0 Xxสภาพแวดล้อม & กลยุทธ์ Ibmib-

สภาพแวดลอมในการจัดการธุรกิจระหวางประเทศ ในการบริการงานของผูบริหารในบริษัทระหวางประเทศนั้น สิ่งที่สําคัญไดแกผูบริหาร เหลานีจ้ ะตองทําหนาที่ของตนบนสภาพแวดลอมที่มีความหลากหลาย โดยผูบริหารเหลานี้นอก จากจะตองคํานึงถึงปจจัยในทองถิ่นที่ตนรับผิดชอบ แตขณะเดียวกันก็ตองคํานําถึงสภาพแวด ลอมในประเทศเจาของกิจการและสภาพแวดลอมระหวางประเทศที่จะกระทบตอการดําเนินงาน ของกิจการอีกดวย สภาพแวดลอมที่จะตองพิจารณาในการจัดการระหวางประเทศประกอบดวย สภาพแวดลอม 3 ชนิด ไดแก 1. สภาพแวดลอมในประเทศเจาของกิจการ (Domestic Environment) 2. สภาพแวดลอมในประเทศที่ไปลงทุน (Foreign Environment) 3. สภาพแวดลอมระหวางประเทศ (International Environment) 1. สภาพแวดลอมในประเทศเจาของกิจการ (Domestic Environment) สภาพแวดลอมในประเทศเจาของกิจการ (Home country) หรทอสภาพแวดลอมทองถิ่น (Domestic Environment) เปนปจจัยพื้นฐานในการพิจารฯาวางแผนการดําเนินงานของธุรกิจ ระหวางประเทศ เนื่องจากเปนฐานที่ตั้งของสํานักงานใหญหรือบริษัทแมอันเปนที่บัญชาการ ความเปนไปตางๆ ของกิจการในตางประเทศ ปจจัยสําคัญหลายประการที่มีผลกระทบตอกิจการ ไดแก เงื่อนไขทางเศรษฐกิจ กฎหมาย การเมืองและปจจัยอื่นๆ ที่เกี่ยวของ 1. บรรยากาศทางการเมือง กิจการที่ดําเนินธุรกิจระหวางประเทศมักมีศักยภาพสูงใน การบริหารจัดการ สามาถสรางยอดขายไดในปริมาณมากทั้งจากตลาดภายใน ประเทศและตลาดตางประเทศ ดังนั้นกิจการเหลานี้จึงมีบทบามตอการพัฒนา เศรษฐกิจภายในขอลประเทศดวยซึ่งยอมมีผลตอเสถียรภาพทางการเมืองภายในดวย เนื่องจากความมั่นคงของเสถียรภาพของรัฐบาลภายใตระบอบทุนนิยมมักขึ้นอยูกับ ความเจริญทางเศรษฐกิจเปนสําคัญ ยิ่งไปกวานั้นผลกระทบโดยตรงที่สําคัญอีก ประการหนึ่งไดแก การกําหนดนโยบายทางเศรษฐกิจและการระหวางประเทศของรัฐ บาลแตละคณะอาจแตกตางกันโดยเฉพาะอยางยิ่งในเรื่องที่เกี่ยวของกัลภาษีอากร และโควตาการสงออกหรือนําเขาสินคา (Tariffs and Quotas Practices) ถึงแมการ

2

กระทําดังกลาวจะมีขอจํากัดจากกลไกทางการคาโลก แตวิธีการดังกลางก็ยังคงมีบท บาทสําคัญซึ่งผูบริหารบริษัทขามชาติจะตองคํานึงถึง 2. บรรยากาศการแขงขันภายในประเทศ ผูบริหารธุรกิจระหวางประเทศจําเปนตองให ความสําคัญกับวัตถุประสงคของคูแขงภายในประเทศดวย ทั้งนี้เพราะกิจการอื่นๆ ภายในประเทศอาขนโยบายหรือยุทธศาสตรการแขงขันในตลาดโลกคลายคลึงกัน หากคูแขงขันดังกลาวสามารถพัฒนาสินคาหรือบริการใหมีคุณสมบัติที่เหนือกวาของ กิจการ ก็อาจกอใหเกิดความไดเปรียบกิจการ ทั้งนี้เพราะในประเทศที่พัฒนาแลวคู แขงขันจากประเทศเดียวกันจะมีปจจัยพื้นฐานที่สํ าคัญเชนการสงเสริมจากรัฐบาล คลายๆกัน ปจจัยสนับสนุนอื่นๆ คลายๆกัน ดังนั้นความไดเปรียบในบางเรื่องจะกอให เกิดความแตกตางในดานการแขงขันแตในประเทศที่กําลังพัฒนาอาจจะมีปญหาใน เรื่งของมาตรการสงเสริมที่เริ่มมีขึ้นและถูกนํ าไปใชในลักษณะของการเลือกปฎิบัติ หากกิจการเพิกเฉยอาจกอใหเกิดการเสียโอกาสตอคูแขงขันที่คอยติดตามมาตรการ ตางๆเหลานั้น และสามารถไดประโยชนจากมาตรการเหลานั้น 3. สถานการณทางเศรษฐกิจ ปจจัยทางเศรษฐกิจของทองถิ่นนับเปนปจจัยที่มีผลตอการ เปลีย่ นแปลงในทางการคาระหวางประเทศ เพราะการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจภาย ในอาจสงผลถึงนโยบายรัฐบาลในสวนที่เกี่ยวของกับธุรกิจ หรืออาจสงผลกระทบตอ ธุรกิจโดยตรง แตอยางไรก็ดีมิไดหมายความวาการตกตํ่าของเศรษฐกิจภายในจะมี ความแปรผันโดยตรงตอการตกตํ่าของการดําเนินธุรกิจระหวางประเทศ ทั้งนี้เนื่องจาก การถดถอยทางเศรษฐกิจภายในอาจจะปนแรงผลักดันใหผูบริหารตองดําเนินยุทธวิธี ในการนํากิจการออกสูตางประเทศในอัตราที่สูงขึ้น 4. ปจจัยทางดานสังคมและสภาพแวดลอมอื่นๆ เปนปจจัยทั่วไปที่จะเอื้ออํานวยใหเกิด การพัฒนาทั้งองคการและบุคคลในอันที่จะมีความสามารถในการแขงขันกับนานา ประเทศไดหากกลไกทางสังคมไมดีพอ อาจเปนอุปสรรคทั้งบุคคลและองคการตอการ แขงขันทางธุรกิจ ตัวอยางเชนในประเทศสหรัฐอเมริกา รัฐบาลไดจัดโรงเรียนให ประชาชนอยางเพียงพอมีมาตรฐานและสะดวกตอการเขาศึกษา ผูบริหารที่ไดรับมอบ หมายใหไปทํางานในตางประเทศจึงไมตองพะวงเมื่อตนกลับมาแลวจะหาโรงเรียนที่มี คุณภาพใหลูกเรียนไมได ในขณะที่ในประเทศไทย เมื่อผูบริหารไดรับการคัดเลือกให ไปปฏิบตั ิงานในตางประเทศ บุคคลเหลานั้นอาจตองพะวงวาถาใหลูกลาออกจากโรง เรียนไปตางประเทศ เมื่อกลับมาจะหาโรงเรียนใหลูกเรียนไดหรือไมเปนตน ปจจัยดัง

3

กลาวหากพิจารณาเพียงผิวเผินก็ไมนาจะสําคัญอะไร แตปจจัยทางสังคมในลักษณะ ดังกลางอีกหลายชนิดนอกจากจะไมสงเสริมแลวยังเปนตัวบั่นทอนความสามารถของ ประเทศในการแขงขันและพัฒนาทางธุรกิจเปนอยางมาก 2. สภาพแวดลอมในประเทศที่ไปลงทุน ( Foreign Environment) สภาพแวดลมในประเทศที่ไปลงทุน ( Host country) หมายถึง ประเทศที่บริษัทขามชาติ จากตางประเทศมาลงทุน ในการพิจารณาสภาพแวดลอมในตางประเทศนี้ จะประกอบไปดวย วัฒนธรรม เศรษฐกิจ กฎหมาย สถานการณทางการเมือง อุปสรรคทางการคา คูแขงขันจากทอง ถิน่ ปละปจจัยที่เกี่ยวของกับอัตราแลกเปลี่ยน (Rodrigues: 1996) 1. สภาพแวดลอมทางวัฒนธรรม (Culture) เนื่องจากวัฒนธรรมเปนพื้นฐานของความ คิดและแนวปฏิบัติของผูอยูในสังคมแตละแหง ดังนั้นวัฒนธรรมจึงมีบทบาทสําคัญตอ ผูบ ริหารในธุรกิจระหวางประเทศเปนอยางยิ่ง เนื่องจากผูบริหารเหลานี้จะตองแสดง บทบาททางการจัดการบนพื้นฐานของความแตกตางทางวัฒนธรรมของบุคลากรจาก ตางเชือ้ ชาติและภาษา ประเทศที่มีบทบาทสําคัญในดานการคาระหวางประเทศเชน สหรัฐอเมริกาเอง ก็ใหความสําคัญตอปจจัยทางวัฒนธรรมเปนอยางมาก ถึงกระนั้นก็ มีรายงานทางการวิจัยพบวาผูบริหารบริษัทขามชาติชาวอเมริกันเองประสบความลม เหลวและสรางความเสียหายมากกวา $ 2,000,000,000 ตอป ซึ่งมีสาเหตุมาจากการ ที่ผูบริหารเหลานั้นมีการเตรียมตัวที่ไมพอเพียงที่จะปรับตนเองใหเขากับวัฒนธรรม ของประเทศอื่น (Copeland &Griggs,1985) 2. สภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจ ( Economic ) สภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจในตาง ประเทศจะมีโครงสรางพื้นฐานมาจากการผลิตสินคาหรือบริการ การจัดจําหนายสูผู บริโภค ปริมาณความตองการสินคาของประชาชนในประเทศเหลานั้น กลไกของแต ละประเทศในการสนับสนุนหรือเปนอุปสรรคตอระบบการคา แตในทางปฏิบัติผู บริหารที่ผานการบริหารในประเทศตางๆ จะเห็นความแตกตางทางเศรษฐกิจของแต ละประเทศไดดี เนื่องจากแตละประเทศอยูในขั้นตอนของพัฒนาการทางเศรษฐกิจที่ แตกตางกัน ซึ่งมักจะสงผลตออุปสงคและอุปทานในสินคาและบริการชนิดตางๆ และ มีผลการะทบโดยตรงตอการบริหารการตลาดของกิจการ สําหรับการพิจารณาทําการ

4

ลงทุนในตางประเทศของบริษัทขามชาตินั้นเพื่อพิจารณาจากภาพรวมของแนวโนม การเปลีย่ นแปลงประชากร รวมทั้งผลผลิตมวลรวมประชาชาติและปจจัยอื่นๆ ที่เกี่ยว ของก็จะทําใหมองเห็นความเปนไปไดในระดับหนึ่ง(ตารางที่ 2-1 ) ทั้งนี้เพราะผลผลิต ประชาชาติมวลรวมประชาชาติ (Gross National Product, หรือ GNP)เกี่ยวของกับ สินคาและบริการที่เกิดขึ้นในประเทศใดประเทศหนึ่ง ตารางที่ 2-1 Statistics on population and GNP of some countries (1991)

อยางไรก็ดีการบันทึกรายการผลผลิตมวลรวมประชาชาติของบางประเทศโดยเฉพาะ ประเทศกําลังพัฒนานั้น หนวยงานของรัฐที่ทําหนาที่บันทึกอาจมิไดบันทึกรายการที่เกิดขึ้นจาก เศรษฐกิจขนาดเล็กหรือเศรษฐกิจทองถิ่น หรือที่เรียกวา (Sub-culture economies, หรือ (SCEs) ไดแกประชากรที่ผลิตเพื่อการบริโภคของตนเอง หรือทําการคาในลักษณะการแลกเปลี่ยนสินคา ตอสินคา (Barter) ซึง่ ในหลายประเทศอาจมีลักษณะดังกลาวเปนจํานวนมาก นอกจากนี้ผลิต ภัณฑมวลรวมตอหัวจะเสดงถึงการเพิ่มของความตองการบริโภคสินคาและบริการ ซึ่งจะเปนชี้ให เห็นโอกาสทางการตลาดของบริษัทขามชาติทั้งหลาย 3. สภาพแวดลอมทางการเมืองและกฎหมาย การดําเนินธุรกิจใดก็ตามโดยเฉพาะอยาง ยิง่ ธุรกิจที่มีขนาดใหญ ผลกระทบระหวางกิจการกับสังคมจะมีสูง เนื่องจากผลการ ดําเนินงานของธุรกิจจะมีผลตอระบบเศรษฐกิจในสังคมนั้นๆ สูง ในขณะเดียวกัน ธุรกิจก็ตองการปริมาณประชาชนจํ านวนมากมาบริโภคสินคาและบริการที่ตนนํ า เสนอ ดังนั้นการเมืองจึงมีบทบามสําคัญตอเศรษฐกิจและการดําเนินธุรกิจของบริษัท ขามชาติเหลานี้ จุดสําคัญที่ผูบริหารจะตองใหความสําคัญไดแก ในหลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศที่เพิ่งเปดตนเองออกรับการลงทุนจากตางประเทศ ความรูสึกถึง ความเปนธุรกิจของชาติอื่นไมใชของชาติตนเองอาจจะมีอยูสูงทั้งในหมูประชาชนและ ผูบ ริหารประเทศ ซึ่งเปนความรูสึกที่อยูภายในมิไดเห็นเดนชัดแตก็มีความออนไหวตอ ทัศนคติของบุคคลเหลานั้น ซึ่งจะสงผลไปยังพฤติกรรมตางๆ ถาเกิดในหมูผูมีบทบาท ในการบริหารประเทศยอมจะสงผลไปยังกลไกที่รัฐใชเปนเครื่องบริหารราชการแผน ดินเชน กฎหมายและระเบียบปฏิบัติตางๆ เปนตน ในแงของกฎหมายของประเทศ ตางๆ นั้น ความแตกตางปรากฏใหเห็นไดอยางชัดเจนทั้งในดานเนื้อหาและราย ละเอียดตลอดจนผลบังคับใช เปนที่ทราบกันโดยทั่วไปวา กฎหมายในประเทศที่มี ความเจริญและเปนผูนําทางเศรษฐกิจในโลก จะมีรายละเอียดและมีเนื้อหาครอบ คลุมกวางขวางทั้งในดานสภาพแวดลอมและจริยธรรม ในขณะที่กฎหมายในประเทศ

5

ที่กําลังพัฒนาและประเทศดอยพัฒนาหลายประเทศมีความลาหลังและเปนอุปสรรค ตอการดําเนินธุรกิจระหวางประเทศ แมในหลายประเทศจะมีกฎหมายที่เกี่ยวของ บังคับใชัอยูแตผลทางปฏิบัติอาจมีนอยและผลบังคับใชัอาจลดประสิทธิภาพลงเนื่อง จากมาตรฐานจริยธรรมของผูรับผิดชอบตอการบังคับใชัในแตละประเทศตางกัน กฎหมายหลายชนิดจะมีบทบาทโดยตรงตอการจัดการเชน กฎหมายแรงงาน กฎหมายภาษีอากร และกฎหมายการคาตางๆ 4. คูแ ขงขันในประเทศที่ไปลงทุน เปนปกติของธุรกิจระหวางประเทศทั่วไปที่จะตอง เผชิญคูแขงขันดั้งเดิมซึ่งอาจเปนของประเทศที่ไปลงทุนหรือเปนของตางประเทศเชน เดียวกัน โดยทั่วไปคูแขงขันที่ไมใชกิจการขามชาติมักจะมีเทคโนโลยีดานตางๆ ตํ่า กวากิจการขามชาติแตก็มีขอไดเปรียบในแงของการบริหารที่มีความชํานาญและเขา ใจระบบวัฒนธรรมทองถิ่นไดดี แตก็มักจะมีปญหาในเรื่องของระบบงานและการขาด แคลนเงินทุน นอกจากนี้การแขงขันกับธุรกิจในบางประเทศอาจพบปญหาของการให สินบน (Bribery) แกผมู ีสวนไดเสียตอการดําเนินงานของกิจการเชนเจาหนาที่ของรัฐ เปนตน ทําใหบริษัทขามชาติจากบางประเทศประสบปญหาในการแขงขัน ตัวอยาง เชนสหรัฐอเมริกาซึ่งมีกฎหมายปองกันการทุจริตที่เขมงวด เชน The U.S. Foreign Corrupt Practice Act of 1977 ทีห่ ามมิใหนักธุรกิจอเมริกันเกี่ยวของกับการใหสินบน แมวาจะเปนธรรมเนียมปฏิบัติปกติของประเทศอื่นๆ ก็ตาม 5. ปจจัยที่เกี่ยวของกับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา (Exchange Rates) ในการดําเนินงาน ของธุรกิจระหวางประเทศนั้น สิ่งที่ผูบริหารตองเผชิญอยางแนนอนไดแกความแตก ตางในอัตราแลกเปลี่ยนเงอนตรา ทั้งนี้เพราะรายการคาที่เกิดขึ้นระหวางสองประเทศ ขึน้ ไป ยอมจะตองเกี่ยวพันกับหนายเงินตราของทั้งสองประเทศ และแตละประเทศก็ ยอมจะมีหนายเงินตราที่แตกตางกัน ยิ่งกวานั้นคาของเงินตราของแตละประเทศยัง อาจเปลีย่ นแปลงทุกวันขึ้นอยูกับหลายปจจัย ดังนั้นจึงตองมีราบการเปรียบเทียบหรือ ปรับคาของรายการที่เกิดขึ้นจากหนวยเงินตราที่แตกตางกันใหเปนคาเดียวกัน ผลของ การปรัลดังกลาวยอมจะสงผลใหเกิดผลดีหรือผลเสียแกกจการในรูปของกํ าไรหรือ ขาดทุนจากอัตรแลกเปลี่บนเงินตรา ตัวอยางเชน ถาบริษัท ABC จํากัดสงสินคาจาก อเมริกามาจําหนายใหบริษัท ABC จํากัดในประเทศไทย ถารายการดังกลาวมีจํานวน ทัง้ สิ้น $1,000,000 ณ วันที่อัตราแลกเปลี่ยนมีคา $1=25 บาท บริษัท ABC จํากัดใน ประเทศไทยจะติดหนี้บริษัทในอเมริกาอยู 1,000,000 x 25 เปนเงิน 25,000,000

6

บาท ถาถึงเวลาชําระหนี้ อัตราแลกเปลี่ยนเทากับ $1=40 บาท บริษัทในประเทศไทย จอตอง นําเงินบาทจํานวน 1,000,000 x 40 =40,000,000 บาท นับเปนผลตางถึง 15,000,000 บาท ซึง่ เปนสวนที่ตอใหเกิดการขาดทุนจากอัตราแลกเปลี่ยนแกบริษัท ABC จํากัดในประเทศไทย ดังนั้นผูบริหารกิจการระหวางประเทศจึงตองใหความ สําคัญตออัตราแลกเปลี่ยนและกลยุทธในการลดความเสี่ยงจากอัตรแลกเปลี่ยนโดย ใชตนทุนที่ตํ่า 3.สภาพแวดลอมระหวางประเทศ สภาพแวดลอมชนิดนี้ตางจากสภาพแวดลอมในตางประเทศตรงที่เปนสภาพแวดลอมที่ พิจารณากลไกการดําเนินการทางเศรษฐกิจของเขตเศรษฐกิจตางๆ กลุมประเทศหรือองคกรการ คาที่มีผลตอการดํ าเนินธุรกิจการคาระหวางประเทศในขณะที่สภาพแวดบอมในตางประเทศ หมายถึงสภาพแวดลอมในประเทศที่กิจการไปลงทุนโดยตรง และการรวมกลุมของประเทศตางๆ เพื่อการคาเสรี (The Consolidation of Nations into Free Trade Blocks) ก็ยังคงมีอยางตอ เนือ่ ง ลักษณะการรวมกลุมเชนนี้เคยสงผลตอเศรษฐกิจโลกมาแลวเชนกรณี OPEC(The Organizations of Petroleum Exporting Nations) ซึง่ เมื่อรวมกลุมกันแลวกลายเปนผูคานํ้ามัน รายใหญของโลก ทําใหสามารถกําหนดราคานํ้ามันในตลาดโลกได สงผลใหเกิดวิกฤติการนํ้ามัน ในโลกอยูเปนระยะเวลานาน ในปจจุบันการรวมกลุมของสหภาพยุโรปหรือ EU(The European Union) ไดรับความสนใจและเชื่อวาความเปนเอกภาพทางเศรษฐกิจ (Economic Unification) ของประเทศเหลานี้จะสงผลตอการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอมทางการคาระหวางประเทศ หลายประการ

องคกรระหวางประเทศและเขตเศรษฐกิจที่มีบทบาทตอการคาระหวางประเทศ ในปจจุบันองคการระหวางประเทศมีมากมาย องคการเหลานี้จัดตั้งขึ้นโดยวัตถุประสงค ตางๆ และไดรับการยอมรับจากประเทศสมาชิกในการปฎิบัติตามแนวทางที่ไดรวมกันกําหนดขึ้น องคการระหวางประเทศที่ถูกจัดตั้งขึ้นนั้น มีทั้งเพื่อความมั่นคงแหงรัฐในสวนที่เกี่ยวของกับการ หลีกเลี่ยงสงคราม บางองคการก็ถูกจัดตั้งชึ้นเพื่อเปนกลไกในดานความรวมมือทางเศรษฐกิจ บา

7

มองคการก็มีวัตถุประสงคเพื่อมนุษยธรรมและความเทาเทียมของสิทธิมนุษยชน และวัตถุ ประสงคของการจัดตั้งองคการระหวางประเทศก็มักคลอยตามสถานการณในโลกดวย ตัวอยาง เชนในยุคที่โลกมีทีทาวาจะเกิดสงครามไมวาจะเปนระหวางลัทธิการเมืองหรือระหวางประเทศ องคการหลายองคการก็ถูกจัดตั้งขึ้นเพื่อแกปญหาหรือเปนพันธมิตรกันเพื่อความรวมมือทาง ทหาร แตเมื่อโลกวางเวนจากสงครามและยังไมมีที่ทาวาจะเกิดสงคราม องคการหลายองคการ เกิดขึ้นเพื่อความรวมมือทางการคา รวมทั้งองคการที่เคยเกิดขึ้นเพื่อความรวมมือทางทหารก็อาจ เพิม่ บทบาทเปนการรวมมือทางการคาแทนเปนตน สําหรับองคการระหวางประเทศที่สําคัญและ มีบทบาทตอธุรกิจระหวางประเทศทั้งทางตรงหรือทางออมตัวอยางเชน 1. องคการสหประชาชาติ (The United Nations) องคการสหประชาชาติหรือ UN เปนองคกรก ลางระหวางประเทศที่ไดรับการยอมรับจากประเทศตางๆทั่วโลกจัดตั้งขึ้นดวยความรวมมือ ของนานาประเทศภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง องคการสหประชาชาติมีบทบาทตอโลก ครอบคลุมดานตางๆ ไมวาจะเปนทางทหาร ทางการคา ทางเกษตร ทางการศึกษาสาธรณสุข และอืน่ ๆ สําหรับในสวนที่เกี่ยวของกับธุรกิจนั้นมีทั้งบทบาทโดยตรงในฐานะผูบริโภคหรือทาง ออมอื่นๆ ตัวอยางของบทบาทโดยตรงเชน ในแตละปองคการสหประชาชาติจายเงินมากกวา 750 ลานดอลลารในการซื้อสินคาหรือบริการทั่วโลก สวนในทางออมองคการสหประชาชาติ เองก็มีหนวยงานยอย (Specialized Agencies)ที่มีบทบาทตอการดําเนินธุรกิจระหวาง ประเทศเชน UN Conference on Trade and Development เปนตน และยังมีสิ่งพิมพที่ เกีย่ วของกับบริษัทขามชาติโดยตรงเชน วารสาร Transnational Corporation เปนตน 2. ธนาคารโลก(The World Bank) ธนาคารโลกหรือมีชื่อเต็มวา The International Bank for Reconstruction and Development (IBRD) ธนาคารโลกมีโครงสรางหลักที่สําคัญ ไดแกตัว ธนาคารโลกเอง บริษัทการเงินระหวางประเทศ (The International Finance Corporation หรือ IFC) และองคการพัฒนาระหวางประเทศ (The International Development Association หรือ IDA) ในแงของธนาคารโลกเองที่ธุรกิจใหความสําคัญไดแก การที่ ธนาคารโลกใหนานาประเทศกูเงินเพื่อพัฒนาเปนจํานวนมหาศาลในแตละป เงินเหลานี้นจะ ตองหมุนเวียนไปสูระบบเศรษฐกิจในแตละแหงซึ่งก็คือการซื้อสินคาและบริการนั่นเอง เงินกู ดังกลาวไมวาจะเปนเงินกูที่มีเงื่อนไขผอนปรน (Soft Loan) ที่มีองคการพัฒนาระหวาง ประเทศเปนผูจัดการ ลวนมีบทบาทที่จะทําใหเกิดคาใชจายในประเทศตางๆ ที่กูเงินไป และมี ผลกระทบตอยอกจําหนายสินคาและบริการของธุรกิจระหวางประเมศทั้งหลาย นอกจากนั้น

8

ธนาคารโลกยังมีบางหนวยงานเชน (The World Bank’s Center for Arbitration)ซึ่งชวยแก ปญหาในการดําเนินธุรกิจระหวางประเทศ (Ball&McCulloch,1993,p.127) 3. องคการการคาโลก (World Trade Organization หรือ WTO) นับเปนหนวยงานที่มีบทบาท ตอการคาระหวางประเทศเปนอยางมาก โดยไดพัฒนามาจากการเจรจาวาดวยขอตกลง ระหวางประเทศวาดวยภาษีศุลกากรและการคา (General Agreement on Tariffs and Trade หรือ GATT) ในระยะแรก เปนขอตกลงรวมกันของนานาประเทศโดยมีสหรัฐอเมริกา เปนแกนนําในอันที่จะขจัดอุปสรรคทางการคาระหวางประเทศที่เกิดขึ้นโดยเฉพาะอยางยิ่ง อุปสรรคทางภาษีอากร โดย GATT มีบทบาทสําคัญตอการดําเนินธุรกิจระหวางประเทศโดย เปนองคกรกลางที่วางกฎขอบังคับในสวนที่เกี่ยวของกับการคาระหวางประเทศ ประการ สําคัญยังมีบทบาทในการไกลเกลี่ยขอพิพาทที่เกิดจากการคาระหวางประเทศตางๆ ดังนั้น ธุรกิจระหวางประเทศจึงตองติดตามบทบาทและกิจกรรมตางๆ ของ GATT เพราะจะมีผล กระทบตอการคาระหวางประเทศของนานาประเทศ และยอมมีผลตอการดําเนินงานของกิจ การขามชาติสวนใหญ ตอมาเมื่อวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 1995 ไดปรับเปนองคการการคาโลก (Robin et al.,1998)มาจากชื่อเต็มวา World Trade Organization หรือที่นิยมเรียกวา WTO โดยองคการดังกลาวจะรับผิดชอบขอตกลงทางการคาที่สําคัญสามประการ ไดแก ขอตกลง ในสวนที่เกี่ยวกับขอตกลงของ GATT ทีม่ มี าแตเดิม ซึ่งจะเกี่ยวของกับการจําหนายสินคา ตางๆ (Trade in Goods ) ขอตกลงใหมทางการที่เดี่ยวของกับการใหบริการ(New General Agreement on Trade in Services หรือ GATS) และขอตกลงในสวนที่เกี่ยวของกับสินทรัพย ทางปญญา (New Agreement Covering Intellectual Property Rights) ภารกิจสําคัญที่ WTO หรือ GATT รับผิดชอบจะประกอบไปดวย ภารกิจแรกไกแก กฎหรือระเบียบที่รัดกุมใน การทีจ่ ะใชเปนแนวทางปฎิบัติของประเทศตางๆ ในการทําการคาระหวางกัน และจะทําให บรรดาผู  ส  ง ออกหรื อ นํ าเข า สิ น ค าได รับ รู ว  า กฏระเบีย บของบางประเทศอาจเป น สิ่ ง ที่ไ ม สามารถยอมรับไดในกฏหมายระหวางประเทศ (not Acceptable under International Laws ) ภารกิจประการตอมาไดแกการเกี่ยวของกับการสรางความเสมอภาคทางการคาโลก (The Liberlization of world Trade ) เพือ่ ที่จะทําใหการคาระหวางประเทศตางๆ ดําเนินไป โดยเสมอภาคตามจุดมุงหมายดั้งเดิมของ GATT ทัง้ นีเ้ พราะกฎหมายและวิธีการทางภาษี ศุลกากรของประเทศตางๆ มีความแตกตางกันอยูทั้งมากและนอย ผลของความแตกตาง เหลานั้นจะกอใหเกิดความไดเปรียบหรือเสียเปรียบระหวางประเทศคูคาอันจะนํ ามารซึ่ง อุปสรรคทางการคา (Trade barrier) ทีเ่ กิดขึ้นในโลก โดยเปาหมายสําคัญไดแกการขจัดการ

9

กีดกันทางการคา (Discrimination) โดยมีเปาหมายที่จะใหบรรดาประเทศตางๆ ปรับ กฎหมายหรือระเบียบตางๆ ทางการคาของตนเชนภาษีศุลกากรใหมีความเสมอภาคในการที่ จะดําเนินการคาขายระงประเทศตางๆ 4. ประชาคมยุโรป (The European Union) ในระยะแรกของการรวมกลุมใชชื่อ The European Community หรือ The European Economic Community ประกอบดวยประเทศเบลเยี่ยม เยอรมัน ฝรั่งเศส อิตาลี ลักซเซมเบอรกและเนเธอแลนด ตอมาภายหลังมีเดนมารก ไอรแลนด สหราชอาณาจักร กรีซ สเปนและโปรตุเกส เปาหมายคือการขจัดอุปสรรคทางการคา ตลอด จนสงเสรมการเคลื่อนยายทุน แรงงานและทรัพยากร เพื่อใหเกิดความเปนอันหนึ่งอันเดียวใน หมูป ระเทศสมาชิก อันจะทําใหกลไกทางเศรษฐกิจเปนไปไดอยางเสรี การรวมกลุมกันของ ประเทศดังกลาวในยุโรป ทําใหเปนกลุมที่มีความแข็งแกรงทางเศรษฐกิจและการกลุมหนึ่ง เนื่องจากกลุมดังกลาวมีประชากรมากและมีการบริโภคสินคาและบริการเปนอันดับสองรอง จากสหรัฐอเมริกา ทําใหมีผลกระทบโดยตรงตอลูทางการคาของประเทศตางๆ และสงผลไป ยังบริษัทขามชาติดวย เนื่องจากการรวมกลุมดังกลาวทําใหเกิดบทบาทสําคัญตอการคาโลก ในแงของการสงออกและนําเชาสินคาและบริการสูประเทศในกลุมใกลเคียงกับสหรัฐอเมริกา ซึง่ เคยมีบทบาทสําคัญในการชี้นําทิศทางการคาโลก นอกจากนี้ EU ยังมีแผนการที่จะนําเงิน ตราสกุลหลักของกลุม (The European Currency Unit หรือ ECU) ออกใช แนวทางดังกลาว ยอมจะทํ าใหเงินสกุลดอลลารสหรัฐอเมริกาซึ่งเคยเปนเงินสกุลหลักในการใชชําระหนี้ตาง ประเทศลดบทบาทลงเนื่องจากเงินตราที่ EU นําออกใชจะเปนเงินตราที่มีรากฐานทาง เศรษฐกิจของประเทศในกลุมซึ่งมีอัตราสวนสํ าคัญในปริมาณการคาระหวางประเทศใกล เคียงกับสหรัฐอเมริกา ทําใหบางประเทศอาจลดความสําคัญกับเงินตราสกุลดอลลารสหรัฐที่ จะใชเปนเงินทุนสํารองระหวางประเทศ โดยหันมาใชเงินตราสกุลยุโรปแทน สิ่งเหลานี้ยอมมี ผลทัง้ ทางตรงและทางออมตอบริษัทที่เกี่ยวของกับการคาระหวางงประเทศทั้งสิ้น 5. เขตการคาเสรีอเมริกาเหนือ (North America Free Trade Area,NAFTA) เปนเขตการคาที่ ประกอบดวยประเทศสหรัฐอเมริกา แคนาดาและเม็กซิโก มีจุดประสงคขจัดอุปสรรคทางภาษี ศุลกากร (Tariffs) ในสินคาตางๆ ที่มีระหวางประเทศทั้งสาม แตสิ่งที่ทําใหกลุมมีความสําคัญ และมีบทบาทตอโลก เนื่องจากสหรัฐอเมริกาเพียงประเทศเดียวก็เปนประเทศที่มีการสงออก และนําเขารายใหญที่สุดของโลก (ตารางที่ 2-2) ประการสําคัญคือประชาชนอเมริกันมีศักย ภาพในการซื้อสูงมากกวาประเทศใดๆ ในโลก ทั้งยังมีพลเมืองมากถึงกวา 250 ลานคน ทําให อเมริกาเปนแหลงใหญในการจําหนายสินคาทั้งจากบริษัทของอเมริกันเองและจากทั่งทุกมุม

10

โลก ดังนั้นการรวมกลุมทางการคาระหวางสหรัฐอเมริกากับเม็กซิโกจึงเปนที่สนใจจาก ประเทศคูค าอื่นๆ ทั่วโลก สําหรับผลกระทบตอประเทศไทยนั้น เม็กซิโกเปนประเทศในกลุม NAFTA ซึง่ มีลกั ษณะคลายประเทศไทย กลาวคือยังเปนประเทศที่ไมมีความแข็งแกรงทาง เศรษฐกิ จ และอาศั ย ความได เ ปรี ย บจากค า แรงงานในการดึ ง ดู ด การลงทุ น เช น เดี ย วกั บ ประเทศไทย การรวมกลุมดังกลาวอาจทําใหเม็กซิโกมีความไดปรียบและชวงชิงตลาดการคา กับสหรัฐอเมริกาซึ่งเปนตลาดที่สําคัญของประเทศไทยไปได ตารางที่ 2-2 World Trade in Merchandise Export

และปริมาณการบริโภคและผลิตของสหรัฐอเมริกาเพียงประเทศเดียวก็มากวา หลายๆ ประเทศในโลกรวมกัน จากขอมูลดังกลาวทําใหเขตการคาเสรีอเมริกาเหนือมีบทบาทตอธุรกิข การคาระหวางประเทศ นอกจากนี้แลวปจจัยสําคัญอีกชนิดหนึ่งไดแกบริษัทขามชาติที่มีบท บาทตอการคาโลกจํานวนมากเปนบริษัทของอเมริกา ดังนั้นในการศึกษาในเรื่องที่เกี่ยวกับ การคาระหวางประเทศจึงตองเกี่ยวพันกับเขตเศรษฐกิจดังกลาว 6. สมาคมอาเชี่ยน (Association of Southeast Asian,ASEAN) เปนสมาคมที่จัดตั้งขึ้นในป 1967 ประกอบดวย บรูไน อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปรและประเทศไทย แมใน ระยะแรกสมาคมอาเชียนจะมีกิจกรรมที่เกี่ยวกับความรวมมือทางทหารอยูมากเนื่องจากการ คุกคามของกลุมประเทศคอมมิวนิสต แตในปจจุบันการคุกคามดังกลาวไดหมดสิ้นลงทําให กลุมประเทศในสมาคมอาเชียนถูกจับตามากจากประเทศอุตสาหกรรมและบริษัทขามชาติ เนือ่ งจากเปนเขตที่มีศักยภาพที่จะเปนไดทั้งผูผลิตและผูบริโภค เนื่องจากประเทศในกลุมมี ประชากรรวมกันถึงประมาณ 330 ลานคน และมีพัฒนาการทางเศรษฐกิจสูง ทั้งยังสามารถ เปนศูนยกลางการคมนาคม การขนสงและแมกระทั่งศูนยกลางทางการเงินไดอีกดวย ยิ่งไป กวานั้นการที่อาเชียนมีอาณาเขตที่ไมหางจากจีนมากนัก ทั้งมีขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรม ทีใ่ กลเคียงกับจีน ทําใหประเทศในกลุมอาเชียนมีศักยภาพที่จะติดตอคาขายกับจีน ซึ่งเปน ประเทศที่มีพลเมืองมากที่สุดในโลกและมีแนวโนมที่จะมีบทบาททางเศรษฐกิจในอนาคตอัน ใกล 7. เขตการคาเสรีอาเชียน (Asean Free Trade Aera, AFTA)เปนโครงการที่เริ่มในสมัยนาย อานันท ปนยารชุนเปนนายกรัฐมนตรี โดยเริ่มอยางเปนทางการในการประชุมสุดยอดอาเชีย นครั้งที่ 4 ในวันที่ 18 มกราคม 2535 โดยมีวัตถุประสงคที่จะกระตุนใหเกิดพการเสรีในกลุม ประเทศอาเชียโดยมิใหภาษีเปนอุปสรรคตอการคาระหวางกัน และยังสงผลใหเกิดการขยาย การลงทุนในภูมิภาคทั้งจากการลงทุนภายในกลุมเองและการลงทุนจากนอกภูมิภาค โดยมี

11

เปาหมายที่จะลดภาษีศุลกากรใหครอบคลุมสินคาทุกประเภทยกเวนสินคาเกษตร และโดยที่ ประเทศในกลุมอาเชียนมีบทบาทสําคัญทางเศรษฐกิจและมีศักยภาพที่จะพัฒนาตนเองทาง เศรษฐกิจ เขตการคาดังกลาวจึงมีความสําคัญ แมวาปนะเทศในกลุมดังกลาวโดยเฉพาะ อยางยิง่ ประเทศไทยจะประสบปญหาทางเศรษฐกิจอยางรุนแรง จนเปนเหตุใหเกิดการชะงัก งันไปบางก็ตาม นอกจากกลุมหรือสมาคมดังกลาวแลวยังมีกลุมหรือสมาคมทางการคาระหวางประเทศ อืน่ ทีม่ บี ทบาทในภูมิภาคตางๆ ของโลก องคการเหลานี้จะมีบทบาทในเรื่องกิจกรรมทางการคา และทําใหเกิดเขตเศรษฐกิจเฉพาะ (Economics Block) เนื่องจากขอตกลงระหวางสมาชิกใน กลุม ในขณะที่ GATT ก็มนี โยบายที่จะทําใหเกิดการคาเสรีขึ้นในโลก ดังนั้นธุรกิจขามชาติที่มี ขนาดใหญจึงตองติดตามทิศทางการเคลื่อนไหวของหนวยงานเหลานี้ เพราะจะมีผลโดยตรงตอ การดําเนินธุรกิจของบริษัทขามชาติ เนื่องจากธุรกิจขามชาติมักมีขนาดใหญตองการผูบริโภค จํานวนมหาศาลมารองรับสินคาหรือบริการที่ผลิตขึ้น บริษัทขามชาติจึงตองแสวงหาตลาดจาก ทุกมุมโลกซึ่งทําใหตองไปเกี่ยวของกับเขตเศรษฐกิจและองคการระหวางประเทศตางๆ ดังได กลาวมาแลว

12

กลยุทธการลงทุนในตางประเทศ ในการดําเนินธุรกิจใดๆ ก็ตามจุดเริ่มตนจะอยูที่การลงทุน แตการลงทุนในตางประเทศจะ มีปจ จัยที่ทําใหผูลงทุนตองพิจารณาสูงกวาธุรกิจที่ทําการลงทุนภายในประเทศ ปจจัยดังกลาวมี ทัง้ ในแงกฎหมายในตางประเทศ กฎหมายระหวางประเทศ และกฎหมายภายในประเทศที่เกี่ยว ของกับการลงทุนในตางประเทศ นอกจากนี้ผูลงทุนยังตองเผชิญยุทธวิธี (Business Strategy) จากคูแ ขงขันที่หลากหลายและอาจมีความชํานาญในการดําเนินธุรกิจในทองถิ่นนั้นๆ สูงกวา ผู บริหารธุรกิจระหวางประเทศจึงตองกําหนดแนวทางที่เหมาะสมในการลงทุนในตางประเทศ เพื่อ ใหกิจการในตางประเทศที่ไปลงทุนสามารถอยูรอดและพัฒนาในเวลาตอมาได ความลมเหลว ของการดําเนินธุรกิจในตางประเทศมิไดมาจากความบกพรองของผูบาริหาารแตเพียงอยางเดียว การเลือกกวิธีการลงทุนที่ไมเหมาะสมก็เปนปจจัยที่ทําใหธุรกิจไมสามารถดําเนินการไดอยางมี ประสิทธิภาพเชนกัน Ball & McCulloch (1993) ไดแบงการพิจารณาการลงทุนในตางประเทศไว สองแนวทางกวางไดแก การลงทุนในตลาดทุนเพื่อวัตถุประสงคในผลตอบแทนที่เปนตัวเงิน (Portfolio Investment) และการลงทุนในลักษณะที่จะทําใหกิจการสามารถบริหารธุรกิจที่ไดลง ทุนไว (Foreign Direct Investment หรือ FDI) การลงทุนในตลาดทุนเพื่อวัตถุประสงคในผลตอบแทนที่เปนตัวเงิน (Portfolio Investment) การลงทุนในลักษณะนี้หมายถึงการซื้อหุนหรือพันธบัตรโดยมีวัตถุประสงคที่จะไดรับผล ตอบแทนจากเงินลงทุนแตมิไดมีวัตถุประสงคที่จะเขาไปบริหารกิจการดังกลาว ดังนั้นการลงทุน โดยการซื้อหุนหรือพันธบัตรจากกิจการของประเทศอื่นเพื่อวัตถุประสงคดังกลาว จึงไมจําเปนตอง รักษาสัดสวนของจํานวนหุนใหสูง อยางไรก็ดีวิธีการลงทุนในลักษณะเชนนี้ก็สามารถใหผลตอบ แทนทีส่ งู และเปนที่นิยมในหมูนักลงทุน แตในแงของการจัดการแลวผูลงทุนจะไมมีบทบาททาง การจัดการตอกิจการทที่ไดลงทุนไว การลงทุนในลักษณะที่จะทําใหกิจการสามารถบริหารธุรกิจที่ไดลงทุนไว (Foreign Direct Investment หรือ FDI)

13

หมายถึงการลงทุนที่ผูลงทุนมีสวนในการเปนเจาของกิจการเพียงพอที่จะมีบทบาทสําคัญ ในการควบคุมทางการจัดการ (Significant Management Control) แนวคิดหลักของการลงทุน โดยตรงในตางประเทศไดแกการมุงควบคุมสินทรัพยของบริษัทในประเทศอื่น การลงทุนโดยตรง ในตางประเทศของบริษัทขามชาติจากประเทศตางๆ มักจะเกิดขึ้นโดยกิจการจากประเทศที่ พัฒนาแลว (Developed Countries) เปนสวนใหญ มีเพียงสวนนอยที่เกิดโดยประเทศดอย พัฒนาหรือประเทศที่กําลังพัฒนารวมทั้งประทศที่เคยใชระบบเศรษฐกิจแบบคอมมิวนิสตมากอน จะเห็นวาสหรัฐอเมริกายังคงเปนประเทศที่เปนผูนําในอัตราสวนของการลงทุนในตางประเทศ ใน ชวงแรกคือในชวงป ค.ศ. 1967-1972 มากกวาครึ่งหนึ่งของการลงทุนในตางประเทศที่เกิดขึ้นใน โลกเปนของสหรัฐอเมริกา (ตารางที่ 3-1) แมวาในระยะหลังอัตราสวนดังลาวจะลดลงเนี่องจาก สัดสวนการลงทุนของประเทศอื่นที่เพิ่มขึ้นเปนอยางมาก ตารางที่ 3-1 Outflow of FDI out of Developed Countries 1967-1973 (million of dollars)

การลงทุนโดยตรงโดยกิจการจากประเทศที่จําไปลงทุนหรือประเทศแม (Home country) ยังประเทศที่รับการลงทุน (Host country )นัน้ ไมจําเปนที่จะตองโอนเงินจากประเทศแมไปยัง ประเทศทีจ่ ะรับการลงทุนเสมอไป ทั้งนี้เพราะบริษัทแมอาจโอนเงินไปลงทุนหรือกูยืมเงินจาก แหลงเงินทุนในประเทศที่จะถูกลงทุนหรือหลายวิธีรวมกัน ดังนั้นจึงสรุปไดวาการลงทุนโดยตรงใน ตางประเทศตองการการโอนกรรมสิทธิในความเปนของสูผูลงทุน ในขณะที่กระบวนการทางการ เงินอาจมีไดหลายวิธี ปจจัยที่สงเสริมใหเกิดการลงทุนในตางประเทศ Grosse & Kujawa (1995) พบวาในชวงป 1960-170 เหตุผลสําคัญของการลงทุนในตาง ประเทศของกิจการตางๆ เกิดจากวัตถุประสงคที่ตองการจะขายสินคาของตนเนื่องจากไดประสบ ผลสําเร็จอยางเต็มที่ในการขายสินคาดังกลาวภายในประเทศ จนกระทั่งอุปสงคของสินคาดัง กลาวในทองถิ่นถึงจุดอิ่มตัวแลว ตอมาวัตถุประสงคดังกลาวไดพัฒนามาเปนการลดตนทุนคาขน สงสินคาไปขายและกลายมาเปนการลดตนทุนการผลิตในที่สุด เนื่องจากพัฒนาการทาง เศรษฐกิจของประเทศอุตสาหกรรมทําใหตนทุนคาแรงงานในประเทศเหลานั้นสูง การเคลื่อนยาย ฐานการผลิตไปยังแหลงที่คาแรงงานตํ่าและใกลตลาดที่ผูบริโภคตองการจะทําใหประหยัดทั้งตน ทุนการผลิตและตนทุนคาขนสง ตัวอยางเชนการยายฐานการผลิตอุตสาหกรรมยานยนตของ

14

ประเทศตางๆ มายังประเทศไทยเปนตน ในยุคปจจุบันความไดเปรียบเนื่องจากการลงทุนในตาง ประเทศอาจมีปจจัยเพิ่มขึ้นอีกหลายประการสรุปไดดังนี้ 1.เพือ่ แสวงหาตลาดใหมๆ ทั้งนี้เพราะผลจากความเจริญทางวิทยาการไดสงผลใหอุตสาห กรรมตางๆ สามารถผลิตสินคาออกสูตลาดไดเปนจํานวนมาก ในบางครั้งก็มากเกินความ ตองการของผูบริโภคในทองถิ่น ทําใหตองไปหาตลาดในตางประเทศเพื่อรองรับสินคาเหลานั้น เหตุผลนีเ้ ปนเหตุผลที่สําคัญมากประการหนึ่ง การสงสินคาออกและการไปลงทุนในตางประเทศ ของกิจการตางๆ มักเกิดจากการที่กิจการประสบความสําเร็จในประเทศแมอยางสูงแลวจึงขยาย ตลาดสูนานาประเทศ 2.เพือ่ ลดตนทุนคาขนสง นับเปนปจจัยที่เห็นไดคอนขางชัดเจนอีกปจจัยหนึ่ง โดยเฉพาะ อยางยิ่งผลิตภัณฑที่มีขนาดใหญตองเสียคาใชจายในการขนสงมาก ตัวอยางเชนรถยนตเปนตน ถาหากบริษัทผลิตรถยนตในญี่ปุนจะสั่งเหล็กจากประเทศในยุโรปลงเรือผานประเทศไทย เพื่อไป ผลิตยังโรงงานในประเทศญี่ปุน เมื่อผลิตเสร็จก็จะตองนํารถสําเร็จรูปดังกลาวขนสงทางเรือกลับ มาขายยังประเทศไทย ดังนั้นถากิจการดังกลาวยายฐานการผลิตมายังประเทศไทยแลวทําการ ผลิตรถยนตในประเทศไทยเพื่อจําหนายในประเทศไทยและประเทศอื่นในภูมิภาคก็จะลดตนทุน ในสวนทีเ่ ปนของคาขนสงลงไปได โดยเฉพาะอยางยิ่งถาคาขนสงสินคาชนิดนั้นๆ นับเปนตนทุนที่ มีอตั ราสวนสูงในจํานวนตนทุนทั้งหมด ก็ยอมจะทําใหตนทุนสินคาชนิดดังกลาวลดลงเปนจํานวน มากตามไปดวย 3.เพือ่ ลดตนทุนการผลิต แนวคิดดังกลาวตรงกับทฤษฎีพื้นฐานเกี่ยวกับความไดเปรียบ ระหวางประชาชาติ(National Comparative Advamtage) ที่วากิจการควรพิจารณาเลือกผลิต สินคาในประเทศที่สามารถผลิตสินคาชนิดนั้นๆ ไดในตนทุนที่ตํ่าที่สุด ทั้งนี้เพราะตนทุนการผลิต ตางๆ ในแตละประเทศยอมจะแตกตางกัน เชน คาแรง คาใชจายในการจัดหาพื้นที่ คา สาธารณูปโภคและคาใชจายอื่นๆ ดังนั้นการเลือกประเทศที่มีความไดเปรียบทางตนทุนการผลิต ยอมจะสงผลถึงราคาสินคาที่ลดตํ่าลลงบนพั้นฐานของคุณภาพที่คงเดิมได ตัวอยางเชน กิจการที่ เกี่ยวของกับสิ่งทอเปนกิจการที่อาจใชเทคโนโลยีไมสูงแตจําเปนตองใชแรงงานคนเปนจํานวน มาก หากทําการผลิตสินคาประเภทสิ่งทอในประเทศที่มีคาแรงงานสูงยอมจะทําใหผลผลิตมี ราคาสูงและยากที่จะหลีกเลี่ยงได เนื่องจากกิจการตองพึ่งแรงงานคนเปนหลัก ถาจะพัฒนา เครือ่ งจักรมาใชแทนแรงงานคนก็เปนเรื่องที่ตองใชเวลานานและอาจเปนไปไดยาก วิธีการที่ เหมาะสมที่สุดที่กิจการทั่วไปเลือกใชคือการเคลื่อนยายฐานการผลิตออกไปยังประเทศอื่นที่มีคา

15

แรงงานถูกกวา แนวทางดังกลาวยังอาจพบไดในรูปของการประกอบสินคาจากตางประเทศเพื่อ ใชภายในประเทศดวย (Offshore Assembly) เชนการที่บริษัทผลิตเครื่องใชไฟฟาของสหรัฐ อเมริกาสงชิ้นสวนที่ผลิตในอเมริกาไปประกอบในไตหวันหรือฮองกงแลวสงกลับไปใชในสหรัฐ ครัน้ ไตหวันหรือฮองกงเริ่มมีตนทุนสูงขึ้น ก็ยายไปใชวิธีการดังกลาวกับกลุมประเทศในทวีป อเมริกาใต และยังพัฒนาไปสูการผลิตชิ้นสวนในประเทศใดประเทศหนึ่งและสงไปประกอบในอีก ประเทศหนึ่งแลวจึงสงกลับไปจําหนายภายในประเทศ 4.เพือ่ เขาหาแหลงวิทยาการและทักษะเฉพาะ ถาผลิตภัณฑใดๆ ที่ตองใชเทคโนโลยีและ ความเชีย่ วชาญเฉพาะ กิจการก็อาจตองไปลงทุนในประเทศที่มีความเชี่ยวชาญในสิ่งเหลานั้นแม วาจะกอใหเกิดขอเสียเปรียบทางดานอื่นก็ตาม ตัวอยางเชนการจะไปตั้งบริษัทผลิตเครื่องมือ แพทยในประเทศที่มีคาแรงตํ่าแตขาดแคลนนักวิจัยหรือนักประดษฐยอมไมกอใหเกิดผลดีและขอ ไดเปรียบจากการคนควาหาผลิตภัณฑใหมๆ หรือการตั้งธุรกิจที่เกี่ยวของกับอวกาศในประเทศที่ ขาดแคลนผูเชี่ยวชาญทางวิศวกรรมยานอวกาศยอมเสียเปรียบการไปตั้งในสหรัฐอเมริกาที่มีผู เชีย่ วชาญดานอวกาศอยูเปนจํานวนมาก แมวาสหรัฐอเมริกาจะเปนประเทศที่มีคาแรงงานสูงก็ ตาม ดวยเหตุนี้ฝายวิจัยและพัฒนาของธุรกิจจากหลายประเทศจึงเขาไปตั้งอยูในประเทศสหรัฐ อเมริกาซึ่งมีความพรอมทางการวิจัยสูง 5.เพือ่ การจัดหาวัตถุดิบ การลงทุนในตางประเทศในลักษณะเชนนี้เปนสิ่งที่เกิดขึ้นได โดย เฉพาะจากประเทศที่ประสบความสําเร็จทางอุตสาหกรรมแตขาดแคลนทรัพยากรภายในประเทศ ตัวอยางเชนประเทศญี่ปุนซึ่งเปนประเทศอุตสาหกรรมหนัก ตองการทรัพยากรประเภทแรธาตุ และนํ้ามันไปใชในการผลิต แตโดยที่ประเทศญี่ปุนเองไมมีทรัพยากรดังกลาวภายในประเทศ ดัง นั้นธุรกิจของญี่ปุนจึงตองมีการทํ าสัญญาซื้อทรัพยากรดังกลาวจากบริษัทของตางประเทศที่ สามารถจักหาทรัพยากรดังกลาวใหได หรืออีกทางเลือกหนึ่งไดแกการที่ญี่ปุนไปทําการลงทุนโดย ตรงในอุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับแรธาตุและทรัพยากรในประเทศที่แหลงทรัพยากรดังกลาว 6.เพือ่ การแขงขันกับคูแขงขัน โดยทั่วไปแลวผูบริหารธุรกิจระหวางประเทศจะตองคอย ตรวจสอบสถานภาพการดําเนินงานของคูแขงขันในตางประเทศอยูเสมอ การอยูกับที่ของการจัด การธุรกิจระหวางประเทศซึ่งมักปนกิจการขนาดใหญ และปลอยใหคูแขงขันดําเนินธุรกิจในดิน แดนใหมตามลําพัง ยอมหมายถึงการปลอยใหคูแขงขันมีสวนแบงในตลาดโลกสูงขึ้นเรื่อยๆ จาก ชองวางทางการตลาดเหลานั้น นับเปนสิ่งอันตรายตอการดําเนินงานในระยะยาว เพราะคูแขงขัน จะไดประโยชนจากสวนแบงตลาดที่สูงขึ้นในแงของตนทุนตอหนวยที่ตํ่า (Economy of Scales) และสงผลไปยังตนทุนในการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ นอกจากนี้การปลอยใหคูแขงขันไป

16

ดําเนินธุรกิจในประเทศอื่นๆ ลวงหนายอมจะทําใหคูแขงขันมีความชํานาญกับการดําเนินธุรกิจใน ประเทศนั้นมากกวา ทําใหลําบากตอการแขงขันในภายหลัง 7.สาเหตุอนื่ ๆ เชน การสรางคานิยมใหแกชื่อเสียงของกิจการและผลิตภัณฑในตาง ประเทศ การหาทางออกเนื่องจากขอจํากัดทางการคาระหวางประเทศตางๆ และเหตุผลอื่นๆ ที่ จะกอใหเกิดการไดเปรียบอยางคุมคาตอธุรกิจแตละชนิด กิจการแตละกิจการ ในประเทศแตละ ประเทศ สําหรับการเขาสูตลาดในตางประเทศนั้น สิ่งสําคัญที่ผูบริหารกิจการขามชาติจะตองรับรู กอนทีจ่ ะเขาไปรับผิดของกิจการที่จะดําเนินงานในตาประเทศ ไดแกจะเขาไปเปดตลาดในตาง ประเทศและเริ่มตนลงทุนดวยวิธีการอยางไร การเริ่มตนธุรกิจในตางประเทศสามารถเริ่มไดหลาย วิธี โดยแตละวิธีมีความไดเปรียบหรือเสียเปรียบอยูในตัวเอง ปจจัยทางดายผลิตภัณฑและขอ จํากัดตางๆ จะเปนสิ่งที่มีผลกระทบตอบริษัทขามชาติในการเลือกที่จะทําการลงทุนดวยวิธรีการ อยางไร สําหรับวิธีการดําเนินธุรกิจในตางประเทศที่พบเห็นโดยทั่วไปดังนี้ การสงออก (Exporting) นับเปนวิธีการพื้นฐานในการดําเนินธุรกิจระหวางประเทศ ทั้งนี้เพราะกิจการเพียงแตแสวง หาตลาดสําหรับสินคาของตนพรอมทั้งวิธีการในการจําหนายสูผูบริโภค สวนกระบวนการผลิตอัน เปนกระบวนการที่ซับซอนนั้นจะดําเนินการในปรหะเทศเจาของกิจการดั้งเดิม (Home country) วิธกี ารสงออกแบงออกไดเปนสองวิธีไดแก การดําเนินกิจกรรมสงออกผานบริษัทตัวแทนการสง ออกหรือขายสินคาใหกับบริษัทนําเขาและสงออก (Indirect exporting) แตวิธีดังกลาวไมไดทํา ใหกิจการมีความชํานาญในการดําเนินธุรกิจตางประเทศมากนัก และยังตองเสียคาตอบแทนให กับตัวแทนดังกลาว ทั้งตลาดในตางประเทศยังขึ้นอยูกับตัวแทนเหลานั้นอีกดวย สวนอีกวิธีหนึ่ง ไดแก การดําเนินกิจการรมสงสินคาออกไปตลาดในตางประเทศดวยกิจการเอง (Direct exporting) โดยกิจการอาจมีแผนกสงออกหรือมอบหมายใหผูจัดการฝายขายรับผิดชอบ ในการ เปรียบเทียบชองทางการจัดจําหนายจากผูผลิตสูผูบริโภคระหวางตลาดภายในประเทศกับการสง ออกจะมีความแตกตางกันที่ขั้นตอนการจัดจําหนายของการสงออกจะมีหลายขั้นตอนดังรูปที่ 31

17 รูปที่ 3-1 การเปรียบเทียบชั้นตอนการจัดจําหนายระหวางตลาดภายในกับการสงออก

นอกจากความแตกตางในเรื่องของขั้นตอนการจัดจําหนายดังกลาวแลว ยังมีเรื่องของตน ทุนทีส่ งู กวาสินคาที่ผลิตและจําหนายภายในประเทศ เนื่องจากมีหลายขั้นตอนมากกวา อยางไรก็ ดีสนิ คาที่ผลิตโดยบริษัทขามชาติมักมีปริมาณมากทําใหไดเปรียบในเรื่องของตนทุนตอหนวย ทํา ใหสนิ คานําเขาบางครั้งอาจมีราคาถูกกวาที่ผลิตภายในประเทศ ตัวอยางเชนผลิตภัณฑชิ้นสวน รถยนตทผี่ ลิตจําหนายในประเทศไทย ในชวงที่รัฐบาลบังคับใหใชชิ้นสวนภายในประเทศในขณะ ทีร่ ถยนตบางยี่หอและบางรุนอาจมียอดจําหนายตอมีตํ่ามาก เชนไมถึงรอยคันตอปทําใหตองทํา การผลิตชิ้นสวนดังกลาวเปนจํานวนนอย ถาจะใหตนทุนตํ่าก็ตองลดคุณภาพลงเปนอยางมาก ในขณะทีก่ ารสั่งชิ้นสวนดังกลาวจากตางประเทศจะมีตนทุนถูกกวา เนื่องจากชิ้นสวนดังกลาง ผลิตในตางประเทศเปนจํานวนหลายลานชิ้นตอป แตเมื่อประเทศไทยเปนฐานการผลิตรถยนต เพือ่ การสงออกดวย ทําใหปริมาณผลิตแตละปมากพอที่จะทําการผลิตชิ้นสวนไดคุมทุน โดยได ผลิตภัณฑที่มีตนทุนตํ่าและคุณภาพดี ผลกระทบตอการสงออกและนําเขาที่สําคัญอีกประการ หนึง่ ไดแกผลกระทบจาอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราระหวางประเทศ ผลกระทบดังกลาวอาจกอให เกิดกําไรหรือขาดทุนแกบริษัทนําเขาหรือสงออกเปนจํานวนมหาศาลตอป การลงทุนทั้งหมด (Wholly owned subsidiary) หมายถึงการที่ผูลงทุนทําการลงทุนใหมในตางประเทศเอง โดยเฉพาะอยางยิ่งในปจจุบัน ทีป่ ระเทศตางๆ เปดเสรีเพื่อใหนักลงทุนตางชาติลงทุนในประเทศตนเองไดมากขึ้น จากการที่แต กอนสัดสวนของทุนระหวางนักลงทุนจากตางชาติและนักลงทุนจากทองถิ่นถูกกําหนดขึ้น ทําให เกิดปญหาในดานการบริหารและทําใหเปนอุปสรรคประการหนึ่งที่นักลงทุนตางชาติใหความสน ใจ การลงทุนใหมในตางประเทศทั้งหมดนั้น เกิดขึ้นในลักษณะที่กิจการจากประเทศหนึ่งไปลง ทุนในอีกประเทศหนึ่งโดยมีสัดสวนทุนเปนสวนใหญหรือทั้งหมด ทําใหอํานาจทางการบริหารอยู ในมือบริษทั แมโดยสิ้นเชิง การลงทุนในลักษณะนี้จะมีผลตอกิจการที่จะขยายขอบเขตการดําเนิน งานไปยังประเทศอื่นในแงที่กิจการมีอํานาจในการกําหนดแผนการและสิ่งตางๆ ไดอยางเต็มที่ ตามทีส่ ํานักงานใหญตองการ โดยมิตองพะวงกับนักลงทุนจากทองถิ่น เพียงแตตองปฏิบัติตาม กรอบของกฎหมายในประเทศที่ไปลงทุนเทานั้น และกรอบของกฎหมายดังกลาวก็เปนสิ่งที่ สามารถศึกษาไดลวงหนา ขอเสียเปรียบไดแกการที่กิจการไมมีความชํานาญในขอมูลทองถิ่นดี พอทําใหโดยทางทฤษฎีแลวอาจแขงขันกับผูอื่นไดลําบาก แตในทางปฏิบัตินั้นบริษัทขามชาติมัก

18

มีความไดเปรียบธุรกิจทองถิ่นหลายประการเชน การมีทุนในการดําเนินงานสูงและตนทุนของเงิน ทุนเหลานั้นตํ่า ทําใหกิจการเหลานั้นสามารถจัดหาบุคคลากรทองถิ่นที่มีคุณภาพดีได นอกจากนี้ ความเชี่ยวชาญทางระบบการจัการและเทคโนโลยีที่กาวหนาก็เปนองคประกอบที่ทําใหไดเปรียบ ธุรกิจทองถิ่น ประการสําคัญอีกประการหนึ่งไดแกการที่บริษัทขามชาติมักมีตลาดจากทุกมุมโลก ดังนัน้ หากประสบปญหาการทําตลาดในระยะแรก ก็สามารถหาตลาดอื่นมาปอนการะบวนการ ผลิต จนกวาจะมีความเชี่ยวชาญในตลาดทองถิ่นได ทําใหธุรกิจจากตางชาติมักประสบความ สําเร็จไดดีกวาธุรกิจทองถิ่น และบางครั้งทําใหธุรกิจทองถิ่นเองตองเลิกกิจการไปในที่สุด การรวมทุน (Joint venture) การรวมทุนที่จัดวาเปนธุรกิจระหวางประเทศ (International Joint Venture) ไดแกการที่ บริษทั ใดบริษัทหนึ่งมีเจาของเปนบริษัทมีเจาของเปนบริษัทอื่นสองบริษัทหรือมากกวา โดยบริษัท เหลานัน้ เปนบริษัทที่มาจากคนละประเทศ โดยทั่วไปแลวการตวมทุนกับธุรกิจทองถิ่นในการลง ทุนในธุรกิจมีวัตถุประสงคเพื่อนําขอไดเปรียบที่แตละฝยมีมาใช ในปจจุบันเกิดสภาวะการแขงขัน ทางธุรกิจสูง ทําใหการรวมทุนระหวางกิจการตางประเทศมีสูง การแขงจันที่เคยมรระหวางกิจการ ของประเทศหนึ่งกับกิจการของอีกประเทศกนึ่ง กลายเปนการรวมทุนระหวางกิจการจากประเทศ ทีเ่ คยแขงขันกัน สําหรับวัตถุประสงคหลักที่มีการรวมในระหวางประเทศนั้น Beamish (1994) ไดสรุปไวสี่ประการไดแก 1) การนําเสรอผลิตภัณฑสูตลาดในตางประเทศ 2) การเพิ่มศักยภาพใน การแขงขันของผลิตภัณฑที่มีอยูแลว 3) การขยายขอบเขตธุรกิจไปสูผลิตภัณฑอื่น และ4) การนํา ผลิตภัณฑจากตางประเทศเขามาในประเทศ วัตถุประสงคทั้งสี่ประการสามารถอธิบายไดดังนี้ 1. การนําเสนอผลิตภัณฑสูตลาดในตางประเทศ ดังที่ไดกลาวมาแลววากิจการที่ประสบ ความสําเร็จจากตลาดภายในประเทศและมองเห็นลูทางที่จะจําหนายสินคาของตนได ในตางประเทศ ยอมมองหาชองทางที่จะขยายขอบเขตการดําเนินงานไปยังตลาดใน ตางประเทศ แตปจจัยที่ธุรกิจทั้งหลายใหความสําคัญในการเริ่มตนธุรกิจในประเทศ ตางๆ ไดแกความเสี่ยง(Risk) ปจจัยในเรื่องความเสี่ยงเกิดไดจากหลายสาเหตุ ไมวา จะเปนปญหาทางการตลาด การจัดการ การผลิต สถานการณที่แวดลอมในตาง ประเทศ แตโดยสรุปแลวเกิดจากความไมแนนอนที่ธุรกิจไมทราบลวงหนา ทําใหธุรกิจ ตองคํานึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นหลังจากการลงทุนจํานวนมหาศาลไปแลว การรวมทุนกับ

19

กิจการทองถิ่นซึ่งอาจมีฐานการตลาดอยูแลว และมีประสบการณในการดําเนินงานใน ดานตางๆ ในทองที่ เปนการลดความเสี่ยงลงไดในระดับหนึ่ง ผลความไดเปรียบอีก ประการหนึ่งไดแกการนําเทคโนโลยีจากตางประเทศมาผสมผสานกับความชํานาญ ดานการตลาดของกิจการทองถิ่น ยอมจะกอใหเกิดความไดเปรียบตอคูแขงขันในทอง ถิน่ มาก และทําใหผูบริโภคไดใชผลิตภัณฑตีราคาถูกการนําเสนอผลิตภัณฑใหมใน ตางประเทศโดยการรวมทุนนี้ ในผลิตภัณฑอุตสาหกรรมบางชนิดมีรากฐานมาจาก การติดตามลูกคาประจําไปยังตางประเทศดวย ตัวอยางเชนบริษัทรถยนตของญี่ปุน เมือ่ ขยายฐานการผลิตไปยังสหรัฐอเมริกา บริษัทผูจัดสงชิ้นสวนให (Supplier) ก็อาจ ตองการที่จะไปจําหนายชิ้นสวนใหกับกระบวนการผลิตในอเมริกา และบริษัทรถยนต เหลานีก้ อ็ าจตองการซื้อชิ้นสวนจากบริษัทผูจัดสงชิ้นสวนเดิมที่เคยซื้อในญี่ปุน แต บริษทั ชิน้ สวนของญี่ปุนเองอาจไมแนใจในการที่จะไปผลิตเองในสหรัฐอเมริกา เนื่อง จากตนเองไมมีความชํานาญพอจึงเลือกที่จําใชวิธีรวมทุนกับผูผลิตชิ้นสวนบางรายใน สหรัฐ ทําใหสามารถเขไปเปดกิจการในสหรัฐไดโดยมีความเสี่ยงลดลง บริษัทผูผลิต ชิ้นสวนในสหรัฐเองก็จะไดลูกคารายใหญจากญี่ปุนทําใหผลการดําเนินงานของตนดี ขึ้น 2. การเพิ่มศักยภาพในการแขงขันของผลิตภัณฑที่มีอยูแลว การรวมทุนเปนวิธีการที่ สําคัญอีวิธีหนึ่งของบริษัทขามขาติในการที่จะรักษาสถานภาพทางธุรกิจหรือเพิ่มขีด ความสามารถในการแขงขัน ตัวอยางเชนการตองการลดตนทุนการผลิตโดยรวมทุน ในโครงการวิจัยหรือการผลิตที่ตองใชเงินทุนสูง จะเห็นไดจากการที่บริษัทรถยนตบาง บริษทั เชน วอลโว เปอโยต และเรโนลต รวมทุนกันในการผลิตเครื่องยนต ทําใหการ ผลิตเครื่องยนตนั้นสามารถกอใหเกิดการประหยัดตนทุนการผลิตจากปริมาณผลิตที่ สูง (Economy of Scales) ดังนั้นรถทั้งสามยี่หอจึงสามารถลดตนทุนจากคาเครื่อง ยนตลงไปไดในระดับหนึ่ง ทําใหในปจจุบันการรวมทุนของบริษัทรถยนตมีสูงขึ้นเรื่อยๆ ตัวอยางที่จะเห็นไดอยางชัดเจนในเรื่องการลดตนทุนทีทําใหกิจการที่มีศักยภาพใน การแขงขัน ไดแกสมมุติวามีบริษัทรถยนตสามบริษัทไดแกบริษัท A บริษัท B และ บริษัท C ถาบริษัทดังกลาวจะลงทุนในการวิจัยสามโครงการไดแก โครงการพัฒนา เครือ่ งยนตใชเงินทุน 2.000 ลานบาท โครงการที่สองเปนการพัฒนาระบบสงกําลังใช เงินทุนอีก 2,000 ลานบาท และโครงการที่สามพัฒนาชวงลางใชเงินทุนอีก 2,000 ลานบาท ถาบริษัททั้งสามบริษัทไมไดรวมทุนกัน บริษัททั้งสามจะตองใชเงินทุนบริษัท

20

ละ 6,000 ลานบาทในการพัฒนาระบบทั้งสามระบบ แตถารวมทุนกันโดยใหบริษัท A พัฒนาเครื่องยนต บริษัทB พัฒนาระบบสงกําลัง และบริษัท C พัฒนาระบบชวงลาง บริษทั ทัง้ สามบริษัทจะใชทุนการวิจัยเพียงบริษัทละ 2,000 ลานบาท 3. การขยายขอบเขตธุรกิจไปสูผลิตภัณฑอื่น บริษัทที่ประสบความสําเร็จในธุรกิจชนิด หนึง่ จนถึงจุดอิ่มตัว อาจมีความตองการที่จะขยายสายการผลิตไปสูธุรกิจอื่น เนื่อง จากธุรกิจเดิมไมสามารถขยายตลาดไดอีกตอไป แตการขยายตัวไปสูธุรกิจอื่นที่ไมเคย ทํามากอน อาจกอใหเกิดปญหาเนื่องจากการขาดความรูและประสบการณทั้งทาง เทคนิคการผลิตและการตลาด ตัวอยางเชนบริษัทมิตซูบิชิ บริษัทฟูจิ และบริษัทคาวา ซากิที่แนะนําเครื่องบิน YX-11 ออกสูตลาดและไมประสบความสําเร็จ ทางแกที่ดีที่สุด คือการเขารวมทุนกับบริษัทโบอิ้งโดยบริษัทโบอิ้งเปนผูออกแบบและทดสอบในขณะที่ ทางฝายญี่ปุนเปนผูผลิตและขาย วิธีการรวมทุนในลักษณะดังกลาวจะทําใหกิจการ สามารถขยายไปสูสินคาชนิดอื่นที่ตนอาจไมสามารถผลิตไดดีในระยะแรก และเมื่อมี ประสบการณและเรียนรูเทคโนโลยีเพียงพอก็สามารถปรับไปสูการดําเนินงานเองใน ระยะตอมา 4. การนําผลิตภัณฑจากตางประเทศเขามาในประเทศ กิจการทองถิ่นที่มีความสามารถ ทางการตลาดในทองถิ่น อาจตองรักษาสถานภาพทางธุรกิจของตนโดยจัดหาผลิต ภัณฑชนิดใหมๆ มาจําหนาย แตการคนควาวิจัยดวยตนเองอาจตองใชเวลา และก็ อาจสูคูแขงไมไดทั้งคุณภาพและราคา การรวมทุนกับกิจการตางประเทศอาจเปนวิธี การที่ลงทุนนอยไดผลเร็วและคุมคาสําหรับธุรกิจทองถิ่นที่ตองการสูกับคูแขงขันภาย ในประเทศ การตกลงในเรื่องมอบใบอนุญาตการผลิต (Licensing agreement) ไดแกการที่เจาของผลิตภัณฑ (Licensor) ใหใบอนุญาตผูอื่น (Licensee) ทีจ่ ะผลิตสินคา หรือผลิตภัณฑของตนภายใตเงื่อนไขที่ตกลง โดยเรียกรองคาธรรมเนียม (Fee) เปนการตอบแทน การมอบใบอนุญาตการผลิตใหกิจการทองถิ่นทําการผลิตสินคาภายใตเครื่องหมายการคาของกิจ การเปนกลยุทธการเขาสูตลาดตางประเทศโดยเร็ว โดยที่กิจการเพียงแคถายทอดเทคโนโลยีการ ผลิตในขณะที่กิจการทองถิ่นเปนผูทําการตลาด ปจจัยที่ทําใหกิจการเลือกวิธีมอบใบอนุญาตการ ผลิตในการเขาสูธุรกิจระหวางประเทศสรุปไดดังนี้

21

1. ธุรกิจอาจขาดแคลนเงินทุน และปจจัยอื่นๆ เชน บุคลากรและความชํานาญในตาง ประเทศ การเลือกวิธีนี้จะทําใหสามารถขยายฐานการผลิต การตลาด และกําไรไปสู ประเทศอื่นๆ โดยมีกิจกรรมตางๆ นอยกวากลยุทธอยางอื่น 2. ธุรกิจอาจใชวิธีการมอบใบอนุญาตใหผูอื่นในการทดลองตลาดในชวงแรก กอนที่จะ เขามาทําเองทั้งหมดในภายหลัง เพราะการลงทุนเองทั้งหมดในชวงแรกโดยที่ยังไม ทราบภาวะทางการตลาดและธุรกิจเองก็ยังไมมีความชํานาญเปนการเสี่ยงสูง กิจการ ทีเ่ ลือกวิธีการมอบใบอนุญาตการใหผูอื่นผลิต เนื่องจากกระบวนการผลิตสินคาดัง กลาวไมใชเทคโนโลยีอันเปนรากฐานที่สําคัญของกระบวนการผลิต โดยทั่วไปมักเปน ธุรกิจทีใ่ ชเทคโนโลยีทั่วๆ ไปที่ไมใชความลับอยางสูง และมีผลกระทบสําคัญตอบริษัท แม นอกจากนี้แลว การใหผูอื่นผลิตเปนการคุมคากวา และผูที่ไดใบอนุญาตการผลิต ก็ไมมแี นวโนมวาจะเปนคูแขงขันได หรือเทคโนโลยีที่เกี่ยวของกับสินคาหรือกระบวน การผลิตเปลี่ยนแปลงรวดเร็วเกินกวาที่ผูรับมอบใบอนุญาตจะตามทันและกลายเปนคู แขงขันในภายหลัง 3. ขนาดของตลาดที่จะขยายมีกําลังซื้อไมพอเพียงที่จะไปลงทุนเอง เพราะการไปลงทุน ในดินแดนอื่นของบริษัทขามชาติมักตองใชเงินทุนสูงกวาธุรกิจทองถิ่นในระยะแรก หากกําลังซื้อมีไมมากพอก็จะไมคุมทุน 4. อุปสรรคจากกฎหมายที่เกี่ยวของกับการลงทุนของกิจการตางชาติในประเทศที่จะไป ลงทุนมีขอั จํากัดที่ทําใหเขาไปลงทุนเองไมได หรือสถานการณทางเศรษฐกิจและการ เมืองในประเทศที่จะไปลงทุนมีความเสี่ยงสูง ถึงแมการมอบใบอนุญาตใหผูอื่นผลิตจะเปนวิธีการที่งายตอการขยายการดําเนินงานไป ยังตลาดที่ไมคุนเคย รวมทั้งไมตองลงทุนเพียงแตอาจมีคาใชจายเกิดขึ้นบางไมมากนัก แตวิธีการ นี้ก็ยังมีความเสี่ยงตอเจาของใบอนุญาต (Licensor) เนื่องจากผูรับมอบอํานาจการผลิตจะตองรู ถึงกระบวนการตางๆ ของขั้นตอนการผลิตและอาจทําการผลิตแขงขันกับกิจการเองในที่สุด นอก จากนีแ้ ลวยังมีความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นตอชื่อเสียงของกิจการและผลิตภัณฑ ถาผูรับมอบอํานาจ การผลิตไมสามารถรักษามาตรฐานการผลิตและคุณภาพของสินคาไวไดดีพอ ซึ่งอาจกอใหเกิด ผลกระทบตอการดําเนินงานทางการตลาดของกิจการทั่วโลก

22

การใหสัมปทาน (Franchising) นับเปนรูปแบบหนึ่งของการมอบใบอนุญาต (Licensing) มักนิยมใชในธุรกิจคาปลีกหรือ ภัตตาคาร โดยผูรับมอบสัมปทานจะตองปฏิบัติตามรูปแบบและกฏเกณฎที่ไดกําหนดขึ้นเพื่อ ความเปนเอกลักษณของเคื่องหมายการคา แตกิจการผูใหสัมปทานจะเปนผูชวยเหลือทางดาน เทคโนโลยีการผลิต การบริการและดานอื่นๆ เชนสินคาคงคลังและระบบการจัดการตางๆ รวมทั้ง การฝกอบรมบุคลากรตลอดจนการโฆษณาและสงเสริมการจําหนาย นอกจากนี้แลวสัญลักษณ และชื่อเสียงของผลิตภัณฑ (Brand Name) เปนสิ่งที่ทําใหมีผูอยากเขามาซื้อสัมปทาน เนื่องจาก ผูซ อื้ เองก็จะไดเริ่มตนธุรกิจโดยมีลูกคาโดยทันที ปจจัยที่เกี่ยวของกับการใหสัมปทานมีดังนี้ 1. ผูใหสัมปทาน (Franchisor) หรือเจาของสัมปทานไดแกบริษัทของสินคาหรือเครื่อง หมายการคาที่จะทําการมอบใหผูใดหรือกิจการใดประกอบธุรกิจภายใตชื่อของกิจการ เชน บริษัท เซเวน-อีเลเวน เปนตน 2. ผูรับสัมปทาน (Franchisees) ไดแกผูที่ขอเขาทําธุรกิจภายใตชื่อที่ผูใหสัมปทานเปน เขาของเชนการที่บุคคลใดบุคคลหนึ่งจะขออนุญาตเปดรานคายอยแหงหนึ่งโดยใชชื่อ เซเวน-อีเลเวน 3. ตัวแทนเจาของสัมปทานในแตละประเทศ (Master Franchise) เปนผูที่ไดรับสิทธิราย สําคัญที่จะทําหนาที่เปนตัวแทนของบริษัทแมในการขยายสาขาไปทั่วประเทศ 4. คาธรรมเนียมแรกเขา (Franchise Fee) เปนจํานวนเงินที่ผูรับสัมปทานจะตองจายให แกเจาของสัมปทานในครั้งแรกที่จะเริ่มเปดดําเนินกิจการ มูลคาดังกลาวเจาของ สัมปทานจะเปนผูกําหนดขึ้น 5. คาธรรมเนียมประจําปตามยอดขาย (Royalty Fee) เปนคาธรรมเนียมที่ผูรับสัมปทาน จะตองจายใหกับเจาของสัมปทาน โดยทั่วไปจะคิดเปนเปอรเซ็นตของยอดขาย สัญญาการผลิต (Contract Manufacturing) เปนวิธีการที่กิจการทําสัญญากับกิจการอื่นใหผลิตสินคาใหตน แตกิจการทําการตลาด เอง วิธนี เี้ หมาะสําหรับสินคาบางประเภท โดยทั่วไปอาจเปนสินคาที่เจาของเครื่องหมายการคามี ปญหาตอการผลิตในประเทศอื่นๆ เชน ไมคุมทุนที่จะลงทุน ในขณะที่มีศักยภาพทางการตลาด

23

ดังนัน้ การใหผูอื่นผลิตจะเปนการลดภาระบางสวนออกไป ตัวอยางเชนบริษัทคาเครื่องใชไฟฟา จากประเทศหนึ่งตองการจะขายตูเย็นในอีกประเทศหนึ่ง แตการขนสงตูเย็นจากประเทศหนึ่งไป อีกประเทศหนึ่งจะไมคุมทุน การไปตั้งโรงงานก็อาจเปนการเสี่ยงและมีภาระเพิ่ม ดังนั้นการจาง บริษทั อืน่ ผลิตตูเย็นให แลวกิจการเปนผูขายจึงเปนทางเลือกที่ดี เพราะจะตัดภาระทางการผลิต หรือขนสงสินคาสําเร็จรูปไปได วิธกี ารตางๆ ของกลยุทธในการเขาดําเนินการในประเทศอื่นที่ไดกลาวมาแลวนั้น ไม สามารถใชไดในทุกประเทศ โดยจะตองขึ้นอยูกับขอจํากัดหลายประการเชน ขอจํากัดทาง กฎหมายและนโยบายรัฐบาลทั้งในประเทศแมและประเทศที่กิจการจะไปดําเนินงาน นโยบาย และกลยุทธของบริษัท สถานการณทางการแขงขันในตลาดสินคาประเภทนั้นๆ ตลอดจนเงื่อนไข อืน่ ๆ ทีจ่ ะกอใหเกิดความไดเปรียบเสียเปรียบตอการดําเนินงาน สิ่งเหลานี้เปนสิ่งที่ธุรกิจที่ ตองการขยายการดําเนินงานไปสูระดับนานาชาติจะตองพิจารณา เพื่อกําหนดแนวทางการ ปฏิบตั ใิ หเกิดผลดีและลดความเสี่ยงที่จะเกิดจากกลยุทธที่ใชในการลงทุน พันธมิตรทางธุรกิจ (Business Alliances) เปนกลยุทธที่มีความสําคัญตอการดําเนินธุรกิจในปจจุบันมาก และยังรวมถึงการเริ่มเขาสู ตลาดในตางประเทศอีกดวย จากในอดีตที่ธุรกิจทําการแขงขันกันเองสูง ทําใหธรกิจที่ยังไมเติบโต ปรือแข็งแรงพอไมสามารถแขงขันไดและตองเลิกไปในที่สุด ทําใหธุรกิจที่แข็งแรงอาจกลายเปนผู ผูกขาดไปในที่สุด การใชกลยุทธพันธมิตรทางธุรกิจ หมายถึงการรวมมือกันระหวางกิจการกับกิจ การอืน่ เชน คูแขงขัน ผูขายวัตถุดิบ ลูกคา ผูจัดจําหนาย หรือธุรกิจอื่นๆ ทั้งที่ดําเนินธุรกิจเดียวกัน หรือแตกตางกัน เพื่อที่จะกอใหเกิดประโยชนกับกระบวนการผลิต การจัดจําหนาย และการ บริการ (Phatak,1996,p.286) วิธกี ารที่จะสรางพันธมิตรทางธุรกิจมีไดทั้งที่เปนการรวมมือกัน ระหวางธุรกิจโดยปราศจากการรวมทุนเพื่อเปนเจาของกิจการรวมกัน (Collaboration without Equity) หรือ การรวมทุน (Joint Venture) ระหวางกิจการที่ไดกลาวถึงไปแลวขางตน นอกจากนี้ ยังมีการเขาไปถือหุนในกิจการที่จะเปนพันธมิตร (Equity Ownership) โดยอาจเปนการถือฝาย เดียวหรือสองฝายก็ได วิธีการขางตนนอกเหนือจากการรวมหุน (Joint Venture) ที่ไดกลาวไปแลว มีรายละเอียดดังนี้

24

1.

2.

การรวมมือกันโดยปราศจากความเปนเจาของรวมกัน (Collaboration without Equity) หมายถึงการที่กิจการตั้งแตสองกิจการขึ้นไปรวมมือกันในโครงการตางๆ ที่ จะกอใหเกิดประโยชนตอทั้งสองฝาย แตการรวมมือดังกลาวเปนไปตามขอตกลงที่ ไดทําระหวางกัน เชนการทําสัญญารวมมือตางๆ แตมิไดมีการถือหุนกันระหวางกิจ การ ตัวอยางเชน การที่บริษัท โซนี่ ซึ่งเปนบริษัทยักษใหญของญี่ปุนในอุตสาห กรรมอิเลคโทรนิคทางดานบันเทิงไดจับมือเปนพันธมิตรกับบริษัทขนาดเล็กแตมี เทคโนโลยีสูงในสหรัฐอเมริกาหลายบริษัท เพื่อรวมมือกันในดานงานวิจัย กระบวน การผลิต โดยรวมมือกับบริษัทพานาวิชชั่น พัฒนาเลนสสําหรับกลองโทรทัศน ใน ขณะเดียวดันก็รวมมือกับบริษัท คอมเพรสชั่นแลบ ในสวนที่เกี่ยวกับการพัฒนา อุปกรณที่จะใชประชุมทางไกลอิเลคโทรนิค (video-conferencing machine) (Gupta,1991,p.B2) นอกจากตัวอยางของบริษัท โซนี่แลว ก็ยังมีบริษัทเดมเลอรเบนซ ที่รวมมือกับบริษัทมิตซูบิชิรวมมือกันในหลายโครงการเชน โครงการที่เกี่ยว กับรถยนต ยานอวกาศ และชิ้นสวนอิเลคโทรนิค นอกจากนี้ยังมีการรวมมือระหวาง บริษัทอีซูซุและบริษัทซูบารุในสหรัฐอเมริกาเพื่อพัฒนาเครื่องยนตบางรุนเปนตน โดยที่ความรวมมือกันของกิจการดังกลาวมิไดมีการถือหุนระหวางกันแตอยางใด ความรวมมือที่เกิดขึ้นจึงมักเปนขอตกลงที่มีระยะเวลาจํากัด เพื่อใหบรรลุวัตถุ ประสงคตามโครงการใดโครงการหนึ่งเทานั้น การถือหุนในกิจการที่เปนพันธมิตร (Equity Ownership) วิธีการนี้ หมายถึงการที่ ฝายใดฝายหนึ่งหรือทั้งสองฝายมีสวนในการเปนเจาของกิจการของอีกฝายหนึ่ง โดยการถือหุนแตปริมาณหุนที่ครอบรองอยูไมมากพอที่จะมีบทบาทในการจัดการ อยางแทจริง เชนการที่บริษัท ฟอรด ถือหุน บริษัทมาสดาอยู 24 เปอรเซ็นต (Phatak, 1996) และทั้งสองกิจการก็มีโครงการรวมในการผลิตรถยนตเปนตน ทํา ใหฟอรด เข า ไปมีส วนในการจํ าหนา ยรถยนตในญี่ปุ  น ที่ ม าสดา เป น ผูผลิตและ จําหนาย

วัตถุประสงคที่กิจการใชกลยุทธพันธมิตรธุรกิจ การแขงขันกันทางธุรกิจที่ตอเนื่องกันมาเปนเวลานานๆ ทําใหกลยุทธตางๆ ไดรับการ พัฒนาอยางตอเนื่อง กลยุทธที่ไดรับการพัฒนาอาจมีลักษณะที่แตกตางกันออกไปขึ้นอยูกับ

25

สถานการณเหลานั้นสําหรับเหตุผลตางๆ ที่กอใหเกิดการรวมมือเปนพันธมิตรทางธุรกิจนั้น มี หลายสาเหตุเชน 1. เพือ่ ขยายตลาดไปยังตลาดใหมในตางประเทศ นังเปนเหตุผลสําคัญประกาหนึ่งของ กิจการทั่งไปในการเลือกเปนพันธมิตรกับบริษัทอื่นๆ ทั้งนี้เพราะการเขาไปยังตลาด ใหมๆ ทีกิจการยังไมเคยทําธุรกิจในตลาดเหลานั้นยอมจะมีความเสี่ยงวูง โดยเฉพาะ กิจการขนาดใหญที่ตองใชเงินทุนสูง ประกอบกับมีผูอื่นที่มีความชํานาญและยึดครอง ตลาดอยูยิ่งจะเพิ่มความเสี่ยงขึ้นไปอีก ในขณะที่จุดเดนของกิจการอาจมีสินคาแปลก ใหมทเี่ ปนที่สนใจของผูบริโภค ทําใหเปนสิ่งจูงใจใหบริษัทที่มีความชํานาญในพื้นที่สน ใจ โอกาสที่จะรวมมอเปนพันธมิตรทางธุรกิจจึงเกิดขึ้นไดจากเหตุผลดังกลาว ตัว อยางเชน บริษัทยักษใหญทางการสื่อสารของสหรัฐอเมริกาอยาง เอทีแอนดที (AT&T) ซึง่ มีแนวคิดที่จะเปนบริษัทที่มีการดําเนินธุรกิจโทรศัพทสากล (Global Phone company) เพือ่ ใหบรรแนวคิดดังกลางบริษัทเอทีแอนดทีจึงใชวิธีเปนพัธมิตรธุรกิจกับ บริษทั อืน่ ๆ ทั่วโลก โดยจัดตั้งนโยบายหุนสวนทั่วโลก WorldPartner ทําใหกิจการมี พันธมิตรทั้งในญี่ปุนโดยเปนพันธมิตรากับบริษัทโคคูไซ เดนวา และสิงคโปรเปนพันธ มิตรกับ สิงคโปรเทเลคอม ในขณะที่คูแขงขันรายสําคัญเชน บริษัทบริทิช เทเลคอมมิว นิเคชัน่ ซึง่ มีวัตถุประสงคที่จะเปนผูนําทางวการสื่อสารในโลกก็ใชวิธีเดียวกัน โดยเขา เปนพันธมิตรกับบริษัท เอ็มซีไอ (MCI) ซึง่ เปนบริษัทยักษใหยอันดับสองในวงการสื่อ สารของสหรัฐอเมริกาในการบริการโทรศัพททางไกล (Long Distance Carrier) รอง จากเอทีแอนดที ซึ่งทําใหกิจการทางโทรคมนาคมอื่นตองเขารวมเปนพันธมิตรกันเพื่อ เพิม่ ศักยภาพในการแขงขันกับบริษัทดังกลาว โดย บริษัท สปรินท (Sprint) ของสหรัฐ อเมริกาเขารวมมือกับดอยสซ เทเลคอม เอจีของเยอรมัน (Deutsche Telecom AG Germany) และ ฟรานซ เทเลคอม (France Telecom) เปนตน 2. เพือ่ กระจายความเสี่ยงจากการลงทุนขนาดใหญ การลงทุนของธุรกิจขนาดใหญใน สายธุรกิจเดิมแตตางพื้นที่หรือในธุรกิจแขนงอื่นๆ นั้น กิจการเหลานี้ตองใชเงินจํานวน มหาศาลเพื่อลงทุนทําใหเกิดความเสี่ยงจากการลงทุนตามไปดวย การกระจายความ เสีย่ งโดยการเปนพันธมิตรกับกิจการอื่นจึงเปนทางเลือกที่ดีทางหนึ่ง แตมิใชเกี่ยวของ กับเงินทุนเทานั้น แตปจจัยสําคัญไดแกความชํานาญในการทําธุรกิจแขนงตางๆ ใน

26

แตละพื้นที่ของแตละกิจการมีแตกตางกัน การเปนพันธมิตรกับและแบงความรับชอบ ใหแตละบริษัทตามความชํานาญเฉพาะอยางจะกอใหเกิดผลดีกวาลงทุนตามลําพัง แมกิจการจะตองการลงทุนตามลําพังก็ตาม อุตสาหกรรมที่เปนตัวอยางไดชัดเจนได แกอตุ สาหกรรมผลิตเครื่องบิน เนื่องจากตนทุนการผลิตที่มหาศาลของการผลิตเครื่อง บิน ทําใหบริษัทที่ประกอบธุรกิจการบินมักจะรวมมือกับกิจการอื่นหรือแมกระทั่งคู แขงขันในการผลิตเครื่องบิน ทั้งๆ ที่บริษัทเหลานี้ตองการลงทุนตามลําพังํามตองการ รวมมือกับผูอื่นเพราะกลัวเทคโนโลยีจะรั่วไหลก็ตาม ตัวอยางเชนกรณีที่บริษัทโบอิ้ง รวมมือกับบริษัทฟูจิ มิตซูลิชิและคาวาซากิของญี่ปุนเพื่อผลิตเครื่องบินโบอิ้ง 777 โดย บริษทั ของญี่ปุนจะเปนผูสรางโครงเครื่องบินประมาณ 20 % โดยมีวัตถุประสงคของ โบอิง้ ก็คือการเรงแขงขันกับบริษัท แอรบัส ที่กําลังมีเครื่องรุน A 330 และ A 340 ใน ขณะที่บริษัทญี่ปุนก็จะไดรับการถายทอดเทคโนโลยีการทําเครื่องบินโดยสารขนาด ใหญเพราะแมบริษัทญี่ปุนเชน บริษัทฟูจิจะเคยผลิตเครื่องบินมาแลวก็ตามแตก็เปน เครือ่ งบินขนาดเล็ก การจะขามไปทําเครื่องบินโดยสารขนาดใหญไมใชเรื่องที่จะทําได งาย การเขาเปนพันธมิตรกับผูที่มีความชํานาญอยูแลวจะชวยใหมีความเปนไปได มากกวา 3. แชรคา ใชจายและความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการวิจัยและพัฒนา คาใชจายที่เกิดขึ้นจาก การวิจยั และพัฒนานั้นสําหรับสินคาบางชนิดอาจเปนรายจายจํานวนมหาศาล หรือ สินคาทีต่ องใชตนทุนในการวิจัยสูงในขณะที่ผลิตภัณฑมีการลาสมัยเร็ว สิ่งเหลานี้เปน ปจจัยที่กระตุนใหเกิดความรวมมือระหวางกิจการที่อยูในธุรกิจเดียวกัน ตัวอยางเชน การที่บริษัท เท็กซัสอิน สตรูเมนท (Texas Instrument) ของสหรัฐอเมริการวมมือกับ บริษัทอื่นหลายบริษัทเชนฟูจิสึ (Fujisu) เอ็นอีซี (NEC) โตชิบา (Toshiba) ชารป (Sharp) ซึง่ เปนบริษัทญี่ปุนในการคนควาวิจัยอุปกรณชิ้นสวนคอมพิวเตอร และยัง รวมมือกับโตชิบาในป 1998 ในการพัฒนาหนวยความจําชนิด 16 MB (Phatak,1996,p.290) จะเห็นไดวาการรวมมือกันในสวนที่เปนการคนควาการวิจัย นัน้ เมื่อไดผลออกมาและนําไปผลิตขายโดยกิจการตางๆ จะทําใหตนทุนการวิจัยตอ หนวยของสินคาแตละชนิดลดตํ่าลงมาก ถาไมรวมทุนกันแลวนอกจากจะไมสามารถ ประสานเทคโนโลยีกันแลว ตนทุนในการวิจัก็อาจสูงมากจนไมคุมคาตอการวิจัยเพื่อ ใหไดผลิตภัณฑที่มีเทคโนโลยีใหมๆ ออกจําหนาย

27

4. เพื่อตอบโตการโจมตีของคูแขงขัน (Counterattack) ในหลายสถานการณที่การแขง ขันทางธุรกิจมีสูง โดยเฉพาะอยางยิ่งคูแขงขันรายใหมที่มีศักยภาพทางเงินทุนและ เทคโนโลยีสูง ทําใหธุรกิจที่เคยมีสวนแบงตลาดแตเดิมตองจับมือรวมกันเพื่อทําการ แขงขันกับคูแขงขันรายใหมๆ ตัวอยางเชนการสูญเสียสวนแบงทางการตลาด คอมพิวเตอรในยุโรปของบริษัทโอบีเอ็มใหกับคูแขงขันรายอื่น เชน ฮิวเลตต-แพคการด คอมแพคโตชิบาและมิตซูบิชิ รวมทั้งการขยายตัวในตลาดยุโรปของผูผลิตจากญี่ปุน เชน ฮิตาชิ อ็นอีซี ฟูจิสึ ทําใหไอบีเอ็มตองหันมาเปนพันธมิตรกับบริษัทยุโรปซึ่งเคย เปนคูแ ขงขันมาแตเดิม เพื่อตอสูกับคูแขงขันจากญี่ปุนเหลานั้น ทั้งนี้เพราะกิจการจาก ญี่ปุนมีความแข็งแกรงในตลาดเครื่องใชไฟฟาอิเลคโทรนิคซึ่งเปนตลาดที่ใกลเคียงกับ ตลาดคอมพิวเตอร ไมวาจะเปนกระบวนการผลิตและกลยุทธทางการตลาดเมื่อผนวก กับชื่อเสียงแตเดิมทําใหสามารถแยงสวนแบงทางการตลาดคอมพิวเตอรไดไมยากนัก ถาไมรวมกับบริษัทยุโรปซึ่งอยูในสถานการณคลายกันก็อาจสูญเสียสวนแบงตลาด มากขึ้นเรื่อยๆ 5. ปจจัยอื่นๆ เชนการที่กิจการเขาเปนพันธมิตรกับกิจการอื่นเพื่อตองการเรียนรูสิ่งตางๆ จากพันธมิตร ตัวอยางเชนบริษัทตางชาติที่เขาไปเปนพันธมิตรกับกิจการทองถิ่นเพื่อ เรียนรูการตลาด ในขณะที่กิจการทองถิ่นเปนพันธมิตรเพื่อเรียนรูเทคโนโลยี ใน อนาคตเมื่อทั้งสองฝายหรือฝายใดฝายหนึ่งเชื่อมั่นวาตนเองพรอมก็อาจเปนคูแขงขัน กันในที่สุด หรืออาจรวมกันเพื่อการประหยัดทรัพยากรและลดตนทุน เชนการที่บริษัท การเขารวมเปนพันธมิตรกันเพื่อใชทางเขาของแตละบริษัทแลัวยังเปนการบริหาร ทรัพยากรหรือสินทรัพยอยางมีประโยนตอโลกอีกดวย นอกจากนี้หลายกิจการยังอาจ รวมมือกันโดยมีวัตถุประสงคที่แตกตางกันตัวอยางเชน ในชวงกอนหนาป 1991 เล็ก นอยบริษัทโซนี่ซึ่งเปนบริษัทยักษใหญของญี่ปุนในดานเครื่องใชไฟฟาและอิเลคโทร นิคไดเขารวมเปนพันธมิตรทางธรุกิจกับบริษัทแอปเปลคอมพิวเตอรของสหรัฐอเมริกา ทัง้ นี้เพราะโซนี่มีความสนใจในธุรกิจคอมพิวเตอรสวนบุคคล(Personal Computer หรือ PC) ในขณะที่ แอปเปลเองมีความสนในที่จะขยายผลิตภัณฑของตนในสวนของ คอมพิวเตอรขนาดเล็กที่ผูใชสามารถนําติดตัวไปได(Note Book Computer หรือ Laptop Computer) แตแอปเปลไมมีความชํานาญในการผลิตเครื่องคอมพิวเตอร ขนาดเล็ก และรูตัวดีวาตองใชเวลานานมากกวาที่จะพัฒนาทักษะและความชํานาญ ดานนี้ ในขณะที่เทคโนโลยีและรูปแบบของคอมพิวเตอรเปลี่ยนอยางรวดเร็วมาก วิธี

28

หนึง่ ไดแกการใหผูชํานาญเชนโซนี่ผลิตให ในขณะที่โซนี่ซึ่งมีความชํานาญสูงมากใน การผลิตเครื่องใชไฟฟาที่มีขนาดเล็กก็จะสามารถเรียนรูเทคโนโลยีคอมพิวเตอรได ผล จากการเขาเปนพันธมิตรระหวางสองกิจการดังกลาวทําใหคอมพิวเตอรแมคอินทอช รุน เพาเวอรโนตบุค 100 (Macintosh Powernotebook 100) กลายเปนรุนที่ขายดีที่ สุดในเวลาตอมา ปญหาที่เกิดจากกลยุทธการเปนพันธมิตรธุรกิจ แมวาการเขารวมเปนพันธมิตรกันของธุรกิจตางๆ จะมีผลดีตอการดําเนินงานและแม กระทัง่ เปนความจําเปนก็ตาม แตการเขาเปนพันธมิตรของธุรกิจเหลานั้นก็อาจกอใหเกิดปญหา ในการดําเนินงานขั้นในภายหลัง ทั้งนี้เพราะการเขารวมเปนพันธมิตรกันของแตละกิจการระหวาง ประเทศนั้น ตองเกี่ยวของกับจัจจัยหลายประกาครที่อาจเแนตัวการที่มทําใหเกิดปญหาไดเชน ความแตกตางทางวัฒนธรรม ผลประโยชนและเปาหมายขัดแยงกันเปนตน ปจจัยดังกลาวอาจ สรุปไดดังนี้ 1. ปยหาที่เกิดจากความแตกตางทางวัฒนธรรม ทั้งนี้เพราะวัฒนธรรมเปนปจจัยพื้น ฐานของจิตใจมนุษยที่จะกอใหเกิดผลตอการแสดงออกทั้งพฤติกรรมและทัศนคติ ตางๆ ความแตกตางระหวางวัฒนธรรมจะมีผลทั้งกับการเจรจาเพื่อกําหนดขอตกลง และการปฏิบัติงานรวมกันในอนาคต ผลของความแตกตางที่เกิดขึ้นอาจชักนําไปสู ความเขาในผิดทั้งในแงความคิด พฤติกรรมการแสดงออก การสื่อสารซึ่งอาจกอให เกิดปญหาได ตัวอยางเชนที่บริษัทญี่ปุนและสหรัฐอเมริกาเขาเปนพันธมิตรกันนั้น มักมีปญหาเนื่องจากวัฒนธรรมเพราะญี่ปุนมีวัฒนธรรมตะวันออกที่ใหความสําคัญ กับหมูคณะมากกวาตนเอง ในขณะที่วัฒนธรรมอเมริกันใหความสําคัญกับสิทธิสวน บุคคล(Individual Right) สูง ทําใหคนญี่ปุนมักมองวาคนอเมริกันไมรับผิดชอบตอ ความสําเร็จในภาพรวม ไมใหความรวมมือในการทํางาน ในขณะที่คนอเมริกันก็จะ มองวาคนญี่ปุนกาวกายสิทธิสวนตัว ในเมื่อตนไดทํางานสวนของตนเรียบรอยแลว ความรับผิดชอบก็ควรสิ้นสุดลงดังนี้เปนตน 2. การสูญเสียความเปนอิสระในการดําเนินงานตางๆ การเขารวมเปนพันธมิตรธุรกิจ นัน้ สิง่ ที่หลีกเลี่ยงไมไดก็คือจะตองมีการทําสัญญาหรือขอตกลงระหวางกัน จึงตกลง

29

เหลานั้นมักจะกลายมาเปนขอจํากัดในการดําเนินงานของฝายใดฝายหนึ่งหรือทั้ง สองฝาย โดยเฉพาะในกรณีที่กิจการขนาดใหญปละขนาดเล็กเจาเปนพันธมิตรกัน กิจการขนาดใหญสามารถไดเทคโนโลยีมาในระยะเวลาอันสั้น ในขณะที่กิจการ ขนาดเล็กก็จะไดเงินทุนหมุนเวียนมาใชพัฒนากิจการอยางรวดเร็ว แตขอตกลงที่ เกิดขึ้นอาจกอใหเกิดความผูกพันที่ไมสามารถทําสิ่งตางๆ ไดอยางคลองตัวก็อาจ เปนผลใหความเปนพันธมิตรตองสิ้นสุดลง 3. ความเสี่ยงตอการเปดเผยความลับสําคัญของกิจการ ดังที่ไดกลาวมาแลววาการเขา รวมเปนพันธมิตรกันของธุรกิจนั้น จะกอใหเกิดผลประโยชนรวมกัน แตอยางไรก็ดี ผลประโยชนอาจแตกตางกันไดเชนฝายหนึ่งตองการเรียนรูเทคโนโลยีในขณะที่อีก ฝายหนึ่งตองการเรียนรูตลาดเปนตน การเขาเปนพันธมิตรที่จะกอใหเกิดผลดีใน ระยะยาวตอความเปนพันธมิตรนั้นไดแกการที่ทุกฝายมีความซื่อตรงตอกัน หาก ฝายใดเอาเหรียบอีกฝายหนึ่งโดยนําสิ่งที่ไดเรียนรูมาหาผลประโยชนใสตนเพียงขาง เดียว ยอมทําใหความเปนพันธมิตรตองสิ้นสุดลงอยางแนนอน 4. ความไมเขาใจกันในระหวางพันธมิตร การที่กิจการตางกิจการโดยเฉพาะอยางยิ่ง กิจการทีเ่ คยเปนคูแขงขันเขารวมเปนพันธมิตรกันนั้น สิ่งที่มักเกิดขึ้นเสมอไดแก ความระแวงหรือไมไววางใจซึ่งกันและกัน ทั้งนี้เพราะหลายสถานการณการเขาเปน พันธมิตรเกิดจากความจําเปนในการรักษาผลประโยชนของทั้งสองฝาย ทําใหการ กระทําตางๆ ที่เกิดขึ้นอาจเปนที่ระแวงของพันธมิตรอื่น เชนหากฝายใดไมสามารถ ปฏิบัติใหบรรลุเปาหมายตามที่ตกลงอาจถูกมองวาไมนาไวใจ ทั้งๆ ที่ไดทําอยาง เต็มความสามารถแลวก็ตาม 5. การเปลี่ยนแปลงของสถานการณทางธุรกิจ การเปลี่ยนแปลงสถานการณตางๆ ที่ เกิดขึน้ ในโลกของธุรกิจไมวาจะเปนสถานการณทางเศรษฐกิจ การเมือง กฎหมาย และขอตกลงทางการคาระหวางประเทศจะมีผลตอกิจการแตละกิจการไมเทากัน ดังนั้นหากการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นมีผลทําใหกิจการใดกิจการหนึ่งหรือทั้งสองกิจ การไมจําเปนตองพึ่งพาการเปนพันธมิตรอีกตอไป ความเปนพันธมิตรก็อาจสิ้นสุด ลง ตัวอยางเชนการเขารวมทุนของบริษัทขามขาติกับบริษัททองถิ่นที่เกิดขึ้นเนื่อง จากกฎหมายที่ใหกิจการตางชาติถือหุนเกิน 49 % ครั้นมีการยกเลิกกฎหมายดัง กลาวก็ไมจําเปนที่จะตองเปนพันธมิตรกันตอไป

30

การผสมผสานระหวางความเปนสากลกับความเปนทองถิ่น การเขาลงทุนในตางประเทศของบริษัทขามชาติตามที่ไดกลาวมาแลวนั้น ไมวาจะเปนใช กลยุทธแบบใดหรือแมกระทั่งการใชกลยุทธความเปนสากล (Global) ก็ตาม โดยทั่วไปแลวมี ความเปนไปไดสูงที่ผูบริหารจากตางประเทศจะใหความสําคัญกับผูบริหารระดับสูงในทองถิ่น เนือ่ งจากเปนบุคคลสําคัญที่จะเชื่อมตอไปยังบุคลากรระดับลางตอลงไป สิ่งที่จะกอใหเกิดความ สํ าเร็จตอกิจการขามชาติไดแกการที่ผูบริหารจาตางประเทศใหความสํ าคัญอยางแทจริงตอ พนักงานระดับลางรวมทั้งการใหความสําคัญกับความตองการของประชาชนในทองถิ่น โดยมี วิสยั ทัศนที่มีความเปนสากล แนวคิดในลักษณะดังกลาวเรียกวา “Glocalozation” โดยมาจากคํา จํากัดความที่วา “thinking globally but acting locally” (Phatak,1996,p.303) ดังนั้นในแนว ทางของการจัดการดวยลักษณะ Glocalozation นั้น ผูบริหารในภูมิภาคหรือตามบริษัทในเครือ ในประเทศตางๆ จะมีอิสระในการที่จะพัฒนาแผนปฏิบัติทางผลิตภัณฑ การตลาด การเงิน เพื่อ ใหมึความสอดคลองกับสถานการณในทองถิ่นไมวาจะเปนในดานเศรษฐกิจ สังคม การเมืองและ วัฒนธรรม ในขณะที่ยังมีการควบคุมจากบริษัทแมรวมทั้งยังรับกลยุทธระยะยาว (Long-term Strategy) จากบริษัทแมอีกดวย ตัวอยางเชนบริษัทเครื่องใชไฟฟาจากญี่ปุนซึ่งรับกลยุทธระยะ ยาวจากญี่ปุน แตผูบริการในภูมิภาคมีอิสระอยางสูงในการที่จะปรับแผนการดานตางๆ เพื่อการ แขงขันในทองถิ่น รวมทั้งปจจัยที่สําคัญไดแกอิสระในการพัฒนาผลิตภัณฑใหมสูตลาดดวย สรุปแลวการดํ าเนินงานของธุรกิจในตางประเทศในสวนของการเริ่มดําเนินการใหมนั้น การจะขยายออกไปดวยวิธีการอยางไรจึงจะสามารถเขาถึงตลาดและแขงขันจนอยูรอดไดเปนสิ่ง สําคัญเปนอยางยิ่งตอรูปแบบการกําหนดกลยุทธจากบริษัทแม ทั้งนี้เพราะไปแขงขันในตลาด และสภาพแวดลอมระหวางประเทศใหมๆ ที่กิจการยังไมมีความชํานาญเปนเรื่องที่คอนขางยาก ตอความสําเร็จหากมีแผนการหรือกลยุทธไมดีพอ แตการที่มีความเชี่ยวชาญทางกลยุทธระหวาง ประเทศตลอดจนความพรอมในดานเงินทุนและเทคโนโลยีการบริหาร ทําใหบริษัทขามชาติ สามารถเอาชนะธุรกิจทองถิ่นได ทั้งๆ ที่กิจการเหลานั้นเปนของตางประเทศ