LUYỆN TẬP KHÁI NIỆM ĐẠO HÀM Thời lượng : 1 tiết A. Mục tiêu: 1. Về kiến thức: − Nắm định nghĩa đạo hàm của hàm số tại một điểm, đạo hàm của hàm số trên một khoảng. − Ý nghĩa hình học và vật lý của đạo hàm. 2. Về kỹ năng: − Nắm được các bước tính đạo hàm bằng định nghĩa và tính được đạo hàm của một số hàm số đơn giản. − Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại một điểm. 3. Về thái độ: − Cẩn thận, tích cực tham gia trong các hoạt động. − Biết vận dụng linh hoạt các kiến thức cơ bản vào giải các bài toán nâng cao. B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: − Giáo án bài tập − Câu hỏi trắc nghiệm. − Máy chiếu (nếu có). 2. Học sinh: − Chuẩn bị bài tập ở nhà, nắm vững lý thuyết đã học. − Đọc trước bài đọc thêm: “Đạo hàm một bên”. − Bảng phụ. C. Phương pháp: − Gợi mở, vấn đáp. − Làm việc theo nhóm. D. Tiến trình dạy học:
* Hoạt động 1( 5 phút): Kiểm tra bài cũ. Hoạt động GV Hoạt động HS − Nêu câu hỏi và gọi 2 − 2 HS trả lời. HS lần lượt trả lời. − Cho những HS còn − Các HS còn lại làm lại theo dõi và nhận theo yêu cầu của GV xét.
Nội dung Câu 1: Nêu định nghĩa và các bước tính đạo hàm bằng định nghĩa? Áp dụng: Tính đạo hàm bằng định nghĩa của hàm số y = x3 – 1 tại x0 = 1. Câu 2: Nêu ý nghĩa của đạo hàm? Phương trình tiếp tuyến tại 1
điểm? Áp dụng: Viết phương trình tiếp tuyến với đồ thị hàm số y = x3 - 1 tại điểm M(1; 0).
* Hoạt động 2( 12 phút): Tính đạo hàm của các hàm số thường gặp tại 1 điểm (BT 10 SGK) Hoạt động GV Hoạt động HS − Gọi 2 HS lên bảng − 2 HS giải bài tập. giải câu 10a và 10b − Cho những HS dưới − Các HS còn lại theo lớp theo dõi và nhận dõi và nhận xét. xét. - Đánh giá, bổ sung. - Cho bài tập trắc nghiệm (phiếu học tập 1) và hướng dẫn học sinh trả lời.
Nội dung BT 10 /195 SGK a) Tính f’(3) và f’(-4) nếu f(x) = x3. b) Tính f’(1) và f’(9) nếu f(x) = x .
Bài 1: Cho hàm số x 5 khi x ≠ 0 f (x) = 1 khi x = 0
a. Tính đạo hàm tại x ≠ 0. b. Hàm số có đạo hàm tại x=0 hay không? * Hoạt động 3( 15 phút): Giải các bài toán liên quan đến tiếp tuyến của đồ thị hàm số. Hoạt động GV Hoạt động HS Nội dung HĐTP1:GV nêu bài tập BT 11, 12 /195 SGK 11, 12 SGK. − Cho HS làm việc − HS thảo luận theo theo nhóm. nhóm. − Đại diện nhóm trả lời. − Gọi HS trả lời. − HS thảo luận và trả BT 13/ 195 SGK − Đánh giá, nhận xét lời Giải: HĐTP 2: GV gợi ý bài Điều kiện cần và đủ để y tập 13 SGK. = ax + b là tiếp tuyến của đồ thị − Điều kiện cần và đủ để điểm M(xo;f(xo)) - Điểm M thuộc 2 đồ hàm số y = f(x) tại điểm M(xo; f(xo)) là: thuộc đường thẳng và thị, tức là: - Điểm M thuộc 2 đồ thị, tức là: f(xo) = axo + b đồ thị hàm số trên là gì? f(xo) = axo + b (1)
− Hệ số góc của tiếp tuyến tại M?
− - Hệ số góc của tiếp
tuyến tại M là : f’ (xo) - Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b là a
- Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b?
- Hệ số góc của tiếp tuyến tại điểm M bằng hệ số góc của đường thẳng, tức là: a = f’ (xo) (2) Từ (1) và (2) => đpcm
- Học sinh làm bài trắc nghiệm tại chỗ bằng HĐTP 3: Cho học sinh bảng con. làm bài tập trắc nghiệm (Phiếu học tập 2) *Hoạt động 4( 10 phút):Giải bài tập liên quan giữa đạo hàm và liên tục (BT 14/195 SGK) Hoạt động GV Hoạt động HS Nội dung HĐTP 1: Đọc đề và cho BT 14 /195 SGK HS theo dõi đề bài 14. Giải: a. f(0) = 0 − Gọi 1 HS nêu định − 1 HS trả lời nghĩa hàm số liên tục và lim f ( x) = 0 x→ 0 cách chứng minh hàm => f(x) liên tục tại x = 0. số liên tục tại điểm xo. - Gọi 1 HS tính f’(0) và − HS tính f(0) và
lim f ( x) . x→ 0
lim f ( x) . x→ 0
− Gọi 1 HS làm BT 14a − HS làm bài tập 14a. - GV nêu gợi ý và gọi HS làm bài 14b. - HS làm bài tập 14b.
− Gọi 1 HS nhận xét 2 − HS trả lời. bài tập trên và trả lời BT 14c HĐTP 2: GV cho HS - HS trả lời bài tập đọc đề bài 15/195 SGK 15/195 SGK. và yêu cầu HS trả lời tại chỗ.
* Hoạt động 5( 3 phút): Củng cố - Dặn dò − GV cho bài tập làm thêm.
f ( x ) − f ( 0) =1 x→ 0 x− 0 f ( x ) − f (0) lim− = −1 x→ 0 x− 0
b. lim+
=> Hàm số không có đạo hàm c. Sai
Chứng minh rằng hàm số y =
|x| liên tục nhưng không có đạo hàm tại x = x+ 3
0 − Yêu cầu HS nắm được các dạng toán đã giải. − Chuẩn bị trước bài sau.
Phiếu học tập 1: Cho hàm số f(x) = x5. Khi đó f’(-2) bằng: a) –32 b) –80 c) 80 d) 16 Phiếu học tập 2: Cho hàm số y = x2006 có đồ thi (C). Phương trình tiếp tuyến với đồ thị (C) tại điểm M ∈ (C) có hoành độ x0 = -1 là: a) y = 2006x – 2005 b) y = -2006x –2005 c) y = 2006x – 2007 d) y = -2006x - 2007