Επίπεδα Γλωσσικής Ανάλυσης
Νευρογλωσσολογία Εβδομάδα 2
Αντίπλευρη και σύστοιχη λειτουργία Γενικά το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τις κινήσεις και αισθήσεις από τη δεξιά πλευρά του σώματος. Αυτή Η λειτουργία ονομάζεται αντίπλευρη.
Αντίπλευρη λειτουργία
Εγκεφαλική βλάβη σε ένα ημισφαίριο έχει επιπτώσεις στην αντίθετη πλευρά του σώματος (ημιπληγία, παράλυση, κλπ).
Εξειδίκευση Κάθε ημισφαίριο ελέγχει περισσότερο κάποιες λειτουργίες ενώ άλλες λιγότερο. Για τους περισσότερους δεξιόχειρες (~95%), το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τη γλώσσα. Σε περίπτωση βλάβης αυτού του ημισφαιρίου προκαλούνται αφασίες και παράλυση της δεξιάς πλευράς.
Αριστερόχειρες και μύθοι
Σε περισσότερους από 60% των αριστεροχείρων είτε το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τη γλώσσα, είτε μοιράζεται τον έλεγχο με το δεξί. Δεν είναι εύκολο να συνδέσουμε την δεξιότητα με διανοητικές ικανότητες.
Ημισφαίρια Εκτός από τη γενική αντίπλευρη λειτουργία, Υπάρχουν και ημισφαιρικές εξειδικεύσεις: Δεξί = [μουσική, χώρος, τέχνη, φαντασία] Αριστερό = [γλώσσα, μαθηματικά, γραφή] ΠΡΟΣΟΧΗ! Πολύ συχνά τα ημισφαίρια συνεργάζονται για την εκτέλεση πολύπλοκων διεργασιών και για τη συνεργασία χρειάζεται το μεσολόβιο.
Ημισφαίρια Παράδειγμα συνεργασίας: Αν και τα περισσότερα κέντρα γλώσσας βρίσκονται στο αριστερό ημισφαίριο, η επεξεργασία του επιτονισμού γίνεται στο δεξί.
Η επεξεργασία γλώσσας στον εγκέφαλο 4. Το κινητικό κέντρο Ελέγχει τη σωματική πλευρά της ομιλίας 3. Η περιοχή Broca πυροδοτεί την παραγωγή λόγου
2. Η περιοχή του Wernicke Επεξεργάζεται οπτικές και Ακουστικές πληροφορίες 1Β. Το ακουστικό κέντρο επεξεργάζεται προφορικό λόγο 1A. Το οπτικό κέντρο επεξεργάζεται γραπτό λόγο
Ενδείξεις για τις εξειδικεύσεις
Προβλήματα συνεργασίας ανάμεσα σε διαφορετικά τμήματα Το έχω «κάτω απ’ τη γλώσσα μου» Σαρδάμ
Αποδείξεις για τις εξειδικεύσεις 1 Η πρώτη απόδειξη για την εξειδίκευση αφορούσε τη γλώσσα: 1861, Paul Broca (Γάλλος νευροχειρουργός) γλώσσα στο αριστερό ημισφαίριο: Βλάβη στο αριστερό απώλεια ομιλίας Βλάβη στο δεξί καμμία απώλεια ομιλίας
Αφασία ‘Αφασία’ είναι ο νευρολογικός όρος που χρησιμοποιείται για γλωσσικές διαταραχές που είναι συνέπεια εγκεφαλικών κακώσεων από όγκους, συμφόρηση, τραύμα, ή μόλυνση.
Αφασία του Broca Αυτού του είδους αφασία δημιουργεί προβλήματα στην παραγωγή γλώσσας. Συμπτώματα: δυσκολία στη ροή του λόγου, παύσεις για την εξεύρεση λέξεων, λάθος σειρά όρων Η εκφραστική αφασία, γνωστή ως αφασία του Broca
και η αγραμματική αφασία προκαλούνται από βλάβη στην περιοχή του Broca.
Οι ασθενείς υποφέρουν από αγραμματισμό. Είναι
δύσκολο να ξεκινήσουν να ομιλούν, η ομιλία τους είναι δύσκολη και με πολλές παύσεις. Ο επιτονισμός και ο τονισμός είναι συχνά λανθασμένοι. Χρησιμοποιούν ασύνδετες λέξεις και η δομή των προτάεων είναι φτωχή, χωρίς λειτουργικές λέξεις και σωστές καταλήξεις. Η κατανόηση συνήθως είναι καλή.
Αφασία του Wernicke 1874, Carl Wernicke (Γερμανός νευρολόγος) άλλου είδους αφασία: κακώσεις στο πίσω μέρος του αριστερού ημισφαιρίου Η αφασία κατανόησης γνωστή ως αφασία του Wernicke, προκαλείται από βλάβη στην περιοχή του Wernicke. Η ομιλία είναι σωστή αλλά το περιεχόμενο είναι συνήθως λανθασμένο. Ο επιτονισμός και ο ρυθμός είναι ανεπηρέαστοι. Η κατανόηση και η επανάληψη υποφέρουν
Αφασία του Wernicke Αυτού του είδους αφασία δημιουργεί προβλήματα στην κατανόηση γλώσσας. Συμπτώματα: άπταιστη ομιλία, καλός επιτονισμός, καλή προφορά, αλλά λεξικά λάθη (αντικατάσταση λέξεων), συχνά ασυναρτησίες, δυσκολία στην κατανόηση ομιλίας.
Είδη αφασίας
εξειδικεύσεις 2: Διχοτική ακρόαση Ο ρόλος των ημισφαιρίων στην επεξεργασία ερεθισμάτων ανακαλύπτεται μέσω πειραμάτων. Διχοτική ακρόαση: Διαφορετικά ηχητικά ερεθίσματα παρουσιάζονται ταυτόχρονα σε κάθε αυτί. Ο ακροατής αναφέρει τί άκουσε.
Διχοτική ακρόαση 1. Περισσότερη ακρίβεια και ταχύτητα στους γλωσσικούς ήχους που προσλαμβάνονται από το δεξί αφτί. 2. Περισσότερη ακρίβεια και ταχύτητα στους μη-γλωσσικούς ήχους που προσλαμβάνονται από το αριστερό αφτί. Συμπέρασμα Επεξεργασία γλωσσικών ήχων από το αριστερό ημισφαίριο
εξειδικεύσεις 3: Τομή του μεσολοβίου Μετά από τομή του μεσολοβίου δεν επικοινωνούν τα ημισφαίρια. Πχ τι θα συμβεί αν τοποθετήσουμε ένα μήλο Α)στο αριστερό χέρι ενός τέτοιου ασθενούς που έχει δεμένα τα μάτια; Β)Στο δεξί;
Γλωσσικές διαταραχές Προβλήματα με την ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή: Από απλά προβλήματα, όπως μικροπροβλήματα προφοράς, τραύλισμα, μέχρι σοβαρά, όπως απώλεια επικοινωνίας. Αιτίες: γονιδιακές, κώφωση, αρρώστια, ατύχημα, κλπ
Δυσλεξία Νευρολογική διαταραχή στο φωνολογικό κέντρο του εγκεφάλου. Τα δυσλεκτικά άτομα δεν έχουν διανοητικά προβλήματα. Η νοημοσύνη τους είναι κανονική. Χαρακτηριστικά: δυσκολίες με την ακριβή αναγνώριση λέξεων, προβληματική ορθογραφία και κατανόηση λέξεων. Δευτερογενή προβλήματα: Κατανόηση κειμένων καθυστερήσεις στην εξέλιξη ανάγνωσης καθυστέρηση ανάπτυξης του λεξιλογίου, εγκυκλοπαιδικών
Ερευνητικά ευρήματα Αγόρια και κορίτσια έχουν ίσες πιθανότητες να
πάσχουν Περίπου 20% των παιδιών έχουν σημαντικές δυσκολίες κατά την εκμάθηση ανλαγνωσης, αλλά το ποσοσστό εξαρτάται από την ποιότητα διδασκαλίας Με άριστη διδασκαλία περίπου μόνο 5% επιτυγχάνει κάτω του μέτριου απόδοση σε ανάγνωση
Ποιος προσβάλλεται; Δεν εξαρτάται από κοινωνικοοικονομικό status Δεν εξαρτάται από το βαθμό νοημοσύνης (και υψηλά IQ μπορεί να πάσχουν)
I.Q.
Δεν εξαρτάται από το επίπεδο εκπαίδευσης γονέων Η δυσλεξία εμφανίζεται λόγω διαφοράς στον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Είναι θέμα κληρονομικότητας
Χαρακτηριστικά Αδυναμία στη φωνολογική επεξεργασία, τη γνώση και
κατανόηση των γραμμάτων της αλφαβήτου σε προνηπιακό στάδιο και νηπιαγωγείο Συγκεκριμένες δυσκολίες με αλφάβητο: Γνώση και απομνημόνευση φωνημάτων Ταχύτητα κατονομασμού γραμμάτων Γνώση αντιστοιχίας ήχου-συμβόλου Ακρίβεια και ευχέρεια αναγνώρισης λέξεων
Σε μεγαλύτερα παιδιά, φτωχό λεξιλόγιο
Ο εγκέφαλος δυσλεξικών ενεργοποιεί διαφορετικές περιοχές Σε φυσιολογικούς αναγνώστες ενεργοποιείται το πίσω μέρος.
Σε δυσλεξικούς ενεργοποιείται κυρίως το εμπρός μέρος
Διάγνωση και θεραπεία Αν τα δυσλεκτικά παιδιά βοηθηθούν με λογοθεραπεία στο νηπιαγωγείο και την Α΄ δημοτικού, αργότερα έχουν λιγότερα προβλήματα από τα παιδιά που δεν διαγνώστηκαν έγκαιρα και δεν βοηθήθηκαν πριν την Γ΄ δημοτικού.
Παράδειγμα γραφής δυσλεκτικού
Λογοθεραπεία Μεταπτυχιακά στη λογοθεραπεία. Τμήματα: ΤΕΙ Πάτρας ΤΕΙ Ιωαννίνων Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής εκπaίδευσης