Pashto Adab Aw Nariwaal Kalai

‫_________________________________________________‬

‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب‬ ‫او‬ ‫ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﮐﻠ‪ﾡ‬‬ ‫)ﺗﻨﻘﻴﺪي و ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ﻣﻘﺎﻟ‪(３‬‬

‫ﻋﺎرف ﺗﺒﺴﻢ‬

‫ﺧﭙﺮووﻧﮑﻲ‬

‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮرﻳﺴﺮچ اﻧﺴ＂ﻲ ！ﻴﻮټ‪ ،‬ﻟﻮرا ﻻ ﺋﻲ‬ ‫ﺳﻬ‪５‬ﻠﻲ ﭘ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا‬ ‫‪7‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دﮐﺘﺎب ！ﻮل ﺣﻘﻮق دﻟﻴﮑﻮال ﭘﻪ ﺣﻖ ﮐﻲ ﻣﺤﻔﻮظ دي‬ ‫‪------------------------------------------------------------------‬‬

‫دﮐﺘﺎب ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪﻧﻪ‬ ‫ﮐﺘﺎب ‪ -----------------------------------‬ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب اوﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻰ‬ ‫ﻟﻴﮑﻮال ‪ ---------------------------------‬ﻋﺎرف ﺗﺒﺴّﻢ‬ ‫ﮐﻤﭙﻮزﻧ‪ ------------------------------ ，‬ﺣﺎﻓﻆ رﺣﻤﺖ ﻧﻴﺎزي‬ ‫ﮐﻤﭙﻮزر ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ‪(0300-3897428)------------------- ---‬‬ ‫！ﺎﺋ＂ﻞ ډﻳﺰاﺋﻦ ﻣﺮﺳﺘﻪ ‪ ----------------------‬ﺑﺎرﮐﻮال ﻣﻴﺎﺧ‪５‬ﻞ‬ ‫ﺷﻤ‪５‬ﺮ ‪！ ٥٠٠ ----------------------------------‬ﻮﮐﻪ‬ ‫ﭼﺎپ ﮐﺎل ‪--------------------------------‬ا‪－‬ﺴﺖ ‪ 2007-‬ء‬ ‫د ﭼﺎپ زﻳﺎر ‪ ---------------------------‬ﻏﺰﻧﻮي ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫ﺑﻴﻪ ‪١٢٠ -------------------------------------‬روﭘ‪９‬‬ ‫دﻣﻮﻧﺪﻟﻮدرک‬ ‫‪ -١‬ﻏﺰﻧﻮي ﮐﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻮس ﭘﻼزه ﺟﻨﺎح روډ ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪ -٢‬ﻏﺰﻧﻮي ﮐﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﻗﻨﺪﻫﺎري ﺑﺎزارﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪ - ٣‬داﻧﺶ ﺧﭙﺮﻧﺪوﻳﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ﻗﺼﻪ ﺧﻮاﻧ‪ ９‬ﭘ‪＋５‬ﻮر‬ ‫‪ -٤‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﮏ ﻟ‪５‬ﻨ‪ ６‬ﺗﺤﺼﻴﻞ روډ ﺑﻮرے ﻟﻮرا ﻻ ﺋﻲ‬

‫ﺧﭙﺮووﻧﮑﻲ‬

‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮرﻳﺴﺮچ اﻧﺴ＂ﻲ ！ﻴﻮټ‪ ،‬ﻟﻮرا ﻻ ﺋﻲ‬ ‫‪8‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳﻬ‪５‬ﻠﻲ ﭘ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا‬

‫ﺗ‪７‬ون‬ ‫دﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﻲ ﭘ‪７５‬ۍ دﻫﻐﻪ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﭘﻪ ﻧﻮم‬ ‫ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ﮐﻲ داﻧﺴﺎن د＊‪７／５‬ي اوﺳﻮﮐﺎﻟ‪ ９‬دﭘﺎره‬ ‫روان دے او ﻣﻘﺼﺪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﺘﻨﻮع ﮐﻠﺘﻮري ﺑ‪２‬ﻮﺳﺮه دﻗﺎﻣﻮﻧﻮ‬ ‫ﺳﺮﻟﻮړي او ！ﻮﻟﻨﻴﺰاﻧﺼﺎف دے‬

‫‪9‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫‪10‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﻟ‪７‬ﻟﻴﻚ‬ ‫ﺷﻤ‪５‬ﺮ‬

‫ﻣﺦ‬

‫ﺳﺮﻟﻴﻚ‬

‫‪ -١‬ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب اوﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻰ – زﻣﺎﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﮐﻲ‪...............‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪ - ٢‬ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ او ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب ‪........................‬‬ ‫‪ - ٣‬اوﺳﻨﻰ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب د ﻃﺎﻟﺒﺎ ﻧﺎﺋﺰ‪４‬ﺸﻦ ﺗﺮ اﺛﺮ ﻻﻧﺪي‪..........‬‬

‫‪٣١‬‬

‫‪ - ٤‬د ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑﻲ و ادب وده او د ！ﻴﻠﻲ وﻳﮋن اوﺳﻨ‪ ９‬ﺧﭙﺮوﻧ‪٣٧ .. ３‬‬ ‫‪ - ٥‬ﻳﻮﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪７５‬ۍ‪ ،‬ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻰ او ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑﻪ‪......................‬‬ ‫‪٤٩‬‬

‫‪11‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫‪ - ٦‬ادب‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ او ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪﻟﻮن‪...............................................‬‬ ‫‪٦٣‬‬ ‫‪ - ٧‬د ﺗﻬﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﺎن د ﺟﻨـ‪ ，‬ﺣﻘﻴﻘﺖاو د ادب ﻛﺮدار‪.....‬‬

‫‪٧٣‬‬

‫‪ - ٨‬ﻳﻮ وﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪７５‬ۍ او د ﻧﻮي ادﺑﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ‪.........‬‬

‫‪٨٣‬‬

‫‪ - ٩‬ژﺑﻪ‪ ،‬ﻗﺪروﻧﻪ او ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ﺸﻦ ‪............................‬‬

‫‪٩٣‬‬

‫‪ - ١٠‬ادب او ﻓﻜﺮي ﺑﺤﺮان‬

‫‪١٠١ ...................................‬‬

‫‪ - ١١‬د ﺗﻜﻞ د ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﻤﺎﻟﻲ ＇‪７５‬ﻧﻪ‬

‫‪١١١ ........................‬‬

‫‪ - ١٢‬دا ﻣﺎﻳﻞ ﭼﻲ ﻧﻦ ﻟﻪ ﻟﻮى ﻫﻨﺮه ډك دى‬

‫‪١١٧ ..............‬‬

‫‪ - ١٣‬ﻣﺎ ﺷﺎﻋﺮ وﻟﻴﺪو ‪١٢٧ .............................................‬‬ ‫‪ - ١٤‬د ﻳﺎد ﭘﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﻛﻲ ﻧﻐﻤﻪ ﺳﻨﺞ ﺳﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔﺮ ‪١٤١ ..........‬‬ ‫‪ - ١٥‬د ﻟﻮراﻻﻳﻲ د ﻧﻮي ﻏﺰل ﻧﻦ او ﭘﺮون‬

‫‪12‬‬

‫‪١٥٥ ..................‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دﻟﻴﮑﻮال ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪ‪－‬ﻠﻮي‬ ‫ﻧﻮم‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﺎرف‬

‫ﻗﻠﻤﻲ ﻧﻮم ‪:‬‬

‫ﻋﺎرف ﺗﺒﺴﻢ‬

‫دﭘﻼر ﻧﻮم ‪:‬‬

‫ﺣﺎﺟﻲ ﺷﻴﺮاﻓﻀﻞ‬

‫！ﺎ！ﻮﺑﺊ ‪:‬‬

‫ﺑﻮرے‪،‬ﻟﻮراﻻﺋﻲ‬

‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ‪:‬‬

‫اﻳﻢ‪ -‬اې اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰي ادﺑﻴﺎت‪:‬‬ ‫اﻳﻢ‪ -‬اې ﺑﻴﻦ اﻻﻗﻮاﻣﻲ ﺗﻌﻠﻘﺎت‬

‫درک‪:‬‬

‫ﻣﮑﺎن ‪ -246‬رﺣﻴﻢ ﮐﺎﻟﻮﻧﻲ ﺟ‪５‬ﻞ روډ‬ ‫ﻫﺪه – ﮐﻮ！ﻪ‪،‬ﺳﻬ‪５‬ﻠﻲ ﭘ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮ‬

‫ا‬

‫ﻓﻮن ‪:‬‬

‫‪0333 - 7804824‬‬

‫اي ﻣ‪５‬ﻞ‪:‬‬

‫‪[email protected]‬‬

‫ﭼﺎپ ﮐﺘﺎﺑﻮﻧﻪ‬ ‫‪－ -١‬ﻠﻮﺑﻼﺋﺰ‪４‬ﺸﻦ اورﻣﺎدري زﺑﺎﻧﻴﻦ‬

‫)ﺗﺮﺗﻴﺐ(‬

‫‪ ٢٠٠٤‬ء‬

‫‪-٢‬آزادی ﮐﯽ ﭘﻬﻠﯽ ﮐﺮن‬

‫)ﺗﺮﺟﻤﻪ(‬

‫‪ ٢٠٠٥‬ء‬

‫‪ -٣‬دﻟﻤﺮﭘﻞ‬ ‫‪ -٤‬ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب اوﻧ‪７‬ﻳﻮال ﮐﻠﯽ‬

‫)اوﻟﻪ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ﺷﻌﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ(‬ ‫ﻫﻢ دا ﻧﺜﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ(‬

‫‪13‬‬

‫‪ ٢٠٠٦‬ء‬ ‫‪ ٢٠٠٧‬ء‬

‫_________________________________________________‬

‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب او ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻰ ‪-‬زﻣﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﻛﻲ‬ ‫"ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب او ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠـــﻰ" زﻣـــﺎ دﻫﻐـــﻪ ﻣﻘـــﺎﻟﻮ اوﻟـــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪ‬

‫ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ و ﺧـــﺖ ﭘـــﻪ وﺧـــﺖ ﻟﻴﻜﻠـــﻲ دي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ زﻣـــﺎ ړوﻣﺒﻨـــ‪９‬‬

‫ﻣﻘﺎﻟــﻪ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﺎ ﭘــﻪ ‪١٩٩٢‬ء ﻛــﻲ د ﺧﭙــﻞ ادﺑــﻲ ﺳــﻔﺮ ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﺨــﻲ اﺑﺘــﺪا ﻛــﻲ‬

‫ﻟﻴﻜﻠـــ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻫـــﻢ ﺷـــﺎﻣﻠﻪ ده او د دې د ﺷـــﺎﻣﻠﻮﻟﻮ ﻣﻘـــﺼﺪﻣﻲ دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ‬

‫ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻲ "دﻟــــﻮراﻻﻳﻲ د ﻧــــﻮي ﻏــــﺰل ﻧــــﻦ او ﭘــــﺮون" ＇ﺨــــﻪ ﺑﻴــــﺎ ﺗــــﺮ "د‬

‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ و ادب وده او د ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن اوﺳـــﻨ‪ ９‬ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﻳـــﻮ ﺗﻨﻘﻴـــﺪي‬

‫ﺟـــﺎج" ﭘـــﻮري زﻣـــﺎ د ﻧﺜـــﺮي ﺳـــﻔﺮ ＊ـــﻪ اﻧـــﺪازه وﻟ‪／‬ـــﻮي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻣﻴــﺎن ﻛـــﻲ‬

‫ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫـــﻢ ﭘــﻨ‪％‬ﻠﺲ ﻛﺎﻟـــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﺧــﻮ ﻣـــﺎ ﻟﻴﻜــﻞ ډ‪４‬ـــﺮ ﻛــﻢ ﻛـــ‪７‬ي‬ ‫دي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻛـــﻪ دا وواﻳـــﻢ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ د ‪٢٠٠٠‬ء ﭘـــﺲ زﻳـــﺎت ﻟﻴﻜـــﻞ ﻛــــ‪７‬ي‬

‫دي‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ‪請‬ــﺤﻲ وي‪ ،‬د دې اﻧــﺪازه ﺑــﻪ ﺗﺎﺳــﻮ ﺗــﻪ د ﻫــﺮي ﻣﻘــﺎﻟ‪ ３‬ﭘــﻪ‬

‫آﺧﺮ ﻛﻲ د ﻫﻐﻪ ﻣﻘﺎﻟ‪ ３‬د ﻟﻜﻠﻮ ﻧ‪＂５‬ﻪ درﻛ‪７‬ي ‪.‬‬

‫ﺗـــﺮ دې ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﭼـــﻲ ﺗﺎﺳـــﻮ د دې ﻛﺘـــﺎب د ﻣﻘـــﺎﻟﻮ ﻟﻮﺳـــﺘﻞ ﭘﻴـــﻞ‬

‫ﻛـــ‪７‬ئ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﺧﺒـــﺮي داﺳـــﻲ دي ﭼـــﻲ زه ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﺳـــﺮ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ﺗﺎﺳـــﻮ ﺳـــﺮه‬ ‫ﺷــﺮﻳﻜﻮل ﻏــﻮاړم‪ ،‬ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ اوﻟــﻪ ﺧﺒــﺮه ﺧــﻮ دا ده ﭼــﻲ ﺷــﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳــﻮ ﺑــ‪ ﾢ‬د‬

‫دې ﻛﺘــــﺎب د ﻟﻮﺳــــﺘﻠﻮ ﭘــــﺲ د دې ﺗﻌﻠــــﻖ ﻟــــﻪ ＇ــــﻪ "ازم" ﺳــــﺮه ﻟ＂ــــﻮئ‪ ،‬او‬

‫ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷ ـﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ ＇ــﻪ ﻧــﺎ ＇ــﻪ "ازم" ﺳــﺮه د دې ﺗﻌﻠــﻖ ﭘﻴــﺪا ﻫــﻢ ﺷ ـﻲ ﺧــﻮ‬

‫د دې دا ﻣﻄﻠــــﺐ ﻗﻄﻌـــﺎً ﻧــــﻪ دى‪ ،‬ﭼــــﻲ زه د ﻳــــﻮ ﻣﺨــــﺼﻮص ازم ﭘﻴﺮوﻛــــﺎر‬

‫ﻳــﻢ‪ ،‬او ﻳــﺎ ＇ــﻪ ﻣﺨــﺼﻮ‪請‬ﻪ ﺟﻤــﺎﻋﺘﻲ ﺗﻬﻴــﻮري ﻳــﺎ ﻧﻈﺮﻳــﻪ ﭘــﺮ ﻣــﺦ وړم‪ ،‬ﻣــﺎ‬ ‫ﭼــﻲ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﻟﻴﻜﻠــﻲ دي ﻧــﻮ د دې ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﻣــﻲ زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻧﻈــﺮ د ﻫﻐــﻪ‬ ‫‪14‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ ﭘـــﺮ ﺑﻨﻴــﺎد ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣــﻮږ ﺷـــﺎ وﺧــﻮا ﭘﺮاﺗــ‪ ﾢ‬دي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ د‬ ‫دې ﺧﺒـــﺮي ﺳـ ـﭙﻴﻨﺎوى ﻫـــﻢ ﺿـــﺮوري دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـ ـﻲ د ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ‬

‫ﭘــﻪ دې ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﻛــﻲ ﺑــﻪ زه ﻫــﻢ ﭼﻴــﺮي ﻏﻴﺮﺟﺎﻧﺒــﺪار ﻧــﻪ ﻳــﻢ ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮى‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫د دې ﻣﻄﻠــﺐ دا ﻧــ‪ ﾢ‬دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﺮ ﻣــﺎ ﺑﺎﻧــﺪي د ＇ــﻪ ﺟﻤــﺎﻋﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳــ‪！ ３‬ﺎﭘــﻪ‬

‫وﻟ‪／‬ــﻮل ﺷ ـﻲ‪ .‬زه ﭘــﻪ ﻟﻴﻜﻠــﻮ ﻛــﻲ د ＇ــﻪ ﻏﻴﺮﺟﺎﻧﺒــﺪارۍ ﻗﺎﻳــﻞ ﻧــﻪ ﻳــﻢ‪ ،‬ﻻﻛــﻦ‬ ‫د ﻳــﻮه داﺳــﻲ ازم ﭘﻴﺮوﻛـــﺎر ﻫــﻢ ﻧـــﻪ ﻳــﻢ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﭘــﺮ دې ﺑﻨﻴـــﺎد‬

‫ﺳــﺮه ﺗﻘــﺴﻴﻤﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧــﺴﻞ‪ ،‬ﻣــﺬﻫﺐ او رﻧــ‪ ，‬ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﺗــﻮﭘﻴﺮ دى‪ ،‬او د‬

‫دې ﺗــﻮﭘﻴﺮ ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ دي ﻳــﻮ ﻧــﺴﻞ‪ ،‬ﻳــﻮ ﻣــﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻳــﺎ ﻳــﻮ رﻧــ‪ ，‬ﭘــﺮ ﺑــﻞ ﻧــﺴﻞ‪ ،‬ﺑــﻞ‬

‫ﻣــﺬﻫﺐ او ﻳــﺎ ﺑــﻞ رﻧــ‪ ，‬د ﺑﺎﻻدﺳــﺘﻲ او ﺑﺮﺗــﺮي ﺟــﻮاز وﻟــﺮي‪ ،‬زه د ﻫــﺮ ﻗــﺎم د‬

‫ﺑﻨﻴــﺎدي ﺣــﻖ ﺧﺒــﺮه ﻛــﻮم‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﻳــﻮ داﺳــﻲ اﻧــﺪاز‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻫﻐــﻪ ﺣــﻖ د ﺗﺮﻻﺳــﻪ‬

‫ﻛﻮﻟــﻮ ﻟــﻪ وﺟــﻲ دي ﭘــﻪ دﻧﻴــﺎ ﻛــﻲ د ﻛﻠﺘﻮروﻧــﻮ ﻣﺘﻨــﻮع ﺣﻴﺜﻴــﺖ ﭘــﺮ ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎى‬ ‫ﺑﺮﻗــﺮار وي‪＄ ،‬ﻜــﻪ د ﻳــﻮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ زه ﻗــﺎم ﭘﺮﺳــﺖ ﻳــﻢ ﺧــﻮ ﻧــﻪ ﺗــﺮ دې‬

‫ﺣــﺪه ﭼــﻲ زه دي د ﺧﭙــﻞ ﻗــﺎﻣﻲ ﺗﻔﺨــﺮ ﻟــﻪ وﺟــﻲ د دﻧﻴــﺎ ﻧــﻮر ﻗﺎﻣﻮﻧــﻪ ﺗــﺮ ‪＄‬ــﺎن‬ ‫ﺳـــﭙﻚ و‪－‬ـــ‪２‬ﻢ‪ ،‬ﺧـــﻮ زه د ﺧﭙـــﻞ ﻗـــﺎﻣﻲ ﺗـــﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪ‪－‬ﻠﻮي او د‬ ‫ﺑﺎوﻗﺎره ﻗﺎﻣﻲ ژوﻧﺪ دﭘﺎره د ﻫﺮي ﭘ‪＋‬ﺘﻨﻲ ﻫ（ﻲ ﻣﻠ‪／‬ﺮى ﻳﻢ‪.‬‬

‫دوﻳﻤـــﻪ ﺧﺒـــﺮه دا ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـــﻲ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ ﭘـــﻪ دې‬

‫ﻣﻘــﺎﻟﻮ ﻛــﻲ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ＇ــﻪ ﺗﻜــﺮار ﻫــﻢ ﻣﺤــﺴﻮس ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﺧــﻮ زﻣــﺎ ﺧﻴــﺎل‬ ‫دا دى‪ ،‬ﭼــﻲ و دې ﻋﻮاﻣﻠــﻮ ﺗــﻪ د ﺗﻜــﺮار ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى د دﻧﻴــﺎ ﭘــﻪ ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛــﻲ د‬

‫‪＄‬ﻴﻨـــﻲ داﺳـــﻲ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻛﺘـــﻞ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر دي‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫دﻫﻐـــﻪ اﺛـــﺮات ﻟـــﻪ ﺳـــﻠ‪／‬ﻮﻧﻮ ﻛﻠﻮﻧـــﻮ ﭘـــﺲ ﻫـــﻢ زﻣـــﻮږ د ژوﻧـــﺪ ﭘـــﺮ ﻫـــﺮ اړخ‬

‫ﺑﺎﻧــــﺪي ﭘﺮاﺗــــ‪ ﾢ‬دي‪ ،‬ﭘــــﻪ دې ﺣــــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌــــﺎﺗﻮ ﻛــــﻲ د ﻳــــﻮرپ ﻧــــﺸﺎة‬

‫اﻟﺜﺎﻧﻴــــﻪ‪請 ،‬ــــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــــﻼب‪ ،‬د ﻣﺨﺘﻠﻔــــﻪ ﻧﻈﺮﻳــــﻮ او ﻋﻠﻮﻣــــﻮ ارﺗﻘــــﺎء‪،‬ﻧﻮ‬

‫آﺑﺎدﻳــــﺖ‪ ،‬د ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــــﻪ او اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ ﻧﻈــــﺎم ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن ﻣــــﺴﺎﺑﻘﻪ او‬

‫ﺳــﻮړ ﺟﻨــ‪ ،，‬د ﺗﺮﻗــﻲ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﺧــﻮر ﺷــﻮى ﺳــﺎﻣﺮاﺟﻴﺖ‪－ ،‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــﺸﻦ‪،‬‬

‫د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﺟﻨـــ‪ ，‬ﭘﺮوﭘ‪／５‬ﻨـــ‪６‬ه او د ﻧـــﻦ اﻋﺘـــﺪال ﭘـــﺴﻨﺪي او‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﺎﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﺟـــﻮړ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـ ـﻮي ﺗـــﻀﺎد اﺛـــﺮات ﺷـــﺎﻣﻞ دي ‪.‬‬

‫دا ！ـــﻮل ﺣـــﺎﻻت او واﻗﻌـــﺎت داﺳـــﻲ دي ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻣﻴـــﺎن ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ‬ ‫‪15‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗــــﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺴﻠــــﺴﻞ ﻟــــﺮي‪ ،‬او د دې ﺗﺴﻠــــﺴﻞ ﻟــــﻪ ﻛﺒﻠــــﻪ د دې اﺛــــﺮات ﻫــــﻢ‬

‫ﻫﻐـــﻮﻣﺮه زﻣـــﻮږ د ژوﻧـــﺪ ﭘـــﺮ ﻫـــﺮ اړخ ﺑﺎﻧـــﺪي ﭘﺮاﺗـ ـ‪ ﾢ‬دي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ！ﻮﻟـــﻪ‬

‫！ﻮﻟﻨـــﻪ‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﺳـــﻄﺢ ﺑﻴـــﺎ ﺗـــﺮ ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ﺳـــﻄﺢ ﭘـــﻮري‪ ،‬د ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ‬ ‫اﻧﺘــــﺸﺎر او ‪－‬ــــ‪ ６‬وډي ＊ــــﻜﺎر ده ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﻛــــﻲ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ﻫ（ــــﻲ‪،‬‬

‫ﻛﻠﺘــﻮري ﺷــﻨﺎﺧﺖ‪！ ،‬ــﻮﻟﻨﻴﺰ اﻧــﺼﺎف او ادﺑــﻲ ﻫﻠــﻲ ‪＄‬ﻠــﻲ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﺑــ‪３‬‬

‫ﻣﻌﻨـــﺎ ＊ـــﻜﺎري‪ ،‬د ﺗـــﺎرﻳﺦ د دې اﻗﺘـــﺼﺎدي ﻣـــﺴﺎﺑﻘ‪ ３‬او ﻟـــﻮﺑﻲ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ‬ ‫اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺣﻴﺜﻴـــﺖ او ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﻻ ﻫـــﻢ ﺧﭙـــﻞ ﻗـــﺪر ﺑـــﺎﻳﻠﻠﻰ دى‪،‬‬

‫زه ﻟـــﻪ ﺑـــﺪه ﻣﺮﻏـــﻪ د دې ﺗـــﺎرﻳﺨﻲ ﺟﺒـــﺮ او د دې ﭘـــﻪ ﻣﻨﻔـــﻲ اﺛﺮاﺗـــﻮ ﻟـــ‪ ８‬ډ‪４‬ـــﺮ‬

‫ﺧﺒــﺮ ﻳــﻢ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ ﻣــﺎ ﻫــﺮه ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﻟﻴﻜﻠــ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻧــﻮ د ﻫﻐــﻪ ﭼﻮﻛــﺎټ ﻛــﻪ ﺑــ‪３‬‬

‫ﺷـــﻜﻪ ادﺑـــﻲ دی ﺧـــﻮ د ﻫﻐـــﻪ ﻛ‪５‬ﻨـــﻮس ﺗـــﺮ دې ！ﻮﻟـــﻮ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌـــﺎﺗﻮ‬

‫ﻏﺰﻳــــــﺪﻟﯽ دی‪ ،‬د دې وﺟــــــﻪ ﺷــــــﺎﻳﺪ دا ﻫــــــﻢ وي ﭼــــــﻲ زه ادب ﻳــــــﻮا‪＄‬ﻲ د‬ ‫ﺳـــﺎﺗﻴﺮي ﻋﻤـــﻞ ﻧـــﻪ ‪－‬ـــ‪２‬ﻢ او ﻧـــﻪ د دې دﭘـــﺎره ﻟﻴﻜـــﻞ ﻛـــﻮم‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ او‬

‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﺧﻮﻧــﺪ ﭘــﺮې واﺧﻠــﻢ‪ ،‬زه ﺧــﻮ ادب د ﺑــﺪﻟﻮن ﻳــﻮه ﻣﻬﻤــﻪ ذرﻳﻌــﻪ ‪－‬ــ‪２‬ﻢ‪،‬‬ ‫او د دې داﻳـــﺮه ﺗـــﺮ ﺳﻴﺎﺳـــﺘﻪ ﭘـــﻮري ﻏﺰ‪４‬ـــﺪﻟ‪－ ３‬ـــ‪２‬ﻢ‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺑﻴـــﺎ د دې د‬

‫ﻳــﻮه ﺑــﺸﭙ‪７‬ه ﻛــﺮدار ﺣــﺎﻣﻲ ﻳــﻢ‪ ،‬د ﻳــﻮه داﺳــﻲ ﻛــﺮدار ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻫــﻢ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‬

‫ﻫ（ــﻮ ﺗـــﻪ ‪＂－‬ــﻪ ورﺳـــﻮي او ﻫــﻢ ﭘـــﻪ ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛــﻲ د ﺑـــﺪﻟﻮن ﻣﻨﺒــﻊ و‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻲ ‪ .‬ﻟـــﻪ‬

‫دې ﮐﺒﻠـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﻫﺮ＇ـــﻪ ﻟﻴﻜﻠـــﻲ دي‪ ،‬ﻣـــﺎ ﺧﭙـــﻞ ﻓﻜـــﺮ د دﻏـــﻮ ﺗـــﺎرﻳﺨﻲ‬

‫ﺣـــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌـــﺎﺗﻮ ﭘـــﺮ ﺑـــﺴﺎط ﻟﻮﺑـــﻮﻟﻰ دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ دﻟﺘـــﻪ زه ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ‬ ‫ﻫــﺮه ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﻛــﻲ ﺗــﺮ دې ﺣــﺎﻻﺗﻮ راﺗ‪５‬ــﺮ ﺷــﻮى ﻳــﻢ‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ ﻣــﻲ ﻟﻴﻜــﻞ ﻛــ‪７‬ي‬

‫دي ‪.‬‬

‫در‪４‬ﻴﻤـــﻪ ﺧﺒـــﺮه دا ده‪ ،‬ﭼـــﻲ دا ﺳـــﻮال راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺷـــﺎﻳﺪ د‬

‫ادب ﻟﻄﻴﻔـــﻪ‪ ،‬ﻧﺎزﻛـــﻪ او ﻣﻬﻴﻨـــﻪ ﭘﻴﺮاﻳـــﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــﺎﻳﺪ د دې ﺟﻮ‪－‬ـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ دوﻣــﺮه ﺗﺮاﺧ ـ‪ ،ﾢ‬ﻛﺮﺧــﺖ او ﺳــﺨﺖ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ﺑﻴــﺎن ﺷــﻲ ‪ .‬ﺧــﻮ‬

‫زﻣــﺎ ﺧﭙــﻞ ﻳــﻮ ﻧﻈــﺮ دى او ﻫﻐــﻪ دا ﭼــﻲ ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ زﻣــﺎ اﻧــﺪاز ＇ــﻪ ﺗــﺮﻳﺦ‬

‫وي‪ ،‬ﺧــﻮ ﻟﻜــﻪ ﭼــﻲ ﻣــﺦ ﻛــﻲ ﻣــﻲ ﻫــﻢ ووﻳــﻞ ﭼ ـﻲ زه ادب ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﺳــﺎﺗ‪５‬ﺮى‬ ‫ﻧــﻪ ‪－‬ــ‪２‬ﻢ‪ ،‬ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ ﺑــﻪ دﻟﻄﻴﻔــﻮ ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ اﻇﻬــﺎر ﺷــﺎﻳﺪ دﻟﺘــﻪ ﻧــﻪ وي ﺳــﻮي‪،‬‬

‫د ډ‪４‬ـــﺮو ﻟﻄﻴﻔـــﻮ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ دﭘـــﺎره د ﺷـــﺎﻋﺮي ﻣﻴـــﺪان ﭘـــﺮاخ‬ ‫‪16‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دى‪ ،‬ﺧـــﻮ د دې ﻣﻄﻠـــﺐ دا ﻫـــﻢ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮي دي ﻫـــﻢ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د‬

‫زﻟﻔــﻮ‪ ،‬ﺳـــﺮو ﻟﺒـــﺎﻧﻮ او د ‪－‬ـــﻞ و ﺑﻠﺒـــﻞ ﺗـــﺮ ﺑﻴـــﺎن ﭘـــﻮري ﻣﺤـــﺪوده ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ‬ ‫دې ﻛﺘـــﺎب ﻛـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻠﻲ اﻛﺜـــﺮه ﻣﻘـــﺎﻟ‪ ３‬ﺗﻨﻘﻴـــﺪي دي او ﺗﻨﻘﻴـــﺪ ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬د‬

‫＊ــــﻪ او ﺑــــﺪ اړخ د راﺑﺮﺳــــ‪５‬ﺮه ﻛﻮﻟــــﻮ ﻋﻤــــﻞ دى‪ ،‬ﻧــــﻮ ‪＄‬ﻜــــﻪ د دې ﻋﻤــــﻞ د‬

‫راﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﻛﻠـــﻪ‪ -‬ﻛﻠـــﻪ دا ﺿـــﺮوري ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺳـــ‪７‬ى ﺗﻨﻘﻴـــﺪد‬ ‫ﻟـــﻪ رواﻳﺘـــﻲ ا‪請‬ـــﻮﻟﻮﻧﻮ ＇ﺨـــﻪ ﻟـــ‪ ８‬دﺑﺎﻧـــﺪي راوو‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬دا ﺟـــﻼ ﺧﺒـــﺮه ده‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ زﻣــﺎ ﭘــﻪ اﻛﺜــﺮه ﻣﻘــﺎﻟﻮ ﻛــﻲ ﺗــﺮدې ﺗﻨﻘﻴــﺪي ﻋﻤ ـﻞ د ＇ــﻪ ادﺑ ـﻲ ﻓــﻦ ﭘــﺎرې‬

‫ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻫﻐــﻪ ﺣــﺎﻻت ﺗ‪５‬ــﺮ ﺷــﻮي دي ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ زﻣــﻮږ ﻟــﻪ ادب ﺳــﺮه‪ -‬ﺳــﺮه‬ ‫د ژوﻧـــﺪ ﻫـــﺮ اړخ ﻣﺘــــﺎﺛﺮه ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳــــﻮا‪＄‬ﻴﻨﻰ ﻣﻘـــﺼﺪ ﻳــــ‪ ３‬د ادب‬ ‫ﻫﻐـــــﻪ ﻛـــــﺮدار راﺑﺮﺳـــــ‪５‬ﺮه ﻛـــــﻮل او ﺑﺤـــــﺎﻟﻮل )‪ (Revive‬دى‪ ،‬ﭼـــــﻲ د ادب‬

‫ﺗﻌﻠﻖ د اﻧﺴﺎن ﻟﻪ ژوﻧﺪ اوو ر‪＄‬ﻨﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺳﺮه ﺑ‪５‬ﺮﺗﻪ وﺗ‪７‬ي‪.‬‬

‫＇ﻠﻮرﻣـــﻪ ﺧﺒـــﺮه دا ده ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﺗــﻪ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮي ﻫـــﺮ وﺧـــﺖ زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ اﻧـــﺪاز‬

‫ﻛـــﻲ د ﺗﺮﻳﺨـــﻮاﻟﻲ ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮي‪ ،‬او اﻛﺜـــﺮه ﻣـــﺸﻮره راﻛـــﻮي ﭼـــﻲ زه دي ﻟـــﻪ‬

‫ﻣـــﺼﻠﺤﺘﻪ ﻫـــﻢ ﻛـــﺎر اﺧﻠـــﻢ‪ ،‬ﺧـــﻮ زﻣـــﺎ ﺧﻴـــﺎل دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ د ادب ﭘـــﻪ‬

‫وروﺳــﺘﻪ ﭘﺎﺗــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪو ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﺑﻨﻴــﺎدي ﻋﻠــﺖ دا دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻫــﺮ وﺧــﺖ‬

‫ﻟــﻪ ﻣــﺼﻠﺤﺖ ＇ﺨــﻪ ﻛﺎروﻧــﻪ اﺧﻠــﻮ‪ ،‬ﻫــﺮ وﺧــﺖ ﻟــﻪ ﻣــﻮږ ﺳــﺮه دا وﻳــﺮه وي‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ ﻛــﻪ ﻣــﻲ دا ﺧﺒــﺮه وﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ ﺣﻜﻮﻣــﺖ راﺗــﻪ ﺧﻮاﺑــﺪى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘــﻪ دې‬

‫ﺧﺒـــﺮه ﺑـــﻪ ﻣـــﻼ راﺗـــﻪ ﭘﻮرﺗـــﻪ ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﺧﺒـــﺮه ﺑـــ‪＇ ﾢ‬ـــﻮك ﺳـــﻨ‪５‬ﺮه ﻟﻴﻜـــﻮال‬

‫ﺧﻮاﺑـــﺪى ﺷـ ـﻲ‪ ،‬دا ﺧﺒـــﺮه د ﺳـــﺮدار ﻳـــﺎ ﻣﻠـــﻚ د ＊ـــﻤﻨﻲ راﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه ﻛـــﻮﻻى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ دوﻣـــﺮه ډ‪４‬ـــﺮ ﻣـــﺼﻠﺤﺘﻮﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ ارو ﻣـــﺮو ！ـــﻮل ادب د‬

‫ﻣــــــﺼﻠﺤﺘﻮﻧﻮ ＊ــــــﻜﺎر ﻛﻴــــــ‪８‬ي‪ ،‬او دا رﻧ‪／‬ــــــﻪ ﭼــــــﻲ د ادب ﻟــــــﻪ ﻻري د‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ راﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﻛﻮﻟــﻮ ﻛــﻮم ﻳــﻮ ﻣﻘــﺼﺪ دى‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺑــﻪ ﻳﻘﻴﻨــﺎً ﻣــﺮي او‬ ‫د دې ﭘــــﻪ ﻧﺘﻴﺠــــﻪ ﻛــــﻲ ﺑــــ‪ ﾢ‬دروغ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻘــــﺖ او ﭼﺎﭘﻠﻮﺳــــﻲ وده ﻣــــﻮﻣﻲ‪،‬‬

‫ﺧـــﻮ ﻣـــﺎ ﻛﻮﺷـــﺶ دا ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ＇ـــﻪ ﻣـــﻲ ﻟﻴـــﺪﻟﻲ او ﻣﺤـــﺴﻮس ﻛـــ‪７‬ي‬ ‫دي ﻫﻐــﻪ ﻣــﻲ د ﺧﭙــﻞ ﻓﻜــﺮ ﻣﻄــﺎﺑﻖ د ﺧﭙــﻞ ﻟﻴــﻚ ﺑﺮﺧــﻪ ‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮﻟﻲ دي‪ ،‬زﻣــﺎ‬

‫دا ﻳﻘــﻴﻦ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭼــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﭘــﻪ ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ او ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ادب ﻛــﻲ دﻧﻨــﻪ ﻫــﻢ‬

‫دروغ او ﻣﻨﺎﻓﻘـــﺖ دوﻣـــﺮه زﻳـــﺎت ﺷـ ـﻮى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﻣـــﺦ ﻧﻴـــﻮى ﭘـــﻪ‬ ‫‪17‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘـــﺴﺘﻪ ﻟﻬﺠـــﻪ او ﻟﻄﻴـــﻒ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ ﻣﻤﻜـــﻦ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭘـــﻪ دې‬

‫ﻣﻘــﺎﻟﻮ ﻛــﻲ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﻪ ‪＄‬ــﺎى ﺑــﻪ ﺷــﺎﻳﺪ زﻣــﺎ اﻧــﺪاز ﺗ‪５‬ــﺰ او ﺗــﺮﻳﺦ وي‪ ،‬وﻟــﻲ‬

‫ﭼـــﻲ ﻫـــﺮي ﺧﻮاﺗـــﻪ دروغ او ﻣﻨﺎﻓﻘـــﺖ دوﻣـــﺮه زﻳـــﺎت دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ر＊ـــﺘﻴﺎ ﭘـــﻪ‬

‫زوره‪ -‬زوره او ﭘﻪ ﭼﻴﻐﻮ وﻧﻪ واﻳﻲ ＇ﻮك ﻳ‪－ ３‬ﺮﺳﺮه اوري ﻧﻪ‪.‬‬

‫ﭘﻨ‪％‬ﻤــﻪ ﺧﺒــﺮه دا ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘــﻪ دې زﻳـــﺎﺗﺮه ﻣﻘــﺎﻟﻮ ﻛـــﻲ ﻣــﺎ ﻛﻮﺷـــﺶ دا‬

‫ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ داﺳـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت و＇‪５‬ـــ‪７‬م ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﻧـــﻮي وي‪ ،‬او د‬

‫ﻫﻐـــﻪ ‪＂－‬ـــﻪ و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗـــﻪ ورﺳـــ‪８５‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛﺘـــﺎب‬

‫ﻛـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻞ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ دﭘـــﺎره ﻏﻴـ ـﺮ ﻣـــﺎﻧﻮس وي‪ ،‬ﺧـــﻮ‬

‫زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﻏﻴـــﺮ ﺿـــﺮوري ﺑﺎﻟﻜـــﻞ ﻧـــﻪ دي‪ ،‬اوس ﺿـــﺮورت ﻫـــﻢ د دې‬

‫ﺧﺒـــﺮي دى ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ادب ﻛـــﻲ داﺳـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت را ﻣﺨﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬و‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﺗﻌﻠـــﻖ زﻣـــﻮږ ﻟـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷـــﻲ‪ ،‬ﻣـــﺬﻫﺒﻲ او ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‬

‫ﺣــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌــﺎﺗﻮ ﺳــﺮه ﺟــﻮړﻳ‪８‬ي ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې ﻻري ﻣــﻮږ د ادب ﺗﻌﻠــﻖ ﻟــﻪ‬ ‫ﻧﻮرو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗ‪７‬ﻟﻮ د ادب ﻛﺮدار ﺑﺸﭙ‪７‬ه ﻛﻮﻻى ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﺷـــﭙ‪８‬ﻣﻪ ﺧﺒـــﺮه دا ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻛﺘـــﺎب ﻛـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻞ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻣﻘـــﺎﻟ‪３‬‬

‫ﻣـــﺎ ﭘـــﻪ اردو ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ ﭘﺨﭙﻠـــﻪ ژﺑـــﺎړﻟﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ اﺧﺒـــﺎروﻧﻮ او‬ ‫رﺳـــﺎﻟﻮ ﻛـــﻲ ﭼـــﺎپ ﺷـــﻮي دي‪ ،‬ﺧـــﻮ د دې اورﻳﺠﻨـــﻞ ﻟﻴﻜـــﻞ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﭘـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛـــﻲ ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻛﺘـــﺎب ﻛـــﻲ ﺳـــﺮه راﻏﻮﻧـــ‪ ６‬ﻛـــ‪７‬ي‬ ‫دي‪.‬‬

‫زه ﻟـــﻪ دې ﭘﻮرﺗــﻪ ذﻛـــﺮ ﺷــﻮو ！ﻮﻟـــﻮ ﺧﺒـــﺮو ﺳـــﺮه ﺧﭙـــﻞ ﻛﺘـــﺎب "ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬

‫ادب او ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠـــﻰ" ﺗﺎﺳـــﻮ ﺗـــﻪ وړاﻧـــﺪي ﻛـــﻮم‪ ،‬ﭼـــﻲ دا ﻳـــﻮ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺗﺎﺳـــﻮ‬

‫！ﻮﻟــﻮ ﺗــﻪ ﺑﻠﻨــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣــﻮږ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ！ﻮﻟـــﻮ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال‬ ‫ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﭘــﺮ ﻛــﺮدار ﺳــﺮه وږﻏ‪５‬ــ‪８‬و او د دې ﺗﻌــﻴﻦ وﻛــ‪７‬و‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻛــﻮم ﺗــﺼﻮﻳﺮ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ‬

‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‪ ،‬ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن او ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺷ ـﺘﻪ ﻫــﻢ او ﻛــﻪ ﻧــﻪ؟ ﻛــﻪ ﻧ ـﺸﺘﻪ ﻧــﻮ ﭘــﻪ ﻛــﺎر‬ ‫دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺑﻴــــﺎ ﻣــــﻮږ د دې ﻧ‪７‬ﻳــــﻮال ﻛﻠــــﻲ د ﺑﺮﺧــــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ــــﺪو ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى "د‬

‫ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﻠــــﻰ" د ﺟﻮړوﻟــــﻮ دﭘــــﺎره ﺧﭙﻠــــﻲ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ او ادﺑــــﻲ ﻫ（ــــﻲ‬ ‫‪18‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫وﻛــ‪７‬و‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻛـــﻲ‪ ،‬ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻃﺎﻟﺒـــﺎن او ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮ‬ ‫دي‪ ،‬او د ﻧ‪７‬ﻳـــــﻮال ﻛﻠــــﻲ د دې ﺗـــــﺼﻮﻳﺮ دﭘـــــﺎره د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻨﻮ د ﻃﺎﻟﺒـــــﺎﻧﻮ او‬

‫ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮواﻣ‪５‬ﺞ ﺿـــﺮوري دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ！ـــﻮﻟﻲ ﻫﻠـــﻲ ‪＄‬ﻠـــﻲ د دې دﭘـــﺎره د ﻧـــﻦ د‬ ‫ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻟـــﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ دي ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ دي ﻃﺎﻟﺒـــﺎن و اوﺳـــﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬

‫ﺧــﻮ ﻣﻘﺘــﺪر ﻗﻮﺗﻮﻧــﻪ زﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﻟــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ＇ﺨــﻪ ﻃﺎﻟﺒــﺎن‬

‫ﺟــﻮړ وي‪ ،‬ﻫﻐــﻮى ﺗــﻪ ﺗﺮﺑﻴــﺖ ورﻛــﻮي او ﺑﻴــﺎ ﻳــ‪ ３‬ﭘﺨﭙﻠــﻪ وژﻧــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﺎ‬ ‫ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم ﺗــﺎوان دى‪ ،‬ﻛــﻪ ﻳــﻮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻃﺎﻟــﺐ ﺟــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬او‬ ‫د ﻃﺎﻟـــــﺐ ﭘـــــﻪ ﺣﻴـــــﺚ وژل ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــــﻮ د دې ﺗـــــﺎوان ‪請‬ـــــﺮف او ‪請‬ـــــﺮف‬

‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم ﺗــﻪ رﺳــﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم ﭘــﻪ ﺗــﺎوان ﻛــﻲ ﺷــﻮ ﻧــﻮ ﻟــﻪ‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﺳـــﺮه د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗـــﺎوان ﺗ‪７‬ﻟـ ـﯽ دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر دى‪ ،‬ﭼـــﻲ‬

‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻟﻴﻜـــﻮال او داﻧـــﺸﻮر داﺳـــﻲ ﻫ（ـــﻲ ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ د ﻧ‪７‬ﻳــــﻮال ﻛﻠــــﻲ ﻏﻨﺪﻧــــﻪ او د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﻠــــﻲ د ﺑﻨــــﺎ دﭘــــﺎره‬

‫‪＂－‬ــﻮر ﺛﺎﺑــﺖ ﺷــﻲ‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﻠــﻰ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ！ــﻮل ﻃﺎﻟﺒــﺎن‬

‫ﻫــــﻢ زﻣــــﺎ وي‪ ،‬او د ﻫﻐــــﻮى ﺟــــﺪو ﺟﻬــــﺪ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــــﻮ ﻗﻮﺗﻮﻧــــﻮ ﭘــــﻪ ‪＂－‬ــــﻪ د‬

‫ﺗﻤﺎﻣ‪５‬ـــﺪو ﭘـــﻪ ‪＄‬ـــﺎى د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗـــﺎم او ادب ﭘـــﻪ ‪＂－‬ـــﻪ ﺗﻤـــﺎم ﺷـ ـﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر‬ ‫دى ﭼــﻲ دﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ دا ﻃﻠــﺐ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛﻠــﻲ ﭘــﻪ ﻃﻠــﺐ ﺑــﺪل ﺷ ـﻲ ﻧــﻮ ﭘــﻪ‬ ‫دې ﻛــــﻲ د اﺳــــﻼم ‪＂－‬ــــﻪ ﻫــــﻢ ده‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ ﭘــــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ د اﺳــــﻼم زﻳــــﺎت‬

‫ﻋﻘﻴﺪﺗﻤﻨـــﺪ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ د دې دﭘـــﺎره ﺷـــﺮط دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﭘـ ـﻪ ﺧﭙـــﻞ‬

‫ﻣﺬﻫﺒﻲ اﺳﺘﺤﺼﺎل ﺧﺒﺮﺷﻲ او د ﻫﻐﻪ ﻣﺦ ﻧﻴﻮى وﻛ‪７‬ي ‪.‬‬

‫ﺗــﺮ دې ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ ﭼــﻲ ﺧﭙﻠــﻲ ﺧﺒــﺮي ﭘــﺎى ﺗــﻪ ورﺳــﻮم‪ ،‬ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ د‬

‫ﻫﻐـــﻪ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮو ﻣﻨﻨـــﻪ وﻛـــ‪７‬م د ﭼـــﺎ ﭘـــﻪ ﻳـــﻮ ﻧـــﻪ ﻳـــﻮ ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ د دې ﻛﺘـــﺎب د‬ ‫ﭼـــﺎپ ﻣﺮاﺣـــﻞ ﺗـــﺮ ﺳـــﺮه ورﺳـــ‪５‬ﺪو‪ ،‬ﺗـــﺮ ！ﻮﻟـــﻮ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ د ﻏﺰﻧـــﻮي ﻛﺘـــﺎب‬

‫ﺧـــﺎﻧ‪＊ ３‬ـــﺎﻏﻠﻲ روزاﻟـــﺪﻳﻦ ډ‪４‬ـــﺮه ﻣﻨﻨـــﻪ ﻛـــﻮم‪ ،‬ﭼـــﻲ د دې ﻛﺘـــﺎب ﺗـــﺮ ﭼـــﺎپ‬

‫ﺧـــﺎﻧ‪ ３‬ﻳـــ‪ ３‬د را اﻳـــﺴﺘﻠﻮ ﻫﻠـــﻲ ‪＄‬ﻠـــﻲ راﺳـــﺮه وﻛـــ‪７‬ې‪ ،‬د ＊ـــﺎﻏﻠﻲ ﺣـــﺎﻓﻆ‬ ‫رﺣﻤــﺖ ﻧﻴــﺎزي ﻣﻨﻨــﻪ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﻣﻴﻨــﻪ او ﻟــ‪ ８‬وﺧــﺖ ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬د دې ﻛﺘــﺎب‬ ‫ﻛﻤﭙﻮزﻧــــ‪ ，‬را وﻛــــ‪７‬و‪ ،‬ﻟــــﻪ دې ﺳــــﺮه‪ -‬ﺳــــﺮه د ‪＄‬ــــﻮان ﺷــــﺎﻋﺮ او ﻟﻴﻜــــﻮال‬ ‫ﺑــﺎرﻛﻮال ﻣﻴﺎﺧ‪５‬ــﻞ ﻫــﻢ ډ‪４‬ــﺮه ﻣﻨﻨــﻪ ﻛــﻮم‪ ،‬ﭼــﺎ ﭼــﻲ د دې ﻛﺘــﺎب د ！ﺎﻳ＂ــﻞ ﭘــﻪ‬ ‫‪19‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳـــﻤﻮﻟﻮ ﻛـــﻲ ﺧﭙﻠـــﻪ ﺗﻜﻨﻴﻜـــﻲ ﻣﺮﺳـــﺘﻪ راﺳـــﺮه وﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﻫﻴﻠـــﻪ ﻛـــﻮم ﭼــــﻲ‬ ‫ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻲ ﺑــﻪ دا ﻛﺘـــﺎب ﺧــﻮښ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬او ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﭼـــﻲ ﻛــﻮم ＊ـــ‪ ﾢ‬او‬ ‫ﺑــﺪ اړﺧﻮﻧــﻪ دي‪ ،‬د ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ اړه ﺑــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ راﻳــﻪ ﻟــﻪ ﻣــﺎ ﺳــﺮه ﺷــﺮﻳﻜﻪ ﻛــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ راروان وﺧﺖ ﻛﻲ زﻣﺎ دﭘﺎره ډ‪４‬ﺮه ﻣﻬﻢ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ درﻧﺎوي‬ ‫ﻋﺎرف ﺗﺒﺴﻢ‬ ‫‪١٥‬ﺟـــــــــــــــــــــــــــــــﻮاﻻﻳﻲ‬

‫‪٢٠٠٧‬ء‬

‫‪20‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ او ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب‬ ‫‪ .....................................‬ﻳﻮه ﻋﻠﻤﻲ ＇‪７５‬ﻧﻪ‬ ‫ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ اړه د‬ ‫دې د اﻏ‪５‬ـــﺰ ﺧﺎﻧـــﻪ ﻻ ﻧﻴﻤ‪／‬ـــ‪７‬ې ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او‬ ‫ﻣــﺎ ﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺳــﻨﺠﻮﻧﻪ ﭘــﻪ ﺳــﻨﺠﻴﺪه ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻧــﻪ ده ﺷــﻮې‪ .‬ﻣــﺎ ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې‬ ‫اړه ＇ــﻮﻣﺮه ﻟﻴﻜﻮﻧــﻪ ﻟﻮﺳــﺘﻲ دي‪ ،‬ﻧــﻮ ﭼــﭗ ﻟــﻪ ‪４‬ــﻮ ＇ــﻮ ﺣﻮاﻟــﻮ ﻫــﻴ＆ ﭼﺮﺗــﻪ ﻫــﻢ د‬ ‫دې رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ا‪請‬ـــﻞ ﻣـــﻲ ﻻس ﺗـــﻪ ﻧـــﻪ د راﻏﻠـــﯽ‪ .‬د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ‬ ‫اړه ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ دا ﺑﺤـــﺚ د ﻧـــﺸﺖ ﺑﺮاﺑـــﺮ د‪ ،‬ﻛـــﻪ ﭼﻴـــﺮي ﭼـــﺎ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺧﺒـــﺮه ﻛـــ‪７‬ې ده ﻧـــﻮ ﻫـــﻢ ﻳـــ‪ ３‬ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﻧـــﻮي ﺗـــﻮب ﻳـــﺎ ﻧﻮ＊ـــﺖ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨـــﺎ وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪ ７‬د‪ ،‬د ﺧﻴـــﺎل ﻧـــﻮ ﺗـــﻮب‪ ،‬د ﻓﻜﺮوﻧـــﻮ ﻧـــﻮ ﺗـــﻮب‪ ،‬د‬ ‫اﺳــﻠﻮب او ﻫﻴﺌــﺖ ﻧــﻮي ﺗــﻮب ﺗــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ وﻳﻠــﯽ دی‪ ،‬او ‪＄‬ﻨــ‪ ３‬ﻳــﺎراﻧﻮ‬ ‫ﺧــﻮ ﺑﻴـــﺎ د ﺟﺪﻳــﺪ دور د اﻳﺠـــﺎدوﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي‪ ،‬اﻓـــﺴﺎﻧﻪ ﻳـــﺎ ﻧــﺎول ﻛـــﻲ ذﻛـــﺮ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺑﻠﻠــﯽ دی‪ ،‬ﭼﻴــﺮي ﻫــﻢ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﭘــﻪ ﺑــﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻧــﻪ دی ﺳــﻨﺠﻮل‬ ‫ﺷـــﻮی‪ ،‬د ﻳـــﻮ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ او د ﻳـــﻮ ﻫﻤـــﻪ ‪－‬ﻴـــﺮ رﺟﺤـــﺎن ﭘـــﻪ ﻃـــﻮر ﭼﻴـــﺮي ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ＇‪７５‬ﻧـــﻪ زﻣـــﺎ ﺗـــﺮ ﺳـــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻧـــﻪ ده ﺗ‪５‬ـــﺮه ﺷـــﻮې او اوس‬ ‫ﺧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺧﺒـــﺮي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ＇ـــﻪ داﺳـــﻲ ﺳـــﻮاﻟﻮﻧﻪ د‬ ‫ﺳـــ‪７‬ي ذﻫـــﻦ ﺗـــﻪ را‪＄‬ـــﻲ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻮره ‪＄‬ﻮاﺑﻮﻧـــﻪ ﻟ＂ـــﻮي‪ ،‬د ﻣﺜـــﺎل ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ＇ـــﻪ دى؟ آﻳـــﺎ دا ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ＇ـــﻪ ادﺑـــﻲ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﻳـــﺎ رﺟﺤـــﺎن دی او ﻛـــﻪ‬ ‫د دې ＇ــﻪ ！ــﻮﻟﻨﻴﺰ او ﻫــﺮ اړﺧﻴــﺰ اﺛــﺮات ﻫــﻢ ﺷــﺘﻪ؟ ﻣــﺎ ﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺑﻴــﺎ و ＇ــﻪ‬ ‫ﺗـــــﻪ واﻳـــــﻲ؟ او دا د ﺧﭙـــــﻞ ﺗﻌﺮﻳـــــﻒ‪ ،‬ﺧـــــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ او اﺛﺮاﺗـــــﻮ ﭘـــــﻪ اړه ﻟـــــﻪ‬ ‫ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ＇ﺨــــﻪ ＇ــــﻪ رﻧـــــ‪／‬ﻪ ﺟــــﻼ د؟ آﻳــــﺎ ﭘــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــــﻲ ﻫــــﻢ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او ﻣـــﺎ ﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ＇ـــﻪ اﺛـــﺮات ﺷـــﺘﻪ؟ او آﻳـــﺎ ﻣـــﻮږ و دې دواړو‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻮ ﻳـــﺎ رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﺗـــﻪ ＇ـــﻪ اړه ﻫـــﻢ ﻟـــﺮو او ﻛـــﻪ ﻧـــﻪ؟ دا ﻫﻐـــﻪ ﺑﻨﻴـــﺎدي‬ ‫‪21‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــﻮاﻟﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﺎ او زﻣــﺎ رﻧ‪／‬ــﻪ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ذﻫــﻦ ﺗــﻪ را‪＄‬ــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ‬ ‫ﻛﻠـــﻪ ﻛﻠـــﻪ ﻳـــﻮه داﺳـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادﺑـــﻲ ﻓﻨﭙـــﺎره ﭼـــﻲ ورﺗـــﻪ ﺟﺪﻳـــﺪ ووﻳـــﻞ ﺷـــﻲ‪،‬‬ ‫ذﻫﻨﻮﻧـــﻮ ﺗـــﻪ ﻛﻨﻔﻴـــﻮژن اﭼـــﻮي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻮ د ﭘـــﺲِ ﻣﻨﻈـــﺮ‪،‬‬ ‫ارﺗﻘـــــﺎﻳﻲ ﻋﻤـــــﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺎ‪請‬ـــــﺪو او ﺧـــــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ ﭘـــــﻪ اړه ﻧﺎﺧﺒﺮﺗﻴـــــﺎ د دې ﻟـــــﻪ‬ ‫ﺳــﻨﺠﻮﻟﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣــﻮږ ژﻏــﻮري‪ .‬دا ﺧﺒــﺮه ﺧــﻮ ﺗــﺮ ﻟﻤــﺮ ﺳــﭙﻴﻨﻪ ده ﭼــﻲ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ‬ ‫دی او ﻛـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‪ ،‬دا ＇ـــﻪ زﻣـــﻮږ ‪＄‬ـ ـﺎﻳﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻪ ﻧـــ‪ ﾢ‬دي‪ ،‬د دې‬ ‫اﺑﺘﺪا ﭘﻪ ﻏﺮب ﻛﻲ ﺷﻮې ده‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻻرو ﺗﺮ ﻣﻮږ را رﺳ‪５‬ﺪﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ دﻟﺘـــﻪ ﻏـــﻮاړم ﭼـــﻲ اول د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ اړه ﻳـــﻮ ﻟﻨـــ‪ ６‬ﺷـــﺎن ﭘـ ـﺲِ‬ ‫ﻣﻨﻈـــﺮ د ﺧﭙـــﻞ ﻣﺤـــﺪود ﻋﻠـــﻢ ﻟـــﻪ ﻻري ﻟـــﻪ ﺗﺎﺳـــﻮ ﺳـــﺮه ﺷـــﺮﻳﻚ ﻛـــ‪７‬م‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ د‬ ‫ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﭘــﻪ اړه ﺧﭙــﻞ ﺑﺤــﺚ ﺗــﺮ ﺗﺎﺳــﻮ در ورﺳــﻮم او ﭘــﻪ اﺧــﺮ ﻛــﻲ د‬ ‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﭘﻪ اړه دا دواړه ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ﺷﺎن ﻣﺒﺤﺚ ﻛ‪７‬م‪.‬‬ ‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‪ :‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ارﺗﻘﺎء او اﺛﺮات ‪) -‬ﻟﻪ‪ ١٨٩٠‬ﻟﻴﺴﺰي ﺑﻴﺎ ‪١٩٤٥‬ﺗﺮﭘﻮري(‬ ‫د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د اﺑﺘـــﺪا او ﺗـــﺎرﻳﺦ ﭘـــﻪ اړه ﭘـــﻪ ﻣﻐﺮﺑـــﻲ ﻣﻔﻜﺮﻳﻨـــﻮ ﻛـــﻲ ﻻ ﻫـــﻢ‬ ‫اﺧــﺘﻼف ﻣﻮﺟــﻮد دی‪＇ ،‬ــﻮك ﻳــ‪ ３‬د ﻧﻮﻟــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ آﺧــﺮي ﻛﻠﻮﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ‬ ‫اﺑﺘـــﺪا ‪２－‬ـــﻲ‪＇ ،‬ـــﻮك ﻳـــ‪ ３‬د ﺷـــﻠﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﺑـــﻮﻟﻲ او ＇ـــﻮك ﺧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ د‬ ‫دې ﺗﻌﻠـــﻖ د ﭘﻨ‪％‬ﻠـــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻟـــﻪ ﻳـــﻮرﭘﻲ ﻧـــﺸﺎة اﻟﺜﺎﻧﻴـــﻪ ﺳـــﺮه ﺗـــ‪７‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ‬ ‫زﻳـــــﺎﺗﺮه ﻗﺎﺑــــﻞِ ﻗﺒـــــﻮل دﻟﻴـــــﻞ دا دی ﭼـــــﻲ د ﺟﺪﻳـــــﺪﻳﺖ د ﺗﺤﺮﻳـــــﻚ اﺑﺘـــــﺪا د‬ ‫ﻧﻮﻟــــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ ﭘــــﻪ آﺧﺮﻳﻨــــﻲ ﻛﻠﻮﻧــــﻮ ﻛــــﻲ وﺷــــﻮه او د دې اﺳــــﺎس ﭘــــﺮ دې‬ ‫ﻧﻈﺮﻳــــ‪ ３‬وو‪ ،‬ﭼــــﻲ اوس د ﻓــــﻦ‪ ،‬ادب او ！ــــﻮﻟﻨﻴﺰ ژوﻧــــﺪ رواﻳﺘــــﻲ ﻫﻴﺌﺘﻮﻧــــﻪ‪،‬‬ ‫)‪ (Forms‬زﻳﺎﺗـــــﻪ زاړۀ دي‪ ،‬ﻧـــــﻮ ‪＄‬ﻜـــــﻪ ﺿـــــﺮورت د دې ﺧﺒـــــﺮي دی ‪،‬ﭼـــــﻲ دا‬ ‫رواﻳﺘـــﻲ ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻪ دي ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻲ او ﺛﻘﺎﻓـــﺖ دي ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ﺳـــﺮه‬ ‫اﻳﺠــﺎد ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻲ‪－ .‬ــﻮا ﭘــﻪ ﺑﻠــﻪ ﻣﻌﻨــﺎ د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ وﺷــﺎﺗﻪ ﭘﺮاﺗــ‪！ ﾢ‬ــﻮل رواﻳــﺎت‬ ‫‪22‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫رد ﻛـــ‪７‬و او د ﻳـــﻮه ﻧـــﻮي ﺛﻘﺎﻓـــﺖ د ﺟﻮړوﻟـــﻮ ﺗﺎﺑﻴـــﺎ ﻳـــ‪ ３‬وﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې‬ ‫ﻧﻮﻟـ ـﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ دور ﻛـــﻲ دﻧﻴـــﺎ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ‪請‬ـــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘـــﻼب ﺳـــﺮه‬ ‫ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﺷـــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ ﺑﺨـــﺎر )ﺑﻬـــﺎپ( ﺑﺎﻧـــﺪي د ﭼﻠ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻲ اﻧﺠـــﻦ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ د‬ ‫ر‪４‬ــــﻞ ‪－‬ــــﺎډۍ او د ﻛﺎرﺧــــﺎﻧﻮ د ﻣــــﺸﻴﻨﺎﻧﻮ د ﭼﻠﻮﻟــــﻮ ﻛــــﺎر ﭘﻴــــﻞ ﺷــــﻮ او ﻟــــﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺧـــﺎﻧﻮ ﺳـــﺮه ﺳـــﻢ د ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ )ﺷـــﻴﺎﻧﻮ( د ﺟﻮړوﻟـــﻮ اﺑﺘـــﺪا وﺷـــﻮه‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻣـــﺼﺮف ﻳـــ‪ ３‬ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د دې‬ ‫ﻣــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ اﺳــﺘﻌﻤﺎل ﻟــﻪ ‪＄‬ــﺎن ﺳــﺮه ﺧﭙــﻞ ﻗﺪروﻧــﻪ ﻫــﻢ راوړو‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ‬ ‫وﺧـــﺖ ﻛــــﻲ داﺳــــﻲ رﺟﺤﺎﻧـــﺎت را ﻣﺨﺘــــﻪ ﺷــــﻮو ﭼـــﻲ ﻫﻐــــﻪ ﭘــــﺮ ﻓــــﻦ‪ ،‬ادب‪،‬‬ ‫ﻓﻠــﺴﻔﻪ او ﻧــﻮرو ﻋﻠﻤــﻲ وﺳــﺎﻳﻠﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻫــﻢ اﻏ‪５‬ــﺰ واﭼﻮﻟــﻮ‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ دې‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﭘـــﺮ ﻫـــﺮ اړخ ﺑﺎﻧـــﺪي ﺧﭙـــﻞ اﺛـــﺮات واﭼﻮﻟـــﻮ ﺧــﻮ دا‬ ‫ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ د ﻳــﻮ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﭘــﻪ ﻋﻠﻤــﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي زﻳــﺎت ﻣﺒﺤــﺚ ﺷــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬ ‫ﺧــﻮ ﻟــﻪ رواﻳــﺖ ＇ﺨــﻪ اﻧﺤــﺮاف ﺗــﻪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ووﻳــﻞ ﺷــﻮ‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ اﻧــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧﺪ او د ﻧﻮؤ اﻳﺠﺎدوﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﻟﻪ ﻧﻮؤ ﺣﺎﻻﺗﻮﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺗـــﺮ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ وړاﻧـــﺪي د روﻣﺎﻧﻮﻳـــﺖ دور ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ زور‬ ‫ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮ دﻏــﻪ ﺧﺒــﺮه ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻓــﻦ ﻛــﻲ ذاﺗــﻲ ﺗﺠﺮﺑــﻪ اﻫﻤــﻪ ده او ﻓﻄــﺮت د ﻳــﻮ‬ ‫ﻣﻬـــﻢ ﻣﻮﺿـــﻮع ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﻓـــﻦ ﻣﻌﻴـــﺎر د ی ‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه روﻣﺎﻧﻮﻳـــﺖ د‬ ‫اﻇﻬـــﺎر د اﻧﻘﻼﺑـــﻲ ﻃـــﺮز او د ﻓـــﺮد د ازادۍ ﺧﺒـــﺮه ﻛﻮﻟـــﻪ‪ ،‬او دا ！ـــﻮل د ادﺑـــﻲ‬ ‫رواﻳـــﺖ ﺑﺮﺧـــﻪ وؤ‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺳﺎﻳﻨـــﺴﻲ ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘـــ‪ ，‬او د ﻫـــﺮ اﻳﺠـــﺎد‬ ‫او ﺳﺎﻳﻨــﺴﻲ ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬ﺗــﺮ ﺷــﺎ د ﻣﻨﻄــﻖ او وﺟﻮﻫــﺎﺗﻮ ﭘﻠ＂ﻨــﻪ اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﺑﻨﻴــﺎدي‬ ‫ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻟـــﻪ ﻓﻄـــﺮت )ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ روﺣـــﺎﻧﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺗـــﺮ ﺧﺪاﻳـــﻪ د رﺳـــ‪５‬ﺪو اﻇﻬـــﺎر ؤ(‬ ‫＇ﺨـــﻪ د ﻟﻴـــﺮي ﻛﻮﻟـــﻮ ﻣﻮﺟـــﺐ و‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪه‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻓﻄـــﺮت او د ﻓﻄـــﺮت‬ ‫ﭘــﻪ ﻣﻈﻬﺮاﺗــﻮ ﻛــ‪ ３‬د ﻳــﻮ ﻣــﺎوراﺋﻲ ﻗــﻮت اﺣــﺴﺎس ﭘــ＀ ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﻮۀ ﻧــﺎ ﻳــﻮۀ‬ ‫ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬اﻧـــﺴﺎن ﻟـــﻪ روﺣﺎﻧﻴـــﺖ ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ﺳﺎﻳﻨـــﺴﻲ ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﭘـــﻪ اډا‪１‬ـــﻪ ﻟـــﻪ رواﻳـــﺖ ＇ﺨـــﻪ اﻧﻜـــﺎر وﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﺗـــﺮ دې‬ ‫‪23‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫وړاﻧـــﺪي د ډارون د ارﺗﻘـــﺎء ﻧﻈﺮﻳـــ‪ ３‬وړوﻣﺒـــﯽ ﻻ د ﻓﻄـــﺮت او ﻣـــﺬﻫﺐ ﺗﻌﻠـــﻖ‬ ‫ﭼ‪５‬ﻠــﻨﺞ ﻛــ‪ ７‬ی ؤ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ و ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺗــﻪ د ﻗﺒﻮﻟﻴــﺖ ﺳــﻨﺪ ور ﭘــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﺷــﻮ‪.‬‬ ‫د ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ﺗــــﺮ اﺑﺘــــﺪا ﻟــــﻪ ﻣﺨــــﻪ د ‪١٨٧٠‬ء ﭘــــ‪ ﾢ‬ﺷــــﺎ او ﺧــــﻮا ﻛــــﻲ دا ﺳــــﻮچ‬ ‫ﻣﻮﺟــــﻮدؤ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺗــــﺎرﻳﺦ او ﺗﻬــــﺬﻳﺐ ﭘــــﻪ ﻓﻄــــﺮي ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ ﻣﺘﺮﻗــــﻲ دي‪ ،‬ﺧــــﻮ د‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﻟــﻪ اﺑﺘــﺪا ﺳــﺮه دا ﻧﻘﻄــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻫــﻢ ﭘــﻪ زد ﻛــﻲ راﻏﻠــﻮ او ﭘــﺮ دې ﻫــﻢ‬ ‫ﺳــــﻮاﻟﻮﻧﻪ را اوﭼــــﺖ ﻛــــ‪７‬ل ﺷــــﻮؤ‪ .‬ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻗــــﻲ ﺗــــﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓــــﺖ او‬ ‫رواﻳﺘـــﻲ او ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻪ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﻪ ﻻره ﻛـــﻲ ﺧﻨـــ‪ ６‬و‪２－‬ﻠـــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﭘـــﺮ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ او داﻧـــﺸﻮراﻧﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي زور واﭼﻮﻟـــﻮ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻮى دي رواﻳـــﺖ‬ ‫ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي او ﻟـــﻪ دې دي ‪＄‬ـــﺎن ﺧـــﻼص ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ رواﻳـــﺖ‬ ‫ﻛــﻲ د روﺷــﻦ ﺧﻴــﺎﻟﻲ ﭘﻴــﺪا ﻛﻮﻟــﻮ ﻫ（ــﻲ ﻋﺒــﺚ دي‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د ﻳــﻮې‬ ‫داﺳــﻲ ﺗﺮﻗــﻲ ﺧﺒــﺮه ﻣــﺦ ﭘــﻪ وړاﻧــﺪي ﺑﻮﺗﻠــﻪ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺳــﺎﻳﻨﺲ د‬ ‫اﻳﺠـــﺎدوﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ د اﻧـــﺴﺎن ﻣـــﺎدي ژوﻧـــﺪ ﻣـــﺦ ﭘـــﻪ وړاﻧـــﺪي ﺑـــﻮزي‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د ﺗﺮﻗــﻲ دا ﺗــﺼﻮر ﻫــﺮ ﻫﻐــﻪ ﻋﻠﻤــﻲ او ادﺑــﻲ ﻣﻮﺿــﻮع و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻲ ﭼــﻲ د‬ ‫اﻧـــﺴﺎن د ازادۍ او ！ـــﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑـــﺪﻟﻮن ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ﺧﺒـــﺮه ﻟﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ‬ ‫وړاﻧـــﺪي ووﻳـــﻞ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺳـــﻤﻪ ده ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎن ﻟـــﻪ ﻓﻄﺮت‪،‬ﻓﻄـــﺮي ﻣﻈﻬﺮاﺗـــﻮ او‬ ‫د دې ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﻟــﻪ ﻣــﺎوراﺋﻲ ﻗــﻮت ＇ﺨــﻪ ﻟﻴــﺮي ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د‬ ‫ﻣــﺎدي ﺗﺮﻗـــﻲ دﭘـــﺎره دا ﺿـــﺮوري ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ د اﻧـــﺴﺎن ﺗﻮﺟـــﻪ دي د ﻫﻐـــﻪ د ﻣـــﺎدي‬ ‫ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻮ او د دې د ﭘـــﻮره ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره د ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ ﺗـــﺮ ﻣـــﺼﺮف ﭘـــﻮري‬ ‫ﻣﺤــﺪوده وﺳــﺎﺗﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﻫــﻢ ‪＄‬ﻨــ‪ ３‬ﻣﻔﻜﺮﻳﻨــﻮ او داﻧــﺸﻮراﻧﻮ‬ ‫دا ﺧﺒـــﺮه راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دا زﻳﺎﺗ‪５‬ـــﺪوﻧﻜ‪ ３‬ﺗﺮﻗـــﻲ ﺑـــﻪ ﺧﻠــــ‪，‬‬ ‫ﻟــــﻪ ﺗﻨﻬــــﺎﻳﻲ )‪ (Isolation‬ﺳـــــﺮه ﻣﺨــــﺎﻣﺦ ﻛـــــ‪７‬ي او ﺧﻠـــــ‪ ，‬ﺑـــــﻪ ﻟــــﻪ ！ـــــﻮﻟﻨﻴﺰ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻﺗــــﻮ او ﻗــــﺪروﻧﻮ ＇ﺨــــﻪ ﻟﻴــــﺮي ﻛــــ‪７‬ي‪ ،‬ﺧــــﻮ د دې داﻧـــــﺸﻮراﻧﻮ ودې‬ ‫ﻧﻘﻄـــﻪ ﻧﻈـــﺮ ﺗـــﻪ ﭼـــﺎ ﻏـــﻮږ وﻧـــﻪ ﻧﻴـــﻮ او د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﺗـــﺼﻮر ﻣـــﺦ ﭘـــﻪ‬ ‫وړاﻧــﺪي روان ؤ‪ ،‬ﻫــﻦ ﺗــﺮ دا ﭼــﻲ اول ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺟﻨـــ‪ ，‬ﻧــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ ﻧــﻮي ﺗﺒــﺎﻫﻲ ﺳــﺮه‬ ‫ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﺑــ‪ ３‬ﺷــﻤ‪５‬ﺮه اﻧــﺴﺎﻧﺎن د دې ﻣــﺎدي ﺗﺮﻗــﻲ او د دې ﺟﺪﻳــﺪ ﺟﻨـــ‪，‬‬ ‫‪24‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﭘـــﻪ ﺣـــﻖ ورﺳـــ‪５‬ﺪل ﺧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ ﻫـــﻢ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭼﻴـــﺮي وﻧـــﻪ در‪４‬ـــﺪو‪ ،‬د‬ ‫‪١٩٢٠‬ء ﭘـــﻪ ﻟـــﺴﻴﺰه ﻛـــﻲ د ‪－‬ـــﺎډۍ‪ ،‬ﻫـــﻮاﻳﻲ ﺟﻬـــﺎز او ！ﻴﻠـــﻲ وژن اﻳﺠـــﺎدوﻧﻮ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻛﺒﻠــﻪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﭘـــﺴﻨﺪو دا دﻋــﻮه وﻛـــ‪７‬ه ﭼــﻲ اوس ﺑـــﻪ ﺧﻠـــ‪ ，‬ﻧـــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﻟـــﻪ‬ ‫دې اﻳﺠــﺎدوﻧﻮ ﺳــﺮه ﺧﭙــﻞ ﻋﺎدﺗﻮﻧــﻪ ﺑــﺪﻟﻮي ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﺧﭙــﻞ ﺑﻨﻴــﺎدي‪ ،‬ﺟﻤﺎﻟﻴــﺎﺗﻲ‬ ‫ﺣِﺲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺪﻟﻮي‪.‬‬ ‫د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺗﺤﺮﻳــﻚ د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺟﻨـــ‪ ，‬د ﺗﺒﺎﻫﻴــﺎﻧﻮ ﭘــﻪ ﻳــﻮرپ ﻛــﻲ د ﻣﻌﺎﺷــﻲ‬

‫ﺑﺤــﺮان‪ ،‬د ﺳــﻮوﻳﺖ اﻧﻘــﻼب او داﺳــﻲ ﻟــﻪ رﺟﺤــﺎن ﻧــﻪ ﺑــ‪ ３‬ﭘــﺮوا ﻣــﺦ ﭘــﻪ وړاﻧــﺪي‬

‫روان ؤ‪ ،‬او د دې ﭘـــﻪ ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ﻛـــﻲ ！ـــﻮﻟﻨﻴﺰ ﻋﻠـــﻮم‪ ،‬ﻓﻨـــﻮنِ ﻟﻄﻴﻔـــﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷـــﻴﺎت او د‬

‫ﻣﻨـــ‪６‬ۍ ﭘـــﺮ ﻫـــﺮ اړخ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ！ﻴﻨــــ‪ ，‬اﺛـــﺮات ﭘﺮ‪４‬ﻮﺗﻠـــﻮ‪ ،‬ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ اړه د‬

‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﭘﻪ ﺧﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮﻛﻲ دا ﻻﻧﺪﻳﻨﻲ ﻧﻜﺘ‪ ３‬ډ‪４‬ﺮي اﻫﻤ‪ ３‬دي‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻟــﻪ رواﻳــﺖ ＇ﺨــﻪ ﻗﻄــﻊ ﺗﻌﻠــﻖ ﻳﻌﻨــﻲ ﭼــﻲ ＇ــﻪ وﺷــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺷــﻮ‪ ،‬زﻣــﻮږ‬ ‫رواﻳـــﺖ اوس ﻣـــﻮږ ﺗـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ＇ـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ راﻛـــﻮﻻى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ دي اﻧـــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧـــﺪ‪ ،‬د اﻇﻬـــﺎر ﻗـــﻮت‪ ،‬ﺗﺨﻴـــﻞ او ﻋﻠـــﻢ ﻧـــﻮر ﻣﻨـــﻮر ﻛـــ‪７‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻟـــﻪ داﺳـــﻲ‬ ‫رواﻳﺖ ＇ﺨﻪ ﺧﭙﻞ ﺗ‪７‬ون ﭘﺮې ﻛﻮل او ﻟﻪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﺳﺮه ﺗ‪７‬ل ﭘﻪ ﻛﺎر دى‪.‬‬ ‫)‪ (2‬د اﻧـــﺴﺎن او ﻛﺎﻳﻨـــﺎت ﭘـــﻪ اړه او دې ﺗـــﻪ د ‪＂－‬ـــﻲ رﺳـــﻮﻟﻮ ﭘـــﻪ اړه د ﻧـــﻮي‬ ‫او ﺗـــﺎزه ﻻرو ﻟ＂ـــﻮن ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر دی‪ ،‬وﻟـــ‪ ３‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﺗـــﻪ ﻳـــﻮ ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻪ‬ ‫ژوﻧـــﺪ ورﻛـــﻮي او ﭘـــﻪ ﻛﺎﻳﻨـــﺎت ﻛـــ‪ ３‬د ﻣﻮﺟـــﻮدو وﺳـــﺎﻳﻠﻮ د اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻟـــﻪ‬ ‫ﻻري دا ‪＂－‬ﻪ ﻣﻤﻜﻨﻪ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﭘــــﻪ ﻫﻴﺌــــﺖ او اﺳــــ＂ﺎﻳﻞ ﻛــــﻲ ﻧــــﻮې ﺗﺠﺮﺑــــ‪ ３‬ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دي‪ ،‬وﻟــــ‪ ３‬ﭼــــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟــﻮده ﻫﻴﺌ ـﺖ او اﺳــ＂ﺎﻳﻞ د اﻇﻬــﺎر دﭘــﺎره ﻧﺎﻛــﺎﻓﻲ دی‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ ﭘــﻪ ﺑﻠــﻪ ﻣﻌﻨــﺎ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺗـــﺮ ﻣﻌـــﺎﻧ‪ ３‬او ﻣﻮﺿـــﻮع و ژﺑـــﻲ‪ ،‬اﺳـــﻠﻮب او ！ﻴﻜﻨﻴـــﻚ ﺗـــﻪ زﻳـــﺎت‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ورﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫‪25‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫)‪ (4‬د ﻧﺎﻣﻴــــــﺎﺗﻲ )‪ (Organic‬ﭘــــــﺮ ‪＄‬ــــــﺎى د )‪ (Fragmentation‬ﺿــــــﺮورت‬ ‫دی‪ ،‬د روﻣﺎﻧﻮﻳــــــﺖ او د وﮐ＂ــــــﻮرﻳﻦ درو ﻧﺎﻣﻴــــــﺎﺗﻲ ﻧﻈﺮﻳــــــ‪ ３‬اوس ﺑ‪５‬ﻜــــــﺎره‬ ‫دي‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې ＇ﻠـــﻮرو ﻣﻬﻤـــﻮ ﺧـــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ ﻛـــﻲ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ‬ ‫رواﻳــﺎﺗﻮ د راﻟﻴـــﺮي ﻛﻮﻟـــﻮ ﻣﻘـــﺼﺪﻳﺖ ؤ‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﻟـــﻪ روﺣـــﺎﻧﻲ‬ ‫ﺿــﺮورﺗﻮﻧﻮ ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ را ﻟ‪５‬ــﺮي ﻛــﻮل ﭘــ＀ ؤ او ﻟــﻪ دې ﺳــﺮه ﺳــﺮه ﭘــﻪ ادﺑــﻲ اړه‬ ‫د ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ د ﻫﻴﺌـــــﺖ او اﺳــــ＂ﺎﻳﻞ د ﻧﺎﻛــــﺎﻓﻲ ‪２－‬ﻠـــــﻮ ﺗــــﺮ ﺷــــﺎ د داﺳـــــﻲ‬ ‫ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻮ او ﺳـــ＂ﺎﻳﻞ د ﻣﻌﺮﻓـــﻲ ﻛﻮﻟـــﻮ ﻣﻘـــﺼﺪﻳﺖ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﻣﺠـــﺮدوي‬ ‫او ﭘــﻪ اﺳــﺎﻧﻪ ＇ــﻮك ﭘــﻪ وﻧــﻪ ﭘــﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــ‪ ３‬ﭼــﻲ ﺗــﺮ دې وړاﻧــﺪي ﭘــﻪ ادﺑــﻲ اړه‬ ‫زور ﭘـــﺮ دې ﺧﺒـــﺮه ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟﻴﻜـــﻮال د ذاﺗـــﻲ ﺗﺠﺮﺑـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ ﻻري ﻟـــﻪ ﻓﻄﺮﺗـــﻪ ﺳـــﺮه‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﺗـــ‪７‬ون ﺑﻴـــﺎن ﻛـــ‪７‬ي او ﻫﻐـــﻪ ﻳـــﻮ اﻧﻘﻼﺑـــﻲ اﻇﻬـــﺎر وﻛـــ‪７‬ي‪ .‬د دې اﻇﻬـــﺎر‬ ‫دﭘــﺎره ﭼــﻲ د ﻧﻈــﻢ او ﻧﺜــﺮ ﻛــﻮم ﻫﻴﺌﺘﻮﻧــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮي ؤ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ د ﺧﭙــﻞ ﺳــﺎده‬ ‫ﺑﻴــﺎن او اﺳــ＂ﺎﻳﻞ ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻣﻘــﺼﺪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه اﺳــﺎﻧﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗــﻪ‬ ‫رﺳــــﻮﻟﻮ او ﭘــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﻛــــﻲ ﻟﻮﻳــــﻪ ﺧﺎ‪請‬ــــﻪ د ﻓــــﺮد ازادۍ وه‪ ،‬ﻟــــﻪ دې ﭘﺮﺗــــﻪ ﭘــــﻪ‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻛـــﻲ د ﻓـــﺮد د ازادۍ ﺧﺒـــﺮه ﻧـــﻪ ‪＄‬ﺎﻳ‪５‬ﺪﻟـــﻪ وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د اﻓـــﺮادو ازادۍ‬ ‫ﻫﻐــﻮى د اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ ازادۍ ﭘــﺮ ﺧــﻮ ﺑﻴــﺎﻳﻲ ﭼــﻲ دا ‪請‬ــﻮرتِ ﺣــﺎل ﭘــﻪ ﻫــﻴ＆ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ‬ ‫ﻫﻢ و ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﺗﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﻪ ؤ‪.‬‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺦ ﻫــﻢ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ دا را ＊ــﻴﻲ ﭼــﻲ د ﻳــﻮرﭘﻲ ﻧــﺸﺎة اﻟﺜﺎﻧﻴــﻪ ﭼــﻲ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ‬ ‫ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــ‪ ３‬د ﻧـــﻮ آﺑﺎدﻳـــﺎﻧﻮ و ﺟﻮړوﻟﻮﺗـــﻪ ﺟـــﻮاز ورﻛـــ‪７‬و ﻧـــﻮ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ و دې‬ ‫ﻧــﻮ آﺑﺎدﻳــﺖ ﺗــﻪ د ودي ﻣﻨﻄﻘــﻲ ﺟــﻮاز ﻫــﻢ ورﻛــ‪ ،７‬ﺧــﻮ ﭼــﻲ ﭼﺮﺗــﻪ د اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ‬ ‫د ﻣﻬـــﺬب ﺟﻮړوﻟـــﻮ ﻣﻨﻄـــﻖ ﭘـــﻪ ﻧﻮآﺑﺎدﻳـــﺎﻧﻮ ﻛـــﻲ د ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ او ﻗـــﺎﻣﻮﻧﻮ د‬ ‫ازادۍ د ﻣﺒـــﺎرزې ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ ﭘﻴﻜـــﻪ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫﻠﺘـــﻪ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺗﺮﻗـــ‪ ９‬ﭘـــﻪ‬ ‫ﻧـــﻮم و ﻧﻮاﺑﺎدﻳـــﺖ ﺗـــﻪ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ﺳـــﺮه دوام ورﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ زۀ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‬

‫‪26‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ادﺑــﻲ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﻧــﻪ ‪－‬ــ‪２‬ﻢ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬دا ﻳــﻮ ﺗﻬــﺬﻳﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــﻲ‪ ،‬ﺳــﻤﺎﺟﻲ او‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ؤ ﭼــﻲ ﻟــﻪ ﻣﻐــﺮب را ﺷــﺮوع ﺷــﻮ او ﺗــﺮ ﻣــﻮږ را ورﺳــ‪５‬ﺪو او‬ ‫ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻳـــ‪ ３‬زﻣـــﻮږ ﭘـــﺮ ادﺑـــﻲ ﻣﺤﺮﻛـــﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي اﺛـــﺮ واﭼﻮﻟـــﻮ ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ‬ ‫ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷـــﻲ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ او ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬زﻣـــﻮږ رﻧ‪／‬ـــﻪ د ﻧـــﺎم‬ ‫ﻧﻬـــﺎده در‪４‬ﻤـــﻲ ﻧـــ‪７‬ۍ ﺧﻠــــ‪ ，‬د ﻧﻮآﺑﺎدﻳـــﺖ ﻟـــﻪ ﺟﺎﺑﺮاﻧـــﻪ او ﻇﺎﻟﻤﺎﻧـــﻪ ﻋﻤـــﻞ ﺳـــﺮه‬ ‫ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﻛـــ‪７‬و او ﻫـــﻢ د دې ﺟﻨـــﻮن ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ د ﻧـــ‪７‬ۍ ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﭘـــﻪ‬ ‫دوﻳﻢ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺟﻨـ‪ ，‬ﻛﻲ ﻟﻪ ژوﻧﺪه ﻣﺤﺮوم او ﭘﺎﺗﻪ در ﭘﻪ دره ﺷﻮو‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ‪ :‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ارﺗﻘﺎء او اﺛﺮات ‪) -‬د ‪١٩٤٥‬ء د ﻟﺴﻴﺰي ﺑﻴﺎ ﺗﺮ اوﺳﻪ(‬ ‫د ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﭘﺲ د ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ذﻛﺮ د ﻧﻦ ﭘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻴﺪان ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ‬ ‫ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬ﻛﻪ ＇ﻮك د ادب ﺧﺒﺮه ﻛﻮي‪ ،‬ﻛﻪ د ﺑﻞ ＇ﻪ ﻓﻦ‪ ،‬د ﻓﻠﺴﻔ‪ ３‬ذﻛﺮ وي او ﻛﻪ د‬ ‫＇ﻪ ﻧﻈﺮﻳ‪ ،３‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ وي او ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺷﻲ ډﺳﻜﻮرس‪ ،‬ﻛﻪ د ﻋﻠﻢِ‬ ‫ﻋﻤﺮاﻧﻴﺎت ﺧﺒﺮه وي او ﻛﻪ د ﺑﺸﺮﻳﺎت‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ د ﻳﻮه ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﭘﻪ اړه ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪي را‪＄‬ﻲ‪ .‬د ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ رﻧ‪／‬ﻪ د ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ د اﺑﺘﺪا ﭘﻪ اړه‬ ‫ﻫﻢ اﺧﺘﻼف ﻣﻮﺟﻮد دی‪＄ ،‬ﻴﻨﻲ ﻣﻔﻜﺮﻳﻦ د دوﻳﻢ ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﺟﻨـ‪ ，‬ﭘﺲ زﻣﺎﻧﻪ د‬ ‫ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ اﺑﺘﺪا ‪２－‬ﻲ او ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﺑﻴﺎ د ‪١٩٤٠‬ء د ﻟﺴﻴﺰي ﺷﺎ او ﺧﻮاﻳﻲ‬ ‫اﺑﺘﺪا ‪２－‬ﻲ ﻟﻜﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﭼﻲ د ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻟﻪ ا‪請‬ﻄﻼح ＇ﺨﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪﻳ‪８‬ي ﭼﻲ‬ ‫دا د ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ وروﺳﺘﻪ دور دی‪ ،‬ﭘﻪ دې ا‪請‬ﻄﻼح ﻛ‪ ３‬د "ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ" ﺗﻮري ﻟﻪ‬ ‫‪６－‬ون ＇ﺨﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﺧﻠـ‪ ，‬دا ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎ اﺧﻠﻲ ﭼﻲ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ دﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‬ ‫ﺗﺴﻠﺴﻞ دی‪ ،‬ﺧﻮ اﻛﺜﺮه ﻣﻔﻜﺮﻳﻦ ﻟﻪ دې ﺳﺮه اﺧﺘﻼف ﻟﺮي او واﻳﻲ ﭼﻲ‬ ‫"ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ" ﻟﻪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ＇ﺨﻪ ﺑﺎﻟﻜﻞ ﻳﻮ ﺟﻼ دور دی‪ .‬ﭘﻪ دې ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻲ ﻫﻢ‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻣﻮﺟﻮد دی‪ ،‬ﭼﻲ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ" ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻳﻮ ﻣﺦ رد ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ‬ ‫‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻣﻔﻜﺮﻳﻦ د دې ﺧﺒﺮي ﻣﻨﻠﻮ ﺗﻪ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻫﻢ دﻏﻪ رﻧ‪／‬ﻪ د ﻣﺎﺑﻌﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ د اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ او ﺣﻴﺜﻴﺖ ﭘﻪ اړه دوﻣﺮه اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻮږ ﺗﻪ دا را‬ ‫＊ﻴﻲ‪ ،‬ﭼﻲ دا ＇ﻮﻣﺮه اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻣﻮﺿﻮع دی‪ ،‬ﺧﻮ دا ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻲ ＇ﻮﻣﺮه‬ ‫‪27‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اﺧﺘﻼﻓﻲ دی‪ ،‬ﻫﻢ دوﻣﺮه زﻳﺎت ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪي را‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬ﻜﻪ ددې ＇ﻪ ﺟﺎﻣﻊ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬ﺧﻮ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻮږ ﺗﻪ دﻟﻴﻮﺗﺎر دا ﺧﺒﺮه ﻣﻌﻨﺎ وﻟﺮي ﭼﻲ ﻣﺎﺑﻌﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻳﻮ ﺣﺎﻟﺖ دی‪ ،‬ﻳﻮ داﺳﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻲ ﺗﺮ ！ﻮﻟﻮ ﻏ＀ ﺑﺪﻟﻮن د‬ ‫ﻋﻠﻢِ )‪ (Knowledge‬ﭘﻪ ﻧﻮﻋﻴﺖ ﻛﻲ راﻏﻠﯽ دی‪ ،‬د ‪－‬ﻮﭘﻲ ﭼﻨﺪﻧﺎرﻧ‪ ，‬ﭘﻪ ﻗﻮل ﭘﻪ‬ ‫دې اړه ﻟﻴﻮﺗﺎر د ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ دا ﻻﻧﺪﻳﻨﻲ ﺧﺼﻮ‪請‬ﻴﺎت ﭘﻪ ﺧﺎص ﺗﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫راﻣﺨﺘﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫)‪ (1‬ﻟـــــﻪ ﺗ‪５‬ـــــﺮو ﭘﻨ‪％‬ـــــﻮس‪ ،‬ﺷـــــﭙ‪５‬ﺘﻮ ﻛﻠﻮﻧـــــﻮ راﻫﻴـــــﺴﻲ ﭘـــــﻪ ﺳـــــﺎﻳﻨﺲ او‬ ‫！ﻴﻜﻨـــﺎﻟﻮﺟﻲ ﻛـــﻲ د ژﺑـــﻲ د ﻧﻈـــﺮ ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ﻟـــﻮى اﺛـــﺮ ﭘـــﺮوت دی‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ‬ ‫ﻛﻤﭙﻴـــﻮ！ﺮ د ﺑﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ذﻫـــﻦ دﭘـــﺎره ژﺑـــﻪ ﺟـــﻮړول‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ژﺑـــﻪ ﻛـــﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣـــﺎت‬ ‫را ﻏﻮﻧـــ‪６‬ول او ﻟ＂ـــﻮل د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮﻧـــﻮ ﻛـــﺎروﻧﻮ دﭘـــﺎره ﺟـــﻼ‪ -‬ﺟـــﻼ ﭘﺮو‪－‬ﺮاﻣﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﺟـــــﻮړول او د دې ‪請‬ـــــﻨﻌﺘﻲ ﭘﻴـــــﺪاوار ﻣـــــﺸﻴﻨﻲ ژﺑـــــﻪ او ﻣـــــﺸﻴﻨﻲ ژﺑـــــﺎړه‪ ،‬د‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣـــﺎﺗﻮ ذﺧﻴـــﺮه او ﭘـــﻪ ﻧـــﻮرو داﺳـــﻲ ﻛـــﺎروﻧﻮﻛﻲ د ژﺑـــﻲ ﻛـــﺮدار ﻣﺮﻛـــﺰي‬ ‫دی‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﭘـــﻪ ﺑﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ！ﻴﻜﻨـــﺎﻟﻮﺟﻲ ﻛـــﻲ ﭼـــﻲ ﻛﻮﻣـــﻪ ﻟﻮﻳـــﻪ ﺗﺒـــﺪﻳﻠﻲ راﻏﻠـــ‪ ３‬ده‪ ،‬د‬ ‫ﻫﻐـــ‪ ３‬ﭘـــﺲ اوس ﻋﻠـــﻢ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ د ‪＄‬ـــﺎن ﺧﭙـــﻞ ﺟـــﻮاز ﻧـــﻪ دی‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻋﻠـــﻢ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣﻜﻤﻠـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﻛﻤﺮﺷـــﻞ ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻻس ﻛـــﻲ دی‪ ،‬ﻋﻠـــﻢ اوس د ﺷﺨـــﺼﻴﺖ‬ ‫ﺣــــﺼﻪ ﻧــــ‪ ﾢ‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د ﻣﻨــــ‪６‬ۍ ﻣــــﺎل دی‪ ،‬ﭼــــﻲ ＇ﺮﻧ‪／‬ــــﻪ ﺧﺮ＇‪５‬ــــﺪاى او اﺧﻴــــﺴﺘﻞ‬ ‫ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (3‬ﭼــﻲ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ‪＇ -‬ﻨ‪／‬ــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪ دور ﻛــﻲ داﺧﻠﻴــ‪８‬ي ﻧــﻮ د ﻋﻠــﻢ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﭼــﻲ د ﻛﻤﭙﻴــﻮ！ﺮ او ﺑﺮﻗﻴــﺎﺗﻲ ！ﻴﻜﻨــﺎﻟﻮﺟﻲ ﻧــﻪ ﻧــ‪ ﾢ‬ﻫــﻀﻢ ﻛ‪５‬ــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﺑــﻪ ورﻛﻴــ‪８‬ي او د ﻣﺎﺿــﻲ ﺑﺮﺧــﻪ ﺑــﻪ ﺟــﻮړﻳ‪８‬ي ‪ .‬اول ﺑــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻋﻠــﻢ د دې دﭘــﺎره‬ ‫ﻟ＂ﻮﻟـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺧﭙـــﻞ ذﻫـــﻦ او ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﭘـــﺮې ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬اوس ﺑـــﻪ ﻋﻠـــﻢ‬ ‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د دې دﭘــﺎره ﭘﻴــﺪا ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ د ﻣﻨــ‪６‬ۍ د ﻣﻌﻴــﺸﺖ ﭘــﻪ دور ﻛــﻲ ﻟــﻪ دې‬

‫‪28‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫＇ﺨــﻪ ‪＂－‬ــﻪ ﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻲ او ﻳــﺎ د ﻃﺎﻗــﺖ د ﻫﺘﻴــﺎر ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﺎر را وﺳــﺘﻞ‬ ‫ﺷﻲ‪.‬‬ ‫د دوﻳـــﻢ ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﺟﻨــــ‪ ，‬وروﺳـــﺘﻪ دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ ﻳـــﻮه ﻧـــﻮي دور ﻛـــﻲ داﺧﻠـــﻪ‬ ‫ﺷــﻮه‪ ،‬ﭘــﻪ ﻳــﻮه داﺳــﻲ دور ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د "اﻳــ＂ﻢ ﺑــﻢ" ﭘــﻪ ﺳــﺎﻳﻪ ﻛــ‪ ３‬ﭘــﺮ ﻣــﺦ ﺗﻠــﻪ‬ ‫او ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﺑﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ！ﻴﻜﻨـــﺎﻟﻮﺟﻲ ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘـــ‪ ，‬او ﺑﻴـــﺎ د ﻛﻤﭙﻴـــﻮ！ﺮ‬ ‫اﻳﺠـــﺎد ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ﻟـــﻪ ﻻري ﺳـــﺮه را ﻧـــﮋدې ﻛـــﻮل ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ه‪،‬‬ ‫ﻧـــﻮ در‪４‬ﻴﻤـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻛﻮﭼﻨﻴـــﻮ ﻗـــﺎﻣﻮﻧﻮ د وﺳـــﺎﻳﻠﻮ د اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻋﻤـــﻞ‬ ‫ﻫـــﻢ ﺗ‪５‬ـــﺰ ﻛـــ‪７‬و‪ .‬د دﻧﻴـــﺎ ﻣﻌﻴـــﺸﺖ د ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ ﻛﺜﻴﺮاﻟﻘـــﻮﻣﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴـــﺎﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻻس‬ ‫ﻻﻧـــﺪي راﻏﻠـــﻮ‪ ،‬ﻧـــﻮي ﻧﻈﺮﻳـــ‪ ３‬را ﻣـــﻨ‪ ＃‬ﺗـــﻪ ﺷـــﻮې‪ ،‬ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺷــﻲ‪ ،‬ﻣــﺬﻫﺒﻲ او ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي ﻫــﺮ ‪＄‬ــﺎى دوﻣــﺮه ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺰي ﺳــﺮه‬ ‫ﺑـــﺪﻟﻮن راﺗﻠـــﻮ ﭼـــﻲ د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ذﻫـــﻦ ﻻ ﻧـــﻪ ﭘـــﺴ‪ ３‬رﺳـــ‪５‬ﺪو‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ！ﻮﻟـــﻮ‬ ‫ﺣــﺎﻻﺗﻮﻛﻲ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د ﺗﺮﻗــﻲ ﻋﻤــﻞ ﺗ‪５‬ــﺰ ﻛــ‪７‬و ﻧــﻮ ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺧﻠــ‪ ，‬د‬ ‫ذات ﻟــــﻪ ﻳــــﻮ ﺷــــﺪﻳﺪ ﺑﺤــــﺮان ﺳــــﺮه ﻣﺨــــﺎﻣﺦ ﻛــــ‪７‬و‪！ ،‬ــــﻮﻟﻲ ﻓﻠــــﺴﻔ‪！ ،３‬ــــﻮﻟﻲ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬او ！ــﻮﻟﻲ ﻋﻠﻤــﻲ ﻣﺒــﺎﺣﺜ‪ ３‬د ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ورد ﺷــﻮرو ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﺧـــﻮ‬ ‫دا ！ـــﻮﻟﻲ ﻣﻜـــﺎﻟﻤﻲ ﻻ ﺗﺮاوﺳـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘــــﻮره ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ﻧـــﻪ دي رﺳـــ‪５‬ﺪﻟ‪ ،３‬ﭼــــﻲ د‬ ‫ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻳـــﻮ ﺟـــﺎﻣﻊ ﺗﻌﺮﻳـــﻒ وﻛـــ‪７‬ي‪－" ،‬ـ ـﻮﭘﻲ ﭼﻨـــﺪ ﻧﺎرﻧـــ‪ "，‬ﻣﺎﺑﻌـــﺪ‬ ‫ﻳـــﻮه ذﻫﻨـــﻲ روﻳـــﻪ ﺑـــﻮﻟﻲ او د ﺗﺨﻠﻴﻘـــﻲ ازادۍ ‪،‬ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ ﺗـــﺸﺨﺺ د ﻣﻌـــﺎﻧﻲ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻓﺮﺳـــﻮده ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧـــﻮ ＇ﺨـــﻪ د ازادۍ ﻛﻮﺷـــﺶ ﻳـــ‪２－ ３‬ـــﻲ او دا واﻳـــﻲ ﭼـــﻲ‪" :‬‬ ‫ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ ﻫـــﺮ ﻗـــﺴﻢ ا！ـــﻞ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ﺳـــﺮه د ﻏـــﻮر‬ ‫ﻛﻮﻟـــﻮ او ﭘـــﺮ دې ﺑﺎﻧـــﺪي د ﺳـــﻮاﻟﻮﻧﻮ د راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ ﻛﻮﺷـــﺶ دى"‪－ .‬ـــﻮﭘﻲ‬ ‫ﭼﻨـــﺪ ﻧﺎرﻧـــ‪ ，‬واﻳـــﻲ ﭼـــﻲ‪ " :‬د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻟـــﻪ ﻟـــﻮري ﻣـــﺘﻦ د ﺣﻘﻴﻘـــﺖ‬ ‫ﻋﻜــﺲ ﻧــﻪ دی‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د ﺣﻘﻴﻘــﺖ د ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛﻮﺷــﺶ دی"‪ .‬دا ﺣــﻮاﻟ‪ ３‬ﻣــﻮږ ﺗــﻪ‬ ‫دا را＊ـــﻴﻲ ﭼـــﻲ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﻫـــﻢ دې دور ﻟـــﻪ دؤو ﻟﻮﻳـــﻮ ادﺑـ ـﻲ ﻧﻈﺮﻳـــﻮ‬

‫‪29‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫"ﺳــﺎﺧﺘﻴﺎت او ﭘ ـﺲِ ﺳــﺎﺧﺘﻴﺎت" ﺳــﺮه ﺗــ‪７‬ون ﻟــﺮي او ‪＄‬ﻴﻨــﻲ ﻣﻔﻜــﺮﻳﻦ ﺧــﻮ ﭘ ـﺲِ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻴﺎت او ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻳﻮ ‪２－‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘــﻪ ادﺑـــﻲ اړه ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د ﺗﺨﻠﻴـــﻖ د ازادۍ او ﻣﺘﻨـــﻮع‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪو ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮي او د ﻛﻠﻴـــﺖ ﭘـــﺴﻨﺪي ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﻋـــﺪم ﻣﺮﻛﺰﻳـــﺖ ﺧﺒـــﺮه‬ ‫ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ دې ＇ﺨـــﻪ ﻫـــﻢ اﻧﻜـــﺎر ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﭼـــﻲ ﭘﺮﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻪ ﺳـــﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﻧــــــﺪي د ﻣﺎﺑﻌــــــﺪ ﺟﺪﻳــــــﺪﻳﺖ دور ﻳــــــﻮ داﺳــــــﻲ دور دی ﭼﺮﺗــــــﻪ ﭼــــــﻲ د‬ ‫ﺳﺎﺋﺒﺮﺳـــــﭙ‪５‬ﺲ ﻟـــــﻪ ﻻري ﺛﻘﺎﻓﺘﻮﻧـــــﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻴـــــﺸﺘﻮﻧﻪ او ﻫ‪５‬ﻮادوﻧـــــﻪ ﻛﻨ＂ــــــﺮول‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ دې دور ﻛــ‪ ３‬ﭘــﻪ زر‪－‬ﻮﻧــﻮ ﻣﻴــﻞ ﻟﻴــﺮي ﻧﺎﺳــﺖ ﻳــﻮ اﻧــﺴﺎن د ﻣــﺎؤس‬ ‫ﭘـــﻪ ﻳـــﻮه ﻛﻠـــﮏ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﺑـــﻞ ﻫ‪５‬ـــﻮاد روغ ﻣﻌﻴـــﺸﺖ ﻟـــﻪ ﺗﺒـــﺎﻫ‪ ９‬ﺳـــﺮه ﻣﺨـــﺎﻣﺦ‬ ‫ﻛـــﻮﻟﯽ ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ د دې دور د ﺑﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ ﻟـــﻪ ﻻري د زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ‬ ‫ﻣﻴـــﻞ ﻟﻴـــﺮي ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ ﻧﻨـــﺪارې د ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻮﻧﻮ ﺷـــﻜﻠﻮﻧﻪ ﺑـــﺪﻟﻮي‪ ،‬ﻧـــﻮ دا‬ ‫ﺧﺒـــﺮه ﺑـــ‪＄ ３‬ﺎﻳـــﻪ ＊ـــﻜﺎري ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻛـــﻲ د ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ )ﻣﻘـــﺎﻣﻲ(‬ ‫ﺛﻘﺎﻓـــﺖ او ﺗﻬـــﺬﻳﺐ ﺧﺒـــﺮه ده‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬دا ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺧـــﻮ ﭘـــﺮ دې ﺧﺒـــﺮه‬ ‫！ﻴﻨ‪／‬ــﺎر ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﺮه زﻣﺎﻧــﻪ د ﺧﭙــﻞ وﺧــﺖ ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ‪請‬ــﺪ اﻗﺘﻮﻧــﻪ ﭘﺨﭙﻠــﻪ‬ ‫ﺟــﻮړوي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ＇ــﻪ ﻳــﻮ ‪請‬ــﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﻳــﻮ ﺣﻘﻴﻘــﺖ د ﻫــﺮي زﻣــﺎﻧ‪ ３‬او ﻫــﺮ وﺧـــﺖ‬ ‫دﭘـــﺎره ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪاى‪ ،‬د وﻫـــﺎب اﺷـــﺮﻓﻲ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ د‬ ‫ﻋﻘﻴﺪو ﺗﺮ ﻣﻴﺎن د اﺧﺘﻼف وﺟﻪ ﻫﻢ ده‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺑﻌــــﺪ ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ﭘــــﺮ دې ﺧﺒــــﺮه ﭘــــﻮخ ﻳﻘــــﻴﻦ ﻟــــﺮي ﭼــــﻲ ﺣﻘﻴﻘــــﺖ او‬ ‫‪請‬ـــﺪاﻗﺖ ﺟـــﻮړ او ﺗﻴـــﺎر ﻧـــﻪ دي ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﭘﻴـــﺪا ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‬ ‫ﺳــــﺮه د ﻣــــﺬﻫﺒﻲ داﻧــــﺸﻮراﻧﻮ او ‪請‬ــــﻮﻓﻴﺎﻧﻮ ﺑﻨﻴــــﺎدي اﺧــــﺘﻼف ﻫــــﻢ ﭘــــﺮ دې‬ ‫ﻧﻜﺘــﻪ ﺑﺎﻧــﺪي دی‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﻫــﻴ＆ ﻳــﻮ ﻣﻮﺟــﻮد ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻧــﻪ ﻣﻨــﻲ‬ ‫ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬واﻳـــﻲ ﭼـــﻲ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺟـــﻮړﻳ‪８‬ي اوﻫـــﺮه زﻣﺎﻧـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ‬ ‫ﺟــــــﻮړوي‪ ،‬د ﻣــــــﺬﻫﺒﻲ دا ﻧــــــﺸﻮراﻧﻮ او ‪請‬ــــــﻮﻓﻴﺎﻧﻮ ﭘــــــﻪ ﺧﻴــــــﺎل د ﻣﺎﺑﻌــــــﺪ‬

‫‪30‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دا روﻳـــﻪ د اﷲ ﺗﻌـــﺎﻟﻰ ﻟـــﻪ ذات‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮ ا！ـــﻞ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دی‪ ،‬اﻧﻜـــﺎر‬ ‫دی‪ ،‬ﻫﻢ دﻏﺴﻲ روﻳﻪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻟﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺳﺮه ﺳﺎﺗﻠ‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫ﻛـــﻪ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ دور ﻛـــ‪ ３‬د ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘـــﺮ ﭘﻴـــﺪاوار ﺑﺎﻧـــﺪي زور ؤ‬ ‫ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دور ﻛـــﻲ د دې ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ دﭘـــﺎره د ﻧـــﻮي‪ -‬ﻧـــﻮي‬ ‫ﻣﻨـــ‪６‬ﻳﺎﻧﻮ ﭘـــﺮ ﭘﻴـــﺪا ﻛﻮﻟـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ！ﻴﻨ‪／‬ـــﺎر دی‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ دې دور ﻛـــﻲ‬ ‫ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺷـ ـﯽ ﻣﻬـــﻢ دی ﭼـــﻲ ﺧﺮ＇‪５‬ـــﺪاى او ﭘـــﻪ ﺑﻴـــﻪ اﺧﻴـــﺴﺘﻞ ﻛ‪５‬ـــﺪاى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛﻤﺮﺷـــﻞ دور ﻛـــ‪ ３‬ادب‪ ،‬ﻓـــﻦ‪ ،‬اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑﺎت او ﻋﻠـــﻢ ﻫـــﻢ‬ ‫ﺧﺮ＇ـــﻮل او اﺧﻴـــﺴﺘﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬اوس ﺧـــﻮ د ﻛﻤﭙﻴـــﻮ！ﺮ ﻟـــﻪ ﻻري د ﻋﻠـــﻢ‬ ‫ﺟــﻮړول او ﺑﻴـــﺎ د ﻣـــﺎدي ‪＂－‬ـــﻲ دﭘـــﺎره ﭘــﻪ ﻛـــﺎرول اوس ﻳـــﻮه ډ‪４‬ـــﺮه ﻋﺎﻣـــﻪ ﺧﺒـــﺮه‬ ‫ده‪＄ ،‬ﻜـــﻪ دا ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دور ﻫـــﻢ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ د دې ﻛﺎﻳﻨـــﺎت‬ ‫ﺗـــﺮ ！ﻮﻟـــﻮ ﻣﻬـــﻢ ﻋﻨـــﺼﺮ ﻳﻌﻨـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﻫـــﻢ د ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر‬ ‫راوﻟﻲ‪.‬‬

‫د ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﭘﻮرﺗــﻪ ذﻛــﺮ ﺷــﻮی ‪請‬ــﻮرﺗﺤﺎل ﻣــﻮږ ﺗــﻪ د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌــﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﻳــﻮ ﻟﻨــ‪ ６‬ﻏﻮﻧــﺪي ﭘــﺲِ ﻣﻨﻈــﺮ وړاﻧــﺪي ﻛــﻮي او ﺗــﺮ ＇ــﻪ ﺣــﺪه ﭘــﻮري‬ ‫ﻣــﻮږ ﭘــﻪ دې ﻧﺘﻴﺠــﻪ رﺳــﻮي ﭼــﻲ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ‬ ‫د ﻃﺮﻳﻘـــﻪ ﻛـــﺎر‪ ،‬وﺿـــﻊ ﻗﻄـــﻊ او ﺣﻜﻤـــﺖ ﻋﻤﻠـــﻲ ﭘـــﻪ اړه ﻟـــﻪ ﻳـــﻮه ﺑـــﻞ ＇ﺨـــﻪ ＇ـــﻪ‬ ‫ﺟـــﻼ ＊ـــﻜﺎري ﺧـــﻮ د ﻣﻘـــﺼﺪ ﭘـــﻪ اړه ﺗـــﺮ ډ‪４‬ـــﺮه ﺣـــﺪه دواړه ﻳـــﻮ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ دﻟﺘـــﻪ‬ ‫ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ زۀ ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ ‪＄‬ﻴﻨــﻲ ﺧــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎت ﻳــﺎ ﻋﻨﺎ‪請‬ــﺮ داﺳــﻲ وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬م‬ ‫ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻻري د ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ＇ﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د ﻣــﺬﻫﺐ ﭘـــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻋﻘﻠﻴــﺖ ﭘـــﺴﻨﺪي‪ ،‬د اﺟﺘﻤﺎﻋﻴــﺖ ﭘــﺮ ‪＄‬ـــﺎى‬ ‫اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ‪ ،‬د روﺣﺎﻧﻴـــﺖ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى ﻣﺎدﻳـــﺖ‪ ،‬د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ اﻟﻄﺒﻌﻴـــﺎﺗﻲ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى‬

‫‪31‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳﺎﻳﻨــﺴﻲ ﺗﺮﻗــﻲ ﺗــﻪ زﻳــﺎت ﺗــﺮﺟﻴﺢ ورﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﻻﻛــﻦ ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د ﺗــﺎرﻳﺦ‬ ‫ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ ﻣﻄـــﺎﻟﻌ‪ ３‬ﺗـــﻪ زﻳـــﺎت اﻫﻤﻴـــﺖ ورﻛـــ‪７‬ود دې دواړو د ‪＄‬ﻨـــﻲ‬ ‫ﺧــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ ﭘــﻪ اړه ﻧــﻮره ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﻻﻧــﺪﻳﻨ‪ ９‬ﻛﺮ＊ــﻮ ﻛــ‪＇ ３‬ــﻪ داﺳــﻲ‬ ‫ﻛﻮﻻى ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﻟﻪ ﻣﺎدي ‪請‬ﺪاﻗﺖ ＇ﺨﻪ اﻧﺤﺮاف او د ﻣﺠﺮد ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺗﻜﻞ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬د ‪١٩٢٠‬ء او ‪١٩٣٠‬ء اﻋﻠﯽ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‪ ،‬ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻜﺮ اﻏ‪５‬ﺰ‬ ‫)‪ (3‬ﺑ‪５‬ﻨ‪／‬ﺎﻧ‪／‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ او ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻻرو ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺳﻨﺠﻴﺪى او ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﺗﺴﻠﻂ او ﺗﺮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﺎﺿﻲ ﭘﺮ ﺣﺎل او ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺎﻧﺪي اﺛﺮ اﭼﻮي‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻛﻤﻴﺖ ﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬آﻓﺎﻗﻴﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (6‬د ﻓﻦ او ﺳﺎﻳﻨﺲ ﻛﺎروﻧﻪ ﻣﻮږ ﻟﻪ ‪請‬ﺪاﻗﺖ ﺳﺮه اﺷﻨﺎ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﻳﻮا‪＄‬ﻲ اﻋﻞٰى ﺛﻘﺎﻓﺖ د ﻣﻄﺎﻟﻌ‪ ３‬وړ دى‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺳﺎﻳﻨﺲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ او ﻋﻘﻠﻴﺖ زﻳﺎت ﻣﻬﻢ دى‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻟﻮﻳ‪ ３‬ﺳﺎﻳﻨﺴﻲ ﻧﻈﺮﻳ‪ ３‬او ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻓﻦ د ﺛﻘﺎﻓﺖ د ﺗﺤﻔﻆ ﭘﺮ ‪＄‬ﺎى د ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﻓﻦ د ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫)‪ (12‬د ＊ﻪ او ﺑﺪ ﺗﻤﻴﺰ او د ﻓﻦ ﺗﻨﻘﻴﺪ ارز＊ﺖ ﻟﺮي‪.‬‬

‫‪.‬ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‬ ‫)‪ (1‬ﭘﻪ ﻧ‪７‬ۍ ﻛ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ا！ﻞ ‪請‬ﺪاﻗﺖ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ！ﻮل ﻛﺎﻳﻨﺎت ﻛ‪３‬‬ ‫وﻣﻨﻞ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (2‬ﻫﻴ＆ ﻗﻄﻌﻲ ‪請‬ﺪاﻗﺖ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﻰ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺷﻲ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻛ‪ ３‬ﻛﺘﻞ‬ ‫ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‬ ‫‪32‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫)‪ (3‬ﻣﺘﻦ‪ :‬ﻧ‪７‬ۍ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﻣﺘﻦ او ﻣﺒﺎﺣﺚ ﭘﺮ‪４‬ﻤﺎﻧﻲ ده‪.‬‬ ‫)‪ (4‬ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻲ دى‪ ،‬ﻣﺎﺿﻲ ﻳﻮا‪＄‬ﻲ ﻣﺘﻦ دى‪ ،‬ﻣﻮږ ﻟﻪ ﻣﺎﺿﻲ زده‬ ‫ﻛ‪７‬ه ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮاى‪ ،‬ﻣﻮږ ﻳﻮا‪＄‬ﻲ ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛ‪ ３‬اوﺳ‪５‬ﺪاى ﺷﻮ‪.‬‬ ‫)‪ (5‬ﻣﻘﺎﻣﻴﺖ او ﺗﻨﻮع‪.‬‬ ‫)‪ (6‬د ﻓﻦ او ﺳﺎﻳﻨﺲ ﻛﺎروﻧﻪ ﻳﻮا‪＄‬ﻲ ﻣﺘﻦ دى ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎن ﻛ‪３‬‬ ‫ﺳﻨﺠﻮل ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫)‪ (7‬ﻫﺮ＇ﻪ ﭘﺎﭘﻮﻟﺮ ﻛﻠﭽﺮ دى او د ﻣﻄﺎﻟﻌ‪ ３‬وړ دى‪.‬‬ ‫)‪ (8‬ﺳﺎﻳﻨﺲ د ﺟﻮړ‪４‬ﺪو ﻟﻮﺑﻪ ده ﻧﻪ ﭼﻲ د درﻳﺎﻓﺖ ﻛ‪５‬ﺪو‪.‬‬ ‫)‪ (9‬ﻛﻮﭼﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻮﺷﺸﻮﻧﻪ او ﻻ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ‪.‬‬ ‫)‪ (10‬ﻓﻦ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻃﺮزوﻧﻮ او اﺳ＂ﺎﻳﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫)‪ (11‬ﻓﻦ د ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧﻪ ﻧﻈﺎم دﭘﺎره دى‪.‬‬ ‫)‪ (12‬ﻫﺮ＇ﻪ ‪ Relative‬دى ＊ﻪ او ﺑﺪ ﻫﻴ＆ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫دا ﻣﻘﺎﻳـــــﺴﻪ د اﻧـــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــــﺪ د ‪＄‬ﻨـــــﻲ اړﺧﻮﻧـــــﻮ ﭘـــــﻪ اړه ﻣـــــﻮږ ﺗـــــﻪ د‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﺧــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎت را＊ــﻴﻲ‪ ،‬ﺧــﻮ دا ﺧﺒــﺮه ﭘــﻪ ﭘــﺎم ﻛــ‪ ３‬ﺳــﺎﺗﻞ ﭘــﻪ ﻛــﺎر ده‬ ‫ﭼـــﻲ ﻛـــﻪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻣـــﻮږ د ﻳـــﻮ ﻣﺠـــﺮد ‪請‬ـــﺪاﻗﺖ ﭘـــﺮ ﺧـــﻮا ﺑﻴـــﺎﻳﻲ ﻧـــﻮ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ﻫــــﻴ＆ ا！ــــﻞ ﺣﻘﻴﻘــــﺖ ﻧــــﻪ ﻣﻨــــﻲ‪ ،‬ﭘــــﻪ دواړو ‪請‬ــــﻮرﺗﻮﻧﻮ ﻛــــ‪ ３‬دا د‬ ‫ﻣـــﺬﻫﺐ ﭘـــﺮ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ او د ﻓﻄـــﺮت ﭘـــﺮ ‪請‬ـــﺪاﻗﺖ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺳـــﻮاﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻳــﻮ رﻧ‪／‬ــﻪ ﻳــﻮ ﻣــﺦ اﻧﻜــﺎر ‪＄‬ﻨــﻲ ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫــﻢ دﻏــﻪ رﻧـــ‪／‬ﻪ ﻛــﻪ‬ ‫ﭼﻴـــﺮي ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻓـــﻦ د ﺛﻘﺎﻓـــﺖ د اﻣـــﻴﻦ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﻧـــﻮي ﺛﻘﺎﻓـــﺖ د ﺗﺨﻠﻴـــﻖ‬ ‫ﻻره ‪２－‬ــﻲ ﻧــﻮ ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﻓــﻦ ﺗــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د اﺳــ＂ﺎﻳﻞ ﻧﻤﻮﻧــﻪ واﻳــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫ﭘــﻪ دواړو ﺣﻮاﻟــﻮ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه ډ‪４‬ــﺮ ﻛﻤــﺰور ﺗــ‪７‬ون ﭘﻴــﺪا ﻛــﻮي‪،‬‬ ‫ﻛــﻪ ﭼﻴـــﺮي ﻣــﻮږ ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ دا ﻣﻨـــﻮ ﭼـــﻲ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د ﻟﻮﻳـــﻮ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳـــﻮ ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮي‪ ،‬او ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﻛـــﻮﭼﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻛﻮﺷـــﺸﻮﻧﻮ‬ ‫ذﻛــﺮ ﻛــﻮي‪ ،‬ﻧــﻮ دﻟﺘــﻪ ﻟــﻪ ﻟــﻮﻳ‪ ３‬ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻧﻈﺮﻳــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣــﺮاد د ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــﻪ‬ ‫‪33‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧﻈـــــﺎم ﻧﻈﺮﻳـــــﻪ‪ ،‬د ﻣﻐﺮﺑـــــﻲ ﻃـــــﺮ ِز ﺟﻤﻬﻮرﻳـــــﺖ او ازادۍ ﺳـــــﻮچ دی‪ ،‬ﭼـــــﻲ د‬ ‫ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻳــﻮه ﻟﻮﻳــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ د دې ﻟــﻮﺑﻲ ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﻟــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻣﻴــﺪان ＇ﺨــﻪ‬ ‫ﻟﻴـــــﺮي ﺳـــــﺎﺗﻲ‪ ،‬او ﻫـــــﻢ دا رﻧ‪／‬ـــــﻪ ﻟـــــﻪ ﻻﻣﺮﻛﺰﻳـــــﺖ او ﻛـــــﻮﭼﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳـــــﻲ‬ ‫ﻛﻮﺷـــﺸﻮﻧﻮ ＇ﺨـــﻪ ﻣـــﺮاد ﺧﻠــــ‪ ，‬ﭘـــﺮ ﺧﭙﻠـــﻮ وړو وړو ﻣـــﺴﺌﻠﻮ ﭘـــﻮري ﻣﺤـــﺪود‬ ‫ﻛــﻮل دي‪ ،‬ﭼــﻲ دا ﺑــﺬاتِ ﺧــﻮد ﻳــﻮ ﻏﻴــﺮ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻋﻤــﻞ دی‪ ،‬ﭼــﻲ ﻋــﺎم اوﻟــﺲ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻟﻮﻳـــﻮ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻧﺎاﻧـــﺼﺎﻓﻴﺎﻧﻮ او اﺳﺘﺤـــﺼﺎﻟﻲ ﻇﻠﻤﻮﻧـــﻮ ﻟـــﻪ ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ او د‬ ‫دې ﺧﻼف د آواز ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ＇ﺨﻪ را ژﻏﻮري‪.‬‬

‫ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ او ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب‬ ‫ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ د اردو ادب ﭘـــﻪ اړه ﺧﺒـــﺮه وﻛـــ‪７‬و ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ دا ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﺑﻘــــﻮلِ ‪－‬ــــﻮﭘﻲ ﭼﻨــــﺪ ﻧﺎرﻧــــ‪ ，‬ﭘــــﻪ اردو ادب ﻛــــ‪ ３‬ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ د ﺗﺮﻗــــﻲ ﭘــــﺴﻨﺪ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﭘـــﺮ ﺿـــﺪ ﭘـــﻪ وﺟـــﻮد ﻛـــﻲ راﻏﻠـــﺊ‪ ،‬ﻛـــﻪ ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي د ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬ ‫ﺳـــﻮچ ﺧﺒـــﺮه ﻛﻮﻟـــﻪ ﻧـــﻮ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ادب ﻟـــﻪ ﻫـــﺮ ﻗـــﺴﻢ ﻧﻈﺮﻳـــﻮ ＇ﺨـــﻪ د ﺧـــﺎﻟﻲ او‬ ‫ﺧــﺎﻟﺺ ﺳــﺎﺗﻠﻮ ﺧﺒــﺮه ﻛﻮﻟــﻪ‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﭘﺎﻛــﺴﺘﺎن ﻛــﻲ ﭘــﻪ اردو ادب ﻛــﻲ‬ ‫او ﺑﻴـــﺎ ﻟـــﻪ دې ﻻري ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﻏﻴـــﺮ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪو‬ ‫اﻋـــﻼن ﻛﻮﻟـــﻮ ﺧـــﻮ زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﭼـــﻲ ＇ﻨــــ‪／‬ﻪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ ﺗ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻪ ﺳـــﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﻧــﺪي د ﻏﻴــﺮ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛ‪５‬ــﺪو ﭘــﻪ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﺑــﺸﭙ‪ ７‬ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛــﺮدار ﻟﻮﺑﻮﻟــﻮ‬ ‫او د ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم دﭘـــﺎره ﻳـــ‪ ３‬ﻻري ﭘﺮاﻧـــﺴﺘ‪ ،３‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫اردو او ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــ‪ ３‬ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﻏﻴـــﺮ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪو ﻣﻘـــﺼﺪ ﺑـــﺬاتِ‬ ‫ﺧـــﻮد ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي د اﺷـــﺘﺮاﻛﻲ ﻧﻈﺮﻳـــ‪３‬‬ ‫ﻻره وﻧﻴـــﺴﻲ ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ ﺑ‪２‬ـــﻪ ﻛـــ‪ ３‬ﻫـــﺮ ﻫﻐـــﻪ ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﺧـــﺘﻢ ﻛـــ‪７‬ي ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــــﻪ و ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﺗــــﻪ د ＇ــــﻪ ازادۍ ﻳــــﺎ د ﺣــــﻖ ﺧﺒــــﺮه رﺳــــﻮي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻟﻮﻳـــﻪ ﻛﺎﻣﻴـــﺎﺑﻲ ﭘـــﻪ ادب ﻛـــ‪ ３‬د ﺗﺠﺮﻳـــﺪﻳﺖ ﺧﻮروﻧـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﺎ‬ ‫رﻧ‪／‬ــﻪ ﺧﻠـــ‪ ，‬ﻧــﻪ ﭘــﺮې ﭘــﻮﻫﻴ‪８‬ي او ﻧــﻪ ﺗــﺮې ﺧﻮﻧــﺪ اﺧــﺴﺘﯽ ﺷــﻲ‪ ،‬د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ‬ ‫‪34‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟــﻪ ﻻري ﭘــﻪ ﻫﻴﺌــﺖ او اﺳــﻠﻮب ﻛــ‪ ３‬د ﻧﺎﺷــﻮﻧﻮ ﺗﺠﺮﺑــﻮ زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل ﻧــﻪ ＇ــﻪ‬ ‫ﻣﻘﺼﺪ ﺷﺘﻪ او ﻧﻪ ＇ﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﺷﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﻛـ ـﻪ ﭼﻴـــﺮي ﻣـــﻮږ ﻟـــ‪ ８‬ﺷـــﺎﺗﻪ ﺗـــﺎرﻳﺦ و‪－‬ـــﻮرو ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ د‬ ‫‪١٨٥٧‬ء د ﺑﺮِ‪請‬ــــﻐﻴﺮ د ازادۍ د ﺟﻨـــــ‪ ，‬ﭘــــﺲ ﺳــــﺮ ﺳــــﻴﺪ ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ ﻻ ﭘــــﻪ‬ ‫ﺑﺮ‪請‬ـــﻐﻴﺮ ﻛـــ‪ ３‬د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺗﺤﺮﻳـــﻚ اﻏـــﺎز ﻛـــ‪ ７‬ی ؤ‪ ،‬د دې ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﻣﻘـــﺼﺪ‬ ‫د ﺑﺮ‪請‬ـــﻐﻴﺮ و ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗـــﻪ د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ﺰاﻧـــﻮ د ﺟﺪﻳـــﺪ ﺗﻌﻠـــﻴﻢ د ﺣﺎ‪請‬ـــﻠﻮﻟﻮ او د‬ ‫اﻧ‪／‬ﺮﻳــــﺰي ﺣﻜﻮﻣــــﺖ د ﺑﺮﺧــــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ــــﺪﻟﻮ ﺗﺮﻏﻴــــﺐ ورﻛــــﻮل ؤ‪ ،‬ﻛــــﻪ ＇ــــﻪ ﻫــــﻢ د‬ ‫ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﭘـــﻪ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﻛـــ‪ ３‬د ﺳـــﺮ ﺳـــﻴﺪ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﺗـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ارز＊ـــﺖ ورﻛـــﻮل‬ ‫ﻛﻴــــ‪８‬ي ﺧــــﻮ ﺗﺠﺰﻳــــﻪ ﻣــــﻮږ ﺗــــﻪ دا را＊ــــﻴﻲ ﭼــــﻲ دا ﺗﺤﺮﻳــــﻚ ﭘــــﻪ ا‪請‬ــــﻞ ﻛــــ‪３‬‬ ‫ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﺎن د دې دﭘـــﺎره ﺗﻴـــﺎروﻟﻮ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺑﺮﺧـــﻪ‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي ﺣﻜﻮﻣـــﺖ د ﻧﻮﻛﺮاﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻃـــﻮر د ﻫﻐـــﻮى و ﻗﺒـــﻀ‪３‬‬ ‫او ﻧﻮآﺑﺎدﻳــــﺖ ﺗــــﻪ ﻧــــﻮره وده ورﻛــــ‪７‬ي‪－ ،‬ــــﻮا ﻳــــﻮ رﻧ‪／‬ــــﻪ د ﺟﺪﻳــــﺪ ﺗﻌﻠــــﻴﻢ او د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ ﺑ‪２‬ـــﻪ ﻛـــ‪ ３‬د ﺑﺮ‪請‬ـــﻐﻴﺮ و ﻏﻼﻣـــ‪ ９‬ﺗـــﻪ دوام ورﻛـــﻮل ؤ‪ ،‬ﻫـــﻢ د ﺳـــﺮ‬ ‫ﺳــﻴﺪ دﻏــﻪ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﭘــﺮ ادﺑــﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي ﻫــﻢ ﻳــﻮ رﻧ‪／‬ــﻪ اﻏ‪５‬ــﺰ ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﻟــﻪ‬ ‫دې ﭘــﺲ د ﻣﻮﻻﻧــﺎ ﺣــﺎﻟﻲ ادﺑــﻲ ﻛﺎوﺷــﻮﻧﻪ ﭘــﻪ اردو ادب ﻛــ‪ ３‬د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﭘــﻪ‬ ‫اوﻟﻨﻴــﻮ ﻛﻮﺷـــﺸﻮﻧﻮ ﻛـــ‪ ３‬ﺷـــﻤ‪５‬ﺮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ﺧﺒـــﺮه ﭘـــﺮ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎى زﻳﺎﺗـــﻪ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳــﺒﻪ ＊ــﻜﺎري ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﭘﺎﻛــﺴﺘﺎن ﻛــ‪ ３‬ﭘــﻪ ادﺑــﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ د‬ ‫ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي ﭘـــﻪ ﺧـــﻼف زﻳـــﺎت ﺟـــﻮت را＊ـــﻜﺎره ﺷـــﻮ او ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ دﻏـــﻪ ﻻري د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي او ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ‬ ‫را داﺧﻞ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ دا دواړه ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻪ د ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﺗـــﺮ ﺟﻮړ‪４‬ـــﺪو ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻻ‬ ‫زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ادب ﻧﻨـــﻮﺗﻰ وو‪＄ ،‬ﻜـــﻪ دا دواړه ﺧﭙﻠـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ ﺣﻠﻘـــﻪ ﻟـــﺮي‪＇ ،‬ـــﻮك‬ ‫ﭼـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻋﻠﻤﺒـــﺮداران وو‪ ،‬ﻫﻐـــﻮى ﺟﺪﻳـــﺪ ﻓﻜـــﺮ ﭘـــﺮ ﻣـــﺦ وړﻟـــﻮ‪ ،‬د‬

‫‪35‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻫﻐـــﻮى ﭘــــﻪ ﻓــــﻦ ﻛـــﻲ اﺟﻨﺒﻴــــﺖ‪ ،‬ذات ﭘﺮﺳــــﺘﻲ‪ ،‬وﻳـــﺮه‪ ،‬ﺗﻨﻬــــﺎﻳﻲ او ﻳﺎﺳــــﻴﺖ‬ ‫زﻳــﺎت ﺟــﻮت ＊ــﻜﺎر‪４‬ﺪو‪ .‬او ＇ــﻮك ﭼــﻲ د ﺗﺮﻗــﻲ ﭘــﺴﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬ﻣﻠ‪／‬ــﺮي وو‪،‬‬ ‫د ﻫﻐــــﻮى ﭘــــﻪ ﺧﭙﻠــــﻮ ﻓﻨﭙــ ـﺎرو ﻛــــ‪ ３‬ﻳــــﻮ اﻧﻘﻼﺑــــﻲ ﻓﻜــــﺮ او د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪوﻟﻮ ﻛﻮﺷـــﺶ ﻛﻮﻟـــﻮ‪ .‬ﺧـــﻮ زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب‬ ‫ﻛــــ‪ ３‬ﺗــــﺮ ډ‪４‬ــــﺮه ﺣــــﺪه دا دواړه ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧــــﻪ ﻛﻨﻔﻴــــﻮژډ دي او ﻳــــﺎ ﭘــــﻪ ‪＄‬ﻴﻨــــﻮ‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﻛــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻳــﻮه وﺧــﺖ دا دواړه رﺟﺤﺎﻧــﺎت ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻛــﻪ دا‬ ‫وواﻳــــﻢ ﭼــــﻲ زﻣــــﻮږ زﻳــــﺎﺗﺮه ﻟﻴﻜــــﻮال د ﺗﺮﻗــــﻲ ﭘــــﺴﻨﺪي او ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ﭘــــﻪ‬ ‫‪請‬ـــﺤﻴﺢ روح ﻻ ﻧـــﻪ دي ﺧﺒـــﺮ ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ ﻫـــﻢ ﺷـــﺎﻳﺪ ﻣﻐﺎﻟﻄـــﻪ ﻧـــﻪ وي‪ ،‬وﻟـــ‪ ３‬ﭼـــﻲ د‬ ‫دې ﭘﻪ اړه ＇ﻪ ډ‪４‬ﺮ ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﺨﻪ ﻧﻪ دي راﻏﻠﻲ‪.‬‬ ‫د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ اړه د ﭘﺮوﻓﻴـــﺴﺮ رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ او د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي ﭘـــﻪ‬ ‫اړه د ﺳـــﻠﻴﻢ راز د ‪＄‬ﻴﻨـــﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻮ ﻋـــﻼوه ＇ـــﻪ داﺳـــﻲ ﻣـــﻮاد ﺗـــﺮ ﻣـــﻮږ ﻧـــﻪ د ی‬ ‫رارﺳـــ‪５‬ﺪﻟﯽ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي ﺑـــﺸﭙ‪７‬ه ＇‪７５‬ﻧـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻛـــ‪７‬ې‬ ‫وي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﺑﻬﺮﺣـــﺎل د ﻧـــﻮرو ډ‪４‬ـــﺮو ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﭘـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي‪ ،‬اﻓـــﺴﺎﻧﻪ او ﻧـــﻮرو‬ ‫ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻳـــﺎ ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي آﺛـــﺎر ﺿـــﺮور ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ .‬ﺧـــﻮ‬ ‫زﻣــﺎ ﺧﻴــﺎل دا دى ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ د ‪＄‬ﻨــﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﻋــﻼوه د ﻧــﻮرو ﺷــﻌﻮري‬ ‫ﻛﻮﺷــــــﺸﻮﻧﻪ ﻛــــــﻢ دي‪ ،‬او د دې ﻗﺒﻴﻠــــــ‪ ３‬د ﻟﻴﻜﻮاﻟــــــﻮ ﻟــــــﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧـــــﻮ ＇ﺨــــــﻪ‬ ‫اﺧﻴﺴﺘﯽ اﺛﺮ زﻳﺎت ﻣﻌﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دﻟﺘـــﻪ ﻣـــﺎ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪي د دوو ﻣﻜﺘﺒـــ‪ ﾢ‬ﻓﻜـــﺮ او ﻧﻈﺮﻳـــﻮ‬ ‫ﭘــﻪ اړه ﺧﺒــﺮه ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې اﻧـــﺪاز زﻳــﺎت ﻧــﻪ دي ＇‪５‬ـــ‪７‬ل ﺷــﻮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬ ‫دا ﻟــــ‪－ ８‬ﺮاﻧــــﻪ ﺧﺒــــﺮه ده ﭼــــﻲ دا ووﻳــــﻞ ﺷــــﻲ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــــ‪ ３‬د‬ ‫ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ دا ﺑﺘــــﺪا ﻛﻠــــﻪ وﺷــــﻮه‪ ،‬د دې ارﺗﻘــــﺎﻳﻲ ﻋﻤــــﻞ ＇ﻨ‪／‬ــــﻪ د ی او ＇ــــﻪ‬ ‫اﺛــﺮات ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮې اﻳــ‪＋‬ﻲ دي‪ ،‬ﺧــﻮ دا ﺧﺒــﺮه ﭘــﺮ ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎى ﻳــﻮ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ده ﭼــﻲ‬ ‫د دې دواړو ﻟــــﻪ اﺛﺮاﺗــــﻮ ﺑـــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺧـــــﺎﻟﻲ ﻧــــﻪ وي‪ ،‬اوس ﺧـــــﻮ دور د‬

‫‪36‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ی ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ زﻣـــﻮږ ﻟﻴﻜـــﻮال ﻻ د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د‬ ‫‪請‬ــــﺤﻴﺢ ﻣﻌﻨــــﺎ ﭘــــﻪ ﻟ＂ــــﻮن دي ﺧــــﻮ د دې ﻣﻄﻠــــﺐ دا ﻧــــﻪ د ی ﭼــــﻲ د ﻣﺎﺑﻌــــﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ اﺛــﺮات زﻣــﻮږ ﭘــﻪ ادﺑــﻲ ﻓﻨﭙــﺎرو ﻛــ‪ ３‬ﻧــﺸﺘﻪ‪ ،‬دﻟﺘــﻪ د ﻣﺜــﺎل ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮ داﺳــﻲ ﺷــﻌﺮوﻧﻪ او اﻓــﺴﺎﻧ‪ ３‬وړاﻧــﺪي ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﻣﺎﺑﻌــﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﻟـــﻪ اﺛﺮاﺗـــﻮ ډﻛـــﻲ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ دا اﺛـــﺮات د ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ اړه د‬ ‫ﺷــــﻌﻮري ﺳــــﻨﺠﻮﻧﻲ ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى د اردو ﻳــــﺎ ﻧــــﻮرو ژﺑــــﻮ د ادﺑــــﻲ ﻓﻨﭙــــﺎرو د‬ ‫ﻣﻄـــﺎﻟﻌ‪ ３‬ﻟـــﻪ ﻻري راﻏﻠـــﻲ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ دﻟﺘـــﻪ دا ﻫـــﻢ وﻳـــﻼى ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛـــﻮﻣﻲ‬ ‫ﻓﻨﭙــﺎرې ﺗــﺮدا اﺛــﺮ ﻻﻧــﺪي وړاﻧــﺪي ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﻣﺠــﺮد او‬ ‫ﻟـــﻪ اﺑﻬﺎﻣـــﻪ ډﻛـــﻲ دي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻓﻨﭙـــﺎرو ﻛـــ‪ ３‬داﺳـــﻲ ﻋﻼﻣـــﺎت‪ ،‬ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻪ او‬ ‫اﺳــﻠﻮب ﭘــﻪ ﻛــﺎر راوﺳــﺘﻞ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻋــﺎم ﻓﻬــﻢ ﻧــﻪ دي‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ‬ ‫ﭼـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻠـــﻲ ！ـــﻮﻟﻨﻲ ﻛـــﻮم اړﺧﻮﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ﻋـــﺎم ﻓﻬـــﻢ‬ ‫اﺳـــﻠﻮب ﻛـــﻲ د ﺧﭙﻠـــﻮ ﻓﻨﭙـــﺎرو ﻣﻮﺿـــﻮع ‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮﻟﻲ دي ﻫﻐـــﻪ ﻻ ﺗﺮاوﺳـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ﻛﻠﺘـــﻮر او ﺗﻬـــﺬﻳﺐ ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ دا ﺧﺒـــﺮه را ﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه ﻛـــﻮي‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ ﻻ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب د ﻣﺎﺑﻌــــﺪ ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ ﻟــــﻪ ﺑــــﺸﭙ‪７‬ي اﻏ‪５‬ــــﺰې ＇ﺨــــﻪ ﻟﻴــــﺮي‬ ‫دى‪ ،‬ﺧــــــﻮ ﺿــــــﺮورت دﻟﺘــــــﻪ د دې ﺧﺒــــــﺮي د ی ‪ ،‬ﭼــــــﻲ زﻣــــــﻮږ ﻟﻴﻜــــــﻮال د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ ‪請‬ـــﻮرﺗﺤﺎل ﺑﺎﻧـــﺪي ﺑﺎﻳـــﺪ ﺧﺒـــﺮ وي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬ ‫ﻛـــﻪ د دې ‪請‬ـــﻮرﺗﺤﺎل اﺛـــﺮات ﭘـــﻪ ﻻﺷـــﻌﻮر ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﻫﻐـــﻮ ﭘـــﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻮ ﻛـــ‪３‬‬ ‫را‪＄‬ـــﻲ ﻧـــﻮ دا زﻣـــﻮږ ادب ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ او د ﻫﻐـــﻮ ﻟـــﻪ ژوﻧـــﺪ ＇ﺨـــﻪ ﻧـــﻮر ﻫـــﻢ‬ ‫ﻟﻴــــﺮي ﻛــــﻮﻻى ﺷــــﻲ او ﻛــــﻪ ﭼﻴــــﺮي ﻣــــﻮږ د ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ او ﻣﺎﺑﻌــــﺪ ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ‬ ‫ﺷــــﻌﻮري ادراك وﻟــــﺮو ﻧــــﻮ ﻛ‪５‬ــــﺪاى ﺷــــﻲ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ ﺧﭙــــﻞ ادب د دې ﻟــــﻪ‬ ‫اﺛﺮاﺗــــﻮ ＇ﺨــــﻪ ﻟﻴــــﺮي وﺳــــﺎﺗﻮ‪ ،‬وﻟــــ‪ ３‬ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﻲ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ د ﻣﺎﺑﻌــــﺪ‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دا دور د اﻧـــﺴﺎﻧﻴﺖ د ﺑـــ‪ ３‬ﻗـــﺪرۍ او ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﻗـــﺪروﻧﻮ ＇ﺨـــﻪ د‬ ‫اﻧﻜـــــﺎر دور د ی ‪ ،‬ﭘـــــﻪ دې دور ﻛـــــﻲ اﻧـــــﺴﺎن او اﻧـــــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــــﺬﺑﺎت ﻫـــــﻢ د‬ ‫ﻣـــــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ رﻧ‪／‬ـــــﻪ اﺧﻴـــــﺴﺘﻞ او ﺧﺮ＇‪５‬ـــــﺪل ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬و دې ﻋﻤـــــﻞ ﺗـــــﻪ د‬ ‫‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــــﺸﻦ ﭘـــــﻪ ﺑ‪２‬ـــــﻪ ﻛـــــ‪ ３‬د ﺣﻘﻴﻘـــــﺖ رﻧــــــ‪ ，‬ورﻛـــــﻮل ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــــﻪ‬ ‫‪37‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ ﭼــــﻲ د ﻟﻮﻳــــﻮ ﻗﻮﺗﻮﻧــــﻮ ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن د ازاد ﺗﺠــــﺎرت د ﻣﻨــــ‪６‬ۍ د‬ ‫ﻣﻌﻴــﺸﺖ ﻟﻮﺑــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــﻪ ﺑــﺮ ی ﺗــﺮ ﻻﺳــﻪ ﻛــﻮﻻى ﺷــﻲ‪،‬‬ ‫د ﭼﺎ ﭼﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻗﺎﻣﻲ ﭘﻴﺪاوار او وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺮ ﻧﻮرو زﻳﺎت وي‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دور ﻛـــﻲ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ ﻟـــﻪ ﻻري د‬ ‫اﺷـــﺘﻬﺎروﻧﻮ ﭘـــﻪ ذرﻳﻌـــﻪ و ‪請‬ـــﺎرﻓﻴﺖ ﺗـ ـﻪ دوام ورﻛـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮﻫﻢ د دﻏـــﻪ‬ ‫ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﻟــﻪ ﻻري د ﻃــﺎﻗﺘﻮر ﭘــﻪ ﺣــﻖ ﻛــ‪ ３‬د ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ راى ﻫــﻢ ﺧﻠــﻖ ﻛﻴــ‪８‬ي‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻣﻜﻤﻠـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﻋـــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ د ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻛـــﺮدار زوال د ی ‪ ،‬ﻫـــﻢ د‬ ‫دﻏـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ دور ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﻋـــﺎم ﺧﻠــــ‪ ，‬د ﺧﭙـــﻞ ﺑـــﺸﭙ‪７‬ه ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬ ‫ﻛــــﺮدار‪ ،‬ﻋﻠﻤــــﻲ ﺑﺮﺧــــﻲ‪ ،‬ﻣــــﺬﻫﺒﻲ ﻋﻘﻴــــﺪو‪ ،‬روﺣــــﺎﻧﻲ ﻗــــﺪروﻧﻮ او ﺗﻬــــﺬﻳﺒﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ＇ﺨﻪ ﻟﻴﺮي ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫زﻣـــﺎ ذاﺗـــﻲ ﺧﻴـــﺎل دا د ی ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ی او ﻛـــﻪ ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‬ ‫د ی ‪ ،‬دې دواړو ﭘـــﻪ ا‪請‬ـــﻞ ﻛـــ‪ ３‬ادب او ادﺑـــﻲ ﺑﺤـــﺚ دوﻣـــﺮه ﻛـــ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻦ ﻛـــ‪ ７‬ی‬ ‫د ی ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﻟﻴﻜـــﻮال ﻻ ﭘــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﻣــﺸﻜﻞ د دې و ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺗــﻪ رﺳـــﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫دﻏـــﻪ ﺑﺤـــﺚ د ادب داﻳـــﺮه ﻫـــﻢ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺗـــﺮ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﭘـــﻮري را رﺳـــﻮﻟ‪ ３‬ده او‬ ‫ﻋــﺎم ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻰ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ دې ﺑﺤــﺚ ＇ﺨــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ﻟﻴــﺮي ﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل‬ ‫دﻟﺘــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﻋــﺎم ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻰ ﻧــﻪ دي ﻟﻴــﺮي ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮي ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ادب ﻳــ‪ ３‬ﻫــﻢ‬ ‫د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ‪ ،‬ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ＇ﺨـــﻪ ﺗـــﺮ ډ‪４‬ـــﺮه ﺣـــﺪه‬ ‫ﻟﻴـــﺮي ﻛـــ‪ ７‬ی د ی ‪ ،‬وﻟـــ‪ ３‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ادب ﻛـــ‪ ３‬د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺑﻌـــﺪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ‪،‬‬ ‫ﺳــــــﺎﺧﺘﻴﺎت‪ ،‬ﭘــــ ـﺲِ ﺳــــــﺎﺧﺘﻴﺎت‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮﻳــــــﺖ‪ ،‬ﻻ ﺗﻌﻤﻴﺮﻳــــــﺖ‪ ،‬اﺛﺒﺎﺗﻴــــــﺖ‪،‬‬ ‫وﺟﻮدﻳــﺖ او دا رﻧ‪／‬ــﻪ ﻧــﻮرو ﺑــ‪ ３‬ﺷــﻤ‪５‬ﺮه ﻣﺒــﺎﺣﺜﻮ ﭘــﻮري ﻣﺤــﺪود ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮ ی‬ ‫د ی ‪ ،‬ﭼـــﻲ د دې ﺳـــﻨﺠﻮﻧﻪ د ﻳـــﻮ ﻋـــﺎم ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ د وس ﺧﺒـــﺮه ﻧـــﻪ ده او ﻧـــﻪ‬ ‫ﻋــﺎم ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻰ ﻟــﻪ دﻏــﻪ ﻣﺒــﺎﺣﺜﻮ ﺳــﺮه ﺧﭙــﻞ ＇ــﻪ ﺗﻌﻠــﻖ ﻟــﺮﻻى ﺷــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ‬ ‫ﭘــﺮ دې ﺑﺎﻧـــﺪي ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ادب ﭘﻮﻫـــﺎن ﺧﺒــﺮه ﻛـــﻮي او ﻧـــﻮر ادب ﻟﻴﻜـــﻮﻧﻜﻲ ﻳـــ‪３‬‬

‫‪38‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟــــﻮﻟﻲ‪.‬زه دا ﻧــــﻪ واﻳــــﻢ ﭼــــﻲ زﻣــــﻮږ ﻟﻴﻜــــﻮال دي د دې ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧــــﻮ د ﺑﺤــــﺚ‬ ‫ﺑﺮﺧــــﻪ ﻧــــﻪ ﺟــــﻮړﻳ‪８‬ي زﻣــــﺎ ﻣﻄﻠــــﺐ دﻟﺘــــﻪ ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ دا د ی ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ د دې‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻮ ﺑـــﺸﭙ‪ ７‬ﺟـــﺎج واﺧﻠـــﻮ‪ ،‬دا ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ادﺑـــﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧـــﻪ ﻧـــﻪ و‪２－‬ـــﻮ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د دې ﺗﺠﺰﻳــــﻪ ﭘــــﻪ ！ــــﻮﻟﻨﻴﺰه او ﻫــــﺮ اړﺧﻴــــﺰه ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ وﻛــــ‪７‬و‪ ،‬د دې ﭘــــﻪ‬ ‫ﻣــﻀﻤﺮاﺗﻮ‪＊ ،‬ــﻪ او ﺑــﺪ اﺛﺮاﺗــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ‪＄‬ــﺎن ﺧﺒــﺮ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﭘــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮو اﺳــﺎﻧﻮ ！ﻜــﻮ ﻛــ‪ ３‬ﻳــ‪ ３‬ﺗــﺮ ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ﭘــﻮري ﻫــﻢ ورﺳــﻮو او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي‪ ،‬اﻓــﺴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧــﺎول او ډراﻣــﻮ ﻛــﻲ د دې د ﭘﺮﭼــﺎر ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى او‬ ‫ﻳـــﺎ د دې د اﺛﺮاﺗـــﻮ د ﭘـــﺮﻣﺦ وړﻟـــﻮ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ﺳـــﺮه د ادب او ژوﻧـــﺪ‬ ‫ﺗﻌﻠــﻖ د ﺧﭙــﻞ ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ‪ ،‬ﻣــﺬﻫﺒﻲ او روﺣــﺎﻧﻲ ﺗـــﺸﺨﺺ او ﻗــﺪروﻧﻮ ﺳــﺮه ﺳـــﻢ‬ ‫ﻣﺦ ﭘﻪ وړاﻧﺪي ﻳﻮﺳﻮ‪.‬‬ ‫‪ ٣٠‬ﺟﻨﻮري ‪٢٠٠٧‬ء‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻴﺎت‬ ‫‪ -1‬ادب ﻛﺎ ﺑﺪﻟﺘﺎ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻪ‪ -‬اردو ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ ﭘﺮ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ‬ ‫‪－‬ﻮﭘﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﺎرﻧ‪，‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺎﺑﻌﺪ ﺟﺪﻳﺪﻳﺖ‪ :‬ﻣﻀﻤﺮات و ﻣﻤﻜﻨﺎت‪ --‬وﻫﺎب اﺷﺮﻓﻲ‬ ‫‪ -3‬اﻧ‪／‬ﺮﻳﺰي ادب ﻛﻰ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ..‬ډاﻛ＂ﺮ ﻣﺤﻤﺪ يٰﺳﻴﻦ‬ ‫‪ -4‬ادب‪ ،‬ﻛﻠﭽﺮ اور ﻣﺴﺎﺋﻞ ‪ ......‬ډاﻛ＂ﺮ ﺟﻤﻴﻞ ﺟﺎﻟﻲ‬ ‫‪ -5‬ﻧﺌﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ‪ ..‬ډاﻛ＂ﺮ ﺟﻤﻴﻞ ﺟﺎﻟﻲ‬ ‫‪ -6‬ادب ﺗﻨﻘﻴﺪ او ﻓﻜﺮ ‪ ...‬ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ رﺑﻨﻮاز ﻣﺎﻳﻞ‬ ‫‪ -7‬ﺗﻨﻘﻴﺪي ﻛﺮ＊ﻲ ‪ ..‬ﺳﻠﻴﻢ راز‬ ‫‪ -8‬د اﻧ＂ﺮﻧ‪＄ ＀５‬ﻴﻨﻲ ﭘﺎ‪１‬ﻲ‬

‫‪39‬‬

‫_________________________________________________‬

‫اوﺳﻨﻰ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب د ﻃﺎﻟﺒﺎ ﻧﺎﺋﺰ‪４‬ﺸﻦ ﺗﺮ اﺛﺮ ﻻﻧﺪي‬ ‫ﻧــــﻦ ‪請‬ــــﺒﺎ ﺑﻴــــﺎ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــــﺎم او ﭘــــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ！ﻮﻟﻨــــﻪ د ﺗــــﺎرﻳﺦ ﺗــــﺮ داﺳــــﻲ‬ ‫ازﻣ‪５‬ـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﻮ ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﭘـــﻪ ‪＄‬ـــﺎى ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﺷـــﺎﺗﻪ‬ ‫راﺗﻠـــﻞ دي‪ ،‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻳـــﻮ وار ﺑﻴـــﺎ د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻮ ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ د ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻟـــﻮﺑﻲ د ﻳـــﻮه‬ ‫ﻣﻬـــﻢ ‪＂－‬ـــ‪) ３‬ﻣﻬـــﺮه( ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر راوﺳـــﺘﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﭼـــﻲ د‬ ‫‪١٩٨٠‬ء ﭘــــﻪ ﻟــــﺴﻴﺰي ﻛــــﻲ ﻟــــﻪ زﻳــــﺎﺗﺮه ﭘــــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ‪＄‬ﺨــــﻪ د ﻣﺠﺎﻫــــﺪﻳﻨﻮ ﻛــــﺎر‬ ‫واﺧـــﺴﺘﻞ ﺳـــﻮ‪ ،‬او د ﻫﻐـ ـﻮى ﭘـــﻪ ﻣـــﺪد ﺳـــﻮړ ﺟﻨـــ‪ ，‬و‪＂－‬ـــﻞ ﺳـــﻮ‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ‬ ‫رﻧ‪／‬ـــﻪ د ‪١٩٩٠‬ء ﭘـــﻪ ﻟـــﺴﻴﺰه ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻳـــﻮ وار ﺑﻴـــﺎ د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ د‬ ‫ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﭘـــﻪ ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـ ـﻮ او ﻧـــﻦ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ＊ـــﻜﺎره ﺧـــﻮ د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜـــﺎ ﻧﺎﺋﺰ‪４‬ـــﺸﻦ د د＊ـــﻤﻦ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ ﭘ＂ـــﻪ ﻫـــﻢ د ﻫﻐـــﻪ د ﺳﻴﺎﺳـــﻲ او ﻣﻌﺎﺷـــﻲ‬ ‫ﻧ‪７‬ﻳـــﻮاﻟﻲ ﻟـــﻮﺑﻲ ﺗـــﻪ وده ورﻛـــﻮي‪ ،‬دا ﺧﺒـــﺮه ﻧـــﻦ ﻟـــﻪ ﻣﺨﺘﻠـــﻮ ﻻرو ‪＄‬ﺨـــﻪ ﺳـــﭙﻴﻨﻪ‬ ‫ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ د ﺳــﻮړ ﺟﻨــ‪ ，‬د ﺧــﺎﺗﻤ‪ ３‬او د اﺷــﺘﺮاﻛﻴﺖ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ‬ ‫د ﻏــﺮب د ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــﻪ ﻧﻈــﺎم د＊ــﻤﻦ وﭘــﺎى ﺗــﻪ ورﺳــ‪５‬ﺪى‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ‬ ‫ﻏــﺮب د ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘ‪ ９‬او ﺗﺮﻫ‪／‬ــﺮۍ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ د ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﻧــﻮى د＊ــﻤﻦ ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬او ﭼــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ زﻳــﺎت ﻋﻘﻴــﺪه ﭘﺮﺳــﺖ او ﭘــﺮ‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﻣـــﺬﻫﺐ ！ﻴﻨـــ‪ ，‬ﺧﻠـــ‪ ，‬وو‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ ﺗﺨﻠﻴـــﻖ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻛﻲ وﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﻧـــﻦ د اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺟﻨـــﻮﺑﻲ او ﺳـــﻬ‪５‬ﻠﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ！ﻮﻟـــﻪ ﺳـــﻴﻤﻪ ﻳـــﻮ وار‬ ‫ﺑﻴــﺎ د ﻃﺎﻟﺒــﺎ ﻧﺎﺋﺰ‪４‬ــﺸﻦ ﺗــﺮ ﻋﻤــﻞ ﺗﻴﺮﻳــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧــﻦ ﻫــﺮ ﻫﻐــﻪ ‪＄‬ــﺎى ﺗــﻪ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭼﻴــﺮي‬ ‫‪40‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘــــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ اوﺳــــﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ﺑﻨﻴــــﺎد ﭘﺮﺳــــﺘ‪ ９‬او ﺗﺮﻫ‪／‬ــــﺮۍ ﻣﺮﻛــــﺰ وﻳــــﻞ ﻛﻴــــ‪８‬ي او‬ ‫داﺳــﻲ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﺳــﻴﻤﻮ ﻛــﻲ ﻳــﻮ وار ﺑﻴــﺎ د ﻛ＂ــﺮ ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ﭘــﻪ‬ ‫ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ ﻧـــﺎروا ﻋﻤﻠﻴـــﺎت ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻲ‬ ‫ﺳـــﻴﻤﻮ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ！ﻨـ ـ‪！ ，‬ﻜـــﻮر ﻛـــﻲ د ﺧﭙﻠـــﻮ ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻴﺎﻧﻮ ﻟـــﻪ ﻟﻤـــﺎﻧ‪％‬ﻠﻮ ‪＄‬ﺨـــﻪ‬ ‫ﺧﻠـــ‪ ，‬و‪４‬ﺮﻳـــ‪８‬ي‪ ،‬دﻟﺘـ ـﻪ د اﻧﺠﻮﻧـــﻮ اﺳـــﻜﻮﻟﻮﻧﻪ ﭘـــﻪ ﺑﻤﻮﻧـــﻮ اﻟـــﻮزول ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﻣﻮﺳــــﻴﻘ‪ ９‬دﻛــــﺎﻧﻮﻧﻮ ﺗــــﻪ اور اﭼــــﻮل ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟــــﻪ ‪－‬ﺎډﻳــــﺎﻧﻮ ＇ﺨــــﻪ ﭘــــﻪ ﻻرو‬ ‫！ﻴﭙﻮﻧــﻪ او ﻛ‪５‬ــﺴ＂ﻮﻧﻪ ﻏﻮر‪＄‬ــﻮل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬و زﻧــﺎﻧﻮ ﺗــﻪ ﭘــﻪ ﭼــﺎدري )ﺑﺮﻗــﻊ( ﻛــﻲ د‬ ‫راوﺗﻠـــﻮ او ﻧـــﺎرﻳﻨﻮو ﺗـــﻪ د ږﻳـــﺮي ﻧـــﻪ ﺧﺮ‪４‬ﻴﻠـــﻮ د ﻫﻤﻜﻴـــﺎﻧﻲ ورﻛـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬ـــﺎﻧﻤﺮ‪－‬ﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧـــﻪ ﻋـــﺎم دي‪ ،‬د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﭘـــﺮ ﺳـــﻴﻤﻪ ﻫـــﺮ وﺧـــﺖ د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ او‬ ‫ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮو ﭘـــﻪ ﺿـــﺪ ﺑﻤﻮﻧـــﻪ ﻏﻮر‪＄‬ـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻣﺪرﺳـــ‪ ３‬د ﺧـــﻮد رو ‪＄‬ﻨ‪／‬ﻠـــﻲ‬ ‫ﺑﻮ！ـــﻮ ﭘـــﻪ رﻧ‪／‬ـ ـﻪ ﺧـــﻮرﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻛـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ ﻫـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى ＇ـــﻪ وراﻧـــﻲ‬ ‫ﺟـــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﭘـــﻮري ﺗـــ‪７‬ل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻛـــﻪ ﻫـــﺮ ＇ـــﻮﻣﺮه‬ ‫‪＄‬ــﺎﻧﻤﺮ‪－‬ﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧــﻪ دي او ﻛــﻪ ﭘــﻪ اﺳــﻼم آﺑــﺎد ﻛــﻲ د ‪＄‬ﻴﻨــﻮ ﻣﺪرﺳــﻮ ﻟــﻪ ﺧــﻮا‬ ‫وړاﻧــــﺪي ﻛ‪５‬ــــﺪوﻧﻜ‪ ３‬ډراﻣــــﻪ ده‪ ،‬ﻫــــﺮ ‪＄‬ــــﺎﻧﻤﺮ‪－‬ﻰ ﺑﺮﻳــــﺪ ﻛــــﻮوﻧﻜﻰ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮن‬ ‫ﺛـــﺎﺑﺘﻴ‪８‬ي او ﻫـــﻢ د دﻏـــﻪ ﻣﺪرﺳـــﻮ ﻃﺎﻟﺒـــﺎن او ﻃﺎﻟﺒـ ـﺎﻧﻲ ﻟـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ‪＄‬ﺨـــﻪ‬ ‫راﻏﻠﻰ ﺷﻤ‪５‬ﺮل ﻛﻴ‪８‬ي ‪.‬‬ ‫دې ！ﻮﻟـــﻮ ﻋﻤﻠﻴـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗـــﺎم اﻣـــ‪５‬ﺞ د ﻳـــﻮه ﺑﻨﻴـــﺎد‬ ‫ﭘﺮﺳــﺘﻪ او ﺗﺮﻫ‪／‬ــﺮ ﻗــﺎم ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﺧــﻮر ﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬دا ！ــﻮل ﻫﻐــﻪ ﻋﻤﻠﻴــﺎت دي‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ ﻧــﻦ ﻳــ‪ ３‬ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم او ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻟــﻪ ﻟﻮ‪Ｊ‬ــﻮ ﭼ‪５‬ﻠﻨﺠﻮﻧــﻮ ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﻛــ‪７‬ې‬ ‫ده‪ ،‬ﻧــﻦ ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧــﻮا ﺗــﻪ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم د ‪請‬ــﺤﻴﺢ اﻣــ‪５‬ﺞ ﻣــﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ده ﻧــﻮ ﺑﻠــﻲ ﺧــﻮا ﺗــﻪ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ دﻧﻨــﻪ دې ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘﺎﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﻮ‬ ‫ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﭘ‪＋‬ﺘﻨﻮ ژوﻧﺪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻛﺸﺎﻟﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛ‪７‬ى دى ‪.‬‬ ‫زه دا ﺧﺒــﺮه ﺑﻴــﺎ ﻛــﻮم ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم‪ ،‬ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ﺳــﻴﻤﻲ او ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻧــﻦ ﻳــﻮ‬ ‫واري ﺑﻴــﺎ د ﻃﺎﻟﺒــﺎ ﻧﺎﻳﺰ‪４‬ــﺸﻦ ﺗــﺮ ﻋﻤــﻞ ﺗ‪５‬ﺮﻳــ‪８‬ي‪ ،‬او دا ﺧﺒــﺮه زه ‪＄‬ﻜــﻪ ﻛــﻮم ﭼــﻲ‬ ‫‪41‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫د ﻧـــﻦ ﻃﺎﻟﺒـــﺎن د ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﭘـــﻪ ‪＄‬ـــﺎى ﻳـــﻮ رﺟﺤـــﺎن او ﻳـــﻮه روﻳـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗـــﺮې د‬ ‫ﺑﻨﻴــــﺎد ﭘﺮﺳــــﺘ‪ ９‬ﺧﻮروﻧــــﻪ ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬د دې روﻳــــ‪ ３‬د اﺳــــﻼم ﻟــــﻪ ا‪請‬ــــﻞ روح او‬ ‫ﺟــﻮﻫﺮ ﺳــﺮه ＇ــﻪ ﺗﻌﻠــﻖ ﻧــﻪ ﺷ ـﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د دې ﺗــ‪７‬ون ﻟــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــﻮاﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻟــﻮﺑﻲ‬ ‫ﺳــﺮه دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ دا روﻳــﻪ ﭘــﻪ ﻫــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ﺳــﻴﻤﻪ ﻛــﻲ‬ ‫د دې اﻏ‪５‬ـــﺰ ‪＄‬ﻜـــﻪ زﻳـــﺎت دى‪ ،‬ﭼـــﻲ و دې روﻳـــ‪ ３‬ﺗـــﻪ د اﺳـــﻼم ﺑ‪２‬ـــﻪ ورﻛـــﻮل‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي او ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﺑﻴــﺎ د ﻳــﻮ ﻣــﺬﻫﺐ ﭘﺮﺳــﺘﻪ ﻗــﺎم ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﻟــﻪ دې روﻳــ‪ ３‬زﻳــﺎت‬ ‫ﻣﺘﺎﺛﺮه دى‪.‬‬ ‫د ﻃﺎﻟﺒــﺎ ﻧﺎﻳﺰ‪４‬ــﺸﻦ دې ﻋﻤـــﻞ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ اوﺳــﻨﻰ ادب ﻫــﻢ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ﻛـــ‪７‬ى دى‬ ‫او ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻫــﻢ ﺳــﻮﻛﻪ‪ -‬ﺳــﻮﻛﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧ ـﺎﺋﺰډ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬دا ﻧــﻮر ﻫــﻢ ﻟــﻮى ﭼ‪５‬ﻠــﻨﺞ‬ ‫دى‪ ،‬وﻟــ‪ ３‬ﭼــﻲ زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل ﭘــﻪ ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ د ادب ﻛــﺮدار ډ‪４‬ــﺮ ﻣﻬــﻢ دى‪ ،‬او ﭘــﻪ‬ ‫ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ د ادب ﻟــﻪ ﻻري اﻧﻘﻼﺑﻮﻧــﻪ ﻫــﻢ راﻏﻠــﻲ دي‪＄ ،‬ﻜــﻪ زه دا ‪－‬ــ‪２‬ﻢ ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ادب ﻛــﻲ دﻧﻨــﻪ دا ﻃﺎﻗــﺖ ﻣﻮﺟــﻮد دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﭘــﺮ ﻳــﻮه ！ﻮﻟﻨــﻪ او د ﻫﻐــ‪ ３‬ﭘــﺮ‬ ‫زﻳـــﺎﺗﺮه ﺑﺮﺧـــﻮ اﺛـــﺮ اﻧـــﺪاز ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه‪ -‬ﺳـــﺮه ادب د ！ـــﻮﻟﻨﻲ ﻟـــﻪ‬ ‫رﺟﺤﺎﻧــﺎﺗﻮ ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫــﻢ دﻏــﻪ ﻻﻣــﻞ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻧــﻦ زﻣــﻮږ ﭘــﻪ‬ ‫！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ د ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ﻛــﻮم رﺟﺤــﺎن روان دى‪ ،‬زﻣــﻮږ ادﻳــﺐ او ادب د ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ‬ ‫اﺛـــﺮه ﺧـــﻼص ﻧـــﻪ دى‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﺧﺒـــﺮه ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ادب ﺧـــﻮ د ﻣﻴﻨـــﻲ او‬ ‫اﻣــﻦ ﭘﻴﻐــﺎم ورﻛــﻮي‪ ،‬د دې ﻟــﻪ ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳــﺘ‪ ９‬او ﺗــﺸﺪد ﺳــﺮه ＇ــﻪ ﻛــﺎر‪ .‬داﺳــﻲ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘ‪ ９‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﻧـــﻮرو ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻴﺎﻧﻲ ﭘـــﻪ اور ﭘـــﻮري ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻻﻛـــﻦ‬ ‫ﻛــﻪ ﻣــﻮږ ﺳــﺘﺮ‪－‬ﻲ ﭘ＂ــﻲ ﻧــﻪ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﻧــﻮ دا ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﺳــﺘﺮ‪－‬ﻮ و وﻳﻨــﻮ‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ﭘــﻪ اوﺳــﻨﻲ ادب ﻛــﻲ ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺟــﺬﺑﺎت او اﺣــﺴﺎﺳﺎت اوس‬ ‫وار ﭘــﻪ وار زﻳــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ زﻣــﻮږ د ادﻳﺒــﺎﻧﻮ ﻳــﻮه ﻟﻮﻳــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ د ﺧﭙــﻞ ﻋﻤــﺮ‬ ‫ﭘــﻪ آﺧــﺮي ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐــﻲ ﻋﻤــﻞ او ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ‪＄‬ﺨــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ＊ــﻜﺎره‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ اوس زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ‪＄‬ﻴﻨـــﻮ ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ او ﻳـــﻮ ﻛ＂ـــﺮ ﻻﻋﻠـــﻢ ﻣـــﻼ او‬ ‫ﻃﺎﻟــﺐ ﻛــﻲ ＇ــﻪ ﺗــﻮﭘﻴﺮ ﭘﺎﺗــﻪ ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ‪＄‬ﺨــﻪ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ﺧﻠــ‪ ，‬د ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﻋﻤـــﻞ ﻟـــﻪ ﻻري او د ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﻢ ﻋﻠـــﻢ او ﻣﺤـــﺪود ﺳـــﻮچ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﭘـــﺮ‬ ‫‪42‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ذﻫﻨﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي اﺛﺮاﻧــﺪازه ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧــﻮ ادﻳــﺐ او ﻟﻴﻜــﻮال د ﺧﭙــﻞ ﻧﻈ ـﻢ‪ ،‬ﻏــﺰل ﻳــﺎ‬ ‫اﻓــــﺴﺎﻧ‪ ３‬ﻟــــﻪ ﻻري ﻫــــﻢ ﻫﻐــــﻪ ﺧﺒــــﺮي ﺗــــﺮ ﺧﭙﻠــــﻮ ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻮ رﺳــــﻮي‪ ،‬د دې‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐــﻲ ﻋﻤــﻞ دوه ﺗﺎواﻧــﻪ ډ‪４‬ــﺮ زﻳــﺎت ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪ دي‪ ،‬ﻳــﻮ ﺧــﻮ دا ﭼــﻲ د دې ﻋﻤــﻞ‬ ‫！ــﻮل زور ﭘـــﺮ رﺳــﻤﻴﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻟﻤﺎﻧ‪％‬ـــﻪ‪ ،‬ﭘــﻪ ﺣﻴـــﺚ د ﻳـــﻮ‬ ‫ﻋــﺎدت‪ ،‬ﺳــﺮه اړه ﻟــﺮي‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﻛﺒﻠــﻪ ﻟــﻪ دې ﺳــﻮچ ‪＄‬ﺨــﻪ ﻣﺘــﺎﺛﺮه ﺧﻠــ‪ ，‬ﺑــﺲ د‬ ‫ﻟﻤﺎﻧ‪％‬ــﻪ ﻟــﻪ ﻻري د ﺧﭙــﻞ آﺧــﺮت د ﺳــﻤﻮﻟﻮ ﭘــﻪ ﻧﻴــﺖ ﻟــﻪ ﻧــﻮرو ！ﻮﻟــﻮ ذﻣــﻪ وارﻳــﻮ‬ ‫＇ﺨــــﻪ ﻻس واﺧﻠــــﻲ‪ ،‬دوﻳــــﻢ دا ﭼــــﻲ ﺗــــﺮ دې ﻋﻤــــﻞ د ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــــﺪوﻧﻜﻮ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳــــﺖ د ﻃﺎﻟﺒــــﺎﻧﻮ ﻟــــﻪ ﺳــــﺨﺘﻲ روﻳــــ‪ ３‬ﺳــــﺮه ﺷـــﻲ‪ ،‬دا دواړه ﻋﻮاﻣــــﻞ ﻋــــﺎم‬ ‫ﺧﻠــ‪ ，‬ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛـــﺮداره‪ ،‬ﭼــﻲ د ！ــﻮﻟﻨﻴﺰ اﻧــﺼﺎف ﺑﺮاﺑــﺮي او اﻣـــﻦ د‬ ‫ﭘﺎره وي‪＄ ،‬ﺨﻪ ﻟﻴﺮي ﻛﻮي ‪.‬‬ ‫اوس ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧـــﻮا ﺗـــﻪ د ﻗـــﺎم ﭘﺮﺳـــﺘﻪ ‪－‬ﻮﻧـــﺪوﻧﻮ ﻟـــﻪ ﺧـــﻮا د دې ﻋﻤـــﻞ‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤـــﺖ ﻧﺎﻛـــﺎﻓﻲ دی‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــﻲ ﺧـــﻮا ﺗـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻟـــﻪ ﺧـــﻮا ﺧـــﻮ ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ‬ ‫داﺳــﻲ ﻣﺰاﺣﻤــﺖ د ﻧﻴــﺸﺖ ﺑﺮاﺑــﺮ دى‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬زه ﺧــﻮ ﻟــﻪ دا ＇ــﻮ ﻛﻠﻮﻧــﻮ راﺳــﻲ‬ ‫داﺳـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﺷـــﻌﺮوﻧﻪ او اﻓــــﺴﺎﻧ‪ ３‬ﭘـــﻪ اوﺳـــﻨﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــــﻲ‬ ‫ﻟــﻮﻟﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﺮ ﻫﻐــﻪ ﺑﺎﻧــﺪي د ﺗﺒﻠﻴــﻎ دﻓﺮﺿــﻲ ﻗــﺼﻮ او ﻳــﺎ د ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ د ﺗﺮاﻧــﻮ‬ ‫د ﺑﻴــﺎن زﻳــﺎت ‪－‬ﻤــﺎن ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﺗﺨﻠﻴﻘــﺎﺗﻮ ﻛــﻲ ﻃﺎﻟﺒــﺎن د ﻇﻠــﻢ‬ ‫ﺧـــﻼف د اﺳـــﺘﻌﺎري ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎرﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺳـــ‪７‬ى ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ دا ﭘﻴﻐـــﺎم‬ ‫‪＄‬ﻨـــ‪ ３‬اﺧﻠـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ‪－‬ـــﻮا ﻫـــﺮ ＇ـــﻮك دي د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺟـــﻮړ ﺷـ ـﻲ ‪ .‬ډ‪４‬ـــﺮي‬ ‫ﻓﻨﭙــــﺎرې د دې ﺗﺤﺮﻳﻜﻮﻧــــﻮ د ﻣــــﺸﺮاﻧﻮ ذﻛــــﺮ د ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ دﭘــــﺎره د آﺋﻴــــ‪６‬ﻳﻞ ﭘــــﻪ‬ ‫ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬او ډ‪４‬ــﺮ ﺷــﺎﻋﺮان د ﻋــﺮاق د ﺗ‪５‬ــﺮ ﻇــﺎﻟﻢ او آﻣــﺮ ‪請‬ــﺪر د ﻣــﺮګ ﺗــﺮ‬ ‫ﺗــﺎﺛﺮ ﻻﻧــﺪي ﭘــﻪ دې ﻧﻈﻤﻮﻧــﻪ ﻟﻴﻜــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﻇــﺎﻟﻢ او ﺟــﺎﺑﺮ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻳــﻮ‬ ‫ﻗــــﺎم ﭘﺮﺳــــﺘﻪ ﺳــــ‪７‬ى ‪２－‬ــــﻲ ‪ .‬زﻣــــﺎ ﭘــــﻪ ﺧﻴــــﺎل ﭘــــﻪ دې اړه د ﻟﻴﻜﻠــــﻲ ﺷــــﻮي‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎﺗﻮ ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻣﺤـــﺮك دا دى ﭼـــﻲ دا ﺷﺨـــﺼﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟـــﻪ اﺳـــﻼم‬ ‫ﺳـــﺮه اړه ﻟـــﺮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻳـــﻮ ﻟﻴﻜـــﻮﻧﻜﻰ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺧﭙﻠـــﻲ ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑ‪ ３‬ﺗـــﺮ‬ ‫اﺛــﺮ ﻻﻧــﺪي ﻫﻐــﻪ ！ــﻮل ﻇﻠﻤﻮﻧــﻪ ﻫ‪５‬ــﺮ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﺗــﺎرﻳﺦ ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻫــﻴ＆ ‪請‬ــﻮرت‬ ‫‪43‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻫ‪５‬ـــﺮ ﻧـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ وﺧـــﺖ ﻛـــﻲ زﻣـــﻮږ ﻟﻴﻜـــﻮال ﻫـــﻢ د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ د‬ ‫روﻳــ‪＊ ３‬ـــﻜﺎروﻧﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ د اﺳـــﻼم ﭘـــﻪ ﻧــﻮم او د اﺳـــﻼم ﭘـــﻪ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛـــﻲ ﻫـــﺮ‬ ‫ﻧـــﺎروا ﻋﻤـــﻞ ﺟـــﺎﺋﺰ او ‪請‬ـــﺤﻴﺢ ‪２－‬ـــﻲ ‪ .‬دﻟﺘـــﻪ زه د ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ﻳـــﺎ اﺳـــﻼﻣﻲ ادب‬ ‫ﭘــﻪ اړه ﻗﻄﻌ ـﺎً ﺧﺒــﺮه ﻧــﻪ ﻛــﻮم‪ ،‬د ﻣــﺬﻫﺒﻲ او اﺳــﻼﻣﻲ ادب ﺧﭙــﻞ ﻳــﻮ ﻣﻬــﻢ ﻣﻘــﺎم‬ ‫دى‪ ،‬ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ＇ﺨــﻪ اﻧﻜــﺎر ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛ‪５‬ــﺪﻻى‪ ،‬دﻟﺘــﻪ زﻣــﺎ ﻣﻘــﺼﺪ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ادب‬ ‫‪＄‬ﺨـــﻪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﺎﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ او ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘ‪ ９‬ﺗـــﺮ اﺛـــﺮ ﻻﻧـــﺪي دى‪،‬‬ ‫داﺳــــﻲ ادب ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﻛــــﻲ ﻃﺎﻟﺒــــﺎن آﺋﻴــــ‪６‬ﻳﻞ دي‪،‬ددې ﺗﺤﺮﻳﮑﻮﻧــــﻮ‬ ‫ﻻر＊ــــﻮدددوی دﭘــــﺎره د ﻇﻠــــﻢ ﺧــــﻼف د ﻣﺰاﺣﻤــــﺖ ﻋﻼﻣﺘﻮﻧــــﻪ دي‪ ،‬او ﻳــــﺎ د‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺗﺮ ﺷﺎد دې وﺧﺖ د دې ﺑﻨﻴﺎد ﭘﺮﺳﺘﻪ روﻳ‪ ３‬ﻣﺤﺮﮐﺎت ﻣﻮﺟﻮددي ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪا‪請‬ـــــﻞ ﻣـــــﺴﺌﻠﻪ داده ﭼـــــﻲ زﻣﻮږﻟﻴﮑـــــﻮال ﭘـــــﻪ ﺑﻨﻴـــــﺎد ﭘﺮﺳـــــﺘ‪، ９‬‬ ‫اﻧﺘﻬﺎﭘــــﺴﻨﺪۍ او اﺳــــﻼﻣﻲ ﻗــــﺪروﻧﻮ ﻛــــﻲ د ﻓــــﺮق ﻛﻮﻟــــﻮ ﻟــــﻪ ‪請‬ــــﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻮ‬ ‫‪＄‬ﺨـــﻪ ﻣﺤﺮوﻣـــﻪ دي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻫﻐـــﻮى ﻃﺎﻟﺒـــﺎن او د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ روﻳـــﻪ‪ ،‬اﺳـــﻼﻣﻲ‬ ‫ﻗﺪروﻧــﻪ او د اﺳــﻼم ﻋﻠﻤﺒــﺮداري ‪２－‬ــﻲ‪ ،‬زﻣــﻮږ ﻫﻐــﻪ ﻟﻴﻜــﻮال‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘــﺎﺗﻮ ﻛــﻲ د دې ﺳــﻮچ ﭘﺮﭼــﺎر ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ذﻣــﻪ‬ ‫واري ﻳــﺎ ﺧــﻮ ﺑــﻪ ﭘــﻮره ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﺧﺒــﺮ ﻧــﻪ دي او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﻟــﻪ دې ذﻣــﻪ وارۍ ＇ﺨــﻪ د‬ ‫‪＄‬ــﺎن ژﻏﻮرﻟـــﻮ ﭘـــﻪ ﻧﻴــﺖ د اﺳـــﻼم ﭘـــﻪ ﻧــﻮم ﻟـــﻪ ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘ‪ ９‬ﺳــﺮه ‪＄‬ـــﺎن ﺗـــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ زﻣـــﻮږ اوﺳـــﻨﻰ ادب ﺳـــﻮﻛﻪ‪ -‬ﺳـــﻮﻛﻪ د ﺗﺒﻠﻴـــﻎ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﺎﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﺗـــﺮ‬ ‫اﺛــــﺮ ﻻﻧــــﺪي روان دى‪ ،‬زه دﻟﺘــــﻪ د ﻣﺜــــﺎل ﭘــــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ ډ‪４‬ــــﺮي داﺳــــﻲ ﻧﻤــــﻮﻧ‪３‬‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛــﻮﻻى ﺷــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﻲ د دې ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺳــﻮچ ﭘﺮﭼــﺎر دى‪،‬‬ ‫زه د ډ‪４‬ــﺮو داﺳــﻲ اﻓــﺴﺎﻧﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜــﻮ ذﻛــﺮ دﻟﺘــﻪ ﻛــﻮﻻى ﺷــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﻮ وﺧــﺖ‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ اﻓـــﺴﺎﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻧـــﻮي ﺧﺒـــﺮي را ﻣﺨﺘـــﻪ ﻛـــﻮﻟ‪ ،３‬ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐـــﻲ‬ ‫ﻋﻤــﻞ ‪＄‬ﺨــﻪ د واﭘــﺴﻲ ﭘــﺲ د ﻫﻐــﻮى راﻏﻠــﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــﻪ د دﻏــﻪ ﻋﻤــﻞ رﻧ‪／‬ــﻪ ﻟــﻪ‬ ‫ﻓﺮﺿـــــﻲ ﻗﻴـــــﺼﻮ ‪＄‬ﺨـــــﻪ ډك دي‪ ،‬دﻟﺘـــــﻪ ډ‪４‬ـــــﺮ ﻟـــــﻮى او ＊ـــــﻪ ﺷـــــﺎﻋﺮان ﻫـــــﻢ‬ ‫ﻳﺎد‪４‬ـــﺪﻻى ﺷـ ـﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮ وﺧـــﺖ ﻳـــ‪ ３‬د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮه ﻟﻮﻳـــﻪ‬ ‫‪44‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺑﺮﺧـــــﻪ درﻟـــــﻮده‪ ،‬ﺧـــــﻮ د ﻫﻐـــــﻮ اوﺳـــــﻨ‪ ９‬ﺷـــــﺎﻋﺮي د ﺑﻨﻴـــــﺎد ﭘﺮﺳـــــﺘ‪ ９‬او‬ ‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﺎﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﻟـــﻪ اﺛـــﺮه ＇ﺨـــﻪ ډﻛـــﻪ ده‪ ،‬ﺧـــﻮ د ＇ـــﻪ ﻣـــﺼﻠﺤﺘﻮﻧﻮ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ د‬ ‫داﺳــــﻲ ﻟﻴﻜــــﻮال ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪﻧــــﻪ ﭘــــﺮ ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻮ ﭘﺮ‪４‬ــــ‪８‬دم‪ ،‬زه ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ دا وﻳــــﻞ‬ ‫ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ ﻛــﻪ زﻣــﻮږ ﻫــﺮ ﺳ ـﻴﻨﺌﺮ ﻟﻴﻜــﻮال د ﺧﭙــﻞ ﻋﻤــﺮ ﭘــﻪ آﺧــﺮي ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ‬ ‫د ﺗﺒﻠﻴﻐــﻲ ﻋﻤــﻞ ﻣﻠ‪／‬ــﺮى ﺷــﻮ او ﻳــﺎ ﻳــ‪ ３‬د ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ روﻳــﻪ ﭘــﻪ ادب ﻛــﻲ ﺧﭙﻠــﻪ‬ ‫ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬او ﺑﻴـــﺎ د ﻫﻐـــﻪ ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎت ﻟـــﻪ دﻏـــﻪ اﺛﺮاﺗـــﻮ ＇ﺨـــﻪ ډك را وﺗﻠـــﻮ ﻧـــﻮ ﻳـــﻮ‬ ‫وﺧـــﺖ ﺑـــﻪ داﺳـــﻲ راﺷـ ـﻲ ﭼـــﻲ د ﻣـــﺴﺘﻘﺒﻞ ﻧﻘـــﺎدان ﺑـــﻪ ﭘـــﻪ ！ـــﻮل ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب د‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘ‪！ ９‬ﺎﭘـــﻪ وﻟ‪／‬ـــﻮي‪ ،‬او ‪－‬ﺮﺳـــﺮه ﺑـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ادﺑﻴـــﺎﺗﻮ ﻟـــﻪ ﺗـــﺎرﻳﺦ ‪＄‬ﺨـــﻪ‬ ‫وﺑﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﭼـــﻲ ﻧـــﻦ د دې ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﺎﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ！ـــﻮل ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن‬ ‫ﻗــﺎم ﺗﺮﻫ‪／‬ــﺮ ‪２－‬ــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــﺪاى ﻣــﻪ ﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﻢ دﻏــﺴﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻫــﻢ د‬ ‫ﺗﺮﻫ‪／‬ــﺮۍ ادب و ‪２－‬ــﻞ ﺷــﻲ ‪ .‬د ﻣــﺴﺘﻘﺒﻞ ﻟــﻪ دې ﻟــﻮى ﺗــﺎوان ＇ﺨــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ادب د ژﻏﻮرﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﺿـــﺮورت د دې ﺧﺒـــﺮي دی‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ﻧﻘـــﺎدان ﭘـــﻪ‬ ‫ادب ﻛـــﻲ د دې رﺟﺤﺎﻧــــﺎﺗﻮ او روﻳــــ‪ ３‬ﻧــــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻏﻨﺪﻧــــﻪ وﻛــــ‪７‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د‬ ‫داﺳـــﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﺣﻮ‪請‬ـــﻠﻪ ﺷـــﻜﻨﻲ وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻮى د ﻧـــﻦ دا اﻧﻔـــﺮادي‬ ‫ﻋﻤـــﻞ د ‪請‬ـــﺒﺎ د اﺟﺘﻤـــﺎﻋﻲ ﺷـــﻌﻮر ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟـــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﻟـــﻪ ادب ‪＄‬ﺨـــﻪ د ﺑﻨﻴـــﺎد‬ ‫ﭘﺮﺳـــﺘﺎﻧﻪ ﺳـــﻮچ د ﻟﻴـــﺮي ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﺿـــﺮوري دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــﻮي ﻛﻬـــﻮل ﭘـــﻪ‬ ‫‪請‬ــﺤﻴﺢ ﻣﻌﻨــﺎ ﺗﺮﺑﻴــﺖ وﺷ ـﻲ‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﺗﺮﺑﻴــﺖ ﭼــﻲ د ﻫﻐــﻪ ﺑﻨﻴــﺎد ﭘــﺮ ！ــﻮﻟﻨﻴﺰ‬ ‫اﻧـــــﺼﺎف ‪ ،‬ﺑﺮاﺑـــــﺮي او اﻣـــــﻦ وي او د ﺧﭙـــــﻞ ﻗـــــﺎم او ﻣـــــﺬﻫﺐ ﭘـــــﺮ ر＊ـــــﺘﻨﻲ‬ ‫ﻗـــﺪروﻧﻮ او رواﻳﺘﻮﻧـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﻧـــﻮي ﻛﻬـــﻮل اﻋﺘﻤـــﺎد ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﭘـــﻮخ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧـــﻦ‬ ‫ﻛــﻪ د ‪＄‬ﻴﻨــﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﻟــﻪ ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺗﺨﻠﻴــﻖ ＇ﺨــﻪ ﻳــﻮ ＇ــﻮ ﻧــﻮي ﻟﻴﻜــﻮال‬ ‫ﻫــﻢ ﻣﺘــﺎﺛﺮه دي‪ ،‬ﻧــﻮ د دې ﺷــﻤ‪５‬ﺮ ﭘــﻪ را روان وﺧــﺖ ﻛــﻲ ﻧــﻮر ﻫــﻢ زﻳﺎﺗ‪５‬ــﺪﻻى‬ ‫ﺷــــﻲ‪،‬ﭘﮑﺎردی ﭼــــﻲ زﻣﻮږﺗﺨﻠﻴﻘــــﺎت اوددې ﻣﺤﺮﮐــــﺎت ﻟ‪８‬ﻣــــﻮرﻫﻢ وژوﻧــــﺪ‬ ‫ﺗــــﻪ ورﻧــــﺰدې ﺷــــﻲ او ﭘــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻨﻲ ！ﻮﻟﻨــــﻪ ﻛــــﻲ د دې ﺧﻮر‪４‬ــــﺪوﻧﻜﻮ ﻣﻨﻔــــﻲ‬ ‫رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﻏﻨﺪﻧـــﻪ وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬او د دې ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى داﺳـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت او ﻓﻜـــﺮ‬ ‫ﺧــﻮر ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم اﻣــ‪５‬ﺞ د ﻳــﻮه‬ ‫‪45‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اﻣــﻦ ﺧﻮ＊ــﻪ او ﻣﻬــﻢ ﻗــﺎم ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﺑ‪５‬ﺮﺗــﻪ راﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻲ‬ ‫！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛـــﻲ د ﻧﻨـــﻪ ﻫـــﻢ د دې ﻣﻨﻔـــﻲ ﻋﻤـــﻞ ﻣـــﺦ ﻧﻴـــﻮى وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ‬ ‫زﻣـــﻮم ادب ﻫـــﻢ د ﻧـ ـ‪７‬ۍ د ﻧـــﻮرو ژﺑـــﻮ ﻟـــﻪ ادب ﺳـــﺮه ﺳـــﻴﺎل ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى ﺷـــﻲ او‬ ‫زﻣــﻮږ ﻟﻴﻜــﻮال و ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗــﻪ دا ور＊ــﻮدﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻧــﻪ ﺧــﻮ ﻫــﺮ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﻃﺎﻟـــﺐ دى او ﻧـــﻪ ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜـ ـ‪ ３‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗـــﺎم او ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻫـــﻢ د‬ ‫ﻧــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ ﻧــﻮرو ﻗــﺎﻣﻮﻧﻮ او ادﺑﻴــﺎﺗﻮ ﭘــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﻣﻬــﻢ رول ﻟﻮﺑــﻮﻻى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ د ﻳـــﻮ ﻟﻴﻜـــﻮال ذﻣـــﻪ واري ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ دي‬ ‫ادب د اﻧــــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ دﭘــــﺎره د ﺷــــﻌﻮر راﺑﻴــــﺪاروﻟﻮ او د ﭘــــﺮاخ ﺳــــﻮچ د ﭘﻴــــﺪا‬ ‫ﻛﻮﻟﻮ د ﻳﻮې ﻣﻬﻤﻲ ذرﻳﻌ‪ ３‬او ﻻري ﭘﻪ ﺗﻮ‪－‬ﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر راوﻟﻲ ‪.‬‬

‫ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪١٩‬ﻣﺌﻲ ‪٢٠٠٧‬‬

‫‪46‬‬

‫_________________________________________________‬

‫د ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑﻲ او ادب وده او د ！ﻴﻠﻲ وﻳﮋن‬ ‫اوﺳﻨ‪ ９‬ﺧﭙﺮوﻧﻲ‪ .............‬ﻳﻮ ﺗﻨﻘﻴﺪي ﺟﺎج‬

‫ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﻫــﻴ＆ ﺷــﻚ ﻧــﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻳــﻮې ژﺑــﻲ ﭘــﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﻛــﻲ‬ ‫！ــﻮل ذراﻳــﻊ اﺑــﻼغ او ﭘــﻪ ﺧــﺼﻮ‪請‬ﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ "！ﻴﻠﻴــﻮﻳﮋن" ډ‪４‬ﺮﻟــﻮى ﻛــﺮدار‬ ‫ﻟﻮﺑــــﻮي ‪ .‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ د دې ﭘــــﺮ ﺳــــﻜﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧــــﺪي وړاﻧــــﺪي ﻛ‪５‬ــــﺪوﻧﻜﻲ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮوﻧـــــﻪ او ﻣﻜـــــﺎﻟﻤ‪ ３‬د ژﺑـــــﻲ او ！ـــــﻮﻟﻨﻲ د ر＊ـــــﺘﻴﻨﻲ ﻗـــــﺪروﻧﻮ ﺗـــــﺮ‬ ‫ﺟﻤـــﺎﻧﻲ او ﻋﻜﺎﺳـــﻲ ﻛـــﻮي‪ ،‬د ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﻟـــﻪ ﻻري ﭼـــﻲ د ﻳـــﻮ ﻗـــﺎم د‬ ‫ﻛﻠﺘـــﻮر او ژﺑـــﻲ ﻛﻮﻣـــﻪ ﻧﻨـــﺪاره وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ د ﻛﺘـــﻮﻧﻜﻲ ﭘـــﺮ‬ ‫روﻳـــ‪ ،３‬ﻛـــ‪７‬ۀ وړۀ‪ ،‬ژﺑـــﻪ او ﻧـــﻮرو ！ﻮﻟـــﻮ اړﺧﻮﻧـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ډ‪４‬ـــﺮ زر اﻏ‪５‬ـــﺰ‬ ‫اﭼﻮي‪.‬‬ ‫ﺗـــﺮ دې ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﭼـــﻲ ﭘـــﺮ دې ﻣﻮﺿـــﻮع ﺑﺎﻧـــﺪي ﻧـــﻮري ﺧﺒـــﺮي وﻛـــ‪７‬م‪،‬‬ ‫ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺳــﺮ ﻛــﻲ دا ﺳــﭙﻴﻨﺎوى وﻛــ‪７‬م‪ ،‬ﭼــﻲ دﻟﺘــﻪ زﻣــﺎ ﻣﺆﺧــﻪ ﻧــﻪ‬ ‫ﺧــﻮ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ادب د ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﭘــﻪ اړه د ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﭘــﺮ ﻏــﻮره‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺦ ﺑﺎﻧــﺪي ﻧﻈــﺮ اﭼــﻮل دى او ﻧــﻪ زه ﻟــﻪ ﻧــﻮرو ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــﻮ او ＊ــﺎروﻧﻮ‬ ‫＇ﺨـــﻪ د رواﻧـــﻮ ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﭼﻴﻨﻠﻮﻧـــﻮ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ＇‪７５‬ﻧـــﻪ ﻛـــﻮم‪،‬‬ ‫دﻟﺘــﻪ زﻣــﺎ ﻣﺆﺧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ دا ده‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻫﻐــﻪ ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــﻮ او د‬ ‫ﻫﻐـــــﻪ د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــــﻮ ﺗﻨﻘﻴـــــﺪي ﺟـــــﺎج واﺧﻠـــــﻢ‪ ،‬ﭼـــــﻲ ﻟـــــﻪ ﺟﻨـــــﻮﺑﻲ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ＇ﺨـــﻪ ﻧـــﺸﺮ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه د ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن‬ ‫‪47‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛــﻮ！ﻲ او ﻫــﻢ د دې ادارې ﻟــﻪ ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﭼ‪５‬ﻨــﻞ "ﺑــﻮﻻن" ﺳــﺮه اړه ﻟــﺮي‪ ،‬ﭘــﻪ‬ ‫دې ﻛــــﻲ ﻫــــﻢ د ﺧﭙــــﻞ ﻣﻮﺿــــﻮع د اﺳــــﺎﻧ‪ ９‬دﭘــــﺎره زه د دې ！ﻴﻠــــﻲ وﻳــــﮋن‬ ‫ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــــﻮ د ﻫﻐــــﻪ ﺧﭙﺮوﻧــــﻮ ﺟــــﺎج وړاﻧــــﺪي ﻛــــﻮم‪ ،‬ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ دا اوﺳــــﻨﻲ‬ ‫وﺧﺖ ﻛﻲ ﺧﭙﺮ‪８４‬ي‪ ،‬او ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬ﺷﭙﻪ او ورځ ‪－‬ﻮرو‪.‬‬ ‫دا وﺧـــﺖ ﻟـــﻪ ﻛـــﻮ！ﻲ ‪＄‬ﺨـــﻪ د ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ ذﻛـــﺮ ﺷـــﻮو دوؤ ﭼﻴﻨﻠﻮﻧـــﻮ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ دا ﺳـــﻮال‬ ‫دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﭼﻴﻨﻠﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﺗـــﻪ د دې ‪請‬ـــﻮﺑ‪ ３‬د‬ ‫ﻧــــﻮرو ژﺑــــﻮ ﭘــــﻪ ﻧــــﺴﺒﺖ زﻳــــﺎت وﺧــــﺖ د ＇ــــﻪ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ او ﺣﻜــــﻮﻣﺘﻲ‬ ‫اړﻳﻜـــﻮ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﻧـــﻪ ورﻛـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د دې ‪＄‬ـــﺎى د‬ ‫ﻗــﺎﻣﻲ ‪－‬ﻮﻧــﺪوﻧﻮ او داﻧــﺸﻮر ﻃﺒﻘــ‪ ３‬ﻟــﻪ ﺧــﻮا ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې اړه ﭼــﺎ ＇ــﻪ‬ ‫ږغ ﻧـــﻪ دى ﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ى‪ ،‬دا ﻳـــﻮ ﺑ‪５‬ـــﻞ ﺑﺤـــﺚ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺿـــﺮورت ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻴ‪８‬ي‪ ،‬او دا ﻣـــﺴﺌﻠﻪ ﭘـــﺮ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎى راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛـــﻮل ﻏـــﻮاړي‪.‬‬ ‫دا وﺧــﺖ د دې ذﻛــﺮ ﺷــﻮو ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــﻮ ﭘــﻪ ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﺒﺮوﻧــﻪ‪،‬‬ ‫ډراﻣــــ‪ ،３‬ادﺑــــﻲ و ﻓﺮﻣﺎﺋــــﺸﻲ ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ‪ ،‬د ﻣﻮﺳــــﻴﻘﻲ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧــــﻪ او د‬ ‫ور‪＄‬ﻨـــــﻲ ژوﻧـــــﺪ ﭘـــــﻪ اړه ﭘـــــﻪ ‪＄‬ﻴﻨـــــﻮ ﻣﻮﺿـــــﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧـــــﺪي ‪＄‬ـــــﺎﻧ‪７／‬ي‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻠﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫـــﺮه اووﻧـــ‪ ９‬وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ دا‬ ‫ﺿــــﺮوري ده‪ ،‬ﭼــــﻲ د دې ﺧﭙﺮوﻧــــﻮ دي ﻳــــﻮ ﺗﻨﻘﻴــــﺪي ﺟــــﺎج واﺧــــﺴﺘﻞ‬ ‫ﺷـ ـﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ دا د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘـــﻮر او ادب ﭘـــﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ＇ـــﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧــــﻪ ﻟــــﺮي؟ د دې دﻧﻨــــﻪ ﻛــــﻮم ＊ــــﻪ او ﺑــــﺪ اړﺧﻮﻧــــﻪ دي‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ‬ ‫راﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ ﭘــﻪ وار‪ -‬وار د دې ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﭘــﻪ‬ ‫اړه ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه او ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛ‪７‬م‪.‬‬ ‫)‪ (١‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﺒﺮوﻧـــﻪ ‪ :‬ﺧﺒﺮوﻧـــﻪ د اﻧـــﺴﺎن ﭘـــﻪ ژوﻧـــﺪ ﻛـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ارز＊ــﺖ ﻟــﺮي‪ ،‬د دې ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺳــﻴﻤﻪ او د ﻧــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ ‪－‬ــﻮټ‪-‬‬ ‫‪48‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫‪ －‬ـﻮټ ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ＇ﺨــﻪ ﺧﺒﺮ‪４‬ــ‪８‬و ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻳــﺎ ﺧــﻮ ﻟــﻪ ﻣــﻮږ ﺳــﺮه‬ ‫＇ــﻪ اړه ﻟــﺮي‪ ،‬او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ زﻣــﻮږ ﭘــﺮ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺑﺎﻧــﺪي اﺛــﺮ اﻧــﺪازه ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟــﻪ‬ ‫ﻛــــﻮ！ﻲ ‪＄‬ﺨــــﻪ ﻫــــﻢ ﭘــــﻪ ورځ ﻛــــﻲ درې ‪＄‬ﻠــــﻪ ﭘــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛــــﻲ ﺧﺒﺮوﻧــــﻪ‬ ‫ﺧﭙﺮﻳــــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــــﻮ د دې ﺧﺒﺮوﻧــــﻮ د دې ژﺑــــﻲ ﻟــــﻪ وﻳﻮﻧﻜــــﻮ ﺳــــﺮه ﻛــــﻢ او د‬ ‫ﺣﻜﻮﻣـــﺖ ﻟـــﻪ ﭘﺮوﭘ‪／５‬ﻨـــ‪６‬ې ﺳـــﺮه زﻳـــﺎت ﺗﻌﻠـــﻖ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣﻘـــﺼﺪ ﻳـــ‪ ３‬د‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ وﻳﻮﻧﻜــﻮ راﻳــﻲ د ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﭘــﻪ ﺣــﻖ ﻛ ـﻲ ﻫــﻮارول دى‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ‬ ‫ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ د ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻟـــﻮﺑﻲ ﻳــﻮ ﻣﻬـــﻢ ﺳــﺘﻮن دى‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘـــﻪ دې ﺑﺤــﺚ ﻛـــﻲ د‬ ‫ﺗﻠﻠــﻮ ﭘــﻪ ‪＄‬ــﺎى ﺑــﻪ دﻟﺘــﻪ ﺧﺒــﺮه ﭘــﻪ ﺧﺒﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ ﭘــﺮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ وﻛــ‪７‬م‪ ،‬دا‬ ‫ﺧﺒـــﺮه ﭘـــﺮ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎى ﭼـــﻲ د ﻧـــﻮي ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ د دې ﺧﺒﺮوﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ‬ ‫ﻛــﻲ د راﺗﻠﻠــﻮ ﭘــﻪ ﺳــﻮب د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﺒﺮوﻧــﻮ ﻛﭽــﻪ ﻳــﻮ ＇ــﻪ ﺑﻬﺘــﺮه ﺷ ـﻮې ده‪،‬‬ ‫ﺧــﻮ ﻣــﺴﺌﻠﻪ دا ده‪ ،‬ﭼــﻲ دﻟﺘــﻪ ﺧﺒﺮوﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻧــﻮرو ژﺑــﻮ ﻛــﻲ را‪＄‬ــﻲ‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﺎړل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬او ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ اړه او د دې د‬ ‫ﺗــﻮرو ﻛــﺎروﻟﻮ ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﺧﺒــﺮ ﺧﻠــ‪ ，‬ﭘــﻪ دې ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﻧــﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ‬ ‫ﭘــﻪ دې ژﺑــﺎړه ﻛــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ دﭘــﺎره ﻫﻐــﻪ ﺗــﻮري ﭘــﻪ ﻛــﺎرول ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﺎ‬ ‫ﺧــﻮ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻗﻄﻌــﺎً ﻧــﻪ دي او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ دوﻣــﺮه ادﺑــﻲ او ﻏﻴﺮﻣــﺎﻧﻮس دي‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ د ﻛﻠـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻲ ﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘـــﻮﻫﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻨـــﻲ وﺧﺘﻮﻧـــﻪ ﺧـــﻮ‬ ‫ژﺑـــﺎړوﻧﻜﻲ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮه دﻳـ ـﺪه دﻟﻴـــﺮي ﺧﭙـــﻞ ﺗـــﻮري ﺟـــﻮړوي او ﻳـــﺎ داﺳـــﻲ‬ ‫ﺗــﻮري ﭘــﻪ ﻛــﺎر راوﻟــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﺟﻨــﻮﺑﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﭘــﻪ ﻳــﻮه ‪－‬ــﻮټ‬ ‫ﻛــﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻪ وﻳــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬دﻟﺘــﻪ دا ﺧﻮدﺳــﺎﺧﺘﻪ دﻟﻴﻠﻮﻧــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دى ﭼــــﻲ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ ﺳــــﻮﭼﻪ ﺗــــﻮري وﻛــــﺎرول ﺷـــﻲ‪،‬‬ ‫ﭼــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﭘــﻪ ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﻛــﻲ د ﺧﺒﺮوﻧــﻮ د ﺗــﺪوﻳﻦ دﭘــﺎره ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ‬ ‫ﺧﺒــﺮ ﺧﻠــ‪ ，‬ﻧ ـﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻧــﻮ ه ﻫﺮ＇ــﻪ د ژﺑــﺎړوﻧﻜﻲ ﭘــﻪ رﺣــﻢ او ﻛــﺮم دي‪＄ ،‬ﻜــﻪ‬ ‫ﺧــﻮ ﻫـــﺮ ژﺑــﺎړوﻧﻜﻰ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﻋﻴﻨﻜــﻮ ﻛـــﻲ د ﺗـــﻮرو ژﺑــﺎړه ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ‪-‬‬ ‫ﻛﻠــﻪ ﺧــﻮ داﺳــﻲ ﻫــﻢ وﺷ ـﻲ ﭼــﻲ ﻳــﻮه ﺧﺒــﺮه ﭘــﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻮ وﺧﺘﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﺑ‪５‬ﻞ ﺑ‪５‬ﻞ اﻧﺪاز او ﺑ‪５‬ﻠﻮ ﺗﻮرو ﺧﭙﺮه ﺷﻲ‪.‬‬ ‫‪49‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ و‪－‬ــﻮرې او ﻛــﻪ ﻳــ‪ ３‬د ژﺑــﻲ ﭘــﻪ اړه‪ ،‬د دې‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ﻟـــﻪ ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﺳـــﺮه ＇ـــﻪ اړه ﻧــﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ‬ ‫ﻣــﻮږ ﭘــﻪ دې زړه ﺧﻮﺷــﺤﺎﻟﻮؤ‪ ،‬ﭼــﻲ ‪＄‬ــﻪ ﻳــﺎره! ﺑﻴــﺎ ﺧــﻮ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛــﻲ‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬د دې د ‪＂－‬ــﻲ او ﺗــﺎوان اﻧــﺪازه ﻣــﻮږ ﻧــﻪ ده ﻛــ‪７‬ې‪ ،‬ﻣــﻮږ‬ ‫دا ﻧـــــﻪ دي ﻛﺘﻠـــــﻲ ﭼـــــﻲ "د ﭘﻼزﻣﻴﻨـــــﻪ‪ ،‬ﺳـــــﺘﻮﻧﺰه‪ ،‬ﺧ‪７‬ﭘﺮﺗﻴـــــﺎ‪ ،‬د ﻫـــــﻮا د‬ ‫ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪﻧﻲ ＇ـــﺎﻧ‪／‬ﻲ" رﻧ‪／‬ـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ ﺳـــﻮﭼﻪ ﺗـــﻮرو ＇ـــﻮﻣﺮه ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﭘــــﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻳــــﺎ ﺑﻴــــﺎ ﭘــــﻪ اﻳﺎﻟــــﺖ‪ ،‬دوﻟــــﺖ‪ ،‬ﺗــــﺎﻻر‪ ،‬ﺑﻮدﺟــــﻪ‪ ،‬ﭘــــﺮوژه‪،‬‬ ‫ﺣـــﻮزه‪ ،‬ﭘ‪５‬ـــ‪＋‬ﻨﻬﺎد‪ ،‬ﻓـــﺸﺎر‪ ،‬ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛـــﻲ ﻛـــﻮم ﺗـــﻮري د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ دي؟‬ ‫)دا ！ـــﻮل ﺗـــﻮري د ﻓﺎرﺳـــﻲ دي( ﻣـــﻮږ ﻛﻠـــﻪ د دې ﺟـــﺎج ﻧـــﻪ دى اﺧـــﺴﺘﻰ‪،‬‬ ‫وﻟــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﺮ ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﺑﺎﻧـــﺪي د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛـــﻮم ﺧﻮدﺳـــﺎﺧﺘﻪ ﺗـــﻮري )د‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺧﭙﻠــﻮ ﺗــﻮرو ﻧــﻪ ﺑﻠﻜــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــﻪ ﻧــﻮم د وړاﻧــﺪي ﻛ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻲ‬ ‫ﻧـــﻮرو ﺗـــﻮرو ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮم( ﭘـــﻪ وار‪ -‬وار ﻧـــﺸﺮ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﺑﻴـــﺎ ﺳـــﻮﻛﻪ‪-‬‬ ‫ﺳـــﻮﻛﻪ د اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻮ د ور‪＄‬ﻨـــﻲ ژﺑـــﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟـــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬او ﻟـــﻪ دې ﻻري‬ ‫و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺗـــﻪ داﺳــﻲ ﺗـــﻮري ور دﻧﻨـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻧـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻣﺎﺧـــﺬ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫وي او ﻧـــﻪ ﻟﻬﺠـــﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـــﻲ ﻣـــﻮږ ﭼـــﻲ و ﻛﻮﻣـــﻮ ﺗـــﻮرو ﺗـــﻪ زﻳـــﺎﺗﺮه د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫واﻳـــﻮ ﻫﻐـــﻪ د ﻓﺎرﺳـــﻲ ﺗـــﻮري وي‪ ،‬ﻣـــﻮږ ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ‬ ‫وﻃــﻦ ‪２－‬ــﻮ ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻫﻠﺘــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﺎروﻧﻜﻲ ！ــﻮل ﺗــﻮري د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ‪２－‬ــﻮ‪ ،‬دا‬ ‫ﻣــﻮږ ﻫ‪５‬ــﺮ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﭼــﻲ د اﻓﻐﺎﻧــﺴﺘﺎن ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د ﻓﺎرﺳــﻲ ﺗــﺮ‬ ‫اﺛﺮ ﻻﻧﺪي ده‪＄ ،‬ﻜﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﺮﻧﻮی ﺗﻮرى ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ‪＄‬ﺨﻪ اﺧﺬ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫)‪ (٢‬د ﻣﻮﺳــــﻴﻘﻲ ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ ‪ :‬ﻫــــﻮ دﻟﺘــــﻪ ﻟــــﻪ ﻛــــﻮ！ﻲ ‪＄‬ﺨــــﻪ د‬ ‫ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻣﻮﺳــــﻴﻘﻲ ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ ﻫــــﻢ وړاﻧــــﺪي ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﻣﻮﺳــــﻴﻘﻲ‬ ‫ذﻛــﺮ ﺳــﻲ ﻧــﻮ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ﺳــﺮه ﺧــﻮ ﺷــﺎﻋﺮي ﺗ‪７‬ﻟــ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻣــﻮږ ﻫــﺮه اووﻧــ‪ ９‬ﭘــﺮ‬ ‫！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﺑﺎﻧــﺪي د ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﻫــﻢ ‪－‬ــﻮرو‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﻢ ﻳــ‪ ３‬ﺧﻮﻧــﺪ‬ ‫ﺧــﺮاب وي او ﻫــﻢ ﻳــ‪ ３‬رﻧــ‪ ，‬ﭘﻴﻜــﻪ وي‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﺷــﻚ ﻧــﺸﺘﻪ ﭼــﻲ د‬ ‫‪50‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ او ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﺎً د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﺷــــﺎﻋﺮي ﭘــــﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘــــ‪ ，‬ﻛــــﻲ د‬ ‫ﻣﻮﺳـــﻴﻘﻲ ډ‪４‬ـــﺮ ﻟـــﻮى ﻛـــﺮدار دى‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻫـــﻢ دې ﻻري د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ＊ـــﻪ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي ﺗــﺮ اور‪４‬ــﺪوﻧﻜﻮ ﭘــﻮري رﺳــﻴ‪８‬ي او ارز＊ــﺖ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻟــﺮي ﭼــﻲ ﻟــﻪ‬ ‫ﻫـــﻢ دې ﻻري د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ او ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ ﺗـ ـﺮ ﻣﻴـــﺎن ﺗـــ‪７‬ون ﭘﻴـــﺪا‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ د ﻣﻮﺳـــﻴﻘﻲ ﻣﻌﻴـــﺎر اول ﺷـــﺮط دى‪ ،‬او ﻫـــﻢ‬ ‫＊ــﻪ ﻣﻌﻴــﺎري ﺷــﺎﻋﺮي ‪ .‬ﻧــﻦ ‪請‬ــﺒﺎ ﭼــﻲ د ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﻟــﻪ ﻻري د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﻣﻮﺳـــﻴﻘ‪ ９‬ﻛـــﻮﻣﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﺑﺨـــ‪＋‬ﻨﻪ واﻳـــﻢ‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻲ ﻧـــﻪ ﺧـــﻮ د ﻣﻮﺳـــﻴﻘ‪ ９‬ﻣﻌﻴـــﺎر ﺷـ ـﺘﻪ او ﻧـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي‬ ‫ﻣﻌﻴــــﺎري ده‪ .‬ﻫــــﻮ دا ﺿــــﺮور ﻛﻴــــ‪８‬ي ﭼــ ـﻲ د ﻣﻮﺳــــﻴﻘ‪ ３‬ﻟــــﻪ دې ﻏﻴــــﺮ‬ ‫ﻣﻌﻴـــﺎري ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ‪＄‬ﺨـــﻪ و ﻣﻮﺳـــﻴﻘﺎر‪ ،‬ﺳـــﻨﺪرﻏﺎړي او ﺷـــﺎﻋﺮ ﺗـــﻪ ＇ـــﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎوﺿــــــﻪ وررﺳــــــﻴ‪８‬ي ‪ .‬زۀ ډ‪４‬ــــــﺮ داﺳــــــﻲ ﺷــــــﺎﻋﺮان ﭘ‪５‬ــــــﮋﻧﻢ ﭼــــــﻲ د‬ ‫ﻣﻮﺳــﻴﻘ‪ ９‬دﭘــﺎره ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧﺸــﺴﺖ ﻛــﻲ ﭘــﻨ‪％‬ﻠﺲ ﺷــﻞ ﻏﺰﻟــﻲ او ﺳــﻨﺪري‬ ‫وﻟﻴﻜـــﻲ او ﺑﻴـــﺎ ﻳـــ‪ ３‬و ﺧﭙﺮوﻧـــﺪوى ﺗـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﭘـــﺲ ﭼـــﭗ ﻟـــﻪ‬ ‫دې ﭼـــﻲ د دې ﻏﺰﻟـــﻮ ﭼﻴـــﻚ ﺗﺮﻻﺳـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻟـ ـﻪ دې ﻏﺰﻟـــﻮ ﺳـــﺮه ﭘﺨﭙﻠـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ ﻫــﻢ ＇ــﻪ ﺗــ‪７‬ون ﻧــﻪ ﺳــﺎﺗﻲ‪ ،‬او ﻧــﻪ ﻳــ‪ ３‬د ﺧﭙــﻞ ﺑﻴــﺎض ﺑﺮﺧــﻪ‬ ‫‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮي‪ ،‬ﻧــــﻮ ‪＄‬ﻜــــﻪ زه ﻧــــﺸﻢ وﻳــــﻼى‪ ،‬ﭼــــﻲ د داﺳــــﻲ ﻏﻴــــﺮ ﻣﻌﻴــــﺎري‬ ‫ﻣﻮﺳــﻴﻘ‪ ９‬او ﻏﻴــﺮ ﻣﻌﻴــﺎري ﺷــﺎﻋﺮۍ ‪＄‬ﺨــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺷــﻮي ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﺑــﻪ‬ ‫＇ـــﻮﻣﺮه د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺷـــﺎﻋﺮۍ ﭘـــﻪ ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ وﻟـــﺮي‪ ،‬داﺳـــﻲ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د دې ﺳـــﻴﻤﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻣﻮﺳـــﻴﻘ‪ ９‬ﻣﻌﻴـــﺎر‬ ‫راﻏـــﻮرزوي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛﭽـــﻪ ﻫـــﻢ ډ‪４‬ـــﺮ ﻛـــ‪＋‬ﺘﻪ‬ ‫ﻛﻮي ‪.‬‬ ‫)‪ (٣‬ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ډراﻣـــــ‪ : ３‬زﻣـــــﻮږ د ﺳـــــﺎت ﺗ‪５‬ـــــﺮي دﭘـــــﺎره دﻟﺘـــ ـﻪ‬ ‫ډراﻣــ‪ ３‬ﻫــﻢ وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ زﻳــﺎﺗﺮه ﺑﺮﺧــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮ ﻣﺰاﺣﻴــﻪ ډراﻣــﻮ‬ ‫ﺑﺎﻧــﺪي ﻣــﺸﺘﻤﻠﻪ ده‪ ،‬داﺳــﻲ ＊ــﻜﺎري ﻟﻜـــﻪ د ﻧــﻦ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻣﺰاﺣﻴــﻪ ډراﻣـــﻪ‬ ‫‪51‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼــﻲ ﻻ د ﭘــﻨ‪％‬ﻠﺲ ﻛﺎﻟــﻪ ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ وړاﻧــﺪي ﺷ ـﻮي ډراﻣــ‪" ３‬ﻛــﻮر ﻣــﻲ ﺗــﺮ ﺗــﺎ‬ ‫ﺟــﺎر" ﻟــﻪ ﭼﻮﻛﺎ！ــﻪ ‪＄‬ﺨــﻪ ﻧــﻪ ده راوﺗﻠــ‪ ،３‬ﻟــ‪ ８‬ﻓــﺮق ﻳــ‪ ３‬ﺿــﺮور ﻛــ‪７‬ى دى‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ د ﻧــﻦ ﭘــﻪ ﻣﺰاﺣﻴــﻪ ډراﻣــﻪ ﻛــﻲ د ！ﻮﻗــﻮ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﺑــ‪ ３‬ﺑــﺎﻛﻲ ＇ــﻪ ﻧــﻮره‬ ‫زﻳﺎﺗــﻪ ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﭘــﻪ ﭘﺮﺗـــﻪ د ﺳــﻨﺠﻴﺪه ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ډراﻣــﻮ دﻟﺘــﻪ ډ‪４‬ـــﺮه‬ ‫ﻛﻤـــﻲ ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻴ‪８‬ي او ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ډراﻣـــ‪ ３‬وړاﻧـــﺪي ﺷـ ـﻮي ﻫـــﻢ دي‪ ،‬ﻧـــﻮ د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻟﻴﻜــﻮﻧﻜﻲ ﻣﺘﻨﺎزﻋــﻪ دي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ داﺳــﻲ ﻫــﻢ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ دﻟﺘــﻪ‬ ‫ډراﻣــﻪ ﻳــﻮ ﻟﻴﻜــﻲ او وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي د ﺑــﻞ ﭘــﻪ ﻧــﻮم‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ ﭼﻴــﻚ ﺳـــﺮه‬ ‫ﺗﻘـــﺴﻴﻤﻴ‪８‬ي‪ ،‬دا ﻫﻐـــﻪ ﺗﺮاﺧـ ـ‪ ﾢ‬ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻪ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ورﺳـــﺮه ﻣﺨـــﻪ‬ ‫ده‪ .‬ﻟــﻪ دې ﻛﺒﻠــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ دې ډراﻣــﻮ ﻛــﻲ ﻣــﻮږ ＇ــﻪ ﻣﻌﻴــﺎر ﻟﻴــﺪﻟﻰ ﺷ ـﻮ‪ ،‬او‬ ‫دا ﻫﻴﻠـــﻪ ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﻛـــﻮﻻى ﺷـ ـﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻣﻌﺎوﺿـــ‪ ３‬د ﺗﺮﻻﺳـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره‬ ‫ﻟﻴﻜـــﻞ ﺷــﻮي دا ډراﻣـــ‪ ３‬ﺑـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘـــﻮر او ادب ﭘـــﻪ وده ﻛـــﻲ‬ ‫＇ــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ وﻟــﺮي؟ و ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ دﻏــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ډراﻣــﻮ ﻛــﻲ او‬ ‫ﻳـــﺎ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﭘـــﻪ اړه وړاﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ اردو ډراﻣـــﻮ ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن‬ ‫اﻣـــ‪５‬ﺞ ﻫﻤ‪５‬ـــﺸﻪ د اﺳـــﻤ‪／‬ﻠﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮ‪ ،‬ډاﻛـــﻮ او ﻳـــﺎ ﻫﺮوﺧـــﺖ د ﺑـــﺪي داره‬ ‫ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ و دﻧﻴــﺎ ﺗــﻪ ور＊ــﻮول ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧــﻪ ﭘــﻮﻫ‪８５‬م ﭼــﻲ آﻳــﺎ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن دا‬ ‫اﻣـــــ‪５‬ﺞ وړاﻧـــــﺪي ﻛـــــﻮوﻧﻜﻲ ﻟﻴﻜـــــﻮال د ﭼـــــﺎ ﻛـــــﻮم ﻣﻘـــــﺼﺪوﻧﻪ ﺳـــــﺮﺗﻪ‬ ‫رﺳــﻮي؟ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ د ډراﻣــ‪ ３‬اوﻟﻨــﻰ ﻣﻘــﺼﺪ ﺳــﺎت ﺗ‪５‬ــﺮى دى‪ ،‬ﺧــﻮ ﻟــﻪ‬ ‫دې ﻻري ﻧـــﻮر ﻣﻘـــﺼﺪوﻧﻪ ﻫـــﻢ ﺗﺮﺳـــﺮه ﻛﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ډراﻣـــﻮ‬ ‫ﻛـــﻲ وړاﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻰ ﻫـــﺮ ﻣﻨﻈـــﺮ او ادا ﺷـــﻮې ﻫـــﺮه ﻣﻜﺎﻟﻤـــﻪ او ﻟـــﻪ‬ ‫دې ﺳــﺮه‪ -‬ﺳــﺮه ﻫــﺮ ﻛــﺮدار د ﻛﺘﻮﻧﻜــﻮ ﭘــﺮ ذﻫــﻦ ﺑﺎﻧــﺪي اﺛــﺮ اﭼــﻮي او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﻫــﻢ دﻏـــﻪ د ﻫﻐــﻮى د ﺧﻴـــﺎﻻﺗﻮ ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟــﻮړﻳ‪８‬ي او ﻫﻐـــﻪ ﺑﻴــﺎ د ﻳـــﻮ ﻗـــﺎم او‬ ‫ﻛﻠﺘـــﻮر ﭘـــﻪ اړه ﺧﭙـــﻞ ‪ Perception‬ﺟـــﻮړوي‪ ،‬اوس د دې ﺗﺠﺰﻳـــﻪ ﺗﺎﺳـــﻲ‬ ‫ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﻛــﻮﻻى ﺷ ـﺊ‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ډراﻣــ‪ ３‬د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻛــﻮم اﻣــ‪５‬ﺞ وړاﻧــﺪي‬ ‫ﻛﻮي‪ ،‬او د ﻧﻮرو ﺧﻠ‪／‬ﻮ د دې ﻗﺎم ﭘﻪ اړه ＇ﻪ ‪ Perception‬ﺟﻮړوي؟‬

‫‪52‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫)‪ (٤‬ادﺑــــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــــ‪ : ３‬ﭘــــﻪ ادﺑــــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــــﻮ ﻛــــﻲ ﻫــــﺮه ﻫﻐــــﻪ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﺷــﺎﻣﻠﻪ ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻳــﺎ ﭘــﺮ ادب ږﻏﻴــ‪８‬ي‪ ،‬او ﻳــﺎ د ادب ﭘــﻪ اړه‬ ‫ﺧﭙﺮﻳـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛــــﻲ ﻟـــﻪ ادﻳــــﺐ ﺳـــﺮه ﻧﺎﺳـــﺘﻪ‪ ،‬د ﭼــــﺎ ﭘـــﺮ ﺗﺨﻠﻴﻘــــﺎﺗﻮ‬ ‫ﻣﺒﺎﺣﺜـــــﻪ‪ ،‬د ﻛﺘـــــﺎﺑﻮﻧﻮ ﭘـــــﻪ اړه ﻣـــــﺬاﻛﺮه‪ ،‬ﻣـــــﺸﺎﻋﺮه او ﻧـــــﻮري داﺳـــــﻲ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻠﻲ دي‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ＇ـــﻪ وﺧـــﺖ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ！ﻴﻠـــﻲ‬ ‫وﻳــﮋن ﻛــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ وﺧــﺖ ﺑ‪５‬ﺨــﻲ ﻛــﻢ ؤ‪ ،‬او ﭘــﻪ ﻳــﻮه اووﻧــ‪ ９‬ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﻣــﺸﻜﻞ ﻳــﻮ ﺳــﺎﻋﺖ ور ﭘــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪﻟﻮ‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ‪＄‬ﻨــ‪ ３‬ﻣﻌﻴــﺎري‬ ‫ادﺑـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ او ＊ـــﻪ ﻣﻌﻴـــﺎري ﻣـــﺸﺎﻋﺮې وړاﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ـــﺪې‪ ،‬ﺧـــﻮ اوس‬ ‫ﻛـــﻪ ﭘـــﺮ ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﺑﺎﻧـــﺪي و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ﺗـــﻪ ﻫـــﺮه ورځ دوه ﺳـــﺎﻋﺘﻪ‬ ‫ورﻛــﻮل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ ﭘــﻪ اووﻧــ‪ ９‬ﻛــﻲ د ﻳــﻮه او ﻳــﻮ ﻧــﻴﻢ ﺳــﺎﻋﺖ‬ ‫وﺧــﺖ و ادﺑــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــ‪ ３‬ﺗــﻪ ورﻛــﻮل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬دا ادﺑــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ‬ ‫دا دﻋــﻮه ﻟــﺮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻛــﺎل ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮو ادارو د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ دﭘــﺎره‬ ‫زﻳــﺎت ﻛــﺎر ﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﺧــﻮ زﻣــﺎ ﻧــﻪ دى ﺧﻴــﺎل ﭼــﻲ دا د دې دوﻣــﺮه ﻟــﻮﻳﯽ‬ ‫دﻋـــﻮې ﺟﻮ‪－‬ـــﻪ ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى ﺷـ ـﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ ‪＄‬ﻨـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮي‬ ‫ﺑﻨﻴــــﺎدي ﻧﻴﻤ‪７／‬ﺗﻴــــﺎوي ﻣﻮﺟــــﻮده دي‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ ﺷــــﺎﻳﺪ د ﻳــــﻮه ﻋــــﺎم‬ ‫ﻛﺘــﻮﻧﻜﻲ ﻟــﻪ ﻧﻈــﺮه ＇ﺨــﻪ ﻧــﻪ ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﺣﻴﺜﻴــﺖ د ﻳــﻮه ﻟﻴﻜــﻮال او‬ ‫ﻟــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺳــﺮه د اړه ﻟﺮوﻧﻜــﻲ و‪－‬ــ‪７‬ي ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣــﺎ ﺗــﻪ زﻳــﺎت‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اوﺳــﻨ‪ ９‬رواﻧــﻲ ادﺑــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﻋــﺎﻣﻮ ﻛﺘﻮﻧﻜــﻮ ＇ﺨــﻪ‬ ‫＊ــــﻪ داد ﺗﺮﻻﺳــــﻪ ﻛــــﻮي‪ ،‬ﺧــــﻮ ﭘــــﻪ دې ﻛــــﻲ ﻫــــﻢ ﺷــــﻚ ﻧــ ـﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼــــﻲ دا‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ د ډ‪４‬ـــﺮي زﻳـــﺎﺗﻲ ﺑﻬﺘـــﺮي او ＊ـــﻪ واﻟـــﻲ ﻏﻮ＊ـــﺘﻨﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛـــﻪ د‬ ‫ﻣــﺸﺎﻋﺮو ﺧﺒــﺮه ﺷ ـﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ﭘــﻪ ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺳــﺮه د اړه‬ ‫ﻟﺮوﻧﻜـــﻲ ﭘ‪５‬ـــﺸﻪ ور ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ د ﻛﻤـــﻲ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ اوس ﭼﻴـــﺮي ＊ـــﻪ ﻣﻌﻴـــﺎري‬ ‫ﻣــــﺸﺎﻋﺮه ﻧــــﻪ ده ﺷــ ـﻮې‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ د ﺳــــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﺧﺒــــﺮه ده‪ ،‬ﭼــــﻲ‬ ‫‪53‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اوس ﺷـــﺎﻋﺮان ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﻪ ﻣﺤـــﺮم ﻳـــﺎ ﺑﻴـــﺎ د ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﭘـــﻪ اړه ﭘـــﻪ ‪＄‬ﻴﻨـــﻮ‬ ‫ور‪＄‬ﻮ ﻛﻲ ！ﻴﻠﻲ وﻳﮋن ﺗﻪ راﺑﻠﻞ ﻛﻴ‪８‬ي ‪.‬‬ ‫ﺑﻠــــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــــﻪ ﭘــــﻪ "ﺑــــﻮﻻن ﭼﻴﻨــــﻞ" ﺑﺎﻧــــﺪه ﻫــــﺮه اووﻧــــ‪ ９‬ﻳــــﻮه ادﺑــــﻲ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﺮ‪＄‬ـــﻞ ورﺗـــﻪ ﻳـــﻮ ادﺑـــﻲ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ د‬ ‫ﻣ‪５‬ﻠﻤـــﻪ ﭘـــﻪ ﺣﻴـــﺚ راﺑﻠـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ ﻣﻘـــﺼﺪ ﻳـــ‪ ３‬دا وي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ‬ ‫ادﺑـــﻲ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﺧـــﺪﻣﺎت او ﺧﻴـــﺎﻻت ﺗـــﺮ ﻛﺘﻮﻧﻜـــﻮ ﭘـــﻮري ورﺳـــﻮي‪،‬‬ ‫ﺧـــﻮ ﻣـــﺎ ﭼـــﻲ د دې ﺳﻠـــﺴﻠ‪＇ ３‬ـــﻮﻣﺮه ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﻛﺘﻠـــﻲ دي‪ ،‬ﻧﻴﻤ‪／‬ـــ‪７‬ي او‬ ‫ﺗــــﺸﻨﻪ ﻣــــﻲ ﻣﺤــــﺴﻮﺳﻪ ﻛــــ‪７‬ې دي‪ ،‬اول ﺧــــﻮ د دې ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ زﻳــــﺎﺗﺮه‬ ‫وﺧـــﺖ ﻛـــﺎر！ﻮن‪ ،‬ﺑـــ‪ ３‬ﻣﻘـــﺼﺪه رﭘﻮر！ﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﺧﺒﺮوﻧـــﻪ‪ ،‬ﺳـــﻨﺪري اوزﻳـــﺎﺗﺮه‬ ‫ﻏ‪５‬ﺮﻣﺘﻌﻠــﻖ ！‪５‬ﻠﻴﻔﻮﻧﻮﻧــﻪ واﺧﻠـــﻲ‪ ،‬داﻧﻮرﭘﺎﺗــﻪ وﺧــﺖ ﮐـــﻲ زﻳــﺎﺗﺮه وﺧـــﺖ‬ ‫دﮐﻮرﺑــ‪ ﾢ‬و ﺧﭙﻠــﻮ ﺧﺒــﺮو ﺗــﻪ وﻗــﻒ وي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻣ‪５‬ﻠﻤــﻪ زﻳــﺎﺗﺮه وﺧــﺖ ﭘ＂ــﻪ‬ ‫ﺧﻮﻟــﻪ ورﺗــﻪ ﻧﺎﺳــﺖ ﺧﭙﻠــﻪ ﻧﻨـــﺪاره ﻛــﻮي ‪ .‬زﻣــﺎ ﺧﻴــﺎل دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ ﻛـــﻲ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻣﺮﺳـــﺘﻴﺎل ﻛﻮرﺑـــ‪ ﾢ‬ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ اﺿـــﺎﻓﻲ او‬ ‫ﻏﻴـــﺮ ﺿـــﺮوري دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﻛﻮرﺑـــ‪ ﾢ‬اﻧـــﺪاز ﻫـــﻢ د ﺑﻨﻴـــﺎدي‬ ‫ﺑـــﺪﻟﻮن ﻣﺘﻘﺎﺿـــﻲ دى‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ زﻣـــﺎ ﺧﻴـــﺎل دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﻛــﻲ د ﻛﻮرﺑــ‪ ﾢ‬ﻛـــﺎر دا دى ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﻣ‪５‬ﻠﻤــﻪ او د ﻛﺘﻮﻧﻜـــﻮ د‬ ‫دﻟﭽــﺴﭙﻲ ﺳــﻮاﻟﻮﻧﻪ راﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬او داﺳــﻲ اﻧــﺪاز ﺧﭙــﻞ ﻛــ‪７‬ي ﭼــﻲ‬ ‫د ﻳــــﻮه ﺷﺨــــﺼﻴﺖ ！ــــﻮل ﻋﻠــــﻢ‪ ،‬ﭘﻮﻫــــﻪ او ﺗﺠﺮﺑــــﻪ د ﻛﺘﻮﻧﻜــــﻮ ﻣــــﺦ ﺗــــﻪ‬ ‫ﻛــ‪８５＋‬دي‪ ،‬ﺧــﻮ د دې ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ ﭘــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﻛــﻲ اﻛﺜــﺮه ﭘﻮ＊ــﺘﻨﻲ د‬ ‫ﻛﻮرﺑـ ـ‪ ﾢ‬د ﺧﭙﻠـــﻲ دﻟﭽـــﺴﭙﻲ وي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺑﻴـــﺎ د ﻣ‪５‬ﻠﻤـــﻪ او ﻛﺘﻮﻧﻜـــﻮ‬ ‫دﭘﺎره زړه راﻛ‪＋‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧﻪ ﺛﺎﺑﺘﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ﻛــﻲ د ﻧــﻮؤ ﺧﭙــﺎره ﺷــﻮو ﻛﺘــﺎﺑﻮﻧﻮ او ﺧﻄــﻲ ﻧــﺴﺨﻮ‬ ‫ﺳﻠــــﺴﻠﻪ ﭘــــﻪ زړه ﭘــــﻮري ده‪ ،‬ﭼــــﻲ د ＊ــــﻪ ﻛﺘــــﺎﺑﻮﻧﻮ ＊ــــﻪ ز‪４‬ﺮﻣــــﻪ ‪＄‬ﻨــــﻲ‬

‫‪54‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟــــــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــــــﻮ ﻧﻴﻤ‪７／‬ﺗﻴــــــﺎ ﻳــــــ‪ ３‬دا ده‪ ،‬ﭼــــــﻲ دا ز‪４‬ﺮﻣــــــﻪ د ادارې د‬ ‫ﻻﺋﺒﺮﻳـــﺮي ﭘـــﻪ ‪＄‬ـــﺎى د ذاﺗـــﻲ ﻻﺋﺒﺮﻳـــﺮي ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟـــﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ‪請‬ـــﺒﺎ د‬ ‫ﻣﺤﻘـــﻖ ﻟـــﻪ رﺳـــﺎﺋﻲ ‪＄‬ﺨـــﻪ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺑﻴـــﺎ وو‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ دا ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ‬ ‫ادﺑــﻲ ده ﺧــﻮ د دې ﺧﭙﺮوﻧــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻣﻴــﺎن ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﻛــﻮم رﭘﻮر！ﻮﻧــﻪ وړاﻧــﺪي‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ ادب ﺳـــﺮه ﻟﻴـــﺮي‪ -‬ﻟﻴـــﺮي ﻫـــﻴ＆ ﺗـــ‪７‬ون ﻧـــﻪ وي‪ ،‬زه ﻧـــﻪ‬ ‫ﭘـــﻮﻫ‪８５‬م ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ دې ادﺑـــﻲ ﭘﺮو‪－‬ـــﺮام ﺳـــﺮه د ﻟﻮﺑـــﻮ ﭘـــﻪ اړه او ﻳـــﺎ د ﭼـــﺎ د‬ ‫ﺑ‪／５‬ﻢ ‪請‬ﺎﺣﺒﻪ د ﻓﻨﮑﺸﻦ د رﭘﻮرټ ＇ﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺟﻮړﻳ‪８‬ي؟‬ ‫)‪(٥‬ﻧـــــﻮري ﺧﭙﺮوﻧـــــﻲ ‪ :‬دﻟﺘـــــﻪ ‪＄‬ﻴﻨـــــﻲ داﺳـــــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــــﻲ ﻫـــــﻢ‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮو ﺑﻨﻴــﺎدي ﻛــﺸﺎﻟﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﺗــﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮﺗﻴـــﺎ ورﻛـــﻮي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﺷـــﻚ ﻧـ ـﺸﺘﻪ‪ ،‬ﭼـــﻲ "ﻗـــﺎﻧﻮن ＇ـــﻪ واﻳـــﻲ" او‬ ‫"ډاﻛ＂ـــﺮآن ﻻﻳـــﻦ" د ﻛـــﺎر ﻣﻌﻠﻮﻣـــﺎت ﺗـــﺮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ رﺳـــﻮي او ﺧﻠـــ‪ ，‬د ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ور‪＄‬ﻨـــﻲ ژوﻧـــﺪ دﭘـــﺎره ﻟـــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ‪＄‬ﺨـــﻪ ﺧﺒﺮﺗﻴـــﺎ اﺧﻠـــﻲ‪ ،‬د دې ﭘـــﺮ‬ ‫＇ﻨــ‪ ，‬ﭘــﻪ ﻧــﻮرو زﻳــﺎﺗﺮه ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ ＇ــﻪ داﺳــﻲ ﻣــﻮاد ﻳــﺎ ﭘﻴﻐــﺎم ﻧــﺸﺘﻪ‬ ‫ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ دي د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘــﻮر ﻳــﺎ ادب ﭘــﻪ ‪＂－‬ــﻪ ﺗﻤــﺎم ﺷ ـﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ـ‪３‬‬ ‫ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ او د ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ ﭘـــﻪ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ＇ـــﻪ زﻳـــﺎت‬ ‫ﺗـــﻮﭘﻴﺮ ﻧـ ـﺸﺘﻪ‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺗـــﺼﻮﻳﺮ او ﻧﺎ‪請‬ـــﺤﺎﻧﻪ اﻧـــﺪاز اﺿـــﺎﻓﻲ دى‪،‬‬ ‫ﻧــﻮر ！ــﻮل ﻣــﻮاد‪ ،‬ﻃﺮﻳﻘــﻪ ﻛــﺎر او اﻧــﺪاز ﻳــ‪ ３‬د ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ د ﺧﭙﺮوﻧــﻮ دى‪ ،‬ﭘــﻪ‬ ‫دې رﻧ‪／‬ـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ﻛﻠـــﻪ‪ -‬ﻛﻠـــﻪ داﺳـــﻲ ﻏﻠﻄﻴـــﺎﻧﻲ ﻫـــﻢ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ ﺗـــﺎوان ﺗﻤــــﺎﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ‪＄‬ﻨــــ‪３‬‬ ‫ﻛﻮرﺑﺎﻧــ‪ ﾢ‬ﭘــﺮ اﺳــﻜﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﻟـــﻪ زر‪－‬ﻮﻧــﻮ ﻛﻠﻮﻧــﻮ راﺳـــﻲ‬ ‫ﻣـــﺴﺘﻌﻤﻞ ﺗـــﻮري‪ ،‬ﻣﺤـــﺎورې او ﻣﺘﻠﻮﻧـــﻪ ﻏﻠـــﻂ ﺛـــﺎﺑﺘﻮي‪ ،‬او د ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﻢ‬ ‫ﻋﻠــﻢ ﺗﻮﺿــﻴﺢ ورﻛــﻮي‪ ،‬ﺧــﻮ دا ﻛﻠــﻪ ﭼــﺎ ﭘــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻛــﻲ ﻧــﻪ دي ﻧﻴــﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻟــﻪ‬ ‫دې ﺳـــﺮه‪ -‬ﺳـــﺮه د دې ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻣﻌﻴـــﺎر د ډ‪４‬ـــﺮي ﻛـــ‪＋‬ﺘﻪ ﻛﭽـــﻲ دى‪ ،‬ﭘـــﻪ‬

‫‪55‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دې ﻛـــﻲ وړاﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻲ ＇ـــﻪ رﭘﻮر！ﻮﻧـــﻪ ﺑـــ‪ ３‬ﻣﻌﻨـــﺎ وي‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ – ﻛﻠـــﻪ‬ ‫د ﻳﻮ ﻛﺎر رﭘﻮرټ ﭘﻪ ﻧﺎداﻧﺴﺘ‪／‬ﻲ ﻛﻲ راﺷﻲ‪.‬‬ ‫دﻟﺘــﻪ زه دا ﺧﺒــﺮه ﻫــﻢ ﻛــﻮم‪ ،‬ﭼــﻲ ﺗــﺮ اوﺳــﻪ ﭘــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ د‬ ‫ﻳــﻮه ادﺑــﻲ ﺳــﻴﻤﻴﻨﺎر‪ ،‬ﻛــﺎﻧﻔﺮﻧﺲ ﻳــﺎ ﻧﺎﺳــﺘﻲ رﭘــﻮرټ ﻧــﻪ دى وړاﻧــﺪي‬ ‫ﺷ ـﻮى‪ ،‬ﻫــﺴﻲ ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﺳ ـﻴﺮﻳﻨﺎ ﻫﻮ！ــﻞ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻫﺮرﻧ‪／‬ــﻪ ﭘﺮو‪－‬ــﺮام ﻛــﻲ د‬ ‫ﺑــﻮﻻن ﭼﻴﻨــﻞ ﻛﻤﭙﺌ‪５‬ــﺮ ﺳــﺮه ﻟــﻪ ﻣﺎﺋﻴــﻚ او ﻛ‪５‬ﻤــﺮې ﻣﻮﺟــﻮد وي‪ ،‬دوى‬ ‫ﺗــﺮ اوﺳــﻪ د ﻳــﻮې ﺑــ‪／５‬ﻢ ‪請‬ــﺎﺣﺒﻪ ﻓﻨﮑ ـﺸﻦ او د ﻫﻐــﻪ رﭘﻮر！ﻨــ‪ ，‬ﻧــﻪ دى‬ ‫ﻗــﻀﺎ ﻛــ‪７‬ى‪ ،‬ﺧــﻮ ﻧــﻪ ﭘــﻮﻫ‪８５‬م ﭼــﻲ وﻟــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ادب ﭘــﻪ اړه‬ ‫ﺗﺮﺗﻴــــﺐ ﺷــ ـﻮى ﭘﺮو‪－‬ــــﺮام ﻳــــﺎ ﺳــــﻴﻤﻴﻨﺎر ﺗــــﻪ د ﺑﻠﻨــــﻲ ﺑــــﺎوﺟﻮد د دوى‬ ‫ﭘ‪ ３＋‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫دا ﻣـــﺎ ﻟـــﻪ ﻛـــﻮ！ﻲ ＇ﺨـــﻪ ﭘـــﺮ ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﺑﺎﻧـــﺪي وړاﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﭘــﻪ اړه ﺧﭙــﻞ ﻧﻈــﺮ ﭘــﻪ ﻟﻨــ‪６‬ه ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻟــﻪ ﺗﺎﺳــﻮ ﺳــﺮه ﺷــﺮﻳﻚ‬ ‫ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﺷــﺎﻳﺪ دﻟﺘــﻪ ﺑــﻪ ﺗﺎﺳــﻲ ﺗــﻪ داﺳ ـﻲ ﻣﻌﻠــﻮﻣﻴ‪８‬ي ﭼــﻲ ﻫــﻴ＆ ﻫــﻢ ﻧ ـﺸﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺧــــﻮ دا زﻣــــﺎ ﺧﭙﻠــــﻪ ﻣــــﺸﺎﻫﺪه ده‪ ،‬زﻣــــﺎ ﺧﻴــــﺎل دا دى د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــــﻪ اړه د‬ ‫ﻣﻌﻴـــﺎر د دې ﻛـــ‪＋‬ﺘﻲ ﻛﭽـــﻲ ﺑﻨﻴـــﺎد ﻻﻣـــﻞ دا دى ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن‬ ‫ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ادب او ﻛﻠﺘـــﻮر د ﭘﻮﻫـــﻪ او ﺧﺒـــﺮ ﭘ‪５‬ـــﺸﻪ ور‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮه ﻛﻤـــﻲ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜـــﻲ د ﻧﻴـــﺸﺖ ﺑﺮاﺑـــﺮ دي‪ ،‬اﻛﺜـــﺮه ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ د‬ ‫ﻛﻤﭙﺌﻴﺮاﻧـــﻮ ﭘـــﻪ رﺣـــﻢ وﻛـــﺮم ﭼﻠﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ دا ﻟـــ‪－ ８‬ﺮاﻧـــﻪ ﺧﺒـــﺮه ده ﭼـــﻲ‬ ‫ﭘ ـﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻣﻌﻴــﺎر ﭘﻴــﺪا ﺷ ـﻲ‪ ،‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﺧــﻮ دا دى ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن ﻛـــﻲ دي ﻟـــﻪ ادب ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﻪ ﺗـــﺮﺟﻴﺢ ورﻛـــ‪７‬ل‬ ‫ﺷ ـﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﺑﻴــﺎ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻢ از ﻛــﻢ ادﺑــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﻣﻌﻴــﺎر ﺳــﺮه‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﺳــﺮه‪ -‬ﺳــﺮه ﺿــﺮورت د دې ﺧﺒــﺮي ﻫــﻢ دى ﭼــﻲ‬ ‫زﻣـــﻮږ ﻟﻴﻜـــﻮال او ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ ﻣـــﻴﻦ ﺧﻠـــ‪ ，‬دي د ！ﻴﻠـــﻲ وﻳـــﮋن و‬

‫‪56‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫واﻛـــﺪاراﻧﻮ ﺗـــﻪ د ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﭘـــﻪ اړه ﺧﭙـــﻞ ﻧﻈـــﺮ ﺿـــﺮور وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻣــﺎ د اﻛﺜــﺮه ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﻟــﻪ ﺧــﻮﻟ‪ ３‬د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧــﻮ ﭘــﻪ اړه د‬ ‫ﻫﻐـــــﻪ د ﻧﻴﻤ‪７／‬ﺗﻴـــــﺎؤ او ﻏﻴـــــﺮ ﻣﻌﻴـــــﺎري ﻛﭽـــــﻲ ﺧﺒـــــﺮي ﭘـــــﻪ وار‪ -‬وار‬ ‫اور‪４‬ــــﺪﻟﻲ دي‪ ،‬ﺧــــﻮ ﺷــــﺎﻳﺪ د ＇ــــﻪ ﻣــــﺼﻠﺤﺖ ﻟــــﻪ ﻛﺒﻠــــﻪ دا ﻧﻈــــﺮ ﺗــــﺮ‬ ‫واﻛــﺪاراﻧﻮ ﻧــﻪ رﺳــﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻮى ﻳــﻮه ﺧﭙﺮوﻧــﻪ د ﻟﻴﻜﻮﻧــﻮ ﭘــﻪ‬ ‫ﺷﻤ‪５‬ﺮ او د ！ﻴﻠﻲ ﻓﻮن ﭘﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻣﻌﻴﺎري او د ﺧﻠ‪／‬ﻮ د ﺧﻮ＊ﻲ ‪２－‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ ﺿـــﺮورت د دې ﺧﺒـــﺮي دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮه ادﺑـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ‬ ‫دي ادﺑـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻪ و ‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮل ﺷـ ـﻲ‪ ،‬د ادﺑـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ ﻟـــﻪ وﺧﺘـــﻪ دي دا‬ ‫ﺑــــ‪ ３‬ﻣﻘــــﺼﺪه رﭘﻮر！ﻮﻧــــﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻳــــﺸﻲ ！ﻴﻠــــﻲ ﻓﻮﻧﻮﻧــــﻪ او ﻧــــﻮر داﺳــــﻲ‬ ‫ﺧﺮاﻓـــﺎت و اﻳـــﺴﺘﻞ ﺷـــﻲ او زﻳـــﺎت ﻧـــﻪ زﻳـــﺎت وﺧـــﺖ دي و ﻣ‪５‬ﻠﻤـــﻪ ﺗـــﻪ‬ ‫ورﻛــــ‪７‬ل ﺷــ ـﻲ‪ ،‬ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دا دى‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ ﻛﻮرﺑــ ـ‪ ﾢ‬د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮن‪،‬‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ او ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﭘـــﻪ اړه د ﻳـــﻮ ﻣ‪５‬ﻠﻤـــﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣـــﺎت‪ ،‬ﻋﻠـــﻢ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـــﻪ او‬ ‫ﺧﻴـــﺎﻻت ﺗـــﺮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ورورﺳـ ـﻮي او د ＇ـــﻪ وﺧـــﺖ دﭘـــﺎره دي ﺧﭙـــﻞ ﻋﻠـــﻢ و‬ ‫ﻋﻠﻤﻴﺖ او ﻓﻨﻜﺎراﻧﻪ اﻧﺪاز ﻫ‪５‬ﺮ ﻛ‪７‬ي ‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ﻛــﺎر دى ﭼــﻲ ‪＄‬ﻴﻨــﻲ داﺳــﻲ ﭘﺮو‪－‬ﺮاﻣﻮﻧــﻪ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺷــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﭘــﻪ ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻛﻠﺘــﻮر ﺳــﺮه ﻣﻴﻨــﻪ او اﻓﺘﺨــﺎر ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫او د ﺧﭙﻠــﻲ ژﺑــﻲ ﭘــﻪ وﻳﻠــﻮ د ﺷــﺮﻣ‪５‬ﺪﻟﻮ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ژﺑــﻪ ﻓﺨــﺮ ﭘــﻪ‬ ‫ﻫﻐـــﻮى ﻛـــﻲ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ي ﺑﺎﻳـــﺪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗـــﺎم‬ ‫ور‪＄‬ﻨـــﻰ ژوﻧـــﺪ او د ﻫﻐـــﻮى ﺣـــﺎﻻت راﻣﺨﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﺿـــﺮورت د‬ ‫داﺳـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻫـــﻢ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ دې ﻳﻮوﻳـــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ و‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﺗــﻪ ﭘــﻪ ورﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻮ ﻛــﺸﺎﻟﻮ او ﭼ‪５‬ﻠﻨﺠﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻳــﻮ ﻧﻈــﺮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ‬ ‫ﺗــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬او داﺳــﻲ ﻋﻮاﻣــﻞ راﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﻛــ‪７‬ي ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑــﻪ او ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــﺎم د ﻧــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ ﻧــﻮرو ژﺑــﻮ او ﻗــﺎم ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻗﻄــﺎر ﻛــﻲ‬

‫‪57‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ودروي او د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن اﻣـــ‪５‬ﺞ د ﻳـــﻮ ﻣﻬـــﻢ ﻗـــﺎم ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ راژوﻧـــﺪى‬ ‫ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻣﻮﺳـــﻴﻘ‪ ９‬ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ دي ﻫـــﻢ ﻣﻌﻴـــﺎري ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻲ‪ ،‬د دې‬ ‫دﭘـــــﺎره دي ＊ـــــﻪ ﻣﻌﻴـــــﺎري ﺷـــــﺎﻋﺮي او ﻣﻌﻴـــــﺎر ي ﺳـــــﻨﺪرﻏﺎړو ﺷـــــﺮط‬ ‫ﻛ‪５＋‬ـــــ‪＋‬ﻮول ﺷـــ ـﻲ‪－ ،‬ﻨـــــﻲ ﻫـــــﺴﻲ د ﭼﻴـــــﻚ د ﺗﺮﻻﺳـــــﻪ ﻛﻮﻟـــــﻮ دﭘـــــﺎره‬ ‫ﺟﻮړ‪４‬ــــﺪوﻧﻜﻲ دا ﺧﭙﺮوﻧــــﻲ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــــﻪ ‪＂－‬ــــﻪ ﻫﻴ（ﻜﻠــــﻪ ﻫــــﻢ ﻧــــﻪ ﺷــ ـﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣ‪５‬ـــﺪﻻى‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه‪ -‬ﺳـــﺮه ﭘـــﺮ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻳـــﻮ ＊ـــﻪ‬ ‫ﻧﺎﻗﺪاﻧـــــﻪ ﻧﻈـــــﺮ وﺳـــــﺎﺗﻞ ﺷــــﻲ‪ ،‬او ﭘـــــﻪ دې ﻛـــــﻲ ﻟـــــﻪ ﭘ‪７５‬ﻳـــــﻮ راﺳـــــﻲ د‬ ‫ﻣــﺴﺘﻌﻤﻞ ﺗــﻮرو ﻳــﺎ ﻣﺤــﺎورو د ﻣــﺴﺦ ﻛﻮﻟــﻮ او ﻳــﺎ د ﺧﻮدﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺗــﻮرو‬ ‫ﺷــﺎﻣﻠﻮﻟﻮ دي ＊ــﻪ ﭘــﻪ ！ﻴﻨ‪／‬ــﻪ ﻣــﺦ ﻧﻴــﻮى وﺷ ـﻲ‪ ،‬دﻟﺘــﻪ دا ﺧﺒــﺮه ﻫــﻢ ﻣﻬﻤــﻪ‬ ‫ده‪ ،‬ﭼــــــﻲ ！ﻴﻠــــــﻲ وﻳــــــﮋن دي د ﭘــــــ‪＋‬ﺘﻮ او ﭘــــــ‪＋‬ﺘﻨﻮ د ﺳــــــﻴﻤﻴﻨﺎروﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻧﻔﺮﻧــــﺴﻮﻧﻮ او ﻧﺎﺳــــﺘﻮ رﭘﻮر！ﻮﻧــــﻪ ﻫــــﻢ ﺧﭙﻠــــﻮ ﻛﺘﻮﻧﻜــــﻮ ﺗــــﻪ وړاﻧــــﺪي‬ ‫ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻮى ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې ﻫﻠﻮ‪＄‬ﻠــﻮ ﺧﺒــﺮ ﺷــﻲ او ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﺑﺮﺧــﻪ‬ ‫واﺧﻠﻲ‪.‬‬ ‫زﻣـــﺎ دا ﺧﻴـــﺎل دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛـــﻪ دا او دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻧـــﻮر ﻋﻤﻠـــﻲ ‪－‬ﺎﻣﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﭘﻮرﺗـــﻪ ﺷـ ـﻲ ﻧـــﻮ ﻧـــﻪ ﺑـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻣﻌﻴـــﺎر ﻟـــﻮړ ﺷـ ـﻲ‬ ‫ﺑﻠﻜـ ـ‪ ３‬د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ او ادب ﭘـــﻪ وده ﻛـــﻲ ﺑـــﻪ د دې ﺑﺮﺧـــﻪ ﻧـــﻮره ﻫـــﻢ‬ ‫زﻳﺎﺗــﻪ ﺷــﻲ او اوس ﻛــﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ！ﻴﻠــﻲ وﻳــﮋن ﻛــﻲ دا اوﺳــﻨ‪ ９‬ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﻏﻨﻴﻤــﺖ ‪２－‬ــﻮ ﻧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ داﺳــﻲ ﻣﻌﻴــﺎري ﺧﭙﺮوﻧــﻲ د ！ﻴﻠــﻲ‬ ‫وﻳــﮋن ﺿــﺮورت وي‪ ،‬او ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ‪ ،‬ﻗــﺎم او ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ادب وده او ﭘﺮﻣﺨﺘ‪ ，‬وي‪.‬‬ ‫ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪ ٨‬ﺟﻮن ‪٢٠٠٧‬ء ﻛﻮ！ﻪ‬ ‫‪58‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪７５‬ۍ‪ ،‬ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻰ او ﭘ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑﻪ‬ ‫د ژﺑــﻮ ﭘــﻪ اړه ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ دا را＊ــﻴﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ‬ ‫دا وﺧـــﺖ ‪ ٦٨٠٩‬ژﺑـــﻲ وﻳـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ‪ ٣٣‬ﻓﻴـــﺼﺪه ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫اﻳـــﺸﻴﺎ ﻛـــﻲ ‪ ٣٠‬ﻓﻴـــﺼﺪه ﭘـــﻪ اﻓﺮﻳﻘـــﻪ ﻛـــﻲ‪ ١٩ ،‬ﻓﻴـــﺼﺪه ﭘـــﻪ ﭘ‪５‬ــــﺴﻴﻔﻚ‬ ‫ﻛــﻲ‪ ١٥ ،‬ﻓﻴــﺼﺪه ﭘــﻪ ﺷــﻤﺎﻟﻲ او ﺟﻨــﻮﺑﻲ اﻣﺮﻳﻜــﻪ ﻛــﻲ او ‪ ٣‬ﻓﻴــﺼﺪه ﭘــﻪ‬ ‫ﻳـــﻮرپ ﻛـــﻲ وﻳـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ‪ ٦٨٠٩‬ژﺑـــﻮ ‪ ٤١٧‬ژﺑـــﻲ و ﻣـــﺮګ ﺗـــﻪ‬ ‫ﻧـــﺰدې دي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې ژﺑـــﻮ ﭘـــﻪ ﺷـــﻤ‪５‬ﺮ ＇ـــﻮ وﻳـــﻮﻧﻜﻲ ژوﻧـــﺪي دي‪،‬‬ ‫د دﻏــﻪ ＇ــﻮ وﻳﻮﻧﻜــﻮ ﻟــﻪ ﻣــﺮګ ﺳــﺮه ﺑــﻪ دا ‪ ٤١٧‬ژﺑــﻲ ﻫــﻢ ﻣــ‪７‬ې ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘــﻪ‬ ‫دې ﻓﻨـــﺎ ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ ژﺑـــﻮ ﻛـــﻲ ‪ ٥٥‬ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ اﻳـــﺸﻴﺎ ﻛـــﻲ‪ ٣٧ ،‬ﭘـــﻪ اﻓﺮﻳﻘـــﻪ‬ ‫ﻛــﻲ‪ ١٥٧ ،‬ﭘــﻪ ﭘ‪５‬ــﺴﻴﻔﻚ ﻛــﻲ‪ ١٦١ ،‬ﭘــﻪ ﺷــﻤﺎﻟﻲ او ﺟﻨــﻮﺑﻲ اﻣﺮﻳﻜــﻪ ﻛــﻲ‬ ‫او ‪ ٧‬ﭘــﻪ ﻳــﻮرپ ﻛــﻲ دي‪＇ ،‬ــﻪ داﺳــﻲ ﺷــﻮاﻫﺪ ﻫــﻢ ﻣﻮﺟــﻮد دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﺗ‪５‬ــﺮه ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ＇ــﻪ ﺷــﭙ‪ ８‬ﺳــﻮه ژﺑــﻲ ﻓﻨــﺎ ﺷــﻮې دي او اوس د دﻏــﻮ ژﺑــﻮ‬ ‫ﻳـــﻮ وﻳـــﻮﻧﻜﻰ ﻫـــﻢ ﻣﻮﺟـــﻮد ﻧـــﻪ دى‪ ،‬دا د ژﺑـــﻮ ﭘـــﻪ اړه ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ﺧﻄﺮﻧـــﺎك‬ ‫‪請‬ـــﻮرﺗﺤﺎل دى‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ وړاﻧـــﺪي دى‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه دا ﻳـــﻮ‬ ‫داﺳــﻲ ﭼ‪５‬ﻠــﻨﺞ ﻫــﻢ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛــﻪ ﭘــﺮ وﺧــﺖ وﻧــﻪ ﺳــﻨﺠﻮل ﺷــﻮ ﻧــﻮ ﻧﺘﻴﺠــﻪ‬ ‫ﺑــــــﻪ ﻳــــــ‪ ３‬ﺗــــــﺮ دې ﻫــــــﻢ زﻳﺎﺗــــــﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛــــــﻪ وي‪ ،‬وﻟــــــﻲ ﭼــــــﻲ د ﻫــــــﺮي‬

‫‪59‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻓﻨﺎﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻲ ژﺑـــﻲ ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه د ﻫﻐـــﻪ ژﺑـــﻲ ادب او ﻗـــﺎم ﺑـــﻪ ﻫـــﻢ د ﺗـــﻞ‬ ‫دﭘﺎره ﻓﻨﺎ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﻣــﻮږ ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻫــﻢ اوس ﭘــﻪ دﻏــﻮ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﻛــﻲ ژوﻧــﺪ ﺗ‪５‬ــﺮوو‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ‬ ‫ﻫــﻢ ډ‪４‬ــﺮ اﻣﻴﺪوﻧــﻪ داﺳــﻲ ﻣﻮﺟــﻮد دي‪ ،‬ﭼــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ وﻳــﻮﻧﻜﻲ زﻳــﺎت‬ ‫دي‪ ،‬ﻧـــﻮ دا ژﺑـــﻪ ﻣـــ‪７‬ه ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮي ﺗ‪５‬ـــﺰي‬ ‫ﺳــﺮه ﺑﺪﻟ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺗــﻪ و‪－‬ــﻮرو او دا وﺳــﻨﺠﻮو ﭼــﻲ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﺗ‪５‬ــﺮو ﭘﻨ‪％‬ــﻮس ﻳــﺎ ﺷــﭙ‪５‬ﺘﻮ ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﻧــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ ＇ــﻮﻣﺮه ﺗ‪５‬ــﺰي ﺳــﺮه‬ ‫ﻟــﻪ ﺑــﺪﻟﻮن ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﺷــﻮې ده‪ ،‬دوﻣــﺮه ﺑــﺪﻟﻮن ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮو زرو ﻛﻠﻮﻧــﻮ‬ ‫ﻛــﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻪ دى راﻏﻠــﻰ‪ .‬اول ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻳــﻮ ﻧــﻮى اﻳﺠــﺎد او ﻳــﻮ ﻧــﻮى ﺑــﺪﻟﻮن‬ ‫ﭘــﻪ د‪４‬ــﺮش ﻳــﺎ ﭘﻨ‪％‬ــﻮس ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﻣﻴــﺎن ﺗــﻪ راﺗﻠــﻮ اوس ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ زﻳــﺎت‬ ‫او ﻏـــ＀ ﺑـــﺪﻟﻮن ﭘـــﻪ ﻛﻠﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ＇ـــﻪ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻣﻴﺎﺷـــﺘﻮ او ﻫﻔﺘـــﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫دﻧﻨــﻪ‪ -‬دﻧﻨـــﻪ راﻣﺨﺘـــﻪ ﻛﻴــ‪８‬ي او ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ ﻫـــﺮ ﻧــﻮى ﺑـــﺪﻟﻮن ﻟـــﻪ ‪＄‬ﺎﻧـــﻪ‬ ‫ﺳـــﺮه ﺧﭙﻠـــﻪ ژﺑـــﻪ‪ ،‬ﺧﭙـــﻞ ﻗﺪروﻧـــﻪ او ﺧﭙﻠـــﻪ روﻳـــﻪ راوړي‪ ،‬د دې ﻧـــﻮي‬ ‫ژﺑـــﻲ‪ ،‬ﻧـــﻮي ﻗـــﺪروﻧﻮ او ﻧـــﻮي روﻳـــﻮ ﺳـــﺮه ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ‬ ‫ﻛﻠﻮﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣﻮﺟــﻮدي ژﺑــﻲ‪ ،‬ﻗﺪروﻧــﻪ او روﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ ﻣﻴﺎﻧــﻪ ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ ﭘ ـﻪ‬ ‫ﻫﻐﻮﻣﺮه ﺗ‪５‬ﺰي ﺳﺮه وړي‪.‬‬ ‫ﻧــﻦ د ﻣــﺎدي ﭘــﺮ ﻣﺨﺘــ‪ ，‬رﻓﺘــﺎر دوﻣــﺮه ﺗ‪５‬ــﺰ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ دې‬ ‫ﺳــــﺮه ﺗﻬﺬﻳﺒﻮﻧــــﻪ‪ ،‬ژﺑــــﻲ‪ ،‬ادﺑﻴــــﺎت او ﻟــــﻪ دې ﺳــــﺮه ﺗ‪７‬ﻟــــﻲ ﻗﺪروﻧــــﻪ ﭘــــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻮﻣﺮه رﻓﺘــﺎر ﺗـــ‪ ，‬ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛــﻮﻻى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻣــﻮږ ﻧــﻦ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ！ﻮﻟﻨــﻪ‬ ‫ﻛـــﻲ ﺑـــ‪ ３‬ﭼﻴﻨـــﻲ‪－ ،‬ـــ‪６‬وډي‪ ،‬ﺑﺪﺣﻮاﺳـــﻲ او د ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﻫـــﺪف و ﺧﻮاﺗـــﻪ‬ ‫ﻣﻨــ‪６‬ي وﻳﻨــﻮ ﭼــﻲ ﺗــﺮ ﻫﻐ ـﻪ ﭘــﻮري د رﺳــ‪５‬ﺪو دﭘــﺎره ﺑــﻪ و‪－‬ــ‪７‬ي ﺧﭙﻠــﻪ ژﺑــﻪ‪،‬‬ ‫ﺧﭙــﻞ ﻗــﺎﻣﻲ ﺷــﻨﺎﺧﺖ او ﺧﭙـــﻞ ادب اروﻣــﺮو ﺑــﺎﻳﻠﻲ‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼــﻲ زﻣــﺎ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺧﻴــﺎل د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ د ﺑﺮﺧــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ــﺪو دﭘــﺎره ﺗــﺮ ＇ــﻮ ﭘــﻮري ﺧﭙﻠــﻪ ژﺑــﻪ‪،‬‬

‫‪60‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺧﭙــﻞ ﻛﻠﺘــﻮر او ﺧﭙــﻞ ﻗــﺎﻣﻲ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻟــﻪ ﻻﺳــﻪ ور ﻧــﻪ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺧﻠـــ‪，‬‬ ‫ﭘــﻪ دې ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ د اوﺳــ‪５‬ﺪو ﺟﻮ‪－‬ــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ــﺪاى‪ ،‬ﻧــﻦ ﭘــﻪ ﻣــﻮږ ﻛــﻲ‬ ‫ﻫـــﺮ ﻳـــﻮ د دې ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠـــﻲ د ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ـــﺪو دﭘـــﺎره ﻟ‪５‬ـــﻮال دى‪ ،‬وﻟـــﻲ‬ ‫ﭼــــــﻲ ﻣ‪５‬ــــــ‪６‬ﻳﺎ‪ ،‬ادارې او ﻋــــــﺎﻟﻤﻲ ‪請‬ــــــﻮرﺗﺤﺎل ﺷــــــﭙﻪ او ورځ ﭘــــــﻪ دې‬ ‫ﭘﺮوﭘ‪／５‬ﻨـــ‪６‬ه اﺧﺘـــﻪ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻪ ﺑ‪５‬ﻼﺑ‪５‬ﻠـــﻮ ﻛﻮﻧﺠﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﻣﺘﻨـــﻮع ﻛﻠﺘـــﻮري‪ ،‬ژﺑﻨـــﻲ او ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ ورﺛـــﻮ ﺳـــﺮه اوﺳـــ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ‬ ‫ﻗـــﺎﻣﻮﻧﻮ ﺗـــﻪ دا ور و＊ـــﻴﻲ ﭼـــﻲ اوس ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠـ ـﻰ ﻳـــﻮ ﻣﻄﻠـــﻖ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ‬ ‫دى‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻮك د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻟــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ــﺪو ＇ﺨــﻪ ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﻗــﺎم ﺑــﻪ ﺑﻴــﺎ دوام وﻧــﻪ ﻣــﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻫﻐــﻮى ﺑــﻪ د ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﻟــﻪ دې ﻋﻈــﻴﻢ ﻛــﺎر‬ ‫＇ﺨﻪ ﺑ‪ ３‬ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ او وروﺳﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻛ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﺑﻪ ﻓﻨﺎ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ داﺳــﻲ ‪請‬ــﻮرﺗﺤﺎل ﻛــﻲ ﺑــﻪ دا ﺧﺒــﺮه ﺑــ‪ ３‬ﺷــﻜﻪ ر＊ــﺘﻴﺎ وي‪ ،‬ﭼــﻲ د‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ وﻳــﻮﻧﻜﻲ زﻳــﺎت دي ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭘــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ ﻫـــﻢ دا‬ ‫ژﺑــﻪ ﻣــ‪７‬ه ﻛ‪５‬ــﺪاى ﻧــﻪ ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺧــﻮ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــﻪ دې اﻣﻴــﺪ ﻛــﻲ ﻫـــﻢ‬ ‫ژوﻧــﺪ ﺗ‪５‬ــﺮول ﻧــﻪ دى ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د دې اﻣﻴــﺪ ﻫــﻢ ﻳــﻮه ﻋﻠﻤــﻲ ＇‪７５‬ﻧــﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻛﺎر ده‪ ،‬ﭼﻲ آﻳﺎ ﭘﻪ دې ﻛﻲ ＇ﻮﻣﺮه ﺣﻘﻴﻘﺖ دى؟‬ ‫وﻳــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ＇ــﻪ ﺷــﭙ‪５‬ﺘﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه ﺑﺮﺧـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ اوﺳـــ‪８５‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﻧــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ ﻧــﻮرو ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــﻮ ﻛــﻲ اوﺳــ‪５‬ﺪوﻧﻜﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ دﻏــﻮ دوؤ‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــــــﻮ ﺳــــــﺮه ﺗــــــ‪７‬ون ﻟــــــﺮي‪ ،‬ﭘــــــ‪＋‬ﺘﻮ د اﻓﻐﺎﻧــــــﺴﺘﺎن اوﻟــــــﻪ او د‬ ‫ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن دوﻳﻤـــﻪ ﻏ＂ـــﻪ ژﺑـــﻪ ده‪) ،‬ﻟـــﻪ اردو ﻋـــﻼوه ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ‬ ‫ﭘﻨﺠـــﺎﺑﻲ اوﻟـــﻪ ﻏ＂ـــﻪ ژﺑـــﻪ ده( ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ د ‪٢٠٠١‬ء ﻛـــﺎل د ﺳـــﺮ‬ ‫ﺷـــــﻤ‪５‬ﺮﻧﻲ ﻣﻄـــــﺎﺑﻖ د ﭘﺎﻛـــــﺴﺘﺎن د اﺑـــــﺎدۍ ‪ ٤٢١٥‬ﻓﻴـــــﺼﺪه ﺧﻠــــــ‪，‬‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ واﻳــﻲ ﺧــﻮ دا ﺑ‪５‬ﻠــﻪ ﺧﺒــﺮه ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ‪٤٢١٥‬ﻓﻴــﺼﺪه ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﭘــﻪ‬

‫‪61‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺷـــﻤ‪５‬ﺮ ＇ـــﻮﻣﺮه ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ داﺳـــﻲ وي ﭼـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻮﺳـــﺖ او ﻟﻴـــﻚ ﻫـــﻢ‬ ‫ﻛـــﻮﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻫـــﻢ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﻟﻴﻜﻠــﻮ او ﻟﻮﺳــﺘﻠﻮ ﺷــﻤ‪５‬ﺮه ＇ــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ده‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﻣﺠﻤــﻮﻋﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ دا‬ ‫ﺧﺒـــﺮه زﻳﺎﺗـــﻪ ‪請‬ـــﻔﺎ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د وﻳﻮﻧﻜـــﻮ ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه‬ ‫زﻳﺎﺗــﻪ ده‪ ،‬ﺧــﻮ د ﻟﻮﺳــﺘﻠﻮ او ﻟﻴﻜﻠــﻮ ﺷــﻤ‪５‬ﺮه ﻳــ‪ ３‬ډ‪４‬ــﺮه ﻛﻤــﻪ او ﻧﺎﻛــﺎﻓﻲ‬ ‫ده او ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺧـــﻮ دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ژﺑـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﻪ وﻳـــﻮﻧﻜﻲ ﻟـــﻪ ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ا‪請‬ــﻞ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺳــﺮه ژوﻧــﺪۍ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﭘﺎﺗــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪاى‪ ،‬وﻟــﻲ ﻛــﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ‬ ‫ﺧﭙــﻞ ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﭼـــﻞ ﻛـــﻲ ﭘــﺮ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ وﻳﻮﻧﻜـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻏــﻮر وﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ‬ ‫＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪه ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ د وﻳــﻮﻧﻜﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ د ﻧــﻮرو ژﺑــﻮ ﻟــﻪ ﺑــ‪＄ ３‬ﺎﻳــﻪ‬ ‫اﻏ‪５‬ﺰﻧــــﻲ ＇ﺨــــﻪ ﭘﺎﻛــــﻪ ﻧــــﻪ ده ﭘﺎﺗــــﻪ ﺷــــﻮې‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ ﻣــــﻮږ اردو او‬ ‫اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي ﺗـــﻪ ﻣﻮﻧ‪５‬ـــﺪوﻧﻜ‪ ３‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ور‪＄‬ﻨـــﻲ ژوﻧـــﺪ ﻛـــﻲ‬ ‫اورو‪) ،‬او زه ﻫـــﻢ د دې ﻳـــﻮه ﺑﺮﺧـــﻪ ﻳـــﻢ( د دې وﺟـــﻪ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫رﺳــﻤﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د زده ﻛــ‪７‬ي ﻟــﻪ ﻋﻤــﻞ ＇ﺨــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻴــﺮي ﺳــﺎﺗﻞ او ﻟــﻪ‬ ‫ﻫﻐـــ‪ ３‬ﺳـــﺮه ﻣﻴﺮﻧـــﻰ ﺳـــﻠﻮك دى‪ ،‬ﻧـــﻮ وﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠـــﻲ د‬ ‫ﻳـــﻮا‪＄‬ﻨ‪ ９‬ژﺑـــﻲ اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي زور ﻫـــﻢ دى‪ .‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﻧـــﻦ ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ‬ ‫اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ــــﺰي د ﻃﺎﻗــــﺖ ژﺑــــﻪ ده‪ ،‬د ﻣﺎرﻛ‪５‬ــــ＀‪！ ،‬ﻴﻜﻨــــﺎﻟﻮﺟﻲ او روز‪－‬ــــﺎر‬ ‫ژﺑـــﻪ ده ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻫـــﻢ د دې ژﺑـــﻲ د ﺑﺮﺧـــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ـــﺪو دﭘـــﺎره ﻫﻠـــﻲ‬ ‫‪＄‬ﻠـــﻲ ﻛـــﻮي‪ ،‬او دا ‪２－‬ـــﻲ ﭼـــﻲ ﻛـــﻪ داﺳـــﻲ وﻧـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ وروﺳـــﺘﻪ‬ ‫ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ دا ﺧﺒـــﺮي ﻫـــﻢ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﻣـــ‪７‬ه‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﭼـــﻲ اوس ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻫـــﻢ د اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ﭘـــﺮ ﭘـــﺎ‪１‬ﻮ ﺧـــﻮره ده او ﻟـــﻪ‬ ‫دې ！ﻴﻜﻨـــﺎﻟﻮﺟﻲ ﺳـــﺮه ﺳـــﻤﻪ ﺳـــﻴﺎﻟﻲ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨـ ـﺎً دا د ﻫﻐـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﻣﻴﻨــﻮ د ﺷــﭙﻪ او ورځ د ﻛــ‪７‬او ﻧﺘﻴﺠــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﺎ ﭼــﻲ د ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫دې دروازه ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د وردﻧﻨـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ‪－‬ـــﺎﻟﻠﻰ دى‪،‬‬ ‫‪62‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺧـــﻮ ﺧﺒـــﺮه ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﻫﻐـــﻪ را‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ＇ـــﻮﻣﺮه ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﺗـــﺮ اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀‬ ‫ﭘــﻮري رﺳــ‪５‬ﺪاى او ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ژﺑــﻪ ﺧــﻮ ژوﻧــﺪۍ ﻫﻐــﻪ‬ ‫وﺧــﺖ ﭘﺎﺗــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ！ــﻮل ﻗــﺎم ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﻛــﻲ ﺑﺮﺧــﻪ‬ ‫وﻟــﺮي‪ ،‬زه ﭘــﻪ دﻋــﻮه ﺳــﺮه واﻳــﻢ ﭼــﻲ اوس ﻫــﻢ ‪ 95‬ﻓﻴــﺼﺪه ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻻ‬ ‫د اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ــ＀ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮم ﺳـــﺮه اﺷـــﻨﺎ ﻧــﻪ دي‪ ،‬ﭘـــﻪ اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د‬ ‫ﭘﺮﻣﺦ وړﻟﻮ ﺧﺒﺮه ﺧﻮ ﻻ ډ‪４‬ﺮه ﻟﻴﺮي ده‪.‬‬ ‫ﻣــﻮږ ﭘــﻪ دې ﻫــﻢ ﻏــﺮه ﻳــﻮ ﭼــﻲ اوس ﺧــﻮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ژﺑــﻪ ده‪ ،‬ﻟــﻪ‬ ‫ﻫــﺮي ﻧ‪７‬ﻳــﻮاﻟﻲ ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ ＇ﺨــﻪ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ ﻛــﻲ ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﻧــﺸﺮ ﻛﻴــ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻫــﻢ دﻏــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ اوس ډ‪４‬ــﺮ د ！‪５‬ﻠﻴــﻮﻳﮋن ﭼ‪５‬ﻨﻠﻮﻧــﻪ ﻳــﺎ ﺧــﻮ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑـــﻲ دي او ﻳـــﺎ ﺑﻴـــﺎ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﭘـــﺎره ﻟﻮﻳـــﻪ ﺑﺮﺧـــﻪ ﻟـــﺮي‪ ،‬و دې ﺗـــﻪ‬ ‫ﻣـــﻮږ ﻛﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﻧﻈـــﺮ ﻧـــﻪ دى ﻛـــ‪７‬ى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫـــﺮي ﻧ‪７‬ﻳـــﻮاﻟﻲ ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ ＇ﺨـــﻪ د‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ دﭘـــﺎره ﻛـــﻢ او د ﻫﻐـــﻪ ﻫ‪５‬ـــﻮاد د ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬ ‫ﻣﻔــﺎداﺗﻮ د ﺣﺎ‪請‬ــﻠﻮﻟﻮ دﭘــﺎره زﻳــﺎت ﭘــﻪ ﻛــﺎرﻳ‪８‬ي‪ ،‬دې ﺗــﻪ ﻣــﻮ ﻫــﻢ ﻧــﻪ دي‬ ‫ﻛﺘﻠـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﺮ ！ﻴﻠﻴـــﻮﻳﮋن ﺑﺎﻧـــﺪي ﻧـــﺸﺮ ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ د‬ ‫ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘـــــﻮر او ﻓـــــﻦ و ادب د ﻛـــــﻮم اړخ ﺗﺮﺟﻤـــــﺎﻧﻲ ﻛـــــﻮي‪،‬‬ ‫ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻪ ﭘـــﺮ دې ﻳـــﻮ ﭼـــﻲ د ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ او ！ﻴﻠﻴـــﻮﻳﮋن ﭘـــﻪ دې ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ زﻣﻮږ ږغ او ﻋﻜﺲ ﻫﻢ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫زه دا ﻫـــﻢ ﻣــــﻨﻢ ﭼــــﻲ اوس ﭘـــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛــــﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ او ﻣﺠﻠــــ‪ ３‬ﻫــــﻢ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮي ﭼــﺎﭘﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨــﺎً د دې ﻛﺘــﺎﺑﻮﻧﻮ او ﻣﺠﻠــﻮ ﻟــﻪ ﻛــﺮدار ＇ﺨــﻪ اﻧﻜــﺎر‬ ‫ﭘـــﻪ ﻫـــﻴ＆ ‪請‬ـــﻮرت ﻫـــﻢ ﻣﻤﻜـــﻦ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دې ﻛﺘـــﺎﺑﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑــــﻪ ﺧﻮﻧــــﺪي ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــــﻮ ﺣــــﻖ دا دى ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ ＇ــــﻪ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ‬ ‫ﻣﻴــﻮزﻳﻢ ﺟــﻮړول ﻧــﻪ ﻏــﻮاړو‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘﻜــﻲ ﺑــ‪ ３‬ژوﻧــﺪ ﺗــﻮري ﺧﻮﻧــﺪي ﺷــﻲ‪،‬‬ ‫دﻟﺘــﻪ دا ﺧﺒــﺮه ﻫــﻢ را‪＄‬ــﻲ ﭼــﻲ دا ﭼﺎﭘ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــﻪ ＇ــﻮﻣﺮه ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻮ‬

‫‪63‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗـــﻪ رﺳـــﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻳـــﺎ ＇ـــﻮﻣﺮه ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ دا ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ او ﻣﺠﻠـــ‪ ３‬ﻟﻮﺳـــﺘﻼى‬ ‫ﺷــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺑﻴــﺎ دا ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﻫﻐــﻪ ﺧﻠـــ‪ ，‬واﻳــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ＇ــﻮك ﻟــﻪ‬ ‫ادب ﺳــﺮه اړه ﻟــﺮي‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ دﻟﺘــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻮﺳــﺘﻞ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﭘــﻮري‬ ‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﺗــﺮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﭘــﻮري ﻣﺤــﺪود دى‪ ،‬زﻣــﻮږ ﻋــﺎم ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ د‬ ‫ﻛﺘــﺎب ﻟﻮﺳــﺘﻞ ﺧــﻮ ﻻ ﻟﻴــﺮي ﺧﺒــﺮه ده‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻫــ‪６‬و ﺧﺒــﺮ ﻫــﻢ ﻧــﻪ دي‪ ،‬ﻛــﻪ‬ ‫＇ـــﻮك د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ ﻛﺘـــﺎﺑﻮﻧﻮ او ﻳـــﺎ ﻣﺠﻠـــﻮ ﺧﺒـــﺮ وي او ﻳـــﺎ ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻮﻟﻲ‪ ،‬د‬ ‫ﻫﻐﻮى ﺷﻤ‪５‬ﺮ ﭘﻪ ‪－‬ﻮﺗﻮ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ اﻛﺎدﻣﻴـــﺎﻧﻲ ﻫـــﻢ‬ ‫ﻟــﺮو‪ ،‬دا اﻛﺎدﻣﻴــﺎﻧﻲ وﺧــﺖ ﭘــﻪ وﺧـــﺖ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ادب ﺳــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻮﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻛﺘــﺎﺑﻲ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛــﻲ ﺧــﻮروي او ﻳــﻮه ﻧﻴﻤــﻪ اﻛــﺎدﻣ‪ ９‬ﻛﻠــﻪ ﻛﻠــﻪ‬ ‫د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ادب ﭘــﻪ اړه ＇ــﻪ ﻏﻮﻧــ‪６‬ه ﻫــﻢ وﻛــ‪７‬ي‪ .‬ﺧــﻮ زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل‬ ‫ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــــﻪ ﭼــــﺎﭘﻮل او ﻛﻠــــﻪ ﻳــــﻮه ﻧ‪５‬ﻤــــﻪ ﻏﻮﻧــــ‪６‬ه ﻛــــﻮل د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫اﻛﺎدﻣﻴــﺎﻧﻮ ﻳــﻮا‪５＄‬ﻨﻰ ﻛــﺎر ﺑﺎﻳــﺪ ﻧــﻪ و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻲ‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻫﻐــﻪ ﺧﺒــﺮه‬ ‫را‪＄‬ـــﻲ ﭼـــﻲ ﻛﺘـــﺎب ﻟـــﻮﻟﻲ ＇ـــﻮك؟ او د ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﺑﻴـــﺎ ＇ـــﻪ ارز＊ـــﺖ ﭘﺎﺗـــﻪ‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻛـــﻪ ﭼﻴـــﺮي ﻋـــﺎم ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن اوﻟـــﺲ ﻟـــﻪ دې ﻛﺘـــﺎﺑﻮﻧﻮ ﻳـــﺎ ﻏﻮﻧـــ‪６‬و‬ ‫＇ﺨﻪ ﻟﻴﺮي وي؟‬ ‫ﻫــﻢ داﺳــﻲ د ﻧـــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ ﻫـــﺮ ﻛــﻮﻧﺞ ﻛـــﻲ ﭼــﻲ ﭼﻴـــﺮي ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻟﻴﻜـــﻮال‬ ‫ﺷــﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻠﺘــﻪ ＇ــﻪ ازادي ادﺑــﻲ ！ــﻮﻟﻨﻲ ﻫــﻢ وﺟــﻮد ﻟــﺮي او وﺧــﺖ ﭘــﺮ وﺧــﺖ‬ ‫ادﺑـــﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺧـــﻮ زﻳـــﺎﺗﺮه ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي د ﻣـــﺸﺎﻋﺮو ﺗـــﺮ واه‪ -‬واه او‬ ‫ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ د ﺗﻨﻘﻴــﺪ ﭘــﻪ ﻧــﻮم د ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﺗــﺮ ﺳــﺘﺎﻳﻠﻮ ﭘــﻮري ﻣﺤــﺪودي دي‪ ،‬ﻣــﺎ‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻫـــﺮ ＇ـــﻮﻣﺮه ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﻛـــﻲ ‪－‬ـــ‪６‬ون ﻛـــ‪７‬ى دى او ﻳـــﺎ ﻣـــﻲ ﭼﻴـــﺮي د‬ ‫ﻧـــﻮرو ﻏﻮﻧـــ‪６‬و رﭘﻮر！ﻮﻧـــﻪ ﻟﻮﺳـــﺘﻲ دي ﭼﻴـــﺮي ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ ﻣـــﺎ د دې ﻧـــﻮي‬ ‫ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ د ﻫﻐـــﻪ ﭼ‪５‬ﻠﻨﺠﻮﻧـــﻮ ﭘـــﻪ اړه ＇ـــﻪ ﺧﺒـــﺮه وﻧـــﻪ ﻟﻴـــﺪه د ﻛـــﻮم ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ‬

‫‪64‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ﻗــﺎم ﺗــﻪ ﻧــﻦ د ﺧﭙــﻞ وﺟــﻮد‪ ،‬ﺧﭙﻠــﻲ ﭘ‪５‬ﮋﻧــﺪ‪－‬ﻠﻮي او د‬ ‫ﺑﻘــــﺎ ﺳــــﺘﻮﻧ‪％‬ﻲ ورﭘ‪５‬ــــ‪＋‬ﻲ دي‪ ،‬و ﺑﻠــــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــــﻪ د دې ﻏﻮﻧــــ‪６‬و ﻣﺤــــﺪود‬ ‫داﻳﺮه ﻛﺎر ﻫﻢ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ‪＄‬ﺎى ﻳﻮ ﺳﻮال دى‪.‬‬ ‫ﻟـــﻪ ﺗ‪５‬ـــﺮو ﺷـــﻠﻮ ﭘﻨ‪％‬ﻮﻳـــﺸﺘﻮ ﻛﻠـــﻮ ＇ﺨـــﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻧ‪７‬ﻳـــﻮاﻟﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي‬

‫ﻫـــﻢ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﺎﻧﻔﺮﻧـــﺴﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻛﻨﻮﻧـــﺸﻨﻮﻧﻪ او ﺳـــﻴﻤﻴﻨﺎروﻧﻪ‬

‫ﺷـــﺎﻣﻞ دي ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻛـــﻪ د دې ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻮ ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د دې د‬

‫ﻣﻠﻜﻴــــﺖ ﺗﻨﺎزﻋــــﻪ ﻳــــﻮ ﺣﻘﻴﻘــــﺖ دى‪ ،‬ﻧــــﻮ ﺑﻠــــﻲ ﺧﻮاﺗــــﻪ ‪＄‬ﻨــــﻲ ﻧ‪７‬ﻳــــﻮاﻟﻲ‬ ‫ﻏﻮﻧــ‪６‬ي د ﺧــﺎﻟﺺ ادﺑــﻲ‪＄ ،‬ﻨــﻲ د ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻫــﺪﻓﻮﻧﻮ ﺗــﺮ اﻏ‪５‬ــﺰ ﻻﻧــﺪي او‬ ‫‪＄‬ﻨــﻲ د ﻳــﻮ ﻣــﺦ ﻏﻴــﺮ ﺟﺎﻧﺒــﺪاري دﻋــﻮه ﻟــﺮي‪ ،‬ﺧــﻮ زﻣــﺎ دا ﺧﻴــﺎل دى‪ ،‬ﻧــﻪ‬

‫ﺧـــﻮ ﺧـــﺎﻟﺺ ادﺑـــﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬دﭘـــﺎره ‪＂－‬ـــﻮري‬ ‫ﺛﺎﺑﺘ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻪ ﺑــﻪ ＇ــﻪ ﻣﺨــﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺳــﻮچ ﻟ‪７‬ﻟــﻲ ﻏﻮﻧــ‪６‬ي د‬

‫دې ﺣــــــﻞ دى او ﻧــــــﻪ زه د ﭘــــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــــﻲ او ادب ﭘــــــﻪ اړه د ＇ــــــﻪ ﻏﻴــــــﺮ‬

‫ﺟﺎﻧﺒـــﺪاري ﺟﻮ‪－‬ـــﻪ ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى ﺷـــﻢ‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ ﻧـــﻪ ﺧـــﻮ ﺧـــﺎﻟﺺ‬ ‫ادب دى ﻧـــﻪ ＇ـــﻪ ﻣﺨـــﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺳـــﻮچ او ﻧـــﻪ ﭘـــﻪ دې ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ‬

‫ﻏﻴﺮﺟﺎﻧﺒـــﺪاري ＇ـــﻪ ﻋﻘﻠﻤﻨـــﺪي ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ د ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ او‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ او ﻳـــﺎ ＇ـــﻪ ﻣﺨـــﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ‪－‬ﻮﻧـــﺪ ﻋـــﻼوه د ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ‬

‫ژﺑــﻪ ﻫــﻢ ده‪ ،‬ﻫــﻴ＆ ﻳــﻮه ﻃﺒﻘــﻪ دا دﻋــﻮه ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻟــﺮﻻى ﭼــﻲ ﭘــﺮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ‬

‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻨﻰ د ﻫﻐــﻪ ﺣــﻖ دى‪ ،‬ﺧــﻮ زه دﻟﺘــﻪ دا ﺧﺒــﺮه ﻫــﻢ ﭘــﻪ ډا‪－‬ــﻪ ﻛــﻮم ﭼــﻲ‬ ‫ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻮري ﻣــﻮږ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ ﭘــﺮ ﻣــﺦ ﻧــﻪ ﺷــﻮ وړاى ﭼــﻲ ﺗــﺮ ＇ــﻮ ﭘــﻮري‬ ‫ﻟـــﻪ ادب ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه ﻣـــﻮږ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﺣـــﻖ دﭘـــﺎره ﻳـــﻮ ﻣـــﺦ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬

‫ﺗﺤﺮﻳــــﻚ ﺷــــﺮوع ﻧــــﻪ ﻛــــ‪７‬و‪ ،‬ﻳــــﻮ داﺳــــﻲ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ﺗﺤﺮﻳــــﻚ ﭼــــﻲ د ＇ــــﻪ‬

‫ﻣﺨــــﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ‪－‬ﻮﻧــــﺪ ﺗــــﺮ ﺳــــﺎﻳ‪ ３‬ﻻﻧــــﺪي ﻧــــﻪ ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د ﻫــــﺮ ﻋــــﺎم‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﺗــﺮ ﺟــﺬﺑ‪ ３‬ﻻﻧــﺪي وي‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻮك دا واﻳــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د‬

‫ﺣــﻖ ﭘــﻪ اړه ﻏﻴﺮﺟﺎﻧﺒــﺪار دى ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﺳــ‪７‬ى د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ دﻋﻮ‪４‬ــﺪار ﻧــﻪ‬ ‫ﺷــﻲ ﻛ‪５‬ــﺪاى وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﭼﻴــﺮي د ﺣــﻖ ﺧﺒــﺮه راﺳــﻲ ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﻋﻤــﻞ ﺑﻴــﺎ ﻳــﻮ‬ ‫‪65‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺑــــﺸﭙ‪ ７‬ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ﻋﻤــــﻞ و‪－‬ﺮ‪＄‬ــــﻲ‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ زه د ادب او ﺳﻴﺎﺳــــﺖ د‬

‫！ﻴﻨـــ‪ ，‬ﺗــ‪７‬ون ﻫﻤﻜــﺎر ﻳــﻢ‪ ،‬د ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﺗــ‪７‬ون ﭼــﻲ د ﻣﺨــﺼﻮص ‪－‬ﻮﻧــﺪ‬ ‫ﻟﻪ اﺛﺮه ﺧﻼص وي‪.‬‬

‫ﻳﻘﻴﻨـ ـﺎً دا ﻧ‪７‬ﻳـــﻮاﻟﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ ﺧﻮر‪４‬ـــﺪوﻛﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ‬ ‫ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﻧـــ‪７‬ۍ ﻟـــﻪ ﻫـــﺮ ﻛــــﻮﻧﺞ ＇ﺨـــﻪ ﻟﻴﻜـــﻮال را‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠـــﻲ ﻣﻘــــﺎﻟ‪３‬‬ ‫وړاﻧـــﺪي ﻛـــﻮي او ﺑﻴـــﺎ د ﻫﻐـــﻪ ﻣﻘـــﺎﻟﻮ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ ﻫـــﻢ ﭼـــﺎﭘﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه ﺑﺨــ‪＋‬ﻨﻪ دا واﻳــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ زه ﺑﻴـــﺎ ﻫــﻢ دا ﺑﺮﺧــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﻧﻴﻤ‪／‬ــ‪７‬ې ‪－‬ـــ‪２‬ﻢ‪،‬‬ ‫وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻋــﺎم اوﻟــﺲ ﺗــﻪ ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻮ ﻏﻮﻧــ‪６‬و ﻛــﻲ د‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻲ ﺑﺮﺧـــﻲ ورﻛﻮﻟـــﻮ ﻫ（ـــﻲ ﻧـــﻪ دي ﺷـــﻮي‪ ،‬دې ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﺗـــﻪ زﻳـــﺎﺗﺮه‬ ‫ﻟﻴﻜـــﻮال را‪＄‬ـــﻲ او ﻛـــﻪ ＇ـــﻮك ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ را‪＄‬ـــﻲ ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ﻳـــﻮ ﺳـــﺎﻣﻊ‬ ‫وي‪ ،‬ﻣﻘـــﺎﻟ‪ ３‬واوري او ﺑﻴـــﺎ وﻻړ ﺷـــﻲ‪ ،‬زه ﺧـــﻮ دا واﻳـــﻢ‪ ،‬ﭼـــﻲ اﻛﺜـــﺮه د‬ ‫داﺳـــﻲ ﻣﻬﻤـــﻮ ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﭘـــﻪ اړه ﻣﻌﻠﻮﻣـــﺎت دوﻣـــﺮه ﻛـــﻢ وي ﭼـــﻲ ﻋـــﺎم‬ ‫اوﻟــﺲ ﭘــﻪ دې ﻧﻴــﺖ ‪－‬ــ‪６‬ون ﭘــﻪ ﻛــﻲ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ د ＇ــﻪ ！ﻨــ‪！ ，‬ﻜــﻮر ﻣ‪５‬ﻠــﻪ‬ ‫ﺑــﻪ وي او داﺳــﻲ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــﻪ ﺣﻘﻠــﻪ‬ ‫ﺧﺒـــﺮه ﻛـــﻮل ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺧﭙـــﻞ ﺣـــﻖ ‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮﻟﻰ دى او دا ﻣـــﻮ ﻓـــﺮض ﻛـــ‪７‬ى‬ ‫دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ اړه ﺑـــﻪ ﻳـــﻮ ﻋـــﺎم ﻧﺎﺧﻮاﻧـــﺪه ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ＇ـــﻪ ﻧﻈـــﺮ‬ ‫وﻟـــﺮي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ＇ـــﻪ ﭘـــﻮﻫﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻲ ﻣﻘـــﺎﻟ‪３‬‬ ‫اوروو او ﺧﭙـــﻞ ﻋﻠﻤﻴـــﺖ ﭘـــﺮې ﺛـــﺎﺑﺘﻮو او ﭘـــﻪ دې ﺧـــﻮش ﻓﻬﻤـــﻲ ﻛـــﻲ‬ ‫اوﺳــــﻮ ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ د ﭘﺮﻣﺨﺘــــ‪ ，‬دﭘــــﺎره ﺧﭙــــﻞ ﻛــــﺮدار‬ ‫وﻟﻮﺑﻮﻟـــﻮ‪ ،‬ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ ﻛـــﻪ ﭘـــﻪ دې ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﻛـــﻲ ‪－‬ـــ‪６‬ون ﻟـــﺮي ﻧـــﻮ د ﻳـــﻮ‬ ‫ﺑــﺖ ﺑــﻪ ﺷــﺎن ﭼــﻲ ﻧــﻪ ﻳــ‪＇ ３‬ــﻪ ږغ وي او ﻧــﻪ ﻳــ‪＇ ３‬ــﻪ ﺣﺮﻛــﺖ‪ ،‬ﻛــ＀ ﻣــ＀‬ ‫داﺳــﻲ ﻟﻜــﻪ ﻣــﻮږ ﭼــﻲ د ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ ＇ــﻪ ﺧﭙﺮوﻧــﻪ اورو ﻳــﺎ د ！ﻴﻠﻴــﻮﻳﮋن ＇ــﻪ‬ ‫ﺧﭙﺮوﻧــﻪ ‪－‬ــﻮرو ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ ﺧﭙﻠــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻮ ورﻛــﻮﻻى‪ ،‬وﻟــﻲ‬ ‫ﭼـــــﻲ د ر‪４‬ـــــ‪６‬ﻳﻮ د ＇ﭙـــــﻮ او د ！ﻴﻠﻴـــــﻮﻳﮋن ﭘـــــﺮ ﺳـــــﻜﺮﻳﻦ ﺷـــــﺎﺗﻪ ＇ـــــﻪ‬ ‫‪66‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺨـــﺼﻮص ﻫﻨﺮﻣﻨـــﺪان او ﺧـــﺼﻮ‪請‬ﻲ ﺧﻠــــ‪ ，‬ﻛـــﺎر ﻛـــﻮي او ﻣـــﻮږ ﺗـــﺮ‬ ‫ﻫﻐﻮ ﭘﻮري ﻧﻪ ﺷﻮ رﺳ‪５‬ﺪﻻى‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺳـــﻲ ﺑـــﻪ ﻫـــﻢ دا واﻳﺎﺳـــﺖ ﭼـــﻲ دا د ﭘـــﺮون ﻫﻠـــﻚ ﺑﻴـــﺎ ﻛﻮﻣـــﻪ ﺳُـــﺮﻧﺎ‬ ‫ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬دﭘـــﺎره ﻟـــﻪ ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ‬ ‫ﻫﻠﻮ‪＄‬ﻠـــﻮ ＇ﺨـــﻪ ﻣﻄﻤﺌـــﻴﻦ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﻧـــﻪ ﺧـــﻮ ﭘـــﺮ اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑــﻲ راﺗﻠــﻮ ﺗــﻪ ‪－‬ــﻮري‪ ،‬ﻧــﻪ ﻳــ‪ ３‬د ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﻟــﻪ ﻻري و ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﺗــﻪ ﻧﻈــﺮ‬ ‫دى‪ ،‬ﻧــﻪ د ﺑــ‪ ３‬ﺷــﻤ‪５‬ﺮه ﭼﺎﭘ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻮ ﻛﺘــﺎﺑﻮﻧﻮ او ﻣﺠﻠــﻮ ﻛــﺮدار ﺳــﺘﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻧــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ د ازادو ！ﻮﻟﻨــﻮ وﻛــﺎرﻛﺮد‪－‬ﻲ ﺗــﻪ ﭘــﺮ ﻣﺨﺘــ‪ ，‬واﻳــﻲ‪ ،‬ﻧــﻪ‬ ‫د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ اﻛﺎدﻣﻴـــﺎﻧﻮ ﻟـــﻪ ﻧـــﻪ ﻫ‪５‬ﺮ‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻲ رول ＇ﺨـــﻪ ﻣﻄﻤﺌـــﻴﻦ دى او ﻧـــﻪ‬ ‫د ﻋـــﺎﻟﻤﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﻟـــﻪ ﻃﺮﻳﻘـــﻪ ﻛـــﺎر ﺳـــﺮه اﺗﻔـــﺎق ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻳـــﻮ ﺧﻮاﺳـــﺖ زه‬ ‫دﻟﺘـــﻪ ﻟـــﻪ ﺗﺎﺳـــﻲ ＇ﺨـــﻪ ﻛـــﻮم‪ ،‬زﻣـــﺎ ﻣﻘـــﺼﺪ ﻗﻄﻌـ ـﺎً دا ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ زه دا‬ ‫！ــﻮﻟﻲ ﻫﻠــﻲ ‪＄‬ﻠــﻲ ﻳــﻮ ﻣــﺦ رد ﻛــﻮم‪ ،‬دا ！ــﻮﻟﻲ ﻫﻠــﻲ ‪＄‬ﻠــﻲ ﭘــﺮ ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎى‬ ‫ﻣﻬـــﻢ رول ﻟـــﺮي‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ﺑ‪５‬ﻠـــﻪ ﺧﺒـــﺮه ده‪ ،‬ﭼـــﻲ زه دا ﻫﺮ＇ـــﻪ ﻧﺎﻛـــﺎﻓﻲ ‪－‬ـــ‪２‬ﻢ‪،‬‬ ‫وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ زﻣـــﺎ ﻣـــﺴﺌﻠﻪ دا ده ﭼـــﻲ د ﻳﻮوﻳـــﺸﺘﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻟـــﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ‬ ‫ﺳــﺮه اﺷــﻨﺎ ﻳــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ډ‪４‬ــﺮ ﺟــﺎﺑﺮه‪ ،‬ﺑــ‪ ３‬رﺣﻤــﻪ او ﻫﺮ＇ــﻪ ﻟــﻪ ﻣﻴﺎﻧــﻪ وړوﻧﻜــﻲ‬ ‫دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ د داﺳـــﻲ ﻫﻠـــﻮ ‪＄‬ﻠـــﻮ ﭘـــﻪ ﻫﻴﻠـــﻪ ﻳـــﻢ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﺮ وﺧـــﺖ‬ ‫ﺑﺎﻧــــﺪي د ﻳﻮوﻳــــﺸﺘﻤﻲ ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ و دې ﺳــــ‪５‬ﻼب ﺗــــﻪ ﺑﻨﺪوﻧــــﻪ وﺗــــ‪７‬ي ﻛــــﻪ‬ ‫ﺗﻴـــﺮي ﺷـــﻠﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﺷـــﭙ‪ ８‬ﺷـــﻮه ژﺑـــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘﻮروﻧـــﻪ او ﻗﺎﻣﻮﻧـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﻴﺎﻧـــﻪ‬ ‫وړي دي‪ ،‬ﻧـــﻮ د ﻳﻮوﻳـــﺸﺘﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ رﻓﺘـــﺎر ﺧـــﻮ دوﻣـــﺮه زﻳـــﺎت دى‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫دا ﺷــــﭙ‪ ８‬زره ژﺑــــﻲ‪ ،‬ﻛﻠﺘﻮروﻧــــﻪ او ﻗﺎﻣﻮﻧــــﻪ ﻟــــﻪ ﻣﻴﺎﻧــــﻪ وړﻻى ﺷـــــﻲ او‬ ‫ﺧـــﺪاى ﻣـــﻪ ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ‪ ،‬ﻛﻠﺘـــﻮر او ﻗـــﺎم ﺷـــﺎﻣﻞ وي‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ زه د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﺧـــﺪﻣﺖ ﭘـــﻪ اړه ﭘـــﻪ رواﻧـــﻮ ﻫﻠﻮ‪＄‬ﻠـــﻮ او د‬ ‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻃﺮﻳﻘ‪ ﾢ‬ﻛﺎر ﻛﻲ د ﺑﺪﻟﻮن ﺧﻮاﻫﺶ ﻟﺮم‪ ،‬او دا ﻏﻮاړم ﭼﻲ‪:‬‬

‫‪67‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫
ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ ﺧــﻮ ﺑﺎﻳــﺪ ﻣــﻮږ دا ﻣﻐﺎﻟﻄــﻪ ﻟﻴــﺮي ﻛــ‪７‬و ﭼــﻲ د‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ د ﺧـــﺪﻣﺖ او ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ذﻣـــﻪ واري ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻣـــﻮږ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ‬ ‫ﭘـــﺮ ﺳـــﺮ اﺧـــﺴﺘ‪ ３‬ده‪ ،‬زﻣــــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل ﻫـــﺮ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮن د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ ﭘــــﻪ‬ ‫ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﻛــﻲ ﻣﻬــﻢ رول ﻟــﺮي‪ ،‬ﻫــﺮ ﻫﻐــﻪ ＇ــﻮك ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﻳﻮوﻳــﺸﺘﻤﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ واﻳــﻲ او ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻓﺨــﺮ ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ژﺑــﻲ ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ ﻟــﻮى ﺧــﺪﻣﺘ‪／‬ﺎر دى‪ ،‬ﻫــﻢ د داﺳــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻮ و ﻫﻠﻮ‪＄‬ﻠــﻮ ﺗــﻪ‬ ‫د ﻳـــﻮ ﻣﺨـــﺼﻮص ﻗﻴـــﺎدت ﺿـــﺮورت دى‪ ،‬ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﻗﻴـــﺎدت ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ‬ ‫دا ﺧـــﻮاره واره ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ دﭘـــﺎره را ﻳﻮ‪＄‬ـــﺎى ﻛـــ‪７‬ي او ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐــﻲ ﻋﻤــﻞ ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ را و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮي‪＇ ،‬ــﻮك ﭼــﻲ‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻪ ژﺑـــﻪ او ﻛﻠﺘـــﻮر ﻟـــﻪ دې وﺟـــﻲ ﭘﺮ‪４‬ـــ‪８‬دي ﭼـــﻲ دا ﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻛﻠﻴـــﻮال ﺑـــﻪ‬ ‫ﻳــ‪ ３‬ﺧﭙــﻞ ﻧــﻪ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل ﺧــﻮ د دې روﻳــ‪ ３‬ﻏﻨﺪﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﺎر ده‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‪ -‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛﻮﻟـــﻪ ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ وروﺳـــﺘﻪ ﭘﺎﺗـــﻪ ﺷـــﻮ او د‬ ‫ﻧ‪７‬ﻳﻮال ﻛﻠﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﺟﻮړ ﻧﻪ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫
د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ ﻟــــﻪ ﻻري ﺧﭙــــﻞ ﻣﻔــــﺎدات ﭘــــﻮره ﻛﻮﻟــــﻮ دﭘــــﺎره‬ ‫ﻟ‪／‬ﻴــﺎ ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ او ！ﻴﻠﻴــﻮﻳﮋن ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــﻮ ﺗــﺮ ＇ﻨـــ‪ ，‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر دى ﭼــﻲ ﺷــﺘﻤﻦ‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﺧﭙــﻞ رﻳــ‪６‬ﻳﻮ اﺳ＂‪５‬ــﺸﻨﻮﻧﻪ او ！ﻴﻠﻴــﻮﻳﮋن ﭼ‪５‬ﻨﻠﻮﻧــﻪ ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬ي او‬ ‫د ﺧـــﺎﻟﺺ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ او ﻛﻠﺘـــﻮر ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ وﻛـــ‪７‬ي او د دې ﺗـــﺮ‬ ‫ﺷـــﺎ د ＇ـــﻪ ﻫ‪５‬ـــﻮاد ﻳـــﺎ اﻳﺠﻨـــﺴ‪ ９‬ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻫﺪﻓﻮﻧـــﻪ ﻧـــﻪ وي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨـــﺎً ﺑـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻲ او ﻛﺘـــﻮﻧﻜﻲ و داﺳـــﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ ﺗـــﻪ ﭘـــﻪ ＊ـــﻪ ﻧﻈـــﺮ‬ ‫‪－‬ــﻮري او ‪＂－‬ــﻪ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ورﻛــﻮي‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﻋﻤــﻞ ＇ﺨــﻪ ﻣﻤﻜﻨــﻪ ده د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن‬ ‫ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ！ﻮﻟــﻮ ﻣﺜﺒﺘــﻮ رواﻳــﺎﺗﻮ او ﻗــﺪروﻧﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ وﭘ‪５‬ﮋﻧــﺪل ﺷــﻲ‬ ‫او و ﻧــ‪７‬ۍ ﺗــﻪ دا ور و＊ــﻴﻞ ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻃﺎﻟﺒــﺎن ﻳــﺎ ＇ﻮﻛﻴـــﺪاران‬ ‫ﻧـــﻪ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ ورﺳـــﺮه‪ -‬ورﺳـــﺮه ﻫ‪５‬ﭙﻴـــﺎن او ﺑﺮ‪－‬ـــﺮان ﻫـــﻢ ﻧـــﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪３‬‬ ‫ﭘ‪＋‬ﺘﻮن ﻳﻮ ﻣﻬﺬب او ﻟﻪ ډ‪４‬ﺮو ＊‪７／５‬و ډك ﻗﺎم دى‪.‬‬ ‫‪68‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫
د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘـــﻪ اړه ﻟـــﻪ اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ＇ﺨـــﻪ د ‪＂－‬ـــﻲ د اﺧـــﺴﺘﻠﻮ دﭘـــﺎره‬ ‫ﺿـــﺮوري دى ﭼـــﻲ ﻋـــﺎم ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن اوﻟـــﺲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻴﻜـــﻞ او ﻟﻮﺳـــﺘﻞ زده‬ ‫ﻛـــــ‪７‬ي‪ ،‬د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻴﻜﻠـــــﻮ او ﻟﻮﺳـــــﺘﻠﻮ دﭘـــــﺎره ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺗﻌﻠـــــﻴﻢ ژﺑـــــﻪ‬ ‫‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪل ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر ده‪ ،‬او د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺗﻌﻠﻴﻤـــﻲ ژﺑـــﻲ د ‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره د‬ ‫ﻳـــﻮ ﺑــــﺸﭙ‪ ７‬ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ﻣﺒــــﺎرزې ﺿـــﺮورت دى‪ ،‬ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دى ﭼــــﻲ زﻣــــﻮږ‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻪ ﻃﺒﻘــﻪ ﻟــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ＇ﺨــﻪ اﻟﺮﺟــﻲ ﻧــﻪ ﺷــﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻫــﻢ دﻏــﻪ ﻃﺒﻘــﻪ‬ ‫د ﺳﻴﺎﺳــﻲ ‪－‬ﻮﻧــﺪوﻧﻮ ﻻر ＊ــﻮوﻧﻪ وﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ‪ -‬ﺑ‪５‬ﻠــﻮ ‪－‬ﻮﻧــﺪوﻧﻮ ﻛــﻲ‬ ‫ﺧـــﻮارۀ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﻻر＊ـــﻮد او ﻛﺎرﻛﻨـــﺎن ﭘـــﻪ دې ﺳـــ‪ ＃‬ﻛـــ‪７‬ي ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــﻮى د ﺧﭙﻠــﻮ ﻧﻈﺮﻳــﺎﺗﻲ اﭘــﺮوچ د ﺗــﻀﺎد ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ د ﺗﻌﻠــﻴﻢ‬ ‫ژﺑـــﻪ د ﺟﻮړوﻟـــﻮ ﭘـــﺮ اﻳﺠﻨـــ‪６‬ا ﻳـــﻮ آواز ﻳـــﻮ ﻗـــﻮت ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻫـــﻢ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺑـــﻪ‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ او ﻟﻴﻜـــﻮﻧﻜﻲ زﻳـــﺎﺗﻴ‪８‬ي او د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻛﺘـــﺎﺑﻮﻧﻮ او‬ ‫ﻣﺠﻠــﻮ دﭘــﺎره ﺑــﻪ ﻫــﻢ د ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ داﻳــﺮه ﭘﺮاﺧﻴــ‪８‬ي‪＇ ،‬ــﻮك ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﻟــﻮﻟﻲ او ﻟﻴﻜــﻲ ﻫﻐــﻮى ﺑــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د دې ﻟــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﺟــﻮﻫﺮ ﺳــﺮه واﻳــﻲ‬ ‫ﻫﻢ‪.‬‬ ‫
‬

‫ﭘـــــﻪ ﭘﺎﻛـــــﺴﺘﺎن او اﻓﻐﺎﻧـــــﺴﺘﺎن ﻛـــــﻲ د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ اﻛﺎدﻣﻴـــــﺎﻧﻮ‬

‫ﻛــــﺮدار ﻟــــ‪ ８‬ﭘﺮاﺧــــﻮل ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دى‪ ،‬د اﻧﻔــــﺮادي ﻣﺤﻘﻴﻘﻴﻨــــﻮ د ﻛﺘــــﺎﺑﻮﻧﻮ‬ ‫ﭼــﺎﭘﻮﻟﻮ ﺳــﺮه ﺳــﺮه دي د ﻧــﻦ د دور ﭘــﻪ اړه ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧــﺪي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻪ او ادب اړﺗﻴــﺎ ورﺗــﻪ ﻟــﺮي‪ .‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر‬ ‫دى ﭼـــﻲ دا اﻛﺎدﻣﻴـــﺎﻧﻲ ﻧـــﻮي ﺗﺤﻘﻴﻘـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت را ﻣﺨﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ ﺳــــﺮه دﻟﭽــــﺴﭙﻲ ﻟﺮوﻧﻜــــﻲ ‪＄‬ﻮاﻧــــﺎﻧﻮ او ﭘ‪５‬ﻐﻠــــﻮ ﺗــــﻪ دي‬ ‫ﻓﻴﻠﻮﺷـــﭗ ﻳـــﺎ وﻇﻴﻔـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻮى د ﻳـــﻮ ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻪ ﻣﻮﺿـــﻮع‬ ‫ﭘــــﻪ اړه ﻟــــﻪ ﺑ‪５‬ﻼﺑ‪５‬ﻠــــﻮ ﻛﻮﻧﺠــــﺎﻧﻮ ＇ﺨــــﻪ ﻣــــﻮاد او ﻣﻌﻠﻮﻣــــﺎت راﻏﻮﻧــــ‪６‬‬ ‫ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬دا ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎن او ﭘ‪５‬ﻐﻠـــﻲ دي د وﺗﻠـــﻮ ﻣﺤﻘﻴﻘﻴﻨـــﻮ ﺗـــﺮ ＇ـــﺎرﻧﻲ ﻻﻧـــﺪي‬ ‫دا ﻛــﺎر ﭘــﺮ ﻣــﺦ وړي‪ ،‬دا رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــﺸﭙ‪７‬ه ‪＂－‬ــﻲ ﺗــﺮ ﻻﺳــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬اول‬ ‫‪69‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دا ﭼــــﻲ د ‪＄‬ﻮاﻧــــﺎﻧﻮ او ﭘ‪５‬ﻐﻠــــﻮ ﻟــــﻪ ﺗﺤﻘﻴــــﻖ او ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــــﻲ ﺳــــﺮه ﻣﻴﻨــــﻪ‬ ‫زﻳﺎﺗ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬او ﺑـــﻞ ﻫﻐــﻮى د ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﭘـــﻪ اړه زده ﻛــ‪７‬ه ﻛــﻮﻻى ﺷـــﻲ‪.‬‬ ‫او ﻟــﻪ دې ﺳــﺮه ﺳــﺮه د ﻳــﻮ ！ــﻴﻢ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ ﺑــﺸﭙ‪ ７‬ﻣــﻮاد را ﻏﻮﻧ‪４６‬ــﺪاى‬ ‫ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ＇‪７５‬ﻧــﻪ او ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﻳــ‪ ３‬زﻳــﺎت اﺳــﺘﻨﺎد وﻟــﺮي‪ .‬ﻟــﻪ دې ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ‬ ‫ﭘـــــﻪ ﻛــــــﺎر دى ﭼــــــﻲ دا اﻛﺎدﻣﻴــــــﺎﻧﻲ ﭘــــــﻪ ﻧﻨﻨــــــﻲ ﭼ‪５‬ﻠﻨﺠﻮﻧــــــﻮ ﺑﺎﻧــــــﺪي‬ ‫ﻛﺎﻧﻔﺮﻧـــﺴﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣـــﺬاﻛﺮې او ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي ﻛـــﻮل ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧـــﻮي ﻣﺒﺎﺣـــﺚ را‬ ‫ﻣﺨﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي ﻧـــﻮي‪ -‬ﻧـــﻮي ادﺑـــﻲ او ژﺑﻨـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت و＇‪５‬ـــ‪７‬ي داﺳـــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻲ او ادب ﺗـــﻪ ﻟـــﻪ ﻫـــﺮ ﻗـــﺴﻢ ﭼ‪５‬ﻠـــﻨﺞ‬ ‫ﺳـــﺮه د ﻣـــﺴﺎﺑﻘﺖ ﻃﺎﻗـــﺖ وﻛـــ‪７‬ي او ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ دا اﻛﺎدﻣﻴـ ـﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳـــﺪ د‬ ‫ﻋــــﺎم اوﻟـــــﺲ دﭘــــﺎره د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــــﻲ د ﻟﻮﺳــــﺘﻠﻮ او ﻟﻴﻜﻠـــــﻮ د ﺗﺮﺑﻴـــــﺖ‬ ‫ﺑﻨﺪوﺑﺴﺖ وﻛ‪７‬ي ﭼﻲ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﻮاﻧﺪ‪－‬ﻲ زﻳﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫
‬

‫زﻣـــــﺎ ﻧـــــﻪ دى ﺧﻴـــــﺎل ﭼـــــﻲ د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــــﻲ او ادب د ﺧـــــﺪﻣﺖ‬

‫دﭘــــﺎره ﺟــــﻮړي ﺷــــﻮي ازادي ！ــــﻮﻟﻨﻲ ﺗــــﺶ ﭘــــﻪ ﻣــــﺸﺎﻋﺮو او ﺗﻨﻘﻴــــﺪي‬ ‫ﻧﺎﺳـــﺘﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي د واه‪ -‬واه او د ﻳـــﻮ ﺑـــﻞ ﭘـــﻪ ﺳـــﺘﺎﻳﻨﻮ ＇ـــﻪ ﻧـــﻮى ﺑـــﺪﻟﻮن را‬ ‫وﺳـــﺘﻼى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر ﺧـــﻮ دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ دا ！ـــﻮﻟﻨﻲ ﭘـــﻪ ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛـــﻲ د‬ ‫ژﺑـــــــﻲ او ادب د ﭘﺮﻣﺨﺘــــــــ‪ ，‬دﭘــــــــﺎره ﻻري ﻫــــــــﻮاري ﻛــــــــ‪７‬ي‪ ،‬ادب د‬ ‫ﭼﺎﻳﺨـــﺎﻧﻮ ﻟـــﻪ ﻣـــﺸﺎﻋﺮو ＇ﺨـــﻪ دﺑﺎﻧـــﺪي را وﺑﺎﺳـــﻲ او د ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ د‬ ‫ور‪＄‬ﻨــــﻲ ژوﻧــــﺪ ﺑﺮﺧــــﻪ ﻳــــ‪ ３‬ﺟــــﻮړ ﻛــــ‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻜــــﻪ ﭘﺨــــﻮا ﭼــــﻲ وو‪ ،‬زﻣــــﻮږ‬ ‫ﻓﻮﻟﻜﻠــﻮر ﻣــﻮږ ﺗــﻪ دا را＊ــﻴﻲ ﭼــﻲ ﺷــﺎﻋﺮي د ＇ــﻪ ﺧــﺎص ﻃﺒﻘــ‪ ３‬ﻣﻴــﺮاث‬ ‫ﻧـــﻪ و‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻫـــﺮ ﭼـــﺎ ﺑـــﻪ ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ اﺧﻴـــﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻏـــﺎړي‪！ ،‬ﭙـــ‪،３‬‬ ‫ﺳــﻨﺪري او ﻧــﻮر داﺳــﻲ ﻟــﻮك ا‪請‬ــﻨﺎف ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻟﻴﻜــﻞ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ورﺗــﻪ د‬ ‫ﻋـــﻮام ادب وﻳـــﻞ ﻛ‪５‬ـــﺪو‪ ،‬ﺧـــﻮ دا د ﺗـــﺎرﻳﺦ د ﻫﻐـــﻪ دور ﺳـــﺘﻢ ﻇﺮﻳﻔـــﻲ ده‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻮم ﻛـــﻲ د ژوﻧـــﺪ د ﻧـــﻮرو اړﺧﻮﻧـــﻮ ﭘـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ادب ﻫـــﻢ ﻳـــﻮ‬ ‫ﻣﺨــﺼﻮص ﻛــﺎر و‪－‬ﺮ‪５＄‬ــﺪو‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ دا د ﻋــﺎم اوﻟــﺲ ﻟــﻪ دﺳــﺘﺮس ＇ﺨــﻪ‬ ‫‪70‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟﻴـــﺮي ﺷـــﻮ او د ﻳـــﻮې ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻲ ﻃﺒﻘـــ‪ ３‬ﺗـــﺮ ﻻﺳـــﻪ ﻣﺤـــﺪود ﺷـــﻮ‪ .‬اوس‬ ‫ﻟـــﻪ دې ﻣﺤـــﺪوده ﺳـــﻮچ ＇ﺨـــﻪ د راوﺗﻠـــﻮ ﺿـــﺮورت دى‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ‬ ‫ﻛــــﻲ د ژﺑــــﻲ او ادب د ﭘﺮﻣﺨﺘــــ‪ ，‬دﭘــــﺎره ﻫﻐــــﻪ ﻫﻠــــﻲ ‪＄‬ﻠــــﻲ ﺑﺮﻳــــﺎﻟ‪９‬‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ او اوﻟـــﺲ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﺟـــﻮړه ﺷـــﻮې‬ ‫ﻓﺎ‪請‬ـــﻠﻪ ﺧـــﺘﻢ ﻛـــ‪７‬ي او زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺧﻴـــﺎل د دې ﻓﺎ‪請‬ـــﻠ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟـــﻮ ﻛـــﻲ د‬ ‫ازادو ادﺑـــﻲ ！ﻮﻟﻨـــﻮ رول زﻳـــﺎت ارز＊ـــﺘﻨﺎك دى‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه ﭘـــﻪ‬ ‫ادب ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﺿـــﺮورت دا‬ ‫ﻓﺎ‪請‬ـــﻠﻪ ﻧـــﻮره ﻛﻤـــﻮﻻى ﺷـــﻲ او دا ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـــﻲ ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ‬ ‫ﻟﻴﻜــــﻮال ﺧﭙــــﻞ ﺗﺨﻠﻴــــﻖ ﭘــــﻪ ﻣﻮﺿــــﻮﻋﻲ او ﻣﻌﺮوﺿــــﻲ اﻋﺘﺒــــﺎر د ﻋــــﺎم‬ ‫اوﻟﺲ و ور‪＄‬ﻨﻲ ژوﻧﺪ ﺗﻪ ور ﻧﺰدې ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫
‬

‫ﭘﺎﺗــــﻪ ﺷــــﻮه ﺧﺒــــﺮه د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــــﻮ ﻏﻮﻧــــ‪６‬و‪ ،‬زﻣــــﺎ ﭘــــﻪ ﺧﻴــــﺎل د دې‬

‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻮ ﻏﻮﻧــ‪６‬و ﭘــﻪ ﺑﻨﻴــﺎدي ﻃﺮﻳﻘــ‪ ﾢ‬ﻛــﺎر ﻛــﻲ ﺑــﺪﻟﻮن ﭘــﻪ ﻛــﺎر دى ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﻛـــﻲ ﺗـــﺮ ！ﻮﻟـــﻮ ﻣﻬﻤـــﻪ د ﻣﻮﺿـــﻮع اﻧﺘﺨـــﺎب دى‪ ،‬ﺗﻴـــﺮي ﭼـــﻲ ﻫﺮ＇ـــﻮﻣﺮه‬ ‫ﻏﻮﻧــــ‪６‬ي ﺷــــﻮي دي‪ ،‬د ！ﻮﻟــــﻮ ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎت د ﺗــــﻮرو د ＇ــــﻪ ﺑــــﺪﻟﻮن ﭘــــﻪ‬ ‫ﭘﺮﺗـــــﻪ ！ـــــﻮل ﻳـــــﻮ دى‪－ ،‬ﻨـــــﻲ د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻛﻼﺳـــــﻴﻚ ادب ﭘـــــﻪ اړه ﻳـــــﺎ د‬ ‫اﻓــﺴﺎﻧ‪ ３‬د ارﺗﻘــﺎء ﭘــﻪ ﻣﻮﺿــﻮع ﻳــﺎ د ﺟﺪﻳــﺪي ﺷــﺎﻋﺮي د ﺟــﺎج ﻳــﺎ ﻧــﻮرو‬ ‫داﺳـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ اړه ﭘـــﻪ وار‪ -‬وار ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻪ ﺷـــﻮي او ﭘـــﻪ ﻣﺠﻠـــﻮ‬ ‫ﻛــﻲ ﭼــﺎپ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﺑﻴــﺎ ﺑﻴــﺎ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻮ ﻏﻮﻧــ‪６‬و ﻛــﻲ‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛــﻮل د ﺗﻜــﺮار ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ ﻧــﻮر ﻫــﻴ＆ ﻫــﻢ ﻧــﻪ دي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر دى ﭼــﻲ‬ ‫د دې ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــــﻮ ﻏﻮﻧــــ‪６‬و ﻣﻮﺿــــﻮع ﻣﺨــــﺼﻮص او د ﻧــــﻮي دور ﻣﻄــــﺎﺑﻖ‬ ‫وي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫــﺮه ﻏﻮﻧــ‪６‬ه ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻫــﺮ ﻣﻮﺿــﻮع ﺑﺎﻧــﺪي ﻣﻘﺎﻟــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛــﻮل‬ ‫ﻣﻬﻤــﻪ ﻧــﻪ ده‪ ،‬ﻛــﻪ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻮ ﻏﻮﻧــ‪６‬و ﻛــﻲ د ﻧــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ ﻫــﺮه ﻛﻮﻧﺠــﻪ‬ ‫＇ﺨـــﻪ ﻟﻴﻜـــﻮال را‪＄‬ـــﻲ ﻧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ ﺿـــﺮورت د دې ﺧﺒـــﺮي دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د دې‬ ‫دﭘــﺎره ﻳــﻮ ﻏﻮﻧــ‪ ６‬ﻣﻮﺿــﻮع و！ﺎﻛــﻞ ﺷــﻲ‪ ،‬ﭘــﺮ ﻫﻐــﻪ ﺑﺎﻧــﺪي ＇ﻠــﻮر‪ ،‬ﭘﻨ‪％‬ــﻪ‬ ‫‪71‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺮﻛـــﺰي ﻣﻘـــﺎﻟ‪ ３‬وړاﻧـــﺪي ﺷـــﻲ او ﺑﻴـــﺎ د ﻫﻐـــﻪ ﻣﻮﺿـــﻮع او ﻣﻘـــﺎﻟﻮ ﭘـــﻪ اړه‬ ‫！ــﻮل ‪－‬ــ‪６‬ون ﻛــﻮوﻧﻜﻲ ﻳــﻮ ﺑﺤــﺚ و ﻣﺒﺎﺣﺜــﻪ وﻛــ‪７‬ي ﻧــﻮ دا رﻧ‪／‬ــﻪ ﺑــﻪ ﻧــﻮي‬ ‫ﺧﺒـــﺮي ﻫـــﻢ راﻣـــﻨ‪ ＃‬ﺗـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي او ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻏﻮﻧـــ‪６‬و ﻛـــﻲ‬ ‫‪－‬ـــ‪６‬ون ﻛـــﻮي ﻫﻐـــﻮى ﺑـــﻪ ﻫـــﻢ ﺧﭙـــﻞ ﻧﻘﻄـــ‪ ﾢ‬ﻧﻈـــﺮ ﺑﻴـــﺎﻧﻮي‪ ،‬دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺑـــﻪ د‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ او ادب ﭘــﻪ اړه د ﻋــﺎم اوﻟــﺲ ﺑﺮﺧــﻪ ﻫــﻢ را ﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﺷــﻲ ﭼــﻲ‬ ‫ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﻪ ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ژﺑـــﻲ او ادب ﺳـــﺮه ﻣﻴﻨـــﻪ زﻳـــﺎﺗﻮﻻى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻋـــﺎﻣﻮ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﺗـــﻪ دا اﺣـــﺴﺎس ﻫـــﻢ ورﻛـــﻮﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــﻮى د ﺧﭙﻠــﻲ ژﺑــﻲ او ادب ﭘــﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘــ‪ ，‬ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﻣﻬــﻢ رول ﻟﻮﺑــﻮﻻى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬د دې ﺑﻠـــﻪ ‪＂－‬ـــﻪ ﺑـــﻪ دا وي ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ او ادب ﺑـــﻪ د ﻋـــﺎﻣﻮ‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻮ د ور‪＄‬ﻨــﻲ ژوﻧــﺪ د ﺧﺒــﺮو ﺑﺮﺧــﻪ و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻲ او ﻫــﺮ ＇ــﻮك ﺑــﻪ د ژﺑــﻲ‬ ‫او ادب ﭘـــﻪ ﻫﻠﻮ‪＄‬ﻠـــﻮ ﺧﺒـــﺮوي‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه دا ﻧ‪７‬ﻳـــﻮاﻟﻲ ﻏﻮﻧـــ‪６‬ي‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ‪＄‬ــﺎن د ＇ــﻪ ﻣﺨــﺼﻮص ﻟ‪５‬ﺒــﻞ ﻟ‪／‬ﻮﻟــﻮ ＇ﺨــﻪ ‪＄‬ــﺎن و ژﻏــﻮري‬ ‫ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ！ـــﻮل ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن اوﻟـــﺲ ﺗﺮﺟﻤـــﺎن دي ‪＄‬ـــﺎن و‪２－‬ـــﻲ او ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ او‬ ‫ژﺑﻨــﻲ اړه د ﻳــﻮ ﺑــﺸﭙ‪ ７‬ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻋﻤــﻞ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧــﻪ ﻫــﻢ وﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻋﻤ ـﻞ ﭼــﻲ ﻳــﻮا‪＄‬ﻨﻰ ﻫــﺪف ﻳــ‪ ３‬د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺣــﻖ ﺗــﺮ ﻻﺳــﻪ ﻛــﻮل‬ ‫وي‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻲ ﺷــﻴﺮﻳﻨﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺳــﺮه‬ ‫ﭘﺎﺗـــﻪ ﻛ‪５‬ـــﺪه ﻏـــﻮاړو ﻧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ ﺑـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻟﻴـــﻚ او ﺧﭙـــﻞ ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ﺑﻨــﺴ＂ﻴﺰ ﺑــﺪﻟﻮن ﻛــﻮو‪ ،‬ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻲ روﻳــ‪ ３‬ﺑــﻪ ﻏــﻮر ﻛــﻮو‪ ،‬ﭘــﺮ ﺧﭙــﻞ ژﺑﻨــﻲ‬ ‫او ادﺑـــﻲ ﻛـــﺮدار ﺑـــﻪ دوﻳـــﻢ ﻧﻈـــﺮ اﭼـــﻮو‪ ،‬د ژﺑـــﻲ او ادب ﻗـــﺼ‪ ３‬ﺑـــﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻣﺤـــﺪوده ﻛﻮﻧﺠﻮﻧـــﻮ ＇ﺨـــﻪ را ﺑﺎﺳـــﻮ د ﻋـــﺎم اوﻟـــﺲ ﭘـــﻪ ﺷـــﺮﻳﻜﻪ ﺑـــﻪ ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﭘـــﺮ ﻣـــﺦ وړو‪ ،‬ﺧﭙـــﻞ ادﺑـــﻲ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت ﺑـــﻪ ﭘﺮاﺧـــﻮو‪ ،‬او د ﺧﭙﻠـــﻲ ژﺑـــﻲ‬ ‫د ﺑﻘــــﺎ دﭘــــﺎره ﺑــــﻪ ﻧــــﻮي ‪－‬ﺎﻣﻮﻧــــﻪ ﭘﻮرﺗــــﻪ ﻛــــﻮو‪ ،‬ﻛــــﻪ ﭼﻴــــﺮي ﻣــــﻮږ ﭘــــﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟــــــﻮده رﻓﺘــــــﺎر او ﻃﺮﻳﻘــــــ‪ ﾢ‬ﻛــــــﺎر د ژﺑــــــﻲ او ادب و ﺧــــــﺪﻣﺖ ﺗــــــﻪ‬ ‫‪72‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟﻮړ‪４‬ـــﺪﻟﻲ وو‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ＊ـــﺎﻣﺎر زﻣـــﻮږ ژﺑـــﻪ او ﻗـــﺎم ﭘـــﻪ‬ ‫ﻳـــﻮه ﺳـــﺎ داﺳـــﻲ ﺗ‪５‬ـــﺮ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫـــﻴ＆ ﻧـــﻮم او ﻧـــ‪＋‬ﺎن ﺑـــﻪ ﻣـــﻮ ﭘﺎﺗـــﻪ ﻧـــﻪ‬ ‫ﺷــﻲ‪ ،‬ﻛــﻪ ﭼﻴــﺮي داﺳــﻲ وو ﻧــﻮ ‪請‬ــﺒﺎ ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﺑــﻞ‬ ‫＇ــﻮك ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻪ ﻏﻮﻧــ‪６‬ه ﻛــﻲ ﻧﺎﺳــﺖ دا ﺧﺒــﺮه ﺑــﻪ ﻛــﻮي ﭼــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻳﻮوﻳـــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ﺷـــﭙ‪ ８‬زره ژﺑـــﻲ ﻟـــﻪ ﻣﻴﺎﻧـــﻪ وﻻړې ﭼـــﻲ ورﺳـــﺮه‬ ‫ﺷـــــﭙ‪ ８‬زره ﻗﺎﻣﻮﻧـــــﻪ او ﻛﻠﺘﻮروﻧـــــﻪ ﻫـــــﻢ اوس د ﺗـــــﺎرﻳﺦ ﺑﺮﺧـــــﻪ دي او‬ ‫ﺧـــﺪاى دي ﻧـــﻪ ﻛـــﻮي ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑـــﻪ‪ ،‬ﻗـــﺎم او ﻛﻠﺘـــﻮر‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ وي‪.‬‬

‫ﻛﻮ！ﻪ‬ ‫‪٣٠‬ﺟﻮﻻﻳﻲ‪٢٠٠٦‬ء‬

‫‪73‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ادب‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ او ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪﻟﻮن‬ ‫ادب‪ ،‬ﺗﺮﻗـــﻲ او ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﭘـــﻪ ＊ـــﻜﺎره ﺧـــﻮ ﺑ‪５‬ـــﻞ‪ -‬ﺑ‪５‬ـــﻞ ﺗﻨـــﺎﻇﺮ‬ ‫او ﻣﻌـــﺎﻧﻲ ﻟـــﺮي ﻻﻛـــﻦ ﭘـــﻪ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﻛـــﻲ د دې درې واړو ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﻳـــﻮ‬ ‫！ﻴﻨــــ‪ ，‬ﺗـــ‪７‬ون ﻣﻮﺟـــﻮد دى‪ .‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې دواړو ﺗـــ‪７‬ون ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه دى‪ .‬ادب ﺗــﻪ ﻣــﻮږ د ژوﻧﺪآﺋﻴﻨــﻪ واﻳــﻮ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﻲ د اﻧــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧــــﺪ‪ ،‬د ﺳــــﻤﺎج‪ ،‬ﺛﻘــــﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــــﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳــــﻲ او ﺗــــﺎرﻳﺨﻲ اړﺧﻮﻧــــﻮ‬ ‫او ﺑﻬﻴﺮوﻧـــﻮ ﻋﻜﺎﺳـــﻲ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ رﻧــــ‪／‬ﻪ ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳـــﺎ ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬و‬ ‫ﻣــﺦ ﺗــﻪ د ﺗـــ‪ ，‬ﻋﻤــﻞ دى او ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻳــ‪ ３‬داﺳــﻲ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ اﻧ ـﺴﺎن‬ ‫ﻟـــﻪ ﻟـــ‪ ８‬ﺧـــﺮاب ﺣﺎﻟـــﺖ ＇ﺨـــﻪ د ＊ـــﻪ ﺣﺎﻟـــﺖ و ﺧﻮاﺗـــﻪ ‪＄‬ـــﻲ ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ﺗﺮﻗـــﻲ‬ ‫ﻛـــﻮي‪ ،‬و ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ را‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ د‬ ‫ﺳــﻤﺎج ﭘــﻪ ＇ــﻪ ﺣﺎﻟــﺖ ﻛــﻲ ＇ــﻪ ﺑــﺪﻟﻮن راﺷــﻲ‪ ،‬ﻣــﻮږ داﺳــﻲ ﻫــﻢ وﻳــﻼى‬ ‫ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ اﻧــﺴﺎن ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﺣﺎﻟــﺖ ＇ﺨــﻪ و ﺑــﻞ ﺣﺎﻟــﺖ ﺗــﻪ ‪＄‬ــﻲ ﻧــﻮ د دې‬ ‫ﭘــﻪ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﻛــﻮم ﺑــﺪﻟﻮن را‪＄‬ــﻲ ﻫﻐــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻣﺠﻤــﻮﻋﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ‬ ‫！ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻳﺎ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪﻟﻮن و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ ﭼﻴــﺮي ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﺗﻬﻴــﻮري ﻛــﻲ د ادب‪ ،‬ﺗﺮﻗــﻲ او ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﺑــﺪﻟﻮن‬ ‫دا ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧـــﻪ و ﻣﻨـــﻮ ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ دا ﻧﺘﻴﺠـــﻪ رﺳـــ‪８５‬و‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې درې واړو‬ ‫ﻋﻮاﻣــــﻞ ﻛــــﻲ ﻳــــﻮ ﺷــــﻰ ﻣﺮﻛــــﺰي ﺣﻴﺜﻴــــﺖ ﻟــــﺮي او ﻫﻐــــﻪ دى اﻧــــﺴﺎن او‬ ‫اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ‪ ،‬دا درې واړه ﻫﻐــﻪ ﻋﻮاﻣــﻞ دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﺮ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ‬ ‫او ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ﺣــــﺎﻻﺗﻮ ﺑﺎﻧــــﺪي ﺧﭙــــﻞ اﻏ‪５‬ــــﺰ ﺧــــﻮروي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ د درې واړو‬ ‫ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﻳـــﻮ ！ﻴﻨــــ‪ ，‬ﺗـــ‪７‬ون ﻣﻮﺟـــﻮد دى‪ ،‬ﻻﻛـــﻦ دﻟﺘـــﻪ ﺳـــﻮال دا ﭘﻴـــﺪا‬

‫‪74‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ آﻳــﺎ‪ -‬ﭘــﻪ ﻋﻤــﻞ ﭘــﺮﻳﻜ＂ﺲ ﻛــﻲ ﻫــﻢ ادب ﭘــﻪ ！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ د ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﻛﺮدار ﭘﻪ ﺳﻮب ﺗﺮﻗﻲ او ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪﻟﻮن را وړﻻى ﺷﻲ؟‬ ‫د دې ﺳـــﻮال او ‪＄‬ـــﻮاب ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻏـــﻮاړم ﭼـــﻲ اول ﭘـــﺮ ادﺑـــﻲ ﺗـــﺎرﻳﺦ‪،‬‬ ‫د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺮ رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ او ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﭘـــﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔـــﻮ اړﺧﻮﻧـــﻮ ﻳـــﻮ‬ ‫ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻈﺮ واﭼﻮم‪ ،‬ﭼﻲ ﻟﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺮه اﻧﺼﺎف و ﺷﻲ‪.‬‬ ‫د ادب او اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺗﻌﻠــﻖ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ وﺧﺘــﻪ ﭘﻴــﻞ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫ﻛﻠـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﺧﺒـــﺮي ﻛـــﻮل ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ې او د ﺧﭙـــﻞ ﺟﻤﺎﻟﻴـــﺎﺗﻲ ﺣـــﺲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺳــﻮب ﻳــ‪ ３‬ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﻓﻄــﺮي ﻣﻨﻈﺮوﻧــﻪ ﻟﻴــﺪل او ﻣﺤــﺴﻮﺳﻮل ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬و‬ ‫ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ﻫﻐـــﻪ دا ﺟﻤﺎﻟﻴـــﺎﺗﻲ ﺣـــﺲ اﻧـــﺴﺎن ﺗـــﻪ ﻏـــﻮر و ﻓﻜـــﺮ او د ﻓﻄـــﺮي‬ ‫ﻣـــﺎﺣﻮل د اﻏ‪５‬ﺰﻧـــﻲ ادراك ﻫـــﻢ ورﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﭼـــﺎﭼﻲ ﭘـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ د‬ ‫ﺣـــﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣـــﺎده ﻏـــﻮره ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻓﻄـــﺮت ﺳـــﺮه د ﺧﭙـــﻞ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ﺗـــ‪７‬ون‬ ‫ﺑﻴــﺎن ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ اﻧــﺴﺎن ﺷــﺮوع ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧــﻪ ﻳــﻮه ﻗﺎﻟــﺐ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻏـــﻮره ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼﻴـــﺮي دې ﺑﻴـــﺎن د ﺷـــﺎﻋﺮي ﺑ‪２‬ـــﻪ واﺧﻴـــﺴﺘﻪ او ﭼﻴـــﺮي‬ ‫ﺑﻴـــﺎ د ﻧﺜـــﺮ ﭘـــﻪ ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ ﺧـــﻮر ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ د ﻟﻴـــﻚ‬ ‫ﻃﺮزوﻧــﻪ ﻧــﻪ وو ﭘﻴــﺪا ﺷــﻮي‪＄ ،‬ﻜــﻪ دا ادب ﭘــﻪ ﺳــﻤﺎج ﻛــﻲ د اذاﻧ‪／‬ــﻮ ﭘــﻪ‬ ‫ﺷـــﺎن ﻣﻮﺟـــﻮد و‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ ﭼـــﻲ د ﻟﻴـــﻚ ﻟﻮﺳـــﺖ ﺷـــﻜﻠﻮﻧﻪ ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻧـــﻮ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﻫــــﻢ ﺧﭙــــﻞ اﺣــــﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺟــــﺬﺑﺎت او ﺧﻴــــﺎﻻت ﭘــــﻪ ﻟﻴــــﻚ ﻛــــﻲ‬ ‫راوﺳﺘﻮ‪.‬‬ ‫ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻣـــﻮږ ﺗـــﻪ دا را＊ـــﻴﻲ ﭼـــﻲ د ﻟﻴـــﻚ ﻟﻮﺳـــﺖ د ﻃﺮﻳﻘـــﻮ د ﻧـــﺸﺖ‬ ‫ﺑـــﺎوﺟﻮد د ادب ﻳـــﻮه ډ‪４‬ـــﺮه ﻟﻮﻳـــﻪ ﺑﺮﺧـــﻪ ﺳـــﻴﻨﻪ ﭘـــﻪ ﺳـــﻴﻨﻪ ﺧﻮﻧـــﺪي ﻛ‪５‬ﺪﻟـــﻪ‬ ‫او ﭘــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﻛـــــﻲ زﻳــــﺎﺗﻮب ﻫــــﻢ راﺗﻠـــــﻮ‪ ،‬و دې ﺗــــﻪ ﺷــــﻔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻟـــــﻮك‪،‬‬ ‫ﻓﻮﻟﻜﻠـــﻮر ﻳـــﺎ ﻋـــﻮاﻣﻲ او د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ادب وﻳـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ＇ﺨـــﻪ دا‬ ‫＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪﻳ‪８‬ي ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻣﺎﺿــﻲ ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮي داﺳــﻲ ！ــﻮﻟﻨﻲ ﻫــﻢ ﺗ‪５‬ــﺮي ﺷــﻮي‬ ‫‪75‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دي‪ ،‬ﭼﻴــﺮي ﭼ ـﻲ ﻫــﺮ ﺳــ‪７‬ى ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧــﻪ ﻳــﻮه ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي ﺷــﺎﻋﺮ‪ ،‬ادﻳــﺐ‬ ‫ﭘﺎﺗـــﻪ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ادب ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﺳـــﺮه‬ ‫ډ‪４‬ـــﺮ ﻧـــﺰدې او ﻛﻠـــﻚ ﺗـــ‪７‬ون درﻟـــﻮدو او ﻋـــﺎﻣﻮ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ادب او ادﺑـــﻲ‬ ‫اﻇﻬــﺎر ﻟــﻪ ﻻري د ژوﻧــﺪ ادراك او ﻟــﻪ ﻓﻄــﺮت ﺳــﺮه د ﺧﭙــﻞ ﺗﻌﻠــﻖ اﻇﻬــﺎر‬ ‫ﻛــــﺎوه‪ ،‬د ادب دا ﺑ‪２‬ــــﻲ ﺗــــﺮ ＇ــــﻮ ﭘ‪７５‬ﻳــــﻮ ﭘــــﻮري دوام درﻟــــﻮدو‪ ،‬ﭘــــﻪ دې‬ ‫‪請‬ــــﻮرﺗﺤﺎل ﻛــــﻲ ﺑــــﺪﻟﻮن ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ راﻏﻠــــﻮ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ د ﺳﺎﻳﻨــــﺴﻲ‬ ‫اﻳﺠــﺎدوﻧﻮ ﭘﻴــﻞ وﺷــﻮ او ﻫــﺮ ﺷــﻰ ﭘــﺮ ﺳﺎﻳﻨــﺴﻲ ﺑﻨﻴــﺎدوﻧﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻛﺘــﻞ‬ ‫ﺷــــﺮوع ﺷــــﻮ‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ اﻧــــﺴﺎن ﺧﭙــــﻞ ‪＄‬ــــﺎن ﻟــــﻪ ﻓﻄــــﺮت ＇ــــﻪ ﺟــــﻼ‬ ‫ﻛ‪５＋‬ـــ‪＋‬ﻮو او د ﻫـــﺮ ﻋﻤـــﻞ وﺟﻮﻫـــﺎت او ﻣﻨﻄـــﻖ د ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ دﭘـــﺎره ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﺳﺎﻳﻨـــﺴﻲ ا‪請‬ـــﻮل ﺧﭙﻠـــﻮل ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬دا ﺑـــﺪﻟﻮن ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻧـــﻮر ﻫـــﻢ‬ ‫ﺗ‪５‬ــــﺰ ﺷــــﻮ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ ﻳــــﻮرﭘﻲ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ د ﺧﭙــــﻞ ﻧــــﺴﻞ د اﻋــــﻞٰى او ﺑﺮﺗــــﺮ‬ ‫ﺛـــﺎﺑﺘﻮﻟﻮ دﭘـــﺎره د ﺳـــﺎﻳﻨﺲ او ﻣﻨﻄـــﻖ ﭘـــﺮ ﺑﻨـــﺴ＀ دﻟﻴﻠﻮﻧـــﻪ را ﻣـــﻨ‪ ＃‬ﺗـــﻪ‬ ‫ﻛــ‪７‬و‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ ﻳــ‪ ３‬د ﻧــﻮري دﻧﻴــﺎ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــﻪ د ﺗﻬــﺬﻳﺐ ＊ــﻮدﻟﻮ ﭘــﻪ ﻧــﻮم‬ ‫ﭘــﺮ وﺳــﺎﻳﻠﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻗﺒــﻀﻪ وﻛــ‪７‬ه او ﭘﻨ‪％‬ــﻪ ﺳــﻮه ﻛﺎﻟــﻪ ﻳــ‪ ３‬د دﻧﻴــﺎ ﻟــﻪ ﻫــﺮ‬ ‫ﻛــﻮﻧﺞ ＇ﺨــﻪ ﻣــﺎل و دوﻟــﺖ ﻟﻮ！ﻠــﻮ ﭘــﻪ ذرﻳﻌــﻪ ‪＄‬ــﺎن ﺗﺮﻗــﻲ ﻳﺎﻓﺘــﻪ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﻟــﻪ ﻫــﻢ‬ ‫دې ‪＄‬ﺎﻳﻪ د ادب او اﻧﺴﺎﻧﻲ ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻛﻲ ﻧﻮر ﻟﻴﺮﻳﻮاﻟﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﻮ‪.‬‬ ‫وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ د ﻳــــﻮرپ آﻗــــﺎ وو ﭼــــﻲ و ﺧﭙﻠــــﻮ ﻏﻼﻣــــﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــــﻮ ﺗــــﻪ‬ ‫＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﺗﺮﻗـــﻲ ورﻛﻮﻟـــﻪ او د ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ﻛـــﻲ ﭼـــﻲ ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ！ـــﻮﻟﻨﻴﺰ‬ ‫ﺑــــﺪﻟﻮن راﺗﻠــــﻮ ﻫﻐــــﻪ د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ د ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨــــﻮ ﻛــــﺸﺎﻟﻮ ﺳــــﻨﺠﻮﻟﻮ‬ ‫ادﺑــﻲ رﺟﺤﺎﻧــﺎت وﺷــﺎﺗﻪ ﻏﻮر‪＄‬ــﺎر ﻛــ‪７‬و‪ ،‬د دې ﻋﻤــﻞ ﻳــﻮ واﺿــﺢ اﺛــﺮ دا‬ ‫وﺷـــﻮ ﭼـــﻲ ادب د ﻳـــﻮ ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻪ ﻃﺒﻘـــ‪ ３‬ﻣﻴـــﺮاث و‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪو‪ ،‬اول ﭼـــﻲ‬ ‫ﺑـــﻪ ﻫـــﺮ ﺳـــ‪７‬ى ﭘـــﻪ ﻳـــﻮه ﻧـــﻪ ﻳـــﻮه ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﺧﭙﻠـــﻮ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ د ادﺑـــﻲ اﻇﻬـــﺎر‬ ‫ﻗـــﺪرت درﻟـــﻮدو ﻫﻐـــﻪ دوام ﻧـــﻪ وﻣﻮﻧـــﺪو‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﭘـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه ﺗ‪５‬ــﺰي ﺳــﺮه ﻟــﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻪ ﺑﻬﻴﺮوﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــﺪو‪ ،‬ﻋــﺎم ﺳــ‪７‬ى د دې‬ ‫‪76‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺑﻬﻴﺮوﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﺟـــﺴﺘﺠﻮ ﻛـــﻲ دوﻣـــﺮه اﺧﺘـــﻪ ﺷـــﻮ ﭼـــﻲ د ﻏـــﻮر وﻓﻜـــﺮ او‬ ‫ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻟـــﻪ ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻮ ＇ﺨـــﻪ ورو‪ -‬ورو ﻟﻴـــﺮي ﻛ‪５‬ـــﺪو ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫！ﻮﻟﻨــﻪ ﻛــﻲ دا ﺧﺒــﺮه ﻋــﺎم ﺷــﻮه ﭼــﻲ ادب ﻟﻴﻜــﻞ‪ ،‬ﻟﻮﺳــﺘﻞ او اور‪４‬ــﺪل ﻳــﻮ‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤـــــﻲ ﻋﻤـــــﻞ دى‪ ،‬او ﻟـــــﻪ دې ﺗﻔـــــﺮﻳﺢ ＇ﺨـــــﻪ ﻫﻐـــــﻪ ﺧﻠــــــ‪ ，‬ﺧﻮﻧـــــﺪ‬ ‫اﺧﻴـــﺴﺘﻼى ﺷـــﻲ ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ ﭼـــﺎ ﺳـــﺮه ﻓـــﺎﻟﺘﻮ وﺧـــﺖ ﻳـــﺎ ﻓﺮاﻏـــﺖ وي‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ‬ ‫ﭼــﻲ د ﺷــﻠﻤﻲ ‪請‬ــﺪۍ ﭘــﻪ اول ﻧﻤــﺎﻳﻲ ﻛــﻲ ﻧــﻮ آﺑﺎدﻳــﺎت‪ /‬ﻏــﻼم ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــﻪ‬ ‫ﭘـــﻪ ﻇـــﺎﻫﺮه آزاد ﺷـــﻮ ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳـــﻮ ﻧـــﻮى ﺗﻌﺮﻳـــﻒ ﻣـــﺦ ﺗـــﻪ‬ ‫راﻏﻠــــــﻮ او د ﺧﻠ‪／‬ــــــﻮ ﻟــــــﻪ ﻟﻮﻳــــــﻮ ﻋﻤــــــﺎرﺗﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻨ‪／‬ﻠــــــﻮ‪ ،‬ﺳــــــ‪７‬ﻛﻮﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﺟﻬــــﺎزوﻧﻮ‪－ ،‬ﺎډﻳــــﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻛﺎرﺧــــﺎﻧﻮ او ！ﻴﻜﻨــــﺎﻟﻮﺟﻲ ﺳــــﺮه ﺧﭙﻠــــﻪ ﺗﺮﻗــــﻲ‬ ‫وﺗ‪７‬ﻟــﻪ او د دې د ﺗــﺮ ﻻﺳ ـﻪ ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﺗــﺮ اول ﻫــﻢ زﻳــﺎت اﺧﺘــﻪ ﺷــﻮ دې‬ ‫ﺗﺮﻗﻴــــﺎﺗﻲ ﺗــــﺼﻮراﺗﻮ ﻳــــﻮې ﺧﻮاﺗــــﻪ ﭘــــﻪ اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ ﻛــــﻲ داﺳــــﻲ‬ ‫ﻛ‪７‬ﻛﻴﭽﻨـــﻲ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮو ‪＄‬ـــﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ اﻧـــﺴﺎن د‬ ‫دې و ﻣﺨﺘـــﻪ ﺑـــ‪ ３‬وﺳـــﻪ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻧـــﻮ و ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳـــﺎ ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪，‬‬ ‫ودي ﻣﻐﺮﺑــﻲ ﻣﻌﻴــﺎر ﺗــﻪ د رﺳــ‪５‬ﺪﻟﻮ ﭘــﻪ ﻧﻴــﺖ اﻧــﺴﺎن ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ وﺳــﺎﻳﻠﻮ‪،‬‬ ‫ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ورﺛــﻮ او ﻣ‪％‬ﻜﻨــﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻻ ﻫــﻢ ﻟﻴــﺮي ﺷــﻮ‪ ،‬د دې ﭘــﻪ‬ ‫ﺳـــﻮب ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻟـــﻪ ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﺳـــﺮه ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﺷـــﻮه ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ‬ ‫اﻧــﺴﺎﻧﻲ ﺗﻌﻠﻘــﺎت‪ ،‬روﻳــ‪ ３‬او ﺟــﺬﺑ‪ ３‬ﺳــﺮه ﺳــﺮه ！ــﻮل ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻧﻈــﺎم ﺳــﺮه‬ ‫‪－‬ــ‪６‬وډ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ د ادب ﻛــﺮدار ﻫــﻢ ﻣﺤــﺪود ﺷــﻮ‪ ،‬ادﺑــﻲ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ د ډراﻳﻨـــ‪ ，‬روم ﭘـــﻪ ﻃـــﺎﻗﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﭘﺮاﺗـــﻪ ﺧـــﻮ وو‪ ،‬ﻻﻛـــﻦ د ﻫﻐـــﻪ‬ ‫ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د ﺗــ‪７‬ون ﭘﻴــﺪا ﻛﻮﻟــﻮ ﭘــﻪ اړه ﻟــﻪ ﻧﺎﻛــﺎﻣﻲ ﺳــﺮه ﻣﺨــﻪ ﺷــﻮه‪،‬‬ ‫ﭼﻮﻧﻜـــﻪ د ادب ﻟﻴﻜـــﻮﻧﻜﻲ ﻫـــﻢ د دې ！ـــﻮﻟﻨﻲ و‪－‬ـــ‪７‬ي دي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻫﻐـــﻮى‬ ‫د ﻣـــﺎدي ﺗﺮﻗـــﻲ ﻟـــﻪ ﺗـــﺼﻮراﺗﻮ او د ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ اﻏ‪５‬ـــﺰ ＇ﺨـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎن او‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎت ﺧﻮﻧـــﺪي ﻧـــﻪ وﺳـــﺎﺗﻞ ﻟـــﻪ ﻫـــﻢ دې ﻛﺒﻠـــﻪ ادب د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ د‬ ‫روﺣـــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ او ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ورﺛـــﻮ د اﻣـــﻴﻦ ﭘــــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﻣـــﺎدي ﺗﺮﻗــــﻲ‬ ‫ﻣﺒﻠﻎ ﺟﻮړ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫‪77‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ادب ﻟــــﻪ ﺗ‪５‬ــــﺮو ＇ــــﻮ ﭘ‪７５‬ﻳــــﻮ راﻫﻴــــﺴﻲ ﻛﻠــــﻪ د ﻳــــﻮ ﭼــــﺎ ﻣﺨــــﺼﻮص‬ ‫ﻣـــﺴﻠﻚ آﻟـــﻪ ﻛـــﺎر ﭘﺎﺗـــﻪ ﺷـــﻮى دى او ﻛﻠـــﻪ د دوو ﻃـــﺎﻗﺘﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣـــﺎﺑﻴﻦ و‬ ‫ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﺗــﻪ د ﻣــﺎﺗﻲ ورﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﭘــﻪ ﻛــﺎر راوﺳــﺘﻞ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭘــﻪ دې‬ ‫ﺗ‪５‬ـــﺮ زﻳـــﺎﺗﺮه وﺧـــﺖ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﻓﻨـــﻲ ﻟﺤـــﺎظ ادب ډ‪４‬ـــﺮ ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﻛـــ‪７‬ى دى‬ ‫ډ‪４‬ـــﺮ ﻧـــﻮي ‪請‬ـــﻨﻔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌـــﺎرف ﺷـــﻮي دي‪ ،‬د ادب ﭘـــﻪ ﻗﺎﻟـــﺐ ﻛـــﻲ ﻧـــﻮې‪-‬‬ ‫ﻧــﻮې ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬ﺷــﻮې دي‪ ،‬ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﻓﻜــﺮي ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻟــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د‬ ‫ﺗـــ‪７‬ون ﭘـــﻪ اړه ادب ﻟـــﻪ زوال ﺳـــﺮه ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې‬ ‫！ﻮﻟـــﻪ ﻋﺮ‪請‬ـــﻪ ﻛـــﻲ ادب د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﻟـــﻪ ﻋـــﺎﻣﻮ ﻧﺸـــﺴﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻧﺎﺳـــﺘﻲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺘﻲ ＇ﺨﻪ ﻟﻴﺮي ﺷﻮى دى‪.‬‬ ‫د ادب د زوال ﺧﺒــــﺮه زه ‪＄‬ﻜــــﻪ ﻛــــﻮم ﭼــــﻲ زه ﻟــــﻪ ﺗ‪５‬ــــﺮو ﺷــــﭙ‪８‬و‪ ،‬اوو‬ ‫ﻛــﺎﻟﻮ راﻫﻴــﺴﻲ ﻟــﻪ ﻳــﻮې ادارې ﺳــﺮه واﺑــﺴﺘﻪ ﻳــﻢ ﭼﻴــﺮي ﭼــﻲ زﻣــﺎ زﻳــﺎﺗﺮه‬ ‫وﺧـــﺖ ﻟـــﻪ ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ او ﭘ‪５‬ﻐﻠﻮﻧﺠﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه د ﺗﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ﻋﻠـــﻢ و ﻋﻤـــﻞ ﭘـــﻪ‬ ‫اړه ﭘـــﻪ ﺑﺤـــﺚ او ﻣﻜﺎﻟﻤـــﻪ ﻛـــﻲ ﺗ‪５‬ﺮﻳـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ ﭼـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه‬ ‫ﺑﺮﺧــــﻪ ﻳــــ‪ ３‬ﺗﺮﺑﻴﺘــــﻲ ﻛﻮرﺳــــﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ ‪＄‬ﻮاﻧــــﺎن او ﻧﺠــــﻮﻧﻲ ‪－‬ــــ‪６‬ون‬ ‫ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺳــﻴﻨﻪ ﻛــﻲ د ﺳــﻤﺎج د دې ﺑــﺪي ور‪＄‬ــﻲ ﭘــﻪ اړه درد‬ ‫ﻟـــﺮي او د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﭘـــﻪ ‪－‬ـــ‪６‬ون ﺳـــﺮه د ﻳـــﻮې ＊ـــ‪ ３‬ﺗﺮﻗـــ‪ ９‬ﭘـــﻪ ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ د‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﺮدار د ﻟﻮﺑﻮﻟـــﻮ ﺧـــﻮاﻫﺶ ﻟـــﺮي‪ ،‬دا ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎن او ﻧﺠـــﻮﻧﻲ د ！ـــﻮﻟﻨﻲ‬ ‫د ﻧــﻮرو و‪－‬ــ‪７‬و ﭘــﻪ ﻧــﺴﺒﺖ ＇ــﻪ زﻳــﺎت ﺣــﺴﺎس وي‪ ،‬ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮو ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ‬ ‫ﻟـــﻪ دې ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ او ﻧﺠﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه ﻣﻜـــﺎﻟﻤ‪ ،３‬ﺑﺤـــﺚ و ﻣﺒـــﺎﺣﺜ‪ ３‬او ‪－‬ـــﭗ‬ ‫ﺷـــﭗ ﭘـــﻪ دوران ﻛـــﻲ د ادب ﭘـــﺮ ﻛـــﺮدار او ارز＊ـــﺖ ﺑﺎﻧـــﺪي ﭘـــﻪ وار وار‬ ‫ږﻏ‪５‬ــــﺪﻟﻰ ﻳــــﻢ‪ ،‬ﺧــــﻮ د اﻓــــﺴﻮس ﺧﺒــــﺮه ده ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ دوى ﻛــــﻲ زﻳــــﺎﺗﺮه‬ ‫‪＄‬ﻮاﻧـــــﺎن ﭘﺮﺗـــــﻪ ﻟـــــﻪ ＇ـــــﻮ ﻋـــــﺸﻘﻴﻪ او روﻣـــــﺎﻧﻲ ﺷـــــﻌﺮوﻧﻮ‪ ،‬د ادب ﭘـــــﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤـــﻮﻋﻲ ﻛـــﺮدار ﻫـــ‪６‬و ﺧﺒـــﺮ ﻧـــﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻣـــﺎ اﻛﺜـــﺮه دا ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻪ‬ ‫ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ او ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ ﭘـــﻪ اړه د دوى ﺧﻴـــﺎﻻت ＇ـــﻪ ＊ـــﻪ‬ ‫‪78‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧـــﻪ وي‪ .‬د ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ ﻟـــﻪ ادب ﺳـــﺮه د دې ﻋـــﺪمِ دﻟﭽـــﺴﭙﻲ ﭘـــﻪ اړه ﻣـــﺎ ﭘـــﻪ‬ ‫وار‪ -‬وار ﭼﻮرت وﻫﻠﻰ دى‪ ،‬ﭼﻲ داﺳﻲ وﻟﻲ دي؟‬ ‫زﻣــــﻮږ ﻧــــﻮى ﻛﻬــــﻮل د ادب ﻟــــﻪ اﻓﺎدﻳــــﺖ ＇ﺨــــﻪ دوﻣــــﺮه ﺑ‪／５‬ﺎﻧــــﻪ او‬ ‫ﺑ‪５‬ـــﺰاره وﻟـــﻲ دى؟ ﭘـــﻪ دې اړه زه ﭘـــﻪ دا ﻧﺘﻴﺠـــﻪ رﺳـــ‪５‬ﺪﻟﻰ ﻳـــﻢ ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ‬ ‫ﭘــﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤــﻲ ﻧــﺼﺎب ﻛــﻲ ادب ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د ﺗﻌﻠــﻖ ﭘــﻪ اﺳــﺎس‬ ‫ﻧـــﻪ دى را وړل ﺷـــﻮى‪ ،‬ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ ﻛﺘـــﺎﺑﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﭼـــﻲ ﻛـــﻮم ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻪ‪،‬‬ ‫ﻏﺰﻟﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﻳـــﺎ ﻧـــﻮر ادﺑـــﻲ ‪請‬ـــﻨﻔﻮﻧﻪ ﺷـــﺎﻣﻞ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮي دي او د درس و‬ ‫ﺗـــﺪرﻳﺲ ﭘـــﻪ دوران ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻮى ﺑﺎﻧـــﺪي د ＇ـــﻪ ﻓﺎﻳـــﺪه ﻣـــﻦ ﺑﺤـــﺚ او‬ ‫ﻣﺒــﺎﺣﺜ‪ ３‬ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﺣﻮ‪請‬ــﻠﻪ اﻓﺰاﻳــﻲ ﻧــﻪ ده ﺷــﻮې‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺟﻤﺎﻋــﺖ‬ ‫ﻛـــﻲ د دې ادﺑـــﻲ ﻓﻨﭙـــﺎرو ﺑـــ‪ ３‬ﻣﻌـــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـــ‪ ３‬ﻣﻘـــﺼﺪه او ﻟـــﻪ ژوﻧـــﺪ ＇ﺨـــﻪ‬ ‫ﻟﻴـــﺮي ﺗـــﺸﺮﻳﺢ ﻛﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻮ ﻛـــﻲ د ادب او ژوﻧـــﺪ د ﺗـــ‪７‬ون د‬ ‫ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ ﻣـــﺎده ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــﻮﻻى‪ ،‬ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ دې ﻛﺒﻠـــﻪ زﻣـــﻮږ ﻧـــﻮى‬ ‫ﻛﻬـــﻮل د ﺧﭙـــﻞ ﺗﻌﻠﻴﻤـــﻲ ﺳـــﻔﺮ ﭘـــﻪ دوران ﻛـــﻲ د ادب ﻟـــﻪ ﻳـــﻮ ﻣﺤـــﺪود‬ ‫ﻣﻌــﺎﻧﻲ ﺳــﺮه ژوﻧــﺪ ﻛــﻮي او ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ＇ــﻪ ﺑــ‪ ３‬ﻣﻘــﺼﺪه ﻋــﺸﻘﻴﻪ ﺷــﻌﺮوﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻳﺎد ﻛ‪７‬ي‪.‬‬ ‫او ﭼــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻫﻐــﻮى ادب ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د ﺗﻌﻠــﻖ ﭘــﻪ ر‪１‬ــﺎ ﻛــﻲ ﻧــﻪ ﺷــﻲ‬ ‫ﺳـــﻨﺠﻮﻻى ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻮى ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ادب او ادﻳـــﺐ ＇ﺨـــﻪ د ﺑ‪５‬ــــﺰاري‬ ‫رﺟﺤــﺎن ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻻﻛــﻦ ﻛــﻮم وﺧــﺖ ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ‬ ‫ﺳـــﺮه ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﻛﻮرﺳـــﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ادب د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‪،‬‬ ‫ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــﻲ‪ ،‬ﻣــﺬﻫﺒﻲ او ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺣــﻮاﻟ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻣﺒﺤــﺚ ﻛــ‪７‬ى‬ ‫دى ﻧــﻮ د ﻫﻐــﻮى ﭘــﻪ ﻓﻜــﺮ ي رﺟﺤــﺎن ﻛــﻲ ﻳــﻮ ＇ــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪ ﺑــﺪﻟﻮن راﻏﻠــﻰ‬ ‫دى او ﻫﻐـــﻮى ادب او ادﺑـــﻲ رواﻳـــﺎت ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه ﻛﺘـــﻞ‬ ‫ﭘﻴـــﻞ ﻛــــ‪７‬ي دي او د ﻫﻐـــﻮى دﻧﻨــــﻪ د ادب او ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ دﭘــــﺎره ‪－‬ﻨﺠــــﺎﻳﺶ‬

‫‪79‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮى دى‪ ،‬دا ﺧـــﻮ ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ﻛـــﻮﭼﻨﻰ ﻛﻮﺷـــﺶ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ اداره ﻛــﻲ ﻟــﻪ ‪＄‬ﻮاﻧــﺎﻧﻮ ﺳــﺮه ﻛــﻮو‪ ،‬ﻣــﻮږ وﻳــﻼى ﺷــﻮ ﭼــﻲ ﻣــﻮږ‬ ‫ﭘـــﻪ ﻣﺠﻤـــﻮﻋﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ او ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ادب ＇ﺨـــﻪ د‬ ‫ﺑ‪５‬ـــﺰارۍ ﭘـــﻪ ﺳـــﻮب د ﺧﭙﻠـــﻲ ！ـــﻮﻟﻨﻲ د ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨـــﻲ ﭘـــﻪ ﻟﻴـــﺮي ﻛﻮﻟـــﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﻳﻮ‪.‬‬ ‫وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛﻮﻣـــﻪ ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛـــﻲ د ادب او ﻋـــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن‬ ‫ﻓﺎ‪請‬ـــﻠﻪ ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻫﻠﺘـــﻪ ﺑﻴـــﺎ داﺳـــﻲ رﺟﺤﺎﻧـــﺎت ‪＄‬ـــﺎى ﻧﻴـــﺴﻲ ﭼـــﻲ‬ ‫اﻧـــﺴﺎن ﻟـــﻪ ﻧـــﻮرو ﻛـــﺸﺎﻟﻮ ﺳـــﺮه ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ ﻧـــﻦ د ﺧﭙﻠـــﻲ‬ ‫！ـــﻮﻟﻨﻲ ﺟـــﺎج واﺧﻠـــﻮ ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ！ﻮﻟﻨـــﻪ ﻛـــﻲ‬ ‫ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮﻧﻴـــﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻣﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﻏـــﻼ‪ ،‬ډاﻛـــ‪ ،３‬اﺳﺘﺤـــﺼﺎل او دﻛﺮﭘـــﺸﻦ‬ ‫رﺟﺤﺎﻧﺎت ورځ ﭘﻪ ورځ زﻳﺎﺗﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫زﻣــــﻮږ ！ﻮﻟﻨــــﻪ دﺧﭙــــﻞ ﻣــــﺬﻫﺐ ﻟــــﻪ رﻳــــ‪＋‬ﺘﻮﻧﻲ ﻣﻘﺎ‪請‬ــــﺪو‪ ،‬ﺛﻘــــﺎﻓﺘﻲ‬ ‫رواﻳــﺎﺗﻮ‪ ،‬ژﺑــﻲ او ﺗﻬــﺬﻳﺒﻲ ﻗــﺪروﻧﻮ ＇ﺨـــﻪ د ﻟﻴــﺮ ﻛ‪５‬ــﺪو ﻋﻤــﻞ ﭘــﻪ ډ‪４‬ـــﺮه‬ ‫ﺗ‪５‬ـــــﺰۍ ﺳــــــﺮه زﻳـــــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ﻳﻮوﻟــــــﺴﻢ ﺳــــــﺘﻤﺒﺮ د واﻗﻌـــــ‪ ３‬ﭘــــــﺲ ﭘــــــﺮ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧـــﺪي ﺑﻤﺒـــﺎري او ﭘـــﺮ ﻋـــﺮاق ﺑﺎﻧـــﺪي د اﻣﺮﻳﻜـــ‪ ３‬ﻗﺒـــﻀ‪３‬‬ ‫وروﺳـــﺘﻪ ﻳـــﻮ واري ﺑﻴـــﺎ دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ دوو اﻧﺘﻬـــﺎوو ﻛـــﻲ ﺗﻘـــﺴﻴﻢ ﺷـــﻮې ده‪،‬‬ ‫ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د اﻣﺮﻳﻜــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﻣـــﺸﺮي ﻛــﻲ د ﻓـــﺮي ﻣﺎرﻛ‪５‬ــ＀ اﻛـــﺎﻧﻮﻣﻲ ﻳـــﺎ‬ ‫‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ د ﻣﻌﺎﺷــــﻲ ‪＂－‬ــــﻮ د ﺗﺮﻻﺳــــﻪ ﻛﻮﻟــــﻮ دﭘــــﺎره ﭘــــﺮ ﻣــــﺦ وړل‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬او ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ د اﺳـــﻼم د رﻳـــ‪＋‬ﺘﻴﻨﻲ ﺗـــﺸﺨﺺ د ﻣـــﺴﺦ ﻛﻮﻟـــﻮ‬ ‫وروﺳـــﺘﻪ د ﻣـــﻼ ﻋﻤـــﺮ او اﺳـــﺎﻣﻪ ﺑـــﻦ ﻻدن ﺧـــﻮد ﺳـــﺎﺧﺘﻪ ﺟﻬـــﺎد ﺗـــﻪ ﻻري‬ ‫ﭘﺮاﻧـــﺴﺘﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د دې دواړو اﻧﺘﻬـــﺎ ﭘـــﺴﻨﺪو ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﻧـــﺎم‬ ‫ﻧﻬـــﺎد ﺗـــﻀﺎد ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ د ！ـــﻮﻟﻲ ﻧـــ‪７‬ۍ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻧﻈـــﺎم ‪－‬ـــ‪ ６‬وډ ﺷـــﻮى دى‪،‬‬ ‫ﻫـــــﻢ د دې دواړو ﻗﻮﺗﻮﻧـــــﻮ ﻟـــــﻪ ﺟـــــﻮره د ﻣﻌﺎﺷـــــﻲ ﺑﺮاﺑـــــﺮي‪ ،‬ﻣـــــﺬﻫﺒﻲ‬

‫‪80‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫روداري او ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ﺗﺤﻤــــﻞ ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن ﺗــــﻮازن ﻟــــﻪ ﻣﻴﻨ‪％‬ــــﻪ ﺗﻠﻠــــﻰ دى‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ د ﻣﺎرﻛ‪５‬ــ＀ اﻛــﺎﻧﻮﻣﻲ د ﻧــﺎﻫﻤﻮاره ﻣﻌﺎﺷــﻲ ﻧﻈــﺎم ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﻧـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻪ ﻛﺮوړوﻧـــﻮ اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﻫـــﺮ ورځ د ﻏﺮﻳﺒـــﻲ او ﻟـــﻮږي ﻟـــﻪ ﻻﺳـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫اﺑﺘــﺮي اﺧﺘــﻪ دي‪ ،‬او و ﺑﻠــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــﻪ د ﺧــﻮد ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺟﻬــﺎد ﭘــﻪ ﺳــﻮب ﺑــ‪３‬‬ ‫ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﻫـــﺮه ورځ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ وﻳﻨـــﻮ ﻟﻤﺒـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ دواړو‬ ‫‪請‬ـــﻮرﺗﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ روﺣـــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ او‬ ‫ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺿـــﺮروﺗﻮﻧﻮ ﺗـــﻪ ﺗـــﺎوان رﺳـــﻴ‪８‬ي او ﻣـــﺎده ﭘﺮﺳـــﺘﻲ زﻳـــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ ﻟــﻪ ادب ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ د ﻳــﻮ ﻣــﺎدي ＇ﻴــﺰ رﻧ‪／‬ــﻪ‬ ‫ﻣـــﺎدي ‪＂－‬ـــﻪ اﺧـــﺴﺘﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي او ﻟـــﻪ دې ＇ﺨـــﻪ ‪＂－‬ـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺧﻠــــ‪，‬‬ ‫اﺧﻴــــﺴﺘﺎى ﺷــــﻲ‪ ،‬ﭼــــﻲ دا ‪ afford‬ﻛــــﻮﻻى ﺷــــﻲ‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ ادب اوس‬ ‫ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د اﻳﻠﻴــ＀ ﻛــﻼس ﻣﻴــﺮاث ﺟــﻮړ ﺷــﻮى دى‪＇ ،‬ــﻮك‬ ‫ﭼـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ﻳـــﺎ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ ﭘﻨ‪％‬ـــﻪ ﺳـــﺘﻮرو ﻫﻮ！ﻠﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ د ﺟـــﻮړ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮو‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒـــﺎﺗﻮ ﻟـــﻪ ﻻري د ﺧﭙـــﻞ ﺳـــﺎﺗﻴﺮ دﭘـــﺎره ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر راوﻟـــﻲ او ﻳـ ـﺎ ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ‬ ‫ﺷــﻮره ډﻛــﻲ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻧﻴﻤــﻮ ﻟﻐــ‪７‬و ﻧﺠﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي د ﭘﻜﭽﺮاﺋــﺰ‬ ‫ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺲ ﺧﻮﻧﺪ ﭘﺮې اﺧﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﭘـــــﻪ ا‪請‬ـــــﻞ ﻛـــــﻲ د ادب د دې زوال ﺗـــــﺮ ﺷـــــﺎ د ﺗﺮﻗـــــﻲ‪ ،‬ﺗﻬـــــﺬﻳﺐ‪،‬‬ ‫ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ﺑــــﺪﻟﻮن د ﻛﺎﻣﻴــــﺎﺑﻲ ﻫﻐــــﻪ آﺑﺎدﻳــــﺎﺗﻲ او ﺳــــﺎﻣﺮاﺟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧــــﻪ‬ ‫دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﻮ رﻧــ‪ ，‬ﻳــ‪！ ３‬ﻮﻟــﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻪ ！ﻮﻟﻨــﻪ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ اﺛــﺮ ﻛــﻲ ﻧﻴــﻮﻟﻲ‬ ‫ده‪ ،‬ﭘـــﺮ ﻣـــﺎده ﭘﺮﺳـــﺘ‪ ９‬اډا‪１‬ـــﻪ دا ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧـــﻪ اوس زﻣـــﻮږ د روﻳـــ‪ ３‬ﺑﺮﺧـــﻪ‬ ‫‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪﻟﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ﺳـــﻮچ‪ ،‬ﻓﻜـــﺮ‪ ،‬ﺗـــﺼﻮرات او ﺧﻴـــﺎﻻت ﻗـــﺎﺑﻮ‬ ‫ﻛـــﻮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ ﻣـــﻮږ د دې ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳـــﺎ ﻛﺎﻣﻴـــﺎﺑﻲ ﻋﻴﻨﻜـــﻮ ﻛـــﻲ د‬ ‫ادب ﺟـــﺎﻳﺰه اﺧﻠـــﻮ ﻧـــﻮ ﺑﻴـــﺎ دا ！ـــﻮل راﺗـــﻪ ﻫـــﺴﻲ ﺑـــ‪ ３‬ﻓﺎﻳـــﺪې ﺷـــﻲ‪ ،‬وﻟـــﻲ‬ ‫ﭼــــﻲ د ﺗﺮﻗــــﻲ ﺑــــﺪﻟﻮن او ﻛﺎﻣﻴــــﺎﺑﻲ دا ﺳــــﺎﻣﺮاﺟﻲ رﺟﺤﺎﻧــــﺎت ﻛــــﻮر ﭘــــﻪ‬ ‫ﻛﻮر ﺧﻮاره دي‪.‬‬ ‫‪81‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛﻠـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ اﻣـــﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﺑـــﺮي‪！ ،‬ـــﻮﻟﻨﻴﺰ اﻧـــﺼﺎف او‬ ‫رواداري و دې وران ﺣـــﺎل ﺗـــﻪ ‪－‬ـــﻮرو ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ دا ﭼـــﻮرت وﻫﻠـــﻮ ﻣﺠﺒـــﻮر‬ ‫ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ آﻳــﺎ‪ -‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ د ادب ＇ــﻪ ﻛــﺮدار ﺷــﺘﻪ ﻫــﻢ او ﻛــﻪ‬ ‫ﻧــﻪ؟ آﻳــﺎ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﻛــﻲ د اوﺳــ‪５‬ﺪو ﺑــﺎوﺟﻮد ﻣــﻮږ د ادب ﺗﺨﻠﻴــﻖ‬ ‫ﺟـــﺎري ﺳـــﺎﺗﻼى ﺷـــﻮ؟ داﺳـــﻲ ﺳـــﻮاﻟﻮﻧﻪ د ﻫـــﺮ ﻟﻴﻜـــﻮال ﭘـــﻪ ذﻫـــﻦ ﻛـــﻲ‬ ‫راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ ﺑﻴـــﺎ ﻣـــﻮږ ﺗـــﺎرﻳﺦ و‪－‬ـــﻮرو‪ ،‬د ﻓـــﺮاﻧﺲ‪،‬‬ ‫روس او اﻳـــﺮان اﻧﻘﻼﺑﻮﻧـــﻮ ﺗـــﻪ و‪－‬ـــﻮرو‪ ،‬د ﺑﺮ‪請‬ـــﻐﻴﺮ د ازادۍ ﺟﻨــــ‪ ，‬ﺗـــﻪ‬ ‫و‪－‬ــﻮرو او ﻧــﻮر داﺳــﻲ واﻗﻌــﺎت و ﭘﻠ＂ــﻮ ﻧــﻮ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ د دې ！ﻮﻟــﻮ ﺗــﺮ ﺷــﺎ‬ ‫د ادب‪ ،‬ادﻳـــﺐ او ادﺑـــﻲ ادارو ﻫﻐـــﻪ ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه ﻟـــﻪ ﻓﻜـــﺮه ډك ﺧﻴـــﺎﻻت‬ ‫او ﻋﻤــــﻞ را ＊ــــﻜﺎره ﺷــــﻲ‪ ،‬ﭼــــﻲ د دې ﺑــــﺪﻟﻮن ﻣﻮﺟــــﺐ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ــــﺪﻟﻲ دي‪،‬‬ ‫ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ زﻣــﻮږ دﻧﻨــﻪ ﻫــﻢ د ادب د ﻛــﺮدار ﭘــﻪ اړه اﻣﻴــﺪ او ﺣﻮ‪請‬ــﻠﻪ‬ ‫ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻲ‪ ،‬د ادب د دې ﻛـــﺮدار ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ دﭘـــﺎره ﻣـــﻮږ ﺗـــﻪ د ﺗﺮﻗـــﻲ د‬ ‫ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﺑــﺪﻟﻮن ﭘــﺮ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻟــﻪ ﻧــﻮي ﺳــﺮه ﻏــﻮر ﻛــﻮل ﭘــﻪ ﻛــﺎر‬ ‫دي‪ ،‬د دې ﺧﭙــﻞ او زﻣــﻮږ ﻟــﻪ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺳــﺮه ﺳــﻢ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧــﻪ ﻛــﻮل ﭘــﻪ ﻛــﺎر‬ ‫دي‪ ،‬ﻫـــﻢ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻣـــﻮږ د ادب ﻛـــﺮدار ﺗـــﻪ ‪＂－‬ـــﻪ ورﻛـــﻮﻻى ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻛـــﻪ‬ ‫ﻣـــﻮږ د اﻣـــﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﺑـــﺮي‪ ،‬رواداري او ！ـــﻮﻟﻨﻴﺰ اﻧـــﺼﺎف آﻓـــﺎﻗﻲ ا‪請‬ـــﻮﻟﻮﻧﻪ‬ ‫ﻟــﻪ ﺗﺮﻗــﻲ او ！ــﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑــﺪﻟﻮن ﺳــﺮه وﺗــ‪７‬و ﻧــﻮ ﺑــﻪ د ادب ﻛــﺮدار ﻣﺘﺮﻗــﻲ ﺷــﻲ‬ ‫او ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ ادب ﻳﻘﻴﻨــﺎً ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﺑــﺪﻟﻮن راوړي‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د ﻋﺪل ﭘﺮ ﺑﻨﻴﺎد وي‪.‬‬ ‫دا ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﻛ‪５‬ــﺪﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ادب ﻟــﻪ ﻫــﺮ رﻧ‪／‬ــﻪ ازم ＇ﺨــﻪ ﺟــﻼ‬ ‫ﺷـــﻲ او د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ا‪請‬ـــﻮﻟﻮﻧﻮ ﭘـــﻪ اډ‪１‬ـــﻪ ﻣـــﻮاد ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧـــﻦ ادب‬ ‫ﺑﺎﻳـــﺪ ﭼـــﻲ د ﻇﻠـــﻢ‪ ،‬ﺟﺒـــﺮ و ﺗـــﺸﺪد‪ ،‬اﺳﺘﺤـــﺼﺎل‪ ،‬ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ﺟﻨﻮﻧﻴـــﺖ او‬ ‫ﻧــﻮري داﺳــﻲ ﻣــﺴﺌﻠ‪ ３‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ اﻧــﺪاز ﺧﭙــﻞ ﻣﻮﺿــﻮع و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮي ﭼـــﻲ‬ ‫ﺗــﺮ ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ورﺳــ‪８５‬ي‪ ،‬ﻫــﻢ دﻏــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــﻪ ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل ﻛــﻲ د ＊ــﻪ او‬ ‫‪82‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺜﺒـــﺖ ادﺑـــﻲ ذوق د راﺑﻴـــﺪاره ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﭘـــﻪ ﺗﻌﻠﻴﻤـــﻲ ﻧـــﺼﺎب ﻛـــﻲ د‬ ‫ادب ﻧــﻮي ﺗــﺸﺮﻳﺢ ﭘــﻪ ﻛــﺎر ده‪ ،‬داﺳــﻲ ﺗــﺸﺮﻳﺢ ﭼــﻲ ادب ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه‬ ‫وﺗــ‪７‬ي‪ ،‬ﻫــﻢ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﺑــﻪ د ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل دﻧﻨــﻪ ادب و ژوﻧــﺪ د ﺳــﻨﺠﻮﻟﻮ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻨﻪ ذرﻳﻌﻪ ‪－‬ﺮ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د ادب ﺗــﺮ ﻗﻴــﺎﺗﻲ ﻛــﺮدار ﻫــﻢ دﻏــﻪ دى ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﻫــﺮ ﻋــﺎم اﻧــﺴﺎن و‬ ‫روﻳــــﻮ‪ ،‬ﺗــــﺼﻮراﺗﻮ‪ ،‬ﻛــــﺮدار او ﺧﻮاﻫــــﺸﺎﺗﻮ ﺗــــﻪ ﻧــــﻮې ﺑ‪２‬ــــﻪ ورﻛــــ‪７‬ي او‬ ‫ﺳـــﻤﺎﺟﻲ اﻧـــﺼﺎف ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬د ادب د دې ﻛـــﺮدار د ﺟـــﻮت ﻛﻮﻟـــﻮ‬ ‫دﭘـــﺎره د ‪＄‬ﻮاﻧـــﺎﻧﻮ او ﻧـــﻮرو ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﭘـــﻪ ادب ﻛـــﻲ د ﺷـــﺮﻳﻚ ﻛﻮﻟـــﻮ او د‬ ‫‪＂－‬ـــﻮرو ﻣﺒـــﺎﺣﺜﻮ دﭘـــﺎره د داﺳـــﻲ ﻓـــﻮرم ﺟﻮړوﻟـــﻮ ﺿـــﺮورت دى‪ ،‬ﭼﻴـــﺮي‬ ‫ﭼـــﻲ ادﻳﺒـــﺎن او ﻋـــﺎم ﺧﻠــــ‪ ，‬ﭘـــﻪ ذﻫﻨـــﻲ او ﻓﻜـــﺮي ﻟﺤـــﺎظ ﺳـــﺮه ﻧـــﺰدې‬ ‫ﻛـــ‪７‬ﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ و ‪＄‬ـــﺎن ﺗـــﻪ ادﻳﺒـــﺎن واﻳـــﻮ او ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎن د ﺧﭙﻠـــﻮ‬ ‫ﺳــﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ او ادﺑــﻲ ورﺛــﻮ اﻣــﻴﻦ ‪２－‬ــﻮ ﻧــﻮ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﻟــﻪ ﺑﻨــﺪو ﻛﻤــﺮو‬ ‫او و ﻳــــﻮه ﺑــــﻞ ﺗــــﻪ د ﺷــــﺎﺑﺎش ورﻛﻮﻟــــﻮ ﻟــــﻪ ﻋﻤــــﻞ ＇ﺨــــﻪ راوﺗــــﻞ او ﭘــــﺮ‬ ‫ﻋـــﻮاﻣﻲ ډ‪－‬ـــﺮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻛـــﺮدار ﻟﻮﺑـــﻮل ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر دى او و ﻋـــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﻪ‬ ‫ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ادب ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ د ﻣﻮﺟـــﻮد ﺗﺮﻗﻴـــﺎﺗﻲ ﺗـــﺼﻮراﺗﻮ ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧـــﻪ ورﻛـــﻮل ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر ده او د دې ﺧﺒـــﺮي ﻏﻨﺪﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ادب‬ ‫ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛـــﻮل او ﭘـــﺮ ادب ﺑﺎﻧـــﺪي ﺧﺒـــﺮه ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻫﻐـــﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﻛـــﺎر دى‬ ‫ﭼــﻲ دا "ﺧـــﺪا داد ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ" وﻟـــﺮي ﭘـــﻪ دې ﺧﺒـــﺮه ﻣـــﻮږ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ＊ـــﻪ‬ ‫ﭘﻮﻫ‪５‬ــــﺪﻻى ﺷــــﻮ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ ﻣــــﻮږ د ﻣﺎﺿــــﻲ د ادﻳﺒــــﺎﻧﻮ او ادب ﭘــــﻪ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻲ ﻛﺮدار ﺧﺒﺮ ﻳﻮ‪.‬‬ ‫زﻣـــﺎ ﺧﻴـــﺎل دى ﭼـــﻲ د ادب ﻣﺘﺮﻗـــﻲ ﻛـــﺮدار او ﭘـــﻪ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن‬ ‫ﻛـــﻲ د دې ﻛـــﺮدار ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﭘـــﻪ ‪請‬ـــﺤﻴﺢ ﻣﻌﻨـــﺎ را ﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى‬ ‫ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ذﻫﻨﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ د ﺗﺮﻗــﻲ او ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﺑــﺪﻟﻮن‬

‫‪83‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘــﺮ ﻣﻮﺟــﻮده ﺳــﺎﻣﺮاﺟﻲ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﻟــﻪ ﺳــﺮه ﺳــﻮچ وﻛــ‪７‬و او ﻧــﻮي‬ ‫ﻣﻌﻨــﺎ ورﻛــ‪７‬و ﻫــﻢ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﺑــﻪ ﻣــﻮږ د دې ﺟﻮ‪－‬ــﻪ ﻳــﻮ ﭼــﻲ د ﻣﻮﺟـــﻮده‬ ‫ﺗﺮﻗﻴــﺎﺗﻲ رﺟﺤﺎﻧــﺎﺗﻮ د ﻣﻨﻔــﻲ اﻏ‪５‬ﺰﻧــﻲ ﺗﺠﺰﻳــﻪ وﻛــ‪７‬و‪ ،‬د ﺧﭙﻠــﻮ ﻣ‪％‬ﻜﻨــﻲ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ او ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﺳـــﺮه ﻳـــ‪ ３‬و‪－‬ـــﻮرو او ﺑﻴـــﺎ د دې ﺗـــ‪７‬ون ﻟـــﻪ آﻓـــﺎﻗﻲ‬ ‫اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ا‪請‬ـــﻮﻟﻮﻧﻮ )اﻣـــﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﺑـــﺮي‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ اﻧـــﺼﺎف( ﭘـــﻪ ﭘـ ـﺲِ ﻣﻨﻈـــﺮ‬ ‫ﻛــــﻲ و‪－‬ــــﻮرو ﻳﻘﻴﻨـــﺎً ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ ﺑــــﻪ ﻣــــﻮږ و دې رﺟﺤﺎﻧــــﺎﺗﻮ ﺗــــﻪ ﺧﭙــــﻞ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳــــﻒ ورﻛﻮﻟــــﻮ ﻛــــﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑــــﻪ ﺷــــﻮ او د ادب د ﻣﺘﺮﻗــــﻲ ﻛــــﺮدار ﭘــــﻪ‬ ‫ﺳﻮب ﺑﻪ د ﻳﻮ ＊ﻪ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺑﺪﻟﻮن د ﺧﻮب ﺗﻌﺒﻴﺮ وﻣﻮﻧﺪو‪.‬‬

‫‪ ٢٧‬ا‪－‬ﺴﺖ ‪٢٠٠٣‬ء‬

‫‪84‬‬

‫_________________________________________________‬

‫د ﺗﻬﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﺎن د ﺟﻨـ‪ ，‬ﺣﻘﻴﻘﺖ او د‬ ‫ادب ﻛﺮدار‬ ‫ﻧــﻦ ﻣــﻮږ د ﺗــﺎرﻳﺦ ﭘــﺮ ﻳــﻮ ډ‪４‬ــﺮ ﻋﺠﺒــﻪ درﺷــﻞ وﻻړ ﻳــﻮ او ﻟــﻪ دې ‪＄‬ﺎﻳــﻪ‬ ‫د ﻧــﻮي ﻣــﺴﺘﻘﺒﻞ ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻣﻨﻈــﺮ وﻳﻨــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ ﻛــﻮم ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻪ‬ ‫ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي د اﻗﺘــﺼﺎد ﻟــﻪ ﻻري ﻧــﻮي ﺳﻴﺎﺳــﻲ او ﺗﻬــﺬﻳﺒﻲ ﺑــﺪﻟﻮن ﺗــﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻧﻮي اﻧﺪاز ﻻري ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻧــﻦ و ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ ﺧــﺼﻮ‪請‬ﺎً ﭘــﻪ اﺳــﻼﻣﻲ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ د ﻣﻐــﺮب د ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﻧـــﺎروا ﻋﻤـــﻞ ﺧـــﻼف اﺣﺘﺠـــﺎج روان دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺣـــﻀﺮت ﻣﺤﻤـــﺪ ‪請‬ـــﻠﯽ‬ ‫اﷲ ﻋﻠﻴـــﻪ وﺳـــﻠﻢ ﭘـــﻪ ﺷـــﺎن ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ﺳـــﭙﻜﺎوي ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻰ دى او ﺳﻠـــﺴﻠﻪ‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬د ډﻧﻤـــﺎرك ﻟـــﻪ ﻳـــﻮې ور‪＄‬ﭙـــﺎ‪１‬ﻲ واﺧﻠـــ‪ ３‬ﺑﻴـــﺎ د ا！ﻠـــﻲ د ﻳـــﻮ وزﻳـــﺮ ﻟـــﻪ‬ ‫ﺧـــﻮا ﭘـــﻪ ﺷـــﺮټ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﻫﻐـــﻪ ﻧـــﺎروا ﺧـــﺎﻛﻮ ﺗـــﺮ ﭼﺎﭘـــﻪ رﺳـــﻲ‪ ،‬و ﺑﻠـــ‪３‬‬ ‫ﺧﻮاﺗــﻪ د اﻟﻘﺎﻋــﺪه او ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ د اﺳــﻼم ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﻳــﻮ ﺑﻨﻴــﺎد‬ ‫ﭘﺮﺳــــﺖ ﺗﺤﺮﻳــــﻚ ﭘــــﻪ ﻧــــ‪７‬ۍ ﻛــــﻲ روان دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺳﻠــــﺴﻠﻪ ﻳــــ‪ ３‬د ﺳــــﻦ‬ ‫‪١٩٨٠‬ء ﭘـــﻪ ﻟـــﺴﻴﺰه ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ "ﻣﺠﺎﻫـــﺪﻳﻨﻮ" را ﺷـــﺮوع ﻛﻴـــ‪８‬ي او ﺑﻴـــﺎ ﺗـــﺮ‬ ‫اﺳــﺎﻣﻪ ﺑــﻦ ﻻدن‪ ،‬ﻣــﻼ ﻋﻤــﺮ او ﭘــﻪ ﭘﺎﻛــﺴﺘﺎن ﻛــﻲ د ﻣــﺬﻫﺒﻲ ‪－‬ﻮﻧــﺪﻧﻮ ﺗــﺮ‬ ‫اﺗﺠــــﺎده ﭘــــﻮري رارﺳــــ‪８５‬ي او ﭘــــﻪ ﻧﺘﻴﺠــــﻪ ﻛــــﻲ ﻳــــ‪ ３‬د اﻓﻐﺎﻧــــﺴﺘﺎن او‬ ‫ﻋـــــﺮاق واك و اﺧﺘﻴـــــﺎر و ﻣﻐـــــﺮب ﺗـــــﻪ ورﻛـــــﻮل در‪４‬ﻴﻤـــــﻲ ﺧﻮاﺗـــــﻪ ﭘـــــﻪ‬ ‫ﻓﻠـــﺴﻄﻴﻦ ﻛـــﻲ د ازادۍ دﭘـــﺎره و ﻫـــﺮي ﻗﺮﺑـــﺎﻧﻲ ﺗـــﻪ ﻟﻘﻤـــﻪ وﺧـــﺖ ﺗﻴـــﺎر او‬ ‫ﺳــﺮ‪－‬ﺮم ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﺣﻤــﺎس ﭘــﻪ ﻋــﻮاﻣﻲ ﭼــﻮڼ ﻛــﻲ ﺑــﺮى ﺗــﺮ ﻻﺳــﻪ ﻛــ‪７‬و ﺧــﻮ د‬ ‫‪85‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﻐـــﺮب واﻛـــﺪاران ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮ ﻣـــﺴﻤﺎﻛﻮي او ﻟـــﻪ اﻗﺘـــﺪاره ﻳـــ‪ ３‬د‬ ‫ﻟﻴــــﺮي ﺳــــﺎﺗﻠﻮ دﭘــــﺎره ﻫ（ــــﻲ ﻛــــﻮي‪ ،‬د ﻓﻠــــﺴﻄﻴﻦ د ازادۍ د ﺟﺪوﺟﻬــــﺪ‬ ‫ﺳﻠـــﺴﻠﻪ ﻟـــﻪ ‪١٩٤٩‬ء ＇ﺨـــﻪ را ﭘﻴـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ د ﺳـــﻦ ‪١٩٨٠‬ء او‪١٩٩٠‬ء‬ ‫د ﻟــﺴﻴﺰو د اوﻟــﻲ او دوﻳﻤــﻲ اﻧﺘﻔــﺎدې ﭘــﺲ د ﻧــﻦ ﺗــﺮ ﭼــﻮڼ را رﺳــ‪８５‬ي‪،‬‬ ‫＇ﻠـــﻮرﻣﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﭘـــﻪ اﻳـــﺮان ﻛـــﻲ د ﺟـــﻮﻫﺮي ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﺗـــﺮ ﻻﺳـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ‬ ‫ﻫ（ـــﻲ رواﻧـــﻲ دي‪！ ،‬ـــﻮل ﻣﻐـــﺮب ﻳـــ‪ ３‬ﻏﻨﺪﻧـــﻪ ﻛـــﻮي او ﻻرې ﻳـــ‪ ３‬ﻧﻴـــﺴﻲ‪،‬‬ ‫دا ﺳﻠـــــﺴﻠﻪ ﻫـــــﻢ ﻟـــــﻪ اﺣﺘﺠــــــﺎج‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻤـــــﺖ او ﺟﺪوﺟﻬـــــﺪ ＇ﺨــــــﻪ ډك‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺲِ ﻣﻨﻈﺮ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫دا ﭘﻮرﺗــﻪ ذﻛــﺮ ﺷــﻮي ﺣــﺎﻻت او واﻗﻌــﺎت ﻧــﻦ زﻣــﻮږ د ﻫــﺮي ور‪＄‬ــﻲ‬ ‫د ﺑﺤـــﺚ ﻣﻮﺿـــﻮع دى‪ ،‬ﻧﺠـــﻲ ﻣﺠﻠـــﺴﻮﻧﻪ‪ ،‬اﺧﺒـــﺎري ﻛﺎﻟﻤﻮﻧـــﻪ‪ ،‬د ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ‬ ‫او ！‪５‬ﻠﻴــﻮﻳﮋن ﺑﺤﺜﻮﻧــﻪ او ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺷــﻮي ﺳــﻴﻤﻴﻨﺎروﻧﻪ ﻫــﻢ‬ ‫د دې ﻣﻮﺿــﻮع ﺷــﺎ او ﺧــﻮا ‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻲ او ﻫــﺮ ＇ــﻮ د ﺧﭙــﻞ اﻳﻤــﺎن ﭘــﻪ ﺣــﺪت‬ ‫او د ﻋﻠــــﻢ ﭘــــﻪ ﺷــــﺪت ﺳــــﺮه ﺧﭙــــﻞ ﻧﻈــــﺮ ﺑﻴــــﺎﻧﻮي‪ ،‬زه ﻫــــﻢ دا ﺣــــﺎﻻﺗﻮ او‬ ‫واﻗﻌــﺎﺗﻮ ﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺗﻨﻘﻴــﺪي ﻧﻈــﺮ ‪－‬ــﻮرم او ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻏﻨﺪﻧــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻛــﻮم‪،‬‬ ‫ﺧــﻮ ورﺳــﺮه‪ -‬ورﺳــﺮه ﻏــﻮر و ﻓﻜــﺮ ﻫــﻢ ورﺑﺎﻧــﺪي ﻛــﻮم او د دې ﺳﻠــﺴﻠ‪３‬‬ ‫ﻛ‪７‬ﻳـــﺎﻧﻲ ﭘـــﻪ ﻣﺎﺿـــﻲ‪ ،‬ﺣـــﺎل او ﻣـــﺴﺘﻘﺒﻞ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ او‬ ‫ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻟــﻪ ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﺳــﺮه ﺗــ‪７‬م‪ ،‬ﻣﺎﺗــﻪ ﭘــﻪ دې ﻫــﺮه ﺳﻠــﺴﻠﻪ ﻛــﻲ دوه‬ ‫ﺷــــﻴﺎن ډ‪４‬ــــﺮ زﻳــــﺎت ﻣــــﺸﺘﺮك ＊ــــﻜﺎري او ﻫﻐــــﻪ دي اﺳــــﻼم او ﻣﻐــــﺮب‪،‬‬ ‫اﺳــﻼم او ﻣﻐــﺮب ﭘــﻪ دې ﻫــﺮه واﻗﻌــﻪ ﻛــﻲ ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﺗــﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ وﻻړ دي‪،‬‬ ‫ﻳـــﺎ دا وﻳـــﻞ ﺑـــﻪ زﻳـــﺎت ＊ـــﻪ وي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮه ﺑـــﻞ ﺗـــﻪ ﻣﺨـــﺎﻣﺦ درول ﺷـــﻮي‬ ‫دي‪ ،‬ﻣــﻮږ ！ــﻮل ﻫــﻢ ﺑــﺲ ﭘــﻪ دې ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﻛــﻲ دﻏــﻪ دوه ﻛﺮداروﻧــﻪ وﻳﻨــﻮ‪،‬‬ ‫ﺧـــﻮ زﻣـــﻮږ زﻳـــﺎﺗﺮه ﺑﺤﺜﻮﻧـــﻪ د دې دواړو ﻛﺮداروﻧـــﻮ و دې ﻣﻘـــﺎم ﺗـــﻪ د را‬ ‫رﺳـــ‪５‬ﺪﻟﻮ ﻟـــﻪ ﭘــﺲِ ﻣﻨﻈـــﺮ او ﺗـــ‪７‬ون ＇ﺨـــﻪ ﺧـــﺎﻟﻲ وي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دا دى‬ ‫ﭼﻲ‪:‬‬ ‫‪86‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫و آ ﮨﮯ ورش ں ! د  ا دم ‪%‬ﮩ‪#‬ﮟ ه ‬ ‫ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ زه دا ﺷـــﻤ‪５‬ﺮم ﭼـــﻲ د ډﻧﻤـــﺎرك د ور‪＄‬ﭙـــﺎ‪１‬ﻲ د ﻣـــﺪﻳﺮ ﭘـــﻪ‬ ‫ذﻫــــﻦ ﻛــــﻲ ﻳــــﻮ دم د ﺣــــﻀﻮر‪請‬ﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴــــﻪ وﺳــــﻠﻢ ﭘــــﻪ ﺷــــﺎن ﻛــــﻲ د‬ ‫ﺳــﭙﻜﺎوي ﻋﻤـــﻞ راﻏﻠـــﻮ او ﻫﻐـــﻪ و دې ﺗـــﻪ ﻋﻤﻠـــﻲ ﺑ‪２‬ـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ه او ﻧـــﻪ زه د‬ ‫ﻃﺎﻟﺒــــﺎﻧﻮ ﺗﺤﺮﻳــــﻚ‪ ،‬د اﻟﻘﺎﻋــــﺪه وﺟــــﻮد او د ﻣــــﺬﻫﺒﻲ ‪－‬ﻮﻧــــﺪوﻧﻮ و ﻳــــﻮ‬ ‫ﻛ‪５‬ــــﺪه ﺗــــﻪ د اﺳــــﻼم د ر＊ــــﺘﻴﻨﻲ ا‪請‬ــــﻮﻟﻮﻧﻮ او ﻗــــﺪروﻧﻮ د ﺗﺮﺟﻤــــﺎن ﭘــــﻪ‬ ‫ﺣﻴــــﺚ ‪－‬ــــﻮرم‪ ،‬ﻧــــﻪ ﺧــــﻮ زه د ﺣﻤــــﺎس ﺟﺪوﺟﻬــــﺪ ﺗﺮﻫ‪／‬ــــﺮي ﺑــــﻮﻟﻢ او ﻧــــﻪ‬ ‫ﭘﺎﻛــﺴﺘﺎن ﻳــﺎ اﻳــﺮان د اﺳــﻼم ﻗﻠﻌــﻪ ‪－‬ــ‪２‬ﻢ‪ ،‬دا ！ــﻮل واﻗﻌــﺎت ﻳــﻮ دم ﻧــﻪ دي‬ ‫را ﻣــﻨ‪ ＃‬ﺗــﻪ ﺷــﻮي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د دې ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﻟــﻪ ډ‪４‬ــﺮو ﻛﻠﻮﻧــﻮ را ﻫﻴــﺴﻲ ﻳــﻮه‬ ‫ﻟﻮﻳــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻟﻮﺑــﻪ رواﻧــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻳــ‪ ３‬دا وﺧــﺖ و ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺗــﻪ ﻳــﺎ‬ ‫ﺧــﻮ ﻧــﻪ رﺳــ‪８５‬و او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﺣــﺎﻻت داﺳــﻲ وړاﻧــﺪي ﻛــﻮل ﻛﻴــ‪８‬ي‬ ‫ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻟــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ＇ﺨــﻪ ﻟﻴــﺮي ﺳــﺎﺗﻲ‪ ،‬زه ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ د دې د‬ ‫ﭘﺲِ ﻣﻨﻈﺮ ﭘﻪ اړه ﺧﭙﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛ‪７‬م‪.‬‬ ‫＇ــﻪ ﻟــﻪ ﭘﺎﺳــﻪ ﭘﻨ‪％‬ــﻪ ﺳــﻮه ﻛﺎﻟــﻪ وړاﻧــﺪي ﻳــﻮرپ د ﻧــﺸﺎة اﻟﺜﺎﻧﻴــﻪ ﭘــﺲ‬ ‫د دې دﻧﻴـــﺎ ﻫـ ـﺮ ﻛـــﻮﻧﺞ ﺗـــﻪ د ﺗﻬـــﺬﻳﺐ ورﻛﻮﻟـــﻮ ﭘـــﻪ ﻧـــﻮم ورﺳـــ‪５‬ﺪو او ﻫـــﺮ‬ ‫‪＄‬ـــﺎى ﻳـــ‪ ３‬د ﻟـــﻮټ ﻣـــﺎر او اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻧﻈـــﺎم ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬د دوﻳـــﻢ‬ ‫ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺟﻨـــ‪ ，‬وروﺳــﺘﻪ د ﺗﺮﻗــﻲ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﻳــﻮه ﻧــﻮې ﻟﻮﺑــﻪ ﺷــﺮوع ﺷــﻮه‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ اﻣﺮﻳﻜــــ‪ ３‬ﻳــــ‪ ３‬ﻣــــﺸﺮي ﻛﻮﻟــــﻪ او د ﻣﻐــــﺮب زﻳــــﺎﺗﺮه ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮادوﻧـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻣﻘﺘـــﺪﻳﺎن وو او ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د روس ﭘـــﻪ ﻣـــﺸﺮي ﻛـــﻲ د‬ ‫ﻳـــﻮرپ او ﻧـــﻮري ﻧـــ‪７‬ۍ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧـــﻮ ورﺳـــﺮه ﺳـــﻴﺎﻟﻲ ﻛـــﻮه‪ ،‬دا دور‬ ‫ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ＇ﺨـــﻪ ډك وو‪ ،‬دا دور ﻣـــﻮږ د ﺳـــﻮړ ﺟﻨــــ‪ ，‬ﭘـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ‬ ‫ﻳـــﺎدوو‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ دا ﺟﻨــــ‪ ，‬د اﻣﺮﻳﻜـــﻪ او ﻣﻐﺮﺑـــﻲ ﻳـــﻮرپ د ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫داراﻧــــﻪ ﻧﻈــــﺎم او د روس او ﻣــــﺸﺮﻗﻲ ﻳــــﻮرپ او ﻣﻠ‪／‬ــــﺮو دا اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ‬ ‫ﻧﻈـــــﺎم ﺗـــــﺮ ﻣﻴـــــﺎن وو‪ ،‬ﺧـــــﻮ د دې ﺟﻨــــــ‪ ，‬دﭘـــ ـﺎره د در‪４‬ﻴﻤـــــﻲ ﻧـــــ‪７‬ۍ د‬ ‫‪87‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮادوﻧـــﻮ ﻣ‪％‬ﻜـــﻪ او ﺧﻠــــ‪ ，‬ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر را وﺳـــﺘﻞ ﺷـــﻮو‪ ،‬او ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ‬ ‫ﻣــﻮږ ﻫــﻢ ﭘــﺮ ﺧﭙﻠــﻪ ﻣ‪％‬ﻜــﻪ ﻣﺠﺎﻫــﺪﻳﻦ وﻟﻴــﺪو‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ اﻓﻐﺎﻧــﺴﺘﺎن ﻛــﻲ‬ ‫د ﺷـــﻮروﻳﺎﻧﻮ ﺧـــﻼف ﺟﻨ‪５／‬ـــﺪو او د دې ﻣﺠﺎﻫـــﺪﻳﻨﻮ ﻳـــﻮ وﻓـــﺪ وو ﭼـــﻲ‬ ‫ﻛﻠــﻪ ﻳــ‪ ３‬د اﻣﺮﻳﻜــ‪ ３‬ﻟــﻪ ‪請‬ــﺪر ر‪／４‬ــﻦ ﺳــﺮه ﻟﻴــﺪل ﻛﺘــﻞ ﻛﻮﻟــﻮ ﻧــﻮ ‪請‬ــﺪر‬ ‫ر‪／４‬ـــﻦ ورﺗـــﻪ د "آزادۍ ﺟﻨ‪／‬ﻴـــﺎﻟﻲ" وﻳﻠـــﻲ وو‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ ﻣـــﻮږ وﻟﻴـــﺪو ﭼـــﻲ د‬ ‫ﺑـــﺮﻟﻦ د‪４‬ـــﻮال ﻟـــﻪ ﻧ‪４７‬ـــﺪو او ﻟـــﻪ اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن ＇ﺨـــﻪ د روﺳـــﻲ ﻓﻮ‪＄‬ﻴـــﺎﻧﻮ ﻟـــﻪ‬ ‫وﺗﻠـــﻮ ﺳـــﺮه ﺳـــﻢ د ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم او اﺷـــﺘﺮاﻛﻲ ﻧﻈـــﺎم دا ﺳـــﻮړ‬ ‫ﺟﻨـــ‪ ，‬ﭘــﺎى ﺗــﻪ ورﺳــ‪５‬ﺪو او دﻧﻴــﺎ د اﻣﺮﻳﻜــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻣــﺸﺮۍ ﻛــﻲ د ﻣﻐــﺮب‬ ‫ﺗــﺮ ﻛﻨ＂ــﺮول ﻻﻧــﺪي راﻏﻠــﻪ او د ﻛﻤﻴــﻮﻧﺰم ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ ﻣﻮﺟــﻮد د＊ــﻤﻦ‬ ‫ﻟــﻪ ﻣﻨ‪％‬ــﻪ وﻻړ‪ ،‬ﻫــﻢ دا ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ دى ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻣﻐــﺮب ﻛــﻲ د ﻳــﻮه ﻧــﻮي‬ ‫د＊ـــﻤﻦ د ﺟﻮړ‪４‬ـــﺪﻟﻮ ﺗﻴﺎرﻳـــﺎﻧﻲ ﺷـــﺮوع ﺷـــﻮې‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻣﻐـــﺮب ﭘـــﻪ‬ ‫ﻧـــﻮري دﻧﻴـــﺎ ﺑﺎﻧـــﺪي د ﻛﻨ＂ـــﺮول ﺗـــﻪ د ﺟـــﻮاز ورﻛﻮﻟـــﻮ او د ﻣﻐـــﺮب ﻧـــﺎم‬ ‫ﻧﻬــــﺎده ﺟﻤﻬﻮرﻳــــﺖ او آزادۍ ا‪請‬ــــﻮﻟﻮﻧﻮ ﭘــــﺮ ﻣــــﺦ وړﻟــــﻮ دﭘــــﺎره د ﻳــــﻮ‬ ‫د＊ــــﻤﻦ وﺟــــﻮد ډ‪４‬ــــﺮ ﺿـــــﺮوري ؤ‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ ﻣﻐﺮﺑــــﻲ ﺳـــــﻜﺎﻟﺮاﻧﻮ او‬ ‫داﻧــــﺸﻮراﻧﻮ د ﺧﭙــــﻞ ﻋﻠــــﻢ ﭘــــﻪ زور د ﻳــــﻮه ﻧــــﻮي د＊ــــﻤﻦ د ﺟﻮړوﻟــــﻮ او‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﻮﻟﻮ ﻫ（ﻲ ﭘﻴﻞ ﻛ‪７‬ې‪.‬‬ ‫ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ﻛﻤﻴـــﻮﻧﺰم د زوال ﭘــﻪ ﺧــﻮا روان وو‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫــﻢ ﻫﻐــﻪ وﺧـــﺖ ﻻ‬ ‫د ﻧــــﻮي د＊ــــﻤﻦ د ﺟﻮړوﻟــــﻮ ﻫﻠــــﻲ ‪＄‬ﻠــــﻲ ﭘﻴــــﻞ ﺷــــﻮې وې‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﭘــــﺮي‬ ‫！ﻴـــﺴ＀ دﭘـــﺎره ﻳـــ‪ ３‬د ﺳـــﻠﻤﺎن رﺷـــﺪي‪" ،‬ﺷـــﻴﻄﺎﻧﻲ آﻳـــﺎت" د ﺳـــﻦ ‪١٩٨٨‬‬ ‫ﺷــــﺎ او ﺧــــﻮا ﭼــــﺎپ ﻛــــ‪７‬و او ﭘــــﻪ ！ﻮﻟــــﻪ اﺳــــﻼﻣﻲ ﻧــــ‪７‬ۍ ﻛــــﻲ د ﻏــــﻢ او‬ ‫ﺧﻮاﺷﻴﻨﻲ اﻇﻬﺎر ﭘﺮې وﺷﻮ‪.‬‬ ‫زه د ﺳــــﻠﻤﺎن رﺷــــﺪي و دا ﻧــــﺎروا ﻋﻤــــﻞ ﺗــــﻪ د ﻳــــﻮه ﻧــــﻮي د＊ــــﻤﻦ‬ ‫ﺟﻮړوﻟـــﻮ دﭘـــﺎره د ﭘـــﺮي ！ﻴـــﺴ＀ ﭘـــﻪ ﻧﻈـــﺮ ‪－‬ـــﻮرم‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې اړه‬

‫‪88‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﻐـــﺮب و ‪＄‬ـــﺎن ﺗـــﻪ دا ﻣﻌﻠﻮﻣـــﻮل ﻏﻮ＊ـــﺘﻮ ﭼـــﻲ د اﺳـــﻼم او ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ‬ ‫ﭘــــﻪ ﺷــــﻜﻞ ﻛــــﻲ ﭘــــﻪ ﻧــــﻮي د＊ــــﻤﻦ ﻛــــﻲ ＇ــــﻮﻣﺮه ﻣﺰاﺣﻤــــﺖ او ردﻋﻤــــﻞ‬ ‫ﻣﻮﺟــــﻮد دى‪ ،‬ﻫــــﻢ ﭘــــﻪ دې اړه ﭘــــﻪ ﺳــــﻦ ‪١٩٨٩‬ء ﻛــــﻲ "د ﺗــــﺎرﻳﺦ ﺧﺎﺗﻤــــﻪ"‬ ‫)‪ (End of History‬ﺗــﺮ ﻋﻨــﻮان ﻻﻧــﺪي د ﻓــﺮاﻧﺲ "ﻓﻮﻛــﻮ ﻳﺎﻣــﺎ" ﻳــﻮ ﻟﻴــﻚ‬ ‫ﭼـــﺎپ ﺷــــﻮ ﭼــــﻲ د ﻫﻐــــﻪ زور ﭘـــﻪ دې ﺧﺒــــﺮه ﺑﺎﻧــــﺪي وو‪ ،‬ﭼــــﻲ اوس ﻳــــﻮ‬ ‫رﻧ‪／‬ـــﻪ د ﻛﻤﻴـــﻮﻧﺰم ﻟـــﻪ ﺧـــﺎﺗﻤ‪ ３‬ﺳـــﺮه د ﺗـــﺎرﻳﺦ ﺧﺎﺗﻤـــﻪ ﻫـــﻢ وﺷـــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺗـــﺎرﻳﺦ دور ﻛـــﻲ ﺑـــﻪ ﻧـــﻪ د آرټ ＇ــﻪ ارز＊ـــﺖ وي او ﻧـــﻪ ﺑـــﻪ ﻓﻠـــﺴﻔﻪ‬ ‫＇ـــﻪ ﻣﻌﻨـــﺎ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﺑـــﻪ اﻗﺘـــﺼﺎد اﻫـــﻢ وي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې دور ﻛـــﻲ‬ ‫ﺑـــﻪ ﺗﻬﺬﻳﺒﻮﻧـــﻪ د ﻧﺎﺳـــ＂ﻠﺠﻴﺎ ＊ـــﻜﺎر ﺷـــﻲ او ﻟـــﻪ دې ﻛﺒﻠـــﻪ ﺑـــﻪ ﺗـــﺼﺎدم او‬ ‫ﺗـــﻀﺎد ﭘﻴـــﺪا ﻛﻴـــ‪８‬ي او ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮي ﺑـــﻪ وده ﻣـــﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻣـــﻀﻤﻮن ﻛـــﻲ‬ ‫و ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗــــﻪ دا راى وړاﻧــــﺪي ﻛــــ‪７‬ل ﺷــــﻮې وه ﭼــــﻲ اوس د ﻋــــﺎﻣﻮ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﻫـــﺮ ﺿـــﺮورت ﺑـــﻪ د ﻣﻐـــﺮب ﻟـــﻪ ﻻري ﺗـــﺮ ﺳـــﺮه رﺳـــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ‬ ‫دې ﻣـــﻀﻤﻮن ﻛـــﻲ د ﻣﻐـــﺮب ﺑﺎﻻدﺳـــﺘﻲ ﺛﺎﺑﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮې ده او ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﻛﻲ د ﺗﺼﺎدم او ﺗﺮﻫ‪／‬ﺮۍ ﻏﻮﻧﺪي ﺗﻮري د ﺗﻮﺟﻪ وړ دي‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ دې ﺳﻠــﺴﻠﻪ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﺳــﻦ ‪١٩٩٠‬ء ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﺑــﻞ اﻣﺮﻳﻜــﻲ داﻧــﺸﻮر‬ ‫ﺑﺮﻧـــﺎرډﻟﻴﻮس "د ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻏـــﺼ‪ ３‬ﺟﺮړوﻧـــﻪ ") ‪The Roots Of‬‬ ‫‪ (Muslim Rage‬ﺗــﺮ ﻋﻨــﻮان ﻻﻧــﺪي ﻳــﻮه ﻣﻘﺎﻟــﻪ وﻟﻴﻜﻠــﻪ‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻣﻘﺎﻟــﻪ‬ ‫ﻛــــﻲ ﻫﻐـــــﻪ اول ‪＄‬ــــﻞ د ﺗﻬـــــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺟﻨـــــ‪ /，‬ﺗـــــﺼﺎدم )‬

‫‪Of‬‬

‫‪Clash‬‬

‫‪ (Civilizations‬ﺟﻤﻠــــــﻪ ﭘــــــﻪ ﻛــــــﺎر راوﺳــــــﺘﻪ او د اﺳــــــﻼم او ﻣﻐــــــﺮب‬ ‫ﻏﻮﻧــﺪي ﺗــﻮري ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ وار‪ -‬وار د ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﻣﺨــﺎﻟﻒ ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ اﺳــﺘﻌﻤﺎل‬ ‫ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﻛــﻲ ﺑﺮﻧــﺎرډ ﻟﻴــﻮس وﻳﻠــﻲ دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﻛــﻲ‬ ‫اﺳــﻼم زﻣــﻮږ د ﻣﻐﺮﺑــﻲ ﺗﻬــﺬﻳﺒﻲ ﺣﻘﻴﻘــﺖ‪ ،‬ﻳﻬــﻮدي او ﻋﻴــﺴﺎﻳﻲ ورﺛــﻪ‪،‬‬ ‫ﺳــﻴﻜﻮﻟﺮ ﺣﻴﺜﻴــﺖ او ﭘــﻪ دﻧﻴــﺎ ﻛــﻲ ﻫــﺮ ‪＄‬ــﺎى زﻣــﻮږ د ﻣﻮﺟــﻮد‪－‬ﻲ ﭘــﻪ اړه‬ ‫ﻟــﻪ ﻣــﻮږ ﺳــﺮه ﺳــﻴﺎﻟﻲ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛــﻮﻻى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻫــﺮ وﺧــﺖ اﺳــﻼم د اﻣﺮﻳﻜــﻪ‬ ‫‪89‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﻛــﻮي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ اﻣﺮﻳﻜــﻪ د ﻣﻐــﺮب ﻗﺎﻳــﺪه ده‪ ،‬دﻟﺘــﻪ ﻫــﻢ ﺧﺒــﺮه‬ ‫ﺑ‪５‬ﺮﺗــــﻪ د اﺳــــﻼم او ﻣﻐــــﺮب ﺷــــﺎ او ﺧــــﻮا ‪－‬ﺮ‪５＄‬ــــﺪﻟ‪ ３‬ده‪ ،‬د دې ﺛــــﺎﺑﺘﻮﻟﻮ‬ ‫ﻛﻮﺷـــﺶ ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د اﺳـــﻼم او ﻣﻐـــﺮب ﺗـــﺮ ﻣـــﺎﺑﻴﻦ ﻳـــﻮ‬ ‫ﺗﻬﺬﻳﺒﻲ ﺟﻨـ‪ ，‬ﺗﻪ ﻫﻮا ورﻛ‪７‬ل ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﻟـــــﻪ دې ﭘـــــﺲ ﭘـــــﻪ ﺳـــــﻦ ‪١٩٩٣‬ء ﻛـــــﻲ د ﺳـــــﻴﻤﻮﺋﻴﻞ ﻫﻨ＂ﻨ‪／‬ـــــ＂ﻦ "د‬ ‫ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺼﺎدم" )‪Civilizations‬‬

‫‪ (The Clash Of‬ﻣﻘﺎﻟـــﻪ ﺗـــﺮ‬

‫ﭼـــﺎپ ﻻﻧـــﺪي راﻏﻠـــﻪ او د دې ﭘـــﻪ اړه د دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ ﻫـــﺮ ﻛـــﻮﻧﺞ ﻛـــﻲ ﺑﺤـــﺚ‬ ‫ﺷــﺮوع ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮ‪ ،‬ﻫــﻢ دا ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﻟــﻪ ＇ــﻪ ﻧــﻮرو اﺿــﺎﻓﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﺳــﻦ ‪1996‬ء‬ ‫ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻛﺘــﺎﺑﻲ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛــﻲ ﻫــﻢ ﺧــﻮره ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮه‪ ،‬دې ﻣﻘــﺎﻟ‪ ３‬ﭘــﻪ دﻧﻴــﺎ ﻛــﻲ و‬ ‫ﻳـــﻮه ﻧـــﻮي ﺑﺤـــﺚ ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﺳـــﻴﻤﻮﺋﻴﻞ ﻫﻨ＂ﻨ‪／‬ـــ＂ﻦ دا‬ ‫ﺗﻬﻴـــﺴﺲ وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬ى وو‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــﻦ ﺟﺪﻳـــﺪي دﻧﻴـــﺎ ﺗـــﻪ د ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ‬ ‫ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﺟﻨــــ‪ /，‬ﺗـــﺼﺎدم ﻣـــﺴﻠﻪ ورﭘ‪５‬ـــ‪＋‬ﻪ ده‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﻟﻴﻜﻠـــﻲ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫اوس ﺑـــﻪ ﭘـــﻪ را روان وﺧـــﺖ ﻛـــﻲ د ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﺟﻨــــ‪ ，‬د دﻧﻴـــﺎ د‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻫــﺪﻓﻮﻧﻮ ﺗﻌــﻴﻦ ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ وﻳﻠــﻲ وو‪ ،‬ﭼــﻲ اوس ﺑــﻪ ﺟﻨـــ‪ ，‬د‬ ‫ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن وي‪ ،‬او ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ ﻟــﻮى ﺟﻨـــ‪ ，‬د‬ ‫اﺳـــﻼم او ﻣﻐـــﺮب ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن وي‪－ ،‬ـــﻮا دﻟﺘـــﻪ ﻫـــﻢ د اﺳـــﻼﻣﻲ او ﻣﻐﺮﺑـــﻲ‬ ‫ﺗﻬﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﺎن د ﺟﻨـ‪ ，‬ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ‪－‬ﻮﺗﻪ ﻛ‪７‬ل ﺷﻮه‪.‬‬ ‫ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن د ﺟﻨـــ‪ ，‬ﺧﺒــﺮي‬ ‫د ﻫــﺮ ﻓــﻮرم ﻣﻮﺿــﻮع وې‪ ،‬ﻧــﻮ و ﺑﻠــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــﻪ ﭘــﻪ ﻣﻐﺮﺑــﻲ ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﺑﺎﻧــﺪي د‬ ‫اﺳـــــﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴـــــﺎد ﭘﺮﺳـــــﺘﻲ او ﺗﺮﻫ‪／‬ـــــﺮي ﺧﺒـــــﺮي ﻫـــــﻢ ﭘﻴـــــﻞ ﺷـــــﻮې‪ ،‬و‬ ‫در‪４‬ﻴﻤـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ دور ﻛـــﻲ د اﻓﻐـــﺎن ﻣﺠﺎﻫـــﺪﻳﻨﻮ ﺑﺎﻗﻴـــﺎت د‬ ‫ﻃﺎﻟﺒــﺎﻧﻮ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ راﭘﻮرﺗــﻪ ﺷــﻮ او اﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘﻲ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬ه‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻣﻐﺮﺑـــﻲ ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ د ﻳـــﻮ وﺧـــﺖ "د آزادي‬

‫‪90‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟﻨ‪／‬ﻴـــﺎﻟﻮ" ﺗـــﻪ د دې وﺧـــﺖ ﺑﻨﻴـــﺎد ﭘﺮﺳـــﺖ او ﺗﺮﻫ‪／‬ـــﺮ ﺧﻄﺎﺑﻮﻧـــﻪ ورﻛـــ‪７‬و‪،‬‬ ‫او ﻫـــــــﻢ ﻳـــــــ‪ ３‬د ﺗﺮﻫ‪／‬ـــــــﺮ ﻻﺣﻘـــــــﻪ د ﻓﻠـــــــﺴﻄﻴﻦ د آزادۍ دﭘـــــــﺎره ﻟـــــــﻪ‬ ‫ﺟﻨ‪５／‬ﺪوﻧﻜﻮ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮه وﺗ‪７‬ه‪.‬‬ ‫د ﻓﺮاﻧــ ـﺴﺲ ﻓﻮﻛﻮﻳﺎﻣــــﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻧــــﺎرډ ﻟ‪５‬ــــﻮس او ﺳــــ‪５‬ﻤﻮﺋﻴﻞ ﻫ＂ﻨ‪／‬ــــ＂ﻦ د‬ ‫ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﺗـــﺼﺎدم و ﺗﻬﻴـــﺴﺲ ﺗـــﻪ ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ ﻋﻤﻠـــﻲ ﺷـــﻜﻞ‬ ‫ورﻛــ‪ ７‬او ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې ﺳــﺮه ﭘــﻪ ＇ﻨـــ‪ ，‬ﻛــﻲ اﻟﻘﺎﻋــﺪه ه وز‪４‬ــ‪８‬ول ﺷــﻮه او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﻣـــﻮږ وﻟﻴـــﺪو ﭼـــﻲ د ﻳﻮوﻟـــﺴﻢ ﺳـــﺘﻤﺒﺮ واﻗﻌـــﻪ وﺷـــﻮه‪ ،‬او ذﻣـــﻪ وار ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﺑﻐﻴــﺮ د ＇ــﻪ ﺗﺤﻘﻴــﻖ اﺳــﻼم او اﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺖ و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮل ﺷــﻮ‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫ﭘــﻪ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻛــﻲ ﻣﻐــﺮب ﭘــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ د ﻳﻮوﻟــﺴﻢ ﺳــﺘﻤﺒﺮ واﻗﻌــﻪ ﭘــﻼن ﻛـــ‪７‬ې‬ ‫وه‪.‬‬ ‫ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې واﻗﻌــ‪ ３‬وروﺳــﺘﻪ ﭘــﺮ اﻓﻐﺎﻧــﺴﺘﺎن د ﺣﻤﻠــ‪ ３‬ﭘــﻪ وﺧــﺖ ﻛــﻲ‬ ‫ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ د ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ‪－‬ﻮﻧـــﺪوﻧﻮ اﺗﺤـــﺎد ﺟـــﻮړ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫وﺧـــﺖ ﭘـــﺮ وﺧـــﺖ ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ دﻧﻨـــﻪ د ﻣﻐـــﺮب ﺧـــﻼف ﻣﺰاﺣﻤـــﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟـــﻮد وي‪ ،‬ﭼـــﻲ واﻗﻌـــﻲ ﻫـــﻢ اﺳـــﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﺛﺎﺑﺘـــﻪ ﻛـــ‪７‬ﻻى‬ ‫ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻫـــﻢ د اﺳـــﻼﻣﻲ ﺑﻨﻴـــﺎد ﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﭘـــﻪ رﻧــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ﻃﺎﻟﺒـــﺎن ﭘـــﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧــــﺴﺘﺎن او اﻟﻘﺎﻋــــﺪه د دﻧﻴــــﺎ ﭘــــﻪ ﻧــــﻮرو ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــــﻮ ﻛــــﻲ د ﻣﻐــــﺮب‬ ‫ﺧـــﻼف ﺑﺮﻳﺪوﻧـــﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺧـــﻮدﻛﺶ ﺣﻤﻠـــ‪ ３‬ﭘﻼﻧـــﻮي او ﭘـــﻪ ﻫـــﺮ ﻟﺤـــﺎظ دا‬ ‫ﺛــﺎﺑﺘﻮي ﭼــﻲ د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن ﺟﻨـــ‪ ，‬ﻳــﻮ ﺣﻘﻴﻘــﺖ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ‬ ‫د دې ﺟﻨــــ‪ ，‬ﻟﻤﺒـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ دﻧﻴـــﺎ ﻛـــﻲ راﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﻛﻠـــﻪ ﻛﻠـــﻪ زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻫ‪５‬ـــﻮاد ﻛـــﻲ ﺗـــﺮ ﺷـــﻤﺎﻟﻲ او ﺟﻨـــﻮﺑﻲ وزﻳﺮﺳـــﺘﺎن او ﺑـــﺎﺟﻮړه ﭘـــﻮري ﻫـــﻢ را‬ ‫ورﺳـــﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دې اړه ﻛـــﻲ ﺗـــﺎزه واﻗﻌـــﻪ د ﺣـــﻀﻮر‪ ρ‬ﭘـــﻪ ﺷـــﺎن ﻛـــﻲ‬ ‫ﺳــﭙﻜﺎوى دى‪ ،‬دا ！ــﻮل ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﻣﻐــﺮب ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛــﻮي او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﻳــــ‪ ３‬و ﻣﻴــــﺪان ﺗــــﻪ راوړي ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ د دې دﭘــــﺎره ﭼــــﻲ د ﺗﻬــــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــــﺮ‬

‫‪91‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﻴـــﺎن د ﺧﻴـــﺎﻟﻲ ﺟﻨــــ‪ ，‬ﺧﺒـــﺮه ﭘـــﻪ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺑﺪﻟـــﻪ ﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬او اﺳـــﻼم او د‬ ‫اﺳــــﻼم ﭘــــﻪ ﺷــــﻜﻞ ﻛــــﻲ ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳــــﺘﻲ او ﺗﺮﻫ‪／‬ــــﺮي دﻣﻐــــﺮب د＊ــــﻤﻨﻲ‬ ‫و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫اول ﻛــــﻪ ﺑــــﻪ ﻣﻐــــﺮب ﻛﻤﻴــــﻮﻧﺰم د ﻧــــﺎم ﻧﻬــــﺎد ﺟﻤﻬﻮرﻳــــﺖ او آزادۍ‬ ‫د＊ـــﻤﻦ ﺟـــﻮړ ﻛـــ‪７‬ى وو‪ ،‬او ﺧﭙﻠـــﻲ د اﺳـــﻠﺤ‪ ３‬ﻛﺎرﺧـــﺎﻧ‪ ３‬ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﭼﻠـــﻮﻟ‪３‬‬ ‫اوس ﻫـــــﻢ ﻫﻐـــــﻪ ﻣﻐـــــﺮب اﺳـــــﻼم او ﺗﺮﻫ‪／‬ـــــﺮي د د＊ـــــﻤﻦ ﭘـــــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــــﻪ‬ ‫ﭘﺮوﭘﻴ‪／‬ﻨــــ‪６‬ه ﻛــــﻮي‪ ،‬او ﭘــــﺮ دﻧﻴــــﺎ ﺑﺎﻧــــﺪي ﺧﭙﻠــــﻲ ﺣﻜﻤﺮاﻧــــﻲ ﺗــــﻪ دوام‬ ‫ورﻛﻮي‪.‬‬ ‫زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﻧـــﺰد ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﺷــــﻚ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ ﭼـــﻲ داﺳـــﻲ ﺣــــﺎﻻت او‬ ‫واﻗﻌــﺎت ﻣﻐــﺮب ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺟــﻮړوي او ﭘــﻪ ﻣــﻮږ ﻛــﻲ دﻧﻨــﻪ ﻧــﻦ ﻫــﻢ د ﻣﻴــﺮ‬ ‫ﺟﻌﻔــــﺮ رﻧ‪／‬ــــﻪ ﺧﻠـــــ‪ ，‬د ‪＄‬ــــﺎن ﻣﻠ‪／‬ــــﺮي ﻛــــﻮي‪ ،‬او د ﺗﻬــــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﭘــــﻪ دې‬ ‫ﺟﻨــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ وﻟـــﻦ ﻫﻴـــﺮو او ﻫﻴـــﺮو وﻟـــﻦ ﺛـــﺎﺑﺘﻴ‪８‬ي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ د ﻓﻠـــﺴﻄﻴﻦ د‬ ‫آزادۍ دﭘــــﺎره ﺟﻨ‪５／‬ــــﺪوﻧﻜﻲ ﻫــــﻢ ﺗﺮﻫ‪／‬ــــﺮ ﺑﻠــــﻞ ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬دﻟﺘــــﻪ د ﺧﭙــــﻞ‬ ‫اﺳــﻼﻣﻲ ﺗــﺸﺨﺺ د دﻓـــﺎع دﭘــﺎره ﻛ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﻫ（ـــﻲ ‪請‬ــﺮف او ‪請‬ـــﺮف د‬ ‫دې دﭘــﺎره ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺘﻲ ﺑﻠــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ ډ‪４‬ــﺮ ﻧــﻦ ﻣﻴــﺮ ﺟﻌﻔــﺮان ﻧــﻦ ﻫــﻢ د‬ ‫اﺳــــﻼم ﭘــــﻪ ﻟﺒــــﺎده ﻛــــﻲ د ﻣﻐــــﺮب و دﻫــــﺸﺖ ‪－‬ــــﺮدي ﺗــــﻪ وده ورﻛــــﻮي‪،‬‬ ‫ﻣﻐــﺮب ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﭘــﺮ ﻫــﺮ ﻓــﻮرم ﺑﺎﻧــﺪي د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺟﻨـــ‪ ，‬ﻳــﻮ ﺣﻘﻴﻘــﺖ‬ ‫ﺛـــــﺎﺑﺘﻮي ‪＄‬ﻜـــــﻪ ﻛﻠـــــﻪ د ازواجِ ﻣﻄﻬـــــﺮات ﺳـــــﭙﻜﺎوى ﻛـــــﻮي‪ ،‬ﻛﻠـــــﻪ د‬ ‫ﺣــــﻀﻮر‪ ρ‬ﭘــــﻪ ﺷــــﺎن ﻛــــﻲ ﻧــــﺎروا ﺣﺮﻛﺘﻮﻧــــﻪ ﻛــــﻮي او ﻛﻠــــﻪ د ا！ﻠــــﻲ د‬ ‫وزﻳـــﺮاﻋﻈﻢ ﺑﺮﻟـــﺴﻜﻮﻧﻲ ﻏﻮﻧـــﺪي دا ﺑﻴﺎﻧﻮﻧـــﻪ ورﻛـــﻮي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ا‪請‬ـــﻞ‬ ‫ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ اﺳـــﻼم او ﻣـــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﻛـــﻲ دا ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د‬ ‫ﻣﻐـــﺮب ﻟـــﻪ ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺳـــﺮه ﺳـــﻴﺎﻟﻲ وﻛـــ‪７‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﺧـــﻼف دي‪ ،‬دا‬ ‫！ــــﻮﻟﻲ ﻫﻠــــ‪＄ ３‬ﻠــــﻲ د دې دﭘــــﺎره ﻛﻴــــ‪８‬ي ﭼــــﻲ د ﻣــــﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺟــــﺬﺑﺎت را‬

‫‪92‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫وﭘـــﺎروي او ﻫﻐـــﻮى د ﻣﻐـــﺮب ﺧـــﻼف ﻣﺰاﺣﻤـــﺖ وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺑﻴـــﺎ دوى‬ ‫ﭘـــﻪ اﺳـــﺎﻧﻲ ﺳـــﺮه دا وواﻳـــﻲ ﭼـــﻲ و‪－‬ـــﻮرئ د ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﺟﻨــــ‪，‬‬ ‫ﻳﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى‪.‬‬ ‫زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن ﺟﻨـــ‪＇ ，‬ــﻪ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻧــﻪ ﻟــﺮي ﺧــﻮ‬

‫د ﺣﻘﻴﻘـــﺖ رﻧــــ‪ ，‬ورﻛــــﻮل ﻛﻴـــ‪８‬ي ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧــــﻮ د اﻳـــ‪６‬ورډ ﺳـــﻌﻴﺪ رﻧ‪／‬ــــﻪ‬

‫داﻧــﺸﻮران و دې ﺗﻬﻴــﺴﺲ ﺗــﻪ "د ﺟﻬﺎﻟــﺖ ﺗــﺼﺎدم" ) ‪The Clash Of‬‬

‫‪ (Ignorance‬واﻳــــﻲ‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ د ﺗﻬــــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن ﺗــــﺼﺎدم ﻛﻠــــﻪ‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬د ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﻣـــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺟﻨــــ‪ ，‬ﻳـــﻮ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ‬ ‫ﺛــﺎﺑﺘﻮﻟﻮ ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د ﻣﻐــﺮب د اﺳــﻠﺤ‪ ３‬ﻛﺎرﺧــﺎﻧﻮ ﭼﻠﻮﻟـــﻮ‬

‫ﻣﻘــــﺼﺪ ﭘــــ＀ دى ﻧــــﻮ وﺑﻠــــﻲ ﺧﻮاﺗــــﻪ د آزاد ﺗﺠــــﺎرت او ﻟﺒــــﺮل اﻛــــﺎﻧﻮﻣﻲ‬ ‫دﭘــــﺎره ﻫــــﻢ ﻻري ﭘﺮاﻧــــﺴﺘﻲ ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ دې ﺑﻬﺎﻧــــﻪ ﻣﻐــــﺮب ﭘــــﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ او اﻗﺘـــﺼﺎدي ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﭘـــﺮ ！ﻮﻟـــﻪ دﻧﻴـــﺎ ﺧﭙـــﻞ ﺟـــﺎل را‬

‫و‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮي او ﻓﺎﻳـــﺪې ‪＄‬ﻨـــﻲ واﺧﻠـــﻲ‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻣﻐـــﺮب ﺗـــﺮ ډ‪４‬ـــﺮه ﺣـــﺪه ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﻛﻲ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ＊ﻜﺎري‪.‬‬

‫اوس دﻟﺘـــﻪ ﺳـــﻮال دا ﭘﻴـــﺪا ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ د ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د دې‬

‫ﻣــــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺟﻨـــــ‪ ，‬ﭘــــﻪ اړه د ادب ＇ــــﻪ ﻛــــﺮدار ﺟــــﻮړﻳ‪８‬ي؟ آﻳــــﺎ‪ -‬ﭘــــﻪ دې‬ ‫دور ﻛـــﻲ د ادب ＇ـــﻪ ﻛـــﺮدار ﺷـــﺘﻪ ﻫـــﻢ او ﻛـــﻪ د ﻓﻮﻛـــﻮ ﻳﺎﻣـــﺎ دا ﺧﺒـــﺮه ﻳـــﻮ‬

‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ ده ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﻣﺎﺑﻌــﺪ ﺗــﺎرﻳﺦ دور ﻛــﻲ د ﻓــﻦ او ﻓﻠــﺴﻔ‪ ３‬ﺑــﻪ ＇ــﻪ‬ ‫ارز＊ـــﺖ ﻧـــﻪ وي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ اوس ﺑـــﻪ د ﻫﺮﭼـــﺎ د ﺿـــﺮورت دﭘـــﺎره رﻳـــ‪６‬ي‬

‫ﻣﻴـــ‪ ６‬ﺣـــﻞ دﺳـــﺘﻴﺎب وي‪ ،‬ﻣﻐـــﺮب ﻟ‪／‬ﻴـــﺎ دى د ﻫﺮﭼـــﺎ د ﺿـــﺮورت د ﭘـــﻮره‬ ‫ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﺎر دى ﭼــﻲ ﻣــﻮږ د‬ ‫ادب د ﺿـــﺮورت او ارز＊ـــﺖ ﭘـــﻪ اړه ＇ـــﻪ زﻳـــﺎت ﺣـــﺴﺎس ﺷـــﻮ او ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﺑﺎﻧــﺪي ﻏــﻮر وﻛــ‪７‬و‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې ﻻري ﭘــﻪ ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻛــﻲ ﻳــﻮ‬

‫ﺗﻨﻘﻴﺪي ﭘﺎ＇ﻮن ﻣﻤﻜﻦ دى‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ادب ﻫﻐــــﻪ ارز＊ــــﺘﻨﺎﻛﻪ ذرﻳﻌــــﻪ ده ﭼــــﻲ ﺗــــﺮ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﭘــــﻮري د ډ‪４‬ــــﺮو‬ ‫ﭘ‪５‬ﭽﻠــﻮ ﻛــﺸﺎﻟﻮ ﺣﻘﻴﻘــﺖ رﺳــﻮﻻى ﺷــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ زه ﭘــﻪ دې دور ﻛــﻲ د‬ ‫ادب ﻛــﺮدار ډ‪４‬ــﺮ زﻳــﺎت اﻫــﻢ ﺑــﻮﻟﻢ‪ .‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﺧــﻮ دا دى ﭼــﻲ د ﻧــﻦ ادﻳــﺐ د‬ ‫ﺗﻬــﺬﻳﺐ و ﺛﻘﺎﻓــﺖ د اﻣــﻴﻦ ﭘــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن د ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ‬ ‫ﺟﻨـــ‪ ，‬ﭘــﻪ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ‪＄‬ــﺎن ﺧﺒــﺮ ﻛــ‪７‬ي ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧــﻮ‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮع دي ﻳـــ‪ ３‬و‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻮي او دﺧﭙﻠـــﻮ ﻟﻴﻜﻨـــﻮ ﻟـــﻪ ﻻري دي دا ﺣﻘﻴﻘـــﺖ‬ ‫و ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗــﻪ ورﺳــﻮي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ﺳــﺎده ﺧﻠـــ‪ ，‬د ﻧــﻦ‬ ‫ﭘــــﻪ دور ﻛــــﻲ ﺧﭙــ ـﻞ ﺟــــﺬﺑﺎت ﻻ ﻫــــﻢ ﻟــــﻪ اﺳﺘﺤــــﺼﺎﻟﻪ ＇ﺨــــﻪ ﻧــــﻪ ﺷــــﻲ‬ ‫ژﻏــــﻮرﻻى‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ د ﻋــــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ د اﺳﺘﺤــــﺼﺎل دﭘــــﺎره ډ‪４‬ــــﺮي‬ ‫ادارې او ذراﻳـــﻊ ﺧﭙـــﻞ ﻛﺮداروﻧـــﻪ ﻟﻮﺑـــﻮي‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻫـــﻢ د ＇ـــﻪ دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ‬ ‫ادارو او ذراﺋﻌــــﻮ ﻟــــﻪ وﺟــــﻲ د ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ د ﻣــــﺬﻫﺒﻲ ﺟــــﺬﺑﺎﺗﻮ اﺳﺘﺤــــﺼﺎل‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي او ﻫﻐــﻪ ﻣﻐــﺮب ﺗــﻪ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﻃﺮﻳﻘــﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﺗــﺎوان‬ ‫‪＄‬ــﺎن ﺗــﻪ او ﺧﭙﻠﻮاﻧــﻮ ﺗــﻪ رﺳــﻮي‪ ،‬زﻣــﻮږ ﻟﻴﻜــﻮال ﺑﺎﻳــﺪ ﭼــﻲ د اﺳــﻼم ﭘــﻪ‬ ‫ا‪請‬ـــﻞ ﺟـــﻮﻫﺮ ﺑﺎﻧـــﺪي ‪＄‬ـــﺎن ﺧﺒـــﺮ ﻛـــ‪７‬ي او د اﺳـــﻼﻣﻲ اﻗـــﺪارو د ﻣـــﺴﺦ‬ ‫ﺷــﻮي ﺑ‪２‬ــﻮ ﻏﻨﺪﻧــﻪ وﻛــ‪７‬ي‪ .‬زه دا ﻧــﻪ واﻳــﻢ ﭼــﻲ ﻟﻴﻜــﻮال دي وﻋــﻆ ﺷــﺮوع‬ ‫ﻛـــــ‪７‬ي‪ ،‬ﻻﻛـــــﻦ د ﺣﻘﻴﻘـــــﺖ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧـــــﻪ ﺑﺎﻳـــــﺪ د ادب اوﻟﻨـــــﻰ ﻣﻘـــــﺼﺪ‬ ‫و‪－‬ﺮ‪＄‬ـــﻲ زﻣـــﺎ دا ﻳﻘـــﻴﻦ دى ﭼـــﻲ ﻛـــﻮم ﻛـــﺎر ﻳـــﻮ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﻛـــﻮﻻى‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻛــﺎر ﻛﻠــﻪ ﻛﻠــﻪ ﻳــﻮ ﺷــﻌﺮ‪ ،‬ﻳــﻮه اﻓــﺴﺎﻧﻪ او ﻳــﻮ ﻧــﺎول وﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ ادب‬ ‫ﻛـــﻲ ﭘـــﺮ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ اﻏ‪５‬ـــﺰ ﻧـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﻣﻮﺟـــﻮد دى‪ ،‬ﻧـــﻮ‬ ‫ﺑﺎﻳـــﺪ ﻣـــﻮږ ﻟـــﻪ دې ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺘﻪ ﻛـــﺎر واﺧﻠـــﻮ‪ ،‬د ﺧﭙـــﻞ ﺗﺨﻠﻴﻘـــﻲ ﻛ‪５‬ﻨـــﻮس‬ ‫ﻟـــ‪８‬ي ﭘـــﺮاخ ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ادب ﭘـــﻪ ﻛﻮﻧﺠـــﺎﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻣﺤـــﺪود ﻧـــﻪ وﺳـــﺎﺗﻮ ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﺗﻌﻠــﻖ ﻟــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــﻮاﻟﻲ ﻣﻨﻈﺮﻧــﺎﻣ‪ ３‬ﺳــﺮه و‪－‬ــﻮرو‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻣــﻮږ اوس‬ ‫ﭘــﻪ ﻛــﻮم دور ﻛــﻲ ژوﻧــﺪ ﻛــﻮو‪ ،‬ﭘــﻪ دې دور ﻛــﻲ د ذات ﭘــﺮ ﻛﺎﻳﻨــﺎت او د‬ ‫ﻛﺎﻳﻨـــﺎت ﭘــــﺮ ذات ﺑﺎﻧــــﺪي د ﺳـــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﭘــــﻪ رپ ﻛــــﻲ اﺛـــﺮ ﻛــــﻮل اوس ＇ــــﻪ‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده‪請 ،‬ﺮف و دې ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻪ رﺳ‪５‬ﺪل ﻏﻮاړي‪.‬‬ ‫‪94‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣـــــﺎ ﻳﻘـــــﻴﻦ دى ﻛـــــﻪ زﻣـــــﻮږ ﻟﻴﻜـــــﻮال د ﺗﻬـــــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗـــــﺮ ﻣﻴـــــﺎن د‬ ‫ﻣــــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺟﻨـــــ‪ ，‬ﺣﻘﻴﻘــــﺖ د ﺧﭙﻠــــﻮ ﺗﺨﻠﻴﻘــــﺎﺗﻮ ﻟــــﻪ ﻻري را ﺑﺮﺳــــ‪５‬ﺮه‬ ‫ﻛــﻮل ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬ي ﻧــﻮ ﺑــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﻧــﻮي او ﻣﺜﺒــﺖ ﺑﺪﻟﻮﻧــﻪ ﺳــﺮه ﺿــﺮور‬ ‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪ ١٩‬ﻓﺮوري ‪٢٠٠٦‬ء‬

‫))ﭘﻪ دې ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻲ ﻟﻪ اﻳ‪６‬ورډ ﺳﻌﻴﺪ ＇ﺨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮې ده((‬

‫‪95‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﻳﻮﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪７５‬ۍ او د ﻧﻮي ادﺑﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ‬ ‫ﺿﺮورت‬ ‫ﻟﻜـــﻪ ＇ﺮﻧ‪／‬ـــﻪ ﭼـــﻲ د ادب ﻟﻤﻨـــﻪ ﭘﺮاﺧـــﻪ ده‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـ ـﻪ د ادﺑـــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎﺗﻮ داﻳــﺮه ﻫــﻢ ډ‪４‬ــﺮه وﺳــﻴﻊ ده‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻛــﻪ ادب ﺗــﻪ د ژوﻧــﺪ‬ ‫آﺋﻴﻨــﻪ وﻳــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﻧــﻮ ﻻزﻣــﻪ ده ﭼـــﻲ ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﺑـــﻪ د اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ د‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ＇‪７５‬ﻧـــﻪ ﻫـــﻢ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ وي‪ ،‬ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ وي‪،‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺷــﻲ او ﻛــﻪ ﺳــﻤﺎﺟﻲ وي‪ ،‬ﭘــﻪ ادب ﻛــﻲ د ﻫــﺮ اړخ ＇‪７５‬ﻧــﻪ ﭘــﻪ ＇ــﻪ ﻧــﻪ‬ ‫＇ـــﻪ رﻧــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ﺷـــﻮې ده‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ＇‪７５‬ﻧـــﻲ ﺗـــﺮ ﻛﻮﻣـــﻪ ﺣـــﺪه د ﻣﻮﺿـــﻮع و‬ ‫ا‪請‬ـــﻞ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺗـــﻪ ﻧـــﺰدې دي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﺑﻬﺮﺣـــﺎل ﺳـــﻮاﻟﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟـــﻮد‬ ‫دي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ادب ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ارﺗﻘـــﺎﻳﻲ ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ د ﺗـــﺎرﻳﺦ ﭘـــﻪ ﻟـــﻮړ‬ ‫ژورو ﺑﺎﻧــــﺪي ＇ــــﻪ ﻓــــﺮق ﻛــــ‪７‬ى دى‪ ،‬او ﭘــــﻪ دې ﻟــــﻮړو ژورو ﻛــــﻲ ﻳــــ‪ ３‬د‬ ‫ﺧﭙــــﻞ وﺧــــﺖ ﻟــــﻪ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ‪ ،‬ﺛﻘــــﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــــﻲ او ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﭼــــﻞ‬ ‫＇ﺨــﻪ اﺛــﺮ ﺿــﺮور اﺧــﺴﺘﻰ دى‪ ،‬او د ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ رﺟﺤﺎﻧــﺎﺗﻮ ﺗــﻪ ﻳــ‪ ３‬وده‬ ‫ورﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻫــﺮ وﺧــﺖ ﭼــﻲ ﻳــﻮه ﻧــﻮې ﻧﻈﺮﻳــﻪ راﭘﻮرﺗــﻪ ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﻳــﺎ ﭘــﻪ‬ ‫ﻓﻠـــﺴﻔﻪ ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ﻧـــﻮى رﻧــــ‪ ，‬را ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻧـــﻮ د ادب ﻳـــﻮه ﻟﻮﻳـــﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧـــﻪ ﻟـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ＇ﺨـــﻪ اﻏ‪５‬ﺰﻧـــﻪ ﺷـــﻮې ده او ﻫﻐـــﻪ ﻧﻈﺮﻳـــﺎﺗﻲ او ﻓﻠـــﺴﻔﻴﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻗﺎﻟــﺐ ﻛــﻲ ＇‪７５‬ﻟــﻲ دي‪ ،‬او ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﻳــ‪３‬‬ ‫＇‪７５‬ﻟــــﻰ دى‪ ،‬ﻛﻠــــﻪ‪ -‬ﻛﻠــــﻪ ﺧــــﻮ ادب ﭘــــﻪ دې ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛــــﻲ دوﻣــــﺮه‬ ‫ﺑﻮﺧــﺖ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه ﻳــ‪ ３‬اړﻳﻜــﻲ ډ‪４‬ــﺮي ﻛﻤــﻲ‬

‫‪96‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮي دي او ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ ادب د ﻳــﻮ ﺧــﺎص ډﻟــﻲ ﺗــﺮ ﭘــﻮﻫﻲ‬ ‫ﭘﻮري ﻣﺤﺪود ﺷﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ ﻣــﻮږ د ﺗ‪５‬ــﺮ ﭘﻨ‪％‬ــﻪ ﺳــﻮه ﻛﺎﻟــﻪ ﭘــﺮ ادب ﻳــﻮ زﻏﻠﻨــﺪ ﻧﻈــﺮ واﭼــﻮو ﻧــﻮ‬ ‫ﺑـــﻪ دا ﺧﺒـــﺮه ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ ادب ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ د ﻋـــﺎم اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﻟﻴـــﺮي ﺷـــﻮى دى او د ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ د رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﺑﻬﻴـــﺮ‬ ‫ﻛـــﻲ ﺑﻬ‪５‬ـــﺪﻟﻰ دى‪ ،‬ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻣـــﻮږ ﺗـــﻪ را＊ـــﻴﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﭘﻨ‪％‬ﻠـــﺴﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ‬ ‫ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﻮرپ ﻛــﻲ ﻟــﻪ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﭘﻴــﻞ ﻫــﻢ وﺷــﻮ‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ‬ ‫ﭼـــﻲ د اﻧـــﺴﺎن ﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﻧـــﺎره ﻳـــ‪ ３‬ﭘﻮرﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ه‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ارز＊ـــﺖ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ و‬ ‫اﻧـــﺴﺎن او د اﻧـــﺴﺎن و وﺟـــﻮدي او ﻃﺒﻌـــﻲ ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻮ ﺗـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮ‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د اﻧــﺴﺎن روﺣــﺎﻧﻲ ﺿــﺮورﺗﻮﻧﻮ او‬ ‫ﻣــﺬﻫﺒﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ ﺧﭙــﻞ ارز＊ــﺖ وﺑــﺎﻳﻠﻮ او و ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ‬ ‫او ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ و اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻫـــﻢ دې دور ﻛـــﻲ ﭼـــﻲ ﻛـــﻮم‬ ‫ادب ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛ‪５‬ـــﺪو د ﻫﻐـــﻪ ﻣﻮﺿـــﻮع ﻫـــﻢ د اﻧـــﺴﺎن د وﺟـــﻮدي ﺣﻴﺜﻴـــﺖ‬ ‫ﺷـــﺎ او ﺧـــﻮا ‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪو ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ دور وو‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮرپ د دﻧﻴـــﺎ د ﺗـــﺴﺨﻴﺮ‬ ‫ﭘــﺮ ﺧــﻮا ﺗﻮﺟــﻪ ورﻛــ‪７‬ه او د ﺳــﻴﻞ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﻳــ‪ ３‬د دﻧﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻫــﺮ ﻛــﻮﻧﺞ ﻛــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟـــﻮدو وﺳـــﺎﻳﻠﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻗﺒـــﻀﻪ ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬ه ﭼـــﻲ زﻳـــﺎت ﻧـــﻪ زﻳـــﺎت‬ ‫دوﻟﺖ ﻻس ﺗﻪ راوړي او د زﻳﺎت ﻃﺎﻗﺖ ﺧﺎوﻧﺪان ﺷﻲ‪.‬‬ ‫د ﭘﻨ‪％‬ﻠــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ د ﻳــﻮرپ ﺑﻴــﺪاري د دﻧﻴــﺎ ﻫــﺮ ‪－‬ــﻮټ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﻧــﻪ‬ ‫ﻳـــﻮه ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ ﺗـــﺮ ﺧﭙـــﻞ اﻏ‪５‬ـــﺰ ﻻﻧـــﺪي راوړو او ﭘـــﻪ ﻗـــﺪم‪ -‬ﻗـــﺪم ﻳـــ‪ ３‬و‬ ‫ﻧـــﺴﻞ ﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﺗــــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼـــﻲ د ﻳـــﻮرپ ﭘــــﻪ ﻧﻈـــﺮ ﻫﻐــــﻮى‬ ‫اﻋـــﻞٰى او ﺑﺮﺗـــﺮ ﻧـــﺴﻞ ؤ او ﻧـــﻮري دﻧﻴـــﺎ د دوى و ذﻫﺎﻧـــﺖ ﺗـــﻪ اړه ﻟﺮﻟـــﻪ او‬ ‫د دوى د ﻏﻼﻣـــﻲ دﭘـــﺎره ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮي وو‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﭘﺎﺗـــﻪ واړه دﻧﻴـــﺎ د‬

‫‪97‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻳـــﻮرپ ﺗـــﺮ ﻏﻼﻣـــﻲ ﻻﻧـــﺪي وه او د دوى ﭘـــﺮ ﺳـــﻠﻄﻨﺖ ﻛﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﻟﻤـــﺮ ﻧـــﻪ‬ ‫ﭘﺮ‪４‬ﻮوت‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ دې دور ﻛــﻲ ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د دﻧﻴــﺎ ﻳــﻮه ﻟﻮﻳــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﭘــﻪ ﻃﺒﻌــﻲ‬ ‫ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د ﻳــﻮرپ ﺗــﺮ ﻏﻼﻣــﻲ ﻻﻧــﺪي وه‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗــﻪ ﭘــﺮ ﻋــﺎﻟﻤﻲ ﺳــﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﻧـــﺪي ﻫـــﻢ داﺳـــﻲ ﻛﻮﺷـــﺸﻮﻧﻪ روان وو‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻳـــﻮرپ و دې ﺟﺎرﺣﻴـــﺖ‬ ‫او ﻗﺒــﻀ‪ ３‬ﺗــﻪ ﻧﻈﺮﻳــﺎﺗﻲ او ﻋﻠﻤــﻲ ﺟــﻮاز ورﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧﻮﻟــﺴﻤﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ ﻛــــﻲ ‪請‬ــــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــــﻼب راﻏﻠــــﻮ ﻧــــﻮ ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﺎً د‬ ‫ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــﻮ داﻧــﺸﻮراﻧﻮ ﭘــﻪ ﻫــﺮ اړه د اﻧــﺴﺎن د اﻧﻔــﺮادي ﻓﺎﻳــﺪو ﭘــﺮ‬ ‫ﺧـــﻮا زﻳﺎﺗـــﻪ ﺗﻮﺟـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې ‪請‬ـــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘـــﻼب ‪＂－‬ـــﻪ ﻫـــﻢ‬ ‫ﻳــــــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــــــﻪ دې ﻛــــــﻲ وه‪ ،‬ﭼــــــﻲ اﻧﻔﺮادﻳــــــﺖ او د اﻧــــــﺴﺎن اﻧﻔــــــﺮادي‬ ‫ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻪ دي ارز＊ـــﺖ وﻟـــﺮي ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻋﻠﻤـــﻲ او ﻋﻤﻠـــﻲ دواړو‬ ‫ﺳــــﻄﺤﻮ ﺑﺎﻧــــﺪي د ﻫــــﺮ ﻫﻐــــﻪ ﻧﻈﺮﻳــــ‪ ３‬او ﻋﻘﻴــــﺪې ﻟــــﻪ ﻣﻨ‪％‬ــــﻪ د وړﻟــــﻮ‬ ‫ﻛﻮﺷــﺸﻮﻧﻪ ﻛ‪５‬ــﺪﻟﻮ ﭼــﻲ اﻧــﺴﺎن د اﺟﺘﻤﺎﻋﻴــﺖ ﭘــﺮ ﺧــﻮا ﭘــﺎروي‪ ،‬ﭘــﻪ دې‬ ‫اړه د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ درې ﻧﻈﺮﻳ‪ ３‬د ذﻛﺮ وړ دي‪.‬‬ ‫ اوﻟــــﻪ ﻧﻈﺮﻳــــﻪ د اﻧﻔﺮادﻳــــﺖ ﭘــــﺴﻨﺪي وه‪ ،‬ﭼــــﻲ زور ﻳــــ‪ ３‬ﭘــــﺮ ﻓــــﺮد‬‫ﺑﺎﻧﺪي وو او د ﻣﻌﺎﺷﺮې اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رﻧـ‪ ，‬ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﺧﻮ＊ﻮﻟﻮ‪.‬‬ ‫ دوﻳﻤــﻪ ﻧﻈﺮﻳـــﻪ د آﻳـــ‪６‬ﻳﻠﺰم وه ﭼــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﻣﻌﺎﺷـــﺮې ﭘــﺮ ﺑ‪２‬ـــﻪ دوﻣـــﺮه‬‫زﻳــــﺎت زور ورﻛﻮﻟــــﻮ ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﻛــــﻲ د ﻓــــﺮد ارز＊ــــﺖ ﻫــــ‪６‬و ﻧــــﻪ‬ ‫＊ﻜﺎر‪４‬ﺪو‪.‬‬ ‫ در‪４‬ﻴﻤـــﻪ ﻧﻈﺮﻳـــﻪ د ﻧﺎﻣﻴـــﺖ ﻳـــﺎ ‪ Organism‬وه ﭼـــﻲ ﻣﻘـــﺼﺪ ﻳـــ‪ ３‬دا وو‬‫ﭼﻲ ﻫﺮ ﺳ‪７‬ى دي ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﺎره ﺳﺮه ﻛﺎر ﻟﺮي ﭘﺮ ﻧﻮرو دي ﻛﺎر ﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬

‫‪98‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫د دې درې واړو ﻧﻈﺮﻳــﻮ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫ ـﻢ ﻟــﻪ ﻳــﻮه ﺑﻠــﻪ ＇ــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻪ وه‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫د درې واړو ﻣﻘــــﺼﺪ و اﻧﻔﺮادﻳــــﺖ ﺗــــﻪ وده ورﻛــــﻮل وو‪ ،‬او د اﻧـــــﺴﺎن د‬ ‫اﺟﺘﻤـــﺎﻋﻲ او ﺳـــﻤﺎﺟﻲ اړخ ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ دې ﻛﺒﻠـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﻨ‪％‬ـــﻪ وړو ﭼـــﻲ ﻫـــﻢ د‬ ‫ﻳـــــﻮرپ ﻛﺎرﺧـــــﺎﻧ‪ ３‬وﭼﻠﻴـــــ‪８‬ي او ﻫـــــﻢ ﭘـــــﻪ زﻳﺎﺗـــــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــــﻪ د ﻫﻐـــــﻮى د‬ ‫ﻣـــﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻮ اﺧـــﺴﺘﻮﻧﻜﻲ ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دې دور ﻛـــﻲ د‬ ‫اﺷـــﺘﺮاﻛﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳـــﻪ ﻫـ ـﻢ ﻣـــﻨ‪ ＃‬ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﻪ ﺧـــﻮ د دې زور ﻫـــﻢ د اﻧـــﺴﺎن ﭘـــﺮ‬ ‫ﻣــــﺎدي ﺿــــﺮورﺗﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧــــﺪي وو‪ ،‬د ډارون د ارﺗﻘــــﺎء ﻧﻈﺮﻳــــﻪ ﻫــــﻢ د دﻏــــﻪ‬ ‫دور ﭘﻴـــﺪاوار ده ﭼـــﻲ دﻏـــﻪ وﺧـــﺖ د ‪請‬ـــﻨﻌﺘﻲ او ﺳﺎﻳﻨـــﺴﻲ ﺗﺮﻗـــﻲ دﭘـــﺎره‬ ‫ﻳﻮ ﺑﻞ اﻫﻢ ﺟﻮاز ﺟﻮړه ﺷﻮه‪.‬‬ ‫وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ دې ﻧﻈﺮﻳـــ‪ ３‬د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘـــﺮ ﻣـــﺬﻫﺐ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻋﻘﻴـــﺪه ﺗـــﺮ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه وﻟ‪７‬زوﻟــﻪ او ﻟــﻪ دې ﺳــﺮه ﺳــﺮه ﻳــ‪ ３‬و ﻣﻐﺮﺑــﻲ ﻃﺎﻗــﺖ ﺗــﻪ ﭘــﺮ ﺑــﻞ‬ ‫د ﻗﺒــﻀ‪ ３‬ﻛﻮﻟــﻮ ﻋﻠﻤــﻲ ﺑﻨــﺴ＀ ورﻛــ‪ ،７‬ﭼــﻲ د ﺧﭙــﻞ ﺑﻘــﺎ دﭘــﺎره د ﺑــﻞ ﭘــﺮ‬ ‫ﻣﺮۍ ﭘ‪＋‬ﻪ ږدل ＇ﻪ ﺑﺪ ﻛﺎر ﻧﻪ دى‪ ،‬ﻫﻢ و دې ﺗﻪ "ﺑﻘﺎء ا‪請‬ﻠﺢ " واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ﺷــﻠﻤﻪ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﻣــﺎدي ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه‬ ‫ﺗ‪５‬ـــﺰي ﺳـــﺮه ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬ﻛﻮﻟـــﻮ او و ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ و دې ﻣـــﺎدي ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪，‬‬ ‫ﺗــﻪ ﭘـــﺮ ﻋـــﺎﻟﻤﻲ ﺳـــﻄﺢ ﻻري ﭘﺮاﻧـــﺴﺘ‪ ３‬ﻛ‪５‬ــﺪې‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ دﻧﻴـــﺎ‬ ‫ﻟـــﻪ دوو ﻟﻮﻳـــﻮ ﺟﻨ‪／‬ﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﺷـــﻮه‪ ،‬ډ‪４‬ـــﺮ ﺷـــﻴﺎن ﻟﻜـــﻪ ﻣـــﻮ！ﺮ‪،‬‬ ‫ﻫـــﻮاﻳﻲ ﺟﻬــــﺎز‪！ ،‬ـــﻲ وي‪ ،‬ر‪４‬ــــ‪６‬ﻳﻮ‪ ،‬اﻳـــ＂ﻢ ﺑــــﻢ ﺣـــﺖٰى ﻛﻤﭙﻴــــﻮ！ﺮ ﭘــــﻪ دې‬ ‫ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ى ﻛــــﻲ اﻳﺠــــﺎد ﺷــــﻮ‪ ،‬اﻧــــﺴﺎن ﭘــــﺮ ﺳــــﭙﻮږﻣ‪ ９‬ﻗــــﺪم ﻛ‪５＋‬ــــ‪＋‬ﻮ‪ ،‬ﭘــــﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ درې ﺑﺮﺧـــﻮ و و‪４‬ـــﺸﻞ ﺷـــﻮه اوﻟـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﭘـــﺮ‬ ‫ﻳــــﻮرپ او اﻣﺮﻳﻜــــﻪ ﻣــــﺸﺘﻤﻠﻪ وه‪ ،‬ﭘــــﻪ دوﻳﻤــــﻪ ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ ﻛــــﻲ اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮادوﻧـــﻪ ﺷـــﺎﻣﻞ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ داﻳـــﺮه ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ اﻳـــﺸﻴﺎ ＇ﺨـــﻪ ﺗـــﺮ ﻣـــﺸﺮﻗﻲ‬ ‫ﻳـــﻮرپ او ﻻﻃﻴﻨـــﻲ اﻣﺮﻳﻜـــﻪ ﭘـــﻮري ﺧـــﻮره وه‪ ،‬ﭘـــﻪ در‪４‬ﻴﻤـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ‬

‫‪99‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻳــﺎﺗﺮه ﻫﻐــﻪ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــﻪ ﺷــﺎﻣﻞ وو‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻳــﻮرپ ﻟــﻪ ﻗﺒــﻀ‪＇ ３‬ﺨــﻪ آزاد‬ ‫ﺷـــﻮي وو‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻫـــﻢ دې ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ اﻣﺮﻳﻜـــﻪ د ﻧـــﻮي ﻣﻌﺎﺷـــﻲ ﻗـــﻮت ﭘـــﻪ‬ ‫ﺣﻴــﺚ راﭘﻮرﺗــﻪ ﺷــﻮه او ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻫــﻢ د دﻏــﻪ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﭘــﻪ اﺧــﺮي ﻟــﺴﻴﺰه‬ ‫ﻛـــﻲ د ﺳـــﻮوﻳﺖ ﻳـــﻮﻧﻴﻦ ﻟـــﻪ ﻣﺎﺗ‪５‬ـــﺪو ﺳـــﺮه دا ﺳـــﻮړ ﺟﻨــــ‪ ，‬و ﭘـــﺎى ﺗـــﻪ‬ ‫ورﺳـــ‪５‬ﺪو‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﻃﺎﻟﺒـــﺎﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ د ﻫـــﻢ دې ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻪ اﺧـــﺮي‬ ‫ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﻧــﻮى ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺮﺳــﺖ ﺗﺤﺮﻳــﻚ راﭘﻮرﺗــﻪ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ‬ ‫ﻛــﻲ ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــﻲ او ﺳﺎﻳﻨــﺴﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي‬ ‫دا ﭘﻮرﺗــﻪ ذﻛــﺮ ﺷــﻮي واﻗﻌــﺎت او اﻳﺠــﺎدات ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﺗ‪５‬ــﺰي ﺳــﺮه ﻛ‪５‬ــﺪو‬ ‫ﻧــﻮ و ﺑﻠــﻲ ﺧﻮاﺗــﻪ ډ‪４‬ــﺮي داﺳــﻲ ﻋﻠﻤــﻲ او ادﺑــﻲ ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬او ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت‬ ‫ﻫــﻢ را ﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﻛ‪５‬ــﺪل ﭼــﻲ زﻳــﺎﺗﺮه ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬و دې ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺗــﻪ وده ورﻛﻮﻟــﻪ‬ ‫ﻳـــﺎ ﺑـــﻪ ﻳـــ‪＇ ３‬ـــﻪ ﻟـــ‪ ８‬ډ‪４‬ـــﺮ اﺧـــﺘﻼف ورﺳـــﺮه ﻟﺮﻟـــﻮ‪ ،‬د ﻓﺮاﻳـــ‪ ６‬ﻧﻔـــﺴﻴﺎت د‬ ‫اﻧﺴﺎن ﻫﺮ＇ﻪ د ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺟﻨﺴﻲ ﺿﺮورﺗﻮﻧﻮ ودروﻟﻮ او داﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫"ﭼـــﻲ ﻫــــﺮ اﻧـــﺴﺎن د ﺧﻮﻧــــﺪ ﻏﻮ＊ـــﺘﻮﻧﻜﻰ دى او ﻟــــﻪ ﺗﻜﻠﻴـــﻒ ＇ﺨــــﻪ‬ ‫ﻟﻴـــﺮي ﺗـــ‪＋‬ﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻳـــ‪ ６‬دا ووﻳـــﻞ‪" :‬ﭼـــﻲ ﻫـــﺮ اﻧـــﺴﺎن ﻧﻔـــﺲ ﭘﺮﺳـــﺖ دى‪ ،‬د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ﻣــﺬﻫﺐ ﺳــﺮه ﻫــﻴ＆ اړه ﻧــﻪ ﺷــﺘﻪ‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫــﻢ دې دور ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﺑــﻞ ﻋــﺎﻟﻢ‬ ‫دا ﺧﺒــﺮه راﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ه ﭼــﻲ اﻧــﺴﺎن ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻮري ﻫــﻴ＆ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛــﻮﻻى‬ ‫ﭼـــﻲ ﻧـــﺲ ﻳـــ‪ ３‬ډك ﻧـــﻪ وي‪ ،‬ﺑـــﻲ اﻳـــﻒ ﺳـــﻜﻨﺮ ﻫـــﻢ ＇ـــﻪ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻧﻈﺮﻳـــﻪ‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ه ﭼــﻲ اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﻓﻄــﺮي ﻃــﻮر ﺧــﻮد ﻏــﺮض دى‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﭼــﻲ‬ ‫ﻫﺮ＇ـــﻪ ﻛـــﻮي ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻳـــ‪ ３‬د ‪＄‬ـــﺎن دﭘـــﺎره ﻛـــﻮي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ د‬ ‫وﺟـــﻮد ﭘﺮﺳـــﺘﻲ‪ ،‬ﺳـــﺎﺧﺘﻴﺎت او ﭘـــﺲِ ﺳـــﺎﺧﺘﻴﺎت رﻧ‪／‬ـــﻪ ادﺑـــﻲ ﻧﻈﺮﻳـــ‪３‬‬ ‫ﻫـــﻢ راﭘﻮرﺗـــﻪ ﺷـــﻮې‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ اوﺳـــﻪ ﭘـــﻮري ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫＇‪５‬ـــــ‪７‬ل ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬دا او دا رﻧ‪／‬ـــــﻪ ！ـــــﻮﻟﻲ ﻧﻈﺮﻳـــــ‪ ３‬ﻳـــــﻮا‪＄‬ﻲ د دې دﭘـــــﺎره‬ ‫ﺟـــﻮړي ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮې دي ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د اﻧـــﺴﺎن ﺗﻌﻠـــﻖ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫وﺟــــﻮدي او اﻧﻔــــﺮادي ﺿــــﺮورﺗﻮﻧﻮ ﺳــــﺮه ﻣﻬــــﻢ و‪－‬ﺮ‪＄‬ــــﻮي او ﻫــــﺮ ﻫﻐــــﻪ‬ ‫‪100‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫روﺣــﺎﻧﻲ ﻗــﻮت او ﺟﺒﻠــﻲ ﻣﺤﺮﻛــﺎت ﺗــﺮ ﭘــ‪＋‬ﻮ ﻻﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ي ﻛــﻮم ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫اﻧـــﺴﺎن ﻛـــﻲ اﺟﺘﻤـــﺎﻋﻲ ﺳـــﻮچ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــﻮي او د ﻫﻐـــﻪ دﻧﻨـــﻪ د ازادۍ او‬ ‫＊ــ‪７／５‬ي ﺟﺬﺑــﻪ ﭘــﺎروي وﻟــﻲ ﭼــﻲ دا ﺧﺒــﺮه ﻟــﻪ ﺗﺎرﻳﺨــﻪ ﻫــﻢ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪه ده ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫــﺮ ﻛﻠــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺧﭙــﻞ ﺳــﻮچ ﻳــﻮ ﻛــ‪７‬ى دى او ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﻃﺒﻌــﻲ ﺿــﺮورﺗﻮﻧﻮ‬ ‫ﺳـــﺮه‪ -‬ﺳـــﺮه ﻳـــ‪ ３‬د ﺧﭙﻠـــﻮ روﺣـــﺎﻧﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ ادراك ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫﻠﺘـــﻪ د‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ ﺧـــﻼف ﺿـــﺮور آواز ﭘﻮرﺗـــﻪ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻛـــﻮم ﭼـــﻲ د ﻇﻠـــﻢ ﭘـــﻪ‬ ‫زور وﻻړ وي‪.‬‬ ‫ﭘـــــﻪ ﺷـــــﻠﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــــ‪７‬ۍ ﻛـــــﻲ داﺳـــــﻲ ﺳﻴﺎﺳـــــﻲ ﻧﻈﺮﻳـــــﻮ ﻫـــــﻢ ډ‪４‬ـــــﺮ زور‬ ‫واﺧﻴــﺴﺘﻮ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ＇ــﻪ ﻧــﻪ ＇ــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻳــﺎ ﺧــﻮ ﻟــ‪ ８‬ﺑــﺪﻟﻮن راوﺳــﺖ او ﻳــﺎ‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬دې ﻧﻈﺮﻳـــﻮ ﺗـــﻪ دوام ورﻛـــ‪ ７‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ د اﺳـــﺘﺮاﻛﻴﺖ او ﻛﻤﻴـــﻮﻧﺰم‬ ‫او ﻧﻈﺮﻳــــ‪ ３‬د ذﻛــــﺮ وړ دي‪،‬ﭼــــﻲ ﺗــــﺮ ＇ــــﻪ وﺧﺘــــﻪ ﭘــــﻮري ﻳــــ‪ ３‬د ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم ＇ـــﻪ ﻧـــﻪ ＇ـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻧﻴـــﻮﻟﻲ وه‪ ،‬ﺧـــﻮ ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬د دې ﻧﻈﺮﻳـــ‪３‬‬ ‫ﻣﺎﺧـــﺬ ﻫـــﻢ د اﻧـــﺴﺎن ﻣـــﺎدي او وﺟـــﻮدي ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻪ وو‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬دوام‬ ‫ﻧـــﻪ وﻣﻮﻧـــﺪو‪ ،‬د دې ﭘـــﻪ ﺗﻘﻠﻴـــﺪ ﻛـــﻲ د ﻗـــﻮم ﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳـــﻪ ﻫـــﻢ ډ‪４‬ـــﺮه‬ ‫راﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﺷــﻮه ﺧــﻮ ﻻﺗﺮاوﺳــﻪ د ﺧﭙــﻞ ﻣﻨــﺰل ﭘــﻪ ﺗﻜــﻞ ده‪ ،‬د دې ﭘــﻪ ﺿــﺪ‬ ‫ﭘـــﻪ ﻫـــﻢ دې ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ د رﺟﻌـــﺖ ﭘـــﺴﻨﺪي او ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﻫﻠـــﻲ ‪＄‬ﻠـــﻲ‬ ‫ﻫــﻢ زﻳــﺎﺗﻲ را ﭘﻮرﺗــﻪ ﺷــﻮې‪ ،‬ﺧــﻮ دﻟﺘــﻪ دا ﺧﺒــﺮه د ﻳــﺎد وړ ده‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﻮږ‬ ‫ﭘــــﺮ ﻣ‪％‬ﻜــــﻪ د ﻗــــﻮم ﭘﺮﺳــــﺘﻲ او ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳــــﺘﻲ ﺳــــﻮچ د ﺳــــﻮړ ﺟﻨـــــ‪ ，‬د‬ ‫وﺧﺖ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻫﻨـــﺮي ﻛـــﺴﻨﺠﺮ وﻧ‪７‬ﻳـــﻮال ﻃﺎﻗـــﺖ ﺗـــﻪ‬ ‫ﻋـــــــﺎﻟﻤﻲ ﻻر ور ＊ـــــــﻮوﻟﻮ ﻛﻮﺷـــــــﺸﻮﻧﻪ ﻛـــــــﻮل‪" .‬ﻣ‪５‬ﻜـــــــﺴﻢ ‪－‬ـــــــﻮرﻛﻲ"‬ ‫دوﺳﺘﻮوﺳــــﻜﻲ ﻏﻮﻧــــﺪي ﻟﻴﻜﻮاﻟــــﻮ د ﺧﭙــــﻞ اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ ﺳــــﻮچ ﭘــــﻪ ﻻره‬ ‫ﺧﭙﻞ ﻗﻠﻢ ﭼﻠﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪101‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟـــﺎرج آروﻳـــﻞ د ﻛﻤﻴـــﻮﻧﺰم ﺧـــﻼف‪" ،‬اﻳﻨﻤـــﻞ ﻓـــﺎرم" وﻟﻴﻜﻠـــﻮ‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه‬ ‫ﺳـــﺮه د ‪1936‬ء ﺷـــﺎ او ﺧـــﻮا ﭘـــﻪ ﭘﺎﻛـــﺴﺘﺎن ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ د ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﺴﻨﺪو ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳـــﻚ ﺷـــﺮوع ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻳـــﺎﺗﺮه ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻪ د اﺷـــﺘﺮاﻛﻴﺖ ﺗـــﺮ اﺛـــﺮ‬ ‫ﻻﻧــﺪي راﻏﻠــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ دﻏــﻪ دور ﻛــﻲ ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﺷــﻮى زﻳــﺎﺗﺮه ﻣــﻮاد ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﻛــﻲ د‬ ‫ﺳـــﻮړ ﺟﻨــــ‪ ，‬د ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ اړه دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺷـــﺎﻳﺪ ادب ﭘـــﻪ ﻛـــﻲ ﻛـــﻢ او‬ ‫ﭘﺮوﭘ‪／５‬ﻨــ‪６‬ه زﻳﺎﺗــﻪ ＊ــﻜﺎري‪ ،‬ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ﺳــﻮړ ﺟﻨـــ‪ ，‬و ﭘــﺎى ﺗــﻪ ورﺳــ‪５‬ﺪو ﭘــﺮ‬ ‫دﻧﻴــﺎ د اﻣﺮﻳﻜــ‪ ３‬ﺑــﺎﭼﻬﻲ ﺷــﻮه ﻧــﻮ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ ﺿــﺮورت د دې ﺧﺒــﺮي‬ ‫وو‪ ،‬ﭼــﻲ اﻣﺮﻳﻜــﻪ د ﺧﭙــﻞ وﺟــﻮد د ﺑﻘــﺎ دﭘــﺎره ＇ــﻪ ﻧــﻮى د＊ــﻤﻦ ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ئ‪،‬‬ ‫وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د اﻣﺮﻳﻜـــ‪ ３‬دا وﺳـــﻠ‪ ３‬د ﻛﺎرﭘﻮر‪４‬ـــﺸﻨﻮﻧﻮ د ﺑﻘـــﺎ ﺳـــﻮال وو‪ ،‬ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ور‪＄‬ــﻮ ﻛــﻲ ﺳــﻮﻛﻪ ﺳــﻮﻛﻪ ﭘــﺮ ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ！‪５‬ﻠﻴــﻮ‪４‬ﮋن ﭼﻴﻨﻠﻮﻧــﻮ او اﺧﺒــﺎروﻧﻮ‬ ‫ﺑﺎﻧﺪي د دﻫﺸﺖ ‪－‬ﺮدي او ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﺒﺮي ﺷﺮوع ﺷﻮې‪.‬‬ ‫د دﻫــــﺸﺖ ‪－‬ــــﺮدي او ﺑﻨﻴﺎدﭘﺮﺳــــﺘﻲ ﭘــــﻪ ﺷــــﻜﻞ ﻛــــﻲ د اﻣﺮﻳﻜــــ‪ ３‬د‬ ‫ﻧـــﻮي د＊ـــﻤﻦ د ﭘﻴـــﺪا ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره د ﻳـــﻮ ﻋﻠﻤـــﻲ او داﻧـــﺸﻮراﻧﻮ ﺗﻮﺛﻴـــﻖ‬ ‫ﻫـــــﻢ ﺿـــــﺮورت وو‪＄ ،‬ﻜـــــﻪ ﭘـــــﻪ ‪١٩٩٣‬ء ﻛـــــﻲ ﺳـــــ‪５‬ﻤﻮﺋﻴﻞ ﻫﻨ＂ﻨ‪／‬ـــــ＂ﻦ د‬ ‫ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺼﺎدم" ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﻳــﻮه ﻣﻘﺎﻟـــﻪ وﻟﻴﻜﻠــﻪ ﭼــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻟــﻪ ＇ــﻪ ﻧـــﻮرو‬ ‫ﺗﻔــﺼﻴﻼﺗﻮ ﺳــﺮه د ﻛﺘـــﺎب ﭘــﻪ ﺑ‪２‬ـــﻪ ﻛــﻲ ﭼـــﺎپ ﺷــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛﺘــﺎب ﻛـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــﻪ وﻟﻴﻜــﻞ‪" :‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ را روان وﺧــﺖ ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻟــﻮﻳ‪ ３‬ﺷــﺨ‪７‬ي د ﻗﻮﻣﻮﻧــﻮ‬ ‫او ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن ﻛﻴــ‪８‬ي او ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻫــﻢ زﻳﺎﺗــﻪ ﻟﻮﻳــﻪ ﺷــﺨ‪７‬ه د‬ ‫اﺳـــﻼم او ﻣﻐـــﺮب ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن وي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده ﭼـــﻲ د ﺳـــﻮړ ﺟﻨــــ‪，‬‬ ‫ﭘــﺲ د اﺳــﺎﻣﻪ ﺑــﻦ ﻻدن او ﻣــﻼ ﻋﻤــﺮ ذﻛــﺮ ﻫــﺮ ﭼﻴــﺮي ﻛﻴــ‪８‬ي او ﭘــﻪ دﻧﻴــﺎ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜ‪ ３‬ﻫـــﺮه دﻫـــﺸﺖ ‪－‬ـــﺮدي ﻟـــﻪ اﺳـــﻼم ﺳـــﺮه ﺗـــ‪７‬ل ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ‬ ‫ﺳﻠـــﺴﻠﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻳﻮﻟـــﺴﻢ ﺳـــﺘﻤﺒﺮ ﺗـــﺮ واﻗﻌـــ‪ ３‬ﻧـــﻪ ﺗـــﺮ اﻓﻐﺎﻧـــﺴﺘﺎن او ﻋـــﺮاق‬ ‫ﭘـــﻮري رﺳـــﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨـــﻲ اوس اﺳـــﻼم او د اﺳـــﻼم ﭘـــﻪ رﻧــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ﺑﻨﻴـــﺎد‬ ‫ﭘﺮﺳــــــﺖ د اﻣﺮﻳﻜــــــ‪ ３‬د＊ــــــﻤﻦ دي‪ ،‬ﻣــــــﻮږ و ﻳﻮﻳــــــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ــــــ‪７‬ۍ ﺗــــــﻪ د‬ ‫‪102‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗﻬــﺬﻳﺒﻮﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣــﺎﺑﻴﻦ ﺟــﻮړ ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮې ﻟــﻪ دې ﺧــﻮد ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺨ‪７‬ي ﺳــﺮه‬ ‫ورداﺧـــﻞ ﺷـــﻮي ﻳـــﻮ او ژوﻧـــﺪ ورﺳـــﺮه ﻛـــﻮو‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻳﻮﻳـــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ‬ ‫ﻛـــﻲ ！ـــﻮل اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د اﻣﺮﻳﻜـــ‪ ３‬او دﻫـــﺸﺖ ‪－‬ـــﺮدو ﺗـــﺮ‬ ‫ﻣﻴـــﺎن ﭘـــﻪ دې ﺧـــﻮد ﺳــــﺎﺧﺘﻪ ﺷـــﺨ‪７‬ه اﺧﺘـــﻪ ﻛــــ‪７‬ل ﺷـــﻮي دي او ﻫـــﻢ ﭘــــﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎﺷـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﻳـــﺎ ﻋﺎﻟﻤ‪／‬ﻴﺮﻳـــﺖ ﭘـــﻪ ﺳـــﺤﺮ اﺧﺘـــﻪ‬ ‫ﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬د دواړو ﻣﻘــﺼﺪ ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﻛــﻲ ﻋــﺎم اﻧــﺴﺎﻧﺎن داﺳــﻲ ﭘــﻪ ﻗــﺎﺑﻮ‬ ‫ﻛـــﻲ ﺳـــﺎﺗﻞ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ‪請‬ـــﺎرﻓﻴﻦ ﺟـــﻮړ ﺷـــﻲ‪ ،‬او ﻧـــﻮر ＇ـــﻪ‬ ‫ﺳــــﻮچ وﻧــــﻪ ﻛــــ‪７‬ي‪ ،‬د ﻫﻐــــﻮ زﻳــــﺎﺗﺮه ﺗﻮﺟــــﻪ ﭘــــﺮ دې ﻣــــﺎدي ﺷــــﻴﺎﻧﻮ او‬ ‫ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ وي‪ ،‬د ﻫﻐـــﻮى دﭘـــﺎره اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑﺎت او اﻗـــﺪار ＇ـــﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ وﻧﻪ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫دا اوس ﻫـــﻢ د دې ﻋﺎﻟﻤ‪／‬ﻴﺮﻳـــﺖ ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ده ﭼـــﻲ دﻟﺘـــﻪ ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ ﻣــﺎﻟﻲ ﻓﺎﻳــﺪه اﺧــﺴﺘﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ اﺷــﺘﻬﺎروﻧﻪ‬ ‫ﻣــﻮږ ﺗــﻪ دا را ＊ــﻴﻲ ﭼــﻲ ﻛــﻪ ＇ــﻮك زﻳــﺎت اﻳﺮﻳــﻞ ﺳــﺮف واﺧﻠــﻲ ﻧــﻮ د دې‬ ‫ﺟـــﻮړووﻧﻜﻲ ﺑـــﻪ د ﻣﺤﺮوﻣـــﻪ ﻛﻮﭼﻨﻴـــﺎﻧﻮ د ﺗﻌﻠـــﻴﻢ دﭘـــﺎره ﭼﻨـــﺪه ورﻛـــﻮي‪،‬‬ ‫ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻮري ﻳــﻮه ﻣــ‪８‬ور د ﺧﻮا＊ــ‪ ３‬ﭘــﻪ زړه ﻛــﻲ ‪＄‬ــﺎى ﻧــﻪ ﺷــﻲ‬ ‫ﭘﻴـــﺪا ﻛـــﻮﻻى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗﺮ＇ـــﻮ ﻳـــ‪ ３‬ﻳـــﻮ ﺧـــﺎص ﻗـــﺴﻢ ﭼـــﺎى ﻧـــﻪ وي ﺟـــﻮړي‬ ‫ﻛــ‪７‬ې‪ ،‬ﻳــﺎ ﭘــﻪ ﺧــﺎص ﻗــﺴﻢ ﻏــﻮړو ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﺧــﻮرك ﻧــﻪ وي ﺗﻴــﺎر ﻛــ‪７‬ى‪ ،‬ﻫــﻢ‬ ‫دا اﺷــــﺘﻬﺎروﻧﻪ اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ﺟــــﺬﺑﺎت دا رﻧ‪／‬ــــﻪ ﺧﺮ＇ــــﻮي ﭼــــﻲ د ﻳــــﻮ ﻏــــﻨﻢ‬ ‫رﻧ‪／‬ـــ‪ ３‬ﻧﺠﻠـــ‪ ９‬واده ﺗـــﺮ ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻮري ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻓﻴﺮاﻳﻨـــ‪６‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻲ ﻛﺮﻳﻢ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ﻟ‪／‬ﻮﻟﻰ‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې ﻳﻮﻳـــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻳـــﻮ ﺷـــﻰ اﻫـــﻢ دى ﻫﻐـــﻪ دى‬ ‫ﻣـــﺎﻟﻲ ‪＂－‬ـــﻪ د دې ﺗـــﺮ ﻣﺨـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﻳـــﺎ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑﺎت ﺗـــﺮ دې زﻳـــﺎت‬

‫‪103‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧــﻮره ﻫــﻴ＆ ﻣﻌﻨــﺎ ﻧــﻪ ﻟــﺮي ﭼــﻲ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ＇ﺨــﻪ دي ﻣــﺎﻟﻲ ‪＂－‬ــﻪ ﭘﻮرﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ل‬ ‫ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې ！ﻮﻟـــﻮ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﻛـــﻲ ادب ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺗﻔـــﺮﻳﺢ ﻳـــﺎ ﺳـــﺎت ﺗ‪５‬ـــﺮي‬ ‫دﭘـــﺎره ﭘﺎﺗـــﻪ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ زړې ﺧﺒـــﺮي ﭘـــﻪ ﺑـــﻞ رﻧــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ﺑﻴـــﺎﻧ‪８５‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜــــــﻪ ادب ﻳــــــﻮا‪＄‬ﻲ ﺗــــــﺮ ﻟﻴﻜﻮاﻟــــــﻮ ﭘــــــﻮري ﻣﺤــــــﺪود ﺷــــــﻮى دى او‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ ﭘـــﺮاخ ﺷـــﻮي ﻧـــﻪ دي او ﺑـــﻞ ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ‬ ‫ﺳـــﺮه اړﻳﻜـــﻲ ﻫـــﻢ ﺷـــﻠ‪５‬ﺪﻟﻲ دي‪＇ ،‬ـــﻪ ﻧـــﻮي ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎت و ﻣﻴـــﺎن ﺗـــﻪ ﻧـــﻪ‬ ‫دي راﻏﻠــــﻲ‪ ،‬داﺳــــﻲ ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎت ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ د ﺧﭙــــﻞ ﻋــــﺼﺮ د رواﻧــــﻮ‬ ‫ﻣﻌﺎﺷــﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳــﻲ او ﺳــﻤﺎﺟﻲ رﺟﺤﺎﻧــﺎﺗﻮ ﻟــﻪ اﺛــﺮه ＇ﺨــﻪ ＇ــﻪ ﺟــﻼ ﺧﺒــﺮه‬ ‫ﻛـــ‪７‬ې وي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﺑـــﻪ دا وواﻳـــﻢ ﭼـــﻲ ادب ﺧـــﻮ ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﻣﻴـــﺪان دى‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ د ژوﻧــﺪ ﻫــﺮ اړخ ﻣﻮﺟــﻮد وي‪ ،‬ﻧــﻮ ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﺧــﻮ دا دى‬ ‫ﭼـــﻲ ادب د ژوﻧـــﺪ ﭘـــﺮ ﻫـــﺮ اړخ ﺑﺎﻧـــﺪي اﺛـــﺮ واﭼـــﻮي‪ ،‬ﻧـــﻪ ﭼـــﻲ د ﻧـــﻮرو‬ ‫اړﺧﻮﻧـــﻮ د ＊ـــﻮ او ﺑـــﺪو رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﺑﻬﻴـــﺮ ﻛـــﻲ وﺑﻬﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻧـــﻦ دﻧﻴـــﺎ‬ ‫ﭼـــﻲ ＇ـــﻮﻣﺮه ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨـــﻪ ﺷـــﻮې ده‪ ،‬ﺗـــﺮ دې ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ دوﻣـــﺮه ﻧـــﻪ وه‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬ ‫ﺧـــﻮ د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﻣـــﺴﺌﻠ‪ ３‬ﻫـــﻢ زﻳـــﺎﺗﻲ ﻛ‪７‬ﻛﻴﭽﻨـــﻲ ﺷـــﻮي دي او دا‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ داﺳـــﻲ دي ﭼـــﻲ د دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮو زﻳـــﺎﺗﻮ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧـــﺪه ﻳـــﻮه‬ ‫ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻪ ډﻟـــﻪ ﺑـــﺎﭼﻬﻲ ﻛـــﻮي‪ ،‬د دﻧﻴـــﺎ ﺷـــﻞ ﻓﻴـــﺼﺪه ﻛـــﺴﺎن ﭘـــﺮ اﺗﻴـــﺎ‬ ‫ﻓﻴـــﺼﺪه وﺳـــﺎﻳﻠﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻗـــﺎﺑﺾ دي او ﭘﺎﺗـــﻪ اﺗﻴـــﺎ ﻓﻴـــﺼﺪه اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﻟـــﻪ‬ ‫ﺷـــﻠﻮ ﻓﻴـــﺼﺪو وﺳـــﺎﻳﻠﻮ ＇ﺨـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﺿـــﺮورﺗﻮﻧﻪ ﺗﺮﺳـــﺮه ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــ‪ ３‬ﺑــﻪ ﻣــﺴﺎﻳﻞ اروﻣــﺮو زﻳــﺎﺗﻴ‪８‬ي او دا ﻣــﺴﺌﻠ‪ ３‬ﺑــﻪ ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ‬ ‫وﺧﺘــﻪ ﭘــﻮري ﻧــﻮري ﻫــﻢ زﻳــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﺗــﺮ ＇ــﻮ ﭘــﻮري ﭼــﺎ ﭘــﺮ دې آواز ﻧــﻪ‬ ‫وي راﭘﻮرﺗــــﻪ ﻛــــ‪７‬ى او ﻫﻐــــﻪ ！ــــﻮﻟﻲ ﻧﻈﺮﻳــــ‪ ３‬او رﺟﺤﺎﻧــــﺎت ﻳــــ‪ ３‬ﭼ‪５‬ﻠــــﻨﺞ‬ ‫ﻛ‪７‬ي ﻧﻪ وي ﻛﻮم ﭼﻲ اﻧﺴﺎﻧﺎن د اﻧﻔﺮادﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪي ﭘﺮ ﺧﻮا ﺑﻴﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣـــــﺎ ﺧﻴـــــﺎل دى ﭼـــــﻲ ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــــﻮ ﺗـــــﻪ ﻫـــــﻢ ﺧﭙـــــﻞ ادﺑـــــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎت ﭘﺮاﺧــــﻮل ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دي‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ اوس "ادب دﭘــــﺎره د‬ ‫ادب" او "ادب دﭘــــﺎره د ژوﻧــــﺪ" ﺑﺤﺜﻮﻧــــﻪ ډ‪４‬ــــﺮ زاړۀ ﺷــــﻮ‪ ،‬اوس ﭘــــﻪ ادب‬ ‫ﻛــﻲ داﺳــﻲ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﭘــﻪ ﻛــﺎر دي ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه ﺗ‪７‬ﻟــﻲ وي‪،‬‬ ‫داﺳــﻲ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎﻳﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺰۍ ﺳــﺮه د‬ ‫راﺗﻠـــﻮﻧﻜﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن اﺛـــﺮات د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻮ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﭘـــﻪ ر‪１‬ـــﺎ ﻛـــﻲ و‪－‬ـــﻮري او د‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﺗﻌﻠـــﻖ د اﻧـــﺴﺎن د ژوﻧـــﺪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ او ﻣـــﺬﻫﺒﻲ‬ ‫اړﺧﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه و＇‪５‬ـــ‪７‬ي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ اوس دا ﺧﺒـــﺮه ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ ﻣﻴﻠﻮﻧـــﻮ ﻟﻴـــﺮي ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮى ﺑـــﺪﻟﻮن ﭘــﺮ ﻣـــﻮږ او زﻣـــﻮږ ﭘـــﺮ ！ـــﻮل‬ ‫ﺗﻨــــﺎﻇﺮ ﺑﺎﻧــــﺪي د ﺧﭙﻠــــﻮ ﺗ‪５‬ــــﺰو ذرﻳﻌــــﻮ ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﺎً ﻣ‪５‬ــــ‪６‬ﻳﺎ ﻟــــﻪ ﻻري اﺛــــﺮ‬ ‫اﭼــﻮي‪ ،‬د ﻛﻮﻣــﻮ ﻟــﻪ وﺟــﻲ ﭼــﻲ اوس ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ژﺑــﻮ ﺳــﻮﭼﻪ ﺣﻴﺜﻴــﺖ‬ ‫ﺗـــﻪ ﺗـــﺎوان رﺳـــﻴ‪８‬ي او ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪ‪－‬ﻠﻮي او ﺷـــﻨﺎﺧﺖ ﺳـــﺮه ‪－‬ـــ‪ ６‬وډ‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷـــﻲ او ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ！ﻮﻟـــﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎﺷﺮه ﻛﻲ اﻧﺘﺸﺎر او ‪６－‬وډي ﭘﻴﺪا ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﭘــــﻪ داس ﺣــــﺎﻻﺗﻮ ﻛــــﻲ ﺿــــﺮوري ﻧــــﻪ ده ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ دي د ﻧ‪７‬ﻳــــﻮاﻟﻲ‬ ‫ﺳـــﻄﺤﻲ ﻟـــﻪ رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ او ﻧﻈﺮﻳـــﻮ ﺳـــﺮه ﺧﭙـــﻞ ادب ﺳـــﻴﺎل ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬وﻟـــﻲ‬ ‫ﭼــﻲ د دې ﺳــﻴﺎﻟﻲ دﭘــﺎره ﺧــﻮ ﺑــﻪ ﻣــﻮږ ﺧﭙــﻞ ا‪請‬ــﻞ ﺟﺮړوﻧــﻪ ﭘﺮ‪４‬ــ‪８‬دو او د‬ ‫ﺑــﻞ ﭘــﻪ ﭘﻠــﻪ ﭘــﺴ‪ ３‬ﺑــﻪ ‪＄‬ــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﻮ ＊ــﻪ ﻋﻤــﻞ ﺷــﺎﻳﺪ ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﺣــﻖ ﺧــﻮ دا‬ ‫دى ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ دا ﺧﭙــﻞ ﺗﻨــﺎﻇﺮ ﻛــﻲ داﺳــﻲ ﺗﺨﻠﻴﻘــﺎت را ﺑﺮﺳــ‪５‬ﺮه ﻛــ‪７‬و‬ ‫ﭼــﻲ د ﻫﻐــﻪ ﺑ‪２‬ــﻪ آﻓــﺎﻗﻲ وي‪ ،‬ﺿــﺮوري ﻧــﻪ ده ﭼــﻲ رﺟﺤــﺎن او ﻧﻈﺮﻳــﻪ ﻳــ‪３‬‬ ‫ﭘــﺮ ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟــﻪ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي دا روزﻣــﺮه ﻟــﻪ ﺿــﺮورﺗﻮﻧﻮ ﺳــﺮه ﺳــﻢ وي‪ ،‬ﻧــﻦ‬ ‫ﻛـــﻪ ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛﻴـــ‪８‬ي او ﻛـــﻪ ﺗﻨﻘﻴـــﺪ‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻲ اﻋﺘﺒـــﺎر ﻧـــﻮى واﻟـــﻰ‬ ‫ﻏــــﻮاړي‪ ،‬زﻣــــﻮږ و ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎﺗﻮ ﺗــــﻪ د ﺟﺪﻳــــﺪﻳﺖ دوﻣــــﺮه ﺿــــﺮورت ﻧــــﻪ‬ ‫ﺷـــﺘﻪ ﻟﻜـــﻪ ＇ـــﻮﻣﺮه ﭼـــﻲ د ﺟـــﺪت دى او دا ﺟـــﺪت ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ راﺗـــﻼى‬ ‫‪105‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻟﻴﻜــﻮال ﺧﭙﻠــﻲ ﺳــﺘﺮ‪ ３－‬او ﻏﻮږوﻧــﻪ ﺧــﻼص ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﭘــﻪ‬ ‫ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟـــﻪ ﺳـــﻄﺢ ﺑﺎﻧـــﺪ د راﺗﻠـــﻮﻧﻜﻲ ﺑـــﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘـــﺮ ﺧﭙﻠـــﻪ ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ﺳـــﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﻧــﺪي ﺗﺠﺰﻳــﻪ وﻛــ‪７‬و او ﻫﻐــﻪ د ﺧﭙــﻞ ﻟﻴــﻚ ﻣﻮﺿــﻮع و‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮو‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ‬ ‫ﻫــــﻢ د دارﻧ‪／‬ــــﻪ ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎﺗﻮ ډ‪４‬ــــﺮي اﺷــــﺎرې د ﻧــــﻦ ﭘــــﻪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب او‬ ‫ﺧــﺼﻮ‪請‬ﺎً ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ﻟــ‪ -８‬ﻟــ‪ ８‬ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻛــﻪ ﻧــﻮر ﻛــﺎر ﭘﺮوﺳــﻲ ﻧــﻮ‬ ‫دا زﻳــﺎت ﺟــﻮت ﻛ‪５‬ــﺪﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬او زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل ﻫــﻢ دﻏــﻪ د ﻳــﻮ ﺳــﻮﭼﻪ‬ ‫ادب ﻣﺮام ﺟﻮړﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫ﮐﻮ！ﻪ‬ ‫‪ ٢٣‬ا‪－‬ﺴﺖ ‪٢٠٠٤‬ء‬

‫‪106‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ژﺑﻪ‪ ،‬ﻗﺪروﻧﻪ او ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ﺸﻦ‬ ‫دﻳــــﻮ ﻗــــﺎم د ﭘ‪５‬ﮋﻧــــﺪ‪－‬ﻠﻮي ﺗــــﺮ ！ﻮﻟــــﻮ ﻟﻮﻳــــﻪ ﻧﺨــــ‪＋‬ﻪ ژﺑــــﻪ ده‪ ،‬ژﺑــــﻪ د‬ ‫اﻧــــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن د ور‪＄‬ﻨــــﻲ ژوﻧــــﺪ د اړﻳﻜــــﻮ ﭘــــﻪ اړه ډ‪４‬ــــﺮ زﻳــــﺎت‬ ‫ارز＊ــﺖ ﻟــﺮي ژﺑــﻪ ﻫﻐــﻪ ذرﻳﻌــﻪ ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﻢ اﻧــﺴﺎن د ﺧﭙﻠــﻮ ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ او‬ ‫اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺑـــﺸﭙ‪７‬ه اﻇﻬـــﺎر ﭘـــﺮې ﻛـــﻮي او ﻫـــﻢ د ‪２－‬ـــﻮ ﻗـــﺎﻣﻮﻧﻮ ﭘـــﻪ ﻣﻴـــﺎن‬ ‫ﻛـــﻲ ﺧﭙﻠـــﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪ‪－‬ﻠﻮي ﭘـــﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ ژﺑـــﻪ ده ﭼـــﻲ د ﻳـــﻮ ﻗـــﺎم د‬ ‫ﻛﻠﺘـــﻮر ﻫـــﺮ اړخ ﺧﻮﻧـــﺪي ﻛـــﻮي‪ .‬ﺗـــﺎرﻳﺦ ‪－‬ـــﻮاه دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫـــﺮه ژﺑـــﻪ ورﻛـــﻪ‬ ‫ﺷــــﻮې ده ﻧــــﻮ د ﻫﻐــــﻪ ژﺑــــﻲ ＇ــــ‪＋‬ﺘﻦ ﻗــــﺎم ﻫــــﻢ او د ﻫﻐــــﻪ واړه ﻛﻠﺘــــﻮر‬ ‫)ﺛﻘﺎﻓــﺖ( ﻫــﻢ ورك ﺷــﻮى دى‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ د ژﺑــﻲ ﻳــﻮ‪ -‬ﻳــﻮ ﺗــﻮری )ﻟﻔــﻆ( د‬ ‫وﻳﻮﻧﻜﻲ ﻗﺎم رﺳﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬رواﺟﻮﻧﻪ او ﺷﻨﺎﺧﺖ ژوﻧﺪى ﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﻛـــﻲ ژﺑـــﻪ ‪請‬ـــﺮف د ﺗـــﻮرو ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪ ﻧـــﻪ ده ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻫـــﺮ‬ ‫ﺗـــﻮرى ﭘـــﺮ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎى ﺑﺎﻧـــﺪي ﻳـــﻮ ﻗـــﺪر دى او ﻫﻐـــﻪ ﻗـــﺪر د ﻫﻐـــﻪ ﻗـــﺎم د‬ ‫ﻛﻠﺘــﻮر ﺑﺮﺧــﻪ ‪－‬ﺮ‪５＄‬ــﺪﻟ‪ ３‬وي‪＄ .‬ﻜــﻪ ﻣــﻮږ ژﺑــﻪ‪ ،‬ﺗــﻮري او ﻗﺪروﻧــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻮ‬ ‫ﺳـــﺮه ﺑ‪５‬ﻠـــﻮﻻى او ﻧـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﺑ‪５‬ﻠ‪５‬ـــﺪه ＇ـــﻪ ﻫﻮ＊ـــﻴﺎري ده‪ ،‬د ﺗـــﻮرو ارز＊ـــﺖ د‬ ‫ژﺑــﻮ ﻟــﻪ اﺑﺘــﺪا ＇ﺨــﻪ ﭘــﺮ ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮوت دى‪ ،‬دا ﺑ‪５‬ﻠــﻪ ﺧﺒــﺮه ده ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫دې ارز＊ﺖ ＇ﻮك ﺧﺒﺮ دى او ﭼﺎ د دې ﺧﻮاﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻧﻪ ده ﻛ‪７‬ې‪.‬‬ ‫ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻳـــﻮه ډ‪４‬ـــﺮه زړه ژﺑـــﻪ ده ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ د زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ ﻛﻠﻮﻧـــﻮ ﺗـــﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻟــﺮي‪ ،‬ﻧــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺗــﻮري ﻫــﻢ‪ ،‬ﻛــﻪ ﻫﻐــﻪ د ﻫــﺮي ﻟﻬﺠــ‪ ３‬وي‪،‬‬ ‫ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ د اﺑــــﻼغ آﻟــــ‪ ３‬ﻧــــﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬دا د ډ‪４‬ــــﺮو ﺛﻘــــﺎﻓﺘﻲ ﻗــــﺪروﻧﻮ‬ ‫‪107‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫＊ــﻜﺎروﻧﻪ ﻫــﻢ ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ﻗﺪروﻧــﻪ ﭼـــﻲ زﻣــﻮږ ا‪請‬ــﻞ ﺷـــﻨﺎﺧﺖ‬ ‫او ﺑﻨﻴـــﺎدي ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ﺗﻴــــﺎ ﭘــــﺮې ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻣﺜـــﺎل ﭘــــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ "ﻧﻨــــﻮاﺗﻲ" ﻳــــﻮ‬ ‫ﺗـــﻮرى ﻧـــﻪ دى ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻗـــﺪر دى‪ ،‬ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﻗـــﺪر ﭼـــﻲ و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﺗـــﻪ د‬ ‫‪請‬ـــﺒﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻤـــﻞ او ﺣﻮ‪請‬ـــﻠ‪ ３‬زده ﻛـــ‪７‬ه ورﻛـــﻮي‪ ،‬د دې ﺗـــﻮري ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ ﻳـــﻮ‬ ‫داﺳــــﻲ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻨﻲ رواج ﭘــــ＀ دى ﭼــــﻲ د اﻣــــﻦ او ﻣﻴﻨــــﻲ ﺧﻮروﻧــــﻪ ﭘــــﺮې‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻔﺮﺗﻮﻧــﻪ او د ＊ــﻤﻨﻲ ﭘــﺮې ﺧــﺘﻢ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻛــﻪ د ﭼــﺎ ＇ــﻮك ﺧﭙــﻞ و‬ ‫وژل ﺷــﻲ ﻧــﻮ ﭼــﻲ ﭼــﺎ وژﻟــﻰ وي‪ ،‬د ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ﺧــﻮا د ﺟﺮ‪－‬ــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛ ـﻲ‬ ‫＇ــﻮ ﺗﻨــﻪ د ﻫﻐــﻪ ﻛــﺮه ﻧﻨــﻮاﺗﻲ ورﺷــﻲ او ﺑﻴــﺎ دﻟﺘــﻪ د ﻗﺘــﻞ رﻧ‪／‬ــﻪ ﺳــﻨ‪／‬ﻴﻨﻪ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻢ د ﻣﻌﺎﻓ‪ ９‬ﭘﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻲ ﺳﺮﺗﻪ ورﺳﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﺣﻮ‪請‬ــﻠ‪ ３‬او ‪請‬ــﺒﺮ دا ！ــﻮل ﻋﻤــﻞ د "ﻧﻨــﻮاﺗﻲ" د ﻗــﺪر ﭘــﻪ ﺳــﻮب ＊ــﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠــﻪ راوړي‪ .‬دﻏــﻪ رﻧـــ‪／‬ﻪ "اﺷــﺮ" ﻫــﻢ ﻳــﻮ ﺗــﻮرى دى‪ ،‬ﺧــﻮ دا ﺗــﻮرى ﻫــﻢ‬ ‫ﭘــﻪ ‪＄‬ــﺎن ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﻗــﺪر ﻟــﺮي‪ ،‬د دې ﻗــﺪر ﭘــﻪ ﺳــﻮب ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن د ﻳــﻮ ﻛــﺎر ﭘــﻪ‬ ‫‪－‬ـــ‪６‬ه ﻛﻮﻟـــﻮ د ﺑـــﻞ دﭘـــﺎره د ﻫﻤـــﺪردي او ﺧﭙﻠـــﻮي ﺟﺬﺑـــﻪ زده ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻫـــﻢ‬ ‫دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ "ﺟﺮ‪－‬ـــﻪ" ‪－‬ـــﻮدر‪ ،‬ﻧﻨــــ‪ ，‬و ﻧـــﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻟـــﻮظ‪＊ ،‬ـــ‪７／５‬ه‪ ،‬واده‪،‬‬ ‫ﭼـــﺎره‪ ،‬ﻛﺮاﺳـــﺘﻪ‪ ،‬ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ او ﻧـــﻮر داﺳـــﻲ ﭘـــﻪ زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ ﺗـــﻮري‪ -‬ﺗـــﻮري ﻧـــﻪ‬ ‫ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻗﺪروﻧــﻪ دي او ﻫــﻢ د دﻏــﻪ ﻗــﺪروﻧﻮ ﭘــﻪ ﺳــﻮب ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ او ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن‬ ‫ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪل ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﺧــــﻮ ﻣــــﻮږ وﻳﻨــــﻮ ﭼــــﻲ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗــــﺎم د ژﺑــــﻲ دا ﻗﺪروﻧــــﻪ ورځ ﭘــــﻪ ورځ‬ ‫ورﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟــﻪ ﻣــﻮږ ＇ﺨــﻪ ورځ ﭘــﻪ ورځ ﺧﭙــﻞ ﺗــﻮري ﭘﺎﺗــﻪ ﻛﻴــ‪８‬ي وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﻣـــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﺗ‪５‬ـــﺰي ﻛـــ‪７‬ى دا "ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎده ﺗﺮﻗـــﻲ" دور ！ﻮﻟـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ د ﻳـــﻮ‬ ‫ﻛﻠـــﻲ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺳـــﺮه ﻧـــﺰدې ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻧـــﻦ د اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ او ﺳـــﻴ＂ﻼﻳ＀ ﭘـــﻪ وﺟـــﻪ د‬ ‫ﺳـــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﭘـــﻪ رپ ﻛـــﻲ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ﻗـــﺪروﻧﻮ د ﺑﻬﺮﻧـــﻲ ﻗـــﺪروﻧﻮ اﻏ‪５‬ﺰﻧـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي د‬ ‫دې ﻟــﻪ وﺟــﻲ ！ــﻮل ﺛﻘﺎﻓﺘﻮﻧــﻪ ‪－‬ــ‪ ６‬وډ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ژﺑــﻲ ‪－‬ــ‪６‬ي وډي ﺷــﻮي دي‪،‬‬

‫‪108‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﻛـــﻲ د ﻳـــﻮ ﻗـــﺎم ﺳـــﻮﭼﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪ‪－‬ﻠﻮي‪ ،‬ﭼـــﻲ ژﺑـــﻪ ده‪ ،‬ﺳـــﺎﺗﻞ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه ‪－‬ﺮاﻧــﻪ ﺧﺒــﺮه ده‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ ﭼــﺎ ﻛﻠــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻧــﺪي ﻏــﻮر ﻧــﻪ دى‬ ‫ﻛ‪７‬ى‪.‬‬ ‫ﻧـــﻦ زﻣـــﻮږ ﻧـــﻮى ﻛﻬـــﻮل ﻛﻮﻣـــﻪ ژﺑـــﻪ واﻳـــﻲ؟ ﻫﻐـــﻪ د ﺧﭙﻠـــﻲ ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻗـــﺪروﻧﻮ ＇ـــﻮﻧﻲ ﺧﺒـــﺮ دي؟ و دې ﺧـــﻮا ﺗـــﻪ ﻣـــﻮږ ﻛﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧـــﻪ ﻧـــﻪ ده‬ ‫ﻛــ‪７‬ې‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧﭙـــﻞ ﺗـــﻮري ورځ ﭘـــﻪ ورځ ﺑـــﺎﻳﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺧــﻮ د دې ﺗــﻮرو د ﺧﻮﻧــﺪي ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﻣﻨﻈﻤــﻪ ﻫ（ــﻲ ﻧــﻪ دي ﺷــﻮي او‬ ‫ﻧــﻪ د ﺗـــﻮرو د ورﻛﻴـــﺪو ﭘـــﻪ اﺳـــﺒﺎﺑﻮ ﻏـــﻮر ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ اﺳـــﺒﺎب ﻛـــﻮم‬ ‫ﭼــﻲ د ﺳــﻜﻮل او ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﭘــﻪ ﺷــﻜﻞ ﻛــﻲ زﻣ ـﻮږ ﭘــﺮ ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل ﺑﺎﻧــﺪي اﺛــﺮ‬ ‫اﻧــﺪازه ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻛــﻲ ﻫــﻢ دﻏــﻪ دوې ﻫﻐــﻪ ﻟــﻮﻳ‪ ３‬ادارې دي‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫د ﻳـــﻮې ژﺑـــﻪ ﺳـــﻮﭼﻪ واﻟـــﻰ ﺧﺘﻤـــﻮي او د ژﺑـــﻲ او د ژﺑـــﻲ وﻳﻮﻧﻜـــﻮ ﺗـــﺮ‬ ‫ﻣﻴـــﺎن ﻓﺎ‪請‬ـــﻠ‪ ３‬ورځ ﭘـــﻪ ورځ زﻳـــﺎﺗﻮي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻟـــ‪ ７‬ﻛـــﻲ ﭘـــﺮ ژﺑـــﻲ ﺑﺎﻧـــﺪي‬ ‫اوﻟــﻪ ﺣﻤﻠــﻪ ﺳــﻜﻮل ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺳــﻜﻮل ﭼــﻲ د ﻋﻠــﻢ د ﺣﺎ‪請‬ــﻠﻮﻟﻮ ﻳﻜــﻲ‬ ‫ﻳﻮه ذرﻳﻌﻪ ‪２－‬ﻞ ﺷﻮې ده‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻠــﻴﻢ ﻳﻘﻴﻨ ـﺎً ډ‪４‬ــﺮ ﺿــﺮوري ﺷــﻰ دى‪ ،‬ﺗﻌﻠــﻴﻢ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺑﻠــﻪ ﻣﻌﻨــﺎ ﻣــﻮږ‬ ‫"زده ﻛـــ‪７‬ه" ورﺗـــﻪ وﻳـــﻼى ﺷـــﻮ‪ ،‬د ﻫﺮﭼـــﺎ دﭘـــﺎره ＊ـــﻪ دى او دا زده ﻛـــ‪７‬ه ﻟـــﻪ‬ ‫ﻛـــــﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻠـــــ‪ ３‬او ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﭼـــــﻞ ＇ﺨـــــﻪ ﻫـــــﻢ ﻛ‪５‬ـــــﺪاى ﺷـــــﻲ‪ ،‬ﺧـــــﻮ د ﻳـــــﻮ‬ ‫ﻣﺨــﺼﻮص ﻣﻘــﺼﺪ دﭘــﺎره د زده ﻛــ‪７‬ي دا ！ــﻮل ﻋﻤــﻞ د ﺳــﻜﻮل ﺗــﺮ ＇ﻠــﻮر‬ ‫د‪４‬ﻮاﻟـــﻪ ﭘـــﻮري ﻣﺤـــﺪود ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮى دى او ﭘـــﻪ ﻣـــﻮږ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻣﻨـــﻞ ﺷـــﻮي‬ ‫دي‪ ،‬ﭼــﻲ زده ﻛــ‪７‬ه د ﺳــﻜﻮل ﺑﻐﻴــﺮ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛ‪５‬ــﺪاى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻣــﻮږ ！ــﻮل ﭘــﺮ‬ ‫ﺧــﻮا ور ﻣــﺎت ﻳــﻮ او وس ﻣــﻮ دا دى ﭼــﻲ ﺧﭙــﻞ ﺑﭽﻴــﺎن ﭘــﻪ ﻳــﻮ ډ‪４‬ــﺮ ＊ــﻪ‬ ‫او ﻣﻌﻴــﺎري ﺳــﻜﻮل ﻛــﻲ واﭼــﻮو‪ ،‬ﭼـــﻲ اردو او اﻧ‪／‬ﺮﻳــﺰي ژﺑــﻲ ﻳــ‪＊ ３‬ـــﻪ‬ ‫زده وي‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑـــﻪ زﻳـــﺎت "ﻣﻬﺬﺑـــﻪ" وي‪ ،‬ﻣــﻮږ ﻛﻠـــﻪ ﻫـــﻢ دې ﺧﻮاﺗـــﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧـــﻪ‬

‫‪109‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧـــﻪ ده ﻛـــ‪７‬ې ﭼـــﻲ د اﺳـــﻜﻮل زﻣـــﻮم و ﺑﭽـــﻲ ﺗـــﻪ ورﻛـــﻮي ＇ـــﻪ؟ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ‬ ‫اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي او اردو ژﺑـــﻪ ﻟـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ＇ﺨـــﻪ اﺧﻠـــﻲ ＇ـــﻪ؟ د ﻫﻐـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻟﺒـــﺎس‪،‬‬ ‫ژﺑـــﻪ او ﺛﻘﺎﻓـــﺖ ﻫﺮ＇ـــﻪ ﺗـــﺮ دې ﺳـــﻜﻮل ﻗﺮﺑـــﺎن ﺷـــﻲ او دا ‪＄‬ﻜـــﻪ ﻗﺮﺑـــﺎﻧﻴ‪８‬ي‬ ‫ﭼــﻲ د ﻫﻐــﻪ ﺳــﻜﻮل ﻧــﺼﺎب او ﻃﺮﻳﻘــ‪ ﾢ‬ﻛــﺎر ﭘــﻪ ﻣــﻮرﻧ‪ ９‬ژﺑــﻪ ﻛــﻲ ﻧــﻪ وي‪،‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې ﺳـــﻜﻮل ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ﺑﭽـــﻰ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د دې ﭼـــﻲ ﺧﻮﺷـــﺤﺎل ﺑﺎﺑـــﺎ او‬ ‫رﺣﻤـــﺎن ﺑﺎﺑـــﺎ وﭘ‪５‬ﮋﻧـــﻲ‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﺷ‪５‬ﻜـــﺴﭙﺌﻴﺮ او ﻛ‪５‬ـــ＂ﺲ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﺳــﻜﻮل ﻛــﻲ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى د دې ﭼــﻲ ﻳــﻮ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﺑﭽــﻰ ﻋﺠــﺐ ﺧــﺎن او ﭘــﺎﻟ‪３‬‬ ‫ﺧــﺎن وﭘ‪５‬ﮋﻧــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻗﺎﻳــﺪاﻋﻈﻢ او ﺳــﺮ ﺳــﻴﺪ ﭘ‪５‬ﮋﻧــﻲ‪ ،‬دا ﺳــﻜﻮل ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﺑﭽـــﻲ ＇ﺨـــﻪ د ﻧﻨـــﻮاﺗﻲ‪ ،‬اﺷـــﺮ او ﺟﺮ‪－‬ــــ‪ ３‬ﺗـــﻮري واﺧﻠـــﻲ او ﻫﻐـــﻪ ﺗــــﻪ د‬ ‫‪ ،Sorry‬ﺧﻮد ﻏﺮﺿﻲ او ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻮري ور ＊ﻴﻲ‪.‬‬ ‫زﻣـــﺎ ﻣﻄﻠـــﺐ دا ﻧـــﻪ دى ﭼـــﻲ د ﺷ‪５‬ﻜـــﺴﭙ‪５‬ﺮ او ﻗﺎﻳـــﺪ اﻋﻈـــﻢ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪل‬ ‫＇ـــﻪ ﺗـــﺎوان ﻟـــﺮي‪ ،‬ﺗـــﺎوان ﺧـــﻮ دادى ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺧﻮﺷـــﺤﺎل ﺧـــﺎن ﺧ＂ـــﻚ او‬ ‫ﭘــﺎﻟ‪ ３‬ﺧــﺎن ﻧــﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧــﻲ‪ ،‬د دې ﻋــﻼوه ﭼــﻲ ﺳــﻜﻮل و ﻳــﻮ ﺑﭽــﻲ ﺗــﻪ د ﻣﻨﻔــﻲ‬ ‫ﻣﻘـــﺎﺑﻠ‪ ３‬اﺣـــﺴﺎس ﺑﺮﺗـــﺮي‪ ،‬ﻏـــﺮور او آزاد ﺧﻴـــﺎﻟﻲ ﻛـــﻮﻣﻲ ﺗـــﺎواﻧﻲ ﻻري‬ ‫＊ــــﻴﻲ ﻫﻐــــﻪ ﻳــــﻮ ﺟــــﻼ ﺑﺤــــﺚ دى‪ ،‬دا وﺧــــﺖ دﻟﺘــــﻪ ﻣــــﻮږ د ﻣﻮﺟــــﻮده‬ ‫ﺳــﻜﻮﻟﻨ‪ ，‬ﻧﻈــﺎم او ژﺑــﻲ د ﺗﻌﻠــﻖ ﭘــﻪ ﺣﻮاﻟــﻪ ﺧﺒــﺮه ﻛــﻮو‪ ،‬ﭼــﻲ د ﺳــﻜﻮل‬ ‫ﻣﻮﺟــﻮده ﻧﻈــﺎم د ﻳــﻮ ﺑﭽــﻲ د ＊ــﻪ ﺗﺮﺑﻴــﺖ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ＇ﺨــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ‬ ‫ژﺑــﻪ او ﺛﻘﺎﻓــﺖ اﺧﻠــﻲ او ﻛــﻪ ﭼﻴــﺮي ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﺑﭽــﻲ ﺳــﺮه ＇ــﻪ ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﭘﺎﺗـــﻪ وي‪ ،‬ﭘـــﺮ ﻫﻐـــﻪ ﺑﺎﻧـــﺪي دووﻣـــﻪ ﺣﻤﻠـــﻪ ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ "！ـــﻲ وي" وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ‬ ‫ﻟــــﻪ دې ！ــــﻲ وي ＇ﺨــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ډﻳــــ‪６‬ې‪ ،‬آﺷــ ـﻴﺮواد او ﻧــــﻮر دا رﻧ‪／‬ــــﻪ ﭘــــﻪ‬ ‫زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ ﺗـــﻮري زده ﻛـــﻮي او ﻫﻐـــﻪ دﻏـــﻪ ！ـــﻲ وي د اﺷـــﺘﻬﺎروﻧﻮ ﻟـــﻪ اﺛـــﺮه‬ ‫ﻫﻐــﻪ د ！ــﻲ ﺷــﺮټ او ﺟﻴﻨــﺰ ﭘــﻪ ﺧــﻮا ﻣﺎﻳــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﺑﭽــﻰ ﭼــﻲ د‬ ‫ﺳــﻜﻮل او ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﻣــﺎﺣﻮل ﻛــﻲ را ﻟــﻮى ﺷــﻲ ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﺑــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫＇ﻪ وﭘ‪５‬ﮋﻧﻲ او د ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ﻗﺪروﻧﻪ ﺑﻪ ＇ﻪ وﭘ‪５‬ﮋﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪110‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣــﻮږ دا ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل ﭘــﺮ زﻳــﺎﺗﺮه ﻫﻐــﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻣــﺸﺘﻤﻞ دى‪ ،‬ﭼــﻲ اړه‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ ﺳـــﻜﻮل او ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ ﺳـــﺮه ده‪ ،‬د دې ﻣﺜـــﺎل ﺑـــﻪ اول زه ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎن‬ ‫وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬م ﭼــﻲ د ﻳــﻮ ﻟﻴﻜــﻮال دﻋــﻮه ﻟﺮﻟــﻮ ﺑــﺎوﺟﻮد ﻧــﻦ زه ﻫــﻢ ﻧــﻪ ﺧــﻮ‬ ‫ﺳــﻮﭼﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻟــﻴﻜﻼى ﺷــﻢ او ﻧــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﭘــﻪ ﻗــﺪروﻧﻮ زﻳــﺎت ﺧﺒــﺮ ﻳــﻢ‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ زﻣــﺎ زﻳــﺎﺗﺮه ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﭼــﻲ د ﺧﭙﻠــﻲ ژﺑــﻲ او ﻗــﺪروﻧﻮ د زده‬ ‫ﻛـــ‪７‬ي وو‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻣـــﺎ ﭘـــﻪ ﺳـــﻜﻮل ﻛـــﻲ ﺗ‪５‬ـــﺮ ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼﻴـــﺮي ﭼـــﻲ‬ ‫زﻣـــﺎ ！ـــﻮل ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻪ د اردو‪ ،‬ﻋﺮﺑـــﻲ او اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ـــﺰي ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ زده ﻛﻮﻟـــﻮ‬ ‫ﻛــــﻲ ﻟ‪５／‬ــــﺪﻟﻲ دي‪ ،‬د ﺳــــﻜﻮل ﺑﻬــــﺮ ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى د دې ﭼــــﻲ ﻟــــﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻧــــﻮ‬ ‫ﻣــﺸﺮاﻧﻮ ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻧﺎﺳــﺘﻪ ﻛــﻲ ﻣــﺎ ﺧﭙــﻞ ﻗﺪروﻧــﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧــﺪﻟﻲ واى زﻣــﺎ ﻫﻐــﻪ‬ ‫وﺧــﺖ د ！ــﻲ وي و ﻣــﺦ ﺗــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﻛــﻪ ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ زه ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ژﺑــﻪ او‬ ‫ﺛﻘﺎﻓــﺖ ﻟــ‪ ８‬ډ‪４‬ــﺮ ﺧﺒــﺮ ﻳــﻢ ﻧــﻮ دا زﻣــﺎ ﺧــﻮش ﻗــﺴﻤﺘﻲ ده ﺧــﻮ زﻣــﻮږ د ﻧــﻦ‬ ‫ﻧــﻮى ﻛﻬــﻮل ﻧــﻪ ﭘــﻪ ＊ــﺎر ﻛــﻲ او ﻧــﻪ ﭘــﻪ ﻛﻠــﻲ ﻛــﻲ د ﺳــﻜﻮل او ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﻟــﻪ‬ ‫وﺑــﺎ ﺧــﻼص دى‪ ،‬ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ ﻛــﻪ ＇ــﻮك ﻧﻨــﻮاﺗﻲ‪ ،‬اﺷــﺮ او داﺳــﻲ‬ ‫ﻧـــﻮر ﺗـــﻮري او ﻗﺪروﻧـــﻪ ﻧـــﻪ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﻲ ﻧـــﻮ ﻫـــﻴ＆ د ﺣﻴـــﺮت ﺧﺒـــﺮه ﻧـــﻪ ده‪ ،‬ﻟـــﻪ‬ ‫داﺳــﻲ ﻛﻬـــﻮل ＇ﺨــﻪ ﺑﻴـــﺎ ﻣــﻮږ د دې ﻗـــﺪروﻧﻮ د ﭘــﺎﻟﻠﻮ ﻫﻴﻠـــﻪ ﻫــﻢ ﻧـــﻪ ﺷـــﻮ‬ ‫ﺳﺎﺗﻼى‪.‬‬ ‫ﻛـــﻪ ﻣــــﻮږ ﭘـــﻪ ژورﺗﻴــــﺎ ﺳـــﺮه و دې ﻣــــﺴﺌﻠ‪ ３‬ﺗـــﻪ و‪－‬ــــﻮرو ﻧـــﻮ دا ＇ــــﻪ‬ ‫ﻛــــﻮﭼﻨ‪ ９‬ﻣــــﺴﺌﻠﻪ ﻧــــﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬ﻟــــﻪ دې ﺳــــﺮه ﻫــــﺮ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ وﻳــــﻮﻧﻜﻰ‬ ‫ﻣﺨـــﺎﻣﺦ دى او ﻛـــﻪ ﭘـــﺮ دې ﻣـــﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻧـــﺪي ﭘـــﻪ ‪請‬ـــﺤﻲ ﻣﻌﻨـــﺎ ﻏـــﻮر ﻧـــﻪ‬ ‫وﻛــ‪７‬ﻻى ﺷــﻮ‪ ،‬ﻧــﻮ زه ﭘــﻪ ﻳﻘــﻴﻦ ﺳــﺮه واﻳــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې رواﻧــﻪ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ‬ ‫ﺑــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ وﺟــﻮد ﻫــﻢ ‪－‬ــﺎر ﺷــﻲ‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﻛﻮوﻧﻜــﻮ دا ﺧﺒــﺮه‬ ‫ﭘــﻪ ‪－‬ﻮﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮو دوه ﺳــﻮه ﻛــﺎﻟﻮﻧﻮ ﻛــﻲ ﺷــﭙ‪ ８‬ﺳــﻮه ژﺑــﻲ‬ ‫ورﻛــﻲ ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﻧــﻮ ﻛــﻪ ﭘــﻪ دې ﺣــﺎل ﻛــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ورﻛــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻮه ﻧــﻮ و‬ ‫ﻳــﻮ داﺳــﻲ ‪－‬ــ‪ ６‬وډ ﺣــﺎل ﺗــﻪ ﺑــﻪ ﺿــﺮور ورﺳــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﺑــﻪ ﺑﻴــﺎ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻧــﻪ‬ ‫‪111‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﺑﻠــﻪ ژﺑــﻪ ﺑــﻪ وي‪ ،‬زﻣــﻮږ اﻛﺜــﺮه وﻳــﻮﻧﻜﻲ ﭘــﻪ دې ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻛــﻲ دي‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ د ﻧــﻮرو ژﺑــﻮ ﺗــﻮري ﭼــﻲ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺗــﻪ راﺷــﻲ ﭘــﻪ دې ﺳــﺮه ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻧــﻮره‬ ‫ﻫــﻢ ﭘﺮاﺧﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﺧﺒــﺮه ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﺷــﻚ ﻧــﻪ وي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺧﭙــﻞ ﺗــﻮري‬ ‫ﺑﺎﻳﻠــﻞ او د ﻧــﻮرو ژﺑــﻮ و ﺗــﻮرو ﺗــﻪ ﻫــﺮ ﻛﻠــﻰ وﻳــﻞ ﻫــﻴ＆ ﻋﻘﻠﻤﻨــﺪي ﻧــﻪ ده‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ زه د ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ ﺣﻮاﻟـــﻪ دا ﻣـــﺴﺌﻠﻪ ډ‪４‬ـــﺮه ﺳـــﻨ‪／‬ﻴﻨﻪ ﺑـــﻮﻟﻢ‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ‬ ‫ﺳــــﻜﻮل او ﻣ‪５‬ــــ‪６‬ﻳﺎ ﭘــــﻪ ډ‪４‬ــــﺮه ﺗ‪５‬ــــﺰي ﺳــــﺮه ﻟ‪／‬ﻴــــﺎ دي د "‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ"‬ ‫اﻳﺠﻨــــ‪６‬ا ﻣــــﺦ ﭘــــﻪ وړاﻧــــﺪي وړي‪ ،‬دا "‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ" ﻣــــﻮرﻧ‪ ９‬ژﺑــــﻲ‪،‬‬ ‫ﺛﻘﺎﻓﺘﻮﻧــﻪ او ﻗﺪروﻧــﻪ ﻟــﻪ ﻣﻴﺎﻧــﻪ ＇ﺨــﻪ وړي او ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻧ‪７‬ﻳــﻮال ﺛﻘﺎﻓــﺖ‬ ‫ﺧـــﻮروي ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﻓﺎﻳـــﺪه ﺑـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ و ﻋـــﺎﻟﻤﻲ ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻮ او د‬ ‫ﺑـــــﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـــــﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴـــــﺎﻧﻮ و ﻣﺎﻟﻜـــــﺎﻧﻮ ﺗـــــﻪ رﺳـــــﻴ‪８‬ي‪ ،‬د دې ﻛﻤﭙﻨﻴـــــﺎﻧﻮ‬ ‫زﻣــــﻮږ ﭘــــﺮ ذﻫﻨﻮﻧــــﻮ ﺑﺎﻧــــﺪي ﻗﺒــــﻀﻪ د ﻣﺨﺘﻠﻔــــﻮ ادارو او ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﺎً د‬ ‫ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ ﭘــﻪ ذرﻳﻌـــﻪ ورځ ﭘــﻪ ورځ زﻳــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧـــﻦ د دا ﻣ‪５‬ــ‪６‬ﻳﺎ اﺛــﺮ دى ﭼـــﻲ‬ ‫ﭘـــــﻪ ﻧﻴﻮﻳـــــﺎرك او ﻟﻨـــــﺪن ﻛـــــﻲ اﺳـــــﺘﻌﻤﺎﻟﻴﺪوﻧﻜﻲ ﺷـــــ‪５‬ﻤﭙﻮ او ！ﻮﺗﻬـــــﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ـــﺴ＀ د ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ او ﭘ‪５‬ـــﺸﻮر ﭘـــﻪ ﻛﻠﻴـــﻮ ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎرﻳ‪８‬ي او د دې‬ ‫ﻟـــﻪ اﺳـــﺘﻌﻤﺎل ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه د دې ‪＄‬ـــﺎى ﭘـــﻪ ﻗـــﺪروﻧﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻫـــﻢ اﻏ‪５‬ﺰﻧـــﻪ‬ ‫ﻛــﻮي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻫــﺮ "اﻣﭙــﻮرټ" ﺷــﻮى ﺷــﻰ ﻟــﻪ ‪＄‬ﺎﻧــﻪ ﺳــﺮه ﻳــﻮ اﻣﭙــﻮرټ‬ ‫ﺷــﻮى ﻗــﺪر ﻫــﻢ راوړي‪ ،‬ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻗــﺪر ﭼــﻲ وﻣــﻮږ ﺗــﻪ و ﺧﭙﻠــﻮ ﻗــﺪروﻧﻮ‬ ‫ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﭙﻚ ﻧﻈﺮ د ﻛﺘﻠﻮ ﺳﻮچ ﻫﻢ راﻛﻮي‪.‬‬ ‫ﻧـــﻦ ﭘـــﻪ ﻧـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ژﺑـــﻲ او ﺛﻘﺎﻓﺘﻮﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮه ﺗ‪５‬ـــﺰي ﺳـــﺮه‬ ‫ورﻛﻴـــ‪８‬ي د ‪－‬ﻠـــﻮ ﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ﭘـــﻪ دې ﻋﻤـــﻞ ﻛـــﻲ ﻣﻬﺬﺑـــﻪ او ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳﺎﻓﺘـــﻪ‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ＇ـــﻮك ‪２－‬ـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ ﻳـــ‪" ３‬ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ" ﺧﭙـــﻞ ﻛـــ‪７‬ى وي‪ ،‬او ﻟـــﻪ‬ ‫رواﻳـــﺖ ＇ﺨـــﻪ اﻧﺤــــﺮاف ﻛـــﻮي‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼـــﻲ رواﻳــــﺖ ﭘـــﺴﻨﺪ د ﻓﺮﺳــــﻮده‬ ‫ﺧﻴـــﺎﻻﺗﻮ ＇ـــ‪＋‬ﺘﻦ ‪２－‬ـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده ﭼـــﻲ ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ ژﺑـــﻲ او‬ ‫ﻗﺪروﻧـــﻪ ورﻛﻴـــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ زﻣـــﻮږ ﻧـــﻮى ﻛﻬـــﻮل ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ رواﻳـــﺎﺗﻮ‬ ‫‪112‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫＇ﺨـــﻪ ﺑـــﺎﻏﻲ ﺷـــﻮى دى او د ﻧـــﻮرو ﭘـــﻪ وﺿـــﻊ ﻛـــ‪７‬ي ﻫﻐـــﻪ "ﺗﺮﻗـــﻲ" ﭘـــﺴ‪３‬‬ ‫روان دى ﭼﻲ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ"ﭘﺴﺘﻲ" ده‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ داﺳــﻲ ﺣــﺎل ﻛــﻲ د ﺑﺎﺷــﻌﻮره او ﺣــﺴﺎﺳﻪ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ذﻣــﻪ داري ﻧــﻮره‬ ‫ﻫـــﻢ زﻳـــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﺑﺎﺷـــﻌﻮره ﺧﻠــــ‪ ，‬ﭼـــﻲ داﻧـــﺸﻮر او ﻟﻴﻜـــﻮال ورﺗـــﻪ‬ ‫وﻳــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي او ＇ــﻮك ﭼــﻲ و ‪＄‬ــﺎن ﺗــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧــﺪﻣﺘ‪／‬ﺎران واﻳــﻲ‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫دﻟﺘـــﻪ ﻣﺎﺗـــﻪ ﻧـــﻪ ＊ـــﻜﺎري ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ذﻣـــﻪ واري ﺗـــﺮ ﺳـــﺮه‬ ‫ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻛﻮﻣـــﻪ ﭼـــﻲ دوى ﺗـــﻪ ﻛـــﻮل ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر ده‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ اﻛﺜـــﺮه‬ ‫ﻟﻴـــﺪﻟﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ＇ـــﻮك ＇ـــﻮ ﻏﺰﻟـــﻲ وﻟﻴﻜـــﻲ ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ﺑﻴـــﺎ ‪＄‬ـــﺎن داﺳـــﻲ‬ ‫＊ـــﻜﺎره ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ ﭘـــﺮ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﭼـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ډ‪４‬ـــﺮ ﻟـــﻮى اﺣـــﺴﺎن ﻛـــ‪７‬ى وي‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺧـــﻮ دا دى ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ اﻛﺜـــﺮه ﻟﻴﻜـــﻮال ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ا‪請‬ـــﻠﻮ ذﻣـــﻪ‬ ‫دارﻳـــﻮ ﺧﺒـــﺮه ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻳـــﻮه ﺑﻨـــﺪه ﺧﻮﻧـــﻪ ﻛـــﻲ ﺳـــﺮه ﻏﻮ‪４６１‬ـــﺪل‪ ،‬ﻏﺰﻟـــ‪３‬‬ ‫ﺷــﻌﺮوﻧﻪ‪ ،‬اﻓــﺴﺎﻧ‪ ３‬او ﻧــﻮر ﻟﻴﻜﻮﻧــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛــﻮل زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل د ژﺑــﻲ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮ ﻟــﻮى ﺧــﺪﻣﺖ ﻧــﻪ دى او ﻳــﺎ دﻏــﺴﻲ ﻛﺘــﺎب ﭼــﺎﭘﻮل ﻫــﻢ د وﻳــﺎړ ﺧﺒــﺮه‬ ‫ﻧــــﻪ ده‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ دﻏــــﻪ ﻛﺘــــﺎﺑﻮﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮﻧــــﻮ ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻲ ﻫــــﻢ دﻏــــﻪ‬ ‫ﭼــــــﺎﭘﻮوﻧﻜﻲ او ﻟﻴﻜــــــﻮﻧﻜﻲ دي‪ ،‬د ﭘــــــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻟﻮﺳــــــﺘﻮﻧﻜﻮ داﻳــــــﺮه ﻻ‬ ‫ﻫﻐـــﺴﻲ ﻣﺤـــﺪوده ده‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﭼـــﻲ وه‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ زه و دې ﺗـــﻪ د‬ ‫ژﺑـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ ﻟـــﻮى ﺧـــﺪﻣﺖ ﻧـــﻪ ﺷـــﻢ وﻳـــﻼى‪ ،‬زه ډ‪４‬ـــﺮه ﺑﺨـــ‪＋‬ﻨﻪ ﻏـــﻮاړم‪ ،‬ﻛـــﻪ‬ ‫＇ــــﻮك زﻣــــﺎ ﭘــــﻪ دې ﺧﺒــــﺮه ﺑﺎﻧــــﺪي ﺧﺎﻃﺮﻣﺎﻧــــﺪه ﻛــــﻮي‪ ،‬ﺧــــﻮ ﻫــــﻢ دﻏــــﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ دى ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ﻟﻴﻜــﻮال ﻫــﻢ ﺗــﺮ ‪＄‬ــﺎن ﭘــﻮري ﻣﺤــﺪوده دي‪ ،‬وﻟــﻲ‬ ‫ﭼــﻲ د ﻟﻴﻜــﻮال ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﻣــﻮږ ﻟــﻪ ﻋــﺎم ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﺳــﺮه د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺧﻮﻧــﺪي‬ ‫ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﻫــﻴ＆ ﻫــﻢ ﻧــﻪ دي ﻛــ‪７‬ي ‪＄‬ﻜــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺧﭙــﻞ ﺗــﻮري ﻟــﻪ‬ ‫ﭘ‪＋‬ﺘﻨﻮ ＇ﺨﻪ ورﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪113‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣـــــﻮږ ﻛـــــﻪ و ‪＄‬ـــــﺎن ﺗـــــﻪ د ژﺑـــــﻲ ﺧـــــﺪﻣﺘ‪／‬ﺎران او د ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮن ﻗـــــﺎم‬ ‫ﺧﻮاﺧــﻮږي واﻳــﻮ ﻧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ ‪請‬ــﺤﻲ ﻣﻌﻨــﺎ د ژﺑــﻲ د ﺧﻮﻧــﺪي ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره‬ ‫ﻫــﻢ ﻛــﺎر ﻛــﻮو‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﺣﻘﻴﻘــﺖ ＇ﺨــﻪ ＇ــﻮك اﻧﻜــﺎر ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻛــﻮاى ﭼــﻲ‬ ‫ژﺑــــﻪ ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــــﻪ ﻛﺘــــﺎﺑﻮﻧﻮ ﻛــــﻲ ﻧــــﻪ ﺧﻮﻧــــﺪي ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د ژﺑــــﻲ‬ ‫وﻳﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ دا اﺛﺎﺛﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻼى ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﻧـــﻦ ﻣـــﻮږ وﻳﻨـــﻮ ﭼـــﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي ﻧﻤـــﺎ ﻳـــﺎ اردو ﻧﻤـــﺎ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫واﻳــــﻲ ‪＄‬ﻜــــﻪ زه د ﻟﻴﻜﻮاﻟــــﻮ و ﻣــــﺦ ﺗــــﻪ دا ﻣــــﺴﺌﻠﻪ ږدم ﭼــــﻲ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﺗــــــﻮري ورﻛﻴــــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻗﺪروﻧــــــﻪ ‪－‬ــــــﺎرﻳ‪８‬ي او ورﺳــــــﺮه ورﺳــــــﺮه زﻣــــــﻮږ‬ ‫ﭘ‪５‬ﮋﻧﺪ‪－‬ﻠﻮي ﻫﻢ د "‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ﺸﻦ" ﻧﺬر ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫راﺷـــﺊ! ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ ﻟـــ‪ ８‬د ﻣـــﺸﺎﻋﺮو او ﻧـــﻮرو ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻮ ﻧﺸـــﺴﺘﻮﻧﻮ‬ ‫＇ﺨــﻪ را وو‪＄‬ـــﻮ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼـــﻲ د دې ﻧﺸـــﺴﺘﻮﻧﻮ ﻓﺎﻳــﺪه ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ وﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ‬ ‫ﺗــﻪ رﺳــﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳــﻮ ﻋــﺎم ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﻟــﻪ دې ＇ﺨــﻪ ﻧــﺎﺧﺒﺮه دى‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﻫﻴ（ﻜﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ﺷـــﻌﻮري ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ژﺑـــﻲ ﭘـــﻪ ورﻛ‪５‬ـــﺪو ﻏـــﻮر ﻧـــﻪ دى‬ ‫ﻛـــ‪７‬ى‪ ،‬راﺷـــﺊ! ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ ！ـــﻮل ﭘـــﻪ ‪－‬ـــ‪６‬ه ﭘـــﻪ دې ﻣـــﺴﺌﻠ‪ ３‬ﺑﺎﻧـــﺪي ﻏـــﻮر‬ ‫وﻛـــ‪７‬و او د ژﺑـــﻲ د ﺧﻮﻧـــﺪي ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره داﺳـــﻲ ‪－‬ﺎﻣﻮﻧـــﻪ واﺧﻠـــﻮ ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ژﺑــﻪ ﺧﻮﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ي ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻟــﻪ ژﺑــﻲ ﺳــﺮه ﺗ‪７‬ﻟــﻲ ﻗﺪروﻧــﻪ‬ ‫او ！ـــﻮل ﺛﻘﺎﻓـــﺖ ﻫـــﻢ ﺧﻮﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬ي او ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه د ﻟﻴﻜـــﻮال او‬ ‫ﻋــﺎم ﭘــ‪＋‬ﺘﻮن ﺗــﺮ ﻣــﺎﺑﻴﻦ ﭘﻴــﺪا ﺷــﻮې ﻓﺎ‪請‬ــﻠ‪ ３‬ﻫــﻢ ورﻛــﻲ ﻛــ‪７‬ي‪ .‬ﻧــﻦ ﻧــﻪ‬ ‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ د ﺧﻮﻧــﺪي ﻛ‪５‬ــﺪو ﻣــﺴﺌﻠﻪ ده ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ژﺑــﻪ ﻟــﻪ ﻣــﻮږ‬ ‫‪＄‬ﺨﻪ د ودي ﻏﻮ＊ﺘﻨﻪ ﻫﻢ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫راﺷـــﺊ! ﭼـــﻲ ＇ـــﻪ وﺧـــﺖ د ﻟﻴـــﻞٰى ﺷـــﺮې ﺷـــﻮﻧ‪６‬ي او ﻟـــﻪ اﻓـــﺴﺎﻧﻮي‬ ‫ﺗــﺼﻮراﺗﻮ ＇ﺨــﻪ را وو‪＄‬ــﻮ ﻫﻐــﻪ ژﺑــﻪ ﺧﻮﻧــﺪي او ﻣﺘﺮﻗــﻲ ﻛــ‪７‬و ﻛﻮﻣــﻪ ﭼــﻲ‬ ‫زﻣـــﻮږ د ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎﺗﻮ اﻇﻬـــﺎر ﻛـــﻮي‪ ،‬زﻣـــﻮږ ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪ‪－‬ﻠﻮي ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ‬ ‫‪114‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اوس ﻫـــﻢ ﺧﭙـــﻞ وﺧـــﺖ د "واه واه" ﻛﻮﻟـــﻮ او "واه واه" اﺧـــﺴﺘﻠﻮ ﭘـــﻪ ﻫ（ـــﻮ‬ ‫ﺗ‪５‬ــﺮ ﻛــ‪７‬و ﻧــﻮ ﺑــﻪ ډ‪４‬ــﺮ زر زﻣــﻮږ ژﺑــﻪ د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــﺸﻦ ﺗــﺮ ﻣ‪５‬ﭽﻨــﻲ ﻻﻧــﺪي‬ ‫ﺧﺎوري ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ ٢٢‬ﻣﺎرچ ‪٢٠٠٠‬ء‬

‫‪115‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ادب او ﻓﻜﺮي ﺑﺤﺮان‬ ‫ادب د ﻫــــــﺮ دور د ﺳــــــﻤﺎﺟﻲ روﻳــــــﻮ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــــــﻲ ﺣــــــﺎﻻﺗﻮ او ﺛﻘــــــﺎﻓﺘﻲ‬ ‫ﻗـــــــﺪروﻧﻮ د ﭘﺮﻣﺨﺘـــــــ‪ ，‬او د ﺗـــــــﺎرﻳﺨﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــــــﻮ د ﺳـــــــﺎﺗﻨﻲ ذرﻳﻌـــــــﻪ‬ ‫‪－‬ﺮ‪５＄‬ــــﺪﻟﻰ دى‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﭼــــﻲ د ادب روﻳــــﻪ ﻣــــﻮږ د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ د ！ﻮﻟــــﻮ‬ ‫اړﺧﻮﻧـــﻮ ﭘـــﻪ ﺑﺎﺑﻠـــﻪ زده ﻛـــ‪７‬ه ﻛـــﻮﻻى ﺷـــﻮ او د ﻫـــﺮ دور ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ او‬ ‫واﻗﻌـــﺎﺗﻮ ﻫـــﻢ ‪＄‬ـــﺎن ﺧﺒـــﺮوﻻى ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻛـــﻮم ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻫـــﻴ＆ ﺳـــﺮﻛﺎري او درﺑـــﺎري‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛــﻲ ﻧــﻪ ＊ــﻜﺎره ﻛﻴــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻣــﻮږ وﻳــﻼى ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ادب ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د‬ ‫ﺛﻘﺎﻓـــﺖ ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪوﻧـــﻪ ﻧـــﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﺳـــﺮه د ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ ﻫـــﺮ اړخ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤـ ـﺎﻧﻲ او ﻋﻜﺎﺳـــﻲ ﻛـــﻮي‪ ،‬ادب ﻛـــﻪ ﭘـــﻪ ﻫـــﺮه ژﺑـــﻪ ﻛـــﻲ ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﻫﻐــــﻪ د اﻏ‪５‬ﺰﻧــــﻲ داﻳــــﺮه او ﻣﺤــــﻮر آﻓــــﺎﻗﻲ وي‪ .‬ﻳﻌﻨــــﻲ د ادب ﻟــــﻪ ﻻري ﭼــــﻲ‬ ‫ﻛـــــﻮم ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــــﻪ او ر＊ـــــﺘﻴﺎ را ﺑﺮﺳـــــ‪５‬ﺮه ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐـــــﻪ د ﻳـــــﻮ ﻣﺨـــــﺼﻮص‬ ‫！ـــﺎ！ﻮﺑﻲ ﻳـــﺎ ﻗـــﺎم د ﻧﻔـــﺴﻴﺎﺗﻮ ﻟـــﻪ ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﺳـــﺮه ﺳـــﺮه ﭘـــﺮ ！ـــﻮل اﻧـــﺴﺎﻧﻴﺖ او‬ ‫اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ا‪請‬ــــﻮﻟﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧــــﺪي ﻣﺤــــﻴﻂ وي‪ ،‬د دې ﻣﻄﻠــــﺐ دا دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻛــــﻪ‬ ‫ادب ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د ‪＄‬ـــﺎﻳﻲ روﻳـــﻮ ﭼﺎرﭘ‪５‬ﺮﭼـــﻞ او رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﻋﻜﺎﺳـــﻲ ﻛـــﻮي‬ ‫ﻧـــﻮ و ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﻫﻐـــﻪ آﻓـــﺎﻗﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ د ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ ﻛﻮﺷـــﺶ ﻫـــﻢ ﻛـــﻮي‬ ‫ﻛــﻮم ﭼــﻲ د ！ﻮﻟــﻮ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ دﭘــﺎره‪ ،‬ﻛــﻪ ﻫﻐــﻪ د ﻫــﺮي ﺧﻄــ‪ ３‬زۍ‪ ،‬ﻗﺎﺑــﻞِ ﻗﺒــﻮل‬ ‫وي ﭘــــﻪ دې آﻓــــﺎﻗﻲ ﻗﺪروﻧــــﻪ ﻣﻴﻨــــﻪ‪ ،‬اﻣــــﻦ‪ ،‬ﺳــــﻤﺎﺟﻲ اﻧــــﺼﺎف او اﻧــــﺴﺎن‬ ‫ﺑﺮاﺑــــﺮي ﺷــــﺎﻣﻠﻪ ده او ﻟــــﻪ دې ﺳــــﺮه ﺳــــﺮه دا ﻗﺪروﻧــــﻪ د ﺑــــﺎﻫﻤﻲ اﺣﺘــــﺮام او د‬ ‫ﻳـــﻮه ﺑـــﻞ د ﺣﻘﻴﻘﻮﻗـــﻮ ﻫـــﻢ اﻣـــ‪５‬ﻦ وي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې اړه ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ ﻣـــﻮږ د ﺧﭙـــﻞ ادب‬ ‫ﺗﻨﻘﻴــــﺪي ﭘﻠ＂ﻨــــﻪ وﻛــــ‪７‬و‪ ،‬ﻧــــﻮ ﻣــــﻮږ ﺗــــﻪ د دې ﭘــــﻪ آﻓــــﺎﻗﻲ ﺣﻴﺜﻴــــﺖ ﻛــــﻲ ＇ــــﻪ‬ ‫ﻧ‪５‬ﻤ‪７／‬ﺗﻴــﺎوي ＊ــﻜﺎرﻳ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﻣــﻮږ وﻳﻨــﻮ ﭼــﻲ د ﻧــﻦ ادب د اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ‬ ‫ﻟــﻪ ر＊ــﺘﻮﻧﻲ ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ ＇ﺨــﻪ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﺣــﺪه ﭘــﻮري ﺧــﺎﻟﻲ دى‪ ،‬ﻛــﻮم ﭼــﻲ د ﻳــﻮ‬ ‫‪116‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ډ‪４‬ــﺮ ﻏــ＀ ﻓﻜــﺮ ﺑﺤــﺮان ﻧﺨــ‪＋‬ﻪ ده‪ ،‬د دې ﻣﻄﻠــﺐ دا ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻧــﻪ ﻟــﻪ ！ﻮﻟــﻮ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘــﻮ ﻫﻠــﻮ ‪＄‬ﻠــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣﻄﻤﺌــﻴﻦ ﻧــﻪ ﻳــﻢ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬زه ﻏــﻮاړم ﭼــﻲ ‪＄‬ﻨــﻲ داﺳــﻲ‬ ‫رﺟﺤﺎﻧـــﺎت ﭘـــﻪ ‪－‬ﻮﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬م‪ ،‬د ﻛﻮﻣـــﻮ ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻧـــﻦ ادب د آﻓﺎﻗﻴـــﺖ د‬ ‫ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎد ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ ＊ـــﻜﺎر دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧﻮر‪４‬ـــﺪو‬ ‫ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى ﻣﺤــــﺪوده ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ دې روان وﺧــــﺖ ﻛــــﻲ ﺗﺨﻠﻴــــﻖ‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻰ ادب و ﻋـــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﻪ ＇ـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻲ ورﻛـــﻮاى‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻛـــﻪ دا‬ ‫وواﻳــﻢ ﭼــﻲ ﻧــﻦ ﭘــﻪ ادب ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻛــﻲ د ﺣﺮﻳــﻚ ﭘﻴــﺪا ﻛﻮﻟــﻮ ﻗــﻮت ﻫــ‪６‬و‬ ‫ﺷﺘﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﺑﻪ دا ＇ﻪ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ دا را＊ــﻴﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺗــﺎرﻳﺦ ﻛــﻲ ادب د ﻗــﺎﻣﻮﻧﻮ ﺗﻘﺪﻳﺮوﻧــﻪ‬ ‫ﺑـــﺪل ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬او د ﻫﻐـــﻪ ادب ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د‬ ‫ﻋـــﺎم ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﻳـــﻮ ﻣـــﻀﺒﻮط ﺗـــ‪７‬ون وو او دا ﺗـــ‪７‬ون ‪＄‬ﻜـــﻪ‬ ‫ﻣــــﻀﺒﻮط وو‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺗﺨﻠﻴــــﻖ ﻛ‪５‬ــــﺪوﻧﻜﻰ ادب د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ ارو ﻣــــﺮو‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ ﻛﻮه ‪＄‬ﻜﻪ ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﻢ آﻓﺎﻗﻲ وو‪.‬‬ ‫ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دې اړه د ﻧﻮﻟـــﺴﻤﻲ ‪請‬ـــﺪۍ ﻧـــﺎﻣﺘﻮ ﻧﻘـــﺎد ﻣﻴﺘﻬـــﻮ ارﻧﻠـــ‪ ６‬وﻳﻠـــﻲ وو‪:‬‬ ‫"ﭼــــﻲ ادب د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ د ﻫﻤــــﻪ اړﺧﻮﻧــــﻮ د ﺳــــﻨﺠﻮﻟﻮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻨــــﻪ وﺳــــﻴﻠﻪ‬ ‫دى‪ ،‬ﭼــﺎﭼﻲ ﭘــﻪ ادب ‪＄‬ــﺎن ﭘــﻮه ﻛــ‪７‬و ﻧــﻮ ‪－‬ﻮﻳــﺎ ﻫﻐــﻪ د اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﭘــﻪ ！ﻮﻟــﻮ‬ ‫ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨــﻮ او ﭘ‪５‬ﭽﻠــﻮ اړﺧﻮﻧــﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﺳــﺮ ﺧــﻼص ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﺧــﻮ ﻣــﻮږ وﻳﻨــﻮ ﭼــﻲ‬ ‫ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻧﻮﻟــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ د ‪請‬ــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــﻼب اﺑﺘــﺪا وﺷــﻮه او ﻟــﻪ دې‬ ‫ﺳـــﺮه ﺳـــﻢ د ﻫﻐـــﻪ ‪請‬ـــﻨﻌﺘﻲ ﭘﻴـــﺪاوار د ‪＄‬ـــﺎﻳﻮﻟﻮ او د ﻣﻨـــ‪６‬ۍ ﻟـــﻪ د داﻳـــﺮې د‬ ‫ﺧﻮروﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ！ﻮﻟـــﻮ ادارو ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﺎر ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ دوران ﻛـــﻲ د‬ ‫ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣـــﻮ ﭘــﺮ ﺧـــﻮا د ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﺗﻮﺟـــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ﺷـــﻮه‪ ،‬ﻛﻮﻣــﻮ ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧــﺪ ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ‪ -‬ﺑ‪５‬ﻠــﻮ ﺧــﺎﻧﻮ ﻛــﻲ د ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﻳــﻮ ﭘــﻮرا ﻋﻠﻤــﻲ ﻧﻈــﺎم‬ ‫ﻏــﻮره ﻛــ‪７‬و‪ ،‬دﻏــﻮ ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــﻮ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ د ﺳــﻨﺠﻮﻟﻮ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﻧـــﻮر ﻫـــﻢ دوﻧـــﻲ ﻛـــ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻦ ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻳـــﻮ اﻧـــﺴﺎن دﭘـــﺎره ﻫﻐـــﻪ ﺳـــﻨﺠﻮل‬ ‫‪117‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒـــﺎً ﻧـــﺎﻣﻤﻜﻦ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ د دې ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣـــﻮ ﻣﻘـــﺼﺪ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻋــﺎم ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻛﻨﻔﻴــﻮز ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻛﻨﻔﻴــﻮز ﺧﻠـــ‪ ，‬ﺗــﺮ ﻻس ﻻﻧــﺪي ﺳــﺎﺗﻞ‬ ‫)ﻛﻨ＂ـــﺮول ﻛـــﻮل( اﺳـــﺎن دى‪ ،‬ﻫﻐـــﻮى ﭘـــﻪ دې ﺧﺒـــﺮ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻛﻨ＂ـــﺮول‬ ‫ﭘـــــﻪ ذرﻳﻌـــــﻪ زﻳـــــﺎت دوﻟـــــﺖ او ﻃﺎﻗـــــﺖ ﺗـــــﺮ ﻻﺳـــــﻪ ﻛ‪５‬ـــــﺪى ﺷـــــﻲ‪ ،‬ﻧـــــﺎﻣﺘﻮ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻴـــﺴﻲ داﻧـــﺸﻮر ﻣﻴﺜﺎﻳـــﻞ ﻓﻮﻛـــﻮ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دې اړه وﻳﻠـــﻲ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ ！ـــﻮل‬ ‫ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣـــﻮ د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ د ﻛﻨ＂ـــﺮول ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﺟـــﻮړ ﺷـــﻮي دي‪ ،‬ﭼـــﻲ د‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﻓﺎﻳـــﺪه و ﻳـــﻮ ﻣﺨـــﺼﻮص ﻃﺒﻘـــ‪ ３‬ﺗـــﻪ رﺳـــ‪８５‬ي‪請 ،‬ـــﺮف ﻳـــﻮ ﺷـــﻰ داﺳـــﻲ‬ ‫دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ و ﺧﻠ‪／‬ــ ـﻮ ﺗــــﻪ آزادي او د آزادۍ ﺗﻌﻠــــﻴﻢ ورﻛــــﻮﻻى ﺷــــﻲ او‬ ‫ﻫﻐــــﻪ ادب دى‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘــــﺖ ﻫــــﻢ دا دى ﭼــــﻲ ادب و اﻧــــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــــﻪ د ﺣﻘﻴﻘــــﻲ‬

‫آزادي ﺗﻌﻠـــﻴﻢ ورﻛـــﻮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ ﻛـــﻮم ﺗـــﺼﻮرات او ﺧﻴـــﺎﻻت‬ ‫را ﻏﻮﻧـــ‪ ６‬ﻛـــ‪７‬ل ﻛﻴـــ‪８‬ي ﻫﻐـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د دې د ﻟﻴﻜـــﻮﻧﻜﻲ اﺣـــﺴﺎﺳﺎت ﻧـــﻪ وي‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ د ！ـــﻮﻟﻲ ﻣﻌﺎﺷـــﺮې او ！ﻮﻟـــﻮ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ اﺣـــﺴﺎﺳﺎت وي‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﭼﻲ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﻛﺎر د ﻳﻮ ﻣﻌﺎﺷﺮې ډ‪４‬ﺮ ﺣﺴﺎﺳﻪ او ﺑﺎﺷﻌﻮر ﺧﻠـ‪ ，‬وي‪.‬‬ ‫د ادب د دې ﻛـــﺮدار او ﺗﻮاﻧـــﺎﻳﻲ د ﺧﺘﻤﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﺑ‪５‬ـــﻞ‪ -‬ﺑ‪５‬ـــﻞ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‬ ‫ﻋﻠـــﻮم ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮ‪ ،‬دﻏـــﻮ ﻋﻠﻮﻣـــﻮ د ﭘﻴـــﺪاوار )‪ (Production‬او ﻣﻨـــ‪６‬ۍ‬ ‫دﭘـــﺎره د وﻻري ﺟﻮړوﻟـــﻮ ﭘـــﻪ ﻫ（ـــﻮ ﻛـــﻲ د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟﺒﻠﻴـــﺎت آزادي‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴـــﻖ‬ ‫او ＊ــ‪７／５‬ي ！ـــﻮل اړﺧﻮﻧـــﻪ ﺷــﺎﺗﻪ ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬او اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﻳــ‪ ３‬ﻛﻨ＂ـــﺮول ﻛـــﻮل ﺷـــﺮوع‬ ‫ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﻟـــﻪ دﻏـــﻪ وﺟـــﻲ د ادب او ﻋـــﺎم اﻧـــﺴﺎن ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﻓﺎ‪請‬ـــﻠﻪ زﻳﺎﺗـــﻪ ﺷـــﻮه‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜــ‪ ３‬دې ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــﻮ ادب ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ داﻳــﺮۀ اﺛــﺮ ﻛــﻲ او ﻫﻐــﻪ ﻳــ‪ ３‬د‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ آزادۍ ﻟﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ＇ﺨﻪ ﻟﻴﺮي ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻞ ﻛــﻲ ‪請‬ــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــﻼب دوه رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــﺮ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺑﺎﻧــﺪي اﺛــﺮ‬ ‫وﻛــــــ‪７‬و‪ ،‬اول‪ :‬دې اﻧﻘــــــﻼب د ﺳــــــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــــــﻮ ﭘــــــﻪ ذرﻳﻌــــــﻪ د ﺗﺮﻗــــــﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﺮﻣﺨﺘـــ‪ ，‬او ﻛﺎﻣﻴـــﺎﺑﻲ داﺳـــﻲ ﻣﻌﻴـــﺎر و！ﺎﻛـــﻞ ﭼـــﻲ ﭘـــﺮ ﻫﻐـــﻪ د ﭘـــﻮره ﺧﺘﻠـــﻮ‬ ‫دﭘــﺎره د اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن د ﻣﻘــﺎﺑﻠ‪ ３‬ﻳــﻮ ﻣﻨﻔــﻲ رﺟﺤــﺎن ﭘﻴــﺪا ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫‪118‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ﻣـــﺎدي آﺳﺎﻳـــﺸﻮﻧﻪ ﺗـــﺮ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ او ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ زﻳـــﺎت‬ ‫ارز＊ـــﺖ وﻣﻮﻧـــﺪو‪＄ ،‬ﻜــﻪ د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﻫـــﻴ＆ ﻗ‪５‬ﻤـــﺖ ﭘﺎﺗـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻮ‪ .‬دوﻳـــﻢ‬ ‫دې ‪請‬ــــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــــﻼب و اﻧــــﺴﺎن د اﺳــــﺎﻧﺘﻴﺎ او ﺳــــﻬﻮﻟﺖ ورﻛﻮﻟــــﻮ ﭘــــﻪ ﻧــــﻮم‬ ‫دوﻣــﺮه زﻳــﺎت ﻣــﺼﺮوف ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ دﻏــﻪ ﺳــﺮه د ﺧﭙــﻞ ژوﻧــﺪ ﭘــﻪ اړه ﻏــﻮر و‬ ‫ﻓﻜــﺮ ﻛﻮﻟــﻮ وﺧــﺖ ﻫــ‪ ６‬ﭘﺎﺗــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻮ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ادب ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ ﻟﻴــﺮي ﺷــﻮ‪،‬‬ ‫ﺑﻠــــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــــﻪ د ﺳــــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــــﻮ داﻳــــﺮه ورځ ﭘــــﻪ ورځ زﻳﺎﺗ‪５‬ــــﺪه وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ــﻮ د ژوﻧــﺪ د ﻣــﺴﻠﻮ او ﻛــﺸﺎﻟﻮ د ﺣــﻞ دﭘــﺎره د ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــﻮ ﭘــﺮ ﺧــﻮا‬ ‫ﺗﻮﺟـــﻪ ورﻛـــﻮل ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬ه‪＄ ،‬ﻜـــﻪ د ادب داﻳـــﺮه ﻣﺤـــﺪوده ﺷـــﻮه او ﺳـــﻮﻛﻪ‪-‬‬ ‫ﺳــﻮﻛﻪ ادب د ژوﻧــﺪ د ﻛُــﻞ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﻪ ﺟُــﺰ ﻛــﻲ ﺑــﺪل ﺷــﻮ او ﻫﻐــﻪ ﺗــﻪ ﻫــﻢ د ﻳــﻮ‬ ‫ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠـــﻢ ﭘـــﻪ ﻧﻈـــﺮ ﻛﺘـــﻞ ﺷـــﺮوع ﺷـــﻮ‪ ،‬د دې ﻧﺘﻴﺠـــﻪ دا وﺧﺘﻠـــﻪ ﭼـــﻲ ادب‬ ‫ﻟــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ او ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ او ﺳــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣــﻮ د داﻳــﺮۀ اﺛــﺮ د ﻛﻤﻮﻟــﻮ ﭘــﺮ‬ ‫‪＄‬ـــﺎى د ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎد ﺗﺮﻗـــﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻴـــﺎﺑﻲ‪ ،‬اﺳﺎﻳـــﺸﻮﻧﻮ او ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻲ ﭘـــﻪ ﺗـــﺸﻬﻴﺮ‬ ‫ﺑﻮﺧــــﺖ ﺷــــﻮ‪ ،‬د دې ﻟــــﻪ ﺳــــﻮﺑﻪ د ادب ﻧــــﺼﺐ اﻟﻌــــﻴﻦ د ژوﻧــــﺪ د ﻛ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻨــــﻮ‬ ‫ﺣــﺎﻻﺗﻮ د ﺳـــﻤﻮﻟﻮ ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﻧـــﻮرو ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻮﻣـــﻮ ﭘـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻛﻨﻔﻴـــﻮز ﻛﻮﻟـــﻮ ﻛـــﻲ ﺑـــﺪل ﺷـــﻮ‪ ،‬د ﻣﺎر‪５－‬ـــ＀ اﻛـــﺎﻧﻮﻣﻲ ﭼﻜـــﺮ ادب ‪請‬ـــﺮف د‬ ‫ﺗﻔـــﺮﻳﺢ ﭘـــﻮري د ﻣﺤـــﺪود ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره ﻫﻠـــﻲ ‪＄‬ﻠـــﻲ وﻛـــ‪７‬ې او ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ دې‬ ‫ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻪ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﺗﺮﻗــﻲ ﭘــﺴﻨﺪ ﺗﺤﺮﻳــﻚ ﺳــﺮه د ادب دﭘــﺎره د ژوﻧــﺪ ﺳــﻮچ ﻫــﻢ‬ ‫ﭘﻴــﺪا ﺷــﻮ ﺧــﻮ دې ﺳــﻮچ ﻫــﻢ د اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ د ﻛُــﻞ ﭘــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻧــﻪ وﻛﺘــﻞ او د‬ ‫ﻳــﻮ ﻣﺨــﺼﻮص ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﭘﺮﭼــﺎر ﭘــﻮري ﻣﺤ ـﺪود ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﭘــﻪ ادب او ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻧﻌــﺮې ﺑــﺎزي ﻛــﻲ ＇ــﻪ ﻓــﺮق ﭘﺎﺗــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻮ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ د‬ ‫ادب ﻳــــﻮې ﺧﻮاﺗــــﻪ د ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــــﻪ ﺳــــﻮچ د ﺧﻮروﻟــــﻮ دﭘــــﺎره ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر را‬ ‫وﺳـــﺘﻞ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻓﺎﻳـــﺪه ﻳـــ‪ ３‬د ﻣﺎرﻛ‪５‬ـــ＀ اﻛـــﺎﻧﻮﻣﻲ و ﺗـــﺼﻮر ﺗـــﻪ رﺳـــ‪５‬ﺪﻟﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ ادب ﻳـــﻮ د ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻪ اﺷـــﺘﺮاﻛﻲ ﻧﻈﺮﻳـــ‪ ３‬ﭘﺮﭼـــﺎر ﻛﻮﻟـــﻮ‪ ،‬ﺷـــﺎﻳﺪ‬ ‫دﻏـــﻪ ﺑﻨﻴـــﺎدي وﺟـــﻪ وه ﭼـــﻲ ادب د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ د ﺑـــﺎرﻳﻜﻴﻮ ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ او‬ ‫‪119‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫آﻓــﺎﻗﻲ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ا‪請‬ــﻮﻟﻮﻧﻮ د ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ د ﻳــﻮ ﻣﻜﻤــﻞ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻋﻤــﻞ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى‬ ‫ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ ازﻣﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺷــﻮ او ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ ＇ﺨــﻪ ﻟﻴــﺮي‬ ‫ﺷــﻮ ‪＄‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻮ د ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ دا ﻣﺤــﺴﻮﺳﻪ ﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼــﻲ د ژوﻧــﺪ‬ ‫او ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﭘــﻪ ﺑــﺎره ﻛــﻲ د ﻫﻐــﻮى د ﻛﻨﻔﻴــﻮژن د ﻟﻴــﺮي ﻛﻮﻟــﻮ ﭘــﻪ ﭘﺮﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ‬ ‫ﺑ‪５‬ﻠـــﻮ ﺳﻴﺎﺳــــﻲ ﻧﻈﺮﻳـــﻮ ﻛــــﻲ د ﻫﻐــــﻮى ﻛﻨﻔﻴـــﻮژن ﻧــــﻮر ﻫـــﻢ زﻳــــﺎﺗﻮي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ــﻮ د ﻧــﻮرو ﺳــﻤﺎج ﻋﻠﻮﻣــﻮ ﭘــﺮ ﺧــﻮا ﺧﭙــﻞ ﻛﻮﺷــﺸﻮﻧﻪ ﺷــﺮوع ﻛــ‪７‬و او ﺑﻴــﺎ‬ ‫و ﻣﺨـــﺼﻮ‪請‬ﻪ ﻃﺒﻘـــ‪ ３‬ﺗـــﻪ ﻟـــﻪ ادب ＇ﺨـــﻪ ﻫـــﻴ＆ ﺧﻄـــﺮه ﻧـــﻪ وه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺑـــﻪ و‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺗـــﻪ د آزادۍ ﺗﻌﻠـــﻴﻢ ورﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬اﺧـــﺮ ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ د دوﻟـــﺖ او ﻃﺎﻗـــﺖ ﺗـــﺮ‬ ‫ﻻﺳـــﻪ ﻛﻮﻟـــﻮ ﭘـــﻪ ﺟﻨــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ ‪＂－‬ـــﻪ ﻣﺎرﻛ‪５‬ـــ＀ اﻛـــﺎﻧﻮﻣﻲ وﻛـــ‪７‬ه او د اﺷـــﺘﺮاﻛﻴﺖ‬ ‫ﺧﻄــﺮه ﻟﻴــﺮي ﺷــﻮه‪ ،‬ﻧــﻮ ﭘــﻪ دې ！ﻮﻟــﻪ ﻋﺮ‪請‬ــﻪ ﻛــﻲ د ﻳــﻮ ﻣﺨــﺼﻮ‪請‬ﻪ ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬د‬ ‫ﭘﺮﭼـــﺎر دﭘـــﺎره ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﺷـــﻮي د آﻓﺎﻗﻴـــﺖ ﻟـــﻪ ﻋﻨﺎ‪請‬ـــﺮو ＇ﺨـــﻪ ﺧـــﺎﻟﻲ ﻛ‪５‬ـــﺪو ﭘـــﻪ‬ ‫وﺟـــﻪ د ﻣﺎﺿـــﻲ ﻳـــﻮه ﺑﺮﺧـــﻪ و‪－‬ﺮ‪５＄‬ـــﺪو‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ ﻣﻮﺟـــﻮده ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﺳـــﺮه ﻫـــﻴ＆‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻖ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫د ادب د ﻣﺨﺘﻠﻔــــــﻮ ادوارو ﺗﺠﺰﻳــــــﻪ ﻣــــــﻮږ ﺗــــــﻪ دا را ＊ــــــﻴﻲ ﭼــــــﻲ ﭘــــــﻪ‬ ‫ﭘﻨ‪％‬ﻠــﺴﻤﻪ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﻮرپ ﻛــﻲ د ﻧــﺸﺎة اﻟﺜﺎﻧﻴــﻪ اﺑﺘــﺪا وﺷــﻮه‪ ،‬ﻧــﻮ ادب‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ د ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﭘـــﻪ رﻧــــ‪ ，‬ﻛـــﻲ و رﻧ‪／‬ﻮﻟـــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ د ادب‬ ‫ﻳـــﻮه ﻟﻮﻳـــﻪ ﺑﺮﺧـــﻪ د ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ د ﺛـــﺎﺑﺘﻮﻟﻮ دﭘـــﺎره ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر راوﺳـــﺘﻞ ﺷـــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ‬ ‫ﻧﻮﻟــﺴﻤﻪ ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ‪請‬ــﻨﻌﺘﻲ اﻧﻘــﻼب ﻫــﻢ دﻏــﻪ د ﺟﺪﻳــﺪﻳﺖ ﻋﻤــﻞ ﭘــﺮ ﻣــﺦ ﻳــﻮوړ‬ ‫او د ادب ﭘـــﻪ ذرﻳﻌـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ د ﻛﻨ＂ـــﺮول ﻛﻮﻟـــﻮ او د ‪請‬ـــﻨﻌﺘﻲ ﭘﻴـــﺪاوار‬ ‫د ﺗـــﺸﻬﻴﺮ ﻋﻤـــﻞ ﺟـــﺎري وﺳـــﺎﺗﻠﻮ‪ ،‬ﻟـــ‪５‬ﻜﻦ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ دې ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ )ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫دارو( ﭘـــﺮ ادب ﺑﺎﻧـــﺪي ﺧﭙﻠـــﻪ اﺟـــﺎره داري ﭘـــﻮره ﻧـــﻪ وه ﻗﺎﻳﻤـــﻪ ﻛـــ‪７‬ې‪ ،‬وﻟـــﻲ‬ ‫ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﭘـــﻮري د ادب ﺗﻌﻠـــﻖ او رﺳـــﺎﻳﻲ ﺑـــﺮاهِ راﺳـــﺖ ﺗـــﺮ ﻋـــﺎﻣﻮ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ـــــﻮ ﭘـــــﻮري وه‪ ،‬د دې ﻳـــــﻮ واﺿـــــﺢ ﻣﺜـــــﺎل د ‪١٨٥٧‬ء ﺟﻨــــــ‪ ِ，‬آزادي دى‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ ﺗــــﺮ ﺷــــﺎ ﻳــــ‪ ３‬د ﺑﺮ‪請‬ــــﻐﻴﺮ د ادب ﻟﻴﻜﻮﻧﻜــــﻮ او ﻟــــﻪ ادب ﺳــــﺮه د ﺗﻌﻠــــﻖ‬ ‫ﻟﺮوﻧﻜـــﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﺑﻨﻴـــﺎدي ﻛﺮداروﻧـــﻮ ﺗــــﺮ ﻧﻮﻟـــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻮري ﻣﻘﺎﺑﻠــــﻪ د‬ ‫‪120‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــــﻪ ﻧﻈــــﺎم او د ﻋــــﺎم ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ د ﻣﻘــــﺎﻣﻲ )‪ (Indigenous‬ﺗﻮاﻧــــﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗـــﺮ ﻣـــﺎﺑﻴﻦ وه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻮم ﻛـــﻲ ﻣﻘـــﺎﻣﻲ ادﻳﺒـــﺎن د ﻳـــﻮ ﻣـــﻀﺒﻮط ﻗـــﻮت ﭘـــﺮ‬ ‫ﻃـــﻮر و ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم او د ﻫﻐـــﻪ و ﺑـــﺪرﻧ‪／‬ﻴﻮ ﺗـــﻪ وﻻړ وو‪ ،‬ﻻﻛـــﻦ د‬ ‫ﺷـــﻠﻤﻲ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﭘـــﻪ دوﻳﻤـــﻪ ﻟـــﺴﻴﺰه ﻛـــﻲ د ﺳـــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧـــﻪ ﻧﻈـــﺎم ﺧـــﻼف ﻳـــﻮ‬ ‫اﺷــﺘﺮاﻛﻲ ﺑــﻼك ﺟــﻮړ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﺎ ﭼــﻲ د ﺑﺮاﺑــﺮۍ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﺧﻠـــ‪ ，‬د ‪＄‬ــﺎن ﭘــﺮ ﺧــﻮا‬ ‫را ﺑﻠـــﻞ ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬و او ﻟـــﻪ دې ﺳـــﺮه ﺑﻴـــﺎ ادب ﻫـــﻢ د ﻋـــﺎم اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د ژوﻧـــﺪ د‬ ‫ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﻪ ﺑ‪５‬ﻠــﻮ ！ﻮﻟﻴــﻮ ﻛــﻲ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺷــﻮ او د دﻏــﻮ دوو ﺑﻼﻛﻮﻧــﻮ‬ ‫ﭘــﻪ ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ اﺧﺘــﻪ ﺷــﻮ او ﺑﻴــﺎ ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــﻪ ﻧﻈــﺎم و‪＂－‬ﻠــﻪ‬ ‫او اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ ﺑــــﻼك ﻣــــﺎت ﺷــــﻮ‪ ،‬ﻧــــﻮ د ادب ﻳــــﻮه ﻟﻮﻳــــﻪ ذﺧﻴــــﺮه د ﺗــــﺎرﻳﺦ او‬ ‫ﻣﺎﺿـــﻲ ﭘـــﻪ ‪＄７－‬ﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ورﻛـــﻪ ﺷـــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻋﺮ‪請‬ـــﻪ ﻛـ ـﻲ ادب ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ＇ﺨﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﺮوم ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧــﻪ ﻧﻈــﺎم ﭼــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﭘــﻪ ادب ﻛــﻲ د ﺗــﺎرﻳﺦ روح ووژﻟــﻮ او ﭘــﻪ‬ ‫！ﻴﻜﻨــﺎﻟﻮﺟﻲ ﻛــﻲ د ﺗ‪５‬ــﺰي ﺗﺮﻗــﻲ ﭘــﻪ وﺟــﻪ ﺧﻠـــ‪ ，‬زﻳــﺎت ﻣــﺼﺮوف ﻛﻮﻟــﻮ ﻛــﻲ‬ ‫ﻛﺎﻣﻴـــﺎب ﺷـــﻮو ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺷـــﺎﻳﺪ ﻫﻐـــﻪ ﺗـــﻪ ﻫـــﻢ د ادب ﻧـــﻮر ﺿـــﺮورت ﭘﺎﺗـــﻪ ﻧـــﻪ‬ ‫ﺷــــﻮ‪ ،‬ﺑﻠــــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــــﻪ د اﺷــــﺘﺮاﻛﻲ ﻧﻈــــﺎم د ﻣﺎﺗ‪５‬ــــﺪو ﭘــــﺲ د ادب ﻧﻈﺮﻳــــﺎﺗﻲ‬ ‫ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻲ ﻫـــﻢ ﺧـــﺘﻢ ﺷـــﻮو‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ادب ‪請‬ـــﺮف ﺗـــﺮ ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ ﭘـــﻮري ﻣﺤـــﺪود‬ ‫ﺷﻮ او د ﻫﻐﻪ ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ﻮ ﻟﻪ ژوﻧﺪ او ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺳﺮه ＇ﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ‪.‬‬ ‫‪＄‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻧــﻦ ‪請‬ــﺒﺎ داﺳــﻲ ادب ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛﻴــ‪８‬ي ﻛــﻮم ﭼــﻲ ډ‪４‬ــﺮ ﻣﺤــﺪود او‬ ‫ﻟــــﻪ ﺑﻬﺮﻧــــﻲ اﺛﺮاﺗــــﻮ ډك دى‪ ،‬ﻫــــﻢ دا وﺟــــﻪ ده ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ادب ﻛــــﻲ د ﺟﻤــــﻮد‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮع ﺑـــﺎر‪ -‬ﺑـــﺎر ＇‪５‬ـــ‪７‬ل ﻛﻴـــ‪８‬ي او د ﻧـــﻦ ﭘـــﻪ دور ﻛـــﻲ د ادب ﭘـــﻪ ﺿـــﺮورت‬ ‫ﺑﺤﺜﻮﻧـــﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ اوس د ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ‪！ ،‬ـــﻲ وي او ﭘﺮﻧـــ＀ ﻣ‪５‬ـــ‪６‬ﻳﺎ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﺮه ادب ﺗــﺮ ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﭘــﻮري ﭘــﻪ اﺳــﺎﻧﻪ رﺳــ‪５‬ﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﻟــ‪５‬ﻜﻦ‬ ‫ﭘــﻪ دﻏــﻪ اﺑﻼﻏــﻲ ذراﻳﻌــﻮ ﻛــﻲ ﭼــﻲ ＇ــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬ل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ وﺟــﻲ‬ ‫ﭘــــﻪ ﻋــــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﻛــــﻲ دا ﺗــــﺎﺛﺮ دى ﭼـــﻲ ﻫﻐــــﻪ ادب او ادﻳــــﺐ ﻳــــﻮ ﻋﺠﻴﺒــــﻪ‬ ‫‪121‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻏﻮﻧــﺪي ﻣﺨﻠــﻮق ‪２－‬ــﻲ او ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ‪＄‬ﺎﻧــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻟﻴــﺮي ﺳــﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ＇ــﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻫــﻢ ﺷــﺘﻪ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ادﻳﺒــﺎن د ‪＄‬ــﺎن ＊ــﻜﺎره ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﭘــﻪ‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ‪５－‬ـــ＀ اپ او ادب ﻛـــﻲ ﻗـــﺴﻢ‪ -‬ﻗـــﺴﻢ ﺗﺠﺮﺑـــ‪ ３‬ﻛـــﻮي ﭼـــﻲ د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ورﺗـــﻪ‬ ‫ﭘﺎم ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ ادب ﻛـــﻲ د وﺳـــﻌﺖ ﭘـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ ﻛ‪５‬ـــﺪوﻧﻜ‪ ３‬دې ﺗﺠﺮﺑـــﻮ ﺗـــﻪ ﭘـــﻪ ﺗﻨﻘﻴـــﺪي‬ ‫ﻧﻈــﺮ ﻛﺘــﻞ ﭘــﻪ ﻛــﺎر دي‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﻮږ ادب ﭘــﺮ ﻛﻮﻣــﻪ ﺧــﻮا روان دى؟ او ﭘــﻪ دې‬ ‫ﻣﻮﺟــــﻮده دور ﻛــــﻲ د ﺳــــﻨﺠﻮﻟﻮ ＇ــــﻮﻣﺮه ﻗــــﻮت ﺷــــﺘﻪ؟ ‪請‬ــــﺮف دا وﻳــــﻞ ډ‪４‬ــــﺮ‬ ‫اﺳــﺎﻧﻪ دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﺑــﻞ ﺧﻮﺷــﺤﺎل ﺧــﺎن‪ ،‬رﺣﻤــﺎن‪ ،‬ﻏﺎﻟــﺐ ﻳــﺎ اﻗﺒــﺎل ﭘﻴــﺪا ﻧــﻪ‬ ‫ﻛــ‪ ،７‬ﻻﻛــﻦ دې ﺗــﻪ ＇ــﻮك ﭘﺎﻣﻠﺮﻧــﻪ ﻧــﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ وﻟــﻲ ﻧــﻪ ﭘﻴــﺪا ﻛﻴــ‪８‬ي؟ ﺑﻠﻜــ‪３‬‬ ‫د دې ﭘـــﻪ ﭘﺮﺗـــﻪ ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ ﭘـــﻪ داﻧـــﺴﺘﻪ ﻳـــﺎ ﻧـــﺎ داﻧـــﺴﺘﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ و داﺳـــﻲ‬ ‫ﻗــﺪروﻧﻮ ﺗــﻪ وده ورﻛــﻮو‪ ،‬د ﻛﻮﻣــﻮ ﻟــﻪ وﺟــﻲ ﭼــﻲ د ﺑــﻞ ﺧﻮﺷــﺤﺎل‪ ،‬رﺣﻤــﺎن‪،‬‬ ‫ﻏﺎﻟﺐ ﻳﺎ اﻗﺒﺎل د ﭘﻴﺪا ﻛ‪５‬ﺪو ！ﻮل ‪－‬ﻨﺠﺎﻳﺸﻮﻧﻪ او اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻨﺪﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﺑﻠــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــﻪ ﻛــﻪ و‪－‬ــﻮرو ﻧــﻮ ﺑــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪه ﺷــﻲ ﭼــﻲ ﻣﻮﺟــﻮده اداره ﺟــﺎﺗﻲ‬ ‫ﻧﻈــــﺎم اول ﻻ ﻫﻐــــﻪ ！ــــﻮل ‪－‬ﻨﺠﺎﻳــــﺸﻮﻧﻪ ﺑﻨــــﺪ ﻛــــ‪７‬ي دي‪！ ،‬ـــــﻮﻟﻲ ادارې اوس‬ ‫‪請‬ـــﺮف ﻳـــﻮ ﻣﻘـــﺼﺪ ﭘـــﺮ ﻣـــﺦ وړي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ‪請‬ـــﺎرﻓﻴﺖ ﻛﻠﭽـــﺮ ﺗـــﻪ وده ورﻛـــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﺧــــﻮر ﻳــــ‪ ３‬ﻛــــ‪７‬ي او د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ دﭘــــﺎره ﻻري ﭘﺮاﻧ‪５‬ــــﺰي‪ ،‬د ‪請‬ــــﺎرﻓﻴﺖ‬ ‫ﺧﻮر‪４‬ــــﺪوﻧﻜﻰ ﻛﻠﭽــــﺮ او د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ ﭘــــﻪ دې درو ﻛــــﻲ ﺧــــﻮ اوس ادب‪،‬‬ ‫ﺛﻘﺎﻓـــﺖ‪ ،‬ﻗﺪروﻧـــﻪ ﺣـــﺖٰى ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺟـــﺬﺑ‪ ３‬ﻫـــﻢ اوس د ﺷـــﻴﺎﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ‬ ‫وړاﻧـــﺪي ﻛﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ اﺳـــﺎﻧﻲ ﺳـــﺮه اﺧـــﺴﺘﻰ او ﺧﺮ＇ـــﻮل ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـــﻲ‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ اوس ﻫـــﺮ ﻫﻐـــﻪ ﻋﻤـــﻞ زﻳـــﺎت ارز＊ـــﺖ ﻟـــﺮي ﭼـــﻲ ‪＂－‬ـــﻪ او ﻓﺎﻳـــﺪه‬ ‫وﻟـــﺮي‪ ،‬ﭘـــﻪ دې ﻛﺎروﺑـــﺎر ﻛـــﻲ د ادب دا ﻛـــﺮدار ﻫـــﻢ د ﻫﻐـــﻮى دﭘـــﺎره ډ‪４‬ـــﺮ دى‬ ‫ﭼــــﻲ ﻫﻐــــﻪ ﻧ‪７‬ﻳــــﻮال ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــــﻪ ﻧــــﻪ را ﺑﺮﺳــــ‪５‬ﺮه ﻛــــﻮي او ﭘــــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﻛــــﻲ د‬ ‫ﺗﻨﻘﻴﺪي ﺷﻌﻮر د ﺑﻴﺪارۍ ﻟﻪ ﻧﺼﺐ اﻟﻌﻴﻦ ＇ﺨﻪ دﺳﺘﺒﺮدار دى‪.‬‬

‫‪122‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘــﻪ ﻋــﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﻛــﻲ د ادب ﻛــﺮدار د ژوﻧــﺪي ﻛﻮﻟــﻮ دﭘــﺎره ﺿــﺮور دى‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ادب ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ د ﺧﭙـــﻞ ا‪請‬ـــﻞ ﻧـــﺼﺐ اﻟﻌـــﻴﻦ ﭘـــﺮ ﺧـــﻮا را ﺳـــﺘﻮن ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻛـــﻮم‬ ‫ﭼــﻲ د ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﻟــﻪ داﻳــﺮې ＇ﺨــﻪ ﺑﻬــﺮ دى او ﭘــﺮ ﻋــﺎﻟﻤﻲ آﻓــﺎﻗﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧــﻮ‬ ‫ﺑﺎﻧـــﺪي ﺧـــﻮر دى‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻧـــﻦ ﭘـــﻪ دې ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎده ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳﺎﻓﺘـــﻪ دور ﻛـــﻲ‬ ‫ﭼـــﻲ د ادب ﻛـــﺮدار ＇ـــﻮﻣﺮه اﻫـــﻢ دى ﺷـــﺎﻳﺪ اول دوﻣـــﺮه ﻧـــﻪ وو‪ ،‬ﻣـــﻮږ وﻳﻨـــﻮ‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دﻧﻴـــﺎ ﻛـــﻲ د اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻋﻤـــﻞ روان دى‪ ،‬د ﻛـــﻮم ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫دﻧﻴــــﺎ ﻛــــﻲ اﻣﻴــــﺮ او ﻏﺮﻳــــﺐ ﺗــــﺮ ﻣــــﺎﺑﻴﻦ ﺧــــﻼ ﻧــــﻮره ﻫــــﻢ زﻳﺎﺗــــﻪ ﺷــــﻮې ده‪ ،‬د‬ ‫‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ـــــﺸﻦ ﭘـــــﻪ ﻧـــــﻮم د ﻗـــــﺎﻣﻮﻧﻮ ﺷـــــﻨﺎﺧﺖ او د ﻛﻮرﻧﻴـــــﻮ د ﺧﺎﻧـــــﺪاﻧﻮﻧﻮ‬ ‫ﺷــــﻨﺎﺧﺖ ورﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬اوس د ﻣﻴﻨــــﻲ‪ ،‬ﻫﻤــــﺪردي او ﺧﭙﻠــــﻮي ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى ﻟــــﻪ‬ ‫اﻧ＂ﺮﻧ‪５‬ـــ＀ ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟﻴـــﻮ ﻗـــﺪروﻧﻮ زﻳـــﺎت ارز＊ـــﺖ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻟـــﻪ ﭘ‪７５‬ﻳـــﻮ‬ ‫＇ﺨــﻪ ﻣــﻀﺒﻮط ‪－‬ــ‪ ６‬ﺧﺎﻧــﺪاﻧﻲ ﻧﻈــﺎم ﭘــﻪ ﻧﻴــﻮﻛﻠ＂ﺮ ﺧﺎﻧــﺪاﻧﻮﻧﻮ ﻛــﻲ ﺗﻘــﺴﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫د ﻛـــﻮم ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ ﭼـــﻲ د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﭘـــﺮ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ او ﺛﻘـــﺎﻓﺘﻲ ﺳـــﻄﺢ‬ ‫ﺑﺎﻧـــﺪي ﺗﻌﻠـــﻖ ﺧﺘﻤﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬اوس د اﺟﺘﻤﺎﻋﻴـــﺖ ‪＄‬ـــﺎى اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ ﻧﻴـــﻮﻟﻰ دى‪،‬‬ ‫ﻣﻘــﺎﻣﻲ )‪＄‬ــﺎﻳﻲ( ﺛﻘﺎﻓﺘﻮﻧــﻪ د ！ﻴﻜﻨــﺎﻟﻮﺟﻲ ﻟــﻪ ﺗ‪５‬ــﺰ رﻓﺘــﺎر ﺳــﺮه ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﺗــﻼى‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜﻪ ﺧﻮ ﻓﻨﺎ ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ ‪ Jihad Vs Mcworld‬ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن د ﺟـــﻮړ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮي‬ ‫ﻣــــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗــــﻀﺎد ﻟــــﻪ وﺟــــﻲ د ﻣــــﺬﻫﺒﻲ رواداري او ﺗﺤﻤــــﻞ ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى د د‬ ‫ﺑﻨﻴـــﺎد ﭘﺮﺳـــﺘﻲ او رﺟﻌـــﺖ ﭘـــﺴﻨﺪي روﻳـــ‪ ３‬زﻳـــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ دا وﺧـــﺖ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ د ﻫﻐــﻮ دوو ﻗﻮﺗﻮﻧــﻮ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن ﺟــﻮړه ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﭼــﻲ دواړه و ﻳــﻮه ﺑــﻞ‬ ‫ﺗـــﻪ او د ﻳـــﻮه ﺑـــﻞ و وﺟـــﻮد ﺗـــﻪ ﺟـــﻮاز ورﻛـــﻮي او ﻫﻐـــﻮى دواړه ﭘـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ‬ ‫ﻛــﻲ د ﺑــﺪو ﺧــﻼف د ﭘﻮرﺗــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪﻟﻮ ﺗﻮاﻧــﺎﻳﻲ وژﻧــﻲ او د ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻣﻨــﺰل ﭘــﺮ‬ ‫ﺧـــﻮاﻳ‪ ３‬ﺑﻴـــﺎﻳﻲ ﭼﻴـــﺮي ﭼـــﻲ ﻓﺎﻳـــﺪه و ﻣﻠ＂ـــﻲ ﻧ‪５‬ـــﺸﻨﻞ ﻛﻤﭙﻨﻴـــﺎﻧﻮ او ﻋـــﺴﻜﺮﻳﺖ‬ ‫ﺧﻮ＊ـــﻮ ﻗﻮﺗﻮﻧـــﻮ ﺗـــﻪ رﺳـــﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣـــﻮږ ﻛـــﻪ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﻳـــﺎل ﻛـــﻲ و‪－‬ـــﻮرو‪،‬‬ ‫ﺗﺠﺰﻳــﻪ وﻛـــ‪７‬و ﻧــﻮ ﺑـــﻪ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣـــﻮږ ﭘــﻪ ﻳـــﻮ داﺳــﻲ دور ﻛـــﻲ ﺳـــﺎه‬ ‫اﺧﻠــﻮ ﭼــﺮي ﭼــﻲ ﺣــﺎﻻت ﺗــﺮ دې ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ دوﻣــﺮه ﻛــ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻦ ﻧــﻪ وو او ﻧــﻪ ﺗــﺮ دې‬ ‫‪123‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ دوﻣـــﺮه د اﻟﺠﻬﻨﻮﻧـــﻮ ＊ـــﻜﺎر وو‪ ،‬ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺗ‪５‬ـــﺮي‬ ‫ﭘ‪５‬ــ‪７‬ۍ ﭘــﻪ دوﻳــﻢ ﭘﻨ‪％‬ــﻮس ﻛﻠﻮﻧــﻮ ﺑﺮﺧــﻪ ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛﻮﻣــﻪ ﺗ‪５‬ــﺰۍ ﺳــﺮه ﺗﺮﻗــﻲ‬ ‫ﭘـــﺮ ﻣـــﺦ وړﻟـــ‪ ３‬ﺷـــﻮې ده‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ ﻫـــﺮ اړﺧـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﺗـــﻪ د ډﭘﺮ‪４‬ـــﺸﻦ‪،‬‬ ‫ﻇﻠـــﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺑﺮﻳـــﺖ‪ ،‬ﻗﺘـــﻞ و ﻏـــﺎرت او اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻧـــﻮي‪ -‬ﻧـــﻮي ！ﻴﻜﻨﻴﻜﻮﻧـــﻪ ور‬ ‫زده ﻛـــ‪７‬ي دي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﻣـــﻮږ وﻳـــﻼى ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻳﻮوﻳـــﺸﺘﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ﺑـــﻪ‬ ‫ﺣـــﺎﻻت ﺗـــﺮ دې ﻫـــﻢ زﻳـــﺎت ﻛـــ‪７‬ﻛ‪５‬ﭽﻦ او ﺧـــﺮاب وي‪ .‬ﭼﻴـــﺮي ﭼـــﻲ ﺑـــﻪ اﻧـــﺴﺎن د‬ ‫ﻛﻤﭙﻴـــﻮ！ﺮ د ﻣـــﺎوس ﭘـــﻪ ﻳـــﻮه ﻛﻠﻴـــﻚ ﺳـــﺮه ﺧﭙـــﻞ ！ـــﻮل ﺧﻮاﻫـــﺸﻮﻧﻪ او ﺧﻮﺑﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﭘــﻮره ﻛــﻮي‪ ،‬د ﻛﻠﻮﻧﻨــ‪ ，‬ﭘــﻪ ذرﻳﻌــﻪ ﺑــﻪ د ‪＄‬ــﺎن رﻧ‪／‬ــﻪ دوﻳــﻢ‪ ،‬در‪４‬ــﻴﻢ او ＇ﻠــﻮرم‬ ‫اﻧــــﺴﺎن ﭘﻴــــﺪا ﻛــــﻮي او دا ﺳــــﻬﻮﻟﺖ ﺑــــﻪ ﭘــــﻪ ﻫــــﺮه ﻣﺤﻠــــﻪ او ﻫــــﺮ ‪－‬ﻠــــ‪ ９‬ﻛــــﻲ‬ ‫رﺳـــﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ رﻧــــ‪／‬ﻪ ﺑـــﻪ ﺧﻠــــ‪ ，‬د ﺟﻨﻴـــﺎﺗﻲ اﻧﺠﻨ‪５‬ﺮﻧـــ‪ ，‬ﭘـــﻪ ﺳـــﻮب د‬ ‫ﺧﭙﻠــﻲ ﺧــﻮښ اﻧــﺴﺎن‪ ،‬د ﺧــﻮرك او ＇ــ‪＋‬ﻚ ＇ﻴﺰوﻧــﻪ ﭘﻴــﺪا ﻛــﻮي‪ ،‬ﻫــﻢ د ﻏــﻪ د‬ ‫‪－‬ﻠﻮﺑــــﻞ وﻟــــﻴﺞ او د ‪－‬ﻠﻮﺑﻼﻳﺰ‪４‬ــــﺸﻦ ﺑﻨﻴــــﺎدي ﺗــــﺼﻮر او ﻣﻘــــﺼﺪ دى‪ ،‬ﭼــــﻲ د‬ ‫ﺣﺼﻮل دﭘﺎره ﻳ‪ ３‬د دﻧﻴﺎ ！ﻮﻟﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﺎﻧﻲ او ادارې ﻛﺎر ﻛﻮي‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ دې ！ــﻮل ﻋﻤــﻞ ﻛــﻲ ‪請‬ــﺮف ﻳــﻮ ﺷــﻰ ﺷــﺎﺗﻪ ﻛــ‪７‬ل ﺷــﻮى دى او ﻫﻐــﻪ‬ ‫دى اﻧـــﺴﺎن او اﻧـــﺴﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﻴﺖ ﭼـــﻲ د ﭼـــﺎ ﺑﻐﻴـــﺮ ﺑـــﻪ دا ！ـــﻮل‬ ‫ﻛﺎﻳﻨـــﺎت ﻟـــﻪ ﻣﻘـــﺼﺪﻳﺖ ＇ﺨـــﻪ ﺧـــﺎﻟﻲ وي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د دې ﻛﺎﻳﻨـــﺎت د‬ ‫ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﺑﻨﻴـــﺎدي ﻣﻘـــﺼﺪ اﻧـــﺴﺎن وو‪ ،‬ﺧـــﻮ دې ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎده ﺗﺮﻗـــ‪ ９‬اﻧـــﺴﺎن‬ ‫ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ ﻛـــ‪７‬و ﭼـــﻲ ﻣﻄﻠـــﺐ ﻳـــ‪ ３‬دا دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﺳـــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــﻲ ！ـــﻮل‬ ‫ﺟـــــﺬﺑﺎت او رواﻳـــــﺎت د ﭘـــــﺴﺘ‪ ９‬ﭘـــــﺮ ﺧـــــﻮا روان دي او د ﻣﺎرﻛ‪５‬ـــــ＀‪،‬‬ ‫دوﻟﺖ او ﻃﺎﻗﺖ ارز＊ﺖ ورځ ﭘﻪ ورځ زﻳﺎﺗ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺷـــﺪﻳﺪي ﺑـــﺪﺣﺎﻟ‪ ９‬ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ زﻣـــﻮږ ادب ‪請‬ـــﺮف ﺗـــﺮ ﭼـــﺎﻳﻲ‬ ‫ﺧــــﺎﻧﻮ او ＇ــــﻪ ﻧﺸــــﺴﺘﻮ ﭘــــﻮري ﻣﺤــــﺪود دى‪ ،‬ﭼﻴــــﺮي ﭼــــﻲ زﻣــــﻮږ ادﻳﺒــــﺎن‬ ‫ﻛــ‪５＋‬ﻨﻲ د ﻣـــﺼﺮﻋﻮ ﭘـــﺮ ﻧﺎزﻛﺨﻴـــﺎﻟ‪ ９‬او ﻓﻨــﻲ ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﺑﺤـــﺚ ﻛـــﻮي‪،‬‬ ‫‪124‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘـــــﻪ ﻫـــــﺮي ﻓﻨﭙـــــﺎرې ﻛـــــﻲ د ﻫﻐـــــﻪ ﻟـــــﻪ ﺟﻤﺎﻟﻴـــــﺎﺗﻲ اړخ ＇ﺨـــــﻪ ﭘﺨﭙﻠـــــﻪ ﻫـــــﻢ‬ ‫ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻴ‪８‬ي او ﭘــــﻪ واه‪ -‬واه ﻧــــﻮر ﻫــــﻢ ﺧﻮﺷـــﺤﺎﻟﻪ ﻛــــﻮي‪ ،‬ﻫــــﻢ دﻏــــﻪ رﻧ‪／‬ــــﻪ‬ ‫ﻧﺸـــﺴﺘﻮﻧﻮ د ادب ﻋـــﻮاﻣﻲ داﻳـــﺮه ﻣﺤـــﺪوده ﻛـــ‪７‬ې ده‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ادب ‪請‬ـــﺮف ﺗـــﺮ‬ ‫ادﻳﺒـــﺎﻧﻮ ﭘـــﻮري را ﻏﻮﻧـــ‪ ６‬ﺷـــﻮ او ﺷـــﺎﻳﺪ ＇ـــﻪ وﺧـــﺖ ﭘـــﺲ د ادب ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﻫـــﻢ‬ ‫ﺧــﺘﻢ ﺷــﻲ‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ د ﻧــﻦ اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﻣــﺼﻨﻮﻋﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ دوﻧــﻲ ﻣــﺼﺮوف ﻛــ‪７‬ل‬ ‫ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎن ﭘــﻪ ﺑــﺎره ﻛــﻲ د ﻏــﻮر و ﻓﻜــﺮ دﭘــﺎره وﺧــﺖ‬ ‫ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻣﻮﻧــﺪﻻى وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ ﺗــﻪ ﻫﺮ＇ــﻪ ر‪４‬ــ‪６‬ي ﻣﻴــ‪ ６‬ور ﻣﻼوﻳــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻴــﺎ‬ ‫وﻟــﻲ ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ＇ﺨــﻪ د ＇ــﻪ ﺗﺨﻠﻴــﻖ ﻛﻮﻟــﻮ ﭘــﺮ ﻋﻤــﻞ ﺧﭙــﻞ ﻗ‪５‬ﻤﺘــﻲ وﺧــﺖ‬ ‫ﺧـــﺮڅ ﻛـــ‪７‬ې‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ ﺑـــﻪ ＇ﻠـــﻪ د ادب ﺗﺨﻠﻴـــﻖ ﻛﻮﻟـــﻮ ﻳـــﺎ اور‪４‬ـــﺪﻟﻮ زﺣﻤـــﺖ ﻛـــﻮي‪.‬‬ ‫ﻳﻘﻴﻨــ ـﺎً دا د ﻫﻐــــﻪ ！ﻮﻟــــﻮ دﭘــــﺎره ﭼــــﻲ ‪＄‬ﺎﻧﻮﻧــــﻪ د ﻗﻠــــﻢ اﻣــــﻴﻦ ‪２－‬ــــﻲ د ﻓﻜــــﺮ او‬ ‫ﭘﺮ‪４‬ــــﺸﺎﻧ‪ ９‬ﻟﻤﺤــــﻪ ده‪ ،‬ﺿــــﺮورت ﺧــــﻮ د دې ﺧﺒــــﺮي دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻣــــﻮږ ادب د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ا‪請‬ــﻞ روح ＇ﺨــﻪ وﺳــﻨﺠﻮو او ﻟــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د ﻫﻐــﻪ ﺗــ‪７‬ون‬ ‫ﺑ‪５‬ﺮﺗــﻪ ﺟــﻮړ ﻛــ‪７‬و او د ﺧﻠ‪／‬ــﻮ د ﻻر＊ــﻮوﻧﻜﻮ ﭘــﻪ ﻃــﻮر ﺧﭙــﻞ ﻓــﺮض ادا ﻛــ‪７‬و‪،‬‬ ‫دا ﻫــــﺮ ＇ــــﻪ ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ ﻛ‪５‬ــــﺪاى ﺷــــﻲ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ ﻣــــﻮږ ﭘــــﺮ ﻫــــﺮه ﻟﻤﺤــــﻪ‬ ‫ﺑﺪﻟ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﻧﻈـــﺮ وﻟـــﺮو او د ﻫﻐـــﻮ د ﻋﻠﻤـــﻲ او ﻣﻨﻄﻘـــﻲ ﺗﺠﺰﻳـــﻪ ﺗـــﺮ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ﻮ ورﺳﻮو‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ دې دور ﻛـــﻲ د ادب ﻛـــﺮدار ＇ـــﻮﻣﺮه اﻫـــﻢ دى؟ ﺷـــﺎﻳﺪ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫اﻫـــﻢ ﻧـــﻪ وو‪ ،‬ﺗـــﺮ دې ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ادب د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧـــﺪ ﻟـــﻪ ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ډك وو او‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ور‪＄‬ﻨـــﻲ ‪ Inspiration‬اﺧﻴـــﺴﺘﻮ‪ ،‬ﻧـــﻦ ﻫـــﻢ ادب ﺗـــﻪ ﻫﻐـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻛـــﺮدار‬ ‫ادا ﻛــــﻮل ﭘــــﻪ ﻛــــﺎر دى‪ ،‬ﻧــــﻦ ادب ﺗــــﻪ د اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ژوﻧــــﺪ ﺟﻤﺎﻟﻴــــﺎﺗﻲ اړﺧﻮﻧــــﻮ‬ ‫ﺳــﺮه‪ -‬ﺳـــﺮه د ﻫﻐـــﻮ ﺗﺮاﺧــﻪ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﻫـــﻢ ﭘــﻪ ﻛـــﺎر ده‪ ،‬د ﻛﻮﻣـــﻮ ﻟـــﻪ‬ ‫وﺟــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷــﻲ‪ ،‬ﺳــﻤﺎﺟﻲ او ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ﺳــﻄﺢ ﺑﺎﻧــﺪي زﻣــﻮږ‬ ‫ﻣﻌﺎﺷـــﺮه د زوال ＊ـــﻜﺎر ده‪ ،‬ﻣـــﻮم ﻟـــﻪ دې اﻋﺘـــﺮاف ﺳـــﺮه ﺧﭙـــﻞ ادﺑـــﻲ ﻛـــﺮدار‬ ‫ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ را ژوﻧـــﺪى ﻛـــﻮاى ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺗﺮﻗـــﻲ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﻪ ﺳﻴﺎﺳـــﻲ‬ ‫‪125‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧﻌــــﺮې ﺑــــﺎزي‪ ،‬د ﻣﺎرﻛ‪５‬ــــ＀‪ ،‬اﻛــــﺎﻧﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭘــــﻪ دﻋــــﻮو او اداره ﺟــــﺎﺗﻲ ﺑــــﺪﻟﻮن‬ ‫ﺑﺎﻧـــﺪي ﻣﻤﻜﻨـــﻪ ﻧـــﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ！ﻮﻟـــﻮ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ ﺗﺮﻗـــﻲ ﭘـــﻪ ادﺑـــﻲ اﻇﻬـــﺎر‬ ‫ﻣﻤﻜﻨـــﻪ ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ادب د ژوﻧـــﺪ د ﻧـــﻮرو ﺷـــﻌﺒﻮ ﭘـــﻪ ﻧـــﺴﺒﺖ د اﻧـــﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ژوﻧـــﺪ د ﺑـــﺎرﻳﻜﻴﻮ د ﺳـــﻨﺠﻮﻟﻮ ﻗـــﻮت ﭘـــﻪ ﺧﻄـــﺮي ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ زﻳـــﺎت ﻟـــﺮي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻫـــﺮ ﻗـــﺴﻤﻪ ﻣـــﺎدي ‪＂－‬ـــﻲ ＇ﺨـــﻪ ﻣﺒـــﺮا دى او د روﺣـــﺎﻧﻲ ﺗﺮﺑﻴـــﺖ او ﺷـــﻌﻮري‬ ‫ﺑﻴــﺪاري ﭘــﺮ ﻻره روان دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺑﺎﻳــﺪ ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﻋــﺎﻟﻤﻲ او ﻋﻤﻠــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ‬ ‫ﭘــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎﺗﻮ ﻛـــﻲ ﻋـــﺎﻟﻤﻲ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣـــﻪ د ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ ﭘـــﻮره ﻋﻠﻤـــﻲ ﺗﺠﺰﻳـــﻮ‬ ‫ﺳـــﺮه وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬و ﭼـــﻲ ﻣـــﻮږ د ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ دﻧﻨـــﻪ ﭘـــ＀ ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻪ را ﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه‬ ‫ﻛﻮﻟـــﻮ او د ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ﺗﻨﻘﻴـــﺪي‪ ،‬ﺷـــﻌﻮري ﺑﻴـــﺪاري ﻛـــﻲ ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﺮدار ادا ﻛـــ‪７‬و‬ ‫او د ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﺳـــﻤﺎﺟﻲ ﺑـــﺪﻟﻮن ﺑﻨﻴـــﺎد ﻛـــ‪８５＋‬دو ﭼـــﻲ و ﻣﻘـــﺎﻣﻲ روﻳـــﻮ ﺗـــﻪ‬ ‫اﺳـــﺘﺤﻜﺎم او ﻣﻘـــﺎﻣﻲ ﻗـــﺪروﻧﻮ ﺗـــﻪ ﺗﻮاﻧـــﺎﻳﻲ ورﻛـــ‪７‬ي او دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻳـــﻮ واري‬ ‫ﺑﻴﺎ د ادب او ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠ‪／‬ﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﺎن ﻳﻮ ﻣﻀﺒﻮط ﺗ‪７‬ون ﭘﻴﺪا ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ ٢٠‬ﻣﺎرچ ‪٢٠٠٢‬‬

‫‪126‬‬

‫_________________________________________________‬

‫د ﺗﻜﻞ د ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﻤﺎﻟﻲ ＇‪７５‬ﻧﻪ‬ ‫"‪ "Essay‬ﭼـــــﻲ ﭘـــــﻪ اردو ادب ﻛـــــﻲ د "اﻧـــــﺸﺎﺋﻴﻪ" او ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــــﻲ د‬ ‫"ﺗﻜـــﻞ" ﻧـــﻮم ورﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ادﺑـــﻲ ‪請‬ـــﻨﻒ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ ﺗ‪５‬ـــﺮو‬ ‫＇ﻠــــﻮرو ﭘ‪７５‬ﻳــــﻮ راﻫﻴــــﺴﻲ ﭘــــﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻴــــﺴﻲ او اﻧ‪／‬ﺮﻳــــﺰي ادب ﻛــــﻲ ﻟﻴﻜــــﻞ‬ ‫ﻛﻴـــــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــــﻪ اردو ادب ﻛـــــﻲ د ډاﻛ＂ـــــﺮ ﺳـــــﻠﻴﻢ اﺧﺘـــــﺮ د ﺗﺤﻘﻴـــــﻖ ﻣﻄـــــﺎﺑﻖ د‬ ‫اﻧــﺸﺎﺋﻴﻪ ﻋﻤــﺮ ﻳــﻮ ﺳـــﻞ ＇ــﻮرﻟﺲ )‪ (114‬ﻛــﺎﻟﻮ ﺗــﻪ رﺳـــﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــﻮ ډاﻛ＂ــﺮ وزﻳـــﺮ‬ ‫آﻏــﺎ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ ﺗﻴــﺮو ﭘﻨ‪％‬ــﻪ ＇ﻠﻮ‪４‬ــ‪＋‬ﺖ ﻳــﺎ ﭘﻨ‪％‬ﻮﺳــﺖ ﻛــﺎﻟﻮ ＇ﺨــﻪ راﻳــﺞ ‪２－‬ــﻲ‪ ،‬او‬ ‫دﻏــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ﻛــﻪ ﻣــﻮږ و‪－‬ــﻮرو ﻧــﻮ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــﻲ ﻫــﻢ د ﺗﻜــﻞ ﻋﻤــﺮ دﻏــﻮﻧﻲ‬ ‫دى‪.‬‬ ‫ﺗـــﺎرﻳﺦ دا ＊ـــﻴﻲ ﭼـــﻲ د دې ‪請‬ـــﻨﻒ اﺑﺘـــﺪا ﭘـــﻪ ﺷﭙﺎړﺳـــﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻓـــﺮاﻧﺲ ﻛـــﻲ ﺷـــﻮې ده‪ ،‬او "ﻣـــﺸﻴﻞ دي ﻣـــﻮﻧﺘﻴﻦ" ﻫﻐـــﻪ ادﻳـــﺐ دى ﭼـــﻲ اول‬ ‫ﺗﻜــﻞ ﻳــ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠــﻰ دى‪ ،‬ﻧــﻦ د ＇ﻠــﻮرو ﭘ‪７５‬ﻳــﻮ وروﺳــﺘﻪ ﻫــﻢ د ﻫﻐــﻪ وﺿــﻊ ﻛــ‪７‬ى‬ ‫دا ‪請‬ــﻨﻒ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د "ﺳــﻌﻲ" ﻧــﻮم ورﻛــ‪７‬ى وو‪ ،‬ﭘــﻪ ﻋــﺎﻟﻤﻲ ادب ﻛــﻲ د ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﻟــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ﺳــﺮه ژوﻧــﺪى دى‪ ،‬ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ "ﻣــﻮﻧﺘﻴﻦ" ﻟــﻪ ﻫﺮ＇ــﻪ ＇ﺨــﻪ ﻻﺗﻌﻠــﻖ ﺷــﻮ‪،‬‬ ‫ﻧـــﻮ ﻫﻐـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎن د ﻣﻄـــﺎﻟﻌ‪ ３‬او ﺗﺨﻠﻴـــﻖ دﭘـــﺎره وﻗـــﻒ ﻛـــ‪ ７‬او ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ‬ ‫دور ﻛــــﻲ ﻫﻐــــﻪ د ﻳــــﻮې داﺳــــﻲ ﻟﻴﻜﻨــــﻲ آﻏــــﺎز وﻛــــ‪７‬و ﭼــــﻲ د ﺧﭙــــﻞ ﻣــــﺰاج‪،‬‬ ‫اﺳــﻠﻮب او ﻫﻴﺌــﺖ ﭘــﻪ اﻋﺘﺒــﺎر د ادب ﻟــﻪ ﻣﺮوﺟــﻮ ！ﻮﻟــﻮ ‪請‬ــﻨﻔﻮﻧﻮ ＇ﺨــﻪ ﺑﻠﻜــﻞ‬ ‫ﺟـــﻼ وو‪ ،‬ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﺧﭙـــﻞ ذات او ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﻳـــﻮ رﻧ‪／‬ـــﻪ‬ ‫ﺧﺎﻛـــﻪ ﻳﻌﻨـــﻲ "‪ "Self Portrait‬و ﺧﭙﻠـــﻮ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗـــﻪ وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ‬ ‫ﭼـــﻲ ﻣـــﻮﻧﺘﻴﻦ ﭘـــﻪ ‪١٥٨٠‬ء ﻛـــﻲ د ﺧﭙﻠـــﻮ دﻏـــﻮ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋـــﻪ وړاﻧـــﺪي‬ ‫ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﻧـــﻮ د ﻫﻐـــﻪ د ﻟﻴﻜﻠـــﻮ اﺳـــﻠﻮب ﺑـــ‪ ３‬ﺗﻜﻠـــﻒ اﻧـــﺪاز ﻳـــ‪ ،３‬ﻟﻄﻴـــﻒ ﻓﻜـــﺮ‪ ،‬د‬

‫‪127‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺑﻴـــــﺎن ﺗـــــﺎز‪－‬ﻲ‪＊ ،‬ﺎﻳـــــﺴﺘ‪／‬ﻲ او ﺑ‪５‬ـــــﻞ ﻣـــــﺰاج ډ‪４‬ـــــﺮ زر ﺷـــــﻬﺮت وﻣﻮﻧـــــﺪﻟﻮ‪،‬‬ ‫وروﺳـــﺘﻪ ﺑﻴـ ـﺎ د ﻣـــﻮﻧﺘﻴﻦ ﻟـــﻮر د ﻫﻐـــﻪ دا ！ـــﻮل ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ‪١٥٨٨‬ء ﻛـــﻲ د ﻳـــﻮه‬ ‫ﻛﻠﻴﺎت ﭘﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻲ ﭼﺎپ ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫ﭘــــــﻪ ‪١٦٠٣‬ء ﻛــــــﻲ ﺟــــــﺎن ﻓﻠﻮرﻳــــــﻮ د ﻣــــــﻮﻧﺘﻴﻦ ﺗﻜﻠﻮﻧــــــﻪ )‪ (Essays‬ﭘــــــﻪ‬ ‫اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ـــﺰي ﻛـــﻲ وژﺑـــﺎړل او د ﻫﻐـــﻪ د ﺗﺨﻠﻴـــﻖ دا ﻧـــﻮى اﻧـــﺪاز ﻳـــ‪ ３‬د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ـــﺰي‬ ‫ادب ﻟﻴﻜﻮاﻟــﻮ ﺗــﻪ وړاﻧــﺪي ﻛــ‪７‬و‪ ،‬ﻓﺮاﻧــﺴﺲ ﺑــ‪５‬ﻜﻦ ﭼــﻲ د ﺟــﺎن ﻓﻠﻮرﻳــﻮ ډ‪４‬ــﺮ‬ ‫ﻧـــﺰدې ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪوﻧﻜﻰ ؤ‪ ،‬ﻧـــﻮ د ﻣـــﻮﻧﺘﻴﻦ د ﺗﺮﺟﻤـــﻪ ﺷـــﻮوو ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻮ د ﺑﺎﻗﺎﻋـــﺪه‬ ‫اﺷـــﺎﻋﺖ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻟـــﻪ د دﻏـــﻪ ﻧـــﻮي اﻧـــﺪا ِز ﺗﺤﺮﻳـــﺮ ﺳـــﺮه وﻟـــﺪ ﺷـــﻮ‪ ،‬او دوﻣـــﺮه‬ ‫‪＄‬ﻨــﻲ ﻣﺘــﺎﺛﺮ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﻢ ﭘــﻪ دﻏــﻪ اﻧــﺪاز ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﻟﻴﻜــﻞ ﺷــﺮوع ﻛــ‪７‬و‪ ،‬او دا‬ ‫رﻧ‪／‬ـــﻪ ﭘـــﻪ اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ـــﺰي ادب ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ د ﺗﻜـــﻞ اﺑﺘـــﺪا وﺷـــﻮه‪ ،‬ﭘـــﻪ ‪١٥٩٧‬ء ﻛـــﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻧــﺴﺲ ﺑــ‪５‬ﻜﻦ د ﻟــﺴﻮ ﺗﻜﻠﻮﻧــﻮ اوﻟــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﭼــﺎپ ﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ‬ ‫ﻣﺰﻳــﺪو اﺿــﺎﻓﻮ او ﺗﺒــﺪﻳﻠﻴﺎﻧﻮ ﺳــﺮه ﻧــﻮر ډ‪４‬ــﺮ اﺷــﺎﻋﺘﻮﻧﻪ ﻫــﻢ وﺷــﻮو او ﺑــ‪５‬ﻜﻦ‬ ‫د ﺗﻜــﻞ ﻧ‪／‬ــﺎر ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ډ‪４‬ــﺮ زﻳــﺎت ﺷــﻬﺮت ﺣﺎ‪請‬ــﻞ ﻛــ‪７‬و‪ ،‬د ﻫﻐــﻪ ﺗﻜﻠﻮﻧــﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﻧــﻮر ژﺑــﻮ ﻛــﻲ وژﺑــﺎړل ﺷــﻮ او ﻫﻐــﻪ د ﺷــﻬﺮت داﻳــﺮه ﻧــﻮره ﻫــﻢ وﺳــﻴﻊ ﺷــﻮه‪ ،‬د‬ ‫ﻓﺮاﻧـــﺴﻴﺲ ﺑـــ‪５‬ﻜﻦ د ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻮ ﻟـــﻪ ﻣﻄـــﺎﻟﻌ‪＇ ３‬ﺨـــﻪ دا ﻧﺘﻴﺠــﻪ اﺧـــﺬ ﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮې‬ ‫ده ﭼــﻲ دﻏــﻪ اﻧــﺪا ِز ﺑﻴــﺎن ﻓﻠــﺴﻔﻴﺎﻧﻪ دى او ﻫﻐــﻪ د ذات ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى د ژوﻧــﺪ ﻧــﻮر‬ ‫ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻓﻠـــﺴﻔﻴﺎﻧﻪ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ ﻣﺒﺤـــﺚ ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭘـــﻪ اوﻟـــﺴﻤﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ ﻛــــﻲ د ﺑــــ‪５‬ﻜﻦ ﺑﻌــــﺪ د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ــــﺰي ﺗﻜــــﻞ ﭘــــﻪ ﺗــــﺎرﻳﺦ ﻛــــﻲ د "اﺑــــﺮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﻛــﺎوﻟﻲ" ﻧــﻮم زﻳــﺎت ارز＊ــﺖ ﻟــﺮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ‪١٦٦٨‬ء ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬اوﻟــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﺮﻋــــﺎم ﺗــــﻪ راﻏﻠــــﻪ د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ــــﺰي ﻧﻘــــﺎدان ﭘــــﻪ دې ﺧﺒــــﺮه ﻣﺘﻔــــﻖ دي ﭼــــﻲ‬ ‫اﺑـــﺮاﻫﻴﻢ ﻛـــﺎوﻟﻲ د اﻧ‪／‬ﺮ‪４‬ـــﺰي ﺗﻜـــﻞ ﭘـــﻪ ﺟﻮړ＊ـــﺖ‪＊ ،‬ﺎﻳـــﺴﺖ او ﺧـــﺼﻮ‪請‬ﺎً ﭘـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ د ذات او اﻇﻬــﺎر ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪوﻟﻮ ﭘــﻪ ﻟﺤــﺎظ ﺗــﺮ ﺑــ‪５‬ﻜﻦ ﭘــﻪ ﻫــﻴ＆ ﻃــﻮر ﻛــﻢ‬ ‫ﻧﻪ دى‪.‬‬

‫‪128‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘـــﻪ اﺗﻠـــﺴﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ د ﺗﻜـــﻞ د ﺗـــﺎرﻳﺦ ﭘـــﻪ ﺣﻮاﻟـــﻪ دوه ﻧـــﻮر داﺳـــﻲ‬ ‫ﻧﻮﻣﻮﻧــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﻧﻈــﺮ را‪＄‬ــﻲ‪ ،‬ﭼــﺎ ﭼــﻲ د دې ‪請‬ــﻨﻒ ﭘــﻪ ﺑﻨﻴــﺎد ﭘﺨﻮﻟــﻮ ﻛــﻲ ﻳــﻮ ﻧــﻪ‬ ‫ﻫ‪５‬ﺮ‪４‬ــــﺪﻧﻜﻰ ﻛــــﺮدار ﻟﻮﺑــــﻮﻟﻰ دى‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ دى "ﺟــــﻮزف اﻳ‪４６‬ــــﺴﻦ" او "رﭼــــﺮډ‬ ‫ﺳــــ＂ﻴﻞ" ﭘــــﻪ ‪١٧٠٩‬ء ﻛــــﻲ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ اﻳ‪６‬ﻳــــﺴﻦ او ﺳــــ＂ﻴﻞ د "‪"The Tatler‬‬ ‫اﺟـــﺮاء وﻛـــ‪７‬ه او ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ﻟﻴﻜـــﻞ ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬و ﻧـــﻮ د ﺗﻜـــﻞ ﻋـــﻮاﻣﻲ‬ ‫ﻣﻘﺒﻮﻟﻴـــﺖ زﻳـــﺎت ﺷـــﻮ‪ ،‬او ﻫـــﻢ دﻏـــﺴﻲ ﭘـــﻪ "‪١٧١١ "Spectator The‬ء ﻛـــﻲ د‬ ‫ﻫﻐﻮى ﺗﻜﻠﻮﻧﻪ ﻧﻦ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻣﻌﻴﺎري او ﻣﻨﺘﺨﺒﻮ ﺗﻜﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺷﻤ‪５‬ﺮل ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ‪١٧٣٨‬ء ﻛــﻲ "ﺳــ‪５‬ﻤﻮﺋﻴﻞ ﺟﺎﻧــﺴﻦ" د ‪ ٢٨‬ﻛﺎﻟــﻪ ﭘــﻪ ﻋﻤــﺮ ﻛــﻲ ﭘــﻪ ‪The‬‬ ‫‪ "Old Gentleman‬ﻛــﻲ د ﺗﻜـــﻞ ﻟﻴﻜﻠــﻮ آﻏـــﺎز وﻛــ‪ ７‬او ﺑﻴــﺎ ﻳـــ‪ ３‬دوه ﻛﺎﻟــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫"‪١٧٥٠ "The Rambler‬ء ﻛــــﻲ ﻟﻴﻜﻠــــﻮ ﻛﻮﻟــــﻮ‪ ،‬دﻫﻐــــﻪ زﻳــــﺎت ﻣــــﺸﻬﻮره او‬ ‫ﻣﻌﻴﺎري ﺗﻜﻠﻮﻧﻪ ﻫﻢ د دﻏﻪ دور ﻳﺎدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫"اﻳــــ‪６‬ﻟﺮ" او "‪－‬ﻮﻟــــﺪ ﺳــــﻤﺘﻬﻪ " ﻫــــﻢ د اﺗﻠــــﺴﻤﻲ ﭘ‪５‬ــــ‪７‬ۍ ﭘــــﻪ اﻫﻤــــﻮ ﺗﻜــــﻞ‬ ‫ﻧ‪／‬ـــﺎراﻧﻮ ﻛـــﻲ ﺷـــﺎﻣﻞ دى‪－ ،‬ﻮﻟـــ‪ ６‬ﺳـــﻤﺘﻬﻪ ﭘـــﻪ ‪١٧٥٩‬ء ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ "‪ "Bee‬ﻛـــﻲ و‬ ‫دې ‪請‬ـــﻨﻒ ﺗـــﻪ دوام ورﻛـــ‪７‬و‪ ،‬د ﻫﻐـــﻪ د اﺳـــﻠﻮب ﻟﻄﺎﻓـــﺖ او د ﻓﻜـــﺮ ﺗـــﺎز‪－‬ﻲ‬ ‫ډ‪４‬ﺮ زر د ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﭘﻴﺪا ﻛ‪７‬ه‪.‬‬ ‫ﭘـــﻪ ﻧﻮﻟـــﺴﻤﻪ ﭘ‪５‬ـــ‪７‬ۍ ﻛـــﻲ رﺳـــﻤﻲ "‪ "Formal‬او ﻏﻴـــﺮ رﺳـــﻤﻲ )‪(Informal‬‬ ‫دواړه ﻗـــﺴﻢ ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ زﻳـــﺎت ﺗﻌـــﺪاد ﺳـــﺮه و ادب ﻣﻴـــﺪان ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﻮ‪،‬‬ ‫"ﭼـــﺎرﻟﺲ ﻟ‪５‬ﻤـــﺐ" )‪ (Informal Essay‬د ﻋـــﺮوج و ﺑـــﺎم ﺗـــﻪ ورﺳـــﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫‪١٨٢٠‬ء ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ "ﻟﻨـــﺪن ﻣ‪／５‬ـــﺰﻳﻦ" ﻛـــﻲ د "‪ "Elia‬ﭘـــﻪ ﻗﻠﻤـــﻲ ﻧـــﻮم د ‪ 45‬ﻛﺎﻟـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻋﻤــﺮ ﻛــﻲ ﺧﭙــﻞ اول ﺗﻜــﻞ وﻟﻴﻜﻠــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ دﻏــﻪ دور ﻛــﻲ وﻟــﻴﻢ ﻫﺰﻟــ＀ ﻟــﻲ ﻫﻨــ＀‬ ‫او ﺗﻬــﺎﻣﺲ ډﻳﻜﻮﻳﻨــﺴﻲ ﻫــﻢ د ﺗﻜــﻞ ﻧ‪／‬ــﺎراﻧﻮ ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﻧــﻮم ﻟﺮﻟــﻮ ﺧــﻮ ﻟ‪５‬ﻤــﺐ‬ ‫ﭼـــﻲ ﺗﻜـــﻞ و ﻛـــﻮم ﻣﻘـــﺎم ﺗـــﻪ ورﺳــﻮﻟﻮ ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ ﭼـــﺎ ﭘـــ＀ ﻧـــﻪ دى‪ .‬ﭘـــﻪ ﻧﻮﻟـــﺴﻤﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ـــــ‪７‬ۍ ﻛـــــﻲ اﻣﺮﻳﻜـــــﻲ ﻟﻴﻜـــــﻮال واﺷـــــﻨ‪＂／‬ﻦ ادوﻧـــــ‪ ،，‬اﻳﻤﺮﺳـــــﻦ ډﻳـــــﻮډ‬ ‫‪129‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗﻬﻮرﻳـــﻮ‪ ،‬اﻳـــ‪６‬ﻳ‪／‬ﺮاﻳﻠﻨﭙﻮ او ﻧـــﻮر ‪－‬ـــ‪ ０‬ﻟﻴﻜـــﻮال د ﺗﻜـــﻞ ﭘـــﻪ ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻛـــﻲ ﺑﺮﺧـــﻪ‬ ‫ﻟــــﺮي‪ ،‬ﭘــــﻪ دﻏــــﻪ دور ﻛــــﻲ د ﭼــــﺴ＂ﺮ！ﻦ‪ ،‬ﻫﻜــــﺴﻠ‪ ،３‬ﭘﺮﻳــــﺴ＂ﻠ‪ ،３‬ورﺟﻴﻨــــﺎ‬ ‫ووﻟـــﻒ او راﺑـــﺮټ ﻟﻨـــ‪ ６‬ﻏﻮﻧـــﺪي ﺗﻜـــﻞ ﻧ‪／‬ـــﺎران ﻫـــﻢ ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺗﻜﻠـــﻮ‬ ‫ادﺑﻲ ﻣﻘﺎم ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ﺮ ﻟﻮړ دى‪.‬‬ ‫ﺗــﺮ ﻛﻮﻣـــﻪ ﺣــﺪه ﭼـــﻲ د اردو اﻧـــﺸﺎﺋﻴ‪) ３‬ﺗﻜــﻞ( د آﻏـــﺎز ﺧﺒــﺮه ده ﻧـــﻮ دا ﻳـــﻮه‬ ‫ﻣﺘﻨﺎزﻋـــﻪ ﻣــــﺴﺌﻠﻪ ده‪ .‬ډاﻛ＂ــــﺮ ﺳـــﻠﻴﻢ اﺧﺘــــﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺳــــﻴﺪ اﺣﻤــــﺪﺧﺎن د اردو اول‬ ‫اﻧــــﺸﺎﺋﻴﻪ ﻧ‪／‬ــــﺎر ‪２－‬ــــﻲ د ﻫﻐــــﻪ ﻣﻄــــﺎﺑﻖ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ ﭘــــﻪ ‪١٨٢٩‬ء ﻛــــﻲ ﺳﺮﺳــــﻴﺪ‬ ‫اﻧ‪／‬ﻠــــﺴﺘﺎن ﺗــــﻪ وﻻړ‪ ،‬ﻧــــﻮ ﻫﻠﺘــــﻪ د ！ﻴ＂ﻠــــﺮ او ﺳــــﭙ‪５‬ﻜ＂‪＂５‬ﺮ ﻣﻄــــﺎﻟﻌ‪ ３‬ﻫﻐــــﻪ د‬ ‫اﻳ‪６‬ﻳــﺴﻦ او ﺳــ＂ﺎﻳﻞ ﻟــﻪ ﺗﻜﻠﻮﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣﺘــﺎﺛﺮ ﻛــ‪７‬و او ﭘــﺮ واﭘــﺴﻲ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ‬ ‫اﻧـــﺪاز او اﺳـــﻠﻮب ﻛـــﻲ ﻣـــﻀﺎﻣﻴﻦ ﻟﻴﻜـــﻞ ﺷـــﺮوع ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬او د دﻏـــﻮ د اﺑـــﻼغ‬ ‫دﭘــﺎره ﻳـــ‪" ３‬ﺗﻬــﺬﻳﺐ اﻻﺧـــﻼق" ‪١٨٧٠‬ء ﻫـــﻢ ﺟــﺎري ﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﺧــﻮ د ډاﻛ＂ـــﺮ ﺳـــﻴﺪه‬ ‫ﺟﻌﻔـــــﺮ د ﺗﺤﻘﻴـــــﻖ ﻣﻄـــــﺎﺑﻖ د اردو اول "‪ "Essayist‬ﻣﺎﺳـــــ＂ﺮ رام ﭼﻨـــــﺪر دى‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ ﭘـــــﻪ ﺧﭙﻠـــــﻮ دوو رﺳـــــﺎﻟﻮ "ﻓﻮاﻳــــﺪ اﻟﻨـــــﺎﻇﺮﻳﻦ )‪ ١٨٤٥‬او ﻣﺤــــﺐِ ﻫﻨـــــﺪ"‬ ‫‪١٨٢٨‬ء ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬د دﻏـــﻪ ‪請‬ـــﻨﻒ آﻏـــﺎز ﻛـــ‪７‬ى وو‪ ،‬ﺧـــﻮ ډاﻛ＂ـــﺮ ﺳـــﻠﻴﻢ اﺧﺘـــﺮ‬ ‫واﻳـــﻲ‪" :‬ﭼـــﻲ د ﻣﺎﺳـــ＂ﺮ رام ﭼﻨـــﺪر ﭘـــﻪ ﻧﺜـــﺮ ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺷـــ‪／‬ﻔﺘ‪／‬ﻲ او د ﻓﻜـــﺮ‬ ‫ﺗـــﺎز‪－‬ﻲ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ ﻛـــﻮم ﭼـــﻲ د ﺗﻜـــﻞ ﺑﻨﻴـــﺎدي و‪請‬ـــﻔﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﻫﻐـــﻪ‬ ‫ﺳﺮﺳـــﻴﺪ اول ﺗﻜـــﻞ ﻧ‪／‬ـــﺎر ﺛﺎﺑـــﺖ ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﺧـــﻮ ډاﻛ＂ـــﺮ وزﻳـــﺮ آﻏـــﺎ د ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ‬ ‫دې ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﺳــﺮه ﻣﻜﻤــﻞ اﺧــﺘﻼف ﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻫﻐــﻪ واﻳــﻲ ﭼــﻲ د ﺳﺮﺳــﻴﺪ ﭘــﻪ‬ ‫！ﻮﻟــﻮ ﻣــﻀﻤﻮﻧﻮ ﻛــﻲ د ﺳــﻨﺠﻴﺪه ﺑﺤﺜﻮﻧــﻮ اﻧــﺪاز ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪﻳ‪８‬ي او ﺑــﻞ ﭘــﻪ اﻧــﺪ ِز‬ ‫ﺑﻴــﺎن ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﻫﻐــﻪ ﺗﺨﻠﻴﻘــﻲ ﺗــﺎز‪－‬ﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻪ ﺷــﺘﻪ ﭼــﻲ د ﺗﻜــﻞ ﺑﻨﻴــﺎدي و‪請‬ــﻒ‬ ‫دى او ﭘــــﺮ دې ！ﻮﻟــــﻮ ﺑﺮﺳــــ‪５‬ﺮه ﻫﻐــــﻪ د اﻧﻜــــﺸﺎفِ ذات ﭘــــﺮ ‪＄‬ــــﺎى د ﺧــــﺎرﺟﻲ‬ ‫ژوﻧــﺪ واﻗﻌــﺎت او ﻣــﺴﺎﻳﻞ ﭘــﻪ ‪－‬ﻮﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﻛــﻮم ﭼــﻲ د ﺗﻜــﻞ ﻟﻄﺎﻓــﺖ او‬ ‫ﻧﺰاﻛــﺖ ﻣﺠـــﺮوح ﻛـــﻮي‪ ،‬د ډاﻛ＂ـــﺮ وزﻳﺮآﻏـــﺎ دا ﺧﺒــﺮه ‪請‬ـــﺤﻲ ﻫـــﻢ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺳـــﺮ‬ ‫ﺳــﻴﺪ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﻣــﻀﺎﻣﻴﻨﻮ ＇ﺨــﻪ د ا‪請‬ــﻼح ﻛــﺎر اﺧــﺴﺘﻰ دى‪ ،‬ﻟــﻪ دې ﻛﺒﻠــﻪ د‬ ‫‪130‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻫﻐــﻪ دا ﻣــﻀﺎﻣﻴﻦ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﺗﻜــﻞ ﺗــﻪ ورﻧــﺰدې دي ﺧــﻮ ﻣﻜﻤــﻞ ﺗﻜــﻞ ﻧــﻪ ﺷــﻮ‬ ‫ورﺗـــﻪ وﻳـــﻼى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ا‪請‬ـــﻼﺣﻲ اړخ د ﺗﻜـــﻞ د ﺗﻴﻜﻨﻴـــﻚ او ﻣـــﺰاج ＇ﺨـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ﺮي ﻟﻴﺮي دى‪.‬‬ ‫د ﺳﺮﺳـــــﻴﺪ ﭘـــــﺲ د ﻣﻮﻻﻧـــــﺎ ﻣﺤﻤـــــﺪ ﺣـــــﺴﻴﻦ آزاد‪ ،‬ﻣـــــﺮزا ﻓﺮﺣـــــﺖ اﷲ‬ ‫ﺑ‪５‬ـــ‪ ،，‬ﺳـــﺠﺎد ﺣﻴـــﺪر‪ ،‬ﺧﻮاﺟـــﻪ ﺣـــﺴﻦ ﻧﻈـــﺎﻣﻲ‪ ،‬رﺷـــﻴﺪ ﻣﺤﻤـــﺪ ‪請‬ـــﺪﻳﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻈﻴـــﺮ ‪請‬ـــﺪﻳﻘﻲ او ‪＄‬ﻨــــﻮ ﻧـــﻮرو اردو ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ﭘــــﻪ ﻣـــﻀﺎﻣﻴﻨﻮ ﻛـــﻲ د ﺗﻜــــﻞ‬ ‫‪＄‬ﻴﻨــــﻲ ﻋﻨﺎ‪請‬ــــﺮ ﻣﻮﻧــــﺪل ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧــــﻮ ﻫﻐــــﻮى ﺗــــﻪ ﻣﻜﻤــــﻞ ﺗﻜــــﻞ ﻧــــﻪ وﻳــــﻞ‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى‪ ،‬ﭘـــﻪ ﺟﺪﻳـــﺪ دور ﻛـــﻲ ډاﻛ＂ـــﺮ وزﻳﺮآﻏـــﺎ د اردو ﺗﻜـــﻞ روحِ روان ‪２－‬ـــﻞ‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ﻫﻐـــﻪ ﻣﻨــﻮﻧﻜﻲ دا واﻳـــﻲ‪" :‬ﭼـــﻲ وزﻳﺮآﻏــﺎ ﻫﻐـــﻪ ﻟﻴﻜـــﻮال دى‪،‬‬ ‫ﭼــﺎ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ‪請‬ــﺤﻲ ﻣﻌﻨــﺎ ﺗﻜــﻞ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ا‪請‬ــﻠﻲ رﻧـــ‪ ،，‬اﺳــﻠﻮب او ﻫﻴﺌــﺖ‬ ‫ﻛـــﻲ اول ﭘـــﻪ اردو ﻛـــﻲ وﻟﻴﻜﻠـــﻮ ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ د وزﻳـــﺮ آﻏـــﺎ د ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌـــﻪ‬ ‫وﻛــ‪７‬و ﻧــﻮ ﻣــﻮږ ﻧــﻪ ﺗــﻪ ﺑــﻪ ﭘــﻮرﺗﻨ‪ ９‬ﺧﺒــﺮه ﻣﻐﺎﻟﻄــﻪ ﻧــﻪ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﺣﻘﻴﻘــﺖ ＊ــﻜﺎره‬ ‫ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ﻣﻮﺟــﻮده دور ﻛـــﻲ ﻣــﺸﻜﻮر ﺣــﺴﻴﻦ ﻳـــﺎد‪ ،‬ﻣــﺸﺘﺎق ﻗﻤــﺮ‪ ،‬ﺟﻤﻴـــﻞ‬ ‫آذر‪ ،‬اﻧـــﻮر ﺳـــﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻏـــﻼم ﺟ‪５‬ﻼﻧـــﻲ ا‪請‬ـــﻐﺮ‪ ،‬ﺳـــﻠﻴﻢ آﻏـــﺎ ﻗﺰﻟﺒـــﺎش‪ ،‬اﻛﺒـــﺮ‬ ‫ﺣﻤﻴـــﺪي‪ ،‬ﺷـــﻬﺰاد اﺣﻤـــﺪ او ﻧـــﻮر ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه ﻟﻴﻜـــﻮال د اردو ﺗﻜـــﻞ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣﻴـــﺪان ﻛـــﻲ د ﺧﭙـــﻞ ﻓﻜـــﺮ ﻧﻴﻠـــﻰ ‪＄‬ﻐﻠـــﻮي او اردو ﺗﻜـــﻞ ﻳـــ‪ ３‬ﺑـــﺎمِ ﻋـــﺮوج‬ ‫ﺗـــﻪ رﺳـــﻮﻟﻰ دى‪ ،‬د اردو ادب ﭘـــﻪ ﻻﻳﺒﺮﻳـــﺮي ﻛـــﻲ د ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻮ ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻤ‪５‬ﺮه‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋ‪ ３‬او اﻧﺘﺨﺎﺑﻮﻧﻪ د دې ﺛﺒﻮت دي‪.‬‬ ‫ﻛــﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺗﻜــﻞ د ﺗــﺎرﻳﺦ ﺟــﺎﻳﺰه واﺧﻴــﺴﺘﻞ ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﻲ‬ ‫ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛــﻲ ﭘــﺮ دې ‪請‬ــﻨﻒ ډ‪４‬ــﺮ ﻛــﻢ ﻛــﺎر ﺷــﻮى دى‪ ،‬د دې وﺟــﻪ دا ده‬ ‫ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﺗــﺮ اوﺳــﻪ ﭘــﻮري د ﺗﻜــﻞ ﻟــﻪ ﻣــﺰاج ﺳــﺮه ﺳــﻢ ﻧــﻪ ﻳــﻮ وﻟــﺪ ﺷــﻮي‪ ،‬ﻛــﻪ‬ ‫＇ــﻪ ﻫــﻢ ﻧــﻦ ‪請‬ــﺒﺎ ﭘــﻪ رﺳــﺎﻟﻮ ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮ داﺳــﻲ ＇‪５‬ﺰوﻧــﻪ د ﺗﻜــﻞ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﭼــﺎﭘﻴ‪８‬ي‬ ‫‪131‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ د ﺗﻜـــﻞ د ﺗﻴﻜﻨﻴـــﻚ او ﻣـــﺰاج ＇ﺨـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﺟـــﻼ وي او ﻫﻐـــﻪ ﺗـــﻪ ﻣـــﻮږ‬ ‫ﺗﻜــﻞ ﻧــﻪ ﺷــﻮ وﻳــﻼى‪ ،‬ﻧــﻮ دا ‪＄‬ــﺎى د دې ﺑﺤــﺚ ﻧــﻪ دى‪ ،‬دﻟﺘــﻪ زﻣــﺎ ﻣﻘــﺼﺪ د‬ ‫ﺗﻜـــﻞ د اﺟﻤـــﺎﻟﻲ ﺗـــﺎرﻳﺦ ﺑﻴـــﺎن دى‪ ،‬د اروا＊ـــﺎد ﻋﺒـــﺪاﻟﻜﺎﻓﻲ ادﻳـــﺐ د وﻳﻨـــﺎ‬ ‫ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺗﻜــﻞ ﻟــﻪ ﻧــﻦ ＇ﺨــﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒــﺎً ＇ﻠﻮ‪４‬ــ‪＋‬ﺖ ﭘﻨ‪％‬ــﻪ ＇ﻠﻮ‪４‬ــ‪＋‬ﺖ ﻛﺎﻟــﻪ ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ‬ ‫اوﻟـــﺴﻲ ادﺑـــﻲ ﺟﺮ‪－‬ـــ‪ ３‬ﻣﺘﻌـــﺎرف ﻛـــ‪７‬ى دى‪請 ،‬ﻨﻮﺑﺮﺣـــﺴﻴﻦ ﻛﺎﻛـــﺎﺟﻲ راﺣـــﺖ‬ ‫زاﺧﻴﻠــــﻲ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ﺗﻜــــﻞ اول ﻟﻴﻜــــﻮﻧﻜﻲ دي‪ ،‬ﻣﺮﺣــــﻮم اﻳــــﻮب ‪請‬ــــﺎﺑﺮ ﺧــــﻮ‬ ‫‪－‬ﺮﺳــﺮه ﺗــﺮ دې ﺣــﺪه دﻋــﻮه ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﺟﺪﻳــﺪ ﺗﻜــﻞ ﺗــﺮ اردو ډ‪４‬ــﺮ ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ‬ ‫ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﻛـــﻲ ﻟﻴﻜـــﻞ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻫـــﻢ د ﭘـــﻮرﺗﻨﻲ ﻣﺤﻘﻴﻘﻴﻨـــﻮ د وﻳﻨـــﺎ ﻣﻄـــﺎﺑﻖ‬ ‫ﻣﺮﺣــــﻮم اﻣﻴــــﺮ ﺣﻤــــﺰه ﺷــــﻨﻴﻮارى ‪ ،‬ﻣﺎﺳــــ＂ﺮ ﻋﺒــــﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ‪ ،‬دوﺳــــﺖ ﻣﺤﻤــــﺪ‬ ‫ﻛﺎﻣــــﻞ‪ ،‬ﻣﻬــــﺪي ﺷــــﺎه ﻣﻬــــﺪي‪ ،‬اﺷــــﺮف ﻣﻔﺘــــﻮن‪ ،‬رﺑﻨــــﻮاز ﻣﺎﻳــــﻞ‪ ،‬ﻗﻠﻨــــﺪر‬ ‫ﻣﻮﻣﻨــــﺪ‪ ،‬ﺳــــﻠﻴﻢ راز‪ ،‬ﻣﻮﻻﻧــــﺎ ﻋﺒــــﺪاﻟﻘﺎدر‪ ،‬اﻳــــﻮب ‪請‬ــــﺎﺑﺮ‪ ،‬ﻟﻄﻴــــﻒ وﻫﻤـــﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤـــ‪５‬ﺶ ﺧﻠﻴـــﻞ‪ ،‬ﻋﺒـــﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ﻣﺠـــﺬوب او ﻧـــﻮرو ‪２－‬ـــﻮ ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ وﺧـــﺖ ﭘـــﻪ‬ ‫وﺧـــﺖ و ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ﺗــــﻪ ＊ـــﻪ ﻣﻌﻴـــﺎري او ﭘــــﻪ زړه ﭘـــﻮري ﺗﻜﻠﻮﻧـــﻪ ورﻛــــ‪７‬ي دي‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤــﺪدﻳﻦ ژواك ﻟﻴﻜــﻲ‪" :‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ اﻓﻐﺎﻧــﺴﺘﺎن ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻫــﻢ ﻛﻠــﻪ د ادﺑــﻲ ！ﻮ！ــﻪ‬ ‫او ﻛﻠــــﻪ د ﻣﻨﺜــــﻮر ﺷــــﻌﺮﭘﻪ ﻧــــﻮم اﺳــــﺘﺎد ﻗﻴــــﺎم اﻟــــﺪﻳﻦ ﺧــــﺎدم‪ ،‬ﻋﺒــــﺪاﻟﺤﻰ‬ ‫ﺣﺒﻴﺒـــﻲ‪請 ،‬ـــﺪﻳﻖ اﷲ رﻳـــ‪＋‬ﺘﻴﻦ او ‪－‬ـــﻞ ﺑﺎﭼـــﺎ اﻟﻔـــﺖ داﺳـــﻲ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻪ وړاﻧـــﺪي‬ ‫ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ دﻟﺘــﻪ د ﺗﻜــﻞ ﭘــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ﻟﻴﻜــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي او ﻫﻐــﻮى ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې ﻣﻴــﺪان‬ ‫ﻛﻲ د ﻗﺪر وړ زﻳﺎر اﻳﺴﺘﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ﻣﻮﺟــﻮده دور ﻛـــﻲ ﻫــﻢ زﻣــﻮږ ﭘـــﻪ ادب ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮ داﺳـــﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧــﻪ ﺷـــﺘﻪ‬ ‫ﭼـــﻲ د ﺗﻜــــﻞ ﭘــــﻪ ‪請‬ــــﻨﻒ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻃﺒــــﻊ ازﻣــــﺎﻳﻲ ﻛــــﻮي‪ ،‬اوس‪ -‬اوس ډاﻛ＂ــــﺮ‬ ‫اﺳــﺮار ﺧﭙﻠــﻪ ﻧﺜــﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﭼــﺎپ ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ＊ــﻪ ﻣﻌﻴــﺎري ﺗﻜﻠﻮﻧــﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻟـــﻪ دې ﻋـــﻼوه داورﺧـــﺎن داود‪ ،‬ﻣﺤﻤـــﺪ اﻗﺒـــﺎل اﻗﺒـــﺎر‪،‬‬ ‫ﺟﻤﻴــــﻞ ﻳﻮﺳــــﻔﺰى‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻮاﺣــــﺪ ﻗﻠﻨــــﺪر‪ ،‬ﻃــــﺎﻫﺮ اﭘﺮ‪４‬ــــﺪى‪ ،‬ﻣﻔﻠــــﺲ دراﻧــــﻰ‪،‬‬ ‫‪－‬ـــﻞ ﻣﺤﻤـــﺪ ﺑ‪５‬ﺘـــﺎب‪ ،‬آزاد ﻫـــﺸﻨﻐﺮى‪ ،‬ﺣﻤـــﺪ اﷲ ﺟـــﺎن ﺑـــﺴﻤﻞ‪ ،‬ﻋﻠـــﻲ دﻳﭙـــﻚ‬ ‫‪132‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻗﺰﻟﺒــﺎش او ﻧــﻮر زﻟﻤــﻲ ﻟﻴﻜــﻮال ﻫــﻢ د ﺗﻜــﻞ ﭘــﻪ ﻣ‪％‬ﻜــﻪ ﻛــﻲ ﺧﭙــﻞ ﻛــﺮ ﻛــﻮي‪،‬‬ ‫ﺧـــﻮ دا ﻳـــﻮ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ ﻛـــﻢ داﺳـــﻲ ﻟﻴﻜﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﺷــﺘﻪ ﭼــﻲ د ا‪請‬ــﻞ ﺗﻜــﻞ د ﻣــﺰاج‪ ،‬اﺳــﻠﻮب او ﺗﻘﺎﺿــﻮ ﭘــﻪ ﺗــﻮل ﭘــﻮره دي‪) .‬ﺑــﻮری‬

‫ اﭘﺮﻳﻞ ‪ ١٩٩٤‬ء( ﺣﻮاﻟ‪３‬‬‫)‪ (١‬اﻧﺸﺎﺋﻴﻪ ﻛﻲ ﺑﻨﻴﺎد‪) ،‬اردو( ډاﻛ＂ﺮ ﺳﻠﻴﻢ اﺧﺘﺮ‬ ‫)‪ (٢‬اﻧﺸﺎﺋﻴﻪ ﻛ‪ ３‬ﺧﺪوﺧﺎل )اردو( ډاﻛ＂ﺮ وزﻳﺮ آﻏﺎ‬ ‫)‪ (٣‬ﺟﺪﻳﺪ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب )اردو( اﻳﻮب ‪請‬ﺎﺑﺮ‬ ‫)‪ (٤‬ﺧﻮرې ﭘﺎ‪１‬ﻲ )ﭘ‪＋‬ﺘﻮ( ﻋﺒﺪاﻟﻜﺎﻓﻲ ادﻳﺐ‬ ‫)‪ (٥‬ﺟﺮس ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ‪２－‬ﻪ‬ ‫)‪ (٦‬ﺗﻤﺎس ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﻤﺒﺮ ‪٢‬‬

‫‪133‬‬

‫_________________________________________________‬

‫دا "ﻣﺎﻳﻞ" ﭼﻲ ﻧﻦ ﻟﻪ ﻟﻮى ﻫﻨﺮه ډك دى‬ ‫ﻳﻮ ﻣﺸﺎل دى ﭼﻲ ﺑﻠﻴ‪８‬ي زﻣﺎﻧ‪ ３‬ﻛﻲ‬ ‫دا ﻣﺎﻳﻞ ﭼﻲ ﻧﻦ ﻟﻪ ﻟﻮى ﻫﻨﺮه ډك دى‬ ‫رﺑﻨﻮاز ﻣﺎﻳﻞ‬ ‫ﻫــﻮ‪ -‬ر＊ــﺘﻴﺎ ﻫــﻢ ﻣﺎﻳــﻞ ﻳــﻮ ﻣــﺸﺎل دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ر‪１‬ــﺎ د زﻣــﺎﻧ‪３‬‬ ‫ﻟــﻪ ﺗﻴــﺎرو ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﺟﻨـــ‪ ，‬دى او د ﻳــﻮې داﺳــﻲ دﻧﻴــﺎ ﭘــﻪ ﺗﻜــﻞ دى ﭼﺮﺗــﻪ‬ ‫ﭼـــــﻲ ﺧﻮﺷـــــﺤﺎﻟﻴﺎﻧﻲ او ﻣﻴﻨـــــﻪ وي‪ ،‬ﺧﭙﻠـــــﻮي او ﺧﻮاﺧـــــﻮږي وي‪ ،‬ﻫـــــﻮ‬ ‫ر＊ــﺘﻴﺎ ﻫــﻢ ﻣﺎﻳــﻞ ﻟــﻪ ﻟــﻮى ﻫﻨــﺮه ډك دى‪ ،‬ﻟــﻪ ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻫﻨــﺮه ﭼــﻲ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ‬ ‫！ﻴﻜﻨﻴﻜـــﻲ اړخ ﻧـــﻪ ﻟـــﺮي ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ﻫﻐـــﻪ ﻫﻨـــﺮ ﺑﻨﻴـــﺎد ﭘـــﻪ ﻋﻤﻠـــﻲ او ﻓﻜـــﺮي‬ ‫ﺗﻮ‪－‬ﻪ ډ‪４‬ﺮ زﻳﺎت ژور او ﭘﻮخ دى‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺘـــﺮم رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ ﻳـــﻮ رﻳ＂ـــﺎﻳﺮډ ﭘﺮوﻓﻴـــﺴﺮ او د ﺧﭙـــﻞ ﻋـــﺼﺮ ﻳـــﻮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه وﻳﺎﻧــﺪ دى‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﻛــﻪ ﻧﺜــﺮ ﻟﻴﻜــﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻮ د ﻫﻐــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻓﻜــﺮي او‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻘــﻲ ﻧﻮﻳﺘــﻮب ﻟــﻪ وراﻳــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ﺑﺮ‪４‬ــ‪＋‬ﻲ ﻳــﺎ ﻛــﻪ ﻧﻈــﻢ او ﻏــﺰل ﻟﻴﻜــﻲ‬ ‫ﻫــﻢ ﻧــﻮ ﻟــﻪ ﻫــﺮ رﻧ‪／‬ــﻪ ﺗﻘﻠﻴــﺪي اﻧــﺪاز ＇ﺨــﻪ ﺟــﻼ ﺧﭙﻠــﻪ ﻓﻜــﺮي ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ﺗﻴــﺎ‬ ‫ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻣﺎﻳـــﻞ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻮ او ﻏﺰﻟﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ د دې دﻧﻴـــﺎ ﺣـــﺎل ﭘـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــﺮو ﺳــﺎده او ﺧﻮﻧــﺪورو ！ﻜــﻮ ﻛــﻲ واﻳــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ د ﻫﻐــﻪ ﻫــﺮ ﻧﻈــﻢ ﻟــﻪ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺘــﻪ ＇ﺨــﻪ ډك او ﭘــﻪ ﻓﻜــﺮي ﻟﺤــﺎظ ډ‪４‬ــﺮ ﻟــﻮړ دى‪ ،‬د ﻧﻈــﻢ ﺧﺒــﺮه ﻣــﻲ‬

‫‪134‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ وﻛـــ‪７‬ه ﭼـــﻲ زﻣـــﺎ د دې ﻛﺘﻨـــﻲ ﺑﻨﻴـــﺎدي ﻣﻮﺿـــﻮع د ﻣﺎﻳـــﻞ ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻪ‬ ‫دي‪ ،‬ﻛــﻪ ﭼﻴــﺮي د ﻫﻐــﻪ واړۀ ﻓــﻦ )ﻧﻈــﻢ‪ ،‬ﻏــﺰل او ﻧﺜــﺮ( و ＇‪５‬ــ‪７‬ل ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻮﻧـــﻪ ډك ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﺧﺒـــﺮي ﺑـــﻪ ﻻ ﭘﺎﺗـــﻪ وي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ د دې وړې ﻏﻮﻧـــﺪي‬ ‫ﻣﻘــــﺎﻟ‪ ３‬وړه ﺳــــﻴﻨﻪ ﻣﺎﺗــــﻪ دوﻣــــﺮه اﺟــــﺎزه ﻧــــﻪ راﻛــــﻮي‪ ،‬دﻟﺘــــﻪ د ﻣﺎﻳــــﻞ ﻟــــﻪ‬ ‫ﻧﻈﻤﻮﻧــﻮ ﺳــﺮه زه ＇ــﻮﻣﺮه اﻧــﺼﺎف ﻛــﻮﻻى ﺷــﻢ‪ ،‬ﭘــﻪ دې زه ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﻫــﻢ ارﻳــﺎن‬ ‫ﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺧﺒــﺮه د ﻧﻈــﻢ رواﻧــﻪ ده‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ دﻟﺘــﻪ دا ﺧﺒــﺮه ﻫــﻢ وﻛــ‪７‬م‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻏــﺰل‬ ‫ﭘـــﻪ ﻧـــﺴﺒﺖ ﭘـــﻪ ﻧﻈـــﻢ ﻛـــﻲ د ﻳـــﻮ ﺧﻴـــﺎل ﺑﻴـــﺎﻧﻮل ﭼـــﻲ ＇ـــﻮﻣﺮه اﺳـــﺎن دى‪،‬‬ ‫ﻫﻐــﻮﻣﺮه ‪－‬ــﺮان ﻫــﻢ دى‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﻧﻈــﻢ ﻛــﻲ اﺳــﺎﻧﺘﻴﺎ وي ډ‪４‬ــﺮ دي د‬ ‫ﻣﻌــﺮى‪ ،‬ﺣــﺖٰى ﻛــﻪ د ازاد ﻧﻈــﻢ ﻏﻮﻧــﺪي ‪請‬ــﻨﻔﻮﻧﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﻓﺮاﺧــﻪ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣﻘــﻒى‪،‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﺳــﻴﻨﻪ ﻟــﺮي ﺧــﻮ ﭘــﻪ دې ﻗــﺎﻟﺒﻮﻧﻮ ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮي اوﺗــﻲ ﺑــﻮﺗﻲ او ﻣــﺎزي ﺧﺒــﺮي‬ ‫ﻫـــﻢ ﺑﻴـــﺎﻧﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻓﻜـــﺮي اﻋﺘﺒـــﺎر ډ‪４‬ـــﺮ ﻛـــﻢ ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻪ ﭘـــﻪ دې ډ‪４‬ـــﺮي ﻛـــﻲ‬ ‫ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ــﺎﻧ‪７／‬ى ﺣﻴﺜﻴــﺖ ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻈــﻢ و ﻫﺮﭼﺎﺗــﻪ د ＇ــﻪ ﻧــﻪ ＇ــﻪ وﻳﻠــﻮ‬ ‫‪－‬ﻨﺠـــﺎﻳﺶ ورﻛـــﻮي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻲ ＇ـــﻪ ﺧـــﺎص وﻳـــﻞ د ﻫﺮﭼـــﺎ د وس‬ ‫ﻛــﺎر ﻧــﻪ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ د ＇ــﻪ ﺧــﺎص وﻳﻠــﻮ او ﭘــﻪ ＇ــﻪ ﺧــﺎص اﻧــﺪاز ﻛــﻲ د‬ ‫وﻳﻠــﻮ ﻓ ـﻦ ډ‪４‬ــﺮ ﻛــﻢ ﺧﻠـــ‪ ，‬ﺧﭙﻠــﻮﻻى ﺷــﻲ او ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې ډ‪４‬ــﺮو ﻛﻤــﻮ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ﻧـــﻮم د رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ دى‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ ﻣﺎﻳـــﻞ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻇـــﺎﻫﺮه ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻫﺮ＇ــﻪ ＇ﺨــﻪ ﻻﺗﻌﻠﻘــﻪ ＊ــﻜﺎري‪ ،‬ﻟــﻪ دﻧﻴــﺎ او دﻧﻴــﺎ واﻟــﻮ ＇ــﻪ ‪－‬ﻮﺷــﻪ ﻧــﺸﻴﻦ‬ ‫دى او ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ ‪－‬ﻮﺷـــﻪ ﻧـــﺸﻴﻨﻲ ﻛـــﻲ ﻳـــ‪＄ ３‬ـــﺎن ﺧـــﻮښ دى‪ ،‬ﺧـــﻮ زه د دې‬ ‫ﺧﺒــﺮي ﻟــﻪ اﻗــﺮار ﻛﻮﻟــﻮ ＇ﺨــﻪ اﻧﻜــﺎر ﻧــﻪ ﺷــﻢ ﻛــﻮﻻى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻇــﺎﻫﺮه ﻟــﻪ‬ ‫دﻧﻴــﺎ ＇ﺨــﻪ ﻻﺗﻌﻠــﻖ دا ﻣﺎﻳــﻞ د ﻫــﺮ ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــﺪوﻧﻜ‪ ３‬ﻟﻤﺤــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺣــﺎل ﺧﺒــﺮ دى‬ ‫او د ﻫــــﺮي راﺗﻠــــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﻟﻤﺤــــ‪ ３‬ﺑــــﻮى ﻣﺤــــﺴﻮﺳﻮي‪ ،‬دا ﻛﻤــــﺎل د ﻫﻐــــﻪ د‬ ‫ﻓـــﻦ او ！ﻴﻜﻨﻴـــﻚ ﺷـــﺎﻳﺪ ﻧـــﻪ وي‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﻓﻜـــﺮ ﻳـــ‪ ３‬ﺿـــﺮور دى‪ ،‬ﭘـــﻪ ا‪請‬ـــﻞ‬ ‫ﻛـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﺑـــﺼﻴﺮت )وژن( ډ‪４‬ـــﺮ وﺳـــﻴﻊ او ډ‪４‬ـــﺮ ت ﺣﻘﻴﻘـــﻲ دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬ ‫‪135‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼــﻲ ﻛــﻮﻣﻲ ﺧﺒــﺮي ﻳــ‪ ３‬ﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫﻐــﻮ ﻛــﻲ د ﺗــﺼﻮراﺗﻲ دﻧﻴــﺎ ډ‪４‬ــﺮ‬ ‫ﻛــﻢ ﺷــﻴﺎن ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ د ژوﻧــﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘــﻲ ﺳــﺨﺘﺮي ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ا‪請‬ــﻞ‬ ‫ﺷـــﻜﻞ ﻛـــﻲ ﺑﻴـــﺎﻧﻮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ د ﻫﻐـــﻪ اﻧـــﺪاز او ﺑﻴـــﺎن و ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ‪،‬‬ ‫اور‪４‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﺗــﻪ ډ‪４‬ــﺮ زﻳــﺎت اﭘﻴــﻞ ﻛــﻮي‪ ،‬اﭘﻴــﻞ ﺑــﻪ ＇ﻠــﻪ ﻧــﻪ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ د‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﻣﻮﺿـــﻮع ژوﻧـــﺪ دى‪ ،‬د ژوﻧـــﺪ ﺣﻘﻴﻘـــﻲ ﺷـــﻜﻠﻮﻧﻪ دي او د ور‪＄‬ﻨـــﻲ‬ ‫ﺣﺎﻻﺗﻮ د ﺳﺘ‪７‬ﻳﺎوو ذﻛﺮ دى‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫اې د ور‪＄‬ﻲ ﺷﭙ‪ ３‬ﻣﺎﻟﻜﻪ!‬ ‫ﺷﭙﻪ او ورځ دﻏﻪ ﭼﻜﺮ دى‬ ‫دﻓﺘﺮوﻧﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ‬ ‫او ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ ﻣ‪７‬ى ﭘﺮ ﺷﺎ ﻣﻲ‬ ‫د ﭘﺮﻳﺠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ‪７－‬ﻧﺠﺎ ﻛﻲ‬ ‫‪＄‬ﺎن ﻟﻪ ﻫﺮ ＇ﻪ ﻧﺎﺧﺒﺮ ﻛ‪７‬م‬ ‫ﺑ‪ ３‬ﺳﻜﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺷﭙﻪ ﺳﺤﺮ ﻛ‪７‬م‬ ‫ﻫﺮ ﺳ‪７‬ى د ‪＄‬ﺎن ﺳﺎﻳﻪ وي‬ ‫د ﺳﺘ‪７‬ﻳﺎ ﺑﻠﻪ ﻧﺎﻣﻪ وي‬ ‫اې د ور‪＄‬ﻲ ﺷﭙ‪ ３‬ﻣﺎﻟﻜﻪ!‬ ‫ﻣﻮږ ﺗﺮ！ﻠﻲ ﺧﻮ د ﺗﺎ ﻳﻮ‬ ‫د ﻣﺎﻳــﻞ ﻧﻈﻤﻮﻧــﻪ ﻣﺎﺗــﻪ ډ‪４‬ــﺮ زﻳــﺎت اﭘﻴــﻞ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻛــﻮي ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ‬ ‫د ژوﻧـــﺪ د ﻛـــﺸﺎﻟﻮ او ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧـــﻮ ذﻛـــﺮ زﻳـــﺎت دى‪ ،‬ﻳـــﻮ رﻧ‪／‬ـــﻪ د ﻣﻮﺟـــﻮده‬ ‫ﻋــﺼﺮ ﻋﻜــﺴﻮﻧﻪ ﭘــﻪ ﻛــﻲ راﻏﻮﻧــ‪ ６‬دي‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻧﻈﻤﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﻣــﻮږ د ﻧــ‪７‬ۍ‬ ‫ﺑﺪرﻧ‪／‬ـــﻪ ＇‪５‬ـــﺮه ﻫـــﻢ ﻟﻴـــﺪﻻى ﺷـــﻮ او د ﻫﻐـــﻪ ＊ﺎﻳـــﺴﺖ ﻫـــﻢ‪ ،‬دا ﺟـــﻼ ﺧﺒـــﺮه‬ ‫ده‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــ‪７‬ۍ ＇‪５‬ــــﺮه ﻟـــﻪ ازﻟـــﻪ داﺳــــﻲ ﺑﺪرﻧ‪／‬ـــﻪ ﻧـــﻪ وه‪ ،‬ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬د دې‬ ‫＊ﺎﻳـــﺴﺖ ﭘـــﻪ دې ﻛـــﻲ اوﺳـــ‪５‬ﺪوﻧﻜﻮ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﺪرﻧ‪／‬ـــﻪ ﻛـــ‪７‬ى دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ‬

‫‪136‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺧـــﻮ ﭼـــﺎ وﻳﻠـــﻲ وو‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ دې ﻛﺎﻳﻨـــﺎت ﻛـــﻲ ﺗـــﺮ ！ﻮﻟـــﻮ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ﺷـــﻰ‬ ‫اﻧــﺴﺎن دى‪ ،‬او ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ ﺑﺪرﻧ‪／‬ــﻪ ﺷــﻰ ﻫــﻢ اﻧــﺴﺎن دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﺑــﺪرﻧ‪／‬ﻲ ﻟــﻪ‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻪ ﻻﺳـــﻪ راوړي‪ ،‬ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ د ﻧـــﻦ ﺳـــﺒﺎ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﺗـــﻪ و‪－‬ـــﻮرو ﻧـــﻮ ﺑـــﻪ دا‬ ‫ﺧﺒـــﺮه ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭼـــﻲ دا وﺧـــﺖ د دﻧﻴـــﺎ د ﺑـــﺪرﻧ‪ ３／‬اړخ ﻟـــ‪ ８‬زﻳـــﺎت‬ ‫ﻏﺎﻟــــﺐ دى‪ ،‬ﻟــــﻪ دې ﻛﺒﻠــــﻪ و ﻫــــﺮي ﺧﻮاﺗــــﻪ د ﻣﻘــــﺼﺪﻳﺖ ﺑﺤــــﺮان ﻟﻴــــﺪل‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ زﻣﺎﻧــﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﺗﻴــﺰي ﺳــﺮه ﺑــﺪﻟﻴ‪８‬ي او ﻇــﺎﻫﺮه ﺧﺒــﺮه‬ ‫ده‪ ،‬ﭼــﻲ د ﺑــﺪﻟﻮن دا ﺗ‪５‬ــﺰي ﻓﻄــﺮي ﻧــﻪ ده‪ ،‬د دې ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﻫﻐــﻪ ﺧــﻮړﺟﻦ ﻟــﻪ‬ ‫ﻇﻠــﻢ او ﺳـــﺘﻢ او اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ＇ﺨـــﻪ ډك ﺗــﺎرﻳﺦ ﭘـــ＀ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ اﺑﺘـــﺪا ﻳـــ‪３‬‬ ‫د ‪＄‬ﻴﻨــﻲ ﻣﻬﺬﺑــﻪ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻗــﺪم ＇ﺨــﻪ ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫﻐــﻮى د‬ ‫دﻧﻴـــﺎ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮرو اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د "ﻣﻬـــﺬب" ﻛﻮﻟـــﻮ دﭘـــﺎره اﺧﻴـــﺴﺘﻰ وو‪ ،‬او د‬ ‫دې دﭘــﺎره ﻳــ‪ ３‬د دﻧﻴــﺎ ﻳــﻮه ﻟﻮﻳــﻪ ﺑﺮﺧــﻪ ﭘــﻪ زوره ﻗﺒــﻀﻪ ﻛــ‪７‬ې وه‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﻛـــﻮم ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻮ د دﻏـــﻮ ﺧﻄـــﻮ د وﺳـــﺎﻳﻠﻮ ذره‪ -‬ذره و‪＄‬ﺒ‪５‬ـــ‪＋‬ﻠﻪ ﺑﻴـــﺎ ﻳـــ‪ ３‬د‬ ‫"ﺗﺮﻗــــﻲ" ﭘــــﻪ ﻧــــﻮم د اﺳﺘﺤــــﺼﺎل دا ﺳــــﻔﺮ ﺟــــﺎر وﺳــــﺎﺗﻠﻮ او ﻧــــﻦ ﻳــــ‪ ３‬د‬ ‫اﺳﺘﺤـــﺼﺎل او ﻫﻐـــﻪ ﻋﻤـــﻞ ﺗـــﻪ د "‪－‬ﻠﻮﺑﺎﻻﻳﺰ‪４‬ـــﺸﻦ" ﭘـــﻪ ﻇـــﺎﻫﺮ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ‬ ‫ﺧــــﻮ ﭘــــﻪ ﺣﻘﻴﻘــــﺖ ﻛــــﻲ ﺑﺪرﻧ‪／‬ـــــﻪ ﻧــــﻮم ورﻛــــ‪７‬ى دى‪ ،‬دا ﻫﺮ＇ــــﻪ ﻧـــــﻦ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ)‪ (Modernization‬د ﻫﻐـــﻪ ﻋﻤـــﻞ ﻧﺘﻴﺠـــﻪ ده ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎن ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﭘـــﻪ ﭘـــﻮره ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ د ﻣـــﺎده ﭘﺮﺳـــﺘﻲ ﭘـــﺮ ﺧـــﻮا روان ﻛـــ‪７‬ى دى او ﻟـــﻪ ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ﺗﻬــــﺬﻳﺐ‪ ،‬رواﻳــــﺎﺗﻮ او اﻧــــﺴﺎﻧﻲ ﺧــــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ ＇ﺨــــﻪ ﻳــــ‪ ３‬ﻟﻴــــﺮي ﻛــــ‪７‬ى‬ ‫دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻧــﻦ ﭘــﻪ اﻧــﺴﺎن ﻛــﻲ د ﻣﻴﻨــﻲ‪ ،‬وﻓــﺎ او ﺧﭙﻠــﻮۍ ﺟــﺬﺑﺎت د‬ ‫ﻧـــﺸﺖ ﺑﺮاﺑـــﺮ دي‪ ،‬ﻣﺎﻳـــﻞ د ﻧـــﻦ ＇ﺨـــﻪ ﺷﭙ‪８‬وﻳـــﺸﺖ ﻛﺎﻟـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻻ دا‬ ‫ﺧﺒﺮه ﻛ‪７‬ې وه ﭼﻲ‬ ‫ﻫـــــــــﻮ ﻣﻨﻤـــــــــﻪ! د دﻧﻴـــــــــﺎ ﻣـــــــــﺰاج ﺑـــــــــﺪل دى‬ ‫د ﻣـــــــﺎدې دﭘـــــــﺎره ＊ـــــــﻜﻠﻰ ﻫـــــــﺮ ﻋﻤـــــــﻞ دى‬ ‫ﻫــــــــــﻮ‪ -‬ﻣﻨﻤـــــــــــﻪ! د وﺟـــــــــــﺪان ﻻره ﻛـــــــــــ‪８‬ه ده‬ ‫‪137‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﻴﻨـــــﻪ ﻫـــــﺴﻲ ﻫـــــﻢ ﻧـــــﺎ ﻟﻮﺳـــــﺘ‪請 ３‬ـــــﺤﻴﻔﻪ ده‬ ‫ﻫــــــــﻮ‪ -‬ﻣﻨﻤــــــــﻪ! د ﻫﺮﭼــــــــﺎ ﺣــــــــﺎل د ﻫــــــــﻮا دى‬ ‫ﻳـــــﻮ د ‪＄‬ـــــﺎن ﺧﻮ＊ـــــ‪ ９‬رﻓﺘـــــﺎر ﻛـــــﻲ ﻣﺒـــــﺘﻼ دى‬ ‫ﻫــــــــﻮ‪ -‬ﻣﻨﻤــــــــﻪ! ز‪４‬ــــــــ‪７‬ه ﭘﺎ‪１‬ــــــــﻪ د ﺧــــــــﺰان ﻳــــــــﻢ‬ ‫ﻟﻜــــﻪ ＊ــــﻪ ＊ــــ‪／‬ﻠﻨﻪ ﻣ‪％‬ﻜـــــﻪ‪ ،‬ﺧــــﻮ اﻧــــﺴﺎن ﻳـــــﻢ‬

‫ﻣﺎﻳــــﻞ د دې ﻫــــﺮ ＇ــــﻪ ﻧﻔﺴﺎﻧﻔــــﺴﻲ ﺑــــﺎوﺟﻮد د اﻧــــﺴﺎن د وﺟــــﻮد ﻟــــﻪ‬ ‫ﻋﻈﻤﺘــــﻪ ＇ﺨــــﻪ اﻧﻜــــﺎر ﻧــــﻪ ﻛــــﻮي او ﻧــــﻪ ﻟــــﻪ ﻫﻐــــﻪ ﺳــــﺮه ﺗ‪７‬ﻟــــﻲ ﻣﺎﺑﻌــــﺪ‬ ‫اﻟﻄﺒﻌﻴــــﺎﺗﻲ ﺣــــﺎﻻﺗﻮ ＇ﺨــــﻪ ﻣــــﺎﻳﻮس دى‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ د اﻧــــﺴﺎن د دې‬ ‫ﻋﻈﻤـــــﺖ او ＊ﺎﻳـــــﺴﺖ دﭘـــــﺎره د دﻧﻴـــــﺎ ﻟـــــﻪ ﺑـــــﺪرﻧ‪＇ ９／‬ﺨـــــﻪ د ازادۍ‬ ‫ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ وﻳﻨﻲ او واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻣﻮﻧ‪ ８‬ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ وﻳﻨﻮ‬ ‫ﭘﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧﻮ‬ ‫ﻫﻢ ‪＄‬ﺎن ﻟﻮﻳﻮو‬ ‫ﻫﻢ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮ＊‪ ９‬ﭘﻪ ﻛﻲ ﻏﻮاړو‬ ‫ﻧﻮ دا ﻛﻮم ﺟﺮم دى‬ ‫ﻣﻮﻧ‪ ８‬ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ وﻳﻨﻮ‬ ‫د دﻧﻴﺎ ﭘﻪ ﻟﻨ‪６‬ې ﺗﻨ‪ ３／‬ﺷﺎن ‪２－‬ﻠﻮ‬ ‫ﻳﺎ د زﻳﺎت ﻓﺮاخ‬ ‫زﻳﺎت ﻧﻮى رﻧـ‪ ،，‬ﻣﻴﺪاﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻏﻮ＊ﺘﻠﻮ‬ ‫ﻧﻮ دا ﻫﻢ ﻛﻮم ﺟﺮم دى‬ ‫ﻣﻮﻧ‪ ８‬ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ وﻳﻨﻮ‬ ‫او ﭘﻪ ﺑﻞ رخ‬

‫‪138‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫)ﭘﺮ دې ！ﻮﻟﻮ‪－ ،‬ﻮا ﺑ‪５‬ﺨﻲ ډ‪４‬ﺮ ﺷﺎن ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫د ﺳﻴﻞ وﻳ‪７‬ه ﻓﻀﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻟﻪ آزادۍ‪ ،‬ﻟﻪ ډ‪４‬ﺮي آزادۍ ﻧﻪ ﻏﻮاړو‬ ‫او د ‪＄‬ﺎن ﺑﻘﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻟﻪ آزادۍ‪ ،‬ﻟﻪ ډ‪４‬ﺮي آزادۍ ﻧﻪ‬ ‫ﻧﻮ دې ﺗﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﺟﺮم وﻟﻲ واي؟‬ ‫او دا ﭘﻪ ﻛﻮم ﺣﻴﺚ‬ ‫ﻳﺎ ＇ﻨ‪／‬ﻪ زﻣﻮﻧ‪ ،８‬ډ‪４‬ﺮ د ﺑﺪو ﺟﺮم دى‬ ‫ﺧـــﻮ دﻟﺘـــﻪ د دې ﺧﺒـــﺮي وﺿـــﺎﺣﺖ ﻫـــﻢ ﺿـــﺮوري دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣﺎﻳـــﻞ ﻟـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ＇ﺨــﻪ ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﺧﻮﺑﻮﻧــﻪ وﻳﻨــﻲ او ﻳــﺎ دا اﻧﺘﻈــﺎر‬ ‫ﻛــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ ﺣــﺎﻻت ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺑــﺪﻟﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﻟــﻪ‬ ‫ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺳــﺮه د ﺟﻨـــ‪ ，‬ﺣﻮ‪請‬ــﻠﻪ ﻟــﺮي ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻫﻐــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﺗــﻪ ﻫــﻢ ﺣﻮ‪請‬ــﻠﻪ‬ ‫او ﻫﻤـــﺖ ورﻛـــﻮي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ‪ -‬ﻛﻠـــﻪ د ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﻟـــﻪ ﺳـــﺨﺘﻲ ＇ﺨـــﻪ ﻏـــ‪７‬ى‬ ‫واﭼـــﻮي‪ .‬ﻣﺎﻳـــﻞ ﭘـــﻪ دې ﺧﺒـــﺮ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻧـــﻦ ﭘـــﻪ دﻧﻴـــﺎ ﻛـــﻲ ﻛـــﻮم ﺣـــﺎﻻت‬ ‫دي‪ ،‬دا ﻓﻄـــﺮي ﻧـــﻪ دي‪ ،‬دا اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ي دي‪ ،‬او د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د‬ ‫ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬و ﺑــﺪو ﻣﺨــﻪ ﻧﻴــﻮل ‪－‬ــﺮان ﻛــﺎر ﻧــﻪ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻣﺎﻳــﻞ ﻛــﻪ ﻳــﻮې‬ ‫ﺧﻮاﺗـــﻪ د آزادۍ‪ ،‬ﺳـــﻮﻛﺎﻟ‪ ９‬او اﻣـــﻦ ﺧﻮﺑﻮﻧـــﻪ وﻳﻨـــﻲ ﻧـــﻮ ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﺧﻮﺑﻮﻧــﻪ د ﺣﺎ‪請‬ــﻠﻮﻟﻮ دﭘــﺎره ﭘــﻪ ﻋﻤــﻞ ﺑﺎﻧــﺪي ﻫــﻢ ﭘــﻮخ ﻳﻘــﻴﻦ ﻟــﺮي‪،‬‬ ‫‪＄‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ د ﺧﭙــﻞ زﻳــﺎت ﺑــﺼﻴﺮت ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻣﻨــﺰل ډ‪４‬ــﺮ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪ وﻳﻨــﻲ‬ ‫او ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﺗﻪ ﻫﻢ د ﭘﺮﻣﺨﺘ‪ ，‬ﻫﻤﺖ ورﻛﻮي‪ ،‬او واﻳﻲ‪:‬‬ ‫＇ــــــــــــﻮ ﻗﺪﻣــــــــــــﻪ ﺗـــــــــــــ‪ ，‬دى ﻧــــــــــــﻮر‬

‫ﺑﻴــــــــﺎ ﺑــــــــﻪ ﭘــــــــﺮ ﻣﻨــــــــﺰل ﻳــــــــﻮ ﻣــــــــﻮﻧ‪８‬‬

‫＊ــــــﺎد ﺑــــــﻪ ﻳــــــﻮ ﭘــــــﻪ ﺳــــــﻞ ﻳــــــﻮ ﻣــــــﻮﻧ‪８‬‬ ‫＇ــــــــــــﻮ ﻗﺪﻣــــــــــــﻪ ﺗـــــــــــــ‪ ，‬دى ﻧــــــــــــﻮر‬ ‫‪139‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻏـــــــــــــــ‪７‬ي اﭼـــــــــــــــﻮل ﭘـــــــــــــــﻪ ＇ـــــــــــــــﻪ‬ ‫زړه ﻫـــــــــــــــــﺴﻲ وژل ﭘـــــــــــــــــﻪ ＇ـــــــــــــــــﻪ‬

‫ﻟﻨــــــــــــــ‪６‬ه اوس ﻗﻴــــــــــــــﺼﻪ ﭼــــــــــــــﻲ ده‬

‫！ﻮﻟــــــــــــــــــﻪ ﺳﻠــــــــــــــــــﺴﻠﻪ ﭼــــــــــــــــــﻲ ده‬

‫＇ــــــــــــﻮ ﻗﺪﻣــــــــــــﻪ ﺗـــــــــــــ‪ ，‬دى ﻧــــــــــــﻮر‬

‫ﻫﻠﺘــــــــــــﻪ ﻛﻬﻜــــــــــــﺸﺎن ﭘــــــــــــﻪ ﻏــــــــــــ‪８‬‬

‫دﻟﺘــــــــــﻪ ﻫـــــــــــﺮ ﻧــــــــــﺸﺎن ﭘـــــــــــﻪ ﻏـــــــــــ‪８‬‬

‫وﻟـــــــــــــﻲ دا ﺳـــــــــــــﻔﺮ ﻛـــــــــــــﻮ ﻣـــــــــــــﺎت‬

‫ﻏــــــﻢ ﻛــــــﻮ د ‪＄‬ــــــﺎن ﻧــــــﻮر ﻫــــــﻢ زﻳــــــﺎت‬

‫د ادب ﻫــــﺮ ‪請‬ــــﻨﻒ د ﺧﭙــــﻞ ﻋــــﺼﺮﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ ﻛــــﻮي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ د ډ‪４‬ــــﺮو‬ ‫ﺗــﺎرﻳﺨﻲ او ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ ﺣــﺎﻻﺗﻮ ﺟﺮړوﻧـــﻪ ﭘـــﻪ ادب ﻛــﻲ ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬او دا‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻟﻴﻜـــﻮال ﺣـــﺴﺎﺳﻪ ﻃﺒﻌﻴـــﺖ د ﭼﺎﭘ‪５‬ﺮﭼـــﻞ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﺑﺎﻧـــﺪي ﻫﻐـــﻪ ﻣﺠﺒـــﻮره ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ دې وﺟـــﻲ ﻣﺎﻳـــﻞ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ـــﺮو داﺳـــﻲ واﻗﻌـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﭼﻴﻐـــﻪ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻛـــﻮم ﻛـــﻲ ﺗـــﺎرﻳﺦ‬ ‫ﭼـــﭗ ﺷــــﻮى دى او ﭼــــﻲ د ﺗــــﺎرﻳﺦ ﺑــــﺪ دﻳﺎﻧﺘــــﻪ ﻟﻴﻜﻮاﻟــــﻮ ا‪請‬ــــﻞ ﺗــــﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺧﻠ‪／‬ــﻮ ＇ﺨــﻪ ﭘــ＀ ﺳــﺎﺗﻠﻰ دى‪ ،‬ﭘــﻪ دې واﻗﻌــﺎﺗﻮ ﻛــﻲ ﻳــﻮه واﻗﻌــﻪ د و‪４‬ــﺖ‬ ‫ﻧــــﺎم د ﺟﻨـــــ‪ ，‬ده‪ ،‬ﭼــــﻲ ﭘــــﻪ ﻛــــﻲ د دﻧﻴــــﺎ "ﻣﻬﺬﺑــــﻪ ﻗــــﺎم" ﭘــــﻪ ﻟﻜﻮﻧــــﻮ‬ ‫و‪４‬ﺘﻨﺎﻣﻴـــﺎن ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ ﺑـــ‪ ３‬دردي‪ ،‬وﺣـــﺸﺖ او ﺑﺮﺑﺮﻳـــﺖ و وژﻟـــﻮ ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ډ‪４‬ـــﺮ ﻛـــﻢ ﻣﺜﺎﻟﻮﻧـــﻪ ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د آزادۍ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳـــﺖ‬ ‫او اﻧـــﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻧـــﻮ ﻋﻠﻤﺒﺮداراﻧـــﻮ ﻟـــﻪ و‪４‬ـــﺖ ﻧﺎﻣﻴـــﺎﻧﻮ ﺳـــﺮه ﻫﻐـــﻪ ﻇﻠـــﻢ او‬ ‫ﺟﺒـــﺮ وﻛـــ‪ ،７‬ﭼـــﻲ اﻧـــﺴﺎﻧﻴﺖ ﭘـــﺮې ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ وژړل‪ ،‬ﺧـــﻮ د دﻧﻴـــﺎ ﺗـــﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻟﻴﻜﻮﻧﻜـــﻮ دا ！ـــﻮل واﻗﻌـــﺎت داﺳـــﻲ ﭘـــ＀ ﻛـــ‪７‬و ﻟﻜـــﻪ ‪－‬ﺮﺳـــﺮه ﭼـــﻲ ＇ـــﻪ‬ ‫ﺷــﻮي ﻧــﻪ وي‪ ،‬ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ دې ﻧــﻪ وو ﺧﺒــﺮ ﭼــﻲ داﺳــﻲ واﻗﻌــﺎت ﺑــﻪ ﻟــﻪ‬

‫‪140‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻫﻐـــﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ＇ﺨـــﻪ ＇ﻨــــ‪／‬ﻪ ﭘ＂ﻴـــ‪８‬ي ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﺳـــﻴﻨﻪ ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ﺣـــﺴﺎس زړه‬ ‫ﻟـــﺮي او ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳـــﺮه ﻣﻴﻨـــﻪ ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﻣﺎﻳـــﻞ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﺧﻠــــ‪ ，‬ﻛﻠـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫داﺳــﻲ وﺧــﺖ ﻛــﻲ ﭼــﭗ ﭘﺎﺗــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ د ﺗــﺎرﻳﺦ ﭘــﻪ‬ ‫دې ﺧــــﻮﻧ‪７‬ۍ ﭘ‪５‬ــــ‪＋‬ﻲ ﺑﺎﻧــــﺪي ﺧﭙــــﻞ اﺣﺘﺠــــﺎج ﻛــــ‪７‬ى دى او و دې اﻧﺘﻬــــﺎ‬ ‫ﺗـــﻪ رﺳـــ‪５‬ﺪﻟﻰ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــﻦ ﺣـــﺎﻻت د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د اوﺳـــ‪５‬ﺪو ﻧـــﻪ دي‪،‬‬ ‫ﻧـــﻦ ﺷـــﻴﻄﺎن ﻟـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﭘـــﻮره ﺷـــﻴﻄﺎﻧﻲ ﺧـــﺼﻮ‪請‬ﻴﺎﺗﻮ ﺳـــﺮه د اﻧـــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ د‬ ‫ﻧﻨـــﻪ داﺧـــﻞ ﺷـــﻮى دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ﺗـــﻪ ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﻫﻠﺘـــﻪ ﺗﻠـــﻞ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر دي‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺮي ﭼﻲ ﻣﻴﻨﻪ وه‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮي وه او اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﻲ وه‪:‬‬ ‫زﻣـــــــﺎ ﻃﻠـــــــﺐ ﻧـــــــﻪ زر‪ ،‬ﻧـــــــﻪ د ﻣﺮﻣـــــــﺮو رﻧــــــــ‪ ，‬ﻣﺤـــــــﻞ‬ ‫زﻣــــــﺎ ﻃﻠــــــﺐ ﻧــــــﻪ ﭘ‪５‬ﻐﻠــــــﻲ‪ ،‬د ﺷــــــﻬﻮت د ﺗــــــﺎو ﭘــــــﻪ ﻟــــــ‪７‬‬ ‫زﻣــــــﺎ ﻃﻠــــــﺐ ﻧــــــﻪ ﺟــــــﺎم‪ ،‬ﻧــــــﻪ د ‪請‬ــــــﻬﺒﺎ ﻧــــــﺸﻲ ژوﻧــــــﺪ‬ ‫زﻣـــــﺎ ﻃﻠـــــﺐ ﻧـــــﻪ واك‪ ،‬د ﻫـــــﺮ اﺣـــــﺴﺎس د ﻣـــــﺮګ ﭘـــــﻪ ﺗـــــ‪７‬‬ ‫زﻣـــــﺎ ﻃﻠـــــﺐ ﭼـــــﻲ وﻳﻨـــــﻲ‪ ،‬د و‪４‬ـــــﺖ ﻧـــــﺎم ﺟـــــﻮړي ﭼﻜﻠـــــ‪３‬‬ ‫زﻣـــــﺎ ﻃﻠـــــﺐ ﭼـــــﻲ وﻳﻨـــــﻲ ﭘـــــﻪ و‪４‬ـــــﺖ ﻧـــــﺎم د اور ＇ﭙـــــﺎو‬ ‫زﻣــــــﺎ ﻃﻠــــــﺐ دﻏــــــﻪ دى ﭼــــــﻲ اﻧــــــﺴﺎن ﻳــــــﻮ واري ﺑﻴــــــﺎ‬ ‫ﺑ‪５‬ﺮﺗـــــﻪ ﭘـــــﻪ ﺷـــــﺎ ﻻړ ﺷـــــﻲ‪ ،‬ﭘـــــﻪ ﻣ‪５‬ـــــﺮو ﻛـــــﻲ ﺷـــــﻲ د‪４‬ـــــﺮه‬

‫ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﻫــﻴ＆ ﺷــﻚ ﻧــﺸﺘﻪ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺣــﻖ ﺑﺎﻧــﺪي در‪４‬ــﺪل او رﻳــ‪＋‬ﺘﻴﺎ‬ ‫وﻳـــﻞ ﻳـــﻮ روﺣـــﺎﻧﻲ ﻗـــﻮت او ﺟـــﺮات ﻏـــﻮاړي ﻫﻐـــﻪ روﺣـــﺎﻧﻲ ﻗـــﻮت ﭼـــﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤــﺪ‪ ρ‬ﻳــ‪ ３‬د ﻗــﺮ‪４‬ﺶ ﻏﻮﻧــﺪي ﻃــﺎﻗﺘﻮري ﻗﺒﻴﻠــ‪ ３‬ﺗــﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ ودروﻟــﻮ‪،‬‬ ‫و ﻣﻬﺎﺗﻤــﺎ ‪－‬ﺎﻧـــﺪي ﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻓﺮﻧ‪／‬ــﻲ ﻏﻮﻧـــﺪي ﻣـــﻀﺒﻮط ﺳـــﻠﻄﻨﺖ ﺳـــﺮه د‬ ‫ډﻏـــﺮي وﻫﻠـــﻮ ﺟـــﺮات وﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ‪－‬ـــﻮ‪４‬ﺮا‪ ،‬ﻧ‪５‬ﻠـــﺴﻦ ﻣﻨـــ‪６‬ﻳﻼ او ﻣـــ‪５‬ﻠﻜﻢ‬ ‫ا‪４‬ﻜـــﺲ ﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻇﻠـــﻢ او ﺟﺒـــﺮ او اﺳﺘﺤـــﺼﺎل ﻣـــﺦ ﻧﻴـــﻮى ﻛﻮﻟـــﻮ ﻫﻤـــﺖ‬

‫‪141‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ورﻛـــ‪７‬و‪" ،‬ﻣﺎﻳـــﻞ" ﻫـــﻢ د دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ روﺣـــﺎﻧﻲ او وﺟـــﺪاﻧﻲ ﻗـــﻮت ﻗﺎﻳـــﻞ‬ ‫دى او د ﺗﻴـــﺎرو ﺧـــﻼف ﭘـــﻪ ﺟﻨــــ‪ ，‬اﺧﺘـــﻪ دى‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘ‪７‬ﻗﻴـــ‪８‬ي ﺧـــﻮ‬ ‫‪＄‬ﻠﻴــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻇﻠــﻢ ﺧــﻼف ﺗــﺮ ﺧﭙﻠــﻪ وﺳــﻪ ﭘــﻮري ﺧﭙــﻞ ﻛــﺮدار ﻟﻮﺑــﻮي‪ ،‬او‬ ‫د ﻇﻠــﻢ ﺧــﻼف ﻛــﺮدار ﻟﻮﺑــﻮل د ﻣــﻀﺒﻮط وﺟــﺪاﻧﻲ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑﻐﻴــﺮ ﻣﻤﻜــﻦ‬ ‫ﻧــﻪ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻣﺎﻳــﻞ ﻟــﻪ دې ＇ﺨــﻪ ﻧــﻪ و‪４‬ﺮﻳــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﺮګ ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻛــﻲ وي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ ﭘــﻮري د ﺣــﻖ وﻳﻠــﻮ ﺟــﺮات ﻟــﺮي‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫ﭘﻪ ده ﻛﻲ ＇ﻪ ﻧﺎ ＇ﻪ ﺳﻜﺖ ﺑﺎﻗﻲ وي‪.‬‬ ‫ﻫـــــــــــــــﺴﻲ ﻧـــــــــــــــﻪ ﭼـــــــــــــــﻲ دا ﺧﻴـــــــــــــــﺎل دي‬ ‫ﭘــــــــــــﻪ ﻣﻐــــــــــــﺰو ﻛــــــــــــﻲ ﭼﺮﺗــــــــــــﻪ راﺷــــــــــــﻲ‬ ‫ﭼـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﻲ ﻣﺎﭘﺮ‪４‬ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‪＋‬ﻮه‬ ‫د وﺟـــــــــــــــــــــــــــــــــﺪان ＊ـــــــــــــــــــــــــــــــــﻮدﻟ‪ ３‬ﻻره‬ ‫ﺗــــــــــــــﺶ د ‪＄‬ــــــــــــــﺎن د ﻣــــــــــــــﺮګ ﻟــــــــــــــﻪ ډاره‬ ‫ﺳــــﺘﺎ ﭘــــﻪ ﻛــــﻮر ﻛــــﻲ زﻣــــﺎ د اور دا ﻳــــﻮه ﻟﺘﻜــــ‪９‬‬ ‫ﭼــــــــــﻲ ﻛــــــــــﻪ ﺗــــــــــﺖ ﻳــــــــــﻢ ﺧــــــــــﻮ ‪＄‬ﻠﻴــــــــــ‪８‬م‬ ‫ﭘـــــــــــــﻪ ﻫـــــــــــــﻮا ﻛـــــــــــــﻲ ﻫـــــــــــــﻢ ﭘ‪７‬ﻗﻴـــــــــــــ‪８‬م‬ ‫زﻣـــــــــــــــــــــــــﺎ ژﺑـــــــــــــــــــــــــﻪ ﻏﻮ＇ـــــــــــــــــــــــــﻪ وي‬ ‫زﻣـــــــــــــﺎ ‪－‬ـــــــــــــﻮﺗﻲ ﻫـــــــــــــﻢ ﻗﻠـــــــــــــﻢ ﻛـــــــــــــ‪７‬ي‬

‫د ﻣﺎﻳــﻞ ﭘــﻪ ﻟﻴــﻚ ﻛــﻲ ﻧﻈــﻢ وي او ﻛــﻪ ﻧﺜــﺮ؟ ﭘــﻪ ﺳــﻄﺤﻲ اﻧــﺪاز ‪＄‬ــﺎن‬ ‫ﭘﻮﻫــﻮل ﭘــﻪ ﻫــﻴ＆ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﻫــﻢ اﺳــﺎن ﻛــﺎر ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﻧــﻦ ‪請‬ــﺒﺎ ﭼــﻲ د ﻣﻄــﺎﻟﻌ‪３‬‬ ‫ﻛــــﻮم ﺳــــﻬﻞ او ﺳــــﻄﺤﻲ اﻧــــﺪاز روان دى‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ د ﻳــــﻮ ﺳــــﻄﺤﻲ ﻓﻜــــﺮ‬ ‫ﻟﺮوﻧﻜــﻰ ﻟﻴــﻚ دﭘــﺎره ﺧــﻮ ﻫــﻴ＆ ﻛ‪５‬ــﺪاى ﺷــﻲ‪ ،‬ﺧــﻮ دﻟــﻮى ﻓﻜــﺮ و ژورﺗﻴــﺎ‬ ‫ﺗـــﻪ د رﺳـــ‪５‬ﺪو ﻗـــﻮت ﻧـــﻪ ﻟـــﺮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﻫﻤ‪５‬ـــﺸﻪ ژور او ﻟـــﻮى ﻓﻜـــﺮ ﭘـــﻪ‬

‫‪142‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دې وﺟــﻪ ﺷــﺎﺗﻪ ﻛــ‪７‬ى ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ دې ＇ــﻮك ﻧــﻪ ﭘــﻮﻫﻴ‪８‬ي ﺧــﻮ ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻓﻜــﺮ ﻫﻤــ‪５‬ﺶ ﻟــﻪ ﺧﭙــﻞ وﺧــﺖ ﺳــﺮه ﺧﭙــﻞ ﻋﻈﻤــﺖ ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬د‬ ‫ﺧﭙﻠــﻲ ﻛــﻢ ﻋﻠﻤــﻲ او ﺳــﻄﺤﻲ اﻧــﺪاز ﺗــﻪ د ﻳــﻮه ﻟﻴــﻚ د اﺑﻬــﺎم ﻧــﻮم ورﻛــﻮل‬ ‫ډ‪４‬ــﺮ اﺳــﺎن دى‪ ،‬ﺧــﻮ ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﻟﻴــﻚ ﺳــﺮه ﺣﻘﻴﻘــﻲ اﻧــﺼﺎف ﻛــﻮل ډ‪４‬ــﺮ ‪－‬ــﺮان‬ ‫ﻛـــﺎر دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ‪＄‬ﻜـــﻪ ﻛـــﻮم ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻰ ﭼـــﻲ د ﻟﻮﺳـــﺘﻠﻮ ﺳـــﻄﺤﻲ اﻧـــﺪاز‬ ‫ﻟــﺮي ﻫﻐــﻮ ﺗــﻪ زﻣــﺎ دا ﻣــﺸﻮره ده‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻣﺎﻳــﻞ ﺗﺨﻠﻴﻘــﺎت دي ﻧــﻪ ﻟــﻮﻟﻲ‬ ‫‪＄‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ د ﺧﭙـــﻞ ﻋـــﺼﺮ ﭘـــﺮ ﻛﻮﻣـــﻮ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ﻣﺎﻳـــﻞ ﻧﻈـــﺮ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﺷـــﺎﻳﺪ د‬ ‫ﺳﻄﺤﻲ اﻧﺪاز ﻟﺮوﻧﻜﻮ ﺧﻠ‪／‬ﻮ ﺑﺼﻴﺮت ﻫﻐﻮﻧﻲ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮﺣـــﺎل زه ﻫـــﻢ دا دﻋـــﻮه ﻧـــﻪ ﻛـــﻮم ﭼـــﻲ زه د ﻣﺎﻳـــﻞ د ﺗﺨﻠﻴﻘـــﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣﻘـــﺼﺪﻳﺖ ﭘـــﻮره ﭘﻮﻫـــﻪ ﺷـــﻮى ﻳـــﻢ‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ د ﻫﻐـــﻪ د ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ‬ ‫ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻮ ﺗﺠﺰﻳـــﻪ وړاﻧـــﺪي ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬د دې ﻓﻴـــﺼﻠﻪ ﺑـــﻪ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ ﻛـــﻮي‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ＇ـــﻮﻣﺮه اﻧـــﺼﺎف ورﺳـــﺮه ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬زه ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ ﻣﺎﻳـــﻞ د ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ﻋــﺼﺮ ﻳــﻮ داﺳــﻲ ﻧﺒــﺎض ‪－‬ــ‪２‬ﻢ ﭼــﻲ د ﻣﻌﺎﺷــﺮې ﭘــﻪ ﻫــﺮ ﻣــﺮض ﺧﺒــﺮ دى او‬ ‫د ﻫﻐــﻪ دﭘــﺎره د ﻫﻐــﻪ د ﺧــﺎﺗﻤ‪ ３‬دﭘــﺎره ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ذاﺗــﻲ ﺳــﻄﺤﻪ ﺧﭙــﻞ وس‬ ‫ﻛـــــﻮي‪ ،‬ﺧـــــﺪاى دي وده ﺗـــــﻪ ﻋﻤـــــﺮ دراز ورﻛـــــ‪７‬ي‪ ،‬ﭼـــــﻲ ﻣـــــﻮږ را روان‬ ‫ﻧــــﺴﻠﻮﻧﻪ د ده د ﺗﺨﻠﻴﻘــــﺎﺗﻮ ＇ﺨــــﻪ د ﻣﻘــــﺼﺪﻳﺖ او ﺣﻘﻴﻘــــﺖ ﻻري ﺧﭙــــﻞ‬ ‫ﻛ‪７‬ي‪) .‬آﻣﻴﻦ(‬

‫ا‪－‬ﺴﺖ ‪٢٠٠١‬ء‬

‫‪143‬‬

‫_________________________________________________‬

‫ﻣﺎﺷﺎﻋﺮ وﻟﻴﺪو ‪....................‬‬ ‫دا ＇ـــﻪ د دووﻟـــﺲ ﻳـــﺎ دﻳـــﺎرﻟﺲ ﻛﺎﻟـــﻪ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﺧﺒـــﺮه ده‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ د‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي ﺳــﺎز د ＇‪７５‬ﻟــﻮ ﭘﻴــﻞ ﻛــ‪７‬ى ؤ‪ ،‬دا ﭘﻴــﻞ ﻣــﻲ ﻫــﺴﻲ ﺑــ‪ ３‬اﺳــﺘﺎده‬ ‫ﻛــ‪７‬ى وو‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻧــﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ــﺪم ﭼــﻲ ﻏــﺰل ＇ــﻪ دى او ﻧﻈــﻢ ＇ــﻪ دى‪ ،‬ﺑــﺲ‬ ‫ﭘــﻪ اﺧﺒــﺎروﻧﻮ ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻣــﻲ ﺷــﺎﻋﺮي ﻟﻮﺳــﺘﻪ او ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ ﻣــﻲ د ﺧﭙــﻞ ﺳــﻮچ‬ ‫ﻣﻄـــﺎﺑﻖ ﭘـــﻪ اﺧﺒـــﺎري اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ د ＇ـــﻪ اوﺗـــﻮ ﺑﻮﺗـــﻮ ﻟﻴﻜﻠـــﻮ ﺧـــﻮاري‬ ‫ﺗﺮﺳــﺮه ﻛـــﻮه‪ ،‬دا ﻧــﻮ ﻫﻐـــﻪ دور وو‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣــﺎ ＇ـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﺳـــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻧـــﻪ‬ ‫وو ﻟﻴــﺪﻟﻰ او ﻧــﻪ ﻣـــﻲ ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎن د ＇ـــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ ‪－‬ﻮﻣــﺎن ﻛ‪５‬ـــﺪه‪ ،‬ﭘــﻪ ﻣﻐـــﺰو‬ ‫ﻛــﻲ ﻣــﻲ دا ﺧﺒــﺮه ﭘﺮﺗــﻪ وه‪ ،‬ﭼــﻲ دا ﺷــﺎﻋﺮ ﺑــﻪ ﺧــﺪاى ﺧﺒــﺮ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ ﺷــﻰ‬ ‫وي‪ ،‬ﻳﻌﻨــﻲ ﭘــﻪ دﻏــﻪ ﺧﺒــﺮه ﺑــﻪ زﻣــﺎ ﻣﻐــﺰو ﺗــﻪ اروﻣــﺮو دا ﺗــﺼﻮر راﺗﻠــﻮ‬ ‫ﭼـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮ ﺷـــﺎﻳﺪ د اﻧـــﺴﺎن رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻧـــﻪ وي‪＇ ،‬ـــﻪ ﻧـــﻮر ﻏﻮﻧـــﺪي ﻣﺨﻠـــﻮق‬ ‫ﺑــﻪ وي‪) ،‬دوﻣــﺮه ﻓــﺮق ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ د ＇ــﻪ ﺳــﻴﺎرې د ﻣﺨﻠــﻮق ﺷــﻚ ﻣــﻪ ﻧــﻪ ﭘــﺮ‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪو( دﻟﺘـــﻪ ﻟـــﻪ ﺑـــﻞ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗـــﻪ ＇ﺨـــﻪ زﻣـــﺎ ﻣـــﺮاد دا ﻧـــﻪ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮ ﺑــﻪ ＇ــﻪ ﻣــﺎﻓﻮق اﻟﻔﻄــﺮت ﻳــﺎ ﻋﺠﻴﺒــﻪ ﻏﻮﻧــﺪي ﻣﺨﻠــﻮق وي‪ ،‬ﺑــ‪３‬‬ ‫ﺷـــﻜﻪ ﭘـــﻪ ذﻫـــﻦ ﻛـــﻲ د ﺷـــﺎﻋﺮ ﭘـــﻪ ﻣﺠـــﺴﻤﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻟـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ＇ﺨـــﻪ ＇ـــﻪ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔــﻪ او ﺑ‪５‬ــﻞ ﺷــﻰ ؤ‪－ ،‬ــﻮا د ﺷــﺎﻋﺮ ﺗــﺼﻮر زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﻧــﺰد ﺗــﺮ اﻧــﺴﺎن‬ ‫＇ــﻪ د اﻋــﻞٰى ﻏﻮﻧــﺪي ﻣﺨﻠــﻮق وو‪ ،‬زﻣــﺎ دا ﺗــﺼﻮر ‪＄‬ﻜــﻪ ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟﻜــﻪ‬ ‫ﻣﺨﻜــﻲ ﻣــﻲ ووﻳــﻞ ﭼــﻲ ＇ــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ ﻳــﺎ ﺷــﺎﻋﺮﻧﻤﺎ ﻣﺨﻠــﻮق ﻣــﻲ ﻧــﻪ ﭘــﻪ دا‬

‫‪144‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻮ ﺳـــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻟﻴـــﺪﻟﻲ ؤ او ﻧـــﻪ ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ ﻏـــﻮږو اور‪４‬ـــﺪﻟﻰ وو‪،‬‬ ‫ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ زه ＇ــﻪ ﭼــﻲ ！ــﻮل ﺑــﻮرى ﻟــﻪ ！ــﻲ وي ＇ﺨــﻪ ﻫــﻢ ډ‪４‬ــﺮ ﻟﻴــﺮي وو‪،‬‬ ‫‪－‬ﻨــﻲ ﭼﺮﺗــﻪ ﺑــﻪ ﻣــﻲ ﭘــﻪ ＇ــﻪ ﻣــﺸﺎﻋﺮه ﻛــﻲ ＇ــﻮك ﺷــﺎﻋﺮ ﻟﻴــﺪﻟﻰ واى‪ ،‬ﻧــﻮ‬ ‫ﺑــﻪ ﻣــﻲ د ﺷــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﺑــﺎب ＇ــﻪ ‪ Exposure‬ﺷــﻮى وو‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ‬ ‫ﻣـــﺎ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﻪ اﺧﺒـــﺎروﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻟﻴـــﻚ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻟﻮﺳـــﺘ‪ ３‬وه او ﭼـــﻮﻧﻜ‪３‬‬ ‫ﭘــﻪ ﻣــﺎ ﻛــﻲ ﻫــﻢ ﻟــﻪ دې ﺳــﻮﺑﻪ د ﺷــﺎﻋﺮي ﻣــﺎده را ﺑﻴــﺪاره ﺷــﻮې وه‪ ،‬ﻧــﻮ‬ ‫ﺑـــﻪ ﻣـــﻲ ＇ـــﻪ ﻣـــﺼﺮﻋ‪－ ３‬ـــ‪６‬ي وډي ﺳـــﺮه ﻟﻴﻜﻠـــ‪ ３‬ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻣـــﻲ و دې‬ ‫ﺗــﻪ ﻫــﻢ ﻓﻜــﺮ ﻧــﻪ رﺳــ‪５‬ﺪو ﭼــﻲ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ دى زه ﭘﺨﭙﻠــﻪ د ﺷــﺎﻋﺮي رﻧ‪／‬ــﻪ‬ ‫＇ـــﻪ ﻛـــﺎر ﻛـــﻮم‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻳﻘﻴﻨـ ـﺎً ﺷـــﺎﻋﺮان ﺑـــﻪ زﻣـــﺎ رﻧ‪／‬ـــﻪ اﻧـــﺴﺎﻧﺎن وي‪ ،‬ﺧـــﻮ‬ ‫＇ﻨ‪／‬ــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻛــﻮې‪ ،‬ﺑــﺲ و ‪＄‬ــﺎن ﺗــﻪ ﻣــﻲ ﻫــﻢ ﻓﻜــﺮ ﻧــﻪ ﺗﻠــﻮ‪ ،‬ﻛﻠــﻪ‪ -‬ﻛﻠــﻪ ﺑــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ وﺧـــﺖ ﻣـــﺎ د ﻛـــﻮ！ﻲ ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ ﺧﭙﺮوﻧــﻲ ﻫـــﻢ اور‪４‬ـــﺪې‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻛـــ＀ ﻣـــ＀‬ ‫ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ ﻛـــﻲ د ږﻏ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﭘـــﻪ اړه ﻫـــﻢ ＇ـــﻪ دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ‬ ‫ﺗــﺼﻮر ؤ‪ ،‬ﺧﻴــﺮ ＇ــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻛــﻮې‪ ،‬ﭼــﻲ ﺧﺒــﺮه ﻧــﻮره ﭘــﺴﻲ اوږدوم‪ ،‬ﻣــﺎ ﭼــﻲ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮي ﭘﻴـــﻞ ﻛـــ‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧـــﻮ د دې اﻣﻜـــﺎن ﺧـــﻮ ارو ﻣـــﺮو ﻣﻮﺟـــﻮد ؤ‪،‬‬ ‫ﭼــﻲ ﭼﺮﺗــﻪ ﻧــﻪ ﭼﺮﺗــﻪ ﺑــﻪ ﻟــﻪ ＇ــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ ﺳــﺮه زﻣــﺎ ﻣﺨــﻪ ﺿــﺮور ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﭘــﻪ‬ ‫دا دوران ﻛـــﻲ زﻣـــﻮږ د اﻧ‪／‬ﺮﻳـــﺰي ﻟـــﻪ اﺳـــﺘﺎذ ﻏـــﺎزي ﺧـــﺎن ﺟـــﺎذب ﺳـــﺮه‬ ‫ﭼﺮﺗــﻪ ﻣــﺎ د ﺧﭙﻠــﻲ ﺷــﺎﻋﺮي ﺗــﺬﻛﺮه وﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﺑﻴــﺎ ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ﻣــﺎ ＇ﺨــﻪ زﻣــﺎ ＇ــﻪ‬ ‫‪－‬ــ‪ ６‬وډي ﻏﺰﻟــ‪ ３‬ﭘــﻪ دﻏــﻪ ﻧﻴــﺖ واﺧﻴــﺴﺘ‪ ３‬ﭼــﻲ ﻳــ‪ ３‬وﻳــﻞ‪" :‬زه ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬و‬ ‫ﺧﭙــــﻞ اﺳــــﺘﺎذ ﺳـــــﻴﺪ ﺧﻴــــﺮ ﻣﺤﻤـــــﺪ ﻋــــﺎرف ﺗـــــﻪ ور＊ــــﻜﺎره ﻛـــــ‪７‬م‪ ،‬د‬ ‫‪ Common Sense‬ﺧﺒـــﺮه وه ﭼـــﻲ ﻏـــﺎزي ﺧـــﺎن ﺟـــﺎذب د ﺧﭙـــﻞ اﺳـــﺘﺎذ‬ ‫ﺧﺒــﺮه وﻛــ‪７‬ه او ﻛﻠــﻪ‪ -‬ﻛﻠــﻪ ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺧﭙــﻞ ＇ــﻪ ﺷــﻌﺮ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﻛــﻼس ﻛــﻲ راﺗــﻪ‬ ‫وﻳﻠــﻮ‪ ،‬ﺧــﻮ زﻣــﺎ ﺳــﺎده ذﻫــﻦ ﻻ ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ د ﺷــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﻳــﻮ ﺑــﻞ رﻧـــ‪ ，‬ﺗــﺼﻮر‬ ‫ﻛــــﻲ ؤ ﻫــــﻢ ﭘــــﻪ دا ﻧــــﻪ رﺳــــ‪５‬ﺪﻣﻪ ﭼــــﻲ ﺷــــﺎﻋﺮان ﺑــــﻪ ＇ﺮﻧ‪／‬ــــﻪ ﻣﺨﻠــــﻮق‬ ‫وي؟؟؟؟؟؟‬

‫‪145‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣـــﺎ ﻣـــﺎﺗﻲ ‪－‬ـــﻮډي ﻏﺰﻟـــﻲ ﺑـــﻪ ﺧـــﻮد ﺗـــﺮ ﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف‬ ‫رﺳــــ‪５‬ﺪﻟﻲ وي‪ ،‬ﺧــــﻮ د ﺷــــﺎﻋﺮ د ﻳــــﻮ ﻣﺠــــﺴﻢ اﻧــــﺴﺎن ﭘــــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ زﻣــــﺎ‬ ‫‪ Exposure‬ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ وﺷـــﻮ ﭼـــﻲ ﻳـــﻮه ورځ ﻣـــﺎ‪＄‬ﻴ‪／‬ﺮ د ﻳـــﻮ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮي‬ ‫دﻛــﺎن ﺗــﻪ ورﻏﻠــﻢ‪ ،‬د دې دﻛــﺎن ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ زﻣــﺎ ﻟــﻪ ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﺳــﺮه ﻳــﻮ ډ‪４‬ــﺮ‬ ‫ﺳــﺎده ﻏﻮﻧــﺪي ﺳــ‪７‬ى ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﺧﺒــﺮو ﺑﻮﺧــﺖ ؤ‪－ ،‬ــﻮل ﭼﺘﺮاﻟــﻲ ！ــﻮﭘ‪ ９‬ﭘــﺮ‬ ‫ﺳـــﺮ‪ ،‬ﺳـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي ﺟـــﺎﻣ‪ ３‬او ورﺑﺎﻧـــﺪي ‪請‬ـــﺪرۍ اﭼـــﻮﻟ‪ ３‬ﺧﺮ‪４‬ﻴﻠـــ‪３‬‬ ‫ږﻳـــﺮه او ﻛـــﻮﭼﻨﻲ ﻏﻮﻧـــﺪي ﺑﺮ‪４‬ﺘﻮﻧـــﻪ‪ ،‬ﻳـــﻮ ﺳـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي ﺳـــ‪７‬ى‪ ،‬ﻣـــﺎ دا‬ ‫ﺳــ‪７‬ى ﻫــﺴﻲ د ﻳــﻮ ＇ــﻮ ﻟﻤﺤــﻮ دﭘــﺎره وﻟﻴــﺪو‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ زﻣــﺎ د ورﺗــ‪，‬‬ ‫＇ـــﻮ ﻟﻤﺤـــ‪ ３‬وروﺳـــﺘﻪ دا ﺳـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي ﺳـــ‪７‬ي رﺧـــﺼﺖ واﺧﻴـــﺴﺖ او‬ ‫روان ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ روان ﺷـــﻮ‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫـــﺴﻲ ﭘـــﻪ ﺑـــ‪ ３‬ﺧﻴـــﺎﻟ‪ ９‬ﻛـــﻲ زﻣـــﺎ‬ ‫ﻧﻈــﺮ ﭘــﻮري و＊ــﻨﺘﻮ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺗــ‪ ，‬ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﻟــ‪ ８‬ﻓــﺮق ؤ‪ ،‬ﭘــ‪＋‬ﻮ ﺗــﻪ ﭼــﻲ ﻣــ‪３‬‬ ‫وﻛﺘــﻞ ﻧــﻮ ﭘــﻪ ＇ﭙﻠــ‪ ９‬ﭘــﻮري ﻳــ‪＇ ３‬ــﻪ ﺗﺎروﻧــﻪ ﻫــﻢ ﺗ‪７‬ﻟــﻲ ؤ‪ ،‬ﻟــﻪ ﻣﻠ‪／‬ــﺮي‬ ‫ﻣــﻲ ﻫــﺴﻲ د دې ﺳــ‪７‬ي ﭘﻮ＊ــﺘﻨﻪ وﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﻫﻐــﻪ راﺗــﻪ وﻳــﻞ‪" :‬ﭼــﻲ دا ﺳــﻴﺪ‬ ‫ﺧﻴﺮﻣﺤﻤــﺪ ﻋــﺎرف ؤ‪ ،‬ډ‪４‬ــﺮ ﻟــﻮى ﺷــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬زه د ＇ــﻮ ﺷــ‪５‬ﺒﻮ دﭘــﺎره ﭘــﻪ‬ ‫ارﻳـــﺎﻧﻲ ﻛـــﻲ وﻻړم‪ ،‬دا ارﻳـــﺎﻧﻲ ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ دې وه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ اول ‪＄‬ـــﻞ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺧﭙﻠــــﻮ ﺳــــﺘﺮ‪－‬ﻮ د ﺷــــﺎﻋﺮ ﻣﺠــــﺴﻢ وﺟــــﻮد وﻟﻴــــﺪو‪ ،‬ﻫﻐــــﻪ وﺧــــﺖ ﭘــــﺮ‬ ‫ﻣﺎﺑﺎﻧـــﺪي دا ﺧﺒـــﺮه ＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه ﺷـــﻮه‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮ ﺧـــﻮ اﻧـــﺴﺎن وي‪ ،‬ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ﺳـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي اﻧـــﺴﺎن‪ ،‬ﭼـــﻲ د دې ﻣﻌﺎﺷـــﺮې ﺑﺮﺧـــﻪ وي‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ ﻣـــﻲ و‬ ‫‪＄‬ـــﺎن ﺗـــﻪ د ﺷـــﺎﻋﺮ ﭘـــﻪ ﺣﻴـــﺚ ﻫﻴﻠـــﻪ ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮه‪ ،‬ﭼـــﻲ زه ﻫـــﻢ واﻗﻌـــﻲ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛـــﻮﻻى ﺷـــﻢ‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﺷـــﺎﻳﺪ ﭘـــﻪ اول ‪＄‬ـــﻞ ﻳـــﻮ ﻣﺠـــﺴﻢ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮ وﻟﻴـــﺪو او ﻫﻐـــﻪ اﻧـــﺴﺎن ؤ‪ ،‬ډ‪４‬ـــﺮ ﺳـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي اﻧـــﺴﺎن‪ ،‬ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ﻋــﺎﺟﺰه ﻏﻮﻧــﺪي اﻧـــﺴﺎن‪ ،‬ﭘــﻪ ﺧﺒـــﺮو ﻛــﻲ ﻟـــﻪ اﻧﻜــﺴﺎري او ﺧﻠﻮ‪請‬ـــﻪ ډك‬ ‫اﻧـــﺴﺎن‪＇ ،‬ـــﻮ ور‪＄‬ـــﻲ ﭘـــﺲ زه ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻛـــﻼس ﻛـــﻲ ﻧﺎﺳـــﺖ وم‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻣﺤﻤـــﺪﻋﻠﻲ ﺑﻮرﻳـــﻮال راﻏﻠـــﻮ زه ﻳـــ‪ ３‬دﺑﺎﻧـــﺪي وﻏﻮ＊ـــﺘﻢ او ﻳـــﻮه ﺑﻠﻨـــﻪ‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬را＊ـــﻜﺎره ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﭼـــﻲ دﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف ﻟـــﻪ ﺧـــﻮا ﻟﻴـــﻚ ؤ‪،‬‬ ‫‪146‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼــﻲ ﻧــﻦ ﻣﺎﺳﭙــ‪＋‬ﻴﻦ د ﻗﺎﺿــﻲ ﻋــﺎﻟﻢ ﺿــﻤﻴﺮ ﭘــﻪ ﻳــﺎد ﻛــﻲ ﻣــﺸﺎﻋﺮه ده‪ ،‬د‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻟــﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧــﻮ ﺳــﺮه زﻣــﺎ ﻧــﻮم ﻫــﻢ ﻟﻴﻜﻠــﻰ ؤ‪ ،‬وروﺳــﺘﻪ ﺑﻴــﺎ زه ﭘــﻪ‬ ‫＇ـــﻪ ﺷـــﺶ و ﭘـــﻨﺞ ﻛـــﻲ وم‪ ،‬ﭼـــﻲ زه ﺑـــﻪ ＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ور‪＄‬ـــﻢ؟ او ﻫﻐـــﻪ ﻫـــﻢ د‬ ‫دوﻣﺮه ډ‪４‬ﺮو ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻣﻴﺎن ﺗﻪ؟‬ ‫ﺧﭙــﻞ ﻣــﺖ او ﺣﻮ‪請‬ــﻠ‪ ３‬ﻣﻠ‪／‬ﺮﺗﻴــﺎ ﻧــﻪ راﺳــﺮه ﻛﻮﻟــﻪ‪ ،‬ﺧﻴــﺮ ﻫﻤــﺖ ﻣــﻲ‬ ‫ﻳﻮ‪＄‬ــﺎى ﻛـــ‪ ７‬او ﺧﭙــﻞ د ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ دوﺳــﺖ ﺷـــﻤﺲ اﻟﺤــﻖ ﭼﺮﻣـــﻰ ﻣـــﻲ‬ ‫دې ﺗــﻪ ﺗﻴــﺎر ﻛــ‪ ،７‬ﭼــﻲ ﻣﺎﺳﭙــ‪＋‬ﻴﻦ ﺑــﻪ ﻟــﻪ ﻣــﺎ ﺳــﺮه ﻣــﺸﺎﻋﺮې ﺗــﻪ ‪＄‬ــﻲ ﭼــﻲ‬ ‫زړه ﻣــــﻲ ﭘــــﻪ ډاډه وي‪ ،‬ﺑﻴــــﺎ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ زه ﻟــــﻪ ﺷــــﻤﺲ اﻟﺤــــﻖ ﺳــــﺮه د‬ ‫اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ــﺸﻦ ﺳــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﭘــﻪ ﺧﻮﻧــﻪ ورﻧﻨــﻮﺗﻢ ﻧــﻮ د ﻣ‪５‬ــﺰ ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﭘــﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ‬ ‫ﻛﺮﺳـــ‪ ９‬ﺑﺎﻧـــﺪي ﻫﻐـــﻪ ﺳـــﺎده ﭘـــﺎده ﻏﻮﻧـــﺪي اﻧـــﺴﺎن ﻗﻠـــﻢ او ﻛﺎﻏـــﺬ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻻس ﻛـــﻲ ﻧﺎﺳـــﺖ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ＇ـــﻮ ور‪＄‬ـــﻲ ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ د ﺧﭙـــﻞ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮي د‬ ‫دﻛـــﺎن ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ ﻟﻴـــﺪﻟﻰ ؤ‪ ،‬ﻳﻌﻨـــﻲ ﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ اول‬ ‫ﻣﺠــﺴﻢ ﺷــﺎﻋﺮ ﭼــﻲ د ﺷــﺎﻋﺮي ﭘــﻪ اړه ﻳــ‪ ３‬زﻣــﺎ ﺗــﺼﻮر ﺣﻘﻴﻘــﻲ ﻛــ‪７‬ى ؤ‪،‬‬ ‫ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه ﻣﻴﻨــﻪ را وﻻړ ﺷــﻮ‪ ،‬روﻏﺒــ‪ ７‬ﻳــ‪ ３‬راﺳــﺮه وﻛــ‪ ７‬او‬ ‫دﺳـــﺘﻲ ﻳـــ‪ ３‬د اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ـــﺸﻦ ﺳـــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﻳـــﻮ ﺑـــﻞ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ اوﺳـــﻪ‬ ‫ﭘـــﻮري ﭘـــﻪ "ﺧـــﺎﻧ‪ "３‬ﻣـــﺴﻤﺎ دى‪ ،‬و ﭼـــﺎى راﻏﻮ＊ـــﺘﻠﻮ ﺗـــﻪ وﻟ‪８５‬ﻟـــﻮ‪ ،‬ﺗـــﺮ‬ ‫دﻏـــﻪ وﺧﺘـــﻪ ﭘـــﻮري ﻣـــﺎ ﺧﭙـــﻞ ﻧـــﻮم ﻫـــﻢ ور ＊ـــﻮوﻟﻰ ؤ او ده ﺑﻴـــﺎ دﺳـــﺘﻲ‬ ‫ﻣــﺦ ﺗــﻪ ﭘــﺮ ﻣ‪５‬ــﺰ ﺑﺎﻧــﺪي ﭘﺮاﺗــﻪ ﻛﺎﻏﺬوﻧــﻪ ﺳــﺮه وﭘﻠ＂ــﻞ‪ ،‬ﻳــﻮه ﭘﺎ‪１‬ــﻪ ﻳــ‪ ３‬را‬ ‫وا‪４‬ـــﺴﺘﻠﻪ ﻣﺎﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬وﻧﻴـــﻮه‪ ،‬ﻣـــﺎ ﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ووﻳـــﻞ‪" :‬ﺟـــﺎذب ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺳـــﺘﺎ‬ ‫ﻏﺰﻟﻮﻧــﻪ ﻣﺎﺗــﻪ راﻛــ‪７‬ي ؤ‪ ،‬ﻣــﺎ دا ﻳــﻮه ﺳــﻤﻪ ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬د ﻧــﻦ ﭘــﻪ ﻣــﺸﺎﻋﺮه‬ ‫ﻛﻲ ﻳ‪ ３‬وواﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬

‫‪147‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫"ﭼــﻲ ﻣــﺎ ﺧــﻮ ﺑــﻞ وﺧــﺖ ＇ــﻪ ﻣــﺸﺎﻋﺮه ﻧــﻪ ده ﻛــ‪７‬ې‪" ،‬ده راﺗــﻪ ووﻳــﻞ‪:‬‬ ‫"ﭼـــﻲ دا ﻏـــﺰل ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ واره ﻟـــﻪ ‪＄‬ﺎﻧـــﻪ ﺳـــﺮه ﺗ‪５‬ـــﺮه ﻛـــ‪７‬ه‪ ،‬ﺗﺎﺑـــﻪ ﭘـــﻪ در‪４‬ـــﻴﻢ‬ ‫＇ﻠﻮرم ﻧﻤﺒﺮ را وﻏﻮاړو ﻳﻮه ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده‪ ،‬دوﻣﺮه ‪－‬ﺮان ﻛﺎر ﻧﻪ دى"‪.‬‬ ‫دا زﻣـــﺎ د ژوﻧـــﺪ اوﻟـــﻪ ﻣـــﺸﺎﻋﺮه وه‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘـــﻪ اړه ﻳـــ‪３‬‬ ‫زﻣــــﺎ ‪ Exposure‬ﻧــــﻮر ﻫــــﻢ ﭘــــﺮاخ ﻛــــ‪７‬و‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ ﻫــــﻢ دﻟﺘــــﻪ ﻣــــﺎ‬ ‫ﭘﺮوﻓﻴـــــﺴﺮ رﺑﻨـــــﻮاز ﻣﺎﻳـــــﻞ‪ ،‬ﻛﻤ‪５‬ـــــﻞ ﻗﺰﻟﺒـــــﺎش‪ ،‬رازق ﻓﻬـــــﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻟـــــﻚ‬ ‫زﻫﻴـــﺮ‪ ،‬ﺧﻮرﺷـــﻴﺪ اﻓـــﺮوز او ﻧـــﻮر ډ‪４‬ـــﺮ وﻟـــﺪ او ﻧﺎوﻟـــﺪه ﺧﻠــــ‪ ，‬د ﺷـــﺎﻋﺮ‬ ‫ﭘــﻪ ﺑ‪２‬ــﻪ ﻛــﻲ وﻟﻴــﺪو‪ .‬زﻣــﺎ ＊ــﻪ ﻳــﺎد دي‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻣــﺎ ﭘــﻪ دﻏــﻪ ﻣــﺸﺎﻋﺮه‬ ‫ﻛــﻲ ﺧﭙﻠــﻪ ﻏﺰﻟــﻪ اوروﻟــﻪ ﻧــﻮ ﭘــﻪ "واه‪ -‬واه او ډ‪４‬ــﺮ ＊ــﻪ‪ -‬ډ‪４‬ــﺮ ﺷــﻪ ﻛــﻲ د‬ ‫دوو اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ږﻏﻮﻧــﻪ زﻣــﺎ ﺗــﺮ ﻏــﻮږو رارﺳــ‪５‬ﺪو‪ ،‬ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﻳــﻮ ږغ د‬ ‫ﻣﺮﺣـــــﻮم ﺣـــــﺎﺟﻲ ﻣﻴﺮزاﺧـــــﺎن ﭘ‪（５‬ـــــﻲ ؤ‪ ،‬او ﺑـــــﻞ ږغ د ﺣﻴـــــﺎت ﺳـــــﻴﺪ‬ ‫ﺧﻴﺮﻣﺤﻤــﺪ ﻋــﺎرف ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﺎ ﺣﻮ‪請‬ــﻠﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﺳــﺎﺗﻠﻪ‪ ،‬ﺑــﺲ د‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﺲ زه ﻫـــﻢ د ﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف ﭘـــﻪ ﻛـــﺎروان ﻛـــﻲ د ﻳـــﻮ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ ﺷــﺎﻣﻞ ﺷــﻮم‪ ،‬دا ﺳــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤــﺪ ﻋــﺎرف ؤ ﭼــﻲ زه ﻳــ‪３‬‬ ‫د ﺷـــﺎﻋﺮي ﭘـــﻪ رﻣـــﻮزو دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﭘﻮﻫـــﻮﻟﻢ ﻟﻜـــﻪ ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ﺷـــﻔﻴﻖ دوﺳـــﺖ‬ ‫ﭼــــﻲ ﺧﭙــــﻞ ﺑــــﻞ دوﺳــــﺖ ﺗــــﻪ ﻻره ور ＊ــــﻴﻲ‪ ،‬ﺳــــﻮﻛﻪ‪ -‬ﺳــــﻮﻛﻪ زه ﻫــــﻢ د‬ ‫ﺷﺎﻋﺮي د ﻓﻦ ﭘﻪ ﺑﺎرﻳﻜﻴﻮ وﻟﺪ‪４‬ﺪم‪.‬‬ ‫دا د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ د ﻣﻴﻨـــﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠـــﻮي او ﺧﻠـــﻮص وﺟـــﻪ وه‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﺑﻴــﺎ دا زﻣــﺎ رو！ــﻴﻦ ﺟــﻮړ ﺷــﻮ‪ ،‬ﭼــﻲ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ ﺑــﻪ د ﻛــﻼس ﻟــﻪ ﺑﻮرﻳــﺖ ＇ﺨــﻪ‬ ‫را ﺧــﻼص ﺷــﻮم‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ ﺳــﻴﺦ اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ــﺸﻦ ﺳــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﺗــﻪ راﻏﻠــﻢ‪ ،‬او ﺑﻴــﺎ‬ ‫ﺑـــﻪ د ﻣﺎﺳﭙ‪５‬ـــ‪＋‬ﻴﻦ ﺗـــﺮ اذاﻧـــﻪ ﭘـــﻮري دﻟﺘـــﻪ ﻧﺎﺳـــﺖ وم‪ ،‬ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻟـــﻪ ﻣﻬـــﺎرﺗﻮﻧﻮ ＇ـــﻪ د ﻏـــﺰل او ﻧﻈـــﻢ ﭘـــﻪ ﻓﻨـــﻲ اړﺧﻮﻧـــﻮ‬ ‫ﺧﺒﺮ‪４‬ــﺪم ﻧــﻮ ﺑﻠــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــﻪ ﺑــﻪ د ！ﻮﻗــﻮ ！ﻘــﺎﻟﻮ ﭘــﻪ ﺧﻨــﺪﻧﻲ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ‬ ‫ﻫــــﻢ ‪－‬ــــ‪ ６‬وم‪ ،‬وﻟــــﻲ ﭼــــﻲ ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ＇ــــﻮﻣﺮه ﻟــ ـﻮى ﺷــــﺎﻋﺮ دى‪،‬‬ ‫‪148‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫دوﻣــﺮه ＊ــﻪ او ﻟــﻮى اﻧــﺴﺎن ﻫــﻢ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻳــ‪ ３‬د ﺷــﺎﻋﺮ او اﻧــﺴﺎن‬ ‫ﻫـــــﺮ دواړه اړﺧﻮﻧـــــﻪ ﻟـــــﻪ ﻣﻴﻨـــــﻲ او ﺧﻠﻮ‪請‬ـــــﻪ ډك ؤ‪ ،‬ﭘـــــﻪ اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ـــــﺸﻦ‬ ‫ﺳــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﻛــﻲ زﻣــﻮږ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧــﻪ ﻫــﺮه ورځ ﺟﻮړ‪４‬ــﺪو او ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﻣﻴﺎﺷــﺖ‬ ‫ﻛــﻲ ﻳــﻮ واره ＊ــﻪ ﺧﻮﻧــﺪوره ﻣــﺸﺎﻋﺮه ﻳــﺎ ﺑــﻞ داﺳــﻲ ادﺑــﻲ ﻧﺸــﺴﺖ ﺑــﻪ‬ ‫ﻫـــﻢ ﻛ‪５‬ــــﺪو‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻟـــﻪ ﻫﻐــــﻪ ＇ﺨــــﻪ ﺑــــﻪ زﻣـــﺎ رﻧ‪／‬ــــﻪ ﻧــــﻮي ﺷــــﺎﻋﺮاﻧﻮ او‬ ‫ﻟﻴﻜﻮاﻟـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮه زده ﻛـــ‪７‬ه ﻛﻮﻟـــﻪ‪ ،‬دا ﺧﺒـــﺮه ﺧـــﻮ ﻟـــﻪ ﻫﻐـــﻪ وﺧﺘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮه‬ ‫＇ﺮ‪－‬ﻨـــﺪه وه‪ ،‬ﭼـــﻲ دا رﺳـــﻤﻲ او ﻏﻴـــﺮ رﺳـــﻤﻲ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧـــﻪ ﺑـــﻪ د ﻋـــﺎرف‬ ‫‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺷــﺎ او ﺧــﻮا ﺟﻮړ‪４‬ــﺪو‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ دا ﺳﻠــﺴﻠﻪ ﺗــﺮ ﻧﻨــﻪ ﭘــﻮري ﭘــﻪ‬ ‫ﻳــﻮه ﻧــﻪ ﻳــﻮه رﻧـــ‪ ，‬ﻛــﻲ رواﻧــﻪ ده‪ ،‬زﻣــﺎ ﻧــﻪ ﻳــﺎدﻳ‪８‬ي ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺑــﻮري ﻛــﻲ‬ ‫دي داﺳـــﻲ ﻳـــﻮ ادﺑـــﻲ ﻧﺸـــﺴﺖ ﺷـــﻮى وي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ ﻋـــﺎرف‬ ‫‪請‬ﺎﺣﺐ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺑﺎ ﺧﻮ وﻳﻠﻲ ؤ ﭼﻲ‪:‬‬ ‫ﭘــــــــ‪＋‬ﺘﺎﻧﻪ ﻟﻜــــــــﻪ ﻣ‪／‬ــــــــﺲ ورﺑﺎﻧــــــــﺪي ！ــــــــﻮل دي‬ ‫ورﺗــــــــــﻪ اﻳــــــــــ‪＋‬ﻰ دى ﻣﻐــــــــــﻞ د ﺣﻠــــــــــﻮا ﺗــــــــــﺎل‬

‫دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻫـــﻢ د ﺑـــﻮري د ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ دﭘـــﺎره ﺗـــﺮ‬ ‫ﺷـــﺎﺗﻮ ＇ـــﻪ ﻛـــﻢ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ！ـــﻮل ﻫـــﺮه ورځ ﺑﺎﻧـــﺪي را！ـــﻮل وي‪ ،‬زﻣـــﺎ‬ ‫ﻳﻘــﻴﻦ دى‪ ،‬ﭼــﻲ زﻣــﺎ د دې ﻣﺤﻔ ـﻞ د ﺑﺮﺧــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ــﺪو ﻟــﻪ ﻣﺨــﻪ ﻫــﻢ ﻛــﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﺗ‪５‬ـــﺮو ﻗﺮﻳﺒـ ـﺎً ＇ﻠﻮ‪４‬ـــ‪＋‬ﺖ ﭘﻨ‪％‬ـــﻮس ﻛﺎﻟـــﻪ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﺑـــﻮري ﻛـــﻲ ﻫـــﺮ ادﺑـــﻲ‬ ‫ﻣﺤﻔـــﻞ ﺟـــﻮړ ﺷـــﻮى وي‪ ،‬د ﻫﻐـــﻪ ﺗـــﺮ ﺷـــﺎ ﺑـــﻪ ﺿـــﺮور د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ‬ ‫ﻻس وي‪ ،‬دﻏـــﻪ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻫﻤـــﺖ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ زﻣـــﻮږ د دې ﻣﺤﻔـــﻞ‬ ‫د ﺑﺮﺧـــــــﻪ ﺟﻮړ‪４‬ـــــــﺪو وروﺳـــــــﺘﻪ ﻫـــــــﻢ د ﻧ‪７‬ﻳـــــــﻮاﻟ‪ ３‬ﺳـــــــﻄﺤﻲ ادﺑـــــــﻲ‬ ‫ﺳـــ‪５‬ﻤﻴﻨﺎروﻧﻪ ﭘــــﻪ ﺑـــﻮري ﻛــــﻲ ﺟـــﻮړ ﺷــــﻮي دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗــــﺮ ﻧﻨـــﻪ ﭘــــﻮري‬ ‫ﻳـــﺎدﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻳـــﻮه ﺑـــﺪﺑﺨﺘﻲ ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ دﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻳـــﻮه ادﺑـــﻲ ﺳـــ‪５‬ﻤﻴﻨﺎر‬ ‫＇ﺨــﻪ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ راﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻪ ﺷــﻮه‪ ،‬ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ﻣــﻮږ دا ﺳــ‪５‬ﻤﻴﻨﺎر ﺟﻮړوﻟــﻮ او‬ ‫‪149‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫د دې ﻛــــــﺎرواﻳﻲ رواﻧــــــﻪ وه‪ ،‬ﻧــــــﻮ ﻋــــــﺎرف ‪請‬ــــــﺎﺣﺐ د ﻳــــــﻮ ﻧﺸــــــﺴﺖ‬ ‫‪請‬ـــﺪارت و ﻳـــﻮه ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﺗـــﻪ وﺳـــﭙﺎرﻟﻮ‪ ،‬ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ‬ ‫ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻧﻈﺮﻳــ‪ ３‬ﺳــﺮه ＇ــﻪ ﻧــﻪ ＇ــﻪ ﺗ ـ‪７‬ون ﻟﺮﻟــﻮ او ﺗــﺮ اوﺳــﻪ ﻳــ‪３‬‬ ‫ﻟــﺮي‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ﺳﻴﺎﺳـــﻲ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺗـــﻪ ‪請‬ـــﺪارت ورﻛــﻮل زﻣـــﺎ او ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ‬ ‫ﻣﺎرﻧ‪／‬ــﻪ ﻧــﻮرو ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﭘــﻪ دې وﺟــﻪ ﺧــﻮښ ﻧــﻪ ﻛــ‪ ،７‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ادﺑــﻲ ﻣﻠ‪／‬ــﺮي ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻟــﻪ ﻳــﻮه ﺳﻴﺎﺳــﻲ ‪－‬ﻮﻧــﺪ ﺳــﺮه ﺗــ‪７‬ل ﻧــﻪ ﻏﻮ＊ــﺘﻮ‪،‬‬ ‫ﺑـــﺲ دا ﺧﺒـــﺮه ＇ـــﻪ وﺷـــﻮه‪ ،‬ﻟـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻣﺤﻔﻠـــﻪ ＇ﺨـــﻪ زﻣـــﺎ ﻧﺎﺳـــﺘﻪ وﻻړه‬ ‫ﺧﺘﻤـــﻪ ﺷـــﻮه‪ ،‬ﺑﻴـــﺎ ﻧـــﻮ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﭘـــﻪ ﻣـــﺸﺮي ﻛـــﻲ ！ـــﻮل ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ادﺑــــﻲ ﻣﻠ‪／‬ــــﺮي ﻳــــﻮې ﺧﻮاﺗــــﻪ ؤ‪ ،‬زه او ﻋﻠــــﻲ ﻛﻤ‪５‬ــــﻞ ﻗﺰﻟﺒــــﺎش ﺑﻠــــﻲ‬ ‫ﺧﻮاﺗــــﻪ ؤ‪ ،‬دا ادﺑــــﻲ ﺟﻨـــــ‪＇ ，‬ــــﻪ زﻳــــﺎت اوږد ﺷــــﻮ‪ ،‬ﭘــــﻪ ﻣــــﺎﺑﻴﻦ ﻛــــﻲ‬ ‫داﺳــﻲ ﺧﻠـــ‪ ，‬ﻫــﻢ را وﻟﻮ‪４‬ــﺪو‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﺗــﻪ ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻳــﻮه ﺧﺒــﺮه ﻛــﻮه او‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ دوى ﺗـــﻪ ﺑﻠـــﻪ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ دواړو اړﺧﻮﻧـــﻮ ﻳـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺷـــﻴﻨﻲ‬ ‫زﻳﺎﺗﻮﻟــﻪ‪ ،‬دا ﺳــﻮړ ﺟﻨـــ‪ ，‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ ﻳــﻮې ﺧﺒــﺮي ﺷــﺮوع ﺷــﻮ‪ ،‬ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮو‬ ‫ﺧﺒـــﺮو ورﺳـــ‪５‬ﺪو او ﺗـــﺮ ﻣﻴـــﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒـ ـﺎً ﺷـــﭙ‪ ８‬ﻳـــﺎ اووه ﻛﺎﻟـــﻪ ووﺗـــﻮ‪ ،‬ﭘـــﻪ‬ ‫دﻏــﻪ ﺷــﭙ‪８‬و اوو ﻛــﺎﻟﻮ ﻛــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻣــﺎ د ﺑــﻮري ﭘــﻪ ﻳــﻮه ادﺑــﻲ ﻣﺤﻔــﻞ ﻛــﻲ‬ ‫ﻫـــﻢ ‪－‬ـــ‪６‬ون وﻧـــﻪ ﻛـــ‪ ،７‬ﻗـــﺼﻮر زﻣـــﻮږ ؤ ﻛـــﻪ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ؟ ＇ـــﻪ ﻳـــ‪３‬‬ ‫ﻛــﻮې ＇ــﻪ ﺳــﺮ ﻣــﻮ ﭘــﺮ ﻟــﻪ ‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮم‪ ،‬دا ﻟــ‪ ８‬اوږده ﻗــﺼﻪ ده‪ ،‬ﭘــﻪ ﻛــﺎر ﻧــﻪ ده‬ ‫ﭼــــﻲ اوس وﺷــــﻲ‪ ،‬ﺧــــﻮ ﭼــــﻲ د دې ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن ＇ﻨ‪／‬ــــﻪ‪＇ -‬ﻨ‪／‬ــــﻪ وﺧــــﺖ‬ ‫ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــﺪو‪ ،‬ﻟــﻪ زړوﻧــﻮ ＇ﺨــﻪ ﺧﻮاﺑــﺪي ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ وﺗــﻪ‪ ،‬ﺧﺒــﺮ ﺷــﻮم ﭼــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫دﻏــــﻪ دوران ﻛــــﻲ ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﺣــــﺎﺟﻲ ﻫــــﻢ ﺷــــﻮ او ‪請‬ــــﻮﻓﻲ ﻫــــﻢ‪،‬‬ ‫)‪請‬ــﻮﻓﻲ دﻟﺘــﻪ د ږﻳــﺮي ﭘﺮ‪４‬ــ‪＋‬ﻮﻟﻮ ﭘــﻪ ﻣﻌﻨــﺎ دى( ﺧــﻮ ＇ــﻪ ﺳــﺮ ﻣــﻮ ﭘــﺮ ﻟــﻪ‬ ‫‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻮم‪ ،‬زﻣــﻮږ ﺗــﺮ ﻣﻴــﺎن ﻛــﻪ ﻫﺮ＇ــﻪ ؤ‪ ،‬ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﻟــﻪ ﻣﻴﺎﻧــﻪ ＇ﺨــﻪ ووﺗــﻮ‪،‬‬ ‫ﻳــﻮ وار ﺑﻴــﺎ زﻣــﺎ ﻧﺎﺳــﺘﻪ ﭘﺎﺳــﺘﻪ ﻟــﻪ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺳــﺮه ﭘﻴــﻞ ﺷــﻮه‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫دا ‪＄‬ــﻞ ﭘــﻪ دې ﻧﺎﺳــﺘﻪ ﻛــﻲ ﻫﻐــﻪ ﺗﺴﻠــﺴﻞ ‪＄‬ﻜــﻪ ﻧــﻪ ؤ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻳــﻮ ﺧــﻮ زه د‬ ‫روز‪－‬ــــﺎر ﭘــــﻪ ﺳﻠــــﺴﻠﻪ ﻛــــﻲ ﭘــــﻪ ﻛﻮ！ــــﻪ ﻛــــﻲ ﻣ‪５‬ــــﺸﺘﻪ ﺷــــﻮم‪ ،‬ﺑــــﻞ ﻫﻐــــﻪ‬ ‫‪150‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ـــﺸﻦ ﺳـــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﻫﻐـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻧـــﻪ ﺷـــﻮ ﭘﺎﺗـــﻪ او ﻧـــﻪ ادﺑـــﻲ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﺴﻲ ؤ او در‪４‬ــﻴﻢ ﭘــﻪ دﻏــﻪ دوران ﻛــﻲ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﭘــﺮ ﻟــﻪ ﭘــﺴ‪３‬‬ ‫ﻟــﻪ ډ‪４‬ــﺮو ﻛــﺸﺎﻟﻮ ﺳــﺮه ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﺷــﻮى ؤ‪ ،‬ﻛــﻪ ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ ﭘــﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻮ‬ ‫ﻛﺎروﺑــــﺎروﻧﻮ ﻛــــﻲ د ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﺷــــﺮﻳﻜﺎﻧﻮ د ده ﭘــــﻪ اﺧــــﻼص او‬ ‫ﻋـــﺎﺟﺰي ﺑﺎﻧـــﺪي د ﺧﭙﻠـــﻲ ﻓﺎﻳـــﺪې ارې ﺗ‪５‬ـــﺮې ﻛـــ‪７‬ې وې او دى ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ‬ ‫ﻣــﺎﻟﻲ ﺳــﺘﻮﻧ‪％‬ﻮ اﺧﺘــﻪ ﻛــ‪７‬ى ؤ‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑﻠــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻛــﻮر ﻛــﻲ ﻟــﻪ‬ ‫ﺧﭙﻠــﻮ را ﻟــﻮى ﻛــ‪７‬و ﺗﺮﺑﻮراﻧــﻮ ﺳــﺮه د ﻛــﻮر د ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺗــﺮ ﻣﺮﺣﻠــﻮ ﻫــﻢ را‬ ‫ﺗ‪５‬ﺮ ﺷﻮى ؤ‪.‬‬ ‫ﻣــﺎ اور‪４‬ــﺪﻟﻲ ؤ ﭼــﻲ ډ‪４‬ــﺮ ﭘــﻪ ﺧــﻮا ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮو ﺧﻮارﻳــﻮ‬ ‫راﺗ‪５‬ـــﺮ ﺷـــﻮى ؤ‪ ،‬ﭘـــﻪ دﻏـــﻪ دوران ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ ﻣـــﺎﻟﻲ ﺣﺎﻟـــﺖ ﻟـــ‪ ８‬ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ﻣــــﻀﺒﻮط ﻛــــ‪７‬ى ؤ‪ ،‬ﭼــــﻲ دا ﺳــــﺨﺘﺮي ﻳــــﻮ ﺗــــﺮ ﺑــــﻞ ﺑﺘــــﺮي ور ﭘ‪５‬ــــ‪＋‬ﻲ‬ ‫ﺷــﻮې‪ ،‬دا وﺧــﺖ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻳــﻮ وار ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﺳــﭙﻴﻨﻪ ږﻳــﺮه د ﺧﭙــﻞ‬ ‫اﻗﺘــﺼﺎد او روز‪－‬ــﺎر ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ د ﺷــﺎرګ ﭘــﻪ ﺗــﻮرو ﻏﺮوﻧــﻮ ﻛــﻲ د ﺗــﻮري‬ ‫ﺳــﻮﻧﺎ ﭘــﻪ ﻟ＂ــﻮن ﺳــﺮ ؤ او ﺗــﺮ اوﺳــﻪ ﭘــﻪ دﻏــﻪ ﻟ＂ــﻮن ﺳــﺮ دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ زﻣــﻮږ‬ ‫ﻧﺎﺳــﺘﻪ ﭘﺎﺳــﺘﻪ اوس ﻛﻤــﻪ ده‪ ،‬اوس ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ د ﺧﭙﻠــﻲ‬ ‫ﻧــﻮﻛﺮۍ ﭘــﻪ اړه ﻛــﻮ！ﻲ ﺗــﻪ راﺷــﻲ ﻧــﻮ ﺿــﺮور ﻣﺎﺗــﻪ ！ﻴﻠــﻲ ﻓــﻮن ﻛــﻮي او‬ ‫ﺑﻴـــﺎ ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﻳـــﻮ ﻫﻮ！ـــﻞ ﻛـــﻲ ﻛـــ‪５＋‬ﻨﻮ‪ ،‬ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘـــﺮ ادﺑـــﻲ ﻣﻨﻈـــﺮ‬ ‫ږﻏ‪５‬ــ‪８‬و‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﺧﭙﻠــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻫــﻢ ﺳــﺮه اورؤ‪ ،‬ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﭘــﻪ ﻳــﻮه ﺑــﻞ اﺧﺘــﺮ‬ ‫ﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﺑـــﻮري ﻛـــﻲ ﺳـــﺮه وﻳﻨـــﻮ‪ ،‬دا ﻳـــﻮه داﺳـــﻲ ﻣﻮﻗـــﻊ وي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻳـــﻮ‬ ‫واري ﺑﻴـــﺎ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺷـــﺎ او ﺧـــﻮا ﻣـــﻮږ ！ـــﻮل د ﺑـــﻮري ﺷـــﺎﻋﺮان‬ ‫ﺳــﺮه راﻏﻮﻧــ‪ ６‬ﺷــﻮ‪ ،‬د ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﭘــﻪ ﺣــﺎل ﺧﺒــﺮ ﺷــﻮ او ﻳــﻮه ﺑــﻞ ﺗــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي اورؤ‪ ،‬اوس ﺧــﻮ اﻧﻔﺎرﻣ‪５‬ــﺸﻦ ﺳــ‪５‬ﻨ＂ﺮ ﻫــﻢ ﻟــﻪ ﺳــﺮه ﺧــﺘﻢ ﺷــﻮى‬ ‫دى‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ د ﺑـــﻮري د ﻧـــﺎﻇﻢ ﻟـــﻪ دﻓﺘـــﺮ ﺳـــﺮه د ﺳـــ‪５‬ﻨ＂ﺮ‬ ‫دﭘـــﺎره ورﻛـــ‪７‬ل ﺷـــﻮې ﺧﻮﻧـــﻪ ﺳـــﺮﻛﺎر ﺗـــﻪ ﺑ‪５‬ﺮﺗـــﻪ ﻧـــﻪ ده ورﻛـــ‪７‬ې‪) ،‬ﺧﻴـــﺎل‬ ‫‪151‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛـــﻮئ ﭼـــﻲ د ﺑـــﻮري ﻧـــﺎﻇﻢ ﺧﺒـــﺮ ﻧـــﻪ ﻛـــ‪７‬ئ( ‪＄‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ اوس د اﺧﺘـــﺮ ﭘـــﻪ‬ ‫ورځ ﻳــــﺎ ﭘــــﻪ ﺑﻠــــﻪ داﺳــــﻲ ﻣﻮﻗــــﻊ ﭼــــﻲ ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ د ﺷــــﺎرګ ﻟــــﻪ‬ ‫ﺳــﺘ‪７‬ﻳﺎوو ＇ﺨــﻪ ﺑــﻮري ﺗــﻪ را وﺗــ‪＋‬ﺘﻲ ﻧــﻮ دا ﺧﻮﻧــﻪ ﺑﻴــﺎ د ﻳــﻮ ＇ــﻮ ور‪＄‬ــﻮ‬ ‫دﭘـــﺎره وداﻧـــﻪ ﺷـــﻲ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ اوس دا د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادﺑـــﻲ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮو ﺧﻮﻧـــﻪ‬ ‫ده‪ ،‬ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺗـــﻪ ﺧـــﻮ ﻣــــﻮ دا ﻣـــﺸﻮره ﻫـــﻢ وﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــــﻲ دا‬ ‫ﺧﻮﻧــﻪ د ＇ــﻪ ﺛﻘــﺎﻓﺘﻲ ﻣﺮﻛــﺰ ﭘــﻪ ﻧــﻮم ﻛــ‪７‬و ﭼــﻲ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادﺑــﻲ ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﺗــﺮ‬ ‫اﻫﺘﻤــﺎم ﻻﻧــﺪي وي‪ ،‬ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ د دې ﻣﻘــﺼﺪ دﭘــﺎره ﻟــﻪ ﻧــﺎﻇﻢ ＇ﺨــﻪ ＇ــﻪ ﺑــﻞ‬ ‫‪＄‬ﺎى وﻏﻮاړو‪－ ،‬ﻮره ﭼﻲ ﻛﻠﻪ دا ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻟـــﻪ ﺣـــﺞ وروﺳـــﺘﻪ ‪請‬ـــﻮﻓﻲ ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﺧـــﻮ ‪－‬ﺮﺳـــﺮه‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻪ ږﻳـــﺮه ﺗـــﻮروي‪ ،‬د ږﻳـــﺮي د ﺗﻮروﻟـــﻮ ﻗـــﺼﻪ ﻳـــ‪＇ ３‬ﺮﻧ‪／‬ـــﻪ ده؟ ﭼـــﻲ‬ ‫ﻛﻠــﻪ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻟــﻪ ﺣــﺞ ＇ﺨــﻪ ﺑ‪５‬ﺮﺗــﻪ راﻏﻠــﻮ ﻧــﻮ ږﻳــﺮه ﻳــ‪＊ ３‬ــﻪ ﻛــﺎﻓﻲ‬ ‫ﺑﻠﻜــــ‪ ３‬ﺗﻜــــﻪ ﺳــــﭙﻴﻨﻪ وه‪ ،‬ﺧــــﻮ ﭼــــﻲ ﻛﻠــــﻪ ﺳــــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ‪ ،‬ﻋﺒــــﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ‬ ‫ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ او ﺳـــﺮور ﺳـــﻮداﻳﻲ د ﺣـــﺞ ﻣﺒـ ـﺎرﻛﻲ ﺗـــﻪ ورﻏﻠـــﻮ ﻧـــﻮ درې واړو‬ ‫ﭘــﻪ زوره ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻧﻴــﻮﻟﻰ ؤ او ږﻳــﺮه ﻳــ‪ ３‬ورﺗــﻮره ﻛــ‪７‬ې وه‪ ،‬زﻣــﺎ‬ ‫ﺧﻴـــﺎل دى ﭼـــﻲ ‪－‬ـــﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ او ﺳـــﻮداﻳﻲ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ دﭘـــﺎره‬ ‫د ده ږﻳــﺮه ﻧــﻪ ورﺗﻮروﻟــﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻟــﻪ دې و‪４‬ــﺮي ﻳــ‪ ３‬ږﻳــﺮه ورﺗــﻮره ﻛــ‪７‬ه‪،‬‬ ‫ﭼــــﻲ د ﻋــــﺎرف ﺳــــﭙﻴﻨﻲ ږﻳــــﺮي د ‪－‬ــــﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻳــــﺎﻟﻲ او ﺳــــﻮداﻳﻲ ا‪請‬ــــﻞ‬ ‫ﻋﻤــﺮ وﺧﻠ‪／‬ــﻮ ﺗــﻪ ور ＊ــﻮوﻟﻮ‪ ،‬ﺑــﺲ ﻧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﻟﻜــﻪ ﭼــﻲ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻫــﻢ‬ ‫د ‪＄‬ــــﺎن ﺑ‪５‬ﺮﺗــــﻪ ‪＄‬ــــﻮان ﺳــــﺎﺗﻠﻮ دﭘــــﺎره ږﻳــــﺮه ﺗــــﻮرول ﺧﭙــــﻞ ﺿــــﺮورت‬ ‫و‪－‬ﺮ‪＄‬ﻮﻟــﻮ او ﻛﻠــﻪ‪ -‬ﻛﻠــﻪ ﻳــ‪ ３‬واﻗﻌــﻲ ﻫــﻢ دا ‪＄‬ﻨــﻲ ﻫ‪５‬ــﺮه ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ اوس‬ ‫د ﻟﻤــﺴﻴﺎﻧﻮ ﻧﻴﻜــﻪ دى‪ ،‬ﺧــﻮ ＇ــﻪ وﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧﺎﺳــﺘﻪ ﻳــ‪！ ３‬ﻮﻟــﻪ ﻟــﻪ ‪＄‬ﻮاﻧــﺎﻧﻮ‬ ‫ﺳــﺮه ده او ﺑــﻞ ﻳــ‪ ３‬زړه ﻫــﻢ ﻫــﺴﻲ ‪＄‬ــﻮان دى‪ ،‬ﻧــﻮ ‪＄‬ــﺎن ﺑــﻪ ‪＄‬ــﻮان وﻟــﻲ ﻧــﻪ‬ ‫ورﺗــﻪ ＊ــﻜﺎري‪ ،‬ﺧــﻮ دا اوس ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻣــﻮږ د ﻟــﻮى اﺧﺘــﺮ ﭘــﻪ ﻣﻮﻗــﻊ د‬ ‫رﻣـــﻀﺎن ﻣﻨﺘﻈـــﺮ ﻛـــﺮه ﻳـــﻮه ﺷـــﭙﻪ ﻣ‪５‬ﻠﻤﺎﻧـــﻪ وو‪ ،‬ﻧـــﻮ د رﻣـــﻀﺎن ﻣﻨﺘﻈـــﺮ‬ ‫‪152‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زوى ﻛﻠـــﻴﻢ اﷲ روﻏﺒـــ‪ ７‬ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﺊ‪ ،‬ﻛﻠـــﻴﻢ اﷲ ﻣﺎﺷـــﺎء اﷲ اوس ‪＄‬ـــﻮان‬ ‫دى‪＄ ،‬ﻜﻪ ﺧﻮ ﻋﺎرف ‪請‬ﺎﺣﺐ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫"ﭼــﻲ اوس ﭘــﻪ ‪＄‬ــﺎن ﭘﻮﻫــﻪ ﺷــﻮم‪ ،‬ﭼــﻲ زه زوړ ﺷــﻮى ﻳــﻢ‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ‬ ‫د ﻛﻠــﻴﻢ اﷲ ﻧــﻮم ﻻ ﻣــﺎ اﻳــ‪＋‬ﻰ دى" ﻟــ‪５‬ﻜﻦ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ ﻃﺒﻌــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ‬ ‫ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ＇ــﻪ ﻧــﺎ ＇ــﻪ زوړ ﺷــﻮى دى‪ ،‬ﺧــﻮ ﻣــﺎ ﻳــ‪ ３‬ﺷــﺎﻋﺮي زړه ﻧــﻪ‬ ‫ده ﻟﻴــﺪﻟ‪ ،３‬ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻧــﻦ ﻫــﻢ ﻫﻐــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ‪＄‬ــﻮاﻧﻲ ﻏﺰﻟــﻲ ﻟﻴﻜــﻲ‪،‬‬ ‫＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ د ده ﭘـــﻪ ډاﻳﺮﻳـــﺎﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻟﻴـــﺪﻟﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﭘـــﻪ ﻃﺒﻌـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻫـــﻢ ‪＄‬ـــﻮان ؤ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻫـــﻮ ﻟـــ‪ ８‬ﻓـــﺮق ﻳـــ‪３‬‬ ‫اوس ﭘـــﻪ ﻃﺒﻌـــﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ دا ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ‪ -‬ﻛﻠـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﺗـــﺴﭙ‪ ３‬ﭘـــﻪ‬ ‫ﻻس ﻛــﻲ وي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﻫــﻢ د ﺧﭙــﻞ ﺑ‪＂５‬ــﻚ ﭘــﺮ ﻏــﺎﻟ‪－ ９‬ﺮ‪＄‬ــﻮي‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫زﻣــﺎ ﺗــﺴﭙ‪ ３‬راﺳــﺮه وﻟ＂ــﻮه‪ ،‬ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﺑــﻪ داﺳــﻲ ﻫــﻢ ورﺳــﺮه وﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ‬ ‫ﻛﻠــــﻪ د ده ﭘــــﻪ ﺑ‪＂５‬ــــﻚ ﻛــــﻲ ＇ــــﻮك ﻣ‪５‬ﻠﻤــــﻪ اودس وﻛــــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧــــﻮ ﻋــــﺎرف‬ ‫‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺗﻮﻟﻴـــﻪ ور واﺧﻠـــﻲ ﭼـــﻲ دا ده ﻣـــﺼﻠﻪ در واﺧﻠـــﻪ‪ ،‬ﺧـــﻮ ډ‪４‬ـ ـﺮ زر‬ ‫ﭼــﻲ ﭘﺨﭙﻠــﻪ ﭘــﻪ ﭘــﻮه ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﻫــﻢ و ﺧﺎﻧــﺪي او و ﺑــﻞ ﺗــﻪ ﻫــﻢ‬ ‫واﻳﻲ‪" :‬ﭘﻪ راﺧﺎﻧﺪه ﺧﻮ ﻣﻪ"!‬ ‫دا ﺧــﻮ ﻻ ﺧﻴــﺮ دوﻧــﻲ ﺧﺒــﺮه ﻧــﻪ ده‪ ،‬ﻟــﻪ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺳــﺮه ﭘــﻪ دﻏــﻪ‬ ‫اړه ﺗــﺮ دې ﻫــﻢ زﻳــﺎﺗﻲ ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻲ ﺷــﻮې دي‪ ،‬ﻟــﻪ دﻏــﻮ ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻮ ＇ﺨــﻪ ﻣــﻮږ د‬ ‫ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ د ﺳــﺎد‪ ９－‬او ﻋــﺎﺟﺰي ＊ــﻪ ا！ﻜــﻞ ﻟ‪／‬ــﻮﻻى ﺷــﻮ‪ ،‬وﻟــﻲ‬ ‫ﭼــﻲ ﻟــﻪ ده ﺳــﺮه ﻫــﺮه ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻪ ﺷــﻮې ده‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ د ده ﻫــﻴ＆ ﻗــﺼﻮر ﻧــﻪ‬ ‫وي‪ ،‬ﻫــــــﻮ‪ -‬د ده د ﺳــــــﺎد‪ ９－‬او ﻣﻠﻨ‪／‬ﺎﻧــــــﻪ ﻃﺒﻌﻴــــــﺖ دﺧــــــﻞ ﺿــــــﺮور‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬اﻧـــﺴﺎﻧﺎن ﺧـــﻮ ﻻ ﭘﺮ‪４‬ـــ‪８‬ده‪ ،‬ﺑـــ‪ ３‬زﺑﺎﻧـــﻪ او ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻌﻮره‬ ‫‪＄‬ﻨــﺎوران ﻻ ﻫـــﻢ د ده ﻟـــﻪ دﻏـــﻪ ﺳـــﺎده ﻃﺒﻌﻴـــﺖ ＇ﺨـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻪ ﺣـــﺼﻪ ﺑﻘـــﺪرِ‬ ‫ﺟُﺜــــﻪ ﺗــــﺮ ﻻﺳــــﻪ ﻛــــ‪７‬ې ده‪ ،‬و دې ﭘ‪５‬ــــ‪ ３＋‬ﺗــــﻪ زه دﻟﺘــــﻪ ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ اﺷــــﺎره‬

‫‪153‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛــﻮﻻى ﺷــﻢ‪－ ،‬ﻨــﻲ ﭘــﻪ دې ﺧــﻮ ﻻ د ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ د ﺷــﺎﻫﺮګ ﺧﺎﻧــﺴﺎ‬ ‫ﻣــﺎن ﭘــﻮره ﺣــﺎل ﻟــﺮي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ د داﺳــﻲ ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻲ ﭼــﺸﻢ دﻳــﺪ ‪－‬ــﻮا‬ ‫دى‪ ،‬ﻳــﺎ ﺑﻴـــﺎ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ ﻗـــﺼ‪ ３‬د ﻋـــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﭘـــﻪ ﻧـــﺰدې ﺣﻠﻘـــﻪ ﻛـــﻲ د‬ ‫‪ Open Secret‬رﻧ‪／‬ـــﻪ دى او د ﺧـــﻮش ﻗـــﺴﻤﺘﻲ ﺧﺒـــﺮه دا ده ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫دې ﻧــﺰدې ﺣﻠﻘــﻪ ﻛــﻲ زه ﻫــﻢ ﺷــﺎﻣﻞ ﻳــﻢ‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗﺎﺳــﻲ ﭘــﻪ دې ﺑــﺸﭙ‪ ７‬راز ﻧــﻪ‬ ‫ﺷــﻢ را‪－‬ــ‪６‬واى‪ ،‬ﻛــﻪ ﭼﺮﺗــﻪ ＇ــﻮك ＇ــﻪ د ﺟﺎﺳﻮﺳــﻲ ﻣــﺎده ﻟــﺮي ﻧــﻮ ﭘــﻪ دې‬ ‫راز ﭘـــــﺴ‪ ３‬دي و‪－‬ﺮ‪＄‬ـــــﻲ‪ ،‬د ﺷـــــﺎﻫﺮګ د ﺧﺎﻧـــــﺴﺎﻣﺎن ﻳـــــﺎ د ﺑـــــﻮري د‬ ‫ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺿﻤﺎﻧﺖ زه ﻧﻪ ﺷﻢ درﻛﻮﻻى‪.‬‬ ‫ﺧــﻮ ﭘــﻪ دې راز ﭘــﺴ‪－ ３‬ﺮ‪５＄‬ــﺪوﻧﻜﻰ دي ﻟــﻪ ﻣــﺎ ﺳــﺮه ＇ــﻪ ﺗﻤــﺎس ﻧــﻪ‬

‫ﻧﻴـــﺴﻲ‪ ،‬زه ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﺴﻲ ﻫـــﻢ ﻧـــﻪ ور＊ـــﻴﻢ‪ ،‬ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮو ﺷـــﻮرو ﻛـــﻲ ﻣـــﺎ دا‬

‫اور‪４‬ـــﺪﻟﻲ ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ دﺳـــﺘﺮﺧﺎن ﭘـــﺮاخ ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﺧـــﻮ دا‬

‫اور‪４‬ـــﺪﻟ‪！ ３‬ـــﻮﻟﻲ ﺧﺒـــﺮي ﻫﻠـــﻪ درواغ ﺷـــﻮې‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫـــﺮ ﻛﻠـــﻪ زه د ﻋـــﺎرف‬ ‫‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺗــﺮ ﺑ‪＂５‬ــﻚ رﺳــ‪５‬ﺪﻟﻰ ﻳــﻢ‪ ،‬ﻧــﻮ ﻣــﻲ دﺳــﺘﺮﺧﺎن وﻳــ‪ ７‬ﻟﻴــﺪﻟﻰ دي‪،‬‬

‫ﻛـــﻪ ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ ﺑـــﻮري ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﻰ دى‪ ،‬ﻛـــﻪ ﺳـــﺮور ﺳـــﻮداﻳﻲ ﻳـــﺎ ﻣﺤﻤـــﻮد‬ ‫اﻳــﺎز ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﻫــﺴﻲ زﻣــﺎ ﻏﻮﻧــﺪي ﻣﻠ‪／‬ــﺮو د ده ﭘــﻪ ﻛــﻮر ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻪ ورﻛــ‪７‬ې‬ ‫ده‪ ،‬ﻧـــﻮ دﺳـــﺘﺮﺧﺎن ﺿـــﺮور ﺧـــﻮر ﺷـــﻮى دى او ﺑﻴـــﺎ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ！ـــﻮل‬

‫ﺷـــــﻮى دى‪ ،‬ﭼـــــﻲ ﻋـــــﺎرف ‪請‬ـــــﺎﺣﺐ ﭘـــــﻪ ＊ـــــﻪ ﻣﻴﻨـــــﻪ او ﺧﻠـــــﻮص ﭘـــــﺮ‬

‫دﺳــﺘﺮﺧﺎن ﻧﺎﺳـــﺖ ﻫــﺮ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮي ﺗــﻪ د ﻧـــﻮر‪ -‬ﻧــﻮر ﺧﻮړﻟـــﻮ ﭘــﻪ ا‪請‬ـــﺮار ﭘـــﺮ‬ ‫دﺳــﺘﺮﺧﺎن ﭘــﺮوت ﻫــﺮ ﺷــﻰ ﺗــﺮ اﺧــﺮه ﻧــﻪ وي رﺳــﻮﻟﻰ‪ ،‬ﺗــﺮ دﺳــﺘﺮﺧﺎن ﻳــﻮ‬ ‫ﺑﻠــﻪ ﺧﺒــﺮه را ﻳــﺎده ﺷــﻮه‪ ،‬ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻳــﻮ ‪＄‬ــﻞ د ﻋﻠــﻲ ﻛﻤ‪５‬ــﻞ ﻗﺰﻟﺒــﺎش ﻛــ‪７‬ه‬

‫ﻣ‪５‬ﻠﻤﺎﻧـــــﻪ ؤ‪ ،‬ﻟـــــﻪ ډوډۍ ﺧﻮړﻟـــــﻮ وروﺳـــــﺘﻪ ﭼـــــﻲ ﻣـــــﻮ ﻛﻠـــــﻪ رﺧـــــﺼﺖ‬ ‫اﺧﻴﺴﺘﻮ ﻧﻮ ﻋﺎرف ‪請‬ﺎﺣﺐ و ﻛﻤ‪５‬ﻞ ﺗﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬

‫"ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﺧــﻮ در ډ‪４‬ــﺮه ﻛــ‪７‬ه ﺧــﺪاى دې در ﻟــ‪ ８‬ﻛــ‪７‬ي"‪ ،‬دﻟﺘــﻪ ﻫــﻢ د‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ژﺑـــﻪ وا و＊ـــﺘﻪ‪ ،‬او د ﻣـــﻮږ در ﻟـــ‪ ８‬ﻛـــ‪７‬ه ﺧـــﺪاى دې در‬ ‫‪154‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﻳــ‪ ３‬د دې اوﻟ＂ــﻪ ﺟﻤﻠــﻪ ﺗــﺮ ﺧﻮﻟــﻪ ووﺗــﻪ‪ ،‬ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﺧﺒــﺮه ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻟــﻮى ＊ــﺎر ﻛــﻲ ﻛــﻮﭼﻨ‪ -９‬ﻛــﻮﭼﻨ‪ ９‬ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻲ ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻳــﺎ‬ ‫ﺑـــﻪ وواﻳـــﻢ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ＊ﺎﻳـــﺴﺘ‪ ３‬ﻳـــﻮ ﻋﻴـــﺐ ﻧـــﻪ دى ﻋﻴـــﺐ‪ ،‬ﻫـــﺴﻲ ﻫـــﻢ د‬ ‫ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ دا "ﻧــﻪ ﻋﻴــﺐ" د ده ﺷــﺎ او ﺧــﻮا ﻏﻮﻧــ‪ ６‬ﻣﻠ‪／‬ــﺮو ﺗــﻪ ﻛﻠــﻪ‪-‬‬ ‫ﻛﻠــﻪ ﻟــﻪ ده ﺳــﺮه د ﺧﻨــﺪﻟﻮ ﻣﻮﻗــﻊ ورﻛــ‪７‬ي‪ ،‬دﻏــﻪ وﺟــﻪ ده ﭼــﻲ ﻣــﻮږ ﻛﻠــﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻪ ده ﺑﺎﻧﺪي ﻧﻪ دي ﺧﻨﺪﻟﻲ ﺑﻠﻜ‪ ３‬ﻟﻪ ده ﺳﺮه ﻣﻮ ﺧﻨﺪﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ＇ــــﻪ ډ‪４‬ــــﺮ زاړه ﻳــــﺎران او اﺷــــﻨﺎﻳﺎن ﻫــــﻢ ﺗﺮاوﺳــــﻪ‬ ‫ﭘـــﻮري ﻟـــﺮي‪ ،‬د دوﺳـــﺘﺎﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺣﻠﻘـــﻪ ﻛـــﻲ ﻳـــ‪＇ ３‬ـــﻪ داﺳـــﻲ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮي ﻫـــﻢ‬ ‫ﺷـــﺎﻣﻞ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ اوس ﻳـــ‪ ３‬د دوﺳـــﺘ‪ ９‬ﻋﻤـــﺮ و ﭘﻨ‪％‬ـــﻮس ﻛﻠـــﻮ ﺗـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫ور ﻧــﺰدې دى‪ ،‬ﺗــﺮ ！ﻮﻟــﻮ ﭘﺨــﻮاﻧﻰ اﺷــﻨﺎ ﻳــ‪ ３‬ﺳــﻌﻴﺪ ‪－‬ــﻮﻫﺮ دى‪－ ،‬ــﻮﻫﺮ‬ ‫‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻳـــ‪ ３‬د ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ﻣﻠ‪／‬ـــﺮى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ د‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﺷـــﻌﺮي ژوﻧـــﺪ ﭘـــﻪ اﺑﺘـــﺪا ﻛـــﻲ ﺑﺎﻧـــ‪６‬اري ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛـــﻮه‪ ،‬دا د دې‬ ‫دوﺳــــﺘﻲ وﺟــــﻪ وه‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺑﻴــــﺎ ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ او ‪－‬ــــﻮﻫﺮ ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﭘــــﻪ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﻧــﻮې‪ -‬ﻧــﻮې ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬وﻛــ‪７‬ې‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻟﻤــﻦ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ ډ‪４‬ــﺮو ＊ﺎﻳــﺴﺘﻮ ＊ﺎﻳــﺴﺘﻮ ﻣﻠﻐﻠــﺮو ډﻛــﻪ ﻛــ‪７‬ه‪،‬‬ ‫او ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳ‪ ３‬ډﻛﻮي‪.‬‬ ‫ﭘــﻪ ﻧــﻮرو زړو اﺷــﻨﺎﻳﺎﻧﻮ ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ادﺑــﻲ ﺣﻠﻘــﻪ ﻛــﻲ ﻋﺒــﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ‬ ‫ﺑﺮﻳــــﺎﻟﻰ او ﺳــــﺮور ﺳــــﻮداﻳﻲ ﻫــــﻢ ﺑﻘﻴــ ـﺪِ ﺣﻴــــﺎت دي‪ ،‬اوس ﻫــــﻢ ﭼــــﻲ‬ ‫ﻛــﻮ！ﻲ ﺗــﻪ ﭘ‪５‬ــ‪＋‬ﻪ را وﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﻧــﻮ زﻳــﺎﺗﺮه وﺧــﺖ ﻳــ‪ ３‬ﻟــﻪ دﻏــﻮ دوو ﻛــﺴﺎﻧﻮ‬ ‫ﺳــﺮه ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــ‪８‬ي‪ ،‬اوس ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ‪ -‬ﻛﻠــﻪ ﻟــﻪ دﻏــﻮ ﻣﻠ‪／‬ــﺮو را ﭘــ＀ ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ‬ ‫ﺑﻴـــﺎ ﻣـــﺎ او رازق ﻓﻬـــﻴﻢ ﺗـــﻪ وﺧـــﺖ راﻛـــ‪７‬ي‪ ،‬د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﭘـــﻪ ﻏﻴـــﺮ‬ ‫ادﺑــﻲ ﺣﻠﻘــﻪ ﻛــﻲ ﺣــﺎﺟﻲ ﻋﺒــﺪاﻟﺒﺎﻗﻲ اﺗﻤﺎﻧﺨ‪５‬ــﻞ ډ‪４‬ــﺮ زوړ ﻳــﺎر دى‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫ﻫﻐـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ ﻧـــﻴﻢ ﺷـــﺎﻋﺮ ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧـــﻴﻢ ﺷـــﺎﻋﺮ ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ دې اړه ورﺗـــﻪ‬ ‫ووﻳـــﻞ ﭼـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ـــﻪ اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻰ دى‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻫـــﺮه ﻣـــﺸﺎﻋﺮه او ادﺑـــﻲ‬ ‫‪155‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺤﻔـــﻞ ﻛـــﻲ ﭘـــﻪ ﺑـــﺸﭙ‪７‬ه ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ‪－‬ـــ‪６‬ون ﻛـــﻮي‪－ ،‬ﻨـــﻲ ﻧـــﻦ ‪請‬ـــﺒﺎ ﺧـــﻮ ﻋـــﺎم‬ ‫ﺧﻠـــ‪ ，‬ﻟــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ او ﺷــﺎﻋﺮي ＇ﺨــﻪ ﻟﻴــﺮي ﺗــ‪＋‬ﺘﻲ‪ ،‬ﻣــﻮږ ﺧــﻮ ﻻ ＊ــﻪ ﻳــﻮ‬ ‫ﭘــﻪ ﺑــﻮري ﻛــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻳــﻮ ＊ــﻪ اور‪４‬ــﺪوﻧﻜﻰ ﻟــﺮو‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ زه ﻧــﻴﻢ ﺷــﺎﻋﺮ‬ ‫ورﺗــﻪ واﻳــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻟــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﺳــﺮه ﻣﻴﻨــﻪ ﻟــﺮي‪ ،‬ﺧــﻮ ﻟﻜــﻪ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ ﭼــﻲ ﻣــﺎ‬ ‫ذﻛــﺮ وﻛــ‪ ،７‬د ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻟــﻪ ﺑــﻮري ＇ﺨــﻪ د ﻟﻴــﺮي ﻛ‪５‬ــﺪو ﭘــﻪ وﺟــﻪ‬ ‫ادﺑــﻲ ﻣﺤﻔﻠﻮﻧــﻪ ﺳـــﺎړه ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﭼﺮﺗـــﻪ ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻳـــﻮه ﻧﻴﻤــﻪ ﻣـــﺸﺎﻋﺮه د‬ ‫ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ ﭘــﻪ راﺗـــ‪ ，‬ﺳــﺮه ﻛ‪５‬ــﺪه ﭘــﻪ ﻫﻐــﻪ ﻛــﻲ ﺑــﻪ ﻟــﻪ دا ＇ــﻪ وﺧﺘــﻪ‬ ‫＇ﺨـــﻪ ﺣـــﺎﺟﻲ ﻋﺒـــﺪاﻟﺒﺎﻗﻲ اﺗﻤﺎﻧﺨ‪５‬ـــﻞ ﻏﻴـــﺮ ‪請‬ﺎﺿـــﺮ ؤ‪ ،‬وﺟـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬دا وه‬ ‫ﭼــــﻲ د ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ او د ﺣــــﺎﺟﻲ ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﺗــــﺮ ﻣﻴــــﺎن ＇ــــﻪ ﺑ‪５‬ﻠﺘــــﻮن‬ ‫راﻏﻠـــﻰ ؤ‪ ،‬ﺧـــﻮ دا ‪＄‬ـــﻞ ﻳـــ‪ ３‬ﺟﻤـــﺎل اﻟـــﺪﻳﻦ ﻣـــﺴﺎﻓﺮ او ﻧﻮرﻣﺤﻤـــﺪ ﻧـــﻮرو‬ ‫ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﭘــﻪ ﺳــﺨﺘﻲ ﺳــﺮه ﻧــﻮ！ﺲ واﺧﻴــﺴﺖ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻋﻤﻠــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــﻪ د‬ ‫دواړو ﭘــﻪ ﻣــﺎﺑﻴﻦ ﻛــﻲ وﻟﻮ‪４‬ــﺪو د ﻣﺮﻛــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻧﻴــﺖ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻟــﻪ ﻋــﺎرف‬ ‫‪請‬ــﺎﺣﺐ ﺳــﺮه د ﻣﺮﻛــ‪ ３‬ﺧﺒــﺮه ﻛ‪５‬ــﺪه ﻧــﻮ زه ﻫــﻢ ﻫﻠﺘــﻪ ﻣﻮﺟــﻮد وم‪ ،‬ﻋــﺎرف‬ ‫‪請‬ــﺎﺣﺐ‪ :‬ﭘــﻪ ＊ــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ﻟــﻮى زړه و ﻫﺮ＇ــﻪ ﻫ‪５‬ﺮوﻟــﻮ ﺗــﻪ ﺗﻴــﺎر ﺷــﻮ او دﻏــﻪ‬ ‫رﻧ‪／‬ــﻪ ﺣــﺎﺟﻲ ﻋﺒــﺪاﻟﺒﺎﻗﻲ ﻫــﻢ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ ورځ ﻣﺮﻛــﻪ وﺷــﻮه‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫دﻟﺘـــﻪ زﻣـــﻮږ ﻳـــﻮ ﺗـــﺎوان ﻫـــﻢ وﺷـــﻮ‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ د دې ﻣﺮﻛـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ ﻣﺨـــﻪ‬ ‫زﻣــﻮږ د اﺧﺘـــﺮ ﻣــﺸﺎﻋﺮه ﺗ‪５‬ـــﺮه ﺷـــﻮې وه او ﻣــﻮږ د دا ﻳـــﻮه اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻲ‬ ‫ﻟــﻪ داد ＇ﺨــﻪ ﻣﺤــﺮوم ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮ‪ ،‬ﺧﻴــﺮ ﻳــﺎر زﻧــﺪه ﻣﺤﺒــﺖ ﺑــﺎﻗﻲ‪ ،‬ﻛــﻪ ﺧﻴــﺮ‬ ‫ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺗـــﺮ ﺑـــﻮري رﺳـــ‪５‬ﺪو او ﻣـــﻮږ ﻫـــﻢ ＇ـــﻪ دا رﻧ‪／‬ـــﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗــﻊ ﭘﻴـــﺪا ﻛــ‪７‬ه‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑــﻪ د دې ﻳـــﻮه اور‪４‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﭘـــﻪ ﻣﻮﺟــﻮد‪－‬ﻲ ﻛـــﻲ‬ ‫＇ﻪ ﺑﻠﻪ ﻣﺸﺎﻋﺮه ﺟﻮړه ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫ﺧﺒــﺮه ﻣـــﻲ د ﻋــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ د دوﺳــﺘﺎﻧﻮ او ﻳـــﺎراﻧﻮ ﻛﻮﻟــﻪ‪ ،‬ﻋـــﺎرف‬ ‫‪請‬ـــﺎﺣﺐ د ﺧﭙﻠـــﻮ زاﻣﻨـــﻮ ﻫـــﻢ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ـــﻪ دوﺳـــﺖ دى او ﺧﭙﻠـــﻪ رﺷـــﺘﻪ ﻳـــ‪３‬‬ ‫ډ‪４‬ــﺮه دوﺳـــﺘﺎﻧﻪ ورﺳــﺮه ﺳـــﺎﺗﻠ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺷـــﭙﻪ ﭼــﻲ د رﻣـــﻀﺎن ﻣﻨﺘﻈـــﺮ‬ ‫ﻟــﻪ ﻛــﻮره ＇ﺨــﻪ ﻣــﻮږ د ﺷــﭙ‪ ３‬ﻧﺎوﺧﺘــﻪ ﺧﭙﻠــﻮ ﻛﻮروﻧــﻮ ﺗــﻪ وﻻړو ﻧــﻮ ﻣــﻲ‬ ‫‪156‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘـــﻪ دا ﺳـــﻬﺎر د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ در‪４‬ـــﻴﻢ زوى ﻓـــﺘﺢ ﺷـــﺎه ﻋـــﺎرف وﻟﻴـــﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻐﻪ وﻳﻞ‪:‬‬ ‫"ﺑﺮاﻳـــﻲ ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ډ‪４‬ـــﺮ ﻧﺎوﺧﺘـــﻪ ﻛـــﻮر ﺗـــﻪ راﻏﻠـــﺊ‪ ،‬ﻧـــﻮ ﻫـــﺴﻲ‬ ‫ﭘــﻪ ﺧﻨــﺪا او ‪－‬ﭙــﻪ ﻛــﻲ ﻣــﻲ ورﺗــﻪ ووﻳــﻞ‪" :‬ﭼــﻲ ﻣــﺸﺮ ﺳــ‪７‬ى ﻳــ‪ ،３‬اوس‬ ‫دي د ﻛﻠـــﻲ ﺧﻠـــــ‪ ，‬ﭘــــﻪ ﻣﺎﺟـــﺖ ﻛــــﻲ ﭘﻮ＊ــــﺘﻨﻪ ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛــــﻪ زه ﻧﺎوﺧﺘــــﻪ‬ ‫را‪＄‬ـــﻢ ﻧـــﻮ ﻳـــﻮه ﺧﺒـــﺮه ده‪ ،‬ﺳـــﺘﺎ ﺧـــﻮ اوس د ﻧﺎوﺧﺘـــﻪ راﺗﻠـــﻮ ﻋﻤـــﺮ ﺗ‪５‬ـــﺮ‬ ‫دى‪ ،‬ﻓــﺘﺢ ﺷــﺎه وﻳــﻞ‪" :‬ﭼــﻲ ﻋــﺎرف ‪請‬ــﺎﺣﺐ وﺧﻨــﺪل او راﺗــﻪ ﻳــ‪ ３‬وﻳــﻞ‪:‬‬ ‫"＇ــــﻪ د ‪ .........‬زوى ﻳــــ‪ ３‬او ﺧﭙﻠــــﻲ ﺧــــﻮﻧﻲ ﺗــــﻪ وﻻړ"‪ ،‬ﻟــــﻪ ﺧﭙــــﻞ اوﻻد‬ ‫ﺳﺮه ﺗﺮدې زﻳﺎﺗﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻪ رﺷﺘﻪ ﻧﻮره ＇ﻪ ﻛ‪５‬ﺪاى ﺷﻲ؟‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﺑـــ‪ ３‬ﺷـــﻜﻪ ﻟـــﻮى ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬او د ﻏـــﻪ رﻧ‪／‬ـــﻪ ﭘـــﺮاخ‬ ‫ﻧ‪５‬ﺘــﻪ اﻧــﺴﺎن ﻫــﻢ‪ ،‬ﻫــﺮ ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ ＇ــﻪ ﺿــﺮورت ﻣﻨــﺪ ﭘــﺮ ﭘــ‪ ）５‬ﺷــﻮى دى‪،‬‬ ‫ﻧـــﻮ ﺧـــﺎﻟﻲ ﻻس ﻧـــﻪ دى ‪＄‬ﻨـــﻲ ﺗﻠﻠـــﻰ‪ ،‬ﺧـــﻮ ﺑﻘـــﻮلِ ﺟﻤـــﺎل اﻟـــﺪﻳﻦ ﻣـــﺴﺎﻓﺮ‬ ‫ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﭘـــﻪ ﻣﺨـــﺎﻣﺦ ﺟ‪５‬ـــﺐ ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ ﺳـــﻮه روﭘـــ‪ ９‬اﻳـــ‪３＋‬‬ ‫وي‪ ،‬ﭼــــــﻲ ﻛﻠــــــﻪ ＇ــــــﻮك ﺷــــــﻨﺎﺧﺘﻪ او ﺧﻮدﺳــــــﺎﺧﺘﻪ ﺿــــــﺮورت ﻣﻨــــــﺪ‬ ‫ورﺑﺎﻧــﺪي ﭘــ‪ ）５‬ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ دى ﻟــﻪ ﻣﺨــﺎﻣﺦ ﺟ‪５‬ــﺐ ＇ﺨــﻪ دا ＇ــﻪ ﭘ‪５‬ــﺴ‪ ３‬را‬ ‫وﺑﺎﺳـــﻲ ﭼـــﻲ ﺑـــﺲ دﻏـــﻪ راﺳـــﺮه دي‪ ،‬ﺗـــﺮ ﺗﺎﺟـــﺎر دي‪ ،‬ﻛ‪５‬ـــﺪاى ﺷـــﻲ‪،‬‬ ‫داﺳــﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻪ وي‪ ،‬ﺟﻤــﺎل اﻟــﺪﻳﻦ ﻣــﺴﺎﻓﺮ ﺑــﻪ ＇ــﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ﻛــ‪７‬ې‬ ‫وي‪－ ،‬ﻨــــﻲ ﻋــــﺎرف ‪請‬ــــﺎﺣﺐ ﺧــــﻮ ﻟــــﻪ ﺧﭙﻠــــﻲ ﺳــــﺎد‪＇ ９－‬ﺨــــﻪ ﺧﭙــــﻞ‬ ‫راﺗﻠــــﻮﻧﻜﻰ ﭘﻨــــﺸﻦ ﻻ ﻧﻴﻤــــﻰ و ﺧﭙﻠﻮاﻧــــﻮ ﺗــــﻪ ور ﻟﻴﻜﻠــــﻰ دى‪ ،‬ﺗــــﺮ دې‬ ‫زﻳــﺎت ﭘــﺮاخ زړه ﺑــﻪ ﻻ ﺑــﻞ د ﭼــﺎ وي‪ ،‬ﻫــﺴﻲ ﻫــﻢ زﻣــﺎ ﻧــﻪ ﻳــﺎدﻳ‪８‬ي ﭼــﻲ‬ ‫ﭘــــﻪ ﺑــــﻮري ﻛــــﻲ زﻣــــﻮږ د ﻫــــﺮي رﺳــــﻤﻲ او ﻏﻴــــﺮ رﺳــــﻤﻲ ﻧﺎﺳــــﺘﻲ او‬ ‫ﻟﻮازﻣﺎﺗﻮ ﺧﺮ＇ﻪ د ﻋﺎرف ‪請‬ﺎﺣﺐ ﺳ‪５‬ﻮا ﺑﻞ ﭼﺎ ادا ﻛ‪７‬ې وي‪.‬‬ ‫د ﻋـــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ د ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﭘـــﻪ اړه ﺧﺒـــﺮي ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮي دي‪،‬‬ ‫ﺧــﻮ ﭼﻴــﺮي ﺑــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺑﻴــﺎ ﻛــﻮو‪ ،‬دﻟﺘــﻪ ﺑــﻪ ﻻ ﻟــ‪ ８‬ﻧــﻮر دا وواﻳــﻢ‪ ،‬ﭼــﻲ ﻋــﺎرف‬ ‫‪157‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫‪請‬ــﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــﻪ ﻟﻴﻜﻠــﻲ ﺧــﻮ ډ‪４‬ــﺮ دي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗــﺮ اوﺳــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﭼــﺎپ ﻛــ‪７‬ي‬ ‫درې دي او ﻳــــﻮ ﻳــــ‪ ３‬ﺗﺮﺗﻴــــﺐ ﻛــــ‪７‬ى دى او زﻳــــﺎﺗﺮه ﻣــــﻮاد ﺗﺤﻘﻴﻘــــﻲ او‬ ‫ﻧﺜـــﺮي دى‪ ،‬د ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛﺘـــﺎب د ﭼـــﺎﭘﻮﻟﻮ ﭘـــﻪ وار ﻳـــ‪ ３‬وار ﺧﻄـــﺎ ﺷـــﻮى‬ ‫دى‪ ،‬ﺧـــﻮ زه دﻟﺘـــﻪ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗـــﻪ دا ز‪４‬ـــﺮى ورﻛـــﻮم‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺑﻠـــﻪ‬ ‫ﺷــﭙﻪ د رﻣـــﻀﺎن ﻣﻨﺘﻈــﺮ ﭘـــﻪ ﺑ‪＂５‬ــﻚ ﻛـــﻲ ﻋــﺎرف ‪請‬ـــﺎﺣﺐ ﻟــﻪ ﻣـــﻮږ ！ﻮﻟـــﻮ‬ ‫ﺳـــﺮه ډ‪４‬ـــﺮ ﻛﻠـــﻚ ﻟـــﻮظ وﻛـــ‪７‬و‪ ،‬ﭼـــﻲ اوس ﺑـــﻪ د ﺧﭙﻠـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛﺘـــﺎب‬ ‫ﭼـــﺎﭘﻮي‪ ،‬ﺧـــﺪاى دي د ده و دې ارادې ﺗـــﻪ د ﻋﻤـــﻞ ﺗﻮﻓﻴـــﻖ ورﻛـــ‪７‬ي او‬ ‫و ده ﺗﻪ د ﻟﻮى ﻋﻤﺮ او و ﻗﻠﻢ ﺗﻪ دي ﻳ‪ ３‬ﻧﻮر زور ورﻛ‪７‬ي‪) .‬آﻣﻴﻦ(‬ ‫‪ ٩‬ﻓﺮوري ‪٢٠٠٤‬ء ﻛﻮ！ﻪ‬

‫‪158‬‬

‫_________________________________________________‬

‫"د ﻳﺎد ﭘﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﻛﻲ" ﻧﻐﻤﻪ ﺳﻨﺞ‪ -‬ﺳﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔﺮ‬ ‫د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮم ﺳـــﺮه زﻣـــﺎ اﺷـــﻨﺎﻳﻲ ډ‪４‬ـــﺮه زړه ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ‬ ‫دا ﻧــﻮم ﺑــﻪ ﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ﻫﻠﻜﺘــﻮب ﻛــﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒــﺎً ﻫــﺮه ورځ اور‪４‬ــﺪو‪ ،‬د ﻫــﺮه‬ ‫ورځ ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي ﺳـــﻬﺎر ﺳـــﺮه ﺑـــﻪ ﻣـــﺎ د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ﻧـــﻮم اور‪４‬ـــﺪو‪ ،‬د ﻫﻐـــﻪ‬ ‫ﺧـــﻮږ ږغ او ﺧــﻮږ و ﺧﺒـــﺮو ﺑـــﻪ ﻣﺎﺗـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﺧﻮﻧـــﺪ راﻛﻮﻟـــﻮ‪ ،‬دا ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ‬ ‫ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﺑـــﻪ ﻧـــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻛـــﻮ！ﻲ ر‪４‬ـــ‪６‬ﻳﻮ ！ـــﻮﻟﻲ ﺧﭙﺮوﻧـــﻲ اور‪４‬ـــﺪې‬ ‫ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻮﻧــﻪ ﺑــﻪ ﻣــﻲ ﻫــﻢ ور ﻟ‪５‬ــ‪８‬ل‪ ،‬ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺮه ﺑﻴــﺎ د ﻧــﻮي ﺳــﻬﺎر ﺧﭙﺮوﻧــﻪ‬ ‫ﺑــﻪ ﻣــﺎ ﭘــﻪ ﺑﺎﻗﺎﻋــﺪ‪－‬ﻲ ﺳــﺮه اور‪４‬ــﺪه‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﻧــﻪ ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ ﺳــﻬ‪５‬ﻞ‬ ‫ﺟﻌﻔــﺮ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬ﭘــﻪ ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ ﻛــﻲ د ژﻏ‪５‬ــﺪوﻧﻜﻲ ﻫﺮﭼــﺎ ﭘــﻪ ﺣﻘﻠــﻪ زﻣــﺎ ＇ــﻪ ‪－‬ــ‪６‬‬ ‫وډ ﺗــــﺼﻮرات ؤ‪ ،‬ﻳﻌﻨــــﻲ زﻣــــﺎ ﭘــــﻪ ﺷــــﻌﻮر ﻛــــﻲ د دې ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﺧﺎﻛــــﻪ ﻧــــﻪ‬ ‫ﺟﻮړ‪４‬ــﺪه‪＇ ،‬ــﻪ ﻣﺠــﺴﻢ ‪請‬ــﻮرت ﻳــ‪ ３‬ﻧــﻪ راﻣﺨﺘــﻪ ﻛ‪５‬ــﺪو‪ ،‬ﺧــﻮ ﭼــﻲ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ‪-‬‬ ‫＇ﻨ‪／‬ــﻪ زﻣــﺎ ﭘــﻪ ﭘﻮﻫﻨــﻪ ﻛـــﻲ ﭘﻮﺧــﻮاﻟﻰ راﺗﻠــﻮ‪ ،‬دﻏــﺴﻲ‪ -‬دﻏــﺴﻲ زﻣـــﺎ دا‬ ‫‪－‬ـــ‪ ６‬وډ ﺗـــﺼﻮرات ＇ﺮ‪－‬ﻨﺪ‪４‬ـــﺪو‪＄ ،‬ﻜـــﻪ زه دا واﻳـــﻢ‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ‬ ‫ﻟـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ ﺳـــﺮه زﻣـــﺎ اﺷـــﻨﺎﻳﻲ ډ‪４‬ـــﺮه زړه ده‪ ،‬د دې اﺷـــﻨﺎﻳﻲ اوﻟـــﻪ ذرﻳﻌـــﻪ‬ ‫ر‪６４‬ﻳﻮ وه‪.‬‬ ‫ﻟــﻪ ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ ﭘــﺲ ﺑــﻪ ﻣــﺎ د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﻧــﻮم د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادﺑــﻲ ﻣﻠ‪／‬ــﺮي‬ ‫ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ ﻟـــﻪ ﭘﻠ‪５‬ـــ＀ ﻓـــﺎرم ＇ﺨـــﻪ اور‪４‬ـــﺪو‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ ﻧـــﻮې‪ -‬ﻧـــﻮې‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي ﺷــﺮوع ﻛــ‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧــﻮ ﺑــﻪ ﻣــﻲ ډ‪４‬ــﺮ داﺳــﻲ ﻧﻮﻣﻮﻧــﻪ اور‪４‬ــﺪل ﭼــﻲ‬ ‫＇ــﻪ ﺑــﻪ ﭘــﻪ ﻛــﻲ زﻣــﺎ دﭘــﺎره اﺷــﻨﺎ او ＇ــﻪ ﺑــﻪ ﻧﺎاﺷــﻨﺎ ؤ‪ ،‬ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې ﻛــﻲ ﻳ ـﻮ‬ ‫ﻧـــﻮم د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ؤ‪ ،‬ﻛﻠـــﻪ ﭼـــﻲ زه ﭘـــﻪ دې ﺧﺒـــﺮ ﺷـــﻮم‪ ،‬ﭼـــﻲ دى ﻫـــﻢ د‬ ‫ﻟــﻮراﻻﻳﻲ دى‪ ،‬ﻧــﻮ ﻟــﻪ دې ﻧــﻮم ﺳــﺮه زﻣــﺎ اﺷــﻨﺎﻳﻲ ﻧــﻮر ﻗﺮﺑــﺖ ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬‬ ‫او ﻣﻴﻨــﻪ ﻣــﻲ ورﺳــﺮه ﭘﻴــﺪا ﺷــﻮه‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨــﺎً دا ﻳــﻮ ﻓﻄــﺮي ﻋﻤــﻞ دى‪ ،‬ﭼــﻲ د‬ ‫！ــــﺎ！ﻮﺑﻲ د ﻳﻮﻛ‪５‬ــــﺪو ﭘــــﻪ وﺟــــﻪ ﻣﻴﻨــــﻪ زﻳــــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫــــﻢ دﻏــــﺴﻲ د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ‬ ‫‪159‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺟﻌﻔــﺮ ﻟــﻪ ﻧﺎﻣــﻪ ﺳــﺮه زﻣــﺎ ﻣﻴﻨــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ﺷــﻮې وه‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗــﺮ ډ‪４‬ــﺮه ﻣــﻲ ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ‬ ‫ﭼﺮﺗـــﻪ ﻣﻼﻗـــﺎت ﻧـــﻪ ؤ ﺳـــﺮه ﺷـــﻮى‪ ....‬دا ﺧـــﻮ ؤ‪ ،‬د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ﻟـــﻪ ﻧﺎﻣـــﻪ‬ ‫ﺳﺮه زﻣﺎ د اﺷﻨﺎﻳﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ…‪…..‬‬ ‫د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﺷــﺎﻋﺮي ﻣــﺎ اول ‪＄‬ــﻞ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ وﻟﻮﺳــﺘﻪ ﻛﻠــﻪ ﭼــﻲ‬ ‫د ﺟـــﺮس ﻏـــﺰل ﻧﻤﺒـــﺮ دﭘـــﺎره ﻣـــﺎ ﺧﭙـــﻞ اوﻟﻨـــﻰ ﻧﺜـــﺮى ﻟﻴـــﻚ "د ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪ ﻏـــﺰل ﻧـــﻦ او ﭘـــﺮون" ﻟﻴﻜﻠـــﻮ‪ ،‬د دې ﻟﻴـــﻚ ﭘـــﻪ ﻟ＂ـــﻮن ﻛـــﻲ د "اوﻟـــﺲ‬ ‫ﭘـــﻪ زړو ‪２－‬ـــﻮ ﻛـــﻲ د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ‪＄‬ﻨـــﻲ ﻏﺰﻟـــﻲ ﭘـــﻪ ﻻس راﻏﻠـــﻲ وې‪،‬‬ ‫ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ زه د ﺷــﺎﻋﺮي ﭘــﻪ رﻣــﻮزو ﭘــﻮره ﻧــﻪ ﭘﻮﻫ‪５‬ــﺪم‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫＊ــﻪ ﻣــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﺎد دي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺑﻴــﺎ ﻫــﻢ ﻣــﺎ د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﭘــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ＇ــﻪ‬ ‫ﺟـــﻼ ﻏﻮﻧـــﺪي ﺧﻮﻧـــﺪ ﻣﺤـــﺴﻮس ﻛـــ‪７‬ى ؤ او ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﻛﻴﻔﻴـــﺖ ﻣـــﻲ ﭘـــﻪ‬ ‫ﻛـــﻲ اﺣـــﺴﺎس ﻛـــ‪７‬ى ؤ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ ﻫﻐـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﺧﻠــــ‪ ，‬ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ـــ‪８‬ي‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﻫﻐـــﻪ‬ ‫اﻇﻬـــﺎر ﻗـــﻮت او ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮو ﻛﻤـــﻮ ﺧﻠ‪／‬ـــﻮ ﻛـــﻲ وي‪ ،‬ﻳـــﺎ ﻛـــﻢ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮان ﻳـــ‪ ３‬ﺑﻴـــﺎﻧﻮﻻى ﺷـــﻲ‪ ،‬ﭘـــﻪ ‪＄‬ﻨـــﻲ داﺳـــﻲ ﻛﻴﻔﻴـــﺎﺗﻮ ﻛـــﻲ د ﺧﭙـــﻞ‬ ‫ﻋﻤـــﺮ د ﻏﻮ＊ـــﺘﻨﻲ ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ زه ﻫـــﻢ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ ＇ـــﻪ را‪５－‬ـــﺮ وم او ﺗﺮ‪４‬ﻨـــﻪ‬ ‫ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ﺪم‪ ،‬ﺧﻮ اﻇﻬﺎر ﻳ‪ ３‬ﻣﺎ د ﺳﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻌﺮ ﻛﻲ وﻟﻴﺪو‪:‬‬ ‫ﻧــــﻮم ﺑــــﻪ زﻣــــﺎ ﻫــــﻢ ﭼﺮﺗــــﻪ ﻟﻴــــﻚ وي ﭘــــﻪ ﻧــــﺎزﻛﻮ ‪－‬ﻮﺗــــﻮ‬ ‫ﭘــــﻪ اﻣﻴــــﺪ ‪－‬ــــﻮرم‪ ،‬ﺳــــﺘﺎ ﻛﺎﭘﻴــــﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻮﻧــــﻪ ﺗﻤــــﺎم‬ ‫او ﻫــﻢ داﺳــﻲ ﻧــﻮرو ﺧﻮﻧــﺪورو ﺷــﻌﺮوﻧﻮ زه د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﻟــﻪ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي او د ﻫﻐــﻪ ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﺟــﻼ اﻧــﺪاز ﺳــﺮه وﻟــﺪ ﻛــ‪７‬م‪ ،‬دﻟﺘــﻪ ﻣــﻲ‬ ‫د ＊ﻪ ﺷﻌﺮ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻟﻪ ﺳﻬ‪５‬ﻞ ﺳﺮه ﻗﺮﺑﺖ ﻧﻮر ﻫﻢ زﻳﺎت ﺷﻮ‪.‬‬ ‫د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــــﺮ ﻟــــﻪ ﺷﺨــــﺼﻴﺖ ﺳــــﺮه زﻣــــﺎ ﭘ‪５‬ﮋﻧــــﺪ‪－‬ﻠﻮي د ﻣﻠ‪／‬ــــﺮي‬ ‫ﻟﻴﻜــﻮال ﻛــﻮ！ﻲ ﻟــﻪ ﭘﻠ‪５‬ــ＀ ﻓــﺎرم ＇ﺨــﻪ وﺷــﻮه‪ ،‬ﻫــﻢ دﻟﺘــﻪ ﭘــﻪ ﻳــﻮ ﻧﺸــﺴﺖ‬ ‫‪160‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛــﻲ ﭘــﻪ اول ‪＄‬ــﻞ زﻣــﺎ ﻟــﻪ ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﺳــﺮه ﻣﻼﻗــﺎت وﺷــﻮ‪＊ ،‬ــﻪ ﻣــﻲ ﭘــﻪ‬ ‫ﻳــــﺎد دي‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻣــــﺎ د ده ﭘــــﻪ ﺧﺒــــﺮو ﻛــــﻲ ﻣﻴﻨــــﻪ‪ ،‬ﺧﻠــــﻮص او ﺧﭙﻠــــﻮي‬ ‫اﺣـــﺴﺎس ﻛـــ‪７‬ې وه‪ ،‬د ده ﻧـــﺮم ﺧـــﻮى‪ ،‬دروﻧـــﺪ ﺧـــﻮ ﭘﻮﺳـــﺖ ږغ او د ﺧﺒـــﺮو‬ ‫ﻳــــﻮ ﺟــــﻼ اﻧــــﺪاز ﻣﺎﺗــــﻪ د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــــﺮ د ﺷﺨــــﺼﻴﺖ ډ‪４‬ــــﺮ اړﺧﻮﻧـــــﻪ‬ ‫راﭘ‪５‬ﮋﻧــــــﺪﻟﻲ ؤ‪ ،‬د ده ﺳــــــﺎده‪ ،‬دروﻧــــــﺪ‪ ،‬ﺳــــــﻨﺠﻴﺪه ﺧــــــﻮ ﻣﻴﻨــــــﻪ ﻧــــــﺎك‬ ‫ﺷﺨـــﺼﻴﺖ د ده ﭘـــﻪ اړه زﻣـــﺎ ﭘـــﻪ زړه ﻛـــﻲ ﻣﻴﻨـــﻪ ﻧـــﻮره ﻫـــﻢ زﻳﺎﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ې وه‬ ‫او ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻮ‪－‬ﻪ زﻣﺎ ﻟﻪ ده ﺳﺮه ﻗﺮﺑﺖ ﻧﻮر ﻫﻢ زﻳﺎت ﺷﻮى ؤ‪.‬‬ ‫ﻣــﺎ ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ د ﻳــﻮ ‪＄‬ــﺎﻧ‪７／‬ې ر‪４‬ــ‪６‬ﻳﻮ ﭘﺮوډﻳﻮﺳــﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻔــﺮد ﺷــﺎﻋﺮ‬ ‫ﺧـــﻮږ ﺷﺨــــﺼﻴﺖ ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ ﭘــــﻪ ﺗ‪５‬ـــﺮو دﻳــــﺎرﻟﺲ ＇ـــﻮرﻟﺲ ﻛﻠﻮﻧــــﻮ ﻛــــﻲ‬ ‫ﭘ‪５‬ﮋﻧـــﺪﻟﻰ دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﻣـــﺎ دى اور‪４‬ـــﺪﻟﻰ‪ ،‬ﻟﻮﺳـــﺘﻠﻰ او ﻟﻴـــﺪﻟﻰ دى‪،‬‬ ‫او ﭘـــﻪ دې درې واړه ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﻣـــﻲ د ده ﭘـــﻪ ﺧﭙﺮوﻧـــﻮ‪ ،‬ﺷـــﺎﻋﺮي او ﺷﺨـــﺼﻲ‬ ‫اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ ﻣﺤـــﺴﻮس ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧـــﻦ دﻟﺘـــﻪ ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬زﻣـــﻮږ‬ ‫ﻣﻮﺿــﻮع د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﺷــﺎﻋﺮي دى‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺑــﻪ د ﻳــﻮ ﺷــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ‬ ‫د ده ﺟـــﺎج واﺧﻠـــﻮ‪" ،‬د ﻳـــﺎد ﭘـــﻪ ﺟﺰﻳـــﺮه ﻛـــﻲ" اوﺳـــ‪５‬ﺪوﻧﻜﻰ ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ‬ ‫ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ ﻟـــﻪ ‪＄‬ـــﺎن ﺳـــﺮه ژﻏ‪５‬ـــﺪﻟﻰ دى‪ ،‬د ﺧﭙـــﻞ ذات د ﻛـــﺮب او دړد‬ ‫ﻗﻴــﺼ‪ ３‬ﻳـــ‪７５＇ ３‬ﻟـــﻲ دي‪ ،‬او ！ﻮﻟـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻳـــ‪ ３‬د ﺧﭙـــﻞ داﺧـــﻞ د اﻇﻬـــﺎر‬ ‫دﭘــﺎره ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﺧــﻮ د دې ﻣﻄﻠــﺐ ﻗﻄﻌــﺎً دا ﻧــﻪ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ده د ﺧـــﺎرج او‬ ‫ﻣﻌــﺮوض ﻟــﻪ ﺧــﻮا ﺳــﺘﺮ‪－‬ﻲ ﭘ＂ــﻲ ﻛــ‪７‬ې دي‪ ،‬وﻟــﻲ ﭼــﻲ ﻛــﻪ ﻫﻐــﻪ د ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﻛــﺮب او ذاﺗــﻲ دړد ﻗﻴــﺼﻪ ﻫــﻢ ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻧــﻮ د ﻫﻐــﻪ ﺗــﺮ ﺷــﺎ ﻳــ‪ ３‬د ﺧــﺎرج‬ ‫او ﻣﻌـــﺮوض ﺳـــﺘﻢ ﻇﺮﻳﻔـــﻲ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ‪－‬ﻮﺗـــﻪ ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ د‬ ‫ذات ﺗﺠﺮﺑـــﻪ د ﺧـــﺎرج ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دى‪ ،‬ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﭼـــﻲ ﺗـــﺮ ﻛـــﻮم‬ ‫زﻣــــﻮږ د ﺳــــﻤﺎج ﻫــــﺮ و‪－‬ــــ‪７‬ى ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ــــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ د ذات ﺗﺠﺮﺑــــﻪ‬ ‫ﻳــﻮا‪＄‬ﻲ د ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﺑﻠﻜــ‪ ３‬د ﻫﺮﭼــﺎ ﺗﺠﺮﺑــﻪ ده‪ ،‬دا ﺑ‪５‬ﻠــﻪ ﺧﺒــﺮه ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﻫــﺮ‬ ‫＇ــﻮك د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﻏﻮﻧــﺪي د ذات د ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬د اﻇﻬــﺎر ﻣﻠﻜــﻪ ﻧــﻪ ﻟــﺮي‪ ،‬ﺧــﻮ‬ ‫‪161‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣـــﺎ دا ﻳﻘـــﻴﻦ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ د ﺷـــﺎﻋﺮي ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻲ ﻫـــﺮ ﻳـــﻮه ﺑـــﻪ د‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ﺧﭙــﻞ ذات د ﺑﻬﺮﻧــﻲ ﺣــﺎﻻﺗﻮ او واﻗﻌــﺎﺗﻮ ﭘــﻪ ﺗﻌﻠــﻖ‬ ‫ﻛــﻲ وﻳﻨــﻲ‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ د ﻫﻐــﻪ دا ﻻﻧــﺪﻳﻨﻰ ﻧﻈــﻢ "‪" Have A Nice Day‬‬ ‫د ﻫﺮﭼﺎ د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺗﺮﺟﻤﺎن دى‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻛﻮره و‪＄‬ﻢ‬ ‫اﻧﺪ‪＋４‬ﻨﻮ ﻳﻤﻪ ﭘﻪ ﺳﺮ اﺧﻴﺴﺘﻰ‬ ‫ﻛﻠﻪ زه ﺗﺎ‬ ‫ﻛﻠﻪ ﺑﭽﻴﺎن‬ ‫ﻛﻠﻪ و ﻛﻮرﺗﻪ ‪－‬ﻮرم‬ ‫دا و‪４‬ﺮه‬ ‫وﻟﻲ ﭘﻪ وار‪ -‬وار‬ ‫و‪４‬ﺮوي ﻣﺎ‬ ‫ﭼﻲ‬ ‫ﭘﺠﺎرو د اﻣﻴﺮ‬ ‫د ﻧﺸﻴﻲ ډراﻳﻮر ‪－‬ﺎډۍ‬ ‫ﻳﺎ ﭘﻪ ﺳ‪７‬ك ﺑﺎﻧﺪي ﺟﻠﺴﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﻳﻮ ﺑ‪ ３‬واﻛﻪ ﺟﻠﻮس‬ ‫ړﻧﺪه ‪－‬ﻮﻟ‪９‬‬ ‫ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺮﻧ‪ ，‬د ﻗﺒﺎﻳﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨ‪＃‬‬ ‫ﻳﺎ د ！ﺮ‪４‬ﻔﻚ اژدﻫﺎ‬ ‫وژﻟﻰ ﺷﻲ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻮرې! و‪４‬ﺮ‪８４‬م‬ ‫ﺗﻪ دﻋﺎ راﺗﻪ ﻛﻮه‬ ‫زه د ډوډۍ ﭘﻪ ﻟ＂ﻮن‬ ‫‪162‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟﻪ ﻛﻮره و‪＄‬ﻢ‬ ‫ﭼﻲ ژوﻧﻰ واﭘﺲ وﺗﺎﺗﻪ راﺷﻢ‬ ‫)‪(Have A Nice Day‬‬ ‫ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــﻲ ﻣــﻮر ﺳــﺮه د ﻓﻄــﺮي ﻣﻴﻨــﻲ ﻳــﻮ ډ‪４‬ــﺮ ﺟــﺬﺑﺎﺗﻲ ﺗــ‪７‬ون‬ ‫ﻟـــﺮي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ د ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛـــﻲ اﻛﺜـــﺮه داﺳـــﻲ ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻴ‪８‬ي ﻟﻜـــﻪ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﭼــﻲ ﺧﭙﻠــﻲ ﻣــﻮر ﺗــﻪ ﻣﺨﺎﻃــﺐ وي‪ ،‬او ﻳــﺎ د ﺧﭙﻠــﻲ ر＊ــﺘ‪ ３‬ﭘــﻪ اړه د‬ ‫ﻣــﻮر ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ ﻛــﻮي‪ ،‬ﭘــﻪ ﭘــﻮرﺗﻨﻲ ﻧﻈــﻢ او ﻻﻧــﺪﻳﻨﻲ ﺷــﻌﺮ ﻛــﻲ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ‬ ‫ﺑــﺮاهِ راﺳــﺖ و ﺧﭙﻠــ‪ ３‬ﻣــﻮر ﺗــﻪ ﻳــﺎ ﺧــﻮ ﻣﺨﺎﻃــﺐ دى او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ د ﻫﻐــ‪ ３‬د‬ ‫ﺟﺬﺑﺎﺗﻮ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻛﻮي‪:‬‬ ‫ﭼــــــﻲ را واﭘــــــﺲ ﺷـــــــﻮﻣﻪ ﺳــــــﻬ‪５‬ﻠﻪ! ﻣــــــﺎ‪＄‬ﻴ‪／‬ﺮ و ﻛﻮرﺗـــــــﻪ‬ ‫ﺳـــــﺘ‪７‬ې ＇‪５‬ـــــﺮې ﺗـــــﻪ ﻣـــــﻲ ﻳـــــﻮا‪＄‬ﻲ ﺧﭙﻠـــــﻲ ﻣـــــﻮر وﻛﺘـــــﻞ‬ ‫ﻫــــﻢ دﻏــــﻪ رﻧ‪／‬ــــﻪ د ﺧﭙــــﻞ ژوﻧــــﺪ د ﻣﻠ‪／‬ــــﺮي ﺳــــﺮه وﻓــــﺎداري او د‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻮ ﺑﭽﻴـــﺎﻧﻮ ﺳـــﺮه ﻣﻴﻨـــﻪ ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ داﺳـــﻲ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ ﺑﻴـــﺎن ﻛـــ‪７‬ې‬ ‫ده‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮ ﻟﻮﺳــﺘﻮﻧﻜﻲ ﺧﭙــﻞ ﺑﭽــﻲ او د ﺧﭙــﻞ ژوﻧــﺪ د‬ ‫ﻣﻠ‪／‬ـــــﺮي ﺳـــــﺮه ﺧﭙﻠـــــﻪ ﻣﻴﻨـــــﻪ او ﺗـــــ‪７‬ون ﻟ＂ـــــﻮي او د ﻧـــــﺎزﻛﻮ او‬ ‫ﭘﺮﺗﻤﻴﻨـــﻮ ر＊ـــﺘﻮ ﭘـــﻪ اړه د ﺧﭙﻠـــﻮ ﻣﻬﻴﻨـــﻮ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ اﻇﻬـــﺎر ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ‬ ‫ﭘــــﻪ داﺳــــﻲ ﺧﻮﻧــــﺪوره ﭘ‪５‬ﺮاﻳــــﻪ ﻛــــﻲ ﻛــــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ډ‪４‬ــــﺮ ﻛــــﻢ‬ ‫ﺷـــــﺎﻋﺮان ﭘـــــﻪ داﺳـــــﻲ ﻧـــــﺎزﻛﻮ ﻣﻮﺿـــــﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧـــــﺪي د ﺧﭙﻠـــــﻮ‬ ‫اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ د ﺑﻴـــﺎن ﻗــــﺪرت ﻟـــﺮي‪ ،‬دا ﻣﺎﺗــــﻪ ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ د‬ ‫ﻓــــﻦ او ﻓﻜــــﺮ ﺧﺎ‪請‬ــــﻪ ＊ــــﻜﺎري‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﻫﻐــــﻪ اﺳــــﻠﻮب د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﺷــﺎﻋﺮي ﭘــﻪ ﻣﻴــﺪان ﻛــﻲ ﺟــﻮت ﻛــﻮي او و ﻫﻐــﻪ ﺗــﻪ ‪＄‬ﺎﻧ‪７／‬ﺗﻴــﺎ ور‬ ‫ﺑﺨ‪＋‬ﻲ‪.‬‬

‫‪163‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻳـــﻮ ﻣــــﻲ ﺳـــﻪ ﻟــــﻪ ﺧﻴﺎﻟـــﻪ‪ ،‬ﺧﭙــــﻞ د زﻧـــﻲ ﺧــــﺎل‪ ،‬دﺷـــﻮﻧ‪６‬و رﻧـــــ‪，‬‬ ‫ﭘـــــــﺮې ﻣـــــــﻲ ږده ﺑﭽﻴـــــــﺎﻧﻮ ﻟـــــــﻪ ﺧـــــــﻮاري او ﻣـــــــﺰدوري ﻛـــــــﻮم‬

‫ﭘــــــــﺮون ﭼــــــــﻲ و ﺗﺨﻨ‪５‬ــــــــﺪم‪ ،‬ﺳــــــــﺘﺎ ﭘــــــــﻪ ﺣــــــــﺴﻴﻨﻮ ﺷــــــــﻮﻧ‪６‬و‬ ‫ﺑﭽﻴــــــﺎن ﻣــــــﻲ ﺳــــــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﺗــــــﻪ ﺷــــــﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺑــــــﻪ ﻣــــــﻲ ډ‪４‬ــــــﺮه وﻛــــــ‪７‬ه‬ ‫دا ＇ـــﻪ ﺧﻴـــﺎﻟﻲ ﺗـــﺼﻮرات ﻧـــﻪ دي ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ د ذات ﺗﺠﺮﺑـــﻪ او د‬ ‫ژوﻧـــﺪ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺷـــﻌﺮ ﺑ‪２‬ـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ورﻛـــ‪７‬ې ده‪ .‬ﺷـــﺎﻋﺮي ﻫﻐـــﻪ‬ ‫＊ــﻪ ﺑﻠــﻞ ﻛﻴــ‪８‬ي ﭼــﻲ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﻳــ‪ ３‬د ﻧﻨﻨــﻲ ژوﻧــﺪ ＇ﺨــﻪ اﺧــﺬ ﺷــﻮي‬ ‫وي‪ ،‬او ﺣﻘﻴﻘـــﺖ ﺗـــﻪ ﻧـــﺰدې وي‪－ ،‬ﻨـــﻲ د ﻟـــﻴﻼ د ﺳـــﺮو ﺷـــﻮﻧ‪６‬و ﺧﺒـــﺮي‬ ‫ﻫــﻢ د ﻫﻐــﻪ ＇ــﻮ ﺗــﻮرو ﺷــﺎ او ﺧــﻮا را ‪－‬ﺮ‪＄‬ــﻲ او ﻟــ‪ ８‬ډ‪４‬ــﺮ ﻳــ‪ ３‬اﻧــﺪاز ﺑــﺪل‬ ‫وي‪ ،‬ﺧـــﻮ ﻛـــﻪ اﻧـــﺪاز ﻳـــ‪ ３‬ﻫـــﺮ ＇ـــﻮﻣﺮه ﺑـــﺪل ﺷـــﻲ‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﻟـــﻴﻼ د ﺳـــﺮو‬ ‫ﺷـــﻮﻧ‪６‬و ﺧﺒـــﺮي ډ‪４‬ـــﺮي زړې ﺷـــﻮې‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ دﻧﻴـــﺎ ﭘـــﻪ ＇ـــﻮﻣﺮه ﺗ‪５‬ـــﺰي‬ ‫ﺳــﺮه ﭘــﻪ ﻣــﺎدي ﺗﻮ‪－‬ــﻪ ﭘــﺮ ﻣــﺦ ﺗﻠﻠــ‪ ３‬ده‪ ،‬ﺗــﺮ ﻫﻐــﻪ زﻳﺎﺗــﻪ ﭘــﻪ ﺗ‪５‬ــﺰي ﺳــﺮه‬ ‫ﭘـــﻪ روﺣـــﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗـــﻲ‪ ،‬ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ او ﻣـــﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ ﺷـــﺎﺗﻪ او ﻻﻧـــﺪي‬ ‫را ﻏﻮر‪５＄‬ﺪﻟـــﻪ ده‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ﻧـــﻦ ﻟـــﻪ ادب او ﺷـــﺎﻋﺮي ＇ﺨـــﻪ د داﺳـــﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﻏﻮ＊ـــﺘﻨﻪ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ا‪請‬ـــﻞ ﺣﻘـــﺎﺋﻖ را ﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه‬ ‫ﻛــ‪７‬ي‪ ،‬د ﻧﻨﻨــﻲ ژوﻧــﺪ ﺷــﺨ‪７‬ي‪ ،‬ﻣــﺴﺌﻠ‪ ３‬او ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧــﻪ ﭘــﻪ ‪－‬ﻮﺗــﻪ ﻛــ‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻟــﻪ ژوﻧــﺪ ﺳــﺮه د ﺑﻴــﺎن ﺗــ‪７‬ون ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ ﻧــﻦ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗــﻪ‬ ‫ﺗـــﺮ روﻣﺎﻧﻴـــﺖ زﻳـــﺎت د روﺣﺎﻧﻴـــﺖ ﺿـــﺮورت دى‪ ،‬د ﻣﻴﻨـــﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠـــﻮي‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﺧـــــﻮږي او زړه ﺳـــــﻮاﻧﺪى ﺿـــــﺮورت دى‪＄ ،‬ﻜـــــﻪ ﺧـــــﻮ د ﺳـــــﻬ‪５‬ﻞ‬ ‫ﻏﻮﻧـــﺪي ﺣـــﺴﺎﺳﻪ او ﺑﺎﺷـــﻌﻮره ﺷـــﺎﻋﺮ د ﺧﭙﻠـــﻮ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘـــﻪ ﭼـــﻮڼ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃـــﻪ ﻛـــﺎر اﺧـــﺴﺘﻰ دى‪ ،‬د دې ﻣﻄﻠـــﺐ دا ﻧـــﻪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻗــﺼﺪاً داﺳــﻲ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﭘــﻪ ﺧﭙﻠــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ＇‪７５‬ﻟــﻲ دي‪،‬‬ ‫‪164‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻳـــﻮ ﺗﻬـــﺬﻳﺒﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳـــﻲ او ﻣﻌﺎﺷـــﻲ ﭘـ ـﺲِ ﻣﻨﻈـــﺮ ﻟـــﺮي‬ ‫ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﭼـــﻮﻧﻜ‪ ３‬ﭘﺨﭙﻠـــﻪ د دې ﻣﻌﺎﺷـــﺮې و‪－‬ـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻪ ﻫـــﻢ ﺗـــﺮ دې ﺗﺠﺮﺑـــﻮ ﺗ‪５‬ﺮ‪４‬ـــ‪８‬ي او ﺑﻴـــﺎ ﭼـــﻲ ﻛﻠـــﻪ د دې ﺗﺠﺮﺑـــﻮ ﻟـــﻪ‬ ‫دړده ﭘــﻪ ﭼﻐــﺎرو ﺷــﻲ‪ ،‬ﻧــﻮ ﻫﻐــﻪ د ﺷــﻌﺮ ﺑ‪２‬ــﻪ ‪＄‬ﻨــﻲ واﺧﻠــﻲ‪ ،‬ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﻛﻠــﻪ‬ ‫ﻫـــﻢ د ﺗـــﺸﺪد‪ ،‬ﻗﺘـــﻞ و ﻏـــﺎرت‪ ،‬ﻣـــﺎدي رﺟﺤﺎﻧـ ـﺎت‪ ،‬اﺳﺘﺤـــﺼﺎل او ﻟـــﻪ‬ ‫اﻳــ＂ﻢ ﺑــﻢ ﺳــﺮه د ﺧﭙــﻞ "ﻧــﺎم ﻧﻬــﺎده ﺗﺮﻗــ‪ "９‬د ﺗ‪７‬ﻟــﻮ ﭘــﻪ روﻳــ‪ ３‬ﺧﺎﻣﻮﺷــﻪ ﻧــﻪ‬ ‫دى ﭘﺎﺗــﻪ ﺷــﻮى‪ ،‬ﭘــﺮدې ﻣﻨﻔــﻲ‪ ،‬ﺳــﻤﺎﺟﻲ رﺟﺤﺎﻧــﺎﺗﻮ ﭼــﻲ ﻛﻠــﻪ ﻫﻐــﻪ د‬ ‫ﺧﭙـــﻞ دړد او ﺗﻜﻠﻴـــﻒ اﻇﻬـــﺎر ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺷـــﻌﺮ ‪＄‬ﻨـــﻲ ﺟـــﻮړ ﺷـــﻮى‬ ‫دى‪:‬‬ ‫د ﻇﻠﻤﺘﻮﻧــــــــــــــــﻮ‪ ،‬د اوروﻧــــــــــــــــﻮ‪ ،‬د ﻗﺘﻠﻮﻧــــــــــــــــﻮ ﺧﺒــــــــــــــــﺮ‬ ‫ﻫـــــــﺮ ﻳـــــــﻮ ﺳـــــــﻬﺎر راوړي اﺧﺒـــــــﺎر د ﺳـــــــﺮو زﺧﻤﻮﻧـــــــﻮ ﺧﺒـــــ ـﺮ‬ ‫دا ﻣــــــﻮ دﻟﻴــــــﻞ د ﺗﺮﻗــــــ‪ ９‬دى‪ ،‬ﭼــــــﻲ ﭘــــــﻪ ﻳــــــﻮ ﺳــــــﺎﻋﺖ ﻛــــــﻲ‬ ‫ﺗــــــــــــﺮ ﻟــــــــــــﺮي‪ -‬ﻟــــــــــــﺮي ورﺳــــــــــــ‪８５‬ي د ﺑﻤﻮﻧــــــــــــﻮ ﺧﺒــــــــــــﺮ‬ ‫ﻫﻐـــــــــــــﺴﻲ وﻳﻨـــــــــــــﻲ‪ ،‬ﺗـــــــــــــﺸﺪد‪ ،‬د ارﻣـــــــــــــﺎﻧﻮﻧﻮ ﻗﺘـــــــــــــﻞ‬ ‫د زړه دﻧﻨـــــــــﻪ ﻫـــــــــﻢ ﻣـــــــــﺎﺣﻮل‪ ،‬ﺷـــــــــﺎﻳﺪ ﺑﻬـــــــــﺮ ﻏﻮﻧـــــــــﺪي ؤ‬ ‫دﻟﺘــــﻪ ＇ــــﻮك ﻧــــﻪ ‪－‬ــــﻮري ﭘــــﻪ ＊ــــﻪ ﺳــــﺘﺮ‪－‬ﻪ‪ ،‬د ﺧــــﻮار ﭘــــﻪ ﻟــــﻮري‬ ‫دﻟﺘــــــــــﻪ رواج ده د ﻣــــــــــﺎړه ﺷــــــــــﺘﻪ ﻣــــــــــﻦ ﺳــــــــــ‪７‬ي ﺳــــــــــﻨﺪره‬ ‫ﻧــﻦ ﻫــﻢ زﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﺳــﻤﺎج ﻛــﻲ د ﻣــﺎړه او ﺷــﺘﻪ ﻣــﻦ ﺳــﻨﺪري وﻳــﻞ‬ ‫ﻛﻴــ‪８‬ي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻧــﻦ د ﻫــﺮ ‪＄‬ــﻮان آﺋﻴــ‪６‬ﻳﻞ ﺑــﻞ ‪５－‬ــ＂ﺲ دى‪ ،‬ﻧــﻦ‬ ‫ﻫــﺮ ＇ــﻮك د ﺳــﻠﻄﺎن ﺑﺮوﻧــﺎﻳﻲ ﭘــﺮ ﻻره ﺗـــ‪ ，‬ﻏــﻮاړي او ﻫــﻢ دﻏــﻪ‬ ‫رﻧ‪／‬ــــﻪ ﻫــــﺮ ＇ــــﻮك ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ او ﻳــــﻮا‪＄‬ﻲ د دوﻟــــﺖ او ﭘﻴــــﺴﻮ ﭘــــﻪ‬ ‫ﻟ＂ـــﻮن ﺳـــﺮ دى او ﻫﻐـــﻮى ‪＄‬ﻜـــﻪ د ﺷـــﺘﻪ ﻣﻨـــﻮ ﺳـــﻨﺪري واﻳـــﻲ‪،‬‬

‫‪165‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭼـــﻲ ﭘﺨﭙﻠـــﻪ ﻫـــﻢ د ﻫﻐـــﻪ و ﻣﻘـــﺎم ﺗـــﻪ رﺳـــ‪５‬ﺪل ﻏـــﻮاړي‪ ،‬ﻫـــﻢ دا‬ ‫وﺟـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻧـــﻦ دﻧﻴـــﺎ ﻛـــﻪ ﻫـــﺮ ＇ـــﻮﻣﺮه ﺗﺮﻗـــﻲ ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﻧـــﻮ‬ ‫ﺗــﺸﺪد او ﻗﺘــﻞ وﻏــﺎرت او د ﺑــﻞ ﺣــﻖ ﺧــﻮړل او اﺳﺘﺤــﺼﺎل ﻫــﻢ‬ ‫ﻫﻐـــﻮﻣﺮه ﺗﺮﻗـــﻲ ورﺳـــﺮه ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬د دوﻟـــﺖ ﻋﺒـــﺎدت ﻛـــﻮوﻧﻜﻲ‬ ‫زﻳـــﺎت ﺷـــﻮي دي‪ ،‬اوس ﺧـــﻮ ﻣﻴﻨـــﻪ ﻫـــﻢ ﻟﺒﺎﺳـــﻲ ده‪ ،‬ﺧﻠـــﻮص ﻫـــﻢ‬ ‫ﻣــــﺼﻨﻮﻋﻲ دى‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﺧــــﻮ د دې ﻣــــﺎدي ﺗﺮﻗــــﻲ ﻟــــﻪ ﺳــــﺘ‪７‬ﻳﺎوو‬ ‫＇ﺨﻪ ﺳﺘ‪７‬ى ﺳﻬ‪５‬ﻞ ‪－‬ﻮﻳﺎ دى ‪:‬‬ ‫د دﻏــــــﻪ ＊ــــــﺎر ﭘــــــﻪ رواﻳــــــﺎﺗﻮ ﻛــــــﻲ ﺷــــــﺎﻣﻞ دى ﻏــــــﺮض‬ ‫ﺑ‪５‬ﺨــــــﻲ ارزاﻧــــــﻪ دى ﺧﻠــــــﻮص او د ﭼــــــﺎ ﻣﻴﻨــــــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــــــﻮ!‬ ‫او ﻳــﺎ ﺑﻴــﺎ ﭼــﻲ د ﺧﻠ‪／‬ــﻮ و ﻣــﺎدي روﻳــﻮ ﺗــﻪ و‪－‬ــﻮري ﺑﻴــﺎ ﺧﭙــﻞ ﺳــﺎده‬ ‫ژوﻧــــﺪ ﺗــــﻪ او ﺑــــﻞ د ﺧﻠ‪／‬ــــﻮ ﺧﺒــــﺮو ﺗــــﻪ ﭼــــﻲ د ﻫﻐــــﻪ ﭘــــﺮ ﺳــــﺎد‪－‬ﻲ‬ ‫ﭘ‪５‬ﻐﻮروﻧـــﻪ ورﻛــــﻮي‪ ،‬ﻧــــﻮ ﭘـــﻪ "دﻋــــﺎ" ﻧﻈــــﻢ ﻛـــﻲ و ﺧــــﺪاى ﭘــــﺎك ﺗــــﻪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺷﻲ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻳﻪ ﺧﺪاﻳﻪ!‬ ‫زه ﭘﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻛﻮر ﻛﻲ اوﺳﻢ‬ ‫ﻧﻪ ﺧ‪５‬ﻤﻪ ده‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻨ‪／‬ﻠﻪ ده‬ ‫زه ﭘﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻛﻮر ﻛﻲ اوﺳﻢ‬ ‫زﻣﺎ د ﻏﻮﻟﻲ ﺑﻬﺮ ﺧﻠـ‪，‬‬ ‫دوﻣﺮه ﺟ‪ ，‬ﭼﻲ ﺗﺮ اﺳﻤﺎن ﭘﻮري رﺳ‪８５‬ي‬ ‫ﺳﺎه ﻣﻲ ﺑﻨﺪه‪ -‬ﺑﻨﺪه ﻛﻴ‪８‬ي‬ ‫＇ﻪ ﺷﻜﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻣﺨﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘ‪５‬ﻐﻮروﻧﻪ راﻛﻮي ﺗﻞ‬ ‫"＇ﻪ ﺳ‪７‬ى ﻳ‪３‬؟‬ ‫＇ﻪ دي ژوﻧﺪ دى؟‬ ‫‪166‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻟﻪ راﺣﺘﻪ ﻧﺎ اﺷﻨﺎ ﻳ‪ ،３‬ﻟﻪ دوﻟﺘﻪ ﻧﺎ ﺧﺒﺮ ﻳ‪３‬‬ ‫＇ﻪ ﺳ‪７‬ى ﻳ‪"３‬؟‬ ‫ﻟﻮﻳﻪ ﺧﺪاﻳﻪ!‬ ‫زه ﺳ‪７‬ى ﻳﻢ‬ ‫ﺣﺲ ﻟﺮﻣﻪ‬ ‫زړه ﻟﺮﻣﻪ‬ ‫ﻛﻪ دا ژوﻧﺪ د ﺳ‪７‬ي ﻧﻪ دى‬ ‫ﻣﺎﺗﻪ ژوﻧﺪ د ﺳ‪７‬ي راﻛ‪７‬ه‬ ‫)دﻋﺎ(‬ ‫دﻟﺘــﻪ دا ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻫــﻢ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻳــﻮه اداره ﻛــﻲ ﻫﻐــﻪ ﺳــ‪７‬ى‬ ‫ﻣــﺦ ﺗــﻪ ﺗﻠﻠــﻰ ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼــﻲ د روغ وﻳﻠــﻰ ﺷــﻲ‪ ،‬ﭼﺎﭘﻠﻮﺳــﻲ ﻛــﻮﻟﻰ ﺷــﻲ‪ ،‬د‬ ‫ﭼـــﺎ ﺣـــﻖ وﻫﻠـــﻰ ﺷـــﻲ‪ ،‬ﻳـــﻮ ﺧـــﻮد داره ر＊ـــﺘﻴﻨﻰ ﺳـــ‪７‬ى ﺑـــﻪ ﺑـــﺎوﺟﻮد د ＊ـــﻪ‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴــــﺖ او ‪請‬ــــﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻮ و ﺷــــﺎﺗﻪ ﭘﺎﺗــــﻪ وي‪ ،‬ﻛــــﻪ ﻧــــﻦ ﻣــــﻮږ ﭘــــﺮ ﺧﭙﻠــــﻮ‬ ‫ادارو ﺑﺎﻧـــﺪي ﻧﻈـــﺮ واﭼـــﻮو ﻧـــﻮ ﻣـــﻮږ ﺗـــﻪ ﺑـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﺧﻠــــ‪ ，‬د دې ادارو ﭘـــﻪ‬ ‫ﻟـــﻮړو ﭼﻮﻛﻴـــﻮ ﻧﺎﺳـــﺖ ＊ـــﻜﺎري‪ ،‬د ﭼـــﺎ ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ ﭼـــﻲ ！ـــﻮل د ﺳـــﻤﺎﺟﻲ‬ ‫درﭘـــﺪرۍ ＊ـــﻜﺎر دي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ دا ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ د ادارو ﭘـــﻪ ﺑﻨﻴـــﺎدي ډاﻧﭽـــ‪３‬‬ ‫ﻛـــﻲ ﻧـــﻪ ﺷـــﺘﻪ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ دي ﻳـــﻮه اﻳﻤﺎﻧـــﺪاره او ﺧـــﻮد داره ﺳـــ‪７‬ي ﺗـــﻪ ﻳـــﻮ‬ ‫ﻟــﻮړ ﻣﻘــﺎم ورﻛــ‪７‬ي‪ ،‬ﺑﻠﻜــ‪ ３‬زﻣــﻮږ ﭘــﻪ ﻧــ‪７‬ۍ ﻛــﻲ ﺧﺮاﺑﻴــﺎﻧﻲ ﻟــﻪ ﻫﻐــﻪ وﺧﺘــﻪ‬ ‫ﭘﻴــــﺪا ﺷــــﻮي دي‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﻫــــﺮ ﺷــــﻲ ذﻣــــﻪ داري ادارو ﭘــــﺮ ﺧﭙﻠــــﻪ ﻏــــﺎړه‬ ‫اﺧـــــﺴﺘ‪ ３‬ده‪ ،‬د ﻫـــــﻢ ﻫﻐـــــﻪ اداره ﺟـــــﺎﺗﻲ ﻋﻤـــــﻞ )‪(Institutionalization‬‬ ‫ﻟـــﻪ وﺟـــﻲ زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﺳـــﻤﺎج ﻛـــﻲ د ﺑـــﺎﻫﻤﻲ ﻣﺤﺒـــﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻔـــﻆ‪ ،‬ﺗﻌـــﺎون‪،‬‬ ‫اﺣﺘــــﺴﺎب او اﻧــــﺼﺎف زﺿــــﺎ ﻛﺎراﻧــــﻪ رواﻳــــﺖ او ﻟــــﻪ دې ﺳــــﺮه ﺗ‪７‬ﻟـــــﻲ‬ ‫ﻗﺪروﻧــﻪ ﻟــﻪ ﻣﻴﻨ‪％‬ــﻪ وړل ﺷــﻮي دي‪ ،‬ﭼــﻲ ＇ﻨ‪／‬ــﻪ‪＇ -‬ﻨ‪／‬ــﻪ اداري ﭘــﻪ وﺟــﻮد‬ ‫ﻛــﻲ راﻏﻠــﻲ دي‪ ،‬ﻫــﻢ ﻫﻐــﻪ رﻧ‪／‬ــﻪ ﭘــﻪ ﺳــﻤﺎج ﻛــﻲ ﻇﻠــﻢ او ﻧﺎاﻧــﺼﺎﻓﻲ زﻳﺎﺗــﻪ‬ ‫‪167‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺷـــﻮې ده‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ د ﻫـــﺮي ادارې ﺑﻨﻴـــﺎدي ﻣﻘـــﺼﺪ ﻛﻨ＂ـــﺮول ﺣﺎ‪請‬ـــﻠﻮل‬ ‫دي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻫــﺮ ﻫﻐــﻪ ﻋﻤــﻞ ﺑﺎﻧــﺪي ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ اﻧــﺴﺎن د اﺟﺘﻤﺎﻋﻴــﺖ و ﺧﻮاﺗــﻪ‬ ‫ﭘـــﺎروي‪ ،‬وﻟـــﻲ ﭼـــﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻴـــﺖ د ﻧـــﻦ د ‪請‬ـــﺎرﻓﻴﺖ ﭘـــﻪ ﻻره ﻛـــﻲ ﺗـــﺮ ！ﻮﻟـــﻮ‬ ‫ﻟــــﻮى ﺧﻨــــ‪ ６‬دى‪＄ ،‬ﻜــــﻪ د دوﻟــــﺖ او ﻃﺎﻗــــﺖ د ﺣﺎ‪請‬ــــﻠﻮﻟﻮ دﭘــــﺎره د ادارو‬ ‫وﺟـــﻮد ﭘﻴـــﺪا ﺷـــﻮى دى‪ ،‬ﻫـــﻢ دا وﺟـــﻪ ده ﭼـــﻲ د دې ادارو و ﻟـــﻮړ ﻣﻘـــﺎم ﺗـــﻪ‬ ‫ﻳـــﻮا‪＄‬ﻲ ﻫﻐـــﻪ ﺧﻠــــ‪ ，‬رﺳـــ‪８５‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺧـــﻮد ﻏـــﺮض‪ ،‬دروﻏﺠـــﻦ‪ ،‬ﭼـــﺎﭘﻠﻮس‬ ‫او ﺑـــ‪ ３‬رﺣـــﻢ وي‪ ،‬ﭘـــﺮ دې اداره ﺟـــﺎﺗﻲ ﻛﻠﭽـــﺮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ﻳـــﻮ‬ ‫ﺳﺎده ﺷﻌﺮ ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ＊ﺎﻳﺴﺘﻪ ﻃﻨﺰ ﻛ‪７‬ى دى‪:‬‬ ‫ﻣﺎﺗـــــــﻪ ﭘـــــــﻪ ﺧـــــــﻮا زﻣـــــــﺎ اﻓـــــــﺴﺮ دا ﻧـــــــﺼﻴﺤﺖ ﻛـــــــ‪７‬ى ؤ‬ ‫ﭘـــــــﻪ دې ﺧـــــــﻮد داره ژوﻧـــــــﺪ ﺳـــــــﻬ‪５‬ﻠﻪ! ﺗﺮﻗـــــــﻲ ‪－‬ﺮاﻧـــــــﻪ ده‬

‫ﻛــﻪ ＇ــﻪ د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﭘــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ د ﻧﻨﻨــﻲ ژوﻧــﺪ ﭘﺮاﺧــﻮ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎﺗﻮ‬ ‫ﺑــﺸﭙ‪７‬ه اړﺧﻮﻧــﻪ ﻣﻮﺟــﻮد دي‪ ،‬ﺧــﻮ د دې ﻣﻄﻠــﺐ دا ﻫــﻢ ﻧــﻪ دى ﭼــﻲ ﻫﻐــﻪ‬ ‫د اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻧــﻪ راﺗﻠــﻮﻧﻜﻲ ﻟﻄﻴﻔــﻮ ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺗــﻪ ﭘــﺎم‬ ‫ﻧـــﻪ دى ﻛـــ‪７‬ى‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻣـــﻮږ د ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻛـــﻲ د ﻣﻴﻨـــﻲ ﻣﺮﻛـــﺰي‬ ‫ﻣﻮﺿـــﻮع ﻫـــﻢ ﻟﻴـــﺪﻟﻰ ﺷـــﻮ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ﺟـــﻼ اﻧـــﺪاز او ‪＄‬ـــﺎﻧ‪７／‬ي‬ ‫اﺳــﻠﻮب ﻛــﻲ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﺑﻴــﺎن ﺷــﻮى دى او داﺳــﻲ ﺑﻴــﺎن ﺷــﻮى دى‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ﻫـــﺮ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻰ ﭘـــﻪ ﻫﻐـــﻪ ﻛـــﻲ د ﺧﭙـــﻞ زړه ﻛﻴﻔﻴـــﺖ ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻮي‪،‬‬ ‫وﻟــــﻲ ﭼــ ـﻲ ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ د ﻣﻴﻨــــﻲ ﻣﻮﺿــــﻮع ﻫــــﻢ ﭘــــﻪ رواﻳﺘــــﻲ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ ﻧــــﻪ دى‬ ‫＇‪７５‬ﻟـــﻰ و دې ﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻳـــﻮ ﻧـــﻮى واﻟـــﻰ او ﺟـــﺪت ور ﺑﺨـــ‪＋‬ﻠﻰ دى‪ ،‬ﻟﻜـــﻪ‬ ‫ﭼﻲ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﻳـــــﻮ اﻧـــــﺪاز ﺑـــــﻪ ﺧﭙﻠـــــﻮم‪ ،‬ﭘـــــﻪ اﻧﺘﻈـــــﺎر ﻛـــــﻲ ﻧـــــﻮى ﻏﻮﻧـــــﺪي‬ ‫ﺗ‪５‬ــــﺮوم ﺑــــﻪ ﺷــــﭙﻪ ﭘــــﻪ ﺧــــﻮب ﻫــــﻢ‪ ،‬ﺑﻨــــﺪوم ﺑــــﻪ د ﻛــــﻮر ور ﻫــــﻢ‬ ‫‪168‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اوس ﭘـــــــﻪ ازﻏـــــــﻮ ﭘـــــــﻪ ز‪４‬ـــــــ‪７‬و ﭘـــــــﺎ‪１‬ﻮ ﺷـــــــﺎﻋﺮي ﻛـــــــﻮم‬ ‫ﺳــــﺘﺎ د ‪－‬ــــﻞ ‪＄‬ــــﻮاﻧ‪ ９‬ﺧﺒــــﺮي ﺑﻴــــﺎ ﺑــــﻪ ﭘــــﻪ ﺳــــﭙﺮﻟﻲ ﻛــــﻮم‬ ‫ﺳـــــﻬ‪５‬ﻠﻪ! ﻣـــــﺎ ﻛـــــﻪ آﺑـــــﺎد ﻧـــــﻪ ﻛـــــ‪７‬ل د ﻧﻔـــــﺮت ﻣﺤﻠﻮﻧـــــﻪ‬ ‫وﻟــــــﻲ ﭘــــــﻪ دې زﻣــــــﺎ د＊ــــــﻤﻦ زﻣــــــﺎ ﺿــــــﻤﻴﺮ ﺟﻮړ‪４‬ــــــﺪو‬ ‫اوس ﺧــــﻮ ﻧــــﻮ ﺧــــﺪاى ﺧﺒــــﺮ‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺳــــﺘﺎ ﭘــــﻪ ﺗﻤﻨــــﺎ ﺗــــﺎزه ﺷــــﻢ‬ ‫د ﻧــــﻮي ﻣﻴﻨــــﻲ ﭘــــﻪ ﻣﻮﺳــــﻢ‪ ،‬ﺷــــﺎﻳﺪ ﭼــــﻲ ﺑﻴــــﺎ ﺗــــﺎزه ﺷــــﻢ‬ ‫ﻫﻤ‪５‬ـــــﺸﻪ ﺳـــــﺘﺎ د ﺧـــــﻮرو زﻟﻔـــــﻮ ﺧﻮﺷـــــﺒﻮ راوړي ﻣﺎﺗـــــﻪ‬ ‫‪＄‬ﻜـــــﻪ ﺧـــــﻮ ﻳـــــﺎره! ﺳـــــﺘﺎ د ﻟـــــﻮري ﭘـــــﻪ ﻫـــــﻮا ﺗـــــﺎزه ﺷـــــﻢ‬ ‫ﭼــــﻲ راﺗــــﻪ ﻧﺎﺳــــﺖ ﻳــــ‪ ３‬ﻣﺨــــﺎﻣﺦ او＊ــــﻜﻲ ﻣــــﻪ ﻧــــﻪ در‪４‬ــــ‪８‬ي‬ ‫درﺗــــﻪ ﻛﺘــــﻰ ﻧــــﻪ ﺷــــﻢ ﭘــــﻪ ‪＄‬ﻴــــﺮ ﺳــــﺘﺮ‪－‬ﻲ ﺑــــﻪ ﭘ＂ــــﻲ ﻛ‪７‬ﻣــــﻪ‬

‫ﭘــــــــــﻪ ﻛﻤــــــــــﺮې ﻛــــــــــﻲ ﭼــــــــــﻲ ر‪１‬ــــــــــﺎ وه‬ ‫ﺳــــــــــﺘﺎ د ﺳــــــــــﭙﻴﻨﻲ ﺧــــــــــﻮﻟ‪ ３‬ﺧﻨــــــــــﺪا وه‬ ‫د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﭘــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻲ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ‪＄‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى ﺗــﺸﺒﻴﻬﺎت او‬ ‫ﺗﺮاﻛﻴـــﺐ رواﻳﺘـــﻲ دي‪ ،‬ﺧـــﻮ د ﻫﻐـــﻪ اﺳـــﻠﻮب ﭘـــﻪ رواﻳﺘـــﻲ ﺗـــﺸﺒﻴﻬﺎﺗﻮ او‬ ‫ﺗﺮاﻛﻴﺒــﻮ ﻛــﻲ ﻫــﻢ ﻳــﻮ ﺟــﺪت ﭘﻴــﺪا ﻛــ‪７‬ى دى او ﻟــﻪ ﻳــﻮ ﻧــﻮي رﻧـــ‪ ，‬ﺳــﺮه‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬ﺧﭙﻠـــﻮ ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗـــﻪ وړاﻧــــﺪي ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬د ﻣﺜــــﺎل ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ــــﻪ دا‬ ‫ﻻﻧـــﺪﻳﻨﻲ ﻏـــﺰل وﻟـــﻮﻟﺊ‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ رواﻳﺘـــﻲ ﺗﺮاﻛﻴﺒـــﻮ ﻛـــﻲ د اﺳـــﻠﻮب‬ ‫ﺟﺪت او ﻧﻮى واﻟﻰ ﻟﺮي‪:‬‬

‫‪169‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻧــــــﻪ ﻟــــــﺮي ﻛ‪５‬ــــــﺪو‪ ،‬ﭼــــــﺎ ﭘــــــﻪ ازﻏــــــﻲ ﺑﺎﻧــــــﺪي ﻟﻴﻜﻠــــــﻰ ؤ‬ ‫آ‪ -‬ﻇـــــــﺎﻟﻢ ﺳـــــــ‪７‬ى ﻣـــــــﻲ ﭘـــــــﺮ زړ‪－‬ـــــــﻲ ﺑﺎﻧـــــــﺪي ﻟﻴﻜﻠـــــــﻰ ؤ‬ ‫＇ﻨ‪／‬ـــﻪ ﻣـــﻮ ﺗﺤﺮﻳـــﺮ ﻛـــ‪７‬و‪＇ ،‬ﻨ‪／‬ـــﻪ‪＇ -‬ﻨ‪／‬ـــﻪ ﭘـــﻪ اﺧﺒـــﺎر ﺗﺤﺮﻳـــﺮ‬ ‫ﻣـــــﺎ ﺧـــــﻮ ﻫﻐـــــﻪ ﻧـــــﻮم ﭘـــــﻪ ﺧﻮﺷـــــﺒﻮﻳﻲ ﺑﺎﻧـــــﺪي ﻟﻴﻜﻠـــــﻰ ؤ‬ ‫ﻫــــــﺴﻲ ﻣــــــﻲ ‪－‬ﻴﻠــــــﻪ وﻛــــــ‪７‬ه‪ ،‬د ﻧــــــﻦ ﭘــــــﻪ روﻳــــــ‪ ３‬ﺑﺎﻧــــــﺪي‬ ‫ﺳــــﺘﺎ ﺧــــﻮ ﻫــــﺮ ﺳــــﻠﻮك ﭘــــﻪ ﺑــــ‪ ３‬رﺧــــﻲ ﺑﺎﻧــــﺪي ﻟﻴﻜﻠــــﻰ ؤ‬ ‫＇ﻨ‪／‬ـــــــﻪ ﺑـــــــﻪ راﺗﻠـــــــﻮ و ﻳـــــــﺦ وﻫﻠـــــــ‪ ３‬ﺗـــــــﻮري ﺧـــــــﻮﻧﻲ ﺗـــــــﻪ‬ ‫ﻫﻐــــــﻪ ‪－‬ــــــﻞ وﺟــــــﻮد ﺧــــــﻮ ﭘــــــﻪ ﺳــــــﭙﺮﻟﻲ ﺑﺎﻧــــــﺪي ﻟﻴﻜﻠــــــﻰ ؤ‬ ‫ﻧــــــﻪ وﻳـــــــﻞ ﻛ‪５‬ـــــــﺪو داﺳــــــﻲ ﺗﺤﺮﻳـــــــﺮ ؤ د ﺳـــــــﻬ‪５‬ﻞ ﻧـــــــﺼﻴﺐ‬ ‫＇ﻨ‪／‬ـــــــﻪ ؤ ﻛﺎﻏـــــــﺬ؟ ＇ﻨ‪／‬ـــــــﻪ ﺳـــــــﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎﻧـــــــﺪي ﻟﻴﻜﻠـــــــﻰ ؤ‬ ‫د ﻏــﺰل رﻧ‪／‬ــﻪ د ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﻧﻈﻤﻮﻧــﻪ ﻫــﻢ ﻳــﻮ ﺟــﻼ رﻧـــ‪ ，‬او ﺑ‪２‬ــﻪ ﻟــﺮي‬ ‫د ﻧﻈـــﻢ ﭘـــﻪ ﻣﺨﺘـــﺼﺮه ﭘ‪５‬ﺮاﻳـــﻪ ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻪ دوﻣـــﺮه ﺧـــﻮاږه او ﭘـــﻪ‬ ‫زړه ﭘــــﻮري ﺧﻴﺎﻟﻮﻧــــﻪ وړاﻧــــﺪي ﻛــــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻟﻮﺳــــﺘﻮﻧﻜﻲ‬ ‫ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ وار‪ -‬وار ﻟﻮﺳـــﺘﻠﻮ ﺗـــﻪ ﻣﺠﺒـــﻮر وي‪ ،‬دﻟﺘـــﻪ ﻫـــﻢ ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ‬ ‫ﺧﭙـــــﻞ ذات د ﺑـــــﺴﺎط رﻧ‪／‬ـــــﻪ اﻳـــــ‪＋‬ﻰ او ﺳـــــﻤﺎج ﻳـــــ‪ ３‬ﺑﺎﻧـــــﺪي‬ ‫ﻟﻮﺑـــﻮﻟﻰ دى‪ ،‬د ﻫﻐـــﻮى ﭘـــﻪ ﻟﻨـــ‪６‬و ﺧـــﻮ ﺧﻮﻧـــﺪورو ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻮ ﻛـــﻲ‬ ‫ﻫــﻢ ﻧــﻮې‪ -‬ﻧــﻮې ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬ﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﺧــﻮ ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬داﺳــﻲ ﻫــﻢ ﻧــﻪ‬ ‫دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ＇ـــﻪ ﻣـــﺎﻓﻮق اﻟﻔﻄـــﺮت ＇ﻴﺰوﻧـــﻪ ﭘﻜـــ‪ ３＋‬دي‪ ،‬ﻳـــﺎ ﺑﻴـــﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑـــﻪ ﺑﺮاﻳـــ‪ ３‬ﺗﺠﺮﺑـــﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺗﺠﺮﺑـــ‪ ３‬ﻫـــﻢ زﻣـــﻮږ‬ ‫ﻟــﻪ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧــﻪ ژوﻧــﺪ ＇ﺨــﻪ اﺧــﺴﺘﻞ ﺷــﻮي دي‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ اﭘﻴــﻞ‬ ‫ﻟـــﺮي او ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻰ ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ ﻧـــﻮي اﻧـــﺪاز او ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ اﺳـــﻠﻮب‬

‫‪170‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫＇ﺨـــﻪ ﻣﺘـــﺎﺛﺮه ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻣﺜـــﺎل ﭘـــﻪ ﺗﻮ‪－‬ـــﻪ دا ﻻﻧـــﺪﻳﻨﻲ ﻧﻈﻤﻮﻧـــﻪ‬ ‫و‪－‬ﻮرئ‪.‬‬ ‫زه ﻳﻢ‬ ‫د ژوﻧﺪ د دﻏ‪ ３‬ﺳ＂‪５‬ﺞ ډراﻣ‪３‬‬ ‫ﻳﻮ داﺳﻲ ﻛﺮدار‬ ‫ﭼﻲ ﻣﺴﺨﺮه ﺷﻤﻪ‬ ‫او و ژاړم‬ ‫ﻧﻮ ﺧﺎﻧﺪي ﭘﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﻧﺪي دﻧﻴﺎ‬ ‫ﭼﻲ ﻟ‪５‬ﻮﻧﻰ ﺷﻤﻪ‬ ‫او وﺧﺎﻧﺪم‬ ‫ﻧﻮ ژاړي ﭘﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﻧﺪي دﻧﻴﺎ‬ ‫)‪(Stage Drama‬‬ ‫راﺷﻪ! ﺣﺴﺎب وﻛ‪７‬و‬ ‫ﺗﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻴﻨﻪ راوړه‬ ‫زه ﺑﻪ ﺧﻠﻮص راوړم‬ ‫اﻧﺼﺎف ﺑﻪ ﺑﻞ ＇ﻮك وﻛ‪７‬ي‬ ‫زﻣﺎ د ﻣﻴﻨﻲ ﺣﺴﺎب‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎ وﻛ‪７‬و!‬ ‫)ﺣﺴﺎب(‬ ‫وﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرډ دراﺳﺘﻮم‬ ‫وﻟﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻮم‬ ‫ﺗﻪ ﭘ‪＋‬ﺘﻨﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫‪171‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زه ﭘ‪＋‬ﺘﻮن ﻳﻢ‬ ‫زﻣﻮږ اﻗﺮار ﻳﻮ ！ﻴﻨـ‪ ，‬اﻗﺮار‬ ‫وﻋﺪه‪ ،‬ﭘﺨﻪ وﻋﺪه وي‬ ‫ﻣﻮږ ﺗﻪ د دې ور‪＄‬ﻲ ﻟﻤﺎﻧ‪％‬ﻨﻪ‬ ‫ﻳﺎ د ﻣﻴﻨﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪ‬ ‫ﻫﻴ＆ ﺿﺮورت ﻧﻪ ﻟﺮي‬ ‫)‪(Valentine Day‬‬ ‫داﺳﻲ ﭘﻪ ﻃﻤﻊ‪ -‬ﻃﻤﻊ‬ ‫！ﻮﻟﻲ د ‪請‬ﺒﺮ ﻣ‪５‬ﻮې‬ ‫دوﻣﺮه زړې ﺑﻪ ﺷﻲ ﭼﻲ‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬رﻧـ‪ ，‬ﭘﺎﺗﻪ وي‬ ‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳ‪ ３‬ﺧﻮﻧﺪ ﭘﺎﺗﻪ وي‬ ‫)د ‪請‬ﺒﺮ ﻣ‪５‬ﻮې ﺧﻮږې وي(‬ ‫ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــــﺮ ﻳــــﻮ ﺟﺪﻳــــﺪ ﺷــــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬د ﻫﻐــــﻪ ﺷــــﺎﻋﺮي ﺧﭙــــﻞ ﻳــــﻮ‬ ‫ﺟـــﺪت او ﻧـــﻮى واﻟـــﻰ ﻟـــﺮي ﻫﻐـــﻪ د ﻧـــﺎم ﻧﻬـــﺎد "ﺟﺪﻳـــﺪﻳﺖ ﺗﺤﺮﻳـــﻚ" ﭘـــﻪ‬ ‫ﺑﻬﻴـــﺮ ﻛـــﻲ ﻧـــﻪ دى ﺑﻬ‪５‬ـــﺪﻟﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜـــ‪ ３‬ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ دا ﻣﻌﻨـــﺎ ﺟﺪﻳـــﺪ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ‬ ‫ﻫﻐـــــﻪ د ژوﻧـــــﺪ ﻣـــــﺴﺎﻳﻞ ﭘـــــﻪ ﺷـــــﺎﻋﺮي ﻛـــــﻲ ＇‪７５‬ﻟـــــﻲ دي او ﭘـــــﺮ ﻫﻐـــــﻪ‬ ‫رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﻳـــ‪ ３‬ﺗﻨﻘﻴـــﺪ ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د دې ﺟﺪﻳـــﺪ دور ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫ﺳـــﻤﺎج ﻛـــﻲ و ﻣﺎدﻳـــﺖ ﺗـــﻪ وده ورﻛـــﻮي‪ ،‬او د ﻋﺎرﺿـــﻲ ﺳـــﻬﻮﻟﺘﻮﻧﻮ او‬ ‫آﺳﺎﻳـــﺸﻮﻧﻮ ﭘﺮﭼـــﺎر ﻛـــﻮي‪ ،‬ﻛـــﻪ ﻣـــﻮږ و‪－‬ـــﻮرو ﻧـــﻮ زﻣـــﻮږ ﭘـــﻪ ﺳـــﻤﺎج ﻛـــﻲ‬ ‫ﺑــﺪﺑﺨﺘﻴﺎﻧﻲ او ﺧﺮاﺑﻴــﺎﻧﻲ ﻫﻐــﻪ وﺧــﺖ زﻳــﺎﺗﻲ ﺷــﻮې‪ ،‬ﭼــﻲ اﻧــﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘــﺮ‬ ‫روﺣﺎﻧﻴـــﺖ ﺑﺎﻧـــﺪي و ﻣﺎدﻳـــﺖ ﺗـــﻪ ﺗـــﺮﺟﻴﺢ ورﻛـــ‪７‬و‪ ،‬دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ د‬ ‫ﻧــﻦ اﻧــﺴﺎن ﭘــﻪ ﻣــﺎدي ﺗﻮ‪－‬ــﻪ دوﻣــﺮه "ﺗﺮﻗــﻲ" ﻛــ‪７‬ې ده‪ ،‬ﭼــﻲ د ﻳــﻮې ﺑ＂ﻨــﻲ‬

‫‪172‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﭘــﻪ ﻛ‪５＋‬ﻜــ‪＋‬ﻠﻮ ﺑﺎﻧــﺪي ﭘــﻪ ﻛﺮوړوﻧــﻮ اﻧــﺴﺎﻧﺎن ﻟــﻪ ﻣﻨ‪％‬ــﻪ وړﻻى ﺷــﻲ‪ ،‬د‬ ‫دې ﺗﺮﻗـــﻲ وﻣـــﺦ ﺗـــﻪ د ﻛﺎﻏـــﺬ ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ ！ﻜـــ‪７‬ې ﺧـــﻮ ﻣﻌﻨـــﺎ ﻟـــﺮي ﻟـــ‪５‬ﻜﻦ‬ ‫اﻧـــــﺴﺎﻧﺎن او د اﻧـــــﺴﺎن وﻳﻨـــــﻪ‪ ،‬د ﻫﻐـــــﻪ ﻣﻴﻨـــــﻪ‪ ،‬ﺧﻠـــــﻮص‪ ،‬ﺟـــــﺬﺑﺎت او‬ ‫اﺣــــﺴﺎﺳﺎت ﻫــــﻴ＆ ارز＊ــــﺖ ﻧــــﻪ ﻟــــﺮي‪＄ ،‬ﻜــــﻪ ﭘــــﻪ ﺳــــﻤﺎج ﻛــــﻲ ﺗــــﺸﺪد‪،‬‬ ‫ﻧـــــﺎﺑﺮاﺑﺮي‪ ،‬ﻧﺎاﻧـــــﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑـــــﺪاﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻟـــــﻮټ ﻣـــــﺎر‪ ،‬ﺑـــــﺪﻋﻨﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺘـــــﻞ‬ ‫وﻏـــﺎرت ‪＄‬ـــﺎى ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى ورځ ﭘـــﻪ ورځ زﻳـــﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده ﭼـــﻲ‬ ‫ﭘــــﻪ اﻓﻐﺎﻧــــﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻋــــﺮاق‪ ،‬ﻓﻠــــﺴﻄﻴﻦ او ﺑــــ‪ ３‬ﺷــــﻤ‪５‬ﺮه ﻫ‪５‬ﻮادوﻧــــﻮ ﻛــــﻲ‬ ‫اﻧــﺴﺎﻧﺎن ﭘـــﻪ ﺑﻤﻮﻧــﻮ اﻟـــﻮزول ﻛﻴــ‪８‬ي او ﭘـــﻪ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻛـــﻲ ﻳــ‪ ３‬د ﺧﻮدﻛـــﺸﻮ‬ ‫ﺣﻤﻠـــﻮ د زﻳﺎﺗ‪５‬ـــﺪوﻧﻜﻲ رﺟﺤـــﺎن ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﭘـــﻪ ﻣـــﺎﺟﺘﻮﻧﻮ ﻛـــﻲ ﻫـــﻢ ﺧﻠــــ‪，‬‬ ‫ﻣﺤﻔــــﻮظ ﻧــــﻪ دي‪ ،‬دا ！ــــﻮل ﻫﻐــــﻪ ﺣــــﺎﻻت دي‪ ،‬ﭼــــﻲ د ﺳــــﻬ‪５‬ﻞ رﻧ‪／‬ــــﻪ‬ ‫ﺣــﺴﺎﺳﻪ او زړه ﺳــﻮاﻧﺪه ﺷــﺎﻋﺮان دﻧﻨــﻪ‪ -‬دﻧﻨــﻪ ﺧــﻮري‪＄ ،‬ﻜــﻪ ﺧــﻮ ﻫﻐــﻪ د‬ ‫ﺧﭙﻠـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮي ﻟـــﻪ ﻻري ﭘـــﺮ داﺳــﻲ ﺣـــﺎﻻﺗﻮ او رﺟﺤﺎﻧـــﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي ﺧﭙـــﻞ‬ ‫اﺣﺘﺠﺎج رﺟﺴ＂ﺮ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫داﺳــــﻲ ﻧــــﻪ ﻳــــﻢ ﻟﻜــــﻪ زه ﭼــــﻲ ﻣﻄﻤﺌــــﻴﻦ‪ ،‬ﭘــــﺮ ﺳــــﻜﻮن ＊ــــﻜﺎرم‬ ‫د اﺗــــــ‪ ０‬ﻏﻮﻧــــــﺪي ﺗــــــﺎ و‪４‬ــــــ‪８‬م د ﻏﻤــــــﻮ ﭘــــــﻪ داﺋــــــﺮه ﻛــــــﻲ‬ ‫ﺧــﺪاى دي و ﺳــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔــﺮ ﺗــﻪ ﻟــﻮى ﻋﻤــﺮ او د ﺧﭙــﻞ ﻗﻠــﻢ ﭘــﻪ‬ ‫وﺳــــــﻴﻠﻪ د ﺳــــــﻤﺎج د زﺧﻤﻮﻧــــــﻮ د دړدوﻧــــــﻮ دوا ورﻛــــــ‪７‬ي‪.‬‬ ‫)آﻣﻴﻦ(‬

‫‪ ٢‬ﻧﻮﻣﺒﺮ ‪٢٠٠٤‬ء ﻛﻮ！ﻪ‬

‫‪173‬‬

‫_________________________________________________‬

‫د ﻟﻮراﻻﻳﻲ د ﻧﻮي ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ﻏﺰل ﻧﻦ او ﭘﺮون‬ ‫ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ ﻳـــﻮه ډ‪４‬ـــﺮه ﭘﺨـــﻮاﻧ‪ ９‬ﺳـــﻴﻤﻪ ده‪ ،‬د اﺛـــﺎ ِر ﻗﺪﻳﻤـــﻪ ﻣـــﺎﻫﺮﻳﻦ د‬ ‫دې ‪＄‬ــــﺎى ﺗﻬــــﺬﻳﺐ د ﻫــــ‪ ７‬ﭘــــﻪ اوﻣــــﻮ ﻫﻨﺠــــﻮ اړو ﻫــــﻢ ﻋﻤــــﺮ ﺷــــﻤ‪５‬ﺮي‪ ،‬د‬ ‫ﻣﺤﻘﻴﻘﻴﻨــــــﻮ د ﺗﺤﻘﻴــــــﻖ ﻣﻄــــــﺎﺑﻖ د دﻏــــــﻪ ‪＄‬ــــــﺎى ﻳﻌﻨــــــﻲ د ﻟــــــﻮراﻻﻳﻲ‬ ‫ﻓﻮﻟﻜﻠــــﻮري ادب ﺧـــــﺼﻮ‪請‬ﺎً ﻏـــــﺎړي او د اﺗـــــ‪ ０‬ﻧـــــﺎرې ﻫـــــﻢ ﻟـــــﻪ ﭘﺨـــــﻮا‬ ‫راﻫﻴـــﺴﻲ وﻳـــﻞ ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﺗـــﺎرﻳﺦ ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ زر‪－‬ﻮﻧـــﻮ ﻛﻠﻮﻧـــﻮ ﺑﺎﻧـــﺪي‬ ‫ﻣﺤـــﻴﻂ دى‪ ،‬د ﺑـــﻮري ﻳﻌﻨـــﻲ د ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ اول ﺑﺎﻗﺎﻋـــﺪه ﺷـــﺎﻋﺮ د "ﭘ＂ـــﻲ‬ ‫ﺧﺰاﻧــ‪ "３‬ﻟــﻪ روﻳــﻪ اﷲ ﻳــﺎر اﭘﺮ‪４‬ــﺪى دى‪ ،‬او د ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﭘــﺲ د دې ﺳــﻴﻤﻲ‬ ‫ﻧـــﻮر ادب ﺗـــﺮ ډ‪４‬ـــﺮه وﺧﺘـــﻪ ﭘـــﻮري ﻧـــﺎﻣﻌﻠﻮم دى ‪＄‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ ﻫﻐـــﻪ وﺧـــﺖ د‬ ‫دې ‪＄‬ــﺎى ﭘــ‪＋‬ﺘﻨﻮ ﭘــﻪ ﺧﺎﻧــﻪ ﺑﺪوﺷــ‪ ９‬ﻛــﻲ ژوﻧــﺪ ﺗ‪５‬ﺮوﻟــﻮ‪ ،‬ﭘــﻪ دوى ﻛــﻲ د‬ ‫ﺗﻌﻠـــﻴﻢ رﺟﺤـــﺎن ﻧـــﻪ ؤ‪ ،‬او ﻧـــﻮرې ﻫـــﻢ ＇ـــﻪ داﺳـــﻲ ﭼـــﺎري وې ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ‬ ‫وﺧﺖ ادب ﭘﻪ ﻛﻲ ورك ﺷﻮ‪ ،‬او ﻣﻮږ ﭘﻪ ﭘﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻻس ﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﺧـــﻮ دا ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ ‪＄‬ـــﺎى ﻳـــﻮ ﻣﻨﻠـــﻰ ﺣﻘﻴﻘـــﺖ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د دﻏـــﻪ ﺧـــﺎوري‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﭘـــﻪ ﺧﭙـــﻞ وﺧـــﺖ ﻛـــﻲ د ﺑﺎﻧـــ‪６‬اري ﻏﺰﻟـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮه ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ذﺧﻴـــﺮه و‬ ‫ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗـــــﻪ ورﺑﺨـــــ‪＋‬ﻠ‪ ３‬ده‪ ،‬د دې ﺑﺎﻧـــــ‪６‬اري ﻏﺰﻟﻮﻧـــــﻮ ﻫﻴﺌـــــﺖ ﻟـــــﻪ‬ ‫ﺑﺎﻗﺎﻋـــﺪه ﻏـــﺰل ﻧـــﻪ ﺑ‪５‬ـــﻞ ＊ـــﻜﺎري‪ ،‬ﺧـــﻮ ‪＄‬ـــﺎى ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ﭼـــﺎرﺑﻴﺘﻮ ﻏﻮﻧـــﺪي‬ ‫اوږدې او ﻛــﻮﭼﻨ‪ ９‬ﻣــﺼﺮې ﻟــﺮي‪ ،‬اﻟﺒﺘــﻪ ﭘــﻪ ﺑﺎﻧــ‪６‬اري ﻏﺰﻟﻮﻧــﻮ ﻛــﻲ ﭼــﻲ ﺑــﻪ‬ ‫ﻛـــﻮم اﻻپ ﻳـــﺎ ﻣﻘـــﺎم وﻳـــﻞ ﻛ‪５‬ـــﺪه ﻫﻐـــﻪ ﻟـــﻪ ﺑﺎﻗﺎﻋـــﺪه ﻏﺰﻟﻮﻧـــﻮ ﺳـــﺮه ﺳـــﻤﻮن‬ ‫ﺧﻮري‪.‬‬

‫‪174‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺗـــﺮ ﻛﻮﻣـــﻪ ﺣـــﺪه ﭼـــﻲ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻧـــﻮي ﻏـــﺰل ﺗﻌﻠـــﻖ دى‪ ،‬ﻧـــﻮ د ‪＄‬ﻴﻨـــ‪３‬‬ ‫ﻧﻘــﺎداﻧﻮ ﭘــﻪ ﺧﻴــﺎل د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺟﺪﻳــﺪ ﻏــﺰل اﺑﺘــﺪا ﻟــﻪ ﺣﻤــﺰه ﺑﺎﺑــﺎ ﺳــﺮه ﺗﻌﻠــﻖ‬ ‫ﻟـــﺮي او ﻗﻠﻨـــﺪر ﻣﻮﻣﻨـــﺪ د ﻧـــﻮي ﻏـــﺰل دا ﺑﻨـــﺎ ﺷـــﻮى ﻣﺤـــﻞ ﻧـــﻮر ﻫـــﻢ اوﭼـــﺖ‬ ‫ﻛ‪７‬و‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮﺣـــﺎل ﭘـــﻪ ﺟﻨـــﻮﺑﻲ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮن ﺧـــﻮا ﻛـــﻲ ﻛـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻛﻼﺳـــﻚ ﺷـــﺎﻋﺮۍ‬ ‫ﭘـــﻪ اﻋﺘﺒـــﺎر را واﺧﻠـــ‪ ３‬او ﻛـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﺟﺪﻳـــﺪ ﻏـــﺰل ﭘـــﻪ اﻋﺘﺒـــﺎر‪ ،‬ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ‬ ‫ﺗـــﻪ ﺧـــﺎص اﻫﻤﻴـــﺖ ﺣﺎ‪請‬ـــﻞ دى‪ ،‬د دې ﺧـــﺎوري ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ و ادب واﻟـــﻮ‬ ‫ﺗــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ＇ــﻪ ورﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﻛــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﻳــﻮې ﺧﻮاﺗــﻪ د ﺑﺎﻧــ‪６‬اري ﻏﺰﻟﻮﻧــﻮ ﻳــﻮه‬ ‫＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ذﺧﻴـــﺮه ور ﺑﺨـــ‪＋‬ﻠ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــﻲ ﺧﻮاﺗـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬د ﻧـــﻮې ﺷـــﺎﻋﺮي‬ ‫ﭘـــﻪ اړه ﻫـــﻢ ډ‪４‬ـــﺮ ＇ـــﻪ ورﻛـــ‪７‬ي دي‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﺧـــﻮ ‪＄‬ﻴﻨـــﻲ ﻳـــﺎراﻧﻮ و ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ‬ ‫ﺗــــﻪ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ د ﻧــــﻮي ﻏــــﺰل ﭘــــﻪ ﺣﻮاﻟــــﻪ د ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب د ﻟﻜﻬﻨــــﻮ ﻧــــﻮم‬ ‫ورﻛـــ‪７‬ى دى‪＄ ،‬ﻜـــﻪ ﭼـــﻲ دې ﺧـــﺎوري ډ‪４‬ـــﺮ ﺳـــﺘﺮ ﺷـــﺎﻋﺮان او ادﻳﺒـــﺎن و‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗــﻪ ور ﺳــﭙﺎرﻟﻲ دي‪ .‬ﺗــﺮ ﻛﻮﻣــﻪ ﺣــﺪه ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻟــﻮراﻻﻳﻲ ﻛــﻲ‬ ‫د ﻧـــﻮي ﻏـــﺰل ﺗﻌﻠـــﻖ دى‪ ،‬ﻧـــﻮ دا ﺧـــﺎوره ډ‪４‬ـــﺮ ﻧـــﻮي ﺷـــﺎﻋﺮان ﻟـــﺮي‪ ،‬ﭼـــﻲ د‬ ‫ﻋﻤﺮ او ﻓﻦ ﭘﻪ ﻟﺤﺎظ ﻳ‪ ３‬ﭘﻪ در‪４‬ﻴﻮ دوروﻧﻮ ﻛﻲ و‪４‬ﺸﻼى ﺷﻮ‪.‬‬

‫اول دور‬ ‫د دې اول دور اﺑﺘـــﺪا ﻟــــﻪ رﺑﻨــــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ ＇ﺨــــﻪ ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬د ژور ﻓﻜــــﺮ‬ ‫او ﻟــﻮى ذﻫـــﻦ ＇ـــ‪＋‬ﺘﻦ رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ ‪＄‬ـــﺎن ﻟـــﻪ ﺑ‪５‬ـــﻞ‬ ‫ﻣﻘـــﺎم ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﻟـــﻮراﻻﻳﻲ د ﺧـــﺎوري ﻧﻮﻣـــﻮړى ﻣﺎﻳـــﻞ د ﺧﭙـــﻞ ذﻫﺎﻧـــﺖ او‬ ‫‪請‬ـــﻼﺣﻴﺖ ﭘـــﻪ اﺳـــﺎس ﭘـــﻪ ！ﻮﻟـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛـــﻲ ﻣﻨﻠـــﻰ ﺟﺪﻳـــﺪ ﺷـــﺎﻋﺮ‬ ‫دى‪ ،‬د ده اﺳـــﻠﻮب د ﻧﻈـــﻢ او د ﻧﺜـــﺮ ﺗﻨـــﻮع اﻧﺘﻘﺎداﻧـــﻪ ﻧﻘﻄـــ‪ ﾢ‬ﻧﻈـــﺮ د ﻳـــﻮه‬ ‫ﻣـــﺸﺎل ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﻓﻜـــﺮي ژورﺗﻴـــﺎ او د ﻧـــﻮو‪ -‬ﻧـــﻮو ﺗﺠﺮﺑـــﺎﺗﻮ ﻟـــﻪ‬

‫‪175‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻛﺒﻠــــﻪ او د ﺧﭙــــﻞ ﻣﺨــــﺼﻮص اﺳــــﻠﻮب ﻟــــﻪ ﺟﻬﺘــــﻪ ﭘــــﻪ ﺟﺪﻳــــﺪ ﭘــــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮۍ ﻛـــﻲ د ﻣﺎﻳـــﻞ د ﻣﻘـــﺎم ﺗﻌـــﻴﻦ ‪－‬ـــﺮان ﻛـــﺎر دى‪ ،‬دى ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪ ﻏــﺰل ‪－‬ــﻮ ﺷــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼــﻲ د ﺧﭙــﻞ ﻓﻜــﺮي ﻣﻌﻨﻮﻳــﺖ ﻟــﻪ ﺳــﻮﺑﻪ ﭘــﻪ‬ ‫ﺟﺪﻳــﺪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــﻲ ﺧﭙــﻞ اﻧﻔــﺮادي ﺣﻴﺜﻴــﺖ ﻟــﺮي‪ ،‬د ده ﻏــﺰل ﻓﻜــﺮي‬ ‫ﻧــــﻮى واﻟــــﻰ او ﻣﺨــــﺼﻮص رﻧـــــ‪ ，‬ﻟــــﺮي‪ ،‬د ده ﺑﻠﻨــــﺪ ﺧﻴــــﺎﻟﻲ د ﻧــــﻮو‬ ‫ﺗﺠﺮﺑــﺎﺗﻮ او د ﻧــﻮو ﺗــﺸﺒﻴﻬﺎﺗﻮ د اﺳـــﺘﻌﻤﺎل ﻟــﻪ ﺟــﻮره د ده اﻧﻔﺮادﻳــﺖ ﺗـــﻪ‬ ‫وده ورﺑﺨـــ‪＋‬ﻲ‪ ،‬د اردو او ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻧﻘـــﺎد او ﺷـــﺎﻋﺮ رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ د‬ ‫ﺧﭙﻠﻮ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ اﻇﻬﺎر د ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ژﺑﻪ ＇ﻪ داﺳﻲ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫زﻣــــــﺎ ﭘــــــﻪ ﻛــــــﻮر ﻛــــــﻲ ﻳــــــﻮ ＇ــــــﺮاغ دى‪ ،‬ﺗــــــﺖ ﺑﻠﻴــــــ‪８‬ي‬ ‫زﻣـــــﺎ ﭘـــــﺮې ＇ـــــﻪ‪ ،‬ﻛـــــﻪ ！ـــــﻮل ﺟﻬـــــﺎن ﻟـــــﻪ ﻟﻤـــــﺮه ډك دى‬ ‫د ژوﻧـــــــﺪون ﭘـــــــﻪ ﻓﻠـــــــﺴﻔﻪ ﻛـــــــﻪ ﭼﻴـــــــﺮي ﭘﻮﻫـــــــﻪ ﺷـــــــﻲ‬ ‫ﺳـــــﻞ اﺣـــــﺴﺎﺳﻪ د ﺧﻮ＊ـــــﻲ ﻫـــــﻢ ﺷـــــﺘﻪ‪ ،‬ﭘـــــﻪ ﻏـــــﻢ ﻛـــــﻲ‬ ‫زﻳــــــــﺎﺗﻲ ﻋﻤــــــــﺮ ﺗ‪５‬ــــــــﺮول ﭘــــــــﻪ ﺳــــــــﺘﻮرو ‪－‬ــــــــﺮان دى‬ ‫اې د ور‪＄‬ـــــــــ‪ ３‬ﺷـــــــــﭙ‪ ３‬ﻣﺎﻟﻜـــــــــﻪ! اوس ﺳـــــــــﻬﺎر ﻛـــــــــﻪ‬ ‫د ﺳـــــــــﺒﺎ ﺧﺘﻠـــــــــﻰ ﻟﻤـــــــــﺮ ﻣـــــــــﻮ ﭼﺮﺗـــــــــﻪ ＊ـــــــــﺦ ﻛـــــــــ‪７‬‬ ‫د ﭘـــــــــــﺮون ﭘﺮ‪４‬ـــــــــــﻮﺗﻰ ﺳـــــــــــﺘﻮرى ＇ﻠـــــــــــﻪ ‪－‬ـــــــــــﻮرو؟‬ ‫ﺳـــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ د ＊ـــﻪ ﺳـــﻮچ ﺧﺎوﻧـــﺪ او د ﺟﺪﻳـــﺪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ او اردو ﻏـــﺰل‬ ‫ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮري ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺧﭙﻠـــﻮ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺗـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ـــﺮ ﻧـــﻮي اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ د ﺷـــﻌﺮ ﺟـــﺎﻣ‪ ３‬ور اﻏﻮﻧـــﺪي‪ ،‬د ‪－‬ـــﻮﻫﺮ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ‬ ‫ﻏــﺰل ﻛــﻲ د ﻧــﻮو‪ -‬ﻧــﻮو ﺗﺠﺮﺑــﻮ داﻳــﺮه ډ‪４‬ــﺮه وﺳــﻴﻊ ده‪ ،‬د ده ﭘــﻪ ﺑــﺎره ﻛــﻲ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﭘﻪ "ﻟﻴﻜﻨ‪％‬ﻲ" ﻛﻲ ＇ﻪ دا رﻧ‪／‬ﻪ رﻗﻢ ﻃﺮاز دى‪:‬‬

‫‪176‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫"ﺳــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ د ﻧﻈــﻢ او د ﻧﺜــﺮ دواړه اړﺧﻮﻧــﻪ ﻟــﺮي‪ ،‬ﻛــﻪ د‬ ‫ﺟﺪﻳـــﺪ ﺷـــﺎﻋﺮۍ ﭘـــﻪ ا‪請‬ـــﻨﺎﻓﻮ ﻛـــﻲ د ﻏـــﺰل ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪه دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د اﻇﻬـــﺎر‬ ‫ﭘ‪５‬ﺮاﻳـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﻻﺛـــﺎﻧﻲ ده‪ ،‬د اﺣـــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﻳـــﻮ ﺧـــﻮږﻣﻦ ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭘـــﻪ ﻏـــﺰل‬ ‫ﻛــﻲ ﭼــﻲ ＇ــﻮﻣﺮه ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬ﻫﻐــﻪ ﻛــ‪７‬ي دي‪ ،‬ﺑــﻞ ‪＄‬ــﺎى ﻫﻐــﻪ ﻧــﻪ ﺷــﻲ ﻟﻴــﺪل‬ ‫ﻛ‪５‬ـــﺪاى‪ ،‬د ﻫﻴﺌﺘﻮﻧـــﻮ اﺟﺘﻬـــﺎد ﻳـــ‪ ３‬ﺑﻠـــﻪ ﺧـــﻮﺑﻲ ده‪ ،‬د ﻏـــﺰل دﭘـــﺎره ﻳـــ‪３‬‬ ‫داﺳـــﻲ ﺗﺮاﻛﻴـــﺐ ﭘـــﻪ ﻛـــﺎر راوﺳـــﺘﻠﻲ دي‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﻫﻐـــ‪ ３‬ﺗﻜـــﺮار ﭘـــﻪ ！ـــﻮل‬ ‫ﻣﻜﺘﺐ ﻛﻲ ﻣﺤﺴﻮﺳﻴ‪８‬ي"‪.‬‬ ‫ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻫــﻢ دا دى ﭼــﻲ ‪－‬ــﻮﻫﺮ د ﺟﺪﻳــﺪ ﺷــﺎﻋﺮي ﭘــﻪ ا‪請‬ــﻨﺎﻓﻮ ﻛــﻲ د‬ ‫ﻏــﺰل ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه دى‪＄ ،‬ــﺎى ﭘــﺮ ‪＄‬ــﺎى د ده ﭘــﻪ ﻏﺰﻟــﻮ ﻛــﻲ ﻧــﻮي ﺗــﺸﺒﻬﺎت او‬ ‫اﺳـــﺘﻌﺎرات ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ـــﻪ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ ﻣﻮﻧـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪－ ،‬ـــﻮﻫﺮ ﭘـــﻪ ﺧﭙﻠـــﻮ‬ ‫ﻏﺰﻟـــــﻮ ﻛـــــﻲ د ﺧﭙـــــﻞ دړد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻮﺳـــــﻲ‪ ،‬د ﺧﭙـــــﻞ زړه د ‪＄‬ﭙﻠـــــﻮ ﺟـــ ـﺬﺑﺎﺗﻮ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ـــﻪ او ﺟﺪﻳـــﺪ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ ﻛـــ‪７‬ې ده‪ ،‬د اردو د ﻛـــﻼم‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳ‪ ３‬د "ﭘﺲِ دﻳﻮار" ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪي ﭼﺎپ ده‪.‬‬ ‫ﻫﻐــــــﻪ ﻣﺎﻟﻴــــــﺎر ﻳــــــﻢ‪ ،‬ﭼــــــﻲ ﻣﻮﺳــــــﻢ ﻳــــــ‪ ３‬د ﺳــــــﭙﺮﻟﻲ ﺧــــــﻮږوي‬ ‫ﻣـــــﺎ ﭘـــــﻪ ﺧﭙـــــﻞ ﻻس ﻛﺮﻟـــــﻰ ‪－‬ـــــﻞ ﻣـــــﺎ ﭘـــــﻪ ازﻏـــــﻲ ﺧــــــﻮږوي‬ ‫ﻳـــــﻮ د ژوﻧـــــﺪون‪ ،‬ﺑـــــﻞ د ﺣـــــﺎﻻﺗﻮ ‪－‬ـــــﻮﻧﺠﻲ‪－ ،‬ـــــﻮﻧﺠﻲ ﺗﻨـــــﺪى‬ ‫‪－‬ــــــﻮﻫﺮه! راﺑــــــﻪ ﺷــــــﻲ ﭘــــــﺮ ﻣــــــﻮږ ﻫــــــﻢ ﻛﻠــــــﻪ ورﻳــــــﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺳــــــﻢ‬ ‫‪請‬ـــــﺒﺮ و اﺧﺘﻴـــــﺎر‪ ،‬زړه و ﻗـــــﺮار‪ ،‬ﻫـــــﻮش و ﺣـــــﻮاس ﻟـــــﻪ ﻛﻮﻣـــــﻪ‬ ‫ﺳــــــﺘﺎ و ‪＄‬ــــــﻮاﻧ‪ ９‬ﺗــــــﻪ ﻛــــــﻪ ﻣﺤــــــﺸﺮ ﺗــــــﻪ ﻳﻤــــــﻪ ﺗــــــﻞ ﻣﺨــــــﺎﻣﺦ‬ ‫ﭘـــﻪاﻳـــﺮه‪-‬اﻳـــﺮهوﺟـــﻮدﻛـــﻲ‪،‬ﭘـــﻪﻟـــﻮ‪－‬ﻲ‪-‬ﻟـــﻮ‪－‬ﻲﻣـــﺎﺣﻮلﻛـــﻲ‪،‬ﭘـــﻪﻟﻤﺒـــﻪ‪-‬ﻟﻤﺒـــﻪﻣﻮﺳـــﻢﻛـــﻲ‬ ‫ﭘـــﻪﻣـــﺎﺑﺎﻧـــﺪيﻋﻤـــﺮﺗ‪５‬ـــﺮﺷـــﻮ‪،‬دﺗـــﺎزهﻣﻴﻨـــﻲﭘـــﻪﻫ（ـــﻪ‪،‬اوزړېﻣﻴﻨـــﻲﭘـــﻪﻏـــﻢﻛـــﻲ‬ ‫‪177‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف د ﺣـــﺴﺎس زړه او د ＊ـــﻮ ﺧﻴـــﺎﻻﺗﻮ ＇ـــ‪＋‬ﺘﻦ‬ ‫او د ﺟﺪﻳــــﺪ ﻏــــﺰل ﻧﻤﺎﻳﻨــــﺪه ﺷــــﺎﻋﺮ ﺳــــﻴﺪ ﺧﻴــــﺮ ﻣﺤﻤــــﺪﻋﺎرف ﭘــــﻪ ﺧﭙﻠــــﻮ‬ ‫ﻏﺰﻟــﻮ ﻛــﻲ د ﺟــﺪت او ﻧــﺎزك ﺧﻴــﺎﻟﻲ ﻟــﻪ ﺳــﻮﺑﻪ ﭘــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛــﻲ ﻣﻨﻔــﺮد‬ ‫ﺣﻴﺜﻴــﺖ ﻟــﺮي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻛــﻼم ﻛــﻲ ﻳــ‪ ３‬ﻣﻘــﺼﺪﻳﺖ ＇ﺮ‪－‬ﻨــﺪ دى‪ ،‬د زﺑــﺎن او ﺑﻴــﺎن‬ ‫ﭘ‪５‬ﺮاﻳــﻪ ﻳــ‪ ３‬ﺳــﺎده ﺧــﻮ ﭘــﻪ ﻓﻜــﺮي اﻋﺘﺒــﺎر ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﻏــﺰل ﻛــﻲ ډ‪４‬ــﺮه ژورﺗﻴــﺎ‬ ‫ﻣﻴﻨـــﺪل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻋـــﺎرف ﻏـــﺰل د ﺑـــ‪ ３‬ﺳـــﺎﺧﺘ‪／‬ﻲ او ﻧﺰاﻛـــﺖ ﻳـــﻮه ﺟﺪﻳـــﺪه‬ ‫ﻧﻤﻮﻧــﻪ ده‪ ،‬د ﻳــﻮه ﻛﺎﻣﻴــﺎب ﺟﺪﻳــﺪ ﻏــﺰل ‪－‬ــﻮ ﺷــﺎﻋﺮ ﭘــﻪ ﺣﻴــﺚ د ﻧــﻮي ﻏــﺰل‬ ‫ﻟــﻪ ﺟﺪﻳــﺪو ﺗﻘﺎﺿــﻮ ﺳــﺮه وﻟــﺪ دى‪＊ ،‬ﺎﻳــﺴﺖ‪ ،‬ﻧــﺎزك ﺧﻴــﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻐﻤ‪／‬ــﻲ او‬ ‫رﻧ‪／‬ﻴﻨــــﻲ د ده د ﻏــــﺰل ﺧﺎ‪請‬ــــﻪ ده‪ ،‬د ده ﻏــــﺰل د ﻧــــﺎزك ﺧﻴــــﺎﻟ‪ ９‬او ﻓﻜــــﺮي‬ ‫ﻣﻌﻨﻮﻳــﺖ ﻟــﻪ ﺟــﻮره ﺧﭙــﻞ ﺟــﻼ رﻧـــ‪ ，‬ﻟــﺮي‪ ،‬د ﺟــﻼ اﺳــﻠﻮب او د ﺟﺪﻳــﺪو‬ ‫ﺗﺠﺮﺑـــﻮ ﻟـــﻪ ﺟﻬﺘـــﻪ ﭘـــﻪ ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛـــﻲ ﺟـــﻮت ﻣﻘـــﺎم ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻣـــﻮږ د ده ﭘـــﻪ‬ ‫ﻏﺰﻟــﻮ ﻛــﻲ ﻧــﻮي ﻋﻼﻣــﺎت او ﻛﻨــﺎﻳ‪ ３‬ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ＊ــﻪ اﻧــﺪاز ﻛــﻲ ﻟﻴــﺪﻟﻰ ﺷــﻮ‪،‬‬ ‫د ﻧــﻮي ﺗــﺸﺒﻴﻬﺎﺗﻮ او اﺳـــﺘﻌﺎراﺗﻮ ﺟــﺪت ﻳـــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ‪＄‬ـــﺎى ﻳــﻮه ＊ـــﻜﻠ‪３‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑــﻪ ده‪ ،‬ﻋـــﺎرف ﺑـــﻼ ﺷـــﺒﻪ د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ د ﺟﺪﻳـــﺪ ﻏـــﺰل د ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪه ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ‬ ‫‪＄‬ﺨــــﻪ دى‪ .‬راﺷــــﺊ! ﭼــــﻲ د ده ﻟــــﻪ رﻧ‪／‬ﻴﻨــــﻮ او زړه راﻛــــ‪＋‬ﻮﻧﻜﻮ ﺷــــﻌﺮوﻧﻮ‬ ‫＇ﺨﻪ ﺧﻮﻧﺪ واﺧﻠﻮ‪:‬‬ ‫ﭘــــﻪ آﻳﻨــــﻪ ﻛــــﻲ د ﺳــــﭙﻴﻦ ﻣــــﺦ دي ﺳــــﻮر ﺷــــﻔﻖ ＊ــــﻜﺎره ﺷــــﻮ‬ ‫ﻛـــــــــﻪ دې ﺣـــــــــﺎﻻﺗﻮ وﻳﻨـــــــــﻪ ﻛـــــــــ‪７‬ه ﭘـــــــــﻪ اﻧﻨ‪／‬ـــــــــﻮ وﭼـــــــــﻪ‬ ‫ډ‪４‬ــــﺮ ＊ــــﻪ ﺧﻮﻳﻮﻧــــﻪ‪＊ ،‬ــــﻪ ﺧﺎ‪請‬ــــ‪ ３‬ﭘﻜــــﻲ وې‪ ،‬ﻻس ﭘﻮرﺗــــﻪ ﻛــــ‪７‬ئ‬ ‫ﻗﺎﺗــــــﻞ دﻋــــــﺎ ﻛــــــﻮي ﺷــــــﻬﻴﺪ ﺗــــــﻪ ﻟــــــﻪ وﻳــــــﺸﺘﻠﻮ وروﺳــــــﺘﻪ‬ ‫ﻣــــﺎ ول ﻛــــﻪ وران ﻣــــﻲ ﻛــــ‪７‬و د ﺗــــﻮر ﻧــــﺼﻴﺐ ﻟﻴﻜﻠــــﻲ ﺗــــﻮري‬ ‫ﭘــــــﻪ ﺷــــــﺎن د ﺳــــــﺘﺮ‪－‬ﻮ ﻟــــــﻪ ﺗﺤﺮﻳــــــﺮه ﺳــــــﺮه ﺗﻠــــــﻢ راﺗﻠﻤــــــﻪ‬

‫‪178‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫＇ـــــﻮك ﺑـــــﻪ ﻧـــــﺰدې راﺷـــــﻲ ﺧـــــﻮ ﻻره د ﻫﺮﭼـــــﺎ ‪－‬ﻮرﻣـــــﻪ‬ ‫زه ﭘــــــﺮ د‪４‬ــــــﻮال ﺑﺎﻧــــــﺪي ﻟﻴﻜﻠــــــﻰ ﻫﺮﻛﻠــــــﻰ ﭘﺎﺗــــــﻪ ﻳــــــﻢ‬ ‫‪＄‬ــﻮاﻧﻲ ﻣــﺮګ ﺳــﻴﺪ ‪－‬ــﻞ ﺷــﺎه ﺧﻮﺳــﺘﻰ ﻳــﻮ ﻣﻴﻨــﻪ ﻧــﺎك او ﺣــﺴﺎس‬ ‫ﻃﺒــﻊ ﺷــﺎﻋﺮ ؤ‪ ،‬ﻫﻐــﻪ د ﺧﭙﻠــﻮ ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ او اﺣــﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﺗﺮﺟﻤــﺎﻧﻲ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮه‬ ‫＊ﺎﻳــﺴﺘﻪ او ﺟﺪﻳــﺪ اﻧــﺪاز ﻛ ـﻲ ﻛﻮﻟــﻪ‪ ،‬د ده ﭘــﻪ ﻏﺰﻟــﻮ ﻛــﻲ ﻓﻜــﺮ او ﻟﻔﻈــﻲ‬ ‫ﺟــــﺪت ﭘــــﻪ ډ‪４‬ــــﺮ زﻳــــﺎت ﺗﻌــــﺪاد ﺳــــﺮه ﻣﻴﻨــــﺪل ﻛﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬د ﻣﻮﺿــــﻮع او د‬ ‫اﺳـــﻠﻮب ﭘـــﻪ اﻋﺘﺒـــﺎر د ده ﻏﺰﻟـــﻲ ﺟـــﺪت او اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻛـــﻪ ＇ـــﻪ ﻫـــﻢ‬ ‫ﻫﻐــﻪ ﻛــﻢ وﻟﻴﻜــﻞ ﺧــﻮ ډ‪４‬ــﺮ ＊ــﻪ ﻳــ‪ ３‬وﻟﻴﻜــﻞ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨــﻲ ﺧﺒــﺮه ده‪ ،‬ﭼــﻲ ＇ــﻮك‬ ‫د رﺑﻨـــﻮاز ﻣﺎﻳـــﻞ‪ ،‬ﺳـــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ او ﺳـــﻴﺪ ﺧﻴﺮﻣﺤﻤـــﺪ ﻋـــﺎرف ﭘـــﻪ ‪請‬ـــﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛــﻲ وﺳــ‪５‬ﺪﻟﻰ وي‪ ،‬ﻫﻐــﻪ ﺑــﻪ ＊ــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻟﻴﻜــﻲ‪ ،‬د ﻫﻐــﻪ ﭘــﻪ ﺑــﺎره ﻛــﻲ د‬ ‫"اوﻟـــﺲ" د اﻛﺘـــﻮﺑﺮ ‪1988‬ء ﭘـــﻪ ‪２－‬ـــﻪ ﻛـــﻲ ﺳـــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ ﺧﭙـــﻞ اﺣـــﺴﺎﺳﺎت‬ ‫د ﻗﻠﻢ ﭘﻪ ژﺑﻪ ＇ﻪ داﺳﻲ ﺑﻴﺎن ﻛ‪７‬ي دي‪ ،‬ﭼﻲ‪:‬‬ ‫"د ‪－‬ـــﻞ ﺷـــﺎه ﺧﻮﺳـــﺘﻲ ا‪請‬ـــﻞ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ د ﻳـــﻮ روﻣـــﺎﻧﻲ ﻏـــﺰل وﻳـــﻮﻧﻜﻰ‬ ‫ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ د ﻋـــﺸﻖ‪ ،‬وﻓـــﺎ‪ ،‬د ﺟـــﻮر وﺟﻔـــﺎ‪ ،‬د ﻫﺠـــﺮ و ﻓـــﺮاق‪ ،‬د ﻏـــﻢ و‬ ‫اﻧﺘﻈـــﺎر د ﻛﻴﻔﻴـــﺎﺗﻮ ﻳـــﻮ رﻳـــ‪＋‬ﺘﻮﻧﻰ ﺗﺮﺟﻤـــﺎن ؤ‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ د رواﻳـــﺖ او ﺟـــﺪت د‬ ‫ﺗــﻮﭘﻴﺮ ﺑﻐﻴــﺮ د ﺧﭙــﻞ رﺟﺤــﺎن او ﺧﻮ＊ــﻲ ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﭘــﻪ ﺧﭙــﻞ ا‪請‬ــﻞ ‪請‬ــﻮرت ﻛــﻲ‬ ‫ﺧﭙــــﻞ اﺣــــﺴﺎﺳﺎت د ﺗــــﺼﻨﻊ او د ﺗﻨــــﻮع ﻟــــﻪ ﻟﺤﺎﻇــــﻪ ﺑﻐﻴــــﺮ ﭘــــﻪ ﺳﻠﻴــــﺴﻪ او‬ ‫ﻣﻘﺒﻮﻟـــﻪ ﭘ‪５‬ﺮاﻳـــﻪ ﻛـــﻲ د ﻓـــﻦ د ﻣﻜﻤـــﻞ ﻟﺤـــﺎظ ﺳـــﺮه ﻧﻈـــﻢ ﻛـــﻮل او ﻫﻐـــﻪ ﭘـــﻪ‬ ‫اﺳـــﻠﻮب او ﻣﻌﻴـــﺎر ﺑﺎﻧـــﺪي ﻧﻈـــﺮ ﻟﺮوﻧﻜـــﻰ ﺗﻨﻘﻴـــﺪي ﺑـــﺼﻴﺮت او ﻓﻨـــﻲ ﻋﻠـــﻢ‬ ‫درﻟﻮد"‪.‬‬ ‫د ﺳـــﻌﻴﺪ‪－‬ﻮﻫﺮ دا ﻳـــﻮ ＇ـــﻮ ﻛﺮ＊ـــﻲ د ﻫﻐـــﻪ د ﺷـــﺎﻋﺮۍ او ﻓـــﻦ ‪＄‬ـــﻼ ＊ـــﻜﺎره‬ ‫ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪179‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫زﻣـــــﺎ او ﺳـــــﺘﺎ ﺳـــــﺮه ﺗﻤـــــﺎس واى‪＇ ،‬ـــــﻪ ﺑـــــﻪ ＊ـــــﻪ ؤ‬ ‫ﺗـــــﺮ ﻣﻴـــــﻨ‪ ＃‬ﻣـــــﺎت د در‪４‬ـــــﻴﻢ ﻻس واى‪＇ ،‬ـــــﻪ ﺑـــــﻪ ＊ـــــﻪ ؤ‬ ‫＇ــــــﻮ ﺗــــــﺮ ＇ــــــﻮ ﺑــــــﻪ زه ﺑــــــ‪ ３‬وس ورﺳــــــﺮه ﺗــــــ‪＋‬ﺘﻢ‬ ‫ﺑـــــﺪﻟﻮي ﺧﭙـــــﻞ ＇‪５‬ـــــﺮه ﭼـــــﻲ ﻛـــــﺎل ﭘـــــﻪ ﻛـــــﺎل ژوﻧـــــﺪ‬ ‫ﺑ‪５‬ﻠﺘﻮﻧـــــــــﻪ ＇ـــــــــﻪ ﻧـــــــــﻮې ﺗﺠﺮﺑـــــــــﻪ ﺧـــــــــﻮ ﻧـــــــــﻪ ده‬ ‫ﺧــــــﺪاى ﻣﻬﺮﺑــــــﺎن دى ﺑﻴــــــﺎ ﺑــــــﻪ ﻫــــــﻢ ﺗ‪５‬ــــــﺮه ﺷــــــﻲ‬ ‫د ﺑ‪５‬ﻠﺘﺎﻧـــــــــﻪ ﻗﻴﺎﻣـــــــــﺖ ﺧـــــــــﻮ ﺗ‪５‬ـــــــــﺮ ﺷـــــــــﻮ ‪－‬ﻠـــــــــﻪ!‬ ‫د ژوﻧﺪاﻧــــــــــﻪ ﺳــــــــــﺰا ﺑــــــــــﻪ ﻫــــــــــﻢ ﺗ‪５‬ــــــــــﺮه ﺷــــــــــﻲ‬ ‫ﺧﺪاى ﺑﺨ‪＋‬ﻠﻰ وزﻳﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻮاﻟﻲ ﻟﻪ ﺑﺎﻧ‪６‬اري ﻏﺰﻟﻮﻧﻮ ＇ﺨﻪ د‬ ‫ﺷﺎﻋﺮي اﺑﺘﺪا ﻛ‪７‬ې وه‪ ،‬ﺧﻮ د ادﺑﻲ ﻣﻠ‪／‬ﺮو ﭘﻪ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ډ‪４‬ﺮ‬ ‫زر ﻟﻪ زاړه ډ‪－‬ﺮه ＇ﺨﻪ و ﻧﻮي ډ‪－‬ﺮ ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬او ﭘﻪ زړه ﭘﻮري اﻏﺎز‬ ‫ﻳ‪ ３‬وﻛ‪ ،７‬د ﻛﻮم ﭘﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ＊ﻮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻛﻲ ﺷﻤ‪５‬ﺮل‬ ‫ﻛﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫دﻟﺘـــﻪ ﻧـــﻪ ﻟﻤـــﺮ ﺷـــﺘﻪ‪ ،‬ﻧـــﻪ ﺳـــﭙﻮږﻣ‪ ９‬ﺷـــﺘﻪ او ﻧـــﻪ ﺳـــﺘﻮري وﻳـــﻨﻢ‬ ‫د زړه ﭘـــﻪ ﻫـــﺴﻚ ﻛـــﻲ ﻣـــﻲ ﺳـــﺘﺎ د ﻓﻜـــﺮ ﻛﻬﻜـــﺸﺎن ﺷـــﻮ ﭘﺎﺗـــﻪ‬ ‫ﻣﻴﻨــــﻪ ﺳــــﻮاﻟﻲ داﺳــــﻲ ﺳــــﻔﺮ دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﺗﻤــــﺎم ﻧــــﻪ ﻟــــﺮي‬ ‫ﭘــــﻪ دې ﺳــــﻬﺎر ﻛــــﻲ ﻣــــﻲ د زړه ﺳــــﺘ‪７‬ى ﻛــــﺎروان ﺷــــﻮ ﭘﺎﺗــــﻪ‬ ‫د "ﺳــــﺮور ﺳــــﻮداﻳﻲ" ﺷــــﺎﻋﺮي او د ﺷــــﺎﻋﺮ ﺗــــ‪７‬ون زﻣــــﻮږ د ادب ﭘــــﻪ‬ ‫دﻏــﻪ زرﺧ‪５‬ــﺰه ﺧــﺎوره ﻛــﻲ ﻋــﺮوج ﻣﻴﻨــﺪﻟﻰ دى‪ ،‬ﻫــﻢ ﻟــﻪ دﻏــﻪ ﺳــﻮﺑﻪ د ﻫﻐــﻪ‬ ‫ذﻛــــﺮ ﻛــــﻮل ﭘــــﻪ ﻣــــﺎ ﺑﺎﻧــــﺪي ﭘــــﻮره اﻳــــﺴﻲ‪ ،‬د ﺳــــﻮداﻳﻲ ﺷــــﺎﻋﺮي ‪＄‬ﺎﻧﺘــــﻪ‬ ‫‪180‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫اﻧﻔﺮادﻳـــﺖ ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﻟﻔﻈﻮﻧـــﻮ اﻧﺘﺨـــﺎب ﻳـــ‪ ３‬ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮري دى‪ ،‬د ﻓﻜـــﺮ ﭘـــﻪ‬ ‫اړه د ده ﭘــﻪ ﻏﺰﻟــﻮ ﻛــﻲ ﺟــﻼ ﺧﻮﻧــﺪ ﻟﻴــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬ﻏــﺰل ﻳــ‪ ３‬رواﻧــﻲ او ﭘــﻪ‬ ‫زړه ﭘـــﻮري ﻧـــﻮى واﻟـــﻰ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻫـــﻢ دﻏـــﻪ ﺳـــﺮور ﺳـــﻮداﻳﻲ ﺗـــﻪ ﻋﺒـــﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ‬ ‫ﺑﺮﻳـــﺎﻟﻰ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ د "د ﻳـــﻮ ﺟـــﺎﻧﺲ ﻛﻠﺒـــﻲ" ﻟﻘـــﺐ ورﻛـــ‪７‬ى ؤ‪ ،‬د ﻛـــﻼم ﻧﻤﻮﻧـــﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬داﺳﻲ ده‪:‬‬ ‫ﻟﻮﻳــــــﻪ ﻧــــــﻪ ﺷــــــﻮه ﺳــــــﻴﻨﺰﻟ‪ ９‬ﻛــــــﻲ ﺧــــــﻮاره ﻣــــــ‪７‬ه ﺷــــــﻮه‬ ‫زﻣــــــﺎ او ﺳــــــﺘﺎ ﻣﻴﻨــــــﻪ ﺑــــــ‪ ３‬ﻣــــــﻮره ﭘــــــﻼره ﻣــــــ‪７‬ه ﺷــــــﻮه‬ ‫ﻻره اوږده ده د ژوﻧـــــــــﺪون او زه ﻳـــــــــﻢ ﺳـــــــــﺘ‪７‬ى ﻏﻮﻧـــــــــﺪي‬ ‫ﻟﻜـــــــﻪ دروﻧـــــــﺪ ﭘ‪＂５‬ـــــــﻰ ﻣﻘـــــــﺪر زه ﭘـــــــﻪ اوږو ‪－‬ﺮ‪＄‬ـــــــﻮم‬ ‫‪1‬‬

‫ﻋﻤــﺮ ‪－‬ــﻞ ﻋــﺴﻜﺮ ﻫــﻢ د ﺳــﻮداﻳﻲ ﭘــﻪ ﺷــﺎن د ﻟــﻮراﻻﻳﻲ ﭘــﻪ ﺧــﺎوره ﻛــﻲ‬ ‫و ﺧﭙﻠـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮي ﺗـــﻪ رﻋﻨـــﺎﻳﻲ ورﺑﺨـــ‪＋‬ﻠ‪ ３‬ده‪ ،‬ﻣـــﻮږ د ﻋـــﺴﻜﺮ ﭘـــﻪ ﻏـــﺰل‬ ‫ﻛــﻲ ﺧﻮﻧــﺪور ﻣــﻀﺎﻣﻴﻦ ﻟﻴــﺪﻻى ﺷــﻮ‪ ،‬د رﺳــﺎ ذﻫــﻦ ﺧــﻮﺑﻲ ده‪ ،‬د ده ﻏــﺰل‬ ‫ﻳـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ او ﺳـــﻮﭼﻪ رﻧــــ‪ ，‬ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻋـــﺴﻜﺮ ﭼـــﻲ ＇ـــﻪ ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻮي‬ ‫ﻫــــﻢ ﻫﻐــــﻪ رﻧ‪／‬ــــﻪ ﻳــــ‪ ３‬و ﺧﭙــــﻞ ﻗﻠــــﻢ ﺗــــﻪ ﺳــــﭙﺎري‪ ،‬ﺷــــﺎﻋﺮي ﻳــــ‪ ３‬د وﺧــــﺖ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ ﻛﻮي"‬ ‫ﻳــــﻮه او＊ــــﻜﻪ ﺷــــﻤﻊ ＇ــــﺎ＇ﻲ‪ ،‬ﻳــــﻮه او＊ــــﻜﻪ ﺳــــﺘﺮ‪－‬ﻪ ＇ــــﺎ＇ﻲ‬ ‫ﺷــــﻤﻊ ‪－‬ــــﻮرم ﭼــــﻲ وﻳﻠﻴــــ‪８‬ي‪ ،‬ﻣــــﺎﻫﻢ ‪－‬ــــﻮرۍ ﭼــــﻲ وﻳﻠ‪５‬ــــ‪８‬م‬ ‫ﻫﻐــــﻪ ورك ﺷــــﻮى ＊ــــﻜﻠﻰ ﻳــــﺎر‪ ،‬ﭘــــﻪ ورﻛــــﻮ ﻻرو ‪－‬ﺮ‪＄‬ــــﻲ‬ ‫ﭼﺮﺗـــــﻪ ﺑـــــﻪ ﻻره ﻛـــــ‪７‬ي ﺧﻄـــــﺎ‪ ،‬ﺳـــــﺘﺎ ﭘـــــﻪ دﻳـــــﺎر زړ‪－‬ﻴـــــﻪ!‬

‫‪181‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫د دې دور ﻏـــﺎزي ﺧـــﺎن ﺟـــﺎذب ﻫـــﻢ ﭘـــﻪ ＊ـــﻮ ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻛـــﻲ ﺷـــﻤ‪５‬ﺮل‬ ‫ﻛﻴـــ‪８‬ي‪ ،‬ﻣـــﻮږ د ده ﭘـــﻪ ﻏﺰﻟـــﻮ ﻛـــﻲ د رواﻳـــﺖ او ﺟـــﺪت اﻣﺘـــﺰاج ﻟﻴـــﺪﻻى‬ ‫ﺷـــﻮ‪ .‬دا ＊ـــﻜﻠﻰ ﺷـــﺎﻋﺮ ﭘـــﻪ رواﻳﺘـــﻲ رد‪４‬ـــﻒ او ﻗﺎﻓﻴـــﻪ ﻛـــﻲ ﻫﻐـــﻪ ﻧـــﻮي‬ ‫ﻋﻮاﻣـــﻞ را ﺑﺮﺳـــ‪５‬ﺮه ﻛـــﻮي ﻛـــﻮم ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ ژوﻧـــﺪ ﺳـــﺮه ارﺗﺒـــﺎط ﻟـــﺮي او د‬ ‫＊‪ ３‬ﺷﺎﻋﺮۍ ﺗﻨﺪه ﻫﻢ ﭘﺮې ﻣﺎﺗﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫اوس ﻫــــــــــﺮ ﺟــــــــــﻨﺲ د زر ﭘﺮﺳــــــــــﺘﻮ د ﺑــــــــــﺎزار ﺷــــــــــﻮ‬ ‫‪＄‬ﻜــــــــﻪ ﺧﻠـــــــــ‪－ ，‬ﺮ‪＄‬ــــــــﻮي ﺿــــــــﻤﻴﺮ ﭘــــــــﻪ ﻻس ﻛــــــــﻲ‬ ‫ﺗـــــﻪ ﭼـــــﻲ زﻣـــــﺎ د ﻣـــــﺮګ دﻋـــــﺎ ﺗـــــﻪ ﻛـــــ‪７‬ې ﻻس ﭘﻮرﺗـــــﻪ‬ ‫ﺳـــــﺘﺎ د ژوﻧـــــﺪ دﻋـــــﺎ ﺑــــــﻪ ＇ـــــﻮك ﻛـــــ‪７‬ي ﻧـــــﻪ ﭘــــــﻮﻫﻴ‪８‬ې‬ ‫د ﻏــﺴﻲ ﻣﺤﻤــﺪ اﺳــﻤﺎﻋﻴﻞ ﺳــﺎﻳﻞ ﭼــﻲ ＇ــﻮ ﻣﻴﺎﺷــﺘﻲ ﻣﺨﻜــﻲ د ﻣــﺮګ‬ ‫ﭘــﻪ اﺑــﺪي ﺧــﻮب اوده ﺷــﻮ‪ ،‬د ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﺧــﻮږ ژﺑــﻰ ﺷــﺎﻋﺮ ؤ‪＊ ،‬ــﻪ ډ‪４‬ــﺮې ﻏﺰﻟــﻲ‬ ‫ﻳــ‪ ３‬ﻟﻴﻜﻠــﻲ دي‪ ،‬ﺧــﻮ د ﻫﻐــﻪ د ﻣﺮ‪－‬ــﻪ ﭘــﺲ ！ﻮﻟــﻪ ﺷــﺎﻋﺮي ﻳــ‪ ３‬ﺿــﺎﻳﻊ ﺷــﻮې‬ ‫ده‪.‬‬

‫دوﻳﻢ دور‬ ‫ﭘـــﻪ دې درو ﻛـــﻲ د ﻧـــﻮي ﻛﻬـــﻮل ﻫﻐـــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـــﺪه ﺷـــﺎﻋﺮان دي‪ ،‬دﭼـــﺎ‬ ‫ذﻫﻨﻲ روزﻧﻪ ﭼﻲ ﻫﻢ د ﻟﻮراﻻﻳﻲ ﭘﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻓﻜﺮ ﻛﻲ ﺷﻮې ده‪ ،‬ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫اﻓـــــﻀﻞ ﺷـــــﻮق ﭼـــــﻲ و ﭘـــــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗـــــﻪ ﻳـــــ‪ ３‬د "ﺷـــــﻠ‪５‬ﺪﻟﻲ اﻣ‪５‬ـــــﻞ"‬ ‫ﻏﻮﻧــــﺪي ＊ﺎﻳــــﺴﺘﻪ او ﭘــــﻪ زړه ﭘــــﻮري ﺳــــﻮﻏﺎت ورﻛــــ‪７‬ى دى‪ ،‬د ﺟﺪﻳــــﺪ‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ﻏـــﺰل ﻳـــﻮ ‪＄‬ﻼﻧــﺪه ﺳـــﺘﻮرى دى‪ ،‬ﭼـــﻲ د ﺧﭙــﻞ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ﻓﻜـــﺮ ر‪１‬ـــﺎ‬ ‫ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ！ﻮﻟــﻪ ﭘــ‪＋‬ﺘﻮﻧﺨﻮا ﻛــﻲ ﺧــﻮره ﻛــ‪７‬ې ده‪ .‬ﺷــﻮق د ﻳــﻮه ﺧــﻮږﻣﻦ زړه‬ ‫ﺧﺎوﻧــــﺪ دى‪ ،‬ﭼــــﻲ ﻧــــﻮي ﻣﻮﺿــــﻮﻋﺎت او ﺧﻴــــﺎﻻت ﻟــــﺮي‪ ،‬د ده ﻏــــﺰل د‬

‫‪182‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــﺎد‪ ９－‬او ﺳﻼﺳــﺖ ﭘــﻪ اﻋﺘﺒــﺎر ‪＄‬ــﺎن ﺗــﻪ اﻧﻔﺮادﻳــﺖ ﻟــﺮي‪ ،‬ده ﻟــﻪ ﺧﭙﻠــ‪３‬‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ژﺑــﻲ ﺳــﺮه د ﺑــ‪ ３‬ﻛﭽــﻪ ﻣﻴﻨــ‪ ３‬و ﺟــﺬﺑﺎﺗﻮ ﺗــﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ﺧــﻮاږه اﻧــﺪاز‬ ‫ﺑﺎﻧــﺪي د ＊ﺎﻳــﺴﺘﻪ ﺷــﻌﺮ رﻧـــ‪ ，‬ورﻛــ‪７‬ى دى‪ ،‬د ﺧﭙــﻞ ﺟﺪﻳــﺪ اﺳــﻠﻮب ﻟــﻪ‬ ‫ﺳـــﻮﺑﻪ د ﭘـــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﭘـــﻪ ﻧـــﻮي ﻛﻬـــﻮل ﻛـــﻲ ﻳـــﻮ ﺟـــﻼ ﻧـــﻮم او ﺟـــﻼ ﻣﻘـــﺎم‬ ‫ﻟﺮي‪:‬‬ ‫ﺧﺒـــــــﺮه دا ﻧـــــــﻪ ده ﭼـــــــﻲ وړو ﺑـــــــﻪ ﭼﺮﺗـــــــﻪ ﻛـــــــ‪６‬ه د ژوﻧـــــــﺪ‬

‫ﺧﺒــــــــﺮه دا ده ﭼــــــــﻲ د ﭘــــــــﻼر ﻫــــــــﺪﻳﺮه ﭼﺎﺗــــــــﻪ ﭘﺮ‪４‬ــــــــ‪８‬دو‬

‫ﭘـــــﻪ ﻫﻴﻠـــــﻪ‪ -‬ﻫﻴﻠـــــﻪ د ﺳـــــﭙﺮﻟﻲ ﻣـــــﻮ ！ـــــﻮﻟﻲ ﭘ‪５‬ﻐﻠـــــ‪ ３‬ﻟﻤﺤـــــ‪３‬‬ ‫د اوﭼـــــﻮ ﭘـــــﺎ‪１‬ﻮ ﭘـــــﻪ ﺷـــــﺎن ﺷـــــﻮې ﻟـــــﻪ ﺑـــــﺎد ﺳـــــﺮه ﻣﻠ‪／‬ـــــﺮې‬ ‫ﻻﻟﻴــــــــﻪ! ﭘــــــــﺎم ﻛــــــــﻮه ﭼــــــــﻲ ﻣــــــــﺎت ﻳــــــــ‪ ３‬ﻧــــــــﻪ ﻛــــــــ‪７‬ې‬ ‫زړه ﺧـــــــــﻮ ﺷﻴـــــــــﺸﻪ دى‪ ،‬ﭘـــــــــﻪ ﺷﻴـــــــــﺸ‪＇ ３‬ـــــــــﻪ ﺑـــــــــﺎور‬ ‫ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﺟﻌﻔـــﺮ ﻳـــﻮ ﺧـــﻮږ او ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮري ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼـــﻲ ﭘـــﻪ ﻧـــﻮي‬ ‫ﻛﻬـــﻮل ﻛـــﻲ ﺧﭙـــﻞ ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﻟـــﺮي‪ ،‬د ﺳـــﻬ‪５‬ﻞ ﻏـــﺰل ﻟـــﻪ ﻓﻜـــﺮي ﻧـــﻮي واﻟـــﻲ‬ ‫ﺳــﺮه‪ -‬ﺳــﺮه رﻧ‪／‬ﻴﻨــﻲ او ﺑــ‪ ３‬ﺳــﺎﺧﺘ‪／‬ﻲ ﻫــﻢ ﻟــﺮي‪ ،‬ﭘــﻪ ﻏــﺰل ﻛــﻲ ﻳــ‪＊ ３‬ــ‪３‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑــ‪ ３‬رواﻧــﻲ دي‪ ،‬ﻓﻜــﺮ ﻳــ‪ ３‬ﭘــﻪ ﺳــﺎده ！ﻜــﻮ ﻛــﻲ ﻟﻮرﺗﻴــﺎ ﻟــﺮي‪ ،‬ﻳــﻮ ﺟــﻼ‬ ‫او ﻧـــﻮى اﻧـــﺪاز ﻳـــ‪ ３‬ﺧﭙـــﻞ ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬د ＊ـــﻜﻠﻮ ﻟﻔﻈﻮﻧـــﻮ ﭼـــﻮڼ ‪＄‬ـــﺎى ﭘـــﺮ‬ ‫‪＄‬ـــﺎى ﺧﭙـــﻞ ﺣـــﺴﻦ‪ ،‬رﻧــــ‪ ，‬او ﺧﻮﻧـــﺪ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻧـــﻮي ﺗـــﺸﺒﻴﻬﺎت ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ‬ ‫زﻳﺎت ﺗﻌﺪاد ﺳﺮه د ﺳﻬ‪５‬ﻞ ﭘﻪ ﻏﺰﻟﻮ ﻛﻲ ﻣﻴﻨﺪل ﻛﻴ‪８‬ي ﻟﻜﻪ‪:‬‬ ‫ﭘـــــــﺮې ﻣـــــــﻴﻦ ﺷـــــــﻮﻣﻪ ﺳـــــــﻬ‪５‬ﻠﻪ! ﭼـــــــﻲ ﺧـــــــﺪاى ورﻛـــــــ‪７‬و‬ ‫د ‪－‬ــــــــــــﻼب ﻏﻮﻧــــــــــــﺪي رﺧــــــــــــﺴﺎر و ﭘــــــــــــ‪＋‬ﺘﻨ‪ ３‬ﺗــــــــــــﻪ‬

‫‪183‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــــﺘﺎ ﭘــــﻪ ﺟﻤــــﺎل ﻛــــﻲ ﺗــــﺎز‪－‬ﻲ د ﺳــــﺮه او ﺷــــﻨﻪ ﭘــــﻪ ﻣﺜــــﺎل‬ ‫ﺧــــــﺪاى دي ﻣــــــﺪام ﻟﻜــــــﻪ ‪－‬ــــــﻼب ﻟــــــﺮه ﺣــــــﺴﻴﻨﻪ ＇‪５‬ــــــﺮه‬ ‫دا ﺳــــــﺘﺎ د ﻣﻴﻨــــــﻲ ﭘﻴﺮزوﻳﻨــــــﻪ‪ ،‬ﺳــــــﺘﺎ د ﻣﻴﻨــــــﻲ اﺣــــــﺴﺎن‬ ‫زه ﭘــــﻪ اﻣﻴــــﺪ‪ ،‬ﺳــــﺘﺮ‪－‬ﻲ ﭘــــﻪ ﺧــــﻮب‪ ،‬زړه ﭘــــﻪ ﻳــــﺎدوﻧﻮ آﺑــــﺎد‬ ‫ﻋﺒـــﺪاﻟﻐﻨﻲ ﻣﺒـــﺎرز ﻳـــﻮ داﺳـــﻲ روﻣـــﺎﻧﻮي ﻏـــﺰل وﻳـــﻮﻧﻜﻰ ﺷـــﺎﻋﺮ دى‪،‬‬ ‫ﭼـــﻲ ﻫـــﺮ اور‪４‬ـــﺪوﻧﻜﻰ ﻳـــﺎ ﻟﻮﺳـــﺘﻮﻧﻜﻰ د ده ﭘـــﻪ ﺷـــﺎﻋﺮۍ ﻛـــﻲ د ﺧﭙﻠـــﻮ‬ ‫ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ ﺗﺮﺟﻤـــﺎﻧﻲ ﻣﺤـــﺴﻮﺳﻮي‪ ،‬ﻋﺒـــﺪاﻟﻐﻨﻲ ﻣﺒـــﺎرز د ﺧﭙﻠـــﻮ ﺟـــﺬﺑﺎﺗﻮ‬ ‫د اﻇﻬـــﺎر ﻳـــﻮ ﺑ‪５‬ـــﻞ او ﺧـــﻮږ اﻧـــﺪاز ﻟـــﺮي‪ ،‬د روﻣﺎﻧﻴـــﺖ ﭘـــﻪ ﺳـــﻮب او د‬ ‫ﺧﭙـــﻞ ﺑ‪５‬ـــﻞ اﻧـــﺪاز ﻟـــﻪ ﻛﺒﻠـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ﺧﭙـــﻞ ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﭘﻴـــﺪا ﻛـــ‪７‬ى دى‪ ،‬د ده‬ ‫ﻏﺰﻟـــﻲ ﺧـــﻮږواﻟﻰ‪ ،‬رﻧ‪／‬ﻴﻨـــﻲ ﻟـــﺮي‪＊ ،‬ـــﻪ ﺧﻴـــﺎﻻت ﭘـــﻪ ＊ـــﻮ او ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻮو‬ ‫اﻟﻔـــﺎﻇﻮ ﻛـــﻲ د ﺷـــﻌﺮ ﭘـــﻪ ﺟﺎﻣـــﻪ ﻛـــﻲ راﻧﻐـــ‪＋‬ﺘﻞ د ﻣﺒـــﺎرز ﺧـــﻮﺑﻲ ده‪＊ ،‬ـــﻪ‬ ‫ﺗــﺸﺒﻴﻬﺎت ﭘــﻪ اﺳــﺘﻌﻤﺎل ﻛــﻲ راوﻟــﻲ‪ ،‬د ده ﭘــﻪ ﻛــﻼم ﻛــﻲ ﭘــﻪ زړه ﭘــﻮري‬ ‫اﺟﺘﻬــﺎد ﻣﻴﻨــﺪل ﻛﻴــ‪８‬ي‪ ،‬د ﺷــﻌﺮ د ﻟﻴﻜﻠــﻮ ﭘــﻪ وﺧــﺖ ﺧﭙــﻞ ！ــﻮل زﻳــﺎر ﭘــﻪ‬ ‫ﻛﺎر راوﻟﻲ او ＊ﻪ ﺷﻌﺮ ﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ دا ﺷﻌﺮوﻧﻪ‪:‬‬ ‫ﻣـــــﺎ ﭘـــــﻪ ډ‪４‬ـــــﺮه ﻣﻴﻨـــــﻪ‪ ،‬ﭘـــــﻪ ﺧﻠـــــﻮص او د ﻫﻤـــــﺖ ﭘـــــﻪ زور‬ ‫دا دﻣﻴﻨــــــﻲ ﺟﻨـــــــ‪ ，‬ﻟــــــﻪ ﺗــــــﺎ ‪＂－‬ﻠــــــﻰ ﭘــــــﻪ ＇ــــــﻮ واره دى‬ ‫ﻧــــــــﻪ ﺗــــــــﻢ ﻛﻴــــــــ‪８‬ي اې زړ‪－‬ﻴــــــــﻪ! دي رواﻧــــــــﻲ ﻟ‪５‬ﻮﻧﻴــــــــﻪ!‬ ‫ﻫﻐــــــﻪ دﻟﺘــــــﻪ اﻳــــــﺴﺎر ﺷــــــﻮې ﭘﺮوﻧــــــ‪ ９‬ﻛــــــ‪６‬ي ﺑــــــﺎرﻳ‪８‬ي‬ ‫ﻫـــﻴ＆ ﻣـــﻲ وﻧـــﻪ ﻛـــ‪７‬و ﭘـــﻪ ژوﻧـــﺪون ﻛـــﻲ ﻟـــﻪ ژوﻧﺪوﻧـــﻪ ﺳـــﺮه‬ ‫ﻫــــــﺴﻲ ﻣــــــﻲ دود ﻛــــــ‪７‬ه ﭘــــــﻪ ﻣﺜــــــﺎل د ﺳــــــﭙ‪５‬ﻠﻨﻲ زﻧــــــﺪ‪－‬ﻲ‬

‫‪184‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻣﺤﻤﻮداﻳـــــﺎز ډ‪４‬ـــــﺮ ﺧـــــﻮاږه او زړه راﻛـــــ‪＋‬ﻮﻧﻜﻲ ﺷـــــﻌﺮوﻧﻪ ﺗﺨﻠﻴـــــﻖ‬ ‫ﻛــﻮي‪ ،‬ﺧﭙــﻞ ﺟــﺬﺑﺎت د ﺷــﻌﺮو ﭘــﻪ ژﺑــﻪ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮو ＊ﺎﻳــﺴﺘﻮ اﻟﻔــﺎﻇﻮ ﻛــﻲ‬ ‫ﺑﻴـــﺎﻧﻮي‪ ،‬د اﻇﻬـــﺎر ﭘ‪５‬ﺮاﻳـــﻪ ﻳـــ‪ ３‬ډ‪４‬ـــﺮه ﭘـــﻪ زړه ﭘـــﻮري ده‪ ،‬ﻏﺰﻟـــ‪ ３‬ﻳـــ‪ ３‬ﻟـــﻪ‬ ‫＊ـــﻮ او ﻧـــﻮو ﺧﻴـــﺎﻻﺗﻮ ‪＄‬ﺨـــﻪ ډﻛـــﻲ دي‪ ،‬د ﺧﭙﻠـــﻮ ﻧـــﻮي ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﻮ او د‬ ‫ﺟــﻼ اﺳــﻠﻮب ﻟــﻪ ﻛﺒﻠــﻪ ﺟــﻮت ﻣﻘــﺎم ﻟــﺮي‪ ،‬واﻳــﻲ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻧــﻮي ﻏــﺰل ﻛــﻲ‬ ‫ردﻳـــﻒ ﻣﺮﻛـــﺰي ﺣﻴﺜﻴـــﺖ ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻫﻐـــﻪ دﻏـــﻪ وﺟـــﻪ ده‪ ،‬ﭼـــﻲ اﻳـــﺎز د ردﻳـــﻒ‬ ‫اﻧﺘﺨـــﺎب ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ﻣﺤﻨـــﺖ ﺳـــﺮه ﻛـــﻮي‪ ،‬ﺑـــ‪ ３‬ﺳـــﺎﺧﺘ‪／‬ﻲ‪ ،‬رﻧ‪／‬ﻴﻨـــﻲ او ＊ـــﻪ‬ ‫ﺗﺸﺒﻴﻬﺎت د اﻳﺎز د ﻏﺰﻟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﺟﺰوﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫راﻏﻠــــــــﻢ د زړه ﺳــــــــﺮه! د زړه ﺳــــــــﺮه! ﺑ‪５‬ﺮﺗــــــــﻪ وﻻړﻣــــــــﻪ‬ ‫ﺳــــــــﺘﺎ ﻟــــــــﻪ دې ډ‪－‬ــــــــﺮه دې ډ‪－‬ــــــــﺮه ﺑ‪５‬ﺮﺗــــــــﻪ وﻻړﻣــــــــﻪ‬ ‫د زړه ﭘــــــــــﻪ ﺷــــــــــﺎن ﭘــــــــــﻪ ﻧــــــــــﻪ ﺧﺒــــــــــﺮه ﻣــــــــــﺎت وي‬ ‫ﺳــــــــــــﺘﺎ د وﻓــــــــــــﺎ ﻧــــــــــــﺎزك ‪＄‬ﻨ‪％‬ﻴــــــــــــﺮ دى ＇ــــــــــــﻮﻧﻲ‬ ‫دﻟﺘـــــــﻪ اﻳـــــــﺎزه! ﺣـــــــﻖ ﺧﺒـــــــﺮه ﭘـــــــﻪ ‪－‬ﻨـــــــﺎ ﺣــــــــﺴﺎب ده‬ ‫دﻟﺘـــــــﻪ ﺑـــــــ‪ ３‬ﻧﻨ‪／‬ـــــــﻪ ﺑـــــــﺎﭼﻬﻲ ده د ﻓﺮﻧـــــــ‪ ，‬ﺗﺮاوﺳـــــــﻪ‬ ‫ﻫـــﻢ د ﻏـــﺴﻲ ﻋﺒـــﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ زﻫﻴـــﺮ او ﺳـــﺮدار ﻣﺤﻤـــﺪ ﻓﻜـــﺮي ﻫـــﻢ د دې‬ ‫دوﻳـــﻢ دور ﭘــــﻪ ﺳــــﻨﻴﺮې ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﻛــــﻲ ﺷــــﻤ‪５‬ﺮل ﻛﻴـــ‪８‬ي‪＊ ،‬ــــﻪ ﺷــــﻌﺮوﻧﻪ‬ ‫ﻟﻴﻜــــﻲ‪ ،‬ﻏﺰﻟﻮﻧــــﻪ ﻳــــ‪ ３‬ﺧﻮﻧــــﺪ او رﻧـــــ‪ ，‬ﻟــــﺮي‪ ،‬ﺳــــﺮدارﻣﺤﻤﺪ ﻓﻜــــﺮي‬ ‫ﻣﺰاﺣﻴﻪ ﺷﻌﺮوﻧﻪ ﻫﻢ ﻟﻴﻜﻲ‪،‬‬ ‫＇ــــــﻮك دي ﻗﺘــــــﻞ ﭘــــــﻪ ﭘــــــﺴﺘﻪ‪ -‬ﭘــــــﺴﺘﻪ ﺧﻨــــــﺪا ﻛــــــ‪７‬و‬ ‫＇ـــــــــﻮك دي ژوﺑـــــــــﻞ د وﻓـــــــــﺎ ﭘـــــــــﻪ ﺗﻤﻨـــــــــﺎ ﻛـــــــــ‪７‬و‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﺎﻟﻚ زﻫﻴﺮ‬

‫‪185‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ورځ ﺗ‪５‬ﺮوﻣـــــــﻪ ﭘـــــــﻪ ژړا‪ ،‬ﭘـــــــﻪ ﺷـــــــﭙﻪ ﺑﻴـــــــﺪاره ﻣـــــــﺪام‬ ‫دا ﺳــــــﺘﺎ د و‪請‬ــــــﻞ ﭘــــــﻪ ﻫﻴﻠــــــﻮ ﻳﻤــــــﻪ ﻧ‪／‬ــــــﺎره ﻣــــــﺪام‬ ‫ﺳﺮدارﻣﺤﻤﺪ ﻓﻜﺮي‬

‫در‪４‬ﻴﻢ دور‬ ‫ﭘـــﻪ دې در‪４‬ـــﻴﻢ دور ﻛـــﻲ د ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ ﻧـــﻮي ﻛﻬـــﻮل ﻫﻐـــﻪ زﻟﻤـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮان‬ ‫دي‪ ،‬ﭼـــﻲ ﻟـــﻪ ﺗ‪５‬ـــﺮې ﻟـــ‪ ８‬ﻣـــﻮدې را ﻫﻴـــﺴﻲ د ادب ﭘـــﻪ ډ‪－‬ـــﺮ ﻛـــﻲ ﻃﺒـــﻊ‬ ‫ازﻣــﺎﻳﻲ ﻛــﻮي او ＊ــﻪ ﭘــﻪ زړه ﭘــﻮري ﺷــﺎﻋﺮي ﻛــﻮي‪ ،‬ﻛــﻪ ＇ــﻪ ﻫــﻢ ﭘــﻪ دې‬ ‫دور ﻛـــﻲ ډ‪４‬ـــﺮ زﻟﻤـــﻲ ﺷـــﺎﻋﺮان ﺷـــﺘﻪ ﺧـــﻮ د ﻳﻮ＇ـــﻮ ＊ـــﻮ ﺷـــﺎﻋﺮاﻧﻮ ﺑﻄـــﻮر‬ ‫ﺧــﺎص ذﻛــﺮ ﻛــﻮل ﻻزﻣــﻲ ‪２－‬ﻤــﻪ ‪＄‬ﻜــﻪ ﭼــﻲ دوى ﭘــﻪ دوﻣــﺮه ﻛــﻢ ﻋﻤــﺮ ＊ــﻪ‬ ‫ﺷــﻌﺮوﻧﻪ ﻟﻴﻜــﻲ او زه دا ﭘــﻪ ډا‪－‬ــﻪ واﻳــﻢ ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﻣــﺴﺘﻘﺒﻞ ﻛــﻲ ﺑــﻪ دوى‬ ‫اﻧﺸﺎء اﷲ ﭘﻪ ﭘ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﻛﻲ ډ‪４‬ﺮ ﻧﻮم ﭘﻴﺪا ﻛ‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ‬ ‫ﭘﺎﺋــــﺪﻳﻦ ﻧــــﺎز زﻣــــﻮږ د ﺑ‪５‬ﺨــــﻲ ﻧــــﻮي ﻛﻬــــﻮل ﻳــــﻮ ＊ﺎﻳــــﺴﺘﻪ ﺷــــﻌﺮو‬ ‫وﻳــﻮﻧﻜﻰ ﺷــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ＊ﺎﻳــﺴﺘﻪ اﻧــﺪاز ﻛــﻲ ﺧﭙــﻞ ﺟــﺬﺑﺎت د‬ ‫ﺷـــﻌﺮ ﭘـــﻪ وﺳـــﻴﻠﻪ وړاﻧـــﺪي ﻛـــﻮي‪ ،‬د ده ﻟﻬﺠـــﻪ ﺑ‪５‬ﺨـــﻲ ﺧﻮﻧـــﺪوره او ﭘـــﻪ‬ ‫زړه ﭘـــﻮري ده‪ ،‬ﻧـــﻮي او ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ اﻟﻔـــﺎظ ‪＄‬ـــﺎى ﭘـــﺮ ‪＄‬ـــﺎى د ده ﭘـــﻪ ﻏﺰﻟـــﻮ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻟﻴـــﺪل ﻛﻴ‪８‬ي‪،‬ﺟﺪﻳـــﺪ او ＊ـــﻪ ﺧﻴـــﺎﻻت ﭘـــﻪ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ﺎﻳـــﺴﺘﻪ اﻧـــﺪاز ﻛـــﻲ‬ ‫＊ﺎﻳﺴﺘ‪ ３‬ﻣ‪％‬ﻜﻲ ﻛﻲ ﺑﻴﺎﻧﻮي ﻟﻜﻪ دا ﭼﻲ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫ﭘــــــــــــﻪ ﻳــــــــــــﻮ ‪＄‬ــــــــــــﺎى د اﻧﺘﻈــــــــــــﺎر ‪－‬ــــــــــــ‪７‬ۍ وﻻړه‬ ‫د و‪請‬ــــــﺎل ‪－‬ــــــ‪７‬ۍ ﺑــــــﻪ ﺗــــــﻞ ﭘــــــﻪ ﻏﺒﺮ‪－‬ــــــﻮ زﻏﺎﺳــــــﺘﻪ‬ ‫آ‪-‬ﭼـــــــــــــــﻲ وﻻړه ﻧـــــــــــــــﺎﺑﺒﺮه ﻫﻐـــــــــــــــﻪ ＇ـــــــــــــــﻮك وه‬ ‫ﭘــــــــــ‪＋‬ﺘﻨﻪ وه ﺷــــــــــﺮﻣ‪５‬ﺪه ﻟــــــــــﻪ ﺧﻠ‪／‬ــــــــــﻮ زﻏﺎﺳــــــــــﺘﻪ‬ ‫‪186‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﻋﻠــﻲ دﻳﭙــﮏ ﻗﺰﻟﺒــﺎش‪ :‬ﻫــﻢ ﻳــﻮ ﺣــﺴﺎس او ﺑ‪５‬ﺒﺎﻛــﻪ ﺷــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﭘــﻪ ﺷــﻌﺮوﻧﻮ‬ ‫ﻛـــﻲ ﻳـــ‪ ３‬روﻣﺎﻧﻴـــﺖ ﻛـــﻢ او زﻣـــﻮږ د دې ﺳـــﭙ‪（５‬ﻠ‪ ３‬ﻣﻌﺎﺷـــﺮې د ﺑـــﺪو اړﺧﻮﻧـــﻮ ا‪請‬ـــﻼح‬ ‫زﻳﺎﺗﻪ ﻟﻴﺪل ﻛﻴ‪８‬ي‪＇ ،‬ﻪ ﭼﻲ وﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮه ﻛﻮي ﻟﻜﻪ ﭼﻲ واﻳﻲ‪:‬‬ ‫د ﺧﭙــــــﻞ ‪＄‬ــــــﺎن دﭘــــــﺎره ژوﻧــــــﺪ ﺑــــــﻪ ＇ﻨ‪／‬ــــــﻪ ژوﻧــــــﺪ وي‬ ‫ژوﻧــــﺪ ﻫﻐــــﻪ دى ﭼــــﻲ ﻳــــﻮ ＇ــــﻮك ﺧــــﻮ ﭘــــﺮې آﺑــــﺎد ﺷــــﻲ‬ ‫ﺑﻴـــــــــــﺎ ﺑـــــــــــﻪ اﻧـــــــــــﺪازه درﺗـــــــــــﻪ د ژوﻧـــــــــــﺪ ﻟ‪／‬ـــــــــــﻲ‬ ‫راﻛـــــــــــــــــﻪ ﺧﻨـــــــــــــــــﺪا‪－‬ﺎﻧﻲ‪ ،‬ژړا ﺗـــــــــــــــــﻪ ﻳﻮﺳـــــــــــــــــﻪ!‬

‫زﻟﻤـــﻰ ﺷـــﺎﻋﺮ رازق ﻓﻬـــﻴﻢ د اﻇﻬـــﺎر ﺧﭙـــﻞ ﻳـــﻮ اﻧـــﺪاز ﻟـــﺮي‪ ،‬ﻛـــﻢ‬ ‫ﻟﻴﻜـــﻲ ﺧـــﻮ ډ‪４‬ـــﺮ ＊ـــﻪ ﻟﻴﻜـــﻲ‪＊ ،‬ﺎﻳـــﺴﺘﻪ ﻓﻜـــﺮ د ده د ﻏـــﺰل ﺧـــﻮﺑﻲ‬ ‫ده‪ ،‬د ده ﻏﺰل ＊ﺎﻳﺴﺘﻪ او ﺳﻮﭼﻪ رﻧـ‪ ，‬ﻟﺮي‪:‬‬ ‫ﺑﻴــــﺎ ﺑــــﻪ را ﺳــــﻢ ﻛــــ‪７‬م ﭘــــﺮ دې ﻟــــﻮر د ﺧﻮﺷــــﺤﺎﻟﻴﺎﻧﻮ ﻧﺎﺗــــﺎر‬ ‫د ﻣـــــﺮګ ﭘـــــﻪ داړ و‪＄‬ـــــﻢ ﻣﻠ‪／‬ـــــﺮو! را وﻟﻤـــــﻪ ژوﻧـــــﺪون‬ ‫زﻣـــــﺎ د آه‪ -‬ﭘـــــﻪ ز‪４‬ـــــﺮ وﺑـــــﻢ ﺑﺎﻧـــــﺪي رﻗـــــﺼﻴ‪８‬ي ﺧﻠــــــ‪，‬‬ ‫دا ﺳــــﺘﺎ ﻟــــﻪ ﻻﺳــــﻪ ﺧــــﻮرم ＇ﭙــــ‪７‬ي ﻟﻜــــﻪ دف ﭘــــﺮ ﺑــــﺪن‬ ‫ﻓــﻀﻞ داد ﻓــﻀﻞ‪ :‬ﻫــﻢ زﻣــﻮږ د ﻧــﻮي ﻛﻬــﻮل ﺣــﺴﺎس زﻟﻤــﻰ ﺷــﺎﻋﺮ دى‪،‬‬ ‫د ده ﭘـــﻪ ﻏﺰﻟـــﻮ ﻛـــﻲ ﻛـــﻪ ﻳـــﻮې ﺧﻮاﺗـــﻪ د ﺟﺎﻧـــﺎن ﻏـــﻢ ﺷـــﺘﻪ‪ ،‬ﻧـــﻮ ﺑﻠـــ‪ ３‬ﺧﻮاﺗـــﻪ د‬ ‫دوران ﻏﻢ ﻫﻢ ﭘﻪ زﻳﺎت ﺗﻌﺪار ﺳﺮه ﻟﻴﺪل ﻛﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﭼﻲ واﻳﻲ‪:‬‬

‫‪187‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــــــــﺘﺎ ﺧﻨــــــــﺪا ﺑــــــــﻪ ﭘــــــــﺮ ‪＄‬ــــــــﺎن وﻟــــــــﻲ ﺑــــــــﺪه ﺑــــــــﻮﻟﻢ‬ ‫ﭘــــــﻪ ﺧﭙــــــﻞ ‪＄‬ــــــﺎن‪＄ -‬ــــــﺎن ﺧﻨــــــﺪوﻟﻰ ﻳــــــﻢ ﭘــــــﻪ وار‪ -‬وار‬ ‫اې اﺳــــﺮاﻓﻴﻠﻪ! زﻳﺎﺗــــﻪ وﺧــــﺖ ﺷــــﻮ‪ ،‬ﭘــــﻮ ﻛــــﻪ ﺧﭙﻠــــﻪ ﺷــــﭙ‪５‬ﻠ‪９‬‬ ‫د زﻣـــــــﺎﻧ‪ ３‬دا ﻟـــــــﻮړ ژور اوس ورﻛ‪５‬ـــــــﺪل دي ﭘـــــــﻪ ﻛـــــــﺎر‬ ‫ﺟﻤــﺎل اﻟــﺪﻳﻦ ﻣــﺴﺎﻓﺮ‪＊ :‬ــﻪ ＊ﺎﻳــﺴﺘﻪ ﻏــﺰل ‪－‬ــﻮ ﺷــﺎﻋﺮ دى‪ ،‬ﭼــﻲ ﺧﭙــﻞ‬ ‫ﺟﺬﺑﺎت ﭘﻪ ﻧﻮي اﺳﻠﻮب ﺷﻌﺮ ﺗﻪ ور ﺳﭙﺎري‪:‬‬ ‫زه ﻛـــــﻪ ﻫـــــﺮ ＇ـــــﻮ ‪＄‬ـــــﺎن ﺗـــــﻪ ﺳـــــﻜﻮن او اﻃﻤﻴﻨـــــﺎن ﻟ＂ـــــﻮم‬ ‫ﺧـــــــﻮ ﻣـــــــﺴﺎﻓﺮه! ﺣـــــــﺎدﺛ‪ ３‬دي ﻳـــــــﻮ ﭘـــــــﻪ ﺑﻠـــــــﻪ ﭘـــــــﺴ‪３‬‬ ‫ﺳــــﻴﺪ ﻧﻮرﻣﺤﻤــــﺪ ﺷــــﺎه‪ :‬ډ‪４‬ــــﺮ ＊ﺎﻳــــﺴﺘﻪ او ﭘــــﻪ زړه ﭘــــﻮري ﺷـــــﻌﺮوﻧﻪ‬ ‫ﻟﻴﻜﻲ‪:‬‬ ‫د دﻻﺳــــــــــــ‪ ３‬ﺧﻠـــــــــــــ‪ ，‬ﻛــــــــــــﻪ ﻧــــــــــــﻪ ﻟﺮﻣــــــــــــﻪ‬ ‫ﻻس ﺑــــــﻪ ﭘـــــــﻪ ﺧﭙﻠـــــــﻪ ﭘــــــﺮ ﺧﭙـــــــﻞ ﺳـــــــﺮ ﺗ‪５‬ـــــــﺮوم‬ ‫د ﺣـــﺎﻻﺗﻮ ‪＄‬ﭙﻠـــﻰ ﻣﺤﻤـــﺪﻋﻠﻲ ﺑﻮرﻳـــﻮال ﻳـــﻮ ﺑﺎ‪請‬ـــﻼﺣﻴﺘﻪ او ﺧـــﻮاري‬ ‫ﻛ） ﺷﺎﻋﺮ دى‪:‬‬ ‫ﺑﻮرﻳﻮاﻟـــــﻪ! ﺧـــــﻮى ﺑـــــﻪ وﻳـــــﺮ ﻛـــــ‪７‬ي ﺧـــــﻮى ﺑـــــﻪ ژاړي‬ ‫ﻳـــــﻮ ﭘـــــﺮې ﺑﻨـــــﺪي دروازي ﺷـــــﻮې ﺑـــــﻞ ﺑـــــ‪ ３‬ﺗـــــﺎ ﺷـــــﻮ‬ ‫زﻣــــﻮږ ﭘــــﻪ دې در‪４‬ــــﻴﻢ دور ﻛــــﻲ ﺷــــﻤﺲ اﻟــــﺪﻳﻦ ﺷــــﻤﺲ‪ ،‬ﺳــــﻠﻄﺎن‬ ‫زﺧﭙ‪５‬ـــﻞ‪ ،‬رﺷـــﻴﺪ ﺣﻘﻤـــﻞ‪ ،‬ﻫـــﺮات ﺧـــﺎن ﺣـــﺴﺮت‪ ،‬ﻫـــﻢ را‪＄‬ـــﻲ‪ ،‬دا ！ـــﻮل و‬ ‫ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗــﻪ د ＇ــﻪ ورﻛﻮﻟــﻮ ﭘــﻪ ﺗﺎﺑﻴــﺎ دي‪ ،‬ﻣﻤﻜﻨــﻪ ده ﭼــﻲ ﻟــﻪ وﺧــﺖ‬ ‫‪188‬‬

‫_________________________________________________‬ ‫ﺳــﺮه ﭘــﻪ دوى ﻛــﻲ ‪＄‬ﻴﻨــﻲ ‪＄‬ﻠﻤــﻲ و ﭘــ‪＋‬ﺘﻮ ادب ﺗــﻪ ډ‪４‬ــﺮ ＇ــﻪ ورﻛــ‪７‬ي او د‬ ‫ادب ﭘﻪ ډ‪－‬ﺮ ﻛﻲ اوﭼﺖ ﻧﻮم و‪＂－‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻓــــــــــــــــــــــــــﺮوري‬ ‫‪١٩٩٢‬ء‬

‫‪189‬‬