Oinarrizko Gaitasunak
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Oinarrizko Gaitasunak as PDF for free.
More details
- Words: 1,956
- Pages: 10
1. ZIENTZIA, TEKNOLOGÍA ETA OSASUN KULTURARAKO GAITASUNA Ingurune fisikoarekiko harremanei erreparatzen die gaitasun honek, eta, berariaz, ingurune fisikoaren natura-alderdiei eta gizakien ekintzaren ondoriozko alderdiei. Hala, gaitasun honek aukera ematen du gertakariak ulertzeko, gertakarien ondorioen aurreikuspenak egiteko, eta norberaren eta gainerako pertsonen eta izaki bizidunen baldintzak hobetzeko eta kontserbatzeko jarduerak egiteko. Ingurune fisikoaren natura-alderdietan eta gizakien ekintzaren ondoriozko alderdietan •
Gertakari fisikoen azterketa.
•
Obserbazio zuzenak eta zeharkakoak egin, haiei dagozkien teoria- edo interpretazio-markoarekin bat etorriz.
•
•
•
Informazio kualitatiboa eta kuantitatiboa lokalizatu, lortu, aztertu eta adierazi. Pentsamendu zientifikoa eta tenikoa garatzea eta hura erabiltzea jasotzen den informazioa interpretatzeko, aurreikuspenak egiteko eta erabakiak ekimenez eta autonomia pertsonalez hartzeko. Testuinguru anitzetan (akademikoan, pertsonalean eta sozialean) konklusioak komunikatzeko.
•
Ikerketa-jardueraren izaera, indarguneak eta mugak ezagutzea.
•
Irtenbide teknikoak planifikatzea eta erabiltzea.
Aukera ematen du gertakariak ulertzeko eta ondorioen aurreikuspenak egiteko •
Naturaren aniztasuna identifikatu eta balioetsi eta baliabideen kontserbazioa bermatzea.
•
Galderak edo arazoak identifikatzea eta ulertzea eta konklusioak lortzea.
•
Pertsonen, erakundeen eta ingurumenaren eskaerak edo premiak hautematea.
• •
Norberaren eta gainerako pertsonen eta izaki bizidunen baldintzak hobetzeko eta kontserbatzeko zuzenduta •
Kontsumo ohiturak aztertu.
•
Zer-nolako ondorioak dituzten askotariko bizimoduek aztertzea, honakoekin erlazionatuta: o Natura-baliabideen erabilera arduratsua o Ingurumenaren zaintza o Kontsumo-jarduera arrazional eta arduratsuak
Informazioa interpretatzea, aurreikuspenak egiteko eta erabakiak hartzeko. Kontzeptu zientifikoak eta teknikoak eta oinarrizko teoria zientifiko batzuk ulertzea eta aplikatzea.
o Norberaren eta gizartearen osasunaren zaintza •
Inguru fisikoari eta giza-jardueren eraginari buruzko erabakiak hartu, bereziki kontutan hartuta ingurumenaren zaintza eta kontsumojarduera arrazional eta arduratsua.
•
Pertsonen bizi-kalitaterako elementu funtsezkoak barneratu.
2. IKASTEN IKASTEKO GAITASUNA Ikasten ikasteak esan nahi du norberak eskuratuak dituela jada zenbait trebetasun, ikasteari ekiteko eta gero eta eraginkortasun eta autonomia handiagoz ikasten jarraitzeko, betiere, ikaste-jarduera hori norberaren helburuei eta premiei egokitzen bada. Norberaren gaitasunen eta jakintzen jabetza Norberaren gaitasunak eta jakintzak kudeatu eta Trebeziaz eta eraginkortazunez lan hartu. kontrolatu intelektuala egiteko teknikak eskuratu •
•
•
Norberaren gaitasunen (intelektualak, emozionalak eta fisikoak) kontzientzia hartu. Ikasleek jakin egin behar dute zer ahalmen eta gabezia dituzten, eta lehenez baliatzen jakin behar dute; halaber, bigarrenak gainditzeko motibazioa eta borondatea izan behar dute. Ikasleak jakin egin behar du zer ahalmen izan behar dituen gauzak ikasteko: arreta, kontzentrazioa, memoria, hizkuntza ulertzeko eta adierazteko ahalmena, eta helburuak lortzeko motibazioa.
•
Nork bere buruari galderak egin.
•
Egoera edo arazoei konponbidea emateko dauden aukerak identifikatu eta baliatu.
•
Ikasleak informazioa norberarentzako jakintza bihurtu.
•
Jakintza eta gaitasun berriak antzekotasunak dituzten egoeretan eta askotariko testuingurutan aplikatu.
•
Akatsak onartu eta gainerako pertsonengandik eta pertsonekin ikasten jakin.
•
Epe labur, ertain eta luzeko helburuak jarri.
•
Ikasteko irmotasuna izan.
•
Esfortzua administratzen jakin, nork bere burua ebaluatzeko eta erregulatzeko gaitasuna izan.
•
Erabakiak modu arrazionalean eta ikuspegi kritikoz hartu.
•
Erantzunkizun eta konpromiso pertsonala izan.
•
Nork bere buruan duen konfiantza eta ikasteko grina izan.
Ahalik eta etekin handiena atera ikasteko gaitasunei askotariko estrategiez eta teknikez baliatuta. •
Gertakariak eta harremanak sistematikoki behatu eta erregistratu.
•
Lankidetza bultzatuz eta proiektuka lan egin.
•
Arazoak konpondu.
•
Jarduerak eta denbora modu efektiboan planifikatu eta antolatu.
•
Informazioa lortu, aukeratu eta tratatzeko baliabideak eta iturriak baliatu.
3. MATEMATIKA Gaitasun hau zenbakiak, horien oinarrizko eragiketak, matematika-sinboloak eta matematikako adierazpen eta arrazoitze moduak erabiltzeko eta lotzeko trebetasuna da, bai informazioa sortzeko eta interpretatzeko, bai errealitateko alderdi kuantitatibo eta espazialei buruzko jakintza handitzeko, bai eguneroko bizitzako eta laneko arazoak konpontzeko. Gizartean parte-hartze eraginkorra izateko aukerak bultzatzen ditu eta iInformazioak, datuak eta arrazoibideak argi eta zehaztasunez interpretatzeko. Matematika- elementuak (askotariko zenbakiak, neurriak, sinboloak, elementu geometrikoak, etab.) ezagutzea eta horiek eguneroko bizitzako egoera erreal edo simulatuetan erabiltzea dakar, bai eta arrazoitze-prozesuak abiaraztea ere, arazoak konpontzeko edo informazioa lortzeko. Errealitatearen alderdi kuantitatibo eta Era ezberdinetako informazioa sortu eta interpreatu ezpazialei buruzko jakintza handitu.
Eguneroko bizitzako eta laneko arazoak konpondu
•
•
• • •
Zenbaki motak, neurriak, • sinboloak, elementu geometrikoak… ezagutu. • Matematikako argumentua ulertu. Pentsamendu prozesuak jaraitu • (induktiboa eta deduktiboa). Matematikako ezagutza beste • ezagutzetan intengratu (sartu). • • •
Hizkuntza matematikoan adierazi eta komunikatu. Informazioak, datuak eta argumentuak Argitasunaz eta zehaztasunez, adierazi. Kate argumentuak jarraitu oinarrizko ideiak identifikatuz. Argumentu eta informazioen logika eta balioa estimatu eta juzgatu. Arrazonamenduen baliotasuna identifikatu. Problemen ebaztena aplikatu daitekeen eguneroko egoerak identifikatu. Informazioaren arabera, errealitatea kalkullatzeko, adierazteko edo interpretatzeko teknikak aukeratu.
• •
• •
Matematikako elementuak (askotariko zenbakiak, neurriak, sinboloak, elementu geometrikoak, etab.) ezagutzea eta horiek eguneroko bizitzako egoera erreal edo simulatuetan erabili. Logikako edo kalkuloko algoritmoak aplikatu. Egunero hainbat egoeretan matematikako ezagutzak aplikatu informazioa lortzeko edo arazoak konpontzeko. Hainbat trebetasunak eta jarerak aplikatu arrazonamendu matenmatikoa lortzeko. Eremu pertsonalean eta sozialean matematikaelementuak eta -arrazoibideak erabili, eta, horien bidez, informazioa interpretatu eta sortu, eguneroko bizitzako arazoak konpontzeko eta erabakiak hartzeko.
4. HIZKUNTZA KOMUNIKAZIORAKO GAITASUNA Gaitasun honen funtsa hizkuntzaren erabilera da, bai ahozkoa zein idatzizkoa, bai errealitatea adierazi, interpretatu eta hura ulertzeko egindakoa, bai jakintza eraikitzeko eta komunikatzeko egindakoa, bai eta pentsamoldea, emozioak eta jarrerak antolatu eta norberak erregulatzeko egindakoa. Gaitasun honi dagozkion jakintzek, trebetasunek eta jarrerek bide ematen dute pentsamenduak, emozioak, bizipenak eta iritziak adierazteko, elkarrizketan aritzeko eta iritzi kritikoak eta etikoak osatzeko, ideiak sortzeko, jakintza egituratzeko, diskurtsoari eta norberaren ekintzei eta egitekoei koherentzia eta kohesioa emateko, erabakiak hartzeko eta ahozko nahiz idatzizko entzunaldiez, irakurraldiez nahiz mintzaldiez gozatzeko. Horrek guztiak, gainera, autoestimua eta norberarenganako konfiantza handitzen laguntzen du. Komunikatzeko eta elkarrizketan aritzeko. Ahozko-idatzizko komunikaziioa
Errealitatearen adierazpenainterpretazioa eta ulermena
•
Mintzatu/hitz egin.
•
Elkarrizketan jardun: entzun • eta hitz egin. Ahoz eta idatziz emozioak, • pentsamenduak, bizipenak iritziak, lanak adierazi eta interpreatu. • Irakurri eta idatzi.
•
• •
Komunikatzeko kodeak erabili.
•
• •
Komunikazioa testuingurura egokitu. Aurkitu, bildu eta prozesatu eta informazioa jakinarazi. Hizkuntza sistemaren arauak ezagutu. Beste kulturak ezagutu eta beste hizkuntzetan komunikatu. Testuinguru ezezagunetan moldatu. Ideiak, hipotesiak, galderak… sortu.
Jakintzaren eraikuntza eta komunikazioa • •
• •
•
•
Norberaren pentsamoldea, emozioak, eta jarreren antolaketa eta erregulazioa
Hainbat testu ulertu, literariok barne. Diskurtsoari, norberaren ekintzei eta eginbeharrei koherentzia eta kohesioa eman. Ezagutza egituratu.
•
Erabakiak hartu.
•
Elkarrekin bizi.
•
Norberaren argumentuak eta sinismenak testuinguruari egokitu eta konbentzitseko moduan azaldu. Norberaen ideiekin, egoera ezberdinetan Komunikazio trukaketak egin. Informazio iturri anitzak erabili.
•
Entzuten, irakurtzen edo ahozidatziz adierazten gozatu. Sexuzko adierazpenak edo esterotipozkoak baztertu. Iritzi kritikoa eta etikoa hezi.
•
• • • •
Elkarreragin linguistiko egokian aritu. Iritzi eraikitzaileak egin. Gatazkak konpontzeko komunikazioa erabili. Kontrako iritzian haintzat hartu (kontuan izan).
5. INFORMAZIOA TRATATZEKO ETA TEKNOLOGIA DIGITALA ERABILTZEKO GAITASUNA Informazioa bilatzean, lortzean, prozesatzean, komunikatzean eta informazio hori jakitate bilakatzean datza gaitasun hau. Zera suposatzen du: autonomiaz, eraginkortasunez, arduraz, ikuspegi kritikoz eta zuhurtasunez hautatu, tratatu eta erabili behar ditu informazioa, informazio-iturriak eta baliabide teknologikoak euskarri desberdinetan. Informazioa lortzea, bilatzea, hautatzea, erregistratzea eta tratatzea • • •
• •
•
•
Informazioa eskuratzea teknika eta estrategia egokiak erabiliz. Informazioa bilatzea, aukeratzea, erregistratzea, tratatzea eta aztertzea. Mota askotariko egoera eta testuinguruetan oinarrizko hizkuntza espezifikoak menderatu eta aplikatu behar dira: testuak, zenbakiak, ikonoak, ikusizko hizkuntza, grafikoak eta soinuak. Deskodifikatzeko eta transferitzeko jarraibideak menderatzea. Mota askotariko egoera eta testuinguruetan aplikatzen jakin, hala informazio-motak, informazio-iturriak, informazioak ematen dituen aukerak eta informazioaren kokapena, nola informazioaren adierazpenerako erabiltzen diren hizkuntzak eta euskarriak ere. Softwareko eta hardwareko ohiko arazoak identifikatzeko eta konpontzeko estrategiak erabiltzea. Eskura dauden baliabide teknologikoak ohikotasunez erabiltzea.
Informazioa jakite bilakatzea •
•
Informazioa antolatzea, lotzea, aztertzea eta laburtzea, informazioaren gaineko inferentzia eta dedukzio sinpleak nahiz konplexuak egitea. Eguneroko bizitzako arazoak modu eraginkorrean konpontzea. Erabakiak hartzea.
•
Lankidetza-esparruetan lan egitea.
•
Ikasketen, lanaren eta aisialdiaren esparruan helburuak betetzea. Informazio-iturri berriak eta berrikuntza teknologikoak ebaluatzea eta hautatzea, egiteko edo helburu betetzeko ematen dituzten aukereei erreparatuta. Informazioa behar bezala prozesatzea eta kudeatzea. Informazioa ulertzea eta norberak aurrez dituen jakintza-eskemetan sartzea.
•
•
• •
Informazioa komunikatzea •
Jakintza eta informazioa komunikatzea.
•
Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea informatzeko, ikasteko eta komunikatzeko. Adierazpen-baliabide ezberdinak erabiltzea, TIC-az gain. Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea lan intelektuala egiteko, informazioa eta jakintza transmititzeko eta sortzeko. Ekoizpen arduratsuak eta sortzaileak egitea.
• •
•
6. GIZARTERAKO ETA HERRITARTASUNERAKO GAITASUNA Gaitasun honek aukera emango dio ikasleari zer gizarte-errealitate bizi duen ulertzeko, lankidetza-jarduerak egiteko, bizikidetza lantzeko, herritartasun demokratikoa gizarte plural batean erabiltzeko eta gizartea hobetzen laguntzeko konpromisoa hartzeko aukera emateko. Munduaren egoera soziala ulertzea •
• • •
•
Egungo gizarteen aniztasuna eta bilakaera ezaugarriak ulertzea eta sistema demokratikoaren ezaugarri eta balioak jakitea. Arazoak eta egoerak ikuspegi kritikoaz eta logikaz hausnartzea. Errealitatea aztertzeko ikuspegi bat baino gehiago daudela jakitea Balio-sistema propio bat sortzeko Giza Eskubideen Deklarazioan jasotako balio unibertsalak ezagutzea, balioestea eta erabiltzea. Lankidetzea eta bizikidetzea.
Lankidetza-jarduerak egitea eta bizikidetza lantzea. • •
•
•
•
Erabakiak hartzea eta hauen ardura hartzea. Gainerako pertsonen lekuan jartzeko gai izatea eta solaskiedearen ikuspuntua ulertzea, norberarenarekin bat ez etorri arren. Erabakiak hartzerakoan edo gatazka bati aurre egiterakoan balio-sistema propioa erabiltzea. Gizarte-trebetasunak erabiltzea eta gatazkak jarrera eraikitzailez konpontzen jakitea. Pertsonen arteko diferentziak balioetsi eta guztiek eskubide berdinak dituztela aintzatetsi, bereziki emakume eta gizonen artean.
Herritartasun demokratikoa erabiltzea eta hobetzen laguntzea. •
• •
•
Gizarte demokratikoen baloreak ulertzea eta praktikatzea: demokrazia, askatasuna, berdintasuna, elkartasuna, arduren banaketa, parte-hartzea eta herritasuna. Bakea eta demokrazia eraikitzen laguntzea. Balio-eskala bat izatea hausnarketa kritikoaren eta elkarrizketaren bidez egina, gatazka edo erabaki baten aurrean koherentziaz erabiltzeko. Elkarrizketa eta negoziazioa erabili adostasunetara iristeko eta gatazkak konpontzeko.
7. GIZA ETA ARTE KULTURARAKO GAITASUNA Artea eta bestelako kultura-adierazpenak balioetsi eta horiez gozatzeko trebetasuna izan, eta, arte-adierazpeneko zenbait baliabide rehabilita, artesorkuntza proioak egin; interesa adierazi visitas kulturalean parte hartzeko eta norberaren komunitateko nahiz beste komunitate batzuetako cultura- eta arte-ondarea kontserbatzen lagundu. Ulermena, jakintza, balioespena, balorapen kritikoa
Sormena,
Comprensión, conocimiento, apreciación, valoración crítica
Creación, composición, implicación
•
Herrien ondare-elementutzat jo.
•
Gozatzeko eta norberaren burua aberasteko erabili.
•
Kultura eta artea balioestea.
•
•
Haien adierazpenak norberarengana ekartzeko trebetasunak eta jarrerak izan, eta, horrez gain, pentsatzeko, hautemateko, komunikatzeko eta sentitzeko trebetasunak eta sen estetikoa izan.
Ekimena, irudimena eta sormena baliatu behar ditu ikasleak, artekodeen bidez adierazteko.
•
•
Pentsamendu konbergenteare eta dibergentearen trebetasunak erabili behar dira.
Lankidetzarako trebetasunak izan eta ondo jabetu gainerako pertsonen ekimenak eta ekarpenak babesteak eta balioesteak duen garrantziaz.
•
•
Arte-hizkuntzen teknika, baliabide eta usadio nagusiei buruzko oinarrizko jakintza izan.
Arte-adierazpeneko zenbait baliabide erabilita, arte-sorkuntza propioak egitea eta arte-esperientziak konpartituak izatea.
•
•
Jakin zer bilakaera izan duten gizakiaren pentsamoldeek, ildo estetikoei jarraituz.
Norberaren ahalmen estetiko eta sortzailea lantzeko gogoa eta borondatea izan.
•
Interesa adierazi bizitza kulturalean parte hartzeko.
•
Arte-bitartekoen bidez adierazitako ideiek azaleratutako sormen inplizitua balioestea.
•
Interesa adierazi kultura- eta arte-ondarea kontserbatzen laguntzeko.
•
Adierazpen-askatasuna, kultura-aniztasunerako eskubidea eta kulturen arteko elkarrizketa balioestea.
8. NORBERAREN AUTONOMIARAKO ETA EKIMENERAKO GAITASUNA Gaitasun honek eskatzen du elkarrekin lotutako zenbait balio eta jarrera pertsonalen kontzientzia izatea eta horiek aplikatzea. Ideiak ekintza bihurtzean datza, hots, proiektuak planifikatzea eta aurrera eramatea. Harremanetarako gizarte-trebetasunak eta proiektuen lidergoarekin lotutako zenbait trebetasun behar beharrezkoak dira. Balioak eta jarrera pertsonalak
Proiektuen planifikazioa eta garapena.
Valores y actitudes personales
Planificación y realización de proyectos
•
Arazoei aurre egiteko ahalmena izan eta akatsetatik ikasi.
•
Arriskuak kalkulatzeko eta hartzeko ahalmena izan.
•
Nork bere burua ezagutu
•
Kontrol emozionala izan.
•
Berehala asebetetzeko premia atzeratu.
•
Norberaren planak aurrera eraman.
•
Hautuak irizpide propioei jarraituz egin.
•
Proiektuak norberaren gaitasunei egokitu.
•
Aukerak eta mugak aztertu.
•
Nork bere burua ebaluatu.
•
Konponbideak aurkitu eta ideia berriak sortu.
•
Harremanetarako gizarte-trebetasunak eta proiektuen lidergoarekin lotutako zenbait trebetasun •
Eskubideak baieztatzeko eta defendatzeko ahalmena izan.
•
Denbora eta egitekoak antolatu.
•
Gainerako pertsonen lekuan jartzen jakin.
•
Elkarrizketatzea eta negoziatzea jakin.
Egindakoa ebaluatu.
•
Asertibitatea landu.
•
Konklusioak atera.
•
Planteamendu malguak egin.
•
Helburuak identifikatu eta lortzeko bidea erraztu.
•
Norberaren buruan konfiantza izan.
•
•
Hobetzeko grina izan.
Proiektuak sortu eta garatu.
•
Lankidetza garatzea.
Planifikatu.
•
•
•
Gainerako pertsonen ideiak balioetsi.
Aurretiazko planteamenduak berregin.
•
Motibazioari eutsi.
•
Autokritikoa izan eta autoestimua izan.
•
Sormena eta ekimena izan.
•
Erabakiak hartu.
•
Arduratsu eta irmoa izan.
•
Hobetzeko aukerak balioztatu.
•
Jarrera baikorra izan aldaketa eta berrikuntzekiko.
Gertakari fisikoen azterketa.
•
Obserbazio zuzenak eta zeharkakoak egin, haiei dagozkien teoria- edo interpretazio-markoarekin bat etorriz.
•
•
•
Informazio kualitatiboa eta kuantitatiboa lokalizatu, lortu, aztertu eta adierazi. Pentsamendu zientifikoa eta tenikoa garatzea eta hura erabiltzea jasotzen den informazioa interpretatzeko, aurreikuspenak egiteko eta erabakiak ekimenez eta autonomia pertsonalez hartzeko. Testuinguru anitzetan (akademikoan, pertsonalean eta sozialean) konklusioak komunikatzeko.
•
Ikerketa-jardueraren izaera, indarguneak eta mugak ezagutzea.
•
Irtenbide teknikoak planifikatzea eta erabiltzea.
Aukera ematen du gertakariak ulertzeko eta ondorioen aurreikuspenak egiteko •
Naturaren aniztasuna identifikatu eta balioetsi eta baliabideen kontserbazioa bermatzea.
•
Galderak edo arazoak identifikatzea eta ulertzea eta konklusioak lortzea.
•
Pertsonen, erakundeen eta ingurumenaren eskaerak edo premiak hautematea.
• •
Norberaren eta gainerako pertsonen eta izaki bizidunen baldintzak hobetzeko eta kontserbatzeko zuzenduta •
Kontsumo ohiturak aztertu.
•
Zer-nolako ondorioak dituzten askotariko bizimoduek aztertzea, honakoekin erlazionatuta: o Natura-baliabideen erabilera arduratsua o Ingurumenaren zaintza o Kontsumo-jarduera arrazional eta arduratsuak
Informazioa interpretatzea, aurreikuspenak egiteko eta erabakiak hartzeko. Kontzeptu zientifikoak eta teknikoak eta oinarrizko teoria zientifiko batzuk ulertzea eta aplikatzea.
o Norberaren eta gizartearen osasunaren zaintza •
Inguru fisikoari eta giza-jardueren eraginari buruzko erabakiak hartu, bereziki kontutan hartuta ingurumenaren zaintza eta kontsumojarduera arrazional eta arduratsua.
•
Pertsonen bizi-kalitaterako elementu funtsezkoak barneratu.
2. IKASTEN IKASTEKO GAITASUNA Ikasten ikasteak esan nahi du norberak eskuratuak dituela jada zenbait trebetasun, ikasteari ekiteko eta gero eta eraginkortasun eta autonomia handiagoz ikasten jarraitzeko, betiere, ikaste-jarduera hori norberaren helburuei eta premiei egokitzen bada. Norberaren gaitasunen eta jakintzen jabetza Norberaren gaitasunak eta jakintzak kudeatu eta Trebeziaz eta eraginkortazunez lan hartu. kontrolatu intelektuala egiteko teknikak eskuratu •
•
•
Norberaren gaitasunen (intelektualak, emozionalak eta fisikoak) kontzientzia hartu. Ikasleek jakin egin behar dute zer ahalmen eta gabezia dituzten, eta lehenez baliatzen jakin behar dute; halaber, bigarrenak gainditzeko motibazioa eta borondatea izan behar dute. Ikasleak jakin egin behar du zer ahalmen izan behar dituen gauzak ikasteko: arreta, kontzentrazioa, memoria, hizkuntza ulertzeko eta adierazteko ahalmena, eta helburuak lortzeko motibazioa.
•
Nork bere buruari galderak egin.
•
Egoera edo arazoei konponbidea emateko dauden aukerak identifikatu eta baliatu.
•
Ikasleak informazioa norberarentzako jakintza bihurtu.
•
Jakintza eta gaitasun berriak antzekotasunak dituzten egoeretan eta askotariko testuingurutan aplikatu.
•
Akatsak onartu eta gainerako pertsonengandik eta pertsonekin ikasten jakin.
•
Epe labur, ertain eta luzeko helburuak jarri.
•
Ikasteko irmotasuna izan.
•
Esfortzua administratzen jakin, nork bere burua ebaluatzeko eta erregulatzeko gaitasuna izan.
•
Erabakiak modu arrazionalean eta ikuspegi kritikoz hartu.
•
Erantzunkizun eta konpromiso pertsonala izan.
•
Nork bere buruan duen konfiantza eta ikasteko grina izan.
Ahalik eta etekin handiena atera ikasteko gaitasunei askotariko estrategiez eta teknikez baliatuta. •
Gertakariak eta harremanak sistematikoki behatu eta erregistratu.
•
Lankidetza bultzatuz eta proiektuka lan egin.
•
Arazoak konpondu.
•
Jarduerak eta denbora modu efektiboan planifikatu eta antolatu.
•
Informazioa lortu, aukeratu eta tratatzeko baliabideak eta iturriak baliatu.
3. MATEMATIKA Gaitasun hau zenbakiak, horien oinarrizko eragiketak, matematika-sinboloak eta matematikako adierazpen eta arrazoitze moduak erabiltzeko eta lotzeko trebetasuna da, bai informazioa sortzeko eta interpretatzeko, bai errealitateko alderdi kuantitatibo eta espazialei buruzko jakintza handitzeko, bai eguneroko bizitzako eta laneko arazoak konpontzeko. Gizartean parte-hartze eraginkorra izateko aukerak bultzatzen ditu eta iInformazioak, datuak eta arrazoibideak argi eta zehaztasunez interpretatzeko. Matematika- elementuak (askotariko zenbakiak, neurriak, sinboloak, elementu geometrikoak, etab.) ezagutzea eta horiek eguneroko bizitzako egoera erreal edo simulatuetan erabiltzea dakar, bai eta arrazoitze-prozesuak abiaraztea ere, arazoak konpontzeko edo informazioa lortzeko. Errealitatearen alderdi kuantitatibo eta Era ezberdinetako informazioa sortu eta interpreatu ezpazialei buruzko jakintza handitu.
Eguneroko bizitzako eta laneko arazoak konpondu
•
•
• • •
Zenbaki motak, neurriak, • sinboloak, elementu geometrikoak… ezagutu. • Matematikako argumentua ulertu. Pentsamendu prozesuak jaraitu • (induktiboa eta deduktiboa). Matematikako ezagutza beste • ezagutzetan intengratu (sartu). • • •
Hizkuntza matematikoan adierazi eta komunikatu. Informazioak, datuak eta argumentuak Argitasunaz eta zehaztasunez, adierazi. Kate argumentuak jarraitu oinarrizko ideiak identifikatuz. Argumentu eta informazioen logika eta balioa estimatu eta juzgatu. Arrazonamenduen baliotasuna identifikatu. Problemen ebaztena aplikatu daitekeen eguneroko egoerak identifikatu. Informazioaren arabera, errealitatea kalkullatzeko, adierazteko edo interpretatzeko teknikak aukeratu.
• •
• •
Matematikako elementuak (askotariko zenbakiak, neurriak, sinboloak, elementu geometrikoak, etab.) ezagutzea eta horiek eguneroko bizitzako egoera erreal edo simulatuetan erabili. Logikako edo kalkuloko algoritmoak aplikatu. Egunero hainbat egoeretan matematikako ezagutzak aplikatu informazioa lortzeko edo arazoak konpontzeko. Hainbat trebetasunak eta jarerak aplikatu arrazonamendu matenmatikoa lortzeko. Eremu pertsonalean eta sozialean matematikaelementuak eta -arrazoibideak erabili, eta, horien bidez, informazioa interpretatu eta sortu, eguneroko bizitzako arazoak konpontzeko eta erabakiak hartzeko.
4. HIZKUNTZA KOMUNIKAZIORAKO GAITASUNA Gaitasun honen funtsa hizkuntzaren erabilera da, bai ahozkoa zein idatzizkoa, bai errealitatea adierazi, interpretatu eta hura ulertzeko egindakoa, bai jakintza eraikitzeko eta komunikatzeko egindakoa, bai eta pentsamoldea, emozioak eta jarrerak antolatu eta norberak erregulatzeko egindakoa. Gaitasun honi dagozkion jakintzek, trebetasunek eta jarrerek bide ematen dute pentsamenduak, emozioak, bizipenak eta iritziak adierazteko, elkarrizketan aritzeko eta iritzi kritikoak eta etikoak osatzeko, ideiak sortzeko, jakintza egituratzeko, diskurtsoari eta norberaren ekintzei eta egitekoei koherentzia eta kohesioa emateko, erabakiak hartzeko eta ahozko nahiz idatzizko entzunaldiez, irakurraldiez nahiz mintzaldiez gozatzeko. Horrek guztiak, gainera, autoestimua eta norberarenganako konfiantza handitzen laguntzen du. Komunikatzeko eta elkarrizketan aritzeko. Ahozko-idatzizko komunikaziioa
Errealitatearen adierazpenainterpretazioa eta ulermena
•
Mintzatu/hitz egin.
•
Elkarrizketan jardun: entzun • eta hitz egin. Ahoz eta idatziz emozioak, • pentsamenduak, bizipenak iritziak, lanak adierazi eta interpreatu. • Irakurri eta idatzi.
•
• •
Komunikatzeko kodeak erabili.
•
• •
Komunikazioa testuingurura egokitu. Aurkitu, bildu eta prozesatu eta informazioa jakinarazi. Hizkuntza sistemaren arauak ezagutu. Beste kulturak ezagutu eta beste hizkuntzetan komunikatu. Testuinguru ezezagunetan moldatu. Ideiak, hipotesiak, galderak… sortu.
Jakintzaren eraikuntza eta komunikazioa • •
• •
•
•
Norberaren pentsamoldea, emozioak, eta jarreren antolaketa eta erregulazioa
Hainbat testu ulertu, literariok barne. Diskurtsoari, norberaren ekintzei eta eginbeharrei koherentzia eta kohesioa eman. Ezagutza egituratu.
•
Erabakiak hartu.
•
Elkarrekin bizi.
•
Norberaren argumentuak eta sinismenak testuinguruari egokitu eta konbentzitseko moduan azaldu. Norberaen ideiekin, egoera ezberdinetan Komunikazio trukaketak egin. Informazio iturri anitzak erabili.
•
Entzuten, irakurtzen edo ahozidatziz adierazten gozatu. Sexuzko adierazpenak edo esterotipozkoak baztertu. Iritzi kritikoa eta etikoa hezi.
•
• • • •
Elkarreragin linguistiko egokian aritu. Iritzi eraikitzaileak egin. Gatazkak konpontzeko komunikazioa erabili. Kontrako iritzian haintzat hartu (kontuan izan).
5. INFORMAZIOA TRATATZEKO ETA TEKNOLOGIA DIGITALA ERABILTZEKO GAITASUNA Informazioa bilatzean, lortzean, prozesatzean, komunikatzean eta informazio hori jakitate bilakatzean datza gaitasun hau. Zera suposatzen du: autonomiaz, eraginkortasunez, arduraz, ikuspegi kritikoz eta zuhurtasunez hautatu, tratatu eta erabili behar ditu informazioa, informazio-iturriak eta baliabide teknologikoak euskarri desberdinetan. Informazioa lortzea, bilatzea, hautatzea, erregistratzea eta tratatzea • • •
• •
•
•
Informazioa eskuratzea teknika eta estrategia egokiak erabiliz. Informazioa bilatzea, aukeratzea, erregistratzea, tratatzea eta aztertzea. Mota askotariko egoera eta testuinguruetan oinarrizko hizkuntza espezifikoak menderatu eta aplikatu behar dira: testuak, zenbakiak, ikonoak, ikusizko hizkuntza, grafikoak eta soinuak. Deskodifikatzeko eta transferitzeko jarraibideak menderatzea. Mota askotariko egoera eta testuinguruetan aplikatzen jakin, hala informazio-motak, informazio-iturriak, informazioak ematen dituen aukerak eta informazioaren kokapena, nola informazioaren adierazpenerako erabiltzen diren hizkuntzak eta euskarriak ere. Softwareko eta hardwareko ohiko arazoak identifikatzeko eta konpontzeko estrategiak erabiltzea. Eskura dauden baliabide teknologikoak ohikotasunez erabiltzea.
Informazioa jakite bilakatzea •
•
Informazioa antolatzea, lotzea, aztertzea eta laburtzea, informazioaren gaineko inferentzia eta dedukzio sinpleak nahiz konplexuak egitea. Eguneroko bizitzako arazoak modu eraginkorrean konpontzea. Erabakiak hartzea.
•
Lankidetza-esparruetan lan egitea.
•
Ikasketen, lanaren eta aisialdiaren esparruan helburuak betetzea. Informazio-iturri berriak eta berrikuntza teknologikoak ebaluatzea eta hautatzea, egiteko edo helburu betetzeko ematen dituzten aukereei erreparatuta. Informazioa behar bezala prozesatzea eta kudeatzea. Informazioa ulertzea eta norberak aurrez dituen jakintza-eskemetan sartzea.
•
•
• •
Informazioa komunikatzea •
Jakintza eta informazioa komunikatzea.
•
Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea informatzeko, ikasteko eta komunikatzeko. Adierazpen-baliabide ezberdinak erabiltzea, TIC-az gain. Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea lan intelektuala egiteko, informazioa eta jakintza transmititzeko eta sortzeko. Ekoizpen arduratsuak eta sortzaileak egitea.
• •
•
6. GIZARTERAKO ETA HERRITARTASUNERAKO GAITASUNA Gaitasun honek aukera emango dio ikasleari zer gizarte-errealitate bizi duen ulertzeko, lankidetza-jarduerak egiteko, bizikidetza lantzeko, herritartasun demokratikoa gizarte plural batean erabiltzeko eta gizartea hobetzen laguntzeko konpromisoa hartzeko aukera emateko. Munduaren egoera soziala ulertzea •
• • •
•
Egungo gizarteen aniztasuna eta bilakaera ezaugarriak ulertzea eta sistema demokratikoaren ezaugarri eta balioak jakitea. Arazoak eta egoerak ikuspegi kritikoaz eta logikaz hausnartzea. Errealitatea aztertzeko ikuspegi bat baino gehiago daudela jakitea Balio-sistema propio bat sortzeko Giza Eskubideen Deklarazioan jasotako balio unibertsalak ezagutzea, balioestea eta erabiltzea. Lankidetzea eta bizikidetzea.
Lankidetza-jarduerak egitea eta bizikidetza lantzea. • •
•
•
•
Erabakiak hartzea eta hauen ardura hartzea. Gainerako pertsonen lekuan jartzeko gai izatea eta solaskiedearen ikuspuntua ulertzea, norberarenarekin bat ez etorri arren. Erabakiak hartzerakoan edo gatazka bati aurre egiterakoan balio-sistema propioa erabiltzea. Gizarte-trebetasunak erabiltzea eta gatazkak jarrera eraikitzailez konpontzen jakitea. Pertsonen arteko diferentziak balioetsi eta guztiek eskubide berdinak dituztela aintzatetsi, bereziki emakume eta gizonen artean.
Herritartasun demokratikoa erabiltzea eta hobetzen laguntzea. •
• •
•
Gizarte demokratikoen baloreak ulertzea eta praktikatzea: demokrazia, askatasuna, berdintasuna, elkartasuna, arduren banaketa, parte-hartzea eta herritasuna. Bakea eta demokrazia eraikitzen laguntzea. Balio-eskala bat izatea hausnarketa kritikoaren eta elkarrizketaren bidez egina, gatazka edo erabaki baten aurrean koherentziaz erabiltzeko. Elkarrizketa eta negoziazioa erabili adostasunetara iristeko eta gatazkak konpontzeko.
7. GIZA ETA ARTE KULTURARAKO GAITASUNA Artea eta bestelako kultura-adierazpenak balioetsi eta horiez gozatzeko trebetasuna izan, eta, arte-adierazpeneko zenbait baliabide rehabilita, artesorkuntza proioak egin; interesa adierazi visitas kulturalean parte hartzeko eta norberaren komunitateko nahiz beste komunitate batzuetako cultura- eta arte-ondarea kontserbatzen lagundu. Ulermena, jakintza, balioespena, balorapen kritikoa
Sormena,
Comprensión, conocimiento, apreciación, valoración crítica
Creación, composición, implicación
•
Herrien ondare-elementutzat jo.
•
Gozatzeko eta norberaren burua aberasteko erabili.
•
Kultura eta artea balioestea.
•
•
Haien adierazpenak norberarengana ekartzeko trebetasunak eta jarrerak izan, eta, horrez gain, pentsatzeko, hautemateko, komunikatzeko eta sentitzeko trebetasunak eta sen estetikoa izan.
Ekimena, irudimena eta sormena baliatu behar ditu ikasleak, artekodeen bidez adierazteko.
•
•
Pentsamendu konbergenteare eta dibergentearen trebetasunak erabili behar dira.
Lankidetzarako trebetasunak izan eta ondo jabetu gainerako pertsonen ekimenak eta ekarpenak babesteak eta balioesteak duen garrantziaz.
•
•
Arte-hizkuntzen teknika, baliabide eta usadio nagusiei buruzko oinarrizko jakintza izan.
Arte-adierazpeneko zenbait baliabide erabilita, arte-sorkuntza propioak egitea eta arte-esperientziak konpartituak izatea.
•
•
Jakin zer bilakaera izan duten gizakiaren pentsamoldeek, ildo estetikoei jarraituz.
Norberaren ahalmen estetiko eta sortzailea lantzeko gogoa eta borondatea izan.
•
Interesa adierazi bizitza kulturalean parte hartzeko.
•
Arte-bitartekoen bidez adierazitako ideiek azaleratutako sormen inplizitua balioestea.
•
Interesa adierazi kultura- eta arte-ondarea kontserbatzen laguntzeko.
•
Adierazpen-askatasuna, kultura-aniztasunerako eskubidea eta kulturen arteko elkarrizketa balioestea.
8. NORBERAREN AUTONOMIARAKO ETA EKIMENERAKO GAITASUNA Gaitasun honek eskatzen du elkarrekin lotutako zenbait balio eta jarrera pertsonalen kontzientzia izatea eta horiek aplikatzea. Ideiak ekintza bihurtzean datza, hots, proiektuak planifikatzea eta aurrera eramatea. Harremanetarako gizarte-trebetasunak eta proiektuen lidergoarekin lotutako zenbait trebetasun behar beharrezkoak dira. Balioak eta jarrera pertsonalak
Proiektuen planifikazioa eta garapena.
Valores y actitudes personales
Planificación y realización de proyectos
•
Arazoei aurre egiteko ahalmena izan eta akatsetatik ikasi.
•
Arriskuak kalkulatzeko eta hartzeko ahalmena izan.
•
Nork bere burua ezagutu
•
Kontrol emozionala izan.
•
Berehala asebetetzeko premia atzeratu.
•
Norberaren planak aurrera eraman.
•
Hautuak irizpide propioei jarraituz egin.
•
Proiektuak norberaren gaitasunei egokitu.
•
Aukerak eta mugak aztertu.
•
Nork bere burua ebaluatu.
•
Konponbideak aurkitu eta ideia berriak sortu.
•
Harremanetarako gizarte-trebetasunak eta proiektuen lidergoarekin lotutako zenbait trebetasun •
Eskubideak baieztatzeko eta defendatzeko ahalmena izan.
•
Denbora eta egitekoak antolatu.
•
Gainerako pertsonen lekuan jartzen jakin.
•
Elkarrizketatzea eta negoziatzea jakin.
Egindakoa ebaluatu.
•
Asertibitatea landu.
•
Konklusioak atera.
•
Planteamendu malguak egin.
•
Helburuak identifikatu eta lortzeko bidea erraztu.
•
Norberaren buruan konfiantza izan.
•
•
Hobetzeko grina izan.
Proiektuak sortu eta garatu.
•
Lankidetza garatzea.
Planifikatu.
•
•
•
Gainerako pertsonen ideiak balioetsi.
Aurretiazko planteamenduak berregin.
•
Motibazioari eutsi.
•
Autokritikoa izan eta autoestimua izan.
•
Sormena eta ekimena izan.
•
Erabakiak hartu.
•
Arduratsu eta irmoa izan.
•
Hobetzeko aukerak balioztatu.
•
Jarrera baikorra izan aldaketa eta berrikuntzekiko.
Related Documents
Oinarrizko Gaitasunak
November 2019 18
Iii Eranskina Oinarrizko Gaitasunak
June 2020 10
Oinarrizko Gaitasunak Lantzeko_jolasa
November 2019 16
Oinarrizko Gaitasunak Lantzeko _ Jolasa2
November 2019 10
Gaitasunak
May 2020 8
Oinarrizko Gurutzegrama
November 2019 8More Documents from ""
Copia Este Libro
April 2020 14
Oinarrizko Gaitasunak
November 2019 18
Autoebaluazioa D Eredua
June 2020 15
