q&m=uD; rl;l v,f/ tar&duefjynfaxmifpck &D;
1956 ckEpS rf mS jrefrmESpjf cif;tzGJ@csKyfu jrefrmtrsKd ;om; oH;k a,mufeiS t fh wl u|ef awmfudk jrefrmedKifi&H hJ {0Ha*vdvyk if ef; wd;k wufatmifjrifrSl tajctaeeJ@ ywfouf jyD; tar&duefjynfaxmifpu k dk oGm;a&muf wifjyzd@k a&G;cs,v f u dk yf gw,f? u|eaf wmf u t*Fvyd b f mompum; u|r;f usirf KS r&S/d aw;*DwbufrmS vnf; nHzh si;f w,fv@kd ta=umif;jyjyD; jiif;cJyh gw,f? odk@ayrJh oufqidk &f mua&G;jyD; twnfjyKjyD;jzpfv f dk@ jiif; vdk@r&cJyh g? 'geJ@yJ “tzbk&m; u|eaf wmfrsKd ;udk aq;a=umjyKjyifvsuf toH;k jyKrlyg” rnht f a=umif; qkawmif;jyD;aemuf vufawmfxo J dk@ tyfEHS vdu k yf gawmhw,f? bk&m;ocifu tdrrf uftm;jzifh cGet f m;ay;cJyh gw,f? tdyrf ufxrJ mS u|eaf wmfu taemufwidk ;f 0wfpu Hk dk 0wfxm; w,f? tdE, Md trsKd ;om;u y&dwo f wf=uD;udk t*Fvyd v f dk w&m;a[maew,f? tpDtpOfjyD;awmh u|eaf wmhvdk 0wfpkH 0wfxm;wJh tdE, Md trsKd ;om; ESpaf ,mufu “q&mrlv,fcifAsm;/ q&m=uD;&Jh w&m;[m tvGef xufjrufjyD; wnf aqmuf p&mw&m; jzpfygw,f” vdk@ vmajymygw,f? 'geJ@ u|ef awmfu u|Eydk f - Avm bk&m; - tvH;k pH?k u|eaf wmf Avm (taygi;f ) bk&m; tvH;k pHk (nDr#jcif;) wpHw k ckjzpf” [k u|eaf wmh t*Fvyd pf um;eJ@ u|eaf wmf ajzcs vdu k w f ,fw?Jh tdy, f mu vef@E;dk vmygw,f? ESpEf pS jf cKdujf cdKuftyd af ysmaf ewJh ZeD;udk ESKd ;jyD; tjzpftysuf tusKd ;pH/k ta=umif; pHu k dk ajymjyvdu k yf gw,f? olu tdyrf KS pH zHk mG ;eJ@ “reufusrS ajym&ifrjzpfz;l vm;” vkd@ wHjk yefygw,f? “[m - rjzpfz;l / tck ylyal EG;aEG; owd&aewH;k ajymrSjzpfrmS ” wZGwx f ;dk qufajymygawmhw,f? tm;vH;k ajymjyjyD;awmh olu “[if &Sit fh *Fvyd f pum; uvnf; (=uD,myk')f vnf; ryg ygvm;? b,fvv dk yk jf yD; tar&dum; oGm;rSmvJ” wJ?h “usKyfu Avm/ bk&m;u tvH;k pHjk zpfw,f” vdk@ ajymoifyh gw,f? bmyJjzpfjzpf =ud,myk'yf gyg rygyg/ “usKyf Avmtaygi;f / bk&m;tpH”k onf tar&dum;edKifio H dk@ oGm;avawmhonf? tar&dum;jynfaxmifpu k dk ntcsed f qdu k af &mufygw,f? ajr=uD;rmrmudk eif;cGifhvnf;&a&m/ aus;Zl;awmfukd cs;D r$r;f wJh oabmeJ@/ “tar&du/ tar&du/ tar&du” vdk@ yg;pyfu&Gwjf yD;/ ajr=uD;udk ajceJ@ aqmifah qmifjh yD; oHck gatmf vdu k yf gawmhw,f? tar&dum;wGif ig;veD;yg; =umcJyh gw,f? jynfe,faygi;f 21 ckrmS &Sw d Jh toif; awmfrsm;eJ@ rdwo f [m&zGJ@ciG /hf w&m;a[mcGifh &cJyh gw,f? w&m;a[mcsuf tm;vH;k udak wmh jrefrmedKifi. H {0Ha*vd vkyfief;tay: tajccHygw,f? u|eaf wmf oDcsi;f oH;k yk'f qdck yJh gao;w,f? (wyk'u f av;a,mufopH jHk zpfygw,f?) “oDcsi;f qdo k nf” vkd@ajym &ifreS rf ,frxifyg? bma=umihv f q J adk wmh oDcsi;f vnf;r[kw/f qdw k m vnf; r[kwyf g? trSeu f awmh u|eaf wmf
atmfcyJh gw,f? atmfw,fqadk wmh toH om,m zdk@/ oHpOfreS zf dk@ rvdb k ;l ? pum;vH;k yDozdk@/ toHus,zf dk@ eJ@ tmrefjynfzdk@bJ vdyk gw,f? pum;ajym (w&m;a[m)/ oDcsi;f qdjk yD;wdik ;f vlrsm;u u|eaf wmh w&m; a[mcsuef @J / oDcsi;f rsm;udk olwdk@ ESpo f ufoabmusw,fvdk@ rajymbJ/ “4if;wdk@ onf u|Eydk . f pdwEf v S ;Hk (toJEv S ;Hk ) udk xdrd oGm;apygonf” vdk@ vmajym =u ygw,f? jzpf&yfuav; ESpcf u k dk ajymjycsiyf gao;w,f? wnaecif;rSmawmh tED, M edKifiH aq;&Hw k &Hu k rpfpf bif*srif qdo k u l / ol@vyk if ef; ta=umif;udk &Si;f vif;wifjyygw,f? u|eaf wmh tvnfah &mufawmh/ u|eaf wmfu jrefrmedKifiH {0Ha*vd vkyif ef;ta=umif; &Si;f jy ygw,f? olajymjyD;rS u|eaf wmf ajym &awmh u|eaf wmfu rpfpf bif*srifonf tar&dum; vlrsKd ;jzpfaoma=umifh tar&duef vrf;r=uD;ay:wGif acsmarG@pmG armif;oGm;aom armfawmf,OfwpD;ESifh wlyga=umif;/ olwifjyjyD;aemuf u|eaf wmf. wifjycsurf mS um; rnDrnm csKd ifrh sm;/ taygurf sm;jzifh jyD;aom jrefrm. vrf;ay:wGi/f jrefrmarmf awmf ,Of wpD; armif; vm ouJo h dk@ (u|eaf wmh ud, k u f dk b,f – nm ,dr;f jyvsu)f om jzpfygrnf vdk@ pum; yv†icf u H m wifjycJyh gw,f? em&D0ufcef@awmh =umoGm;ygw,f? tpDtpOf tjyD; rSmawmh vltrsm;0dik ;f vmjyD;/ u|eaf wmh wifjycsuu f olwdk@. pdwEf v S ;Hk udk xdro d mG ;onf vdk@ajym=uygw,f? aemuftjzpftysuw f ckuawmh oDcsiq f 0dk wfjyKjcif; tpDtpOfrmS jzpfygw,f? u&ifpum;ajymwwfwJh uvm;ujym; rdwaf qGwOD;u u|eaf wmhxuf ESpyf wf apmjyD; tar&du udak &mufaeESiyfh gw,f? oleJ@qrHk w d t Jh cg u|eaf wmfu ajymjy ygw,f? u|eaf wmfwdk@udk oDcsi;f qdck dki;f vdrrfh ,f? wu,fvdk@ qd&k r,fq&dk if oltoH aumif; wJt h wGuf (qdykd &meD) qdzk dk@eJ@/ u|eaf wmf uawmh abhpf vdu k rf ,fv@kd =udKwifnx dS m;ygw,f? u|eaf wmfwdk@ cef;r=uD;xJ a&mufawmh y&dwo f wf tjynfjh zpfjyD? obmywd (tcrf;tem;rSL;) t&yfjrifjh rifh axmifaxmifarmif;armif; olu tpDtpOfudk zwfay;ygw,f? (pd;k vd)k wyifwidk /f ('l;0uf) ESpaf ,mufwo GJ pH /Hk (cGg;xuf) av; a,mufopH /Hk pojzifh r=umrSD u|eaf wmfwdk@&&Sd m a&mufvmjyD; b,feKd ifiu H qdw k mudk ar;ygw,f? jrefrmedKifiu H vdk@ ajzvdu k w f t Jh cg jrefrmvdo k cD si;f wyk'f awmif;ygawmhw,f? u|eaf wmf wdk@vnf; vufcH vdu k w f ,f? 'Dawmh olu “rdwaf qGa,&S”k "rRocD si;f wyk'o f m qdzk dk@ ajymygw,f? 'Dvedk J@bJ pifay:a&muf oGm;=uyga&m? u|eaf wmfwdk@vnf; tm;yg;w& =unfvifjyufom;wJh toHeJ@ atmfeKd ifcv Jh dk@ aus;Zl;awmfudk cs;D rGr;f &ygw,f? rdwaf qG&Jh qdyk &mEdk toHu tvGef aumif;/ u|eaf wmfvnf; tar&dum;rSm ESpv f avmuf tawG@ t=uHK &aejyD qdak wmh toHudk rodrom wHw k wfomG ;ygjyD? abhpef J@ aumif;aumif;axmufay;Edik fcyJh gw,f? oDcsi;f udk u&ifvdk qdck w Jh m jzpfygw,f? jyD;wJah emuf obmywdu u|eaf wmf wdk@udk ykc;Hk zufjyD; y&dwo f wf =uD;udk “cifAsm;wdk@ jrefrm rdwaf qG ESpaf ,muf&Jh oDcsi;f oHukd b,fvdk cHpm;&ygovJ/ u|eaf wmft h zdk@awmh toJcu dk af tmif cHpm;&ygw,f? jrefrm edKifiu H dk u|eaf wmfwdk@u omoem jyKrsm; apv$wcf yJh gw,f? tck toD;tyGifh rsm; jzpfwJh rdwaf qG ESpaf ,mufu/ a,&S&k Jh emrawmfudk cs;D rGr;f usL;{ ae=u ygjyD? pdwEf v S ;Hk xJu udb k J cHpm;rdaeygjyD” [k cs;D usL;jyD;aemuf qkawmif; ywWemjyKygw,f? rnfr#pw d x f cd u dk o f mG ;onfrod/ ol qkawmif;&if; ido k Hygvmw,f? u|eaf wmf vnf; csucf si;f obmywdukd ulnrD pzdk@ pdwx f u J qkawmif;ay;vdu k &f ygw,f? tcrf;tem;&kwo f rd ;f awmh/ vltrsm;0dik ;f vmjyD; u|eaf wmfwdk@udk ESKwfqu=fu ygw,f? u|eaf wmfwdk@&Jh oDcsi;f oH b,favmufaumif;w,f qdw k m rajymyg? olwdk@ pdwEf v S ;Hk udk xdro d mG ;onf vdk@ ajym=uygw,f? tJ'aD emuf oufjuG,f ZeD;armifESH wpHk wufvm=uygw,f? tzGm;=uD;u rdwaf qG (uvm;ujym;) &Jh vufuu dk idk /f tbk;d =uD;u u|eaf wmhvufudk qGjJ yD; “cifAsm;wdk@&Jh aw;oHu vlawG&Jh ESv;Hk om;udk xdrad pw,fqw dk m bma=umifv h J qdak wmh cifAsm;wdk@ yg;pyfu oDqw dk m r[kwb f /J pdwEf v S ;Hk toJ=um;u qd=k uwJt h wGuaf =umifyh g? yg;pyfuqdw k t Jh oH[m em;&Guf txdyaJ &mufw,f/ tonf; ESv;Hk xJu qdw k Jh toH[m/ toJEv S ;Hk xd wd;k 0if edKifprG ;f w,f? bke;f awmfukd xif&mS ;apw,fu, G ”f [k ol@ yg;pyf/ em;&Guf ESifh ESv;kH om;rsm;udk vufEiS u fh idk jf y/ xd;k jyjyD; cs;d usL;oGm;ygawmhw,f? tar&duefawGu {nfo h nfrsm;udk olwdk@trd u f dk ac:zdw&f ;dk xH;k pHr&Syd g? {nfo h nf rsm;[m wnf;cd&k m ([dw k ,f/ rdw k ,f)rSmom ae=u&ygw,f? 'Dvedk J@ u|eaf wmfwdk@ wnf;cd&k dyo f mawGrmS wvavmufaejyD;wJah emuf/ vlrsKd ; ESprf sKd ;&Jh jcm;em;wJh "avh ta=umif;udk toif;awmfwyg;rSm &Si;f jycJyh gw,f? jrefrmh (,Ofaus;rS)k "avh uawmh/ tdr&f iS u f {nfo h nfudk ud, k t fh rd rf mS wnf;cdak pw,f? (ntdyaf pw,f) tdr&f iS b f ufu vdak vao;r&DdS tpm;taomuftygt0if
ulnw D ,f? 0dik ;f yHh yd;k wwfw,f qdw k Jh ta=umif;udk csJ@jyD; &Sijf ycJyh gw,f? jyD;awmh u|eaf wmfwdk@ 'DeKd ifiu H dk a&mufaewm wv&Sjd yD/ [dw k ,f eJ@ rdw k ,f wnf;cdk &dyo f mrsm;u tqifjh rifyh gw,f? {nf0h wfvnf;aus=uygw,f? odak yrJh 'Dc&D;jyD;qH;k vdk@ jyef=ujyDq&dk if wnf;cdw k mvnf; jyD;qH;k oGm;rSmyg/ 'DEidk if rH mS &Scd u dk f tdr&f iS frsm;&Jh rdom;pkrsm;eJ@ ntdyf nae wnf;cdjk yD;/ bk&m;ocifY rdwo f [m& zGJ@ciG fh &ygu tvGef aumif;rnfjzpfa=umif;/ 'grv S nf; rdrEd idk if H jyefa&muf wJt h cg pmtm;jzifh rdwrf ysuf qufo, G Ef idk rf mS jzpfa=umif; rodrom/ zdwaf c:cdik ;f vdu k yf gw,f? u|eaf wmfh &Sijf ycsuu f v dk nf; [moaESmjyD;/ t&dyt f jrGwjf zpfonfudk oabm ayguo f mG ;=uwJh y&dwo f wfu yGu J somG ;jyD;/ rdom;pk oH;k pku u|eaf wmhudk ntdyf wnf;cdzk dk@ zdwaf c:ygawmhw,f? u|eaf wmf rpPwm arvm &Jh rEWujyKcsuu f dk vufcH vdu k yf gw,f? rpPwm arvm tdru f dk a&mufa&mufjcif;/ pm;yGaJ y:u yef;oD;=uD;udk owdjyK rdvu dk yf gw,f? yef;oD;u vSw,f? =uD;vnf; =uD;w,f? t&om&SdrJh yHb k ?J u|eaf wmf wu,fbJ pm;csif pdwaf yguv f mygw,f? pum;ajymae&if; rsupf u d yef;oD;qD a&muf a&muf oGm;w,f? tm;em zdk@awmh aumif;ygw,f? aemufawmh olu &dyrf o d mG ;jyD; yef;oD; =udKuf ygovm; vkd@ ar;ygawmhw,f? u|eaf wmfu jyHK;jyD; aus;Zl;wifa=umif;ajymum ,ljyD;awmh udu k pf m;vdu k yf gw,f? u|eaf wmfwdk@eKd ifirH mS yefo;D udk wefz;dk xm;a=umif;/ toJtoefvel m (aocge;D )rsm;udb k J au|;a=umif; ajymvdu k f ygw,f? aemufae@usawmh tdr&f iS fu ol@jcHxJ ac:oGm;ygw,f? yef;oD;yifawG trsm;=uD; awG@&ygw,f? nu pm;cJw h hJ toD;[m t&om&Sv d w S t Jh wGuf ol@tyifudk awG@csif ygw,f? tyifawGxrJ mS tedKrfhq;Hk ti,fq;Hk tyifudk olu xd;k jyygw,f? tJ'D tyif u oH;k ESpyf J &Sad o;w,f? jyD;awmh tdref m;rSm uyfayguaf ewm awG@&ygw,f? 'DEpS rf mS tvH;k =uD;=uD; oH;k vH;k oD;w,fvdk@ ajymygw,f? wvH;k udak wmh u|eaf wmf jrnf;jyD;ygjyD? tyifay:u usef ESpv f ;Hk udk cl;jyD; u|eaf wmfu h dk wvH;k ay;jyefygw,f? usew f vH;k udak wmh oH;k ESpo f m; tyifu oD;wJh toD; qdjk yD; jyxm;r,fvkd@ ajymygw,f? aemifEpS u f sawmh tJ't D yifuav;u 25 vH;k oD;a=umif;/ tm;vH;k rSm t&G,f tpm; =uD;a=umif;/ rpPwm arvm u pma&;ygw,f? aemuf wESpu f sawmh ol@pmxJrmS 45 vH;k oD;a=umif;ajymygw,f? aemufyidk ;f pmawGxrJ mS tvH;k a&udk az:jyrxm;awmhyg? toD;ydo k ;D vmjyD; t&G,rf mS vnf; xGm;usKd if;vdrrfh ,fvdk@ rSe;f qvdu k yf gw,f? u|eaf wmfwdk@ toufwmrSmvnf; i,f&, G pf OfrmS yif c&pfawmftwGuf =uD;rm; aom toD;udk oD;ay;jyD;/ touft&G,f =uD;vmonfEiS t fh r# toD;rsm;pGm oD;yGifh =u&ygvrd rfh ,f? bk&m;udk 0wfjyKud;k uG,jf cif;r&S/d ouf0ifu;dk uG,w f Jh bmomvdk@vnf;r&S=d uwJh tar&duefeKd ifio H m; tawmfrsm;rsm; &Sad ewmudk owdjyKrdcyJh gw,f? jrefrmjynfY ouf0if,=Hk unfwJh bmomw&m;wckr[kw/f wckqw dk m &Sw d ,f/ tar&duefawG bma=umifh bmom w&m; r&D=S uwmvJ pOf;pm;vdk@r&yg? u|eaf wmf wdk@&Jh {0Ha*vd vkyif ef; ta=umif; =um;emwJh tar&duef c&pf,ef awmfawmf rsm;rsm;u t&ifuqd&k if jrefrmudk omoemjyKawG apv$wf cJw h ,f? tJ'gudk wHk@jyef wJh taeeJ@ jrefrmu tar&duefudk omoemjyKawG jyefapv$wo f ifjh yDvdk@ rSwcf suf ay;=uygw,f? rSwcf su?f q&m=uD;rlv,f. u&ifbmomjzifah &;aom txkyw ` pd mtkyif ,fxGe;f vSKid f (jrefrmh"rRwuUodkv)f rSjrefrmjyefqx dk m;onfrS wyd'k u f dk jyefvnf az:jy jcif;jzpfygonf?