Ova Ects

EVROPSKI SISTEM PRENOSA BODOVA U VISOKOM ŠKOLSTVU 92',ý.52=ECTS Prof. dr Radmila MarinkoviüNeduþin 3UHGUDJ/D]HWLü

,]GDYDþ $OWHUQDWLYQDDNDGHPVNDREUD]RYQDPUHåD Masarikova 5, Beograd www.aaen.edu.yu [email protected] =DL]GDYDþD 6UELMDQND7XUDMOLü Urednik Aljoša Mimica Dizajn korica 0LOLFD0LORMHYLü Priprema za štampu

7LUDå 1000 Štampa

ISBN 86–84151–02–X

EVROPSKI SISTEM PRENOSA BODOVA U VISOKOM ŠKOLSTVU 92',ý.52=ECTS Prof. dr Radmila Marinkoviü1HGXþLQ 3UHGUDJ/D]HWLü

BEOGRAD decembar 2002

6DGUåDM Predgovor..........................................................................7 Uvod................................................................................11 0DOLUHþQLN(&76D........................................................13 Istorijat i osnovne karakteristike ECTS-a.......................16 ECTS bodovi...................................................................18 ECTS koordinatori ..........................................................30 Dokumenti ECTS-a.........................................................32 Dodatak diplomi..............................................................43 8PHVWR]DNOMXþND............................................................48 PRILOZI PRILOG 1.

Formular za prijavu studenta ..........................................55 PRILOG 2.

8JRYRURXþHQMX..............................................................61 PRILOG 3.

Prepis ocena ....................................................................67 PRILOG 4.

Osnovna struktura i uputstva za pripremu informacionog paketa .....................................................72 PRILOG 5.

Osnovna struktura i uputstva za pripremu dodatka diplomi ............................................................................79 PRILOG 6.

Examples of Diploma Supplements Primeri dodatka diplomi .................................................89 PRILOG 7.

Prepis ocena ..................................................................111 Spisak nacionalnih koordinatora za ECTS/DS .............141

Predgovor Ministarstvo prosvete i sporta Republike Srbije izradilo je strategiju za reformu visokog školstva u okviru koje je izdvojeno nekoliko prioritetnih oblasti koje bi WUHEDOR SRVHEQR SURXþLWL L QD RVQRYX WRJD SULSUHPLWL rešenja za novi zakon o visokom školstvu. Strategija je dostavljena svim univerzitetima u Srbiji, kao i nevladinim organizacijama koje rade u oblasti visokog obrazoYDQMD6YHVQLþLQMHQLFHGD0LQLVWDUVWYRQHPRåHVkPRGD pripremi relevantne materijale pozvali smo sve zainteresovane da nam se jave i pomognu u radu na reformi. Kao rezultat ove saradnje nastalo je nekoliko tekstova koji se odnose na pojedine tematske celine. Namera nam je da ove informacije prezentiramo akademskoj zajednici Srbije i da time stvorimo osnovu za javnu diskusiju o navedenim temama. Pred vama je druga publikacija iz ove serije. U njoj VX REUDÿHQL ECTS (Evropski sistem prenosa bodova) i dodatak diplomi. U procesu stvaranja evropskog prostora YLVRNRJREUD]RYDQMDGRãORVHGR]DNOMXþNDGDMHSRWUHEQR GD VH XYHGH MHGLQVWYHQD PHUD RSWHUHüHQMD VWXGHQWD NRMD se koristi za definisianje potrebnog rada u savladavanju jednog predmeta, jedne godine studija i celog studijskog SURJUDPD .DNR MH RYD PHUD SRþHWQR XYHGHQD UDGL ostvarivanja mobilnosti studenata tokom studija, ona je i dobila naziv „evropski sistem prenosa bodova“. Tek kasQLMH VH GRãOR GR ]DNOMXþND GD VH QMRPH PRåH L]UD]LWL L RSWHUHüHQMH X RNYLUX MHGQRJ SURJUDPD WDNR GD VH GDQDV sve više govori o „evropskom sistemu prenosa i akumulacije bodova“ (ECTAS). 5D]OLþLWH DQDOL]H VWDQMD QD XQLYHU]LWHWLPD X 6UELML ukazale su na neophpodnost izmene nastavnih planova i 7

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

SURJUDPD6RE]LURPQDWDNR]QDþDMDQ]DGDWDNNRMLVWRML pred našim visokoškolskim institucijama smatrali smo da MHQHRSKRGQRGDVHRYRPSURFHVXSULVWXSLQDQDþLQ NRML ELELRVDREUDåHQIRUPLUDQMXQDVWDYQLKSODQRYDX(YURSL 'UXJLP UHþLPD QHPD QLNDNYLK VPHWQML GD VH QRYL nastavni planovi formiraju uz poštovanje sistema bodova. 8 åHOML GD VH VYLP NROHJDPD RODNãD UDG QD UHIRUPL nastavnih planova i programa, u ovoj publikaciji priNXSOMHQHVXLREUDÿHQHVYHUHOHYDQWQHLQIRUPDFLMHYH]DQH za ECTS 2þHNXMH VH GD üH QRYL ]DNRQ R YLVRNRP školstvu precizirati vrednost jednog boda u odnosu na RSWHUHüHQMHVWXGHQDWDNDRLXNXSDQEURMERGRYDXMHGQRM akademskoj godini i celom programu. Pored toga, zakon üH PRUDWL GD RGJRYRUL L QD SLWDQMD ]DVWDUHYDQMD SUL NXSOMHQLK ERGRYD PRJXüLK DOWHUQDWLYQLK QDþLQD ]D SUL]QDYDQMHERGRYDLWGýLQMHQLFDGDLSRVWRMHüL=DNRQR XQLYHU]LWHWX GR]YROMDYD GD VH RELP QDVWDYH L]UDåDYD X ERGRYLPD NRML LVWLQD QLVX SRVHEQR SUHFL]LUDQL SUXåD PRJXüQRVW5HSXEOLþNRPVDYHWX]DUD]YRMXQLYHU]LWHWDGD L]UDGL]YDQLþQRXSXWVWYR]DSULPHQXVLVWHPDERGRYD1D WDM QDþLQ RPRJXüLOR EL VH VYLPD NRML WR åHOH GD L SUH donošenja zakona usklade svoje planove i programe sa evropskim sistemom. Dodatak diplomi je svojevrstan standard kojim se SUHFL]LUD QDþLQ QD NRML VH X] GLSORPX VWXGHQWX GDMX L dodatne informacije o savladanom programu. Poštovanje VWDQGDUGDRPRJXüLüHNRUHNWQLMHLHILNDVQLMHXSRUHÿLYDQMH GLSORPD VWHþHQLK QD UD]OLþLWLP LQVWLWXFLMDPD L VYDNDNR RODNãDWL NRPXQLNDFLMX L]PHÿX GLSORPLUDQRJ VWUXþQMDND L SRVORGDYFD,DNRGRGDWDNGLSORPLQLMHREDYH]XMXüLGRNX PHQW SR VDGDãQMHP ]DNRQX RQD üH WR VYDNDNR SRVWDWL X novom zakonu o visokom školstvu. Naravno da ne postoji nikakva prepreka da visokoškolske institucije SRþQXGDL]GDMXRYDMGRNXPHQWLSUHQHJRãWRWRSRVWDQH njihova zakonska obaveza. 8

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

0LQLVWDUVWYR SURVYHWH L VSRUWD åHOL SRVHEQR GD VH ]DKYDOLSURIGU5DGPLOL0DULQNRYLü1HGXþLQSURUHNWRUX 8QLYHU]LWHWD X 1RYRP 6DGX L 3UHGUDJX /D]HWLüX VWX GHQWX 8QLYHU]LWHWD X 1RYRP 6DGX L þODQX ,]YUãQRJ RG ERUD 6WXGHQWVNH 8QLMH 6UELMH NRML VX SULSUHPLOL QDMYHüL GHR WHNVWD NDR L %RMDQX .RPQHQRYLüX L] $OWHUQDWLYQH DNDGHPVNH REUD]RYQH PUHåH NRML MH WHNVW GRSXQLR QD osnovu iskustva koja je AAOM stekao u dvogodišnjoj primeni ECTSD7HKQLþNLGHRSRVODYH]DQ]DSULSUHPXL izdavanje publikacija preuzeo je Unesco-Chair for University Management, koji je u školskoj 2001/2002. godini dodeljen Alternativnoj akademskoj obrazovnoj PUHåL X %HRJUDGX )LQDQVLMVNX SRGUãNX SRUHG 8QHVFR &KDLUD SUXåLR MH L )RQG ]D RWYRUHQR GUXãWYR L] %HR grada. 3URIGU6UELMDQND7XUDMOLü

Beograd, 6. 12. 2002.

9

Uvod Visoko obrazovanje u Srbiji se u ovoj deceniji nalazi SUHGYHOLNLPL]D]RYLPDRGNRMLKMHQDMYHüLXNOMXþLYDQMH naših univerziteta u jedinstven evropski obrazovni prostor koji pre svega promoviše Bolonjski proces. Jedan od osnovnih „alata” u izgradnji jedinstvenog prostora evropskog obrazovanja jeste ECTS – Evropski sistem prenosa bodova, koji nacionalnim sistemima širom Evrope REH]EHÿXMHSUHVYHJDWUDQVSDUHQWQRVWXRGQRVXQDGUXJH REUD]RYQH VLVWHPH WUåLãWH UDGD L VWXGHQWH L RPRJXüDYD efikasnu pokretljivost studenata i profesora na nivou Evrope. Opšti principi i mehanizmi sistema ECTSSULKYDüHQL VX ãLURP (YURSH L SUHGVWDYOMDMX GDQDV YHü XQLYHU]DODQ VLVWHP ]D NRPXQLNDFLMX L]PHÿX DNDGHPVNLK LQVWLWXFLMD Iako je polazna ideja u razvoju ovog sistema bila poveüDQMH PRELOQRVWL VWXGHQDWD X MHGLQVWYHQRP HYURSVNRP prostoru visokog obrazovanja, iskustva su pokazala da XYRÿHQMH SULQFLSD ECTS-a LVWRYUHPHQR SRGVWLþH VYDNX instituciju i na reformu sopstvenih obrazovnih programa, WH QD SRVWL]DQMH YHüH IOHNVLELOQRVWL X REUD]RYQRM GH latnosti kao pretpostavke šire lepeze izlaznih profila i na SURPHQH X RUJDQL]DFLML QDVWDYH XVPHUHQH ND SRYHüDQMX efikasnosti studija. Pored osnovne ideje o prenosu bodova, danas se smatra da ovaj sistem treba da bude GRJUDÿHQ X VPLVOX DNXPXODFLMH ERGRYD WRNRP VWXGLMD (ECTAS), iako u ovom domenu još uvek postoje RGUHÿHQH GLOHPH R RSãWLP PHKDQL]PLPDUpravo su to UD]OR]L NRML SRGVWLþX L QDãH LQVWLWXFLMH YLVRNRJ REUD]R YDQMDQDXEU]DQHSULSUHPH]DXYRÿHQMHVLVWHPDECTS-a, þDNLXXVORYLPDNDGDMHYUHPHSXQHGRVWXSQRVWLHYURS skih programa mobilnosti studenata još neizvesno. 11

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

&LOM RYRJ YRGLþD MHVWH GHWDOMQLMH XSR]QDYDQMH QDãH akademske javnosti sa osnovnim postavkama, metodoloJLMRPSULPHQHLSUDWHüLPGRNXPHQWLPDECTS-a. U izradi RYRJ LQIRUPDWLYQRJ PDWHULMDOD NRULãüHQL VX PDWHULMDOL Evropske komisije i odgoYDUDMXüL SULUXþQLFL ]D SULPHQX sistema ECTS-a u visokoobrazovnim institucijama. KoULVQL PDWHULMDOL L] RYH REODVWL PRJX VH QDüL QD LQWHUQHW adresama Evropske komisije, programa Erasmus i EnicNaricPUHåH R. M.-N. P. L.

12

0DOLUHþQLN(&76D European Credit Transfer System, ECTS – evropski sistem prenosa bodova/kredita osmišljen je kao jedinVWYHQVLVWHPNRMLRPRJXüDYDODNãXSUHSR]QDWOMLYRVWLSR UHÿHQMHUD]OLþLWLKREUD]RYQLKSURJUDPDQDXQLYHU]LWHWLPD i drugim visokoobrazovnim institucijama u zemljama EvURSH 6LVWHP MH ]DVQRYDQ QD ERGRYLPD NRML L]UDåDYDMX RSWHUHüHQMHVWXGHQWDXVDYODÿLYDQMXRGUHÿHQRJSURJUDPD studija (60 bodova za akademsku godinu, 30 za semestar, 20 za trimestar). Primena sistema ECTS-a u univerzitetskoj praksi doprinosi pokretljivosti studenata u evropVNRP SURVWRUX YLVRNRJ REUD]RYDQMD X] PRJXüQRVW SUH QRVD L DNXPXODFLMH ERGRYD VWHþHQLK X UD]OLþLWLP LQVWLWX FLMDPD SD WLPH SUHGVWDYOMD L RVQRY NYDOLWHWQH PHÿXXQL verzitetske saradnje i studenata i nastavnika. Credits – ERGRYLNUHGLWL VXNOMXþQL HOHPHQWi ECTS-a. Bodovi/krediti se dodeljuju pojedinim kursevima/modulima/predmetima, kao i drugim oblicima savladavanja SUHGYLÿHQRJ SURJUDPD VWXGLUDQMD VHPLQDUL SURMHNWL LV piti, rad na terenu, disertacije...). Oni predstavljaju kvanWLWDWLYQR PHULOR XNXSQR XORåHQRJ UDGD VWXGHQWD X VDYODÿLYDQMXSUHGYLÿHQRJJUDGLYDLGRGHOMXMXVHVWXGHQWX QDNRQXVSHãQRJRNRQþDQMDRGUHÿHQRJSURJUDPD Student workload ± RSWHUHüHQMH VWXGHQWD X VDYOD ÿLYDQMX RGUHÿHQRJ SURJUDPDSUHGPHWDNXUVD SUHGVWDYOMD relativno merilo ukupnog rada studenta koji podrazumeva YUHPH SURYHGHQR QD QDVWDYL SUHGDYDQMD YHåEH VHPL nari, konsultacije), kao i vreme provedeno u pripremi za QDVWDYXXþHQMXUDGXQDSURMHNWLPDLXL]UDGLVHPLQDUVNLK L GUXJLK UDGRYD SUDNVL L GU 2SWHUHüHQMH VH LVND]XMH SX WHPEURMþDQHYUHGQRVWLEURMERGRYD XRGQRVXQDXNXS QRRSWHUHüHQMHWRNRPDNDGHPVNHJRGLQHERGRYD  13

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Student Application Form – formular za prijavljivanje studenta za studije na drugoj visokoškolskoj instituciji je dokument ECTS-a koji obuhvata osnovne poGDWNH R VWXGHQWX L PDWLþQRM LQVWLWXFLML 3ULMDYD VH SRSX njava uz konsultacije sa ECTS NRRUGLQDWRURP PDWLþQH LQVWLWXFLMHLX]QMXVHSULODåHSUHGORJXJRYRUDRVWXGLUDQMX i prepis ocena. Learning Agreement – ugovor o studiranju na QHPDWLþQRMYLVRNRREUD]RYQRMLQVWLWXFLMLMHGRNXPHQWNRML definiše program studiranja za svakog studenta, a potSLVXMX JD VWXGHQW PDWLþQD LQVWLWXFLMD L LQVWLWXFLMDGRPD üLQ 2YLP XJRYRURP VH REH]EHÿXMH SUL]QDYDQMH UHDOL ]RYDQRJSURJUDPDQDLQVWLWXFLMLGRPDüLQXRGVWUDQHPD WLþQHLQVWLWXFLMH6DþLQMDYDVHNDRSUHOLPLQDUQLGRNXPHQW LPRåHVHPHQMDWLWRNRPERUDYNDVWXGHQWDX]VDJODVQRVW svih potpisnika. Transcript of Records – prepis ocena je dokument NRML LQVWLWXFLML GRPDüLQX SUXåD GHWDOMQH SRGDWNH R SUHW KRGQR UHDOL]RYDQRP REUD]RYQRP SURJUDPX QD PDWLþQRM instituciji (iskazanom i putem ECTS bodova za svaki SRORåHQSUHGPHWNXUV LSRVWLJQXWLPUH]XOWDWLPDXQMHJR vom savladavanju za studenta koji podnosi prijavu. 8VSHK VWXGHQWD LVND]XMH VH NDNR QD ED]L YDåHüHJ GR PDüHJVLVWHPDRFHQMLYDQMDWDNRLSULPHQRP RSãWH VNDOH ECTS ocena. Information Package – informacioni paket/informaWRUR VWXGLMDPD SUHGVWDYOMD YRGLþ NUR] SURJUDP L SUDYLOD VWXGLMD QD RGUHÿHQRM YLVRNRãNROVNRM LQVWLWXFLML NRML GDMH kompletnu informaciju o obrazovnim profilima, predmetima/kursevima (obaveznim i izbornim) i sistemu stuGLUDQMD2QREDYH]QRPRUDGDVDGUåLRSLVVDGUåDMDSUHG PHWD SUHGYLÿHQRJ RSWHUHüHQMD ]D QMLKRYR VDYODdavanje L]UDåHQRECTS bodovima) i detalje o sistemu polaganja LVSLWD L QDþLQX RFHQMLYDQMD ,VWRYUHPHQR RYDM YRGLþ ]D 14

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

interesovanim studentima i akademskom osoblju treba da SUXåL LQIRUPDFLMH R VDPRM LQVWLWXFLML XVORYLPD åLYRWD (smeštaj, osiguranje, medicinska zaštita) i ostalim aktivQRVWLPDQDRGUHÿHQRPXQLYHU]LWHWXIDNXOWHWXLQMHJRYLP departmanima/odsecima. Diploma Supplement – dodatak diplomi je dokuPHQW NRML VH SULODåH GLSORPL LOL GUXJRP GRNXPHQWX R ]DYUãHQRP RGUHÿHQRP VWHSHQX VWXGLMD VHUWLILNDW DND GHPVNL VWHSHQ  V FLOMHP GD SUXåL GHWDOMQLML XYLG X QLYR SULURGX VDGUåDM VWXGLMD VLVWHP L SUDYLOD VWXGLUDQMD QD RGUHÿHQRMYLVRNRãNROVNRMLQVWLWXFLML2YDMGRNXPHQWVDþL njava nacionalna visokoobrazovna institucija koja izdaje i diplomu, u skladu sa opštim modelom ovog dokumenta koji je usvojen na evropskom nivou. Recognition of Diplomas/Qualification – priznavanje diploma/kvalifikacija je postupak priznavanja odreÿHQH NYDOLILNDFLMH VWHþHQH X GUXJRP REUD]RYQRP VL VWHPXX]SURFHQXLXWYUÿLYDQMHHNYLYDOHQWDGLSORPHDND GHPVNRJ]YDQMDNYDOLILNDFLMHXRGQRVXQDGRPDüLVLVWHP LYDåHüXGRPDüXQRPHQNODWXUX

15

Istorijat i osnovne karakteristike ECTS-a Evropska zajednica kroz Bolonjski proces promoviše PHÿXXQLYHU]LWHWVNX VDUDGQMX NDR PRüQR VUHGVWYR ]D XQDSUHÿHQMHNYDOLWHWDREUD]RYDQMDDPRELOQRVWVWXGHQDWD i nastavnog osoblja predstavlja dominantan element te PHÿXXQLYHU]LWHWVNHVDUDGQMH3URJUDPErasmus jasno poND]XMH GD VWXGLUDQMH X LQRVWUDQVWYX PRåH ELWL QDURþLWR YDåQRLVNXVWYRLWRQHVDPRXVPLVOXXSR]QDYDQMDGUXJLK ]HPDOMDLGHMDMH]LNDLNXOWXUDYHüLNDRYDåDQHOHPHQWX ostvarivanju akademske i profesionalne karijere. Priznavanje studiranja i diploma jeste preduslov za stvaranje otvorenog evropskog obrazovnog prostora u kome se studenti i profesori mogu kretati bez prepreka. Upravo zbog ovih razloga razvio se Evropski sistem preQRVD ERGRYD 7R MH X SRþHWNX ELR SLORW SURMHNDW  evropska univerziteta u okviru programa Erasmus, u cilju XQDSUHÿHQMD SUL]QDYDQMD X LQRVWUDQVWYX GLSORPD L GHORYD VWXGLMD RNRQþDQLK X PDWLþQRM ]HPOML 8EU]R ECTS je SUHVWDRGDEXGHVDPRSLORWSURMHNDWWHMHLXNOMXþLYDQMHP YHüHJ EURMD HYURSVNLK XQLYHU]LWHWD GRELR PQRJR ãLUX evropsku dimenziju. Univerziteti u Srbiji dugo su bili izolovani od svih evropskih tokova u oblasti visokog REUD]RYDQMD D ± QDNRQ SURPHQD  JRGLQH ± VXRþD YDMXVHVDL]D]RYLPDNRMLLPVHQDPHüXXSUHVWUXNWXLUDQMX þLWDYRJ VLVWHPD YLVRNRJ REUD]RYDQMD X VNODGX VD HYURSVNLPWHQGHQFLMDPDLL]D]RYLPDNRMHLPQXGLPRJXüH VNRUR XNOMXþLYDQMH X SURJUDPH NDR ãWR MHErasmus. Korisne informacije o trendovima razvoja evropskog prostora visokog obrazovanja mogu se pribaviti na adresi: http://europa.eu.int/comm/education/higher.html

16

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Osnovne karakteristike ECTS-a ECTS je pre svega efikasan instrument za kreiranje transparentnosti programa koje nude visokoobrazovne institucije i diploma koje izdaju. ECTS gradi mostove PHÿX LQVWLWXFLMDPD L WLPH ãLUL PRJXüQRVW L]ERUD ]D studente. Sistem olakšava institucijama priznavanje UH]XOWDWD VWXGHQDWD X VDYODGDYDQMX RGUHÿHQRJ SURJUDPD VWXGLMD SXWHP XSRWUHEH RSãWH SULKYDüHQLK PHUD ± ERGRYDNUHGLWDLRFHQD±LREH]EHÿXMHMHGLQVWYHQSULVWXS u tuPDþHQMX QDFLonalnih sistema visokog obrazovanja širom Evrope. ECTS se zasniva na tri osnovna elementa: 1. na informacijama o visokoobrazovnoj instituciji koje daju uvid u nastavne programe i druge opšte XVORYH åLYRWD L UDGD VWXGHQDWD SRWHQFLMDOQLP SDU tnerskim institucijama i zanteresovanim studentima; 2. na informacijama o studijskom programu koji je VWXGHQW SRKDÿDR L QMHJRYRP XVSHKX X VDYODGD vanju programa; 3. QDPHÿXVREQRPXJRYRUXL]PHÿXSDUWQHUVNHLQVWL WXFLMH L VWXGHQWD þLPH VH REH]EHÿXMH SUL]QDvanje SURJUDPDVWXGLMDNRMHMHVWXGHQWXVSHãQRRNRQþDR XRGUHÿHQRMLQVWLWXFLML Upotreba ECTS ERGRYD RPRJXüDYD SURFHQX XNXS QRJ RSWHUHüHQMD VWXGHQWD SULOLNRP VDYODGDYDQMD QHNRJ dela studijskog programa, ali ne i toga kako je student VDYODGDRWRJUDGLYR2FHQHL]UDåHQHSDUDOHOQRSULPHQRP ORNDOQRJ QDþLQD RFHQMLYDQMD L NDRECTS ocene (prema dogovorenoj jedinstvenoj skali ECTS-a) predstavljaju merilo postignutog uspeha. 17

ECTS bodovi Šta su ECTS bodovi? ECTS ERGRYL VX EURMþDQD YUHGQRVW L]PHÿX  L  koja se dodeljuje predmetima/kursevima da bi se opisao NRHILFLMHQW RSWHUHüHQMD VWXGHQWD SULOLNRP VDYODGDYDQMD SUHGYLÿHQRJ JUDGLYD 2QL RVOLNDYDMX NROLþLQX UDGD NRMX VYDNLSUHGPHWNXUV]DKWHYDXRGQRVXQDXNXSQXNROLþLQX rada koja je potrebna da se završi cela godina studija u RGUHÿHQRM LQVWLWXFLML WM SUHGDYDQMD SUDNWLþDQ UDG VHPLQDULNRQVXOWDFLMHUDGQDWHUHQXVDPRVWDOQRXþHQMH± X ELEOLRWHFL LOL NRG NXüH ± L LVSLWH LOL GUXJH DNWLYQRVWL procenjivanja postignutog uspeha. Dakle, ECTS bodovi predstavljaju celokupan rad studenta, a ne samo vreme provedeno u nastavi.

Dodeljivanje ECTS bodova Kako kursevima dodeljivati ECTS bodove? 3ULOLNRP L]UDþXQDYDQMD EURMD ERGRYD ]D RGUHÿHQ predmet/kurs, treba uzeti u obzir dva polazišta i standarda: 1. jedna akademska godina nosi 60 bodova, jedan semestar 30, a trimestar 20 bodova; 2. VWXGHQW SULOLNRP VWXGLUDQMD UDGL XþHVWYXMH QD nastavi i konsultacijama, priprema se za nastavu, XþL SULSUHPD VHPLQDUVNH UDGRYH SURMHNWH L VO  kao i svaki drugi radnik, ne više od 8 sati dnevno 5 dana nedeljno, tj. ukupno 40 sati nedeljno. 18

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Kvantitativna procena optereüHQMD VWXGHQWD X VD YODÿLYDQMX RGUHÿHQRJ VWXGLMVNRJ SURJUDPD SUHGVWDYOMD MHGDQRGQDMYHüLKL]D]RYDXSULPHQLVLVWHPDERGRYDSR sebno ako se ovaj sistem primenjuje u smislu akumulacije bodova tokom studija. Iako još uvek ne postoji JHQHUDOQDVDJODVQRVWRNULWHULMXPLPDRYHSURFHQHVOHGHüL SULPHUL PRJX GD SRVOXåH X RULMHWDFLQRM SURFHQL L SR þHWQRPVDJOHGDYDQMXPRJXüHUDVSRGHOHERGRYDXRNYLUX RGUHÿHQRJQDVWDYQRJSURJUDPD 1D YHüLQL HYURSVNLK XQLYHU]LWHWD SD L QD XQLYHU zitetima u Srbiji, semestar (nastava + ispitni rokovi + SUD]QLFL  WUDMH  QHGHOMD GRN MH RELþQR VYHJD  QH delja nastava. Ako to imamo u vidu, tada ukupan broj radnih sati studenta u semestru iznosi 22,5 x 40 = 900 sati. Broj bodova koji pripada jednom kursu u trajanju od jednog semestra (X) je direktno srazmeran broju sati (Y) koje VWXGHQWSURYHGHQDQDVWDYLWRJNXUVDSULSUHPDMXüLVH]D QMX SLãXüL UHIHUDWH VHPLQDUVNH UDGRYH L VO 1D WDM QDþLQ PRåHVHSRVWDYLWLSURSRUFLMD X : 30 bodova = Y : 900 sati Primer: Ako se jedan kurs sastoji od 2 sata predaYDQMDLVDWDODERUDWRULMVNLKYHåELQHGHOMQRDLQVWLWXFLMD uz konsultaciju studenata oceni da je za jedan sat preGDYDQMD SURVHþQRP VWXGHQWX SRWUHEDQ MRã MHGDQ VDW XþH QMDD]DMHGDQVDWODERUDWRULMVNLKYHåELVDWD]DSULSUHPX LXþHQMHQDNRQWRJDRQGDGREURMD<GROD]LPRQDVOHGHüL QDþLQ 2 sata nastave predavanja x 12 nastavnih nedelja = 24 sata rada VDWDQDVWDYHYHåEL[QDVWDYQLKQHGHOMD 24 sata rada

19

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

VDWDXþHQMD]DSUHGDYDQMD[QDVWDYQLK nedelja = 24 sata rada [ VDWDSULSUHPH]DYHåEHLXþHQMD[ 12 nastavnih nedelja = 48 sati rada ukupno: Y = 120 sati rada Kada se primeni prethodno navedena proporcija, dobija se vrednost od 4 boda za ovaj kurs. Kvantitativna procena potrebnog individualnog rada VWXGHQWD ]D XVSHãDQ ]DYUãHWDN RGUHÿHQRJ SURJUDPD MH QHVXPQMLYR QDMWHåL GHR X SULPHQL RYH SURFHGXUH 2QD ]DYLVL RG QDXþQH GLVFLSOLQH L VORåHQRVWL SUHGYLÿHQRJ programa. Pri tome, treba imati u vidu vreme potrebno za sakupljanje i odabiranje materijala u vezi sa temom i SUHGPHWRP ]D þLWDQMH PDWHULMDOD SULSUHPX SLVPHQRJ L usmenog dela ispita, pisanje seminarskog (ili završnog) rada, nezavisni rad u laboratoriji. U procenama je korisno primeniti i globalna pravila o vremenu potrebnom za VDYODÿLYDQMHSLVDQRJWHNVWD F VWXGHQW SUYH JRGLQH PRåH GD SURþLWD  VWUDQD X jednom satu, ukoliko pisan tekst nije previše konGHQ]RYDQ LLOL VORåHQ RYD SURFHQD VH RGQRVL QD pripremu usmenog ili pismenog ispita, seminarskih i drugih radova; F za studente viših godina studija broj strana po satu je 6-7; F za pisanje jednog teksta (seminarski, završni rad LWG SRWUHEQRMHYUHPHNROLNRL]DVDYODÿLYDQMH VWUDQDWHNVWDPRQRJUDILMHQDXþQLUDGRYLþODQFL  3URUDþXQ RSWHUHüHQMD VWXGHQWD PRåH VH VYHVWL L QD školsku godinu studija. Ako se prihvati prosek od 40 UDGQLKQHGHOMDWRNRPMHGQHãNROVNHJRGLQHLRSWHUHüHQMH od 40 sati nedeljno, tada se dobije ukupno 1600 radnih 20

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

sati rada studenta tokom jedne školske godine. S obzirom da jedna školska godina nosi 60 bodova, proizilazi da MHGDQERGRGJRYDUDSULEOLåQRUDGQLKVDWL 6WXGHQWPRåHGDL]DEHUHNXUVHYHXMHGQRPVHPHVWUX X]NRQVXOWDFLMXVDNRRUGLQDWRURPPDWLþQHLQVWLWXFLMHNRML MH]DGXåHQ]DUDGVDVWXGHQWLPDWDNRGDVHXQDþHOXXN lopi u 30 bodova po semestru. Uzimanje više ili manje kurseva, pa time i bodova, dozvoljeno je jedino uz odobrenje koordinatora na njegovoj instituciji. .RULãüHQMH GHFLPDOD X ERGRYDQMX QD SULPHU  ERGD  WUHEDOR EL L]EHüL LOL EDUHP RJUDQLþLWL QD SRORYLQX ERGD ,DNR NRULãüHQMH GHFLPDOD X ERGRYDQMX PRåH ELWL PDWHPDWLþNLWDþQRWRPRåHGDVWYRULSUREOHPHMHUYHüLQD institucija ne smatra da je potrebna takva preciznost u dodeljivanju bodova. U modularnim programima u kojima svi kursevi QRVH LVWX WHåLQX LOL WDPR JGH SRVWRML VLVWHP ERGRYDQMD koji se zasniva na radu studenta, potrebno je izvršiti konverziju. Na primer, norveški sistem je modularan i zasniva se na bodovima, sa 20 bodova po godini studija. Da bi se norveški bodovi prebacili u ECTS potrebno je VDPR SRPQRåLWL QMLKRYX YUHGQRVW VD  L GRELMD VH HNYL valentna vrednost u ECTS bodovima. Za ostale sisteme bodovanja koji se zasnivaju samo na vremenu provedenom u nastavi konverzija u ECTS PRJXüDMHSRGXVORYRPGDVHXUDþXQDMXLRVWDOLSRPHQXWL aspekti rada studenta. 3RQHNDGVHVXVUHüHQHMHGQDNDUDVSRGHODNRHILFLMHQWD RSWHUHüHQMD PHÿX VHPHVWULPD X RNYLUX MHGQH JRGLQH VWXGLMDQRRYRQHELWUHEDORGDSUHGVWDYOMDYHüLSUREOHP ukoliko godina ukupno nosi 60 bodova. Ukoliko je takva VLWXDFLMD QDSRPHQD X LQIRUPDWRUX VSUHþLüH L]QHQDÿHQMD za studente koji sastavljaju program studiranja u inoVWUDQVWYX NRML XNOMXþXMH NXUVHYH VD UD]OLþLWLK JRGLQD VWX dija. 21

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Opšta filozofija ECTS MH RPRJXüDYDQMH IOHNVLELOQR VWL L WR VH GRVOHGQR SULPHQMXMH L X VOXþDMX GRGHOMLYDQMD ERGRYD 1D LQVWLWXFLMDPD RVWDMH GD SRNDåX GRVOHGQRVW X GRGHOMLYDQMXERGRYDVOLþQLPSURJUDPLPDVWXGLMD Prema dosadašnjoj praksi, raspodela ECTS bodova VHPRåHYUãLWLQDGYDQDþLQD SROD]HüLRGRSWHUHüHQMD VWXGHQWDQDRGUHÿHQRPSUHGPHWXNXUVXRGR]GRQDJRUH    SUHPD XNXSQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQWD ]D ]DYUãHWDN þLWDYRJSURJUDPDRGR]JRQDGROH 3UHPDSUYRPQDþLQX raspodele bodova, središnje mesto zauzima konkretan predmet/kurs kome se dodeljuju bodovi, nezavisno od RVWDOLK NXUVHYD X RNYLUX SURJUDPD 8 WRPH MH L QDMYHüL nedostatak ovog metoda raspodele bodova – nejasno je NDNDYMHSRORåDMRGUHÿHQRJSUHGPHWDNXUVDXRGQRVXQD GUXJH NDR L QD RSãWL SODQ VWXGLMD ýHVWR VH GRJDÿD GD predmetni nastavnik preceni ili podceni svoj predmet, što GLUHNWQR XWLþH QD SURFHQX SRWUHEQRJ UDGD VWXGHQWD Praksa je pokazala da je drugi metod daleko bolji, iako PRåGD QD SUYL SRJOHG NRPSOLNRYDQLML 3ROD]QD RVQRYD RYRJ SULVWXSD MH FHORNXSDQ QDVWDYQL SURJUDP RGUHÿHQLK VWXGLMD SUL þHPX VH krajnji rezultat nastavnog procesa definiše na tri nivoa: • na nivou celokupnog programa na osnovu kojeg student dobija zvanje; • na nivou svake godine studija u okviru tog programa; • na nivou svakog predmeta/kursa/modula. Pod pojmom krajnji rezultat nastavnog procesa poGUD]XPHYDVHVWHþHQR]QDQMHDQDOLWLþNHYHãWLQHSUDNWLþ QHYHãWLQHLWG8VOHGHüHPNRUDNXVHYUãLSURFHQDNROLNR je vremena potrebno da bi se postigao svaki od navedenih NUDMQMLKUH]XOWDWDQDVWDYQRJSURFHVD3URUDþXQVH]DVQLYD na pretpostavci šta jedan SURVHþDQVWXGHQWPRåHGDXUDGL ]D RGHUHÿHQR YUHPH 8 VOXþDMX GD VH RYDM SURUDþXQ QH 22

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

SRNODSD VD UDVSRORåLYLP YUHPHQRP QHRSKRGQR MH QDþL QLWL NRPSURPLV L]PHÿX QLYRD ]QDQMD L YHãWLQD SUHPD SUHGYLÿHQLP NUDMQMLP UH]XOWDWLPD QDVWDYQRJ SURFHVD V MHGQHVWUDQH L UDVSRORåLYRJ YUHPHQD V GUXJH VWUDQH 7R ]QDþL GD üH VH QDMYHURYDWQLMH PRUDWL SULODJRGLWL NUDMQML rezultat nastavnog procesa i realnije proceniti ukupno WUDMDQMH VWXGLMD ]D SURVHþQRJ VWXGHQWD 8NROLNR VH RYDM SURFHVL]YHGHQDSUDYLQDþLQ]QDüHVHNROLNRMHYUHPHQD dovoljno za svaki predmet/kurs/modul i koliki broj bodova se ttim jedinicama dodeljuje.

Modularizacija nastave U nekim obrazovnim sistemima programi studija podeljeni su na celine – module. Cilj modularizacije QDVWDYHMH EROMH SURILOLVDQMH QDVWDYQLK VDGUåDMD L QMLKRYR povezivanje usmereno ka postavljenim ciljevima ukupnog nastavnog programa. U široj tematskoj oblasti bitnoj ]D RGUHÿHQX ]DYUãQX NYDOLILNDFLMX PRGXOL REXKYDWDMX EORNRYH QDVWDYH L GUXJLK DNWLYQRVWL VWXGHQDWD SUDNWLþQD nastava, terenski rad, rad na projektima, seminarski raGRYL  XVPHUHQLK ND VWLFDQMXVSHFLILþQLK ]QDQMD L YHãWLQD 3RVWRML YLãH QLYRD PRGXODUL]DFLMH QDVWDYH SUL þHPX MH modul uvek jedan zatvoreni deo neke celine (predmeta, JUXSHSUHGPHWDLOLFHORJREUD]RYQRJSURILOD 1DþLQLPR GXODUL]DFLMHQDVWDYHYHRPDVXUD]OLþLWLLQHPRJXVHGDWL RSãWHSUHSRUXNH8QHNLPVOXþDMHYLPDPRGXODUL]DFLMDSR drazumeva grupisanje manjih nastavnih celina iz odreÿHQH REODVWL D XGUXJLP SRGHOX YHOLNLKEORNRYD QDVWDYH QDPDQMHFHOLQHSULþHPXMHMHGDQRGFLOMHYDLSRVWL]DQMH UDYQRPHUQLMH UDVSRGHOH RSWHUHüHQMD VWXGHQDWD WRNRP VWXGLMD0RGXOLPRJXELWLREDYH]QLLL]ERUQLSRåHOMQRMH GDQRVHSULEOLåQRLVWLEURMECTS bodova, a njihovim komELQRYDQMHP PRåH VH REH]EHGLWL UD]QRYUVQRVW L]OD]QLK profila. 23

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

1DMþHãüHSRVWDYOMDQDSLWDQMDSULXYRÿHQMX sistema ECTS Kojim kursevima bi trebalo dodeliti ECTS bodove? ECTS bodove trebalo bi dodeliti svim kursevima – obaveznim i izbornim. Bodove treba dodeliti i radu na SURMHNWLPDQDXþQLPLVWUXþQLP UDGRYLPDGLVHUWDFLMDPD LSUDNWLþQRPUDGXXNROLNRVXRYHDNWLYQRVWLVDVWDYQLGHR programa, kako na osnovnim tako i na postdiplomskim studijama.

'DOL(&76ERGRYLRGUHÿXMXQLYRLOLWHåLQXNXUVD" 1H 1LYR NXUVD QH PRåH ELWL RGUHÿHQ ECTS bodovima. Kurs koji je napredniji ili na višem nivou ne mora da nosi više ECTSERGRYDRGNXUVDQLåHJQLYRD8 sistemu ECTS nivo kursa opisan je u informacionom paketu institucije. Tu su navedeni ciljevi kursa, nivo znanja NRMLMHSUHGXVORY]DSRKDÿDQMHNXUVDPHWRGLSUHGDYDQMDL XþHQMD NRML VH NRULVWH QDþLQ RFHQMLYDQMD L RSLV VDGUåDMD kursa. Ovi elementi se po potrebi dopunjuju u kontaktima PHÿXSURIHVRULPD6YHRYRSRPDåHVWXGHQWXLNRRUGLQD WRUX PDWLþQH LQVWLWXFLMH GD SURFHQL SRGHVQRVW RGUHÿHQRJ NXUVD]DSUHQRVLQLYRQDNRPHüHELWLSUL]QDWXSURJUDPX XPDWLþQRMLQVWLWXFLML

'D OL VX (&76 ERGRYL X GLUHNWQRM YH]L VD þDVRYLPD nastave? 8 QDMMHGQRVWDYQLMHP VOXþDMX GD DOL WUHED SRQRYR naglasiti da se ECTS ERGRYLQH]DVQLYDMXVDPRQDþDVR YLPDQDVWDYHSUHGDYDQMDVHPLQDULYHåEHNRQVXOWDFLMH  YHüQDNRPSOHWQRPUDGXNRMLWDQDVWDYDLQLFLUD.DGDVH kurs od godinu dana u instituciji sastoji samo iz tra24

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

dicionalnih predavanja, konsultacija i ispita, veoma je verovatno da je obim nastave u direktnoj vezi sa radom studenta, pa i sa ECTS bodovima kursa. Priroda ovog RGQRVDPRåHGDVHPHQMDNDNRVHNXUVUD]YLMDRYRüHELWL RþLJOHGQRDNRX]DVWRSQHJRGLQHNXUVDLPDMXUD]OLþLW]ELU sati nastave, a pri tome bi svaka godina trebalo da ima ]ELU RG  ERGRYD 6XVHGQH LQVWLWXFLMH NRMH SRGXþDYDMX VWXGHQWH UD]OLþLWLK VSRVREQRVWL PRJX GD L]DEHUX UD]OLþLWH VWUDWHJLMHSRGXþDYDQMD-HGQDLQVWLWXFLMDQDSULPHUPRåH da organizuje kurs od 5 bodova u 24 sata predavanja, 6 sati konsultacija, 30 sati pripreme za nastavu i 60 sati XþHQMDSUHLVSLWDGRNGUXJDLQVWLWXFLMDPRåHLVWLNXUVGD organizuje u 24 sata predavanja, 36 sati konsultacija, 60 VDWLSULSUHPH]DQDVWDYXLVDWLXþHQMD2EHLQVWLWXFLMH SRVWLåX XSRUHGLYH UH]XOWDWH VD LVWLP NRHILFLMHQWRP RSWHUHüHQMDLGRGHOMXMXLVWLEURMECTS bodova, iako su im UDVSRUHGLþDVRYDQDVWDYHYHRPDUD]OLþLWL 5D]OLþLWLWLSRYLQDVWDYHSUHGDYDQMDHNVSHULPHQWDOQL UDG YHåEH WHUHQVNL UDG  SRGUD]XPHYDMX UD]OLþLW UDG L DQJDåPDQ VWXGHQWD SD WLPH L QMLKRY WUHWPDQ X L]UDþX QDYDQMX XNXSQRJ RSWHUHüHQMD PRUD ELWL UD]OLþLW 1D primer, jedan sat rada u laboratoriji mogao bi se YUHGQRYDWL NDR þHWYUW LOL SROD VDWD SUHGDYDQMD X ]DYL snosti od prakse institucije. Kada je rad na projektu veüLP GHORP VDPRVWDODQ WUHED SRüL RG SURFHQH NRMH MH vreme u toku godine potrebno da se uz puno radno vreme projekat završi, to jest treba razmišljati u „nedeljama“, a ne u „satima“.

Da li se izbornim kursevima dodeljuju bodovi? .DR ãWR MH UHþHQR L]ERUQLP NXUVHYLPD VH PRUDMX GRGHOLWLERGRYLQDLVWLQDþLQNDRLREDYH]QLPNXUVHYLPD 2QR ãWR MH L]ERUQL NXUV X MHGQRM LQVWLWXFLML PRåH ELWL obavezan u drugoj. U nekim institucijama izborni kursevi 25

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

QLVX GHR UHGRYQRJ SURJUDPD VWXGLMD YHü PRJX GD EXGX dodatna aktivnost. Ovakvim kursevima se dodeljuju bodovi kao da su delovi redovnog programa.

3UREOHPSURFHQHIRUPDOQHGXåLQHVWXGLMD 8 QHNLP VLVWHPLPD YLVRNRJ REUD]RYDQMD SURVHþQR YUHPHNRMHMHVWXGHQWLPDSRWUHEQRGD]DYUãHVWXGLMHGXåH je od propisanog vremena trajanja studija. ECTS bodove XYHN WUHED GRGHOMLYDWL SURSLVDQRM GXåLQL VWXGLMD D QH SURVHþQRP YUHPHQX NRMH MH ORNDOQLP VWXGHQWLPD SR trebno da bi te studije završili. 2YR PRåH GD VWYRUL SUREOHPH JRVWXMXüLP VWXGHQ WLPDMHUüH]DSURJUDPVWXGLMDNRMLQRVLERGRYDPRå GDPRUDWLGDXORåHYLãHUDGDRGSURVHþQRJORNDOQRJVWX denta. U nekim institucijama, studentima je dozvoljeno da LVSLWHSRGHOHXYLãHLVSLWQLKURNRYDLOLGDLKRGORåHGRNQH EXGXVLJXUQLGDüHLKXVSHãQRSRORåLWL*RVWXMXüLVWXGHQWL RELþQR QH PRJX GD NRULVWH RYH SRJRGQRVWL EXGXüL GD svoje obaveze moraju da ispune na vreme, kako bi mogli GD QDVWDYH ãNRORYDQMH X PDWLþQRM LQVWLWXFLML X VOHGHüHP semestru ili godini. U informatoru bi trebalo jasno QD]QDþLWL RYDNYHVLWXDFLMH XNRMLPD EL JRVWXMXüL VWXGHQW PRJDRELWLXQHSRYROMQLMHPSRORåDMXXRGQRVXQDORNDOQH VWXGHQWH ãWR EL PRJOR GD PX RWHåD SRVWL]DQMH XVSHKD L dobijanje bodova. Tako bi student i koordinator mogli da VDþLQH UHDODQ SURJUDP NRML JRVWXMXüHJ VWXGHQWD QHüH GRYHVWLXQHSRYROMDQSRORåDMQDLVSLWLPD

.RMD MH UD]OLND L]PHÿX GRGHOH ERGRYD NXUVHYLPD L dodele bodova studentima? ECTS bodovi namenjeni su kursevima, ali student dobija bodove samo ako uspešno završi kurs, prema 26

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

YDåHüLP NULWHULMXPLPD QD LQVWLWXFLML JGH NXUV SRKDÿD 'UXJLPUHþLPDVWXGHQWLQHGRELMDMXECTS bodove samo ]D SRKDÿDQMH QDVWDYH LOL ]ERJ ERUDYND X LQRVWUDQVWYX LOL QD GUXJRM GRPDüRM LQVWLWXFLML 2QL PRUDMX SRORåLWL LVSLWH SUHPD SURSLVLPD LQVWLWXFLMH GRPDüLQD L WLPH LVSXQLWL ciljeve kursa koje propisuje program institucije. Proces procene uspešnosti studenta na pojedinim SUHGPHWLPDPRåHGDLPDUD]OLþLWHREOLNH]DYUãQHLOLSDU cijalne, pismene i/ili usmene ispite, ocene pismenih radova ili projekata u toku kursa, testove za proveru znanja tokom nastave, prezentacije na seminarima i dr.; ovakve informacije trebalo bi da se nalaze u informacionom paketu institucije.

âWD UDGLWL X VOXþDMX GD JRVWXMXüL VWXGHQW QH PRåH GD L]DÿHQDLVSLW" 1HNL SURJUDPL VDVWRMH VH L] NXUVHYD NRML WUDMX GXåH RG MHGQH ãNROVNH JRGLQH X] UD]OLþLWH SUDWHüH DNWLYQRVWL VHPLQDUVNLUDGRYLNRORNYLMXPLLVO þLMHXVSHãQRRNRQ þDQMH SUHGVWDYOMD XVORY ]DL]OD]DN QD LVSLW 7DNDY VLVWHP PRåHX]URNRYDWLSUREOHPHJRVWXMXüLPVWXGHQWLPDNRMLVX SURYHOLMHGDQVHPHVWDULOLJRGLQXQDLQVWLWXFLMLGRPDüLQD 2QL EL VDPR PRJOL GD XþHVWYXMX X QDVWDYL WRJ NXUVD DOL QHLGDGRELMXRFHQXLSUDWHüHECTS bodove. ,QVWLWXFLMHXRYRMSR]LFLMLDNRåHOHGDNRULVWHECTS, PRJXGDSULODJRGHVYRMHSURJUDPHJRVWXMXüHPVWXGHQWX 8 VOXþDMX GD ]DGUåH status quo SUHSRUXþXMH VH SULOD JRÿDYDQMHXVPLVOXGRGHOMLYDQMDECTSERGRYDUD]OLþLWLP delovima kursa i organizovanju ispitivanja za pojedine delove kursa. 'XJRURþQRUHãHQMHRYRJSUREOHPDMHVWHGDLQVWLWXFLMH koje uvode ECTS prilagode koncept nastave tako što bi 27

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

višesemestralne kurseve podelili na više jednosemestralnih kurseva.

3UREOHPUD]OLþLWRJVDGUåDMDLRELPDLVSLWDQDPDWLþnoj LQVWLWXFLMLLLQVWLWXFLMLGRPDüLQX .DRãWRMHUHþHQRSXQRSUL]QDYDQMHSRGUD]XPHYDQH samo to da period studiranja na drugoj instituciji zaPHQMXMH XSRUHGDQ SHULRG VWXGLUDQMD QD PDWLþQRM LQVWL WXFLMLYHüLWRGDLVSLWLSRORåHQLQDGUXJRM LQVWLWXFLML ]D PHQMXMXLVSLWHQDPDWLþQRM,VNXVWYRSURJUDPD Erasmus i ECTS-aSRND]XMHGDMHYHüLQDLQVWLWXFLMDXPRJXüQRVWLGD garantuje svojim studentima potpuno priznavanje. PoneNDG PDWLþQL LVSLWL SRNULYDMX ãLUL RSVHJ SUHGPHWD L QH PRJX ELWL IRUPDOQR ]DPHQMHQL 8 WLP VOXþDMHYLPD PD WLþQDLQVWLWXFLMDPRUDVWXGHQWXGDSUXåLJDUDQFLMXGDüHLV SLWL SRORåHQL X LQVWLWXFLML GRPDüLQX ELWL X]HWL X RE]LU QD QDMEROML PRJXüL QDþLQ QSU L]X]LPDQMHP RGJRYDUDMXüHJ GHODJUDGLYDSULSRODJDQMX]DYUãQRJLVSLWDQDPDWLþQRMLQ stituciji.

Prenos ECTS bodova Kako se ECTS bodovi prenose? 0DWLþQDLQVWLWXFLMDLLQVWLWXFLMDGRPDüLQSULSUHPDMXL razmenjuju prepise ocena i drugih podataka za svakog VWXGHQWDNRMLRGOD]LGDVWXGLUDQDQHPDWLþQRMLQVWLWXFLMLX zemlji ili inostranstvu i pri tome koristi ECTS pre i posle SHULRGDVWXGLUDQMDQDQHPDWLþQRMLQVWLWXFLML Student ima pravo da dobije prepis ocena za svoje SRWUHEH0DWLþQDLQVWLWXFLMDSUL]QDMHEURMERGRYDNRMHVX njeni studenti stekli na partnerskoj instituciji u zemlji ili LQRVWUDQVWYX WDNR GD ERGRYL ]D SRORåHQ SUHGPHWNXUV ]DPHQMXMX ERGRYH SUHGYLÿHQH RG VWUDQH PDWLþQH LQ 28

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

VWLWXFLMH 8JRYRU R XþHQMX VWXGHQWX XQDSUHG GDMH JD UDQFLMX GD üH ERGRYL ]D RGREUHQ SURJUDP VWXGLMD ELWL preneseni.

âWDVHGHãDYDXVOXþDMXQHXVSHKDQDLVSLWX" Dodeljivanje bodova je odgovornost institucije doPDüLQD L VWXGHQWL VH SRQHNDG YUDWH NXüL VD QHãWR PDQMH ERGRYD QHJR ãWR VX RþHNLYDOL $NR LQVWLWXFLMD GRPDüLQ nudi sopstvenim studentima drugu šansu prilikom proFHQMLYDQMD]QDQMDJRVWXMXüLVWXGHQWELWUHEDORGDLVNRULVWL WX PRJXüQRVW .DGD WR QLMH PRJXüH SLWDQMH GDOMHJ QDSUHGRYDQMD VWXGHQWD RVWDMH QD PDWLþQRM LQVWLWXFLji, u VNODGX VD QMHQLP SUDYLOLPD 8YHN SRVWRML PRJXüQRVW GD VWXGHQW X VOHGHüHP VHPHVWUX QDGRNQDGL EURM ERGRYD QHNLPGUXJLPNXUVRPNDNRELPXNRQDþDQ]ELUERGRYD na kraju studija bio maksimalan. 8 VOXþDMX R]ELOMQRJ QHXVSHKD VWXGHQW EL WUHEDOR GD SRQRYL SHULRG VWXGLUDQMD X PDWLþQRM LQVWLWXFLML SURGXåD YDMXüL VYRMH VWXGLMH %RGRYH L] NXUVHYD X NRMLPD MH student bio uspešan svakako bi trebalo preneti. Na adresi http://europa.eu.int/comm/education/socrates/ ectsfea.html PRJX VH QDüL L GUXJH NRULVQH LQIRUPDFLMH R otvorenim pitanjima i dilemama na koje nailaze univerziWHWL(YURSHSULXYRÿHQMXVLVWHPD(&76

29

ECTS koordinatori U sistemu ECTSNRRUGLQDWRULLPDMXYUORYDåQXXOR gu. Univerziteti koji koriste ECTS imenuju univerzitetskog ECTS koordinatora i po jednog ECTS koordinatora za svaki departman ili fakultet na univerzitetu. Njihov zadatak je da se bave administrativnim i akademskim aspektima ECTS-a i da savetuju studente. Zadaci koordinaWRUDXVSURYRÿHQMXECTS-a navedeni su u opštim crtama, DOLRQLPRJXELWLUD]OLþLWLRGXQLYHU]LWHWDGRXQLYHU]LWHWD ,QVWLWXFLMD VDPD RGOXþXMH R SRGHOL SRVORYD L]PHÿX NR RUGLQDWRUDLGUXJRJRVREOMDNRMHVHEDYLPHÿXXQLYHU]LWHW skom saradnjom.

Zadaci univerzitetskog ECTS koordinatora Opšti zadaci ECTS koordinatora na nivou univerziteta su: F briga o tome da univerzitet sprovodi ECTS u sklaGX VD RSãWLP SULQFLSLPD L SULKYDüHQLP PHKDnizmima ECTS-a; F promocija ECTS-a na univerzitetu i van njega, QSUXPHÿXQDURGQLPSURJUDPLPDVDUDGQMH F RPRJXüDYDQMHVSURYRÿHQMDECTS-a na univerziteWX L SUXåDQMH SRGUãNH GHSDUWPDQVNLP NRRUGLQDWR rima; F LQIRUPLVDQMHVWXGHQDWDRPRJXüQRVWLPDNRMHSUX åDECTS; F koordinacija rada departmanskih ECTS koorinatora u pripremi, izradi informacionih paketa i njihovoj distribuciji partnerima. 30

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Zadaci departmanskog ECTS koordinatora Koordinator departmana je osoba za kontakt sa studentima i nastavnim kadrom unutar departmana ili IDNXOWHWD L LPD ]DGDWDN GD VH EDYL SUDNWLþQLP L DNDdemskim aspektima primene ECTS-a, kao što su: F LQIRUPLVDQMH VWXGHQDWD R SUDNWLþQLP GHWDOMLPD ECTS-aQSUREH]EHÿLYDQMHLQIRUPDFLRQLKSDNHWD sa partnerskih institucija; F SRPRü VWXGHQWLPD SUL SRSXQMDYDQMX SULMDYH R studiranju, priprema ostalih dokumenata ECTS-a XJRYRURXþHQMXSUHSLVRFHQD VSURYRÿHQMHSUR cedure priznavanja ECTS bodova itd.; F NRPXQLNDFLMD L]PHÿX PDWLþQH LQVWLWXFLMH L LQ VWLWXFLMH GRPDüLQD SUL UD]PHQL SULMDYD ]D VWXGL UDQMH L GLVNXVLML R PRJXüHP SURJUDPX VWXGLUDQMD (izbor predmeta, trajanje programa), kao i u razjašnjavanju detalja u vezi sa uslovima studiranja na drugoj instituciji; F informisanje kolega na departmanu o primeni ECTS-aXGRGHOMLYDQMXNUHGLWDSRMHGLQDþQLPSUHG metima/kursevima na departmanu ili fakultetu; F priprema segmenta informacionog paketa koji se odnosi na departman/fakultet na kojem je koordinator. I univerzitetski i departmanski koordinatori imaju ]DGDWDNGDSRPRJQXXXNOMXþLYDQMXJRVWXMXüLKVWXGHQDWD kako u obrazovne programe na njihovoj instituciji, tako i XXNXSDQåLYRWLUDGQDXQLYHU]LWHWX.UR]VWDOQHNRQWDNWH sa svojim studentima koji studiraju na nekoj drugoj instituciji, koordinatori brinu o njihovom napredovanju u VWXGLMDPDLSRPDåXXUHãDYDQMXGUXJLKSLWDQMDERUDYNDL rada studenata. 31

Dokumenti ECTS-a 6WXGHQWVNDSULMDYDLXJRYRURXþHQMX Studentska prijava 1DNRQ ãWR MH VWXGHQW RGDEUDR LQVWLWXFLMX GRPDüLQD pregledao informacioni paket i konsultovao koordinatora za ECTS QD PDWLþQRM LQVWLWXFLML RQ SRSXQMDYD RGJRYD UDMXüX SULMDYX 2SãWL PRGHO IRUPXODUD ]D SULMDYOMLYDQMH VWXGHQWDGDWMHXSULORJXRYRJYRGLþD Da bi popunio prijavu, student mora da ima jasnu SUHGVWDYX R WRPH NDNDY SURJUDP VWXGLMD åHOL GD SUDWL X LQVWLWXFLML GRPDüLQX L GD VH R WRPH NRQVXOWXMH VD NR ordinatorima za ECTS PDWLþQH LQVWLWXFLMH QDQLYRXNDWH dre/odseka i fakulteta. 6WXGHQW WDNRÿH PRåH X VYRMRM SULMDYL GD QDYHGH GUXJXLOLWUHüXRSFLMX]DLQVWLWXFLMXGRPDüLQD]DVOXþDMGD SUYL L]ERU QH EXGH SULKYDüHQ 8 WRP VOXþDMX VWXGHQW üH uz odobrenje koordinatora, morati da pripremi poseban XJRYRURXþHQMX]DVYDNXSUHGORåHQXLQVWLWXFLMX

8JRYRURXþHQMX .DGD VH VWXGHQW PDWLþQD LQVWLWXFLMD L LQVWLWXFLMD GRPDüLQGRJRYRUHRSURJUDPXVWXGLMDXLQRVWUDQVWYXRQH SRWSLVXMXXJRYRURXþHQMXNRMLVHSULODåHX]SULMDYX2YDM ugovor, koji opisuje program studija u inostranstvu, mora ELWL SULKYDüHQ L SRWSLVDQ SUH RGODVND VWXGHQWD X GUXJX LQVWLWXFLMX3UDYLOQDLXVSHãQDSULPHQDXJRYRUDR XþHQMX RGYLWDOQRJMH]QDþDMD]DECTS. 6WXGHQWVHXXJRYRUXRXþHQMXVDJODãDYDGDSULKYDWD studije u inostranstvu kao integralni deo svojih studija. 32

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

0DWLþQD LQVWLWXFLMD VWXGHQWX JDUDQWXMH GD üH X potpunosti priznati kurseve koji su navedeni u ugovoru. ,QVWLWXFLMDELWUHEDORSRVHEQXSDåQMXGDSRVYHWL WRPH NR üH X QMHQR LPH SRWSLVLYDWL XJRYRU 3RåHOMQR MH GD LQ stitucija studentu dostavi pisani dokument gde je preFL]LUDQRQDNRMLüHVHQDþLQL]YUãLWLSUL]QDYDQMHNXUVHYD QD SULPHU NRML NXUVHYL üH VH VPDWUDWL ]DYUãHQLP QD LQVWLWXFLML GRPDüLQX $NR üH SURJUDP VWXGLMD ELWL VDPR GHOLPLþQRSUL]QDWWRPRUDELWLQDYHGHQRXXJRYRUX ,QVWLWXFLMD GRPDüLQ SRWYUÿXMH GD MH SURJUDP VWXGLMD SULKYDWOMLYLGDVHQHNRVLVDQMHQLPSUDYLOLPD0HÿXWLP X VOXþDMX GD WHUPLQL RGUåDYDQMD SRMHGLQLK NXUVHYD QLVX SR]QDWLXYUHPHSRWSLVLYDQMDXJRYRUDSRVWRMLPRJXüQRVW GD VH QHNL NXUVHYL SRNODSDMX X NRQDþQRP GQHYQRP UDVSRUHGX6OLþQRWRPHPRJXüHMHGDVHQH]QDGDOLüH se dovoljno studenata prijaviti za kurseve za koje postoji PLQLPDOQDNYRWDVWXGHQDWD8VOXþDMXNXUVHYDQDNRMLPD SRVWRML RJUDQLþHQMH EURMD VWXGHQDWD LQVWLWXFLMD SULOLNRP SRWSLVLYDQMD XJRYRUD R XþHQMX JDUDQWXMH PHVWR QD NXUVX pod uslovom da je ono u vreme potpisivanja slobodno. 3ULPHUDNSRWSLVDQRJXJRYRUDRXþHQMXWUHEDORELGD EXGH GDW VYLP VWUDQDPD PDWLþQRM LQVWLWXFLML LQVWLWXFLML GRPDüLQXLVWXGHQWX

Promene u ugovorenom programu studija 6WXGHQWL üH SR GRODVNX X GUXJX LQVWLWXFLMX L] UD]OLþLWLK UD]ORJD PRåGD PRUDWL GD PHQMDMX XJRYRUHQL program studija: preklapanja u dnevnom rasporedu, QHSULNODGQRVW L]DEUDQLK NXUVHYD SR QLYRX LOL VDGUåDMX  L VO =ERJ WRJD REUD]DF XJRYRUD R XþHQMX GR]YROMDYD promene u prvobitno ugovorenom programu studija. Sve tri strane moraju biti saglasne sa promenama da bi puno SUL]QDQMHVYLKNXUVHYDSRKDÿDQLKXGUXJRMLQVWLWXFLMLELOR 33

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

]DJDUDQWRYDQR9DåQRMHGDVWXGHQW]QDGDNRQDþQLL]ERU kurseva i programa studija mora biti odobren od strane obeju institucija da bi bio u potpunosti priznat. Promene XSUYRELWQRPSURJUDPXVWXGLMDELüHQDYHGHQHQDSROHÿLQL XJRYRUD R XþHQMX L SRWSLVDQH RG VWUDQH VWXGHQWD L koordinatora obe institucije. Mora se naglasiti da bi promene u prvobitnom programu studija trebalo izvršiti u relativno kratkom SHULRGX SR GRODVNX VWXGHQWD X LQVWLWXFLMX GRPDüLQD 3ULPHUDN QRYRJ XJRYRUD R XþHQMX WUHEDOR EL GD EXGH SURVOHÿHQVWXGHQWXLNRRUGLQDWRULPDREHLQVWLWXFLMH 8 GRGDWNX RYRP YRGLþX SUHGVWDYOMHQL VX PRGHOL VWXGHQWVNHSULMDYHLXJRYRUDRXþHQMX Ponekad je neophodno da institucije obezbede druga GRNXPHQWD X VNODGX VD VRSVWYHQLP YDåHüLP SUDYLOLPD 3UHSRUXþXMHVHPHÿXWLPGDLQVWLWXFLMDSULPHQMXMHLVWRveWDQREUD]DF]DVWXGHQWVNHSULMDYH]DVYHLOLEDUHPYHüLQX partnerskih institucija.

Prepis ocena i drugih podataka 3UHQRVERGRYDL]PHÿXPDWLþQHLQVWLWXFLMHLLQVWLWXFL MHGRPDüLQDVHXECTS sistemu ostvaruje razmenom dokumenta koji se naziva prepis ocena. Prepis ocena predstavlja dokument koji daje inforPDFLMX R XNXSQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQWD X VDYODGDYDQMX RGUHÿHQRJ VWXGLMVNRJ SURJUDPD L R SRVWLJQXWRP XVSHKX Svaki predmet/kurs koji je student uspešno savladao naYHGHQMHXSUHSLVXRFHQDX]SUDWHüHSRGDWNHRVWHþHQLP ECTS ERGRYLPD L RGJRYDUDMXüLP RFHQDPD SULND]DQLP paralelno prema lokalnom sistemu ocenjivanja i ECTS skali ocenjivanja. Kombinacija ECTS bodova i dobijenih ocena daje uvid i u kvantitet rada pri savladavanju odUHÿHQRJ SURJUDPD L X SRVWLJQXW XVSHK VWXGHQWD 2YHUHQ 34

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

SUHSLV RFHQD GRVWDYOMD VH VYLP XNOMXþHQLP VWUDQDPD PDWLþQRMLQVWLWXFLMLLQVWLWXFLMLGRPDüLQXLVWXGHQWX 3UHSLV RFHQD VWXGHQDWD NRML QDSXãWDMX PDWLþQX LQVWLWXFLMX GD EL X RGUHÿHQRP SHULRGX VWXGLUDOL X LQR VWUDQVWYX LOL QD QHNRM GUXJRM GRPDüRM YLVRNRãNROVNRM LQVWLWXFLML WUHED GD VDGUåL GHWDOMDQ RSLV SUHWKRGQRJ VWXGLUDQMDLSULODåHVHX]VWXGHQWVNXSULMDYXNRMDVHãDOMH LQVWLWXFLML GRPDüLQX 1HNL SRGDFL NRML QLVX GRVWXSQL X momentu slanja prijave mogu se i naknadno dostaviti RFHQH ]D WHNXüX JRGLQX VWXGLMD L VO  'RVWDYOMDQMH prepisa ocena kao kvalitativnog i kvantitativnog merila prethodnog rada studenta olakšava postupak prijema na drugu instituciju i olakšava ECTS koordinatorima inVWLWXFLMHGRPDüLQDGDRGUHGHGD OL MH QLYRSUHGPHWDNXU VHYD SUHGORåHQLK X SULMDYL RGJRYDUDMXüL L GD OL VX LVSXQMHQL L GUXJL SUHGXVORYL ]D XNOMXþHQMH VWXGHQWD X RGUHÿHQLSURJUDPVWXGLMD 3UHSLVRFHQDVDLQVWLWXFLMHGRPDüLQDMHJODYQLGRkuPHQWNRMLREH]EHÿXMHSUL]QDYDQMHLSUHQRVVWHþHQLKECTS ERGRYD SUL SRYUDWNX VWXGHQWD X PDWLþQX LQVWLWXFLMX LOL X VOXþDMX QDVWDYND VWXGLMD X QHNRM GUXJRM LQVWLWXFLMLGRmaüLQX3RVWRMLPRJXüQRVWGDVWXGHQW]DYUãLVWXGLMHLVWHNQH GLSORPX X LQVWLWXFLMLGRPDüLQX SUL þHPX SUHSLV RFHQD predstavlja dragocenu podlogu za procenu prethodno VWHþHQLK]QDQMDLLVSXQMHQRVWLGUXJLKXVORYD Treba naglasiti da je prepis ocena sastavni deo i dodatka diplomi, dokumenta koji doprinosi lakšem priznaYDQMXLSURFHQLVWHþHQLKNYDOLILNDFLMDNDNRXDNDdemskoj MDYQRVWLWDNRLQDWUåLãWXUDGQHVQDJH2WRPHüHELWLUHþL XGDOMHPWHNVWXRYRJYRGLþD U prilogu je dat opšti model za pripremu prepisa ocena. Ponekad je neophodno da institucije obezbede i GUXJH YUVWH SUHSLVD RFHQD LOL RGJRYDUDMXüD GRNXPHQWD X VNODGX VD VSHFLILþQLP LQVWLWXFLRQDOQLP LOL QDFLRQDOQLP propisima o priznavanju diploma i kvalifikacija. Institu35

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

cije koje koriste ECTS imaju slobodu da primenjuju svoju YHU]LMXSUHSLVDRFHQDSRGXVORYRPGDRQDVDGUåLNOMXþQH elemente postavljenog modela. Dodatni podaci, kao što VX SUROD]QRVW L SURVHþQH RFHQH QD RGUHÿHQLP LVSLWLPD WDNRÿHVXNRULVQL]DSURFHQXXNXSQRJXVSHKDVWXGHQWD

ECTS skala ocenjivanja ECTS predstavlja podlogu za priznavanje studija u inostranstvu upravo zato što nudi jedinstvenu osnovu ÄPHUHQMD´LSRUHÿHQMDXVSHKDVWXGHQDWDECTS skala oceQMLYDQMD UD]YLMHQD MH NDR QDþLQ MHGLQVWYHQRJ SULND]D SRVWLJQXWRJXVSHKDVWXGHQDWDþLPHVHXGREURMPHULSUH vazilaze izrazite razlike u sistemima ocenjivanja u evropskim zemljama. Iskustvo u dosadašnjoj primeni ECTS-a ukazuje da je upravo adekvatan sistem prenosa RFHQDMHGDQRGNOMXþQLKSUREOHPDVWXGHQDWDNRMLXþHstvuju u razmeni. ECTSVNDODRFHQMLYDQMDVDþLQMHQDMHVDFLOMHPGDSR mogne institucijama u adekvatnoj proceni i prenosu ocena dobijenih u nekoj drugoj instituciji i u drugom sistemu ocenjivanja. Svaka visokoobrazovna institucija sama odOXþXMHRQDþLQXÄSUHYRÿHQMD³VRSVWYHQLKRFHQDQDECTS VNDOXNRULVWHüLRSãWDXSXWVWYDNRMDüHELWLSULkazana. Pri tome treba naglasiti da ECTS ocena ne zamenjuje lokalnu ocenu, s obzirom na to da se rezultati postignuti na LVSLWLPDLVND]XMXQDREDQDþLQD

(YURSVNDÄSRPRüQDVNDOD³RFHQMLYDQMD ,]PQRJLKGLVNXVLMDYRÿHQLKWRNRPUD]YRMDECTS siVWHPD]DNOMXþHQRMHGDELVHSUHQRVRFHQDPRJDRXVSHãQR VSURYHVWL X] SULPHQX ÄSRPRüQH VNDOH´ NRMD EL ELOD UD ]XPOMLYDXVYLPHYURSVNLP]HPOMDPD.RQFHSWÄSRPRü QHVNDOH³]DVQRYDQMHQDVOHGHüLPSRVWDYNDPD 36

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

F skala je dovoljno definisana kako bi je sve inVWLWXFLMH PRJOH NRULVWLWL ]D XWYUÿLYDQMH HNYLvalentne ECTS ocene za svoje predmete/kurseve; F ECTS ocena daje dodatne podatke uz ocenu institucije, ali je ne zamenjuje; F ECTS skalu ocenjivanja razumeju druge instiWXFLMHNRMH]DWLPPRJXGDGDMXRGJRYDUDMXüXRFH nu na sopstvenoj skali svim studentima sa ECTS ocenama. 'UXJLP UHþLPD RYD ÄSRPRüQD VNDOD³ SRYHüDYD transparentnost sistema ocenjivanja, ali istovremeno ne predstavlja smetnju niti eliminiše dalju primenu skala RFHQMLYDQMDSULVXWQLKXSUDNVLUD]OLþLWLK]HPDOMD U razvoju modela jedinstvene ECTS skale ocenjivanja razmatrane su varijante zasnovane na strogo nuPHULþNLP YUHGQRVWLPD NDR L RQH SUHWHåQR NYDOLWDtivnog NDUDNWHUD ]DVQRYDQH QD LQWHUSUHWDFLML NOMXþQLK UHþL NDR VWRVXÄGRYROMDQ³ÄGREDU³ÄRGOLþDQ³0HÿXWLPQLMHGDQ SULVWXSVDPSRVHELQLMHGDYDR]DGRYROMDYDMXüHUH]XOWDWH pa je ECTS skala ocenjivanja zasnovana na kombinaciji NOMXþQLKUHþLLQXPHULþNLKYUHGQRVWL ECTS skala ocenjivanja/ECTS grading scale ECTS Grade ECTS ocena

% of successful students normally achieving the grade % studenata koji SRORåHLVSLWVD RGUHÿHQRPRFHQRP

Definition Definicija

A

10

EXCELLENT – outstanding performance with only minor errors 2'/,ý$1±L]X]HWDQXVSHKVD neznatnim greškama

37

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova B

25

C

30

D

25

E

10

FX

–

F

–

VERY GOOD – above the average standard but with some errors VRLO DOBAR – iznad proseka, ali sa ponekim greškama GOOD – generally sound work with a number of notable errors DOBAR – uopšteno dobar rad, ali sa dosta grešaka SATISFACTORY – fair but with significant shortcomings =$'292/-$9$-8û,± VROLGDQDOLVD]QDþDMQLP nedostacima SUFFICIENT – performance meets the minimum criteria DOVOLJAN – zadovoljava minimalne kriterijume FAIL – some more work required before the credit can be awarded NEDOVOLJAN – potreban dodatni rad za uspešno RNRQþDQMH FAIL – considerable further work is required NEDOVOLJAN – potrebno znatno više rada

2SUHGHOMHQMH ]D RGUHÿHQ EURM QLYRD QDECTS skali uvek predstavlja kompromis. Manji broj nivoa ocenjivanja na skali daje premalo podataka za rangiranje SRVWLJQXWRJ XVSHKD GRN YHüL EURM SRGUD]XPHYD SUHcizQRVWNRMDXSUDNVLQHSRVWRML3UDWHüHGHILQLFLMHSRsebno za pet prolaznih ocena, dodatno olakšavaju razumevanje i primenu ove skale.

38

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

$NR VH VWXGHQW SR VYRP XVSHKX QDOD]L PHÿX SUYLK 10% u generaciji, njegov uspeh se prema ovoj skali R]QDþDYDNDRRGOLþDQVDECTS ocenom A0QRJRSDåQMH SRVYHüHQRMHGHILQLVDQMXJUDQLFHRG0DQMLSURFHQDW EL ELR VXYLãH UHVWULNWLYDQ D YHüL EL XPDQMLR ]QDþDM YUKXQVNH RFHQH ]D L]X]HWQH UH]XOWDWH 6OLþQL DUJXPHQWL mogu se postaviti i za ostale nivoe ocenjivanja na ECTS skali, sa raspodelom 10–25–30–25–10 koja je iskustveno odabrana. ECTS skala olakšava prenos ocena datih prema lokalnim skalama ocenjivanja, ali ih ne zamenjuje.

Kako koristiti ECTS skalu ocenjivanja 1LMH PRJXüH GHILQLVDWL MHGLQVWYHQ RGQRV PHÿX VND lama ocenjivanja koje se primenjuju u zemljama Evrope. 8YHüLQL]HPDOMDSRVWRMLRSãWLVLVWHPRFHQMLYDQMDNRMLVH primenjuje u svim visokoškolskim institucijama, ali sa LSDN PRJXüLP UD]OLNDPD X QMHJRYRM LQWUHSUHWDFLML 'H ILQLFLMDGRQMHJSUDJDSUROD]QRVWLPRåHGDYDULUDPHÿXLQ VWLWXFLMDPDDLNRULãüHQMHFHOHVNDOHRFHQD]QDWQRYDULUD od institucije do institucije, od godine do godine i od predmeta do predmeta. Zbog toga je jedna od osnovnih pretpostavki adekvatne primene ECTS skale ocenjivanja njena dovoljQD GHILQLVDQRVW L UD]XPOMLYRVW ãWR WUHED GD RPRJXüL LQ stitucijama da same donose odluke o njenoj primeni. Uklapanje ocene institucije u ECTS skalu ocenjivaQMDREDYOMDVHQDVOHGHüLQDþLQ F ,QVWLWXFLMDPRUDGDUDVSRODåHSRGDFLPDRUDVSRGHOL ocena koje daje svojim studentima. F Da bi se dobila raspodela 10–25–30–25–10, graniFH PHÿX RFHQDPD WUHEDOR EL SRVWDYLWL QD XNXSQR 39

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

10%, 35%, 65%, i 90% od ukupnog broja VWXGHQDWDNRMLVXSRORåLOLLVSLW F 1HNDGD QLMH PRJXüH SUHFL]QR SRYXüL JUDQLFX RG 10% za najbolju ocenu A, pa se zbog toga uzima u RE]LU RSLVQD RFHQD RGOLþQRVWL 6NDOD MH X PQRJR me zasnovana na statistici, ali statistiku bi trebalo kombinovati sa opisnim pristupom koji ova skala SDUDOHOQRVDGUåL1DSULPHUSULOLNRPGRGHOMLYDQMD ECTS ocene A, britanska institucija koja najvišu RFHQX GRGHOMXMH ]D  VYRMLK VWXGHQDWD PRåH GD RGOXþLGDSULKYDWLGHILQLFLMXÄRGOLþQRVWL´SUHGYLÿH nu na ECTS skali, a italijanska institucija koja najvišu ocenu dodeljuje za 14% svojih studenata üHYHURYDWQRPRUDWLGDSUDYLUD]OLNXPHÿXVYRMLP RGOLþQLPVWXGHQWLPD6GUXJHVWUDQHQDMYLãDRFHQD se u španskim institucijama dodeljuje za manje od 5% studenata, i zbog toga je suviše restriktivna u RGQRVX QD GHILQLFLMX RGOLþQRVWL SUHGYLÿHQXECTS skalom. F .DGDNXUVSRKDÿDYUORPDOLEURMVWXGHQDWDVWURJD SRGHODSRREUDVFX±±±±QLMHPRJXüD 0HÿXWLPLVNXVWYRMHSRND]DORGDWDGDSRVWRMHGYD PRJXüDUHãHQMD a) RFHQHQDQHNROLNRNXUVHYDVOLþQRJQLYRDPRJX ELWLXNOMXþHQHXMHGQXUDVSRGHOX b) formiranje raspodele za period od pet godina SRND]XMHXMHGQDþHQLMHUH]XOWDWH F ECTS RFHQH RG $ GR ( SRYODþH ]D VRERP GRGH ljivanje bodova, dok se uz ocene FX i F bodovi ne GRGHOMXMX0HÿXWLPUD]OLNDL]PHÿXRFHQD);L) PRåH GD XWLþH QD RGUHÿLYDQMH EXGXüHJ SURJUDPD studija manje uspešnih studenata. One institucije NRMHQHSUDYHUD]OLNXPHÿXQLYRLPDQHSUROD]QRVWL koriste samo ocenu F. 40

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

0RåH VH ]DNOMXþLWL GD SRVWRML ãLURN SURVWRU ]D primenu ECTS VNDOH RFHQMLYDQMD NRML RVWDYOMD ]QDþDMQX slobodu obrazovnim institucijama. Ova fleksibilnost je razumljiva s obzirom na razlike u sistemima ocenjivanja.

Informacioni paket Informacioni paket institucije koja ulazi u sistem ECTS jedan je od osnovnih materijala koji zainteresovaQLPVWXGHQWLPDLDNDGHPVNRPRVREOMXVOXåLNDRLQIRUPD WRU R VDPRM LQVWLWXFLML PRJXüQRVWLPD VWXGLMD SUHGPH WLNXUVHYL REUD]RYQL SURJUDPL L QDþLQ QMLKRYH UHDOL]D cije), usORYLPD åLYRWD VPHãWDM RVLJXUDQMH PHGLFLQVND ]DãWLWD  L GUXJLP SUDWHüLP DNWLYQRVWLPD QD RGUHÿHQRP univerzitetu, fakultetu i njegovim departmanima/odsecima. S obzirom na to da ovaj materijal predstavlja po pravilu i prvi kontakt zainteresovanih studenata, nastavnika i/ili ECTS NRRUGLQDWRUD VD RGUHÿHQRP LQVWLWX cijom, on treba istovremeno da bude i sveobuhvatan i NRQFL]DQSUHJOHGDNWXHOQRJVWDQMDUDVSRORåLYQDLQWHUQHW adresi institucije, u elektronskoj formi ili kao štampani materijal. InformaFLRQL SDNHW WUHED GD EXGH VDþLQMHQ QD jeziku zemlje i bar na jednom od svetskih jezika, a SUHSRUXþXMH VH L UD]PHQD RYLK PDWHULMDOD L]PHÿX LQVWLWXFLMDSRWHQFLMDOQLKSDUWQHUDXPHÿXQDURGQRMUD]PHQL studenata. Opšta uputstva o pripremi web prezentacije informacionog paketa za visokoškolske institucije mogu VH QDüL QD DGUHVL www.europa.eu.int/comm/education/ socrates/ectswww &LOMLQIRUPDFLRQRJSDNHWDMHGDRPRJXüLVWXGHQWLPD i njihovim mentorima da steknu objektivan uvid u SURJUDP VWXGLMD NRML QXGL RGUHÿHQD LQVWLWXFLMD QMHJRY QLYR L SURFHQX RSWHUHüHQMD VWXGHQWD GD JD VDYODGD X] NRQFL]DQRSLVSURJUDPDLSUDWHüHECTS bodove za svaki 41

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

SUHGPHW QDþLQSRODJDQMDLVSLWDLVLVWHPRFHQMLYDQMDãWR je i pretpostavka pravilnog izbora studijskog programa u PHÿXXQLYHU]LWHWVNRMUD]PHQLNRMXSURPRYLãHECTS. 8L]UDGLLQIRUPDFLRQRJSDNHWDLQIRUPDWRUDRGUHÿHne institucije (univerziteta, fakulteta) korisno je slediti SUHSRUXþHQXRVQRYQXVWUXNWXUXLVDGUåDMRYRJGRNXPHQWD NRMLVXSULND]DQLXSULORJXRYRPYRGLþX1D]LYLRVQRYQLK poglavlja dati su na srpskom i na engleskom jeziku, zarad usaglašavanja terminologije koja se koristi u ovoj oblasti. 9HüLQD HYURSVNLK XQLYHU]LWHWD LPD QD VYRMLP LQWHUQHW DGUHVDPD LQIRUPDFLRQH SDNHWH VDþLQMHQH SUHPD RYLP opštim postavkama, uz prisutne razlike u obimu i strukturi prikazanih informacija. Prilikom izrade informacionih paketa fakulteta korisno je pogledati i informacione pakete fakulteta iz srodne oblasti.

42

Dodatak diplomi Šta je dodatak diplomi? 'RGDWDNGLSORPLMHGRNXPHQWNRMLVHSULODåHX]RGUH ÿHQX GLSORPX YLVRNRãNROVNH LQVWLWXFLMH UDGL GHWDOMQLMHJ XYLGDXQLYRSULURGXVDGUåDMVLVWHPLSUDYLODVWXGLUDQMDL postignute rezultate tokom studija pojedinca kome je diploma izdata. Ovaj dokument je komplementaran diplomi L]GDWRM SRMHGLQFX NRMD SR SUDYLOX VDGUåL VDPR RVQRYQH biografske podatke kandidata i kratku informaciju o vrsti L WUDMDQMX VWXGLMD L GRELMHQRP VWUXþQRP QD]LYX ,DNR dodatak diplomi ne spada u osnovne dokumente ECTS-a, on je razvijen na bazi principa ovog sistema i po svojoj osnovnoj postavci pripada filozofiji razvoja ovog sistema i njegovim opštim ciljevima. &LOMXYRÿHQMDRYRJGRGDWQRJGRNXPHQWDMHSREROMãD QMHPHÿXQDURGQHÄWUDQVSDUHQWQRVWL³LRPRJXüDYDQMHODN šeg akademskog i profesionalnog priznavanja, prepoznaYDQMDLSURFHQHSRVWLJQXWHNYDOLILNDFLMHXRGUHÿHQRPXV SHãQRRNRQþDQRPVWXGLMVNRPSURJUDPX 2YDMGRNXPHQWQHWUHEDGDVDGUåLELORNDNYHHOHPHQ WHRFHQHYUHGQRVWLLPRJXüHHNYLYDOHQFLMHNDRQLVXJHVWL MHXSRJOHGXSUL]QDYDQMDSURFHQHNYDOLILNDFLMHQD]QDþHne u osnovnoj diplomi. Informacije koje ovaj dokument SUXåDXSUDYRGDMXPRJXüQRVWGDUD]OLþLWLNRULVQLFLGUXJH akademske institucije u zemlji i inostranstvu, poslodavci, GUåDYQHLQVWLWXFLMHVWUXþQHDVRFLMDFLMH GRQHVXVRSVWYH QL VXG L SURFHQX VWUXþQRVWL YUHGQRVWL L XSRWUHEOMLYRVWL XVYRMHQLK]QDQMDLYHãWLQDLVWHþHQLKSURIHVLRQDOQLKLVNX stava tokom studija svakog pojedinca. Dodatak diplomi ne predstavlja zamenu za osnovni dokument/diplomu. 43

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

5D]OR]L]DXYRÿHQMHGRGDWNDGLSORPL U današnjem svetu ubrzanih ekonomskih, tehnološNLK L SROLWLþNLK SURPHQD YUOR EU]R VH PHQMDMX L VLVWHPL kvalifikacija i struktura obrazovnih sistema pojedinih zePDOMD NDR YUVWD RGJRYRUD L NRQVWDQWQRJ SULODJRÿDYDQMD globalnim promenama. S druge strane, prisutna je sve veüD SRNUHWOMLYRVW OMXGL NDNR QD JOREDOQRP WUåLãWX UDGQH VQDJH WDNR L X RNYLUX PHÿXQDURGQH PUHåH DNDGHPVNLK LQVWLWXFLMD SUL þHPX MH NRUHNWQRVW X SUL]QDYDQMXSUH SR]QDYDQMX L SURFHQL VWHþHQLK NYDOLILNDFLMD X UD]OLþLWLP obrazovnim programima jedan od osnovnih preduslova RYH PRELOQRVWL %XGXüL GD RVQRYQH GLSORPH L X QMLPD QD]QDþHQD NYDOLILNDFLMD QH REH]EHÿXMX GRYROMQR LQIRU PDFLMD ]D GHWDOMQLMX SURFHQX QLYRD VWHþHQLK ]QDQMD SUR fesionalnih veština i njihove primenljivosti, ovaj dodatni GRNXPHQW REH]EHÿXMH GHWDOMQLMD REMDãQMHQMD R VDGUåDMX sistemu i pravilima završenih studija i postignutim rezultatima svakog pojedinca. Time se dobija osnov za REMHNWLYQX SURFHQX NDNR XSRWUHEOMLYRVWL VWHþHQLK SURIH VLRQDOQLK]QDQMDQDWUåLãWXUDGDWDNRLPRJXüQRVWLXNOMX þHQMD VYDNRJ SRMHGLQFD X GDOMH REUD]RYQH SURJUDPH QD UD]OLþLWLP YLVRNRãNROVNLP LQVWLWXFLMDPD ãLURP VYHWD YLãL VWXSQMHYLREUD]RYDQMDXþHQMHWRNRPFHORJåLYRWD 

Ko izdaje dodatak diplomi? 'RGDWDN GLSORPL MH ]YDQLþDQ GRNXPHQW NRML L]GDMH nacionalna visokoobrazovna institucija koja izdaje i osnovnu diplomu i on predstavlja komplementarni deo VYDNHSRMHGLQDþQHGLSORPH3UHSRUXþXMHVHGDVHRYDMGR datni dokument priprema i izdaje u isto vreme kada i GLSORPDVRE]LURPQDþHVWHSURPHQHSURJUDPDVWXGLMDL XNXSQRJVLVWHPDREUD]RYDQMD'RGDWDNGLSORPLPRåHELWL 44

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

VDþLQMHQQDMH]LNX]HPOMHNDRLLOLQDQHNRPRGVYHWVNLK jezika, što zavisi od namene samog dokumenta.

Model za izradu dodatka diplomi Dokument se priprema na bazi osnovnog modela NRML MH XWYUGLOD ]DMHGQLþND UDGQD JUXSD (YURSVNH NRPL sije, Saveta Evrope i UNESCO. Dodatak diplomi koncipiran je kao fleksibilan „alat” koji nije kruto postavljen i PRåH VH SULODJRÿDYDWL ORNDOQLP SRWUHEDPD SUL þHPX VH SUHSRUXþXMHGDVYDNDLQVWLWXFLMDVDþLQLVYRMPRGHOQDED]L RSãWHSUHSRUXþHQHIRUPH Dodatak diplomi se sastoji od osam poglavlja: 1. Informacije o nosiocu diplome/kvalifikacije; 2. ,QIRUPDFLMH NRMH EOLåH RGUHÿXMX NYDOLILNDFLMX ]D koju se diploma izdaje; 3. Informacije o nivou kvalifikacije; 4. ,QIRUPDFLMHRVLVWHPXLVDGUåDMXVWXGLMDLSRVWLJQX tim rezultatima; 5. Informacije o akademskim i profesionalnim moJXüQRVWLPDNRMHSUXåDNYDOLILNDFLMD 6. Dodatne informacije; 7. Overa Dodatka diplomi; 8. Informacije o nacionalnom sistemu visokog obrazovanja. 'RNXPHQW WUHED GD VDGUåL WUDåHQH SRGDWNH X VYLK RVDP RVQRYQLK SRJODYOMD 8 VOXþDMX GDQHNH RG WUDåHQLK LQIRUPDFLMD QLVX GDWH SRWUHEQR MH GDWL REUD]ORåHQMH QML hovog izostanka. Pri tom treba obezbediti dovoljno inIRUPDFLMD QHRSKRGQLK ]D REH]EHÿLYDQMH SRVWDYOMHQLK FL OMHYD SUL XYRÿHQMX RYRJ GRNXPHQWD DOL LVWRYUHPHQR L] EHüLSUHRSãLUQRVWNRMDGRNXPHQWþLQLQHSUHJOHGQLP 45

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

,QVWLWXFLMDWUHEDGDREH]EHGLLVWLVWHSHQDXWHQWLþQRVWL pri izdavanju i overi dodatka diplomi kao i za osnovni GRNXPHQWRGQRVQRL]GDWXGLSORPXãWRPRJXüQRVWLIDOVL fikata svodi na minimum. Dodatak diplomi se ni u kom VOXþDMX QH PRåH VPDWUDWL ]DPHQRP ]D RVQRYQL GR kument/diplomu i ne garantuje automatsko priznavanje osnovne diplome od strane neke druge akademske institucije ili poslodavca. Opis nacionalnog sistema visokog obrazovanja u vremenu kada je pojedinac stekao kvalifikaciju navedenu XGLSORPLPRUDELWLSULORåHQGRGDWNXGLSORPL2YDMRSLV VH]DYHüLQX]HPDOMDX(YURSLPRåHSULEDYLWLRGNational Academic Recognition Information Centres (NARICs) i nalazi se na adresi www.enic-naric-net QDGOHåQLK PLQL starstava ili nacionalnih rektorskih konferencija.

.RMHSUHGQRVWLSUXåDGRGDWDNGLSORPL" 2YDM SUDWHüL GRNXPHQW RPRJXüDYD XSRUHÿLYDQMH GLSORPD L X QMLPD QD]QDþHQLK DNDGHPVNLK VWHSHQDNYD OLILNDFLMDVWHþHQLKXUD]OLþLWLPVLVWHPLPD YLVRNRãNROskog obrazovanja, pa time i njihovo lakše priznavanje u LQRVWUDQVWYX3UHFL]DQRSLVREDYOMHQLKVWXGLMDRPRJXüDYD REMHNWLYQX L DGHNYDWQX SURFHQX VWHþHQLK NYDOLILNDFLMD L uspeha svakog studenta tokom obavljenih studija, što olakšava prohodnost studenta ka višim stupnjevima obrazovanja na univerzitetima širom sveta i zapošljavanje QDVYHãLUHPWUåLãWXUDGQHVQDJH3UDNVDMHSRND]DODGDVX poslodavci sve više zainteresovani za zapošljavanje kandidata koji pri konkurisanju pored osnovne diplome GRVWDYOMDMXLRYDMSUDWHüLGRNXPHQW Prednosti za instituciju koja izdaje dodatak diplomi ]D VYRMH VWXGHQWH RJOHGDMX VH X PRJXüQRVWL REMHNWLYQH SURFHQHLSUHSR]QDWOMLYRVWLNYDOLILNDFLMDNRMHVHVWLþXNUR] 46

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

RGUHÿHQH DNDGHPVNH SURJUDPH ãWR GRSULQRVL DILUPDFLML VDPH YLVRNRãNROVNH LQVWLWXFLMH X PHÿXQDURGQRM MDYQRVWL Dodatak diplomi olakšava zapošljavanje završenih studenata na nacionalnom i internacionalnom nivou, što je WDNRÿH MHGDQ RG ]QDþDMQLK IDNWRUD X YUHGQRYDQMX UD]OL þLWLKXQLYHU]LWHWD3ULPHQD]DMHGQLþNRJRNYLUDNDRIOHNVL ELOQRJ PRGHOD SULKYDüHQRJ X (YURSL LVWRYUHPHQR REH] EHÿXMHL]DãWLWXDXWRQRPLMHVDPHLQVWLWXFLMHLQDFLRQDOQRJ obrazovnog sistema. Ovaj dokument daje odgovore na QL]QDMþHãüLKSLWDQMDNRMDVHXSXüXMXYLVRNRãNROVNLPLQ VWLWXFLMDPD X YH]L VD SUL]QDYDQMHP GLSORPD L VWHþHQLK NYDOLILNDFLMDSDWLPHSUHGVWDYOMDMXL]QDþDMQXXãWHGXYUH PHQDXNRPXQLNDFLMLVDRNUXåHQMHP Dodatne informacije o priznavanju kvalifikacija i GLSORPDNDRLRSULORJXGRGDWNDGLSORPLLSUHSRUXþHQLP PRGHOLPDQD]YDQLþQLKMH]LND(YURSVNHXQLMHPRJXVH QDüL QD RGUHVL http://europa.eu.int/comm/education/ recognition/diploma.html

47

8PHVWR]DNOMXþND 2SãWL ]DNOMXþDN NRML VH PRåH L]YHVWL QD RVQRYX analize koju je Evropska asocijacija univerziteta (EUA) sprovela u 30 evropskih zemalja (prilog), je da velika YHüLQD ]HPDOMD SULPHQMXMHECTS sistem, bilo kao jedini YDåHüL VLVWHP ERGRYD LOL MH X WRNX XVYDMDQMH RYDNYH UH gulative, ili kao sistem u mobilnosti VWXGHQDWD 8 YHüLQL zemalja koje su ranije primenjivale sopstveni sistem bodova sada se paralelno primenjuje i evropski ECTS sistem, sa trendom da ovaj sistem postane i nacionalni sistem bodovanja. Promene strukture studija u smislu priKYDWDQMDGYRVWHSHQLKSURJUDPDVWXGLMDSUHSRUXþHQLK%R ORQMVNRP GHNODUDFLMRP SR SUDYLOX VX SUDüHQH SULKYD tanjem ECTS VLVWHPD 8YRÿHQMHECTS sistema je u nekim zemljama zakonski regulisano, dok je u drugim to SULKYDüHQDSUDNVDEH]SRVHEQH]DNRQVNHUHJXODWLYH 'RGDWDN GLSORPL SUHGVWDYOMD WDNRÿH YHü RSãWH SUL KYDüHQ GRNXPHQW X ]HPOMDPD (YURSH 8 QHNLP ]HPOMD PDMHL]GDYDQMHRYRJGRNXPHQWDYHüUHJXODUQDSUDNVDLOL se planira da bude i zakonski regulisana obaveza, dok je u drugima to praksa bez posebne zakonske regulative. Formiranje nacionalnih i regionalnih agencija za akreditaciju L XODåHQMH X SURFHV HYDOXDFLMH L DNUHGLWDFLMH VX SUDWHüL trendovi ovih procesa, s obzirom da je opšti stav da je pitanje kvaliteta nezaobilazno u ostvarenju ideje jedinstvenog evropskog prostora visokog obrazovanja. Promena i harmonizacija programa studija u skladu sa osnovnim opredeljenjima Bolonjskog procesa je u Evropi u toku i ovi procesi su usko povezani sa primenom filozofije sistema ECTS. Pri tome su još uvek prisutne dileme u pogledu primene dvostepenog principa nastave kao i u pogledu definisanja opštih principa i usklaÿLYDQMDSURJUDPDQDQLYRXSRMHGLQLKVWUXND3RYH]LYDQMH 48

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

L XPUHåDYDQMH QD QLYRX VWUXNH NRMH MH LQWHQ]LYQR X (YURSL RG YHOLNH MH SRPRüL X QDODåHQMX UHãHQMD NRMD EL imala jedinstvenu osnovu, ali sa dovoljnom fleksibilQRãüXNRMDSRãWXMHDXWRQRPLMXVDPLKLQVWLWXFLMDXIRUPX lisanju studijskih programa. Na osnovu analize primene ECTS sistema na nivou (YURSHPRJXVHL]YXüLVOHGHüHRSãWHNRQVWDWDFLMHLSUHG lozi: 1.

3RVWRML MRã XYHN L]UDåHQD UD]QRYUVQRVW WUDMDQMD L strukture studija u evropskim zemljama, ali sa SUHRYODGMXMXüLP WUHQGRP R SULKYDWDQMX  ECTS kredita kao opšteg merila ukupnog programa na nivou magistarskih studija (Master degree). U praksi MRãSRVWRMHL]YHVQDRGVWXSDQMDXVPLVOXQHãWRNUDüLKL QHãWRGXåLKSURJUDPD

2.

U pripremi Konferencije „Berlin 2003“ razmatra se predlog opšteg stava da magistarske studije u EHEA po pravilu zahtevaju ukupno 300 ECTS kredita, od kojih najmanje 60 moraju biti ostvareni na nivou osnovnih studija u oblasti dalje specijalizacije na magistarskom programu. 3UHGODåXVHVOHGHüLPRGHOL]DRVWYDUHQMHRYRJFLOMD ECTS BODOVI Osnovne studije

Magistarske studije

Ukupno

180

120

300

240

90–120*

300 - integrisan program

300

* Od navedenog broja bodova za magistarski proJUDP  PRJX ELWL VWHþHQL QD ]DYUãQRM JRGLQL 49

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

osnovnih studija, uz uslov da najmanje 60 bodova ostanu na nivou magistarskih studija. Treba napomenuti da magistarski programi sa ukupno 60 bodova mogu biti prihvatljivi samo ukoliko im prethode osnovne studije sa 240 bodova u LVWRM LOLEOLVNRM REODVWL 3UL]QDYDQMH NUDüLK SURJUDPD na evropskom nivou je diskutabilno i teško prihvatljivo. 3.

U nekim evropskim zemljama još postoje primeri veoma dugih osnovnih, dodiplomskih studije od 5–6 JRGLQD ãWR QLMH X VNODGX VD PHÿXQDURGQRP GHILQL cijom „dodiplomskih“ i „poslediplomskih“ studija. 0RåHVHVPDWUDWLGDMHVRSVWYHQLLQWHUHVRYLK]HPDOMD da restrukturiraju ovakve programe i usklade nazive VDPHÿXQDURGQRSULKYDüHQRPQRPHQNODWXURP

4.

U zemljama u kojima paralelno postoje dugi (270– 300 bodova) i kratki (60–120 bodova) programi maJLVWDUVNLK VWXGLMD VNRUR SRORYLQD HYURSVNLK GUåDYD uglavnom se ne pravi razlika u njihovom akademskom vrednovanju. Smatra se da dodatak diplomi, NDR YHü RSãWH SULKYDüHQ SUDWHüL GRNXPHQW X (&76 sistemu, u velikoj meri olakšava suštinsko vrednovanje programa studija i time priznavanje odgovaraMXüLKGLSORPDLDNDGHPVNLKVWHSHQD

5.

2SãWHSULKYDüHQXVORY]DXSLVPDJLVWDUVNLKVWXGLMDMH prethodni završetak osnovnih studija na univer]LWHWVNRPQLYRX0HÿXWLPXSRUDVWXMHEURM]HPDOMD NRMH GR]YROMDYDMX SULKYDWDQMH L HNYLYDOHQWQLK þHVWR PDQMH IRUPDOQLK NYDOLILNDFLMD SUHWKRGQR VWHþHQLK X institucijama profesionalnog višeg obrazovanja.

50

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

6.

Oblast medicine i srodnih nauka zahteva nešto druJDþLMXãHPXXRGQRVXQDGUXJHREODVWLYLVRNRJREUD ]RYDQMD 3RVWRMH SULPHUL 'DQVND  XYRÿHQMD GYR stepenog programa studija i u oblasti medicine, pri þHPX MH ]DGUåDQ XNXSDQ EURM ECTS bodova, sa 180 na nivou magistarskih studija.

51

PRILOZI

Prilog 1.

Formular za prijavu studenta ECTS – EUROPEAN CREDIT TRANSFER SYSTEM ECTS – EVROPSKI SISTEM PRENOSA BODOVA STUDENT APPLICATION FORM FORMULAR ZA PRIJAVU STUDENTA (Photograph) (fotografija) ACADEMIC YEAR 20.../20... ŠKOLSKA/AKADEMSKA GODINA 20.../20... FIELD OF STUDY:.................................................................... OBLAST STUDIJA:...................................................................

This application should be completed in BLACK in order to be easily copied and/or telefaxed. Formular treba popuniti masnim slovima radi lakšeg kopiranja i/ili slanja faksom. SENDING INSTITUTION ,167,78&,-$.2-$â$/-(0$7,ý1$ INSTITUCIJA: Name and full address: Naziv i puna adresa: .................................................................................................... ....................................................................................................

55

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Department coordinator – name, telephone and telefax numbers, e-mail box Koordinator departmana – prezime i ime, telefon, faks i e-mail adresa .................................................................................................... .................................................................................................... ....................................................................................................

Institutional coordinator – name, telephone and telefax numbers, e-mail box Koordinator institucije – prezime i ime, telefon, faks i e-mail adresa. .................................................................................................... .................................................................................................... .................................................................................................... STUDENT’S PERSONAL DATA /,ý1,32'$&,678'(17$

(to be completed by the student applying) (popunjava student koji podnosi prijavu) Family name/Prezime: First name/Ime(na) (s): .............................................. ............................................. Sex/Pol Date of birth/Datum ............................................. URÿHQMD .............................................. Permanent address Nationality/Nacionalnost (if different): .............................................. Stalna adresa (ukoliko se razlikuje): Place of Birth/Mesto ............................................. URÿHQMD .............................................. ............................................. ............................................. Current address/Sadašnja Tel.: ..................................... adresa: .............................................. 56

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Current address is valid until: 6DGDãQMDDGUHVDYDåHüDGR LIST OF INSTITUTIONS WHICH WILL RECEIVE THIS APPLICATION FORM (in order of preference): /,67$,167,78&,-$.2-,0$-(838û(1$29$ PRIJAVA (po redosledu prioriteta): Period of study A. Institucija B. Zemlja from to Period studiranja od…….do Institution

Country

Duration of stay (months) Trajanje boravka (meseci)

N° of expected ECTS credits Broj RþHNLYDQLK ECTS bodova

I. .............… …............. ........ ........ .................. ................. .................... .................... II. ............... ................. ........ ........ .................. .................. .................... .................... III. .............. ................. ........ ........ .................. .................. .................... ....................

Name of student/Prezime i ime studenta: ........................................................................................... Sending institution/Institucija koja šalje: ........................................................................................... Country/Zemlja: ...........................................................................................

57

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Briefly state the reasons why you wish to study abroad? 8NUDWNRQDYHGLWHUD]ORJH]ERJNRMLKåHOLWHGDVWXGLUDWHX inostranstvu: ........................................................................................... ........................................................................................... LANGUAGE COMPETENCE POZNAVANJE JEZIKA Mother tongue/Maternji jezik: .............................................................. Language of instruction at home institution (if different) -H]LNSUHGDYDQMDQDPDWLþQRMLQVWLWXFLML DNRMHUD]OLþLW ...................................................................................... I am currently I have I would have Other studying this sufficient sufficient languages language knowledge to knowledge to Drugi follow lectures follow lectures 6DGDXþLPWDM jezici jezik Imam dovoljno if I had some extra znanja da C. preparation pratim nastavu Uz dodatne D. pripreme, imao E. bih dovoljno znanja da pratim nastavu

............... ............... ...............

yes

no

yes

no

yes

no

da

ne

da

ne

da

ne

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

†

58

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova WORK EXPERIENCE RELATED TO CURRENT STUDY (if relevant) RADNO ISKUSTVO POVEZANO SA SADAŠNJIM STUDIJAMA (ukoliko je bitno) Type of work Firm/organisatio Dates experience n F. Tip radnog iskustva

G Firma / H. Datumi organizacija ..................... ........................... ..................... ........................ ........................... .....................

Country I. Zemlja ........................ ........................ ........................

PREVIOUS AND CURRENT STUDY PRETHODNE I SADAŠNJE STUDIJE

Diploma/degree for which you are currently studying: Diploma/akademski stepen na studijama koje su u toku: ........................................................................................... Number of higher education study years prior to departure abroad: Broj godina studiranja pre odlaska u inostranstvo: ........................................................................................... Have you already been studying abroad? 'DOLVWHYHüVWXGLUDOLXLQRVWUDQVWYX" Yes/Da † No/Ne † If Yes, when? at which institution? Ukoliko jeste, kada i u kojoj instituciji? ........................................................................................... The attached Transcript of records includes full details of previous and current higher education study. Details not known at the time of application will be provided at a later stage. 3ULORåHQ prepis ocena VDGUåL VYH GHWDOMH SUHWKRGQLK L WHNXüLK VWXGLMD 'HWDOML NRML QLVX SR]QDWL X YUHPH SRGQRãHQMDSULMDYHELüHGRVWDYOMHQLNDVQLMH 59

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Do you wish to apply for a mobility grant to assist towards the additional costs of your study period abroad? 'DOLåHOLWHGDSRGQHVHWH]DKWHY]DGRGHOXVWLSHQGLMH]D pokrivanje dodatnih troškova za vreme studiranja u inostranstvu: Yes/Da †

No/Ne †

RECEIVING INSTITUTION INSTITUCIJA KOJA PRIMA/INSTITUCIJA '20$û,1 We hereby acknowledge receipt of the application, the proposed learning agreement and the candidate’s Transcript of records. 2YLP SRUYUGMXMHPR GD VPR SULPLOL SULMDYX SUHGORåHQ XJRYRU R XþHQMX L SUHSLV RFHQD VWXGHQWD NRML VH prijavljuje. The above-mentioned provisionally accepted at student is our institution Prethodni student je † privremeno primljen u našu instituciju not accepted at our institution † nije primljen u našu instituciju Departmental coordinator’s signature Potpis koordinatora departmana Date/Datum: .............................................

Institutional coordinator’s signature Potpis koordinatora institucije Date/Datum ............................................

60

Prilog 2.

8JRYRURXþHQMX ECTS – EUROPEAN CREDIT TRANSFER SYSTEM ECTS – EVROPSKI SISTEM PRENOSA BODOVA LEARNING AGREEMENT 8*292528ý(1-8 ACADEMIC YEAR 20.../20... ŠKOLSKA/AKADEMSKA GODINA 20.../20... FIELD OF STUDY:.................................................................... OBLAST STUDIJA:...................................................................

Name of student: Prezime i ime studenta: ..................................................................................................

Sending institution: ,QVWLWXFLMDNRMDãDOMHPDWLþQDLQVWLWXFLMD .................................................................................................. ..................................................................................................

Country/Zemlja: .................................................................................................. DETAILS OF THE PROPOSED STUDY PROGRAMME ABROAD/LEARNING AGREEMENT '(7$/-,35('/2ä(12*352*5$0$678',5$1-$8 ,12675$167988*2925$28ý(1-8

Receiving institution: ,QVWLWXFLMDNRMDSULPDLQVWLWXFLMDGRPDüLQ ..................................................................................................

Country/Zemlja:

61

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova Course unit code (if any) and page no. of the information package Šifra predmeta/kursa (ako postoji) i br. strane u informacionom paketu ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. .............................

Course unit title (as indicated in the information package) Naziv predmeta/kursa (kako je QD]QDþHQRX informacionom paketu) ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. .............................

Number of ECTS credits Broj ECTS bodova ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. .............................

– if necessary, continue the list on a separate sheet – ukoliko je potrebno, spisak nastaviti na zasebnoj stranici

Student’s signature Potpis studenta ................................................................................................

Date/Datum: ................................................................................................

SENDING INSTITUTION INSTITUCIJA KOJA ŠALJE / 0$7,ý1$,167,78&,-$ We confirm that the proposed programme of study/learning agreement is approved. 3RWYUÿXMHPRGDMHSUHGORåHQSURJUDP VWXGLUDQMDXJRYRURXþHQMXSULKYDüHQ 62

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Departmental coordinator’s signature J. Potpis koordinatora departmana .......................................... .......................................... Date/Datum: ..........................................

Institutional coordinator’s signature K. Potpis koordinatora institucije .......................................... .......................................... Date/Datum: ..........................................

RECEIVING INSTITUTION INSTITUCIJA KOJA PRIMA / ,167,78&,-$'20$û,1 We confirm that this proposed programme of study/learning agreement is approved. 3RWYUGMXMHPRGDMHSUHGORåHQSURJUDP VWXGLUDQMDXJRYRURXþHQMXSULKYDüHQ Institutional coordinator’s Departmental signature coordinator’s signature M. Potpis koordinatora L. Potpis koordinatora institucije departmana .......................................... .......................................... .......................................... ......................................... Date/Datum: Date/Datum: .......................................... .......................................... Name of student: Prezime i ime studenta: ..................................................................................................

Sending institution: ,QVWLWXFLMDNRMDãDOMHPDWLþQDLQVWLWXFLMD .................................................................................................. ..................................................................................................

63

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Country/Zemlja: .................................................................................................. CHANGES TO ORIGINAL PROPOSED STUDY PROGRAMME/LEARNING AGREEMENT ,=0(1(83592%,71235('/2ä(120352*5$08 678',5$1-$8*2925828ý(1-8 (to be filled in ONLY if appropriate) (popunjava se SAMO ako ima izmena) Course unit code (if any) and page no. of the information package Šifra predmeta/kurs a (ako postoji) i br. strane u informacionom paketu ...................... ......…............ ...............…... ...................... ...…..……… …………….. ...................... ...................... ...................... ......................

Course unit title (as indicated in the information package) Naziv predmeta/kurs a (kako je QD]QDþHQRX informacionom paketu) ...................... ...................... ...................... ...................... ...................... ...................... ..…................ ...................... ...................... ......................

Deleted course unit Izostavljen predmet/ku rs

Added course unit Dodat predmet/k urs

† † † † † † † † † †

† † † † † † † † † †

Number of ECTS credits Broj ECTS bodova

.................. .…............. ..…............ ...…........... ....….......... .....…......... ......…........ .......…....... .................. ..................

– if necessary, continue this list on a separate sheet – ukoliko je potrebno, spisak nastaviti na zasebnoj stranici

64

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Student’s signature N. Potpis studenta .......................................................................................... Date/Datum: ................................................................... SENDING INSTITUTION ,167,78&,-$.2-$â$/-(0$7,ý1$ INSTITUCIJA We confirm that the above-listed changes to the initially agreed programme of study/learning agreement are approved. Potvrdjujemo da su prethodno navedene promene u SUYRELWQRPSURJUDPXVWXGLUDQMDXJRYRUXRXþHQMX SULKYDüHQH Departmental coordinator’s Institutional coordinator’s signature signature O. Potpis koordinatora P. Potpis koordinatora departmana institucije ............................................ ............................................ ............................................ ............................................ Date/Datum: Date/Datum: ............................................ ............................................. RECEIVING INSTITUTION INSTITUCIJA KOJA PRIMA/INSTITUCIJA '20$û,1 We confirm bye the above-listed changes to the initially agreed programme of study/learning agreement are approved. Potvrdjujemo da su prethodno navedene promene u SUYRELWQRPSURJUDPXVWXGLUDQMDXJRYRUXRXþHQMX SULKYDüHQH 65

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Departmental coordinator’s signature Q. Potpis koordinatora . departmana ............................................ ........................................... Date/Datum: ............................................

Institutional coordinator’s signature R. Potpis koordinatora . institucije ............................................ ........................................... Date/Datum: ............................................

66

Prilog 3.

Prepis ocena ECTS – EUROPEAN CREDIT TRANSFER SYSTEM ECTS – EVROPSKI SISTEM PRENOSA BODOVA TRANSCRIPT OF RECORDS PREPIS OCENA ACADEMIC YEAR 20.../20... ŠKOLSKA/AKADEMSKA GODINA 20.../20... FIELD OF STUDY:.................................................................... OBLAST STUDIJA:...................................................................

NAME OF SENDING INSTITUTION: 1$=,9,167,78&,-(.2-$â$/-(0$7,ý1( INSTITUCIJE: ........................................................................................... Faculty/Department of Fakultet/Departman ........................................................................................... ECTS departmental coordinator: ECTS koordinator fakulteta/departamana: ........................................................................................... Tel.: ........................................... Fax: ............................................ e-mail box:........................................................................ NAME OF STUDENT: PREZIME STUDENTA: .......................................................................................... First name/Ime: .............................................................. Date and place of birth: 67

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Datum i mesto rodjenja: ........................................................................................... (sex)/(pol):...................................................................... Matriculation date/Datum upisa: ........………............... Matriculation number/Upisni broj:.................................. NAME OF RECEIVING INSTITUTION: NAZIV INSTITUCIJE KOJA PRIMA/INSTITUCIJE '20$û,1$ ........................................................................................... ........................................................................................... Faculty/Department of Fakultet/Departman ........................................................................................... ........................................................................................... ECTS departmental coordinator: ECTS koordinator fakulteta/departmana ........................................................................................... ........................................................................................... Tel.: ....................................... Fax: ....................................... e-mail box: ........................................................................ Course Unit code (1) Šifra predmeta/ kursa .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ...................

Title of the course unit Naziv predmeta/ kursa ..... ............ to be continued on a separate sheet nastaviti na zasebnoj stranici

Duration of course unit (2) Trajanje .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ...................

Local grade ECTS (3) grade (4) 'RPDüD ocena ECTS ocena .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... .................... ................... ...................

68

ECTS credits (5) ECTS bodovi .................... .................... .................... .................... .................... Total: Ukupno: ...................

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

(1) (2) (3) (4) (5) see explanation on back page      SRJOHGDWLSULORåHQRREMDãQMHQMH Diploma/degree awarded: S. Izdata diploma/akademski stepen: ............................................................................................ Date Datum................................................................................. Signature of registrar/dean/administration officer 3RWSLVRYODãüHQRJOLFD ............................................................................................ Stamp of institution: 3HþDWLQVWLWXFLMH ............................................................................................ NB: This document is not valid without the signature of the registrar/dean/administration officer and the official stamp of the institution. 1DSRPHQD RYDM GRNXPHQW QLMH SXQRYDåDQ EH] SRWSLVD RYODãüHQRJOLFDL]YDQLþQRJSHþDWDLQVWLWXFLMH I. Course unit code: Šifra predmeta/kursa: Refer to the ECTS information Package 8QHWLãLIUXQD]QDþHQXXECTS informacionom paketu II. Duration of course unit: Trajanje predmeta/kursa: Y = 1 full academic year Y = 1 cela školska/akademska godina 1S = 1 semester 2S = 2 semesters 1S = 1 semestar 2S = 2 semestra 1T = 1 term/trimester 2T = 2 terms/trimesters 1 T = 1 trimestar 2T = 2 trimestra

69

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

III. Description of the institutional grading system: Opis sistema ocenjivanja institucije koja izdaje diplomu: .................................................................................... .................................................................................... . .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... .................................................................................... 1. ECTS grading scale: ECTS skala ocenjivanja: ECTS skala ocenjivanja/ECTS grading scale ECTS Grade ECTS ocena

% of successful students normally achieving the grade % studenata koji SRORåHLVSLWVD RGUHÿHQRPRFHQRP

Definition Definicija

A

10

EXCELLENT – outstanding performance with only minor errors 2'/,ý$1±L]X]HWDQXVSHKVD neznatnim greškama

B

25

C

30

VERY GOOD – above the average standard but with some errors VRLO DOBAR – iznad proseka, ali sa ponekim greškama GOOD – generally sound work with a number of notable errors

70

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

D

25

E

10

FX

–

F

–

DOBAR – uopšteno dobar rad, ali sa dosta grešaka SATISFACTORY – fair but with significant shortcomings =$'292/-$9$-8û,± VROLGDQDOLVD]QDþDMQLP nedostacima SUFFICIENT – performance meets the minimum criteria DOVOLJAN – zadovoljava minimalne kriterijume FAIL – some more work required before the credit can be awarded NEDOVOLJAN – potreban dodatni rad za uspešno RNRQþDQMH FAIL – considerable further work is required NEDOVOLJAN – potrebno znatno više rada

1. ECTS credits: ECTS bodovi: 1 full academic year 1 cela školska/akademska godina 1 semester 1 semestar 1 term/trimester 1 trimestar

71

= = = = =

60 credits 60 bodova 30 credits 30 bodova 20 credits 20 bodova

Prilog 4.

Osnovna struktura i uputstva za pripremu informacionog paketa Introduction/Uvod Dati kratak uvod o glavnim postavkama ECTS i ciOMHYLPDXYRÿHQMDRYRJVLVWHPDXGDWRMLQVWLWXFLML

The Institution/Institucija A. Name and address/Naziv institucije i adresa Dati potpuni naziv i adresu, broj telefona i faksa i emailDGUHVX.RULVQRMHSULORåLWLL PDSXJUDGD JUDGVNRJ MH]JUDNDPSXVDXQLYHU]LWHWDWHQD]QDþLWLORNDFLMXLQVWLWX cije. B. Academic calendar/Kalendar akademske / školske godine 1D]QDþLWL GDWXPH SRþHWND L ]DYUãHWND DNDGHPVNH ãNROVNH JRGLQH QDþLQ RUJDQL]RYDQMD QDVWDYH VHPHVWUL trimestri), periode glavnih ispitnih rokova i raspusta. C. The ECTS institutional coodinator/Koordinator za ECTS u instituciji Navesti prezime i ime, adresu, broj telefona i faksa, e-mail adresu koordinatora za ECTS, kao i vreme koje je QDMSRJRGQLMH ]D XVSRVWDYOMDQMH OLþQRJ NRQWDNWD ,VWH SR GDWNHGDWLL]D]DPHQLNDNRRUGLQDWRUDXVOXþDMXQMHJRYRJ odsustva.

72

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

D. General description of the institution / Osnovni podaci o instituciji Dati kratke istorijske podatke o instituciji, kao i poGDWNHRQMHQRMYHOLþLQLEURMXSLVDQLKVWXGHQDWDQDVWDYQL NDGDU  VWDWXVX GUåDYQD SULYDWQD XQLYHU]LWHW LOL GUXJD vrsta visokoškolske institucije), organizaciji i strukturi. E. Registration procedure / Postupak i propisi za upis studenata Informacije o upisu treba da obuhvate sve detalje koji studentu olakšavaju prijavljivanje: F rokove prijavljivanja i upisa studenata, kao i GRNXPHQWD NRMD VH SULODåX L URNRYH ]D QMLKRYR podnošenje; F informacije o eventualno potrebnoj dodatnoj priSUHPL ]D XSLV L SULMHPQLP LVSLWLPD ]D RGUHÿHQH programe; F potrebno poznavanje jezika na kome se realizuje QDVWDYDXNOMXþXMXüLLYUVWXGRND]DSRWYUGHVHUWL ILNDWL SRORåHQL WHVWRYL  R SRWUHEQRP QLYRX QMH JRYRJ SR]QDYDQMD SULSUHPQH NXUVHYH ]D VDYODÿL vanje potrebnog nivoa.

General Practical Information/3UDNWLþQH informacije o opštim uslovima studiranja A. Host country formalities/Administrativne formalnosti za boravak u zemlji Informacije o proceduri dobijanja privremenog boravka, vize, radne dozvole (ukoliko je potrebna) kao i o drugim detaljima vezanim za administrativne postupke u skladu sa nacionalnom regulativom.

73

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

B. Getting there/,QIRUPDFLMHRVDREUDüDMQLPYH]DPD ,QIRUPDFLMH R VDREUDüDMQLP YH]DPD VD JUDGRP X kome se nalazi institucija, kao i podaci o osobi za kontakt pri dolasku u sedište institucije. C. Cost of living/&HQHLXVORYLåLYRWD ,QIRUPDFLMHRSURVHþQLPWURãNRYLPDåLYRWDX]HPOML X] HYHQWXDOQH SULPHUH QD RVQRYX NRMLK MH PRJXüH SUR ceniti troškove za boravak studenta, uz naznaku posebnih PRJXüQRVWLVWXGHQWVNLUHVWRUDQLPHQ]HLVO  D. Accommodation/Uslovi smeštaja ,QIRUPDFLMH R UD]OLþLWLP RSFLMDPD VPHãWDMD VWX GHQWVNL GRPRYL SULYDWDQ VPHãWDM PRJXüQRVW VPHãWDMD osoba u pratnji studenta, smeštaj za osobe sa posebnim ]DKWHYLPD  XSRUHGQH SURVHþQH FHQH L URNRYL ]D prijavljivanje za organizovan smeštaj; adresa osobe za kontakt u vezi rešavanja problema smeštaja. E. Health and insurance/Zdravstveno osiguranje F Medical facilities/Medicinske usluge i uslovi QMLKRYRJNRULãüHQMD F Special needs students/Studenti sa posebnim SRWUHEDPD ± DGUHVD RVREH ]D NRQWDNW X VOXþDMX posebnih potreba F ,QVXUDQFHFRYHU3ROLVHRVLJXUDQMDNRMH MH PRJXüH koristiti i druga alternativna rešenja u skladu sa propisima zemlje. F. Study facilities at the host institution/Opšte PRJXüQRVWL]DVWXGLUDQMDXLQVWLWXFLMLGRPDüLQX F Libraries/Biblioteke, njihova opremljenost i lokaFLMD YUHPH UDGD L GUXJL XVORYL ]D NRULãüHQMH EL EOLRWHþNRJIRQGD F Specialist facilities/Uslovi za rad u laboratorijama, kompjuterska oprema i informacioni centri, mo74

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

JXüQRVWLUDGDXEROQLFDPD]DVWXGHQWHPHGLcine i sl. G. Other practical information/'UXJHSUDNWLþQH informacije Informacije o javnom transportu, bankama i sl. H. Extra-mural and leisure activities/Vannastavne i slobodne aktivnosti ,QIRUPDFLMH R VWXGHQWVNLP RUJDQL]DFLMDPD L PRJXü QRVWLPD XNOMXþHQMD JRVWXMXüLK VWXGHQDWD VSRUWVNH L NXO WXUQHDNWLYQRVWLNRMHSUDWHXQLYHU]LWHWVNLåLYRWVWXGHQDWD PRJXüQRVWL]DUHNUHDFLMXLVO

The Department/Departman – odsek A. General description of the department/Opšte informacije o departmanu/odseku Dati podatke o ECTS koordinatoru departmana, kratak opis strukture i organizacije, broj stuGHQDWDLQDVWDYQRJRVREOMDQD]QDþLWLRVQRYQHSUDY FHQDXþQRJUDGD3ULND]DWLXNUDWNRPRJXüQRVWLUDda X ODERUDWRULMDPD UDVSRORåLYX RSUHPX L ELEOLRWHþNL IRQGNRMLPUDVSRODåHGHSDUWPDQ 1DYHVWL REUD]RYQH SURJUDPH L GXåLQX WUDMDQMD VWUXGLMD ]D ]DYUãHWDN RGUHÿHQRJ VWHSHQD VWXGLMD 'DWL RSãWL SULND] QDVWDYQLK PHWRGD QDþLQD SROD ganja ispita (pismeni, usmeni), vrednovanja ostalih aktivnosti studenata (laboratorijski ili terenski rad, NDR L SUHGYLÿHQH ]DYUãQH LVSLWH LOL GLSORPVNH UD GRYH L QDþLQ QMLKRYH L]UDGH L RGEUDQH  8 VOXþDMX UD]OLþLWLK QDþLQD SRODJDQMD LVSLWD GHWDOMH QDYHVWL X SRJODYOMXRSRMHGLQDþQLPSUHGPHWLPD'DWLRSLVVL stema ocenjivanja koji se primenjuje. 75

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

B. Degree structure/Struktura kvalifikacija F Qualifications/Kvalifikacija 'DWL RSLV L VWUXNWXUX YDåHüLK QDVWDYQLK SURJUDPD  L opštih uslova koje student mora da zadovolji za dobijanje RGUHÿHQRJDNDGHPVNRJ]YDQMDNYDOLILNDFLMH F Course structure diagram/Dijagram strukture studija 3UHSRUXþXMH VH L]UDGD GLMDJUDPD LOL WDEHODUQRJ pregleda svih predmeta koje obuhvata jedan program studija sa naznakom broja ECTS bodova dodeljenih pojedinim predmetima i/ili programskim celinama. C. Individual course units/3RMHGLQDþQLSUHGPHWL kursevi 3ULND]SUHGPHWDMHNOMXþQLGHRLQIRUPDFLRQRJSDNHWD LSRSUDYLOXVDGUåLSRGDWNHRVYLPSUHGPHWLPDNXUVHvima NRMH QXGL RGUHÿHQL GHSDUWPDQRGVHN 3RVHEQR WUHba QD]QDþLWLGDOLVHSUHGPHWLJUXSLãXXYHüHFHOLQHPRdule, blokove) i kakvo je mesto ovih celina u ukupnom proJUDPXVWXGLMD8VOXþDMXGDVWXGLMHQDRGUHÿHQRPVWHSHQX ]DKWHYDMX L LVWUDåLYDþNL UDG QSU PDJLVWDUVND WH]D  SR WUHEQR MH QD]QDþLWL QDþLQ L]UDGH L RGEUDQH UDGD L EURM SUHGYLÿHQLKECTS bodova. 3RGDFLRSUHGPHWLPDWUHEDGDVDGUåH F IdentificationQD]LYSUHGPHWDLRGJRYDUDMXüDãLIUD za lakšu identifikaciju predmeta u komunikaciji sa drugim institucijama; F Description/kratak opis programa predmeta koji RPRJXüDYDUD]XPHYDQMHQMHJRYRJVDUåDMDRGVWUD ne studenata i drugih potencijalnih partnera; F Level/procenu nivoa predmeta, što podrazumeva jasnu naznaku potrebnih prethodnih znanja (uz naYRÿHQMH SUHGPHWD NRMH SUHWKRGQR WUHED SRORåLWL L 76

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

F F F

F

F

F F

preporuku literature koju treba koristiti za SULSUHPX SRVWDYOMHQLKFLOMHYDLOLVWHSUHSRUXþHQH literature; Compulsory or optional course units/naznaku o baveznim i izbornim predmetima/kursevima; Teaching staff/ime(na) nastavnika i saradnika; LengthGXåLQX WUDMDQMD QDVWDYH EURM þDVRYD nedeljno, semestar i godinu studija, uz naznaku mesta predmeta u ukupnom pregledu/dijagramu strukture studija); Teaching and learning methods/metode nastave i VDYODÿLYDQMD JUDGLYD SUHGDYDQMD NRQVXOWDFLMH YHåEHODERUDWRULMVNHYHåEHVHPLQDULWHUHQVNLUDG L GU  VD EURMHP QHGHOMQLK þDVRYD L XNXSQLP EURMHPQHGHOMDWUDMDQMDRGUHÿHQHDNWLYQRVWL  AssessmentsQDþLQ SRODJDQMD L WUDMDQMH LVSLWD oblici provere znanja tokom nastave, njihova XþHVWDORVW L YUHGQRYDQMH YUHGQRYDQMH SUDNWLþQRJ rada i drugih oblika individualnog rada (seminarVNL UDGRYL SURMHNWL L GU  QDþLQ L WHUPLQL SULMDYH ispita; The language/posebnu naznaku predmeta na kojima se nastava izvodi na nekom od stranih jezika; ECTS credit allocation/ECTS ERGRYH SUHGYLÿHQH ]D RGUHÿHQ SUHGPHWNXUV X VNODGX VD RSãWLP SR stavkama ECTS-a, uz naznaku broja bodova za bitne aNWLYQRVWL SUHGYLÿHQH SURJUDPRP SUHG meta (laboratorijski rad, terenski rad), teze i disertacije.

77

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Glossary/5HþQLNWHUPLQD 0DOL UHþQLN NRULãüHQLK WHUPLQD VD REMDãQMHQMHP QML KRYRJ ]QDþHQMD YHRPD MH NRULVWDQ ]D SRWHQFLMDOQH SDUW QHUHVRE]LURPQDWRGDLVWLWHUPLQLPRJXLPDWLUD]OLþLWR ]QDþHQMHXUD]OLþLWLP]HPOMDPD

78

Prilog 5.

Osnovna struktura i uputstva za pripremu dodatka diplomi Osnovna struktura dodatka diplomi INFORMATION IDENTIFYING THE HOLDER OF QUALIFICATION INFORMACIJE O NOSIOCU DIPLOME/KVALIFIKACIJE 1.2. 1.3. 1.2. 1.5.

Family name(s) Prezime(na): Given name(s) Ime(na): (Place) Date of birth 0HVWR GDWXPURÿHQMDGDQPHVHFJRGLQD  Student identification number or code (if available) Identifikacioni broj studenta ili šifra (ukoliko postoji):

INFORMATION IDENTIFYING THE QUALIFICATION ,1)250$&,-(.2-(%/,ä(2'5(8-8 KVALIFIKACIJU 1.6. Name of qualification and (if applicable) title conferred (in original language) Naziv kvalifikacije i (ukoliko postoji RGJRYDUDMXüD titula (na jeziku originala): 1.7. Main field(s) of study for the qualification *ODYQRSRGUXþMHD VWXGLMD]DVWLFDQMHNYDOLILNDFLMH 1.8. Name and status of awarding institution (in original language) 79

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Naziv i status institucije koja izdaje diplomu (na jeziku originala): 1.9. Name and status of institution (if different from 2.3) administering studies (in original language) Naziv i status institucije (ukoliko se razlikuje od 2.3.) koja obavlja administrativne poslove studija (na jeziku originala): 1.10. Language(s) of instruction/examination Jezik(ci) nastave/ispita:

INFORMATION ON THE LEVEL OF QUALIFICATION INFORMACIJE O NIVOU KVALIFIKACIJE 1.11. Level of qualification Nivo kvalifikacije: 1.12. Official length of the programme =YDQLþQRWUDMDQMHSURJUDPDVWXGLMD 1.13. Access requirements Potrebni uslovi za upis:

INFORMATION ON THE CONTENTS AND RESULTS GAINED ,1)250$&,-(26,67(08,6$'5ä$-8 STUDIJA I POSTIGNUTIM REZULTATIMA 1.14. Mode of study 1DþLQVWXGLUDQMD 1.15. Programme requirements Sistem i pravila studiranja 1.16. Programme details (e.g. modules or units studied) and the individual grades/marks/credits obtained (if this information is available on an official transcript this should be used here) Detalji programa studija (predmeti, moduli, NXUVHYL LGRELMHQHSRMHGLQDþQHRFHQHNUHGLWL 80

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

(XNROLNRVXRYHLQIRUPDFLMHUDVSRORåLYHXREOLNX ]YDQLþQRJSUHSLVDRFHQDWUHEDJDSULORåLWLRYGH): 1.17. Grading scheme and, if available, grade distribution guidance Sistem ocenjivanja i (XNROLNRMHUDVSRORåLYD) XRELþDMHQDUDVSRGHODRFHQD 1.18. Overall classification of the qualification (in original language) Ukupna klasifikacija kvalifikacija (na jeziku originala):

INFORMATION ON THE FUNCTION OF QUALIFICATION INFORMACIJE O AKADEMSKIM I 352)(6,21$/1,002*8û1267,0$.2-( 358ä$.9$/,),.$&,-$ 1.19. Access to further study Prohodnost prema daljim studijama: 1.20. Professional status (if applicable) Profesionalni status (XNROLNRMHRG]QDþDMD):

ADDITIONAL INFORMATION DODATNE INFORMACIJE 1.21. Additional information Dodatne informacije: 1.22. Further information sources Izvor dodatnih informacija:

CERTIFICATION OF THE SUPPLEMENT OVERA DODATKA DIPLOMI 1.23. Date Datum: 1.24. Signature Potpis: 81

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

1.25. Capacity Funkcija potpisnika: 1.2. Official stamp or seal =YDQLþDQSHþDW

INFORMATION ON THE NATIONAL HIGHER EDUCATION SYSTEM INFORMACIJE O NACIONALNOM SISTEMU VISOKOG OBRAZOVANJA

Uputstva za pripremu dodatka diplomi INFORMACIJE O NOSIOCU DIPLOME/KVALIFIKACIJE 1.27. Prezime(na): Navesti puno prezime ili prezimena, ako ih ima više: Ime(na): Navesti puno ime ili imena, ukoliko ih ima više. 0HVWR GDWXPURÿHQMDGDQPHVHFJRGLQD  1D]QDþLWLREDYH]QRGDWXPDSRPRJXüVWYXLPHVWR URÿHQMD Identifikacioni broj studenta ili šifra (ukoliko postoji): 2YDM EURM VOXåL ]D LGHQWLILNDFLMX SRMHGLQFD NRPH VH izdaje dodatak diplomi, kao studenta koji je upisan na RGUHÿHQ SURJUDP VWXGLMD 0RåH ELWL QDYHGHQ L OLþQL EURM JUDÿDQD X VOXþDMX GD X ]HPOML SRVWRML WDNDY VLVWHP identifikacije.

,1)250$&,-(.2-(%/,ä(2'5(8-8 KVALIFIKACIJU 1.1. Naziv kvalifikacije i (ukoliko postoji RGJRYDUDMXüD titula (na jeziku originala) 82

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Dati puni naziv kvalifikacije na originalnom jeziku diplome, s obzirom na to da raznovrsnost terminologije i QRPHQNODWXUH X UD]OLþLWLP ]HPOMDPD PRåH GD VWYDUD QHGRXPLFHXVOXþDMXSUHYRGD3RVHEQRQD]QDþLWLDNRGL SORPD LPD NDUDNWHU GYRMQH GLSORPH 1D]QDþLWL GD OL GLSORPD X QDFLRQDOQLP VLVWHPX SRGUD]XPHYD RGUHÿHQX titulu za nosioca diplome (LQåHQMHUGRNWRU« 1D]QDþLWL GDOLMHWLWXOD]DãWLüHQD]DNRQRP *ODYQRSRGUXþMHD VWXGLMD]DVWLFDQMHNYDOLILNDFLMH 1D]QDþLWL VDPR RVQRYQX REODVWL GLVFLSOLQX VWXGLMD NRMD RGUHÿXMH SRGUXþMH ]D NRMH MH GRELMHQD RGUHÿHQD kvalifikacija (npr. politika i istorija, molekularna bioloJLMDKHPLMVNRLQåHQMHUVWYR  Naziv i status institucije koja izdaje diplomu (na jeziku originala): Navesti pun naziv institucije koja je izdala diplomu (univerzitet, fakultet). Po pravilu to je ujedno i institucija koja obavlja administrativne poslove i izvodi program VWXGLMD 3RVWRMH VOXþDMHYL NDGD GLSORPX L]GDMH L GUXJD institucija koja ima ugovor ili akreditaciju od strane više QDGOHåQH LQVWLWXFLMH 7R PRåH ELWL GUåDYD XQLYHU]LWHW LOL QHND SURIHVLRQDOQD LQVWLWXFLMD D X QHNLP VOXþDMHYLPD L LQRVWUDQDLQVWLWXFLMDãWRWUHEDQD]QDþLWLXRYRPSRJODYOMX 7DNRÿH WUHED QD]QDþLWL L VWDWXV LQVWLWXFLMH NRMD L]GDMH GLSORPX GUåDYQD SULYDWQDQH]DYLVQD SULYDWQD LOL SUL]QDWD RG GUåDYH 8NROLNR MH LQVWLWXFLMD DNUHGLWRYDQD navesti akreditaciono telo koje je sprovelo akreditaciju. Na kraju navesti i generalnu klasifikaciju institucije koja izdaje diplomu u nacionalnom obrazovnom sistemu (Univerzitet, Fachhochschule, Technical College………). Naziv i status institucije (ukoliko se razlikuje od 2.3.) koja obavlja administrativne poslove studija (na jeziku originala): 83

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

8VOXþDMXGDSRVWRMLUD]OLNDNDNRMHSUHWKRGQRREMDã QMHQRQDYHVWLVYHHOHPHQWHNDRLXVOXþDMX Jezik(ci) nastave/ispita: 1DYHVWL MH]LNMH]LNH  L]YRÿHQMD QDVWDYH L REDYOMDQMD ispita za sticanje kvalifikacije.

INFORMACIJE O NIVOU KVALIFIKACIJE 1.1. Nivo kvalifikacije: 1D]QDþLWL SUHFL]QR QLYR NYDOLILNDFLMH]YDQMD L QMHJRYR PHVWR X VSHFLILþQRM QDFLRQDOQRM REUD]RYQRM stukturi (uz objašnjenje zasnovano na informacijama o nacionalnom obrazovnom sistemu, datim u osmom poJODYOMX RYRJ GRNXPHQWD  2EMDVQLWLGRPDüX YLVRNRREUD ]RYQX PUHåX XQLYHU]WHWVNR GRGLSORPVNRSRVOHGLSlomsko obrazovanje, Bachelor Degree, Baccalaureate + x godina...). Dati sve korisne informacije o „indikatorima QLYRD´ RGUHÿHQLK VWXGLMD NRML VX QDFLRQDOQR SUL]QDWL L odnose se na datu kvalifikaciju. =YDQLþQRWUDMDQMHSURJUDPDVWXGLMD 1D]QDþLWL ]YDQLþQR WUDMDQMH ]DYUãHQLK VWXGLMD VHPHVWULJRGLQH LXORåHQUDG]D]DYUãDYDQMHRGUHÿHQRJ SURJUDPD XNOMXþXMXüL L LQIRUPDFLMH R GRGDWQLP ELWQLP DNWLYQRVWLPDSUDNWLþQDREXNDWHUHQVNLUDGLGU 8ORåHQ UDGVHPRåHL]UD]LWLXYLGXXNXSQRJRSWHUHüHQMDVWXGHQWD X VDYODGDYDQMX RGUHÿHQRJ SURJUDPD QDVWDYD XþHQMH ispiti) kao EURM þDVRYD QHGHOMQR [ QHGHOMH, ili putem XRELþDMHQRJ ORNDOQRJ QDþLQD L]UDåDYDQMD QSU MHGQD godina redovnih studija). Potrebni uslovi za upis: 1DYHVWL SULURGX SUHWKRGQH NYDOLILNDFLMH L GXåLQX prethodnog školovanja/studiranja koji su neophodni za upis na program studija za koji se izdaje Dodatak diplomi.

84

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

,1)250$&,-(26,67(08,6$'5ä$-8 STUDIJA I POSTIGNUTIM REZULTATIMA 1.1. 1DþLQVWXGLUDQMD

1D]QDþLWLGDOLVXVWXGLMH]DYUãHQHNDRUHGRYQHfulltime), studije uz rad (part-time), studije na daljinu (distance) itd. Sistem i pravila studiranja Navesti detalje sistema i pravila studiranja koji REXKYDWDMX PLQLPDOQH VWDQGDUGH ]D GRELMDQMH RGUHÿHQH kvalifikacije, kao što su obavezni delovi programa XNOMXþXMXüL L SUDNWLþQH HOHPHQWH REXNH SUDYLOD NRMD VH odnose na izradu završnog rada (diplomskog rada, disertacije, teze), kao i druge zahteve za uspešno RNRQþDQMH VWXGLMD L GRELMDQMH RGUHÿHQH NYDOLILNDFLMH 1DYHVWLSRVWDYOMHQHFLOMHYHRGUHÿHQRJSURJUDPDVWXGLMDL dati i druge informacije korisne za procenu stepena VWHþHQLK]QDQMDLSURIHVLRQDOQLKYHãWLQD Detalji programa studija (predmeti, moduli, kursevi) i GRELMHQHSRMHGLQDþQHRFHQHNUHGLWLukoliko su ove LQIRUPDFLMHUDVSRORåLYHXREOLNX]YDQLþQRJSUHSLVD RFHQDWUHEDJDSULORåLWLQDRYRPPHVWX): Detaljno prikazati sve elemente programa studija SUHGPHWLNXUVHYLLGU XNOMXþXMXüLLSRGDWNHRQMLKRYRP WUDMDQMX EURM VDWL SUHGDYDQMD YHåEL L RVWDOLK DNWLYQRVWL SUHGYLÿHQLK ]D RGUHÿHQL SUHGPHW  L SURFHQX RSWHUHüHQMD VWXGHQWD X QMLKRYRP VDYODÿLYDQMX XNXSQR RSWHUHüHQMH VWXGHQWD HYHQWXDOQR L]UDåHQR SXWHPECTS bodova, uz objašnjenje o primenjenom sistemu dodele bodova za RGUHÿHQHDNWLYQRVWL 3ULORåLWLOLVWXVYLKSRORåHQLKLVSLWDL postignutih rezultata, uz paralelnu naznaku dobijenih RFHQDXYDåHüHPQDFLRQDOQRPVLVWHPXLXVLVWHPXECTS, NDRLSURVHþQXRFHQXVYLKSRORåHQLKLVSLWD1D]QDþLWLGD 85

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

li postoji i koja je priroda završnog ispita ili rada GLSORPVNL WH]D GLVHUWDFLMD  QMHQ QD]LY MH]LN QDþLQ RGEUDQH GRELMHQX RFHQX L QDþLQ DUKLYLUDQMD GRVWXSQRVW WH]H NUR] ELEOLRWHþNL VLVWHP LOL SULORåHQ VDåHWDN QD engleskom jeziku). Navesti i druge podatke koji omoJXüDYDMXSURFHQXUH]XOWDWDSRMHGLQFDNDRãWRVXGRELMHQH QDJUDGH XþHãüH X QDXþQLP SURMHNWLPD XþHãüH X REUD zovnom procesu (demonstrator i sl.). Ovi podaci se mogu prikazati i putem prepisa ocena, NDRSUDWHüHJGRNXPHQWDþLMDMHRVQRYQDIRUPDSULORåHQD ovom materijalu. Sistem ocenjivanja i (XNROLNRMHUDVSRORåLYD XRELþDMHQD raspodela ocena: Navesti podatke o sistemu ocenjivanja i o minimumu NRML REH]EHÿXMH SUROD]QRVW QD LVSLWX QSU  LOL  XUDÿHQRJWHVWDLOL]DGDWDND .RULVQRMHGDWLLXRELþDMHQX raspodelu ocena za dati studijski program. Ovi podaci bitno olakšavaju procenu postignutih rezultata s obzirom na velike razlike u sistemu ocenjivanja koje su prisutne u UD]OLþLWLPREUD]RYQLPVLVWHPLPD Ukupna klasifikacija kvalifikacija (na jeziku originala): Dati klasifikaciju ukupno postignutih rezultata (First Class Honours Degree, Summa Cum Laude, Merit, Avec Distinction itd.  XNROLNR MH RQD XRELþDMHQD X QDFLRQDO nom sistemu.

INFORMACIJE O AKADEMSKIM I 352)(6,21$/1,002*8û1267,0$.2-( 358ä$.9$/,),.$&,-$ 1.1. Prohodnost prema daljim studijama: 1DYHVWL GD OL VH VD GRELMHQRP GLSORPRP PRåH SULVWXSLWL GDOMHP XQLYHU]LWHWVNRP LOL VWUXþQRP REUD]RYD QMX X RGUHÿHQRP QDFLRQDOQRP REUD]RYQRP VLVWHPX 86

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

PRJXüQRVW XSLVD QD VSHFLMDOLVWLþNH PDJLVWDUVNH LOL GRNWRUVNHVWXGLMH 3ULWRPQD]QDþLWLLYDåHüHVWDQGDUGHL propise za prohodnost prema višim nivoima studija (npr. SRWUHEQDVUHGQMDRFHQD]DXSLVRGUHÿHQLKVWXGLMD  Profesionalni status: 1D]QDþLWL SURIHVLRQDOQL VWDWXV QRVLRFD GLSORPHNYD OLILNDFLMH X VPLVOX GRELMHQH WLWXOH LQåHQMHU GLSORPLUDni LQåHQMHU LSUDYDQDUDGXRGUHÿHQRMREODVWLSURfesionalni UDGXREODVWLLQåHQMHUVWYDLVO NDRLGUXJHGRGDWQHXVORYH ]D]DSRãOMDYDQMHXRGUHÿHQRMVWUXFLVWUXþQLLVSLWGUåDYQL LVSLW REDYH]DQ VWDå L VO  3RVHEQR QD]QDþLWL GD OL RGUHÿHQD NYDOLILNDFLMD RPRJXüDYD UDG X REODstima sa posebnom regulativom.

DODATNE INFORMACIJE 1.1. Dodatne informacije: Navesti sve dodatne informacije koje su korisne za procenu prirode, nivoa i upotrebljivosti kvalifikacije, kao ãWR VX REXNDVWXGLUDQMH X RGUHÿHQRP SHULRGX X QHNRM drugoj instituciji/kompaniji/zemlji, ili druge bitne inIRUPDFLMH R LQVWLWXFLML X NRMRM MH RGUHÿHQD NYDOLILNDFLMD VWHþHQD Izvor dodatnih informacija: 1D]QDþLWLGUXJHL]YRUHLQIRUPDFLMDNRMHSUXåDMXXYLG XGHWDOMHXSRJOHGXVWHþHQHNYDOLILNDFLMHweb site instituFLMH GHSDUWPDQ X RNYLUX RGUHÿHQH YLVRNRREUD]RYQH LQ stitucije; nacionalni informacioni centar i sl.).

OVERA DODATKA DIPLOMI 1.1. Datum: Datum izdavanja dodatka diplomi, koji ne mora biti isti kao i datum izdavanja osnovne diplome. Potpis: 87

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

3UH]LPHLPHLSRWSLVRYODãüHQHRVREH Funkcija potpisnika dokumenta: =YDQLþQDSR]LFLMDRVREHNRMDMHSRWSLVDODGRNXPHQW =YDQLþDQSHþDW =YDQLþQDRYHUDGRNXPHQWDNDRLXVOXþDMXRVQRYQH diplome.

INFORMACIJE O NACIONALNOM SISTEMU VISOKOG OBRAZOVANJA U ovom poglavlju potrebno je prikazati osnovne elemente nacionalnog obrazovnog sistema (tipovi visokoškolskih institucija, uslovi za upis, sistem kvalifikacija i VWUXþQLK QD]LYD NRML VH GRELMDMX SUL ]DYUãHWNX VWXGLMD  X YUHPH NDGD MH GLSORPD VWHþHQD 3RGDFL WUHED GD EXGX kompletni, ali ne i preopširni (najviše dve strane). Ovi SRGDFLVX]DYHüLQX]HPDOMD(YURSHUDVSRORåLYLQDLQWHU net-adresama nacionalnih centara: National Academic Recognition Information Centre – NARIC, National Information Centre on Academic Recognition and Mobility – ENIC; rektorskih konferencija i ministarstava obrazovanja.

88

Prilog 6.

Examples of Diploma Supplements Primeri dodatka diplomi DIPLOMA SUPPLEMENT The following Diploma Supplement is designed to provide a description of the nature, level, content and status of the studies that were pursued and successfully completed by the individual named on the original accompanying qualification. The supplement, in combination with the credential itself, should provide sufficient information to enable the reader to make a judgement about the qualification and whether it is appropriate for the purpose for which the holder seeks to use it (e.g. for access to an academic programme, exemption from part of a programme, employment/right to practice a profession, etc.). The title of the qualification and the name and status of the institution awarding/administering it should always be presented in the original language. The information contained within the supplement should not contain any value judgements, equivalence statements or suggestions about recognition. The purpose of this supplement is to provide the reader with enough independent data to make his/her own unbiased judgements based on the objective facts. This approach, designed to improve the international transparency and ‘fair recognition’ of qualifications, was developed by a joint Commission – UNESCO/CEPES – Council of Europe working group. 89

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

1. INFORMATION IDENTIFYING THE HOLDER OF THE QUALIFICATION 1.1. Family name(s): Naam 1.2. Given name(s): Voornaam 1.3. (Place and) Date of birth: (Sint-Niklaas,) 4 April 1973 1.4. Student identification number or code: not available

2.1. 2.2. 2.3.

2.4.

2. INFORMATION IDENTIFYING THE QUALIFICATION AND ITS ORIGINATING INSTITUTION Name of the qualification: burgerlijk werktuig kundig-elektrotechnisch ingenieur Name and type of awarding institution: Katholieke Universiteit Leuven, private and state recognised Name and type of institution administering studies: Katholieke Universiteit Leuven, private and state recognised Language(s) of instruction/examination: Dutch

3. INFORMATION ON THE LEVEL OF THE QUALIFICATION 3.1. Level of qualification: 5 3.2. Access requirements: kandidaat burgerlijk ingenieur 3.3. Main field(s) of study for the qualification: mechanica, optie energietechnieken 4. INFORMATION ON THE CONTENTS AND RESULTS GAINED 4.1. Mode of study: full-time 4.2. Normal length of the programme: three years, each 1500 to 1800 hours 4.3. Programme requirements: 90

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Each study is divided into one or more yearly programmes. The student has to pass for all of them successively in order to obtain the final degree. This means that no individual credit build-ups are allowed. The passing of a yearly programme is evaluated by a board of examiners. This has to stick to the general rule that each student who obtained the mark of 10/20 passes for the individual programme component and that the student who thus reaches an overall percentage of 50% passes for the yearly programme. The student who reaches an overall percentage of more than 50% but who does not succeed in one or more individual programme components can receive a pass for the yearly programme. The board of examiners in this case will apply a mechanism of compensation: with one 9/20 one can succeed if one e.q. has obtained on overall percentage of 55%, with one 8/20 one can succeed if one e.q. has obtained an overall percentage of 58% and so on. In almost every case the student on which a compensation mechanism has been applied will receive a lower final award (e.g. passed instead of summa cum laude based on the overall percentage). Never can one succeed if the overall percentage of 50% has not been obtained. 4.4. Components, courses, modules or units studied/4.5. Individual grades obtained/4.6. Grading scheme, grade translation and grade distribution guidance/ 4.7. Overall classification of the award Year: first year Master in mechanical-electrical engineering – academic year 1993–1994 Credit Grade Programme components points Economics 3 A Applied material sciences 7 P 91

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Thermodynamics and heat Electrical engineering, machines Fluid mechanics Engineering elasticity Machine design, part Mechanical vibrations Turbomachinery, part 1 Kinematics and dynamics Production engineering, part 1 System theory Engineering design Overall result: geslaagd

7 9 3 3 5 5 3 5 4 4 3

P B B B P A P P A B A

Grading scheme summa cum laude and with the congratulations of the examination board 0 0% summa cum laude 1 1,25% magna cum laude 7 8,75% cum laude 21 26,25% cum fructu 26 32,50% passed 0 0% not passed 25 31,25% Total 80 100% Year: second year Master in mechanical-electrical engineering – academic year 1994–1995 Credit Grade Programme components points Heat engines Fluidotecnics 1 The techniques of refrigeration and air conditioning 1 92

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Control and instrumentation Numerical methods in Environmental engineering 1 Electrical and lighting 1 Enterprises administration Instrumentation and measuring 1 1. Universidad de Zaragoza (Espana) Overall result: geslaagd met 60 ECTS studieputen/passed with 60 ECTS credits Grading scheme summa cum laude and with the congratulations of the examination board 0 0% summa cum laude 0 0% magna cum laude 0 0% cum laude 0 0% cum fructu 1 16,67% passed 5 83,33% not passed Total 6 100% Year: third year Master in mechanical-electrical engineering – academic year 1995–1996 Credit Grade Programme components points Religion 3 A Intellectual property law 3 P Energy management 3 P Chemical process engineering 3 A Management of the industrial environment 3 P Machine design – tribology and reliability 5 B 93

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Nuclear reactor engineering 4 B Electrical engineering: applications 3 A Nuclear reactor physics 4 P Energy systems: seminars 3 A Term paper 12 A Modelstudy and experimental validation of a Comprex-intake Capita selecta thermal systems 4 A Propulsion éolienne 1 B Safety of the working environment 3 A Joining techniques 3 P Studium generale: lectures for the 21st century 4 A 1. Ecole Nationale Supérieure de Techniques Avancées, Paris (France) Overall result: geslaagd op voldoende wijze/cum fructu – 67,0% Grading scheme summa cum laude and with the congratulations of the examination board 0 0% summa cum laude 0 0% magna cum laude 0 0% cum laude 14 60,87% cum fructu 7 30,43% passed 0 0% not passed 2 8,70% Total 23 100%

94

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

5. INFORMATION ON THE FUNCTION OF THE QUALIFICATION 5.1. Title conferred by the qualification: burgerlijk ingenieur 5.2. Access to further study: A second cycle degree like this one gives access to postgraduate programmes: ‘aanvullende opleidingen en specialisatieopleidingen’. If an additional programme has been followed, one can obtain the degree of ‘qualified teacher’. If certain additional requirements have been met, one can have access to the doctoral training programme. 5.3. Professional status conferred: such statement is prohibited by law 6. ADDITIONAL INFORMATION 6.1. Additional information: If during the study programme a substantial part of it has been followed in another university or even another country, this is clearly mentioned in the detailed list provided for under the caption 4.4. and 4.5. If during the study programme some practical elements were included (stages, training on the job, writing an essay, ...), such elements are clearly indicated in the same lists aforementioned. 6.2. Further information sources: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie van het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek Koningsstraat 136 B-1000 Brussel (Belgium) tel. +32–2–211.42.47 fax +32–2–211.42.52 95

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

7.1. 7.2. 7.3. 7.4.

7. CERTIFICATION OF THE SUPPLEMENT Date: 28 June 1996 Signature: P. De Meester and E. Van den Bulck Capacity: chairman and secretary of the board of examiners Official stamp or seal:

8. INFORMATION ON THE NATIONAL HIGHER EDUCATION SYSTEM(S) 8.1. General overview of the educational system(s): 8.2. Description of the national higher education awards structure(s): See Descriptions of the national higher education systems

SUPPLEMENT AU DIPLOME DEUG SCIENCES HUMAINES ET SOCIALES MENTION HISTOIRE

1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

1. RENSEIGNEMENTS CONCERNANT L’IDENTIFICATION DU TITULAIRE DE LA QUALIFICATION Nom de famille: MARTIN Prénom(s): David Date de naissance: 01/01/1976 Numéro ou code d’identification de l’étudiant (le cas échéant): INE (Indentification Nationale Etudiant): 99999999999 (n° à 11 caractères)

96

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

2. RENSEIGNEMENTS CONCERNANT L’IDENTIFICATION DE LA QUALIFICATION ET L’ETABLISSEMENT QUI L’A CONFEREE 2.1. Intitulé de la qualification: Diplôme d'Etudes Universitaires Générales Sciences Humaines et Sociales mention Histoire 2.2. Nom et type de l’établissement qui l’a conférée: Université Michel de Montaigne – Bordeaux 3 (Etablissement public) 2.3. Nom et type de l’établissement qui organise les études: Université Michel de Montaigne – Bordeaux 3 2.4. Langue(s) utilisée(s) pour l’enseignement/les examens: Français 3. RENSEIGNEMENTS CONCERNANT LE NIVEAU DE LA QUALIFICATION 3.1. Niveau de la qualification: 1er cycle – Bac + 2 3.2. Qualification(s) requises permettant l’accès: Baccalauréat, DAEU ou équivalent Bac. 3.3. Principal/Principaux domaine(s) d’étude pour l’obtention de la qualification: Histoire 4. RENSEIGNEMENTS CONCERNANT LE CONTENU DE LA QUALIFICATION ET LES RESULTATS OBTENUS 4.1. Mode d’étude: Temps plein. 4.2. Durée normale du programme d’étude: 2 ans 4.3. Conditions du programme: 8 modules obligatoires dont 6 fondamentaux et 2 optionnels

97

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Module 1: 2h cours 3h TD D4011 Module 2: 2h cours 3h TD D4012 – Module 3: 2h cours 1h TD D 5016 Module 4: 2h TD D2236

Module 5: 2h cours 3h TD D4021 Module 6: 2h cours 3h TD D4022 Module 7: 2h cours 1h TD D5026 Module 8: 2h TD D4031

1 er niveau (1an) X 28 semaines X 28 semaines Histoire Moderne 40h X 28 semaines X 28 semaines Histoire Contemporaine 140h X 25 semaines X 25 semaines Géographie pour historiens 75h X 25 semaines Sociétés et Instiutions américaines cont. 50h 2ème niveau (1an) X 28 semaines X 28 semaines –Histoire Ancienne X 28 semaines X 28 semaines Histoire Médiévale X 25 semaines X 25 semaines Géographie pour historiens X 25 semaines Idées et Religions

coef. 4 ECTS 20

coef.4 ECTS 20

coef. 3 ECTS 15

coef. 1 ECTS 5

140h coef. 4 ECTS 20

140h coef. 4 ECTS 20

75 h

coef. 3 ECTS 15

50h

coef. 1 ECTS 5

4.4. Composantes des cours, modules ou unités étudiées: Voir: Guide pratique de l'Etudiant de l'UFR d'Histoire + Guide ECTS de l'Université Michel de Montaigne: e-mail http://www.montaigne.u-bordeaux.fr 4.5. Notes individuelles obtenues: voir relevés de notes ci-joint. 98

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

4.6. Système de notation et explications: Le système de notation s'étend en France de 0 à 20. La note de 10/20 est requise pour l'obtention du diplôme. La mention Passable correspond à la fourchette de notes comprise entre 10 et 12 Assez Bien entre 12 et 14 Bien entre 14 et 16 Très Bien entre 16 et 20

80% des étudiants reçus au diplôme obtiennent une moyenne comprise entre 10 et 12 15% des étudiants reçus au diplôme obtiennent une moyenne comprise entre 12 et 14 4% des étudiants reçus au diplôme obtiennent une moyenne comprise entre 14 et 16 1% des étudiants reçus au diplôme obtiennent une moyenne comprise entre 16 et 20 Notre système fait apparaître une procédure compensatoire par niveau. Le diplôme de DEUG peut être acquis par capitalisation ou par compensation ou par un mode combiné des deux systèmes. 4.7. Classification globale du diplôme décerné: En l'état actuel, rubrique non pertinente à Bordeaux 3 pour ce diplôme. 5. RENSEIGNEMENT CONCERNANT LA FONCTION DE LA QUALIFICATION 1.1. Titre conféré par la qualification (dans la langue originale): sans objet 1.2. Accès à des études plus avancées: accès en Licence (Bac+3) et concours de la Fonction Publique 1.3. Statut professionnel conféré: sans objet

99

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

6. RENSEIGNEMENTS COMPLEMENTAIRES 6.1. Renseignements complémentaires: 6.2. Autres sources d’informations: Voir Guide ECTS de l'Université Michel de Montaigne: e-mail http://www.montaigne.u-bordeaux.fr 7.1. 7.2. 7.3. 7.4.

7. CERTIFICATION DU SUPPLEMENT Date: 16 octobre 1997 Signature: M. X Qualité du signataire: le Secrétaire Général . Timbre officiel ou cachet:

8. RENSEIGNEMENTS CONCERNANT LE SYSTEME NATIONAL/LES SYSTEMES NATIONAUX D’ENSEIGNEMENT SUPERIEUR 8.1. Aperçu global du/des système(s): 8.2. Description de la structure nationale/des structures nationales des diplômes de l’enseignement supérieur: See Descriptions of the national higher education systems Légende: DEUG: Diplôme d'Etudes Universitaires Générales CPGE: Classe Préparatoires aux Grandes Ecoles DUT: Diplôme Universitaire de Technologie BTS: Brevet de Technicien Supérieur DEUST: Diplôme d'Etudes Universitaires Scientifiques et Techniques MST: Maîtrise des Sciences et Techniques MSG: Maîtrise des Sciences de Gestion MIAGE: Maîtrise d'Informatique Appliquée à la Gestion des Entreprises 100

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

DESS: Diplôme d'Etudes Supérieures Spécialisées DEA: Diplôme d'Etudes Approfondies

DIPLOMA SUPPLEMENT (Diploma Nr. 000170) Latvijas Universitate Raina bulvaris 19, Riga, Latvia, LV-1586 This Diploma Supplement follows the model developed by the European Commission, Council of Europe and UNESCO/CEPES. The purpose of the supplement is to provide sufficient independent data to improve the international ‘transparency’ and fair academic and professional recognition of qualifications (diplomas, degrees, certificates etc.). It is designed to provide a description of the nature, level, context, content and status of the studies that were pursued and successfully completed by the individual named on the original qualification to which this supplement is appended. It should be free from any value judgements, equivalence statements or suggestions about recognition. Information in all eight sections should be provided. Where information is not provided, an explanation should give the reason why. 1. INFORMATION IDENTIFYING THE HOLDER OF THE QUALIFICATION 1.1. Family Name: Zalite 1.2. Given name: Kristine 1.3. Date of birth (day/month/year): 29.02.1965 1.4. Student identification number/code: 290265–10000

101

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

2.1. 2.2. 2.3.

2.4.

2.5.

2. INFORMATION IDENTIFYING THE QUALIFICATION Name of qualification and title conferred: qualification – Diploma, title Ekonomists-gramatvedis Main field of study for the qualification: economics Name and status of awarding institution: Latvijas Universitate – state universit. Latvijas Universitate is a state-recognised institution (Statute approved by the Parliament on …………), its degrees/diplomas are recognised by the Latvian State Name (in original language) and status of institution (if different from 2.3) administering studies: same as 2.3. Language of instruction/examination: Latvian

3. INFORMATION ON THE LEVEL OF THE QUALIFICATION 3.1. Level of qualification: professional University studies after award of Bakalaurs degree 3.2. Official length of programme: 1 year – 40 weeks of full-time studies, 42 credit points (one credit point being equal to an estimated one-week fulltime workload of a student) 3.3. Access requirements: Bakalaurs degree in economics 4. INFORMATION ON THE CONTENTS AND RESULTS GAINED 4.1. Mode of studies: Full-time 4.2. Programme requirements: Study year – 40 weeks, practical training – 4 weeks, final qualification exam. Acquiring of knowledge and practical skills in economics, banking and accountancy is required for successful award of the diploma 102

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

4.3. Programme details: Courses Credit points 2. Macroeconomics 2 3. Accounting (Financial accounting) 5 4. Business finance 4 5. Business law 6. Bank accounting and analysis 7. Accounting in budgetary organizations 8. Management accounting 9. Financial analysis 10. Taxes and accounting 11. Auditing 12. Operational and strategic planning 13. Securities and accounting 14. Internal control

Grades 9 (excellent)

2 2

9 (excellent) 10 (with distinction) 9 (excellent) 9(excellent)

2 3 4 2 4

8 (very good) 9 (excellent) 9 (excellent) 9 (excellent) 9 (excellent)

2 2 2

9 (excellent) 9 (excellent) 8 (excellent)

Kritine Zalite has passed practical training in Bank of Latvia from April 1 till April 30, 1998 and received 4 credit points with the grade – 10 (with distinction). Final exam in Economics was taken on June 19, 1998 with the grade – 10 (with distinction). 4.4. Grading scheme and grade distribution guidance: 10 – with distinction, 6 – almost good, 9 – excellent, 5 – satisfactory, 8 – very good 4 – almost satisfactory, 7 – good 3-1– unsatisfactory 4.5. Overall classification of the qualification: Not applicable

103

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

5. INFORMATION ON THE FUNCTION OF THE QUALIFICATION 5.1. Access to further study: access to Magistrs programmes 5.2. Professional status: no professional status officially awarded, professional training provided for work as an accountant. 6. ADDITIONAL INFORMATION 6.1. Additional information: this diploma is valid with the Bakalaurs diploma Nr.008572 6.2. Further information sources: Studies Information Centre, Academic Information Centre, University of Latvia, Valnu iela 2, Riga, LV-1098 7. CERTIFICATION OF THE SUPPLEMENT 7.1. Date: 30.06.1998 7.2. Signature:__________________________ 7.3. Capacity: Head of Study department 7.4. Seal of the Faculty of Economics and Management 8. INFORMATION ON THE NATIONAL HIGHER EDUCATION SYSTEM See Descriptions of the national higher education systems

104

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Founding Principles and General Guidelines1 for those Producing Supplements The following founding principles and general guidelines are designed to help the production of concise and effective supplements. They result from the work of a joint European Commission Council of Europe UNESCO/CEPES working group that in 1997–1998 piloted and evaluated the Diploma Supplement. The guidelines make strong recommendations concerning the principles and good practice behind effective supplements and the explanatory notes give further detailed advice to higher education institutions who create supplements. All documents will be available in all EU/EEA languages and Russian. A range of good practice examples of completed Diploma Supplements can be found on the servers of the European Commission, DG22 (http://europa.eu.int/en/comm/dg22), the Council of Europe (http://culture.coe.int) or UNESCO/CEPES (http:// www.cepes.ro). The Diploma Supplement is intended to facilitate the implementation of the Convention on the Recognition of Qualifications Concerning Higher Education in the European Region, Lisbon 1997. It was further tested as part of the Phare Multi-Country Project, Recognition of Higher Education Diploma and Study Credit Points Across Borders.

–––––– 1

 7HNVW MH GHR L]YHãWDMD ]DMHGQLþNH NRPLVLMH 6DYHWD Evrope, Evropske unije i radne grupe UNESCO/CEPES.

105

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Founding Principles: The Diploma Supplement is based on the following important founding principles that respect national and international academic autonomy. These principles also give some further explanation of the purpose and nature of the new version. The Diploma Supplement is: 1. A flexible, non-prescriptive tool, capable of adaptation to local needs. It can be used to replace or augment current approaches. Existing transcripts and explanatory systems can be integrated into the framework or be superseded by it. The supplement uses a sequence for the information that it is strongly recommended should be followed. 2. A device that has national and international applications. It has been designed to aid the resolution of international recognition problems as well as domestic ones. These have both been intensified by increasingly fast-changing and complex qualification and award structures. 3. A system to aid recognition for academic and professional purposes. It is potentially useful for all higher education institutions, professional bodies, students, employers, public bodies, governments and citizens. 4. An approach that specifically excludes claims and value-judgements concerning equivalence by providing sufficient objective information to allow the recipient to make his or her own judgements about the qualification in question. It is a system that does not guarantee automatic admission or recognition. It facilitates the process whereby judgements are made by autonomous national or local bodies (academic, professional, governmental, etc.) and therefore does not infringe local rights of judgement. It eases the process of access and recognition. 106

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

5. A tool that should be used with sensitivity. The recognition of foreign qualifications should be viewed as a process for the assessment of the competence, experience and knowledge acquired, recognising that ‘fair recognition’ and not exact equivalence should be sought. Users of the supplement are encouraged, where possible, to focus on the outcomes of the learning that has taken place and to make their judgements using the qualitative and quantitative information provided. 6. A set of guidelines that avoids the inclusion of so much detail that it confuses the user. This minimalist approach acknowledges the cost of producing the supplement and wherever possible advocates referral to other information sources that could be consulted. However, the Diploma Supplement should provide all the necessary information for a judgement to be made without repeated demands for more data. 7. An addition to the original credential. The credential should remain unchanged from its normal state (in its approved language and textural form). The Diploma Supplement should accompany the authentic credential that certifies the award. It is not a substitute for it. Furthermore, the Diploma Supplement can be used in conjunction with other appropriate documentation, including curriculum vitae, etc. a person may well have several Diploma Supplements, each accompanying an individual qualification.

General Guidelines It is strongly recommended that supplements should conform with the following: 8. The brief explanatory note (in the box at the start of the ‘outline structure for the Diploma Supplement’) 107

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

should be reproduced as part of each completed Diploma Supplement, in order to guide higher education institutions, citizens, employers and other potential users of the information. 9. Institutions should follow the structure and sequence of information carefully developed and tested by the pilot project. Various customised versions were tested and found not to be as clear and user-friendly. In the cases where sections were omitted altogether, these supplements were invariably found to be ineffective. Great care needs to be taken in compiling supplements in order to avoid imprecise, missing or confused information. Over-long and over-complicated supplements should be avoided. They irritate those who receive them. Avoid information overload and present information as concisely as possible. The examples of good practice supplements show how this can be done. The use of a transcript clearly helps provide detailed information in a concise way. 10. In combination with the credential itself, the supplement should provide sufficient information to enable the reader to make a judgement about the qualification and whether it is appropriate for the purpose for which the holder seeks to use it (e.g. for access to an academic programme, exemption from part of a programme, employment/right to practise a profession, etc.). It is not designed to replace a curriculum vitae but to provide additional information. 11. The supplement should always be accompanied by the original qualification as supplements normally have no legal validity. The existence of a Diploma Supplement does not guarantee the status of an institution, its awards, or whether it is recognised as part of a national higher education system. However, it should contain information on these aspects. 108

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

12. The supplement should always have the name and title of the qualification, the name and status of the institution awarding/administering it, and the classification of the award all presented in the original language. Incorrect translations mislead those making judgements about qualifications. Transliterations are permissible in the case of scripts other than the Latin alphabet. It should be possible to relate the names of degrees and awards to the description of the higher education system under section eight. 13. Supplements should be free from any value judgements, equivalence statements or suggestions about recognition. Information in all eight sections should be provided. Where information is not provided, an explanation should give the reason why. 14. The production of supplements is best done centrally and not devolved to different parts of academic institutions. This keep costs down and minimises variation in content and approach. 15. Institutions should take appropriate action to minimise the possibility of forgery and misrepresentation of their supplements. 16. Information on the higher education system (section eight) should be kept to a two page maximum. Where possible, information could include diagrams and charts to aid clarity. As a follow-up to the pilot Diploma Supplement project, finalised versions of this information are to be produced for each country with the help of national ENICs/NARICs (national information centres), Ministries and Rectors’ Conferences. 17. It is best to issue supplements automatically at the time the qualification is completed. This is preferable to retrospective issue which becomes more difficult as programmes and educational awards are subject to 109

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

continuous evolution and change. It is particularly important that section eight of the supplement describe the national higher education structure in force at the time the qualification was awarded. 18. Great care should be taken with translations and terminology as many problems exist in this area. In order to overcome these, it is essential that the original language is used where indicated in the supplement. In addition, the glossary of terms associated with the supplement has been specifically produced to overcome linguistic confusions. Supplements may be produced in whatever language(s) institutions think appropriate. 19. Where they exist, institutional, regional and national quality assurance systems should include Diploma Supplements in their activities. This will help ensure the quality of supplements. 20. Supplements are designed to be used with sensitivity. The evaluation of qualifications from another country should concentrate on the competence, experience and knowledge acquired, recognising that ‘fair recognition’ and not exact equivalence should be sought.

110

Prilog 7.

Prepis ocena PREGLED PRIMENE EVROPSKOG SISTEMA TRANSFERA KREDITA (ECTS-a) U EVROPI NAPOMENA: Ovaj prilog predstavlja kratak preJOHG WUHQXWQRJ VWDQMD VDþLQMHQ RG VWUDQH (YURSVNH DVR cijacije univerziteta (EUA) u saradnji sa nacionalnim koordinatorima za ECTS/DS, u okviru Programa obilaska lokacija i savetovanja o ECTS-u.

Uvodne napomene Ova studija predstavlja kratak pregled preliminarnih UH]XOWDWD LVWUDåLYDQMD (YURSVNH DVRFLMDFLMH XQLYHU]LWHWD R primeni ECTS-a, sprovedenog za potrebe Konferencije o transferu i akumulaciji kredita, koju su organizovali Evropska asocijacija univerziteta i Švajcarska konfederacija (Cirih, 10–12. oktobar 2002. godine). Podaci su prikupljeni od 30 nacionalnih koordinatora za ECTS/DSYLGHWLVSLVDNQDNUDMX3ULORJD NRMLüHSULEDYLWL dodatne informacije za sastanak u novembru 2002. godine. 7DEHOX VD NUDWNLP SUHJOHGRP WUHED þLWDWL KRUL ]RQWDOQR]DVYDNXGUåDYXýLWDQMHSRYHUWLNDOLPRåHELWL ]EXQMXMXüH EXGXüL GD VH LQIRUPDFLMH RGQRVH NDNR QD ECTS, tako i na ostale nacionalne sisteme kredita.

111

Belgija

112 nacionalni sistem kredita

ECTS

Kipar

Danska

da

ne

da

da

ne

nema unificiranog kreditnog sistema (ECTS je u upotrebi samo u cilju mobilnosti)

ýHãND 5HSXEOLND

ne

ne

da

–

ne

ne

ECTS

da (u principu)

studenata

113

da

ne

ne

ne

ne, ali neki elementi su u upotrebi u institucijama visokog obrazovanja

da, ali ne sistematski

60

30

propisano

]YDQLþQR

60, ali nije

60

N/P

1 nacionalni jednak je 2 ECTS kredita

QLMH ]YDQLþQR

–

2200

L]PHÿX  L

propisano

ne

RGUHÿHQR

]YDQLþQR

XRELþDMHQR QLMH

1600 je

1500 i 1800

YDULUD L]PHÿX

1500

N/P

N/P

N/P

60

60

N/P (nije primenljivo)

60

da

ne

ne

ne

da

da

Zakonska %URM þDVRYD Zasnovan U upotrebi kao Broj kredita .RQYHU]LMD L]PHÿX obaveza nacionalnog sistema godišnje (ako je po sistem primene sistema ]YDQLþQR i ECTS–a akumulacije akademskoj kontakta kredita XWYUÿHQ godini

QD þDVRYLPD

Bugarska

SRGUXþMH

(francusko govorno

ECTS

da

ECTS

(Flandrija)

Belgija

da

ECTS

Austrija

RSWHUHüHQMX

Zasnovan na

Sistem kredita u upotrebi

Zemlja

Evropski sistm prenosa bodova

ne ne

–

ne

ne

da da

–

da

da

nacionalni sistem kredita nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti) nema posebnog kreditnog sistema (ECTS je u upotrebi samo u cilju mobilnosti) nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti) nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti)

0DÿDUVND

Island

Irska

Italija

Latvija

da

ne

ne

ne nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju sistematski mobilnosti)

da

uvodi se sistem zasnovan na ECTS-u

1HPDþND

*UþND

da

ECTS

Francuska

ne

da

nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi samo u cilju mobilnosti)

Finska

ne

da

nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi samo u cilju mobilnosti)

Estonija

113 da

da

–

da

da

da, ali ne sistematski

da

da

da

da

40

60

–

30

60

–

60

60

u proseku 40

40

1 nacionalni kredit jednak je 1,5 ECTS kredita

–

–

1 nacionalni jednak je 2 ECTS kredita

–

–

N/P

–

1 nacionalni kredit jednak je 1,5 ECTS kredita

da

da

1600

ne

da

da

da

ne

da

da

da

RELþQR 

–

–

–

–

ne više od 1800

propisano)

]YDQLþQR

1600 (nije

propisano)

]YDQLþQR

1600 (nije

Evropski sistem prenosa bodova

114

Rumunija VSHFLILþQRVWLPD

ne

da, u principu

Portugal

ne

ECTS, sa manjim

ECTS

Poljska

da

da

nacionalni sistem kredita zamenjuje se ECTS-om

Norveška

ne

da

ne

nacionalni sistem kredita (novi sistem zasnovan na 60 kredita godišnje u primeni je od septembra 2002. godine)

Holandija

ne

da

ne

nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u svrhu mobilnosti)

malteški univerzitet koristi sopstveni sistem kredita

Malta

da

studenata

sistem poseduje neke elemente akumulacije

da

da, ali ne sistematski

da

–

da

da

60

–

60

60

42 (stari sistem)

30

40

N/P

–

N/P

N/P

10 nacionalnih jednaki su 15 ECTS kredita

–

1 nacionalni kredit jednak je 1,5 ECTS kredita

da

1560, ali nije propisano

]YDQLþQR

da

ne

–

propisano

QLMH ]YDQLþQR

propisano

da

da

–

QLMH ]YDQLþQR

–

da

1500

1600

Zakonska %URM þDVRYD Zasnovan U upotrebi kao Broj kredita .RQYHU]LMD L]PHÿX obaveza nacionalnog sistema godišnje (ako je po sistem primene sistema ]YDQLþQR i ECTS–a akumulacije akademskoj kontakta kredita XWYUÿHQ godini

QD þDVRYLPD

ne

nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti)

Litvanija

RSWHUHüHQMX

Zasnovan na

da

Sistem kredita u upotrebi

Zemlja

Evropski sistem prenosa bodova

uz ECTS, u upotrebi su još neki sistemi kredita

ECTS nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti) nacionalni sistem kredita (ECTS je u upotrebi u cilju mobilnosti) Uz ECTS, u upotrebi je i nacionalni sistem kredita

Slovenija

Španija

Švedska

Švajcarska

115

Velika Britanija u upotrebi je sistem kredita nazvan CATS (ECTS se koristi u cilju mobilnosti)

6ORYDþND

Republika

ne

da

ne

da

–

da

ne

da, u principu

ne

–

da

–

da

da, ali ne sistematski

da

da

–

ECTS se uvodi kao akumulativni sistem u nekim institucijama visokog obrazovanja

120

uopšteno, 60

40

od 60 do 85

–

–

–

1 nacionalni kredit jednak je 1,5 ECTS kredita

–

N/P

–

1200 za programe prvog nivoa (first cycle)

propisano

QLMH ]YDQLþQR

1600

propisano

QLMH ]YDQLþQR

–

–

ne

ne

da

a NDR ]YDQLþQRJ sistema kredita

priprema se ECTSXYRÿHQMH

ne

da

Evropski sistem prenosa bodova

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

AUSTRIJA Sistem bodovanja u upotrebi U Austriji ne postoji nacionalni sistem bodovanja, YHü VH SULPHQMXMH ECTS. Sistem je zasnovan na radnom RSWHUHüHQMXLQDERGRYDSRDNDGHPVNRMJRGLQL-HGDQ ECTSERGSULEOLåQRRGJRYDUDUDGQLKþDVRYDVWXGHQWD =DNRQ R XQLYHU]LWHWVNLP VWXGLMDPD VDGUåL RGUHGEH NRMH GR]YROMDYDMX NRULãüHQMH ECTS-a kao akumulativnog sistema (komentari u novom Zakonu o univerzitetu iz 2002. godine). Zakonski okvir Za univerzitete i univerzitete umetnosti. =DYLVRNHVWUXþQHãNROHFachhochschulen). Stepen primene Procenjuje se da je do sada oko 50% institucija primenilo ECTS. Nema podataka o upotrebi ECTS-a kao akumulativnog sistema. Dodatne informacije: [email protected]

BELGIJA (Flandrija) Sistem bodovanja u upotrebi U Flandriji se primenjuje ECTS, a broj bodova se L]UDþXQDYD QD RVQRYX UDGQRJ RSWHUHüHQMD VWXGHQDWD 'R sada je sistem bodovanja primenjivan samo u cilju transfera kredita. Postoji 60 bodova godišnje, a ukupan JRGLãQMLEURMþDVRYDYDULUDRGGR Zakonski okvir Zakon koji reguliše primenu sistema bodovanja kao sredstva za transfer bodova, je na snazi od 1991. godine 116

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

za univerzitete, a od 1994. godine i za neuniverzitetski sektor. Stepen primene ECTS je u potpunosti primenjen kao sredstvo za WUDQVIHU ERGRYD D GRGHOD RGUHÿHQRJ EURMD ERGRYD QDVWDYQLPSURJUDPLPDMHXRELþDMHQD0HÿXWLPSULPHQD LA, ToR i ECTS bodovnih sistema zavisi od samih LQVWLWXFLMD 2þHNXMH VH GD VOHGHüH JRGLQH EXGH XVYRMHQ QRYL SURSLV NRML üH RPRJXüLWL DNXPXODFLMX ERGRYD LDNR LQVWLWXFLMH YHü XSRWUHEOMDYDMX QHNH HOHPHQWH SULQFLSD DNXPXODFLMHXQXWDUSRVWRMHüHJ]DNRQVNRJRNYLUD Dodatne informacije: [email protected]

BELGIJA

IUDQFXVNRJRYRUQRSRGUXþMH Sistem bodovanja u upotrebi U delu Belgije koji predstavlja francusko govorno SRGUXþMH QLNDGD VH QLMH SULPHQMLYDR QDFLRQDOQL VLVWHP bodovanja te je, sledstveno tome, usvojen ECTS kao sistem bodova na univerzitetima i visokim školama (Hautes Écoles). Sistem je zasnovan na radnom opteUHüHQMXVWXGHQDWDNRMHVHL]UDþXQDYDQDRVQRYXUD]OLþLWLK DNWLYQRVWL SURFHVD XþHQMD WHRULMVNL NXUVHYL VHPLQDUL laboratorije, itd.). Postoji 60 bodova godišnje, a akademVND JRGLQD VH RELþQR VDVWRML RG  VWXGHQWVNLK UDGQLK þDVRYD RG þHJD RNR  þDVRYD NRQWDNWD UHþ MH R SURVHþQLP YUHGQRVWLPD  'R VDGD MH ECTS primenjivan samo kao sistem transfera bodova. Zakonski okvir ,DNR QLMHGDQ ]DNRQ LOL SURSLV QH QDODåX XSRWUHEX ECTS-aNDRVLVWHPDWUDQVIHUDQMHJRYXSULPHQXSRGVWLþX i Ministarstvo i akademske vlasti u oba sektora visokog obrazovanja. 117

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Stepen primene ECTS bi trebalo da bude uveden na svim univerzitetima i za sve nastavne predmete do septembra 2002. godine, a na visokim školama krajem godine. KonVXOWDWLYQD NRPLVLMD VDVWDYOMHQD RG þODQRYD SUHGVWDYQLND visokih škola i univerziteta, u saradnji sa nacionalnim savetnicima za ECTS, trebalo bi da prati i ubrza proces implementacije. Dodatne informacije: [email protected]

BUGARSKA Sistem bodovanja u upotrebi U Bugarskoj se primenjuje ECTS. Ovaj sistem uveden je u okviru Erasmus programa na 14 od 42 bugarska XQLYHU]LWHWD$PHULþNLXQLYHU]LWHWX%XJDUVNRML1RYLEX JDUVNL XQLYHU]LWHW SULPHQMXMX GUXJDþLMH VLVWHPH ERGRYD iako potonja institucija koristi i ECTS. Sistem bodovanja zasnovan je na radnom optereüHQMXVWXGHQDWDDOLVHQHNRULVWLNDRVLVWHPDNXmulacije. 3RVWRML  NUHGLWD JRGLãQMH D JRGLãQML EURM þDsova nije ]YDQLþQRSURSLVDQ Zakonski okvir 8YRÿHQMHECTS-a u Bugarskoj nije zakonska obaveza. Prvi put je pomenuto u Strateškom planu Ministarstva prosvete i nauke za 1999. godinu, te u Planu za 2002. godinu. Stepen primene ECTS je primenjen, premda ne u potpunosti, kao sistem transfera bodova na 14 bugarskih univerziteta, ali ne kao sistem akumulacije. Dodatne informacije: [email protected]

118

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

KIPAR Sistem bodovanja u upotrebi Kiparski univerzitet, jedina institucija na kojoj su akreditovani programi svih nivoa, primenjuje nacionalni sistem bodova za sve programe. Sistem bodovanja zaVQRYDQMHVDPRQDþDVRYLPDNRQWDNWDLXSRWUHEOMDYDVH]D transfer i akumulaciju unutar Univerziteta. Postoji 30 boGRYDJRGLãQMHDJRGLãQMHRSWHUHüHQMHVWXGHQDWDNUHüHVH L]PHÿXLþDVRYD Zakonski okvir Ne postoji zakon ili propis koji bi primenu nacioQDOQRJVLVWHPDERGRYDþLQLRREDYH]QRP,QWHUQDUHJXOD WLYD 8QLYHU]LWHWD QD .LSUX QDODåH SULPHQX QDFLRQDOQRJ sistema bodova od 1992. Stepen primene 2þHNXMHVHGDüHVYHLQVWLWXFLMHYLVRNRJREUD]RYDQMD usvojiti sistem bodovanja (jedan nacionalni bod jednak je 2 ECTS boda) po ulasku zemlje u Evropsku uniju. Dodatne informacije: [email protected]

ý(â.$5(38%/,.$ Sistem bodovanja u upotrebi Na nacionalnom nivou ne postoji jedinstven sistem, SDYHüLQDþHãNLKXQLYHU]LWHWDSULPHQMXMHVRSVWYHQHVLVWH PHERGRYDQMD6LVWHPLERGRYDQMDVXPDQMHXRELþDMHQLX neuniverzitetskom segmentu visokog obrazovanja. Nema ]DNRQVNLK SURSLVD NRML EL QDODJDOL XYRÿHQMH L SULPHQX VLVWHPDERGRYDQMD7DNRÿHQHSRVWRMHQLRSãWDSUDYLODR QDþLQXDORNDFLMHERGRYD5DQLMHVXþDVRYLNRQWDNWDSUHG VWDYOMDOLQDþLQ]DPHUHQMHUDGQRJRSWHUHüHQMDVWXGHQDWDD GDQDVVHXRE]LUX]LPDMXLþDVRYLNRQWDNWDLUDGQRRSWH 119

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

UHüHQMHVWXGHQDWD6LVWHPLERGRYDQMDVHXJODYQRPNRULVWH ]DWUDQVIHULPDMXüLXYLGXPRELOQRVWVWXGHQDWD$NXPX lacija se gotovo uopše ne primenjuje. Zakonski okvir Ne postoji. Stepen primene Svi univerziteti primenjuju ECTS u cilju transfera, a u tu svrhu primenjuju ga i pojedine neuniverzitetske LQVWLWXFLMHYLVRNRJREUD]RYDQMDNROHGåLSROLWHKQLNH 3R SUDYLOX LQVWLWXFLMH NRMH åHOH GD XþHVWYXMX X PHÿXQDURG nim programima mobilnosti Socrates, u svrhu transfera uvele su ECTS. Dodatne informacije: [email protected]

DANSKA Sistem bodovanja u upotrebi ECTS se primenjuje u svim prepisima i sertifikatima diploma izdatim nakon 1. septembra 2002. od strane svih danskih institucija visokog obrazovanja – kako na univerzitetima, tako i u neuniverzitetskom sektoru. To se odnosi i na dodatak diplomi (DS). Sistem je zasnovan na radQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDDSRVWRMi 60 bodova godišnje (ECTS u tradicionalnom obliku). Zakonski okvir Pravni okvir predstavlja ministarska Odluka (BEK 1021 doneta 20. 11. 2000. godine) koja se u originalnoj YHU]LML QD GDQVNRP MH]LNX PRåH QDüL QD YHE VWUDQLFL Ministarstva za nauku, tehnologiju i razvoj: www.fsk.dk Stepen primene Stepen primene veoma je raznolik, što pokazuje i LVWUDåLYDQMH]DQHXQLYHU]LWHWVNLVHNWRU6YHLQVWLWXFLMHSUL

120

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

menjuju ECTSERGRYHRGQRVQRQXPHULþNLGHRECTS-a) – mnoge upotrebljavaju ECTS IRUPDW ]D RSLV VDGUåDMD programa (odnosno za kvalitativni deo ECTS-a), a samo je nekoliko institucija u potpunosti integrisalo individualne formulare za aplikaciju, sporazum i prepise u proFHGXUL PRELOQRVWL RGQRVQR GLQDPLþNRP GHOX ECTS-a). 6NDODVDRFHQDPDVHQHSULPHQMXMH6OLþQRLVWUDåLYDQMH]D univerzitetski sektor planira se za jesen 2003. godine. Treba napomenuti i da se broj institucija koje primenjuju ECTS]DRSLVVDGUåDMDNODVLþQLKREUD]RYQLKSURJUDPDEU ]R SRYHüDYD 3RVWRMDQMH ECTS-a još ne dozvoljava primenu novih generacija obrazovnih struktura. Dodatne informacije: [email protected]

ESTONIJA Sistem bodovanja u upotrebi U Estoniji se primenjuje nacionalni sistem bodovanja koji se, u cilju pokretljivosti, koristi paralelno sa ECTSom: 1 nacionalni bod jednak je 1,5 ECTS bodu. Sistem ERGRYDQMD]DVQRYDQMHQDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDL RGJRYDUDUDGQLKþDVRYDQHGHOMQRERGRYDJRGLãQMH i 40 nedelja u akademskoj godini, što ukupno iznosi 1600 þDVRYDJRGLãQMHLDNRRYRQLMH]YDQLþQRXUDÿHQR6LVWHP se koristi za akumulaciju. Zakonski okvir Nacionalni akademski sistem bodovanja uveden je u skladu sa Zakonom o univerzitetu i Standardom za viVRNRREUD]RYDQMH NRML VHSULPHQMXMX X þLWDYRP WHUFLMDU nom sektoru od 1995. godine. ECTS krediti i dodatak diplomi primenjuju se u okviru programa Socrates i Erasmus, D YHüLQD LQVWLWXFLMD YLVRNRJ REUD]RYDQMD X (VWRQLML primenjuje ih dobrovoljno.

121

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Stepen primene ECTS VHSULPHQMXMHNDRVLVWHPWUDQVIHUDL]PHÿXHV tonskih i evropskih univerziteta. Unutar zemlje, primenjuje se nacionalni sistem bodovanja kao osnova za transfer. Akademski bodovi koriste se za akumulaciju: diploma osnovnih studija zahteva 120 nacionalnih ili 180 ECTS bodova; diploma magistarskih studija zahteva dodatnih 80 nacionalnih ili 120 ECTS bodova, dok doktorska diploma zahteva dodatnih 160 nacionalnih ili 240 ECTS bodova. Dodatne informacije: [email protected]

FINSKA Sistem bodovanja u upotrebi U Finskoj se primenjuje nacionalni sistem boGRYDQMD2YDMVLVWHP]DVQRYDQMHQDUDGQRPRSWHUHüHQMX studenata i upotrebljava se kao sistem akumulacije. U SURVHNX SRVWRML  ERGRYD JRGLãQMH =YDQLþQR MH SURSL VDQRGDMHGDQERGRGJRYDUDþDVRYDDJRGLãQMHUDGQR RSWHUHüHQMHVWXGHQWDMHþDVRYD[ LDNRWRQLMH ]YDQLþQRSURSLVDQR Zakonski okvir Planira se da ECTS zameni Nacionalni sistem bodovanja, koji se primenjuje od sedamdesetih godina, što je jedna od stavki u planu aktivnosti Nacionalne radne grupe koju je ustanovilo Ministarstvo prosvete. Odluka se RþHNXMH GR MHVHQL  JRGLQH 'RGDWQH LQIRUPDFLMH PRJX VH SURQDüL QD YHE VWUDQLFL www.minedu.fi/ julkaisut/Hep2001/ Stepen primene Gotovo sve institucije visokog obrazovanja u Finskoj primenjuju ECTS kao sistem za transfer, a u nekima se

122

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

RELPNXUVHYDQDWUDQVNULSWLPDL]UDåDYDLXGRPDüLPL X ECTS bodovima. Dodatne informacije: [email protected]

FRANCUSKA Sistem bodovanja u upotrebi ECTS VH SULPHQMXMH X þLWDYRP WHUFLMDUQRP VHNWRUX za prve i druge nivoe (cycles). Zasnovan je na radnom RSWHUHüHQMXLNRULVWLVHNDRDNXPXODWLYQLVLVWHP%URMER dova po akademskoj godini je 60. Zakonski okvir Primena ECTS-a propisana je Ministarskim dekretom od 11. aprila 2002. godine. (videti www.cpu.fr). Ovaj Dekret odnosi se na institucije visokog obrazovanja koje imaju dozvolu da izdaju nacionalne diplome. Juna 2002. godine visoke škole (Grandes Écoles) donele su odluku o pristupanju Bolonjskoj deklaraciji i uvele BA/MA strukturu iz dva nivoa. Stepen primene 2þHNXMH VH GD üH VYH LQVWLWXFLMH XVYRMLWL L SULPHQLWL ECTS kao sistem za transfer i akumulaciju do 2005. godine. Dodatne informacije: [email protected]

1(0$ý.$ Sistem bodovanja u upotrebi Uvodi se sistem zasnovan na principima ECTS-a, koji je obavezan za sve nove programe studija akrediWRYDQH RG VWUDQH QHPDþNLK DNUHGLWDFLRQLK NRPLVLMD 6L VWHPMH]DVQRYDQQDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDLXSR

123

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

trebljava se za akumulaciju i transfer. Postoji 60 bodova i QHYLãHRGþDVRYDJRGLãQMHâHVWPUHåDNRMHMHXVWD QRYLOD6DYH]QDYODGDUDGLQDUD]YRMXVLVWHPDXVNODÿHQLK sa ECTS-om, koji bi trebalo da kasnije postanu modeli „dobre prakse”, kao benchmarks.3URMHNDWüHVHVSURYR diti do 2004. godine. Zakonski okvir Razvijaju se pilot šeme koje primenjuju sistem kredita po preporuci Bolonjskog programa akcije, a za NRMH VH RþHNXMH GD SRVWDQX ÄQDMEROMD SUDNVD´ ]D VYH LQ VWLWXFLMH YLVRNRJ REUD]RYDQMD YLVRNH VWUXþQH ãNROH GHR su ovog sektora kao „univerziteti primenjenih nauka”). Stepen primene Sistem se uvodi i primenjuje kao sistem akumulacije i transfera u svim institucijama visokog obrazovanja. Dodatne informacije: [email protected]

*5ý.$ Sistem bodovanja u upotrebi Nacionalni sistem bodovanja primenjuje se na oba QLYRD X JUþNLP LQVWLWXFLMDPD YLVRNRJ REUD]RYDQMD 2YDM VLVWHP ]DVQRYDQ MH XJODYQRP QD þDVRYLPD NRQWDNWD DOL VH PRåH SULPHQMLYDWL L SDUDOHOQR VD ECTS-om. Nedavno su neke institucije visokog obrazovanja restruktuirale VYRMHQDVWDYQHSURJUDPHX]LPDMXüLXRE]LUUDGQRRSWHUH üHQMHVWXGHQDWDLDORFLUDMXüLNUHGLWDþHWYRURJRGLãQMLP programima, u skladu sa pravilima ECTS-a. Interna DNXPXODFLMDERGRYDPRJXüDMHQDPQRJLPNDWHGUDPDD SUHQRVERGRYDL]MHGQHXGUXJXLQVWLWXFLMXPRåHVHVSUR YHVWLSRRGOXFL9HüDNDWHGUHQDNRMXVWXGHQWåHOLGDSUH ÿH 124

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Zakonski okvir Primena Nacionalnog sistema bodovanja propisana je zakonom (br. 1268) koji je na snazi od 1982. godine. Stepen primene .DWHGUHPDKRPRPRJXüDYDMXSUL]QDYDQMHDNDGHP skih kvalifikacija i nastoje da pravila ECTS-a primene DORFLUDMXüL ERGRYH ]DVQRYDQH QD UDGQRP RSWHUHüHQMX 5HNWRUVND NRQIHUHQFLMD SRGUåDYD SULPHQX ECTS-a, a mnoge TEI institucije primenjuju pravila ovog sistema. Nacionalni obrazovni sistem opisan je na veb stranici Ministarstva prosvete: www.ypepth.gr Dodatne informacije: [email protected]

0$$56.$ Sistem bodovanja u upotrebi 8 0DÿDUVNRM VH SULPHQMXMH QDFLRQDOQL VLVWHP ERGR vanja koji je usaglašen sa principima ECTS-a, a zasnovan MHQDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWD*RGLãQMLEURMERGRYD je 60. Ovaj sistem koristi se i za transfer i za akumulaciju. Zakonski okvir Upotreba nacionalnog sistema bodovanja propisana je zakonom (dekret Vlade 200/2000). Stepen primene 1DFLRQDOQLVLVWHPERGRYDQMDüHRGVHSWHPEUD godine biti uveden u sve institucije visokog obrazovanja X0DÿDUVNRMNDRVUHGVWYR]DDNXPXODFLMXLWUDQVIHU Dodatne informacije: [email protected]

ISLAND Sistem bodovanja u upotrebi Na Islandu se primenjuje nacionalni sistem bodovanja, a jedan nacionalni bod jednak je dva ECTS boda. 125

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Godišnji broj bodova je 30. Sistem je zasnovan na radQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQDWD L NRULVWL VH NDR VLVWHP akumulacije. Zakonski okvir Ne postoji zakonski okvir koji se direktno odnosi na ECTS sistem, ali je nacionalni sistem bodovanja regulisan Zakonom o univerzitetima (br. 136/1997). Stepen primene 6WHSHQ SULPHQH ]DYLVL RG XQLYHU]LWHWD 9HüLQD XQL verziteta studentima uz prepise daje informaciju o odnosu L]PHÿX LVODQGVNLK L ECTS bodova, a barem jedan uniYHU]LWHW REMDYOMXMH YRGLþ ]D ECTS, NRML VDGUåL RSLV kurseva i ECTS bodova. Neki profesori prevode nacionalne ocene u ECTS ocene, što olakšava pokretljivost studenata. Dodatne informacije: [email protected]

IRSKA Sistem bodovanja u upotrebi 8 ,UVNRM QH SRVWRML VSHFLILþDQ VLVWHP ERGRYDQMD DOL Nacionalna komisija za kvalifikacije Irske (NQAI) XVSRVWDYOMHQDSURãOHJRGLQHLVSLWXMHPRJXüQRVWL]DXYR ÿHQMHWDNYRJVLVWHPD9LGKWWSwww.nqai.ie Zakonski okvir Iako ne postoje propisi koji se odnose na primenu ECTS-a ]QDþDMDQ EURM LQVWLWXFLMD SULPHQMXMH ECTS u sklopu programa Socrates-Erasmus. Stepen primene 1D RVQRYX NRQDþQLK L]YHãWDMD NRMH LQVWLWXFLMH SRG nose Nacionalnoj agenciji, statistika pokretljivosti stude-

126

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

nata u 2000/2001. godini, u okviru Erasmus programa, pokazuje da je ECTS primenjen na 71 % studenata koji odlaze iz Irske. Dodatne informacije: [email protected]

ITALIJA Sistem bodovanja u upotrebi Usvojen je nacionalni sistem bodovanja koji je u potpunosti zasnovan na principima ECTS-a. Zasnovan je QD UDGQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQDWD L NRULVWL VH NDR VLVWHP DNXPXODFLMH 2ELþQR SRVWRML  ERGRYD L  þDVRYD JRGLãQMHDGR]YROMHQRSRYHüDQMHLOLVPDQMHQMHMH Zakonski okvir Zakonski okvir za univerzitetski sistem predstavlja Ministarski dekret br. 509 od 3. novembra 1999. godine – Propis koji reguliše standarde kurikularne autonomije univerziteta. Zakonski okvir za neuniverzitetski sistem predstavlja zakon br. 508 od 21. decembra 1999, koji se odnosi na UHIRUPXXPHWQLþNRJLPX]LþNRJVHNWRUDXYLVRNRPREUD zovanju, kao i ministarski dekret br. 38 od 10. januara JRGLQHNRMLVHRGQRVLQDUHIRUPXXSUHYRGLODþNRP segmentu visokog obrazovanja. Stepen primene 9HüLQD LQVWLWXFLMD YLVRNRJ REUD]RYDQMD SULPHQMXMH ECTS NDR VLVWHP WUDQVIHUD X RNYLUX PHÿXQDURGQH UD] mene. Na osnovu navedenih zakonskih okvira, svi novi SURJUDPL VDþLQMDYDMX VH X]LPDMXüL X RE]LU ERGRYH  godišnje) koji se mogu akumulirati do sticanja diplome prvog stepena (180 bodova), odnosno drugog stepena (300 bodova). Neki univerziteti eksperimentalno su pri-

127

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

menili nove programe u akademskoj 2000/01, a ostali, uz malobrojne izuzetke, u akademskoj 2001/02. godini. 1HXQLYHU]LWHWVNLVHNWRU  SRþHüHVD SULPHQRP X DNDGHP VNRMJRGLQLDVDPRMHPDOLEURMXPHWQLþNLKLQ VWLWXFLMD ]DSRþHR HNVSHULPHQWDOQH SURJUDPH X  godini. Referentna veb stranica: www.miur.it/normative1. htm Dodatne informacije: [email protected]

LATVIJA Sistem bodovanja u upotrebi U Latviji se primenjuje nacionalni sistem bodovanja koji se odnosi na sve nivoe studija u tercijarnom sektoru. =DVQRYDQMHQDUDGQRPRSWHUHüHQMX±MHGDQERGRGJRYDUD þDVRYDVWXGHQWVNRJUDGDMHGQDQHGHOMDVWXGLMD DþD VRYLNRQWDNWDQHPRJXSUHOD]LWLUDGQRJRSWHUHüHQMD studenta. Sistem se koristi za akumulaciju i ima 40 boGRYDJRGLãQMHQHPDQMHRGþDVRYDJRGLãQMH -HGDQ nacionalni jednak je 1,5 ECTS kredita. Zakonski okvir Prema Zakonu o institucijama visokog obrazovanja, koji je na snazi od 17. novembra 1995. godine, svi studijski programi moraju primenjivati nacionalani sistem bodovanja. Zakon propisuje da jednom nacionalnom boGX RGJRYDUD  DNDGHPVNLK þDVRYD MHGQD QHGHOMD  UDGD studenta, da redovni studenti moraju ostvariti 40 bodova godišnje, kao i da studenti moraju ostvariti najmanje  þDVRYD JRGLãQMH QH PDQMH RG  DNDGHPVNLK þD sova nedeljno). Primena sistema bodovanja osnovni je zahtev pri akreditaciji obrazovne institucije. Uredba br. 2 .DELQHWD PLQLVWDUD     R GUåDYQLP VWDQGDUGLPD akademskog obrazovanja propisuje trajanje i obim pro-

128

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

grama osnovnih studija (6–8 semestara, 120–160 bodova) kao i magistarskih programa (80 bodova). Drugi dokument koji se odnosi na sistem kredita je uredba br. 141  RGUåDYQLPVWDQGDUGLPD SUYRJ QLYRD YLVR NRJVWUXþQRJREUD]RYDQMD Stepen primene Tokom poslednje tri godine, 15 univerziteta (od 20 GUåDYQLKLSULYDWQLKLQVWLWXFLMD SULPHQMXMHECTS kao sistem transfera i akumulacije u gotovo svim programima. Website: www.apa.lv/socrates/erasmus/ects Dodatne informacije: [email protected]

LITVANIJA Sistem bodovanja u upotrebi Litvanija primenjuje nacionalni sistem bodovanja. Zakon o visokom obrazovanju usvojen marta 2000. goGLQH SURSLVXMH GD SURVHþQD DNDGHPVND JRGLQD QD UHGRY nim studijama odgovara 40 bodova (Zakon o visokom obrazovanju, poglavlje 6, paragraf 41). Nacionalni sistem bodovanja odnosi se na osnovne i magistarske studije, kao i na programe neuniverzitetskog sektora. Doktorskim proJUDPLPD WDNRÿH VH PRUDMX DORFLUDWL ERGRYL X VNODGX sa Ministarskim dekretom od juna 2002. godine. Primena nacionalnog sistema bodovanja neophodan je element pri akreditaciji i registraciji nastavnih programa. Nacionalni sistem bodovanja u Litvaniji zasnovan je QDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDþDVRYLNRQWDNWDVDPR VWDODQ UDG YHåEH LVWUDåLYDQMD LLOL GUXJL ]DGDFL  L SUHWSRVWDYOMD  UDGQLK þDVRYD QHGHOMQR -HGDQ OLWYDQVNL bod jednak je jednoj nedelji studija, odnosno 1,5 ECTS bodu. Jedna akademska godina iznosi 40 nacionalnih boGRYDWMUDGQLKþDVRYDVWXGHQWD 129

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Novi Zakon o univerzitetu, usvojen 2000. godine, pretpostavlja internu i eksternu akumulaciju bodova. U REODVWL IRUPDOQRJ REUD]RYDQMD X /LWYDQLML YHü SRVWRML akumulacija bodova – studenti mogu birati kurseve na drugim fakultetima ili nastavne programe u okviru inVWLWXFLMHQDNRMRMVWXGLUDMXSDþDNLXGUXJRMXVWDQRYLYL VRNRJ REUD]RYDQMD 6WHþHQL ERGRYL SUL]QDMX VH X VNODGX sa propisima koji postoje na datoj instituciji. Bodovi steþHQL X QHIRUPDOQRP REUD]RYQRP VHNWRUX WDNRÿH PRJX ELWL SUL]QDWL 2GOXNX R RYRPH GRQRVL PDWLþQD LQVWLWXFLMD studenta. Zakonski okvir -HGLQL SRVWRMHüL ]DNRQVNL RNYLU þLQH GYD GRNXPHQWD potpisana od strane Ministarstva prosvete: Sporazum sa (YURSVNRP NRPLVLMRP R XþHãüX /LWYDQLMH X SURJUDPX Socrates i Bolonjska deklaracija. U novom Zakonu o visokom obrazovanju ne pominje se ECTS. Stepen primene Institucije dobrovoljno primenjuju ECTS kao sistem transfera, u cilju razmene studenata sa institucijama koje priznaju i koriste ECTS 2GQRV L]PHÿX QDFLRQDOQRJ L ECTSERGDRGUHÿHQMHIDNWRURPDQDFLRQDOQLNUHGLWL koriste se akumulativno. Dodatne informacije: [email protected]

MALTA Sistem bodovanja u upotrebi Univerzitet na Malti uveo je sopstveni sistem bodovanja na nekim dodiplomskim programima 1975. godine, DGRJRGLQHSULKYDWLODJDMHYHüLQDSURJUDPD2YDM sistem odnosi se na sve dodiplomske i postdiplomske 130

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

studije, sa izuzetkom osnovnih studija arhitekture, medicine i stomatološke hirurgije. Sistem kredita na univerzitetima je akumulativnog tipa, a studenti koji steknu propisan broj bodova dobijaju diplomu u skladu sa programom na koji su upisani. On se NRULVWL L NDR VLVWHP WUDQVIHUD WH VH ERGRYL VWHþHQL QD jednom kursu mogu preneti na ostale kurseve u okviru Univerziteta, u zavisnosti od odabrane oblasti studija, XNROLNRVWXGHQWRGOXþLGDSURPHQLNXUV Bodovi sa univerziteta priznaju se na drugim XQLYHU]LWHWLPD X VOXþDMX GD VWXGHQW RGOXþL GD SURPHQL univerzitet tokom studija, kao i kada se upisuje na postdiplomske studije. 6LVWHPMH]DVQRYDQQDþDVRYDUDGQRJRSWHUHüHQMD XNOMXþXMXüLþDVRYDNRQWDNWDL]PHÿXVWXGHQWDLSUHGD YDþD  ]D NRMH VWXGHQW GRELMD  ERG 1D UHGRYQLP VWXdiMDPDPRJXüHMHRVWYDULWLERGRYDXMHGQRMDNDGHPskoj godini. Zakonski okvir i stepen primene Juna 2002. godine Senat je doneo propise (u obliku Legal NoticeD þLPH SRVWDMX GHR ]DNRQVNH UHJXODWLYH X oblasti visokog obrazovanja na Malti) kojima se dosadašnji sistem zamenjuje ECTS-om na osnovnim studijama (sertifikat, diploma, stepen) od oktobra 2003. goGLQH 8 SURSLVH VX NDR LQWHJUDOQL GHR XNOMXþHQL ECTS NULWHULMXPL3URFHQMXMHVHGDüHECTS sistem biti usvojen i za postdiplomske studije. Informacije: http://socrates.um.edu.mt/index.html ; http://socrates.um.edu.mt/erasmus.html Dodatne informacije: [email protected]

131

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

HOLANDIJA Sistem bodovanja u upotrebi 1DFLRQDOQL VLVWHP ERGRYDQMD SRWSXQR XVNODÿHQ VD principima ECTS-a, primenjuje se u celom tercijarnom sektoru od ranih osamdesetih godina. Sistem je zasnovan QDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDVDERGDJRGLãQMH8 principu se koristi formula 2:3 (10 holandskih bodova jednako je 15 ECTS bodova). Zakonski okvir Sistem bodovanja je deo novog Zakona o visokom obrazovanju usvojenog 2001. godine. Prema tom zakonu, novi sistem za akumulaciju i transfer zasnovan na 60 bodova godišnje (mada se naziv ECTS eksplicitno ne SRPLQMH X WHNVWX  ELüH SULPHQMLYDQ RG VHSWHPEUD  godine. Stepen primene Institucije visokog obrazovanja obavezne su da XYHGXVLVWHPGRVHSWHPEUDJRGLQHDRþHNXMHVHGD üHWRELWLXUDÿHQRYHüGRVHSWHPEUDJRGLQH3URFHV SULPHQH QRYRJ VLVWHPD ERGRYD X YH]L MH VD XYRÿHQMHP strukture bachelor-master u celom tercijarnom sektoru. Website: www.vsnu.nl Dodatne informacije: [email protected]

NORVEŠKA Sistem bodovanja u upotrebi Nacionalni sistem bodovanja (vekktal), koji je primenjivan ranije, zamenjuje se ECTS-om. Oba sistema zasnoYDQL VX QD UDGQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQDWD L NRULVWH VH ]D akumulaciju – prethodni sistem zasnovan je na 20 bodova, dok je ECTS zasnovan na 60 bodova godišnje. Broj UDGQLKþDVRYDVWXGHQWDQLMH]YDQLþQRSURSLVDQ 132

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Zakonski okvir Obavezna primena ECTS-a propisana je Odlukom Vlade od 12. juna 2001. godine. Detaljnije informacije: http://odin.dep.no/ufd/norsk/000001-990799/indexdok000-b-n-a.html http://odin.dep.no/ufd/engelsk/education/competence -reform/014061-990031/index-dok000-b-n-a.html Stepen primene Stepen primene je oko 50% i razlikuje se od instituFLMHGRLQVWLWXFLMHDSULPHQDMHXRELþDMHQLMDXFLOMXWUDQV fera nego akumulacije. Sve institucije obavezne su da, u VNODGX VD =DNRQRP RNRQþDMX SURFHV SULPHQH GR NUDMD 2003. godine. Dodatne informacije: [email protected]

POLJSKA Sistem bodovanja u upotrebi U Poljskoj ne postoji nacionalni sistem bodovanja – jedini sistem koji se primenjuje je ECTS. On se primenjuje u tercijarnom sektoru za osnovne i magistarske VWXGLMH%RGRYLVX]DVQRYDQLQDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWX denata i njihov ukupan godišnji broj je 60, dok godišnji EURMUDGQLKþDVRYDQLMH]YDQLþQRSURSLVDQ Zakonski okvir Ne postoji zakon ili dekret koji bi propisivao obaveznu upotrebu ECTS-a. Stepen primene Primena ECTS-a jedan je od uslova za akreditaciju programa studija na tradicionalnim poljskim univerzitetima. Ovi univerziteti, njih 17, najdalje su otišli u primeni ECTS-a – on se koristi kao sistem transfera, ali i kao 133

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

VLVWHP DNXPXODFLMH 9HüLQD LQVWLWXFLMD YLVRNRJ REUD]R vanja koristila je ECTSJUDQWRYH]DXYRÿHQMHECTS-a, te MH SULPHQD þHVWR YUãHQD QD QLYRX IDNXOWHWD LOL NDWHGUH uglavnom u cilju mobilnosti (kao sistem transfera). U Poljskoj postoji preko 200 privatnih institucija, NRMHWDNRÿHSRþLQMXGDSULPHQMXMXECTS. Dodatne informacije: [email protected]

PORTUGALIJA Sistem bodovanja u upotrebi U Portugalu se ECTS primenjuje u cilju mobilnosti QD YHüLQL GUåDYQLK XQLYHU]LWHWD NDR L QD QHNLP SROLWHK QLNDPDLSULYDWQLPLQVWLWXFLMDPD8]WRQDGUåDYQLPXQL verzitetima se u cilju akumulacije primenjuje nacionalni VLVWHP ]DVQRYDQ QD þDVRYLPD NRQWDNWD 2YDM VLVWHP QLMH XVNODÿHQVDECTS-om. Zakonski okvir ECTSMHXVYRMHQNRQVHQ]XVRPYHüLQHLQVWLWXFLMDNRMH XþHVWYXMXXErasmus programu. Rektorski savet je 2001. JRGLQH0LQLVWDUVWYXSUHGORåLRL]PHQX=DNRQDNDNRELVH uveo ECTS kao sredstvo akumulacije bodova. Stepen primene 6YLMDYQLXQLYHU]LWHWLYHüSULPHQMXMXLOLSODQLUDMXGD uvedu ECTS NDR VLVWHP WUDQVIHUD D YHüLQD MDYQLK SROLWHKQLND XVNRUR üH ]DSRþHWL SULPHQX ECTS-a. NekoOLNR SULYDWQLK LQVWLWXFLMD WDNRÿH NRULVWH ECTS u cilju mobilnosti. Dodatne informacije: [email protected]

134

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

RUMUNIJA Sistem bodovanja u upotrebi ýHWLUL NODVLþQD XQLYHU]LWHWD NRML þLQH NRQ]RUFLMXP Universitaria (Univerzitet u Bukureštu, Babes-Bolyai/ Cluj-Napoca, Alexandru Ioan Cuza/Iasi i Universitatea de Vest – The West UniversityX7HPLãYDUX SRþHOLVXGD primenjuju ECTS 1996. godine, a ubrzo je i konzorcijum WHKQLþNLKXQLYHU]LWHWDSRþHRGDSULPHQMXMHECTS. 6LVWHP VH X QDþHOX ]DVQLYD QD UDGQRP RSWHUHüHQMX VWXGHQDWD0HÿXWLPSRVWRMHLQVWLWXFLMHXNRMLPDVHUDGQR RSWHUHüHQMHSURFHQMXMHQDRVQRYXEURMDþDVRYDNRQWDNWD Ovaj sistem poseduje neke elemente akumulacije: na nekim univerzitetima na kojima se dodeljuju bodovi za GLSORPVNL LVSLW VWXGHQW NRML QH RNRQþD LVSLW ]DGUåDYD prikupljene poene u narednoj godini. Sistem je zasnovan QDERGRYDLSULEOLåQRþDVRYDJRGLãQMHPDGDRYR QLMH]YDQLþQRSURSLVDQR Zakonski okvir Primena ECTS-a na univerzitetima u Rumuniji propisana je Uredbom Ministarstva prosvete iz 1998. godine. Osim osnovnih pravila ECTS-a, univerziteti mogu prilagoditi statutarne odredbe koje se odnose na minimalan broj bodova po akademskoj godini, kao i PDNVLPDODQ YUHPHQVNL LQWHUYDO QSU þHWLUL VHPHVWUD  X NRMHP VH PRJX VWHüL ERGRYL ]D RGUHÿHQL NXUV Ministarstvo priprema Zakon o visokom obrazovanju, a ELüH XþLQMHQL L QDSRUL GD VH RVLJXUD XYRÿHQMH RVQRYQLK pravila ECTS-a. Stepen primene 3URFHV XYRÿHQMD ECTS-a kao sistema transfera ERGRYDRNRQþDQMHQDYHüLQLXQLYHU]LWHWDXNOMXþXMXüLVYH 135

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

YHüH XQLYHU]LWHWH  )RUPDOQD SULPHQD VLVWHPD X FLOMX DNXPXODFLMHMRãQLMH]DSRþHWD Dodatne informacije: [email protected]

6/29$ý.$5(38%/,.$ Sistem bodovanja u upotrebi 8 6ORYDþNRM 5HSXEOLFL SULPHQMXMH VH ECTS ili sistemi koji su u saglasnosti sa principima ECTS-a. Neke LQVWLWXFLMH VX X SURFHVX XYRÿHQMD ECTS-a kao sistema akumulacije bodova, iako u tu svrhu ranije nisu primenjivale druge sisteme. ECTS i drugi sistemi bodovanja masovno se primenjuju na prva dva nivoa visokog obra]RYDQMD D QHãWR UHÿH QD QLYRX GRNWRUVNLK VWXGLMD X þL tavom tercijarnom sektoru. Zakonski okvir Primena sistema bodovanja obavezna je po Zakonu, usvojenom aprila 2002. godine, a detaljnije odredbe propisane su posebnim dekretom. Prema Zakonu, sve institucije visokog obrazovanja obavezne su da uvedu sistem bodovanja zasnovan na principima ECTS-a do septembra 2004. godine. Stepen primene U okviru programa Socrates i Erasmus, ECTS se NRULVWL NDR SRPRüQR VUHGVWYR X FLOMX SRNUHWOMLYRVWL VWX GHQDWD 2VWDOL VLVWHPL ERGRYDQMD XYHGHQL VX QD YHüLQL uglavnom tradicionalnih, univerziteta. Dodatne informacije: [email protected]

136

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

SLOVENIJA Sistem bodovanja u upotrebi ECTS VH X YHüLQL VORYHQDþNLK LQVWLWXFLMD WHUFLMDUQRJ sektora (univerzitetima) primenjuje samo na nivou postdiplomskih studija. Primena ECTS-aELüHXYHGHQD]DVYH QLYRH GR NUDMD  JRGLQH D X WRNX MH XYRÿHQMH RYRJ sistema za osnovne studije. Zakonski okvir Ne postoji zakonski akt koji propisuje obaveznu primenu ECTS-a, ali Zakon o visokom obrazovanju EU L   SUHSRUXþXMH SULPHQX VLVWHPD ERGR vanja. ECTS se pominje u Nacionalnom planu rada u oblasti visokog obrazovanja iz 2002. godine, koji je usvojio Parlament. Stepen primene Osnovni instrumenti ECTS YHü WUL JRGLQH VH primenjuju u okviru Socrates/Erasmus programa. Website: www.uni-mb.si Dodatne informacije: [email protected]

ŠPANIJA Sistem bodovanja u upotrebi U Španiji se koriste dva sistema: ECTS za transfer, i nacionalni sistem za akumulaciju bodova. Nacionalni siVWHP ]DVQRYDQ MH QD þDVRYLPD NRQWDNWD L NRULVWL VH ]D akumulaciju. Godišnji broj bodova zavisi od pojedinih XQLYHU]LWHWDLSURJUDPDLNUHüHVHRGGRDOLQHPD SUDYLOD NRMH RGUHÿXMH JRGLãQML EURM þDVRYD 5HJXOLVDQ MH ukupan broj bodova, a vreme potrebno za sticanje diplome zavisi od univerziteta. 137

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Zakonski okvir Decembra 2000. godine Španska rektorska konferencija jednoglasno je donela odluku u kojoj se pozitivno izjašnjava o primeni ECTS-a kao sistema za akumulaciju. 8 þODQX  QRYRJ =DNRQD XVYRMHQRJ GHcembra 2001. godine, pominje se ECTS L SUXåD PRJXünost za dalji UD]YRM]DNRQVNHUHJXODWLYH8SULSUHPLMHGHNUHWNRMLPüH ECTS SRVWDWL]YDQLþQLVLVWHPERGRYDQMDXâSDQLML Stepen primene Svi španski univerziteti koriste ECTS kao sistem transfera. Univerziteti vrše pripreme i razvijaju pilot proMHNWH]DXYRÿHQMHECTS-a kao sistema za akumulaciju, po donošenju pomenutog dekreta. Website: www.mec.es/consejou/erasmus/folletoerasmus/ECT S.htm www.relint.deusto.es/rel/ingles/ects/001_ects.asp Dodatne informacije: [email protected]

ŠVEDSKA Sistem bodovanja u upotrebi U Švedskoj se primenjuje nacionalni sistem bodoYDQMD]DVQRYDQQDUDGQRPRSWHUHüHQMXVWXGHQDWDLNRULVWL se kao sistem za akumulaciju. Jedna akademska godina jednaka je 40 nacionalnih bodova, a jedan nacionalni vredi 1,5 ECTSERGD3RWSXQRUDGQRRSWHUHüHQMHVWXGHQWD L]QRVLþDVRYDJRGLãQMH Zakonski okvir Obavezna upotreba nacionalnog sistema bodovanja propisana je Zakonom iz 1977. godine.

138

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

Stepen primene ECTS se primenjuje kao sistem za akumulaciju i WUDQVIHU ]D VWXGHQWH NRML XþHVWYXMX X Erasmus/Socrates programima razmene studenata. Dodatne informacije: [email protected]

ŠVAJCARSKA Sistem bodovanja u upotrebi 8]YDQLþQRMXSRWUHELMHECTS, ali se u nekim institucijama primenjuje još jedan sistem. Švajcarska je u prelaznom periodu, pa je sistem bodovanja nekad zasnoYDQ QD UDGQRP RSWHUHüHQMX D QHNDG QD þDVRYLPD NRQ takta. Cilj je da se ustanovi sistem zasnovan na radnom RSWHUHüHQMX*RGLãQMLEURMERGRYDMHDOLVWXGHQWPRåH RVWYDULWLLYHüLEURMERGRYDãWRVHMRãXYHNUD]PDWUD%URM þDVRYD QLMH ]YDQLþQR SURSLVDQ DOL MH 5HNWRUVND NRQIH UHQFLMD QHGDYQR SUHGORåLOD GD  ERG EXGH MHGQDN  þD VRYDãWREL]QDþLORþDVRYDJRGLãQMH.UHGLWLüHELWL NRULãüHQLL]DWUDQVIHUL]DDNXPXODFLMXþLPEXGXXYHGHQL QDVWDYQLSODQRYLXVNODÿHQLVD%RORQMVNLPSURFHVRP Zakonski okvir Ä3UHSRUXNH´ VH PRJX QDüL QD http://www.crus.ch/ franz/lehre/bologna/index.htm 2QMLPDüHELWLUDVSUDYOMDQRQDXQLYHU]LWHWLPDXWRNX akademske 2002/2003. godine. Stepen primene 8QHNLPVOXþDMHYLPDERGRYLVHNRULVWHL]DWUDQVIHUL za akumulaciju, ali o primeni se još uvek diskutuje. Neke institucije koriste bodove samo za transfer vezan za PHÿXQDURGQXSRNUHWOMLYRVWVWXGHQDWD Dodatne informacije: [email protected] 139

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

VELIKA BRITANIJA Sistem bodovanja u upotrebi Sistem bodovanja koji se primenjuje u Velikoj BritaQLML RELþQR VH QD]LYD CATS (Credit Accumulation and Transfer Scheme). U Škotskoj postoji okvirni nacionalni sistem zasnovan na 120 bodova, a za ostatak Velike %ULWDQLMH QDFLRQDOQL VLVWHP QH SRVWRML 0HÿXWLP RVWDWDN Velike Britanije pokrivaju konzorcijumi koji su, u suštini, PHÿXVREQR XVNODÿHQL L ]DVQLYDMX VH QD  ERGRYD 6LVWHP ERGRYDQMD QDþHOQR VH NRULVWL X VYLP GHORYLPD sektora visokog obrazovanja na nivou osnovnih i magistarskih, ali ne uvek i doktorskih studija. Zakonski okvir Ne postoji zakonska regulativa koja bi se direktno odnosila na ECTS. Stepen primene =QDþDMDQEURMLQVWLWXFLMDXRNYLUXErasmus programa koriste ECTS kao sistem za transfer, ali se ECTS ne NRULVWL NDR VLVWHP DNXPXODFLMH 0HÿXWLP SRVWRMDQMH RSLVDQRJ EULWDQVNRJ VLVWHPD ]QDN MH GD üH SULPHQD ECTS-a, kao sistema akumulacije bodova, biti konkretizovana. Dodatne informacije: [email protected]

140

Spisak nacionalnih koordinatora za ECTS/DS Br.

'UåDYD

Nacionalni koordinator za ECTS/DS

1.

Austrija

Edlinger, Maria

2.

Van Liempt, Karel

4.

Belgija (Flandrija) Belgija (Valonija) Bugarska

Christov, Nicolai

5. 6.

Kipar ýHãND

Malloupas, Andreas Honzik, Jan

7. 8. 9. 10.

Danska Estonija Finska Francuska

Bonde, Poul Kalm, Volli Pekkarinen, Heikki Froissart, Martine

11.

1HPDþND

Gehmlich, Volker

12.

*UþND

13.

0DÿDUVND

GalanakiSpiliotopoulous, Katerina Kiss, Laszlo

14. 15.

Island Irska

Fannberg, Gisli Bradley, Tony

16.

Italija

17.

Latvija

Sticchi-Damiani, Maria Jure, Mara

3.

Zoller, Chantal

141

Institucija Technische Universitat Graz Universiteit Antwerpen Université Libre de Bruxelles Technical University of Sofia University of Cyprus Brno University of Technology Aarhus Universitet University of Tartu University of Kuopio Ecole Supérieure de Commerce de Lille Fachhochschule Osnabruck Athens University of Economics and Business University of Debrecen University of Island Dublin City University LUISS Guido Carli Riga Technical

ECTS – Evropski sistem prenosa bodova

18.

Litvanija

19. 20.

Malta Holandija

Markeviciene, Raimonda Grech, Veronica Wagenaar, Robert

21. 22.

Norveška Poljska

Francis, George Misiewicz, Maria

23.

Portugal

Pereira, Estela

24. 25. 26. 27.

Rumunija 6ORYDþND Slovenija Španija

Luchian, Henri Staskova, Jaroslava Fabjancic, Zarjan Gonzales, Julia

28. 29.

Švedska Švajcarska

Lundquist, Janerik Charon, Antoinette

30.

Velika Britanija

Reilley, John

142

University Vilnius University University of Malta University of Groningen University of Bergen Uniwersytet Wroclawski Universidade de Aveiro University „A.I.Cuza” Presovska Univerzita Univerza v Ljubljani Universidad de Deusto Linkoping Universitet Université de Lausanne University of Kent at Canterbury

CIP – DZlZeh]baZpbZmim[ebdZpbb GZjh^gZ[b[ebhl_dZKj[b_;_h]jZ^ 378.145(4)(035) 0$5,1.29,û1HGXþLQ5DGPLOD Evropski sistem prenosa bodova u visokom školstvu YRGLþNUR](&76>(XURSHDQ&UHGLW7UDQVIHU6\VWHP@ 5DGPLOD0DULQNRYLü1HGXþLQ3UHGUDJ/D]HWLü – Beograd : $OWHUQDWLYQDDNDGHPVNDREUD]RYQDPUHåD 2 (Beograd: Dosije). – 142 str. : graf. prikazi, tabele ; 20 cm 7HNVWGHOLPLþQRQDHQJOMH]LNX –7LUDå– Mali UHþQLN(7&6DVWU– Prilozi: str. 51-142. ISBN 86-84151-02-X a