ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
אﺳﺘﺎﺩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻣﻨﺘﻈﺮی
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(٢
ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮﱠﺣﻤﻦ אﻟﺮﱠﺣﯿﻢ ﻣﻨﻄﻖ )(٢
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺕ ﻗﻀﯿﮥ ﺣﻤﻠﻰ )(٢ ﻫﺪﻑ ﺩﺭﺱ 3ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮی אﺯ ﻗﻀﺎﯾﺎی ﺣﻤﻠﯽ.
ﺗﻘﺴﯿﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮی אﺯ ﻗﻀﺎﯾﺎی ﺣﻤﻠﯽ ٣ـ ﻣﻮﺟّﻬﻪ ﻭ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻗﺒﻞ אﺯ ﺗﺒﯿﯿﻦ אﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ،ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﻭ אﺻﻄﻼﺡ ﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺟﻬﺖ ﺭא ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺩﻫﯿﻢ ،ﺗﺎ ﺑﺮ אﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﻮﺩ. ﻣﺎﺩﻩ :ﺩﺭ ﻫﺮ ﻗﻀﯿﻪ ،אﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮۀ אﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻭאﻗﻊ ،ﻣﺎﺩۀ ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ؛ אﯾﻦ אﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﺼﻮﺭ אﺳﺖ: אﻟﻒ( ﻭﺟﻮﺏ ،ﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺛﺒﻮﺕ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺭא ﺑﺮאﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺧﺪאﻭﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ אﺳﺖ«. ﺏ( אﻣﺘﻨﺎﻉ ،ﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺛﺒﻮﺕ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺭא ﺑﺮאﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺷﺮﯾﮏ ﺧﺪאﻭﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﯿﺴﺖ«. ﺝ( אﻣﮑﺎﻥ ،ﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﺪאﺷﺘﻦِ ﺛﺒﻮﺕ ﯾﺎ ﻋﺪﻡ ﺛﺒﻮﺕ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺭא ﺑﺮאﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ» :אﻧﺴﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮ אﺳﺖ«. ﺟﻬﺖ :ﻟﻔﻆ ﺣﺎﮐﻰ אﺯ ﻣﺎﺩﻩ ،ﺟﻬﺖِ ﻗﻀﯿﻪ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩאﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻗﻀﯿﻪאﻯ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺎﺩﻩ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﭼﺮא ﮐﻪ ﺭאﺑﻄﮥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻭאﻗﻊ ،ﺿﺮﻭﺭﺗﺎً ﺩﺭ ﯾﮑﻰ אﺯ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻭﺟﻮﺏ ،אﻣﺘﻨﺎﻉ ﻭ אﻣﮑﺎﻥ ﻣﻨﺤﺼﺮ אﺳﺖ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻰﺗﻮאﻧﺪ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻬﺖ ﻭ ﻟﻔﻆ ﺣﺎﮐﻰ אﺯ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺕ ﻣﺬﮐﻮﺭ ،ﻗﻀﯿﻪאﻯ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻮﺟّﻬﻪ ﯾﺎ ﺭﺑﺎﻋﯿّﻪ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ، ﻣﺎﻧﻨﺪ» :אﻧﺴﺎﻥ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎً ﺣﯿﻮאﻥ אﺳﺖ «.ﻭ ﻗﻀﯿﻪאﻯ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺫﮐﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﺎﻡ ﺩאﺭﺩ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ» :אﻧﺴﺎﻥ ﺣﯿﻮאﻥ אﺳﺖ«.
٤ـ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻗﻀﯿﮥ ﺣﻤﻠﻰ ﻣﻮﺟﺒﻪ ﺑﻪ ﺫﻫﻨﯿّﻪ ،ﺧﺎﺭﺟﯿّﻪ ﻭ ﺣﻘﯿﻘﯿّﻪ ﻣﻨﻄﻘﯿﻮﻥ ﻗﻀﯿﮥ ﺣﻤﻠﻰ ﻣﻮﺟﺒﻪ ﺭא ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﻥ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻪ אﻋﺘﺒﺎﺭ ﻇﺮﻑ ﺗﺤﻘّﻖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ،ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻢ ﺫﻫﻨﯿّﻪ ،ﺧﺎﺭﺟﯿّﻪ ﻭ ﺣﻘﯿﻘﯿّﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩﻩאﻧﺪ:
2
ﺟﻠﺴﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻣﻨﻄﻖ )(٢
ﺫﻫﻨﯿّﻪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺳﯿﻤﺮﻍ ،ﺣﯿﻮאﻧﻰ אﻓﺴﺎﻧﻪאﻯ אﺳﺖ ،«.ﺧﺎﺭﺟﯿّﻪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ» :ﺁﺗﺶ ،ﮔﺮﻡ אﺳﺖ «.ﻭ ﺣﻘﯿﻘﯿّﻪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ: »ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺯﻭאﯾﺎﻯ ﺩאﺧﻠﻰ ﻣﺜﻠﺚ ،ﺑﺮאﺑﺮ ﺩﻭ ﺯאﻭﯾﮥ ﻗﺎﺋﻤﻪ אﺳﺖ«. ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﮐﻨﯿﺪ ،ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻧﺨﺴﺖ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻇﺮﻑ ﺫﻫﻦ ﻣﺤﻘّﻖ אﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻇﺮﻑ ﺧﺎﺭﺝ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺳﻮﻡ אﻋﻢ אﺯ ﺫﻫﻦ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ אﺳﺖ. ﻫﺪﻑ ﻣﻨﻄﻘﻰ אﺯ אﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ،ﺗﺒﯿﯿﻦ אﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ אﺳﺖ ﮐﻪ אﮔﺮ ﻗﻀﯿﮥ ﻣﻮﺟﺒﻪאﻯ ﺑﺨﻮאﻫﺪ ﻣﻘﺪﻣﮥ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﻗﺮאﺭ ﮔﯿﺮﺩ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﻥ ﻣﻰﺗﻮאﻧﺪ ﺫﻫﻨﻰ ﯾﺎ ﻓﺮﺿﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺳﻬﺎﻯ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺭﻭﺷﻦ ﺧﻮאﻫﺪ ﺷﺪ ،אﮔﺮ ﻧﺤﻮۀ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ אﺳﺘﺪﻻﻝ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻮﺟﺐ אﺷﺘﺒﺎﻩ ﻭ ﺧﻄﺎ ﺩﺭ ﺗﻔﮑﺮ ﺧﻮאﻫﺪ ﺷﺪ.
ﭼﮑﯿﺪﻩ ١ـ ﻗﻀﯿﻪאﻯ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻮﺟّﻬﻪ ﻭ ﻗﻀﯿﻪאﻯ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﻧﺪאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﺎﻡ ﺩאﺭﺩ. ٢ـ ﻗﻀﯿﮥ ﺣﻤﻠﻰ ﻣﻮﺟﺒﻪ ،ﺑﻪ אﻋﺘﺒﺎﺭ ﻇﺮﻑ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ،ﺑﻪ ﺫﻫﻨﯿّﻪ ،ﺧﺎﺭﺟﯿّﻪ ﻭ ﺣﻘﯿﻘﯿﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
3