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

5.2.4 ¸ëåã÷ïò óýíäåóçò Ç ëåéôïõñãßá åëÝã÷ïõ óýíäåóçò (connection control) ôùí ðñùôïêüëëùí ðåñéëáìâÜíåé üëåò ôéò áðáñáßôçôåò äéáäéêáóßåò ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç óýíäåóç ìåôáîý äýï õðïëïãéóôþí. Ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçò óýíäåóçò áêïëïõèïýíôáé ôá åîÞò âÞìáôá: ü

åãêáôÜóôáóç óýíäåóçò,

ü

áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí,

ü

áðïêáôÜóôáóç óýíäåóçò óå ðåñéðôþóåéò óöáëìÜôùí Þ Üëëùí äéáêïðþí,

ü

ôåñìáôéóìüò êáé áðåíåñãïðïßçóç ôçò óýíäåóçò.

5.2.5 ¸ëåã÷ïò ñïÞò Ìå ôç ëåéôïõñãßá ôïõ åëÝã÷ïõ ñïÞò (flow control) êáèïñßæåôáé ï áíþôáôïò ñõèìüò ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí óôïí ðáñáëÞðôç. Áíáëõôéêüôåñá, ç ëåéôïõñãßá áõôÞ ðåñéëáìâÜíåé ôéò äéáäéêáóßåò åêåßíåò óýìöùíá ìå ôéò ïðïßåò ç ñïÞ ôùí PDUs óôáìáôÜ Þ ðåñéïñßæåôáé, üôáí ï äÝêôçò Ý÷åé ãåìßóåé áðü ðáêÝôá êáé äåí åßíáé óå èÝóç íá äå÷ôåß Üëëá. Ïé óõíçèÝóôåñåò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ñïÞò (ÌÜèçìá 2.5) åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

Ç ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï äÝêôçò ðñÝðåé ðñþôá íá åðéâåâáéþóåé ôçí ïñèÞ ëÞøç åíüò ðáêÝôïõ, ðñéí ï ðïìðüò óôåßëåé ôï åðüìåíï ðáêÝôï (stop and wait ARQ).

ü

Ç ôå÷íéêÞ ôïõ ðáñáèýñïõ, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ðïìðüò áðïóôÝëëåé Ýíáí ïñéóìÝíï áñéèìü ðáêÝôùí ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé åðéâåâáßùóç óùóôÞò ëÞøçò áðü ôï äÝêôç.

ü

Ç ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï äÝêôçò óôÝëíåé áñíçôéêÞ áðÜíôçóç Þ äåí áðáíôÜ óôçí êëÞóç ôïõ ðïìðïý.

5.2.6 ¸ëåã÷ïò óöáëìÜôùí Ç ðéï âáóéêÞ ßóùò ëåéôïõñãßá ôùí ðñùôïêüëëùí åßíáé áõôÞ ôçò ðñïóôáóßáò ôùí PDUs áðü ëáíèáóìÝíåò áðïóôïëÝò. Ôï óýóôçìá ðñÝðåé íá áíé÷íåýåé ôéò äéáêïðÝò óôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí, íá åíôïðßæåé ôõ÷üí áðþëåéåò Þ, óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò, íá åíôïðßæåé äåäïìÝíá ðïõ óôÜëèçêáí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá öïñÝò êáé ôÝëïò, áí åßíáé äõíáôüí, íá äéïñèþíåé ôá ëÜèç. ÕðÜñ÷ïõí äýï ìÝèïäïé äéüñèùóçò (ÌÜèçìá 2.5): ü

Ç ìÝèïäïò ôçò åðáíåêðïìðÞò ìçíõìÜôùí, êáôÜ ôçí ïðïßá, áöïý åíôïðéóèåß ôï óöÜëìá, æçôåßôáé áðü ôïí ðïìðü íá åðáíáìåôáäþóåé ôçí åóöáëìÝíç PDU (ARQ).

ü

Ç ìÝèïäïò ôçò äéüñèùóçò, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï äÝêôçò Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá äéïñèþóåé ìüíïò ôïõ ôçí åóöáëìÝíç PDU, ÷ùñßò íá æçôÞóåé áðü ôïí ðïìðü íá ôçí îáíáóôåßëåé (AEC).

181 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

5.2.7 Ôìçìáôïðïßçóç Óôç ëåéôïõñãßá áõôÞ ãßíåôáé ç áñéèìïäüôçóç ôùí PDUs, þóôå áõôÝò íá ëçöèïýí óùóôÜ áðü ôï äÝêôç. ÁñêåôÜ äßêôõá Ý÷ïõí ðïëëÝò åðéëïãÝò äéáäñïìþí ôéò ïðïßåò ìðïñïýí íá áêïëïõèÞóïõí ïé PDUs ðñïêåéìÝíïõ íá öèÜóïõí óôï äÝêôç, áöïý áõôÝò öôÜíïõí óôï äÝêôç ìå äéáöïñåôéêÞ óåéñÜ áðü áõôÞí ðïõ Ýöõãáí áðü ôïí ðïìðü. ÅðïìÝíùò åßíáé åõèýíç ôùí ðñùôïêüëëùí ôïõ äÝêôç íá åðáíáóõíáñìïëïãÞóïõí ôï áñ÷éêü ìÞíõìá, ôïðïèåôþíôáò ôéò PDUs óôç óùóôÞ óåéñÜ.

5.2.8 Äéåõèõíóéïäüôçóç ÊÜèå õðïëïãéóôÞò, ãéá íá åðéêïéíùíÞóåé, ðñÝðåé íá åßíáé åöïäéáóìÝíïò ìå ìßá ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç. Ç äéåýèõíóç áõôÞ ôïí îå÷ùñßæåé áðü ôïõò Üëëïõò õðïëïãéóôÝò, êáèþò äåß÷íåé ðïéïò óôÝëíåé êáé ðïéïò ëáìâÜíåé ôéò PDUs. Ç ðéï ãíùóôÞ ìÝèïäïò äéåõèõíóéïäüôçóçò åßíáé ç IP, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï Äéáäßêôõï êáé ãéá ôçí ïðïßá èá ãßíåé áíáëõôéêÞ áíáöïñÜ óôï ÌÜèçìá 5.6. Ç äéåýèõíóç áõôÞ äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï Äéáäßêôõï íá ðáñáäþóåé óùóôÜ ôéò PDUs ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óå êÜèå çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ.

5.2.9 Ðñïôåñáéüôçôá äéåêðåñáßùóçò Åßíáé äõíáôüí ïé PDUs ðïõ ìåôáäßäïíôáé íá Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÞ ðñïôåñáéüôçôá ìåôÜäïóçò. Áí êÜðïéåò PDUs óõìâáßíåé íá Ý÷ïõí õøçëüôåñç ðñïôåñáéüôçôá äéåêðåñáßùóçò áðü êÜðïéåò Üëëåò, ôï äßêôõï åßíáé õðï÷ñåùìÝíï íá åîõðçñåôÞóåé ðñþôá áõôÝò êáé óå äåýôåñç öÜóç üóåò Ý÷ïõí ÷áìçëüôåñç ðñïôåñáéüôçôá. ÔÝôïéá ðåñßðôùóç åßíáé ç ðñïôåñáéüôçôá ôùí ìçíõìÜôùí ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, äçëáäÞ ç áðïóôïëÞ êÜðïéïõ çëåêôñïíéêïý ìçíýìáôïò ìå êáíïíéêÞ (normal), ðïëý õøçëÞ (higher) Þ ðÜñá ðïëý õøçëÞ (highest) ðñïôåñáéüôçôá.

5.2.10 ÁóöÜëåéá Ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò åßíáé õðï÷ñåùìÝíá íá åîáóöáëßóïõí ôç ìÝãéóôç áóöÜëåéá ôùí ìçíõìÜôùí áðü ðáñåìâïëÝò, áëëïéþóåéò, õðïêëïðÝò êáé ãåíéêÜ áðü ïôéäÞðïôå ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôçí ïñèüôçôÜ ôïõò. ÐïëëÝò ôå÷íéêÝò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß, Ýôóé þóôå íá äéáóöáëßæåôáé ç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ç Ýñåõíá ó’ áõôü ôïí ôïìÝá Ý÷åé åíôáèåß, éäéáßôåñá ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ (e-commerce).

Ç äéåýèõíóç IP áðïôåëåß ôçí ôá÷õäñïìéêÞ äéåýèõíóç åíüò õðïëïãéóôÞ ðïõ óõíäÝåôáé óôï Äéáäßêôõï. Ïé ÉÑ äéåõèýíóåéò ôïõ Äéáäéêôýïõ Ý÷ïõí ìÞêïò 4 bytes, ð.÷. 150. 140.187.51.

182 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

5.2.11 Óõã÷ñïíéóìüò Óå ìéá óõíå÷Þ ñïÞ äõáäéêþí øçößùí ïé äÝêôåò ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá êáèïñßæïõí ôç èÝóç ôïõ ðñþôïõ äõáäéêïý øçößïõ, ôïõ ðñþôïõ ÷áñáêôÞñá, ôïõ ðñþôïõ ðáêÝôïõ, êáèþò êáé ôïõ ðëáéóßïõ (PDUs), Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá äéáãñÜöïõí ôçí ðñüóèåôç ðëçñïöïñßá (overhead) åëÝã÷ïõ ìå ôçí ïðïßá åðéâáñýíïíôáé ôá äåäïìÝíá êáôÜ ôç äçìéïõñãßá ôïõ áñ÷éêïý ìçíýìáôïò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÊáôÜôìçóç ìçíõìÜôùí, åðáíáóýíèåóç, åíèõëÜêùóç, ôìçìáôïðïßçóç, äéåõèõíóéïäüôçóç, ðñïôåñáéüôçôá äéåêðåñáßùóçò, Ýëåã÷ïò óýíäåóçò, Ýëåã÷ïò ñïÞò, Ýëåã÷ïò óöáëìÜôùí, áóöÜëåéá, óõã÷ñïíéóìüò.

183 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

ÌÜèçìá 5.3: ÄéåðáöÝò êáé õðçñåóßåò äéêôýùí 5.3.1 ÄéåðáöÝò ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, óå Ýíá óýóôçìá åðéðÝäùí åðéêïéíùíßáò êÜèå åðßðåäï åðéôåëåß ïñéóìÝíåò ëåéôïõñãßåò êáé ðñïóöÝñåé ðñùôïãåíåßò õðçñåóßåò óôï áìÝóùò áíþôåñü ôïõ ìÝóù ìéáò äéåðáöÞò. ÅðåéäÞ ïé äéåðáöÝò ôùí åðéðÝäùí åßíáé áõôÝò ðïõ êáèïñßæïõí ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí ðïóüôçôá ôçò åðéêïéíùíßáò, åßíáé óçìáíôéêü íá ïñßæïíôáé ìå åõêñßíåéá áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åéóÜãïíôáò ôéò äéåðáöÝò ìåôáîý ôùí åðéðÝäùí, Ýíá äßêôõï ðÝíôå åðéðÝäùí ìðïñåß íá ðáñïõóéáóôåß üðùò óôï ó÷Þìá 5.9.

Ó÷Þìá 5.9: Äßêôõï ðÝíôå åðéðÝäùí (åðßðåäá - ðñùôüêïëëá - äéåðáöÝò)

¼ðùò óõíÞèùò óõìâáßíåé óôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, ôá óôïé÷åßá ðïõ êáèïñßæïõí ôç ëåéôïõñãßá åíüò åðéðÝäïõ åßíáé äýï åéäþí: ôï õëéêü, üðùò åßíáé êÜðïéï êýêëùìá, êáé ôï ëïãéóìéêü, üðùò åßíáé êÜðïéïò êþäéêáò. Ãéá íá ìðïñåß Ýíá åðßðåäï íá ðñïóöÝñåé ôéò õðçñåóßåò ôïõ óôï áìÝóùò áíþôåñü ôïõ, åßíáé åíäå÷üìåíï íá ÷ñçóéìïðïéåß õðçñåóßåò ðïõ ôïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï áìÝóùò êáôþôåñü ôïõ. Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï Ýíá åðßðåäï óôï Üëëï ìðïñïýí íá åßíáé äéÜöïñùí êáôçãï-

184 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ñéþí, üðùò, ãéá ðáñÜäåéãìá, áêñéâÞ êáé ãñÞãïñç åðéêïéíùíßá Þ öôçíÞ êáé áñãÞ. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 5.10, ïé õðçñåóßåò êÜðïéïõ åðéðÝäïõ óôï áìÝóùò áíþôåñü ôïõ ðñïóöÝñïíôáé óôá óçìåßá ðñüóâáóçò õðçñåóßáò (SAPs: Service Access Points). Ôá óçìåßá ðñüóâáóçò ôçò õðçñåóßáò âñßóêïíôáé åðÜíù óôç äéåðáöÞ ôùí äýï åðéðÝäùí.

Ó÷Þìá 5.10: Óçìåßá ðñüóâáóçò õðçñåóßáò

5.3.2 Õðçñåóßåò ¸íá óýóôçìá åðéêïéíùíßáò ÷ñåéÜæåôáé áðáñáßôçôá ìßá ôïõëÜ÷éóôïí õðçñåóßá ìå óýíäåóç. Ç õðçñåóßá áõôÞ åßíáé ðñïãñáììáôéóìÝíç íá åðéâåâáéþíåé üôé ôá äåäïìÝíá ðïõ óôÜëèçêáí áðü ôïí ðïìðü ðáñáëÞöèçêáí ðñÜãìáôé áðü ôï äÝêôç, äçëáäÞ üôé äåí õðÞñîáí áðþëåéåò äåäïìÝíùí ãéá ïðïéïíäÞðïôå ëüãï. Óçìåéþíåôáé üôé ç áðþëåéá äåäïìÝíùí êáôÜ ôç äéÝëåõóç ôïõò ìÝóá áðü ôï äßêôõï, ç ïðïßá óõìâáßíåé åßôå ëüãù êáôáóôñïöÞò ôïõò åßôå ëüãù áíåðáíüñèùôá ëáíèáóìÝíçò ëÞøçò ôïõò, êáèéóôÜ ìéá õðçñåóßá ìç áîéüðéóôç, äçëáäÞ ÷áñáêôçñßæåé ôçí ðïéüôçôÜ ôçò. ÅðïìÝíùò êÜðïéåò õðçñåóßåò èåùñïýíôáé ëéãüôåñï áîéüðéóôåò áðü êÜðïéåò Üëëåò, áíÜëïãá ìå ôïí üãêï ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ÷Üíïõí. Ïé ðéï áîéüðéóôåò äå ÷Üíïõí ðïôÝ äåäïìÝíá êáé óõíÞèùò åßíáé áõôÝò ðïõ ï ðïìðüò ëáìâÜíåé ìéá åðéâåâáßùóç áðü ôï äÝêôç üôé ðñÜãìáôé Ýëáâå ôá äåäïìÝíá ðïõ åêåßíïò Ýóôåéëå. ¼ìùò ç óõíå÷Þò åðéâåâáßùóç ëÞøçò äçìéïõñãåß êáèõóôåñÞóåéò, áöïý áõîÜíåé ôçí ðïóüôçôá ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ðåñéìÝíïõí íá ìåôáâéâáóôïýí áðü ôï Ýíá ìÝñïò óôï Üëëï, ìåéþíïíôáò Ýôóé ôçí áðüäïóç ôïõ üëïõ óõóôÞìáôïò åðéêïéíùíßáò. Ïé ðëåïíáóôéêÝò áõôÝò ðëçñïöïñßåò, áí êáé åßíáé ðïëý

185 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ÷ñÞóéìåò ãéá ôçí áîéüðéóôç ìåôÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí, óôçí ðñÜîç üìùò äåí åíäéáöÝñïõí ôï ÷ñÞóôç. Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé êÜèå öïñÜ áðü ôï Ýíá åðßðåäï åðéêïéíùíßáò óôï Üëëï åîáñôþíôáé êáé áðü ôéò áíÜãêåò ôùí ÷ñçóôþí ãéá áîéüðéóôç åðéêïéíùíßá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ åíüò áñ÷åßïõ áðü Ýíáí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ óå Ýíáí Üëëï ÷ñåéáæüìáóôå áîéüðéóôç åðéêïéíùíßá, ãéáôß ç áðþëåéá áêüìá êáé åëÜ÷éóôùí äõáäéêþí øçößùí ßóùò íá áðïäåé÷ôåß êáôáóôñïöéêÞ ãéá ôçí ïëïêëçñùìÝíç êáé óùóôÞ ìåôáöïñÜ ôïõ áñ÷åßïõ. Óôçí ðåñßðôùóç üìùò ôçò ïðôéêÞò ôçëåäéÜóêåøçò Þ ôçò ôçëåöùíéêÞò åðéêïéíùíßáò, ç áðþëåéá êÜðïéùí ðëáéóßùí åéêüíáò Þ êÜðïéùí ëÝîåùí, áíôßóôïé÷á, äåí áðïôåëåß êáôáóôñïöÞ, áöïý áõôü ðïõ åíäéáöÝñåé ðåñéóóüôåñï åßíáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò êáé ü÷é ç áðüëõôç áêñßâåéá ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáöÝñïíôáé. ¸íá åðßðåäï ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé óôï áíþôåñü ôïõ åðßðåäï äýï åéäþí õðçñåóßåò: ü

ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (COSs: Connection Oriented Services) êáé

ü

ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (CLSs: ConnectionLess Services).

Ïé ðáñáðÜíù õðçñåóßåò ëåéôïõñãïýí êáé ìå ïñéóìÝíåò ðáñáëëáãÝò, ðïõ åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

åðéâåâáéùìÝíá ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (ALSs: Ácknowledged connectionLess Services) êáé

ü

áíåðéâåâáßùôá ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (UOSs: Unconfirmed connection Oriented Services).

5.3.2.1 ñåóßåò

ÐñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðç-

Ïé ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (COSs: Connection Oriented Services) äéáêñßíïíôáé óå õðçñåóßåò ìå óýíäåóç êáé óå õðçñåóßåò íïçôïý êõêëþìáôïò (virtual circuit). Ïé õðçñåóßåò áõôÝò âáóßæïíôáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ ôçëåöùíéêïý óõóôÞìáôïò, óýìöùíá ìå ôï ïðïßï, ðñéí áñ÷ßóåé ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí, áðáéôåßôáé íá Ý÷åé áðïêáôáóôáèåß ç ìåôáîý ôùí äýï ìåñþí óýíäåóç ìå Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò.

ÐáñÜäåéãìá IÉ ÐáñÜäåéãìá õðçñåóßáò ìå óýíäåóç åßíáé ç ðñáãìáôïðïßçóç ìéáò ôçëåöùíéêÞò óõíïìéëßáò (ó÷Þìá 5.11). Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí äýï óõíïìéëçôþí êáèßóôáôáé åöéêôÞ, üôáí åîáóöáëéóôåß ç óýíäåóç, áðü Üêñï óå Üêñï, üëùí ôùí åðéìÝñïõò ôìçìÜôùí ôçò äéáäñïìÞò. Ïé åðéìÝñïõò óõíäÝóåéò ðáñáìÝíïõí åíåñãÝò óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò åðéêïéíùíßáò, Ýóôù êáé áí óôçí ðñÜîç äå ìåôáäßäïíôáé äåäïìÝíá óõíå÷þò.

Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé, ãéá íá åðéêïéíùíÞóïõí äýï ìÝñç, áðáéôåßôáé íá óõìöùíÞóïõí ôüóï óôçí êáôçãïñßá ôçò õðçñåóßáò üóï êáé óôï ðñùôüêïëëï ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá ðñïóöÝñåé áõôÞ ôçí õðçñåóßá.

186 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 5.11: ÔçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç óýíäåóç

5.3.2.2

Ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò

Ïé ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (CLSs: ConnectionLess Services) äåí áðáéôïýí ôçí åãêáôÜóôáóç êÜðïéáò óõãêåêñéìÝíçò áðü Üêñï óå Üêñï ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò. Ïé õðçñåóßåò áõôÝò Ý÷ïõí âáóéóôåß óôéò áñ÷Ýò ôïõ ôá÷õäñïìéêïý óõóôÞìáôïò.

ÐáñÜäåéãìá IÉÉ Ôï äÝìá ðïõ áðïóôÝëëåôáé ôá÷õäñïìéêÜ óå êÜðïéïí ðñÝðåé íá áíáãñÜöåé ôçí ðëÞñç äéåýèõíóÞ ôïõ. Ãéá íá öôÜóåé óôïí ðáñáëÞðôç, áêïëïõèåß ìéá äéáäñïìÞ ðïõ äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá åßíáé ðñïêáèïñéóìÝíç áðü ôçí áñ÷Þ, èá ðñÝðåé üìùò íá åßíáé ç üóï ôï äõíáôüí óõíôïìüôåñç. Ôï ßäéï éó÷ýåé êáé óôçí ðåñßðôùóç ìéáò õðçñåóßáò ÷ùñßò óýíäåóç. Ôï ðáêÝôï äåäïìÝíùí ðñÝðåé íá åöïäéáóôåß ìå ôá óôïé÷åßá äéåýèõíóçò ôïõ ðáñáëÞðôç êáé íá áðïóôáëåß, ÷ùñßò íá åßíáé ðñïêáèïñéóìÝíç ç äéáäñïìÞ ðïõ èá áêïëïõèÞóåé. Óçìåéþíåôáé üôé ï ðáñáëÞðôçò äå ãíùñßæåé ãéá ôçí áðïóôïëÞ ôïõ äÝìáôïò. Áí ôï äÝìá ÷áèåß, ï ìüíïò ðïõ ìðïñåß íá êÜíåé êÜôé, ãéá íá ìÜèåé áí Ýöôáóå óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, åßíáé ï áðïóôïëÝáò. Ãéá íá ðåñéïñéóôïýí ëïéðüí ïé áðþëåéåò, èá ðñÝðåé ôï äÝìá íá öÝñåé ðëÞñç óôïé÷åßá ìå ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç. ÅðéðëÝïí óôçí ðåñßðôùóç ôùí äéêôýùí èá ðñÝðåé íá áíé÷íåýïíôáé ôá ëÜèç ðïõ ßóùò ðáñïõóéáóôïýí êáôÜ ôç ìåôáöïñÜ êáé, áí åßíáé äõíáôüí, íá äéïñèþíïíôáé áõôüìáôá. ÔÝëïò, áí áðïóôáëïýí ôáõôü÷ñïíá êáé áðü ôï ßäéï óçìåßï äýï Þ ðåñéóóüôåñá ðáêÝôá åíüò ìçíýìáôïò, äåí åßíáé âÝâáéï üôé èá öèÜóïõí ôáõôü÷ñïíá óôïí ðáñáëÞðôç ï ïðïßïò ïöåßëåé íá åðáíáóõíáñìïëïãÞóåé ôï ìÞíõìá.

187 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí 5.3.2.3 íåò óôç

ÅðéâåâáéùìÝíá ìç ðñïóáíáôïëéóìÝóýíäåóç õðçñåóßåò

Ïé åðéâåâáéùìÝíá ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (ALSs: Ácknowledged connectionLess Services) åßíáé ðáñüìïéåò ìå ôéò õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç ìå ôç äéáöïñÜ üôé ï ðáñáëÞðôçò åðéâåâáéþíåé ôïí áðïóôïëÝá üôé ðñÜãìáôé Ýëáâå ü,ôé ôïõ åóôÜëç. ÓõíÞèùò ïé õðçñåóßåò áõôÝò ðñïóöÝñïíôáé áðü óõóôÞìáôá ìå ðïëý ìéêñÞ ðéèáíüôçôá åóöáëìÝíçò ìåôÜäïóçò, ôá ïðïßá äéáèÝôïõí ôç ìÝãéóôç äõíáôÞ áîéïðéóôßá.

ÐáñÜäåéãìá IV Ïé õðçñåóßåò áõôÝò âáóßæïíôáé óôï ôá÷õäñïìéêü óýóôçìá, üðùò áõôü ðåñéãñÜöçêå ðáñáðÜíù, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ï ðáñáëÞðôçò åéäïðïéåß ìå êÜðïéïí ôñüðï ôïí áðïóôïëÝá üôé ðñÜãìáôé Ýëáâå ôï öÜêåëï.

5.3.2.4 óôç

Áíåðéâåâáßùôá ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óýíäåóç õðçñåóßåò

Ïé áíåðéâåâáßùôá ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò (UOSs: Unconfirmed connection Oriented Services) áíáöÝñïíôáé, ìå ÷éïýìïñ, êáé ùò õðçñåóßåò «óôåßëå êáé ðñïóåõ÷Þóïõ» (send and pray). ÐñùôïðáñïõóéÜóôçêáí áðü ôçí IBM, ç ïðïßá èåùñïýóå üôé ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí èá Ýðñåðå íá áðïêáôáóôáèåß ðñþôá Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Ç äéáöïñÜ ìå ôéò õðçñåóßåò ìå óýíäåóç åßíáé üôé óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç ï áðïóôïëÝáò æçôÜ óýíäåóç êáé óôÝëíåé ôá äåäïìÝíá áíåîÜñôçôá áðü ôçí êáôÜóôáóç ðïõ ìðïñåß íá âñßóêåôáé ï ðáñáëÞðôçò åêåßíç ôç óôéãìÞ. Äåí ðåñéìÝíåé äçëáäÞ áðü ôïí ðáñáëÞðôç íá åðéâåâáéþóåé üôé åßíáé äéáèÝóéìïò ãéá íá åðéêïéíùíÞóåé.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄéåðáöÞ, óçìåßï ðñüóâáóçò õðçñåóßáò, ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò, ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò, åðéâåâáéùìÝíá ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò, áíåðéâåâáßùôá ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò, íïçôü êýêëùìá.

188 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 5.4: ÌïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí 5.4.1 ÅéóáãùãÞ Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI - RM: Open Systems Interconnection - Reference Model) áíáðôý÷èçêå áðü ôï äéåèíÞ ïñãáíéóìü ôõðïðïßçóçò ISO (International Standards Organization) êáé ïíïìÜóôçêå Ýôóé, ãéáôß áðoôÝëåóå ôç âÜóç áíáöïñþí êáé ôï ðëáßóéï êáèïñéóìïý ôùí ðñïôýðùí äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. Óôü÷ïò ôçò áíÜðôõîçò áõôïý ôïõ ìïíôÝëïõ Þôáí ç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáí áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò êáé ç õðïóôÞñéîç åöáñìïãþí êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò, áíåîÜñôçôá áðü ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI áðïôåëåßôáé áðü åðôÜ áíåîÜñôçôá ìåôáîý ôïõò åðßðåäá Þ óôñþìáôá (layers), êáèÝíá áðü ôá ïðïßá õëïðïéåß Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðñùôüêïëëï. ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 5.2, ôï ðñùôüêïëëï êÜèå åðéðÝäïõ åðéôåëåß Ýíá óýíïëï ëåéôïõñãéþí, åíþ üìïéåò ëåéôïõñãßåò ïìáäïðïéïýíôáé êáé åðéôåëïýíôáé óôï ßäéï åðßðåäï. Ï ñüëïò êÜèå ëåéôïõñãßáò åßíáé áõóôçñÜ ðñïóäéïñéóìÝíïò êáé ðåñéãñÜöåôáé óå äéåèíÞ ðñüôõðá (óõóôÜóåéò Þ ðñïäéáãñáöÝò). Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI áêïëïõèåß ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí óôñùìÜôùí Þ åðéðÝäùí (layered architecture), óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ïé ëåéôïõñãßåò ôïõ áíïéêôïý óõóôÞìáôïò óôï ïðïßï áíáöÝñåôáé äéáìïéñÜæïíôáé óå Ýíá óýíïëï êáôáêüñõöá äéáñèñùìÝíùí åðéðÝäùí. ÊÜèå åðßðåäï ÷ñçóéìïðïéåß ôéò õðçñåóßåò ôïõ áìÝóùò ÷áìçëüôåñïõ åðéðÝäïõ, åíþ ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò óôï áìÝóùò õøçëüôåñï áðü áõôü åðßðåäï. O áñéèìüò ôùí åðéðÝäùí åßíáé ôÝôïéïò, þóôå ç áñ÷éôåêôïíéêÞ íá ðáñáìÝíåé áðëÞ êáé äéáêñéôÝò ëåéôïõñãßåò íá ôïðïèåôïýíôáé óå äéáöïñåôéêÜ åðßðåäá. Ôï óýíïëï ôùí åðéðÝäùí ðïõ õëïðïéïýíôáé óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ÏSI, áñ÷ßæïíôáò áðü ôï ÷áìçëüôåñï (åðßðåäï 1) êáé ðñï÷ùñþíôáò ðñïò ôï õøçëüôåñï (åðßðåäï 7), åßíáé ôï áêüëïõèï: ü

Åðßðåäï 1 Þ öõóéêü åðßðåäï (L1: physical layer). ÁíáëáìâÜíåé ôç ìåôáöïñÜ ôùí óçìÜôùí óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ôï åðßðåäï áõôü êáèïñßæåé ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò.

ü

Åðßðåäï 2 Þ åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí (L2: data link layer). ÁíáëáìâÜíåé ôçí ðñïóáñìïãÞ êáé ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí óôï êáíÜëé ìåôÜäïóçò. Ðáñáäßäåé ôá äåäïìÝíá óôï L1 ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäïèïýí.

ü

Åðßðåäï 3 Þ åðßðåäï äéêôýïõ (L3: network layer). Åßíáé õðåýèõíï ãéá ôéò ëåéôïõñãßåò äñïìïëüãçóçò êáé äéåõèõíóéïäüôçóçò.

ü

Åðßðåäï 4 Þ åðßðåäï ìåôáöïñÜò (L4: transport layer). ÁíáëáìâÜíåé, ÷ñçóéìï-

189 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí åðéðÝäùí, ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí áð’ Üêñç ó’ Üêñç óôï äßêôõï. ü

Eðßðåäï 5 Þ åðßðåäï óõíüäïõ (L5: session layer). ÅëÝã÷åé ôç äçìéïõñãßá êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôùí óõíäÝóåùí ôïõ L4.

ü

Åðßðåäï 6 Þ åðßðåäï ðáñïõóßáóçò (L6: presentation layer). ÁíáëáìâÜíåé ôç ìïñöïðïßçóç êáé ôçí êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Eðßðåäï 7 Þ åðßðåäï åöáñìïãÞò (L7: application layer). Ðñüêåéôáé ãéá ôçí åöáñìïãÞ ðïõ åìöáíßæåôáé óôï ÷ñÞóôç (ôï ðñüãñáììá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß).

Óôï ó÷Þìá 5.12 ðáñïõóéÜæïíôáé ó÷çìáôéêÜ ôá åðôÜ åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ôá L1 Ýùò L3 áöïñïýí ôéò õðçñåóßåò - ëåéôïõñãßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï äßêôõï, åíþ ôá L4 Ýùò L7 åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíá óôéò ëåéôïõñãßåò ôçò åöáñìïãÞò ôïõ ÷ñÞóôç. Óå êÜèå ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç Þ óôáèìü åñãáóßáò åíüò äéêôýïõ ðïõ áêïëïõèåß ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ åðéðÝäùí ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI õëïðïéïýíôáé êáé ôá åðôÜ åðßðåäá. Ç õëïðïßçóç ãßíåôáé åßôå ìå ôç ìïñöÞ õëéêïý, êáé áöïñÜ ôá äýï ÷áìçëüôåñá åðßðåäá, åßôå ìå ôç ÷ñÞóç ëïãéóìéêïý, êáé áöïñÜ ôá õðüëïéðá. Áíôßèåôá, óå êÜèå êüìâï ôïõ äéêôýïõ õëïðïéïýíôáé ìüíï ôá åðßðåäá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï äßêôõï, äçëáäÞ ôï L1 Ýùò ôï L3. Ïé ãåíéêÝò áñ÷Ýò åðÜíù óôéò ïðïßåò âáóßóôçêå ç äçìéïõñãßá ôùí åðéðÝäùí áõôþí åßíáé ïé áêüëïõèåò:

Ó÷Þìá.5.12: ÌïíôÝëï áíáöïñÜò ÏSI åðôÜ åðéðÝäùí

ü

¸íá åðßðåäï ðñÝðåé íá äçìéïõñãåßôáé åêåß ðïõ ÷ñåéÜæåôáé äéáöïñåôéêüò âáèìüò áöáßñåóçò.

ü

ÊÜèå åðßðåäï ðñÝðåé íá åðéôåëåß ìéá áõóôçñÜ ðñïóäéïñéóìÝíç ëåéôïõñãßá.

ü

Ç ëåéôïõñãßá êÜèå åðéðÝäïõ ðñÝðåé íá åðéëÝãåôáé ìå âÜóç ôá êáèïñéóìÝíá äéåèíþò (ôõðïðïéçìÝíá) ðñùôüêïëëá.

ü

Ç åðéëïãÞ ôùí ïñßùí ôùí åðéðÝäùí ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå óêïðü ôçí åëá÷éóôïðïßçóç ôçò ñïÞò ôùí ðëçñïöïñéþí ìÝóù ôùí äéåðáöþí.

ü

Ï áñéèìüò ôùí åðéðÝäùí ðñÝðåé íá åßíáé áñêåôÜ ìåãÜëïò, þóôå äéáöïñåôéêÝò ëåéôïõñãßåò íá ìç ÷ñåéÜæåôáé íá ôïðïèåôçèïýí ìáæß óôï ßäéï åðßðåäï, ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé áðüëõôç áíÜãêç, êáé áñêåôÜ ìéêñüò, þóôå ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí åðéðÝäùí íá ìç ãßíåôáé ðïëýðëïêç.

Ï ó÷åäéáóìüò ôùí åðéðÝäùí åßíáé ìéá áñêåôÜ ðïëýðëïêç õðüèåóç êáé, ðñïêåéìÝíïõ íá áðëïðïéçèåß, ðñÝðåé íá ïñéóôïýí ìå áêñßâåéá ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ. ÌåñéêÝò áðü ôéò ðéï åíäéáöÝñïõóåò ëåéôïõñãßåò áöïñïýí: l

Ôçí åãêáôÜóôáóç óýíäåóçò. ÊÜèå åðßðåäï ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýíá ìç÷áíéóìü ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò óýíäåóçò.

l

Ôïí ôåñìáôéóìü óýíäåóçò. Ó÷åäüí ðÜíôá ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé Ýíáò ìç÷áíéóìüò ôåñìáôéóìïý ôçò óýíäåóçò.

190 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Ôá áíôßóôïé÷á åðßðåäá ôùí åðéêïéíùíïýíôùí óôáèìþí ïíïìÜæïíôáé êáé ïìüôéìá åðßðåäá (peer layers). Ôá ïìüôéìá åðßðåäá áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò üëùí ôùí ÷áìçëüôåñùí ðñïò áõôÜ åðéðÝäùí.

l

Ôç äéåõèõíóéïäüôçóç. ÅðåéäÞ õðÜñ÷ïõí ðïëëïß ðñïïñéóìïß, ðñÝðåé íá êáèïñßæåôáé Ýíá óýóôçìá äéåõèõíóéïäüôçóçò.

l

Ôïí Ýëåã÷ï êáôåýèõíóçò. Åßíáé áðáñáßôçôïò ï êáèïñéóìüò ôçò êáôåýèõíóçò ôùí äåäïìÝíùí, äçëáäÞ ìïíüðëåõñç, çìßðëåõñç Þ áìößðëåõñç åðéêïéíùíßá.

l

Ôïí Ýëåã÷ï ëáèþí. ÐñÝðåé íá êáèïñßæåôáé ôï åðßðåäï óôï ïðïßï ãßíåôáé ï Ýëåã÷ïò ôùí ëáèþí ôçò åðéêïéíùíßáò êáé ç áðïêáôÜóôáóÞ ôïõò.

l

Ôçí ôìçìáôïðïßçóç. Ðñüêåéôáé ãéá ôç äéáäéêáóßá áñéèìïäüôçóçò ôùí PDUs ðïõ öôÜíïõí óôï äÝêôç ðñïêåéìÝíïõ áõôüò íá èÝóåé óå óåéñÜ êáé íá åðáíáóõíèÝóåé ôá ìçíýìáôá.

l

Ôïí Ýëåã÷ï ñïÞò. Åßíáé áðáñáßôçôïò ï êáèïñéóìüò ôå÷íéêþí ðïõ äå èá åðéôñÝðïõí óå Ýíá äÝêôç íá ãåìßóåé áðü ìçíýìáôá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü Üëëïõò ÷ñÞóôåò.

l

Ôçí êáôÜôìçóç - åðáíáóýíèåóç. Ðñüêåéôáé ãéá ôå÷íéêÝò êáôÜôìçóçò ôùí äåäïìÝíùí óå êÜðïéá åðßðåäá ôïõ ðïìðïý êáé åðáíáóýíèåóÞò ôïõò óôá áíôßóôïé÷á åðßðåäá ôïõ äÝêôç.

l

Ôç äñïìïëüãçóç. Åßíáé áðáñáßôçôï íá êáèïñßæïíôáé ïé ôå÷íéêÝò äñïìïëüãçóçò ôùí äåäïìÝíùí, þóôå íá öôÜíïõí óùóôÜ êáé ãñÞãïñá óôïí ðñïïñéóìü ôïõò.

5.4.2 ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí óôï OSI

Ó÷Þìá 5.13: Åðéêïéíùíßá óôáèìþí óå äßêôõï ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI

Ãéá íá áíôáëëÜîïõí äåäïìÝíá äýï Þ ðåñéóóüôåñïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò, ðñÝðåé íá ëåéôïõñãïýí ìå êïéíÜ ðñùôüêïëëá, Ýôóé þóôå íá åîáóöáëßæåôáé ìéá êïéíÞ ãëþóóá åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôïõò. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí áíôßóôïé÷ùí åðéðÝäùí äýï õðïëïãéóôþí Ý÷åé íüçìá. ¼ìùò, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, äå ìåôáöÝñïíôáé áðåõèåßáò ôá äåäïìÝíá áðü ôï åðßðåäï ôïõ åíüò ìç÷áíÞìáôïò óôï áíôßóôïé÷ï åðßðåäï (ïìüôéìï) ôïõ Üëëïõ ìç÷áíÞìáôïò. Åêåßíï ôï ïðïßï óõìâáßíåé åßíáé ç äéáäï÷éêÞ ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï Ýíá åðßðåäï óôï áìÝóùò ÷áìçëüôåñü ôïõ, ìÝ÷ñé íá öôÜóïõí áõôÜ óôï öõóéêü åðßðåäï, íá ðåñÜóïõí óôï Üëëï ìç÷Üíçìá êáé íá óõíå÷ßóïõí ôçí ðñïò ôá åðÜíù ñïÞ ôïõò (ó÷Þìá 5.13). Åäþ áîßæåé íá õðåíèõìßóïõìå ôçí áíáëïãßá ôïõ ðáñáäåßãìáôïò ôçò ðáñáãñÜöïõ 5.1.3, ðïõ áöïñÜ ôçí ðñïóðÜèåéá åðéêïéíùíßáò ôùí åðé÷åéñçìáôéþí ðïõ äå ìéëïýí ôçí ßäéá ãëþóóá.

191 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ÊÜèå åðßðåäï åðéêïéíùíåß ìüíï ìå ôá ãåéôïíéêÜ ôïõ åðßðåäá (õøçëüôåñï êáé ÷áìçëüôåñï) ìÝóù ìéáò äéåðáöÞò, ç ïðïßá êáèïñßæåé ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëåß êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï. Ç åðéêïéíùíßá áõôÞ ãßíåôáé ìüíï ìÝóù åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí óçìåßùí ðñüóâáóçò õðçñåóéþí (SAPs). Óôï ó÷Þìá 5.13 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá ðáñÜäåéãìá åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äýï óôáèìþí óå Ýíá äßêôõï ðïõ åßíáé óõìâáôü ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI. Áò õðïèÝóïõìå üôé ï óôáèìüò Á ìåôáäßäåé óôï óôáèìü Â. ÄçëáäÞ ôï L7 ôïõ óôáèìïý A áíôáëëÜóóåé äåäïìÝíá ìå ôï L7 ôïõ óôáèìïý B, ìå ôï ïðïßï åßíáé ïìüôéìï, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí Ýîé åðéðÝäùí. Ïìïßùò ôï L4 ôïõ óôáèìïý A åßíáé ïìüôéìï ìå ôï L4 ôïõ óôáèìïý B êáé áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí ôñéþí åðéðÝäùí. Ïé åðéêïéíùíßåò áõôïý ôïõ åßäïõò ïíïìÜæïíôáé ïìüôéìåò åðéêïéíùíßåò êáé èåùñïýíôáé ùò íïçôÝò åðéêïéíùíßåò. Óçìåéþíåôáé üôé ôá äåäïìÝíá, êáèþò äéáðåñíïýí êÜèå åðßðåäï ðñïêåéìÝíïõ íá öôÜóïõí óôï öõóéêü åðßðåäï êáé íá ìåôáäïèïýí áðü ôï êáíÜëé, õößóôáíôáé äéáöïñåôéêÞ åðåîåñãáóßá. Ç åðåîåñãáóßá áõôÞ, ðïõ âáóßæåôáé óôçí éåñáñ÷éêÞ äïìÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí ðñùôïêüëëùí ôïõ OSI, Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá áëëÜæïõí ç äïìÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí äåäïìÝíùí, êáèþò áõôÜ äéáðåñíïýí ôá åðßðåäá óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéáäñïìÞò áðü ôïí áðïóôïëÝá ìÝ÷ñé ôïí ðáñáëÞðôç. ¼ðùò öáßíåôáé êáé áðü ôï ó÷Þìá 5.14, ï ðïìðüò, ìÝóù ôçò åöáñìïãÞò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß, äßíåé ôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò, ôï ïðïßï ðñïóèÝôåé ó’ áõôÜ ðëçñïöïñßåò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìüíï áðü ôï ïìüôéìï åðßðåäï åöáñìïãÞò ôïõ äÝêôç. ÁõôÝò ïé ðëçñïöïñßåò ðåñéÝ÷ïíôáé óå ìéá åðéêåöáëßäá, ðïõ åðéêïëëÜôáé óôçí áñ÷Þ ôïõ áñ÷éêïý ðáêÝôïõ ôùí äåäïìÝíùí êáé ïíïìÜæåôáé ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ (PCI: Protocol Control Information). Ç åðéêåöáëßäá, ìáæß ìå ôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá ôïõ ÷ñÞóôç, ó÷çìáôßæåé Ýíá íÝï ðëáßóéï äåäïìÝíùí (ó÷Þìá 5.15), ðïõ ïíïìÜæåôáé ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò (APDU: Application Protocol Data Unit). Ç ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò áíôéóôïé÷åß íïçôÜ óôï ïìüôéìï åðßðåäï åöáñìïãÞò ôïõ äÝêôç, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá üìùò ðåñíÜ óôï áìÝóùò åðüìåíï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò. Ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò, ìüëéò ðáñáëÜâåé ôç ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðáñïõóßáóçò, åðåîåñ-

Ó÷Þìá 5.14: ÁëëáãÞ äåäïìÝíùí, êáèþò äéáðåñíïýí ôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

Ó÷Þìá 5.15: ÌïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò

192 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ãÜæåôáé ôá äåäïìÝíá, ðñïóèÝôåé ôç äéêÞ ôïõ åðéêåöáëßäá, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðáñïõóßáóçò (PPCI: Presentation Protocol Control Information), êáé ó÷çìáôßæåé ôç ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðáñïõóßáóçò (PPDU: Presentation Protocol Data Unit). H ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðá-

Óôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò ìéá ðéèáíÞ åðåîåñãáóßá ôçò ìïíÜäáò äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò åßíáé ç óõìðßåóç ôùí äåäïìÝíùí Þ ç êñõðôïãñÜöçóÞ ôïõò ãéá ëüãïõò áóöáëåßáò.

Ó÷Þìá 5.16: ÌïñöÞ äåäïìÝíùí, êáèþò äéáðåñíïýí ôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. ñïõóßáóçò äéáðåñíÜ óôç óõíÝ÷åéá ôï åðßðåäï óõíüäïõ, üðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé ç ßäéá äéáäéêáóßá, ìÝ÷ñé ôá äåäïìÝíá íá äéï÷åôåõèïýí óôï öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ãéá íá ïäåýóïõí ðñïò ôïí ðáñáëÞðôç.

ÌåñéêÜ åðßðåäá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôá åðßðåäá ìåôáöïñÜò, äéêôýïõ êáé ãñáììÞò äåäïìÝíùí, Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ðñïêáëÝóïõí êáôÜôìçóç, äçëáäÞ äéÜóðáóç ôùí äåäïìÝíùí óå ìéêñüôåñåò ìïíÜäåò, ôéò PDUs (ÌÜèçìá 5.2). Óå êáèåìéÜ áðü áõôÝò ôéò ìïíÜäåò äåäïìÝíùí ðñïóôßèåôáé ç ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ äéåðáöÞò ôïõ ðñùôïêüëëïõ åðéêïéíùíßáò (ÉCI: Interface Control Information Þ PCI: Protocol Control Information), ç ïðïßá åêôüò ôùí Üëëùí ðåñéÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáóôåß äõíáôÞ ç óùóôÞ åðáíáóõíáñìïëüãçóç ôùí PDUs óôï ïìüôéìï åðßðåäï. ÁõôÞ ç êáôÜôìçóç ôùí äåäïìÝíùí óå PDUs (Þ ðáêÝôá) Ý÷åé óêïðü íá âåëôéþóåé ôçí áðïäïôéêüôçôá ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 5.16). Ó÷Þìá 5.17: ÄïìÞ ðáêÝôïõ äåäïìÝíùí óôï åðßðåäï ãñáììÞò ¢ëëá åðßðåäá ðñïóèÝôïõí ðëçñïöïñßåò óôï äåäïìÝíùí ôÝëïò ôçò ìïíÜäáò äåäïìÝíùí ôïõ áíôßóôïé÷ïõ ðñùôïêüëëïõ, äçëáäÞ óôçí ïõñÜ ôïõ

193 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí (trailer). Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí, åêôüò áðü ôçí åðéêåöáëßäá, ðñïóôßèåôáé êáé ç ïõñÜ, ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåß Ýíá ìç÷áíéóìü ãéá íá áíé÷íåýåé ôõ÷üí ëÜèç óôá ðáêÝôá äåäïìÝíùí ðïõ óôÝëíïíôáé óôïí ðáñáëÞðôç. Óôï ó÷Þìá 5.17 öáßíåôáé ç äïìÞ åíüò ðáêÝôïõ, üôáí áõôü âñßóêåôáé óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, óå êÜèå åðßðåäï ðñïóôßèåôáé íÝá ðëçñïöïñßá óôá äåäïìÝíá ðïõ Ýñ÷ïíôáé áðü ôï ðñïçãïýìåíï åðßðåäï, ç ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ. Ôá íÝá äåäïìÝíá ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé óå êÜèå åðßðåäï ìåôÜ ôçí ðñïóèÞêç ôçò ðëçñïöïñßáò åëÝã÷ïõ öÝñïõí ôéò áêüëïõèåò ïíïìáóßåò: ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò (APDU: Application Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðáñïõóßáóçò (PPDU: Presentation Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ óõíüäïõ (SPDU: Session Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò (TPDU: Transport Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ äéêôýïõ (NPDU: Network Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí (DLPDU: Data Link Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ öõóéêïý ðñùôïêüëëïõ (PPDU: Physical Protocol Data Unit).

Ôï áðïôÝëåóìá áðü ôç íÝá ðëçñïöïñßá ðïõ ðñïóôßèåôáé óôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá åßíáé ç ìåßùóç ôçò áðïäïôéêüôçôáò ôçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí äýï ðëåõñþí, êáèþò Ýíá ìÝñïò áðü ôï åýñïò ôïõ êáíáëéïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäïèåß ç ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ. ÅðïìÝíùò ï üãêïò ôçò ðëçñïöïñßáò áõôÞò èá ðñÝðåé íá âñßóêåôáé óå üóï ôï äõíáôüí ÷áìçëüôåñá åðßðåäá, þóôå íá åëá÷éóôïðïéåßôáé ç åðéâÜñõíóç ôïõ äéêôýïõ. ÖõóéêÜ, ðÝñá áðü ôéò åðéêåöáëßäåò êáé ôéò ïõñÝò ðïõ ðñïóôßèåíôáé óôá äéÜöïñá åðßðåäá, ðñïóôßèåíôáé êáé Üëëåò ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôéò õðçñåóßåò ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç, êáèþò åðßóçò êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñÝðåé íá åðéâåâáéþíïíôáé. ¸íá ôÝôïéï óåíÜñéï ðáñïõóéÜæåôáé óôï ó÷Þìá 5.18, üðïõ Ýíá óýóôçìá ìéáò óôïßâáò ôñéþí åðéðÝäùí êáôáêëýæåôáé áðü äåäïìÝíá óôï ôåëåõôáßï åðßðåäï.

Ó÷Þìá 5.18: Ç óçìáíôéêÞ áýîçóç ôùí äåäïìÝíùí ìå ôç ÷ñÞóç ðïëëþí õðçñåóéþí óýíäåóçò

Ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ åíåñãïðïéïýíôáé åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

Ôï ìÞíõìá ôïõ ÷ñÞóôç åéóÜãåôáé óôï óýóôçìá æçôþíôáò ôç ÷ñÞóç ìéáò õðçñåóßáò ìå óýíäåóç áðü ôï ïìüôéìï åðßðåäï. ¼ôáí óôáëïýí ôá äåäïìÝíá, ï ÷ñÞóôçò èá ðñÝðåé íá æçôÞóåé íá ôåñìáôéóôåß ç óýíäåóç. Ïé äýï áõôÝò äñáóôçñéü-

194 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ôçôåò ðñÝðåé óáöþò íá åðéâåâáéùèïýí. ü

Ôï äåýôåñï åðßðåäï ðñÝðåé íá äçìéïõñãÞóåé ìßá óýíäåóç ìå ôï ïìüôéìü ôïõ, Üñá ç äéáäéêáóßá ôçò áñ÷Þò êáé ôïõ ôÝëïõò ôçò óýíäåóçò ðñÝðåé íá åðáíáëçöèåß.

ü

ÔÝëïò, ôï ôñßôï åðßðåäï æçôÜ åðéâåâáßùóç ãéá êÜèå ðáêÝôï äåäïìÝíùí ðïõ óôÝëíåôáé óôï ïìüôéìï åðßðåäï ôïõ ðáñáëÞðôç.

Áðü üóá ìÝ÷ñé ôþñá áíáöÝñáìå ãßíåôáé öáíåñü üôé ç ÷ñÞóç ðïëëþí õðçñåóéþí ðñïóáíáôïëéóìÝíùí óôç óýíäåóç êáé õðçñåóéþí ìå åðéâåâáßùóç, ï êáôáêåñìáôéóìüò ôùí äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ç ðñïóèÞêç åðéêåöáëßäùí êáé ïõñþí, óõìâÜëëïõí óôçí áýîçóç ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ðñÝðåé íá äéáêéíçèïýí, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéþíåôáé ç áðïäïôéêüôçôá ôçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí. Ãé’ áõôü ôï ëüãï Ýíá áîéüðéóôï äßêôõï åðéêïéíùíéþí ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåß ôéò áðïëýôùò áðáñáßôçôåò õðçñåóßåò êáé íá êñáôÜ ôéò åðéðëÝïí ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ óå üóï ôï äõíáôüí ÷áìçëüôåñï åðßðåäï. ÓõíÞèùò ìßá õðçñåóßá ìå åðéâåâáßùóç êáé ìåñéêÝò õðçñåóßåò ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç åßíáé éêáíÝò íá êñáôÞóïõí ôçí áîéïðéóôßá ôïõ äéêôýïõ óå õøçëÜ åðßðåäá, óõìâÜëëïíôáò óõã÷ñüíùò êáé óôçí áðïäïôéêüôçôÜ ôïõ. Óôç óõíÝ÷åéá èá ðáñïõóéÜóïõìå ôéò âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

5.4.3 Õðçñåóßåò êáé ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôïõ OSI 5.4.3.1

Öõóéêü åðßðåäï

Ôï öõóéêü åðßðåäï (physical layer) áðïôåëåß ôï ðñþôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI. Åßíáé õðåýèõíï ãéá ôç ìåôáôñïðÞ ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ ðáñáëáìâÜíïíôáé áðü ôï äÝêôç óå óÞìá êáôÜëëçëï ãéá ìåôÜäïóç áðü ôï ìÝóï åðéêïéíùíßáò, ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò êáé ôçí åðáíáöïñÜ ôïõò óå äõáäéêÞ ìïñöÞ. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ äéêôýïõ ðïõ ïñßæåé ôï öõóéêü åðßðåäï áöïñïýí êõñßùò ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. ¸ôóé ôï öõóéêü åðßðåäï ïñßæåé ôéò óôÜèìåò ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äõáäéêþí øçößùí ìÝóá áðü ôï êáíÜëé, êáèþò êáé ôïí ôñüðï êùäéêïðïßçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. ¢ëëá óôïé÷åßá ôá ïðïßá áíáëáìâÜíåé íá ïñßóåé ôï öõóéêü åðßðåäï åßíáé ï ôýðïò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí áêñïäåêôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç óýíäåóç ôïõ óôáèìïý ìå ôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò, äçëáäÞ ôïí áñéèìü ôïõò, ôéò äéáóôÜóåéò ôïõò êôë. ÔÝëïò, ôï öõóéêü åðßðåäï ïñßæåé ôï åßäïò ôçò ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ áí èá åßíáé áíáëïãéêÞ Þ øçöéáêÞ, êáèþò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò, åÜí, ãéá ðáñÜäåéãìá, èá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôç óýíäåóç áðëü ÷Üëêéíï êáëþäéï, ïìïáîïíéêü êáëþäéï Þ ïðôéêÞ ßíá. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù áöïñïýí ôéò ðñïäéáãñáöÝò ðïõ ïñßæåé ôï öõóéêü åðßðåäï ãéá ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ÅðéðëÝïí ôï öõóéêü åðßðåäï åðéêïéíùíåß, üðùò åßíáé ãíùóôü, ìüíï ìå ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí êáé Ý÷åé ôçí õðï÷ñÝùóç íá ôïõ ðáñÝ÷åé ìéá óåéñÜ

195 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí äõáäéêþí øçößùí ÷ùñßò íá åëÝã÷åé ôçí ïñèüôçôÜ ôïõò, áí äçëáäÞ ðáñáëÞöèçêáí ìå ôïí ôñüðï ðïõ óôÜëèçêáí. Ï Ýëåã÷ïò áõôüò åßíáé õðï÷ñÝùóç ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí, ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ïðïßïõ ãßíåôáé óôçí åðüìåíç ðáñÜãñáöï. Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï öõóéêü åðßðåäï åßíáé: ü

Åíåñãïðïéåß ôç öõóéêÞ óýíäåóç.

ü

Áðåíåñãïðïéåß ôç öõóéêÞ óýíäåóç.

ü

ÌåôáöÝñåé ôá äåäïìÝíá óå ìïñöÞ äõáäéêïý øçößïõ.

ü

Åðéóçìáßíåé ôá óöÜëìáôá óôç ìåôÜäïóç.

5.4.3.2 íùí

Åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝ-

Ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí (data link layer) âñßóêåôáé ìßá èÝóç ðéï ðÜíù áðü ôï öõóéêü åðßðåäï êáé åßíáé õðåýèõíï ãéá ôç äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí ôùí äåäïìÝíùí. ÐñÝðåé äçëáäÞ íá ðáñáäþóåé óôï öõóéêü åðßðåäï ìßá óåéñÜ áðü äõáäéêÜ øçößá ç ïðïßá äå èá ðåñéÝ÷åé óöÜëìáôá. Åðßóçò öñïíôßæåé íá åðéâåâáéþíåé üôé ôá äåäïìÝíá ðñÜãìáôé ðáñáëÞöèçêáí áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ êáé áõôü ãßíåôáé ìå ôá ðëáßóéá åðéâåâáßùóçò ëÞøçò ðïõ óôÝëíïíôáé áðü ôï äÝêôç. Óçìåéþíåôáé üôé, áöïý ôï öõóéêü åðßðåäï áó÷ïëåßôáé áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï ìå ôç ìåôÜäïóç ôùí äõáäéêþí øçößùí, åßíáé õðï÷ñÝùóç ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò íá êáèïñßæåé ôá üñéá ôùí ðëáéóßùí ðïõ óôÝëíåé êáé íá áíáãíùñßæåé ôá üñéá ôùí ðëáéóßùí ðïõ äÝ÷åôáé.

Ó÷Þìá 5.19: Ï äéá÷ùñéóìüò ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí

Tï åðßðåäï áõôü ÷ùñßæåôáé óå äýï åðéìÝñïõò õðïåðßðåäá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá õëïðïéåß ïñéóìÝíåò ëåéôïõñãßåò. Ôï ðñþôï ïíïìÜæåôáé õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Media Access Control), åêôåëåß ôï ðñùôüêïëëï ðñüóâáóçò óôï äßêôõï êáé åðéêïéíùíåß ìå ôï öõóéêü åðßðåäï, åíþ ôï äåýôåñï ïíïìÜæåôáé õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ëïãéêÞò ãñáììÞò (LLC: Logical Link Control) êáé åðéêïéíùíåß ìå ôï åðßðåäï äéêôýïõ. Ôï ó÷Þìá 5.19 äåß÷íåé ôç äïìÞ ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí. ü

Õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ôï õðïåðßðåäï áõôü áíáëáìâÜíåé ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôï öõóéêü åðßðåäï. Óêïðüò ôïõ åßíáé íá åëÝã÷åé ôç ñïÞ ôçò ðëçñïöïñßáò áðü êáé ðñïò ôïí êüìâï óôïí ïðïßï âñßóêåôáé. Ӓ áõôü ôï õðïåðßðåäï õðÜñ÷åé óõíÞèùò Ýíáò ÷þñïò áðïèÞêåõóçò ðëçñïöïñéþí, áöïý ï óôáèìüò äå ãíùñßæåé áí ôï êáíÜëé åßíáé åëåýèåñï, ãéá íá ìåôáäþóåé ôçí ðëçñïöïñßá. Ï áðïèçêåõôéêüò áõôüò ÷þñïò åßíáé áñêåôüò, þóôå ï óôáèìüò íá ìðïñÝóåé íá ìåôáäþóåé ôçí ðëçñïöïñßá óå ðåðåñáóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. ÅéäéêÜ óå ðñùôïêüëëá ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç ôçò äéáäéêáóßáò ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò, ôï õðïåðßðåäï áõôü åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí áíáãíþñéóÞ ôïõ êáé ôçí ðáñáðÝñá åðåîåñãáóßá ôïõ. Åðßóçò, åÜí ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé ìå óõã-

Ç ôå÷íéêÞ ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ôïðéêÜ äßêôõá ôïðïëïãßáò äéáýëïõ êáé äáêôõëßïõ, üðùò åßíáé ôá Token Bus êáé Token Ring (èá ôá ãíùñßóïõìå áíáëõôéêÜ óå åðüìåíá ìáèÞìáôá), ìå óêïðü íá åëá÷éóôïðïéçèåß ç ðéèáíüôçôá äýï óôáèìïß íá ìåôáäßäïõí ôáõôü÷ñïíá äåäïìÝíá óôï ßäéï êáíÜëé, ìå óõíÝðåéá ôç óýãêñïõóç.

196 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ÷ñïíéóìÝíï ôñüðï, ôï õðïåðßðåäï áõôü áíáëáìâÜíåé ôïí Ýëåã÷ï ôïõ óõã÷ñïíéóìïý, êáèþò êáé ôçí Ýíáñîç ôçò ìåôÜäïóçò Þ ôçò ëÞøçò. ü

Õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ëïãéêÞò ãñáììÞò: Ôï õðïåðßðåäï áõôü åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí ôïðïèÝôçóç ôçò åðéêåöáëßäáò, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôá óôïé÷åßá ôïõ ðëáéóßïõ, êáèþò êáé ôçí ôáõôüôçôá (äéåýèõíóç) ôïõ óôáèìïý ãéá ôïí ïðïßï ðñïïñßæåôáé. ÔÝëïò, õëïðïéåß ôéò äéáäéêáóßåò åðéêïéíùíßáò ìå ôï õøçëüôåñï åðßðåäï äéêôýïõ.

Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí åßíáé: ü

ÁðïêáèéóôÜ êáé åëåõèåñþíåé ôç æåýîç ôùí äåäïìÝíùí.

ü

ÌåôáöÝñåé äåäïìÝíá.

ü

Áñéèìåß êáé óõã÷ñïíßæåé ôá ðëáßóéá ðïõ äéï÷åôåýïíôáé óôï öõóéêü åðßðåäï.

ü

Áíé÷íåýåé êáé äéïñèþíåé ôá óöÜëìáôá ôùí ðëáéóßùí.

ü

ÅëÝã÷åé ôç ñïÞ ôùí ðëáéóßùí.

5.4.3.3

Åðßðåäï äéêôýïõ

Ôï åðßðåäï äéêôýïõ (network layer) áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðáêÝôùí áðü ôïí ðïìðü ðñïò ôï äÝêôç, äéáäéêáóßá ç ïðïßá áðáéôåß ôç äñïìïëüãçóç ôùí ðáêÝôùí áðü åíäéÜìåóïõò êüìâïõò. Ç âáóéêÞ åðïìÝíùò áó÷ïëßá ôïõ åðéðÝäïõ åßíáé íá äñïìïëïãÞóåé ôç ñïÞ ôùí ðáêÝôùí áðü ôïí ðïìðü ðñïò ôï äÝêôç, êáèþò åðßóçò íá ôá áðáñéèìÞóåé êáé íá ôá ôáîéíïìÞóåé. ÅðéðëÝïí ôï åðßðåäï áõôü åßíáé õðåýèõíï ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò óõìöüñçóçò (congestion) óôï äßêôõï êáé, ìåñéêÝò öïñÝò, ãéá ôç ÷ñÝùóç ôùí ðåëáôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï õðïäßêôõï. ÔÝëïò, ôï åðßðåäï äéêôýïõ åßíáé õðåýèõíï ãéá ôç ëýóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ äçìéïõñãïýíôáé, üôáí åôåñïãåíÞ äßêôõá ðñïóðáèïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò. ÅðïìÝíùò ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõ åðéðÝäïõ äéêôýïõ åßíáé: ü

ç äéåõèõíóéïäüôçóç (Ýíáò ôñüðïò áíôéóôïß÷éóçò ìßáò ìïíáäéêÞò äéåýèõíóçò óå êáèÝíáí õðïëïãéóôÞ ðïõ óõììåôÝ÷åé óôï äßêôõï),

ü

ç äñïìïëüãçóç ôùí äåäïìÝíùí,

ü

ç ïñãÜíùóÞ ôïõò óå ðáêÝôá,

ü

ç áðáñßèìçóÞ ôïõò êáé

ü

ç ôáîéíüìçóÞ ôïõò.

Ãéá íá åðéôåëÝóåé ôéò ðáñáðÜíù ëåéôïõñãßåò, ôï åðßðåäï áõôü ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ôçí ôïðïëïãßá ôïõ äéêôýïõ êáé íá åðéëÝãåé ôéò êáôÜëëçëåò äéáäñïìÝò. ¼ôáí ï ðïìðüò êáé ï äÝêôçò áíÞêïõí óå äéáöïñåôéêÜ äßêôõá, åßíáé áñìïäéüôçôá ôïõ åðéðÝäïõ äéêôýïõ íá ìåóïëáâÞóåé ãéá ôçí ïñèÞ ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí êáé íá êÜíåé ôç äéáóýíäåóç ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí äéêôýùí. ÔÝëïò, ôï åðßðåäï äéêôýïõ áó÷ïëåßôáé, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, êáé ìå ôïí Ýëåã÷ï ôçò óõìöüñçóçò óôï äßêôõï. Ï Ýëåã÷ïò ôçò óõìöüñçóçò Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôï ðñüâëçìá ðïõ áíáêýðôåé, üôáí óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ (êüìâï) öôÜíïõí ðåñéóóüôåñá ðáêÝôá áðü áõôÜ ðïõ ìðïñåß íá äå÷ôåß. ¸íáò ôñüðïò åðßëõóçò ôïõ ðñïâëÞìáôïò åßíáé ï Ýëåã÷ïò ôçò êõêëïöïñßáò ôùí äåäïìÝíùí óå êÜèå õðïëïãéóôÞ êáé ç áðáãüñåõóç ìåôáâßâáóÞò ôïõò óå Üëëïí õðïëïãéóôÞ, üôáí áõôüò äåí

197 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ìðïñåß íá ôá äå÷ôåß êáé íá ôá åðåîåñãáóôåß. Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï äéêôýïõ åßíáé: ü

ÁðïêáèéóôÜ êáé ôåñìáôßæåé ôéò óõíäÝóåéò ìåôáîý äéÜöïñùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí óõíäåäåìÝíùí óôï äßêôõï.

ü

Ðñïóäéïñßæåé, ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ óõóôÞìáôïò äéåõèõíóéïäüôçóçò, ôïõò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí.

ü

ÌåôáöÝñåé ôá äåäïìÝíá óå ìïñöÞ ðáêÝôùí Þ ìçíõìÜôùí.

ü

ÅëÝã÷åé ãéá óöÜëìáôá.

ü

ÅëÝã÷åé ôç ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí.

5.4.3.4

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò

Ç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò (transport layer) åßíáé ç ðáñáëáâÞ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï áìÝóùò õøçëüôåñï åðßðåäï (ôï åðßðåäï óõíüäïõ), ï ôåìá÷éóìüò ôïõò (áí ÷ñåéáóôåß) óå ìéêñüôåñåò ìïíÜäåò, ç ðáñÜäïóÞ ôïõò óôï áìÝóùò ÷áìçëüôåñï åðßðåäï (ôï åðßðåäï äéêôýïõ) êáé ç äéáóöÜëéóç üôé üëåò ïé ìïíÜäåò èá öôÜóïõí óùóôÜ óôçí Üëëç ðëåõñÜ. ¼ëá áõôÜ ðñÝðåé íá ãßíïíôáé Ýôóé, þóôå íá ìçí åðçñåÜæåôáé ôï åðßðåäï óõíüäïõ áðü ôéò áëëáãÝò ôçò ôå÷íïëïãßáò õëéêïý. Íá åðéóçìÜíïõìå üôé ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé áõôü ðïõ óõíäÝåé ôá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá (êáôÜ ôï ðñüôõðï ôïõ OSI), ôá ïðïßá õëïðïéïýíôáé êõñßùò ìÝóù ôïõ õëéêïý, ìå ôá õøçëüôåñá åðßðåäá, ôá ïðïßá õëïðïéïýíôáé êõñßùò ìÝóù ôïõ ëïãéóìéêïý. ÅðïìÝíùò ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò, áöïý áðïôåëåß ôï óýíïñï ìåôáîý ôùí ôñéþí ÷áìçëüôåñùí êáé ôùí ôñéþí õøçëüôåñùí åðéðÝäùí, Ý÷åé ùò óêïðü íá ðáñÝ÷åé ìéá ïìïéïãåíÞ äéáóýíäåóç åðéêïéíùíßáò óôï åðßðåäï óõíüäïõ, áíåîÜñôçôá áðü ôçí ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷üìåíùí õðçñåóéþí áðü ôï åðßðåäï äéêôýïõ. ÃåíéêÜ, ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé õðåýèõíï ãéá ôç óõíïëéêÜ åðéôõ÷çìÝíç êáé ÷ùñßò ëÜèç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. Ðáñ’ üôé ôï åðßðåäï äéêôýïõ åëÝã÷åé ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí áðü êüìâï óå êüìâï, ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé áõôü ðïõ åîáóöáëßæåé ôçí áîéïðéóôßá ôçò ìåôÜäïóçò êáé ôçí áðïöõãÞ äõóìåíþí êáôáóôÜóåùí, üðùò åßíáé ç äçìéïõñãßá óöáëìÜôùí óå åíäéÜìåóïõò êüìâïõò ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç êáëýôåñç áîéïðïßçóç ôïõ äéêôýïõ êáé ãéá íá åîáóöáëéóôåß ç ðïéüôçôá ôùí õðçñåóéþí ðïõ ôï åðßðåäï óõíüäïõ ìðïñåß íá æçôÞóåé áðü ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò, åðéôåëïýíôáé äéÜöïñåò ëåéôïõñãßåò ó’ áõôü ôï åðßðåäï, üðùò åßíáé ï êáôáêåñìáôéóìüò êáé ç åðáíáóõãêüëëçóç ôùí äåäïìÝíùí. Ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åðéôåëåß åðßóçò åêåßíåò ôéò ëåéôïõñãßåò ïé ïðïßåò óõìâÜëëïõí: ü

óôç óùóôÞ ëÞøç ôùí ðáêÝôùí, áêüìç êáé áí Ý÷åé óõìâåß êÜðïéï ðñïóùñéíü ëÜèïò, êÜôé ðïõ äéïñèþíåôáé ìå áíáìåôÜäïóç ôïõ ëáíèáóìÝíïõ ðáêÝôïõ,

ü

óôïí Ýëåã÷ï ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí áðü ôïí áðïóôïëÝá ðñïò ôïí ðáñáëÞðôç, ç ïðïßá óôáìáôÜ Þ ðåñéïñßæåôáé ìå åíÝñãåéåò ôïõ äÝêôç,

ü

óôïí Ýëåã÷ï áêïëïõèßáò ôùí ðáêÝôùí.

Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé: ü

ÁðïêáèéóôÜ êáé ôåñìáôßæåé ôç óýíäåóç óôï åðßðåäü ôïõ.

198 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ü

Ìåôáäßäåé ôá äåäïìÝíá óôï âáèìü áîéïðéóôßáò ðïõ áðáéôåß ï ÷ñÞóôçò.

ü

ÅðéôñÝðåé óôï ÷ñÞóôç íá åðéëÝîåé ôçí ðïéüôçôá åîõðçñÝôçóçò ôçò óýíäåóçò.

ü

ÅëÝã÷åé ôç ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí.

ü

ÐáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ðïëõðëåîßáò ìÝóù ôçò ßäéáò æåýîçò.

5.4.3.5

Åðßðåäï óõíüäïõ

Ôï åðßðåäï óõíüäïõ (session layer) åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò äéáöïñåôéêþí õðïëïãéóôþí íá äçìéïõñãïýí óõíüäïõò ìåôáîý ôïõò. Ìéá óýíïäïò, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìðïñåß íá åßíáé ç óýíäåóç åíüò ÷ñÞóôç ìå Ýíá áðïìáêñõóìÝíï óýóôçìá Þ ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí áíÜìåóá óå äýï õðïëïãéóôÝò. Ôï åðßðåäï óõíüäïõ åëÝã÷åé åðßóçò ôçí êõêëïöïñßá áíÜìåóá óôéò äýï êáôåõèýíóåéò, åíþ ðïëëÝò öïñÝò ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò äéá÷åßñéóçò êïõðïíéïý (âë. ðáñáêÜôù), êáèþò åðßóçò êáé õðçñåóßåò óõã÷ñïíéóìïý áíÜìåóá óôéò äýï ðëåõñÝò. Óôçí ïõóßá ôï åðßðåäï áõôü äåí áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí, ãéá ôçí ïðïßá åõèýíç Ý÷ïõí Üëëá åðßðåäá, áëëÜ áíáëáìâÜíåé êõñßùò ôç äéá÷åßñéóç êáé ôï óõã÷ñïíéóìü ôïõ äéáëüãïõ ìåôáîý ôùí åöáñìïãþí. ¸ôóé ôï åðßðåäï óõíüäïõ áíáëáìâÜíåé ôéò áêüëïõèåò ëåéôïõñãßåò: ü

Ôçí åãêáôÜóôáóç ìéáò óõíüäïõ ìå Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò óôáèìïýò.

ü

Ôçí åîáêñßâùóç ôïõ ÷ñÞóôç.

ü

Ôçí åîáêñßâùóç ôçò ðïéüôçôáò ôçò óõíüäïõ.

ü

Ôïí Ýëåã÷ï ôçò áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí.

ü

Ôç äéá÷åßñéóç ôçò êáôåýèõíóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ïé óýíïäïé ìðïñïýí íá åðéôñÝøïõí ôçí ôáõôü÷ñïíç êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò ñïÞ äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï óôáèìþí Þ ðñïò ôç ìßá êáôåýèõíóç êÜèå óôéãìÞ.

ü

Ôïí ôåñìáôéóìü ôçò óýíäåóçò. Ï ôåñìáôéóìüò ìðïñåß íá åßíáé åßôå ïìáëüò åßôå áðïôÝëåóìá êÜðïéïõ ðñïâëÞìáôïò Þ óöÜëìáôïò ôïõ ÷ñÞóôç Þ ôïõ äéêôýïõ. Óôçí ðåñßðôùóç ìç ïìáëïý ôåñìáôéóìïý ðéèáíüí íá õðÜñîåé êáé áðþëåéá äåäïìÝíùí.

ü

Ôï óõã÷ñïíéóìü ôùí äåäïìÝíùí. Óôü÷ïò åßíáé ç åéóáãùãÞ óçìåßùí åëÝã÷ïõ ìÝóá óôç äéáäéêáóßá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí, þóôå óå ðåñßðôùóç óöÜëìáôïò Þ ðñïâëÞìáôïò êáôÜ ôç ìåôÜäïóç íá ìç ÷ñåéáóôåß ç åðáíåêðïìðÞ üëùí ôùí äåäïìÝíùí, áëëÜ ìüíï áõôþí ðïõ äåí ðáñáëÞöèçêáí ìåôÜ ôï ôåëåõôáßï óçìåßï åëÝã÷ïõ ðïõ åß÷å áðïóôáëåß ðñéí áðü ôï óöÜëìá.

ü

Ôç äéá÷åßñéóç êïõðïíéïý (token management). Ãéá íá ìçí ðáñïõóéÜæåôáé ôï öáéíüìåíï êáé ïé äýï ðëåõñÝò óå ìéá óýíäåóç íá ðñïóðáèïýí íá êÜíïõí ôáõôü÷ñïíá ôçí ßäéá åíÝñãåéá, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãåßôáé ðñüâëçìá, êÜèå ðëåõñÜ, ðñéí ðñï÷ùñÞóåé óå ìéá ëåéôïõñãßá, æçôÜ Üäåéá áðü ôï åðßðåäï óõíüäïõ, ôï ïðïßï ôçò ðáñÝ÷åé Ýíá åéäéêü ðáêÝôï ðïõ ïíïìÜæåôáé êïõðüíé (token) êáé ôçò åðéôñÝðåé ôç óõãêåêñéìÝíç ëåéôïõñãßá. ÅðïìÝíùò, åÜí ç Üëëç ðëåõñÜ óêïðåýåé íá êÜíåé ôçí ßäéá åíÝñãåéá, ôï êïõðüíé ôï Ý÷åé ï Üëëïò óôáèìüò êáé áðïôñÝðåôáé Ýôóé ç óýãêñïõóç. ÂÝâáéá ç ëåéôïõñãßá ìå ôç ÷ñÞóç êïõðïíéïý äå

199 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí óõíáíôÜôáé óå üëá ôá äßêôõá. Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï óõíüäïõ åßíáé: ü

ÁðïêáèéóôÜ êáé óõíôçñåß ôï äéÜëïãï ìåôáîý ôùí äýï ðëåõñþí, þóôå íá åîáóöáëßæåôáé ç åðéôõ÷Þò ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Äéá÷åéñßæåôáé êáé åëÝã÷åé ôçí ðñüóâáóç óå Ýíáí áðïìáêñõóìÝíï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ.

ü

ÊÜíåé åðáíïñèùôéêÝò äéáäéêáóßåò óå åðßðåäï äéáëüãïõ.

5.4.3.6

Åðßðåäï ðáñïõóßáóçò

Ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò (presentation layer) áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ïñèüôçôá ôçò óýíôáîçò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé, áíôßèåôá ìå ôá Üëëá åðßðåäá ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí áîéüðéóôç ìåôáâßâáóç ôùí äõáäéêþí øçößùí áðü ôï Ýíá ìÝñïò óôï Üëëï. ÅðïìÝíùò ôï åðßðåäï áõôü äßíåé ôéò áðáñáßôçôåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç êáé óýíôáîç ôùí äåäïìÝíùí, Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá åðéêïéíùíïýí ïé åöáñìïãÝò ôùí óôáèìþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áò õðïèÝóïõìå üôé äýï äéáöïñåôéêïß õðïëïãéóôÝò ðïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò áíôáëëÜóóïõí áðëïýò ÷áñáêôÞñåò, üðùò ïíüìáôá, çìåñïìçíßåò, áñéèìïýò ê.Ü. ¸óôù üôé áõôïß ïé äýï õðïëïãéóôÝò ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêïýò êþäéêåò áíáðáñÜóôáóçò ôùí ÷áñáêôÞñùí: ï Ýíáò ÷ñçóéìïðïéåß ôç ãíùóôÞ ìáò êùäéêïðïßçóç ASCII êáé ï Üëëïò ôç UNICODE, ðïõ óõíáíôÜôáé óôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Windows NT. Ãéá íá ãßíåé äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá ôùí óõóôçìÜôùí áõôþí, èá ðñÝðåé ïé ÷áñáêôÞñåò ôçò ðëçñïöïñßáò íá áíáðáñáóôáèïýí ìå Ýíáí Üëëï (óõìâïëéêü) ôñüðï, þóôå íá åßíáé êáôáíïçôïß êáé áðü ôïõò äýï õðïëïãéóôÝò. ÂÝâáéá áõôüò ï ôñüðïò èá ðñÝðåé íá Ý÷åé áðü êïéíïý óõìöùíçèåß êáé íá õëïðïéåßôáé áðü ôï ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò. ¸íá ðáñÜäåéãìá óõìâïëéêïý ôñüðïõ áíáðáñÜóôáóçò ôùí äåäïìÝíùí åßíáé ç êùäéêïðïßçóç ÁSN -1 (Abstract Syntax Notation - One). Ìéá Üëëç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò åßíáé ç óõìðßåóç êáé ç áðïóõìðßåóç ôùí äåäïìÝíùí, ìå ôçí ïðïßá ìðïñåß íá åëáôôùèåß ï üãêïò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé ðñïóáñìüæïíôáò ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò óôï äéáèÝóéìï åýñïò æþíçò ôïõ êáíáëéïý. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ãßíåôáé ïéêïíïìßá óôï åýñïò æþíçò ôïõ êáíáëéïý áëëÜ êáé óôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò. ÔÝëïò, ìéá óçìáíôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò åßíáé ç êñõðôïãñÜöçóç ôùí äåäïìÝíùí, ç ïðïßá áðïóêïðåß óôï íá äéáóöáëéóôåß ôï áðüññçôï ôùí äéáêéíïýìåíùí ðëçñïöïñéþí, ðñÜãìá ðïõ óõ÷íÜ åðéâÜëëåôáé óôéò åðéêïéíùíßåò (ôñÜðåæåò, áãïñÝò, ôçëåäéáóêÝøåéò ê.Ü.). Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ç êñõðôïãñÜöçóç ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß êáé óå ÷áìçëüôåñá åðßðåäá (L2, L3), üìùò üóï õøçëüôåñï åßíáé ôï åðßðåäï óôï ïðïßï ãßíåôáé áõôÞ ç äéáäéêáóßá, ôüóï áóöáëÝóôåñç åßíáé. ÃåíéêÜ, ç áñ÷Þ ôçò êñõðôïãñÜöçóçò óõíßóôáôáé óôï íá êùäéêïðïéïýíôáé ôá áðïóôåëëüìåíá äåäïìÝíá ìå ôç âïÞèåéá åíüò êëåéäéïý êùäéêïðïßçóçò (encryption key), þóôå ï ðáñáëÞðôçò íá ìðïñåß íá ôá áðïêùäéêïðïéÞóåé ìÝóù ôçò áíôßóôñïöçò äéáäéêáóßáò. Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò åßíáé:

200 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ü

ÌåôáôñÝðåé ôç óýíôáîç ôùí äåäïìÝíùí.

ü

ÓõìðéÝæåé êáé áðïóõìðéÝæåé ôá äåäïìÝíá (data compression – de-compression).

ü

Êñõðôïãñáöåß ôá äåäïìÝíá (data encryption).

5.4.3.7

Åðßðåäï åöáñìïãÞò

Ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò (application layer) áíáëáìâÜíåé ôç óùóôÞ åðéêïéíùíßá áóýìâáôùí åöáñìïãþí ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïõò ÷ñÞóôåò ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí, ð.÷. e-mail, ftp êôë. Ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò ÷ñçóéìïðïéåß ôéò õðçñåóßåò ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò êáé êáô’ åðÝêôáóç üëùí ôùí ÷áìçëüôåñùí åðéðÝäùí. Åßíáé ôï õøçëüôåñï åðßðåäï êáé ïõóéáóôéêÜ ðñïóöÝñåé ôéò åðéêïéíùíéáêÝò õðçñåóßåò ðïõ õðïóôçñßæïõí ôçí åöáñìïãÞ ôçí ïðïßá õëïðïéåß ï ÷ñÞóôçò (äçëáäÞ ôï ðñüãñáììá ðïõ äïõëåýåé). Ïé åöáñìïãÝò ðïõ ìðïñåß íá Ý÷ïõìå åßíáé áìÝôñçôåò, áðü áðëÝò ìåôáöïñÝò áñ÷åßùí Ýùò ðïëõóýíèåôá ðáêÝôá ôçëååñãáóßáò êáé ôçëååêðáßäåõóçò ìå ÷ñÞóç ðïëõìÝóùí. Óõíïøßæïíôáò, ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò åßíáé: ü

Åîáêñéâþíåé ôçí ôáõôüôçôá ôùí åöáñìïãþí ðïõ èÝëïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí.

ü

Åðéâåâáéþíåé ôï êáôÜ ðüóï ïé åöáñìïãÝò åßíáé äéáèÝóéìåò ãéá ôï äéÜëïãï ðïõ ðñüêåéôáé íá áêïëïõèÞóåé.

ü

ÐáñÝ÷åé åðéâåâáßùóç êáé Ýëåã÷ï óôï äéêáßùìá äéáëüãïõ.

5.4.4 ÏéêïãÝíåéåò ðñùôïêüëëùí ¼ðùò åßíáé öáíåñü, ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò õðÜñ÷ïõí óå üëá ôá åðßðåäá ôïõ OSI-RM (ðßíáêáò 5.5). Áí êáé äåí åßíáé ðéèáíü Ýíáò ÷ñÞóôçò íá áó÷ïëçèåß áíáëõôéêÜ ì’ áõôÜ, åíôïýôïéò ç åðßäñáóÞ ôïõò óôçí áðüäïóç åíüò óõóôÞìáôïò ìðïñåß íá åßíáé ìåãÜëç. ¸íá êáêþò õëïðïéçìÝíï ðñùôüêïëëï ìðïñåß íá êáèõóôåñÞóåé ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, üìùò ôï ëïãéóìéêü ðïõ óõíïäåýåé ôá ôõðïðïéçìÝíá ðñùôüêïëëá ìðïñåß íá êÜíåé äõíáôÞ ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý äéáöïñåôéêþí óõóôçìÜôùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ðñùôüêïëëï TCP/IP, ðïõ èá åîåôÜóïõìå ðáñáêÜôù, ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñïõìå äåäïìÝíá ìåôáîý õðïëïãéóôþí ìå äéáöïñåôéêÝò áñ÷éôåêôïíéêÝò êáé ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá. Ôá óôïé÷åßá - êëåéäéÜ óå Ýíá ðñùôüêïëëï åßíáé ç óýíôáîç, ïé üñïé êáé ï ÷ñïíéóìüò. Ç óýíôáîç ïñßæåé ôá åðßðåäá ôùí óôáèìþí ôùí óçìÜôùí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí êáé ôç ìïñöÞ ìå ôçí ïðïßá èá óôáëïýí ôá äåäïìÝíá. Ïé üñïé êáèïñßæïõí ôç äïìÞ ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôï óõã÷ñïíéóìü ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí êáé ãéá ôï ÷åéñéóìü ôùí äåäïìÝíùí. Ï ÷ñïíéóìüò êáèïñßæåé, åêôüò ôùí Üëëùí, êáé ôç ó÷Ýóç ôùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò, Ýôóé þóôå Ýíáò õðïëïãéóôÞò ìå Ýîïäï, ãéá ðáñÜäåéãìá, 9.600 bps íá ìðïñåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå Ýíáí Üëëï õðïëïãéóôÞ ìå Ýîïäï 1.200 bps.

201 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí Ðñùôüêïëëá öõóéêïý åðéðÝäïõ: ü

EIA: RS-232, RS-449, RS-485

ü

CCITT: V.24/V.28, X.21, X.21 bis, X.20, X.20 bis

ü

ISO: 4903, 9314 FDDI

ü

IEEE: 802 LAN, 488

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí: ü

CCITT: LAP-B, HDLC

ü

ISO: 4335 (HDLC), 7776 (LAP/LAPB), 8802 LAN

ü

ISO: R 1745, 9314-2 FDDI

ü

ANSI: ADCCP

ü

IEEE: 802.2 Logical Link Control

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ äéêôýïõ: ü

CCITT: X.25, X.75

ü

EIA: RS-366-A

ü

ISO: 8473-IP

ü

DOD: IP

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò: ü

CCITT: X.244 Transport Protocol

ü

EDMA: ECMA-72

ü

DOD: TCP

ü

ISO: 8073, 9574 ISDN/ôÝôáñôï åðßðåäï

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ óõíüäïõ: ü

CCITT: X.255

ü

ISO: 8327

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò: ü

CCITT: X.226, X.400/410

ü

ISO: 8823

ü

Virtual File Protocol

ü

Job Transfer Manipulation Protocol

202 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ åöáñìïãÞò: ü

CCITT: X.500 Directory System, X.520, T.411 (ODA), X.400 Message Handling System

ü

ISO: 8831 Job Transfer and Manipulation

ü

ISO: 9040, 10026 TP Distributed Transaction Processing

ü

ISO: 8632 Computer Graphics Metafile

ü

ISO: 9595 Network Management

ü

ISO: 8571 FTAM (File Transfer Access Management)

ü

Virtual Terminal Protocol

ü

File Transfer Protocol Ðßíáêáò 5.5: Ôá ðñùôüêïëëá ôùí åðôÜ åðéðÝäùí ôïõ OSI

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí, öõóéêü åðßðåäï, åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí, åðßðåäï äéêôýïõ, åðßðåäï ìåôáöïñÜò, åðßðåäï óõíüäïõ, åðßðåäï ðáñïõóßáóçò, åðßðåäï åöáñìïãÞò, ìïíÜäá äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ, Ýëåã÷ïò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, Ýëåã÷ïò ëïãéêÞò ãñáììÞò, óõìöüñçóç, êñõðôïãñÜöçóç, êëåéäß êùäéêïðïßçóçò.

203 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

ÌÜèçìá 5.5: Äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ôõðïðïßçóçò – Ðñüôõðá êáé óõóôÜóåéò 5.5.1 Ç áíÜãêç ðñïôõðïðïßçóçò Ç áëìáôþäçò áíÜðôõîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí êáé ôùí ðëçñïöïñéáêþí óõóôçìÜôùí Ýöåñå óôï ðñïóêÞíéï ôçí áíÜãêç åðéíüçóçò ðñïôýðùí êïéíþò áðïäåêôþí áðü ôç äéåèíÞ êïéíüôçôá. Ãéá êáéñü ôï ìüíï ðïõ ðñïóÝöåñáí ïé åôáéñåßåò êáôáóêåõÞò õðïëïãéóôþí Þôáí ç óõìâáôüôçôá áíÜìåóá óôá äéêÜ ôïõò ðñïúüíôá, ìå áðïôÝëåóìá êÜèå ìåãÜëç åôáéñåßá íá áíáðôýóóåé Ýíá óýíïëï áðü éäéùôéêÜ (proprietary) ðñùôüêïëëá ðïõ áöïñïýóáí ôç äéêôõáêÞ ëåéôïõñãßá ôùí óõóôçìÜôùí ôçò. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1950 ç äçìéïõñãßá ðñïôýðùí ãéá ôçí åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí áðïôåëïýóå ôáõôü÷ñïíá êáé áíôáãùíéóôéêÞ ôáêôéêÞ ðïõ åß÷å óêïðü ôçí êáôÜêôçóç ôçò áãïñÜò. Áõôüò ï áíôáãùíéóìüò ïäÞãçóå ôåëéêÜ óôçí áíÜðôõîç ïñéóìÝíùí ðñùôïêüëëùí ôá ïðïßá Ýôõ÷áí åõñåßáò áðïäï÷Þò, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáèéÝñùóÞ ôïõò ùò de facto ðñïôýðùí. ¸íá ðáñÜäåéãìá de facto ðñïôýðïõ åßíáé ôï äõáäéêü óýã÷ñïíï ðñùôüêïëëï ôçò ÉÂÌ ãéá ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí, ôï ïðïßï áíáðôý÷èçêå ôç äåêáåôßá ôïõ 1960 êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìÝ÷ñé óÞìåñá åõñÝùò. ¼ìùò, ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ, ï áñéèìüò ôùí êáôáóêåõáóôþí Üñ÷éóå íá áõîÜíåôáé, ìå áðïôÝëåóìá íá ìåãáëþíåé êáé ï áñéèìüò ôùí ðñùôïêüëëùí åëÝã÷ïõ äéêôýùí ðïõ äåí Þôáí óõìâáôÜ ìåôáîý ôïõò. Ùò åê ôïýôïõ, ç óôñáôçãéêÞ ôçò õéïèÝôçóçò Þ ôçò åîïìïßùóçò de facto ðñïôýðùí äå ëåéôïýñãçóå ìå åðéôõ÷ßá óå üëá ôá åßäç ôùí äéêôýùí.

5.5.2 Äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ãéá ðñüôõðá Áðü ôï 1970 êáé ìåôÜ ç áíÜãêç ãéá ðñùôüêïëëá ðïõ èá õðïóôçñßæïíôáí áðü üëïõò Ýäåé÷íå íá åßíáé åðéôáêôéêÞ. ÁõôÞ ç áíÜãêç, êáèþò êáé ïé ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñåò áðáéôÞóåéò ôùí ÷ñçóôþí ãéá åðéêïéíùíßá ïäÞãçóáí ôïõò ïñãáíéóìïýò ðïõ Þôáí õðåýèõíïé ãéá åèíéêÜ êáé äéåèíÞ ðñüôõðá íá åîåôÜóïõí ôñüðïõò ãéá ôçí áíÜðôõîç êïéíþí ðñïôýðùí ôá ïðïßá èá Ýðñåðå íá ëáìâÜíïõí õðüøç ôïõò ïé äéÜöïñïé êáôáóêåõáóôÝò. ÓáöÞò óôü÷ïò Þôáí —êáé ðáñáìÝíåé— ç åîáóöÜëéóç ôçò óõìâáôüôçôáò ìåôáîý ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ áíáðôýóóïíôáí áðü ôéò äéÜöïñåò êáôáóêåõáóôéêÝò åôáéñåßåò, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá ôïõò. Ïé óðïõäáéüôåñïé äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ãéá ðñüôõðá ðïõ ëåéôïõñãïýí ìÝ÷ñé óÞìåñá åßíáé áõôïß ãéá ôïõò ïðïßïõò ãßíåôáé ëüãïò óôéò åðüìåíåò ðáñáãñÜöïõò.

Ôá ðñüôõðá åðçñåÜæïõí ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ óå ðïëëïýò ôïìåßò êáé ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. ÐïëëÜ ðñïúüíôá êáé õðçñåóßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå êáèçìåñéíÜ ÷ñùóôïýí ôçí åðéôõ÷ßá ôïõò óôï üôé áêïëïõèïýí êÜðïéá ðñüôõðá. ÓÞìåñá üëåò ó÷åäüí ïé âéïìç÷áíßåò åîáñôþíôáé óå ìåãÜëï âáèìü áðü ôá ðñüôõðá.

Ïé óõìöùíßåò åðÜíù óå êïéíþò áðïäåêôÜ ðñüôõðá åßíáé óõóôáôéêü óôïé÷åßï ôçò ôå÷íïëïãéêÞò áíÜðôõîçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí êÜèå êñÜôïò åß÷å ôá äéêÜ ôïõ ðñüôõðá üóïí áöïñÜ ôéò âßäåò êáé ôçí ðõêíüôçôá ôùí óôñïöþí ôïõò, ôüôå ôï ðñüâëçìá ðïõ èá áíÝêõðôå óôçí êáôáóêåõÞ çëåêôñïíéêïý Þ ìç÷áíïëïãéêïý (êáé ü÷é ìüíï) åîïðëéóìïý èá Þôáí áíõðÝñâëçôï.

204 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí 5.5.2.1

Ï ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò

Ï ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò (ISO: International Standards Organization) åßíáé Ýíá åèåëïíôéêü óþìá ðïõ éäñýèçêå ôï 1946, ìå óêïðü íá åíáñìïíßóåé êáé íá ôõðïðïéÞóåé Ýíá åõñýôáôï öÜóìá ðñïúüíôùí ðïõ ðáñÜãïíôáí áðü äéÜöïñïõò êáôáóêåõáóôÝò óå üëï ôïí êüóìï, þóôå íá åîáóöáëéóôåß ç óõìâáôüôçôá ôùí óõóôçìÜôùí ôïõò. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá äéåèíÞ ïìïóðïíäßá áðü åèíéêïýò, ìç êõâåñíçôéêïýò ïñãáíéóìïýò ôõðïðïßçóçò 130 êñáôþí. Ï ISO óÞìåñá óôï÷åýåé óôçí ðñïþèçóç ôçò äçìéïõñãßáò ðñïôýðùí êáé ó÷åôéêþí äñÜóåùí óå äéåèíÝò åðßðåäï. Ç áëëçëåðßäñáóç êáé ç óõíåñãáóßá ôùí äéÜöïñùí ïñãáíéóìþí ãéá ôç äçìéïõñãßá äéåèíþí ðñïôýðùí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.20. Ìåñéêïß áðü ôïõò åèíéêïýò ïñãáíéóìïýò ôõðïðïßçóçò, ðïõ åêðñïóùðïýíôáé óôï ÄéåèíÞ Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò, åßíáé ôï Áìåñéêáíéêü ºäñõìá Åèíéêþí Ðñïôýðùí (ANSI: American National Standards Institute) êáé ôï Âñåôáíéêü ºäñõìá Ðñïôýðùí (BSI: British Standards Institute). Ôçí ÅëëÜäá åêðñïóùðåß óôïí ISO ï Åëëçíéêüò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò (ÅËÏÔ) Þ HOS (Hellenic Organization for Standardization), åíþ ôçí Êýðñï ï Êõðñéáêüò Oñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò êáé ÅëÝã÷ïõ Ðïéüôçôáò (Cyprus Organization for Standards and Control ïf Quality).

Ó÷Þìá 5.20: ÄïìÞ ôïõ ISO Ï ISO õðïäéáéñåßôáé óå ôå÷íéêÝò åðéôñïðÝò (TC: Technical Committees), êáèåìéÜ áðü ôéò ïðïßåò áó÷ïëåßôáé ìå Ýíá óõãêåêñéìÝíï áíôéêåßìåíï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Ôå÷íéêÞ ÅðéôñïðÞ - 97 (TC-97: Technical Committee-1997) áó÷ïëåßôáé ìå õðïëïãéóôÝò êáé åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí, åíþ åßíáé õðåýèõíç êáé ãéá ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI - RM), ðïõ åîåôÜóôçêå óôï ÌÜèçìá 5.4. ÊÜèå ôå÷íéêÞ åðéôñïðÞ õðïäéáéñåßôáé óå ôå÷íéêÝò õðïåðéôñïðÝò (TSC: Technical Sub-

205 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí Committees), ïé ïðïßåò áó÷ïëïýíôáé ìå åéäéêüôåñá èÝìáôá, åíþ êÜèå õðïåðéôñïðÞ áðïôåëåßôáé áðü ïìÜäåò åñãáóßáò (WG: Working Groups), ïé ïðïßåò áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ðéï åîåéäéêåõìÝíá èÝìáôá. Ç ïõóéáóôéêÞ äïõëåéÜ ãßíåôáé áðü ôéò åèåëïíôéêÝò ïìÜäåò åñãáóßáò, ïé ïðïßåò áðïôåëïýíôáé áðü åêðñïóþðïõò ôïõ ÷þñïõ ôçò âéïìç÷áíßáò, ôùí äçìüóéùí õðçñåóéþí ôùí êñáôþí - ìåëþí ôïõ ISO êáé ôùí åèíéêþí ïñãáíéóìþí ôõðïðïßçóçò, êáèþò êáé áðü åêðñïóþðïõò ôïõ áêáäçìáúêïý ÷þñïõ. Ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí éóôïñßá ôïõ Ïñãáíéóìïý, ôá ìÝëç ôïõ êáé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ ìðïñåß êÜðïéïò íá áíáæçôÞóåé óôçí éóôïóåëßäá ôïõ ISO óôï Äéáäßêôõï: http://www.iso.ch/.

5.5.2.2

Ç ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí

Ç ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí (ITU: International Telecommunications Union) éäñýèçêå áðü ôá ÇíùìÝíá ¸èíç êáé áðïôåëåß ôïí ðñùôïðüñï ïñãáíéóìü äçìéïõñãßáò ðñïôýðùí ãéá äßêôõá äåäïìÝíùí. Áðáñôßæåôáé áðü 161 êñÜôç - ìÝëç êáé åßíáé õðåýèõíç ãéá ôç ó÷åäßáóç êáé ôçí ôõðïðïßçóç üëùí ôùí ìïñöþí ôùí äéåèíþí ôçëåðéêïéíùíéþí (ñáäéïöùíßá, ôçëåöùíßá êáé ôçëåãñáößá). Ïé óêïðïß ôçò åßíáé: ü

Íá äéáôçñÞóåé êáé íá åðåêôåßíåé ôç äéåèíÞ óõíåñãáóßá ãéá ôç âåëôßùóç ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí.

ü

Íá ðñïùèÞóåé ôçí áíÜðôõîç íÝùí ôå÷íéêþí ëýóåùí.

ü

Íá åðéôá÷ýíåé ôéò äéáäéêáóßåò õëïðïßçóçò ôùí ðñïôýðùí.

Ç ITU áðïôåëåßôáé áðü åðéôñïðÝò ïé ïðïßåò åßíáé õðåýèõíåò ãéá ôçí ôõðïðïßçóç óå äéÜöïñïõò ôïìåßò. Äýï áðü áõôÝò, ç ÄéåèíÞò ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ñáäéïöþíïõ (CCIR: Conference Committee International Radio) êáé ç Ðáãêüóìéá ÄéïéêçôéêÞ ÄéÜóêåøç Ñáäéïöþíïõ (WARC: World Administrative Radio Conference), áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ñáäéïöùíéêÜ äñþìåíá, åíþ ç ÄéåèíÞò ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ôçëåãñáößáò êáé Ôçëåöùíßáò (CCITT: Comite Consultatif International de Ôelegraphique et Telephonique) áó÷ïëåßôáé ìå ðñïôÜóåéò ðïõ áöïñïýí äßêôõá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí, äéáóõíäÝóåéò ôçëåöþíùí, øçöéáêÜ êáé ôçëåãñáöéêÜ ðñüôõðá. Ðñüóöáôá ç CCITT ìåôïíïìÜóôçêå óå ITU-T êáé ç CCIR óå ITU-R. Ç ITU-T áðáñôßæåôáé áðü ôñåéò êáôçãïñßåò ìåëþí: ü

ôçëåðéêïéíùíéáêïýò ïñãáíéóìïýò (ÁÔ&Ô, ÂÔ, ÏÔÅ êôë.),

ü

åðéóôçìïíéêïýò êáé âéïìç÷áíéêïýò ïñãáíéóìïýò (ÉÅÅÅ, ÉÅÅ êôë.),

ü

äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò ðïõ åßôå áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ôçëåðéêïéíùíéáêÜ äñþìåíá åßôå äéá÷åéñßæïíôáé Üëëåò õðïèÝóåéò ïé ïðïßåò üìùò Üðôïíôáé ôùí åíäéáöåñüíôùí ôçò ITU-T.

Ïé óõóôÜóåéò ôçò ITU åßíáé óõíÞèùò áðïôÝëåóìá ôçò óõíåñãáóßáò ìå Üëëïõò äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò. Ç ITU ëåéôïõñãåß óå ôåôñáåôåßò êýêëïõò êáé óôï ôÝëïò êÜèå êýêëïõ åêäßäåé íÝá ðñüôõðá õðü ìïñöÞ óõóôÜóåùí. Ïé óõóôÜóåéò áõôÝò áíáðôýóóïíôáé áðü äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ïìÜäåò Ýñåõíáò (SG: Study Groups), êáèåìéÜ áðü ôéò ïðïßåò åñãÜæåôáé åðÜíù óå Ýíá åéäéêü ôìÞìá ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí.

Ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç ãßíåôáé pio áõóôçñÞ êáé áðáéôçôéêÞ üóïí áöïñÜ ôéò ôõðïðïéÞóåéò óôïí åõñùðáúêü ÷þñï. Ìå ôçí åíäåëå÷Þ êáé åîåéäéêåõìÝíç åñãáóßá ðïõ áöïñÜ ôéò ôçëåðéêïéíùíßåò Ý÷åé åðéöïñôéóôåß ôï Åõñùðáúêü Éíóôéôïýôï Ôõðïðïßçóçò Ôçëåðéêïéíùíéþí (ETSI: European Telecommunications Standards Institute), ôï ïðïßï õðïóôçñßæåé êáé åíéó÷ýåé ôçí ÅõñùðáúêÞ ÅðéôñïðÞ óôïí ôå÷íéêü ôïìÝá ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí.

206 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí 5.5.2.3

To Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí Ìç÷áíéêþí

To Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí Ìç÷áíéêþí (IEEE: Institute of Electronics and Electrical and Engineers) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò óôïí ôïìÝá ôçò ôå÷íïëïãéêÞò áíÜðôõîçò. Ï ïñãáíéóìüò áõôüò áó÷ïëåßôáé ìå ðïëëÜ ôå÷íïëïãéêÜ èÝìáôá, ôá ïðïßá åêôåßíïíôáé áðü ôïõò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò, ôç âéïúáôñéêÞ êáé ôéò ôçëåðéêïéíùíßåò ìÝ÷ñé ôçí áåñïíáõðçãéêÞ êáé ôá êáôáíáëùôéêÜ çëåêôñïíéêÜ. Ôï ÉÅÅÅ åßíáé Ýíáò ìç êåñäïóêïðéêüò ïñãáíéóìüò óôïí ïðïßï óõììåôÝ÷ïõí ðÜíù áðü 330.000 ìÝëç áðü 150 ÷þñåò. ÌÝóá áðü ôéò ôå÷íïëïãéêÝò áíáöïñÝò, ôá óõíÝäñéá êáé ôç äçìéïõñãßá ðñïôýðùí ôï IEEE Ý÷åé ðáñáãÜãåé ôï 30% ôçò ðáãêüóìéáò âéâëéïãñáößáò óå èÝìáôá ó÷åôéêÜ ìå çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò, çëåêôñïëïãßá êáé ôå÷íïëïãßá åëÝã÷ïõ. ¸÷åé åðßóçò äçìéïõñãÞóåé ðÜíù áðü 800 åíåñãÜ ðñüôõðá, åíþ 700 ðñüôõðá âñßóêïíôáé Þäç õðü áíÜðôõîç.

5.5.2.4

¢ëëïé ïñãáíéóìïß

Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ç ëåðôïìåñÞò áíÜëõóç êáé ï ó÷åäéáóìüò ôùí ðñïôýðùí ãßíåôáé áðü ìéêñüôåñåò, êáôáîéùìÝíåò óôçí åðéóôçìïíéêÞ êáé óôç âéïìç÷áíéêÞ êïéíüôçôá, ïìÜäåò åñãáóßáò. ¸ôóé, åêôüò áðü ôï IEEE, óçìáíôéêü ñüëï üóïí áöïñÜ ôçí

Ó÷Þìá.5.21: Ó÷Ýóåéò ôùí ïñãáíéóìþí ôõðïðïßçóçò

207 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ôå÷íéêÞ ôõðïðïßçóçò ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí ðáßæïõí: ü

ôï Åèíéêü Éíóôéôïýôï Ôõðïðïßçóçò êáé Ôå÷íïëïãßáò ôùí Ç.Ð.Á. (NIST: National Institute of Standards and Technology) êáé

ü

ç ¸íùóç Çëåêôñïíéêþí Âéïìç÷áíéþí (EIA: Electronic Industries Association).

Ìéá ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç ôùí äéÜöïñùí ïñãáíéóìþí ôõðïðïßçóçò êáé ôùí ó÷Ýóåþí ôïõò áðåéêïíßæåôáé óôï ó÷Þìá 5.21.

5.5.3 Äéáäéêáóßá ôõðïðïßçóçò ðñïôýðùí Ç äéáäéêáóßá ôõðïðïßçóçò åíüò äéåèíïýò ðñïôýðïõ åßíáé ìéá áñêåôÜ ÷ñïíïâüñá äéáäéêáóßá, ç ïðïßá ìðïñåß íá äéáñêÝóåé áðü ìåñéêïýò ìÞíåò Ýùò êáé ÷ñüíéá. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ôï åã÷åßñçìá åßíáé äõíáôüí íá áðïôý÷åé, åßôå ãéáôß ç áðïäï÷Þ ôïõ ðñïôýðïõ, ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò, äåí åßíáé êáèïëéêÞ åßôå ãéáôß ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôïõ äåí åßíáé åìöáíÞ. Äåí åßíáé ëßãåò ïé öïñÝò ðïõ ç êáèéÝñùóç åíüò ðñïôýðïõ ðñïêáëåß óõãêñïýóåéò óå äéÜöïñá åðéóôçìïíéêÜ, âéïìç÷áíéêÜ Þ êáé ïéêïíïìéêÜ ðåäßá. Ãé’ áõôü ç óõíÞèçò äéáäéêáóßá áðïäï÷Þò åíüò ðñïôýðïõ êÜðïéáò ïìÜäáò åñãáóßáò åßíáé åðßðïíç êáé ÷ñïíïâüñá. ÐåñíÜ ìÝóá áðü äéÜöïñá óôÜäéá êáé åðßðåäá êñßóåùí, áëëáãþí, ðéóôïðïéÞóåùí êáé äïêéìþí áðü åéäéêÝò ïìÜäåò åíäéáöåñüìåíùí öïñÝùí ðñïêåéìÝíïõ íá öèÜóåé óôï óôÜäéï ôçò ôåëéêÞò øçöïöïñßáò, üðïõ åãêñßíåôáé êáé áíáêïéíþíåôáé ôï ôåëéêü êåßìåíï ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï ðñüôõðï. Áðü ôç óôéãìÞ ôçò íÝáò (áêáäçìáúêÞò Þ âéïìç÷áíéêÞò) áíáêÜëõøçò ìÝ÷ñé ôçí ïéêïíïìéêÞ åðÝíäõóç åðÜíù ó’ áõôÞ ìåóïëáâåß Ýíá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáôÜ ôï ïðïßï ðñÝðåé íá õëïðïéçèåß êáé íá ðåñéãñáöåß ôï íÝï ðñüôõðï. Áõôü äåí ðñÝðåé íá ãßíåé ðïëý íùñßò, åéäéêÜ ðñéí ôåëåéþóåé ç Ýñåõíá åðÜíù óôç íÝá áíáêÜëõøç, ãéáôß ôüôå ôá ðñüôõðá ßóùò íá ìçí ðåñéãñáöïýí óùóôÜ. Åðßóçò äåí ðñÝðåé íá äçìéïõñãçèïýí Þ íá ðåñéãñáöïýí ôá ðñüôõðá ðïëý áñãÜ, éäéáßôåñá üôáí ïé äéÜöïñåò åôáéñåßåò èá Ý÷ïõí åðåíäýóåé êåöÜëáéá ãéá ôçí áíÜðôõîç Üëëùí ëýóåùí, ìå áðïôÝëåóìá ôçí áãíüçóç ôùí ðñïôýðùí. Áõôüò åßíáé êáé Ýíáò áðü ôïõò ëüãïõò ðïõ ôï OSI äå âñÞêå ôçí áíÜëïãç áíôáðüêñéóç áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò äéêôýùí êáé ðñùôïêüëëùí êáé Ý÷åé ïõóéáóôéêÜ âãåé åêôüò ìÜ÷çò áðü ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP, ôï ïðïßï èá ìåëåôçèåß óôç óõíÝ÷åéá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ôõðïðïßçóçò (ISO), ÄéåèíÞò ¸íùóç Ôçëåðéêïéíùíéþí (ITU), ÄéåèíÞò ÓõìâïõëåõôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ôçëåãñáößáò êáé Ôçëåöùíßáò (CCITT), Éíóôéôïýôï Çëåêôñïíéêþí êáé Çëåêôñïëüãùí Ìç÷áíéêþí (IEEE), Åèíéêü Éíóôéôïýôï Ôõðïðïßçóçò êáé Ôå÷íïëïãßáò (NIST), ¸íùóç Çëåêôñïíéêþí Âéïìç÷áíéþí (EIA), äéáäéêáóßá ôõðïðïßçóçò ðñïôýðùí.

208 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 5.6: ÌïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP 5.6.1 ÅéóáãùãÞ Ç äçìéïõñãßá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol), ìéáò åíáëëáêôéêÞò ðñüôáóçò ôïõ ìïíôÝëïõ äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí OSI, ïöåßëåôáé óôç ëåéôïõñãßá ôïõ ARPANET, åíüò äéêôýïõ ðïõ ðñïçãÞèçêå ôïõ Internet êáé ôï ïðïßï áñãüôåñá ìåôåîåëß÷èçêå óôç ìïñöÞ ðïõ ãíùñßæïõìå óÞìåñá. Ôï ARPANET Þôáí Ýíá äßêôõï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå ãéá ëïãáñéáóìü ôïõ Õðïõñãåßïõ ¢ìõíáò ôùí Ç.Ð.Á. ôçí åðï÷Þ ôïõ øõ÷ñïý ðïëÝìïõ, óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960. Ç éäÝá Þôáí ôá äéÜöïñá ðïëéôéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ êÝíôñá ôùí Ç.Ð.Á. íá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò ïðïéáäÞðïôå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, Ýóôù êáé áí Ýíá ìÝñïò ôïõ äéêôýïõ åðéêïéíùíßáò åß÷å ôåèåß ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò åêôüò ëåéôïõñãßáò. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ç åðéêïéíùíßá èá ãéíüôáí ìÝóù åíáëëáêôéêþí ïäåýóåùí êáé óôïé÷åßùí ìåôáãùãÞò, áñêåß ïé õðïëïãéóôÝò ðïõ åðñüêåéôï íá åðéêïéíùíÞóïõí íá åßíáé óå ëåéôïõñãßá. ÁõôÞ ç áíÜãêç áäéÜëåéðôçò åðéêïéíùíßáò êÜôù áðü ïðïéåóäÞðïôå ðåñéóôÜóåéò ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá åíüò äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, èÝìá ðïõ èá ðñïóåããßóïõìå áíáëõôéêÜ óôï åðüìåíï êåöÜëáéï. Óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ïé ðëçñïöïñßåò, õðü ìïñöÞ ìçíõìÜôùí, äéá÷ùñßæïíôáé óå ìéêñüôåñá ðáêÝôá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ìðïñåß íá Ý÷åé óôáèåñü Þ ìåôáâëçôü ìÞêïò (ðëÞèïò ÷áñáêôÞñùí). Ôá ðáêÝôá ìåôáäßäïíôáé óôïí ðñïïñéóìü ôïõò áíåîÜñôçôá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï, Ýóôù êáé áí ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ßäéï ìÞíõìá, ìÝóá áðü ôá äéáèÝóéìá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò êáé ôá óôïé÷åßá ìåôáãùãÞò. Ôá ðáêÝôá áõôÜ ßóùò íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò ìå äéáöïñåôéêÞ óåéñÜ áðü áõôÞí ðïõ Ýöõãáí. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ï ðáñáëÞðôçò Ý÷åé ôçí åõèýíç íá ôá åðáíáôïðïèåôÞóåé óôç óùóôÞ óåéñÜ, þóôå íá ó÷çìáôéóôåß ôï áñ÷éêü ìÞíõìá.

ÐáñÜäåéãìá V Ç äéáäéêáóßá ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí Ý÷åé ðïëëÝò ïìïéüôçôåò ìå ôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï. Áò õðïôåèåß üôé êÜðïéïò ãñÜöåé Ýíá ãñÜììá ðÝíôå óåëßäùí êáé, áöïý ôïðïèåôÞóåé áðü ìßá óåëßäá ôïõ ãñÜììáôïò ìÝóá óå ðÝíôå áñéèìçìÝíïõò öáêÝëïõò ìå ôçí Ýíäåéîç 1/5, 2/5…5/5, ôïõò óôÝëíåé óå Ýíá ößëï ôïõ óå ìáêñéíÞ ÷þñá. Áóöáëþò, óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí, üëïé ïé öÜêåëïé èá ðñÝðåé íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ºóùò âÝâáéá öôÜóïõí ìå äéáöïñåôéêÞ óåéñÜ êáé óå äéáöïñåôéêÞ ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. ºóùò ðåñÜóïõí áðü äéáöïñåôéêÝò ÷þñåò, ç êáèåìßá áðü ôéò ïðïßåò Ý÷åé ôï äéêü ôçò óýóôçìá ðñïþèçóçò êáé ôïõò äéêïýò ôçò ôá÷õäñïìéêïýò êáíüíåò. ¼ìùò ôåëéêÜ ïé öÜêåëïé èá öôÜóïõí óôïí ðáñáëÞðôç, ÷ùñßò íá åßíáé áðáñáßôçôï áõôüò Þ ï áðïóôïëÝáò íá ãíùñßæïõí ôç äéáäñïìÞ Þ ôç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá Ýãéíå áõôü.

209 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ áðü ôá äýï êõñéüôåñá ðñùôüêïëëá ôïõ ìïíôÝëïõ, ôï TCP êáé ôï IP. Óå áíôéóôïé÷ßá ìå ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ OSI, ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP áðïôåëåßôáé áðü ôÝóóåñá åðßðåäá Þ óôñþìáôá (layers), åíþ êÜèå åðßðåäï, üðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ OSI, õëïðïéåß Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðñùôüêïëëï. Óôï ó÷Þìá 5.22 áðåéêïíßæïíôáé ðáñáóôáôéêÜ áõôÜ ôá åðßðåäá, äçëáäÞ ôï åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ, ôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ, ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò êáé ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò. ¼ðùò ãßíåôáé óå üëåò ôéò áñ÷éôåêôïíéêÝò êáôÜ óôñþìáôá Þ åðßðåäá, êÜèå åðßðåäï ÷ñçóéìïðïéåß ôéò õðçñåóßåò ôïõ áìÝóùò ÷áìçëüôåñïõ åðéðÝäïõ, åíþ ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò óôï áìÝóùò õøçëüôåñï áðü áõôü åðßðåäï. O áñéèìüò ôùí åðéðÝäùí åßíáé ï ðëÝïí ðñüóöïñïò, þóôå ç áñ÷éôåêôïíéêÞ íá ðáñáìÝíåé áðëÞ êáé ôáõôü÷ñïíá áõóôçñÜ ðñïóäéïñéóìÝíåò ëåéôïõñãßåò íá ôïðïèåôïýíôáé óå äéáöïñåôéêÜ åðßðåäá.

Ó÷Þìá.5.22: Ôá ôÝóóåñá åðßðåäá ôïõ TCP/IP

Ôï óýíïëï ôùí åðéðÝäùí ðïõ õëïðïéïýíôáé óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP, áñ÷ßæïíôáò áðü ôï ÷áìçëüôåñï (åðßðåäï 1) êáé ðñï÷ùñþíôáò ðñïò ôï õøçëüôåñï (åðßðåäï 4), åßíáé ôï áêüëïõèï: ü

Åðßðåäï 1 Þ åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ (L1: network access layer). AíáëáìâÜíåé ôç ìåôáöïñÜ ôùí óçìÜôùí óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ôï åðßðåäï áõôü êáèïñßæåé ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò êáé åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôï äßêôõï.

ü

Åðßðåäï 2 Þ åðßðåäï Äéáäéêôýïõ Þ äéêôýïõ (L2: Internet layer). Åßíáé õðåýèõíï ãéá ôéò ëåéôïõñãßåò äñïìïëüãçóçò êáé äéåõèõíóéïäüôçóçò.

ü

Åðßðåäï 3 Þ åðßðåäï ìåôáöïñÜò (L3: transport layer). ÁíáëáìâÜíåé, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí ðñïò áõôü åðéðÝäùí, ôç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí áð’ Üêñç ó’ Üêñç óôï äßêôõï.

ü

Eðßðåäï 4 Þ åðßðåäï åöáñìïãÞò (L4: application layer). Ðñüêåéôáé ãéá ôçí åöáñìïãÞ ðïõ åìöáíßæåôáé óôï ÷ñÞóôç (ôï ðñüãñáììá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß).

Ôá L1 Ýùò L3 áöïñïýí ôéò õðçñåóßåò - ëåéôïõñãßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï äßêôõï, åíþ ôo L4 åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝío óôéò ëåéôïõñãßåò ôçò åöáñìïãÞò ôïõ ÷ñÞóôç.

5.6.2 ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí óôo TCP/IP Ãéá íá åðéêïéíùíÞóïõí äýï Þ ðåñéóóüôåñïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ðñÝðåé, üðùò Þäç Ý÷åé áíáöåñèåß, íá äéáèÝôïõí ôï ßäéï óýíïëï ðñùôïêüëëùí. ¼ôáí áõôü åîáóöáëéóôåß, ïé õðïëïãéóôÝò ìðïñïýí íá áíôáëëÜîïõí äåäïìÝíá. ¼ðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI, ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíôáé áðü ôï Ýíá åðßðåäï óôï áìÝóùò ÷áìçëüôåñü ôïõ êáé ðñïùèïýíôáé ìÝ÷ñé íá öèÜóïõí óôï åðßðåäï ðñüóâáóçò

210 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí äéêôýïõ. Êáôüðéí ðåñíïýí óôï Üëëï ìç÷Üíçìá, ãéá íá óõíå÷ßóïõí ôç ñïÞ ôïõò ðñïò ôá åðÜíù, öèÜíïíôáò óôï áíôßóôïé÷ï ïìüôéìï åðßðåäï åêåßíïõ áðü ôï ïðïßï îåêßíçóáí. Óçìåéþíåôáé üôé êÜèå åðßðåäï åðéêïéíùíåß ìüíï ìå ôá ãåéôïíéêÜ ôïõ åðßðåäá ìÝóù ìéáò äéåðáöÞò, ç ïðïßá êáèïñßæåé ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëåß êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï åðßðåäï.

Ó÷Þìá 5.23: Åðéêïéíùíßá óôáèìþí óå äßêôõï ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò TCP/IP

Óôï ó÷Þìá 5.23 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá ðáñÜäåéãìá åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äýï óôáèìþí óå Ýíá äßêôõï ðïõ åßíáé óõìâáôü ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP. Áò õðïèÝóïõìå üôé ï óôáèìüò Á ìåôáäßäåé óôï óôáèìü Â. ÄçëáäÞ ôï L4 ôïõ óôáèìïý A áíôáëëÜóóåé äåäïìÝíá ìå ôï L4 ôïõ óôáèìïý B, ìå ôï ïðïßï åßíáé ïìüôéìï, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí ôñéþí åðéðÝäùí. Ïìïßùò ôï L3 ôïõ óôáèìïý A åßíáé ïìüôéìï ìå ôï L3 ôïõ óôáèìïý B êáé áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò õðçñåóßåò ôùí ÷áìçëüôåñùí äýï åðéðÝäùí êôë.

ÊáôÜ ôç äéåêðåñáßùóç áõôÞò ôçò ëåéôïõñãßáò ôá äåäïìÝíá õößóôáíôáé åðåîåñãáóßá ç ïðïßá âáóßæåôáé óôçí éåñáñ÷éêÞ äïìÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí ðñùôïêüëëùí ôïõ TCP/ IP, ìå áðïôÝëåóìá ç äïìÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí äåäïìÝíùí íá áëëÜæïõí, êáèþò äéáðåñíïýí ôá åðßðåäá óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéáäñïìÞò áðü ôïí áðïóôïëÝá ìÝ÷ñé ôïí ðáñáëÞðôç (ó÷Þìá 5.24). Óçìåéþíåôáé üôé ôá äåäïìÝíá ðïõ äéáðåñíïýí êÜðïéï åðßðåäï ðñïêåéìÝíïõ íá öôÜóïõí óôï åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ õößóôáíôáé äéáöïñåôéêÞ åðåîåñãáóßá. Ç åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP ðñáãìáôïðïéåßôáé ìÝóù ôùí áêüëïõèùí äýï ìïñöþí äéåõèõíóéïäüôçóçò: ü ÌÝóù ìßáò ìïíáäéêÞò äéåýèõíóçò ãéá êÜèå õðïëïãéóôÞ ðïõ óõíäÝåôáé óôï äßêôõï. ÁõôÞ åßíáé ãíùóôÞ ùò äéåýèõíóç IP (IP address) êáé ìðïñåß íá ðáñïìïéáóôåß ìå ôï ìïíáäéêü áñéèìü êëÞóçò ôçëåöþíïõ. Ç äéåýèõíóç áõôÞ áðïôåëåßôáé áðü 32 äõáäéêÜ øçößá, ÷ùñéóìÝíá áíÜ ïêôþ ìå ìéá ôåëåßá. Ìßá IP äéåýèõíóç åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá: 10000001.00010100.00010000.00001101.

Ó÷Þìá 5.24: ÌïñöÞ äåäïìÝíùí, êáèþò äéáðåñíïýí ôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò TCP/IP.

ü

ÌÝóù ìßáò ìïíáäéêÞò äéåýèõíóçò ãéá êÜèå åöáñìïãÞ ðïõ ëåéôïõñãåß óôïí êÜèå õðïëïãéóôÞ. Áõôü åðéôñÝðåé óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò íá ðáñáäßäåé ôá äåäïìÝíá óôç óùóôÞ åöáñìïãÞ. Ïé äéåõèýíóåéò áõôÝò åßíáé ãíùóôÝò ùò èýñåò (ports).

211 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ¼ðùò öáßíåôáé êáé áðü ôï ó÷Þìá 5.24, ï ðïìðüò, ìÝóù ôçò åöáñìïãÞò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß, äßíåé ôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò, ôï ïðïßï ðñïóèÝôåé ó’ áõôÜ ðëçñïöïñßåò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìüíï áðü ôï ïìüôéìï åðßðåäï åöáñìïãÞò ôïõ äÝêôç. ÁõôÝò ïé ðëçñïöïñßåò ðåñéÝ÷ïíôáé óå ìéá åðéêåöáëßäá, ç ïðïßá åðéêïëëÜôáé óôçí áñ÷Þ ôïõ áñ÷éêïý ðáêÝôïõ ôùí äåäïìÝíùí êáé ïíïìÜæåôáé ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ (PCI: Protocol Control Information). Ç åðéêåöáëßäá, ìáæß ìå ôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá ôïõ ÷ñÞóôç, ó÷çìáôßæåé Ýíá íÝï ðëáßóéï äåäïìÝíùí, ðïõ ïíïìÜæåôáé ìïíÜäá äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò (APDU: Application Protocol Data Unit). Ç ìïíÜäá äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò áíôéóôïé÷åß íïçôÜ óôï ïìüôéìï åðßðåäï åöáñìïãÞò ôïõ äÝêôç, óôçí ðñáãìáôéêüôçôá üìùò ðåñíÜ óôï áìÝóùò åðüìåíï åðßðåäï ìåôáöïñÜò. Ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò, ìüëéò ôçí ðáñáëÜâåé, åðåîåñãÜæåôáé ôá äåäïìÝíá êáé ðñïóèÝôåé ôç äéêÞ ôïõ åðéêåöáëßäá, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò (ÔPCI: Transport Protocol Control Information), ó÷çìáôßæïíôáò ôç ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò (ÔPDU: Transport Protocol Data Unit). H ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò äéáðåñíÜ óôç óõíÝ÷åéá ôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ, üðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé ç ßäéá äéáäéêáóßá, ìÝ÷ñé ôá äåäïìÝíá íá äéï÷åôåõèïýí óôï öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ãéá íá ïäåýóïõí ðñïò ôïí ðáñáëÞðôç. Ôá åðßðåäá ìåôáöïñÜò êáé Äéáäéêôýïõ ðñïêáëïýí êáôÜôìçóç, äçëáäÞ äéÜóðáóç ôùí äåäïìÝíùí óå ìéêñüôåñåò ìïíÜäåò ðëçñïöïñßáò, ôéò PDUs. Óå êáèåìéÜ áðü áõôÝò ôéò ìïíÜäåò ðñïóôßèåôáé ç ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ (PCI), ç ïðïßá åêôüò ôùí Üëëùí ðåñéÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáóôåß äõíáôÞ ç óùóôÞ óõíáñìïëüãçóç ôùí ðáêÝôùí óôï ïìüôéìï åðßðåäï. ÁõôÞ ç êáôÜôìçóç ôùí äåäïìÝíùí óå ìéêñüôåñá ðáêÝôá Ý÷åé óêïðü íá âåëôéþóåé ôçí áðïäïôéêüôçôá ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, óå êÜèå åðßðåäï ðñïóôßèåôáé íÝá ðëçñïöïñßá óôá äåäïìÝíá ðïõ Ýñ÷ïíôáé áðü ôï ðñïçãïýìåíï åðßðåäï, ç ðëçñïöïñßá åëÝã÷ïõ ôïõ ðñùôïêüëëïõ. Ôá íÝá äåäïìÝíá ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé óå êÜèå åðßðåäï ìåôÜ ôçí ðñïóèÞêç ôçò ðëçñïöïñßáò åëÝã÷ïõ öÝñïõí ôéò áêüëïõèåò ïíïìáóßåò: ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò (APDU: Application Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò (TPDU: Transport Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ Äéáäéêôýïõ Þ Äéêôýïõ (NPDU: Network/ Internet Protocol Data Unit),

ü

ìïíÜäá äåäïìÝíùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðñüóâáóçò äéêôýïõ (PPDU: Physical Protocol Data Unit).

212 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ÐáñÜäåéãìá VI Óôï ó÷Þìá 5.25 ðáñïõóéÜæåôáé ç äéáäñïìÞ åíüò ðáêÝôïõ ðïõ óôÝëíåôáé áðü ôïí õðïëïãéóôÞ Á óôïí õðïëïãéóôÞ Â ìÝóù åíüò TCP/IP äéêôýïõ. Ï ÷ñÞóôçò ôïõ õðïëïãéóôÞ Á èÝëåé íá åðéêïéíùíÞóåé, ìÝóù êÜðïéáò åöáñìïãÞò Á ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôç èýñá 1, ìå ôïí õðïëïãéóôÞ Â, óôïí ïðïßï ç áíôßóôïé÷ç åöáñìïãÞ Â ÷ñçóéìïðïéåß ôç èýñá 2. Ï ÷ñÞóôçò, ìÝóù ôçò åöáñìïãÞò Á, äßíåé ôá äåäïìÝíá óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò, ðïõ ìå ôç óåéñÜ ôïõ ôá ðåñíÜ óôï åðüìåíï åðßðåäï, êáé óõãêåêñéìÝíá óôï ðñùôüêïëëï TCP, ìå ïäçãßåò íá ôá ðáñáäþóåé óôïí õðïëïãéóôÞ Â, èýñá 2. Ôï TCP êáôáêåñìáôßæåé ôá äåäïìÝíá óå PDUs êáé äßíåé êáèåìßá áðü áõôÝò óôï åðüìåíï åðßðåäï, ìå ôçí ïäçãßá íá ôçí ðáñáäþóåé óôïí õðïëïãéóôÞ Â. Ôï IP ðñïóèÝôåé óå êáèåìßá áðü ôéò PDUs ôçí IP äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç, ôïõ õðïëïãéóôÞ Â óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç, êáé ôç äßíåé óôï åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ, ìå ôçí ïäçãßá íá ôç óôåßëåé óôï äñïìïëïãçôÞ 1, ðïõ åßíáé ï ðñþôïò óôáèìüò óôç äéáäñïìÞ ôùí ðáêÝôùí ðñïò ôïí õðïëïãéóôÞ Â. Ï äñïìïëïãçôÞò 1 äéáâÜæåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç êáé, áí ôç ãíùñßæåé, îÝñåé ðþò íá óôåßëåé ôéò PDUs óôïí õðïëïãéóôÞ Â, áí äåí ôç ãíùñßæåé, óõíïìéëåß ìå ôïõò ãåéôïíéêïýò äñïìïëïãçôÝò, ãéá íá ðÜñåé ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáëýôåñç äñïìïëüãçóç ôùí PDUs ðñïò ôïí ðáñáëÞðôç. ÔåëéêÜ ïé PDUs öôÜíïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò êáé ðáñáäßäïíôáé óôïí õðïëïãéóôÞ Â. Áíåâáßíïíôáò ðñïò ôá õøçëüôåñá åðßðåäá ïé PDUs öôÜíïõí óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò êáé óôï ðñùôüêïëëï TCP ôïõ ðáñáëÞðôç, åðáíáóõíáñìïëïãïýíôáé êáé ðáñáäßäïíôáé óôç èýñá 2 êáé óôçí áíôßóôïé÷ç åöáñìïãÞ.

Ó÷Þìá 5.25: Åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôþí ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP

213 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

5.6.3 Ôá åðßðåäá ôïõ TCP/IP 5.6.3.1

Åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ

Ôï åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ (network access layer) åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ óôáèìïý ìå ôï äßêôõï. Áíé÷íåýåé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ äéêôýïõ êáé áíÜëïãá äéï÷åôåýåé ôá ðáêÝôá óôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò. Åðßóçò åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí ðáñï÷Þ ìéáò äéåðáöÞò ðïõ èá ôïõ åðéôñÝøåé ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ. Ôï åðßðåäï áõôü êáèïñßæåé ôï öõóéêü ìÝóï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí óõóêåõþí ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí (óôáèìþí åñãáóßáò Þ ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí) ìå ôï äßêôõï. Ôï êýñéï ôìÞìá ôïõ Äéáäéêôýïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíáí áñéèìü õðïëïãéóôþí åéäéêïý óêïðïý, ðïõ äéáóõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò ðáíôüò ôýðïõ. ¼ëïé ïé õðüëïéðïé õðïëïãéóôÝò êáé ôá ôïðéêÜ äßêôõá óõíäÝïíôáé óôç óõíÝ÷åéá ó’ áõôïýò ôïõò åéäéêïý óêïðïý õðïëïãéóôÝò. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï äéáóõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ïé õðïëïãéóôÝò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ìéá ìåãÜëç ðïéêéëßá öõóéêþí ìÝóùí, áðü ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò (êïéíÝò Þ ìéóèùìÝíåò) Ýùò äïñõöïñéêÝò æåýîåéò, UHF êôë. Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP äåí ðåñéãñÜöåé áíáëõôéêÜ ôï óõãêåêñéìÝíï åðßðåäï ïýôå ôá ðñùôüêïëëá ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí, ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç ðñüóâáóç óôï äßêôõï, ìå áðïôÝëåóìá ôá ÷ñçóéìïðïéïýìåíá ó’ áõôü ôï åðßðåäï ðñùôüêïëëá íá ðïéêßëëïõí áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôïõ ìç÷áíÞìáôïò Þ ôï åßäïò ôïõ äéêôýïõ.

5.6.3.2

Eðßðåäï Äéáäéêôýïõ

Ôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ (Internet layer) åßíáé ôï æùôéêü åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ. Ï óêïðüò ôïõ åßíáé ç äñïìïëüãçóç êáé ç ðáñÜäïóç ôùí PDUs óôïí ðáñáëÞðôç. ÐñïóèÝôåé óôéò PDUs ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç êáé ôéò óôÝëíåé óôï äßêôõï, ðñïêåéìÝíïõ áõôÝò íá öèÜóïõí, áíåîÜñôçôá ç ìßá áðü ôçí Üëëç, óôïí ðñïïñéóìü ôïõò, ðåñíþíôáò áðü äéÜöïñïõò åíäéÜìåóïõò óôáèìïýò ïé ïðïßïé åßíáé åöïäéáóìÝíïé ìå ôï áíôßóôïé÷ï ðñùôüêïëëï. Óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ äýï óõóôÞìáôá åßíáé óõíäåäåìÝíá óå äéáöïñåôéêÜ äßêôõá, áðáéôïýíôáé äéáäéêáóßåò ïé ïðïßåò èá åðéôñÝøïõí ôç ìåôÜâáóç ôùí äåäïìÝíùí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò äéáìÝóïõ ðïëëáðëþí äéáóõíäåäåìÝíùí äéêôýùí. Ôï ðñùôüêïëëï ôçò ïéêïãÝíåéáò TCP/IP ðïõ åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ó’ áõôü ôï åðßðåäï åßíáé ôï Internet Protocol (IP). Ç ìïíÜäá ìåôáöåñüìåíùí äåäïìÝíùí ó’ áõôü ôï åðßðåäï åßíáé ôï ðáêÝôï IP Þ, üðùò óõíÞèùò ëÝãåôáé, IP datagram, åìðåñéÝ÷ïíôáò Ýôóé ôçí Ýííïéá ôïõ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ, áõôïý äçëáäÞ ðïõ äéáíýåé áíåîÜñôçôá êáé ìå äéêÝò ôïõ äõíÜìåéò ðñïò ôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ôï ðáêÝôï IP ðåñéÝ÷åé ôüóï ôç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá üóï êáé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç, Ýôóé þóôå íá ìðïñåß íá äéáíåìçèåß êáé íá äñïìïëïãçèåß áíåîÜñôçôá áðü ôá Üëëá. Êáèåìßá áðü ôéò äéåõèýíóåéò IP Ý÷åé ìÞêïò 32 äõáäéêÜ øçößá. ÅðåéäÞ ç áðïìíçìüíåõóÞ ôïõò åßíáé åîáéñåôéêÜ äýóêïëç, Ý÷åé åðéíïçèåß ç ðáñÜóôáóç ôçò äéåýèõíóçò ìå

214 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí Ýíáí ôñüðï áðëïýóôåñï, ÷ñçóéìïðïéþíôáò äåêáäéêïýò áñéèìïýò. Ìßá ÉÑ äéåýèõíóç 32 äõáäéêþí øçößùí ÷ùñßæåôáé ìå ôåëåßåò óå ôÝóóåñá ðåäßá ôùí 8 äõáäéêþí øçößùí. ÊÜèå ðåäßï ìåôáôñÝðåôáé óôïí éóïäýíáìï äåêáäéêü áñéèìü, þóôå ôåëéêÜ ç ÉÑ äéåýèõíóç íá ðåñéãñÜöåôáé áðü ôÝóóåñéò äåêáäéêïýò áñéèìïýò ÷ùñéóìÝíïõò ìå ôåëåßåò. Óôçí ðñÜîç Ý÷åé åðéêñáôÞóåé áõôüò ï ôñüðïò ðáñïõóßáóçò ôùí ÉÑ äéåõèýíóåùí, ï ïðïßïò åêôüò áðü ôçí åõêïëßá áðïìíçìüíåõóçò Ý÷åé êáé ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò éåñÜñ÷çóçò ôùí äéåõèýíóåùí áõôþí, üðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá (ÌÜèçìá 15.3). Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ÉP äéåýèõíóç: 10110011111001000100100100001011 ãßíåôáé 10110011.11100100.01001001.00001011 êáé óôç óõíÝ÷åéá 179.228.73.12 Ôá ðñùôüêïëëá ðïõ óõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ó’ áõôü ôï åðßðåäï, åêôüò áðü ôï IP, åßíáé ôï ICMP (Internet Control Messaging Protocol), ôï ARP (Address Resolution Protocol), ôï RARP (Reverse Address Resolution Protocol) êáé Üëëá ëéãüôåñï ãíùóôÜ.

5.6.3.2.1

Ôï ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ

Ôï ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ (IP: Internet Protocol) åßíáé ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ Äéáäéêôýïõ, äçëáäÞ ôïõ ôñßôïõ åðéðÝäïõ êáôÜ ôçí ïñïëïãßá ðïõ Ý÷åé êáèéåñùèåß ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôï OSI, êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôç äéáóýíäåóç çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ðïõ áíÞêïõí óôï ßäéï Þ óå äéáöïñåôéêÜ äßêôõá. To IP õðïóôçñßæåé ôéò ðáñáêÜôù ëåéôïõñãßåò: ü

Káèïñßæåé ôç äéåõèõíóéïäüôçóç, ôç äñïìïëüãçóç, ôçí ôìçìáôïðïßçóç êáé ôçí åðáíáóõíáñìïëüãçóç ôùí äåäïìÝíùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí êÜðïéïò åíäéÜìåóïò õðïëïãéóôÞò ðáñáëÜâåé ìßá ìïíÜäá äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé ðïëý ìåãÜëç ãéá íá ìåôáäïèåß óôï åðüìåíï äßêôõï, ôüôå áõôÞ ôìçìáôïðïéåßôáé óå ðáêÝôá áðü ôï ÉÑ, ôá ïðïßá ìåôáäßäïíôáé áíåîÜñôçôá. Ïé PDUs åðáíáóõíáñìïëïãïýíôáé óå ìßá ìïíÜäá, ìüíï üôáí öôÜóïõí óôïí ðáñáëÞðôç. Áí êÜðïéá PDU ÷áèåß, ôüôå áðïññßðôåôáé üëç ç ìïíÜäá.

ü

ÐáñÝ÷åé Ýíá óôïé÷åéþäç ôñüðï åëÝã÷ïõ ñïÞò, Ýôóé þóôå, üôáí ìéá ðçãÞ äåäïìÝíùí áðïóôÝëëåé ìå ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò áðü áõôïýò ðïõ ìðïñåß íá äéá÷åéñéóôåß ï äÝêôçò, áõôü (IP) íá åíçìåñþíåôáé ìå êáôÜëëçëá ìçíýìáôá ðñïêåéìÝíïõ íá óõììïñöùèåß óôïí áðáéôïýìåíï ñõèìü ìåôÜäïóçò.

ü

ÐáñáëáìâÜíåé áðü ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò äåäïìÝíá ìåãÝèïõò 64 Kbytes ôï ðïëý, ôá ôåìá÷ßæåé óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá, áí ôï êñßíåé áðáñáßôçôï, êáé ôá ìåôáäßäåé óôï äßêôõï. Ç ôìçìáôïðïßçóç ôùí ðáêÝôùí ãßíåôáé óôéò ðåñéðôþóåéò êáôÜ ôéò ïðïßåò áõôÜ ðñÝðåé, ãéá íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò, íá ðåñÜóïõí áðü äßêôõá ðïõ äåí ìðïñïýí íá ÷åéñéóôïýí ìåãÜëá ðáêÝôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá äßêôõï Ethernet ìðïñåß íá ÷åéñéóôåß PDUs áðü 64 Ýùò 1.500 Kbytes, ïðüôå ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ôï IP ìðïñåß ðáñåìâáßíïíôáò íá ôìçìáôïðïéÞóåé ôéò PDUs ôùí 64 Kbytes ðïõ ðáßñíåé áðü ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò óå ìéêñüôåñåò PDUs ôùí 1.500 bytes ôï ðïëý.

215 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ü

Ôï ÉÑ äåí åããõÜôáé üôé ïé ìïíÜäåò äåäïìÝíùí èá äéáíåìçèïýí ïðùóäÞðïôå Þ üôé èá äéáíåìçèïýí óùóôÜ. ÅðïìÝíùò, üôáí ìßá PDU áðïññßðôåôáé, äåí åßíáé äåäïìÝíï üôé êÜðïéï áíþôåñï ðñùôüêïëëï èá öñïíôßóåé ãéá ôçí åðáíáìåôÜäïóÞ ôçò.

Óôï ó÷Þìá 5.26 ðáñïõóéÜæåôáé ç äïìÞ åíüò ðáêÝôïõ IP ðïõ Ý÷åé ìÝãéóôï ìÞêïò 64 Kbytes. Ôï IP Ý÷åé ìßá åðéêåöáëßäá (header) ôïõëÜ÷éóôïí 20 bytes êáé Ýíá ðåäßï ãéá ôá äåäïìÝíá (data) ìåôáâëçôïý ìÞêïõò. ÁíáëõôéêÜ, áðïôåëåßôáé áðü ôá áêüëïõèá ðåäßá: ü

To ðåäßï Ýêäïóç (version). Åßíáé 4 äõáäéêÜ øçößá êáé äçëþíåé ôçí Ýêäïóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ ÉÑ.

ü

Ôï ðåäßï ìÞêïò åðéêåöáëßäáò (header length). Åßíáé 4 äõáäéêÜ øçößá êáé ðñïóäéïñßæåé ôï ìÞêïò ôçò åðéêåöáëßäáò, êáèþò êáé ôï ðåäßï ôùí åðéëïãþí (options). Ôï ìÞêïò ôçò åðéêåöáëßäáò õðïëïãßæåôáé óå 32 äõáäéêÜ øçößá, ð.÷. ãéá ðáêÝôá ÉÑ ÷ùñßò åðéëïãÞ ôï ðåäßï áõôü Ý÷åé ôéìÞ 5.

ü

Ôï ðåäßï ôýðïò õðçñåóßáò (type of service). Eßíáé 8 äõáäéêÜ øçößá êáé ÷áñáêôçñßæåé ôçí ðïéüôçôá ìåôÜäïóçò ðïõ åðéäéþêåé Ýíá ðáêÝôï. Åäþ åðéëÝãåôáé áí ôï ðáêÝôï ðñÝðåé íá öèÜóåé ãñÞãïñá áíåîáñôÞôùò ðïéüôçôáò Þ áí ðñÝðåé íá öèÜóåé óùóôÜ áíåîáñôÞôùò ÷ñüíïõ. ×áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ðñïóäéïñßæïõí áõôÞ ôçí ðïéüôçôá åßíáé: l

ç áîéïðéóôßá,

l

ç êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò,

l

ï ñõèìüò äéÝëåõóçò (throughput) êôë.

ü

Ôï ðåäßï óõíïëéêü ìÞêïò (total length). Eßíáé 16 äõáäéêÜ øçößá êáé ðñïóäéïñßæåé ôï ìÞêïò üëïõ ôïõ ðáêÝôïõ, êáèþò êáé ôçò åðéêåöáëßäáò êáé ôùí äåäïìÝíùí. Ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ ðáêÝôïõ ìðïñåß íá öèÜóåé ôá 65.536 bytes.

ü

Ôï ðåäßï áñéèìüò ôáõôüôçôáò (identification number). Xñçóéìïðïéåßôáé óôéò ðåñéðôþóåéò êáôÜôìçóçò åíüò ðáêÝôïõ óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá, þóôå ï õðïëïãéóôÞò - ðáñáëÞðôçò íá ìðïñåß óôç óõíÝ÷åéá íá ðñïóäéïñßæåé ãéá êÜèå ôìÞìá ðïõ öèÜíåé óå ðïéï ðáêÝôï áíÞêåé. Íá óçìåéùèåß üôé üëá ôá ôìÞìáôá åíüò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ (datagram) Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü ôáõôüôçôáò.

ü

Ôï ðåäßï óÞìáíóç (flags). Eßíáé 3 äõáäéêÜ øçößá, áðü ôá ïðïßá ôï ðñþôï, ôï R, Ý÷åé ôéìÞ 0 êáé õðÜñ÷åé ãéá ìåëëïíôéêÞ ÷ñÞóç. Ôï äõáäéêü øçößï DF (Don’t Fragment) ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò åíôïëÞ ôïõ áðïóôïëÝá ôïõ IP ðáêÝôïõ ðñïò ôï äßêôõï, þóôå áõôü íá ìçí ôåìá÷éóôåß, äéüôé ï ðáñáëÞðôçò áäõíáôåß íá ôï åðáíáóõíäÝóåé.

Ó÷Þìá 5.26: ÄïìÞ ôïõ IP ðáêÝôïõ

216 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí l ¼ôáí ôï DF = 1, óçìáßíåé üôé åðéôñÝðåôáé ï ôåìá÷éóìüò, åíþ l üôáí ôï DF = 0, óçìáßíåé üôé äåí åðéôñÝðåôáé. ¼ôáí ôï äõáäéêü øçößï MF (More Fragments) Ý÷åé ôéìÞ 1, äçëþíåé óôïí ðáñáëÞðôç üôé áêïëïõèïýí êáé Üëëá ôìÞìáôá ôïõ ßäéïõ êáôáêåñìáôéóìÝíïõ ðáêÝôïõ. Ðñïöáíþò ôï ôåëåõôáßï ôìÞìá ôïõ ðáêÝôïõ Ý÷åé MF = 0.

Óå êÜèå êÜñôá äéáóýíäåóçò äéêôýïõ (NIC: Network Interface Card) ðïõ Ý÷åé öôéá÷ôåß ìÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷åé áðïäïèåß áðü ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôçò Ýíáò ìïíáäéêüò áñéèìüò 48 ÷áñáêôÞñùí. ÁõôÞ ç öõóéêÞ äéåýèõíóç ïíïìÜæåôáé äéåýèõíóç åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò ìÝóïõ (Media Access Control Þ MAC address).

ü

Ôï ðåäßï èÝóç ôìÞìáôïò (fragment offset). Ðñïóäéïñßæåé ôç èÝóç êÜèå ôìÞìáôïò óôï ðáêÝôï, þóôå ï ðáñáëÞðôçò íá ìðïñåß íá åðáíáóõíáñìïëïãÞóåé ôï ðáêÝôï. Ôï ðåäßï áõôü êáèïñßæåé ôçí áðüóôáóç ðïõ Ý÷åé ç èÝóç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ôìÞìáôïò áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ ÉÑ ðáêÝôïõ êáé ìåôñéÝôáé óå ðïëëáðëÜóéá ôïõ 8 äõáäéêÜ øçößá.

ü

Ôï ðåäßï ÷ñüíïò æùÞò (life time). Ðñïóäéïñßæåé ôï ÷ñüíï æùÞò ôïõ IP ðáêÝôïõ. Ï ÷ñüíïò æùÞò ìåôñéÝôáé óå äåõôåñüëåðôá, áëëÜ ôï ðéï óõíçèéóìÝíï åßíáé íá ìåôñéÝôáé óå áñéèìü æåýîåùí (hops), åðåéäÞ ï ÷ñüíïò äéÝëåõóçò áðü Ýíáí åíäéÜìåóï óôáèìü óå Ýíáí Üëëï åßíáé êÜôù ôïõ åíüò äåõôåñïëÝðôïõ. ÊÜèå öïñÜ ðïõ ôï ðáêÝôï ðåñíÜ áðü Ýíáí åíäéÜìåóï óôáèìü, áöáéñåßôáé ìßá ìïíÜäá. Ç ôéìÞ Ýíáñîçò ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôï ðñùôüêïëëï ôïõ áíþôåñïõ åðéðÝäïõ ðïõ äçìéïõñãåß ôï ðáêÝôï, åíþ ç ìÝãéóôç ôéìÞ Ýíáñîçò åßíáé ôï 255. ¼ôáí ç ôéìÞ áõôÞ ãßíåé ìçäÝí, ôï ðáêÝôï êáôáóôñÝöåôáé, åðåéäÞ èåùñåßôáé üôé Ý÷åé ìðåé óå áôÝñìïíá êõêëéêÞ ðïñåßá ( loop) ìÝóá óôï äßêôõï.

ü

Ôï ðåäßï ðñùôüêïëëï (protocol). ÁíáöÝñåôáé óôï ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé (ð.÷. TCP, UDÑ) óôïí ôåëéêü óôáèìü ðñïïñéóìïý. ÔõðéêÝò ôéìÝò ôïõ ðåäßïõ áõôïý åßíáé: l

TCP = 6

l

UDP = 17

ü

Ôï ðåäßï Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ åðéêåöáëßäáò (header checksum). Xñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ïñèÞò ìåôÜäïóçò ìüíï ãéá ôçí åðéêåöáëßäá êáé ü÷é ãéá ôá äåäïìÝíá. ÅðåéäÞ õðÜñ÷ïõí ðåäßá ðïõ áëëÜæïõí êáôÜ ôçí ðïñåßá ôïõ ìçíýìáôïò, üðùò åßíáé ï ÷ñüíïò æùÞò, ôï Üèñïéóìá åëÝã÷ïõ åðéêåöáëßäáò åðáíõðïëïãßæåôáé óå êÜèå åíäéÜìåóï åðßðåäï ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ôï ðåäßï äéåýèõíóç áðïóôïëÝá (source address). Eßíáé 32 äõáäéêÜ øçößá êáé ðñïóäéïñßæåé ôçí ÉP äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá.

ü

Ôï ðåäßï äéåýèõíóç ðáñáëÞðôç (destination address). Åßíáé 32 äõáäéêÜ øçößá êáé ðñïóäéïñßæåé ôçí ÉÑ äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç.

ü

Ôï ðåäßï åðéëïãÝò (ïptions). Åßíáé ìç õðï÷ñåùôéêü ðåäßï ìåôáâëçôïý ìÞêïõò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá áíôéìåôùðßæåé èÝìáôá áóöÜëåéáò, êáôåõèõíüìåíçò äñïìïëüãçóçò, ÷ñïíïóöñáãßäùí, êáôáãñáöÞò äéáäñïìþí êôë. ¼ôáí ôï ìÝãåèïò ôïõ ðåäßïõ áõôïý äåí åßíáé ðïëëáðëÜóéï ôùí 32 äõáäéêþí øçößùí, ôï õðüëïéðï óõìðëçñþíåôáé ìå ìçäåíéêÜ.

ü

Ôï ðåäßï óõìðëÞñùóç äåäïìÝíùí (padding data). Xñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá óõìðëçñùèåß ìå 32 äõáäéêÜ øçößá ôï ðåäßï åðéëïãÝò êáé Ý÷åé ðÜíôá ôéìÞ 0.

ü

Ôï ðåäßï äåäïìÝíá (data). Eßíáé ôï ðåäßï ðïõ ðåñéÝ÷åé ìÝñïò ôùí ðñáãìáôéêþí äåäïìÝíùí ðïõ óôÝëíåé ï Ýíáò çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò óôïí Üëëï.

217 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí 5.6.3.2.2

Ôï ðñùôüêïëëï áíÜëõóçò äéåõèýíóåùí

Ôï ðñùôüêïëëï áíÜëõóçò äéåõèýíóåùí (ARP: Address Resïlution Protocol) ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï ìïíôÝëï TCP/IP ãéá ôç ìåôáôñïðÞ ôçò IP äéåýèõíóçò ôçò óõóêåõÞò óôçí ðñáãìáôéêÞ öõóéêÞ äéåýèõíóç åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Media Access Control) ôïõ õëéêïý. Ôï TCP/IP ÷ñçóéìïðïéåß ðáêÝôá áéôÞóåùí ARP, ãéá íá ðÜñåé ôç öõóéêÞ äéåýèõíóç êÜèå óõóêåõÞò ôïõ äéêôýïõ, êáé óôç óõíÝ÷åéá áíôéóôïé÷ßæåé áõôÞ ôç äéÝõèõíóç óôç äéåýèõíóç ÉÑ. ¼ôáí äçëáäÞ ÷ñåéÜæåôáé íá óôáëåß Ýíá ðáêÝôï óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ, èá ðñÝðåé ôï äßêôõï —êáé åéäéêüôåñá ï ôåëåõôáßïò åíäéÜìåóïò óôáèìüò— ðÝñá áðü ôçí IP äéåýèõíóç íá ãíùñßæåé êáé ôç öõóéêÞ MAC äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç. Ôï ðñùôüêïëëï áíÜëõóçò äéåõèýíóåùí êÜíåé áêñéâþò áõôÞ ôç äïõëåéÜ, äßíïíôáò óôï óôáèìü ôç öõóéêÞ äéåýèõíóç ôçò áíôßóôïé÷çò IP äéåýèõíóçò ôïõ õðïëïãéóôÞ - ðáñáëÞðôç.

5.6.3.2.3

Ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìçíõìÜôùí Äéáäéêôýïõ

Ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìçíõìÜôùí Äéáäéêôýïõ (ICMP: Internet Control Message Protocol) ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò áðü ôï ðñüãñáììá Ping. Ôá ðáêÝôá ICMP åíèõëáêþíïíôáé ìÝóá óôá ðáêÝôá ÉÑ, åðéôñÝðïíôáò óå äýï êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ íá ÷ñçóéìïðïéïýí áðü êïéíïý ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí êáôÜóôáóç êáé ôá óöÜëìáôá ôùí ðáêÝôùí ÉÑ. ÁõôÞ ç ôå÷íéêÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï ðñüãñáììá Ping ìå ôç ìïñöÞ ìçíõìÜôùí áéôÞóåùí áíôÞ÷çóçò (echo request) êáé áðáíôÞóåùí áíôÞ÷çóçò (echo reply), ãéá íá äéáðéóôùèåß êáôÜ ðüóï õðÜñ÷åé ìéá óõãêåêñéìÝíç ÉÑ äéåýèõíóç óôï äßêôõï.

5.6.3.3

Åðßðåäï ìåôáöïñÜò

ÁíåîÜñôçôá áðü ôç öýóç ôùí åöáñìïãþí ðïõ áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá, õðÜñ÷åé áðáßôçóç ãéá áîéüðéóôç áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí ìå ôç óåéñÜ ðïõ óôÜëèçêáí. Ïé ìç÷áíéóìïß ðïõ ðáñÝ÷ïõí áõôïý ôïõ åßäïõò ôçí áîéïðéóôßá åßíáé áíåîÜñôçôïé áðü ôç öýóç ôùí åöáñìïãþí, ïðüôå äéêáéïëïãåßôáé ç ïìáäïðïßçóÞ ôïõò óå Ýíá åðßðåäï äéáìïéñáóìÝíï óå üëåò ôéò åöáñìïãÝò, ôï ïðïßï áðïêáëåßôáé åðßðåäï ìåôáöïñÜò (transport layer). Ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí ðáñáëáâÞ ôùí äåäïìÝíùí áðü ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò, ôç äéÜóðáóÞ ôïõò óå ìéêñüôåñá ìçíýìáôá, áí ÷ñåéáóôåß, ôçí ðáñÜäïóÞ ôïõò óôï áìÝóùò ÷áìçëüôåñï åðßðåäï ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé ôç äéáóöÜëéóç üôé üëá ôá ìçíýìáôá öôÜíïõí óùóôÜ óôçí Üëëç ðëåõñÜ. Áí ïé PDUs äå öôÜóïõí ìå ôç óùóôÞ óåéñÜ óôïí ðáñáëÞðôç Þ ðåñéÝ÷ïõí ëÜèç Þ ÷áèïýí, åßíáé åõèýíç ôùí ðñùôïêüëëùí ôïõ åðéðÝäïõ áõôïý íá ôéò ôïðïèåôÞóïõí óôç óùóôÞ óåéñÜ Þ êáé íá æçôÞóïõí ôçí åðáíáìåôÜäïóç ôùí ëáíèáóìÝíùí Þ áðïëåóèÝíôùí PDUs. Ïé õðçñåóßåò áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü äýï ðñùôüêïëëá, ôï TCP êáé ôï UDP.

Äßíïíôáò ôçí åíôïëÞ: ping150. 140.90.30 ìðïñåß êÜðïéïò íá äéáðéóôþóåé áí ï çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò óõíäÝåôáé óôï äßêôõï, ôç óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ìå ôç óõãêåêñéìÝíç IP äéåýèõíóç. ÐéèáíÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: ü 150.140.90.30 is alive, ðïõ óçìáßíåé üôé ï õðïëïãéóôÞò ìå IP äéåýèõíóç: 150. 140.90.30 åßíáé óôï äßêôõï. ü no answer, ðïõ óçìáßíåé üôé ï õðïëïãéóôÞò ìå IP äéåýèõíóç 150. 140.90.30 äåí åßíáé óôï äßêôõï.

218 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí 5.6.3.3.1 Ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìåôÜäïóçò Ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìåôÜäïóçò (TCP: Ôransmission Control Protocol) åßíáé ôï êõñéüôåñï ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP. Áõôü ðáñáëáìâÜíåé ôá äåäïìÝíá áðü ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò êáé ôá ôåìá÷ßæåé óå ôìÞìáôá ôùí 64 Kbytes ôï ðïëý, ôá ïðïßá êáé óôÝëíåé ìÝóù ôïõ äéêôýïõ óôï ïìüôéìï åðßðåäï ùò îå÷ùñéóôÜ ðáêÝôá. Åéäéêüôåñá, ôo TCP åßíáé Ýíá ðñùôüêïëëï ôï ïðïßï Ý÷åé ôéò áêüëïõèåò éäéüôçôåò: ü

Åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôç óýíäåóç (connection-oriented). Ôï TCP öñïíôßæåé ãéá ôç óýíäåóç äýï óçìåßùí, êáèþò êáé ãéá ôç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá, åîáóöáëßæïíôáò ôçí áðïóôïëÞ êáé ôç ëÞøç ôùí PDUs.

ü

Ç óýíäåóç ðáñÝ÷åôáé áðü ôï Ýíá Üêñï óôï Üëëï (end-to-end). ÊÜèå PDU ôïõ TCP Ý÷åé Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôåëéêü Üêñï (óçìåßï ðñïïñéóìïý), ôï ïðïßï ðñïóäéïñßæåôáé ìÝóá óôçí PDU. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéáäñïìÞò ôçò ìÝóá áðü ôá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò ç PDU áãíïåßôáé áðü üëá ôá óçìåßá (çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò Þ Üëëåò äéáôÜîåéò) áðü ôá ïðïßá ðåñíÜåé, ãéá íá êáôáëÞîåé óôï ôåëéêü óçìåßï ðïõ åßíáé êáé ï ðñïïñéóìüò ôçò.

ü

Åßíáé áîéüðéóôï (reliable). Ðñüêåéôáé ãéá ôï ðéï âáóéêü êáé ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá ôïõ TCP. Ôï ðñùôüêïëëï öñïíôßæåé íá åîáóöáëéóôåß ü÷é ìüíï ç Üöéîç ôùí PDUs ðïõ óôÝëíïíôáé óôïí ðñïïñéóìü ôïõò, áëëÜ êáé üôé áõôÝò öôÜíïõí åêåß ìå ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá óôÜëèçêáí. Áí êÜðïéá PDU ëåßðåé, ôï ðñùôüêïëëï èá åéäïðïéÞóåé ôïí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ - áðïóôïëÝá ðñïêåéìÝíïõ áõôÞ íá óôáëåß îáíÜ.

Ôï TCP õðïóôçñßæåé ôéò ðáñáêÜôù ëåéôïõñãßåò: ü

ôç ëïãéêÞ óýíäåóç êáé áðïóýíäåóç ìå ôï ïìüôéìü ôïõ ðñùôüêïëëï,

ü

ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí óå ðáêÝôá ðïõ äåí õðåñâáßíïõí ôá 64 Kbytes,

ü

ôçí áîéïðéóôßá ôçò ìåôÜäïóçò,

ü

ôïí Ýëåã÷ï ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí,

ü

ôçí ïëéêÜ áìößäñïìç åðéêïéíùíßá ê.Ü.

ÐñïêåéìÝíïõ ôï TCP íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò áëëÜ êáé ïé åöáñìïãÝò ìåôáîý ôïõò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç Ýííïéá ôçò èýñáò Þ ðüñôáò (port). Ç èýñá åßíáé Ýíá ðåäßï óôçí åðéêåöáëßäá ôïõ TCP. Óå êÜèå åöáñìïãÞ áíôéóôïé÷åß êáé ìéá ïñéóìÝíç ôéìÞ. Ïé ðéï óõíçèéóìÝíåò åöáñìïãÝò Ý÷ïõí ìéá óõãêåêñéìÝíç ôéìÞ èýñáò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá: ü

FTP (File Transfer Protocol): 21

ü

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): 25

ü

Telnet: 23

Óôï ó÷Þìá 5.27 ðáñïõóéÜæåôáé ç äïìÞ ìßáò PDU ôïõ ðáêÝôïõ TCP ðïõ Ý÷åé ìÞêïò 64 Kbytes. Ôï ðáêÝôï áõôü áðïôåëåßôáé áðü ôá áêüëïõèá ðåäßá: ü

Ôá ðåäßá èýñá áöåôçñßáò (source port) êáé èýñá ðñïïñéóìïý (destination port). AíáöÝñïíôáé óôïí áñéèìü ôçò èýñáò ðïõ áíôéóôïé÷åß óôçí ôñÝ÷ïõóá

219 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí åöáñìïãÞ. ü

Ôï ðåäßï áñéèìüò óåéñÜò (sequence number). Eßíáé 32 äõáäéêþí øçößùí êáé åîáóöáëßæåé üôé, üôáí ôá äåäïìÝíá êáôáôìçèïýí óå PDUs, áõôÝò èá ôïðïèåôçèïýí óôç óùóôÞ óåéñÜ.

ü

Ôï ðåäßï áñéèìüò åðéâåâáßùóçò (confirmation number). Åßíáé 32 äõáäéêþí øçößùí êáé åîáóöáëßæåé üôé ïé PDUs ðïõ ëáìâÜíïíôáé áðü ôïí ðáñáëÞðôç ôï-

Ó÷Þìá 5.27: Ôï ðáêÝôï TCP ðïèåôïýíôáé óôç óùóôÞ óåéñÜ. ü

Ôï ðåäßï ìÞêïò åðéêåöáëßäáò (header length). Eßíáé 4 äõáäéêþí øçößùí êáé áíáöÝñåé ðüóá ðåäßá ôùí 32 äõáäéêþí øçößùí âñßóêïíôáé óôçí åðéêåöáëßäá ôïõ TCP.

ü

Ôï ðåäßï äåóìåõìÝíï (reserved). Åßíáé 6 äõáäéêþí øçößùí êáé ðñüêåéôáé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìåëëïíôéêÜ. Ç ôéìÞ ôïõ óÞìåñá åßíáé 0.

Áêïëïõèïýí Ýîé äõáäéêÜ øçößá ôá ïðïßá åßíáé: l

Ôï åðåßãïí (U: Urgent), ôï ïðïßï ðñïóäéïñßæåé ôçí ýðáñîç åðåéãüíôùí äåäïìÝíùí, üðùò óÞìáôá åëÝã÷ïõ, äéáêïðôéêÜ óôïé÷åßá, ÷áñáêôÞñåò åëÝã÷ïõ ïèüíçò êôë.

l

Ç åðéâåâáßùóç (Á: Acknowledge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äçëþóåé üôé ç óýíäåóç áðïêáôáóôÜèçêå.

l

Ôï ôÝëïò ìçíýìáôïò (P: Push), ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äçëþóåé ôïí

220 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ôåñìáôéóìü ôïõ ìçíýìáôïò. l

Ç åðáíåêêßíçóç (R: Reset), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá áðïêáôáóôÞóåé ìéá ÷áìÝíç óýíäåóç.

l

Ç áðïêáôÜóôáóç (S: Syn), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá áðïêáôáóôÞóåé ìéá ëáíèáóìÝíç óýíäåóç.

l

Ôï ôÝëïò (F: Fin), ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äçëþóåé ôï ôÝëïò ôçò áðïóôïëÞò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ôï ðåäßï ðáñÜèõñï (window). Eßíáé 16 äõáäéêþí øçößùí êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ôï ðåäßï Ýëåã÷ïò áèñïßóìáôïò (checksum). Eßíáé 16 äõáäéêþí øçößùí êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ïñèüôçôáò ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ôï ðåäßï åðåßãïí äåßêôçò (urgent pointer). Eßíáé 16 äõáäéêþí øçößùí, êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá åíôïðéóôåß ï ðñþôïò ÷áñáêôÞñáò äåäïìÝíùí ìåôÜ áðü áõôÜ ðïõ Ý÷ïõí ÷áñáêôçñéóôåß ùò åðåßãïíôá.

ü

Ôï ðåäßï åðéëïãÝò (ïptions). Åßíáé ìåôáâëçôïý ìÞêïõò êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá ðñïóäéïñßóåé äéÜöïñåò ëåéôïõñãßåò ðïõ áðáéôïýíôáé áðü ôï TCP, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôçò ìïíÜäáò äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò (ÔPDU).

ü

Ôï ðåäßï óõìðëÞñùóç äåäïìÝíùí (padding data). Xñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá óõìðëçñþóåé ôï ðñïçãïýìåíï ðåäßï, Ýôóé þóôå áõôü íá ãßíåé 32 äõáäéêþí øçößùí, êáé Ý÷åé ðÜíôá ôéìÞ 0.

ü

Ôï ðåäßï äåäïìÝíá (data). Eßíáé ìÝñïò ôùí ðñáãìáôéêþí äåäïìÝíùí ðïõ óôÝëíåé ï Ýíáò çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò óôïí Üëëï.

5.6.3.3.2

Ðñùôüêïëëï äéáãñÜììáôïò äåäïìÝíùí ÷ñÞóôç

Ôï ðñùôüêïëëï äéáãñÜììáôïò äåäïìÝíùí ÷ñÞóôç (UDP: User Datagram Protocol) åßíáé êáé áõôü Ýíá âáóéêü ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò ðáêÝôùí äéêôýïõ. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðñùôïêüëëïõ áõôïý åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Åßíáé ìç âáóéóìÝíï óôç óýíäåóç (connectionless). Áõôü óçìáßíåé üôé ôï ðáêÝôï UDP ðïõ óôÝëíåôáé áðü Ýíá ðñüãñáììá óå ïëüêëçñï ôï äßêôõï Ý÷åé ôçí åëðßäá üôé èá êáôáëÞîåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ êáé üôé èá öôÜóåé óôç óùóôÞ óåéñÜ.

ü

Èåùñåßôáé áðëü óôçí õëïðïßçóÞ ôïõ.

ü

Äåí ðñïóöÝñåé ìç÷áíéóìïýò áîéïðéóôßáò êáé åëÝã÷ïõ ñïÞò.

Ôï UDP ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå êÜðïéåò åöáñìïãÝò, üðùò ç NFS (Network File System) ãéá äéá÷åßñéóç áñ÷åßùí äéêôýïõ êáé ç TFTP (Trivial File Transfer Protocol) ãéá ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, óôéò ïðïßåò ç ßäéá ç åöáñìïãÞ áðïöáóßæåé íá êáôáâÜëåé ôçí åðéðëÝïí ðñïóðÜèåéá ðñïêåéìÝíïõ íá åêôåëåóôåß ðñüóèåôïò Ýëåã÷ïò êáé ðáñáêïëïýèçóç ôùí óöáëìÜôùí, Ýôóé þóôå íá åðùöåëçèåß áðü ôç ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá êáé ôç ìéêñüôåñç åðéâÜñõíóç ôïõ UDP. Åðßóçò ôï UDP ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõ÷íÜ ãéá ìçíýìáôá åêðïìðÞò (broadcast messages), üôáí äåí õðÜñ÷åé êÜðïéïò óõãêåêñéìÝíïò ôåëéêüò áðïäÝêôçò, ìðïñåß üìùò

221 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé óå åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò ï áðïóôïëÝáò åßíáé äéáôåèåéìÝíïò íá áðïäå÷ôåß êÜðïéá åðéðëÝïí åóùôåñéêÞ åðéâÜñõíóç, ãéá íá åîáóöáëßóåé ôçí áîéüðéóôç ðáñÜäïóç, êÜôé ôï ïðïßï óõíôåëåß ôåëéêÜ óôç ìåßùóç ôçò óõíïëéêÞò åðéâÜñõíóçò ôïõ ðñùôïêüëëïõ. Óôï ó÷Þìá 5.28 ðáñïõóéÜæåôáé ç äïìÞ åíüò ðáêÝôïõ UDP ðïõ Ý÷åé ìÞêïò 64 Kbytes êáé áðïôåëåßôáé áðü ôá áêüëïõèá ðåäßá: ü

Ôá ðåäßá èýñá áöåôçñßáò (source port) êáé èýñá ðñïïñéóìïý (destination port). ÁíáöÝñïíôáé óôïí áñéèìü ôçò èýñáò ðïõ áíôéóôïé÷åß óôçí ôñÝ÷ïõóá åöáñìïãÞ.

ü

Ôï ðåäßï ìÞêïò åðéêåöáëßäáò (header length). Eßíáé 16 äõáäéêþí øçößùí êáé ðñïóäéïñßæåé ôï ìÝãåèïò ôïõ ðáêÝôïõ, óõìðåñéëáìâáíïìÝíçò êáé ôçò åðéêåöáëßäáò.

ü

Ôï ðåäßï Ýëåã÷ïò áèñïßóìáôïò (checksum). Eßíáé 16 äõáäéêþí øçößùí, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ïñèüôçôáò ôùí äåäïìÝíùí êáé åßíáé ðñïáéñåôéêü.

ü

Ôï ðåäßï äåäïìÝíá (data). ÐåñéëáìâÜíåé ìÝñïò ôùí ðñáãìáôéêþí äåäïìÝíùí. Ó÷Þìá 5.28: Ôï ðáêÝôï UDP

5.6.3.4 Åðßðåäï åöáñìïãÞò ÅðÜíù áðü ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò óôï ìïíôÝëï TCP/IP åßíáé ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò (application layer). Äåí õðÜñ÷ïõí óôï ìïíôÝëï TCP/IP ôá åðßðåäá óõíüäïõ êáé ðáñïõóßáóçò üðùò óôï OSI, ðïõ Ýôóé êé áëëéþò, üðùò Ý÷åé äåßîåé ç Ýùò ôþñá åìðåéñßá, åëÜ÷éóôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé. Óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ åõñÝùò äéáäåäïìÝíá ðñùôüêïëëá, üðùò ôï ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý (terminal emulator protocol), ãíùóôü êáé ùò Telnet, ðïõ åðéôñÝðåé óå êÜðïéïí ÷ñÞóôç íá óõíäåèåß áðü ôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ ìå êÜðïéï áðïìáêñõóìÝíï ìç÷Üíçìá, ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (FTP: File Transfer Protocol), ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí áðü Ýíáí õðïëïãéóôÞ óå Ýíáí Üëëï, ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ (SMTP: Simple Mail Transfer Protocol) ãéá áðïóôïëÞ êáé ëÞøç çëåêôñïíéêÞò áëëçëïãñáößáò, ôï ðñùôüêïëëï HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) ãéá ìåôáöïñÜ éóôïóåëßäùí áðü ôï Äéáäßêôõï óôïí õðïëïãéóôÞ ìáò êáé ðïëëÜ Üëëá. Óôï ó÷Þìá 5.29 ðáñïõóéÜæïíôáé ôá ôÝóóåñá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò TCP/ IP óå áíôéóôïé÷ßá ìå ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ðïõ åöáñìüæïíôáé óå êÜèå åðßðåäï ôïõ TCP/IP, êáèþò êáé ôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ó÷Þìá.5.29: Ó÷Ýóç åðéðÝäùí êáé ðñùôïêüëëùí óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP

222 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí 5.6.3.4.1 Ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý Ôï ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý (Telnet) ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç ìéáò óýíäåóçò ìå êÜðïéïí áðïìáêñõóìÝíï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ. Ç ëåéôïõñãßá ôïõ ðñùôïêüëëïõ áõôïý õëïðïéåßôáé ìÝóù ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò. ¼ðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.30, ï ðåëÜôçò Telnet ðñïóåããßæåôáé ìÝóù ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ ôïðéêïý õðïëïãéóôÞ ìå ôç âïÞèåéá ìéáò åöáñìïãÞò. Ôï Telnet ðñïóöÝñåé õðçñåóßåò ðïõ åðéôñÝðïõí óôï ÷ñÞóôç íá åðéêïéíùíÞóåé (log on) ìå ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åíüò áðïìáêñõóìÝíïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ êáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôá åãêáôåóôçìÝíá ðñïãñÜììáôÜ ôïõ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôïí åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ Þ ôçí çëåêôñïíéêÞ áëëçëïãñáößá ôïõ. ¼ëåò ïé åíôïëÝò ôïõ ÷ñÞóôç ðåñíïýí ìÝóù ôïõ ôïðéêïý ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò óôïí ðåëÜôç Ôelnet êáé óôç óõíÝ÷åéá ìÝóù ôïõ ìïíôÝëïõ TCP óôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò Telnet, äçëáäÞ óôï áðïìáêñõóìÝíï ìç÷Üíçìá. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï ôá áðïôåëÝóìáôá åðéóôñÝöïíôáé óôïí ðåëÜôç Telnet êáé ìÝóù ôïõ ôïðéêïý ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò óôï ÷ñÞóôç. Ôá äýï ðñùôüêïëëá Telnet, ôïõ ðåëÜôç êáé ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò, åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò åíôïëÝò ðïõ åßíáé êùäéêïðïéçìÝíåò óå Ýíá ðñüôõðï ôï ïðïßï ïíïìÜæåôáé äßêôõï íïçôïý ôåñìáôéêïý (NVT: Network Virtual Terminal). Ãéá íá áðïäïèïýí ïé åíôïëÝò áõôÝò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï óýíïëï ôùí ÷áñáêôÞñùí ASCII. ¼ëá ôá äåäïìÝíá åéóüäïõ êáé åîüäïõ ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí åðéêïéíùíßá ôùí äýï ïìüôéìùí ðñùôïêüëëùí ðåëÜôç êáé óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ìåôáöÝñïíôáé ðñïò ìßá êáôåýèõíóç ìå Ó÷Þìá 5.30: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ðåëÜôçò - óôáèìüò óåéñÝò ÷áñáêôÞñùí ASCII. Áí ôá äýï ìç÷áíÞìáôá äå åîõðçñÝôçóçò óôçí õðçñåóßá ðñïóïìïßùóçò ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ßäéï óýíïëï ÷áñáêôÞñùí, ôüôå ôá ôåñìáôéêïý (Telnet) áíôßóôïé÷á ðñùôüêïëëá Telnet ìåôáöÝñïõí ìáæß ôïõò êáé ôçí ðëçñïöïñßá ãéá ôçí áíôéóôïß÷éóç (mapping) ôùí äýï óõíüëùí, áíáëáìâÜíïíôáò Ýôóé êáé ôï ñüëï ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

5.6.3.4.2

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí

Ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (FTP: File Transfer Protocol) åðéôñÝðåé ôçí ðñüóâáóç êáé ôç äéá÷åßñéóç åíüò áðïìáêñõóìÝíïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò áñ÷åßùí (file server). Ç ëåéôïõñãßá êáé áõôïý ôïõ ðñùôïêüëëïõ õëïðïéåßôáé ìÝóù ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò. ¼ðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.31, ï ðåëÜôçò FTP ðñïóåããßæåôáé ìÝóù ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ ôïðéêïý õðïëïãéóôÞ åßôå

223 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí áðåõèåßáò åßôå ìå ôç âïÞèåéá ìéáò åöáñìïãÞò. Ôï ftp ðñïóöÝñåé õðçñåóßåò ðïõ åðéôñÝðïõí óôï ÷ñÞóôç íá äéá÷åéñéóôåß Ýíá óýóôçìá áñ÷åßùí ðïõ âñßóêåôáé óå Ýíáí áðïìáêñõóìÝíï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ. Áíáëõôéêüôåñá, ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá äåé ôç äïìÞ ôïõ áðïìáêñõóìÝíïõ óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí, íá äéáãñÜøåé, íá ìåôïíïìÜóåé, íá äçìéïõñãÞóåé, íá ìåôáöÝñåé áñ÷åßá êáé ãåíéêÜ íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé üëåò ôéò ëåéôïõñãßåò åíüò óõóôÞìáôïò áñ÷åßùí. Ï ðåëÜôçò FTP åðéôñÝðåé óôï ÷ñÞóôç íá ïñßóåé ôç äïìÞ ôùí áñ÷åßùí êáé ôïí ôýðï ôùí äåäïìÝíùí ôá ïðïßá åìðëÝêïíôáé óôéò ôõ÷üí äéåñãáóßåò ôïõ. Ôñåéò ôýðïé äåäïìÝíùí åßíáé óôç äéÜèåóç ôïõ ÷ñÞóôç: ü

äõáäéêÜ øçößá óôáèåñïý ìÞêïõò,

ü

êåßìåíï (text ASCII êáé EBCDIC),

ü

äõáäéêÜ øçößá ìåôáâëçôïý ìÞêïõò.

Ó÷Þìá 5.31: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò FTP

Íá óçìåéùèåß üôé óå Ýíáí áðïìáêñõóìÝíï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò áñ÷åßùí ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç ìÝóù FTP ðåñéóóüôåñïé ôïõ åíüò ÷ñÞóôåò, üðùò Üëëùóôå öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 5.31.

5.6.3.4.3

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ

Ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ãíùóôüôåñï êáé ùò e-mail, åßíáé ç ðéï äéáäåäïìÝíç õðçñåóßá ðïõ ðñïóöÝñïõí ôá äßêôõá. Ôá ôïðéêÜ óõóôÞìáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ Ýêáíáí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò ôáõôü÷ñïíá ìå ôçí åìöÜíéóç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí. ¹ôáí èÝìá ÷ñüíïõ íá åðåêôáèåß áõôÞ ç õðçñåóßá êáé óôá äéáóõíäåäåìÝíá äßêôõá. Ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ (SMTP: Simple Mail Transfer Protocol) åßíáé Ýíá ðñùôüêïëëï ðïõ äéá÷åéñßæåôáé ôç ìåôáöïñÜ ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ óå áðïìáêñõóìÝíïõò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò êáé äßêôõá. Íá óçìåéùèåß üôé ôï SMTP äå äéá÷åéñßæåôáé ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï ÷ñçóôþí ðïõ óõíäÝïíôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï, áöïý áõôü åßíáé áñìïäéüôçôá ôïõ ôïðéêïý óõóôÞìáôïò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. Äéá÷åéñßæåôáé üìùò ôçí åîùôåñéêÞ áëëçëïãñáößá ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, óå óõ-

Ó÷Þìá 5.32: Ó÷Ýóç SMTP êáé ôïðéêïý óõóôÞìáôïò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ

224 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí íåñãáóßá ðÜíôá ìå ôï ôïðéêü óýóôçìá. Ç ó÷Ýóç ôïõ SMTP êáé ôïõ ôïðéêïý óõóôÞìáôïò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.32. Ï ôõðéêüò ó÷åäéáóìüò ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ ðñïûðïèÝôåé ìéá ïõñÜ åéóüäïõ, ìéá ïõñÜ åîüäïõ, ìéá äéåðáöÞ ìåôáîý ôïõ ôïðéêïý óõóôÞìáôïò êáé ôïõ SMTP, êáèþò êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ôïõ SMTP. Ï ðåëÜôçò SMTP åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áðïóôïëÞ ôçò áëëçëïãñáößáò, åíþ ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò SMTP åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç ëÞøç ôçò. Ôï ôïðéêü óýóôçìá áëëçëïãñáößáò ðáñÝ÷åé ðÜíôá óôï ÷ñÞóôç Ýíá êïõôß áëëçëïãñáößáò (mailbox), óôï ïðïßï ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá áðïèçêåýóåé ôçí áëëçëïãñáößá ôïõ, áëëÜ êáé íá ôçí áíáêáëÝóåé ïðïôåäÞðïôå ôï åðéèõìÞóåé. ¸íá êïõôß áëëçëïãñáößáò ÷áÓ÷Þìá 5.33: Äéåýèõíóç ñáêôçñßæåôáé áðü äýï ðåäßá, ôï ôïðéêü ðåäßï (local çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ part) êáé ôï ãåíéêü ðåäßï (global part). Ôï ðñþôï åßíáé óõíÞèùò Ýíá üíïìá ðïõ ðáñáðÝìðåé óôï ÷ñÞóôç êáé åßíáé ìïíáäéêü óôï ôïðéêü óýóôçìá ôá÷õäñïìåßïõ. Ôï äåýôåñï ðáñáðÝìðåé óôï üíïìá ôïõ ïñãáíéóìïý óôïí ïðïßï áíÞêåé ï ÷ñÞóôçò êáé åßíáé ìïíáäéêü óå üëï ôï Äéáäßêôõï. Ôá äýï ðåäßá ÷ùñßæïíôáé ìå ôï óýìâïëï @. ¸íá ðáñÜäåéãìá äéåýèõíóçò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 5.33. Ïé óçìáíôéêüôåñåò ëåéôïõñãßåò ôïõ SMTP åßíáé ïé åîÞò: ü

Ï êáèïñéóìüò ôçò ìïñöÞò (format) ôçò çëåêôñïíéêÞò áëëçëïãñáößáò, þóôå íá äéáóöáëéóôåß üôé ç ìïñöÞ åßíáé êáôáíïçôÞ êáé áðü ôá äýï ìÝñç ðïõ åðéêïéíùíïýí.

ü

Ç ìåôáöïñÜ ôçò çëåêôñïíéêÞò áëëçëïãñáößáò áðü ôç ìßá äéÜôáîç óôçí Üëëç.

¼óïí áöïñÜ ôç ìïñöÞ, óÞìåñá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. Åßíáé ðïëý óõ÷íü öáéíüìåíï äýï çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ðïõ áíôáëëÜóóïõí ìçíýìáôá áëëçëïãñáößáò íá ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêÝò åöáñìïãÝò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. Ìåôáîý ôùí äýï åöáñìïãþí ôï ñüëï ôïõ ìåôáöñáóôÞ ðáßæåé ôï SMTP, þóôå ôá ìçíýìáôá íá åßíáé êáôáíïçôÜ êáé óôéò äýï åöáñìïãÝò. Ç ìïñöÞ ôïõ çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ áðáñôßæåôáé áðü äýï ìÝñç, ôçí åðéêåöáëßäá (header) êáé ôï êõñßùò óþìá (body). Ôá äýï áõôÜ ìÝñç áðïôåëïýíôáé áðü Ýíá óýíïëï ãñáììþí êåéìÝíïõ ASCII ìå ìéá êåíÞ ãñáììÞ åíäéÜìåóá, þóôå íá îå÷ùñßæïõí. ÊÜèå ãñáììÞ óôçí åðéêåöáëßäá ðåñéÝ÷åé ìéá ëÝîç - êëåéäß (keyword), ðïõ áêïëïõèåßôáé áðü ìéá óåéñÜ áëöáñéèìçôéêþí ìå ìéá äéðëÞ ôåëåßá åíäéÜìåóá, ãéá íá îå÷ùñßæïõí. ÊÜðïéåò ëÝîåéò - êëåéäéÜ åßíáé õðï÷ñåùôéêÝò, åíþ Üëëåò åßíáé ðñïáéñåôéêÝò. Ìéá ôõðéêÞ åðéêåöáëßäá èá ìðïñïýóå íá áðïôåëåßôáé áðü ôéò ðáñáêÜôù ãñáììÝò: TO:

¼íïìá ðáñáëÞðôç, ð.÷. [email protected]

FROM:

¼íïìá áðïóôïëÝá, ð.÷. [email protected]

CC:

Áíôßãñáöá óå Üëëïõò ðáñáëÞðôåò

225 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí SUBJECT:

Ôßôëïò ìçíýìáôïò

DATE:

Çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò

Ôï êõñßùò óþìá ðåñéÝ÷åé ôï ìÞíõìá ðïõ áðïóôÝëëåôáé óôïí ðáñáëÞðôç. Ç äåýôåñç ëåéôïõñãßá ôïõ SMTP åßíáé ç ìåôáöïñÜ ôïõ çëåêôñïíéêÞò áëëçëïãñáößáò. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ôï ìÞíõìá åßíáé Ýôïéìï íá áðïóôáëåß óôïí ðáñáëÞðôç, ôï ôïðéêü óýóôçìá áëëçëïãñáößáò åëÝã÷åé ôï üíïìá ôïõ ðáñáëÞðôç, ãéá íá äéáðéóôþóåé áí ðñüêåéôáé ãéá êÜðïéïí ôïðéêü ç åîùôåñéêü ÷ñÞóôç. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ç áëëçëïãñáößá äéåêðåñáéþíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ôïðéêïý óõóôÞìáôïò, åíþ óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ôï ìÞíõìá óôÝëíåôáé óôçí ïõñÜ åîüäïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá äéåêðåñáéùèåß áðü ôïí SMTP ðåëÜôç.

5.6.3.4.4

Õðçñåóßåò êáôáëüãïõ

Óå Ýíá ïðïéïäÞðïôå ôçëåðéêïéíùíéáêü óýóôçìá åßíáé áðáñáßôçôï íá õðÜñ÷ïõí õðçñåóßåò êáôáëüãïõ, ìå óêïðü ôç äéåõêüëõíóç ôçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ÅëëÜäá ïé ÷ñÞóôåò ôïõ ôçëåöùíéêïý óõóôÞìáôïò ÷ñçóéìïðïéïýí ôéò õðçñåóßåò êáôáëüãïõ, ôï ãíùóôü 131, ãéá íá âñïõí ôï ôçëÝöùíï êÜðïéïõ óõíäñïìçôÞ ìå ôïí ïðïßï èÝëïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí. Áíôßóôïé÷á, ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/ IP Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ õðçñåóßá êáôáëüãïõ, ç ïðïßá åßíáé ãíùóôÞ ùò óýóôçìá ïíïìáóßáò ðåñéï÷þí (DNS: Domain Name System). Ç áíôßóôïé÷ç õðçñåóßá óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI ïíïìÜæåôáé êáôÜëïãïò ×.500. Ôï óýóôçìá ïíïìáóßáò ðåñéï÷þí õéïèåôÞèçêå ôï 1984, ãéá íá áðïôåëÝóåé ôç óýìâáóç ïíïìáóßáò ôïõ Äéáäéêôýïõ ðïõ èá ÷ñçóßìåõå ãéá ôçí áíôéóôïß÷éóç äéåõèýíóåùí ÉÑ óå ïíüìáôá óõóêåõþí. Ó÷åäéÜóôçêå áðü ôïí Paul Mockapetris êáé ðåñéãñÜöåôáé ùò ìéá «éåñáñ÷éêÞ êáé êáôáíåìçìÝíç âÜóç äåäïìÝíùí ïíïìÜôùí». Ç éåñáñ÷éêÞ äïìÞ ôïõ DNS îåêéíÜ ìå ôç âáóéêÞ ðåñéï÷Þ (root domain), ðïõ óõìâïëßæåôáé óõíÞèùò ìå ìßá êïõêêßäá (.), üðùò öáßíåôáé óôçí áíåóôñáììÝíç äåíäñïåéäÞ äïìÞ ôïõ ó÷Þìáôïò 5.34. ÊÜôù áðü ôç âáóéêÞ ðåñéï÷Þ õðÜñ÷ïõí ïé ðåñéï÷Ýò áíþôáôïõ åðéðÝäïõ (toplevel domains), óôéò ïðïßåò ðåñéëáìâÜíïíôáé óÞìåñá ïé áñ÷éêÝò åðôÜ ðåñéï÷Ýò áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ êáé ðåñéï÷Ýò ðïõ ðñïóôÝèçêáí áñãüôåñá, Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá öéëïîåíçèïýí óôï Äéáäßêôõï äéÜöïñåò ãåùãñáöéêÝò ðåñéï÷Ýò. Ïé åðôÜ áñ÷éêÝò ðåñéï÷Ýò áíþôáôïõ åðéðÝäïõ Þôáí óáöÝóôáôá ó÷åäéáóìÝíåò ãéá ôéò Ç.Ð.Á. êáé åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

.com åìðïñéêïß (commercial) ïñãáíéóìïß, üðùò ç Hewlett-Packard (hp.com) êáé ç Microsoft (microsoft.com).

ü

.edu åêðáéäåõôéêïß (educational) ïñãáíéóìïß, üðùò ôï ÐáíåðéóôÞìéï Berkeley ôçò Êáëéöüñíéá (berkeley.edu) êáé ôï ÐáíåðéóôÞìéï Stanford (stanford.edu).

ü

.gov êõâåñíçôéêÝò (government) õðçñåóßåò, üðùò ôï Ãñáöåßï ôïõ ðñïÝäñïõ ôùí Ç.Ð.Á. (whitehouse.gov).

ü

.mil óôñáôéùôéêÝò (military) õðçñåóßåò, üðùò ôï Ãåíéêü Åðéôåëåßï Íáõôéêïý ôùí

226 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Ó÷Þìá 5.34: Ç éåñáñ÷éêÞ äïìÞ ôïõ DNS Ç.Ð.Á. (navy.mil). ü

.net ïñãáíéóìïß äéêôýùóçò (networking), üðùò ôï InterNIC (internic.net).

ü

.ïrg ìç åìðïñéêïß ïñãáíéóìïß (organizations), üðùò ç áìåñéêáíéêÞ äçìüóéá ñáäéïöùíßá National Public Radio (npr.org).

ü

.int äéåèíåßò (international) ïñãáíéóìïß, üðùò ôï ÍÁÔÏ (nato.int).

Ïé ïíïìáóßåò ôùí äéÜöïñùí ãåùãñáöéêþí ðåñéï÷þí ðïõ ðñïóôÝèçêáí ó’ áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò áíþôáôïõ åðéðÝäïõ áíôéóôïé÷ïýí óôéò äéåèíåßò óõíôìÞóåéò ôçò ïíïìáóßáò êÜèå êñÜôïõò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá: gr ãéá ôçí ÅëëÜäá, uk ãéá ôç Âñåôáíßá, au ãéá ôçí Áõóôñáëßá ê.ï.ê. ¸íá áðü ôá ìåãÜëá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ DNS åßíáé üôé õëïðïéåßôáé óå êáôáíåìçìÝíç âÜóç äåäïìÝíùí. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá óýìâáóç ïíïìáóßáò, ç ïðïßá üìùò äåí åðéäÝ÷åôáé äõíáìéêÝò áëëáãÝò. Áõôü óõíéóôÜ ôáõôü÷ñïíá êáé ôï ìåãáëýôåñï ìåéïíÝêôçìá ôïõ DNS, áöïý áðáéôåßôáé ðïëýò ÷ñüíïò ðñïêåéìÝíïõ ïé åíçìåñþóåéò Þ ïé ìåôáâïëÝò ôçò âÜóçò äåäïìÝíùí íá åíåñãïðïéçèïýí óôïõò êüìâïõò ôïõ Äéáäéêôýïõ.

5.6.3.4.5 ÓÞìåñá ãíùóôïß öõëëïìåôñçôÝò åßíáé ïé Netscape 4.x ôçò Netscape êáé Internet Explorer 5.x ôçò Microsoft, åíþ õðÜñ÷ïõí êáé áñêåôïß Üëëïé ëéãüôåñï ãíùóôïß.

Ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò õðåñêåéìÝíïõ

Ç áëìáôþäçò áíÜðôõîç ôïõ Äéáäéêôýïõ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ïöåßëåôáé êáôÜ êýñéï ëüãï óôçí åõåëéîßá ôïõ, ç ïðïßá óå ìåãÜëï âáèìü åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò ÷ñÞóçò ôïõ ðñùôïêüëëïõ ìåôáöïñÜò õðåñêåéìÝíïõ (HTTP: HyperÔext Transfer Protocol). To ðñùôüêïëëï áõôü êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí õðåñêåéìÝíïõ ìÝóù ôùí äéêôýùí TCP/IP. Ôá äåäïìÝíá õðåñêåéìÝíïõ äéáìïñöþíïíôáé ìÝóù ôçò ãëþóóáò ìïñöïðïßçóçò õðåñêåéìÝíïõ (HTML: HyperÔext Markup Language). Ìéá óåëßäá õðåñêåéìÝíïõ ìðïñåß íá Ý÷åé äåóìïýò (óõíäÝóåéò) ìå Üëëåò óåëßäåò õðåñêåéìÝíïõ, åðéôñÝðïíôáò Ýôóé óôçí ßäéá óåëßäá íá ðåñéÝ÷åé ãñáöéêÜ, êåßìåíï, áñ÷åßá Þ÷ïõ, âßíôåï êôë. ÅéäéêÜ ðñïãñÜììáôá, ïé öõëëïìåôñçôÝò ðáãêüóìéïõ éóôïý (WEB-browsers), ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìÝóù ôïõ HTTP, þóôå íá ìðïñåß êáíåßò íá äåé HTML óåëßäåò.

227 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìåôáöïñÜò / ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ (TCP/IP), åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ, åðßðåäï Äéáäéêôýïõ, åðßðåäï ìåôáöïñÜò, åðßðåäï åöáñìïãÞò, äéåýèõíóç IP, ìïíÜäá äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ åöáñìïãÞò, ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý (Telnet), ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (FTP), ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ (SMTP), õðçñåóßåò êáôáëüãïõ, óýóôçìá ïíïìáóßáò ðåñéï÷þí (DNS), ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò õðåñêåéìÝíïõ (HTTP), äåóìüò, ãëþóóá ìïñöïðïßçóçò õðåñêåéìÝíïõ (HTML).

228 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 5.7: Óýãêñéóç ôùí ìïíôÝëùí áíáöïñÜò TCP/IP êáé OSI 5.7.1 ÅéóáãùãÞ Óõãêñßíïíôáò ôá äýï ìïíôÝëá áíáöïñÜò, OSI êáé TCP/IP, åßíáé áðáñáßôçôï íá äéåõêñéíéóôåß üôé äå óõãêñßíïíôáé ôá ðñùôüêïëëá ðïõ ëåéôïõñãïýí óôá äéÜöïñá åðßðåäá ôùí ìïíôÝëùí. ÂÝâáéá ç ïíïìáóßá ôïõ ìïíôÝëïõ TCP/IP ðáñáðÝìðåé óôá äýï êõñéüôåñá ðñùôüêïëëá ðïõ âñßóêïíôáé óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò êáé óôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ áíôßóôïé÷á êáé áõôüò ßóùò åßíáé Ýíáò ëüãïò óýã÷õóçò. ÁñêåôÝò åßíáé ïé ïìïéüôçôåò áëëÜ êáé ïé äéáöïñÝò ôùí äýï ìïíôÝëùí, ïé óçìáíôéêüôåñåò áðü ôéò ïðïßåò ðáñïõóéÜæïíôáé óôç óõíÝ÷åéá.

5.7.2 Ïìïéüôçôåò ü

Êáé ôá äýï ìïíôÝëá áíáöïñÜò ðåñéãñÜöïíôáé õðü ìïñöÞ åðéðÝäùí.

ü

Óå êÜèå åðßðåäï äñïõí êÜðïéá ðñùôüêïëëá, ðïõ áíáöÝñïíôáé êáé ùò ðñùôüêïëëá ôïõ áíôßóôïé÷ïõ åðéðÝäïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò ôïõ ìïíôÝëïõ TCP/IP ìðïñïýìå íá óõíáíôÞóïõìå äýï ðñùôüêïëëá, üðùò Þäç Ý÷ïõìå áíáöÝñåé, ôï TCP êáé ôï UDP. ¢ñá ç áíôéóôïé÷ßá ðñùôïêüëëùí - åðéðÝäùí äåí åßíáé ìïíïóÞìáíôá ïñéóìÝíç.

ü

ÓõíÞèùò êÜèå åðßðåäï ðåñéëáìâÜíåé ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá ðñùôüêïëëá. Ôï ðïéï ðñùôüêïëëï èá ÷ñçóéìïðïéçèåß åîáñôÜôáé áðü ôéò áðáéôÞóåéò ôùí ÷ñçóôþí êáé ôçò åöáñìïãÞò ðïõ åðéëÝãïõí ãéá íá åðéêïéíùíÞóïõí.

ü

Êáé óôá äýï ìïíôÝëá áíáöïñÜò ôá ðñùôüêïëëá ôùí õøçëüôåñùí åðéðÝäùí áðü ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò (ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ) åßíáé áíåîÜñôçôá áðü ôï äßêôõï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá.

5.7.3 ÄéáöïñÝò ÐáñÜ ôéò ïìïéüôçôåò ôùí äýï ìïíôÝëùí áíáöïñÜò õðÜñ÷ïõí êáé óçìáíôéêÝò äéáöïñÝò, ïé ïðïßåò ðáñïõóéÜæïíôáé óôç óõíÝ÷åéá. ü

Ç ðåñéãñáöÞ ôïõ OSI èåùñåßôáé ðëçñÝóôåñç áðü áõôÞí ôïõ TCP/IP, áí êáé óôçí ðïñåßá áðïäåß÷ôçêå üôé êáé óôï OSI õðÞñ÷áí åëëåßøåéò ïé ïðïßåò Ýðñåðå íá óõìðëçñùèïýí. Ç ìåãáëýôåñç ðñïóöïñÜ ôïõ OSI åßíáé ôï ãåãïíüò üôé êÜíåé Ýíá óáöÞ äéá÷ùñéóìü áíÜìåóá óôéò Ýííïéåò ôçò õðçñåóßáò, ôçò äéåðáöÞò êáé ôïõ ðñùôïêüëëïõ. Óôï TCP/IP ï äéá÷ùñéóìüò áõôüò äåí åßíáé åõäéÜêñéôïò. Áí êáé Ýãéíáí áñêåôÝò ðñïóðÜèåéåò ðñïêåéìÝíïõ íá ïñéïèåôçèïýí óáöÝóôåñá ïé Ýí-

229 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí íïéåò áõôÝò, äåí õðÞñîå óçìáíôéêÞ âåëôßùóç. Ï ëüãïò ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé áõôÞ ç äéáöïñÜ óôá äýï ìïíôÝëá åßíáé ï åîÞò: ôï ìïíôÝëï OSI ðñþôá ðåñéãñÜöôçêå áðü ôïõò åéäéêïýò êáé ìåôÜ ãñÜöôçêáí ôá ðñùôüêïëëá êáé üëï ôï ó÷åôéêü ëïãéóìéêü ðïõ áöïñïýóå ôç ëåéôïõñãßá ôùí äéåðáöþí êáé ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðñïóöÝñïíôáé. Áíôßèåôá, óôçí ðåñßðôùóç ôïõ TCP/IP ôá ðñÜãìáôá áêïëïýèçóáí äéáöïñåôéêÞ ðïñåßá. Ðñþôá äçìéïõñãÞèçêáí ôá ðñùôüêïëëá, ôá ïðïßá âÝâáéá ðñÜãìáôé Ýêáíáí ôç äïõëåéÜ ôïõò, êáé ìåôÜ, ìå âÜóç ôá õðÜñ÷ïíôá ðñùôüêïëëá, äçìéïõñãÞèçêå ôï ìïíôÝëï. Áõôü öõóéêÜ åß÷å ðëåïíåêôÞìáôá áëëÜ êáé ìåéïíåêôÞìáôá. ü

Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ TCP/IP äåí õðÞñîå ðñüâëçìá óõìöùíßáò ðñùôïêüëëùí ìïíôÝëïõ, êáèþò ôï ìïíôÝëï ðåñéãñÜöôçêå ìå âÜóç ôá õðÜñ÷ïíôá ðñùôüêïëëá, ìå áðïôÝëåóìá áõôÜ íá ôáéñéÜæïõí (åê ôùí õóôÝñùí) áðüëõôá óôï ìïíôÝëï. ÂÝâáéá, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, óôï TCP/IP äåí õðÜñ÷åé óáöÞò äéá÷ùñéóìüò áíÜìåóá óôéò Ýííïéåò ôïõ ðñùôïêüëëïõ, ôçò äéåðáöÞò êáé ôçò õðçñåóßáò.

ü

Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ OSI ôï ìïíôÝëï ðåñéãñÜöôçêå êÜíïíôáò óáöÞ äéá÷ùñéóìü óôéò Ýííïéåò ðïõ õéïèåôÞèçêáí áðü ôá ðñùôüêïëëá. Ùóôüóï ç áíõðáñîßá êÜðïéùí Ýôïéìùí ðñùôïêüëëùí ôá ïðïßá èá ðñïóäéüñéæáí (åê ôùí ðñïôÝñùí) ìå áêñßâåéá ôïí ïñéóìü ôïõ ìïíôÝëïõ åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôï ìïíôÝëï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå íá åßíáé áñêåôÜ ãåíéêü. ¼ôáí ëïéðüí õëïðïéÞèçêáí äßêôõá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí ëåéôïõñãéêÜ ôï ìïíôÝëï OSI, ôüôå åìöáíßóôçêáí ôá ðñïâëÞìáôá, ôá ïðïßá Ýãéíå ðñïóðÜèåé íá åðéëõèïýí ìå ôçí åðÝêôáóç, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, ôïõ ïñéóìïý êáé ôçò ëåéôïõñãéêüôçôáò ôïõ ìïíôÝëïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áñ÷éêÜ ôï OSI óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí áíáöåñüôáí ìüíï óå äßêôõá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï êáé äåí åß÷å ëÜâåé õðüøç ôïõ ôá äßêôõá åêðïìðÞò, ôá ïðïßá åìöáíßóôçêáí óôï ðñïóêÞíéï áñãüôåñá. ¸ôóé ëïéðüí ðñïóôÝèçêå Ýíá õðïåðßðåäï (sub-layer) óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí ôï ïðïßï áó÷ïëåßôáé ìå ôá äßêôõá åêðïìðÞò.

ü

Ìéá óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï ìïíôÝëùí åßíáé áõôÞ ôïõ áñéèìïý ôùí åðéðÝäùí ôïõò (ó÷Þìá 5.35). Óôï OSI Ý÷ïõìå åðôÜ åðßðåäá, åíþ óôï TCP/IP ôÝóóåñá. Ç ÷ñÞóç ôùí åðôÜ åðéðÝäùí êñßíåôáé óÞìåñá õðåñâïëéêÞ, ôçí åðï÷Þ Ó÷Þìá 5.35: Óýãêñéóç åðéðÝäùí ôùí ìïíôÝëùí üìùò ðïõ ãéíüôáí ç óõæÞôçóç ãéá ôçí ðåñéãñááíáöïñÜò OSI êáé TCP/IP öÞ ôïõ ìïíôÝëïõ OSI ç óõãêåêñéìÝíç ëýóç öáéíüôáí ç êáëýôåñç. Óçìåéþíåôáé üôé ç âñåôáíéêÞ ðñüôáóç ðåñéãñáöÞò åíüò ìïíôÝëïõ ðÝíôå åðéðÝäùí ôåëéêÜ äåí åõäïêßìçóå. Ç ëýóç ôùí åðôÜ åðéðÝäùí âñÞêå ðñüóöïñï Ýäáöïò, áöïý åêåßíç ôçí åðï÷Þ ç IBM êõñéáñ÷ïýóå áðüëõôá óôï ÷þñï êáé åß÷å Þäç êáôáóêåõÜóåé Ýíá ðñùôüêïëëï åðôÜ åðéðÝäùí, ôï ãíùóôü SNA (ÌÜèçìá 5.1). Ç åðéôñïðÞ ðïõ åß÷å õðü ôçí åõèýíç ôçò ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ íÝïõ ìïíôÝëïõ êáé ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü åêðñïóþðïõò ôçò âéïìç÷áíßáò,

230 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ôçò ôçëåöùíßáò, ôùí ìåãÜëùí åôáéñåéþí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, äéÜöïñùí äéåèíþí ïñãáíéóìþí ðïõ Ý÷ïõí Þäç áíáöåñèåß, êáèþò êáé áðü åêðñïóþðïõò êñáôþí, äåí êáôÜöåñå íá ðåñéãñÜøåé Ýíá ìïíôÝëï äéáöïñåôéêü áðü ôï ìïíôÝëï ôçò IBM, êõñßùò áðü ôï öüâï ìÞðùò áõôü áðïôý÷åé êáé ç IBM ãßíåé ç áðüëõôç êõñßáñ÷ïò ôïõ ÷þñïõ. ÅîÜëëïõ ôï ìïíôÝëï TCP/IP äåí åß÷å áêüìá äåßîåé ôçí ðñáãìáôéêÞ ôïõ äýíáìç. ¸ôóé ëïéðüí ç åðéôñïðÞ ðåñéÝãñáøå Ýíá ìïíôÝëï êïíôÜ óôá ðñüôõðá ôçò IBM, ìå óêïðü íá ãßíåé åõêïëüôåñá Ýíá ðáãêüóìéï ðñüôõðï, ôï ïðïßï üìùò íá åëÝã÷åôáé áðü Ýíáí ïõäÝôåñï êáé ìç êåñäïöüñï ïñãáíéóìü, üðùò ï ISO, êáé ü÷é áðü ìßá êáé ìüíï åôáéñåßá. ü

Ôï åðßðåäï óõíüäïõ ôïõ OSI Ý÷åé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ðïëý ìéêñÞ åöáñìïãÞ, åíþ ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò áðïõóéÜæåé åíôåëþò áðü ôéò ðåñéóóüôåñåò åöáñìïãÝò, ðñÜãìá ðïõ äéêáéþíåé áõôïýò ðïõ õðïóôÞñéæáí ôçí ðåñéãñáöÞ åíüò ìïíôÝëïõ ìå ëéãüôåñá åðßðåäá, üðùò ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP, óôï ïðïßï êáé ôá äýï áõôÜ åðßðåäá áðïõóéÜæïõí.

ü

Áíôßèåôá áðü ôï OSI, ôï TCP/IP äåí êÜíåé óáöÞ äéá÷ùñéóìü ìåôáîý ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ êáé ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí. Áõôü üìùò áðïôåëåß ìåéïíÝêôçìá ãéá ôï TCP/IP, áöïý ôá äýï áõôÜ åðßðåäá åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÜ êáé ï äéá÷ùñéóìüò ôïõò åßíáé áðáñáßôçôïò. Ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ïñéïèÝôçóç ôùí ðáêÝôùí êáé ôçí áîéüðéóôç ìåôÜäïóÞ ôïõò, åíþ ôï öõóéêü åðßðåäï áó÷ïëåßôáé ìå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò.

ü

Óôï åðßðåäï äéêôýïõ ôï OSI õðïóôçñßæåé ôüóï ôçí ðñïóáíáôïëéóìÝíç üóï êáé ôç ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç óýíäåóç åðéêïéíùíßá. ¼ìùò óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò õðïóôçñßæåé ìüíï ôçí ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç óýíäåóç åðéêïéíùíßá. Áíôßèåôá, ôï ìïíôÝëï TCP/IP õðïóôçñßæåé óôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ ìüíï ôç ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç óýíäåóç åðéêïéíùíßá, åíþ õðïóôçñßæåé êáé ôïõò äýï ôñüðïõò åðéêïéíùíßáò óôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò.

ü

Ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï ìïíôÝëùí åíôïðßæåôáé êáé óôçí éêáíüôçôá êÜèå ìïíôÝëïõ íá ðåñéãñÜöåé äéáöïñåôéêÝò ïéêïãÝíåéåò ðñùôïêüëëùí ðïõ äåí áíÞêïõí ó’ áõôü. Ç ðåñéãñáöÞ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôïõ SNA ôçò IBM ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ìïíôÝëï TCP/IP åßíáé áäýíáôç, áöïý ôï ìïíôÝëï TCP/IP äçìéïõñãÞèçêå ãéá íá ðåñéãñÜøåé óõãêåêñéìÝíá ðñùôüêïëëá. Áíôßèåôá, ôï OSI åßíáé Ýíá ãåíéêü ìïíôÝëï áíáöïñÜò, ìÝóá áðü ôï ïðïßï ìðïñïýí íá ðåñéãñáöïýí êáé íá õëïðïéçèïýí êáé Üëëåò óôïßâåò ðñùôïêüëëùí.

ü

Ôï TCP/IP Ýôõ÷å åõñýôåñçò áðïäï÷Þò áðü ôïí êüóìï ôùí åðéêïéíùíéþí óå óýãêñéóç ìå ôï OSI. Ïé áéôßåò áõôÞò ôçò áðïäï÷Þò ðïéêßëëïõí, ðåñéëçðôéêÜ üìùò ïé óðïõäáéüôåñåò áðü áõôÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: l Ôï OSI ðñïóðÜèçóå íá áíáðôõ÷èåß, üôáí ôï TCP/IP ÷ñçóéìïðïéïýíôáí Þäç áðü üëï ó÷åäüí ôï öÜóìá ôïõ áêáäçìáúêïý ÷þñïõ. l ÄåäïìÝíçò ôçò áíáëõôéêÞò ðåñéãñáöÞò ôïõ OSI êáé ôïõ óáöÞ äéá÷ùñéóìïý ðïõ Ýêáíå ìåôáîý ôùí åííïéþí ôïõ ðñùôïêüëëïõ, ôçò äéåðáöÞò êáé ôçò õðçñåóßáò, ïé ðñþôåò åöáñìïãÝò ðïõ ãñÜöôçêáí óôá ðëáßóéá ôïõ ìïíôÝëïõ Þôáí ðïëýðëïêåò êáé äýó÷ñçóôåò. Áíôßèåôá, ôá ðñùôüêïëëá ôïõ TCP/IP, êáé åéäéêüôåñá ôá äýï âáóéêÜ ðñùôüêïëëÜ ôïõ, ôï TCP êáé ôï IP, Þôáí êáëï-

231 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ãñáììÝíá êáé åý÷ñçóôá. l Ïé åöáñìïãÝò ïé âáóéóìÝíåò óôï ìïíôÝëï TCP/IP Þôáí êáé åßíáé äùñåÜí äéáèÝóéìåò óôïõò ÷ñÞóôåò õðïëïãéóôþí, ïé ïðïßïé ìðïñïýí ãñÞãïñá êáé åýêïëá íá ôéò ÷ñçóéìïðïéïýí êáé íá ôéò åíóùìáôþíïõí óôá äßêôõá ôùí õðïëïãéóôþí ôïõò. l Ôï OSI, åíþ äåí Ý÷åé ôçí êáèïëéêÞ áðïäï÷Þ ðïõ áðïëáìâÜíåé ôï ìïíôÝëï TCP/IP óôï ÷þñï ôùí åìðïñéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, üðùò ôï Äéáäßêôõï êáé ôá Åíäïäßêôõá äéÜöïñùí åôáéñåéþí êáé ïñãáíéóìþí, åíôïýôïéò óõíå÷ßæåé íá áðïôåëåß ÷ñÞóéìï åêðáéäåõôéêü åñãáëåßï ãéá ôçí åîåñåýíçóç êáé ôç ìåëÝôç ôùí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄéåðáöÞ, õðçñåóßá, OSI, TCP/IP, ðñüôõðá áíáöïñÜò, óõóôÜóåéò.

232 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ìå ôçí áëìáôþäç áíÜðôõîç ôùí åðéêïéíùíéþí, ï ó÷åäéáóìüò êáé ç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí âáóßóôçêå ü÷é ìüíï óôçí áíÜðôõîç ôïõ õëéêïý, üðùò óõíÝâáéíå êáôÜ ôá ðñþôá ÷ñüíéá, áëëÜ êáé ôïõ ëïãéóìéêïý. Ãéá íá ìåéùèåß ç ðïëõðëïêüôçôá êáé íá ïñãáíùèåß êáëýôåñá ç üëç ëåéôïõñãßá, ôï ëïãéóìéêü ó÷åäéÜóôçêå õðü ìïñöÞ åðéðÝäùí Þ óôñùìÜôùí (layers), ôá ïðïßá äïìïýíôáé äéáäï÷éêÜ ôï Ýíá åðÜíù óôï Üëëï. Ç åðéêïéíùíßá åëÝã÷åôáé áðü ïñéóìÝíïõò êáíüíåò, ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò, ðïõ åíåñãïðïéïýíôáé óôá áíôßóôïé÷á åðßðåäá ôùí óõíäåüìåíùí ÷ñçóôþí. ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò êáôçãïñßåò ðñùôïêüëëùí, ôá ïðïßá ôáîéíïìïýíôáé áíÜëïãá ìå ôç ëåéôïõñãßá ôïõò, ôç óêïðéìüôçôÜ ôïõò êáé ðïëëÝò öïñÝò ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôïõò. Ïé ëåéôïõñãßåò ôùí ðñùôïêüëëùí åíôïðßæïíôáé êõñßùò óôçí êáôÜôìçóç êáé óôçí åðáíáóýíèåóç ôùí ìçíõìÜôùí, óôçí åíèõëÜêùóç, óôç äéåõèõíóéïäüôçóç, óôïí Ýëåã÷ï óýíäåóçò, óôïí Ýëåã÷ï ñïÞò, óôïí Ýëåã÷ï óöáëìÜôùí, óôçí ôìçìáôïðïßçóç, óôçí ðñïôåñáéüôçôá êáé ôÝëïò óôçí áóöÜëåéá. ÊÜèå åðßðåäï ðñïóöÝñåé ðñùôïãåíåßò õðçñåóßåò óôï áìÝóùò õøçëüôåñï áðü áõôü åðßðåäï ìÝóù ìéáò äéåðáöÞò. Ïé äéåðáöÝò ôùí åðéðÝäùí åßíáé áõôÝò ðïõ êáèïñßæïõí ôçí ðïéüôçôá ôçò åðéêïéíùíßáò êáé ãé’ áõôü åßíáé óçìáíôéêü íá ïñßæïíôáé ìå åõêñßíåéá áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò. Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé Ýíá åðßðåäï óôï áìÝóùò õøçëüôåñï áðü áõôü äéáêñßíïíôáé óå õðçñåóßåò ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç (COSs: Connection Oriented Services) êáé óå õðçñåóßåò ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç (CLSs: ConnectionLess Services). Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI - RM: Open Systems Interconnection - Reference Model) áêïëïõèåß êáé áõôü ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êáôÜ óôñþìáôá Þ åðßðåäá êáé áíáðôý÷èçêå áðü ôï ÄéåèíÞ Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò (ISO: International Standards Organization). ÏíïìÜóôçêå Ýôóé, ãéáôß áðïôÝëåóå ôç âÜóç áíáöïñþí êáé ôï ðëáßóéï êáèïñéóìïý ôùí ðñïôýðùí äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. ÅìöáíÞò óôü÷ïò ôùí äçìéïõñãþí ôïõ ìïíôÝëïõ áõôïý Þôáí ç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáí áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò êáé ç õðïóôÞñéîç åöáñìïãþí êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò, áíåîÜñôçôá áðü ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ôï OSI õëïðïéåß Ýíá óýíïëï åðôÜ åðéðÝäùí áñ÷ßæïíôáò áðü ôï ÷áìçëüôåñï (åðßðåäï 1) êáé ðñï÷ùñþíôáò ðñïò ôï õøçëüôåñï (åðßðåäï 7). Ôá åðôÜ áõôÜ åðßðåäá åßíáé ôï åðßðåäï 1 Þ öõóéêü åðßðåäï, ôï åðßðåäï 2 Þ åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí, ôï åðßðåäï 3 Þ åðßðåäï äéêôýïõ, ôï åðßðåäï 4 Þ åðßðåäï ìåôáöïñÜò, ôï åðßðåäï 5 Þ åðßðåäï óõíüäïõ, ôï åðßðåäï 6 Þ åðßðåäï ðáñïõóßáóçò êáé ôÝëïò ôï åðßðåäï 7 Þ åðßðåäï åöáñìïãÞò. Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP (Transmission Control Protocol /Internet Protocol) åßíáé ìéá åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç óôï OSI, ðïõ óÞìåñá Ý÷åé êõñéáñ÷Þóåé óå ðáãêüóìéï åðßðåäï, áöïý ÷ñçóéìïðïéåß ôï Äéáäßêôõï. ÄçìéïõñãÞèçêå ãéá íá õðïóôçñßîåé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ ARPANET, åíüò äéêôýïõ ðïõ ðñïçãÞèçêå ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé ðïõ áñãüôåñá ìåôåîåëß÷èçêå óôç ìïñöÞ ðïõ ãíùñßæïõìå óÞìåñá. Êáé áõôü ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò áêïëïõèåß ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êáôÜ óôñþìáôá, õëïðïéþíôáò üìùò Ýíá óýíïëï

233 Êåöáëáéï 5: Áñ÷éôåêôïíéêç Äéêôõùí ôåóóÜñùí åðéðÝäùí. Ôá åðßðåäá áõôÜ åßíáé ôï åðßðåäï 1 Þ åðßðåäï ðñüóâáóçò äéêôýïõ, ôï åðßðåäï 2 Þ åðßðåäï Äéáäéêôýïõ, ôï åðßðåäï 3 Þ åðßðåäï ìåôáöïñÜò êáé ôÝëïò ôï åðßðåäï 4 Þ åðßðåäï åöáñìïãÞò. Ôá ðñùôüêïëëá ôïõ TCP/IP óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá êáé åßíáé áõôÜ ðïõ åðéôñÝðïõí óôï ÷ñÞóôç íá ùöåëçèåß áðü ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï Äéáäßêôõï. Ôá êõñéüôåñá áðü áõôÜ åßíáé ôï ðñùôüêïëëï åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý (Telnet), ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (FTP: File Transfer Protocol), ôo ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò áðëïý ôá÷õäñïìåßïõ (SMTP: Simple Mail Transfer Protocol), ôï ðñùôüêïëëï ìåôáöïñÜò õðåñêåéìÝíïõ ê.Ü. Ôá ìïíôÝëá áíáöïñÜò OSI êáé TCP/IP ðáñïõóéÜæïõí ðëåïíåêôÞìáôá êáé ìåéïíåêôÞìáôá, ðïõ ïöåßëïíôáé êõñßùò óôï ÷ñüíï åìöÜíéóÞò ôïõò, êáèþò êáé óôçí ðñïóðÜèåéá ðïõ Ýãéíå áðü ôïõò õðïóôçñéêôÝò êÜèå ìïíôÝëïõ ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêñÜôçóåé óôçí ðáãêüóìéá êïéíüôçôá. Ç áëìáôþäçò áíÜðôõîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí êáé ôùí ðëçñïöïñéáêþí óõóôçìÜôùí äçìéïýñãçóå ôçí áíÜãêç åðéíüçóçò ðñïôýðùí êïéíþò áðïäåêôþí áðü ôç äéåèíÞ êïéíüôçôá. Ïé ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñåò áðáéôÞóåéò ôùí ÷ñçóôþí ãéá åðéêïéíùíßá ïäÞãçóáí ôïõò ïñãáíéóìïýò ðïõ Þôáí õðåýèõíïé ãéá ôç äçìéïõñãßá ôùí äéåèíþí ðñïôýðùí íá åîåôÜóïõí ôñüðïõò ãéá ôçí áðü êïéíïý áíÜðôõîÞ ôïõò, óýìöùíá ìå óõãêåêñéìÝíïõò êáíüíåò óôïõò ïðïßïõò èá óôçñßæïíôáí ïé äéÜöïñïé êáôáóêåõáóôÝò. Óôü÷ïò ôïõò Þôáí ç åîáóöÜëéóç ôçò óõìâáôüôçôáò ìåôáîý ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ áíáðôýóóïíôáí áðü ôéò äéÜöïñåò êáôáóêåõáóôéêÝò åôáéñåßåò, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá êáé êáô’ åðÝêôáóç ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí.

234 Tïìïò É, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÅñùôÞóåéò 1. Ôé åßíáé ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò; 2. Ðïéåò åßíáé ïé ëåéôïõñãßåò ôùí ðñùôïêüëëùí åðéêïéíùíßáò; 3. Ôé åßíáé äéåðáöÞ êáé ôé õðçñåóßá; 4. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá åßäç õðçñåóéþí ðïõ ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé Ýíá åðßðåäï; 5. Íá ðåñéãñÜøåéò ðåñéëçðôéêÜ ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI). 6. Íá ðåñéãñÜøåéò ðåñéëçðôéêÜ ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôùí åðôÜ åðéðÝäùí ôïõ OSI. 7. Íá ðåñéãñÜøåéò ðåñéëçðôéêÜ ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí äéáìÝóïõ ôïõ OSI. 8. Ðïéïé åßíáé ïé êõñéüôåñïé äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ôõðïðïßçóçò êáé ðïéï ôï áíôéêåßìåíü ôïõò; 9. Íá ðåñéãñÜøåéò ðåñéëçðôéêÜ ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò TCP/IP. 10. Íá ðåñéãñÜøåéò ðåñéëçðôéêÜ ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí ôïõ TCP/IP. 11. Ðïéåò åßíáé ïé êõñéüôåñåò äéáöïñÝò êáé ïìïéüôçôåò ôùí ìïíôÝëùí áíáöïñÜò OSI êáé TCP/IP;

235 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

ÊåöÜëáéï

6

Ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí

ÌÜèçìá 6.1:

Ôå÷íïëïãßá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï - ÌåôáãùãÞ

ÌÜèçìá 6.2:

Ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò - ìçíýìáôïò

ÌÜèçìá 6.3:

Ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ

ÌÜèçìá 6.4:

Óýãêñéóç ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò

ÌÜèçìá 6.5:

Ôå÷íïëïãßåò åðéêïéíùíéþí åêðïìðÞò - ÑáäéïöùíéêÜ äßêôõá

ÌÜèçìá 6.6:

Ôå÷íïëïãßåò åðéêïéíùíéþí åêðïìðÞò - ÄïñõöïñéêÜ äßêôõá

236 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÊåöÜëáéï 6: Ôå÷íïëïãßåò äéêôýùí Óêïðüò Óôü÷ïò ôïõ Êåöáëáßïõ 6 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôçí ôå÷íïëïãßá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, üðùò áõôÞ åîåéäéêåýåôáé óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò, êáèþò êáé ôéò ôå÷íïëïãßåò åêðïìðÞò, üðùò áõôÝò åîåéäéêåýïíôáé óôá áóýñìáôá äßêôõá. Åéäéêüôåñá, óêïðüò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé íá áíôéëçöèåß ï ìáèçôÞò ôçí Ýííïéá ôçò ìåôáãùãÞò êáé íá ìðïñåß íá äéáêñßíåé ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí ôå÷íéêþí ôçò. Åðßóçò íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜöåé êáé íá áíáëýåé ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôùí ôå÷íïëïãéþí åêðïìðÞò êáé íá áíôéëáìâÜíåôáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí áóýñìáôùí äéêôýùí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜöåé ôçí ôå÷íïëïãßá ôçò ìåôáãùãÞò.

ü

Íá ìðïñåß íá áíáëýåé ôïõò äõíáôïýò ôñüðïõò ìåôáãùãÞò.

ü

Íá ìðïñåß íá óõãêñßíåé ôéò äéáöïñåôéêÝò ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôùí ôå÷íïëïãéþí åêðïìðÞò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôçí ôå÷íïëïãßá åêðïìðÞò ôùí ñáäéïêõìÜôùí.

ü

Íá ãíùñßæåé ôçí ôå÷íïëïãßá åêðïìðÞò ôùí ìéêñïêõìÜôùí.

ü

Íá ãíùñßæåé ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí äïñõöïñéêþí åêðïìðþí.

237 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ðþò åðéôõã÷Üíåôáé ç åðéêïéíùíßá óå Ýíá ôçëåöùíéêü äßêôõï;

2.

Ãíùñßæåéò ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ç ðáñáäïóéáêÞ ôçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá äåí áðïôåëåß êáé ôïí ðëÝïí éäáíéêü ôñüðï ãéá ìåôÜäïóç ðáêÝôùí øçöéáêÞò ðëçñïöïñßáò;

3.

Ãíùñßæåéò ðþò ìåôáöÝñåôáé ç ðëçñïöïñßá óôá ñáäéïöùíéêÜ äßêôõá áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí áðïäÝêôç;

4.

ÁíôéëáìâÜíåóáé ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý ôçò ñáäéïöùíéêÞò êáé ôçò ôçëåöùíéêÞò åðéêïéíùíßáò;

5.

Êáôáíïåßò ôá ìåéïíåêôÞìáôá êáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðáñáäïóéáêþí ìåèüäùí åðéêïéíùíßáò (ôçëåöùíéêÞ, ñáäéïöùíéêÞ, ôçëåïðôéêÞ);

6.

Ãíùñßæåéò ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò áóýñìáôçò åðéêïéíùíßáò;

238 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 6.1: Ôå÷íïëïãßá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï - ÌåôáãùãÞ 6.1.1 Äßêôõá ìåôáãùãÞò ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 4.2, ãéá ôç äéáóýíäåóç áðïìáêñõóìÝíùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óýíäåóìïé óçìåßïõ ðñïò óçìåßï. Ç ôå÷íïëïãßá ðïõ áíáðôý÷èçêå ãéá ôç äéáóýíäåóç áõôïý ôïõ ôýðïõ äéêôýùí åßíáé óõíõöáóìÝíç ìå ôçí Ýííïéá ôçò ìåôáãùãÞò. ÉóôïñéêÜ, áðü ôéò ôñåéò ìåãÜëåò ðåñéüäïõò óôéò ïðïßåò äéáêñßíåôáé ç åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ç ôå÷íïëïãßá ìåôáãùãÞò áðáó÷üëçóå ôïõò åéäéêïýò ðïëëÜ ÷ñüíéá ðñéí. ¸ôóé ç ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé ç ðñþôç ðïõ åìöáíßóôçêå êáé Ý÷åé ôç âÜóç ôçò óôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá, åíþ ç ôå÷íéêÞ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò äñïìïëïãÞèçêå áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960 êáé áöïñÜ äßêôõá äåäïìÝíùí. Óýã÷ñïíåò ôå÷íïëïãßåò ðïõ åîáóöáëßæïõí ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí ðïëëþí ôýðùí áðü ôï ßäéï ìÝóï (ðïëõìÝóá) óôçñßæïíôáé óå õâñéäéêÝò ôå÷íéêÝò, ïé ïðïßåò Ýèåóáí ôéò âÜóåéò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí ðñüóöáôùí ôå÷íéêþí ISDN êáé ATÌ. Óôá ìáèÞìáôá áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ èá áó÷ïëçèïýìå ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ôçò ìåôáãùãÞò, ç ïðïßá áðïôÝëåóå Üëëùóôå êáé ôï èåìÝëéï ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí äéêôýùí äåäïìÝíùí êáé éäéáßôåñá ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ Äéáäéêôýïõ. Óçìåéþíåôáé üôé ùò äßêôõá ìåôáãùãÞò ìðïñåß íá èåùñçèïýí üëá ôá äßêôõá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ðïõ åöáñìüæïõí ôçí ôå÷íéêÞ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò. Ç Ýííïéá ôçò ìåôáãùãÞò ìðïñåß íá ãßíåé êáôáíïçôÞ ìå ôï áêüëïõèï ðáñÜäåéãìá. ¸óôù üôé äéáóõíäÝïíôáé 6 áðïìáêñõóìÝíïé êüìâïé. Áí Ýðñåðå íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ìüíï áðåõèåßáò óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí, ôüôå èá ó÷åäéáæüôáí Ýíá äßêôõï üðùò áõôü ôïõ ó÷Þìáôïò 6.1á, ëýóç ìå áõîçìÝíï äéá÷åéñéóôéêü öüñôï. ÅíáëëáêôéêÜ, áíáðôý÷èçêáí ôå÷íéêÝò Ýììåóçò äéáóýíäåóçò, ç ïðïßá ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôç óõíåñãáóßá åíäéÜìåóùí êüìâùí, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ìåôáãùãåßò (switches).

Ó÷Þìá 6.1: (á) Äßêôõï äéáóýíäåóçò 6 êüìâùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ìüíï áðåõèåßáò óõíäÝóåéò êáé (â) äßêôõï ìåôáãùãÞò ãéá ôçí Ýììåóç äéáóýíäåóç 6 êüìâùí.

Ïé ìåôáãùãåßò åßíáé åîïðëéóìÝíïé ìå äýï Þ ðåñéóóüôåñïõò óõíäÝóìïõò êáé ìßá áðü ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôïõò åßíáé ç ðñïþèçóç ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ëáìâÜíïõí áðü Ýíá óýíäåóìü ôïõò óå Ýíáí Üëëï. Óôï ó÷Þìá 6.1â áðåéêïíßæåôáé Ýíá äßêôõï ìåôáãùãÞò ãéá ôç äéáóýíäåóç 6 êüìâùí. Ïé äýï åíäéÜìåóïé êüìâïé ðáßæïõí ôï ñüëï ôïõ ìåôáãùãïý, åíþ ï óýíäåóìïò ðïõ ôïõò åíþíåé ëÝãåôáé äéáìïéñáóìÝíïò óýíäåóìïò (shared link), áöïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí êáé óå êüìâïõò äéáöïñåôéêïýò áðü áõôïýò ðïõ óõíäÝåé Üìåóá.

239 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

Ó÷Þìá 6.2: Äßêôõá åðéêïéíùíßáò ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï Ðáñáäåßãìáôá äéêôýùí åðéêïéíùíßáò ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï êáé ìå äéáöïñåôéêÝò ôïðïëïãßåò öáßíïíôáé óôï ó÷Þìá 6.2.

ÁíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò äéáêñßíïíôáé óôéò áêüëïõèåò êáôçãïñßåò: ü

äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (circuit switching networks),

ü

äßêôõá ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò (message switching networks) êáé

ü

äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ (packet switching networks).

Ïé óõíçèÝóôåñïé ôýðïé åßíáé áõôïß ôïõ äéêôýïõ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðïêëåéóôéêÜ óôï ôçëåöùíéêü äßêôõï, êáé ôïõ äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá äßêôõá çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôáãùãÞ, ìåôáãùãåßò, äßêôõá ìåôáãùãÞò, ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò, ìåôáãùãÞ ìçíýìáôïò, ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ, áðïèÞêåõóç êáé ðñïþèçóç, óýíäåóìïò, äéáìïéñáóìÝíïò óýíäåóìïò.

240 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 6.2: Tå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò - ìçíýìáôïò 6.2.1 Äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò Óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (circuit switching networks) ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åßíáé åöéêôÞ ìüíï ìåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ìéáò öõóéêÞò æåýîçò - êõêëþìáôïò ìåôáîý äýï êüìâùí. Ç ìåôÜäïóÞ ôïõò åßíáé äéáöáíÞò (transparent), ìå ôçí Ýííïéá üôé ôá äåäïìÝíá äåí õðïâÜëëïíôáé óå êáìßá åðåîåñãáóßá êáôÜ ôç äéÝëåõóÞ ôïõò áðü ôï äßêôõï. Áõôü ôï êýêëùìá ðáñáìÝíåé åíåñãü óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò åðéêïéíùíßáò ôùí êüìâùí, áêüìá êáé üôáí áõôïß äåí áíôáëëÜóóïõí äåäïìÝíá. ¼ôáí ï áñéèìüò ôùí êëÞóåùí îåðåñÜóåé ôïí áñéèìü ôùí ãñáììþí ðïõ ìðïñåß íá åîõðçñåôÞóåé Ýíá êÝíôñï, ôüôå ìåñéêÝò áðü áõôÝò ôéò êëÞóåéò ìðëïêÜñïíôáé êáé äåí ðñïùèïýíôáé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óå üëïõò ìáò Ý÷åé óõìâåß, éäéáßôåñá óå ðåñéðôþóåéò Ýêôáêôùí áíáãêþí, íá áêïýóïõìå ôï ìÞíõìá ôçò åôáéñåßáò ðáñï÷Þò ôçëåöùíéêþí õðçñåóéþí (ÏÔÅ, Panafon, Telestet) üôé ôï äßêôõï åßíáé õðåñöïñôùìÝíï êáé äåí ìðïñåß íá ìáò åîõðçñåôÞóåé. Ãéá íá ìðïñÝóåé ôï êÝíôñï íá åîõðçñåôÞóåé Üëëåò êëÞóåéò, èá ðñÝðåé íá åëåõèåñùèïýí êÜðïéåò êáôåéëçììÝíåò ãñáììÝò.

H ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ðñùôáñ÷éêÜ óôï ôçëåöùíéêü äßêôõï ãéá ôç ìåôÜäïóç ôçò öùíÞò, üìùò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. ÊÜèå êÝíôñï õðïóôçñßæåé Ýíáí áñéèìü ãñáììþí êáé ðåñéÝ÷åé Ýíáí ðßíáêá ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé üëïõò ôïõò äõíáôïýò óõíäõáóìïýò. ×áñáêôçñéóôéêü åíüò ôÝôïéïõ óõóôÞìáôïò åßíáé üôé êÜèå êÝíôñï ìðïñåß íá åîõðçñåôÞóåé Ýíá óõãêåêñéìÝíï áñéèìü ÷ñçóôþí.

ÐáñÜäåéãìá I ¼ôáí õðÜñ÷åé êëÞóç ãéá êÜðïéïí óõíäñïìçôÞ ôïõ ÏÔÅ, áõôÞ ìåôáöÝñåôáé áðü êÝíôñï óå êÝíôñï óôáäéáêÜ, ìÝ÷ñé íá åíôïðéóôåß ç óõóêåõÞ ôïõ óõíäñïìçôÞ. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ áõôüò áðáíôÞóåé, äçìéïõñãåßôáé Ýíá öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ôï ïðïßï ðáñáìÝíåé áíïéêôü üóï êñáôÜ ç óõíäéÜëåîç. ÁíÜëïãç åßíáé êáé ç óõìðåñéöïñÜ åíüò äéêôýïõ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. ¼ôáí Ýíáò õðïëïãéóôÞò êáëåß êÜðïéïí Üëëï, ç êëÞóç ðñïùèåßôáé ôìçìáôéêÜ áðü êüìâï óå êüìâï, ìÝ÷ñé íá öôÜóåé óôï äÝêôç. Áí ï äÝêôçò èÝëåé íá åðéêïéíùíÞóåé, áðáíôÜ èåôéêÜ óôçí ðñüóêëçóç, ïðüôå êáé äçìéïõñãåßôáé ìéá áðïêëåéóôéêÞ öõóéêÞ æåýîç ìåôáîý ôùí äýï ìåñþí ãéá üëç ôç äéÜñêåéá ôçò åðéêïéíùíßáò ôïõò.

ÐáñÜäåéãìá II Óôï ó÷Þìá 6.3 ï Ç/Õ 6 èÝëåé íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôïí Ç/Õ 3. Áò õðïèÝóïõìå üôé ç óýíäåóç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï õðïäßêôõï ôùí êüìâùí Ê1 Ýùò Ê7, ìÝóù êÜðïéïõ óõíäõáóìïý óõíäÝóåùí ìåôáîý ôùí êüìâùí. Ï Ç/Õ 6 óôÝëíåé ôï ó÷åôéêü áßôçìá ìÝóù ôïõ êüìâïõ Ê1. ÂáóéóìÝíïò óå ïñéóìÝ-

241 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

Ó÷Þìá 6.3: ÐáñÜäåéãìá äéêôýïõ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Ç ìåôÜäïóç åßíáé åöéêôÞ ìüíï ìåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ êõêëþìáôïò ìåôáãùãÞò Ç/Õ 6 - Ê1 - Ê5 - Ê4 - Ç/Õ 3, ôï ïðïßï ðáñáìÝíåé åíåñãü óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò åðéêïéíùíßáò êáé áðïäåóìåýåôáé ìå ôïí ôåñìáôéóìü ôçò. íá êñéôÞñéá, ï êüìâïò Ê1 ìåôáäßäåé ôçí ðëçñïöïñßá ìÝóù ôïõ óõíäÝóìïõ Ê1 Ê5. Áí ï äéáìïéñáóìÝíïò óýíäåóìïò Ê1 - Ê5 Ý÷åé äéáèÝóéìï êáíÜëé, áõôü äåóìåýåôáé êáé ôï áßôçìá ðñïùèåßôáé óôïí êüìâï Ê5. Ìå ôïí ßäéï ôñüðï ï Ê5 åðéëÝãåé íá ðñïùèÞóåé ôï áßôçìá ôïõ Ç/Õ 6, ìÝóù ôïõ êüìâïõ Ê4, êáôáëáìâÜíïíôáò Ýíá áðü ôá êáíÜëéá óýíäåóÞò ôïõ ì´áõôüí. Ï êüìâïò Ê4 ðñïùèåß ôï áßôçìá ôïõ Ç/Õ 6 óôïí Ç/Õ 3, ï ïðïßïò, áí åßíáé äéáèÝóéìïò, äÝ÷åôáé ôï áßôçìá, êáé ïé äýï çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ìðïñïýí íá áñ÷ßóïõí ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò. Ôï êýêëùìá åðéêïéíùíßáò ðïõ äçìéïõñãåßôáé (Ç/Õ 6 - Ê1 - Ê5 - Ê4 - Ç/Õ 3) äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ óôïõò äýï õðïëïãéóôÝò ðïõ ôï ÷ñçóéìïðïéïýí, óáí íá õðÞñ÷å ìßá êáé ìüíï ãñáììÞ óýíäåóçò, ÷ùñßò ôßðïôá íá ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ôïõò. Ìüëéò ôá äýï ìÝñç áðïöáóßóïõí íá ôåñìáôßóïõí ôçí åðéêïéíùíßá, åéäïðïéïýíôáé ôáõôü÷ñïíá ïé åíäéÜìåóïé êüìâïé, ãéá íá äéáêüøïõí êáé áõôïß ôç ìåôáîý ôïõò óýíäåóç, áðåëåõèåñþíïíôáò ôá êáíÜëéá ôïõò ãéá êÜðïéåò Üëëåò óõíäÝóåéò. Áí ïé äýï çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò èåëÞóïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí êáé ðÜëé óôï ìÝëëïí, äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç ßäéá äéáäñïìÞ, ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç óýíäåóÞ ôïõò.

242 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí Ç åðéêïéíùíßá ìå ôç ÷ñÞóç ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ðåñéëáìâÜíåé ôñåéò öÜóåéò: ü

ÅãêáôÜóôáóç öõóéêÞò æåýîçò. Ӓ áõôÞ ôç öÜóç ãßíåôáé ç äÝóìåõóç ôùí öõóéêþí óõíäÝóåùí ðïõ èá áðïôåëÝóïõí ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óôïõò äýï óôáèìïýò.

ü

ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí. Ӓ áõôÞ ôç öÜóç ãßíåôáé ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí áíÜìåóá óôïõò äýï óôáèìïýò. Ç ìåôÜäïóç ìðïñåß íá åßíáé øçöéáêÞ Þ áíáëïãéêÞ, áíÜëïãá ìå ôç öýóç ôïõ äéêôýïõ. ÃåíéêÜ, ç óýíäåóç ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáäïèïýí äåäïìÝíá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò ôáõôü÷ñïíá (full-duplex).

ü

Áðïóýíäåóç. Ç óýíäåóç áíÜìåóá óôïõò äýï óôáèìïýò ôåñìáôßæåôáé ìåôÜ áðü áðáßôçóç åíüò áðü ôïõò äýï óôáèìïýò, ïðüôå êáé áðïäåóìåýïíôáé ïé öõóéêÝò æåýîåéò.

Óçìåéþíåôáé üôé, óå ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷ïõí äåóìåõôåß ðïëëÜ êõêëþìáôá ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, åßíáé åíäå÷üìåíï íá ìçí ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí íÝåò óõíäÝóåéò ëüãù êÜëõøçò ôïõ óõíïëéêïý áñéèìïý ôùí óõíäÝóåùí ðïõ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá åîõðçñåôÞóïõí ïé êüìâïé (ìåôáãùãåßò). Åðßóçò ðñÝðåé íá ôïíéóôåß ðùò ç ÷ùñçôéêüôçôá ôùí óõíäÝóåùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò åßíáé äåóìåõìÝíç ãéá üëç ôç äéÜñêåéá ôçò óýíäåóçò, áêüìç êáé áí äå ìåôáäßäïíôáé äåäïìÝíá. Áõôü åßíáé óçìáíôéêü, áöïý ïé óõíäÝóåéò ãéá ôç ìåôÜäïóç öùíÞò, óõíÞèùò äå ÷ñçóéìïðïéïýí 100% ôç äéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá, åíþ ïé óõíäÝóåéò ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìðïñåß íá ìÝíïõí áäñáíåßò ãéá ìåãÜëá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá. ÅðéðëÝïí õðÜñ÷åé êáé ç êáèõóôÝñçóç ðïõ ïöåßëåôáé óôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ êõêëþìáôïò åðéêïéíùíßáò, ðñéí áñ÷ßóåé ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. ÂÝâáéá, áðü ôç óôéãìÞ ðïõ èá åãêáôáóôáèåß ç óýíäåóç, ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé ìå óõãêåêñéìÝíï ñõèìü êáé ç ìüíç êáèõóôÝñçóç ðïõ ðáñáôçñåßôáé ïöåßëåôáé óôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò ôùí ìÝóùí ðïõ áðïôåëïýí ôéò óõíäÝóåéò ôïõ êõêëþìáôïò.

6.2.2 Äßêôõá ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò Ç ìåôáãùãÞ ìçíýìáôïò (message switching) åßíáé ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ï ðïìðüò ïñãáíþíåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èÝëåé íá óôåßëåé óôï äÝêôç óå Ýíá ìÞíõìá, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç. Óôç óõíÝ÷åéá ôï ìÞíõìá ðáñáäßäåôáé óôï äßêôõï, ôï ïðïßï áíáëáìâÜíåé ôçí áðïóôïëÞ ôïõ óôïí áðïäÝêôç. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ôï äßêôõï äåí åãêáèéóôÜ Ýíá öõóéêü êáíÜëé ìåôáîý áðïóôïëÝá êáé ðáñáëÞðôç, áëëÜ ç áðïóôïëÞ ôïõ ìçíýìáôïò ãßíåôáé ìå ôïí áêüëïõèï ôñüðï. Ôï ìÞíõìá áðïóôÝëëåôáé áðü ôïí ðïìðü óôï äÝêôç ðåñíþíôáò áðü Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò åíäéÜìåóïõò êüìâïõò (ó÷Þìá 6.4). ÊÜèå êüìâïò ëáìâÜíåé ïëüêëçñï ôï ìÞíõìá, ôï áðïèçêåýåé êáé, ìüëéò âñåé ôçí êáôÜëëçëç åõêáéñßá, ôï áðïóôÝëëåé óôïí áìÝóùò åðüìåíï êüìâï ðïõ èåùñåß üôé åßíáé ç êáëýôåñç åðéëïãÞ ãéá íá öôÜóåé áõôü óýíôïìá êáé ìå áóöÜëåéá óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ, ëüãù ôïõ üôé êÜèå ìÞíõìá áñ÷éêÜ áðïèçêåýåôáé óå Ýíáí êüìâï êáé óôç óõíÝ÷åéá ðñïùèåßôáé óôïí åðüìåíï, ïíïìÜæåôáé ôå÷íéêÞ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþ-

243 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí èçóçò (store and forward). Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ç ðëçñïöïñßá ðñïùèåßôáé óôïí ðñïïñéóìü ôçò ðñïûðïèÝôåé êüìâïõò ìå áõîçìÝíåò äõíáôüôçôåò áðïèÞêåõóçò, êáèþò èá ðñÝðåé íá áðïèçêåýïõí üëá ôá ìçíýìáôá ðïõ ëáìâÜíïõí áðü ãåéôïíéêïýò êüìâïõò, ìÝ÷ñé íá âñïõí ôçí êáôÜëëçëç åõêáéñßá íá ôá ðñïùèÞóïõí.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉÉ Óôï ó÷Þìá 6.4 ï Ç/Õ 1 åðéèõìåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôïí Ç/Õ 5. Ïñãáíþíåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èÝëåé íá áðïóôåßëåé óå Ýíá ìÞíõìá ðñïóáñôþíôáò êáé ôç äéåýèõíóç ôïõ Ç/Õ 5. Óå ðñþôç öÜóç ôï ìÞíõìá áðïóôÝëëåôáé óôïí êüìâï Ê3. Ï Ê3, áöïý ëÜâåé üëï ôï ìÞíõìá, ôï áðïèçêåýåé êáé óôç óõíÝ÷åéá, ìüëéò âñåé åëåýèåñï êáíÜëé, ôï ðñïùèåß óôïí êüìâï Ê7. Ï Ê7 ìå ôç óåéñÜ ôïõ ôï ðñïùèåß óôïí Ê6 êáé áõôüò óôïí ôåëéêü ðáñáëÞðôç, ðïõ åßíáé ï Ç/Õ 5. Áí ï Ç/Õ 5 ãéá êÜðïéïõò ëüãïõò åßíáé åêôüò ëåéôïõñãßáò, ôï ìÞíõìá ðáñáìÝíåé áðïèçêåõìÝíï óôïí êüìâï Ê6, ìÝ÷ñé ï Ç/Õ 5 íá ëåéôïõñãÞóåé êáé ðÜëé. ÔÝëïò, áí ãéá êÜðïéïõò ëüãïõò ï êüìâïò Ê3 äåí ìðïñåß íá âñåé åëåýèåñï ôïí Ê7, ôüôå åßíáé äõíáôüí íá ðñïùèÞóåé ôï ìÞíõìá ìÝóù ôïõ êüìâïõ Ê1 (êüêêéíç äéáêåêïììÝíç ãñáììÞ) êáé ôï ìÞíõìá íá áêïëïõèÞóåé Ýíá äéáöïñåôéêü äñïìïëüãéï, ìÝ÷ñé íá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ.

Ó÷Þìá 6.4: ÐáñÜäåéãìá óýíäåóçò ìå ìåôáãùãÞ ìçíýìáôïò. Ç ìåôÜäïóç ãßíåôáé ìÝóù ôçò äéáäñïìÞò Ç/Õ 1 - Ê 3 - Ê 7 - Ê 6 - Ç/Õ 5 êáé åíáëëáêôéêÜ, áí ï êüìâïò Ê 7 äå ëåéôïõñãåß, ìÝóù ôçò äéáäñïìÞò Ç/Õ 1 - Ê 3 - Ê 1 - Ê 6 - Ç/Õ 5. ÊÜèå óýíäåóìïò ðáñáìÝíåé åíåñãüò ìüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìåôÜäïóçò ôùí êüìâùí ôïõ. ÁíáëõôéêÞ óýãêñéóç ôùí ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò èá ãßíåé óôá ðáñáêÜôù êåöÜëáéá, üìùò åäþ áîßæåé íá åðéóçìáíèåß ìéá óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò êáé ôçò ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò, ðïõ ãßíåôáé áìÝóùò áíôéëçðôÞ áðü ôá ðáñáðÜíù ðáñáäåßãìáôá (ÉÉ êáé ÉÉÉ). Ç äéáöïñÜ áõôÞ Ýãêåéôáé óôï üôé, ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý äýï çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò

244 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí êõêëþìáôïò, ðñÝðåé ï ðáñáëÞðôçò íá åßíáé óå èÝóç íá äå÷ôåß ôçí êëÞóç, áíôßèåôá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò óôçí ïðïßá áõôü äåí åßíáé áíáãêáßï. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, áí ï ðáñáëÞðôçò äåí åßíáé äéáèÝóéìïò, ôï ìÞíõìá öõëÜóóåôáé óôïí ôåëåõôáßï êüìâï ìå ôïí ïðïßï áõôüò óõíäÝåôáé êáé ðáñáëáìâÜíåé ôï ìÞíõìá, ìüëéò ç óýíäåóÞ ôïõ ìå ôïí êüìâï ãßíåé åöéêôÞ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôáãùãÞ, äßêôõï ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò, ôå÷íéêÞ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò, äßêôõï ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò, åãêáôÜóôáóç öõóéêÞò æåýîçò, áðïóýíäåóç.

245 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

ÌÜèçìá 6.3: Ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ 6.3.1

Äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ

Óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ôá äåäïìÝíá ÷ùñßæïíôáé óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá ðñéí áðü ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò. ÁõôÜ ôá ôìÞìáôá äåäïìÝíùí ïíïìÜæïíôáé ðáêÝôá (packets). Ôï ìÝãåèïò êÜèå ðáêÝôïõ ðïéêßëëåé, áëëÜ Ýíá ôõðéêü áíþôáôï üñéï ìÞêïõò åßíáé ïé 1.000 ÷áñáêôÞñåò (bytes) Þ ïêôÜäåò äõáäéêþí øçößùí (octets). ÌéêñÜ óå ìÝãåèïò ðáêÝôá (128 Ýùò 256 äõáäéêþí øçößùí) åßíáé óõíÞèùò ðñïôéìüôåñá, ðñïêåéìÝíïõ íá åëÝã÷åôáé êáëýôåñá ç êõêëïöïñßá óôï äßêôõï. ÊÜèå ðáêÝôï ðåñéÝ÷åé Ýíá ôìÞìá ôïõ ìçíýìáôïò ðñïò áðïóôïëÞ êáé åðéðëÝïí ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ. Ïé ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ åßíáé áðáñáßôçôåò, ãéáôß åðéôñÝðïõí ôç óùóôÞ äñïìïëüãçóç ôïõ ðáêÝôïõ ìÝóá óôï äßêôõï, Ýôóé þóôå íá öôÜóåé óôï óùóôü ðñïïñéóìü. ¼ôáí ôá ðáêÝôá öôÜóïõí óôïí êüìâï ðñïïñéóìïý, ôá áñ÷éêÜ äåäïìÝíá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åðáíáóõíèÝôïíôáé. Ïé êüìâïé óå Ýíá äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ÷ñåéÜæåôáé íá Ý÷ïõí éêáíüôçôåò åðåîåñãáóßáò êáé áðïèÞêåõóçò, ãéá íá ðñïùèïýí ôá ðáêÝôá, áëëÜ êáé ãéá íá ôá áðïèçêåýïõí ðñïóùñéíÜ, áí ÷ñåéáóôåß, ìÝ÷ñé íá âñïõí ôçí êáôáëëçëüôåñç äéáäñïìÞ. Ç ôå÷íéêÞ ðïõ áêïëïõèåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí åßíáé ãíùóôÞ áðü ôï ÌÜèçìá 6.1 êáé ëÝãåôáé ôå÷íéêÞ áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò. Óýìöùíá ì’ áõôÞí, ôá ðáêÝôá óôÝëíïíôáé óõíå÷üìåíá óôï äßêôõï, ÷ùñßò íá åãêáèßóôáôáé åê ôùí ðñïôÝñùí êÜðïéá ìüíéìç óýíäåóç áíÜìåóá óôïí ðïìðü êáé óôï äÝêôç, üðùò ãßíåôáé óôç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò. Óôç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ áõôÜ êõêëïöïñïýí ìÝóá óôï äßêôõï áðü êüìâï óå êüìâï, áðïèçêåýïíôáé ðñïóùñéíÜ óå êÜèå åíäéÜìåóï êüìâï êáé óôç óõíÝ÷åéá ðñïùèïýíôáé óôïí åðüìåíï.

ÐáñÜäåéãìá IV ¸óôù üôé èÝëïõìå íá ìåôáäþóïõìå, ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ôïõ ó÷Þìáôïò 6.5, Ýíá áñ÷åßï äåäïìÝíùí áðü ôïí êüìâï Á óôïí êüìâï Ã. Áí ïé ÷ñüíïé ìåôÜäïóçò ôïõ áñ÷åßïõ áðü ôïí Á óôï  êüìâï êáé áðü ôï  óôï à êüìâï åßíáé ßäéïé êáé ßóïé ìå 60 sec, ôüôå ï óõíïëéêüò ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò èá åßíáé ßóïò ìå 120 sec. Áí ÷ùñéóôåß ôï áñ÷åßï óå 60 éóïìåãÝèç ðáêÝôá, ôüôå ï ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò åíüò ðáêÝôïõ áðü ôïí Á óôï Â Þ áðü ôï  óôï à êüìâï èá åßíáé ßóïò ìå 1 sec. Óôï 1ï sec ôï ðñþôï ðáêÝôï ôïõ áñ÷åßïõ èá óôáëåß áðü ôïí Á óôï  êüìâï. Óôï 2ï sec ôï äåýôåñï ðáêÝôï èá óôáëåß áðü ôïí Á óôï  êüìâï, åíþ ôáõôü÷ñïíá ôï ðñþôï ðáêÝôï èá óôáëåß áðü ôï  óôï à êüìâï. ¸ôóé ï óõíïëéêüò ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò ôïõ áñ÷åßïõ èá åßíáé ßóïò ìå 61 sec. Ç åîïéêïíüìçóç óôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò ôùí ðáêÝôùí èá åßíáé ìåãáëýôåñç üóï ðåñéóóüôåñïé åßíáé ïé åíäéÜìåóïé êüìâïé.

Ç ýðáñîç Üìåóïõ Þ Ýììåóïõ ôñüðïõ äéáóýíäåóçò ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí åíüò äéêôýïõ äåí åðáñêåß ãéá ôçí åðßôåõîç ôçò åðéêïéíùíßáò ôïõò. Ìßá åðéðëÝïí áðáßôçóç åßíáé ç åê÷þñçóç ìßáò ìïíáäéêÞò äéåýèõíóçò óå êÜèå êüìâï ôïõ äéêôýïõ, éêáíÞò íá ôïí äéáöïñïðïéåß áðü ôïõò õðüëïéðïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ.

246 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

¼ôáí Ýíáò ÷ñÞóôçò ôïõ äéêôýïõ èÝëåé íá ìåôáâéâÜóåé êÜðïéá ðëçñïöïñßá óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðñïïñéóìü óôï äßêôõï, ôüôå ðñÝðåé íá ðñïóäéïñßóåé ôç äéåýèõíóç ôïõ áíôßóôïé÷ïõ êüìâïõ. Ç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý êáôáãñÜöåôáé óå êáèÝíá áðü ôá ìåôáäéäüìåíá ðáêÝôá. ÅÜí ï áðïóôïëÝáò êáé ï ðáñáëÞðôçò äåí åßíáé Üìåóá óõíäåäåìÝíïé ìåôáîý ôïõò, ôüôå ïé åíäéÜìåóïé ìåôáãùãåßò ôïõ äéêôýïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôç äéåýèõíóç ôïõ êüìâïõ ðñïïñéóìïý, ãéá íá áðïöáóßóïõí áðü ðïéïí óýíäåóìü ôïõò èá ðñïùèÞóïõí ôá ìåôáäéäüìåíá ðáêÝôá. ÁõôÞ ç äéáäéêáóßá åðéëïãÞò ôïõ óõíäÝóìïõ ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí óôïõò ìåôáãùãåßò ïíïìÜæåôáé äñïìïëüãçóç (routing).

Ó÷Þìá 6.5: ÌåôÜäïóç ìå áðïèÞêåõóç êáé ðñïþèçóç. Ôá ðáêÝôá áðïóôÝëëïíôáé óõíå÷üìåíá óôï äßêôõï êáé Ýôóé ìåéþíåôáé ï áðáéôïýìåíïò ÷ñüíïò ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ Ý÷åé áðïäåé÷ôåß åîáéñåôéêÜ áðïäïôéêÞ. Ôá ðëåïíåêôÞìáôÜ ôçò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ç áðïäïôéêüôçôá ôçò ãñáììÞò åßíáé ðïëý êáëýôåñç, áöïý êÜèå óýíäåóç áðü êüìâï óå êüìâï ìðïñåß íá ìïéñáóôåß óõã÷ñüíùò êáé äõíáìéêÜ óå ðïëëÝò ñïÝò ðáêÝôùí.

ü

Ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò óôáèìïß ìå äéáöïñåôéêïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, áöïý ï êÜèå óôáèìüò óõíäÝåôáé ìå ôï äßêôõï óôï ñõèìü ðïõ åðéèõìåß êáé ìðïñåß íá åðéôý÷åé.

ü

Äåí áðïññßðôïíôáé ðáêÝôá, üôáí õðÜñ÷åé ìåãÜëïò öüñôïò óôï äßêôõï, ìåéþíåôáé üìùò ç áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ.

Ìðïñåß íá äïèåß ðñïôåñáéüôçôá óôç ìåôÜäïóç ïñéóìÝíùí ðáêÝôùí. Áõôü óçìáßíåé ðùò, áí õðÜñ÷ïõí áðïèçêåõìÝíá óå êÜðïéïí êüìâï ôïõ äéêôýïõ ðáêÝôá ðïõ ðåñéìÝíïõí íá ìåôáäïèïýí, ï êüìâïò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé ðñþôá áõôÜ ôá ðáêÝôá ðïõ Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç ðñïôåñáéüôçôá. ¸ôóé áõôÜ èá ìåôáäïèïýí ðéï óýíôïìá áðü ôá ðáêÝôá ìå ÷áìçëüôåñç ðñïôåñáéüôçôá. ÃåíéêÜ, õðÜñ÷ïõí äýï ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ. Ç ðñþôç åßíáé ç ôå÷íéêÞ ôùí áõôïäýíáìùí ðáêÝôùí (datagrams) êáé ç äåýôåñç ôùí íïçôþí êõêëùìÜôùí (virtual circuits). Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ôï äßêôõï ÷åéñßæåôáé êÜèå ðáêÝôï áíåîÜñôçôá, åíþ óôç äåýôåñç åãêáèßóôáôáé ìéá íïçôÞ óýíäåóç ìåôáîý ôùí äýï êüìâùí ðïõ ðñüêåéôáé íá åðéêïéíùíÞóïõí.

247 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

6.3.2 Äßêôõá ìåôáãùãÞò ìå áõôïäýíáìá ðáêÝôá Ðéï áíáëõôéêÜ, ç áñ÷Þ ëåéôïõñãßáò ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò ìå áõôïäýíáìá ðáêÝôá Ý÷åé ùò áêïëïýèùò. ÊÜèå ðáêÝôï ðïõ öôÜíåé óå Ýíáí åíäéÜìåóï êüìâï áíôéìåôùðßæåôáé áíåîÜñôçôá áðü ôá Üëëá. Ï êüìâïò áðïöáóßæåé åêåßíç ôç óôéãìÞ ðïéïò åßíáé ï óõíôïìüôåñïò êáé êáôáëëçëüôåñïò äñüìïò ãéá íá ðñïùèçèåß ôï ðáêÝôï óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ìçí áêïëïõèïýí üëá ôá ðáêÝôá ôçí ßäéá äéáäñïìÞ, êáèþò, üôáí öôÜíïõí óå äéáöïñåôéêÝò ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò óå êÜðïéïí êüìâï, åßíáé ðéèáíüí ïé óõíèÞêåò óôï äßêôõï íá åßíáé äéáöïñåôéêÝò. Ìðïñåß äçëáäÞ, åíþ êÜðïéá ðáêÝôá Ý÷ïõí Þäç ðñïùèçèåß óå Ýíáí êüìâï, ç êßíçóç ó’ áõôÞ ôçí ðåñéï÷Þ ôïõ äéêôýïõ íá ìåôáâëÞèçêå îáöíéêÜ, ïðüôå ôá ðáêÝôá ðïõ áêïëïõèïýí íá ðñïùèçèïýí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò ìÝóù åíüò Üëëïõ êüìâïõ ðïõ åêåßíç ôç óôéãìÞ èåùñåßôáé êáôáëëçëüôåñïò. ÅðïìÝíùò, åðåéäÞ ïé ìåôáãùãåßò ôïõ äéêôýïõ åðéëÝãïõí ôï óýíäåóìï ðñïþèçóçò êÜèå ðáêÝôïõ ôçò ñïÞò äåäïìÝíùí îå÷ùñéóôÜ, ôá ðáêÝôá ìðïñåß íá áêïëïõèÞóïõí äéáöïñåôéêÝò äéáäñïìÝò êáôÜ ôç äéÝëåõóÞ ôïõò áðü ôï äßêôõï. ¸íá áíÜëïãï ðáñÜäåéãìá ôïõ ìïíôÝëïõ ðïõ åîåôÜæïõìå ìðïñïýìå íá âñïýìå óôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï, üðïõ ôá ãñÜììáôá ðïõ óôÝëíïõìå óôïí ßäéï ðáñáëÞðôç áíôéìåôùðßæïíôáé îå÷ùñéóôÜ áðü ôçí ôá÷õäñïìéêÞ õðçñåóßá êáé ìðïñåß íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò áêïëïõèþíôáò äéáöïñåôéêÝò äéáäñïìÝò. Ôõðéêü ðáñÜäåéãìá äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí åßíáé ôï Äéáäßêôõï.

ÐáñÜäåéãìá V Óôï ó÷Þìá 6.6 ï Ç/Õ 1 åðéèõìåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôïí Ç/Õ 5. ×ùñßæåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èÝëåé íá áðïóôåßëåé óå ðáêÝôá ðñïóáñôþíôáò óå êáèÝíá áðü áõôÜ ôç äéåýèõíóç ôïõ Ç/Õ 5. Ìðïñïýìå íá õðïèÝóïõìå üôé Ý÷ïõìå 5 ðáêÝôá, ôá 1, 2, 3, 4 êáé 5. Áñ÷éêÜ üëá ôá ðáêÝôá áðïóôÝëëïíôáé óôïí êüìâï Ê3. Ï Ê3 ðñïùèåß êÜèå ðáêÝôï óôïí ðñïïñéóìü ôïõ óôÝëíïíôÜò ôï óôïí êáôáëëçëüôåñï ãåéôïíéêü ôïõ êüìâï. Ï êüìâïò Ê3 ðñïùèåß ôï ðáêÝôï 1 (êßôñéíï ÷ñþìá) ìÝóù ôçò äéáäñïìÞò Ê3 - Ê7 - Ê6 - Ç/Õ 5. Ãéá ôï ðáêÝôï 2 (ìùâ ÷ñþìá) áëëÜæåé ãíþìç ãéá êÜðïéïõò ëüãïõò, ãéá ðáñÜäåéãìá ëüãù õðåñöüñôùóçò ôçò ãñáììÞò ðïõ ïäçãåß óôïí Ê7, êáé ãé’ áõôü ôï óôÝëíåé ìÝóù ôçò äéáäñïìÞò Ê3 - Ê1 - Ê6 - Ç/Õ 5. Ôï ðáêÝôï 3 (êüêêéíï ÷ñþìá) ôï óôÝëíåé ìÝóù ôçò ßäéáò äéáäñïìÞò Ê3 - Ê1 - Ê6 - Ç/Õ 5, ãéáôß ïé óõíèÞêåò ðáñáìÝíïõí ïé ßäéåò. Ôï ðáêÝôï 4 (ðñÜóéíï ÷ñþìá) áðïöáóßæåé íá ôï óôåßëåé êáé ðÜëé ìÝóù ôçò äéáäñïìÞò Ê3 - Ê7 - Ê6 - Ç/Õ 5, ãéáôß óôçí ðáñïýóá öÜóç öáßíåôáé íá åßíáé ï óõìöåñüôåñïò äñüìïò, ãéá íá öôÜóåé ôï ðáêÝôï óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. ÔÝëïò, ôï ðáêÝôï 5 (ðñÜóéíï áíïéêôü ÷ñþìá) ôï óôÝëíåé ìÝóù ìéáò íÝáò äéáäñïìÞò, ôçò Ê3 - Ê2 - Ê1 - Ê6 - Ç/Õ 5, ãéáôß ïé óõíèÞêåò Üëëáîáí ðÜëé. ÔåëéêÜ üëá ôá ðáêÝôá ðáñáëáìâÜíïíôáé áðü ôïí ðáñáëÞðôç. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ äå öôÜóïõí ìå ôç óùóôÞ óåéñÜ, ï ðáñáëÞðôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðáíáóõíáñìïëïãÞóåé ôçí ðëçñïöïñßá óõíèÝôïíôáò ôá ðáêÝôá ìå ôç óùóôÞ óåéñÜ. ÖõóéêÜ êÜèå Üëëïò åíäéÜìåóïò êüìâïò ìðïñåß íá áëëÜîåé ôç äéáäñïìÞ åíüò ðá-

248 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí êÝôïõ, ðñÜãìá ðïõ óçìáßíåé üôé ï êüìâïò Ê3 äåí áðïöáóßæåé ïñéóôéêÜ ãéá üëç ôç äéáäñïìÞ ðïõ èá áêïëïõèÞóåé ôï ðáêÝôï. ÊÜèå êüìâïò áðïöáóßæåé ïñéóôéêÜ ìüíï ãéá ôïí áìÝóùò åðüìåíï óôáèìü óôïí ïðïßï èá ðñïùèÞóåé ôï ðáêÝôï, ìå âÜóç ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äéáèÝôåé åêåßíç ôç óôéãìÞ ãéá ôçí êáôáëëçëüôåñç äéáäñïìÞ.

Ó÷Þìá 6.6: ÐáñÜäåéãìá óýíäåóçò ìå ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ

6.3.3 Äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ìå íïçôÜ êõêëþìáôá ÅÜí ïé ìåôáãùãåßò ôïõ äéêôýïõ äñïìïëïãïýí ôá ðáêÝôá ìéáò ñïÞò äåäïìÝíùí áðü ôïí ßäéï ðÜíôá óýíäåóìï, ôüôå ôï äßêôõï ïíïìÜæåôáé äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ìå íïçôÜ êõêëþìáôá (packet switched virtual circuits network). Ùò ñïÞ äåäïìÝíùí (data flow) ïñßæåôáé ç áêïëïõèßá ðáêÝôùí ðïõ Ý÷ïõí ôïí ßäéï áðïóôïëÝá êáé ôïí ßäéï ðáñáëÞðôç. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç óêéáãñáöåßôáé óôï äßêôõï Ýíá íïçôü êýêëùìá (virtual circuit). Ç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò ôïõ íïçôïý êõêëþìáôïò ðñïçãåßôáé ôçò ìåôáöïñÜò ôùí äåäïìÝíùí êáé åßíáé áíÜëïãç ì’ áõôÞí ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Ç ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò (virtual circuit switching) åßíáé ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ï ðïìðüò ïñãáíþíåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ èÝëåé íá óôåßëåé óôï äÝêôç óå ðáêÝôá, ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïõí ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç. Óôç óõíÝ÷åéá äçìéïõñãåßôáé Ýíá íïç-

249 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí ôü êýêëùìá ìåôáîý ôùí äýï êüìâùí ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí êáé ôá ðáêÝôá óôÝëíïíôáé áíåîÜñôçôá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï, áêïëïõèïýí üìùò ôçí ßäéá äéáäñïìÞ. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ôå÷íéêÞ ðïõ óõíäõÜæåé ôç ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ êáé ôç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò. Ç äéáöïñÜ åßíáé üôé äåí åãêáèßóôáôáé Ýíá ðñáãìáôéêü öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí äýï çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ðïõ èÝëïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí, áëëÜ Ýíá íïçôü êáíÜëé, ìå ôçí Ýííïéá üôé üëá ôá ðáêÝôá èá ðåñÜóïõí áðü ôçí ßäéá äéáäñïìÞ, üðùò óõìâáßíåé äçëáäÞ ìå ôá äåäïìÝíá óôçí ðåñßðôùóç ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Ç äéáöïñÜ ôçò ìå ôç ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ åßíáé üôé êÜèå êüìâïò, áðü ôç óôéãìÞ ðïõ åðéëåãåß ç äéáäñïìÞ, óôÝëíåé üëá ôá ðáêÝôá åêåß êáé äåí áðïöáóßæåé ãéá êÜèå ðáêÝôï ðïéá åßíáé ç êáôáëëçëüôåñç äéáäñïìÞ.

H ìÝèïäïò ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò ÷ñçóéìïðïéåß ôç ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ ãéá ôçí ðáñïõóßáóç ôçò ðëçñïöïñßáò (ðáêÝôá) óôï äßêôõï, üðùò åðßóçò êáé ôç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò ãéá ôïí ôñüðï ðïõ ìåôáöÝñïíôáé ôá ðáêÝôá áõôÜ ìÝóá áðü ôï äßêôõï.

ÐáñÜäåéãìá VI Óôï ó÷Þìá 6.7 ï Ç/Õ 1 åðéèõìåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôïí Ç/Õ 5. Áñ÷éêÜ ï Ç/Õ 1 óôÝëíåé ìéá áßôçóç åðéêïéíùíßáò óôïí Ç/Õ 5 ìÝóù ôïõ êüìâïõ Ê3. Ï Ê3 ðñïùèåß ôï áßôçìá, äéáëÝãïíôáò åêåßíç ôç óôéãìÞ ùò êáôáëëçëüôåñç äéáäñïìÞ ôïí êüìâï Ê1, ï ïðïßïò ìå ôç óåéñÜ ôïõ óôÝëíåé ôï áßôçìá óôïí êüìâï Ê6 êáé áõôüò ôåëéêÜ óôïí Ç/Õ 5. Áí ï Ç/Õ 5 åßíáé óå èÝóç íá åðéêïéíùíÞóåé, óôÝëíåé ìéá èåôéêÞ áðÜíôçóç óôïí Ç/Õ 1 ìÝóù ôçò ßäéáò äéáäñïìÞò, äçëáäÞ ìÝóù ôùí êüìâùí Ê6, Ê1, Ê3. ¸êôïôå ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôáëëÜóóïõí ïé äýï çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ðåñíïýí áðü ôï íïçôü áõôü êýêëùìá (Ç/Õ 1 - Ê3 - Ê1 Ê6 - Ç/Õ 5, ÷ñþìá ìùâ) õðü ìïñöÞ ðáêÝôùí, ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò åðéêïéíùíßáò. Ç åðéêïéíùíßá ìðïñåß íá äéáêïðåß, üôáí êÜðïéïò áðü ôïõò äýï çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò èåëÞóåé íá ôçí ôåñìáôßóåé, óôÝëíïíôáò Ýíá ó÷åôéêü áßôçìá.

Ó÷Þìá 6.7: ÐáñÜäåéãìá óýíäåóçò ìå ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò

ÓõíÞèùò ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôá äçìüóéá äßêôõá, ãéá ôá ïðïßá èá ìéëÞóïõìå áíáëõôéêüôåñá óôçí Åíüôçôá Å.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôáãùãÞ, äßêôõï ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ, äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ìå íïçôÜ êõêëþìáôá.

250 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 6.4: Óýãêñéóç ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò Ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðïõ ðåñéãñÜøáìå óôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá ðñïóöÝñïíôáé óõíÞèùò áðü ôéò äçìüóéåò åôáéñåßåò ôçëåðéêïéíùíéþí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ï ÏÔÅ óôçí ÅëëÜäá, ç ÂÔ óôç Âñåôáíßá, ç France Telecom óôç Ãáëëßá, ç ÁÔ&T óôéò Ç.Ð.Á. êáé Üëëïé ôçëåðéêïéíùíéáêïß ïñãáíéóìïß óå üëåò ôéò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáé ôçò ÁìåñéêÞò. ÌåñéêÜ áðü áõôÜ ôá äßêôõá åßíáé ôï HellasPack óôçí ÅëëÜäá, ôï EPSS óôç Âñåôáíßá, ôï TransPack óôç Ãáëëßá, ôï Sprint óôéò Ç.Ð.Á., ôï AustPack óôçí Áõóôñáëßá ê.Ü. Ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò áðïôåëïýíôáé áðü êüìâïõò ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá äßíïõí ðÜíôá ôçí åõêáéñßá åíáëëáêôéêþí äéáäñïìþí óôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ìåôáöÝñïíôáé óôï äßêôõï. Ç óýíäåóç ôùí êüìâùí ãßíåôáé åßôå ìå êÜðïéïí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ Þ ôïðéêü äßêôõï åßôå ìüíï ìå Üëëïõò êüìâïõò, ïé ïðïßïé ðáßæïõí ôï ñüëï åíüò åíäéÜìåóïõ óôáèìïý ðïõ èá áðïèçêåýóåé êáé èá ðñïùèÞóåé ôçí ðëçñïöïñßá óôïí ðñïïñéóìü ôçò. Kïéíü ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò åßíáé ç äõíáôüôçôá ðïõ Ý÷åé êÜèå ÷ñÞóôçò íá êáëÝóåé ôï óõíïìéëçôÞ ôïõ, üðùò áêñéâþò ãßíåôáé êáé ìå ôéò ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò, êÜôé ðïõ äå óõíáíôÜìå óôá äßêôõá åêðïìðÞò, üðùò èá äïýìå óå åðüìåíá ìáèÞìáôá. ¸íá éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé ç êáôÜëçøç ôçò ãñáììÞò ãéá üóç þñá äéáñêåß ç åðéêïéíùíßá ôùí äýï ìåñþí. ¼ðùò ãíùñßæïõìå êáé áðü ôéò ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò óõíïìéëßáò äå ãßíåôáé óõíå÷þò ìåôáöïñÜ êÜðïéïõ ìçíýìáôïò áðü ôïí Ýíá óõíïìéëçôÞ óôïí Üëëï, ç ãñáììÞ üìùò ðáñáìÝíåé áíïéêôÞ. Ìå áðëÜ ëüãéá áõôü óçìáßíåé üôé óôéò ôçëåöùíéêÝò óõíäéáëÝîåéò ìåôáäßäïíôáé êáé ïé ðáýóåéò ôçò óõíïìéëßáò. Ôï ßäéï óõìâáßíåé êáé óôçí ðåñßðôùóç ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ìÝóá áðü Ýíá äßêôõï ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Ðáñ’ üôé õðÜñ÷åé ç öõóéêÞ óýíäåóç ìåôáîý ôùí äýï ìåñþí ðïõ åðéêïéíùíïýí, äå ìåôáöÝñïíôáé äåäïìÝíá óõíå÷þò. ÌÜëéóôá ï ÷ñüíïò ðïõ ôï êáíÜëé ðáñáìÝíåé êåíü áðü äåäïìÝíá èåùñåßôáé áñêåôÜ ìåãÜëïò, ãåãïíüò ðïõ êáôáãñÜöåôáé ùò ìåéïíÝêôçìá ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. ¼ôáí ç êßíçóç óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé áõîçìÝíç, ðáñáôçñåßôáé ôï öáéíüìåíï íá ìç ãßíïíôáé äåêôÝò êëÞóåéò ãéá åðéêïéíùíßá, êáèþò äåí õðÜñ÷åé äéáèÝóéìï êáíÜëé, ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç óýíäåóç. Áíôßèåôá, óå üëá ôá Üëëá äßêôõá ìåôáãùãÞò ç ðëçñïöïñßá, åßôå óå ìïñöÞ ìçíýìáôïò åßôå óå ìïñöÞ ðáêÝôïõ, èá ãßíåé äåêôÞ áðü ôï äßêôõï êáé, óå ðåñßðôùóç áõîçìÝíçò êßíçóçò, èá ðáñáìåßíåé áðïèçêåõìÝíç óå êÜðïéïí êüìâï, ìÝ÷ñé ï êüìâïò íá âñåé åõêáéñßá íá ôçí ðñïùèÞóåé óôïí ðñïïñéóìü ôçò. Ðáñ’ üëá áõôÜ óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ïé ÷ñÞóôåò Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí üëç ôç äéáèÝóéìç ÷ùñéôéêüôçôá ôçò ãñáììÞò, êáèþò äåí ôç ìïéñÜæïíôáé ìå Üëëïõò, áöïý ôï öõóéêü êáíÜëé åßíáé áðïêëåéóôéêÜ äåóìåõìÝíï ãé’ áõôïýò êáé äåí õðÜñ÷ïõí ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò. Óõíïøßæïíôáò, ãéá íá åðéêïéíùíÞóïõí ìÝóù äéêôýïõ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò äýï õðïëïãéóôÝò, ðñÝðåé êáé ïé äýï íá åßíáé Üìåóá äéáèÝóéìïé, óå áíôßèåóç ìå ôá õðüëïéðá

251 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí äßêôõá ìåôáãùãÞò óôá ïðïßá ôá äåäïìÝíá öõëÜóóïíôáé óå êÜðïéïí êüìâï êáé óôÝëíïíôáé óôïí ðáñáëÞðôç ôï óõíôïìüôåñï äõíáôüí, ìüëéò áõôüò ìðïñÝóåé íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôï äßêôõï. Åðßóçò óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ç ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí ðáñáëÞðôç ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå ñõèìïýò áðïäåêôïýò áðü ôïí ðáñáëÞðôç, äéáöïñåôéêÜ õðÜñ÷åé ç ðåñßðôùóç Ýíáò ãñÞãïñïò áðïóôïëÝáò íá êáôáêëýóåé ìå äåäïìÝíá Ýíáí áñãü ðáñáëÞðôç êáé íá ìçí åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá. Áíôßèåôá, óôá õðüëïéðá äßêôõá ìåôáãùãÞò äåí õößóôáôáé ôÝôïéï ðñüâëçìá, êáèþò ï ðáñáëÞðôçò óõíäÝåôáé ìå ôïí áíôßóôïé÷ï êüìâï óôïí êáôÜëëçëï ñõèìü ìåôÜäïóçò. ÅðéðëÝïí ðëåïíåêôÞìáôá ôùí äéêôýùí áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò Ýíáíôé ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé üôé: ü

Óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ìðïñïýí íá ôåèïýí ðñïôåñáéüôçôåò óôç ìåôÜäïóç, Ýôóé þóôå ôá åðåßãïíôá ðáêÝôá íá ðñïçãïýíôáé Ýíáíôé ôùí Üëëùí.

ü

Ç äéüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ ìåôáöÝñåôáé áðü ôïí Ýíáí õðïëïãéóôÞ óôïí Üëëï êáé ç áóöÜëåéÜ ôçò åîáóöáëßæïíôáé áðü ôï äßêôõï êáé ü÷é áðü ôá óõóôÞìáôá ðïõ åðéêïéíùíïýí.

ü

Ïé åíäéÜìåóïé êüìâïé ðáßæïõí ôï ñüëï ôïõ ìåôáöñáóôÞ êáé Ýôóé åßíáé äõíáôÞ ç áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí ìåôáîý õðïëïãéóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêü êþäéêá.

Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, Ýíá óçìáíôéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò ôå÷íéêÞò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò Ýíáíôé ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ Þ ìçíýìáôïò åßíáé ç õðåñï÷Þ ôçò üóïí áöïñÜ ôéò åöáñìïãÝò ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (real time applications), üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá oðôéêÞ ôçëåäéÜóêåøç (videoconference), áöïý ç ìåôÜäïóç ðáêÝôùí êáé ìçíõìÜôùí áíôéìåôùðßæåé óçìáíôéêÝò ãéá ôéò åöáñìïãÝò áõôÝò êáèõóôåñÞóåéò êáôÜ ôç äéáäñïìÞ ôçò óôï äßêôõï. Åêôüò áðü ôç óýãêñéóç ôçò ôå÷íéêÞò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ìå ôéò õðüëïéðåò ôå÷íéêÝò, óõãêñßóåéò ìðïñïýí íá ãßíïõí êáé üóïí áöïñÜ ôéò äýï ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, ôç ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò êáé ôç ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ. Íá óçìåéùèåß üôé ç ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò ðñïóðáèåß íá åêìåôáëëåõèåß ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôüóï ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò üóï êáé ôçò ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ. Ðáñ’ üëá áõôÜ ðáñïõóéÜæåé êáé ìåñéêÜ ìåéïíåêôÞìáôá, üðùò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Óôç ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò ðáñáôçñåßôáé êÜðïéá êáèõóôÝñçóç, ìÝ÷ñé íá óõìöùíÞóïõí ïé äýï êüìâïé íá åðéêïéíùíÞóïõí, êáèþò ï êüìâïò - áðïóôïëÝáò ðñÝðåé íá óôåßëåé ó÷åôéêÞ áßôçóç óôïí êüìâï - äÝêôç êáé áõôüò ìå ôç óåéñÜ ôïõ íá áðáíôÞóåé êáôáöáôéêÜ. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ìÜëéóôá áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò ðñÝðåé íá êáèïñéóôåß êáé ôï íïçôü êáíÜëé áðü ôï ïðïßï èá ðåñÜóïõí ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ èá áíôáëëÜîïõí ïé äýï õðïëïãéóôÝò.

ü

Áí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò óýíäåóçò äýï õðïëïãéóôþí êÜðïéïò êüìâïò ôåèåß åêôüò ëåéôïõñãßáò, óçìåéþíïíôáé óçìáíôéêÝò êáèõóôåñÞóåéò óôçí áíáäñïìïëüãçóç ôùí ðáêÝôùí êáé óôçí åãêáôÜóôáóç åíüò íÝïõ íïçôïý êõêëþìáôïò. Áíôßèåôá, óôç ìåôáãùãÞ áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ ôá ðáêÝôá èá óôáëïýí óôïí ðñïïñéóìü

252 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ôïõò ìÝóù êÜðïéïõ Üëëïõ äéáèÝóéìïõ êüìâïõ, ÷ùñßò óçìáíôéêÞ êáèõóôÝñçóç. ü

Áí ðáñÜ ôçí åãêáôÜóôáóç åíüò íïçôïý êõêëþìáôïò õðÜñîåé êáèõóôÝñçóç óå êÜðïéïí áðü ôïõò åíäéÜìåóïõò êüìâïõò ëüãù áýîçóçò ôçò êßíçóçò ó’ åêåßíï ôï óçìåßï, äåí õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá áíáäñïìïëüãçóçò ôùí ðáêÝôùí ìÝóù Üëëçò ïäïý. ÅðïìÝíùò áõôÜ õðüêåéíôáé óå õðï÷ñåùôéêÝò êáèõóôåñÞóåéò, ôéò ïðïßåò èá áðÝöåõãáí ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ, êáèþò èá ðñïùèïýíôáí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò áðü Üëëåò, ðéï óýíôïìåò äéáäñïìÝò.

ÔÝëïò, áîßæåé íá åðéóçìáíèïýí ìåñéêÜ áðü ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò Ýíáíôé ôçò ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ, åêôüò áðü áõôÜ ðïõ «êëçñïíïìåß» áðü ôç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò êáé ôá ïðïßá áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù: ü

Äåí áðáéôåßôáé ç áíáôáîéíüìçóç ôùí ðáêÝôùí áðü ôïí ðáñáëÞðôç, êáèþò áõôÜ ëáìâÜíïíôáé üðùò ôá Ýóôåéëå ï áðïóôïëÝáò.

ü

Ï ðáñáëÞðôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åéäïðïéåß ôïí áðïóôïëÝá ãéá êÜðïéï ðñïóùñéíü ðñüâëçìá ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé êáôÜ ôç ëÞøç ôùí ðáêÝôùí êáé ï áðïóôïëÝáò äéáêüðôåé ôç ìåôÜäïóç ìÝ÷ñé ôç ëÞøç íÝïõ ìçíýìáôïò. ¸ôóé äåí êõêëïöïñïýí óôï äßêôõï ðáêÝôá ðïõ äåí Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ðáñáëçöèïýí êáé åðïìÝíùò äåí åðéâáñýíåôáé ç êõêëïöïñßá êáé ç áðïèçêåõôéêÞ éêáíüôçôá ôïõ äéêôýïõ.

ü

Äåí áðáéôåßôáé ç áíáãñáöÞ ôçò ðëÞñïõò äéåýèõíóçò ôïõ ðáñáëÞðôç óå üëá ôá ðáêÝôá, ëüãù ôçò óôáèåñÞò äéáäñïìÞò ðïõ áõôÜ áêïëïõèïýí ìÝ÷ñé ôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ¸ôóé ìåéþíåôáé ï öüñôïò ôïõ äéêôýïõ.

Êëåßíïíôáò, áðü ôç óýãêñéóç ôùí ôå÷íéêþí ôçò ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ êáé ôçò ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò ðñïêýðôåé üôé ç ðñþôç åõíïåß ôçí áíôáëëáãÞ ìéêñïý üãêïõ ðëçñïöïñéþí ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí, åíþ ç äåýôåñç ôçí áíôáëëáãÞ ìåãÜëïõ üãêïõ ðëçñïöïñéþí.

253 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

ÌÜèçìá 6.5: Ôå÷íïëïãßåò åêðïìðÞò – ÑáäéïöùíéêÜ äßêôõá 6.5.1 ÅéóáãùãÞ Óôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá åîåôÜóôçêå ç ôå÷íïëïãßá ôùí äéêôýùí ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, üðùò áõôÞ åöáñìüæåôáé ìå ôéò ôå÷íéêÝò ôçò ìåôáãùãÞò. ¼ìùò, åêôüò áðü ôá äßêôõá ôçò êáôçãïñßáò áõôÞò, õðÜñ÷åé êáé ç Üëëç ìåãÜëç êáôçãïñßá ôùí äéêôýùí åêðïìðÞò (broadcasting networks), óôá ïðïßá ç ôå÷íéêÞ ðñïþèçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí áðïäÝêôç äéáöÝñåé óçìáíôéêÜ. Ïé êýñéïé åêðñüóùðïé ôçò êáôçãïñßáò ôùí äéêôýùí åêðïìðÞò åßíáé ôá ôïðéêÜ äßêôõá (ó÷Þìá 6.8), ôá ôçëåïðôéêÜ äßêôõá, ôá ñáäéïöùíéêÜ äßêôõá (ó÷Þìá 6.9), ôá äïñõöïñéêÜ äßêôõá (ó÷Þìá 6.10) ê.Ü. Óå áíôßèåóç ìå ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò, ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéêôýùí åêðïìðÞò åßíáé üôé äå äéáèÝôïõí åíäéÜìåóïõò êüìâïõò ðïõ íá ðñïùèïýí ôçí ðëçñïöïñßá óôïí ðñïïñéóìü ôçò, áëëÜ Ý÷ïõí Ýíá êïéíü ìÝóï ìåôÜäïóçò, ôï ïðïßï ìïéñÜæïíôáé üëïé ïé óôáèìïß ðïõ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï. Ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôáëëÜóóïíôáé ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí ëáìâÜíïíôáé óõíÞèùò áðü üëïõò ôïõò óôáèìïýò ôïõ äéêôýïõ. Óå êÜèå ðáêÝôï ðïõ óôÝëíåôáé óôï äßêôõï ðñïóôßèåôáé Ýíá ðåäßï äéåýèõíóçò ðïõ êáèïñßæåé ôï óôáèìü ãéá ôïí ïðïßï ðñïïñßæåôáé ôï ðáêÝôï. Ïé õðüëïéðïé óôáèìïß áðëþò áãíïïýí ôï ðáêÝôï.

Ó÷Þìá 6.8: Ôïðéêü äßêôõï

ÅðåéäÞ óôá äßêôõá åêðïìðÞò õðÜñ÷åé Ýíá êïéíü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò êáé åðïìÝíùò äå äéáôßèåíôáé åíáëëáêôéêïß äñüìïé ãéá íá öôÜóåé Ýíá ðáêÝôï óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, ðñïêýðôïõí ðñïâëÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôçí ôáõôü÷ñïíç áðïóôïëÞ ðëçñïöïñéþí áðü ôïí Ýíáí çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ óôïí Üëëï. Ãé’ áõôü ôï ëüãï Ý÷ïõí Ó÷Þìá 6.9: Ñáäéïöùíéêü äßêôõï áíáðôõ÷èåß, ïé ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (access control techniques), ðïõ êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï êáé ôï ÷ñüíï ÷ñÞóçò ôïõ êïéíïý êáíáëéïý áðü ôïõò óõíäåäåìÝíïõò õðïëïãéóôÝò.

Ó÷Þìá 6.10: Äïñõöïñéêü äßêôõï

Ïé ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò äéáêñßíïíôáé óå óõã÷ñïíéóìÝíåò êáé óå áóõã÷ñüíéóôåò. Ïé óõã÷ñïíéóìÝíåò ôå÷íéêÝò

254 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, üôáí ìÝñïò ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ óå ìßá ìüíï óýíäåóç. Ðáñáäåßãìáôá óõã÷ñïíéóìÝíùí ôå÷íéêþí åßíáé ïé ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò óõ÷íüôçôáò (FDM) êáé ÷ñüíïõ (TDM). Óôá äßêôõá åêðïìðÞò ðñïôéìþíôáé ãåíéêÜ áóõã÷ñüíéóôåò ôå÷íéêÝò, ãéáôß ïé ìåôáäüóåéò ôùí óõíäåüìåíùí óôáèìþí ãßíïíôáé ôõ÷áßá. Ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò äéáêñßíïíôáé óôéò áêüëïõèåò êáôçãïñßåò: ü

Äáêôõëßïõ (round robin). Åßíáé ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ïé óôáèìïß Ý÷ïõí äéêáßùìá íá åêðÝìøïõí ìå ôç óåéñÜ, ï Ýíáò ìåôÜ ôïí Üëëï, ìßá öïñÜ óå êÜèå ãýñï. Áí Ýíáò óôáèìüò Ý÷åé äåäïìÝíá íá óôåßëåé óå êÜðïéïí Üëëï, ÷ñçóéìïðïéåß ôï äéêáßùìÜ ôïõ ãéá åêðïìðÞ, üôáí Ýñèåé ç óåéñÜ ôïõ. Áí äåí Ý÷åé êÜôé íá óôåßëåé, ðáñá÷ùñåß ôï äéêáßùìá óôïí åðüìåíï óôáèìü. Ӓ áõôÞ ôçí ôå÷íéêÞ óôçñßæåôáé ç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôõáêþí ðñïôýðùí Ôoken Ring, Token Bus, FDDI êáé Üëëùí, ôá ïðïßá åîåôÜæïíôáé áíáëõôéêÜ óå Üëëá ìáèÞìáôá.

ü

Áíôáãùíéóìïý (contention). Åßíáé ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí áðü ôïõò óôáèìïýò ðïõ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï åßíáé ôõ÷áßá. ÊÜèå óôáèìüò ðñïóðáèåß íá ìåôáäþóåé ôá äåäïìÝíá ðïõ äéáèÝôåé óôï êáíÜëé åëðßæïíôáò íá åßíáé êåíü, þóôå íá öôÜóïõí áõôÜ óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ÂÝâáéá ðÜíôá õðÜñ÷åé Ýíáò ìç÷áíéóìüò ï ïðïßïò åéäïðïéåß ôï óôáèìü óå ðåñßðôùóç áðïôõ÷ßáò ôçò ìåôÜäïóçò, þóôå íá õðÜñîåé åðáíáìåôÜäïóç. Ӓ áõôÞ ôçí ôå÷íéêÞ óôçñßæåôáé ç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôõáêþí ðñïôýðùí áíïéêôÞò áêñüáóçò, üðùò åßíáé ôï Ethernet, ôï ALOHA, ôï CSMA, êáé Üëëá, ðïõ èá åîåôáóôïýí óå éäéáßôåñá ìáèÞìáôá.

ü

ÄÝóìåõóçò Þ êñÜôçóçò èÝóçò (reservation). Êáô’ áõôÞ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò, ðïõ äéáéñïýí ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ êáíáëéïý óå êáíÜëéá ìéêñüôåñçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôá ïðïßá äéáôßèåíôáé óå êÜèå óôáèìü. ×ñçóéìïðïéåßôáé, üôáí õðÜñ÷åé óõíå÷Þò êáé ìåãÜëçò äéÜñêåéáò ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí.

6.5.2 Áóýñìáôç åðéêïéíùíßá - Ñáäéïêýìáôá Óôçí ÅëëÜäá ç êéíçôÞ ôçëåöùíßá êáôáëáìâÜíåé ôéò áêüëïõèåò ðåñéï÷Ýò: ïé åôáéñåßåò Panafon êáé Telestet ÷ñçóéìïðïéïýí óõ÷íüôçôåò áðü 890 Ýùò 960 MHz, åíþ ï Cosmote ÷ñçóéìïðïéåß óõ÷íüôçôåò áðü1.760 Ýùò 1.785 MHz êáé áðü 1.855 Ýùò 1.880 MHz.

Ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò ðïõ âñÞêáí ðïëý ìåãÜëç åöáñìïãÞ åéäéêÜ êáôÜ ôï ôåëåõôáßï Þìéóõ ôïõ 20ïý áéþíá. Ôåëåõôáßá åöáñìüæåôáé åõñýôáôá êáé óôçí åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí, êáèþò Ýíá áðü ôá óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôÜ ôçò åßíáé ç áðïäÝóìåõóç ôùí åðéêïéíùíéþí áðü ôá åíóýñìáôá ìÝóá (êáëþäéá, ïðôéêÝò ßíåò êôë.). Ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá âñßóêåé ðñüóöïñï Ýäáöïò åöáñìïãÞò óå üëåò ó÷åäüí ôéò ìïñöÝò åðéêïéíùíéþí åêðïìðÞò, üðùò åßíáé ôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá, ôá ñáäéïöùíéêÜ äßêôõá, ôá äïñõöïñéêÜ äßêôõá, êôë. Eéäéêüôåñá, ïé óõ÷íüôçôåò ôùí ñáäéïêõìÜôùí êõìáßíïíôáé áðü 30 Hz Ýùò 300 GHz. Ãéá êáëýôåñï Ýëåã÷ï Ý÷ïõí ôáîéíïìçèåß óå 10 ðåñéï÷Ýò óõ÷íïôÞôùí (frequency bands). Ïé ñáäéïöùíéêÝò åêðïìðÝò ôùí FM, ãéá ðáñÜäåéãìá, ÷ñçóéìïðïéïýí ôéò óõ÷íüôçôåò áðü 87,5 Ýùò108 ÌHz. Ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí æåýîåùí ìÝóù ñáäéïêõìÜôùí åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Óôéò ðåñéóóüôåñåò ôùí ðåñéðôþóåùí ðáñÝ÷ïõí ìéêñÞ áóöÜëåéá, êáèþò ïðïéïó-

255 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí äÞðïôå ìðïñåß íá ëÜâåé ôï óÞìá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí áíÜëïãç êåñáßá. ü

Ç åðéêïéíùíßá áðáéôåß ïðôéêÞ åðáöÞ ìåôáîý ðïìðïý êáé äÝêôç, ðïõ üìùò ðáñåìðïäßæåôáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò áðü öõóéêÜ åìðüäéá, üðùò åßíáé ôá õøçëÜ êôßñéá, ôá âïõíÜ êôë. Ãéá ôï ëüãï áõôü ïé êåñáßåò ôïðïèåôïýíôáé óå õøçëÜ óçìåßá êáé åðÜíù óå åéäéêïýò ðýñãïõò. Ç áðüóôáóç ç ïðïßá åîáóöáëßæåé ïðôéêÞ åðáöÞ ìåôáîý ðïìðïý êáé äÝêôç, ìå äåäïìÝíç ôçí êáìðõëüôçôá ôçò Ãçò êáé ôç ìç ðáñåìâïëÞ Üëëùí åìðïäßùí, äßíåôáé áðü ôïí ôýðï: D=7,14(K^H)1/2 üðïõ D ç ìÝãéóôç áðüóôáóç, Ç ôï ýøïò ôùí êåñáéþí êáé Ê (óõíÞèùò 1,33) ï óõíôåëåóôÞò äéüñèùóçò.

ü

Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ç åðéêïéíùíßá ìðïñåß íá åðçñåáóôåß áðü öõóéêÜ öáéíüìåíá, üðùò êáôáéãßäåò êáé çëåêôñéêÝò åêêåíþóåéò, åéäéêÜ óôéò õøçëüôåñåò óõ÷íüôçôåò ôùí ìéêñïêõìÜôùí.

ü

Ç åðéêïéíùíßá åßíáé åõáßóèçôç óå ðáñåìâïëÝò èïñýâïõ.

ü

Áðáéôåßôáé ìåãÜëç éó÷ýò óôïõò óôáèìïýò ìåôÜäïóçò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äßêôõá åêðïìðÞò, ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, ôå÷íéêÞ äáêôõëßïõ, ôå÷íéêÞ áíôáãùíéóìïý, ôå÷íéêÞ äÝóìåõóçò Þ êñÜôçóçò èÝóçò, áóýñìáôç åðéêïéíùíßá, ñáäéïêýìáôá, ìéêñïêýìáôá.

256 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

ÌÜèçìá 6.6: Ôå÷íïëïãßåò åêðïìðÞò – ÄïñõöïñéêÜ äßêôõá

Óôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìéêñïêýìáôá ôùí ïðïßùí ïé óõ÷íüôçôåò åßíáé ðÜíù áðü 1 GHz.

¼ðùò áíáöÝñèçêå óå ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá, ôá äåäïìÝíá åßíáé äõíáôüí íá ìåôáäïèïýí ÷ñçóéìïðïéþíôáò çëåêôñïìáãíçôéêÜ êýìáôá (ñáäéïêýìáôá) ìÝóù ôçò áôìüóöáéñáò Þ ôïõ äéáóôÞìáôïò. Ôá äïñõöïñéêÜ óõóôÞìáôá åßíáé áõôÜ ôá ïðïßá ìðïñïýí íá öÝñïõí óå ðÝñáò ôÝôïéïõ åßäïõò åðéêïéíùíßá. ×ñçóéìïðïéåßôáé ãé’ áõôü ôï óêïðü ìéá äÝóìç ìéêñïêõìÜôùí, ðïõ ðåñéÝ÷åé êùäéêïðïéçìÝíá äåäïìÝíá êáé ìåôáäßäåôáé áðü ôï Ýäáöïò óôï äïñõöüñï. Ôá äåäïìÝíá åðéóôñÝöïõí óôï Ýäáöïò óå ðñïêáèïñéóìÝíïõò ðáñáëÞðôåò ìÝóù äïñõöïñéêþí áíáìåôáäïôþí (transponders). ¸íáò äïñõöüñïò Ý÷åé ðïëëoýò ôÝôïéïõò áíáìåôáäüôåò, êáèÝíáò áðü ôïõò ïðïßïõò êáëýðôåé ìéá óõãêåêñéìÝíç ðåñéï÷Þ óõ÷íïôÞôùí. ¸íá ôõðéêü äïñõöïñéêü êáíÜëé Ý÷åé åýñïò 500 MHz êáé ìðïñåß íá ðáñÝ÷åé åêáôïíôÜäåò óõíäÝóåéò ðïëý õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôå÷íéêÝò ðïëõðëåîßáò óõ÷íüôçôáò êáé ÷ñüíïõ. Ïé äïñõöüñïé ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá åðéêïéíùíéáêïýò óêïðïýò åßíáé óõíÞèùò ãåùóôáôéêïß, êéíïýíôáé äçëáäÞ óå ãåùóôáôéêÞ ôñï÷éÜ ãýñù áðü ôç Ãç, óôá 35.900 ÷éëéüìåôñá ðåñßðïõ åðÜíù áðü ôïí Éóçìåñéíü. Áõôü óçìáßíåé üôé ìßá ðëÞñçò ðåñéöïñÜ åíüò äïñõöüñïõ ãýñù áðü ôç Ãç Ý÷åé äéÜñêåéá 24 þñåò. Óõã÷ñïíéóìÝíïé üìùò ïé äïñõöüñïé ìå ôçí ðåñéöïñÜ ôçò Ãçò ãýñù áðü ôïí åáõôü ôçò, ãõñíïýí ìáæß ìå ôç Ãç êáé ìå ôçí ßäéá öïñÜ, äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç üôé âñßóêïíôáé ðÜíôá åðÜíù áðü ôïí ßäéï ôüðï. Ôï óÞìá ðïõ åêðÝìðïõí ìðïñåß åßôå íá åêôåßíåôáé óå ìéá ìåãÜëç ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ åßôå íá åóôéÜæåôáé óå ìéá ìéêñÞ ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ. Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ôï óÞìá åßíáé äõíáôüôåñï êáé ìðïñåß íá ëçöèåß êáé áðü ìéêñÝò äïñõöïñéêÝò êåñáßåò (ó÷Þìá 6.11), ãíùóôÝò êáé ùò VSATs (Very Small Aperture Terminals). Ïé ìéêñïêõìáôéêÝò óõ÷íüôçôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíÞêïõí óôçí ðåñéï÷Þ C-band (4-6 GHz) Þ óôçí ðåñéï÷Þ Ku-band (12-14 GHz).

Ó÷Þìá 6.11: Äïñõöïñéêü óýóôçìá VSATs (Very Small Aperture Terminals)

Ïé äïñõöüñïé ëåéôïõñãïýí ùò óôáèìïß áíáìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí, åíþ Ýíá ôõðéêü äïñõöïñéêü äßêôõï (ó÷Þìá 6.11) áðïôåëåßôáé óõíÞèùò áðü: ü

Ôï äïñõöüñï.

ü

Ôï äéáíïìÝá (hub), äçëáäÞ Ýíá óôáèìü ìå äïñõöïñéêÞ êåñáßá äéáìÝôñïõ áðü 4 Ýùò 15 ìÝôñá óõíÞèùò.

ü

Ôïõò ôåñìáôéêïýò óôáèìïýò ðïõ åßíáé åöïäéáóìÝíïé ìå VSATs, ç äéÜìåôñïò ôùí ïðïßùí êõìáßíåôáé óõíÞèùò áðü 0,5 Ýùò 2 ìÝôñá. ÖõóéêÜ ï äéáíïìÝáò êáé ïé ôåñìáôéêïß óôáèìïß óõíäÝïíôáé ìå ôá åðßãåéá äßêôõá äåäïìÝíùí.

ü

Ôïõò õðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé åßíáé óõíäåäåìÝíïé ìå ôï äéáíïìÝá êáé ôïõò ôåñìáôéêïýò óôáèìïýò.

257 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí ¸íáò ôåñìáôéêüò óôáèìüò áðïôåëåßôáé áðü: ü

Ôçí êåñáßá óôï åîùôåñéêü êÜðïéïõ êôéñßïõ, ç ïðïßá äéáèÝôåé êáé ôï ìåôáôñïðÝá óõ÷íüôçôáò, ðïõ ìåôáôñÝðåé ôç óõ÷íüôçôá ëÞøçò óå ìéêñüôåñç óõ÷íüôçôá (1,5 GHz ðåñßðïõ).

ü

Ôï äïñõöïñéêü äéáðïäéáìïñöùôÞ (modem), ðïõ ðáßñíåé ôï ÷áìçëüôåñçò óõ÷íüôçôáò óÞìá, ôï áðïêùäéêïðïéåß êáé, ìÝóù êáëùäßïõ ðëÝïí, óôÝëíåé ôá äåäïìÝíá óå Ýíá óõíäåäåìÝíï çëåêôñïíéêü õðïëïãéóôÞ.

Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí äïñõöïñéêþí óõóôçìÜôùí åßíáé: ü

ÐáñÝ÷ïõí ìåãÜëç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò.

ü

Ç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõ äïñõöüñïõ êáé ôùí óôáèìþí åäÜöïõò äåí åðçñåÜæåé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò.

ü

Ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óõã÷ñüíùò ãéá ìåôáöïñÜ ðïëëþí ìïñöþí äåäïìÝíùí, üðùò äåäïìÝíùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí, öùíÞò (ôçëåöùíßá), åéêüíáò (ôçëåüñáóç).

ü

Ôï êüóôïò ôïõò åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôçí áðüóôáóç ðïõ ôïõò ÷ùñßæåé áðü ôï óôáèìü åäÜöïõò.

Ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí äïñõöïñéêþí óõóôçìÜôùí åßíáé: ü

¸÷ïõí õøçëü êüóôïò åãêáôÜóôáóçò, ëåéôïõñãßáò êáé óõíôÞñçóçò.

ü

ÅðçñåÜæïíôáé áðü ôéò êáéñéêÝò óõíèÞêåò.

ü

Äåí ðáñÝ÷ïõí áóöÜëåéá, êáèþò ïðïéïóäÞðïôå ìå ìéá êåñáßá ìðïñåß íá ëÜâåé ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ åêðÝìðïõí. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, áí ðáñáóôåß áíÜãêç, äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò êñõðôïãñÜöçóçò ôïõ ìçíýìáôïò.

ü

Ðáñáôçñåßôáé ìåãÜëç êáèõóôÝñçóç ôïõ óÞìáôïò, ëüãù ôçò ìåãÜëçò áðüóôáóçò ôïõ äïñõöüñïõ áðü ôïõò óôáèìïýò åäÜöïõò (ðåñßðïõ 500 msec).

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Áóýñìáôç åðéêïéíùíßá, ìéêñïêýìáôá, äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá, äïñõöïñéêÜ äßêôõá, äïñõöïñéêüò áíáìåôáäüôçò, VSAT.

258 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Áíáêåöáëáßùóç Oé ôå÷íïëïãßåò ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí ðïõ áíáðôý÷èçêáí ìÝ÷ñé óÞìåñá êáôçãïñéïðïéïýíôáé áíÜëïãá ìå ôï áí ðñüêåéôáé ãéá óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï Þ óõíäÝóåéò åêðïìðÞò. Ç ðñþôç ðåñßðôùóç áöïñÜ ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Þ ôéò óõíäÝóåéò áðïìáêñõóìÝíùí óõóôçìÜôùí õðïëïãéóôþí êáé åßíáé óõíõöáóìÝíç ìå ôçí Ýííïéá ôçò ìåôáãùãÞò. Ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé ç ðñþôç ðïõ åìöáíßóôçêå êáé Ý÷åé ôç âÜóç ôçò óôï ôçëåöùíéêü óýóôçìá, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôçò áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò äñïìïëïãÞèçêå áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1960 êáé áöïñÜ äßêôõá äåäïìÝíùí. ÁíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ìåôáâßâáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò äéáêñßíïíôáé óôéò áêüëïõèåò êáôçãïñßåò: ü äßêôõá ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (circuit switching networks), ü äßêôõá ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò (message switching networks), ü äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ (packet switching networks) êáé Óýã÷ñïíåò ôå÷íïëïãßåò ðïõ ðáñÝ÷ïõí ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí ðïëëþí ôýðùí (ðïëõìÝóá) áðü ôï ßäéï ìÝóï óôçñßæïíôáé óå õâñéäéêÝò ôå÷íéêÝò, äçëáäÞ ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ êáé ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò, ïé ïðïßåò Ýèåóáí ôéò âÜóåéò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôùí ðñüóöáôùí ôå÷íéêþí ISDN êáé ATÌ. Åêôüò áðü ôá äßêôõá ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, õðÜñ÷ïõí êáé ôá äßêôõá åêðïìðÞò (broadcasting networks), óôá ïðïßá ç ôå÷íéêÞ ðñïþèçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò áðü ôïí áðïóôïëÝá óôïí áðïäÝêôç äéáöÝñåé óçìáíôéêÜ. Óå áíôßèåóç ìå ôá äßêôõá ìåôáãùãÞò, ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéêôýùí åêðïìðÞò åßíáé üôé äå äéáèÝôïõí åíäéÜìåóïõò êüìâïõò ðïõ íá ðñïùèïýí ôçí ðëçñïöïñßá óôïí ðñïïñéóìü ôçò, áëëÜ Ý÷ïõí Ýíá êïéíü ìÝóï ìåôÜäïóçò, ðïõ ìïéñÜæïíôáé üëïé ïé óôáèìïß ïé ïðïßïé óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï. Ç ôå÷íïëïãßá áõôÞò ôçò ìïñöÞò áöïñÜ ôá ôïðéêÜ êõñßùò äßêôõá, üðïõ ç ðñüóâáóç óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ãßíåôáé ìå áíôáãùíéóôéêïýò üñïõò. ÔÝëïò, ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò ðïõ âñÞêå ðïëý ìåãÜëï ðåäßï åöáñìïãÞò ôåëåõôáßá. Åöáñìüæåôáé åõñýôáôá êáé óôçí åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí, êáèþò Ýíá áðü ôá óçìáíôéêÜ ðëåïíåêôÞìáôÜ ôçò åßíáé ç áðïäÝóìåõóç ôùí åðéêïéíùíéþí áðü ôá êáëùäéáêÜ ìÝóá (÷Üëêéíá êáëþäéá, ïðôéêÝò ßíåò êôë.). Ïé ôå÷íïëïãßåò ôçò áóýñìáôçò åðéêïéíùíßáò, üðùò åßíáé ç ñáäéïöùíéêÞ êáé ç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá, áí êáé ðïëý ðáëéÝò, Ý÷ïõí âåëôéùèåß óçìáíôéêÜ. ÓÞìåñá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá óôç äéáóýíäåóç õðïëïãéóôþí, áí êáé ðïëý ðáëßåò, êáé óå åéäéêüôåñåò êáé ðéï åíäéáöÝñïõóåò åöáñìïãÝò, üðùò åßíáé ç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

259 Êåöáëáéï 6: Ôå÷íïëïãéåò Äéêôõùí

ÅñùôÞóåéò 1. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò; 2. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôáãùãÞò ìçíýìáôïò; 3. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôáãùãÞò áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ; 4. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôáãùãÞò íïçôïý êõêëþìáôïò; 5. Ðïéá åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ðïéá ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò; 6. Ðïéá åßíáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ôå÷íïëïãéþí åêðïìðÞò êáé óå ðïéïõò ôýðïõò äéêôýùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò; 7. Ðïéåò åßíáé ïé ïìïéüôçôåò êáé ïé äéáöïñÝò êáé ðïéá ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôçò ôå÷íïëïãßáò ìåôáãùãÞò êáé ôùí ôå÷íïëïãéþí åêðïìðÞò; 8. Óå ðïéïõò ôýðïõò äéêôýùí ôáéñéÜæåé êáëýôåñá ç ôå÷íïëïãßá ìåôáãùãÞò êáé ãéáôß; 9. Ðïéá êáôçãïñßá äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðñïóåããßæåé êáëýôåñá ôï ôçëåöùíéêü ìïíôÝëï êáé ãéáôß; 10. Ðïéá ôå÷íïëïãßá ðñïóåããßæåé êáëýôåñá ôï ôçëåïðôéêü êáé ôï ñáäéïöùíéêü äßêôõï êáé ãéáôß;

260 Ôïìïò Á, Åíïôçôá Â: Äéêôõá Åðéêïéíùíéáò Äåäïìåíùí

Âéâëéïãñáößá 1. Áëåîüðïõëïò Á., ËáãïãéÜííçò Ã., Ôçëåðéêïéíùíßåò êáé äßêôõá õðïëïãéóôþí, 1997. 2. Bertsekas D., Gallager R., Data Networks, Prentice-Hall, New Jersey, 1996. 3. Cvetkovic S., notes in Analysis and Design of Computer Networks, University of Sheffield, UK, 1996. 4. Drefler F., Using Networks, QUE, 1998. 5. Drefler F., Freed L., How Networks Works, QUE, 1998. 6. Ðïìðüñôóçò Á. Ó., ÔïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí, Á.Ð.È., Èåóóáëïíßêç 1990. 7. Ó÷ïëéêü âéâëßï Á´, ´, ô Åíéáßïõ Ëõêåßïõ ÏÅÄÂ, ÅöáñìïãÝò ðëçñïöïñéêÞò - õðïëïãéóôþí, Ðáéäáãùãéêü Éíóôéôïýôï, 1998. 8. Rozell E., Pablo M., MSCE TestPrep: TCP/IP, 2nd edition, New Riders, 1999. 9. Smythe C., notes in Computer and Data Networks: Advanced Networks and Internetworking, University of Sheffield, UK, 1995. 10. Smythe C., notes in Computer and Data Networks: OSI and LANs, University of Sheffield, UK, 1995. 11. Stallings W., Local and Metropolitan Area Networks, 5th edition, Prentice Hall, 1997. 12. Stallings W., Data and Computer Communications, Macmillan Publishing Company, 2nd edition, 1990. 13. Tanenbaum S. A., Computer Networks, Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, 1996.

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ü

http://www.ieee.org

ü

http://www.isoc.org/internet-history/cerf.html

ü

http://www.delphi.com/navnet/faq/history.html

ü

http://www.isoc.org/guest/zakon/Internet/History/

ü

http://www.scis.nova.edu/˜raciti/frame_1.html

ü

http://www.elot.gr

ü

http://www.itu.int/.

ü

http://www.cisco.com.

ü

http://aol.pcwebopedia.com/TERM/c/circuit_switching.html

ü

http://www.vislab.usyd.edu.au/photonics/networks/networks/network5.html

ü

http://ce597n.www.ecn.purdue.edu/˜gavilan/costa/Internet/Operation/ packet_switching.whtml

ü

http://lamar.colostate.edu/˜mrchips/ecc/Network2.htm

1 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

Åíüôçôá à ÔïðéêÜ äßêôõá ÊåöÜëáéï 7:

ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá

ÊåöÜëáéï 8:

Ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí

ÊåöÜëáéï 9:

Ëïãéóìéêü - Õëéêü ôïðéêþí äéêôýùí

ÊåöÜëáéï 10: Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí

2 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Åíüôçôá Ã: ÔïðéêÜ äßêôõá Ðåñéå÷üìåíá ÊåöÜëáéï 7: ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá ÌÜèçìá 7.1:

ÂáóéêÜ óôïé÷åßá ôïðéêþí äéêôýùí ...................... 9

7.1.1

Ïñéóìüò, âáóéêÝò Ýííïéåò, ôáîéíüìçóç êáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ............................................... 9

7.1.2

×ñÞóç ôïðéêþí äéêôýùí ......................................... 11

ÌÜèçìá 7.2:

ÖõóéêÜ ìÝóá ........................................................ 14

7.2.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 14

7.2.2

ÖõóéêÜ ìÝóá ôïðéêþí äéêôýùí ............................... 15

7.2.2.1

ÄïìçìÝíç êáëùäßùóç óôá ôïðéêÜ äßêôõá .............. 15

7.2.2.2

Áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò .................................. 18

ÌÜèçìá 7.3:

Ôïðïëïãßåò .......................................................... 19

7.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 19

7.3.2

Ôïðïëïãßåò åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí............. 19

7.3.2.1

Ôïðïëïãßá äéáýëïõ ................................................ 19

7.3.2.2

Ôïðïëïãßá äÝíôñïõ ............................................... 20

7.3.2.3

Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ............................................. 21

7.3.2.4

Ôïðïëïãßá Üóôñïõ ................................................ 22

7.3.3

Ôïðïëïãßåò áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí .............. 23

ÌÜèçìá 7.4:

ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ............ 27

7.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 27

7.4.2

ÄÝóìåõóç ÷ùñçôéêüôçôáò óôá ôïðéêÜ äßêôõá ........ 28

ÌÜèçìá 7.5:

ÔõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ 802.x .................................... 31

7.5.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 31

7.5.2

Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 ............................................. 32

7.5.3

¢ëëá ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí ôïõ ÉÅÅÅ .............. 33

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 34 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 35

33 Êåöáëáéï Tïìïó7:ÉÉ,Åéóáãùãç Åíïôçôá óôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 8: Ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí ÌÜèçìá 8.1:

Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ............................................ 39

8.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 39

8.1.2

Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí ðñþôçò ãåíéÜò (1970-1984) ............................................... 39

8.1.3

Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí äåýôåñçò ãåíéÜò (1985-1990) ............................................... 40

8.1.4

Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí ôñßôçò ãåíéÜò (1990-2000) ............................................... 41

ÌÜèçìá 8.2:

Ðñüôõðï ALOHA ................................................. 43

MÜèçìá 8.3:

Ðñüôõðï CSMA ................................................... 46

MÜèçìá 8.4:

Ðñüôõðá CSMA/CD, IEEE 802.3 êáé Ethernet .... 49

8.4.1

To ðñüôõðï CSMA/CD ........................................... 49

8.4.2

To ðñüôõðï IEEE 802.3 êáé ôï Ethernet ................ 52

MÜèçìá 8.5:

Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 - Äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò .............................................. 54

8.5.1

EéóáãùãÞ .............................................................. 54

8.5.2

Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 ......................................... 54

ÌÜèçìá 8.6:

Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 - Äßêôõá äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò .............................................. 56

8.6.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 56

8.6.2

Ôï äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò ........... 56

8.6.3

Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 ......................................... 57

ÌÜèçìá 8.7:

Ðñüôõðï Í-ÉSDN ................................................. 59

8.7.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 59

8.7.2

Ëåéôïõñãßá äéáôÜîåùí Í-ISDN ............................... 59

8.7.3

Ó÷çìáôéóìïß êáé óçìåßá áíáöïñÜò ....................... 63

8.7.4

Êáôçãïñßåò ñõèìïý ðñüóâáóçò .......................... 64

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 67 ÅñùôÞóåéò

............................................................................ 68

4 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 9: Ëïãéóìéêü - Õëéêü ôïðéêþí äéêôýùí ÌÜèçìá 9.1:

Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá .......................... 71

9.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 71

9.1.2

Äéêôõáêü óýóôçìá ôåñìáôéêþí .............................. 71

9.1.3

Äéêôõáêü óýóôçìá ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ....................................................... 72

9.1.4

Äéêôõáêü óýóôçìá óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ìå åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò ............................... 73

9.1.5

Äõíáôüôçôåò äéêôõáêþí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí .......................................................... 75

9.1.6

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ..................................... 76

9.1.7

ÁóöÜëåéá ............................................................... 77

ÌÜèçìá 9.2:

Åéäéêüò äéêôõáêüò åîïðëéóìüò ........................... 78

9.2.1

Åðéêïéíùíéáêüò åîïðëéóìüò ................................... 78

9.2.2

ÂáóéêÝò ìïíÜäåò åðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý ....... 78

9.2.2.1

Ìåôùðéêïß åðåîåñãáóôÝò ...................................... 79

9.2.2.2

ÊÜñôåò äéêôýïõ ..................................................... 79

9.2.2.3

Äéáíïìåßò ............................................................... 80

ÌÜèçìá 9.3:

ÅðáíáëÞðôåò ....................................................... 82

9.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 82

9.3.2

ÅðáíáëÞðôåò ......................................................... 82

9.3.3

Ôýðïé åðáíáëçðôþí ............................................... 83

ÌÜèçìá 9.4:

ÃÝöõñåò ............................................................... 85

9.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 85

9.4.2

Ëåéôïõñãßåò ãåöõñþí ............................................ 86

9.4.3

Ôýðïé ãåöõñþí ...................................................... 88

ÌÜèçìá 9.5:

ÄñïìïëïãçôÝò ..................................................... 91

9.5.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 91

9.5.2

Ëåéôïõñãßåò äñïìïëïãçôþí ................................... 91

ÌÜèçìá 9.6:

Áñ÷Ýò ó÷åäßáóçò - äéá÷åßñéóçò ôïðéêþí äéêôýùí ................................................................ 93

55 Êåöáëáéï Tïìïó7:ÉÉ,Åéóáãùãç Åíïôçôá óôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá Äéêôõá 9.6.1

Ó÷åäßáóç ôïðéêþí äéêôýùí ..................................... 93

9.6.2

ÂáóéêÞ äéá÷åßñéóç ôïðéêþí äéêôýùí ....................... 94

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 96 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 97

ÊåöÜëáéï 10: Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí ÌÜèçìá 10.1:

Áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ................ 101

10.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 101

10.1.2

Äéáóýíäåóç äéêôýùí .............................................. 102

10.1.3

Ôýðïé äéêôýùí ðïõ ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ...... 104

ÌÜèçìá 10.2:

ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ........................................................... 106

10.2.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 106

10.2.2

Ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí .................... 106

10.2.2.1

ÌåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò ..................................... 106

10.2.2.2

ÌåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò ..................................... 107

10.2.2.3

ÌåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò áðëïý êáíáëéïý ........... 107

10.2.3

ÌÝóá ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí ........................ 108

10.2.4

Óõó÷Ýôéóç öõóéêïý ìÝóïõ êáé ôïðïëïãßáò ............ 108

ÌÜèçìá 10.3:

ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò ....................................................... 110

10.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 110

10.3.2

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç åðáíáëçðôþí .................... 111

10.3.3

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç ãåöõñþí ........................... 113

10.3.4

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç äñïìïëïãçôþí .................. 117

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 120 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 121

Âéâëéïãñáößá

............................................................................. 122

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ...................................................... 122

6 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

7 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá

ÌÜèçìá 7.1:

ÂáóéêÜ óôïé÷åßá ôïðéêþí äéêôýùí

ÌÜèçìá 7.2:

ÖõóéêÜ ìÝóá

ÌÜèçìá 7.3:

Ôïðïëïãßåò

ÌÜèçìá 7.4:

ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï

ÌÜèçìá 7.5:

ÔõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ 802.x

Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

7

8 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 7: ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá Óêïðüò Óôü÷ïò ôïõ Êåöáëáßïõ 7 åßíáé íá êáôáíïÞóåé ðëÞñùò ï ìáèçôÞò ôá ó÷åôéêÜ ìå ôá ôïðéêÜ äßêôõá èÝìáôá. Èá ðñÝðåé íá ãíùñßæåé ôé åßíáé ôïðéêü äßêôõï, íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜøåé ôá óôïé÷åßá ðïõ ôï áðáñôßæïõí êáé íá áíôéëáìâÜíåôáé ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ. Éäéáßôåñï âÜñïò ðñÝðåé íá äoèåß óôçí êáôáíüçóç ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí êáé ôïõ ñüëïõ ðïõ ðáßæïõí ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ïé ôïðïëïãßåò, ïé ìÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï êáé ïé ôõðïðïéÞóåéò 802.x ôïõ ÉÅÅÅ.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ìðïñåß íá ïñßæåé ôá ôïðéêÜ äßêôõá, áíôéäéáóôÝëëïíôÜò ôá áðü ôéò Üëëåò êáôçãïñßåò äéêôýùí.

ü

Íá êáôáíïåß ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò áíôëþíôáò ðáñáäåßãìáôá áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ðñáêôéêÞ.

ü

Íá áíáãíùñßæåé êáé íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜöåé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

ü

Íá êáôáíïåß æçôÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò êáé äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

ü

Íá ãíùñßæåé ôçí åîÝëéîç ôùí ôõðïðïéÞóåùí óôï ÷þñï ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, áëëÜ êáé ôéò áëëáãÝò ðïõ áíáìÝíåôáé íá öÝñïõí áõôÜ óå üëï ôï öÜóìá ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò üôé ï õðïëïãéóôéêüò åîïðëéóìüò (óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò, óôáèìïß åñãáóßáò, åêôõðùôÝò êôë.) ôïõ ó÷ïëéêïý åñãáóôçñßïõ åßíáé äéáóõíäåäåìÝíïò óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï;

2.

Ãíùñßæåéò üôé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ôá ðñïãñÜììáôá êáé ïé åöáñìïãÝò åãêáèßóôáíôáé óõíÞèùò ìéá öïñÜ êáé óå Ýíá ìüíï õðïëïãéóôÞ, åíþ ðñüóâáóç ó’ áõôÜ ìðïñïýí íá Ý÷ïõí üëïé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ;

3.

Ãíùñßæåéò ðþò íá óõíäÝóåéò ôïí õðïëïãéóôÞ óïõ óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï;

4.

Ãíùñßæåéò ðþò åðéäñÜ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò óôï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé óôçí áðüäïóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ;

5.

Ãíùñßæåéò ðþò åðéäñÜ ç ôïðïëïãßá óôçí áðüäïóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ;

9 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 7.1: ÂáóéêÜ óôïé÷åßá ôïðéêþí äéêôýùí 7.1.1 Ïñéóìüò, âáóéêÝò Ýííïéåò, ôáîéíüìçóç êáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ¸íá ôïðéêü äßêôõï õðïëïãéóôþí (LAN: Local Area Network) åßíáé Ýíá äßêôõï åðéêïéíùíßáò ôïõ ïðïßïõ ç ãåùãñáöéêÞ åìâÝëåéá äåí õðåñâáßíåé ìåñéêÝò äåêÜäåò ÷éëéüìåôñá, åíþ ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ðïõ ìðïñåß íá ðåôý÷åé åßíáé, èåùñçôéêÜ, áðåñéüñéóôïò. Áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï ôåñìáôéêþí, õðïëïãéóôþí êáé Üëëùí äéáôÜîåùí êáé ÷ñçóéìïðïéåß ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò ðñïêåéìÝíïõ íá äéáìïéñÜóåé äåäïìÝíá, ðëçñïöïñßåò, õëéêü êáé ëïãéóìéêü. Ôï äßêôõï áõôü ìðïñåß: ü

Íá åßíáé åíóýñìáôï Þ áóýñìáôï.

ü

Íá ðáñÝ÷åé ìåôÜäïóç óçìåßïõ ðñïò óçìåßï Þ ìåôÜäïóç åêðïìðÞò.

ü

Íá ðáñÝ÷åé ìéêñü ñõèìü óöáëìÜôùí ìå åýñïò ðïõ êõìáßíåôáé áíÜëïãá ìå ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò.

ü

Íá åßíáé ðëÞñùò éäéüêôçôï1 .

Áí êáé ôå÷íïëïãéêÜ åßíáé äýóêïëï –êáé ßóùò áíþöåëï– íá êáèïñéóôåß Ýíá óõãêåêñéìÝíï üñéï üóïí áöïñÜ ôï ìÞêïò ôçò åãêáôåóôçìÝíçò êáëùäßùóçò ôùí óçìåñéíþí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí, åíôïýôïéò áõôÞ äåí õðåñâáßíåé ôá 100 km, åíþ ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò áõôþí ôùí äéêôýùí ìðïñïýí óôçí ðñÜîç íá êáëýøïõí ôï 1 Gbps. Åßíáé öáíåñü üôé ôá åíóýñìáôá äßêôõá ôùí ïðïßùí ç åãêáôåóôçìÝíç êáëùäßùóç äåí õðåñâáßíåé ôï üñéï ôùí 100 km Ý÷ïõí ìéêñÞ ãåùãñáöéêÞ åìâÝëåéá êáé ùò åê ôïýôïõ áíÞêïõí óôçí êáôçãïñßá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. ÓõíÞèùò ôá äßêôõá áõôÜ êáëýðôïõí ôéò áíÜãêåò åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí ãñáöåßùí, áêüìç êáé åíüò ïñãáíéóìïý ôïõ ïðïßïõ ôá êôßñéá åêôåßíïíôáé óå ìéá ìéêñÞ ðåñéï÷Þ.

ÐáñÜäåéãìá É ¸íá áðëü ðáñÜäåéãìá ôïðéêïý äéêôýïõ áðïôåëåß ôï äßêôõï ôïõ ó÷ïëéêïý åñãáóôçñßïõ, ðïõ ìðïñåß íá åðåêôáèåß êáé íá êáëýøåé üëåò ôéò áßèïõóåò äéäáóêáëßáò ôïõ ó÷ïëåßïõ (ó÷Þìá 7.1). ¼ðùò óçìåéþèçêå êáé óôï ÌÜèçìá 4.2, ôá äßêôõá ðïõ åêôåßíïíôáé óå ìåãáëýôåñåò

1

ÐëÞñùò éäéüêôçôï åßíáé åêåßíï ôï äßêôõï ôïõ ïðïßïõ ôüóï ç óõíïëéêÞ õðïäïìÞ (öõóéêÜ ìÝóá

ìåôÜäïóçò êáé åîïðëéóìüò ðñüóâáóçò) üóï êáé ôá äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò êáé åêìåôÜëëåõóçò åßíáé éäéüêôçôá.

Ï ñõèìüò óöÜëìáôïò äõáäéêïý øçößïõ (BER: Âit Error Rate) åêöñÜæåé ôçí ðéèáíüôçôá ìåôÜäïóçò åóöáëìÝíùí äõáäéêþí øçößùí, áöïý õðïëïãßæåé ôï ðïóïóôü ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ óôÜëèçêáí áëëÜ ðáñáëÞöèçêáí åóöáëìÝíá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ñõèìü óöÜëìáôïò äõáäéêïý øçößïõ 1,5 x10–9 Ý÷åé óõìöùíçèåß íá åííïïýìå ôçí ðáñïõóßá1,5 ëáíèáóìÝíùí äõáäéêþí øçößùí (êáôÜ ìÝóï üñï) óå Ýíá óýíïëï 109 áðïóôåëëüìåíùí äõáäéêþí øçößùí. ÖõóéêÜ ï ñõèìüò áõôüò ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ áðïóôÝëëåôáé.

10 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 7.1: Ôï ó÷ïëéêü ôïðéêü äßêôõï

ðåñéï÷Ýò ìå ìÞêïò åãêáôåóôçìÝíçò êáëùäßùóçò 100 - 200 km ëÝãïíôáé ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá. Ïé áñ÷Ýò ìå ôéò ïðïßåò ëåéôïõñãïýí åßíáé óôçí ïõóßá ßäéåò ìå áõôÝò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ìüíç äéáöïñÜ ôç âåëôéóôïðïßçóç ôùí ìåèüäùí åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, þóôå áõôÝò íá åöáñìüæïíôáé êáé óå ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò. ¼ìùò ç áöïìïßùóç ôùí äéêôýùí áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò áðü ôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò åßíáé ìéá äéáñêÞò äéáäéêáóßá. ÏñéóìÝíá ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá ðñïóåããßæïõí êáëýôåñá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôçí áðüäïóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí êáé óõãêñßíïíôáé ì’ áõôÜ (Åíüôçôá Ä), óå áíôéäéáóôïëÞ ìå Üëëá ðïõ óõãêñßíïíôáé ìå ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Óôá åíóýñìáôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò ç åãêáôåóôçìÝíç êáëùäßùóç õðåñâáßíåé ôï üñéï ôùí 200 km, åíþ ç ãåùãñáöéêÞ åìâÝëåéÜ ôïõò êáëýðôåé ìåãÜëåò ðåñéï÷Ýò. Ôá äßêôõá áõôÜ Ý÷ïõí óÞìåñá õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, ðïõ îåðåñíïýí ðëÝïí ôá 622 Mbps, êáé åîåôÜæïíôáé óôçí Åíüôçôá Å.

Ç áíÜãêç ôçò äéÜêñéóçò ôùí äéêôýùí óå ôïðéêÜ êáé åõñåßáò ðåñéï÷Þò ðñïêýðôåé ëüãù ôùí äéáöïñåôéêþí äõíáôïôÞôùí ôïõ ìÝóïõ åðéêïéíùíßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå êÜèå ðåñßðôùóç, êáèþò êáé ëüãù ôùí ôå÷íéêþí ðñüóâáóçò ðïõ åöáñìüæïíôáé. Ç äéÜêñéóç áõôÞ åßíáé ôå÷íïëïãéêÞ êáé äåí Ý÷åé ó÷Ýóç ìå Üëëåò ôáîéíïìÞóåéò ôùí äéêôýùí, ïé ïðïßåò ãßíïíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá åîõðçñåôÞóïõí íïìéêïýò, åèíéêïýò Þ åðé÷åéñçìáôéêïýò óêïðïýò.

Ïé ôå÷íïëïãßåò ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ åðéôñÝðïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ìéêñüôåñïõò áðü 20 Mbps ÷áñáêôçñßæïõí ôá äßêôõá ôçò ðñþôçò ãåíéÜò êáé åîåôÜæïíôáé óôï ðáñüí êåöÜëáéï, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôéò ðéï ðñüóöáôåò ôå÷íïëïãßåò ôùí äéêôýùí äåýôåñçò êáé ôñßôçò ãåíéÜò (äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí) ðïõ åðéôñÝðïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò áðü 50 Mbps Ýùò 1 Gbps êáé åîåôÜæïíôáé óôçí Åíüôçôá Ä. Ôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðïëý ìéêñü BER, ôï ïðïßï óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ, ãéá ðáñÜäåéãìá, êõìáßíåôáé ìåôáîý ôùí 10– 8 êáé 10– 11 bps. ÄéáöïñåôéêÝò èåùñÞóåéò éó÷ýïõí ãéá ôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá, ôùí ïðïßùí ç åîÝëéîç åßíáé óçìáíôéêÞ êáé ñáãäáßá. Ôï åíäéáöÝñïí ãéá ôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ðñïêýðôåé áðü: ü

Ôçí åðéôáêôéêÞ áíÜãêç ãéá åíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò áóýñìáôçò ìåôÜäïóçò óôáèåñþí ôïðéêþí äéêôýùí, ïé ïðïßåò èá ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åãêáôÜóôáóçò äéêôýùí ìå ìéêñüôåñï êüóôïò êáé ìå åõêïëüôåñç äéá÷åßñéóç áðü ôá áíôßóôïé÷á åíóýñìáôá äßêôõá. Ç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò áöïñÜ êõñßùò ôçí áñ÷éêÞ åãêáôÜóôáóç ôçò êáëùäßùóçò áëëÜ êáé ïðïéáäÞðïôå ìåëëïíôéêÞ áëëáãÞ óôï ó÷åäéáóìü ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ôï ãåãïíüò üôé óõíéóôïýí ôç âÜóç ôçò åðéêïéíùíßáò éó÷õñþí öïñçôþí óôáèìþí åñãáóßáò, ïé ïðïßïé åðéâÜëëåôáé íá äéáóõíäåèïýí ìÝóù äéêôýùí ìå Üëëïõò õðïëïãéóôÝò ðïõ âñßóêïíôáé åðÜíù óå óôáèåñÜ Þ êéíçôÜ äßêôõá.

Óôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá åßíáé ôá ñáäéïêýìáôá, ôá ìéêñïêýìáôá, êáèþò êáé ôá õðÝñõèñá óÞìáôá. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá êáëýðôïõí ìéêñüôåñåò áðïóôÜóåéò, Ý÷ïõí ÷áìçëüôåñïõò ñõèìïýò ìå-

11 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá ôÜäïóçò êáé óáöþò õøçëüôåñï ñõèìü óöáëìÜôùí óå óýãêñéóç ìå ôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôá ñáäéïäßêôõá êáé óôá äßêôõá õðÝñõèñùí áêôéíïâïëéþí ï ñõèìüò óöáëìÜôùí ôùí äõáäéêþí øçößùí êõìáßíåôáé ìåôáîý ôùí 10–3 êáé 10–5 bps.

7.1.2 ×ñÞóç ôïðéêþí äéêôýùí Ïé ëüãïé ðïõ åðéâÜëëïõí ôçí åãêáôÜóôáóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí åßíáé ðïëëïß. Áñêåß íá áíáöÝñïõìå üôé óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êïéíùíßáò ìáò (ïéêïíïìßá, õãåßá, ðáéäåßá, Üìõíá, øõ÷áãùãßá êôë.) ïé åñãáæüìåíïé ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí ðñïóùðéêü õðïëïãéóôÞ ùò êýñéï åñãáëåßï (ó÷Þìá 7.2). ¼óïí áöïñÜ ìÜëéóôá ôï ÷þñï ôçò ïéêïíïìßáò, èåùñåßôáé üôé ôï ìÝëëïí ìéáò åôáéñåßáò åîáñôÜôáé ü÷é ìüíï áðü ôï åÜí áõôÞ äéáèÝôåé åãêáôåóôçìÝíï äßêôõï, áëëÜ êõñßùò áðü ôïí ôýðï ôïõ äéêôýïõ ðïõ Ý÷åé åãêáôáóôÞóåé. Ç ïéêïíïìßá üëùí ôùí âéïìç÷áíïðïéçìÝíùí ÷ùñþí âáóßæåôáé ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï óôçí çëåêôñïíéêÞ åðåîåñãáóßá êáé äéáêßíçóç ôçò ðëçñïöïñßáò ìÝóù ôùí äéêôýùí õðïëïãéóôþí. Åéäéêüôåñá, ôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí åßíáé åê ôùí ðñáãìÜôùí ïé âáóéêïß ìç÷áíéóìïß ìÝóù ôùí ïðïßùí ïìÜäåò åñãáæïìÝíùí ìðïñïýí íá äéáóõíäÝïíôáé óôï ðëáßóéï ìéáò ïðïéáóäÞðïôå åðé÷åßñçóçò, ïñãáíéóìïý Þ åñåõíçôéêïý êÝíôñïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ìïéñÜæïíôáé, íá ìåôáâéâÜæïõí êáé íá áðïèçêåýïõí ðëçñïöïñßåò.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉ Óôçí áðëïýóôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí ôï ôïðéêü äßêôõï áðïôåëåßôáé áðü ìéá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðïõ óõíäÝåé ìéá óåéñÜ ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ìå Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò ìéêñïûðïëïãéóôÝò. Óôï ó÷Þìá 7.3 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá áðëü ôïðéêü äßêôõï ôåóóÜñùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò ìÝóù åíüò êáëùäßïõ. Ôñåéò áðü ôïõò ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò, ïé ïðïßïé óõíäÝïíôáé ìå ôá ôìÞìáôá ðùëÞóåùí êáé áãïñþí, ëïãéóôçñßïõ êáé ðñïóùðéêïý áíôßóôïé÷á, åßíáé äéáèÝóéìïé ãéá ÷ñÞóç ïðïéáäÞðïôå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. Ï ôÝôáñôïò õðïëïãéóôÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ôùí áíáãêþí åðéêïéíùíßáò üëùí ôùí õðïëïãéóôþí ôïõ äéêôýïõ. Ïé ÷ñÞóôåò áõôïý ôïõ äéêôýïõ Ý÷ïõí äéáóõíäåèåß ìÝóù ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ìå Ýíáí åêôõðùôÞ, Ýíá óáñùôÞ

Ó÷Þìá 7.2: ÏìÜäá ãéáôñþí åðéóêÝðôåôáé áóèåíÞ óå íïóïêïìåéáêü èÜëáìï êáé äéáìÝóïõ öïñçôïý õðïëïãéóôÞ áóýñìáôçò äéêôýùóçò åðéêïéíùíåß ìå ôç âÜóç äåäïìÝíùí ãéá ôçí áíáæÞôçóç ôïõ éáôñéêïý éóôïñéêïý ôïõ áóèåíÞ, ôçí áðåéêüíéóç êáé ôçí åíçìÝñùóç ôçò åããñáöÞò ôïõ (óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôï ðáëáéü óýóôçìá ôùí êáñôåëþí).

12 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 7.3: ¸íá ôïðéêü äßêôõï óå ðåñéâÜëëïí ãñáöåßïõ êáé Ýíá ó÷åäéïãñÜöï, þóôå üëïé ïé õðïëïãéóôÝò íá ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí áõôÝò ôéò óõóêåõÝò. Óçìåéþíïõìå üôé óÞìåñá ôá ôïðéêÜ äßêôõá óõíäÝïõí ðëÝïí åîåëéãìÝíåò äéáôÜîåéò áõôïìáôéóìïý ãñáöåßïõ, Þ÷ïõ, åéêüíáò, âßíôåï êôë., ïé ïðïßåò üìùò áðáéôïýí áðü ôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò ìåãÜëç äéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá. Óå ìéêñÜ ôïðéêÜ äßêôõá ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá íá ëåéôïõñãÞóïõí ïé åöáñìïãÝò ìáæß ìå Üëëïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ. Óå ìåãáëýôåñá ôïðéêÜ äßêôõá ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí äéêôýïõ, üðùò åßíáé ï äéáìïéñáóìüò ôïõ õëéêïý, ôïõ ëïãéóìéêïý, ôùí ðëçñïöïñéþí êôë. ü

Äéáìïéñáóìüò õëéêïý ¼ðùò áíáöÝñèçêå, Ýíá ôïðéêü äßêôõï ðáñÝ÷åé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ ôç äõíáôüôçôá äéáìïéñáóìïý ôùí óõóêåõþí ðïõ åßíáé öõóéêÜ óõíäåäåìÝíåò ìå ôï äßêôõï Þ ìå ôï óôáèìü åñãáóßáò êÜðïéïõ ÷ñÞóôç. ÔÝôïéåò óõóêåõÝò åßíáé ïé åêôõðùôÝò, ïé ó÷åäéïãñÜöïé, ïé óõóêåõÝò áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí êôë. Ãåíéêüôåñá, óôïõò ðüñïõò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ óõìðåñéëáìâÜíïíôáé üëåò ïé äéáôÜîåéò ïé ïðïßåò ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìå ôï äßêôõï êáé óôéò ïðïßåò Ý÷ïõí ðñüóâáóç ïé ÷ñÞóôåò. ÅðïìÝíùò ôï äßêôõï åðéôñÝðåé óå êÜèå ÷ñÞóôç íá Ý÷åé ðñüóâáóç êáé óå äéáôÜîåéò ðïõ èåùñïýíôáé ðïëý áêñéâÝò, þóôå íá äéêáéïëïãïýí ôçí ðåñéïäéêÞ ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôïõò áðü Ýíáí êáé ìüíï ÷ñÞóôç. Áðëü ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ôï äßêôõï ôïõ ó÷Þìáôïò 7.3, êáôÜ ôï ïðïßï Ýíáò áêñéâüò ó÷åäéïãñÜöïò ðïõ óõíäÝåôáé óå ôïðéêü äßêôõï åßíáé äõíáôüí íá åîõðçñåôåß ðåñéïäéêÜ üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ.

ü

Äéáìïéñáóìüò ëïãéóìéêïý Ï äéáìïéñáóìüò ëïãéóìéêïý áöïñÜ ôçí áðïèÞêåõóç óôï óêëçñü äßóêï ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ôïõ ÷ñçóéìïðïéïýìåíïõ ëïãéóìéêïý, üðùò åßíáé ôá ðñïãñÜììáôá, ïé åöáñìïãÝò êáé ôá äåäïìÝíá, þóôå íá ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç ó’ áõôü üëïé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ. Åéäéêüôåñá, óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï åßíáé äõíáôÞ ç ôïðïèÝôçóç åíüò êåíôñéêïý óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò áñ÷åßùí êáé äåäïìÝíùí ìáæß ìå üëïõò ôïõò Üëëïõò ðüñïõò ëïãéóìéêïý (ðñïãñÜììáôá, ðáêÝôá, åöáñìïãÝò êôë.) êáôÜ ôï ðñüôõðï ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ åðéöÝñåé óçìáíôéêÞ ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ðñïìÞèåéáò êáé åãêáôÜóôáóçò ëïãéóìéêïý êáé áöï-

13 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá ñÜ üëåò ó÷åäüí ôéò åêäüóåéò äéêôõáêïý ëïãéóìéêïý ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò. ¼ôáí åãêáèßóôáôáé óå êÜðïéï äßêôõï Ýíá ëïãéóìéêü, ðñïâëÝðïíôáé óõìöùíßåò ãéá ôçí ðáñá÷þñçóç åéäéêþí áäåéþí ÷ñÞóçò ìå ìåéùìÝíï êüóôïò óôïí åðéèõìçôü áñéèìü ÷ñçóôþí. Óçìåéþíïõìå üôé óå üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò åãêáôÜóôáóçò äéêôõáêïý ëïãéóìéêïý ïé äéáäéêáóßåò áóöÜëåéáò, áíáâÜèìéóçò êáé äçìéïõñãßáò áíôéãñÜöùí ðñïóôáóßáò äåäïìÝíùí êáèßóôáíôáé åõêïëüôåñåò. ü

Äéáìïéñáóìüò ðëçñïöïñéþí Ìéá âÜóç äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé åãêáôåóôçìÝíç óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï åðéôñÝðåé óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ íá ôç ÷ñçóéìïðïéïýí ìå ôïí ùöåëéìüôåñï ôñüðï. Ôï äßêôõï ìðïñåß íá «êëåéäþíåé» ôéò åããñáöÝò ôçò âÜóçò, þóôå íá åðéôñÝðåé óå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò ôçí ôáõôü÷ñïíç ðñüóâáóÞ ôïõò óå Ýíá áñ÷åßï, ÷ùñßò íá êáôáóôñÝöïíôáé ôá äåäïìÝíá. Ôï «êëåßäùìá» åããñáöþí åããõÜôáé üôé äåí ìðïñïýí äýï ÷ñÞóôåò íá ôñïðïðïéïýí ôáõôü÷ñïíá ôçí ßäéá åããñáöÞ.

ü

Õðçñåóßåò Äéáäéêôýïõ ¸íá ôïðéêü äßêôõï ðáñÝ÷åé óÞìåñá üëåò ôéò âáóéêÝò õðçñåóßåò ôïõ Äéáäéêôýïõ, üðùò åßíáé ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí, ïé õðçñåóßåò Web (öõëëïìåôñçôÝò, éóôïóåëßäåò) êôë. Ùò áðïôÝëåóìá áõôïý ôá ôïðéêÜ äßêôõá ìåôåîåëß÷ôçêáí áðü ìéêñÜ óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò êáé äéáêßíçóçò ðëçñïöïñéþí, ðïõ óõíÝäåáí ìåñéêïýò ÷ñÞóôåò óå êÜðïéá åðé÷åßñçóç, óå Ýíá êáôáíåìçìÝíï êáé äõíáìéêÜ ìåôáâáëëüìåíï ðåñéâÜëëïí ðáãêüóìéïõ éóôïý, ðïõ õðïóôçñßæåé åôáéñéêÝò - åðé÷åéñçìáôéêÝò õðïëïãéóôéêÝò åöáñìïãÝò ôïõ ó÷Þìáôïò ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò.

ü

ÏìÜäåò óõíåñãáóßáò ÷ñçóôþí Óôï ðëáßóéï ôùí åðé÷åéñÞóåùí Þ ôùí ïñãáíéóìþí ôá ôïðéêÜ äßêôõá äßíïõí åõêáéñßåò ó÷çìáôéóìïý ïìÜäùí óõíåñãáóßáò ÷ñçóôþí, ïé ïðïßïé –áíåîÜñôçôá áðü ôï ÷þñï åñãáóßáò ôïõò óôïí ïñãáíéóìü– äéåêðåñáéþíïõí áðü êïéíïý ìÝóù ôïõ õðïëïãéóôÞ êÜðïéåò åñãáóßåò.

ü

ÅðÝêôáóç ôçò åãêáôåóôçìÝíçò âÜóçò óôáèìþí åñãáóßáò Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ðñïóöÝñïõí, åíôüò êÜðïéùí ïñßùí, ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôïõ áñéèìïý ôùí óõíäåüìåíùí óôáèìþí åñãáóßáò ìå ïéêïíïìéêü ôñüðï. Áõôü ãßíåôáé, ãéáôß õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá åíáëëáêôéêþí åðéëïãþí äéáóýíäåóçò ìå óõãêñßóéìï êüóôïò ðñïìÞèåéáò äéåðáöþí êáé ëïéðïý õëéêïý åðéêïéíùíßáò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ôïðéêü äßêôõo õðïëïãéóôþí, ñõèìüò óöÜëìáôïò äõáäéêïý øçößïõ, äéáìïéñáóìüò ðüñùí.

14 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 7.2: ÖõóéêÜ ìÝóá 7.2.1 ÅéóáãùãÞ Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ êÜèå äéêôýïõ ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôï öõóéêü ìÝóï ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò ôïõ, ôçí ôïðïëïãßá ôïõ êáé ôç ìÝèïäï ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï. Ôï ó÷Þìá 7.4 äåß÷íåé ôçí áíôéóôïé÷ßá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå áõôÞí ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

Ó÷Þìá 7.4: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïðéêïý äéêôýïõ óå ó÷Ýóç ìå ôï ÏSI ¼ðùò öáßíåôáé êáé áðü ôï ó÷Þìá, ôá äýï ÷áìçëüôåñá åðßðåäá ôïõ OSI áíôéóôïé÷ïýí óå ôñßá åðßðåäá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, äçëáäÞ óôï õðïåðßðåäï ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôï öõóéêü ìÝóï, óôï õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï êáé óôï õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ëïãéêÞò ãñáììÞò (ÌÜèçìá 5.4). Ç áéôßá ãéá ôçí êáôÜôáîç áõôÞ åíôïðßæåôáé óôï ßäéï ôï öõóéêü ìÝóï ðïõ äéáìïéñÜæåôáé. Óôç óõíÝ÷åéá èá ó÷ïëéáóôïýí áíáëõôéêüôåñá ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Åéäéêüôåñá, èá åîåôáóôïýí ôá öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò óôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí, ïé ôïðïëïãßåò, êáèþò êáé ïé ìÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôá ìÝóá ìåôÜäïóçò. Ï åéäéêüò äéêôõáêüò åîïðëéóìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé èá åîåôáóôåß ëåðôïìåñþò óôá ÌáèÞìáôá 9.1 êáé 9.2.

15 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

7.2.2 ÖõóéêÜ ìÝóá ôïðéêþí äéêôýùí ÊÜèå öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò Ý÷åé äéáöïñåôéêÝò äõíáôüôçôåò, ïé ïðïßåò åðçñåÜæïõí ôç ìåôÜäïóç ôïõ óÞìáôïò. Óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ç ìåôÜäïóç ìðïñåß íá åßíáé âáóéêÞò Þ åõñåßáò æþíçò. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ç ìåôÜäïóç ôïõ óÞìáôïò ãßíåôáé ÷ùñßò äéáìüñöùóç, åíþ óôç äåýôåñç ãßíåôáé ìå äéáìüñöùóç êÜðïéïõ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ, üðùò åßíáé ôï ðëÜôïò, ç óõ÷íüôçôá Þ ç öÜóç. Õðåíèõìßæïõìå üôé ôï áñ÷éêü óÞìá ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèåß åíéó÷ýåôáé ìÝóù åíüò Üëëïõ óÞìáôïò ôï ïðïßï äéáìïñöþíåé êÜðïéï áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ, åíþ ôï íÝï óÞìá, ðïõ ëÝãåôáé öÝñïí, ìåôáäßäåôáé ìÝóù ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò óôï äÝêôç ï ïðïßïò êáé ôï áðïäéáìïñöþíåé ðñïêåéìÝíïõ íá ðÜñåé ôï áñ÷éêü óÞìá.

7.2.2.1

ÄïìçìÝíç êáëùäßùóç óôá ôïðéêÜ äßêôõá

Óôá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò áíÞêïõí ôá æåýãç óõíåóôñáììÝíùí êáëùäßùí, ôá ïìïáîoíéêÜ êáëþäéá, êáèþò êáé ôá êáëþäéá ïðôéêþí éíþí. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí öõóéêþí áõôþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò, ëüãù ôïõ éäéáßôåñïõ åíäéáöÝñïíôïò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí óôçí åãêáôÜóôáóç üëùí ôùí ôýðùí äéêôýùí, åîåôÜóôçêáí ëåðôïìåñþò óôá åéóáãùãéêÜ ÌáèÞìáôá 1.2 êáé 1.3. Åäþ èá áíáëõèïýí ç äïìÞ ôçò êáëùäéáêÞò åãêáôÜóôáóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ïé ðñïäéáãñáöÝò ðïõ áõôÞ ðñÝðåé íá äéáèÝôåé. Ç äïìçìÝíç êáëùäßùóç áðïôåëåß óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá ãéá ôéò ìåëëïíôéêÝò öõóéêÝò åðåêôÜóåéò ôïõ äéêôýïõ, ãéá ôéò áíáäéáôÜîåéò ôùí äïìéêþí óôïé÷åßùí ôïõ, êáèþò êáé ãéá ôçí áíáâÜèìéóç ôùí ðñïóöåñüìåíùí õðçñåóéþí ôïõ. Ðáñ’ üëï ôï ó÷åôéêÜ õøçëü êüóôïò åãêáôÜóôáóçò, ç õëïðïßçóÞ ôçò ðñÝðåé íá õðïóôçñßæåôáé êáé ëüãù ôùí ìåãÜëùí äõíáôïôÞôùí ðïõ ðáñÝ÷åé ãéá õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ãéá ìåôÜäïóç öùíÞò, äåäïìÝíùí êáé âßíôåï áðü ôï ßäéï öõóéêü ìÝóï. ÁíåîÜñôçôá áðü ôï ôïðéêü äßêôõï ðïõ èá åðéëåãåß, ç êáëùäéáêÞ åãêáôÜóôáóç èá ðñÝðåé íá åßíáé ôÝôïéá, þóôå íá äéåõêïëýíåé ôç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ êáé íá ìðïñåß íá åðåêôáèåß ÷ùñßò éäéáßôåñá ðñïâëÞìáôá, üôáí áõôü áðáéôçèåß. Ç ðñïôõðïðïßçóç ôçò êáëùäßùóçò ôùí êôéñßùí åìðïñéêÞò ÷ñÞóçò õðÞñîå áðïôÝëåóìá ôçò óõíåñãáóßáò ôùí ïñãáíéóìþí Electronic Industries Association êáé Telecommunications Industries Association (ÅÉÁ/ÔÉÁ), äßíïíôáò ôï ãíùóôü ðñüôõðï êáëùäéáêïý óõóôÞìáôïò ÅÉÁ/ÔÉÁ-568Á, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò ãéá üëåò ôéò êáëùäéþóåéò åðéêïéíùíéþí. Ç ôõðïðïßçóç êáôÜ ôï ðñüôõðï ÅÉÁ/ÔÉÁ ó÷åäéÜóôçêå ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ðïëëþí ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò åßíáé ôï Ethernet 10Base-T, ôï Token Ring ê.Ü., ôá ïðïßá èá åîåôáóôïýí óôï ÊåöÜëáéï 8. Ç ôõðïðïßçóç êáôÜ ôï ðñüôõðï ÅÉÁ/ÔÉÁ ðåñéëáìâÜíåé: ü

¸íá ãåíéêü êáëùäéáêü óýóôçìá ôçëåðéêïéíùíéþí åöáñìüóéìï óôá êôßñéá ðïõ ðñïïñßæïíôáé ãéá åðé÷åéñçìáôéêÞ ÷ñÞóç.

ü

Ïñéóìïýò ìÝóùí, ôïðïëïãéþí, ôåñìáôéóìþí êáëùäéáêþí ìÝóùí, óçìåßùí óýíäåóçò, êáèþò êáé êáíüíåò äéá÷åßñéóçò.

ü

ÕðïóôÞñéîç ðïëëþí ðñïúüíôùí áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò.

Ç äïìçìÝíç êáëùäßùóç áðïôåëåß ðáñÜãïíôá åîáéñåôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç, ôç ëåéôïõñãßá, ôç äéá÷åßñéóç êáé ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ôùí åôáéñåéþí Þ ôùí ïñãáíéóìþí êáé èá Ýðñåðå íá õëïðïéåßôáé óå üëåò ôéò íÝåò ïéêïäïìéêÝò êáôáóêåõÝò.

16 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ü

Êáôåõèýíóåéò ðñïò ôéò åìðïñéêÝò åðé÷åéñÞóåéò ãéá ôï ìåëëïíôéêü ó÷åäéáóìü ôçëåðéêïéíùíéáêþí ðñïúüíôùí.

ü

Äõíáôüôçôá ó÷åäéáóìïý êáé õëïðïßçóçò ôçò áðáéôïýìåíçò êáëùäßùóçò åíüò åìðïñéêïý êôéñßïõ ÷ùñßò ôçí åê ôùí ðñïôÝñùí ãíþóç ôùí ðñïúüíôùí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôçí êáëùäßùóç áõôÞ.

Ôï ðñþôï âÞìá ðñïò ôçí åðßôåõîç áõôþí ôùí óôü÷ùí ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá åíüò óõíüëïõ ôõðïðïéçìÝíùí êáëùäßùí. Óôï ÌÜèçìá 1.2 Ý÷åé Þäç êáèïñéóôåß Ýíá óýíïëï áðü ðÝíôå êáôçãïñßåò êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí óýìöùíá ìå ôï ðñüôõðï ÅÉÁ/ÔÉÁ. Ðáñüìïéá ðñïóðÜèåéá ðñïôõðïðïßçóçòêáëùäßùí ìå áõôÞí ôïõ ðñïôýðïõ ÅÉÁ/ÔÉÁ-568Á Ý÷åé ãßíåé êáé áðü ôï ÄéåèíÞ Ïñãáíéóìü Ôõðïðïßçóçò (ISO), ç ïðïßá êáôÝëçîå óôï ðñüôõðï ISO/IEC 180-1 ãéá åóùôåñéêÞ êáëùäßùóç åíüò êôéñßïõ.

Ç êáëùäßùóç êáôÜ ôï ðñüôõðï EIA/TIA ðñáãìáôïðïéåßôáé äéáìÝóïõ ðÝíôå õðïóõóôçìÜôùí, ôá ïðïßá, üðùò èá äïýìå óôç óõíÝ÷åéá, óõíäÝïíôáé óå äéÜôáîç Üóôñïõ. Èåùñïýìå üôé êÜèå êôßñéï áðïôåëåßôáé áðü ïñüöïõò ôùí ïðïßùí ïé ÷þñïé åñãáóßáò ðñÝðåé íá äéáóõíäåèïýí ìå ôï êåíôñéêü óçìåßï äéáóýíäåóçò ôïõ êôéñßïõ, ôï ïðïßï ìå ôç óåéñÜ ôïõ äéáóõíäÝåé ôï êôßñéï ìå ôá Üëëá êôßñéá ôïõ ïñãáíéóìïý Þ, åíäå÷ïìÝíùò, ìå ôï äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò. ÅðïìÝíùò óå êÜèå êôßñéï õðÜñ÷ïõí äýï õðïóõóôÞìáôá êáëùäßùóçò, ç êáôáêüñõöç, ðïõ óõíäÝåé ôïõò ïñüöïõò ìå ôï êåíôñéêü óçìåßï äéáóýíäåóçò ôïõ êôéñßïõ, êáé ç ïñéæüíôéá, ðïõ óõíäÝåé ôïõò ÷þñïõò åñãáóßáò êÜèå ïñüöïõ ôïõ êôéñßïõ ìå ôçí êáôáêüñõöç êáëùäßùóç. Åðßóçò õðÜñ÷ïõí êáé ôñßá åßäç óçìåßùí óýíäåóçò, ç óýíäåóç ôçò êáôáêüñõöçò êáëùäßùóçò ìå ôçí êáëùäßùóç êïñìïý ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, ç óýíäåóç ôçò êáôáêüñõöçò êáëùäßùóçò ìå ôçí ïñéæüíôéá êáëùäßùóç ôùí ïñüöùí êáé ôÝëïò ç óýíäåóç ôùí áðïëÞîåùí ôçò ïñéæüíôéáò êáëùäßùóçò ìå ôéò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò êáé ôïí åîïðëéóìü ôïõ ÷ñÞóôç. ÅðïìÝíùò, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 7.5, ôï óýóôçìá ôçò äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò åíüò êôéñßïõ õëïðïéåßôáé áðü ôá áêüëïõèá ðÝíôå õðïóõóôÞìáôá:

Ó÷Þìá 7.5:ÕðïóõóôÞìáôá äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò

17 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá ü

Õðïóýóôçìá êåíôñéêÞò äéáóýíäåóçò êôéñßïõ Ôï õðïóýóôçìá áõôü áðïôåëåß ôï êïìâéêü óçìåßï äéáóýíäåóçò ôïõ êôéñßïõ ìå ôï ôïðéêü äßêôõï ôïõ ïñãáíéóìïý Þ ìå Üëëá äßêôõá. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ëåéôïõñãåß óå áíåîÜñôçôï ÷þñï, ìÝóá óôïí ïðïßï âñßóêåôáé üëïò ï áðáñáßôçôïò åîïðëéóìüò äéáóýíäåóçò ôçò êáôáêüñõöçò êáëùäßùóçò ôïõ êôéñßïõ, êáèþò êáé ïé êáëùäéþóåéò êïñìïý ôùí Üëëùí äéêôýùí.

ü

Õðïóýóôçìá äéáóýíäåóçò êáôáêüñõöçò - ïñéæüíôéáò êáëùäßùóçò Ôï õðïóýóôçìá áõôü áðïôåëåß ôï óçìåßï äéáóýíäåóçò ôçò êáôáêüñõöçò êáëùäßùóçò ôïõ êôéñßïõ ìå ôéò ïñéæüíôéåò êáëùäéþóåéò ôùí ïñüöùí ôïõ êôéñßïõ. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò êÜèå üñïöïò äéáèÝôåé ìßá ôïõëÜ÷éóôïí íôïõëÜðá ôçëåðéêïéíùíéáêïý õëéêïý, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé üëï ôïí áðáñáßôçôï åîïðëéóìü ïñéæüíôéáò äéáóýíäåóçò, üðùò åßíáé ïé äéáíïìåßò (hubs), ïé åðáíáëÞðôåò (áíáëýïíôáé äéåîïäéêÜ óôï ÊåöÜëáéï 9), ïé óõëëÝêôåò êôë. Ôï õðïóýóôçìá åßíáé åãêáôåóôçìÝíï óå êÜðïéá êåíôñéêÞ èÝóç ôïõ ïñüöïõ, áðü ôçí ïðïßá ç êáôáêüñõöç êáëùäßùóç ìðïñåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôçí íôïõëÜðá ôçëåðéêïéíùíéáêïý õëéêïý.

ü

Õðïóýóôçìá áðïëÞîåùí ïñéæüíôéáò êáëùäßùóçò Ôï õðïóýóôçìá áõôü, ðïõ óõíÞèùò áðïôåëåß êáé ôï ÷þñï åñãáóßáò ôïõ ÷ñÞóôç, ðåñéëáìâÜíåé ôéò áðïëÞîåéò (ðñßæåò), ôçí êáëùäßùóç êáé ôïõò óõíäåôÞñåò äéáìÝóïõ ôùí ïðïßùí ãßíåôáé ç óýíäåóç ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ôïõ ÷ñÞóôç ìå ôï äßêôõï. Óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí ôï õðïóýóôçìá áõôü åßíáé åãêáôåóôçìÝíï óôï óçìåßï üðïõ ôåñìáôßæåôáé ç ïñéæüíôéá êáëùäßùóç, äçëáäÞ óôï óçìåßï óôï ïðïßï ï ÷ñÞóôçò Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôï äßêôõï. Ï êýñéïò óêïðüò áõôïý ôïõ õðïóõóôÞìáôïò åßíáé ç ðáñï÷Þ åíüò óçìåßïõ ðñüóâáóçò áíüìïéùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí åðéêïéíùíßáò óôï äßêôõï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, äéáìÝóïõ ìéáò áðëÞò ðñßæáò ìðïñåß íá óõíäåèåß Ýíá ôçëÝöùíï, Ýíáò óôáèìüò åñãáóßáò, Ýíá ôåñìáôéêü êôë.

ü

Õðïóýóôçìá ïñéæüíôéáò êáëùäßùóçò Ôï õðïóýóôçìá áõôü ðåñéëáìâÜíåé üëåò ôéò ðñïäéáãñáöÝò ôçò êáëùäßùóçò, áðü ôçí ðñßæá óôçí ïðïßá óõíäÝåôáé ç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç ôïõ ÷ñÞóôç ìÝ÷ñé ôç óýíäåóç óôçí íôïõëÜðá ôçëåðéêïéíùíéáêïý õëéêïý. Ôï ðñüôõðï ÅÉÁ/ÔÉÁ ïñßæåé üôé ç áðüóôáóç áíÜìåóá óôéò äýï óõíäÝóåéò äåí ðñÝðåé íá õðåñâáßíåé ôá 90 ìÝôñá. Óôçí êáëùäßùóç áõôÞ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí: l l l l

ü

êáëþäéá UTP 100 Ïhm ôåóóÜñùí æåõãþí, êáëþäéá STP 150 Ïhm äýï æåõãþí, ïìïáîïíéêü êáëþäéï 50 Ïhm, êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò ìå äéÜìåôñï ðõñÞíá 62,5 microns.

Õðïóýóôçìá êáôáêüñõöçò êáëùäßùóçò Ôï êáëþäéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí êáôáêüñõöç êáëùäßùóç ðñÝðåé íá Ý÷åé ôÝôïéåò ðñïäéáãñáöÝò, þóôå íá ðáñÝ÷åôáé Ýíá óçìåßï ðñüóâáóçò óå êÜèå üñïöï ôïõ êôéñßïõ. Ç êáëùäßùóç áõôÞ äéáðåñíÜ êáôáêüñõöá ôïõò ïñüöïõò ôïõ êôéñßïõ êáé ôåñìáôßæåé óôï êåíôñéêü óçìåßï äéáóýíäåóçò ôïõ êôéñßïõ. ÓõíÞèùò ç êáôáêüñõöç êáëùäßùóç åßíáé éó÷õñüôåñç áðü ôçí ïñéæüíôéá, áöïý ìåôáöÝñåé áèñïéóôéêÜ ôéò ðëçñïöïñßåò ôùí ïñüöùí.

Ç êáôáêüñõöç êáëùäßùóç ìðïñåß íá õëïðïéçèåß êáé ìå ïðôéêÞ ßíá, ç ïðïßá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá õðïóôçñßæåé ôïðïëïãßåò Ethernet Þ Ôoken Ring ìåãáëýôåñùí áðïóôÜóåùí óå ó÷Ýóç ìå ôï ÷Üëêéíï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí.

18 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá 7.2.2.2

Áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò

ÄéáöïñåôéêÞ åßíáé ç èåþñçóç ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí. ¼ðùò áíáöÝñèçêå, ôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ÷ñçóéìïðïéïýí ùò ìÝóï ìåôÜäïóçò ôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí, ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá êáé ôéò ïðôéêÝò ßíåò. ÖõóéêÜ Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ êüóôïõò åíüò åíóýñìáôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ áöïñÜ ôçí ðñïìÞèåéá êáé ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò êáëùäßùóçò, ôï ïðïßï ðñÝðåé íá ëáìâÜíåôáé óïâáñÜ õðüøç óå ðåñßðôùóç ïðïéïõäÞðïôå áíáó÷åäéáóìïý Þ åðÝêôáóçò ôïõ äéêôýïõ. ÅðïìÝíùò ôá áóýñìáôá äßêôõá, ðÝñá áðü ôç äéåõêüëõíóç ðïõ ðñïóöÝñïõí, éäéáßôåñá óôçí êéíçôÞ åðéêïéíùíßá, Ý÷ïõí êáé ìåéùìÝíï êüóôïò åãêáôÜóôáóçò êáé óõíôÞñçóçò. Óôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ç ìåôÜäïóç ãßíåôáé äéáìÝóïõ ôùí ñáäéïöùíéêþí óõ÷íïôÞôùí (óôï åýñïò ôùí 104 Ýùò 109 Hz), ôùí ìéêñïêõìáôéêþí óõ÷íïôÞôùí (óôï åýñïò ôùí 10 9 Ýùò 1012 Hz) êáé ôùí õðÝñõèñùí áêôéíïâïëéþí (óôï åýñïò ôùí 1012 Ýùò 1014 Hz ôïõ çëåêôñïìáãíçôéêïý öÜóìáôïò óõ÷íïôÞôùí). Áíáëõôéêüôåñá, ç ÷ñÞóç ôùí ìÝóùí áõôþí óôá ôïðéêÜ äßêôõá Ý÷åé ùò áêïëïýèùò: ü

Ïé ñáäéïóõ÷íüôçôåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá óå ðÜñá ðïëëÝò åöáñìïãÝò ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé ñáäéïöùíéêÝò êáé ïé ôçëåïðôéêÝò åêðïìðÝò, êáèþò êáé ôá êõôôáñéêÜ ôçëåöùíéêÜ äßêôõá. ÅðåéäÞ ôá ñáäéïêýìáôá, éäéáßôåñá óôéò ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò, äéáðåñíïýí áäéáöáíÞ áíôéêåßìåíá, üðùò åßíáé ïé ôïß÷ïé ôùí êôéñßùí, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå Ýíá ìåãÜëï ðëÞèïò åöáñìïãþí. Ôï ãåãïíüò üìùò áõôü ðñïêáëåß åðéêáëýøåéò ôùí ñáäéïöùíéêþí óõ÷íïôÞôùí, ìå áðïôÝëåóìá íá áðáéôåßôáé ï åðßóçìïò êáèïñéóìüò óõãêåêñéìÝíçò æþíçò óõ÷íïôÞôùí ãéá êÜèå åöáñìïãÞ. Ïé ðåñéïñéóìïß óôç ÷ñÞóç êÜèå æþíçò ôïõ öÜóìáôïò êáèïñßæïíôáé ìå äéáêñáôéêÝò óõìöùíßåò êáé éó÷ýïõí ãéá êÜèå êñÜôïò.

ü

Ç ìéêñïêõìáôéêÞ åðéêïéíùíßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò óôéò ôçëåöùíéêÝò óõíäÝóåéò ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí, óôá êõôôáñéêÜ ôçëåöùíéêÜ äßêôõá, óôçí ôçëåüñáóç, êáèþò êáé óå áñêåôÝò Üëëåò åöáñìïãÝò óôéò ïðïßåò ç öõóéêÞ åðéêïéíùíßá åßíáé äýóêïëç (äýóâáôåò ðåñéï÷Ýò). Óçìåéþíåôáé üôé õðÜñ÷ïõí åíäéáöÝñïõóåò õëïðïéÞóåéò ôÝôïéáò ìïñöÞò ôïðéêþí äéêôýùí, áöïý, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ôïðïèÝôçóç äýï êåñáéþí åðÜíù óå äýï ðýñãïõò åãêáôåóôçìÝíïõò óå áðüóôáóç 50 km ðåñßðïõ ìðïñåß íá åßíáé öèçíüôåñç ëýóç áðü ôçí åãêáôÜóôáóç ïðôéêÞò ßíáò, éäéáßôåñá üôáí ç åãêáôÜóôáóç áöïñÜ ðõêíïêáôïéêçìÝíç Þ äýóâáôç ðåñéï÷Þ.

Áðü ôç ÖõóéêÞ åßíáé ãíùóôü üôé ðÜíù áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôùí 100 MHz ôá êýìáôá ïäåýïõí óå åõèåßá ãñáììÞ, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ìðïñïýí åýêïëá íá óõãêåíôñùèïýí óå äÝóìç. Åðßóçò åßíáé ãíùóôü üôé ôá ìéêñïêýìáôá óôéò ÷áìçëÝò óõ÷íüôçôåò äå äéáðåñíïýí ôïõò ôïß÷ïõò Þ Üëëá áäéáöáíÞ åìðüäéá ôüóï êáëÜ üóï ôá ñáäéïêýìáôá. ÅðïìÝíùò ïé êåñáßåò ôïõò ðñÝðåé íá âëÝðåé ç ìßá ôçí Üëëç ìå ìåãÜëç áêñßâåéá. ÔÝëïò, óçìåéþíåôáé ôï ãåãïíüò üôé ìå ôç äõíáôüôçôá ôùí ðáñáâïëéêþí êåñáéþí íá óõãêåíôñþíïõí ôçí åíÝñãåéá óå ìéá ìéêñÞ äÝóìç, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôá ãíùóôÜ «ðéÜôá» ôçò ôçëåüñáóçò, ôï óÞìá Ý÷åé ìåãáëýôåñï ëüãï óÞìáôïò ðñïò èüñõâï (SNR).

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïðéêþí äéêôýùí, öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí, äïìçìÝíç êáëùäßùóç, áóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí.

19 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 7.3: Ôïðïëïãßåò 7.3.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç ôïðïëïãßá åíüò äéêôýïõ åðéêïéíùíéþí êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ãßíåôáé ç öõóéêÞ óýíäåóç ôùí êüìâùí ôïõ. ÅðïìÝíùò ç ôïðïëïãßá ðñïóäéïñßæåé ôïõò áãùãïýò äéÝëåõóçò ôùí ðëçñïöïñéþí êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôïõò äõíáôïýò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò äýï ïðïéùíäÞðïôå êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Áóöáëþò ï ôñüðïò óýíäåóçò ôùí êüìâùí (Ýíáò ðñïò Ýíáí Þ Ýíáò ðñïò ðïëëïýò), êáèþò êáé ç êáôçãïñßá ôïõ ìÝóïõ (åíóýñìáôï Þ áóýñìáôï) áðïôåëïýí óçìáíôéêïýò ðáñÜãïíôåò ãéá ôçí ôáîéíüìçóç ôùí ôïðïëïãéþí åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ.

7.3.2 Tïðïëïãßåò åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí Ïé âáóéêÝò ôïðïëïãßåò ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí åßíáé ï äßáõëïò, ï äáêôýëéïò êáé ôï Üóôñï. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé ôïðïëïãßåò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôñïðïðïßçóç, åðÝêôáóç Þ óõíäõáóìü ôùí âáóéêþí ôïðïëïãéþí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç ôïðïëïãßá ôïõ äéðëïý äáêôõëßïõ (åðÝêôáóç ôïõ äáêôõëßïõ), ôïõ äÝíôñïõ (ôñïðïðïßçóç ôïõ äéáýëïõ), ôïõ Üóôñïõ - äáêôõëßïõ (óõíäõáóìüò ôùí äýï âáóéêþí ôïðïëïãéþí), êáèþò êáé ðéï ðïëýðëïêåò ôïðïëïãßåò (äéêôõùôÜ), ïé ïðïßåò äåí åíôÜóóïíôáé óå êÜðïéá áðü ôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò êáé áöïñïýí êõñßùò ðåñéðôþóåéò äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

Ç åýñåóç ôïõ óõíôïìüôåñïõ äñüìïõ äéáóýíäåóçò äýï ïðïéùíäÞðïôå êüìâùí ôïõ äéêôýïõ óõíéóôÜ ôï ðñüâëçìá ôçò äñïìïëüãçóçò, ðïõ åßíáé Ýíá áðü ôá óðïõäáéüôåñá áíïéêôÜ ðñïâëÞìáôá ôùí äéêôýùí.

Óôç óõíÝ÷åéá èá åîåôáóôïýí áíáëõôéêüôåñá ïé êõñéüôåñåò ôïðïëïãßåò ðïõ áöïñïýí ôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá, êáôáãñÜöïíôáò ôá êýñéá ðëåïíåêôÞìáôá Þ ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõò.

7.3.2.1

Ôïðïëïãßá äéáýëïõ

Ìå ôçí ôïðïëïãßá áõôÞ üëïé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ óõíäÝïíôáé Üìåóá –÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç Üëëùí äéáôÜîåùí– äéáìÝóïõ ôïõ êáôÜëëçëïõ ðñïóáñìïóôéêïý õëéêïý (óõíäåôÞñåò, âýóìáôá, ôåñìáôéóìïß êôë.) óå ìéá êïéíÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðïõ ëÝãåôáé äßáõëïò2 . Ôá ðáêÝôá ìåôáäßäïíôáé óå üëï ôï ìÞêïò ôïõ öõóéêïý ìÝóïõ êáé ìðïñåß íá ðáñáëçöèïýí áðü üëïõò ôïõò Üëëïõò êüìâïõò (ó÷Þìá 7.6). ÊÜèå êüìâïò âëÝðåé ôï ìÞíõìá, åëÝã÷åé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç êáé, áí ôïí áöïñÜ, ôï áíôéãñÜöåé. ÅðåéäÞ ïé êüìâïé ðïõ âñßóêïíôáé êïíôÜ ó’ áõôüí ðïõ åêðÝìðåé ëáìâÜíïõí

2

Äßáõëïò (bus): Ï üñïò bus óôçí åëëçíéêÞ ìåôÜöñáóÞ ôïõ Ý÷åé ðïëëÝò ðáñáëëáãÝò, üðùò áñôç-

ñßá, êáíÜëé, ëåùöüñïò êôë., áöïý óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò óõíäÝåôáé ìå ôç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò.

Ïé âáóéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí åðéëïãÞ ôçò ôïðïëïãßáò åßíáé ôï åßäïò ôùí åöáñìïãþí, ç ðïëõðëïêüôçôá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôéò ôõ÷üí ðñüóèåôåò äéáäéêáóßåò åëÝã÷ïõ êáé ç åðßäñáóÞ ôçò óôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, êáèþò êáé ç åõêïëßá åðÝêôáóçò ôïõ äéêôýïõ.

20 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá éó÷õñüôåñï óÞìá áðü áõôïýò ðïõ âñßóêïíôáé ìáêñýôåñá, ôßèåíôáé ðåñéïñéóìïß ðïõ áöïñïýí ôï õëéêü ôïõ êáëùäéáêïý ìÝóïõ, ôï ìÞêïò ôïõ, ôïí áñéèìü ôùí óõíäåäåìÝíùí êüìâùí êáé ôá ðñïóáñìïóôéêÜ õëéêÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôéò óõíäÝóåéò, þóôå íá ìçí áðïäõíáìþíåôáé ç éó÷ýò ôùí óçìÜôùí. Ôá äßêôõá äéáýëïõ äåí ðáñïõóéÜæïõí êáôáóêåõáóôéêÞ ðïëõðëïêüôçôá êáé ìðïñïýí åýêïëá íá áíáäéáôá÷èïýí Þ íá åðåêôáèïýí ðñïóèÝôïíôáò Þ áöáéñþíôáò äéáôÜîåéò. Åðßóçò âëÜâç óå êÜðïéïí êüìâï äåí åðçñåÜæåé ôï äßêôõï, áöïý áõôüò ìðïñåß åýêïëá íá áðïìïíùèåß.

Ó÷Þìá 7.6: Ôïðïëïãßá äéáýëïõ Ôá äßêôõá äéáýëïõ áðïôåëïýí êáëÞ åðéëïãÞ, üôáí: ü

Ï áñéèìüò ôùí êüìâùí ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïé óôï äßêôõï åßíáé ìéêñüò.

ü

Ç êõêëïöïñßá åßíáé ìéêñÞ.

ÔÝëïò, ôá äßêôõá äéáýëïõ ðáñïõóéÜæïõí ÷áìçëÞ áðüäïóç óå êÜèå åíÝñãåéá ðïõ ðñïêáëåß áýîçóç ôçò êõêëïöïñßáò.

7.3.2.2

Ôïðïëïãßá äÝíôñïõ

Ç ôïðïëïãßá äÝíôñïõ áðïôåëåß ôñïðïðïßçóç ôçò ôïðïëïãßáò äéáýëïõ. Ôï äéÜãñáììÜ ôçò ìïéÜæåé ì’ áõôü ôïõ áíåóôñáììÝíïõ äÝíôñïõ, óôï ïðïßï ôüóï ï êïñìüò üóï êáé ôá êëáäéÜ áðïôåëïýíôáé áðü äßêôõá äéáýëïõ (ó÷Þìá 7.7). Óôçí ôïðïëïãßá äÝíôñïõ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé Ýíá äéáêëáäéæüìåíï êáëþäéï ÷ùñßò êëåéóôïýò âñü÷ïõò, ôï ïðïßï îåêéíÜ áðü Ýíáí êüìâï ðïõ ëÝãåôáé êåöáëÞ Þ ñßæá. Ç ñßæá ìåôáäßäåé óå üëï ôï äßêôõï ôï óÞìá ôï ïðïßï ëáìâÜíåé áðü êÜèå êüìâï ðïõ åêðÝìðåé, ìå áðïôÝëåóìá ï äßáõëïò ðïõ ðåñíÜ áðü ôç ñßæá íá Ý÷åé óõíÞèùò êáé ìåãÜëï öüñôï êßíçóçò. ÊÜèå äßáõëïò ðïõ ðåñíÜ áðü ôç ñßæá ìðïñåß íá Ý÷åé äéáêëáäþóåéò, ïé ïðïßåò ìðïñïýí ìå ôç

21 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá óåéñÜ ôïõò íá Ý÷ïõí Üëëåò äéáêëáäþóåéò, äçìéïõñãþíôáò ì’ áõôü ôïí ôñüðï ðïëýðëïêá ó÷åäéáãñÜììáôá. Ç ôïðïëïãßá äÝíôñïõ ðáñïõóéÜæåé ôá ßäéá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ìåéïíåêôÞìáôá ìå ôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ, áöïý ïõóéáóôéêÜ áðïôåëåß ðáñÜãùãü ôçò. Ðñüóèåôï üìùò ìåéïíÝêôçìá áðïôåëåß ï êáèïñéóôéêüò ñüëïò ôçò ñßæáò óôç ìåôÜäïóç, áöïý óå ðåñßðôùóç âëÜâçò ôçò ðñïêáëåßôáé êáôÜññåõóç ïëüêëçñïõ ôïõ ôìÞìáôïò ôïõ äéêôýïõ ðïõ åëÝã÷åé. Ó÷Þìá 7.7: Ôïðïëïãßá äÝíôñïõ

7.3.2.3

Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ

Óôçí ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ ôï äßêôõï áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óýíïëï äéáäï÷éêþí êüìâùí ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, þóôå íá ó÷çìáôßæåôáé Ýíáò êëåéóôüò âñü÷ïò (ó÷Þìá 7.8á). ÊÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé óôï äßêôõï äéáìÝóïõ ìéáò äéÜôáîçò ðïõ ëÝãåôáé áíáìåôáäüôçò. Ç äéÜôáîç áõôÞ Ý÷åé óôü÷ï ôçí åíßó÷õóç ôïõ óÞìáôïò êáé ôçí áðïóôïëÞ ôïõ óôïí êüìâï ìå ôïí ïðïßï åßíáé óõíäåäåìÝíç. Ïé óõíäÝóåéò åßíáé ìéáò êáôåýèõíóçò, äçëáäÞ ç ñïÞ ôùí ðëçñïöïñéþí Ý÷åé ôçí ßäéá ðÜíôá öïñÜ åðÜíù óôï äáêôýëéï (åßôå áõôÞí ôùí äåéêôþí ôïõ ñïëïãéïý åßôå ôçí áíôßóôñïöç). Ôá ðáêÝôá ìåôáäßäïíôáé áðü êüìâï óå êüìâï ÷ùñßò éäéáßôåñç êáèõóôÝñçóç êáé ÷ùñßò åðéâÜñõíóç ôïõ äéêôýïõ ìå ðëçñïöïñßåò äñïìïëüãçóçò (üðùò ç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç). ÊÜèå êüìâïò ðïõ âëÝðåé ôï ìÞíõìá åëÝã÷åé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç êáé, áí ôïí áöïñÜ, ôï áíôéãñÜöåé. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ðïëëoß êüìâïé ìïéñÜæïíôáé ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò, áðáéôåßôáé Ýëåã÷ïò ðñïêåéìÝíïõ íá êáèïñéóôåß ðüôå êÜèå óôáèìüò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé ðáêÝôá. Ï Ýëåã÷ïò áõôüò ìðïñåß íá åßíáé êåíôñéêüò Þ êáôáíåìçìÝíïò. ÊáôáóôñïöÞ åíüò êüìâïõ äå óçìáßíåé áðáñáßôçôá êáé äéáêïðÞ ôçò êõêëïöïñßáò, áöïý õðÜñ÷ïõí ìÝèïäïé áðïìüíùóÞò ôïõ. Ç ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ áðïôåëåß êáëÞ åðéëïãÞ, üôáí: ü

Áðáéôåßôáé éóïêáôáíïìÞ ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò óôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ.

ü

ÕðÜñ÷åé óå ìéêñÝò áðïóôÜóåéò ìéêñüò áñéèìüò êüìâùí ïé ïðïßïé áðáéôïýí õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò.

Ïé áíáìåôáäüôåò åßíáé ìïíÜäåò ðïõ åíéó÷ýïõí ôï óÞìá ðñïêåéìÝíïõ íá ìçí õðïóôåß åîáóèÝíçóç êáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá áðëÞ óõóêåõÞ ìå äýï óõíäÝóåéò, éêáíÞ íá ëáìâÜíåé êáé íá áðïóôÝëëåé äõáäéêÜ øçößá ìå ôïí ßäéï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé ÷ùñßò íá áðáéôåßôáé ðñïóùñéíÞ áðïèÞêåõóç.

22 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

(á)

(â) Ó÷Þìá 7.8: Ôïðïëïãßá áðëïý (á) êáé äéðëïý (â) äáêôõëßïõ ü

ÊÜèå êüìâïò ðñÝðåé íá ìåôáäþóåé ïðùóäÞðïôå ðñéí áðü êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá.

Ôá äßêôõá äáêôõëßïõ ðáñïõóéÜæïõí: ü

ÓçìáíôéêÞ ìÝóç êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò, áêüìç êáé óôçí ðåñßðôùóç ìéêñþí öïñôßùí êßíçóçò.

ü

Ìç áíáëïãéêÞ ìå ôï öïñôßï áýîçóç ôçò ìÝóçò êáèõóôÝñçóçò ìåôÜäïóçò.

ü

ÓôáèåñÞ ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ êáíáëéïý êÜôù áðü ìåãÜëá öïñôßá êßíçóçò.

ÅðÝêôáóç ôçò ôïðïëïãßáò ôïõ äáêôõëßïõ áðïôåëåß ï äéðëüò äáêôýëéïò (ó÷Þìá 7.8 â), ìå áíôßèåôåò êáôåõèýíóåéò ìåôÜäïóçò óå êÜèå äáêôýëéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, üðùò åßíáé áõôÜ ðïõ èá åîåôáóôïýí ëåðôïìåñÝóôåñá óôï ÌÜèçìá 12.4.

7.3.2.4

Ôïðïëïãßá Üóôñïõ

Óôçí ôïðïëïãßá Üóôñïõ êÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé Üìåóá ìå Ýíáí êåíôñéêü óôáèìü åîõðçñÝôçóçò äéáìÝóïõ äýï óõíäÝóåùí óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ìßáò áíÜ êáôåýèõíóç ìåôÜäïóçò (ó÷Þìá 7.9). Ç ôïðïëïãßá áõôÞ Ý÷åé üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ôïðïëïãßáò äéáýëïõ, åðåéäÞ ç ìåôÜäïóç êÜðïéïõ êüìâïõ ãíùóôïðïéåßôáé óå üëïõò ôïõò Üëëïõò êüìâïõò êáé åðåéäÞ ìüíï Ýíáò êüìâïò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé åðéôõ÷çìÝíá êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. Ôá ìçíýìáôá ôùí êüìâùí ìåôáäßäïíôáé óôïí êåíôñéêü êüìâï, ï ïðïßïò åíåñãåß áíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ åëÝã÷ïõ ðïõ áóêåßôáé.

23 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò ìïñöÝò åëÝã÷ïõ ðïõ ìðïñïýí íá õëïðïéçèïýí óå ìéá ôïðïëïãßá Üóôñïõ. Óôçí ðñþôç ìïñöÞ ï êåíôñéêüò êüìâïò åßíáé õðåýèõíïò ãéá üëåò ôéò äéáäéêáóßåò äñïìïëüãçóçò ôùí ìçíõìÜôùí. Ôá ìçíýìáôá ðïõ öèÜíïõí óôïí êåíôñéêü êüìâï õößóôáíôáé åðåîåñãáóßá êáé áðïóôÝëëïíôáé óå êÜðïéïí áðü ôïõò êüìâïõò ðñïêåéìÝíïõ íá óôáëïýí óôïí ðáñáëÞðôç. Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ï Ýëåã÷ïò áóêåßôáé áðü êÜðïéïí ðåñéöåñåéáêü êüìâï, åíþ ï êåíôñéêüò êüìâïò ëåéôïõñãåß óáí äéáêüðôçò ìåôáãùãÞò (åðáíáëÞðôçò), ðïõ åãêáèéóôÜ óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí, áðïóôÝëëïíôáò ôá ìçíýìáôá óå üëïõò ôïõò êüìâïõò. Óôçí ôñßôç ðåñßðôùóç ï Ýëåã÷ïò åßíáé éóïêáôáíåìçìÝíïò óôïõò êüìâïõò, åíþ ï êåíôñéêüò êüìâïò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç äñïìïëüãçóç êáé ôçí áðïöõãÞ ôùí óõãêñïýóåùí. Ç ôïðïëïãßá Üóôñïõ áðïôåëåß êáëÞ åðéëïãÞ, üôáí: ü

Áðáéôïýíôáé ïëïêëçñùìÝíåò õðçñåóßåò öùíÞò - äåäïìÝíùí.

ü

Áðáéôïýíôáé õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò.

Ç õëïðïßçóç ôùí äéêôýùí Üóôñïõ åßíáé ðïëýðëïêç, áöïý Ó÷Þìá 7.9: Ôïðïëïãßá Üóôñïõ ïñéóìÝíïé êüìâïé ìðïñåß íá åßíáé áðëÝò ðåñéöåñåéáêÝò ìïíÜäåò êáé Üëëïé íá áóêïýí Ýëåã÷ï. Óå ðåñßðôùóç êåíôñéêïý åëÝã÷ïõ ï êåíôñéêüò êüìâïò ëåéôïõñãåß ðáñüìïéá ìå Ýíá éäéùôéêü êÝíôñï ìåôáãùãÞò, üðùò áõôÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ôçëåöùíßá. ÐïëëÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ äéêôýïõ åîáñôþíôáé áðü ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ êåíôñéêïý êüìâïõ. ÔÝôïéá ÷áñáêôçñéÓôïí ðáèçôéêü êåíôñéêü êüìóôéêÜ åßíáé ç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ äéêôýïõ, ç äõíáôüôçôá åðÝêôáóÞò ôïõ üóïí áöïñÜ âï ôï åéóåñ÷üìåíï óÞìá äéáôïí áñéèìü ôùí êüìâùí ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé, o ñõèìüò ìåôáöïñÜò ôùí ãñáìðåñíÜ üëåò ôéò óõíäÝóåéò åìþí åðéêïéíùíßáò, ç áîéïðéóôßá ôïõ êôë. îüäïõ. Óôá êïéíÜ êáëùäéáêÜ

7.3.3 Ôïðïëïãßåò áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí Ïé ôïðïëïãßåò ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí äéáêñßíïíôáé áíÜëïãá ìå ôï áí ÷ñçóéìïðïéïýí óõíäÝóåéò åêðïìðÞò Þ óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí óõíäÝóåùí åêðïìðÞò ôñßá åßíáé ôá âáóéêÜ ó÷Þìáôá ôïðïëïãéþí. Ôï ðñþôï, ðïõ åßíáé êáé ôï ðáëáéüôåñï, ÷ñçóéìïðïéåß ÷áìçëÞò óõ÷íüôçôáò ñáäéïêýìáôá —óôç èÝóç ôùí óôáèåñþí êáé åíóýñìáôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò– ðñïêåéìÝíïõ íá óõíäÝóåé Ýíáí êüìâï åðéêïéíùíßáò, ï ïðïßïò åßíáé ãíùóôüò êáé ùò óôáèìüò âÜóçò, ìå Ýíá ìåãÜëï áñéèìü áðü ôåñìáôéêïýò óôáèìïýò êáôáíåìçìÝíïõò óõíÞèùò óå ìéá ìéêñÞ ðåñéï÷Þ ãýñù áðü ôç âÜóç (ó÷Þìá 7.10). Åðéêïéíùíßá áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé ç êéíçôÞ ñáäéïôçëåöùíßá, ôçò ïðïßáò ïé åöáñìïãÝò áíÜãïíôáé áñêåôÜ ÷ñüíéá ðñéí (ñáäéïôáîß, õðçñåóßåò ðñþôùí âïçèåéþí, ðáñÜêôéá åðéêïéíùíßá êôë.), åíþ åðÝêôáóÞ ôçò áðïôåëåß ç øçöéáêÞ êéíçôÞ ôçëåöùíßá. ÐñïêåéìÝíïõ ïé ÷ñÞóôåò íá ìïéñáóôïýí ôç äéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá ïìáäïðïéïý-

ìÝóá ç óýíäåóç óôïí êüìâï åðéôõã÷Üíåôáé ìå çëåêôñïìáãíçôéêÞ óýæåõîç, åíþ óôçí êáëùäßùóç ìå ïðôéêÝò ßíåò ç óýæåõîç åðéôõã÷Üíåôáé ìå óõíÝíùóç ôùí éíþí. Óôçí ðåñßðôùóç åíåñãïý êåíôñéêïý êüìâïõ ôï åéóåñ÷üìåíï øçöéáêü óÞìá åðáíáìåôáäßäåôáé óå üëåò ôéò ãñáììÝò åîüäïõ ôïõ êüìâïõ, ï ïðïßïò äñá óáí åðáíáëÞðôçò. Áí öôÜóïõí ôáõôü÷ñïíá ðïëëÜ óÞìáôá åéóüäïõ, ìåôáäßäåôáé Ýíá óÞìá óýãêñïõóçò óå üëåò ôéò ãñáììÝò åîüäïõ.

24 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá íôáé óå ìéêñÝò êõøÝëåò. Ïé ÷ñÞóôåò êÜèå êõøÝëçò åðéêïéíùíïýí ìå ôï ìïíáäéêü êåíôñéêü êüìâï ôçò êõøÝëçò, ðïõ ëÝãåôáé âÜóç. Ç âÜóç êÜèå êõøÝëçò óõíôïíßæåé ôéò ìåôáäüóåéò ôùí ÷ñçóôþí ôçò äéáìÝóïõ åíüò óôáèåñïý, åíóýñìáôïõ äéêôýïõ ðïõ óõíäÝåé üëåò ôéò âÜóåéò. Ïé ìåôáäüóåéò êñáôéïýíôáé óå ÷áìçëÜ åðßðåäá éó÷ýïò, Ýôóé þóôå íá åëá÷éóôïðïéåßôáé ç äéáêßíçóç óå ãåéôïíéêÝò êõøÝëåò êáé íá åßíáé äõíáôÞ ç åðáíá÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ßäéáò æþíçò óõ÷íïôÞôùí óå äéáöïñåôéêÝò áëëÜ ìç ãåéôïíéêÝò êõøÝëåò (ó÷Þìá 7.11). Óå öõóéïëïãéêÝò óõíèÞêåò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò êÜèå ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò ìÝóá óôçí êõøÝëç åßíáé ôçò ôÜîçò ëßãùí äåêÜäùí Êbps. Ìå ôïí ôñüðï áõôü åßíáé äõíáôüí íá åðåêôáèåß ç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç ôïõ äéêôýïõ óå ìåãáëýôåñåò ðåñéï÷Ýò.

Ó÷Þìá 7.10: Åðßãåéá ñáäéïåðéêïéíùíßá - ÄïìÞ êõøÝëçò

Ôï ó÷Þìá 7.12 áöïñÜ ôçí ðåñßðôùóç åðßãåéáò ìéêñïêõìáôéêÞò Þ õðÝñõèñçò åðéêïéíùíßáò, êáôÜ ôçí ïðïßá ìéá ìïíÜäá ðñüóâáóçò öïñçôþí Þ óôáèåñþí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí (ëÝãåôáé êáé PAU: Portable Access Unit) óõíäÝåôáé áóýñìáôá ìå Ýíáí áñéèìü êáôáíåìçìÝíùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí (ëÝãïíôáé êáé PD: Portable Devices), åíþ ôï óýíïëï óõíäÝåôáé ìÝóù ôçò âÜóçò êáé ìå åíóýñìáôç ãñáììÞ óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï 3. Ïé áðïóôÜóåéò ôùí äéáôÜîåùí áðü ôï

Ó÷Þìá 7.11: Åðßãåéá ñáäéïåðéêïéíùíßá - Åðáíá÷ñçóéìïðïßçóç óõ÷íïôÞôùí 3

Ï óôáèåñüò óôáèìüò âÜóçò ïíïìÜæåôáé PAU åðåéäÞ åîõðçñåôåß ìå áóýñìáôç æåýîç öïñçôïýò Þ óôáèåñïýò óôáèìïýò åñãáóßáò, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 7.12.

25 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá óôáèìü âÜóçò åîáñôþíôáé áðü ôçí éó÷ý ôïõ óôáèìïý, ôï ôõðéêü åýñïò ôïõ ïðïßïõ êõìáßíåôáé áðü 50 Ýùò 100 ìÝôñá. ÌåãÜëåò åãêáôáóôÜóåéò êáëýðôïíôáé áðü ðïëëÝò ôÝôïéåò ìïíÜäåò, ðïõ óõíäÝïíôáé óå óôáèåñÜ ôïðéêÜ äßêôõá. ÔÝëïò, ç ôñßôç ðåñßðôùóç áöïñÜ ôçí Üìåóç óýíäåóç êÜðïéùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí ðïõ âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíåò óå Ýíá ìéêñü ÷þñï, üðùò åßíáé Ýíáò ÷þñïò óõíåäñßùí êáé óõóêÝøåùí, Ýíá áåñïäñüìéï êôë. (ó÷Þìá 7.13). Õðåíèõìßæïõìå üôé üëåò ïé ðáñáðÜíù ôïðïëïãßåò áöïñïýí óõíäÝóåéò åêðïìðÞò. Áí ïé óõíäÝóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôï ôïðéêü äßêôõï åßíáé óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ôüôå ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá ðñáãìáôïðïéåßôáé åßôå ìåôáîý äýï óôáèåñþí óçìåßùí åßôå ìåôáîý äýï óçìåßùí áðü ôá ïðïßá ôï Ýíá Þ êáé ôá äýï âñßóêï-

Ó÷Þìá 7.12: Áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá óõíäåäåìÝíá óå óôáèåñü äßêôõï íôáé óå êßíçóç. Åðéêïéíùíßåò áõôÞò ôçò ìïñöÞò áöïñïýí êõñßùò ôá ñáäéïêýìáôá Þ ôá ìéêñïêýìáôá, ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñýôáôá óôçí åðéêïéíùíßá ìåãÜëùí áðïóôÜóåùí (ðïíôïðüñá åðéêïéíùíßá êôë.). Íåüôåñåò åöáñìïãÝò óôçñßæïíôáé ôüóï óôá åðßãåéá óõóôÞìáôá ïðôéêþí êõìÜôùí (laser) ìå ïðôéêÞ åðáöÞ (ó÷Þìá 7.14) üóï êáé óôá åðßãåéá óõóôÞìáôá ìéêñïêõìÜôùí. Ó÷Þìá 7.13: Áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá Üìåóçò óýíäåóçò

Ìéêñïêýìáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé óå ïñéóìÝíåò åöáñìïãÝò ôçò áóýñìáôçò äéêôýùóçò ìéêñÞò åìâÝëåéáò, üðùò åßíáé ôï Üíïéãìá èõñßäùí Þ èõñþí áóöáëåßáò, ôá óõóôÞìáôá áóöáëåßáò, ôá óõóôÞìáôá åíåñãïðïßçóçò çëåêôñïíéêþí óõóêåõþí, ïé âïìâçôÝò êôë.

26 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ç áðåñéüñéóôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí ìéêñïêõìáôéêþí æùíþí ãéá åöáñìïãÝò äéêôýùóçò ìéêñÞò åìâÝëåéáò áöïñÜ ôéò ëåãüìåíåò âéïìç÷áíéêÝò - åðéóôçìïíéêÝò - éáôñéêÝò æþíåò (ISM: Industrial - Scientific Medical bands). Ç æþíç 2,4 2,484 GHz åßíáé äåóìåõìÝíç äéåèíþò, åíþ ç ÁìåñéêÞ êáé ï ÊáíáäÜò Ý÷ïõí ïñßóåé ðñüóèåôåò äåóìåõìÝíåò æþíåò óôéò óõ÷íüôçôåò ôùí 902 928 MHz êáé 5,725 - 5,850 GHz áíôßóôïé÷á. Ó÷Þìá 7.14: Áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ïðôéêÞò åðáöÞò

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïðéêþí äéêôýùí, ôïðïëïãßåò ôïðéêþí äéêôýùí, ôïðïëïãßá äéáýëïõ, ôïðïëïãßá äÝíôñïõ, ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ, ôïðïëïãßá Üóôñïõ, ôïðïëïãßåò áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí, óôáèìüò âÜóçò, âÜóç êõøÝëçò, ìïíÜäá ðñüóâáóçò öïñçôþí Þ óôáèåñþí äéáôÜîåùí (PÁUs).

27 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 7.4: ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï 7.4.1 ÅéóáãùãÞ ¸íá áðü ôá êõñéüôåñá æçôÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí åßíáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ãßíïíôáé ïé óõíäÝóåéò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï åßíáé äõíáôüí ôï öõóéêü ìÝóï åðéêïéíùíßáò íá äéáôßèåôáé óå Ýíá ìüíï êüìâï (óýíäåóç óçìåßïõ ðñïò óçìåßï) Þ óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ (óýíäåóç åêðïìðÞò). Ïé óõíäÝóåéò êáèïñßæïíôáé áðü êïéíÜ áðïäåêôïýò êáíüíåò åðéêïéíùíßáò, ïé ïðïßïé áíáöÝñïíôáé åßôå óôéò äéÜöïñåò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ åßôå óôá ßäéá ôá ôïðéêÜ äßêôõá, üôáí áõôÜ äéáóõíäÝïíôáé ìå Üëëá äßêôõá ôùí ßäéùí Þ äéáöïñåôéêþí ðñïäéáãñáöþí. ÊÜèå ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò óõíßóôáôáé áðü Ýíá óýíïëï êáíüíùí ïé ïðïßïé êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï äéáóýíäåóçò ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ åðéêïéíùíïýí, êáèþò êáé ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï. ºäéá Þ äéáöïñåôéêÜ óõóôÞìáôá ìðïñïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìüíï üôáí óõìöùíïýí ìå ôïõò êáíüíåò õëïðïßçóçò åíüò ðñùôïêüëëïõ. Óôçí ðïñåßá ôïõ ÷ñüíïõ ôüóï ï ó÷åäéáóìüò üóï êáé ç õëïðïßçóç ôùí ðñùôïêüëëùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí åðçñåÜóôçêáí áðü ôç ñáãäáßá áíÜðôõîç ôùí ôå÷íïëïãéêþí ìåèüäùí. ¼ðùò áíáëýèçêå åêôåíþò óôï ÌÜèçìá 5.4, ïé äéåèíåßò ïñãáíéóìïß êáé åíþóåéò ðïõ áíÝðôõîáí ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò ãéá ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò êáé ôá åðßðåäá äéáóýíäåóçò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí (OSI) Þôáí ç ITU-T (International Telecommunications Union) êáé ï ISO (International Standards Organization). Ôï 1980 ôï ÉÅÅÅ (Institute of Electronic and Electrical Engineers) üñéóå ôï ðñüôõðï 802, ôïõ ïðïßïõ ôï öõóéêü åðßðåäï óõìðßðôåé ìå áõôü ôïõ OSI, êáé óôç óõíÝ÷åéá äéáßñåóå êáé ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí óå äýï îå÷ùñéóôÜ õðïåðßðåäá, ôï õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ëïãéêÞò ãñáììÞò (LLC: Logical Link Control) êáé ôï õðïåðßðåäï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Media Access Control). Ôï õðïåðßðåäï LLC åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí áîéüðéóôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí äåäïìÝíùí åðÜíù áðü ôï öõóéêü åðßðåäï, êáèþò êáé ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç, ôç äéáôÞñçóç êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôçò ëïãéêÞò (íïçôÞò) óýíäåóçò ìåôáîý äýï äéáôÜîåùí óôï äßêôõï. Ôï õðïåðßðåäï MAC êáèïñßæåé ôç äéáäéêáóßá ðñüóâáóçò óôï êïéíü ìÝóï åðéêïéíùíßáò, äéá÷åéñßæåôáé ôç äéåõèõíóéïäüôçóç ôùí ðáêÝôùí äåäïìÝíùí ðïõ ðñüêåéôáé íá óôáëïýí äéáìÝóïõ ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ êáé ðáñÝ÷åé ôç äéåýèõíóç áðïóôïëÝá êáé ðáñáëÞðôç ôïõ ðáêÝôïõ. Óå ïðïéïäÞðïôå ó÷Þìá åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ôï âáóéêü åñþôçìá åßíáé áí ï Ýëåã÷ïò áóêåßôáé êåíôñéêÜ Þ êáôáíåìçìÝíá. Óôïí êåíôñéêü Ýëåã÷ï ï åëåãêôÞò åßíáé ï âáóéêüò êüìâïò ðïõ åðéôñÝðåé Þ ü÷é ôç ìåôÜäïóç êÜðïéïõ ðáêÝôïõ. ÅðïìÝíùò êÜèå êüìâïò ðïõ Ý÷åé íá ìåôáäþóåé Ýíá ðáêÝôï ðñÝðåé íá ðåñéìÝíåé ôçí Ýãêñéóç ôïõ åëåãêôÞ. Áíôßèåôá, óôïí êáôáíåìçìÝíï Ýëåã÷ï äåí õðÜñ÷åé åëåãêôÞò. ¼ëïé ïé óôáèìïß åêôåëïýí åðéëåêôéêÜ ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ ðñùôïêüëëïõ åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï,

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, óêïðüò ôïõ ìïíôÝëïõ OSI åßíáé íá äþóåé Ýíáí ôõðïðïéçìÝíï ó÷åäéáóìü, êáèþò êáé ïñéóìÝíåò ìåèüäïõò óýíäåóçò ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ åðéêïéíùíïýí.

28 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ðñïêåéìÝíïõ íá êáèïñßóïõí äõíáìéêÜ ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ïé êüìâïé èá ìåôáäþóïõí ôï ðáêÝôï ôïõò. Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ãßíåôáé ç ìåôÜäïóç ðåñéïñßæåôáé ôüóï áðü ôçí ôïðïëïãßá ôïõ äéêôýïõ (ÌÜèçìá 7.3) üóï êáé áðü Üëëïõò ðáñÜãïíôåò, üðùò åßíáé ôï êüóôïò, ç óõìðåñéöïñÜ, êáèþò êáé ç ðïëõðëïêüôçôá ôïõ äéêôýïõ. ÃåíéêÜ, ïé ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò äéáêñßíïíôáé óå óõã÷ñïíéóìÝíåò êáé áóõã÷ñüíéóôåò. Ìå ôéò óõã÷ñïíéóìÝíåò ôå÷íéêÝò ìÝñïò ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôçò êïéíÞò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ óå ìßá óýíäåóç. Óôï ðåñéâÜëëïí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìéá ôÝôïéá ôáêôéêÞ åßíáé óõíÞèùò áíáðïôåëåóìáôéêÞ, áöïý ïé áðáéôÞóåéò ôùí êüìâùí óå ÷ùñçôéêüôçôá åßíáé áðñïóäéüñéóôåò êáé ùò åê ôïýôïõ äåí åßíáé äõíáôüí íá ðñïäéáãñáöïýí. Áíôßèåôá, ìå ôéò áóõã÷ñüíéóôåò ôå÷íéêÝò õðÜñ÷åé äõíáìéêÞ åê÷þñçóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò, áíÜëïãá ìå ôéò åêÜóôïôå áðáéôÞóåéò ôùí êüìâùí, êáé óõíåðþò ìðïñåß íá ðñïäéáãñáöåß ìéá ðéï åõÝëéêôç ôáêôéêÞ üóïí áöïñÜ ôçí ðïóïôéêÞ êáé ôç ÷ñïíéêÞ êáôáíïìÞ ôçò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÜ ðñùôüêïëëá ðïõ áíÞêïõí ó’ áõôÞ ôçí êáôçãïñßá êáé áöïñïýí ôá êáíÜëéá áíïéêôÞò áêñüáóçò, äçëáäÞ ôá äßêôõá ôùí ïðïßùí üëïé ïé ÷ñÞóôåò ëáìâÜíïõí ôï ìÞíõìá êáé áíÜëïãá, áí ôïõò áöïñÜ, ôï áðïäÝ÷ïíôáé, äéáöïñåôéêÜ ôï áðïññßðôïõí. Óôç äéåèíÞ âéâëéïãñáößá ôá êáíÜëéá áíïéêôÞò áêñüáóçò ïíïìÜæïíôáé êáé êáíÜëéá ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò Þ êáíÜëéá ôõ÷áßáò ðñïóðÝëáóçò. Óçìåéþíåôáé üôé ïé ëåéôïõñãßåò ïé ïðïßåò åðéôåëïýíôáé áðü ôï õðïåðßðåäï ÌÁC êáèïñßæïõí ðïéïò óôáèìüò ìåôáäßäåé êÜèå öïñÜ óôï êáíÜëé ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò. ÅðïìÝíùò ôï õðïåðßðåäï áõôü åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêü óôá ôïðéêÜ äßêôõá, áöïý ó÷åäüí üëá ÷ñçóéìïðïéïýí êÜðïéï êáíÜëé ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ùò âÜóç åðéêïéíùíßáò. Óå áíôßèåóç, ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ìå åîáßñåóç ôá äïñõöïñéêÜ äßêôõá, ÷ñçóéìïðïéïýí êáíÜëéá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï.

7.4.2 ÄÝóìåõóç ÷ùñçôéêüôçôáò óôá ôïðéêÜ äßêôõá Ïé ðéï óõíçèéóìÝíåò ôå÷íéêÝò äÝóìåõóçò ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò åíüò êáíáëéïý ìåôáîý ðïëëþí áíôáãùíéæüìåíùí ÷ñçóôþí åßíáé ïé ôå÷íéêÝò åðéìåñéóìïý óõ÷íüôçôáò êáé ÷ñüíïõ (FDM êáé TDM), ðïõ áíáðôý÷èçêáí åêôåíþò óôï ÌÜèçìá 3.1. ¼ìùò ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò äåí êáëýðôïõí üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç FDM åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ, ìüíï üôáí ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí åßíáé ìéêñüò êáé óôáèåñüò, åíþ ï öüñôïò êõêëïöïñßáò ìåãÜëïò. ¼ôáí ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí åßíáé ìåãÜëïò êáé óõíå÷þò ìåôáâáëëüìåíïò Þ ç êõêëïöïñßá Ý÷åé ôç ìïñöÞ êáôáéãéóìïý, ç FDM ðáñïõóéÜæåé ðñïâëÞìáôá. ÁíÜëïãá ðñïâëÞìáôá ðáñïõóéÜæïíôáé êáé óôçí ôå÷íéêÞ TDM. Ãé’ áõôü ôï ëüãï åöåõñÝèçêáí íÝåò ôå÷íéêÝò, ðïõ âáóßæïíôáé ðåñéóóüôåñï óôç äõíáìéêÞ äÝóìåõóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôïõ êáíáëéïý, äßíïíôáò íÝá þèçóç óôïõò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí. Ïé ðáñáäï÷Ýò óôéò ïðïßåò âáóßóôçêáí ïé íÝåò ôå÷íéêÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

Ôï óýóôçìá áðïôåëåßôáé áðü n áíåîÜñôçôïõò êüìâïõò åðéêïéíùíßáò, êáèÝíáò áðü ôïõò ïðïßïõò äçìéïõñãåß ðáêÝôá ãéá ìåôÜäïóç. Ïé êüìâïé åðéêïéíù-

29 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá íßáò ìðïñåß íá åßíáé ïðïéåóäÞðïôå çëåêôñïíéêÝò äéáôÜîåéò, üðùò óôáèìïß åñãáóßáò, ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò, ôçëÝöùíá êôë. ÊÜèå êüìâïò ðïõ äçìéïõñãåß Ýíá ðáêÝôï èåùñåßôáé äåóìåõìÝíïò, ìå ôçí Ýííïéá üôé äåí ìðïñåß íá äçìéïõñãÞóåé Üëëï, áí äåí áðïäåóìåõôåß áðü áõôü ðïõ Ý÷åé. Ç áðïäÝóìåõóç áõôÞ ãßíåôáé ìüíï ìåôÜ áðü åðéôõ÷çìÝíç ìåôÜäïóç ôïõ õðÜñ÷ïíôïò ðáêÝôïõ. ü

ÊÜèå êüìâïò äçìéïõñãåß ðáêÝôá ìå óôáèåñü ñõèìü ë óå ÷ñüíï t. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ñõèìüò ìå ôïí ïðïßï ìðïñïýí íá äçìéïõñãïýíôáé ðáêÝôá óå êÜðïéïí êüìâï ôïõ äéêôýïõ åßíáé 10 áíÜ ëåðôü. ÐáêÝôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü äåóìåõìÝíïõò ÷ñÞóôåò, äçëáäÞ áðü ÷ñÞóôåò ïé ïðïßïé Ý÷ïõí Þäç óôïí áðïôáìéåõôÞ ôïõò Ýíá ðáêÝôï êáé äåí ôï Ý÷ïõí ìåôáäþóåé áêüìç, áðïññßðôïíôáé êáé äåí åðéóôñÝöïõí óôï óýóôçìá ìå ïðïéïíäÞðïôå ôñüðï.

ü

¸íá êïéíü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò åßíáé äéáèÝóéìï óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ãéá ôç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá. Äåí õðÜñ÷ïõí Üëëïé ôñüðïé åðéêïéíùíßáò ôùí êüìâùí ðáñÜ ìüíï ôï êïéíü êáíÜëé. ¼ëïé ïé êüìâïé èåùñïýíôáé éóüôéìïé üóïí áöïñÜ ôï äéêáßùìá ðñüóâáóÞò ôïõò óôï êïéíü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò.

ü

Áí äýï Þ ðåñéóóüôåñá ðáêÝôá ìåôáäïèïýí ôáõôü÷ñïíá, åðéêáëýðôïíôáé, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáôáóôñïöÞ üëùí ôùí åìðëåêüìåíùí óôç ìåôÜäïóç óçìÜôùí. Ôï ãåãïíüò áõôü ëÝãåôáé óýãêñïõóç. Ôá óõãêñïõüìåíá ðáêÝôá ìðïñïýí íá åðáíáìåôáäïèïýí êÜðïéá Üëëç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. ¼ëïé ïé êüìâïé Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áíáãíùñßóïõí óõãêñïýóåéò, ïé ïðïßåò óõíéóôïýí êáé ôá ìüíá óöÜëìáôá óôç ìåôÜäïóç. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé óôçí øçöéáêÞ ñáäéïåðéêïéíùíßá ç óýãêñïõóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ðáêÝôùí åíäÝ÷åôáé íá ìçí êáôáëÞãåé óå êáôáóôñïöÞ üëùí ôùí åìðëåêüìåíùí óôç óýãêñïõóç ðáêÝôùí áëëÜ óôçí õðåñßó÷õóç ôïõ ðáêÝôïõ ðïõ öÝñåé ôï éó÷õñüôåñï óÞìá. Ôï öáéíüìåíï áõôü ëÝãåôáé óýëëçøç (capture) êáé ïäçãåß êáôÜ êáíüíá óôç âåëôßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ óõóôÞìáôïò ìåôÜäïóçò. Âåëôßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ óõóôÞìáôïò ìðïñåß åðßóçò íá åðéôåõ÷èåß óå ïñéóìÝíá ôïðéêÜ äßêôõá –üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá óôï äáêôýëéï ìå êïõðüíé– ìå ôç ÷ñÞóç ìç÷áíéóìþí ìåßùóçò ôïõ áíôáãùíéóìïý êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôùí óõãêñïýóåùí.

ü

¼óïí áöïñÜ ôï ÷ñüíï Ýíáñîçò ôçò ìåôÜäïóçò åíüò ðáêÝôïõ õðÜñ÷ïõí ïé ðáñáêÜôù äýï ðåñéðôþóåéò: l Ï Üîïíáò ôïõ ÷ñüíïõ ÷ùñßæåôáé óå êáèïñéóìÝíá äéáóôÞìáôá ðïõ ëÝãïíôáé ÷ñïíïèõñßäåò (slots). Ç Ýíáñîç ôçò ìåôÜäïóçò åíüò ðáêÝôïõ óõìâáßíåé ìüíï óôçí áñ÷Þ êÜèå ÷ñïíïèõñßäáò. ÊÜèå ÷ñïíïèõñßäá äéáñêåß üóï äéÜóôçìá áðáéôåßôáé ãéá íá ìåôáäïèåß Ýíá ðáêÝôï. ÁíÜëïãá ìå ôïí áñéèìü ôùí ðáêÝôùí ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ìéá ÷ñïíïèõñßäá, ôï êáíÜëé èåùñåßôáé üôé âñßóêåôáé óå áñãßá (êáíÝíá ðáêÝôï), üôé Ý÷åé åðéôõ÷çìÝíç ìåôÜäïóç (Ýíá ðáêÝôï) Þ üôé Ý÷åé óýãêñïõóç (ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò ðáêÝôá). l Ôá ðáêÝôá ìðïñïýí íá ìåôáäßäïíôáé ïðïéáäÞðïôå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ïðüôå äåí õðÜñ÷åé ñïëüé ðïõ íá ÷ùñßæåé ôï ÷ñüíï óå êáèïñéóìÝíá äéáóôÞìáôá (÷ñïíïèõñßäåò).

30 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ü

ÔÝëïò, üóïí áöïñÜ ôçí áíß÷íåõóç ôïõ öÝñïíôïò óÞìáôïò õðÜñ÷ïõí ïé ðáñáêÜôù äýï ðåñéðôþóåéò: l Ïé êüìâïé åßíáé óå èÝóç íá áíáãíùñßóïõí áí ôï êáíÜëé åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï ìå êÜðïéá ìåôÜäïóç Þ óýãêñïõóç, ìå áðïôÝëåóìá íá áðÝ÷ïõí áðü ìéá åðéðëÝïí ìåôÜäïóç ðïõ èá êáôÝëçãå óå âÝâáéç óýãêñïõóç. l Ïé êüìâïé äåí åßíáé óå èÝóç íá áíé÷íåýóïõí áí ôï êáíÜëé åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï êáé ùò åê ôïýôïõ ðñï÷ùñïýí óôç ìåôÜäïóç. Ç åðéôõ÷ßá Þ ç áðïôõ÷ßá ôçò ìåôÜäïóçò ãßíåôáé áíôéëçðôÞ áñãüôåñá. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ôá ôïðéêÜ äßêôõá Ý÷ïõí áõôÞ ôç äõíáôüôçôá áíß÷íåõóçò, åíþ ôá äïñõöïñéêÜ, ëüãù ôçò ìåãÜëçò êáèõóôÝñçóçò óôç äéÜäïóç ôïõ óÞìáôïò, äåí ôçí Ý÷ïõí. ÅðéðëÝïí óôá ôïðéêÜ äßêôõá åßíáé äõíáôüí íá ôåñìáôéóôåß ìéá ìåôÜäïóç ðñéí ïëïêëçñùèåß, áí äéáðéóôùèåß êÜðïéá óýãêñïõóç ìå Üëëï ðáêÝôï.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, êåíôñéêüò Ýëåã÷ïò, êáôáíåìçìÝíïò Ýëåã÷ïò, óõã÷ñïíéóìÝíåò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò, áóõã÷ñüíéóôåò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò, êáíÜëéá ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò, äõíáìéêÞ äÝóìåõóç ÷ùñçôéêüôçôáò êáíáëéïý, óýãêñïõóç ðáêÝôùí ìåôÜäïóçò, ÷ñïíïèõñßäá, óýëëçøç.

31 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 7.5: ÔõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ 802.x 7.5.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 7.4, ôï õðïåðßðåäï MAC êáèïñßæåé ôç ìÝèïäï ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò êáé áðïôåëåßôáé áðü åðéðëÝïí ôõðïðïéÞóåéò, êáèåìßá áðü ôéò ïðïßåò ðñïóäéïñßæåé ìéá óõãêåêñéìÝíç ìïñöÞ ðñïôýðïõ. Óôï ðáñüí ìÜèçìá èá äïèåß ìéá óýíôïìç ðåñéãñáöÞ ôùí ðñïôýðùí áõôþí. Ëüãù ôïõ éäéáßôåñïõ åíäéáöÝñïíôïò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí, ïñéóìÝíá áðü ôá ðñüôõðá áõôÜ ó÷ïëéÜæïíôáé ëåðôïìåñÝóôåñá óôï ÊåöÜëáéï 8, åíþ Üëëá áðëþò áíáöÝñïíôáé. Ôá ðéï äéáäåäïìÝíá ðñüôõðá ðïõ áöïñïýí ôá ôïðéêÜ äßêôõá ïñßæïíôáé áðü ôéò ôõðïðïéÞóåéò ôïõ ÉÅÅÅ 802.x êáé Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: ü

Ðñüôõðï IEEE 802.3: ÐïëëáðëÞ ðñüóâáóç ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí (CSMA/CD: Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection). To ðñüôõðï áõôü, ðïõ èá ðåñéãñÜöåé åêôåíÝóôåñá óôï ÌÜèçìá 8.4, ó÷ïëéÜæåôáé óôçí åðüìåíç ðáñÜãñáöï.

ü

Ðñüôõðï IEEE 802.4: Äßáõëïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Passing Bus). Ôï ðñüôõðï áõôü õëïðïéåßôáé óå äßêôõá äéáýëïõ ðïõ åöáñìüæïõí ôç ìÝèïäï ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò (âë. ÌÜèçìá 8.5).

ü

Ðñüôõðï IEEE 802.5: Äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Passing Ring). Ôï ðñüôõðï áõôü õëïðïéåßôáé óå äßêôõá äáêôõëßïõ ðïõ åöáñìüæïõí ôç ìÝèïäï ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò (âë. ÌÜèçìá 8.6).

ÐñïêåéìÝíïõ íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíá åíéáßï ó÷Þìá ãñáöÞò, ôá ðáñáðÜíù ðñüôõðá óõìâïëßæïíôáé ùò xxBase-yy, áí ðñüêåéôáé ãéá ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò (baseband), Þ ùò xxBroad-yy, áí ðñüêåéôáé ãéá ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò (broadband). Ï ðñþôïò áñéèìüò ìðñïóôÜ áðü ôï ÷áñáêôçñéóìü ôçò æþíçò áíáöÝñåôáé óôçí ôá÷ýôçôá ôïõ ðñïôýðïõ óå Mbps, åíþ ï ôåëåõôáßïò áñéèìüò óôï ìÝãéóôï ìÞêïò (óå ìÝôñá) ôçò åðéôñåðüìåíçò êáëùäßùóçò ðïëëáðëáóéáóìÝíï åðß 100. Õðåíèõìßæåôáé üôé Ýíá äßêôõï âáóéêÞò æþíçò äéáèÝôåé Ýíá ìüíï öõóéêü êáíÜëé åðéêïéíùíßáò, ôï ïðïßï ìðïñåß íá åãêáôáóôáèåß ÷ñçóéìïðïéþíôáò ïðïéáäÞðïôå êáëùäßùóç. ÅðïìÝíùò Ýíá ìüíï óÞìá áíÜ ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ìðïñåß íá äéáðåñíÜ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ìå áðïôÝëåóìá Ýíáò ìüíï óôáèìüò íá ìðïñåß íá ìåôáäßäåé äåäïìÝíá áíÜ ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. Ïé óôáèìïß óå Ýíá ôÝôïéï äßêôõï ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí üëï ôï äéáèÝóéìï åýñïò æþíçò ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Áíôßèåôá, óôçí ðåñßðôùóç ôùí äéêôýùí åõñåßáò æþíçò õðïóôçñßæåôáé ç ìåôÜäïóç ðïëëþí óçìÜôùí áíÜ êáëþäéï. Ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò äéá÷ùñßæåôáé íïçôÜ óå ðïëëÜ äéáöïñåôéêÜ êáíÜëéá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ (ìïíáäéêÞ) öÝñïõóá óõ÷íüôçôá.

32 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

7.5.2 Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 (ISO 8802-3) åßíáé Ýíá áðü ôá ðëÝïí äéáäåäïìÝíá ðñùôüêïëëá ìå ôçí ðéï ìåãÜëç åãêáôåóôçìÝíç âÜóç. Áðïôåëåß âåëôßùóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí (CSMA/CD: Carrier Sense Multiple Access with Colission Detection) êáé õëïðïéÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôçí åôáéñåßá ×ÅRÏ× ìÝóù ôïõ ãíùóôïý ðñùôïêüëëïõ Ethernet. Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 ëåéôïõñãåß ìå äéÜöïñá åíóýñìáôá ìÝóá. Ç ôõðïðïßçóç ïñßæåé äéêôýùóç ìå ïìïáîïíéêü êáëþäéï, êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí, êáèþò êáé êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò. Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ðñïóäéïñßóôçêå áñ÷éêÜ óôá 10 Ìbits/sec, íåüôåñåò üìùò õëïðïéÞóåéò ðáñÝ÷ïõí äõíáôüôçôá ìåôÜäïóçò Ýùò êáé 100 Mbits/sec ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç êáëùäßïõ óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. Óôç óõíÝ÷åéá äßíïíôáé üëåò ïé äõíáôÝò ðáñáëëáãÝò ôçò ôõðïðïßçóçò ôïõ ÉÅÅÅ 802.3 ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá: ü

10Âase-5: Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßùóçò ôá 500 ìÝôñá êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Ìbits/sec. ×ñçóéìïðïéåß ôç âáóéêÞ æþíç ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí.

ü

10Base-2: Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßùóçò ôá 185 ìÝôñá êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Ìbits/sec. ×ñçóéìïðïéåß ôç âáóéêÞ æþíç ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí.

ü

10Base-T: Êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßùóçò ôá 100 ìÝôñá.

ü

1Base-5: Êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßùóçò ôá 500 ìÝôñá êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 1 Ìbit/sec.

ü

10Broad-36: Oìïáîïíéêü êáëþäéï ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßùóçò ôá 3.600 ìÝôñá êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Ìbits/sec. ×ñçóéìïðïéåß ôçí åõñåßá æþíç ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí.

ü

10Base-F: Õðïóôçñßæåé äßêôõá êïñìïý ïðôéêÞò ßíáò Ýùò êáé 4 ÷éëéüìåôñá êáé ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Mbits/sec. Ôï ðñüôõðï ÅÉÁ/ÔÉÁ Ý÷åé åãêñßíåé áõôïý ôïõ ôýðïõ ôçí êáëùäßùóç ãéá êôßñéá ðïõ ðñïïñßæïíôáé ãéá åìðïñéêÞ ÷ñÞóç.

ü

100Base-X: Ðñüêåéôáé ãéá ìéá íÝá ôõðïðïßçóç ôïõ Ethernet, ðïõ ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 100 Mbits/sec ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ðñüôõðï CSMA/CD ìå éåñáñ÷éêÜ äïìçìÝíç êáëùäßùóç. Ç ôõðïðïßçóç áõôÞ èá áíáëõèåß óôçí åðüìåíç åíüôçôá.

ü

100Âase-VGAnyLAN: Åßíáé ìéá ó÷åôéêÜ ðñüóöáôç ôõðïðïßçóç ôïõ Ethernet, ðïõ õðïóôçñßæåé ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 100 Mbits/sec êáé ÷ñçóéìïðïéåß ôç ìÝèïäï ôïõ áéôÞìáôoò ðñïôåñáéüôçôáò (demand priority) ìå éåñáñ÷éêÜ äïìçìÝíç êáëùäßùóç. ÅêôåíÝóôåñç áíáöïñÜ óôï ðñüôõðï áõôü èá ãßíåé óôçí åðüìåíç åíüôçôá.

33 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

7.5.3 ¢ëëá ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí ôïõ IEEE ü

802.1 Internetwork Definition: ÅðéôñïðÞ ãéá ôç äçìéïõñãßá ðñïôýðùí ðïõ èá ïñßæïõí ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí ðñïôýðùí ôïõ ÉÅÅÅ 802.x êáé ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

ü

802.8 Fiber Optic Technical Advisory Group: ÏìÜäá åñãáóßáò ãéá ôç äçìéïõñãßá ðñïôýðùí üóïí áöïñÜ ôá äßêôõá ïðôéêþí éíþí, ôá ïðïßá ðñïôåßíïíôáé ùò åíáëëáêôéêÞ ëýóç óôá õðÜñ÷ïíôá äßêôõá ÷Üëêéíùí êáëùäßùí. Ç ïìÜäá áõôÞ ðáñÝ÷åé óõìâïõëÝò êáé óå Üëëåò õðïåðéôñïðÝò.

ü

802.9 Éntegrated Data and Voice Networks: ÏìÜäá åñãáóßáò ãéá ôç ìåôÜäïóç öùíÞò, äåäïìÝíùí êáé âßíôåï üóïí áöïñÜ ôá ôïðéêÜ äßêôõá ôïõ ÉÅÅÅ 802.x êáé ôïõ ÉSDN.

ü

802.10 Network Security Technical Advisory Group: ÏìÜäá åñãáóßáò ãéá ôïí ïñéóìü ðñïôýðùí áóöÜëåéáò äéêôýùí.

ü

802.11 Wireless Networking: ÏìÜäá åñãáóßáò ãéá ôïí ïñéóìü ðñïôýðùí üóïí áöïñÜ ôá áóýñìáôá äßêôõá.

ü

802.12 Demand Priority (100Base-VGAnyLan): ÅðéôñïðÞ ç ïðïßá ïñßæåé ôï ðñüôõðï Ethernet ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç ìÝèïäï ôïõ áéôÞìáôïò ðñïôåñáéüôçôáò 100 Mbps.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðá ÉÅÅÅ 802.x, ðïëëáðëÞ ðñüóâáóç ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí (IEEE 802.3, CSMA/CD - Åthernet), äßáõëïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (IEEE 802.4, Token Passing Bus), äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (IEEE 802.5, Token Passing Ring).

34 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Áíáêåöáëáßùóç Ôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí ðñþôçò ãåíéÜò ðïõ åîåôÜóôçêáí ó’ áõôü ôï êåöÜëáéï äåí Ý÷ïõí ìåãÜëç ãåùãñáöéêÞ åìâÝëåéá, åíþ ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ õðïóôçñßæïõí äåí õðåñâáßíïõí ôéò ëßãåò äåêÜäåò Mbps. Ìðïñïýí íá åßíáé åíóýñìáôá Þ áóýñìáôá, Ý÷ïõí ìéêñü ñõèìü óöáëìÜôùí äõáäéêïý øçößïõ êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ðïéêßëåò ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõò åîåôÜóôçêå ëåðôïìåñþò ùò ðñïò ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ôçí ôïðïëïãßá êáé ôéò ìåèüäïõò ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï. Éäéáßôåñï âÜñïò äüèçêå óôïí ôñüðï õëïðïßçóçò - åãêáôÜóôáóçò ôçò äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí. ¼óïí áöïñÜ ôçí ôïðïëïãßá, åîåôÜóôçêáí üëåò ïé âáóéêÝò ðåñéðôþóåéò äéáóýíäåóçò ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí (äßáõëïò, äáêôýëéïò, Üóôñï êáé äÝíôñï), êáèþò åðßóçò êáé ïé ðåñéðôþóåéò äéáóýíäåóçò ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå éäéáßôåñç Ýìöáóç ó’ áõôÞí ôùí äéêôýùí åêðïìðÞò. Ç ìåëÝôç ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ïëïêëçñþèçêå ìå ôçí åîÝôáóç ôùí ìåèüäùí åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ïé ïðïßåò äéáêñßíïíôáé ùò ðñïò ôïí Ýëåã÷ï ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò (êåíôñéêüò Þ êáôáíåìçìÝíïò) êáé ùò ðñïò ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (óõã÷ñïíéóìÝíïò Þ áóõã÷ñüíéóôïò). Åðßóçò áíáðôý÷èçêáí Ýííïéåò ðïõ áöïñïýí ôéò ôå÷íéêÝò äÝóìåõóçò ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôïõ êáíáëéïý êáé äüèçêáí ïé ðáñáäï÷Ýò åðÜíù óôéò ïðïßåò óôçñßæïíôáé ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò. ÔÝëïò, Ýãéíå áíáöïñÜ óôéò ôõðïðïéÞóåéò ôïõ IEEE 802.x êáé óôá ðñüôõðá ðïõ áõôÝò õðïóôçñßæïõí.

35 Êåöáëáéï 7: Åéóáãùãç óôá Ôïðéêá Äéêôõá

ÅñùôÞóåéò 1. Ôé åßíáé ôïðéêü äßêôõï êáé ðïéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ; 2. Íá áíáöÝñåéò ôéò óçìáíôéêüôåñåò ÷ñÞóåéò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. 3. Ôé åßíáé äïìçìÝíç êáëùäßùóç êáé ðþò õëïðïéåßôáé óå Ýíá êôßñéï; 4. Ðïéá ìÝóá ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé ðïéïé åßíáé ïé ðåñéïñéóìïß ôïõò üóïí áöïñÜ ôçí áðüóôáóç; 5. Ðïéá ìÝóá ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá; 6. Íá áíáöÝñåéò ôéò êõñéüôåñåò ôïðïëïãßåò åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí äßíïíôáò ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò. 7. Íá áíáöÝñåéò ôéò êõñéüôåñåò ôïðïëïãßåò áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí áíïéêôÞò áêñüáóçò äßíïíôáò ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò. 8. Ðþò ðñáãìáôïðïéåßôáé ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá óå ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï; 9. Ôé åßíáé ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò êáé ðþò óõíäÝåôáé ìå ôéò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ; 10. Ôáîéíüìçóå êáé ó÷ïëßáóå ôéò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ùò ðñïò ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç äÝóìåõóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò. 11. Ðþò ãßíåôáé ï ÷ñïíéóìüò åíüò êáíáëéïý êáé ôé åðéðôþóåéò Ý÷åé óå ìéá óýãêñïõóç ðáêÝôùí; 12. Ôé åßíáé óýëëçøç êáé óå ðïéá ôïðéêÜ äßêôõá åìöáíßæåôáé;

36 Tïìïó ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

37 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÊåöÜëáéï

8

Ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí

ÌÜèçìá 8.1:

Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç

ÌÜèçìá 8.2:

Ðñüôõðï ALOHA

ÌÜèçìá 8.3:

Ðñüôõðï CSMA

ÌÜèçìá 8.4:

Ðñüôõðá CSMA/CD, IEEE 802.3 êáé Ethernet

ÌÜèçìá 8.5:

Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 - Äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò

ÌÜèçìá 8.6:

Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 - Äßêôõá äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò

ÌÜèçìá 8.7:

Ðñüôõðï N-ISDN

Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

38 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 8: Ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí Óêïðüò Óôü÷ïò ôïõ Êåöáëáßïõ 8 åßíáé íá åíçìåñþóåé ôï ìáèçôÞ ó÷åôéêÜ ìå ôçí ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, êáèþò êáé ó÷åôéêÜ ìå ôá ðéï ãíùóôÜ ðñüôõðá ôùí áóýñìáôùí êáé åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Åßíáé åðßóçò áðáñáßôçôï íá êáôáíïÞóåé ï ìáèçôÞò ôéò ðñïûðïèÝóåéò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí åöáñìïãÞ áõôþí ôùí ðñïôýðùí, êáèþò êáé ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõò.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜøåé ôçí ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

ü

Íá äéáêñßíåé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äéáöïñåôéêþí ðñïôýðùí.

ü

Íá ãíùñßæåé ôá êõñéüôåñá ðñüôõðá ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò åßíáé ôï ALOHA êáé ôï CSMA.

ü

Íá ãíùñßæåé ôá êõñéüôåñá ðñüôõðá ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò åßíáé ôï CSMA/CD - Ethernet, ôá äßêôõá äéáýëïõ êáé äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò, êáèþò êáé ôï äßêôõï N-ISDN.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá óôÜäéá óôçí åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí;

2.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ðñüôõðá ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí;

3.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ðñüôõðá ôùí åíóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí;

4.

Ãíùñßæåéò ðþò åðéäñÜ ç åðéëïãÞ åíüò ðñïôýðïõ óôçí áðüäïóç åíüò äéêôýïõ;

39 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 8.1: Ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç 8.1.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò Ý÷åé Þäç äéáöáíåß áðü ôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá, ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí äéáêñßíåôáé óå äéÜöïñá óôÜäéá. Ôñßá åßíáé ùóôüóï ôá êõñéüôåñá áðü áõôÜ, ãéá ôá ïðïßá ãßíåôáé ëüãïò óôç óõíÝ÷åéá.

8.1.2

Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí ðñþôçò ãåíéÜò (1970-1984)

Ðáëáéüôåñá ôá âáóéêÜ ãíùñßóìáôá åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ õðïëïãéóôþí Þôáí: ü

ç ðåñéïñéóìÝíç ÝêôáóÞ ôïõ, ðïõ äåí õðåñÝâáéíå ôéò ëßãåò äåêÜäåò ÷éëéüìåôñá,

ü

ï ÷áìçëüò ñõèìüò ìåôÜäïóÞò ôïõ, ðïõ Þôáí ôçò ôÜîçò ôùí 10-20 Mbps, êáé

ü

ôï éäéïêôçóéáêü êáèåóôþò íïìÞò êáé åêìåôÜëëåõóÞò ôïõ.

Äßêôõá áõôÞò ôçò ìïñöÞò, ðïõ áíáðôý÷èçêáí ðåéñáìáôéêÜ óôçí áñ÷Þ ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970, ÷áñáêôçñßæïíôáé óÞìåñá ùò ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí ðñþôçò ãåíéÜò. ÕðÞñîáí áðïôÝëåóìá ôçò Üðïøçò üôé ìáæß ìå ôá äßêôõá óçìåßïõ ðñïò óçìåßï, ãéá ôá ïðïßá ç ôå÷íéêÞ ôçò áðïèÞêåõóçò êáé ôçò ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò Üñ÷éæå íá öáíåñþíåé –ìÝóù ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôïõ ARPANET– ôçí åìâÝëåéá êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôçò, Ýðñåðå íá áíôéìåôùðéóôïýí êáé ôá åðßãåéá äßêôõá åõñåßáò åêðïìðÞò. ÔïðéêÜ äßêôõá áõôÞò ôçò ìïñöÞò äéáèÝôïõí ìßá ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ôçí ïðïßá ìïéñÜæïíôáé üëïé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ. ÊÜèå ÷ñÞóôçò åêðÝìðåé ôá ðáêÝôá ôïõ óôç ìïíáäéêÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò êáé áõôÜ ëáìâÜíïíôáé áðü üëïõò ôïõò êüìâïõò ðïõ âñßóêïíôáé óôï äßêôõï. ÊÜèå êüìâïò äéáâÜæåé ôç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý ôïõ ðáêÝôïõ, ç ïðïßá áíáãñÜöåôáé óôï ðåäßï ôçò åðéêåöáëßäáò ôïõ, êáé áí óõìðßðôåé ìå ôç äéêÞ ôïõ äéåýèõíóç, áðïäÝ÷åôáé ôï ðáêÝôï, äéáöïñåôéêÜ ôï áðïññßðôåé. Óýìöùíá ìå ôç íÝá ìÝèïäï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò (multiple access method) óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ïé êüìâïé äéåêäéêïýí óå áíôáãùíéóôéêÞ âÜóç ôç ìïíáäéêÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäþóïõí ôá ðáêÝôá ôïõò. Ãéá ôï ëüãï áõôü åîÜëëïõ áíáöÝñåôáé êáé ùò áíôáãùíéóôéêÞ ìÝèïäïò (contention method) ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ïé ãåíéêÝò ðñïûðïèÝóåéò ðïõ éó÷ýïõí ãéá ôç äÝóìåõóç ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò ôùí äéêôýùí ôçò êáôçãïñßáò áõôÞò áíáðôý÷èçêáí óôï ÌÜèçìá 7.4. Ôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí ðñþôçò ãåíéÜò åßíáé êáôÜëëçëá ãéá ìåôÜäïóç åíüò 1

Äåí Ý÷åé õðÜñîåé ìÝ÷ñé óÞìåñá áíôßóôïé÷ç åëëçíéêÞ ïíïìáóßá.

2

Ôï ðñùôüêïëëï áõôü äéáöÝñåé áðü ôï CSMA/CD óôï üôé äåí Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá áíáãíþñéóçò

ìéáò óýãêñïõóçò. Ç åëëçíéêÞ ïíïìáóßá ðïõ åðéêñáôåß ãéá ôï CSMA åßíáé ðñùôüêïëëï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò.

Óôá åíóýñìáôá äßêôõá ç áíôáãùíéóôéêÞ ìÝèïäïò ðñüóâáóçò óôçñßæåôáé óôçí ðñïóáñìïãÞ ôùí ðñùôïêüëëùí ALOHA1 êáé CSMA2 (Carrier Sense Multiple Access) ðïõ åöáñìüæïíôáé Ýùò óÞìåñá óôá áóýñìáôá äßêôõá áíïéêôÞò áêñüáóçò, üðùò åßíáé ïé ñáäéïåðéêïéíùíßåò, ôá êéíçôÜ äßêôõá åðéêïéíùíéþí, ïé äïñõöïñéêÝò åðéêïéíùíßåò êôë.

40 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ìüíï ôýðïõ ðëçñïöïñßáò (äåäïìÝíùí), ìå ñõèìïýò ðïõ äåí õðåñâáßíïõí ôá 20 Mbps êáé óå áðïóôÜóåéò ìéêñüôåñåò ôùí 50 km. ÁíôéðñïóùðåõôéêÜ ðáñáäåßãìáôá äéêôýùí áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò, ôá ïðïßá öÝñïõí ôï üíïìá ôïõ ðñïôýðïõ ðïõ õëïðïéïýí, åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Äßêôõá ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí: Ðñüôõðá IEEE 802.3 (CSMA/CD, Ethernet).

ü

Äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò: Ðñüôõðï IEEE 802.4.

ü

Äßêôõá äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò: Ðñüôõðï IEEE 802.5.

¼ëá ôá ðáñáðÜíù ðñüôõðá áíáöÝñèçêáí óôï ÌÜèçìá 7.5 êáé èá ðåñéãñáöïýí ëåðôïìåñÝóôåñá óôá áìÝóùò åðüìåíá ìáèÞìáôá. Ôï âáóéêü ðñüâëçìá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí áíôáãùíéóôéêÝò ìåèüäïõò ðñüóâáóçò åßíáé ï êáèïñéóìüò ôçò éóïìïéñßáò (fair share), äçëáäÞ ôçò äõíáôüôçôáò êÜèå êüìâïõ íá Ý÷åé ôéò ßäéåò åõêáéñßåò ìåôÜäïóçò ôùí ðáêÝôùí ôïõ áðü ôçí êïéíÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ, áðü ôçí ïðïßá Üëëùóôå êáèïñßæåôáé êáé ç áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, åîáñôÜôáé áðü ôï ñõèìü äéÝëåõóçò êáé ôçí êáèõóôÝñçóç ôçò ìåôÜäïóçò. Ç êáèõóôÝñçóç ìåôñÜ ôï ìÝóï ÷ñüíï ðïõ ðåñéìÝíåé Ýíáò êüìâïò ôïõ äéêôýïõ ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäþóåé ôï ðáêÝôï ôïõ. Áñêåôïß ðáñÜãïíôåò åðéäñïýí óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åöáñìüæåôáé ç éóïìïéñßá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ßäéá êáèõóôÝñçóç óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ ìðïñåß íá åõíïåß ïñéóìÝíïõò ìüíï áðü áõôïýò ïé ïðïßïé äéáèÝôïõí ðïëëÜ ðáêÝôá ðïõ äåí åßíáé åðåßãïíôá. Áðü ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ôï ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ (IP: Énternet Protocol) Ý÷åé êáôáóôåß de facto ðñüôõðï äéáóýíäåóçò óõóôçìÜôùí ðïõ áíáðôý÷èçêáí áðü äéÜöïñïõò êáôáóêåõáóôÝò êáé èåùñåßôáé ôï ðéï åý÷ñçóôï ðñùôüêïëëï äéáóýíäåóçò. ÔõðéêÜ åßíáé ìÝñïò ôçò ïìÜäáò ôùí ðñùôïêüëëùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ìåôáöïñÜò (TCP) ôïõ åðéðÝäïõ ìåôáöïñÜò. Ëüãù ôçò ìåãÜëçò õðïóôÞñéîçò ôïõ TCP/IP óå õëéêü êáé ëïãéóìéêü, ï ìç÷áíéóìüò áõôüò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ðÜñá ðïëëÜ ôïðéêÜ äßêôõá êáé åéäéêüôåñá ó’ áõôÜ ðïõ ëåéôïõñãïýí óå ðåñéâÜëëïí Unix. Tï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Unix õðïóôçñßæåé ôï TCP/IP ãéá ðïëëÜ ÷ñüíéá, áíôéóôáèìßæïíôáò ôï êüóôïò ôïõ óôçí áãïñÜ. Ôüóï ç Apple Computer üóï êáé ç Microsoft ðñïþèçóáí óçìáíôéêÜ ôï TCP/IP, äéåõêïëýíïíôáò ì’ áõôü ôïí ôñüðï ôçí ðñüóâáóç ôùí ÷ñçóôþí óå äßêôõá TCP/ IP êáé óå õðçñåóßåò üðùò ôï Äéáäßêôõï êáé ôá åíäïäßêôõá (intranets).

8.1.3 Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí äåýôåñçò ãåíéÜò (1985-1990) Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ôùí åðéêïéíùíéþí êáé ôçí áíÜãêç ãéá ðáñï÷Þ ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí øçöéáêÞò åðéêïéíùíßáò ìå ðëçñïöïñßåò3 üëùí ôùí ôýðùí ç

3

Ïé ïëïêëçñùìÝíåò õðçñåóßåò øçöéáêÞò åðéêïéíùíßáò óõìðåñéëáìâÜíïõí üëïõò ôïõò ôýðïõò ôùí

ðëçñïöïñéþí ðïõ ìðïñåß íá áíôéëçöèåß ï Üíèñùðïò, üðùò åßíáé ôá ðÜóçò öýóåùò óôáôéêÜ äåäïìÝíá (ð.÷. êåßìåíá, ãñáöéêÜ, óôáôéêÝò åéêüíåò), ç öùíÞ, ç ðñïóïìïßùóç êßíçóçò, ïé êéíïýìåíåò åéêüíåò, ôï âßíôåï êôë.

41 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí ôÜóç áíÜðôõîçò íÝùí ôýðùí äéêôýùí ðïõ íá õðåñâáßíïõí ôïõò öñáãìïýò ôçò ÷ùñçôéêüôçôáò êáé ôùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò ãéíüôáí ïëïÝíá êáé ðéï ðéåóôéêÞ. Ç äåýôåñç ãåíéÜ ôïðéêþí äéêôýùí ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ðåñáéôÝñù åîÝëéîç ôçò õöéóôÜìåíçò ôå÷íéêÞò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ôïõ ðñïôýðïõ IEEE 802.5, êáèþò êáé áðü ôçí áíÜðôõîç íÝùí ôå÷íéêþí ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôåß ìåãáëýôåñç äéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá óôéò åöáñìïãÝò. Ôá äßêôõá áõôÞò ôçò ãåíéÜò åßíáé êáôÜëëçëá ãéá ìåôÜäïóç åíüò ìüíï ôýðïõ ðëçñïöïñßáò (äåäïìÝíùí) ìå ñõèìïýò ðïõ öôÜíïõí ôá 155 Mbps. Ïé áðïóôÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá êáëýøïõí åßíáé ìåãÜëåò êáé óõíáãùíßæïíôáé óôï áíþôåñü ôïõò üñéï ôéò ìéêñüôåñåò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ôá äßêôõá õðïëïãéóôþí äåýôåñçò ãåíéÜò óõìðåñéëÞöèçêáí óôá ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá (MAN)4 êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò ùò êïñìüò óôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå Üëëá ôïðéêÜ äßêôõá áëëÜ êáé ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé Ýãéíå ðñïóðÜèåéá íá ìåôáäïèïýí ìÝóù áõôþí ôùí äéêôýùí êáé Üëëïé ôýðïé ðëçñïöïñßáò, ÷ñÞóéìïé ãéá ôçí áíÜðôõîç åöáñìïãþí ðïëõìÝóùí, ï éóï÷ñïíéóìüò áðïäåß÷ôçêå ï óçìáíôéêüôåñïò áíáóôáëôéêüò ðáñÜãïíôáò. Ôá ðñüôõðá ôçò äåýôåñçò ãåíéÜò ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé áðïäåêôÜ åßíáé êõñßùò ôá áêüëïõèá: ü

Äßêôõï äéåðáöÞò êáôáíåìçìÝíùí äåäïìÝíùí ìå ïðôéêÞ ßíá-É (FDDI-I: Fiber Distributed Data Interface-I): Ðñüôõðï ANSI X3T9.5, ôï ïðïßï åßíáé óõìâáôü ìå ôï ðñüôõðï IEEE 802.5.

ü

Äßêôõï äéåðáöÞò êáôáíåìçìÝíùí äåäïìÝíùí ìå ïðôéêÞ ßíá-ÉÉ (FDDI-II: Fiber Distributed Data Interface-II): Ðñüôõðï åðÝêôáóçò ôïõ ANSI X3T9.5 ðñïêåéìÝíïõ ôï äßêôõï íá ðáñÝ÷åé éóï÷ñïíéóìü.

ü

Äßêôõï äéðëïý äéáýëïõ ìå êáôáíåìçìÝíç ïõñÜ áíáìïíÞò (DQDB: Distributed Queue Dual Bus): Ðñüôõðï IEEE 802.6-ÌÁÍ.

ü

Äßêôõï ìåôáãùãéêÞò õðçñåóßáò äåäïìÝíùí ðïëëþí åêáôïììõñßùí äõáäéêþí øçößùí (SMDS: Switched Multi-Megabit Data Service): Ðñüôõðï SMDS.

Áðü ôá äßêôõá áõôÜ ìüíï ãéá ôï FDDI-I åêäçëþèçêå ìåãÜëï åíäéáöÝñïí óôïí êüóìï ôçò áãïñÜò, ðáñÜ ôï ó÷åôéêÜ õøçëü êüóôïò ôïõ (âë. Åíüôçôá Ä), åíþ ôüóï ôï DQDB üóï êáé ôï SMDS åß÷áí ðåñéïñéóìÝíç áðÞ÷çóç (âë. Åíüôçôá Å).

8.1.4 Ôå÷íïëïãßá ôïðéêþí äéêôýùí ôñßôçò ãåíéÜò (1990 - 2000) Ç ôñßôç ãåíéÜ ôïðéêþí äéêôýùí ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ðåñáéôÝñù åîÝëéîç ôçò õöéóôÜìåíçò ôå÷íéêÞò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ôïõ ðñïôýðïõ IEEE 802.3, êáèþò êáé áðü

4

MAN (Metropolitan Area Networks). Ïíïìáóßá ðïõ åðéêñÜôçóå ëüãù ôçò ìåãÜëçò ãåùãñáöé-

êÞò êÜëõøçò ôùí äéêôýùí áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò. Ìå åîáßñåóç ôá äßêôõá FDDI, ðïõ óõãêáôáëÝãïíôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá, üëá ôá Üëëá äßêôõá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò (DQDB, SMDS) ìðïñïýí íá óõãêáôáëå÷èïýí óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

Éóï÷ñïíéóìüò åßíáé ç éäéüôçôá ìéáò óýíäåóçò ôïõ äéêôýïõ íá åîáóöáëßæåé ôçí ðáñï÷Þ óôáèåñïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò êáé ìéêñÞ, êÜôù åíüò ïñéóìÝíïõ ïñßïõ, êáèõóôÝñçóç.

42 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ôçí áíÜðôõîç íÝùí ôå÷íéêþí ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôåß ìåãáëýôåñç äéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá áðü áõôÞí ôùí 150 Mbps ôùí äéêôýùí ôçò ðñïçãïýìåíçò ãåíéÜò. ×áñáêôçñéóôéêÝò ðåñéðôþóåéò äéêôýùí áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò, ôá ïðïßá öÝñïõí ôï üíïìá ôïõ ðñïôýðïõ ðïõ õëïðïéïýí, åßíáé: ü

Äßêôõá 100Base-T Þ Fast Ethernet: Ðñüôõðï IEEE 802.3u êáé üëá ôá ó÷åôéêÜ ìå áõôü ðñùôüêïëëá.

ü

Éóü÷ñïíá äßêôõá Ethernet (ISO-Ethernet: Isochronous Ethernet): Ðñüôõðï IEEE 802.9.

ü

Äßêôõá ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò óôçí ðñüóâáóç (demand priority access LAN): Ðñüôõðï IEEE 802.12, ìå êýñéïõò åêðñïóþðïõò ôá 100Base-VG (Voice Grade) êáé 100Base-VGAnyLAN.

ü

Äßêôõï Gigabit Ethernet: Ðñüôõðï Gigabit Ethernet, ôï ïðïßï õðïóôçñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êïíôÜ óôï 1 Gbps5.

ÐáñÜëëçëá, áðü ôï 1990, ãßíïíôáé ðñïóðÜèåéåò ðñïêåéìÝíïõ íá áíáðôõ÷èïýí ôá ïíïìáæüìåíá ôïðéêÜ äßêôõá íÝáò ãåíéÜò (ATM-based LANs), ôá ïðïßá âáóßæïíôáé óôéò áñ÷Ýò ôçò ôå÷íéêÞò ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ATM). Äßêôõá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò åîïìïéþíïõí ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ÉÅÅÅ 802.4 êáé ÉÅÅÅ 802.5 ìå áõôÞí ôïõ ATM. Ç ôå÷íéêÞ ôçò åîïìïßùóçò ôïðéêþí äéêôýùí (LANE: LAN Emulation) åßíáé áñêåôÜ ðñüóöáôç, ìå ðñïïðôéêÝò ìåëëïíôéêÞò áíÜðôõîçò. Äßêôõá áõôÞò ôçò ôå÷íïëïãßáò åßíáé éêáíÜ íá ðñïóöÝñïõí ðñáãìáôéêü éóï÷ñïíéóìü, ðïõ åßíáé êáé ç êýñéá áðáßôçóç ãéá ôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí üëùí ôùí ôýðùí êõêëïöïñßáò. ¼ëá áõôÜ ôá äßêôõá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí êáé áðïôåëïýí áíôéêåßìåíï ìåëÝôçò óôçí Åíüôçôá Ä. Óôçí ðáñïýóá åíüôçôá èá ðåñéãñÜøïõìå ëåðôïìåñÝóôåñá ôç ëåéôïõñãßá ôùí ðéï âáóéêþí ðñïôýðùí ôçò ðñþôçò ãåíéÜò—ìå Ýìöáóç óôá äßêôõá ðïõ åðéêñáôïýí óÞìåñá óôçí áãïñܗ êáèþò êáé ôïõò ôñüðïõò õëïðïßçóçò áõôþí ôùí ðñïôýðùí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñþôç, äåýôåñç êáé ôñßôç ãåíéÜ ôïðéêþí äéêôýùí, ìÝèïäïò ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, áíôáãùíéóôéêÞ ìÝèïäïò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, éóï÷ñïíéóìüò.

5

1 Gbps: 1 Giga bits per second (1 Gbps = 1.000 Mbps = 109 bps).

43 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 8.2: Ðñüôõðï ALOHA Ôï ðñüôõðï ALOHA áðïôåëåß ôçí áðëïýóôåñç áëëÜ êáé ôçí ðáëáéüôåñç áðü ôéò áíôáãùíéóôéêÝò ôå÷íéêÝò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ðïõ åöáñìüóôçêáí óôá ñáäéïäßêôõá ôùí ðáêÝôùí ìåôáãùãÞò. ÄçìéïõñãÞèçêå áðü ôçí ïìÜäá ôïõ Norman Abramson ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ×áâÜçò êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ ôï 1970 óôá åðßãåéá óõóôÞìáôá ñáäéïåðéêïéíùíßáò, ãéá íá åðåêôáèåß áñãüôåñá óå ðïëëÜ ðáñüìïéá óõóôÞìáôá áíôáãùíéóìïý. Åöáñìüæåôáé óå ïðïéïäÞðïôå ìÝóï ìåôÜäïóçò ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ ïðïßïõ ìïéñÜæåôáé Ýíá ðëÞèïò ÷ñçóôþí. ÓÞìåñá ôï ðñùôüêïëëï ALOHA, ìå ïñéóìÝíåò ðáñáëëáãÝò, Ý÷åé åõñåßá åöáñìïãÞ óôï ÷þñï ôçò åðßãåéáò ñáäéïåðéêïéíùíßáò, óôçí êéíçôÞ (ìéêñïêõøåëéêÞ - ìáêñïêõøåëéêÞ) ôçëåöùíßá, êáèþò êáé óôç äïñõöïñéêÞ åðéêïéíùíßá. ÕðÜñ÷ïõí äýï ìïñöÝò ôïõ ðñùôïêüëëïõ, ôï áóõã÷ñüíéóôï êáé ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ALOHA ïé ÷ñÞóôåò äå óõíôïíßæïõí ôéò ìåôáäüóåéò ôïõò, áëëÜ ìåôáäßäïõí, üðïôå äéáèÝôïõí ðáêÝôï. Óôçí ðéï áðëÞ ðåñßðôùóç õðïèÝôïõìå üôé êÜèå ÷ñÞóôçò äåí ìðïñåß íá áðïèçêåýóåé ðÜíù áðü Ýíá ðáêÝôï, ôï ïðïßï åðé÷åéñåß íá ìåôáäþóåé áìÝóùò. Ï êüìâïò ðáñáêïëïõèåß ôï êáíÜëé ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ éóïäõíáìåß ìå ôï ìÝãéóôï ÷ñüíï ìéáò ðëÞñïõò ðåñéöïñÜò (ìåôÜäïóç ìå åðéóôñïöÞ) ôïõ ðáêÝôïõ (round - trip packet transmission time) óôï äßêôõï. Áí ï êüìâïò ðÜñåé åðéâåâáßùóç ìÝóá ó’ áõôü ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, èåùñåß üôé ôï ðáêÝôï ðÞãå óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, äéáöïñåôéêÜ ôï åðáíáìåôáäßäåé ìåôÜ áðü êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. ÃåíéêÜ, äåí õðÜñ÷åé ðåñéïñéóìüò óôéò åðáíáìåôáäüóåéò ðïõ ìðïñåß íá êÜíåé Ýíáò êüìâïò. Ôï ðáêÝôï ðïõ ëáìâÜíåôáé áðü ôï äÝêôç åëÝã÷åôáé ãéá ôçí ïñèüôçôÜ ôïõ êáé, áí åßíáé óùóôü, ãßíåôáé áìÝóùò áðïäåêôü, ïðüôå áðïóôÝëëåôáé êáé ç åðéâåâáßùóç. Ôï ðáêÝôï åíäÝ÷åôáé íá ìåôáäïèåß, áëëÜ íá ìç ëçöèåß óùóôÜ ëüãù èïñýâïõ Þ óýãêñïõóÞò ôïõ ìå êÜðïéï Üëëï ðáêÝôï, ïðüôå êáé ôá äýï èåùñåßôáé üôé êáôáóôñÝöïíôáé. Õðåíèõìßæïõìå üôé óýãêñïõóç ìåôáîý äýï ðáêÝôùí óõìâáßíåé, üôáí ôï äåýôåñï ðáêÝôï áñ÷ßæåé ôç ìåôÜäïóç, åíþ ôï ðñþôï Þäç ìåôáäßäåôáé. ÅðïìÝíùò ôï ðñùôüêïëëï áðïäßäåé éêáíïðïéçôéêÜ, ìüíï áí ïé ðåñéðôþóåéò åðéêÜëõøçò ôùí ðáêÝôùí åëá÷éóôïðïéçèïýí.

ÐáñÜäåéãìá É ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 8.1á, ïé ôñåéò êüìâïé Á,  êáé à ìåôáäßäïõí ôï ðáêÝôï ôïõò óå ôõ÷áßïõò ÷ñüíïõò. Ãéá åõêïëßá õðïèÝôïõìå üôé êÜèå ìåôÜäïóç äéáñêåß 1 sec. ÅðïìÝíùò: ü

Ôá ðáêÝôá Á1 êáé Â1, ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïõò êüìâïõò Á êáé  áíôßóôïé÷á, öèÜíïõí óôïí êåíôñéêü êüìâï ìåôÜ áðü êÜðïéá óôáèåñÞ êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò, ÷ùñßò íá óõãêñïõóôïýí. Áõôü óõìâáßíåé, ãéáôß ïé ÷ñüíïé ìåôÜäïóçò ôùí ðáêÝôùí äåí åðéêáëýðôïíôáé. Åßíáé öáíåñü üôé ï ÷ñüíïò åðéêÜëõøçò èá åßíáé ôï ðïëý äéðëÜóéïò ôïõ ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò, äçëáäÞ 2

Ç ôå÷íéêÞ ðïõ ïíïìÜóôçêå ALOHA ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ×áâÜçò ðñïêåéìÝíïõ íá óõíäåèåß ìéá ïìÜäá õðïëïãéóôþí ðïõ Þôáí êáôáíåìçìÝíïé óå áñêåôÜ íçóéÜ ìå ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ ðïõ âñéóêüôáí óôï íçóß Oahu.

Ï ìÝãéóôïò ÷ñüíïò ìéáò ðëÞñïõò ðåñéöïñÜò åíüò ðáêÝôïõ óôï äßêôõï åßíáé äéðëÜóéïò ôïõ ÷ñüíïõ ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôïõ ðáêÝôïõ ìåôáîý ôùí äýï ðéï áðïìáêñõóìÝíùí óôáèìþí ôïõ äéêôýïõ. Óôá ôïðéêÜ äßêôõá ï ÷ñüíïò áõôüò åßíáé áìåëçôÝïò, üìùò óôá äïñõöïñéêÜ óõóôÞìáôá ç êáèõóôÝñçóç ðïõ ðáñáôçñåßôáé áêñéâþò ðñéí ï áðïóôïëÝáò åðéâåâáéþóåé üôé ç ìåôÜäïóç ôïõ ðáêÝôïõ ôïõ Þôáí åðéôõ÷Þò öôÜíåé ôá 270 msec.

44 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá sec. ü

Ôá ðáêÝôá Á2 êáé Ã1, ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïõò êüìâïõò Á êáé à áíôßóôïé÷á, ìåôáäüèçêáí ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ìå áðïôÝëåóìá íá óõìâåß ïëéêÞ óýãêñïõóç.

ü

Ôá ðáêÝôá Á3 êáé Â2, ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïõò êüìâïõò Á êáé  áíôßóôïé÷á, ìåôáäüèçêáí óå åðéêáëõðôüìåíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (ìÝóá óå 2 sec), ìå áðïôÝëåóìá íá óõìâåß ìåñéêÞ óýãêñïõóç. Áíôßèåôá, ôï ðáêÝôï Ã2, ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí êüìâï Ã, ìåôáäüèçêå óå ìç åðéêáëõðôüìåíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìáæß ìå ôá ðáêÝôá Á3 êáé Â2. Óçìåéþíåôáé üôé, ãéá íá ìåôñçèåß ç áðüäïóç ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ äéêôýïõ ÁLOHA, åßíáé áíáãêáßï íá ãßíïõí ïñéóìÝíåò ðáñáäï÷Ýò, üðùò åßíáé: ü

Ôï êáíÜëé åðéêïéíùíßáò äåí ðáñïõóéÜæåé óöÜëìáôá èïñýâïõ.

ü

Ï áñéèìüò ôùí êüìâùí ðïõ ìåôáäßäïõí åßíáé ìåãÜëïò.

ü

Ôï ìÞêïò ôùí ðáêÝôùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé åßíáé óôáèåñü.

ü

Ï áñéèìüò ôùí ðáêÝôùí ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áíÜ ìïíÜäá ÷ñüíïõ åßíáé ôõ÷áßïò.

ü

Ç êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò åßíáé ìéêñÞ (<10-3 ) êáé äå ëáìâÜíåôáé õðüøç. (Ç ðáñáäï÷Þ áõôÞ äåí éó÷ýåé ãéá ôá äïñõöïñéêÜ äßêôõá óôá ïðïßá ç êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò áðïôåëåß óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá.)

Ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ïé ðéï ðÜíù ðáñáäï÷Ýò éó÷ýïõí, ï ìÝãéóôïò ñõèìüò äéÝëåõóçò ðïõ ìðïñïýìå íá ðåôý÷ïõìå áðü ôï äßêôõï äåí õðåñâáßíåé ôï 18% ôçò óõíïëéêÜ ðñïóöåñüìåíçò êõêëïöïñßáò. ÐñïêåéìÝíïõ íá âåëôéùèåß o ñõèìüò äéÝëåõóçò ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ALOHA, áíáðôý÷èçêå ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA, êáôÜ ôï ïðïßï ï Üîïíáò ôïõ ÷ñüíïõ ÷ùñßæåôáé óå ïìïéüìïñöá äéáóôÞìáôá, ðïõ ëÝãïíôáé ÷ñïíïèõñßäåò (time slots), äéÜñêåéáò ßóçò ìå ôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò åíüò ðáêÝôïõ. Ó÷Þìá 8.1: ÐáñÜóôáóç óýãêñïõóçò óôï áóõã÷ñüíéóôï êáé óôï Ïé êüìâïé óõã÷ñïíßæïíôáé ìÝóù åíüò êïéíïý ñïóõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA ëïãéïý, þóôå üëïé íá îåêéíïýí ôéò ìåôáäüóåéò ôïõò óôçí áñ÷Þ ôùí ÷ñïíïèõñßäùí. ÅðïìÝíùò óå ðåñßðôùóç óýãêñïõóçò ç åðéêÜ-

45 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí ëõøç ôùí ðáêÝôùí èá åßíáé ïëéêÞ (ó÷Þìá 8.1â) êáé ü÷é ìåñéêÞ, üðùò óôçí ðåñßðôùóç ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ALOHA. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ äéðëáóéÜæåé6 ôï ñõèìü äéÝëåõóçò, ï ïðïßïò ìðïñåß íá öôÜóåé óôï 37% ðåñßðïõ ôùí åðé÷åéñïýìåíùí ìåôáäüóåùí.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉ Áí Ýíá äßêôõï áóõã÷ñüíéóôïõ ALOHA ìåôáäßäåé ìå ñõèìü 9.600 bps, ôüôå ï ìÝãéóôïò óõíïëéêüò ñõèìüò äéÝëåõóçò, äçëáäÞ ôï Üèñïéóìá ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ öèÜíïõí áðü üëïõò ôïõò êüìâïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï, èá åßíáé ìüíï 0,18 x 9.600 = 1.728 bps. Áí üìùò ÷ñçóéìïðïéçèåß ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA, ôüôå ôï Üèñïéóìá ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ öèÜíïõí áðü üëïõò ôïõò êüìâïõò áíÜ äåõôåñüëåðôï èá åßíáé ôï äéðëÜóéï, áöïý ï ìÝãéóôïò ñõèìüò äéÝëåõóçò èá åßíáé 0,37 x 9.600 = 3.552 bps. Óçìåéþíåôáé üôé êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò, ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ êáé ôïõ óõã÷ñïíéóìÝíïõ ALOHA, ç ÷ùñçôéêüôçôá ôùí 1.728 êáé 3.552 bps áíôßóôïé÷á èá ðñÝðåé íá ìïéñáóôåß êáôÜ ôï äõíáôüí éóïìåñþò óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ.

6

Ç áíÜëõóç áõôÞ ìáò äßíåé ôçí åõêáéñßá íá åîåôÜóïõìå ìå ðáñáóôáôéêü ôñüðï ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí

äýï ðñùôïêüëëùí ôïõ ALOHA. ¼ðùò Ý÷åé áðïäåé÷ôåß, êÜôù áðü ïñéóìÝíåò ðáñáäï÷Ýò —ïé êõñéüôåñåò ôùí ïðïßùí Ý÷ïõí Þäç áíáöåñèåߗ ï ôýðïò ðïõ óõíäÝåé ôï ñõèìü äéÝëåõóçò (throughput) ìå ôïí ðáñå÷üìåíï öüñôï åßíáé:

ü

S = G e–2G

ãéá ôï áóõã÷ñüíéóôï ALOHA

ü

S=Ge

ãéá ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA

–G

Óôï ó÷Þìá 8.2 âëÝðïõìå ðþò ìåôáâÜëëåôáé ï ñõèìüò äéÝëåõóçò S ùò óõíÜñôçóç ôïõ ðáñå÷üìåíïõ öüñôïõ G. ¼ðùò ðáñáôçñïýìå, ç ìÝãéóôç ôéìÞ ôïõ ñõèìïý äéÝëåõóçò åßíáé ãéá ôï áóõã÷ñüíéóôï ALOHA 1/2e, åíþ ãéá ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA 1/e êáé óõìâáßíåé, üôáí ï ðáñå÷üìåíïò öüñôïò G åßíáé 0,5 êáé 1 áíôßóôïé÷á.

Ó÷Þìá 8.2: Ðáñïõóßáóç ôçò óõìðåñéöïñÜò ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ êáé ôïõ óõã÷ñïíéóìÝíïõ ALOHA

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï ALOHA, áóõã÷ñüíéóôï ALOHA, óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA, ñõèìüò äéÝëåõóçò, öüñôïò.

Ùò ñõèìüò äéÝëåõóçò (throughput) S ôïõ äéêôýïõ ïñßæåôáé ï óõíïëéêüò ñõèìüò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé áíÜìåóá óå äýï óôáèìïýò, åíþ ï ðáñå÷üìåíïò öüñôïò G ðáñéóôÜíåé ôï óõíïëéêü ñõèìü ôùí äåäïìÝíùí ðïõ åìöáíßæïíôáé ãéá ìåôÜäïóç.

46 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 8.3: Ðñüôõðï CSMA ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ðñïçãïýìåíï ìÜèçìá, ìå ôï óõã÷ñïíéóìÝíï ALOHA ï ìÝãéóôïò ñõèìüò äéÝëåõóçò ôïõ êáíáëéïý äåí õðåñâáßíåé ôï 37%. Ôï êýñéï ìåéïíÝêôçìá ôïõ ðñùôïêüëëïõ áõôïý åßíáé üôé êÜèå êüìâïò ðïõ Ý÷åé ðáêÝôï íá ìåôáäþóåé ðñï÷ùñåß óôç ìåôÜäïóç ÷ùñßò íá åíäéáöÝñåôáé áí êÜðïéïò Üëëïò êüìâïò ìåôáäßäåé åêåßíç ôç óôéãìÞ, ìå áðïôÝëåóìá ç óýãêñïõóç íá åßíáé áíáðüöåõêôç. Óôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí åßíáé ðïëëÝò öïñÝò äõíáôüí ï êüìâïò ðïõ èÝëåé íá ìåôáäþóåé íá áíáãíùñßæåé ôé êÜíïõí ïé Üëëïé êüìâïé êáé íá óõìðåñéöÝñåôáé áíÜëïãá. ¼ìùò ç äõíáôüôçôá áõôÞ äåí åßíáé ðÜíôá ðñïöáíÞò. Óôá áóýñìáôá äßêôõá, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï óôáèìüò âÜóçò ðñÝðåé íá åßíáé ïñáôüò áðü üëïõò ôïõò óôáèìïýò, äéáöïñåôéêÜ ç åðéêïéíùíßá äåí êáèßóôáôáé åöéêôÞ. ¸íá ðñùôüêïëëï ôï ïðïßï óôçñßæåôáé óå ìåèüäïõò áíôáãùíéóìïý ãéá ôçí ðñüóâáóç ôùí êüìâùí óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò êáé ôï ïðïßï åðéôñÝðåé óôïõò êüìâïõò íá áíé÷íåýïõí ôçí ýðáñîç öÝñïíôïò óÞìáôïò, ðñïôïý åðé÷åéñÞóïõí íá ìåôáäþóïõí, ïíïìÜæåôáé ðñùôüêïëëï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò (CSMA: Carrier Sense Multiple Access)7 . Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ôÝôïéïõ äéêôýïõ ðåñéãñÜöôçêáí êáé óôï ÌÜèçìá 7.4. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ðáñáëëáãÝò ôïõ ðñùôïêüëëïõ CSMA (ó÷Þìá 8.3), üìùò ç âáóéêÞ éäÝá ðáñáìÝíåé ç ßäéá. Óôçí áðëïýóôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí ï êüìâïò ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäþóåé áíé÷íåýåé ðñþôá ôï êáíÜëé, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáðéóôþóåé áí êÜðïéá Üëëç ìåôÜäïóç åßíáé óå åîÝëéîç. Áí óõìâáßíåé êÜôé ôÝôïéï, ï êüìâïò óõíå÷ßæåé íá áíé÷íåýåé ôï êáíÜëé áíáâÜëëïíôáò ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ, ìÝ÷ñéò üôïõ äéáðéóôþóåé üôé áõôü åßíáé åëåýèåñï, ïðüôå êáé ìåôáäßäåé ôï ðáêÝôï ôïõ. Ðáñ’ üôé ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ìåéþíåé ôéò óõãêñïýóåéò, åíôïýôïéò äåí ôéò áðïêëåßåé åíôåëþò, áöïý åíäÝ÷åôáé ðåñéóóüôåñïé ôïõ åíüò êüìâïé, ïé Ó÷Þìá 8.3: ÐáñáëëáãÝò ôïõ ðñùôïêüëëïõ CSMA ïðïßïé åßíáé Ýôïéìïé ãéá ìåôÜäïóç (Ý÷ïõí äçëáäÞ ðáêÝôï), íá åðé÷åéñÞóïõí íá ìåôáäþóïõí ôï ðáêÝôï ôïõò, üôáí äéáðéóôþóïõí üôé ôï êáíÜëé åßíáé åëåýèåñï, ïðüôå ç óýãêñïõóç èá åßíáé áíáðüöåõêôç. Ôï ðñùôüêïëëï áõôü ëÝãåôáé 1-åðéìÝíïí CSMA (1-persistent CSMA)8 êáé áíôéäéáóôÝëëåôáé áðü ôï ìç-åðéìÝ-

7

ÁíáöÝñåôáé åðßóçò êáé ùò ðñùôüêïëëï «Üêïõóå, ðñéí ìéëÞóåéò» ( LBT: Listen Before Talk).

47 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí íïí CSMA (non-persistent CSMA), óýìöùíá ìå ôï ïðïßï ï óôáèìüò ðïõ èÝëåé íá ìåôáäþóåé, áëëÜ âñßóêåé ôï êáíÜëé áðáó÷ïëçìÝíï, äå óõíå÷ßæåé ôçí áíß÷íåõóç ôïõ êáíáëéïý, üðùò óôçí ðñïçãïýìåíç ðåñßðôùóç, áëëÜ ðåñéìÝíåé êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ðñïôïý åðáíáëÜâåé ôçí üëç äéáäéêáóßá. ¼ðùò áíáöÝñèçêå êáé óôï ðñùôüêïëëï ALOHA, ç êáèõóôÝñçóç ôçò ìåôÜäïóçò ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï óôçí áðüäïóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ 1-åðéìÝíïí CSMA, áöïý õðÜñ÷åé ðÜíôá ç ðéèáíüôçôá, áêñéâþò ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò áðïóôïëÞò ôïõ ðáêÝôïõ åíüò êüìâïõ, êÜðïéïò Üëëïò êüìâïò ðïõ åßíáé Ýôïéìïò ãéá ìåôÜäïóç íá áñ÷ßóåé êáé áõôüò ôçí áðïóôïëÞ ôïõ ðáêÝôïõ ôïõ. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ ôï óÞìá ôïõ ðñþôïõ êüìâïõ äå öèÜíåé Ýãêáéñá óôï äåýôåñï êüìâï êáé Ýôóé áõôüò èåùñåß ôï êáíÜëé åëåýèåñï ãéá ìåôÜäïóç, ìå áðïôÝëåóìá íá óõìâåß âÝâáéç óýãêñïõóç (ó÷Þìá 8.5). ÖõóéêÜ óôçí ðåñßðôùóç ôïõ 1-åðéìÝíïí CSMA áíáìÝíåôáé íá óõìâïýí ðïëý ëéãüôåñåò óõãêñïýóåéò áðü ôï ALOHA, áöïý ïé êüìâïé áíé÷íåýïõí ôï êáíÜëé, ðñéí ìåôáäþóïõí, ìåéþíïíôáò Ýôóé ôçí ðéèáíüôçôá óõãêñïýóåùí. Óå óýãêñéóç ìå ôéò Üëëåò äýï ðáñáëëáãÝò ôïõ CSMA ôo 1-åðéìÝíïí CSMA ðáñïõóéÜæåé ÷áìçëüôåñç áðüäïóç êáé ìåãáëýôåñåò êáèõóôåñÞóåéò, áöïý ç åðéìïíÞ ôïõ íá ìåôáäþóåé, óå óõíäõáóìü ìå ôçí êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò, ðñïêáëåß óõãêñïýóåéò. Áêüìç êáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò äåí ðáßæåé óçìáíôéêü ñüëï, üðùò åßíáé ç ðåñßðôùóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, óõãêñïýóåéò ìðïñåß íá óõìâïýí êáé ðÜëé. Óôï ó÷Þìá 8.6 ðáñïõóéÜæåôáé ç ðåñßðôùóç äýï 8

Ôï ðñùôüêïëëï p-åðéìÝíïí CSMA (p-persistent CSMA), ðïõ åöáñìüæåôáé óå óõã÷ñïíéóìÝíï

êáíÜëé, ãåíéêåýåé ôçí ðåñßðôùóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ 1-åðéìÝíïí CSMA. Óýìöùíá ì’ áõôü, üôáí ï êüìâïò åßíáé Ýôïéìïò ãéá ìåôÜäïóç, áíé÷íåýåé ôï êáíÜëé êáé, áí áõôü åßíáé åëåýèåñï, áðïóôÝëëåé ôï ðáêÝôï ôïõ ìå ðéèáíüôçôá p (0
Ó÷Þìá 8.4: Óýãêñéóç ôïõ ñõèìïý äéÝëåõóçò ðñïò ôïí ðáñå÷üìåíï öüñôï êõêëïöïñßáò ãéá ôá äéáöïñåôéêÜ ðñùôüêïëëá ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò

íï öüñôï êõêëïöïñßáò ôüóï ãéá ôá ðñùôüêïëëá CSMA üóï êáé ãéá ôá ðñùôüêïëëá ALOHA.

48 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 8.5: ÅðåéäÞ êáé ïé äýï êüìâïé Á êáé  áíß÷íåõóáí ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá ôï êáíÜëé êáé äéáðßóôùóáí üôé Þôáí óå êáôÜóôáóç áñãßáò, ìåôÝäùóáí áìÝóùò. ¼ìùò, ëüãù ôçò êáèõóôÝñçóçò äéÜäïóçò, ôï óÞìá ôïõ êüìâïõ  äåí Ýöôáóå Ýãêáéñá óôïí êüìâï Á, ìå áðïôÝëåóìá íá åðÝëèåé óýãêñïõóç. êüìâùí Ýôïéìùí ãéá ìåôÜäïóç ïé ïðïßïé, ìåôÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ ðáêÝôïõ ôïõ êüìâïõ ðïõ âñßóêåôáé óôï ìÝóï ðåñßðïõ ôçò ìåôáîý ôïõò áðüóôáóçò, äéáðéóôþíïõí üôé ôï êáíÜëé åßíáé åëåýèåñï êáé áðïöáóßæïõí íá ìåôáäþóïõí, ìå áðïôÝëåóìá ç óýãêñïõóç íá åßíáé áíáðüöåõêôç.

Ó÷Þìá 8.6: Ìüëéò ï êüìâïò à ôåñìÜôéóå ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ êáé ôï êáíÜëé âñÝèçêå óå êáôÜóôáóç áñãßáò, ïé êüìâïé Á êáé  Þôáí Ýôïéìïé ãéá ìåôÜäïóç. ÅðåéäÞ áõôïß áðÝ÷ïõí ßóç ðåñßðïõ áðüóôáóç áðü ôïí êüìâï Ã, äéáðßóôùóáí ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá üôé ôï êáíÜëé åßíáé åëåýèåñï êáé ìåôÝäùóáí ó÷åäüí áìÝóùò, ìå áðïôÝëåóìá ôç óýãêñïõóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò (CSMA), 1-åðéìÝíïí CSMA, ìç åðéìÝíïí CSMA, p-åðéìÝíïí CSMA.

49 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 8.4: Ðñüôõðá CSMA/CD, ÉÅÅÅ 802.3 êáé Ethernet 8.4.1 Ôï ðñüôõðï CSMA/CD Ç âåëôßùóç ðïõ åðÝöåñå ôï ðñùôüêïëëï CSMA óôï ALOHA áðïäåß÷ôçêå áóöáëþò åõåñãåôéêÞ ãéá ôçí áðüäïóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ôüóï ùò ðñïò ôï ñõèìü äéÝëåõóçò üóï êáé ùò ðñïò ôçí êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò ôùí ðáêÝôùí óôï äßêôõï. Ìéá íÝá âåëôßùóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ CSMA, ðïõ Ýãéíå ç áðáñ÷Þ ãéá ôçí ðáñáðÝñá áíÜðôõîÞ ôïõ êáé ôçí åéóáãùãÞ ôïõ óôçí åíóýñìáôç åðéêïéíùíßá, Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá óôïõò êüìâïõò íá óôáìáôïýí ôéò ìåôáäüóåéò ôïõò, ìüëéò áíôéëçöèïýí óýãêñïõóç óôï êáíÜëé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí äýï Þ ðåñéóóüôåñïé êüìâïé áíé÷íåýïíôáò ôï êáíÜëé äéáðéóôþóïõí üôé áõôü åßíáé óå áñãßá êáé áðïöáóßóïõí íá ìåôáäþóïõí ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá, èá äéáðéóôþóïõí ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá êáé ôç óýãêñïõóç ðïõ èá óõìâåß. ÅðïìÝíùò èá äéáêüøïõí áìÝóùò ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò, ðïõ Ýôóé êé áëëéþò ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç åßíáé áíþöåëç, ìå áðïôÝëåóìá ôç âåëôßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ üóïí áöïñÜ ôï ñõèìü äéÝëåõóçò êáé ôçí êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò ôùí ðáêÝôùí. ÊÜèå êüìâïò ðïõ äéáðéóôþíåé óýãêñïõóç áíáâÜëëåé ôç ìåôÜäïóç ôïõ ðáêÝôïõ ôïõ, ðåñéìÝíïíôáò ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, êáé åðé÷åéñåß áñãüôåñá, õðïèÝôïíôáò üôé óôï äéÜóôçìá áõôü êáíåßò Üëëïò êüìâïò äåí Üñ÷éóå íá ìåôáäßäåé. Ôï íÝï âåëôéùìÝíï ðñùôüêïëëï ïíïìÜóôçêå ðñùôüêïëëï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí (CSMA/CD: Carrier Sense Multiple Access/ Collision Detection). Ôï CSMA/CD, üðùò êáé ðïëëÜ áðü ôá ðñüôõðá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, áêïëïõèïýí ôïõò ãåíéêïýò êáíüíåò ðïõ ðåñéãñÜöôçêáí óôï ÌÜèçìá 7.4. Ôï êáíÜëé åßíáé óõã÷ñïíéóìÝíï óå êÜèå ÷ñïíïèõñßäá êáé ìðïñåß íá âñßóêåôáé óå ìßá áðü ôéò áêüëïõèåò ôñåéò êáôáóôÜóåéò: ü

ÊáôÜóôáóç áñãßáò. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ äåí åðé÷åéñåßôáé ìåôÜäïóç áðü êáíÝíáí êüìâï ôïõ êáíáëéïý. Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáôÜ ôï ïðïßï ôï êáíÜëé ðáñáìÝíåé óå áñãßá ëÝãåôáé ðåñßïäïò áñãßáò.

ü

ÊáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò. Ôï êáíÜëé åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï áðü êÜðïéá åðéôõ÷çìÝíç ìåôÜäïóç. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ üëïé ïé êüìâïé äéáðéóôþíïõí üôé êÜðïéïò Üëëïò êüìâïò Ý÷åé äåóìåýóåé ôï êáíÜëé êáé äåí åðé÷åéñïýí íá ìåôáäþóïõí. Áõôü ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðáó÷üëçóçò ôïõ êáíáëéïý ëÝãåôáé ðåñßïäïò ìåôÜäïóçò.

ü

ÊáôÜóôáóç áíôáãùíéóìïý. Ôï êáíÜëé åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï áðü êÜðïéá óýãêñïõóç. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ üëïé ïé êüìâïé äéáðéóôþíïõí Þ üôé Ý÷ïõí ïé ßäéïé åìðëáêåß óå êÜðïéá óýãêñïõóç êáé åðïìÝíùò äéáêüðôïõí ôç óõíÝ÷éóç ôçò ìåôÜäïóçò ôïõ ðáêÝôïõ ôïõò Þ üôé êÜðïéïé Üëëïé êüìâïé Ý÷ïõí åìðëáêåß óå óýãêñïõóç êáé Ý÷ïõí äåóìåýóåé ôï êáíÜëé êáé åðïìÝíùò äåí åðé÷åéñïýí íá ìåôáäþóïõí.

50 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá Áõôü ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðáó÷üëçóçò ôïõ êáíáëéïý ëÝãåôáé ðåñßïäïò áíôáãùíéóìïý. Óçìåéþíåôáé üôé ç ðåñßïäïò áíôáãùíéóìïý ðåñéëáìâÜíåé ôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé ðñïêåéìÝíïõ ôï êáíÜëé íá åðéëýóåé ôéò óõãêñïýóåéò êáé íá êáôáóôåß êáé ðÜëé Ýôïéìï ãéá ìåôÜäïóç. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 8.7, ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ t0 ï êüìâïò Ý÷åé ôåñìáôßóåé ôç ìåôÜäïóç ôïõ ðëáéóßïõ ôïõ êáé åðïìÝíùò üëïé ïé êüìâïé ðïõ åßíáé Ýôïéìïé ãéá ìåôÜäïóç ìðïñïýí ôþñá íá åðé÷åéñÞóïõí íá ìåôáäþóïõí ôï ðëáßóéü ôïõò. Áí üìùò äýï Þ ðåñéóóüôåñïé êüìâïé åðé÷åéñÞóïõí íá ìåôáäþóïõí ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ t0, èá óõìÏ åëÜ÷éóôïò ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí áíáãíþñéóç ìéáò óýãêñïõóçò éóïýôáé ìå ôï ÷ñüíï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôï óÞìá ãéá íá ìåôáäïèåß áðü ôïí Ýíáí êüìâï óôïí Üëëï.

Ó÷Þìá 8.7: Ôï CSMA/CD ìðïñåß íá âñßóêåôáé åßôå óå êáôÜóôáóç áñãßáò åßôå óå êáôÜóôáóç áíôáãùíéóìïý Þ óå êáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò.

Åßíáé óçìáíôéêü íá ôïíéóôåß üôé, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôá ðñùôüêïëëá ALOHA êáé CSMA ðïõ Ý÷ïõí åöáñìïãÞ óôçí áóýñìáôç åðéêïéíùíßá, ç éêáíüôçôá ôçò áíáãíþñéóçò ôùí óõãêñïýóåùí áöïñÜ ôá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé åðïìÝíùò ôï íÝï ðñùôüêïëëï Ý÷åé åöáñìïãÞ óôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ëüãù ôçò åðéôõ÷ßáò ôïõ CSMA/CD Ýãéíáí áñêåôÝò ðñïóðÜèåéåò ðñïóáñìïãÞò ôïõ óôï ðåñéâÜëëïí ôçò áóýñìáôçò åðéêïéíùíßáò, ïé ïðïßåò üìùò äåí êáñðïöüñçóáí.

âåß óýãêñïõóç. ¢ñá ôï êñßóéìï åñþôçìá áöïñÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðåñéüäïõ áíôáãùíéóìïý êáé åéäéêüôåñá ôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôçí áíáãíþñéóç ìéáò óýãêñïõóçò. Ӓ Ýíá äßêôõï åêðïìðÞò âáóéêÞò æþíçò ï ÷ñüíïò áíáãíþñéóçò ìéáò óýãêñïõóçò åßíáé äéðëÜóéïò áðü ôçí êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò ôïõ óÞìáôïò óôï êáëùäéáêü ìÝóï. Óçìåéþíåôáé üôé ç êáèõóôÝñçóç áõôÞ, ðïõ óõìâïëßæåôáé ìå ô, áöïñÜ ôï ÷ñüíï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ôï óÞìá ãéá íá ìåôáäïèåß ìåôáîý ôùí ðéï áðïìáêñõóìÝíùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. ÅðïìÝíùò ç äéÜñêåéá ìåôÜäïóçò êÜèå ðëáéóßïõ èá ðñÝðåé íá åßíáé ôÝôïéá, ðïõ íá åðéôñÝðåé ôçí áíáãíþñéóç ôùí óõãêñïýóåùí ðñéí áðü ôï ôÝëïò ôçò ìåôÜäïóÞò ôïõ, äçëáäÞ ôïõëÜ÷éóôïí 2ô (ó÷Þìá 8.8), äéáöïñåôéêÜ ïé óõãêñïýóåéò äå èá áíáãíùñßæïíôáé Ýãêáéñá, ìå óõíÝðåéá ç áðüäïóç ôïõ ðñïôýðïõ CSMA/CD íá åßíáé áíÜëïãç ìå áõôÞí ôïõ CSMA. Ôï Üìåóï óõìðÝñáóìá ðïõ ðñïêýðôåé áðü ôá ðáñáðÜíù åßíáé üôé ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ äåí ðñÝðåé íá åßíáé ðïëý ìåãÜëï, þóôå ïé óõãêñïýóåéò íá ìðïñïýí íá áíáãíùñßæïíôáé. ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå üôé Ýíá ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìÞêïõò 1 km Ý÷åé êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò óÞìáôïò ô=5 ìsec. Ç áíáãíþñéóç ôùí óõãêñïýóåùí åßíáé ìéá äéáäéêáóßá êáôÜ ôçí ïðïßá ï êüìâïò ðáñáêïëïõèåß, ìÝóù êÜðïéáò äéÜôáîçò, ôï êáëùäéáêü ìÝóï óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò ìåôÜäïóçò. ÐñáêôéêÜ áõôü óçìáßíåé üôé ï êüìâïò óõãêñßíåé ôçí éó÷ý Þ ôï ðëÜôïò ôïõ ðáëìïý ôïõ óÞìáôïò ðïõ ëáìâÜíåé ìå áõôü ðïõ Ýóôåéëå. Áí ôï óÞìá ðïõ èá ëÜâåé ï êüìâïò åßíáé äéáöïñåôéêü áðü áõôü ðïõ Ýóôåéëå, ôüôå äéáðéóôþíåé üôé óõíÝâç óýãêñïõóç. Ôï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò ôùí óçìÜôùí ðñÝðåé íá åðéôñÝðåé ôçí áíáãíþñéóç ôùí óõãêñïýóåùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç óýãêñïõóç äýï óçìÜôùí ôÜóçò 0 Volt åßíáé ðïëý

51 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

Ó÷Þìá 8.8: Ç áíáãíþñéóç ôçò óýãêñïõóçò ìðïñåß íá Ý÷åé ìÝãéóôç äéÜñêåéá 2ô. (á) Ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ 0 ï êüìâïò Á óôÝëíåé Ýíá ðëáßóéï. (â) Ôï ðëáßóéï ðñïóåããßæåé ôïí êüìâï  óå ÷ñüíï ô - å. (ã) Áêñéâþò ðñéí ôï ðëáßóéï ôïõ êüìâïõ Á öèÜóåé óôïí êüìâï Â, áõôüò áñ÷ßæåé ôç ìåôÜäïóç ôïõ äéêïý ôïõ ðëáéóßïõ. ¼ôáí ï êüìâïò  äéáðéóôþóåé üôé Ýëáâå ðåñéóóüôåñç éó÷ý óÞìáôïò áðü áõôÞí ðïõ Ýóôåéëå, áíôéëáìâÜíåôáé üôé Ý÷åé åìðëáêåß óå óýãêñïõóç, ïðüôå óôáìáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ êáé óôÝëíåé áìÝóùò Ýíá óÞìá èïñýâïõ 48 bits óôïõò Üëëïõò êüìâïõò. (ä) Ôï óÞìá èïñýâïõ öèÜíåé óôïí êüìâï Á óå ÷ñüíï 2ô, ïðüôå áõôüò óôáìáôÜ ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ. ðéèáíü íá ìçí ìðïñåß íá áíáãíùñéóôåß. ¸íá óçìåßï ðïõ ðñÝðåé íá õðïëïãéóôåß, áöïý áöïñÜ ôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ CSMA/CD, åßíáé ç äéÜñêåéá áðï÷Þò åíüò êüìâïõ ðïõ áíß÷íåõóå ìéá óýãêñïõóç. Åßíáé öõóéêü ç äéÜñêåéá áõôÞ íá äéáöÝñåé áðü êüìâï óå êüìâï, þóôå íá ìçí åðáíáëáìâÜíïíôáé ìåôáäüóåéò ðïõ êáôáëÞãïõí óå óõíå÷üìåíåò óõãêñïýóåéò. Åðßóçò ðñÝðåé íá õðïëïãéóôåß ç ðéèáíüôçôá óõììåôï÷Þò êÜðïéïõ êüìâïõ óå åðáíåéëçììÝíåò óõãêñïýóåéò êáé íá ëáìâÜíïíôáé ìÝôñá, þóôå ç óõììåôï÷Þ ôïõ óôïí áíôáãùíéóìü íá åßíáé áíÜëïãç ôïõ áñéèìïý ôùí óõãêñïýóåùí óôéò ïðïßåò Ý÷åé åìðëáêåß. Ãé’ áõôïýò ôïõò õðïëïãéóìïýò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï äõáäéêüò áëãüñéèìïò åêèåôéêÞò áðï÷Þò (binary exponential backoff algorithm), óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ç äéÜñêåéá áðï÷Þò ìåôñéÝôáé óå ÷ñïíïèõñßäåò (ó÷Þìá 8.7). ¸ôóé, ìåôÜ áðü ìéá óýãêñïõóç, ï ÷ñüíïò ÷ùñßæåôáé óå ÷ñïíïèõñßäåò äéÜñêåéáò 2ô (ìÝãéóôç êáèõóôÝñçóç äéÜäïóçò óÞìáôïò ìå åðéóôñïöÞ). Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï êáèïñéóìÝíï áðü ôï ðñùôüêïëëï 802.3 ôïðéêü äßêôõï ôùí 10 Mbps, ìÝãéóôçò áðüóôáóçò 2,5 km êáé 4 åðáíáëçðôþí, ç ÷ñï-

52 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá íïèõñßäá Ý÷åé äéÜñêåéá 51,2 ìsec. ÌåôÜ áðü k óõãêñïýóåéò óôéò ïðïßåò Ý÷åé åìðëáêåß Ýíáò êüìâïò, ï áñéèìüò ôùí ÷ñïíïèõñßäùí ðïõ ðáñáëåßðåé åðéëÝãåôáé ôõ÷áßá áðü ôï äéÜóôçìá 0 Ýùò 2k - 1. ¸ôóé: Áñéèìüò óõãêñïýóåùí k 1

ÄéÜóôçìá ÷ñïíïèõñßäùí êáèõóôÝñçóçò (0 Ýùò 2k - 1)

Ðéèáíüôçôá íá îáíáóõìâåß óýãêñïõóç

0, 1

0,5

2

0, 1, 2, 3

0,25

3

0, 1, 2…7

0,125

4

0, 1, 2…15

0,0625

5

0, 1, 2…31

0,03125

6

0, 1, 2…63

0,015625

7

0, 1, 2…127

0,0078125

8

0, 1, 2…255

0,0039062

9

0, 1, 2…511

0,0019531

0, 1, 2…1023

0,0009765

10

Ï áëãüñéèìïò óå êÜèå ÷ñïíïèõñßäá ðñïóðáèåß íá âñåé ôïí êáôÜëëçëï áñéèìü ôùí êüìâùí ðïõ åßíáé ðéèáíü íá óõììåôÝ÷ïõí óôïí áíôáãùíéóìü, þóôå íá åëá÷éóôïðïéïýíôáé ïé óõãêñïýóåéò. ¼ìùò ðáñïõóéÜæåé ïñéóìÝíåò áäõíáìßåò, ïé ïðïßåò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

ü

¼ôáí ï áñéèìüò ôùí êüìâùí åßíáé ìéêñüò êáé ï áñéèìüò ôùí óõãêñïýóåùí ìå ôéò ïðïßåò åðéâáñýíïíôáé ïé êüìâïé ìåãÜëïò, ôüôå ç ðéèáíüôçôá íá îáíáóõìâåß óýãêñïõóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò åßíáé ìéêñÞ, üìùò ï ÷ñüíïò åðáíáìåôÜäïóÞò ôïõò åßíáé ìåãÜëïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, 2 êüìâïé ìå 9 Þ 10 óõãêñïýóåéò ï êáèÝíáò åßíáé åðüìåíï íá Ý÷ïõí ðïëý ìéêñÞ ðéèáíüôçôá íá óõãêñïõóôïýí êáé ðÜëé, üìùò ç êáèõóôÝñçóç ðñïêåéìÝíïõ íá åðé÷åéñÞóïõí åðáíáìåôÜäïóç åßíáé ìåãÜëç. ¼ôáí ï áñéèìüò ôùí êüìâùí åßíáé ìåãÜëïò êáé ï áñéèìüò ôùí óõãêñïýóåùí ìå ôéò ïðïßåò åðéâáñýíïíôáé ïé êüìâïé ìéêñüò, ôüôå ç ðéèáíüôçôá íá îáíáóõìâåß óýãêñïõóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò åßíáé ìåãÜëç, üìùò ï ÷ñüíïò åðáíáìåôÜäïóÞò ôïõò åßíáé ìéêñüò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, 100 êüìâïé ìå 2 Þ 3 óõãêñïýóåéò ï êáèÝíáò åßíáé åðüìåíï íá Ý÷ïõí ðïëý ìåãÜëç ðéèáíüôçôá íá óõãêñïõóôïýí êáé ðÜëé, üìùò ç êáèõóôÝñçóç ðñïêåéìÝíïõ íá åðé÷åéñÞóïõí åðáíáìåôÜäïóç åßíáé ìéêñÞ.

8.4.2 Ôï ðñüôõðï IEEE 802.3 êáé ôï Ethernet Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 áíôéðñïóùðåýåôáé áðü ôï 1-åðéìÝíïí CSMA/CD. Óôï ðñüôõðï áõôü ï êüìâïò ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäþóåé áíé÷íåýåé ôï êáíÜëé êáé, áí äéáðéóôþóåé

53 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí üôé åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï, ðåñéìÝíåé, ìÝ÷ñé áõôü íá ðåñéÝëèåé óå êáôÜóôáóç áñãßáò. ÄéáöïñåôéêÜ, áí äéáðéóôþóåé üôé åßíáé óå áñãßá, ìåôáäßäåé áìÝóùò. Áí äýï Þ ðåñéóóüôåñïé êüìâïé áñ÷ßóïõí ôáõôü÷ñïíá ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò óå Ýíá êáíÜëé ðïõ âñßóêåôáé óå êáôÜóôáóç áñãßáò, èá ãßíåé óýãêñïõóç. Ìüëéò ïé êüìâïé äéáðéóôþóïõí ôç óýãêñïõóç óôçí ïðïßá åíåðëÜêçóáí, óôáìáôïýí ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò êáé ðåñéìÝíïõí êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðñïêåéìÝíïõ íá åðáíáëÜâïõí ôçí üëç äéáäéêáóßá. Ç äçìéïõñãßá ôïõ ðñïôýðïõ ÉÅÅÅ 802.3 óôçñß÷èçêå óôá ðñùôüêïëëá ALOHA êáé CSMA, ôá ïðïßá åöáñìüóôçêáí óôç ñáäéïåðéêïéíùíßá. Áñãüôåñá ç åôáéñåßá XEROX PARK åíóùìÜôùóå ôï CSMA/CD, ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáóêåõÜóåé ôï óýóôçìá 2.94 Mbps CSMA/CD, ôï ïðïßï õëïðïßçóå óå ìéá åãêáôÜóôáóç óýíäåóçò 100 çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ìå Ýíá êáëþäéï 1 km. Ôï óýóôçìá áõôü ïíïìÜóôçêå Ethernet êáé áðïôÝëåóå ôç âÜóç åðÜíù óôçí ïðïßá ïé åôáéñåßåò DEC êáé INTEL êáôáóêåýáóáí ôï ãíùóôü ðñüôõðï 10 Mbps ÉÅÅÅ 802.3. Óçìåéþíåôáé üôé ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 ðåñéãñÜöåé üëç ôçí ïéêïãÝíåéá ôùí ðñïôýðùí 1-åðéìÝíïí CSMA/CD êáé óõìðåñéëáìâÜíåé ôï Ethernet, ôï ïðïßï åßíáé óõãêåêñéìÝíï ðñïúüí ðïõ õëïðïéåß áñêåôÜ êáëÜ ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò ìå áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé áíáãíþñéóç óõãêñïýóåùí (CSMA/CD), Åthernet, äõáäéêüò áëãüñéèìïò åêèåôéêÞò áðï÷Þò.

Ç áñ÷éêÞ Ýêäïóç ôïõ ðñïôýðïõ ÉÅÅÅ 802.3 ãéá åêðïìðÞ âáóéêÞò æþíçò áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá XEROX êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ùò ôìÞìá ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ ôçò, ðïõ Ýãéíå ãíùóôü ùò Ethernet. Ç åðÝêôáóç ôïõ ðñïôýðïõ ãéá åêðïìðÞ åõñåßáò æþíçò Ýãéíå áðü ôçí åôáéñåßá MITRE óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970. Áðü ôï 1980 êáé ìåôÜ ðïëëÝò åôáéñåßåò ðáñïõóßáóáí äéÜöïñá óõóôÞìáôá âáóéóìÝíá óôï ðñüôõðï áõôü.

54 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 8.5: Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 – Äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò 8.5.1 ÅéóáãùãÞ Ôï ðñüôõðï IEEE 802.4 õëïðïéåßôáé óå äßêôõá äéáýëïõ ðïõ åöáñìüæïõí ùò ìÝèïäï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ôï êïõðüíé äéÝëåõóçò (token passing). Ç äçìéïõñãßá ôïõ ïöåßëåôáé ôüóï óôçí áíáóöÜëåéá ôùí ÷ñçóôþí ãéá ôçí åíäå÷ïìÝíùò ìåãÜëç êáèõóôÝñçóç óôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí ôïõò üóï êáé óôçí áäõíáìßá áíôéìåôþðéóçò ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôùí ðñïôåñáéïôÞôùí. Óå ðñáêôéêü åðßðåäï êáé ôá äýï ðñïâëÞìáôá Þôáí óçìáíôéêÜ êáé äåí åß÷áí áíôéìåôùðéóôåß áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 ðïõ åß÷å áíáðôõ÷èåß ìÝ÷ñé ôüôå.

Ó÷Þìá 8.9: Äßêôõï äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò

8.5.2 Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4 óôçñßæåôáé óå ôïðïëïãßá äéáýëïõ Þ ãåíéêüôåñá äÝíôñïõ, ÷ñçóéìïðïéåß üìùò íïçôü äáêôýëéï ðñïêåéìÝíïõ íá äþóåé äéêáßùìá ìåôÜäïóçò (ó÷Þìá 8.9). ÊÜèå êüìâïò ãíùñßæåé ôéò äéåõèýíóåéò ôùí êüìâùí ìå ôïõò ïðïßïõò åðéêïéíùíåß Üìåóá (áñéóôåñÜ - äåîéÜ) êáé ïé ïðïßïé åíäÝ÷åôáé íá ìç âñßóêïíôáé äßðëá ôïõ. ¼ôáí åíåñãïðïéçèåß ãéá ðñþôç öïñÜ ï íïçôüò äáêôýëéïò, ï êüìâïò ìå ôçí õøçëüôåñç

55 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí áñßèìçóç ìðïñåß íá óôåßëåé ðñþôïò ôï ðáêÝôï ôïõ. Óôç óõíÝ÷åéá ï êüìâïò ðïõ ìåôÝäùóå äßíåé ôï äéêáßùìá ìåôÜäïóçò óôïí áìÝóùò åðüìåíü ôïõ, óôÝëíïíôáò Ýíá åéäéêü ðáêÝôï åëÝã÷ïõ, ôï ïðïßï åßíáé ãíùóôü ùò êïõðüíé äéÝëåõóçò (token passing). Ôï êïõðüíé ðåñíÜ äéáäï÷éêÜ, áðü êüìâï óå êüìâï, ðñïò ôçí ßäéá ðÜíôá êáôåýèõíóç êáé ìå ëïãéêÞ óåéñÜ ç ïðïßá âáóßæåôáé óôç äéåýèõíóç êÜèå êüìâïõ êáé ìðïñåß íá ìçí áíôéóôïé÷åß óôç öõóéêÞ äéÜôáîç ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Óôï öõóéêü åðßðåäï ôá äßêôõá áõôÞò ôçò ìïñöÞò ÷ñçóéìïðïéïýí ïìïáîïíéêü êáëþäéï 75 Ïhm, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ôçëåüñáóç. Ç êáëùäßùóç ìðïñåß íá åßíáé ìïíÞ Þ äéðëÞ, åíþ åðéôñÝðïíôáé ôñßá äéáöïñåôéêÜ ó÷Þìáôá äéáìüñöùóçò ôïõ óÞìáôïò. Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ åðéôõã÷Üíïíôáé åßíáé 1 Mbps, 5 Mbps êáé 10 Mbps. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ôï öõóéêü åðßðåäï åßíáé ðëÞñùò áóýìâáôï ìå ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3 êáé áñêåôÜ ðéï óýíèåôï. ¸íá äßêôõï äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò äéáèÝôåé ôÝóóåñá åðßðåäá üóïí áöïñÜ ôçí ðñïôåñáéüôçôá. ÊÜèå êüìâïò ÷ùñßæåôáé åóùôåñéêÜ óå ôÝóóåñá ôìÞìáôá, Ýíá ãéá êÜèå åðßðåäï ðñïôåñáéüôçôáò. ÊÜèå åéóåñ÷üìåíç ðëçñïöïñßá åëÝã÷åôáé ùò ðñïò ôï åðßðåäï ðñïôåñáéüôçôÜò ôçò êáé äñïìïëïãåßôáé óôï áíôßóôïé÷ï ôìÞìá. ÅðïìÝíùò êÜèå ôìÞìá äéáèÝôåé ôç äéêéÜ ôïõ ïõñÜ áíáìïíÞò ðáêÝôùí ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèïýí. Ôï êïõðüíé ðåñíÜ äéáäï÷éêÜ áðü ôï ôìÞìá ðïõ Ý÷åé ôç ìåãáëýôåñç ðñïôåñáéüôçôá ðñïò áõôü ðïõ Ý÷åé ôç ìéêñüôåñç, ìåôáäßäïíôáò ôá ðáêÝôá ðïõ âñßóêåé êáé áëëÜæïíôáò ôìÞìá, áí Ý÷åé õðåñâåß êÜðïéï ÷ñïíéêü üñéï. Óôç óõíÝ÷åéá ôï êïõðüíé ðåñíÜ óôïí åðüìåíï êüìâï óýìöùíá ìå ôç äéáäñïìÞ ðïõ Ý÷åé êáèïñéóôåß áðü ôï íïçôü äáêôýëéï. ÃåíéêÜ, ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò ìåèüäïõ ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò åßíáé üôé áö’ åíüò ï Ýëåã÷ïò ôïõ äéêôýïõ åßíáé êáôáíåìçìÝíïò êáé äå óõìâáßíïõí óõãêñïýóåéò êáé áö’ åôÝñïõ ç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ äéêôýïõ ìðïñåß íá õðïëïãéóôåß ìå áñêåôÞ áêñßâåéá. Ç ìÝèïäïò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá óôá ôïðéêÜ äßêôõá ôïðïëïãßáò äáêôõëßïõ, ãéá ôá ïðïßá èá ãßíåé ëüãïò óôï åðüìåíï ìÜèçìá. Ôï äßêôõï äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò äåí Ýôõ÷å ìåãÜëçò áðïäï÷Þò ëüãù ôçò ðïëõðëïêüôçôÜò ôïõ, üìùò åßíáé äéáèÝóéìï óôï åìðüñéï êáé õëïðïéÞèçêå óå áñêåôÜ âéïìç÷áíéêÜ óõóôÞìáôá áõôïìáôéóìïý.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò, ðñüôõðï IEEE 802.4, êïõðüíé äéÝëåõóçò.

Ôï êïõðüíé äéÝëåõóçò åßíáé Ýíá ðáêÝôï åëÝã÷ïõ ôñéþí ÷áñáêôÞñùí êáé ðåñéÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ðïõ áöïñïýí ôï äßêôõï. Áðïôåëåßôáé áðü ìßá êåöáëÞ, Ýíá ðåäßï äåäïìÝíùí êáé ìßá ïõñÜ. Ï êüìâïò ðïõ êáôÝ÷åé ôï åéäéêü áõôü êïõðüíé Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá óôåßëåé Ýíá ìÞíõìá êáèïñéóìÝíïõ ìåãÝèïõò.

56 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 8.6: Ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 Äßêôõá äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò 8.6.1 ÅéóáãùãÞ Ôï ðñüôõðï IEEE 802.5 õëïðïéåßôáé óå äßêôõá äáêôõëßïõ ðïõ åöáñìüæïõí ùò ìÝèïäï ðñüóâáóçò óôï äßêôõï ôï êïõðüíé äéÝëåõóçò. Ç ìÝèïäïò ðáñïõóéÜóôçêå áðü ôçí åôáéñåßá ÉÂÌ, ç ïðïßá õðïóôÞñéîå ôï äáêôýëéï ùò ôï êáôáëëçëüôåñï ó÷Þìá ãéá ôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ôï ÉÅÅÅ óõìðåñéÝëáâå ôï äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò óôï ðñüôõðï 802.5. Ãåíéêüôåñá, ïé äáêôýëéïé Ýêáíáí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970 êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ôüóï óôá ôïðéêÜ üóï êáé óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ðñüêåéôáé ãéá óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ðïõ óõìâáßíåé íá ó÷çìáôßæïõí äáêôýëéï. Ôï öõóéêü ìÝóï óýíäåóçò ôùí êüìâùí ìðïñåß íá åßíáé êáëþäéï UTP, ïìïáîïíéêü êáëþäéï Þ ïðôéêÞ ßíá. Ç ìÝèïäïò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï åßíáé ç ßäéá ì’ áõôÞí ðïõ åöáñìüæåôáé óôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4, üìùò ç õëïðïßçóÞ ôçò äéáöÝñåé. Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 äéáöÝñåé áðü ôá ðñüôõðá IEEE 802.3, CSMA/CD êáé Ethernet ùò ðñïò ôï üôé äåí ðáñáêïëïõèåßôáé óõíå÷þò ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, áöïý óôï ðñüôõðï áõôü äå óõìâáßíïõí óõãêñïýóåéò.

8.6.2

Ôï äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò

Ó÷Þìá 8.10: Äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò

Óôï ó÷Þìá 8.10 öáßíïíôáé ïé äéåðáöÝò åíüò äéêôýïõ ôïðïëïãßáò äáêôõëßïõ. Ç ìÝèïäïò ðñüóâáóçò óôï äßêôõï áõôü áðáéôåß ôçí ýðáñîç åíüò êïõðïíéïý, ôï ïðïßï, üôáí ïé êüìâïé äå ìåôáäßäïõí ðáêÝôá, ðåñéöÝñåôáé ãýñù áðü ôï äáêôýëéï. ¼ôáí êÜðïéïò êüìâïò ðñüêåéôáé íá ìåôáäþóåé Ýíá ðáêÝôï, ðñÝðåé íá óôáìáôÞóåé ôçí ðåñéöïñÜ ôïõ êïõðïíéïý êáé íá ôï áðïóýñåé áðü ôï äáêôýëéï ãéá üóï ÷ñüíï äéáñêåß ç ìåôÜäïóÞ ôïõ. Áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç óôéãìéáßá ìåôáôñïðÞ ôïõ êïõðïíéïý áðü ðáêÝôï åëÝã÷ïõ óå ðáêÝôï äåäïìÝíùí ìÝóù ôçò áíôéóôñïöÞò åíüò äõáäéêïý øçößïõ áðü ôïõò ôñåéò ÷áñáêôÞñåò ðïõ äéáèÝôåé. Óçìåéþíåôáé üôé, åðåéäÞ õðÜñ÷åé Ýíá ìüíï êïõðüíé óôï äáêôýëéï, Ýíáò ìüíï êüìâïò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé ðáêÝôï óå äåäïìÝíç óôéãìÞ, åðéëýïíôáò Ýôóé ôï ðñüâëçìá ôùí óõãêñïýóåùí ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ áíôéìåôùðßóôçêå áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.4.

57 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí ÊÜèå äéåðáöÞ ôïõ äáêôõëßïõ ëåéôïõñãåß óå äýï êáôáóôÜóåéò, óôçí êáôÜóôáóç áêñüáóçò (ó÷Þìá 8.11á), êáôÜ ôçí ïðïßá ôá åéóåñ÷üìåíá äõáäéêÜ øçößá áíôéãñÜöïíôáé óôçí Ýîïäï, êáé óôçí êáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò (ó÷Þìá 8.11â), ç ïðïßá ìðïñåß íá õðÜñîåé ìüíï üôáí ôï êïõðüíé óôáìáôÞóåé ôçí ðåñéöïñÜ ôïõ. Óôçí êáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò ç äéåðáöÞ ÷ùñßæåé ôç óýíäåóç óå åßóïäï êáé Ýîïäï, âÜæïíôáò ôá äåäïìÝíá ôçò óôï äáêôýëéï. ÊÜèå äéåðáöÞ äéáèÝôåé óõíÞèùò áðïôáìéåõôÞ ðáêÝôùí, ðñïêåéìÝíïõ ç êáèõóôÝñçóç ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôçí åíáëëáãÞ ôùí äýï êáôáóôÜóåùí íá ìç ãßíåôáé áíôéëçðôÞ óôïõò êüìâïõò.

Ó÷Þìá 8.11: (á) ÊáôÜóôáóç áêñüáóçò, (â) êáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò ¼ôáí ï êüìâïò áðïóôåßëåé êáé ôï ôåëåõôáßï äõáäéêü øçößï ôïõ ôåëåõôáßïõ ðáêÝôïõ ôïõ, áíáäçìéïõñãåß ôï êïõðüíé, åíþ, üôáí ëÜâåé ôï áíôßãñáöï ôïõ ðáêÝôïõ ðïõ Ýóôåéëå, ç äéåðáöÞ åðéóôñÝöåé óå êáôÜóôáóç áêñüáóçò. Óçìåéþíåôáé üôé äåí ôßèåôáé üñéï ìåãÝèïõò ôùí ðáêÝôùí êáé üôé ï áðïóôïëÝáò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áðüóõñóç ôùí äõáäéêþí øçößùí ðïõ Ýóôåéëå, üôáí áõôÜ êÜíïíôáò ôï ãýñï ôïõ äáêôõëßïõ åðéóôñÝøïõí êáé ðÜëé ó’ áõôüí. ÓõíÞèùò ï áðïóôïëÝáò óõãêñßíåé ôá äåäïìÝíá ðïõ Ýóôåéëå ì’ áõôÜ ðïõ Ýëáâå ãéá ëüãïõò áîéïðéóôßáò.

8.6.3 Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5 ðåñéãñÜöåé ôá äßêôõá äáêôõëßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ùò ìÝèïäï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ôï êïõðüíé äéÝëåõóçò, ç ïðïßá åîåôÜóôçêå ãåíéêÜ óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï. Ôï öõóéêü ìÝóï ìå ôï ïðïßï õëïðïéåßôáé åßíáé ôï èùñáêéóìÝíï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (STP). Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ åðéôõã÷Üíïíôáé åßíáé 1 êáé 4 Mbps, åíþ áñãüôåñá ç ÉÂÌ, óå íÝá Ýêäïóç, âåëôßùóå ôï ñõèìü óå 16

58 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá Mbps. Ôï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò ðïõ åöáñìüæåôáé åßíáé ç äéáöïñéêÞ êáôÜ Manchester êùäéêïðïßçóç (ÌÜèçìá 1.6). Ôï âáóéêü ðñüâëçìá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôá äßêôõá ôïðïëïãßáò áðëïý äáêôõëßïõ åßíáé üôé óå åíäå÷üìåíç âëÜâç ôïõ êáëùäéáêïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ôï äßêôõï êáôáññÝåé. Ôï ðñüâëçìá áõôü áíôéìåôþðéóå ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá ôï ðñüôõðï IEEE 802.5, ìå ôçí áðïäï÷Þ ôçò ôïðïëïãßáò Üóôñïõ, ç ïðïßá üìùò äåí áíÞêåé óôéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 8.12, ç öõóéêÞ óýíäåóç ôïõ êåíôñéêïý êüìâïõ ìå üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ ãßíåôáé ìÝóù åíüò êáëùäßïõ ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôïõëÜ÷éóôïí äýï óõíåóôñáììÝíá æåýãç, ìå êáôåýèõíóç áðü êáé ðñïò ôïí êüìâï. Ðáñ’ üëá áõôÜ ç íïçôÞ ôïðïëïãßá ôïõ äéêôýïõ ðáñáìÝíåé äáêôýëéïò. ÌÝóá óôïí êåíôñéêü êüìâï õðÜñ÷ïõí äéáêüðôåò ðïõ äéåõêïëýíïõí ôçí êõêëïöïñßá óå ðåñßðôùóç âëÜâçò êÜðïéïõ ôìÞìáôïò ôïõ Ó÷Þìá 8.12: ÔÝóóåñéò êüìâïé óõíäåüìåíïé ìÝóù êáëùäßïõ êáé èÝôïõí åêôüò ëåéåíüò êåíôñéêïý êüìâïõ. Ç öõóéêÞ óýíäåóç åßíáé ôïõñãßáò ôïí êüìâï ðïõ õðÝôïðïëïãßáò Üóôñïõ, üìùò ç íïçôÞ óýíäåóç åßíáé óôç âëÜâç, þóôå ôï äßêôõï íá ôïðïëïãßáò äáêôõëßïõ. ìçí êáôáññåýóåé. Ôï ó÷Þìá áõôü Ý÷åé áðïäåé÷ôåß óôçí ðñÜîç áñêåôÜ ÷ñÞóéìï êáé åõÝëéêôï, éäéáßôåñá óôçí ðåñßðôùóç ïìÜäùí êüìâùí áðïìáêñõóìÝíùí ìåôáîý ôïõò, áöïý ç óýíäåóÞ ôïõò ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìå ôç ÷ñÞóç ðïëëþí êÝíôñùí ôïðïëïãßáò Üóôñïõ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò, ðñüôõðï IEEE 802.5 (Token Passing Ring), êáôÜóôáóç áêñüáóçò, êáôÜóôáóç ìåôÜäïóçò.

59 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 8.7: Ðñüôõðï N-ISDN 8.7.1 ÅéóáãùãÞ Ôï ðñüôõðï N-ISDN (Narrowband – Integrated Service Digital Network) õðÞñîå áðïôÝëåóìá ìéáò ìåãÜëçò ðñïóðÜèåéáò ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéêáôáóôáèåß ôï áíáëïãéêü ôçëåöùíéêü óýóôçìá ìå øçöéáêü, ôï ïðïßï åßíáé êáôÜëëçëï ôüóï ãéá ìåôÜäïóç öùíÞò üóï êáé ãéá ìåôÜäïóç Üëëùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò. Ç ðáãêüóìéá óõìöùíßá üóïí áöïñÜ ôçí áíÜðôõîç ìéáò ôõðïðïéçìÝíçò äéåðáöÞò ãéá ôï âáóéêü ñõèìü ðñüóâáóçò (âë. 8.7.2) áðÝâëåðå óôç ìåãÜëç æÞôçóç ôùí óõóêåõþí ISDN, ç ðáñáãùãÞ ôùí ïðïßùí èá ðñïêáëïýóå ðôþóç ôçò ôéìÞò ôùí êõêëùìÜôùí ISDN. ¼ìùò ç ôõðïðïßçóç áõôÞ Üñãçóå –óå áíôßèåóç ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ç ïðïßá êéíÞèçêå ðïëý ãñÞãïñᖠìå áðïôÝëåóìá, üôáí êõêëïöüñçóå óôçí áãïñÜ, íá áðïäåé÷èåß Ü÷ñçóôç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ìåãáëýôåñç æÞôçóç ãéá íÝåò õðçñåóßåò üóïí áöïñÜ ôçí ïéêéáêÞ ÷ñÞóç åßíáé öõóéêÜ ôï êáô’ áðáßôçóç âßíôåï (VoV: Video on Demand), ôï ïðïßï üìùò äåí ìðïñåß íá éêáíïðïéçèåß ìå ôüóï ÷áìçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí. Ôï ßäéï óõìâáßíåé áíáëïãéêÜ êáé óôïí åðé÷åéñçìáôéêü ôïìÝá ìå ôç æÞôçóç ÷ùñçôéêüôçôáò, ìå áðïôÝëåóìá ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ ðáñÝ÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 10 Mbps íá áíôéêáèßóôáíôáé ìå ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ôùí 100 Mbps (Eíüôçôá Ä). ÓÞìåñá ï ìüíïò ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï ðñïóáíáôïëßæåôáé êáíåßò ó’ áõôÞ ôçí ôå÷íïëïãßá åßíáé ç ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ðïéêéëßá ðñïóáñìïóôþí ISDN ðïõ õðÜñ÷åé óôï åìðüñéï åßíáé äõíáôüí íá óõíäõáóôïýí ôá 2Â+D êáíÜëéá óå Ýíá áðëü øçöéáêü êáíÜëé, ìå áðïôÝëåóìá ïé ÷ñÞóôåò ôïõ Äéáäéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáðïäéáìïñöùôÞ óå áíáëïãéêÝò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò ìå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 28,8 Kbps íá áíôéêáèéóôïýí ôá áíáëïãéêÜ êõêëþìáôá ìå ðëÞñùò øçöéáêÝò ãñáììÝò ôùí 144 Êbps. ÖõóéêÜ ç ðåñßðôùóç ôïõ B-ISDN (Broadband ISDN) óôá 155 Mbps äåí åßíáé ßäéá (Åíüôçôá Å).

8.7.2 Ëåéôïõñãßá äéáôÜîåùí Í-ISDN Ãéá íá áíôéëçöèïýìå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ëåéôïõñãïýí ïé óõóêåõÝò ISDN, áëëÜ êáé ãéá íá êáôáíïÞóïõìå ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõò, åßíáé áðáñáßôçôï íá ïìáäïðïéÞóïõìå ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõò. ÃåíéêÜ, ïé ôåñìáôéêÝò óõóêåõÝò ôïõ ÷ñÞóôç, áíÜëïãá ìå ôï áí åßíáé Þ ü÷é óõìâáôÝò ìå ôï ISDN, äéáêñßíïíôáé óå ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç 1 (ÔÅ1:Ôerminal Equipment 1) êáé ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç 2 (ÔÅ2: Terminal Equipment 2). Ç ïìÜäá ëåéôïõñãéþí ÔÅ1 ìðïñåß íá åîõðçñåôåßôáé áðü ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò óõóêåõÝò ÔÅ1. Ôá åëÜ÷éóôá ðïõ ðñÝðåé íá äéáèÝôåé ìéá óõóêåõÞ TE1 åßíáé Ýíá ôçëÝöùíï, äõíáôüôçôá åðéëïãÞò êëÞóçò áñéèìïý, ïèüíç åìöÜíéóçò áñéèìþí êáé ìçíõìÜôùí, êáèþò êáé ðëçêôñïëüãéï ãéá áðïóôïëÞ ìçíõìÜôùí. ÔÝôïéåò óõóêåõÝò, ãíùóôÝò ùò ISDN TE1, åßíáé

60 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ãéá ðáñÜäåéãìá Ýíá øçöéáêü ôçëÝöùíï, Ýíáò ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò, Ýíá ôåñìáôéêü videotex êôë. Åßíáé áõôïíüçôï üôé ïé óõóêåõÝò ISDN TE1 áöïñïýí ôç äéåðáöÞ ôïõ äéêôýïõ ISDN ìå ôï ÷ñÞóôç (ó÷Þìá 8.1).

Ïé êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôïõ ôåñìáôéêïý ðñïóáñìïóôÞ åßíáé ç ìåôáôñïðÞ ôïõ ðñùôïêüëëïõ óçìáôïäïóßáò êáé ôùí äåäïìÝíùí. Åðßóçò äßíåé óôï ÔÅ2 ôç äõíáôüôçôá åðéëïãÞò áñéèìïý êáé ïèüíçò.

Ó÷Þìá 8.1: Óýíäåóç ISDN êáé ìç-ISDN óõóêåõþí (ÔÅ1, ÔÅ2) óå äßêôõï ISDN. Ç óõóêåõÞ ÔÅ1 Ý÷åé óõìâáôÞ äéåðáöÞ ìå ôç óõóêåõÞ ÍÔ ôïõ ôõðïðïéçìÝíïõ ISDN êáé åðïìÝíùò åßíáé óõìâáôÞ ìå ôï äßêôõï ISDN. Áíôßèåôá, ïé óõóêåõÝò ÔÅ2 äå äéáèÝôïõí óõìâáôÞ äéåðáöÞ ìå ôç óõóêåõÞ ÍÔ ôïõ ôõðïðïéçìÝíïõ ISDN, ìå áðïôÝëåóìá íá áðáéôåßôáé ôåñìáôéêüò, ðñïóáñìïóôÞò (ÔÁ) ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç óýíäåóç ISDN. Ç ïìÜäá ëåéôïõñãéþí ÔÅ2 äåí åßíáé óõìâáôÞ ìå ôï ISDN, áöïý ïé áíôßóôïé÷åò óõóêåõÝò ÔÅ2 Ý÷ïõí äéåðáöÝò ìå äéáöïñåôéêÝò óõóôÜóåéò áðü áõôÝò ðïõ ïñßæåé ôï ISDN. Ðñüêåéôáé äçëáäÞ ãéá ìç-ISDN óõóêåõÝò, ìå åðéèõìçôÝò üìùò ëåéôïõñãßåò, ïé ïðïßåò ìðïñïýí íá åðéôåëåóôïýí áðü ôï äßêôõï ISDN ìüíï ìÝóù åíüò ôåñìáôéêïý ðñïóáñìïóôÞ (ÔÁ: Terminal Ádaptor), üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 8.1. Ïé ëåéôïõñãßåò ôïõ ôåñìáôéêïý ðñïóáñìïóôÞ (ÔÁ) óõìðëçñþíïõí ôéò ìç óõìâáôÝò ìå ôï ISDN äéåðáöÝò ôùí óõóêåõþí ÔÅ2 ôüóï ùò ðñïò ôï õëéêü üóï êáé ùò ðñïò ôï ëïãéóìéêü, þóôå áõôÝò íá ìðïñïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå ôï äßêôõï ISDN. ÔÝôïéåò ëåéôïõñãßåò åßíáé: ü ü

H ìåôáôñïðÞ ôùí óçìÜôùí åëÝã÷ïõ åíüò ôåñìáôéêïý ÔÅ2 óå óÞìáôá ðñùôïêüëëïõ ôùí ìçíõìÜôùí åëÝã÷ïõ ôïõ ISDN óôï êáíÜëé óçìáôïäïóßáò. Ç ðñïóáñìïãÞ ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò êáé ôùí äåäïìÝíùí åíüò ôåñìáôéêïý ÔÅ2 ó’ áõôÜ ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò ôïõ ISDN.

Ôüóï ïé ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ÔÅ1 êáé ÔÅ2 üóï êáé ç ôåñìáôéêÞ ìïíÜäá äéêôýïõ (NT: Network Terminating device), ç ïðïßá ÷åéñßæåôáé ôéò ëåéôïõñãßåò áðü ðëåõñÜò äéêôýïõ, ôïðïèåôïýíôáé óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ óõíäñïìçôÞ (ó÷Þìá 8.2). Oé ëåéôïõñãßåò ôçò ìïíÜäáò NT1 åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü óýíäåóç ôçò ãñáììÞò (ç ÍÔ1 äåí êÜíåé åðéëïãÞ), ü åðïðôåßá êáé óõíôÞñçóç ôçò ãñáììÞò,

61 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

Ó÷Þìá 8.2: Ï öïñÝáò ôïðïèåôåß ôç óõóêåõÞ ÍÔ1 óôï ÷þñï ôïõ óõíäñïìçôÞ (ôåôñáóýñìáôç ãñáììÞ) êáé óõíäÝåé ôç ìïíÜäá ÍÔ1 ìå ôï êÝíôñï ISDN ìÝóù ôïõ äéóýñìáôïõ (UTP) êáëùäßïõ ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ. ü ÷ñïíéóìüò, ü ðïëõðëåîßá, ü ðñïóáñìïãÞ ôåñìáôéêïý, ü äéá÷åßñéóç óõãêñïýóåùí. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 8.3, óôïí ïíïìáæüìåíï ðáèçôéêü äßáõëï (passive bus) ç ìïíÜäá ÍÔ1 ìðïñåß íá óõíäÝóåé Ýùò êáé ïêôþ ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ÔÅ1. Ï äßáõëïò ïíïìÜæåôáé ðáèçôéêüò, åðåéäÞ äåí åßíáé äõíáôÞ ç áðåõèåßáò åðéêïéíùíßá ôùí ôåñìáôéêþí ðïõ óõíäÝïíôáé ó’ áõôüí. Óå ðåñéðôþóåéò ìåãÜëïõ öüñôïõ ôï ó÷Þìá ìå ôç ìïíÜäá ÍÔ1 åßíáé áíåðáñêÝò, áöïý ôï ðëÞèïò ôùí ôáõôü÷ñïíùí óõíïìéëéþí ðïõ ðñÝðåé íá ÷åéñéóôåß ï äßáõëïò åßíáé ðïëý ìåãÜëï. Óôçí ðåñßðôùóç Ó÷Þìá 8.3: Ï ðáèçôéêüò äßáõëïò óõíäÝåé óôç ìïíÜäá ÍÔ1 Ýùò êáé ïêôþ ÔÅ1, üðùò áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ìïíÜóõìâáßíåé êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ äéáýëïõ óôï ôïðéêü äßêôõï. Óôïí ðáèçôéêü äßáõëï äåí äá ÍÔ2, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé Ýíá åßíáé äõíáôÞ ç áðåõèåßáò åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ôåñìáôéêþí ðïõ óõíäÝïíôáé ó’ áõôüí. PBX (Private Branch Exchange) Ìðïñïýìå üìùò íá Ý÷ïõìå ôáõôü÷ñïíá äýï ìüíï êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò êáé Ýíá Þ Ýíá êÝíôñï ISDN êÜðïéáò óçìáôïäïóßáò. åôáéñåßáò. Ç ÍÔ2 ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôç óõìâáôüôçôÜ ôçò ìå ôç ãñáììÞ ìéá óõóêåõÞ ÍÔ1. ÁõôÞ ç ÍÔ1 äéáöÝñåé áðü ôçí ðñïçãïýìåíç ÍÔ1, åðåéäÞ óõíäÝåôáé ìå ôï êÝíôñï ISDN ìå øçöéáêü óýíäåóìï áíþôåñçò ôÜîçò, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá ôåôñáóýñìáôåò ãñáììÝò, êáé

62 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 8.4: Óýíäåóç óõíäñïìçôþí ISDN ìåãÜëïõ öüñôïõ. Ç ÷ñÞóç ôçò óõóêåõÞò ÍÔ2, ðïõ ìðïñåß íá åßíáé Ýíá øçöéáêü êÝíôñï PBX Þ ISDN óôéò åãêáôáóôÜóåéò ôïõ ðåëÜôç, ðñïûðïèÝôåé ôçí åãêáôÜóôáóç áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ öïñÝá ôçò óõóêåõÞò ÍÔ1. Ç óõóêåõÞ ÍÔ1 óõíäÝåôáé ìå ôï êÝíôñï ISDN ôïõ öïñÝá ìå øçöéáêü óýíäåóìï áíþôåñçò ôÜîçò, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ðïëëÝò ôåôñáóýñìáôåò øçöéáêÝò ãñáììÝò. ü÷é ìå ìßá ìüíï äéóýñìáôç øçöéáêÞ óõíäñïìçôéêÞ ãñáììÞ (âë. ó÷Þìá 8.4 óå óõíäõáóìü ìå ó÷Þìá 8.2). Áõôü óõìâáßíåé, ãéáôß óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç ÷ñåéÜæïíôáé ðåñéóóüôåñá áðü äýï êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò êáé Ýíá óçìáôïäïóßáò (2B+D), ïðüôå ç óõóêåõÞ ÍÔ1 áðáéôåß óýóôçìá ðïëëþí êáíáëéþí ìå ôåôñáóýñìáôç ãñáììÞ Þ ðïëëÝò ôåôñáóýñìáôåò ãñáììÝò. Óçìåéþíåôáé üôé ç ÍÔ2 êáé ç ÍÔ1 ìðïñåß íá áðïôåëïýí ìéá åíéáßá ìïíÜäá, ôç ÍÔ (ó÷Þìá 8.5). Ïé êýñéåò ëåéôïõñãßåò ìéáò ìïíÜäáò ÍÔ2 åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü ÅíïðïéçìÝíåò äéáôÜîåéò ÍÔ ìðïñïýí íá åßíáé ïé ìïíÜäåò ÉMUX êáé ISPBX. Ç IMUX óõíäÝåé ïìÜäåò áðïìáêñõóìÝíùí ÷ñçóôþí ISDN ìå êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò óõíäñïìçôþí ðïõ Ý÷ïõí óôáèåñÝò èÝóåéò óôïí øçöéáêü óýíäåóìï áíþôåñçò ôÜîçò ðñïò ôï êÝíôñï ISDN. Ç ISPBX åßíáé Ýíá ìéêñü óõíäñïìçôéêü êÝíôñï ISDN ìå ìéêñüôåñåò äõíáôüôçôåò äéåêðåñáßùóçò êëÞóåùí, äéáèÝôåé üìùò åðéëïãéêÝò ëåéôïõñãßåò, óõãêÝíôñùóç êßíçóçò êôë.

äéá÷åßñéóç êáé ðïëõðëåîßá ôùí ðëçñïöïñéþí óçìáôïäïóßáò,

Ó÷Þìá 8.5: ÅíïðïéçìÝíç äéÜôáîç ÍÔ ü

äéáóýíäåóç ôùí äåäïìÝíùí,

ü

óõãêÝíôñùóç êßíçóçò,

ü

óõíôÞñçóç êáé åðïðôåßá ôçò öõóéêÞò óýíäåóçò.

63 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

8.7.3

Ó÷çìáôéóìïß êáé óçìåßá áíáöïñÜò

¼ðùò Ýãéíå öáíåñü áðü ôá ðáñáðÜíù, ïé ïìÜäåò ëåéôïõñãéþí ìðïñïýí íá óõíäõáóôïýí ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. Ç CCITT üñéóå äýï ó÷çìáôéóìïýò áíáöïñÜò ãéá ôç ÷áìçëÞ êáé ôçí õøçëÞ êõêëïöïñßá êáé ôÝóóåñá óçìåßá áíáöïñÜò, ôá R, S, T êáé U, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáêñßíåé ôéò óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí óõóêåõþí ÔÅ1, ÔÅ2, ÍÔ1 êáé ÍÔ2. Óôï ó÷Þìá 8.6 öáßíïíôáé äýï ó÷çìáôéóìïß áíáöïñÜò ÷áìçëÞò êáé õøçëÞò êõêëïöïñßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá êáé Ý÷ïõí êáôÜ ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõò ôõðïðïéçèåß áðü ôç CCITT. Óçìåéþíåôáé üôé: ü

Ôï óçìåßï áíáöïñÜò SÔ êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ åíüò ôåñìáôéêïý ISDN (ÔÅ1) ìå ôç óõóêåõÞ ÍÔ1.

ü

Ôï óçìåßï áíáöïñÜò R êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ åíüò ôåñìáôéêïý ìç-ISDN (ÔÅ2) ìå ôïí ôåñìáôéêü ðñïóáñìïóôÞ ÔÁ.

ü

Ôï óçìåßï áíáöïñÜò U êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ ôïõ êÝíôñïõ ISDN ôïõ öïñÝá Ó÷Þìá 8.6: Ó÷çìáôéóìïß êáé óçìåßá áíáöïñÜò êáôÜ CCITT ãéá ÷áìçëÞ êõêëïöïñßá (á) ìå ôç óõóêåõÞ ÍÔ1. êáé ãéá õøçëÞ êõêëïöïñßá (â) Ôï óçìåßï áíáöïñÜò Ô êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ áíÜìåóá óôéò óõóêåõÝò ÍÔ1 êáé ÍÔ2 äéá÷ùñßæïíôáò ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõò. Óôéò åíïðïéçìÝíåò óõóêåõÝò ÍÔ ôï óçìåßï Ô äåí õðÜñ÷åé.

ü

ü

Ôá óçìåßá áíáöïñÜò R êáé S áíÞêïõí óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ óõíäñïìçôÞ, åíþ ôá óçìåßá áíáöïñÜò Ô êáé U áíÞêïõí óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ öïñÝá. Óôï êÝíôñï ISDN ôïõ öïñÝá áíÞêïõí åðßóçò êáé ïé ïìÜäåò ëåéôïõñãéþí LT (Line Termination) êáé ÅÔ (Exchange Termination), êáèþò êáé ôï óçìåßï áíáöïñÜò V ðïõ êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ ôïõò. Ç LT åðéôåëåß üëåò ôéò ëåéôïõñãßåò ôåñìáôéóìïý ôïõ øçöéáêïý óõíäÝóìïõ åðéêïéíùíßáò, åíþ ç ÅÔ åðéôåëåß üëåò ôéò ëåéôïõñãßåò äéá÷åßñéóçò êáé äéåêðåñáßùóçò ôçò åðéêïéíùíßáò ðñïò ôïí øçöéáêü óýíäåóìï. Ôüóï ïé ëåéôïõñãßåò LT êáé ÅÔ üóï êáé ôï óçìåßï áíáöïñÜò V äåí Ý÷ïõí ðñïôõðïðïéçèåß áðü ôç CCIÔÔ. Óôï ó÷Þìá 8.7 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá ðáñÜäåéãìá ó÷çìáôéóìïý áíáöïñÜò õøçëÞò êõêëïöïñßáò êÜðïéáò åôáéñåßáò, êáèþò êáé ôá óçìåßá áíáöïñÜò.

ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí óôï åìðüñéï áñêåôÝò äéåðáöÝò ìåôáîý åíüò ôåñìáôéêïý ìç-ISDN (ÔÅ2) êáé åíüò ôåñìáôéêïý ðñïóáñìïóôÞ (ÔÁ) (óçìåßï áíáöïñÜò R).

64 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 8.7: ÐáñÜäåéãìá ó÷çìáôéóìïý áíáöïñÜò õøçëÞò êõêëïöïñßáò

8.7.4

Êáôçãïñßåò ñõèìïý ðñüóâáóçò

Óýìöùíá ìå üóá Ý÷ïõí Þäç áíáöåñèåß, ôá êáíÜëéá ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí ìÝóù ôçò ÍÔ óõãêåíôñþíïíôáé óôïí øçöéáêü óýíäåóìï åðéêïéíùíßáò ðñïêåéìÝíïõ íá êáôåõèõíèïýí óôï êÝíôñï ISDN ôïõ öïñÝá (ó÷Þìá 8.8). Åßíáé åðßóçò ãíùóôü (ÌÜèçìá 4.2) üôé ï øçöéáêüò óýíäåóìïò åðéêïéíùíßáò ìå ôï êÝíôñï ISDN ìðïñåß íá óõìðåñéëÜâåé ðïëëÝò êáôçãïñßåò êáíáëéþí. ¼ìùò ãéá ôçí

Ó÷Þìá 8.8: Ðñüóâáóç ÷ñçóôþí óå êÝíôñï ISDN ðåñßðôùóç ôïõ ISDN ç CCITT Ý÷åé ôõðïðïéÞóåé äýï êáôçãïñßåò ðñüóâáóçò, ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôïõò ôõðïðïéçìÝíïõò ó÷çìáôéóìïýò áíáöïñÜò ôïõ ó÷Þìáôïò 8.6. Ïé êáôçãïñßåò áõôÝò äéáêñßíïíôáé ìåôáîý ôïõò áíÜëïãá ìå ôçí êõêëïöïñßá ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ôï ñõèìü ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí óôá êáíÜëéá ðñüóâáóçò êáé åßíáé ïé áêüëïõèåò:

65 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí ü

êáôçãïñßá âáóéêïý ñõèìïý ðñüóâáóçò (BRA: Basic Route Access),

ü

êáôçãïñßá ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò (PRÁ: Primary Route Access).

Ç êáôçãïñßá ôïõ âáóéêïý ñõèìïý ðñüóâáóçò áöïñÜ ôç ÷áìçëÞ êõêëïöïñßá (ó÷Þìá 8.6á), óôçí ïðïßá ï øçöéáêüò óýíäåóìïò åðéêïéíùíßáò åßíáé ç äéóýñìáôç óõíäñïìçôéêÞ ãñáììÞ, êáé ðåñéëáìâÜíåé ðÜíôïôå Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò êáé äýï, ôï ðïëý, êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 8.10).

Ó÷Þìá 8.10: Êáôçãïñßá âáóéêïý ñõèìïý ðñüóâáóçò. Ï øçöéáêüò óýíäåóìïò åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò, Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò êáé Ýíá êáíÜëé åðéêïéíùíßáò Þ Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò êáé äýï êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò. Ç êáôçãïñßá ôïõ ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò äéåêðåñáéþíåé ìåãáëýôåñç êõêëïöïñßá áðü ôçí êáôçãïñßá ôïõ âáóéêïý ñõèìïý ðñüóâáóçò êáé áíôéóôïé÷åß óôï äåýôåñï ó÷çìáôéóìü ôõðïðïßçóçò êáôÜ CCITT (ó÷Þìá 8.6â). Óôï åõñùðáúêü óýóôçìá ç êáôçãïñßá ôïõ ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò äéáèÝôåé Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò êáé ôñéÜíôá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò, êáèþò êáé Ýíá êáíÜëé ãéá óõíôÞñçóç. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ëÝìå üôé ç PRA ÷ñçóéìïðïéåß ôï óýóôçìá PCM ðñþôçò ôÜîçò ôùí 2.048 Êbps (=32x64 Êbps). Óôï áìåñéêáíéêü óýóôçìá ôùí 1.544 Êbps ç êáôçãïñßá ôïõ ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò äéáèÝôåé Ýíá êáíÜëé óçìáôïäïóßáò êáé åßêïóé ôñßá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò (24x64 Êbps). Êáé ïé äýï áõôÝò ðåñéðôþóåéò öáßíïíôáé óôï ó÷Þìá 8.11.

Ó÷Þìá 8.11: Êáôçãïñßá ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò Ç CCITT ïíïìÜæåé ôá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò êáíÜëéá  êáé ôá êáíÜëéá óçìáôïäïóßáò êáíÜëéá D. ÅðïìÝíùò, áí äéáêñßíïõìå ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äéåêðåñáéþíïôáé óå Ýíá êÝíôñï ISDN óå ðëçñïöïñßåò ÷ñÞóôç êáé óå ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ, ôüôå áðü ôï

Méá óõóêåõÞ IMUX óõíäÝåôáé ìå ôï êÝíôñï ISDN ôïõ öïñÝá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ðÜíôïôå ìßá ìüíï êáôçãïñßá ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ìåôÜäïóçò. Ìéá ISPBX ìïíÜäá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé äýï êáôçãïñßåò ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ìåôÜäïóçò, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí êïéíü êáíÜëé óçìáôïäïóßáò, ìå áðïôÝëåóìá ìßá áðü ôéò äýï PRA íá Ý÷åé 31 êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò. ÁíÜëïãá, óôï áìåñéêáíéêü óýóôçìá èá õðÜñ÷ïõí 24 êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò, áí ÷ñçóéìïðïéçèïýí ðåñéóóüôåñåò PRA.

66 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá êáíÜëé  ìåôáöÝñïíôáé ðÜíôá ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôáëëÜóóïõí ï ÷ñÞóôçò êáé ôï êÝíôñï ISDN. ÁíÜëïãá, ôï êáíÜëé D ìåôáöÝñåé ðëçñïöïñßåò óçìáôïäïóßáò ðïõ áíôáëëÜóóïõí ç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç êáé ôï êÝíôñï ISDN êáé Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïí Ýëåã÷ï ôçò óýíäåóçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ôïõ êáíáëéïý D (ó÷Þìá 8.12).

Ó÷Þìá 8.12: ÄéÜêñéóç øçöéáêþí ðëçñïöïñéþí óå ðëçñïöïñßåò ÷ñÞóôç (êáíÜëé Â) êáé ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ (êáíÜëé D). Ôï êáíÜëé  óõíå÷ßæåé ìÝóù ôïõ êÝíôñïõ ISDN ðñïò Üëëç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç ôïõ ßäéïõ Þ Üëëïõ êÝíôñïõ ISDN ìå óýíäåóç ôùí äýï êÝíôñùí ISDN. Óå ðåñßðôùóç óçìáôïäüôçóçò ìåôáîý ôùí êÝíôñùí ISDN ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï äßêôõï óçìáôïäïóßáò CCS7.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï N-ÉSDN, ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç 1, ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç 2, ôåñìáôéêüò ðñïóáñìïóôÞò, ìïíÜäá ôåñìáôéóìïý ôïõ äéêôýïõ, ðáèçôéêüò äßáõëïò, ó÷çìáôéóìüò áíáöïñÜò, óçìåßá áíáöïñÜò.

67 Êåöáëáéï 8: Ðñïôõðá Ôïðéêùí Äéêôõùí

Áíáêåöáëáßùóç Ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí äéáêñßíåôáé óå ôñßá êõñßùò óôÜäéá. Ôá äßêôõá ðñþôçò ãåíéÜò, ôá ïðïßá åîåôÜóôçêáí ó’ áõôü ôï êåöÜëáéï, åöáñìüæïõí ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðïëëáðëÞò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, åíþ ôá äßêôõá ôçò äåýôåñçò êáé ôñßôçò ãåíéÜò, ôá ïðïßá èá åîåôáóôïýí óôçí åðüìåíç åíüôçôá, åöáñìüæïõí Üëëåò, íåüôåñåò ôå÷íéêÝò. Ôá ðñüôõðá ðïõ åîåôÜóôçêáí åßíáé ôï ÉÅÅÅ 802.3 (CSMA/ CD - Ethernet), ôï ÉÅÅÅ 802.4 (äßáõëïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò), ôï ÉÅÅÅ 802.5 (äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò) êáé ôï Í-ISDN. Óôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ðñþôçò ãåíéÜò áíÞêïõí êáé ôá ðñüôõðá ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí ALOHA êáé CSMA, ôá ïðïßá áðïôÝëåóáí êáé ôï åöáëôÞñéï ãéá ôçí ðåñáéôÝñù áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí ôùí åíóýñìáôùí äéêôýùí (CSMA/CD).

68 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéåò åßíáé ïé ãåíéÝò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí êáé áðü ðïéá ðñüôõðá áíôéðñïóùðåýïíôáé;

2.

Ðþò ëåéôïõñãåß ôï ðñüôõðï ALOHA;

3.

Óå ôé äéáöÝñåé ôï ðñüôõðï CSMA áðü ôï ðñüôõðï ALOHA;

4.

Ðïéá åßíáé ôá äéáöïñåôéêÜ ðñüôõðá ôïõ CSMA êáé ðþò ôáîéíïìïýíôáé üóïí áöïñÜ ôçí áðüäïóÞ ôïõò; Ó÷ïëßáóå ôï ó÷Þìá 8.4.

5.

Ðþò ëåéôïõñãåß ôï CSMA/CD;

6.

Óå ôé äéáöÝñåé ôï CSMA/CD áðü ôï Ethernet;

7.

Ðþò õëïðïéåßôáé ç ìÝèïäïò ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò óôï äßêôõï äéáýëïõ;

8.

Ðþò õëïðïéåßôáé ç ìÝèïäïò ôïõ êïõðïíéïý äéÝëåõóçò óôï äßêôõï äáêôõëßïõ;

9.

Ðïéá åßíáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ðïéá ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôùí äéêôýùí äéáýëïõ êáé äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò;

10. Ðþò õëïðïéåßôáé ìéá óýíäåóç N-ISDN; 11. Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôùí óçìåßùí áíáöïñÜò óôéò óõíäÝóåéò ISDN; 12. Ðïéåò åßíáé ïé êáôçãïñßåò ôïõ ñõèìïý ðñüóâáóçò óôï ISDN êáé ôé ñüëï ðáßæïõí;

ÊåöÜëáéï

9

Ëïãéóìéêü - Õëéêü ôïðéêþí äéêôýùí

ÌÜèçìá 9.1:

Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá

ÌÜèçìá 9.2:

Åéäéêüò äéêôõáêüò åîïðëéóìüò

ÌÜèçìá 9.3:

ÅðáíáëÞðôåò

ÌÜèçìá 9.4:

ÃÝöõñåò

ÌÜèçìá 9.5:

ÄñïìïëïãçôÝò

ÌÜèçìá 9.6:

Áñ÷Ýò ó÷åäßáóçò - äéá÷åßñéóçò ôïðéêþí äéêôýùí

Aíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

70 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 9: Ëïãéóìéêü - Õëéêü ôïðéêþí äéêôýùí Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 9 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôç ÷ñçóéìüôçôá åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ õðïëïãéóôþí, êáèþò êáé ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ôï áðáñôßæïõí, äçëáäÞ ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ôï õëéêü äéáóýíäåóçò ôüóï ìåôáîý ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ üóï êáé ìå Üëëá äßêôõá. ÅðéðëÝïí ôï êåöÜëáéï áõôü óôï÷åýåé óôçí êáôáíüçóç áðü ôï ìáèçôÞ ïñéóìÝíùí âáóéêþí áñ÷þí ó÷åäßáóçò êáé äéá÷åßñéóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôï ëïãéóìéêü êáé ôï õëéêü åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ, êáèþò êáé ôéò ìïíÜäåò äéáóýíäåóÞò ôïõ ìå Üëëá äßêôõá.

ü

Íá ãíùñßæåé ôï ñüëï, ôá åßäç êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

ü

Íá ãíùñßæåé ôï ñüëï, ôá åßäç êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ âáóéêïý õëéêïý ôùí ôïðéêþí äéêôýùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò âáóéêÝò ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ôýðïõò, ôéò äõíáôüôçôåò êáé ôçí éäéáßôåñç ÷ñÞóç ôùí åðáíáëçðôþí, ôùí ãåöõñþí êáé ôùí äñïìïëïãçôþí.

ü

Íá áíôéëáìâÜíåôáé ôéò äéáöïñÝò ôùí ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò, þóôå íá ìðïñåß íá åðéëÝîåé ôçí êáôÜëëçëç ìïíÜäá óå äïóìÝíç ó÷åäßáóç.

ü

Íá êáôáíïåß ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôçò ó÷åäßáóçò êáé ôçò äéá÷åßñéóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ðïõ åíäå÷ïìÝíùò íá äéáóõíäÝåôáé êáé ìå Üëëá äßêôõá.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá ÷åéñéóôåßò Ýíá ôïðéêü äßêôõï;

2.

Ãíùñßæåéò ðïéåò åßíáé ïé âáóéêÝò ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí;

3.

Ãíùñßæåéò ðþò ó÷åäéÜæåôáé Ýíá ôïðéêü äßêôõï;

4.

Ãíùñßæåéò ôé ðåñéóóüôåñï êÜíåé Ýíáò äñïìïëïãçôÞò áðü ìéá ãÝöõñá êáé áõôÞ áðü Ýíáí åðáíáëÞðôç;

71 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 9.1: Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá 9.1.1 ÅéóáãùãÞ Ôï ðåñéâÜëëïí åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ áðïôåëåßôáé áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ (NOS: Network Operating System) êáé áðü ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ðïõ êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ åßíáé Ýíá ëïãéóìéêü ðïõ åðéôñÝðåé óôï ÷ñÞóôç íá äéá÷åéñéóôåß ôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ. Ôñåéò åßíáé ïé óôñáôçãéêÝò äéá÷åßñéóçò ôùí ðüñùí åíüò äéêôýïõ, ïé ïðïßåò áíáëýïíôáé ëåðôïìåñÝóôåñá óôç óõíÝ÷åéá.

9.1.2 Äéêôõáêü óýóôçìá ôåñìáôéêþí Ôï äéêôõáêü óýóôçìá ôåñìáôéêþí, ôï ïðïßï åßíáé ãíùóôü êáé ùò äéêôõáêü óýóôçìá êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò, äÝóðïæå ôçí åðï÷Þ ðñéí áðü ôçí åîÜðëùóç ôùí ðñïóùðéêþí óôáèìþí åñãáóßáò êáé ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Óôï óýóôçìá áõôü ç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí åêôåëåßôáé êåíôñéêÜ áðü Ýíáí õøçëþí äõíáôïôÞôùí õðïëïãéóôÞ, ðïõ óõíäÝåôáé ìå Ýíáí áñéèìü «êïõôþí» (dummy) ôåñìáôéêþí. Ôá ôåñìáôéêÜ áõôÜ äå äéáèÝôïõí äéêü ôïõò åðåîåñãáóôÞ, ìíÞìç Þ ãñáöéêÝò äõíáôüôçôåò, ìå áðïôÝëåóìá íá áíáèÝôïõí üëåò ôéò åñãáóßåò åðåîåñãáóßáò óôï êåíôñéêü óýóôçìá. Óçìåéþíåôáé üôé ôï êåíôñéêü óýóôçìá ìðïñåß íá áíáèÝôåé êÜðïéï ìÝñïò ôçò õðïëïãéóôéêÞò ôïõ äýíáìçò óå êÜèå ÷ñÞóôç ðïõ Ý÷åé ðñüóâáóç ó’ áõôü, üìùò ç áðüäïóÞ ôïõ åëáôôþíåôáé üóï ï áñéèìüò ôùí ôåñìáôéêþí ìå ôá ïðïßá óõíäÝåôáé áñ÷ßóåé íá áõîÜíåôáé. ÊëáóéêÝò ôïðïëïãßåò áõôïý ôïõ óõóôçìÜôïò åßíáé ïé ôïðïëïãßåò Üóôñïõ êáé äÝíôñïõ (éåñáñ÷éêÞ) êÜôù áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Unix. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðëåéïíüôçôá ôùí óõóôçìÜôùí êñÜôçóçò èÝóåùí ôùí áåñïðïñéêþí åôáéñåéþí óôçñßæåôáé ó’ áõôÞ ôç óôñáôçãéêÞ (ó÷Þìá 9.1). ¸íáò ìåãÜëïò êåíôñéêüò õðïëïãéóôÞò, åãêáôåóôçìÝíïò óôá êåíôñéêÜ ãñáöåßá ôçò áåñïðïñéêÞò åôáéñåßáò, åðåîåñãÜæåôáé êáé äéá÷åéñßæåôáé üëá ôá äñïìïëüãéá, ôéò ôéìÝò ôùí åéóéôçñßùí, ôéò êñáôÞóåéò èÝóåùí êôë. Ôá ôáîéäéùôéêÜ ðñáêôïñåßá ÷ñçóéìïðïéïýí ôåñìáôéêÜ ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå ôï êåíôñéêü óýóôçìá ôçò áåñïðïñéêÞò åôáéñåßáò êáé ôï ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá êñáôÞóåéò èÝóåùí óå ðñï-

Ôï äéêôõáêü óýóôçìá êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò ëåéôïõñãåß óå ôïðïëïãßá Üóôñïõ, ìå áðïôÝëåóìá ç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí íá åêôåëåßôáé êåíôñéêÜ áðü Ýíáí õøçëþí äõíáôïôÞôùí õðïëïãéóôÞ, ï ïðïßïò óõíäÝåôáé ìå Ýíáí áñéèìü «êïõôþí» ôåñìáôéêþí.

Ó÷Þìá 9.1: Äßêôõï êñÜôçóçò èÝóåùí áåñïðïñéêÞò åôáéñåßáò äéáìÝóïõ «êïõôþí» ôåñìáôéêþí åãêáôåóôçìÝíùí óôá ôáîéäéùôéêÜ ðñáêôïñåßá

72 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ãñáììáôéóìÝíåò ðôÞóåéò. ÅðïìÝíùò, áí êáé ôá åéóéôÞñéá ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôá ôáîéäéùôéêÜ ðñáêôïñåßá, üëç ç êýñéá åñãáóßá ãßíåôáé óôï êåíôñéêü óýóôçìá ôùí áåñïðïñéêþí åôáéñåéþí. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ óõóôÞìáôïò êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò óõíäÝïíôáé êõñßùò ìå ôá óõãêåíôñùôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ, äçëáäÞ ôç èÝóç åãêáôÜóôáóçò ôïõ êåíôñéêïý óõóôÞìáôïò êáé ôïí Ýëåã÷ï ôïõ êýñéïõ üãêïõ ôïõ çëåêôñïíéêïý åîïðëéóìïý –ôïõ ëïãéóìéêïý óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ– ôùí äåäïìÝíùí êáé ôïõ ôå÷íéêïý ðñïóùðéêïý. Áíôßèåôá, óôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ óõóôÞìáôïò óõãêáôáëÝãïíôáé ç áäõíáìßá ôïõ ôåëéêïý ÷ñÞóôç íá áóêåß Ýëåã÷ï êáé íá ðáßñíåé áðïöÜóåéò, ç áâåâáéüôçôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí áíôáðüêñéóç ôïõ êåíôñéêïý óõóôÞìáôïò óå óôéãìÝò ìåãÜëïõ öüñôïõ Þ âëÜâçò êáé ç áíåðáñêÞò áîéïðïßçóç ôùí äõíáôïôÞôùí åðåîåñãáóßáò ôùí ìéêñïûðïëïãéóôþí ôùí ôåëéêþí ÷ñçóôþí. Áõôïß åßíáé êáé ïé êõñéüôåñïé ëüãïé ãéá ôïõò ïðïßïõò ç óôñáôçãéêÞ áõôÞ åãêáôáëåßðåôáé óôéò ðñüóöáôåò äéêôõáêÝò åãêáôáóôÜóåéò.

9.1.3 Äéêôõáêü óýóôçìá ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò Óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôï äéêôõáêü óýóôçìá êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò, óôï ïðïßï ôá ôåñìáôéêÜ ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôïí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ äå äéáèÝôïõí åðåîåñãáóôÞ, óôï óýóôçìá ôùí ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ôá ôåñìáôéêÜ åßíáé ðëÝïí õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá Ý÷åé ôï äéêü ôïõ åðåîåñãáóôÞ êáé ôç äéêéÜ ôïõ ìíÞìç, ìå áðïôÝëåóìá íá ìðïñïýí íá õëïðïéÞóïõí êáé åöáñìïãÝò. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõ äéêôýïõ åðéôñÝðåé óå ïðïéïíäÞðïôå õðïëïãéóôÞ ôïõ äéêôýïõ íá ÷ñçóéìïðïéåß ôïõò ðüñïõò üëùí ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ëïãéóìéêü, ôá äåäïìÝíá Þ ôéò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ôïõò. ÅðïìÝíùò üëïé ïé óôáèìïß åñãáóßáò ôïõ äéêôýïõ èåùñïýíôáé ïìüôéìïé, äçëáäÞ áíôéìåôùðßæïíôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï áðü ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõ äéêôýïõ, Ýôóé þóôå íá ìçí õðÜñ÷åé óôáèìüò åñãáóßáò ðïõ íá ëåéôïõñãåß êÜôù áðü ôéò åíôïëÝò êÜðïéïõ Üëëïõ. ̒ áõôü ôï íüçìá üëïé ïé óôáèìïß åñãáóßáò åßíáé óôçí ïõóßá óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò.

Óôï äéêôõáêü óýóôçìá ôùí ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ôá ôåñìáôéêÜ åßíáé õðïëïãéóôÝò ìå óçìáíôéêÝò äõíáôüôçôåò åðåîåñãáóßáò êáé áðïèÞêåõóçò äåäïìÝíùí, åíþ ìðïñïýí íá õëïðïéÞóïõí êáé åöáñìïãÝò. Ðñüêåéôáé ãéá ìéêñÜ äßêôõá ðïõ óõíäõÜæïíôáé ìå ôïðïëïãßåò äéáýëïõ.

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò åßíáé êáôÜëëçëá ãéá ìéêñü áñéèìü ÷ñçóôþí, ïé ïðïßïé åñãÜæïíôáé êõñßùò óôï äéêü ôïõò óýóôçìá êáé êáôÜ ðåñßðôùóç ÷ñçóéìïðïéïýí ôïõò ðüñïõò Üëëùí õðïëïãéóôþí. ÊÜèå êüìâïò ôïõ äéêôýïõ äéáèÝôåé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìå åíóùìáôùìÝíç äéêôõáêÞ õðïóôÞñéîç, ôï ïðïßï åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò íá ìïéñÜæïíôáé ôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ ìå Üëëïõò ÷ñÞóôåò, åðéôñÝðïíôáò Ýôóé ôçí áíôáëëáãÞ áñ÷åßùí êáé çëåêôñïíéêþí ìçíõìÜôùí Þ ôçí åêôÝëåóç ðñïãñáììÜôùí ðïõ âñßóêïíôáé óå Üëëá óõóôÞìáôá. ÔÝëïò, ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áóöÜëåéáò êáé äéá÷åßñéóçò åßíáé åðßóçò åíóùìáôùìÝíá óôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ôá äßêôõá ôùí ïìüôéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò óõíäõÜæïíôáé ìå ôïðïëïãßåò äéáýëïõ êáé áðáéôïýí Ýíá óôïé÷åéþäåò ëïãéóìéêü ðñïêåéìÝíïõ íá äéá÷åéñéóôïýí âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõò. Óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò áõôü ðñïóöÝñåôáé áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò ôùí êáñôþí äéåðáöÞò ôïõ äéêôýïõ. ×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá äéêôõáêþí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí óôï ÷þñï ôùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí áðïôåëïýí

73 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí ôï NetWare Lite ôçò Novell, ôï Artisoft LANtastic, ôá Windows for Workgroups Þ ôá NT ôçò Microshoft, ôï Peer-to-Pear LANs ôçò Apple êôë., ôá ïðïßá õðïóôçñßæïõí ôéò ðéï ãíùóôÝò êÜñôåò äéêôýïõ êáé ôá ðéï ãíùóôÜ ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò. ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÜ ðëåïíåêôÞìáôá áðü ôç ÷ñÞóç áõôïý ôïõ ôýðïõ ôùí äéêôýùí. ÅðåéäÞ êÜèå óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá åðåîåñãáóßáò êáé áðïèÞêåõóçò ôùí äåäïìÝíùí óå ôïðéêü åðßðåäï, ôï äßêôõï ùò ïëüôçôá ìðïñåß íá ðñïóåããßóåé õøçëüôåñá åðßðåäá áðüäïóçò êáé íá áíôéìåôùðßóåé ìåãáëýôåñï öüñôï áðü ôá áíôßóôïé÷á åðßðåäá ôïõ äéêôõáêïý óõóôÞìáôïò êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò. Ìåßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ óõìâáßíåé óõíÞèùò ëüãù åêôåôáìÝíçò êõêëïöïñßáò óôï äßêôõï, ëüãù õðåñöüñôùóçò ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò Þ ëüãù ôïõ ìåãÜëïõ áñéèìïý ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò. Ôá äßêôõá áõôÞò ôçò ìïñöÞò Ý÷ïõí ìéêñü êüóôïò êáé åõêïëßá åãêáôÜóôáóçò êáé áðïôåëïýí êáëÞ ëýóç, üôáí ï áñéèìüò ôùí ôåñìáôéêþí åßíáé ó÷åôéêÜ ìéêñüò (ðåñßðïõ 15).

9.1.4 Äéêôõáêü óýóôçìá óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ìå åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò Ôï äéêôõáêü óýóôçìá óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ìå åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò áðïôåëåß ðëÝïí êïéíÞ ðñáêôéêÞ óå êáôáíåìçìÝíá ðåñéâÜëëïíôá åñãáóßáò ìå ìåãÜëï áñéèìü ÷ñçóôþí êáé ðñïôéìÜôáé ëüãù ôçò êáëýôåñçò äéá÷åßñéóçò êáé áóöÜëåéáò ðïõ ðáñÝ÷åé. Ӓ áõôü ôï äéêôõáêü óýóôçìá õðÜñ÷åé Ýíáò áñéèìüò êüìâùí åîõðçñÝôçóçò ïé ïðïßïé óõíôïíßæïõí Üëëïõò õðïëïãéóôÝò ôïõ äéêôýïõ êáé åðéôñÝðïõí ôçí ðñüóâáóÞ ôïõò óå óõãêåíôñùìÝíïõò ðüñïõò, üðùò åßíáé ïé âÜóåéò äåäïìÝíùí, ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí êáé ïé ðåñéöåñåéáêÝò äéáôÜîåéò. Óôçí áðëïýóôåñç ðåñßðôùóç ï êüìâïò åîõðçñÝôçóçò åßíáé Ýíáò õøçëþí ðñïäéáãñáöþí õðïëïãéóôÞò, ï ïðïßïò óõíôïíßæåé êáé ðáñÝ÷åé ôéò åîåéäéêåõìÝíåò õðçñåóßåò ôïõ óôïõò Üëëïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ äéáìÝóïõ ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ äéêôýïõ. Äßêôõï áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï NetWare ôçò Novell, óýìöùíá ìå ôï ïðïßï êÜèå óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ìðïñåß íá äéáèÝôåé ôï äéêü ôïõ óýóôçìá äéá÷åßñéóçò ãéá üëá ôá èÝìáôá áóöÜëåéáò êáé ðñïóôáóßáò ôùí äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ãéá ðïëëÝò Üëëåò åñãáóßåò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò. Óå Ýíá êáôáíåìçìÝíï ðåñéâÜëëïí åñãáóßáò êÜèå óýóôçìá ðïõ åêôåëåß åðåîåñãáóßá ìðïñåß íá èåùñÞóåé ôï äßêôõï óáí ìéá óõëëïãÞ äéáóõíäåüìåíùí óõóêåõþí åðåîåñãáóßáò. Óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ìéá åñãáóßá ðñÝðåé íá åêôåëåóôåß ôáõôü÷ñïíá óå ðåñéóóüôåñïõò áðü Ýíáí õðïëïãéóôÝò ðïõ âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíïé óå äéáöïñåôéêïýò êüìâïõò, ôï äßêôõï ìðïñåß íá ðáñÝ÷åé åðéêïéíùíßá áíôáëëáãÞò ìçíõìÜôùí êáé óõíôïíéóìïý åñãáóéþí. Äßêôõá êáé åöáñìïãÝò ðïõ êáôáíÝìïõí ôçí åðåîåñãáóßá ôùí äåäïìÝíùí ôïõò ìåôáîý åíüò áñéèìïý ìåôùðéêþí óôáèìþí åñãáóßáò (ÌÜèçìá 9.2) êáé åíüò óôáèìïý õðïóôÞñéîçò áêïëïõèïýí ôï ìïíôÝëï ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò (client - server model), ðïõ ðåñéãñÜöôçêå óôï ÌÜèçìá 5.1. Ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò, ðïõ óõíÞèùò âñßóêåôáé åãêáôåóôçìÝíïò óå ÷þñï åýêïëá ðñïóâÜóéìï áðü ôá Üëëá óõóôÞìáôá, ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá áðïèÞêåõóçò êáé áíÜêôçóçò

Ôï äéêôõáêü óýóôçìá óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò ìå åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò Ý÷åé ìåãÜëç åöáñìïãÞ óå êáôáíåìçìÝíá ðåñéâÜëëïíôá åñãáóßáò ìå ìåãÜëï áñéèìü ÷ñçóôþí. Ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ áðïôåëïýí óõíÞèùò ôïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò, ïé ïðïßïé óõíôïíßæïõí ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ äéêôýïõ êáé ðáñÝ÷ïõí åîåéäéêåõìÝíåò õðçñåóßåò óôïõò ôåëéêïýò ÷ñÞóôåò.

74 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Äßêôõá êáé åöáñìïãÝò ðïõ êáôáíÝìïõí ôçí åðåîåñãáóßá ôùí äåäïìÝíùí ôïõò ìåôáîý åíüò áñéèìïý ìåôùðéêþí óôáèìþí åñãáóßáò êáé åíüò óôáèìïý õðïóôÞñéîçò áêïëïõèïýí ôï ìïíôÝëï ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò.

ôùí áñ÷åßùí, êáèþò êáé ôç äõíáôüôçôá óôÝãáóçò ìÝñïõò ìéáò åöáñìïãÞò ðïõ ôïí áöïñÜ, ôïõ ëïãéóìéêïý äéá÷åßñéóçò êáé åëÝã÷ïõ ëåéôïõñãßáò ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí, êáèþò êáé ôïõ ëïãéóìéêïý áóöÜëåéáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ïé ðñïçãìÝíåò åêäüóåéò ôïõ NetWare ôçò Novell ëåéôïõñãïýí ùò áõôïäýíáìá óõóôÞìáôá ðáñÝ÷ïíôáò õøçëÜ åðßðåäá áðüäïóçò êáé áóöÜëåéáò. ÐáñÜëëçëá ïé óôáèìïß åñãáóßáò ëåéôïõñãïýí ìå ôï ëïãéóìéêü ôïõ ðåëÜôç, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé õðïóôÞñéîç óôçí êÜñôá äéêôýïõ, óôï óôáèìü åñãáóßáò êáé óôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò, äçëáäÞ óôéò äéáäéêáóßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç êÜñôá ãéá ôçí ðñüóâáóç óôï äßêôõï. Ôï ëïãéóìéêü ôïõ ðåëÜôç öïñôþíåôáé, üôáí åíåñãïðïéçèåß ôï óýóôçìá ðïõ Ý÷åé óõíäåèåß ìå ôï äßêôõï, ôï ïðïßï êáé êáôåõèýíåé ôá áéôÞìáôá åîõðçñÝôçóçò óôï ôïðéêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Þ óå Üëëïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò (ó÷Þìá 9.2). ÐïëëÝò öïñÝò ôá áðïèçêåõìÝíá óôïé÷åßá åíüò óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò «áíôéêáôïðôñßæïíôáé» êáé óå Üëëïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ, þóôå íá åßíáé äéáñêþò äéáèÝóéìá ó’

Ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí åðåêôåßíïõí ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ôùí õðïëïãéóôþí. ¸íá ôïðéêü äßêôõï ìðïñåß íá èåùñçèåß óáí Ýíáò äéåõñõìÝíïò õðïëïãéóôÞò ìå ðüñïõò (äßóêïõò, ïäçãïýò, åêôõðùôÝò, ëïãéóìéêü êôë.), ïé ïðïßïé üìùò åßíáé êáôáíåìçìÝíïé óôï äßêôõï êáé ü÷é ðåñéïñéóìÝíïé óå êÜðïéïí óõãêåêñéìÝíï áõôüíïìï õðïëïãéóôÞ. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá ôï ôïðéêü äßêôõï ÷ñåéÜæåôáé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, üðùò áêñéâþò ï õðïëïãéóôÞò, ðñïêåéìÝíïõ íá óõíôïíßóåé ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ.

Ó÷Þìá 9.2: Óýãêñéóç ôùí ðåñéï÷þí åõèýíçò åíüò ðñïóùðéêïý õðïëïãéóôÞ ìå áõôüíïìï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá (á) êáé åíüò ìå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ (NOS) (â)

75 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí áõôïýò, íá äéáóþæïíôáé óå ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéï áðü ôá óõóôÞìáôá ôåèåß åêôüò ëåéôïõñãßáò êáé íá åîõðçñåôïýí ìå êáëýôåñï ôñüðï ôïõò ÷ñÞóôåò áðïìáêñõóìÝíùí ðåñéï÷þí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ý÷åé íüçìá ç áíôéãñáöÞ äåäïìÝíùí óå Ýíáí áðïìáêñõóìÝíï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò, áöïý êáô’ áõôü ôïí ôñüðï ïé ÷ñÞóôåò ôçò ðåñéï÷Þò ìðïñïýí íá áðïöýãïõí ôï ìåãÜëï êüóôïò ôùí óõíäÝóåùí ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ç ìÝèïäïò áõôÞ åîõðçñåôåß áðüëõôá ðåñéðôþóåéò åöáñìïãþí ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ. ¼ìùò óå ðåñéðôþóåéò åöáñìïãþí ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ ç åðéôõ÷ßá ôçò ìåèüäïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí ôá÷ýôçôá åíçìÝñùóçò ôçò âÜóçò äåäïìÝíùí ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò, üôáí óõìâáßíïõí áëëáãÝò, áöïý ï óõã÷ñïíéóìüò ôùí äéáöïñåôéêþí áíôéãñÜöùí Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá.

9.1.5 Äõíáôüôçôåò äéêôõáêþí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ¾óôåñá áðü ôá ðáñáðÜíù åßíáé óáöÝò üôé ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôùí äéêôýùí åðåêôåßíïõí ôéò äõíáôüôçôåò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ôùí õðïëïãéóôþí, þóôå íá ìðïñïýí áõôïß íá ÷ñçóéìïðïéïýí üëïõò ôïõò ðüñïõò ðïõ åßíáé äéáèÝóéìïé óôï ôïðéêü äßêôõï, áíåîÜñôçôá áðü ôïí êüìâï ôïõ äéêôýïõ óôïí ïðïßï åßíáé åãêáôåóôçìÝíïé. Ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ åßíáé ôá ðáñáêÜôù: ü

Äéá÷åßñéóç áñ÷åßùí (äçìéïõñãßá, åðåîåñãáóßá, áðïèÞêåõóç, áíÜêôçóç) óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ óôïõò ïðïßïõò Ý÷åé äéêáßùìá ðñüóâáóçò ï ÷ñÞóôçò êáé ìÜëéóôá ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå áõôüò íá èåùñåß üôé ç äéá÷åßñéóç ãßíåôáé ôïðéêÜ, äçëáäÞ óôï óôáèìü åñãáóßáò ôïõ.

ü

Õðçñåóßåò åêôýðùóçò óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ. Ï ÷ñÞóôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åêôõðþóåé óå üëïõò ôïõò åêôõðùôÝò óôïõò ïðïßïõò Ý÷åé ðñüóâáóç.

ü

Äéá÷åßñéóç ôçò åðéêïéíùíßáò üëùí ôùí óõóêåõþí ðïõ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôùí êáôÜëëçëùí ðñùôïêüëëùí, þóôå íá åðéôõã÷Üíåôáé ç óõíåñãáóßá õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí äéáöïñåôéêïý ôýðïõ.

ü

ÕðïóôÞñéîç ôùí êáôáíåìçìÝíùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ðïõ åßíáé åãêáôåóôçìÝíá óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç óýíäåóÞ ôïõò, êáèþò êáé ç áîéïðïßçóç ôùí õðçñåóéþí ðïõ ìðïñïýí íá ðñïóöÝñïõí óôï ôïðéêü äßêôõï ìéáò åðé÷åßñçóçò Þ åíüò ïñãáíéóìïý.

¢ëëá, ðñüóèåôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ðñïóôáóßá ôùí äåäïìÝíùí ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ áðü ìç åîïõóéïäïôçìÝíç ðñüóâáóç Þ áðü ðñïóðÜèåéá êáôáóôñïöÞò ôïõò.

ü

Äõíáôüôçôá áíï÷Þò ëÜèïõò (fault tolerance) êáé åðáíÜêáìøçò áðü ëÜèïò (fault recovery). Óôü÷ïò åßíáé ç åëá÷éóôïðïßçóç ôçò ðéèáíüôçôáò íá ìçí åßíáé äéáèÝóéìï ôï ôïðéêü äßêôõï ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, üðùò åðßóçò êáé ç ìåãéóôïðïßçóç ôçò ôá÷ýôçôáò åðáíÜêáìøçò óôçí ðñïãåíÝóôåñç êáôÜóôáóç,

Áíôéêáôïðôñéóìüò (mirroring) åßíáé ç ôáõôüóçìç áðåéêüíéóç Þ áíôéãñáöÞ ôùí óôïé÷åßùí åíüò óôáèìïý åñãáóßáò óå Ýíáí Üëëï, þóôå áõôÜ íá åßíáé äéáñêþò äéáèÝóéìá, íá äéáóþæïíôáé óå ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéï áðü ôá óõóôÞìáôá ôåèåß åêôüò ëåéôïõñãßáò êáé íá åîõðçñåôïýí ìå êáëýôåñï ôñüðï ôïõò ÷ñÞóôåò áðïìáêñõóìÝíùí ðåñéï÷þí.

76 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôï äßêôõï êáôáññåýóåé. ÐñïêåéìÝíïõ ëïéðüí íá áðïöåõ÷èïýí äõóÜñåóôá óõìâÜíôá ìå ìåãÜëåò áðþëåéåò ëáìâÜíïíôáé ðñïëçðôéêÜ êÜðïéá ìÝôñá, üðùò åßíáé: l

Ç ÷ñçóéìïðïßçóç ðñüóèåôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ï ïðïßïò íá ìðïñåß íá áíôéêáôáóôÞóåé óå ðåñßðôùóç âëÜâçò ôïí êýñéï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò.

l

Ç ÷ñçóéìïðïßçóç ëïãéóìéêïý ðñïóôáóßáò äåäïìÝíùí ãéá ôçí áíôéãñáöÞ êñßóéìùí äåäïìÝíùí êáé áñ÷åßùí ÷ñçóôþí óå êáôÜëëçëåò óõóêåõÝò áðïèÞêåõóçò (back-up devices).

ü

ÕðïóôÞñéîç äéáäéêáóéþí äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ ìå ðáñáêïëïýèçóç ëÜèïõò (fault monitoring) êáé ïäçãßåò äéüñèùóçò ëÜèïõò (troubleshooting facilities) üóïí áöïñÜ ôç ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ.

ü

ÕðïóôÞñéîç ôùí ðéï äéáäåäïìÝíùí ôõðïðïéÞóåùí åðéêïéíùíßáò ìåôáîý õðïëïãéóôþí êáé äéêôõáêþí åöáñìïãþí. ¸íá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ, ôï ïðïßï åëÝã÷åé ôç ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí, áðáéôåßôáé íá õðïóôçñßæåé ôéò ðéï ðñüóöáôåò ôõðïðïéÞóåéò üóïí áöïñÜ ôçí åðéêïéíùíßá êáé ôéò åöáñìïãÝò ðïõ õëïðïéïýíôáé óôï äßêôõï, þóôå íá åßíáé óõìâáôÝò êáé åýêïëá õëïðïéÞóéìåò ïé åíäå÷üìåíåò áíáâáèìßóåéò, åðåêôÜóåéò Þ ìåëëïíôéêÝò áëëáãÝò ó’ áõôü.

ü

ÕðïóôÞñéîç äéáóõíäÝóåùí ìå Üëëá ôïðéêÜ äßêôõá. Óå óõíäõáóìü ìå ôéò óõóêåõÝò äéáóýíäåóçò äéêôýïõ, ïé ïðïßåò èá åîåôáóôïýí óôá åðüìåíá ìáèÞìáôá, Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ èá ðñÝðåé íá ìðïñåß íá åãêáèéóôÜ ìå åðéôõ÷ßá üëåò ôéò âáóéêÝò äéêôõáêÝò ëåéôïõñãßåò ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èïýí óõíäÝóåéò ìå Üëëá äßêôõá.

9.1.6 Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò Ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ áðïôåëïýí ôïõò êáíüíåò óýìöùíá ìå ôïõò ïðïßïõò åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ïé êüìâïé ðïõ Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôï äßêôõï. Äéáêñßíïíôáé óå äýï åßäç: ôá ðñùôüêïëëá õøçëïý åðéðÝäïõ (high-level protocols), ôá ïðïßá êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åðéêïéíùíïýí ïé åöáñìïãÝò, êáé ôá ðñùôüêïëëá ÷áìçëïý åðéðÝäïõ (lower-level protocols), ôá ïðïßá êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ìåôáäßäïíôáé ôá óÞìáôá óå Ýíá ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ç äéåðáöÞ ôùí åðéðÝäùí áõôþí ãßíåôáé ìÝóù ôùí ðñùôïêüëëùí ðïõ åãêáèéóôïýí êáé äéáôçñïýí óõíüäïõò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí åðéâëÝðïíôáò ôçí êßíçóç, þóôå íá åíôïðßæïõí ôõ÷üí ëÜèç. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ôá ðñùôüêïëëá èá êáèïñéóôïýí êáé èá ôõðïðïéçèïýí áðü êÜðïéïí äéåèíÞ ïñãáíéóìü, ïé êáôáóêåõáóôÝò Ý÷ïõí ôï äéêáßùìá íá ó÷åäéÜóïõí êáé íá õëïðïéÞóïõí ðñïúüíôá äéêôýùí ðïõ èá ëåéôïõñãïýí óå óõóôÞìáôá äéáöïñåôéêþí êáôáóêåõáóôþí. ¸íá éäéáßôåñï ðñùôüêïëëï ôï ïðïßï åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò íá åðéêïéíùíïýí ìå ôïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò óå ðåñéâÜëëïí NetWare åßíáé ôï ðñùôüêïëëï IPX (Internetwork Packet Exchange). ¢ëëá ãíùóôÜ ðñùôüêïëëá åßíáé ôï TCP/IP, ôï DECnet êáé ôï AppleTalk. Ïé ðåñéóóüôåñåò åðé÷åéñÞóåéò êáé ïñãáíéóìïß ôåßíïõí íá åíïðïéÞóïõí ôá äéáöïñåôéêÜ åßäç äéêôýùí ôïõò äçìéïõñãþíôáò ôá ïíïìáæüìåíá äéêôõáêÜ

77 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí óõóôÞìáôá åðé÷åéñÞóåùí, ôá ïðïßá õðïóôçñßæïíôáé áðü ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò áíåîÜñôçôá ðñùôüêïëëá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, õðÜñ÷åé ôï åíäå÷üìåíï íá áíáãêáóôåß Ýíáò ÷ñÞóôçò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôï ðñùôüêïëëï IPX ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíÞóåé ìå Ýíá óôáèìü åîõðçñÝôçóçò NetWare êáé ôï ðñùôüêïëëï TCP/IP ðñïêåéìÝíïõ íá åðéêïéíùíÞóåé ìå Ýíá óôáèìü åîõðçñÝôçóçò Unix. Óçìåéþíïõìå üôé, ðáñ’ üôé ôï Unix äåí åßíáé ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ, üìùò ïé ðåñéóóüôåñåò åêäüóåéò ôïõ ðáñÝ÷ïõí óçìáíôéêÞ äéêôõáêÞ õðïóôÞñéîç. Áðü ðïëëïýò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ôï ïéêïõìåíéêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, áöïý Ý÷åé åíóùìáôþóåé ìåãÜëï áñéèìü ëåéôïõñãéþí ôïõ äéêôõáêïý ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò êáé åßíáé éêáíü íá ëåéôïõñãåß óå õðïëïãéóôÝò üëùí ôùí ìåãåèþí. To Unix, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé áðïêëåéóôéêÞ õðïóôÞñéîç óôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò, ÷ñçóéìïðïéåß ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí åðéêïéíùíéþí ôïõ ôçí ïéêïãÝíåéá ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP. ÌÝóù ôïõ TCP/IP ôo Unix ìðïñåß íá óõíõðÜñ÷åé êáé íá óõíåñãÜæåôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ôïõ ïðïßïõ ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ. Ç ìüíç ðñïûðüèåóç ðïõ áðáéôåßôáé åßíáé ç äõíáôüôçôá ìåôáôñïðÞò ôùí ðñùôïêüëëùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ðñùôüêïëëá TCP/IP, êÜôé ðïõ ç óõíôñéðôéêÞ ðëåéïíüôçôá ôùí êáôáóêåõáóôþí åîáóöáëßæåé.

9.1.7 ÁóöÜëåéá Ç áóöÜëåéá ôïõ äéêôýïõ (network security) åßíáé Ýíá óçìáíôéêü èÝìá ðïõ åðçñåÜæåé óõíïëéêÜ ôçí áðüäïóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, áöïý óõíäÝåôáé ìå ôçí áðþëåéá, ôçí õðïêëïðÞ Þ ôçí ðáñáðïßçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ìåôáäßäïíôáé. Ôï èÝìá åßíáé ðïëýðëïêï, éäéáßôåñá üôáí áöïñÜ ìåôáäüóåéò êñßóéìùí ðëçñïöïñéþí ìÝóù óõíäÝóåùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò ôùí ïðïßùí ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ï åîïðëéóìüò ðñüóâáóçò äåí åßíáé éäéüêôçôá. Ðéï áíáëõôéêÜ, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ýíá ôïðéêü äßêôõï äéáóõíäÝåé ôá ôìÞìáôá ìéáò åðé÷åßñçóçò ïé õðåýèõíïé ôùí ôìçìÜôùí ìðïñïýí íá ðåñéïñßæïõí, ìå äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò, ôçí ðñüóâáóç ìç åîïõóéïäïôçìÝíùí ÷ñçóôþí óå êñßóéìá äåäïìÝíá ðïõ ïé ßäéïé êáôÝ÷ïõí, áöïý êáé ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò áëëÜ êáé ï åîïðëéóìüò ðñüóâáóçò åßíáé ðëÞñùò éäéüêôçôá, äçëáäÞ áíÞêïõí óôçí åðé÷åßñçóç. Áí üìùò ïé êñßóéìåò ãéá ôçí åðé÷åßñçóç ðëçñïöïñßåò ðñÝðåé íá ìåôáäïèïýí ìÝóù óõíäÝóåùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôéò ïðïßåò ôüóï ï åîïðëéóìüò ðñüóâáóçò üóï êáé ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò åßíáé äçìüóéá, ôüôå áðáéôåßôáé ç ëÞøç Üëëùí ìÝôñùí, üðùò åßíáé ç ìßóèùóç ãñáììþí Þ ç êñõðôïãñÜöçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèïýí. Ìå ôçí êñõðôïãñÜöçóç åîáóöáëßæåôáé üôé ôï ðåñéå÷üìåíï ìéáò óõíüäïõ åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá áðïêáôáóôáèåß óôçí áñ÷éêÞ ôïõ ìïñöÞ ìüíï áðü åêåßíïí ôïí ïðïßï áöïñÜ. Ôï èÝìá ôçò áóöÜëåéáò èá áíáðôõ÷èåß äéåîïäéêüôåñá óôï ÌÜèçìá 11.3 ôçò Åíüôçôáò Ä.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, ïìüôéìïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò, áíï÷Þ ëÜèïõò, åðáíÜêáìøç áðü ëÜèïò, ðáñáêïëïýèçóç ëÜèïõò, ïäçãßåò äéüñèùóçò ëÜèïõò, ðñùôüêïëëá ÷áìçëïý åðéðÝäïõ, ðñùôüêïëëá õøçëïý åðéðÝäïõ, áóöÜëåéá äéêôýïõ.

Ç ìåôÜäïóç êñßóéìùí ðëçñïöïñéþí ìéáò åðé÷åßñçóçò ìÝóù óõíäÝóåùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò óõíåðÜãåôáé ôç ÷ñÞóç éäéùôéêþí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò Þ, áí ðñüêåéôáé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí äçìüóéá äßêôõá, ôçí êñõðôïãñÜöçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèïýí.

78 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 9.2: Åéäéêüò äéêôõáêüò åîïðëéóìüò 9.2.1 Åðéêïéíùíéáêüò åîïðëéóìüò ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ðïëëÝò åðé÷åéñÞóåéò ÷ñåéÜæïíôáé Ýíá åíéáßï äßêôõï ðñïêåéìÝíïõ ïé ÷ñÞóôåò ôïõ íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå üëåò ôéò åöáñìïãÝò êáé ôéò ðçãÝò ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ áõôÝò äéáèÝôïõí. ÖõóéêÜ áõôü äå óçìáßíåé üôé êÜèå ÷ñÞóôçò ðñÝðåé áðáñáßôçôá íá Ý÷åé ðñüóâáóç óå ïðïéïäÞðïôå óýóôçìá. Óôçí ðñÜîç åöáñìüæïíôáé óõ÷íÜ, éäéáßôåñá ãéá ëüãïõò áóöÜëåéáò, ðåñéïñéóôéêÝò ôå÷íéêÝò ðñüóâáóçò óå êñßóéìåò åöáñìïãÝò êáé áñ÷åßá. Ôï ãåãïíüò üìùò áõôü äåí áíáéñåß ôçí áðáßôçóç Üìåóçò êáé åýêïëçò ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí óôéò çëåêôñïíéêÞò ìïñöÞò ðëçñïöïñßåò ðïõ âñßóêïíôáé äéáèÝóéìåò óôá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ôçò åðé÷åßñçóçò, áðü ïðïéáäÞðïôå öõóéêÞ èÝóç ôùí åãêáôáóôÜóåþí ôçò. Áðü ôá ðáñáðÜíù ðñïêýðôåé üôé åßíáé áðáñáßôçôç ç ýðáñîç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ðïõ íá äéáóõíäÝåé üëá ôá ôìÞìáôá ôçò åðé÷åßñçóçò, þóôå íá åßíáé äõíáôÞ ç ðñüóâáóç êáé ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí ôïõ áíåîÜñôçôá áðü ôçí åöáñìïãÞ Þ ôïí ôýðï ôïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ìå ôï ïðïßï áõôïß óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï. ¼ìùò êÜèå åöáñìïãÞ ðñÝðåé íá ìðïñåß íá áíáãíùñßæåé ôç ìïñöÞ ìå ôçí ïðïßá ðáñïõóéÜæïíôáé ôá äåäïìÝíá Þ ôç ìïñöÞ ôùí åíôïëþí ìéáò Üëëçò åöáñìïãÞò ôéò ïðïßåò ðñÝðåé íá ÷åéñéóôåß. Ãéá íá ðñáãìáôïðïéçèåß áõôü ôï Ýñãï óå Ýíá åíéáßï äßêôõï ðïõ óõíäÝåé õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá êáé ëïãéóìéêü áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò, èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ïñéóìÝíïé êïéíþò áðïäåêôïß êáíüíåò åðéêïéíùíßáò. ÔÝôïéï óýíïëï êáíüíùí åðéêïéíùíßáò åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá ìïíôÝëá TCP/IP, ISO/OSI êôë. Óýìöùíá ìå ôï ìïíôÝëï ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò, äýï õðïëïãéóôÝò åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ãéá ôçí åêôÝëåóç êÜðïéáò åñãáóßáò ìÝóù ìéáò äéêôõáêÞò õðïäïìÞò ç ïðïßá âáóßæåôáé óå êïéíþò áðïäåêôÜ ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò. Ïé óõóêåõÝò ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôç óõíÝ÷åéá áðïôåëïýí ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá õëïðïßçóçò ìéáò äéêôõáêÞò õðïäïìÞò ç ïðïßá óõíäÝåé ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò ôìÞìáôá äéêôýïõ Þ ðáñÝ÷åé ðñüóâáóç óå Ýíá áðïìáêñõóìÝíï, åêôüò äéêôýïõ õðïëïãéóôéêü óýóôçìá. Åðßóçò ïé óõóêåõÝò áõôÝò ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ðñïãñáììÜôùí åöáñìïãþí ðïõ åßíáé åãêáôåóôçìÝíá óå äéáöïñåôéêïýò õðïëïãéóôÝò.

9.2.2 ÂáóéêÝò ìïíÜäåò åðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý Åêôüò áðü ôïõò äéáðïäéáìïñöùôÝò (modems) êáé ôïõò ðïëõðëÝêôåò (multiplexers), ïé ïðïßïé åîåôÜóôçêáí ìå ëåðôïìÝñåéá óôá ÊåöÜëáéá 1 êáé 3 áíôßóôïé÷á (Åíüôçôá Á, ôüìïò É), ôá ôïðéêÜ äßêôõá ÷ñçóéìïðïéïýí Ýíá ðëÞèïò óõóêåõþí êáé åîáñôçìÜôùí

79 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí ðïõ áðïôåëïýí ôïí åðéêïéíùíéáêü åîïðëéóìü ôïõò. Ç ðáñïõóßáóç ôùí êõñéüôåñùí ìïíÜäùí áõôïý ôïõ åîïðëéóìïý ãßíåôáé óôç óõíÝ÷åéá.

9.2.2.1

Ìåôùðéêïß åðåîåñãáóôÝò

Ïé ìåôùðéêïß åðåîåñãáóôÝò (front-end processors) åßíáé õðïëïãéóôÝò ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôéò åðéêïéíùíéáêÝò áðáéôÞóåéò êÜðïéïõ ìåãÜëïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò. Ìå ôïí ôñüðï áõôü áðïäåóìåýïíôáé ïé õðïëïãéóôÝò ôùí ÷ñçóôþí áðü ôéò äéåñãáóßåò åðéêïéíùíßáò êáé áóöÜëåéáò ðïõ áöïñïýí ôïõò åêôüò ôïðéêïý äéêôýïõ ÷ñÞóôåò êáé ôéò ïðïßåò áíáëáìâÜíåé ï ìåôùðéêüò åðåîåñãáóôÞò, ðñïêåéìÝíïõ ïé õðïëïãéóôÝò íá áó÷ïëçèïýí áðïêëåéóôéêÜ ìå ôçí êýñéá åñãáóßá ôïõò. Ïé äéåñãáóßåò ðïõ ìðïñåß íá áíáëÜâåé ï ìåôùðéêüò åðåîåñãáóôÞò óõìðåñéëáìâÜíïõí ôïí Ýëåã÷ï ôùí óõíäåüìåíùí õðïëïãéóôþí, þóôå íá äéáðéóôùèåß áí Ý÷ïõí äåäïìÝíá ãéá ìåôÜäïóç, ôïí Ýëåã÷ï êáé ôç äéüñèùóç ôùí ëáèþí, êáèþò êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò ðñüóâáóçò óôï äßêôõï ðñïêåéìÝíïõ íá åðéâåâáéùèåß áí ï ÷ñÞóôçò ôçò ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò Ý÷åé äéêáßùìá ðñüóâáóçò ó’ áõôü.

9.2.2.2

ÊÜñôåò äéêôýïõ

Ïé êÜñôåò äéêôýïõ (NICs: Network Interface Cards) åßíáé åîáñôÞìáôá ðïõ ðñïóáñìüæïíôáé óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç óýíäåóÞ ôïõ ìå ôï äßêôõï (ó÷Þìá 9.3). Ëåéôïõñãïýí óôï öõóéêü åðßðåäï ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ÏSI, ó÷åäéÜæïíôáé ãéá Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôýðï äéêôýïõ, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï Ethernet Þ ï äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Passing Ring), êáé äéáèÝôïõí óçìåßï õðïäï÷Þò ãéá ôç óýíäåóÞ ôïõò ìå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôýðï êáëùäßïõ, üðùò åßíáé ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï, ôï áèùñÜêéóôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (UTP), ôï êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò êôë. Óôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ïé êÜñôåò äéêôýïõ äéáèÝôïõí ìéá êåñáßá ãéá åðéêïéíùíßá ìå ôï óôáèìü ôçò âÜóçò. Óçìåéþíåôáé üôé áðü ôï ÉÅÅÅ ðáñÝ÷åôáé Ýíá ó÷Þìá êåíôñéêÞò äéåõèõíóéïäüôçóçò ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôåß üôé êÜèå êÜñôá äéêôýïõ Ý÷åé ìéá ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç áíáãíþñéóçò óôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ äéêôýïõ. Ïé êÜñôåò äéêôýïõ åðéôåëïýí ðïëëÝò ëåéôïõñãßåò ôçò äéêôõáêÞò åðéêïéíùíßáò, ïé ïðïßåò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé óôç óõìöùíßá ðïõ ãßíåôáé ìåôáîý ôùí äýï óôáèìþí ðïõ åðéêïéíùíïýí. Ç óõìöùíßá áõôÞ ñõèìßæåé ôéò ðáñáìÝôñïõò åðéêïéíùíßáò, äçëáäÞ ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò, ôï ìÝãåèïò ôïõ ðáêÝôïõ, ôç ëÞîç ÷ñüíïõ êôë. Ïé êÜñôåò äéêôýïõ Ý÷ïõí óõãêåêñéìÝíá çëåêôñéêÜ êáé ìç÷áíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Ôá çëåêôñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáèïñßæïõí ôïõò ôñüðïõò ôçò ìåôÜäïóçò óåéñþí áðü äõáäéêÜ øçößá êáé áðü óÞìáôá åëÝã÷ïõ ïé ïðïßåò áöïñïýí ôï ÷ñïíéóìü ôçò ìåôÜäïóçò óôï äßêôõï. Ôá ìç÷áíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáèïñßæïõí ôïõò ôñüðïõò ôçò öõóéêÞò óýíäåóçò ìå ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ÔÝëïò, ïé êÜñôåò äéêôýïõ êáèïñßæïõí êáé ôéò ìåèüäïõò ðñüóâáóçò óôï äßêôõï, óýìöùíá ìå ôá ðñüôõðá 802.x ôïõ ÉÅÅÅ Þ Üëëá ðñüôõðá, ôá ïðïßá áíáëýèçêáí óôï ÌÜèçìá 7.5.

Ó÷Þìá 9.3: ÊÜñôá äéêôýïõ

Ç êÜñôá äéêôýïõ ðñïóáñìüæåôáé óå ìéá åéäéêÞ èõñßäá ôïõ õðïëïãéóôÞ êáé ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ôüóï óôçí åíóýñìáôç üóï êáé óôçí áóýñìáôç åðéêïéíùíßá. Ç êÜñôá äéêôýïõ äéáèÝôåé êõêëþìáôá ôá ïðïßá óõíôïíßæïõí ôç ìåôÜäïóç, ôçí ðáñáëáâÞ êáé ôïí Ýëåã÷ï ëáèþí ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé.

80 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá 9.2.2.3

Äéáíïìåßò

Ï äéáíïìÝáò (hub) åßíáé ìéá óõóêåõÞ ç ïðïßá óõíäÝåé ôá êáëþäéá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü üëïõò ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò ìå ôïí êåíôñéêü êüìâï ôïõ äéêôýïõ (ó÷Þìá 9.4).

ÄéáíïìÝáò

Ó÷Þìá 9.4: ÄéáíïìÝáò

¼ôáí Ýíáò áðü ôïõò ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò Þ êÜðïéá áðü ôéò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò áðïóôÝëëïõí äåäïìÝíá, ï äéáíïìÝáò ôá åðáíáìåôáäßäåé ôáõôü÷ñïíá ðñïò üëåò ôéò Üëëåò äéáóõíäåäåìÝíåò óõóêåõÝò.

Óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí ðñïûðïèÝôåé ôïðïëïãßá Üóôñïõ, óôçí ïðïßá êáôáëáìâÜíåé ôç èÝóç ôïõ êåíôñéêïý êüìâïõ (ó÷Þìá 9.5). Ç ôïðïëïãßá áõôÞ Ý÷åé ôï ðëåïíÝêôçìá üôé ïé êáëùäéáêÝò âëÜâåò åðçñåÜæïõí ìüíï ôï óõãêåêñéìÝíï óôáèìü ôïí ïðïßï óõíäÝïõí. Ôï ðñïóùðéêü äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ ìðïñåß íá åëÝãîåé, ìå ôç âïÞèåéá äéáãíùóôéêþí ðñïãñáììÜôùí, ìéá äéáäñïìÞ êáëùäßïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóäéïñßóåé ôç ñïÞ äåäïìÝíùí Þ íá áðïìïíþóåé ôá óöÜëìáôá. Ç êýñéá åñãáóßá ôùí äéáíïìÝùí åßíáé íá ëáìâÜíïõí ôá óÞìáôá áðü Ýíá óôáèìü êáé íá ôá åðáíåêðÝìðïõí ìå áêñßâåéá óôïõò Üëëïõò (ó÷Þìá 9.6). Óå ðåñßðôùóç óýãêñïõóçò ç áíß÷íåõóç ãßíåôáé áðü ôéò êÜñôåò äéêôýïõ êÜèå óôáèìïý. Ïé äéáíïìåßò äéáêñßíïíôáé óå äýï êáôçãïñßåò, óôïõò ðáèçôéêïýò êáé óôïõò åíåñãçôéêïýò.

Ó÷Þìá 9.5: Äéáóýíäåóç äéáíïìÝá ìå ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò óå ôïðïëïãßá Üóôñïõ

ü

Ðáèçôéêïß äéáíïìåßò: Åßíáé óõóêåõÝò ìå ìéêñü áñéèìü èõñþí, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç óýíäåóç ôùí óôáèìþí åñãáóßáò ìå Ýíá äßêôõï óå äéÜôáîç Üóôñïõ. Äåí êÜíïõí åíßó÷õóç ôïõ óÞìáôïò ðïõ ëáìâÜíïõí êáé äåí áðáéôïýí çëåêôñéêÞ óýíäåóç.

ü

Åíåñãçôéêïß äéáíïìåßò: Ðñüêåéôáé ãéá óõóêåõÝò ìå ìåãáëýôåñï áñéèìü èõñþí

81 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

Ó÷Þìá 9.6: Ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç ëåéôïõñãéþí åðáíáìåôÜäïóçò áðü äéáíïìÝá áðü ôéò ðáèçôéêÝò, ðïõ áíáäçìéïõñãïýí êáé åíéó÷ýïõí êáôÜ ðåñßðôùóç ôï óÞìá ôï ïðïßï ëáìâÜíïõí. Áðáéôïýí çëåêôñéêÞ óýíäåóç êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé ùò åðáíáëÞðôåò (ÌÜèçìá 9.3), åðåêôåßíïíôáò ì’ áõôü ôïí ôñüðï ôéò êáëùäéáêÝò óõíäÝóåéò ôùí óôáèìþí åñãáóßáò. Ïé äéáíïìåßò äéåõêïëýíïõí ôçí åðßëõóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé ëüãù ôùí ðåñéïñéóìþí ðïõ õößóôáíôáé óôçí áðüóôáóç ôùí êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. ÓõíÞèùò Ýíáò äéáíïìÝáò óõíäÝåôáé ìå Üëëïõò äéáíïìåßò, õëïðïéþíôáò éåñáñ÷éêÝò äïìÝò êáôÜ ôï ðñüôõðï ôçò äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò (ÌÜèçìá 7.2). Ïé äéáíïìåßò ðáñÝ÷ïõí ôá ðáñáêÜôù ïöÝëç: ü

Äéåõêüëõíóç õëïðïßçóçò åðåêôÜóåùí Þ áëëáãþí óå ôïðéêÜ äßêôõá ìå åãêáôåóôçìÝíç äïìçìÝíç êáëùäßùóç éåñáñ÷éêÞò äïìÞò.

ü

ÌåãÜëåò äõíáôüôçôåò åðéëïãÞò åíáëëáêôéêþí ôýðùí äéêôýùóçò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet êáé äáêôýëéïò Þ äßáõëïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò, êáèþò êáé äõíáôüôçôåò äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí áëëÜ êáé äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ôá ïðïßá èá åîåôáóôïýí óôéò Åíüôçôåò Ä êáé Å.

ü

Äõíáôüôçôåò êåíôñéêÞò äéá÷åßñéóçò êáé áõôüìáôçò óõëëïãÞò ðëçñïöïñéþí óôï äßêôõï.

ü

Äõíáôüôçôåò áíï÷Þò Þ áíÜêáìøçò áðü ëÜèç ïé ïðïßåò åîáóöáëßæïõí ôçí áäéÜëåéðôç ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌïíÜäåò åðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý, ìåôùðéêïß åðåîåñãáóôÝò, êÜñôåò äéêôýïõ, äéáíïìåßò, ðáèçôéêïß äéáíïìåßò, åíåñãçôéêïß äéáíïìåßò.

82 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 9.3: ÅðáíáëÞðôåò 9.3.1 ÅéóáãùãÞ ¼ðùò áíáöÝñèçêå êáé óôï ÌÜèçìá 9.2, åêôüò áðü ôïí êýñéï åðéêïéíùíéáêü åîïðëéóìü ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðÜñ÷ïõí êáé ïñéóìÝíåò âáóéêÝò óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç áõôþí ôùí äéêôýùí. Ïé ìïíÜäåò áõôÝò åßíáé: ü

ï åðáíáëÞðôçò (repeater),

ü

ç ãÝöõñá (bridge),

ü

ï äñïìïëïãçôÞò (router).

Óôç óõíÝ÷åéá èá ãßíåé áíáöïñÜ óôéò âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôùí óçìáíôéêþí áõôþí óõóêåõþí äéáóýíäåóçò, êáèþò êáé óôéò äõíáôüôçôåò ôùí äéáöïñåôéêþí ôýðùí ôïõò. Áóöáëþò ç êáôáíüçóç ôùí äõíáôïôÞôùí êÜèå ôýðïõ óõóêåõÞò ïäçãåß êáé óôçí êáôÜëëçëç åðéëïãÞ êáôÜ ôç öÜóç ôçò ó÷åäßáóçò åíüò äéêôýïõ. Óçìåéþíåôáé üôé åêôüò áðü áõôÝò ôéò ìïíÜäåò õðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò ìå ðåñéóóüôåñåò Þ ðéï åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò. Ç ðåñéãñáöÞ áõôþí ôùí ìïíÜäùí èá ãßíåôáé êáôÜ ðåñßðôùóç êáé üðïõ áõôü åßíáé áðáñáßôçôï.

9.3.2 ÅðáíáëÞðôåò ¼ðùò åßíáé ãíùóôü (ÌÜèçìá 1.4), üôáí ç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí óõóêåõþí ðïõ óõíäÝïíôáé ìå êáëþäéï õðåñâáßíåé ôá 300 ìÝôñá, ôï çëåêôñéêü óÞìá åîáóèåíåß, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñÝðåé íá åíéó÷õèåß ãéá íá ìðïñÝóåé íá ðñïùèçèåß óå ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò êáé íá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ï åðáíáëÞðôçò (repeater) åßíáé ìéá äéÜôáîç ç ïðïßá ëáìâÜíåé ôï åîáóèåíçìÝíï óÞìá áðü ìéá åßóïäï, ôï áíáäçìéïõñãåß

ÅðáíáëÞðôçò

Ó÷Þìá 9.7: ÅðáíáëÞðôçò óôçí áñ÷éêÞ ôïõ ìïñöÞ êáé ôï ðáñáäßäåé óôçí Ýîïäï (ó÷Þìá 9.7). Ðñüêåéôáé ãéá äéÜôáîç ðïõ åíéó÷ýåé ôá óÞìáôá ðïõ ëáìâÜíåé, ðñïêåéìÝíïõ íá áõîçèåß ôï öõóéêü åýñïò ôïõ äéêôýïõ. ÓõíÞèùò ï åðáíáëÞðôçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí åðÝêôáóç åíüò ôìÞìá-

83 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí ôïò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, þóôå íá ðñïóôåèïýí ó’ áõôü íÝïé ÷ñÞóôåò. ÅðïìÝíùò ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ Ýãêåéôáé óôçí êáëùäéáêÞ óýíäåóç ôìçìÜôùí ôïõ äéêôýïõ êáé óõíáêüëïõèá óôçí åíßó÷õóç ôïõ óÞìáôïò.

9.3.3 Ôýðïé åðáíáëçðôþí ÁíÜëïãá ìå ôéò éäéüôçôåò ðïõ äéáèÝôïõí êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïõí ïé åðáíáëÞðôåò äéáêñßíïíôáé óå äéÜöïñïõò ôýðïõò: ü

ÅðáíáëÞðôåò ìßáò èýñáò (singl-port repeaters), oé ïðïßïé Ý÷ïõí ìßá èýñá åéóüäïõ êáé ìßá åîüäïõ. Áðïôåëïýíôáé áðü äýï ôìÞìáôá, ôï ôìÞìá áðü ôï ïðïßï èá ðÜñïõí ôçí åßóïäï êáé ôï ôìÞìá óôï ïðïßï èá äþóïõí ôçí Ýîïäï (ó÷Þìá 9.8á).

ü

ÅðáíáëÞðôåò ðïëëþí èõñþí (multi-port repeaters), oé ïðïßïé Ý÷ïõí ìßá åßóïäï êáé ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá åîüäïõò (ó÷Þìá 9.8â). ÓõíÞèùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ìå äéáöïñåôéêü ôýðï êáëùäßùóçò (ð.÷. 10Base-2 êáé 10Base-5).

ü

ÅðáíáëÞðôåò ïðôéêÞò ìåôÜäïóçò (optical repeaters), ïé ïðïßïé åðáíáëáìâÜíïõí ôï ïðôéêü óÞìá ðïõ ëáìâÜíïõí.

ü

ÅðáíáëÞðôåò ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò (local repeaters), ïé ïðïßïé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç äýï ßäéïõ ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò êáé ðÜíôùò ü÷é ðÜíù áðü 2 km.

ü

ÅðáíáëÞðôåò áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò (remote repeaters), ïé ïðïßïé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ áðÝ÷ïõí ôï Ýíá áðü ôï Üëëï ðÜíù áðü 2 km. ÊÜèå ôïðéêü äßêôõï óõíäÝåôáé ìå Ýíáí åðáíáëÞðôç êáé üëïé ïé åðáíáëÞðôåò óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò (óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí) ìå ïðôéêÞ ßíá.

ü

ÅðáíáëÞðôåò - êáôá÷ùñçôÝò (buffered repeaters), ïé ïðïßïé Ý÷ïõí ôçí éêáíüôçôá ðñïóùñéíÞò áðïèÞêåõóçò ôùí ðëáéóßùí ðïõ ìåôáöÝñïíôáé óôï Üëëï äßêôõï êáé ùò åê ôïýôïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç äéêôýùí ðïõ áðÝ÷ïõí ìåôáîý ôïõò ðïëý ìåãÜëç áðüóôáóç. Óçìåéþíåôáé üôé êáé óå ðåñßðôùóç ìåãÜëïõ öüñôïõ ôá ðëáßóéá äå ÷Üíïíôáé, áëëÜ áðïèçêåýïíôáé ðñïóùñéíÜ êáé ìåôáäßäïíôáé üôáí ôï êáíÜëé åßíáé Üäåéï.

ü

ÅðáíáëÞðôåò - äéáíïìåßò (repeaters - hub), ïé ïðïßïé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ìå êáëùäßùóç UTP, STP Þ ìå ïðôéêÞ ßíá. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ áõôÞ ðáñÝ÷åé åîáéñåôéêÞ åõåëéîßá, åéäéêÜ üôáí ðñÝðåé íá åðáíáó÷åäéáóôåß ôï äßêôõï êáé íá áíáêáôáíåìçèïýí ïé êüìâïé ôïõ, þóôå íá õðïóôçñé÷èïýí ôïðéêÜ äßêôõá ìå äéáöïñåôéêÝò êáëùäéþóåéò óå ó÷Ýóç ìå ôçí åãêáôåóôçìÝíç äïìçìÝíç êáëùäßùóç. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ïé åðáíáëÞðôåò - äéáíïìåßò áðïôåëïýí óÞìåñá ôçí ðéï äçìïöéëÞ ëýóç.

ü

¸îõðíïé åðáíáëÞðôåò (smart repeaters), ïé ïðïßïé èåùñïýíôáé õâñéäéêÝò óõóêåõÝò ðïõ Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãåöõñþí (âë. åðüìåíç ðáñÜãñáöï) ðáñÜ åðáíáëçðôþí.

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ç ÷ñÞóç ôùí åðáíáëçðôþí Ý÷åé áñ÷ßóåé íá ðåñéïñßæåôáé ëüãù ôùí ìåéïíåêôçìÜôùí ðïõ åìöáíßæïõí, üðùò åßíáé ç åíßó÷õóç ôïõ èïñýâïõ êáôÜ ìÞêïò ôïõ óÞìáôïò, ç ðåñéïñéóìÝíç åðÝêôáóç ðïõ ðñïóöÝñïõí óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï êáé ôÝëïò ç áäõíáìßá ôïõò íá áíôáðïêñéèïýí éêáíïðïéçôéêÜ óôçí áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí ÷ñçóôþí ðïõ ìðïñåß ôï äßêôõï íá õðïóôçñßîåé.

ÅðáíáëÞðôçò - äéáíïìÝáò ìßáò èýñáò

ÅðáíáëÞðôçò - äéáíïìÝáò ðïëëþí èõñþí

84 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ó÷Þìá 9.8: Ôýðïé åðáíáëçðôþí: (á) ÅðáíáëÞðôçò - äéáíïìÝáò ìßáò èýñáò óå äßêôõï Ethernet êáé (â) åðáíáëÞðôçò - äéáíïìÝáò ðïëëþí èõñþí óå äéáíïìÝá ãéá 10Base-T äßêôõï Ethernet

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÅðáíáëÞðôçò, åðáíáëÞðôçò ìßáò èýñáò, åðáíáëÞðôçò ðïëëþí èõñþí, åðáíáëÞðôçò - äéáíïìÝáò, ïðôéêüò åðáíáëÞðôçò, Ýîõðíïò åðáíáëÞðôçò, åðáíáëÞðôçò - êáôá÷ùñçôÞò, åðáíáëÞðôçò ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò, åðáíáëÞðôçò áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò, ãÝöõñá, äñïìïëïãçôÞò.

85 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 9.4: ÃÝöõñåò 9.4.1 ÅéóáãùãÞ Ç äçìéïõñãßá ôùí ãåöõñþí õðÞñîå áðïôÝëåóìá ôçò åîÝëéîçò ôùí åðáíáëçðôþí áëëÜ êáé ôçò áíÜãêçò ãéá äéáóýíäåóç êáé åðÝêôáóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí (ó÷Þìá 9.9).

ÃÝöõñá

Ó÷Þìá 9.9: ÃÝöõñá ¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ðñïçãïýìåíï ìÜèçìá, ç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí åðáíáëçðôþí åßíáé ç åíßó÷õóç ôïõ óÞìáôïò êáé ç êáëùäéáêÞ óýíäåóç ôùí ôìçìÜôùí åíüò äéêôýïõ ðïõ ãßíåôáé óôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ïé åðáíáëÞðôåò äå äéáèÝôïõí åðåîåñãáóôÞ êáé ç ðëçñïöïñßá ìåôáäßäåôáé äéáìÝóïõ ôïõ äéêôýïõ. Ôá ìåéïíåêôÞìáôá ðïõ Ý÷åé ç ÷ñÞóç åðáíáëçðôþí ðáñáêÜìðôïíôáé, áí ç óýíäåóç ôùí êáëùäéáêþí ôìçìÜôùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ãßíåé ìå ôç âïÞèåéá ãåöõñþí (bridges). Óçìåéþíåôáé üôé ç ëåéôïõñãßá ôçò ãÝöõñáò åßíáé ðáñüìïéá ì’ áõôÞí ôïõ åðáíáëÞðôç, üìùò ç óýíäåóç ôçò ãÝöõñáò ãßíåôáé óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 9.10. Ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ãåöõñþí ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí åßíáé óå èÝóç íá ÷åéñßæåôáé ôç ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí, íá åëÝã÷åé ôá ëÜèç ôçò ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ôçí ðñü-

Ó÷Þìá 9.10: Ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ìå ãÝöõñá óýìöùíá ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI

Óôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ãåöõñþí óõãêáôáëÝãïíôáé ç åýêïëç äéá÷åßñéóç êáé óõíôÞñçóÞ ôïõò, ç ðñïóáñìïãÞ ôïõò óå Ýíá äéáñêþò ìåôáâáëëüìåíï ðåñéâÜëëïí, êáèþò êáé ç äõíáôüôçôÜ ôïõò íá óõíäÝïõí äßêôõá äéáöïñåôéêþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò.

86 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá óâáóç óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò, åíþ ðáñÝ÷åé êáé ôç öõóéêÞ äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý ôïõ ðáêÝôïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ãÝöõñá ðïõ ëáìâÜíåé ðëáßóéá ôá ðåñíÜ óôï ôïðéêü äßêôõï ìå ôï ïðïßï äéáóõíäÝåôáé óýìöùíá ìå êÜðïéïí áëãüñéèìï ðñïþèçóçò ðïõ ðñïôåßíåôáé áðü ôïí êáôáóêåõáóôÞ. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ïé ãÝöõñåò õëïðïéïýí ïñéóìÝíåò êñßóéìåò ëåéôïõñãßåò äéáóýíäåóçò.

9.4.2 Ëåéôïõñãßåò ãåöõñþí Ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôùí ãåöõñþí åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

Ðñïþèçóç (forwarding). Åßíáé ôï ðÝñáóìá åíüò ðëáéóßïõ óôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü ôïõ (ó÷Þìá 9.11).

Ó÷Þìá 9.11: Ðñïþèçóç ðëáéóßïõ ìÝóù ãÝöõñáò. Ôá äýï ôïðéêÜ äßêôõá (ÔÄ1 êáé ÔÄ2), ìå ôñåéò êáé äýï óôáèìïýò åñãáóßáò (ÓÅ) áíôßóôïé÷á, óõíäÝïíôáé ìå ìéá ãÝöõñá. Ï ðßíáêáò ôçò ãÝöõñáò äåß÷íåé ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò êÜèå ôïðéêïý äéêôýïõ. Ç ãÝöõñá äéáêüðôåé ôï ðëáßóéï, åðåéäÞ ãíùñßæåé áðü ôïí ðßíáêÜ ôçò üôé ï ðñïïñéóìüò ôïõ åßíáé ï ÓÅ5 ðïõ áíÞêåé óôï ÔÄ2. Ôï ðëáßóéï óõíå÷ßæåé íá áíáìåôáäßäåôáé óôï ÔÄ1, áëëÜ äåí ðáñáìÝíåé ó’ áõôü.

Ïé ãÝöõñåò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí åíïðïßçóç ðïëëþí ôïðéêþí äéêôýùí óå Ýíá íïçôü (virtual) ôïðéêü äßêôõï.

87 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí ü

ÖéëôñÜñéóìá (filtering). Ç ãÝöõñá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá äéá÷ùñßæåé ôá äåäïìÝíá (ðëáßóéá) óýìöùíá ìå ïñéóìÝíá êñéôÞñéá. Ç ëåéôïõñãßá ôïõ äéá÷ùñéóìïý ôùí ðëáéóßùí ëÝãåôáé öéëôñÜñéóìá, åíþ ôï ðñüãñáììá ìÝóù ôïõ ïðïßïõ åðéôõã÷Üíåôáé ï äéá÷ùñéóìüò áõôüò ëÝãåôáé ößëôñï. ÌÝóù ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ öéëôñáñßóìáôïò ïé ãÝöõñåò ìðïñïýí íá ðñïóáñìüæïíôáé óå åðåêôÜóåéò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí äéåõêïëýíïíôáò ôç äéá÷åßñéóç ïëüêëçñïõ ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ. Áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí áðïìÜêñõíóç ôùí ðëáéóßùí ôùí ïðïßùí ï ðñïïñéóìüò äåí åßíáé ôï äßêôõï ðïõ óõíäÝåôáé óôç ãÝöõñá. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ðåñéïñßæåôáé óçìáíôéêÜ ç Üóêïðç êõêëïöïñßá ôùí ðëáéóßùí ìÝóá óôï äßêôõï (ó÷Þìá 9.12).

Ó÷Þìá 9.12: ÖéëôñÜñéóìá ðëáéóßïõ ìÝóù ãÝöõñáò. Ôá äýï ôïðéêÜ äßêôõá (ÔÄ1 êáé ÔÄ2), ìå äýï óôáèìïýò åñãáóßáò (ÓÅ) ôï êáèÝíá, äéáóõíäÝïíôáé ìå ìéá ãÝöõñá. Ôï ðëáßóéï ðïõ öåýãåé áðü ôï ÓÅ4 ðñïïñßæåôáé ãéá ôï ÓÅ3. Ç ãÝöõñá, ç ïðïßá ëáìâÜíåé ôï ðëáßóéï, óõãêñßíåé ôç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý ôïõ ìå ôç äéåýèõíóç ôïõ ðßíáêá ðïõ äéáèÝôåé êáé áðïññßðôåé ôï ðëáßóéï, åðåéäÞ ãíùñßæåé üôé ï ðñïïñéóìüò ôïõ äåí áíÞêåé óôï ÔÄ2. Ôï ðëáßóéï ðáñáìÝíåé óôï ÔÄ1 êáé ëáìâÜíåôáé áðü ôï ÓÅ3, ðïõ åßíáé êáé ï ðñïïñéóìüò ôïõ.

88 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ü

ÄéáöÜíåéá (transparency). Åßíáé ìéá äéáäéêáóßá êáôÜ ôçí ïðïßá ç ãÝöõñá êáôá÷ùñßæåé óôïí ðßíáêá ôùí äéåõèýíóåþí ôçò ôçí Üãíùóôç Ýùò åêåßíç ôç óôéãìÞ äéåýèõíóç åíüò óôáèìïý åñãáóßáò ôïõ äéêôýïõ áðü ôïí ïðïßï ëáìâÜíåé Ýíá ðëáßóéï. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ôçò åíçìÝñùóçò ôïõ ðßíáêá ôçò ãÝöõñáò ëÝãåôáé êáé ìÜèçóç (learning), áöïý áðü ôç óôéãìÞ ôçò åíçìÝñùóçò êáé ìåôÜ ç ãÝöõñá èåùñåßôáé üôé áíáãíùñßæåé ôï óôáèìü åñãáóßáò (ó÷Þìá 9.13).

Ó÷Þìá 9.13: Ç äéáäéêáóßá ôçò ìÜèçóçò óå ìéá ãÝöõñá. Ôá äýï ôïðéêÜ äßêôõá (ÔÄ1 êáé ÔÄ2), ìå ôñåéò óôáèìïýò åñãáóßáò (ÓÅ) ôï êáèÝíá, óõíäÝïíôáé ìå ìéá ãÝöõñá. Áí õðïèÝóïõìå üôé ï ÓÅ3, ðïõ ìðÞêå ðñüóöáôá óôï ÔÄ2, åðéêïéíùíåß ìå ôï ÓÅ5 ôïõ ÔÄ1, ôïõ ïðïßïõ ç äéåýèõíóç Þôáí Þäç êáôá÷ùñéóìÝíç óôïí ðßíáêá ôçò ãÝöõñáò, ôüôå ëÝìå üôé ç ãÝöõñá Ýìáèå ôç äéåýèõíóç ôïõ ÓÅ3. ¼ðùò èá äïýìå êáé óôï ÊåöÜëáéï 10, ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôç äéáóýíäåóç ôùí äéêôýùí, áöïý óõíåðÜãïíôáé ôç ìç åðéâÜñõíóç ôïõ äéêôýïõ ìå ðñüóèåôï êõêëïöïñéáêü öüñôï, ðåñéïñßæïíôáò ôç ñïÞ ôùí ðëáéóßùí ó’ åêåßíá ôá ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ ãéá ôá ïðïßá ðñïïñßæïíôáé.

9.4.3 Ôýðïé ãåöõñþí Ìéá ãÝöõñá, áíÜëïãá ìå ôéò éäéüôçôåò ðïõ äéáèÝôåé êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé, ìðïñåß íá ôáîéíïìçèåß óå: ü

ÃÝöõñá ìå Ýëåã÷ï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC Bridge: Media Access Control Bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï ßäéïõ ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá Ethernet/Ethernet Þ Token Ring/Token Ring. Ç ãÝöõñá áõôÞ äåí ìðïñåß íá äéáóõíäÝóåé äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ôïðéêÜ äßêôõá.

89 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí Åßíáé óçìáíôéêü íá åßíáé ãíùóôÞ ç óõíïëéêÞ áðüäïóç ìéáò ôÝôïéáò ãÝöõñáò, êáèþò êáé ç åðéìÝñïõò áðüäïóç êÜèå èýñáò. ü

ÌåéêôÞ ãÝöõñá Þ ìåôáöñáóôéêÞ ãÝöõñá (mixed bridge Þ link bridge Þ translation bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, üðùò åßíáé ôï Ethernet, ôï Token Ring, ôï Token Bus, êáèþò êáé Üëëùí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, üðùò åßíáé ôï Fast Ethernet, ôï FDDI êôë. (Åíüôçôá Ä). Ç óõíïëéêÞ áðüäïóç ôçò ãÝöõñáò, êáèþò êáé ç åðéìÝñïõò áðüäïóç êÜèå èýñáò ðñÝðåé êáé ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç íá åßíáé ãíùóôÝò.

ü

ÄéáöáíÞ ãÝöõñá Þ ãÝöõñá ìÜèçóçò (transparent bridge Þ learning bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìáæß ìå Üëëåò ôïõ ßäéïõ ôýðïõ ãÝöõñåò ãéá ôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò. ¸÷åé ôçí éêáíüôçôá íá áíáêáëýðôåé ôçí ôïðïëïãßá ôïõ óõíïëéêïý äéêôýïõ êáé óå óõíåñãáóßá ìå ôéò Üëëåò ãÝöõñåò íá âñßóêåé ôïí êáëýôåñï äñüìï ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïùèçèïýí ôá äåäïìÝíá óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. H äéáöáíÞò ãÝöõñá åßíáé óõíõöáóìÝíç ìå ôç äéáäéêáóßá ôçò ìÜèçóçò ðïõ áíáöÝñèçêå ðáñáðÜíù. ×ñçóéìïðïéåßôáé êáé óôá äýï åßäç ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, Ethernet êáé Token Ring, ðåñéóóüôåñï üìùò Ý÷åé åöáñìïãÞ óôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí Ethernet.

ü

ÃÝöõñá äñïìïëüãçóçò áðü ôçí ðçãÞ (SBR: Source Routing Bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìáæß ìå Üëëåò ôïõ ßäéïõ ôýðïõ ãÝöõñåò ãéá ôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí Token Ring. Ç ôå÷íéêÞ äñïìïëüãçóçò áðü ôçí ðçãÞ (SR: Source Routing) õðÞñîå åðéíüçóç ôçò IBM êáé åßíáé åíóùìáôùìÝíç óôá äßêôõá Token Ring, þóôå íá äéåõêïëýíåôáé ç ãåöýñùóÞ ôïõò. Ïé ãÝöõñåò áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí êáé óå ôïðéêÜ äßêôõá ôýðïõ Ethernet, éäéáßôåñá üôáí áõôÜ Ý÷ïõí ôïðïèåôçèåß óå äéÜôáîç âñü÷ïõ. ÐñÝðåé ðÜíôùò íá óçìåéùèåß üôé ïé ãÝöõñåò áõôÝò, áí êáé ìåôáöÝñïõí ôá ðëáßóéá áðü êÜðïéïí êüìâï åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ óå êÜðïéïí Üëëï êüìâï åíüò Üëëïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, äåí ôá äñïìïëïãïýí ìå ôïí ôñüðï ðïõ óõìâáßíåé óôïõò äñïìïëïãçôÝò (âë. åðüìåíï ìÜèçìá).

ü

ÄéáöáíÞ ãÝöõñá äñïìïëüãçóçò áðü ôçí ðçãÞ (transparent source routing bridge), ç ïðïßá óõíäõÜæåé ôéò ëåéôïõñãßåò êáé ôùí äýï ôýðùí ãåöõñþí ðïõ äçëþíïíôáé ìå ôï üíïìÜ ôçò. Ëåéôïõñãåß ùò ãÝöõñá äñïìïëüãçóçò áðü ôçí ðçãÞ ãéá ðñùôüêïëëá ðïõ õðïóôçñßæïõí ôçí áíôßóôïé÷ç ôå÷íéêÞ êáé ùò äéáöáíÞò ãÝöõñá ãéá ðñùôüêïëëá ðïõ áðáéôïýí äéáöáíÞ äñïìïëüãçóç.

ü

ÃÝöõñá ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò (local bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï ßäéïõ ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ðïëý ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò.

ü

ÃÝöõñá áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò (remote bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ìåãÜëç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò, ç ïðïßá óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò öèÜíåé ôá 300 êáé ðëÝïí km.

ü

ÃÝöõñá ðïëëþí èõñþí (multi-port bridge), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôñéþí Þ ðåñéóóüôåñùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå äéáöïñåôéêÝò äéåðáöÝò äéêôýùóçò, ð.÷. 10Base-2, 10Base-5 êáé Token Ring.

90 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ü

ÃÝöõñá ìåôáãùãÞò (switching bridge), ç ïðïßá ôåßíåé íá áíôéêáôáóôÞóåé ôéò ãÝöõñåò ìéêñþí áðïóôÜóåùí êáé ðïëëþí èõñþí. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðïëý ãñÞãïñç ãÝöõñá, ðïõ äéáèÝôåé üëåò ôéò éäéüôçôåò ôùí äýï ðáñáðÜíù ãåöõñþí êáé Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðñïùèåß ôá ðëáßóéá äåäïìÝíùí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò ÷ùñßò ðñïçãïõìÝíùò íá ôá áðïèçêåýåé.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÃÝöõñá, ðñïþèçóç, öéëôñÜñéóìá, äéáöÜíåéá, ìÜèçóç, ãÝöõñá ðïëëþí èõñþí, äéáöáíÞò ãÝöõñá, ãÝöõñá ìå Ýëåã÷ï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, ìåôáöñáóôéêÞ ãÝöõñá, ãÝöõñá äñïìïëüãçóçò áðü ôçí ðçãÞ, ãÝöõñá ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò, ãÝöõñá áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò.

91 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 9.5: ÄñïìïëïãçôÝò 9.5.1 ÅéóáãùãÞ Ïé äñïìïëïãçôÝò (routers) åßíáé óýíèåôåò äéáôÜîåéò ïé ïðïßåò áíáðôý÷èçêáí áðü ôç äåêáåôßá ôïõ 1970 ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôçò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí (ó÷Þìá 9.14). ÓÞìåñá ïé äñïìïëïãçôÝò õðïóôçñßæïõí ôáõôü÷ñïíá óõíäÝóåéò ðïëëþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò äéáóõíäÝïíôáò äéáöïñåôéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí. Åéäéêüôåñá, ïé äñïìïëïãçôÝò äéåíåñãïýí Ýëåã÷ï óôçí åéóåñ÷üìåíç ñïÞ ðáêÝôùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, áõîÜíïõí ôçí áîéïðéóôßá ôçò äéáóýíäåóçò êáé åðéôñÝðïõí ôç äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêþí õðïäéêôýùí (ÌÜèçìá 4.1). ÄñïìïëïãçôÞò

Ó÷Þìá 9.14: Ï äñïìïëïãçôÞò

9.5.2 Ëåéôïõñãßåò äñïìïëïãçôþí ÃåíéêÜ, ùò äñïìïëüãçóç ìðïñåß íá ïñéóôåß ç äéáäéêáóßá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí áðü Ýíá óçìåßï óå Ýíá Üëëï. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ ìå ÷ñÞóç äñïìïëïãçôÞ áíôß ãÝöõñáò ðñïóèÝôåé Ýíá åðéðëÝïí åðßðåäï ðïëõðëïêüôçôáò óôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí, áöïý ç óýíäåóç ãßíåôáé óôï åðßðåäï äéêôýïõ (åðßðåäï 3) ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI (ó÷Þìá 9.15). Ç âáóéêÞ äéáöïñÜ ìå ôéò ãÝöõñåò åßíáé üôé ïé äñïìïëïãçôÝò õðïóôçñßæïõí ðéï ðïëýðëïêåò ôïðïëïãßåò êáé ïñãáíþóåéò äéêôýùí, óôéò ïðïßåò õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò óõíäÝóåéò áíÜìåóá óôá ôìÞìáôá ôùí äéêôýùí. Ïé äñïìïëïãçôÝò åßíáé óå èÝóç íá åîéóïññïðÞóïõí ôï öüñôï ôçò êßíçóçò üëùí ôùí äéáöïñåôéêþí äéáäñïìþí ðáßñíïíôáò äõíáìéêÜ áðïöÜóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôï ðïéï äñïìïëüãéï èá áêïëïõèçèåß (ìå ôçí ðñïûðüèåóç âÝâáéá üôé ÷ñçóéìïðïéåßôáé êÜðïéá ôå÷íéêÞ äñïìïëüãçóçò). Ï ôñüðïò óõíåñãáóßáò ôùí äñïìïëïãçôþí ó÷åôéêÜ ìå ôéò áðïöÜóåéò ðïõ êáôÜ ðåñßðôùóç èá ëÜâïõí åîáñôÜôáé áðü êÜðïéåò êïéíÜ áðïäåêôÝò óõìöùíßåò ðïõ ëÝãïíôáé ðñùôüêïëëá äñïìïëüãçóçò (routing protocols). Oé äñïìïëïãçôÝò åßíáé óå èÝóç íá ðáßñíïõí áðïöÜóåéò äñïìïëüãçóçò âáóéóìÝíïé ôüóï óôéò äéåõèýíóåéò ôïõ åðéðÝäïõ äéêôýïõ üóï êáé óôïí ôýðï ôùí ðáêÝôùí äåäïìÝíùí. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ïé

92 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌåñéêÝò áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò êáôçãïñßåò ôùí ó÷çìÜôùí äñïìïëüãçóçò åßíáé ç êåíôñéêÞ êáé ç ìç êåíôñéêÞ äñïìïëüãçóç, ç óôáôéêÞ êáé ç äõíáìéêÞ äñïìïëüãçóç, ç SNA, ç TCP/IP, ç DECnet, ç IPX, ç AppleTalk êôë., ïé óðïõäáéüôåñåò ôùí ïðïßùí èá ìåëåôçèïýí óôçí Åíüôçôá Å.

Ó÷Þìá 9.15: Ëåéôïõñãßá äñïìïëïãçôÞ óõãêñéíüìåíç ìå ôç äïìÞ åðéðÝäùí ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI áðïöÜóåéò äñïìïëüãçóçò ëáìâÜíïíôáé áíÜëïãá ìå ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï ðñùôüêïëëï— êáé ì’ áõôü ôï íüçìá ïé äñïìïëïãçôÝò åîáñôþíôáé áðü ôï ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí. Áí êáé ç åìðëïêÞ ôùí êáôáóêåõáóôþí ó’ áõôü ôï óçìåßï åßíáé áíáðüöåõêôç, ìðïñåß êáíåßò íá äéáêñßíåé ïñéóìÝíá êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí ðñùôïêüëëùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ó÷Þìáôá äñïìïëüãçóçò. Ïé äñïìïëïãçôÝò åðéôåëïýí ôéò áêüëïõèåò âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò: ü

ÖéëôñÜñïõí êáé äñïìïëïãïýí ôá ðáêÝôá áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôïõò.

ü

Õðïóôçñßæïõí ðïëëÝò óõíäÝóåéò áíÜìåóá óôá ôìÞìáôá ôùí äéêôýùí, ðáñÝ÷ïíôáò Ýôóé åðéðñüóèåôç ðñïóôáóßá áðü âëÜâåò óôéò óõíäÝóåéò.

ü

Ôá äñïìïëüãéá áðïöáóßæïíôáé êÜèå öïñÜ äõíáìéêÜ, ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôéò åðéêñáôïýóåò óõíèÞêåò êßíçóçò äåäïìÝíùí óôï äßêôõï.

Ïé äñïìïëïãçôÝò åßíáé ãåíéêÜ ðïëý áêñéâüôåñïé áðü ôéò ãÝöõñåò áëëÜ ðåñéóóüôåñï ÷ñÞóéìïé óå Ýíá ìåãÜëï äßêôõï, üðïõ ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ðïëëÜ ôïðéêÜ äßêôõá, ðáñáäïóéáêÜ Þ õøçëþí åðéäüóåùí, ìå Ýíá äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ç áõîáíüìåíç éó÷ýò ôùí ìéêñïåðåîåñãáóôþí, ç ìåãÜëç ÷ùñçôéêüôçôá ìíÞìçò, êáèþò åðßóçò êáé ç ðôþóç ôçò ôéìÞò ôïõò Ýêáíáí äõíáôÞ ôçí åêôåôáìÝíç ÷ñÞóç ôùí äñïìïëïãçôþí. ÓÞìåñá Ýíáò äñïìïëïãçôÞò Ý÷åé ðïëëÝò äõíáôüôçôåò êáé åðéôåëåß ðïëëÝò ëåéôïõñãßåò, üðùò åßíáé ç õðïóôÞñéîç ðïëëþí ðñùôïêüëëùí åðéðÝäïõ äéêôýïõ, åíþ ðáñÜëëçëá Ý÷åé åíóùìáôùìÝíá ðïëëÜ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ãåöõñþí (multiprotocol bridge-routers). Ãéá ôï ëüãï áõôü ïé äñïìïëïãçôÝò èá ìåëåôçèïýí åêôåíÝóôåñá óôéò Åíüôçôåò Ä êáé Å, üðïõ êáé èá êáôáäåé÷èåß ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄñïìïëïãçôÞò, äñïìïëüãçóç, ðñùôüêïëëï äñïìïëüãçóçò.

93 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 9.6: Áñ÷Ýò ó÷åäßáóçò - äéá÷åßñéóçò ôïðéêþí äéêôýùí 9.6.1 Ó÷åäßáóç ôïðéêþí äéêôýùí Ï óðïõäáéüôåñïò ßóùò ðáñÜãïíôáò áðü ôïí ïðïßï åîáñôÜôáé ç åðéôõ÷ßá êáôáóêåõÞò åíüò Ýñãïõ åßíáé ç üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç ó÷åäßáóÞ ôïõ. Ùò åê ôïýôïõ, ðñéí áðü ôçí õëïðïßçóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ, ôï åýëïãï åñþôçìá ðïõ áíáöýåôáé åßíáé ôé åßäïõò äßêôõï èÝëïõìå íá åãêáôáóôÞóïõìå êáé ðþò èá óõíäÝóïõìå ôéò äéÜöïñåò ìïíÜäåò ôïõ. Ç ó÷åäßáóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ìðïñåß íá åßíáé ç áñ÷éêÞ Þ äéïñèùôéêÞ - ðáñåìâáôéêÞ. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ôá ðÜíôá ðñÝðåé íá ó÷åäéáóôïýí áðü ôçí áñ÷Þ, åíþ óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ç õðÜñ÷ïõóá åãêáôÜóôáóç åðéâÜëëåé êÜðïéïõò ðåñéïñéóìïýò. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ ðñÝðåé íá ëçöèïýí õðüøç êáôÜ ôç ó÷åäßáóç åíüò äéêôýïõ, þóôå íá âñåèåß êáé íá õëïðïéçèåß ç êáëýôåñç êáôÜ ðåñßðôùóç ëýóç, åßíáé ðïëëïß. Ìåñéêïß áðü ôïõò ðéï óçìáíôéêïýò åßíáé ïé áêüëïõèïé: ü

Ó÷åäéáóìüò ôïõ äéêôýïõ áíÜëïãá ìå ôïí ðáñüíôá êáé ôïí ðéèáíü ìåëëïíôéêü öüñôï. Áõôü óçìáßíåé üôé äåí ðñÝðåé íá êáëõöèïýí ìüíï ïé ôñÝ÷ïõóåò áíÜãêåò, áëëÜ êáé ïé áíÜãêåò ðïõ ðñïâëÝðåôáé íá ðñïêýøïõí óôï ìÝëëïí, óýìöùíá ìå ôá ó÷Ýäéá ôïõ ðåëÜôç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ÐáíåëëÞíéï Åêðáéäåõôéêü Äßêôõï ó÷åäéÜóôçêå ðñïêåéìÝíïõ íá åîõðçñåôÞóåé üëá ôá ó÷ïëåßá ôçò ÄåõôåñïâÜèìéáò Åêðáßäåõóçò (ðåñßðïõ 4.000), áíåîÜñôçôá áðü ôï üôé óôçí ðñþôç öÜóç èá åîõðçñåôïýíôáé ìüíï 1.000 ó÷ïëåßá ðåñßðïõ.

ü

ÌÝñéìíá ãéá ôç èÝóç êáé ôçí êáôáíïìÞ ôùí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ.

ü

ÌåëÝôç ãéá äõíáôÝò åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò.

ü

ÌåëÝôç âéùóéìüôçôáò ôïõ äéêôýïõ, ç ïðïßá èá êáëýðôåé ôá ôçëåðéêïéíùíéáêÜ ôÝëç, ôï êüóôïò äéá÷åßñéóçò êôë. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï êüóôïò ìéáò ìéóèùìÝíçò ãñáììÞò ãéá ìéá ìéêñÞ åðé÷åßñçóç åßíáé óõíÞèùò áóýìöïñï êáé åðïìÝíùò áðáéôïýíôáé åíáëëáêôéêïß ôñüðïé äñÜóçò.

ü

ÌåëÝôç ãéá ôçí ðïóüôçôá êáé ôçí ðïéüôçôá ôùí õðçñåóéþí ðïõ èá ðáñÝ÷ïíôáé óôïõò ÷ñÞóôåò, êáèþò êáé ãéá ôç äßêáéç êáôáíïìÞ ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ áíÜëïãá ìå ôéò éäéáßôåñåò áðáéôÞóåéò ôïõò.

ü

ÌåëÝôç ãéá ôçí áóöÜëåéá ôïõ äéêôýïõ áðü åóùôåñéêÝò Þ åîùôåñéêÝò ðáñåìâÜóåéò.

ü

Êáèïñéóìüò êáé ìåëÝôç ôùí ðåñéïñéóìþí ðïõ åíäå÷ïìÝíùò õðÜñ÷ïõí. ÓõíÞèùò ïé ðåñéïñéóìïß áõôïß óõíáñôþíôáé ìå ïéêïíïìéêïýò ðüñïõò, ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç, êáèþò êáé ìå ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí ðïóüôçôá ôùí äåäïìÝíùí ðïõ äéáêéíïýíôáé.

Ôá ðïñßóìáôá ôùí ìåëåôþí ðïõ áöïñïýí ôç ó÷åäßáóç åíüò äéêôýïõ õðïäåéêíýïõí

ÐïëëÝò öïñÝò èåùñåßôáé ÷ñÞóéìï óôï õðü õëïðïßçóç äßêôõï ìéáò åðé÷åßñçóçò íá åöáñìüæïíôáé ôå÷íéêÝò ðñïóïìïßùóçò, ìÝóù åéäéêþí äéáäéêôõáêþí ðñïãñáììÜôùí ôïõ åìðïñßïõ (COMNET, OPNET êôë.), ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïëçöèïýí ðñïâëÞìáôá ðïõ èá åðçñÝáæáí ôçí ïìáëÞ ëåéôïõñãßá ôçò åðé÷åßñçóçò.

94 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá óõíÞèùò ôçí êáôÜëëçëç áñ÷éôåêôïíéêÞ êáé ôå÷íïëïãßá ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí õëïðïßçóÞ ôïõ. ÅðïìÝíùò êáôÜ ôç ó÷åäßáóç åíüò äéêôýïõ ðñÝðåé íá ëáìâÜíïíôáé óïâáñÜ õðüøç èÝìáôá ðïõ áöïñïýí: ü

Ôéò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí, ôïí ôñüðï äçëáäÞ ðïõ èá ìåôáäßäåôáé ôï óÞìá óôï êáíÜëé.

ü

Ôïí ôýðï ôïõ êáíáëéïý ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß, ãéá íá õðïóôçñßîåé ôï äßêôõï.

ü

Ôçí ôïðïëïãßá ôïõ äéêôýïõ, ôïí ôñüðï äçëáäÞ ðïõ ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò èá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò.

ü

Ôçí ôå÷íéêÞ ðñüóâáóçò óôï äßêôõï, ðþò äçëáäÞ ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò èá ìïéñÜæïíôáé ôçí ðñüóâáóç óôï êáíÜëé, Ýôóé þóôå üëïé íá Ý÷ïõí –üóï áõôü åßíáé äõíáôüí– ßäéåò äõíáôüôçôåò ðñüóâáóçò.

ü

Ôá åéäéêÜ ìç÷áíÞìáôá äéáóýíäåóçò ðïõ åíäå÷ïìÝíùò èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí. Óôá ôïðéêÜ äßêôõá ùò ìç÷áíÞìáôá äéáóýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ äéêôýïõ, åéäéêïß çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò, üðùò åßíáé êõñßùò ïé åðáíáëÞðôåò, ïé ãÝöõñåò êáé ïé äñïìïëïãçôÝò.

Ôï åñþôçìá ðïõ ðñïêýðôåé åßíáé ðïéïé åßíáé ïé ëüãïé êáé ðïéåò ïé ðñïûðïèÝóåéò ðïõ åðéâÜëëïõí Þ óõíçãïñïýí óôç ÷ñÞóç ìéáò óõãêåêñéìÝíçò áñ÷éôåêôïíéêÞò êáé ôå÷íïëïãßáò. Ç áðÜíôçóç äåí åßíáé âÝâáéá åýêïëç ïýôå êáé ìïíáäéêÞ. ÅîáñôÜôáé áðü ðïëëïýò ðáñÜãïíôåò, áíôéêåéìåíéêïýò êáé õðïêåéìåíéêïýò. Áóöáëþò ç ãíþóç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí êáé ôùí äõíáôïôÞôùí ôùí äéêôýùí êáé ôïõ åîïðëéóìïý (õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý) ï ïðïßïò ôá óõíïäåýåé ìðïñåß íá åðéëýóåé ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí åðéëïãÞ ôïõ êáôÜëëçëïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, ôç äéáóýíäåóÞ ôïõ ìå Üëëá ôïðéêÜ äßêôõá Þ äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò êáé ôçí ðåñáéôÝñù êáëÞ ëåéôïõñãßá ôïõ.

9.6.2 ÂáóéêÞ äéá÷åßñéóç ôïðéêþí äéêôýùí ¸íáò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ðáñÝ÷åé ðïëëÝò äõíáôüôçôåò óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ. Åéäéêüôåñá, ôá áñèñùôÜ (modular) ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï NetWare ôçò Novell, ôá Windows NT ôçò Microsoft êôë., ðáñÝ÷ïõí üëåò Þ êÜðïéåò áðü ôéò ðáñáêÜôù õðçñåóßåò óå Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò, áíÜëïãá ìå ôï ðïéá ôìÞìáôá Ý÷åé åðéëÝîåé íá åíåñãïðïéÞóåé ï õðåýèõíïò ôïõ óõóôÞìáôïò: ü

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò áñ÷åßùí. ÐáñÝ÷åé õðçñåóßåò áðïèÞêåõóçò êáé áíÜêôçóçò áñ÷åßùí êáôÜ ôñüðï áóöáëÞ, åëÝã÷ïíôáò ôá äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò ôùí ÷ñçóôþí ôïõ äéêôýïõ óôá áñ÷åßá.

ü

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò Þ ðýëç (gateway) çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ. ÐáñÝ÷åé, óå åðßðåäï åðé÷åßñçóçò Þ ôïðéêïý äéêôýïõ, õðçñåóßåò çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, ìåôÜöñáóç ìçíõìÜôùí ìåôáîý äéáöïñåôéêþí óõóôçìÜôùí êáé åíäå÷ïìÝíùò åíóùìáôùìÝíåò õðçñåóßåò êáôáëüãïõ.

ü

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò åðéêïéíùíéþí. ÐáñÝ÷åé, äéáìÝóïõ óõíäÝóåùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, õðçñåóßåò óýíäåóçò óå ìåãÜëá Þ áðïìáêñõóìÝíá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá, êáèþò êáé óå Üëëá äßêôõá.

95 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí ü

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò âÜóåùí äåäïìÝíùí. Åßíáé Ýíá óýóôçìá ôï ïðïßï äéá÷åéñßæåôáé êáô’ áðïêëåéóôéêüôçôá ôá áéôÞìáôá ôùí ÷ñçóôþí ðïõ ãßíïíôáé ðñïò ôç âÜóç äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ôéò áðïêñßóåéò ðñïò áõôÜ.

ü

ÕðÜñ÷ïõí åðßóçò Üëëåò õðçñåóßåò, üðùò óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò ãéá äçìéïõñãßá áíôéãñÜöùí ðñïóôáóßáò äåäïìÝíùí, ãéá áñ÷åéïèÝôçóç, ãéá áðïóôïëÞ êáé ëÞøç fax, õðçñåóßåò êáôáëüãïõ (directory services), õðçñåóßåò ðñüóâáóçò óå åêôõðùôÝò êôë.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ó÷åäßáóç ôïðéêþí äéêôýùí, äéá÷åßñéóç ôïðéêþí äéêôýùí, áñèñùôÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá.

96 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Áíáêåöáëáßùóç Óôï êåöÜëáéï áõôü åîåôÜóôçêáí ïñéóìÝíá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôá ïðïßá Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïí åéäéêü åîïðëéóìü ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, êÜèå ôïðéêü äßêôõï õðïëïãéóôþí áðïôåëåßôáé áðü ôï õëéêü êáé ôï ëïãéóìéêü ôïõ. Óôï ëïãéóìéêü ðåñéëáìâÜíïíôáé ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ –óå óõíäõáóìü ìå ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò êáé ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ðñïóöÝñïõí– ôá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò êáé ïé ïäçãïß ôùí êáñôþí ðñïóáñìïãÞò óôï äßêôõï. Óôï õëéêü åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé ìåôùðéêïß åðåîåñãáóôÝò, ïé êÜñôåò ðñïóáñìïãÞò óôï äßêôõï, ôá êáëþäéá óýíäåóçò, ïé äéáíïìåßò êôë. Åêôüò üìùò áðü áõôÜ, óôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò óõóêåõÝò, üðùò åßíáé ïé åðáíáëÞðôåò, ïé ãÝöõñåò êáé ïé äñïìïëïãçôÝò. Ç éäéáßôåñç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé ç ãíþóç ôùí äõíáôïôÞôùí êáé ôçò ÷ñçóéìüôçôáò ôùí ìïíÜäùí áõôþí åßíáé áõôáðüäåéêôç, áöïý ÷ùñßò áõôÝò äåí åßíáé äõíáôüí íá ó÷åäéáóôåß êáé íá õëïðïéçèåß ç äéáóýíäåóç åíüò äéêôýïõ ìå Üëëá äßêôõá.

97 Êåöáëáéï 9: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ôé åßíáé ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ðïý ÷ñçóéìïðïéåßôáé;

2.

Ðïéïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò ëÝãïíôáé ïìüôéìïé;

3.

Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá åíüò óõóôÞìáôïò ìüíéìùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò;

4.

Ðïéåò åßíáé ïé äõíáôüôçôåò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí;

5.

Íá áíáöÝñåéò ïñéóìÝíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôïðéêþí äéêôýùí. Íá ó÷ïëéÜóåéò ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ôï Unix èåùñåßôáé ùò ôï áíôéðñïóùðåõôéêüôåñï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ.

6.

Íá áíáöÝñåéò ôéò âáóéêÝò ìïíÜäåò åðéêïéíùíéáêïý åîïðëéóìïý ôïðéêþí äéêôýùí êáé íá ðåñéãñÜøåéò óõíïðôéêÜ ôéò ÷ñÞóåéò ôïõò.

7.

Íá áíáöÝñåéò ôïõò âáóéêïýò ôýðïõò åðáíáëçðôþí êáé ãåöõñþí.

8.

Íá ðåñéãñÜøåéò ëåðôïìåñþò ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôùí åðáíáëçðôþí.

9.

Íá ðåñéãñÜøåéò ëåðôïìåñþò ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôùí ãåöõñþí.

10. Íá ðåñéãñÜøåéò ëåðôïìåñþò ôéò êýñéåò ëåéôïõñãßåò ôùí äñïìïëïãçôþí. 11. Íá áíáöÝñåéò ôïõò âáóéêïýò êáíüíåò ó÷åäßáóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ. 12. Ðþò ãßíåôáé ç äéá÷åßñéóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ;

98 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï

10

Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí

ÌÜèçìá 10.1: Áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ÌÜèçìá 10.2: ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ÌÜèçìá 10.3: ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò Aíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò Âéâëéïãñáößá Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs)

100 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÊåöÜëáéï 10: Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí Óêïðüò Tï ÊåöÜëáéï 10 óôï÷åýåé óôï íá åíçìåñþóåé ôï ìáèçôÞ ó÷åôéêÜ ìå ôéò áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, þóôå íá êáôáóôåß éêáíüò íá ó÷åäéÜæåé Ýíá ôïðéêü äßêôõï, äçëáäÞ íá åðéëÝãåé ôïí êáôÜëëçëï ôýðï, ôçí ôïðïëïãßá êáé ôï ðñùôüêïëëï ðñüóâáóçò, êáèþò êáé óôï íá êáôáíïÞóåé ï ìáèçôÞò ôá âáóéêÜ êñéôÞñéá ìå ôá ïðïßá èá êÜíåé ôéò åðéëïãÝò ôïõ óå êÜèå ðåñßðôùóç. Ôï êåöÜëáéï áõôü óôï÷åýåé åðßóçò óôï íá åöïäéÜóåé ôï ìáèçôÞ ìå ôéò áðáñáßôçôåò ãíþóåéò ðïõ áöïñïýí ôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå Üëëá ôïðéêÜ äßêôõá, ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí êáé ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôéò áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðñþôçò ãåíéÜò.

ü

Íá äéáêñßíåé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí äéáóýíäåóçò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ßäéïõ Þ äéáöïñåôéêïý ôýðïõ.

ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôá êñéôÞñéá åðéëïãÞò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ.

ü

Íá ìðïñåß íá óõó÷åôßæåé ôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò ìå ôçí ôïðïëïãßá åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ.

ü

Íá ãíùñßæåé ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ÷ñÞóç åðáíáëÞðôç, ãÝöõñáò êáé äñïìïëïãçôÞ êáé íá ìðïñåß íá áíôéäéáóôÝëëåé ôéò ëåéôïõñãßåò êÜèå äéÜôáîçò, þóôå íá åðéôõã÷Üíåé ôï åðéèõìçôü áðïôÝëåóìá.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ôá âáóéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ óõíáíôÜ êáíåßò, üôáí èÝëåé íá äéáóõíäÝóåé äýï ôïðéêÜ äßêôõá;

2.

Ãíùñßæåéò ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò äýï ôïðéêþí äéêôýùí Ethernet;

3.

Ãíùñßæåéò ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò äýï ôïðéêþí äéêôýùí Token Ring;

4.

Ãíùñßæåéò ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ Ethernet êáé åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ Token Ring;

101 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÌÜèçìá 10.1: Áñ÷Ýò äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí 10.1.1

ÅéóáãùãÞ

Ìå ôçí åîÜðëùóç ôùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí êáé ôçí ðáñÜëëçëç áýîçóç ôùí áðáéôÞóåùí óå õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý, óå èÝóåéò åñãáóßáò êáé óå áðïèçêåõôéêü ÷þñï, ïé åðé÷åéñÞóåéò óôñÜöçêáí óôçí áíÜðôõîç êáé óôç âåëôßùóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ôïõò, ìå óôü÷ï ôïí êáëýôåñï äéáìïéñáóìü ôùí õðïëïãéóôéêþí ðüñùí ôïõò. Óçìåéþíåôáé üôé Ýùò óÞìåñá áðïìïíùìÝíåò ïìÜäåò ÷ñçóôþí ìå ÷áìçëÞ Þ õðïôõðþäç ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ äåí áðïëáìâÜíïõí, óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò, ôï ìÝãéóôï üöåëïò áðü ôéò ôçëåìáôéêÝò õðçñåóßåò Þ ôçí áíÜðôõîç ôçò ôå÷íïëïãßáò, áêüìç êáé áõôÞò ôùí ðáñáäïóéáêþí åöáñìïãþí, áöïý óôåñïýíôáé äéáäéêôýùóçò. ¸ôóé ôï ãåíéêüôåñï ðñüâëçìá ôçò äéáóýíäåóçò äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí áðáó÷üëçóå ôéò åðé÷åéñÞóåéò, ëüãù êáé ôïõ ïéêïíïìéêïý ïöÝëïõò ðïõ èá ðñïÝêõðôå ãé’ áõôÝò, êáé áðïôÝëåóå, ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ôï óçìåßï áé÷ìÞò ôçò ôå÷íïëïãéêÞò ôïõò áíÜðôõîçò. ÓÞìåñá ôá ðåñéóóüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ õðÜñ÷ïõí ìðïñïýí íá áíáâáèìéóôïýí, íá åðåêôáèïýí êáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò íá åðáíáó÷åäéáóôïýí, ðñïêåéìÝíïõ íá ìðïñÝóïõí íá êáëýøïõí ôéò äéáñêþò äéåõñõíüìåíåò áíÜãêåò ôùí êáôü÷ùí ôïõò. Óå ðñþôç öÜóç ðïëëÝò åðé÷åéñÞóåéò åãêáôÝóôçóáí ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí óå ïñéóìÝíá ìüíï ôìÞìáôÜ ôïõò, ôá ïðïßá óôç óõíÝ÷åéá åðåêôÜèçêáí óå ïëüêëçñç ôçí åðé÷åßñçóç. ¼ìùò ç áäõíáìßá óõíåñãáóßáò ü÷é ìüíï ìåôáîý ïìïåéäþí ôìçìÜôùí Üëëùí åðé÷åéñÞóåùí áëëÜ áêüìç êáé ìåôáîý ôìçìÜôùí ôçò ßäéáò åðé÷åßñçóçò äéáðéóôþèçêå ó÷åäüí áìÝóùò. ¸ôóé ïé åðé÷åéñÞóåéò ðïõ áíôéìåôþðéæáí ôï èÝìá ôçò ïëïêëçñùìÝíçò ðáñïõóßáóçò, ìåôÜäïóçò êáé äéáêßíçóçò ôçò ðëçñïöïñßáò Ýðñåðå íá âñïõí ôñüðïõò ðñïêåéìÝíïõ ôá äéáöïñåôéêÜ ôïðéêÜ äßêôõÜ ôïõò íá óõíåñãáóôïýí êáé íá ëåéôïõñãÞóïõí ìå ïìïéüìïñöï ôñüðï.

ÐáñÜäåéãìá É ¸íá ðáñÜäåéãìá äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí áðïôåëåß ç ðåñßðôùóç åíüò ó÷ïëåßïõ ÄåõôåñïâÜèìéáò Åêðáßäåõóçò, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåß Ýíá ìéêñü ôïðéêü äßêôõï ãéá ôéò áíÜãêåò ôçò âéâëéïèÞêçò ôïõ, Ýíá ìéêñü åðßóçò äßêôõï ãéá ãñáììáôåéáêÞ õðïóôÞñéîç, Ýíá åñãáóôÞñéï ðëçñïöïñéêÞò ìå ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï (ìÝóù äñïìïëïãçôÞ ðïõ Ý÷åé åãêáôáóôáèåß óôï ðëáßóéï ôïõ ÐáíåëëÞíéïõ Åêðáéäåõôéêïý Äéêôýïõ) êáé Ýíá åñãáóôÞñéï ãéá ôçí õðïóôÞñéîç Üëëùí ãíùóôéêþí áíôéêåéìÝíùí. Ç áíÜãêç äéáäéêôýùóçò áõôþí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí åßíáé ðáñáðÜíù áðü ðñïöá-

Ç åéóáãùãÞ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí óôéò åðé÷åéñÞóåéò åðÝöåñå, óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò, ñéæéêÝò áëëáãÝò óôçí ïñãÜíùóÞ ôïõò. Ôáõôü÷ñïíá äçìéïõñãÞèçêå ôï ðëáßóéï ãéá ôçí áíáæÞôçóç ôçò áðáñáßôçôçò óõìâáôüôçôáò ìåôáîý ôùí äéáöïñåôéêþí äéêôõáêþí ôå÷íïëïãéþí ðïõ ðñïôÜèçêáí áðü ôïõò êáôáóêåõáóôÝò, ðñïêåéìÝíïõ ôá äéÜöïñá ôïðéêÜ äßêôõá íá ìðïñÝóïõí íá äéáóõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò.

102 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Åßíáé öõóéêü ïé óõóêåõÝò äéáóýíäåóçò ðïõ ÷ùñßæïõí ôá ôïðéêÜ äßêôõá óå äéáöïñåôéêÜ ôìÞìáôá íá åßíáé ðáñüìïéåò Þ êáé ßäéåò ì’ áõôÝò ðïõ åíþíïõí ôá ôìÞìáôá åíüò åíéáßïõ äéêôýïõ.

ÓÞìåñá, ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ çëåêôñïíéêïý åìðïñßïõ êáé ôçí áõîçìÝíç áíôáãùíéóôéêüôçôá ðïõ åðéêñáôåß óôï ðëáßóéï ôçò áíïéêôÞò ïéêïíïìßáò, ç äõíáôüôçôá Üìåóçò, áîéüðéóôçò êáé áóöáëïýò åðéêïéíùíßáò ðïõ ðñïóöÝñåé ç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ôùí åðé÷åéñÞóåùí áðïôåëåß Ýíá óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá ãéá ôçí áíáäéïñãÜíùóÞ ôïõò óôá íÝá äåäïìÝíá ôçò åëåýèåñçò - çëåêôñïíéêÞò áãïñÜò êáé ãéá ôçí ðåñáéôÝñù åíßó÷õóç ôçò áíôáãùíéóôéêüôçôáò êáé ôçò áíÜðôõîÞò ôïõò.

íÞò. Ç êÜëõøç áõôÞò ôçò áíÜãêçò äßíåé óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôç äõíáôüôçôá íá áðïêôÞóïõí ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï ìÝóù ôïõ äñïìïëïãçôÞ ôïõ ó÷ïëåßïõ, óå ïñéóìÝíá áðü ôá äåäïìÝíá ôçò ãñáììáôåßáò, êáèþò êáé óå âÜóåéò äåäïìÝíùí èåìÜôùí êáé áóêÞóåùí ðïõ Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ìáèçìÜôùí. ÁõôÝò ïé äéåõêïëýíóåéò ðïõ ðáñÝ÷åé ç äéáäéêôýùóç ôïõ ó÷ïëåßïõ åßíáé öõóéêÜ åíäåéêôéêÝò, êáèþò õðÜñ÷ïõí ðïëý ðåñéóóüôåñåò ðïõ ìðïñïýí íá ðáñáó÷åèïýí óôïõò ÷ñÞóôåò. Èá ìðïñïýóå áóöáëþò êÜðïéïò íá äéåñùôçèåß ãéáôß íá ìçí õðÜñ÷åé Ýíá åíéáßï äßêôõï ôï ïðïßï íá óõíäÝåé üëï ôïí õðïëïãéóôéêü åîïðëéóìü ìéáò åðé÷åßñçóçò. Óå ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç åîÜëëïõ ç áíÜãêç ãéá äéáóýíäåóç ôùí äéêôýùí èá áíÝêõðôå ìüíï åÜí ç åðé÷åßñçóç áõôÞ èá Ýðñåðå íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ìéá Üëëç. Ç áðÜíôçóç óôï åñþôçìá áõôü äåí åßíáé áðëÞ. ÐÜíôùò ç ýðáñîç åíüò åíéáßïõ ôïðéêïý äéêôýïõ ôï ïðïßï íá äéáóõíäÝåé üëï ôïí õðïëïãéóôéêü åîïðëéóìü ìéáò åðé÷åßñçóçò äåí åßíáé óõíÞèùò åöéêôÞ. Áõôü óõìâáßíåé êõñßùò ëüãù ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï åîåëß÷èçêå ç ôå÷íïëïãßá åðéêïéíùíéþí äåäïìÝíùí, ôçò áíÜãêçò ãéá äéáóýíäåóç ôùí äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ áíáðôý÷èçêáí êáé ôÝëïò ëüãù ôùí âáóéêþí ðåñéïñéóìþí ðïõ õößóôáíôáé ôá ôïðéêÜ äßêôõá, üðùò åßíáé ç áðüóôáóç ðïõ êáëýðôïõí, ôï ðëÞèïò ôùí êüìâùí ðïõ ìðïñïýí íá õðïóôçñßîïõí êáé ç ðïóüôçôá äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé óå èÝóç íá ìåôáöÝñïõí. Åêôüò áðü áõôÜ, êáèþò ôá áíåîÜñôçôá ôïðéêÜ äßêôõá ìåãáëþíïõí, êáèßóôáôáé áðáñáßôçôï íá ÷ùñéóôïýí óå åðéìÝñïõò ôìÞìáôá, ãéá íá ðåñéïñéóôïýí ï üãêïò ôçò êßíçóçò êáé ôï ðëÞèïò ôùí óõóêåõþí óå êÜèå ôìÞìá.

10.1.2

Äéáóýíäåóç äéêôýùí

¼ðùò Ý÷åé Þäç ãßíåé öáíåñü, ìå ôïí üñï äéáóýíäåóç äéêôýùí åííïåßôáé ç öõóéêÞ óýíäåóç üìïéùí Þ äéáöïñåôéêïý ôýðïõ äéêôýùí ìÝóù êÜðïéïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ôï êáëþäéï, ç ïðôéêÞ ßíá, ç áóýñìáôç æåýîç êôë. Ç äéáóýíäåóç ðáñÝ÷åé óôï ÷ñÞóôç ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñåé êáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôéò ðëçñïöïñßåò êáé ôéò õðçñåóßåò åôåñïãåíþí åíäå÷ïìÝíùò óõóôçìÜôùí ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí äéêôýùí ðñÝðåé íá ëõèïýí ðñïâëÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôç óõìâáôüôçôá õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý, êáèþò êáé áõôÜ ðïõ áöïñïýí ôïõò öõóéêïýò ðåñéïñéóìïýò ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò (êáëþäéá ïìïáîïíéêÜ Þ óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí, ïðôéêÝò ßíåò, áóýñìáôç æåýîç êôë.). Åðßóçò, åêôüò áðü ôá ðñïâëÞìáôá äéáóýíäåóçò óå ôïðéêü åðßðåäï, ðñÝðåé óõã÷ñüíùò íá ëõèïýí êáé ðñïâëÞìáôá áîéüðéóôçò êáé áóöáëïýò äéáóýíäåóçò ìå Üëëá äçìüóéá êáé éäéùôéêÜ äßêôõá, êáèþò êáé ìå ôï Äéáäßêôõï. Ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ äçìéïõñãïýíôáé óôïí ôïìÝá ôçò äéáóýíäåóçò äéÜöïñùí, åôåñïãåíþí óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò, äéêôõáêþí óõóôçìÜôùí åßíáé ðïëëÜ êáé ïöåßëïíôáé êõñßùò: ü

Óôçí áíÜðôõîç ðïëëþí äéåèíþí ðñïôýðùí. Ç ìÝ÷ñé ôþñá áíÜðôõîç äéÜöïñùí äéåèíþí ðñïôýðùí (ðïëëÜ áðü ôá ïðïßá Ý÷ïõí Þäç ãßíåé ãíùóôÜ áðü ðñïç-

103 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí ãïýìåíá ìáèÞìáôá) êáèéóôÜ äõóêïëüôåñç ôç äéáóýíäåóç ôùí äéêôõáêþí óõóôçìÜôùí, áöïý ç ðëçñïöïñßá ðñÝðåé íá ìåôáëëÜóóåôáé, þóôå íá åßíáé êáôáíïçôÞ áðü êÜèå äßêôõï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðëçñïöïñßá ðïõ áíôáëëÜóóåôáé ìåôáîý åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ Ethernet êáé åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Ring) ðñÝðåé êÜèå öïñÜ íá áíáðáñßóôáôáé óå ìïñöÞ êáôáíïçôÞ áðü êÜèå äßêôõï îå÷ùñéóôÜ. ü

Óôçí áíÜðôõîç íÝùí ìïñöþí åðéêïéíùíßáò. Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ç áíÜðôõîç êáé ç ÷ñÞóç íÝùí ìïñöþí åðéêïéíùíßáò åðéâÜëëåé ôçí áíÜãêç óõìâáôüôçôÜò ôïõò ìå ðñïçãïýìåíåò ìïñöÝò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç áíÜðôõîç ôçò øçöéáêÞò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò äçìéïýñãçóå ôçí áíÜãêç äéáóýíäåóÞò ôçò ìå ôï Äéáäßêôõï, ìå áðïôÝëåóìá íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óÞìåñá ôï êéíçôü ôçëÝöùíï, áíôß ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ, ùò óõóêåõÞ áðïóôïëÞò êáé ëÞøçò çëåêôñïíéêþí ìçíõìÜôùí, ðåñéÞãçóçò óôï Äéáäßêôõï êôë.

ü

Óôï ìåãÜëï áíôáãùíéóìü ôùí êáôáóêåõáóôþí õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý. Ï áíôáãùíéóìüò ôùí åôáéñåéþí êáôáóêåõÞò õëéêïý êáé áíÜðôõîçò ëïãéóìéêïý ïäçãåß óõíÞèùò óôçí áíÜðôõîç ïëïêëçñùìÝíùí ëýóåùí, ç õëïðïßçóç êáé ðñïþèçóç ôùí ïðïßùí ðåñéïñßæåôáé áðü óõãêåêñéìÝíá éäéùôéêÜ ðñïúüíôá äéêôõáêÞò õðïóôÞñéîçò, ðïõ äå óõìâáßíåé íá áðïôåëïýí êáé äéåèíÞ ðñüôõðá. Ó÷åäüí ðÜíôá ôá ðñïúüíôá áõôÜ Ý÷ïõí ðñüâëçìá óõìâáôüôçôáò ìå ôá ðñïúüíôá Üëëùí êáôáóêåõáóôþí. ÌåéêôÝò ëýóåéò, ïé ïðïßåò äå óôçñßæïíôáé óå äéåèíÞ ðñüôõðá, äçìéïõñãïýí åðßóçò ðñïâëÞìáôá äéáóýíäåóçò ìÝóá óôï ßäéï äéêôõáêü óýóôçìá.

Ç äéáóýíäåóç ôùí äéêôýùí ðñÝðåé íá ëýóåé ðñïâëÞìáôá ðïõ åíôïðßæïíôáé êõñßùò: ü

Óôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò Ýíá ôïðéêü äßêôõï ìðïñåß íá óõíäåèåß ìå ôï êõñßùò äßêôõï ìéáò åðé÷åßñçóçò, Ýôóé þóôå ïé ÷ñÞóôåò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ íá ÷ñçóéìïðïéïýí üëá ôá äåäïìÝíá óôá ïðïßá Ý÷ïõí äéêáßùìá ðñüóâáóçò êáé íá áðïëáìâÜíïõí ôéò õðçñåóßåò ðïõ ôï äßêôõï ôçò åðé÷åßñçóçò ðñïóöÝñåé, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï, ç ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï, ç äõíáôüôçôá ôçëåäéÜóêåøçò êôë.

ü

Óôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ôï åõñýôåñï äßêôõï ìéáò åðé÷åßñçóçò ìðïñåß íá Ý÷åé ðñüóâáóç óå Üëëá äçìüóéá Þ éäéùôéêÜ äßêôõá, êáèþò êáé óôï Äéáäßêôõï.

ü

Óôï êüóôïò ôçò äéáóýíäåóçò ôùí óõóôçìÜôùí, þóôå áõôü íá óõãêñáôåßôáé óå ÷áìçëÜ åðßðåäá.

ü

Óôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò ôùí áðïìáêñõóìÝíùí Þ Üëëùí äéáóõíäåüìåíùí äéêôýùí ìå ôï ôïðéêü äßêôõï ìéáò åðé÷åßñçóçò. Ôï üëï óýóôçìá ðñÝðåé íá ëåéôïõñãåß óáí Ýíá åõñýôåñï ôïðéêü äßêôõï, ðáñáêÜìðôïíôáò ðåñéïñéóìïýò ðïõ ç áðüóôáóç, ôï ìÝóï ìåôáöïñÜò ôçò ðëçñïöïñßáò êáé ï ôýðïò ôïõ äéêôýïõ åßíáé åíäå÷üìåíï íá äçìéïõñãïýí. Ïé ÷ñÞóôåò èá ðñÝðåé ìå åõêïëßá, áîéïðéóôßá êáé ôá÷ýôçôá íá áðïëáìâÜíïõí ôéò äéåõêïëýíóåéò êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ Ýíá ôïðéêü äßêôõï ðñïóöÝñåé. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ïé õðçñåóßåò áõôÝò åßíáé: l

Ðñüóâáóç óå ðåñéöåñåéáêÜ, üðùò laser åêôõðùôÝò, óáñùôÝò, óõóêåõÝò ãñáöéêþí êôë.

l

Äéáìïéñáóìüò áñ÷åßùí äéÜöïñùí ôýðùí, üðùò êåéìÝíïõ, ëïãéóôéêþí öýë-

104 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ëùí, ãñáöéêþí êôë. l

Åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí äéáöïñåôéêþí ôïðéêþí äéêôýùí.

l

ÃñÞãïñç, áîéüðéóôç êáé áóöáëÞò ìåôáöïñÜ ðëçñïöïñéþí ìÝóá áðü ôá äéáóõíäåüìåíá óõóôÞìáôá.

l

Ðñüóâáóç óå áðïìáêñõóìÝíïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò ðïõ áíÞêïõí óôï ßäéï Þ Üëëï ôìÞìá ôïõ äéêôýïõ.

10.1.3

Ôýðïé äéêôýùí ðïõ ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí

ÊáôÜ ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 óôéò Ç.Ð.Á. ôï 55% ôùí åãêáôåóôçìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí Þôáí Ethernet, åíþ óôï õðüëïéðï 45% êõñéáñ÷ïýóå ï äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Ring). Ôçí ßäéá åðï÷Þ ôá ðïóïóôÜ óôçí Åõñþðç Þôáí ôçò ôÜîçò ôïõ 70% êáé 30% áíôßóôïé÷á. ¸ôóé ï êýñéïò üãêïò ôçò åñãáóßáò ðïõ ãéíüôáí áöïñïýóå äéáóõíäÝóåéò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, äçëáäÞ ôçò ìïñöÞò Ethernet/ Ethernet, Token Ring/Token Ring êáé Ethernet/Token Ring. Áíáëõôéêüôåñá, ç äéáóýíäåóç ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí ìðïñåß íá áöïñÜ ôéò áêüëïõèåò ðåñéðôþóåéò: ü

ÔïðéêÜ äßêôõá ßäéïõ ôýðïõ. ÕðÜñ÷ïõí äýï äéáöïñåôéêÝò ðåñéðôþóåéò äéáóýíäåóçò äéêôýùí ßäéïõ ôýðïõ. Óôçí ðñþôç ôá ôïðéêÜ äßêôõá âñßóêïíôáé êïíôÜ ôï Ýíá óôï Üëëï êáé ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí ìå ôç ÷ñÞóç ìéáò óõóêåõÞò äéáóýíäåóçò, åíþ óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ôá äßêôõá åßíáé ìáêñéÜ ôï Ýíá áðü ôï Üëëï, ïðüôå èá ðñÝðåé íá ãßíåé ÷ñÞóç êÜðïéáò óýíäåóçò åõñåßáò ðåñéï÷Þò, ãéá ðáñÜäåéãìá åíüò ìüíéìïõ êõêëþìáôïò, ìéáò óýíäåóçò åðéëïãéêïý äéêôýïõ (dialup) êôë. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ãéá ôçí õëïðïßçóç ôçò óýíäåóçò áðáéôïýíôáé äýï óõóêåõÝò, ìßá óå êÜèå Üêñç ôïõ óõíäÝóìïõ åðéêïéíùíßáò.

ü

ÔïðéêÜ äßêôõá äéáöïñåôéêïý ôýðïõ. ÐáñÜäåéãìá óýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí äéáöïñåôéêïý ôýðïõ áðïôåëåß ç äéáóýíäåóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò êáé åíüò äéêôýïõ Ethernet, Ýôóé þóôå ïé ÷ñÞóôåò ôïõò íá ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå äåäïìÝíá êáé åöáñìïãÝò áíåîÜñôçôá áðü ôï äßêôõï óôï ïðïßï âñßóêïíôáé. Ðñüêåéôáé ãéá ðéï óýíèåôç äéáóýíäåóç áðü áõôÞí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ßäéïõ ôýðïõ. Êáé ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ôá ôïðéêÜ äßêôõá ìðïñåß íá âñßóêïíôáé êïíôÜ ôï Ýíá óôï Üëëï Þ íá åßíáé áðïìáêñõóìÝíá.

ü

ÐáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ äéáóõíäÝïíôáé ìå ôïðéêü äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, Ýíá ôïðéêü äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí ìåôáäßäåé ìå ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí áðïôåëïýí óõíÞèùò ôï äßêôõï êïñìïý óôï ïðïßï óõíäÝïíôáé üëá ôá Üëëá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Ç ëåéôïõñãßá åíüò äéêôýïõ êïñìïý äå äéáöÝñåé ïõóéáóôéêÜ áðü áõôÞí åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ, åêôüò áðü ôï ãåãïíüò üôé ðñïóöÝñåé ðïëý ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. ÓõíäÝóåéò áõôÞò ôçò ìïñöÞò èá åîåôáóôïýí óôçí Åíüôçôá Ä.

105 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí ü

ÐáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ äéáóõíäÝïíôáé ìå äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Ãéá ôç äéáóýíäåóç åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ ìå äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò ÷ñåéÜæåôáé óõóêåõÞ ìå åîåéäéêåõìÝíá ëåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé ðéèáíü Ýíá ôïðéêü äßêôõï TCP/IP íá äéáóõíäåèåß ìå Ýíá äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò ôçò ìïñöÞò ×.25, Frame Relay, ISDN, ÁÔÌ êôë. ÄéáóõíäÝóåéò áõôÞò ôçò ìïñöÞò èá åîåôáóôïýí óôçí Åíüôçôá Å.

ÓÞìåñá ôá ðñÜãìáôá äåí Ý÷ïõí áëëÜîåé äñáóôéêÜ, üìùò ç åõñýôåñç ëåéôïõñãßá êáé Üëëùí ôýðùí ôïðéêþí äéêôýùí, åéäéêüôåñá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí (Åíüôçôá Ä), êáèþò êáé ôùí áóýñìáôùí ôïðéêþí äéêôýùí, áíïßãåé íÝåò ðñïïðôéêÝò óôïí ôïìÝá äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôá áóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá êåñäßæïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñï Ýäáöïò óå ó÷Ýóç ìå ôïí Ýùò óÞìåñá êáèéåñùìÝíï ôñüðï óýíäåóçò ôùí çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí ðïõ âáóßæåôáé óôçí åíóýñìáôç åðéêïéíùíßá. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò åõåëéîßáò êáé ôçò ïéêïíïìßáò ôïõ ÷þñïõ ðïõ ðñïóöÝñåé ç áóýñìáôç åðéêïéíùíßá åßíáé ðñïöáíÞ. ÂÝâáéá ïé ñõèìïß ðïõ Ý÷ïõí Ýùò ôþñá åðéôåõ÷èåß åßíáé áêüìç ÷áìçëïß, åíþ ïé óõíäÝóåéò åßíáé ðïëëÝò öïñÝò áìößâïëçò áîéïðéóôßáò. ¼ìùò ç Ýñåõíá óôï ðåäßï ôçò áóýñìáôçò åðéêïéíùíßáò óõíå÷ßæåôáé ìå åíôáôéêïýò ñõèìïýò, ìå áðïôÝëåóìá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí áîéïðéóôßá êáé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò óõíå÷þò íá áìâëýíïíôáé. Áõôü Ý÷åé éäéáßôåñç áîßá, áöïý åßíáé ðëÝïí öáíåñü üôé ç áóýñìáôç êáé ç êéíçôÞ åðéêïéíùíßá èá áðïôåëÝóïõí ôç âÜóç äéáóýíäåóçò üëùí ôùí ìåëëïíôéêþí ôïðéêþí äéêôýùí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí, äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí ßäéïõ ôýðïõ, äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí äéáöïñåôéêïý ôýðïõ.

106 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 10.2: ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìÝóïõ ìåôÜäïóçò 10.2.1

ÅéóáãùãÞ

Óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980 õðÞñ÷áí ðåñßðïõ åâäïìÞíôá áñ÷éôåêôïíéêÝò ôïðéêþí äéêôýùí, åíþ óÞìåñá Ý÷ïõí áõîçèåß óå ìåñéêÝò åêáôïíôÜäåò. Ç ðñïïðôéêÞ åíüò êáé ìïíáäéêïý ðñïôýðïõ ôïðéêïý äéêôýïõ äåí åßíáé åöéêôÞ, áëëÜ ïýôå êáé åðéèõìçôÞ, áöïý äéáöïñåôéêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ëåéôïõñãïýí êáëýôåñá óå äéáöïñåôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá ìå äéáöïñåôéêÝò áíÜãêåò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíá ôïðéêü äßêôõï ðïõ õðïóôçñßæåé ôéò áíÜãêåò åíüò åñãïóôáóßïõ åßíáé –êáé ðñÝðåé íá åßíáé– äéáöïñåôéêü áðü Ýíá ôïðéêü äßêôõï ãñáììáôåéáêÞò õðïóôÞñéîçò ìéáò åôáéñåßáò Þ åíüò ãñáöåßïõ. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç åðéæçôåßôáé åðéêïéíùíßá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ, ìéêñþí ðáêÝôùí åðéêïéíùíßáò, óå Ýíá åíäå÷ïìÝíùò çëåêôñéêÜ åðéâáñõìÝíï ðåñéâÜëëïí, åíþ óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç áðáéôåßôáé ç õðïóôÞñéîç ìåôáöïñÜò ìåãÜëùí ðáêÝôùí ðëçñïöïñßáò ìåôáîý ìéáò åíäå÷ïìÝíùò ìåãÜëçò ïìÜäáò ÷ñçóôþí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, Ýíá óÞìá ðïõ åêðÝìðåôáé áðü ìéá çëåêôñéêÞ Þ Üëëçò ìïñöÞò ðçãÞ ìðïñåß íá áðïäïèåß, ôüóï óôç ëïãéêÞ üóï êáé óôç öõóéêÞ ìïñöÞ ôïõ, áðü äåäïìÝíá ôýðïõ 0 êáé 1 áíôßóôïé÷á, ìéá áêïëïõèßá ôùí ïðïßùí áðïôåëåß êáé ôï ðáêÝôï äåäïìÝíùí. ¼ìùò ôï óÞìá ìåôáäßäåôáé óôï êáíÜëé óôç öõóéêÞ ìïñöÞ ôïõ êáé åðïìÝíùò åîáñôÜôáé êáé áðü ôï öõóéêü ìÝóï ôïõ êáíáëéïý, ôï ïðïßï Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñåé ðëçñïöïñßåò óå äéÜöïñåò óõ÷íüôçôåò, áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. Ôç ìåôÜäïóç ôïõ óÞìáôïò åðçñåÜæåé êáé ç ðáñáìüñöùóç ðïõ áõôü õößóôáôáé (ÌÜèçìá 1.4) ëüãù êõñßùò ôçò åîáóèÝíçóÞò ôïõ êáé ôçò äéáöïñåôéêÞò ôá÷ýôçôáò ìåôÜäïóçò êÜèå óõ÷íüôçôáò. ÅðïìÝíùò óå êÜèå ôïðéêü äßêôõï äçìéïõñãïýíôáé óõíèÞêåò ðïõ óõíçãïñïýí õðÝñ ôçò ìéáò Þ ôçò Üëëçò ôå÷íéêÞò ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò.

10.2.2

Ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ïé êýñéåò ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò åßíáé ç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò êáé ç ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò. Ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò ïñßóôçêáí ìå ëåðôïìÝñåéá óôï ÌÜèçìá 1.2. Åäþ èá åîåôáóôïýí ïé éäéáßôåñåò åðéðôþóåéò ôïõò óôá ôïðéêÜ äßêôõá óå óõíÜñôçóç ìå ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò.

10.2.2.1 ÌåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ìåôÜäïóçò âáóéêÞò æþíçò (baseband) ÷ñçóéìïðïéïýí óõíÞèùò ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá 50 Ù Þ êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôÜäïóçò âáóéêÞò æþíçò åßíáé ôá áêüëïõèá:

107 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí ü

Ç ìåôÜäïóç åßíáé øçöéáêÞ êáé ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäéáêïý ìÝóïõ äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôá ëßãá ÷éëéüìåôñá, êáèþò ôï øçöéáêü óÞìá åîáóèåíåß ãñÞãïñá.

ü

Áí ôï êáíÜëé Ý÷åé èüñõâï óôçí ðåñéï÷Þ ôçò óõ÷íüôçôáò åêðïìðÞò, ôüôå åßíáé ðïëý ðéèáíüí íá õðÜñîåé äéáêïðÞ ôçò ìåôÜäïóçò êáé áðþëåéá ôùí äåäïìÝíùí.

ü

Ç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò óõíäõÜæåôáé ìå ôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôï Ethernet, ôï ðëÝïí äçìïöéëÝò ôïðéêü äßêôõï, åßíáé äßêôõï âáóéêÞò æþíçò.

ü

Ç ôïðïëïãßá äÝíôñïõ äåí åßíáé åöéêôÞ ãéá ôç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò, êáèþò äçìéïõñãïýíôáé áíáêëÜóåéò ôïõ óÞìáôïò óôá óçìåßá óýíäåóçò ôùí êëáäéþí.

ü

Äåí åßíáé äõíáôüí íá õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ óÞìáôá óôï êáíÜëé ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. Ôï ìïíáäéêü óÞìá ðïõ õðÜñ÷åé ìðïñåß íá êéíçèåß êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò.

ü

Óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ïìïáîïíéêü êáëþäéï ôá óçìåßá óýíäåóçò ôùí êüìâùí ðñÝðåé íá áðÝ÷ïõí ìåôáîý ôïõò áêÝñáéá ðïëëáðëÜóéá ôùí 2,5 ìÝôñùí.

10.2.2.2 ÌåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò Ôá äßêôõá ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò (broadband) ÷ñçóéìïðïéïýí óõíÞèùò: ü

ÏìïáîïíéêÜ êáëþäéá 75 Ù ìå äéÜìåôñï 1,5 - 2,5 åêáôïóôÜ ãéá ôçí êÜëõøç áðüóôáóçò ìåñéêþí äåêÜäùí ÷éëéïìÝôñùí.

ü

ÏìïáîïíéêÜ êáëþäéá 75 Ù ìå äéÜìåôñï 1-1,2 åêáôïóôÜ ãéá ôçí êÜëõøç áðüóôáóçò ìåñéêþí äåêÜäùí ìÝôñùí.

ü

ÏìïáîïíéêÜ êáëþäéá 75 Ù ìå äéÜìåôñï 0,6 åêáôïóôÜ ãéá ôçí êÜëõøç áðüóôáóçò ìåñéêþí ìÝôñùí.

Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò ìðïñïýí íá óõíïøéóèïýí óôá áêüëïõèá: ü

Ç ìåôÜäïóç åßíáé áíáëïãéêÞ.

ü

×ñçóéìïðïéåßôáé äéáðïäéáìïñöùôÞò ðñïêåéìÝíïõ íá áëëÜîåé ç ìïñöÞ ôùí äåäïìÝíùí, ðñéí áõôÜ åéóá÷èïýí áðü ôïí áðïóôïëÝá óôï êáíÜëé åõñåßáò æþíçò.

ü

Õðïóôçñßæåôáé ç ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç óçìÜôùí ìÝóá óôï ßäéï êáíÜëé.

ü

×ñçóéìïðïéåßôáé ôüóï áðü ôá ñáäéïöùíéêÜ äßêôõá üóï êáé áðü ôá äßêôõá êáëùäéáêÞò ôçëåüñáóçò.

ü

Ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí åðáíáëÞðôåò ðñïêåéìÝíïõ íá åíéó÷õèåß ôï óÞìá, üôáí áõôü åîáóèåíåß ëüãù ôçò áðüóôáóçò.

ü

ÓÞìåñá ôï åßäïò áõôü ôçò ìåôÜäïóçò äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé éäéáßôåñá óôá ôïðéêÜ äßêôõá.

10.2.2.3 ÌåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò áðëïý êáíáëéïý Ç ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò áðëïý êáíáëéïý (carrierband Þ single-channel broadband) åßíáé Ýíáò óõíäõáóìüò ôçò ôå÷íéêÞò ìåôÜäïóçò âáóéêÞò êáé åõñåßáò

108 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá æþíçò. Ôá äßêôõá ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò áðëïý êáíáëéïý ÷ñçóéìïðïéïýí óõíÞèùò ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá 50 Ù Þ êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÞò ôçò ìïñöÞò ìåôÜäïóçò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ç ìåôÜäïóç åßíáé áíáëïãéêÞ êáé ÷ñçóéìïðïéåß ìßá êáé ìïíáäéêÞ óõ÷íüôçôá ôïõ êáíáëéïý åðéêïéíùíßáò ãéá ôç ìåôáöïñÜ üëùí ôùí ðñïò ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí.

ü

×ñçóéìïðïéåß ÷áìçëïý êüóôïõò áíáëïãéêÜ óõóôÞìáôá, áöïý äå ÷ñåéÜæåôáé íá åðéëýóåé ôá ðñïâëÞìáôá áðïìüíùóçò óõ÷íïôÞôùí ôá ïðïßá óõíáíôþíôáé óôá óõóôÞìáôá åðéêïéíùíßáò åõñåßáò æþíçò.

ü

ÏñéóìÝíåò öïñÝò ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò ìïñöÞò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá äéáýëïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Ôoken Âus).

10.2.3

ÌÝóá ìåôÜäïóçò ôïðéêþí äéêôýùí

Óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò êáèïñßæïõí óå ìåãÜëï âáèìü ôçí ðïéüôçôá ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí. ÅðïìÝíùò ç åðéëïãÞ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò åßíáé ðáñÜãïíôáò êáèïñéóôéêÞò óçìáóßáò ôüóï ãéá ôçí ðïéüôçôá ôçò ìåôÜäïóçò üóï êáé ãéá ôçí áîéüðéóôç ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ. Oé ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèïñßæïõí êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç åðéëïãÞ ùò ðñïò ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ èÝëïõìå íá ðåôý÷ïõìå, ç áðüóôáóç ôùí êüìâùí, ôï êüóôïò êáé ï óêïðüò ëåéôïõñãßáò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ.

Ó÷Þìá 10.1: ÅîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò ãéá ôïõò ôñåéò âáóéêïýò ôýðïõò êáëùäßùí

10.2.4

Óôçí êáëùäéáêÞ åðéêïéíùíßá ôá êõñßáñ÷á ìÝóá äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí, ôá ïðïßá áðïôåëïýí ôçí ðéï áîéüðéóôç, ãñÞãïñç êáé öèçíÞ óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ëýóç, åßíáé ôá ÷Üëêéíá êáëþäéá êáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. ÓõíÞèùò ç åðéëïãÞ ôïõ êáôÜëëçëïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò ãßíåôáé ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôçí åîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò óå ó÷Ýóç ìå ôç óõ÷íüôçôá ìåôÜäïóçò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ôá êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí õóôåñïýí ðåñéóóüôåñï áðü ôá Üëëá ìÝóá üóïí áöïñÜ ôçí åîáóèÝíçóç ôïõ óÞìáôïò. ¼ìùò ôï ìåéïíÝêôçìá áõôü áíôéóôáèìßæåôáé, áí ÷ñçóéìïðïéçèåß ìéêñü ìÞêïò êáëùäßùóçò óôéò äéáóõíäÝóåéò (ìÝ÷ñé 100 ìÝôñá). Ôï ó÷Þìá 10.1 ðáñïõóéÜæåé ôçí åîáóèÝíçóç ôùí ôñéþí óõíçèÝóôåñùí ôýðùí êáëùäßùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, äçëáäÞ ôïõ êáëùäßïõ óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí, ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ êáé ôçò ïðôéêÞò ßíáò.

Óõó÷Ýôéóç öõóéêïý ìÝóïõ êáé ôïðïëïãßáò

Ç åðéëïãÞ ôçò ôïðïëïãßáò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå Ýíá äßêôõï åîáñôÜôáé áðü ðïéêßëïõò ðáñÜãïíôåò, üðùò åßíáé ç áîéïðéóôßá ôçò ìåôÜäïóçò, ç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôïõ äéêôýïõ, ç áðüäïóÞ ôïõ êôë. Ç åðéëïãÞ áõôÞ åßíáé ìÝñïò ôçò óõíïëéêÞò

109 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí åñãáóßáò ó÷åäéáóìïý åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ êáé öõóéêÜ äåí åßíáé áíåîÜñôçôç áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Áêïëïõèïýí ìåñéêÝò ãåíéêÝò ðáñáôçñÞóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá êÜèå ôïðïëïãßáò óå ó÷Ýóç ìå ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ü

Ç ôïðïëïãßá äéáýëïõ Þ äÝíôñïõ åßíáé ç ðéï åõÝëéêôç óå óýãêñéóç ìå Üëëåò ãíùóôÝò ôïðïëïãßåò. Åßíáé óå èÝóç íá ÷åéñéóôåß ìåãÜëï áñéèìü êáé ðïéêéëßá äéáôÜîåùí, ìå éêáíïðïéçôéêïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé äéáöïñåôéêÝò ìïñöÝò ðëçñïöïñßáò. Ôï åýñïò æþíçò ìðïñåß íá åßíáé õøçëü. Ëüãù ôçò ðáèçôéêüôçôáò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò èá ìðïñïýóå êáíåßò íá õðïèÝóåé üôé ç ôïðïëïãßá áõôÞ åßíáé áîéüðéóôç. Áõôü üìùò äåí éó÷ýåé ðÜíôá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, áí ãéá êÜðïéï ëüãï êïðåß ôï êáëþäéï, åßíáé ðéèáíü íá áðåíåñãïðïéçèåß ìåãÜëï ôìÞìá ôïõ äéêôýïõ Þ êáé üëï ôï äßêôõï.

ü

Óôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ Þ äÝíôñïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóï ôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí üóï êáé ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï. Óçìåéþíåôáé üôé ìÝ÷ñé ðñüóöáôá ôï êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò äåí Þôáí åöéêôü íá ÷ñçóéìïðïéçèåß. Ç äéáìüñöùóç ìå óõíäÝóåéò ðïëëþí óçìåßùí (multi-point) äåí åßíáé óõìöÝñïõóá ëüãù êáé ôçò äõóêïëßáò êáôáóêåõÞò ïðôéêþí óõíäÝóìùí ìå ÷áìçëÝò áðþëåéåò. Ùóôüóï ðñüóöáôåò åîåëßîåéò Ýêáíáí åöéêôÞ ôç ÷ñÞóç äéáýëïõ ïðôéêÞò ßíáò, ìå áñêåôÜ õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Óçìåéþíåôáé üôé óôçí ðåñßðôùóç ôçò ôïðïëïãßáò äÝíôñïõ èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß öõóéêü ìÝóï ðïõ íá åßíáé óå èÝóç íá õðïóôçñßîåé óçìáôïäïóßá ìßáò ìüíï êáôåýèõíóçò, þóôå íá ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß ç áñ÷éôåêôïíéêÞ äÝíôñïõ.

ü

Ìåôáîý ôùí êüìâùí åíüò äáêôõëßïõ åßíáé äõíáôüí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óõíäÝóåéò ðïëý õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò (ð.÷. ïðôéêÞò ßíáò). ¢ñá ï äáêôýëéïò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðáñÝ÷åé ôçí êáëýôåñç áðüäïóç óå óýãêñéóç ìå üëåò ôéò Üëëåò ôïðïëïãßåò. ÕðÜñ÷ïõí ùóôüóï ìåñéêïß ðñáêôéêïß ðåñéïñéóìïß, ïé ïðïßïé áöïñïýí ôïí áñéèìü ôùí äéáôÜîåùí ðïõ õðïóôçñßæïíôáé êáé ôçí ðïéêéëßá ôùí ôýðùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé. ÔÝëïò, åßíáé ðñïöáíÝò üôé ç âëÜâç ìéáò óýíäåóçò Þ åíüò êüìâïõ ìðïñåß íá áðåíåñãïðïéÞóåé üëï ôï äßêôõï.

ü

Ç áðüäïóç ôçò ôïðïëïãßáò äáêôõëßïõ óõãêñéíüìåíç ìå ôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ Þ äÝíôñïõ åßíáé óçìáíôéêÜ êáëýôåñç. ÖõóéêÜ ôá äßêôõá ðïõ óõãêñßíïíôáé ðñÝðåé íá äéáèÝôïõí ôïí ßäéï áñéèìü êüìâùí êáé íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Óôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ Þ äÝíôñïõ êÜèå óôáèìüò óõíäÝåôáé óôï öõóéêü ìÝóï ìå Ýíá óýíäåóìï, ï ïðïßïò ðñïêáëåß êÜðïéá åîáóèÝíçóç, ìå áðïôÝëåóìá ôçí ðáñáìüñöùóç ôïõ óÞìáôïò. Óôçí ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ êÜèå óôáèìüò óõíäÝåôáé óôï öõóéêü ìÝóï ìå ìéá óõóêåõÞ ðïõ Ý÷åé êáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ åðáíáëÞðôç. Ç äéÜôáîç áõôÞ äçìéïõñãåß Ýíá êáéíïýñéï óÞìá ðïõ éóïóêåëßæåé ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò åîáóèÝíçóçò êáé óõíáêüëïõèá ôçò ðáñáìüñöùóçò ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü áõôÞí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò, ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò, ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò áðëïý êáíáëéïý.

110 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

ÌÜèçìá 10.3: ÅðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò 10.3.1

ÅéóáãùãÞ

Óôï ðñïçãïýìåíï ìÜèçìá ðáñïõóéÜóôçêáí ôá ìÝóá ðïõ êáôÜ ðåñßðôùóç ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí õëïðïßçóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ óýìöùíá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ êáôü÷ïõ ôïõ êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ áõôü êáëåßôáé íá ðñïóöÝñåé óôïõò ÷ñÞóôåò. ¼ìùò, óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò, ôá ôïðéêÜ äßêôõá ðñÝðåé íá îåðåñÜóïõí ðåñéïñéóìïýò ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôç ÷ñçóéìïðïßçóç óõãêåêñéìÝíùí ôïðïëïãéþí êáé ìÝóùí ìåôÜäïóçò Þ óõãêåêñéìÝíùí ôå÷íéêþí ìåôÜäïóçò êáé ðñüóâáóçò óôï ìÝóï. Åðßóçò ç áíÜãêç äéáóýíäåóÞò ôïõò ìå Üëëá ôïðéêÜ äßêôõá áëëÜ êáé ìå ôï Äéáäßêôõï åßíáé ðïëëÝò öïñÝò åðéôáêôéêÞ. Ôç ëýóç óå ôÝôïéïõ åßäïõò ðñïâëÞìáôá äßíïõí ïé ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò. Ãåíéêüôåñá, ïé ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò åðéëýïõí ðñïâëÞìáôá ðïõ ïöåßëïíôáé: ü

Óôçí áíÜãêç åðÝêôáóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðÝñá áðü ôï ãåùãñáöéêü ÷þñï ðïõ åðéâÜëëåé ç ÷ñÞóç óõãêåêñéìÝíùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò (ð.÷. êáëþäéï UTP).

ü

Óôçí áíÜãêç äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò (ð.÷. ïìïáîïíéêü êáëþäéï êáé ïðôéêÞ ßíá).

ü

Óôçí áíÜãêç äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêÞ ôå÷íéêÞ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò (ð.÷. ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet, Token Ring, Token Bus êôë.).

ü

Óôçí áíÜãêç äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ äå äéáèÝôïõí ôá ßäéá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò óôá õøçëüôåñá åðßðåäÜ ôïõò êáé éäéáßôåñá óôï åðßðåäï åöáñìïãÞò.

ü

Óôçí áíÜãêç äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå Üëëá äßêôõá, üðùò åßíáé ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò, êáèþò êáé ôï Äéáäßêôõï.

Õðåíèõìßæåôáé üôé óôá ÌáèÞìáôá 9.2 Ýùò 9.5 Ýãéíå ç ðáñïõóßáóç ôùí êõñéüôåñùí óõóêåõþí äéáóýíäåóçò, äçëáäÞ ôïõ åðáíáëÞðôç, ôçò ãÝöõñáò êáé ôïõ äñïìïëïãçôÞ. ¼ìùò, åêôüò áðü áõôÝò ôéò ìïíÜäåò, õðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò ìå ðåñéóóüôåñåò Þ ðéï åîåéäéêåõìÝíåò ëåéôïõñãßåò, üðùò åßíáé ç ãÝöõñá - äñïìïëïãçôÞò (routing bridge ãÝöõñá ìå ëåéôïõñãßåò äñïìïëïãçôÞ) Þ ï äñïìïëïãçôÞò - ãÝöõñá (bridging router äñïìïëïãçôÞò ìå ëåéôïõñãßåò ãÝöõñáò ãéá ïñéóìÝíá ðñùôüêïëëá ðïõ äåí ìðïñåß íá äñïìïëïãÞóåé), ï ìåôáãùãüò (switch - åéäéêïý ôýðïõ ãÝöõñá), ç ðýëç (gateway åéäéêïý ôýðïõ äñïìïëïãçôÞò) êáé Üëëåò. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ïé äõíáôüôçôåò ôùí ðáñáðÜíù óõóêåõþí èá ðáñïõóéáóôïýí áíáëõôéêÜ, üðïõ êáé üôáí áõôü áðáéôåßôáé. Óôï ìÜèçìá áõôü èá êáèïñéóôïýí ïé âáóéêÝò ðñïûðïèÝóåéò ðïõ ðñÝðåé íá éó÷ýïõí ãéá ôçí åðéëïãÞ ôùí êáôáëëçëüôåñùí óõ-

111 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí óêåõþí äéáóýíäåóçò, áíÜëïãá ìå ôçí ôïðïëïãßá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ äéáóõíäÝïíôáé êáé ôïõò Üëëïõò ðåñéïñéóìïýò ðïõ åíäå÷ïìÝíùò íá õðÜñ÷ïõí. ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé üóï ç ôå÷íïëïãßá ôùí äéêôýùí ùñéìÜæåé, ôüóï ôá ðñïúüíôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí Ý÷ïõí êáëýôåñç áðüäïóç, óôïé÷ßæïõí ëéãüôåñï êáé ðáñïõóéÜæïõí ìåãáëýôåñç åõåëéîßá óôçí õëïðïßçóç. Ùóôüóï ðáñáìÝíåé ùò Ýíáò ãåíéêüò åìðåéñéêüò êáíüíáò üôé ç äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ôïðéêþí äéêôýùí êïóôßæåé ðåñéóóüôåñï êáé Ý÷åé ÷áìçëüôåñç áðüäïóç áðü ôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ßäéïõ ôýðïõ (ð.÷. äýï ôïðéêþí äéêôýùí Ethernet).

10.3.2

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç åðáíáëçðôþí

¼ðùò åßíáé ãíùóôü (ÌÜèçìá 9.3), ï åðáíáëÞðôçò åßíáé ç óõóêåõÞ ðïõ äéáóõíäÝåé äýï Þ ðåñéóóüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá óôï öõóéêü åðßðåäï. ÁíáðáñÜãåé êáé åíäõíáìþíåé ôï åîáóèåíçìÝíï óÞìá, Ýôóé þóôå áõôü íá öôÜóåé óùóôÜ óôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü ôïõ. ¸íáò åðáíáëÞðôçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé: ü

Óôç äéáóýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ôïðéêþí äéêôýùí ôùí ïðïßùí ïé ðåñéïñéóìïß, åßôå ùò ðñïò ôï ìÞêïò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò åßôå ùò ðñïò ôïí áñéèìü ôùí êüìâùí ðïõ äéáóõíäÝïíôáé óôï êáëùäéáêü ôìÞìá, äåí åðéôñÝðïõí ôç óýíäåóç.

ü

Óôçí åðÝêôáóç åíüò ðåñéïñéóìÝíïõ ôïðéêïý äéêôýïõ ìå ôç äçìéïõñãßá ðåñéóóüôåñùí êáëùäéáêþí ôìçìÜôùí, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáóõíäåèïýí ðåñéóóüôåñïé êüìâïé.

ü

Óôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ ìåôá÷åéñßæïíôáé äéáöïñåôéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç äéáóýíäåóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ Ethernet ðïõ ìåôá÷åéñßæåôáé ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìå Ýíá ôïðéêü äßêôõï Ethernet ðïõ ìåôá÷åéñßæåôáé êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. ¸íáò åðáíáëÞðôçò ìðïñåß íá äéáóõíäÝóåé äéáöïñåôéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò, üðùò: l

Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìå êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí.

l

Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ìå ïðôéêÞ ßíá.

l

ÈùñáêéóìÝíï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (UTP) ìå áèùñÜêéóôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (STP).

l

Êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (UTP Þ STP) ìå ïðôéêÞ ßíá.

ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ï åðáíáëÞðôçò äåí áñêåßôáé ìüíï óôç äéáóýíäåóç äéêôýùí ìå äéáöïñåôéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò, åíáëëÜóóïíôáò ôá óÞìáôá áðü ôç ìéá öõóéêÞ ôïõò ìïñöÞ óôçí Üëëç, áëëÜ äßíåé êáé ëýóåéò ðïõ áöïñïýí ôç ëåéôïõñãßá ôïõ óõóôÞìáôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï óÞìá óýãêñïõóçò (jam signal) ðïõ åéäïðïéåß ôï óôáèìü åíüò äéêôýïõ Ethernet, üôáí õðÜñîåé óýãêñïõóç ôïõ ðáêÝôïõ ðïõ Ýóôåéëå ìå ôï ðáêÝôï åíüò Üëëïõ óôáèìïý, õëïðïéåßôáé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï óôçí ïðôéêÞ ßíá áðü ü,ôé óôá ÷Üëêéíá êáëþäéá. Åßíáé ëïéðüí áñìïäéüôçôá ôïõ åðáíáëÞðôç íá ìåôáäþóåé ôï óÞìá ôçò óýãêñïõóçò ìå ôï äéáöïñåôéêü ôñüðï ðïõ åðéâÜëëïõí ôá ìÝóá êáëùäßùóçò. ÏñéóìÝíïé áðü ôïõò êáíüíåò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå åðáíáëÞðôç åßíáé ïé áêüëïõèïé:

Tá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åõñÝùò óôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé êõñßùò óôá äßêôõá äéáýëùí ðïõ ëåéôïõñãïýí åßôå óôç âáóéêÞ åßôå óôçí åõñåßá æþíç. Ïé êýñéïé ôýðïé êáëùäßùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôç âáóéêÞ æþíç åßíáé ôï ëåðôü êáé ôï ÷ïíôñü êáëþäéï, ìå 0,25 êáé 0,5 ßíôóåò äéÜìåôñï áíôßóôïé÷á. ÊáíïíéêÜ ëåéôïõñãïýí êáé ôá äýï óôá 10 Mbps, áëëÜ ôï ëåðôü êáëþäéï Ý÷åé ìåãáëýôåñç åîáóèÝíçóç óÞìáôïò. Ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ ëåðôïý êáëùäßïõ ìåôáîý äýï åðáíáëçðôþí åßíáé 200 m, åíþ ôïõ ÷ïíôñïý êáëùäßïõ åßíáé 500 m. Tá êáëþäéá áõôÜ åßíáé ãíùóôÜ ùò 10Base-2 (10 Ìbps âáóéêÞ æþíç, 200 m ìÝãéóôï ìÞêïò) êáé 10Base-5 áíôßóôïé÷á.

112 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Ôï ëåðôü êáëþäéï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç óôáèìþí åñãáóßáò óôï ßäéï ãñáöåßï Þ åñãáóôÞñéï. Ç öõóéêÞ óýíäåóç ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ ìå ôçí êÜñôá äéåðáöÞò ôïõ óôáèìïý åñãáóßáò ãßíåôáé áðåõèåßáò (ó÷Þìá 10.2á).

Ôï ÷ïíôñü êáëþäéï åãêáèßóôáôáé óõíÞèùò óå êÜðïéá áðüóôáóç áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò. ×ñçóéìïðïéåßôáé Ýíá ðñüóèåôï êáëþäéï –ãíùóôü ùò drop cable– êáèþò êáé ìéá ðñüóèåôç óõóêåõÞ –ãíùóôÞ ùò tranceiver– ìåôáîý ôïõ óçìåßïõ óýíäåóçò (tapping) ôïõ êõñßùò ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ –ãíùóôïý ùò AUI: Áttachement Unit Interfase– êáé ôïõ óçìåßïõ åðáöÞò ìå ôï óôáèìü åñãáóßáò (ó÷Þìá10.2.â).

ü

Ç óõíïëéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ äåí ìðïñåß íá åîõðçñåôÞóåé ðåñéóóüôåñá áðü ôñßá ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet, ìå ìÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßïõ ãéá ôï êáèÝíá ôá 500 m.

ü

Ôï óõíïëéêü ìÞêïò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ Ethernet ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß åðáíáëÞðôåò, ãéá íá äéáóõíäÝóåé äéÜöïñá ôìÞìáôÜ ôïõ Þ Üëëá ìéêñüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá, äåí ìðïñåß íá îåðåñíÜ ôá 3 km.

ü

¼ôáí ï åðáíáëÞðôçò äéáóõíäÝåé ôïðéêÜ äßêôõá 10Base-5 êáé 10Base-2, åßíáé êáëü íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôåñìáôéêÝò áíôéóôÜóåéò ôùí 50 Ù.

ü

¼ôáí ôï êáëþäéï óõíäÝåôáé áðåõèåßáò óôïí åðáíáëÞðôç, ôüôå åîáñôÜôáé áðü áõôüí ï ôåñìáôéóìüò ôïõ êáëùäßïõ. Ìåñéêïß åðáíáëÞðôåò õðïóôçñßæïõí åóùôåñéêÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôçò ïìïáîïíéêÞò êáëùäßùóçò, åíþ Üëëïé ü÷é. ÁíÜëïãá ìå ôç óõóêåõÞ, ï ôåñìáôéóìüò ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìÝóù åíüò óõíäåôÞñá Ô êáé ìéáò ôåñìáôéêÞò áíôßóôáóçò åßôå ìÝóù åíüò äéáêüðôç.

ü

Ç ìÝãéóôç áðüóôáóç ìåôáîý åðáíáëçðôþí ðïõ äéáóõíäÝïõí ôïðéêÜ äßêôõá ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Ring êáé Token Bus) ìðïñåß íáé åßíáé: l

300 m, üôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáëþäéï UTP.

l

700 m, üôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáëþäéï STP.

l

2.000 m, üôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ïðôéêÞ ßíá.

ü

Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò êüìâùí êáé åðáíáëçðôþí ðïõ åßíáé äõíáôüí íá õðïóôçñé÷èïýí áðü Ýíá ôïðéêü äßêôõï ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåß êáëþäéï STP, åßíáé 260.

ü

¸íáò áðïìáêñõóìÝíïò åðáíáëÞðôçò èåùñåßôáé äéðëüò. ÅðåéäÞ äýï ìüíï æåýãç áðïìáêñõóìÝíùí åðáíáëçðôþí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí êÜèå öïñÜ, ôá ðáêÝôá äåäïìÝíùí åðéôñÝðåôáé íá ðåñÜóïõí äéáìÝóïõ ôåóóÜñùí ôï ðïëý åðáíáëçðôþí.

ü

Ç óõíïëéêÞ áðüóôáóç ìåôáîý äýï áðïìáêñõóìÝíùí åðáíáëçðôþí äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜ ôá 1.000 m, åêôüò áí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ïðôéêÞ ßíá, ïðüôå ç ìÝãéóôç áðüóôáóç ìðïñåß íá öôÜóåé ôá 2.000 m.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉ Ï åðáíáëÞðôçò ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äéáóõíäÝóåé äýï ßäéïõ ôýðïõ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ âñßóêïíôáé óå ðïëý ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò. Ç áðüóôáóç áõôÞ åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôïõ êáëùäßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé áðü ôïí ôýðï ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ äéáóõíäÝïíôáé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí ôá ôïðéêÜ äßêôõá åßíáé ôýðïõ Ethernet êáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí êüìâùí ôïõò (óôáèìþí åñãáóßáò) ìå ôï äßêôõï ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáëþäéï AUI (Attachment Unit Interface) –ç ìÝãéóôç áðüóôáóç äéáóýíäåóçò äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ôá 50 m (ó÷Þìá 10.2á)– ôüôå áõôÜ ôá äßêôõá, ðïõ óõíäÝïíôáé ìÝóù åðáíáëÞðôç êáé ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá ôç äéáóýíäåóÞ ôïõò ôï óõíçèéóìÝíï áèùñÜêéóôï êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (UTP), èá Ý÷ïõí ìÝãéóôç áðüóôáóç ðïõ äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ôá 100 m (ó÷Þìá 10.2â). Áí üìùò ôá äýï ôïðéêÜ äßêôõá åßíáé ôýðïõ äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò êáé ãéá ôç äéáóýíäåóÞ ôïõò ÷ñçóéìïðïéåßôáé èùñáêéóìÝíï êá-

113 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí

Ó÷Þìá 10.2á: Äéáóýíäåóç ìå êáëþäéï AUI

Ó÷Þìá 10.2â: Äéáóýíäåóç, ìÝóù åðáíáëÞðôç, äýï ôïðéêþí äéêôýùí ôýðïõ Ethernet

ëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (STP), ôüôå ç ìåôáîý ôïõò ìÝãéóôç áðüóôáóç äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ôá 200 m.

ÐáñÜäåéãìá ÉÉÉ Ï åðáíáëÞðôçò áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äéáóõíäÝóåé äýï ßäéïõ ôýðïõ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ âñßóêïíôáé óå ìåãÜëç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò. Óôï ó÷Þìá 10.3 áðåéêïíßæåôáé ç äéáóýíäåóç äýï äéêôýùí Ethernet ôùí ïðïßùí ç ìåôáîý ôïõò áðüóôáóç áããßæåé ôá 2 km. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ áðáéôïýíôáé äýï «ìéóïß» åðáíáëÞðôåò, ðïõ äéáóõíäÝïíôáé ìå ïðôéêÞ ßíá.

10.3.3

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç ãåöõñþí

Ó÷Þìá 10.3: Äéáóýíäåóç, ìÝóù åðáíáëçðôþí, äýï áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí ôýðïõ Ethernet ìå êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò

¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 9.4, ç ãÝöõñá åßíáé, êáôÜ ôçí ïñïëïãßá ôïõ OSI, ç óõóêåõÞ ðïõ äéáóõíäÝåé äýï Þ ðåñéóóüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí. ÅðéðëÝïí, óå áíôßèåóç ìå ôïí åðáíáëÞðôç ðïõ åíéó÷ýåé ôï óÞìá êáé ôï ðåñíÜ óôçí Üëëç ðëåõñÜ, ç ãÝöõñá ëáìâÜíåé Ýíá ðëáßóéï äåäïìÝíùí ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá Ýíá Üëëï ôìÞìá ôïõ äéêôýïõ, ôï áðïèçêåýåé êáé ôï ðñïùèåß óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Óçìåéþíåôáé üôé ðïëëÝò öïñÝò åßíáé áðáñáßôçôï íá ãßíïõí ïñéóìÝíåò ìåôáôñïðÝò óôá ðåäßá ôïõ ðëáéóßïõ

114 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ðïõ áðïóôÝëëåôáé, éäéáßôåñá üôáí ïé ðñïäéáãñáöÝò ôùí äéêôýùí ðïõ óõíäÝïíôáé åßíáé äéáöïñåôéêÝò. Ìéá ãÝöõñá ÷ñçóéìïðïéåßôáé: ü

Óôç óýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ôýðùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò, ç ïðïßá äåí õðåñâáßíåé ôá 20 km.

ü

Óôïí åðéìåñéóìü åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ìå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá, þóôå íá âåëôéùèåß ç áðüäïóÞ ôïõ. Ìéá ôÝôïéá ôå÷íéêÞ åõíïåß ôá ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet, óôá ïðïßá ç óýíäåóç ðïëëþí êüìâùí ðñïêáëåß ìåãÜëç ìåßùóç ôçò áðüäïóÞò ôïõò. ÅðïìÝíùò ç ÷ñÞóç ìßáò Þ ðåñéóóüôåñùí ãåöõñþí Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôç äñáóôéêÞ áýîçóç ôçò áðüäïóçò ôùí åðéìÝñïõò ôìçìÜôùí ôïõ áñ÷éêïý äéêôýïõ. Ãéá Üñéóôá áðïôåëÝóìáôá ðñÝðåé íá ãßíåé êáëÞ áíÜëõóç ôçò êßíçóçò óôï áñ÷éêü äßêôõï êáé ðñüâëåøç, þóôå ç êõêëïöïñßá ôùí ðëáéóßùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé íá ðáñáìÝíåé, óôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ôçò, åíôüò ôùí íÝùí åðéìÝñïõò ôìçìÜôùí.

ü

Óôç äéáóýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ôïðéêþí äéêôýùí äéáöïñåôéêÞò ôå÷íéêÞò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, üðïõ äåí ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß åðáíáëÞðôçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ãÝöõñá ìðïñåß íá äéáóõíäÝóåé Ýíá ôïðéêü äßêôõï Ethernet êáé Ýíá ôïðéêü äßêôõï äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò.

ü

Óôïí åðéìåñéóìü åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ óå ðåñéóóüôåñá ôìÞìáôá ëüãù ôùí ðåñéïñéóìþí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé.

ÐáñÜäåéãìá ÉV Áí ìéá ãÝöõñá äéáóõíäÝåé äýï ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet 10 Mbps, ôüôå ðñÝðåé íá åßíáé éêáíÞ íá ëáìâÜíåé äåäïìÝíá ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 20 Mbps. Ï ñõèìüò áõôüò áíôéóôïé÷åß, ôï åëÜ÷éóôï, óå 29.762 ðëáßóéá Ethernet ôï äåõôåñüëåðôï. ÄçëáäÞ ç ãÝöõñá ðñÝðåé óå êÜèå äåõôåñüëåðôï íá åßíáé éêáíÞ íá áðïöáóßæåé áí èá ðñïùèÞóåé Þ ü÷é, ðñïò ôç ìßá Þ ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ôï ðïëý 29.762 ðëáßóéá. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí Token Ring 4 Mbps êáé 16 Mbps, ç éêáíüôçôá áõôÞ ðñÝðåé íá áíÝñ÷åôáé, ôï åëÜ÷éóôï, óå 45.454 êáé181.818 ðëáßóéá Token Ring áíôßóôïé÷á. ÅðïìÝíùò, ãéá íá ãíùñßæåé êáíåßò ôçí éêáíüôçôá ðñïþèçóçò ðëáéóßùí áðü ôç ãÝöõñá, äåí áñêåß ç ãíþóç ìüíï ôçò óõíïëéêÞò áðüäïóÞò ôçò ïýôå ç ãíþóç ìüíï ôçò áðüäïóçò êÜèå èýñáò îå÷ùñéóôÜ, áëëÜ üëùí ôùí óôïé÷åßùí ìáæß. Ç ãÝöõñá ôïðéêÞò äéáóýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ðåñßðôùóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ßäéïõ Þ äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ôá ïðïßá âñßóêïíôáé óå ìéêñÞ áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò. ¼ðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ôïðéêïý åðáíáëÞðôç, ç áðüóôáóç áõôÞ åîáñôÜôáé áðü ôï åßäïò ôïõ êáëùäßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé ôïí ôýðï ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ äéáóõíäÝïíôáé (ÐáñÜäåéãìá IÉ).

115 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí ÐáñÜäåéãìá V Ïé ãÝöõñåò åîáóöáëßæïõí ôç äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí. ÃÝöõñåò ðïõ äéáóõíäÝïõí ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet êáé Token Ring ëåéôïõñãïýí êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Óôï ó÷Þìá 10.4 ðáñïõóéÜæïíôáé ôñßá ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet ðïëëþí êüìâùí, äýï ôïðéêÜ äßêôõá Token Ring 16 Mbps êáé 4 Mbps, êáèþò êáé äýï ìåãÜëá SNA äßêôõá ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé óå Ýíá Üëëï ôïðéêü äßêôõï Token Ring 16 Mbps. Ç äéáëåéôïõñãéêüôçôá ìåôáîý üëùí ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ åßíáé åöéêôÞ ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ôï áðáéôïýìåíï ëïãéóìéêü åßíáé äéáèÝóéìï óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. ÓÞìåñá ïé ãÝöõñåò õðïóôçñßæïõí áñêåôÜ ðñùôüêïëëá ôïðéêþí äéêôýùí.

Ó÷Þìá 10.4: Äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêïý ôýðïõ ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí ìÝóù ãåöõñþí (multi-protocol bridging)

116 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá ÐáñÜäåéãìá VÉ Ç ãÝöõñá áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá äéáóõíäÝóåé äýï ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ âñßóêïíôáé óå ìåãÜëç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò (ó÷Þìá 10.5). Ç áðüóôáóç áõôÞ öèÜíåé óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ôá 300 êáé ðëÝïí Êm. ÊÜèå ôïðéêü äßêôõï óõíäÝåôáé ìå ìßá ãÝöõñá êáé ïé äýï ãÝöõñåò óõíäÝïíôáé ìå êÜðïéï ìÝóï ìåôÜäïóçò (ïðôéêÞ ßíá, ìüíéìç Þ åðéëïãéêÞ ãñáììÞ, äïñõöïñéêÞ æåýîç), ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 56 Êbps Þ êáé ìåãáëýôåñï. ÓÞìåñá ïé ãÝöõñåò äéáóýíäåóçò áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïóôçñßæïõí áñêåôÜ ðñùôüêïëëá.

Ó÷Þìá 10.5: Äéáóýíäåóç ôñéþí áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí Ethernet ìÝóù ãåöõñþí

ÐáñÜäåéãìá VIÉ Ç ãÝöõñá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá åðéìåñéóôåß Ýíá ôïðéêü äßêôõï, ðïõ Ý÷åé ìåãáëþóåé õðÝñìåôñá, óå äýï äéáöïñåôéêÜ ôìÞìáôá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìå ôï öéëôñÜñéóìá ïé ãÝöõñåò ìðïñïýí íá äéáóõíäÝóïõí áðïôåëåóìáôéêÜ äýï ôìÞìáôá ôïðéêþí äéêôýùí, ðåñéïñßæïíôáò ôçí êßíçóç ôùí ðëáéóßùí êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå óôá ôìÞìáôá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí íá êéíïýíôáé ìüíï ôá ðëáßóéá ðïõ Ý÷ïõí ðñïïñéóìü êÜðïéïí êüìâï ðïõ ôïõò áíÞêåé. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ ôùí ãåöõñþí åßíáé óçìáíôéêÞ, áöïý óõíåðÜãåôáé ôç ìç ðñïþèçóç üëùí ôùí ðáêÝôùí óôïõò êüìâïõò êáé åðïìÝíùò ôïí ðåñéïñéóìü ôçò ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí, þóôå íá ìçí åðéâáñýíåôáé ç êõêëïöïñßá ôïõ äéêôýïõ (ó÷Þìá 10.6). ¼ðùò åßíáé öáíåñü, êÜèå ôìÞìá óõíéóôÜ Ýíá îå÷ùñéóôü ôïðéêü äßêôõï, ìå áðïôÝëåóìá ôï óõíïëéêü äßêôõï íá ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé ôï äéðëÜóéï åîïðëéóìü áðü ôïí áñ÷éêü êáé íá äéåêðåñáéþíåé óçìáíôéêÜ ìåãáëýôåñç êßíçóç äåäïìÝíùí.

117 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÏñéóìÝíïé êáôáóêåõáóôÝò ãåöõñþí áðïìáêñõóìÝíçò äéáóýíäåóçò ðñïóöÝñïõí õðïóôÞñéîç óå ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò, Üëëïé ðñïóöÝñïõí óõìðßåóç êáôÜ ôç ìåôÜäïóç (on fly), åíþ Üëëïé ðñïóöÝñïõí äéêôõáêÞ õðïóôÞñéîç óôç äéá÷åßñéóç ôùí ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò.

Ó÷Þìá 10.6: Ç ãÝöõñá öéëôñÜñåé ôá ðáêÝôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé áðü ôï óôáèìüò åñãáóßáò Á óôï óôáèìü åñãáóßáò Â, åìðïäßæoíôáò ôçí Üóêïðç ìåôÜäïóÞ ôïõò óôï ôìÞìá 2. Áêïëïýèùò ç ãÝöõñá ðñïùèåß ìüíï ôá ðáêÝôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò Á óôï óôáèìü åñãáóßáò Ã. ÁíÜëïãá öéëôñÜñïíôáé êáé ôá ðáêÝôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé áðü ôïí óôáèìü åñãáóßáò  óôï Ã Þ áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò à óôïí Á Þ óôï Â. Ïé ãÝöõñåò åßíáé êáôÜëëçëåò óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ ï áñéèìüò ôùí ôìçìÜôùí ôùí äéêôýùí ðïõ ðñüêåéôáé íá äéáóõíäåèïýí åßíáé ó÷åôéêÜ ìéêñüò êáé ôá äßêôõá ðïõ äéáóõíäÝïíôáé åßíáé ßäéïõ ôýðïõ. ¸íá óçìáíôéêü ìåéïíÝêôçìÜ ôïõò åßíáé üôé äåí ìðïñïýí íá ðáñÝ÷ïõí ðåñéóóüôåñá áðü äýï åíáëëáêôéêÜ äñïìïëüãéá ìåôáîý äýï äéáöïñåôéêþí êüìâùí. ÔÝëïò, óçìåéþíåôáé üôé êáôÜ ôï ó÷åäéáóìü äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ìå ãÝöõñåò ðñÝðåé íá áðïöåýãåôáé ç ôáõôü÷ñïíç ÷ñçóéìïðïßçóç ìåãÜëïõ áñéèìïý ãåöõñþí (ðåñßðïõ åðôÜ). ÐñÝðåé åðßóçò ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ äéêôýïõ ðïõ ó÷çìáôßæåôáé íá ìçí õðåñâáßíåé ôá 20 km, ìå åîáßñåóç âÝâáéá ôçí ðåñßðôùóç ôùí ãåöõñþí ðïõ äéáóõíäÝïõí áðïìáêñõóìÝíá ôïðéêÜ äßêôõá.

10.3.4

Äéáóýíäåóç ìå ÷ñÞóç äñïìïëïãçôþí

Ï äñïìïëïãçôÞò, üðùò êáé ç ãÝöõñá, åßíáé ìéá óõóêåõÞ ðïõ äéáóõíäÝåé äýï Þ ðåñéóóüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá, äéáèÝôåé üìùò ðåñéóóüôåñåò äõíáôüôçôåò óå èÝìáôá äñïìïëüãçóçò äåäïìÝíùí. Ç äñïìïëüãçóç ãßíåôáé ìÝóù ðëçñïöïñéþí ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï åðßðåäï äéêôýïõ ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI (åðßðåäï 3), ìå áðïôÝëåóìá ï äñïìïëïãçôÞò, áíÜëïãá ìå ôï ðñùôüêïëëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß, íá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá áíáãíùñßæåé ôéò äéåõèýíóåéò áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ. Ïé äñïìïëïãçôÝò, áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôùí ðáêÝôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí, ìðïñïýí íá öéëôñÜñïõí ôá äåäïìÝíá åíüò óõãêåêñéìÝíïõ ôýðïõ ðáêÝôùí, áðïôñÝðïíôáò, ãéá ëüãïõò áóöÜëåéáò, óå óõãêåêñéìÝíïõò ÷ñÞóôåò ôçí ðñüóâáóç óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôïõ äéêôýïõ. Ïé äñïìïëïãçôÝò õðïóôçñßæïõí óõíäÝóåéò ðïëëþí ãíùóôþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò, üðùò

118 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ôá êáëþäéá UTP êáé ç ïðôéêÞ ßíá. Ðñüêåéôáé ãéá óõóêåõÝò ðïëëþí èõñþí, ïé ïðïßåò äéáóõíäÝïõí äßêôõá ôùí ðéï ãíùóôþí ôýðùí. Ïé óýã÷ñïíïé äñïìïëïãçôÝò åßíáé óõóêåõÝò ðïõ õðïóôçñßæïõí ôáõôü÷ñïíåò óõíäÝóåéò ìå äéÜöïñïõò ôýðïõò ôïðéêþí äéêôýùí (Ethernet 10Base-5 êáé 10Base-2, Token Ring 4 Mbps êáé 16 Mbps), êáèþò êáé ðïëëÝò Üëëåò óõíäÝóåéò ìå ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí (ISDN, Fast Ethernet, FDDI êôë.) Þ ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (Frame Relay, IP, ATM êôë.) êáé ôÝëïò ìå ôï Äéáäßêôõï. Èá ðñÝðåé íá ôïíéóôåß üôé ðñïêåéìÝíïõ íá åßíáé äõíáôÞ ç óýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí ìå ÷ñÞóç äñïìïëïãçôÞ èá ðñÝðåé áõôÜ íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ßäéï ðñùôüêïëëï åðéðÝäïõ äéêôýïõ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï ÉÑ, ÷ùñßò áõôü íá óçìáßíåé üôé äåí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôáõôü÷ñïíá êáé êÜðïéï Üëëï.

ÐáñÜäåéãìá VIÉÉ Ïé äñïìïëïãçôÝò åßíáé ïé ðéï óõíçèéóìÝíåò óõóêåõÝò äéáóýíäåóçò ìåôáîý äéêôýùí Ethernet êáé äéêôýùí Token Ring. Ìéá ôõðéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ äéáóýíäåóçò ôïðéêþí äéêôýùí ìå äñïìïëïãçôÝò åßíáé áõôÞ ôïõ ó÷Þìáôïò 10.7, üðïõ äýï ôïðéêÜ äßêôõá Ethernet äéáóõíäÝïíôáé ìÝóù äýï äñïìïëïãçôþí ìå Ýíá ôïðéêü äßêôõo Token Ring. Ôá ðñùôüêïëëá åðéðÝäïõ äéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïõò õðïëïãéóôÝò ôùí ôñéþí äéêôýùí ìðïñïýìå íá õðïèÝóïõìå üôé åßíáé ôï CLNP êáé ôï ÉÑ×, ïðüôå ïé áíôßóôïé÷ïé äñïìïëïãçôÝò ïöåßëïõí íá õðïóôçñßæïõí êáé ôá äýï áõôÜ ðñùôüêïëëá.

Ó÷Þìá 10.7: Äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí Ethernet ìå Ýíá ôïðéêü äßêôõo Token Ring ìÝóù äñïìïëïãçôþí

119 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí ¼ðùò áíáöÝñèçêå, ôï åðßðåäï äéêôýïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá êáèïñéóìïý åíüò äñïìïëïãßïõ äéáìÝóïõ åíüò ðëÞèïõò áíåîÜñôçôùí óõíäÝóåùí. ÐáñÜëëçëá ðáñÝ÷åé ìßá ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç óå êÜèå óõóêåõÞ, ç ïðïßá ìðïñåß íá óõììåôÝ÷åé óå áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá íá ðåñéãñÜöåé ôç äéáäñïìÞ ôïõò áðü Ýíáí êüìâï ðïõ âñßóêåôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï Ethernet óå Ýíáí Üëëï ðïõ âñßóêåôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï Token Ring.

ÐáñÜäåéãìá É× Óôá ìåãÜëá äßêôõá ç äõíáôüôçôá ôïõ äñïìïëïãçôÞ íá åðéëÝîåé ìåôáîý ðïëëþí äéáäñïìþí óçìáßíåé üôé õðÜñ÷åé ìåãáëýôåñç ðéèáíüôçôá íá âñåèåß Ýíá äñïìïëüãéï, üôáí ôï äßêôõï åßíáé õðåñöïñôùìÝíï. Ôï ó÷Þìá 10.8 äåß÷íåé ðþò ìðïñåß íá óõìâåß áõôü. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò äéáäñïìÝò ìåôáîý ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò óôï ôïðéêü äßêôõï 1 êáé ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò óôï ôïðéêü äßêôõï 4. Ï äñïìïëïãçôÞò óôï ôïðéêü äßêôõï 1 Ý÷åé ôñåéò åðéëïãÝò. Ðñïöáíþò, áí ç Üìåóç äéáäñïìÞ äåí åßíáé ãéá êÜðïéïí ëüãï åöéêôÞ, ï äñïìïëïãçôÞò èá äéáëÝîåé ìßá áðü ôéò Üëëåò äýï. ¼ìùò —êÜôé ðïõ åßíáé ëéãüôåñï ðñïöáíÝò– áí ìßá áðü ôéò Üëëåò äýï ëéãüôåñï Üìåóåò äéáäñïìÝò ðñïóöÝñåé ìåãáëýôåñï åýñïò æþíçò, åßíáé åíäå÷üìåíï íá ðñïôéìçèåß áõôÞ ãéá ôç ìåôÜäïóç ìåãÜëùí áñ÷åßùí. Ç åðéëïãÞ ôïõ êáôÜëëçëïõ äñïìïëïãçôÞ ãßíåôáé ìå âÜóç ôéò áíÜãêåò ôùí äéêôýùí ðïõ äéáóõíäÝåé êáé éäéáßôåñá ìå âÜóç ôá ðñùôüêïëëá äéêôýïõ ðïõ õðïóôçñßæåé. Ó÷Þìá 10.8: O äñïìïëïãçôÞò ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé Áí ÷ñçóéìïðïéçèåß Ýíá ìüíï ðñùôüêïëëï, ôüôå áðáéôåßåðéëïãÞ äéáäñïìþí ìåôáîý ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ôáé äñïìïëïãçôÞò åíüò ðñùôïêüëëïõ (single protocol óôï ÔÄ1 êáé ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò óôï ÔÄ4. router). ¼ìùò, óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí, ïé äñïìïëïãçôÝò õðïóôçñßæïõí ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò ðñùôüêïëëá. ¼ðùò Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß, ïé äñïìïëïãçôÝò õðïóôçñßæïõí ðïëýðëïêåò ôïðïëïãßåò êáé ïñãáíþóåéò äéêôýùí (äéêôõùôÜ), üðïõ õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò óõíäÝóåéò áíÜìåóá óå êÜèå æåýãïò áðü ôìÞìáôá äéêôýùí. Ãéá ôï ëüãï áõôü ç óõìâïëÞ ôïõò èá ìåëåôçèåß êáé ðÜëé óôéò åðüìåíåò åíüôçôåò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÃÝöõñá - äñïìïëïãçôÞò, äñïìïëïãçôÞò - ãÝöõñá, ìåôáãùãüò, ðýëç, äéáóýíäåóç ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ÷ñÞóç åðáíáëçðôþí, äéáóýíäåóç ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ÷ñÞóç ãåöõñþí, äéáóýíäåóç ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ÷ñÞóç äñïìïëïãçôþí.

120 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Áíáêåöáëáßùóç ÓÞìåñá ôá õðÜñ÷ïíôá ôïðéêÜ äßêôõá ìðïñïýí íá áíáâáèìéóôïýí, íá åðåêôáèïýí êáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò íá åðáíáó÷åäéáóôïýí ðñïêåéìÝíïõ íá ëåéôïõñãÞóïõí ìå ïìïéüìïñöï ôñüðï. Ïé äõíáôüôçôåò áõôÝò ðáñÝ÷ïõí ôï ðëáßóéï áíÜðôõîçò äéáöïñåôéêþí ôñüðùí äéáóýíäåóçò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, ïé ïðïßïé áðïôÝëåóáí êáé ôï áíôéêåßìåíï ìåëÝôçò ôïõ ðáñüíôïò êåöáëáßïõ. Áñ÷éêÜ Ýãéíå áíáöïñÜ óôéò äõóêïëßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí ãéá ôçí áíÜðôõîç êïéíþí ðñïôýðùí äéáóýíäåóçò. Êáôüðéí åîåôÜóôçêáí ïé äéáöïñåôéêÝò äõíáôüôçôåò ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé üóïí áöïñÜ ôç ÷ñçóéìïðïßçóç äéáöïñåôéêþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò óå óõó÷åôéóìü ü÷é ìüíï ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò (âáóéêÞò Þ åõñåßáò æþíçò) áëëÜ êáé ìå ôçí ôïðïëïãßá ôùí äéêôýùí. Ç åîÝôáóç åðåêôÜèçêå óôéò äõíáôüôçôåò ÷ñçóéìïðïßçóçò äéáöïñåôéêþí ìïíÜäùí äéáóýíäåóçò (åðáíáëçðôþí, ãåöõñþí, äñïìïëïãçôþí), óôéò ðñïûðïèÝóåéò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí åðéëïãÞ ôçò êáôáëëçëüôåñçò ìïíÜäáò, êáèþò êáé óôéò åéäéêüôåñåò ëåéôïõñãßåò êáèåìßáò áðü áõôÝò, ðïõ êáèïñßæïõí êáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá Þ ôá ìåéïíåêôÞìáôÜ ôçò.

121 Êåöáëáéï 10: Äéáóõíäåóç Ôïðéêùí Äéêôõùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéá åßíáé ôá ðñïâëÞìáôá äéáóýíäåóçò åôåñïãåíþí ôïðéêþí äéêôýùí;

2.

Ðïéá ðñïâëÞìáôá êáëåßôáé íá ëýóåé ç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí;

3.

Ðïéïé åßíáé ïé ôýðïé ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ ìðïñïýí íá äéáóõíäåèïýí;

4.

Ðþò åðçñåÜæåôáé ç åðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò;

5.

Ðïéåò åßíáé ïé ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò óôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé óå ôé äéáöÝñïõí;

6.

Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ðþò åðçñåÜæïíôáé áðü ôçí åîáóèÝíçóç;

7.

Ðþò åðçñåÜæåôáé ç åðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ áðü ôçí ôïðïëïãßá;

8.

Ðþò åðçñåÜæåôáé ç åðéëïãÞ ôïðéêïý äéêôýïõ áðü ôéò ìïíÜäåò äéáóýíäåóçò;

9.

ÊÜôù áðü ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò èá ÷ñçóéìïðïéïýóåò åðáíáëÞðôç ãéá ôç äéáóýíäåóç åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ;

10. ÊÜôù áðü ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò èá ÷ñçóéìïðïéïýóåò ãÝöõñá ãéá ôç äéáóýíäåóç åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ; 11. ÊÜôù áðü ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò èá ÷ñçóéìïðïéïýóåò äñïìïëïãçôÞ ãéá ôç äéáóýíäåóç åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ;

122 Tomoó II, Åíïôçôá Ã: Ôïðéêá Äéêôõá

Âéâëéïãñáößá 1.

Tanenbaum A. S., Computer Networks, Prentice-Hall Inc., 1996.

2.

Tanenbaum A. S., Äßêôõá õðïëïãéóôþí, Ðáðáóùôçñßïõ, 1991.

3.

Lynch D. C., Rose M. T., Internet System Handbook, Addison-Wesley, 1993.

4.

Stevens W. R., Unix Network Programming, Prentice-Hall, 1990.

5.

Áëåîüðïõëïò Á. êáé ËáãïãéÜííçò Ã., Ôçëåðéêïéíùíßåò êáé äßêôõá õðïëïãéóôþí, 4ç Ýêäïóç, ÁèÞíá 1997.

6. Rose M. T., The Simple Book: An Introduction to TCP/IP-based Internets, PrenticeHall, 1991. 7.

Wright D., Broadband: Business Services, Technologies, and Strategic Impact, Artech House, 1993.

8.

Lee B. G., Kang M., Lee J., Broadband Telecommunications Technology, Artech House, 1993.

9.

Muller N. J., Davidson R. P., LANs to WANs: Network Management in the 1990s, Artech House, 1990.

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) http://www.gigabit-ethernet.org/ http://www.scl.ameslab.gov/Projects/Gigabit/ http://www.iol.unh.edu/training/ge.html http://www.3com.com/solutions/key_net/gigabit/gigabit.html http://www.host.ots.utexas.edu/ethernet/gigabit.html http://intranets.about.com/compute/intranets/mbody.htm http://www.strom.com/pubwork/intranetp.html http://www.iat.unc.edu/guides/irg-34.html http://www.strom.com/places/index.html http://www.microsoft.com/technet/intranet/default.asp http://intranets.about.com/compute/intranets/mbody.htm http://www.atmforum.com/ http://www.standards.ieee.org/catalog/

123 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Åíüôçôá Ä ÔïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÊåöÜëáéï 11: ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÊåöÜëáéï 12: Ðñüôõðá ÊåöÜëáéï 13: Ëïãéóìéêü - Õëéêü

124 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Åíüôçôá Ä: ÔïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí Ðåñéå÷üìåíá ÊåöÜëáéï 11: ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÌÜèçìá 11.1:

ÃåíéêÜ óôïé÷åßá .................................................... 129

11.1.1

ÂáóéêÝò Ýííïéåò ..................................................... 129

11.1.2

Õðçñåóßåò êáé åðéëïãÝò ìåôÜäïóçò ...................... 130

11.1.3

Ôáîéíüìçóç ............................................................ 133

11.1.4

×ñÞóåéò ................................................................. 133

ÌÜèçìá 11.2:

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ..................................................... 135

11.2.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 135

11.2.2

ÌÝóá ìåôÜäïóçò .................................................. 135

11.2.3

Ôïðïëïãßåò ............................................................ 137

11.2.4

ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò ............................... 138

11.2.5

ÔõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ ................................................ 139

ÌÜèçìá 11.3:

Åíäïäßêôõá .......................................................... 140

11.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 140

11.3.2

ÁíÜãêåò ðïõ åîõðçñåôïýí ôá åíäïäßêôõá ............ 142

11.3.3

ÄïìéêÜ óôïé÷åßá åíäïäéêôýùí ................................ 142

11.3.3.1

Äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò ..................................... 142

11.3.3.2

Óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò åíäïäéêôýùí ..................... 142

11.3.3.3

ÂÜóåéò äåäïìÝíùí ................................................. 143

11.3.3.4

ÁóöÜëåéá ............................................................... 143

11.3.3.5

Äéáëåéôïõñãéêüôçôá ............................................... 144

Áíáêåöáëáßùóç .................................................................................. 145 ÅñùôÞóåéò ............................................................................................ 146

125 Ôïìïò11:ÉÉ,Åéóáãùãç Åíïôçôá Óôá Ä: Ôïðéêá Êåöáëáéï Ôïðéêá Äéêôõá Äéêôõá Õøçëùí Õøçëùí Åðéäïóåùí Åðéäïóåùí

ÊåöÜëáéï 12: Ðñüôõðá ÌÜèçìá 12.1:

Ðñüôõðá FDDI-I êáé FDDI-II ................................. 149

12.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 149

12.1.2

Ôïðïëïãßá - öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò .................... 149

12.1.3

ÐñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-I .................................... 152

12.1.4

Ëåéôïõñãßá ôïõ FDDI-I ........................................... 153

12.1.5

ÐåñéãñáöÞ ôïõ FDDI-IÉ .......................................... 155

12.1.6

ÐñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-II ................................... 156

12.1.7

Ëåéôïõñãßá ôïõ FDDI-II .......................................... 156

MÜèçìá 12.2:

Ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet .............................. 158

12.2.1

EéóáãùãÞ .............................................................. 158

12.2.2

ÖõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò óôo 100 Mbps Ethernet . 158

12.2.3

Áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç................................... 159

12.2.4

Full Duplex Ethernet .............................................. 160

12.2.5

Óýíäåóç óôï óýóôçìá 100 Mbps Åthernet ........... 160

12.2.6

EðáíáëÞðôåò ......................................................... 162

ÌÜèçìá 12.3:

Ðñüôõðï 100Base-VGAnyLAN ........................... 165

12.3.1

Ôï ðñüôõðï 100Âase-VGAnyLAN .......................... 165

12.3.2

Ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò ............... 166

ÌÜèçìá 12.4:

Ðñüôõðï Gigabit Ethernet .................................. 168

12.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 168

12.4.2

ÐåñéãñáöÞ ............................................................ 168

12.4.3

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ......................................................... 169

12.4.3.1

Tï öõóéêü ìÝóï ..................................................... 169

12.4.3.2

Êùäéêïðïßçóç 8Â/10Â ............................................ 170

12.4.3.3

Ôï ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ....................................... 171

12.4.3.4

To åðßðåäï MAC .................................................... 172

12.4.4

Çìßðëåõñç ìåôÜäïóç ............................................. 172

ÌÜèçìá 12.5:

Ðñüôõðï LATM .................................................... 173

12.5.1

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïðéêþí äéêôýùí ÁÔÌ .................. 173

12.5.2

Õðçñåóßåò ìå óýíäåóç êáé õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç ................................................................ 175

12.5.2.1

¢ìåóç ðñïóÝããéóç ................................................ 175

12.5.2.2

¸ììåóç ðñïóÝããéóç ............................................. 175

12.5.3

ÁíÜëõóç äéåýèõíóçò ............................................. 176

712.5.4

ÓõìðåñÜóìáôá ...................................................... 176

126 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................... 177 ÅñùôÞóåéò ........................................................................................ 178

ÊåöÜëáéï 13: Ëïãéóìéêü - Õëéêü ÌÜèçìá 13.1:

Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ ...... 181

13.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 181

13.1.2

ÂáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ......................................... 181

13.1.2.1

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò MS NT ............................. 181

13.1.2.2

Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare ôçò Novell ........ 185

13.1.2.3

Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ VINES .................... 189

ÌÜèçìá 13.2:

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ................................... 192

13.2.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 192

13.2.2

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï 100 Mbps Ethernet ................................................................. 192

13.2.3

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï FDDI .................. 196

13.2.4

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï LATM ................. 196

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 199 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 199

Âéâëéïãñáößá

............................................................................. 200

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ...................................................... 200

127 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÊåöÜëáéï ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÌÜèçìá 11.1: ÃåíéêÜ óôïé÷åßá ÌÜèçìá 11.2: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ÌÜèçìá 11.3: Åíäïäßêôõá Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

11

128 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÊåöÜëáéï 11: ÅéóáãùãÞ óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 11 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, ôéò ôå÷íéêÝò õëïðïßçóÞò ôïõò, ôéò áñ÷éôåêôïíéêÝò êáé ôéò ôõðïðïéÞóåéò ôïõò. ÅðéðëÝïí óôü÷ïò åßíáé íá áíôéëçöèåß ï ìáèçôÞò üôé ôá åíäïäßêôõá åßíáé ìéá ðñùôáñ÷éêÞò óçìáóßáò õëïðïßçóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, ìå äïìÞ êáé åöáñìïãÝò âáóéóìÝíåò óå ðñùôüêïëëá ðáãêüóìéïõ éóôïý êáé Äéáäéêôýïõ.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá äéáêñßíåé ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá áðü ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò äéÜöïñåò áñ÷éôåêôïíéêÝò êáé ôéò õëïðïéÞóåéò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò ôõðïðïéÞóåéò (ðñüôõðá) ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôá åíäïäßêôõá;

2.

Ôé åßíáé áóöÜëåéá óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí;

3.

Ðïéåò ôïðïëïãßåò ôïðéêþí äéêôýùí ãíùñßæåéò êáé ðþò áõôÝò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí;

129 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 11.1: ÃåíéêÜ óôïé÷åßá 11.1.1

ÂáóéêÝò Ýííïéåò

Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá åß÷áí öôÜóåé óôá üñéÜ ôïõò. Ç áýîçóç ôùí êüìâùí áëëÜ êáé ôùí åíåñãþí ÷ñçóôþí åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí áýîçóç ôïõ öüñôïõ êõêëïöïñßáò áõôþí ôùí äéêôýùí. Ӓ áõôü óõíÝôåéíå ç åõñåßá ÷ñÞóç ãñáöéêþí êáé åñãáëåßùí ëïãéóìéêïý ãéá ôçí õðïóôÞñéîç åöáñìïãþí ïé ïðïßåò áðáéôïýí áðü ôï äßêôõï éêáíü åýñïò æþíçò, êáèþò åðßóçò êáé ç åîáóöÜëéóç ðñüóèåôùí ðïéïôéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôá ïðïßá ó÷åôßæïíôáé ìå ÷ñïíéêïýò ðåñéïñéóìïýò ãéá ôçí áðïäåêôÞ ðáñÜäïóç ôïõ ôåñÜóôéïõ üãêïõ äåäïìÝíùí ðïõ äéáêéíïýíôáé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá äåí ìðïñïýí íá áíôáðïêñéèïýí óôéò áíÜãêåò ôùí åñãáëåßùí êáé åöáñìïãþí óõíåñãáóßáò ãéá ìåôÜäïóç öùíÞò, åéêüíáò êáé äåäïìÝíùí óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï, üðùò åßíáé ìéá óõíåñãáôéêÞ åöáñìïãÞ ãéá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôçëåäéÜóêåøçò. Óôïí ðßíáêá 11.1 äßíïíôáé ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ãéá åêðïìðÞ êáé ëÞøç âßíôåï óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðïéüôçôÜ ôïõ. ÊáêÞ ðïéüôçôá âßíôåï

64-200 Êbps

ÊáëÞ ðïéüôçôá âßíôåï

0,5-3 Ìbps

ÕøçëÞ ðïéüôçôá âßíôåï

2-8 Ìbps

Ðßíáêáò 11.1: Ñõèìïß ìåôÜäïóçò âßíôåï äéáöïñåôéêÞò ðïéüôçôáò ÃåíéêÜ, ôá ðáñáäïóéáêÜ äßêôõá äåí ìðïñïýí íá êáëýøïõí õøçëÞò ðïéüôçôáò õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò, éäéáßôåñá üôáí ðñüêåéôáé ãéá äßêôõá ìå ðïëëïýò ÷ñÞóôåò. ÅðéðëÝïí ïé ÷ñÞóôåò ãßíïíôáí ìå ôïí êáéñü ðåñéóóüôåñï áíõðüìïíïé, áðáéôþíôáò áðü ôï ôïðéêü äßêôõï ìéêñüôåñïõò ÷ñüíïõò áðüêñéóçò êáé êáëýôåñç ðïéüôçôá. Ãéá ôçí êÜëõøç ôùí ðáñáðÜíù áðáéôÞóåùí äçìéïõñãÞèçêáí ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, ðïõ óÞìåñá ðáñÝ÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí áðü 100 Mbps Ýùò êáé 1 Gbps. Óôïí ðßíáêá 11.2 äßíïíôáé ïñéóìÝíá óõãêñéôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí ôïõò ÷ñüíïõò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óõãêåêñéìÝíïõ üãêïõ (25 Kbits, 2,5 Mbits, 213 Mbits, 961 Mbits êáé 25 Ôbits) êáé ñõèìïý ìåôÜäïóçò (28,8 Êbps, 10 Mbps êáé 1 Gbps). Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá 213 Mbits ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 10 Mbps áðáéôïýí ðåñßðïõ 0,4 min Þ 24 sec ãéá íá ìåôáäïèïýí. Ãéá ìéêñü üãêï äåäïìÝíùí, êÜôù ôùí 2,5 Mbits, ç äéáöïñÜ óôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç åßíáé áìåëçôÝá êáé äå ãßíåôáé áíôéëçðôÞ áðü ôï ÷ñÞóôç. Ãéá ìåãáëýôåñï üìùò üãêï äåäïìÝíùí, üðùò áðïäåéêíýåôáé áðü ôá óôïé÷åßá ôïõ ðßíáêá, ç äéáöïñÜ åßíáé óõíôñéðôéêÞ. ÁõôÞ áêñéâþò ç äéáöïñÜ áðïôÝëåóå ôï Ýíáõóìá ãéá ôçí õëïðïßçóç äéêôõáêþí åöáñìïãþí ðïõ áíôáëëÜóóïõí ìåãÜëï üãêï äåäïìÝíùí. Óôçí áýîçóç ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí óõíÝâáëå áðïöáóéóôéêÜ ç ÷ñÞóç ôçò ïðôéêÞò ßíáò ùò öõóéêïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Ïé ôå÷íéêÝò ìåôÜäïóçò ìÝóù ïðôéêþí

130 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

äåäïìÝíùí

¼ãêïò

Ñõèìüò ìåôÜäïóçò Xñüíïò

28,8 Kbps

10 Mbps

1 Gbps

25 Êbits

0,9 sec

0,002 sec

0,0002 sec

2,5 Mbits

88,9 sec

0,25 sec

0,002 sec

213 Mbits

2,1 hrs

0,4 min

0,2 sec

961 Mbits

9,5 hrs

1,6 min

0,9 sec

25 Tbits

240 years

243 days

57 hrs

Ðßíáêáò 11.2: Óõãêñéôéêïß ÷ñüíïé ñõèìïý ìåôÜäïóçò êáé üãêïõ äåäïìÝíùí éíþí ìå ôá ãíùóôÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò (ìåôÜäïóç ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí óå ðïëý ìéêñü ÷ñüíï êáé ìå ìéêñü ðïóïóôü ëÜèïõò) Ýöôáóáí óå éêáíïðïéçôéêü åðßðåäï ùñßìáíóçò, Ýãéíáí ïéêïíïìéêÜ ðñïóéôÝò êáé Ýêáíáí Ýôóé äõíáôÞ ôçí õëïðïßçóç ðñïôýðùí ãéá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

11.1.2

Õðçñåóßåò êáé åðéëïãÝò ìåôÜäïóçò

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ìå ôïí üñï õðçñåóßá (service) åííïïýìå êÜðïéá äõíáôüôçôá ðïõ ðáñÝ÷åôáé áðü Ýíá ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ. ÅðïìÝíùò åßíáé öõóéêü ç õðçñåóßá íá éêáíïðïéåß ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ÷ñÞóôç. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò êáôçãïñßåò õðçñåóéþí ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü Ýíá ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï, ïé ïðïßåò åîáñôþíôáé áðü ôï åßäïò ôçò êõêëïöïñßáò ðïõ ìåôáäßäåôáé êáé äñïõí óõìðëçñùìáôéêÜ. ü Åßíáé óçìáíôéêü íá óçìåéùèåß üôé ï üñïò ôïõ óõã÷ñïíéóìïý äåí ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ ìéáò õðçñåóßáò áëëÜ ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ìç÷áíéóìïý ìåôÜäïóçò óôá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá åíüò äéêôýïõ, üôáí áíôáëëÜóóïíôáé ðëçñïöïñßåò. Óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç óçìáßíåé üôé ï äÝêôçò êáé ï ðïìðüò åßíáé óõã÷ñïíéóìÝíïé ìÝóù åíüò êïéíïý ñïëïãéïý. Ôá ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò åßíáé óõã÷ñïíéóìÝíá.

Õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (non-real time service). ÐñïûðïèÝôåé ôç ìåôÜäïóç ìéáò áêáíüíéóôçò Þ êáôáéãéóôéêÞò (bursty) ñïÞò ðëçñïöïñéþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíáò ÷ñÞóôçò ôåñìáôéêïý ðïõ óôÝëíåé åíôïëÝò óå Ýíá áðïìáêñõóìÝíï óýóôçìá áðáéôåß ìéá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ õðçñåóßá. ÅðåéäÞ ç ìåôÜäïóç áõôÞò ôçò ìïñöÞò åßíáé áóõã÷ñüíéóôç, ç õðçñåóßá ëÝãåôáé êáé õðçñåóßá áóõã÷ñüíéóôçò ìåôÜäïóçò. Óçìåéþíåôáé üôé óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ôá äåäïìÝíá ðïõ ìåôáäßäïíôáé äåí åßíáé åðåßãïíôá, ìå ôï íüçìá üôé ìéá ìéêñÞ êáèõóôÝñçóç äåí ðñïêáëåß áðþëåéá ðëçñïöïñßáò. Óõ÷íÜ åßíáé ÷ñÞóéìï íá ôßèåíôáé ðñïôåñáéüôçôåò óôá äåäïìÝíá ìéáò áóõã÷ñüíéóôçò ìåôÜäïóçò. Ôï FDDI, ãéá ðáñÜäåéãìá, èÝôåé ïêôþ åðßðåäá ðñïôåñáéüôçôáò.

ü

Õðçñåóßá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (real time service). ÐáñÝ÷åé åããõçìÝíá ìÝãéóôç ÷ùñçôéêüôçôá êáé ìÝãéóôç êáèõóôÝñçóç ðñüóâáóçò. Ç ðåñßðôùóç áõôÞ êáëýðôåé ìåôáäüóåéò áðü êüìâïõò ðïõ ðáñÜãïõí äåäïìÝíá ìå óôáèåñü ñõèìü (ð.÷. öùíÞ êáé âßíôåï). ¼ôáí ïé êüìâïé óõíäåèïýí óôï äßêôõï, ðñÝðåé íá åããõþíôáé üôé èá ìåôáäßäïõí ìå óôáèåñü ñõèìü (óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç). Ç ÷ùñçôéêüôçôá äéáôßèåôáé óå üëïõò ôïõò êüìâïõò ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäþóïõí óõã÷ñïíéóìÝíá ôá äåäïìÝíá ôïõò êáé ôï äßêôõï åããõÜôáé ôçí ðñüóâáóç ôùí êüìâùí ìÝóá óå ïñéóìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ïé êüìâïé ìðïñïýí ðÜíôá íá ìåôáäßäïõí ôá äåäïìÝíá ôïõò óõã÷ñïíéóìÝíá, åíþ åßíáé ðéèáíüí íá ìçí ôïõò

131 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí åðéôñÝðåôáé íá ìåôáäßäïõí ôá äåäïìÝíá ôïõò áóõã÷ñüíéóôá. Ç áðïõóßá óõã÷ñïíéóìÝíçò êõêëïöïñßáò ìðïñåß íá èåùñçèåß êáé ùò ðëåïíÝêôçìá, áöïý ôüôå åßíáé äõíáôÞ ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò õðçñåóßáò ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ ãéá ôç äéÝëåõóç ìçíõìÜôùí. Ëüãù ôïõ óõã÷ñïíéóìÝíïõ ôñüðïõ ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí ç õðçñåóßá áõôÞ ëÝãåôáé êáé õðçñåóßá óõã÷ñïíéóìÝíçò ìåôÜäïóçò. ü

Õðçñåóßá éóü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò (isochronous transmission service). Åßíáé ìéá ðåñßðôùóç ôçò õðçñåóßáò ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ. ÓõãêåêñéìÝíá, åêôüò áðü ôçí åããýçóç ìÝãéóôçò ÷ùñçôéêüôçôáò ðïõ ðáñÝ÷åôáé áðü ôçí õðçñåóßá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ, ðáñÝ÷ïíôáé åðéðëÝïí êáé åããõÞóåéò óôáèåñÞò êáèõóôÝñçóçò ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí åõêáéñéþí ðñüóâáóçò, üðùò åðßóçò êáé óôáèåñÞ ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ìåôÜäïóçò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åöáñìïãÝò, üðùò åßíáé ç öùíÞ, ôï âßíôåï êáé ôá ðïëõìÝóá, ðïõ áðáéôïýí õðçñåóßåò éóü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò. Ðáñáäåßãìáôá éóü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò åßíáé Ýíá êáíÜëé óôáèåñïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò 64 Kbps ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá PCM øçöéïðïßçóç öùíÞò —äåéãìáôïëçøßáò 8 KHz ìå 8 bits áíÜ äåßãìá— Þ ïé äßóêïé CD ðïõ äçìéïõñãïýí 32 bits óôç óõ÷íüôçôá ôùí 44,1 KHz ãéá óõíïëéêü ñõèìü 1,4 Mbps.

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ïé äõíáôüôçôåò ôùí õøçëüôåñùí åðéðÝäùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí äéáìÝóïõ ôïõ äéêôýïõ åîáñôþíôáé áðü ôï áí ôï äßêôõï ÷ñçóéìïðïéåß ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò Þ ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ (ÌáèÞìáôá 6.2, 6.3). ÃåíéêÜ: ü

Áí ï ÷ñÞóôçò áðáéôåß êÜðïéá õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (áóõãÓ÷Þìá 11.1: ×ñçóéìïðïßçóç åíáëëáêôéêþí ìç÷áíéóìþí ìåôÜäïóçò ãéá ÷ñüíéóôç ìåôÜäïóç), ôüôå áõôÞ ìðïôçí ðáñï÷Þ äéáöïñåôéêþí õðçñåóéþí ñåß íá ðáñáó÷åèåß ìÝóù êÜðïéïõ äéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ Þ, åíáëëáêôéêÜ, ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò óôáèåñÞò ÷ùñçôéêüôçôáò (ó÷Þìá 11.1).

ü

Áí ï ÷ñÞóôçò áðáéôåß êÜðïéá õðçñåóßá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç), ôüôå áõôÞ ìðïñåß íá ðáñáó÷åèåß ìÝóù êÜðïéïõ äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ.

ü

Áí ï ÷ñÞóôçò áðáéôåß êÜðïéá õðçñåóßá éóü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò, ôüôå áõôÞ ìðïñåß íá ðáñáó÷åèåß áðü êÜðïéï äßêôõï ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Éóü÷ñïíç êõêëïöïñßá ìðïñåß íá ðáñáó÷åèåß, óå ðåñéïñéóìÝíç üìùò êëßìáêá, êáé áðü ïñéóìÝíá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ (ó÷Þìá 11.1).

ÃåíéêÜ, õðÜñ÷ïõí äéÜöïñåò ðåñéðôþóåéò óõíäõáóìïý ôùí áðáéôÞóåùí ôùí ÷ñçóôþí ãéá ôéò ðáñå÷üìåíåò áðü ôï äßêôõï õðçñåóßåò ìå ôéò äõíáôüôçôåò ìåôáöïñÜò ôùí ðëçñïöïñéþí, ïé ïðïßåò áðåéêïíßæïíôáé óôï ó÷Þìá 11.2. Ïé äõíáôüôçôåò áõôÝò åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

Õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (äåäïìÝíá ÷ùñßò êùäéêïðïßçóç) óå êýêëù-

132 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Ó÷Þìá 11.2: ×ñÞóç ó÷çìÜôùí êùäéêïðïßçóçò óå ôçëåðéêïéíùíéáêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí Þ åõñåßáò ðåñéï÷Þò

ìá ìåôáãùãÞò óôáèåñÞò ÷ùñçôéêüôçôáò. Óôçí áðëïýóôåñç ôùí ðåñéðôþóåùí áöïñÜ ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìåôáîý ôùí ðéï áðïìáêñõóìÝíùí ôåñìáôéêþí êÜðïéïõ ìåãÜëïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ìÝóù 9,6 Kbps êõêëþìáôïò ìåôáãùãÞò. ÅðïìÝíùò ðñüêåéôáé ãéá áóõã÷ñüíéóôç êõêëïöïñßá ðïõ ìåôáäßäåôáé óå êýêëùìá ìåôáãùãÞò. Ç ðåñßðôùóç áõôÞ äåí áðáéôåß êÜðïéï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò.

ü Õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (VBR êùäéêïðïßçóç) óå êýêëùìá ìåôáãùãÞò óôáèåñÞò ÷ùñçôéêüôçôáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé ãíùóôü üôé ç öùíÞ êáé ôï âßíôåï åðéäÝ÷ïíôáé ðïëý êáëýôåñá ôç ìåôáâëçôïý ñõèìïý êùäéêïðïßçóç (VBR: Variable Bit Rate coding) ëüãù ôùí öõóéêþí ìåôáâïëþí ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôçí ïìéëßá êáé ôçí êßíçóç. ¢ëëåò ðåñéðôþóåéò óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß VBR ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò åßíáé ç ôçëåïìïéïôõðßá Þ ìéá ïèüíç åéêüíùí, ôá ãñáöéêÜ êôë.

ü

Õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ (VBR êùäéêïðïßçóç, äåäïìÝíá ÷ùñßò êùäéêïðïßçóç) óå äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí. Ç ðåñßðôùóç áõôÞ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ãéá ìåãáëýôåñç áðïôåëåóìáôéêüôçôá óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí, ðñïóöÝñïíôáò õøçëüôåñç ðïéüôçôá õðçñåóéþí, áöïý ãßíåôáé ÷ñÞóç ó÷çìÜôùí êùäéêïðïßçóçò ðïõ áíôáðïêñßíïíôáé óôéò öõóéêÝò ìåôáâïëÝò ôéò ïðïßåò ðáñïõóéÜæïõí ôá áñ÷éêÜ óÞìáôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé (öùíÞ, âßíôåï êôë.). Ç õðçñåóßá áõôÞ åßíáé ãåíéêÞ êáé ùò åê ôïýôïõ óõìðåñéëáìâÜíåé êáé ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé áóõã÷ñüíéóôá êáé äåí áðáéôïýí ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò.

ü

Éóü÷ñïíç õðçñåóßá (CBR êùäéêïðïßçóç) óå äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ. H éóü÷ñïíç êõêëïöïñßá åíüò äéêôýïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ëÝãåôáé ðñïóïìïßùóç êõêëþìáôïò (circuit emulotion). ¼ðùò èá äïýìå êáé óôçí Åíüôçôá Å, ç ðñïóïìïßùóç êõêëþìáôïò áðïôåëåß Ýíá ìåãÜëï èÝìá, éäéáßôåñá üôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ôå÷íéêÞ ATM. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ôï äßêôõï ìðïñåß íá åîáóöáëßóåé óôï óõíäñïìçôÞ Ýíá êýêëùìá óôáèåñÞò ÷ùñçôéêüôçôáò, áêüìç êáé áí ôï äßêôõï åßíáé ôýðïõ ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ÁÔÌ. Óçìåéþíåôáé åðßóçò üôé ç öùíÞ êáé ôï âßíôåï åßíáé ðáñáäåßãìáôá éóü÷ñïíùí õðçñåóéþí, ìüíï áí ÷ñçóéìïðïéïýí ó÷Þìáôá óôáèåñïý ñõèìïý êùäéêïðïßçóçò (CBR: Constant Bit Rate coding). Ðñéí áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí äéêôýùí åõñåßáò æþíçò (Â-ÉSDN, ATM, SONET êôë.) êáé ïñéóìÝíùí äéêôýùí õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò (ð.÷. Í-ÉSDN, FDDI-II, LATM) üëá ôá ó÷Þìáôá êùäéêïðïßçóçò ãéá ôç öùíÞ êáé ôï âßíôåï Þôáí óôáèåñïý ñõèìïý, åðåéäÞ áõôÜ Ýðñåðå íá ôáéñéÜæïõí ìå ôéò äõíáôüôçôåò ôùí äéêôýùí (êõêëþìáôá óôáèåñÞò ÷ùñçôéêüôçôáò). ÅðïìÝíùò ôá ó÷Þìáôá êùäéêïðïßçóçò Þôáí êáèïñéóìÝíá áðü ôï ìç÷áíéóìü ìåôÜäïóçò ôïõ äéêôýïõ.

ü

Éóü÷ñïíç õðçñåóßá (CBR êùäéêïðïßçóç) óå êýêëùìá óôáèåñïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò. TÝôïéá êõêëþìáôá ìðïñïýí íá ðáñáó÷åèïýí ÷ñçóéìïðïéþíôáò áñêåôÜ åßäç äéêôýùí, üðùò åßíáé ôá SONET DQDB, ATM, ISDN êôë.

133 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

11.1.3

Ôáîéíüìçóç

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ôá ïðïßá ðñüêåéôáé íá áíáöåñèïýí óôç óõíÝ÷åéá åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

äßêôõï ïðôéêÞò äéáóýíäåóçò êáôáíåìçìÝíùí äåäïìÝíùí (FDDI: Fiber Distributed Data Interface Þ FDDI-É êáé FDDI-II),

ü

Switching Ethernet (Ìåôáãùãéêü Åthernet),

ü

100 Mbps Ethernet ( Fast Ethernet),

ü

Gigabit Ethernet êáé

ü

ôïðéêü äßêôõï áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (LATM: Local Asynchronous Transfer Mode).

Ç áíÜðôõîç ôïõ Switching Ethernet, ôïõ 100 Mbps Ethernet, êáèþò êáé ôïõ Gigabit Ethernet óôçñß÷ôçêå óôï êëáóéêü Ethernet, áêïëïõèåß ôç âáóéêÞ öéëïóïößá ôïõ êáé äéáôçñåß êáôÜ Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçí ßäéá áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ìå äåäïìÝíï üôé ôï ðñüôõðï Ethernet åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï ðñüôõðï ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, ç íÝá áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí äéáôÞñçóå ìéá óõìâáôüôçôá ìå ôá Þäç åãêáôåóôçìÝíá ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ áêïëïõèïýí ôï ðñüôõðï Ethernet, äéáóöáëßæïíôáò Ýôóé ôçí åðÝíäõóç ôçò Þäç åãêáôåóôçìÝíçò õðïäïìÞò. Ôï 100Base-VGAnyLAN åßíáé Ýíá õâñéäéêü ó÷Þìá ôïõ ðñïôýðïõ Ethernet êáé ôùí ìåèüäùí ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Ring), åíþ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé ùò åðÝêôáóç ôùí äýï áñ÷éêþí ðñïôýðùí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. ÔÝëïò, ôï LATM åßíáé åöáñìïãÞ ôïõ ãíùóôïý ðñïôýðïõ ATM ãéá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

11.1.4

×ñÞóåéò

¼ðùò áíáöÝñèçêå êáé óôçí åéóáãùãÞ áõôïý ôïõ ìáèÞìáôïò, ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí äçìéïõñãÞèçêáí ãéá íá êáëýøïõí áíÜãêåò åöáñìïãþí óôéò ïðïßåò ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò êáé ç áîéïðéóôßá åßíáé âáóéêïß ëåéôïõñãéêïß ðáñÜãïíôåò. Ðñüêåéôáé ãéá åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí ôç ìåôÜäïóç ìåãÜëïõ üãêïõ äåäïìÝíùí ìå áõóôçñïýò ÷ñïíéêïýò ðåñéïñéóìïýò, üðùò åßíáé ç ðåñßðôùóç åíüò ðëáéóßïõ âßíôåï ôï ïðïßï èá ðñÝðåé íá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, ðñéí ïëïêëçñùèåß ç áðåéêüíéóç ôïõ ðñïçãïýìåíïõ ðëáéóßïõ. ¢ëëåò ðåñéðôþóåéò ôÝôïéùí åöáñìïãþí åßíáé ç ôçëåäéÜóêåøç, üðïõ áðáéôåßôáé óõã÷ñïíéóìÝíç ìåôÜäïóç öùíÞò, åéêüíáò, êåéìÝíïõ êáé Üëëùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò, ôá ðïëõìÝóá, êáèþò êáé ôá åíäïäßêôõá (intranets). Ìßá Üëëç óçìáíôéêÞ åöáñìïãÞ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí åßíáé ç ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôïõò ùò äéêôýùí êïñìïý (backbone networks) ãéá ôç äéáóýíäåóç åôåñïãåíþí ôïðéêþí äéêôýùí ìå äéáöïñåôéêïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. Ôá äéáóõíäåüìåíá ôïðéêÜ äßêôõá ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ìðïñåß íá åßíáé ÷áìçëüôåñùí, ßóùí Þ êáé õøçëüôåñùí åðéäüóåùí áðü ôï äßêôõï êïñìïý. Óçìåéþíåôáé üôé ôï êüóôïò åãêáôÜóôáóçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ õøçëþí åðéäüóåùí åßíáé óõíÞèùò áñêåôÜ ìåãáëýôåñï áðü ôï áíôßóôïé÷ï êüóôïò åíüò ðáñáäïóéáêïý ôïðéêïý äéêôýïõ. Óôï ó÷Þìá 11.3 öáßíåôáé Ýíá ôÝôïéï äßêôõï êïñìïý.

134 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Ó÷Þìá 11.3: ÐáñÜäåéãìá ôïðéêïý äéêôýïõ õøçëþí åðéäüóåùí (äßêôõï Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí)

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÔïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, õðçñåóßá ìç ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ, õðçñåóßá ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ, õðçñåóßá éóü÷ñïíçò ìåôÜäïóçò, ìåôáâëçôïý ñõèìïý êùäéêïðïßçóç, óôáèåñïý ñõèìïý êùäéêïðïßçóç, ðñïóïìïßùóç êõêëþìáôïò, FDDI, Switching Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit Ethernet, LATM, åíäïäßêôõá, äßêôõá êïñìïý.

135 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 11.2: Áñ÷éôåêôïíéêÞ 11.2.1

ÅéóáãùãÞ

¼ðùò åßíáé ãíùóôü êáé áðü ôçí áíÜëõóç ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí, ðïõ Ýãéíå óôá ÌáèÞìáôá 7.2, 7.3 êáé 7.4, áõôÞ óõìðåñéëáìâÜíåé ôá öõóéêÜ ìÝóá, ôçí ôïðïëïãßá ôïõ äéêôýïõ êáé ôéò ôå÷íéêÝò ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. ¼ìùò, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí áêïëïõèïýí Þ åðåêôåßíïõí ôéò ðáñáäïóéáêÝò áñ÷éôåêôïíéêÝò, ïé éäéáéôåñüôçôÝò ôïõò åßíáé ôÝôïéåò, ðïõ åðéâÜëëïõí ôçí åðéìÝñïõò áíÜëõóç êÜèå ðñïôýðïõ. Óôï ìÜèçìá áõôü èá ãßíåé ìéá ðñïóðÜèåéá êáôáãñáöÞò ôùí êïéíþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ðïõ åìöáíßæïõí ïé áñ÷éôåêôïíéêÝò áõôÝò ùò ðñïò ôá öõóéêÜ ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí, ôéò ôïðïëïãßåò ðïõ õéïèåôïýí êáé ôéò ìåèüäïõò ðñüóâáóçò ðïõ åöáñìüæïõí.

11.2.2

ÌÝóá ìåôÜäïóçò

¼ðùò Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß, ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí áðïôåëïýí åîÝëéîç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðñþôçò ãåíéÜò. ¼ëá ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá äßêôõá áõôÜ åßíáé åíóýñìáôá êáé Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ëåðôïìåñþò óôï ÌÜèçìá 1.2. Åäþ èá ãßíåé ìéá áðëÞ áíáöïñÜ ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí éäéïôÞôùí, êáèþò êáé ôçò åéäéêüôåñçò óõìâïëÞò ôïõò óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ðïõ åîåôÜæïíôáé ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá. Ôá åíóýñìáôá ìÝóá ìåôÜäïóçò åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá áðü ôá ðáëáéüôåñá êáé ðéï óõíçèéóìÝíá ìÝóá ìåôÜäïóçò, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá óôï ôçëåöùíéêü äßêôõï. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, Ýíá êáëþäéï óõíåóôñáììÝíïõ æåýãïõò áðïôåëåßôáé áðü äýï ìïíùìÝíá óýñìáôá (ðÜ÷ïõò 1 mm ðåñßðïõ ôï êáèÝíá) óôñéììÝíá ôï Ýíá ãýñù áðü ôï Üëëï óå Ýíá åëéêïåéäÝò ó÷Þìá, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåéùèïýí ïé çëåêôñïìáãíçôéêÝò áëëçëåðéäñÜóåéò áíÜìåóá óå êïíôéíÜ üìïéá æåýãç. Óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóï ôá èùñáêéóìÝíá êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (STP), ôá ïðïßá ðñïóöÝñïõí ìåãáëýôåñç áíï÷Þ óôï èüñõâï, üóï êáé ôá áèùñÜêéóôá (UTP), ôá ïðïßá åßíáé öèçíüôåñá êáé åãêáèßóôáíôáé ìå ìåãáëýôåñç åõêïëßá áðü ôá èùñáêéóìÝíá. Åéäéêüôåñá, ôá êáëþäéá UTP ðñïóöÝñïíôáé óå 8 êáôçãïñßåò (1 Ýùò 5, ðïõ åîåôÜóôçêáí óôï ÌÜèçìá 1.2, 5Å, 6 êáé 7), Ý÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ðïõ öèÜíïõí, áíÜëïãá ìå ôçí êáôçãïñßá, Ýùò 1 Gbps êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá áðïóôÜóåéò Ýùò 100 ìÝôñá. Óôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò ïé êáôçãïñßåò 3, 4 êáé 5 ãéá ôçí õëïðïßçóç ôçò ïñéæüíôéáò êáëùäßùóçò óå óõóôÞìáôá äïìçìÝíçò êáëùäßùóçò (ÅÉÁ/ÔÉÁ Ô568-Á), åíþ óôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìüíï ç êáôçãïñßá 5.

ü

Ïìoáîïíéêü êáëþäéï âáóéêÞò æþíçò. Ôï êáëþäéï áõôü, ëüãù ôçò êáôáóêåõÞò ôïõ, äßíåé Ýíáí êáëü óõíäõáóìü õøçëïý åýñïõò æþíçò êáé åîáéñåôéêÞò áíï÷Þò

136 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí óôï èüñõâï. Ôï åýñïò æþíçò åîáñôÜôáé áðü ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ. Ãéá êáëþäéá ôïõ 1 km, ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé åöéêôüò Ýíáò ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí 10 Mbps. Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, áí ôï áðáéôïýìåíï ìÞêïò ôçò êáëùäßùóçò åßíáé ìéêñü, ïðüôå åßíáé äõíáôü íá åðéôåõ÷èïýí õøçëüôåñïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Óôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá åöáñìüæåôáé ç ôå÷íéêÞ êùäéêïðïßçóçò Manchester Þ ìéá ðáñáëëáãÞ ôçò, ðïõ ïíïìÜæåôáé äéáöïñéêÞ êùäéêïðïßçóç Manchester. Êáé óôéò äýï ôå÷íéêÝò, ïé ïðïßåò ó÷ïëéÜóôçêáí óôï ÌÜèçìá 1.6, õðÜñ÷åé ìåôáâïëÞ ôçò êáôÜóôáóçò óôï ìÝóï. ¸íá ìåéïíÝêôçìá ôçò êùäéêïðïßçóçò Manchester åßíáé üôé áðáéôåß ôï äéðëÜóéï åýñïò æþíçò ôçò Üìåóçò äõáäéêÞò êùäéêïðïßçóçò, åðåéäÞ ïé ðáëìïß Ý÷ïõí ôï ìéóü ðëÜôïò. Ç äéáöïñéêÞ êùäéêïðïßçóç Manchester áðáéôåß óýíèåôï åîïðëéóìü, áëëÜ ðñïóöÝñåé êáëýôåñç áíï÷Þ óôï èüñõâï. ü

Ïìoáîïíéêü êáëþäéï åõñåßáò æþíçò. Ôï êáëþäéï áõôü åßíáé éäéáßôåñá êáôÜëëçëï ãéá åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí õøçëÞ óõ÷íüôçôá, ìåãÜëï åýñïò óõ÷íïôÞôùí êáé õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ÃåíéêÜ, õðïóôçñßæåé üëåò ôéò ôïðïëïãßåò äéêôýùí, åíþ ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò êáé ç áíï÷Þ óôïí çëåêôñïìáãíçôéêü èüñõâï åßíáé õøçëüôåñïé áðü ôï áíôßóôïé÷ï êáëþäéï âáóéêÞò æþíçò. Ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï åõñåßáò æþíçò åðçñåÜæåôáé áðü èüñõâï ÷áìçëþí óõ÷íïôÞôùí, ï ïðïßïò åîáñôÜôáé áðü ôç ìÝèïäï õëïðïßçóçò êáé ôç èÝóç åãêáôÜóôáóçò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ. Ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå ðåñéâÜëëïí óôï ïðïßï äå óõíéóôÜôáé ç ÷ñÞóç êáëùäßùí óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí Þ Üëëùí ìç èùñáêéóìÝíùí êáëùäßùí. Ôï êüóôïò ôïõ åßíáé õøçëüôåñï áðü ôï áíôßóôïé÷ï êáëþäéï âáóéêÞò æþíçò, ãé’ áõôü êáé áðïôåëåß áóýìöïñç ëýóç ãéá ìéêñÜ äßêôõá.

ü

Êáëþäéï ïðôéêþí éíþí. Ç ÷ñçóéìïðïßçóç êáëùäßïõ ïðôéêÞò ßíáò ùò ìÝóïõ ìåôÜäïóçò óôï ÷þñï ôùí ôïðéêþí äéêôýùí áõîÜíåôáé ñáãäáßá. Ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé ìÝóá áðü ìßá ßíá áðü ãõáëß Þ ðëáóôéêü, ÷ñçóéìïðïéþíôáò êáôÜëëçëåò ôå÷íéêÝò äéáìüñöùóçò. Ìßá êëáóéêÞ ïðôéêÞ ßíá (fiber) áðïôåëåßôáé áðü ôïí ðõñÞíá (core), ôçí åðßóôñùóç (cladding) êáé ôï ðñïóôáôåõôéêü êÜëõììá. Ùò ðçãÞ öùôüò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìéá äßïäïò åêðïìðÞò öùôüò (LED: Light Emitting Diode) Þ ìéá äßïäïò ëÝéæåñ (LD: Laser Diode). Ùò ëÞðôçò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß Ýíá ôñáíæßóôïñ åðßäñáóçò ðåäßïõ áêßäáò pin FET (pin Field Effect Transistor). Ïé ïðôéêÝò ßíåò åßíáé ðïëýôñïðåò (multi-mode) – êëéìáêùôïý Þ âáèìéáßïõ äåßêôç äéÜèëáóçò– Þ ìïíüôñïðåò (mono-mode Þ singlemode). Ïé ðéï êïéíÝò äéÜìåôñïé ßíáò åßíáé ïé 50/125, 62,5/125, 100/140 (äéÜìåôñïò ðõñÞíá / åðßóôñùóçò), áðü ôéò ïðïßåò ç ðéï äéáäåäïìÝíç åßíáé ç 62,5/125. Ç ÷ñÞóç ôùí ïðôéêþí éíþí åßíáé éäéáßôåñá åëêõóôéêÞ óå óõóôÞìáôá ôá ïðïßá áðáéôïýí ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò êáé ìå ðïëý õøçëïýò ñõèìïýò (áðü 100 Ýùò 625 Mbps ãéá õðÜñ÷ïíôá äßêôõá êáé ðÜíù áðü 10 Gbps ãéá åñãáóôçñéáêÝò äéáôÜîåéò). Ïé ïðôéêÝò ßíåò åßíáé áîéüðéóôåò, äåí åðçñåÜæïíôáé áðü ôï èüñõâï êáé ðñïóöÝñïõí ìåãÜëç áóöÜëåéá. Ùò ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõò èåùñïýíôáé: l

Ç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóÞò ôïõò, ç ïðïßá áðáéôåß ìåãÜëç åîåéäßêåõóç êáé åéäéêü åîïðëéóìü.

137 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí l

Ç äõóêïëßá óýíäåóçò ðïëëþí ÷ñçóôþí, êáèþò êáé ç äõóêïëßá äéá÷ùñéóìïý åíüò æåýãïõò éíþí áðü Ýíá êáëþäéï ðïëëþí éíþí, ãåãïíüò ðïõ ôéò êáèéóôÜ êáôÜëëçëåò êõñßùò ãéá óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï.

l

Ôï ó÷åôéêÜ õøçëü êüóôïò ôùí õðüëïéðùí óôïé÷åßùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôç óýíäåóç ôùí ïðôéêþí éíþí ôïõ äéêôýïõ, ãåãïíüò ðïõ ôéò áðïêëåßåé áðü ôá ìéêñÜ ôïðéêÜ äßêôõá êáé ãåíéêüôåñá áðü äßêôõá óôá ïðïßá ôï êüóôïò áðïôåëåß âáóéêÞ ðáñÜìåôñï åðéëïãÞò.

11.2.3

Ôïðïëïãßåò

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ìå ôïí üñï ôïðïëïãßá äéêôýïõ åííïïýìå ôï ó÷åäéÜãñáììá ôùí äéáóõíäÝóåùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíÜìåóá óôïõò äéÜöïñïõò êüìâïõò åíüò äéêôýïõ. ÓÞìåñá ç åðéëïãÞ ôçò ôïðïëïãßáò Ýñ÷åôáé óå äåýôåñç ìïßñá óå ó÷Ýóç ìå ôçí åðéëïãÞ ôçò êáëùäßùóçò êáé ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ, üìùò åßíáé ðïëý óçìáíôéêü íá õðÜñ÷åé Ýíá ó÷åäéÜãñáììá ôçò ôïðïëïãßáò ôïõ äéêôýïõ, þóôå íá ìðïñåß êÜðïéïò íá Ý÷åé ìéá óõíïëéêÞ åéêüíá ôïõ äéêôýïõ. Ïé ðéï ãíùóôÝò ôïðïëïãßåò ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí åßíáé ï äßáõëïò, ï äáêôýëéïò êáé ôï Üóôñï, ðïõ ìåëåôÞèçêáí êáé óôï ÌÜèçìá 7.3. ü

Ôïðïëïãßá äéáýëïõ. Åßíáé ç ðéï áðëÞ ìïñöÞ äéáóýíäåóçò êáé áðïôåëåßôáé áðü Ýíá êáëþäéï åðÜíù óôï ïðïßï óõíäÝïíôáé üëïé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ, ïé ïðïßïé ðáñáêïëïõèïýí ôçí êßíçóç êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Ôï êáëþäéï åßíáé ðáèçôéêü, ìå ôçí Ýííïéá üôé áðáéôåßôáé ìüíï ç ëåéôïõñãßá ôùí êüìâùí åêðïìðÞò (Tx) êáé ëÞøçò (Rx), ãéá íá ïëïêëçñùèåß ç ìåôÜäïóç.

ü

Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ. Ç ôïðïëïãßá áõôÞ ó÷çìáôßæåôáé ìå ôç äéáóýíäåóç ôùí êüìâùí êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá ó÷çìáôßæïõí Ýíáí êëåéóôü âñü÷ï. ÊÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé íïçôÜ (êáé ü÷é áðáñáßôçôá óå åðßðåäï öõóéêÞò äéÜôáîçò) ìå äýï ãåéôïíéêïýò ôïõ êüìâïõò, Ýíáí ðñéí áðü áõôüí êáé Ýíá ìåôÜ, åíþ ç ñïÞ ôùí ìçíõìÜôùí óôï äßêôõï ãßíåôáé ðñïò ôç ìßá êáôåýèõíóç. Ôá ìçíýìáôá êéíïýíôáé ìÝóá óôï äáêôýëéï áðü ôïí êüìâï - áðïóôïëÝá ðñïò ôïí êüìâï - ðáñáëÞðôç, ìå ôïõò åíäéÜìåóïõò êüìâïõò íá ðáßæïõí ôï ñüëï ôïõ áíáìåôáäüôç. ¸íá ìÞíõìá êõêëïöïñåß ìÝóá óôï äáêôýëéï, ìÝ÷ñé íá öèÜóåé óôïí ðáñáëÞðôç ôïõ Þ íá åðéóôñÝøåé óôïí áðïóôïëÝá ôïõ, ïðüôå êáé áðïóýñåôáé áðü ôï äáêôýëéï. Ç ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ áðáéôåß ôç ëåéôïõñãßá üëùí ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Óå ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéïò êüìâïò Þ êÜðïéá áðü ôéò óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí äå ëåéôïõñãåß, ï âñü÷ïò äåí õößóôáôáé êáé Ýôóé äåí õðÜñ÷åé ìïíïðÜôé åðéêïéíùíßáò ðñïò üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. Ãé’ áõôü ôï ëüãï Þ ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí åöåäñéêÝò óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí Þ, áí Ýíáò êüìâïò âãåé åêôüò ëåéôïõñãßáò, ðñÝðåé ç åßóïäüò ôïõ íá óõíäåèåß ìå Ýíá äéáêüðôç áðåõèåßáò óôçí Ýîïäü ôïõ, þóôå ôï äßêôõï íá óõíå÷ßóåé íá ëåéôïõñãåß.

ü

Ôïðïëïãßá Üóôñïõ. Ç ôïðïëïãßá áõôÞ ìðïñåß íá ðåñéãñáöåß ùò Ýíá óýíïëï áðü êüìâïõò ïé ïðïßïé åßíáé óõíäåäåìÝíïé ìåôáîý ôïõò ìÝóù åíüò åíåñãïý äéáíïìÝá - åëåãêôÞ (hub - controller). Ç äéÜôáîç áõôÞ åßíáé õðåýèõíç ãéá ôç äéáíïìÞ üëùí ôùí ìçíõìÜôùí ðïõ öèÜíïõí ó’ áõôÞí áðü ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ.

138 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Åíåñãü óôïé÷åßï ôïõ äéêôýïõ åßíáé êÜèå óôïé÷åßï ðïõ ðñïóèÝôåé åíÝñãåéá óôï óÞìá ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ï åíéó÷õôÞò, ï áíáìåôáäüôçò êôë. Ðáèçôéêü óôïé÷åßï ôïõ äéêôýïõ åßíáé êÜèå óôïé÷åßï ðïõ ìåéþíåé (åîáóèåíßæåé) ôï ðëÜôïò ôïõ óÞìáôïò ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé Ýíá êáëþäéï ìåãÜëïõ ìÞêïõò êôë.

Áõôüò ï ôñüðïò óýíäåóçò áðëïðïéåß ôç ìïñöÞ ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ, áëëÜ äçìéïõñãåß êáé ôçí áíÜãêç ãéá ÷ñÞóç åîåéäéêåõìÝíïõ åíåñãïý åîïðëéóìïý óôïí êåíôñéêü êüìâï. Åðßóçò óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ åßíáé ó÷åôéêÜ åýêïëï íá åíôá÷èïýí êáé Üëëïé êüìâïé óôï äßêôõï. Ç ÷ñÞóç üìùò åíüò êåíôñéêïý äéáíïìÝá - åëåãêôÞ åðéâÜëëåé Ýíá áíþôáôï üñéï óôçí ðñïóèÞêç íÝùí êüìâùí, áöïý ç äéÜôáîç ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé Ýíá óõãêåêñéìÝíï êáé ó÷åôéêÜ ìéêñü áñéèìü óõíäÝóåùí. Óå ðåñßðôùóç ðïõ o äéáíïìÝáò - åëåãêôÞò ôåèåß åêôüò ëåéôïõñãßáò, äåí õðÜñ÷åé ôñüðïò íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ êáé Ýôóé üëï ôï äßêôõï êáèßóôáôáé áíåíåñãü. ü

ÔÝëïò, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß êáé õâñéäéêÝò ôïðïëïãßåò, ïé ïðïßåò áðïôåëïýí óõíäõáóìü ôùí ðáñáðÜíù, üðùò åßíáé ï áëõóéäùôüò äßáõëïò, o äáêôýëéïò ìå êáëùäßùóç Üóôñïõ êáé ôï êáôáíåìçìÝíï Üóôñï (ó÷Þìá 11.4).

Ó÷Þìá 11.4: ÕâñéäéêÝò ôïðïëïãßåò äéáýëïõ - äáêôõëßïõ - Üóôñïõ

11.2.4

ÌÝèïäïé åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò

¼ëá ôá ôïðéêÜ äßêôõá õðïëïãéóôþí, åðïìÝíùò êáé ôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ðïõ åîåôÜæïíôáé ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá, äïìïýíôáé ùò óýíïëá äéáôÜîåùí ïé ïðïßåò ðñÝðåé íá ìïéñáóôïýí ôï äéáèÝóéìï åýñïò æþíçò. ¸ôóé åßíáé ðñïöáíÝò üôé áðáéôåßôáé ç ýðáñîç åíüò ìç÷áíéóìïý ðñüóâáóçò, ï ïðïßïò èá åîáóöáëßæåé ôçí êáëýôåñç ÷ñÞóç ôïõ åýñïõò æþíçò ðïõ ðáñÝ÷åôáé áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. O ìç÷áíéóìüò áõôüò õëïðïéåßôáé áðü ôá ëåãüìåíá ðñùôüêïëëá åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Medium Access Control) ôïõ åðéðÝäïõ 2 ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ôá ðñùôüêïëëá ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ðåñéãñÜöïõí ôéò ôå÷íéêÝò ðïõ åðéôñÝðïõí óôïõò óôáèìïýò åíüò äéêôýïõ íá åêðÝìðïõí êáé íá ëáìâÜíïõí ðëçñïöïñßåò, äéáìïéñÜæïíôáò ôï êïéíü åðéêïéíùíéáêü ìÝóï. Áðïôåëïýí Ýíá óçìáíôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, ãéáôß Ý÷ïõí Üìåóç åðßäñáóç óôçí áðüäïóÞ ôïõ, êáèþò êáé óôéò åöáñìïãÝò ðïõ áõôü ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé. Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí ôá ðñùôüêïëëá MAC åßíáé ðáñüìïéá ìå áõôÜ ôùí ôïðéêþí äéêôýùí, ðïõ åîåôÜóôçêáí óôçí Åíüôçôá Ã.

139 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

11.2.5

ÔõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ

Ç ëßóôá ôùí ðñïôýðùí ðïõ Ý÷åé êáôÜ êáéñïýò åêäþóåé ôï ÉÅÅÅ êáé áöïñÜ ôïðéêÜ êáé ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá åßíáé äéáèÝóéìç êáé ìÝóù ôïõ Äéáäéêôýïõ óôç äéåýèõíóç: http://standards.ieee.org/catalog/it_toc.html. Ïé ôõðïðïéÞóåéò ôùí ðñïôýðùí áõôþí Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: ü

Ôï êëáóéêü Ethernet ïñßæåôáé áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3, ôï ïðïßï ðåñéãñÜöåé êáé ôç ìÝèïäï ðñüóâáóçò CSMA/CD.

ü

Ôï 100 Ìbps Ethernet ïñßæåôáé áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3u, ôï ïðïßï áðïôåëåß ðáñáëëáãÞ ôïõ 802.3 êáé äçìïóéåýôçêå ôïí Éïýëéï ôïõ 1994.

ü

Ôï 100Base-VGAnyLAN ïñßæåôáé áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.12, óôï ïðïßï ðåñéãñÜöåôáé ç ìÝèïäïò ðñüóâáóçò ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò (DPAM: Demand Priority Access Method). OñéóôéêïðïéÞèçêå ôï 1998.

ü

Ôï Gigabit Ethernet ïñßæåôáé áðü ôá ðñüôõðá ÉÅÅÅ 802.3z êáé ÉÅÅÅ 802.3ab, áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôïõ öõóéêïý ìÝóïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. Ôá ðñüôõðá áõôÜ äçìïóéåýôçêáí ôï 1997 êáé ôï 1999 áíôßóôïé÷á.

ü

Ãéá ôá FDDI-I, FDDI-II êáé LATM ôï ÉÅÅÅ äåí Ý÷åé äçìïóéåýóåé ðñüôõðá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÖõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò, êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí, ïìáîïíéêü êáëþäéï, ïðôéêÞ ßíá, ôïðïëïãßåò äéêôýùí, ôõðïðïéÞóåéò ÉÅÅÅ.

Ðëçñïöïñßåò ãéá ôá ßäéá ôá ðñüôõðá äå äéáôßèåíôáé äùñåÜí. ÊÜèå åíäéáöåñüìåíïò èá ðñÝðåé íá êáôáâÜëåé êÜðïéï ðïóü (åöÜðáî Þ óå ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá) ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêôÞóåé ðñüóâáóç óôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ðñïôýðïõ ðïõ ôïí åíäéáöÝñåé.

140 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 11.3: Åíäïäßêôõá 11.3.1

ÅéóáãùãÞ

Ç Üìåóç, Ýãêáéñç êáé Ýãêõñç áíôáëëáãÞ êáé ÷ñÞóç ðëçñïöïñéþí ãßíïíôáé ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï áðáñáßôçôåò ðñïêåéìÝíïõ ïé ïñãáíéóìïß êáé ïé åðé÷åéñÞóåéò íá ëåéôïõñãÞóïõí êáé íá ðåôý÷ïõí ôïõò âáóéêïýò óôü÷ïõò ôïõò. Ïé ôå÷íïëïãßåò ãéá ôç äéá÷åßñéóç êáé ôç äéáêßíçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìÝóá óå ìéá åðé÷åßñçóç Þ Ýíáí ïñãáíéóìü áëëÜæïõí ìå ôï ÷ñüíï, üìùò ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõò ðáñáìÝíïõí ó÷åôéêÜ áìåôÜâëçôåò. Ëåéôïõñãßåò ðïõ áöïñïýí ôçí áóöáëÞ ìåôÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí, ôç óõíÝðåéá, ôçí ðëçñüôçôá êáé ôç äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò ó’ áõôÝò ôç óôéãìÞ ðïõ åßíáé áíáãêáßåò åîáêïëïõèïýí íá ðñïâëçìáôßæïõí ôéò äéïéêÞóåéò ôùí åðé÷åéñÞóåùí, ïé ïðïßåò ïäçãïýíôáé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá óôçí áðïäï÷Þ ðéï åîåëéãìÝíùí êáé åõÝëéêôùí ìïíôÝëùí äéá÷åßñéóçò ôùí ðëçñïöïñéþí. Ôá íÝá ðëçñïöïñéáêÜ óõóôÞìáôá, âáóéóìÝíá óôéò äõíáôüôçôåò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, êáèþò êáé óå äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò õðïóôÞñéîçò ïìÜäùí åñãáóßáò (workgroup applications), ðñïóöÝñïõí íÝá äõíáìéêÞ óôçí áíÜðôõîç ôùí åðé÷åéñÞóåùí êáé ôùí ïñãáíéóìþí. Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé ïé ðáñÜìåôñïé áõôþí ôùí Þäç áíáðôõóóüìåíùí ðëçñïöïñéáêþí óõóôçìÜôùí ÷ñåéÜæïíôáé ðåñáéôÝñù ìåëÝôç, áöïý ï áêñéâÞò ñüëïò ôïõò êáé ïé êïéíùíéêÝò åðéðôþóåéò ôïõò äåí Ý÷ïõí ðëÞñùò äéåõêñéíéóôåß. Ìßá áðü ôéò ôåëåõôáßåò åîåëßîåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò õðïëïãéóôþí ãéá ôç äéá÷åßñéóç êáé ôç äéáêßíçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìÝóá óå ìéá åðé÷åßñçóç Þ Ýíáí ïñãáíéóìü åßíáé êáé ôá åíäïäßêôõá. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 11.5, Ýíá åíäïäßêôõï (intranet) åßíáé Ýíá ôïðéêü äßêôõï ðïõ âáóßæåôáé óôá ðñüôõðá åðéêïéíùíßáò ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé óôá ðñüôõðá ðåñéå÷ïìÝíùí ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý (world-wide web). Ãé’ áõôü ôï ëüãï ôá åñãáëåßá áíÜðôõîçò åíüò åíäïäéêôýïõ åßíáé ðáñüìïéá ìå áõôÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíÜðôõîç åöáñìïãþí ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý. Ç âáóéêÞ äéáöïñÜ ôïõò Ýãêåéôáé óôï ãåãïíüò üôé óôá åíäïäßêôõá ç ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò ãßíåôáé åóùôåñéêÜ, äçëáäÞ óôï ÷þñï ìéáò åðé÷åßñçóçò Þ åíüò ïñãáíéóìïý. ÌåñéêÜ áðü ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí åíäïäéêôýùí åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Äßíïõí ôç äõíáôüôçôá ãñÞãïñçò áíÜðôõîçò ôïõ ðñùôïôýðïõ ìéáò åöáñìïãÞò, ëüãù ÷ñçóéìïðïßçóçò ôå÷íéêþí óôéò ïðïßåò õðÜñ÷åé ìåãÜëç åãêáôåóôçìÝíç âÜóç êáé áíåðôõãìÝíç ôå÷íïãíùóßá.

ü

Ìðïñïýí åýêïëá íá åðåêôáèïýí áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ ïñãáíéóìïý.

ü

Äßíïõí óôïõò ÷ñÞóôåò ôç äõíáôüôçôá åýêïëçò ðñüóâáóçò, ðëïÞãçóçò êáé ÷ñçóéìïðïßçóçò ôùí ðëçñïöïñéþí åíüò ïñãáíéóìïý ìÝóù äçìïöéëþí öõëëïìåôñçôþí (browsers) ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý.

ü

Åßíáé ðñïóðåëÜóéìá áðü üëá ôá äéáäåäïìÝíá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá.

ü

Äßíïõí ôç äõíáôüôçôá êáôáíåìçìÝíçò åðåîåñãáóßáò ôùí ðëçñïöïñéþí óôï ôïðéêü äßêôõï åíüò ïñãáíéóìïý.

ü

Ìðïñïýí íá åíóùìáôþóïõí åýêïëá ôéò Þäç õðÜñ÷ïõóåò ðçãÝò ðëçñïöïñéþí åíüò ïñãáíéóìïý, áöïý ïé ôå÷íïëïãßåò Web (üðùò CGI êáé Java), êáèþò êáé

141

Ó÷Þìá 11.5: ÐáñÜäåéãìá åíäïäéêôýïõ

Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

142 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí áõôÝò ôïõ Äéáäéêôýïõ (üðùò ôï ÔCP/IP), ðñïóöÝñïõí ôñüðïõò ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé ôçí åêôÝëåóç ðñïãñáììÜôùí ìåôáîý åôåñïãåíþí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. ü

Õðïóôçñßæïõí ôç äéáêßíçóç ðïëëþí ôýðùí ðëçñïöïñßáò, üðùò Þ÷ïõ, âßíôåï, áëëçëåðéäñáóôéêþí åöáñìïãþí êôë.

11.3.2

ÁíÜãêåò ðïõ åîõðçñåôïýí ôá åíäïäßêôõá

Ïé ôå÷íïëïãßåò ðïõ åß÷áí ìÝ÷ñé ðñüóöáôá áíáðôõ÷èåß ðáñïõóßáæáí ôï ìåéoíÝêôçìá ôçò óõóóþñåõóçò ðëçñïöïñéþí ãéá ôçí ðåñßðôùóç ðïõ ï ÷ñÞóôçò ôïõ óõóôÞìáôïò ôéò ÷ñåéáóôåß, êÜíïíôáò Ýôóé ôçí áíÜêôçóç êáé ôç äéá÷åßñéóÞ ôïõò äýóêïëç. Óå áíôßèåóç ôá åíäïäßêôõá, ðïõ áêïëïõèïýí ôçí ôå÷íéêÞ õðåñêåéìÝíïõ ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý, âáóßæïíôáé óôçí áíÜêôçóç ôçò ðëçñïöïñßáò ìåôÜ áðü áßôçìá. ¸ôóé ï ÷ñÞóôçò ðáßñíåé ôçí ðëçñïöïñßá åýêïëá êáé ãñÞãïñá, ôç óôéãìÞ ðïõ ôç ÷ñåéÜæåôáé, åíþ ôç äéá÷åßñéóÞ ôçò ôçí áíáëáìâÜíåé áõôüò ðïõ ôç äçìéïõñãåß. Ðñïöáíþò ç êáôáíåìçìÝíç äéá÷åßñéóç ôçò ðëçñïöïñßáò êáé ç åýêïëç áíÜêôçóÞ ôçò êÜíåé ôá åíäïäßêôõá Ýíáí éäéáßôåñá åëêõóôéêü ôñüðï åðéêïéíùíßáò. Ìå âÜóç ôá üóá áíáöÝñèçêáí, ôá ðëåïíåêôÞìáôá áðü ôç ÷ñÞóç ôùí åíäïäéêôýùí åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

ìéêñü êüóôïò áíÜðôõîçò êáé ðáñÜäïóçò,

ü

åýêïëç åãêáôÜóôáóç, ÷ñÞóç êáé óõíôÞñçóç,

ü

äõíáôüôçôá óõíåñãáóßáò ìå ðáñáäïóéáêÝò åöáñìïãÝò êáé âÜóåéò äåäïìÝíùí,

ü

áíïé÷ôÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ - áíåîáñôçóßá áðü ôéò ëýóåéò åíüò êáôáóêåõáóôÞ.

11.3.3

ÄïìéêÜ óôïé÷åßá åíäïäéêôýùí

11.3.3.1 Äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò Åê ôùí ðñáãìÜôùí ôá åíäïäßêôõá ïöåßëïõí ôçí ýðáñîÞ ôïõò óôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò (connectivity) ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. ÅðïìÝíùò Ýíá åíäïäßêôõï Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá äéáóõíäÝåé üëá ôá ôïðéêÜ äßêôõá åíüò ïñãáíéóìïý óå Ýíá êëåéóôü óýíïëï ÷ñçóôþí. Ç äéáóýíäåóç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìå äýï ôñüðïõò: ü

ìå ìéá ìéóèùìÝíç ãñáììÞ áðü Ýíá ôïðéêü äßêôõï óå Ýíá Üëëï ôïðéêü äßêôõï ôïõ åíäïäéêôýïõ åíüò ïñãáíéóìïý,

ü

ìÝóù áóöáëïýò äéáóýíäåóçò ôïõ Äéáäéêôýïõ (Énternet secure link).

11.3.3.2 Óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò åíäïäéêôýùí Ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò åíäïäéêôýùí (intranet servers) åßíáé åîåéäéêåõìÝíá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ìå áõîçìÝíç éó÷ý åðåîåñãáóßáò, ìåãÜëï ÷þñï áðïèÞêåõóçò

143 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí äåäïìÝíùí êáé äéáóöÜëéóç óõíå÷ïýò ëåéôïõñãßáò. Áõôïß ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò âáóßæïíôáé ðáñáäïóéáêÜ óå ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá Unix. Ãéá ôï ëüãï áõôü ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá Unix èåùñïýíôáé ôá êáôáëëçëüôåñá êáé ôá ðéï åõÝëéêôá óõóôÞìáôá ãéá äéáäéêôõáêÝò åöáñìïãÝò. ÏðùóäÞðïôå ðñÝðåé íá óçìåéùèåß ç ñáãäáßá áíÜðôõîç ôùí Windows NT ôçò Microsoft óôï óõãêåêñéìÝíï ðåäßï.

11.3.3.3 ÂÜóåéò äåäïìÝíùí ºóùò ôï âáóéêüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü åíüò óõóôÞìáôïò åíäïäéêôýïõ åßíáé ç áðïèÞêåõóç êáé ç ïñãÜíùóç ôùí áðáñáßôçôùí ðëçñïöïñéþí áðü ôï öïñÝá - êÜôï÷ï ôïõ óõóôÞìáôïò. ¸íá åíäïäßêôõï ðñÝðåé íá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá óõíäõÜæåé êáé íá ïëïêëçñþíåé óõóôÞìáôá âÜóåùí äåäïìÝíùí äéáöïñåôéêþí ôå÷íïëïãéþí êÜôù áðü ôçí õðçñåóßá ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý êáé ôïõ Äéáäéêôýïõ, ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá öõëëïìåôñçôÞ ùò ðåñéâÜëëïí áëëçëåðßäñáóçò ìå ôï ÷ñÞóôç. Áóöáëþò ç éäéüôçôá áõôÞ ôïõ åíäïäéêôýïõ ùò åíäéÜìåóïõ ãéá ôï äéáìïéñáóìü âÜóåùí äåäïìÝíùí ìðïñåß íá ãßíåé ðáíßó÷õñï åñãáëåßï óôç äéá÷åßñéóç êñßóéìùí åðé÷åéñçóéáêþí óõíáëëáãþí.

11.3.3.4 ÁóöÜëåéá Ç áóöÜëåéá (security) ôçò åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí ðïõ ðáñÝ÷ïõí ôá äßêôõá êáé ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò åßíáé Ýíáò ðÜñá ðïëý êñßóéìïò ðáñÜãïíôáò óå Ýíá ðåñéâÜëëïí åíäïäéêôýïõ. ÌÝóù ôçò ÷ñÞóçò ôùí firewalls, ôçò êñõðôïãñÜöçóçò (encryption) êáé äéÜöïñùí ìïñöþí ðéóôïðïßçóçò áõèåíôéêüôçôáò (authentication) ôïõ ÷ñÞóôç, ôá åíäïäßêôõá åßíáé éêáíÜ íá äéá÷åéñéóôïýí èÝìáôá áóöÜëåéáò êáé áîéïðéóôßáò. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ï ðáãêüóìéïò éóôüò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áíôáëëáãÞ êñßóéìùí äåäïìÝíùí ôá ïðïßá äåí ðñÝðåé íá õðïêëáðïýí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ï áñéèìüò ôçò ðéóôùôéêÞò êÜñôáò åíüò ÷ñÞóôç óå ìéá äéáäéêáóßá ÷ñÝùóçò, åßíáé áðáñáßôçôï íá õðÜñ÷åé Ýíáò ìç÷áíéóìüò áóöáëïýò áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí. Ôá äåäïìÝíá áõôÜ êñõðôïãñáöïýíôáé óõíÞèùò ìå êÜðïéá áóöáëÞ ìÝèïäï. ÌÝ÷ñé óÞìåñá õðÜñ÷ïõí äýï äéáäåäïìÝíá ðñùôüêïëëá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí êñõðôïãñÜöçóç ìå ôç ÷ñÞóç êëåéäéïý, ôï SSL (Secure Sockets Layer) êáé ôï S-HTTP (Secure HTTP). Ôï SSL ðñïôÜèçêå áðü ôçí åôáéñåßá Netscape êáé õðïóôçñßæåôáé áðü üëá ôá ðñïúüíôá ôçò (óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò êáé öõëëïìåôñçôÝò). Ôï ðñùôüêïëëï áõôü áêïëïõèåß ôçí RSA (Rivest-Shamir-Adlerman) ôå÷íéêÞ áóöÜëåéáò äåäïìÝíùí êáé ëåéôïõñãåß áíÜìåóá óôá ðñùôüêïëëá TCP/IP êáé HTTP. Áðïôåëåß äçëáäÞ Ýíáí åíäéÜìåóï ìåôáîý ôïõ TCP/IP, ðïõ åîáóöáëßæåé ôç óýíäåóç, êáé ôïõ HTTP, ðïõ ðñáãìáôïðïéåß ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ìå ôïí ðåëÜôç ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý. Ôï ðñùôüêïëëï S-HTTP åðéíïÞèçêå ãéá íá äéåõêïëýíåé ôéò åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò óôï Äéáäßêôõï óôéò ïðïßåò ðñïêýðôïõí ðñïâëÞìáôá áõèåíôéêüôçôáò ôùí óôáèìþí åîõðçñÝôçóçò êáé áóöÜëåéáò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïõí ïé ðåëÜôåò. Ïé ðåëÜôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï S-HTTP ìåôáäßäïõí ìå áóöÜëåéá äåäïìÝíá óå óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò üìïéùí ðñïäéáãñáöþí êáé ïé ëÞðôåò áðïêñßíïíôáé ìå êñõðôïãñáöçìÝíï ìÞíõìá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé êáé ôçí øçöéáêÞ õðïãñáöÞ ôïõò. Ç áõèåíôéêüôçôá

Ãéá ôçí õëïðïßçóç åíüò áóöáëïýò åíäïäéêôýïõ –êáé ãåíéêüôåñá åíüò äéêôýïõ– óçìáíôéêÞ óõìâïëÞ Ý÷ïõí ïé øçöéáêÝò õðïãñáöÝò (digital signatures) ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá åðáëçèåýóïõí ôï öïñÝá áðïóôïëÞò äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ãéá íá åðéâåâáéþóïõí üôé ôá äåäïìÝíá ðïõ óôÜëèçêáí äåí Ý÷ïõí ôñïðïðïéçèåß. Åðßóçò óçìáíôéêüò åßíáé êáé ï ñüëïò ôçò êñõðôïãñÜöçóçò, ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé üôáí ôá äåäïìÝíá åßíáé åìðéóôåõôéêÜ.

144 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ôçò õðïãñáöÞò áõôÞò åßíáé äõíáôüí íá áíáãíùñéóôåß áðü ôïõò ðåëÜôåò ìå âÜóç êÜðïéïõò ìç÷áíéóìïýò ôïõ ðñùôïêüëëïõ.

Ç áðëïýóôåñç ìÝèïäïò ãéá ôçí åðéâåâáßùóç ôçò çëåêôñïíéêÞò õðïãñáöÞò åíüò ÷ñÞóôç åßíáé ç åéóáãùãÞ ìÝóù óáñùôÞ ôçò ÷åéñüãñáöçò åéêüíáò ôçò õðïãñáöÞò ôïõ óôï ôÝëïò ôïõ êåéìÝíïõ.

¸íáò áêüìç ìç÷áíéóìüò ðïõ Ý÷åé ðñïôáèåß åßíáé ç óýóôáóç X.509 ãéá ôçí Ýêäïóç ðéóôïðïéçôéêïý åãêõñüôçôáò ôçò øçöéáêÞò õðïãñáöÞò, ôï ïðïßï èá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá åðéâåâáßùóç ôçò ôáõôüôçôáò ôïõ ÷ñÞóôç. Ôá ðéóôïðïéçôéêÜ åãêõñüôçôáò åêäßäïíôáé áðü åîåéäéêåõìÝíïõò Öïñåßò ÇëåêôñïíéêÞò Ðéóôïðïßçóçò (ÖÇÐ) (ãéá ðáñÜäåéãìá, åðéóêåöèåßôå ôçí éóôïóåëßäá www.verisign.com). Ðñùôáñ÷éêüò ñüëïò êÜèå ÖÇÐ åßíáé íá åðéâåâáéþíåé ôçí ïñèüôçôá ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí åíüò äçìüóéïõ êëåéäéïý êáé ôçí ôáõôüôçôá ôïõ éäéïêôÞôç ôïõ. ¸ôóé áõôüò êáèßóôáôáé áîéüðéóôïò êáé ï ÖÇÐ ìðïñåß íá åêäþóåé ðéóôïðïéçôéêü åãêõñüôçôáò, ôï ïðïßï õðïãñÜöåôáé êáé áõôü øçöéáêÜ ìå ôï éäéùôéêü êëåéäß ôïõ ÖÇÐ.

11.3.3.5 Äéáëåéôïõñãéêüôçôá ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ôï êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí øçöéáêþí õðïãñáöþí åßíáé üôé óôçñßæïíôáé óå êñõðôïãñÜöçóç ìå äçìüóéï êëåéäß. ¼ìùò ç åðáëÞèåõóç ôïõ öïñÝá áðïóôïëÞò êáé ç áêåñáéüôçôá ôùí äåäïìÝíùí (ìç ôñïðïðïßçóÞ ôïõò) äåí áðïôåëïýí ðÜíôïôå åðáñêÞ óôïé÷åßá ãéá ôçí áíáãíþñéóç ôïõ êáôü÷ïõ ôïõ äçìüóéïõ êëåéäéïý.

¸íá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá ðëåïíåêôÞìáôá åíüò åíäïäéêôýïõ åßíáé ç äõíáôüôçôá óõíåñãáóßáò ôïõ ìå Üëëá óõóôÞìáôá (âÜóåéò äåäïìÝíùí, óõóôÞìáôá áõôïìáôéóìïý ãñáöåßïõ), ßäéáò Þ äéáöïñåôéêÞò áñ÷éôåêôïíéêÞò, óå åôåñïãåíÝò õðïëïãéóôéêü ðåñéâÜëëïí. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ ôïõ åíäïäéêôýïõ ëÝãåôáé äéáëåéôïõñãéêüôçôá (interoperability) êáé äéáêñßíåôáé óôá áêüëïõèá ôñßá åðßðåäá: ü

Åðßðåäï äéêôýïõ. Õðïóôçñßæåôáé Ýíá ìåãÜëï öÜóìá ðñùôïêüëëùí (TCP/IP, IPX/ SPX êáé SNA) ãéá ðñüóâáóç óå üëá ôá äéáäåäïìÝíá óõóôÞìáôá ôïðéêþí äéêôýùí. Åðßóçò õðïóôçñßæïíôáé ôá ðñùôüêïëëá DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) êáé DNS (Domain Name System) ãéá ÷ñÞóç ôùí õðçñåóéþí ïíïìáôïëïãßáò êáé äéåõèõíóéïäüôçóçò ôïõ Äéáäéêôýïõ, êáèþò êáé ðñùôüêïëëá ðëçñïöïñéþí äñïìïëüãçóçò, üðùò ôï RIP (Router Information Protocol), ãéá ôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí óå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

ü

Åðßðåäï äåäïìÝíùí. Óôï åðßðåäï áõôü õðïóôçñßæåôáé ç ðñüóâáóç óå óõóôÞìáôá áñ÷åßùí ìå ÷ñÞóç ôùí ðñùôïêüëëùí IPX/SPX, NCP êáé NFS. Ó÷åôéêÜ ìå ôéò âÜóåéò äåäïìÝíùí ç äéáëåéôïõñãéêüôçôá åîáóöáëßæåôáé ìÝóá áðü ôå÷íéêÝò üðùò ïé ODBC, ADO êáé OLEDB. ¼óïí áöïñÜ ôçí ðñüóâáóç óå óõóôÞìáôá çëåêôñïíéêïý ôá÷õäñïìåßïõ, õðïóôçñßæïíôáé ôá ðñùôüêïëëá SMTP, IMAP4, êáé POP3, åíþ, üóïí áöïñÜ ôç äéáóýíäåóç ìå Üëëá óõóôÞìáôá õðïóôçñßæïíôáé ðñùôüêïëëá üðùò ôï OfficeVision.

ü

Åðßðåäï åöáñìïãþí. Óôï åðßðåäï áõôü ç äéáëåéôïõñãéêüôçôá åîáóöáëßæåôáé õðïóôçñßæïíôáò ôï êëáóéêü ìïíôÝëï ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò êáé ïñéóìÝíåò éäéáßôåñåò áñ÷éôåêôïíéêÝò, üðùò åßíáé ïé 3-tier êáé n-tier (ôå÷íïëïãßåò êáôáíåìçìÝíùí áíôéêåéìÝíùí üðùò ïé DCOM, CORBA êáé EJBs).

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Åíäïäßêôõï, åöáñìïãÝò õðïóôÞñéîçò ïìÜäùí åñãáóßáò, ðáãêüóìéïò éóôüò, öõëëïìåôñçôÞò, âÜóåéò äåäïìÝíùí, áóöÜëåéá, êñõðôïãñÜöçóç, áõèåíôéêüôçôá, øçöéáêÞ õðïãñáöÞ, äéáëåéôïõñãéêüôçôá.

145 Êåöáëáéï 11: Åéóáãùãç Óôá Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Áíáêåöáëáßùóç Ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí áðïôåëïýí óÞìåñá Ýíá óçìáíôéêü êïììÜôé ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå åðéäüóåéò ðïõ êáëýðôïõí ôïìåßò åöáñìïãþí ðñáãìáôéêïý ÷ñüíïõ êáé õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé åßôå ùò áõôïýóéá ôïðéêÜ äßêôõá åßôå ùò äßêôõá êïñìïý. ¸÷ïõí õøçëüôåñï êüóôïò áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Óôçñßæïíôáé óå áñ÷éôåêôïíéêÝò êáé ðñüôõðá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Ç áíÜðôõîç ôùí åíäïäéêôýùí ïöåßëåé ðïëëÜ óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

146 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðüôå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ïíïìÜæåôáé äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí;

2.

Ðïéåò åßíáé ïé êõñéüôåñåò ÷ñÞóåéò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí;

3.

Ôé åßíáé Ýíá åíäïäßêôõï;

4.

Ôé öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí;

5.

Ðïéåò ôïðïëïãßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí;

6.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôñüðïõò áóöÜëåéáò óôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìÝóù ôïðéêþí äéêôýùí êáé åíäïäéêôýùí.

147 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

ÊåöÜëáéï

Ðñüôõðá ÌÜèçìá 12.1: Ðñüôõðá FDDI-I êáé FDDI-II MÜèçìá 12.2: Ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet ÌÜèçìá 12.3: Ðñüôõðï 100Base-VGAnyLAN ÌÜèçìá 12.4: Ðñüôõðo Gigabit Ethernet ÌÜèçìá 12.5: Ðñüôõðï LATM Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

12

148 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÊåöÜëáéï 12: Ðñüôõðá Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 12 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôéò ðéï äéáäåäïìÝíåò ôõðïðïéÞóåéò (ðñüôõðá) ðïõ áöïñïýí ôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ôùí ðñïôýðùí FDDI-I êáé FDDI-II.

ü

Íá ãíùñßæåé ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ôùí ðñïôýðùí 100 Mbps Ethernet êáé Gigabit Ethernet.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôï ðñüôõðï ðïõ áöïñÜ ôï ôïðéêü äßêôõï ÁÔÌ.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò äéÜöïñåò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò êáé ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõò.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôï Ethernet;

2.

¸÷åéò áêïýóåé êÜôé ó÷åôéêü ãéá ôï ATM;

3.

Ðïéá öõóéêÜ ìÝóá ÷ñçóéìïðïéïýìå óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí;

149 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 12.1: Ðñüôõðá FDDI-I êáé FDDI-II 12.1.1

ÅéóáãùãÞ

To äßêôõï ïðôéêÞò äéáóýíäåóçò êáôáíåìçìÝíùí äåäïìÝíùí (FDDI: Fiber Distributed Data Interface, ãíùóôü êáé ùò FDDÉ-I) áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åðéôñïðÞ ðñïôýðùí ôïõ Åèíéêïý Áìåñéêáíéêïý Éíóôéôïýôïõ Ðñïôýðùí (ANSI) óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980. ¹ôáí ç åðï÷Þ ðïõ ïé óôáèìïß åñãáóßáò åß÷áí åîáíôëÞóåé ôï åýñïò æþíçò ôùí õðáñ÷üíôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ âáóéæüôáí óôï Ethernet êáé óôï äáêôýëéï ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò (Token Ring). ÐñïÝêõøå Ýôóé ç áíÜãêç äçìéïõñãßáò åíüò êáéíïýñéïõ ìÝóïõ, ðïõ èá ìðïñïýóå åýêïëá íá õðïóôçñßîåé áõôïýò ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò êáé ôéò íÝåò êáôáíåìçìÝíåò åöáñìïãÝò ôïõò. Ôáõôü÷ñïíá ç áîéïðéóôßá ôïõ äéêôýïõ Ýðáéæå üëï êáé ðéï óçìáíôéêü ñüëï, êáèþò ïé äéá÷åéñéóôÝò óõóôçìÜôùí åêôåëïýóáí ðëÝïí êñßóéìåò äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò (êáôáíåìçìÝíá óõóôÞìáôá), áðïóôáóéïðïéïýìåíïé áðü ôç ëïãéêÞ ôïõ åíüò éó÷õñïý õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò ðïõ åêôåëåß ìüíï ôïõ üëç ôçí åñãáóßá. Ôï FDDI áíáðôý÷èçêå ãéá íá åîõðçñåôÞóåé áõôÝò ôéò áíÜãêåò. Óçìåéþíåôáé üôé ôï ANSI, áöïý ïëïêëÞñùóå ôïí êáèïñéóìü ôïõ FDDI, ôï õðÝâáëå óôï ÄéåèíÞ Ïñãáíéóìü Ðñïôýðùí (ISO), ï ïðïßïò äçìéïýñãçóå ìéá äéåèíÞ Ýêäïóç ôïõ FDDI ðïõ åßíáé áðïëýôùò óõìâáôÞ ìå ôçí Ýêäïóç ôïõ ANSI.

12.1.2

Ôïðïëïãßá - öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò

Ôï FDDI åßíáé Ýíá õøçëþí åðéäüóåùí ôïðéêü äßêôõï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ùò öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò ôéò ðïëýôñïðåò (multi-mode) ïðôéêÝò ßíåò, ôïðïëïãßá äéðëïý äáêôõëßïõ (ÌÜèçìá 7.3) êáé ìÝèïäï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ôï êïõðüíé äéÝëåõóçò (Ôoken Passing). Ç éêáíüôçôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí öôÜíåé ôá 100 Mbps (ïñéóìÝíïé êáôáóêåõáóôÝò ðñïóöÝñïõí ìÝ÷ñé êáé 200 Mbps). Ç ìÝãéóôç áðüóôáóç ìåôáîý äýï äéáäï÷éêþí êüìâùí (åðáíáëçðôþí) ôïõ äéêôýïõ åßíáé 2 km. Ôï ðñüôõðï ìðïñåß íá åðéôñÝøåé ôç óýíäåóç ìÝ÷ñé êáé 1.000 êüìâùí óå ìéá ìÝãéóôç áðüóôáóç 200 km (ó÷Þìá 12.1). Åîáéôßáò ôïõ õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ äéáèÝôåé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõíÞèùò ùò êïñìüò äéáóýíäåóçò Üëëùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå ìéêñüôåñç éêáíüôçôá ìåôÜäïóçò. Ôï FDDI ÷ñçóéìïðïéåß, áíôß ãéá ëÝéæåñ, ðçãÝò öùôüò ìå äéüäïõò öùôïåêðïìðÞò (LEDs) ëüãù ôïõ ÷áìçëüôåñïõ êüóôïõò ôïõò (ÌÜèçìá 11.2). Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ó÷åäßáóçò ôïõ FDDI áðáéôïýí ëéãüôåñï áðü Ýíá óöÜëìá óôá 2,5 * 1010 bits. Ëåéôïõñãåß ìå áðïäåêôÞ áðþëåéá éó÷ýïò 11 dB ìåôáîý äýï êüìâùí, ãåãïíüò ðïõ óçìáßíåé üôé ôï 92% ðåñßðïõ ôçò éó÷ýïò ôïõ óÞìáôïò ìðïñåß íá ÷áèåß áíÜìåóá óå äýï êüìâïõò. Ôï óÞìá áíáðáñÜãåôáé ìåñéêþò óôïí ðïìðïäÝêôç (transceiver) êÜèå êüìâïõ.

150 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ FDDI ìðïñïýí íá åðåêôáèïýí êáé óå óôáèìïýò åñãáóßáò äéáìÝóïõ åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí óõëëåêôþí (concentrators) ïé ïðïßïé åðéôõã÷Üíïõí ôç äéáäéêáóßá ôçò öùôïçëåêôñéêÞò ìåôáôñïðÞò ãéá ðïëëÝò ðñïóáñôçìÝíåò óõóêåõÝò. Ç óýíäåóç ôïõ óõëëÝêôç ìå ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóù êáëùäßùóçò UTP ãéá áðïóôÜóåéò ìéêñüôåñåò áðü 100 m êáé âáóßæåôáé óôï ðñüôõðï ðïõ ãåíéêÜ åßíáé ãíùóôü ùò CDDI (Cable Distributed Data Interface) Þ ÔÑDDI (Twisted-Pair Distributed Data Interface). Ç ðáñáêïëïýèçóç ôçò ïñèÞò ëåéôïõñãßáò ôïõ FDDI ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ìéáò äéÜôáîçò ðïõ ëÝãåôáé FDDI Probe (ó÷Þìá 12.2). Ç êáëùäßùóç ôïõ FDDI áðïôåëåßôáé áðü äýï äáêôõëßïõò ïðôéêþí éíþí. Ï Ýíáò áðü áõôïýò ëÝãåôáé âáóéêüò äáêôýëéïò (primary ring) êáé ìåôáäßäåé ìå ôç öïñÜ ôùí äåéêôþí ôïõ ñïëïãéïý (áñéóôåñüóôñïöá), åíþ ï Üëëïò ëÝãåôáé äåõôåñåýùí äáêôýëéïò (secondary ring) êáé ìåôáäßäåé áíôßóôñïöá (äåîéüóôñïöá). Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéïò áðü ôïõò äýï äáêôõëßïõò óðÜóåé, ï äåõôåñåýùí ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ùò åöåäñéêüò, åíþ óôçí ðåñßðôùóç ðïõ óðÜóïõí êáé ïé äýï óôï ßäéï ðåñßðïõ óçìåßï, ìðïñïýí íá åíùèïýí ó÷çìáôßæïíôáò Ýíá íÝï äáêôýëéï äéðëÜóéïõ ó÷åäüí ìÞêïõò. ÊÜèå êüìâïò Ý÷åé äéáêüðôåò ïé ïðïßïé ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí Ýíùóç ôùí äýï äáêôõëßùí Þ áêüìç êáé ãéá ôçí ðáñÜêáìøç ôïõ êüìâïõ ï ïðïßïò èá ðáñïõóéÜóåé ðñïâëÞìáôá. ¸íá ôõðéêü äßêôõï FDDI öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 12.3. Óôï FDDI õðÜñ÷ïõí äýï êáôçãïñßåò êüìâùí, ïé êüìâïé êëÜóçò Á êáé ïé êüìâïé êëÜóçò Â. Ïé êüìâïé ðïõ áíÞêïõí óôçí êëÜóç Á Ý÷ïõí äýï öõÓ÷Þìá 12.1: Óå ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ ÷ùñßò óõëëÝêôåò Ýíáò êüìâïò óéêÝò óõíäÝóåéò (DAS: Dual Attach Station) êáé áðÝ÷åé áðü ôïí åðüìåíü ôïõ 2 km ôï ðïëý, ìå áðïôÝëåóìá ï ðñþôïò óõíäÝïíôáé êáé ìå ôïõò äýï äáêôõëßïõò, åíþ ïé íá áðÝ÷åé, ãéá ðáñÜäåéãìá, áðü ôïí ðÝìðôï 10 km. Óå ôïðïëïãßá êüìâïé ðïõ áíÞêïõí óôçí êëÜóç  Ý÷ïõí ìßá öõäáêôõëßïõ ìå óõëëÝêôåò üóïé êüìâïé äå âñßóêïíôáé åðÜíù óôïí óéêÞ óýíäåóç (SAS: Single Attach Station), óõíêýñéï äáêôýëéï èá ðñÝðåé íá áðÝ÷ïõí ìåôáîý ôïõò áðüóôáóç 2 km. äÝïíôáé ìüíï ìå ôïí Ýíáí áðü ôïõò äýï äáêôõëßïõò êáé ðñïöáíþò áðïôåëïýí ïéêïíïìéêüôåñç ëýóç. Ãéá ôçí åãêáôÜóôáóç åíüò äéêôýïõ ìðïñïýí íá åðéëåãïýí êüìâïé áðü ôçí êëÜóç Á Þ ôç Â Þ êáé áðü ôéò äýï êëÜóåéò, áíÜëïãá ìå ôï ðüóï óçìáíôéêÞ åßíáé ç áíï÷Þ óöáëìÜôùí ãéá ôï óõãêåêñéìÝíï äßêôõï.

151 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 12.2: ÔõðéêÞ äéÜôáîç äáêôõëßïõ FDDI-É óå äßêôõï êïñìïý, óõíäåäåìÝíïõ ìå äéÜöïñá õðïäßêôõá Åthernet (10, 100, 1.000 Mbps) êáé ÁÔÌ

Ó÷Þìá 12.3: Ôá óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ FDDI-É

152 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

12.1.3

Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ FDDI åßíáé äõíáôüí íá åðåêôáèïýí óå óôáèìïýò åñãáóßáò äéáìÝóïõ åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí óõëëåêôþí (concentratïrs), ïé ïðïßïé åêôåëïýí ôç äéáäéêáóßá öùôïçëåêôñéêÞò ìåôáôñïðÞò ãéá ðïëëÝò ðñïóáñôçìÝíåò óõóêåõÝò. Ç óýíäåóç ôïõ óõëëÝêôç ìå ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóù êáëùäßùóçò UTP (ãéá áðïóôÜóåéò ìéêñüôåñåò áðü 100 m) êáé âáóßæåôáé óôï ðñüôõðï ðïõ ãåíéêÜ åßíáé ãíùóôü ùò CDDI (Cable Distributed Data Interface) Þ TPDDI (Twisted-Pair Distributed Data Interface). Ç ðáñáêïëïýèçóç ôçò ïñèÞò ëåéôïõñãßáò ôïõ FDDI ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ìéáò äéÜôáîçò ðïõ ëÝãåôáé FDDI Probe.

ÐñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-I

Ôï FDDI-É Ý÷åé ó÷Ýóç ìå åêåßíá ôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI ðïõ áöïñïýí ôï öõóéêü ìÝóï êáé ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò ó’ áõôü. Ôï FDDI-É åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ìéá óõëëïãÞ áðü ôÝóóåñéò äéáöïñåôéêÝò ðñïäéáãñáöÝò –êáèåìßá ìå óõãêåêñéìÝíç ëåéôïõñãßᖠïé ïðïßåò, üôáí óõíäõáóôïýí, ðáñÝ÷ïõí óõíäÝóåéò õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò ìåôáîý ôùí ðñùôïêüëëùí ôùí áíþôåñùí åðéðÝäùí (üðùò ôï TCP/ IP êáé ôï IPX) êáé ìÝóùí (üðùò ç ïðôéêÞ ßíá). Ïé ôÝóóåñéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-É êáèïñßæïõí ôéò ëåéôïõñãßåò ôìçìÜôùí ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí êáé ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ ùò áêïëïýèùò: ü

ÐñïäéáãñáöÞ ôïõ õðïåðéðÝäïõ åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Media Access Control sublayer). To õðïåðßðåäï MAC áðïôåëåß ôìÞìá ôïõ åðéðÝäïõ ãñáììÞò äåäïìÝíùí. Ç ðñïäéáãñáöÞ ôïõ õðïåðéðÝäïõ MAC êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, ôçí ôõðïðïßçóç ôïõ ðëáéóßïõ, ôï ÷åéñéóìü ôïõ êïõðïíéïý, ôç äéåõèõíóéïäüôçóç, ôïõò áëãïñßèìïõò ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò ôéìÞò ôïõ CRC (Cyclic Redundancy Check) êáé ôï ìç÷áíéóìü áíÜêáìøçò áðü ëÜèç.

ü

ÐñïäéáãñáöÞ ôïõ öõóéêïý õðïåðéðÝäïõ ðïõ åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôï ìÝóï (PHY: PHYsical sublayer medium independent). To õðïåðßðåäï PHY áðïôåëåß ôìÞìá ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ. Ç ðñïäéáãñáöÞ ôïõ õðïåðéðÝäïõ PHY êáèïñßæåé ôéò äéáäéêáóßåò êùäéêïðïßçóçò êáé áðïêùäéêïðïßçóçò ôùí äåäïìÝíùí, ôéò áðáéôÞóåéò ÷ñïíéóìïý êáé ôç ëåéôïõñãßá äçìéïõñãßáò ðëáéóßùí (framming).

ü

ÐñïäéáãñáöÞ ôïõ öõóéêïý õðïåðéðÝäïõ ðïõ åßíáé åîáñôþìåíï áðü ôï ìÝóï (PMD: Physical sublayer Medium Dependent). Tï õðïåðßðåäï PMD áðïôåëåß ôìÞìá ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ. Ç ðñïäéáãñáöÞ ôïõ õðïåðéðÝäïõ PMD êáèïñßæåé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò —óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí óõíäÝóìùí ôùí ïðôéêþí éíþí— ôá åðßðåäá éó÷ýïò, ôï ñõèìü ëáèþí (bit-error), ôá ïðôéêÜ óôïé÷åßá êáé ôïõò óõíäÝóìïõò.

ü

ÐñïäéáãñáöÞ ôïõ óôáèìïý äéá÷åßñéóçò (SMT: Station Management). H ðñïäéáãñáöÞ SMT êáèïñßæåé ôç äéáìüñöùóç åíüò óôáèìïý FDDI-É, ôç äéáìüñöùóç êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åëÝã÷ïõ ôïõ äáêôõëßïõ —óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôçò åéóáãùãÞò êáé ôçò áöáßñåóçò åíüò óôáèìïý— ôçí êáôá÷þñéóç, ôçí áðïìüíùóç ëÜèïõò êáé ôçí áíÜêáìøç, ôç äñïìïëüãçóç êáé ôç óõëëïãÞ óôáôéóôéêþí óôïé÷åßùí.

Ï êýñéïò óêïðüò ôïõ FDDI-É åßíáé íá ðáñÝ÷åé óýíäåóç ìåôáîý ôùí ðñùôïêüëëùí ôùí õøçëüôåñùí åðéðÝäùí ôïõ OSI êáé ôïõ ìÝóïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí óõóêåõþí ôïõ äéêôýïõ. Óôï ó÷Þìá 12.4 áðåéêïíßæïíôáé ïé ôÝóóåñéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-É, ïé ìåôáîý ôïõò ó÷Ýóåéò, êáèþò êáé ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï õðïåðßðåäï LLC (Logical Link Control) ôïõ IEEE. Ôï õðïåðßðåäï LLC åßíáé óõóôáôéêü ôïõ äåýôåñïõ åðéðÝäïõ, äçëáäÞ ôïõ MAC, óôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI.

153 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 12.4: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ FDDI-I

12.1.4

Ëåéôïõñãßá ôïõ FDDI-É

Óôï öõóéêü åðßðåäï äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç êùäéêïðïßçóç Manchester (ÌÜèçìá 1.6), áöïý ãéá ôá 100 Mbps áðáéôåß 200 megabaud, êÜôé ðïõ åßíáé ðïëý äáðáíçñü. Áíôß ãé’ áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç êùäéêïðïßçóç ôÝóóåñá áðü ôá ðÝíôå (4Â/5Â: four out of five), óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá êÜèå ïìÜäá áðü 4 óýìâïëá ôïõ MAC (ôá 0, 1, êáèþò êáé ïñéóìÝíá óýìâïëá ðïõ äåí ðáñéóôÜíïõí äåäïìÝíá, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç Ýíáñîç ðëáéóßïõ) êùäéêïðïéåßôáé (ðáñéóôÜíåôáé) ìå Ýíá óýìâïëï ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå êõøåëßäåò. ÊÜèå êõøåëßäá ðåñéÝ÷åé Ýíá óôïé÷åßï óÞìáôïò (ðáñïõóßá Þ áðïõóßá öùôüò). Ìå ôïí ôñüðï áõôü ç áðüäïóç áíåâáßíåé óôï 80%. Áðü ôïõò 32 óõíäõáóìïýò (25=32) ðïõ ìðïñïýí íá ãßíïõí, ç êùäéêïðïßçóç ôùí óõìâüëùí ðåñéëáìâÜíåé 16 óõíäõáóìïýò ãéá ôá äåäïìÝíá, 3 ãéá ôïõò ïñéïèÝôåò, 2 ãéá ôïí Ýëåã÷ï, 3 ãéá ôç óçìáôïäüôçóç ôïõ õëéêïý, åíþ 8 ðáñáìÝíïõí á÷ñçóéìïðïßçôïé. Ôï ó÷Þìá áõôü åîáóöáëß-

ÅÜí üëïé ïé êüìâïé óôï äáêôýëéï åßíáé êüìâïé FDDI-II, ôüôå ï äáêôýëéïò ìðïñåß íá åðéôåëÝóåé êáé ôçí õâñéäéêÞ ëåéôïõñãßá, ç ïðïßá ðáñÝ÷åé êáé éóü÷ñïíç õðçñåóßá åêôüò áðü ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá. Óôç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ FDDI-II ôï óõã÷ñïíéóìÝíï êáé ôï áóõã÷ñüíéóôï öïñôßï ìåôáäßäïíôáé üðùò êáé óôï FDDI-É.

154 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí æåé ôç äõíáôüôçôá óõã÷ñïíéóìïý êáé ôçí áýîçóç ôçò áîéïðéóôßáò óôç ëÞøç. Ôï ðëåïíÝêôçìá áõôïý ôïõ ó÷Þìáôïò åßíáé ç åîïéêïíüìçóç åýñïõò æþíçò, åíþ ôï ìåéïíÝêôçìá åßíáé ç áðþëåéá ôçò äõíáôüôçôáò ôïõ áõôï-÷ñïíéóìïý ôçò êùäéêïðïßçóçò Manchester. Ãéá ôçí áíáðëÞñùóç áõôÞò ôçò äõíáôüôçôáò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìéá ìåãÜëç óåéñÜ äõáäéêþí øçößùí ç ïðïßá óõã÷ñïíßæåé ôï ñïëüé ôïõ äÝêôç ìå ôï ñïëüé ôïõ ðïìðïý. ÅðéðëÝïí üëá ôá ñïëüãéá ðñÝðåé íá Ý÷ïõí áðüêëéóç ôï ðïëý 0,005%, þóôå ðëáßóéá 4.500 ÷áñáêôÞñùí, ôï ðïëý, íá ìðïñïýí íá óôáëïýí –÷ùñßò êßíäõíï ìåôáôüðéóçò ôïõ ñïëïãéïý ôïõ äÝêôç– ìáêñéÜ áðü ôï óõã÷ñïíéóìü ìåôÜäïóçò ôçò óåéñÜò äåäïìÝíùí. Ôï FDDI-É âáóßæåôáé óôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.5. Ãéá ôç ìåôÜäïóç åíüò ðëáéóßïõ äåäïìÝíùí Ýíáò êüìâïò ðñÝðåé ðñþôá íá ðÜñåé óôçí êáôï÷Þ ôïõ ôï êïõðüíé, ôï ïðïßï áðïìáêñýíåé áðü ôï äßêôõï, üôáí áõôü ïëïêëçñþóåé ôïí êýêëï ôïõ ìÝóá óôï äáêôýëéï. Ìßá äéáöïñÜ áíÜìåóá óôï ÉÅÅÅ 802.5 êáé óôï FDDI-É åßíáé üôé óôï ÉÅÅÅ 802.5 Ýíáò êüìâïò ìðïñåß íá ìç äçÓ÷Þìá 12.5: Êõêëïöïñßá ôïõ êïõðïíéïý óýìöùíá ìå ôï ðñüôõðï FDDI-É ìéïõñãÞóåé Ýíá íÝï êïõðüíé, ìÝ÷ñé ôï ðëáßóéü ôïõ íá êÜíåé ôï ãýñï ôïõ äáêôõëßïõ êáé íá åðéóôñÝøåé. Óå Ýíá FDDI-É ìå 1.000 êüìâïõò êáé 200 km êáëùäßùóçò ïðôéêÞò ßíáò ï ÷ñüíïò ðïõ ÷Üíåôáé ðåñéìÝíïíôáò ôï ðëáßóéï íá êÜíåé ôï ãýñï ôïõ äáêôõëßïõ åßíáé óçìáíôéêüò. Ãéá ôï ëüãï áõôü áðïöáóßóôçêå íá åðéôñÝðåôáé óôïí êüìâï íá âÜëåé îáíÜ Ýíá íÝï êïõðüíé åðÜíù óôï äáêôýëéï, ìüëéò ìåôáäþóåé ôá ðëáßóéÜ ôïõ. ÅðïìÝíùò, áí ï äáêôýëéïò åßíáé ìåãÜëïò, ìðïñïýí íá õðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá ðïëëÜ ðëáßóéá åðÜíù ôïõ (ó÷Þìá 12.5). Ôï FDDI-É åðéôñÝðåé ôç ìåôÜäïóç ðëáéóßùí ðáñüìïéùí ìå áõôÜ ôïõ ðñïôýðïõ ÉÅÅÅ 802.5, ôá ïðïßá óõìðåñéëáìâÜíïõí ôá äõáäéêÜ øçößá åðéâåâáßùóçò ëÞøçò óôï ðåäßï êáôÜóôáóçò ðëáéóßïõ. Åðßóçò åðéôñÝðåé óå åéäéêÜ óõã÷ñïíéóìÝíá ðëáßóéá äåäïìÝíùí PCM (Pulse Code Modulation) íá ìåôáäßäïíôáé ìå êõêëþìáôá Þ äåäïìÝíá ISDN (Integrated Services Digital Network). Ôá óõã÷ñïíéóìÝíá ðëáßóéá äçìéïõñãïýíôáé êÜèå

155 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá 125 ìsec áðü Ýíáí êýñéï êüìâï, ãéá íá äþóïõí 8.000 äåßãìáôá áíÜ äåõôåñüëåðôï ôá ïðïßá áðáéôïýíôáé áðü ôá óõóôÞìáôá PCM. ÊáèÝíá áðü áõôÜ ôá ðëáßóéá Ý÷åé ìßá åðéêåöáëßäá, äåäïìÝíá ôùí 16 ÷áñáêôÞñùí ðïõ äå ÷ñçóéìïðïéïýí ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò, êáèþò êáé äåäïìÝíá 96 ÷áñáêôÞñùí, ôï ðïëý, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò, äçëáäÞ 96, ôï ðïëý, êáíÜëéá PCM áíÜ ðëáßóéï. ¸íáò êüìâïò ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ÷ñïíïèõñßäåò óå Ýíá óõã÷ñïíéóìÝíï ðëáßóéï, ïé ïðïßåò öõëÜóóïíôáé ó’ áõôü, ìÝ÷ñé íá áðïäåóìåõôïýí ìå óõãêåêñéìÝíç åíôïëÞ. Ôï óõíïëéêü åýñïò æþíçò ðïõ äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôá óõã÷ñïíéóìÝíá ðëáßóéá êáôáíÝìåôáé áíÜëïãá ìå ôç æÞôçóç. Ïé ÷ñïíïèõñßäåò ðïõ åßíáé äéáèÝóéìåò íá åê÷ùñçèïýí óå êÜèå ðëáßóéï åßíáé äéáêñéôÝò ìÝóù ìéáò ìÜóêáò (mask) äõáäéêþí øçößùí ôïõ ßäéïõ ôïõ ðëáéóßïõ. Ç áóõã÷ñüíéóôç êõêëïöïñßá äéáéñåßôáé óå êáôçãïñßåò ðñïôåñáéïôÞôùí, ìå ôçí õøçëüôåñç ðñïôåñáéüôçôá íá Ý÷åé ôïí ðñþôï ëüãï óôï åýñïò æþíçò ðïõ áðïìÝíåé. Ôï ðñùôüêïëëï MAC áðáéôåß êÜèå êüìâïò íá Ý÷åé Ýíá ìåôñçôÞ ÷ñüíïõ ãéá ôçí ðåñéöïñÜ ôïõ êïõðïíéïý, þóôå íá êñáôÜåé óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôï ÷ñüíï ðïõ ðÝñáóå áðü ôçí ôåëåõôáßá åìöÜíéóÞ ôïõ. ¸íáò áëãüñéèìïò ðñïôåñáéüôçôáò, ðáñüìïéïò ìå áõôüí ôïõ ÉÅÅÅ 802.4, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá êáèïñßæåé ðïéåò êáôçãïñßåò ðñïôåñáéïôÞôùí ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï ðÝñáóìá ôïõ êïõðïíéïý. ÅÜí ôï êïõðüíé ðñïðïñåýåôáé ôïõ ðñïãñáììáôéóìÝíïõ ÷ñüíïõ, ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí üëåò ïé ðñïôåñáéüôçôåò, åÜí üìùò âñßóêåôáé ðßóù áðü ôïí ðñïãñáììáôéóìÝíï ÷ñüíï, ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ìüíï ç õøçëüôåñç ðñïôåñáéüôçôá.

12.1.5

Ï áñéèìüò 96 ðñïôéìÞèçêå, äéüôé åðéôñÝðåé 4 êáíÜëéá Ô1 (4 * 24) óôá 1,544 Mbps (ÁìåñéêÞò) Þ 3 êáíÜëéá Å1 (3 * 32) óôá 2,048 Mbps (Åõñþðçò) íá ôáéñéÜæïõí óå Ýíá ðëáßóéï, êÜíïíôÜò ôï Ýôóé êáôÜëëçëï ãéá ÷ñÞóç óå ïðïéïäÞðïôå óçìåßï ôïõ êüóìïõ. ¸íá óõã÷ñïíéóìÝíï ðëáßóéï äåóìåýåé áíÜ 125 ìsec 6,144 Mbps åýñïõò æþíçò ãéá ôá 96 êáíÜëéá ðïõ ìåôáäßäïíôáé ìå êõêëþìáôá. ÅðïìÝíùò 16, ôï ðïëý, óõã÷ñïíéóìÝíá ðëáßóéá áíÜ 125 ìsec ÷ñçóéìïðïéïýí ìÝ÷ñé 1.536 êáíÜëéá PCM ðïõ äåóìåýïõí ìÝ÷ñé 98,3 Mbps.

ÐåñéãñáöÞ ôïõ FDDI-II

¸íáò êüìâïò FDDI-II ëåéôïõñãåß åßôå óôç âáóéêÞ åßôå óôçí õâñéäéêÞ ìïñöÞ, áíÜëïãá ìå ôçí ðáñïõóßá éóü÷ñïíçò êßíçóçò, äçëáäÞ êßíçóçò óôáèåñïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò (ÌÜèçìá 11.1). Ç âáóéêÞ ìïñöÞ ëåéôïõñãåß üðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ FDDI-I. ¼ôáí ï ÷ñÞóôçò æçôÜåé áðü ôïí SMT íá ìåôáäþóåé éóü÷ñïíç êßíçóç ìÝóù êáôÜëëçëçò óçìáôïäïóßáò, ï SMT ìåôáöÝñåé ôï äáêôýëéï óôçí õâñéäéêÞ ìïñöÞ. ÅðïìÝíùò ôï FDDI-II, åêôüò áðü ôéò óõã÷ñïíéóìÝíåò êáé ôéò áóõã÷ñüíéóôåò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé —õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï êáé áðü ôï FDDI-I— ðáñÝ÷åé êáé éóü÷ñïíåò õðçñåóßåò (GBR êùäéêïðïßçóç) óå êõÓ÷Þìá 12.6: Õðçñåóßåò ðáñå÷üìåíåò áðü ôï FDDI-II êëþìáôá ìåôáãùãÞò ãéá öùíÞ êáé âßíôåï (êõêëþìáôá ìå óýíäåóç). Åðßóçò óçìåéþíåôáé üôé ôï FDDI-II åðéôñÝðåé óôá ðñùôüêïëëá íá åöáñìüæïõí ìç÷áíéóìïýò ðïõ äßíïõí ôç äõíáôüôçôá óå ìéá óýíäåóÞ ôïõ íá ðáñÝ÷åé éóü÷ñïíç õðçñåóßá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí óå êõêëþìáôá ìåôáãùãÞò. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ôï FDDI-II Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá äéá÷åéñßæåôáé ôç öùíÞ, ôï âßíôåï, êáèþò êáé ôá äåäïìÝíá (ó÷Þìá 12.6).

156 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

12.1.6 ÏðïéáäÞðïôå åöáñìïãÞ ÷ñçóéìïðïéåß ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ôçò ìüíéìï êýêëùìá ìðïñåß íá õëïðïéçèåß ìÝóù ôçò õâñéäéêÞò ëåéôïõñãßáò ôïõ FDDI-II, áñêåß íá éêáíïðïéïýíôáé ïé áðáéôÞóåéò ãéá ôï åýñïò æþíçò.

ÐñïäéáãñáöÝò ôïõ FDDI-II

Óôo ó÷Þìá 12.7 ðáñïõóéÜæïíôáé ôá óôïé÷åßá ôùí ðñùôïêüëëùí ôïõ FDDI-II. Óôï öõóéêü åðßðåäï ç äéá÷åßñéóç ôïõ óôáèìïý åñãáóßáò ãßíåôáé üðùò êáé óôï áðëü FDDI-É. Óôï åðßðåäï MÁC ðñïóôÝèçêáí äýï íÝá óôïé÷åßá, ôá I-MAC êáé H-MUX. Ôï I-MAC (Isochronous Media Access Control) êáèïñßæåé ôïõò êáíüíåò äéáìïéñáóìoý ôùí êáíáëéþí ðïõ äåóìåýïíôáé ãéá ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò. Ôï H-MUX (Çybrid MUltipleXer) óõíäõÜæåé ôï öïñôßï ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò êáé ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ áðü ôï óôáèìü åêðïìðÞò óôï öõóéêü ìÝóï. Ïé ðñïäéáãñáöÝò ãéá ôá H-MUX êáé I-MAC óõíäõÜæïíôáé óå Ýíá ðñüôõðï ðïõ ïíïìÜæåôáé HRC (Hybrid Ring Control).

12.1.7

Ëåéôïõñãßá ôïõ FDDI-II

¸íá äßêôõï FDDI-II áñ÷ßæåé ôõðéêÜ ôç ëåéôïõñãßá ôïõ áðü ôç âáóéêÞ ìïñöÞ, èÝôïíôáò áñ÷éêÝò ôéìÝò óôá ñïëüãéá êáé óôéò ðáñáìÝôñïõò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôïõ ðñùôoêüëëïõ ÷ñïíéêïý êïõðïíéïý, êáé êáôüðéí ìåôáðßðôåé óôçí õâñéäéêÞ ëåéôïõñãßá. ÐñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò êáé åðïìÝíùò íá äéåõèåôçèåß ç éóü÷ñïíç ìåôÜäïóç, ôï FDDI-II áíáðôýóóåé Ýíá åéäéêü ðëáßóéï ðïõ ïíïìÜæåôáé êýñéïò êýêëïò (ó÷Þìá 12.8). Ï êýñéïò êýêëïò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôç äçìéïõñãßá ìç êýñéùí êýêëùí ìå ñõèìü 8 ÊHz(125 ìsec), êáèþò êáé ãéá ôçí êáèõóôÝñçóç ðïõ åßíáé áðáñáßôçôç ðñïêåéìÝíïõ íá äéáôçñåßôáé áêÝñáéï ôï ðëÞèïò ôïõò ìÝóá óôï äáêôýëéï. Óôá 100 Mbps ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí 1262,5 ÷áñáêôÞñåò óå 125 ìsec. Ïé ÷áñáêôÞñåò ôùí êýêëùí áíáôßèåíôáé åê ôùí ðñïôÝñùí óå äéÜöïñá êáíÜëéá ôïõ äáêôõëßïõ, ìå áðïôÝëåóìá ïé 1.560 ÷áñáêôÞñåò êÜèå êýêëïõ íá ìïéñÜæïíôáé óå 16 êáíÜëéá åõñåßáò æþíçò (WBCs: Wide Band Channels), ôá ïðïßá ìðïñïýí íá ÷åéñéóôïýí öïñôßï ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ Þ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (ó÷Þìá 12.7). ¼ëá ôá êáíÜëéá ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ åíþíïíôáé, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí Ýíá êáíÜëé ôï ïðïßï äéá÷åéñßæåôáé ôï ðñùôüêïëëï ÷ñïíéêïý êïõðïíéïý (timed token protocol).

Ó÷Þìá 12.7: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ FDDI-II

¼ôáí Ýíáò êýêëïò ïëïêëçñþóåé ôçí ðåñéöïñÜ ôïõ óôï äáêôýëéï, äéáãñÜöåôáé áðü ôïí êýñéï êýêëï. Ôï õðïåðßðåäï I-MAC, óå óõíåñãáóßá ìå ôï HRC, åëÝã÷åé ôá êáíÜëéá åõñåßáò æþíçò (WBCs) ðïõ ÷ñçóéìïðïéïý-

157 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá íôáé ãéá ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò. ÊÜèå WBC ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé Ýíá éóü÷ñïíï êáíÜëé. ÅíáëëáêôéêÜ, Ýíá WBC ìðïñåß íá õðïäéáéñåèåß áðü ôï I-MAC óå Ýíáí áñéèìü áðü õðïêáíÜëéá. ÁõôÜ ôá îå÷ùñéóôÜ õðïêáíÜëéá åðéôñÝðïõí ôáõôü÷ñïíç, áíåîÜñôçôç êáé éóü÷ñïíç åðéêïéíùíßá áíÜìåóá óå äéáöïñåôéêÜ æåýãç óôáèìþí FDDI-II. ÊáôÜ ôçí êáíïíéêÞ ëåéôïõñãßá (âáóéêÞ ìïñöÞ) åíüò äéêôýïõ FDDI-II äñáóôçñéïðïéåßôáé ìéá áêïëïõèßá áðü êýêëïõò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôïí êýñéï êýêëï. Ïé óôáèìïß åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò êÜíïíôáò áðü êïéíïý ÷ñÞóç åíüò ìüíéìïõ éóü÷ñïíïõ êáíáëéïý. Åðßóçò ïé óôáèìïß åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ êÜíïíôáò ÷ñÞóç ôïõ êáíáëéïý ðáêÝôùí äåäïìÝíùí. Ôá ðñüôõðá ôïõ FDDI-II ðáñïõóéÜæïíôáé óõíïðôéêÜ óôïí ðßíáêá 12.1. Ôá õðïåðßðåäá ôïõ FDDI-II ïíïìÜæïíôáé MAC-2, PHY-2 êáé SMT-2. Ó÷Þìá 12.8: Ç ôõðïðïßçóç ôïõ êýêëïõ ãéá ôï FDDI-II

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò ANSI

ÌïíôÝëï áíáöïñÜò ISO/IEC

HRC

ANSI dpANS X3.229-199x

ISO/IEC DIS 9314-5

MAC-2

ANSI X3.239-199x

ISO/IEC WD 9314-8

PHY-2

ANSI X3.231-199x

ISO/IEC WD 9314-7

SMT-2-PS

ASC X3T9.5/92-297

Äåí õðÜñ÷åé

SMT-2-IS

ASC X3T9.5/92-298

Äåí õðÜñ÷åé

SMT-2-CS

ASC X3T9.5/92-299

Äåí õðÜñ÷åé

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÏðôéêÝò ßíåò, êïõðüíé äéÝëåõóçò, ðñùôüêïëëï 802.5, MAC, PHY, PMD, SMT, éóü÷ñïíç ìåôÜäïóç, ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò, ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ, ôõðïðïéÞóåéò FDDI.

Ðßíáêáò 12.1: Ôá ðñüôõðá ôïõ FDDI-II (áðü ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1993)

158 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 12.2: Ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet 12.2.1

ÅéóáãùãÞ

¼ôáí ç åðéôñïðÞ ðñïôõðïðïßçóçò ôïõ ÉÅÅÅ Üñ÷éóå íá ðñïùèåß ôçí éäÝá åíüò ôá÷ýôåñïõ Ethernet, ôï ïðïßï èá ìðïñïýóå íá ìåôáäþóåé ðëáßóéá ôýðïõ Ethernet óôá 100 Mbps, ðáñïõóéÜóôçêáí äýï ðñïóåããßóåéò. Ç ðñþôç óôçñß÷ôçêå óôï CSMA/CD, ðïõ åðéôÜ÷õíå ôï áñ÷éêü Ethernet óôá 100 Mbps, êáé ïäÞãçóå óôçí êáèéÝñùóç ôïõ ðñïôýðïõ 100Base-T Fast Ethernet Þ, üðùò áðëïýóôåñá ïíïìÜæåôáé, 100 Mbps Ethernet Þ Fast (ÃñÞãïñï) Ethernet. Ç äåýôåñç ðñïóÝããéóç ôïõ èÝìáôïò áöïñïýóå ôç äçìéïõñãßá åíüò êáéíïýñéïõ ìç÷áíéóìïý åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï, ï ïðïßïò èá âáóéæüôáí óå äéáíïìåßò ðïõ ëåéôïõñãïýí ìå âÜóç ôï áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò (demand priority). ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå Ýíá íÝï ðñüôõðï ðïõ åðéôñÝðåé ôç ìåôÜäïóç ðëáéóßùí Ethernet óýìöùíá ìå ôïí êáéíïýñéï ìç÷áíéóìü ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï. Ôï óýóôçìá áõôü åðåêôÜèçêå ðåñáéôÝñù, ãéá íá åðéôñÝðåé êáé ôç ìåôÜäïóç ðëáéóßùí äáêôõëßïõ ìå êïõðüíé, êáé ôï íÝï ðñüôõðï ïíïìÜóôçêå 100Âase-VGAnyLAN. Ӓ áõôü ôï ìÜèçìá ðáñïõóéÜæåôáé ôï ðñùôüêïëëï 100Base-T Fast Ethernet, ðïõ åßíáé ìÝñïò ôïõ ðñùôüôõðïõ ðñïôýðïõ ÉÅÅÅ 802.3 êáé ïñßæåôáé áðü ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3u. Ôï óýóôçìá 100Âase-VGAnyLAN êáèïñßóôçêå ùò ðñüôõðï ôïõ IEEE 802.12 êáé èá áðïôåëÝóåé áíôéêåßìåíï áíÜëõóçò ôïõ åðüìåíïõ ìáèÞìáôïò.

12.2.2

ÖõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò óôo 100 Mbps Åthernet

Óå óýãêñéóç ìå ôéò ðñïäéáãñáöÝò ãéá ôá ðñüôõðá ôùí 10 Mbps, ôï ðñüôõðï ôùí 100 Mbps Ethernet ìåéþíåé êáôÜ 10 öïñÝò ôï ÷ñüíï bit, äçëáäÞ ôï ÷ñüíï ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç åíüò äõáäéêïý øçößïõ óå Ýíá êáíÜëé Ethernet, ãåãïíüò ðïõ Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôï äåêáðëáóéáóìü ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò ìå ôoí ïðïßo áðïóôÝëëïíôáé ðáêÝôá óôï öõóéêü ìÝóï. Åêôüò üìùò áðü áõôü, ôá õðüëïéðá óçìáíôéêÜ èÝìáôá ôïõ óõóôÞìáôïò Ethernet, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôçò ôõðïðïßçóçò ôïõ ðëáéóßïõ, ôçò ðïóüôçôáò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäþóåé Ýíá ðëáßóéï, êáèþò êáé ôïõ ìç÷áíéóìïý åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï, ðáñáìÝíïõí áíáëëïßùôá. Ïé ðñïäéáãñáöÝò ôïõ 100 Ìbps Ethernet ðåñéëáìâÜíïõí ìç÷áíéóìïýò ãéá áõôüìáôç äéá÷åßñéóç ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò óôï ìÝóï. Áõôü åðéôñÝðåé óôïõò êáôáóêåõáóôÝò íá ðáñÝ÷ïõí äéðëü ðåñéâÜëëïí áëëçëåðßäñáóçò ãéá ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôïõ óõóôÞìáôïò Ethernet, ôï ïðïßï Ýôóé ìðïñåß íá åãêáôáóôáèåß êáé íá ëåéôïõñãÞóåé áõôüìáôá åßôå óôá 10 Mbps åßôå óôá 100 Mbps. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò ôýðïé öõóéêïý ìÝóïõ (êáëùäßïõ) ðïõ Ý÷ïõí ðñïäéáãñáöåß áðü ôï

159 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá ðñüôõðï 100 Ìbps Ethernet ãéá ôçí åêðïìðÞ óçìÜôùí (ó÷Þìá 12.9). Áõôïß ïé ôñåéò ôýðïé áðïäßäïíôáé ìå ôá óýìâïëá ðïõ Ý÷ïõí ðñïôáèåß áðü ôï ÉÅÅÅ. ¼ðùò Ý÷åé áíáöåñèåß êáé óôï ÌÜèçìá 7.5, ï óõìâïëéóìüò áõôþí ôùí ôýðùí ðåñéëáìâÜíåé ôñåéò ðëçñïöïñßåò. Ç ðñþôç ðëçñïöïñßá, äçëáäÞ ôï «100», äçëþíåé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò (100 Mbps). Ç äåýôåñç ðëçñïöïñßá, äçëáäÞ ôï «Base», äçëþíåé ôï âáóéêü åýñïò (baseband), ðïõ åßíáé ç ìïñöÞ óçìáôïäïóßáò. Óçìáôïäüôçóç âáóéêïý åýñïõò óçìáßíåé áðëþò üôé ôá óÞìáôá Ethernet ìåôáäßäïíôáé ìüíï óôï åðßðåäï ôïõ öõóéêïý ìÝóïõ. Ôï ôñßôï ìÝñïò ôïõ óõìâïëéóìïý ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßá ãéá ôïí ôýðï ôïõ öõóéêïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò (ôýðïò êáëùäßïõ). O ôýðïò T4 ðáñéóôÜíåé Ýíá êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí (UTP, êáôçãïñßáò 3 ôïõëÜ÷éóôïí), ôï ïðïßï üìùò ìåéïíåêôåß óôï üôé åðéâÜëëåé ôç ÷ñÞóç êáé ôùí ôåóóÜñùí æåõãþí ôïõ, üôáí õðÜñ÷ïõí åãêáôáóôÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ìüíï ôá äýï. Ï ôýðïò TX ðáñéóôÜíåé Ýíá êáëþäéï óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï æåýãç óõñìÜôùí êáé âáóßæåôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ANSI ãéá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. Ï ôýðïò FX ðáñéóôÜíåé Ýíá óýíäåóìï ïðôéêÞò ßíáò ï ïðïßïò âáóßæåôáé óôï ðñüôõðï ðïõ Ý÷åé áíáðôõ÷èåß áðü ôï ANSI êáé ÷ñçóéìïðïéåß äýï êáëþäéá ïðôéêÞò ßíáò. Ôá ðñüôõðá öõóéêïý ìÝóïõ TX êáé FX åßíáé ãíùóôÜ êáé ùò 100Base-X.

Ó÷Þìá 12.9: Ïé ôñåéò ôýðïé öõóéêïý ìÝóïõ ãéá ôï ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet

12.2.3

Áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç

Ç ëåéôïõñãßá ôçò áõôüìáôçò äéáðñáãìÜôåõóçò (auto-negotiation) åßíáé Ýíá ðñïáéñåôéêü óôïé÷åßï ôïõ ðñïôýðïõ Ethernet, ðïõ åðéôñÝðåé óôéò óõóêåõÝò íá áíôáëëÜóóïõí ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõò åðÜíù óå ìéá óõãêåêñéìÝíç óýíäåóç. Ðéï áíáëõôéêÜ, ç áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç åßíáé Ýíáò ìç÷áíéóìüò ðïõ åëÝã÷åé ôï öõóéêü ìÝóï, üôáí åãêáèßóôáôáé ìéá íÝá óýíäåóç êÜðïéáò äéêôõáêÞò óõóêåõÞò. Áíé÷íåýåé ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ðáñÝ÷åé ç óõóêåõÞ óôï Üëëï Üêñï ôçò óýíäåóçò êáé ôçò ãíùóôïðïéåß ôéò äéêÝò ôçò, þóôå áõôÞ íá åðéëÝîåé êáé íá äéáìïñöþóåé áõôüìáôá ôïí õøçëüôåñçò áðüäïóçò óõíäõáóìü äõíáôïôÞôùí êáé áëëçëåðßäñáóçò. Ç áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç åðéôñÝðåé ôçí áðëÞ, áõôüìáôç óýíäåóç óõóêåõþí ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äéáöïñåôéêïýò êáôáóêåõáóôÝò êáé õëïðïéïýí Ýíá ðëÞèïò óõíäõáóìþí. Ç áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç äñá óáí ðåñéóôñïöéêüò äéáêüðôçò ðïõ åðéëÝãåé áõ-

160 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ôüìáôá ôïí êáôÜëëçëï ôýðï öõóéêïý ìÝóïõ (üðùò 10Base-T, 100Base-TX, 100BaseT4) áíÜëïãá ìå ôéò äõíáôüôçôåò êáèåíüò. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ èá åðéëåãåß ï õøçëüôåñçò áðüäïóçò óõíäõáóìüò ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõò (ðßíáêáò 12.2), ï ìç÷áíéóìüò ôçò áõôüìáôçò äéáðñáãìÜôåõóçò åðáíáöÝñåé ôïí Ýëåã÷ï ôïõ êáíáëéïý óôçí êáôÜëëçëç ôå÷íïëïãßá êáé ãßíåôáé äéáöáíÞò, ìÝ÷ñé íá äéáêïðåß ç óýíäåóç.

Ðßíáêáò 12.2: Ðßíáêáò åðßëõóçò ðñïôåñáéïôÞôùí óôçí áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç

12.2.4

Full Duplex Ethernet

Ôï Full Duplex Ethernet (ÐëÞñùò Áìößðëåõñï Ethernet) åßíáé ìéá ðáñáëëáãÞ ôçò ôå÷íïëïãßáò Ethernet, ðïõ áõôÞ ôç óôéãìÞ âñßóêåôáé óå äéáäéêáóßá ðñïôõðïðïßçóçò áðü ôï IEEE. Ëüãù ôçò áðïõóßáò åíüò åðßóçìïõ ðñïôýðïõ ïé êáíüíåò ãéá ôï ìÞêïò ìéáò ðëÞñùò áìößðëåõñçò óýíäåóçò ìðïñåß íá äéáöÝñïõí áíÜëïãá ìå ôïí êáôáóêåõáóôÞ. ÌÝ÷ñé íá ïëïêëçñùèåß, íá êáôáóêåõáóôåß êáé íá äïêéìáóôåß óôçí ðñÜîç ôï ðñüôõðï áõôü, äåí åßíáé âÝâáéï üôé ï åîïðëéóìüò åíüò êáôáóêåõáóôÞ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå óõíåñãáóßá ìå ôïí åîïðëéóìü êÜðïéïõ Üëëïõ êáôáóêåõáóôÞ. Ç ðëÞñùò áìößðëåõñç ëåéôïõñãßá åßíáé áñêåôÜ áðëÞ óå óýãêñéóç ìå ôï áñ÷éêü Ethernet, áöïý ïé óõóêåõÝò óå êÜèå Üêñï ìéáò ðëÞñùò áìößðëåõñçò óýíäåóçò ìðïñïýí íá áðïóôÝëëïõí êáé ôáõôï÷ñüíùò íá ëáìâÜíïõí äåäïìÝíá. Ôï ðëåïíÝêôçìá áõôÞò ôçò ðñïóÝããéóçò åßíáé üôé Ýíáò ðëÞñùò áìößðëåõñïò óýíäåóìïò ìðïñåß èåùñçôéêÜ íá ðñïóöÝñåé äéðëÜóéï ñõèìü ìåôÜäïóçò óå ó÷Ýóç ìå ôçí êáíïíéêÞ ìïñöÞ ôïõ 100 Ìbps Ethernet. Ôï Full Duplex Ethernet åðéôñÝðåé ôç óýíäåóç ìßáò ìüíï óõóêåõÞò óå êÜèå Üêñï ôïõ óõíäÝóìïõ, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá Ýíáò óôáèìüò åñãáóßáò Þ ìßá èýñá ìåôáãùãÞò äéáíïìÝá.

12.2.5

Óýíäåóç óôï óýóôçìá 100 Mbps Ethernet

Óôï ó÷Þìá 12.10 ðáñïõóéÜæïíôáé ôá ôìÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí õëïðïßçóç ìéáò óýíäåóçò óå Ýíá óýóôçìá öõóéêïý ìÝóïõ 100 Mbps, üðùò áõôÜ ïñßæïíôáé óôï ðñüôõðï ôïõ IEEE. ÁíáëõôéêÜ, ôá ôìÞìáôá áõôÜ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ç óýíäåóç ìå ôï öõóéêü ìÝóï ãßíåôáé ìÝóù ôçò åîáñôþìåíçò áðü ôï ìÝóï äéåðáöÞò (MDI: Medium Dependent Interface). Óôç äåîéÜ ðëåõñÜ ôïõ ó÷Þìáôïò 12.10 öáßíåôáé ôï öõóéêü ìÝóï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç óç-

161 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 12.10: Ó÷åäéÜãñáììá ìéáò 100 Mbps äéêôõáêÞò óýíäåóçò ìÜôùí ôýðïõ Ethernet. Áõôü ìðïñåß íá áíÞêåé óå ïðïéïíäÞðïôå áðü ôïõò ôñåéò ôýðïõò öõóéêþí ìÝóùí ðïõ ïñßóôçêáí ðñïçãïõìÝíùò. ü

Ç óõóêåõÞ öõóéêïý åðéðÝäïõ (PHY: Physical Layer Device) åêôåëåß ôçí ßäéá ëåéôïõñãßá ìå Ýíáí ðïìðïäÝêôç ôïõ óõóôÞìáôïò 10 Mbps Ethernet. Ìðïñåß íá åßíáé Ýíá óýíïëï áðü ïëïêëçñùìÝíá êõêëþìáôá åðÜíù óôç èýñá Ethernet Þ ìéá äéêôõáêÞ óõóêåõÞ Þ áêüìç êáé Ýíá ìéêñü êïõôß åöïäéáóìÝíï ìå Ýíá êáëþäéï MII, üðùò ï åîùôåñéêüò ðïìðïäÝêôçò êáé ôï êáëþäéï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï 10 Mbps Ethernet.

ü

Ç áíåîÜñôçôç áðü ôï öõóéêü ìÝóï äéåðáöÞ (ÌÉÉ: Media Independent Inerface) åßíáé ìéá ðñïáéñåôéêÞ çëåêôñïíéêÞ óõóêåõÞ. ÐáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá óýíäåóçò ôùí ëåéôïõñãéþí åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ðïõ åêôåëïýíôáé óôç äéêôõáêÞ óõóêåõÞ ìå ôçí PHY ðïõ óôÝëíåé ìçíýìáôá óôï öõóéêü ìÝóï. Ìéá ÌÉÉ ìðïñåß åðéëåêôéêÜ íá õðïóôçñßîåé ëåéôïõñãßá óôá 10 Mbps êáé óôá 100 Mbps, åðéôñÝðïíôáò Ýôóé óå äéêôõáêÝò óõóêåõÝò íá óõíäÝïíôáé óå 10Base-T êáé óå 100Base-T ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ. Ç ÌÉÉ Ý÷åé ó÷åäéáóôåß Ýôóé, þóôå íá êÜíåé åìöáíåßò ôéò äéáöïñÝò ôïõ óÞìáôïò áíÜìåóá óôá äéáöïñåôéêïý ìÝóïõ (Ô4, FX, TX) ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ. Êýñéï Ýñãï ôçò óõóêåõÞò åßíáé ç ìåôáôñïðÞ ôùí çëåêôñéêþí óçìÜôùí ðïõ ëáìâÜíïíôáé áðü ôá äéáöïñåôéêÜ öõóéêÜ ìÝóá ôùí ôìçìÜôùí ôïõ äéêôýïõ óå øçöéáêÜ, ôá ïðïßá ôï äßêôõï óôÝëíåé ìå ôç óåéñÜ ôïõ óôç óõóêåõÞ. Ç çëåêôñïíéêÞ ðëáêÝôá ôçò MII ìðïñåß íá óõíäåèåß ìå Ýíáí åîùôåñéêü ðïìðïäÝêôç ìÝóù åíüò óõíäåôÞñá MII 40 áêßäùí êáé åíüò ìéêñïý êáëùäßïõ ÌÉÉ. Ôï êáëþäéï ÌÉÉ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá óýíäåóç ìå åîùôåñéêïýò ðïìðïäÝêôåò ôùí 100 Mbps ïñßæåôáé ùò Ýíá êáëþäéï 40 áêßäùí, ìå âýóìá 40 áêßäùí óôï Ýíá Üêñï ôïõ, åîïðëéóìÝíï ìå áñóåíéêÝò âßäåò ôýðïõ jack, ïé ïðïßåò âéäþíïõí óôéò áíôßóôïé÷åò èçëõêÝò õðïäï÷Ýò. Ôï êáëþäéï Ý÷åé ìÝãéóôï ìÞêïò 0,5 m. ÕðÜñ÷åé åðßóçò ç äõíáôüôçôá ï åîùôåñéêüò ðïìðïäÝêôçò íá óõíäÝåôáé áðåõèåßáò ìå ôï óýíäåóìï MII åðÜíù óôç óõóêåõÞ, ÷ùñßò ôçí ðáñÝìâáóç êáëùäßïõ, üôáí ôï åðéôñÝ-

162 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ðåé ç ó÷åäßáóç ôïõ ðïìðïäÝêôç. ü

Ç äéêôõáêÞ óõóêåõÞ ïñßæåôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ÉÅÅÅ ùò ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç äåäïìÝíùí (DTE: Data Terminal Equipment). ÊÜèå DTE ðïõ óõíäÝåôáé óå Ýíá óýóôçìá Ethernet åßíáé åîïðëéóìÝíç ìå ìéá äéåðáöÞ Ethernet (Ethernet interface). Ç äéåðáöÞ áõôÞ ðáñÝ÷åé ôç óýíäåóç ìå ôï öõóéêü ìÝóï ôïõ Ethernet êáé ðåñéÝ÷åé ôï áðáñáßôçôï õëéêü êáé ëïãéóìéêü ãéá ôçí åêôÝëåóç ôùí ëåéôïõñãéþí åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ðñïêåéìÝíïõ íá áðïóôáëåß Ýíá ðëáßóéï óå êÜðïéï êáíÜëé Ethernet.

12.2.6

ÅðáíáëÞðôåò

Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ïé èýñåò Ethernet ôùí åðáíáëçðôþí äå ÷ñçóéìïðïéïýí äéåðáöÝò Ethernet. Ìéá èýñá åðáíáëÞðôç óõíäÝåôáé ìå ôï 100 Mbps Ethernet ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ßäéï PHY êáé MDI åîïðëéóìü. ¼ìùò ãéá ôá óÞìáôá Ethernet ïé èýñåò åðáíáëÞðôç äå ëåéôïõñãïýí óå åðßðåäï ðëáéóßïõ Ethernet, áëëÜ óå åðßðåäï äõáäéêïý øçößïõ, ìåôáöÝñïíôáò ôá óÞìáôá áðü ôìÞìá óå ôìÞìá. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, Ýíáò äéáíïìÝáò - åðáíáëÞðôçò ìðïñåß íá åßíáé åîïðëéóìÝíïò ìå ìéá äéåðáöÞ Ethernet, þóôå íá åîáóöáëßæåôáé Ýíáò ôñüðïò åðéêïéíùíßáò ìå ôï äßêôõï. Áõôü äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôïõò êáôáóêåõáóôÝò íá åöïäéÜæïõí ìå ëåéôïõñãßåò äéá÷åßñéóçò ôï äéáíïìÝá, ï ïðïßïò ìðïñåß ðëÝïí íá åðéêïéíùíåß ìå Ýíáí áðïìáêñõóìÝíï óôáèìü ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï áðëü ðñùôüêïëëï äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (SNMP). Ïé äéáíïìåßò ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá óôï äéá÷åéñéóôÞ ôïõ äéêôýïõ íá êáôáãñÜöåé áðü áðüóôáóç ôá åðßðåäá êõêëïöïñßáò êáé ôá ëÜèç óôéò èýñåò ôïõ äéáíïìÝá, áëëÜ êáé íá äéáêüðôåé ôç ëåéôïõñãßá ôùí èõñþí ãéá ôïí åíôïðéóìü êáé ôç äéüñèùóç ôùí âëáâþí. Ôï ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet áðáéôåß áðü ôïõò åðáíáëÞðôåò íá áíáãñÜöïõí ôï ëáôéíéêü áñéèìü I Þ II óôï êÝíôñï ìÝóá óå Ýíáí êýêëï.

ÕðÜñ÷ïõí äýï åßäç åðáíáëçðôþí óôï óýóôçìá 100Base-T, ï åðáíáëÞðôçò Class I êáé ï åðáíáëÞðôçò Class II. ¸íáò åðáíáëÞðôçò Class I, ï ïðïßïò åðéôñÝðåôáé íá Ý÷åé ìåãáëýôåñåò êáèõóôåñÞóåéò óõã÷ñïíéóìïý, ëåéôïõñãåß ìåôáôñÝðïíôáò ôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá áðü ìßá èýñá åéóüäïõ óå øçöéáêÜ, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ôá åðáíáöÝñåé óå çëåêôñéêÜ, üôáí ôá áðïóôÝëëåé óå Üëëåò èýñåò. Áõôü ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá åðáíáìåôÜäïóçò ôùí óçìÜôùí óå ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêÞ óçìáôïäüôçóç, üðùò åßíáé ôá ôìÞìáôá ôýðïõ100Base-TX/FX êáé ôýðïõ 100Base-T4, åðéôñÝðïíôáò ó’ áõôïýò ôïõò ôýðïõò ôìçìÜôùí íá åíþíïíôáé ìÝóá óå Ýíá äéáíïìÝá - åðáíáëÞðôç. Ç äéáäéêáóßá ìåôáôñïðÞò ôùí óçìÜôùí óôïõò åðáíáëÞðôåò Class I ÷ñçóéìïðïéåß Ýíáí áñéèìü áðü ðáëìïýò ñïëïãéïý, Ýôóé þóôå ìüíï Ýíáò åðáíáëÞðôçò Class É íá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå Ýíá äåäïìÝíï õðïäßêôõï, üôáí áõôü Ý÷åé ôï ìÝãéóôï åðéôñåðôü ìÞêïò êáëùäßùóçò (ó÷Þìá 12.11). ¸íá ôÝôïéï õðïäßêôõï ïñßæåôáé åðßóçìá ùò äßêôõï CSMA/CD, óôï ïðïßï èá óõìâåß óýãêñïõóç, áí äýï õðïëïãéóôÝò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôï óýóôçìá åðé÷åéñÞóïõí íá ìåôáäþóïõí ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. ¸íáò åðáíáëÞðôçò Class II ðåñéïñßæåôáé óå ìéêñüôåñåò êáèõóôåñÞóåéò óõã÷ñïíéóìïý êáé åðáíáìåôáäßäåé áìÝóùò ôï åéóåñ÷üìåíï óÞìá óå üëåò ôéò õðüëïéðåò èýñåò ÷ùñßò ôç äéáäéêáóßá ìåôáôñïðÞò ôïõ óå øçöéáêü. Ãéá ôçí åðßôåõîç ìéêñüôåñùí êáèõóôåñÞóåùí óõã÷ñïíéóìïý ïé åðáíáëÞðôåò Class II óõíäÝïíôáé ìå ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôçí ßäéá ôå÷íéêÞ óçìáôïäüôçóçò, üðùò åßíáé ôá ôìÞìáôá

163 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 12.11: Õðïäßêôõá óýãêñïõóçò, åðáíáëÞðôåò êáé ãÝöõñåò ðïëëþí èõñþí

164 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ôýðïõ 100Base-TX êáé ôýðïõ 100Base-FX. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò åðáíáëçðôþí Class II ðïõ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå Ýíá äåäïìÝíï ðåäßï, üôáí áõôü Ý÷åé ôï ìÝãéóôï åðéôñåðôü ìÞêïò êáëùäßùóçò, åßíáé äýï.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé 100 Mbps Ethernet, âáóéêü åýñïò, óçìáôïäüôçóç âáóéêïý åýñïõò, áõôüìáôç äéáðñáãìÜôåõóç, Full Duplex Ethernet, åîáñôþìåíç áðü ôï öõóéêü ìÝóï äéåðáöÞ (MDI), óõóêåõÞ öõóéêïý åðéðÝäïõ (PHY), áíåîÜñôçôç áðü ôï öõóéêü ìÝóï äéåðáöÞ (ÌÉÉ), äéåðáöÞ Ethernet, åðáíáëÞðôçò Class I, åðáíáëÞðôçò Class II.

165 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 12.3: Ðñüôõðï 100BaseVGAnyLAN 12.3.1

To ðñüôõðï 100Base-VGAnyLAN

To 100Base-VGAnyLAN åßíáé Ýíá ðñüôõðï õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò, ðïõ áíôáãùíßæåôáé ôï 100 Mbps Ethernet. Ìðïñåß êáíåßò íá ôï äåé óáí Ýíá õâñßäéï ôïõ ðñïôýðïõ Ethernet êáé ôùí ìåèüäùí ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï äáêôýëéïò ìå êïõðüíé. Ôï 100Base-VGAnyLAN áíáðôý÷èçêå êõñßùò áðü ôçí åôáéñåßá Hewlett-Packard Ý÷ïíôáò ùò ðñüôõðï ôï IEEE 802.12. Ôï üíïìÜ ôïõ åðéëÝ÷èçêå, þóôå íá äçëþíåé üôé: ü

¸÷åé ñõèìü ìåôÜäïóçò 100 Mbps.

ü

×ñçóéìïðïéåß êáëþäéï Voice Grade(óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí êáôçãïñßáò 3).

ü

Ìðïñåß íá åíóùìáôùèåß êáé óôï Ethernet áëëÜ êáé óôï äáêôýëéï ìå êïõðüíé (Ôoken Ring).

ü

ÐáñÝ÷åé äéêôýùóç ìÝóù ãåöõñþí (bridging).

Áíôß ôïõ ðñùôïêüëëïõ CSMA/CD ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ðñüóâáóç óôï öõóéêü ìÝóï ìåôÜäïóçò áðü ôï Ethernet êáé ôï 100 Mbps Ethernet, ôï ðñüôõðï 100BaseVGAnyLAN ÷ñçóéìïðïéåß ìéá êáéíïýñéá ôå÷íéêÞ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ðïõ ïíïìÜæåôáé ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò (demand priority protocol). Ôï ðñùôüêïëëï áõôü ÷ñçóéìïðïéåß ôï óýóôçìá äéáëïãÞò (polling), ôï ïðïßï äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå Ýíáí êáé ìüíï êüìâï íá åêðÝìðåé êÜèå óôéãìÞ. Áõôü åîáëåßöåé ôéò óõãêñïýóåéò ðïõ óõíáíôÜìå óôá äßêôõá CSMA/CD êáé Ý÷ïõí ùò áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ. Áíôßèåôá óôá äßêôõá 100Âase-VGAnyLAN, ìå ôç âïÞèåéá åíüò ðßíáêá ðñïôåñáéïôÞôùí óå êÜèå êüìâï áëëÜ êáé óå ôýðïõò äåäïìÝíùí, ìðïñåß íá äïèåß ÷áìçëÞ Þ õøçëÞ ðñïôåñáéüôçôá. Áõôü åðéôñÝðåé óôï 100Base-VGAnyLAN íá ìåôáäßäåé åõêïëüôåñá ôá äåäïìÝíá ôùí ðïëõìÝóùí óå ó÷Ýóç ìå ôéò Üëëåò ôå÷íïëïãßåò. Ôá äßêôõá 100Base-VGAnyLAN ÷ñçóéìïðïéïýí éåñáñ÷éêÞ äïìÞ Üóôñïõ (ó÷Þìá 12.12). Ðïëëïß äéáíïìåßò óõíäÝïíôáé éåñáñ÷éêÜ (êåíôñéêüò äéáíïìÝáò Þ ñßæá - äéáíïìåßò 1ïõ åðéðÝäïõ - äéáíïìåßò 2ïõ åðéðÝäïõ ê.ï.ê.) êáé ó÷çìáôßæïõí ôï ôïðéêü äßêôõï, åíþ êÜèå äéáíïìÝáò õðïóôçñßæåé Ýíáí ôýðï ðëáéóßïõ (Ethernet Þ ÉÅÅÅ 802.5). ¼óï ôï äßêôõï ÷ñçóé-

Ó÷Þìá 12.12: Ôïðéêü äßêôõï 100Âase-VGAnyLAN

166 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ìïðïéåß Ýíáí ôýðï ðëáéóßïõ, äåí áðáéôåßôáé ç åóùôåñéêÞ ÷ñÞóç ãåöõñþí. Óôçí áíôßèåôç ðåñßðôùóç áðáéôåßôáé ç ÷ñÞóç ãÝöõñáò, üðùò åðßóçò áðáéôåßôáé êáé ç ÷ñÞóç äñïìïëïãçôþí Þ ãåöõñþí ìåôÜöñáóçò, üôáí ôá äßêôõá 100Base-VGAnyLAN ðñÝðåé íá óõíäåèïýí ìå äßêôõá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí Üëëï ðñùôüêïëëï.

12.3.2

Ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò

Ôï ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò (DPP: Demand Priority Protocol) ðåñéãñÜöåôáé óôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.12. Óôï ÷þñï ôùí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí (100 Mbps) ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.12 áðïôåëåß ôçí åíáëëáêôéêÞ ëýóç óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñüôõðï 100 Mbps Ethernet êáé ó÷åäéÜóôçêå ãéá íá áíôéìåôùðßóåé äýï âáóéêÜ ðñïâëÞìáôá: ü

Ðåñéïñéóìïýò óôéò áðïóôÜóåéò êáé óôï ìÝãéóôï áñéèìü åðáíáëçðôþí ðïõ åðéâÜëëåé ç ìÝèïäïò CSMA/CD.

ü

Ðåñéïñéóìïýò ðïõ åðéâÜëëåé óôçí õðïóôÞñéîç ÷ñïíéêÜ êñßóéìùí åöáñìïãþí ç öýóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ CSMA/CD.

Óýìöùíá ìå ôï ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò, Ýíáò óôáèìüò, üôáí Ý÷åé äåäïìÝíá ðñïò ìåôÜäïóç, õðïâÜëëåé ôï áßôçìÜ ôïõ óôï ôïðéêü êïìâéêü óçìåßï (äéáíïìÝá). ÊÜèå äéáíïìÝáò Ý÷åé Ýíá óõãêåêñéìÝíï áñéèìü èõñþí, åíþ óå êÜèå èýñá ìðïñåß íá óõíäåèåß Ýíáò ìüíï óôáèìüò. ¼ôáí ôï äßêôõï åßíáé óå êáôÜóôáóç áñãßáò, ïé óôáèìïß óôÝëíïõí ôï óÞìá åëÝã÷ïõ IDLE (áñãßá) êáé ï äéáíïìÝáò ôïýò áðáíôÜ ìå ôï ßäéï óÞìá. ¼ôáí Ýíáò óôáèìüò óôÝëíåé ôï óÞìá åëÝã÷ïõ REQUEST (áßôçìá), äçëþíåé üôé Ý÷åé íá óôåßëåé Ýíá ðëáßóéï. Ç åðéëïãÞ ó÷åôéêÜ ìå ôï ðïéïò óôáèìüò èá ìåôáäþóåé ãßíåôáé óôï êïìâéêü óçìåßï ìå âÜóç ôá áéôÞìáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí êáé óôçñßæåôáé óôç äéáäéêáóßá äéáéôçóßáò ðïõ åßíáé ãíùóôÞ ùò êõëéüìåíç åîõðçñÝôçóç (RR: Round-Robin). ¸ôóé äåí åðéôñÝðåôáé Ýíáò óôáèìüò íá óôåßëåé äýï ðëáßóéá, ðñïôïý íá Ý÷ïõí êáé ïé õðüëïéðïé óôáèìïß ôçí åõêáéñßá áðïóôïëÞò åíüò ðëáéóßïõ. Ç åðéëïãÞ ôïõ óôáèìïý êáèïñßæåôáé áðü ôá õðÜñ÷ïíôá áéôÞìáôá êáé áðü ôçí ôñÝ÷ïõóá ôéìÞ ôïõ äåßêôç ôçò êõëéüìåíçò åîõðçñÝôçóçò. ÅÜí, ãéá ðáñÜäåéãìá, êáôÜ ôç ìåôÜäïóç åíüò ðëáéóßïõ áðü ôï óôáèìü 1 ðáñáëçöèïýí áéôÞìáôá áðü ôïõò óôáèìïýò 5, 3 êáé 2 êáôÜ óåéñÜ, ç óåéñÜ åîõðçñÝôçóçò èá åßíáé 5, 3 êáé 2. Ï äéáíïìÝáò ãíùóôïðïéåß óôï óôáèìü óôïí ïðïßï äßíåé ðñïôåñáéüôçôá üôé ìðïñåß íá ìåôáäþóåé. H äéáäéêáóßá ãíùóôïðïßçóçò ãßíåôáé ìÝóù ìéáò ãñáììÞò ôåóóÜñùí æåõãþí UTP. Ï äéáíïìÝáò êëåßíåé ôïõò ðïìðïýò óôá äýï æåýãç UTP ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ãéá ôçí áðïóôïëÞ ôïõ óÞìáôïò IDLE. Ï óôáèìüò áíáãíùñßæåé ôçí áðïõóßá óÞìáôïò óôá äýï áõôÜ æåýãç êáé Ýôóé ìðïñåß íá ôá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ìç áíôáãùíéóôéêÜ ùò ðñïò ôï äéáíïìÝá. Ôáõôü÷ñïíá ìå ôçí åðéëïãÞ ôïõ óôáèìïý áðïóôïëÞò ï äéáíïìÝáò óôÝëíåé óôïõò õðüëïéðïõò óôáèìïýò ôï óÞìá åëÝã÷ïõ INCOMING (åéóåñ÷üìåíï), ãíùóôïðïéþíôáò ôïõò üôé åíäÝ÷åôáé íá ëÜâïõí Ýíá ðëáßóéï. Ìå ôç ëÞøç áõôïý ôïõ óÞìáôïò ïé óôáèìïß êëåßíïõí ôïõò ðïìðïýò ôïõò, ãåãïíüò ðïõ åðéôñÝðåé óôï äéáíïìÝá íá ôïõò ìïéñÜóåé ôï ðëáßóéï ÷ñçóéìïðïéþíôáò êáé ôá ôÝóóåñá æåýãç UTP. Ï óôáèìüò áðïóôïëÞò ìåôáäßäåé ôï ðëáßóéï óôï äéáíïìÝá êáé áõôüò áíáãíùñßæåé áðü

167 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá ôçí åðéêåöáëßäá ôïõ ðëáéóßïõ ôï óôáèìü ðñïïñéóìïý. Ï äéáíïìÝáò ìåôáöÝñåé ôï ðëáßóéï óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, åíþ óå üëïõò ôïõò Üëëïõò óôáèìïýò óôÝëíåé ôï óÞìá åëÝã÷ïõ IDLE. Ï óôáèìüò áðïóôïëÞò óôÝëíåé ôï óÞìá åëÝã÷ïõ IDLE Þ, üôáí ïëïêëçñþóåé ôç ìåôÜäïóÞ ôïõ, ôï óÞìá REQUEST óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷åé êáé Üëëï ðëáßóéï íá áðïóôåßëåé. Ï äéáíïìÝáò ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåôÜäïóçò åðéëÝãåé ôïí åðüìåíï óôáèìü ðïõ èá åîõðçñåôÞóåé. Ãéá íá áõîçèåß ç áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, ï äéáíïìÝáò äå ëåéôïõñãåß ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò, áëëÜ ìåôáäßäåé ôï óÞìá ôï óõíôïìüôåñï äõíáôüí. ÂÝâáéá õðÜñ÷åé ç ðéèáíüôçôá íá äçìéïõñãçèåß ðñüâëçìá óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý, üôáí áõôüò ëÜâåé ìéá óåéñÜ ðëáéóßùí, äéüôé êÜôù áðü áõôÝò ôéò óõíèÞêåò äåí ðñïëáâáßíåé íá õðïâÜëåé ôï óÞìá åëÝã÷ïõ REQUEST. Ôï ðñüâëçìá áíôéìåôùðßæåôáé ìå ôï íá áãíïÞóåé ï óôáèìüò, ãéá óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ôï óÞìá åëÝã÷ïõ INCOMING. Áõôü ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ïíïìÜæåôáé ðáñÜèõñï áéôÞìáôïò êáé äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï óôáèìü íá õðïâÜëåé áßôçìá ãéá áðïóôïëÞ ðëáéóßïõ. ÅðåéäÞ ï ÷ñüíïò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðáñáèýñïõ åßíáé ìéêñüôåñïò áðü ôï ÷ñüíï ðïõ ìåóïëáâåß ìåôáîý ôçò áðïóôïëÞò äýï äéáäï÷éêþí ðëáéóßùí áðü ôï äéáíïìÝá, ç áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ äåí åðçñåÜæåôáé êáèüëïõ. Ôï ðñùôüêïëëï DPP ìðïñåß íá åðåêôáèåß åýêïëá, Ýôóé þóôå íá õðïóôçñßæåé äýï åðßðåäá ðñïôåñáéïôÞôùí. Ãéá ôï óêïðü áõôü ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá õðïâïëÞò äýï áéôçìÜôùí ðñïôåñáéüôçôáò, åíüò áéôÞìáôïò êáíïíéêÞò ðñïôåñáéüôçôáò êáé åíüò õøçëÞò, ôï ïðïßï èá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé åõáßóèçôá óå êáèõóôåñÞóåéò, üðùò ç öùíÞ êáé ôï âßíôåï. Ï äéáíïìÝáò åîõðçñåôåß ðñþôá ôá áéôÞìáôá õøçëÞò ðñïôåñáéüôçôáò, áêüìç êáé áí ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôïí ßäéï óôáèìü, êáé óôç óõíÝ÷åéá ôá êáíïíéêÜ. Ç åðéëïãÞ áíÜìåóá óå áéôÞìáôá ßäéáò ðñïôåñáéüôçôáò óôçñßæåôáé óôçí ôå÷íéêÞ ôçò êõëéüìåíçò åîõðçñÝôçóçò, åíþ ï áñéèìüò ôçò ôåëåõôáßáò èýñáò ôïõ óôáèìïý ðïõ åîõðçñåôÞèçêå äåóìåýåôáé, áíåîáñôÞôùò ðñïôåñáéüôçôáò. ¼ôáí Ýíáò óôáèìüò åìðïäßæåé ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìå êáíïíéêÞ ðñïôåñáéüôçôá õðåñöïñôþíïíôáò ôï äßêôõï ìå äåäïìÝíá õøçëÞò ðñïôåñáéüôçôáò, ôüôå ãßíåôáé õøçëÞ ç ðñïôåñáéüôçôá åíüò áéôÞìáôïò ðïõ áíáìÝíåé ðÝñá áðü êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé 100Base-VGAnyLAN, êáëþäéï Voice Grade, ðñùôüêïëëï ìå áßôçìá ðñïôåñáéüôçôáò, äéáëïãÞ, êõëéüìåíç åîõðçñÝôçóç, ðáñÜèõñï áéôÞìáôïò.

168 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 12.4: Ðñüôõðï Gigabit Ethernet 12.4.1

ÅéóáãùãÞ

Ìßá ðïëëÜ õðïó÷üìåíç ëýóç óôïí ôïìÝá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí åßíáé ôï ðñüôõðï Gigabit Ethernet. Ôï ðñüôõðï áõôü ðáñÝ÷åé åýñïò æþíçò ôçò ôÜîçò ôïõ 1 Gbps êáé Ý÷åé ðïëý ÷áìçëü êüóôïò óå óýãêñéóç ìå ôå÷íïëïãßåò áíÜëïãïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò. ÐáñÝ÷åé åðßóçò ôç äõíáôüôçôá åýêïëçò áíáâÜèìéóçò ôùí ðáñáäïóéáêþí óõóôçìÜôùí Ethernet ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôïõò õðÜñ÷ïíôåò êüìâïõò êáé ôá åñãáëåßá äéá÷åßñéóçò. Ôï Gigabit Ethernet âáóßæåôáé óôï ðñùôüêïëëï Ethernet êáé, üðùò êáé ïé «ðñüãïíïß» ôïõ, ÷ñçóéìïðïéåß ôï ßäéï ðñùôüêïëëï ðñüóâáóçò óôï öõóéêü ìÝóo (CSMA/CD), ôçí ßäéá ôõðïðïßçóç ðëáéóßïõ êáé ôï ßäéï ìÝãåèïò ðëáéóßïõ. Áõôü ãéá ôçí ðëåéïíüôçôá ôùí åðé÷åéñÞóåùí êáé ôùí ïñãáíéóìþí ðïõ Ý÷ïõí åðåíäýóåé óå äéêôõáêÞ õðïäïìÞ óçìáßíåé üôé ìðïñïýí íá áõîÞóïõí ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ôïõ äéêôýïõ ôïõò ìå Ýíá ëïãéêü êüóôïò, ÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé íá åðáíåêðáéäåýóïõí ôï ôå÷íéêü ðñïóùðéêü ôïõò Þ ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ óå íÝïõò ÷åéñéóìïýò êáé ÷ùñßò ôçí áíÜãêç íá åðåíäýóïõí óå åðéðëÝïí ëïãéóìéêü.

12.4.2

ÐåñéãñáöÞ

Ôï Gigabit Ethernet âñßóêåôáé óå äéáäéêáóßá ôõðïðïßçóçò åäþ êáé êáéñü. Ôïí Éïýëéï ôïõ 1996 ç åðéôñïðÞ 802.3 ôïõ ÉÅÅÅ äçìéïýñãçóå ôçí ïìÜäá 802.3z Gigabit Ethernet. Êýñéïò óôü÷ïò áõôÞò ôçò ïìÜäáò åßíáé ç áíÜðôõîç åíüò ðñïôýðïõ ãéá ôï Gigabit Ethernet ôï ïðïßï: ü

Èá õðïóôçñßæåé çìßðëåõñç (half duplex) êáé áìößðëåõñç (full duplex) ëåéôïõñãßá óôá 1.000 Mbps.

ü

Èá ÷ñçóéìïðïéåß ôçí 802.3 ôõðïðïßçóç ðëáéóßïõ Ethernet.

ü

Èá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðñùôüêïëëï CSMA/CD ãéá ôçí ðñüóâáóç óôï öõóéêü ìÝóï, üðïõ èá õðïóôçñßæåôáé Ýíáò åðáíáëÞðôçò ãéá êÜèå ðåäßï óýãêñïõóçò.

ü

Èá åßíáé óõìâáôü ðñïò ôá ðñïçãïýìåíá ðñüôõðá üóïí áöïñÜ ôç äéåõèõíóéïäüôçóç ôùí óõóôçìÜôùí 10Base-T êáé 100Base-T.

Ç ïìÜäá åñãáóßáò êáèüñéóå ôñåéò óõãêåêñéìÝíïõò óôü÷ïõò üóïí áöïñÜ ôéò áðïóôÜóåéò ôùí êáëùäßùí: Ýíá êáëþäéï ðïëýôñïðçò ïðôéêÞò ßíáò ìå ìÝãéóôï åðéôñåðôü ìÞêïò ôá 550 m, Ýíá êáëþäéï ìïíüôñïðçò ïðôéêÞò ßíáò ìå ìÝãéóôï åðéôñåðôü ìÞêïò ôá 3.000 m êáé Ýíá ÷Üëêéíï êáëþäéï ìå ìÝãéóôï åðéôñåðôü ìÞêïò ôá 25 m. Ç ïìÜäá

169 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá äéåñåýíçóå åðßóçò ôå÷íéêÝò ðïõ èá ìðïñïýóáí íá õðïóôçñßîïõí áðïóôÜóåéò ìÝ÷ñé 100 m ÷ñçóéìïðïéþíôáò êáëþäéï UTP êáôçãïñßáò 5. Ãéá ôï óêïðü áõôü áðïöÜóéóå íá ðñïäéáãñÜøåé Ýíá ðñïáéñåôéêü ðåñéâÜëëïí Gigabit ìå áíåîÜñôçôç áðü ôï öõóéêü ìÝóï äéåðáöÞ (ÌÌÉ: Ìedia Éndependent Énterface). Ç ðñïäéáãñáöÞ áõôÞ Ýãéíå áíôéêåßìåíï ìåëÝôçò ìéáò îå÷ùñéóôÞò ïìÜäáò ôïõ IEEE, ç ïðïßá ïíïìÜóôçêå 802.3ab êáé åîÝäùóå ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3ab. Ç ðñþôç ðñü÷åéñç ðåñéãñáöÞ ôïõ ðñïôýðïõ 802.3áb åêäüèçêå ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1997, åíþ ôï ôåëéêü ðñüôõðï åãêñßèçêå ôïí Éïýíéï ôïõ 1998. Ôï Gigabit Ethernet õðïóôçñßæåé êáéíïýñéåò êáôáóôÜóåéò áìößðëåõñçò ëåéôïõñãßáò ãéá óõíäÝóåéò áðü ìåôáãùãü óå ìåôáãùãü êáé áðü ìåôáãùãü óå êüìâï, êáèþò êáé êáôáóôÜóåéò çìßðëåõñçò ëåéôïõñãßáò ãéá äéáìïéñáóìÝíåò óõíäÝóåéò ÷ñçóéìïðïéþíôáò åðáíáëÞðôåò êáé CSMA/CD ðñüóâáóç óôï öõóéêü ìÝóï. Ôï Gigabit Ethernet ÷ñçóéìïðïéåß åðßóçò êáëþäéá ïðôéêþí éíþí, áëëÜ õðïóôçñßæåé êáé êáëþäéá UTP êáôçãïñßáò 5.

12.4.3

Áñ÷éôåêôïíéêÞ

ÐñïêåéìÝíïõ íá áõîçèåß ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò ôïõ íÝïõ ðñïôýðïõ áðü ôá 100 Mbps óôï 1 Gbps Ýãéíáí áñêåôÝò áëëáãÝò óôï ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ìå ôï öõóéêü ìÝóï. Áðïöáóßóôçêå åðßóçò üôé áðü ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí êáé ðÜíù ôï Gigabit Ethernet èá åßíáé ôï ßäéï ìå ôï áðëü Ethernet. Ç áýîçóç ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò åðéôåý÷èçêå óõíäõÜæïíôáò äýï ðñùôüêïëëá, ôï ÉÅÅÅ 802.3 êáé ôï ANSI X3T11 Fibre Channel. Ôï ó÷Þìá 12.13 äåß÷íåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èåìåëéþäç óôïé÷åßá êÜèå ðñùôïêüëëïõ óõíäõÜóôçêáí, ãéá íá ó÷çìáôßóïõí ôï Gigabit Ethernet. Ï óõíäõáóìüò áõôþí ôùí äýï ðñùôïêüëëùí äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï ðñüôõðï ôïõ Gigabit Ethernet íá áîéïðïéÞóåé ôo õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ôïõ ÉÅÅÅ 802.3 êáé ôï öõóéêü ìÝóï ôçò ôå÷íïëïãßáò Fibre Channel ôïõ ÁÍSI. ÐáñÜëëçëá ôï íÝï ðñüôõðï äéáôçñåß ôç óõìâáôüôçôÜ ôïõ ìå ôá ðáëáéüôåñá ðñüÓ÷Þìá 12.13: Óõíäõáóìüò ôùí ðñùôïêüëëùí ÉÅÅÅ 802.3 êáé ïðôéêü êáíÜëé ôïõ ANSI ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõ ðñïôýðïõ Gigabit Ethernet

170 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ôõðá ôïõ Åthernet. ¸íá ìïíôÝëï ôïõ Gigabit Ethernet ðáñïõóéÜæåôáé óôï ó÷Þìá 12.14.

Ó÷Þìá 12.14: ¸íá ìïíôÝëï ôïõ Gigabit Ethernet

12.4.3.1 Ôï öõóéêü ìÝóï Ïé ðñïäéáãñáöÝò ôïõ Gigabit Ethernet ïñßæïõí ôñåéò ìïñöÝò öõóéêïý ìÝóïõ ìåôÜäïóçò: ü

1000Base-LX: Áêôßíåò ëÝéæåñ ôùí ìáêñþí êõìÜôùí (long wave) ìÝóù ìïíüôñïðçò êáé ðïëýôñïðçò ïðôéêÞò ßíáò.

ü

1000Base-SX: Áêôßíåò ëÝéæåñ ôùí âñá÷Ýùí êõìÜôùí (short wave) ìÝóù ðïëýôñïðçò ïðôéêÞò ßíáò.

ü

1000Base-CX: ÌåôÜäïóç ìÝóù «éóïññïðçìÝíïõ» èùñáêéóìÝíïõ êáëùäßïõ ÷áëêïý áíôßóôáóçò 150 Ïhm.

ÔÝëïò, ç 802.3ab åðéôñïðÞ ôïõ IEEE åîåôÜæåé ôï 1000Base-T ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß UTP êáôçãïñßáò 5. Ôï õðïåðßðåäï PMA (Physical Media Attachment) ôïõ Gigabit Ethernet åßíáé ôï ßäéï ìå ôï PMA ôïõ Fibre Channel. Õðïóôçñßæïíôáé ðïëëÜ ó÷Þìáôá êùäéêïðïßçóçò, áöïý äåäïìÝíá ðïõ åéóÝñ÷ïíôáé óôï PHY ðñÝðåé ðñþôá íá ðåñÜóïõí áðü ôï PMD êáé íá õðïóôçñßîïõí ôá êáôÜëëçëá ó÷Þìáôá êùäéêïðïßçóçò ãéá ôï óõãêåêñéìÝíï öõóéêü ìÝóï. Ôï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò ãéá ôï Fibre Channel åßíáé ôï 8Â/10Â, ôï ïðïßï Ý÷åé ó÷åäéáóôåß åéäéêÜ ãéá ìåôÜäïóç ìå êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò. Ôï Gigabit Ethernet ÷ñçóéìïðïéåß Ýíá ðáñüìïéï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò.

171 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá 12.4.3.2 Êùäéêïðïßçóç 8Â/10 Ôï åðßðåäï FC1 ôïõ Fibre Channel ðåñéãñÜöåé ôç äéáäéêáóßá óõã÷ñïíéóìïý êáé ôï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò 8Â/10Â. To FC1 ïñßæåé ôï ðñùôüêïëëï ìåôÜäïóçò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôçò óåéñáúêÞò êùäéêïðïßçóçò êáé áðïêùäéêïðïßçóçò áðü êáé ðñïò ôï öõóéêü åðßðåäï, ôùí åéäéêþí ÷áñáêôÞñùí êáé ôïõ åëÝã÷ïõ ëáèþí. Ôï Gigabit Ethernet ÷ñçóéìïðïéåß ôï ßäéï ó÷Þìá êùäéêïðïßçóçò/áðïêùäéêïðïßçóçò, äçëáäÞ ôï 8Â/10Â, ðïõ åßíáé ðáñüìïéï ìå ôï 4Â/5 ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï FDDI (ÌÜèçìá 12.1). Ç êùäéêïðïßçóç ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ý÷åé ïñéóìÝíá ðëåïíåêôÞìáôá, ôá ïðïßá åßíáé: ü

Ðåñéïñßæåé ôïõò ÷áñáêôÞñåò ôçò ìåôÜäïóçò (ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ðëÞèïò ôùí 1 óå ó÷Ýóç ìå ôï ðëÞèïò ôùí 0) ðïõ åðçñåÜæïõí ôï ñõèìü óöáëìÜôùí.

ü

Âåëôéþíåé óçìáíôéêÜ ôï óõã÷ñïíéóìü ôïõ ñïëïãéïý óå åðßðåäï äõáäéêïý øçößïõ ôïõ ðáñáëÞðôç.

ü

ÁõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá ï êüìâïò - ðáñáëÞðôçò íá áíé÷íåýóåé êáé íá äéïñèþóåé ëÜèç óôçí åêðïìðÞ Þ óôçí ðáñáëáâÞ ôùí äåäïìÝíùí.

ü

ÂïçèÜåé óôï äéá÷ùñéóìü ôùí äõáäéêþí øçößùí åëÝã÷ïõ áðü ôá äõáäéêÜ øçößá ôùí äåäïìÝíùí.

Óôï Gigabit Ethernet ôï åðßðåäï FC1 ðáñáëáìâÜíåé áðïêùäéêïðïéçìÝíá äåäïìÝíá áðü ôï åðßðåäï FC2, êáèþò êáé 8 äõáäéêÜ øçößá êÜèå öïñÜ áðü ôï õðïåðßðåäï óõìöéëßùóçò (RS: Reconciliation Sublayer), ôï ïðïßï ãåöõñþíåé ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ôïõ Fibre Channel ìå ôá ðáñáðÜíù åðßðåäá ôïõ ÉÅÅÅ 802.3. Ç êùäéêïðïßçóç ãßíåôáé ìå ôçí áíôéóôïß÷éóç 8 äõáäéêþí øçößùí óå ÷áñáêôÞñá ìÞêïõò 10 äõáäéêþí øçößùí. Ôá áðïêùäéêïðïéçìÝíá äåäïìÝíá áðïôåëïýíôáé áðü 8 äõáäéêÜ øçößá ìå ìßá ìåôáâëçôÞ åëÝã÷ïõ. ÁõôÞ ç ðëçñïöïñßá êùäéêïðïéåßôáé óôç óõíÝ÷åéá óå Ýíá ÷áñáêôÞñá ôùí 10 äõáäéêþí øçößùí. Ç êùäéêïðïßçóç ãßíåôáé áðïäßäïíôáò óå êÜèå ÷áñáêôÞñá ìåôÜäïóçò Ýíá óýìâïëï ðïõ Ý÷åé ôç ìïñöÞ Zxx.y. Ôï Æ åßíáé ç ìåôáâëçôÞ åëÝã÷ïõ ç ïðïßá ìðïñåß íá ðÜñåé äýï ôéìÝò, D ãéá äåäïìÝíá êáé Ê ãéá åéäéêïýò ÷áñáêôÞñåò. Ï ðñïóäéïñéóìüò xx åßíáé ç äåêáäéêÞ ôéìÞ ôïõ äõáäéêïý áñéèìïý ðïõ óõíôßèåôáé áðü Ýíá õðïóýíïëï áðïêùäéêïðïéçìÝíùí äåäïìÝíùí. Ï ðñïóäéïñéóìüò y åßíáé ç äåêáäéêÞ ôéìÞ ôïõ äõáäéêïý áñéèìïý ôùí õðüëïéðùí áðïêùäéêïðïéçìÝíùí äåäïìÝíùí. Áõôü óçìáßíåé üôé õðÜñ÷ïõí 256 ðéèáíÝò ôéìÝò ãéá äåäïìÝíá (ðñïóäéïñéóìüò D) êáé 256 ðéèáíÝò ôéìÝò ãéá åéäéêïýò ÷áñáêôÞñåò (ðñïóäéïñéóìüò Ê), áðü ôéò ïðïßåò üìùò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìüíï ïé 12. ¼ôáí ðáñáëçöèïýí ôá äåäïìÝíá, ï ÷áñáêôÞñáò ìåôÜäïóçò áðïêùäéêïðïéåßôáé óå Ýíáí áðü ôïõò 256*8 óõíäõáóìïýò äõáäéêþí øçößùí.

12.4.3.3 Ôï ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò Ôï ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò ôïõ Gigabit Ethernet (GBIC: GigaÂit ethernet Interface Carrier) åðéôñÝðåé óôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõ äéêôýïõ íá äéáìïñöþóïõí êÜèå Gigabit èýñá ãéá åêðïìðÞ ëÝéæåñ ìáêñþí êáé âñá÷Ýùí êõìÜôùí, êáèþò êáé ãéá öõóéêÜ ðåñéâÜëëïíôá äéåðáöÞò ìå ÷Üëêéíï êáëþäéï. Áõôü ôï ãåãïíüò äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôéò

172 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí åôáéñåßåò íá êáôáóêåõÜóïõí ìåôáãùãïýò ðïõ åßíáé áíåîÜñôçôïé áðü ôçí ôïðïëïãßá ôïõ êáëùäßïõ ïðôéêÞò ßíáò (ó÷Þìá 12.15).

12.4.3.4

Ôï åðßðåäï MAC

To åðßðåäï MAC ôïõ Gigabit Ethernet åßíáé ðáñüìïéï ìå áõôü ôùí Ethernet êáé 100 Ìbps Ethernet. Ôï åðßðåäï áõôü õðïóôçñßæåé áìößðëåõñç êáé çìßðëåõñç ìåôÜäïóç. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Ethernet, üðùò åßíáé ç áíß÷íåõóç ôùí óõãêñïýóåùí, ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ äéêôýïõ, ïé êáíüíåò ãéá ôïõò åðáíáëÞðôåò, åßíáé ôá ßäéá êáé ãéá ôï Gigabit Ethernet. Ç õðïóôÞñéîç ôçò çìßðëåõñçò Ó÷Þìá 12.15: Ç ëåéôïõñãßá ôïõ GBIC ìåôÜäïóçò ðñïóèÝôåé óôï Gigabit Ethernet äýï ëåéôïõñãßåò ðïõ äå óõíáíôþíôáé óôï áñ÷éêü Ethernet, ôïí êáôáéãéóìü ðëáéóßùí (frame bursting) êáé ôçí åðÝêôáóç öÝñïíôïò óÞìáôïò (carrier extension).

12.4.4

Çìßðëåõñç ìåôÜäïóç

Óôçí çìßðëåõñç ìåôÜäïóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï ðñùôüêïëëï CSMA/CD ðñïêåéìÝíïõ íá äéáóöáëéóôåß üôé ïé êüìâïé ìðïñïýí íá åðéêïéíùíïýí ìÝóù åíüò êáëùäßïõ êáé üôé, üôáí óõìâåß óýãêñïõóç, ôï äßêôõï èá áíáêÜìøåé.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Gigabit Ethernet, ëÝéæåñ, ðïëýôñïðç / ìïíüôñïðç ïðôéêÞ ßíá, õðïåðßðåäï óõìöéëßùóçò, ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò, êáôáéãéóìüò ðëáéóßùí, åðÝêôáóç öÝñïíôïò óÞìáôïò.

Ç áíáâÜèìéóç ôïõ Ethernet ìå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôçò ôÜîçò ôïõ Gigabit äçìéïýñãçóå ïñéóìÝíá ðñïâëÞìáôá óôçí õëïðïßçóç ôïõ CSMA/CD. Óå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ìåãáëýôåñïõò ôùí 100 Mbps ôá ìéêñÜ ðáêÝôá äåäïìÝíùí åßíáé ìéêñüôåñá áðü ôï ìÞêïò ôùí äõáäéêþí øçößùí ôçò ÷ñïíïèõñßäáò (slot-time), ìå áðïôÝëåóìá íá õðÜñ÷åé êßíäõíïò íá ìçí áíé÷íåõôåß ìéá óýãêñïõóç óå ôÝôïéá ðáêÝôá. Õðåíèõìßæïõìå üôé ÷ñïíïèõñßäá åßíáé ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé, þóôå ôï åðßðåäï MAC ôïõ Ethernet íá ìðïñåß íá ÷åéñéóôåß ôéò óõãêñïýóåéò. Ãéá íá îåðåñáóôåß ôï ðñüâëçìá, óôéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ Ethernet Ýãéíå åðÝêôáóç ôïõ öÝñïíôïò óÞìáôïò ðïõ ðñïóèÝôåé äõáäéêÜ øçößá óôï ðëáßóéï, ìÝ÷ñé áõôü íá öôÜóåé óôïí åëÜ÷éóôï áñéèìü ÷ñïíïèõñßäùí ðïõ áðáéôïýíôáé, þóôå íá áíé÷íåýïíôáé üëåò ïé óõãêñïýóåéò. Ìéá áêüìç áëëáãÞ óôéò ðñïäéáãñáöÝò ôïõ Ethernet åßíáé ç ðñïóèÞêç ôïõ êáôáéãéóìïý ðëáéóßùí. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðñïáéñåôéêü ÷áñáêôçñéóôéêü, ôï ïðïßï äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå Ýíáí êüìâï íá ìåôáäþóåé ðïëëÜ ðëáßóéá ìáæß (êáôáéãéóìüò) ÷ùñßò íá ðáñáäþóåé ôïí Ýëåã÷ï ôïõ êáíáëéïý. Ïé õðüëïéðïé êüìâïé ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôï êáíÜëé äåí åêðÝìðïõí, ìÝ÷ñé íá äéáðéóôþóïõí üôé äå ìåôáäßäåôáé ôßðïôá ó’ áõôü. Ï óôáèìüò áðïóôïëÞò ôïõ êáôáéãéóìïý ðëáéóßùí ãåìßæåé ôï êåíü äéÜóôçìá áíÜìåóá óôá ðëáßóéá ìå äõáäéêÜ øçößá åðÝêôáóçò, þóôå êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ êáôáéãéóìïý ïé õðüëïéðïé êüìâïé íá ãíùñßæïõí üôé ôï êáíÜëé ÷ñçóéìïðïéåßôáé.

173 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 12.5: Ðñüôõðï LATM 12.5.1

XáñáêôçñéóôéêÜ ôïðéêþí äéêôýùí ÁÔÌ

Áðü ôçí áñ÷Þ ôçò áíÜðôõîÞò ôçò ç ôå÷íéêÞ ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ÁÔÌ: Asynchronous Transfer Mode) óõíäÝèçêå êõñßùò ìå åöáñìïãÝò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò (wide area networks). ÓÞìåñá üìùò åêäçëþíåôáé ìåãÜëï åíäéáöÝñïí ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò êáé óå ôïðéêÜ äßêôõá. ¸íá ôõðéêü ôïðéêü äßêôõï ATM (LATM: Local ATM) ÷ñçóéìïðïéåß ôïðïëïãßá áðü êüìâïõò ìåôáãùãÞò ÁÔÌ êáé ðñüôõðá ATM ðïõ óôçñßæïíôáé óå õâñéäéêÝò ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò. Ôá êßíçôñá ãéá ôçí ðñïþèçóç ôùí LATM óõíïøßæïíôáé óôá ðáñáêÜôù: ü

Íåïåìöáíéæüìåíåò åöáñìïãÝò, üðùò åßíáé ôï êáô’ áðáßôçóç âßíôåï (VïD: Video ïn Demand), ç ôçëåäéÜóêåøç êáé ôá äéêôõáêÜ ðïëõìÝóá, áðáéôïýí ìåãÜëï åýñïò æþíçò êáé äõíáôüôçôåò õðïóôÞñéîçò ôùí ðïëõìÝóùí.

ü

Ç áðüäïóç ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí áõîÜíåôáé ìå ðïëý ãñÞãïñïõò ñõèìïýò, þóôå ìåñéêïß õðïëïãéóôÝò íá åßíáé óå èÝóç íá ìåôáäßäïõí êáé íá ëáìâÜíïõí äåäïìÝíá ìå ñõèìïýò ôçò ôÜîçò ôùí 100 Mbps.

ü

Óôá ôïðéêÜ äßêôõá, ëüãù ôùí ìéêñþí áðïóôÜóåùí, ïé óõíäÝóåéò ìåãÜëïõ åýñïõò æþíçò åßíáé ó÷åôéêÜ öèçíÝò.

ü

ÐïëëÜ áðü ôá óçìåñéíÜ ôïðéêÜ äßêôõá äåí åßíáé óå èÝóç íá ðáñÝ÷ïõí ôï åýñïò æþíçò êáé ôçí ðïéüôçôá õðçñåóéþí (QoS: Quality ïf Service) ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí ìåëëïíôéêþí åöáñìïãþí.

ü

Ôá óçìåñéíÜ ôïðéêÜ äßêôõá äåí Ý÷ïõí ôéò áðáéôïýìåíåò ðñïäéáãñáöÝò ãéá åðåêôÜóåéò ïé ïðïßåò èá ìðïñïýí ìåëëïíôéêÜ íá õðïóôçñßîïõí ðåñéóóüôåñïõò ÷ñÞóôåò.

Óôï ðåñéâÜëëïí ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ç ôå÷íéêÞ ÁÔÌ åßíáé éäáíéêÞ ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôùí ðáñáðÜíù áðáéôÞóåùí, áöïý ðñïóöÝñåé åõÝëéêôç åê÷þñçóç åýñïõò æþíçò óå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé áñ÷éôåêôïíéêÞ ìå äõíáôüôçôåò åðÝêôáóçò. ÅðéðëÝïí åßíáé ç ðñþôç ôå÷íéêÞ ðïõ õðïóôçñßæåé Ýíáí ïëïêëçñùìÝíï ôñüðï äéáóýíäåóçò ìåôáîý ôùí ôïðéêþí, ôùí ìçôñïðïëéôéêþí êáé ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, áðïäåêôü áðü üëïõò. Ãéá íá èåùñçèïýí üìùò åðéôõ÷çìÝíá ôá ôïðéêÜ äßêôõá ÁÔÌ –ôá ïðïßá Ýôóé êé áëëéþò äéáèÝôïõí áñêåôÜ ðëåïíåêôÞìáôᖠèá ðñÝðåé íá åßíáé óõìâáôÜ ìå ôéò õðÜñ÷ïõóåò ôå÷íïëïãßåò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Óõíåðþò ãéá ôçí åðéôõ÷çìÝíç åöáñìïãÞ ôïõò ôá LATM èá ðñÝðåé: ü

Íá õðïóôçñßæïõí äéáöáíþò ôéò õðÜñ÷ïõóåò åöáñìïãÝò, ôá ðñùôüêïëëá êáé ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá.

ü

Íá ðáñÝ÷ïõí õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç (connectionless services).

ü

Íá õðïóôçñßæïõí õðçñåóßåò ðïëëáðëÞò åêðïìðÞò (multicast), êáèþò êáé åõñåßáò åêðïìðÞò (broadcast).

ü

Íá ðáñÝ÷ïõí áíÜëõóç äéåõèýíóåùí (address resolution).

174 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ¼ðùò Ý÷åé ðñïáíáöåñèåß, ôá LATM äåí ðñÝðåé ìüíï íá óõíåñãÜæïíôáé ìå ôá õðÜñ÷ïíôá ôïðéêÜ äßêôõá, áëëÜ êáé íá õðïóôçñßæïõí ôéò íÝåò ðñïçãìÝíåò åöáñìïãÝò êáé ôá ðñùôüêïëëá ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí õðçñåóéþí ôéò ïðïßåò ðáñÝ÷åé ç ôå÷íéêÞ ATM. Ïé áðáéôÞóåéò ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí åöáñìïãþí ðïõ âáóßæïíôáé óôçí ôå÷íéêÞ ÁÔÌ äéáöÝñïõí áðü ôéò ðáñáäïóéáêÝò, ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôá äåäïìÝíá åöáñìïãÝò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Ïé íÝåò åöáñìïãÝò áðáéôïýí õðçñåóßåò ìå óýíäåóç (connection-oriented), õøçëüôåñï åýñïò æþíçò (5-150 Mbps), åããõçìÝíç ðïéüôçôá ôùí õðçñåóéþí (QoS), ôÞñçóç ôùí ÷ñïíéêþí ðåñéïñéóìþí êáé óõó÷åôßóåùí êôë. ÅðéðëÝïí ïé äéá÷åéñéóôÝò áðáéôïýí áðëïðïéçìÝíåò äéáäéêáóßåò äéáìüñöùóçò ôùí äéêôýùí êáé åê÷þñçóçò ôùí äéêôõáêþí ðüñùí. Ôï ðåñéâÜëëïí åöáñìïãÞò ôùí LATM åßíáé äõíáìéêü êáé óõ÷íÜ ìåôáâáëëüìåíï, ãåãïíüò ðïõ ìðïñåß íá óõãêñéèåß ìå Ýíáí åñãáóéáêü ÷þñï üðïõ óõíå÷þò óõìâáßíïõí ìåôáâïëÝò óôéò èÝóåéò ôïõ ðñïóùðéêïý, óôéò áíáèÝóåéò åñãáóéþí êáé óôéò ïìÜäåò åñãáóßáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ìåôáêßíçóç Þ ç ðñïóèÞêç íÝùí êüìâùí óôï äßêôõï äçìéïõñãïýí ìéá óåéñÜ íÝùí ðñïâëçìÜôùí, üðùò åßíáé ç áëëáãÞ ôùí äéêôõáêþí äéåõèýíóåùí, ç ïðïßá, óôá ðáñáäïóéáêÜ ôïõëÜ÷éóôïí ôïðéêÜ äßêôõá, åßíáé ìéá äéáäéêáóßá ÷ñïíïâüñá êáé áêñéâÞ. ÅðïìÝíùò ôüóï ïé äéá÷åéñéóôÝò åíüò äéêôýïõ üóï êáé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ åðéèõìïýí ôç äéáôÞñçóç ôçò óõíåêôéêüôçôáò ôïõ äéêôýïõ. Ç áíÜãêç åðßëõóçò ôÝôïéùí ðñïâëçìÜôùí ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá åíüò íïçôïý ôïðéêïý äéêôýïõ (virtual LAN), óôï ïðïßï ïé ÷ñÞóôåò ìðïñïýí íá ìåôáêéíïýíôáé åëåýèåñá êáé ïé ïìÜäåò åñãáóßáò áëëÜæïõí ìå ôï åëÜ÷éóôï êüóôïò. ¸ôóé ïé ÷ñÞóôåò äåí ðåñéïñßæïíôáé óå Ýíá õðïäßêôõï áðü ôï öõóéêü óçìåßï óôï ïðïßï óõíäÝïíôáé, üðùò óõìâáßíåé óÞìåñá ìå ôá äßêôõá ðïõ âáóßæïíôáé óå äñïìïëïãçôÝò. Ç äéáöïñïðïßçóç ìåôáîý ôùí ôïðéêþí, ôùí ìçôñïðïëéôéêþí êáé ôùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò äéêôýùí äåí åßíáé ðëÝïí îåêÜèáñç êáé åóôéÜæåôáé ìüíï óôç ãåùãñáöéêÞ ôïõò äéáóðïñÜ. ÅðïìÝíùò, ãéá ôçí Üñóç ôùí äéá÷åéñéóôéêþí äõóêïëéþí ðïõ ðåñéãñÜöçêáí ðáñáðÜíù, èá ðñÝðåé ôá LATM íá õðïóôçñßæïõí Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá íïçôÜ ôïðéêÜ äßêôõá Þ ïìÜäåò åñãáóßåò óôï äßêôõï ATM. Óõíïøßæïíôáò, Ýíá LATM èá ðñÝðåé íá õðïóôçñßæåé: ü

Ôç ëåéôïõñãßá ôùí êüìâùí ÁÔÌ ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò.

ü

Ôç äéáëåéôïõñãéêüôçôá ôùí êüìâùí ðïõ óõíäÝïíôáé óå ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá.

ü

Ôçí ïìáäïðïßçóç ôùí óôáèìþí, Ýôóé þóôå íá äçìéïõñãïýíôáé íïçôÝò ïìÜäåò åñãáóßáò.

ü

Ôéò ìåëëïíôéêÝò åöáñìïãÝò.

¸íá ôõðéêü LATM öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 12.16. Ó÷Þìá 12.16: Ôõðéêü LATM

175 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

12.5.2

Õðçñåóßåò ìå óýíäåóç êáé õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç

Ç ôå÷íéêÞ ATM åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óå õðçñåóßåò ìå óýíäåóç, åíþ äåí ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé Üìåóá õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç ïé ïðïßåò åßíáé áðáñáßôçôåò óå Ýíá LATM. ¸ôóé ãéá ôçí õðïóôÞñéîç õðçñåóéþí ÷ùñßò óýíäåóç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äýï ðñïóåããßóåéò, ç Üìåóç êáé ç Ýììåóç.

12.5.2.1 ¢ìåóç ðñïóÝããéóç Óôçí Üìåóç ðñïóÝããéóç (direct approach) (ó÷Þìá 12.17) ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëïýíôáé áðü ôï äßêôõï ìðïñïýí íá õëïðïéçèïýí êáé ùò ðñïóèÞêåò ôùí ìåôáãùãþí ATM. Ãéá ôçí áðïóôïëÞ ôùí äåäïìÝíùí ïé ôåëéêïß êüìâïé ðñïùèïýí ôá ðáêÝôá ôïõò ìÝóù íïçôþí óõíäÝóåùí ÁÔÌ ðñïò ôéò ðñïóäéïñéæüìåíåò ëåéôïõñãßåò. Ïé ôåëéêïß êüìâïé èá ìðïñïýóáí íá åßíáé äéáëåéôïõñãéêÝò ìïíÜäåò (IWUs: Inter-Working Units), üðùò óõëëÝêôåò, ãÝöõñåò, äñïìïëïãçôÝò, áêüìç êáé óôáèìïß ìå äõíáôüôçôåò äéáóýíäåóçò ATM.

12.5.2.2 ¸ììåóç ðñïóÝããéóç

Ó÷Þìá 12.17: ¢ìåóç ðñïóÝããéóç

ÊáôÜ ôçí Ýììåóç ðñïóÝããéóç (indirect approach) (ó÷Þìá 12.18) ïé õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç ðáñÝ÷ïíôáé ìÝóù íïçôþí êõêëùìÜôùí ôá ïðïßá åãêáèßóôáíôáé ìåôáîý ôùí óõóêåõþí ÁÔÌ Þ ôùí ôåëéêþí êüìâùí.

Ó÷Þìá 12.18: ¸ììåóç ðñïóÝããéóç

176 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

12.5.3

ÁíÜëõóç äéåýèõíóçò

Ôá ðñùôüêïëëá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí Ý÷ïõí åíóùìáôùìÝíç ôç äõíáôüôçôá åõñåßáò åêðïìðÞò ðñïêåéìÝíïõ íá õðïóôçñßîïõí áíÜëõóç äéåõèýíóåùí. Êáèþò ôá ôïðéêÜ äßêôõá ATM äå äéáèÝôïõí áõôÞ ôç äõíáôüôçôá, ðñÝðåé íá õðïóôçñßæïõí áíÜëõóç äéåõèýíóåùí (address resolution) âáóéóìÝíç óôéò õðçñåóßåò ìå óýíäåóç. Ç áíÜëõóç äéåõèýíóåùí ìðïñåß íá õðïóôçñßæåôáé åßôå áðü Ýíá ìç÷áíéóìü åõñåßáò åêðïìðÞò äéåõèýíóåùí (broadcast address resolution mechanism), ðáñüìïéï ìå áõôüí ôïõ áíôßóôïé÷ïõ ðñùôïêüëëïõ ôïõ Äéáäéêôýïõ, åßôå áðü ìéá êáôáíåìçìÝíç âÜóç äåäïìÝíùí äéåõèýíóåùí.

12.5.4

ÓõìðåñÜóìáôá

Ìïëïíüôé ôá LATM åßíáé áêüìç íÝá ôå÷íïëïãßá, õðüó÷ïíôáé üôé èá åðéëýóïõí ðïëëÜ áðü ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôïõò ðåñéïñéóìïýò ôùí õðáñ÷üíôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Ôá ðëåïíåêôÞìáôÜ ôïõò óõíïøßæïíôáé óôï ìåãáëýôåñï åýñïò æþíçò, óôïí åõÝëéêôï ôñüðï äéá÷åßñéóçò êáé óôç äéáëåéôïõñãéêüôçôá ìå ôá õðÜñ÷ïíôá ôïðéêÜ äßêôõá, ôá ðñùôüêïëëá êáé ôéò åöáñìïãÝò ôïõò. ÅðéðëÝïí õðïóôçñßæïõí ìå åðéôõ÷ßá ôï íÝï åðé÷åéñçóéáêü ìïíôÝëï ôçò ãåùãñáöéêÜ äéáóðáñìÝíçò åðé÷åßñçóçò êáé äéáëýïõí ôçí áóÜöåéá ìåôáîý ôùí ïñßùí ôùí LANs, MANs êáé WANs.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Êáô’ áðáßôçóç âßíôåï, ðïéüôçôá õðçñåóéþí, íïçôü ôïðéêü äßêôõï, õðçñåóßåò ìå óýíäåóç, õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç, Üìåóç ðñïóÝããéóç, äéáëåéôïõñãéêÝò ìïíÜäåò, áíÜëõóç äéåýèõíóçò.

177 Êåöáëáéï 12: Ðñïôõðá

Áíáêåöáëáßùóç Ôá ðñüôõðá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí ðñïÝêõøáí áðü ôçí åðÝêôáóç, ôç âåëôßùóç, áêüìç êáé ôï óõíäõáóìü ðñïôýðùí ãéá êëáóéêÜ ôïðéêÜ äßêôõá. Ïé ìåôáôñïðÝò ðåñéëáìâÜíïõí ôç ÷ñçóéìïðïßçóç äéáöïñåôéêþí öõóéêþí ìÝóùí ìåôÜäïóçò, ôçí êùäéêïðïßçóç ôùí óçìÜôùí êáé ôï êáôÜëëçëï ëïãéóìéêü ðïõ áõîÜíåé ôçí áðüäïóç êáé ôçí ôá÷ýôçôá ÷ùñßò íá ìåéþíåé ôçí áîéïðéóôßá ôùí äéêôýùí. ÕðÜñ÷ïõí ôñåéò êýñéåò êáôçãïñßåò ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí: (á) ôá âáóéóìÝíá óå Ethernet, (â) ôá âáóéóìÝíá óå ïðôéêÞ ßíá êáé (ã) ôá âáóéóìÝíá óå ÁÔÌ. Ôï 100 Ìbps Ethernet êáé ôï Gigabit Ethernet ÷ñçóéìïðïéoýí åßôå ïðôéêÞ ßíá åßôå ÷Üëêéíï êáëþäéï.

178 Tïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðüóåò ðáñáëëáãÝò ôïõ Ethernet Ý÷åéò ãíùñßóåé Ýùò ôþñá;

2.

Ìðïñïýìå íá óõíäÝóïõìå ìåôáîý ôïõò äßêôõá äéáöïñåôéêÞò ôå÷íïëïãßáò;

3.

Ôé öõóéêü ìÝóï ÷ñçóéìïðïéåß ôï Gigabit Ethernet;

4.

Ãéáôß ÷ñçóéìïðïéïýìå ôï ôïðéêü äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí óáí äßêôõo êïñìïý;

5.

Ôé åßíáé ï ìåôáãùãüò óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï õøçëþí åðéäüóåùí;

179 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÊåöÜëáéï Ëïãéóìéêü - Õëéêü

ÌÜèçìá 13.1: Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ ÌÜèçìá 13.2: Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò Aíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò Âéâëéïãñáößá Äéåõèýíóåéò äéáäéêôýïõ (URLs)

13

180 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÊåöÜëáéï 13: Ëïãéóìéêü - Õëéêü Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 13 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí, ôá ïðïßá åðéâëÝðïõí êáé õðïóôçñßæïõí ôç ëåéôïõñãßá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, êáèþò êáé ôï äéêôõáêü åîïðëéóìü ôïõò.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá áíáãíùñßæåé ôïí åéäéêü åîïðëéóìü ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò äéáöïñÝò êáé ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá ëåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åéäéêïý åîïðëéóìïý ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá ðñùôüêïëëá âÜóåé ôùí ïðïßùí ëåéôïõñãåß ï åéäéêüò åîïðëéóìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí ðñïêåéìÝíïõ áõôÜ íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò, êáèþò êáé ìå ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ Þ Üëëá äßêôõá.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ðïéåò íïìßæåéò üôé åßíáé ïé äéáöïñÝò êáé ðïéåò ïé ïìïéüôçôåò ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí êáé ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí;

2.

Ãíùñßæåéò ðþò ïíïìÜæåôáé êáé ðïéá åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ëïãéóìéêïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò;

3.

Ðïéåò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ãíùñßæåéò;

4.

Ðïéá íïìßæåéò üôé åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôçò äéá÷åßñéóçò äéêôýùí;

181 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÌÜèçìá 13.1: Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ 13.1.1

ÅéóáãùãÞ

Óôï ìÜèçìá áõôü èá áíáðôõ÷èïýí ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá õðïóôÞñéîçò äéêôýùí. Ðñþôá èá ðåñéãñáöïýí ïñéóìÝíåò áðü ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé Ýíá ôÝôïéï óýóôçìá, åíþ óôç óõíÝ÷åéá èá áíáöåñèïýí ôá ãíùóôüôåñá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá. Èá ðñÝðåé íá äéåõêñéíéóôåß üôé äåí õðÜñ÷ïõí éäéáßôåñá äéêôõáêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, åîåéäéêåõìÝíá ãéá ôïðéêÜ äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí. Ç öéëïóïößá äéá÷åßñéóçò ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ ðáñáìÝíåé ðÜíôá ç ßäéá, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôýðï ôïõ äéêôýïõ.

13.1.2

ÂáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ

Ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ åßíáé: ü

Åõåëéîßá. Åõêïëßá óôçí åãêáôÜóôáóç, óôç óõíôÞñçóç, óôç äéá÷åßñéóç êáé óôç ÷ñÞóç ôïõ.

ü

Äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò. Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ìðïñåß íá åðåêôáèåß Þ íá ôñïðïðïéçèåß, þóôå íá åßíáé óõìâáôü ìå êáéíïýñéåò ôå÷íïëïãßåò.

ü

Áõôïíïìßá õðïóôáèìþí. ÊÜèå óôáèìüò åñãáóßáò áðïöáóßæåé áõôüíïìá ôï åðßðåäï äéáìïéñáóìïý ìå ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ. Ðáñ’ üëá áõôÜ ôï ôïðéêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá êáé ïé ôïðéêÝò åöáñìïãÝò áðïôåëïýí ìÝñïò ôïõ äéêôõáêïý ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò.

ü

Ðáñï÷Þ õðçñåóéþí. ¸íá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí üðùò áíáãíþñéóç ÷ñÞóôç, ðáñá÷þñçóç äéêáéùìÜôùí óå ÷ñÞóôç, ðñïóôáóßá äåäïìÝíùí, äéá÷åßñéóç äéáäéêáóéþí êáé êáôáíåìçìÝíï óýóôçìá áñ÷åßùí.

Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöïíôáé ïñéóìÝíá áðü ôá ðåñéóóüôåñï ãíùóôÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá õðïóôÞñéîçò äéêôýùí.

13.1.2.1 Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò MS NT Ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NT Ý÷åé ôá áêüëïõèá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (üðùò áõôÜ ðáñïõóéÜæïíôáé óôçí Ýêäïóç 4.0 ôçò Microsoft): ü

ÅðéôñÝðåé ôçí åêôÝëåóç åöáñìïãþí 16 êáé 32 äõáäéêþí øçößùí.

ü

ÅðéôñÝðåé ôçí ðñüóâáóç óå ìéá ìåãÜëç óå ìÝãåèïò åéêïíéêÞ ìíÞìç (Ýùò 4 GB).

ü

Õðïóôçñßæåé ðñï-åêôïðéóôéêÞ (pre-emptive) ðïëõåðåîåñãáóßá êáé ðïëõ-íçìáôéóìü (multi-threading) ôùí åöáñìïãþí.

182 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ü

Õðïóôçñßæåé ðïëëÜ óõóôÞìáôá áñ÷åßùí ìÝ÷ñé êáé 32 bits (ÍÔFS). Áõôü åðéôñÝðåé ôçí êáëýôåñç áðüäïóç êáé ôç ÷ñÞóç ìåãáëýôåñùí ïíïìÜôùí ãéá ôá áñ÷åßá (óå óýãêñéóç ìå ôá ïíüìáôá ïêôþ ÷áñáêôÞñùí óå ðáëáéüôåñá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá).

ü

Õðïóôçñßæåé ïäçãïýò (drivers) óõóêåõþí 32 bits, ãåãïíüò ðïõ Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôç âåëôéùìÝíç áðüäïóç êáé ôçí Ýîõðíç ÷ñÞóç ôçò ìíÞìçò.

ü

ÄéáèÝôåé ðõñÞíá 32 bits, o ïðïßïò ðåñéëáìâÜíåé äéá÷åßñéóç ìíÞìçò, äñïìïëüãçóç êáé äéá÷åßñéóç äéáäéêáóéþí.

ü

Õðïóôçñßæåé óõóôÞìáôá åíüò åðåîåñãáóôÞ áëëÜ êáé óõóôÞ- Ó÷Þìá 13.1: Êáèïñéóìüò ðåñéï÷Þò óå Ýíá óýóôçìá ìáôá ðïëõåðåîåñãáóôþí ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí Ýùò êáé 4 åðåîåñãáóôÝò.

Ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá åíüò ÍÔ åßíáé üôé Ý÷åé åíóùìáôùìÝíåò óôïí ðõñÞíá ôïõ ôéò äéêôõáêÝò ëåéôïõñãßåò êáé åðïìÝíùò äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá ðñïûðÜñ÷åé êÜðïéï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôõáêÞò õðïóôÞñéîçò ôï ïðïßï èá ëåéôïõñãåß åßôå ùò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò åßôå ùò ìïíôÝëï ðåëÜôçò - óôáèìüò åñãáóßáò. ¼ìùò áõôü áðïôåëåß êáé ìåãÜëï ìåéïíÝêôçìá, áöïý äåí ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êáèáñÜ ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ. ¢ëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ÍÔ 4.0 åßíáé: ü

Ó÷Þìá 13.2: Äçìéïõñãßá êáéíïýñéïõ ÷ñÞóôç

ÏìÜäåò åñãáóßáò êáé ðåñéï÷Ýò. Ôá Windows NT êáôáôÜóóïõí ôïõò ÷ñÞóôåò óå ïìÜäåò åñãáóßáò (workgroups). Óêïðüò áõôÞò ôçò ïìáäïðïßçóçò åßíáé ç êïéíÞ áíôéìåôþðéóç ôùí ÷ñçóôþí ôçò ïìÜäáò üóïí áöïñÜ ôá äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò êáé ôç äéÜèåóç ôùí ðüñùí ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ. Ìéá ðåñéï÷Þ (domain) óôá ÍÔ åßíáé ìéá ëïãéêÞ óõëëïãÞ áðü õðïëïãéóôÝò ðïõ ìïéñÜæïíôáé ôçí ßäéá âÜóç üóïí áöïñÜ ôïõò ëïãáñéáóìïýò ôùí ÷ñçóôþí, ôïõò ßäéïõò ðüñïõò êáé ôçí ßäéá ôå÷íéêÞ áóöÜëåéáò. ¸ôóé êÜèå ðåñéï÷Þ ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýíáí ôïõëÜ÷éóôïí óôáèìü åîõðçñÝôçóçò ÍÔ (ó÷Þìá 13.1).

183 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï Ôá ÍÔ åßíáé ó÷åäéáóìÝíá íá ëåéôïõñãïýí åßôå ìå ðåñéï÷Ýò åßôå ìå ïìÜäåò åñãáóßáò. Ôá ó÷Þìáôá 13.2 êáé 13.3 äåß÷íïõí ôç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôéò ðåñéï÷Ýò êáé óôéò ïìÜäåò åñãáóßáò. ü

Ëïãáñéáóìïß ÷ñçóôþí êáé ïìÜäùí. ÊÜèå ÷ñÞóôçò Ý÷åé Ýíá ëïãáñéáóìü êáé ìðïñåß íá áíÞêåé óå ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ïìÜäåò åñãáóßáò. ÊÜèå ïìÜäá Ý÷åé ïñéóìÝíá äéêáéþìáôá ðñüóâáóçò óôï äßêôõï êáé äõíáôüôçôá ÷ñÞóçò ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ. Ïé ëïãáñéáóìïß ôùí ïìÜäùí åßíáé ÷ñÞóéìïé, åðåéäÞ áðëïðïéïýí ôçí ïñãÜíùóç ìéáò äéá÷åéñéóôéêÞò ìïíÜäáò. Åðßóçò âïçèïýí óôïí Ýëåã÷ï ôçò ðñüóâáóçò ÷ñçóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôá ÍÔ ãéá íá äéåêðåñáéþóïõí ðáñüìïéåò åñãáóßåò. Ìå ôçí Ýíôáîç ðïëëþí ÷ñçóôþí óå ìéá ïìÜäá ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ óõóôÞìáôïò êáèïñßæåé ôá äéêáéþìáôá ôçò ïìÜäáò (ó÷Þìá 13.4). ÊÜèå ÷ñÞóôçò óå Ýíá óýóôçìá ÍÔ äéáèÝôåé ôá áêüëïõèá:

Ó÷Þìá 13.3: Äçìéïõñãßá êáéíïýñéáò ïìÜäáò

l

Ýíá üíïìá,

l

Ýíáí êùäéêü ðñüóâáóçò (password) ðïõ ôïõ ðáñá÷ùñåß ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ óõóôÞìáôïò (ï ÷ñÞóôçò Ý÷åé äéêáßùìá ôñïðïðïßçóÞò ôïõ),

l

ôéò ïìÜäåò óôéò ïðïßåò åßíáé ìÝëïò,

l

äéêáéþìáôá, ãéá íá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ëïãáñéáóìü ðïõ ôïõ Ý÷åé áíáôåèåß.

ÊÜèå öïñÜ ðïõ ï ÷ñÞóôçò ðñïóðáèåß íá åêôåëÝóåé ìéá óõãêåêñéìÝíç ëåéôïõñãßá óå Ýíáí õðïëïãéóôÞ, ôá ÍÔ åëÝã÷ïõí ôï ëïãáñéáóìü ôïõ, ãéá íá áðïöáóßóïõí áí Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá åêôåëÝóåé ôç óõãêåêñéìÝíç ëåéôïõñãßá, üðùò íá äéáâÜóåé Ýíá áñ÷åßï Þ íá ãñÜøåé óå Ýíá áñ÷åßï, íá óâÞóåé Ýíáí êáôÜëïãï Þ íá åêôõðþóåé óå êÜðïéïí åêôõðùôÞ. Óå Ýíá óýóôçìá ÍÔ õðÜñ÷ïõí ôñåéò ðñïêáèïñéóìÝíïé ëïãáñéáóìïß ÷ñçóôþí, ôïõ äéá÷åéñéóôÞ (administrator), ôïõ öéëïîåíïýìåíïõ (guest) ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ êáé ôïõ áñ÷éêïý ÷ñÞóôç åíüò óôáèìïý åñãáóßáò. Ï ëïãáñéáóìüò ôïõ äéá÷åéñéóôÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôïí õðåýèõíï äéá÷åßñéóçò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ ãéá ôçí åêôÝëåóç ëåéôïõñãéþí, üðùò åßíáé ç åãêáôÜóôáóç åöáñìïÓ÷Þìá 13.4: Êáèïñéóìüò äéêáéùìÜôùí ìéáò ïìÜäáò óå Ýíáí ãþí, ç äçìéïõñãßá Þ äéáãñáöÞ ëïãáñéáóìþí êáôÜëïãï ôïõ óõóôÞìáôïò ÷ñçóôþí, ç åãêáôÜóôáóç õëéêïý êôë. Ï ëïãáñéáóìüò ôïõ öéëïîåíïýìåíïõ åðéôñÝðåé óå ðåñéóôáóéáêïýò ÷ñÞóôåò íá óõí-

184 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí äÝïíôáé óôï ôïðéêü äßêôõï (ó÷Þìáôá 13.5 êáé 13.6) êáé íá Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíá äéêáéþìáôá óôïí ôïðéêü êüìâï - óýóôçìá. Óçìåéþíåôáé üôé ï áñ÷éêüò ÷ñÞóôçò åßíáé Ýíáò ëïãáñéáóìüò ðïõ äçìéïõñãåßôáé êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôùí ÍÔ óå êÜðïéï óôáèìü åñãáóßáò, üðïõ ëáìâÜíåé Ýíá üíïìá, êáé Ý÷åé äéêáéþìáôá äéá÷åéñéóôÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò.

Ó÷Þìá 13.5: Ñõèìßóåéò ôïõ ïäçãïý ôçò êÜñôáò Ethernet ãéá ôçí Intel Eherexpress 100 PCI

Ó÷Þìá 13.6: Ñõèìßóåéò ãéá ôï ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò TCP/IP

185 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï 13.1.2.2 Óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare ôçò Novell Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá êáèáñÜ ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ ôï ïðïßï áðáéôåß áðü êÜèå êüìâï ðïõ óõíäÝåôáé óôï äßêôõï íá Ý÷åé ðñïåãêáôåóôçìÝíï ôï äéêü ôïõ ëåéôïõñãéêü óýóôçìá (ó÷Þìá 13.7). ¼ðùò ôá ðåñéóóüôåñá äéêôõáêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, äéá÷åéñßæåôáé ôç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí áíÜìåóá óôéò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò, áðïèçêåýåé êáé åðáíáöÝñåé äåäïìÝíá áðü ôïõò óêëçñïýò äßóêïõò ôïõ äéêôýïõ, äéá÷åéñßæåôáé Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá áñ÷åßùí, äéáóöáëßæåé ôçí áêåñáéüôçôá ôùí äåäïìÝíùí êáé ôÝëïò äéá÷åéñßæåôáé ôïõò åêôõðùôÝò êáé ôç ìíÞìç. Ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare åßíáé Ýôóé ó÷åäéáóìÝíïò, þóôå íá ëåéôïõñãåß óå óõóôÞìáôá õðïëïãé-

Ó÷Þìá 13.7: Ç öéëïóïößá ôïõ äéêôõáêïý ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò NetWare óôþí åíüò Þ êáé ðåñéóóüôåñùí åðåîåñãáóôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï NetWare 5.1 åßíáé âáóéóìÝíï óå Ýíáí åíóùìáôùìÝíï ðõñÞíá ðïëõåðåîåñãáóßáò (MPK), ï ïðïßïò åßíáé ðëÞñùò ðïëõ-íçìáôéêüò êáé õðïóôçñßæåé ðñï-åêôüðéóç. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ NetWare 5.1 Ý÷åé ó÷åäéáóôåß Ýôóé, þóôå íá õðïóôçñßæåé Ýùò êáé 32 åðåîåñãáóôÝò. Ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò åðéôåëåß ôéò áêüëïõèåò ëåéôïõñãßåò: ü

ÈÝôåé óå ëåéôïõñãßá ôï äßêôõï êáé óôáìáôÜ ôç ëåéôïõñãßá ôïõ.

186 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ü

Ðáñáêïëïõèåß ôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ðáñáêïëïõèåß ôçí êßíçóç óôï äßêôõï.

ü

Êáèïñßæåé ôéò ðáñáìÝôñïõò ñýèìéóçò ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ôñïðïðïéåß ôá áñ÷åßá ñýèìéóçò ôïõ äéêôýïõ.

ü

ÁðïóôÝëëåé ìçíýìáôá ðñïò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ.

To NetWare 5.1 õðïóôçñßæåé ôá ãíùóôÜ ðñùôüêïëëá äéêôýïõ IP (Internet Protocol) êáé IPX (Internetwork Packet Exchange). Óçìåéþíåôáé üôé ôï IPX åßíáé Ýíá äéêôõáêü ðñùôüêïë-

Ó÷Þìá 13.8: Ðñùôüêïëëá äéêôýïõ ðïõ Ý÷ïõí åãêáôáóôáèåß óôï NetWare 5.1 ëï ôçò Novell ôï ïðïßï äéáóõíäÝåé äßêôõá ðïõ Ý÷ïõí ùò ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ ôï NetWare (ó÷Þìá 13.8). Ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá áðü ôá ïðïßá áðïôåëåßôáé Ýíáò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare 5.1 åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ï êáôÜëïãïò õðçñåóéþí ôçò Novell (NDS: Novell’s Directory Service), o ïðïßïò ðáñÝ÷åé ãåíéêÞ ðñüóâáóç óå üëïõò ôïõò äéêôõáêïýò ðüñïõò. Ï NDS åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò ìå äéêáßùìá ðñüóâáóçò íá óõíäåèïýí ìå ôï äßêôõï, üðùò åðßóçò íá äïõí êáé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí äéêôõáêïýò ðüñïõò. Ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ óõóôÞìáôïò ìðïñåß, ìÝóù åíüò öéëéêïý ãñáöéêïý ðåñéâÜëëïíôïò áëëçëåðßäñáóçò, íá åëÝã÷åé êåíôñéêÜ üëïõò ôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ, ôïõò ÷ñÞóôåò êáé ôá äéêáéþìáôá ðñüóâáóÞò ôïõò óå ïðïéáäÞðïôå äéêôõáêÞ óõóêåõÞ.

187 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ü

¸íá äÝíôñï NDS (NDS tree), ôï ïðïßï áíáðáñéóôÜíåé ïëüêëçñï ôï äßêôõï (ó÷Þìá 13.9). Ïé äéêôõáêïß ðüñïé, üðùò åßíáé ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò êáé ïé åêôõðùôÝò, áíáðáñéóôÜíïíôáé éåñáñ÷éêÜ ìÝóá óå Ýíá äÝíôñï NDS. Ïé ÷ñÞóôåò óõíäÝïíôáé óôï äÝíôñï NDS ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá üíïìá (login name) êáé Ýíáí êùäéêü ðñüóâáóçò (password), áíôß íá óõíäÝïíôáé ìå óõãêåêñéìÝíïõò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò NetWare. KáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ ðñþôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò NetWare áðïäßäåôáé óôï äÝíôñï NDS Ýíá üíïìá, ôï ïðïßï ÷áñáêôçñßæåé ïëüêëçñï ôïí ïñãáíéóìü üðïõ åãêáèßóôáôáé ôï ôïðéêü äßêôõï êáé äåí õðåñâáßíåé ôïõò 64 ÷áñáêôÞñåò.

ü

Ôá áíôéêåßìåíá (ïbjects), ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá áíáðáñáóôÞóïõí ìéêñüôåñá ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ Þ äéêôõáêïýò ðüñïõò, üðùò åßíáé Ýíá õðïäßêôõï Þ Ýíáò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare. Ôá áíôéêåßìåíá Ý÷ïõí óõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé éäéüôçôåò âÜóåé ôùí ïðïßùí äéáêñßíïíôáé óå äýï ôýðïõò, ôá áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò êáé ôá áíôéêåßìåíá - öýëëá (ó÷Þìá 13.9). Áõôïß ïé äýï ôýðïé áíôéêåéìÝíùí ðåñéãñÜöïíôáé óôç óõíÝ÷åéá. l

Ôá áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò (container objects) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá ïñãáíþóïõí ôç äïìÞ ôïõ äÝíôñïõ NDS. ¸íá áíôéêåßìåíï - ðåñéÝêôçò ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé Ýíá Üëëï áíôéêåßìåíï - ðåñéÝêôç, Ýíá áíôéêåßìåíï - öýëëï Þ êáé ôá äýï ìáæß. Ôá äýï êýñéá åßäç ôïõ áíôéêåéìÝíïõ - ðåñéÝêôç åßíáé ôï áíôéêåßìåíï - oñãáíéóìüò êáé ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá. Óôç

Ó÷Þìá 13.9: Ç äïìÞ åíüò äÝíôñïõ NDS

188 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöïíôáé ðåñéëçðôéêÜ üëá ôá áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé:

l

t

Ôï áíôéêåßìåíï - ñßæá (root) âñßóêåôáé óôï õøçëüôåñï åðßðåäï ôïõ äÝíôñïõ NDS. Ç ñßæá äçìéïõñãåßôáé ôáõôü÷ñïíá ìå Ýíá êáéíïýñéï äÝíôñï NDS êáé äåí ìðïñåß íá ìåôïíïìáóôåß. ¼ëá ôá Üëëá áíôéêåßìåíá âñßóêïíôáé êÜôù áðü áõôü. ¸íáò ÷ñÞóôçò ðïõ Ý÷åé äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôï áíôéêåßìåíï - ñßæá Ý÷åé äéêáßùìá ðñüóâáóçò óå ïëüêëçñï ôï äÝíôñï NDS. ÊÜôù áðü ôç ñßæá ìðïñïýí íá ôïðïèåôçèïýí ìüíï ôï áíôéêåßìåíï - ÷þñá êáé ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìüò (âë. ðáñáêÜôù).

t

Ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìüò (ïrganization) áíáðáñéóôÜíåé ôï ðñþôï åðßðåäï ïìáäïðïßçóçò óôá ðåñéóóüôåñá äßêôõá. ÁíÜëïãá ìå ôç äïìÞ ôïõ äéêôýïõ, áõôü ôï åðßðåäï ìðïñåß íá áíáðáñéóôÜíåé ìéá ïëüêëçñç åôáéñåßá Þ Ýíá ôìÞìá ôçò. Óå Ýíá äÝíôñï NDS èá ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé ôïõëÜ÷éóôïí Ýíá áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìüò. ¸íá áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìüò ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá Þ Üëëá NDS áíôéêåßìåíá.

t

Ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá (ïrganizational õnit) ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôùí áíôéêåéìÝíùí åíüò äÝíôñïõ NDS óå õðïóýíïëá. Ôá áíôéêåßìåíá - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá åßíáé ðñïáéñåôéêÜ, áëëÜ, üôáí õðÜñ÷ïõí, èá ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé êÜôù áðü ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìü Þ êÜôù áðü Üëëï áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá.

t

Ôï áíôéêåßìåío - xþñá (country) ðáñÝ÷åôáé ðñïêåéìÝíïõ íá äçëùèåß ç ÷þñá åíüò áíôéêåéìÝíïõ. Ìðïñåß íá ôïðïèåôçèåß ìüíï êÜôù áðü ôï áíôéêåßìåíï - ñßæá.

t

Ôï áíôéêåßìåío - ðåñéï÷Þ (locality) ðáñÝ÷åôáé ðñïêåéìÝíïõ íá äçëùèåß ç ãåùãñáöéêÞ ôïðïèåóßá åíüò áíôéêåéìÝíïõ.

Ôá áíôéêåßìåíá - öýëëá (leaf objects) áíáðáñéóôÜíïõí ðëçñïöïñßá ðïõ Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ, üðùò åßíáé ïé óôáèìïß åîõðçñÝôçóçò êáé ïé åêôõðùôÝò. Óå áíôßèåóç ìå ôá áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò, ôá áíôéêåßìåíá - öýëëá äåí ìðïñïýí íá ðåñéÝ÷ïõí Üëëá áíôéêåßìåíá NDS. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëïß ôýðïé áíôéêåéìÝíùí - öýëëùí, üðùò åßíáé ç åöáñìïãÞ, ï óôáèìüò åñãáóßáò, ï ÷ñÞóôçò, ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ÍetWare, ï äéá÷åéñéóôÞò NetWare ê.Ü. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá åãêáôÜóôáóçò ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò äçìéïõñãïýíôáé ôïõëÜ÷éóôïí äýï áíôéêåßìåíá - öýëëá, ôá ïðïßá ðåñéãñÜöïíôáé óôç óõíÝ÷åéá: t

Ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare (NetWare server) åßíáé Ýíá áíôéêåßìåíï - öýëëï ðïõ áíáðáñéóôÜíåé Ýíá óôáèìü åîõðçñÝôçóçò ï ïðïßïò ëåéôïõñãåß ìå ïðïéáäÞðïôå Ýêäïóç ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò NetWare. Ôï áíôéêåßìåíï - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare äçìéïõñãåßôáé áõôüìáôá êáé ôïðïèåôåßôáé óôï äÝíôñï NDS êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åãêáôÜóôáóçò ôïõ äÝíôñïõ óôï äßêôõï.

t

Ï äéá÷åéñéóôÞò NetWare (ADMIN user) åßíáé Ýíá áíôéêåßìåíï - öýëëï

189 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ðïõ äçìéïõñãåßôáé ôáõôü÷ñïíá ìå Ýíá êáéíïýñéï äÝíôñï NDS. Ôï üíïìÜ ôïõ åßíáé ADMIN êáé ôïõ ðáñÝ÷åôáé Ýíáò êùäéêüò ðñüóâáóçò. Ï äéá÷åéñéóôÞò NetWare (XÉ) Ý÷åé äéêáéþìáôá åðüðôç (supervisor) ãéá ïëüêëçñï ôï äÝíôñï NDS, äçëáäÞ ôïõ åðéôñÝðåôáé íá äçìéïõñãåß êáé íá äéá÷åéñßæåôáé üëá ôá áíôéêåßìåíá ôïõ äÝíôñïõ. ÃåíéêÜ, ìðïñåß íá ðáñá÷ùñçèïýí óå Ýíá áíôéêåßìåíï - äéá÷åéñéóôÞ NetWare äéêáéþìáôá åðüðôç óå Üëëá áíôéêåßìåíá - öýëëá êáé óå üëá ôá áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò. ¼ôáí Ýíá áíôéêåßìåíï - äéá÷åéñéóôÞò NetWare Ý÷åé äéêáéþìáôá åðÜíù óå Ýíá áíôéêåßìåíï - ðåñéÝêôç, ôüôå ìðïñåß íá äéá÷åéñéóôåß üëá ôá áíôéêåßìåíá ðïõ âñßóêïíôáé êÜôù áðü áõôü êáé íá äçìéïõñãÞóåé êáéíïýñéá. ü

Ç óçìåéïãñáößá NDS, ç ïðïßá åðéôñÝðåé óôïõò ÷ñÞóôåò åíüò äéêôýïõ íá áíáöÝñïíôáé óå áíôéêåßìåíá óýìöùíá ìå ôç èÝóç ôïõò ìÝóá óôï äÝíôñï. Ç Ýêöñáóç NDS (üíïìá áíôéêåéìÝíïõ) ðåñéãñÜöåé ôï ðëÞñåò ìïíïðÜôé (óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí áíôéêåéìÝíùí - ðåñéåêôþí) åíüò áíôéêåéìÝíïõ ìÝóá óôç äïìÞ ôïõ äÝíôñïõ NDS. Ç óçìåéïãñáößá ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò Ýêöñáóçò NDS åßíáé ç ëßóôá ôùí áíôéêåéìÝíùí - ðåñéåêôþí (÷ùñßæïíôáé ìå ôåëåßåò) ôá ïðïßá âñßóêïíôáé åðÜíù óôï ìïíïðÜôé, áðü ôï áíôéêåßìåíï - öýëëï Ýùò ôï áíôéêåßìåíï - ñßæá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Ýêöñáóç - üíïìá ãéá ôï áíôéêåßìåíï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò NetWare (SERVER 1) ðïõ âñßóêåôáé êÜôù áðü ôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá (SALES) óôï áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìü (ÁCME) èá Þôáí: SERVER 1. SALES. ACME.

13.1.2.3 Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ VINES Ôï VINES (Virtual Networking System) ôçò Banyan Systems Incorporated åßíáé Ýíá áðü ôá ðéï äéáäåäïìÝíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýïõ, ôï ïðïßï ðñïóöÝñåé, åêôüò ôùí Üëëùí, êáèïëéêÞ ïíïìáôïëïãßá êáé õðçñåóßåò áóöÜëåéáò. Õðïóôçñßæåé óõóôÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí Ýùò ôÝóóåñéò åðåîåñãáóôÝò. Ôï ëïãéóìéêü VINES áðïôåëåßôáé áðü äýï ìÝñç, ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò, ôï ïðïßï åêôåëåßôáé ìüíï óôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò, êáé ôï äéêôõáêü ëïãéóìéêü, ôï ïðïßï åêôåëåßôáé óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò êáé óôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò. ü

Ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò åêôåëåßôáé óôïí ðõñÞíá ôïõ Unix Þ, ùò ïäçãüò, óôïí ðõñÞíá ôùí ÍÔ. ÐåñéëáìâÜíåé õðçñåóßåò ãéá ôï äéáìïéñáóìü åêôõðùôþí êáé äßóêùí ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôï óôáèìü åîõðçñÝôçóçò, êáèþò êáé ìéá õðçñåóßá, ðïõ ïíïìÜæåôáé StreetTalk, ãéá ôçí ïíïìáóßá êáé ôç äéá÷åßñéóç üëùí ôùí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ. Ïé õðçñåóßåò äéêôýïõ ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò êáé ìå ôï äéêôõáêü ëïãéóìéêü VINES óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç õðçñåóßá StreetTalk áíáãíùñßæåé êÜèå óôïé÷åßï åðÜíù óôï äßêôõï ìå Ýíá ìïíáäéêü üíïìá êáé ðáñÝ÷åé áõôÞ ôçí ðëçñïöïñßá óôéò Üëëåò õðçñåóßåò ôïõ äéêôýïõ. Ç õðçñåóßá - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò åßíáé ìéá åðéâëÝðïõóá äéåñãáóßá ðïõ äéá÷åéñßæåôáé üëåò ôéò õðçñåóßåò ôïõ äéêôýïõ óôï óôáèìü åîõðçñÝôç-

190 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Ó÷Þìá 13.10: Óýóôçìá êáé äéêôõáêü ëïãéóìéêü VINES óçò. Ôï ó÷Þìá 13.10 äåß÷íåé ôç ó÷Ýóç áíÜìåóá óôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò êáé óôï äéêôõáêü ëïãéóìéêü óå Ýíá óôáèìü åîõðçñÝôçóçò VINES. ü

Ôï äéêôõáêü ëïãéóìéêü, ðïõ åêôåëåßôáé óå DOS, Windows êáé OS/2 óôáèìïýò åñãáóßáò, áíôáëëÜóóåé ðëçñïöïñßåò ìå ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò. Ôï ëïãéóìéêü óõóôÞìáôïò óõíåñãÜæåôáé ìå ôï äéêôõáêü ëïãéóìéêü ãéá ôïí Ýëåã÷ï êáé ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óå ÷ñÞóôåò, óå õðïëïãéóôÝò êáé óå óõóêåõÝò, üðùò äßóêïõò êáé åêôõðùôÝò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí Ýíáò ÷ñÞóôçò èÝëåé íá áðïèçêåýóåé áñ÷åßá óôï äßêôõï, ôï ðñüãñáììá - ðåëÜôçò åðéêïéíùíåß ìå ôç äéåñãáóßá ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ðïõ ÷åéñßæåôáé üëá ôá áñ÷åßá. Ôï ëïãéóìéêü ôïõ óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò ôçò Banyan ÷ñçóéìïðïéåß ïíüìáôá StreetTalk ãéá ôçí áíáãíþñéóç - ôáõôïðïßçóç üëùí ôùí áíôéêåéìÝíùí ôïõ äéêôýïõ. Ôá ïíüìáôá StreetTalk ðáñÝ÷ïõí ìïíáäéêÞ ãéá ïëüêëçñï ôï äßêôõï áíáãíþñéóç ÷ñçóôþí, õðçñåóéþí êáé ðüñùí. Ôá ôñßá ìÝñç åíüò ïíüìáôïò StreetTalk åßíáé: l

ôï óôïé÷åßï (item),

l

ç ïìÜäá (group) êáé

l

ï ïñãáíéóìüò (ïrganization).

Ç ó÷Ýóç áíÜìåóá óå ïñãáíéóìïýò, ïìÜäåò êáé óôïé÷åßá åßíáé éåñáñ÷éêÞ, åíþ Ýíáò ïñãáíéóìüò ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé ðïëëÝò ïìÜäåò êáé ìßá ïìÜäá ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé ðïëëÜ óôïé÷åßá. ¸íá ðëÞñåò üíïìá StreetTalk óõíôßèåôáé áðü ôï üíïìá åíüò óôïé÷åßïõ, ôï üíïìá ôçò ïìÜäáò óôçí ïðïßá áíÞêåé ôï óôïé÷åßï êáé ôï üíïìá

191 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ôïõ ïñãáíéóìïý ðïõ ðåñéÝ÷åé ôçí ïìÜäá. ÊÜèå ìÝñïò ôïõ ïíüìáôïò ÷ùñßæåôáé áðü ôï åðüìåíï ìå ôï ÷áñáêôÞñá @. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ðëÞñåò üíïìá StreetTalk åíüò ÷ñÞóôç óôï ôìÞìá Marketing ôçò åôáéñåßáò World Commodity Trading èá ìðïñïýóå íá åßíáé:

Paul Smith@Marketing@WCTUS ¼ëá ôá ïíüìáôá StreetTalk ðåñéÝ÷ïõí áëöáñéèìçôéêïýò ÷áñáêôÞñåò (a-z, A-Z êáé 0-9) êáé ìç áëöáñéèìçôéêïýò ÷áñáêôÞñåò (ôåëåßåò, êüììáôá, ðáýëåò, êåíÜ êáé áðïóôñüöïõò). Ôá ïíüìáôá ôùí óôïé÷åßùí ìðïñïýí íá Ý÷ïõí Ýùò êáé 31 ÷áñáêôÞñåò, åíþ ôá ïíüìáôá ãéá ôéò ïìÜäåò êáé ôïõò ïñãáíéóìïýò ðåñéïñßæïíôáé óôïõò 15 ÷áñáêôÞñåò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá õðïóôÞñéîçò äéêôýïõ,óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ÍÔ 4.0, ïìÜäá åñãáóßáò, ðåñéï÷Þ, ëïãáñéáóìüò ÷ñÞóôç, ëïãáñéáóìüò ïìÜäáò, äéá÷åéñéóôÞò, öéëïîåíïýìåíïò, áñ÷éêüò ÷ñÞóôçò, óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò NetWare 5.1, êáôÜëïãïò õðçñåóéþí ôçò Novell, äÝíôñï ÍDS, áíôéêåßìåíá - ðåñéÝêôåò, áíôéêåßìåíï - ñßæá, áíôéêåßìåíï - ïñãáíéóìüò, áíôéêåßìåíï - ïñãáíùôéêÞ ìïíÜäá, áíôéêåßìåíï - ÷þñá, áíôéêåßìåíï - ðåñéï÷Þ, áíôéêåßìåíá - öýëëá, äéá÷åéñéóôÞò NetWare, VINES, StreetTalk.

192 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

ÌÜèçìá 13.2: Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò 13.2.1

ÅéóáãùãÞ

Óôï ìÜèçìá áõôü èá ãßíåé áíáöïñÜ óôïí åéäéêü äéáäéêôõáêü åîïðëéóìü ðïõ åßíáé áðáñáßôçôïò ãéá ôçí õëïðïßçóç êáé ôç ëåéôïõñãßá åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ õøçëþí åðéäüóåùí. Ãéá êÜèå ðñüôõðï ðïõ Ý÷åé ðåñéãñáöåß óôá ðñïçãïýìåíá ìáèÞìáôá èá áíáöÝñåôáé ï åîïðëéóìüò ðïõ áðáéôåßôáé êáé èá äßíåôáé ùò ðáñÜäåéãìá ôï áíôßóôïé÷ï ðñïúüí êÜðïéïõ êáôáóêåõáóôÞ.

13.2.2

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï 100 Ìbps Ethernet

Ãéá ôçí õëïðïßçóç åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ ôå÷íïëïãßáò 100 Mbps Ethernet, åêôüò áðü ôçí áðáñáßôçôç äïìçìÝíç êáëùäßùóç ïðôéêÞò ßíáò Þ UTP êáôçãïñßáò 5, èá ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí: ü

ÊÜñôá äéêôýïõ (NIC: Network Interface Card). Óå êÜèå êüìâï - õðïëïãéóôéêü óýóôçìá ðïõ óõíäÝåôáé ìå Ýíá ôïðéêü äßêôõï åßíáé áðáñáßôçôç ìßá êÜñôá äéêôýïõ. Ðñüêåéôáé ãéá êÜñôá ôýðïõ PCI Þ ISA, ç ïðïßá óõíäÝåôáé åðÜíù óôç ìçôñéêÞ êÜñôá ôïõ õðïëïãéóôÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìßá áðü ôéò ðéï äéáäåäïìÝíåò êÜñôåò áõôïý ôïõ ôýðïõ åßíáé ç Intel PRO/100+ Adapter ôçò Intel. Åßíáé ìéá PCI êÜñôá äéêôýïõ, ðïõ õðïóôçñßæåôáé áðü ôá ðéï ãíùóôÜ äéêôõáêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, üðùò åßíáé ôá WIN NT 4.0, NetWare êáé Unix. Õðïóôçñßæåé äßêôõá ôýðïõ 10Base-T êáé 100Base-TX, êáèþò åðßóçò êáé ëåéôïõñãßåò áõôüìáôçò äéáðñáãìÜôåõóçò êáé áìößðëåõñçò åðéêïéíùíßáò.

ü

Äéáíïìåßò (hubs). Eßíáé áðëÝò óõóêåõÝò ðïõ äéáóõíäÝïõí ïìÜäåò ÷ñçóôþí ðñïùèþíôáò ôá ðáêÝôá ðïõ ëáìâÜíïõí áðü ìßá èýñá óå üëåò ôéò õðüëïéðåò.

Ó÷Þìá 13.11: FastHub 412 ôçò Cisco

193 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ¼ëïé ïé ÷ñÞóôåò ðïõ óõíäÝïíôáé óå Ýíá äéáíïìÝá Þ óå ìéá ïìÜäá áðü äéáóõíäåüìåíïõò äéáíïìåßò âñßóêïíôáé óôï ßäéï õðïäßêôõï êáé ìïéñÜæïíôáé ôï äéáèÝóéìï åýñïò æþíçò ôïõ äéáíïìÝá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, o FastHub 412 ôçò Cisco (ó÷Þìá 13.11) åßíáé Ýíáò äéáíïìÝáò 10/100 Mbps ìå 12 èýñåò. Õðïóôçñßæåé óõíäÝóåéò óôá 10 êáé óôá 100 Mbps, êáèþò êáé ëåéôïõñãßåò áõôüìáôçò áíáãíþñéóçò ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò ãéá êÜèå óýíäåóç (autosensing). ü

Ìåôáãùãïß (switches). ¸÷ïõí ìåãáëýôåñç åõöõÀá áðü ôïõò äéáíïìåßò êáé ôéò ãÝöõñåò, åíþ ðáñÝ÷ïõí, óå ìüíéìç âÜóç, ìåãáëýôåñï åýñïò æþíçò óå óõãêåêñéìÝíïõò ÷ñÞóôåò Þ ïìÜäåò ÷ñçóôþí. Ïé ìåôáãùãïß ðñïùèïýí ôá ðáêÝôá ôùí äåäïìÝíùí óôçí êáôÜëëçëç èýñá áíÜëïãá ìå ôïí ðáñáëÞðôç, ôïí ïðïßï áíáãíùñßæïõí áðü ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ âñßóêåôáé óôçí åðéêåöáëßäá êÜèå ðëáéóßïõ (ðåñéóóüôåñá ãéá ôïõò ìåôáãùãïýò âë. óôçí åðüìåíç åíüôçôá). Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç óåéñÜ Catalyst 2900 XL ôçò Cisco (ó÷Þìá13.12) åßíáé ìéá ðëÞñçò óåéñÜ ìåôáãùãþí 10/100 Mbps Ethernet, ïé ïðïßïé õðïóôçñßæïõí áõôüìáôç áíß÷íåõóç ôïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò ôçò óýíäåóçò, ðñïóöÝñïíôáò åîáéñåôéêÞ áðüäïóç, åýêïëç äéá÷åßñéóç êáé äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò. Ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò ðïõ åðéôåëïýí ïé ìåôáãùãïß åßíáé áíÜëïãåò ìå áõôÝò ðïõ åðéôåëïýí ïé ãÝöõñåò (ÌÜèçìá 9.4) êáé Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: l

ÄéáöÜíåéá äéåõèýíóåùí. Êáèþò üëåò ïé èýñåò õðïóôçñßæïõí ðïëëÝò äéåõ-

Ó÷Þìá 13.12: Catalyst 2900 XL èýíóåéò MAC, êÜèå èýñá ìðïñåß íá óõíäåèåß ìå óôáèìïýò åñãáóßáò, åðáíáëÞðôåò, ãÝöõñåò, äñïìïëïãçôÝò, ìåôáãùãïýò Þ Üëëåò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò. Ï ìåôáãùãüò ðáñÝ÷åé äõíáìéêÞ äéåõèõíóéïäüôçóç, áðïìíçìïíåýïíôáò áðü êÜèå èýñá ôç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá êÜèå ðëáéóßïõ ðïõ ëáìâÜíåé, üðùò åðßóçò êáé ôïí áñéèìü ôçò èýñáò óôçí ïðïßá áõôü ôï ðëáßóéï áíôéóôïé÷åß. Êáèþò êüìâïé óõíäÝïíôáé Þ áðïóõíäÝïíôáé áðü ôï äßêôõï, ï ìåôáãùãüò åíçìåñþíåé ôïí ðßíáêá äéåõèýíóåùí (ãíùóôïðïßçóç äéåýèõíóçò - address learning) êáôÜ ðáñüìïéï ôñüðï ì’ áõôüí ðïõ ãßíåôáé êáé óôç ãÝöõñá. ÕðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá áõôüìáôçò åéóáãùãÞò äéåõèýíóåùí ó’ áõôü ôïí

194 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí ðßíáêá. Ïé äéåõèýíóåéò áõôÝò ïíïìÜæïíôáé óôáôéêÝò (Þ áóöáëåßò) êáé äåí ìðïñïýí íá äéáãñáöïýí ðáñÜ ìüíï êáôüðéí óõãêåêñéìÝíçò åíôïëÞò. Åßíáé åðßóçò äõíáôüí íá åíåñãïðïéçèåß ç ôå÷íéêÞ ôçò ðñïþèçóçò, Ýôóé þóôå ôá ðëáßóéá ðïõ óôÝëíïíôáé ó’ áõôÝò ôéò äéåõèýíóåéò íá ðñïùèïýíôáé óå óõãêåêñéìÝíåò èýñåò ôïõ ìåôáãùãïý. l

Ðñïþèçóç êáé öéëôñÜñéóìá. Ïé ìåôáãùãïß ðñïùèïýí (forwarding) ôá ðëáßóéá óå ïðïéïíäÞðïôå óõíäõáóìü èõñþí ìå âÜóç ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç, ç ïðïßá âñßóêåôáé åðÜíù óôï ðëáßóéï ðïõ ðáñáëáìâÜíïõí. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôïí ðßíáêá äéåõèýíóåùí MAC ï ìåôáãùãüò ðñïùèåß ôï ðëáßóéï ìüíï óå ìßá óõãêåêñéìÝíç èýñá ðïõ õðïäåéêíýåôáé áðü áõôü ôïí ðßíáêá. Áí ç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç âñßóêåôáé óôçí ßäéá èýñá áðü ôçí ïðïßá ðáñáëÞöèçêå ôï ðëáßóéï, ôüôå áõôü öéëôñÜñåôáé (filtering) êáé äåí ðñïùèåßôáé. ÌÝóù ôïõ ðßíáêá ðñïþèçóçò óôáôéêþí äéåõèýíóåùí (static addressforwarding map) ï ìåôáãùãüò ðñïùèåß ðëáßóéá ìå ðñïïñéóìü ìßá äïóìÝíç óôáôéêÞ äéåýèõíóç. ÕðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá åéóáãùãÞò ëßóôáò áðü èýñåò óôéò ïðïßåò oé ìåôáãùãïß ìðïñïýí íá óôÝëíïõí ðëáßóéá. Ï ðßíáêáò ðñïþèçóçò óôáôéêþí äéåõèýíóåùí ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß åðßóçò ãéá ôï öéëôñÜñéóìá ôùí ðëáéóßùí ðïõ ëáìâÜíïíôáé áðü óõãêåêñéìÝíåò èýñåò, êáèþò áõôÜ ðñïùèïýíôáé ìüíï óôéò èýñåò ðïõ Ý÷ïõí ïñéóôåß óôç ëßóôá. Ðëáßóéá ìå ðñïïñéóìü ôéò èýñåò ðïõ áíáãñÜöïíôáé óôç ëßóôá, ôá ïðïßá üìùò ëáìâÜíïíôáé áðü èýñåò åêôüò ëßóôáò, äåí ðñïùèïýíôáé. Ï ìåôáãùãüò ðñïùèåß ôá ðëáßóéá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ôå÷íéêÞ ôçò áðïèÞêåõóçò êáé ðñïþèçóçò. Ôá ðëáßóéá ðïõ ëáìâÜíïíôáé áðïèçêåýïíôáé êáé ðñéí áðü ôçí åêðïìðÞ ôïõò åëÝã÷ïíôáé ãéá ôõ÷üí ëÜèç.

l

Êáôáêëõóìïß. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ï ìåôáãùãüò äå ãíùñßæåé ôç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý, äåí ìðïñåß íá áðïöáóßóåé óå ðïéá èýñá íá óôåßëåé ôï ðëáßóéï êáé Ýôóé êáôáêëýæåé (floods) üëåò ôéò èýñåò ìå áõôü, þóôå íá öôÜóåé ôåëéêÜ óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ïé ìåôáãùãïß Catalyst 2900 Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá êáôáêëýæïõí ìå ðëáßóéá Ýíá óýíïëï áðü êüìâïõò - ðáñáëÞðôåò Þ êáé üëïõò ôïõò êüìâïõò. Óôç óõíÝ÷åéá áíáöÝñïíôáé ïñéóìÝíïé Ýëåã÷ïé êáôáêëõóìïý (flooding controls), þóôå íá áðïôñÝðåôáé ï êáôáêëõóìüò ðïõ äåí åßíáé áðáñáßôçôïò: t

ÖéëôñÜñéóìá ðëáéóßùí ìå Ýíáí ðáñáëÞðôç. ¼ôáí Ýíáò ìåôáãùãüò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ï Catalyst 2900, ðáñáëáìâÜíåé Ýíá ðëáßóéï ìå Ýíáí êáé ìïíáäéêü ðáñáëÞðôç ôïõ ïðïßïõ ç äéåýèõíóç åßíáé Üãíùóôç, ôüôå êáôáêëýæåé üëåò ôéò èýñåò ìå ôï ðëáßóéï áõôü (unicast filtering). Ùóôüóï, üôáí ïé èýñåò Ý÷ïõí åê÷ùñçèåß óå óôáèåñÝò äéåõèýíóåéò Þ óõíäÝïíôáé ìå Ýíá ìüíï óôáèìü, äåí õðÜñ÷ïõí Üãíùóôåò äéåõèýíóåéò êáé ï êáôáêëõóìüò ôïõò ìå ôï ðëáßóéï äåí Ý÷åé êáíÝíá íüçìá. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá áðåíåñãïðïßçóçò ôïõ êáôáêëõóìïý ãéá óõãêåêñéìÝíåò èýñåò.

t ¸ëåã÷ïò êáôáéãßäáò åêðïìðÞò (broadcast storm). Ìéá êáôáéãßäá åêðïìðÞò óõìâáßíåé, üôáí ìßá óõãêåêñéìÝíç èýñá ëáìâÜíåé Ýíá ìåãÜëï

195 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï áñéèìü ðëáéóßùí ôá ïðïßá Ý÷ïõí ðñïïñéóìü üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. Ç ðñïþèçóç áõôþí ôùí ðëáéóßùí ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé äñáóôéêÞ ìåßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ. Ãéá ôçí áðïöõãÞ áõôÞò ôçò êáôÜóôáóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï Ýëåã÷ïò êáôáéãßäáò åêðïìðÞò, ìÝóù ôïõ ïðïßïõ êáèïñßæåôáé Ýíá üñéï óôïí áñéèìü ôùí ðëáéóßùí ðïõ ìðïñïýí íá ðáñáëçöèïýí áðü ìßá èýñá êáé Ý÷ïõí ðñïïñéóìü üëïõò ôïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ. Ôá ðëåïíÜæïíôá ðëáßóéá äåí ðñïùèïýíôáé. ÕðÜñ÷åé üìùò ç äõíáôüôçôá íá êáèïñéóôåß ôï ðüôå èá åðéôñáðåß êáé ðÜëé ç ðñïþèçóç ôÝôïéïõ åßäïõò ðëáéóßùí. t

Áóöáëåßò èýñåò (secure ports). ÁóöáëÞò ÷áñáêôçñßæåôáé ìéá èýñá, üôáí åðéôñÝðåôáé ç ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôçò áðü Ýíá óýíïëï ðñïêáèïñéóìÝíùí êüìâùí (óôáèìþí Þ óõóêåõþí). ¼ôáí áíáôßèåíôáé óôáôéêÝò äéåõèýíóåéò óå ìéá áóöáëÞ èýñá, o ìåôáãùãüò äåí ðñïùèåß ôá ðëáßóéá ôùí ïðïßùí ï áðïóôïëÝáò äåí Ý÷åé óôáôéêÞ äéåýèõíóç ðïõ íá ðåñéëáìâÜíåôáé óôïí ðßíáêá ðñïþèçóçò. Áí ï ðßíáêáò äéåõèýíóåùí ìéáò áóöáëïýò èýñáò ðåñéëáìâÜíåé ìßá ìüíï äéåýèõíóç, ôüôå ï êüìâïò ðïõ óõíäÝåôáé ì’ áõôÞ ôç èýñá Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ üëï ôï åýñïò æþíçò ôçò èýñáò. Ôï ðëÞèïò ôùí óôáèìþí Þ óõóêåõþí ðïõ óõíäÝïíôáé åðÜíù óå ìéá áóöáëÞ èýñá êõìáßíåôáé áðü 1 Ýùò 132, åíþ ïé äéåõèýíóåéò ôïõò äçëþíïíôáé áõôüìáôá Þ ìÝóù ÷åéñéóìþí ðïõ ãßíïíôáé áðü ôï äéá÷åéñéóôÞ. Ç áõôüìáôç áíáãñáöÞ ôçò äéåýèõíóçò åíüò óôáèìïý Þ ìéáò óõóêåõÞò óôïí ðßíáêá äéåõèýíóåùí ìéáò áóöáëïýò èýñáò óõìâáßíåé, üôáí ï ðßíáêáò äåí åßíáé ðëÞñùò óõìðëçñùìÝíïò. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç áíáãíùñßæåôáé ç äéåýèõíóç ôïõ áðïóôïëÝá ôùí åéóåñ÷üìåíùí ðëáéóßùí áðü ôç óõãêåêñéìÝíç èýñá êáé áõôüìáôá áðïèçêåýåôáé óôïí ðßíáêá. ÁõôÞ ç äéáäéêáóßá óõíå÷ßæåôáé, ìÝ÷ñéò üôïõ ãåìßóåé ï ðßíáêáò, êáé îáíáñ÷ßæåé, üôáí äéáãñáöåß êÜðïéá äéåýèõíóç áðü ôïí ðßíáêá.

ü

Ðáñáêïëïýèçóç åî áðïóôÜóåùò (RMON: Remote MÏÍitoring). Ðñüêåéôáé ãéá åßíáé Ýíá åñãáëåßï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõ äéêôýïõ ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñáêïëïõèïýí ôéò óõóêåõÝò áðü áðüóôáóç. ÐåñéëáìâÜíåé Ýíá ìÝñïò ëïãéóìéêïý ðïõ óõëëÝãåé óõíå÷þò óôáôéóôéêÝò ðëçñïöïñßåò ãýñù áðü ôï ôïðéêü äßêôõï êáé Ýíá óôáèìü äéá÷åßñéóçò ðïõ åðéêïéíùíåß ìå ôï ëïãéóìéêü áõôü.

ü

Ðñùôüêïëëï Spanning Tree. Åßíáé ìéá ôå÷íéêÞ ãéá ôç óõíôÞñçóç åíüò äéêôýïõ ìå ðïëëÝò ãÝöõñåò Þ ìåôáãùãïýò. Ùò ìÝñïò ôïõ ðñïôýðïõ IEEE 802.1d, ôï ðñùôüêïëëï Spanning Tree åßíáé óõìâáôü ìå ãÝöõñåò êáé ìåôáãùãïýò äéáöïñåôéêþí êáôáóêåõáóôþí. ¼ôáí ç ôïðïëïãßá áëëÜæåé, åðáíáññõèìßæåé ôéò ãÝöõñåò ìå äéáöáíÞ ùò ðñïò ôï ÷ñÞóôç ôñüðï, þóôå íá áðïöåõ÷èåß ç äçìéïõñãßá êýêëùí êáé íá âñåèïýí åöåäñéêÜ ìïíïðÜôéá óôçí ðåñßðôùóç ðôþóçò ôçò ôÜóçò Þ áðþëåéáò êÜðïéùí óõíäÝóåùí.

196 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

13.2.3

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï FDDI

¸íáò ðñïóáñìïóôÞò FDDI åßíáé ìéá êÜñôá äéåðáöÞò äéêôýïõ ðïõ åðéôñÝðåé ôç óýíäåóç ïðïéïõäÞðïôå õðïëïãéóôéêïý óõóôÞìáôïò óå Ýíá äßêôõï FDDI (Fiber Distributed Data Interface). ÃåíéêÜ, ïé ðñïóáñìïóôÝò FDDI ìðïñïýí íá åãêáôáóôáèïýí åýêïëá êáé ãñÞãïñá. ÄéáèÝôïõí ìéá ìüíéìç êåíôñéêÞ ìïíÜäá åðåîåñãáóßáò åðÜíù óôçí êÜñôá, Ýíá ïëïêëçñùìÝíï êýêëùìá Üìåóçò ðñüóâáóçò óôç ìíÞìç (ôï ïðïßï áðïèçêåýåé ôá äåäïìÝíá ðïõ ëáìâÜíåé áðü ôï äßêôõï óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç êåíôñéêÞ ìïíÜäá åðåîåñãáóßáò åßíáé áðáó÷ïëçìÝíç), ôç äõíáôüôçôá áìößðëåõñçò åðéêïéíùíßáò, êáèþò êáé Ýíá ìåôáãùãü ðáñÜêáìøçò êüìâïõ, þóôå, üôáí ï êüìâïò åßíáé êëåéóôüò, ôï óÞìá íá ðåñíÜåé êáé íá ìåôáäßäåôáé ÷ùñßò ðñüâëçìá óôï õðüëïéðï äßêôõï. ÓÞìåñá ðïëëÝò åôáéñåßåò ðñïóöÝñïõí ìéá óåéñÜ áðü ðñïóáñìïóôÝò FDDI ðïõ ìðïñïýí íá åãêáôáóôáèïýí åýêïëá êáé ãñÞãïñá.

13.2.4

Äéáäéêôõáêüò åîïðëéóìüò ãéá ôï LATM

¸íá äßêôõï LATM áðïôåëåßôáé áðü ôá áêüëïõèá âáóéêÜ óôïé÷åßá: ü

Ôïí êïñìü ôïõ äéêôýïõ ÁÔÌ. Ôï êýñéï óõóôáôéêü åíüò êïñìïý ÁÔÌ åßíáé ìéá ôïðïëïãßá ðëÝãìáôïò áðü ìåôáãùãïýò ATM. Ãéá ôç äéáóýíäåóç åíüò äéêôýïõ ÁÔÌ ìå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá ðáñáäïóéáêÜ äßêôõá ÷áìçëüôåñùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò (LANs, MANs êáé WANs) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõóêåõÝò ðïõ áðïêáëïýíôáé äñïìïëïãçôÝò áêìÞò (edge routers).

ü

Ôïõò ìåôáãùãïýò ÁÔÌ. Ïé ëåéôïõñãßåò ôéò ïðïßåò åðéôåëåß Ýíáò ìåôáãùãüò ATM åßíáé ïé ðáñáêÜôù: l

Ãåöýñùóç (bridging). ÌåôáôñÝðåé ôá ðñùôüêïëëá ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí óå ðñùôüêïëëï ÁÔÌ.

l

Äñïìïëüãçóç (routing). ÊÜíåé åðéëïãÞ ôçò áðïäïôéêüôåñçò êÜèå öïñÜ äéáäñïìÞò ôïõ äéêôýïõ ìåôÜ áðü åðéêïéíùíßá ìå Üëëåò ìïíÜäåò äñïìïëüãçóçò.

l

Ðïëõðëåîßá áðü ìç-ÁÔÌ óå ÁÔÌ (non-ATM to ATM multiplexing). Ðáßñíåé ðïëëÝò ìç-ÁÔÌ ñïÝò êßíçóçò äåäïìÝíùí êáé ôéò ìåôáôñÝðåé óå ìïñöÞ êßíçóçò ÁÔÌ óõíäõÜæïíôÜò ôåò óå ìßá êáé ìïíáäéêÞ ìïñöÞ ÁÔÌ.

l

ÁÔÌ ðïëõðëåîßá (ATM multiplexing). Ðáßñíåé ðïëëÝò ñïÝò êßíçóçò ÁÔÌ êáé ôéò óõíäõÜæåé óå ìßá êáé ìïíáäéêÞ ñïÞ ÁÔÌ.

l

ÐñïóáñìïãÞ (adaption). ÌåôáôñÝðåé ôá äåäïìÝíá ðïõ ìðïñåß íá âñßóêïíôáé óå ðïëëÝò ìïñöÝò óå êýôôáñá ÁÔÌ.

l

ÌåôáãùãÞ (switching). ÐåñéëáìâÜíåé ôçí ðáñáëáâÞ êõôôÜñùí ÁÔÌ áðü ðïëëÝò èýñåò åéóüäïõ êáé ôç ìåôáãùãÞ ôïõò óå ìßá èýñá åîüäïõ (õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò èýñåò åîüäïõ).

Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæïíôáé ïñéóìÝíá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ äýï ðïëý ãíù-

197 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï óôþí ìåôáãùãþí ATM, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíïõí áíôéëçðôÝò ïé äõíáôüôçôÝò ôïõò. l

Ìåôáãùãüò ATM Cisco 8510 MSRP. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: t Õðïóôçñßæåé ìéá åéäéêÞ êÜñôá åðåîåñãáóôÞ (MSRP: Ìultiservice Switch Route Processor) ðïõ ôïðïèåôåßôáé óôçí êåíôñéêÞ èÝóç ôïõ ATM êáé Ý÷åé áðüäïóç ìåôáãùãÞò Ýùò 5 Gbps ÷ùñßò óõìöüñçóç (non-blocking), ç ïðïßá âáóßæåôáé óå äéáìïéñáóìÝíç ìíÞìç. Ç êÜñôá åðåîåñãáóôÞ äéáèÝôåé èýñá RJ-45 Ethernet, óôçí ïðïßá ìðïñåß íá óõíäåèåß ï óôáèìüò SNMP. Åðßóçò äéáèÝôåé âïçèçôéêÝò èýñåò EIA/TIA-232, DCE êáé DB-25 ãéá óõíäÝóåéò ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò äåäïìÝíùí (DTE), êáèþò êáé äéáðïäéáìïñöùôÝò (modems). t Õðïóôçñßæåé Ýùò 8 èýñåò ðñïóáñìïãÞò êáñôþí. t

Ïé èýñåò ðñïóáñìïãÞò êáñôþí T1 (Ç.Ð.Á.) êáé E1 (Å.Å.) ðáñÝ÷ïõí óýíäåóç ìå ôï ìç÷áíéóìü ìåôáãùãÞò ATM ãéá ôç ìåôÜäïóç êáé ôç ëÞøç äåäïìÝíùí óôá 1.544 êáé 2.048 Mbps áíôßóôïé÷á êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Åéäéêüôåñá, ïé E1 èýñåò ðñïóáñìïãÞò êáñôþí õðïóôçñßæïõí ôéò áêüëïõèåò öõóéêÝò óõíäÝóåéò: E1 2.048 Mbps UTP RJ 45 êáé E1 2.048 Mbps BNC.

t Ç 155 Mbps èýñá ðñïóáñìïãÞò êáñôþí ðáñÝ÷åé óýíäåóç ìå ôï ìç÷áíéóìü ìåôáãùãÞò ATM ãéá ôç ìåôÜäïóç êáé ôç ëÞøç äåäïìÝíùí Ýùò êáé 155 Mbps êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. ÁõôÝò ïé èýñåò ðñïóáñìïãÞò êáñôþí õðïóôçñßæïõí ôéò åîÞò öõóéêÝò óõíäÝóåéò: SONET 155 Mbps multi-mode fiber-optic-STS-3C, SONET 155 Mbps single-mode fiberoptic-STS-3C êáé SONET 155 Mbps UTP-5-STS-3C. l

Ìåôáãùãüò Cabletron Systems SmartSwitch 6500. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìåôáãùãü ÁÔÌ ðïõ äéáèÝôåé ðÝíôå åëåýèåñåò õðïäï÷Ýò (slot). Óôéò äýï áðü áõôÝò ôïðïèåôïýíôáé äïìéêÜ óôïé÷åßá (6Á-TSM512) ôá ïðïßá Ý÷ïõí äýï õðïäï÷Ýò ôï êáèÝíá ãéá ôçí ðñïóèÞêç êáñôþí. Óå ðåñßðôùóç õëïðïßçóçò äéêôýïõ ÁÔÌ ôïðïèåôïýíôáé ó’ áõôÝò ôéò õðïäï÷Ýò ïé áíôßóôïé÷åò êÜñôåò, ðñïêåéìÝíïõ íá åßíáé äéáèÝóéìåò ïé ðáñáêÜôù èýñåò: t Èýñåò ATM 155 Mbps ìå äéåðáöÞ ðïëýôñïðçò ïðôéêÞò ßíáò. t Èýñåò ÁÔÌ 155 Ìbps (STS-3c/STM-1) ìå äéåðáöÞ UTP êáôçãïñßáò 5. t Èýñåò ÁÔÌ ñõèìïý ìåôÜäïóçò 2 Ìbps-E1. Ôï SmartSwitch 6500 Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ëåéôïõñãßáò üëùí ôùí äõíáôþí óõíäõáóìþí ôùí èõñþí ôïõ óôïõò ìÝãéóôïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò (10 Gbps non-blocking switching fabric). ÄéáèÝôåé êýñéá ìíÞìç 136 MB êáé âïçèçôéêÞ ìíÞìç 512 k.

ü

Ôïõò äñïìïëïãçôÝò áêìÞò (edge routers). Ïé ëåéôïõñãßåò ðïõ ìðïñåß íá åðéôåëÝóåé Ýíáò äñïìïëïãçôÞò áêìÞò åßíáé ïé áêüëïõèåò: l

Ðñüóâáóç óôéò õðçñåóßåò åíüò õøçëïý Þ ÷áìçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò äéêôýïõ åõñåßáò ðåñéï÷Þò Þ åíüò åíäïäéêôýïõ ìéáò åðé÷åßñçóçò.

l

Ðñüóâáóç óôïí êïñìü åíüò äéêôýïõ ÁÔÌ.

198 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæïíôáé ïñéóìÝíá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ äýï ðïëý ãíùóôþí äñïìïëïãçôþí ATM, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíïõí áíôéëçðôÝò ïé äõíáôüôçôÝò ôïõò: l

ÄñïìïëïãçôÞò ATM Cisco 7513. Õðïóôçñßæåé äñïìïëüãçóç ðïëõìÝóùí êáé ãåöýñùóç ãéá ìåãÜëï åýñïò ðñùôïêüëëùí, êáèþò êáé êÜèå óõíäõáóìü çëåêôñéêþí óõíäÝóåùí êáé ìÝóùí ìåôÜäïóçò. Ïé äéêôõáêÝò óõíäÝóåéò õðïóôçñßæïíôáé áðü ôïõò åðåîåñãáóôÝò äéåðáöÞò (interface processors) ðïõ ðáñÝ÷ïõí ôçí ðñüóâáóç óôá åîùôåñéêÜ äßêôõá.

l

ÄñïìïëïãçôÞò ÁÔÌ SmartSwitch 6000 Cabletron. Ôï óýóôçìá äéáèÝôåé ðÝíôå õðïäï÷Ýò åðÝêôáóçò (slots), åðÜíù óôéò ïðïßåò ôïðïèåôïýíôáé áñèñùôïß öïñåßò (carrier modules). ÊÜèå áñèñùôüò öïñÝáò Ý÷åé äýï õðïäï÷Ýò åðÝêôáóçò ãéá ôçí ôïðïèÝôçóç êáñôþí ìå èýñåò åðéêïéíùíßáò. ¢ñá ôï óýóôçìá äéáèÝôåé óõíïëéêÜ äÝêá õðïäï÷Ýò åðÝêôáóçò. H áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ åßíáé áñèñùôÞ (modular), ãåãïíüò ðïõ åîõðçñåôåß ôéò ìåëëïíôéêÝò åðåêôÜóåéò åíüò äéêôýïõ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÊÜñôá äéêôýïõ, äéáíïìÝáò, ìåôáãùãüò, äéáöÜíåéá äéåõèýíóåùí, ðñïþèçóç, öéëôñÜñéóìá, ðßíáêáò ðñïþèçóçò óôáôéêþí äéåõèýíóåùí, Ýëåã÷ïò êáôáêëõóìïý, Ýëåã÷ïò êáôáéãßäáò åêðïìðÞò, áóöáëÞò èýñá, ðáñáêïëïýèçóç åî áðïóôÜóåùò, ðñùôüêïëëï Spanning Tree, ðñïóáñìïóôÞò FDDI, ìåôáãùãüò ÁÔÌ, äñïìïëïãçôÞò áêìÞò, áñèñùôüò öïñÝáò.

199 Êåöáëáéï 13: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

Áíáêåöáëáßùóç Ôá äéêôõáêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí áðïôåëïýí åðÝêôáóç êáé âåëôßùóç ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí. Ôá äéêôõáêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá êáèïñßæïõí, óõíôïíßæïõí êáé åðéâëÝðïõí ôçí êáëÞ ëåéôïõñãßá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí. Ï äéêôõáêüò åîïðëéóìüò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí åßíáé íåüôåñçò ôå÷íïëïãßáò, ðïëýðëïêïò êáé áêñéâüôåñïò áðü ôïí áíôßóôïé÷ï åîïðëéóìü ôùí ðáñáäïóéáêþí ôïðéêþí äéêôýùí.

ÅñùôÞóåéò 1.

Ôé åßíáé ï óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò MS NT;

2.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôéò ïìÜäåò åñãáóßáò;

3.

Ôé åßíáé ôï NetWare;

4.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôï äÝíôñï NDS;

5.

Ôé åßíáé ôï VINES;

6.

Ôé åîõðçñåôåß Ýíáò FastHub;

7.

Ôé öõóéêü ìÝóï ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï FDDI;

8.

Ôé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ðåôõ÷áßíïõìå ìå ôï ôïðéêü äßêôõï ATM;

200 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Ä: Ôïðéêá Äéêôõá Õøçëùí Åðéäïóåùí

Âéâëéïãñáößá 1.

Tanenbaum A. S., Computer Networks, Prentice-Hall Intl, 1996.

2. Tanenbaum A. S., Äßêôõá Õðïëïãéóôþí, Ðáðáóùôçñßïõ, 1991. 3.

D. C. Lynch, M. T. Rose, Internet System Handbook, Editors, Addison-Wesley, 1993.

4.

Stevens W. R., Unix Network Programming, Prentice-Hall Soft. Series, 1990.

5.

Áëåîüðïõëïò Á. êáé ËáãïãéÜííçò Ã., Ôçëåðéêïéíùíßåò êáé Äßêôõá Õðïëïãéóôþí, 4ç Ýêäïóç, ÁèÞíá ,1997.

6.

Rose M. T., The Simple Book: An Introduction to TCP/IP-based Internets, PrenticeHall, 1991.

7.

Wright D., Broadband: Business Services, Technologies, and Strategic Impact, Artech House, 1993.

8.

Lee B. G., Kang M., Lee J., Broadband Telecommunications Technology, Artech House, 1993.

9.

Muller N. J., Davidson R. P., LANs to WANs : Network Management in the 1990s, Artech House, 1990.

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) http://www.gigabit-ethernet.org/ http://www.scl.ameslab.gov/Projects/Gigabit/ http://www.iol.unh.edu/training/ge.html http://www.3com.com/solutions/key_net/gigabit/gigabit.html http://www.host.ots.utexas.edu/ethernet/gigabit.html http://intranets.about.com/compute/intranets/mbody.htm http://www.strom.com/pubwork/intranetp.html http://www.iat.unc.edu/guides/irg-34.html http://www.strom.com/places/index.html http://www.microsoft.com/technet/intranet/default.asp http://intranets.about.com/compute/intranets/mbody.htm http://www.atmforum.com/ http://www.standards.ieee.org/catalog/

201 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Åíüôçôá Å Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò

ÊåöÜëáéï 14: ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò ÊåöÜëáéï 15: Ðñüôõðá ÊåöÜëáéï 16: Ëïãéóìéêü - Õëéêü ÊåöÜëáéï 17: Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôïí åëëáäéêü ÷þñï

202 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Åíüôçôá V: Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Ðåñéå÷üìåíá ÊåöÜëáéï 14: ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò ÌÜèçìá 14.1:

Óôïé÷åßá äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò .................... 209

14.1.1

Ïñéóìüò - ÂáóéêÝò Ýííïéåò .................................... 209

14.1.2

Ôáîéíüìçóç ............................................................ 210

14.1.3

×ñÞóç .................................................................... 210

ÌÜèçìá 14.2:

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ..................................................... 212

14.2.1

ÖõóéêÜ ìÝóá .......................................................... 212

14.2.2

Ôïðïëïãßåò ............................................................ 214

14.2.3

Ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò .............................................. 219

ÌÜèçìá 14.3:

ÔõðïðïéÞóåéò äéåèíþí ïñãáíéóìþí ................... 223

14.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 223

14.3.2

Ðñüôõðï ×.25 ........................................................ 224

14.3.3

Ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ .............................. 224

14.3.4

Ðñüôõðï HSSI ........................................................ 224

14.3.5

Ðñüôõðï ISDN ....................................................... 225

14.3.6

Ðñüôõðï ÑÑÑ ........................................................ 226

14.3.7

Ðñüôõðï SMDS ...................................................... 226

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 227 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 227

ÊåöÜëáéï 15: Ðñüôõðá ÌÜèçìá 15.1:

Ðñüôõðï X.25 ...................................................... 231

15.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 231

15.1.2

ÍïçôÜ êõêëþìáôá ................................................. 232

15.1.3

Ç ëåéôïõñãßá ôïõ ×.25 ............................................ 233

ÌÜèçìá 15.2:

Ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ............................ 236

15.2.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 236

203 Ôïìïò ÅíïôçôáóôáÅ: Äéêôõá Äéêôõá Åõñåéáò Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Ðåñéï÷çò Êåöáëáéï 14: ÉÉ,Åéóáãùãç 15.2.2

ÓõóêåõÝò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ............................. 236

15.2.3

ÍïçôÜ êõêëþìáôá ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ................ 237

15.2.4

ÄïìÞ ðëáéóßïõ ìåôáãùãÞò .................................... 238

15.2.5

Óýãêñéóç ôùí ðñïôýðùí ×.25 êáé FR ..................... 239

ÌÜèçìá 15.3:

Ðñüôõðï TCP/ÉÑ .................................................. 242

15.3.1

EéóáãùãÞ .............................................................. 242

15.3.2

Äéåõèõíóéïäüôçóç ................................................. 243

15.3.3

Ëåéôïõñãßá ôïõ TCP ............................................... 245

15.3.3.1

Èýñåò êáé óõíäÝóåéò óôï TCP .............................. 246

15.3.3.2

Aîéïðéóôßá åðéêïéíùíßáò ......................................... 248

15.3.3.3

ËÞîç ÷ñüíïõ ôùí ìåôñçôþí êáé åðáíáìåôáäüóåéò .................................................. 248

ÌÜèçìá 15.4:

Ðñüôõðo DQDB ................................................... 249

15.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 249

15.4.2

Ëåéôïõñãßá ôïõ DQDB ........................................... 249

15.4.3

Yðçñåóßåò ............................................................. 252

ÌÜèçìá 15.5:

Ðñüôõðï ATM ...................................................... 253

15.5.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 253

15.5.2

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ATM .......................................... 254

15.5.3

ÄïìÞ êõøåëßäùí .................................................... 257

15.5.4

Äßêôõá ÁÔÌ ........................................................... 259

ÌÜèçìá 15.6:

Ðñüôõðï ISDN åõñåßáò æþíçò ........................... 261

15.6.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 261

15.6.2

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ B-ISDN ...................................... 262

15.6.3

Õðçñåóßåò B-ISDN ................................................. 263

Áíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 265 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 265

ÊåöÜëáéï 16: Ëïãéóìéêü - Õëéêü ÌÜèçìá 16.1:

Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá .......................... 269

16.1.1

EéóáãùãÞ .............................................................. 269

16.1.2

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáäéêôýùóçò ................. 269

16.1.2.1

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ IOS ....................................... 270

16.1.3

To ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ForeThought .................. 270

ÌÜèçìá 16.2:

Äéêôõáêüò åîïðëéóìüò ........................................ 271

204 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 16.2.1

EéóáãùãÞ .............................................................. 271

16.2.2

Äéáíïìåßò êáé åðáíáëÞðôåò ................................... 272

16.2.3

ÃÝöõñåò ................................................................ 272

16.2.4

Ìåôáãùãïß ............................................................. 273

16.2.5

ÄñïìïëïãçôÝò ....................................................... 274

16.2.5.1

ÂÞìáôá äñïìïëüãçóçò ......................................... 274

16.2.5.2

Ðßíáêáò äñïìïëüãçóçò ........................................ 274

16.2.5.3

Áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò ................................... 275

ÌÜèçìá 16.3:

Äéá÷åßñéóç äéêôýïõ .............................................. 277

16.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 277

16.3.2

Ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ ........................... 279

16.3.3

Áñ÷éôåêôïíéêÝò äéá÷åßñéóçò ................................... 280

ÌÜèçìá 16.4:

Ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò .................................... 284

16.4.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 284

16.4.2

Äéá÷åßñéóç TCP/IP - Ðñùôüêïëëï SNMP ................ 284

16.4.3

Äéá÷åßñéóç OSI - Ðñùôüêïëëï CMIP ...................... 286

Aíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 288 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 289

KåöÜëáéï 17: Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôïí åëëáäéêü ÷þñï ÌÜèçìá 17.1:

ÉóôïñéêÞ åîÝëéîç .................................................. 293

17.1.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 293

ÌÜèçìá 17.2:

Ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï ......................................... 296

17.2.1

Ôï äçìüóéï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï .............. 296

17.2.2

ÌéóèùìÝíá êõêëþìáôá ......................................... 298

ÌÜèçìá 17.3:

HellasPac I êáé II, ÇellasCom ............................. 300

17.3.1

ÅéóáãùãÞ .............................................................. 300

17.3.2

Ôå÷íéêÞ ôïõ HellasPac I .......................................... 300

17.3.2.1

Åîïðëéóìüò ÷ñÞóôç ............................................... 301

17.3.2.2

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò ..................................... 302

17.3.2.3

Ôñüðïé ðñüóâáóçò óôï äßêôõï .............................. 302

17.3.3 17.3.3.1

Ôå÷íéêÞ ôïõ HellasPac II ......................................... 305 ÃåíéêÜ - ÄïìÞ äéêôýïõ ............................................ 305

205 205 Ôïìïò Åíïôçôá óôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Êåöáëáéï 14:ÉÉ,Åéóáãùãç 17.3.3.2

ÂáóéêÝò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò ............................ 306

17.3.3.3

Ðñüóèåôåò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò ....................... 307

17.3.4

HellasCom ............................................................. 308

MÜèçìá 17.4:

Äçìüóéá äßêôõá äåäïìÝíùí - EurolSDN, ATM ... 309

17.4.1

EurolSDN ............................................................... 309

17.4.2

Äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ .............................................. 311

ÌÜèçìá 17.5:

ÉäéùôéêÜ äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ................. 312

17.5.1

Åôáéñåßåò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ .......... 312

17.5.1.1

FORTHnet .............................................................. 312

17.5.1.2

OTEnet ................................................................... 313

17.5.1.3

CompuLink ............................................................ 315

17.5.1.4

Hellas on Line ........................................................ 316

17.5.1.5

ÐïóïôéêÜ êáé ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ÅÐÕÄ 317

17.5.2

Öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí ....................................................... 318

17.5.2.1

Ïé êõñéüôåñïé öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí óôçí ÅëëÜäá ....... 319

ÌÜèçìá 17.6:

ÅêðáéäåõôéêÜ äßêôõá êïñìïý óôçí ÅëëÜäá ........ 320

17.6.1

Ôï ÅÄÅÔ ................................................................. 320

17.6.2

Ðáíåðéóôçìéáêü Äéáäßêôõï GUnet ......................... 322

Aíáêåöáëáßùóç ............................................................................. 325 ÅñùôÞóåéò

............................................................................. 326

Âéâëéïãñáößá

............................................................................. 327

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ ................................................................... 329 ÃëùóóÜñéï

............................................................................. i - v

206 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

207 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÊåöÜëáéï

14

ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò

ÌÜèçìá 14.1: Óôïé÷åßá äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò ÌÜèçìá 14.2: Áñ÷éôåêôïíéêÞ ÌÜèçìá 14.3: ÔõðïðïéÞóåéò äéåèíþí ïñãáíéóìþí Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

208 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÊåöÜëáéï 14: ÅéóáãùãÞ óôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Óêïðüò Óêïðüò ôïõ Êåöáëáßïõ 14 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôéò áñ÷Ýò, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Íá áðïêôÞóåé ôéò âáóéêÝò ãíþóåéò ãéá ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõò, ôéò ôïðïëïãßåò ðïõ åðéäÝ÷ïíôáé êáé ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò ó’ áõôÜ. ÔÝëïò, óêïðüò ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé íá åíçìåñùèåß ï ìáèçôÞò ãéá ôéò ôõðïðïéÞóåéò ôùí äéåèíþí ïñãáíéóìþí ðïõ åßíáé ó÷åôéêÝò ìå ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôá áðáéôïýìåíá öõóéêÜ ìÝóá, ôéò ôïðïëïãßåò êáé ôéò ôå÷íéêÝò áðëÞò äñïìïëüãçóçò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

ü

Íá äéáêñßíåé ôç óõó÷Ýôéóç äéêôýïõ - öïñÝá äéêôýùóçò.

ü

Íá ìðïñåß íá áíáöÝñåé ôéò ôå÷íéêÝò ðñüóâáóçò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ôé åßíáé ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò;

2.

Ðïéá íïìßæåéò üôé åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò;

3.

Ðïéåò ôïðïëïãßåò äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò ãíùñßæåéò;

209 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 14.1: Óôïé÷åßá äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò 14.1.1

Ïñéóìüò - ÂáóéêÝò Ýííïéåò

¼ðùò áíáöÝñèçêå óôï ÌÜèçìá 4.2, ôá Äßêôõá Åõñåßáò Ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ) (WANs: Wide Area Networks) åßíáé åêåßíá ôá äßêôõá ðïõ åêôåßíïíôáé óå ìéá åõñåßá ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ. ÓõíÞèùò ôá äßêôõá áõôÜ åßíáé õðåñáóôéêÜ Þ äéåèíÞ. Ïé êüìâïé ðïõ ôá áðïôåëïýí ìðïñåß íá åßíáé áõôüíïìïé õðïëïãéóôÝò Þ ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ âñßóêïíôáé óå ãåùãñáöéêÜ áðïìáêñõóìÝíåò ìåôáîý ôïõò ðåñéï÷Ýò. Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ôùí ÄÅÐ äéáâáèìßæïíôáé áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íïëïãßá ôïõò, óÞìåñá üìùò ï ìÝãéóôïò ñõèìüò ìåôÜäïóçò ðïõ áíáðôýóóïõí îåðåñíÜ ôá 622 Mbps. ¼ôáí Ýíáò óôáèìüò åñãáóßáò ï ïðïßïò óõíäÝåôáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï èåëÞóåé íá åðéêïéíùíÞóåé ìå êÜðïéïí Üëëï óôáèìü åñãáóßáò åíüò Üëëïõ ôïðéêïý äéêôýïõ ðïõ âñßóêåôáé óå ìåãÜëç áðüóôáóç, ôüôå ôï äßêôõï ðïõ áíáëáìâÜíåé íá öÝñåé óå ðÝñáò ôçí åðéêïéíùíßá åßíáé Ýíá ÄÅÐ. Ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí ôïðéêþí äéêôýùí ìå Ýíá ÄÅÐ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò óõóêåõÝò. Ç êáôáíüçóç ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí ÄÅÐ èá äéåõêïëõíèåß, áí ðáñïõóéáóôïýí ïñéóìÝíåò óçìáíôéêÝò äéáöïñÝò ôïõò ìå ôá ôïðéêÜ äßêôõá: ü

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìéêñÝò êáèõóôåñÞóåéò êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò, óå áíôßèåóç ìå ü,ôé óõìâáßíåé óôá ÄÅÐ. Ïé êáèõóôåñÞóåéò áõôÝò äåí ïöåßëïíôáé óôç ìåãáëýôåñç áðüóôáóç ðïõ ðñÝðåé íá äéáíýóïõí ïé ðëçñïöïñßåò, áöïý ôá çëåêôñéêÜ óÞìáôá ìåôáäßäïíôáé ìå ôá÷ýôçôá ßóç ó÷åäüí ìå áõôÞí ôïõ öùôüò, áëëÜ êõñßùò óôï ìåãÜëï áñéèìü ôùí åíäéÜìåóùí äéêôõáêþí óõóêåõþí áðü ôéò ïðïßåò ðñÝðåé íá äéÝëèïõí.

ü

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá êáëýðôïõí ôéò áíÜãêåò ìéáò ðåñéïñéóìÝíçò ãåùãñáöéêÜ ðåñéï÷Þò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôá åíóýñìáôá ôïðéêÜ äßêôõá ç åãêáôåóôçìÝíç êáëùäßùóç äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ôá 200 km ðåñßðïõ. Áíôßèåôá ôá ÄÅÐ èåùñåßôáé üôé êáëýðôïõí ðïëý åõñýôåñåò ðåñéï÷Ýò.

ü

Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ôç äõíáôüôçôÜ ôïõò íá ìåôáäßäïõí ôá÷ýôáôá ìåãÜëï üãêï ðëçñïöïñéþí. Áíôßèåôá ôá ÄÅÐ ìðïñïýí íá ìåôáäþóïõí óôïí ßäéï ÷ñüíï ðïëý ìéêñüôåñï üãêï ðëçñïöïñéþí, äçëáäÞ åßíáé ðïëý ðéï áñãÜ.

ü

ÊáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò ôá ëÜèç ðïõ óõìâáßíïõí óôá ôïðéêÜ äßêôõá åßíáé ðïëý ëéãüôåñá áðü áõôÜ ðïõ óõìâáßíïõí óôá ÄÅÐ.

ü

Ôá ëÜèç ðïõ óõìâáßíïõí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò óå Ýíá ÄÅÐ äå ãßíïíôáé áíôéëçðôÜ, áöïý ôï äßêôõï öñïíôßæåé áõôüìáôá ãéá ôçí åðáíáìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò. ¼ìùò áõôü Ý÷åé åðßðôùóç óôï ÷ñüíï ìåôÜäïóçò.

210 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

14.1.2

Ôáîéíüìçóç

Ôá ÄÅÐ ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí, áíÜëïãá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ôçí ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýí, óôéò ðáñáêÜôù êáôçãïñßåò: ü

ÄÅÐ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò. Óå Ýíá ÄÅÐ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åãêáèßóôáíôáé ìüíéìá öõóéêÜ êõêëþìáôá ãéá êÜèå ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí. Ôá êõêëþìáôá áõôÜ äéáôçñïýíôáé üóï äéáñêåß ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé óôç óõíÝ÷åéá, ìåôÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôçò, åëåõèåñþíïíôáé. ÄÅÐ ôá ïðïßá óôçñßæïíôáé óôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò åßíáé ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï êáé ôï äßêôõï ISDN.

ü

ÄÅÐ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ. Óå Ýíá ÄÅÐ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ìïéñÜæïíôáé ìéá óýíäåóç óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ìå óêïðü ôç ìåôáöïñÜ ðáêÝôùí áðü Ýíáí êüìâï óå Ýíáí Üëëï. Ç ÷ñÞóç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí êõêëùìÜôùí áðü ðïëëÝò óõóêåõÝò ôáõôü÷ñïíá ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôçò óôáôéóôéêÞò ðïëõðëåîßáò. ÄÅÐ ôá ïðïßá óôçñßæïíôáé óôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ åßíáé ôï ×.25, ç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay), ôï SMDS (Switched Multimegabit Data Services) ê.Ü., ôá ïðïßá êáé èá áíáëõèïýí åéäéêüôåñá óôï ÊåöÜëáéï 15.

ü

ÄÅÐ íïçôþí êõêëùìÜôùí. ¸íá íïçôü êýêëùìá åßíáé Ýíá ëïãéêü êýêëùìá ôï ïðïßï åîáóöáëßæåé ôçí áîéüðéóôç åðéêïéíùíßá áíÜìåóá óå äýï äéêôõáêÝò óõóêåõÝò. ÕðÜñ÷ïõí äýï åßäç íïçôþí êõêëùìÜôùí, ôá ðñïóùñéíÜ êáé ôá ìüíéìá. Ôá ðñïóùñéíÜ íïçôÜ êõêëþìáôá åãêáèßóôáíôáé áíÜëïãá ìå ôç æÞôçóç êáé ôåñìáôßæïíôáé, üôáí ç ìåôÜäïóç ïëïêëçñùèåß. Ôá ìüíéìá íïçôÜ êõêëþìáôá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç ñïÞ ôùí äåäïìÝíùí áíÜìåóá óå äéêôõáêÝò óõóêåõÝò åßíáé óõíå÷Þò.

14.1.3

¸íá ðáñÜäåéãìá äéêôýïõ êïñìïý áðïôåëåß ôï ÅÄÅÔ (Åèíéêü Äßêôõï ¸ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãßáò), ôï ïðïßï äéáóõíäÝåé üëá ôá ðáíåðéóôÞìéá êáé ôá åñåõíçôéêÜ éäñýìáôá ôçò ÷þñáò ìáò.

×ñÞóç

Ôá ÄÅÐ Ý÷ïõí ìåãÜëï áñéèìü åöáñìïãþí. ÐïëëÝò öïñÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïõí ôá ÄÅÐ ÷ùñßò áõôü íá ãßíåôáé Üìåóá áíôéëçðôü áðü ôïí ôåëéêü ÷ñÞóôç. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí ãßíåôáé áíÜëçøç áðü ìéá ôñÜðåæá Þ üôáí óôï ÷þñï åñãáóßáò êÜðïéïõ õðïêáôáóôÞìáôïò ìéáò åðé÷åßñçóçò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôïé÷åßá ðïõ åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíá óå Üëëá ðáñáñôÞìáôÜ ôçò, ôüôå ãßíåôáé ÷ñÞóç êÜðïéïõ ÄÅÐ. ÌåñéêÝò åíäåéêôéêÝò åöáñìïãÝò ôùí ÄÅÐ åßíáé ïé ðáñáêÜôù: ü

Õëïðïßçóç äéêôýùí êïñìïý (backbone). Ìßá áðü ôéò êýñéåò ÷ñÞóåéò ôùí ÄÅÐ åßíáé ç õëïðïßçóç äéêôýùí êïñìïý ôüóï ãéá äçìüóéá üóï êáé ãéá éäéùôéêÜ äßêôõá. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï äßêôõï êïñìïý ôïõ Äéáäéêôýïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá ìåãÜëï áñéèìü ÄÅÐ.

ü

Äéáóýíäåóç áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí. Ôá ÄÅÐ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí óôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ åßíáé åãêáôåóôçìÝíá ìáêñéÜ ôï Ýíá áðü ôï Üëëï. Ìéá ôÝôïéá ðåñßðôùóç äéáóýíäåóçò áðïôåëïýí ïé ôñÜðåæåò, ïñéóìÝíåò åôáéñåßåò ïé ïðïßåò äéáóõíäÝïõí ôá õðïêáôáóôÞìáôÜ ôïõò (ó÷Þìá 14.1) êôë.

211 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 14.1: Ðáãêüóìéï äßêôõï åðéêïéíùíßáò ìéáò Åôáéñåßáò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ (ÅÐÕÄ) ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí õðïêáôáóôçìÜôùí ìéáò åðé÷åßñçóçò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äßêôõï Åõñåßáò Ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ), ÄÅÐ ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò, ÄÅÐ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ, ÄÅÐ íïçôþí êõêëùìÜôùí.

212 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 14.2: Áñ÷éôåêôïíéêÞ 14.2.1

ÖõóéêÜ ìÝóá

¸íá âáóéêü óôïé÷åßï ðïõ ðñÝðåé íá ëçöèåß õðüøç êáôÜ ôç ó÷åäßáóç åíüò ÄÅÐ åßíáé ôï åßäïò ôùí ãñáììþí åðéêïéíùíßáò ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéçèïýí. Ãéá íá åðéëåãåß ôï êáôáëëçëüôåñï öõóéêü ìÝóï, èá ðñÝðåé íá Ý÷åé êáèïñéóôåß ï óêïðüò ãéá ôïí ïðïßï èá ÷ñçóéìïðïéçèåß ôï ÄÅÐ. Ôá öõóéêÜ ìÝóá ðïõ óõíäÝïõí ôá ÄÅÐ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

ÊáíÜëéá åðéêïéíùíßáò Å/Ô. Ç óåéñÜ ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò Ô áðïôåëåß ôï ðñüôõðï ôçò âéïìç÷áíßáò ôçëåðéêïéíùíéþí ôùí Ç.Ð.Á. êáé áöïñÜ ôçí øçöéáêÞ äéáóýíäåóç ôùí óõóôçìÜôùí åðéêïéíùíßáò. Ôï áíôßóôïé÷ï ðñüôõðï ãéá ôç âéïìç÷áíßá ôçëåðéêïéíùíéþí ôçò Åõñþðçò åßíáé ç óåéñÜ ôùí êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò Å. ÁõôÝò ïé óåéñÝò êáíáëéþí åðéêïéíùíßáò Ý÷ïõí éåñáñ÷éêÞ äïìÞ, ç ïðïßá êáèïñßæåôáé áðü ôéò óõóôÜóåéò ôçò øçöéáêÞò ìåôÜäïóçò êáé ôçò ðïëõðëåîßáò äåäïìÝíùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç óåéñÜ Ô ðñïóöÝñåé ôá÷ýôçôåò áðü 1.544 Mbps (êýêëùìá Ô1) Ýùò 274.176 Mbps (êýêëùìá Ô4). Ç óåéñÜ Å ðñïóöÝñåé ôá÷ýôçôåò áðü 2.048 Ìbps (êýêëùìá Å1) Ýùò 565.148 Ìbps (êýêëùìá Å5).

ü

Óõã÷ñïíéóìÝíï ïðôéêü äßêôõï (SONET: Synchronous Optical NETwork). Ôï SONET Ý÷åé ãßíåé áðïäåêôü ùò ðñüôõðï áðü ôïí ïñãáíéóìü ANSI ãéá ôçí ïðôéêÞ ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôçò ôÜîçò ôùí Gbps (1 Gbps=109 bps). Áí êáé ç ôå÷íïëïãßá ðïõ êáèïñßæåé ôï ðñüôõðï SONET äåí Ý÷åé ðëÞñùò áíáðôõ÷èåß, ùóôüóï åßíáé äéáèÝóéìç óôï åìðüñéï êáé Ý÷åé õëïðïéçèåß óôéò ìåãáëýôåñåò ðüëåéò ôïõ êüóìïõ. ÐïëëÝò ôçëåðéêïéíùíéáêÝò åôáéñåßåò, ãéá íá ìåôáäþóïõí äåäïìÝíá ìå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò êáé 622 Mbps, ÷ñçóéìïðïéïýí êõêëþìáôá ôå÷íïëïãßáò SONET. ̒ áõôïýò ôïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò åßíáé öáíåñü ãéáôß ðëÝïí ïé ôçëåðéêïéíùíéáêÝò åôáéñåßåò, óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéï÷Ýò, ÷ñçóéìïðïéïýí ïðôéêÝò ßíåò ãéá ôçí õëïðïßçóç ôùí ÄÅÐ.

ü

ÄïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò. Ï óõíäõáóìüò ôùí åðéôåõãìÜôùí ôçò ôå÷íïëïãßáò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí áíÜðôõîç ìéêñüôåñùí, éó÷õñüôåñùí êáé ïéêïíïìéêüôåñùí óõóôçìÜôùí —åîïðëéóìÝíùí ìå äïñõöïñéêÝò êåñáßåò (VSAT: Very Small Aperture Terminals)— ôá ïðïßá, óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò, ðñïóöÝñïõí ìåãáëýôåñç áðïôåëåóìáôéêüôçôá êáé åõåëéîßá áðü ôéò åðßãåéåò ìéóèùìÝíåò ãñáììÝò, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí óõóôçìÜôùí ìåôÜäïóçò ìÝóù ïðôéêÞò ßíáò. ÓÞìåñá Ý÷ïõí õëïðïéçèåß áñêåôÝò äïñõöïñéêÝò åãêáôáóôÜóåéò, éäéáßôåñá óôéò ðåñéðôþóåéò äéáóýíäåóçò áðïìáêñõóìÝíùí ðåñéï÷þí. Ôï êüóôïò ôïõ áðáéôïýìåíïõ åéäéêïý åîïðëéóìïý (óôáèìïß VSAT) êáé ôùí äïñõöïñéêþí óõíäÝóåùí Ý÷åé áðïäåé÷èåß óõãêñßóéìï ìå Üëëåò åíáëëáêôéêÝò ëýóåéò (åðßãåéåò êáëùäéþóåéò), éäéáßôåñá üôáí ðñÝðåé íá êáëõöèïýí ðïëý ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. Óçìåéþíåôáé üôé ïé äïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé õðï÷ñåùôéêÜ, üôáí ïé åðßãåéåò öõóéêÝò óõíäÝóåéò äåí åßíáé åöéêôÝò Þ üôáí ôá ðáñáäïóéáêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò ðáñÝ÷ïõí õðçñåóßåò ÷áìçëÞò ðïéüôçôáò. Ïé ôõðéêïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò óôá äïñõöï-

213 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ñéêÜ êáíÜëéá êõìáßíïíôáé áðü 9.600 bps Ýùò 1.544 Mbps êáé ðÜíù. ü

ÓõíäÝóåéò ISDN. Ï øçöéáêüò óýíäåóìïò åðéêïéíùíßáò ISDN õðïóôçñßæåé ðïëëÜ êáíÜëéá ìÝóù ôçò ôå÷íéêÞò ÔDM (ÌÜèçìá 3.1). Áñêåôïß ôýðïé êáíáëéþí áõôÞò ôçò ìïñöÞò Ý÷ïõí ôõðïðïéçèåß ùò åîÞò: Á: 4 ÊHz áíáëïãéêü ôçëåöùíéêü êáíÜëé. Â: 64 Êbps øçöéáêü PCM êáíÜëé ãéá öùíÞ êáé äåäïìÝíá. C: 8 Þ 16 Êbps øçöéáêü êáíÜëé. D: 16 Kbps øçöéáêü êáíÜëé ãéá óçìáôïäïóßá åêôüò äéêôýïõ ISDN. E: 64 Kbps øçöéáêü êáíÜëé ãéá óçìáôïäïóßá åêôüò äéêôýïõ ISDN. Ç: 384, 1.536 Þ 1.920 Êbps øçöéáêü êáíÜëé. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé åßíáé äõíáôüí íá ðñïêýøïõí ðïëëïß óõíäõáóìïß, ç CCITT Ý÷åé ôõðïðïéÞóåé ìüíï ôéò áêüëïõèåò ôñåéò ðåñéðôþóåéò: l

êáíÜëéá âáóéêïý ñõèìïý (basic rate): 2B + D,

l

êáíÜëéá ðñùôåýïíôïò ñõèìïý (primary rate): 23B + D (Ç.Ð.Á. êáé Éáðùíßá), 30 + D (Åõñþðç),

l

õâñéäéêÜ êáíÜëéá: 1Á + 1C.

H äéåðáöÞ âáóéêïý ñõèìïý ðñüóâáóçò áöïñÜ ïéêéáêÞ ÷ñÞóç Þ ìéêñÝò åðé÷åéñÞóåéò (ó÷Þìá 14.2á). ÊáèÝíá áðü ôá 64 Êbps B êáíÜëéá ìðïñåß íá ÷åéñéóôåß Ýíá PCM êáíÜëé öùíÞò (äåéãìáôïëçøßá 8 äõáäéêþí øçößùí, 8.000 öïñÝò áíÜ äåõôåñüëåðôï). Ç óçìáôïäïóßá ãßíåôáé áðü ôï îå÷ùñéóôü 16 Kbps D êáíÜëé, Ýôóé þóôå üëç ç ÷ùñçôéêüôçôá ôùí 64 Êbps íá åßíáé äéáèÝóéìç óôï ÷ñÞóôç. ÁõôÞ ç ðåñßðôùóç óýíäåóçò áíáöÝñåôáé ùò Í-ISDN (Narrowband

Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ISDN ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí ôáõôü÷ñïíá öùíÞ êáé äåäïìÝíá ìÝóù ôçò ßäéáò öõóéêÞò óýíäåóçò. Ôï ISDN åßíáé äéáèÝóéìï óôçí áãïñÜ óå äýï åßäç: âáóéêïý ñõèìïý (basic rate) êáé ðñùôåýïíôïò ñõèìïý (primary rate).

Ó÷Þìá 14.2: ÊáíÜëéá âáóéêïý (á) êáé ðñùôåýïíôïò (â) ñõèìïý

214 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ISDN) êáé áðïôåëåß åðÝêôáóç ôïõ êëáóéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ. Ç äéåðáöÞ ðñùôåýïíôïò ñõèìïý ðñüóâáóçò (ó÷Þìá 14.2â) áöïñÜ óõíäÝóåéò ãéá ÷ñÞóç ìåãáëýôåñçò ÷ùñçôéêüôçôáò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé ðåñéðôþóåéò åôáéñåéþí ìå ìåãÜëá øçöéáêÜ ôçëåöùíéêÜ êÝíôñá (PBX: Private Branch Exchange). ÄéáèÝôåé 30 êáíÜëéá êáé 1D êáíÜëé óôçí Åõñþðç êáé 23 êáíÜëéá êáé 1D êáíÜëé óôéò Ç.Ð.Á. êáé ôçí Éáðùíßá. Ç åðéëïãÞ 30 + D Ýãéíå ãéá íá åðéôñáðåß óôï ISDN íá åíóùìáôùèåß óôo åõñùðáúêü óýóôçìá ôçò CCITT ôùí 2.048 Ìbps, åíþ ç åðéëïãÞ 23 + D Ýãéíå ðñïêåéìÝíïõ ôï ISDN íá åíóùìáôùèåß óôï óýóôçìá Ô1 ôçò AT&T. Ôá äýï åðéðëÝïí êáíÜëéá ôïõ 32 + D óõóôÞìáôïò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá óõíôÞñçóç.

14.2.2

Ôïðïëïãßåò

Ç ôïðïëïãßá, üðùò Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß, ðåñéãñÜöåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åßíáé ôïðïèåôçìÝíá óôï ÷þñï ôá óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ. ÕðÜñ÷åé ìåãÜëïò áñéèìüò äéáèÝóéìùí ôïðïëïãéþí, ìå äéáöïñåôéêÞ äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò (scalability) ôçò êáèåìéÜò êáé äéáöïñåôéêÞ ó÷Ýóç êüóôïõò - áðüäïóçò. Ïé ðåñéóóüôåñåò ìïñöÝò ôïðïëïãéþí åîåôÜóôçêáí ìå ëåðôïìÝñåéá óôá ÌáèÞìáôá 4.2 êáé 7.3. Åäþ èá ðáñïõóéáóôïýí ïé óçìáíôéêüôåñåò áðü áõôÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ÄÅÐ êáé èá ó÷ïëéáóôïýí ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõò: ü

Ôïðïëïãßá ïìüôéìïõ äéêôýïõ (peer-to-peer network topology). Ç ôïðïëïãßá áõôÞò ôçò ìïñöÞò áðïôåëåß ôïí áðëïýóôåñï ôñüðï äéáóýíäåóçò åíüò ìéêñïý áñéèìïý êüìâùí êáé óõ÷íÜ åßíáé ç ìüíç åöéêôÞ ëýóç ãéá ôá ÄÅÐ. Ðñüêåéôáé ãéá äßêôõï óõíäÝóåùí óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (ó÷Þìá 14.3), óôï ïðïßï üëïé ïé êüìâïé Ý÷ïõí ôéò ßäéåò äõíáôüôçôåò, êáé ìðïñåß íá êáôáóêåõáóôåß ÷ñçóéìïðïéþ-

Ó÷Þìá 14.3: Ôïðïëïãßá ïìüôéìïõ äéêôýïõ

215 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò íôáò ìéóèùìÝíåò éäéùôéêÝò ãñáììÝò. ¼ìùò ôá ïìüôéìá ÄÅÐ Ý÷ïõí äýï âáóéêïýò ðåñéïñéóìïýò. Ï ðñþôïò åßíáé üôé äåí Ý÷ïõí ìåãÜëç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí ðñïóôßèåíôáé åðéðëÝïí êüìâïé óå Ýíá ïìüôéìï ÄÅÐ, ï áñéèìüò ôùí âçìÜôùí (hops) ìåôáîý ïðïéïõäÞðïôå æåýãïõò êüìâùí åßíáé ðéèáíüí íá áõîçèåß. Ï äåýôåñïò ðåñéïñéóìüò áöïñÜ ôç äõíáôüôçôá åðáíáêáèïñéóìïý ôçò äéáäñïìÞò ôùí ðáêÝôùí ìÝóá óôï äßêôõï óå ðåñßðôùóç ðïõ Ýíáò êüìâïò ôïõ äéêôýïõ õðïóôåß âëÜâç êáé äåí ìðïñåß íá äéá÷åéñéóôåß ôçí êõêëïöïñßá. Ìéá ôÝôïéá âëÜâç åßíáé âÝâáéï üôé èá áëëÜîåé ôç ñïÞ ôçò êõêëïöïñßáò óå Ýíá ïìüôéìï ÄÅÐ. Ôï ãåãïíüò áõôü, óå óõíäõáóìü ìå ôïí üãêï ôçò êõêëïöïñßáò óôï äßêôõï êáé ôç ìÝèïäï äñïìïëüãçóçò ðïõ åöáñìüæåôáé, ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé êáôÜññåõóç ïëüêëçñïõ ôïõ ÄÅÐ. ü

Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ. Ìéá ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ, üðùò áõôÞ ðïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 14.4, ìðïñåß íá êáôáóêåõáóôåß áñêåôÜ åýêïëá ðñïóèÝôïíôáò óôï ïìüôéìï äßêôõï ôïõ ó÷Þìáôïò 14.3 ôï äñïìïëïãçôÞ Ä êáé ìßá åðéðëÝïí èýñá óôïõò äñïìïëïãçôÝò  êáé Ã. Ç áýîçóç ôïõ êüóôïõò ëüãù áõôÞò ôçò ðñïóèÞêçò åßíáé áóÞìáíôç, üìùò ôï íÝï ó÷Þìá ðáñÝ÷åé ðñüóèåôåò ãñáììÝò ìåôÜäïóçò, ãåãïíüò ðïõ äßíåé óôá ìéêñÜ äßêôõá ôç äõíáôüôçôá íá õëïðïéÞóïõí ðñùôüêïëëá äõíáìéêÞò äñïìïëüãçóçò (dynamic routing). Ç äõíáìéêÞ äñïìïëüãçóç ìðïñåß íá åíôïðßæåé êáé íá áíôåðåîÝñ÷åôáé óå ðñïâëÞìáôá ðïõ áëëÜæïõí ôçí êáôÜóôáóç ëåéôïõñãßáò åíüò ÄÅÐ.

ÓõíÞèùò ç ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôç äéáóýíäåóç ðïëý ìéêñïý áñéèìïý êüìâùí.

Ó÷Þìá 14.4: Ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ

216 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Ïé äáêôýëéïé ôùí ÄÅÐ õðüêåéíôáé óå ïñéóìÝíïõò âáóéêïýò ðåñéïñéóìïýò. Ï ðñþôïò åßíáé üôé ôï êüóôïò åãêáôÜóôáóçò åîáñôÜôáé áðü ôç ãåùãñáöéêÞ äéáóðïñÜ ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ðñïóèÝôïíôáò Ýíáí åðéðëÝïí êüìâï ôï êüóôïò ôïõ åîïðëéóìïý ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõ äáêôõëßïõ ìðïñåß íá åßíáé áðáãïñåõôéêü. Óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò åßíáé äõíáôüí íá åöáñìïóôïýí åíáëëáêôéêÝò ôå÷íéêÝò ðïõ ìåéþíïõí ôï êüóôïò ìåôÜäïóçò. ¸íáò äåýôåñïò ðåñéïñéóìüò åßíáé üôé ïé äáêôýëéïé äåí ìðïñïýí åýêïëá íá åðåêôáèïýí. Ç ðñïóèÞêç íÝùí êüìâùí óå Ýíá ÄÅÐ ðñïêáëåß áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí âçìÜôùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðñüóâáóç ôùí êüìâùí óôï äáêôýëéï, ìå áðïôÝëåóìá ôçí áíÜãêç åãêáôÜóôáóçò íÝùí óõíäÝóåùí.

ÐáñÜäåéãìá É Áí óôçí ôïðïëïãßá ôïõ ó÷Þìáôïò 14.4 ðñïóôåèåß Ýíáò íÝïò êüìâïò, Ýóôù ×, êïíôÜ óôéò èÝóåéò à êáé Ä, ôüôå åßíáé öáíåñü üôé áðáéôåßôáé ôåñìáôéóìüò ôçò óýíäåóçò áðü ôï à óôï Ä. ÅðïìÝíùò, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáôçñçèåß ç áêåñáéüôçôá ôïõ äáêôõëßïõ, èá ðñÝðåé íá äçìéïõñãçèïýí äýï íÝåò óõíäÝóåéò, áðü ôéò ïðïßåò ç ìßá íá óõíäÝåé ôï à óôï X êáé ç Üëëç ôï Ä óôï ×. ü

Ôïðïëïãßá Üóôñïõ. Ìßá ðáñáëëáãÞ ôçò ïìüôéìçò ôïðïëïãßáò åßíáé ç ôïðïëïãßá Üóôñïõ (ó÷Þìá 14.5). Ç ôïðïëïãßá áõôÞ (üðùò êáé Üëëåò) ìðïñåß íá êáôá-

Ó÷Þìá 14.5: Ôïðïëïãßá Üóôñïõ

217 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óêåõáóôåß ÷ñçóéìïðïéþíôáò óõíäÝóåéò ðïëëþí ôýðùí, óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí óõíäÝóåùí ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ êáé óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ìå ìéóèùìÝíåò éäéùôéêÝò ãñáììÝò. ¸íá ÄÅÐ ôïðïëïãßáò Üóôñïõ ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï Ý÷åé ìåãáëýôåñç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò áðü Ýíá ïìüôéìï äßêôõï Þ áðü Ýíá äßêôõï äáêôõëßïõ. Ïé óõóêåõÝò ðïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò áðÝ÷ïõí, ôï ðïëý, áðüóôáóç äýï âçìÜôùí. Ç ôïðïëïãßá Üóôñïõ äéïñèþíåé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôùí ïìüôéìùí äéêôýùí, áöïý ÷ñçóéìïðïéåß ìéá äéêôõáêÞ óõóêåõÞ, ðïõ ïíïìÜæåôáé óõëëÝêôçò - äñïìïëïãçôÞò (concentrator - router), ðñïêåéìÝíïõ íá óõíäÝóåé üëïõò ôïõò õðüëïéðïõò äñïìïëïãçôÝò. ¸ôóé ç åðÝêôáóç åíüò äéêôýïõ ôïðïëïãßáò Üóôñïõ ìðïñåß íá õëïðïéçèåß ìå ìéá ìéêñÞ ìüíï áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí äñïìïëïãçôþí, ôùí èõñþí ôïõò êáé ôïõ åîïðëéóìïý ìåôÜäïóçò, óå áíôßèåóç ìå ôïí áñéèìü ôùí óõóêåõþí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá Ýíá ïìüôéìï äßêôõï áíÜëïãïõ ìåãÝèïõò. Ôï ìïíáäéêü ìåéïíÝêôçìá ôçò ôïðïëïãßáò Üóôñïõ åßíáé ç ðáñïõóßá åíüò ìüíï êñßóéìïõ êüìâïõ, ï ïðïßïò, áí ðÜèåé âëÜâç, ìðïñåß íá äéáêüøåé ïëüêëçñç ôçí åðéêïéíùíßá óôï ÄÅÐ. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 14.5, ï êåíôñéêüò êüìâïò äéáíïìÞò üëùí ôùí ãñáììþí ìåôÜäïóçò áðïôåëåß êáé ôïí êñßóéìï êüìâï. ü

ÐëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá (full mesh topology). Óå áíôßèåóç ìå ôéò ôïðïëïãßåò ðïõ áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù, ç ðëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá, ãíùóôÞ êáé ùò äéêôõùôü (ó÷Þìá 14.6), ðñïóöÝñåé áðüëõôç áîéïðéóôßá êáé áíôï÷Þ óôá ëåãüìåíá êáôáóôñïöéêÜ óöÜëìáôá (fault tolerance). Óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ êÜèå êüìâïò ôïõ äéêôýïõ äéáóõíäÝåôáé ìå üëïõò ôïõò Üëëïõò êüìâïõò ìå áðåõèåßáò óõíäÝóåéò. Ç áðåõèåßáò óýíäåóç äýï êüìâùí óçìáßíåé üôé äå ìåóïëáâïýí Üëëïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ ó’ áõôÞí. Ôá ðëÞñùò óõíåêôéêÜ äßêôõá ìðïñïýí íá êáôáóêåõáóôïýí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ìüíéìåò óõíäÝóåéò. Ìßá ðëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá ÄÅÐ áíáãíùñßæåôáé åýêïëá áðü ôçí áðåõèåßáò óýíäåóç êÜèå êüìâïõ ìå ïðïéïíäÞðïôå Üëëï êüìâï ôïõ äéêôýïõ. ¼ìùò ç äéáóýíäåóç åíüò óõãêåêñéìÝíïõ áñéèìïý êüìâùí áðáéôåß õðïóôÞñéîç áðü ðåñéóóüôåñá ìÝóá ìåôÜäïóçò êáé ðåñéóóüôåñåò èýñåò äñïìïëïãçôþí áðü ïðïéáäÞðïôå Üëëç ôïðïëïãßá. ÅðïìÝíùò, áí êáé áõôÞ ç ðñïóÝããéóç åëá÷éóôïðïéåß ôïí áñéèìü ôùí âçìÜôùí äéáóýíäåóçò äýï êüìâùí, áðáéôåß ùóôüóï õøçëü êüóôïò åãêáôÜóôáóçò êáé åßíáé ïñéáêÞ üóïí áöïñÜ ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóÞò ôçò. Ùò åê ôïýôïõ ç ôïðïëïãßá áõôÞ áðïôåëåß éäáíéêÞ ðåñßðôùóç, ìå ðïëý ìéêñÞ üìùò ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá åöáñìïãÞ ôçò ðëÞñùò óõíåêôéêÞò ôïðïëïãßáò èá ìðïñïýóå íá åßíáé ç äéáóýíäåóç åíüò ðåñéïñéóìÝíïõ áñéèìïý äñïìïëïãçôþí ðïõ áðáéôïýí áðü ôï äßêôõï ðáñï÷Þ õøçëÞò ÷ùñçôéêüôçôáò.

218 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 14.6: ÐëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá (äéêôõùôü) ü

Ìåñéêþò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá. Ç ìåñéêþò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá ôùí ÄÅÐ (ó÷Þìá 14.7) åßíáé ðïëý åõÝëéêôç êáé ìðïñåß íá ñõèìéóôåß ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. Óôçí ôïðïëïãßá áõôÞ êÜèå êüìâïò äå äéáóõíäÝåôáé áðáñáßôçôá ìå üëïõò ôïõò Üëëïõò êüìâïõò ôïõ äéêôýïõ ìÝóù áðåõèåßáò óõíäÝóåùí. ÅðïìÝíùò åßíáé äõíáôüí áíÜìåóá óôç óýíäåóç äýï êüìâùí íá ìåóïëáâïýí êáé Üëëïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ. Ïé ìåñéêþò óõíåêôéêÝò ôïðïëïãßåò Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá åëá÷éóôïðïéïýí ôá âÞìáôá ãéá üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôùí ÄÅÐ. Áíôßèåôá áðü ôá ðëÞñùò óõíåêôéêÜ äßêôõá, Ýíá ìåñéêþò óõíåêôéêü äßêôõï ìðïñåß íá ìåéþóåé ôï ëåéôïõñãéêü êüóôïò ìç äéáóõíäÝïíôáò ôá ôìÞìáôá ôùí ÄÅÐ ìå ÷áìçëÞ êõêëïöïñßá. Áõôü åðéôñÝðåé óå Ýíá ìåñéêþò óõíåêôéêü äßêôõï íá Ý÷åé ìåãáëýôåñç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò êáé íá åßíáé ïéêïíïìéêüôåñï áðü Ýíá ðëÞñùò óõíåêôéêü äßêôõï. Ïé ìåñéêþò óõíåêôéêÝò ôïðïëïãßåò ïé ïðïßåò ðñïêýðôïõí áðü ôï óõíäõáóìü åíüò äáêôõëßïõ êáé ðïëëþí äÝíôñùí åßíáé ïé äçìïöéëÝóôåñåò ôïðïëïãßåò ãéá ôçí õëïðïßçóç ôùí ÄÅÐ, åðåéäÞ åßíáé åõÝëéêôåò êáé Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò.

219 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ìßá ìåñéêþò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá ìðïñåß íá ðñïêýøåé áðü ìßá ðëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá, áí äå äéáóõíäåèïýí åêåßíá ôá ôìÞìáôá ôïõ ÄÅÐ ðïõ äéáèÝôïõí ÷áìçëÞ êõêëïöïñßá.

Ó÷Þìá 14.7: Ìåñéêþò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá

14.2.3

Ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò

Ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí áðü ôçí ðçãÞ óôïí ðñïïñéóìü ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáôÜ êáíüíá ðïëëïß åíäéÜìåóïé êüìâïé. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ôçò ìåôÜäïóçò ôçò ðëçñïöïñßáò áðü êüìâï óå êüìâï ìåëåôÞèçêå äéåîïäéêÜ óôï ÊåöÜëáéï 6 êáé

220 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ïíïìÜóôçêå ìåôáãùãÞ (switching), åíþ ôï äßêôõï ðïõ ôç ÷ñçóéìïðïéåß ïíïìÜóôçêå äßêôõï ìåôáãùãÞò (switching network). ¸íá äßêôõï ìåôáãùãÞò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 14.8.

Áí ôá ðáêÝôá êáôáöèÜíïõí óå Ýíáí êüìâï ìå ñõèìü ìåãáëýôåñï áðü áõôüí ðïõ ìðïñïýí íá ìåôáäïèïýí, ôüôå êÜðïéá èá áðïññéöèïýí. ¼ìùò áõôü ìðïñåß íá áðïôñáðåß, áí ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ãñáììÞò ìåôÜäïóçò äå öôÜóåé ôï100%.

Ó÷Þìá 14.8: Äßêôõï ìåôáãùãÞò Ïé äýï ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá áíÜìåóá óå äýï êüìâïõò åíüò ÄÅÐ åßíáé ç ìåôáãùãÞ êõêëþìáôïò êáé ç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ. Ç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ðåñéëáìâÜíåé äýï õðïðåñéðôþóåéò, ôç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ (datagram) êáé ôç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç íïçôïý êõêëþìáôïò. Ç ÷ñÞóç ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ ðñïôéìÜôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ôùí ÄÅÐ. Ï ðßíáêáò 14.1 ðáñïõóéÜæåé óõíïðôéêÜ ôçí áíôéóôïé÷ßá üëùí ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôùí ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò. Áðü ôïí ðßíáêá áõôü ìðïñåß êáíåßò íá äéáðéóôþóåé ïñéóìÝíá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá üóïí áöïñÜ ôç ÷ñÞóç ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ óå ó÷Ýóç ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò ãéá ÄÅÐ ðïõ ìåôáäßäïõí êõñßùò äåäïìÝíá. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá áõôÜ ìðïñïýí íá óõíïøéóôïýí ùò áêïëïýèùò: ü

Ïé óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí ìðïñïýí íá ìïéñáóôïýí äõíáìéêÜ. ÅðïìÝíùò ç áðïäïôéêüôçôá ôçò ãñáììÞò åßíáé ðïëý êáëýôåñç.

ü

Ç äéáóýíäåóç êüìâùí ìå äéáöïñåôéêïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò åßíáé åöéêôÞ, áöïý êÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé óôï äßêôõï ìå ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ðïõ áõôüò åðéëÝãåé êáé ìðïñåß íá åðéôý÷åé.

ü

Ï ìåãÜëïò öüñôïò óôï äßêôõï äå óõíåðÜãåôáé áðáñáßôçôá êáé áðüññéøç

221 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ðáêÝôùí áëëÜ ìåßùóç ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ. ü

Ìðïñåß íá äïèåß ðñïôåñáéüôçôá ìåôÜäïóçò óå êÜðïéá ðáêÝôá. Áõôü óçìáßíåé ðùò, áí óå êÜðïéïí êüìâï õðÜñ÷ïõí áðïèçêåõìÝíá ðáêÝôá ôá ïðïßá ðåñéìÝíïõí íá ìåôáäïèïýí, ï êüìâïò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé ðñþôá åêåßíá ôá ðáêÝôá ðïõ Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç ðñïôåñáéüôçôá.

ÌåôáãùãÞ êõêëþìáôïò

ÌåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ

ÌåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç íïçôïý êõêëþìáôïò

Áðïêëåéóôéêü ìïíïðÜôé ìå- Äåí õðÜñ÷åé áðïêëåéóôéêü Äåí õðÜñ÷åé áðïêëåéóôéêü ôÜäïóçò. ìïíïðÜôé ìåôÜäïóçò. ìïíïðÜôé ìåôÜäïóçò. Ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí åß- Ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíôáé óå Ôá äåäïìÝíá ìåôáäßäïíáé óõíå÷Þò. ðáêÝôá. íôáé óå ðáêÝôá. Åßíáé éêáíïðïéçôéêÞ ãéá áëëç- Åßíáé éêáíïðïéçôéêÞ ãéá áëëç- Åßíáé éêáíïðïéçôéêÞ ãéá ëåðßäñáóç. ëåðßäñáóç. áëëçëåðßäñáóç. Ôá ìçíýìáôá ðïõ ìåôáäßäï- Ôá ðáêÝôá ìðïñåß íá áðïèç- Ôá ðáêÝôá áðïèçêåýïíôáé äåí áðïèçêåýïíôáé óå êåõôïýí ðñïóùñéíÜ óå êÜ- íôáé, ìÝ÷ñé íá ìåôáäïåíäéÜìåóïõò êüìâïõò. ðïéïí êüìâï. èïýí. Êáèïñéóìüò ôïõ ìïíïðáôéïý Êáèïñéóìüò ìïíïðáôéïý ãéá Êáèïñéóìüò ìïíïðáôéïý êÜèå ðáêÝôï. ãéá üëá ôá ðáêÝôá. ãéá ïëüêëçñç ôç óýíäåóç. ÐéèáíÞ êáèõóôÝñçóç óôçí ÐéèáíÞ êáèõóôÝñçóç óôç ìå- ÊáèõóôÝñçóç óôçí åãêáåãêáôÜóôáóç ôçò óýíäå- ôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí. ôÜóôáóç ôçò óýíäåóçò óçò. êáé óôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí. Áí êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò óýíäåóçò ï ðáñáëÞðôçò åßíáé áðáó÷ïëçìÝíïò, äßíåôáé óÞìá êáôåéëçììÝíïõ óôïí áðïóôïëÝá.

Ï áðïóôïëÝáò åßíáé ðéèáíü íá åíçìåñùèåß, áí êÜðïéï ðáêÝôï äå öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ.

Ï áðïóôïëÝáò åíçìåñþíåôáé ãéá ðéèáíÞ áðïôõ÷ßá óôçí åãêáôÜóôáóç ôçò óýíäåóçò.

Ðßíáêáò 14.1: Óýãêñéóç ôùí ôå÷íéêþí ìåôáãùãÞò óôá ÄÅÐ

222 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌåôáãùãÞ êõêëþìáôïò

ÌåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ

ÌåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç íïçôïý êõêëþìáôïò Ï ìåãÜëïò öüñôïò ôïõ äéêôýïõ åßíáé ðéèáíü íá áðïôñÝøåé ôçí åãêáôÜóôáóç íÝùí óõíäÝóåùí, åíþ áõîÜíåé ðáñÜëëçëá ôçí êáèõóôÝñçóç üëùí ôùí ðáêÝôùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé.

Ï ìåãÜëïò öüñôïò ôïõ äéêôýïõ åßíáé ðéèáíü íá áðïôñÝøåé ôçí åãêáôÜóôáóç íÝùí óõíäÝóåùí, ÷ùñßò üìùò íá åðéâáñýíåé ôéò õðÜñ÷ïõóåò óõíäÝóåéò.

Ï ìåãÜëïò öüñôïò ôïõ äéêôýïõ áõîÜíåé ôçí êáèõóôÝñçóç üëùí ôùí ðáêÝôùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé.

Ï ÷ñÞóôçò åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áðïôñïðÞ ôçò áðþëåéáò ìçíõìÜôùí.

Ôï äßêôõï ìðïñåß íá åßíáé Ôï äßêôõï ìðïñåß íá åßíáé õðåýèõíï ãéá ôçí áðþëåéá õðåýèõíï ãéá ôçí áðþáíåîÜñôçôùí ðáêÝôùí. ëåéá áêïëïõèéþí ðáêÝôùí.

ÓõíÞèùò äåí ðñïêýðôåé ìåôáâïëÞ óôï ñõèìü ìåôÜäïóçò Þ óôïí êþäéêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé.

Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ï ÷ñçóéìïðïéïýìåíïò êþäéêáò ìðïñïýí íá áëëÜîïõí.

Ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò, êáèþò êáé ï ÷ñçóéìïðïéïýìåíïò êþäéêáò ìðïñïýí íá áëëÜîïõí.

Ôï åýñïò æþíçò ìåôÜäïóçò Ôï åýñïò æþíçò ìåôÜäïóçò Ôï åýñïò æþíçò ìåôÜäïåßíáé óôáèåñü. êáèïñßæåôáé äõíáìéêÜ. óçò êáèïñßæåôáé äõíáìéêÜ. ÌåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò Óå êÜèå ðáêÝôï õðÜñ÷ïõí åðé- Óå êÜèå ðáêÝôï õðÜñåðéêïéíùíßáò äåí áðáéôïýíôáé ðëÝïí äõáäéêÜ øçößá åëÝã- ÷ïõí åðéðëÝïí äõáäéêÜ åðéðëÝïí äõáäéêÜ øçößá åëÝã- ÷ïõ. øçößá åëÝã÷ïõ. ÷ïõ ìÝóá óôçí ðëçñïöïñßá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÊáíÜëéá åðéêïéíùíßáò Å/Ô, SONET, äïñõöïñéêÝò óõíäÝóåéò, óõíäÝóåéò ISDN, êáíÜëéá âáóéêïý ñõèìïý, êáíÜëéá ðñùôåýïíôïò ñõèìïý, õâñéäéêÜ êáíÜëéá, ôïðïëïãßá ïìüôéìïõ äéêôýïõ, äõíáìéêÞ äñïìïëüãçóç, óõëëÝêôçò - äñïìïëïãçôÞò, ðëÞñùò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá (äéêôõùôü), êáôáóôñïöéêÜ óöÜëìáôá, ìåñéêþò óõíåêôéêÞ ôïðïëïãßá.

223 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 14.3: ÔõðïðïéÞóåéò äéåèíþí ïñãáíéóìþí 14.3.1

ÅéóáãùãÞ

¸íá ÄÅÐ åßíáé Ýíá äßêôõï åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí ôï ïðïßï êáëýðôåé ãåùãñáöéêÜ ó÷åôéêÜ ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôå÷íéêÝò êáé ðñùôüêïëëá ìåôÜäïóçò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôïõò ôçëåðéêïéíùíéáêïýò ïñãáíéóìïýò. Ôá ðñüôõðá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíôéóôïé÷ïýí óôá ôñßá ðñþôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Óôï ó÷Þìá 14.9 öáßíåôáé ç áíôéóôïé÷ßá áíÜìåóá óôá ðñüðõðá ôùí ÄÅÐ êáé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI.

Ó÷Þìá 14.9: Áíôéóôïé÷ßá áíÜìåóá óôéò ôå÷íéêÝò ôùí ÄÅÐ êáé ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI Óôç óõíÝ÷åéá êáôáãñÜöïíôáé ïñéóìÝíá áðü ôá ðëÝïí äçìïöéëÞ ðñüôõðá õëïðïßçóçò ôùí ÄÅÐ, ôá ïðïßá ðñïäéáãñÜöïõí êáé ôéò áíôßóôïé÷åò ôå÷íéêÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé.

224 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 14.3.2

Ðñüôõðï X.25

Ôï ðñüôõðï ×.25 ôçò ÉÔU-T êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ìðïñïýí íá åãêáôáóôáèïýí êáé íá óõíôçñçèïýí óõíäÝóåéò áíÜìåóá óôïí åîïðëéóìü åíüò ÷ñÞóôç êáé óôéò óõóêåõÝò åíüò ÄÅÐ. Ôï ×.25 Ý÷åé ó÷åäéáóôåß Ýôóé, þóôå íá ëåéôïõñãåß áðïôåëåóìáôéêÜ áíåîÜñôçôá áðü ôï åßäïò ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï. ×ñçóéìïðïéåßôáé óå äßêôõá ôçëåðéêïéíùíéáêþí ïñãáíéóìþí ôá ïðïßá óôçñßæïíôáé óôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ êáé ïé óõíäñïìçôÝò ÷ñåþíïíôáé áíÜëïãá ìå ôç ÷ñÞóç ðïõ êÜíïõí óôï äßêôõï.

14.3.3

Ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ

Ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay) åßíáé Ýíá õøçëÞò áðüäïóçò ðñùôüêïëëï ÄÅÐ ôï ïðïßï óôçñßæåôáé óôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ. Ôï ðñüôõðï áõôü ëåéôïõñãåß óôá äýï ðñþôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Áñ÷éêÜ ó÷åäéÜóôçêå ãéá íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôï ISDN, óôéò ìÝñåò ìáò üìùò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ìéá ìåãÜëç ðïéêéëßá äéêôýùí. ÐáñÝ÷åé ìéá äéåðáöÞ áíÜìåóá óôïí åîïðëéóìü ôïõ ÷ñÞóôç êáé óôïí åîïðëéóìü ôïõ ÄÅÐ, ç ïðïßá áðïôåëåß êáé ôç âÜóç ãéá ôç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá. ÓõíÞèùò ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ ðáñÝ÷åé ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ êõìáßíïíôáé áðü 56 Êbps Ýùò 2 Mbps. Ôï ðñüôõðï áõôü èåùñåßôáé áðïôåëåóìáôéêüôåñï áðü ôï ×.25 êáé ðïëëïß ôï èåùñïýí ùò ôïí áíôéêáôáóôÜôç ôïõ. Ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé íÝåò ôå÷íïëïãßåò üóïí áöïñÜ ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé ïðôéêÝò ßíåò, êáé íá áðïôñÝøåé ÷ñïíïâüñåò äéáäéêáóßåò, üðùò åßíáé ï Ýëåã÷ïò ëáèþí, ðïõ Þôáí áíáðüöåõêôåò ðáëáéüôåñá, üôáí ãéíüôáí ÷ñÞóç ëéãüôåñï áîéüðéóôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò êáé ðñùôïêüëëùí. Ç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ ðñïôõðïðïéÞèçêå áðü ôçí ITU-T, åíþ óôéò Ç.Ð.Á. áðïôåëåß ðñüôõðï ôïõ ANSI.

14.3.4

Ðñüôõðï HSSI

Ôï ðñüôõðï óåéñáúêÞò äéåðáöÞò õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò (HSSI: High Speed Serial Interface) ðñïóåããßæåé ñõèìïýò ôùí 52 Mbps óôéò óõíäÝóåéò ôùí ÄÅÐ. Ôï ðñüôõðï áõôü ÷ñçóéìïðïéåß ìéá äéåðáöÞ áíÜìåóá óôïí åîïðëéóìü ôïõ ÷ñÞóôç êáé óôïí åîïðëéóìü ôïõ äéêôýïõ, ç ïðïßá áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá Cisco Systems êáé ôçí T3plus Networking. Áñ÷éêÜ ôï ðñüôõðï HSSI (ó÷Þìá 14.10) ðñïôÜèçêå óôçí åðéôñïðÞ ANSI EIA/TIA TR30.2 ãéá èåþñçóç, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ìåôáöÝñèçêå óôïí ôïìÝá ðñïôõðïðïßçóçò ôçò ITU-T.

225 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 14.10: Ôõðéêü ðñùôüêïëëï HSSI

14.3.5

Ðñüôõðï ISDN

To ðñüôõðï øçöéáêþí äéêôýùí ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN: Integrated Services Data Network) (ÌÜèçìá 8.7) áíáöÝñåôáé óå Ýíá óýíïëï áðü ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíéþí, ôá ïðïßá ðñïôÜèçêáí áðü ôéò ôçëåðéêïéíùíéáêÝò åôáéñåßåò ìå óêïðü íá ìðïñÝóïõí ôá ôçëåöùíéêÜ äßêôõá íá ìåôáöÝñïõí óôïõò ôåëéêïýò ÷ñÞóôåò üëùí ôùí åéäþí ôéò ðëçñïöïñßåò, üðùò åßíáé ôá äåäïìÝíá, ç öùíÞ, ôï âßíôåï, ôá ãñáöéêÜ, ç ìïõóéêÞ êôë. Ôï ISDN äçìéïõñãÞèçêå ãéá íá ðñïóöÝñåé ôéò éäéáßôåñåò áõôÝò õðçñåóßåò ìÝóù ôïõ õðÜñ÷ïíôïò ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ, åíþ ãåíéêÜ ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß ùò ìéá åíáëëáêôéêÞ ëýóç Ýíáíôé ôùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ êáé ôùí ôçëåöùíéêþí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò (WATSs: Wide-Area Telephone Services), ôá ïðïßá óôçñßæïíôáé óå ãñáììÝò Ô1 Þ E1. Áðü ðñáêôéêÞ Üðïøç êáé óôï ðëáßóéï ôùí åðé÷åéñÞóåùí, ôï ISDN áðïôåëåß ìßá áðü ôéò óýã÷ñïíåò ìåèüäïõò äéêôýùóçò ìéêñþí êáé áðïìáêñõóìÝíùí ãñáöåßùí. Ôï ISDN (ó÷Þìá 14.11) Ý÷åé ðñïôõðïðïéçèåß áðü ôçí ITU-T êáé áíôéóôïé÷åß óôá ôñßá ðñþôá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI.

Ó÷Þìá 14.11: Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ðñïôýðïõ ISDN

226 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 14.3.6

Ðñüôõðï PPP

Ôï ðñüôõðï óçìåßïõ ðñïò óçìåßï (PPP: Point-to-Point Protocol) ðáñÝ÷åé óõíäÝóåéò áíÜìåóá óå äñïìïëïãçôÝò, óå åîïðëéóìü ÷ñçóôþí êáé óå äéêôõáêü åîïðëéóìü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß óõã÷ñïíéóìÝíá êáé áóõã÷ñüíéóôá êõêëþìáôá. Ôï PPP äçìéïõñãÞèçêå óôá ôÝëç ôïõ 1980 ãéá íá êáëýøåé ôçí Ýëëåéøç ðñùôïêüëëùí åíèõëÜêùóçò óôï Äéáäßêôõï êáé ãéá íá ðåñéïñßóåé ôçí áíÜðôõîç ôùí óåéñáúêþí ãñáììþí ðñüóâáóçò. ÄçìéïõñãÞèçêå åðßóçò ãéá íá ëýóåé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíÝêõðôáí óôï Äéáäßêôõï ìå ôéò áðïìáêñõóìÝíåò óõíäÝóåéò. Ôï PPP ïñßæåôáé ìÝóù ìéá óåéñÜò óõóôÜóåùí ôïõ ISO. Óôï ó÷Þìá 14.12 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíá ðåñéâÜëëïí PPP.

Ó÷Þìá 14.12: Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ðñïôýðïõ PPP

14.3.7

Ðñüôõðï SMDS

Ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ãéá õðçñåóßåò äåäïìÝíùí åêáôïììõñßùí äõáäéêþí øçößùí (SMDS: Switched Multimegabit Data Services) ðáñÝ÷åé õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí êáé âáóßæåôáé óôç ìåôáãùãÞ ðáêÝôïõ ìå ÷ñÞóç áõôïäýíáìïõ ðáêÝôïõ (datagram), ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí åðéêïéíùíßá ôùí äçìüóéùí äéêôýùí äåäïìÝíùí. Ôï ðñüôõðï SMDS ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôá ÄÅÐ ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ðïëëþí åöáñìïãþí ôùí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç êáôáíåìçìÝíç åðåîåñãáóßá äåäïìÝíùí. ÐñïôéìÜôáé åîÜëëïõ êáé ãéá ëüãïõò ïéêïíïìßáò, áöïý õðïóôçñßæåé õøçëþí ñõèìþí ìÝóá ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. Ôï ðñüôõðï SMDS ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ìå õðïäïìÞ ïðôéêþí éíþí Þ ÷Üëêéíùí êáëùäßùí, õðïóôçñßæïíôáò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò êáé 44.736 Mbps.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï X.25, ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ðñüôõðï óåéñáúêÞò äéåðáöÞò õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò, ðñüôõðï ISDN, ðñüôõðï ÑÑÑ, ðñüôõðï SMDS.

227 Êåöáëáéï 14: Åéóáãùãç óôá Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Áíáêåöáëáßùóç Ӓ áõôü ôï êåöÜëáéï Ýãéíå ìéá ðáñïõóßáóç ôùí âáóéêþí åííïéþí ôùí ÄÅÐ, ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôïõò, êáèþò êáé ôùí âáóéêþí óõóôÜóåùí ðïõ ïñßæïõí ôç ëåéôïõñãßá ôïõò. Åéäéêüôåñá, óôï ðñþôï ìÜèçìá ðáñïõóéÜóôçêáí ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôùí ÄÅÐ, ç ôáîéíüìçóÞ ôïõò óå ó÷Ýóç ìå ôïí ôñüðï ìåôáãùãÞò êáé ç ÷ñÞóç ôïõò. Óôá äýï åðüìåíá ìáèÞìáôá ðáñïõóéÜóôçêå áíáëõôéêÜ ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí ÄÅÐ. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, óôï äåýôåñï ìÜèçìá áíáëýèçêáí ôá öõóéêÜ ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáóýíäåóÞ ôïõò, ïé ðéï âáóéêÝò ôïðïëïãßåò ìå ôá ðëåïíåêôÞìáôá, ôïõò ðåñéïñéóìïýò êáé ôéò ðéèáíÝò åöáñìïãÝò ôïõò, êáèþò êáé ïé ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò. ÔÝëïò, óôï ôñßôï ìÜèçìá áíáöÝñèçêáí ïé ôõðïðïéÞóåéò ðïõ åßíáé ó÷åôéêÝò ìå ôá ÄÅÐ.

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðþò ïñßæïíôáé ôá ÄÅÐ êáé ðïéåò ïé äéáöïñÝò ôïõò ìå ôá ôïðéêÜ äßêôõá;

2.

Ðþò ôáîéíïìïýíôáé ôá ÄÅÐ ìå êñéôÞñéï ôç ìÝèïäï ìåôáãùãÞò;

3.

Ðïéåò âáóéêÝò ôïðïëïãßåò ôïðéêþí äéêôýùí ãíùñßæåéò, ðïéá ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ïé ðåñéïñéóìïß ôïõò êáé ðïý âñßóêåé åöáñìïãÞ ç êáèåìéÜ áðü áõôÝò;

4.

Ðïéåò ôå÷íéêÝò åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò ãíùñßæåéò;

5.

Ðïéåò ôõðïðïéÞóåéò ó÷åôéêÝò ìå ôá ÄÅÐ ãíùñßæåéò;

228 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

229 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

ÊåöÜëáéï Ðñüôõðá

ÌÜèçìá 15.1: Ðñüôõðï X.25 ÌÜèçìá 15.2: Ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ÌÜèçìá 15.3: Ðñüôõðï TCP/ÉÑ ÌÜèçìá 15.4: Ðñüôõðo DQDB ÌÜèçìá 15.5: Ðñüôõðï ATM ÌÜèçìá 15.6: Ðñüôõðï ISDN åõñåßáò æþíçò Aíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

15

230 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÊåöÜëáéï 15: Ðñüôõðá Óêïðüò Óôü÷ïò ôïõ Êåöáëáßïõ 15 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôá âáóéêÜ ðñüôõðá ôùí ÄÅÐ (×.25, TCP/IP, ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ, DQDB, ATM êáé B-ISDN) êáé íá êáôáíïÞóåé ôéò áñ÷Ýò ëåéôïõñãßáò, ôï ñüëï êáé ôç äïìÞ ôïõò. Eðßóçò ôï êåöÜëáéï áõôü óôï÷åýåé óôï íá áðïêôÞóåé ï ìáèçôÞò âáóéêÝò ãíþóåéò ðïõ áöïñïýí ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí óôá ÄÅÐ, ôïõò ôñüðïõò äéáóýíäåóçò äéáöïñåôéêþí ÄÅÐ, ôéò áíÜãêåò ðïõ êáëýðôïõí êáé ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ðñïóöÝñïõí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äéáöïñåôéêþí ðñïôýðùí ôùí ÄÅÐ.

ü

Íá äéáêñßíåé ôï ñüëï êáé ôç äïìÞ ôçò ÉÑ äéåýèõíóçò.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôçí êëÜóç åíüò äéêôýïõ êáé íá áðïäßäåé ôéò áíôßóôïé÷åò ÉÑ äéåõèýíóåéò.

ü

Íá ãíùñßæåé ôéò íåüôåñåò åîåëßîåéò ôùí ðñïôýðùí B-ISDN êáé ÁÔÌ.

ü

Íá ìðïñåß íá ðáñïõóéÜæåé ó÷çìáôéêÜ ôç ëåéôïõñãßá ôùí ðñùôïêüëëùí ×.25, ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, Â-ISDN êáé ÁÔÌ.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ôé åßíáé ôá ðñüôõðá êáé ãéáôß ÷ñçóéìïðïéïýíôáé;

2.

Ðïéá íïìßæåéò üôé åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ðñïôýðùí óôá ÄÅÐ;

3.

Ðïéá ðñüôõðá ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí ãíùñßæåéò;

4.

Ðïéïé åßíáé ïé âáóéêïß ôñüðïé äéáóýíäåóçò ôùí ÄÅÐ;

231 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 15.1: Ðñüôõðï X.25 15.1.1

ÅéóáãùãÞ

¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ôá ðñþôá äßêôõá õðïëïãéóôþí ðáñåß÷áí ðåñéïñéóìÝíåò õðçñåóßåò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáí óå óõíäÝóåéò ìéêñÞò êëßìáêáò. Ôï ãåãïíüò áõôü äåí Þôáí ìüíï áðüññïéá ôçò ÷áìçëÞò ôå÷íïëïãéêÞò ðñïüäïõ áëëÜ êáé ôïõ ìåãÜëïõ êüóôïõò ôùí õðïëïãéóôþí. Äåí õðÞñ÷áí áêüìç ôüôå ïé óçìåñéíïß ðáíßó÷õñïé ìéêñïåðåîåñãáóôÝò, ïé ìíÞìåò Þôáí áêñéâÝò, ç ÷ùñçôéêüôçôÜ ôïõò ìéêñÞ êôë., Ýôóé þóôå íá åßíáé ðïëõäÜðáíç ç áíÜðôõîç óõóôçìÜôùí äéêôýùí ôá ïðïßá íá êÜíïõí áðïôåëåóìáôéêÞ äñïìïëüãçóç Þ ìåôáãùãÞ êáé ãåíéêüôåñá äéá÷åßñéóç äéêôýïõ. ÅðïìÝíùò ç ìüíç åöéêôÞ ëýóç Þôáí ç áãïñÜ êáé ç åãêáôÜóôáóç ìüíéìùí êõêëùìÜôùí ãéá ôç äéáóýíäåóç óõóôçìÜôùí õðïëïãéóôþí ìåãÜëçò éó÷ýïò (mainframes). Ùóôüóï ç Ýëëåéøç êÜðïéùí ðñïôýðùí Ýêáíå áðáãïñåõôéêÞ ôçí åðÝêôáóç ôÝôïéùí óõóôçìÜôùí êáé ôç óýíäåóÞ ôïõò ìå Üëëá, äéáöïñåôéêÜ óõóôÞìáôá. Ç áðáßôçóç ãéá äéáóýíäåóç äéáöïñåôéêþí –áðïìáêñõóìÝíùí ìåôáîý ôïõò– óõóôçìÜôùí Ýêáíå åðéôáêôéêÞ ôçí áíÜãêç ÷ñçóéìïðïßçóçò ôùí äçìüóéùí äéêôýùí åðéêïéíùíßáò êáé åðïìÝíùò ôçí áíôéêáôÜóôáóç ôùí ÷ñçóéìïðïéïýìåíùí Ýùò ôüôå éäéùôéêþí (ìéóèùìÝíùí) ãñáììþí åðéêïéíùíßáò. ¸ôóé, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáóõíäåèïýí ðïëëÜ åôåñïãåíÞ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ìÝóù åíüò äçìüóéïõ äéêôýïõ, Ýãéíå áðáñáßôçôç ç áíÜðôõîç êÜðïéùí ðñïôýðùí ôá ïðïßá íá êáèïñßæïõí ìå áêñßâåéá ôç äéåðáöÞ ìåôáîý ôùí óõíäñïìçôþí êáé ôïõ äéêôýïõ. Ôï ×.25 åßíáé Ýíá ðñüôõðï ôçò ITU-T ðïõ êáèïñßæåé áõóôçñÜ ôç äéåðáöÞ ìåôáîý ôçò ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò äåäïìÝíùí (DTE: Data Terminal Equipment) ôïõ óõíäñïìçôÞ êáé ôçò ôåñìáôéêÞò äéÜôáîçò êõêëþìáôïò äåäïìÝíùí (DCÅ: Data Circuit Terminating Equipment) ôïõ äéêôýïõ ìåôáãùãÞò. Ôï ×.25 åßíáé óõìâáôü ìå ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI ôïõ ISO. Ìéá äéÜôáîç DTE åßíáé ãåíéêÜ ìéá óõóêåõÞ ðïõ óõíäÝåôáé óôï äßêôõï êáé ëåéôïõñãåß áíôáëëÜóóïíôáò ðáêÝôá. Êëáóéêü ðáñÜäåéãìá DTE åßíáé Ýíá óõã÷ñïíéóìÝíï ôåñìáôéêü. Ãéá íá óõíäåèåß Ýíá áóõã÷ñüíéóôï ôåñìáôéêü óå Ýíá äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, èá ðñÝðåé íá ðáñåìâëçèåß åéäéêÞ óõóêåõÞ ðïõ ëÝãåôáé PAD (Packet Assembler Disassembler), ç ïðïßá ðñþôá óõãêåíôñþíåé äåäïìÝíá óå ðáêÝôá êáé ìåôÜ ôá ðñïùèåß óôï äßêôõï. Ìéá äéÜôáîç DCE åßíáé ãåíéêÜ Ýíáò êüìâïò óå êÜðïéï äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, ï ïðïßïò åßíáé åðéöïñôéóìÝíïò ìå êáèÞêïíôá ðñïþèçóçò ôùí åéóåñ÷üìåíùí êëÞóåùí ðñïò Üëëåò DTEs êôë. ÓõíÞèùò ïé DCEs åßíáé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ óôïõò ïðïßïõò óõíäÝïíôáé ïé äéÜöïñåò DTEs. Ôï ×.25 åßíáé áêñéâþò Ýíá ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ôï ïðïßï ïñßæåé Ýíá óýíïëï ðñïäéáãñáöþí ãéá ôç äéåðáöÞ áíÜìåóá óôçí DTE êáé óôçí DCE. Ïé âáóéêÝò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé ôï ðñüôõðï áõôü åßíáé ïé åîÞò:

232 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ü

ÁíôáëëáãÞ êùäéêþí ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóç ìéáò óýíäåóçò.

ü

Áíôéóôïß÷éóç ëåéôïõñãéþí ðïõ áöïñïýí ôçí áðïóôïëÞ êáé ôç ëÞøç äåäïìÝíùí, ôç äéá÷åßñéóç äéáäéêáóéþí åëÝã÷ïõ óöáëìÜôùí êáé åðïìÝíùò ôçí åîáóöÜëéóç áîéüðéóôçò ìåôÜäïóçò ôùí ðëçñïöïñéþí.

Ôï ×.25 åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Ýíá ðñüôõðï ðïõ êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ ìå ôï äßêôõï ÷ñçóéìïðïéþíôáò äéáöïñåôéêÜ ðñùôüêïëëá ãéá êáèÝíá áðü ôá ôñßá åðßðåäá ôïõ äéêôýïõ, äçëáäÞ ôï öõóéêü åðßðåäï, ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí êáé ôï åðßðåäï äéêôýïõ.

15.1.2

ÍïçôÜ êõêëþìáôá

¸íá äßêôõï ×.25 áðïôåëåßôáé áðü êüìâïõò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ïé ïðïßïé óõíäÝïíôáé áíÜ äýï óçìåßï ðñïò óçìåßï. ÅðïìÝíùò õðÜñ÷åé Ýíáò ôïõëÜ÷éóôïí öõóéêüò äñüìïò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äýï ôõ÷áßùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ (ó÷Þìá 15.1). Ëüãù ôçò ïéêïíïìßáò ðïõ ðñÝðåé íá ãßíåôáé óôéò öõóéêÝò êáëùäéþóåéò, áëëÜ êõñßùò ëüãù ôïõ ãåãïíüôïò üôé ìéá öõóéêÞ ãñáììÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðåñéïäéêÜ êáé óõíÞèùò ãéá ðïëý ìéêñÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá, åðéâÜëëåôáé ç åêìåôÜëëåõóç ìéáò öõóéêÞò ãñáììÞò óå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá óõíäÝóåéò. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ, ðïõ ïíïìÜæåôáé ðïëõðëåîßá, ðáñïõóéÜóôçêå äéåîïäéêÜ óôï ÊåöÜëáéï 3. ¼ôáí äýï DTEs áíôáëëÜóóïõí ðáêÝôá ìÝóá áðü Ýíá äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí,

Ó÷Þìá 15.1: ¸íá ôõðéêü äßêôõï ×.25

233 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ôüôå ëÝìå üôé ìåôáîý ôïõò õößóôáôáé Ýíá íïçôü êýêëùìá (virtual circuit). Óå Ýíá ôÝôïéï êýêëùìá äåí õðÜñ÷åé Üìåóç öõóéêÞ óýíäåóç ìåôáîý ôùí äýï DTEs, áëëÜ ôï äßêôõï ôéò óõíäÝåé íïçôÜ óõó÷åôßæïíôáò ôéò äéåõèýíóåéò áðïóôïëÝá êáé ðáñáëÞðôç, ïé ïðïßåò åßíáé êáôá÷ùñéóìÝíåò óôá ðáêÝôá ðïõ ìåôáäßäïíôáé. ÕðÜñ÷ïõí äýï åéäþí íïçôÜ êõêëþìáôá: ü

Ôá ìüíéìá íïçôÜ êõêëþìáôá Þ PVCs (Permanent Virtual Circuits), óôá ïðïßá äéáôçñåßôáé óõíå÷þò ìéá óýíäåóç ìåôáîý äýï DTEs. Ôá êõêëþìáôá áõôÜ áíôéóôïé÷ïýí óôéò ìéóèùìÝíåò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò.

ü

Ôá åðéëïãéêÜ íïçôÜ êõêëþìáôá Þ SVCs (Switched Virtual Circuits), óôá ïðïßá ç óýíäåóç ìåôáîý äýï DTEs õößóôáôáé ìüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò êëÞóçò êáé äéáêüðôåôáé ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí. Áíôéóôïé÷ïýí óôéò åðéëïãéêÝò êëÞóåéò ôïõ êïéíïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ êáé åßíáé ãíùóôÜ êáé ùò ðñïóùñéíÝò óõíäÝóåéò.

Ðñéí óôáëïýí ôá ðáêÝôá äåäïìÝíùí ìÝóù ìéáò ðñïóùñéíÞò óýíäåóçò, åßíáé áðáñáßôçôç ç åãêáôÜóôáóç ôïõ áíôßóôïé÷ïõ íïçôïý êõêëþìáôïò, äåäïìÝíïõ üôé ìå ôïí ôåñìáôéóìü ôçò áðïóôïëÞò ôùí ðáêÝôùí ôï êýêëùìá ìðïñåß íá êáôáñãçèåß. Ç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò ãßíåôáé ìå ôçí áðïóôïëÞ åéäéêþí ðáêÝôùí åëÝã÷ïõ. Áíôßèåôá, ôÝôïéá äéáäéêáóßá äåí Ý÷åé íüçìá óôá PVCs, áöïý ìðïñïýí íá óôÝëíïíôáé ðáêÝôá äåäïìÝíùí áðü ôç ìéá Üêñç ôçò óýíäåóçò óôçí Üëëç ïðïéáäÞðïôå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ.

15.1.3

Ç ëåéôïõñãßá ôïõ ×.25

ÐñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìÝóù ôïõ ×.25, èá ðñÝðåé áõôÜ íá ÷ùñéóôïýí óå ðáêÝôá, ãéá ðáñÜäåéãìá ôùí 128 ÷áñáêôÞñùí ôï êáèÝíá, åêôüò ßóùò áðü ôï ôåëåõôáßï ðïõ ìðïñåß íá åßíáé ìéêñüôåñï (ó÷Þìá 15.2). Ôï ðñüôõðï ×.25 êáèïñßæåé ôç äïìÞ ðëáéóßïõ ôïõ ðáêÝôïõ äåäïìÝíùí. ÊÜèå ðáêÝôï äåäïìÝíùí, ðïõ óõíßóôáôáé áðü ôçí åðéêåöáëßäá, ôï ðåäßï äåäïìÝíùí ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôï ìåôáâëçôü ðåäßï ðëçñïöïñßáò, åíèõëáêþíåôáé óôï ðëáßóéï ðëçñïöïñßáò (information frame). Ôï ðëáßóéï ðëçñïöïñßáò ðåñéëáìâÜíåé ôç óçìáßá áñ÷Þò ôïõ ðëáéóßïõ, ôçí åðéêåöáëßäá ôïõ ðëáéóßïõ êáé ôï ðáêÝôï äåäïìÝíùí ìå ôï ðåäßï ðëçñïöïñéþí ôïõ ÷ñÞóôç, ôï ïðïßï óõíïäåýåôáé áðü ôï ðåäßï åëÝã÷ïõ ôçò áêïëïõèßáò ôïõ ðëáéóßïõ êáé áðü ôç óçìáßá ôÝëïõò ôïõ ðëáéóßïõ. ÅðïìÝíùò ôï óõíïëéêü ðáêÝôï (ðëáßóéï) ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá óôïé÷åßá ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôïí êáèïñéóìü ôçò äéáäñïìÞò ôùí ðëçñïöïñéþí áðü ôï Ýíá óçìåßï óôï Üëëï. Ç áðïóôïëÞ ôùí äåäïìÝíùí óå ðïëëÜ ìéêñÜ ðáêÝôá Ý÷åé ìéá óåéñÜ áðü ðëåïíåêôÞìáôá óå ó÷Ýóç ìå ôçí áðïóôïëÞ ôùí äåäïìÝíùí óå Ýíá êáé ìïíáäéêü ìåãÜëï ðáêÝôï, ôá ïðïßá åßíáé: ü

Ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ äñïìïëüãçóç ôùí ðáêÝôùí, áöïý Ýíá ðáêÝôï äåí ðñüêåéôáé íá ìïíïðùëåß êÜðïéá DTE/DCE óýíäåóç ãéá ðïëý ÷ñüíï.

ü

Åîïéêïíüìçóç ÷ñüíïõ ìåôÜäïóçò, áöïý óå ðåñßðôùóç ëáíèáóìÝíçò ëÞøçò ðáêÝôïõ åðáíáìåôáäßäåôáé ìüíï ôï ëáíèáóìÝíï ðáêÝôï êáé ü÷é üëá ôá ðñïçãïýìåíá.

234 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 15.2: Ç äïìÞ ôïõ ðñïôýðïõ ×.25 ü

ÁóöÜëåéá äåäïìÝíùí, áöïý, áí êÜðïéïò õðïêëÝøåé äåäïìÝíá áðü ôï äßêôõï, èá ðñÝðåé íá ðÜñåé êáé üëá ôá åðéìÝñïõò ðáêÝôá ôçò ðëçñïöïñßáò ðïõ õðÝêëåøå êáé ìÜëéóôá íá ìðïñÝóåé íá ôá ôïðïèåôÞóåé óôç óùóôÞ óåéñÜ.

ü

Ìåãáëýôåñç áîéïðéóôßá, áöïý ç áíôáëëáãÞ ðáêÝôùí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò óýíäåóçò åðéâåâáéþíåé ôç óùóôÞ ìÝ÷ñé åêåßíç ôç óôéãìÞ åðéêïéíùíßá.

Óôá äßêôõá ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí ôo ðñüôõðï X.25 êáèïñßæåé ôïí ôñüðï êáé ôéò äéáäéêáóßåò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôçò DTE êáé ôçò DCE. Ç åðéêïéíùíßá áõôÞ õëïðïéåßôáé óå ôñßá åðßðåäá: ü

Åðßðåäï 1 Þ öõóéêü åðßðåäï. Êáèïñßæåé ôá ìç÷áíéêÜ, çëåêôñéêÜ, ëåéôïõñãéêÜ êáé äéáäéêáóôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãéá ôçí åíåñãïðïßçóç ôçò öõóéêÞò óýíäåóçò ìéáò DTE ìå ìéá DCE, þóôå íá ãßíåé ç ìåôáöïñÜ ôùí äõáäéêþí øçößùí ôçò ðëçñïöïñßáò.

ü

Åðßðåäï 2 Þ åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí. Óôï åðßðåäï áõôü ôá äõáäéêÜ øçößá ôçò ðëçñïöïñßáò ïìáäïðïéïýíôáé óå ðëáßóéá. Êáèïñßæïíôáé åðßóçò ïé äéáäéêáóßåò áíôáëëáãÞò ôùí ðëáéóßùí êáé áíôéìåôþðéóçò ôùí óöáëìÜôùí ìåôÜäïóçò.

235 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ü

Åðßðåäï 3 Þ åðßðåäï äéêôýïõ. Ôá äåäïìÝíá ôùí óõíäñïìçôþí, êáèþò êáé ïé ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ, áöïý ðÜñïõí ôç ìïñöÞ ðáêÝôùí, ìåôáöÝñïíôáé áðü êáé ðñïò ôï äßêôõï.

ÊáèÝíá áðü ôá ôñßá åðßðåäá ðáñÝ÷åé ôéò õðçñåóßåò ôïõ ðñïò ôï áìÝóùò õøçëüôåñï áðü áõôü åðßðåäï êáé åðéêïéíùíåß ìå ôï áíôßóôïé÷ï åðßðåäï ôçò Üëëçò ðëåõñÜò ôçò óýíäåóçò DTE/DCE. ̒ áõôü ôïí ôñüðï ôï ×.25 óõìöùíåß ðëÞñùò ìå ôç öéëïóïößá ôïõ ðñïôýðïõ OSI. ÊÜèå ðáêÝôï äåäïìÝíùí Ý÷åé óõãêåêñéìÝíï ìÝãåèïò êáé, åêôüò áðü ôá äåäïìÝíá ôçò ðëçñïöïñßáò, ðåñéÝ÷åé óôïé÷åßá äñïìïëüãçóçò êáé åëÝã÷ïõ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï ×.25, ìüíéìï íïçôü êýêëùìá, åðéëïãéêü (ðñïóùñéíü) íïçôü êýêëùìá, ðëáßóéï ðëçñïöïñßáò.

236 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 15.2: Ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ 15.2.1

ÅéóáãùãÞ

Ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay) áöïñÜ ôá ÄÅÐ õøçëÞò áðüäïóçò êáé ëåéôïõñãåß óôá äýï ðñþôá åðßðåäá (öõóéêü åðßðåäï êáé åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí) ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ôï ðñüôõðï FR âáóßæåôáé óôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ìïíÜäùí äåäïìÝíùí ìåôáâëçôïý ìÞêïõò, ïé ïðïßåò ëÝãïíôáé ðëáßóéá. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ Ýãéíå ãíùóôÞ ôï 1988, óôï ðëáßóéï ôçò áíÜðôõîçò ôùí äéêôýùí ISDN, ùò ìéá íÝá ìïñöÞ õðçñåóßáò öïñÝá (bearer service) ãéá ìåôáãùãÞ ðáêÝôùí. Áðü ôï 1988 Ýùò óÞìåñá Ý÷åé óçìåéùèåß óçìáíôéêÞ ðñüïäïò óôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ êáé Ý÷ïõí ãßíåé ðïëý óçìáíôéêÝò ðñïóðÜèåéåò ôõðïðïßçóÞò ôçò ôüóï áðü ôçí ITU-T êáé ôï ANSI üóï êáé áðü éäéùôéêÝò åôáéñåßåò.

Ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ áðïôåëåß åîÝëéîç ôïõ ðñïôýðïõ ×.25.

Ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò ðïõ åðéôõã÷Üíïíôáé áðü ôï ðñüôõðï FR åßíáé ðïëëáðëÜóéïé ôùí 64 Êbps (k x 64 Kbps, ìå k=1, 2, ... 32) êáé åðïìÝíùò öèÜíïõí ôá 2,048 Mbps. ÏñéóìÝíïé êáôáóêåõáóôÝò êÜíïõí ðñïóðÜèåéá íá åðåêôåßíïõí ôéò ôá÷ýôçôåò óôá 45 Mbps, åíþ óå åñãáóôÞñéá Ý÷ïõí åðéôåõ÷èåß ñõèìïß ôçò ôÜîçò ôùí 100 Mbps. ÏõóéáóôéêÜ ôï FR åßíáé Ýíá áêüìç óôÜäéï åîÝëéîçò ôïõ ðñïôýðïõ ×.25 êáé ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò ïé ïðïßåò óôï÷åýïõí óôç âåëôßùóç ôçò åðéêïéíùíéáêÞò áðüäïóçò (ìåßùóç ôùí êáèõóôåñÞóåùí), óôç äõíáôüôçôá êáëýôåñçò ÷ñÞóçò ôïõ åýñïõò æþíçò, êáèþò êáé óôç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ôùí åðéêïéíùíéáêþí äéáôÜîåùí. Ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ìðïñåß íá õëïðïéçèåß óå éäéùôéêÜ Þ óå äçìüóéá äßêôõá.

15.2.2

ÓõóêåõÝò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ

Ïé óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå Ýíá äßêôõï FR äéáêñßíïíôáé óå äýï ãåíéêÝò êáôçãïñßåò, áíôßóôïé÷åò ìå áõôÝò ôïõ ×.25, äçëáäÞ óôçí ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç äåäïìÝíùí (DTE) êáé óôçí ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç êõêëþìáôïò äåäïìÝíùí (DCE). Ç DTE ìðïñåß íá èåùñçèåß ùò ç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç ôïõ ÷ñÞóôç, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá Ýíáò çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò, åíþ ç DCE, ðïõ óõíÞèùò áíáöÝñåôáé êáé ùò äéáðïäéáìïñöùôÞò (modem), áðïôåëåß äéêôõáêü åîïðëéóìü ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí êõñßùò ïñãáíéóìþí. Óêïðüò ôçò DCE åßíáé íá ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò ìåôáãùãÞò óôï äßêôõï êáé íá ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá ìÝóù ôïõ äéêôýïõ. Óôï ó÷Þìá 15.3á áðåéêïíßæåôáé Ýíá éäéùôéêü äßêôõï ðïõ óõíäÝåé ôÝóóåñá ôïðéêÜ äßêôõá äçìéïõñãþíôáò –ìÝóù ôùí áðáéôïýìåíùí óõóêåõþí ìåôáãùãÞò– Ýíáí êïñìü äéêôýïõ FR. Åéäéêïý ôýðïõ óõóêåõÝò ðñüóâáóçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (FRAD: Frame Relay Access Device) ìðïñïýí íá äéá÷åéñéóôïýí ðïëëÜ ðñùôüêïëëá êáé áñêåôÝò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò (äñïìïëïãçôÝò, ãÝöõñåò êôë.), óõíäÝïíôáò ìå áõôü ôïí ôñüðï

237 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 15.3á: Éäéùôéêü äßêôõï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ äéáöïñåôéêÜ ôïðéêÜ äßêôõá üðùò ôï Ethernet êáé ï äáêôýëéïò ìå êïõðüíé äéÝëåõóçò. ¢ëëåò óõóêåõÝò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí åðßóçò ãéá ôç óýíäåóç óå Ýíá äçìüóéï äßêôõï FR (ó÷Þìá 15.3â).

Ó÷Þìá 15.3â: Äçìüóéï äßêôõï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ

15.2.3

ÍïçôÜ êõêëþìáôá ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ

Ôï ðñüôõðï FR ðáñÝ÷åé åðéêïéíùíßá ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôç óýíäåóç óôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí. ÁõôÞ ç åðéêïéíùíßá åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç íïçôþí êõêëùìÜôùí ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ôá ïðïßá õëïðïéïýíôáé áðü ìéá íïçôÞ óýíäåóç áíÜìåóá óå äýï DTE ìÝóá óå Ýíá äßêôõï FR.

238 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Ôá íïçôÜ êõêëþìáôá ðáñÝ÷ïõí åðéêïéíùíßá äéðëÞò êáôåýèõíóçò áíÜìåóá óå óõóêåõÝò DTE êáé ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ìéá ôáõôüôçôá óýíäåóçò ãñáììÞò äåäïìÝíùí (DLCI: Data Link Connection Identifier). ¸íáò áñéèìüò áðü íïçôÜ êõêëþìáôá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá, ìÝóù ôùí ôå÷íéêþí ôçò ðïëõðëåîßáò, íá óõíäõáóôåß ìå Ýíá öõóéêü êýêëùìá ãéá ôç ìåôÜäïóç óôï äßêôõï. ÁõôÞ ç äõíáôüôçôá ìåéþíåé óõíÞèùò ôïí åîïðëéóìü êáé ôçí ðïëõðëïêüôçôá ôïõ äéêôýïõ, ç ïðïßá áðïôåëåß óõíÝðåéá ôçò óýíäåóçò ó’ áõôü ðïëëþí óõóêåõþí DTE. Óå Ýíá äßêôõï FR Ýíá íïçôü êýêëùìá ìðïñåß íá ðåñíÜ ìÝóá áðü åíäéÜìåóïõò êüìâïõò. Ôá íïçôÜ êõêëþìáôá ôïõ äéêôýïõ FR ìðïñïýí íá äéáêñéèïýí óå äýï êáôçãïñßåò, óôá ìüíéìá íïçôÜ êõêëþìáôá êáé óôá åðéëïãéêÜ íïçôÜ êõêëþìáôá.

15.2.4

ÄïìÞ ðëáéóßïõ ìåôáãùãÞò

Óôï ó÷Þìá 15.4 áðåéêïíßæåôáé ç äïìÞ åíüò ðëáéóßïõ ìåôáãùãÞò.

Ó÷Þìá 15.4: ÄïìÞ ðëáéóßïõ ìåôáãùãÞò ¼ðùò ìðïñåß íá äéáêñßíåé êáíåßò, Ýíá ðëáßóéï ìåôáãùãÞò áðïôåëåßôáé áðü ôá ðáñáêÜôù ðåäßá: ü

Ôï ðåäßï óçìáßá (flag), ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí ïñéïèÝôçóç ôçò áñ÷Þò êáé ôïõ ôÝëïõò åíüò ðëáéóßïõ. Ç ôéìÞ ôïõ ðåäßïõ áõôïý åßíáé ðÜíôá ç ßäéá êáé áíôéóôïé÷åß óôï äåêáåîáäéêü áñéèìü 7Å Þ óôï äõáäéêü áñéèìü 01111110.

ü

Ôï ðåäßï äéåýèõíóç (address), óôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôï íïçôü êýêëùìá ðïõ óõíäÝåé ôçí DTE êáé ôïí åîïðëéóìü ôïõ äéêôýïõ. Ç äïìÞ áõôïý ôïõ ðåäßïõ åßíáé áñêåôÜ ðïëýðëïêç, ç áíÜëõóÞ ôçò üìùò îåðåñíÜ ôïõò óêïðïýò áõôïý ôïõ âéâëßïõ.

ü

Ôï ðåäßï äåäïìÝíá (data), ôï ïðïßï åîõðçñåôåß ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðáêÝôùí. ÊÜèå ðëáßóéï ó’ áõôü ôï ðåäßï åßíáé ìåôáâëçôïý ìåãÝèïõò, ìå ìÞêïò ðïõ äåí ìðïñåß íá õðåñâáßíåé ôïõò 16.000 ÷áñáêôÞñåò, êáé ðåñéëáìâÜíåé äåäïìÝíá ÷ñÞóôç.

ü

Ôï ðåäßï Ýëåã÷ïò áêïëïõèßáò ðëáéóßïõ (FCS: Frame Check Sequence), ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïí Ýëåã÷ï ëáèþí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí. Ç ôéìÞ ôïõ ðåäßïõ áõôïý õðïëïãßæåôáé áðü ôç óõóêåõÞ ìåôÜäïóçò êáé åðéâåâáéþíåôáé áðü ôïí ðáñáëÞðôç ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëéóôåß ç áêåñáéüôçôá ôùí äåäïìÝíùí.

239 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá 15.2.5

Óýãêñéóç ôùí ðñïôýðùí ×.25 êáé FR

Ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ ðáñïõóéÜóôçêå ùò ìéá âåëôéùìÝíç ðñüôáóç ôçò êëáóéêÞò ôå÷íéêÞò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ, ç ïðïßá ðåñéãñÜöåôáé áðü ôï ðñüôõðï ×.25. ÐñïÝêõøå áðü ôçí áðáßôçóç ðïõ õðÞñ÷å íá êáëõöèïýí ïé áõîçìÝíåò áíÜãêåò äéêôýùóçò êáé äéáóýíäåóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ÷ùñßò êáèõóôåñÞóåéò êáé ìå üóï ôï äõíáôüí ìåãáëýôåñç áîéïðéóôßá óôç ìåôÜäïóç, äçëáäÞ ìå ôçí åîáóöÜëéóç êáëýôåñçò ðïéüôçôáò õðçñåóéþí. ¸íá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðñïôýðïõ ×.25 åßíáé ç äçìéïõñãßá ìåãÜëùí åðéâáñýíóåùí óôçí áðüäïóç ôïõ äéêôýïõ, üðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 15.5.

Ó÷Þìá 15.5: Åðéâáñýíóåéò óôï ðñüôõðï X.25 Ôï ó÷Þìá áõôü, ôï ïðïßï áðåéêïíßæåé ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí, äåß÷íåé ôç ñïÞ ôùí ðëáéóßùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç åíüò ðáêÝôïõ äåäïìÝíùí áðü ôçí ðçãÞ óôïí ðñïïñéóìü ôïõ, êáèþò êáé ôçí åðéóôñïöÞ åíüò ðëáéóßïõ áíáãíþñéóçò. Óýìöùíá ìå ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí, êÜèå âÞìá (hop) ìÝóá óôï äßêôõï áðáéôåß ôçí áíôáëëáãÞ åíüò ðëáéóßïõ äåäïìÝíùí êáé åíüò ðëáéóßïõ áíáãíþñéóçò. ÅðéðëÝïí óå êÜèå åíäéÜìåóï êüìâï ðñÝðåé íá äéáôçñïýíôáé ðßíáêåò êáôÜóôáóçò ãéá êÜèå íïçôü êýêëùìá, þóôå íá äéåõêïëýíïíôáé ïé Ýëåã÷ïé ñïÞò ôçò êõêëïöïñßáò êáé ôùí ëáèþí, óýìöùíá ìå ôï ðñüôõðï ×.25. Óå üëá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ðáñïõóßáæå ç êëáóéêÞ ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ Þñèå íá äþóåé ëýóç ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ. Âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò åßíáé ï óõíäõáóìüò ôçò öéëïóïößáò ôçò ìåôáãùãÞò ìå ôçí ïõóéáóôéêÞ ìåßùóç ôùí åðéâáñýíóåùí ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óôï ðñüôõðï ×.25. Ïé êýñéåò äéáöïñÝò ôùí äýï ôå÷íéêþí åßíáé ïé åîÞò: ü

Óôï ðñüôõðï FR ç óçìáôïäïóßá åëÝã÷ïõ ìåôáöÝñåôáé áðü îå÷ùñéóôü íïçôü

240 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò êáíÜëé ðïõ äåí åìðëÝêåôáé ìå ôï êáíÜëé ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. ÁðïôÝëåóìá áõôïý ôïõ äéá÷ùñéóìïý åßíáé üôé äåí åßíáé áíáãêáßï íá ÷ñçóéìïðïéïýí ïé åíäéÜìåóïé êüìâïé, ãéá êÜèå áíåîÜñôçôç óýíäåóç, ôéò äéáäéêáóßåò åëÝã÷ïõ êëÞóåùí, üðùò åßíáé ïé ðßíáêåò êáôÜóôáóçò êáíáëéïý êáé ôá ìçíýìáôá ðñïüäïõ. ü

Óôï FR ç ðïëõðëåîßá êáé ç ìåôáãùãÞ ðáêÝôùí ãßíïíôáé óôï åðßðåäï 2 (ãñáììÞò äåäïìÝíùí) êáé ü÷é óôï åðßðåäï 3 (äéêôýïõ), üðùò ãßíåôáé óôï ðñüôõðï ×.25, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáôÜñãçóç åíüò ïëüêëçñïõ åðéðÝäïõ åðåîåñãáóßáò.

ü

Óôï FR ðïõ ç ìåôÜäïóç ãßíåôáé áðü êüìâï óå êüìâï —ëÝãåôáé êáé âÞìá ðñïò âÞìá (hop-by-hop)ìåôÜäïóç— äåí áðáéôïýíôáé Ýëåã÷ïé ñïÞò êáé ëáèþí óå êÜèå êüìâï. Áí ÷ñåéáóôïýí ôÝôïéïé Ýëåã÷ïé, ôüôå áõôü åßíáé õðï÷ñÝùóç êÜðïéïõ Üëëïõ õøçëüôåñïõ åðéðÝäïõ.

Ó÷Þìá 15.6: Ç ëåéôïõñãßá ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ Ç ëåéôïõñãßá ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 15.6. Ç ðçãÞ óôÝëíåé óôïí ðñïïñéóìü Ýíá ìüíï ðëáßóéï äåäïìÝíùí êáé ëáìâÜíåé Ýíá ðëáßóéï áíáãíþñéóçò, ðïõ äçìéïõñãåßôáé óå Ýíá õøçëüôåñï åðßðåäï. ÅðïìÝíùò óôç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ äåí õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá íá ãßíåé ï Ýëåã÷ïò ôçò ñïÞò óôï åðßðåäï 2, üðùò óôï ðñüôõðï X.25, ìðïñåß üìùò íá ãßíåé óå êÜðïéï Üëëï õøçëüôåñï åðßðåäï. Åðßóçò, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, óôç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ äåí ìðïñåß íá äéåíåñãçèåß ï Ýëåã÷ïò ôùí ëáèþí óå êÜèå âÞìá (hop), áíôßèåôá áðü ü,ôé óõìâáßíåé óôï ðñüôõðï X.25. ÓÞìåñá ôá ìåéïíåêôÞìáôá áõôÜ ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ äå èåùñïýíôáé ôüóï óçìáíôéêÜ, áöïý áíôéóôáèìßæïíôáé áðü ôéò óõíå÷þò âåëôéïýìåíåò ãñáììÝò ìåôÜäïóçò êáé ôå÷íéêÝò ìåôáãùãÞò. Ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ Ý÷åé ïñéóìÝíá ðïëý áîéüëïãá ðëåïíåêôÞìáôá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ìåéþíåé óçìáíôéêÜ ôéò åðéâáñýíóåéò ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óôï ðñüôõðï ×.25, õðïóôçñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 2 Mbps, ðáñÝ÷åé åýñïò æþíçò êáôüðéí áéôÞìáôïò (on demand), êáèþò êáé ðïëëÝò óõíüäïõò äåäïìÝíùí åðÜíù óôçí ßäéá

241 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ãñáììÞ ðñüóâáóçò. ¼ðùò åßíáé Þäç öáíåñü, ç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ áíôéêáèéóôÜ ôï ðñüôõðï ×.25. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ ðñïôýðïõ ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñüôõðï ×.25 êáé ôá ìéóèùìÝíá êõêëþìáôá óçìåéþíïíôáé óôïí ðßíáêá 15.1 ðïõ áêïëïõèåß. ÌéóèùìÝíá êõêëþìáôá

×.25

FR

Õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò

Íáé

¼÷é

Íáé

ÄéÜèåóç åýñïõò æþíçò êáôüðéí áéôÞìáôïò

¼÷é

Íáé

Íáé

ÓõíäÝóåéò ðïëëþí óçìåßùí

Íáé

Íáé

Íáé

Åõåëéîßá óôç äéêôõáêÞ õëïðïßçóç

¼÷é

Íáé

Íáé

Åõåëéîßá óôï êüóôïò õëïðïßçóçò

¼÷é

Íáé

Íáé

Ðáñï÷Ýò

Ðßíáêáò 15.1: Óýãêñéóç ðñïôýðùí ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ×.25 êáé ìéóèùìÝíùí êõêëùìÜôùí Óõíïøßæïíôáò, ôá èåôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ ðñïôýðïõ ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ôá ïðïßá ôï äéáêñßíïõí áðü ôï ðñüôõðï ×.25, åßíáé: ü

Äõíáôüôçôá äéáìïéñáóìïý èýñáò êáé ãñáììÞò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðïëõðëåîßáò ðëáéóßùí.

ü

Õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò.

ü

ÕøçëÞ áðüäïóç.

ü

ÌéêñÝò êáèõóôåñÞóåéò.

ü

ÄéÜèåóç åýñïõò æþíçò êáôüðéí áéôÞìáôïò.

ü

ÓõíäÝóåéò ìå ðïëëÜ óçìåßá.

ü

Åõåëéîßá óôï êüóôïò õëïðïßçóçò.

ü

Åõêïëßá ìåôáôñïðÞò ôùí õðáñ÷üíôùí äéêôýùí óå äßêôõá ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ.

ü

Åýêïëç åðÝêôáóç ôïõ äéêôýïõ.

ü

Åýêïëç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ.

ü

Óõìâáôüôçôá ìå ðïëëÜ ðñüôõðá.

ü

Éäéáßôåñá êáëÞ áðüäïóç óå ìéá óåéñÜ åöáñìïãþí.

ü

Éäéáßôåñá êáëÞ áðüäïóç óå óõíäõáóìü ìå ôá äßêôõá ISDN.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÌåôáãùãÞ ðëáéóßïõ, óõóêåõÝò ðñüóâáóçò ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (FRAD), íïçôÜ êõêëþìáôá ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ôáõôüôçôá óýíäåóçò ãñáììÞò äåäïìÝíùí, ðåäßï óçìáßá, ðåäßï äéåýèõíóç, ðåäßï äåäïìÝíá, ðåäßï Ýëåã÷ïò áêïëïõèßáò ðëáéóßïõ.

242 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 15.3: Ðñüôõðï TCP/ÉP 15.3.1

ÅéóáãùãÞ

¼ðùò Ý÷åé áíáöåñèåß óôï ÌÜèçìá 5.6, ïé êüìâïé ðïõ óõíäÝïíôáé óôï Äéáäßêôõï ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ôï ðñùôüêïëëï TCP/IP. Ôï ðñùôüêïëëï áõôü ïñãáíþíåôáé óå ôÝóóåñá åðßðåäá: ôï åðßðåäï ãñáììÞò äåäïìÝíùí (data link layer), ôï åðßðåäï Äéáäéêôýïõ (Internet layer), ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò (transport layer) êáé ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò (application layer). Ç ïéêïãÝíåéá ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP, êáèþò êáé ç ëåéôïõñãßá êáèåíüò áðü áõôÜ Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: ü

ÔCP: Ôransmission Control Protocol Åßíáé ðñùôüêïëëï ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôç óýíäåóç (connection-oriented), ôï ïðïßï ðñïóöÝñåé ìéá áîéüðéóôç, äéðëÞò êáôåýèõíóçò óýíäåóç ðñïêåéìÝíïõ íá õëïðïéçèåß ìéá äéåñãáóßá ôïõ ÷ñÞóôç.

ü

UDP: User Datagram Protocol Åßíáé ðñùôüêïëëï ìç ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôç óýíäåóç (connectionless), ôï ïðïßï, óå áíôßèåóç ìå ôï ÔCP, äåí ðáñÝ÷åé åããýçóç üôé ïé ìïíÜäåò ðëçñïöïñßáò (datagrams) ðïõ äéáêéíïýíôáé èá öôÜóïõí êÜðïôå óôïí ðñïïñéóìü ôïõò.

ü

ÉCÌP: Internet Control Message Protocol Åßíáé ôï ðñùôüêïëëï ðïõ ÷åéñßæåôáé ôá ëÜèç êáé åëÝã÷åé ôç äéáêßíçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìåôáîý ôùí ðõëþí äéáóýíäåóçò äéêôýïõ (gateways) êáé ôùí êüìâùí.

ü

ÉÑ: Énternet Protocol Ôï ðñùôüêïëëï áõôü ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò äéáêßíçóçò ôùí ðáêÝôùí ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôá ðñùôüêïëëá TCP êáé UDP. ¼ðùò öáßíåôáé êáé óôï ó÷Þìá 15.7, äåí õðÜñ÷åé Üìåóç óýíäåóç ìåôáîý ôùí äéåñãáóéþí ôïõ ÷ñÞóôç êáé ôïõ ðñùôïêüëëïõ IP.

ü

ARP: Address Resolution Protocol Ôï ðñùôüêïëëï áõôü êÜíåé áíôéóôïß÷éóç ìéáò äéåýèõíóçò Äéáäéêôýïõ ìå ìéá äéåýèõíóç õëéêïý. Ç äéåýèõíóç ôïõ Äéáäéêôýïõ åîáñôÜôáé áðü ôïí ôýðï ôïõ äéêôýïõ óôï ïðïßï óõíäÝåôáé ï õðïëïãéóôÞò.

ü

RARP: Reverse Address Resolution Protocol Óôï ðñùôüêïëëï RARP ãßíåôáé ôï áíôßóôñïöï óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñùôüêïëëï ARP, äçëáäÞ áíôéóôïß÷éóç ìéáò äéåýèõíóçò õëéêïý ìå ìéá äéåýèõíóç Äéáäéêôýïõ.

Óôï ó÷Þìá 15.7 áðåéêïíßæïíôáé ôá êýñéá óôïé÷åßá ôçò ïéêïãÝíåéáò ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP. Áí êáé ôï ðñùôüêïëëï TCP/IP Ý÷åé ðåñéãñáöåß äéåîïäéêÜ óôï ÌÜèçìá 5.6, èá ãßíåé óôç óõíÝ÷åéá áíáöïñÜ óå ïñéóìÝíá óõìðëçñùìáôéêÜ óôïé÷åßá, ôá ïðïßá èá äéåõêïëýíïõí ôçí êáôáíüçóç ôçò äéáóýíäåóçò ôùí äéêôýùí óôï Äéáäßêôõï.

243 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

Ó÷Þìá 15.7: Ôá êýñéá óôïé÷åßá ôùí ðñùôïêüëëùí TCP/IP

15.3.2

Äéåõèõíóéïäüôçóç

¸íá óçìáíôéêü óôïé÷åßï ôïõ TCP/IP åßíáé ç äéåõèõíóéïäüôçóç, äçëáäÞ ï ôñüðïò áíôéóôïß÷éóçò ìéáò äéåýèõíóçò ìå Ýíáí õðïëïãéóôÞ ðïõ óõíäÝåôáé óå êÜðïéï äßêôõï. Ïé äéåõèýíóåéò TCP/IP äéáôßèåíôáé áðü Ýíáí êåíôñéêü ïñãáíéóìü, ôï ÊÝíôñï Ðëçñïöïñéþí Äéêôýïõ (ÊÐÄ)(NIC: Íetwork Information Center). ÊÜèå äéåýèõíóç ÉÑ ðåñéëáìâÜíåé: ü

Ôçí ôáõôüôçôá äéêôýïõ (network identifier), ç ïðïßá áíáöÝñåôáé óå Ýíá éäéáßôåñï öõóéêü äßêôõï ðïõ óõíäÝåôáé óôï Äéáäßêôõï.

ü

Ôçí ôáõôüôçôá êüìâïõ (host identifier), ç ïðïßá áíáöÝñåôáé óå ìéá éäéáßôåñç óõóêåõÞ ðïõ óõíäÝåôáé ó’ áõôü ôï öõóéêü äßêôõï.

ÅðïìÝíùò ìéá äéåýèõíóç IP ðñïóäéïñßæåé ôï ôìÞìá ôïõ Äéáäéêôýïõ óôï ïðïßï èá óõíäåèåß ìéá óõóêåõÞ äéêôýïõ. Óçìåéþíåôáé üôé ìéá óõóêåõÞ äéêôýïõ ðïõ Ý÷åé ôç äõ-

244 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò íáôüôçôá íá óõíäåèåß ôáõôü÷ñïíá óå äéáöïñåôéêÜ äßêôõá Ý÷åé êáé ðïëëÝò äéåõèýíóåéò ÉÑ, äçëáäÞ äéáèÝôåé ìéá áðïêëåéóôéêÞ äéåýèõíóç IP ãéá êÜèå óýíäåóç. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ìéá äéåýèõíóç ÉÑ åßíáé Ýíá ôå÷íçôü äçìéïýñãçìá êáé äåí Ý÷åé êáìßá ó÷Ýóç ìå ôï õëéêü Þ ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå Ýíá äßêôõï. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü áðü ôï ÌÜèçìá 5.6, ìéá äéåýèõíóç IP Ý÷åé 32 äõáäéêÜ øçößá, ôá ïðïßá äéáêñßíïíôáé ó’ áõôÜ ðïõ áöïñïýí ôçí ôáõôüôçôá ôïõ äéêôýïõ êáé ó’ áõôÜ ðïõ áöïñïýí ôçí ôáõôüôçôá ôïõ êüìâïõ. Áõôü ãßíåôáé ôáîéíïìþíôáò ôéò äéåõèýíóåéò ÉÑ óå ôÝóóåñéò êëÜóåéò ôùí 8 äõáäéêþí øçößùí ç êáèåìßá (ó÷Þìá 15.8). ÖõóéêÜ ç åðéëïãÞ ìéáò äéåýèõíóçò ìå ðåäßá êáèïñéóìÝíïõ ìÞêïõò ðáñÝ÷åé, óå ÷áìçëü åðßðåäï, ìéá áðïôåëåóìáôéêÞ êùäéêïðïßçóç.

ÊëÜóç A

ÊëÜóç B

ÊëÜóç C

ÕðÜñ÷ïõí, ôï ðïëý, 128 äßêôõá êëÜóçò Á, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé Ýùò êáé 224-2 êüìâïõò, 16.384 äßêôõá êëÜóçò Â, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé Ýùò 65.534 êüìâïõò, êáé 221 äßêôõá êëÜóçò C, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé Ýùò êáé 254 êüìâïõò.

ÊëÜóç D Ó÷Þìá 15.8: Ôáîéíüìçóç äéåõèýíóåùí IP óå êëÜóåéò ÅðåéäÞ ôá 32 äõáäéêÜ øçößá åìöáíßæïíôáé óå ðïëëÜ ðáêÝôá, åßíáé óçìáíôéêü ç äéåõèÝôçóç óå ÷áñáêôÞñåò ôùí 8 äõáäéêþí øçößùí íá åßíáé óõíåðÞò óôéò äéÜöïñåò õëïðïéÞóåéò åöáñìïãþí.

245 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá Ìéá äéåýèõíóç ÉÑ ìðïñåß íá ãñáöôåß óáí ìéá óåéñÜ áðü äåêáäéêïýò áñéèìïýò. ÊÜèå ïêôÜäá áðü äõáäéêÜ øçößá èåùñåßôáé ùò Ýíáò äåêáäéêüò áñéèìüò, åíþ ïé äåêáäéêïß áñéèìïß ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óå êÜèå ïêôÜäá äõáäéêþí øçößùí ÷ùñßæïíôáé ìå ôåëåßåò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç äéåýèõíóç 192.103.140.1. ÔÝëïò, ìéá äéåýèõíóç ÉÑ ìðïñåß íá áðïäïèåß êáé ìå ëÝîåéò ÷ùñéóìÝíåò ìå ôåëåßåò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ç äéåýèõíóç typhon.odl.pmac.gr. Ï ìç÷áíéóìüò ðïõ ìåôáôñÝðåé ôïõò áñéèìïýò óå ëÝîåéò ìå ôéò ïðïßåò áíáðáñéóôÜíïíôáé ïé äéåõèýíóåéò êáèïñßæåôáé áðü Ýíá óýóôçìá ïíïìáóßáò ðåñéï÷þí (DNS: Domain Name System), ðïõ ëåéôïõñãåß üðùò ìéá õðçñåóßá êáôáëüãïõ. Áõôü ôï óýóôçìá áðïôåëåßôáé áðü äéáöïñåôéêïýò óôáèìïýò åîõðçñÝôçóçò ïé ïðïßïé âñßóêïíôáé äéáóêïñðéóìÝíïé óå äéÜöïñá óçìåßá ôïõ äéêôýïõ.

15.3.3

Ëåéôïõñãßá ôïõ TCP

ÌåôÜ ôï ðñùôüêïëëï Äéáäéêôýïõ (IP) ôï TCP åßíáé ôï äåýôåñï óçìáíôéêü ìÝëïò áõôÞò ôçò ïéêïãÝíåéáò ðñùôïêüëëùí. Ôï TCP ó÷åäéÜóôçêå ìå âáóéêü óôü÷ï ôçí ðáñï÷Þ áîéüðéóôçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äýï êüìâùí ðïõ âñßóêïíôáé óå äéáöïñåôéêÜ áëëÜ äéáóõíäåüìåíá äßêôõá åðéêïéíùíßáò. ÐáñÝ÷åé áîéüðéóôåò, ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðçñåóßåò ìåôÜäïóçò óå Ýíá åíäå÷ïìÝíùò ìç áîéüðéóôï êáíÜëé ìåôÜäïóçò. Åßíáé óõìâáôü ìå éåñáñ÷çìÝíåò áñ÷éôåêôïíéêÝò ðñùôïêüëëùí üðùò áõôÞ ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI êáé ôïðïèåôåßôáé áêñéâþò åðÜíù áðü ôï ÉÑ, ôï ïðïßï Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá óôåßëåé Þ êáé íá ëÜâåé ìåôáâëçôïý ìåãÝèïõò ìïíÜäåò äåäïìÝíùí (PDUs), åíóùìáôùìÝíåò óôéò ìïíÜäåò äåäïìÝíùí Äéáäéêôýïõ (Internet datagrams). ÃåíéêÜ, ôï TCP óôçñßæåôáé óå õðïèÝóåéò ïé ïðïßåò áðïäõíáìþíïõí ôçí áîéïðéóôßá ôùí ðñùôïêüëëùí åðéêïéíùíßáò ðïõ âñßóêïíôáé éåñáñ÷éêÜ êÜôù áðü áõôü. ÅðïìÝíùò ôï ìüíï ðïõ ìðïñåß ñåáëéóôéêÜ íá õðïóôçñßîåé åßíáé ìéá –ðéèáíüí áíáîéüðéóôç– õðçñåóßá ìåôÜäïóçò ìïíÜäùí äåäïìÝíùí (datagram service), ç ïðïßá ðáñÝ÷åôáé áðü ðñùôüêïëëá ÷áìçëüôåñïõ åðéðÝäïõ êáé ç ïðïßá ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß áðïäïôéêÜ óå

Tï TCP ìðïñåß íá õëïðïéçèåß ìÝóù óõíäÝóìùí óå ðïëëþí åéäþí äßêôõá, üðùò åßíáé ôá åðéëïãéêÜ äßêôõá (dial-up), ôá ðáñáäïóéáêÜ ôïðéêÜ äßêôõá, ôá äßêôõá õøçëþí åðéäüóåùí, êáèþò êáé ôá êáôáíåìçìÝíá äßêôõá ÷áìçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò.

Ýíá åõñý öÜóìá óõóôçìÜôùí åðéêïéíùíßáò. Ôï ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá ôïõ TCP åßíáé ç ðïéêéëßá ôùí óõóôçìÜôùí ìåôÜäïóçò ðïõ õðïóôçñßæåé. Ïé âáóéêïß óôü÷ïé ðïõ åðéôåý÷èçêáí êáôÜ ôçí õëïðïßçóÞ ôïõ áöïñïýí ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò åôåñïãåíþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí (internetworking), êáèþò êáé ôç äõíáôüôçôá ó÷åäéáóìïý äéåñãáóéþí åðéêïéíùíßáò ðïõ õðïóôçñßæïõí Ýíá åõñý öÜóìá åöáñìïãþí. Ôï TCP êáèïñßæåé ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò: ü

Äéá÷ùñßæïíôáé ðïëëïß ðáñáëÞðôåò óå Ýíá äïóìÝíï õðïëïãéóôÞ.

ü

Ïé êüìâïé ðïõ åðéêïéíùíïýí ìðïñïýí íá åðáíÝëèïõí óå óùóôÞ ëåéôïõñãßá ìåôÜ áðü óöÜëìáôá, üðùò åßíáé ç áðþëåéá, ç êáôáóôñïöÞ Þ ç ðïëëáðëÞ áðïóôïëÞ ðáêÝôùí.

ü

Ïé êüìâïé êáôá÷ùñßæïõí ôç ìåôÜäïóç ìéáò áêïëïõèßáò äåäïìÝíùí êáé óõìöùíïýí ãéá ôïí ôåñìáôéóìü ôçò.

Ôï TCP ðñïóäéïñßæåé ôç ìïñöÞ ôùí äåäïìÝíùí êáé ôùí ðëçñïöïñéþí åëÝã÷ïõ ðïõ áíôáëëÜóóïõí äýï õðïëïãéóôÝò ìå óêïðü ôçí åðßôåõîç ìéáò áîéüðéóôçò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí, äçëáäÞ ðñïóäéïñßæåé ôéò äéáäéêáóßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé õðïëïãéóôÝò ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóïõí üôé ôá äåäïìÝíá áðïóôÝëëïíôáé êáé ëáìâÜíïíôáé óùóôÜ.

246 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 15.3.3.1

Èýñåò êáé óõíäÝóåéò óôï TCP

¸íá âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ TCP åßíáé üôé åðéôñÝðåé óå ðïëëÜ ðñïãñÜììáôá åöáñìïãþí íá áîéïðïéïýí ôéò õðçñåóßåò ôïõ ôáõôü÷ñïíá ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ßäéï öõóéêü ìÝóï ðïõ åßíáé õðåýèõíï ôüóï ãéá ôçí áðï-ðïëõðëåîßá (demultiplexing) ôçò åéóåñ÷üìåíçò êõêëïöïñßáò TCP üóï êáé ãéá ôçí êáôáíïìÞ ôçò óôéò äéáäéêáóßåò ôùí ðñïãñáììÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé. ¼ìùò ï ôåëéêüò ðáñáëÞðôçò ôùí ìçíõìÜôùí êÜèå êüìâïõ - õðïëïãéóôÞ åßíáé Ýíá óýíïëï áöçñçìÝíùí óçìåßùí ðñïïñéóìïý, ïé ãíùóôÝò èýñåò ðñùôïêüëëïõ (protocol ports). ÔõðéêÜ, êÜèå èýñá ðñùôïêüëëïõ ðáñéóôÜíåôáé ìå Ýíá èåôéêü áêÝñáéï áñéèìü ðïõ åßíáé ìïíáäéêüò ãéá êÜèå õðïëïãéóôÞ, åíþ ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá åðéëÝãåé Ýíá ìç÷áíéóìü ôïí ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýí ïé äéáäéêáóßåò ôùí ðñïãñáììÜôùí êÜèå åöáñìïãÞò ãéá íá ðñïóäéïñßóïõí ìéá èýñá. ÅðïìÝíùò Ýíá óçìáíôéêü èÝìá åßíáé êáé ç äÝóìåõóç ôùí èõñþí TCP. Ôá ôìÞìáôá TCP (modules) êÜèå óõóêåõÞò åßíáé åëåýèåñá íá åðéëÝãïõí êáé íá êáôá÷ùñßæïõí ôïõò áñéèìïýò ôùí èõñþí. ¼ìùò ç ôõ÷áßá êáôá÷þñéóç ôùí áñéèìþí ôùí èõñþí äçìéïõñãåß Ýíá âáóéêü ëåéôïõñãéêü ðñüâëçìá. Ïé êüìâïé - õðïëïãéóôÝò ðñÝðåé, ðñéí åðéêïéíùíÞóïõí, íá óõìöùíÞóïõí óôïõò áñéèìïýò ôùí èõñþí ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, üôáí ï õðïëïãéóôÞò Á èåëÞóåé íá ðÜñåé Ýíá áñ÷åßï áðü ôïí õðïëïãéóôÞ Â, ðñÝðåé íá ãíùñßæåé åê ôùí ðñïôÝñùí ðïéá èýñá ÷ñçóéìïðïéåß ç óõãêåêñéìÝíç õðçñåóßá ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (file transfer) óôïí õðïëïãéóôÞ Â, þóôå áõôÞ ç èýñá íá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü ôéò äéáäéêáóßåò ôïõ ðñïãñÜììáôïò åöáñìïãÞò ôïõ õðïëïãéóôÞ Á. Ôï ðñüâëçìá áíôéìåôùðßóôçêå ìå ôçí êáèéÝñùóç ìéáò äéåèíïýò êåíôñéêÞò äéåýèõíóçò, ç ïðïßá áðïäßäåé óå ïñéóìÝíåò õðçñåóßåò (üðùò åßíáé ç áíôáëëáãÞ áñ÷åßùí, ç ðñüóâáóç óå áðïìáêñõóìÝíïõò êüìâïõò, ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï êôë.) áðïêëåéóôéêïýò áñéèìïýò ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôéò èýñåò ïé ïðïßåò äåóìåýïíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãé’ áõôÝò ôéò õðçñåóßåò. Ãéá ðëçñïöïñéáêïýò ëüãïõò êáé ðñïêåéìÝíïõ íá õðÜñîåé ìéá ïëïêëçñùìÝíç åéêüíá äßíåôáé ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò ôùí äåóìåõìÝíùí èõñþí TCP êáé ôùí õðçñåóéþí óôéò ïðïßåò áíôéóôïé÷ïýí. Áóöáëþò õðÜñ÷ïõí êáé ìç äåóìåõìÝíåò èýñåò ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôéò äéáäéêáóßåò ôùí ðñïãñáììÜôùí êÜèå åöáñìïãÞò ðñïêåéìÝíïõ íá õëïðïéçèïýí ïé õðçñåóßåò ôïõ TCP.

247 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

Áñéèìüò èýñáò

ËÝîç - êëåéäß

0

ÄåóìåõìÝíç

1-4 5

Õðçñåóßá TCP Åëåýèåñç

RJE

Áðü áðüóôáóç åßóïäïò (Remote Job Entry)

7

ECHO

ÁíôÞ÷çóç

9

DISCARD

Áðüññéøç

11

USERS

Åíåñãïß ÷ñÞóôåò

13

DAYTIME

Çìåñïìçíßá

15

NETSTAT

Ðïéïò åßíáé óôï äßêôõï

17

QUOTE

QUOTE of the day

19

CHARGEN

ÃåííÞôïñáò ÷áñáêôÞñùí (CHARacter GENerator)

20

FTP-DATA

ÌåôáöïñÜ áñ÷åßùí äåäïìÝíùí

21

FTP

FTP

23

TELNET

Telnet

25

SMTP

SMTP

37

TIME

×ñüíïò

39

RLP

Resource Location Protocol

42

NAMESERVER

¼íïìá óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò (host name server)

53

DOMAIN

Óýóôçìá ïíïìáóßáò ðåñéï÷þí (domain name server)

67

BOOTPS

BOOÔstrap Protocol Server

68

BOOTPC

BOOÔstrap Protocol Client

69 79

TFTP FINGER

Trivial File Transfer Protocol Finger

95

SUPDUP

Ðñùôüêïëëï SUPDUP

101

HOSTNAME

¼íïìá êüìâïõ (NIC host name server)

102

ISO-TSAP

ISO-TSAP

113

AUTH

Authentication service

117

UUCP-PATH

UUCP-Path service

123

NTP

Network Time Protocol

133-159

Åëåýèåñç

160-223

ÄåóìåõìÝíç

224-241

Åëåýèåñç

247-255

Åëåýèåñç

Ðßíáêáò 15.2: ÄåóìåõìÝíåò èýñåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôéò õðçñåóßåò ôïõ TCP.

248 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 15.3.3.2

Áîéïðéóôßá åðéêïéíùíßáò

Ìéá áêïëïõèßá äåäïìÝíùí ðïõ óôÝëíåôáé óôïí ðáñáëÞðôç ìÝóù ìéáò óýíäåóçò TCP ðñÝðåé íá ìåôáäßäåôáé ðÜíôá áîéüðéóôá êáé ìå ôç óùóôÞ óåéñÜ. Ï Ýëåã÷ïò ôçò áîéïðéóôßáò ôçò ìåôÜäïóçò ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí áñéèìþí áêïëïõèßáò (sequence numbers) êáé åðéâåâáßùóçò (acknowledgement). Ç äéáäéêáóßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ðñïâëÝðåé ðùò êÜèå ïêôÜäá äåäïìÝíùí ðñÝðåé íá äéáèÝôåé êáé Ýíáí áñéèìü áêïëïõèßáò. Ï áñéèìüò áêïëïõèßáò ôçò ðñþôçò ïêôÜäáò äåäïìÝíùí óå Ýíá ôìÞìá (segment) ìåôáäßäåôáé ìáæß ì’ áõôü êáé åßíáé ãíùóôüò ùò áñéèìüò áêïëïõèßáò ôïõ ôìÞìáôïò (segment sequence number). Ôá ôìÞìáôá ìåôáäßäïõí åðßóçò êáé Ýíáí áñéèìü åðéâåâáßùóçò (acknowledgement number), ï ïðïßïò åßíáé ï áñéèìüò áêïëïõèßáò ôçò åðüìåíçò ïêôÜäáò äåäïìÝíùí ðïõ êéíåßôáé ðñïò ôçí áíôßèåôç êáôåýèõíóç. Ïé åðéâåâáéþóåéò ðñïóäéïñßæïõí ðÜíôá ôïí áñéèìü ôçò áêïëïõèßáò ôïõ åðüìåíïõ ÷áñáêôÞñá ðïõ èá öôÜóåé óôïí ðáñáëÞðôç. Méá åðéâåâáßùóç äåí åããõÜôáé üôé ôá äåäïìÝíá ôïõ ôìÞìáôïò Ý÷ïõí öôÜóåé óôïí ôåëéêü ÷ñÞóôç - ðáñáëÞðôç, áëëÜ ìüíï üôé ôï TCP ôïõ áðïóôïëÝá Ý÷åé áíáëÜâåé ôçí åõèýíç ðñáãìáôïðïßçóçò ôçò ìåôÜäïóçò.

15.3.3.3

ËÞîç ÷ñüíïõ ôùí ìåôñçôþí êáé åðáíáìåôáäüóåéò

Ìßá áðü ôéò ðéï óçìáíôéêÝò ëåéôïõñãßåò ôïõ TCP áöïñÜ ôïí ôñüðï äéá÷åßñéóçò ôçò ëÞîçò ÷ñüíïõ (time-out) êáé ôùí åðáíáìåôáäüóåùí (retransmissions). ¼ðùò ïðïéïäÞðïôå Üëëï áîéüðéóôï ðñùôüêïëëï, Ýôóé êáé ôï TCP ðåñéìÝíåé áðü ôïí ðáñáëÞðôç íá ôïõ óôÝëíåé åðéâåâáéþóåéò, üðïôå áõôüò ëáìâÜíåé äåäïìÝíá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ôï TCP, êÜèå öïñÜ ðïõ óôÝëíåé ìéá ïìÜäá äåäïìÝíùí, èÝôåé óå ëåéôïõñãßá Ýíá ìåôñçôÞ êáé ðåñéìÝíåé ìéá åðéâåâáßùóç. ÅÜí ëÞîåé ï ÷ñüíïò ëåéôïõñãßáò ôïõ ìåôñçôÞ ðñéí ôá äåäïìÝíá åíüò ôìÞìáôïò ðëçñïöïñéþí åðéâåâáéùèïýí, ôüôå ôï TCP õðïèÝôåé ðùò áõôü ôï ôìÞìá ðëçñïöïñéþí ÷Üèçêå Þ êáôáóôñÜöçêå êáé ðñï÷ùñåß óôçí åðáíáìåôÜäïóÞ ôïõ. Ãéá íá ãßíåé áíôéëçðôÞ ç éäéáéôåñüôçôá ôïõ áëãïñßèìïõ åðáíáìåôÜäïóçò ôïõ TCP, èá ðñÝðåé íá äéåõêñéíéóôåß üôé ôï ðñùôüêïëëï áõôü ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï Äéáäßêôõï. Óå Ýíá ôÝôïéï ðåñéâÜëëïí ç äéáäñïìÞ ôùí äåäïìÝíùí ðñïò ôïí êüìâï - ðñïïñéóìü ôïõò ìðïñåß íá ðåñíÜ ìÝóá áðü åíäéÜìåóá äßêôõá êáé áðü ðïëëÝò ðýëåò äéáóýíäåóçò ôùí äéêôýùí. ÅðïìÝíùò åßíáé áäýíáôï íá ãíùñßæåé ôï TCP åê ôùí ðñïôÝñùí ðüóï ÷ñüíï èá ÷ñåéáóôïýí ïé åðéâåâáéþóåéò ãéá íá åðéóôñÝøïõí óôïí áðïóôïëÝá. ÅðéðëÝïí ç êáèõóôÝñçóç óå êÜèå ðýëç äéáóýíäåóçò ôùí äéêôýùí åîáñôÜôáé áðü ôïí êõêëïöïñéáêü öüñôï ðïõ õðÜñ÷åé óôïõò êüìâïõò, ìå áðïôÝëåóìá ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôç ìåôÜäïóç åíüò ôìÞìáôïò ðëçñïöïñéþí êáé ôçí áðïóôïëÞ ôçò åðéâåâáßùóçò íá äéáöïñïðïéåßôáé óçìáíôéêÜ áðü ðåñßðôùóç óå ðåñßðôùóç.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï TCP/IP, äéåõèõíóéïäüôçóç, ÊÝíôñï Ðëçñïöïñéþí Äéêôýïõ, ôáõôüôçôá äéêôýïõ, ôáõôüôçôá êüìâïõ, èýñá ðñùôïêüëëïõ, áñéèìüò áêïëïõèßáò ôìÞìáôïò, áñéèìüò åðéâåâáßùóçò, ëÞîç ÷ñüíïõ ìåôñçôÞ, åðáíáìåôÜäïóç.

249 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 15.4: Ðñüôõðï DQDB 15.4.1

ÅéóáãùãÞ

To ðñüôõðï äéðëïý äéáýëïõ ìå êáôáíåìçìÝíç ïõñÜ (DQDB: Distributed Queue Dual Bus) èåùñåßôáé áðü ôçí ïìÜäá åñãáóßáò ôïõ ÉÅÅÅ 802.6 ùò ðñüôõðï ìçôñïðïëéôéêþí äéêôýùí, óõãêáôáëÝãåôáé üìùò êáé óõãêñßíåôáé ùò ðñïò ôçí áðüäïóÞ ôïõ ìå ôá ðñüôõðá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí. ¼ðùò áðåéêïíßæåôáé êáé óôï ó÷Þìá 15.9, ôï äßêôõï DQDB ÷ñçóéìïðïéåß ôïðïëïãßá äéðëïý äéáýëïõ, åíþ êÜèå êüìâïò ôïõ óõíäÝåôáé óå äýï ìïíüôñïðåò (monomode) oðôéêÝò ßíåò. Ôï ðñùôüêïëëï åëÝã÷ïõ ðñüóâáóçò óôï ìÝóï (MAC: Medium Access Control) åðéôõã÷Üíåé ôç ìåôÜäïóç ôùí ðáêÝôùí áðü ôïõò êüìâïõò ìå ôç óåéñÜ ðïõ áõôÜ ðáñïõóéÜæïíôáé ãéá ìåôÜäïóç.

Ó÷Þìá 15.9: Ç ôïðïëïãßá ôïõ DQDB Ôï DQDB ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èïýí õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò ìå áíåêôÝò (ìéêñÝò) êáèõóôåñÞóåéò, óôïé÷åßá ðïõ åßíáé áðáñáßôçôá ãéá ôéò åöáñìïãÝò ãñáöéêþí êáé êéíïýìåíçò åéêüíáò.

15.4.2

Ëåéôïõñãßá ôïõ DQDB

Ôá ðëáßóéá ðïõ ìåôáöÝñïíôáé óôïõò äéáýëïõò ðåñéëáìâÜíïõí 44 ÷áñáêôÞñåò ãéá ôá äåäïìÝíá ôïõ ÷ñÞóôç êáé 9 ÷áñáêôÞñåò ãéá ôçí åðéêåöáëßäá êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôïõ ðëáéóßïõ (ó÷Þìá 15.10). Ç åðéêåöáëßäá ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôá õøçëüôåñá åðßðåäá ôïõ ðñùôïêüëëïõ ðñïêåéìÝíïõ íá óõíôåèïýí ôá ðëáßóéá óå ìåãáëýôåñá ôìÞìáôá. Ç åðéêåöáëßäá áðïôåëåßôáé áðü äýï ðåäßá, ôï áðáó÷ïëçìÝíï (B: Busy) êáé ôï äå-

250 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óìåõìÝíï (R: Reserved), ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôïí Ýëåã÷ï ðñüóâáóçò óôï ìÝóï. Ï ôåñìáôéóìüò ôïõ ðëáéóßïõ ðåñéÝ÷åé ôá äõáäéêÜ øçößá áíß÷íåõóçò ëÜèïõò ìå êõêëéêü êþäéêá (CRC) (ÌÜèçìá 2.5) êáé ôçí Ýíäåéîç ôïõ ìÞêïõò ôùí ðëçñïöïñéþí ôïõ ÷ñÞóôç, üôáí ôï ðåäßï ðëçñïöïñßáò äåí åßíáé ðëÞñåò.

Ó÷Þìá 15.10: Ôï ðëáßóéï ôïõ DQDB Ôï ðñùôüêïëëï MAC ôïõ DQDB ëåéôïõñãåß ùò åîÞò: êÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé ìå äýï ìïíüôñïðåò ïðôéêÝò ßíåò, ïé ïðïßåò, áí êáé Ý÷åé åðéêñáôÞóåé íá ïíïìÜæïíôáé äßáõëïò 1 êáé äßáõëïò 2, óôçí ïõóßá óõíäÝïõí ôïõò êüìâïõò ìå óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï. ÅðåéäÞ ïé äßáõëïé ëåéôïõñãïýí êáôÜ ôïí ßäéï ôñüðï, ç äéáäéêáóßá ìåôÜäïóçò ôùí êüìâùí åßíáé áíÜëïãç êáé óôïõò äýï äéáýëïõò. ÅðïìÝíùò áñêåß íá ðåñéãñáöåß ôï ðþò ïé êüìâïé ìåôáäßäïõí óôï äßáõëï 1. Ï ðñþôïò áðü áñéóôåñÜ êüìâïò ôïõ äéáýëïõ 1 äçìéïõñãåß óõíå÷þò ðëáßóéá ôùí 53 ÷áñáêôÞñùí. ÊÜèå ðëáßóéï ðåñéÝ÷åé äýï åéäéêÜ äõáäéêÜ øçößá, ôï äõáäéêü øçößï áðáó÷üëçóçò (B: Busy bit) êáé ôï äõáäéêü øçößï áßôçóçò (R: Request bit ). ¼ôáí ôï ðëáßóéï åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï, äçëáäÞ üôáí ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá, ôï  åßíáé 1, åíþ, üôáí ôï ðëáßóéï äå ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá, ôï  åßíáé 0. Åðßóçò, üôáí êÜðïéïò êüìâïò Ý÷åé Ýíá ðëáßóéï Ýôïéìï ãéá ìåôÜäïóç óôï äßáõëï 1, ðñïùèåß ìéá áßôçóç èÝôïíôáò ôçí ôéìÞ 1 óôï R åíüò ðëáéóßïõ ôïõ äéáýëïõ 2, ôï ïðïßï, üôáí Ýöèáóå óôïí êüìâï, åß÷å ôéìÞ 0. ÊÜèå êüìâïò äéáèÝôåé äýï ìåôñçôÝò ãéá ôï äßáõëï 1, ôïí êÜôù ìåôñçôÞ (CD: Count Down) êáé ôï ìåôñçôÞ áéôÞóåùí (RC: Request Counter). ÌÝóù ôïõ RC êÜèå êüìâïò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ìáèáßíåé ðüóåò áéôÞóåéò Ýãéíáí áðü Üëëïõò êüìâïõò óôá äåîéÜ ôïõ êáé åßíáé áêüìá áíåêôÝëåóôåò. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ êÜèå êüìâïò áõîÜíåé ôçí ôéìÞ ôïõ RC êáôÜ 1, êÜèå öïñÜ ðïõ âëÝðåé óôï äßáõëï 2 ôï R íá åßíáé 1, êáé ìåéþíåé ôçí ôéìÞ ôïõ RC êáôÜ 1, üôáí âëÝðåé Ýíá Üäåéï ðëáßóéï óôï äßáõëï 1. Ôï Üäåéï ðëáßóéï óôï äßáõëï 1 èá ÷ñçóéìïðïéçèåß áðü êÜðïéïí êüìâï óôá äåîéÜ, ãéá íá éêáíïðïéçèåß ìéá áßôçóç ðïõ åêêñåìåß. Ìå áíÜëïãï ôñüðï êÜèå êüìâïò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åëÝã÷åé ôï CD, ãéá íá ìáèáßíåé ôïí áñéèìü ôùí áéôÞóåùí ðïõ Ýãéíáí áðü êüìâïõò ðïõ âñßóêïíôáé óôá äåîéÜ ôïõ, ðñéí ðÜñåé ôï ðáêÝôï ðïõ ðñïïñßæåôáé ãéá ìåôÜäïóç êáé åßíáé áêüìç óå åêêñåìüôçôá. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ êÜèå êüìâïò åîéóþíåé ôéò ôéìÝò ôùí äýï ìåôñçôþí (CD = RC), üôáí Ý÷åé Ýíá ðáêÝôï ãéá ìåôÜäïóç, êáé ìåéþíåé ôçí ôéìÞ ôïõ CD êáôÜ 1, üðïôå âëÝðåé Ýíá Üäåéï ðëáßóéï óôï äßáõëï 1. ¼ôáí ï CD öôÜóåé óôçí ôéìÞ 0, ï êüìâïò õðïèÝôåé ðùò üëåò ïé áéôÞóåéò ðïõ Þôáí óå åêêñåìüôçôá, ðñéí åêåßíïò ðÜñåé ôï ðáêÝôï ôïõ ãéá íá ôï ìåôáäþóåé, Ý÷ïõí éêáíïðïéçèåß êáé ðåñéìÝíåé ôï åðüìåíï Üäåéï ðëáßóéï óôï äßáõëï 1. Ï êüìâïò ìåôáäßäåé ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ ó’ áõôü ôï ðëáßóéï, áöïý äçëþóåé üôé

251 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá åßíáé áðáó÷ïëçìÝíï (èÝôïíôáò äçëáäÞ ôçí ôéìÞ 1 óôï Â). Óçìåéþíåôáé üôé ôá ðáêÝôá ìåôáäßäïíôáé ìå ôçí ßäéá ó÷åäüí óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá åßíáé äéáèÝóéìá ãéá ìåôÜäïóç, Ýôóé þóôå ôï ðñùôüêïëëï MAC íá õëïðïéåß ïõóéáóôéêÜ ìéá äïìÞ ôçò ïõñÜò FIFO (First In, First Out), áí êáé ç ïõñÜ êáôáíÝìåôáé óå äéÜöïñïõò êüìâïõò. Áò óçìåéùèåß åðßóçò ðùò, üôáí üëïé ïé êüìâïé Ý÷ïõí óõíå÷þò ðáêÝôá ãéá áðïóôïëÞ, ôá ðëáßóéá, áðü Ýíá óçìåßï êáé ìåôÜ, åßíáé üëá áðáó÷ïëçìÝíá. Óõíåðþò ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç ç áðüäïóç ôïõ ðñùôïêüëëïõ MAC ðëçóéÜæåé ôï 100%. Ôï ðñüôõðï DQDB åßíáé óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò «ìåñïëçðôéêü», åîáéôßáò ôçò ôïðïëïãßáò ôïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí êÜèå êüìâïò Ý÷åé íá ìåôáäþóåé óå êáèÝíáí áðü ôïõò Üëëïõò êüìâïõò ôïí ßäéï üãêï äåäïìÝíùí, ôüôå ïé êüìâïé ðïõ âñßóêïíôáé óôç ìÝóç ôùí äéáýëùí ìåôáäßäïõí óõ÷íüôåñá áðü ôïõò êüìâïõò ðïõ âñßóêïíôáé óôá Üêñá ôïõò. Áõôü óõìâáßíåé, åðåéäÞ Ýíáò êüìâïò ðïõ âñßóêåôáé óôç ìÝóç ôïõ äéêôýïõ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáäþóåé ôá ìéóÜ áðü ôá ðáêÝôá ôïõ óå êÜèå äßáõëï êáé åðïìÝíùò áíôáãùíßæåôáé ôïõò ìéóïýò ìüíï áðü ôïõò Üëëïõò êüìâïõò óå êÜèå äßáõëï. Áíôßèåôá, ïé êüìâïé óôá Üêñá ôùí äéáýëùí ðñÝðåé íá áíôáãùíéóôïýí üëïõò ôïõò Üëëïõò êüìâïõò êáé åðïìÝíùò ìðïñïýí íá ìåôáäþóïõí óå Ýíá ìüíï äßáõëï. ÐñïêåéìÝíïõ íá äéïñèùèåß áõôÞ ç «áäéêßá», ôï ðñùôüêïëëï ìðïñåß íá ôñïðïðïéçèåß ùò áêïëïýèùò. Ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ äéêôýïõ èÝôåé êÜðïéï üñéï óôïí áñéèìü ôùí äéáäï÷éêþí ðëáéóßùí ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäþóåé êÜèå êüìâïò åðéëÝãïíôáò ìéá ðáñÜìåôñï F ãéá êáèÝíáí áðü áõôïýò. Ôï ðñùôüêïëëï MAC äåí åðéôñÝðåé óôïõò êüìâïõò íá ìåôáäþóïõí óå F äéáäï÷éêÜ ðëáßóéá. Ìå Üëëá ëüãéá, üôáí Ýíáò êüìâïò ëÜâåé ôï F-éïóôü äéáäï÷éêü Üäåéï ðëáßóéï, ôï áöÞíåé íá ðåñÜóåé ÷ùñßò íá ôï ÷ñçóéìïðïéÞóåé. Ï êüìâïò åðáíáöÝñåé ôï ìåôñçôÞ óôï ìçäÝí, üôáí äå ÷ñçóéìïðïéåß Ýíá ðëáßóéï, åíþ, üôáí äßíåé ìéá ìåãáëýôåñç ôéìÞ óôï F, äéåõêïëýíåé ôçí ðñüóâáóç êÜðïéïõ Üëëïõ êüìâïõ óôï äßáõëï. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ äéêôýïõ ìðïñåß íá äéïñèþóåé ôç «ìåñïëçøßá» ôïõ ðñüôýðïõ DQDB åðéëÝãïíôáò «äßêáéá» ôéò ôéìÝò ôïõ F ãéá êÜèå êüìâï. ÂáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ DQDB: ü

Ôï DQDB åßíáé ôï ðñüôõðï ðïõ èåùñåßôáé áðü ôï ÉÅÅÅ 802.6 êáôÜëëçëï ãéá ôá ìçôñïðïëéôéêÜ äßêôõá. Ïé êüìâïé åíüò äéêôýïõ DQDB óõíäÝïíôáé óå äýï ìïíüôñïðïõò äéáýëïõò. Ôï ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.6 êáèïñßæåé ìüíï ôï ðñùôüêïëëï MAC.

ü

ÊÜèå êüìâïò Ý÷åé äýï ìåôñçôÝò (RC êáé CD) ãéá êÜèå äßáõëï. Ïé äßáõëïé ëåéôïõñãïýí êáôÜ ôïí ßäéï ôñüðï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíáò êüìâïò áõîÜíåé ôï RC ôïõ äéáýëïõ 1, üôáí âëÝðåé ìéá áßôçóç óôï äßáõëï 2, êáé ìåéþíåé ôï RC êáé ôï CD ôïõ äéáýëïõ 1, üôáí âëÝðåé Ýíá Üäåéï ðëáßóéï óôï äßáõëï 2. ¼ôáí Ýíáò êüìâïò ðÜñåé ôï ðëáßóéï ãéá íá ôï ìåôáäþóåé óôï äßáõëï 1, åîéóþíåé ôï RC ìå ôï CD ãéá ôï äßáõëï 2. ¸íáò êüìâïò ìðïñåß íá ìåôáäþóåé, üôáí ï CD åßíáé 0.

ü

Ãéá íá äéïñèþóåé ôçí «áäéêßá» ôïõ DQDB, ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ äéêôýïõ èÝôåé üñéï óôïí áñéèìü ôùí äéáäï÷éêþí ðëáéóßùí ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäþóåé êÜèå êüìâïò.

ü

Ôï DQDB åßíáé Ýíá ðïëý áðïäïôéêü ðñùôüêïëëï, ôï ïðïßï ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé êõêëïöïñßåò äéáöïñåôéêþí ðñïôåñáéïôÞôùí.

252 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 15.4.3

Õðçñåóßåò

Ôï åðßðåäï ðÜíù áðü ôï DQDB äåí áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ ðñùôïêüëëïõ ÉÅÅÅ 802.6. Áðëþò âïçèÜ íá ïñéóôïýí ïé õðçñåóßåò ðïõ ðñÝðåé íá ðáñÝ÷åé Ýíá õðïäßêôõï 802.6. ÌÝ÷ñé ôþñá Ý÷ïõí ïñéóôåß ôñåéò ôýðïé õðçñåóéþí: õðçñåóßåò ÷ùñßò óýíäåóç (connectionless), õðçñåóßåò ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç (connection-oriented) êáé õðçñåóßåò éóü÷ñïíåò (isochronous). Ïé õðçñåóßåò ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôç óýíäåóç õðïóôçñßæïõí ôç ìåôÜäïóç ôìçìÜôùí ðëçñïöïñéþí (ìÞêïõò 52 ÷áñáêôÞñùí) ìåôáîý êüìâùí ðïõ ìïéñÜæïíôáé Ýíá íïçôü êáíÜëé. Ӓ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç áðáéôïýíôáé ëåéôïõñãßåò ôìçìáôïðïßçóçò êáé åðáíáóýóôáóçò ôùí ðëçñïöïñéþí. Ôá óÞìáôá åëÝã÷ïõ ðïõ åßíáé áðáñáßôçôá ãéá íá åãêáôáóôáèåß, íá äéáôçñçèåß êáé íá ôåñìáôéóôåß ìéá óýíäåóç åßíáé åêôüò ôçò åìâÝëåéáò ôïõ ðñùôïêüëëïõ 802.6. Ïé éóü÷ñïíåò õðçñåóßåò ðáñÝ÷ïíôáé ìÝóù ìéáò íïçôÞò éóü÷ñïíçò óýíäåóçò êáé õðïóôçñßæïõí ÷ñÞóôåò ðïõ áðáéôïýí óôáèåñïýò ÷ñüíïõò áíáìïíÞò. Êáé óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôá óÞìáôá åëÝã÷ïõ âñßóêïíôáé åêôüò ôçò åìâÝëåéáò ôïõ ðñïôýðïõ 802.6.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï DQDB, áðáó÷ïëçìÝíï ðåäßï, äåóìåõìÝíï ðåäßï, äõáäéêü øçößï áðáó÷üëçóçò, äõáäéêü øçößï áßôçóçò.

253 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 15.5: Ðñüôõðï ATM 15.5.1

ÅéóáãùãÞ

Ç ôå÷íéêÞ ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ATM: Asynchronous Transfer Mode) åðéëÝ÷èçêå áðü ôçí ITU-T ùò âÜóç ãéá ôç äçìéïõñãßá ôï 1988 ôïõ ðñïôýðïõ Â-ISDN (âë. ÌÜèçìá 15.6), ôï ïðïßï ìå ôç óåéñÜ ôïõ ïäÞãçóå óôçí ôõðïðïßçóç ôïõ ATM ôï 1991. Ôï ðñüôõðï ÁÔÌ áíôéóôïé÷åß óôá ôñßá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI êáé åßíáé Ýíá óýóôçìá ðïëõðëåîßáò âáóéóìÝíï óôç ìåôÜäïóç ðáêÝôùí ÷ùñßò åðéâåâáßùóç ôçò ëÞøçò ôïõò. Ç ôå÷íéêÞ ôïõ ÁÔÌ åßíáé áíåîÜñôçôç áðü ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò êáé ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óå ïðïéïäÞðïôå øçöéáêü — áðáëëáãìÝíï áðü ëÜèç— ìÝóï ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. ÓÞìåñá ôá äéåèíÞ ðñüôõðá ðáñÝ÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôçò ôÜîçò ôùí 155 êáé 622 Ìbps ãéá ôçí Åõñþðç, åíþ óôéò Ç.Ð.Á. õðÜñ÷åé Ýíá áêüìç åðßðåäï ñõèìïý ìåôÜäïóçò, áõôü ôùí 45 Mbps. Ôá õøçëÜ áõôÜ åðßðåäá åýñïõò æþíçò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí åßôå ãéá õðçñåóßåò ðïõ áðáéôïýí áíÜëïãï åýñïò ìåôÜäïóçò åßôå ãéá ôçí ðïëõðëåîßá ìåãÜëïõ üãêïõ ðëçñïöïñéþí ÷áìçëïý åýñïõò æþíçò. O ôñüðïò ëåéôïõñãßáò êáé ôá åðßðåäá ôïõ ÁÔÌ êáèïñßæïíôáé áðü ôéò óõóôÜóåéò ôçò óåéñÜò I ôçò ITU-T, ðïõ åßíáé ïé I.361, I.362, I.363 êáé I.150. Ôï ðñüôõðï ÁÔÌ åßíáé Ýíáò ìç÷áíéóìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ðïõ âáóßæåôáé óôç ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò (virtual circuit switching). Áõôü óçìáßíåé üôé åßíáé áðáñáßôçôï íá äçìéïõñãçèåß ìéá íïçôÞ óýíäåóç ìå ôï äßêôõï ÁÔÌ, ðñéí ãßíåé ç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò. Ëüãù ôïõ ãåãïíüôïò üôé ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôï ÁÔÌ, üðùò åßíáé ç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí, öùíÞò êôë., Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÝò áðáéôÞóåéò áðü ôï äßêôõï, êáèïñßæïíôáé åê ôùí ðñïôÝñùí (êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò óýíäåóçò) äýï êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôÜäïóçò: ü

Ôï åýñïò æþíçò, ãéá ôï ïðïßï äßíïíôáé ç ìÝóç êáé ç áíþôáôç ôéìÞ ðïõ ìðïñåß íá áðáéôçèïýí.

ü

Ç ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷üìåíùí õðçñåóéþí, ãéá ôçí ïðïßá äßíïíôáé ôï ìÝãéóôï áðïäåêôü ðïóïóôü êõøåëßäùí (ðáêÝôùí ÁÔÌ) ðïõ ìðïñåß íá áðïëåóèïýí, êáèþò êáé ç ìÝãéóôç áðïäåêôÞ ìåôáâëçôüôçôá êáèõóôÝñçóçò (delay variability) ðïõ ìðïñåß íá ðáñáôçñçèåß óôï äßêôõï.

Áêïëïõèþíôáò ôç öéëïóïößá ôçò äçìéïõñãßáò åðéðÝäùí, ôï ÁÔÌ ó÷åäéÜóôçêå óå ôñßá åðßðåäá: ü

ôï öõóéêü åðßðåäï,

ü

ôï åðßðåäï ÁÔÌ êáé

ü

ôï åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL: ÁÔÌ Adaptation Layer).

Ôï åðßðåäï ÁÔÌ åßíáé éäéáßôåñá áðëïðïéçìÝíï, þóôå íá ìðïñåß íá õëïðïéçèåß åýêïëá óå ðïëëÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò. ÅðÜíù áðü áõôü õðÜñ÷åé ôï AAL, ðïõ Ý÷åé êáèÞêïí ôçí ðñïóáñìïãÞ ôùí ëåéôïõñãéþí ìåôáöïñÜò ôïõ ÁÔÌ óôéò äéáöïñåôéêÝò áðáéôÞ-

Ôï AAL äéáöïñïðïéåßôáé áíÜëïãá ìå ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï äßêôõï ÁÔÌ.

254 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

óåéò ôùí õðçñåóéþí ôïõ ÷ñÞóôç. Óçìåéþíåôáé üôé ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá åíüò äéêôýïõ ÁÔÌ åßíáé ïé ìåôáãùãïß (switches) ÁÔÌ, ðïõ áíáëáìâÜíïõí ôéò ëåéôïõñãßåò ìåôáöïñÜò. Óôïõò ìåôáãùãïýò ÁÔÌ óõíäÝïíôáé ïé êüìâïé ôïõ äéêôýïõ Þ/êáé Üëëá äßêôõá. Ãéá ôï ëüãï áõôü Ýíáò ìåôáãùãüò ÁÔÌ ðáñÝ÷åé äéÜöïñïõò ôýðïõò óýíäåóçò ôüóï ìå äßêôõá âáóéóìÝíá óôï ÁÔÌ üóï êáé ìå Üëëá ðáñáäïóéáêÜ äßêôõá (âë. ÌÜèçìá 16.2).

15.5.2

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ÁÔÌ

Ôï ðñüôõðï ÁÔÌ, ãíùóôü êáé ùò ìåôáãùãÞ êõøåëßäáò (cell relay), Ý÷åé áñêåôÜ êïéíÜ óçìåßá óôïí ôñüðï áíôáëëáãÞò ôùí ðáêÝôùí ìå ôï ðñüôõðï ×.25 (ÌÜèçìá 15.1), êáèþò êáé ìå ôï ðñüôõðï ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (ÌÜèçìá 15.2). To ATM ìåôáöÝñåé äåäïìÝíá óå óõãêåêñéìÝíåò ïìÜäåò —åðéôñÝðïíôáò ðïëëÝò íïçôÝò óõíäÝóåéò íá åíïðïéçèïýí óå ìéá öõóéêÞ äéåðáöޗ Ý÷ïíôáò ïñãáíþóåé ôç ñïÞ ôùí ðëçñïöïñéþí óå ðáêÝôá óôáèåñïý ìåãÝèïõò, ðïõ êáëïýíôáé êõøåëßäåò Þ êåëéÜ (cells). Ôï ÁÔÌ åßíáé Ýíá ðñùôüêïëëï ôï ïðïßï åëá÷éóôïðïéåß ôïõò åëÝã÷ïõò ëáèþí êáé ñïÞò, ìå áðïôÝëåóìá ôç ìåßùóç ôùí ðñüóèåôùí ðëçñïöïñéþí áíÜ êõøåëßäá êáé ôçí åðßôåõîç õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò. Óôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ ðñùôïêüëëïõ ïñßæïíôáé óõãêåêñéìÝíá ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò óôá 155 êáé 622 Mbps, ÷ùñßò íá áðïêëåßïíôáé êáé Üëëåò äéáâáèìßóåéò. Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ÁÔÌ (ó÷Þìá 15.11) áðïôåëåßôáé, óýìöùíá ìå ôç óýóôáóç É.121 ôçò ÉÔU-T, áðü ôñßá êáôáêüñõöá åðßðåäá, ôï åðßðåäï ÷ñÞóôç, ôï åðßðåäï åëÝã÷ïõ êáé ôï åðßðåäï äéá÷åßñéóçò, ôá ïðïßá ðåñéãñÜöïíôáé áíáëõôéêÜ óôï ÌÜèçìá 15.6, üðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ôï ðñüôõðï ISDN åõñåßáò æþíçò ãéá ôï ÁÔÌ. Åäþ èá ìåëåôÞóïõìå ôá ïñéæüíôéá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÁÔÌ, ðïõ åßíáé ôï öõóéêü åðßðåäï, ôï åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ATM êáé ôï åðßðåäï ÁÔÌ. Ôá ôñßá áõôÜ åðßðåäá ïñßæïõí êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí ATM.

Ó÷Þìá 15.11: Ôá åðßðåäá êáé ôá õðïåðßðåäá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ÁÔÌ ü

Ôï öõóéêü åðßðåäï (PHL: PHysical Layer) ðáñÝ÷åé ðñüóâáóç óôï öõóéêü ìÝóï ìå óêïðü ôç ìåôáöïñÜ ôùí êõøåëßäùí ÁÔÌ. ÐåñéëáìâÜíåé ôï õðïåðßðåäï óýãêëéóçò ìåôáöïñÜò (TCS: Transport Convergence Sublayer) êáé ôï õðïå-

255 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ðßðåäï ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôï ìÝóï (PMD: Physical Medium Dependent). Ôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ ÁÔÌ õðïóôçñßæåé ôç ìåôáöïñÜ ôùí êõøåëßäùí óôïõò ÷ñÞóôåò êáé õëïðïéåßôáé óôéò ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò ôïõò. Ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôùí êõøåëßäùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé íïçôÝò óõíäÝóåéò ðïõ õëïðïéïýíôáé ìÝóá óå Ýíá äçìüóéï äßêôõï. Ïé óõíäÝóåéò, ìå ôçí êáôÜëëçëç óçìáôïäïóßá, ðáñÝ÷ïíôáé óôïõò ÷ñÞóôåò êáôÜ ôçí åããñáöÞ ôïõò óôï äßêôõï Þ óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï. Ôï öõóéêü åðßðåäï ôïõ ÁÔÌ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ðïëõðëåîßáò, ç ïðïßá åðéôñÝðåé ôçí åãêáôÜóôáóç ðïëëþí óõíäÝóåùí ìÝóù ìéáò äéÜôáîçò ðñïóáñìïãÞò ôïõ äéêôýïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. ü

Ôï åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL: ATM Adaptation Layer) áíôéóôïé÷ßæåé ôá äåäïìÝíá ôùí õøçëüôåñùí åðéðÝäùí óôéò êõøåëßäåò ìå óêïðü ôç ìåôáöïñÜ ôïõò ìÝóù ôïõ äéêôýïõ. Áðïôåëåßôáé áðü ôï õðïåðßðåäï óýãêëéóçò (CS: Convergence Sublayer) êáé ôï õðïåðßðåäï ôìçìáôïðïßçóçò êáé åðáíáóýóôáóçò (SAR: Segmentation Ánd Reassembly sublayer). Ïé ëåéôïõñãßåò ôïõ AAL êáèïñßæïíôáé, óýìöùíá ìå ôçí ITU, áðü ïñéóìÝíïõò ôýðïõò ðïõ áíôéóôïé÷ïýí Üìåóá óôéò êëÜóåéò ôùí õðçñåóéþí A, B, C êáé D (ðßíáêáò 15.3). Ðßíáêáò 15.3: Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôï ÁÔÌ êáé ç

áíôéóôïß÷éóÞ ôïõò óôïõò ôýðïõò ôïõ åðéðÝäïõ ðñïóáñìïãÞò AAL. Áñ÷éêÜ ç ITU üñéóå ôÝóóåñéò ôýðïõò ëåéôïõñãéþí (AAL 1, AAL 2, AAL 3 êáé AAL 4), üìùò ìåôÝðåéôá, ýóôåñá áðü ôç óõã÷þíåõóç ôùí ëåéôïõñãéþí AAL 3 êáé AAL 4, ïñßóôçêå ï ôýðïò AAL 3/4, åíþ äçìéïõñãÞèçêå êáé ï íÝïò ôýðïò AAL 5. ü

To åðßðåäï ÁÔÌ áðïôåëåß ôï âáóéêüôåñï åðßðåäï ôïõ ðñïôýðïõ ÁÔÌ. ÄÝ÷åôáé áðü ôï åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL) ôéò ïìÜäåò äåäïìÝíùí ðïõ åßíáé Ýôïéìåò ãéá ôç äéáäéêáóßá ôçò åíèõëÜêùóçò (encapsulation) êáé ôéò ðáñáäßäåé óôï AAL ìåôÜ ôçí áðï-åíèõëÜêùóç (decapsulation). Ç ðñùôáñ÷éêÞ ëåéôïõñãßá áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ åßíáé ç áðü Üêñç óå Üêñç (endto-end) óåéñáúêÞ ìåôáöïñÜ ôùí êõøåëßäùí ÁÔÌ, óýìöùíá ìå ôçí ðëçñïöï-

ÅíèõëÜêùóç åßíáé ç óõíÝíùóç ôçò åðéêåöáëßäáò ìå ôï ðåäßï ùöÝëéìïõ öïñôßïõ, åíþ áðï-åíèõëÜêùóç åßíáé ï äéá÷ùñéóìüò ôçò åðéêåöáëßäáò áðü ôï ùöÝëéìï öïñôßï êáé ç åðåîåñãáóßá ôçò.

256 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ñßá ðñùôïêüëëïõ ôïõ ÁÔÌ ç ïðïßá ðåñéÝ÷åôáé óôçí åðéêåöáëßäá ôùí êõøåëßäùí. Ôá ðåäßá ðëçñïöïñßáò ôùí êõøåëßäùí ìåôáöÝñïíôáé ìå äéáöáíÞ ôñüðï êáé ìðïñïýí íá ðåñéÝ÷ïõí ïðïéïíäÞðïôå ôýðï äåäïìÝíùí ôïõ ÷ñÞóôç Þ ïðïéáäÞðïôå ðëçñïöïñßá áöïñÜ ôï äßêôõï. ÅðïìÝíùò ôï åðßðåäï ÁÔÌ åßíáé áíåîÜñôçôï áðü õðçñåóßåò êáé õðïóôçñßæåé Ýíá ìåãÜëï áñéèìü ëåéôïõñãéþí, üðùò åßíáé: l

ÊáôáóêåõÞ êõøåëßäùí.

l

ËÞøç êõøåëßäùí êáé áíáãíþñéóç åãêõñüôçôáò åðéêåöáëßäùí.

l

ÌåôáãùãÞ, ðñïþèçóç êáé áíôéãñáöÞ êõøåëßäùí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò ôéìÝò ôùí êùäéêþí áíáãíþñéóçò íïçôïý ìïíïðáôéïý / êáíáëéïý (VPI/ VCI: Virtual Path Identifier / Virtual Channel Identifier).

l

Ðïëõðëåîßá êáé áðï-ðïëõðëåîßá êõøåëßäùí ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôéò ôéìÝò ôùí êùäéêþí áíáãíþñéóçò VPI/VCI.

l

ÄéÜêñéóç êõøåëßäùí ìå âÜóç ôïí ôýðï ùöÝëéìïõ öïñôßïõ (PT: Payload Type) ôçò ðëçñïöïñßáò ôïõò.

l

Åðåîåñãáóßá ôïõ ðåäßïõ ðñïôåñáéüôçôáò áðþëåéáò êõøåëßäáò (CLP: Cell Loss Ñriïrity).

l

ÕðïóôÞñéîç õøçëÞò ðïéüôçôáò õðçñåóéþí (QoS).

l

Áíáãíþñéóç ôùí ôéìþí ðïõ Ý÷ïõí äåóìåõèåß êáé åê÷ùñçèåß åê ôùí ðñïôÝñùí óôçí åðéêåöáëßäá.

l

Ãåíéêüò Ýëåã÷ïò ñïÞò.

l

¢ìåóç Ýíäåéîç ãéá ôç óõìöüñçóç ôçò êõêëïöïñßáò óôïí åðüìåíï êüìâï.

l

Åê÷þñçóç êáé ìåôáêßíçóç óõíäÝóåùí.

Óôï ó÷Þìá 15.12 ðáñïõóéÜæåôáé ìéá ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôùí åðéðÝäùí êáé ôùí

Ó÷Þìá 15.12: Ëåéôïõñãßåò ôùí åðéðÝäùí êáé õðïåðéðÝäùí ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ÁÔÌ

257 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá õðïåðéðÝäùí ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ÁÔÌ, áõôÜ êáèþò êáé ôùí ëåéôïõñãéþí ðïõ áõôÜ åðéôåëïýí.

15.5.3

ÄïìÞ êõøåëßäùí

Ç âáóéêÞ ìïíÜäá óôï ÁÔÌ åßíáé ç êõøåëßäá (ó÷Þìá 15.13á). Ôï ðñüôõðï ÁÔÌ êáèïñßæåé ìéá êõøåëßäá óôáèåñïý ìÞêïõò 53 ÷áñáêôÞñùí, áðü ôïõò ïðïßïõò ïé 5 áðïôåëïýí ôçí åðéêåöáëßäá (H: Header), åíþ ïé õðüëïéðïé 48 ìåôáöÝñïõí ôï ùöÝëéìï öïñôßï (P: Payload) ôçò ðëçñïöïñßáò. Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ç éó÷ýïõóá ìïñöÞ ôçò êõøåëßäáò ÁÔÌ áðïôåëåß ðñïúüí óõìâéâáóìïý ôùí ðñïôÜóåùí ôùí ïñãáíéóìþí ANSI êáé ETSI. ÓõãêåêñéìÝíá, ï ðñþôïò ïñãáíéóìüò ðñüôåéíå ìéá åðéêåöáëßäá 5 ÷áñáêôÞñùí êáé Ýíá ðåäßï ðëçñïöïñßáò 64 ÷áñáêôÞñùí, åíþ ï äåýôåñïò ìéá åðéêåöáëßäá 4 ÷áñáêôÞñùí êáé Ýíá ðåäßï ðëçñïöïñßáò 32 ÷áñáêôÞñùí.

Ó÷Þìá 15.13á: Ç äïìÞ ôçò êõøåëßäáò ôïõ

ÕðÜñ÷ïõí äýï ôõðïðïéçìÝíåò äïìÝò ãéá ôéò êõøåëßäåò ÁÔÌ, áðü ôéò

Ó÷Þìá 15.13ã: ÄïìÞ êõøåëßäùí üóïí áöïñÜ ôçí ðñïóáñìïãÞ äéêôýïõ óå äßêôõï (ÍÍÉ) Ó÷Þìá 15.13â: ÄïìÞ êõøåëßäùí üóïí áöïñÜ ôçí ðñïóáñìïãÞ ÷ñÞóôç óå äßêôõï (UNI)

258 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ïðïßåò ç ìßá áöïñÜ ôçí ðñïóáñìïãÞ ÷ñÞóôç óå äßêôõï (UNI: User to Network Interface) êáé ç Üëëç ôçí ðñïóáñìïãÞ äéêôýïõ óå äßêôõï (NNI: Network to Network Interface). Ïé äïìÝò áõôÝò ðáñïõóéÜæïíôáé óôá ó÷Þìáôá 15.13â êáé 15.13ã áíôßóôïé÷á. Ç äïìÞ ôçò êõøåëßäáò ÁÔÌ üóïí áöïñÜ ôçí ðñïóáñìïãÞ äéêôýïõ óå äßêôõï (ÍÍÉ) åßíáé ðáñüìïéá ìå áõôÞí ôçò ðñïóáñìïãÞò ÷ñÞóôç óå äßêôõï (UNI), ìå äýï üìùò äéáöïñÝò. Ðñþôïí, äåí õðÜñ÷åé óôçí ÍÍÉ ôï ðåäßï ãåíéêïý åëÝã÷ïõ ñïÞò (GFC) (âë. ðáñáêÜôù) êáé äåýôåñïí, ôï ðåäßï êùäéêïý áíáãíþñéóçò íïçôïý ìïíïðáôéïý (VPI) åßíáé áõîçìÝíï êáôÜ 12 äõáäéêÜ øçößá (÷ñçóéìïðïéþíôáò êáé ôá 4 øçößá ôïõ GFC). Óå Ýíá äßêôõï ÁÔÌ ç ìåôáãùãÞ êáé ç ðïëõðëåîßá üëçò ôçò ðëçñïöïñßáò ãßíïíôáé ìå ôç ÷ñÞóç áõôþí ôùí êõøåëßäùí óôáèåñïý ìÞêïõò. Ç åðéêåöáëßäá ôçò êõøåëßäáò êáèïñßæåé ôïí ðñïïñéóìü ôçò, ôïí ôýðï ôçò êáé ôçí ðñïôåñáéüôçôÜ ôçò. Ôá äéÜöïñá ðåäßá ôçò åðéêåöáëßäáò ðåñéãñÜöïíôáé óõíïðôéêÜ óôç óõíÝ÷åéá: ü

Ôï ðåäßï ãåíéêïý åëÝã÷ïõ ñïÞò (GFC: Generic Flow Control) áðïôåëåßôáé áðü 4 äõáäéêÜ øçößá êáé Ý÷åé ùò óêïðü ôçí õðïóôÞñéîç áðëþí õëïðïéÞóåùí ðïëõðëåîßáò (ãéá ðáñÜäåéãìá, åðéôñÝðåé óå Ýíáí ðïëõðëÝêôç íá åëÝãîåé ôï ñõèìü åíüò ôåñìáôéêïý ÁÔÌ). Ãéá ôï ãåíéêü Ýëåã÷ï ñïÞò Ý÷ïõí ðñïôáèåß äýï ìç÷áíéóìïß, ï äáêôýëéïò ÁÔÌ (ATMR: ÁÔÌ Ring) êáé ôï DQDB (ÌÜèçìá 15.3), ïé ïðïßïé åðçñåÜæïõí ôçí ôåëéêÞ äïìÞ ôïõ ðåäßïõ. Óôéò óõíäÝóåéò óçìåßïõ ðñïò óçìåßï ôï ðåäßï ãåíéêïý åëÝã÷ïõ ñïÞò åßíáé 0000.

ü

Ôá ðåäßá êùäéêüò áíáãíþñéóçò íïçôïý ìïíïðáôéïý (VPI: Virtual Path Identifier) êáé êùäéêüò áíáãíþñéóçò íïçôïý êáíáëéïý (VCI: Virtual Channel Identifier) áðïôåëïýí ôï ëåãüìåíï ðåäßï äñïìïëüãçóçò. H äñïìïëüãçóç ìéáò êõøåëßäáò ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôéò ôéìÝò ôùí ðåäßùí VPI êáé VCI, ïé ïðïßåò õðÜñ÷ïõí óôçí åðéêåöáëßäá. Ç äéáäéêáóßá äñïìïëüãçóçò ðåñéëáìâÜíåé ôçí áíáãíþñéóç ôçò ôéìÞò VPI óôïõò êüìâïõò ìåôáãùãÞò íïçôþí ìïíïðáôéþí êáé ôçí áíáãíþñéóç ôçò ôéìÞò ôüóï ôïõ ðåäßïõ VPI üóï êáé ôïõ ðåäßïõ VCI óôïõò êüìâïõò ìåôáãùãÞò íïçôþí êáíáëéþí. Óýìöùíá ìå ôïí áñéèìü ôùí äõáäéêþí øçößùí ôùí äýï ðåäßùí, ôï ðåäßï VCI ìå ôá 16 äõáäéêÜ øçößá ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá õðïóôÞñéîçò 216 íïçôþí êáíáëéþí óå Ýíá íïçôü ìïíïðÜôé, 28 íïçôþí ìïíïðáôéþí óå ìßá UÍÉ êáé 212 íïçôþí ìïíïðáôéþí óå ìßá ÍÍÉ. ÏñéóìÝíåò ôéìÝò ôùí ðåäßùí VÑÉ/VCI Ý÷ïõí êñáôçèåß ãéá åéäéêÝò ÷ñÞóåéò. Ïé êùäéêïß áíáãíþñéóçò áíáöÝñïíôáé êáé ùò ôáõôïðïéçôÝò íïçôïý ìïíïðáôéïý (VPI) êáé íïçôïý êáíáëéïý (VCI), Ý÷ïõí ìüíï ôïðéêÞ óçìáóßá êáé êáèïñßæïõí ôïí ðñïïñéóìü ôçò êõøåëßäáò.

ü

Ï ôýðïò ùöÝëéìïõ öïñôßïõ (ÑÔ: Payload Type) äåß÷íåé üôé ìéá êõøåëßäá ðåñéÝ÷åé äåäïìÝíá ÷ñÞóôç, äåäïìÝíá óçìáôïäïóßáò Þ ëåéôïõñãéêÝò ðëçñïöïñßåò. Óôçí ðáñïýóá öÜóç áðïôåëåßôáé áðü 2 äõáäéêÜ øçößá, áëëÜ óôï Üìåóï ìÝëëïí ðñïâëÝðåôáé üôé èá áðïôåëåßôáé áðü 32 äõáäéêÜ øçößá, ìå ôçí ðñïóèÞêç ôïõ ðåäßïõ R ðïõ Ý÷åé äåóìåõèåß.

ü

Ôï äõáäéêü øçößï ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí ðñïôåñáéüôçôá áðþëåéáò êõøåëßäáò (CLP: Cell Loss Priority) êáèïñßæåé ôç ó÷åôéêÞ ðñïôåñáéüôçôá ôçò êõøåëßäáò, äçëáäÞ óå ðåñéðôþóåéò óõìöüñçóçò ôçò êõêëïöïñßáò áðïññßðôïíôáé ðñþôá ïé êõøåëßäåò ÷áìçëüôåñçò ðñïôåñáéüôçôáò.

259 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ü

Ôï ðåäßï åëÝã÷ïõ óöÜëìáôïò åðéêåöáëßäáò (HEC: Header Error Control) áíé÷íåýåé êáé äéïñèþíåé ôõ÷üí ëÜèç ôçò åðéêåöáëßäáò. H ýðáñîç áõôïý ôïõ ðåäßïõ õðáãïñåýåôáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ï ñüëïò ôçò åðéêåöáëßäáò åßíáé éäéáßôåñá êñßóéìïò óôçí üëç äéáäéêáóßá. Óå áíôßèåóç ìå ôçí åðéêåöáëßäá ï ôýðïò ùöÝëéìïõ öïñôßïõ äåí õðüêåéôáé óå äéáäéêáóßá åëÝã÷ïõ êáé äéüñèùóçò ëáèþí. Ôï Ýñãï áõôü áíáôßèåôáé óå õøçëüôåñá åðßðåäá.

ÃåíéêÜ, ç äïìÞ ôùí êõøåëßäùí ÁÔÌ áðëïðïéåß ôçí õëïðïßçóç ôçò ìåôáãùãÞò êáé ôùí ðïëõðëåêôþí, åíþ ðáñÜëëçëá åðéôñÝðåé ôçí õðïóôÞñéîç õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò. ¸íá Üëëï âáóéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò äïìÞò ôùí êõøåëßäùí åßíáé üôé èÝôåé ôÝëïò óôç äéÜêñéóç —åðïìÝíùò êáé óôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áðïññÝïõí áðü áõôޖ ìåôáîý ìåãÜëùí êáé ìéêñþí ðáêÝôùí. ÊáôÜ óõíÝðåéá ç ôå÷íéêÞ ÁÔÌ åðéôñÝðåé ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óôáèåñïý ñõèìïý, üðùò åßíáé ç öùíÞ êáé ôï âßíôåï, êáé äåäïìÝíùí ìåôáâëçôïý ñõèìïý, ôá ïðïßá ðéèáíüí íá áöïñïýí ðáêÝôá ìåãÜëïõ ìÞêïõò.

15.5.4

Äßêôõá ATM

Óôá äßêôõá ÁÔÌ ïé ðñïóöåñüìåíåò õðçñåóßåò áêïëïõèïýí ìéá éåñáñ÷éêÞ äïìÞ. Ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ðáñÝ÷åé ôçí õðçñåóßá ìåôáöïñÜò óôï íïçôü ìïíïðÜôé (VP: Virtual Path) êáé áõôü ìå ôç óåéñÜ ôïõ ðáñÝ÷åé ôçí õðçñåóßá ìåôáöïñÜò óôï íïçôü êáíÜëé (VC: Virtual Channel). Óôï ó÷Þìá 15.14 ðáñïõóéÜæåôáé Ýíáò áðü ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò õëïðïéïýíôáé ïé Ýííïéåò ôçò öõóéêÞò óýíäåóçò ìåôáîý ôùí óõóêåõþí ÁÔÌ. Ôï ÁÔÌ ÷ñçóéìïðïéåß ôá íïçôÜ ìïíïðÜôéá êáé ôá íïçôÜ êáíÜëéá

Ó÷Þìá 15.14: Õëïðïßçóç öõóéêÞò óýíäåóçò óõóêåõþí ÁÔÌ

Ó÷Þìá 15.15: Ëåéôïõñãßá êüìâïõ ìåôáãùãÞò íïçôþí êáíáëéþí õðïóôçñßæïíôáò ôéò äéáäéêáóßåò äñïìïëüãçóçò áíÜìåóá óå äýï Üêñá ôïõ äéêôýïõ. ¸ôóé ùò ãñáììÞ íïçôïý êáíáëéïý (Virtual Link Channel) ïñßæåôáé ç ìïíüäñïìç ìåôá-

260 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò öïñÜ êõøåëßäùí áíÜìåóá óå äýï äéáäï÷éêÜ óçìåßá, üðïõ êáé ìåôáöñÜæåôáé ç ôéìÞ ôïõ VCI. Ï óõíäõáóìüò ôùí ãñáììþí íïçôïý êáíáëéïý ó÷çìáôßæåé ìéá óýíäåóç íïçôïý êáíáëéïý (VCC: Virtual Channel Connection). Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ãßíåôáé ç ìåôáãùãÞ íïçôþí êáíáëéþí óå Ýíáí êüìâï ÁÔÌ öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 15.15. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ùò ãñáììÞ íïçôïý ìïíïðáôéïý (Virtual Path Link) ïñßæåôáé ç ìïíüäñïìç ìåôáöïñÜ êõøåëßäùí ÁÔÌ áíÜìåóá óå äýï äéáäï÷éêÜ óçìåßá, üðïõ êáé ìåôáöñÜæåôáé ç ôéìÞ ôïõ VPI. Ï óõíäõáóìüò ôùí ãñáììþí íïçôïý ìïíïðáôéïý ó÷çìáôßæåé ìéá óýíäåóç íïçôïý ìïíïðáôéïý (VPC: Virtual Path Connection). Ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ãßíåôáé ç ìåôáãùãÞ íïçôþí ìïíïðáôéþí öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 15.16.

Ó÷Þìá 15.16:Ëåéôïõñãßá êüìâïõ ìåôáãùãÞò íïçôþí ìïíïðáôéþí

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï ÁÔÌ, ìåôáãùãÞ íïçôïý êõêëþìáôïò, ìåôáâëçôüôçôá êáèõóôÝñçóçò, ìåôáãùãüò ÁÔÌ, ìåôáãùãÞ êõøåëßäáò, õðïåðßðåäï óýãêëéóçò ìåôáöïñÜò, õðïåðßðåäï ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôï ìÝóï, õðïåðßðåäï óýãêëéóçò, õðïåðßðåäï ôìçìáôïðïßçóçò êáé åðáíáóýóôáóçò, åðêåöáëßäá, ùöÝëéìï öïñôßï, ðñïóáñìïãÞ ÷ñÞóôç óå äßêôõï, ðñïóáñìïãÞ äéêôýïõ óå äßêôõï, ãåíéêüò Ýëåã÷ïò ñïÞò, äáêôýëéïò ÁÔÌ, êùäéêüò áíáãíþñéóçò íïçôïý êáíáëéïý, êùäéêüò áíáãíþñéóçò íïçôïý ìïíïðáôéïý, ôýðïò ùöÝëéìïõ öïñôßïõ, ðñïôåñáéüôçôá áðþëåéáò êõøåëßäáò, Ýëåã÷ïò óöÜëìáôïò åðéêåöáëßäáò, ãñáììÞ íïçôïý ìïíïðáôéïý, ãñáììÞ íïçôïý êáíáëéïý.

261 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

ÌÜèçìá 15.6: Ðñüôõðï ISDN åõñåßáò æþíçò 15.6.1

ÅéóáãùãÞ

Ôï øçöéáêü äßêôõï ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN: Integrated Services Digital Network) Üñ÷éóå íá ó÷åäéÜæåôáé ôï 1976, áëëÜ ìüíï ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ýãéíáí ðñïóðÜèåéåò ãéá ôçí õëïðïßçóç ôùí ðñïôýðùí ôïõ. Áðü ôï 1988 ôï ISDN ðñïóáíáôïëßóôçêå óå ðéï öéëüäïîá ó÷Ýäéá, ôá ïðïßá îåðÝñáóáí ôïõò áñ÷éêïýò ó÷åäéáóìïýò ðïõ áöïñïýóáí ôá øçöéáêÜ äßêôõá ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí óôåíÞò æþíçò (Í-ISDN) (ÌÜèçìá 8.7). Ôá íÝá äßêôõá ïíïìÜæïíôáé øçöéáêÜ äßêôõá ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí åõñåßáò æþíçò (Â-ISDN: Broadband - Integrated Services Digital Network) êáé êáèïñßæïíôáé áðü ôéò óõóôÜóåéò ôçò óåéñÜò É ôçò ITU-T. Ãéá ðáñÜäåéãìá, äýï óõóôÜóåéò ðïõ åßíáé ó÷åôéêÝò ìå ôï Â-ISDN êáé ðáñÝ÷ïõí ìéá åéóáãùãéêÞ ðåñéãñáöÞ, áëëÜ áðïôåëïýí ôáõôü÷ñïíá êáé ôç âÜóç ãéá ìåëëïíôéêÝò ðñïôõðïðïéÞóåéò åßíáé ïé É.113 êáé É.121. ÓçìáíôéêÝò Ýííïéåò óôéò óõóôÜóåéò É.113 êáé É.121 åßíáé: ü

Åõñåßá æþíç (broadband). Ðñüêåéôáé ãéá õðçñåóßá Þ óýóôçìá ðïõ áöïñÜ êáíÜëéá ìåôÜäïóçò éêáíÜ íá õðïóôçñßîïõí ñõèìïýò ìåãáëýôåñïõò áðü ôïí ðñùôåýïíôá ñõèìü ìåôÜäïóçò (primary rate).

ü

B-ISDN. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá åîåëéãìÝíï äßêôõï ISDN ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé ü÷é ìüíï ôéò êëáóéêÝò õðçñåóßåò ISDN áëëÜ êáé üóåò áðáéôïýí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò åõñåßáò æþíçò. Ôï Â-ISDN Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ðåñáéôÝñù åîÝëéîçò, åíóùìáôþíïíôáò áðåõèåßáò óôï äßêôõï åðéðëÝïí ëåéôïõñãßåò, ïé ïðïßåò èá åðéôñÝøïõí ìå ôç óåéñÜ ôïõò ôçí áíÜðôõîç íÝùí õðçñåóéþí ðñïóôéèÝìåíçò áîßáò.

ü

Áóõã÷ñüíéóôïò ôñüðïò ìåôáöïñÜò (ATM). Ðñüêåéôáé ãéá ôå÷íéêÞ ìåôÜäïóçò ðïõ õëïðïéåß ôï B-ISDN êáé åßíáé áíåîÜñôçôç áðü ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï öõóéêü åðßðåäï.

Ç ITU-T ïñßæåé ôï Â-ISDN ùò ìéá õðçñåóßá ðïõ áöïñÜ êáíÜëéá éêáíÜ íá õðïóôçñßîïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ìåãáëýôåñïõò áðü ôïí ðñùôåýïíôá. Áõôü óõíåðÜãåôáé ôçí ýðáñîç åíüò øçöéáêïý äéêôýïõ ðïõ êáëýðôåé Ýíá óýíïëï õðçñåóéþí Í-ISDN, ïé ïðïßåò ðáñÝ÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò Ýùò 2 Mbps. Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ Â-ISDN åîáóöáëßæïíôáé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïõí ðïëý ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, üðùò åßíáé ïé õðçñåóßåò âßíôåï, ðñïóïìïßùóçò êßíçóçò (animation), ãñáöéêþí õøçëÞò áíÜëõóçò, ôçëåäéáóêÝøåùí, âéíôåï-ôçëåäéáóêÝøåùí êôë., ïé ïðïßåò áðáéôïýí åýñïò æþíçò (bandwidth) ðïëý ìåãáëýôåñï áðü áõôü ðïõ ðñïóöÝñåé ôï êëáóéêü ISDN. Ôï Â-ISDN ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ áóõã÷ñüíéóôïõ ôñüðïõ ìåôáöïñÜò (ÁÔÌ:

Ôï êëáóéêü ISDN õðïóôçñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ðïõ êõìáßíïíôáé áðü 144 Kbps, ìå ôç ÷ñÞóç ìéáò âáóéêÞò óýíäåóçò (2Â+D êáíÜëéá), Ýùò 1.984 Êbps, ìå ôç ÷ñÞóç ìéáò ðñùôåýïõóáò óýíäåóçò (30Â+D êáíÜëéá). Ìå ôï ISDN åõñåßáò æþíçò, ôï ïðïßï óôçñßæåôáé êõñßùò óå ïðôéêÝò ßíåò, Ý÷ïõìå ñõèìïýò ìåôÜäïóçò ôçò ôÜîçò ôùí 150 Ýùò 622 Mbps. Ïé ñõèìïß áõôïß åßíáé áðáñáßôçôïé ãéá óõíäÝóåéò áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí.

262 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Asynchronous Transfer Mode) ãéá ôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò áðü ôï ÷ñÞóôç óôï äßêôõï (user - network interface). Óçìåéþíåôáé üôé ôï ISDN ðñïÝêõøå ùò åîÝëéîç ôùí ôçëåöùíéêþí äéêôýùí ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò êáé óôç óõíÝ÷åéá ìåôåîåëß÷èçêå óå Ýíá õâñéäéêü äßêôõï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êáé ôçí ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, þóôå íá ðñïóöÝñåé õðçñåóßåò åõñåßáò æþíçò.

15.6.2

Áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ B-ISDN

Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ðñïôýðïõ Â-ISDN Ý÷åé êÜðïéá íÝá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ äåí õðÜñ÷ïõí óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ Í-ISDN. ¼ðùò áíáöÝñèçêå êáé óôï ÌÜèçìá 15.5, äýï åðßðåäá ôïõ ðñïôýðïõ Â-ISDN ó÷åôßæïíôáé ìå ëåéôïõñãßåò ôïõ ÁÔÌ. ÕðÜñ÷åé Ýíá åðßðåäï ÁÔÌ, ðïõ åßíáé êïéíü ãéá üëåò ôéò õðçñåóßåò êáé ðáñÝ÷åé äõíáôüôçôá ãéá ìåôáãùãÞ ðáêÝôùí, êáé Ýíá åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL: ATM Adaptation Layer), ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí õðçñåóßá ðïõ ðñïóöÝñåôáé. Ç ÷ñÞóç ôïõ åðéðÝäïõ ÁÔÌ äçìéïõñãåß ôçí áíÜãêç åíüò åðéðÝäïõ ðñïóáñìïãÞò ó’ áõôü ðñïêåéìÝíïõ íá õðïóôçñé÷èïýí ðñùôüêïëëá ðïõ åßíáé õðåýèõíá ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò êáé äå âáóßæïíôáé óôï ÁÔÌ. Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ôïõ ðñïôýðïõ B-ISDN, óýìöùíá ìå ôéò óõóôÜóåéò ôçò ÉÔU-T É.121, áðïôåëåßôáé áðü ôñßá êáôáêüñõöá åðßðåäá, ôï åðßðåäï ÷ñÞóôç, ôï åðßðåäï åëÝã÷ïõ êáé ôï åðßðåäï äéá÷åßñéóçò (ó÷Þìá 15.17).

Ó÷Þìá 15.17: Ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò ôïõ ðñïôýðïõ B-ISDN ü

Åðßðåäï ÷ñÞóôç (user plane). ÁíáëáìâÜíåé ôç ìåôáöïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò áðü ôï ÷ñÞóôç, ìáæß ìå ôïõò ó÷åôéêïýò åëÝã÷ïõò (ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýëåã÷ï ñïÞò, Ýëåã÷ï ëáèþí). Ôï åðßðåäï ÷ñÞóôç ðáñÝ÷åé üëåò ôéò ëåéôïõñãßåò ãéá ôç ìåôáöïñÜ ôçò åöáñìïãÞò ôïõ ôåëéêïý ÷ñÞóôç. ÐåñéëáìâÜíåé ôï öõóéêü åðßðåäï, ôï åðßðåäï ÁÔÌ êáé ôï åðßðåäï ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL), ôï ïðïßï ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ ÷ñÞóôç.

ü

Åðßðåäï åëÝã÷ïõ (control plane). Eêôåëåß ëåéôïõñãßåò ó÷åôéêÝò ìå ôïí Ýëåã÷ï êëÞóçò êáé ôïí Ýëåã÷ï óýíäåóçò. ÐåñéëáìâÜíåé ôá ðñùôüêïëëá ðïõ õðïóôç-

263 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá ñßæïõí ôçí åãêáôÜóôáóç êáé ôïí ôåñìáôéóìü ôùí óõíäÝóåùí, êáèþò êáé ôéò ëåéôïõñãßåò åëÝã÷ïõ óýíäåóçò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ìåôáãùãÞò. Ôï åðßðåäï åëÝã÷ïõ ìïéñÜæåôáé ôï öõóéêü åðßðåäï êáé ôï åðßðåäï ÁÔÌ ìå ôï åðßðåäï ÷ñÞóôç. Åðßóçò ðåñéëáìâÜíåé äéáäéêáóßåò ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ êáé ðñùôüêïëëá óçìáôïäïóßáò õøçëüôåñùí åðéðÝäùí. ü

Åðßðåäï äéá÷åßñéóçò (administration plane). ÐåñéëáìâÜíåé äéá÷åßñéóç ôùí åðéðÝäùí ðïõ åðéôåëïýí ëåéôïõñãßåò ó÷åôéêÝò ìå üëï ôï óýóôçìá –äéåõêïëýíïíôáò Ýôóé ôç óõíåñãáóßá ìåôáîý üëùí ôùí åðéðÝäùí– êáèþò êáé ëåéôïõñãßåò ó÷åôéêÝò ìå ôç äéá÷åßñéóç ôùí ðüñùí êáé ôçí åðåîåñãáóßá ôùí ðáñáìÝôñùí ôïõ ðñùôïêüëëïõ. Ôï åðßðåäï äéá÷åßñéóçò ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá áíôáëëáãÞò ðëçñïöïñéþí áíÜìåóá óôï åðßðåäï ÷ñÞóôç êáé ôï åðßðåäï åëÝã÷ïõ. Ôá åðéìÝñïõò ôìÞìáôÜ ôïõ åßíáé: l

Ôï ôìÞìá äéá÷åßñéóçò óôñùìÜôùí, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé ëåéôïõñãßåò ãéá ôç äéá÷åßñéóç ôùí óôñùìÜôùí ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò.

l

Ôï ôìÞìá äéá÷åßñéóçò åðéðÝäùí, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé äéáäéêáóßåò äéá÷åßñéóçò êáé óõíôïíéóìïý ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç óõíïëéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ óõóôÞìáôïò.

15.6.3

Õðçñåóßåò B-ISDN

Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé ôï B-ISDN ìðïñïýí íá ôáîéíïìçèïýí ùò áêïëïýèùò: ü

Õðçñåóßåò áëëçëåðßäñáóçò (interactive). Ӓ áõôÞ ôçí êáôçãïñßá ðåñéëáìâÜíïíôáé ôï âéíôåïôçëÝöùíï, ç ôçëåäéÜóêåøç, ôï çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï ðïõ õðïóôçñßæåé ðïëõìÝóá, ç ôçëååêðáßäåõóç êôë.

ü

Õðçñåóßåò äéáíïìÞò (distribution). Ӓ áõôÞ ôçí êáôçãïñßá ðåñéëáìâÜíïíôáé ç çëåêôñïíéêÞ åöçìåñßäá, ç äéáíïìÞ ôçëåïðôéêïý óÞìáôïò, ôï êáô’ áðáßôçóç âßíôåï êôë.

Áíáëõôéêüôåñá, ïé åöáñìïãÝò ðïõ ìðïñïýí íá êáëõöèïýí áðü ôï äßêôõï Â-ISDN åßíáé: ôçëåïðôéêÜ ðñïãñÜììáôá, videotex ìå êéíïýìåíç åéêüíá, ôçëååöçìåñßäá, ôçëåäéáöÞìéóç, ôçëååêäüóåéò, äéáíïìÞ äåäïìÝíùí âßíôåï êáé Þ÷ïõ, âéíôåïôçëÝöùíï åõñåßáò æþíçò, åðéêïéíùíßåò ðïëõìÝóùí, ñáäéïöùíßá, çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï ìå ÷ñÞóç ðïëõìÝóùí êáé åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí. Ìéá óåéñÜ áðü óõóôÜóåéò ðïõ åßíáé ó÷åôéêÝò ìå ôï B-ISDN ðáñïõóéÜæïíôáé óôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá.

264 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Áñéèìüò

Ôßôëïò

×ñïíïëïãßá

É.113

Ëåîéêü üñùí ãéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ÂISDN

1991

É.121 É.150 É.211

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Â-ISDN Â-ISDN ÁÔÌ: ËåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ Â-ISDN: ×áñáêôçñéóôéêÜ õðçñåóéþí

1991

É.311 É.321

Â-ISDN: ÃåíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ äéêôýïõ Â-ISDN: ÌïíôÝëï áíáöïñÜò ôïõ ðñïôýðïõ êáé ç åöáñìïãÞ ôïõ

1993 1991

É.327

Â-ISDN: ËåéôïõñãéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ

1993

É.361 É.362

Êáèïñéóìüò åðéðÝäïõ Â-ISDN ÁÔÌ ËåéôïõñãéêÞ ðåñéãñáöÞ ôïõ åðéðÝäïõ ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL) Â-ISDN ÁÔÌ

1993 1993

É.363

Êáèïñéóìüò ôïõ åðéðÝäïõ ðñïóáñìïãÞò óôï ÁÔÌ (AAL) Â-ISDN ÁÔÌ

1993

É.364

ÕðïóôÞñéîç õðçñåóéþí åõñåßáò æþíçò äåäïìÝíùí óôï Â-ISDN

1993

É.371

¸ëåã÷ïò êõêëïöïñßáò êáé Ýëåã÷ïò óõìöüñçóçò óôï Â-ISDN

1993

É.413 É.414

Â-ISDN: ÄéåðáöÞ ÷ñÞóôç - äéêôýïõ Óýíïøç ôùí óõóôÜóåùí óôï åðßðåäï 1 ãéá ISDN êáé Â-ISDN ðñüóâáóç áðü ôïí ðåëÜôç

1993 1993

É.432

Â-ISDN: ÄéåðáöÞ ÷ñÞóôç - äéêôýïõ. Êáèïñéóìüò ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ

1993

É.580

ÃåíéêÝò äéåõèåôÞóåéò óõìâáôüôçôáò ìåôáîý ôïõ B-ISDN êáé ôïõ 64 Êbps ISDN

1993

É.610

B-ISDN: Ëåéôïõñãßá êáé óõíôÞñçóç. Áñ÷Ýò êáé ëåéôïõñãßåò

1993

1993 1993

Ðßíáêáò 15.3: ÓõóôÜóåéò ôçò óåéñÜò É ãéá ôï Â-ISDN áðü ôïí ïñãáíéóìü ITU-T

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñüôõðï ISDN åõñåßáò æþíçò, åðßðåäï ÷ñÞóôç, åðßðåäï åëÝã÷ïõ, åðßðåäï äéá÷åßñéóçò, ôìÞìá äéá÷åßñéóçò óôñùìÜôùí, ôìÞìá äéá÷åßñéóçò åðéðÝäùí, õðçñåóßåò áëëçëåðßäñáóçò, õðçñåóßåò äéáíïìÞò.

265 Êåöáëáéï 15: Ðñïôõðá

Áíáêåöáëáßùóç Ӓ áõôü ôo êåöÜëáéï Ýãéíå ìéá ðáñïõóßáóç ôùí ðñïôýðùí ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôçí õëïðïßçóç ôùí ÄÅÐ. Óôï ðñþôï ìÜèçìá áíáðôý÷èçêå ôï ðñüôõðï ×.25, ôï ïðïßï áðïôåëåß ìéá áðü ôéò ðñþôåò ðñïóðÜèåéåò óôï ÷þñï ôçò ôõðïðïßçóçò ôùí ÄÅÐ êáé êáèïñßæåé ôç äéåðáöÞ áíÜìåóá óôéò óõóêåõÝò ôïõ ÷ñÞóôç êáé óôïí åîïðëéóìü åíüò äçìüóéïõ äéêôýïõ. Óôç óõíÝ÷åéá, óôï äåýôåñï ìÜèçìá ðáñïõóéÜóôçêå ç ôå÷íéêÞ ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ (FR: Frame Relay), ç ïðïßá áðïôåëåß åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ×.25. To ðñüôõðï FR ðñïóöÝñåé õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò áðü ôï ×.25, ãåãïíüò ðïõ ïöåßëåôáé óôçí áðïõóßá åëÝã÷ïõ óöáëìÜôùí. Ç áðïõóßá áõôïý ôïõ åëÝã÷ïõ åßíáé ôï öõóéêü åðáêüëïõèï ôçò áîéïðéóôßáò ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðñüôõðï FR. Óôï ôñßôï ìÜèçìá åîåôÜóôçêå ç ïéêïãÝíåéá ðñùôïêüëëùí TCP/ IP, ç ïðïßá áðïôåëåß ôç âÜóç ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ ãíùóôïý óå üëïõò ìáò Äéáäéêôýïõ. Ç ïéêïãÝíåéá áõôÞ Ý÷åé åîåôáóôåß ìå ëåðôïìÝñåéá óôï ÊåöÜëáéï 5 êáé Ýôóé åäþ Ýãéíå áíáöïñÜ óå ïñéóìÝíá ìüíï óõìðëçñùìáôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò ôïõ ùò äéêôýïõ åõñåßáò ðåñéï÷Þò. Óôï ôÝôáñôï ìÜèçìá ðáñïõóéÜóôçêå ôï ðñüôõðï DQDB. Ôï ðñüôõðï áõôü äåí åßíáé äéáäåäïìÝíï óôïí åëëçíéêü ÷þñï êáé óÞìåñá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå åéäéêÝò ìüíï ðåñéðôþóåéò. Óôç óõíÝ÷åéá, óôï ðÝìðôï ìÜèçìá, åîåôÜóôçêå ç ôå÷íïëïãßá ATM, ç ïðïßá áðïôåëåß ôå÷íïëïãßá áé÷ìÞò ãéá ôçí õëïðïßçóç ôùí óýã÷ñïíùí ÄÅÐ. Ôï ðñüôõðï ATM óõíéóôÜ ôç âÜóç ãéá ôçí õëïðïßçóç ôïõ B-ISDÍ, ôï ïðïßï ðáñïõóéÜóôçêå óôï Ýêôï ìÜèçìá. Ôï ðñüôõðï B-ISDN ðñïóöÝñåé õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ðïëëÝò óýã÷ñïíåò åöáñìïãÝò.

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéá åßíáé ç óõìâïëÞ ôùí ðñïôýðùí óôçí áíÜðôõîç ôùí ÄÅÐ;

2.

Óå ðïéá ôå÷íïëïãßá âáóßæåôáé ç ìåôáãùãÞ äåäïìÝíùí óôá äßêôõá ×.25;

3.

Ðïéá åßíáé ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðñùôïêüëëïõ TCP;

4.

Ðïéåò åßíáé ïé êýñéåò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôá TCP êáé UDP;

5.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôç äïìÞ ôïõ ðëáéóßïõ óôï FR.

6.

Ðïéåò åßíáé ïé êýñéåò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôï X.25 êáé ôï FR;

7.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôïí ôñüðï äéåõèõíóéïäüôçóçò ï ïðïßïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï Äéáäßêôõï.

8.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôç äïìÞ ôïõ ðëáéóßïõ óôï DQDB.

9.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôéò õðçñåóßåò ôïõ DQDB.

10. Ðïéåò õðçñåóßåò ðñïóöÝñåé ôï Â-ISDN; 11. Ðïéá åßíáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ATM; 12. Ðïéá åßíáé ç äïìÞ ôùí êåëéþí óôï ATM;

266 Ôïìïò ÉÉ, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

267 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÊåöÜëáéï Ëïãéóìéêü - Õëéêü

ÌÜèçìá 16.1: Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ÌÜèçìá 16.2: Äéêôõáêüò åîïðëéóìüò ÌÜèçìá 16.3: Äéá÷åßñéóç äéêôýïõ ÌÜèçìá 16.4: Ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò

16

268 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÊåöÜëáéï 16: Ëïãéóìéêü - Õëéêü Óêïðüò Ôï ÊåöÜëáéï 16 óôï÷åýåé óôï íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôçí õðïäïìÞ ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ) ùò ðñïò ôï ëïãéóìéêü êáé ôï õëéêü ôïõò. Ãéá ôï ëüãï áõôü ðåñéãñÜöïíôáé èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôéò áñ÷Ýò, ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôç ÷ñçóéìüôçôá ôùí êõñéüôåñùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá. Åðßóçò äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï ìáèçôÞ íá êáôáãñÜøåé ôéò ðéï âáóéêÝò óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ÄÅÐ êáé íá åîçãÞóåé ôï ñüëï êáèåìéÜò ìå âÜóç ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI. ÔÝëïò, óôü÷ïò ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé íá åíçìåñùèåß ï ìáèçôÞò ó÷åôéêÜ ìå ôç äéá÷åßñéóç ôùí ÄÅÐ, ðïõ áðïôåëåß Ýíá áðü ôá ðéï ðïëýðëïêá êáé áðáéôçôéêÜ èÝìáôá óôçí åãêáôÜóôáóç êáé ôç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ìðïñåß íá ðåñéãñÜöåé ôïí åéäéêü åîïðëéóìü ôùí ÄÅÐ.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá ëåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åéäéêïý åîïðëéóìïý ôùí ÄÅÐ.

ü

Íá äéáêñßíåé ôéò äéáöïñÝò êáé ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé óõóêåõÝò ôùí ÄÅÐ.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôá ðñùôüêïëëá âÜóåé ôùí ïðïßùí ëåéôïõñãåß ï åéäéêüò åîïðëéóìüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôá ÄÅÐ ðñïêåéìÝíïõ áõôÜ íá åðéêïéíùíÞóïõí ìåôáîý ôïõò, êáèþò êáé ìå Üëëá äßêôõá.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò ðþò ïíïìÜæåôáé êáé ðïéá åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ëïãéóìéêïý ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò;

2.

Ðïéåò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ãíùñßæåéò;

3.

Ðïéá íïìßæåéò ðùò åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôçò äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí;

269 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÌÜèçìá 16.1: Äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá 16.1.1

ÅéóáãùãÞ

Êáèåìßá áðü ôéò óõóêåõÝò ðïõ áðïôåëïýí Ýíá äßêôõï Ý÷åé óôçí ïõóßá ôï äéêü ôçò ñüëï, óõíåñãáæüìåíåò üìùò ìåôáîý ôïõò åðéôõã÷Üíïõí ôï ãåíéêüôåñï óôü÷ï ôçò ìåôáöïñÜò ôçò ðëçñïöïñßáò óôï äßêôõï. ¼ëåò ïé óõóêåõÝò (ãéá ôéò ïðïßåò èá ãßíåé ëüãïò óôï åðüìåíï ìÜèçìá) ðñÝðåé íá ñõèìéóôïýí Ýôóé, þóôå íá ëåéôïõñãïýí óå êÜèå äßêôõï, áëëÜ êáé íá äßíïõí ôç äõíáôüôçôá óôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõ äéêôýïõ íá åðéôçñïýí ôç óùóôÞ ëåéôïõñãßá ôïõò åðåìâáßíïíôáò üðïõ áõôïß ôï èåùñïýí óêüðéìï. ÁõôÞ ç äõíáôüôçôá ðáñÝ÷åôáé óôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôùí óõóêåõþí ìÝóá áðü ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Óôéò ðáñáãñÜöïõò ðïõ áêïëïõèïýí èá ãßíåé áíáöïñÜ óå äýï áðü áõôÜ ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá áíÞêåé óå ìéá áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò åôáéñåßåò ðáñáãùãÞò äéêôõáêþí óõóêåõþí, óôçí åôáéñåßá Cisco Systems êáé óôçí åôáéñåßá Fore Systems áíôßóôïé÷á.

16.1.2

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáäéêôýùóçò

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáäéêôýùóçò (IOS: Internetwork Operating System) ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôçí åôáéñåßá Cisco Systems óôéò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ôçò, üðùò åßíáé ïé äñïìïëïãçôÝò, ïé êüìâïé ðñüóâáóçò êáé ïé ìåôáãùãïß. Ôï IOS áðïôåëåß, üðùò êÜèå ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Üëëùóôå, ôç äéåðáöÞ ôïõ äéá÷åéñéóôÞ ìå ôç äéêôõáêÞ óõóêåõÞ. Ç ðñþôç ôïõ Ýêäïóç Ýãéíå ôï 1986 êáé áðü ôüôå êáé ìÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷ïõí ãßíåé áñêåôÝò åêäüóåéò, êáèåìßá áðü ôéò ïðïßåò ðñïóèÝôåé óôçí ðñïçãïýìåíç íÝá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé äõíáôüôçôåò. Ôï IOS õðïóôçñßæåé üëá ôá äéêôõáêÜ ðñüôõðá, êáèþò êáé ðïëëÜ Üëëá ðñùôüêïëëá ðïõ Ý÷ïõí ðñïôáèåß êáé õðïóôçñßæïíôáé áðü ôçí êáôáóêåõÜóôñéá åôáéñåßá. ÌÝóù ôïõ IOS ï äéá÷åéñéóôÞò ìéáò äéêôõáêÞò óõóêåõÞò Þ ïëüêëçñïõ ôïõ äéêôýïõ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá: ü

Íá áíáãíùñßæåé ôïõò äéáèÝóéìïõò ðüñïõò ôçò óõóêåõÞò Þ ôïõ äéêôýïõ.

ü

Íá Ý÷åé ðñüóâáóç óôïõò ðüñïõò ôçò óõóêåõÞò Þ ôïõ äéêôýïõ.

ü

Íá ñõèìßæåé êáé íá åðïðôåýåé ôç óõóêåõÞ Þ ôï äßêôõï.

ü

Íá óõíôçñåß ôç óõóêåõÞ Þ ôï äßêôõï.

270 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 16.1.2.1

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ IOS

Ï äéá÷åéñéóôÞò ìðïñåß íá Ý÷åé ðñüóâáóç óôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá áðü êÜðïéï áðïìáêñõóìÝíï ôåñìáôéêü êÜíïíôáò ÷ñÞóç ìéáò óõíüäïõ Ôelnet (remote access). Ç äéåðáöÞ ôïõ IOS ðñïóïìïéÜæåé ó’ áõôÞí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá Unix. ¸÷åé, ãéá ðáñÜäåéãìá, öëïéü (shell), óýóôçìá âïÞèåéáò êáé ðáñáìåôñéêÝò åíôïëÝò. Ôï IOS ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ðñïóèÞêçò êáé åðÝêôáóçò ôùí åöáñìïãþí áëëÜ êáé ôïõ ßäéïõ ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò. ÄéáèÝôåé Ýíá ðåñéâÜëëïí äéáëüãïõ ìå ôï äéá÷åéñéóôÞ ôïõ äéêôýïõ, ï ïðïßïò äßíåé êÜðïéåò åíôïëÝò ðïõ ôï IOS åêôåëåß êáé óôç óõíÝ÷åéá áðïêñßíåôáé åðß ôïõ áðïôåëÝóìáôïò.

16.1.3

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ForeThought

Ôï ForeThought áðïôåëåß ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôçò åôáéñåßáò Fore Systems êáé ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå üëá ôá åßäç ôïõ äéêôõáêïý åîïðëéóìïý ôçò. Ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ForeThought äéáèÝôåé ôá åîÞò ðëåïíåêôÞìáôá: ü

Ðïéüôçôá õðçñåóéþí. ¸÷åé ôç äõíáôüôçôá, óå óõíäõáóìü ìå ôéò óõóêåõÝò ôçò åôáéñåßáò, íá ðñïóöÝñåé õøçëÞò ðïéüôçôáò õðçñåóßåò (QoS) óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ.

ü

Åõêïëßá óôç ÷ñÞóç. ÐáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá óôïõò äéá÷åéñéóôÝò íá åêôåëïýí ðïëýðëïêåò äéêôõáêÝò ëåéôïõñãßåò ìÝóá áðü Ýíá ðïëý áðëü ðåñéâÜëëïí äéåðáöÞò.

ü

ÕðïóôÞñéîç üëùí ôùí äéêôõáêþí ðñïôýðùí.

ü

ÕðïóôÞñéîç íÝùí äéêôõáêþí õðçñåóéþí. ÐáñÝ÷åé ðïëëÝò íÝåò, ðñïçãìÝíåò äéêôõáêÝò õðçñåóßåò, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé õðçñåóßåò äéá÷åéñéæüìåíçò ÷ùñçôéêüôçôáò.

Ôï ForeThought áðïôåëåß Ýíá óõíå÷þò åîåëéóóüìåíï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá, ðïõ õðüó÷åôáé ôçí ðëÞñç åêìåôÜëëåõóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôùí óõóêåõþí ôçò åôáéñåßáò Fore Systems êáé ôçí ðáñï÷Þ ïëïêëçñùìÝíùí äéêôõáêþí ëýóåùí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéáäéêôýùóçò, ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ForeThought, ðïéüôçôá õðçñåóéþí, õðïóôÞñéîç íÝùí äéêôõáêþí õðçñåóéþí.

271 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÌÜèçìá 16.2: Äéêôõáêüò åîïðëéóìüò 16.2.1

ÅéóáãùãÞ

Ï åéäéêüò åîïðëéóìüò åíüò ÄÅÐ áðïôåëåßôáé áðü áñêåôÝò ãíùóôÝò äéêôõáêÝò óõóêåõÝò, ìåñéêÝò áðü ôéò ïðïßåò åßíáé: ü

ïé äéáíïìåßò (hubs),

ü

ïé ãÝöõñåò (bridges),

ü

ïé ìåôáãùãïß (switches),

ü

ïé äñïìïëïãçôÝò (routers).

Êáèåìßá áðü ôéò ðáñáðÜíù óõóêåõÝò ðáßæåé Ýíáí éäéáßôåñï ñüëï óôç äéáäéêáóßá ìåôáâßâáóçò ôùí äåäïìÝíùí ìÝóá áðü ôï äßêôõï. Óå êáèÝíá áðü ôá åðôÜ åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI åðéôåëïýíôáé óõãêåêñéìÝíåò ëåéôïõñãßåò áðü óõãêåêñéìÝíåò óõóêåõÝò (ó÷Þìá 16.1). Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ñüëïò ôïõ ôñßôïõ åðéðÝäïõ åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêüò óå ü,ôé áöïñÜ ôç äéáäéêáóßá ìåôáãùãÞò äåäïìÝíùí, äéüôé ïé óõóêåõÝò ôïõ åðéðÝäïõ áõôïý, üðùò åßíáé ïé ãÝöõñåò êáé ïé ìåôáãùãïß, Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá îåðåñíïýí ôéò äéáöïñåôéêÝò ôå÷íéêÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôá ôïðéêÜ äßêôõá êáé ôá ÄÅÐ. Åéäéêüôåñá, ç ìåôáãùãÞ óå Ýíá ÄÅÐ ìðïñåß ðïëý áðëÜ íá ðåñéãñáöåß ùò ç äéáäéêáóßá ðñïþèçóçò ìïíÜäùí äåäïìÝíùí (ðáêÝôùí, êõøåëßäùí Þ ðëáéóßùí) óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ÊÜèå óõóêåõÞ ìÝóá óôï äßêôõï ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå êÜðïéï óôÜäéï ôçò ìåôáãùãÞò äåäïìÝíùí ëåéôïõñãåß âÜóåé ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ åßíáé äéáèÝóéìåò óôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI óôï ïðïßï áíÞêåé. Åßíáé ëïãéêü ïé óõóêåõÝò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôá õøçëüôåñá åðßðåäá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI íá Ý÷ïõí óôç äéÜèåóÞ ôïõò (êáé åðïìÝíùò íá ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí) ðåñéóóüôåñåò ðëçñï-

Ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôç äéáäéêáóßá ôçò ìåôáãùãÞò äåäïìÝíùí ôáîéíïìïýíôáé óõíÞèùò ìå âÜóç ôï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI óôï ïðïßï ëåéôïõñãïýí.

Ó÷Þìá 16.1: Ïé äéêôõáêÝò óõóêåõÝò êáé ôï áíôßóôïé÷ï åðßðåäï ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI óôï ïðïßï Ý÷ïõí åöáñìïãÞ.

272 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò öïñßåò áðü ôéò óõóêåõÝò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá. Ùóôüóï óå êÜèå óôÜäéï ôçò ìåôáãùãÞò ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé ç åëÜ÷éóôç ðëçñïöüñçóç, þóôå ïé óõóêåõÝò íá ëåéôïõñãïýí ðñïò ôç óùóôÞ êáôåýèõíóç. Ìéá êáëÞ ðëçñïöüñçóç ãéá ôï öüñôï ôïõ äéêôýïõ, ãéá ôï åðßðåäï ôùí õðçñåóéþí ðïõ áðáéôåß êÜèå ìïíÜäá äåäïìÝíùí, êáèþò êáé ãéá èÝìáôá áóöÜëåéáò èá ìðïñïýóå íá âïçèÞóåé áñêåôÜ ôéò óõóêåõÝò ðïõ ðáßñíïõí áðïöÜóåéò ìåôáãùãÞò.

16.2.2

Äéáíïìåßò êáé åðáíáëÞðôåò

Ç óõóêåõÞ ðïõ áðëþò áíôéãñÜöåé ôá äõáäéêÜ øçößá ðïõ êáôáöèÜíïõí ó’ áõôÞí êáé ôá åðáíåêðÝìðåé ïíïìÜæåôáé åðáíáëÞðôçò (repeater). ¸íáò åðáíáëÞðôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá áíáðáñÜãåé ôá çëåêôñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óõã÷ñïíéóìïý åíüò óÞìáôïò. Ìðïñåß åðßóçò íá ìåôáäßäåé ðëçñïöïñßåò äéáìÝóïõ áíïìïéïãåíþí öõóéêþí ìÝóùí (ð.÷. êáëþäéá óõíåóôñáììÝíùí æåõãþí êáé ïðôéêÝò ßíåò). Ïé äéáíïìåßò (hubs) ìðïñåß íá èåùñçèïýí åðáíáëÞðôåò ìå ðïëëÝò åéóüäïõò êáé åîüäïõò. Ïé ÷ñÞóôåò åíüò äéáíïìÝá, ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé üëïé ìÝëç ôïõ ßäéïõ äéêôýïõ, áíôáãùíßæïíôáé ìåôáîý ôïõò ãéá ôï óõíïëéêÜ äéáèÝóéìï åýñïò æþíçò ôïõ äéêôýïõ. Ïé äéáíïìåßò êáé ïé åðáíáëÞðôåò åêôåëïýí äéáäéêáóßåò ìåôáãùãÞò óôï åðßðåäï 1 ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI. Êáé ïé äýï óõóêåõÝò åîåôÜóôçêáí ìå ëåðôïìÝñåéá óôá ÌáèÞìáôá 9.2 êáé 9.3.

16.2.3

ÃÝöõñåò

Ïé ãÝöõñåò (bridges) áðïôåëïýí ôï ìç÷áíéóìü ðñïþèçóçò ôùí ðëáéóßùí, ï ïðïßïò âáóßæåôáé óôéò öõóéêÝò äéåõèýíóåéò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôï åðßðåäï 2 ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ìéá ãÝöõñá ðáñáêïëïõèåß ôçí êßíçóç åíüò äéêôýïõ êáé ìáèáßíåé ôéò äéåõèýíóåéò êÜèå èýñáò. Óýìöùíá ìå ôéò äéåõèýíóåéò áõôÝò, äçìéïõñãåß Ýíáí ðßíáêá ìå êáíüíåò ãéá ôçí ïìáëüôåñç äéåîáãùãÞ ôçò ìåôáâßâáóçò ôùí äåäïìÝíùí. ¸íá óýóôçìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü îå÷ùñéóôÜ áëëÜ ïìïéïãåíÞ äßêôõá Ý÷åé áíÜãêç áðü ãÝöõñåò ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáóôåß äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí äéêôýùí áõôþí. Ï ñüëïò ôùí ãåöõñþí êáé ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò åîåôÜóôçêáí ëåðôïìåñþò óôï ÌÜèçìá 9.4. Óçìåéþíåôáé üôé óå Ýíá ìåãÜëï äßêôõï, ôï ïðïßï áðïôåëåßôáé áðü Üëëá åðéìÝñïõò äßêôõá, ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ãåöõñþí åßíáé ðïëëáðëÞ. Åéäéêüôåñïé ëüãïé ðïõ êáèéóôïýí áðáñáßôçôç ôç ÷ñÞóç ôïõò åßíáé ïé áêüëïõèïé: ü

Áîéïðéóôßá. Ç åìöÜíéóç êÜðïéïõ ðñïâëÞìáôïò ïðïõäÞðïôå ìÝóá óôï äßêôõï åßíáé åíäå÷üìåíï íá ðñïêáëÝóåé ôçí êáôÜññåõóç ïëüêëçñïõ ôïõ äéêôýïõ. Ç ÷ñÞóç ôùí ãåöõñþí ðåñéïñßæåé ôï ðñüâëçìá óôï åðéìÝñïõò äßêôõï.

ü

Äéá÷åßñéóç, áðüäïóç êáé áóöÜëåéá. ¸íá ôåñÜóôéï äßêôõï, ìå ðïëëïýò óôáèìïýò åñãáóßáò êáé ðïëëïýò êüìâïõò, Ý÷åé ðïëý ðéï äýóêïëç äéá÷åßñéóç êáé åðéôÞñçóç —åíþ õóôåñåß êáé óå áðüäïóç— óå óýãêñéóç ìå ôá ðïëëÜ, ìéêñÜ, áõôüíïìá äßêôõá ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò. Ç ÷ñÞóç ôùí ãåöõñþí óõíôåëåß óôçí åõêïëüôåñç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ êáé åðïìÝíùò óôçí êáëýôåñç áðüäïóÞ ôïõ.

273 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ü

ÌåãÜëç ãåùãñáöéêÞ êÜëõøç. Ìå ôç ÷ñÞóç ãåöõñþí ìðïñåß, ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá åðé÷åßñçóç ðïõ Ý÷åé åðåêôáèåß ãåùãñáöéêÜ íá äéáóõíäÝóåé üëá ôá åðéìÝñïõò ôïðéêÜ äßêôõÜ ôçò.

16.2.4

Ìåôáãùãïß

Ïé ìåôáãùãïß (switches) åßíáé óõóêåõÝò ïé ïðïßåò, üðùò êáé ïé ãÝöõñåò, åêôåëïýí ôç ìåôáãùãÞ ôùí äåäïìÝíùí óôï åðßðåäï 2 ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ïé ìåôáãùãïß Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá óõíäÝïõí ìåôáîý ôïõò ðïëëÜ åðéìÝñïõò ôïðéêÜ äßêôõá ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò ìåãáëýôåñïõ äéêôýïõ (ôïðéêïý Þ êáé åõñýôåñïõ). Ïé ìåôáãùãïß êáé ïé ãÝöõñåò åðéôåëïýí ôéò ßäéåò ëåéôïõñãßåò ìå ôç äéáöïñÜ üôé ïé ãÝöõñåò ÷ñçóéìïðïéïýí ëïãéóìéêü ãéá íá ôéò åêôåëÝóïõí, åíþ ïé ìåôáãùãïß ÷ñçóéìïðïéïýí ìüíï õëéêü. Áõôü óçìáßíåé üôé ïé ãÝöõñåò ëáìâÜíïõí ôá õðü ðñïþèçóç ðëáßóéá áðü ôï õëéêü ôïõò êáé óôç óõíÝ÷åéá ôá ðñïùèïýí ãéá Ýëåã÷ï áðü åéäéêü ëïãéóìéêü, åíþ ïé ìåôáãùãïß Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáöÝñïõí ôá ðëáßóéá ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç åéäéêïý ëïãéóìéêïý. ÅðïìÝíùò ïé ìåôáãùãïß åðéôåëïýí ôéò ßäéåò ëåéôïõñãßåò ìå ôéò ãÝöõñåò áëëÜ ðïëý ôá÷ýôåñá (ÌáèÞìáôá 9.3 êáé 9.4). Ïé ìåôáãùãïß ÷ñçóéìïðïéïýí ôå÷íéêÝò ðñïóùñéíÞò áðïèÞêåõóçò Þ áðåõèåßáò ðñïþèçóçò ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáöÝñïõí óôá åðéìÝñïõò äßêôõá ôá ðëáßóéá ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé. ÕðÜñ÷ïõí áñêåôïß ôýðïé ìåôáãùãþí ôùí ïðïßùí ç äéáöïñÜ Ýãêåéôáé óôá äéáöïñåôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äéêôýùí ðïõ åîõðçñåôïýí. Ïé âáóéêüôåñïé áðü áõôïýò åßíáé äýï, ïé ìåôáãùãïß ÁÔÌ êáé ïé ìåôáãùãïß ôïðéêþí äéêôýùí, ïé ïðïßïé öÝñïõí ôá áêüëïõèá ÷áñáêôçñéóôéêÜ: ü

ü

Ïé ìåôáãùãïß ÁÔÌ ðáñÝ÷ïõí õðçñåóßåò ðïõ áðáéôïýí õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí êáé ìðïñïýí íá õðïóôçñßîïõí ìåôáâáëëüìåíï åýñïò æþíçò. Õðïóôçñßæïõí åðßóçò åöáñìïãÝò öùíÞò êáé âßíôåï. Åßíáé ó÷åäéáóìÝíïé Ýôóé, þóôå íá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá ìåôáäþóïõí êõøåëßäåò (cells), ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá äßêôõá åðéêïéíùíßáò ÁÔÌ. Ïé ìåôáãùãïß ôïðéêþí äéêôýùí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí. Ïé ìåôáãùãïß áõôïß Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá áðïôñÝðïõí ôéò óõãêñïýóåéò ôùí ðáêÝôùí, õðïóôçñßæïíôáò ðïëëÝò åðéêïéíùíßåò ôáõôü÷ñïíá. Åßíáé ó÷åäéáóìÝíïé Ýôóé, þóôå íá ìåôáäßäïõí ðëáßóéá ðëçñïöïñéþí ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò.

Ç ìåôáãùãÞ ðëáéóßïõ áðïôåëåß åîÝëéîç ôïõ ðñïôýðïõ ×.25.

274 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 16.2.5

ÄñïìïëïãçôÝò

Ïé äñïìïëïãçôÝò (routers) åßíáé õðåýèõíïé ãéá ôçí åêôÝëåóç ôïõ ðïëý óçìáíôéêïý Ýñãïõ ôçò ðñïþèçóçò ôùí ðáêÝôùí äåäïìÝíùí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï. Ïé äñïìïëïãçôÝò êáé ïé ìåôáãùãïß äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôç ëåéôïõñãßá ðïõ åðéôåëïýí, áöïý ïé ìåôáãùãïß äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôï åðßðåäï 2 ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò ÏSI, åíþ ïé äñïìïëïãçôÝò óôï åðßðåäï 3 ôïõ ìïíôÝëïõ áõôïý. Ç äéáöïñÜ áõôÞ óçìáßíåé üôé ïé äñïìïëïãçôÝò áíáëýïõí ðáêÝôá äåäïìÝíùí, åíþ ïé ìåôáãùãïß ðëáßóéá.

16.2.5.1

ÂÞìáôá äñïìïëüãçóçò

Ïé äñïìïëïãçôÝò åßíáé åðéöïñôéóìÝíïé íá åðéôåëïýí ôéò äýï ðáñáêÜôù âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò: ü

Ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ êáëýôåñïõ ìïíïðáôéïý äñïìïëüãçóçò. Áõôü óçìáßíåé üôé ïé äñïìïëïãçôÝò ðñÝðåé íá âñïõí ôï êáëýôåñï, óýìöùíá ìå êÜðïéá êñéôÞñéá, ìïíïðÜôé áðü ôï ïðïßï èá ðåñÜóïõí ïé ìïíÜäåò äåäïìÝíùí (ðáêÝôá), Ýôóé þóôå áõôÝò íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò óå üóï ôï äõíáôüí óõíôïìüôåñï ÷ñüíï.

ü

Ôç ìåôáãùãÞ ôùí äåäïìÝíùí ðñïò ôïí åðüìåíï áðü ôï äñïìïëïãçôÞ êüìâï, ï ïðïßïò ðåñéëáìâÜíåôáé óôï ìïíïðÜôé ðïõ Ý÷åé ðñïóäéïñéóôåß áðü ôï ðñïçãïýìåíï âÞìá.

Áðü ôá âÞìáôá áõôÜ ôï ðéï óçìáíôéêü åßíáé ôï âÞìá ðñïóäéïñéóìïý ôïõ êáëýôåñïõ ìïíïðáôéïý. Ç äéáäéêáóßá ôïõ ðñïóäéïñéóìïý áõôïý áðïôåëåß áíïé÷ôü åñåõíçôéêü ðñüâëçìá åðß óåéñÜ åôþí êáé ãéá ôçí åðßëõóÞ ôïõ õðÜñ÷ïõí óÞìåñá ðïëëïß áëãüñéèìïé êáé ôå÷íéêÝò.

16.2.5.2

Ðßíáêáò äñïìïëüãçóçò

ÌÝóá óå Ýíá ÄÅÐ êÜèå äñïìïëïãçôÞò óõíäÝåôáé ìå ðïëëïýò êüìâïõò, áðü ôïõò ïðïßïõò ïé ðåñéóóüôåñïé åßíáé óõíÞèùò Üëëïé äñïìïëïãçôÝò. ¼ôáí Ýíáò äñïìïëïãçôÞò ðáñáëÜâåé Ýíá ðáêÝôï äåäïìÝíùí, ðñÝðåé íá áðïöáóßóåé ðþò èá ôï äéá÷åéñéóôåß. Áõôü ðïõ êÜíåé áñ÷éêÜ åßíáé íá åëÝãîåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ôåëéêïý ðñïïñéóìïý êÜèå ðáêÝôïõ, ç ïðïßá áíáãñÜöåôáé óå Ýíá áðü ôá ðåäßá ôïõ. Áöïý ï äñïìïëïãçôÞò åîáêñéâþóåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ôåëéêïý ðñïïñéóìïý ôïõ ðáêÝôïõ, ðñÝðåé íá áðïöáóßóåé ðïéïò èá åßíáé ï åðüìåíïò êüìâïò ôïõ äéêôýïõ óôïí ïðïßï èá óôáëåß ôï ðáêÝôï, þóôå íá öôÜóåé ôï óõíôïìüôåñï äõíáôüí óôïí ðñïïñéóìü ôïõ. Ôçí áðüöáóç áõôÞ ï äñïìïëïãçôÞò ôçí ðáßñíåé, áöïý åíçìåñùèåß áðü ôïí ðßíáêá äñïìïëüãçóçò, ôïí ïðïßï Ý÷åé áðïèçêåõìÝíï. Ï ðßíáêáò äñïìïëüãçóçò Ý÷åé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ.

275 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ÐáñÜäåéãìá ðßíáêá äñïìïëüãçóçò Äßêôõï - ðñïïñéóìüò

Ðñïþèçóç ðñïò

27

Êüìâï Á

57

Êüìâï Â

24

Êüìâï Ã

52

Êüìâï Ã

16

Êüìâï Á

26

Êüìâï Â

¼ðùò öáßíåôáé áðü ôï ðáñáðÜíù ðáñÜäåéãìá, ï ðßíáêáò äñïìïëüãçóçò äéáèÝôåé ìéá óôÞëç ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá äßêôõá ðïõ èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü åíüò ðáêÝôïõ ðïõ êáôáöèÜíåé óôï äñïìïëïãçôÞ. Ìéá Üëëç óôÞëç ðåñéëáìâÜíåé ôïõò êüìâïõò ìå ôïõò ïðïßïõò óõíäÝåôáé ï óõãêåêñéìÝíïò äñïìïëïãçôÞò êáé ïé ïðïßïé èá áðïôåëÝóïõí ôïõò åíäéÜìåóïõò óôáèìïýò êáôÜ ôç äéáäéêáóßá ðñïþèçóçò ôïõ ðáêÝôïõ óôïí ôåëéêü ðñïïñéóìü ôïõ.

16.2.5.3

Áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò

Ç äéáäéêáóßá äñïìïëüãçóçò ðïõ áíáöÝñèçêå ðáñáðÜíù åßíáé ó÷åôéêÜ áðëÞ. ¼ìùò, ãéá íá åðéôåëåóôåß Üñôéá, åßíáé áðïëýôùò áðáñáßôçôç ç ýðáñîç åíüò ïëïêëçñùìÝíïõ ðßíáêá äñïìïëüãçóçò. Ç äçìéïõñãßá åíüò ðßíáêá äñïìïëüãçóçò åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò åöáñìïãÞò êÜðïéïõ áëãïñßèìïõ, äçëáäÞ åíüò óõíüëïõ êáíüíùí ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí åîÝôáóç ïñéóìÝíùí óõíèçêþí. Óçìåéþíåôáé üôé êÜèå áëãüñéèìïò ó÷åäéÜæåôáé ãéá íá åîõðçñåôÞóåé Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò, äéáöïñåôéêïýò êÜèå öïñÜ, óôü÷ïõò. ÅðïìÝíùò, áí ïé ó÷åäéáóôÝò áëãïñßèìùí Ý÷ïõí äéáöïñåôéêïýò óôü÷ïõò, ïé áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò ðïõ èá ðñïêýøïõí èá åßíáé áóöáëþò äéáöïñåôéêïß. Ôï ãåãïíüò áõôü èá Ý÷åé Üìåóï áíôßêôõðï óôç äçìéïõñãßá ôùí ðéíÜêùí äñïìïëüãçóçò (ðïõ èá åßíáé äéáöïñåôéêïß) êáé áõôü, ìå ôç óåéñÜ ôïõ, óôçí üëç äéáäéêáóßá ôçò äñïìïëüãçóçò ðïõ ðåñéãñÜöôçêå ðáñáðÜíù. Ïé áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò ôáîéíïìïýíôáé óå êáôçãïñßåò áíÜëïãá ìå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò, ôç äéáöïñåôéêÞ åðßäñáóç ðïõ Ý÷ïõí óôç ëåéôïõñãßá êÜèå äéêôýïõ, êáèþò êáé áíÜëïãá ìå ôç ÷ñÞóç ðïõ êÜíïõí óôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ. Ïé ãåíéêÝò áñ÷Ýò ðïõ ëáìâÜíïíôáé õðüøç óôï ó÷åäéáóìü åíüò áëãïñßèìïõ äñïìïëüãçóçò åßíáé êáôÜ êáíüíá ïé ðáñáêÜôù: ü

âåëôéóôïðïßçóç,

ü

åõêïëßá óôç ÷ñÞóç êáé ìåßùóç ôçò åðéâÜñõíóçò ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ,

ü

áðïäïôéêüôçôá êáé åõóôÜèåéá,

ü

ãñÞãïñç áíáíÝùóç,

Óôéò ìÝñåò ìáò ïé ðéï ãíùóôïß êáé åõñýôáôá äéáäåäïìÝíïé áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò (ëÝãïíôáé êáé ðñùôüêïëëá äñïìïëüãçóçò) åßíáé ï OSPF (Open Shortest Path First) êáé ï BGPII (Border Gateway Protocol).

276 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ü

ðñïóáñìïóôéêüôçôá óå íÝåò äéêôõáêÝò óõíèÞêåò.

ÁõôÝò ïé ãåíéêÝò áñ÷Ýò ôçñïýíôáé èåùñçôéêÜ áðü üëïõò ôïõò ó÷åäéáóôÝò áëãïñßèìùí, üìùò êÜèå ó÷åäéáóôÞò äßíåé äéáöïñåôéêÞ âáñýôçôá óå êáèåìéÜ êáé öõóéêÜ ôçí õëïðïéåß ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï. ÓõíÝðåéá áõôïý ôïõ ãåãïíüôïò åßíáé íá õðÜñ÷ïõí óÞìåñá áñêåôïß áëãüñéèìïé äñïìïëüãçóçò ðïõ ðñïóðáèïýí íá éêáíïðïéÞóïõí ôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò ó÷åäéáóìïý ôïõò êáé ðåôõ÷áßíïõí äéáöïñåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá, áí åöáñìïóôïýí óå Ýíá äßêôõï.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé ÄéáíïìÝáò, åðáíáëÞðôçò, ãÝöõñá, ìåôáãùãüò, ìåôáãùãüò ÁÔÌ, ìåôáãùãüò ôïðéêþí äéêôýùí, äñïìïëïãçôÞò, ðßíáêáò äñïìïëüãçóçò, áëãüñéèìïò äñïìïëüãçóçò.

277 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÌÜèçìá 16.3: Äéá÷åßñéóç äéêôýïõ 16.3.1

ÅéóáãùãÞ

Ç ñáãäáßá åîÝëéîç ôùí äéêôýùí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá êáèéóôÜ ôç óõíôÞñçóÞ ôïõò áðü áíèñþðéíï äõíáìéêü áóýìöïñç êáé ÷ñïíïâüñá. Ãé’ áõôü óÞìåñá ïé äéÜöïñïé êáôáóêåõáóôÝò Ý÷ïõí ìåñéìíÞóåé, þóôå ôï óýóôçìá íá öñïíôßæåé ìüíï ôïõ ãéá ôçí êáëÞ ëåéôïõñãßá ôïõ, ðñÜãìá ðïõ åßíáé ðïëý ðéï ïéêïíïìéêü. ¸ôóé ìå ôïí üñï äéá÷åßñéóç äéêôýïõ åííïåßôáé ç äéáäéêáóßá ôïõ áõôüìáôïõ åëÝã÷ïõ åíüò ïðïéïõäÞðïôå äéêôýïõ õðïëïãéóôþí, ìå óêïðü ôçí åëá÷éóôïðïßçóç ôïõ ëåéôïõñãéêïý êüóôïõò óõíôÞñçóÞò ôïõ êáé ôç ìåãéóôïðïßçóç ôçò áðüäïóçò êáé ôçò ðáñáãùãéêüôçôÜò ôïõ. Ôï ìïíôÝëï ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá óôá äßêôõá õðïëïãéóôþí (ó÷Þìá 16.2) åßíáé ôçò ìïñöÞò ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò (client - server) êáé ïíïìÜæåôáé óôçí åéäéêÞ áõôÞ ðåñßðôùóç ìïíôÝëï äéá÷åéñéóôÞ - áíôéðñïóþðïõ (manager - agent model). Áðïôåëåßôáé áðü ôá äéá÷åéñéæüìåíá óôïé÷åßá äéêôýïõ (ÍÅ: Íetwork Elements), ôá ïðïßá äéá÷åéñßæåôáé ï äéá÷åéñéóôÞò (manager), ôïõò áíôéðñïóþðïõò (agents) êáé ôç âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ (ÌÉÂ: Ìanagement Information Âase). Ùò äéá÷åéñéæüìåíá óôïé÷åßá äéêôýïõ (ÍÅ) ìðïñïýí íá èåùñçèïýí ïé óôáèìïß åñãáóßáò, ïé äñïìïëïãçôÝò, ïé ãÝöõñåò, ïé åðáíáëÞðôåò, ïé äéáðïäéáìïñöùôÝò (modems) êáé Üëëåò óõóêåõÝò ôéò ïðïßåò ìðïñïýìå íá âñïýìå óå Ýíá äßêôõï. Ï äéá÷åéñéóôÞò áíáëáìâÜíåé ôç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ ìÝóù ðñùôïêüëëùí åðéêïéíùíßáò, ôá ïðïßá ìåôáöÝñïõí ðëçñïöïñßåò äéá÷åßñéóçò ðñïò êáé áðü ôá ÍÅ. Ôá ðñùôüêïëëá áõôÜ

Ó÷Þìá 16.2: Óýóôçìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ

278 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ïíïìÜæïíôáé ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (NMPs: Network Management Protocols). Ïé áíôéðñüóùðïé åßíáé ôï ëïãéóìéêü ðïõ óõíÞèùò åãêáèßóôáôáé óôá ÍÅ êáé áíáëáìâÜíïõí ôçí áíôéðñïóþðåõóÞ ôïõò óôï äßêôõï. Åíçìåñþíïõí ôï äéá÷åéñéóôÞ ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç ôùí ÍÅ êáé ëáìâÜíïõí áðü áõôüí êáôåõèýíóåéò ãéá ôéò åíÝñãåéåò ðïõ ðñÝðåé íá êÜíïõí ôá ÍÅ ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí. Åêôüò áðü ôïõò áðëïýò áíôéðñïóþðïõò, õðÜñ÷ïõí êáé ïé ðëçñåîïýóéïé áíôéðñüóùðïé (proxy agents). Ç äéá÷åßñéóç ìÝóù ðëçñåîïýóéïõ áíôéðñoóþðïõ åêôåëåßôáé, üôáí Ýíá óôïé÷åßï ôïõ äéêôýïõ äåí Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðéêïéíùíÞóåé áðåõèåßáò ìå Ýíáí áíôéðñüóùðï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óõóêåõÝò üðùò ç ãÝöõñá êáé ï äéáðïäéáìïñöùôÞò äåí åßíáé óõíÞèùò éêáíÝò íá õðïóôçñßîïõí ðïëýðëïêá ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò. ¸ôóé, üôáí Ýíá ÍÅ åðéèõìåß íá åðéêïéíùíÞóåé ìå Ýíáí áíôéðñüóùðï - óõóêåõÞ ðïõ äåí ìðïñåß íá õðïóôçñßîåé êÜðïéï ðñùôüêïëëï äéá÷åßñéóçò, áðëþò êáôåõèýíåé ôçí êßíçóç ðñïò ôïí ðëçñåîïýóéï áíôéðñüóùðï. Áõôüò Ý÷åé ôçí åõèýíç íá êáôáíïÞóåé ôï ðñùôüêïëëï äéá÷åßñéóçò êáé íá åðéôåëÝóåé ôéò ëåéôïõñãßåò åðéêïéíùíßáò ìå ôç äéá÷åéñéæüìåíç óõóêåõÞ. Ç âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (MIB) åßíáé ìéá âÜóç äåäïìÝíùí ôçí ïðïßá ìïéñÜæïíôáé ìåôáîý ôïõò ïé äéá÷åéñéóôÝò êáé ïé áíôéðñüóùðïé êáé ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôá NÅ (ó÷Þìá 16.3). Ôá ÍÅ åêðñïóùðïýí, íïçôÜ, ôá óôïé÷åßá ôïõ äéêôýïõ êáé âñßóêïíôáé óôç ÌÉÂ. H MIB xñçóéìïðïéåßôáé åðßóçò óôïí êáèïñéóìü ôçò äïìÞò êáé ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôçò äéá÷åéñéæüìåíçò ðëçñïöïñßáò. Ó÷åäéáóôéêÜ áðåéêïíßæåôáé ìå ôç ìïñöÞ äÝíôñïõ, åíþ ôá äåäïìÝíá ôçò ðáñéóôÜíïíôáé áðü ôá öýëëá ôïõ äÝíôñïõ. ¸íá óýíèåôï óýóôçìá äéá÷åßñéóçò ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíåé ðïëëïýò äéá÷åéñéóôÝò êáé ðïëëïýò áíôéðñïóþðïõò. ¸íáò äéá÷åéñéóôÞò åêôåëåß ôç äéáäéêáóßá äéá÷åßñéóçò

Ó÷Þìá 16.3: Ó÷Ýóç ôùí åðéìÝñïõò ìïíÜäùí óôç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ

279 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ãéá ôïõò äéêïýò ôïõ áíôéðñïóþðïõò, áëëÜ ìðïñåß ôáõôü÷ñïíá íá áðïôåëåß áíôéðñüóùðï ãéá êÜðïéá Üëëç äéáäéêáóßá äéá÷åßñéóçò. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï äéá÷åéñéóôÝò êáé áíôéðñüóùðïé ïñßæïõí ìéá ìïñöÞ éåñáñ÷ßáò áðü ðåäßá äéá÷åßñéóçò, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá áðïôåëåß ôï ðåäßï äñÜóçò åíüò óõóôÞìáôïò äéá÷åßñéóçò (ó÷Þìá 16.4). Ôá ðåäßá áõôÜ ïíïìÜæïíôáé, óýìöùíá ìå ôçí ïñïëïãßá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI, ðåñéï÷Ýò äéá÷åßñéóçò (management domains). ÅðåéäÞ óÞìåñá Ý÷ïõí åðéêñáôÞóåé äýï áñ÷éôåêôïíéêÝò äéêôýùí õðïëïãéóôþí, ç áñ÷éôåêôïíéêÞ TCP/IP êáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ OSI, ãßíåôáé áíÜëïãç äéÜêñéóç êáé óôç äéá÷åßñéóç äéêôýùí õðïëïãéóôþí, äçëáäÞ óå äéá÷åßñéóç äéêôýùí TCP/IP êáé äéá÷åßñéóç äéêôýùí OSI.

Ó÷Þìá 16.4: Éåñáñ÷ßá äéá÷åéñéóôéêþí óõóôçìÜôùí

16.3.2

Ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ

Ëüãïé êõñßùò ïéêïíïìéêïß áëëÜ êáé åîïéêïíüìçóçò ÷þñïõ, êáèþò êáé ç Ýëëåéøç Ýìðåéñùí ôå÷íéêþí åðÝâáëáí ôçí áíÜãêç äéá÷åßñéóçò ôùí äéÜöïñùí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ áðü Ýíá êáé ìïíáäéêü óýóôçìá, ôï ïðïßï èá ðáñïõóßáæå ôéò äéáóõíäÝóåéò ôïõò óå Ýíá äéêôõáêü ÷Üñôç. Ãéá ôçí êÜëõøç ôçò ðáñáðÜíù áíÜãêçò äçìéïõñãÞèçêå ç ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (network management platform). Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðáêÝôï ëïãéóìéêïý ðïõ Ý÷åé êáèÞêïí íá åðéôåëåß ôéò âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ óôá ðïëëÜ êáé äéáöïñåôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ôï áðáñôßæïõí êáé ôá ïðïßá åßíáé: ü

Ç ãñáöéêÞ äéåðáöÞ ÷ñÞóôç (GUI: Graphical User Énterface).

ü

Ï äéêôõáêüò ÷Üñôçò, ï ïðïßïò åßíáé ÷ñçóéìüôáôïò óå êÜèå ðåñéï÷Þ äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ. ÐåñéëáìâÜíåé åñãáëåßá äéá÷åßñéóçò âëáâþí, ðïõ âïçèïýí óôïí åíôïðéóìü ôçò âëÜâçò ìå ôç ÷ñùìáôéêÞ ðáñïõóßáóÞ ôçò óôï äßêôõï, åñãáëåßá ðïõ åìöáíßæïõí ìå ãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç ôç öõóéêÞ êáé ôç íïçôÞ äéáìüñöùóç ôïõ äéêôýïõ, êáèþò êáé åñãáëåßá ðáñáêïëïýèçóçò ôçò áðüäïóçò ôïõ äéêôýïõ, ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ìå ÷ñùìáôéêÞ áðåéêüíéóç ôçí ôñÝ÷ïõóá áðüäïóç êáé ôç äéáóýíäåóç ôùí óõóêåõþí ôïõ äéêôýïõ.

280 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ü

Ôï ðñïóáñìïæüìåíï óýóôçìá åðéëïãþí.

ü

Ôï óýóôçìá äéá÷åßñéóçò âÜóçò äåäïìÝíùí (DBMS: DataÂase Management System), ôï ïðïßï ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí ïé åöáñìïãÝò ãéá ôçí áðïèÞêåõóç ôùí ðëçñïöïñéþí.

ü

Ôï óýóôçìá ðëçñïöüñçóçò, ôï ïðïßï åßíáé ìéá ôõðïðïéçìÝíç ìÝèïäïò ãéá ôçí Üíôëçóç ðëçñïöïñéþí áðü ôá óôïé÷åßá ôïõ äéêôýïõ.

ü

Ôï çìåñïëüãéï óõìâÜíôùí.

ü

Ôá åñãáëåßá ãñáöéêþí.

ü

Ç äéåðáöÞ ðñïãñÜììáôïò åöáñìïãÞò (ÁÑÉ: Áññlication Programming Interface), ç ïðïßá åßíáé ìéá âéâëéïèÞêç ìå óõíáñôÞóåéò - ðñïãñÜììáôá ðïõ åðéôñÝðïõí ôçí ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôçí ðëáôöüñìá. Ç ÁÑÉ åßíáé áíáãêáßï íá åßíáé ôõðïðïéçìÝíç ãéá üëåò ôéò ðëáôöüñìåò äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ êáé áõôü ãéáôß, óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ýíáò ïñãáíéóìüò áðïöáóßóåé íá áëëÜîåé ðëáôöüñìá, ôüôå èá ðñÝðåé íá áëëÜîåé êáé êÜèå åöáñìïãÞ ðïõ åðéêïéíùíåß ìå ôçí ðëáôöüñìá.

ü

Ôï óýóôçìá áóöÜëåéáò.

16.3.3

Áñ÷éôåêôïíéêÝò äéá÷åßñéóçò

Ãéá íá ìðïñåß ìéá ðëáôöüñìá íá åðéôåëåß ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ ðåñéãñÜöôçêáí óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï, èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåß êÜðïéá áñ÷éôåêôïíéêÞ äéá÷åßñéóçò. Ïé áñ÷éôåêôïíéêÝò äéá÷åßñéóçò ðïõ éó÷ýïõí ðñïò ôï ðáñüí åßíáé ç êåíôñéêÞ (centralized), ç éåñáñ÷éêÞ (hierarchical) êáé ç êáôáíåìçìÝíç (distributed). ü

ÊåíôñéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ. Åßíáé ç ðéï áðëÞ —êëáóéêÞ ðëÝïí— áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ç ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ âñßóêåôáé ìüíéìá óå Ýíá óôáèìü åñãáóßáò, ï ïðïßïò åßíáé åðéöïñôéóìÝíïò ìå üëá ôá êáèÞêïíôá äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ áõôÞ åßíáé óõìâáôÞ ìå ôï ãíùóôü ìïíôÝëï äéá÷åéñéóôÞ - áíôéðñïóþðïõ (ó÷Þìá 16.5). Ç ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò, ðïõ åßíáé ï ìüíïò êåíôñéêüò äéá÷åéñéóôÞò ôïõ äéêôýïõ, åðéôåëåß ôéò ðáñáêÜôù ëåéôïõñãßåò.

ü

l

ÁíáëáìâÜíåé ôçí åðéêïéíùíßá ìå üëá ôá äéá÷åéñéæüìåíá óôïé÷åßá ôïõ äéêôýïõ ìÝóù ôùí áíôéðñïóþðùí êáé ôïõ ðñùôïêüëëïõ äéá÷åßñéóçò.

l

Äéá÷åéñßæåôáé ôçí áðïèÞêåõóç ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò ôïõ äéêôýïõ. Ç áðïèÞêåõóç ôùí äåäïìÝíùí äéá÷åßñéóçò ìðïñåß íá åßíáé êåíôñéêÞ Þ ãéá ëüãïõò áóöÜëåéáò êáôáíåìçìÝíç, áëëÜ ï Ýëåã÷ïò –üðùò êáé üëïò ï ó÷åäéáóìüò ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò– åßíáé êáèáñÜ êåíôñéêüò.

l

ÐáñÝ÷åé ìéá åíéáßá åéêüíá ôïõ äéá÷åéñéæüìåíïõ äéêôýïõ óôï äéá÷åéñéóôÞ ìÝóù ôïõ êáôÜëëçëïõ ðåñéâÜëëïíôïò åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç.

Éåñáñ÷éêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ. H áñ÷éôåêôïíéêÞ áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåß ðïëëÝò ðëáôöüñìåò äéá÷åßñéóçò. Ìßá áðü áõôÝò ëåéôïõñãåß óáí êåíôñéêüò óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò ôïõ äéêôýïõ, åíþ ïé õðüëïéðåò ëåéôïõñãïýí óáí ðåëÜôåò. Ïé ðåëÜ-

281 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

Ó÷Þìá 16.5: ÊåíôñéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ äéá÷åßñéóçò ôåò äåí Ý÷ïõí îå÷ùñéóôü óýóôçìá äéá÷åßñéóçò âÜóçò äåäïìÝíùí (DBMS), áëëÜ ÷ñçóéìïðïéïýí ôï DBMS ôïõ êåíôñéêïý óôáèìïý åîõðçñÝôçóçò, åíþ ï óõíôïíéóìüò ôùí ëåéôïõñãéþí ôïõ ãßíåôáé áðü ôï äéá÷åéñéóôÞ ðïõ âñßóêåôáé óôï õøçëüôåñï åðßðåäï ôçò éåñáñ÷ßáò (ó÷Þìá 16.6).

Ó÷Þìá 16.6: Éåñáñ÷éêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ äéá÷åßñéóçò

282 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ÏñéóìÝíåò áðü ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõ óõóôÞìáôïò åðéôåëïýíôáé áðü ôïí êåíôñéêü äéá÷åéñéóôÞ, åíþ Üëëåò áðü ôïõò åðéìÝñïõò äéá÷åéñéóôÝò. Ï êåíôñéêüò äéá÷åéñéóôÞò óõãêåíôñþíåé ìüíï ôéò óçìáíôéêÝò ðëçñïöïñßåò, áöÞíïíôáò ôéò ëåðôïìÝñåéåò óôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõ ÷áìçëüôåñïõ åðéðÝäïõ. Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôïõ êåíôñéêïý êáé ôùí åðéìÝñïõò äéá÷åéñéóôþí ãßíåôáé åßôå ìÝóù ôùí ÍÅ ôïõ äéêôýïõ åßôå ìÝóù áíåîÜñôçôïõ äéêôýïõ äéá÷åßñéóçò, áíÜëïãá ìå ôéò áðáéôÞóåéò ãéá áîéïðéóôßá. Ç éåñáñ÷éêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ðáñÝ÷åé êáëýôåñï Ýëåã÷ï êáé õøçëüôåñç áðüäïóç óôç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ. Åðßóçò ðñïóöÝñåôáé ãéá åôåñïãåíÞ äßêôõá, äéüôé áðïìïíþíåé áðü ôï åðßðåäï ôïõ êåíôñéêïý äéá÷åéñéóôÞ ôá äéáöïñåôéêÜ ðñùôüêïëëá - äéá÷åéñéóôÝò ðïõ âñßóêïíôáé ÷áìçëüôåñá óôçí éåñáñ÷ßá. ¸ôóé åîáóöáëßæåôáé Ýíá ïìïéïãåíÝò äéá÷åéñéóôéêü ðåñéâÜëëïí ãéá ôï åôåñïãåíÝò äßêôõï êáé åðïìÝíùò êïéíü ðåñéâÜëëïí åðéêïéíùíßáò ìå ôï ÷ñÞóôç. ü

ÊáôáíåìçìÝíç áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ áõôïý ôïõ ôýðïõ áðïôåëåß óõíäõáóìü ôçò êåíôñéêÞò êáé ôçò éåñáñ÷éêÞò ðñïóÝããéóçò (ó÷Þìá 16.7). Äå äéáèÝôåé êåíôñéêÞ ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò Þ ìéá éåñáñ÷ßá áðü ðëáôöüñìåò ôçò ìïñöÞò ðåëÜôçò - óôáèìüò åîõðçñÝôçóçò, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéåß ðïëëÝò ïìüôéìåò ðëáôöüñìåò äéá÷åßñéóçò, êáèåìßá áðü ôéò ïðïßåò áðïôåëåß Ýíá êåíôñéêü óýóôçìá. Ìßá ðëáôöüñìá åßíáé åðéêåöáëÞò åíüò óõíüëïõ áðü ïìüôéìá óõóôÞìáôá äéá÷åßñéóçò (éåñáñ÷éêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ). ÊÜèå ðëáôöüñìá ìðïñåß íá Ý÷åé ìéá ðëÞñç âÜóç äåäïìÝíùí ìå óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí ïðïéïäÞðïôå óçìåßï ôïõ äéêôýïõ. Ç äéá÷åßñéóç êáôáíÝìåôáé óå ôïðéêïýò äéá÷åéñéóôÝò êáé ùò åê ôïýôïõ Ý÷åé ëéãü-

Ó÷Þìá 16.7: ÊáôáíåìçìÝíç áñ÷éôåêôïíéêÞ äéá÷åßñéóçò

283 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï ôåñåò áðáéôÞóåéò óå õëéêü êáé óå õðïëïãéóôéêÞ éó÷ý áðü ôçí êåíôñéêÞ äéá÷åßñéóç. ÊÜèå ôïðéêüò äéá÷åéñéóôÞò, áðáëëáãìÝíïò áðü ôï âÜñïò ôçò ðáñáêïëïýèçóçò ïëüêëçñïõ ôïõ äéêôýïõ, äéá÷åéñßæåôáé áñôéüôåñá ôïí ôïìÝá ôçò áñìïäéüôçôÜò ôïõ, åíþ, üôáí ÷ñåéáóôåß ðëçñïöïñßåò ãéá ðåñéï÷Ýò ôïõ äéêôýïõ åêôüò ôçò äéêÞò ôïõ áñìïäéüôçôáò, ôéò æçôÜåé áðü ôïí ïìüôéìü ôïõ äéá÷åéñéóôÞ.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äéá÷åßñéóç äéêôýïõ, ìïíôÝëï äéá÷åéñéóôÞ - áíôéðñïóþðïõ, óôïé÷åßá äéêôýïõ (ÍÅ), äéá÷åéñéóôÞò, áíôéðñüóùðïò, âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, ðñùôüêïëëï äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ, ðëçñåîïýóéïò áíôéðñüóùðïò, ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ, ãñáöéêÞ äéåðáöÞ ÷ñÞóôç, äéêôõáêüò ÷Üñôçò, óýóôçìá äéá÷åßñéóçò âÜóçò äåäïìÝíùí, óýóôçìá ðëçñïöüñçóçò, äéåðáöÞ ðñïãñÜììáôïò åöáñìïãÞò, êåíôñéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ, éåñáñ÷éêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ, êáôáíåìçìÝíç áñ÷éôåêôïíéêÞ.

284 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 16.4: Ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò 16.4.1

ÅéóáãùãÞ

Ôá ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò ìåôáîý ôïõ äéá÷åéñéóôÞ ôïõ äéêôýïõ êáé ôùí äéá÷åéñéæüìåíùí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ (ÍÅ). Ôá ðñùôüêïëëá áõôÜ êáèïñßæïõí: ü

ôïí áêñéâÞ ôñüðï åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôïõ äéá÷åéñéóôÞ êáé ôïõ áíôéðñïóþðïõ,

ü

ôç ìïñöÞ êáé ôç óçìáóßá ôùí ìçíõìÜôùí ðïõ áíôáëëÜóóïíôáé.

Ôï ðñùôüêïëëï áðëÞò äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (SNMP: Simple Network Management Protocol) êáé ôï ðñùôüêïëëï êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ðëçñïöïñéþí (CMIP: Common Management Information Protocol) åßíáé ôá äýï ðéï óçìáíôéêÜ ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò. Ôï ðñþôï, ìáæß ìå ôç äïìÞ ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (SMI: Structure of Management Information) êáé ôç âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (ÌÉÂ), áðïôåëåß Ýíáí áðëü áëëÜ ëåéôïõñãéêü ôñüðï äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí TCP/IP. Ôï äåýôåñï, ìáæß ìå ôçí õðçñåóßá êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ðëçñïöïñéáêþí óôïé÷åßùí (CMISE: Common Management Information Service Element) êáé ôç ãåíéêüôåñç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äéêôýùí OSI, áðïôåëåß ìéá ìáêñïðñüèåóìç ëýóç óôç äéá÷åßñéóç ìåãÜëùí åôåñïãåíþí äéêôýùí.

16.4.2

Äéá÷åßñéóç TCP/IP - Ðñùôüêïëëï SNMP

Óýìöùíá ìå ôï ðñùôüêïëëï SNMP, êÜèå áíôéðñüóùðïò (ëïãéóìéêü) ðïõ åßíáé åíåñãïðïéçìÝíïò Ý÷åé óôçí êáôï÷Þ ôïõ Ýíá óýíïëï áðü ìåôáâëçôÝò (áðåéêïíßóåéò áíôéêåéìÝíùí), üðùò äéåõèýíóåéò, ôýðïõò ìå äéÜöïñá ðåñéâÜëëïíôá äéåðáöÞò, ìåôñçôÝò ê.Ü., ôùí ïðïßùí ïöåßëåé íá ãíùñßæåé ôéò ôéìÝò êáé íá ôéò ðáñïõóéÜæåé. Ïé áðåéêïíßóåéò áõôþí ôùí áíôéêåéìÝíùí åßíáé áöáéñåôéêÝò ðáñáóôÜóåéò ðñáãìáôéêþí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ, áðü ôá ïðïßá Üëëá Ý÷ïõí ìßá áðåéêüíéóç êáé Üëëá ðåñéóóüôåñåò (üðùò ìéá óýíäåóçTCP), êáé ïñãáíþíïíôáé, óýìöùíá ìå ôï SNMP, óå Ýíáí ðßíáêá. Ôï óýíïëï ôùí ìåôáâëçôþí áõôþí áðïôåëåß ôç âÜóç ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (ÌÉÂ). Ôï ðñùôüêïëëï SNMP äßíåé ôç äõíáôüôçôá óå Ýíá óôáèìü äéá÷åßñéóçò íá åëÝã÷åé Þ íá ìåôáâÜëëåé ôéò ìåôáâëçôÝò ôçò ÌÉ åíüò áíôéðñïóþðïõ. ¸ôóé ï óôáèìüò äéá÷åßñéóçò ìðïñåß íá ðáñáêïëïõèåß ôçí áðüäïóç åíüò äéêôýïõ, íá åëÝã÷åé ôéò ðáñáìÝôñïõò ðïõ áöïñïýí ôçí êáôÜóôáóç êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ, íá áíáöÝñåé, íá áíáëýåé êáé íá áðïìïíþíåé óöÜëìáôá (ó÷Þìá 16.8). ÊÜèå áíôéðñüóùðïò êñáôÜåé ðëçñïöïñßåò ìüíï ãéá Ýíá õðïóýíïëï áðåéêïíßóåùí ôçò ÌÉ (ÌÉ view), áíÜëïãá ìå ôá ðñùôüêïëëá ðïõ õëïðïéïýíôáé óôï ìç÷ÜíçìÜ ôïõ (IP, TCP, UDP ê.Ü.), åíþ êÜèå äéá÷åéñéóôÞò äéáèÝôåé äéáöïñåôéêü ôñüðï ðñüóâáóçò ãéá êÜèå áðåéêüíéóç ôçò ÌÉ (áíÜãíùóç - åããñáöÞ, ìüíï áíÜãíùóç). Ìå ôïõò ìç÷áíéóìïýò áõôïýò åðéôñÝðåôáé ç õëïðïßçóç êÜðïéïõ ó÷Þìáôïò áóöÜëåéáò. Áí ç áðåéêü-

285 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

Ó÷Þìá 16.8: ÌïíôÝëï äéá÷åßñéóçò äéêôýùí TCP/IP íéóç ôçò MIB ðïõ êñáôÜåé ï áíôéðñüóùðïò äåí áöïñÜ ôï ìç÷Üíçìá ôï ïðïßï åêôåëåß ôç äéá÷åßñéóç áëëÜ êÜðïéï Üëëï, ôüôå ï áíôéðñüóùðïò åßíáé ðëçñåîïýóéïò (proxy agent). To SNMP äßíåé óôéò åöáñìïãÝò äéá÷åßñéóçò Ýíá ðïëý ìéêñü óýíïëï áðü ðëçñïöïñéáêÜ óôïé÷åßá ãéá ôïí Ýëåã÷ï Þ ôçí áëëáãÞ ôùí ôéìþí ôùí áðåéêïíßóåùí ôçò ÌÉ óôïõò äéÜöïñïõò áíôéðñïóþðïõò. Ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý äéá÷åéñéóôþí êáé áíôéðñïóþðùí åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôçí áíôáëëáãÞ ìïíÜäùí äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ (PDUs: Protocol Data Units), êáèåìßá áðü ôéò ïðïßåò êùäéêïðïéåßôáé ìÝóá óå Ýíá ìïíáäéêü ðáêÝôï UPD (UDP datagram) êáé áíôáëëÜóóåôáé ìÝóù ôïõ ðñùôïêüëëïõ UDP. To SNMP åßíáé ó÷åäéáóìÝíï Ýôóé, þóôå íá åöáñìüæåôáé áêñéâþò åðÜíù áðü ôï UDP (ó÷Þìá 16.9). Ôï ðñùôüêïëëï SNMPv2 (äåýôåñç Ýêäïóç) áðïôåëåß åîÝëéîç ôïõ ðñùôïêüëëïõ SNMP êáé óôï÷åýåé óôçí åîÜëåéøç ðïëëþí ìåéïíåêôçìÜôùí ôçò ðñþôçò Ýêäïóçò, êáèþò êáé óôç äéåýñõíóç ôçò åöáñìïãÞò ôïõ óå äßêôõá âáóéóìÝíá ôüóï óôçí ïìÜäá ðñùôï-

Ó÷Þìá 16.9: ÌåôáöïñÜ ìçíõìÜôùí óôï SNMP

286 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò êüëëùí TCP/IP üóï êáé óå ðñüôõðá ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI. Ïé âáóéêÝò âåëôéþóåéò êáé ôá ðñüóèåôá óôïé÷åßá ôïõ SNMPv2 óõíïøßæïíôáé óôá ðáñáêÜôù: ü

âåëôéþóåéò óôç äïìÞ ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò,

ü

åéóáãùãÞ íÝùí ëåéôïõñãéþí ðñùôïêüëëïõ,

ü

íÝåò ÌÉÂ,

ü

ìåãáëýôåñç áóöÜëåéá.

16.4.3

Äéá÷åßñéóç OSI - Ðñùôüêïëëï CMIP

H äéá÷åßñéóç åíüò äéêôýïõ ÏSÉ ìðïñåß íá åßíáé áõôüíïìç êáé íá áöïñÜ ôç ëåéôïõñãßá åíüò êáé ìïíáäéêïý áíïéêôïý óõóôÞìáôïò, ìðïñåß üìùò íá ìçí åßíáé áõôüíïìç êáé íá áöïñÜ ôç ëåéôïõñãßá åíüò äéêôýïõ ìÝóù ôçò óõíåñãáóßáò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí.

Ó÷Þìá 16.10: Ôá ôÝóóåñá ðñüôõðá äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí OSI Ôï ìïíôÝëï äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí OSI ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôÝóóåñá åðéìÝñïõò ðñüôõðá, êáèÝíá áðü ôá ïðïßá áó÷ïëåßôáé ìå ìéá óõãêåêñéìÝíç ðëåõñÜ ôïõ ìïíôÝëïõ äéá÷åßñéóçò (ó÷Þìá 16.10). Ôá ðñüôõðá áõôÜ åßíáé: ü

Ôï ðñüôõðï áñ÷éôåêôïíéêÞò êáé äïìÞò, ôï ïðïßï ðñïûðïèÝôåé ìéá êáôáíåìçìÝíç äéá÷åßñéóç óå Ýíá äßêôõï ìÝóù ôçò óõíåñãáóßáò áíïéêôþí óõóôçìÜôùí. Áðïäßäåé óôá ÍÅ åíüò óõóôÞìáôïò äéá÷åßñéóçò ôïõò ñüëïõò ôïõ äéá÷åéñéóôÞ êáé ôïõ áíôéðñïóþðïõ ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ôï óýóôçìá ìðïñåß íá áíáëÜâåé ôéò áñìïäéüôçôåò áõôþí ôùí ñüëùí.

ü

Ôï ðñüôõðï äïìÞò ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéåß ðñïóáíáôïëéóìÝíåò óôï áíôéêåßìåíï (áíôéêåéìåíïóôñåöåßò) ìåèüäïõò (object-

287 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï oriented methods) ãéá ôçí áöçñçìÝíç áðåéêüíéóç ôùí ÍÅ ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôç äéá÷åßñéóç, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêýðôïõí áñêåôÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç äïìÞ ôçò MIB. ü

Ôï ðñüôõðï ëåéôïõñãßáò äéá÷åßñéóçò, ôï ïðïßï äéáéñåß üëï ôï ðëÝãìá ôçò äéá÷åßñéóçò óå ðÝíôå ëåéôïõñãéêÝò ðåñéï÷Ýò: äéÜñèñùóçò (configuration), âëÜâçò (fault), áðüäïóçò (performance), ëïãéóôéêÞò äéá÷åßñéóçò (accounting) êáé áóöÜëåéáò (security).

ü

Ôï ðñüôõðï ìåôáöïñÜò ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, ôï ïðïßï âáóßæåôáé óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ ìïíôÝëïõ áíáöïñÜò OSI êáé êáèïñßæåé ôçí áíôáëëáãÞ ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò ìåôáîý ôùí åöáñìïãþí äéá÷åßñéóçò ôïõ åðéðÝäïõ åöáñìïãÞò. Ôï óýíïëï ôùí ó÷åôéêþí ëåéôïõñãéþí ðåñéãñÜöåôáé áðü ôçí õðçñåóßá êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ðëçñïöïñéáêþí óôïé÷åßùí (CMISE), ç ïðïßá êáèïñßæåôáé áðü äýï ðñüôõðá. Ôï Ýíá åßíáé ôï ðñüôõðï êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ôùí õðçñåóéþí ðëçñïöïñéþí (CMIS: Common Management Information Service), ôï ïðïßï êáèïñßæåé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé óôï ÷ñÞóôç ôçò CMISE, åíþ ôï Üëëï åßíáé ôï ðñüôõðï CMIP, ôï ïðïßï áöïñÜ ôç ìåôáöïñÜ ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, äçëáäÞ ôç ìïñöÞ ôùí ìïíÜäùí äåäïìÝíùí ðñùôïêüëëïõ, êáé ôéò ó÷åôéêÝò ì’ áõôÞ ëåéôïõñãßåò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Ðñùôüêïëëï áðëÞò äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (SNMP), ðñùôüêïëëï êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ðëçñïöïñéþí (CMIP), äïìÞ ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (SMI), õðçñåóßá êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ðëçñïöïñéáêþí óôïé÷åßùí (SMISE), ðñüôõðï áñ÷éôåêôïíéêÞò êáé äïìÞò, ðñüôõðï äïìÞò ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, ðñüôõðï ëåéôïõñãßáò äéá÷åßñéóçò, ðñüôõðï ìåôáöïñÜò ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò, ðñüôõðï êïéíÞò äéá÷åßñéóçò ôùí õðçñåóéþí ðëçñïöüñçóçò.

288 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Áíáêåöáëáßùóç Óôï êåöÜëáéï áõôü ðáñïõóéÜóôçêáí ôï ëïãéóìéêü êáé ôï õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ). Åéäéêüôåñá, óôï ÌÜèçìá 16.1 ðåñéãñÜöôçêå ï ñüëïò ôùí ëåéôïõñãéêþí óõóôçìÜôùí êáé ôùí äéêôõáêþí óõóêåõþí óôç ëåéôïõñãßá êáé óôç äéáóýíäåóç ôùí ÄÅÐ. Ôá ðéï ãíùóôÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá åßíáé ôï IOS ôçò Cisco Systems êáé ôï ForeThought ôçò Fore Systems. Óôç óõíÝ÷åéá, óôï ÌÜèçìá 16.2, Ýãéíå ìéá ðñïóðÜèåéá íá êáôáãñáöïýí ïé âáóéêÝò óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ÄÅÐ êáé íá äéåõêñéíéóôåß ãåíéêÜ ï ñüëïò êÜèå óõóêåõÞò ìå âÜóç ôï ìïíôÝëï áíáöïñÜò OSI. ÅðåéäÞ óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò ïé óõóêåõÝò áõôÝò Ý÷ïõí Þäç ðåñéãñáöåß áíáëõôéêÜ óôá ÊåöÜëáéá 9 êáé 13, äüèçêå Ýìöáóç óôéò ðñüóèåôåò äõíáôüôçôåò äéáóýíäåóçò ðïõ äéáèÝôïõí ïñéóìÝíåò áðü áõôÝò êáé áöïñïýí ôá ÄÅÐ. ÔÝôïéåò óõóêåõÝò åßíáé ïé äñïìïëïãçôÝò êáé ïé ìåôáãùãïß, óôéò ïðïßåò äüèçêå ìåãáëýôåñç âáñýôçôá êáé åéäéêüôåñá üóïí áöïñÜ ôç äïìÞ êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõò, ôá ðñùôüêïëëá ôá ïðïßá õðïóôçñßæïõí, êáèþò êáé ôïí ôñüðï äñïìïëüãçóçò ôùí ðáêÝôùí ôïõò óôá ÄÅÐ. Óôï ÌÜèçìá 16.3 åðé÷åéñÞèçêå ìéá ðñïóÝããéóç óôï èÝìá ôçò äéá÷åßñéóçò ôùí ÄÅÐ, ôï ïðïßï áðïôåëåß Ýíá áðü ôá ðéï ðïëýðëïêá êáé áðáéôçôéêÜ èÝìáôá üóïí áöïñÜ ôçí åãêáôÜóôáóç êáé ôç ëåéôïõñãßá ôùí äéêôýùí. Ç ðñïóÝããéóç Ýãéíå ìå áðëü êáé óõíïðôéêü ôñüðï, äßíïíôáò Ýìöáóç óôç óêïðéìüôçôá êáé óôéò áñ÷éôåêôïíéêÝò äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí. Åéäéêüôåñá, ç äéá÷åßñéóç ôùí ÄÅÐ áöïñÜ ôç äéáäéêáóßá ôïõ áõôüìáôïõ åëÝã÷ïõ åíüò óýíèåôïõ äéêôýïõ õðïëïãéóôþí, ìå óêïðü ôçí åëá÷éóôïðïßçóç ôïõ ëåéôïõñãéêïý êüóôïõò óõíôÞñçóçò êáé ôç ìåãéóôïðïßçóç ôçò áðüäïóçò êáé ôçò ðáñáãùãéêüôçôÜò ôïõ. Ôï ìïíôÝëï äéá÷åßñéóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óÞìåñá óôá äßêôõá åßíáé ôï ìïíôÝëï äéá÷åéñéóôÞ - áíôéðñïóþðïõ (manager - agent model). Ôá ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò ôùí ÄÅÐ, ôá ïðïßá åîåôÜóôçêáí óôï ÌÜèçìá 16.4, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò ìåôáîý ôïõ äéá÷åéñéóôÞ ôïõ äéêôýïõ êáé ôùí äéá÷åéñéæüìåíùí óôïé÷åßùí ôïõ äéêôýïõ. ÐåñéãñÜöôçêáí ôá äýï åðéêñáôÝóôåñá ìïíôÝëá äéá÷åßñéóçò ôùí ÄÅÐ, ôï SNMP êáé ôï CMIP. Ôï ðñþôï, ìáæß ìå ôç äïìÞ ôùí ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (SMI) êáé ôç âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (ÌÉÂ), äéá÷åéñßæåôáé ôá äßêôõá TCP/IP. Ôï äåýôåñï, ìáæß ìå ôï CMISE êáé ôï OSI, áðïôåëåß ìéá êáëÞ ëýóç ãéá ôç äéá÷åßñéóç ìåãÜëùí åôåñïãåíþí äéêôýùí.

289 Êåöáëáéï 16: Ëïãéóìéêï - Õëéêï

ÅñùôÞóåéò 1.

Ðïéá åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ëåéôïõñãéêïý äéêôõáêïý óõóôÞìáôïò;

2.

Ðïéåò äõíáôüôçôåò ðáñÝ÷åé ôï äéêôõáêü ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ForeThought;

3.

Ðïéåò åßíáé ïé óõóêåõÝò áðü ôéò ïðïßåò áðïôåëåßôáé ï åéäéêüò åîïðëéóìüò åíüò äéêôýïõ;

4.

Ðïéá åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ãåöõñþí óå Ýíá ìåãÜëï äßêôõï;

5.

Ðïéá åßíáé ôá âÞìáôá äñïìïëüãçóçò ìå ôá ïðïßá ïé äñïìïëïãçôÝò åðéôåëïýí ôéò ëåéôïõñãßåò ôïõò;

6.

Ðïéá åßíáé ç ëåéôïõñãßá åíüò áëãïñßèìïõ äñïìïëüãçóçò;

7.

Áðü ðïéá óôïé÷åßá áðïôåëåßôáé ôï ãåíéêü ìïíôÝëï äéá÷åßñéóçò äéêôýùí êáé ðïéá åßíáé ç ëåéôïõñãéêüôçôá êáèåíüò áðü áõôÜ;

8.

Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôç âÜóç ðëçñïöïñéþí äéá÷åßñéóçò (MIB);

9.

Ðïéåò ëåéôïõñãßåò ðåñéëáìâÜíåé ç ðëáôöüñìá äéá÷åßñéóçò äéêôýùí;

10. Ôé êáèïñßæïõí ôá ðñùôüêïëëá äéá÷åßñéóçò äéêôýùí êáé ðïý ÷ñçóéìïðïéïýíôáé; 11. Ôé ãíùñßæåéò ãéá ôá ðñùôüêïëëá SNMP êáé CMIP; 12. Íá óõãêñßíåéò ôï ìïíôÝëï äéá÷åßñéóçò ôùí äéêôýùí TCP/IP êáé ôï ìïíôÝëï äéá÷åßñéóçò ôùí ìåãÜëùí åôåñïãåíþí äéêôýùí OSI.

290 Toìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

320 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 17.6: ÅêðáéäåõôéêÜ äßêôõá êïñìïý óôçí ÅëëÜäá 17.6.1

Ôï ÅÄÅÔ

Ôï Åèíéêü Äßêôõï ¸ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãßáò (ÅÄÅÔ, http://www.grnet.gr) åßíáé ôï äßêôõï ðáñï÷Þò õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ ôçò åëëçíéêÞò áêáäçìáúêÞò - åñåõíçôéêÞò êïéíüôçôáò êáé áðïôåëåß áðïöáóéóôéêü âÞìá óôçí ðïñåßá ôçò ÷þñáò ìáò ðñïò ôçí êïéíùíßá ôùí ðëçñïöïñéþí. Ôï ÅÄÅÔ åßíáé Ýíá äßêôõï êïñìïý ðïõ äéáóõíäÝåé üëá ôá ðáíåðéóôçìéáêÜ éäñýìáôá

Ó÷Þìá 17.18: Ôï äßêôõï ôïõ ÅÄÅÔ (ÍïÝìâñéïò 1999)

321 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï êáé åñåõíçôéêÜ êÝíôñá ôçò ÷þñáò, êáèþò êáé ôá ôìÞìáôá Ýñåõíáò êáé áíÜðôõîçò Üëëùí, ìç êåñäïóêïðéêïý ÷áñáêôÞñá ïñãáíéóìþí (ó÷Þìá 17.18). Ç åðéêïéíùíßá ãßíåôáé áîéüðéóôá, ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé ìå ôç ÷ñÞóç ôùí ðéï åîåëéãìÝíùí ôå÷íéêþí, ìå áðïôÝëåóìá íá éêáíïðïéïýíôáé óÞìåñá áðáéôÞóåéò ìåôÜäïóçò óýíèåôùí ìïñöþí ðëçñïöïñßáò (ðïëõìÝóá). Ôï ðëáßóéï áíÜðôõîçò ôïõ äéêôýïõ åßíáé óõìâáôü ìå ôï äéåèíÝò Äéáäßêôõï, ìå ôï ïðïßï óõíäÝåôáé ìÝóù ôïõ EUROPAnet ìå ãñáììÞ 2 Mbps êáé ìÝóù ôïõ TEN-155 (http://www.ten-155.net/) ìå ãñáììÞ ATM 34 Mbps. Óôá åðüìåíá ÷ñüíéá ôï Äéáäßêôõï ðñïâëÝðåôáé íá äéáäïèåß åõñýôáôá óôç ÷þñá ìáò êáé åðïìÝíùò ç ëåéôïõñãßá ôïõ ÅÄÅÔ åããõÜôáé íÝåò äõíáôüôçôåò óôá ðáíåðéóôÞìéá êáé óôá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá. Ç áíáâÜèìéóç ôùí äéåèíþí óõíäÝóåùí óôá 34 Mbps, ìÝóù ôçò óõììåôï÷Þò ôïõ ÅÄÅÔ óå áíôáãùíéóôéêÜ åõñùðáúêÜ ðñïãñÜììáôá êáé óõãêåêñéìÝíá óôï ÔÅÍ-155 (ó÷Þìá 17.19), èá åðéôñÝøåé ôçí åìöÜíéóç óå ìåãÜëç êëßìáêá íÝùí õðçñåóéþí, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ïé õðçñåóßåò ôçëåäéÜóêåøçò (videoconference). Ç äñáóôçñéïðïßçóç ôùí éäéùôéêþí öïñÝùí ãéá ôçí áíÜðôõîç õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ èá áõîçèåß, äéåõñýíïíôáò ôçí õðÜñ÷ïõóá áãïñÜ. Ç åõñýôåñç äéÜäïóç ôïõ Äéáäéêôýïõ óôç ÷þñá ìáò èá óõìâÜëåé óôçí åðÝêôáóç ôçò ÷ñÞóçò ôïõ

Ó÷Þìá 17.19: Ï ÷Üñôçò ôïõ TEN-155 óôï ïðïßï åíôÜóóåôáé ôï ÅÄÅÔ (ÍïÝìâñéïò 1999).

322 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ãéá åðé÷åéñçìáôéêïýò óêïðïýò êáé óôçí ïëüðëåõñç áîéïðïßçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ õðÜñ÷ïõí ó’ áõôü. Ç äñáóôçñéïðïßçóç ôïõ ÅÄÅÔ óõíïøßæåôáé óôá áêüëïõèá: ü

ÁíáâÜèìéóç ôçò óýíäåóçò ôçò ÷þñáò ìáò ìå ôï Äéáäßêôõï.

ü

ÅîáóöÜëéóç õøçëïý åðéðÝäïõ õðçñåóéþí äéêôýïõ ãéá ôá áêáäçìáúêÜ êáé ôá åñåõíçôéêÜ éäñýìáôá.

ü

Äçìéïõñãßá ðñïûðïèÝóåùí ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôçò ÷þñáò óå åõñùðáúêÝò ðñùôïâïõëßåò ðïõ ïäçãïýí óôçí êïéíùíßá ôùí ðëçñïöïñéþí.

ü

Åíßó÷õóç ôïõ ñüëïõ ôçò ÷þñáò ìáò óôá ÂáëêÜíéá êáé óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ.

17.6.2

Ðáíåðéóôçìéáêü Äéáäßêôõï GUnet

Ôï GUnet (http://www.gunet.gr) åßíáé Ýíá äßêôõï ðñüóâáóçò êáé õðçñåóéþí êïñìïý ãéá ôçí åêðáßäåõóç. Aðïôåëåßôáé áðü ôïõò êüìâïõò ðñüóâáóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí üëùí ôùí éäñõìÜôùí ôçò ÔñéôïâÜèìéáò Åêðáßäåõóçò ôçò ÷þñáò (18 AEI êáé 14 ÔÅÉ)

Ó÷Þìá 17.20: Ç ôïðïëïãßá êïñìïý ôïõ ÅÄÅÔ óôçí ïðïßá öáßíåôáé ç äéáóýíäåóç ôùí áêáäçìáúêþí éäñõìÜôùí (õðïãñáììéóìÝíåò óõìâïëéêÝò ïíïìáóßåò) ôïõ GUnet (ÍïÝìâñéïò 1999).

323 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï êáé ðáñÝ÷åé ó’ áõôÜ ôçí áðáéôïýìåíç õðïäïìÞ ãéá ôçí áíÜðôõîç ðñïçãìÝíùí õðçñåóéþí ôçëåìáôéêÞò (ó÷Þìá 17.20). Ç õëïðïßçóÞ ôïõ áíáâÜèìéóå êáé åðåîÝôåéíå ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò üëùí ôùí åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí ìå ðïëõìÝóá, êáèþò êáé ôç äõíáôüôçôá Üìåóçò äéåèíïýò åðéêïéíùíßáò ìå ôï Äéáäßêôõï. Ôï ðáíåðéóôçìéáêü äßêôõï GUnet óôï÷åýåé óôç äéáóýíäåóç ôùí åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí ó’ áõôü, óõíôïíßæåôáé áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé õëïðïéåßôáé ìÝóù ôïõ ðñïãñÜììáôïò ÅÐÅÁÅÊ (Åðé÷åéñçóéáêü Ðñüãñáììá Åêðáßäåõóçò êáé Áñ÷éêÞò ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò), ôï ïðïßï åßíáé åíôáãìÝíï óôï ´ Êïéíïôéêü Ðëáßóéï ÓôÞñéîçò ìå ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ôñéþí åôþí (1/97-12/99). Ç äéáóýíäåóç ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õøçëþí åðéäüóåùí ôùí éäñõìÜôùí ôçò ÔñéôïâÜèìéáò Åêðáßäåõóçò áðïôåëåß áíáãêáßá ðñïûðüèåóç, þóôå ç ÅëëÜäá íá óõììåôÜó÷åé ìå ôéò äéêÝò ôçò äõíÜìåéò óôç íÝá (çëåêôñïíéêÞ) ïéêïíïìßá ðïõ äéáìïñöþíåôáé óôçí êïéíùíßá ôùí ðëçñïöïñéþí ôçò Å.Å. ÓÞìåñá, ìå ôçí ïëïêëÞñùóÞ ôïõ, ôï ðáíåðéóôçìéáêü Äéáäßêôõï åîõðçñåôåß ôéò åðåßãïõóåò áíÜãêåò ôçò áêáäçìáúêÞò êïéíüôçôáò ãéá õðïóôÞñéîç íÝùí õðçñåóéþí ôçëåìáôéêÞò. Ðéï áíáëõôéêÜ, ôï GUnet: ü

ÐáñÝ÷åé óå üëá ôá åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá ôç äõíáôüôçôá ôá÷ýôáôçò óýíäåóçò ìå ôï Äéáäßêôõï, åîáóöáëßæïíôáò óå ðñïðôõ÷éáêïýò êáé ìåôáðôõ÷éáêïýò öïéôçôÝò, êáèþò êáé óôá ìÝëç ôïõ äéäáêôéêïý êáé åñåõíçôéêïý ðñïóùðéêïý ôùí ÁÅÉ ôçí áðñüóêïðôç ðñüóâáóÞ ôïõò óôéò ðáãêüóìéåò ðçãÝò ðëçñïöüñçóçò.

ü

Áíáâáèìßæåé ñéæéêÜ ôç ìåèïäïëïãßá ôùí ðñïðôõ÷éáêþí óðïõäþí åéóÜãïíôáò íÝåò äñÜóåéò êáé åöáñìïãÝò ôçëåìáôéêÞò, üðùò åßíáé ç ôå÷íïëïãßá ðïëõìÝóùí, ç åêðáßäåõóç áðü áðüóôáóç êôë.

ü

ÓõìâÜëëåé äñáóôéêÜ óôçí ïëïêëçñùìÝíç Ýíôáîç ôùí åðéìÝñïõò ôçëåðéêïéíùíéáêþí õðïäïìþí ôùí åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí óå êïéíü äßêôõï, õëïðïéþíôáò ðñïãñáììáôéóìÝíåò áíáâáèìßóåéò êáé åðåêôÜóåéò.

ü

Äéåõêïëýíåé ôç óõíåñãáóßá ìåôáîý ôùí éäñõìÜôùí óå åðßðåäï ìåôáðôõ÷éáêþí óðïõäþí êáé åñåõíçôéêþí ðñïãñáììÜôùí. Ôï áêáäçìáúêü Äéáäßêôõï åíéó÷ýåé ôéò åñåõíçôéêÝò óõíåñãáóßåò ìåôáîý ôïõ äéÜóðáñôïõ åðéóôçìïíéêïý äõíáìéêïý óå åèíéêü êáé óå êïéíïôéêü åðßðåäï.

ü

Åîõðçñåôåß ôçí ðñáêôéêÞ Üóêçóç ôùí ðñïðôõ÷éáêþí öïéôçôþí óå ôå÷íïëïãßåò áé÷ìÞò êáé åìðëïõôßæåé ôá ðñïãñÜììáôá óõìðëçñùìáôéêÞò åêðáßäåõóçò ìå ôçí áíÜðôõîç íÝùí åöáñìïãþí ðëçñïöïñéêÞò.

ü

Õðïóôçñßæåé ôéò õðçñåóßåò åðéêïéíùíßáò ôùí âéâëéïèçêþí ôùí åêðáéäåõôéêþí êáé åñåõíçôéêþí éäñõìÜôùí êáé ôùí ãñáöåßùí äéáóýíäåóçò.

ü

Äçìéïõñãåß ìéá ðñïçãìÝíç ôå÷íïëïãéêÞ âÜóç ðñïêåéìÝíïõ íá åéóá÷èïýí ïìáëÜ ïé äéêôõáêÝò õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò ôçëåìáôéêÞò óôç ÄåõôåñïâÜèìéá Åêðáßäåõóç.

ü

ÐáñÝ÷åé äõíáôüôçôá åðÝêôáóçò ôçò óõíåñãáóßáò ìåôáîý ðáíåðéóôçìéáêþí éäñõìÜôùí óôçí åõñýôåñç ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ (ðáíåðéóôÞìéá Êýðñïõ, Âáëêáíßùí, ðáñåõîåßíéùí ÷ùñþí).

Ïé ôñüðïé ìå ôïõò ïðïßïõò áîéïðïéåßôáé ç ëåéôïõñãßá ôïõ GUnet ðñïêåéìÝíïõ íá

324 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò åðéôåõ÷èïýí ïé óôü÷ïé ôïõ ´ Êïéíïôéêïý Ðëáéóßïõ ÓôÞñéîçò ôçò Å.Å. åßíáé ïé åîÞò: ü

¢ìåóç ðëçñïöüñçóç êáé çëåêôñïíéêÞ åíçìÝñùóç áðü äéåèíåßò äéêôõáêÝò ðçãÝò ðëçñïöüñçóçò (ð.÷. ðáãêüóìéïò éóôüò, âÜóåéò äåäïìÝíùí êôë.).

ü

Äõíáôüôçôåò åêðáßäåõóçò áðü áðüóôáóç, ôçëååñãáóßáò êôë.

ü

Äéåõêüëõíóç ôùí óðïõäþí êáé ôçò ðñáêôéêÞò Üóêçóçò ôùí ðñïðôõ÷éáêþí öïéôçôþí.

ü

Åíßó÷õóç ôùí åñåõíçôéêþí äñáóôçñéïôÞôùí ôùí éäñõìÜôùí.

ü

Óõíåñãáóßá êáé åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí éäñõìÜôùí óå åðßðåäï ìåôáðôõ÷éáêþí óðïõäþí.

ü

ÐñïóöïñÜ õðçñåóéþí äéáóýíäåóçò ôùí âéâëéïèçêþí ôùí åêðáéäåõôéêþí êáé åñåõíçôéêþí éäñõìÜôùí.

ü

ÅêìåôÜëëåõóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ õðÜñ÷ïíôïò åîïðëéóìïý ôùí éäñõìÜôùí.

ü

¿èçóç óôçí áíÜðôõîç íÝùí åöáñìïãþí ðëçñïöïñéêÞò, ìå Ýìöáóç óå åöáñìïãÝò ðïëõìÝóùí êáé óôç ÷ñÞóç âßíôåï.

ü

Áðüêôçóç ôå÷íïãíùóßáò óå íÝåò êáé ñáãäáßá áíáðôõóóüìåíåò ôå÷íïëïãßåò.

ü

Åðéêïéíùíßá ìå åõñùðáúêÜ ÁÅÉ êáé ðñüóâáóç óå õðçñåóßåò ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò.

Åéäéêüôåñá óôï ÷þñï ôçò ãåíéêÞò åêðáßäåõóçò, ç ýðáñîç åíüò ëåéôïõñãéêÜ êáé ôå÷íïëïãéêÜ ðñïçãìÝíïõ åêðáéäåõôéêïý äéêôýïõ êïñìïý, üðùò åßíáé ôïõ GUnet, ðñïóöÝñåé: ü

Äõíáôüôçôá áëëáãÞò ôïõ ôñüðïõ äéäáóêáëßáò êáé ôùí ðáñáäïóéáêþí ìåèüäùí ìÜèçóçò.

ü

Äõíáôüôçôá ÷ñÞóçò ôïõ Äéáäéêôýïõ êáé ôçò ôçëååêðáßäåõóçò ùò åñãáëåßùí ìÜèçóçò ãéá ôçí åêðáéäåõôéêÞ êïéíüôçôá (ìáèçôÝò êáé êáèçãçôÝò).

ü

Äõíáôüôçôá åðéìüñöùóçò, ìÝóù ôçò ôçëååêðáßäåõóçò, ôùí åêðáéäåõôéêþí ôçò ãåíéêÞò åêðáßäåõóçò.

ü

Ðñüóâáóç óå Üëëåò åêðáéäåõôéêÝò ìïíÜäåò êáé âéâëéïèÞêåò.

ü

Äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò óôï äéïéêçôéêü ìç÷áíéóìü ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò.

ü

Äõíáôüôçôá ãñÞãïñçò äéåêðåñáßùóçò ôïõ äéïéêçôéêïý Ýñãïõ ôùí ó÷ïëåßùí óôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ìå ôï Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Åèíéêü Äßêôõï ¸ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãßáò (ÅÄÅÔ), GUnet.

325 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Áíáêåöáëáßùóç Óôá ðñþôá óôÜäéá áíÜðôõîçò ôùí õðïëïãéóôþí ìéá âáóéêÞ áðáßôçóç ôùí ÷ñçóôþí ôùí äéÜöïñùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí Þôáí ç áðåõèåßáò óýíäåóç ôïõ õðïëïãéóôÞ ôïõò ìå Ýíáí Üëëï, Ýôóé þóôå íá ìðïñïýí íá åêìåôáëëåýïíôáé êáé ôá äýï õðïëïãéóôéêÜ ðåñéâÜëëïíôá. Ïé ðñþôåò äéáôÜîåéò ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí Þôáí áõôÝò ðïõ åðÝôñåðáí ôç ÷ñÞóç ôïõ äçìüóéïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ (PSTN) ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï õðïëïãéóôþí. ¼ìùò ç ÷áìçëÞ ðïéüôçôá êáé ç Ýëëåéøç áîéïðéóôßáò ôùí óõíäÝóåùí ìÝóù ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ áíÜãêáóáí ðïëëÝò åðé÷åéñÞóåéò íá æçôÞóïõí êÜðïéåò ìüíéìåò óõíäÝóåéò ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí ôïõò. Ç áíÜãêç áõôÞ éêáíïðïéÞèçêå ìå ôçí ðáñï÷Þ ìéóèùìÝíùí ãñáììþí. Óôïí åëëáäéêü ÷þñï ï ÏÔÅ, åêôüò áðü ôçí ðáñï÷Þ ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ êáé ôùí ìéóèùìÝíùí ãñáììþí, äçìéïýñãçóå êáé ôï äçìüóéï äßêôõï ìåôáãùãÞò äåäïìÝíùí HellasPac ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóöÝñåé áîéüðéóôç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. Åðßóçò ï ÏÔÅ ëåéôïõñãåß ìéá ðëÞñùò øçöéáêÞ õðçñåóßá åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí êáé öùíÞò, ôç HellasCom, ìÝóù ôçò ïðïßáò ìðïñïýí íá õðïóôçñé÷èïýí ïé ðéï ðñüóöáôåò åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí õøçëÞ ðïéüôçôá åðéêïéíùíßáò, áîéïðéóôßá, áóöÜëåéá êáé õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ¸íá áêüìç ÄÅÐ ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí ÏÔÅ åßíáé ôï EuroISDN, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ üëåò ôéò õðçñåóßåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ISDN. Ôï ôåëåõôáßï êáé ðéï åîåëéãìÝíï áðü ðëåõñÜò ôå÷íïëïãßáò ÄÅÐ åßíáé ôï äçìüóéï ÁÔÌ, ôï ïðïßï, üðùò åßíáé öáíåñü, õëïðïéåß ôï ðñüôõðï ÁÔÌ êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïäéáãñÜöïíôáé ó’ áõôü. Åêôüò áðü ôá äçìüóéá äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí, óôç ÅëëÜäá Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß êáé áíÜëïãá éäéùôéêÜ äßêôõá. Ôá ðåñéóóüôåñá áðü áõôÜ áíÞêïõí óôéò Åôáéñåßåò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ (ÅÐÕÄ Þ ISPs), äçëáäÞ óå åôáéñåßåò ðïõ ðñïóöÝñïõí óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõò ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï êáé óôéò õðçñåóßåò ôïõ. ÌåñéêÝò áðü ôéò ðéï ãíùóôÝò ÅÐÕÄ óôçí ÅëëÜäá åßíáé ïé FORTHnet, ÏÔÅnet, CompuLink êáé Hellas on Line. Áò óçìåéùèåß üôé ôá ðïéïôéêÜ êáé ôá ðïóïôéêÜ êñéôÞñéá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí ÅÐÕÄ ðïéêßëëïõí, êáèþò ðïëëÝò öïñÝò ç áîéïëüãçóç óõíäÝåôáé ìå ôéò áíÜãêåò êÜèå ÷ñÞóôç. Åêôüò áðü ôéò ÅÐÕÄ, óôçí ÅëëÜäá äñáóôçñéïðïéïýíôáé êáé öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí. Ïé öïñåßò áõôïß åßíáé óõíÞèùò åôáéñåßåò ðïõ óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò ðñïóöÝñïõí óôéò ÅÐÕÄ ôçí åðßãåéá, õðÝñãåéá êáé õðïèáëÜóóéá ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ ôïõò ðñïêåéìÝíïõ áõôÝò íá ôç ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ãéá ôç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ôïõò. ÔÝëïò, óôçí ÅëëÜäá ëåéôïõñãïýí äýï åêðáéäåõôéêÜ äßêôõá êïñìïý, ôï Åèíéêü Äßêôõï ¸ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãßáò (ÅÄÅÔ) êáé ôï ðáíåðéóôçìéáêü Äéáäßêôõï GUnet. Ôï ÅÄÅÔ äéáóõíäÝåé ôá ðáíåðéóôÞìéá, ôá åñåõíçôéêÜ êÝíôñá, êáèþò êáé ôìÞìáôá Ýñåõíáò êáé áíÜðôõîçò Üëëùí ïñãáíéóìþí ôçò ÷þñáò, ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé áîéïðéóôßá. Ôï GUnet åßíáé Ýíá äßêôõï ðñüóâáóçò êáé õðçñåóéþí êïñìïý ãéá ôçí åêðáßäåõóç óôçí ÅëëÜäá. Aðïôåëåßôáé áðü êüìâïõò ðñüóâáóçò ôùí ôïðéêþí äéêôýùí üëùí ôùí AEI êáé ÔÅÉ ôçò ÷þñáò êáé ðáñÝ÷åé ôçí áðáéôïýìåíç õðïäïìÞ ãéá ôçí áíÜðôõîç ðñïçãìÝíùí õðçñåóéþí ôçëåìáôéêÞò ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò.

326 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÅñùôÞóåéò 1.

Íá áíáöÝñåéò óõíïðôéêÜ ðïéá äçìüóéá äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí õðÜñ÷ïõí óôç ÷þñá ìáò êáé ðïéåò åßíáé ïé âáóéêÝò ëåéôïõñãßåò êáèåíüò áðü áõôÜ.

2.

Ôé áðáéôåßôáé ãéá ôçí åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ìÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ áðü Üðïøç åîïðëéóìïý êáé ðñïãñáììÜôùí;

3.

Óå ðïéåò êáôçãïñßåò ÷ñçóôþí áðåõèýíïíôáé ïé ìéóèùìÝíåò ãñáììÝò;

4.

Íá ðåñéãñÜøåéò ôç äïìÞ ôçò äéåýèõíóçò äéêôýïõ ôïõ ÷ñÞóôç óôï HellasPac.

5.

Ðïéåò åßíáé ïé íÝåò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôï EuroISDN;

6.

Ðïéá åßíáé ôá äýï åðßðåäá éåñáñ÷ßáò óôï äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ;

7.

Ðþò äñáóôçñéïðïéïýíôáé ïé ÅÐÕÄ êáé ðþò ïé öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí;

8.

Ðïéá åßíáé ôá ðïóïôéêÜ êáé ðïéïôéêÜ êñéôÞñéá âÜóåé ôùí ïðïßùí ìðïñïýí íá áîéïëïãçèïýí ïé ÅÐÕÄ;

9.

Ðïéá åßíáé êáé ôé óêïðïýò åîõðçñåôïýí ôá åêðáéäåõôéêÜ äßêôõá êïñìïý óôçí ÅëëÜäá;

291 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

ÊåöÜëáéï

17

Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôïí åëëáäéêü ÷þñï

ÌÜèçìá 17.1: ÉóôïñéêÞ åîÝëéîç ÌÜèçìá 17.2: Ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï ÌÜèçìá 17.3: HellasPac I êáé II, HellasCom ÌÜèçìá 17.4: Äçìüóéá äßêôõá äåäïìÝíùí – EuroISDN, ATM ÌÜèçìá 17.5: ÉäéùôéêÜ äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ÌÜèçìá 17.6: ÅêðáéäåõôéêÜ äßêôõá êïñìïý óôçí ÅëëÜäá Áíáêåöáëáßùóç ÅñùôÞóåéò Béâëéïãñáößá Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ÃëùóóÜñéï

292 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÊåöÜëáéï 17: Äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò óôïí åëëáäéêü ÷þñï Óêïðüò Óôü÷ïò ôïõ Êåöáëáßïõ 17 åßíáé íá ãíùñßóåé ï ìáèçôÞò ôá äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò (ÄÅÐ) ðïõ ëåéôïõñãïýí óôïí åëëáäéêü ÷þñï, êáèþò êáé ôç äéÜêñéóç ðïõ ãßíåôáé óå äçìüóéá, éäéùôéêÜ êáé åêðáéäåõôéêÜ. Åðßóçò ôï êåöÜëáéï áõôü óôï÷åýåé óôï íá åîïéêåéþóåé ôï ìáèçôÞ ìå ôç äïìÞ êáé ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êÜèå äéêôýïõ, ôá ðñüôõðá êáé ôïí åîïðëéóìü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êáé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ.

Ðñïóäïêþìåíá áðïôåëÝóìáôá Ìå ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ìåëÝôçò áõôïý ôïõ êåöáëáßïõ ï ìáèçôÞò èá ðñÝðåé: ü

Íá ãíùñßæåé ôï ëüãï äçìéïõñãßáò êáé ëåéôïõñãßáò ôùí ÄÅÐ óôçí ÅëëÜäá.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôïí åéäéêü åîïðëéóìü ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ôá ÄÅÐ êáé íá êáôáíïåß ôç ëåéôïõñãßá ôïõò.

ü

Íá äéáêñßíåé ôï ñüëï ôùí äéÜöïñùí ôýðùí ÄÅÐ ðïõ ëåéôïõñãïýí óôçí ÅëëÜäá.

ü

Íá êáôáíïåß ôïõò äéáöïñåôéêïýò ôñüðïõò ðñüóâáóçò óôá äéÜöïñá ÄÅÐ.

ü

Íá áíáãíùñßæåé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ìðïñïýí íá ðñïóöÝñïõí ôá ÄÅÐ, áíÜëïãá ìå ôçí õðïäïìÞ ðïõ äéáèÝôïõí.

ÐñïåñùôÞóåéò 1.

Ãíùñßæåéò üôé ôá ÄÅÐ áðïôåëïýí ôç âÜóç ôïõ Äéáäéêôýïõ;

2.

Ãíùñßæåéò üôé ïé ðåñéóóüôåñïé áðü åìÜò ÷ñçóéìïðïéïýìå êÜðïéï ÄÅÐ ó÷åäüí êÜèå ìÝñá;

293 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

ÌÜèçìá 17.1: ÉóôïñéêÞ åîÝëéîç 17.1.1

ÅéóáãùãÞ

Áðü ôá ðñþôá óôÜäéá ôçò ôå÷íïëïãéêÞò åîÝëéîçò ôùí õðïëïãéóôþí Ýãéíå öáíåñü üôé ç äéáóýíäåóÞ ôïõò èá Ýðñåðå, óå ðñþôç öÜóç, íá åêìåôáëëåõôåß ôçí õðÜñ÷ïõóá ôå÷íïãíùóßá êáé õðïäïìÞ óôï ÷þñï ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí. ¸ôóé ôï åíäéáöÝñïí óôñÜöçêå óôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ, ôï ïðïßï ðáñåß÷å Þäç ïñéóìÝíåò ìïñöÝò åðéêïéíùíßáò óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ïé äéÜöïñåò ôçëåöùíéêÝò åôáéñåßåò íá ðñïùèÞóïõí óôçí áãïñÜ êáôÜëëçëåò äéáôÜîåéò ðïõ íá åðéôñÝðïõí ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ äçìüóéïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ (PSTN: Public Switched Telephone Network) ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï õðïëïãéóôþí. Ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ ìå áíÜëïãç ÷ñÝùóç ôåëþí ìüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åðéêïéíùíßáò Ýêáíå —êáé óõíå÷ßæåé íá êÜíåé— áñêåôÜ äçìïöéëÞ áõôÞ ôç ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò, éäéáßôåñá ãéá ôéò ðåñéðôþóåéò ôùí ÷ñçóôþí ðïõ èÝëïõí íá Ý÷ïõí äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò óå ðåñéïäéêÞ âÜóç êáé ìå ÷áìçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. Ùóôüóï ç ÷áìçëÞ ðïéüôçôá êáé ç Ýëëåéøç áîéïðéóôßáò ôùí óõíäÝóåùí ìÝóù ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ áíÜãêáóáí ðïëëÝò åðé÷åéñÞóåéò êáé ïñãáíéóìïýò íá æçôÞóïõí ìüíéìåò óõíäÝóåéò ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôùí õðïëïãéóôþí ôïõò. Åéäéêüôåñá óôçí ÅëëÜäá, ç áíÜãêç áõôÞ Ýãéíå ðïëý ãñÞãïñá áéóèçôÞ, üìùò êáëýöèçêå ìå ðïëý ðéï áñãïýò ñõèìïýò áðü ü,ôé óôï åîùôåñéêü, ìå ðñþôï âÞìá ôç äéÜèåóç áðü ôïí ÏÔÅ (http:// www.ote.gr) ìéóèùìÝíùí Þ ìüíéìùí ãñáììþí (leased lines) åðéêïéíùíßáò. Ïé ãñáììÝò áõôÝò äéáèÝôïõí üëá ôá áðáñáßôçôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ãéá íá ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß óùóôÜ ç óýíäåóç áíÜìåóá óôá äýï óõóôÞìáôá. Ôüóï ç ëýóç ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ üóï êáé ÷ñÞóç ìüíéìùí óõíäÝóåùí óôçñßæïíôáé óôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò êõêëþìáôïò (circuit switched), êáôÜ ôçí ïðïßá ç ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò äéáôßèåôáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôç óýíäåóç äýï ìüíï óõóôçìÜôùí. Ç ôå÷íéêÞ üìùò áõôÞ åßíáé áóýìöïñç, áöïý ìå ôç ìüíéìç äÝóìåõóç ôçò ãñáììÞò åðéêïéíùíßáò ðñïêáëåßôáé óðáôÜëç ôçò äéáèÝóéìçò ÷ùñçôéêüôçôáò. ¸ôóé Üñ÷éóå íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôïõ (packet switching), êáôÜ ôçí ïðïßá ç öõóéêÞ ãñáììÞ äéáôßèåôáé ãéá ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá óõíäÝóåéò, ìå áðïôÝëåóìá ôçí êáëýôåñç áîéïðïßçóç ôçò õðÜñ÷ïõóáò ôçëåðéêïéíùíéáêÞò õðïäïìÞò. Ç äõíáôüôçôá áõôÞ ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá éäéùôéêþí äéêôýùí ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, ôá ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýí êõñßùò ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò êÜíïíôáò ÷ñÞóç ôùí ìéóèùìÝíùí êõêëùìÜôùí ðïõ ôïõò äéáèÝôïõí ïé ìåãÜëïé ôçëåðéêïéíùíéáêïß ïñãáíéóìïß. Åðßóçò ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá äçìüóéùí äéêôýùí äåäïìÝíùí, ôá ïðïßá ëåéôïõñãïýí õðü ôçí åðïðôåßá ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí ïñãáíéóìþí ðñïóöÝñïíôáò õðçñåóßåò äéáóýíäåóçò.

294 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Óôçí ÅëëÜäá ï ÏÔÅ, ìåôÜ áðü êáèõóôåñÞóåéò êáé ðáëéíùäßåò, äçìéïýñãçóå ôï äçìüóéï äßêôõï ìåôáãùãÞò äåäïìÝíùí HellasPac É êáé ÉÉ (http://www.ote-shop.gr/ p_tilep3.htm), ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ïé äéÜöïñïé ÷ñÞóôåò —åíôüò Þ åêôüò ôçò åëëçíéêÞò åðéêñÜôåéáò— ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò. Ï ÷ñÞóôçò ðñÝðåé íá óõíäåèåß, åßôå ìÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ åßôå ìÝóù ìüíéìçò óýíäåóçò, ìå ôï HellasPac êáé áðü åêåß ìå äñïìïëüãçóç ôçò êëÞóçò ôïõ ìå ôï ÷ñÞóôç ðïõ åðéèõìåß. Ìå ôïí ôñüðï áõôü êÜèå ÷ñÞóôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ìç ÷ñçóéìïðïéåß áðïêëåéóôéêÜ ôéò öõóéêÝò ãñáììÝò ìå ôéò ïðïßåò ãßíåôáé ç ôåëéêÞ ôïõ óýíäåóç, áëëÜ íá ôéò ìïéñÜæåôáé ìå Üëëïõò ÷ñÞóôåò. Ç ÷ñÝùóç ãßíåôáé ðëÝïí ìå âÜóç ôïí üãêï ôùí äéáêéíïýìåíùí ðëçñïöïñéþí êáé ìå êÜðïéï ðÜãéï ôÝëïò ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõ äéêôýïõ, ôï ïðïßï åßíáé áíåîÜñôçôï áðü ôç ãåùãñáöéêÞ èÝóç ôùí óõíäåüìåíùí õðïëïãéóôþí. Ç ëåéôïõñãßá ôïõ HellasPac É áðü ôïí ÏÔÅ äçìéïýñãçóå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá áíáðôõ÷èïýí äéÜöïñåò åöáñìïãÝò, ïé ïðïßåò ðñïóöÝñïíôáé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ Hellas Pack, åöüóïí âÝâáéá Ý÷ïõí äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò ó’ áõôü. ¼ìùò, ãéá íá ìðïñÝóåé êÜðïéïò ÷ñÞóôçò íá óõíäåèåß ìå ôï HellasPac É, áðáéôåßôáé åéäéêüò åîïðëéóìüò, ðïõ åßíáé óõíÞèùò áêñéâüò. Ôï äßêôõï HellasPac ÉÉ, ðïõ áðïôåëåß åîÝëéîç ôïõ HellasPac É, ðáñÝ÷åé íÝåò, âåëôéùìÝíåò êáé ðéï äçìïöéëåßò õðçñåóßåò. ÔÝëïò, óçìåéþíåôáé üôé, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíåé ðñïóéôÞ ç äéáêßíçóç ôùí ðëçñïöïñéþí êáé áðü ÷ñÞóôåò ðïõ äåí åßíáé åîïéêåéùìÝíïé ìå ôçí ðëçñïöïñéêÞ, äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïí ÏÔÅ åéäéêÝò õðçñåóßåò ðáñï÷Þò ðëçñïöïñéþí ãéá äéÜöïñá èÝìáôá ôá ïðïßá åíäéáöÝñïõí ôï åõñý êïéíü. Ï ÏÔÅ äçìéïýñãçóå åðßóçò, ó÷åôéêÜ ðñüóöáôá, Ýíá ðëÞñùò øçöéáêü äßêôõï åðéêïéíùíßáò öùíÞò êáé äåäïìÝíùí, ôï HellasCom (http://www.ote-shop.gr/p_tilep4.htm), ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ìðïñïýí íá õðïóôçñé÷èïýí íÝåò õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò ðïõ áðáéôïýí õøçëÞ ðïéüôçôá åðéêïéíùíßáò, áîéïðéóôßá, áóöÜëåéá êáé ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ÔÝôïéåò åöáñìïãÝò åßíáé óõíÞèùò ôá ðïëõìÝóá (multimedia) –óôá ïðïßá õðÜñ÷åé áíÜãêç ãéá ôáõôü÷ñïíç ìåôÜäïóç ðïëëþí ôýðùí ðëçñïöïñßáò, üðùò öùíÞò, äåäïìÝíùí, åéêüíáò, âßíôåï, êéíïýìåíçò åéêüíáò êôë.– Þ Üëëåò ðéï áðáéôçôéêÝò õðçñåóßåò êáé åöáñìïãÝò. ¸íá áêüìç ÄÅÐ ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïí ÏÔÅ åßíáé ôï EuroISDN, ôï ïðïßï ðñïóöÝñåé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ üëåò ôéò õðçñåóßåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ISDN. Ôï äßêôõï áõôü áíáðôýóóåôáé óõíå÷þò êáé ãßíåôáé üëï êáé ðéï áíôáãùíéóôéêü üóïí áöïñÜ ôç ó÷Ýóç áðüäïóçò äéêôýïõ - ôåëþí åðéêïéíùíßáò. ¼óï ç ó÷Ýóç áõôÞ êëßíåé ðñïò üöåëïò ôùí ÷ñçóôþí, ïé õðçñåóßåò ôïõ EuroISDN èá ãßíïíôáé ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï ðéï ðñïóéôÝò ü÷é ìüíï óå åðé÷åéñÞóåéò áëëÜ êáé óå áðëïýò ÷ñÞóôåò ôïõ Äéáäéêôýïõ. ÔÝëïò, ôï ðéï åîåëéãìÝíï áðü ðëåõñÜò ôå÷íïëïãßáò äçìüóéï äßêôõï åõñåßáò ðåñéï÷Þò åßíáé ôï ÁÔÌ, ôï ïðïßï, üðùò åßíáé öáíåñü, õëïðïéåß ôï ðñüôõðï ÁÔÌ êáé äéáèÝôåé ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïäéáãñÜöïíôáé ó’ áõôü. Óôçí ÅëëÜäá ôá éäéùôéêÜ äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ðñïóöÝñïõí Þ ìåôáðùëïýí õðçñåóßåò ðáñüìïéåò ìå áõôÝò ôùí äçìüóéùí äéêôýùí. Ç êõñéüôåñç õðçñåóßá ðïõ ðñïóöÝñïõí åßíáé áõôÞ ôùí åðéëïãéêþí êëÞóåùí (dial-up) ãéá óõíäÝóåéò ÷ñçóôþí óôï Äéáäßêôõï. ÌÜëéóôá, êáèþò ôá äßêôõá áõôÜ åîåëßóóïíôáé, Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá

295 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï ðñïóöÝñïõí êáé ðéï áíôáãùíéóôéêÝò õðçñåóßåò. ÔÝëïò, ôá äßêôõá ðïõ äéáèÝôïõí ôïõò ðåñéóóüôåñïõò ÷ñÞóôåò óôçí ÅëëÜäá, åßíáé ôá ðéï áíåðôõãìÝíá óå ü,ôé áöïñÜ ôïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé ðñïóöÝñïõí Ýíá ðëÞèïò ðñïçãìÝíùí õðçñåóéþí êáé åöáñìïãþí åßíáé ôá åêðáéäåõôéêÜ äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí, ôá ïðïßá áíáðôýóóïíôáé ìå ãïñãïýò ñõèìïýò êõñßùò áðü ôçí ðáíåðéóôçìéáêÞ êïéíüôçôá. Ãéá üëá áõôÜ ôá äßêôõá èá ãßíåé åêôåíÞò áíáöïñÜ óôá åðüìåíá ìáèÞìáôá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äçìüóéï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï, ìüíéìåò óõíäÝóåéò, ìéóèùìÝíá êõêëþìáôá.

296 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 17.2: Ôo ôçëåöùíéêü äßêôõï 17.2.1

Ôï äçìüóéï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï

Ôï äçìüóéï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï (PSTN: Public Switched Telephone Network) áðïôåëåßôáé áðü ôéò óõóêåõÝò ôçëåöþíùí, ôéò ãñáììÝò óýíäåóçò êáé ôá ôçëåöùíéêÜ êÝíôñá (áóôéêÜ, õðåñáóôéêÜ êáé äéåèíÞ). ÄçìéïõñãÞèçêå ìå óôü÷ï ôç ìåôÜäïóç öùíÞò, ìðïñåß üìùò, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, íá ÷ñçóéìïðïéçèåß êáé óôçí åðéêïéíùíßá äåäïìÝíùí. Ãéá ôçí åðéêïéíùíßá äýï õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí ìÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ áðáéôïýíôáé åéäéêÝò óõóêåõÝò, ïé ïðïßåò ìåôáôñÝðïõí ôá øçöéáêÜ óÞìáôá, ðïõ óôÝëíåé ï õðïëïãéóôÞò, óå áíáëïãéêÜ óÞìáôá, ðïõ ìðïñåß íá ìåôáäþóåé ôï ôçëåöùíéêü äßêôõï, êáé áíôéóôñüöùò. Ïé óõóêåõÝò áõôÝò åßíáé ïé äéáðïäéáìïñöùôÝò (modems) êáé ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí ôüóï óôï óýóôçìá ðïõ ìåôáäßäåé üóï êáé óôï óýóôçìá ðïõ ëáìâÜíåé (ó÷Þìá 17.1). ¸÷ïõí åéäéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé áêïëïõèïýí óõíÞèùò êÜðïéï äéåèíÝò ðñüôõðï ôõðïðïßçóçò (ð.÷. V.21, V.22, V.22 bis, V.23, V.32, V.34 êáé V.90), ôï ïðïßï êáèïñßæåé ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõò, ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò, ôç äõíáôüôçôá äéüñèùóçò ëáèþí, ôç äõíáôüôçôá óõìðßåóçò ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ìåôáäßäïíôáé, ôéò óõ÷íüôçôåò ëåéôïõñãßáò ê.Ü. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý äýï õðïëïãéóôþí, èá ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí äéáðïäéáìïñöùôÝò ðïõ áêïëïõèïýí ôá ßäéá ðñüôõðá.

Ó÷Þìá 17.1: Óýíäåóç õðïëïãéóôþí ìÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ Äõóôõ÷þò ç ÷áìçëÞ ðïéüôçôá ôùí ôçëåöùíéêþí êÝíôñùí ðïõ ðáñåìâÜëëïíôáé óôç äéáäñïìÞ ìéáò óýíäåóçò, áëëÜ êáé ïé äéÜöïñåò ðáñåìâïëÝò ðïõ ðáñáôçñïýíôáé óôá ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá óõíôåëïýí, þóôå íá ìçí õðÜñ÷åé ìéá óôáèåñÞ ðïéüôçôá óôç óýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí. ¸ôóé áö’ åíüò äåí ìðïñåß êáíåßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé áö’ åôÝñïõ äåí åßíáé óßãïõñïò üôé ôçí åðüìåíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ èá ðåôý÷åé óýíäåóç ßäéïõ ñõèìïý ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ìå ôçí ðñïçãïýìåíç óýíäåóç. Áõôü ìðïñåß íá óõìâåß, äéüôé ôçí ðñþôç öïñÜ ï ìåôáãùãüò ôïõ ôçëåöùíéêïý êÝíôñïõ ëåéôïýñãçóå ÷ùñßò éäéáßôåñï èüñõâï, åíþ ôç äåýôåñç õðÞñ÷å ðïëýò

297 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï èüñõâïò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí åßíáé äõíáôÞ ç óýíäåóç ìå ôïí åðéèõìçôü ñõèìü ìåôÜäïóçò. ¼ìùò ç åãêáôÜóôáóç óýã÷ñïíùí øçöéáêþí ôçëåöùíéêþí êÝíôñùí áðü ôïí ÏÔÅ Ý÷åé Þäç âåëôéþóåé óçìáíôéêÜ áõôÞ ôçí áäõíáìßá. Ç ýðáñîç ôùí äéáðïäéáìïñöùôþí êáé ôçò ôçëåöùíéêÞò ãñáììÞò åîáóöáëßæåé ôç óùóôÞ öõóéêÞ óýíäåóç äýï õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí. ¼ìùò, ãéá íá ìðïñÝóïõí íá áîéïðïéÞóïõí ïé ÷ñÞóôåò áõôÞ ôç óýíäåóç, áðáéôïýíôáé ïñéóìÝíåò äéêôõáêÝò åöáñìïãÝò ïé ïðïßåò èá õëïðïéïýí ïñéóìÝíïõò êáíüíåò Þ, áëëéþò, ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò. ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÜ ôÝôïéá ðñùôüêïëëá, ôá ïðïßá õðïóôçñßæïõí äéáöïñåôéêÝò õðçñåóßåò ôï êáèÝíá, üðùò õðçñåóßá ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí (file transfer), õðçñåóßá áíïéêôïý äéáëüãïõ ìå ôï ÷ñÞóôç ôïõ Üëëïõ óõóôÞìáôïò, õðçñåóßá ðñüóâáóçò óå õðïëïãéóôÞ ðïëëþí ÷ñçóôþí (multiuser host), õðçñåóßá åîïìïßùóçò ôåñìáôéêïý (Ôelnet) ê.Ü. Ôá ðñùôüêïëëá áõôÜ, ãéá íá ìðïñÝóïõí íá ðñïóöÝñïõí ôéò õðçñåóßåò ôïõò, èá ðñÝðåé íá âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíá êáé óôá äýï óõóôÞìáôá ðïõ åðéêïéíùíïýí. Óõíïøßæïíôáò, ôá êýñéá ðëåïíåêôÞìáôá ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Äõíáôüôçôá åðéëïãÞò êëÞóçò (dial-up). ÊÜèå ÷ñÞóôçò Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ïðïéïíäÞðïôå Üëëï ÷ñÞóôç Ý÷åé ôçëÝöùíï êáé äéáèÝôåé ôïí êáôÜëëçëï äéáðïäéáìïñöùôÞ êáé ðñïãñÜììáôá äéáóýíäåóçò. Ç åðéëïãÞ êëÞóçò áðïôåëåß ôïí ðéï óõíçèéóìÝíï ôñüðï óýíäåóçò ÷ñçóôþí ðïõ èÝëïõí íá åãêáôáóôÞóïõí ìéá –ðåñéïäéêÜ Þ ðåñéóôáóéáêܖ óýíôïìç åðéêïéíùíßá.

ü

ÏéêïíïìéêÞ ëýóç. Ç ÷ñÝùóç áíáëïãåß óå ôçëåöùíéêÝò ìïíÜäåò, ðïõ óôçí ðåñßðôùóç ôùí áóôéêþí êëÞóåùí åßíáé ìéêñÞ. Óôéò õðåñáóôéêÝò üìùò êëÞóåéò, óôéò ïðïßåò ôï êüóôïò åßíáé áéóèçôÜ ìåãáëýôåñï, åðéâÜëëåôáé ç äéáìåóïëÜâçóç ôçò ôïðéêÞò Åôáéñåßáò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ (ÅÐÕÄ).

ü

Áîéïðïßçóç ôïõ äéêôýïõ. Ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ äéêôýïõ ãßíåôáé ìüíï ãéá ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ áðáéôåßôáé ðñïêåéìÝíïõ ï ÷ñÞóôçò íá ïëïêëçñþóåé ôçí åðéêïéíùíßá ôïõ. Êáôüðéí ôï äßêôõï åßíáé äéáèÝóéìï óôïõò Üëëïõò ÷ñÞóôåò, ìå áðïôÝëåóìá íá ãßíåôáé êáëýôåñç áîéïðïßçóç ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ.

Ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ åßíáé, äõóôõ÷þò, áñêåôÜ óçìáíôéêÜ, Ýôóé þóôå íá êáèßóôáôáé óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò áðáãïñåõôéêÞ ç ÷ñÞóç ôïõ. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: ü

Ìç áîéüðéóôç óýíäåóç. Ç êáêÞ êáôÜóôáóç (åéäéêÜ ôùí áíáëïãéêþí) ôçëåöùíéêþí êÝíôñùí êáé êáëùäßùí óõíôåëåß, þóôå ç óýíäåóç íá ìçí åßíáé áîéüðéóôç, íá ðáñïõóéÜæåé óõ÷íÜ äéáêïðÝò êáé ãåíéêÜ íá ìçí åßíáé óôáèåñÞ êáé ðñïâëÝøéìç. ¸ôóé ïé ÷ñÞóôåò áíáãêÜæïíôáé ðïëëÝò öïñÝò íá åðáíáëÜâïõí ôç óýíäåóç (ü÷é ðÜíôá ìå ôçí ßäéá åðéôõ÷ßá) ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóïõí êÜðïéá åëÜ÷éóôç áîéïðéóôßá, ðïõ åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò åðéêïéíùíßáò.

ü

×áìçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Ëüãù ôçò êáêÞò êáôÜóôáóçò ôùí áíáëïãéêþí ôçëåöùíéêþí óõíäÝóåùí áëëÜ êáé äéÜöïñùí ôå÷íéêþí ðåñéïñéóìþí äåí åßíáé äõíáôüí íá åðéôåõ÷èïýí óõíäÝóåéò ìå õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò, ìå áðïôÝëåóìá ï ÷ñüíïò ïëïêëÞñùóçò ôùí ìåôáäüóåùí íá åßíáé áðáñÜäåêôá ìåãÜëïò.

298 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 17.2.2

ÌéóèùìÝíá êõêëþìáôá

Ç ÷áìçëÞ áîéïðéóôßá ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ ïäÞãçóå ðïëëÝò åðé÷åéñÞóåéò êáé ïñãáíéóìïýò íá æçôÞóïõí ìüíéìåò óõíäÝóåéò åðéêïéíùíßáò áëëÜ ìå êáëýôåñç ðïéüôçôá óýíäåóçò. Ôï áßôçìá áõôü Þñèáí íá êáëýøïõí ïé ìéóèùìÝíåò ãñáììÝò, ïé ïðïßåò äéáèÝôïõí üëá ôá áðáñáßôçôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãéá íá ìðïñåß íá ëåéôïõñãåß óùóôÜ ç óýíäåóç äýï óõóôçìÜôùí. Ðáñá÷ùñïýíôáé ìüíéìá óôéò åðé÷åéñÞóåéò ïé ïðïßåò ôéò æçôïýí, Ý÷ïõí üìùò ðïëý õøçëüôåñï êüóôïò, áöïý äåí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ðëÝïí áðü ôïí ôçëåðéêïéíùíéáêü ïñãáíéóìü ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôçëåöùíéêþí êëÞóåùí. Ïé åðé÷åéñÞóåéò Ý÷ïõí äéáèÝóéìåò áõôÝò ôéò ãñáììÝò üëï ôï åéêïóéôåôñÜùñï êáé öõóéêÜ äåí õðÜñ÷åé ðåñéïñéóìüò ó÷åôéêÜ ìå ôïí üãêï ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ äéáêéíïýíôáé ìÝóá áðü áõôÝò. Åßíáé ðñïöáíÝò üôé ç ëýóç ôùí ìéóèùìÝíùí ãñáììþí áöïñÜ êõñßùò ÷ñÞóôåò ðïõ Ý÷ïõí ìåãÜëï üãêï äåäïìÝíùí ãéá ìåôÜäïóç êáé èÝëïõí óõíå÷Þ åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí óõóôçìÜôùí ôïõò, êõñßùò óå õðåñáóôéêü åðßðåäï. ¸ôóé ìéá ìåãÜëç åðé÷åßñçóç ìðïñåß íá åãêáôáóôÞóåé Ýíá äéêü ôçò äßêôõï ãéá ôçí áðïêëåéóôéêÞ åîõðçñÝôçóç ôùí áíáãêþí ôçò ÷ñçóéìïðïéþíôáò êÜðïéåò ìéóèùìÝíåò ãñáììÝò êáôÜëëçëçò ÷ùñçôéêüôçôáò. Ïé ìéóèùìÝíåò áðü ìéá åðé÷åßñçóç ãñáììÝò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí êõñßùò ãéá: ü

ôçëåöùíéêÞ åðéêïéíùíßá,

ü

ôçëåïìïéïôõðßá (fax),

ü

ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí óå ÷áìçëïýò Þ õøçëïýò ñõèìïýò,

ü

ìåôÜäïóç ñáäéïöùíéêþí êáé ôçëåïðôéêþí ðñïãñáììÜôùí,

ü

óýíäåóç éäéùôéêþí ôçëåöùíéêþí êÝíôñùí êáé åéêïíïôçëåöþíùí,

ü

åãêáôÜóôáóç óõóôçìÜôùí áóöáëåßáò (óõíáãåñìïý, óåéñÞíùí, âéíôåïêÜìåñáò),

ü

óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï.

Ôï åßäïò ôùí ãñáììþí ðïõ åêìéóèþíïõí ïé ôçëåðéêïéíùíéáêïß ïñãáíéóìïß ðïéêßëëåé. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ÏÔÅ, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôùí ðåëáôþí ôïõ, åêìéóèþíåé ôá áêüëïõèá åßäç ãñáììþí: ü

ÁóôéêÝò ãñáììÝò, ïé ïðïßåò óõíäÝïõí äýï óçìåßá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ßäéá ðüëç.

ü

ÕðåñáóôéêÝò ãñáììÝò, ïé ïðïßåò óõíäÝïõí äýï óçìåßá ðïõ âñßóêïíôáé óå äýï äéáöïñåôéêÝò ðüëåéò ôçò ÷þñáò.

ü

Äéåèíåßò ãñáììÝò, ïé ïðïßåò óõíäÝïõí äýï óçìåßá áðü ôá ïðïßá ôï Ýíá âñßóêåôáé óå Üëëç ÷þñá.

ÁíÜëïãá ìå ôá ôå÷íéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò, ïé ãñáììÝò ðïõ åêìéóèþíïíôáé áðü ôïí ÏÔÅ äéáêñßíïíôáé óå: ü

áíáëïãéêÝò ãñáììÝò ôñéþí ðïéïôÞôùí, óýìöùíá ìå ôéò äéåèíåßò óõóôÜóåéò ôçò ITU-T,

ü

øçöéáêÝò ãñáììÝò äéÜöïñùí ñõèìþí ìåôÜäïóçò, áðü 64 Êbps Ýùò 2 Mbps,

299 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï ü

ôçëåãñáöéêÝò ãñáììÝò ãéá ìåôáöïñÜ ãñáðôþí ìçíõìÜôùí ìå telex,

ü

ñáäéïöùíéêÝò êáé ôçëåïðôéêÝò ãñáììÝò ãéá ìåôÜäïóç ñáäéïöùíéêþí êáé ôçëåïðôéêþí ðñïãñáììÜôùí.

Ôá ìéóèùìÝíá êõêëþìáôá, åíþ áíáâáèìßæïõí ôçí ðïéüôçôá ôçò ìåôÜäïóçò, Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíåò äõíáôüôçôåò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí ÷ñçóôþí êáé åðéðëÝïí åßíáé ðïëý äáðáíçñÜ. ¸ôóé ï ÏÔÅ ðñï÷þñçóå óôç äçìéïõñãßá ôïõ äéêôýïõ ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí HellasPac É, ôï ïðïßï óôçñßæåôáé óôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí êáé ðñïóöÝñåé Ýíá åõñý öÜóìá õðçñåóéþí êáé äéåõêïëýíóåùí.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé Äçìüóéï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï, åðéëïãÞ êëÞóçò, ìéóèùìÝíá êõêëþìáôá.

Óçìåéþíåôáé üôé ç ðáñï÷Þ áðü ôïí ÏÔÅ ìéóèùìÝíùí ãñáììþí ÷ñåþíåôáé ìå ôÝëïò óýíäåóçò êáé ìçíéáßï ìßóèùìá, áíÜëïãá ìå ôï áí ïé óõíäÝóåéò åßíáé áíáëïãéêÝò, øçöéáêÝò Þ áóýñìáôåò.

300 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 17.3: HellasPac I êáé II, HellasCom 17.3.1

ÅéóáãùãÞ

Ôï HellasPac åßíáé Ýíá äçìüóéï äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, ðïõ ó÷åäéÜóôçêå êáé õëïðïéÞèçêå óôïí åëëáäéêü ÷þñï ðñïêåéìÝíïõ íá éêáíïðïéçèïýí áíÜãêåò ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ìåôáîý õðïëïãéóôþí Þ Üëëùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåùí. ÌÝóù äéåèíþí óõíäÝóåùí ôï HellasPac äßíåé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ ôç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò ìå äßêôõá äåäïìÝíùí Üëëùí ÷ùñþí. ÅðéðëÝïí ïé ÷ñÞóôåò ôïõ ìðïñïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå õðïëïãéóôÝò Þ ôåñìáôéêÝò äéáôÜîåéò äéáöïñåôéêïý ôýðïõ êáé ñõèìïý ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Áñ÷éêÜ ôï HellasPac îåêßíçóå ìå 8 êüìâïõò (êÝíôñá ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí äåäïìÝíùí), ðïõ åãêáôáóôÜèçêáí êáé ëåéôïýñãçóáí óôçí ÁèÞíá, óôïí ÐåéñáéÜ, óôç Èåóóáëïíßêç, óôçí ÐÜôñá, óôï ÇñÜêëåéï, óôçí ÊáâÜëá, óôç ËÜñéóá êáé óôçí Ôñßðïëç. ¸ùò ôþñá ôï äßêôõï Ý÷åé åðåêôáèåß êáé áíáâáèìéóôåß áñêåôÝò öïñÝò, åíþ óÞìåñá ëåéôïõñãïýí áñêåôÝò äåêÜäåò êüìâïé óå äéÜöïñåò ðüëåéò, ìÝóù ôùí ïðïßùí ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôï äßêôõï ïé ðïëßôåò ïëüêëçñçò ôçò åðéêñÜôåéáò. Óôçí ïéêïãÝíåéá ôùí äçìüóéùí äéêôýùí ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ëåéôïõñãïýí ôñßá äßêôõá, ôï HellasPac I, ôï HellasPac II êáé ôï HellasCom, ôï ïðïßï õðïóôçñßæåé ìåãáëýôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù äßêôõá åîåôÜæïíôáé óôç óõíÝ÷åéá.

17.3.2

Ôå÷íéêÞ ôïõ HellasPac É

Ôï äßêôõï HellasPac É, üðùò êáé ôá ðåñéóóüôåñá äßêôõá äåäïìÝíùí, ëåéôïõñãåß óýìöùíá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, óôçí ïðïßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé øçöéáêÝò óõóêåõÝò ãéá ôç ìåôáâßâáóç ôùí ðëçñïöïñéþí óôïí åðéèõìçôü ðñïïñéóìü (ó÷Þìá 17.2). Ïé âáóéêÝò áñ÷Ýò ëåéôïõñãßáò ôçò ôå÷íéêÞò áõôÞò åßíáé áñêåôÜ áðëÝò (ÌÜèçìá 6.3). Ôá äåäïìÝíá ðïõ óôÝëíåé ï ÷ñÞóôçò óôï äßêôõï ÷ùñßæïíôáé óå ìéêñüôåñá ôìÞìáôá ïñéóìÝíïõ ìåãÝèïõò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ðáêÝôá (packets). Ç äéÜôáîç ðïõ ÷ùñßæåé ôá äåäïìÝíá óå ðáêÝôá ðñïóèÝôåé óå êáèÝíá áðü áõôÜ óôïé÷åßá ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôõ÷üí ëáíèáóìÝíùí ìåôáâéâÜóåùí, êáèþò êáé äéÜöïñåò ðëçñïöïñßåò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôç äñïìïëüãçóç ôïõ ìçíýìáôïò óôïí ðáñáëÞðôç, üðùò åßíáé ãéá ðáñÜäåéãìá ç äéåýèõíóç ðñïïñéóìïý, ç ôáõôüôçôá ôïõ áðïóôïëÝá êôë. Ôï ãåãïíüò üôé êÜèå ðáêÝôï áðïôåëåß ìéá äéáêñéôÞ ïíôüôçôá ðïõ öÝñåé ôéò äéêÝò ôçò, îå÷ùñéóôÝò åíäåßîåéò êÜíåé äõíáôÞ ôçí ôáõôü÷ñïíç ìåôáâßâáóç óôçí ßäéá ãñáììÞ ðáêÝôùí ðïõ áíÞêïõí óå äéáöïñåôéêïýò ÷ñÞóôåò. Áõôü Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá áõîÜíåôáé ç áðïäïôéêüôçôá ôùí ìÝóùí ìåôÜäïóçò ôïõ äéêôýïõ êáé íá ìåéþíåôáé óçìáíôéêÜ ôï êüóôïò ÷ñçóéìïðïßçóÞò ôïõ.

301 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Ó÷Þìá 17.2: ÌåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìå ìåôáãùãÞ ðáêÝôùí

17.3.2.1 Åîïðëéóìüò ÷ñÞóôç Ãéá íá óõíäåèïýí óôï óýóôçìá ïé ÷ñÞóôåò ôïõ HellasPac É, ðñÝðåé íá äéáèÝôïõí ôïí êáôÜëëçëï ôåñìáôéêü åîïðëéóìü, ï ïðïßïò ðåñéëáìâÜíåé ôçí ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç äåäïìÝíùí (DTE) êáé ôï äéáðïäéáìïñöùôÞ (modem). Ç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç äåäïìÝíùí ìðïñåß íá åßíáé óõã÷ñïíéóìÝíç Þ áóõã÷ñüíéóôç. Ç óõã÷ñïíéóìÝíç Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá áðïóôïëÞò êáé ëÞøçò ôçò ðëçñïöïñßáò ìå ôç ìïñöÞ ðáêÝôùí, ìðïñåß äçëáäÞ íá ó÷çìáôßæåé êáé íá åëÝã÷åé ôçí ïñèüôçôá ôùí ðáêÝôùí äåäïìÝíùí ðïõ äéáêéíïýíôáé óôï äßêôõï. Óôçí êáôçãïñßá áõôÞ áíÞêïõí: ü

ï çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò (host computer),

ü

ç ìïíÜäá åðåîåñãáóßáò (front end processor),

ü

ç ìïíÜäá åëÝã÷ïõ åðéêïéíùíßáò (communication controller),

ü

ï ðïëõðëÝêôçò (multiplexor),

ü

ôï áðïìáêñõóìÝíï ôåñìáôéêü ìáæéêÞò åéóáãùãÞò åñãáóéþí (remote job entry terminal),

ü

ç Ýîõðíç ìïíÜäá ïðôéêÞò ðáñïõóßáóçò (intelligent visual display unit),

302 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ü

ï ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò (PC), åîïðëéóìÝíïò ìå ôçí êáôÜëëçëç êÜñôá êáé ôï ëïãéóìéêü ôïõ ðñùôïêüëëïõ ×.25.

Ç áóõã÷ñüíéóôç ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç óôÝëíåé êáé ëáìâÜíåé ÷áñáêôÞñåò, äçëáäÞ äåí Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá äéáìïñöþóåé óå ðáêÝôá ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ óôÝëíåé óôï HellasPac I. ¸ôóé, ãéá íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôá Üëëá ôåñìáôéêÜ ôïõ óõóôÞìáôïò, ÷ñåéÜæåôáé ôç âïÞèåéá ìéáò åéäéêÞò ìïíÜäáò ôïõ HellasPac I, ðïõ ïíïìÜæåôáé óõíáñìïëïãçôÞò - áðïóõíáñìïëïãçôÞò ðáêÝôïõ (PAD: Packet Assembler - Dissassembler). Ç óõóêåõÞ PAD åßíáé ï áíôéðñüóùðïò ôùí áóõã÷ñüíéóôùí ôåñìáôéêþí óôï HellasPac I. ¸ôóé üëá ôá äåäïìÝíá áðü Þ ðñïò ôï áóõã÷ñüíéóôï ôåñìáôéêü ðñÝðåé íá ðåñíïýí áðü ôç óõóêåõÞ PAD ãéá ôïí áðáñáßôçôï ìåôáó÷çìáôéóìü ôïõò óå ðáêÝôá. Ç ìïíÜäá PAD äåí áëëÜæåé ôá ìçíýìáôá ðïõ áíôáëëÜóóïíôáé áíÜìåóá ó’ áõôÞí êáé ôï áóõã÷ñüíéóôï ôåñìáôéêü, áðëþò äçìéïõñãåß ðáêÝôá áðü ôïõò ÷áñáêôÞñåò ðïõ ëáìâÜíåé —êáé áíôßóôñïöᗠðñïâáßíïíôáò ðáñÜëëçëá óôïí Ýëåã÷ï ñïÞò ôùí äåäïìÝíùí. Ôá ôåñìáôéêÜ óõíäÝïíôáé óôï äßêôõï ìå ôçí ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç êõêëþìáôïò äåäïìÝíùí (DCE). ÁõôÞ ìðïñåß íá åßíáé åßôå êÜðïéá èýñá åðéêïéíùíßáò åíüò êüìâïõ åßôå (óõíÞèùò) êÜðïéïò äéáðïäéáìïñöùôÞò Þ êÜðïéá Üëëç ôåñìáôéêÞ óõóêåõÞ ôïõ äéêôýïõ. Ç ëåéôïõñãßá ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ åßíáé äéðëÞ: áö’ åíüò ìåôáôñÝðåé ôá øçöéáêÜ óÞìáôá ðïõ âãáßíïõí áðü ôçí ôåñìáôéêÞ äéÜôáîç ôïõ ÷ñÞóôç óå áíáëïãéêÜ óÞìáôá ãñáììÞò ðïõ ñÝïõí ðñïò ôïí êüìâï ôïõ HellasPac I êáé áö’ åôÝñïõ ìåôáôñÝðåé ôá áíáëïãéêÜ óÞìáôá ôçò ãñáììÞò óå øçöéáêÜ ðñïêåéìÝíïõ íá åéóá÷èïýí óôï óýóôçìá êáé íá õðïóôïýí ðåñáéôÝñù åðåîåñãáóßá óôïí êüìâï ôïõ HellasPac I. Ôï åßäïò ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ åîáñôÜôáé áðü ôïí ôñüðï ðñüóâáóçò êáé ôï ñõèìü ìåôÜäïóçò ðïõ åðéèõìåß ï ÷ñÞóôçò. Ôïí êáôÜëëçëï ãéá ôçí ðåñßðôùóÞ ôïõ äéáðïäéáìïñöùôÞ ìðïñåß ï óõíäñïìçôÞò íá ðñïìçèåõôåß áðü ôïí ÏÔÅ Þ ôçí åëåýèåñç áãïñÜ.

17.3.2.2

Ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò

Ôï ðñùôüêïëëï, üðùò åßíáé ãíùóôü, åßíáé Ýíá óýíïëï êáíüíùí ðïõ êáèïñßæïõí ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá ðñáãìáôïðïéçèåß êÜðïéá äéåñãáóßá (åðéêïéíùíßá). Ëüãù ôçò ìåãÜëçò ðïéêéëßáò çëåêôñïíéêþí äéáôÜîåùí ðïõ õðÜñ÷ïõí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðïëëÜ ðñùôüêïëëá, ôá ïðïßá ôõðïðïéïýíôáé âáèìéáßá óå ðáãêüóìéï åðßðåäï. Ï êáèïñéóìüò ôùí ðñïôýðùí ãßíåôáé áðü ôïí ISO, áëëÜ åéäéêüôåñá óôïí ôïìÝá ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí áñìüäéá åßíáé ç ITU-T. Óýìöùíá ìå ôéò óõóôÜóåéò (ïäçãßåò) ôçò åðéôñïðÞò, ïé óåéñÝò ðñùôïêüëëùí åðéêïéíùíßáò X (X.25, X.3, X.28, X.29, X.32, X.75) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé óôï HellasPac I (ó÷Þìá 17.3), åíþ ãéá ôïõò äéáðïäéáìïñöùôÝò éó÷ýïõí ïé óåéñÝò V (V.24, V.28, V.21, V.22, V.21.1, V.26, V.27 bis, V.29, V.36), ïé ïðïßåò áöïñïýí ôéò ôõðïðïéÞóåéò ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõò êáé ðåñéãñÜöïõí ôç öõóéêÞ óýíäåóç åíüò äéáðïäéáìïñöùôÞ ìå Ýíá ôåñìáôéêü.

17.3.2.3

Ôñüðïé ðñüóâáóçò óôï äßêôõï

ÊÜèå åíäéáöåñüìåíïò ìðïñåß íá óõíäåèåß óôïí êüìâï ôïõ HellasPac I ìå ôïõò áêüëïõèïõò äýï ôñüðïõò:

303 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Ó÷Þìá 17.3: Ðñùôüêïëëá HellasPac I ü

Ìå ìüíéìç óýíäåóç (permanent connection). Óýìöùíá ì’ áõôü ôïí ôñüðï óýíäåóçò, äéáôßèåôáé óôï ÷ñÞóôç ìéá öõóéêÞ ãñáììÞ ç ïðïßá äéáóõíäÝåé ôç äéÜôáîç ðïõ âñßóêåôáé óôï ÷þñï ôïõ ìå ôïí ðëçóéÝóôåñï êüìâï ôïõ HellasPac I. Ç ãñáììÞ áõôÞ ìðïñåß íá åßíáé äéóýñìáôç (1 æåýãïò) Þ ôåôñáóýñìáôç (2 æåýãç) êáé êáôáëáìâÜíåé óå ìüíéìç âÜóç ìéá èýñá (port) ôïõ êüìâïõ, ç ïðïßá åîõðçñåôåß óôï åîÞò áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï ôï óõãêåêñéìÝíï ÷ñÞóôç. Óôï HellasPac I ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìå ìüíéìç óýíäåóç ôüóï óõã÷ñïíéóìÝíá (×.25) üóï êáé áóõã÷ñüíéóôá (×.28) ôåñìáôéêÜ. Óå êÜèå ðåñßðôùóç áðáéôïýíôáé äýï äéáðïäéáìïñöùôÝò, Ýíáò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ÷ñÞóôç êáé Ýíáò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ HellasPac I (ó÷Þìá 17.4). Áõôüò ï ôñüðïò óýíäåóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óõíÞèùò óå ðåñéðôþóåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí áðáéôÞóåéò ãéá õøçëÞ ðïéüôçôá êáé õøçëïýò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò. ¼ëá ôá ôåñìáôéêÜ ðïõ Ý÷ïõí ìüíéìç óýíäåóç óôï HellasPac I áðïêôïýí Ýíáí áñéèìü êëÞóçò ðïõ áðïôåëåßôáé áðü 12 øçößá êáé åßíáé ìïíáäéêüò ãéá êÜèå óýíäåóç (ó÷Þìá 17.5). Ï áñéèìüò êëÞóçò ïíïìÜæåôáé äéåýèõíóç äéêôýïõ ÷ñÞóôç (NUA: Network User Address) êáé áêïëïõèåß ôç óýóôáóç ×.121 ôçò CCITT. Ç NUA áðïôåëåßôáé áðü ôï äéåèíÞ áñéèìü êëÞóçò (DCC: Data Country Code) êáé ôïí êùäéêü áíáãíþñéóçò äéêôýïõ äåäïìÝíùí (DNIC: Data Network Identification Code) Þ áðëïýóôåñá áñéèìü êëÞóçò äéêôýïõ. Ãéá ôçí ÅëëÜäá ï DCC åßíáé ï áñéèìüò 202. Ãéá ôï HellasPac I ï DNIC áñ÷ßæåé ìå ôï øçößï 3 êáé

304 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 17.4: Ìüíéìç óýíäåóç HellasPac I áêïëïõèïýí Üëëá 8 øçößá, ôá ïðïßá ó÷çìáôßæïõí ôï äéåèíÞ ôçëåöùíéêü áñéèìü ôïõ ÷ñÞóôç. ü

ÌÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ôçí áðëïýóôåñç ðåñßðôùóç óýíäåóçò åíüò ôåñìáôéêïý óôï äßêôõï, äåäïìÝíïõ üôé äåí áðáéôåßôáé åãêáôÜóôáóç éäéáßôåñçò ãñáììÞò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ÏÔÅ (ó÷Þìá 17.6). Ôï ôåñìáôéêü óõíäÝåôáé ìÝóù äéáðïäéáìïñöùôÞ óôçí êýñéá ôçëåöùíéêÞ óýí-

Ó÷Þìá 17.5: Áñéèìïß êëÞóçò ôïõ HellasPac I äåóç (êïéíü ôçëÝöùíï) ôïõ ÷ñÞóôç. Ç åðéêïéíùíßá ìå ôï äßêôõï ðñáãìáôïðïéåßôáé, áöïý ï ÷ñÞóôçò åðéëÝîåé ôïí åéäéêü ôçëåöùíéêü áñéèìü (1161) ðïõ áíôéóôïé÷åß óôç ìïíÜäá PAD, þóôå íá ãßíåé ç êáôÜëçøç ìéáò ãñáììÞò áðü áõôÝò ðïõ åßíáé äéáèÝóéìåò. Ç êáôÜëçøç äéáñêåß üóç þñá äéáñêåß ç åðéêïéíùíßá, åíþ ìåôÜ ôï ðÝñáò ôçò óõíäéÜëåîçò ç ãñáììÞ åëåõèåñþíåôáé, ãéá íá äéáôåèåß óôç óõíÝ÷åéá óå Üëëç êëÞóç ê.ï.ê. ÐñïêåéìÝíïõ ôï äßêôõï íá áíáãíùñßæåé ôï ÷ñÞóôç ðïõ ôïí êáëåß ôçëåöùíéêÜ êáé íá ôïõ åðéôñÝðåé ôçí ðñüóâáóç, ÷ïñçãåßôáé óå êÜèå óõíäñïìçôÞ Ýíáò êùäéêüò áíáãíþñéóçò ÷ñÞóôç (NUI: Network User Identification). Ï êùäéêüò áõôüò åßíáé Ýíáò óõíäõáóìüò ëáôéíéêþí ãñáììÜôùí êáé áñéèìþí êáé äéáôßèå-

305 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Ó÷Þìá 17.6: Óýíäåóç óõíäñïìçôÞ ìå ôï HellasPac I ìÝóù åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ ôáé áðïêëåéóôéêÜ óå êÜèå ÷ñÞóôç, áöïý áðïôåëåß óôïé÷åßï âÜóåé ôïõ ïðïßïõ ãßíåôáé ç ÷ñÝùóç ôçò åðéêïéíùíßáò.

17.3.3

Ôå÷íéêÞ ôïõ HellasPac II

17.3.3.1

ÃåíéêÜ - ÄïìÞ äéêôýïõ

Ôï äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí äåäïìÝíùí HellasPac IÉ åãêáôáóôÜèçêå ôï 1994 óôçí ÅëëÜäá, óôï ðëáßóéï ôïõ ðñïãñÜììáôïò CRASH ôçò Å.Å. ãéá ôïí åêóõã÷ñïíéóìü ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí ôçò ÷þñáò (ó÷Þìá 17.7).

Ó÷Þìá 17.7: Óýíäåóç ôùí êüìâùí ôïõ HellasPac IÉ

Ôï êüóôïò åîïðëéóìïý êáé õðçñåóéþí ôïõ äéêôýïõ HellasPacÉI áíÞëèå óå 4 äéò äñá÷ìÝò ðåñßðïõ êáé åßíáé ôïõ ïßêïõ ALCATEL Éôáëßáò (óåéñÜ ðáñáãùãÞò ALCATEL 1100 PSX).

306 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Ç ÷ùñçôéêüôçôá ôïõ äéêôýïõ åßíáé 7.000 ðåñßðïõ èýñåò (óçìåßá óýíäåóçò). Åéäéêüôåñá, áðïôåëåßôáé áðü 53 êüìâïõò ðñüóâáóçò óå üëç ôç ÷þñá, áðü ôïõò ïðïßïõò ïé 11 åßíáé åðéðëÝïí êáé äéáâéâáóôéêïß, 5 âñßóêïíôáé óôï ëåêáíïðÝäéï ôçò ÁôôéêÞò êáé áðü Ýíáò óôç Èåóóáëïíßêç, óôçí ÐÜôñá, óôï ÇñÜêëåéï, óôç ËÜñéóá, óôçí Ôñßðïëç êáé óôçí ÊáâÜëá. Óçìåéþíåôáé üôé ç ìåôáîý ôùí äéáâéâáóôéêþí êüìâùí óýíäåóç ãßíåôáé ìå øçöéáêÝò æåýîåéò õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò 2 Mbps, åíþ ïé óõíäÝóåéò ôùí êüìâùí ðñüóâáóçò ìå ôïõò äéáâéâáóôéêïýò êüìâïõò ðáñÝ÷ïõí ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 64 Þ 128 Kbps. Aõôüò o ôñüðïò óýíäåóçò ôùí êüìâùí åðéôñÝðåé ôçí ôá÷ýôåñç äéáêßíçóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìÝóá óôï äßêôõï. Ôï äßêôõï HellasPac IÉ äéáóõíäÝåôáé ìå ôï äßêôõï HellasPac I êáé åîáóöáëßæåôáé Ýôóé ç åíéáßá ëåéôïõñãßá ôïõò, óå ðáíåëëáäéêü åðßðåäï, ìå óõíïëéêÞ ÷ùñçôéêüôçôá 10.000 èõñþí ðåñßðïõ.

17.3.3.2

ÂáóéêÝò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò

Ôï HellasPac IÉ áðïôåëåß Ýíá óõã÷ñïíéóìÝíï äßêôõï ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí, ðïõ Ý÷åé ó÷åäéáóôåß êáé åîïðëéóôåß åéäéêÜ ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìåôáîý õðïëïãéóôþí êáé ôùí ôåñìáôéêþí äéáôÜîåþí ôïõò. Óôï äßêôõï HellasPac IÉ ìðïñïýí (üðùò êáé óôï äßêôõï HellasPac I) íá óõíäåèïýí ÷ñÞóôåò ðïõ äéáèÝôïõí ôåñìáôéêÜ Þ õðïëïãéóôÝò ìå ôá áêüëïõèá ðñùôüêïëëá åðéêïéíùíßáò (ó÷Þìá 17.8): ü

×.25 êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 256 Kbps (ãéá óõã÷ñïíéóìÝíá ôåñìáôéêÜ).

Ó÷Þìá 17.8: ÂáóéêÝò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò ôïõ HellasPac II

307 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï ü

SNA/SDLC ôçò ÉÂÌ (ìÝóù åéäéêþí äéáôÜîåùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé Ç-PAD êáé TPAD) êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 256 Kbps.

ü

×.28 ìå ìüíéìç óýíäåóç Þ ìÝóù ôïõ åðéëïãéêïý ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ êáé ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò Ýùò 9,6 Kbps (ãéá áóõã÷ñüíéóôá ôåñìáôéêÜ).

ü

×.75 ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï äçìüóéùí äéêôýùí ìåôáãùãÞò ðáêÝôùí.

17.3.3.3

Ðñüóèåôåò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò

Åêôüò áðü ôéò âáóéêÝò, ìÝóù ôïõ äéêôýïõ HellasPac IÉ ðáñÝ÷ïíôáé óôïõò åíäéáöåñüìåíïõò ÷ñÞóôåò êáé ðñüóèåôåò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò, ïé ïðïßåò ðåñéãñÜöïíôáé óõíïðôéêÜ óôç óõíÝ÷åéá: ü

Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí. Ïé ðñüóèåôåò õðçñåóßåò ðñüóâáóçò äßíïõí ôç äõíáôüôçôá äéá÷åßñéóçò ôçò êßíçóçò ìåôáîý ôùí ôïðéêþí äéêôýùí õðïëïãéóôþí ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ðñùôïÓ÷Þìá 17.9: Äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí êüëëùí åðéêïéíùíßáò ×.25, FR, Ô-SDLC êáé Ethernet-IP, áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ ÷ñÞóôç, üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 17.9. Åðßóçò äßíåôáé ç äõíáôüôçôá óôïõò ÷ñÞóôåò íá äéá÷åéñßæïíôáé êáé íá åëÝã÷ïõí ôï äéêü ôïõò äßêôõï, ôï ïðïßï áðïôåëåß õðïäßêôõï ôïõ äéêôýïõ HellasPac ÉI, ÷ùñßò íá åßíáé áðáñáßôçôç ç ðñïìÞèåéá áðü ôïõò ßäéïõò ðñüóèåôïõ åîïðëéóìïý.

ü

Õðçñåóßá íïçôïý éäéùôéêïý äéêôýïõ. Ìå ôç äçìéïõñãßá åíüò íïçôïý éäéùôéêïý äéêôýïõ (VPN: Virtual Private Network) ðáñÝ÷åôáé ç äõíáôüôçôá óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ øçöéáêïý äéêôýïõ ïëïêëçñùìÝíùí õðçñåóéþí (ISDN) íá åðéêïéíùíïýí ìå ÷ñÞóôåò ôïõ äéêôýïõ HellasPac IÉ ìÝóù åéäéêþí äéáôÜîåùí, ðïõ ïíïìÜæïíôáé Packet Handlers (PH), üðùò öáßíåôáé óôï ó÷Þìá 17.10.

Ó÷Þìá 17.10: Åðéêïéíùíßá ÷ñçóôþí ôïõ ISDN êáé ôïõ HellasPac II

308 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò 17.3.4

HellasCom

Ôï HellasCom åßíáé Ýíá ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï ìåôáâßâáóçò äåäïìÝíùí êáé öùíÞò, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé óôáèåñÜ øçöéáêÜ êõêëþìáôá ÷áìçëþí êáé õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò (áðü 2.400 bps Ýùò 2 Mbps) óå ÷ñÞóôåò ðïõ âñßóêïíôáé óå ïðïéïäÞðïôå ìÝñïò ôçò ÅëëÜäáò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá óýóôçìá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ äéáôÜîåùí øçöéáêÞò äéáóýíäåóçò (DXC: Digital Exchange Connectors), ïé ïðïßåò åëÝã÷ïíôáé áðü Ýíá êåíôñéêü óýóôçìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ (NMS: Network Management System). Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé ôï HellasCom åßíáé ïé áêüëïõèåò: ü

ØçöéáêÜ êõêëþìáôá õøçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò: 64 Kbps, 128 Kbps, nx64 Kbps, üðïõ n = 3, 4...... 31.

ü

ØçöéáêÜ êõêëþìáôá ÷áìçëþí ñõèìþí ìåôÜäïóçò: 2,4 Kbps Ýùò 19,2 Kbps.

ü

ÔçëåöùíéêÞ øçöéáêÞ åðéêïéíùíßá.

Ôï äßêôõï HellasCom ðñïóöÝñåé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ áîéïðéóôßá, õøçëÞ ðïéüôçôá åðéêïéíùíßáò, åõåëéîßá, áóöÜëåéá, ïéêïíïìßá. ×ñçóéìïðïéåßôáé óå åöáñìïãÝò ðïõ Ý÷ïõí áðáéôÞóåéò ãéá áíôáëëáãÞ ìåãÜëïõ üãêïõ ðëçñïöïñéþí êáé õøçëÞ ðïéüôçôá ìåôÜäïóçò. Ç ðñüóâáóç óôï äßêôõï ãßíåôáé ìÝóù ôùí ôåñìáôéêþí ìïíÜäùí ôùí ÷ñçóôþí óå óõíäõáóìü ìå ôéò äéáôÜîåéò ôåñìáôéóìïý äéêôýïõ (NTU: Network Terminating Unit) êáé ìå ÷ñÞóç äéóýñìáôùí ãñáììþí. Ïé NTU ðïõ óõíäÝïõí ôïõò äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò óõíäÝïíôáé ìå ôç óåéñÜ ôïõò ìå êÜðïéïí åõÝëéêôï ðïëõðëÝêôç (F-MUX: Flexible Multiplexer) êáé ðñïùèïýí ôéò ðëçñïöïñßåò ðñïò ôï êáôÜëëçëï óýóôçìá øçöéáêÞò äéáóýíäåóçò. Áñ÷éêÜ ôï äßêôõï åß÷å ïêôþ óõóôÞìáôá øçöéáêÞò Ó÷Þìá 17.11: ÅðéêïéíùíéáêÝò óõíäÝóåéò HellasCom äéáóýíäåóçò (DXC), ôá ïðïßá óõíäÝïíôáí ìåôáîý ôïõò ìå êõêëþìáôá ôùí 2 Mbps. ÐÝíôå áðü áõôÜ âñßóêïíôáí óôçí ÁèÞíá êáé áðü Ýíá óôç Èåóóáëïíßêç, óôçí ÐÜôñá êáé óôï ÇñÜêëåéï. ÓÞìåñá ôï äßêôõï Ý÷åé åðåêôáèåß, þóôå íá êáëýðôåé êáé Üëëåò ðüëåéò.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé HellasPac I, óõíáñìïëïãçôÞò - áðïóõíáñìïëïãçôÞò ðáêÝôïõ, ìüíéìç óýíäåóç, äéåýèõíóç äéêôýïõ ÷ñÞóôç, äéåèíÞò áñéèìüò êëÞóçò, áñéèìüò êëÞóçò äéêôýïõ, åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï, êùäéêüò áíáãíþñéóçò ÷ñÞóôç, HellasPac II, íïçôü éäéùôéêü äßêôõï, HellasCom, äéáôÜîåéò øçöéáêÞò äéáóýíäåóçò, óýóôçìá äéá÷åßñéóçò äéêôýïõ, äéáôÜîåéò ôåñìáôéóìïý äéêôýïõ.

309 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

ÌÜèçìá 17.4: Äçìüóéá äßêôõá äåäïìÝíùí - EuroISDN, ATM 17.4.1

EuroISDN

Ç éäÝá ôïõ ISDN õëïðïéÞèçêå ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï óôéò äéÜöïñåò ÷þñåò, ìå áðïôÝëåóìá ôçí åìöÜíéóç ðñïâëçìÜôùí óôéò äéåèíåßò äéáóõíäÝóåéò, üðùò åßíáé ç ìç óõìâáôüôçôá ôùí ôåñìáôéêþí, ç áäõíáìßá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ìåôáîý ôùí ÷ùñþí, ôï êüóôïò ôùí ôåñìáôéêþí êáé ôùí åöáñìïãþí ê.Ü. ÐïëëÜ áðü áõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá îåðåñÜóôçêáí ìå ôç äçìéïõñãßá ôïõ EuroISDN. Ôï EuroISDN åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ìéáò ìåãÜëçò ðáíåõñùðáúêÞò ðñïóðÜèåéáò ðïõ ïäÞãçóå óôïí åíáñìïíéóìü ôïõ ISDN ìå ôá ðñüôõðá ôïõ Åõñùðáúêïý Éíóôéôïýôïõ Ôçëåðéêïéíùíéáêþí Ðñïôýðùí (ETSI: http://www.etsi.org), ôá ïðïßá åöáñìüæïõí üëïé ïé öïñåßò åêìåôÜëëåõóçò ôïõ äéêôýïõ. Ç åðéôõ÷ßá ôïõ EuroISDN Ýêáíå êáé Üëëåò ÷þñåò, åêôüò Åõñþðçò, íá åðéäéþîïõí ðñüóâáóç ó’ áõôü. Ôï EuroISDN Ý÷åé äýï ôýðïõò ðñüóâáóçò (ÌáèÞìáôá 8.7 êáé 15.6): ôï âáóéêü ñõèìü ðñüóâáóçò (BRA) ìå äýï êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò (2Â) êáé Ýíá óçìáôïäïóßáò (D) êáé ôïí ðñùôåýïíôá ñõèìü ðñüóâáóçò (PRÁ) ìå ôñéÜíôá êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò (30Â) êáé Ýíá óçìáôïäïóßáò (D). Ôá ðñüôõðÜ ôïõ Ý÷ïõí êáèïñéóôåß áðü ôï ETSI êáé õðïóôçñßæïíôáé áðü ôï ìíçìüíéï óõìöùíßáò (MoU: Memorandum of Understanding) ôïõ ISDN, ôï ïðïßï õðïãñÜöçêå ôï 1988 áðü 26 ôçëåðéêïéíùíéáêïýò ïñãáíéóìïýò 22 åõñùðáúêþí ÷ùñþí. Ôï EuroISDN ôï äéá÷åéñßæåôáé ìéá ïìÜäá ðïõ åßíáé õðåýèõíç ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôïõ ìíçìïíßïõ ôïõ ISDN (IMIMG: ISDN MoU Implementation Management Group) êáé åðïìÝíùò ãéá ôçí åíáñìïíéóìÝíç åéóáãùãÞ êáé ðñïþèçóÞ ôïõ óôéò ÷þñåò - ìÝëç ôïõ. Ïé íÝåò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï EuroISDN åßíáé (ó÷Þìá 17.12): ü

ôçëåïìïéïôõðßá (fax) õøçëïý ñõèìïý ìåôÜäïóçò (G4),

ü

âéíôåïôçëåöùíßá (videotelephony),

ü

ôçëåöùíßá 3 êáé 7 KHz, ãéá êáëýôåñç áíáðáñáãùãÞ öùíÞò,

ü

ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí (file transfer).

Óôçí ßäéá ãñáììÞ ìðïñïýí íá åßíáé óõíäåäåìÝíåò ìÝ÷ñé êáé ïêôþ ìïíÜäåò, óôéò ïðïßåò ðåñéëáìâÜíïíôáé ï ðñïóùðéêüò õðïëïãéóôÞò êáé åéäéêÝò ôçëåöùíéêÝò óõóêåõÝò. ÁíáëõôéêÜ, ï óõíäñïìçôÞò ôïõ äéêôýïõ äéáèÝôåé: ü

äýï áíåîÜñôçôåò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò êáé ìßá ãñáììÞ ãéá äåäïìÝíá ìå ÷áìçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò,

ü

ìßá ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò, ìßá ãñáììÞ ãéá ôçëåïìïéïôõðßá êáé ìßá ãéá ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí,

310 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ü

ìßá ôçëåöùíéêÞ ãñáììÞ åðéêïéíùíßáò Þ fax, ìßá ãñáììÞ ãéá äåäïìÝíá ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 64 Kbps êáé Üëëç ìßá ãéá äåäïìÝíá ìå ÷áìçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò,

ü

äýï ãñáììÝò åðéêïéíùíßáò ãéá äåäïìÝíá ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 64 Kbps êáé Üëëç ìßá ãéá äåäïìÝíá ìå ÷áìçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò,

ü

ìßá ïðôéêÞ ãñáììÞ ãéá ìåôÜäïóç êéíïýìåíçò åéêüíáò, ìßá ãéá äåäïìÝíá ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 64 Kbps êáé ìßá ãéá äåäïìÝíá ìå ÷áìçëü ñõèìü ìåôÜäïóçò.

Ó÷Þìá 17.12: Ôï äçìüóéï äßêôõï ISDN ìéáò åôáéñåßáò

311 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï 17.4.2

Äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ

Ôï äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ äçìéïõñãÞèçêå ôï 1998 áðü ôïí ÏÔÅ êáé Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðñïóöÝñåé üëåò ôéò ðñïçãìÝíåò õðçñåóßåò ÁÔÌ óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ. Ç äïìÞ ôïõ äéêôýïõ áõôïý äéáñèñþíåôáé óå äýï åðßðåäá éåñáñ÷ßáò, ôï äéáâéâáóôéêü åðßðåäï ìå 7 äéáâéâáóôéêïýò êüìâïõò (core) êáé ôï åðßðåäï ðñüóâáóçò ìå 32 êüìâïõò ðñüóâáóçò (edge). H ôïðïëïãßá ôïõ äçìüóéïõ äéêôýïõ ÁÔÌ ðáñïõóéÜæåôáé óôï ó÷Þìá 17.13. Ïé ðåñéóóüôåñåò óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí åßíáé óôá 155 Mbps, óå ðåñéï÷Ýò üìùò ðïõ äåí õðÜñ÷åé Üìåóá äéáèÝóéìç õðïäïìÞ óå SDH (Synchronous Digital Hierarchy) ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéáóõíäÝóåéò óôá 34 Mbps, ïé ïðïßåò ðñïâëÝðåôáé íá áíáâáèìéóôïýí óýíôïìá. Ôï äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðñïóöÝñåé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ ìéá óåéñÜ áðü ðñïçãìÝíåò õðçñåóßåò, ïé ïðïßåò áðïññÝïõí áðü ôçí õëïðïßçóç ôïõ ðñïôýðïõ ÁÔÌ. ÌåñéêÝò áðü ôéò õðçñåóßåò áõôÝò åßíáé: ü

ðïëý õøçëïß ñõèìïß ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí,

ü

õðçñåóßåò ôçëåäéÜóêåøçò êáé ôçëååñãáóßáò,

ü

õðçñåóßá âßíôåï ìåôÜ áðü áßôçìá.

ËÝîåéò ðïõ ðñÝðåé íá èõìÜìáé EuroISDN, äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ.

Ó÷Þìá 17.13: Ôï äçìüóéï äßêôõï ÁÔÌ (ÍïÝìâñéïò 1999)

312 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

ÌÜèçìá 17.5: ÉäéùôéêÜ äßêôõá ðáñï÷Þò õðçñåóéþí 17.5.1

Ôá óôïé÷åßá ðïõ áíáöÝñïíôáé ó’ áõôÝò ôéò ðáñáãñÜöïõò ãéá ôéò ÅÐÕÄ åßíáé ðéèáíü íá Ý÷ïõí áëëÜîåé óÞìåñá ëüãù ôïõ áíôáãùíéóìïý êáé ôùí óõíå÷þí áíáâáèìßóåùí ôïõ äéêôõáêïý åîïðëéóìïý ôùí åôáéñåéþí.

Åôáéñåßåò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ

Åôáéñåßåò Ðáñï÷Þò Õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ (ÅÐÕÄ) (ISPs: Internet Service Providers) ïíïìÜæïíôáé ïé åôáéñåßåò ðïõ ðñïóöÝñïõí ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï. ¸ùò êáé ôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980, ïðüôå äýï åñåõíçôéêÜ éäñýìáôá, ï Äçìüêñéôïò êáé ôï Éíóôéôïýôï Tå÷íïëïãßáò êáé ¸ñåõíáò (ÉÔÅ) ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, áðÝêôçóáí óýíäåóç ìå ôï Äéáäßêôõï, áõôÝò ïé åôáéñåßåò Þôáí áíýðáñêôåò óôçí ÅëëÜäá. Óôç ÷þñá ìáò ç ðñþôç éäéùôéêÞ ÅÐÕÄ éäñýèçêå ôï 1994. Óôç óõíÝ÷åéá ç åîÝëéîç Þôáí ñáãäáßá, ìå áðïôÝëåóìá ôï 1997 ïé åôáéñåßåò áõôÝò íá îåðåñÜóïõí ôéò ôñéÜíôá. Ôáõôü÷ñïíá ïé ñõèìïß ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí âåëôéþèçêáí óçìáíôéêÜ, êáèþò üëåò ïé ÅÐÕÄ áýîçóáí ôç ÷ùñçôéêüôçôá ôùí óõíäÝóåþí ôïõò ìå ôï åîùôåñéêü. ¼ìùò, ðáñÜ ôá åíèáññõíôéêÜ áõôÜ óçìÜäéá, ç åîÝëéîç ôïõ Äéáäéêôýïõ óôç ÷þñá ìáò, óå óýãêñéóç ìå ôéò Üëëåò áíåðôõãìÝíåò —åõñùðáúêÝò Þ ìç—÷þñåò, åßíáé ðÜñá ðïëý ìéêñÞ, áöïý ôï êüóôïò ÷ñÞóçò ôïõ ðáñáìÝíåé áêüìç ðïëý õøçëü, åíþ ç äéÜäïóÞ ôïõ âñßóêåôáé óå ðïëý ÷áìçëÜ åðßðåäá (êïíôÜ óôï 5% ôïõ ðëçèõóìïý). ÓÞìåñá ïé êõñéüôåñåò ÅÐÕÄ ðïõ ëåéôïõñãïýí óôçí ÅëëÜäá åßíáé áõôÝò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôéò åðüìåíåò ðáñáãñÜöïõò.

17.5.1.1

FORTHnet

To äßêôõï ôçò åôáéñåßáò FORTHnet (http://www.forthnet.gr) åßíáé ï äéÜäï÷ïò ôïõ äéêôýïõ ôïõ ÉÔÅ, ôï ïðïßï ðáñÝ÷åé äéêôõáêÝò õðçñåóßåò óôçí åõñýôåñç áêáäçìáúêÞ êïéíüôçôá áðü ôï 1984 êáé åßíáé áðü ôïõò ðáëáéüôåñïõò öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí õðçñåóéþí óôç ÷þñá ìáò (ó÷Þìá 17.14). Ôï êáôáóôáôéêü ßäñõóçò ôçò åôáéñåßáò óõíõðïãñÜöçêå ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1995 áðü ôï ÉÔÅ êáé ôéò «ÌéíùéêÝò ÃñáììÝò», ïðüôå äçìéïõñãÞèçêå ç ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá Ôçëåðéêïéíùíéþí êáé Ôçëåìáôéêþí Åöáñìïãþí, ìå äéáêñéôéêü ôßôëï FORTHnet Á.Å. Ç äéåèíÞò äéáóýíäåóç ìå ôéò Ç.Ð.Á. ðáñÝ÷åôáé ìÝóù ãñáììþí õøçëÞò ÷ùñçôéêüôçôáò. Óôï åóùôåñéêü ç FORTHnet äéáôçñåß Ýíá åêôåôáìÝíï äßêôõï ðïõ óõíäÝåé ôéò ìåãáëýôåñåò ðüëåéò ôçò ÅëëÜäáò ìå ôïí êåíôñéêü êïñìü ôïõ. Ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 1999 ëåéôïõñãïýóáí óõíïëéêÜ 75 êüìâïé (PïP: Points of Presence), åíþ ïé óõíäÝóåéò ôïõ åðéëïãéêïý äéêôýïõ ðñïóÝããéæáí ôéò 21.000. Ç åôáéñåßá õðïóôçñßæåé áñêåôÝò ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ìå ìüíéìåò óõíäÝóåéò ìåôáãùãÞò ðëáéóßùí (frame relay) êáé õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ. ¢ëëåò õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé åßíáé ôá íïçôÜ éäéùôéêÜ äßêôõá (VPNs) ãéá ìåôÜäïóç öùíÞò êáé äåäïìÝíùí óå êëåéóôÝò ïìÜäåò ÷ñçóôþí, ç ðåñéáãùãÞ (roaming) ãéá ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï áðü êÜèå óçìåßï ôïõ êüóìïõ ìå ôïðéêÞ êëÞóç, ç öéëïîåíßá ðñïóùðéêþí éóôïóåëßäùí, ç ìåôáöïñÜ áñ÷åßùí (background FTP) ìç åðéãñáììéêÞò óýíäåóçò (off-line) ê.Ü.

313 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Ó÷Þìá 17.14: Ôï äßêôõï ôçò FORTHnet (ÍïÝìâñéïò 1999)

17.5.1.2

OTEnet

Ç ÏÔÅnet (http://www.otenet.gr) åßíáé áíþíõìç åôáéñåßá ðáñï÷Þò ðñïúüíôùí êáé õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ. Ç ðñùôïâïõëßá ßäñõóçò ôçò åôáéñåßáò áíÞêåé óôïí ÏÔÅ, ðïõ åßíáé ï êýñéïò ìÝôï÷üò ôçò, åíþ ìÝôï÷ïé ìå ìéêñüôåñá ðïóïóôÜ åßíáé ðáíåðéóôçìéáêÜ êáé åñåõíçôéêÜ éäñýìáôá. Ôï äßêôõï ôçò ÏÔÅnet (ó÷Þìá 17.15) ó÷åäéÜóôçêå ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá ìðïñåß íá ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò êáé ðñïúüíôá õøçëÞò ðïéüôçôáò. Óôá ÷ñüíéá ðïõ Ý÷ïõí ðåñÜóåé áðü ôçí áñ÷éêÞ åãêáôÜóôáóÞ ôïõ ôï äßêôõï áíáâáèìßóôçêå áñêåôÝò öïñÝò, ìå ãíþìïíá ôçí éêáíïðïßçóç ôùí áíáãêþí êáé ôùí ðëÝïí áðáéôçôéêþí ÷ñçóôþí (åðé÷åéñÞóåùí êáé öõóéêþí ðñïóþðùí) ôïõ Äéáäéêôýïõ. Åéäéêüôåñá, ïé óôü÷ïé ôçò åôáéñåßáò, üðùò ðñïâëÝðïíôáé áðü ôï êáôáóôáôéêü ôçò, åßíáé óõíïðôéêÜ ïé åîÞò:

Ç áíþíõìç åôáéñåßá ÏÔÅnet éäñýèçêå ôï 1996, ïðüôå êáé äüèçêå ç Üäåéá óýóôáóçò êáé åãêñßèçêå ôï êáôáóôáôéêü ôçò. Ìå áðüöáóç ôïõ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ ôïõ ÏÔÅ (22/8/ 1996) ðáñá÷ùñÞèçêå óôçí OTEnet ç ÷ñÞóç ôïõ äéêáéþìáôïò ôïõ ïñãáíéóìïý ãéá ðáñï÷Þ ðñïúüíôùí êáé õðçñåóéþí Äéáäéêôýïõ.

314 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò

Ó÷Þìá 17.15: Ôï äßêôõï ôçò OTEnet (ÍïÝìâñéïò 1999) ü

Ç ðáñï÷Þ üëùí ôùí õðçñåóéþí ôïõ Äéáäéêôýïõ óôï åóùôåñéêü ôçò ÷þñáò.

ü

Ç ðáñï÷Þ õðçñåóéþí äéáóýíäåóçò ìå ôï Äéáäßêôõï óå Üëëåò ÅÐÕÄ Þ öïñåßò.

ü

Ç ðáñï÷Þ õðçñåóéþí äéáóýíäåóçò ìå ôï äéåèíÝò Äéáäßêôõï óå öïñåßò ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò (ÂáëêÜíéá, Êýðñïò, ÌÝóç ÁíáôïëÞ êôë.).

ü

Ç ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ðáãêüóìéïõ éóôïý (êáôáóêåõÞ óôáôéêþí êáé äõíáìéêþí åôáéñéêþí éóôïèÝóåùí, öéëïîåíßá éóôïóåëßäùí, êáèþò êáé äéáöÞìéóç ìÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôçò éóôïèÝóçò www.otenet.gr).

ü

Ç áíÜðôõîç êáé ç ðáñï÷Þ õðçñåóéþí ðñïóôéèÝìåíçò áîßáò ìÝóá áðü ôï Äéáäßêôõï.

ü

Ç äéÜèåóç ïëïêëçñùìÝíùí ëýóåùí óå ðåëÜôåò (ìåëÝôç, åãêáôÜóôáóç, äéáóýíäåóç äéêôýùí, åêðáßäåõóç, õðïóôÞñéîç êôë.).

315 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï 17.5.1.3

CompuLink

Ôï äßêôõï ôçò CompuLink (http://www.compulink.gr) Üñ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ôï 1990, ç åðßóçìç üìùò Ýíáñîç ëåéôïõñãßáò ôïõ –ìå ôç ìïñöÞ åôáéñåßáò ðáñï÷Þò õðçñåóéþí ôçëåðëçñïöïñéêÞò óôï åõñý êïéíü– ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôï ÌÜñôéï ôïõ 1992. Áðü ôï ÌÜéï ôïõ 1994 ôï äßêôõï ôçò CompuLink ðáñÝ÷åé óôïõò óõíäñïìçôÝò ôïõ ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï. ÓÞìåñá ç åôáéñåßá äñáóôçñéïðïéåßôáé óôï ÷þñï áõôü, ðáñÝ÷ïíôáò ìéá åõñåßá ðïéêéëßá õðçñåóéþí. Ôï äßêôõï CompuLink âáóßæåôáé óå Ýíá êåíôñéêü óýóôçìá äéáóõíäåäåìÝíùí õðïëïãéóôþí (ó÷Þìá 17.16), óôï ïðïßï öéëïîåíïýíôáé ïé âÜóåéò äåäïìÝíùí ôùí ðáñå÷üìåíùí ðëçñïöïñéþí, ôï ëïãéóìéêü õðïóôÞñéîçò êáé äéá÷åßñéóçò ôùí åðéãñáììéêþí õðçñåóéþí êáé üëá ôá áðáñáßôçôá ðñïãñÜììáôá ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ôçëåðéêïéíùíéáêþí óõíäÝóåùí. Ç êåíôñéêÞ áõôÞ õðïäïìÞ âñßóêåôáé óôçí ÁèÞíá êáé Ý÷åé ôç ìïñöÞ åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ, ôï ïðïßï, áîéïðïéþíôáò øçöéáêÜ ìéóèùìÝíá êõêëþìáôá,

Ó÷Þìá 17.16: Ôï äßêôõï ôçò CompuLink (ÍïÝìâñéïò 1999)

316 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò äéáóõíäÝåôáé ìå ôïí êüìâï ôïõ äéêôýïõ CompuLink ôçò Èåóóáëïíßêçò, ôïí êüìâï ôïõ AIX (Athens Internet Exchange) êáé, ìå ìéá áíåîÜñôçôç ãñáììÞ, ìå ôï Äéáäßêôõï. Ïé ÷ñÞóôåò - óõíäñïìçôÝò ôïõ äéêôýïõ CompuLink Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò õðçñåóßåò ôïõ óõóôÞìáôïò ôçò CompuLink êáé ôïõ Äéáäéêôýïõ ìÝóù óõíäÝóåùí ôïõ åðéëïãéêïý ôïðéêïý äéêôýïõ PSTN ôïõ ÏÔÅ, êáèþò êáé ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ISDN. Óôç Èåóóáëïíßêç ç CompuLink äéáôçñåß áõôüíïìï êüìâï ãéá ôçí ðáñï÷Þ ôïðéêïý ÷áñáêôÞñá åðéãñáììéêþí õðçñåóéþí ðëçñïöüñçóçò. Óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò Ìáêåäïíßáò ïé óõíäñïìçôÝò óõíäÝïíôáé, ìÝóù ôùí ôïðéêþí êëÞóåùí ôïõ åðéëïãéêïý äéêôýïõ, óôïí êüìâï ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé óôç óõíÝ÷åéá, åÜí ôï åðéèõìïýí, ìÝóù ôïõ êõêëþìáôïò ðïõ äéáóõíäÝåé ôïí êüìâï áõôü ìå ôïí êåíôñéêü êüìâï ôçò ÁèÞíáò, áðïêôïýí ðñüóâáóç óôéò õðçñåóßåò áõôïý ôïõ êüìâïõ.

17.5.1.4

Hellas on Line

Ç åôáéñåßá Hellas on Line (HoL, http://www.hol.gr) éäñýèçêå ôï 1993, áëëÜ Üñ÷éóå

Ó÷Þìá 17.17: Ôï äßêôõï ôçò Hellas on Line (ÍïÝìâñéïò 1999)

317 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï íá ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò Äéáäéêôýïõ áðü ôá ìÝóá ôïõ 1994. ¸÷åé áíáðôýîåé Ýíá äßêôõï áðü 22 êüìâïõò óå 19 ðüëåéò (ó÷Þìá 17.17), ìå ôçí êåíôñéêÞ óýíäåóç ìåôáîý ÁèÞíáò êáé Èåóóáëïíßêçò óôá 2 Mbps êáé ôéò õðüëïéðåò óõíäÝóåéò ìå ìéóèùìÝíåò ãñáììÝò óôá 64 êáé 128 Kbps. Åðßóçò óõììåôÝ÷åé óôçí ðñïóðÜèåéá äéáóýíäåóçò üëùí ôùí ÅÐÕÄ óôçí EëëÜäá ìÝóù ôïõ AIX (Athens Internet Exchange). Ç åôáéñåßá HoL Ý÷åé áñêåôÝò äéåèíåßò óõíäÝóåéò ìå ôï Äéáäßêôõï, üðùò åßíáé ôï AT&T/Unisource Global Network, ôï UUNET PIPEX (Âñåôáíßá), ôï UUNET (Ç.Ð.Á.) ê.Ü. Ïé õðçñåóßåò ôçò HoL ðñïóöÝñïíôáé áðü ôï åðéëïãéêü ôçëåöùíéêü äßêôõï ìÝóù âáóéêþí Þ ðñùôåõïõóþí ãñáììþí ISDN, ìÝóù ìéóèùìÝíùí áíáëïãéêþí êáé øçöéáêþí ãñáììþí, êáèþò êáé ìÝóù ìüíéìùí ôçëåöùíéêþí ãñáììþí ðïõ åðéôñÝðïõí ôçí ôáõôü÷ñïíç ðñüóâáóç 10 ÷ñçóôþí óôï Äéáäßêôõï. Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé ç HoL ðåñéëáìâÜíïõí õðçñåóßåò ðñüóâáóçò ìÝóù ôïõ ôçëåöùíéêïý äéêôýïõ (ðñïóùðéêïß ëïãáñéáóìïß, åôáéñéêïß ëïãáñéáóìïß), õðçñåóßåò ðñüóâáóçò ìÝóù ìéóèùìÝíùí ãñáììþí, õðçñåóßåò ðñïóôéèÝìåíçò áîßáò (áíÜðôõîç åîåéäéêåõìÝíïõ ëïãéóìéêïý, äéáöÞìéóç ìÝóù ôïõ ðáãêüóìéïõ éóôïý, ðáêÝôá öéëïîåíßáò WEB, õðçñåóßåò áóöÜëåéáò äéêôýùí), õðçñåóßåò äéá÷åßñéóçò êüìâùí Äéáäéêôýïõ ê.Ü.

17.5.1.5

ÐïóïôéêÜ êáé ðïéïôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ÅÐÕÄ

Ôá ðïéïôéêÜ êáé ðïóïôéêÜ êñéôÞñéá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôùí ÅÐÕÄ ðïéêßëëïõí, êáèþò ðïëëÝò öïñÝò ç áîéïëüãçóç óõíäÝåôáé ìå ôéò áíÜãêåò êÜèå ÷ñÞóôç. Ùóôüóï õðÜñ÷ïõí óõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôá ïðïßá áðïôåëïýí áäéáìöéóâÞôçôá êñéôÞñéá áîéïëüãçóçò. ¸íá ôÝôïéï (ðïóïôéêü) êñéôÞñéï áðïôåëåß ôï äéáèÝóéìï áðü ôçí ÅÐÕÄ åýñïò æþíçò ãéá óýíäåóç ìå ôï åîùôåñéêü. Ìåãáëýôåñï åýñïò æþíçò óõíåðÜãåôáé õøçëüôåñïõò ñõèìïýò ìåôÜäïóçò êáé áõôü åßíáé ßóùò ï êõñéüôåñïò ðáñÜãïíôáò ãéá ôç èåôéêÞ áîéïëüãçóç ìéáò ÅÐÕÄ. ¼ìùò, óå óõíÜñôçóç ìå ôïí áñéèìü ôùí ÷ñçóôþí ðïõ åîõðçñåôåß ç ÅÐÕÄ Þ ôùí ìéóèùìÝíùí êõêëùìÜôùí ðïõ ðáñÝ÷åé, ï ðáñÜãïíôáò - åýñïò æþíçò ìðïñåß íá õðïâáèìéóôåß óçìáíôéêÜ, üðùò óõìâáßíåé ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ìåãÜëïò áñéèìüò ÷ñçóôþí ìïéñÜæåôáé Ýíá óõãêåêñéìÝíï åýñïò æþíçò ãéá ðñüóâáóç óôï åîùôåñéêü. Ç óõìöüñçóç ðïõ èá ðñïêýøåé êáèéóôÜ ôçí ÅÐÕÄ áóýìöïñç óå ó÷Ýóç ìå êÜðïéá Üëëç åôáéñåßá ðïõ ðáñÝ÷åé óõíäÝóåéò ìéêñüôåñïõ åýñïõò æþíçò ìå ôï åîùôåñéêü, åîõðçñåôåß üìùò ëéãüôåñïõò ÷ñÞóôåò. ¢ëëá âáóéêÜ ðïóïôéêÜ êñéôçñßá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ìéáò ÅÐÕÄ áðïôåëïýí ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí ôçò, ï áñéèìüò ôùí äéáèÝóéìùí ôçëåöùíéêþí ãñáììþí, ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò êáé ôï ðïóïóôü ôçò óùóôÞò ìåôáöïñÜò ðáêÝôùí êáé öõóéêÜ, óå óõíäõáóìü ìå üëá ôá ðáñáðÜíù, ôï êüóôïò åîïðëéóìïý (ëïãéóìéêü, õëéêü) ôùí ðáñå÷üìåíùí õðçñåóéþí, êáèþò êáé ç ôéìïëüãçóÞ ôïõò. Óå Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôá ðïóïôéêÜ êñéôÞñéá, ïé ðïéïôéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ðñÝðåé íá ëáìâÜíïíôáé õðüøç ãéá ôçí áîéïëüãçóç ìéáò ÅÐÕÄ åßíáé ç äõíáôüôçôá åýêïëçò ðñüóâáóçò êáé äéáèÝóéìçò ÷ùñçôéêüôçôáò óôïõò ÷ñÞóôåò, ôï åßäïò êáé ç äéÜñêåéá ôçò

318 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò ôå÷íéêÞò õðïóôÞñéîçò, ç ðáñï÷Þ ðñüóèåôùí õðçñåóéþí êáé ç äõíáôüôçôá äïñõöïñéêÞò óýíäåóçò. Ùóôüóï ç óõíïëéêÞ áîéïëüãçóç ìéáò ÅÐÕÄ åîáñôÜôáé êáé áðü ôéò áíÜãêåò ôùí ÷ñçóôþí ôïõ äéêôýïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìéá ÅÐÕÄ ðïõ èá áðïôåëïýóå éäáíéêÞ åðéëïãÞ ãéá Ýíáí éäéþôç óõíäñïìçôÞ, åðåéäÞ Ý÷åé ðïëëÜ óçìåßá ðáñïõóßáò óôçí ÅëëÜäá êáé ðïëëÝò äéáèÝóéìåò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò, äå óçìáßíåé üôé èá Þôáí ç êáëýôåñç ëýóç ãéá ìéá åðé÷åßñçóç ðïõ Ý÷åé äéáöïñåôéêÝò áíÜãêåò ðñüóâáóçò óôï äßêôõï. Óôç óõíÝ÷åéá äßíåôáé Ýíáò óõãêåíôñùôéêüò ðßíáêáò ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôùí ÅÐÕÄ (ÍïÝìâñéïò 1999).

ÃñáììÝò (dial-up) ìå åðéëïãÞ êëÞóåùí

FORTHnet

ÏÔÅnet

2.700

1.700

480

CompuLink

1.000

Hellas on Line

21.000

27.000

6.000

12.000

75

28

37

24ùñç

8:00 Ýùò 24:00

9:00 Ýùò 14:00 êáèçìåñéíÜ

Áñéèìüò ÷ñçóôþí Óçìåßá ðáñïõóßáò (PoP) Ôå÷íéêÞ õðïóôÞñéîç

êáèçìåñéíÜ

ÄéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá óõíäÝóåùí ìå ôï åîùôåñéêü ÄéáèÝóéìç ÷ùñçôéêüôçôá óõíäÝóåùí ìå ôï AIX

4, 8, 34 Mbps 8, 8, 34 Mbps 2 Mbps

4 Mbps

22 24ùñç ôéò êáèçìåñéíÝò, 8:30 Ýùò 23:30 ôá Óáââáôïêýñéáêá

2, 2, 4 Mbps 1 Mbps

2 Mbps

Ðßíáêáò 11.1.: ÁðáéôÞóåéò óå ñõèìü ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ãéá ôçí åêðïìðÞ video

17.5.2

Öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí

Öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí (carrier providers) ïíïìÜæïíôáé ïé åôáéñåßåò ðïõ åãêáèéóôïýí ôçëåðéêïéíùíéáêÜ äßêôõá êáé ðáñÝ÷ïõí õðçñåóßåò ìÝóù ôùí äéêôýùí ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé. Ïé öïñåßò áõôïß ÷ñçóéìïðïéïýí óôéò ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò, åêôüò áðü ôéò åðßãåéåò, õðÝñãåéåò Þ êáé õðïèáëÜóóéåò óõíäÝóåéò, åðåêôåßíïíôáò ôçí ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ ôïõò, üðïõ áõôü êñßíåôáé áðáñáßôçôï, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïùèÞóïõí ôá äåäïìÝíá ôïõò. ÅðïìÝíùò ç êýñéá áðïóôïëÞ ôçí ïðïßá êáëåßôáé íá öÝñåé óå ðÝñáò Ýíáò öïñÝáò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí åßíáé ç äéáóýíäåóç äýï Þ ðåñéóóüôåñùí áðïìáêñõóìÝíùí êüìâùí. Ôá óçìåßá áõôÜ ìðïñåß íá âñßóêïíôáé åíôüò ôùí ãåùãñáöéêþí ïñßùí ìéáò ÷þñáò Þ íá åêôåßíïíôáé êáé åêôüò áõôþí. Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ï öïñÝáò èá ðñÝðåé íá äéáèÝôåé êáé íá äéá÷åéñßæåôáé Ýíá äéåèíÞ äéêôõáêü êïñìü Þ íá óõíåñãÜæåôáé ìå êÜðïéïí Üëëï öïñÝá ï ïðïßïò íá ôïí äéáèÝôåé.

319 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï Ðáãêïóìßùò, åêôüò áðü ôïõò äçìüóéïõò ôçëåðéêïéíùíéáêïýò ïñãáíéóìïýò ôçò åêÜóôïôå ÷þñáò, ôï ñüëï ôùí öïñÝùí Ý÷ïõí áíáëÜâåé åê ðáñáëëÞëïõ êáé åôáéñåßåò êéíçôÞò ôçëåöùíßáò, êáëùäéáêÞò ôçëåüñáóçò êáé ãåíéêüôåñá éäéùôéêÝò Þ Üëëåò äçìüóéåò åôáéñåßåò ðïõ åßôå äéáèÝôïõí êÜðïéï åêôåôáìÝíï äßêôõï åßôå Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá åðåíäýóïõí óôç äçìéïõñãßá åíüò íÝïõ. Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò ç äéÜêñéóç åíüò öïñÝá ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí áðü ìéá ÅÐÕÄ ìðïñåß íá ìçí åßíáé óáöÞò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, Ýíáò öïñÝáò ìðïñåß íá ðáñÝ÷åé õðçñåóßá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí ìÝóù øçöéáêþí êõêëùìÜôùí ðïõ áíÞêïõí óôï ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõü ôïõ, áëëÜ êáé ìßá ÅÐÕÄ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ôçëåðéêïéíùíéáêÞ õðïäïìÞ ðïõ Ý÷åé ðñïìçèåõôåß áðü Ýíá öïñÝá ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñÝ÷åé ôç äéêÞ ôçò õðçñåóßá ìåôáöïñÜò äåäïìÝíùí.

17.5.2.1

Ïé êõñéüôåñïé öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí óôçí ÅëëÜäá

Óôçí ÅëëÜäá õðÜñ÷ïõí áñêåôïß öïñåßò ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí, ïñéóìÝíïé áðü ôïõò ïðïßïõò åßíáé ïé áêüëïõèïé: ü

Ç Global One, ç ïðïßá äñáóôçñéïðïéåßôáé óôçí ðáñï÷Þ õðçñåóéþí öùíÞò (Global VPN, Global Freephone, Global Call Center), õðçñåóéþí äåäïìÝíùí (õðïóôÞñéîç ðñùôïêüëëùí X.25, ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ATM êáé ôçò õðçñåóßáò LAN-to-LAN), êáèþò êáé õðçñåóéþí ðïëõìÝóùí êáé Äéáäéêôýïõ.

ü

Ç Telecom Dynamics, ç ïðïßá ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò ìéóèùìÝíùí ãñáììþí, ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, DVPN, fax, telefax, X.400, êáèþò êáé õðçñåóßåò ôçëåöùíßáò ìÝóù ôïõ äéêôýïõ ÁÔÌ ðïõ äéáèÝôåé.

ü

Ç Ideal Telecom, ç ïðïßá ðáñÝ÷åé êõñßùò õðçñåóßåò ìÝóù äïñõöüñïõ (VSAT).

ü

Ç SPACENet, ç ïðïßá ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò äéêôýùí ×.25 êáé äõíáôüôçôá áíôáëëáãÞò äåäïìÝíùí, Þ÷ïõ, åéêüíáò êáé âßíôåï ìåôáîý óçìåßùí ðïõ âñßóêïíôáé óå ïðïéïäÞðïôå ìÝñïò ôïõ ðëáíÞôç. ÐáñÝ÷åé åðßóçò ôç äõíáôüôçôá óå áðïìáêñõóìÝíïõò ÷ñÞóôåò íá óõíäÝïíôáé åýêïëá êáé ìå ïéêïíïìéêü ôñüðï, ìÝóù ôïõ PPP, ìå ôï äßêôõï ôçò åôáéñåßáò.

ü

Ï ÏÔÅ, ï ïðïßïò áðïôåëåß êáé ôï ìåãáëýôåñï öïñÝá ðáñï÷Þò äéêôõáêþí åãêáôáóôÜóåùí êáé õðçñåóéþí óôçí ÅëëÜäá. Ï ÏÔÅ, ùò ôçëåðéêïéíùíéáêüò ïñãáíéóìüò, êáôÝ÷åé áõôÞ ôç óôéãìÞ ôï ìåãáëýôåñï –óå ìÝãåèïò êáé ÷ùñçôéêüôçôᖠåðßãåéï êáé õðïèáëÜóóéï ôçëåðéêïéíùíéáêü äßêôõï óôçí åëëçíéêÞ åðéêñÜôåéá, ãåãïíüò ðïõ ôïõ äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá ðñïóöÝñåé ðïëëÝò ðñïçãìÝíåò õðçñåóßåò õøçëÞò ðïéüôçôáò. ÄéáèÝôåé óçìåßá ðáñïõóßáò áêüìç êáé óôá ðéï áðïìáêñõóìÝíá ÷ùñéÜ ôùí áêñéôéêþí ðåñéï÷þí, åðéôñÝðïíôáò óôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ôùí ÅëëÞíùí íá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçëåöùíßá, ôçëåïìïéïôõðßá êáé telex. ÐáñÜëëçëá äñáóôçñéïðïéåßôáé êáé óôçí ðáñï÷Þ ðéï óýã÷ñïíùí õðçñåóéþí, üðùò åßíáé ç ìßóèùóç óå ôñßôïõò øçöéáêþí ãñáììþí ãéá ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí Þ öùíÞò êáé ç õðïóôÞñéîç ôùí ðñùôïêüëëùí ìåôáãùãÞò ðëáéóßïõ, ×.400, ×.25, ISDN êáé ÁÔÌ.

327 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Âéâëéïãñáößá 1.

Braden B., Shenker B., Clark D., Integrated Services in the Internet Architecture: an Overview, RFC 1633, IETF IntServ Working Group, available at http:// info.internet.isi.edu:80/in-notes/rfc/files/rfc1633.txt.

2.

Cisco documentation, Wide area networking solutions, Cisco Press.

3.

Ferguson P., Huston G., Quality of Service - Delivering QoS on the Internet and in Corporate Network, Willey Computer Publishing, 1998.

4.

Ford Ì., K. Lew Ç.K, Spanier S., Stevenson T., Internetworking Technologies Handbook, New Riders Publishing, Cisco Press, 1997.

5.

Held G., Data Communications Networking Devices: Operation, Utilization and Lan and Wan Internetworking, John Wiley & Son Ltd, 1999.

6.

Huston G., ISP Survival Guide: Strategies for Running a Competitive Isp, John Wiley & Sons, 1998.

7.

Internet Society (ISOC), A Brief History of the Internet, URL: http://www.isoc.org/ internet/history/brief.htm.

8.

Karounos T., Maglaris B., Kindt A., DIDOS: A Shared Services Management Experiment in RACE, Network Management & Control, Plenum Publisher, New York, 1994.

9.

Layer 3 Switching, Re-Inventing the Router, Cisco Systems, The Technology Guide Series, 1998.

10. Lee B. G., Kang M., Lee J., Broadband Telecommunications Technology, 2nd edition, Artech-House, 1996. 11. Maglaris B., Chiotis T., Karounos T., Stamatelopoulos F., Computer Network Management, NTUA Publications, National Technical University of Athens, Electrical & Computer Engineering Department, Athens 1994. 12. Pfaffenberger Â., World Wide Web Bible, 1st MIS Press, edition, 1995. 13. Rose Ô. Ì., The Internet Message, Prentice-Hall, 1993. 14. Sexton M., Reid A., Broadband Networking: ATM, SDH and SONET, Artech-House, 1997. 15. Sportek Ì., High performance networking unleashed, SAMS, 1997. 16. Stallings W., Data and Computer Communications, 5th edition, Prentice Hall, 1996. 17. Stallings W., ISDN and Broadband ISDN with Frame Relay and ATM, edition, Prentice--Hall, Englewood Cliffs, N.J. 1995. 18. Stallings W., Local and metropolitan area networks, 5th edition, Prentice-Hall, 1996. 19. Steinmetz R., Nahrstedt K., Multimedia: Computing, Communications and Applications, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J. 1995. 20. Tanenbaum S. A., Äßêôõá õðïëïãéóôþí, 1ç Ýêäïóç, Prentice-Hall International,

328 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò Á. Ðáðáóùôçñßïõ, 1996. 21. Warland J., Äßêôõá åðéêïéíùíéþí, ìåôÜöñáóç ÌéëôéÜäçò Áíáãíþóôïõ, Á. Ðáðáóùôçñßïõ, 1997. 22. Yalamanchili S., Ni L., Duato J., Interconnection Networks: An Engineering Approach, ÉÅÅÅ Computer Society. 23. Áëåîüðïõëïò Á., ËáãïãéÜííçò Ã., Ôçëåðéêïéíùíßåò êáé äßêôõá õðïëïãéóôþí, 4ç Ýêäïóç, 1997. 24. Ïéêïíüìïõ Å., Äéá÷åßñéóç äéêôýùí SNMP, CMIP, TMN, ÏÔÅ Á. Å., Äéåýèõíóç Äéá÷åßñéóçò Äéêôýïõ. 25. Ïñãáíéóìüò Ôçëåðéêïéíùíéþí ÅëëÜäáò, ÔçëåðéêïéíùíéáêÜ ôÝëç, 1999. 26. Ðïìðüñôóçò Á., ÅéóáãùãÞ óôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò åðéêïéíùíéþí, åêäüóåéò Ôæéüëëá, 1997.

329 Êåöáëáéï 17: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò óôïí Åëëáäéêï ×ùñï

Äéåõèýíóåéò Äéáäéêôýïõ (URLs) ÏÔÅ: http://www.ote.gr HellasPac: http://www.ote-shop.gr/p_tilep3.htm HellasCom: http://www.ote-shop.gr/p_tilep4.htm ETSI: http://www.etsi.org FORTHnet: http://www.forthnet.gr ÏÔÅnet: http://www.otenet.gr CompuLink: http://www.compulink.gr Hellas on Line: http://www.hol.gr ÅÄÅÔ: http://www.grnet.gr ÔÅÍ-155: http://www.ten-155.net/ GUnet: http://www.gunet.gr Äéêôõáêüò ôüðïò Cisco Systems-http://www.cisco.com Äéêôõáêüò ôüðïò Fore Systems-http://www.fore.com Äéêôõáêüò ôüðïò Microsoft-http://www.microsoft.com Äéêôõáêüò ôüðïò SNMP-http://www.snmp.org

330 Ôïìïò II, Åíïôçôá Å: Äéêôõá Åõñåéáò Ðåñéï÷çò