Lek. Pse.docx

Lekcija Periodni Sistem ELemenata - Dimitrij Ivanović Mendeljejev 1869. godine formulisao Zakon periodičnosti prema relativnim atomskim masama. - Kasnije je utvrđeno da je bitno obilježe elementa atomski broj, pa je izmjenjena prvobitna formulacija i danas glasi: Osobine elemenata kao i osobine i oblici njihovih spojeva, pravilno se mijenjaju i periodično ponavljaju, ako se elementi redaju po rastućim atomskim brojevima. - U PSE elementi se redaju po rastućim atomskim brojevima (periode), dok se elementi sa sličnim osobinama stavljaju jedni ispod drugih (grupe). - U PSE ima 7 perioda koje se dijele na velike (1, 2, 3) i male (4, 5, 6) dok je sedma perioda nepopunjena. - Svaka perioda počinje alkalnim metalom, a završava halogenim elementom poslije kojih su plemeniti gasovi. - Grupse se dijele u podgrupe:

1. A (glavni elementi, popunjava se posljednja ljuska i to s i p-podljuska). 2. B (prelazni elementi, popunjava se d-podljuska predzadnje ljuske). 3. C (unutrašnji prelazni elementi, popunjava se fpodljuska unutrašnje ljuske, to su lantanidi i aktinidi). - Na osnovu položaja elementa u PSE može se zaključiti koje su im bitne osobine (promjene metalnih i nemetalnih osobina, tipovi veza koje grade atomi elemenata, tipovi spojeva, valencija, oksidacioni broj). - Bitne veličine atoma koje određuju osobine elemenata su: 1. Prečnik atoma u nm 2. Potencijal jonizacije u eV 3. Koeficijent elektronegativnosti - Povećanjem atomskog broja u periodi smanjuje se prečnik atoma, povećava se potencijal jonizacije i koeficijent elektronegativnosti tj. metalne osobine slabe, a nemetalne rastu. - Povećanjem atomskog broja u grupi povećava se prečnik atoma, smanjuje se potencijal jonizacije i

koeficijent elektronegativnosti tj. nemetalne osobine slabe, a metalne rastu.

Dodatak: - Elektronegativnost je sposobnost nekog atoma da privuče elektronski par koji unutar molekule dijeli s drugim atomom u kovalentnoj vezi. - Energija jonizacije ili jonizacioni potencijal (Ei) je energija potrebna da se ukloni jedan elektron iz izolovanog gasovitog atoma u njegovom osnovnom stanju.