Klimaatcompensatie

2 Achtergrond

Trouw Donderdag 26 november 2008

‘Met klimaatcompensatie Steeds meer mensen compenseren hun vliegreis door vrijwillig aan klimaatcompensatie te doen. Maar wat houdt dat compenseren nu eigenlijk in? En wat betekent het begrip ‘klimaatneutraal’?

Michiel de Vries

H

et meest milieuvervuilende vervoermiddel is het vliegtuig. Toch vliegen we massaal, steeds vaker en naar alsmaar verder gelegen oorden. Vliegen neemt van alle transportmiddelen op dit mo-

ment ongeveer 12 procent van de hoeveelheid uitstoot CO2 in beslag. Wat kunnen we daaraan doen? De luchtvaartmaatschappijen zeggen onderzoek te doen naar manieren om de CO2-uitstoot te verminderen. Sommigen,

zoals KLM, bieden tegenwoordig ook ‘klimaatcompensatie’ aan per gevlogen kilometers. Dit zogenoemde ‘klimaatneutraal vliegen’ is de laatste jaren enorm in trek bij de milieubewuste reiziger. Het maakt het in wezen mo-

gelijk om schuldeloos te vliegen en tegelijk duurzame projecten te steunen. Het werkt heel simpel. Met een kleine zes euro is via KLM een retourvlucht van Amsterdam naar New York, totaal 12.264 kilome-

Trouw Donderdag 26 november 2008

Achtergrond 3

komen we er echt niet’ ter, te compenseren. Dit kan berekend worden op de website van de luchtvaartmaatschappij. Maar wat gebeurt er met dat geld? En hoeveel mensen maken gebruik van deze functie? Met de zogenoemde ‘CO2ZEROservice’ investeert de luchtvaartmaatschappij in de ontwikkeling van projecten voor duurzame, schone energie. Te denken valt dan aan de aanleg van windmolenparken en zonne-energiegebieden, of de ontwikkeling van bio-energie. Deze projecten zijn goedgekeurd door een Gouden Standaard, een organisatie die door het Wereld Natuur Fonds is goedgekeurd. Behoefte KLM, die sinds maart dit jaar een deze dienst aanbiedt, zegt in een grote behoefte te voorzien. „Op dit moment gaat het om enkele honderden aanvragen per dag”, vertelt een woordvoerder. „Het aantal neemt nog steeds toe terwijl we er nauwelijks ruchtbaarheid aan hebben gegeven”. Naast KLM zijn er ook organisaties die zich als instelling volledig richten op klimaatcompensatie. Bezoekers van de websites treesfortrafel.nl (‘Laat het klimaat niet op hol slaan: plant een boom!’) of greenseat.nl (‘Maak van jouw stoel een groene stoel’) geven de mogelijkheid om de CO2 die je uitstoot te compenseren. Greenseat is een onderdeel van de Klimaat Neutraal Groep en is de grootste ‘compensatieinstelling’ van Nederland. Ook bedrijven kunnen via deze organisatie de uitstoot compenseren. Zo kunnen zakelijke klanten van TNT Post tegenwoordig klimaatneutraal post versturen, kan het bedrijf Ben & Jerry’s klimaatneutraal ijs verkopen en heeft het Concertgebouw in Amsterdam al een ‘klimaatneutraal’ concert

kunnen geven. Greenseat zelf richt zich voornamelijk op de luchtvaart. Twee maanden geleden maakte de organisatie de cijfers over 2007

‘Het gaat om enkele honderden aanvragen per dag’ Woordvoerder KLM

bekend. Directeur Niels Korthals Altes vertelt dat er in het jaar 2007 ‘vele tienduizenden stoelen’ zijn gecompenseerd. „We zien elk jaar een verdubbeling”, zegt hij. Korthals Altes concludeert dat de cosument steeds vaker klimaatneutraal vliegt en hij verwacht dat men ook in de toekomst vaker van zijn service gebruik zal gaan maken. Oorzaak voor deze stijging is volgens hem het feit dat de reiziger zich meer bewust is geworden van het klimaatprobleem. Met het geld dat Greenseat ontvangt wordt een - meestal buitenlands - energiebedrijf gefinancierd dat aan CO2-reductie doet. Deze gaat dan mogelijkerwijs over op een gasgestookte centrale waar eerder een kolencentrale stond. De vervuilende uitstoot van de vliegreis wordt dan gecompenseerd met de verminderde uitstoot van dit energiebedrijf, want gas stoot minder CO2 uit dan kolen. Ook zorgt Greenseat voor de aanplant van bomen. Klimaatneutraal Aan bovenstaande principes verlenen wij tegenwoordig de term ‘klimaatneutraal’. Critici vinden echter dat dit woord niet

klopt. Het klimaat is immers niet beheersbaar, zoals deze uitdrukking doet vermoeden. De Hier-campagne – waarin goede doelen en milieuorganisaties samenwerken – bedacht het keurmerk klimaatneutraal om schone productiemethoden te stimuleren. Doel van deze organisatie is onder andere Nederland op te roepen tot ‘ander gedrag’. HIER definiert klimaatneutraal als ‘zonder invloed op het klimaat’. Niet alleen in Nederland, ook in de rest van de wereld leggen steeds meer organisaties zich toel op het compenseren van CO2. We hebben het dan over een vrijwillige markt, die niet verward moet worden met de emissiehandel uit het Kyotoverdrag. In de rapporten van de State of the Voluntary Carbon Markets van de afgelopen twee jaar (2007 en 2008) komt naar

‘Het klinkt alsof vliegen geen kwaad kan als je compenseert’ Paul Peeters, onderzoeker voren dat er in 2006 96,7 en in 2007 330,8 miljoen dollar is geïnvesteerd. De observatie van de onderzoekers is dat de markt ook in 2008 verder zal groeien. Vraagtekens Over de duurzaamheid van klimaatcompensatie zetten veel wetenschappers vraagtekens. Zo ageerde bioloog Midas Dekker eerder dit jaar in Zembla tegen het idee om CO2 uitstoot te compenseren door bomen te planten. „Hoe komen we aan het CO2 probleem? Omdat wij

de bomen die in miljoenen jaren gegroeid zijn – en waar steenkool van gemaakt is – aan het opbranden zijn. (...) Nou, daar krijg je rook van – CO2. En nou denken wij dat met die paar boompjes die in onze levenstijd geplant kunnen worden dat we die rommel wel even de lucht uit zullen halen?” Paul Peeters doet voor de NHTV Internationale Hogeschool Breda onderzoek naar de materie rond het compenseren van vliegreizen. „Het aantal aanbieders blijft maar groeien en dit gaat zeker nog wel een tijdje door, dat zie je ook buiten Nederland”, is zijn observatie. Volgens hem leidt compensatie af van de werkelijke uitdaging: een serieuze vermindering van de emissies. Hoewel niet compenseren volgens hem slechter is, heeft hij bezwaren tegen de huidige ontwikkeling. „Het denken in termen als ‘klimaatneutraal vliegen’ blokkeert de klimaatdiscussie. Het klinkt alsof vliegen geen kwaad kan als je compenseert.” Onheldere communicatie Als je duidelijk maakt dat je ‘beter niet kan vliegen, maar dat je eventueel wel kunt compenseren’ vindt Peeters onheldere communicatie. Beter is het om de werkelijke reductiemogelijkheden aan te prijzen, zoals dichterbij blijven en minder vaak op vakantie gaan. Peeters: „Op de websites waar je je uitstoot kan compenseren gaat het nauwelijks over het klimaatprobleem. Als we met z’n allen op deze manier zo doorgaan dan komen we er echt niet. Zo houden we de uitstoot hetzelfde. Je kunt veel beter niet vliegen en toch windmolens plaatsen. Dan pas boeren we vooruit. Mensen moeten zich gaan afvragen: heb ik nou echt dat vliegtuig nodig?”

4 Bronnen

Trouw Donderdag 26 november 2008

Bronnen Schriftelijk: • Bayon, R., K. Hamilton, D. Higgins, G. Turner (2007) State of the Voluntary Carbon Markets 2007: Picking Up Steam. The World Bank Carbon Finance Unit. • Hamilton, K., T. Marcello, M. Sjardin & G. Xu (2008): Forging a Frontier: State of the Voluntary Carbon Markets 2008. Plaats onbekend. • HIER klimaatcampagne (2008): Klimaatneutraal: een levensstijl [online] http://www.hier.nu/klimaat/ klimaatneutraal.html (laatst geraadpleegd 27 november 2008) • Peeters, P. (2007): Klimaatverandering en toerisme. Grenzen aan de klimaatruimte? Bijdrage aan de Nederlands-Vlaamse Vrijetijdsstudiedag 2007, Breda. (e-mail: [email protected]) • Straver, F. (2008): Klimaatneutraal is meer dan goede sier, Trouw, 25 februari 2008 • Trees for Travel Stichting (2008): vlieg klimaatneutraal [online] http://www.treesfortravel.nl/treesfortravel.html (laatst geraadpleegd 27 november 2008). • Trees for Travel Stichting (2006): Planten voor de toekomst, Jaarverslag 2006. • VARA Zembla (2008): Het CO2 alibi, 2 maart 2008. • Wereld Natuur Fonds (2007): Wereld Natuur Fonds sluit contract met KLM over Broeikasgas, pers bericht, 13 juli 2007 [online] http://www.wnf.nl/nl/actueel/nieuws/index.cfm?uNewsID=2791 (laatst geraadpleegd 27 november 2008). Gesproken: Paul Peeters, NHTV Internationale Hogeschool Breda Luchtvaartmaatschappij KLM (woordvoerder) Niels Korthals Altes, directeur Greenseat