On Tap Tbn1

C©u1: Tr×nh bµy ph©n lo¹i, c«ng dông m¸y vµ thiÕt bÞ n©ng: Tr¶ lêi: Gåm 10 lo¹i: 1. M¸y n©ng ®¬n gi¶n: lµ lo¹i tbn thùc hiÖn mét chuyÓn ®éng (chñ yÕu theo ph¬ng th¼ng ®øng) nã gåm mét sè lo¹i phæ biÕn nh sau: a) KÝch: lo¹i tbn cã hµnh tr×nh ng¾n, khi lµm viÖc, nã ®îc ®Æt díi t¶i + KÝch ®îc sö dông ®Ó l¾p r¸p vµ söa chÖa + Ho¹t ®éng ®iÒu khiÓn cña kÝch chñ yÕu b»ng tay + VËt liÖu chÕ t¹o kÝch thêng lµ gang hoÆc vËt liÖu nhÑ + Gi¸ thµnh cña kÝch thÊp + Phæ biÕn nhÊt cã 3 lo¹i kÝch (thanh r¨ng, vÝt, thñy lùc) C¸c lo¹i t¶i ®îc chÕ t¹o tõ 2T ®Õn 30T ®èi víi kÝch. Riªng víi kÝch thñy lùc cã thÓ ®¹t tíi 750T ChiÒu cao n©ng t¶i tõ 0,3 ®Õn 0,7 m b) Têi: (h×nh vÏ1) + Têi lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó n©ng vËt lªn cao hoÆc kÐo t¶i dÞch chuyÓn vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng ngang hoÆc nghiªng + Têi cã thÓ sö dông riªng biÖt hoÆc kÕt hîp víi c¸c c¬ cÊu thiÕt bÞ kh¸c. §Æc biÖt lµ ë trong c¸c m¸y trôc + CÊu t¹o chung cña têi cã: - Tang cuèn c¸p víi 1 hay nhiÒu líp c¸p - HÖ thèng truyÒn lùc - Bé phËn dÉn ®éng - HÖ thèng phanh h·m + Tuú theo nguån ®éng lùc kh¸c nhau mµ c¬ cÊu truyÒn dÉn têi cã thÓ ®îc ph©n ra hai lo¹i chÝnh: Têi tay, têi m¸y c) Pal¨ng: lµ tbn ®îc treo ë trªn cao gåm cã 1 c¬ cÊu vµ còng cã thÓ kÕt hîp víi c¬ cÊu di chuyÓn + Pal¨ng cã kÝch thíc nhá, gän, dÉn ®éng pal¨ng cã thÓ b»ng tay (thñ c«ng) hoÆc b»ng ®iÖn (®éng c¬ ®iÖn) ngoµi ra, gÇn ®©y ngêi ta dïng lo¹i dÉn ®éng khÝ nÐn d) VËn th¨ng: lµ thiÕt bÞ chuyªn dïng c¸c bµn n©ng hoÆc gÇu hoÆc sµn thao t¸c + VËn th¨ng chuyÓn ®éng cã dÉn híng theo ph¬ng th¼ng ®øng hoÆc gÇn víi ph¬ng th¼ng ®øng, theo nguyªn lý vËn th¨ng ®îc chia lµm 2 lo¹i: lo¹i c¸p kÐo vµ lo¹i tù do. 2. Thang m¸y: lµ lo¹i m¸y n©ng chuyªn dông ®Æt cè ®Þnh, lµm viÖc theo chu kú, dïng ®Ó vËn chuyÓn ngêi vµ hµng hãa tõ ®é cao nµy ®Õn ®é cao kh¸c theo ph¬ng th¼ng ®øng, cabin cña m¸y di chuyÓn däc theo c¸c ray dÉn theo ph¬ng th¼ng ®øng vµ ®ù¬c cè ®Þnh trong giÕng thang, cã c¸c cöa tÇng ®Ó ra vµo hoÆc chÊt dì t¶i. + Thang m¸y ®îc ph©n theo c«ng dông nh sau: - Thang chë ngêi - Thang chë hµng - Thang chë hµng cã ngêi ®i kÌm - Thang chë hµng kh«ng cã ngêi ®i kÌm 1

+ + -

Theo c¬ cÊu dÉn ®éng thang m¸y ®îc ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: Thang m¸y cã têi vµ ®éng c¬ ®iÖn 1 chiÒu Thang m¸y cã têi vµ ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu CÊu t¹o cña Thang m¸y: C¬ cÊu dÉn ®éng Cabin vµ hÖ thèng treo C¬ cÊu ®ãng më vµ phanh ®Ó ®¶m b¶o cho cabin kh«ng bÞ r¬i tù do khi cã sù cè - §èi träng ®Ó c©n b»ng víi khèi lîng cña cabin vµ hµng hãa, ngêi trong cabin - HÖ thèng ray dÉn híng dÉn cho cabin vµ ®èi träng - Bé phËn gi¶m chÊn cho cabin vµ ®èi träng - Bé phËn h¹n chÕ tèc ®é - Tñ ®iÖn ®iÒu khiÓn 3. CÇu trôc: ®îc dïng chñ yÕu trong c¸c ph©n xëng, nhµ kho ®Ó n©ng h¹ vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ víi mét khèi lîng lín - CÇu trôc cã kÕt cÊu gåm: dÇm hép hoÆc giµn, trªn ®ã cã ®Æt xe con vµ c¬ cÊu n©ng - DÇm cÇu cã thÓ ch¹y trªn c¸c ®êng ray, ®Æt trªn cao däc theo nhµ xëng. Cßn xe con n»m ë trªn dÇm vµ ch¹y däc theo dÇm - CÇu trôc thêng ®îc chÕ t¹o víi t¶i träng n©ng tõ 1 ®Õn 500T, kh»u ®é dÇm thêng ®Õn 32 m, chiÒu cao n©ng cã thÓ ®¹t tíi 16 m - Ph©n lo¹i cÇu trôc thêng ®îc chia thµnh c¸c nhãm sau: + Theo c«ng dông: Chung vµ chuyªn dông + Theo kÕt cÊu cña dÇm: 1 dÇm vµ 2 dÇm + Theo c¸ch tùa cña dÇm lªn ray: tùa vµ treo 4. Cæng trôc: lµ mét lo¹i cÇu trôc kiÓu cÇu cã dÇm cÇu ®Æt trªn c¸c ch©n cæng víi c¸c b¸nh xe di chuyÓn trªn ray ®Æt díi ®Êt, cã 1 sè trêng hîp nã chuyÓn ®éng trªn ray h×nh cung vµ cã c¸i kh¸c nÖa lµ nã gåm 3 côm b¸nh xe. Trong trêng hîp mµ cung nµy cña nã hÑp ®Ó ®¶m b¶o ®é æn ®Þnh th× ngêi ta t¨ng thªm 1 ch©n ®Õn 3 ch©n (h×nh vÏ) Ph©n lo¹i: Cæng trôc ®îc ph©n lo¹i nh sau: + C«ng dông chung (®a n¨ng): + Lo¹i dïng ®Ó l¾p r¸p x©y dùng + Lo¹i chuyªn dïng • Theo kÕt cÊu cña cæng trôc, cã thÓ ph©n ra thµnh + Lo¹i 1 dÇm + Lo¹i 2 dÇm + Lo¹i 1 dÇm vµ cã conxon + Lo¹i 1 dÇm víi 2 conxon Xe con cña cæng trôc cã thÓ lµ 1 pal¨ng hay têi 5. CÇn trôc cét buåm: thêng ®îc dïng trong xÕp dì vËt liÖu trªn c¸c kho b·i hoÆc l¾p r¸p c¸c thiÕt bÞ trªn c¸c c«ng trêng x©y dùng (do nã th« vµ cång kÒnh) - CÇn trôc cét buåm thêng cã 3 lo¹i c¬ cÊu chÝnh 2

+ + + -

c¬ cÊu n©ng vËt c¬ cÊu n©ng cÇn c¬ cÊu quay vßng Cã thÓ dïng nhiÒu têi riªng biÖt ®Ó dÉn ®éng: C¸c c¬ cÊu hoÆc cã thÓ dïng 1 têi ®éc lËp nhng víi nhiÒu tang dÉn ®éng - C¸c c¬ cÊu thêng ®Æt ë bªn ngoµi cÇn trôc, theo ph¬ng ph¸p cè ®Þnh cña cÇn trôc cét buåm ®îc chia lµm 2 lo¹i chÝnh: + Lo¹i CÇn trôc cét buåm kiÓu c¸p ch»ng + Lo¹i CÇn trôc cét buåm kiÓu ch©n cøng - T¶i träng ®Þnh møc cña lo¹i CÇn trôc cét buåm thêng ®îc thiÕt kÕ tõ 25 ®Õn 60T, chiÒu cao tèi ®a lµ 30m - u ®iÓm: KÕt cÊu ®¬n gi¶n vµ dÔ chÕ t¹o vµ gi¸ thÊp 6. CÇn trôc quay tÜnh t¹i: lµ lo¹i cÇu trôc kiÓu cÇu ®Æt cè ®Þnh, chuyÓn ®éng chÝnh cña lo¹i cÇn trôc nµy lµ n©ng h¹ vµ quay vËt - Lo¹i cÇn trôc nµy cã thÓ ®îc thiÕt kÕ víi tÇm víi cè ®Þnh hoÆc thay ®æi tÇm víi - Trong trêng hîp thay ®æi tÇm víi, khi ®ã ®îc l¾p r¸p thªm c¬ cÊu tÇm víi, nã ®îc dïng chñ yÕu trªn « t«, trªn c¸c toa tÇu háa, trong c¸c ph©n xëng c¬ khÝ - Theo kÕt cÊu cã 2 lo¹i cÇu trôc quay tÜnh t¹i + Lo¹i trôc cét quay + Lo¹i trôc cè ®Þnh Lu ý: c¶ 2 lo¹i nµy thêng ®îc chÕ t¹o phæ biÕn víi tÇm víi kh«ng ®æi 7. CÇn trôc th¸p: lµ lo¹i cÇn trôc cã 1 th©n c¸p cao tõ 30 ®Õn 70m (trong trêng hîp ®Æc biÖt cã thÓ lªn tíi 100m) thêng phÝa trªn ®Çu gÇn ®Ønh th¸p cã 1 cÇn dµi tõ 12 ®Õn 50m (1 sè TH cã thÓ ®Õn 70m) - 1 ®Çu cßn l¹i ®îc t¹o b»ng c¸p hoÆc thanh kÐo - kÕt cÊu chung cña cÇn trôc th¸p gåm 2 phÇn chÝnh + PhÇn quay + PhÇn kh«ng quay - Trªn phÇn quay bè trÝ c¸c c¬ cÊu nh: Têi n©ng vËt, têi n©ng cÇn, têi kÐo xe con, c¬ cÊu quay, ®èi träng, thiÕt bÞ ®iÖn vµ c¸c thiÕt bÞ an toµn kh¸c - PhÇn kh«ng quay ®ù¬c l¾p ®Æt cè ®Þnh trªn nÒn hoÆc cã kh¶ n¨ng di chuyÓn trªn ray nhê c¬ cÊu di chuyÓn. TÊt c¶ c¸c c¬ cÊu ®Òu ®îc ®iÒu khiÓn tõ cabin ë phÝa trªn gÇn ®Ønh th¸p. - Ph©n lo¹i: CÇn trôc th¸p ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: + CÇn trôc th¸p cã c«ng dông chung: ®îc sö dông trong x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp + CÇn trôc th¸p ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cã ®é cao lín gäi lµ cÇn trôc th¸p tù n©ng + CÇn trôc th¸p dïng trong x©y dùng c«ng nghiÖp - Theo ph¬ng ph¸p l¾p ®Æt cã 3 lo¹i cÇn trôc: + CÇn trôc di chuyÓn trªn ray + CÇn trôc cè ®Þnh + CÇn trôc tù n©ng 3

- Theo ®Æc ®iÓm cña th¸p, cã 2 lo¹i: + Th¸p quay + Th¸p kh«ng quay - Theo ph¬ng ph¸p thay ®æi tÇm víi: + CÇn trôc th¸p víi cÇn n©ng h¹ + CÇn trôc th¸p n»m ngang cã xe con di chuyÓn (vÏ) 8. CÇn trôc tù hµnh: lµ lo¹i cÇn trôc cã tay cÇm cã kh¶ n¨ng quay toµn vßng, tù di chuyÓn trong ph¹m vi réng vµ ®îc dïng phæ biÕn nhÊt trong c¸c lo¹i cÇn trôc. Do ®Æc tÝnh di ®éng cao còng nh ®Æc tÝnh kü thuËt thay ®æi réng - lo¹i nµy ®îc dïng chñ yÕu trong bèc xÕp hµng ho¸, vËt liÖu trªn c¸c kho b·i, nhµ ga, bÕn c¶ng, trong l¾p ®Æt m¸y mãc, cÊu kiÖn, trong x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp - vÒ cÊu t¹o, CÇn trôc tù hµnh gåm cã: + tay cÇn + bµn quay + phÇn di chuyÓn + thiÕt bÞ tù quay + c¸c c¬ cÊu c«ng t¸c nh c¬ cÊu n©ng h¹ vËt, c¬ cÊu n©ng cÇn, c¬ cÊu quay, cabin vµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn (vÏ) - CÇn trôc tù hµnh cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c nhãm sau: a) Theo c¬ cÊu di chuyÓn + CÇn trôc ®êng s¾t + CÇn trôc b¸nh lèp + CÇn trôc « t« + CÇn trôc xÝch + CÇn trôc m¸y kÐo (®îc l¾p bëi ®Çu m¸y kÐo) b) Theo ®Æc ®iÓm dÉn ®éng cña c¸c c¬ cÊu chÝnh: 2 lo¹i + lo¹i dÉn ®éng chung + lo¹i dÉn ®éng riªng ë lo¹i cÇn trôc cã dÉn ®éng riªng, mçi c¬ cÊu cã 1 ®éng c¬ riªng ë lo¹i cÇn trôc cã dÉn ®éng chung, tÊt c¶ c¸c c¬ cÊu ®Òu cã 1 nguån dÉn ®éng cung cÊp n¨ng lîng - thiÕt bÞ ®éng lùc thêng lµ ®éng c¬ ®iÖn hoÆc ®iªzen (phæ biÕn vÉn lµ ®éng c¬ ®iªzen) vµ ®îc truyÒn tíi c¬ cÊu lµm viÖc th«ng qua hÖ thèng truyÒn ®éng c¬ khÝ, ®iÖn, thuû lùc - nhîc ®iÓm cña dÉn ®éng chung: + s¬ ®å rÊt phøc t¹p + b¶o dìng khã kh¨n vµ v× vËy chØ ®Æc biÖt sö dông cho lo¹i cÇn trôc tù hµnh nhá vµ rÊt nhá suy ra cÊu t¹o thêng ®ù¬c chÕ t¹o díi d¹ng kÕt cÊu dÇm 9. CÇn trôc ch©n ®Õ vµ cÇn trôc næi: lµ lo¹i cÇn trôc cã hÖ thèng c©n b»ng khi thay ®æi tÇm víi b»ng c¸ch n©ng h¹ cÇn lu«n lu«n ®¶m 4

b¶o träng t©m cña hÖ thèng thiÕt bÞ kh«ng biÕn ®æi trong suèt qu¸ tr×nh thay ®æi tÇm víi còng nh quü ®¹o chuyÓn ®éng cña vËt n©ng (gÇn nh n»m ngang) - Lo¹i cÇn trôc nµy ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó bèc xÕp hµng ho¸ trªn c¸c bÕn c¶ng, kho b·i, trong c¸c nhµ m¸y ®ãng tÇu trªn c¸c tµu biÓn vËn t¶i còng nh c¸c thiÕt bÞ næi kh¸c (vÏ) 10. CÇn trôc c¸p: dïng ®Ó n©ng vµ vËn chuyÓn hµng hãa, vËt liÖu d¹ng rêi hoÆc khèi trªn c¸c mÆt b»ng lµm viÖc réng, ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh phøc t¹p nh: c¸c b·i khai th¸c quÆng, khai th¸c ®¸, c¸c c«ng trêng x©y dùng cña nhµ m¸y ®iÖn (nhiÖt ®iÖn), cÇu ®Ëp níc, c¶ng, … §«i khi ngêi ta cßn dïng nã ®Ó vËn chuyÓn hµng ho¸ qua s«ng (vÏ) - Tïy theo yªu cÇu c«ng viÖc, cÇn trôc c¸p cã c¸c lo¹i kh¸c nhau nh sau: + CÇn trôc c¸p lo¹i cè ®Þnh (VLV lµ ®êng th¼ng) + CÇn trôc c¸p di ®éng: lo¹i nµy gåm 2 th¸p di chuyÓn trªn ray vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña nã lµ 1 h×nh chÖ nhËt, trong 1 sè trêng hîp ngêi ta cßn bè trÝ 1 th¸p cè ®Þnh vµ 1 th¸p di chuyÓn trªn ray hoÆc trªn cung ray ®Ó t¹o ra VLV lµ 1 h×nh qu¹t. + CÇn trôc c¸p cã th¸p nghiªng (gãc nµy cã thÓ nghiªng tèi ®a 8o) + CÇn trôc c¸p kiÓu cæng cã c¸p treo kÑp vµ dµn cÇu lo¹i nµy thêng ®îc thiÕt kÕ tíi kh»u ®é 100m, nh×n chung cÇu trôc c¸p thêng ®îc thiÕt kÕ chÕ t¹o víi kh»u ®é lµm viÖc tõ 150 ®Õn 1000m. Tèc ®é n©ng h¹ tõ 30 ®Õn 120m/p. ChiÒu cao n©ng tuú theo yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn mÆt b»ng vµ cã thÓ ®¹t tíi 200m.

C©u 2: Tr×nh bµy chi tiÕt cÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ khèng chÕ qu¸ t¶i vµ chiÒu cao n©ng mãc. Tr¶ lêi: (1) thiÕt bÞ khèng chÕ qu¸ t¶i: lµ thiÕt bÞ tôe ®éng cña c¬ cÊu n©ng t¶i khi t¶i träng qu¸ 110% t¶i träng. thiÕt bÞ khèng chÕ qu¸ t¶i cã rÊt nhiÒu kiÓu kh¸c nhau theo nguyªn lý t¸c ®éng díi d¹ng c¬, c¬ diÖn, thuû lùc… - S¬ ®å nguyªn lý t¸c ®éng c¬ diÖn cña thiÕt bÞ khèng chÕ qu¸ t¶i kiÓu ®ßn b»y giãi thiÖu trªn( h×nh a) Mãc t¶i ®îc m¾c vµo hÖ thèng cÊp t¶i 1, d©y c¸p cuèn qua c¸c rßng räc ®Þnh híng 2 vµ 3 khi kÐo c¨ng g©y lùc t¸c ®éng P lªn rßng räc 4 quay quanh diÓm o. Lùc P ®îc c©n b»ng víi ®èi träng chuyÓn ®éng 5 , khi t¶i träng vît qu¸ 10% träng t¶i, tay ®ßn 6 sÏ n©ng nªn vÞ trÝ 7, cäc tùa 8 sÏ Ên vµo nót cña c«ng t¾c ®iÖn 9 dÉn ®Õn ng¾t m¹ng ®iÖn diÒu khiÓn ®¶o cña têi n©ng t¶i. - thiÕt bÞ khèng chÕ qu¸ t¶i kiÓu lß xo: (h×nh vÏ1) Nguyªn lý lµm viÖc: còng nh kiÓu lß xo: Lß xo 1 ®îc thay thÕ cho ®èi träng, khi qu¸ t¶i lß xo sÏ bÞ nÐn l¹i lµm tay ®ßn 2 tÞnh tiÕn lªn phiãa tríc, diÓm tùa 3 sÏ Ên vµo c«ng t¾c 4 lµm ng¾t ®iÖn ®éng c¬ têi t¶i. (2) thiÕt bÞ khèng chÕ chiÒu cao n©ng mãc ( h×nh vÏ2) 5

Ph¶i ng¾t dÉn ®éng c¬ cÊu n©ng khi t¶i träng ®· n©ng ®Õn c¸c ®Ønh tay cÇn 200(mm) ë ®Çu tay cÇn ®Æt c«ng t¾c ®iÖn 1, cã t¸c dông dõng ®éng c¬ ®iÖn cña têi n©ng tríc khi mãc c»u n©ng t¶i ch¹m ®Çu tay cÇn tay ®ßn 2 cña c«ng t¾c b×nh thêng ®ùoc c©n b»ng bëi lß xo 3 vµ ®èi träng 4 treo trªn c¸p 5 ë vÞ trÝ nµy c«ng t¾c cè ®Þnh 6,7,8 cña m¹ng ®iÖn ®iÒu khiÓn ®îc nèi liÒn bëi cÇu nèi 8, khi mãc c»u 9 n©ng lªn ®Õn gÇn ®Çu tay cÇn ®éi ®èi träng lªn, tay ®ßn 2 g¾n víi lß xo 3 sÏ còng n©ng lªn, c¸c c«ng t¾c 6 & 7 sÏ t¸ch ra, khi cÇu nèi 8 bÞ kÐo lªn( ë vÞ trÝ 10) lµm ng¾t ®éng c¬ têi t¶i, d©y c¸p 11 giÖ ®èi träng 4 trong trêng hîp c¸p 5 bÞ ®øt.

C©u 3: Tr×nh bµy ®Æc tÝnh kÜ thuËt c¬ b¶n c¸p thÐp vµ øng suÊt xuÊt hiÖn ¶nh hëng ®Õn ®é bÒn, tuæi thä c¶u c¸p thÐp trong quy tr×nh lµm viÖc. Tr¶ lêi: a) yªu cÇu chung: An toµn trong sö dông - cã ®é mÒm cao, dÔ uèn cong ®¶m b¶o ®é gän nhá cña c¬ cÊu vµ cña m¸y: D - tang d - c¸p ( h×nh vÏ1) - §¶m b¶o ®é bÒn ªm dÞu, kh«ng g©y ån khi lµm viÖc trong c¬ cÊu - Träng lîng riªng nhá, gi¸ thµnh thÊp - §¶m b¶o ®é bÒn l©u, tuæi thä sö dông cao. b) CÊu t¹o vµ ph©n lo¹i: - C¸p thÐp ®îc cÊu t¹o tõ c¸c sîi thÐp c¸cbon chÊt lîng tèt, c¸c sîi thÐp ®îc chÕ t¹o b»ng c«ng nghÖ kÐo nguéi, ®êng kÝnh sîi tõ 0,5 Ö 2 hoÆc 3 mm. Víi giíi h¹n bÒn kÐo [σk] tõ 1400 Ö 2000 N/m2. - c¸c sîi thÐp ®îc bÖn thµnh c¸p b»ng nhÖng thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó chèng dØ ngêi ta tr¸ng 1 líp Zn lªn sîi thÐp. Tuy nhiªn sau tr¸ng Zn ®é bÒn c¶u c¸p thêng gi¶m ®i 10%. Lu ý r»ng: Sö dông nhÖng sîi thÐp cã giíi h¹n bÒn kÐo nhá sÏ dÉn ®Õn ®êng kÝnh sîi lín. Cßn sîi thÐp cã [σk] lín th× c¸p sÏ cã ®é cøng lín song l¹i gi¶m thêi gian sö dông.  ChÝnh v× vËy phæ biÕn c¸c lo¹i thêng dïng c¸c lo¹i cã giãi h¹n bÒn kÐo tõ 1600 ÷1800 N/mm2 lµ thÝch hîp nhÊt . CÊu t¹o c¸p: ( h×nh vÏ2) - VÒ ph¬ng ph¸p bÖn c¸p cã ¶nh hëng lín ®Õn ®é uèn cong, ®é bÒn vµ tuæi thä cña c¸p theo sè líp bÖn, c¸ch bÖn cã nhÖng lo¹i c¸p thÐp sau: + C¸p bÖn ®¬n : lµ nhÖng lo¹i sîi thÐp bÖn quanh 1 lèi . + C¸p bÖn kÐp: BÖn 2 líp gåm c¸c tao( d¸nh) lµ c¸c c¸p bÖn ®¬n vµ c¸p tao ®îc bÖn quanh 1 lâi . + C¸p bÖn 3 líp:(h×nh vÏ3): Gåm cã c¸c líp c¸c bÖn kÐp ®îc coi lµ tao bÖn quanh 1 lâi 1 lÇn nÖa. Theo ph¬ng ph¸p bÖn c¸p cã 5 lo¹i sau: 6

C¸p bÖn xu«i: lµ c¸p cã c¸c sîi thÐp trong tao bÖn cïng chiÒu víi chiÒu bÖn c¶u c¸c tao quanh lâi. - C¸p bÖn chÐo: c¸p cã nhiÒu bÖn cña c¸c sîi thÐp trong tao ngîc víi chiÒu bÖn cña tao quanh lâi thÐp. - C¸p bÖn hçn hîp: lµ lo¹i c¸p mµ sîi thÐp trong 1 sè tao ®îc bÖn xu«i, cßn trong c¸c tao kh¸c th× bÖn chÐo. - C¸p cã tiÕp xóc ®iÓm: lµ lo¹i c¸p cã ®êng kÝnh c¸c sîi thÐp trong tao = nhau vµ 2 líp sîi thÐp uèn trong tao cã bíc bÖn kh¸c nhau. - C¸p cã tiÕp xóc ®êng: lµ laäi c¸p do nhÖng sîi thÐp cã ®êng kÝnh kh¸c nhau bÖn thµnh tao víi c¸c líp bÖn = nhau, lµm c¸c sîi kÒ nhau tiÕp xóc víi nhau trªn tÊt c¶ chiÒu dµi. c) øng suÊt vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ®é bÒn: - C¸p do nhiÒu sîi thÐp hîp l¹i t¹o thµnh t¹o thµnh 1 hÖ siªu tÜnh nhiÒu bËc, c¸c sîi thÐp xo¾n l¹i theo 1 ®êng phøc t¹p trong kh«ng gian. V× vËy T2 c¨ng cña nã rÊt phøc t¹p, khi c¸p chÞu t¶i c¸c sîi thÐp chÞu nhiÒu øng suÊt kh¸c nhau nh: kÐo , uèn, xo¾n. ( h×nh vÏ4) - øng suÊt däc - øng suÊt d - viÖc tÝnh to¸n ChÝnh x¸c c¸c lo¹i øng suÊt kÓ trªn ®Æc biÖt ®èi víi øng suÊt d lµ kh¸ khã kh¨n. Vµ thùc nghiÖm ®· cho thÊy, nÕu lo¹i trõ ®îc øng suÊt d th× tuæi thä cña c¸p cã thÓ t¨ng thªm 2 Ö 2,5 n¨m. - khi lµm viÖc c¸p kh«ng bÞ ®øt ®ét ngét mµ thêng lµ ph¶i sau 1 thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸p bÞ mßn hoÆc ®øt tõng sîi thÐp. V× vËy ®é bÒn l©u lµ 1 chØ tiªu quan träng trong tÝnh to¸n vµ sö dông c¸p. - Ngêi ta lÊy 1 sè uèn giíi h¹n lµ Z. c¶u c¸p khi uèn qu¸ , puli hoÆc tang víi 1 gãc 1800, cho têi khi sîi thÐp bÞ ®øt do mái. Lµm chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®é bÒn cña c¸p - Sè lÇn uèn giíi h¹n : Z cña c¸p ®îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm theo ph¬ng ph¸p trªn ®îc coi lµ ph¬ng ph¸p chu»n. V× vËy trªn thùc tÕ còng cha cã ph¬ng ph¸p nµo tÝnh to¸n ®Õn ¶nh hëng cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn ®é bÒn vµ tuæi thä cña c¸p. -

C©u 4: Nªu c¸c chØ tiªu chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh chÕ ®é lµm viÖc cña chÕ ®é n©ng. Tr×nh bµy chi tiÕt, néi dung x©y dùng nhãm chÕ ®é lµm viÖc cña c¬ cÊu – TBN. ??? Tr¶ lêi: a. Cã 7 chØ tiªu chÝnh ®Ó x¸c ®Þnh chÕ ®é lµm viÖc cña TBN: • HÖ sè sö dông c¬ cÊu theo t¶i träng tÝnh theo biÓu thøc: Q K Q = tb Q Trong ®ã:KQ – HÖ sè sö dông c¬ cÊu theo t¶i träng Qtb – träng lîng trung b×nh cña vËt n©ng Q – t¶i träng danh nghÜa cña vËt n©ng. • HÖ sè sö dông c¬ cÊu trong ngµy: 7

Sè K ngµy =

giê lµm viÖc trong ngµy 24 giê

• Hs sdông ccÊu trong n¨m: Sè KN =

giê lµm viÖc trong n¨m 365 ngµy

Cêng ®é lµm viÖc cña ®éng c¬: T C § 00 = .100 T0 Trong ®ã: T0 – thêi gian ho¹t ®éng cña ®éng c¬ trong 1 chu kú ho¹t ®éng cña m¸y vµ tÝnh b»ng: T0 = Σtm + Σtv = tæng thêi gian më m¸y + tæng thêi gian chuyÓn ®éng víi tèc ®é æn ®Þnh. T – toµn bé thêi gian ho¹t ®éng cña c¬ cÊu: T = Σtm + Σtv + Σtp + Σtd víi Σtp = tæng thêi gian phanh Σtd = tæng thêi gian dõng m¸y • Sè lÇn më m¸y trong trong 1h tÝnh trung b×nh cho 1 ca lµm viÖc: • Sè chu kú lµm viÖc trong 1h ký hiÖu lµ aCK • NhiÖt ®é m«i trêng xung quanh. b. Tr×nh bµy chi tiÕt, néi dung x©y dùng nhãm chÕ ®é lµm viÖc cña thiÕt bÞ n©ng Nhãm chÕ ®é lµm viÖc cña c¸c ccÊu. TBN c¨n cø vµo 2 chØ tiªu c¬ b¶n: + CÊp sö dông: ký hiÖu lµ T + CÊp t¶i: ký hiÖu lµ L CÊp sdông tïy thuéc vµo tæng thêi gian sdông c¬ cÊu (tÝnh b»ng h) cã thÓ suy ra tõ thêi gian sdông trung b×nh hµng ngµy, sè ngµy lµm viÖc trong n¨m vµ sè n¨m phôc vô. B¶ng cÊp sdông TBN: •

CÊp sö dông T0 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9

Thêi gian sö dông (h) §Õn 200 Trªn 200 ®Õn 400 Trªn 400 ®Õn 800 Trªn 800 ®Õn 1600 Trªn 1000 ®Õn 3200 3200 ®Õn 6300 6300 ®Õn 12500 12500 ®Õn 25000 25000 ®Õn 50000 trªn 50000

§Æc ®iÓm Sö dông thÊt thêng Sö dông Ýt, ®Òu ®Æn Sö dông gi¸n ®o¹n, ®Òu ®Æn Sö dông c¨ng, thÊt thêng Sö dông c¨ng

CÊp t¶i tïy thuéc vµo hÖ sè phá t¶i Km. 8

HÖ sè phæ t¶i ph¶n ¸nh t×nh h×nh gia t¶i c¬ cÊu ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc: 3

t  P  K m = ∑ i  i  i=1 tT  Pmax  Trong ®ã: ti – thêi gian sdông c¬ cÊu víi tõng møc t¶i kh¸c nhau tT = Σti lµ tæng thêi gian sdông c¬ cÊu ë tÊt c¶ c¸c møc t¶i. Pi – cêng ®é t¶i (møc t¶i) t¬ng øng víi thêi gian sdông ti Pmax – t¶i lín nhÊt ®îc phÐp vËn hµnh ®èi víi v¬ cÊu. CÊp t¶i cña c¬ cÊu TBN ®îc quy ®Þnh: CÊp t¶i HÖ sè phæ t¶i Km §Æc ®iÓm C¬ cÊu Ýt khi chÞu t¶i tèi ®a, th«ng thL1 – nhÑ §Õn 0,125 êng chÞu t¶i nhÑ trªn 0,125 ®Õn NhiÒu khi chÞu t¶i tèi ®a, thêng chÞu t¶i L2 – võa 0,25 võa ChÞu t¶i tèi ®a t¬ng ®èi nhiÒu, thêng L3 – nÆng 0,25 ®Õn 0,5 chÞu t¶i nÆng L4 – rÊt nÆng trªn 0,5 ®Õn 1 Thêng xuyªn chÞu t¶i tèi ®a. n

*X¸c ®Þnh nhãm chÕ ®é lµm viÖc cña c¬ cÊu, TBN: C¬ cÊu, TBN ®îc ph©n lo¹i theo 8 nhãm chÕ ®é lµm trªn c¬ së phèi hîp 2 chØ tiªu: cÊp sdông vµ cÊp t¶i. CÊp sö dông CÊp t¶i T0 T1 T2 T3 T4 T5 T6 L1 M1 M2 M3 M4 M5 L2 M1 M2 M3 M4 M5 M6 L3 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 L4 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 Nhãm chÕ ®é lµm viÖc cña c¬ cÊu, TBN: TCVN 4244-86 Quay tay NhÑ Tb×nh TCVN 5862-95 M1, M2 M3, M4 M5, M6

viÖc tõ M1 ®Õn M8 T7 M6 M7 M8 M8

nÆng M7

T8 M7 M8 M8 -

T9 M8 -

RÊt nÆng M8

o ChÕ ®é lµm viÖc nhÑ: ®Æc ®iÓm cña chÕ ®é lµm viÖc nhÑ lµ hÖ sè sö

dông c¬ cÊu theo t¶i träng thÊp Kq = 0,5 ; cêng ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ nhá, trung b×nh kho¶ng 15%, sè lÇn ®ãng më m¸y trong 1h Ýt (díi 60 lÇn) vµ cã nhÖng qu·ng nghØ l©u. Trong nhãm nµy, phæ biÕn lµ c¬ cÊu n©ng vµ di chuyÓn cña lo¹i cÇn trôc ®Æt trong ph©n xëng: cÇn trôc c¸n, cÇn trôc dùng vËt,… o ChÕ ®é lµm viÖc tb×nh: c¸c c¬ cÊu lµm viÖc víi t¶i träng kh¸c nhau, hÖ sè sdông theo t¶i träng ®¹t kho¶ng 0,75 tèc ®é lµm viÖc trung b×nh, cêng ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ kho¶ng 25%. Sè lÇn më m¸y trong 1h lªn ®Õn 120 lÇn. Víi nhãm nµy, c¬ cÊu n©ng vµ di chuyÓn cÇu trôc trong c¸c ph©n xëng l¾p r¸p c¬ khÝ, c¬ cÊu quay cña cÇn trôc x©y dùng. 9

o ChÕ ®é lµm viÖc nÆng: hÖ sè sdông cña ccÊu theo t¶i träng kh¸ cao k q=1

tèc ®é lµm viÖc lín, cêng ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ kho¶ng 40%, sè lÇn më m¸y trong trong 1h ®Õn 240 lÇn. Trong nhãm nµy cã tÊt c¶ c¸c lo¹i ccÊu cña cÇn trôc, lµm viÖc phôc vô d©y chuyÒn c«ng nghÖ, c¬ cÊu n©ng cña 1 sè cÇn trôc x©y dùng. o ChÕ ®é lµm viÖc rÊt nÆng: cã ®Æc ®iÓm lµ c¸c c¬ cÊu thêng xuyªn lµm viÖc víi t¶i träng danh nghÜa, hÖ sè kq=1, tèc ®é lµm viÖc lín, cêng ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ kho¶ng 40-60%, 1h më m¸y ®Õn 300 lÇn. Thuéc nhãm nµy cã tÊt c¶ c¸c c¬ cÊu cÇn trôc lµm viÖc trong nghµnh luyÖn kim. o Quay tay: lµ c¸c c¬ cÊu tay quay cã ®Æc ®iÓm lµm viÖc víi tèc ®é chËm, nhiÒu qu·ng nghØ l©u.

C©u5: Nªu c¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o an toµn, phßng ngõa sù cè tai n¹n khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ n©ng. TLêi: Khi l¾p ®Æt TBN ph¶i ®¶m b¶o sao cho khi vËn hµnh ko x¶y ra c¸c sù cè, gÉy ®æ, lµm háng cho TBN, cho c¸c c«ng tr×nh vµ vËt dông xung quanh, g©y tai n¹n lao ®éng. Do ®ã viÖc l¾p ®Æt ph¶i tiÕn hµnh theo thiÕt kÕ, víi nhÖng yªu cÇu sau: - Víi cÇn trôc oto vµ b¸nh h¬i ph¶i ®Æt lªn nÒn ®Êt ch¾c ch¾n, nÒn ®Êt yÕu ph¶i ®îc gia cè, mÆt nÒn mµ lÇy léi ph¶i cã biÖn ph¸p chèng tr¬n trîtsa lÇy, ®é nghiªng cña nÒn ko ®îc qu¸ gãc giíi h¹n cho phÐp. - §èi víi c¸c TBN ch¹y trªn ®êng ray nh cÇn trôc ®êng s¾t, cÇn trôc th¸p, cæng trôc,.. ®êng ray ph¶i l¾p ®Æt theo ®óng c¸c yªu cÇu kÜ thuËt, ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu sö dông cã hiÖu qu¶ vµ an toµn.VD khi l¾p ®Æt ®êng ray cÇn trôc ph¶i chó ý khe hë giÖa c¸c ray, vËt liÖu vµ kÝch thíc líp balat, b¸n kÝnh cong tèi thiÓu cho phÐp ë ®o¹n ®êng cong, giíi h¹n ®é dèc cho phÐp, lón ®µn håi díi c¸c b¸nh xe vµ dung sai cho phÐp vÒ chiÒu réng khæ ®êng vµ chªnh lÖch mèc ®Ønh ray,… Chó ý: ®èi víi tÊt c¶ c¸c läai TBN khi l¾p ®Æt trong nhµ hay ngoµi trêi ph¶i tu©n thñ theo kho¶ng c¸ch quy ®Þnh theo tiªu chu»n ®Õn c¸c kÕt cÊu x©y dùng, TB, m¸y mãc, chång ®èng vËt liÖu, c©y cèi xung quanh ®Ó tr¸nh va ch¹m khi häat ®éng t¹i chç còng nh khi di chuyÓn. - Khi l¾p ®Æt tbÞ gÇn hè, hµo s©u pahØ ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch tèi thiÓu tõ ®iÓm tùa gÇn nhÊt cña TBN tíi mÐp hè, hµo theo quy ®Þnh. NÕu ®iÌu kiÖn ko cho phÐp ®¶m b¶o ®îc kho¶ng c¸ch quy ®Þnh th× ph¶i cã biÖn ph¸p chèng sôt lë hè, hµo tríc khi ®Æt TBN. B¶ng kho¶ng c¸ch tèi thiÓu tõ ®iÓm tô¨ gÇn nhÊt cña TBN ®Õn mÐp hè, hµo kho¶ng c¸ch tèi thiÓu ®èi víi c¸c lo¹i ®Êt (m) ChiÒu s©u(m) C¸t sái ¸ c¸t ¸ sÐt SÐt Hoµng thæ 1 1.5 1.25 1 1 1 2 3 2.40 2 1.5 2 3 4 3.60 3.25 1.75 2.5 4 5 4.40 4 3 3 5 6 5.30 4.75 3.5 3.5 10

- Khi l¾p ®Æt TBN gÇn ®êng d©y t¶i ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch tèi thiÓu tõ TBN tíi ®êng d©y gÇn nhÊt theo quy ®Þnh. §iÖn ¸p (kV) §Õn 1 1 35-110 150-220 ®Õn 330 ®Õn 500 -20 kho¶ng c¸ch (m) 1.5 2 4 5 6 9

C©u6: Tr×nh bµy vÊn ®Ò kh¸m nghiÖm kÜ thuËt TBN vµ néi dung cô thÓ c¸c bíc kh¸m nghiÖm thö t¶i ®éng trong quy ®Þnh kh¸m nghiÖm KT toµn bé. TL: • Môc ®Ých: - X¸c ®Þnh TBN ®îc chÕ t¹o, l¾p ®Æt theo ®óng c¸c yªu cÇu cña tiªu chu»n kÜ thuËt an toµn vµ phï hîp víi lý lÞch tbÞ. - X¸c ®Þnh TBN ë t×nh tr¹ng tèt vµ ®¶m b¶o lµm viÖc an toµn. - X¸c ®Þnh viÖc b¶o dìng TBN phï hîp tiªu chu»n KTAN. • §èi tîng ¸p dông - TÊt c¶ c¸c TBN ®îc quy ®Þnh theo tiªu chu»n TCVN 4244-86. - C¸c TBN chuyªn dïng cho söa chÖa ®iÖn, söa chÖa oto,.. cã liªn qun ®Õn c¬ cÊu n©ng h¹. - Xe n©ng. - C¸c bé phËn mang t¶i cña TBN. • Ph¹m vi d - C¸c ®¬n vÞ chÕ t¹o l¾p ®Æt, söa chÖa vµ sö dông c¸c lo¹i TBN ®· nªu ë trªn • h×nh thøc vµ chu k× kh¸m nghiÖm * H×nh thøc: Cã 2 h×nh thøc kh¸m nghiÖm KT TBN: kh¸m toµn bé vµ kh¸m ko thø t¶i. - Kh¸m nghiÖm KT toµn bé ®îc tiÕn hµnh trong c¸c trêng hîp sau: + TBN tríc khi sö dông lÇn ®Çu ph¶i ®îc kh¸m nghiÖm KT toµn bé do c¬ së chÕ t¹o thùc hiÖn. + Kh¸m nghiÖm KT ®Þnh kú: TBN trong qu¸ tr×nh sö dông ph¶i ®îc kh¸m nghiÖm KT ®Þnh kú do ®¬n vÞ sö dông thùc hiÖn theo quy ®Þnh. + Kh¸m nghiÖm bÊt thêng khi thay ®æi vÞ trÝ l¾p ®Æt, c¶i t¹o, söa chÖa(thay ®æi d¹ng dÉn ®éng, thay ®æi c¬ cÊu mang t¶i, nèi dµi tay cÇn,…) sau khi söa chÖa c¸c kÕt cÊu kim lo¹i cã thay chi tiÕt vµ bé phËn chÞu t¶i; sau khi thay c¬ cÊu n©ng cÇn; sau khi thay mãc; sau khi thay c¸p chÞu lùc hoÆc c¸o gi»ng hay m¸y trôc c¸p. - Kh¸m nghiÖm KT ko t¶i ®îc thùc hiÖn thêng kú h»ng n¨m trõ c¸c TBN ®· ®îc thùc hiÖn kh¸m nghiÖm trong c¶ n¨m. * Chu kú: Chu kú lµ thêi h¹n sö dông cho phÐp ®èi víi TBN vµ thêi h¹n n©ng ph¶i c¨n cø vµo chÕ ®é lµm viÖc, ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm viÖc còng nh kÕt qu¶ kh¸m nghiÖm vµ ko ®îc phÐp dµi h¬n 1 n¨m víi c¸c TBN cã chÕ ®é lµm viÖc rÊt nÆng, TBN sö dông linh ®éng hoÆc lµm viÖc trong m«i trêng ¨n mßn, nãng »m cao. 11

- Chu kú lµ 3 n¨m ®èi víi TBN cã chÕ ®é lµm viÖc nÆng vµ trung b×nh víi m«i trêng lµm viÖc b×nh thêng. - Chu kú lµ 5 n¨m ®èi víi TBN lµm viÖc chÕ ®é nhÑ hay moi trêng lµm viÖc b×nh thêng. Chó ý: §èi víi chu kú khm¸ nghiÖm KT ko thö t¶i ®îc quy ®Þnh mçi n¨m 1 lÇn (12 th¸ng). • Tæ chøc thùc hiÖn kh¸m nghiÖm: * §èi víi c¬ së qu¶n lý sd TBN: viÖc tæ chøc thùc hiÖn kh¸m nghiÖm TBN ph¶i ®¶mb¶o c¸c yªu cÇu sau: - LËp danh môc c¸c TBN cÇn kh¸m nghiÖm KTAN trong n¨m kÌm theo môc ®Ých, thêi gian yªu cÇu kiÓm ®Þnh cô thÓ vµ göi tíi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã th»m quyÒn kiÓm ®Þnh. - TiÕn hµnh vÖ sinh söa chÖa TBÞ tríc khi ®a vµo kh¸m nghiÖm - Chu»n bÞ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó kh¸m nghiÖm nh t¶i träng, ngêi phôc vô, c«ng nh©n vËn hµnh, ngêi tham gia kh¸m nghiÖm vµ c¸c biÖn ph¸p AT cÇn thiÕt, biÓn b¸o,… - Hå s¬ TBN cÇn kh¸m nghiÖm ph¶i ®Çy ®ñ vµ bao gåm lý lÞch m¸y, c¸c b¶n vÏ, biªn b¶n kh¸m nghiÖm lÇn tríc gÇn kÒ, giÊy phÐp hoÆc phiÕu kÕt qu¶ kiÓm ®Þnh, hå s¬ sña chÖa c¶i t¹o thay thÕ vµ v¨n b¶n thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ kiÓm nghiÖm lÇn tríc. - LËp vµ th«ng b¸o lÞch kiÓm nghiÖm TBN cÇn kh¸m nghiÖm cho c¸c thµnh viªn cña ®¬n vÞ. * §èi víi c¬ quan kiÓm ®Þnh: - Thùc hiÖn kh¸m nghiÖm thiÕt bÞ n©ng theo quy tr×nh kiÓm ®Þnh ®îc quy ®Þnh trong tiªu chu»n vµ ph¶i ®¸p øng, ®¨m b¶o tiÕn ®é yªu cÇu cña c¬ së, phôc vô kÞp thêi cho s¶n xuÊt. - §¸p øng ®Çy ®ñ TBÞ phôc vô cho c«ng t¸c kiÓm ®Þnh - ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt luËn kÕt qu¶ kh¸m nghiÖm. - Cã quyÒn tõ chèi kh¸m nghiÖm c¸c thiÕt bÞ khi ko râ nguån gèc xuÊt xø hay do c¸c c¬ së ko ®îc phÐp chÕ t¹o, l¾p ®Æt söa chÖa hoÆc ko ®¸p øng ®îc nhÖng yªu cÇu vÒ vÖ sinh b¶o dìng TB tríc khi kh¸m nghiÖm còng nh c¸c néi dung vÒ an toµn. • Néi dung cô thÓ bíc kh¸m nghiÖm thö t¶i ®éng trong quy tr×nh kh¸m nghiÖm KT toµn bé: Yªu cÇu: - ChØ ®îc tiÕn hµnh sau khi thö t¶i tÜnh ®¹t yªu cÇu. - Thö t¶i ®éng ®îc tiÕn hµnh cho tÊt c¶ c¸c c¬ cÊu c¬ b¶n cña TBN: c¬ cÊu n©ng h¹ t¶i, c¬ cÊu h¹ cÇn, c¬ cÊu quay. * Tr×nh tù vµ néi dung: - Thö t¶i ®éng ®îc thùc hiÖn víi t¶i träng b»ng 110% t¶i träng sö dông vµ t¹o ra c¸c xung lùc khi c¬ cÊu ®ang lµm viÖc. - Thö t¶i ®éng ®èi víi 4 c¬ cÊu n©ng h¹ t¶i. a. Thö t¶i ®éng cho c¬ cÊu n©ng h¹ t¶i: N©ng t¶i lªn sau ®ã h¹ xuèng vµ phanh ®ét ngét, thùc hiÖn 3 lÇn nÕu t¶i ko r¬i, ko tôt vµ kiÓm tra ko ph¸t hiÖn h háng lµ ®¹t yªu cÇu. 12

b. C¬ cÊu n©ng h¹ cÇn: §èi víi TB cã tÇm víi vµ tay cÇn thay ®æi. VD nh c¸c TBN khi tù hµnh: «to, b¸nh lèp, b¸nh xÝch,… th× ph¶i thö t¶i ®éng ë tÇm víi nhá nhÊt vµ tÇm víi lín nhÊt víi t¶i träng thö t¬ng øng vµ tiÕn hµnh thö nh ®èi víi c¬ cÊu n©ng khi t¶i ko r¬i, cÇn ko bÞ h¹ xuèng, ko xuÊt hiÖn c¸c hiÖn tîng giËt, l¾c cña cÇn còng nh nhÖng h háng khi ®ã ®îc coi lµ ®¹t yªu cÇu. c. C¬ cÊu quay: §èi víi TBN c¬ cÊu quay lµm viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh thö t¶i ®éng cho c¬ cÊu quay. Treo t¶i träng lùc cho c¬ cÊu quay vµ thùc hiÖn quay ®ång thêi phanh dõng ®ét ngét, thùc hiÖn nh vËy ba lÇn. NÕu ko cã hiÖn tîng bÞ rung, giËt, phanh lµm viÖc tèt, æn ®Þnh, ko xuÊt hiÖn nhÖng tiÕng ®éng kh¸c thêng, khi ®ã c¬ cÊu quay coi lµ ®¹t yªu cÇu. d. Thö t¶i ®éng ®èi víi c¬ cÊu di chuyÓn: N©ng t¶i träng thö lªn 500mm råi cho di chuyÓn, trong qu¸ tr×nh di chuyÓn th× phanh ®ét ngét. KiÓm tra phanh vµ ®é vÖng ch¾c cña kÕt cÊu, quan s¸t sù chuyÓn ®éng cña toµn tbÞ n©ng còng nh cña xe con khi di chuyÓn tùa ray ®Ó ph¸t hiÖn nhÖng hiÖn tîng bÊt thêng còng nh ®¸nh gi¸ ®é »m vµ ®é ®ång ®Òu cña c¸c b¸nh xe trªn ray. Thö t¶i träng ®éng ®èi víi c¬ cÊu di chuyÓn ®îc coi lµ ®¹t yªu cÇu khi phanh lµm viÖc tèt, c¬ cÊu chuyÓn ®éng ªm, ko bÞ rung giËt, ko xuÊt hiÖn c¸c hiÖn tîng bÊt thêng, kÕt cÊu kim läai ko r¹n nøt, ko xuÊt hiÖn biÕn d¹ng d.

C©u sè 7 : Nªu vµ ph©n tÝch nguyªn nh©n, sù cè TNL§ khi sö dông TBN ? Tr¶ lêi: 7.1: Nguyªn nh©n kü thuËt: 7.1.1 M¸y sö dông kh«ng hoµn chØnh - ThiÕu c¸c TBAN hoÆc cã nhng ®· bÞ h háng, ho¹t ®éng thiÕu chÝnh x¸c, mÊt t¸c dông lo¹i trõ yÕu tè nguy hiÓm khi mét bé phËn nµo ®ã lµm viÖc qu¸ giíi h¹n cho phÐp. VD: TB khèng chÕ qu¸ t¶i ë cÇn trôc dÉn tíi c»u qu¸ t¶i cã thÓ lµm ®øt c¸p, r¬i t¶i, lµm lËt ®æ cÇn trôc g©y TN. HoÆc thiÕu thiÕt bÞ khèng chÕ gãc n©ng cÇn dÉn tíi cÇn n©ng qu¸ gãc cho phÐp lµm lËt cÇn vÒ phÝa sau g©y háng cÇn trôc + TN. - ThiÕu c¸c thiÕt bÞ chØ b¸o phßng ngõa hoÆc sù ho¹t ®éng cña chóng ko chÝnh x¸c, ngêi vËn hµnh kh«ng biÕt ®îc møc ®é lµm viÖc theo ®ã mµ ®iÒu khiÓn sao cho võa ®¶m b¶o c«ng suÊt tÇm m¸y võa ®¶m b¶o an toµn. VD: ThiÕu TB chØ träng t¶i ë tÇm víi t¬ng øng ë c¸c cÇn trôc cã träng t¶i thay ®æi theo tÇm víi, thî l¸i cã thÓ c»u qu¸ t¶i cho phÐp mµ kh«ng biÕt. ThiÕu TB ®o tèc ®é giã ®Ó cho m¸y ngõng ho¹t ®éng khÝ giã m¹nh qu¸ giíi h¹n cho phÐp ®Ó cã biÖn ph¸p phßng ngõa, cÇn trôc bÞ mÊt æn ®Þnh. - ThiÕu c¸c TB, c¬ cÊu, tÝn hiÖu ®Ó b¸o hiÖu cho ngêi xung quanh biÕt trong trêng hîp cÇn thiÕt. VD: khi n©ng chuyÓn t¶i qua khu vùc cã ngêi ë díi. 7.1.2: M¸y ®· bÞ h háng: - C¸c bé phËn, chi tiÕt cÊu taoh ®· bÞ biÕn d¹ng lín, cong vªnh, mÐo mãp r¹n nøt hay ®øt g·y, do ®ã g©y ra sù cè.VD: Tuét bul«ng, bong mèi hµn 13

ë nhÖng mèi nèi liªn kÕt c¸c bé phËn, kÕt cÊu m¸y, c¸p, xÝch, ®ai truyÒn ... ®· bÞ mßn, ®øt qu¸ quy ®iÞnh cho phÐp; c¸c æ trôc, æ bi, khíp quay bÞ r¬, mßn hay kÑt g©y rung l¾c m¹nh, t¨ng masat. - Hép sè bÞ háng hãc lµm cho vËn tèc chuyÓn ®éng ko chÝnh x¸c g©y khã kh¨n khi ®iÒu khiÓn hoÆc g©y sù cè, tai n¹n. 7.1.3 M¸y mÊt æn ®Þnh: - MÊt æn ®Þnh ®èi víi m¸y ®¹t cè ®Þnh hay di ®éng còng lµ nguyªn nh©n thêng g©y sù cè vµ tai n¹n. MÊt c©n b»ng d©nc tíi rung l¾c, ®¶o nghiªng lµm cho ngêi vËn hµnh thao t¸c kÐm chÝnh x¸c, nÕu møc ®é lín cã thÓ lµm lËt ®æ m¸y. NhÖng nguyªn nh©n g©y mÊt æn ®Þnh thêng lµ: + M¸y ®Æt trªn nÒn mãng ko vÖng ch¾c, trªn nÒn ®Êt vît qu¸ gãc nghiªng cho phÐp. + N©ng chuyÓn t¶i qu¸ träng t¶i lµm xuÊt hiÖn m«men g©y lËt. + Vi ph¹m c¸c vËn tèc chuyÓn ®éng khi di chuyÓn m¸y, khi n©ng h¹ t¶i, khi quay cÇn g©y m«men qu¸n tÝnh. m«men li t©m lín, dÔ lµm lËt m¸y, ®Æc biÖt khi phanh h·m hay chuyÓn híng chuyÓn ®éng ®ét ngét. + T¸c dông ngo¹i lùc lín: bÞ x« ®»y do c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn hay m¸y kh¸c va ch¹m ph¶i, lµm viÖc khi cã giã lín (trªn cÊp 6) ®ùc biÖt lµ ®èi víi cÇn trôc th¸p. 7.1.4 ThiÕu c¸c TB, c¬ cÊu che ch¾n, ng¨n rµo vïng nguy hiÓm: - Vïng nguy hiÓm cña m¸y nãi chung lµ kho¶ng ko gian trong ®ã cã c¸c yÕu tè t¸c ®éng thêng xuyªn hay bÊt ngê cã thÓ g©y TNL§. - Vïng nguy hiÓm trªn c¸c TBN chñ yÕu lµ vïng ë gÇn c¸c c¬ cÊu truyÒn ®éng; vïng n»m giÖa d©y c¸p, xÝch cuèn vµo trong têi hay buli rßng räc; giÖa xÝch víi b¸nh xe r¨ng. ë ®©y, c¸c c¬ cÊu nµy cã thÓ kÑp, cuèn vµo quÇn ¸o, c¸c bé phËn kh¸c cña c¬ thÓ (tãc, tay, ch©n,..) g©y TN. - Vïng nguy hiÓm quanh TBN: khi m¸y häat ®éng, c¸c bé phËn quay (bÖ quay, tay cÇn) cã thÓ va ®Ëp vµo ngêi hoÆc t¶i n©ng chuyÓn r¬i vµo ngêi phÝa díi ë trong tÇm ho¹t ®éng. 7.1.5: Sù cè, tai n¹n ®iÖn: - §èi víi c¸c TB dïng ®iÖn, dßng ®iÖn cã thÓ bÞ rß rØ ra c¸c bé phËn, kÕt cÊu kim lo¹i g©y TN giËt ®iÖn nÕu cã ngêi ch¹m ph¶i. Nguyªn nh©n do chÊt c¸ch diÖn cña thiÕt bÞ ®iÖn phôc vô cho c¬ cÊu, TBN ®· bÞ h háng, ®ång thêi TBN kh«ng ®îc thùc hiÖn nèi ®Êt, nèi kh«ng b¶o vÖ. - TBN ®Ì lªn d©y ®iÖn b¶o vÖ díi ®Êt hay va ch¹m vµo d©y ®iÖn trªn kh«ng, trong lóc häat ®éng hoÆc di chuyÓn ë phÝa díi trong ph¹m vi nguy hiÓm. 7.1.6 ThiÕu ¸nh sang: - ChiÕu s¸ng kh«ng ®ñ trong c¸c nhµ xëng hay lµm viÖc ban ®ªm, lóc s¬ng mï, do ®ã ko nh×n râ ®îc c¸c bé phËn trªn m¸y vµ khu vùc xung quanh dÉn ®Õn TN. 7.2 Nguyªn nh©n qu¶n lý: 7.2.1 Tæ chøc: - TuyÓn dông, sö dông c«ng nh©n kh«ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ søc kháe, vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ph»m chÊt, ®¹o ®øc dÉn ®Õn nhÖng sai 14

lÇm khi vËn hµnh TBN; do vi ph¹m quy ®Þnh, quy ph¹m kü thuËt vµ AT, vi ph¹m néi quy kØ luËt lao ®éng. - ThiÕu sãt trong c¸c c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t ®Ó ph¸t hiÖn vµ cã biÖn ph¸p kh¾c phôc c¸c hiÖn tîng thiÕu an toµn. - Ko thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é huÊn luyÖn trong c«ng nh©n vÒ ATL§ theo quy ®Þnh. - Ko trang bÞ dÇy ®ñ c¸c PTBVCN. 7.2.2 Qu¶n lý: - ThiÕu hå s¬ lý lÞch m¸y nªn ko n¾m ®îc tÝnh n¨ng vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña m¸y dÉn ®Õn sö dông sai, hoÆc nhÇm lÊn khi sö dông. - Ko cã ®¨ng ký vµ giÊy phÐp sö dông do c¬ quan chøc n¨ng cÊp theo quy ®Þnh. - Ko thùc hiÖn tèt c«ng viÖc duy tu, b¶o dìng, söa chÖa m¸y mãc ®inh kú theo kÕ ho¹ch. - ThiÕu phÇn giao tr¸ch nhiÖm râ rµng trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông m¸y. 7.3 §iÒu kiÖn vÖ sinh m«i trêng 7.3.1 KhÝ hËu thêi tiÕt xÊu: - Qu¸ nãng hoÆc qu¸ l¹nh. - Ma to, gi«ng b·m, s¬ng mï. 7.3.2 M«I trêng lµm viÖc ko tiÖn nghi: - ë trong buång l¸I, c¸c yÕu tè ®éc h¹i thêng vît qu¸ tiªu chu»n; nãng ån, rung, bôi, … §iÒu kiÖn vÖ sinh m«I trêng ko tèt cã ¶nh hëng xÊu ®Õn søc kháe c«ng nh©n, l©u ngµy dÉn tíi BNN. 7.4 Nguyªn nh©n b¶n th©n: - Søc kháe t©m lý ko phï hîp víi c«ng viÖc (tai ®iÕc, m¾t kÐm, thÓ lùc yÕu). Cã nhÖng diÔn biÕn t©m lý kh«ng tèt nh: hoang mang, sî h·I, vui buån ®ét ngét, … ThiÕu tËp trung t tëng ®Ó dÉn ®Õn c¸c thao t¸c ®iÒu khiÓn ko chÝnh x¸c g©y sù cè TN.

C©u 8: Tr×nh bµy néi dung ph¸t hiÖn c¸c khuyÕt tËt vµ yªu cÇu söa ch÷a ®èi víi c¸c mãc c©u. Tr¶ lêi: 8.1 Ph¸t hiÖn c¸c khuyÕt tËt: Ph¶i thay thÕ c¸c mãc c©u nÕu ph¸t hiÖn thÊy c¸c hiÖn tîng sau: - Trªn bÒ mÆt c¸c mãc c©u cã c¸c vÕt r¹n nøt, vì, mãc c»u bÞ mßn qu¸ 10% so víi kÝch thínc ban ®Çu. - Cã biÕn d¹ng d trªn th©n mãc t¹i c¸c thiÕt diÖn nguy hiÓm. - Ren cña mãc vµ cña ®ai èc bÞ chên. - C¸c chèt ®ì bÞ mßn qu¸ 5% ®êng kÝnh danh nghÜa. - C¸c chi tiÕt kÑp chÆt mãc xuÊt hiÖn c¸c vÕt nøt g·y. 8.2 yªu cÇu kÜ thuËt söa ch÷a + C¸c khuyÕt tËt tren mãc ko ®îc hµn ®¾p hoÆc khoÐt. + PhÇn ®u«i cña mãc sau khi söa chÖa, xö lý còng nh dóng míiph¶i ®¶m b¶o nh½n, trßn, ko cã c¸c vÕt xíc, gê lµm ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng di ®éng cña c¸p khi mãc c¸p vµo mãc c»u. 15

+ C¸c ®êng ren trªn mãc ph¶i ®¶m b¶o ®é bÒn, ko bÞ rØ nøt, søt mÎ hoÆc chên. + Mãc ph¶i ®îc thö ®é bÒn sau khi söa chÖa còng nh míi ®îc ®a vµo sö dông víi t¶i träng kh«ng vît qu¸ 125% t¶i träng n©ng tiªu chu»n. Thêi gian thö ®é bÒn ph¶i sau 10 phót. Mãc c»u sau khi thö nghiÖm xong ph¶i cã lý lÞch ghi chÐp cô thÓ, søc n©ng trùc tiÕp cña mãc sau khi kiÓm tra. VËt liÖu lµm mãc vµ c¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm còng ph¶i ®îc ghi trong lý lÞch.

C©u 9: Tr×nh bµy c¸c tÝnh n¨ng kü thuËt cña TBN? 9.1 Träng t¶I Q (tÊn):

- Träng t¶I cña TBN lµ träng lîng cho phÐp lín nhÊt cña t¶I ®îc tÝnh to¸n trong ®iÒu kiÖn lµm viÖc cô thÓ. §èi víi c¸c TBN nh cÇu trôc, m¸y trôc th¸p, pal¨ng, têi vµ m¸y n©ng th× träng t¶i cña chóng ko thay ®æi. Cßn víi hÇu hÕt c¸c lo¹i cÇn trôc, träng t¶i ®Òu thay ®æi theo tÇm víi. Víi mçi tÇm víi cã träng t¶i t¬ng øng. TÇm víi cµng xa th× träng t¶i cµng nhá vµ ngîc l¹i. - Mèi liªn quan phô thuéc giÖa träng t¶i vµ tÇm víi cã thÓ biÓu diÔn theo s¬ ®å: 9.2 M«men t¶i M (tÊn.m) Momen t¶i lµ tÝch sè giÖa träng t¶i vµ tÇn sè víi t¬ng øng cña cÇn trôc. NhiÒu cÇn trôc th¸p momen t¶i ko thay ®æi ë c¸c tÇm víi kh¸c nhau, trong trêng hîp nµy tÇm víi gi¶m ®i n lÇn th× träng t¶i t¨ng lªn n lÇn. 9.3 TÇm víi R(m). Lµ kho¶ng c¸ch tõ trôc quay cña phÇn quay cña cÇn trôc ®Õn trôc quay Q(H)

Q(R)

cña mãc t¶i. 9.4 ChiÒu dµi L(m) lµ kho¶ng c¸ch giÖa c¸c t©m cña ¾c cÇn vµ ¾c rßng räc ®Çu cÇn. 9.5 §é cao n©ng mãc H(m) Lµ kho¶ng c¸ch tõ mèc ®êng ®Æt cÇn trôc (tõ ®Ønh ray) ®Õn t©m cña mãc. §é cao n©ng mãc cña cÇn trôc thay ®æi theo tÇm víi xa. 16

9.6 §é s©u h¹ mãc Hs(m) Lµ kho¶ng c¸ch tõ mèc ®êng ®Æt cÇn trôc ®Õn t©m mãc. 9.7 VËn tèc n©ng, h¹ t¶i V(m/s) Lµ vËn tèc di chuyÓn t¶i theo ph¬ng th¼ng ®øng. 9.8 VËn tèc quay V1(vßng/phót) Lµ sè vßng quay trong 1 phót cña phÇn quay. 9.9 KhÈu ®é A(m). §èi víi cÇn trôc, kh»u ®é lµ kho¶ng c¸ch theo ph¬ng ngang giÖa c¸c tim ®Ønh ray cña ®êng cÇu trôc. 9.10 Khæ ®êng B(m) §íi víi cÇn trôc oto, khæ ®êng b lµ kho¶ng c¸ch theo ph¬ng ngang giÖa ®êng t©m cña c¸c lèp. §èi víi cÇn trôc th¸p hoÆc cÇn trôc ®êng s¾t. hæ ®êng B lµ kho¶ng c¸ch theo ph¬ng ngang giÖa c¸c tim ®Ønh ray cña ®êng cÇn trôc. 9.11ChiÒu cao ®êng cÇu trôc H’(m) Lµ kho¶ng c¸ch theo ph¬ng ®øng tõ mÆt ph¼ng trªn ®Ønh ray ®êng cÇu trôc ®Õn mãc nÒn.

C©u 10: Tr×nh bµy cÊu t¹o, c«ng dông cña mãc treo. 10.1 Yªu cÇu cña mãc treo: - §¶m b¶o AT cho ngêi vµ hµng. Thêi gian xÕp dì ng¾n, tèn Ýt søc ngêi, yªu cÇu nµy cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn n¨ng suÊt cña m¸y, møc ®é tù ®éng hãa, xÕp dì, gi¶m møc ®é L§ nÆng, lµm t¨ng møc ®é AT cho c«ng nh©n. - Träng lîng nhá v× träng lîng cña TB mang vËt nhá sÏ lµm gi¶m träng lîng chung cña c¬ cÊu mang t¶i, do ®ã cã thÓ n©ng ®îc nhÖng t¶i lín h¬n. - KÕt cÊu ®¬n gi¶n, gi¸ thµnh h¹. Trong m¸y n©ng sö dông nhiÒu lo¹i TB mang t¶i kh¸c nhau, phæ biÕn lµ mãc treo vµ vßng treo. Trong trêng hîp chØ lµm viÖc víi 1 sè lo¹i vËt liÖu cã h×nh d¹ng, kÝch thíc, tÝnh chÊt c¬ lý nh nhau th× cã thÓ sö dông TB mang t¶i chuyªn dïng nh»m rót ng¾n thêi gian bèc dì hµng, lµm t¨ng n¨ng suÊt lµm viÖc cña TB còng nh lµm gi¶m nhÑ søc lao ®éng th«ng qua qu¸ tr×nh tù ®éng hãa. nhÖng läai thiÕt bÞ ®iÓn h×nh nh; TB mang t¶i = nam ch©m ®iÖn, = ch©n kh«ng. 10.2 Ph©n lo¹i; - Theo h×nh d¹ng cã hai lo¹i: Mãc treo ®¬n vµ mãc treo kÐp. Mãc treo ®¬n: lµ mãc treo v¹n n¨ng vµ th«ng dông thêng dïng ®Ó treo vËt nÆng tõ 15-20 tÊn. Mãc treo kÐp: thêng dïng ®Ó treo c¸c vËt cã h×nh d¹ng dµi, cã d¹ng trôc ®èi xøng, cã t¶i träng tõ 5- 75 tÊn. -Trong C«ng nghiÖp chÕ t¹o cã: mãc treo rÌn vµ mãc treo tÊm, thêng ®îc chÕ t¹o tõ thÐp Ýt c¸c bon. VD: thÐp 20 hay lo¹i thÐp kh¸c cã hµm lîng C, P, S thÊp nh»m t¨ng ®é ®µn håi cña thÐp trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. - Mãc treo rÌn sau khi gia c«ng, chÕ t¹o ph¶i ®îc nhiÖt luyÖn th«ng qua qu¸ trØnh ñ ®Ó khö øng suÊt d trong qu¸ tr×nh rÌn. 17

- Ngoµi hai lo¹i trªn, ngêi ta cßn chÕ t¹o vµ sö dông mãc treo ®óc. Tuy nhiªn lo¹i mãc treo nµy thêng Ýt ®îc sö dông nhÊt vµ thêng ®îc dïng cho c¸c t¶i nhá v× cã nhÖng khuyÕt tËt cña mãc trong qu¸ tr×nh mãc. VD: lç ræ bªn trong lßng mãc. + Th«ng thêng mãc treo tÊm ®îc chÕ t¹o = thÐp CT3, còng cã 1 sè ®îc lµm tõ thÐp 20. Mãc treo tÊm ®îc chÕ t¹o = c¸ch ghÐp c¸c tÊm thÐp ®îc c¾t sau ®ã ®îc ghÐp l¹i b»ng bul«ng. §èi víi c¶ hai lo¹i (rÌn dËp vµ tÊm): mãc treo ph¶i ®îc tÝnh to¸n, thiÕt kÕ ®¶m b¶o sao cho mãc treo ko tuét r¬i, c¸c mãc sau khi chÕ t¹o ®Õn ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ kiÓm nghiÖm.

18