Istoria B Gymnasiou

USZR 2CIG

ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÊÁÉ ÍÅÏÔÅÑÇ ÉÓÔÏÑÉÁ ´ ÃÕÌÍÁÓÉÏÕ

USZR 2CIG

ÊÜèå ãíÞóéï áíôßôõðï öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí åêäüóåùí ÂÏËÏÍÁÊÇ

ÉSBN: 978-960-381-319-4 (C) 2006 Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç Ìáõñïìé÷Üëç 41 & Âáëôåôóßïõ, ÁèÞíá Ôçë.:210 3608065, Fax: 210 3608197 www.volonaki.gr, mail: [email protected]

ÇëåêôñïíéêÞ óåëéäïðïßçóç: Í. Áëåîüðïõëïò

USZR 2CIG

ÄÝóðïéíá Êáôóßêç

ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÊÁÉ ÍÅÏÔÅÑÇ ÉÓÔÏÑÉÁ ´ ÃÕÌÍÁÓÉÏÕ

USZR 2CIG

USZR 2CIG

ÐÑÏËÏÃÏÓ

Ô

ï âéâëßï ôçò ´ ôÜîçò ôïõ Ãõìíáóßïõ áíáöÝñåôáé óôç ÌåóáéùíéêÞ êáé Íåüôåñç ðåñßïäï ôçò ÅõñùðáúêÞò Éóôïñßáò Ýùò ôï 18ï áéþíá, ðáñáêïëïõèþíôáò ôç äéáöïñåôéêÞ ðïñåßá êáé åîÝëéîç ôïõ

áíáôïëéêïý êáé ôïõ äõôéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò. ÁíáöÝñåôáé óôç ìåôåîÝëéîç ôïõ áíáôïëéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò óå âõæáíôéíü êáé ðáñáêïëïõèåß ôçí éóôïñéêÞ ôïõ ðïñåßá Ýùò ôç äýóç ôïõ. ÅîåôÜæåé åðßóçò ôçí åîÝëéîç ôïõ äõôéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò, ôç äçìéïõñãßá ôùí åõñùðáúêþí êñáôþí êáé ôéò áíáêáôáôÜîåéò ðïõ óõíôåëÝóôçêáí óôç ìåôáìåóáéùíéêÞ åõñùðáúêÞ êïéíùíßá. ÔÝëïò áíáöÝñåôáé óôçí êáôÜóôáóç ôïõ åëëçíéóìïý êÜôù áðü ôç âåíåôéêÞ êáé ïèùìáíéêÞ êõñéáñ÷ßá êáé óôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíåôÝëåóáí óôç äéáìüñöùóç ôçò åèíéêÞò ôïõò óõíåßäçóçò êáé óôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõ ãéá ôïí áãþíá ôçò áíåîáñôçóßáò. Ôï âïÞèçìÜ ìáò áõôü ðéóôåýïõìå üôé èá êáôáôïðßóåé êáôÜ ôñüðï ðïëý áðïôåëåóìáôéêü ôï ìáèçôÞ óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ìåëåôÞóåé áõôÞí ôç ìáêñÜ êáé åíäéáöÝñïõóá éóôïñéêÞ ðåñßïäï. Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç

USZR 2CIG

USZR 2CIG

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ ÊÅÖÁËÁÉÏ ÐÑÙÔÏ: ÏÉ ÐÑÙÔÏÉ ÁÉÙÍÅÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (330-717)

É. Ç ÌÅÔÅÎÅËÉÎÇ ÔÏÕ ÑÙÌÁÚÊÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ 1. Áðü ôç Ñþìç óôç ÍÝá Ñþìç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 2. Åîåëßîåéò ùò ôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áéþíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 3. Ç ðÜëç ôçò Ïñèïäïîßáò ìå ôéò áéñÝóåéò êáé ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá . . . . . . . . . . . . . . . . .29 ÉÉ. ÅÎÙÔÅÑÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ ÊÁÉ ÁÍÁÄÉÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ 1. Ï Éïõóôéíéáíüò êáé ôï Ýñãï ôïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 2. Ï ÇñÜêëåéïò êáé ç äõíáóôåßá ôïõ (610-717) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò ðñþôïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

ÊÅÖÁËÁÉÏ ÄÅÕÔÅÑÏ: ËÁÏÉ ÓÔÏ ÐÅÑÉÃÕÑÏ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÍÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ É. Ï ÂÁËÊÁÍÉÊÏÓ ÊÏÓÌÏÓ ÊÁÔÁ ÔÏÍ ÌÅÓÁÉÙÍÁ 1. Ïé ÓëÜâïé êáé ïé ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôï ÂõæÜíôéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 2. Ïé Âïýëãáñïé êáé ïé ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôï ÂõæÜíôéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 ÉÉ. ÊÏÓÌÏÓ ÔÏÕ ÉÓËÁÌ ÊÁÔÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏÄÏ ÔÏÕ ÌÅÓÁÉÙÍÁ 1. Ç åîÜðëùóç ôùí ÁñÜâùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 2. Ôï åìðüñéï êáé ï ðïëéôéóìüò ôïõ ÉóëÜì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò äåõôÝñïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 ÊÅÖÁËÁÉÏ ÔÑÉÔÏ: ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÌÅÃÁËÇÓ ÁÊÌÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ É. ÐÁÃÉÙÓÇ ÂÕÆÁÍÔÉÍÇÓ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁÓ ÓÔÁ ÂÁËÊÁÍÉÁ ÊÁÉ ÓÔÇÍ Ì. ÁÓÉÁ 1. Ç äéáìüñöùóç ôçò ìåóáéùíéêÞò åëëçíéêÞò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò . . . . . . . . . . . . . .88 2. Ç ìåôáâáôéêÞ åðï÷Þ: Ïé Ýñéäåò ãéá ôçí ëáôñåßá ôùí åéêüíùí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95 3. Ç âáóéëåßá ôïõ Ìé÷áÞë ô êáé ç áõãÞ ôçò íÝáò åðï÷Þò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 4. Ç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý óôïõò Ìïñáâïýò êáé ôïõò ÂïõëãÜñïõò . . . . . . . . . . . . . .111 5. Ç ÂõæáíôéíÞ åðïðïéßá. Åðéêïß áãþíåò êáé åðÝêôáóç ôçò Áõôïêñáôïñßáò . . . . . . . . . . . .117 6. Ç ßäñõóç, ç åîÝëéîç êáé ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôïõ Ñùóéêïý êñÜôïõò . . . . . . . . . . . . . . . . .123 7. Ó÷Ýóåéò Âõæáíôßïõ-Äýóçò. Áãþíåò ãéá ôç äéáôÞñçóç ôùí éôáëéêþí êôÞóåùí . . . . . . . . .128 ÉÉ. ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÊÁÉ ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ 1. Ïé åîåëßîåéò óôçí ïéêïíïìßá êáé ôçí êïéíùíßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 2. Ç íïìïèåóßá ôçò ÌáêåäïíéêÞò Äõíáóôåßáò êáé ç óýãêñïõóÞ ôçò ìå ôïõò "äõíáôïýò" .146 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò ôñßôïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150 ÊÅÖÁËÁÉÏ ÔÅÔÁÑÔÏ: ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÊÑÉÓÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (1025-1453)

É. Ç ÅÎÁÓÈÅÍÇÓÇ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ÊÁÉ ÔÏ Ó×ÉÓÌÁ ÌÅ ÔÇ ÄÕÓÇ 1. Ç êñßóç êáé ïé áðþëåéåò ôçò áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôùí 11ï áé. (1025-1081) . . . . . . . . .166 2. Ïé Êïìíçíïß êáé ç ìåñéêÞ áíáäéïñãÜíùóç ôçò áõôïêñáôïñßáò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171 3. Ç åíåôéêÞ ïéêïíïìéêÞ äéåßóäõóç êáé ôï ó÷ßóìá ôùí Åêêëçóéþí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177

USZR 2CIG

ÉÉ. ÏÉ ÓÔÁÕÑÏÖÏÑÉÅÓ ÊÁÉ ÏÉ ÓÕÍÅÐÅÉÅÓ ÔÏÕÓ ÃÉÁ ÔÏ ÂÕÆÁÍÔÉÏ 1. Ïé óôáõñïöïñßåò êáé ç ðñþôç Üëùóç ôçò Ðüëçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .184 2. Ç ðåñßïäïò ôçò Ëáôéíïêñáôßáò êáé ôá åëëçíéêÜ êñÜôç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190 ÉÉÉ. ÁÍÁÓÕÓÔÁÓÇ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ÊÁÉ ÕÐÏÔÁÃÇ ÓÔÏÕÓ ÏÈÙÌÁÍÏÕÓ 1. Ç åîÜðëùóç ôùí Ôïýñêùí êáé ôåëåõôáßåò ðñïóðÜèåéåò ãéá áíÜó÷åóÞ ôïõò . . . . . . . . .197 2. Ç ¢ëùóç ôçò Ðüëçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò ôåôÜñôïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209

ÊÅÖÁËÁÉÏ ÐÅÌÐÔÏ: Ï ÐÏËÉÔÉÓÌÏÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ

1. Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôï ÂõæÜíôéï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 2. ÂõæáíôéíÞ Ãñáììáôåßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229 3. ÅðéóôÞìç êáé ôå÷íïëïãßá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241 4. ÅéêáóôéêÝò ÔÝ÷íåò êáé ÌïõóéêÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò ðÝìðôïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252

ÊÅÖÁËÁÉÏ ÅÊÔÏ: Ç ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÅÕÑÙÐÇ

É. Ç ÅÎÅËÉÎÇ ÔÇÓ ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇÓ ÅÕÑÙÐÇÓ ÌÅÔÁ ÔÇ ÌÅÔÁÍÁÓÔÅÕÓÇ ÔÙÍ ËÁÙÍ ( 5ïò 10ïò áéþíáò )…… 1. Ïé óõíÝðåéåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí ãéá ôçí Åõñþðç . . . . . . . . . .260 2. Ï ÊïñëïìÜãíïò êáé ç åðï÷Þ ôïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269 3. Ç öåïõäáñ÷ßá óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276 ÉÉ. ÄÉÁÌÏÑÖÙÓÇ ÔÇÓ ÄÕÔÉÊÇÓ ÅÕÑÙÐÇÓ ÊÁÔÁ ÔÁ ÔÅËÇ ÔÏÕ ÌÅÓÁÉÙÍÁ 1. ÐïëéôéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò (11ïò - 15ïò áéþíáò) . . . . . . . . . . . .290 2. Ï ñüëïò ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé ôùí ìïíáóôçñßùí óôçí ïñãÜíùóç ôçò æùÞò êáôÜ ôïí ìåóáßùíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307 3. Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôçí ìåóáéùíéêÞ Åõñþðç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314 4. Ëïãïôå÷íßá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íç ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319 ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò Ýêôïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .327

ÊÅÖÁËÁÉÏ ÅÂÄÏÌÏ: Ç ÅÕÑÙÐÇ ÓÔÏÕÓ ÍÅÏÔÅÑÏÕÓ ×ÑÏÍÏÕÓ É. ÏÉ ÁÍÁÊÁÔÁÔÁÎÅÉÓ ÓÔÇ ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÅÕÑÙÐÁÚÊÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ 1. Ïé áíáêáëýøåéò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .346 2. ÁíáãÝííçóç êáé Áíèñùðéóìüò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .354 3. Ç ÈñçóêåõôéêÞ Ìåôáññýèìéóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .368 4. ÐïëéôéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò åîåëßîåéò (15ïò - 18ïò áéþíáò) . . . . . . . . . . . . .378 5. Åîåëßîåéò óôá ÃñÜììáôá, ôéò ÅðéóôÞìåò êáé ôéò ÔÝ÷íåò (17ïò - 18ïò áéþíáò) . . . . . . . .392 ÉÉ. Ï ÅËËÇÍÉÓÌÏÓ ÕÐÏ ÂÅÍÅÔÉÊÇ ÊÁÉ ÏÈÙÌÁÍÉÊÇ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁ ÁóêÞóåéò êáé ëýóåéò åâäüìïõ Êåöáëáßïõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .413

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 1ï ÏÉ ÐÑÙÔÏÉ ÁÉÙÍÅÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ( 330-717 ) É. Ç ÌÅÔÅÎÅËÉÎÇ ÔÏÕ ÑÙÌÁÚÊÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ ÉÉ. ÅÎÙÔÅÑÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ ÊÁÉ ÁÍÁÄÉÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ

USZR 2CIG

USZR 2CIG

ÏÉ ÐÑÙÔÏÉ ÁÉÙÍÅÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (330 - 717) ÂõæÜíôéï Ôï ÷ñéóôéáíéêü êñÜôïò ôçò åëëçíïñùìáúêÞò ÁíáôïëÞò ðïõ áíáäýèçêå ìÝóá áðü ôïõò êüëðïõò ôïõ Ñùìáúêïý êñÜôïõò ÂõæÜíôéï – Âõæáíôéíïß o ìåôáãåíÝóôåñïé üñïé Ïé êÜôïéêïé ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò áõôïðñïóäéïñßæïíôáí ìå ïíïìáóßåò ðïõ äÞëùíáí ôç ñùìáúêÞ ðñïÝëåõóç ôïõ êñÜôïõò: Ñùìáßïé - Ñùìçïß Ñùìáíßá - Ðïëéôåßá - ÊñÜôïò Ñùìáßùí Aíáôïëéêü Ñùìáúêü ÊñÜôïò: ìåôáìïñöþèçêå óå Âõæáíôéíü – Ïé êõñéüôåñïé óôáèìïß áõôÞò ôçò ðïñåßáò Þôáí: 1) Ç åîßóùóç ôùí äéêáéùìÜôùí ôùí ÷ñéóôéáíþí ìå ôá äéêáéþìáôá ôùí Üëëùí èñçóêåõôéêþí ïìÜäùí. 2) Ç ßäñõóç ôçò Êùí/ðïëçò åðß Êùí/íïõ Á´ 3) Ç áíÜäåéîç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý óå êñáôéêÞ èñçóêåßá. 4) Ç äéáßñåóç ôçò áõôïêñáôïñßáò åðß Èåïäïóßïõ Á´ (379 - 395) 1) 2) 3) 4)

4ïò - 5ïò áé.: Ôï Áíáôïëéêü Ñùìáúêü ÊñÜôïò: áðÝêñïõóå ôïõò Ãåñìáíïýò áðÝêôçóå èñçóêåõôéêÞ ïìïéïãÝíåéá åîáóöÜëéóå ïéêïíïìéêÞ óôáèåñüôçôá êáé ðáñÝìåéíå ìåãÜëç äéåèíÞò äýíáìç ùò ôá ìÝóá ôïõ 6ïõ áéþíá.

6ïò áé.: ÉÏÕÓÔÉÍÉÁÍÏÓ (527 - 565): 1) åíßó÷õóå ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá 2) åðéäßùîå íá áíáóõóôÞóåé ôç ÑùìáúêÞ ÏéêïõìÝíç 3) êáôÝëõóå ôá ãåñìáíéêÜ êñÜôç, á ë ë Ü 4) åîÜíôëçóå ôï êñÜôïò ïéêïíïìéêÜ ôÝëç 6ïõ áé.: ðïëýðëåõñç êñßóç óôï ÂõæÜíôéï o 7ïò áé.: ìåôáâïëÝò êáé ìåôáññõèìßóåéò 7ïò áé.: (Äõíáóôåßá Çñáêëåßïõ) o ìåßùóç âõæáíôéíÞò éó÷ýïò, ëüãù áñáâéêþí åðéèÝóåùí Âáèìéáßá ìåôáâïëÞ öõóéïãíùìßáò ôïõ êñÜôïõò: Ñùìáúêü êñÜôïò o ÷ñéóôéáíéêÞ áõôïêñáôïñßá åëëçíéêÞò ÁíáôïëÞò, Âõæáíôéíü êñÜôïò 4ïò - 5ïò áé.: Ôï Äõôéêü Ñùìáúêü ÊñÜôïò: 1) äÝ÷èçêå ôéò åéóâïëÝò ôùí "âáñâÜñùí" (:ãåñìáíéêÜ öýëá êáé Ïýííïé) 2) äçìéïõñãÞèçêáí ãåñìáíéêÜ âáóßëåéá 3) ïäçãÞèçêå óå ðôþóç (ôÝëç 5ïõ áé.)

11

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

É. Ç ÌÅÔÅÎÅËÉÎÇ ÔÏÕ ÑÙÌÁÚÊÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ 1. Áðü ôç Ñþìç óôç ÍÝá Ñþìç Ðåñßëçøç Ìå ôçí åðéêñÜôçóç ôùí Êùí/íïõ Á´ Ýíáíôé ôùí áíôéðÜëùí ôïõ åãêáéíéÜæåôáé ìßá íÝá ðåñßïäïò óôçí éóôïñßá ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò. Ï íÝïò áõôïêñÜôïñáò Ý÷åé óõíäÝóåé ôï üíïìÜ ôïõ ìå ôçí ßäñõóç ôçò íÝáò ðñùôåýïõóáò ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò (Êùíóôáíôéíïýðïëç) óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ êáé ôçí åõíïúêÞ ãéá ôïõò ÷ñéóôéáíïýò èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ ðïõ áêïëïýèçóå. Ï Êùí/íïò Á´ ðñïêåéìÝíïõ íá áíïñèþóåé ôï êñÜôïò ðïõ êëïíéæüôáí áðü äéÜöïñá ðñïâëÞìáôá, ðÞñå ôá áêüëïõèá ìÝôñá: 1) ´Éäñõóå íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï (Êùí/ðïëç), 2) Áíáãíþñéóå ôï äéêáßùìá ôçò Üóêçóçò ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ëáôñåßáò, 3) ÊáèéÝñùóå ôç äéÜêñéóç ôçò ðïëéôéêÞò áðü ôç óôñáôéùôéêÞ åîïõóßá êáé 4) ´Åêïøå êáé êõêëïöüñçóå Ýíá ðïëý óôáèåñü ÷ñõóü íüìéóìá. á. ´Éäñõóç ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò Ôï 324 ôçò ï Êùí/íïò Á´ áöïý íßêçóå ôï Ëéêßíéï, Ýìåéíå ìïíïêñÜôïñáò êáé áðïöÜóéóå ôçí ßäñõóç íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ, ãéáôß åß÷å: á) ìïíáäéêÞ ãåùðïëéôéêÞ èÝóç êáé â) ìåãÜëç åìðïñéêÞ óçìáóßá. Ïé ëüãïé ðïõ åðÝâáëáí áõôÞ ôçí áðüöáóç Þôáí ïé åîÞò: 1) Ç ÁíáôïëÞ äéÝèåôå áêìáßï ðëçèõóìü êáé ïéêïíïìßá, 2) Ïé ÷ñéóôéáíïß óôïõò ïðïßïõò óôçñß÷èçêå ðïëéôéêÜ ï Êùí/íïò Þôáí ðïëõðëçèÝóôåñïé óôçí ÁíáôïëÞ, 3) Ïé ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò ÁíáôïëÞò êëïíßæïíôáí áðü èñçóêåõôéêÝò óõãêñïýóåéò, 4) Áðü ôï ÂõæÜíôéï Þôáí åõêïëüôåñç ç áíôéìåôþðéóç ôùí íÝùí å÷èñþí (Ãüôèùí êáé Ðåñóþí) Ç áíïéêïäüìçóç ôïõ Âõæáíôßïõ Ýãéíå óýìöùíá ìå ôï ñùìáúêü ñõìïôïìéêü ó÷Ýäéï. Ç ðüëç ðñïéêßóôçêå ìå íÝá ôåß÷ç, åðéâëçôéêÝò ëåùöüñïõò, êáé ôï öüñïõì ôïõ Êùí/íïõ êáé óôïëßóôçêå ìå ëáìðñÜ Ýñãá ôÝ÷íçò. Óôéò 11 ÌáÀïõ 330 ôåëÝóôçêáí ôá åãêáßíéá ôçò ðüëçò ðïõ ðÞñå ôï üíïìá ôïõ éäñõôÞ ôçò (Êùíóôáíôéíïýðïëç). Ç Êùí/ðïëç Þ ÍÝá Ñþìç âáèìéáßá áðÝêôçóå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ÷ñéóôéáíéêÞò ðüëçò, äéüôé åêåß ïéêïäïìÞèçêáí ðïëëÝò åêêëçóßåò. ÐáñÜëëçëá ç ðüëç ðáñïõóßáóå ñáãäáßá ðëçèõóìéáêÞ áýîçóç, êáôïñèþíïíôáò ìÝóá óå äýï áéþíåò íá îåðåñÜóåé ôï ðñüôõðü ôçò, äçëáäÞ ôçí ÐáëáéÜ Ñþìç.

â. èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ Ï Êùí/íïò Á´ áêïëïýèçóå åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü, êé áõôü ðéóôïðïéåßôáé 12 áðü ôéò åîÞò åíÝñãåéåò:

USZR 2CIG

1) Ôï 312, ìåôÜ ôç íßêç ôïõ åðß ôïõ Ìáîåíôßïõ, ìåôÝöåñå ôï ìïíüãñáììá ôïõ ×ñéóôïý (×ñéóôüãñáììá) áðü ôç óôñáôéùôéêÞ óçìáßá óôá íïìßóìáôÜ ôïõ. 2) Ôï 313 õðÝãñáøå ìå ôï Ëéêßíéï ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí ìå ôï ïðïßï íïìéìïðïßçóå ôç ÷ñéóôéáíéêÞ èñçóêåßá. 3) Ôï 324 áöïý íßêçóå ôï Ëéêßíéï êé Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò, óôñÜöçêå ðñïò ôçí ÁíáôïëÞ, üðïõ Þôáí ðïëõðëçèÝóôåñï ôï ÷ñéóôéáíéêü óôïé÷åßï, êáé ßäñõóå ôï íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï. 4) Ôï 324 Ýðáøå ïñéóôéêÜ ôïõò äéùãìïýò åíáíôßïí ôùí ÷ñéóôéáíþí. 5) ÅîÝäùóå ðïëëïýò íüìïõò åõíïúêïýò ãéá ôïõò ÷ñéóôéáíïýò. 6) Ôï 325 óõãêÜëåóå ôçí Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò ãéá ôçí åéñÞíåõóç ôçò åêêëçóßáò êáé ôçò áõôïêñáôïñßáò. Ç Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò äéáôýðùóå ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò Ýíáíôé ôùí áéñÝóåùí.

330 – 717

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  ÌÝôñá áíüñèùóçò ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò:  ´Éäñõóç íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ (Êùí/ðïëç) Êùí/íïò Á´  Áíáãíþñéóç äéêáéþìáôïò Üóêçóçò ÷ñéóôéáíéêÞò ëáôñåßáò.  ÊáèéÝñùóç äéÜêñéóçò ðïëéôéêÞò áðü óôñáôéùôéêÞ åîïõóßá.  ÊïðÞ êáé êõêëïöïñßá íÝïõ íïìßóìáôïò (÷ñõóïý). á. ´Éäñõóç ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò  íéêÜ ôï Ëéêßíéï (áýãïõóôïò áíáôïë. ÊñÜôïõò) 324 ì.×.: ï Êùí/íïò Á´  ãßíåôáé ìïíïêñÜôïñáò  áðïöáóßæåé ôçí ßäñõóç íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ  Ôï íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï (íÝá ðñùôåýïõóá) • éäñýåôáé óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ • Ý÷åé ìïíáäéêÞ ãåùðïëéôéêÞ èÝóç (óôáõñïäñüìé áíÜìåóá óå Áóßá êáé Åõñþðç, Åýîåéíï Ðüíôï êáé Ìåóüãåéï) • Ý÷åé ìåãÜëç åìðïñéêÞ óçìáóßá  Ëüãïé ßäñõóçò íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ 1. ÁíáôïëÞ: o áêìáßïò ðëçèõóìüò êáé ïéêïíïìßá 2. Ïé ÷ñéóôéáíïß: o ðïëõðëçèÝóôåñïé óôçí ÁíáôïëÞ 3. ÌåãÜëåò ðüëåéò ÁíáôïëÞò: o èñçóêåõôéêÝò óõãêñïýóåéò 4. Áðü ÂõæÜíôéï: o åõêïëüôåñç ç áðüêñïõóç ôùí å÷èñþí: Ãüôèùí (óôï Äïýíáâç) êáé Ðåñóþí (óôïí ÅõöñÜôç)  Öõóéïãíùìßá íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ (Êùí/ðïëçò) • ÏéêïäïìÞèçêå óýìöùíá ìå ôï ñõìïôïìéêü ó÷Ýäéï ôçò Ñþìçò. • ÍÝá ôåß÷ç • ÅðéâëçôéêÝò ëåùöüñïé

13

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

• Öüñïõì (ðëáôåßá) Êùí/íïõ • Äéáêüóìçóç ìå ëáìðñÜ Ýñãá ôÝ÷íçò, üðùò: ôï Éåñüí ÐáëÜôéïí ôï êôßñéï ôçò ÓõãêëÞôïõ Üëëá äçìüóéá êôßñéá: åêêëçóßåò, ëïõôñÜ, äåîáìåíÝò ê.Ü. • Âáèìéáßá áðüêôçóç ÷áñáêôçñéóôéêþí ÷ñéóôéáíéêÞò ðüëçò. • Ñáãäáßá ðëçèõóìéáêÞ áíÜðôõîç. • 11 Ìáßïõ 330:  åãêáßíéá Êùí/ðïëçò â. èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ Êùí/íïò Á´: åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü 312: ÌåôÝöåñå ôï ×ñéóôüãñáììá áðü ôá ëÜâáñá óôï íüìéóìá 313: ÕðÝãñáøå ìå ôï Ëéêßíéï ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí oáíáãíþñéóç åëåõèåñßáò Üóêçóçò ëáôñåßáò óôïõò ÷ñéóôéáíïýò. 324: ÓôñÜöçêå óôçí ÁíáôïëÞ, üðïõ Þôáí ôï ðïëõðëçèÝóôåñï ÷ñéóôéáíéêü óôïé÷åßï, üôáí Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò. 324: ´Åðáøå ïñéóôéêÜ ôïõò äéùãìïýò åíáíôßïí ôùí ÷ñéóôéáíþí. o åîÝäùóå ðïëëïýò íüìïõò åõíïúêïýò ãéá ôïõò ÷ñéóôéáíïýò. 325: ÓõãêÜëåóå ôçí Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò. ÓÊÏÐÏÓ ÅÑÃÏ

 ÅéñÞíåõóç ôçò åêêëçóßáò êáé ôçò áõôïêñáôïñßáò.  Á´ ÏéêïõìåíéêÞò Óõíüäïõ: Äéáôýðùóå ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò Ýíáíôé ôùí áéñÝóåùí.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

ÍÝá Ñþìç (óåë. 7) ¸ôóé ïíïìáæüôáí ç Êùíóôáíôéíïýðïëç, åðåéäÞ åß÷å ùò ðñüôõðü ôçò ôçí ÐáëáéÜ Ñþìç. ×ñéóôüãñáììá (óåë. 8) Ôï ìïíüãñáììá ôïõ ×ñéóôïý. Óçìáíôéêü ÷ñéóôéáíéêü óýìâïëï. ×ñçóéìïðïéüôáí óôá ëÜâáñá (óôñáôéùôéêÝò óçìáßåò) ôùí óôñáôéùôþí ôïõ Êùí/íïõ Á´ êáé áñãüôåñá óôá ÷ñõóÜ íïìßóìáôá ðïõ êáèéåñþèçêáí áð' áõôüí. ÄéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí (óåë. 8) ÕðïãñÜöôçêå áðü ôïí Êùí/íï êáé ôï Ëéêßíéï ôï 313. Ìå ôï äéÜôáãìá áõôü ðáñá÷ùñÞèçêå áðüëõôç åëåõèåñßá óôïõò êáôïßêïõò ôçò áõôïêñáôïñßáò íá áêïëïõèïýí üðïéá èñçóêåßá Þèåëáí (áíåîéèñçóêåßá). ´Åôóé áíáãíùñßóôçêå êáé óôïõò ×ñéóôéáíïýò ç åëåõèåñßá Üóêçóçò ôçò ëáôñåßáò ôïõò êáé åîßóùóå ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò ìå áõôÜ ôùí Üëëùí èñçóêåéþí ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò, (íïìéìïðïßçóç ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý). Ùóôüóï ïé äéùãìïß êáôÜ ôùí ÷ñéóôéáíþí Ýðáøáí ïñéóôéêÜ ìåôÜ ôï 324 üôáí ï Êùí/íïò Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò.

14

USZR 2CIG

ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò (óåë. 8) ÓõíÝäñéï åðéóêüðùí áð' üëåò ôéò åðáñ÷ßåò ôïõ Ïéêïõìåíéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò ãéá ôçí åðßëõóç åêêëçóéáóôéêþí ðñïâëçìÜôùí. Ç Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò óõãêëÞèçêå áðü ôïí Êùí/íï Á´ ôï 325 óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò ìå óêïðü ôçí åéñÞíåõóç ôçò åêêëçóßáò êáé êáô' åðÝêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò, ëüãù ôùí áéñÝóåùí ðïõ åß÷áí åìöáíéóèåß. Ç Óýíïäïò áõôÞ äéáôýðùóå ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò Ýíáíôé ôùí áéñÝóåùí.

330 – 717

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Êùí/íïò Á´ (óåë. 7) Ñùìáßïò áõôïêñÜôïñáò (306 - 337). Ôï 324 Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò åîïõäåôåñþíïíôáò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ. ÕðïóôÞñéîå ôï ×ñéóôéáíéóìü. ÌåôÝöåñå ôçí ðñùôåýïõóá ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò áðü ôç Ñþìç óôï ÂõæÜíôéï. Ëéêßíéïò (óåë. 7) Áýãïõóôïò ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò. Ôï 313 õðÝãñáøå ìå ôïí Êùí/íï Á´ ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí. Ôï 324 óõãêñïýóôçêå ìå ôïí Êùí/íï êáé çôôÞèçêå áð' áõôüí. ÌáîÝíôéïò (óåë. 8) Ñùìáßïò áõôïêñÜôïñáò (306 - 312). Ôï 312 óõãêñïýóôçêå ìå ôïí Êùí/íï Á´ êáé çôôÞèçêå áð' áõôüí.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

312

Íßêç ôïõ Êùí/íïõ åðß ôïõ Ìáîåíôßïõ

313

ÄéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí

324

Ï Êùí/íïò Á´ íéêÜ ôï Ëéêßíéï ãßíåôáé ìïíïêñÜôïñáò êáé áðïöáóßæåé ôçí ßäñõóç íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò

325

Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò (Íßêáéá Âéèõíßáò)

11 ÌáÀïõ 330

Åãêáßíéá Êùí/ðïëçò (Þ ÍÝáò Ñþìçò)

15

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ 1. Ìå áöïñìÞ ôçí åéêüíá ôïõ ÃáëáôÜ êáé ôï ðïßçìá ôïõ ÐáëáìÜ êáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ÷Üñôç êáé ôçò áöÞãçóçò óõæÞôçóå ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò ãåùãñáöéêÞò èÝóçò êáé ôïí éóôïñéêü ñüëï ðïõ äéáäñáìÜôéóå ç Ðüëç áíÜ ôïõò áéþíåò. Ðáñáôçñþíôáò ôçí åéêüíá ôïõ ÃáëáôÜ êáé ôïí ÷Üñôç, ðïõ óõìðëçñþíïõí ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, äéáðéóôþíïõìå üôé ç èÝóç ôçò Ðüëçò åß÷å ðïëëÜ ðëåïíåêôÞìáôá áðü ãåùãñáöéêÞ, åðéêïéíùíéáêÞ, ãåùðïëéôéêÞ - óôñáôçãéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ Üðïøç. Áðü ãåùãñáöéêÞ êáé åðéêïéíùíéáêÞ Üðïøç âñéóêüôáí óå ðïëý ï÷õñÞ èÝóç, óôï óçìåßï üðïõ åíþíåôáé ï Åýîåéíïò Ðüíôïò ìå ôçí Ðñïðïíôßäá - Ìåóüãåéï êáé ç Áóßá ìå ôçí Åõñþðç. Áðü ôá ôñßá ìÝñç õðÞñ÷å èÜëáóóá, åíþ áð' ôï ìÝñïò ôçò îçñÜò Þôáí ðïëý åýêïëï íá ï÷õñùèåß ìå éó÷õñü ôåß÷ïò. Áðü óôñáôçãéêÞ Üðïøç ç èÝóç ôçò Þôáí ðëåïíåêôéêÞ, êáèþò Þôáí êïíôÜ óôéò åóôßåò êéíäýíïõ ôçò áõôïêñáôïñßáò, äçëáäÞ óôï Äïýíáâç êáé óôïí ÅõöñÜôç, áðü üðïõ áðåéëïýóáí ïé Ãüôèïé êáé ïé ÐÝñóåò. Ðïëý óçìáíôéêÞ Þôáí ç èÝóç ôçò êáé áðü ïéêïíïìéêÞ Üðïøç, äéüôé âñéóêüôáí ðÜíù óôï óôáõñïäñüìé ôùí ìåãÜëùí åìðïñéêþí äñüìùí ôçò åðï÷Þò· äçëáäÞ ôïõ èáëÜóóéïõ, ðïõ Ýíùíå ôïí Åýîåéíï Ðüíôï ìå ôï Áéãáßï êáé ôç Ìåóüãåéï êáé ôïõ ÷åñóáßïõ, ðïõ Ýíùíå ôç Ì. Áóßá ìå ôïí åõñùðáúêü ÷þñï. ÅðéðëÝïí ï ÊåñÜôéïò Êüëðïò ó÷çìÜôéæå Ýíá öõóéêü ëéìÜíé, ðïõ äéåõêüëõíå ôéò åìðïñéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. Ç Êùí/ðïëç ÷ôßóôçêå óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ óýìöùíá ìå ôï ñõìïôïìéêü ó÷Ýäéï ôçò Ñþìçò. Ï áõôïêñÜôïñáò ôçí ðñïßêéóå ìå íÝá ôåß÷ç, åðéâëçôéêÝò ëåùöüñïõò êáé ôï öüñïõì (ðëáôåßá) ôïõ Êùíóôáíôßíïõ. Ôç óôüëéóå ìå ëáìðñÜ Ýñãá ôÝ÷íçò, ôï Éåñüí ÐáëÜôéïí, ôï êôßñéï ôçò ÓõãêëÞôïõ êáé Üëëá äçìüóéá êôßñéá: åêêëçóßåò, ëïõôñÜ, êáé äåîáìåíÝò. Óôéò 11 ÌáÀïõ 330 ì. ×. ôåëÝóôçêáí ôá åãêáßíéá ôçò ðüëçò, ç ïðïßá Ýëáâå ôï üíïìá ôïõ éäñõôÞ ôçò (Êùíóôáíôéíïýðïëç). ÐáñÜëëçëá ðáñïõóßáóå ñáãäáßá ðëçèõóìéáêÞ áýîçóç, êáôïñèþíïíôáò ìÝóá óå äýï áéþíåò íá îåðåñÜóåé ôï ðñüôõðü ôçò, äçëáäÞ ôçí ÐáëáéÜ Ñþìç. Ç Ðüëç Þôáí ðáíÝìïñöç êáé ãåìÜôç ðëïýôç. ÖÜíôáæå óáí ìõèéêÞ. Ôçí ïìïñöéÜ êáé ôá ðëïýôç ôçò áéóèçôïðïéåß êáé ï ðïéçôÞò ÊùóôÞò ÐáëáìÜò óôïõò ðáñáôéèÝìåíïõò óôß÷ïõò áðü ôï äùäåêÜëïãï ôïõ Ãýöôïõ, ðïõ ôç ÷áñáêôçñßæåé "ðáíþñéá" êáé "äõï ãéáëþí áöñïêÜìùôç íåñÜéäá". Ç ðüëç Þôáí "ôçò ãçò ôï ðåñéâüëé" êáôÜ ôïí ðïéçôÞ, ãé' áõôü êáé áðïôåëïýóå ðüëï Ýëîçò ðïëëþí êáôáêôçôþí ("óáí áêñßäåò ðÝöôáí ïé ëáïß") ðïõ åðé÷åßñçóáí íá éäéïðïéçèïýí ôá ðëïýôç ôçò. ´Áëëïôå ðÜëé ãéíüôáí ï ìõèéêüò ðñïïñéóìüò ôùí ôáîéäåõôþí, íáõôéêþí êáé åìðüñùí Þ áíèñþðùí ôïõ ìü÷èïõ ("ìåëßóóéá") ðïõ ôáîßäåõáí ó' áõôÞ, ãéá íá åîáóöáëßóïõí ìåãÜëá êÝñäç. Ïé óôß÷ïé ôïõ ÐáëáìÜ ó÷ïëéÜæïõí åýóôï÷á ôïí êïóìïðïëéôéóìü êáé ôçí ïéêïõìåíéêÞ óçìáóßá ôçò Êùí/ðïëçò.

16

USZR 2CIG

2. Ðïéá êôßóìáôá ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò õðïãñáììßæïõí ôç ó÷Ýóç ôçò ìå ôç Ñþìç êáé ðïéá ôï ÷ñéóôéáíéêü ôçò ÷áñáêôÞñá; Óôçí Êùí/ðïëç õðÞñ÷áí ðïëëÜ êôßóìáôá ìå äéáöïñåôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (ñùìáúêÜ êáé ÷ñéóôéáíéêÜ). Ç ó÷Ýóç ôçò ìå ôçí ðáëáéÜ Ñþìç õðïãñáììßæåôáé áðü ôçí ïíïìáóßá ôçò (ÍÝá Ñþìç), áðü ôï ñõìïôïìéêü ôçò ó÷Ýäéï (ßäéï ìå ôçò Ñþìçò) êáé áðü äéÜöïñá êôßóìáôá, üðùò: ôï êôßñéï ôçò ÓõãêëÞôïõ (Senatus), ôá fora (ðëáôåßåò), ôï áíÜêôïñï, ïé óôïÝò êáé ï Éððüäñïìïò. Áíôßèåôá ïé ÷ñéóôéáíéêïß íáïß (ÌåãÜëç Óïößá, ´Áãéïé Áðüóôïëïé, Áãßá ÅéñÞíç, ´Áãéïò Ìþêéïò, Áñ÷Üããåëïò Ìé÷áÞë ê.ëð) õðïãñÜììéæáí ôï ÷ñéóôéáíéêü ôçò ÷áñáêôÞñá. ÔÝëïò ï êßïíáò áðü ðïñöõñßôç ìå ôïí áíäñéÜíôá ôïõ Êùí/íïõ Á´ ùò "Áíßêçôïõ ´Çëéïõ" ðáñáðÝìðåé óôïí éäñõôÞ ôçò Ðüëçò.

330 – 717

3. Ç ¾óôåñç Áñ÷áéüôçôá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôç óõíýðáñîç êáé áëëçëåðßäñáóç ðïëëþí èñçóêåéþí ìÝóá óôç ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá (óõãêñçôéóìüò). Ðþò åðçñÝáóå ôï öáéíüìåíï áõôü ôçí ðñïóùðéêÞ ðåñßðôùóç ôïõ Êùí/íïõ Á´, óýìöùíá ìå ôï ôåëåõôáßï ðáñÜèåìá; Óõãêñçôéóìüò ëÝãåôáé ôï öáéíüìåíï ôçò óõíýðáñîçò êáé ôçò áëëçëåðßäñáóçò ðïëëþí èñçóêåéþí óå ìéá åðéêñÜôåéá. Ôï öáéíüìåíï áõôü ðáñáôçñÞèçêå êáé êáôÜ ôçí ´Õóôåñç Áñ÷áéüôçôá óôç ñùìáúêÞ áõôïêñáôïñßá êáé åðçñÝáóå ôçí ðñïóùðéêÞ ðåñßðôùóç ôïõ Êùí/íïõ Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôçí èñçóêåõôéêÞ ôïõ óôÜóç. ¼ðùò ðëçñïöïñïýìáóôå áð' ôï ðáñÜèåìá, ðïõ åßíáé áðüóðáóìá áð' ôçí "Éóôïñßá ôçò ÂõæáíôéíÞò Éóôïñßáò" ôïõ Á. Á. Vasiliev, êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ï Êùí/íïò Ýãéíå ×ñéóôéáíüò ìüëéò ôïí ôåëåõôáßï ÷ñüíï ôçò æùÞò ôïõ. Ôçí áöïóßùóÞ ôïõ óôï ÷ñéóôéáíéóìü ôçí êëçñïíüìçóå áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, åíþ ï ßäéïò áêïëïýèçóå õðïóôçñéêôéêÞ èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôïõò ×ñéóôéáíïýò. Êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ üìùò ï áõôïêñÜôïñáò Ýöåñå ôï ñùìáúêü ôßôëï "Áíþôáôïò Áñ÷éåñÝáò" (Pontifex maximus) êáé ðáñéóôáíüôáí ùò Áíßêçôïò ´Çëéïò, ï ïðïßïò óõíäýáæå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Áðüëëùíá êáé ôïõ Ðåñóéêïý èåïý Ìßèñá, ôïõ ïðïßïõ ç ëáôñåßá åß÷å äéáäïèåß óå üëç ôçí áõôïêñáôïñßá.

17

USZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ïé ðñþôïé áéþíåò 1. Ðïéá ìÝôñá ðÞñå ï áõôïêñÜôïñáò Êùí/íïò Á´ ãéá íá áíïñèþóåé ôï êñÜôïò; ôïõ Âõæáíôßïõ Ï áõôïêñÜôïñáò Êùí/íïò Á´ ãéá íá áíïñèþóåé ôï êñÜôïò ðïõ êëïíéæüôáí áðü ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá, ðÞñå ôá åîÞò ìÝôñá: 1. ´Éäñõóå Ýíá íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï óôçí ÁíáôïëÞ, ôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç. 2. Áíáãíþñéóå ôï äéêáßùìá Üóêçóçò ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ëáôñåßáò. 3. ÊáèéÝñùóå óôç äéïßêçóç ôç äéÜêñéóç ôçò ðïëéôéêÞò áðü ôç óôñáôéùôéêÞ åîïõóßá. 4. ´Åêïøå êáé Ýèåóå óå êõêëïöïñßá Ýíá ðïëý óôáèåñü ÷ñõóü íüìéóìá. 2. Ãéá ðïéïõò ëüãïõò ï Êùí/íïò Á´ áðïöÜóéóå íá éäñýóåé íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï; Ï Êùí/íïò Á´ áðïöÜóéóå íá éäñýóåé Ýíá íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ, ãéá ôïõò åîÞò ëüãïõò: 1. Ç ÁíáôïëÞ äéÝèåôå, óå áíôßèåóç ìå ôç Äýóç, áêìáßï ðëçèõóìü êáé ïéêïíïìßá. 2. Ïé ×ñéóôéáíïß, óôïõò ïðïßïõò ï Êùí/íïò Á´ óôçñß÷èçêå ðïëéôéêÜ, Þôáí ðïëõðëçèÝóôåñïé óôçí ÁíáôïëÞ. 3. Ïé ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò ÁíáôïëÞò õðÝöåñáí áðü èñçóêåõôéêÝò óõãêñïýóåéò. 4. Áðü ôï ÂõæÜíôéï ìðïñïýóå íá áðïêñïýóåé åõêïëüôåñá ôïõò Ãüôèïõò (óôï Äïýíáâç) êáé ôïõò ÐÝñóåò (óôïí ÅõöñÜôç). 3. Ðïéá ðëåïíåêôÞìáôá ðáñïõóßáæå ôï íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï ðïõ ßäñõóå ï áõôïêñÜôïñáò Êùí/íïò Á´; Ôï íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï ðïõ éäñýèçêå óôç èÝóç ôïõ áñ÷áßïõ Âõæáíôßïõ åß÷å ìïíáäéêÞ ãåùðïëéôéêÞ èÝóç, åðåéäÞ âñéóêüôáí óôï óôáõñïäñüìé ôçò Áóßáò êáé ôçò Åõñþðçò, ôïõ Åõîåßíïõ Ðüíôïõ êáé ôçò Ìåóïãåßïõ, êáé åß÷å ìåãÜëç åìðïñéêÞ óçìáóßá. (óõíÝ÷éóå ìå ôá 4 óôïé÷åßá ôçò ðñïçãïýìåíçò åñþôçóçò) 4. Ðïéá Þôáí ç öõóéïãíùìßá ôïõ íÝïõ äéïéêçôéêïý êÝíôñïõ ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò; Ôï íÝï äéïéêçôéêü êÝíôñï ïéêïäïìÞèçêå óýìöùíá ìå ôï ñõìïôïìéêü ó÷Ýäéï ôçò Ñþìçò. Ï áõôïêñÜôïñáò ðñïßêéóå ôçí ðüëç ìå íÝá ôåß÷ç, åðéâëçôéêÝò ëåùöüñïõò êáé ôï öüñïõì (ðëáôåßá) Êùí/íïõ. Ôç óôüëéóå ìå ëáìðñÜ Ýñãá ôÝ÷íçò, ôï Éåñüí ÐáëÜôéïí, ôï êôßñéï ôçò ÓõãêëÞôïõ êáé Üëëá äçìüóéá êôßñéá: åêêëçóßåò, ëïõôñÜ êáé äåîáìåíÝò. Óôéò 11 Ìáúïõ 330 ôåëÝóôçêáí ôá åãêáßíéá ôçò ðüëçò, ðïõ ðÞñå ôï üíïìá ôïõ éäñõôÞ ôçò (Êùíóôáíôéíïýðïëç). Ç Êùí/ðïëç Þ ÍÝá Ñþìç âáèìéáßá áðÝêôçóå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ÷ñéóôéáíéêÞò ðüëçò, áöïý ïéêïäïìÞèçêáí åêåß ðïëëÝò åêêëçóßåò. ÐáñÜëëçëá ç ðüëç ðáñïõóßáóå ñáãäáßá ðëçèõóìéáêÞ áíÜðôõîç (áñ÷Ýò 5ïõ áé. 150.000 øõ÷Ýò, åíþ óôá ÷ñüíéá ôïõ Éïõóôéíéáíïý (6ïò áé.) ç ðüëç áñéèìïýóå 300.000 êáôïßêïõò). ´Åôóé ç ÍÝá Ñþìç, ìÝóá óå äýï áéþíåò îåðÝñáóå ôï ðñüôõðü ôçò, äçëáäÞ ôçí ÐáëáéÜ Ñþìç. 18

USZR 2CIG

5. Ðïéá èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ áêïëïýèçóå ï Êùí/íïò Á´ êáé ãéáôß; Ï Êùí/íïò Á´ áêïëïýèçóå åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü, ãéáôß óôçñß÷èçêå ðïëéôéêÜ óôïõò ×ñéóôéáíïýò, ðïõ Þôáí ðïëõðëçèÝóôåñïé óôçí ÁíáôïëÞ. Ç íÝá èñçóêåßá öáéíüôáí üôé ìðïñïýóå íá áðïêáôáóôÞóåé ôçí êëïíéóìÝíç åíüôçôá ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò. ÅîÜëëïõ åðçñåÜóôçêå êáé áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, üðùò ðëçñïöïñïýìáóôå áðü ôï áðüóðáóìá ôçò "ÂõæáíôéíÞò Éóôïñßáò" ôïõ Á. Á. Vasiliev. Ïé åíÝñãåéåò ðïõ áðïäåéêíýïõí ôçí åõíïúêÞ áõôÞ óôÜóç ðñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü åßíáé: 312: ÌåôÝöåñå ôï ×ñéóôüãñáììá áðü ôá ëÜâáñá óôï íüìéóìá 313: ÕðÝãñáøå ìå ôï Ëéêßíéï ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí, ìå ôï ïðïßï áíáãíùñßóôçêå ç åëåõèåñßá Üóêçóçò ôçò ëáôñåßáò óôïõò ÷ñéóôéáíïýò. 324: ÓôñÜöçêå óôçí ÁíáôïëÞ, üðïõ Þôáí ôï ðïëõðëçèÝóôåñï ÷ñéóôéáíéêü óôïé÷åßï, üôáí Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò. ÃåíéêÜ åîÝäùóå ðïëëïýò íüìïõò åõíïúêïýò ãéá ôïõò ÷ñéóôéáíïýò, êáé ôï 324: ´Åðáøå ïñéóôéêÜ ôïõò äéùãìïýò åíáíôßïí ôïõò. 325: ÓõãêÜëåóå ôçí Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò, ìå óêïðü ôçí åéñÞíåõóç ôçò åêêëçóßáò êáé êáô' åðÝêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò.

330 – 717

6. Ôé Þôáí ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí êáé ðïéá ç óçìáóßá ôïõ; ¹ôáí Ýíá äéÜôáãìá (åðßóçìï Ýããñáöï) ðïõ õðïãñÜöôçêå áðü ôïí Êùí/íï Á´ êáé ôï Ëéêßíéï ôï 313, óôá Ìåäéüëáíá (óçìåñéíü ÌéëÜíï). Ìå ôï äéÜôáãìá áõôü ðáñá÷ùñÞèçêå áðüëõôç åëåõèåñßá óôïõò êáôïßêïõò ôçò áõôïêñáôïñßáò íá áêïëïõèïýí üðïéá èñçóêåßá Þèåëáí (áíåîéèñçóêåßá). Ç óçìáóßá ôïõ Þôáí ðÜñá ðïëý ìåãÜëç, ãéáôß áíáãíùñßóôçêå êáé óôïõò ÷ñéóôéáíïýò ç åëåõèåñßá Üóêçóçò ôçò ëáôñåßáò ôïõò êáé åîßóùóå ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò ìå áõôÜ ôùí Üëëùí èñçóêåéþí ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò (íïìéìïðïßçóç ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý). Ùóôüóï ïé äéùãìïß êáôÜ ôùí ÷ñéóôéáíþí Ýðáøáí ïñéóôéêÜ ìåôÜ ôï 324 üôáí ï Êùí/íïò Ýãéíå ìïíïêñÜôïñáò. 7. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï; Ïé óýíïäïé ãåíéêÜ Þôáí óõíÝäñéá åðéóêüðùí áð' üëåò ôéò åðáñ÷ßåò ôïõ Ïéêïõìåíéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò ãéá ôçí åðßëõóç åêêëçóéáóôéêþí ðñïâëçìÜôùí. Ç Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò óõãêëÞèçêå áðü ôïí Êùí/íï Á´ ôï 325 óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò ìå óêïðü ôçí åéñÞíåõóç ôçò åêêëçóßáò êáé êáô' åðÝêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò, ëüãù ôùí áéñÝóåùí ðïõ åß÷áí åìöáíéóèåß. Ç Óýíïäïò áõôÞ êáôáäßêáóå ôïí Áñåéáíéóìü (áßñåóç Áñåßïõ) êáé äéáôýðùóå ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò Ýíáíôé ôùí áéñÝóåùí.

19

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

2. Åîåëßîåéò ùò ôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áé. Ðåñßëçøç á. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ÊáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áé. ç ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá Þôáí Ýíá ìåóïãåéáêü êñÜôïò ìå Ýäñá ôçí Êùí/ðïëç, üðïõ ïé áõôïêñÜôïñåò åðéäßùêáí íá ôïíþóïõí ôçí ïéêïíïìßá êáé íá ëýóïõí ôá ðïëéôéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ åß÷áí ðñïêýøåé. Óôçí ïéêïíïìßá, ç êýñéá ðçãÞ ðëïýôïõ Þôáí ç ãåùñãßá, ïé óõíáëëáãÝò ãßíïíôáí êõñßùò ìå ôï íüìéóìá, åíþ ôï êñÜôïò áêïëïõèïýóå ðáñåìâáôéêÞ ðïëéôéêÞ ãéá íá êáèïñßóåé ôéò ïéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò. Óôçí ýðáéèñï ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò áýîáéíáí ôç äýíáìÞ ôïõò ìåôáôñÝðïíôáò ôïõò ìéêñïúäéïêôÞôåò óå åîáñôçìÝíïõò áãñüôåò Þ ðÜñïéêïõò. Ç öïñïëïãßá Ýðëçôôå êõñßùò ôïõò áãñüôåò, ãé' áõôü ðïëëïß êáôÝöåõãáí óôá ìïíáóôÞñéá Þ óôéò ìåãáëïõðüëåéò, äéïãêþíïíôáò Ýôóé ôïí ðëçèõóìü ôïõò êáé äçìéïõñãþíôáò óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ Ýðñåðå íá ëýóïõí ïé áñ÷Ýò ôùí ðüëåùí. Ôçí åðï÷Þ áõôÞ óôïí ôïìÝá ôïõ åìðïñßïõ óçìåéþèçêå áíÜðôõîç êáé áýîçóç ôùí êåñäþí êõñßùò áðü ôï ìáêñéíü åìðüñéï. â. Ôï ãåñìáíéêü ðñüâëçìá ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ (395) ÷ùñßóôçêå ôï ñùìáúêü êñÜôïò óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá êé Ýôóé ìïéñáóìÝíï áíôéìåôþðéóå ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï ôéò åðéèÝóåéò ôùí ãåñìáíéêþí êáé Üëëùí öýëùí ðïõ åß÷áí áñ÷ßóåé áð' ôïí 3ï áé. Óôï áíáôïëéêü ôìÞìá ïé áõôïêñÜôïñåò åîïõäåôÝñùóáí ôç ãåñìáíéêÞ áðåéëÞ ìå äéðëùìáôéêïýò åëéãìïýò åßôå ðåßèïíôÜò ôïõò íá óôñáöïýí óôç Äýóç, åßôå åðéôñÝðïíôÜò ôïõò íá åãêáôáóôáèïýí åéñçíéêÜ óôá åäÜöç ôïõò, üðïõ ìå ôç óõìâßùóç áöïìïéþèçêáí áðü ôï éó÷õñü åëëçíïñùìáúêü óôïé÷åßï. Ç åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ ðñïò ôïõò Ãåñìáíïýò äçìéïýñãçóå ôïí êßíäõíï åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò, óôïí ïðïßï õðÞñîå áíôßäñáóç áð' ôï áíôéãåñìáíéêü êüììá, ìå ôçí ðáñüôñõíóç ôïõ ïðïßïõ åîåãÝñèçêå ï ëáüò ôçò ðñùôåýïõóáò êáé åîïõäåôÝñùóå ðñïóùñéíÜ ôï Ãïôèéêü êßíäõíï. Ç Äýóç üìùò õðÝêõøå óôá ãåñìáíéêÜ öýëá ëüãù ðëçèõóìéáêÞò åñÞìùóçò êáé ïéêïíïìéêÞò åîÜíôëçóçò. Ôçí ðåñßïäï áõôÞ äçìéïõñãÞèçêå ôï Ïóôñïãïôèéêü Âáóßëåéï óôçí Éôáëßá áðü ôï ÈåõäÝñé÷ï.

ã. ÐïëéôéóôéêÝò åîåëßîåéò Ôïí 5ï áé. ôï äõôéêü ôìÞìá ôçò áõôïêñáôïñßáò ìå êÝíôñï ôç Ñþìç õðïëåéôïõñãïýóå ðíåõìáôéêÜ, åíþ óôï áíáôïëéêü ìå êÝíôñï ôçí Êùí/ðïëç, ðáñáôçñÞèçêå ðïëéôéóôéêÞ åîÝëéîç, êáèþò åðéâëÞèçêå ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï êáé ç åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç êáé óçìåéþèçêáí äýï ìåãÜëá ðïëéôéóôéêÜ ãåãïíüôá: á) ç ßäñõóç ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Êùí/ðïëçò (425), üðïõ õðåñåß÷áí ïé åëëçíüöùíåò Ýäñåò êáé â) ç Ýêäïóç ôïõ Èåïäïóéáíïý Êþäéêá, ðïõ äéåõêüëõíå ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéï20 óýíçò.

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  ÑùìáúêÞ áõôïêñáôïñßá 4ïò - 5ïò áé.

o ìåóïãåéáêü êñÜôïò oÝäñá: Êùí/ðïëç

330 – 717

 Ïé áõôïêñÜôïñåò åðéäéþêïõí: oíá ôïíþóïõí ôçí ïéêïíïìßá oíá ëýóïõí ôá ðïëéôéêÜ ðñïâëÞìáôá

á. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá • ×áñáêôçñéóôéêÜ ïéêïíïìßáò ðñþéìïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò:  Êýñéá ðçãÞ ðëïýôïõ: ç ãåùñãßá.  ÐáñåìâáôéêÞ ðïëéôéêÞ êñÜôïõò (ãéá êáèïñéóìü ïéêïíïìéêþí åîåëßîåùí)  ÓõíáëëáãÝò: oìå íüìéóìá êõñßùò (åê÷ñçìáôéóìÝíç ïéêïíïìßá) oáíôáëëáãÝò åßäïõò ìå åßäïò: ðåñéïñéóìÝíåò  Ðüëåéò áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò oâáñýíïõóá ïéêïíïìéêÞ óçìáóßá. • ¾ðáéèñïò: o ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò Þ "äõíáôïß": óõãêÝíôñùóç ãçò o ìéêñïúäéïêôÞôåò: åîáñôçìÝíïé áãñüôåò (Þ ðÜñïéêïé) • Öüñïé: Ýðëçôôáí êõñßùò ôïõò áãñüôåò  Ïé áãñüôåò: ðïëëïß åãêáôáëåßðïõí ôç ãç êáé: o êáôáöåýãïõí óôéò ìïíÝò oêáôáöåýãïõí óôéò ðüëåéò ÁðïôÝëåóìá: äéüãêùóç ðëçèõóìïý ðüëåùí, öôþ÷åéá, ôáñá÷Ýò. Áíôéìåôþðéóç: áñ÷Ýò ðüëåùí: oäùñåÜí äéáíïìÞ óéôáñéïý oïñãÜíùóç èåáìÜôùí óôïí Éððüäñïìï • Ôï åìðüñéï: áíÜðôõîç êáé áýîçóç êåñäþí ìáêñéíïý åìðïñßïõ (áðü ÁíáôïëÞ) â. ôï ãåñìáíéêü ðñüâëçìá • 395 ì.×.: o ÈÜíáôïò Èåïäïóßïõ Á´ o ÷ùñéóìüò ñùìáúêïý êñÜôïõò óå: á) áíáôïëéêü êáé â) äõôéêü ôìÞìá • 3ïò - 5ïò áé.: o åðéèÝóåéò ãåñìáíéêþí öýëùí (áðü Óêáíäéíáâßá ðñïò Åõñþðç) o áíôéìåôþðéóç ãåñìáíéêþí åðéèÝóåùí: äéáöïñåôéêÞ óå êÜèå ôìÞìá • Áíáôïëéêü ôìÞìá: ïé áõôïêñÜôïñåò åîïõäåôÝñùóáí ôç ãåñìáíéêÞ áðåéëÞ: á) ðåßèïíôáò ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò íá óôñáöïýí óôç Äýóç Þ â) åðéôñÝðïíôÜò ôïõò íá åãêáôáóôáèïýí åéñçíéêÜ óôá åäÜöç ôïõò o óôáäéáêÞ áöïìïßùóç áðü åëëçíïñùìáúêü ðëçèõóìü. 21

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

• Èåïäüóéïò Á´ (379 - 395) o åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò Ãåñìáíïýò (áíþôåñåò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé ôç äéïßêçóç) ÓÊÏÐÏÓ: ç åíóùìÜôùóÞ ôïõò ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁ: êßíäõíïò åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò ÁÍÔÉÄÑÁÓÇ: ïñãÜíùóç áíôéãåñìáíéêïý êüììáôïò Ç ÄÑÁÓÇ ÔÏÕ: åîÝãåñóç ëáïý Êùí/ðïëçò ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁ: åîüíôùóç Ãüôèùí (400). ÈÜíáôïò ÃáúíÜ. • Äõôéêü ôìÞìá: o õðÝêõøå óôá ãåñìáíéêÜ öýëá (ëüãù ðëçèõóìéáêÞò åñÞìùóçò êáé ïéêïíïìéêÞò åîÜíôëçóçò) • 476: Ïäüáêñïò: õðï÷ñÝùóå óå ðáñáßôçóç ôïí ôåëåõôáßï áõôïêñÜôïñá Ñþìçò • 493: ÈåõäÝñé÷ïò: o åíáíôßïí Ïäüáêñïõ - åîïõäåôÝñùóç • ºäñõóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåï (Éôáëßá) • áíáãíþñéæå èåùñçôéêÜ ôçí åðéêõñéáñ÷ßá ôïõ áõôïêñ. Êùí/ðïëçò áëëÜ • óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Þôáí ðïëéôéêÜ áíåîÜñôçôïò ã. ðïëéôéóôéêÝò åîåëßîåéò Äõôéêü ôìÞìá: o Ñþìç: ðíåõìáôéêÞ õðïëåéôïõñãßá Áíáôïëéêü ôìÞìá: o Êùí/ðïëç: o ðïëéôéóôéêÞ åîÝëéîç o åðéâÜëëåôáé ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï êáé ç åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç ÐïëéôéóôéêÜ ãåãïíüôá: á) ßäñõóç Ðáíåðéóôçìßïõ Êùí/ðïëçò (ìå äéÜôáãìá Èåïäïóßïõ ´) â) Ýêäïóç Èåïäïóéáíïý Êþäéêá

• 4ïò áé.:

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ÐáñåìâáôéêÞ ÐïëéôéêÞ (óåë. 10) ´Åôóé ÷áñáêôçñßæåôáé ç ðïëéôéêÞ ôïõ êñÜôïõò ðïõ ðáñåìâáßíåé óå äéÜöïñïõò ôïìåßò ôçò óõëëïãéêÞò æùÞò (ïéêïíïìßá, èñçóêåßá êëð.), ðñïêåéìÝíïõ íá åðéëýóåé ðñïâëÞìáôá êáé íá âåëôéþóåé êáôáóôÜóåéò. ÔÝôïéá ðïëéôéêÞ áêïëïýèçóå êáé ôï âõæáíôéíü êñÜôïò óôïí ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò êáôÜ ôïõò ðñþôïõò áéþíåò, ðñïóðáèþíôáò íá êáèïñßóåé ôéò ïéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò. Åê÷ñçìáôéóìÝíç ïéêïíïìßá (óåë. 10) ¸ôóé ïíïìÜæåôáé ç ïéêïíïìßá êáôÜ ôçí ïðïßá óôéò åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï íüìéóìá ãéá ôçí áðïôßìçóç ôçò áîßáò ôùí ðñïúüíôùí Þ ôùí õðçñåóéþí. ÁõôÞ ôç ìïñöÞ Ý÷åé êáé ç ïéêïíïìßá ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò êáôÜ ôïõò ðñþôïõò áéþíåò, êáèþò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åõñýôáôá ôï íüìéóìá, åíþ ðåñéïñßæïíôáé ïé áíôáëëáãÝò åßäïõò ìå åßäïò. 22

USZR 2CIG

ÌåãÜëïé ãáéïêôÞìïíåò Þ "äõíáôïß" (óåë. 10) ¸ôóé ëÝãïíôáí ïé êÜôï÷ïé ìåãÜëùí åêôÜóåùí ãçò óôï âõæáíôéíü êñÜôïò. Ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò áðïññïöïýóáí ìå åîáãïñÝò, åêâéáóìïýò êáé áõèáéñåóßåò ôá 330 êôÞìáôá ôùí êáôá÷ñåùìÝíùí ìéêñïúäéïêôçôþí êáé ôïõò ìåôÝôñåðáí óå åîáñôçìÝíïõò áãñüôåò Þ ðÜñïéêïõò. Åß÷áí óôçí êáôï÷Þ ôïõò éäéùôéêïýò óôñáôïýò, éäéùôéêÝò öõëáêÝò êáé åîïõóßáæáí áðüëõôá ôçí ðåñéï÷Þ ôïõò. Áðïôåëïýóáí ìéá ðïëý éó÷õñÞ ôÜîç óôï âõæáíôéíü êñÜôïò êáé ìéá óïâáñÞ áðåéëÞ ãéá ôçí áãñïôéêÞ ôÜîç, áëëÜ êáé ãéá ôçí åîïõóßá. Ðïëëïß áõôïêñÜôïñåò üðùò ï Éïõóôéíéáíüò, ïé ´Éóáõñïé êáé ïé Ìáêåäüíåò ðÞñáí áõóôçñÜ ìÝôñá åíáíôßïí ôïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðáôÜîïõí ôéò áõèáéñåóßåò ôïõò êáé íá ðåñéïñßóïõí ôç äýíáìÞ ôïõò. ÐÜñïéêïé Þ åîáñôçìÝíïé áãñüôåò (óåë. 10) ÉäéïêôÞôåò ìéêñþí åêôÜóåùí ãçò (ìéêñïúäéïêôÞôåò) óôï âõæáíôéíü êñÜôïò, ïé ïðïßïé ìåôáôñÜðçêáí óå åîáñôçìÝíïõò áãñüôåò, åðåéäÞ ç ãç ôïõò ðåñéÞëèå óôá ÷Ýñéá ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí, ëüãù ôùí ÷ñåþí ôïõò. Ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò ôïõò åíïéêßáæáí ÷ùñÜöéá ãéá íá ôá êáëëéåñãïýí êáé íá ôïõò êáôáâÜëïõí ôï åíïßêéï. Ç åíïéêßáóç ôçò ãçò áðü ôïí ðÜñïéêï Þôáí ÷ñïíéêÜ áðåñéüñéóôç êáé êëçñïíïìéêÞ. Óõã÷ñüíùò ï ðÜñïéêïò Þôáí ðñïóäåìÝíïò óôï ÷ùñÜöé ðïõ êáëëéåñãïýóå. Ãåñìáíéêü ðñüâëçìá (óåë. 11) Ï êßíäõíïò ôùí åðéèÝóåùí ôùí ãåñìáíéêþí êáé Üëëùí öýëùí ôá ïðïßá åß÷áí áñ÷ßóåé Þäç áðü ôïí 3ï áé. íá åéóäýïõí óôçí Åõñþðç. Ôï ñùìáúêü êñÜôïò, ìïéñáóìÝíï (395) óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá áíôéìåôþðéóå ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï áõôü ôï ðñüâëçìá. Åêãåñìáíéóìüò ôïõ êñÜôïõò (óåë. 11) ´Çôáí Ýíáò êßíäõíïò ðïõ áíôéìåôþðéóå ôï ñùìáúêü êñÜôïò åîáéôßáò ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ (379 - 395), ï ïðïßïò Ýäùóå óôïõò çãÝôåò ôùí Ãåñìáíþí áíþôåñåò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé óôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò, ãéá íá åðéôý÷åé ôçí åíóùìÜôùóÞ ôïõò. ÌðñïóôÜ ó' áõôüí ôïí êßíäõíï áíôÝäñáóáí ïé âõæáíôéíïß ëüãéïé êáé ðïëéôéêïß ïñãáíþíïíôáò Ýíá åßäïò ðáôñéùôéêïý êáé áíôéãåñìáíéêïý êüììáôïò. Ðáôñéùôéêü êáé áíôéãåñìáíéêü êüììá (óåë. 11) Êüììá ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôï ÂõæÜíôéï óôá ôÝëç ôïõ 4ïõ áé. áðü âõæáíôéíïýò ëüãéïõò êáé ðïëéôéêïýò ïé ïðïßïé áíôÝäñáóáí óôïí êßíäõíï åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò (ëüãù ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ Èåïäïóßïõ Á´). Ôï êüììá áõôü îåóÞêùóå ôï ëáü ôçò ðñùôåýïõóáò ðïõ åîüíôùóå ôïõò Ãüôèïõò êáé ôïí áñ÷çãü ôïõò ÃáúíÜ (400). ´Åôóé åîïõäåôåñþèçêå ðñïóùñéíÜ ï ãïôèéêüò êßíäõíïò, ðïõ åðáíåìöáíßóôçêå ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 5ïõ áé. Èåïäïóéáíüò Êþäéêáò (óåë. 12) Ç óõëëïãÞ ôùí áõôïêñáôïñéêþí äéáôáãìÜôùí ðïõ åß÷áí åêäïèåß áðü ôïõò íüìéìïõò áõôïêñÜôïñåò ìåôÜ ôï 312 óôï ñùìáúêü êñÜôïò. Ï Èåïäüóéïò ´ áíÝèåóå óå ìßá åéäéêÞ åðéôñïðÞ íïìïìáèþí ôï Ýñãï áõôü. Ç óýíôáîç ôïõ Ýñãïõ áõôïý õðáãïñåýôçêå áð' ôçí áíÜãêç íá ìðåé ôÜîç óôï ÷Üïò ôçò íïìïèåóßáò, êáèþò ìÝ÷ñé ôüôå õðÞñ÷áí ðáñÜëëçëá ðïëëÝò äéáôÜîåéò ôùí åêÜóôïôå çãåìüíùí ãéá êÜèå æÞôçìá, ðïõ Þôáí áíôéöáôéêÝò ìåôáîý ôïõò êé áõôü äõóêüëåõå ðïëý ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Ï Èåïäïóéáíüò êþäéêáò äçìïóéåýôçêå ôï 438. Ç ÝêäïóÞ ôïõ äéåõêüëõíå óçìáíôéêÜ ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Ôá óùæüìåíá âéâëßá ôçò óõëëïãÞò áðïôåëïýí óÞìåñá 23 ðïëýôéìç ðçãÞ ãéá ôç ìåëÝôç ôùí êïéíùíéêþí óõíèçêþí ôçò åðï÷Þò.

– 717

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï (óåë. 17) ÄçìéïõñãÞèçêå óôçí Éôáëßá ìå ðñùôåýïõóá ôç ÑáâÝííá, áðü ôï ÈåõäÝñé÷ï ôï 493. ÊáôáêôÞèçêå áðü ôïí Éïõóôéíéáíü ìåôÜ áðü óêëçñïýò ðïëÝìïõò ðïõ êñÜôçóáí 20 ÷ñüíéá (535 - 555).

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Éïõóôßíïò Á´ (óåë. 10) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (518 - 527). Åðß ôçò åðï÷Þò ôïõ åðåêôÜèçêå ç âõæáíôéíÞ åðéññïÞ óôéò ÷þñåò ôçò ÅñõèñÜò èÜëáóóáò (Áéèéïðßá êáé ÕåìÝíç) êé áõôü äéåõêüëõíå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êáé áýîçóå ôá êÝñäç ôïõ ìáêñéíïý åìðïñßïõ. Èåïäüóéïò Á´ (óåë. 11 êáé 14) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (379 - 395). • Áêïëïýèçóå öéëïãåñìáíéêÞ ðïëéôéêÞ, äßíïíôáò óôïõò çãÝôåò ôùí Ãåñìáíþí áíþôåñåò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé ôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò, ãéá íá åðéôý÷åé ôçí åíóùìÜôùóÞ ôïõò. ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå óïâáñüò êßíäõíïò åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò • ´Åäùóå ôï ïñéóôéêü ðëÞãìá óôçí áñ÷áßá èñçóêåßá: á) êëåßíïíôáò ôïõò íáïýò êáé ôá ìáíôåßá ôçò êáé â) áðáãïñåýïíôáò ôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò êáé ôá Åëåõóßíéá ÌõóôÞñéá. • ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ (395) ôï ñùìáúêü êñÜôïò ÷ùñßóôçêå óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá. ÃáúíÜò (óåë. 11) Áñ÷çãüò ôùí Ãüôèùí. Óêïôþèçêå ôï 400 êáôÜ ôçí åîÝãåñóç ôïõ ëáïý ôçò Êùí/ðïëçò åíáíôßïí ôùí Ãüôèùí, ðïõ åß÷å ïñãáíùèåß áðü ôï áíôéãåñìáíéêü êüììá. Ïäüáêñïò (óåë. 11) Ãåñìáíüò óôñáôçãüò. Õðï÷ñÝùóå ôïí ôåëåõôáßï áõôïêñÜôïñá ôçò Ñþìçò Ñùìýëï Áõãïõóôýëï óå ðáñáßôçóç (476) êáé áíáêçñý÷èçêå ï ßäéïò âáóéëéÜò ôùí Ñùìáßùí. Ïé Âõæáíôéíïß Ýóôñåøáí åíáíôßïí ôïõ ôïí ÈåõäÝñé÷ï, ï ïðïßïò êáé ôïí åîïõäåôÝñùóå. ÈåõäÝñé÷ïò (óåë. 11) Öýëáñ÷ïò ôùí Ïóôñïãüôèùí (: ãåñíáíéêü öýëï). ÅîïõäåôÝñùóå ôïí Ïäüáêñï óôç ÑáâÝííá êáé ßäñõóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï ìå êÝíôñï ôç ÑáâÝííá (493). ´Åöåñå ôïí ôßôëï ôïõ ñÞãá (rex) êáé áíáãíþñéæå èåùñçôéêÜ ôçí åðéêõñéáñ÷ßá ôïõ áõôïêñÜôïñá ôçò Êùí/ðïëçò, áëëÜ óôçí ðñÜîç Þôáí ðïëéôéêÜ áíåîÜñôçôïò. Èåïäüóéïò ´ (óåë. 11) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (408 - 450). Äýï óçìáíôéêÜ ðïëéôéóôéêÜ ãåãïíüôá åßíáé óõíäåäåìÝíá ìå ôï üíïìÜ ôïõ: á) ç ´Éäñõóç ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Êùí/ðïëçò (425) êáé â) ç Ýêäïóç ôïõ Èåïäïóéáíïý Êþäéêá. Ãåñìáíïß (óåë. 11) ÊëÜäïò ôçò ÉíäïåõñùðáúêÞò öõëÞò. ËÝãïíôáé êáé Ãüôèïé. Îåêßíçóáí áðü ôç Óêáíäéíáâßá êáé åîáðëþèçêáí ó' üëç ôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç, öèÜíïíôáò ìÝ÷ñé ôïí Åýîåéíï Ðüíôï êáé ôï Áéãáßï. Ôá êõñéüôåñá öýëá ôïõò Þôáí: Âçóéãüôèïé (:Äõôéêïß Ãüôèïé), Ïóôñïãüôèïé (: Áíáôïëéêïß Ãüôèïé), ÂÜíäáëïé, ÓÜîïíåò, Ëïìâáñäïß Þ ËïããïâÜñäïé, ÖñÜãêïé. Áðü ôïí 3ï áé. Üñ÷éóáí åðéèÝóåéò åíáíôßïí ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò, ôï ïðïßï ìïéñÜóôçêå ôï 395 óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá, êáé ôïõò áíôéìåôþðéóå äéáöïñåôéêÜ: 24

USZR 2CIG

• Óôï áíáôïëéêü ôìÞìá (ÂõæÜíôéï) ïé áõôïêñÜôïñåò åîïõäåôÝñùóáí ôçí áðåéëÞ ôùí ãåñìáíéêþí ëáþí, ðåßèïíôáò ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò íá óôñáöïýí ðñïò ôç Äýóç Þ åðéôñÝðïíôáò íá åãêáôáóôáèïýí åéñçíéêÜ óôá åäÜöç ôïõò. Ç óõìâßùóç ìå ôï åëëçíïñùìáúêü ðëçèõóìü äéåõêüëõíå ôç óôáäéáêÞ áöïìïßùóç ôùí Ãåñìáíþí. • Áíôßèåôá ç Äýóç åñçìùìÝíç áðü ôïõò ðëçèõóìïýò êáé ïéêïíïìéêÜ åîáíôëçìÝíç õðÝêõøå óôá ãåñìáíéêÜ öýëá ôïí 5ï áéþíá.

330 – 717

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 395

ÃÅÃÏÍÏÓ

493

×ùñéóìüò Ñùìáúêïý êñÜôïõò óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá. - ÅîÝãåñóç ëáïý Êùí/ðïëçò êáôÜ Ãüôèùí (: Ãåñìáíþí) - ÅîïõäåôÝñùóç Ãüôèùí. - èÜíáôïò ÃáúíÜ. ÁíáãêáóôéêÞ ðáñáßôçóç ôïõ ôåëåõôáßïõ Ñùìáßïõ áõôïêñÜôïñá (Ñùìýëïõ Áõãïõóôýëïõ) áðü ôïí Ïäüáêñï. ´Éäñõóç Ïóôñïãïôèéêïý âáóéëåßïõ (óôçí Éôáëßá) ìå êÝíôñï ôç ÑáâÝííá áðü ôïí ÈåõäÝñé÷ï.

425

´Éäñõóç Ðáíåðéóôçìßïõ Êùí/ðïëçò ìå äéÜôáãìá ôïõ Èåïäïóßïõ ´

438

Äçìïóßåõóç Èåïäïóéáíïý Êþäéêá

400 476

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò ìáò äßíåé ôï áðüóðáóìá áðü ôç ×ñéóôéáíéêÞ Ôïðïãñáößá ôïõ ÊïóìÜ Éíäéêïðëåýóôç ãéá ôç ãåùãñáößá ôïõ âõæáíôéíïý åìðïñßïõ êáé ôï äéåèíÝò êýñïò ôïõ Âõæáíôßïõ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áé.; Ôï áðüóðáóìá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï Ýñãï ôïõ ìïíá÷ïý êáé åìðüñïõ ÊïóìÜ Éíäéêïðëåýóôç: "×ñéóôéáíéêÞ Ôïðïãñáößá" êáé ìáò äßíåé ðñüóèåôåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí åìâÝëåéá êáé ôïõò äñüìïõò ôïõ åîùôåñéêïý âõæáíôéíïý åìðïñßïõ áëëÜ êáé ãéá ôï äéåèíÝò êýñïò ôïõ âõæáíôéíïý íïìßóìáôïò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áéþíá. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êáé ôçí êåñäïöïñßá ôïõ ìáêñéíïý åìðïñßïõ. Áðü ôï áðüóðáóìá ðëçñïöïñïýìáóôå üôé ôï âõæáíôéíü åìðüñéï ìå ôéò Éíäßåò ãéíüôáí ìÝóù ôùí ëéìáíéþí ôçò ÅñõèñÜò èÜëáóóáò, áíÜìåóá óôá ïðïßá êõñßáñ÷ç èÝóç åß÷å ç Áäïýëç (ëéìÜíé ôçò Áéèéïðßáò), êáé ïé âõæáíôéíïß Ýìðïñïé Ýöôáíáí ùò ôçí ÔáðñïâÜíç, äçëáäÞ ôç óçìåñéíÞ ÊåûëÜíç /Óñé - ËÜíêá. Ï Ýìðïñïò Óþðáôñïò ãýñù óôá 525 Ýöôáóå óôï íçóß áõôü êé Ýãéíå äåêôüò ìå ôéìÝò áðü ôï âáóéëéÜ ôïõ, ï ïðïßïò åîÝöñáóå ôï èáõìáóìü ôïõ ãéá ôï âõæáíôéíü ÷ñõóü íüìéóìá êé Ýäåéîå óáöÞ ðñïôßìçóç ó' áõôü, óõãêñßíïíôÜò ôï ìå ôï áóçìÝíéï ðåñóéêü. Êé áêüìç åðáßíåóå ôïõò âõæáíôéíïýò ãéá ôï ãïýóôï, ôç äýíáìç êáé ôç óïößá ôïõò.

25

USZR 2CIG

ÐñÜãìáôé ôï âõæáíôéíü ÷ñõóü íüìéóìá Þôáí ôï éó÷õñüôåñï ôçò åðï÷Þò, ïé Ýìðïñïé ôï Ïé ðñþôïé ðñïôéìïýóáí óôéò óõíáëëáãÝò ôïõò êé Ýôóé ôï ÂõæÜíôéï áðïêôïýóå äéåèíÝò êýñïò. áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ 2. Ðþò ìðïñåßò íá äéêáéïëïãÞóåéò ôï ãåãïíüò üôé ôá ðåñéóóüôåñá öïñôßá ìå ðñïúüíôá ðïëõôåëåßáò ôçò ÁíáôïëÞò êáôÝëçãáí óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç; Ôá ðåñéóóüôåñá öïñôßá ìå ðñïúüíôá ðïëõôåëåßáò ôçò ÁíáôïëÞò (ìåôÜîé, ìðá÷áñéêÜ ê.Ü.) êáôÝëçãáí óôçí Êùí/ðïëç, ãéáôß Þôáí ôï ìåãáëýôåñï êáôáíáëùôéêü êÝíôñï. Ç Ðüëç ôçí åðï÷Þ áõôÞ (4ïò êáé 5ïò áéþíáò) åß÷å ðïëõÜñéèìï ðëçèõóìü êáé åðïìÝíùò õðÞñ÷å áõîçìÝíç æÞôçóç. ÅîÜëëïõ õðÞñ÷å ðëïýôïò ðïõ ìðïñïýóå íá äéáôåèåß ãéá ôçí áðüêôçóç áõôþí ôùí áãáèþí, êáèþò ç Êùí/ðïëç Þôáí ôï óðïõäáéüôåñï åìðïñéêü êÝíôñï ôçò åðï÷Þò. Êáèïñéóôéêü ñüëï ó' áõôÞí ôçí ïéêïíïìéêÞ åîÝëéîç äéáäñáìÜôéæå ôï êñÜôïò: á) ìå ôçí êáèéÝñùóç ôïõ íïìßóìáôïò óôéò óõíáëëáãÝò (ôï ÷ñõóü íüìéóìá ôïõ Âõæáíôßïõ Þôáí ôï éó÷õñüôåñï ôçò åðï÷Þò) êáé â) ìå ôçí åðÝêôáóç ôçò âõæáíôéíÞò åðéññïÞò óôéò ÷þñåò ôçò ÅñõèñÜò èÜëáóóáò (Áéèéïðßá êáé ÕåìÝíç), éäßùò óôá ÷ñüíéá ôïõ Éïõóôßíïõ Á´, ðïõ äéåõêüëõíå ôçí áíÜðôõîç êáé áýîçóå ôá êÝñäç ôïõ ìáêñéíïý åìðïñßïõ. 3. Ðïéá óõãêåêñéìÝíá ìÝôñá ðñïôåßíåé ï öéëüóïöïò êáé åðßóêïðïò ÊõñÞíçò ÓõíÝóéïò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ãïôèéêïý Þ ãåñìáíéêïý ðñïâëÞìáôïò; Áðü ôï áðüóðáóìá ôïõ Ýñãïõ: "Ëüãïò ðåñß âáóéëåßáò" ôïõ ÓõíÝóéïõ, ôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíåé ôá âáóéêÜ óçìåßá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôïõ áíôéãåñìáíéêïý êüììáôïò êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ðëçñïöïñïýìáóôå ôá ìÝôñá ðïõ ðñïôåßíåé ï ßäéïò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ãåñìáíéêïý ðñïâëÞìáôïò. Ôá ìÝôñá áõôÜ åßíáé: • íá áíáæçôçèïýí óôñáôéþôåò áðü ôçí ôÜîç ôùí ãåùñãþí ðïõ èá ðïëåìÞóïõí ãéá ôçí õðåñÜóðéóç ôçò ãçò ôïõò· åðïìÝíùò íá êáôáñãçèåß ï ìéóèïöïñéêüò óôñáôüò (üðïõ õðçñåôïýóáí Ãåñìáíïß). • íá åõáéóèçôïðïéçèïýí ïé öéëüóïöïé, ïé âéïôÝ÷íåò êáé üëïò ï ëáüò ãéá ôïí êßíäõíï åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò êáé íá áíôéäñÜóïõí, þóôå íá ðåñÜóåé ç óôñáôéùôéêÞ äéïßêçóç óôá ÷Ýñéá ôùí Ñùìáßùí. • íá áíáêôÞóåé üëïò ï ëáüò ôï õøçëü ñùìáúêü öñüíçìá (áñåôÞ, ãåííáéüôçôá) • êáé íá åêäéù÷èïýí ïé Ãåñìáíïß áðü ðáíôïý. ÐñÜãìáôé ôï ðñüãñáììá áõôü õëïðïéÞèçêå ìå ôçí åîÝãåñóç ôïõ ëáïý ôçò Êùí/ðïëçò êáé ôçí åîüíôùóç ôùí Ãüôèùí (Ãåñìáíþí) ôï 400.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1 Ðïéá Þôáí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïéêïíïìßáò ôïõ ðñþéìïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò;

26

Ç ïéêïíïìßá ôïõ Ðñþéìïõ Âõæáíôéíïý ÊñÜôïõò åß÷å ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: • Êýñéá ðçãÞ ðëïýôïõ Þôáí ç ãåùñãßá. • Ôï êñÜôïò áêïëïõèïýóå ðáñåìâáôéêÞ ðïëéôéêÞ, ðñïóðáèþíôáò íá êáèïñßóåé ôéò ïéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò. • Óôéò åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò ÷ñçóéìïðïéïýíôáí åõñýôáôá ôï íüìéóìá. Áíôßèåôá ïé

USZR 2CIG

áíôáëëáãÝò åßäïõò ìå åßäïò Þôáí ðåñéïñéóìÝíåò (åê÷ñçìáôéóìÝíç ïéêïíïìßá). • Óôï áíáôïëéêü ôìÞìá, ùò ôá ìÝóá ôïõ 6ïõ áé., ïé ðüëåéò åß÷áí âáñýíïõóá ïéêïíïìéêÞ óçìáóßá.

330 – 717

2 Ðïéá Þôáí ôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ ðñþéìïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò; ÊáôÜ ôçí ðñþéìç âõæáíôéíÞ ðåñßïäï óôçí ýðáéèñï ç ãç Üñ÷éóå íá óõãêåíôñþíåôáé óôá ÷Ýñéá ôùí ìåãÜëùí ãáéïêôçìüíùí, ðïõ ìåôÝôñåðáí ôïõò êáôá÷ñåùìÝíïõò ìéêñïúäéïêôÞôåò óå åîáñôçìÝíïõò áãñüôåò Þ ðÜñïéêïõò. Ç åíïéêßáóç ôçò ãçò áðü ôïí ðÜñïéêï Þôáí ÷ñïíéêÜ áðåñéüñéóôç êáé êëçñïíïìéêÞ. Óõã÷ñüíùò ï ðÜñïéêïò Þôáí ðñïóäåìÝíïò óôï ÷ùñÜöé ðïõ êáëëéåñãïýóå. ¸íá Üëëï óïâáñü êïéíùíéêü ðñüâëçìá ôçò åðï÷Þò Þôáí ïé åðéðôþóåéò ôçò öïñïëïãßáò. Ïé öüñïé Ýðëçôôáí âáñýôåñá ôïí áãñïôéêü áðü ôïí áóôéêü ðëçèõóìü êáé áíÜãêáæáí ðïëëïýò áãñüôåò íá åãêáôáëåßøïõí ôç ãç ôïõò êáé íá êáôáöåýãïõí óôéò ìïíÝò Þ íá äéïãêþíïõí ôïí ðëçèõóìü ôùí ìåãáëïõðüëåùí. ´Åôóé ï ðïëõÜñéèìïò ðëçèõóìüò ôùí ðüëåùí õðÝöåñå áðü ôç öôþ÷åéá êáé ãé' áõôü óõ÷íÜ ðñïêáëïýóå ôáñá÷Ýò. Ãéá íá áðïôñÝøïõí ôÝôïéåò åêäçëþóåéò ïé áñ÷Ýò ôùí ìåãáëïõðüëåùí êáé åéäéêÜ ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò óõíÞèéæáí íá äéáíÝìïõí äùñåÜí óéôÜñé êáé íá ïñãáíþíïõí èåÜìáôá óôïí Éððüäñïìï. 3 Ðþò áíôéìåôùðßóôçêáí ïé åðéèÝóåéò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôï áíáôïëéêü ñùìáúêü êñÜôïò; Ïé áõôïêñÜôïñåò ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò ôçò áõôïêñáôïñßáò, ðïõ Þôáí êáé ïéêïíïìéêÜ éó÷õñüôåñï, åîïõäåôÝñùóáí ôçí áðåéëÞ ôùí ãåñìáíéêþí ëáþí, ðåßèïíôáò ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò íá óôñáöïýí ðñïò ôç Äýóç Þ åðéôñÝðïíôáò íá åãêáôáóôáèïýí åéñçíéêÜ óôá åäÜöç ôïõò. Ç óõìâßùóç ìå ôï åëëçíïñùìáúêü ðëçèõóìéáêü óôïé÷åßï äéåõêüëõíå ôç óôáäéáêÞ áöïìïßùóç ôùí Ãåñìáíþí. 4 Ðþò áíôéìåôùðßóôçêáí ïé åðéèÝóåéò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôï äõôéêü ñùìáúêü êñÜôïò; Ïé åðéèÝóåéò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôï äõôéêü ñùìáúêü êñÜôïò åß÷áí äéáöïñåôéêÞ Ýêâáóç. Ç Äýóç Þôáí åñçìùìÝíç áðü ôïõò ðëçèõóìïýò ôçò êáé ïéêïíïìéêÜ åîáíôëçìÝíç êé Ýôóé õðÝêõøå óôá ãåñìáíéêÜ öýëá. Ï ãåñìáíüò Ïäüáêñïò õðï÷ñÝùóå ôïí ôåëåõôáßï áõôïêñÜôïñá ôçò Ñþìçò íá ðáñáéôçèåß (476) êáé ëßãá ÷ñüíéá áñãüôåñá ï ÈåõäÝñé÷ïò ßäñõóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï ìå êÝíôñï ôç ÑáâÝííá (493). ´Çôáí Ýíá áðü ôá ðïëëÜ ãåñìáíéêÜ âáóßëåéá ôçò Äýóçò. Ï ÈåõäÝñé÷ïò Ýöåñå ôïí ôßôëï ôïõ ñÞãá (rex) êáé áíáãíþñéæå èåùñçôéêÜ ôçí åðéêõñéáñ÷ßá ôïõ áõôïêñÜôïñá ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò, áëëÜ óôçí ðñÜîç Þôáí ðïëéôéêÜ áíåîÜñôçôïò. 5 Ðïéá ðïëéôéêÞ áêïëïýèçóå ï Èåïäüóéïò Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò Ãåñìáíïýò êáé ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôçò; Ï Èåïäüóéïò Á´ (379 - 395) ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôý÷åé ôçí åíóùìÜôùóç ôùí Ãåñìáíþí Ýäùóå óôïõò çãÝôåò ôïõò áíþôåñåò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé óôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò. ÁõôÞ ç ðïëéôéêÞ ôïõ ðñïêÜëåóå ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá, êáèþò äçìéïõñãÞèçêå óïâáñüò êßíäõíïò 27 åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò.

USZR 2CIG

6 Ðïéïé áíôÝäñáóáí óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò Ãåñìáíïýò, ìå ðïéïõò ôñüðïõò êáé ðïéá áðïôåëÝóìáôá; Ïé ðñþôïé áéþíåò Óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò Ãåñìáíïýò áíôÝäñáóáí ïé âõæáíôéíïß ôïõ Âõæáíôßïõ ëüãéïé êáé ðïëéôéêïß ïñãáíþíïíôáò Ýíá åßäïò ðáôñéùôéêïý êáé áíôéãåñìáíéêïý êüììáôïò. Ôï êüììá áõôü îåóÞêùóå ôï ëáü ôçò ðñùôåýïõóáò ðïõ åîüíôùóå ôïõò Ãüôèïõò (:Ãåñìáíïýò) êáé ôïí áñ÷çãü ôïõò ÃáúíÜ (400). ´Åôóé åîïõäåôåñþèçêå ðñïóùñéíÜ ï ãïôèéêüò êßíäõíïò ðïõ åðáíåìöáíßóôçêå ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 5ïõ áéþíá. 7 Ðþò åß÷å äéáìïñöùèåß ç ðïëéôéóôéêÞ êáôÜóôáóç óôï ñùìáúêü êñÜôïò êáôÜ ôçí ðñùôïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï; ÊáôÜ ôçí ðñùôïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï ç ðïëéôéóôéêÞ êáôÜóôáóç ðáñïõóéÜæåôáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ áíÜìåóá óôá äýï ôìÞìáôá ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò (äõôéêü êáé áíáôïëéêü). Óôç Ñþìç, ðïõ Üëëïôå Þôáí ç ðíåõìáôéêÞ ðñùôåýïõóá ôçò áõôïêñáôïñßáò, ïé åðéóôÞìåò êáé ïé ôÝ÷íåò åß÷áí ðáñáêìÜóåé, ôá ðíåõìáôéêÜ éäñýìáôá õðïëåéôïõñãïýóáí êáé ïé âéâëéïèÞêåò Þôáí êëåéóôÝò, åíþ óôï áíáôïëéêü ôìÞìá ôçò áõôïêñáôïñßáò åðéâáëëüôáí áñãÜ, áëëÜ óôáèåñÜ ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï êáé ç åëëçíéóôéêÞ ðïëéôéóôéêÞ ðáñÜäïóç. Ç åîÝëéîç áõôÞ áíôáíáêëÜôáé ìå äýï óçìáíôéêÜ ðïëéôéóôéêÜ ãåãïíüôá: á) ôçí ßäñõóç ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò êáé â) ôçí Ýêäïóç ôïõ Èåïäïóéáíïý Êþäéêá. 8 Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùí/ðïëçò; Ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò éäñýèçêå ôï 425 ìå äéÜôáãìá ôïõ áõôïêñÜôïñá Èåïäïóßïõ ´. ÄéÝèåôå 16 åëëçíüöùíåò êáé 15 ëáôéíüöùíåò Ýäñåò äéäáóêáëßáò. ×Üñç óôï ðíåõìáôéêü áõôü ßäñõìá, ç Âáóéëåýïõóá Üñ÷éóå íá óõíáãùíßæåôáé ôéò Üëëåò ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò ÁíáôïëÞò (ÁèÞíá êáé ÁëåîÜíäñåéá) ðïõ äéÝèåôáí óçìáíôéêÝò áíþôåñåò ó÷ïëÝò. Ç ïñéáêÞ Ýóôù áñéèìçôéêÞ õðåñï÷Þ ôùí åëëçíüöùíùí åäñþí äåß÷íåé üôé ï ðïëéôéóôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò êáé ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò Þôáí óå ìåãÜëï âáèìü åëëçíéêüò. 9 Ôé Þôáí ï Èåïäïóéáíüò Êþäéêáò êáé ðïéá ç óçìáóßá ôïõ; Ï Èåïäïóéáíüò Êþäéêáò Þôáí ç óõëëïãÞ ôùí áõôïêñáôïñéêþí äéáôáãìÜôùí ðïõ åß÷áí åêäïèåß áðü ôïõò íüìéìïõò áõôïêñÜôïñåò ìåôÜ ôï 312 óôï ñùìáúêü êñÜôïò. Ï Èåïäüóéïò ´ áíÝèåóå óå ìßá åéäéêÞ åðéôñïðÞ íïìïìáèþí ôï Ýñãï áõôü. Ç óýíôáîç ôïõ Ýñãïõ áõôïý õðáãïñåýôçêå áð' ôçí áíÜãêç íá ìðåé ôÜîç óôï ÷Üïò ôçò íïìïèåóßáò, êáèþò ìÝ÷ñé ôüôå õðÞñ÷áí ðáñÜëëçëá ðïëëÝò äéáôÜîåéò ôùí åêÜóôïôå çãåìüíùí ãéá êÜèå æÞôçìá, ðïõ Þôáí áíôéöáôéêÝò ìåôáîý ôïõò êé áõôü äõóêüëåõå ðïëý ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Ï Èåïäïóéáíüò êþäéêáò äçìïóéåýôçêå ôï 438. Ç ÝêäïóÞ ôïõ äéåõêüëõíå óçìáíôéêÜ ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Ôá óùæüìåíá âéâëßá ôçò óõëëïãÞò áðïôåëïýí óÞìåñá ðïëýôéìç ðçãÞ ãéá ôç ìåëÝôç ôùí êïéíùíéêþí óõíèçêþí ôçò åðï÷Þò.

28

USZR 2CIG

3. Ç ðÜëç ôçò Ïñèïäïîßáò ìå ôéò áéñÝóåéò êáé ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá

330 – 717

Ðåñßëçøç ÊáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áé. ç Åêêëçóßá êáé ôï êñÜôïò åß÷áí íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò äéÜöïñåò áéñÝóåéò êáé ôïõò ïðáäïýò ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò. Ç Åêêëçóßá êáôáäßêáóå ôéò áéñÝóåéò óôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò, åíþ ôï êñÜôïò ðÞñå áõóôçñÜ ìÝôñá êáôÜ ôùí ïðáäþí ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò. ÔåëéêÜ ìåôÜ áðü ôç óýãêñïõóç åðÞëèå ç óýíèåóç ×ñéóôéáíéóìïý êáé Åëëçíéóìïý. á. Ï áãþíáò êáôÜ ôùí áéñÝóåùí ÁéñÝóåéò ïíïìÜóôçêáí ïé ðáñåêêëßóåéò áðü ôçí ïñèÞ ×ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá, üðùò áõôÞ äéáôõðþèçêå áðü ôçí Åêêëçóßá óôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò. Ïé êõñéüôåñåò áéñÝóåéò Þôáí: á) ï Áñåéáíéóìüò, ðïõ äßäáóêå üôé ï Õéüò åßíáé êôßóìá ôïõ Èåïý êáé êáôáäéêÜóôçêå áðü ôéò äýï ðñþôåò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò: Á´ Íßêáéáò (325), êáé ´ Êùí/ðïëçò (381), â) ï Íåóôïñéáíéóìüò ðïõ äßäáóêå üôé ï ×ñéóôüò Ý÷åé ìüíï áíèñþðéíç öýóç êáé êáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí ô ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ÅöÝóïõ (431) êáé ï ã) ï Ìïíïöõóéôéóìüò, ðïõ äßäáóêå üôé ï ×ñéóôüò Ý÷åé ìüíï èåúêÞ öýóç êáé êáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí Ä´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôçò ×áëêçäüíáò (451). Áð' áõôÝò ôéò áéñÝóåéò áõôÞ ðïõ óôïß÷éóå ðåñéóóüôåñï óôçí áõôïêñáôïñßá Þôáí ï Ìïíïöõóéôéóìüò, ðïõ åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç óôéò áíáôïëéêÝò åðáñ÷ßåò. Ïé Ìïíïöõóßôåò åðåéäÞ Þôáí êáôáðéåóìÝíïé áðü ôç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç áðïäÝ÷ôçêáí ôçí êõñéáñ÷ßá ôùí ÁñÜâùí (ôï ÂõæÜíôéï Ý÷áóå áõôÝò ôéò åðáñ÷ßåò). â. ÌÝôñá êáôÜ ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò ÊáôÜ ôïí 4ï áé. ï áõôïêñÜôïñáò Éïõëéáíüò ðñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá, üìùò ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ áõôÞ áðÝôõ÷å, êáèþò ïé éäÝåò ôïõ Þôáí áíåäáöéêÝò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõ. ¼ôáí áíÝëáâå ôçí åîïõóßá ï Èåïäüóéïò Á´ Ýäùóå ïñéóôéêü ðëÞãìá ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá êëåßíïíôáò ôïõò íáïýò êáé ôá ìáíôåßá ôçò êáé áðáãïñåýïíôáò ôïõò Ïëõìðéáêïýò áãþíåò êáé ôá Åëåõóßíéá ÌõóôÞñéá. ã. Ç ó÷Ýóç ×ñéóôéáíéóìïý - Åëëçíéóìïý. Áðü ôç óýãêñïõóç óôç óýíèåóç Óôá ôÝëç ôïõ 4ïõ êáé áñ÷Ýò 5ïõ óçìåéþíïíôáé âéáéüôçôåò öáíáôéêþí ×ñéóôéáíþí, êáôáóôñïöÝò ìíçìåßùí, äéþîåéò êáé èáíáôþóåéò ïðáäþí ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò. Ôçí ßäéá åðï÷Þ ïé ÌåãÜëïé ÐáôÝñåò ôçò Åêêëçóßáò õðïäåéêíýïõí ìéá Üëëç óôÜóç áðÝíáíôé óôïí Åëëçíéóìü: åðéëåêôéêÞ áîéïðïßçóç ôùí êëáóéêþí êåéìÝíùí. Ìå ôç óôÜóç ôïõò äéåõêüëõíáí ôï äéÜëïãï êáé ôç óýíèåóç ×ñéóôéáíéóìïý - Åëëçíéóìïý.

29

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

á. Ï áãþíáò êáôÜ ôùí áéñÝóåùí ÁéñÝóåéò



Ç óôÜóç ôçò Åêêëçóßáò  Ç óôÜóç ôïõ ÊñÜôïõò



ðáñåêêëßóåéò áðü ôçí ïñèÞ ÷ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá Ôéò êáôáäßêáóå óôéò ïéêïõìåíéêÝò óõíüäïõò • ÕðïóôÞñéîå ôçí Åêêëçóßá (õëéêÜ êáé çèéêÜ) • Áíáìß÷èçêå óôéò äïãìáôéêÝò äéáìÜ÷åò

• Êõñéüôåñåò áéñÝóåéò: ÄÉÄÁÓÊÁËÉÁ

ÏÉÊÏÕÌÅÍÉÊÇ ÓÕÍÏÄÏÓ

1. Áñåéáíéóìüò

Ï Õéüò åßíáé êôßóìá ôïõ Èåïý, äçìéïýñãçìÜ ôïõ.

Á´ Íßêáéáò Âéèõíßáò (325) ´ Êùí/ðïëçò (381)

2. Íåóôïñéáíéóìüò

Ï ×ñéóôüò Ý÷åé ìüíï áíèñþðéíç öýóç.

ô ÅöÝóïõ (431)

3. Ìïíïöõóéôéóìüò

Ï ×ñéóôüò Ý÷åé ìüíï èåúêÞ öýóç

Ä´ ×áëêçäüíáò (451)

ÁÉÑÅÓÇ

 Ìïíïöõóßôåò:

o ÊáôáðéåóìÝíïé áðü âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç o ÁðïäÝ÷ôçêáí ôçí êõñéáñ÷ßá ôùí ÁñÜâùí

â. ÌÝôñá êáôÜ ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò  Éïõëéáíüò: áðüðåéñá ãéá áíáâßùóç áñ÷áßáò èñçóêåßáò o áðïôõ÷ßá  Èåïäüóéïò Á´: ÌÝôñá êáôÜ ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò: o Ýêëåéóå íáïýò êáé ìáíôåßá o áðáãüñåõóå ôçí ôÝëåóç Ïëõìðéáêþí áãþíùí êáé Åëåõóéíßùí ìõóôçñßùí ã. Ç ó÷Ýóç ×ñéóôéáíéóìïý - Åëëçíéóìïý. Áðü ôç óýãêñïõóç óôç óýíèåóç  ÔÝëç 4ïõ - áñ÷Ýò 5ïõ áé.: o âéáéüôçôåò öáíáôéêþí ×ñéóôéáíþí o êáôáóôñïöÞ áñ÷áßùí ìíçìåßùí o äéþîåéò êáé èáíáôþóåéò ïðáäþí áñ÷. èñçóêåßáò  ÌåãÜëïé ðáôÝñåò: • ÌÝãáò Âáóßëåéïò, • Ãñçãüñéïò Íýóóçò, • Ãñçãüñéïò Íáæéáíæçíüò, • ÉùÜííçò ×ñõóüóôïìïò  óôñÜöçêáí êáôÜ ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò  áîéïðïßçóáí ôçí áñ÷áßá öéëïóïößá  ðñüôåéíáí åðéëåêôéêÞ áîéïðïßçóç ôùí êëáóéêþí êåéìÝíùí  äéåõêüëõíáí ôï äéÜëïãï êáé ôç óýíèåóç ×ñéóôéáíéóìïý - Åëëçíéóìïý. 30

USZR 2CIG

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

ÁéñÝóåéò (óåë. 13) ´Åôóé ïíïìÜóôçêáí ïé ðáñåêêëßóåéò áðü ôçí ïñèÞ ÷ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá (Ïñèïäïîßá), üðùò áõôÞ äéáôõðþèçêå åðßóçìá áðü ôçí Åêêëçóßá, ìå ôç óõíäñïìÞ ôïõ ÊñÜôïõò óôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò. Åìöáíßóôçêáí ôïí 4ï êáé 5ï áéþíá êáé ðñïêÜëåóáí ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá óôçí âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá. Ïé äïãìáôéêÝò äéáìÜ÷åò óõ÷íÜ êÜôù áðü ôï èñçóêåõôéêü ìáíäýá êÜëõðôáí ôïðéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò äéáöïñÝò. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôïõò óõãêëÞèçêáí ÏéêïõìåíéêÝò Óýíïäïé. Áñåéáíéóìüò (óåë. 13) Áßñåóç ðïõ êõñéÜñ÷çóå ôïí 4ï áé. ÅéóçãçôÞò ôçò Þôáí ï ´Áñåéïò, ãé' áõôü ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ. Äßäáóêå üôé ï Õéüò åßíáé äçìéïýñãçìá ôïõ Ðáôñüò, áìöéóâçôþíôáò ôç èåüôçôÜ ôïõ. Åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç áíÜìåóá óôïõò õðçêüïõò ôçò áõôïêñáôïñßáò üóï êáé áíÜìåóá óôïõò Ãüôèïõò êáé ôá Üëëá ãåñìáíéêÜ öýëá (åêôüò ôùí ÖñÜãêùí). ÐñïêÜëåóå ìåãÜëåò áíôéðáñáèÝóåéò. ÊáôáäéêÜóôçêå áðü ôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò ôçò Íßêáéáò (395) êáé ôçò Êùí/ðïëçò (381). Íåóôïñéáíéóìüò (óåë. 13) Áßñåóç ðïõ êõñéÜñ÷çóå ôïí 5ï áéþíá óôï ñùìáúêü êñÜôïò. ÅéóçãçôÞò ôçò Þôáí ï Íåóôüñéïò. Ôüíéæå ôçí õðåñï÷Þ ôçò áíèñþðéíçò öýóçò ôïõ ×ñéóôïý. ÊáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí ô ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôçò ÅöÝóïõ (431). Ìïíïöõóéôéóìüò (óåë. 13) Áßñåóç ðïõ åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç ôïí 5ï áéþíá óôï ñùìáúêü êñÜôïò. Ïé ïðáäïß ôïõ èåùñïýóáí üôé ç èåßá öýóç ôïõ ×ñéóôïý áðïññüöçóå ôçí áíèñþðéíç. ÊáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí Ä´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôçò ×áëêçäüíáò (451), ùóôüóï êõñéÜñ÷çóå óôéò áíáôïëéêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò (Óõñßá, Ðáëáéóôßíç, Áßãõðôï).

330 – 717

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Éïõëéáíüò (óåë. 14) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (361 - 363). ÐñïóðÜèçóå íá îáíáöÝñåé óôç æùÞ ôç ëáôñåßá ôùí èåþí ôïõ Ïëýìðïõ êáé íá ðåñéïñßóåé ôï äéêáßùìá ôùí ÷ñéóôéáíþí íá äéäÜóêïõí óå ìç ÷ñéóôéáíéêÜ ó÷ïëåßá. Ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ áðÝôõ÷å. Ïé éäÝåò ôïõ Þôáí áíåäáöéêÝò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõ. ËÝãåôáé êáé "áðïóôÜôçò" Þ "ðáñáâÜôçò". Õðáôßá (óåë. 14) ÍåïðëáôùíéêÞ öéëüóïöïò êáé Ìáèçìáôéêüò áðü ôçí ÁëåîÜíäñåéá. Ç ðñþôç ãõíáßêá äáóêÜëá ôçò öéëïóïößáò óôçí ÁëåîÜíäñåéá. Äßäáóêå ðëáôùíéêÞ êáé ÁñéóôïôåëéêÞ öéëïóïößá. ÕðÞñîå Ýíá áðü ôá áíèñþðéíá èýìáôá ôùí äéþîåùí ôùí öáíáôéêþí ÷ñéóôéáíþí ðïõ óôñÝöïíôáí âßáéá åíáíôßïí ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé ïðïéïõäÞðïôå åß÷å ó÷Ýóç ìå ôçí áñ÷áéüôçôá. ÌåãÜëïé ÐáôÝñåò Åêêëçóßáò (óåë. 14) ´Åôóé ïíïìÜæïíôáí ïé åêðñüóùðïé ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò äéáíüçóçò (ñçôïñåßáò êáé èåïëïãßáò) óôç äéÜñêåéá ôïõ 4ïõ áéþíá (ÌÝãáò Âáóßëåéïò, Ãñçãüñéïò Íýóóçò, Ãñçãüñéïò Íáæéáíæçíüò, ÉùÜííçò ×ñõóüóôïìïò). Ìå ôï Ýñãï ôïõò óõíÝâáëáí óôï äéÜëïãï êáé óôç óýíèåóç ×ñéóôéáíéóìïý êáé Åëëçíéóìïý.

31

USZR 2CIG

OIKOYMENIKEÓ ÓÕÍÏÄÏÉ

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

ÔÏÐÏÓ

×ÑÏÍÏÓ

ÅÑÃÏ

Á´

Íßêáéá Âéèõíßáò

325

Êáôáäßêáóå ôïí Áñåéáíéóìü. Äéáôýðùóå ôç äéäáóêáëßá ôçò Åêêëçóßáò Ýíáíôé ôùí áéñÝóåùí.

´

Êùí/ðïëç

381

Êáôáäßêáóå ôïí Áñåéáíéóìü.

ô

´Åöåóïò

431

Êáôáäßêáóå ôï Íåóôïñéáíéóìü.

Ä´

×áëêçäüíá

451

Êáôáäßêáóå ôï Ìïíïöõóéôéóìü.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

392

¸êäïóç áõóôçñïý áõôïêñáôïñéêïý äéáôÜãìáôïò ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ ãéá ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá êáé ôïõò ïðáäïýò ôçò.

361 - 363

ÐñïóðÜèåéá áõôïêñÜôïñá Éïõëéáíïý ãéá áíáâßùóç ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò.

392 - 393

ÌÝôñá Èåïäïóßïõ Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá, ôá ìáíôåßá, ôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò êáé ôá Åëåóßíéá ÌõóôÞñéá.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðþò ÷áñáêôÞñéæå êáé ðþò áíôéìåôþðéæå ç áõôïêñáôïñéêÞ åîïõóßá ôïõò áéñåôéêïýò êáé ðþò ïé áéñåôéêïß ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá, óýìöùíá ìå ôá äýï ðñþôá ðáñáèÝìáôá; Ôï ðñþôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Èåïäïóéáíü Êþäéêá êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôç óôÜóç ôïõ êñÜôïõò áðÝíáíôé óôïõò áéñåôéêïýò. Ç áõôïêñáôïñéêÞ êõâÝñíçóç äéá óôüìáôïò ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ (ðåñß ôï 380) âëÝðåé ôïõò áéñåôéêïýò ùò Üôéìïõò, áíüçôïõò êáé ìáíéþäåéò êáé ðáßñíåé åíáíôßïí ôïõò ðïëý óêëçñÜ ìÝôñá: ôïõò áðáãïñåýåé íá ïíïìÜæïõí åêêëçóßåò ôïõò ôüðïõò ôùí óõãêåíôñþóåþí ôïõò êáé ôïõò áðåéëåß ìå ôéìùñßåò (èåúêÝò êáé êõâåñíçôéêÝò). Ôï â´ ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ óýñïõ óõããñáöÝá Ìé÷áÞë (ðïõ Þôáí Ìïíïöõóßôçò) êáé áíáöÝñåôáé óôï ðþò åßäáí ïé Ìïíïöõóßôåò ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ, óõìðëçñþíïíôáò Ýôóé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ãéá ôç óêëçñÞ óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò ôçò Êùí/ðïëçò áðÝíáíôé óôïõò áéñåôéêïýò. Ï Ìé÷áÞë êáôçãïñåß ôïõò Ñùìáßïõò üôé åß÷áí áöáéñÝóåé ôéò åêêëçóßåò ôùí óõìðáôñéùôþí ôïõ Ìïíïöõóéôþí, êáé ôïí ÇñÜêëåéï üôé äåí äå÷üôáí ôá ðáñÜðïíÜ ôïõò. Êáôáëïãßæåé óôïõò Ñùìáßïõò óêëçñüôçôá, ïñãÞ, êáêßá êáé öáíáôéóìü êáé èåùñåß üôé ç êáôÜêôçóç ôùí åðáñ÷éþí áõôþí áðü ôïõò ´Áñáâåò Þôáí Ýíá åßäïò èåúêÞò ôéìùñßáò ãé' áõôïýò (Ñùìáßïõò).

32

2. Íá åîçãÞóåéò ôç óçìáóßá ôùí üñùí êáèïëéêüò êáé ïñèüäïîïò óôá äýï ðáñáèÝìáôá. Ìå ðïéá óçìáóßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áõôïß ïé üñïé óÞìåñá;

USZR 2CIG

Óôï á´ ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé ï üñïò "êáèïëéêïß ×ñéóôéáíïß" êáé åííïåß áõôïõò ðïõ áêïëïõèïýí ôï åðßóçìï áíáãíùñéæüìåíï ÷ñéóôéáíéêü äüãìá, åíþ óÞìåñá ï üñïò äçëþíåé ôïõò ïðáäïýò ôçò ÑùìáúêÞò Þ ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò. Óôï â´ ðáñÜèåìá ï óýñïò óõããñáöÝáò Ìé÷áÞë ÷ñçóéìïðïéåß ôïí üñï "ïñèüäïîïé" ãéá ôïõò ïìïúäåÜôåò ôïõ ôïõò ìïíïöõóßôåò, åíþ óÞìåñá ï üñïò áõôüò äçëþíåé ôïõò ïðáäïýò ôïõ åðßóçìïõ ÷ñéóôéáíéêïý äüãìáôïò.

330 – 717

3. Ðïéá ç óçìáóßá ôïõ áõôïêñáôïñéêïý äéáôÜãìáôïò ôïõ Ýôïõò 392 ãéá ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá êáé ôïõò ïðáäïýò ôçò; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá ôïõ Ýôïõò 392 ì. ×. ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ êáé óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôï Èåïäïóéáíü Êþäéêá. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôç óôÜóç ôçò âõæáíôéíÞò êõâÝñíçóçò áðÝíáíôé óôçí áñ÷áßá èñçóêåßá. Ôï äéÜôáãìá áõôü áðáãüñåõå ôçí ôÝëåóç èõóéþí áðü ôïõò ïðáäïýò ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò, ìå ôçí áðåéëÞ üôé ç ðñÜîç áõôÞ èá èåùñåßôáé Ýãêëçìá åó÷Üôçò ðñïäïóßáò êáé èá ôéìùñåßôáé áíÜëïãá, ðñïöáíþò ìå èÜíáôï, áêüìç êé áí ï äñÜóôçò äåí åðéâïõëåýåôáé ôç æùÞ ôïõ çãåìüíá. Ôá ìÝôñá áõôÜ Þôáí ðïëý áõóôçñÜ ãéá ôïõò ïðáäïýò ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé öáíåñþíïõí ôçí áðïöáóéóôéêüôçôá ôçò âõæáíôéíÞò êõâÝñíçóçò íá ëýóåé ïñéóôéêÜ ôï ðñüâëçìá ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé íá åðéâÜëåé ôï ×ñéóôéáíéóìü. 3. Ó÷ïëßáóå ôçí åðéèåôéêÞ óôÜóç ìéáò ìåñßäáò ×ñéóôéáíþí åíáíôßïí ôùí ìíçìåßùí êáé ôùí ïðáäþí ôçò èñçóêåßáò ôùí Ïëõìðßùí êáé åêôßìçóå ôéò óõíÝðåéÝò ôçò. Ôï ðáñÜèåìá áõôü åßíáé ìéá åðéóôïëÞ äéáìáñôõñßáò ôïõ öéëïóüöïõ êáé ñÞôïñá ËéâÜíéïõ ðñïò ôïí áõôïêñÜôïñá. Ó' áõôÞí êáôáããÝëëåé ìå ðéêñÞ åéñùíåßá ôï ôõöëü öáíáôéóìü ôùí ×ñéóôéáíþí ìïíá÷þí, ïé ïðïßïé ÷ùñßò íá Ý÷åé åêäïèåß ó÷åôéêüò âáóéëéêüò íüìïò, êáôáóôñÝöïõí áíåëÝçôá ôá éåñÜ ôùí ïðáäþí ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé äïëïöïíïýí ôïõò éåñåßò, üôáí áõôïß áíôéäñïýí. Ç ìáíßá êáé ï öáíáôéóìüò ôùí ×ñéóôéáíþí êáôÜ ôùí ìíçìåßùí êáé ôùí åêðñïóþðùí ôïõ áñ÷áßïõ êüóìïõ åîçãåßôáé áðü ôï ÷áìçëü ìïñöùôéêü åðßðåäï ôïõ áðëïý ëáïý, ï ïðïßïò óå üëåò ôéò åðï÷Ýò äéáêñéíüôáí áðü ìéá ôÜóç ãéá âéáéüôçôåò êáé êáôáóôñïöÝò, ðïõ áðïôåëïýóáí ãé' áõôüí Ýíá åßäïò øõ÷ïëïãéêÞò åêôüíùóçò. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí íá êáôáóôñáöïýí ðïëëÜ Ýñãá ôÝ÷íçò êáé ðïëéôéóìïý êáé íá äçìéïõñãçèåß Ýíá êëßìá çôôïðÜèåéáò óôïõò ïðáäïýò ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ïé áéñÝóåéò êáé ðùò áíôéìåôùðßóôçêáí áðü ôï êñÜôïò êáé ôçí Åêêëçóßá; ÁéñÝóåéò ïíïìÜóôçêáí ïé ðáñåêêëßóåéò áðü ôçí ïñèÞ ÷ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá (Ïñèïäïîßá), üðùò áõôÞ äéáôõðþèçêå åðßóçìá áðü ôçí Åêêëçóßá, ìå ôç óõíäñïìÞ ôïõ ÊñÜôïõò óôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò. Ïé äïãìáôéêÝò äéáìÜ÷åò óõ÷íÜ êÜôù áðü ôï èñçóêåõôéêü ìáíäýá êÜëõðôáí ôïðéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò äéáöïñÝò. Åìöáíßóôçêáí ôïí 4ï êáé 5ï áéþíá êáé ðñïêÜëåóáí ìåãÜëá ðñïâëÞìáôá óôçí âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôïõò óõãêëÞèçêáí ÏéêïõìåíéêÝò Óýíïäïé. Ôï ÊñÜôïò óôÞñéîå õëéêÜ êáé çèéêÜ ôçí Åêêëçóßá, óõíÜìá üìùò á- 33

USZR 2CIG

íáìåß÷èçêå óôéò äïãìáôéêÝò äéáìÜ÷åò. ´Åôóé ôá èåïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá óõíäõÜóôçêáí ìå Ïé ðñþôïé ôéò ðïëéôéêÝò óêïðéìüôçôåò. áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí áßñåóç ôïõ Áñåéáíéóìïý; Ç áßñåóç áõôÞ êõñéÜñ÷çóå ôïí 4ï áé. ÅéóçãçôÞò ôçò Þôáí ï ´Áñåéïò, ãé' áõôü ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ. Äßäáóêå üôé ï Õéüò åßíáé äçìéïýñãçìá ôïõ Ðáôñüò, áìöéóâçôþíôáò ôç èåüôçôÜ ôïõ. Åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç áíÜìåóá óôïõò õðçêüïõò ôçò áõôïêñáôïñßáò üóï êáé áíÜìåóá óôïõò Ãüôèïõò êáé ôá Üëëá ãåñìáíéêÜ öýëá (åêôüò ôùí ÖñÜãêùí). ÐñïêÜëåóå ìåãÜëåò áíôéðáñáèÝóåéò. ÊáôáäéêÜóôçêå áðü ôéò ÏéêïõìåíéêÝò Óõíüäïõò ôçò Íßêáéáò (395) êáé ôçò Êùí/ðïëçò (381). 3. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí áßñåóç ôïõ Ìïíïöõóéôéóìïý êáé ðïéåò óõíÝðåéåò åß÷å ãéá ôï âõæáíôéíü êñÜôïò; Ï Ìïíïöõóéôéóìüò Þôáí ìéá áßñåóç ðïõ åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç ôïí 5ï áéþíá óôï ñùìáúêü êñÜôïò. Ïé ïðáäïß ôïõ èåùñïýóáí üôé ç èåßá öýóç ôïõ ×ñéóôïý áðïññüöçóå ôçí áíèñþðéíç. ÊáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí Ä´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôçò ×áëêçäüíáò (451), ùóôüóï êõñéÜñ÷çóå óôéò áíáôïëéêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò (Óõñßá, Ðáëáéóôßíç, Áßãõðôï). Ç êáôáðßåóç ôùí Ìïíïöõóéôþí áðü ôç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç õðÞñîå Ýíáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ äéåõêüëõíáí áñãüôåñá ôéò áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò (630 - 650). Ïé Ìïíïöõóßôåò áðïäÝ÷ôçêáí ôçí êõñéáñ÷ßá ôùí ÁñÜâùí, ãéá íá ìðïñÝóïõí íá áðáëëáãïýí áðü ôç óêëçñÞ óôÜóç ôçò êõâÝñíçóçò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. 4. Ðþò áíôéìåôùðßóôçêå ç áñ÷áßá èñçóêåßá êáôÜ ôçí ðñùôïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï ; Ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 4ïõ áé. êñßèçêå ïñéóôéêÜ ç áíôéðáñÜèåóç ìåôáîý áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé ×ñéóôéáíéóìïý. Ï Èåïäüóéïò Á´(379 - 395) Ýäùóå ôï ïñéóôéêü ðëÞãìá óôçí áñ÷áßá èñçóêåßá: á) êëåßíïíôáò ôïõò íáïýò êáé ôá ìáíôåßá ôçò êáé â) áðáãïñåýïíôáò ôïõò Ïëõìðéáêïýò áãþíåò êáé ôá Åëåõóßíéá ÌõóôÞñéá (392 - 393 ì.×.). Óôá ôÝëç ôïõ 4ïõ êáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 5ïõ áé. Ýíá êýìá âßáò îÝóðáóå êáôÜ ôùí ìíçìåßùí ôïõ áñ÷áßïõ êüóìïõ êáé ôùí ïðáäþí ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò. Ôï ðëÞèïò, ïäçãïýìåíï áðü ïñéóìÝíïõò áêñáßïõò êáé öáíáôéêïýò ×ñéóôéáíïýò, ãêñÝìéæå Þ ìåôÝâáëå óå åêêëçóßåò ôïõò áñ÷áßïõò íáïýò êáé êáôÝóôñåöå ôá ãõìíÜ áãÜëìáôá. Ïé äéþîåéò áõôÝò åß÷áí êáé áíèñþðéíá èýìáôá. ¸íá áðü áõôÜ Þôáí êáé ç öéëüóïöïò Õðáôßá áðü ôçí ÁëåîÜíäñåéá. 5. Ðïéá óôÜóç áðÝíáíôé óôïí åëëçíéóìü õðÝäåéîáí ïé ÌåãÜëïé ÐáôÝñåò ôçò Åêêëçóßáò; Ïé ÌåãÜëïé ÐáôÝñåò ôçò Åêêëçóßáò (ÌÝãáò Âáóßëåéïò, Ãñçãüñéïò Íýóóçò, Ãñçãüñéïò Íáæéáíæçíüò êáé ÉùÜííçò ×ñõóüóôïìïò) õðÝäåéîáí ìéá äéáöïñåôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôïí Åëëçíéóìü. Ïé åîáßñåôïé áõôïß åêðñüóùðïé ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò äéáíüçóçò (ñçôïñåßáò êáé èåïëïãßáò) óôç äéÜñêåéá ôïõ 4ïõ áé., áîéïðïßçóáí ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ öéëïóïößá ãéá ôç äéáìüñöùóç ôïõ äüãìáôïò ôçò ÔñéáäéêÞò Èåüôçôáò êáé ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí áéñÝóåùí êáé ðñüôåéíáí ôçí åðéëåêôéêÞ áîéïðïßçóç ôùí êëáóéêþí êåéìÝíùí, ìå ôïí ôñüðï ôçò ìÝëéóóáò ðïõ ðáßñíåé áðü ôá Üíèç ìüíï ü,ôé ÷ñåéÜæåôáé (Ì. Âáóßëåéïò). Ìå ôç óôÜóç ôïõò áõôÞ, ïé 34 ÐáôÝñåò äéåõêüëõíáí ôïí äéÜëïãï êáé ôç óýíèåóç ×ñéóôéáíéóìïý êáé Åëëçíéóìïý.

USZR 2CIG

ÉÉ. ÅÎÙÔÅÑÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ ÊÁÉ ÁÍÁÄÉÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ 1. Ï Éïõóôéíéáíüò êáé ôï Ýñãï ôïõ

330 – 717

Ðåñßëçøç á. Ç ðïëéôéêÞ ôïõ Ï Éïõóôéíéáíüò (527 - 565) õðÞñîå Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò çãÝôåò ôçò ðñþéìçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò. Ôï ðïëéôéêü ôïõ ðñüãñáììá Þôáí: Ýíá êñÜôïò, ìßá Åêêëçóßá, ìßá íïìïèåóßá. â. ÅóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ Óôïí êïéíùíéêü ôïìÝá êáôÝóôåéëå, óå óõíåñãáóßá ìå ôç óýæõãü ôïõ Èåïäþñá, ôç ÓôÜóç ôïõ Íßêá (532), äçëáäÞ ôçí åîÝãåñóç ôùí äÞìùí ÐñÜóéíùí êáé ÂÝíåôùí. ´Åôóé ðåñéüñéóå ôç äýíáìç ôùí äÞìùí êáé åíßó÷õóå ôçí áõôïêñáôïñéêÞ åîïõóßá. Áêüìç åðéäßùîå íá ðåñéïñßóåé ôç äýíáìç ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí êáé íá ðñïóôáôÝøåé ôïõò åëåýèåñïõò áãñüôåò. Óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá åß÷å ùò óêïðü ôïõ ôçí åðéâïëÞ ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý ó' üëç ôçí áõôïêñáôïñßá êáé ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí ãåéôïíéêþí ëáþí. ´Åôóé êáôáäßùîå ôïõò áéñåôéêïýò êáé ôïõò ïðáäïýò ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò, áíÝóôåéëå ôç ëåéôïõñãßá ôçò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò Áèçíþí êáé öñüíôéóå ãéá ôç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý óå ëáïýò ôïõ ÊáõêÜóïõ êáé ôçò Áíáô. ÁöñéêÞò. Óôï íïìïèåôéêü ôïìÝá êùäéêïðïßçóå ôï Ñùìáúêü Äßêáéï, åêäßäïíôáò ôÝóóåñéò óõëëïãÝò íüìùí: (ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò, ÐáíäÝêôçò, ÅéóçãÞóåéò, ÍåáñÝò). Ôï íïìïèåôéêü ôïõ Ýñãï åßíáé ðÜñá ðïëý óçìáíôéêü, ãéáôß áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôïõ Äéêáßïõ ôçò Íåüôåñçò Åõñþðçò. ã. ÅîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ Óôü÷ïò ôïõ Éïõóôéíéáíïý Þôáí ç áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò êáé ç áíôéìåôþðéóç ôùí åéóâïëþí. Ãéá ôçí åðßôåõîç áõôþí ôùí óôü÷ùí Ýêáíå ðïëëïýò åðåêôáôéêïýò ðïëÝìïõò. Óôç Äýóç êáôÝêôçóå ôï Âáíäáëéêü âáóßëåéï (Â. ÁöñéêÞ), ôï Ïóôñïãïôèéêü óôçí Éôáëßá êáé áíÝêôçóå ôéò íïôéïáíáôïëéêÝò ðáñáëéáêÝò ðåñéï÷Ýò ôïõ Âçóéãïôèéêïý âáóéëåßïõ óôçí Éóðáíßá. Óôçí ÁíáôïëÞ õðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï âáóéëéÜ ôùí Ðåñóþí ×ïóñüç Á´. Óôá ÂáëêÜíéá üìùò äå ìðüñåóå íá áíá÷áéôßóåé ôéò åéóâïëÝò ôùí ÓëÜâùí áí êáé äéÝèåóå ðïëëÜ ÷ñÞìáôá ãéá åîáãïñÜ åéñÞíçò. ÃåíéêÜ ç åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Éïõóôéíéáíïý Þôáí ðïëý öéëüäïîç, êáèþò äçìéïýñãçóå ìéá ôåñÜóôéá áõôïêñáôïñßá, áëëÜ áõôü åß÷å ðïëëÝò óõíÝðåéåò (áðþëåéá óôñáôåõìÜôùí êáé ÷ñçìÜôùí). ä. Êôßóìáôá êáé Áãßá Óïößá Éäéáßôåñá öéëüäïîï Þôáí êáé ôï ïéêïäïìéêü ðñüãñáììá ôïõ Éïõóôéíéáíïý. ÊáôáóêåõÜóôçêáí ðïëëÜ Ýñãá Üìõíáò êáé êïéíÞò ùöÝëåéáò êáèþò êáé íáïß ìå 35 óçìáíôéêüôåñï ôçí Áãßá Óïößá, óýìâïëï êáé ðçãÞ Ýìðíåõóçò ãéá ôïí Åëëçíéóìü.

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ

Ïé ðñþôïé  527 - 565: áõôïêñáôïñßá Éïõóôéíéáíïý Á´ áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ á. Ç ðïëéôéêÞ ôïõ  Ýíá êñÜôïò, ìßá åêêëçóßá, ìßá íïìïèåóßá â. ÅóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ  Êïéíùíéêüò ôïìÝáò:  êáôáóôïëÞ ÓôÜóçò ôïõ Íßêá  åíßó÷õóç áõôïêñáôïñéêÞò åîïõóßáò  ðåñéïñéóìüò äýíáìçò ôùí äÞìùí  ðåñéïñéóìüò äýíáìçò ìåãáëïãáéïêôçìüíùí  ðñïóôáóßá åëåýèåñùí áãñïôþí

 Èñçóêåõôéêüò ôïìÝáò: Óêïðïß: á) åðéâïëÞ Ïñèïäïîßáò óå üëç ôçí áõôïêñáôïñßá â) åê÷ñéóôéáíéóìüò ãåéôïíéêþí ëáþí Ôñüðïé:

1) êáôáäßùîç ïðáäþí áéñÝóåùí 2) êáôáäßùîç ïðáäþí áñ÷áßáò èñçóêåßáò 3) áíáóôïëÞ ëåéôïõñãßáò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò Áèçíþí (529) 4) öñïíôßäá ãéá äéÜäïóç ÷ñéóôéáíéóìïý óå ëáïýò ÊáõêÜóïõ êáé ÁíáôïëéêÞò ÁöñéêÞò.

 Íïìïèåôéêüò ôïìÝáò: Êùäéêïðïßçóç Ñùìáúêïý Äéêáßïõ  ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò  ÐáíäÝêôçò  ÅéóçãÞóåéò  ÍåáñÝò ã. ÅîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ Óôü÷ïò: áðïêáôÜóôáóç ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò Ôñüðïé: 1) åðåêôáôéêïß ðüëåìïé êáé 2) áíôéìåôþðéóç åéóâïëþí  Ðüëåìïé Éïõóôéíéáíïý:  á) óôç Äýóç: 1) êáôÜ Âáíäáëéêïý âáóéëåßïõ (Â. ÁöñéêÞ) (533- 534) o êáôÜêôçóç 2) êáôÜ Ïóôñïãïôèéêïý âáóéëåßïõ (Éôáëßá) (535 - 555) o êáôÜêôçóç 3) êáôÜ Âçóéãïôèéêïý âáóéëåßïõ (Éóðáíßá) o áíÜêôçóç Í. Á. ðáñÜêôéùí ðåñéï÷þí 

36

â) óôçí ÁíáôïëÞ: ÐÝñóåò: êáôÜëçøç åêôåôáìÝíùí ðåñéï÷þí 562: ÕðïãñáöÞ óõíèÞêçò (ÉÏÕÓÔÉÍÉÁÍÏÓ - ×ÏÓÑÏÇÓ Á´) o áðïêáôÜóôáóç éóïññïðßáò óôçí ðåñéï÷Þ

USZR 2CIG



ã) óôá ÂáëêÜíéá: ÓëÜâïé êáé Üëëïé ëáïß: åéóâïëÝò óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò áõôïêñáôïñßáò Éïõóôéíéáíüò: • öñïýñéá êáé ôåß÷ç óôç ãñáììÞ Äïýíáâç êáé ×åñóïíÞóïõ Áßìïõ • äéÜèåóç ÷ñçìÜôùí ãéá åîáãïñÜ åéñÞíçò ÁðïôÝëåóìá: o áñíçôéêü

330 – 717

ä. Êôßóìáôá êáé Áãßá Óïößá • Ïéêïäïìéêü ðñüãñáììá: éäéáßôåñá öéëüäïîï  êáôáóêåõÞ ðïëëþí áìõíôéêþí Ýñãùí  êáôáóêåõÞ Ýñãùí êïéíÞò ùöÝëåéáò  êáôáóêåõÞ íáþí  êáôáóêåõÞ Áãßáò Óïößáò • Áãßá Óïößá: o óýìâïëï êáé ðçãÞ Ýìðíåõóçò ãéá ôïí Åëëçíéóìü  ×ñüíïò êáôáóêåõÞò: 532 - 537  Áñ÷éôÝêôïíåò: ÁíèÝìéïò êáé Éóßäùñïò  Ñõèìüò: âáóéëéêÞ ìåôÜ ôñïýëïõ  Ôï åíôõðùóéáêüôåñï óôïé÷åßï ôçò: ï ôñïýëïò ôçò.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

ÄÞìïé (óåë.16) ÄçìïôéêÝò ïñãáíþóåéò ôïõ ëáïý ôçò Êùí/ðïëçò, ðïõ Ýìïéáæáí ìå áèëçôéêÜ óùìáôåßá, áëëÜ åß÷áí êáé ðïëéôéêÞ éó÷ý (5ïò êáé 6ïò áé.). ÊÜèå äÞìïò åß÷å ôç äéêÞ ôïõ äéïßêçóç êáé ÷ùñéæüôáí óå: á) ðïëéôéêü êáé â) óå óôñáôéùôéêü ôìÞìá. ÊáèÞêïíôÜ ôïõò Þôáí ç äéåîáãùãÞ áñìáôïäñïìéþí óôïí Éððüäñïìï, üðïõ åðéäßùêáí ôéò íßêåò ãéá íá áõîÞóïõí ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò åðéññïÞ. ÐáñÜëëçëá üìùò âïçèïýóáí êáé óôçí êáôáóêåõÞ äçìïóßùí Ýñãùí Þ Ýðáéñíáí ìÝñïò óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí å÷èñþí, áí ðáñïõóéáæüôáí áíÜãêç. Ïé êõñéüôåñïé äÞìïé Þôáí ïé ÐñÜóéíïé êáé ïé ÂÝíåôïé (ÃáëÜæéïé), ðïõ åêðñïóùðïýóáí äéáöïñåôéêÝò ðïëéôéêÝò ôÜóåéò: ïé ÐñÜóéíïé åêðñïóùðïýóáí ôá äçìïêñáôéêüôåñá óôñþìáôá, åíþ ïé ÂÝíåôïé åêðñïóùðïýóáí êõñßùò ôçí áñéóôïêñáôßá êáé ôïõò áîéùìáôïý÷ïõò ôïõ ðáëáôéïý. Ìå ôçí ðáñïõóßá ôùí äÞìùí ï Éððüäñïìïò ôçò Êùí/ðïëçò áðÝêôçóå ìéá éäéáßôåñç ðïëéôéêÞ óçìáóßá: åêåß ï ëáüò åðéäïêßìáæå Þ áðïäïêßìáæå ôïõò áõôïêñÜôïñåò êáé áóêïýóå êñéôéêÞ óôçí ðïëéôéêÞ ôïõò. ÍåïðëáôùíéêÞ Áêáäçìßá (óåë. 16) ÖéëïóïöéêÞ ó÷ïëÞ óôçí ÁèÞíá. Ï Éïõóôéíéáíüò áíÝóôåéëå ôç ëåéôïõñãßá ôçò ôï 529 óôá ðëáßóéá ôçò èñçóêåõôéêÞò ôïõ ðïëéôéêÞò. ÓôÜóç ôïõ "Íßêá" (óåë. 16) ÌåãÜëç åîÝãåñóç ôùí äÞìùí ôïõ Éððïäñüìïõ ÐñÜóéíùí êáé ÂÝíåôùí ôï 532, åðß Éïõóôéíéáíïý, áíôéäñþíôáò óôç âáñéÜ öïñïëïãßá êáé óôç äéáöèïñÜ ðïëëþí áíùôÝñùí áîéùìáôïý÷ùí ôïõ êñÜôïõò. ÏíïìÜóôçêå Ýôóé áðü ôï óýíèçìá "Íßêá" ôùí óôáóéáóôþí. 37

USZR 2CIG

Ï Éïõóôéíéáíüò êáé ç óýæõãüò ôïõ Èåïäþñá êáôÝóôåéëáí ôç ÓôÜóç, åíéó÷ýïíôáò ôçí áõôïêñáôïñéêÞ åîïõóßá êáé ðåñéïñßæïíôáò óçìáíôéêÜ ôç äýíáìç ôùí äÞìùí. Ïé ðñþôïé Êùäéêïðïßçóç ôïõ Ñùìáúêïý Äéêáßïõ (óåë. 16) áéþíåò Ôï óðïõäáéüôåñï êáé äéáñêÝóôåñï Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý. ôïõ Âõæáíôßïõ ÅðåéäÞ ôï ðëÞèïò êáé ïé áíôéöÜóåéò ôùí íüìùí äõóêüëåõáí ôçí ïìáëÞ áðïíïìÞ äéêáéïóýíçò, óõíÝóôçóå åðéôñïðÞ åéäéêþí ãéá ôçí áíáèåþñçóç ôïõ éó÷ýïíôïò Äéêáßïõ. ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò (óåë. 16) Íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý, ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôïõò áõôïêñáôïñéêïýò íüìïõò ðñéí áðü ôïí Éïõóôéíéáíü. ÐáíäÝêôçò (óåë. 16) Íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý ðïõ ðåñéëÜìâáíå ãíþìåò ñùìáßùí íïìéêþí. ÅéóçãÞóåéò (óåë. 16) Åã÷åéñßäéï íïìïèåóßáò ãéá áñ÷Üñéïõò óðïõäáóôÝò ôÞò ÍïìéêÞò. ÓõãêáôáëÝãåôáé óôï íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý. ÍåáñÝò (óåë. 16) ´Åôóé ïíïìÜóôçêáí ïé íÝïé íüìïé ðïõ åêäüèçêáí ìåôÜ ôï 534 êáé ãñÜöôçêáí ïé ðåñéóóüôåñïé óôá åëëçíéêÜ, ãéáôß ïé õðÞêïïé ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò ôçò áõôïêñáôïñßáò äåí êáôáíïïýóáí ôç ËáôéíéêÞ. ÓõãêáôáëÝãåôáé óôï íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý. ÉïõóôéíéÜíåéï Äßêáéï (óåë. 16) Ôï óýíïëï ôïõ íïìïèåôéêïý Ýñãïõ ôïõ Éïõóôéíéáíïý ìå ðïëý ìåãÜëç óçìáóßá, ãéáôß äéåõêüëõíå ôçí áðïíïìÞ äéêáéïóýíçò, óõíÝâáëå óôçí åîÝëéîç ôïõ âõæáíôéíïý Äéêáßïõ êáé áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôïõ Äéêáßïõ ôçò Íåüôåñçò Åõñþðçò. ÁðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò (óåë.16) Ç åðéäßùîç ôïõ Éïõóôéíéáíïý, óôá ðëáßóéá ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ ðïëéôéêÞò, íá áíïñèþóåé ôç ñùìáúêÞ åîïõóßá óôç Äýóç. Âáíäáëéêü âáóßëåéï (óåë. 16) ÄçìéïõñãÞèçêå óôç Â. ÁöñéêÞ áðü ôïõò ÂáíäÜëïõò (:ãåñìáíéêü öýëï), ôïí 5ï áé. Áðü åêåß Üñ÷éóáí ðåéñáôéêÝò åðéäñïìÝò óôá ðáñÜëéá ôçò Éôáëßáò êáé ôçò ÅëëÜäáò. Ôï âáóßëåéü ôïõò êáôáëýèçêå áðü ôïí Éïõóôéíéáíü (533 - 534). Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï (óåë. 17) ÄçìéïõñãÞèçêå óôçí Éôáëßá ìå ðñùôåýïõóá ôç ÑáâÝííá, áðü ôï ÈåõäÝñé÷ï ôï 493. ÊáôáêôÞèçêå áðü ôïí Éïõóôéíéáíü ìåôÜ áðü óêëçñïýò ðïëÝìïõò ðïõ êñÜôçóáí 20 ÷ñüíéá (535 - 555) Âçóéãïôèéêü âáóßëåéï (óåë. 17) ÄçìéïõñãÞèçêå óôçí Éóðáíßá áðü ôïí ÁëÜñé÷ï (áñ÷çãü ôùí Âçóéãüôèùí) ôï 410. Åíáíôßïí ôïõò óôñÜöçêå ï Éïõóôéíéáíüò óôá ðëáßóéá ôçò áíüñèùóçò ôçò ñùìáúêÞò åîïõóßáò óôç Äýóç. ÁíÝêôçóå ìüíï ðáñÜêôéåò ðåñéï÷Ýò óôá ÍïôéïáíáôïëéêÜ.

38

USZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ 330 Éïõóôéíéáíüò (óåë. 16) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (527 - 565).  Ôï ðïëéôéêü ôïõ ðñüãñáììá Þôáí: Ýíá êñÜôïò, ìßá åêêëçóßá, ìßá íïìïèåóßá.  Óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ: • ÊáôÝóôåéëå ôç "ÓôÜóç ôïõ Íßêá" (532) • ÐÞñå ìÝôñá êáôÜ ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí • Óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá ðñïóðÜèçóå íá åðéâÜëåé ôçí Ïñèïäïîßá ó' üëç ôçí Ýêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò. • Êáôáäßùîå ôïõò ïðáäïýò ôùí áéñÝóåùí. • ÁíÝóôåéëå ôç ëåéôïõñãßá ôçò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò • Êùäéêïðïßçóå ôï Ñùìáúêü Äßêáéï.  Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ áðÝâëåðå óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò. ´Åêáíå ðïëëïýò ðïëÝìïõò óôç Äýóç, óôçí ÁíáôïëÞ êáé óôá ÂáëêÜíéá, äçìéïõñãþíôáò ìéá ôåñÜóôéá áõôïêñáôïñßá.  Éäéáßôåñá öéëüäïîï õðÞñîå ôï ïéêïäïìéêü ôïõ ðñüãñáììá. ´Åêôéóå öñïýñéá, ôåß÷ç, íáïýò, äñüìïõò, ãÝöõñåò, õäñáãùãåßá, öéëáíèñùðéêÜ éäñýìáôá, áðïèÞêåò óéôçñþí ê.Ü. Ôï óðïõäáéüôåñï êôßóìá ôïõ Þôáí ç Áãßá Óïößá. Èåïäþñá (óåë. 16) Óýæõãïò ôïõ Éïõóôéíéáíïý. Ìå ôç âïÞèåéÜ ôçò ï Éïõóôéíéáíüò êáôÝóôåéëå ôç "ÓôÜóç ôïõ Íßêá" (532). ×ïóñüçò Á´ (óåë. 17) ÐÝñóçò âáóéëéÜò. Óôçí åðï÷Þ ôïõ ç Ðåñóßá åß÷å ãßíåé õðåñäýíáìç. ÊáôÝëáâå åêôåôáìÝíåò ðåñéï÷Ýò óôçí ÁíáôïëÞ. Ï Éïõóôéíéáíüò õðÝãñáøå ìáæß ôïõ óõíèÞêç (562) êé Ýôóé áðïêáôáóôÜèçêå ç åýèñáõóôç éóïññïðßá ìåôáîý ôùí äýï õðåñäõíÜìåùí ôçò åðï÷Þò, Âõæáíôßïõ êáé Ðåñóßáò. ÁíèÝìéïò êáé Éóßäùñïò (óåë. 17) Ïé áñ÷éôÝêôïíåò ôçò Áãßáò Óïößáò. ÅðåîåñãÜóôçêáí ôá ó÷Ýäéá êáé äéåýèõíáí ôéò åñãáóßåò êáôáóêåõÞò ôçò (532 - 537). ÓëÜâïé (óåë. 17) Ëáüò éíäïåõñùðáúêÞò êáôáãùãÞò, ðïõ óÞìåñá åßíáé åãêáôáóôçìÝíïé êõñßùò óôçí áíáôïëéêÞ êáé êåíôñéêÞ Åõñþðç êáé óôï âüñåéï ôìÞìá ôçò âáëêáíéêÞò ÷åñóïíÞóïõ. Äéáêñßíïíôáé óå Áíáôïëéêïýò ÓëÜâïõò (Ðïëùíïß, ÔóÝ÷ïé, ÓëïâÜêïé, Ìïñáâïß) êáé Äõôéêïýò ÓëÜâïõò (ÓÝñâïé, ÊñïÜôåò, ÓëïâÝíïé). Ç ðáëáéüôåñç éóôïñßá ôùí óëáâéêþí ëáþí åßíáé óêïôåéíÞ. Öáßíåôáé ðùò Þôáí åéñçíéêüò, ãåùñãéêüò ëáüò, ðïõ êáôïéêïýóå óå ìüíéìïõò ïéêéóìïýò, áëëÜ äåí åß÷å åíéáßá êñáôéêÞ ïñãÜíùóç, ãé' áõôü áêïëïõèïýóå óõíÞèùò Üëëïõò ëáïýò éó÷õñüôåñïõò. Ôá ðñþôá óôïé÷åßá êñáôéêÞò ïñãÜíùóçò åìöáíßæïíôáé ôïí 5ï áéþíá, åíþ ôïí 6ï õðü ôçí ðßåóç ôùí ÁâÜñùí Üñ÷éóáí ëçóôñéêÝò åðéäñïìÝò óôá åäÜöç ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò êáé óôç ÂáëêáíéêÞ ÷åñóüíçóï. Ï Éïõóôéíéáíüò äåí ìðüñåóå íá áíá÷áéôßóåé ôéò êáôáóôñïöéêÝò åéóâïëÝò ôïõò óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò. Ôï 626 ìáæß ìå ôïõò ÁâÜñïõò ðïëéüñêçóáí ôçí Êùí/ðïëç, êáé çôôÞèçêáí áðü ôïí ÇñÜêëåéï. 39

– 717

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

532

ÓôÜóç ôïõ Íßêá

529

Áðáãüñåõóç ëåéôïõñãßáò ôçò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò Áèçíþí áðü ôïí Éïõóôéíéáíü.

529 - 534

´Åêäïóç: ÉïõóôéíéÜíåéïõ Êþäéêá, ÐáíäÝêôç êáé ÅéóçãÞóåùí (:Íïìïèåôéêü Ýñãï Éïõóôéíéáíïý).

ìåôÜ ôï 534

´Åêäïóç "Íåáñþí" (: íÝùí íüìùí) óôá åëëçíéêÜ. (:Íïìïèåôéêü Ýñãï Éïõóôéíéáíïý)

ìåôÜ ôï 534

ÊáôÜëõóç Âáíäáëéêïý âáóéëåßïõ (Â. ÁöñéêÞ, Óáñäçíßá, ÊïñóéêÞ, Âáëåáñßäåò íÞóïé) áðü ôïí Éïõóôéíéáíü.

535 - 555

Áãþíáò Éïõóôéíéáíïý ãéá êáôÜêôçóç Ïóôñïãïôèéêïý âáóéëåßïõ (Éôáëßá).

554

Áãþíáò Éïõóôéíéáíïý ãéá êáôÜêôçóç Âçóéãïôèéêïý âáóéëåßïõ (Éóðáíßá). ÊáôÝëáâå ìüíï ôéò íïôéïáíáôïëéêÝò ðáñáëéáêÝò ðåñéï÷Ýò.

562

ÕðïãñáöÞ óõíèÞêçò åéñÞíçò ìåôáîý Éïõóôéíéáíïý êáé ×ïóñüç Á´ ãéá ôçí åêôüíùóç ôçò åðéêßíäõíçò êáôÜóôáóçò óôçí ÁíáôïëÞ.

532 - 537

Êôßóéìï ôçò Áãßáò Óïößáò.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. ¸÷åé ëå÷èåß üôé ï Éïõóôéíéáíüò Þôáí ï ôåëåõôáßïò ñùìáßïò áõôïêñÜôïñáò óôï âõæáíôéíü èñüíï. Ìðïñåßò íá åîçãÞóåéò ôï ÷áñáêôçñéóìü; Ï Éïõóôéíéáíüò Þôáí Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò çãÝôåò ôçò ðñþéìçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. Èá ìðïñïýóå íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò ï ôåëåõôáßïò ñùìáßïò áõôïêñÜôïñáò óôï âõæáíôéíü èñüíï, êáèþò óêåöôüôáí êáé åíåñãïýóå üðùò ïé ñùìáßïé áõôïêñÜôïñåò. Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ áðÝâëåðå óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò, ãé' áõôü êé Ýêáíå ìáêñï÷ñüíéïõò ðïëÝìïõò óôç Äýóç, óôçí ÁíáôïëÞ êáé óôá ÂáëêÜíéá, äçìéïõñãþíôáò ìéá ôåñÜóôéá áõôïêñáôïñßá ãýñù áðü ôç Ìåóüãåéï. Óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êùäéêïðïßçóå êáé ìåôáññýèìéóå ôï Ñùìáúêü Äßêáéï, ðñïêåéìÝíïõ íá äçìéïõñãÞóåé Ýíá ëåéôïõñãéêü íïìéêü óýóôçìá. Óôç äéïßêçóç äéáôçñÞèçêáí ïé ñùìáúêïß ôßôëïé (ð.÷.: imperator = áõôïêñÜôïñáò, augustus = áýãïõóôïò, Caesar = êáßóáñáò) êáé åðßóçìç ãëþóóá ðáñÝìåéíå ç ËáôéíéêÞ. Ï Éïõóôéíéáíüò åíßó÷õóå ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá ìå ôçí êáôáóôïëÞ ôçò ÓôÜóçò ôïõ Íßêá êáé ìå ôïõò áõóôçñïýò íüìïõò ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò. Êáé ôÝëïò, üðùò ðáëéüôåñá ïé ñùìáßïé áõôïêñÜôïñåò (ð.÷. ï Ôñáúáíüò êáé ï Áäñéáíüò) 40

USZR 2CIG

Ýêôéæáí ìåãÜëá êáé åíôõðùóéáêÜ Ýñãá ó' üëç ôçí Ýêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò, Ýôóé êáé ï Éïõóôéíéáíüò õëïðïßçóå Ýíá éäéáßôåñá öéëüäïîï ïéêïäïìéêü ðñüãñáììá ìå Ýñãá ÷ñÞóéìá ãéá ôçí Üìõíá (öñïýñéá êáé ôåß÷ç), ôçí êïéíÞ ùöÝëåéá (äñüìïõò, ãÝöõñåò, õäñáãùãåßá, áðïèÞêåò óéôçñþí) êáé íáïýò. Ôï ëáìðñüôåñï áð' üëá âÝâáéá åßíáé ï íáüò ôçò Áãßáò Óïößáò óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç.

330 – 717

2. Ãéáôß ï Éïõóôéíéáíüò áíáèåþñçóå êáé êùäéêïðïßçóå ôï éó÷ýïí Ñùìáúêü Äßêáéï; Ðïéá Þôáí ç óçìáóßá ôïõ íïìïèåôéêïý ôïõ Ýñãïõ; Ôï óðïõäáéüôåñï êáé äéáñêÝóôåñï Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý Þôáí ç áíáèåþñçóç êáé ç êùäéêïðïßçóç ôïõ Ñùìáúêïý Äéêáßïõ (äçëáäÞ ç óõóôçìáôéêÞ êáé ìåèïäéêÞ óõãêÝíôñùóç êáé êáôÜôáîç ôùí íüìùí). Ôçí áíáèåþñçóç åðÝâáëáí ïé íÝåò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýóáí êáé êõñßùò ç åðßäñáóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý. Åíþ ôçí êùäéêïðïßçóç, ôï ãåãïíüò üôé ãéá êÜèå æÞôçìá õðÞñ÷áí ðÜñá ðïëëïß êáé áíôéöáôéêïß ìåôáîý ôïõò íüìïé, ðïõ äõóêüëåõáí ôçí ïìáëÞ áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Ãéá ôï ëüãï áõôü ï Éïõóôéíéáíüò èÝëçóå íá èåñáðåýóåé üëåò áõôÝò ôéò áäõíáìßåò ôùí íüìùí êáé íá ôïõò äþóåé äéáñêÞ éó÷ý. Ç óçìáóßá ôïõ íïìïèåôéêïý ôïõ Ýñãïõ åßíáé ðïëý ìåãÜëç, äéüôé: á) äéåõêüëõíå ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò, êáé ôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò, â) óõíÝâáëå óôçí åîÝëéîç ôïõ âõæáíôéíïý Äéêáßïõ êáé ã) áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôïõ Äéêáßïõ ôçò Íåüôåñçò Åõñþðçò, áöïý ôï íïìéêü ôçò óýóôçìá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ÉïõóôéíéÜíåéï Äßêáéï. 3. Ðïéï åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óïõ ôï óôïé÷åßï ôçò Áãßáò Óïößáò ðïõ åíôõðùóßáæå êáé åíôõðùóéÜæåé áêüìç êáé óÞìåñá ôïí åðéóêÝðôç; Ç Áãßá Óïößá óôçí Êùí/ðïëç áðïôÝëåóå ôï áñéóôïýñãçìá ôïõ ïéêïäïìéêïý ðñïãñÜììáôïò ôïõ Éïõóôéíéáíïý êáé åßíáé ôï ëáìðñüôåñï êôßóìá ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò. Åêðñïóùðåß ôï íÝï (ãéá ôçí åðï÷Þ åêåßíç) ñõèìü: "âáóéëéêÞ ìåôÜ ôñïýëïõ" êáé äåß÷íåé ôçí áãÜðç ôïõ Éïõóôéíéáíïý ãéá ôéò ìíçìåéþäåéò êáôáóêåõÝò. Óôï Ýñãï áõôü åöáñìüóôçêáí ðïëëÝò êáéíïôïìßåò ðïõ ôï êÜíïõí ìïíáäéêü. Áõôü ðïõ åíôõðùóßáæå êáé åíôõðùóéÜæåé áêüìç êáé óÞìåñá ôïí åðéóêÝðôç åßíáé ï ôåñÜóôéïò ôñïýëïò, ðïõ ìïéÜæåé íá êñÝìåôáé áðü ôïí ïõñáíü. Ôï öùò åéóäýåé Üðëåôï áðü ôá ðáñÜèõñÜ ôïõ êáé ðëçììõñßæåé ôï åóùôåñéêü ôïõ íáïý, ðïõ Ý÷åé åîáßóéá äéáêüóìçóç êáé äçìéïõñãåß ìéá áßóèçóç ôÝëåéáò áñìïíßáò êáé øõ÷éêÞò áíÜôáóçò. Ï éóôïñéêüò Ðñïêüðéïò åîáßñåé ôï êÜëëïò (:ôçí ïìïñöéÜ) êáé ôï ìÝãåèïò ôçò Áãßáò Óïößáò. Åßíáé Ýñãï ìïíáäéêü, ðïõ Üíôåîå óôï ÷ñüíï, õìíÞèçêå ðïëý êáé Ýãéíå óýìâïëï êáé ðçãÞ Ýìðíåõóçò ü÷é ìüíï ãéá ôï ìåóáéùíéêü áëëÜ êáé ãéá ôï íåüôåñï Åëëçíéóìü.

41

USZR 2CIG

ÐÑOÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ïé ðñþôïé áéþíåò 1. Ðïéá Þôáí ôá óçìáíôéêüôåñá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò åðï÷Þò ôïõ Éïõóôéíéáíïý êáé ôïõ Âõæáíôßïõ ðþò ôá áíôéìåôþðéóå; Ôá óçìáíôéêüôåñá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ áðáó÷üëçóáí ôïí Éïõóôéíéáíü Þôáí: á) ç åîÝãåñóç ôùí äÞìùí ôïõ Éððïäñüìïõ ÐñÜóéíùí êáé ÂÝíåôùí, â) ç áõèáéñåóßá ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí, ã) ïé áéñÝóåéò êáé ïé ïðáäïß ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò óôïí èñçóêåõôéêü ôïìÝá êáé ä) ôï ÷Üïò ôçò íïìïèåóßáò êáé ç äõóêïëßá áðïíïìÞò äéêáéïóýíçò. á) Ç åîÝãåñóç ôùí äÞìùí (ÓôÜóç ôïõ Íßêá) Ýãéíå ôï 532 êáé ï Éïõóôéíéáíüò ôçí êáôÝóôåéëå óå óõíåñãáóßá ìå ôç óýæõãü ôïõ Èåïäþñá. Áêïëïýèùò åíßó÷õóå ôçí áõôïêñáôïñéêÞ åîïõóßá êáé ðåñéüñéóå ôç äýíáìç ôùí äÞìùí. â) Ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò ôùí åðáñ÷éþí ï Éïõóôéíéáíüò ðñïóðÜèçóå íá ðåñéïñßóåé ìå áõóôçñïýò íüìïõò ôç äýíáìÞ ôïõò êáé íá ðñïóôáôåýóåé ôïõò åëåýèåñïõò áãñüôåò, ðïõ Þôáí ðïëý ÷ñÞóéìïé óôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá ãéáôß ðëÞñùíáí öüñïõò. ã) Óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá ðñïóðÜèçóå íá åðéâÜëåé ôçí Ïñèïäïîßá óå üëç ôçí Ýêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò, êáé ä) óôï íïìïèåôéêü ôïìÝá êùäéêïðïßçóå ôï Ñùìáúêü Äßêáéï. 2. Ðïéá èñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ áêïëïýèçóå ï Éïõóôéíéáíüò; Óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá ï Éïõóôéíéáíüò ðñïóðÜèçóå íá åðéâÜëåé ôçí Ïñèïäïîßá óå üëç ôçí Ýêôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò êáé ãé' áõôü êáôáäßùîå ôïõò ïðáäïýò ôùí áéñÝóåùí êáé ôçò áñ÷áßáò èñçóêåßáò êáé áíÝóôåéëå ôç ëåéôïõñãßá ôçò ÍÝïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò óôçí ÁèÞíá (529). ÐáñÜëëçëá öñüíôéóå ìå êÜèå ìÝóï íá äéáäþóåé ôï ×ñéóôéáíéóìü óå ëáïýò ôïõ ÊáõêÜóïõ êáé ôçò ÁíáôïëéêÞò ÁöñéêÞò. 3. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý; Ôï óðïõäáéüôåñï êáé äéáñêÝóôåñï Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý Þôáí ç êùäéêïðïßçóç ôïõ Ñùìáúêïý Äéêáßïõ. ÅðåéäÞ ôï ðëÞèïò êáé ïé áíôéöÜóåéò ôùí íüìùí äõóêüëåõáí ôçí ïìáëÞ áðïíïìÞ äéêáéïóýíçò, óõíÝóôçóå åðéôñïðÞ åéäéêþí ãéá ôçí áíáèåþñçóç ôïõ éó÷ýïíôïò Äéêáßïõ. ÌÝóá óå ìéá ðåíôáåôßá (529 - 534) åêäüèçêáí ï ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò ìå ôïõò ðñéí áðü ôïí Éïõóôéíéáíü áõôïêñáôïñéêïýò íüìïõò, ï ÐáíäÝêôçò ðïõ ðåñéëÜìâáíå ãíþìåò ñùìáßùí íïìéêþí êáé ïé ÅéóçãÞóåéò, åã÷åéñßäéï ãéá ôïõò áñ÷Üñéïõò óðïõäáóôÝò ôçò ÍïìéêÞò. Ïé ÍåáñÝò (äçëáäÞ íÝïé íüìïé) åêäüèçêáí ìåôÜ ôï 534 êáé ãñÜöôçêáí ïé ðåñéóóüôåñåò óôá åëëçíéêÜ, ãéáôß ïé õðÞêïïé ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò êõñßùò äåí êáôáíïïýóáí ôç ëáôéíéêÞ. Ôï ÉïõóôéíéÜíåéï Äßêáéï áðïôÝëåóå ôç âÜóç ôïõ Äéêáßïõ ôçò Íåüôåñçò Åõñþðçò. 4. Ðïéïò Þôáí ï óôü÷ïò ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò ôïõ Éïõóôéíéáíïý êáé ðþò õëïðïéÞèçêå; Ï óôü÷ïò ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò ôïõ Éïõóôéíéáíïý Þôáí ç áðïêáôÜóôáóç ôçò 42 ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò.

USZR 2CIG

Ãéá ôçí õëïðïßçóç ôïõ ðñïãñÜììáôïò áõôïý ï Éïõóôéíéáíüò Ýêáíå ðïëëïýò êáé ìáêñï÷ñüíéïõò ðïëÝìïõò óôç Äýóç, óôçí ÁíáôïëÞ êáé óôá ÂáëêÜíéá. Óôç Äýóç êáôÝëõóå ôï Âáíäáëéêü Âáóßëåéï óôç Â. ÁöñéêÞ (533 - 534), êáôÝêôçóå ôï Ïóôñïãïôèéêü Âáóßëåéï óôçí Éôáëßá ìåôÜ áðü óêëçñÝò áíáìåôñÞóåéò 20 ÷ñüíùí (535 555), êáé áíÝêôçóå ôéò íïôéïáíáôïëéêÝò ðáñáëéáêÝò ðåñéï÷Ýò ôïõ Âçóéãïôèéêïý Âáóéëåßïõ óôçí Éóðáíßá. Óôçí ÁíáôïëÞ ç êáôÜóôáóç åß÷å ãßíåé ðïëý åðéêßíäõíç, üôáí ï ðÝñóçò âáóéëéÜò ×ïóñüçò Á´ êáôÝëáâå åêôåôáìÝíåò ðåñéï÷Ýò. Ôï 562 ï Éïõóôéíéáíüò êáé ï ×ïóñüçò Á´ õðÝãñáøáí óõíèÞêç åéñÞíçò êé Ýôóé áðïêáôáóôÜèçêå ç åýèñáõóôç éóïññïðßá ìåôáîý ôùí äýï õðåñäõíÜìåùí ôçò åðï÷Þò, Âõæáíôßïõ êáé Ðåñóßáò. Óôá ÂáëêÜíéá ï Éïõóôéíéáíüò åß÷å íá áíôéìåôùðßóåé ôïõò ÓëÜâïõò êáé Üëëïõò ëáïýò ðïõ åéóÝâáëáí óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò ôçò áõôïêñáôïñßáò ðñïêáëþíôáò êáôáóôñïöÝò. Ï Éïõóôéíéáíüò Ýêôéóå ðïëëÜ öñïýñéá êáé ôåß÷ç óôç ãñáììÞ ôïõ Äïýíáâç êáé ôçò ×åñóïíÞóïõ ôïõ Áßìïõ êáé äáðÜíçóå ôåñÜóôéá ðïóÜ ãéá ôçí åîáãïñÜ ôçò åéñÞíçò, áëëÜ äåí ìðüñåóå íá ôïõò áíá÷áéôßóåé.

330 – 717

5. Ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò ôïõ Éïõóôéíéáíïý ãéá ôï âõæáíôéíü êñÜôïò; Ï Éïõóôéíéáíüò êáôüñèùóå íá ðñáãìáôïðïéÞóåé êáôÜ Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôá ó÷ÝäéÜ ôïõ ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò. ÓõíïëéêÜ ç åîùôåñéêÞ ôïõ ðïëéôéêÞ Þôáí óýìöùíç ìå ôç ñùìáúêÞ ðáñÜäïóç êáé ðïëý öéëüäïîç, áëëÜ îåðåñíïýóå ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ êñÜôïõò. Ïé ðüëåìïß ôïõ óôç Äýóç êáé óôçí ÁíáôïëÞ áðïãýìíùóáí ôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò áðü óôñáôåýìáôá êáé Üäåéáóáí ôá êñáôéêÜ ôáìåßá. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ åîáóèÝíéóå ôç äéåèíÞ èÝóç ôïõ Âõæáíôßïõ êáé åß÷å ïëÝèñéåò åðéðôþóåéò óôçí åäáöéêÞ áêåñáéüôçôá ôïõ êñÜôïõò åðß ôùí äéáäü÷ùí ôïõ. 6. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï ïéêïäïìéêü ðñüãñáììá ôïõ Éïõóôéíéáíïý; Ôï ïéêïäïìéêü ðñüãñáììá ôïõ Éïõóôéíéáíïý õðÞñîå éäéáßôåñá öéëüäïîï. ÊáôáóêåõÜóôçêå ìåãÜëïò áñéèìüò Ýñãùí ðïõ Þôáí ÷ñÞóéìá óôçí Üìõíá (öñïýñéá êáé ôåß÷ç) óôç èñçóêåßá (íáïß), óôçí õðïäïìÞ êáé óôçí êïéíÞ ùöÝëåéá (äñüìïé, ãÝöõñåò, õäñáãùãåßá, áðïèÞêåò óéôçñþí). Ëßãá áð' áõôÜ Üíôåîáí óôï ðÝñáóìá ôïõ ÷ñüíïõ, üðùò ïé ï÷õñþóåéò ôçò óõñéáêÞò Óåñãéïýðïëçò (óçìåñéíÞ Resafa) êáé ç Áãßá Óïößá óôçí Êùí/ðïëç. Ç Áãßá Óïößá åßíáé ôï ëáìðñüôåñï êôßóìá ôçò ÂõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò. Åêðñïóùðåß ôï íÝï ñõèìü âáóéëéêÞ ìåôÜ ôñïýëïõ. ÊáôáóêåõÜóôçêå óå ðÝíôå (5) ÷ñüíéá (532 - 537) êáé ôéò åñãáóßåò äéåýèõíáí ïé áñ÷éôÝêôïíÝò ôçò ÁíèÝìéïò êáé Éóßäùñïò. Ôï ðéï åíôõðùóéáêü ôçò óôïé÷åßï åßíáé ï ôñïýëïò ðïõ ìïéÜæåé íá êñÝìåôáé áðü ôïí ïõñáíü. Ç Áãßá Óïößá åßíáé ï ìüíïò íáüò ðïõ Üíôåîå óôï ÷ñüíï, õìíÞèçêå êáé Ýãéíå óýìâïëï êáé ðçãÞ Ýìðíåõóçò ü÷é ìüíï ãéá ôï ìåóáéùíéêü áëëÜ êáé ãéá ôï íåüôåñï Åëëçíéóìü.

43

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

2. Ï ÇñÜêëåéïò êáé ç äõíáóôåßá ôïõ (610 - 717): ÅóùôåñéêÞ ìåôáññýèìéóç êáé áãþíáò åðéâßùóçò Ðåñßëçøç á. Ôï ÂõæÜíôéï óå êñßóç Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ 6ïõ êáé áñ÷Ýò ôïõ 7ïõ áé. ôï ÂõæÜíôéï áíôéìåôþðéæå ìéá ðïëýðëåõñç êñßóç (åóùôåñéêÞ êáé åîùôåñéêÞ). Ôá áßôéá ôçò åóùôåñéêÞò êñßóçò Þôáí ïé ëïéìïß, ïé óåéóìïß êáé ïé êáêÝò óïäåéÝò ðïõ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá ôçí åãêáôÜëåéøç Þ ôçí ðáñáêìÞ ôùí ðüëåùí, ôç ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý, ôçí õðï÷þñçóç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçí ïéêïíïìéêÞ êñßóç ôïõ óôñáôïý. ÐáñÜëëçëá ïé åéóâïëÝò ôùí ÓëÜâùí, ôùí ÁâÜñùí êáé ôùí Ðåñóþí äçìéïõñãïýóáí ìßá ïîýôáôç åîùôåñéêÞ êñßóç. ¼ëá áõôÜ õðáãüñåõáí ôçí áíÜãêç ìéáò ìåôáññýèìéóçò êáé Üìåóçò áíôßäñáóçò ãéá ôçí áðïôñïðÞ ôçò êáôáóôñïöÞò. â. Ç áíôåðßèåóç ôïõ Çñáêëåßïõ Ôï äýóêïëï áõôü Ýñãï áíÝëáâå ï ÇñÜêëåéïò (610 - 641), ï ïðïßïò áíáäéïñãÜíùóå ôï óôñÜôåõìá ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé çèéêÞ âïÞèåéá ôçò Åêêëçóßáò êáé åðé÷åßñçóå åêóôñáôåßåò êáôÜ ôùí Ðåñóþí, óôéò ïðïßåò çãåßôï ðñïóùðéêÜ. Ïé åêóôñáôåßåò áõôÝò åß÷áí Ýíôïíï èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá. Ôï êßíçôñï ôùí åðéèÝóåùí Þôáí ç áñðáãÞ ôïõ Ôéìßïõ Óôáõñïý áðü ôïõò ÐÝñóåò. Ï ÇñÜêëåéïò åîýøùóå ôï èñçóêåõôéêü êáé ðáôñéùôéêü óõíáßóèçìá ôùí óôñáôéùôþí ôïõ êé áõôü åß÷å êáèïñéóôéêÞ óçìáóßá ãéá ôçí Ýêâáóç ôùí åêóôñáôåéþí. Óôç ìÜ÷ç ôçò Íéíåõß (627) ï ÇñÜêëåéïò ðÝôõ÷å èñéáìâåõôéêÞ íßêç Ýíáíôé ôùí Ðåñóþí êáé áíÝêôçóå ôéò åðáñ÷ßåò ôçò Åããýò ÁíáôïëÞò êáé ôïí Ôßìéï Óôáõñü. ÐáñÜëëçëá áðïêñïýóôçêáí êáé ïé ÓëÜâïé ìå ôïõò ÁâÜñïõò ðïõ åß÷áí ðïëéïñêÞóåé ôçí Êùí/ðïëç (626). ã. ÈÝìáôá êáé åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò Óôï ôÝëïò ôïõ 7ïõ áé. áðåéëïýóáí ôçí áõôïêñáôïñßá ïé ´Áñáâåò. Ïé êáôáêôÞóåéò ôùí ÁñÜâùí êáé ç óõíå÷Þò åîÜðëùóÞ ôïõò äçìéïýñãçóå ôçí áíÜãêç áðïôåëåóìáôéêüôåñçò Üìõíáò. Ãéá ôï óêïðü áõôü ïé äéÜäï÷ïé ôïõ Çñáêëåßïõ êáèéÝñùóáí Ýíá íÝï äéïéêçôéêü óýóôçìá, ôá èÝìáôá, ðïõ Þôáí äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ìå äéêü ôïõò óôñáôü. Ï èåìáôéêüò óôñáôüò ðïõ äçìéïõñãÞèçêå Þôáí Ýíá åßäïò åèíéêïý óôñáôïý ðïõ áðïäåß÷èçêå ðïëý áðïôåëåóìáôéêüò ãéá ôçí Üìõíá ôçò áõôïêñáôïñßáò. Áðïôåëåßôï áðü åëåýèåñïõò áãñüôåò, óôïõò ïðïßïõò ôï êñÜôïò ðáñá÷ùñïýóå óôñáôéùôéêÜ êôÞìáôá Þ óôñáôéùôüðéá, ôá ïðïßá õðåñáóðßæïíôáí êáé êáñðþíïíôáí. Ôçí áíþôáôç åîïõóßá óôá üñéá ôïõ èÝìáôïò åß÷å ï óôñáôçãüò. Ôçí ßäéá åðï÷Þ ïëïêëçñþèçêå ï åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò: êáèéåñþèçêå ç åëëçíéêÞ ùò åðßóçìç ãëþóóá óôçí ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äéïßêçóç êáé ïé ñùìáúêïß ôßôëïé áíôéêáôáóôÜèçêáí áðü åëëçíéêïýò. Ç åîÝëéîç áõôÞ óõìâïëßæåé ôï ïñéóôéêü ôÝëïò ôçò ñùìáúêÞò áõôïêñáôïñßáò êáé ôçí áñ÷Þ ôçò ìåóáéùíéêÞò åëëçíéêÞò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò.

44

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á) Ôï ÂõæÜíôéï óå êñßóç  ÔÝëïò 6ïõ - áñ÷Ýò 7ïõ áé.: åóùôåñéêÞ êáé åîùôåñéêÞ êñßóç Âõæáíôßïõ

330 – 717

 ÅóùôåñéêÞ êñßóç:  Áßôéá: Ëïéìïß, óåéóìïß, êáêÝò óïäåéÝò, åéóâïëÝò å÷èñþí óôá åäÜöç ôçò áõôïêñáôïñßáò.  ÁðïôåëÝóìáôá: 1) åãêáôÜëåéøç Þ ðáñáêìÞ ðüëåùí 2) ìåßùóç ðëçèõóìïý 3) õðï÷þñçóç åìðïñßïõ 4) õðï÷þñçóç íïìéóìáôéêÞò êõêëïöïñßáò o ïéêïíïìéêÞ êñßóç o êñßóç óôñáôïý  ÅîùôåñéêÞ êñßóç: o åéóâïëÝò ÓëÜâùí, ÁâÜñùí êáé Ðåñóþí o áíÜãêç ìåôáññýèìéóçò â. Ç áíôåðßèåóç ôïõ Çñáêëåßïõ  ÇñÜêëåéïò: • áíáäéïñãÜíùóç óôñáôåýìáôïò (ìå ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá Åêêëçóßáò) • åðé÷åßñçóç åêóôñáôåéþí êáôÜ Ðåñóþí (622 - 628) • ðñïóùðéêÞ çãåóßá åðé÷åéñÞóåùí  Ôï êßíçôñï: ç áñðáãÞ ôïõ Ôéìßïõ Óôáõñïý  Ï ôñüðïò: åîýøùóç èñçóêåõôéêïý êáé ðáôñéùôéêïý öñïíÞìáôïò óôñáôéùôþí  Ôá ãåãïíüôá: á) íßêç åíáíôßïí Ðåñóþí (ìÜ÷ç óôç Íéíåõß) (627) â) íßêç åíáíôßïí ÓëÜâùí êáé ÁâÜñùí (ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò) 

Ôá áðïôåëÝóìáôá: á) áíÜêôçóç üëùí ôùí âõæáíôéíþí åðáñ÷éþí (Åããýò ÁíáôïëÞò) â) ÁíÜêôçóç Ôéìßïõ Óôáõñïý - èñéáìâåõôéêÞ åðéóôñïöÞ. ã. ÈÝìáôá êáé åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò

 7ïò áé.: áñáâéêÝò åðéèÝóåéò - êáôáêôÞóåéò, åîÜðëùóç o áíÜãêç Üìõíáò.  ÈÝìáôá: äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ìå äéêü ôïõò óôñáôü  ÄéÜäï÷ïé Çñáêëåßïõ: íÝï äéïéêçôéêü óýóôçìá: èÝìáôá (Ì. Áóßá)  Èåìáôéêüò óôñáôüò: • áðïôåëåßôï áðü åëåýèåñïõò áãñüôåò • áíôéêáôÝóôçóå ôïõò ðáëáéïýò ìéóèïöïñéêïýò óôñáôïýò • áðïôÝëåóå Ýíá åßäïò åèíéêïý óôñáôïý • áðïäåß÷èçêå åîáéñåôéêÜ áðïôåëåóìáôéêüò ãéá ôçí Üìõíá ôçò áõôïêñáôïñßáò • óõíôçñéüôáí áðü ôá óôñáôéùôüðéá • äéïéêéüôáí áðü ôï óôñáôçãü ôïõ èÝìáôïò

45

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

 Ôá óôñáôéùôüðéá: • Þôáí êôÞìáôá ðïõ ðáñá÷ùñïýóå ôï êñÜôïò óôïõò áãñüôåò - óôñáôéþôåò • ðñïóêüìéæáí Ýóïäá, ìå ôá ïðïßá: á) óõíôçñïýóáí ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò â) áãüñáæáí ôïí ïðëéóìü ã) êÜëõððáí ôá Ýîïäá ôùí åêóôñáôåéþí  Ï óôñáôçãüò: Áóêïýóå ôçí áíþôáôç åîïõóßá (óôñáôéùôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ) ôïõ èÝìáôïò ðïõ äéïéêïýóå.  Åîåëëçíéóìüò êñáôéêÞò äéïßêçóçò (ïëïêëÞñùóç) • êáèéÝñùóç åëëçíéêÞò ùò åðßóçìçò ãëþóóáò • êáèéÝñùóç åëëçíéêþí ôßôëùí áíôß ñùìáúêþí • êáèéÝñùóç ôßôëïõ: "âáóéëåýò, ðéóôüò åí ×ñéóôþ". (ÇñÜêëåéïò)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

"ÈÝìáôá" (óåë. 20) ÈÝìáôá ïíïìÜæïíôáí äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò, ìå äéêü ôïõò óôñáôü, óôï íÝï äéïéêçôéêü óýóôçìá ðïõ êáèéåñþèçêå ôïí 7ï áéþíá áðü ôïõò äéáäü÷ïõò ôïõ Çñáêëåßïõ. Ôá ðñþôá "èÝìáôá" äçìéïõñãÞèçêáí óôç Ì. Áóßá, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðéóôïýí ïé åðéèÝóåéò ôùí ÁñÜâùí. Ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé. ôï óýóôçìá ôùí "èåìÜôùí" óôáèåñïðïéÞèçêå êé Üñ÷éóå íá åîáðëþíåôáé êáé óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ êñÜôïõò. Óôñáôéùôüðéá (óåë. 20) ÊôÞìáôá ôá ïðïßá åß÷áí äéáôåèåß áðü ôï âõæáíôéíü êñÜôïò óôïõò èåìáôéêïýò óôñáôéþôåò, óôá ìÝóá ôïõ 7ïõ áéþíá. Ìå ôá ÝóïäÜ ôïõò áðü ôá óôñáôéùôüðéá ïé óôñáôéþôåò: á) óõíôçñïýóáí ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò, â) áãüñáæáí ôïí ïðëéóìü ôïõò êáé óõíôçñïýóáí ôï Üëïãü ôïõò êáé ã) êÜëõðôáí ôá Ýîïäá ôùí åêóôñáôåéþí. Ôá êôÞìáôá êáé ç õðï÷ñÝùóç ãéá óôñáôéùôéêÞ õðçñåóßá ìåôáâéâÜæïíôáí áðü ôïí ðáôÝñá óôïí ðñùôüôïêï ãéï. "Èåìáôéêüò" óôñáôüò (óåë. 20) Óôï "èåìáôéêü" óôñáôü õðçñåôïýóáí åëåýèåñïé áãñüôåò, óôïõò ïðïßïõò ôï êñÜôïò ðáñá÷ùñïýóå óôñáôéùôéêÜ êôÞìáôá Þ óôñáôéùôüðéá. Ï èåìáôéêüò óôñáôüò áíôéêáôÝóôçóå ôïõò ðáëáéïýò ìéóèïöïñéêïýò óôñáôïýò êáé áðïôÝëåóå Ýíá åßäïò åèíéêïý óôñáôïý ðïõ áðïäåß÷èçêå åîáéñåôéêÜ áðïôåëåóìáôéêüò ãéá ôçí Üìõíá ôçò áõôïêñáôïñßáò. ÅðéêåöáëÞò ôïõ Þôáí ï óôñáôçãüò. Óôñáôçãüò (óåë. 20) Óôá ìÝóá ôïõ 7ïõ áéþíá, óôï ÂõæÜíôéï, áóêïýóå ôçí áíþôáôç óôñáôéùôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ åîïõóßá ôïõ èÝìáôïò ðïõ äéïéêïýóå. Åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò (óåë. 20) ÊáôÜ ôïí 7ï áéþíá óôï âõæáíôéíü êñÜôïò óõíôåëåßôáé ìéá óçìáíôéêÞ áëëáãÞ: ïëïêëçñþíåôáé ï åîåëëçíéóìüò ôçò êñáôéêÞò äéïßêçóçò. Ùò åðßóçìç ãëþóóá êáèéåñþíåôáé ç åëëçíéêÞ óôçí ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äéïßêçóç (ìÝ÷ñé ôüôå Þôáí ç ËáôéíéêÞ). Ïé ñùìáúêïß ôßôëïé áíôéêáôáóôÜèçêáí áðü åëëçíéêïýò, üðùò ï ôßôëïò: âáóéëåýò ìå ôç ÷ñéóôéáíéêÞ ðñïóèÞêç: "ðéóôüò åí ×ñéóôþ" ðïõ áíôéêáôÝóôçóå ôïí 46 ôßôëï: imperator Romanorum (= áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí)

USZR 2CIG

"ðéóôüò åí ×ñéóôþ" (óåë. 20) ÐñïóèÞêç êïíôÜ óôïí ôßôëï: "âáóéëåýò" ðïõ êáèéåñþèçêå ôïí 7ï áéþíá áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ÇñÜêëåéï. Ôï óôïé÷åßï áõôü äåß÷íåé ôçí åíäõíÜìùóç ôïõ ñüëïõ ôçò èñçóêåßáò êáé ôç óõìðüñåõóç ôïõ êñÜôïõò ìå ôçí Åêêëçóßá. Åîáñ÷Üôá (óåë. 21) ´Åôóé ïíïìÜæïíôáí ïé äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò ôïí 6ï áéþíá, ðïõ Þôáí áðïìáêñõóìÝíåò áðü ôï êÝíôñï. Åöáñìüóôçêå êõñßùò óôç Äýóç ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêüôåñç õðåñÜóðéóç ôùí âõæáíôéíþí åðáñ÷éþí áðü ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò. ÅðéêåöáëÞò ôùí åîáñ÷Üôùí Þôáí ï Ýîáñ÷ïò. Áõôüò óõãêÝíôñùíå ôçí ðïëéôéêÞ, óôñáôéùôéêÞ, äéêáóôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ åîïõóßá. Åíåñãïýóå ùò ôïðïôçñçôÞò ôïõ áõôïêñÜôïñá. Ï èåóìüò ôùí åîáñ÷Üôùí ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ùò ðñüôõðï áðü ôïõò ìåôÝðåéôá áõôïêñÜôïñåò ãéá ôçí ðñïþèçóç êáé ôçí êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý ôùí "èåìÜôùí".

330 – 717

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

ÇñÜêëåéïò (óåë. 19) Âõæáíôéíüò óôñáôçãüò - áõôïêñÜôïñáò (610 - 641). • ´Åêáíå ðïëëÝò åêóôñáôåßåò åíáíôßïí ôùí Ðåñóþí êáé åðáíÝöåñå óôçí Êùí/ðïëç ôïí Ôßìéï Óôáõñü. • Óôçí åðï÷Þ ôïõ ïëïêëçñþèçêå ï åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò. • Ðñþôïò õéïèÝôçóå ôïí ôßôëï "âáóéëåýò" ìå ôçí ðñïóèÞêç: "ðéóôüò åí ×ñéóôþ" Ñùìáíßá (óåë. 20): ¢ëëç ïíïìáóßá ôçò âõæáíôéíÞò åðéêñÜôåéáò. ´Áâáñïé (óåë. 19) Áóéáôéêüò íïìáäéêüò ëáüò, ìïããïëéêÞò êáôáãùãÞò, ìå áîéüëïãç êñáôéêÞ ïñãÜíùóç, ïñãáíùìÝíïò óå ðïëåìéêÝò êïéíüôçôåò. ÕðÝôáîáí ôéò óëáâéêÝò öõëÝò ðïõ Þôáí åãêáôáóôçìÝíïé óôçí ðåñéï÷Þ ðÜíù áðü ôç Ìáýñç ÈÜëáóóá êáé ôïí 6ï áéþíá Üðëùóáí ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõò óôéò ïõããñéêÝò ðåäéÜäåò. ´Åôóé áðïôÝëåóáí ìéá óïâáñÞ áðåéëÞ ãéá ôï ÂõæÜíôéï. Ôï 558 ï Éïõóôéíéáíüò Ýêëåéóå ìáæß ôïõò óõìöùíßá íá ôïõò êáôáâÜëåé åôÞóéá åðé÷ïñÞãçóç, ãéá ôç äéáôÞñçóç ôçò ôÜîçò óôéò óôÝðåò ôïõ Âüñåéïõ Åýîåéíïõ Ðüíôïõ. Ôï 561 Ýöôáóáí ùò ôïí ÊÜôù Äïýíáâç êáé æÞôçóáí íá åãêáôáóôáèïýí åêåß. Ï Éïõóôéíéáíüò ôïõò Ýóôñåøå óôçí Ðáííïíßá. Ôï 626 ìáæß ìå ôïõò ÓëÜâïõò ðïëéüñêçóáí ôçí Êùí/ðïëç êáé çôôÞèçêáí áðü ôïí ÇñÜêëåéï.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

622 - 628

Åêóôñáôåßåò Çñáêëåßïõ êáôÜ Ðåñóþí.

627 626 7ïò áé.

• • • • • • •

ÌÜ÷ç óôç Íéíåõß (êïíôÜ óôá ÃáõãÜìçëá) ìåôáîý Âõæáíôéíþí êáé Ðåñóþí. Íßêç Çñáêëåßïõ. ÁíÜêôçóç âõæáíôéíþí åðáñ÷éþí Åããýò ÁíáôïëÞò. Ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò áðü ÓëÜâïõò êáé ÁâÜñïõò. Íßêç Âõæáíôéíþí. ÊáèéÝñùóç "èåìÜôùí" óôç Ì. Áóßá. Åîåëëçíéóìüò ôïõ êñÜôïõò 47

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ïé ðñþôïé áéþíåò 1. Íá åðéóçìÜíåéò ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí óôç íßêç ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí. ôïõ Âõæáíôßïõ Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí óôç íßêç ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí åßíáé ïé åîÞò: 1) ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ, 2) ç âïÞèåéá ôçò Åêêëçóßáò êáé 3) ï èñçóêåõôéêüò êáé ðáôñéùôéêüò åíèïõóéáóìüò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý. 1) Ï ÇñÜêëåéïò áíôéðñïóùðåýåé ôïí ôýðï ôïõ óôñáôçãïý - áõôïêñÜôïñá ðïõ çãÞèçêå ðñïóùðéêÜ ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý, êé áõôü åíÝðíåõóå êáé åíèÜññõíå ôïõò óôñáôéþôåò ôïõ, ãéáôß ìå ôçí áíäñåßá ôïõ ãéíüôáí ðáñÜäåéãìá ãé' áõôïýò. • ÁíáäéïñãÜíùóå áðïôåëåóìáôéêÜ êáé åîüðëéóå Üñôéá ôï óôñáôü ôïõ. • ÅöÜñìïóå ìå åðéôõ÷ßá ôçí ôáêôéêÞ ôïõ áíôéðåñéóðáóìïý êáé ìåôÝöåñå ôïí ðüëåìï óôçí êáñäéÜ ôïõ Ðåñóéêïý êñÜôïõò (Íéíåõß). • Åêìåôáëëåýôçêå ôï ãåãïíüò ôçò áñðáãÞò ôïõ Ôéìßïõ Óôáõñïý êáé êÞñõîå éåñü ðüëåìï êáôÜ ôùí Ðåñóþí, åîÜðôïíôáò Ýôóé ôï èñçóêåõôéêü óõíáßóèçìá ôùí óôñáôéùôþí ôïõ. 2) ÅîáéñåôéêÜ óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôç íßêç ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí Þôáí êáé ï ñüëïò ôçò Åêêëçóßáò, ðïõ ðñïóÝöåñå ìåãÜëç âïÞèåéá õëéêÞ (÷ñÞìáôá) êáé çèéêÞ (åìøý÷ùóç, åðßêëçóç ôçò Ðáíáãßáò, åõëïãßá, åõ÷Ýò). 3) Êáèïñéóôéêü ñüëï üìùò ãéá ôçí Ýêâáóç ôùí åêóôñáôåéþí Ýðáéîå ï èñçóêåõôéêüò êáé ðáôñéùôéêüò åíèïõóéáóìüò ðïõ åðéêñÜôçóå óôéò ôÜîåéò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý, êáèþò ðïëåìïýóáí åíáíôßïí åêåßíùí ðïõ Üñðáîáí ôïí Ôßìéï Óôáõñü (ôï éåñüôåñï êåéìÞëéï ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý) êáé áðåéëïýóáí ôç âõæáíôéíÞ ðáôñßäá ôïõò ôç Ñùìáíßá. 2. Ðïéá áíÜãêç õðáãüñåõóå ôçí êáèéÝñùóç ôùí èåìÜôùí, üðùò ðñïêýðôåé Ýììåóá áðü ôï ó÷åôéêü áðüóðáóìá ôïõ Ýñãïõ "Ðåñß èåìÜôùí"; Óýìöùíá ìå ôï ðáñáôéèÝìåíï áðüóðáóìá, ðïõ åßíáé áðü ôï Ýñãï ôïõ Êùí/íïõ ÐïñöõñïãÝííçôïõ "Ðåñß èåìÜôùí" êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ç êáèéÝñùóç ôùí "èåìÜôùí" õðáãïñåýôçêå áðü ôïí ðåñéïñéóìü êáé ôïí áêñùôçñéáóìü ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò óå ÁíáôïëÞ êáé Äýóç. Óôçí ÁíáôïëÞ åß÷áí êáôáêôçèåß áðü ôïõò ´Áñáâåò ç Óõñßá, ç Ðáëáéóôßíç êáé ç Áßãõðôïò, åíþ óôç Äýóç åß÷áí äéåéóäýóåé êáé åß÷áí åãêáôáóôáèåß óôá ÂáëêÜíéá ïé ÓëÜâïé êáé ïé ´Áâáñïé. ´Åíåêá êõñßùò ôçò áñáâéêÞò åðÝêôáóçò äçìéïõñãÞèçêå ç áíÜãêç ïñãÜíùóçò ôçò Üìõíáò êáé áðüêñïõóçò ôùí óõãêåêñéìÝíùí å÷èñþí. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß áõôüò ï óôü÷ïò ïé äéÜäï÷ïé ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÝôìçóáí (:õðïäéáßñåóáí) ôéò ìåãÜëåò äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò óå ìéêñüôåñåò êáé ôá ìåãÜëá óôñáôéùôéêÜ óþìáôá óå ìéêñüôåñá äçìéïõñãþíôáò ôá "èÝìáôá", äçëáäÞ äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ìå äéêü ôïõò óôñáôü. Áêüìç ìåôáâßâáóáí Ýíá ìÝñïò ôçò êåíôñéêÞò åîïõóßáò óôïõò äéïéêçôÝò áõôþí ôùí ðåñéöåñåéþí, äçëáäÞ óôïõò óôñáôçãïýò ôùí èåìÜôùí (áðïêÝíôñùóç). ¸ôóé äçìéïýñãçóáí Ýíá íÝï äéïéêçôéêü óýóôçìá. Ç ìåôáññýèìéóç áõôÞ óõíäÝåôáé êáé ìå Ýíá Üëëï ìåãÜëï ãåãïíüò, ôïí åîåëëçíéóìü ôïõ êñÜôïõò. 3. Ðïéåò äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò (åîáñ÷Üôá êáé èÝìáôá) ðåñéëÜìâáíå êáé ðïéá óôñáôéùôéêÜ óþìáôá äéÝèåôå ôï ÂõæÜíôéï óôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áéþíá óýìöùíá ìå ôï ôåëåõôáßï ðáñÜèåìá; Áöïý ìåëåôÞóåéò ðñïóåêôéêÜ ôï ÷Üñôç, íá åðéóçìÜíåéò ðïéá 48 íÝá èÝìáôá êáé ìå ðïéï ôñüðï éäñýèçêáí ìåôáîý ôïõ 7ïõ êáé 9ïõ áé. óôç Ì. Áóßá.

USZR 2CIG

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ìßá åðéóôïëÞ ôïõ Éïõóôéíéáíïý ´ ðñïò ôïí ðÜðá ôçò Ñþìçò, ç ïðïßá ÷ñïíïëïãåßôáé óôá 687 êáé ðåñéëáìâÜíåé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç äéïéêçôéêÞ äéÜñèñùóç ôïõ êñÜôïõò óôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé., óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç. Áð' ôçí åðéóôïëÞ ðñïêýðôåé üôé óôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áéþíá åß÷áí Þäç éäñõèåß ôá åîáñ÷Üôá ôçò Éôáëßáò ìå ðñùôåýïõóá ôç ÑáâÝííá êáé ôçò ÁöñéêÞò ìå ðñùôåýïõóá ôçí Êáñ÷çäüíá. Åðßóçò ôï ÂõæÜíôéï äéÝèåôå ôá åîÞò èÝìáôá: 1) ôï "èÝìá" ôçò ÈñÜêçò (óôï åõñùðáúêü ôìÞìá ôçò áõôïêñáôïñßáò), 2) ôï "èÝìá" ôùí ÊáñáâçóéÜíùí (ôï ìïíáäéêü íáõôéêü èÝìá) ìå ðñùôåýïõóá ôç íÞóï ÊÝù, 3) ôï "èÝìá" Ïøéêßïõ, 4) ôï "èÝìá" Áíáôïëéêþí êáé 5) ôï "èÝìá" ÁñìåíéÜêùí óôç Ì. Áóßá. Åðßóçò ôï óôñáôçãéêÞò óçìáóßáò ëéìÜíé êáé öñïýñéï Septem / Ceuta áðÝíáíôé áðü ôï óôåíü ôïõ ÃéâñáëôÜñ åß÷å äéïéêçôéêÞ áõôïôÝëåéá êáé öõëáóóüôáí áðü ôï óþìá ôùí ëåãüìåíùí Septensiani. Åêôüò áðü ôá óôñáôåýìáôá ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá "èÝìáôá" êáé ôá åîáñ÷Üôá, õðÞñ÷áí êáé ïé ó÷ïëÝò êáé ïé åîêïõâßôïñåò ôïõ Éåñïý Ðáëáôßïõ. Áð' ôïí 7ï Ýùò ôïí 9ï áéþíá ç êáôÜóôáóç åß÷å áëëÜîåé ñéæéêÜ. Óôï äéÜóôçìá áõôü éäñýèçêáí ðïëëÜ íÝá èÝìáôá, åíþ ôá ðáëáéÜ åß÷áí äéáéñåèåß êáé ðïëëáðëáóéáóôåß.

330 – 717

4. Ìðïñåßò íá åîçãÞóåéò ãéáôß ï ÇñÜêëåéïò áðåéêïíßæåôáé ùò Äáâßä; Ôé ãíùñßæåéò áðü ôçí ÐáëáéÜ ÄéáèÞêç ðïõ èá ìðïñïýóå íá óôçñßîåé ôïí ðáñáëëçëéóìü; Óå Ýíáí áñãõñü äßóêï ôïõ 7ïõ áéþíá ï ÇñÜêëåéïò áðåéêïíßæåôáé ùò Äáâßä. Áðü ôçí ÐáëáéÜ ÄéáèÞêç ãíùñßæïõìå üôé ï Äáâßä ÷Üñç óôçí ðßóôç ôïõ óôï Èåü, íßêçóå ôï öïâåñü êáé áêáôáìÜ÷çôï ãßãáíôá ÃïëéÜè. ÊÜôé ðáñüìïéï óõíÝâç êáé ìå ôïí ÇñÜêëåéï, ðïõ ìå ðïëý ìéêñÜ ìÝóá, ÷Üñç óôçí áêñÜäáíôç ðßóôç ôïõ íßêçóå ôï ðáíßó÷õñï ðåñóéêü êñÜôïò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðïéá Þôáí ç åóùôåñéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò üôáí áíÝëáâå ï ÇñÜêëåéïò ôçí åîïõóßá; Óôï äåýôåñï ìéóü ôïõ 6ïõ êáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 7ïõ áéþíá ôï ÂõæÜíôéï óõãêëïíßóôçêå áðü ìéá ðïëýðëåõñç êñßóç. Ëïéìïß, êáêÝò óïäåéÝò, óåéóìïß êáé åéóâïëÝò óôá åäÜöç ôçò áõôïêñáôïñßáò ïäÞãçóáí óôçí åãêáôÜëåéøç Þ ôçí ðáñáêìÞ ôùí ðüëåùí, óôç ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçí õðï÷þñçóç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò íïìéóìáôéêÞò êõêëïöïñßáò. Ç åðÝêôáóç ôçò êñßóçò óôç äçìüóéá ïéêïíïìßá ïäÞãçóå óôçí ðáñáìÝëçóç ôïõ óôñáôïý. ÁõôÞ ôçí êñßóç êáèþò êáé ôïõò åîùôåñéêïýò êéíäýíïõò Ýðñåðå íá äéá÷åéñéóôåß áðïôåëåóìáôéêÜ ï ÇñÜêëåéïò. 2. Ðïéïé ëáïß áðåéëïýóáí ôçí áõôïêñáôïñßá üôáí áíÝëáâå ôçí åîïõóßá ï ÇñÜêëåéïò; ¼ôáí áíÝëáâå ôçí åîïõóßá ï ÇñÜêëåéïò ïé ÓëÜâïé Üñ÷éóáí íá êáôáêëýæïõí ôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò êáé ïé ÐÝñóåò Ýöôáóáí óôéò áêôÝò ôïõ Âïóðüñïõ. Óôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ Çñáêëåßïõ ç êáôÜóôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò Þôáí åîáéñåôéêÜ êñßóéìç. 3. Ãéáôß ïé åêóôñáôåßåò ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí ðñïóÝëáâáí Ýíôïíï èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá éåñïý ðïëÝìïõ êáé ðþò öáßíåôáé áõôüò ï ÷áñáêôÞñáò; 49

USZR 2CIG

Ïé åêóôñáôåßåò ôïõ Çñáêëåßïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí ðñïóÝëáâáí Ýíôïíï èñçóêåõôéêü Ïé ðñþôïé ÷áñáêôÞñá åðåéäÞ ïé ÐÝñóåò åß÷áí áñðÜîåé ôïí Ôßìéï Óôáõñü, ôï éåñüôåñï êåéìÞëéï ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý. Ï áõôïêñÜôïñáò åîýøùóå ôï öñüíçìá ôùí óôñáôéùôþí ôïõ ìå öëïãåñÝò áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ ïìéëßåò êáôÜ ôùí å÷èñþí ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý êáé ôçò Ñùìáíßáò. Ï ÇñÜêëåéïò, áöïý áíáäéïñãÜíùóå ôï óôñÜôåõìá ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ óõìðáñÜóôáóç ôçò åêêëçóßáò, åðé÷åßñçóå óõíå÷åßò åêóôñáôåßåò êáôÜ ôùí Ðåñóþí (622- 628). Óôç ìÜ÷ç ôçò Íéíåõß ðÝôõ÷å íá óõíôñßøåé ôïõò ÐÝñóåò êáé íá áíáêôÞóåé üëåò ôéò âõæáíôéíÝò åðáñ÷ßåò óôçí Åããýò ÁíáôïëÞ (627) êáèþò êáé ôï ðéï áêñéâü áðüêôçìá ôïõ ðïëÝìïõ: ôïí Ôßìéï Óôáõñü, ðïõ ôïí Ýöåñå èñéáìâåõôéêÜ óôçí Êùí/ðïëç. 4. Ðïëëïß ðáñáëëçëßæïõí ôïí ÇñÜêëåéï ìå ôïí Ì. ÁëÝîáíäñï. Ðþò ìðïñåß íá äéêáéïëïãçèåß áõôüò ï ðáñáëëçëéóìüò; Ìðïñïýìå íá ðáñáëëçëßóïõìå ôïí ÇñÜêëåéï ìå ôïí Ì. ÁëÝîáíäñï äéüôé: Êáé ïé äýï Ýêáíáí íéêçöüñåò åêóôñáôåßåò ìÝ÷ñé ôá âÜèç ôçò Ðåñóßáò, çãïýíôáí ðñïóùðéêÜ ôïõ óôñáôïý ôïõò êáé ìå ôçí áíäñåßá ôïõò ãßíïíôáí ðáñÜäåéãìá ãéá ôïõò óôñáôéþôåò ôïõò. Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ôï èÜññïò, ç áðïöáóéóôéêüôçôá êáé ç ãåííáéüôçôá îÜöíéáóáí, áðïèÜññõíáí êáé êáôÝâáëáí ôïõò ÐÝñóåò. 5. Ôé Þôáí ôá "èÝìáôá" êáé ãéá ðïéï ëüãï äçìéïõñãÞèçêáí; "ÈÝìáôá" Þôáí äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ìå äéêü ôïõò óôñáôü. Áðïôåëïýóáí Ýíá íÝï äéïéêçôéêü óýóôçìá ðïõ êáèéÝñùóáí ïé äéÜäï÷ïé ôïõ Çñáêëåßïõ. Ôá ðñþôá "èÝìáôá" äçìéïõñãÞèçêáí óôç Ì. Áóßá, óôç äéÜñêåéá ôïõ 7ïõ áéþíá, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðéóôïýí ïé åðéèÝóåéò ôùí ÁñÜâùí. Ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé. ôï óýóôçìá ôùí "èåìÜôùí" óôáèåñïðïéÞèçêå êé Üñ÷éóå íá åîáðëþíåôáé êáé óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ êñÜôïõò. 6. Ôé Þôáí ï "èåìáôéêüò" óôñáôüò êáé ðþò äéïéêïýíôáí; Ï "èåìáôéêüò" óôñáôüò ó÷åôßæåôáé ìå ôçí êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý ôùí "èåìÜôùí". Óôï "èåìáôéêü" óôñáôü õðçñåôïýóáí åëåýèåñïé áãñüôåò, óôïõò ïðïßïõò ôï êñÜôïò ðáñá÷ùñïýóå óôñáôéùôéêÜ êôÞìáôá Þ óôñáôéùôüðéá. Ìå ôá ÝóïäÜ ôïõò ïé óôñáôéþôåò: á) óõíôçñïýóáí ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò, â) áãüñáæáí ôïí ïðëéóìü ôïõò êáé ã) êÜëõðôáí ôá Ýîïäá ôùí åêóôñáôåéþí. Ï èåìáôéêüò óôñáôüò áíôéêáôÝóôçóå ôïõò ðáëáéïýò ìéóèïöïñéêïýò óôñáôïýò êáé áðïôÝëåóå Ýíá åßäïò åèíéêïý óôñáôïý ðïõ áðïäåß÷èçêå åîáéñåôéêÜ áðïôåëåóìáôéêüò ãéá ôçí Üìõíá ôçò áõôïêñáôïñßáò. ÅðéêåöáëÞò ôïõ "èåìáôéêïý" óôñáôïý Þôáí ï óôñáôçãüò, ï ïðïßïò áóêïýóå ôçí áíþôáôç åîïõóßá (óôñáôéùôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ) ìÝóá óôá üñéá ôïõ "èÝìáôïò". 7. Ðïéá ãåãïíüôá óõíåôÝëåóáí óôçí ïëïêëÞñùóç ôïõ åîåëëçíéóìïý ôïõ êñÜôïõò ôïí 7ï áéþíá; Ôá ãåãïíüôá ðïõ óõíåôÝëåóáí óôçí ïëïêëÞñùóç ôïõ åîåëëçíéóìïý ôïõ êñÜôïõò ôïí 7ï áéþíá, Þôáí: á) ç êáèéÝñùóç ôçò åëëçíéêÞò ãëþóóáò ùò åðßóçìçò óôçí ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äéïßêçóç êáé â) ç áíôéêáôÜóôáóç ôùí ñùìáúêþí ôßôëùí áðü åëëçíéêïýò. Ðñþôïò ï ÇñÜêëåéïò õéïèÝôçóå ôïí ôßôëï âáóéëåýò, ìå ôç ÷ñéóôéáíéêÞ ðñïóèÞêç "ðéóôüò åí ×ñéóôþ". Ç åîÝëéîç áõôÞ óçìáôïäïôåß óå óõìâïëéêü åðßðåäï ôï ïñéóôéêü ôÝëïò ôçò ÑùìáúêÞò 50 Áõôïêñáôïñßáò êáé ôçí áñ÷Þ ôçò ìåóáéùíéêÞò åëëçíéêÞò ÂõæáíôéíÞò Áõôüêñáôïñßáò.

USZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÐÑÙÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 330 – 717

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

Bõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ç åîùôåñéêÞ ôïõ ðïëéôéêÞ áðÝâëåðå óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò.

2

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÐñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôç ëáôñåßá ôùí èåþí ôïõ Ïëýìðïõ.

4

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Óôá ÷ñüíéá ôïõ ç åðÝêôáóç ôçò âõæáíôéíÞò åðéññïÞò óôéò ÷þñåò ôçò ÅñõèñÜò èÜëáóóáò, äéåõêüëõíå ôçí áíÜðôõîç êáé áýîçóå ôá êÝñäç ôïõ ìáêñéíïý åìðïñßïõ. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Áðáãüñåõóå ôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò.

5

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ¼ôáí ðÝèáíå (395) ôï Ñùìáúêü êñÜôïò ÷ùñßóôçêå óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü ôìÞìá.

6

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÕðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï âáóéëéÜ ôùí Ðåñóþí ×ïóñüç Á´.

3

7

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÓõãêÜëåóå ôçí ÏéêïõìåíéêÞ

9

Óýíïäï óôç Íßêáéá ôçò Âéèõíßáò. Bõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ç åõíïúêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ áðÝíáíôé óôïõò çãÝôåò ôùí Ãåñìáíþí ðñïêÜëåóå óïâáñü êßíäõíï åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ìå äéÜôáãìÜ ôïõ áíÝóôåéëå ôç ëåéôïõñãßá ôçò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò Áèçíþí.

10

Öéëüóïöïò áðü ôçí ÁëåîÜíäñåéá. Èáíáôþèçêå áðü öáíáôéêïýò ÷ñéóôéáíïýò ôïí 4ï áéþíá.

11

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ´Åêáíå ðïëëÝò åêóôñáôåßåò êáôÜ ôùí Ðåñóþí êáé åðáíÝöåñå ôïí Ôßìéï Óôáõñü óôçí Êùí/ðïëç.

12

Ïé áñ÷éôÝêôïíåò ôçò Áãßáò Óïößáò.

13

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Åðß ôçò åðï÷Þò ôïõ ïëïêëçñþèçêå ï åîåëëçíéóìüò ôçò êñáôéêÞò äéïßêçóçò.

14

ÉäñõôÞò ôïõ Ïóôñïãïôèéêïý âáóéëåßïõ.

15

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÊáôÝëõóå ôï Âáíäáëéêü âáóßëåéï óôç Â. ÁöñéêÞ (533 - 534).

8

51

USZR 2CIG

á/á

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

16 17 18 19 20

ÏÍÏÌÁ Áñ÷çãüò ôùí Ãüôèùí. Óêïôþèçêå êáôÜ ôçí åîÝãåñóç ôïõ ëáïý ôçò Êùí/ðïëçò ôï 400. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ðñþôïò õéïèÝôçóå ôïí ôßôëï: "âáóéëåýò, ðéóôüò åí ×ñéóôþ". Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ôï äéáñêÝóôåñï Ýñãï ôïõ: ç êùäéêïðïßçóç ôïõ Ñùìáúêïý Äéêáßïõ. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ´Åêïøå êáé Ýèåóå óå êõêëïöïñßá ÷ñõóü íüìéóìá êáôÜ ôçí ðñùôïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Íßêçóå ôïõò ÁâÜñïõò êáé ôïõò ÓëÜâïõò ôï 626 ðïõ åß÷áí ðïëéïñêÞóåé ôçí Êùí/ðïëç.

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1.

Ï Êùíóôáíôßíïò Á´ ìåôÝöåñå ôï ………………………. áðü ôá ëÜâáñá óôï íüìéóìá.

2.

Ï Êùíóôáíôßíïò Á´ üôáí íßêçóå ôï ÌáîÝíôéï (312) Ýãéíå …………………….

3.

Ïé êÜôï÷ïé ìåãÜëùí åêôÜóåùí ãçò óôï âõæáíôéíü êñÜôïò ëÝãïíôáí ………………………

4.

ÉäéïêôÞôåò ìéêñþí åêôÜóåùí ãçò óôï âõæáíôéíü êñÜôïò, ïé ïðïßïé êáôÜ ôïõò ðñþôïõò áéþíåò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ìåôáôñÜðçêáí óå åîáñôçìÝíïõò áãñüôåò ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí. ………………………

5.

Êüììá ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôï ÂõæÜíôéï óôá ôÝëç ôïõ 4ïõ áéþíá áðü âõæáíôéíïýò ëüãéïõò êáé ðïëéôéêïýò ðïõ áíôÝäñáóáí óôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Èåïäïóßïõ Á´ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò Ãåñìáíïýò. ……………………………………..

6.

Âáóßëåéï ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôçí Éôáëßá áðü ôï ÈåõäÝñé÷ï ôï 493, ìå ðñùôåýïõóá ôç ÑáâÝííá. ÊáôáêôÞèçêå áðü ôïí Éïõóôéíéáíü ìåôÜ áðü óêëçñïýò áãþíåò ðïõ êñÜôçóáí 20 ÷ñüíéá. ……………………………

7.

Ç óõëëïãÞ ôùí áõôïêñáôïñéêþí äéáôáãìÜôùí ðïõ åß÷áí åêäïèåß áðü ôïõò íüìéìïõò áõôïêñÜôïñåò ìåôÜ ôï 312 óôï ñùìáúêü êñÜôïò. ………………….

8.

ÕðïãñÜöôçêå áðü ôïí Êùí/íï Á´ êáé ôï Ëéêßíéï ôï 313. Ìå áõôü áíáãíùñßóôçêå óôïõò ÷ñéóôéáíïýò ç åëåõèåñßá ôçò ëáôñåßáò ôïõò. …………………..

9.

Áßñåóç ðïõ êõñéÜñ÷çóå ôïí 5ï áéþíá óôï ñùìáúêü êñÜôïò. Ôüíéæå ôçí õðåñï÷Þ ôçò áíèñþðéíçò öýóçò ôïõ ×ñéóôïý. ……………………………

10. Áßñåóç ðïõ åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç ôïí 5ï áéþíá. Äßäáóêå üôé ç èåßá öýóç ôïõ ×ñéóôïý áðïññüöçóå ôçí áíèñþðéíç. ………………………………. 11. Áßñåóç ðïõ êõñéÜñ÷çóå ôïí 4ï áéþíá. Äßäáóêå üôé ï Õéüò åßíáé äçìéïýñãçìá ôïõ Ðáôñüò, áìöéóâçôþíôáò ôç èåüôçôÜ ôïõ. ……………………….. 52 12. Íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý, ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôïõò áõôïêñáôïñéêïýò íüìïõò

USZR 2CIG

ðñéí áðü ôïí Éïõóôéíéáíü. ……………………….. 13. Íïìïèåôéêü Ýñãï ôïõ Éïõóôéíéáíïý ðïõ ðåñéëÜìâáíå ãíþìåò Ñùìáßùí íïìéêþí. …… 14. ÄçìïôéêÝò ïñãáíþóåéò ôïõ ëáïý ôçò Êùí/ðïëçò óôç äéÜñêåéá ôïõ 5ïõ êáé 6ïõ áéþíá, ðïõ Ýìïéáæáí ìå áèëçôéêÜ óùìáôåßá, áëëÜ åß÷áí êáé ðïëéôéêÞ éó÷ý. …………………

330 – 717

15. ÌåãÜëç åîÝãåñóç ôùí äÞìùí ôïõ Éððïäñüìïõ ÐñÜóéíùí êáé ÂÝíåôùí ôï 532, åðß Éïõóôéíéáíïý. …………………………………… 16. ÄéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ôçò áõôïêñáôïñßáò ìå äéêü ôïõò óôñáôü, ðïõ ðñùôïäçìéïõñãÞèçêáí óôç Ì. Áóßá ôïí 7ï áéþíá êáé óôá ôÝëç ôïõ ï èåóìüò ôïõò ãåíéêåýåôáé êáé óôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ êñÜôïõò. ……………….. 3. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1.

Ï Êùíóôáíôßíïò Á´ áðü ôï ÂõæÜíôéï åýêïëá ìðïñïýóå íá áðïêñïýóåé ôïõò ………………… ( Äïýíáâç) êáé ôïõò …………………. ( ÅõöñÜôç).

2.

Ç Êùíóôáíôéíïýðïëç Þ ……………………….. âáèìéáßá áðÝêôçóå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ÷ñéóôéáíéêÞò ðüëçò, áöïý ïéêïäïìÞèçêáí åêåß ðïëëÝò åêêëçóßåò.

3.

Ï Êùíóôáíôßíïò ìåôÝöåñå ôï ………………………. áðü ôçí óôñáôéùôéêÞ óçìáßá óôá íïìßóìáôÜ ôïõ.

4.

Ôï ………………………………… ðïõ âáóßóôçêå óå óõìöùíßá ôïõ Êùíóôáíôßíïõ êáé ôïõ Ëéêßíéïõ (313) áíáãíþñéóå óôïõò ÷ñéóôéáíïýò åëåõèåñßá Üóêçóçò ôçò ëáôñåßáò ôïõò.

5.

ÊáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áéþíá ôï êñÜôïò áêïëïõèïýóå ………………………………….. ðñïóðáèþíôáò íá êáèïñßóåé ôéò ïéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò.

6.

Ï …………………………………….., óôïí ïðïßïí ðåñéëÞöèçêáí üëá ôá áõôïêñáôïñéêÜ äéáôÜãìáôá ðïõ åß÷áí åêäïèåß ìåôÜ ôï 312, äçìïóéåýôçêå ôï 438.

7.

Ï ×ñéóôéáíéóìüò êáé ðáëéüôåñá áëëÜ êõñßùò áðü ôçí åðï÷Þ ôçò áíáãíþñéóÞò ôïõ Þñèå áíôéìÝôùðïò ìå ðïéêßëåò ……………………..

8.

Ï ………………………………, ðïõ ôüíéæå ôçí õðåñï÷Þ ôçò áíèñþðéíçò öýóçò ôïõ ×ñéóôïý, êáôáäéêÜóôçêå áðü ôçí ô ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôçò ÅöÝóïõ (431).

9.

Ïé ……………………. åêäüèçêáí ìåôÜ ôï 534 êáé ãñÜöôçêáí ïé ðåñéóóüôåñåò óôá åëëçíéêÜ, ãéáôß ïé õðÞêïïé ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò êõñßùò äåí êáôáíïïýóáí ôá ëáôéíéêÜ.

10. Ç ……………………….. åßíáé ôï ëáìðñüôåñï êôßóìá ôçò ÂõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò. Åêðñïóùðåß ôï íÝï ñõèìü …………………………………. 11. ÅðåéäÞ ïé ÐÝñóåò åß÷áí áñðÜîåé ô………………………………., ïé åêóôñáôåßåò ôïõ Çñáêëåßïõ ðñïóÝëáâáí Ýíôïíï èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá. 12. Óôï èåìáôéêü óôñáôü õðçñåôïýóáí åëåýèåñïé áãñüôåò, óôïõò ïðïßïõò ôï êñÜôïò ðáñá÷ùñïýóå …………………………………….. Þ …………………………..

53

USZR 2CIG

13. Ïé ðñþôïé áéþíåò 14. ôïõ Âõæáíôßïõ 15.

Ï èåìáôéêüò óôñáôüò áíôéêáôÝóôçóå ôïõò ðáëáéïýò ìéóèïöïñéêïýò óôñáôïýò êáé áðïôÝëåóå Ýíá åßäïò……………… ……………... Ôçí áíþôáôç åîïõóßá ìÝóá óôá üñéá ôïõ “èÝìáôïò” ôçí áóêïýóå …………… Ìéá óçìáíôéêÞ áëëáãÞ ôçò åðï÷Þò ôïõ Çñáêëåßïõ Þôáí ç ïëïêëÞñùóç ô……………………………….. ôçò êñáôéêÞò äéïßêçóçò.

4. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ï Êùí/íïò Á´ Ýêïøå êáé Ýèåóå óå êõêëïöïñßá Ýíá ðïëý óôáèåñü ÷ñõóü íüìéóìá.

2

Ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï éäñýèçêå áðü ôïí Ïäüáêñï.

3

Ç Êùí/ðïëç ëÝãåôáé êáé ÍÝá Ñþìç.

4

Ï Éïõóôéíéáíüò ßäñõóå ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùí/ðïëçò.

5

Ôï ÄéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí íïìéìïðïßçóå ôï ×ñéóôéáíéóìü.

6

Ï Êùí/íïò Á´ êáèéÝñùóå óôç äéïßêçóç ôç äéÜêñéóç ôçò ðïëéôéêÞò áðü ôç óôñáôéùôéêÞ åîïõóßá.

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 54

Ï Èåïäüóéïò Á´ áíÝèåóå óå ìéá åðéôñïðÞ ôçí Ýêäïóç ôïõ Èåïäïóéáíïý Êþäéêá. Ç ðïëéôéêÞ ôïõ Èåïäïóßïõ ´ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò Ãåñìáíïýò äçìéïýñãçóå ôïí êßíäõíï åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò. Ï Áñåéáíéóìüò äßäáóêå üôé ï Õéüò åßíáé äçìéïýñãçìá ôïõ Ðáôñüò, áìöéóâçôþíôáò ôç èåüôçôÜ ôïõ. Ï Íåóôïñéáíéóìüò äßäáóêå üôé ç èåßá öýóç ôïõ ×ñéóôïý áðïññüöçóå ôçí áíèñþðéíç. Ï ÇñÜêëåéïò õðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï ×ïóñüç Á´ (âáóéëéÜ ôùí Ðåñóþí). Ôï ðïëéôéêü ðñüãñáììá ôïõ Çñáêëåßïõ Þôáí: Ýíá êñÜôïò, ìßá åêêëçóßá, ìßá íïìïèåóßá. Ôï ÉïõóôéíéÜíåéï Äßêáéï áðïôåëïýóå ôç âÜóç ôïõ Äéêáßïõ ôçò Íåüôåñçò Åõñþðçò. Ôï Âáíäáëéêü âáóßëåéï óôç Â. ÁöñéêÞ êáôáëýèçêå áðü ôïí ÇñÜêëåéï. Ç åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Éïõóôéíéáíïý áðÝâëåðå óôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò ÏéêïõìÝíçò. Ç åëëçíéêÞ ãëþóóá êáèéåñþíåôáé ùò åðßóçìç ãëþóóá óôçí ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äéïßêçóç óôçí åðï÷Þ ôïõ Çñáêëåßïõ. Ï Êùí/íïò Á´ õéïèÝôçóå ôïí ôßôëï "âáóéëåýò, ðéóôüò åí ×ñéóôþ":

Ó

Ë

USZR 2CIG

á/á 18 19 20

ÐÑÏÔÁÓÇ

Ó

Ë

Ïé ´Áâáñïé êáé ïé ÓëÜâïé ðïëéüñêçóáí ôï 626 ôçí Êùí/ðïëç êáé õðÝóôçóáí ôáðåéíùôéêÞ Þôôá. Ï Éïõóôéíéáíüò ìå áõóôçñïýò íüìïõò ðñïóðÜèçóå íá ðåñéïñßóåé ôç äýíáìç ôùí ìåãáëïãáéïêôçìüíùí.

330 – 717

Ï ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò ðåñéëÜìâáíå ôïõò íÝïõò íüìïõò ðïõ åêäüèçêáí ìåôÜ ôï 534 óôá åëëçíéêÜ.

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

1

11/5/330

á)

×ùñéóìüò ñùìáúêïý êñÜôïõò óå áíáôïëéêü êáé äõôéêü.

2

313

â)

ÅîïõäåôÝñùóç Ãüôèùí áðü Êùí/ðïëç

3

395

ã)

Åãêáßíéá Êùí/ðïëçò

4

400

ä)

ÓôÜóç ôïõ Íßêá

5

425

å)

ÄéÜôáãìá ÌåäéïëÜíùí

6

532

æ)

ÅðáíáöïñÜ Ôßìéïõ Óôáõñïý óôç Êùí/ðïëç

7

532-537

ç)

ºäñõóç Ðáíåðéóôçìßïõ Êùí/ðïëçò

8

562

è)

¹ôôá ÁâÜñùí êáé ÓëÜâùí óôçí ðïëéïñêßá ôçò Êùí/ðïëçò

9

626

é)

Êôßóéìï Áãßáò Óïößáò

10

627

ê)

ÕðïãñáöÞ óõíèÞêçò Éïõóôéíéáíïý êáé ×ïóñüç Á´

6. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1. Áíáãíþñéóå ôï äéêáßùìá Üóêçóçò ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ëáôñåßáò: á) Êùí/íïò Á´, â) Èåïäüóéïò ´, ã) Éïõóôéíéáíüò 2.

Ôï äéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí õðïãñÜöôçêå ìåôáîý: á) ÌáîÝíôéïõ êáé Ëéêßíéïõ, â) Êùí/íïõ êáé Ëéêßíéïõ,

3.

Ç Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò êáôáäßêáóå: á) ôïí Áñåéáíéóìü, â) ôï Íåóôïñéáíéóìü,

4.

Ç åðÝêôáóç ôçò ÂõæáíôéíÞò åðéññïÞò óôéò ÷þñåò ôçò ÅñõèñÜò èÜëáóóáò ( Áéèéïðßáò

ã) Êùí/íïõ êáé ÌáîÝíôéïõ

ã) ôï Ìïíïöõóéôéóìü 55

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

êáé ÕåìÝíçò) äéåõêüëõíå ôçí áíÜðôõîç êáé áýîçóå ôá êÝñäç ôïõ ìáêñéíïý åìðïñßïõ, óôá ÷ñüíéá ôïõ: á) Éïõóôéíéáíïý, â) Èåïäïóßïõ Á´, ã) Éïõóôßíïõ Á´ 5.

¸äùóå óôïõò çãÝôåò ôùí Ãåñìáíþí áíþôåñåò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé ôçí äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò êáé Ýôóé äçìéïõñãÞèçêå êßíäõíïò åêãåñìáíéóìïý ôïõ êñÜôïõò: á) Èåïäüóéïò Á´, â) Èåïäüóéïò ´, ã) Éïõëéáíüò

6.

ºäñõóå ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùí/ðïëçò: á) Êùí/íïò Á´, â) Èåïäüóéïò ´, ã) Éïõóôéíéáíüò

7.

ºäñõóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï (493): á) ï Ïäüáêñïò, â) ï ÈåõäÝñé÷ïò,

8.

ÐñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôçí ëáôñåßá ôùí èåþí ôïõ Ïëýìðïõ: á) Èåïäüóéïò Á´, â) Èåïäüóéïò ´, ã) Éïõëéáíüò

9.

Áðáãüñåõóå ôïõò Ïëõìðéáêïýò áãþíåò êáé ôá Åëåõóßíéá ÌõóôÞñéá: á) Éïõëéáíüò, â) Èåïäüóéïò Á´, ã) Èåïäüóéïò ´

ã) ï ÃáúíÜò

10. ÁíÝóôåéëå ôçí ëåéôïõñãßá ôçò ÍåïðëáôùíéêÞò Áêáäçìßáò Áèçíþí: á) Éïõóôéíéáíüò, â) Éïõëéáíüò, ã) Èåïäüóéïò Á´ 11. ÐñïóðÜèçóå ìå áõóôçñïýò íüìïõò íá ðåñéïñßóåé ôçí äýíáìç ôùí ìåãÜëùí ãáéïêôçìüíùí ôùí åðáñ÷éþí êáé íá ðñïóôáôåýóåé ôïõò åëåýèåñïõò áãñüôåò: á) Êùí/íïò Á´, â) ÇñÜêëåéïò, ã) Éïõóôéíéáíüò 12. ÕðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï ×ïóñüç Á´: á) Êùí/íïò Á´, â) Éïõóôéíéáíüò, ã) ÇñÜêëåéïò 13. ÊáôÝêôçóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï: á) ÇñÜêëåéïò, â) Èåïäüóéïò ´, ã) Éïõóôéíéáíüò 14. ¸öåñå óôçí Êùí/ðïëç ôïí Ôßìéï Óôáõñü ìåôÜ áðü óêëçñïýò ðïëÝìïõò ìå ôïõò ÐÝñóåò: á) Êùí/íïò Á´, â) ÇñÜêëåéïò, ã) Éïõóôéíéáíüò 15. Ðñþôïò õéïèÝôçóå ôïí ôßôëï “âáóéëåýò” ìå ôçí ÷ñéóôéáíéêÞ ðñïóèÞêç “ðéóôüò åí ×ñéóôþ”.: á) Êùí/íïò Á´, â) Éïõóôéíéáíüò, ã) ÇñÜêëåéïò 16. Ôï ðïëéôéêü ôïõ ðñüãñáììá Þôáí: Ýíá êñÜôïò, ìßá Åêêëçóßá, ìßá íïìïèåóßá. á) Êùí/íïò Á´, â) Éïõóôéíéáíüò Á´, ã) ÇñÜêëåéïò

56

USZR 2CIG

7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Á ìå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Â. Á 1 2

ÄéÜôáãìá ÌåäéïëÜíùí ºäñõóç Ðáíåðéóôçìßïõ Êùí/ðïëçò

 Á

Íßêáéá Âéèõíßáò

Â

¸öåóïò

Ã

Éïõóôéíéáíüò - èåïäþñá

3

Á´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò (325)

4

ô ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò (431) Ä

Êùí/íïò - Ëéêßíéïò

5

ÓôÜóç ôïõ Íßêá

Å

ÇñÜêëåéïò

6

ÁíèÝìéïò - Éóßäùñïò

Æ

Èåïäüóéïò ´

7

áíÜêôçóç Ôßìéïõ Óôáõñïý

Ç

Áãßá Óïößá

8 9

“èÝìáôá” ÐáíäÝêôçò

È É

Éïõóôéíéáíüò ÇñÜêëåéïò

10

âáóéëåýò, ðéóôüò åí ×ñéóôþ Ê

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

330 – 717

ÄéÜäï÷ïé Çñáêëåßïõ

57

USZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò 1ç Üóêçóç ôïõ Âõæáíôßïõ 1) Éïõóôéíéáíüò, 5) Èåïäüóéïò Á´, 9) Éïõóôéíéáíüò, 13) ÇñÜêëåéïò, 17) ÇñÜêëåéïò,

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÐÑÙÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 2) Éïõëéáíüò, 6) Éïõóôéíéáíüò, 10) Õðáôßá,

3) Éïõóôßíïõ Á´, 7) Êùíóôáíôßíïò Á´, 11) ÇñÜêëåéïò,

14) ÈåõäÝñé÷ïò, 18) Éïõóôéíéáíüò,

15) Éïõóôéíéáíüò, 19) Êùíóôáíôßíïò Á´,

4) Èåïäüóéïò Á´, 8) Èåïäüóéïò Á´, 12) ÁíèÝìéïò êáé Éóßäùñïò, 16) ÃáúíÜò, 20) ÇñÜêëåéïò,

2ç Üóêçóç 1) ×ñéóôüãñáììá, 3) ìåãÜëïé ãáéïêôÞìïíåò Þ "äõíáôïß", 5) ðáôñéùôéêü Þ áíôéãåñìáíéêü, 7) Èåïäïóéáíüò Êþäéêáò, 9) Íåóôïñéáíéóìüò, 11) Áñåéáíéóìüò, 13) ÐáíäÝêôçò, 15) ÓôÜóç ôïõ Íßêá,

2) ìïíïêñÜôïñáò, 4) ðÜñïéêïé, 6) Ïóôñïãïôèéêü, 8) ÄéÜôáãìá ôùí ÌåäéïëÜíùí, 10) Ìïíïöõóéôéóìüò, 12) ÉïõóôéíéÜíåéïò Êþäéêáò, 14) äÞìïé, 16) "èÝìáôá"

3ç Üóêçóç 1) Ãüôèïõò - ÐÝñóåò, 4) ÄéÜôáãìá ÌåäéïëÜíùí, 7) áéñÝóåéò, 10) Áãßá Óïößá,

2) ÍÝá Ñþìç, 5) ðáñåìâáôéêÞ ðïëéôéêÞ, 8) Íåóôïñéáíéóìüò, 11) ôïí Ôßìéï Óôáõñü,

13) åèíéêïý óôñáôïý,

14) ï óôñáôçãüò,

3) ×ñéóôüãñáììá, 6) Èåïäïóéáíüò Êþäéêáò, 9) ÍåáñÝò, 12) óôñáôéùôéêÜ êôÞìáôá/ óôñáôéùôüðéá, 15) ôïõ åîåëëçíéóìïý.

4ç Üóêçóç 1Ó 2Ë 3Ó 4Ë 5Ó 6Ó 7Ë 8Ë 9Ó 10Ë 11Ë 12Ë 13Ó 14Ë 15Ó 16Ó 17Ë 18Ó 19Ó 20Ë 5ç Üóêçóç 1-ã

2-å

3-á

4-â

5-ç

6-ä

7-é

8-ê

9-è

10-æ

6ç Üóêçóç 1-á 2-â 3-á 4-ã 5-á 6-â 7-â 8-ã 9-â 10-á 11-ã 12-â 13-ã 14-â 15-ã 16-â 7ç Üóêçóç 1-Ä 58

2-Æ

3-Á

4-Â

5-Ã

6-Ç

7-Å

8-Ê

9-È

10-É

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 2ï ËÁÏÉ ÓÔÏÍ ÐÅÑÉÃÕÑÏ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÍÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ É. Ï ÂÁËÊÁÍÉÊÏÓ ÊÏÓÌÏÓ ÊÁÔÁ ÔÏÍ ÌÅÓÁÉÙÍÁ ÉÉ. Ï ÊÏÓÌÏÓ ÔÏÕ ÉÓËÁÌ ÊÁÔÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏÄÏ ÔÏÕ ÌÅÓÁÉÙÍÁ

USZR 2CIG

ËÁÏÉ ÓÔÏÍ ÐÅÑÉÃÕÑÏ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÍÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

4ïò - 5ïò áéþíáò Ãåñìáíéêïß ëáïß (Ãüôèïé) åãêáèßóôáíôáé óôá ÂáëêÜíéá ó÷Ýóåéò ìå Âõæáíôéíïýò ìéêñÞò äéÜñêåéáò

7ïò - 8ïò áéþíáò ÓëÜâïé, Âïýëãáñïé ìüíéìç åãêáôÜóôáóç óôá ÂáëêÜíéá

ÓëÜâïé óêëáâçíßåò óôçí çðåéñùôéêÞ ÅëëÜäá

    

Âïýëãáñïé ßäñõóáí êñÜôïò ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ (7ïò áé.) áíáãíùñßóôçêáí áðü ôï ÂõæÜíôéï (áñ÷Ýò 8ïõ Ýùò áñ÷Ýò 9ïõ áé.) óõãêñïýóôçêáí óôñáôéùôéêÜ ìå ôï ÂõæÜíôéï ó÷åôßóôçêáí åìðïñéêÜ ìå ôï ÂõæÜíôéï áóðÜóôçêáí ôï ×ñéóôéáíéóìü

7ïò - 8ïò áéþíáò ´Áñáâåò       60

êáôÝêôçóáí âõæáíô. åðáñ÷ßåò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò êáé Â. ÁöñéêÞò äéåêäßêçóáí áðü ôï ÂõæÜíôéï ôçí êõñéáñ÷ßá ôçò Ìåóïãåßïõ áíÝðôõîáí óçìáíôéêü ðïëéôéóìü äéÝðñåøáí óôï åìðüñéï óõãêñïýóôçêáí óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí ìå ôï ÂõæÜíôéï áíÝðôõîáí åìðïñéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï

USZR 2CIG

É. Ï ÂÁËÊÁÍÉÊÏÓ ÊÏÓÌÏÓ ÊÁÔÁ ÔÏÍ ÌÅÓÁÉÙÍÁ 1. Ïé ÓëÜâïé êáé ïé ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôï ÂõæÜíôéï Ðåñßëçøç Áðü ôïí 6ï áé. ôï âõæáíôéíü êñÜôïò Þñèå áíôéìÝôùðï ìå éó÷õñïýò ãåéôïíéêïýò ëáïýò: ôïõò ÓëÜâïõò êáé ôïõò ÁâÜñïõò. Ïé ´Áâáñïé Þôáí Ýíáò áóéáôéêüò ðïëåìéêüò ëáüò, ðïõ åãêáôáóôÜèçêáí ôïí 6ï áé. óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç êáé áðü åêåß ìáæß ìå ôïõò ÓëÜâïõò äéåíåñãïýóáí óõ÷íÝò åðéèÝóåéò óôá âáëêáíéêÜ åäÜöç ôïõ Âõæáíôßïõ. Ïé ÓëÜâïé Þôáí íïìÜäåò (Éíäïåõñùðáßïé), ðïõ ôïí 6ï áé. åãêáôáóôÜèçêáí âüñåéá ôïõ Äïýíáâç êáé Ýêáíáí óõ÷íÝò åðéèÝóåéò åíáíôßïí ôïõ Âõæáíôßïõ, óõ÷íÜ ðáñáóõñìÝíïé áðü ôïõò ÁâÜñïõò. Ôïí 7ï áé. äçìéïýñãçóáí óêëáâçíßåò, áíÜìåóá óôïí åëëçíéêü ðëçèõóìü ôçò çðåéñùôéêÞò ÅëëÜäáò. Áñ÷éêÜ ïé êÜôïéêïé ôùí óêëáâçíéþí óõìðåñéöÝñïíôáí å÷èñéêÜ, äçìéïõñãþíôáò ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá óôïõò êáôïßêïõò êáé óôçí âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç. Áñãüôåñá üìùò áíÝðôõîáí ó÷Ýóåéò ìáæß ôïõò, åîåëëçíßóôçêáí, åê÷ñéóôéáíßóôçêáí êáé áöïìïéþèçêáí êïéíùíéêÜ êáé åèíïëïãéêÜ áðü ôï ÂõæÜíôéï.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  ÁÂÁÑÏÉ: o ëáüò ïõííéêÞò êáôáãùãÞò oßäñõóáí ðáíßó÷õñç áõôïêñáôïñßá óôçí ÊåíôñéêÞ Åõñþðç (6ïò áé.) oåðéèÝóåéò ìáæß ìå ÓëÜâïõò óôá âáëêáíéêÜ åäÜöç âõæ. Áõôïêñáô.  ÁÂÁÑÏÉ êáé ÓËÁÂÏÉ: ðïëéïñêßåò Èåóóáëïíßêçò o áíáðïôåëåóìáôéêÝò  ÓËÁÂÏÉ: oíïìÜäåò ìå éäéüôõðç ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç (éíäïåõñùðáßïé) oåãêáèßóôáíôáé âüñåéá ôïõ Äïýíáâç oåðéôßèåíôáé åíáíôßïí ôïõ Âõæáíôßïõ áñ÷Ýò 7ïõ áé.:o óêëáâçíßåò (áõôüíïìåò ðïëéôéêÜ íçóßäåò óëáâéêïý ðëçèõóìïý áíÜìåóá óôïõò ´Åëëçíåò ôçò çðåéñùô. ÅëëÜäáò)

 ïé ðëçèõóìïß ôùí óêëáâçíéþí: áñ÷éêÜ: o åðéèÝóåéò êáé ëåçëáóßåò oðñïâëÞìáôá åðéêïéíùíßáò Êùí/ðïëçò ìå Èåó/íßêç êáé åõñùð. åðáñ÷ßåò áñãüôåñá: oáíÜðôõîç ïéêïíïìéêþí êáé åìðïñéêþí ó÷Ýóåùí ìå ´Åëëçíåò oåðéññïÞ áðü åëëçíéêü ðïëéôéóìü  9ος - 10ος αι.: âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç o ñåáëéóôéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïò ÓëÜâïõò ÁðïôÝëåóìá:o ïìáëÞ Ýíôáîç ÓëÜâùí êåíôñ. êáé íüôéùí ðåñéï÷þí Âáëêáíßùí óôï ÂõæÜíôéï

61

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

 Εξελληνισμός Σλάβων σε 3 στάδια: 1. õðïôÜ÷èçêáí óôñáôéùôéêÜ óôï ÂõæÜíôéï 2. åê÷ñéóôéáíßóôçêáí 3. áöïìïéþèçêáí êïéíùíéêÜ êáé åèíïëïãéêÜ

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ óêëáâçíßåò (óåë. 23) Áõôüíïìåò ðïëéôéêÜ êïéíüôçôåò ÓëÜâùí áíÜìåóá óå ´Åëëçíåò ðïõ ïñãáíþèçêáí óôï ãåùãñáöéêü ÷þñï ôçò çðåéñùôéêÞò ÅëëÜäáò êáôÜ ôïí 7ï êáé 8ï áé. êáé áöïìïéþèçêáí áðü ôï ÂõæÜíôéï êáôÜ ôïõò åðüìåíïõò áéþíåò.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "Ïé ÓëÜâïé õðïôÜ÷èçêáí óôñáôéùôéêÜ" (óåë. 23) Áõôü Ýãéíå ìå ôïõò åîÞò ôñüðïõò: 1) ìå åêóôñáôåßåò, 2) ìå åðïéêéóìïýò: (áíáãêáóôéêÝò ìåôáöïñÝò ðëçèõóìþí ìå áðüöáóç ôçò êåíôñéêÞò åîïõóßáò) 3) ìå ôçí ßäñõóç "èåìÜôùí" óôéò ðåñéï÷Ýò ôïõò 4) ìå ôçí Ýíôáîç ôùí ÓëÜâùí óôïõò óôñáôéùôéêïýò êáôáëüãïõò ôùí èåìÜôùí. "Ïé ÓëÜâïé åê÷ñéóôéáíßóôçêáí" (óåë. 23) Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôïõò óõíïäåõüôáí êáé ìå: 1) ôçí ßäñõóç íÝùí åðéóêïðþí 2) ôçí ÝíôáîÞ ôïõò óôçí åêêëçóéáóôéêÞ äéïßêçóç ôïõ Âõæáíôéíïý ÊñÜôïõò "Ïé ÓëÜâïé áöïìïéþèçêáí" (óåë. 23) Áõôü Ýãéíå áðü ôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé., ïðüôå ïñãáíþèçêå ôï "èÝìá" ôçò ÅëëÜäïò, ùò ôá ôÝëç ôïõ 9ïõ áé. óôá ÷ñüíéá ôïõ áõôïêñÜôïñá Âáóéëåßïõ Á´ (876 -886).

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 6ïò áé. ôÝëç 6ïõ áé. ôÝëç 6ïõ - áñ÷Ýò 7ïõ áñ÷Ýò 7ïõ áé. 7ïò áé. ôÝëç 7ïõ - ôÝëç 9ïõ

62

9ïò -10ïò

ÃÅÃÏÍÏÓ ÅãêáôÜóôáóç ÓëÜâùí óôá âüñåéá ôïõ Äïýíáâç ºäñõóç áõôïêñáôïñßáò ÁâÜñùí óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç Ïé ÓëÜâïé õðü ôçí åðéññïÞ ôùí ÁâÜñùí Äçìéïõñãßá óêëáâçíéþí óôçí çðåéñùôéêÞ ÅëëÜäá ÅðéèÝóåéò ðñïâëÞìáôá ðñïò Âõæáíôéíïýò ÅîÜíôëçóç ÁâÜñùí - áðüóõñóç óôçí ÊåíôñéêÞ Åõñþðç ÁíÜðôõîç ó÷Ýóåùí (ïéêïíïìéêþí - êïéíùíéêþí) ìåôáîý ÓëÜâùí êáé ÅëëÞíùí Åîåëëçíéóìüò - åê÷ñéóôéáíéóìüò ÓëÜâùí. Áöïìïßùóç (êïéíùíéêÞ êáé åèíïëïãéêÞ) áðü Åëëçíéóìü

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ï éóôïñéêüò Ðñïêüðéïò ðïõ ãíþñéæå êáëÜ ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí äÞìùí ôïõ Éððïäñüìïõ êáôÜ ôç óôÜóç ôïõ Íßêá, ÷ñçóéìïðïéåß ôïí üñï äçìïêñáôßá ìå ôç óçìáóßá "êõñéáñ÷ßá ôùí äÞìùí, Ýëëåéøç êåíôñéêÞò åîïõóßáò, áíáñ÷ßá". Ôé óÞìáéíå ï üñïò äçìïêñáôßá óôçí Áñ÷áßá ÁèÞíá êáé ôé óçìáßíåé óÞìåñá;

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ôï ðáñÜèåìá ôïõ éóôïñéêïý Ðñïêüðéïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ "ÕðÝñ ôùí ðïëÝìùí", êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí "éäéüôõðç ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç" ôùí ÓëÜâùí. Óôï êåßìåíï áõôü ï Ðñïêüðéïò ìéëÜ áðáîéùôéêÜ ãéá ôçí ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç ôùí ÓëÜâùí, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò "äçìïêñáôßá", ìéá Ýííïéá éóïäýíáìç ìå ôçí áíáñ÷ßá ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò. Ï üñïò äçìïêñáôßá Üëëáîå óçìáóßá óôï ðÝñáóìá ôùí áéþíùí. Óôçí áñ÷áßá ÁèÞíá, üðïõ ðñùôïêáèéåñþèçêå ôï ðïëßôåõìá ôçò äçìïêñáôßáò, ï üñïò óÞìáéíå ôçí ðïëéôéêÞ êõñéáñ÷ßá ôïõ äÞìïõ, äçëáäÞ ôïõ ëáïý. Ïé åëåýèåñïé ðïëßôåò (Üíäñåò ðïõ Ý÷ïõí óõìðëçñþóåé ôï 21ï Ýôïò ôçò çëéêßáò ôïõò) åß÷áí ôï äéêáßùìá áëëÜ êáé ôçí õðï÷ñÝùóç íá åêëÝãïõí êáé íá åêëÝãïíôáé êáé íá áðïöáóßæïõí Üìåóá óôéò óõíåëåýóåéò (åêêëçóßá ôïõ äÞìïõ) ãéá ôá óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá ôçò ðüëçò - êñÜôïõò. Óôï ÂõæÜíôéï ï üñïò äçìïêñáôßá óçìáßíåé Ýëëåéøç êåíôñéêÞò åîïõóßáò, êõñéáñ÷ßá ôùí äÞìùí, áíáñ÷ßá. ÓÞìåñá ï üñïò óçìáßíåé "Ýììåóç Þ áíôéðñïóùðåõôéêÞ (êïéíïâïõëåõôéêÞ) äçìïêñáôßá" äçëáäÞ ï êÜèå åíÞëéêïò ðïëßôçò (Üíäñáò Þ ãõíáßêá) åêëÝãåé ôïõò âïõëåõôÝò ïé ïðïßïé ôïí áíôéðñïóùðåýïõí óôï Êïéíïâïýëéï Þ åêëÝãåôáé ï ßäéïò ãéá íá åêðñïóùðÞóåé ôïõò øçöïöüñïõò ôïõ. 2. Óôñáôçãéêüí óçìáßíåé "åã÷åéñßäéï ìå ïäçãßåò ãéá óôñáôéùôéêïýò". Ðïéåò áðü ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ Óôñáôçãéêïý ôïõ Ìáõñéêßïõ (ðñþôï ðáñÜèåìá) ðéóôåýåéò üôé Þôáí ÷ñÞóéìåò ãéá ôç óôñáôéùôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí ÓëÜâùí; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "Óôñáôçãéêüí" (:åã÷åéñßäéï ìå ïäçãßåò ãéá óôñáôéùôéêïýò) ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìáõñßêéïõ (582 - 602) êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò áíôëïýìå áð' áõôü ðñüóèåôåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò óõíÞèåéåò ôùí ÓëÜâùí, ìå ôïõò ïðïßïõò Þñèáí áíôéìÝôùðïé ïé Âõæáíôéíïß. ÐåñéãñÜöåé ôá ðïëåìéêÜ ôå÷íÜóìáôá ôùí ÓëÜâùí ìå áîéïðïßçóç ôùí ðïôáìþí, ðÝñá áðü ôï Äïýíáâç, üðïõ åß÷áí êôßóåé ôá ÷ùñéÜ ôïõò. Áð' ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ äßíïíôáé, ÷ñÞóéìåò ãéá ôç óôñáôéùôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôùí ÓëÜâùí Þôáí ïé åîÞò: üôé ïé ÓëÜâïé óõíÞèéæáí íá óôÞíïõí åíÝäñåò óå ôüðïõò äáóþäåéò, óôåíïýò êáé áðüêñçìíïõò êáé Ýêáíáí îáöíéêÝò åðéèÝóåéò íý÷ôá êáé ìÝñá. Åðßóçò üôé Þôáí åìðåéñüôáôïé óôéò äéáâÜóåéò ôùí ðïôáìþí, êáèþò êáôáäýïíôáí óôïí ðõèìÝíá ôïõò êáé Ýìåíáí åêåß ðïëëÝò þñåò, áíáðíÝïíôáò ìå ìáêñéÜ êáëÜìéá, ÷ùñßò íá ãßíïíôáé áíôéëçðôïß. ÁõôÜ Ýðñåðå íá ôá Ý÷ïõí õðüøç ôïõò ïé óôñáôéþôåò êáé ïé óôñáôéùôéêïß ôïõ Âõæáíôßïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ôïõò áíôéìåôùðßóïõí áðïôåëåóìáôéêÜ. 63

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç äñÜóç ôùí ÁâÜñùí ôïí 6ï áé. ; Ïé ´Áâáñïé, ëáüò ïõííéêÞò êáôáãùãÞò, åß÷áí éäñýóåé ðñïò ôá ôÝëç ôïõ 6ïõ áé. ìéá ðáíßó÷õñç áõôïêñáôïñßá óôçí ÊåíôñéêÞ Åõñþðç êáé åíåñãïýóáí óõ÷íÜ åðéèÝóåéò óôá âáëêáíéêÜ åäÜöç ôïõ Âõæáíôßïõ, ðáñáóýñïíôáò ìáæß ôïõò êáé ôïõò ÓëÜâïõò. Ïé äýï åðéäñïìåßò ðïëéüñêçóáí áñêåôÝò öïñÝò, áëëÜ ÷ùñßò áðïôÝëåóìá ôç Èåóóáëïíßêç. 2. Ôé Þôáí ïé "óêëáâçíßåò" êáé ðïéá ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôï ÂõæÜíôéï; Ïé "óêëáâçíßåò" Þôáí áõôüíïìåò ðïëéôéêÜ êïéíüôçôåò ÓëÜâùí äéÜóðáñôåò áíÜìåóá óå ´Åëëçíåò, ðïõ ïñãáíþèçêáí óôï ãåùãñáöéêü ÷þñï ôçò çðåéñùôéêÞò ÅëëÜäáò êáôÜ ôïí 7ï êáé 8ï áé. Ïé ðëçèõóìïß ôùí óêëáâçíéþí áñ÷éêÜ åðéäüèçêáí óå ëåçëáóßåò êáé åðéèÝóåéò, äçìéïõñãþíôáò ðñïâëÞìáôá óôçí åðéêïéíùíßá ôçò Êùí/ðïëçò ìå ôéò åõñùðáúêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ Âõæáíôßïõ êáé éäßùò ìå ôç Èåóóáëïíßêç. Ùóôüóï óôï ðÝñáóìá ôïõ ÷ñüíïõ Þëèáí óå åðáöÞ ìå ôïõò íôüðéïõò åëëçíéêïýò ðëçèõóìïýò, áíÝðôõîáí ìáæß ôïõò ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò êáé åðçñåÜóôçêáí áðü ôïí ðïëéôéóìü ôïõò. 3. Ðïéá ðïëéôéêÞ áêïëïýèçóå ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ÓëÜâïõò êáé ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôçò; Ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç áêïëïýèçóå ìéá ñåáëéóôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ðÝôõ÷å íá åíôÜîåé ïìáëÜ ôïõò ÓëÜâïõò ôùí êåíôñéêþí êáé íüôéùí ðåñéï÷þí ôùí Âáëêáíßùí óôç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá (9ïò êáé 10ïò áé.). Ïé ÓëÜâïé åîåëëçíßóôçêáí óå 3 óôÜäéá: 1) ðñþôá õðïôÜ÷èçêáí óôñáôéùôéêÜ óôïõ ÂõæÜíôéï, 2) áêïëïýèùò åê÷ñéóôéáíßóôçêáí êáé 3) ôåëéêÜ áöïìïéþèçêáí êïéíùíéêÜ êáé åèíïëïãéêÜ áðü ôïí Åëëçíéóìü.

64

USZR 2CIG

2. Ïé Âïýëãáñïé êáé ïé ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôï ÂõæÜíôéï Ðåñßëçøç

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

á. ºäñõóç Âïõëãáñéêïý ÊñÜôïõò (Ïé Âïýëãáñïé, ëáüò áóéáôéêÞò êáôáãùãÞò åìöáíßæïíôáé óôçí éóôïñßá óôá ôÝëç ôïõ 5ïõ áéþíá). Óôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé. Ý÷ïõí ãßíåé åðéêßíäõíïé ãéá ôï ÂõæÜíôéï, êáèþò åðéôßèåíôáé óõ÷íÜ óôéò âáëêáíéêÝò ðåñéï÷Ýò ôïõ. Ôï 680 íéêïýí ôïõò Âõæáíôéíïýò, éäñýïõí ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò óôçí ðåñéï÷Þ ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ êáé õðïãñÜöïõí óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïí Êùí/íï Ä´ ÐùãùíÜôï, ìå ôçí ïðïßá áíáãíùñßæåôáé (Ýììåóá) ôï êñÜôïò ôïõò. Óôéò íÝåò ðåñéï÷Ýò ðïõ åðïßêéóáí ïé Âïýëãáñïé, Þôáí åãêáôáóôçìÝíïé ðïëëïß ÓëÜâïé, ìå ôïõò ïðïßïõò ôåëéêÜ áíáìß÷èçêáí êáé äéáìüñöùóáí ôï âïõëãáñéêü Ýèíïò (åèíïãÝíåóç ÂïõëãÜñùí). Óôï íÝï êñÜôïò õðåñåß÷áí ðïëéôéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ ïé Âïýëãáñïé, åíþ áñéèìçôéêÜ ïé ÓëÜâïé. â. Ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï Ïé âõæáíôéíïâïõëãáñéêÝò ó÷Ýóåéò Þôáí Üëëïôå å÷èñéêÝò, ïðüôå ãßíïíôáí ìáêñï÷ñüíéïé ðüëåìïé, êáé Üëëïôå ó÷Ýóåéò óõíåñãáóßáò, ïðüôå ïé äýï ëáïß åß÷áí åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò ìå êáíüíåò ðïõ ñõèìßæïíôáí áðü äéìåñåßò óõíèÞêåò. Ôï 864 ïé Âïýëãáñïé åê÷ñéóôéáíßóôçêáí êáé åíôÜ÷èçêáí óôç óöáßñá åðéññïÞò ôïõ Âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. ºäñõóç âïõëãáñéêïý êñÜôïõò 

ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ: öýëï áóéáôéêÞò êáôáãùãÞò ìå êáëÞ óôñáôéùôéêÞ ïñãÜíùóç (åìöáíßæïíôáé óôçí éóôïñßá óôá ôÝëç ôïõ 5ïõ áé.)

 τέλη 7ου αι.: o åðéèÝóåéò ðñïò âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá  680: o o o o  Η • • •

íßêç åðß âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí êáôÜëçøç ðåñéï÷Þò ìåôáîý Äïýíáâç - Áßìïõ (áðü ÂïõëãÜñïõò) ßäñõóç âïõëãáñéêïý êñÜôïõò ÕðïãñáöÞ óõíèÞêçò åéñÞíçò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò

συνθήκη ειρήνης (680):

ÕÐÏÃÑÁØÁÍÔÅÓ: Êùí/íïò Ä´ ÐùãùíÜôïò (Âõæ.) - Áóðáñïý÷ (Âïõëã.) ÏÑÏÓ: êáôáâïëÞ åôÞóéïõ öüñïõ óôïõò ÂïõëãÜñïõò ÓÇÌÁÓÉÁ: Ýììåóç áíáãíþñéóç ôïõ íÝïõ âïõëãáñéêïý êñÜôïõò. 65

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

 Περιοχές εποικισμού Βουλγάρων: ðïëëïß óëáâéêïß ðëçèõóìïß. • ÓÊÏÐÏÓ ÂÏÕËÃÁÑÙÍ: ç õðüôáîç ôùí óëáâéêþí ðëçèõóìþí • ÔÑÏÐÏÓ: åðéèÝóåéò, óõãêñïýóåéò • ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁ: äçìéïõñãßá âïõëãáñéêïý Ýèíïõò (åèíïãÝíåóç ÂïõëãÜñùí)  Ôï âïõëãáñéêü Ýèíïò: óõãêñïôåß ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò  Ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò oáðïôåëåßôáé áðü ÓëÜâïõò êáé ÂïõëãÜñïõò ÔÁ ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÔÉÊÁ ÔÏÕ ÂÏÕËÃÁÑÉÊÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ

 Οι Βούλγαροι: o Þôáí ïëéãÜñéèìïé o õðåñåß÷áí ðïëéôéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ o Ýäùóáí ôï üíïìá êáé ôçí ïñãÜíùóç ôïõ êñÜôïõò  Οι Σλάβοι: o Þôáí ðïëõÜñéèìïé o óõãêñüôçóáí ôç ëáúêÞ âÜóç o Ýäùóáí ôç ãëþóóá (ÓëáâéêÞ) o áöïìïßùóáí åèíïëïãéêÜ ôïõò ÂïõëãÜñïõò

â. Ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï  ÂõæáíôéíïâïõëãáñéêÝò ó÷Ýóåéò: o å÷èñéêÝò o ìáêñï÷ñüíéïé ðüëåìïé o óõíåñãáóßáò o åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò  ×Üíïé (: çãåìüíåò ÂïõëãÜñùí)

o õéïèÝôçóáí ôçí åëëçíéêÞ ùò åðßóçìç ãëþóóá ôïõò

 864: oïé Âïýëãáñïé åê÷ñéóôéáíßóôçêáí  Åê÷ñéóôéáíéóìüò oíÝåò ðñïïðôéêÝò óôéò ó÷Ýóåéò ÂïõëãÜñùí ìå ÂõæÜíôéï.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ÷Üíïò (óåë. 24) Ôßôëïò çãåìüíùí áóéáôéêÞò êáôáãùãÞò (Âïýëãáñïé, ´Áâáñïé, ×áæÜñïé êëð.). ËÝãåôáé êáé ÷áãÜíïò.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ ÅèíïãÝíåóç ôùí ÂïõëãÜñùí" (óåë. 24) Ç ãÝíåóç (äçìéïõñãßá) ôïõ Ýèíïõò ôùí ÂïõëãÜñùí ðñïÝêõøå ùò åîÞò: Äýï Ýèíç (ÓëÜâïé êáé Âïýëãáñïé) áðü äýï öõëÝò (éíäïåõñùðáúêÞ ïé ÓëÜâïé, áóéáôéêÞ ïé Âïýëãáñïé) åíþèçêáí êáé äçìéïýñãçóáí Ýíá íÝï Ýèíïò ôï âïõëãáñéêü. (Áõôü ëÝãåôáé: åèíéêï - öõëåôéêüò äõúóìüò). Ðñïôïý üìùò ïé äýï ëáïß áíáìé÷èïýí êáé óõã÷ùíåõôïýí åêäçëþèçêáí ðïëëÝò áíôéðáñáèÝóåéò êáé óõãêñïýóåéò. 66

USZR 2CIG

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Êùí/íïò Ä´ ÐùãùíÜôïò (óåë. 10) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (668 - 685). ÁíÞêå óôç äõíáóôåßá ôïõ Çñáêëåßïõ. Óôçí åðï÷Þ ôïõ äçìéïõñãÞèçêå ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò. ÕðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ôï 680 ìå ôïõò ÂïõëãÜñïõò.

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ ôÝëç 7ïõ áé.

ÃÅÃÏÍÏÓ Ïé Âïýëãáñïé åðéôßèåíôáé óôï ÂõæÜíôéï

680

- íßêç ÂïõëãÜñùí åðß âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí - êáôÜëçøç ðåñéï÷Þò ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ - ßäñõóç âïõëãáñéêïý êñÜôïõò - õðïãñáöÞ óõíèÞêçò åéñÞíçò ìåôáîý Âõæáíôéíþí (Êùí/íïò Ä´ ÐùãùíÜôïò) êáé ÂïõëãÜñùí (Áóðáñïý÷)

864

Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

ÔÏÕ

ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

1. Ðïéá óôñáôçãéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá åß÷å ç ðåñéï÷Þ, üðïõ åãêáôáóôÜèçêáí ïé Âïýëãáñïé, óýìöùíá ìå ôï ðñþôï ðáñÜèåìá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç "×ñïíïãñáößá" ôïõ ÈåïöÜíç, êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, äßíïíôÜò ìáò ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôï ãåùãñáöéêü ÷þñï êáé ôéò óõíèÞêåò ßäñõóçò ôïõ âïõëãáñéêïý êñÜôïõò. Óýìöùíá ëïéðüí ìå áõôÝò ôéò ðëçñïöïñßåò, ç ðåñéï÷Þ üðïõ åãêáôáóôÜèçêáí ïé Âïýëãáãïé (ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ) ðáñïõóßáæå óôñáôçãéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá, åöüóïí Þôáí ðåñéôñéãõñéóìÝíç áðü öõóéêÜ åìðüäéá: óôá âüñåéá õðÞñ÷å ï ðïôáìüò Äïýíáâçò, óôá íüôéá êáé íïôéïäõôéêÜ ç ïñïóåéñÜ ôïõ Áßìïõ êáé óôá áíáôïëéêÜ ï Åýîåéíïò Ðüíôïò. ´Åôóé ç ðåñéï÷Þ Þôáí áóöáëÞò áðü óôñáôéùôéêÞ Üðïøç. 2. Ðïéá êáèÞêïíôá áíÝèåóáí ï Âïýëãáñïé óôïõò ÓëÜâïõò ôçò ÷þñáò ôïõò, óýìöùíá ìå ôï ðñþôï ðáñÜèåìá; Ôï ßäéï ðáñÜèåìá, (äåò ðñïçãïýìåíç åñþôçóç), ìáò ðëçñïöïñåß êáé ãéá ôï ñüëï ðïõ Ýðáéîáí ïé ÓëÜâïé óôï ðëáßóéï ôïõ íåïóýóôáôïõ âïõëãáñéêïý êñÜôïõò. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé Âïýëãáñïé áíÝèåóáí óôéò óëáâéêÝò öõëÝò ÅðôÜ ÃåíåÝò êáé ÓåâÝñåéò ôç öýëáîç êáé ôç óôñáôéùôéêÞ áóöÜëéóç ôùí êëåéóïõñþí ôïõ Áßìïõ ðñïò ôçí ðëåõñÜ ôïõ Âõæáíôßïõ (áíáôïëéêÜ) êáé ôçò Áâáñßáò óôá íüôéá êáé íïôéïäõôéêÜ. 3. Ðüóåò êáé ðïéåò óõíèÞêåò áíáöÝñïíôáé áðü ôïí ÈåïöÜíç óôï äåýôåñï ðáñÜèåìá; Ôé åßäïõò æçôÞìáôá ñýèìéæáí áõôÝò ïé óõíèÞêåò; Óôï ðáñÜèåìá ðïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç "×ñïíïãñáößá" ôïõ ÈåïöÜíç, áíáöÝñïíôáé äýï (2) óõíèÞêåò: á) ôïõ Ýôïõò 716, ìåôáîý ôïõ ÷Üíïõ (:çãåìüíá ôùí ÂïõëãÜñùí) Êïñìå- 67

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

óßïõ êáé ôïõ Èåïäïóßïõ ô (715 - 717, äõíáóôåßá Çñáêëåéäþí) êáé â) ôïõ Ýôïõò 812, ìåôáîý ôïõ ÷Üíïõ Êñïýìïõ êáé ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë Á´ ÑáãêáâÝ (811 - 813, äõíáóôåßá Áìïñßïõ). Ôá æçôÞìáôá ðïõ ñýèìéæáí Þôáí: 1) ï êáèïñéóìüò ôçò óõíïñéáêÞò ãñáììÞò (óôç ÈñÜêç) 2) ôá ó÷åôéêÜ ìå ôéò åìðïñéêÝò áíôáëëáãÝò (ôá åìðïñåýìáôá êáé ç ÷ñçìáôéêÞ ôïõò áîßá) 3) ç ôý÷ç ôùí öõãÜäùí: íá åêäïèïýí 4) ãñáöåéïêñáôéêÜ æçôÞìáôá: ïé Ýìðïñïé êáé ôùí äýï ÷ùñþí íá ðáñïõóéÜæïíôáé ìå óöñáãéóìÝíá Ýããñáöá, áëëéþò íá áöáéñïýíôáé ôá åìðïñåýìáôÜ ôïõò êáé íá äçìåýïíôáé áðü ôï äçìüóéï ôáìåßï. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôéò âõæáíôéíïâïõëãáñéêÝò ó÷Ýóåéò.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ðüôå êáé ðþò äçìéïõñãÞèçêå ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò; Ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò äçìéïõñãÞèçêå ôï 680. Ïé Âïýëãáñïé óõãêñïýóôçêáí ìå ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá êáé áöïý ôá íßêçóáí, êáôÝëáâáí ôçí ðåñéï÷Þ ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ. Ôüôå ï áõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ Êùí/íïò Ä´ ÐùãùíÜôïò õðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò êáé óõìöþíçóå íá ðáñÝ÷åé óôïõò ÂïõëãÜñïõò åôÞóéï öüñï. Áõôü Þôáí ìéá Ýììåóç áíáãíþñéóç ôïõ íÝïõ êñÜôïõò. 2. Ðüôå êáé ðþò äçìéïõñãÞèçêå ôï âïõëãáñéêü Ýèíïò; Ôï âïõëãáñéêü Ýèíïò äçìéïõñãÞèçêå ôïí 7ï áé. Ç ãÝíåóç (äçìéïõñãßá) áõôïý ôïõ Ýèíïõò ðñïÝêõøå ùò åîÞò: Äýï Ýèíç (ÓëÜâïé êáé Âïýëãáñïé) áðü äýï öõëÝò (éíäïåõñùðáúêÞ ïé ÓëÜâïé, áóéáôéêÞ ïé Âïýëãáñïé) åíþèçêáí êáé äçìéïýñãçóáí Ýíá íÝï Ýèíïò ôï âïõëãáñéêü. (åèíéêï - öõëåôéêüò äõúóìüò). Ðñïôïý üìùò ïé äýï ëáïß áíáìé÷èïýí êáé óõã÷ùíåõôïýí åêäçëþèçêáí ðïëëÝò áíôéðáñáèÝóåéò êáé óõãêñïýóåéò, ãéáôß ïé Âïýëãáñïé ðñïóðÜèçóáí íá õðïôÜîïõí ôïõò ÓëÜâïõò ðïõ âñÞêáí åãêáôåóôçìÝíïõò óôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ åðïßêéóáí. Ôï âïõëãáñéêü Ýèíïò óõãêñüôçóå ôï âïõëãáñéêü êñÜôïò, ðïõ åß÷å ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Ïé Âïýëãáñïé Þôáí ïëéãÜñéèìïé áëëÜ ðïëéôéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ êõñßáñ÷ïé êáé Ýäùóáí ôï üíïìá (Âïõëãáñéêü) êáé ôçí ïñãÜíùóç óôï íÝï êñÜôïò, åíþ ïé ÓëÜâïé Þôáí ðïëõÜñéèìïé, óõãêñüôçóáí ôç ëáúêÞ âÜóç êáé Ýäùóáí ôç ãëþóóá (ÓëáâéêÞ).

68

3. Ôé åßäïõò ó÷Ýóåéò áíáðôý÷èçêáí ìåôáîý Âõæáíôéíþí êáé ÂïõëãÜñùí; Ìåôáîý Âõæáíôéíþí êáé ÂïõëãÜñùí áíáðôý÷èçêáí ó÷Ýóåéò Üëëïôå å÷èñéêÝò, ïðüôå ãßíïíôáí ìáêñï÷ñüíéïé ðüëåìïé, êáé Üëëïôå ó÷Ýóåéò óõíåñãáóßáò, ïðüôå ïé äýï ëáïß åß÷áí åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò ìå êáíüíåò ðïõ ñõèìßæïíôáí áðü äéìåñåßò óõíèÞêåò. Ïé çãåìüíåò ìÜëéóôá ôùí ÂïõëãÜñùí åß÷áí õéïèåôÞóåé ôçí åëëçíéêÞ ùò åðßóçìç ãëþóóá ôïõò, üðùò ðéóôïðïéïýí ïé ÂïõëãáñéêÝò åðéãñáöÝò. Ôï 864 ïé Âïýëãáñïé äÝ÷ôçêáí ôï ×ñéóôéáíéóìü áðü ôï ÂõæÜíôéï êáé åíôÜ÷èçêáí óôç óöáßñá åðéññïÞò ôïõ Âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò Üíïéîå íÝåò ðñïïðôéêÝò êáé óôéò ó÷Ýóåéò ôùí ÂïõëãÜñùí ìå ôï ÂõæÜíôéï.

USZR 2CIG

ÉÉ. Ï ÊÏÓÌÏÓ ÔÏÕ ÉÓËÁÌ ÊÁÔÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏÄÏ ÔÏÕ ÌÅÓÁÉÙÍÁ 1. Ç åîÜðëùóç ôùí ÁñÜâùí

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ðåñßëçøç á. Ç ßäñõóç êáé ïé áñ÷Ýò ôïõ ÉóëÜì ÊáôÜ ôïí 7ï áé. åìöáíßæåôáé ìéá íÝá èñçóêåßá, ôï ÉóëÜì, ôçí ïðïßá áóðÜóôçêáí ïé ´Áñáâåò êáé ôç äéÝäùóáí ìå ôéò êáôáêôÞóåéò ôïõò. ÉäñõôÞò ôïõ ÉóëÜì Þôáí ï ÌùÜìåè, ï ïðïßïò åß÷å ãíùñßóåé ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïí Éïõäáúóìü êáé åðçñåÜóôçêå áðü ôéò äýï áõôÝò èñçóêåßåò. Ôï Ýôïò 622 ï ÌùÜìåè äéþ÷ôçêå áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ ôç ÌÝêêá êáé êáôÝöõãå óôç Ìåäßíá, üðïõ áðÝêôçóå ïðáäïýò. Óôá åðüìåíá äÝêá ÷ñüíéá ôï ÉóëÜì êõñéÜñ÷çóå óå üëç ôçí Áñáâßá. Ôï Ýôïò 622, Ýôïò ôçò Åãßñáò (= áðïäçìßáò), åßíáé ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôïí Áñáâéêü êüóìï, ãéáôß áð' áõôü áñ÷ßæåé ôï ÷ñïíïëïãéêü ôïõò óýóôçìá. Ôï ÊïñÜíé, éåñü âéâëßï ôïõ ÉóëÜì, áðáéôïýóå áðü ôïõò ðéóôïýò íá äéáäßäïõí ôç èñçóêåßá ôïõò ìå éåñü ðüëåìï, óåâüìåíïé ùóôüóï ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïí Éïõäáúóìü. â. Ç åðÝêôáóç - ÐáñÜãïíôåò êáé óõíÝðåéåò Äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÌùÜìåè ïé ¢ñáâåò õðü ôï ×áëßöç åîüñìçóáí áðü ôç ×åñóüíçóü ôïõò, êõñéåýïíôáò ðåñéï÷Ýò ðïõ ðñïçãïõìÝíùò áíÞêáí óôç âõæáíôéíÞ êáé óôçí ðåñóéêÞ áõôïêñáôïñßá. Áðü ôïí 7ï Ýùò ôïí 9ï áé. ïé ¢ñáâåò êõñéÜñ÷çóáí óôçí ÁíáôïëÞ (Ðáëáéóôßíç, Óõñßá, Öïéíßêç, Ìåóïðïôáìßá, Ðåñóßá), óôçí Áßãõðôï êáé óôç Âüñåéá ÁöñéêÞ êáé óôç Äýóç (Éóðáíßá) öôÜíïíôáò Ýùò ôï ÐïõáôéÝ ôçò Ãáëëßáò, üðïõ áíá÷áéôßóôçêáí áðü ôïí ÊÜñïëï ÌáñôÝëï ôï 732. Åí ôù ìåôáîý íáõðÞãçóáí óôüëï êáé êõñßåõóáí ôá íçóéÜ: Êýðñï, Ñüäï, Êù, ×ßï, ÊñÞôç êáé Óéêåëßá. Äýï öïñÝò áðïðåéñÜèçêáí íá êõñéåýóïõí ôçí Êùí/ðïëç ìå ðïëéïñêßá, áëëÜ çôôÞèçêáí ÷Üñç óôçí áíôï÷Þ ôùí ôåé÷þí ôçò êáé óôï íÝï üðëï ðïõ åß÷áí óôç äéÜèåóÞ ôïõò ïé Âõæáíôéíïß, ôï õãñüí ðõñ. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí óôçí åîÜðëùóç ôùí ÁñÜâùí Þôáí: á) ç åîÜíôëçóç ôùí Âõæáíôéíþí êáé ôùí Ðåñóþí áðü ôç ìáêñï÷ñüíéá ðïëåìéêÞ óýãêñïõóç ìåôáîý ôïõò, â) ç Ýíôïíç áíôßèåóç ìåôáîý êÝíôñïõ (:êõâÝñíçóç Âõæáíôßïõ) êáé áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí, üðïõ åðéêñÜôçóå ï Ìïíïöõóéôéóìüò, êáé ã) ôï èñçóêåõôéêü ðÜèïò ôùí Éóëáìéóôþí. Ïé óõíÝðåéåò ôùí Áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí Þôáí: á) ç äéÜóðáóç ôïõ ìåóïãåéáêïý êüóìïõ, â) ç åäáöéêÞ óõññßêíùóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò, ã) ç ìåßùóç ôçò áãñïôéêÞò ôçò ðáñáãùãÞò êáé ä) ï ðåñéïñéóìüò ôïõ åóùôåñéêïý êáé åîùôåñéêïý åìðïñßïõ ôïõ Âõæáíôßïõ.

69

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ç ßäñõóç êáé ïé áñ÷Ýò ôïõ ÉóëÜì  ÁÑÁÂÅÓ: åîÜðëùóç o ãåãïíüò ðáãêüóìéáò óçìáóßáò ÁÉÔÉÏ ÅÎÁÐËÙÓÇÓ: ç ìåôáóôñïöÞ óôï ÉÓËÁÌ  ÉÓËÁÌ: ìïíïèåúóôéêÞ èñçóêåßá  ÌÙÁÌÅÈ: o o o o o o o

ÉäñõôÞò ôïõ ÉóëÜì ôáîßäåõå óôéò ÷þñåò ôçò Åããýò ÁíáôïëÞò ãíþñéóå ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïí Éïõäáúóìü äéáêÞñõîå ôéò áñ÷Ýò ôçò íÝáò èñçóêåßáò (ÉóëÜì) äéþ÷ôçêå áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ ÌÝêêá (622) êáôÝöõãå óôç Ìåäßíá áðÝêôçóå ïðáäïýò

• 622: Åãßñá (= áðïäçìßá) o áöåôçñßá ÷ñïíïëïãéêïý óõóôÞìáôïò ÁñÜâùí • 622 - 632: äéÜäïóç Éóëáìéóìïý óå üëç ôçí Áñáâßá • ÊïñÜíé: o éåñü âéâëßï ôïõ ÉóëÜì o "éåñüò ðüëåìïò" (ôæé÷Üíô) ãéá äéÜäïóç ôïõ ÉóëÜì o "ìÜñôõñåò ôçò ðßóôçò" o ÐáñÜäåéóïò

• • • •

â. Ç åðÝêôáóç - ÐáñÜãïíôåò êáé óõíÝðåéåò 632: èÜíáôïò ÌùÜìåè ×áëßöçò: ôïðïôçñçôÞò êáé äéÜäï÷ïò ôïõ ÌùÜìåè - çãÝôçò ôùí Éóëáìéóôþí 634: åîüñìçóç Éóëáìéóôþí áðü ôçí ÁñáâéêÞ ×åñóüíçóï - êáôáêôÞóåéò 636: Ãéáñìïýê: ìÜ÷ç (¢ñáâåò - Âõæáíôéíïß) - Þôôá âõæáíôéíïý óôñáôïý

ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ

`

×ÅÑÓÁÉÅÓ

ÁÍÁÔÏËÇ Ðáëáéóôßíç Óõñßá Áßãõðôïò Öïéíßêç 7ïò áé. Ìåóïðïôáìßá Ðåñóßá ÏñïóåéñÜ Ôáýñïõ o áñáâïâõæáíôéíÜ óýíïñá 70

ÄÕÓÇ Â. ÁöñéêÞ - Êáñ÷çäüíá (ôÝëç 7ïõ ) ÃéâñáëôÜñ - Éóðáíßá (áñ÷Ýò 8ïõ ) 732: ÐïõáôéÝ Ãáëëßáò oáíá÷áßôéóç (ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò)

ÈÁËÁÓÓÉÅÓ ÍáõðÞãçóç óôüëïõ Êýðñïò Ñüäïò Êùò ×ßïò Êýæéêïò

`

7ïò áé.

2 ðïëéïñêßåò Êùí/ðïëçò * o Þôôåò ÁñÜâùí ÊñÞôç Óéêåëßá

`

9ïò áé.

USZR 2CIG

* á´ ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò: 674 - 678 â´ ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò: 717 - 718 • ÐáñÜãïíôåò íßêçò Âõæáíôéíþí: á) ôá éó÷õñÜ ôåß÷ç, â) ôï õãñüí ðõñ

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

• ÐáñÜãïíôåò áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí: 1) ç åîÜíôëçóç Âõæáíôéíþí êáé Ðåñóþí áðü ôéò ìåôáîý ôïõò óõãêñïýóåéò 2) ç Ýíôïíç áíôßèåóç ìåôáîý êÝíôñïõ êáé áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí (Ìïíïöõóßôåò) 3) ôï èñçóêåõôéêü ðÜèïò • ÓõíÝðåéåò áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí: 1) Ç äéÜóðáóç ôïõ ìåóïãåéáêïý êüóìïõ (÷ñéóôéáíéêüò - Éóëáìéêüò) 2) Ç åäáöéêÞ óõññßêíùóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò 3) Ç áðþëåéá óçìáíôéêþí áóôéêþí êÝíôñùí êáé ç åñÞìùóç ðïëëþí ðåñéï÷þí ôçò áõôïêñáôïñßáò 4) Ç ìåßùóç ôçò áãñïôéêÞò ðáñáãùãÞò ôïõ Âõæáíôßïõ 5) Ï ðåñéïñéóìüò ôïõ åóùôåñéêïý êáé åîùôåñéêïý åìðïñßïõ ôïõ Âõæáíôßïõ

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ÉóëÜì (óåë. 26) ÌïíïèåúóôéêÞ èñçóêåßá ôùí ÁñÜâùí, ðïõ åìöáíßæåôáé ôïí 7ï áé. ì. ×. ÉäñõôÞò ôçò Þôáí ï ÌùÜìåè. Åðß ëÝîåé ÉóëÜì óçìáßíåé "áöïóßùóç êáé ðßóôç óôï èÝëçìá ôïõ Èåïý". ¸÷åé ðïëëÜ äÜíåéá óôïé÷åßá áðü ôïí Éïõäáúóìü êáé ôï ×ñéóôéáíéóìü. Åãßñá (óåë. 26) Ôï Ýôïò 622, Ýôïò áðïäçìßáò ôïõ ÌùÜìåè áðü ôç ÌÝêêá óôç Ìåäßíá. Áöåôçñßá ôïõ ÷ñïíïëïãéêïý óõóôÞìáôïò ôùí ÁñÜâùí. ÊïñÜíé (óåë. 26) Ôï éåñü âéâëßï ôùí Éóëáìéóôþí. Åðß ëÝîåé óçìáßíåé "ëüãïò Èåïý". Áðáéôïýóå áðü ôïõò ðéóôïýò íá äéáäþóïõí ôï ÉóëÜì ìå "éåñü ðüëåìï" êáôÜ ôùí áðßóôùí. Ùóôüóï ôïõò áðáãüñåõå íá áóêÞóïõí êáôáíáãêáóìü óôïõò ×ñéóôéáíïýò êáé ôïõò Éïõäáßïõò. Ìïõóëßì (óåë. 26): = Ïé ðéóôïß ôïõ ÉóëÜì, ìïõóïõëìÜíïé. Ôæé÷Üíô (óåë. 26) = "éåñüò ðüëåìïò". Ïñéæüôáí áðü ôï ÊïñÜíé, ïé ÉóëáìéóôÝò íá äéáäßäïõí ìå ôï óðáèß ôç èñçóêåßá ôïõò óôïõò "áðßóôïõò". “ÌÜñôõñåò ôçò ðßóôçò” (óåë. 26) ´Åôóé ëÝãïíôáí üóïé ÉóëáìéóôÝò Ýðåöôáí óôïí "éåñü ðüëåìï". Áõôïß óýìöùíá ìå ôï ÊïñÜíé åîáóöÜëéæáí ìéá èÝóç óôïí ÐáñÜäåéóï. ×áëßöçò (óåë. 26) Ï çãÝôçò ôùí Éóëáìéóôþí ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÌùÜìåè. ¹ôáí áñ÷çãüò ôïõ èñçóêåõôéêïý êñÜôïõò ôùí Éóëáìéóôþí êáé óõã÷ñüíùò ôï èñçóêåõôéêü ðñüôõðï ðïõ áêïëïõèïýóáí ïé ðéóôïß. ÓõãêÝíôñùíå óôï ðñüóùðü ôïõ üëç ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá êáé ùò ôïðïôçñçôÞò ôïõ ÌùÜìåè Þôáí õðåýèõíïò ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôùí åíôïëþí ôïõ Êïñáíßïõ. ×áëéöÜôï (óåë. 26): Ôï Áñáâéêü êñÜôïò ìå çãÝôç ôï ×áëßöç. 71

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ìáãéïñäüìïò Þ ÁõëÜñ÷çò (óåë. 27) Ï åðéêåöáëÞò áîéùìáôïý÷ïò ôùí áíáêôüñùí êáé Ýìðéóôïò ôùí áíáêôüñùí ôïõ âáóéëéÜ óôï öñáãêéêü êñÜôïò. Õãñüí ðõñ (óåë. 27) Éó÷õñü üðëï ôùí Âõæáíôéíþí. ×ñçóéìïðïéÞèçêå êõñßùò åíáíôßïí ôùí áñáâéêþí åðéèÝóåùí ìå áðüëõôç åðéôõ÷ßá. ¹ôáí åðéíüçóç ôïõ óýñïõ ìç÷áíéêïý Êáëëßíéêïõ. Ôï õãñüí ðõñ Þôáí Ýíá ìåßãìá åýöëåêôçò ýëçò áðü ðßóóá, ñçôßíç (=ñåôóßíé), èåéÜöé, íéôñéêü êÜëëéï (=íßôñï) êáé ïîåßäéï ôïõ áóâåóôßïõ (=áóâÝóôç). Åîáêïíôéæüôáí áðü åéäéêÜ ðëïéÜñéá (äñüìùíåò) êáé ìÝóá áðü ÷Üëêéíïõò óùëÞíåò (óéöþíéá) ãåìÜôïõò ìå ðñïùóôéêÞ ðõñßôéäá ðïõ ïé öëüãåò ôçò ÷ñçóßìåõáí ãéá ôçí áíÜöëåîç. Äñüìùíáò (óåë. 27, ðáñÜèåìá) Ðïëåìéêü ðëïßï ôùí Âõæáíôéíþí, åöïäéáóìÝíï ìå ìßá Þ äýï óåéñÝò êïõðéþí êáé óùëÞíá ðïõ åêôüîåõå ôï õãñüí ðõñ (áðü ôïí 7ï áé. êáé åîÞò).

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

ÌùÜìåè (óåë. 26) ´Åæçóå áðü ôï 570 ðåñßðïõ Ýùò ôï 632. ÉäñõôÞò ôçò ìïíïèåúóôéêÞò èñçóêåßáò ôïõ ÉóëÜì. ÐïëõôáîéäåìÝíïò ïäçãüò êáñáâáíéþí áðü ôç ÌÝêêá. Ãíþñéóå ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïí Éïõäáúóìü êáé åðçñåÜóôçêå áð' áõôÝò ôéò èñçóêåßåò. Ôï 622 äéþ÷ôçêå áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ êáé êáôÝöõãå óôç Ìåäßíá, üðïõ áðÝêôçóå ïðáäïýò. ÌÝóá óå ìéá äåêáåôßá ï ÌùÜìåè êáôüñèùóå íá åðéâÜëåé ôç äéäáóêáëßá ôïõ êáé ôï ÉóëÜì êõñéÜñ÷çóå óå üëç ôçí Áñáâßá. ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò (óåë. 27) ¸æçóå áðü ôï 689 ðåñßðïõ Ýùò ôï 741. Ìáãéïñäüìïò ôïõ öñáãêéêïý âáóéëåßïõ, ðáððïýò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ. Áíôéìåôþðéóå óôï ÐïõáôéÝ ôçò Ãáëëßáò ôïõò ¢ñáâåò êáé ôïõò íßêçóå ôï 732. Ç íßêç áõôÞ èåùñÞèçêå éóôïñéêÞ ãéáôß åìðüäéóå ôçí åðÝêôáóç ôïõ ÉóëÜì ðñïò ôç äõôéêÞ Åõñþðç. Êáëëßíéêïò (óåë. 27) (620; - ; ì.×.). Âõæáíôéíüò ìç÷áíéêüò óõñéáêÞò êáôáãùãÞò, åöåõñÝôçò ôïõ õãñïý ðõñüò.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ×ÑÏÍÏÓ 622 622 - 632 636 732

72

ÃÅÃÏÍÏÓ ¸ôïò Åãßñáò (=áðïäçìßáò) ôïõ ÌùÜìåè áðü ôç ÌÝêêá óôç Ìåäßíá. Áöåôçñßá ÷ñïíïëïãéêïý óõóôÞìáôïò ôùí ÁñÜâùí. ÄéÜäïóç Éóëáìéóìïý óå üëç ôçí Áñáâßá. ÌÜ÷ç ôïõ Ãéáñìïýê - Þôôá ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý áðü ôïõò ¢ñáâåò ÌÜ÷ç óôï ÐïõáôéÝ ôçò Ãáëëßáò - íßêç ôïõ ÊÜñïëïõ ÌáñôÝëïõ åðß ôùí ÁñÜâùí - áíáêïðÞ ôçò åðÝêôáóÞò ôïõò

674 - 678

á´ ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò áðü ¢ñáâåò - íßêç Âõæáíôéíþí (éó÷õñÜ ôåß÷ç õãñüí ðõñ)

717 - 718

â´ ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò áðü ¢ñáâåò - íßêç Âõæáíôéíþí (éó÷õñÜ ôåß÷ç õãñüí ðõñ)

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéåò åðéìÝñïõò õðï÷ñåþóåéò ôïõ áéãõðôéáêïý ðëçèõóìïý ðåñéëÜìâáíå ç öïñïëïãßá åããåßïõ êôÞóåùò ðïõ ôïõò åðÝâáëáí ïé êáôáêôçôÝò ¢ñáâåò; Ðþò êñßíåéò ôçí åîáßñåóç ôùí áðüñùí áðü ôçí õðï÷ñÝùóç ðëçñùìÞò öüñùí êáé ôç ãåíéêüôåñç óõìðåñéöïñÜ ôùí ÁñÜâùí Ýíáíôé ôïõ áéãõðôéáêïý ðëçèõóìïý, óýìöùíá ìå ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá;

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ¢ñáâá éóôïñéêïý Ìðáëáäïýñé êáé áíáöÝñåôáé óôéò öïñïëïãéêÝò ñõèìßóåéò óôçí Áßãõðôï, óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ó÷åôéêÜ ìå ôçí åðÝêôáóç ôùí áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé ¢ñáâåò, áöïý êáôÝêôçóáí ôçí Áßãõðôï åðÝâáëáí öïñïëïãßá åããåßïõ êôÞóåùò, äçëáäÞ éäéïêôçóßáò ãçò êáé êôçìÜôùí. Ç öïñïëïãßá áõôÞ áðïôåëåßôï áðü: á) ôïí êåöáëéêü öüñï, â) ôçí áãñïôéêÞ öïñïëïãßá óå åßäïò, êáé ã) ôç öïñïëïãßá óå åßäç Ýíäõóçò êáé õðüäõóçò. ÓõãêåêñéìÝíá: á) Ï êåöáëéêüò öüñïò ïñéæüôáí óå äýï (2) äçíÜñéá (:ñùìáúêü êáé áñáâéêü íüìéóìá) êáé áöïñïýóå êÜèå åíÞëéêï. â) Ç áãñïôéêÞ öïñïëïãßá óå åßäïò áöïñïýóå ôïõò éäéïêôÞôåò ãçò êáé üñéæå ôçí ðáñï÷Þ óõãêåêñéìÝíçò ðïóüôçôáò óôáñéïý, ëáäéïý, ìåëéïý êáé îéäéïý ãéá ôç óõíôÞñçóç ôùí ìïõóïõëìÜíùí óôñáôéùôþí. ã) Ç öïñïëïãßá óå åßäç Ýíäõóçò êáé õðüäõóçò áöïñïýóå ôïõò éäéïêôÞôåò ãçò êáé üñéæå ôçí ðáñï÷Þ åíüò ìÜëëéíïõ åíäýìáôïò, åíüò êåöáëüäåóìïõ, åíüò ðáíôåëïíéïý êáé åíüò æåõãáñéïý ðáðïõôóéþí ôï ÷ñüíï ãéá êÜèå ìïõóïõëìÜíï óôñáôéþôç. Ï ôñüðïò öïñïëüãçóçò äåí Þôáí áðüëõôïò êáé åíéáßïò, áëëÜ äéáâáèìéæüôáí áíÜëïãá ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ äõíáôüôçôá ôïõ êáèåíüò êáé ôçí êïéíùíéêÞ ôÜîç óôçí ïðïßá áíÞêå. ´Åôóé ðëçñïöïñïýìáóôå, üôé ïé Üðïñïé åîáéñïýíôáí áð' ôç öïñïëïãßá. Ôï ãåãïíüò áõôü äåß÷íåé ìéá êïéíùíéêÞ åõáéóèçóßá ôùí áñìïäßùí ãéá ôç öïñïëüãçóç êáé ìéá ðïëéôéêÞ öéëïóïößá ðïõ óôü÷åõå óôçí áðüêôçóç åìðéóôïóýíçò ôùí êáôáêôçìÝíùí. ÃåíéêÜ ç öïñïëïãßá äåí Þôáí ðïëý õøçëÞ êáé óßãïõñá Þôáí ëéãüôåñï áðáéôçôéêÞ áðü ôç öïñïëïãßá ôçò âõæáíôéíÞò êõâÝñíçóçò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôùí ÁñÜâùí êáôáêôçôþí Ýíáíôé ôïõ áéãõðôéáêïý ðëçèõóìïý öáßíåôáé íá äéÝðåôáé áðü ôç ëïãéêÞ, ôçí êïéíùíéêÞ åõáéóèçóßá êáé ôç óõíÝðåéá, ãé' áõôü êáé êÝñäéóáí ôçí åìðéóôïóýíç ôùí ðëçèõóìþí ðïõ êáôÝêôçóáí. 2. ÐñïóðÜèçóå íá åîçãÞóåéò ôï íüçìá ôçò öñÜóçò "äéÜóðáóç ôïõ ìåóïãåéáêïý êüóìïõ", áöïý óõãêñßíåéò ôïí ðñþôï ÷Üñôç ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ (Ôï Ñùìáúêü ÊñÜôïò åðß Êùí/íïõ Á´) ìå ôï ÷Üñôç ôçò ðáñïýóáò åíüôçôáò (Ïé áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò). Ðáñáôçñþíôáò êáé óõãêñßíïíôáò ôïõò äýï ÷Üñôåò, äéáðéóôþíïõìå ôá åîÞò: Óôá ÷ñüíéá ôïõ Êùí/íïõ Á´ ï åëëçíïñùìáúêüò êüóìïò åß÷å åíïðïéçèåß êáé ç Ìåóüãåéïò Þôáí ìéá ñùìáúêÞ ëßìíç, åö' üóïí ðåñéâáëëüôáí áðü ðáíôïý áðü ôï ñùìáúêü óôïé÷åßï. Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ üìùò ç êáôÜóôáóç Üëëáîå. ¸ãéíáí ðïëëÝò åðéäñïìÝò êáé êáôáêôÞóåéò êáé ÷Üèçêáí ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò, ðïõ Üëëïôå Þôáí ñùìáúêÝò, üðùò ð.÷. ôïí 5ï 73 áé. ìå ôá äéÜöïñá ãåñìáíéêÜ öýëá.

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

Ç êáôÜóôáóç Üëëáîå áêüìç ðéï ðïëý ìå ôéò êáôáêôÞóåéò ôùí ÁñÜâùí áðü ôïí 7ï Ýùò ôïí 9ï áé. ÊõñéÜñ÷çóáí óôçí Ðáëáéóôßíç, Öïéíßêç, Óõñßá, Áßãõðôï, Âüñåéá ÁöñéêÞ êáé Éóðáíßá êáèþò êáé óôá íçóéÜ: Êýðñï, ÊñÞôç, Êù, ×ßï, Ñüäï, Óéêåëßá êáé Óáñäçíßá. Ïé áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò Ýèåóáí ôÝñìá óôçí åëëçíïñùìáúêÞ êõñéáñ÷ßá óôç Ìåóüãåéï. Ôï ãåãïíüò áõôü Þôáí êáèïñéóôéêü ãéá ôçí åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò. ÐñÜãìáôé ìå ôéò áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò ç ìåóïãåéáêÞ åíüôçôá äéáóðÜóôçêå. Áðü ôüôå óôéò áêôÝò ôçò Ìåóïãåßïõ áðëþíïíôáí ôñåéò äéáöïñåôéêïß êüóìïé, ðïõ Þôáí å÷èñéêïß ìåôáîý ôïõò: ï åëëçíïñùìáúêüò, ï ãåñìáíéêüò êáé ï áñáâéêüò êáé äýï èñçóêåßåò: ï ÷ñéóôéáíéóìüò êáé ôï ÉóëÜì. 3. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò åêôïîåõüôáí ôï õãñüí ðõñ, ôï öïâåñü áõôü ìõóôéêü üðëï ôùí Âõæáíôéíþí, åíáíôßïí ôùí å÷èñþí óôç äéÜñêåéá ôçò íáõìá÷ßáò; Áðü ôï ðáñÜèåìá: "Íáõìá÷éêÜ" ôïõ áõôïêñÜôïñá ËÝïíôá ÓÔ´, ðïõ óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ðëçñïöïñïýìáóôå ôïõò ôñüðïõò ÷ñÞóçò ôïõ õãñïý ðõñüò. Ôï õãñüí ðõñ Þôáí Ýíá ìåßãìá åýöëåêôçò ýëçò ðïõ åêôïîåõüôáí êáé êáôÝêáéå ôá å÷èñéêÜ ðëïßá. ÅðéíïÞèçêå áðü ôïí óýñï ìç÷áíéêü Êáëëßíéêï. ´Çôáí Ýíá íÝï üðëï, ðïõ åöáñìüóôçêå ìå åðéôõ÷ßá áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò óôéò äýï ðïëéïñêßåò ôçò Êùí/ðïëçò áðü ôïõò ¢ñáâåò êáé ìå áõôü ôïõò áðÝêñïõóáí. Åêôïîåõüôáí ìå ôñåéò (3) ôñüðïõò: 1) Ôïðïèåôïýóáí ôá óéöþíéá äçëáäÞ ôïõò ÷Üëêéíïõò óùëÞíåò ðïõ ðåñéåß÷áí ôçí åýöëåêôç ýëç óôçí ðëþñç êáé óôá ðëåõñÜ ôïõ ðïëåìéêïý ðëïßïõ (äñüìùíá) êáé áðü åêåß ôá åêôüîåõáí. 2) ×ñçóéìïðïéïýóáí ôá ÷åéñïóßöùíá, ðïõ Þôáí êéíçôÜ óéöþíéá (óùëÞíåò) ìéêñïý ìåãÝèïõò, ðïõ ôá êñáôïýóáí ïé óôñáôéþôåò ðßóù áð' ôéò áóðßäåò ôïõò êáé ôá åêôüîåõáí ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ óôï å÷èñéêü ðëïßï. 3) ÕðÞñ÷áí êáé ïé ÷ýôñåò, ðïõ Þôáí êÜôé óáí ÷åéñïâïìâßäåò, ãåìÜôåò ìå õãñüí ðõñ, ïé ïðïßåò üôáí åêôïîåýïíôáí, óõíôñßâïíôáí ðÜíù óôï å÷èñéêü ðëïßï êáé ðñïêáëïýóáí ðõñêáãéÜ.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðüôå åìöáíßóôçêå ôï ÉóëÜì, ðïéïò Þôáí ï éäñõôÞò ôïõ êáé ðþò åðéêñÜôçóå;

74

Ôï ÉóëÜì åßíáé ìïíïèåúóôéêÞ èñçóêåßá êáé åìöáíßóôçêå ôïí 7ï áé. ì. ×. Åðß ëÝîåé óçìáßíåé "áöïóßùóç êáé ðßóôç óôï èÝëçìá ôïõ Èåïý". ÉäñõôÞò ôïõ Þôáí ï ÌùÜìåè. Ï ÌùÜìåè Þôáí ïäçãüò êáñáâáíéþí. Ôáîßäåõå óõ÷íÜ óôéò ÷þñåò ôçò Åããýò ÁíáôïëÞò êáé åß÷å ãíùñßóåé ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïí Éïõäáúóìü. ÅðçñåáóìÝíïò áðü áõôÝò ôéò äýï èñçóêåßåò, ï ÌùÜìåè äéáêÞñõîå ôéò áñ÷Ýò ôçò íÝáò èñçóêåßáò, ôïõ ÉóëÜì. Äéþ÷ôçêå üìùò ôï 622 áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ ôç ÌÝêêá, êáé êáôÝöõãå óôç Ìåäßíá, üðïõ áðÝêôçóå Ýíáí ðõñÞíá ïðáäþí. ÊáôÜ ôçí åðüìåíç äåêáåôßá (622 - 632) ôï ÉóëÜì êõñéÜñ÷çóå ó' üëç ôçí Áñáâßá. Äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÌùÜìåè, äçëáäÞ ôï 634, ïé ìá÷çôÝò ôïõ ÉóëÜì õðü ôçí çãåóßá ôïõ ×áëßöç, åîüñìçóáí áðü ôç ×åñóüíçóü ôïõò. ÌÝóá óå ëßãá ÷ñüíéá ïé åðéäñïìåßò êáôÝêôçóáí ôéò ãåéôïíéêÝò ñùìáúêÝò êáé ðåñóéêÝò åðáñ÷ßåò. Áðü ôïí 7ï Ýùò ôïí 9ï áé. åîáðëþèçêáí óå ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÁíáôïëÞò, ôçò Âüñåéáò ÁöñéêÞò êáé ôçò Äýóçò, êáèþò åðßóçò êáé óå ðïëëÜ íçóéÜ ôçò Ìåóïãåßïõ.

USZR 2CIG

2. Ôé Þôáí ôï "ÊïñÜíé" êáé ôé üñéæå; Ôï ÊïñÜíé (åðß ëÝîåé "ëüãïò Èåïý"), åßíáé ôï éåñü âéâëßï ôïõ ÉóëÜì. ´Ïñéæå ïé ðéóôïß (Ìïõóëßì) íá äéáäþóïõí ôï ÉóëÜì ìå "éåñü ðüëåìï" (ôæé÷Üíô) êáôÜ ôùí áðßóôùí. Ùóôüóï ôïõò áðáãüñåõå íá áóêÞóïõí êáôáíáãêáóìü óôïõò ×ñéóôéáíïýò êáé ôïõò Éïõäáßïõò. ¼óïé Ýðåöôáí óôïí ðüëåìï ãßíïíôáí "ìÜñôõñåò ôçò ðßóôçò" êáé åîáóöÜëéæáí ìéá èÝóç óôïí ÐáñÜäåéóï.

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

3. Ðïéïé Þôáí ïé êõñéüôåñïé ðáñÜãïíôåò ôùí áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí; Ïé êõñéüôåñïé ðáñÜãïíôåò ôùí áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí Þôáí: 1) Ç Ýíôïíç áíôßèåóç ìåôáîý êÝíôñïõ êáé áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí ôïõ Âõæáíôßïõ ðïõ ðáñÝìåéíáí ðñïóêïëëçìÝíåò óôçí áßñåóç ôïõ Ìïíïöõóéôéóìïý. 2) Ç åîÜíôëçóç Âõæáíôéíþí êáé Ðåñóþí áðü ôç ìáêñï÷ñüíéá ðïëåìéêÞ ôïõò óýãêñïõóç óôá ÷ñüíéá ôïõ Çñáêëåßïõ. 3) Ôï èñçóêåõôéêü ðÜèïò ôùí Éóëáìéóôþí. 4) Ç áíôï÷Þ êáé ç ðïëåìéêÞ éêáíüôçôá ôùí ÁñÜâùí. 4. Ðïéåò Þôáí ïé óõíÝðåéåò ôùí áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí; Ïé óõíÝðåéåò áñáâéêþí êáôáêôÞóåùí Þôáí ïé åîÞò: 1) Ç äéÜóðáóç ôïõ ìåóïãåéáêïý êüóìïõ, ðïõ åß÷å åíïðïéçèåß áðü ôïõò Ñùìáßïõò. 2) Ç åäáöéêÞ óõññßêíùóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. 3) Ç áðþëåéá óçìáíôéêþí áóôéêþí êÝíôñùí êáé ç åñÞìùóç ðïëëþí ðåñéï÷þí ôçò áõôïêñáôïñßáò. 4) Ç ìåßùóç ôçò áãñïôéêÞò ðáñáãùãÞò ôïõ Âõæáíôßïõ. 5) Ï ðåñéïñéóìüò ôïõ åóùôåñéêïý êáé åîùôåñéêïý åìðïñßïõ ôïõ Âõæáíôßïõ. 5. Ðüôå êáé ðþò óôáìÜôçóáí ïé áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò óôçí Åõñþðç; Ïé áñáâéêÝò êáôáêôÞóåéò óôçí Åõñþðç óôáìÜôçóáí ôï 732, üôáí ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò, ìáãéïñäüìïò ôùí ÖñÜãêùí, íßêçóå ôïõò ¢ñáâåò óôï ÐïõáôéÝ ôçò Ãáëëßáò. ¸ôóé áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóÞ ôïõò. Ç íßêç áõôÞ èåùñåßôáé éóôïñéêÞ, êáèþò ìå áõôÞ ôåñìáôßóôçêå ü÷é ìüíï ç áñáâéêÞ åîÜðëùóç, áëëÜ êáé ç åðéâïëÞ ôïõ ÉóëÜì óôçí õðüëïéðç Åõñþðç. 6. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôéò ðïëéïñêßåò ôçò Êùí/ðïëçò áðü ôïõò ¢ñáâåò; Ïé ¢ñáâåò áöïý íáõðÞãçóáí êáé ïñãÜíùóáí áîéüìá÷ï óôüëï, êáôÝêôçóáí áñêåôÜ íçóéÜ êáé áêïëïýèùò åðéäßùîáí íá êõñéåýóïõí ôçí Êùí/ðïëç. Ôçí ðïëéüñêçóáí äýï öïñÝò: á´ öïñÜ: 674 - 678 êáé â´ öïñÜ: 717 - 718. Ïé âõæáíôéíïß ìá÷çôÝò áðÝêñïõóáí êáé ôéò äýï öïñÝò ôïõò ¢ñáâåò ìå ôç âïÞèåéá ôùí áðüñèçôùí ôåé÷þí ôçò Âáóéëåýïõóáò êáé ôç ÷ñÞóç ôïõ õãñïý ðõñüò, åíüò íÝïõ üðëïõ ðïõ êáôÝêáéå ôá å÷èñéêÜ ðëïßá êáé Þôáí åðéíüçóç ôïõ óýñïõ Êáëëßíéêïõ. 75

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

2. Ôï åìðüñéï êáé ï ðïëéôéóìüò ôïõ ÉóëÜì Ðåñßëçøç á. Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ Áðü ôá ìÝóá ôïõ 8ïõ áé. ïé ¢ñáâåò êáé ïé Åâñáßïé åðéäüèçêáí óôï äéåèíÝò åìðüñéï êáé ó' áõôü óõíÝâáëáí ç åîáßñåôç ãåùãñáöéêÞ èÝóç ôïõ ×áëéöÜôïõ (ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò) êáé ç åêìåôÜëëåõóç ïñõ÷åßùí ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ ôçò ÄõôéêÞò ÁöñéêÞò êáé ôçò Óá÷Üñáò. Áðü ôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. ïé ¢ñáâåò ßäñõóáí ðïëëÝò áðïéêßåò óôéò áêôÝò ôùí Éíäéþí, ôçò Í. Á. Áóßáò êáé ôçò Êßíáò êáé ìåôÝöåñáí ìðá÷áñéêÜ êáé åßäç ðïëõôåëåßáò óôéò áñáâéêÝò êáé âõæáíôéíÝò áãïñÝò. Ïé ¢ñáâåò Ýìðïñïé õéïèÝôçóáí ðïëëÝò êáéíïôïìßåò ðïõ äéåõêüëõíáí óçìáíôéêÜ ôéò óõíáëëáãÝò (åôáéñåßåò, åðéôáãÝò, ðéóôùôéêü óýóôçìá). â.) ÃñÜììáôá, åðéóôÞìç êáé ôÝ÷íåò Ïé ¢ñáâåò áíÝðôõîáí ðÜñá ðïëý ôá ÃñÜììáôá, ôéò ÅðéóôÞìåò êáé ôéò ÔÝ÷íåò. ÄÝ÷ôçêáí åðéäñÜóåéò áð' ôïí åëëçíéêü ðïëéôéóìü êáé áðü Üëëïõò êáé åðçñÝáóáí ìå ôç óåéñÜ ôïõò ôïí ðïëéôéóìü ôçò Äýóçò. ºäñõóáí ðïëëÝò âéâëéïèÞêåò êáé ÐáíåðéóôÞìéá. ÌåôÝöñáóáí ôá Ýñãá ôùí Éíäþí, ôùí Ðåñóþí, êáé ôùí ÅëëÞíùí, éäßùò ôá öéëïóïöéêÜ ðïõ åðçñÝáóáí ðïëý ôçí áñáâéêÞ óêÝøç êáé åðéóôÞìç. Ç ëïãïôå÷íßá ôïõò åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç. Óôçí ôÝ÷íç åðéêñÜôçóå ç áíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá. ºäñõóáí ðïëëÜ ôåìÝíç (ìå óðïõäáéüôåñá ôçò Êüñäïâáò êáé ôçò Äáìáóêïý) êáé êáôáóêåýáóáí èáõìÜóéá Ýñãá ìéêñïôå÷íßáò. ã. Åðßäñáóç ôïõ áñáâéêïý ðïëéôéóìïý Ç Äýóç åðçñåÜóôçêå óçìáíôéêÜ áðü ôéò åðéäüóåéò ôùí ÁñÜâùí óôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò (ÌáèçìáôéêÜ, Ãåùãñáößá, Áóôñïíïìßá, ×çìåßá, ÉáôñéêÞ). Ïé ¢ñáâåò åðßóçò åéóÞãáãáí óôç Äýóç ôï ÷áñôß, êéíÝæéêç åöåýñåóç, êáé ðïëëÝò áãñïôéêÝò êáëëéÝñãåéåò. ÔÝëïò, ìåãÜëç åðßäñáóç Üóêçóáí ïé ¢ñáâåò óôïí ôïìÝá ôïõ åìðïñßïõ êáé ôùí óõíáëëáãþí.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ • ìÝóá 8ïõ áé.: ¢ñáâåò + Åâñáßïé o äéåèíÝò åìðüñéï (ìåôáðñÜôåò äéåèíïýò åìðïñßïõ)

76

 ÐáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôéò åìðïñéêÝò äñáóôçñéüôçôåò: á) ç åîáßñåôç ãåùãñáöéêÞ èÝóç ôïõ ×áëéöÜôïõ (ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò) â) ç åêìåôÜëëåõóç ïñõ÷åßùí ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ Äõô. ÁöñéêÞò êáé Óá÷Üñáò.

USZR 2CIG

• ÌÝóá ôïõ 9ïõ áé.: ºäñõóç áñáâéêþí áðïéêéþí: o áêôÝò Éíäéþí, Í. Á. Áóßáò, Êßíáò  ÌåôáöïñÜ (ìÝóù ÉñÜê) ìðá÷áñéêþí êáé åéäþí ðïëõôåëåßáò ðñïò: o áñáâéêÝò êáé âõæáíôéíÝò áãïñÝò • 10ïò áé.: Áßãõðôïò: Äõíáóôåßá Öáôéìéäþí: o åõíüçóå ôéò åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôéò Éíäßåò ìÝóù ÅñõèñÜò èÜëáóóáò.  Êáéíïôïìßåò åìðüñùí ÉóëÜì: - óõãêñüôçóáí åìðïñéêÝò åôáéñåßåò - åðéíüçóáí ôéò åìðïñéêÝò åðéôáãÝò (ôóåê) - áíÝðôõîáí ôï ðéóôùôéêü óýóôçìá (áñãõñáìïéâïß - ôñáðåæßôåò)

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ÁðïôÝëåóìá o äéåõêüëõíóç ôùí óõíáëëáãþí â. ÃñÜììáôá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íåò • ¢ñáâåò: áíÜðôõîç ãñáììÜôùí, åðéóôçìþí êáé Ôå÷íþí • ÃñÜììáôá, åðéóôÞìåò o ìåãÜëç áíÜðôõîç - âéâëéïèÞêåò (Êüñäïâá, ÂáãäÜôç) - ðáíåðéóôÞìéá (Êüñäïâá, ÂáãäÜôç) - äéÜäïóç áñáâéêÞò ëïãïôå÷íßáò - ìåôáöñÜóåéò Ýñãùí Éíäþí, Ðåñóþí êáé ÅëëÞíùí (êõñßùò öéëïóïöéêþí) • ÔÝ÷íç o áíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá - ôåìÝíç (ôæáìéÜ) (óðïõäáéüôåñá: Êüñäïâáò êáé Äáìáóêïý) - Ýñãá ìéêñïôå÷íßáò ã. Åðßäñáóç ôïõ áñáâéêïý ðïëéôéóìïý  Åðßäñáóç áñáâéêïý ðïëéôéóìïý óôç Äýóç: • ÅðéóôçìïíéêÝò åðéäüóåéò ôùí ÁñÜâùí: - ÌáèçìáôéêÜ o éíäéêÞ áñßèìçóç - Ãåùãñáößá o ìáêñéíÜ ôáîßäéá - Áóôñïíïìßá o õðïëïãéóìüò ôñï÷éÜò Þëéïõ êáé ðëáíçôþí o áíáêÜëõøç èåéúêïý ïîÝïò êáé ïéíïðíåýìáôïò - ×çìåßá o êáèéÝñùóç íÝùí öáñìÜêùí - ðïëýðëïêåò åã÷åéñÞóåéò - ÉáôñéêÞ • ÅéóáãùãÝò óôï ÂõæÜíôéï êáé óôç Äýóç: - ×áñôß (êéíÝæéêç åöåýñåóç) - ÐïëëÝò áãñïôéêÝò êáëëéÝñãåéåò • Êáéíïôïìßåò óôï åìðüñéï. 77

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ìåôáðñÜôçò (óåë. 29) = ìåôáðùëçôÞò áñãõñáìïéâüò (óåë. 29) = áõôüò ðïõ åîáñãõñþíåé (áíôáëëÜóóåé) îÝíá íïìßóìáôá. ÁíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá (óåë. 29) = ôå÷íïôñïðßá, êáôÜ ôçí ïðïßá óôéò ðáñáóôÜóåéò äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíèñþðéíåò ìïñöÝò. ÁõôÞ ôçí ôå÷íïôñïðßá áêïëïýèçóáí ïé ¢ñáâåò óôçí ôÝ÷íç ôïõò ãéá èñçóêåõôéêïýò ëüãïõò. ôåìÝíç (óåë. 29) = ôæáìéÜ, éåñïß ÷þñïé ëáôñåßáò ôùí Éóëáìéóôþí.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ìå ôç âïÞèåéá ëåîéêþí, ðñïóðÜèçóå íá åíôïðßóåéò êáé Üëëåò ëÝîåéò áñáâéêÞò ðñïÝëåõóçò êáé íá åðéóçìÜíåéò ôïõò ôïìåßò, óôïõò ïðïßïõò áíáöÝñåôáé ç åðßäñáóç ôïõ áñáâéêïý ðïëéôéóìïý. Ïé ¢ñáâåò áíÝðôõîáí ðïëý ôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò, ôï åìðüñéï, ôéò ïéêïíïìéêÝò óõíáëëáãÝò êáé ôéò áãñïôéêÝò êáëëéÝñãåéåò êáé Üóêçóáí ìåãÜëç åðßäñáóç óôïí ðïëéôéóìü ôçò Äýóçò. Ç ðáñïõóßá ðïëëþí áñáâéêþí ëÝîåùí óôéò åõñùðáúêÝò ãëþóóåò äåß÷íåé ôï ìÝãåèïò ôçò åðßäñáóçò áõôÞò. ¸ôóé Ý÷ïõìå êáé óôá ÍÝá ÅëëçíéêÜ ðïëëÝò ôÝôïéåò ëÝîåéò, üðùò: ËÅÎÅÉÓ ÅÌÐÏÑÉÏÕ: ìáãáæß, êáñáâÜíé, äñÜìé, ðáæÜñé, ñïõóöÝôé (= äùñïäïêßá), ôáìÜ÷é (= áðëçóôßá, ðëåïíåîßá) ÈÅÔÉÊÅÓ ÅÐÉÓÔÇÌÅÓ: ÷çìåßá, êå÷ñéìðÜñé (= Þëåêôñï), ìáíôÝìé (= ÷õôïóßäçñïò), áëêáëéêüò ÊÁËËÉÅÑÃÅÉÅÓ / ÁÃÑÏÔÉÊÇ ÆÙÇ: öõíôÜíé (= íÝï öõôü, âëáóôÜñé), öïýëé (= üóðñéï), ãÜéäáñïò (= üíïò) ÊÁÉ ÁËËÅÓ: ëïõëÜêé (= åßäïò âáöÞò), áôëÜæé (= åßäïò õöÜóìáôïò), êñåìåæß (= êüêêéíï ÷ñþìá), ìðïõñíïýæé, ÷áôßñé (= åîõðçñÝôçóç), ÷Üëé, ôóüöëé, êïõëïõâÜ÷áôá (= Üíù êÜôù), áìÜí (=Ýëåïò), áëìáíÜê (=çìåñïëüãéï), êÝöé (=åõèõìßá, êáëÞ äéÜèåóç), ñá÷Üôé (=ñáèõìßá, íùèñüôçôá, ïêíçñßá), æÜñé, öáêßñçò (=ôá÷õäáêôõëïõñãüò) 2. ÓõíäõÜæïíôáò ôá äåäïìÝíá ôïõ ÷Üñôç êáé ôçò åìðïñéêÞò åðéóôïëÞò íá áíáóõíèÝóåéò ôç äéáäñïìÞ ôïõ ôáîéäéïý ðïõ Ýêáíáí ïé ñùìáßïé Ýìðïñïé, ãéá íá ðñïìçèåõôïýí ìðá÷áñéêÜ.

78

Ï ÷Üñôçò ðïõ áðåéêïíßæåé ôïõò åìðïñéêïýò äñüìïõò ðïõ óõíäÝïõí ôç Ìåóüãåéï ìå ôçí ÁíáôïëÞ, êáèþò êáé ç åìðïñéêÞ åðéóôïëÞ, óõìðëçñþíïõí ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò ðëçñïöïñïýí ãéá ôï åíäéáöÝñïí ôùí ñùìáßùí åìðüñùí ãéá ôá ìðá÷áñéêÜ êáé ôçí áíÜðôõîç ôïõ áñáâéêïý åìðïñßïõ.

USZR 2CIG

ÐñÜãìáôé ôá ðñïúüíôá áõôÜ åß÷áí ìåãÜëç æÞôçóç óôçí áãïñÜ ôçò Êùí/ðïëçò ðïõ Þôáí êáé ï ìåãáëýôåñïò êáôáíáëùôÞò. Ç æÞôçóç êáèüñéæå êáé ôéò äéåèíåßò ôïõò ôéìÝò. ¼ìùò åðåéäÞ ôï åðßðåäï æùÞò êáé ïé áãïñáóôéêÝò äõíáôüôçôåò ôïõ ðëçèõóìïý ôçò Êùí/ðïëçò Þôáí áñêåôÜ õøçëü (õøçëüôåñï áðü ôç Äýóç), ôïõëÜ÷éóôïí ùò ôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé., ãé' áõôü ïé ñùìáßïé Ýìðïñïé Ýäåé÷íáí ôÝôïéï åíäéáöÝñïí ãé' áõôÜ ôá ðñïúüíôá. ÐñïêåéìÝíïõ íá ðñïìçèåõôïýí ôá ìðá÷áñéêÜ êáé Üëëá åßäç ðïëõôåëåßáò Ýêáíáí ôï åîÞò äñïìïëüãéï: Îåêéíïýóáí áðü ôçí Êùí/ðïëç ìå ðëïßá êáé Ýðëåáí êïíôÜ óôéò äõôéêÝò ìéêñáóéáôéêÝò áêôÝò þóðïõ íá ðéÜóïõí ëéìÜíé Þ óôç ÊñÞôç Þ óôçí Êýðñï. Áðü åêåß äéÝó÷éæáí ôï ðÝëáãïò êáé Ýöôáíáí óôçí ÁëåîÜíäñåéá ôçò Áéãýðôïõ Þ óôï ÊÜéñï. Åêåß óõíÞèùò óõíáíôïýóáí ôïõò ¢ñáâåò Þ ôïõò Åâñáßïõò ìåôáðñÜôåò åìðüñïõò êáé ðñïìçèåýïíôáí ôá ðñïúüíôá. (Ï áðïóôïëÝáò ôçò åðéóôïëÞò ðåñéìÝíåé ïé ñùìáßïé Ýìðïñïé ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ÁëåîÜíäñåéá íá ìåôáâïýí óôï Ðáëáéü ÊÜéñï).

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

3. ÐñïóðÜèçóå íá ðñïóäéïñßóåéò ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áñáâéêïý ðïëéôéóìïý êáé ôçò áñáâéêÞò ôÝ÷íçò. Ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áñáâéêïý ðïëéôéóìïý åßíáé ôá åîÞò: á) Ç åêëåêôéêÞ óýíèåóç êáé áíÜðôõîç óôïé÷åßùí Üëëùí ðïëéôéóìþí: ïé ¢ñáâåò áðÝêôçóáí ðïëëÝò ãíþóåéò áðü ôïõò ëáïýò ðïõ åß÷áí êáôáêôÞóåé, êáé åðçñåÜóôçêáí áðü ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ öéëïóïößá. ÁõôÝò ôéò ãíþóåéò ôéò áöïìïßùóáí êáé äçìéïýñãçóáí ôï äéêü ôïõò ðïëéôéóìü. â) ¸÷åé áóôéêü ÷áñáêôÞñá, ãéáôß äéáäüèçêå ðïëý óôéò ìåãÜëåò ìÜæåò ôùí ìåãÜëùí ðüëåùí. Óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò åîÜëëïõ éäñýèçêáí ïé âéâëéïèÞêåò êáé ôá ðáíåðéóôÞìéá. Ç áñáâéêÞ ôÝ÷íç åßíáé ðñùôüôõðç êáé Ý÷åé ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: á) åßíáé áíåéêïíéêÞ, äçëáäÞ äåí áðåéêïíßæïíôáé áíèñþðéíåò ìïñöÝò óôéò ðáñáóôÜóåéò. â) åßíáé íáôïõñáëéóôéêÞ, êáèþò ôá ìïôßâá ôçò äéáêüóìçóçò åßíáé êõñßùò áðü ôç öýóç. ã) óôç äéáêüóìçóç äçìéïõñãïýóáí ôá ðåñßöçìá áñáâïõñãÞìáôá, äçëáäÞ Ýñãá æùãñáöéêÞò Þ ãëõðôéêÞò ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü ãåùìåôñéêÜ ó÷Þìáôá áðëÜ Þ áíÜìåéêôá ìå Üëëëá óôïé÷åßá, óå ëåðôÝò äáíôåëùôÝò óõíèÝóåéò, ìå áíåîÜíôëçôç ðïéêéëßá.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Óå ðïéï åßäïò åìðïñßïõ åðéäüèçêáí êõñßùò ïé ¢ñáâåò êáé ãéáôß; Áðü ôá ìÝóá ôïõ 8ïõ áé. ïé ¢ñáâåò êáé ïé Åâñáßïé åðéäüèçêáí óôï äéåèíÝò åìðüñéï ìå åðßêåíôñï ôéò ìåãÜëåò ðüëåéò êáé Ýãéíáí ìåôáðñÜôåò (=ìåôáðùëçôÝò) ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ. Ïé ëüãïé ðïõ ôïõò þèçóáí íá åðéäïèïýí ó' áõôü ôï åßäïò åìðïñßïõ åßíáé: á) üôé ôï ×áëéöÜôï âñéóêüôáí óå åîáßñåôç èÝóç, ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò, êáé â) üôé ìðïñïýóáí íá åêìåôáëëåýïíôáé ôá ïñõ÷åßá ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ ôçò ÄõôéêÞò ÁöñéêÞò êáé ôçò Óá÷Üñáò. 2. Ôé åßäïõò áðïéêßåò ßäñõóáí ïé ¢ñáâåò, ðïý êáé ìå ðïéï áðïôÝëåóìá; Áðü ôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. ïé ¢ñáâåò ßäñõóáí åìðïñéêÝò áðïéêßåò óôéò áêôÝò ôùí Éíäéþí, ôçò Í.Á. Áóßáò êáé ôçò Êßíáò. Áðü ôç ìáêñéíÞ ÁíáôïëÞ ìåôÝöåñáí ìðá÷áñéêÜ êáé Üëëá åßäç ðïëõôåëåßáò, êõñßùò ìÝóù ÉñÜê, óôéò áñáâéêÝò êáé âõæáíôéíÝò áãïñÝò, áðïêïìßæïíôáò

79

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ôåñÜóôéá êÝñäç. Ç æÞôçóç ðïõ åß÷áí ôá ðñïúüíôá áõôÜ óôéò áêôÝò ôçò Ìåóïãåßïõ êáèüñéæå ôéò äéåèíåßò ôïõò ôéìÝò. 3. Ðïéåò êáéíïôïìßåò õéïèÝôçóáí ïé ¢ñáâåò Ýìðïñïé; Ïé ¢ñáâåò Ýìðïñïé õéïèÝôçóáí ðïëëÝò êáéíïôïìßåò: 1) óõãêñüôçóáí åìðïñéêÝò åôáéñåßåò, 2) åðéíüçóáí ôçí åìðïñéêÞ åðéôáãÞ (ôóåê) êáé 3) áíÝðôõîáí ôï ðéóôùôéêü óýóôçìá (áñãõñáìïéâïß - ôñÜðåæåò). Ïé êáéíïôïìßåò áõôÝò äéåõêüëõíáí óçìáíôéêÜ ôéò óõíáëëáãÝò. 4. Ðþò ðéóôïðïéåßôáé ï ìåãÜëïò æÞëïò ôùí ÁñÜâùí ãéá ôá ãñÜììáôá ; Ïé ¢ñáâåò ìåôÜ ôçí ðåñßïäï ôùí êáôáêôÞóåùí åðéäüèçêáí ìå ìåãÜëï æÞëï óôá ãñÜììáôá. Åðßêåíôñï ôçò áíÜðôõîçò ôùí ãñáììÜôùí (êáèþò êáé ôùí ôå÷íþí) Þôáí ïé ìåãÜëåò ðüëåéò, üðùò ç Êüñäïâá êáé ç ÂáãäÜôç. Ï ìåãÜëïò æÞëïò ôùí ÁñÜâùí ãéá ôá ãñÜììáôá ðéóôïðïéåßôáé: 1) áðü ôçí ßäñõóç âéâëéïèçêþí êáé ðáíåðéóôçìßùí óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò (ð.÷. Êüñäïâá, ÂáãäÜôç), 2) áðü ôçí ýðáñîç ðïëëþí âéâëéïðùëåßùí ãéá ôï åõñý êïéíü óôéò ìåãÜëåò ðüëåéò, 3) áðü ôçí áãÜðç ðïëëþí ÷áëéöþí ãéá ôá ÷åéñüãñáöá (ìåñéêïß ìÜëéóôá Þôáí ìáíéþäåéò óõëëÝêôåò), 4) áðü ôçí Üíèéóç ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïõò, êáé 5) áðü ôï ðëïýóéï ìåôáöñáóôéêü ôïõò Ýñãï. Ïé ¢ñáâåò ìåôÝöñáóáí ôá Ýñãá ôùí Éíäþí, ôùí Ðåñóþí êáé ôùí ÅëëÞíùí. Éäßùò ïé ìåôáöñÜóåéò ôùí Ýñãùí ôùí ÅëëÞíùí óïöþí êáé êõñßùò ôïõ ÁñéóôïôÝëç êáé ôùí Íåïðëáôùíéêþí åðçñÝáóáí âáèéÜ ôçí áñáâéêÞ óêÝøç êáé åðéóôÞìç. 5. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí ôÝ÷íç ôùí ÁñÜâùí; ÊáôÜ ôçí ðñþôç ðåñßïäï ôïõ ÉóëÜì, ç ôÝ÷íç ôïõ äáíåßóôçêå ôå÷íéêÝò êáé õëéêÜ áðü ôï ÂõæÜíôéï, áëëÜ ãéá èñçóêåõôéêïýò ëüãïõò Ýìåéíå ðñïóçëùìÝíç óôçí áíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá. ×áñáêôçñéóôéêÜ äçìéïõñãÞìáôá ôçò áñáâéêÞò ôÝ÷íçò åßíáé ôá ôåìÝíç (ôæáìéÜ). Îå÷ùñßæïõí áõôü ôçò Êüñäïâáò êáé ôï ìåãÜëï ôÝìåíïò ôçò Äáìáóêïý (áñ÷Ýò 8ïõ áé.), ôïõ ïðïßïõ ôá ìùóáúêÜ ìå ôéò åîáßóéåò öõôéêÝò ðáñáóôÜóåéò êáôáóêåõÜóôçêáí áðü âõæáíôéíïýò ôå÷íßôåò. Ïé ¢ñáâåò êáëëéôÝ÷íåò öéëïôÝ÷íçóáí åðßóçò ëáìðñÜ Ýñãá ìéêñïôå÷íßáò áðü åëåöáíôüäïíôï êáé Üëëá õëéêÜ.

80

6. Ðïéïõò åðéóôçìïíéêïýò ôïìåßò áíÝðôõîáí êõñßùò ïé ¢ñáâåò; Ïé ¢ñáâåò åðéäüèçêáí êõñßùò óôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò. ÓõãêåêñéìÝíá óôá ÌáèçìáôéêÜ êáèéÝñùóáí ôçí ÉíäéêÞ áñßèìçóç, óôïí ôïìÝá ôçò Ãåùãñáößáò ïñãÜíùóáí ìáêñéíÜ ôáîßäéá, óôçí Áóôñïíïìßá õðïëüãéóáí áêñéâþò ôçí ôñï÷éÜ ôïõ Þëéïõ êáé ôùí ðëáíçôþí, óôç ×çìåßá áíáêÜëõøáí ôï èåéúêü ïîý êáé ôï ïéíüðíåõìá êáé óôçí ÉáôñéêÞ êáèéÝñùóáí íÝá öÜñìáêá êáé ðñáãìáôïðïßçóáí ðïëýðëïêåò åã÷åéñÞóåéò. Åêôüò áð' áõôÜ ïé ¢ñáâåò åéóÞãáãáí óôï ÂõæÜíôéï êáé óôç Äýóç ôï ÷áñôß, êéíåæéêÞ åöåýñåóç, êáèþò åðßóçò êáé ðïëëÝò êáëëéÝñãåéåò öõôþí. Ç Äýóç åðçñåÜóôçêå óçìáíôéêÜ áðü ôéò åðéóôçìïíéêÝò åðéäüóåéò ôùí ÁñÜâùí. Ç ðáñïõóßá ðïëëþí áñáâéêþí ëÝîåùí óôéò åõñùðáúêÝò ãëþóóåò äåß÷íåé ôï ìÝãåèïò áõôÞò ôçò åðßäñáóçò.

USZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÄÅÕÔÅÑÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

ÍïìÜäåò ìå éäéüôõðç ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç, åãêáôáóôÜèçêáí óôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áé. âüñåéá ôïõ Äïýíáâç.

2

Ëáüò ïõííéêÞò êáôáãùãÞò, ðïõ óôá ôÝëç ôïõ 6ïõ áé. åß÷å éäñýóåé ìéá ðáíßó÷õñç áõôïêñáôïñßá óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç.

3

Öýëï áóéáôéêÞò ðñïÝëåõóçò ìå êáëÞ óôñáôéùôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç, éó÷õñüò áíôßðáëïò ôïõ Âõæáíôßïõ óôá ôÝëç 7ïõ áé.

4

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÕðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ôï 680 ìå ôïõò ÂïõëãÜñïõò.

5

¢ñáâáò ïäçãüò êáñáâáíéþí. ÉäñõôÞò ìïíïèåúóôéêÞò èñçóêåßáò.

6

ÃÜëëïò áõëÜñ÷çò (ìáãéïñäüìïò). Áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí ôï 732 óôï ÐïõáôéÝ.

7

Âõæáíôéíüò ìç÷áíéêüò óõñéáêÞò êáôáãùãÞò. ÅöåõñÝôçò ôïõ õãñïý ðõñüò.

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ïé ´Áâáñïé, íïìÜäåò ìå éäéüôõðç ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç åãêáôáóôÜèçêáí óôéò áñ÷Ýò ôïõ 6ïõ áé. âüñåéá ôïõ Äïýíáâç.

2

Ïé ´Áâáñïé êáé ïé ÓëÜâïé ðïëéüñêçóáí áñêåôÝò öïñÝò, áëëÜ ÷ùñßò áðïôÝëåóìá ôç Èåóóáëïíßêç.

3

Ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç ðÝôõ÷å íá åíôÜîåé ôïõò ÁâÜñïõò óôç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá.

4

Ïé ÓëÜâïé ôåëéêÜ áöïìïéþèçêáí êïéíùíéêÜ êáé åèíïëïãéêÜ áðü ôï ÂõæÜíôéï.

5

Ïé ´Áâáñïé õðïôÜ÷èçêáí óôñáôéùôéêÜ óôï ÂõæÜíôéï.

Ó

Ë

81

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

á/á 6

Ïé Âïýëãáñïé Þôáí öýëï áóéáôéêÞò ðñïÝëåõóçò ìå êáëÞ óôñáôéùôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ ïñãÜíùóç.

7

Ôï 680 ïé Âõæáíôéíïß íßêçóáí ôá âïõëãáñéêÜ óôñáôåýìá-ôá óôçí ðåñéï÷Þ ìåôáîý Äïýíáâç êáé Áßìïõ.

8

Óôï íÝï âïõëãáñéêü êñÜôïò ïé ÓëÜâïé õðåñåß÷áí ðïëéôéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ.

9

Ïé çãåìüíåò (÷Üíïé) ôùí ÂïõëãÜñùí åß÷áí ùò åðßóçìç ãëþóóá ôïõò ôçí åëëçíéêÞ.

10

Ï ÌùÜìåè åðçñåÜóôçêå áðü ôïí Éïõäáúóìü êáé ôï ×ñéóôéáíéóìü.

11

Óôç ìÜ÷ç ôïõ Ãéáñìïýê (636) ïé Âõæáíôéíïß íßêçóáí ôïõò ¢ñáâåò.

12 13 14 15 16 17 18

2. 3. 4. 82

Ó

Ë

Ç åîÜíôëçóç ôùí Âõæáíôéíþí êáé ôùí Ðåñóþí áðü ôç ìáêñï÷ñüíéá ðïëåìéêÞ ôïõò óýãêñïõóç óôá ÷ñüíéá ôïõ Çñáêëåßïõ, Þôáí Ýíáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ôùí áñáâéêþí Ïé ¢ñáâåò ðïëéüñêçóáí äýï öïñÝò ôçí Êùí/ðïëç áëëÜ çôôÞèçêáí áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò. Ïé ¢ñáâåò Ýìðïñïé åðéíüçóáí ôéò åìðïñéêÝò åðéôáãÝò (ôóåê). Ïé ¢ñáâåò ßäñõóáí ðïëëÝò åìðïñéêÝò áðïéêßåò óå ðïëëÜ ìÝñç ôçò Åõñþðçò. Ïé ¢ñáâåò ìåôÝöñáóáí ôá Ýñãá ôùí Éíäþí, ôùí Ðåñóþí êáé ôùí ÅëëÞíùí. Ç Äýóç äåí åðçñåÜóôçêå áðü ôïí áñáâéêü ðïëéôéóìü. ÊáôÜ ôçí ðñþôç ðåñßïäï ôïõ ÉóëÜì, ç ôÝ÷íç ôïõ äáíåßóôçêå ôå÷íéêÝò, ôå÷íßôåò êáé õëéêÜ áðü ôï ÂõæÜíôéï.

19

Ï áñáâéêüò ðïëéôéóìüò äåí åðçñåÜóôçêå áðü Üëëïõò ðïëéôéóìïýò.

20

Ôá ìùóáúêÜ ôïõ ôåìÝíïõò ôçò Äáìáóêïý, ìå ôéò åîáßóéåò öõôéêÝò ðáñáóôÜóåéò êáôáóêåõÜóôçêáí áðü âõæáíôéíïýò ôå÷íßôåò.

3. 1.

ÐÑÏÔÁÓÇ

Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 7ïõ áé. äéÜöïñåò óëáâéêÝò ïìÜäåò ðñï÷þñçóáí íüôéá êáé åãêáôáóôÜèçêáí óå åäÜöç ôçò óçìåñéíÞò çðåéñùôéêÞò ÅëëÜäáò, üðïõ ßäñõóáí ………………………. Ïé ´Áâáñïé êáé ïé ÓëÜâïé ðïëéüñêçóáí áñêåôÝò öïñÝò, ÷ùñßò áðïôÝëåóìá ô.. …………………………. Óôá äéáëåßììáôá ôùí ðïëÝìùí ïé Âõæáíôéíïß êáé ïé Âïýëãáñïé åß÷áí ………………… ………………., ïé êáíüíåò ôùí ïðïßùí ñõèìßæïíôáí áðü óõíèÞêåò. Ôï Ýôïò ô.. ………… êáèéåñþèçêå ùò áöåôçñßá ôïõ ÷ñïíïëïãéêïý óõóôÞìáôïò ôùí ÁñÜâùí.

USZR 2CIG

5.

Ôï ………….., ôï éåñü âéâëßï ôçò íÝáò èñçóêåßáò, áðáéôïýóå áðü ôïõò ðéóôïýò íá ôç äéáäþóïõí ìå ………. …………… 6. Ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò ………………………. ôùí ÖñÜãêùí, êáôÜöåñå íá áíá÷áéôßóåé ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí óôï ãáëëéêü ÐïõáôéÝ ôï 732. 7. Ïé Âõæáíôéíïß ìá÷çôÝò áðÝêñïõóáí ôïõò ¢ñáâåò ìå ôç âïÞèåéá ôùí áðüñèçôùí ôåé÷þí ôçò Âáóéëåýïõóáò êáé ôç ÷ñÞóç ô.. ………. ……… 8. Äýï ÷ñüíéá ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÌùÜìåè, ïé ìá÷çôÝò ôïõ ÉóëÜì, õðü ôçí çãåóßá ôïõ ………………, åîüñìçóáí áðü ôç ×åñóüíçóü ôïõò. 9. Ç ôÝ÷íç ôïõ ÉóëÜì ãéá èñçóêåõôéêïýò ëüãïõò ðáñÝìåéíå ðñïóçëùìÝíç óô… ………………… ………………………. 10. ×áñáêôçñéóôéêÜ äçìéïõñãÞìáôá ôçò áñáâéêÞò ôÝ÷íçò åßíáé ô.. ………………

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

4. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

1

680

á) Åãßñá

2

864

â) Þôôá ÁñÜâùí óôï ÐïõáôéÝ

3

622

ã) ÕðïãñáöÞ óõíèÞêçò åéñÞíçò ìåôáîý Âõæáíôéíþí êáé ÂïõëãÜñùí

4

732

ä) á´ ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò áðü ¢ñáâåò Þôôá

5

674 - 678

å) Åê÷ñéóôéáíéóìüò ÂïõëãÜñùí

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Á ìå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Â. Á

Â

1

ÓëÜâïé

Á

ÊïñÜíé

2

Âïýëãáñïé

Â

×áëéöÜôï

3

¢ñáâåò

Ã

ÁíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá

4

Áñáâéêü êñÜôïò

Ä

Óêëáâçíßåò

5

ÁñáâéêÞ ôÝ÷íç

Å

ÅìðïñéêÝò åðéôáãÝò (ôóåê)

6

¸ìðïñïé ôïõ ÉóëÜì

Æ

÷Üíïé

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

83

USZR 2CIG

Ëáïß ãýñù áðü ôï ÂõæÜíôéï

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÄÅÕÔÅÑÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 1ç Üóêçóç 1) ÓëÜâïé, 3) Âïýëãáñïé, 5) ÌùÜìåè, 7) Êáëëßíéêïò

2) ´Áâáñïé, 4) Êùí/íïò Ä´ ÐùãùíÜôïò 6) ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò,

2ç Üóêçóç 1Ë 2Ó 3Ë 4Ó 5Ë 6Ó 7Ë 8Ë 9Ó 10Ó 11Ë 12Ó 13Ó 14Ó 15Ë 16Ó 17Ë 18Ó 19Ë 20Ó 3ç Üóêçóç 1) óêëáâçíßåò, 2) ôç Èåóóáëïíßêç, 3) åìðïñéêÝò óõíáëëáãÝò, 4) ôçò Åãßñáò, 5) ÊïñÜíé / éåñü ðüëåìï, 6) ìáãéïäñüìïò, 7) ôïõ õãñïý ðõñüò, 8) ×áëßöç, 9) óôçí áíåéêïíéêÞ ôå÷íïôñïðßá, 10) ôá ôåìÝíç 4ç Üóêçóç 1-ã

2-å

3-á

4-â

5-ä

5ç Üóêçóç 1-Ä

84

2-Æ

3-Á

4-Â

5-Ã

6-Å

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 3ï ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÌÅÃÁËÇÓ ÁÊÌÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (717 -1025 ) É. ÐÁÃÉÙÓÇ ÔÇÓ ÂÕÆÁÍÔÉÍÇÓ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁÓ ÓÔÁ ÂÁËÊÁÍÉÁ ÊÁÉ ÔÇ Ì. ÁÓÉÁ ÉÉ. ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÊÁÉ ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ

USZR 2CIG

USZR 2CIG

ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÌÅÃÁËÇÓ ÁÊÌÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ( 717 - 1025 )

717 – 1025

717 - 802 ÄÕÍÁÓÔÅÉÁ ÉÓÁÕÑÙÍ áíôéìåôþðéóç ÂïõëãÜñùí êáé ÁñÜâùí

Áíôéìåôþðéóç Åéêïíïìá÷ßáò

802 - 867 ÄÕÍÁÓÔÅÉÁ ÁÌÏÑÉÏÕ

       

ÌÉ×ÁÇË Ã´ Tåñìáôéóìüò Åéêïíïìá÷ßáò Éó÷õñïðïßçóç ôïõ êñÜôïõò ºäñõóç Ó÷ïëÞò Ìáãíáýñáò ÁíÜêáìøç ïéêïíïìßáò Åê÷ñéóôéáíéóìüò Ìïñáâþí (863) Åê÷ñéóôéáíéóìüò ÂïõëãÜñùí (864) Éó÷õñïðïßçóç ôïõ óôñáôïý Èåóìüò áêñéôþí  áíôéìåôþðéóç ÁñÜâùí 867 - 1056 ÌÁÊÅÄÏÍÉÊÇ ÄÕÍÁÓÔÅÉÁ

    

Óôáèåñüôçôá êåíôñéêÞò åîïõóßáò ÏéêïíïìéêÞ õðåñï÷Þ Êùí/ðïëçò Êõñéáñ÷ßá ôçò áñéóôïêñáôßáò ôùí ðüëåùí ÁíáäéïñãÜíùóç ôïõ óôñáôïý  íßêåò êáé åðÝêôáóç ôùí óõíüñùí Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ñþóùí  äéåèíÝò êýñïò Âõæáíôßïõ 717 - 1025 Ðåñßïäïò ìåãÜëçò áêìÞò Âõæáíôßïõ

  

ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÏ ÅÐÉÐÅÄÏ áíÜðôõîç åìðïñßïõ êáé âéïôå÷íßáò áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý áýîçóç ôçò áãñïôéêÞò ðáñáãùãÞò



ÊÏÉÍÙÍÉÊÏ ÅÐÉÐÅÄÏ êåíôñéêÞ åîïõóßá  ðñïóôáóßá áãñïôþí áðü ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò

87

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

É. ÐÁÃÉÙÓÇ ÔÇÓ ÂÕÆÁÍÔÉÍÇÓ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁÓ ÓÔÁ ÂÁËÊÁÍÉÁ ÊÁÉ ÓÔÇ Ì. ÁÓÉÁ 1. Ç äéáìüñöùóç ôçò ìåóáéùíéêÞò åëëçíéêÞò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò Ðåñßëçøç á. Ðáãßùóç êáé åðÝêôáóç ôùí áëëáãþí ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÉóáõñéêÞò äõíáóôåßáò (717 - 802) êáé ôçò äõíáóôåßáò ôïõ Áìïñßïõ (802 - 867) äéáìïñöþèçêå ôï ìåóáéùíéêü åëëçíéêü âõæáíôéíü êñÜôïò. Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ: óôáèåñïðïéÞèçêáí ôá óýíïñá Âõæáíôßïõ êáé ×áëéöÜôïõ áðü óôåñéÜ (ìÝ÷ñé ôá üñéá ôçò Ì. Áóßáò) êáé áðü èÜëáóóá (ìÝ÷ñé ôç ãñáììÞ: Êéëéêßá, Êýðñï, ÊñÞôç). Ôïí 9ï áé. ïé Âõæáíôéíïß áíôåðéôÝèçêáí åíáíôßïí ôùí ÁñÜâùí óôç Ì. Áóßá, åíþ óôá ÂáëêÜíéá áíôéìåôþðéóáí ôïõò ÂïõëãÜñïõò ìå åðéôõ÷ßá êáé Üñ÷éóáí íá áöïìïéþíïõí ôïõò óëáâéêïýò ðëçèõóìïýò. Óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ: 1) åíéó÷ýèçêå ï åëëçíéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò áõôïêñáôïñßáò, 2) ïñãáíþèçêáí ïé êåíôñéêÝò äéïéêçôéêÝò õðçñåóßåò ôïõ êñÜôïõò, 3) ïñãáíþèçêå ðåñáéôÝñù ç ðåñéöåñåéáêÞ äéïßêçóç: á) ãåíéêåýôçêáí ôá "èÝìáôá" ìå äçìéïõñãßá íÝùí óôá ÂáëêÜíéá êáé äé÷ïôüìçóç ôùí ðáëéþí ìåãÜëùí óôç Ì. Áóßá, â) ïé óôñáôçãïß - äéïéêçôÝò ôùí "èåìÜôùí" áðÝêôçóáí ìåãÜëç äýíáìç, ã) ï èåìáôéêüò óôñáôüò áðïôåëåßôï áðü áãñüôåò - óôñáôéþôåò, ðïõ õðåñáóðßæïíôáí áðïôåëåóìáôéêÜ ôçí ðåñéï÷Þ ôïõò áðü å÷èñéêÝò åðéäñïìÝò. ¸ôóé ðåñéïñßóôçêå ï ìéóèïöïñéêüò óôñáôüò êáé áíáðôý÷èçêå ç ìéêñÞ êáé ìåóáßá éäéïêôçóßá óôç âõæáíôéíÞ ýðáéèñï. â. ÁíÜêáìøç ôçò ïéêïíïìßáò Óôá ôÝëç ôïõ 8ïõ áé. (Êùí/íïò Å´) Ýùò ôïí 9ï áé. óçìåéþèçêå áíÜêáìøç äçìïãñáöéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ óôç ÂõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá êáé áõôü öáßíåôáé áðü ôá åîÞò ãåãïíüôá: 1) áõîÞèçêå ï ðëçèõóìüò, 2) îåðåñÜóôçêå ç ïéêïíïìéêÞ êñßóç, 3) áõîÞèçêáí ôá êñáôéêÜ Ýóïäá êáé 4) áíáæùïãïíÞèçêáí ôï åìðüñéï êáé ç âéïôå÷íßá. Ôïí 9ï áé. ï Íéêçöüñïò Á´ ðÞñå ïñéóìÝíá ïéêïíïìéêÜ ìÝôñá, ðïõ ïíïìÜóôçêáí "êáêþóåéò" áðü ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ, ãéá íá áõîçèïýí ôá Ýóïäá ôïõ êñÜôïõò êáé íá áíáêÜìøåé ôï åìðüñéï.

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ðáãßùóç êáé åðÝêôáóç ôùí áëëáãþí • ÉÓÁÕÑÉÊÇ Þ ÓÕÑÉÁÊÇ ÄÕÍÁÓÔÅÉÁ (717 - 802) • ÄÕÍÁÓÔÅÉÁ ÁÌÏÑÉÏÕ (802 - 867) 88

`

ðáãßùóç áëëáãþí 7ïõ áé. óôáèåñÜ ãíùñßóìáôá âõæáíôéíïý êñÜôïõò

USZR 2CIG

 Äéáìüñöùóç ìåóáéùíéêïý åëëçíéêïý âõæáíôéíïý êñÜôïõò  ÅÎÙÔÅÑÉÊÇ ÐÏËÉÔÉÊÇ: 1) óôáèåñïðïßçóç óõíüñùí Âõæáíôßïõ - ×áëéöÜôïõ - Ýùò ðáñõöÝò (= üñéá, Üêñá) ôçò Ì. Áóßáò (óôåñéÜ) - êáôÜ ìÞêïò ãñáììÞò: Êéëéêßá - Êýðñïò - ÊñÞôç (èÜëáóóá) 2) áíôåðßèåóç Âõæáíôéíþí óôç Ì.Áóßá (ìÝóá 9ïõ áé.) 3) åðéôõ÷Þò áíôéìåôþðéóç ôùí ÂïõëãÜñùí óôá ÂáëêÜíéá áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò 4) áñ÷Þ áöïìïßùóçò ôùí óëáâéêþí ðëçèõóìþí.

717 – 1025

 ÅÓÙÔÅÑÉÊÇ ÐÏËÉÔÉÊÇ: 1) Åíéó÷ýèçêå ï åëëçíéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò áõôïêñáôïñßáò -ðåñéïñßóôçêå ç ÷ñÞóç ôçò ëáôéíéêÞò ãëþóóáò 2) Ïñãáíþèçêå ç êåíôñéêÞ äéïßêçóç ìå äéÜöïñåò õðçñåóßåò -óçìáíôéêüôåñç: ç áñìüäéá ãéá ôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ êñÜôïõò 3) Ïñãáíþèçêå ðåñáéôÝñù ç ðåñéöåñåéáêÞ äéïßêçóç: á) Ãåíéêåýôçêáí ôá "èÝìáôá" (ìå äé÷ïôüìçóç ôùí ðáëéþí ìåãÜëùí óôç Ì. Áóßá êáé äçìéïõñãßá íÝùí óôá ÂáëêÜíéá) â) Ïé óôñáôçãïß - äéïéêçôÝò èåìÜôùí: - áðÝêôçóáí ìåãÜëç äýíáìç - óõ÷íÜ ãßíïíôáí åðéêßíäõíïé ãéá ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá êáé ïñãÜíùíáí åîåãÝñóåéò - áíôéìåôùðßæïíôáí áðü ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá. ã) "èåìáôéêüò óôñáôüò":  áðü óôñáôéþôåò - áãñüôåò  åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá (óôñáôéùôüðéá)   õðï÷ñåïýíôáí íá ðáñÜó÷ïõí õðçñåóßá óå ðåñßðôùóç êéíäýíïõ ÁðïôåëÝóìáôá áíÜðôõîçò "èåìáôéêþí" óôñáôþí: 1) ðåñéïñéóìüò ìéóèïöüñùí 2) áíÜðôõîç ìéêñÞò êáé ìåóáßáò áãñïôéêÞò éäéïêôçóßáò óôç âõæáíôéíÞ ýðáéèñï â. ÁíÜêáìøç ôçò ïéêïíïìßáò

 ÊÙÍ/ÍÏÓ Å´ (741 - 775, Äõíáóôåßá Éóáýñùí) p • ÏéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç åíäåßîåéò: – áõîÞèçêå ï ðëçèõóìüò ôçò áõôïêñáôïñßáò áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. – îåðåñÜóôçêå ç êñßóç óôçí ïéêïíïìßá – áõîÞèçêáí ôá êñáôéêÜ Ýóïäá – áíáæùïãïíÞèçêáí ôï åìðüñéï êáé ç âéïôå÷íßá – ï ÷áñáêôÞñáò ôçò ïéêïíïìßáò ðáñÝìåéíå êõñßùò áãñïôéêüò 89

USZR 2CIG

 9ïò áé.: ÍÉÊÇÖÏÑÏÓ Á´ (802 - 811, Äõíáóôåßá Áìïñßïõ) Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

• "êáêþóåéò": äçìïóéïíïìéêÜ ìÝôñá ãéá: á) áíÜêáìøç ôïõ åìðïñßïõ â) áýîçóç ôùí åóüäùí ôïõ êñÜôïõò

ÁÍAÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ "êáêþóåéò" (óåë. 33) Ôá äçìïóéïíïìéêÜ ìÝôñá ôïõ Íéêçöüñïõ Á´ (802 - 811), ðïõ áðÝâëåðáí óôçí áýîçóç ôùí êåñäþí ôïõ êñÜôïõò êáé óôçí áíÜêáìøç ôïõ åìðïñßïõ. ÏíïìÜóôçêáí Ýôóé áðü ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé áðü ôï ÷ñïíïãñÜöï ÈåïöÜíç.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "Óôï ìåôáß÷ìéï áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. ï ðëçèõóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ åß÷å áõîçèåß áéóèçôÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïí 7ï áé." (óåë. 33) Áðü ôá ìÝóá ôïõ 6ïõ (äçëáäÞ ìåôÜ ôçí áõôïêñáôïñßá ôïõ Éïõóôéíéáíïý Á´) Ýùò ôïí 8ï áé. ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá áíôéìåôþðéóå ìåãÜëç äçìïãñáöéêÞ êñßóç. ÁõôÞ ðñïÝêõøå åðåéäÞ ç áõôïêñáôïñßá óõãêëïíßóôçêå áðü åðéäçìßåò, öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò, áðþëåéåò áðü ðïëÝìïõò êáé å÷èñéêÝò åéóâïëÝò ìå áðïôÝëåóìá íá ìåéùèåß ðÜñá ðïëý ï ðëçèõóìüò ôçò. "åíþ åß÷å îåðåñáóôåß ç êñßóç óôçí ïéêïíïìßá" (óåë. 33) Óôï ßäéï äéÜóôçìá (äåýôåñï ìéóü ôïõ 6ïõ áé. Ýùò 8ï áé.) ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá áíôéìåôþðéóå êáé ïéêïíïìéêÞ êñßóç. ÁõôÞ åß÷å ðñïêëçèåß åðåéäÞ: 1) åß÷áí äáðáíçèåß ôåñÜóôéá ÷ñçìáôéêÜ ðïóÜ óôïõò ðïëÝìïõò, 2) ïé ÷åñóáßïé äñüìïé ôïõ åìðïñßïõ ìå ôçí ÁíáôïëÞ, ôá ëéìÜíéá êáé ôá åìðïñéêÜ êÝíôñá ôçò Óõñßáò êáé ôçò Áéãýðôïõ åëÝã÷ïíôáí áðü ôïõò ¢ñáâåò (áðü ôïí 7ï áé.), 3) ïé Âõæáíôéíïß ðïëëÝò öïñÝò ðëÞñùíáí ôåëùíåéáêïýò äáóìïýò óôïõò ¢ñáâåò, ïðüôå ìåéþíïíôáí ôá êÝñäç ôïõ åìðïñßïõ, 4) ôï åìðüñéï ìå ôç Äýóç, óôéò áñ÷Ýò ôïõ 8ïõ áé. åß÷å ìåéùèåß óôï åëÜ÷éóôï, 5) ïé èáëÜóóéåò åðéêïéíùíßåò (áðü ôïí 7ï áé.) Þôáí åîáéñåôéêÜ åðéêßíäõíåò, åîáéôßáò ôçò äñÜóçò ôùí ðåéñáôþí.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

90

Êùí/íïò Å´ (Êïðñþíõìïò) (óåë. 33) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (741 - 775), ôçò ÓõñéáêÞò Þ ÉóáõñéêÞò äõíáóôåßáò. Ãéïò ôïõ ËÝïíôïò ô ºóáõñïõ. Åðß ôçò åðï÷Þò ôïõ ðáñïõóéÜóôçêå ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç êáé áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý. ¹ôáí éêáíüôáôïò óôñáôçãüò. ÐÝôõ÷å ðïëëÝò íßêåò êáôÜ ôùí ÁñÜâùí. Áíôéìåôþðéóå ôéò âïõëãáñéêÝò åðéèÝóåéò. Áêïëïýèçóå åéêïíïìá÷éêÞ ðïëéôéêÞ. Íéêçöüñïò Á´ (óåë. 33) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (802 - 811), ôçò äõíáóôåßáò ôïõ Áìïñßïõ. Ãéá ôçí áíÜêáìøç ôçò ïéêïíïìßáò ôïõ êñÜôïõò ðÞñå ôïëìçñÜ äçìïóéïíïìéêÜ ìÝôñá, ôéò ëåãüìåíåò "êáêþóåéò", ïé ïðïßåò Ýèéãáí êõñßùò ôéò ðëïõóéüôåñåò ôÜîåéò êáé ôïõò êýêëïõò ôçò Åêêëçóßáò.

USZR 2CIG

[Ï Íéêçöüñïò áíÝôñåøå ôçí áõôïêñÜôåéñá ÅéñÞíç ôçí Áèçíáßá ìå ðñáîéêüðçìá êáé áíÝëáâå ôçí åîïõóßá. Ôüôå ç êáôÜóôáóç óôçí áõôïêñáôïñßá Þôáí äñáìáôéêÞ, êáèþò áõôÞ êëïíéæüôáí áðü ôç äéáìÜ÷ç ãéá ôï æÞôçìá ôùí åéêüíùí, ôá äçìüóéá ôáìåßá Þôáí Üäåéá, ç äéïßêçóç êáêÞ, êáé ï óôñáôüò óå ðëÞñç áðïóýíèåóç. Êáé óôïí åîùôåñéêü ôïìÝá áðåéëïýóáí ïé Âïýëãáñïé êáé ïé ¢ñáâåò, åíþ óôç Äýóç ç óôÝøç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ùò "áõôïêñÜôïñá ôùí Ñùìáßùí" åß÷å äçìéïõñãÞóåé ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá óôï ÂõæÜíôéï. Ï Íéêçöüñïò áíôéìåôþðéóå ìå èÜññïò ôá ðïëëáðëÜ áõôÜ ðñïâëÞìáôá. Öñüíôéóå ãéá ôçí åîõãßáíóç ôùí ïéêïíïìéêþí ôïõ êñÜôïõò êáé ãéá ôçí áíáäéïñãÜíùóç ôïõ óôñáôïý. Ùò ðñïò ôá åêêëçóéáóôéêÜ æçôÞìáôá áêïëïýèçóå ìåôñéïðáèÞ åéêïíüöéëç ðïëéôéêÞ. Óêïôþèçêå ôï 811 óå ðüëåìï êáôÜ ôùí ÂïõëãÜñùí.]

717 – 1025

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

717 - 802

ÉóáõñéêÞ Þ ÓõñéáêÞ äõíáóôåßá

802 - 867

Äõíáóôåßá Áìïñßïõ

ìÝóá 9ïõ áé.

Áíôåðßèåóç Âõæáíôéíþí êáôÜ ÁñÜâùí óôç Ì. Áóßá.

741 - 775

Áõôïêñáôïñßá Êùí/íïõ Å´ ´Éóáõñïõ

802 - 811

Áõôïêñáôïñßá Íéêçöüñïõ Á´ (äõíáóôåßá Áìïñßïõ)

8ïò - 9ïò áé.

ÁíÜêáìøç ïéêïíïìßáò Âõæáíôßïõ - áýîçóç ðëçèõóìïý

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Áöïý ìåëåôÞóåéò ôï ðáñáôéèÝìåíï áðüóðáóìá ôïõ ×ñïíéêïý ôçò Ìïíåìâáóßáò êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ðñþôçò áðü ôéò "êáêþóåéò", íá áíáöÝñåéò ôá ìÝôñá ðïõ Ýëáâå ï áõôïêñÜôïñáò Íéêçöüñïò Á´, ãéá íá áðïêáôáóôÞóåé ôç âõæáíôéíÞ êõñéáñ÷ßá óôçí Ðåëïðüííçóï. Ôï ðñþôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "×ñïíéêüí ôçò Ìïíåìâáóßáò" êáé ðåñéãñÜöåé ôç óôñáôéùôéêÞ áíÜêôçóç êáé áíáäéïñãÜíùóç ôçò Â.Ä. ÐåëïðïííÞóïõ, óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí áöïìïßùóç ôùí óëáâéêþí ðëçèõóìþí. Ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç "×ñïíïãñáößá" ôïõ ÈåïöÜíç êáé ðåñéãñÜöåé ôá ìÝôñá ôïõ Íéêçöüñïõ Á´, ôéò ëåãüìåíåò "êáêþóåéò". Ç ðñþôç "êÜêùóç" óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß áíáöÝñåôáé óôïí ôñüðï áíôéìåôþðéóçò ôùí óëáâéêþí ðëçèõóìþí áðü ôï Íéêçöüñï. Ìåëåôþíôáò áõôÜ ôá äýï ðáñáèÝìáôá óõìðåñáßíïõìå üôé ï Íéêçöüñïò Á´, ìåôÜ ôç íßêç ôïõ óôñáôçãïý (ËÝïíôïò Óêëçñïý) åðß ôùí ÓëÜâùí, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêáôáóôÞóåé ôç âõæáíôéíÞ êõñéáñ÷ßá óôçí Ðåëïðüííçóï, ðÞñå ôá åîÞò ìÝôñá: 1) öñüíôéóå íá áíáíåþóåé ôéò ðüëåéò, 2) íá áíïéêïäïìÞóåé ôá ãêñåìéóìÝíá óðßôéá êáé ôïõò íáïýò, 3) íá ðëçñïöïñçèåß ôï ìÝñïò üðïõ êáôïéêïýóáí ïé áðüãïíïé ôùí öõãÜäùí Ðáôñéíþí êáé íá ôïõò áðïêáôáóôÞ- 91

USZR 2CIG

óåé óôéò ðáëéÝò ðáôñßäåò ôïõò ìáæß ìå ôïí åðßóêïðü ôïõò ÁèáíÜóéï, 4) íá áíõøþóåé ôçí ÐÜôñá óå ìçôñüðïëç êáé 5) íá åê÷ñéóôéáíßóåé ôïõò óëáâéêïýò ðëçèõóìïýò. Ðñïò åíßó÷õÇ áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ óç ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý êáé ôçò áöïìïßùóçò ôùí ÓëÜâùí áêïëïýèçóå åðïéêéóôéêÞ ðïëéôéêÞ, ìåôáöÝñïíôáò ÷ñéóôéáíïýò áðü üëá ôá "èÝìáôá" êáé ôïõò äéÝôáîå íá åãêáôáóôáèïýí óôéò óêëáâçíßåò. 2. Ðïéåò õðï÷ñåþóåéò åß÷áí ïé áãñüôåò - óôñáôéþôåò, üôáí êçñõóóüôáí åðéóôñÜôåõóç; Óýìöùíá ìå ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç êáé óå óõíäõáóìü ìå üóá ìÜèáìå óå ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï, ïé óôñáôéþôåò- áãñüôåò áðïôåëïýóáí ôï èåìáôéêü óôñáôü, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò åèíéêïý óôñáôïý, åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá (ôá óôñáôéùôüðéá) êáé óå ðåñßðôùóç å÷èñéêÞò åðßèåóçò Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá ðáñïõóéáóôïýí ãéá õðçñåóßá. Ìå ôá Ýóïäá ôùí êôçìÜôùí ôïõò üöåéëáí íá óõíôçñïýí ôï Üëïãï êáé ôïí ïðëéóìü ôïõò. Ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç üìùò óõìðëçñþíåé ôï ðáñÜèåìá ôïõ "Âßïõ ôïõ Áãßïõ ÖéëáñÝôïõ", ðïõ åßíáé ìßá áãéïëïãéêÞ ðçãÞ, êáé ìáò äéáöùôßæåé ðåñéóóüôåñï ãéá ôéò õðï÷ñåþóåéò ôùí áãñïôþí - óôñáôéùôþí ôùí èåìÜôùí (åäþ: ôçò Ì. Áóßáò), üôáí åìöáíßæïíôáí å÷èñïß. ¼ôáí ëïéðüí êçñõóóüôáí åðéóôñÜôåõóç, ïé áãñüôåò -óôñáôéþôåò üöåéëáí íá ðáñïõóéáóôïýí åíþðéïí ôïõ óôñáôçãïý ôïõ èÝìáôïò ìå Ýíá Üëïãï Þ ìßá ðïëåìéêÞ Üìáîá êáé ôïí ïðëéóìü ôïõ. Ç ðáñáìÝëçóç ôçò õðï÷ñÝùóçò áõôÞò óõíåðáãüôáí âáñéÝò ðïéíÝò ãéá ôï óôñáôéþôç. Ìðïñïýìå áêüìç íá óõìðåñÜíïõìå üôé ôï ðéï óçìáíôéêü óþìá ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý Þôáí ôï éððéêü êáé ç Üìõíá ôïõ êñÜôïõò óõíäåüôáí ìå ôá óôñáôéùôüðéá, ôá ïðïßá üóï ðéï áðïäïôéêÜ Þôáí, ôüóï ðéï áðïôåëåóìáôéêüò Þôáí êáé ï óôñáôüò. 3. Ïé õðÞêïïé ôïõ Âõæáíôßïõ ðëÞñùíáí ðïëëïýò öüñïõò. Ìðïñåßò, áöïý ìåëåôÞóåéò ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá, íá áíáöÝñåéò ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç "×ñïíïãñáößá" ôïõ ÈåïöÜíç êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôá ìÝôñá ("êáêþóåéò") ðïõ ðÞñå ï Íéêçöüñïò Á´ ãéá íá áõîÞóåé ôá Ýóïäá ôïõ êñÜôïõò. Áðü áõôü ôï ðáñÜèåìá ðñïêýðôåé üôé ïé õðÞêïïé ôïõ Âõæáíôßïõ êáëïýíôáí íá ðëçñþíïõí ôïõò åîÞò öüñïõò: 1) ôï óõëëïãéêü öüñï (áðü ôïõò êáôïßêïõò ôïõ ÷ùñéïý) ãéá ôïí åîïðëéóìü êÜèå öôù÷ïý óôñáôéþôç, 2) ôï äéêÝñáôïí, 3) ôïí êáðíéêü öüñï, ðïõ Þôáí öüñïò ãéá êÜèå íïéêïêõñéü, äçëáäÞ Þôáí öüñïò Ýããåéáò éäéïêôçóßáò êáé 4) ôï êïììÝñêéïí, ðïõ Þôáí åìðïñéêüò öüñïò 10% åðß ôçò áîßáò ôùí åìðïñåõìÜôùí. 4. Ðïéåò áðü ôéò áíáöåñüìåíåò "êáêþóåéò" áðÝâëåðáí óôçí áýîçóç ôùí åóüäùí ôïõ êñÜôïõò êáé ðïéåò óôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò íáõôéëßáò;

92

Áðü ôéò áíáöåñüìåíåò "êáêþóåéò" ôïõ ðáñáèÝìáôïò áðÝâëåðáí óôçí áýîçóç ôùí åóüäùí ôïõ êñÜôïõò ïé åîÞò: á) Ç 3ç, ðïõ üñéæå íá áíáèåùñçèïýí ïé öïñïëïãéêïß êáôÜëïãïé êáé íá áõîçèïýí ôá ôÝëç, ãéáôß êÜèå öïñïëïãïýìåíïò üöåéëå íá ðëçñþóåé êáé ôï äéêÝñáôïí öüñï, äçëáäÞ 2 êåñÜôéá (1/12 áíÜ íüìéóìá). â) Ç 4ç, ðïõ üñéæå íá êáôáñãçèïýí ïé êïõöéóìïß, äçëáäÞ ïé öïñïëïãéêÝò áðáëëáãÝò, ðïõ åß÷å èåóðßóåé ç áõôïêñÜôåéñá ÅéñÞíç (797 - 802, ÉóáõñéêÞ Äõíáóôåßá) ðñéí áðü áõôüí.

USZR 2CIG

ã) Ç 5ç, ðïõ üñéæå ôçí åðéâïëÞ ôïõ êáðíéêïý öüñïõ, äçëáäÞ öüñïõ ãéá êÜèå åóôßá ðïõ êáðíßæåé, óôïõò ðáñïßêïõò, äçëáäÞ óôïõò åîáñôçìÝíïõò ãåùñãïýò, ðïõ êáëëéåñãïýóáí êôÞìáôá åêêëçóéáóôéêÜ êáé Üëëùí åõáãþí éäñõìÜôùí (ïñöáíïôñïöåßùí, ãçñïêïìåßùí, îåíþíùí êëð). Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ï öüñïò áõôüò Ýðëçôôå ôçí Åêêëçóßá, ôá ìïíáóôÞñéá êáé ôá Üëëá åõáãÞ éäñýìáôá, äéüôé ïé ãåùñãïß äåí ìðïñïýóáí íá ðëçñþóïõí áõôü ôï öüñï (åîáéôßáò ôçò öôþ÷åéáò) êáé áíáãêÜæïíôáí íá ôïí ðëçñþíïõí ôá åêêëçóéáóôéêÜ ôáìåßá êáé ôá Üëëá éäñýìáôá. ä) Ç 10ç, ðïõ õðï÷ñÝùíå ôïõò åöïðëéóôÝò ôçò Êùí/ðïëçò íá äáíåßæïíôáé áðü ôï êñÜôïò ìå õøçëü åðéôüêéï (êïììÝñêéïí). Ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò íáõôéëßáò áðÝâëåðå ç 10ç.

717 – 1025

5. Ðïéá ç óçìáóßá ôçò äåýôåñçò êÜêùóçò ãéá ôç óõíï÷Þ ôçò áãñïôéêÞò êïéíüôçôáò; Ç äåýôåñç "êÜêùóç" üñéæå "íá óôñáôïëïãïýíôáé ïé öôù÷ïß êáé íá åîïðëßæïíôáé ìå Ýîïäá ôùí óõã÷ùñéáíþí ôïõò, ïé ïðïßïé üöåéëáí íá êáôáâÜëïõí óôï äçìüóéï ôáìåßï êáé 18,5 ÷ñõóÜ íïìßóìáôá (ãéá êÜèå öôù÷ü), åðåéäÞ ôï ÷ùñéü ðëÞñùíå óôï äçìüóéï ìå ðíåýìá áëëçëåããýçò ôïõò öüñïõò ôùí ìåëþí ôïõ". Ç óçìáóßá áõôÞò ôçò "êÜêùóçò" Þôáí ðïëý ìåãÜëç. Ìå áõôÞ ôá ðëïýóéá ìÝëç ôïõ ÷ùñéïý áíáëÜìâáíáí ôçí õðï÷ñÝùóç íá ðëçñþíïõí ôá Ýîïäá ãéá ôïí åîïðëéóìü êáé ôç óôñÜôåõóç ôùí öôù÷üôåñùí ìåëþí ôçò êïéíüôçôáò. ¸ôóé åíéó÷õüôáí ç áñéèìçôéêÞ äýíáìç ôïõ óôñáôïý ôçò áõôïêñáôïñßáò êáé áðü ôçí Üëëç áíáðôõóóüôáí Ýíá áßóèçìá áëëçëåããýçò ìåôáîý ôùí ìåëþí ôçò áãñïôéêÞò êïéíüôçôáò. Ç óõëëïãéêÞ öïñïëïãéêÞ åõèýíç êáé ç áëëçëïûðïóôÞñéîç "Ýäåíáí" ôá ìÝëç ôçò ìéêñÞò êïéíùíßáò ôïõ ÷ùñéïý, åöüóïí ï êáèÝíáò Ýðñåðå íá ëåéôïõñãåß ü÷é ùò Üôïìï, ùò ìïíÜäá, áëëÜ ùò ìÝëïò åíüò óõíüëïõ. ÁõôÞ ç óõëëïãéêüôçôá åíßó÷õå ôç óõíï÷Þ ôçò êÜèå áãñïôéêÞò êïéíüôçôáò.

ÐÑOÓÈÅÔÅÓ EÑÙÔHÓÅÉÓ 1. Ðïéåò åîåëßîåéò óçìåéþèçêáí óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáôÜ ôï äéÜóôçìá ôçò ÉóáõñéêÞò äõíáóôåßáò êáé ôçò äõíáóôåßáò ôïõ Áìïñßïõ ; ÊáôÜ ôï äéÜóôçìá áõôü: 1) ôá óýíïñá ìåôáîý Âõæáíôßïõ êáé ×áëéöÜôïõ óôáèåñïðïéÞèçêáí óôéò ðáñõöÝò (= üñéá, Üêñá) ôçò Ì. Áóßáò, óôç óôåñéÜ, êáé êáôÜ ìÞêïò ôçò ãñáììÞò: Êéëéêßá - Êýðñïò - ÊñÞôç, óôç èÜëáóóá. 2) Óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. Üñ÷éóå ç âõæáíôéíÞ áíôåðßèåóç óôç Ì. Áóßá. 3) Óôá ÂáëêÜíéá, ôï ÂõæÜíôéï áíôéìåôþðéóå ìå åðéôõ÷ßá ôç âïõëãáñéêÞ áðåéëÞ, åíþ 4) óõã÷ñüíùò Üñ÷éóå íá áöïìïéþíåé ôïõò óëáâéêïýò ðëçèõóìïýò. 2. Ðïéåò áëëáãÝò óõíôåëÝóôçêáí óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáôÜ ôï ßäéï äéÜóôçìá; ÊáôÜ ôï ßäéï äéÜóôçìá óôïí ôïìÝá ôçò åóùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò: 1) åíéó÷ýèçêå ï åëëçíéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò áõôïêñáôïñßáò, åíþ ç ãíþóç êáé ç ÷ñÞóç ôçò ëáôéíéêÞò ðåñéïñßóôçêå áéóèçôÜ. 2) Ïñãáíþèçêå ðåñáéôÝñù ç êåíôñéêÞ êáé ç ðåñéöåñåéáêÞ äéïßêçóç. Óôçí êåíôñéêÞ äéïßêçóç äçìéïõñãÞèçêáí êáé íÝåò õðçñåóßåò ìå óðïõäáéüôåñç áõôÞ ðïõ Þôáí áñìüäéá ãéá ôçí åöáñìïãÞ ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò, åíþ óôçí ðåñéöåñåéáêÞ ãåíéêåýôçêáí ôá 93 "èÝìáôá" óôç Ì. Áóßá êáé åðåêôÜèçêáí óôá ÂáëêÜíéá.

USZR 2CIG

3. Ðïéåò åîåëßîåéò óçìåéþèçêáí óôçí ðåñéöåñåéáêÞ äéïßêçóç ôçò âõæáíôéíÞò Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôïí 8ï êáé 9ï áé. ÊáôÜ ôïí 8ï êáé 9ï áé. óôçí ðåñéöåñåéáêÞ äéïßêçóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò óçìåéþèçêáí ïé åîÞò åîåëßîåéò: á) Ãåíéêåýôçêáí ôá "èÝìáôá", ìå äé÷ïôüìçóç ôùí ðáëéþí ìåãÜëùí óôç Ì. Áóßá êáé äçìéïõñãßá íÝùí óôá ÂáëêÜíéá. â) Ïé óôñáôçãïß - äéïéêçôÝò ôïõ êÜèå “èÝìáôïò” ìå ôç äýíáìç ðïõ äéÝèåôáí, áðÝâáéíáí ðïëëÝò öïñÝò åðéêßíäõíïé ãéá ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá. ÐïëëÝò åîåãÝñóåéò ïñãáíþèçêáí áðü óôñáôçãïýò êáé áíôéìåôùðßæïíôáí áðü ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá. ã) Ï óôñáôüò êáé ó' áõôÞí ôçí ðåñßïäï Þôáí èåìáôéêüò, áðïôåëåßôï äçëáäÞ áðü áãñüôåò - óôñáôéþôåò, ðïõ åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá (óôñáôéùôüðéá) êáé óå ðåñßðôùóç å÷èñéêÞò åðßèåóçò Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá ðáñïõóéáóôïýí ãéá õðçñåóßá. 4. Ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò áíÜðôõîçò ôùí èåìáôéêþí óôñáôþí; Ç áíÜðôõîç ôùí èåìáôéêþí óôñáôþí åß÷å óçìáíôéêÜ áðïôåëÝóìáôá ãéá ôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá: 1) Ïé ìéóèïöüñïé ðåñéïñßóôçêáí äñáóôéêÜ êáé óõã÷ñüíùò 2) óôç âõæáíôéíÞ ýðáéèñï êõñéÜñ÷çóå ç ìéêñÞ êáé ç ìåóáßá áãñïôéêÞ éäéïêôçóßá. 5. Ðïéá Þôáí ç êáôÜóôáóç óôçí ïéêïíïìßá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôïí 8ï êáé 9ï áé.; Óôï ìåôáß÷ìéï áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. ðáñïõóéÜóôçêå ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç óôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá. ÁõîÞèçêáí ôá êñáôéêÜ Ýóïäá êáé áíáæùïãïíÞèçêáí ôï åìðüñéï êáé ç âéïôå÷íßá. Ùóôüóï ï ÷áñáêôÞñáò ôçò ðáñÝìåéíå êõñßùò áãñïôéêüò. Áêüìç óôï ßäéï äéÜóôçìá îåðåñÜóôçêå ç äçìïãñáöéêÞ êñßóç ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá (7ïò ) êáé ï ðëçèõóìüò áõîÞèçêå áéóèçôÜ (Üíïäïò âéïôéêïý åðéðÝäïõ). 6. Ôé Þôáí ïé "êáêþóåéò"´, áðü ðïéïí êáé ãéáôß åðéâëÞèçêáí; "Êáêþóåéò" ïíïìÜóôçêáí ôá äçìïóéïíïìéêÜ ìÝôñá ôïõ áõôïêñÜôïñá Íéêçöüñïõ Á´ (802 - 811), ðïõ áðÝâëåðáí óôçí áýîçóç ôùí êåñäþí ôïõ êñÜôïõò êáé óôçí áíÜêáìøç ôïõ åìðïñßïõ. ÏíïìÜóôçêáí Ýôóé áðü ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé áðü ôï ÷ñïíïãñÜöï ÈåïöÜíç. Ôá ìÝôñá áõôÜ Þôáí ôïëìçñÜ êáé ðñïêÜëåóáí ðïëëÝò áíôéäñÜóåéò áðü ôïõò ðëïýóéïõò êáé ôçí Åêêëçóßá, ãéáôß èßãïíôáí ôá óõìöÝñïíôÜ ôïõò.

94

USZR 2CIG

2. Ç ìåôáâáôéêÞ åðï÷Þ: Ïé Ýñéäåò ãéá ôï æÞôçìá ôùí åéêüíùí Ðåñßëçøç

717 – 1025

á. Ïñéóìüò Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 8ïõ Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. ôï ÂõæÜíôéï óõãêëïíßóôçêå áðü ôç äéáìÜ÷ç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ðïõ Þôáí ìéá ðíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ êßíçóç êáé ó÷åôéæüôáí ìå ôç ëáôñåßá Þ ü÷é ôùí åéêüíùí. â. ÐñùôåñãÜôåò êáé ðáñÜãïíôåò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò ÐñùôåñãÜôåò ôçò åéêïíïìá÷ßáò Þôáí ïé 'Éóáõñïé: ËÝùí ô êáé Êùí/íïò Å´. Ïé êõñéüôåñïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí åéêïíïìá÷ßá Þôáí: á) ïé áíåéêïíéêÝò áíôéëÞøåéò ôùí êáôïßêùí ôùí áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí, óôïõò ïðïßïõò óôçñéæüôáí ôï âõæáíôéíü êñÜôïò ãéá ôçí Üìõíá êáôÜ ôùí ÁñÜâùí, â) ïé äåéóéäáéìïíßåò êáé ïé õðåñâïëÝò ó÷åôéêÜ ìå ôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí, ã) ç åðéèõìßá ôùí Éóáýñùí íá ðåñéïñßóïõí ôçí åðéññïÞ ôùí ìïíá÷þí êáé ôùí ìïíþí êáé ä) ç áíôßëçøç üôé ïé áðïôõ÷ßåò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí ïöåßëïíôáí óôçí ïñãÞ ôïõ Èåïý ãéá ôéò õðåñâïëÝò óôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí. ã. Ïé öÜóåéò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò Ç Åéêïíïìá÷ßá ðÝñáóå äýï (2) öÜóåéò: Ç á´ öÜóç äéÞñêåóå áðü ôï 726 Ýùò ôï 787 êáé åß÷å ìåãÜëç Ýíôáóç. Ôçí ðñïêÜëåóå ï ËÝùí ï ô ìå ôçí áðïìÜêñõíóç ôçò åéêüíáò ôïõ ×ñéóôïý áðü ôç ×áëêÞ Ðýëç ôçò Ðüëçò, ðïõ ðõñïäüôçóå ôç äéáìÜ÷ç. Ôï 730 ï ËÝùí ô åîÝäùóå áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá êáôÜ ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí. ÌåãÜëïò èåùñçôéêüò õðïóôçñéêôÞò ôçò Åéêïíïëáôñßáò Þôáí ï ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò. Ç Ýíôáóç êïñõöþèçêå ìå ôçí åêóôñáôåßá ôñïìïêñÜôçóçò ôùí ìïíá÷þí êáé êáôáóôñïöÞò ôùí ìïíþí ðïõ åîáðÝëõóå ï Êùí/íïò Å´. Ç á´ öÜóç ôåñìáôßóôçêå ìå ôçí Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôï 787 ðïõ áðïêáôÝóôçóå ôéò åéêüíåò êáé åß÷å óõãêëçèåß ìå ðñùôïâïõëßá ôçò áõôïêñÜôåéñáò ÅéñÞíçò ôçò Áèçíáßáò. Ç â´ öÜóç (815 - 843) ðïõ åãêáéíéÜóôçêå áðü ôïí ËÝïíôá Å´ ÁñìÝíéï, äåí åß÷å ôçí ßäéá Ýíôáóç ìå ôçí á´. Ôåñìáôßóôçêå ìå ôç Óýíïäï ôïõ 843, ðïõ óõãêëÞèçêå áðü ôçí áõôïêñÜôåéñá Èåïäþñá êáé áðïêáôÝóôçóå êáé áíáóôÞëùóå ïñéóôéêÜ ôéò åéêüíåò. ä. Óçìáóßá ôçò Þôôáò ôùí åéêïíïêëáóôþí Ç áðïêáôÜóôáóç ôùí åéêüíùí Þôáí ãåãïíüò ðïëý ìåãÜëçò óçìáóßáò, ãéáôß: á) ôåñìÜôéóå ôéò èñçóêåõôéêÝò Ýñéäåò ìåôáîý ôùí ðéóôþí, â) åãêáéíßáóå ìßá ðåñßïäï ãüíéìçò óõíåñãáóßáò ìåôáîý Åêêëçóßáò êáé ÊñÜôïõò êáé ã) ðåñéïñßóôçêáí ïé õðåñâïëÝò óôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí. å. ÓõíÝðåéåò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò Ç Åéêïíïìá÷ßá äß÷áóå ôï âõæáíôéíü ëáü êáé åß÷å ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Âõæáíôßïõ êáé óôïí ðïëéôéóìü. Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, ãéáôß äéáêüðçêáí ïé ó÷Ýóåéò ìå ôçí Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò êáé óôïí ðïëéôéóìü, ãéáôß êáôÜ ôç äéÜñêåéÜ ôçò êáôáóôñÜöçêáí ðïëëÜ Ýñãá ôÝ÷íçò, êÜçêáí ðïëëÜ êåßìåíá êáé Üëëáîå ç äéáêüóìçóç ôùí åêêëçóéþí, ðïõ ãéíüôáí ìå öõôÜ, æþá êáé óôõëéæáñéóìÝíá äéáêïóìçôéêÜ ìïôßâá.

95

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ïñéóìüò • Áñ÷Ýò 8ïõ - ìÝóá 9ïõ áé.  ÅÉÊÏÍÏÌÁ×ÉÁ • Ïñéóìüò: ðíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ äéáìÜ÷ç ðïõ óõãêëüíéóå ôï ÂõæÜíôéï ãéá Ýíá ðåñßðïõ áéþíá êáé áöïñïýóå ôï æÞôçìá ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí. â. ÐñùôåñãÜôåò êáé ðáñÜãïíôåò • ËÅÙÍ Ã´ ÉÓÁÕÑÏÓ (717 - 741) ÊÙÍ/ÍÏÓ Å´ ÉÓÁÕÑÏÓ (741 - 775)  ÐáñÜãïíôåò (ðïõ åõíüçóáí ôçí Åéêïíïìá÷ßá) 1) Ïé áíåéêïíéêÝò áíôéëÞøåéò ôùí êáôïßêùí ôùí áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí 2) Ïé äåéóéäáéìïíßåò êáé ïé õðåñâïëÝò ó÷åôéêÜ ìå ôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí 3) Ç åðéèõìßá ôùí Éóáýñùí íá ðåñéïñßóïõí ôçí åðéññïÞ ôùí ìïíá÷þí êáé ôùí ìïíþí. 4) Ç éäÝá üôé ïé Þôôåò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí ïöåßëïíôáí óôç èåúêÞ ïñãÞ ãéá ü,ôé óõíÝâáéíå óôï ÷þñï ôçò ëáôñåßáò. ã. ÖÜóåéò  Á´ öÜóç: (726 - 787) – ËÅÙÍ Ã´  áðïìÜêñõíóç åéêüíáò ×ñéóôïý áðü ×áëêÞ Ðýëç Ðüëçò – äéáìáñôõñßåò ëáïý ðñùôåýïõóáò – 730: ËÅÙÍ Ã´  áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá êáôÜ ëáôñåßáò åéêüíùí – ôéìùñßåò êáôÜ åéêïíïößëùí: åîïñßåò, öõëáêßóåéò, äçìåýóåéò ðåñéïõóéþí  ÉÙÁÍÍÇÓ ÄÁÌÁÓÊÇÍÏÓ  èåïëüãïò, èåùñçôéêüò õðïóôçñéêôÞò åéêïíïëáôñþí  ÊÙÍ/ÍÏÓ Å´  óêëçñÜ ìÝôñá êáôÜ åéêïíïëáôñþí: – åêóôñáôåßá ôñïìïêñÜôçóçò ìïíá÷þí – êáôáóôñïöÞ ìïíþí (ðñïðýñãéá åéêïíïëáôñßáò)  ÅÉÑÇÍÇ ÁÈÇÍÁÉÁ  Æ´ ÏÉÊÏÕÌÅÍÉÊÇ ÓÕÍÏÄÏÓ (787) – ôåñìÜôéóå ôçí á´ öÜóç Åéêïíïìá÷ßáò – áðïêáôÝóôçóå ôéò åéêüíåò  ôéìçôéêÞ ðñïóêýíçóç  ´ öÜóç (815 - 843) – ËÅÙÍ Å´ ÁÑÌÅÍÉÏÓ  Ýíáñîç – Åðé÷åßñçìá: ïé Þôôåò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí ïöåßëïíôáé óôçí åéêïíïëáôñßá  843: ÈÅÏÄÙÑÁ  ÓÕÍÏÄÏÓ (ÊÙÍ/ÐÏËÇÓ) – ôåñìáôéóìüò â´ öÜóçò Åéêïíïìá÷ßáò – ÏñéóôéêÞ áðïêáôÜóôáóç êáé áíáóôÞëùóç åéêüíùí

96

USZR 2CIG

–

ä. Óçìáóßá ôçò Þôôáò ôùí åéêïíïêëáóôþí Ç áðïêáôÜóôáóç ôùí åéêüíùí  íßêç ôçò åëëçíéêÞò ðíåõìáôéêÞò ðáñÜäïóçò

– Ç áíáóôÞëùóç: 1) ôåñìÜôéóå ôéò èñçóêåõôéêÝò Ýñéäåò ìåôáîý ôùí ðéóôþí 2) åãêáéíßáóå ìßá ðåñßïäï ãüíéìçò óõíåñãáóßáò Åêêëçóßáò - ÊñÜôïõò 3) ðïëëáðëáóéÜóôçêáí êáé ðëïýôéóáí ôá ìïíáóôÞñéá 4) ðåñéïñßóôçêáí ïé õðåñâïëÝò óôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí

717 – 1025

å. ÓõíÝðåéåò ôçò åéêïíïìá÷ßáò – Ç Åéêïíïìá÷ßá: 1) äß÷áóå ôï âõæáíôéíü ëáü 2) åß÷å ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò: á) óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ â) óôïí ðïëéôéóìü á) Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ: – äéáêüðçêáí ïé ó÷Ýóåéò ìå ôçí Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò (ÁíáæÞôçóå õðïóôÞñéîç áðü ôï Öñáãêéêü êñÜôïò) â) Óôïí ðïëéôéóìü: ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò: 1) áðáãïñåýôçêå ç ðáñÜóôáóç èåßùí ðñïóþðùí óôïõò ôïß÷ïõò ôùí íáþí 2) áðáãïñåýôçêå ç áíÜñôçóç åéêüíùí 3) êáôáóôñÜöçêáí ðïëëÜ Ýñãá ôÝ÷íçò 4) Üëëáîå ç äéáêüóìçóç ôùí íáþí: öõôÜ, æþá, óôõëéæáñéóìÝíá ìïôßâá 5) êáôáóôñÜöçêáí ðïëëÜ óçìáíôéêÜ êåßìåíá åéêïíïìÜ÷ùí 6) õðï÷þñçóå ç åíáó÷üëçóç ìå ôá ãñÜììáôá

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Åéêïíïìá÷ßá (óåë. 34) ÐíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ äéáìÜ÷ç ðïõ óõíôÜñáîå ôï ÂõæÜíôéï ãéá ðåñéóóüôåñï áðü Ýíáí áéþíá (726 - 843) êáé ó÷åôéæüôáí ìå ôç ëáôñåßá Þ ü÷é ôùí åéêüíùí. ÁíåéêïíéêÝò áíôéëÞøåéò (óåë. 34) ÁíôéëÞøåéò ðïõ áðÝññéðôáí ôç äõíáôüôçôá áðåéêüíéóçò ôïõ ×ñéóôïý êáé ôùí éåñþí ìïñöþí óå ðáñáóôÜóåéò. Ôéò áíôéëÞøåéò áõôÝò åß÷áí êõñßùò ïé êÜôïéêïé ôùí áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò (Ì. Áóßá), ïé ïðïßïé Þôáí åðçñåáóìÝíïé áðü ôçí ÉïõäáúêÞ êáé ÉóëáìéêÞ èñçóêåßá. åéêïíïêëÜóôåò (óåë. 34) = ïé åéêïíïìÜ÷ïé

97

USZR 2CIG

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ

Ç áêìÞ "Ç Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò …. áíáæÞôçóå óôÞñéîç óôïõò çãåìüíåò ôùí ÖñÜãêùí…." ôïõ Âõæáíôßïõ (óåë. 35) Ôïí 8ï áé. ïé ËïããïâÜñäïé ìåãÜëùóáí ôéò êôÞóåéò ôïõò óôçí Éôáëßá êáé åôïéìÜæïíôáí íá âáäßóïõí êáôÜ ôçò Ñþìçò. Ï ðÜðáò ìðñïóôÜ ó' áõôüí ôïí êßíäõíï, áöïý áðïãïçôåýôçêå áðü ôç óôÜóç ôùí âõæáíôéíþí åéêïíïìÜ÷ùí áõôïêñáôüñùí, óôñÜöçêå ðñïò ôïõò ÖñÜãêïõò êáé æÞôçóå ôç âïÞèåéÜ ôïõò. Ï Ðéðßíïò, äÝ÷ôçêå íá âïçèÞóåé, íßêçóå ôïõò ËïããïâÜñäïõò, ðïõ ôïõò ðåñéüñéóå óôç Â.Á. Éôáëßá êáé ðáñá÷þñçóå óôïí ðÜðá ôéò ðåñéï÷Ýò ôçò ÑáâÝííáò, ôçò ÐåíôÜðïëçò êáé ôçò Ñþìçò. ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå ôï ðáðéêü êñÜôïò êáé ï ðÜðáò åêôüò áðü èñçóêåõôéêüò çãÝôçò Ýãéíå êáé êïóìéêüò Üñ÷ïíôáò åíüò óõãêåêñéìÝíïõ êñÜôïõò. Ùò áíôÜëëáãìá ï ðÜðáò Ýóôåøå ôïí Ðéðßíï "åëÝù Èåïý âáóéëÝá" ôùí ÖñÜãêùí (754).Ç ðáðéêÞ åõëïãßá ðñïóÝäùóå óôç öñáãêéêÞ âáóéëåßá ìåãÜëï çèéêü êýñïò êáé ìå ôç óôÝøç áõôÞ åðéêñÜôçóå óôçí Åõñþðç ç áíôßëçøç ôçò "åëÝù Èåïý âáóéëåßáò", ðïõ óÞìáéíå üôé ï ìïíÜñ÷çò åß÷å ëÜâåé åíôïëÞ åîïõóßáò áðü ôï Èåü êáé ìüíï ó' áõôüí ëïãïäïôïýóå.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

98

ËÝùí ô (óåë. 34) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (717 - 741). ÁíÞêå óôç ÓõñéáêÞ Þ ÉóáõñéêÞ äõíáóôåßá, ðïõ åãêáéíéÜóôçêå áðü áõôüí. Êáôáãüôáí áðü ôç Ãåñìáíßêåéá ôçò Â. Óõñßáò. ´Çôáí ðñùôåñãÜôçò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ðïõ Üñ÷éóå üôáí ï ßäéïò áðïìÜêñõíå ôçí åéêüíá ôïõ ×ñéóôïý áðü ôç ×áëêÞ Ðýëç ôçò Ðüëçò. Ôï 730 åîÝäùóå áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá êáôÜ ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí. Êùí/íïò Å´ (óåë. 34 êáé 33) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (741 - 775). ÁíÞêå óôç ÓõñéáêÞ Þ ÉóáõñéêÞ äõíáóôåßá. Ãéïò ôïõ ËÝïíôïò ô. ÐñùôåñãÜôçò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ãéáôß åîáðÝëõóå åêóôñáôåßá ôñïìïêñÜôçóçò ôùí ìïíá÷þí êáé êáôáóôñïöÞò ôùí ìïíþí, ðïõ Þôáí ôá ðñïðýñãéá ôçò åéêïíïëáôñßáò. ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò (óåë. 34) (¢ãéïò). ´Åæçóå áðü ôï 680 Ýùò ôï 750 êáé êáôáãüôáí áðü ôç Äáìáóêü ôçò Óõñßáò. ÌÝãáò èåïëüãïò, åêêëçóéáóôéêüò óõããñáöÝáò êáé ìåëùäüò. ´Çôáí ï êõñéüôåñïò èåùñçôéêüò õðïóôçñéêôÞò ôçò åéêïíïëáôñßáò. ÓôñÜöçêå åíáíôßïí ôïõ åéêïíïìÜ÷ïõ áõôïêñÜôïñá ËÝïíôïò ô. [Ôüôå ï ËÝùí ô ôïí äéÝâáëå óôï ×áëßöç ôçò Äáìáóêïý, üðïõ õðçñåôïýóå ùò ðñùôïóýìâïõëïò, êé áõôüò äéÝôáîå íá ôïõ êüøïõí ôï äåîß ÷Ýñé. Ìå èáýìá üìùò ôçò Ðáíáãßáò ôï ÷Ýñé ôïõ åðáíáóõãêïëëÞèçêå. Ç ìíÞìç ôïõ ãéïñôÜæåôáé áðü ôçí Åêêëçóßá óôéò 4 Äåêåìâñßïõ.] ÅéñÞíç ç Áèçíáßá (óåë. 34) ÁõôïêñÜôåéñá ôïõ Âõæáíôßïõ (780 - 802). ÁíÞêå óôç ÓõñéáêÞ Þ ÉóáõñéêÞ äõíáóôåßá. Åéêïíüöéëç. ÓõãêÜëåóå ôçí Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôï 787, ç ïðïßá ôåñìÜôéóå ôçí á´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò êáé áðïêáôÝóôçóå ðáíçãõñéêÜ ôéò åéêüíåò. ËÝùí Å´ ï ÁñìÝíéïò (óåë. 34)

USZR 2CIG

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (813 - 820). ÁíÞêå óôç äõíáóôåßá ôïõ Áìïñßïõ. Êáôáãüôáí áðü ôçí Áñìåíßá. Åãêáéíßáóå ôç â´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, áðïäßäïíôáò ôéò Þôôåò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí óôçí åéêïíïëáôñßá. Èåïäþñá (óåë. 34) (Áãßá). (Äåí åßíáé ãíùóôü ôï áêñéâÝò Ýôïò ãÝííçóçò, áëëÜ ðÝèáíå ëßãï ìåôÜ ôï 867). ÂõæáíôéíÞ áõãïýóôá. Óýæõãïò ôïõ áõôïêñÜôïñá Èåüöéëïõ (829 - 842, äõíáóôåßá Áìïñßïõ) ðïõ Þôáí åéêïíïìÜ÷ïò, êáé ìçôÝñá ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô. ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ óõæýãïõ ôçò áíÝëáâå ôéò ôý÷åò ôçò áõôïêñáôïñßáò ùò "óõìâáóéëÝáò" ôïõ áíÞëéêïõ ãéïõ ôçò. Ôï üíïìÜ ôçò åßíáé óõíäåäåìÝíï ìå ôçí ïñéóôéêÞ áðïêáôÜóôáóç êáé áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ôï 843, ìå áðüöáóç ôçò ÏéêïõìåíéêÞò Óõíüäïõ ðïõ óõãêÜëåóå ç ßäéá óôçí Êùí/ðïëç. [Ç Åêêëçóßá ôçí áíáêÞñõîå áãßá êáé åïñôÜæåé ôç ìíÞìç ôçò óôéò 11 Öåâñïõáñßïõ.]

717 – 1025

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 726 - 843 726 - 787 815 - 843 730

787 843

ÃÅÃÏÍÏÓ Åéêïíïìá÷ßá Á´ öÜóç Åéêïíïìá÷ßáò ´ öÜóç Åéêïíïìá÷ßáò Áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá ËÝïíôïò ô Éóáýñïõ êáôÜ ëáôñåßáò åéêüíùí. Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïòo áðïêáôÜóôáóç åéêüíùí (óýãêëçóç áðü áõôïêñÜôåéñá: ÅéñÞíç Áèçíáßá) ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò Êùí/ðïëçò o ïñéóôéêÞ áðïêáôÜóôáóç êáé áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí. (óýãêëçóç áðü áõôïêñÜôåéñá: Èåïäþñá)

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéá Þôáí ôá êõñéüôåñá åðé÷åéñÞìáôá ôùí åéêïíïìÜ÷ùí êáé ôùí åéêïíïëáôñþí, óýìöùíá ìå ôá äýï êåßìåíá; Ôï á´ êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü åðéóôïëÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá ËÝïíôïò ô óôïí ðÜðá ôçò Ñþìçò Ãñçãüñéï ´, ï ïðïßïò åß÷å áíôéäñÜóåé Ýíôïíá ãéá ôçí åéêïíïìá÷éêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ, óôçí ïðïßá ï ËÝùí ô åêöñÜæåé ôá êõñéüôåñá åðé÷åéñÞìáôÜ ôïõ ãéá íá ôïõ åîçãÞóåé ãéáôß áêïëïýèçóå áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ. Ôï â´ êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôçí Ðñáãìáôåßá ôïõ ÉùÜííç Äáìáóêçíïý "Ðåñß åéêüíùí", óôï ïðïßï ï ìåãÜëïò èåïëüãïò êáé èåùñçôéêüò ôçò åéêïíïëáôñßáò áíáöÝñåé ôá êõñéüôåñá åðé÷åéñÞìáôá ôùí åéêïíïëáôñþí. Êáé ôá äýï êåßìåíá óõìðëçñþíïõí ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ãéáôß ìáò ðáñáèÝôïõí ôá åðé÷åéñÞìáôá ôùí äýï ðëåõñþí (åéêïíïìÜ÷ùí - åéêïíïëáôñþí) êáé ìáò âïçèïýí íá ó÷çìáôßóïõìå ðëçñÝóôåñç áíôßëçøç ãéá ôï ìåãÜëï áõôü æÞôçìá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò. Óýìöùíá ìå ôï á´ êåßìåíï, ôá êõñéüôåñá åðé÷åéñÞìáôá ôùí åéêïíïìÜ÷ùí Þôáí: 1) üôé ïé åéêüíåò áíáðëçñþíïõí ôá åßäùëá êáé Üñá áõôïß ðïõ ôá ðñïóêõíïýí åßíáé åéäùëïëÜôñåò. ÄçëáäÞ ïé åéêïíïìÜ÷ïé èåùñïýóáí ôçí ðñïóêýíçóç ôùí åéêüíùí åéäùëï-

99

USZR 2CIG

ëáôñßá, ãéáôß ïé åéêüíåò åßíáé êáôáóêåõÜóìáôá ôùí áíèñþðéíùí ÷åñéþí êáé äåí Ý÷ïõí êáìßá ó÷Ýóç ìå ôçí ðíåõìáôéêÞ ïõóßá ôçò èñçóêåßáò. Ç áêìÞ 2) Ç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí åßíáé áíôßèåôç ìå ôç ÷ñéóôéáíéêÞ ðáñÜäïóç, ãéáôß ïé ðñþôïé ôïõ Âõæáíôßïõ ÷ñéóôéáíïß äå ÷ñçóéìïðïéïýóáí åéêüíåò. Óôï â´ êåßìåíï ï ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò ðáñáèÝôåé ôá åðé÷åéñÞìáôá ôïõ êáé êáô' åðÝêôáóç üëùí ôùí åéêïíïëáôñþí õðÝñ ôçò ÷ñÞóçò ôùí åéêüíùí. Õðïóôçñßæåé üôé: 1) üðùò ç ðñïóêýíçóç ôùí óõìâüëùí ôïõ ìáñôõñßïõ ôïõ ×ñéóôïý (Óôáõñüò, óðüããïò, êÜëáìïò, ëüã÷ç) ãßíåôáé áðü ôïõò ðéóôïýò ãéá íá áðïäïèåß ôéìÞ óôï ×ñéóôü ðïõ ìáñôýñçóå ãéá ôç óùôçñßá ôïõò, Ýôóé êáé ç ðñïóêýíçóç ôùí åéêüíùí Ý÷åé Ýíá óõìâïëéóìü. Ïé åéêüíåò êáôáóêåõÜóôçêáí áðü ôïõò ðéóôïýò ìå áãáèÞ ðñïáßñåóç êáé ìå óêïðü ôç äïîïëïãßá êáé ôçí áíÜìíçóç ôçò åíóÜñêùóçò ôïõ ×ñéóôïý êáé ôùí ðáèþí ôïõ. ÅðïìÝíùò ìå ôçí ðñïóêýíçóç ôùí åéêüíùí áðïäßäïõí ôéìÞ óôï ðñüóùðï ðïõ åéêïíßæåôáé êáé ü÷é óôçí ßäéá ôçí åéêüíá ùò áíôéêåßìåíï (åßäùëï). 2) Ïé åéêïíüöéëïé êÜíïõí äéÜêñéóç ìåôáîý ýëçò êáé ïõóßáò. Äåí ðñïóêõíïýí äçëáäÞ ôçí ýëç, ôï îýëï, áð' ôï ïðïßï åßíáé öôéáãìÝíç ç åéêüíá, áëëÜ áõôü ðïõ áðåéêïíßæåé êáé óõìâïëßæåé (ïõóßá ðñïóêýíçóçò). ÅðïìÝíùò ç ôéìçôéêÞ ðñïóêýíçóç óå êáìéÜ ðåñßðôùóç äåí áðïôåëåß åêäÞëùóç åéäùëïëáôñßáò. 2. Ðïéïõò ëüãïõò åðéêáëåßôáé ï ËÝùí Å´, óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá, ãéá íá åðáíáöÝñåé óå éó÷ý ôçí Åéêïíïìá÷ßá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü Ýñãï ôïõ ËÝïíôïò Å´, óôï ïðïßï ï áõôïêñÜôïñáò åêöñÜæåé ôïõò óõëëïãéóìïýò ðïõ ôïí ïäÞãçóáí óôçí áðüöáóç íá áíáíåþóåé ôçí Åéêïíïìá÷ßá. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôç äåýôåñç öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ðïõ åãêáéíéÜóôçêå áð' áõôüí. Ï ËÝùí ï Å´ ãéá íá äéêáéïëïãÞóåé ôçí áíáíÝùóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò êáé ôçí Ýíáñîç ôçò â´ öÜóçò ôçò åðéêáëåßôáé ôïõò åîÞò ëüãïõò: 1) üôé üëïé ïé åéêïíïìÜ÷ïé áõôïêñÜôïñåò åß÷áí åéñçíéêü èÜíáôï, Üñá ç åéêïíïìá÷éêÞ ðïëéôéêÞ ôïõò Þôáí áñåóôÞ óôï Èåü, 2) üôé ïé Þôôåò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí ïöåßëïíôáí óôçí åéêïíïëáôñßá, 3) üôé ï âßáéïò èÜíáôïò ôùí ìç åéêïíïìÜ÷ùí áõôïêñáôüñùí Þôáí áðüäåéîç ôçò äõóáñÝóêåéáò ôïõ Èåïý ãéá ôçí åãêáôÜëåéøç ôçò åéêïíïìá÷éêÞò ðïëéôéêÞò. ÅðåéäÞ ëïéðüí ï ßäéïò åðéèõìïýóå íá ðåèÜíåé åéñçíéêÜ êáé íá åîáóöáëßóåé ôç ìáêñïâéüôçôá ôçò äõíáóôåßáò ôïõ, áðïöÜóéóå íá åðáíáöÝñåé óå éó÷ý ôçí åéêïíïìá÷ßá. ÁõôÝò ïé áðüøåéò âÝâáéá áðïôåëïýí äåßãìá ìåóáéùíéêïý ôñüðïõ óêÝøçò. 3. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åðçñÝáóáí ôïõò Éóáýñïõò ãéá íá åéóçãçèïýí ôçí Åéêïíïìá÷ßá; Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôïõò Éóáýñïõò ãéá íá åéóçãçèïýí ôçí Åéêïíïìá÷ßá Þôáí: 1) Ïé áíåéêïíéêÝò áíôéëÞøåéò ôùí êáôïßêùí ôùí áíáôïëéêþí åðáñ÷éþí ôçò áõôïêñáôïñßáò (Ì. Áóßáò), áðü ôéò ïðïßåò êáôÜãïíôáí êáé ïé ßäéïé. Ïé áíôéëÞøåéò áõôÝò Þôáí åðçñåáóìÝíåò áðü ôïõò ãåéôïíéêïýò áñáâéêïýò ðëçèõóìïýò êáé áðü ôçí ÉïõäáúêÞ êáé ôçí ÉóëáìéêÞ èñçóêåßá. Ïé êÜôïéêïé áõôþí ôùí ðåñéï÷þí óÞêùíáí ôï êýñéï âÜñïò ôçò Üìõíáò êáôÜ ôùí ÁñÜâùí. ÅðïìÝíùò ïé ºóáõñïé åß÷áí êÜèå ëüãï íá åõíïÞóïõí ôïõò ðëçèõóìïýò áõôïýò. 2) Ïé äåéóéäáéìïíßåò êáé ïé õðåñâïëÝò, ðïõ åß÷áí åêäçëùèåß ãýñù áðü ôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí êáé ôùí éåñþí ëåéøÜíùí. 3) Ç åðéèõìßá ôùí Éóáýñùí íá ðåñéïñßóïõí ôçí åðéññïÞ ôùí ìïíá÷þí. 4) Ç éäÝá üôé ïé åðéôõ÷ßåò ôùí å÷èñþí ôïõ Âõæáíôßïõ, ðñïÝñ÷ïíôáí 100 áðü ôç äßêáéç ïñãÞ ôïõ Èåïý ãéá ü,ôé óõíÝâáéíå óôï ÷þñï ôçò ëáôñåßáò.

USZR 2CIG

4. Íá åðéóçìÜíåéò ôéò óõíÝðåéåò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò óôïõò ôïìåßò ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò êáé ôçò ôÝ÷íçò. Ç Åéêïíïìá÷ßá Þôáí ìéá ðåñéðÝôåéá ãéá ôï ÂõæÜíôéï, ãéáôß äß÷áóå ôï ëáü ôïõ êáé åß÷å ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò ãéá ôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ êáé ôçí ôÝ÷íç. Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, åîáéôßáò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò äéáêüðçêáí ïé ó÷Ýóåéò ìå ôçí Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò, ç ïðïßá óôñÜöçêå óôç Äýóç ãéá íá áíáæçôÞóåé õðïóôÞñéîç êáé óõíåñãÜóôçêå ìå ìéá íÝá ðïëéôéêÞ äýíáìç ðïõ Üñ÷éóå ôüôå íá áíáäýåôáé, ôï Öñáãêéêü ÊñÜôïò. Åêåßíç ôçí åðï÷Þ éäñýèçêå êáé ôï Ðáðéêü ÊñÜôïò. Óôïí ôïìÝá ôçò ÔÝ÷íçò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò áðáãïñåýôçêå ç ðáñÜóôáóç èåßùí ðñïóþðùí óôïõò ôïß÷ïõò ôùí åêêëçóéþí êáé ç áíÜñôçóç åéêüíùí êáé äéáôÜ÷èçêå ç êáôáóôñïöÞ ôïõò. Ãéá ôç äéáêüóìçóç ôùí åêêëçóéþí õéïèåôÞèçêáí ôüôå öõóéïêñáôéêÜ èÝìáôá êáé óôõëéæáñéóìÝíá äéáêïóìçôéêÜ ìïôßâá.

717 – 1025

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ç Åéêïíïìá÷ßá êáé ðïéïé ïé ðñùôåñãÜôåò ôçò; Ç Åéêïíïìá÷ßá Þôáí ìéá ðíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ äéáìÜ÷ç ðïõ óõíôÜñáîå ôï ÂõæÜíôéï ãéá ðåñéóóüôåñï áðü Ýíáí áéþíá (726 - 843) êáé ó÷åôéæüôáí ìå ôç ëáôñåßá Þ ü÷é ôùí åéêüíùí. ÐñùôåñãÜôåò ôçò Þôáí ïé áõôïêñÜôïñåò ËÝùí ô ºóáõñïò (717 - 741) êáé ï ãéïò ôïõ Êùí/íïò Å´ ((741 - 775). 2. Íá áíáöÝñåôå ôéò öÜóåéò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò êáé ôï ôÝëïò ôçò êáèåìéÜò. Ç Åéêïíïìá÷ßá åîåëß÷èçêå óå äýï (2) öÜóåéò. Ç á´ öÜóç äéÞñêåóå áðü ôï 726 Ýùò ôï 787. ÐñùôáãùíéóôÝò áõôÞò ôçò öÜóçò Þôáí áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí åéêïíïìÜ÷ùí: ï ËÝùí ô ï ºóáõñïò êáé ï ãéïò ôïõ Êùí/íïò Å´, åíþ áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí åéêïíïëáôñþí ï ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò. ¸ëçîå ìå ôçí Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï, ðïõ óõãêÜëåóå ç áõôïêñÜôåéñá ÅéñÞíç ç Áèçíáßá, êáé áðïêáôÝóôçóå ôéò åéêüíåò, äéåõêñéíßæïíôáò üôé èá áðïäßäåôáé ó' áõôÝò ìüíï ôéìçôéêÞ ðñïóêýíçóç. Ç â´ öÜóç Üñ÷éóå ôï 815 êáé Ýëçîå ôï 843. ÐñùôáãùíéóôÞò áõôÞò ôçò öÜóçò Þôáí ï áõôïêñÜôïñáò ËÝùí Å´ ï ÁñìÝíéïò. Ç öÜóç áõôÞ Ýëçîå ìå ôçí ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôïõ 843 (óôçí Êùí/ðïëç) ðïõ óõãêÜëåóå ç áõôïêñÜôåéñá Èåïäþñá. Ç Óýíïäïò áõôÞ áðïêáôÝóôçóå êáé áíáóôÞëùóå ïñéóôéêÜ ôéò åéêüíåò. 3. Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôçò áðïêáôÜóôáóçò êáé áíáóôÞëùóçò ôùí åéêüíùí; Ç áðïêáôÜóôáóç êáé áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí åßíáé ãåãïíüò õøßóôçò óçìáóßáò. Èåùñåßôáé ùò íßêç ôçò åëëçíéêÞò ðíåõìáôéêÞò ðáñÜäïóçò ðïõ åõíïïýóå ôçí áðüäïóç ôùí éåñþí ìïñöþí Ýíáíôé ôçò áíåéêïíéêÞò áóéáôéêÞò ðáñÜäïóçò. Ç áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ôåñìÜôéóå ôéò Ýñéäåò ìåôáîý ôùí ðéóôþí ôçò áõôïêñáôïñßáò êáé åãêáéíßáóå ìéá ðåñßïäï ãüíéìçò óõíåñãáóßáò ôïõ êñÜôïõò ìå ôçí Åêêëçóßá, ðïõ ìðüñåóå óôç óõíÝ÷åéá íá áöïóéùèåß óôï éåñáðïóôïëéêü ôçò Ýñãï. ¸íá áîéïóçìåßùôï öáéíüìåíï ðïõ ðáñáôçñÞèçêå ìåôÜ ôïí ôåñìáôéóìü ôçò Åéêïíïìá÷ßáò Þôáí ï ðïëëáðëáóéáóìüò êáé ï ðëïõôéóìüò ôùí ìïíáóôçñéþí. ÐáñÜëëçëá ðåñéïñßóôçêáí ïé õðåñâïëÝò óôç ëáôñåßá ôùí åéêüíùí. ÃåíéêÜ ìåôÜ áð' áõôÞ ôçí ôáñáãìÝíç ðåñßïäï, Üñ÷éóå 101 ìéá êáéíïýñéá åðï÷Þ áêìÞò óôï ÂõæÜíôéï.

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

3. Ç âáóéëåßá ôïõ Ìé÷áÞë ô êáé ç áõãÞ ôçò ÍÝáò Åðï÷Þò Ðåñßëçøç á. ¸íáñîç ôçò ÍÝáò Åðï÷Þò Óôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ Ìé÷áÞë ô Üñ÷éóå ç áíÜðôõîç ôçò äýíáìçò ôïõ Âõæáíôßïõ. ÌåôÜ ôçí áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ôï 843 ôï âõæáíôéíü êñÜôïò âåëôßùóå ôçí Üìõíá ôïõ êáôÜ ôùí ÁñÜâùí êáé áó÷ïëÞèçêå ìå ôá Ýñãá ôïõ ðïëéôéóìïý. ÊïíôÜ óôïí áõôïêñÜôïñá Þôáí ï êáßóáñáò ÂÜñäáò, ï ïðïßïò Ýðáéîå êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí åóùôåñéêÞ êáé åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, êáèþò åðßóçò êáé óôïí ôïìÝá ôùí ÃñáììÜôùí êáé ôùí Åðéóôçìþí. â. ºäñõóç ôçò ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò Ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ÂÜñäá éäñýèçêå ç áíþôåñç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò (ÐáíåðéóôÞìéï) óôçí Êùí/ðïëç, ôç äéåýèõíóç ôçò ïðïßáò áíÝëáâå ï äéÜóçìïò åðéóôÞìïíáò ôçò åðï÷Þò ôïõ ËÝùí ï Öéëüóïöïò Þ Ìáèçìáôéêüò. Ç Ó÷ïëÞ Ýãéíå ôï åðßêåíôñï Ýíôïíçò ðíåõìáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò, ðïõ ðñïåôïßìáóå ôçí áíáâßùóç ôùí áñ÷áßùí ãñáììÜôùí óôá ÷ñüíéá ôïõ Êùí/íïõ Æ´ ÐïñöõñïãÝííçôïõ. ã. ÅíäéáöÝñïí ãéá ôïõò êëáóéêïýò Ôçí åðï÷Þ áõôÞ ïé ëüãéïé åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôïõò êëáóéêïýò óõããñáöåßò, áíáæçôïýí, óõëëÝãïõí, ìåëåôïýí êáé áíôéãñÜöïõí ÷åéñüãñáöÜ ôïõò. Ï ðéï áîéüëïãïò áð' áõôïýò Þôáí ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò, ï ïðïßïò óõíÝãñáøå ôç "Ìõñéüâéâëï", Ýíá ëåîéêü, ïìéëßåò êáé èåïëïãéêÜ Ýñãá êáé õðü ôçí çãåóßá ôïõ Ýãéíå ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÓëÜâùí. ä. Áñáâéêïß ðüëåìïé êáé åðéêÞ ðïßçóç Áðü ôïí 7ï Ýùò ôïí 9ï áé. ôï ÂõæÜíôéï âñéóêüôáí óå èÝóç Üìõíáò áðÝíáíôé óôïõò ¢ñáâåò, ïé ïðïßïé Ýêáíáí óõ÷íÝò åðéäñïìÝò êáé ëåçëáóßåò êõñßùò óôéò ìéêñáóéáôéêÝò åðáñ÷ßåò. ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôïõ Áìïñßïõ ôï 838, ï áõôïêñÜôïñáò Èåüöéëïò ðñïóðÜèçóå íá êÜíåé ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá ÷ñéóôéáíþí êáôÜ ôïõ ÉóëÜì, áëëÜ ÷ùñßò åðéôõ÷ßá. Ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç åíßó÷õóå ôçí ÜìõíÜ ôçò óôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ìå ôçí ôïðïèÝôçóç áêñéôþí ó' áõôÜ, ãéá íá ôá õðåñáóðßæïíôáé Üìåóá. Áñãüôåñá Üñ÷éóå ç âõæáíôéíÞ áíôåðßèåóç ìå óçìáíôéêÝò åðéôõ÷ßåò. Ïé óõíå÷åßò ðüëåìïé ìå ôïõò ¢ñáâåò êáé ç ãåííáßá áíôéìåôþðéóÞ ôïõò áðü ôïõò áêñßôåò ðñïêáëïýóáí ôï èáõìáóìü ôïõ ëáïý, ðïõ äéáìüñöùóå ôç âõæáíôéíÞ åðéêÞ ðïßçóç ãéá íá åîõìíÞóåé ôá êáôïñèþìáôÜ ôïõò. Ôá óçìáíôéêüôåñá Ýðç åßíáé ôïõ ÄéãåíÞ Áêñßôá êáé ôïõ Áñìïýñç. Ôá Ýðç áõôÜ ôá Ýøáëëáí ðåñéöåñüìåíïé ôñáãïõäéóôÝò óôéò åðáñ÷ßåò ôçò Ì.Áóßáò êáé åßíáé ôá ðéï óçìáíôéêÜ äåßãìáôá ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò ôùí Âõæáíôéíþí, üðùò ìáò ðëçñïöïñåß ï åðßóêïðïò Êáéóáñåßáò êáé ëüãéïò ÁñÝèáò. ÐáñÜëëçëá áíáðôõóóüôáí êáé ç ëüãéá Ãñáììáôåßá.

102

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. ¸íáñîç ôçò ÍÝáò Åðï÷Þò

717 – 1025

 842 - 867: ÌÉ×ÁÇË Ã´ o áíÜðôõîç äýíáìçò Âõæáíôßïõ  843: ÏñéóôéêÞ áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ÁðïôåëÝóìáôá: 1) ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç áó÷ïëÞèçêå ìå ôçí Üìõíá êáôÜ ÁñÜâùí 2) " " " " ôá Ýñãá ôïõ ðïëéôéóìïý  855 - 866: Êáßóáñ ÂÁÑÄÁÓ o äéåýèõíóç êñáôéêþí õðïèÝóåùí    

â. ºäñõóç ôçò ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò ºäñõóç Ó×ÏËÇÓ ÌÁÃÍÁÕÑÁÓ ìå ðñùôïâïõëßá ÂÁÑÄÁ Äéåýèõíóç: ËÅÙÍ Ï ÖÉËÏÓÏÖÏÓ Þ ÌÁÈÇÌÁÔÉÊÏÓ: äéÜóçìïò åðéóôÞìïíáò Ó×ÏËÅÓ: Öéëïóïößáò, Ãåùìåôñßáò, Áóôñïíïìßáò, ÃñáììáôéêÞò ¸íôïíç ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá o ðñïåôïéìáóßá áíáâßùóçò áñ÷áßùí ãñáììÜôùí åðß Êùí/íïõ Æ´ ÐïñöõñïãÝííçôïõ.

ã. ÅíäéáöÝñïí ãéá ôïõò êëáóéêïýò  9ïò - 11ïò áé. o åíäéáöÝñïí ãéá ôïõò êëáóéêïýò  ËÏÃÉÏÉ: óõëëïãÞ, ìåëÝôç, áíôéãñáöÞ ÷åéñïãñÜöùí áñ÷áßáò ãñáììáôåßáò  ÖÙÔÉÏÓ o Ýñãá: 1) "Ìõñéüâéâëïò", 2) Ëåîéêü, 3) Ïìéëßåò, 4) èåïëïãéêÜ Ýñãá o õðü ôçí çãåóßá ôïõ Ýãéíå ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÓëÜâùí ä. Áñáâéêïß ðüëåìïé êáé åðéêÞ ðïßçóç 7ïò Ýùò ìÝóá 9ïõ áéþíá ÁÑÁÂÅÓ - åðéèÝóåéò, åéóâïëÝò, ëåçëáóßåò óôéò ìéêñáóéáôéêÝò åðáñ÷ßåò - 838: ¢ëùóç Áìïñßïõ >

ÂÕÆÁÍÔÉÏ - ¢ìõíá

- ÈÅÏÖÉËÏÓ: ðñïóðÜèåéá ãåíéêÞò óõììá÷ßáò êáôÜ ôïõ ÉóëÜì, áðü ÷ñéóôéáíïýò ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò o áðïôõ÷ßá - âõæáíôéíÞ áíôåðßèåóç: - 859: âõæáíôéíüò óôñáôüò ðÝñáóå ôïí ÅõöñÜôç - 863: " " íßêçóå ôïí åìßñç ôçò ÌåëéôçíÞò

 ÂõæáíôéíÞ åðéêÞ ðïßçóç: áðÞ÷çóç áãþíùí êáôÜ ÁñÜâùí  ÁêñéôéêÜ ôñáãïýäéá: o óõíôÝèçêáí áðü áíþíõìïõò ôñáãïõäïðïéïýò êáé o åîõìíïýóáí ôá êáôïñèþìáôá ôùí áêñéôþí o Ôá óçìáíôéêüôåñá: 1) ôï Ýðïò ôïõ ÄéãåíÞ Áêñßôá, 2) ôï 103 Üóìá ôïõ Áñìïýñç

USZR 2CIG

 Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Áêñßôåò: óôñáôéþôåò ôïõ Âõæáíôßïõ ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá (Üêñáé)  ÁíÜðôõîç ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò:

á) äçìþäçò Þ ëáúêüôñïðç Ôá óçìáíôéêüôåñá äåßãìáôÜ ôçò: ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá ðïõ øÜëëïíôáí áðü ðåñéðëáíþìåíïõò ôñáãïõäéóôÝò óôéò åðáñ÷ßåò ôçò Ì.Áóßáò â) Ëüãéá Ãñáììáôåßá Ôá Ýñãá ôçò äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïõò ëüãéïõò, äçëáäÞ ôïõò ìïñöùìÝíïõò. 

ÁÑÅÈÁÓ: åðßóêïðïò Êáéóáñåßáò, óðïõäáßïò ëüãéïò o ðëçñïöïñßåò ãéá ôá çñùéêÜ ôñáãïýäéá (áêñéôéêÜ)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Ó÷ïëÞ Ìáãíáýñáò (óåë. 36) Áíþôåñç ó÷ïëÞ (ÐáíåðéóôÞìéï) óôçí Êùí/ðïëç. Éäñýèçêå óôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ Ìé÷áÞë ô, ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ èåßïõ ôïõ, êáßóáñá ÂÜñäá. Ôç äéåýèõíóç ôçò ó÷ïëÞò áíÝëáâå ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò Þ Ìáèçìáôéêüò. Ôï ÐáíåðéóôÞìéï ðåñéëÜìâáíå ôéò ó÷ïëÝò: öéëïóïößáò, ãåùìåôñßáò, áóôñïíïìßáò êáé ãñáììáôéêÞò Ìõñéüâéâëïò (óåë. 36) Ôï óðïõäáéüôåñï Ýñãï ôïõ ðáôñéÜñ÷ç Öþôéïõ. ÐåñéÝ÷åé ðåñß ôá 300 öéëïëïãéêÜ äïêßìéá. Áêñßôåò (óåë. 37) Óôñáôéþôåò ôïõ Âõæáíôßïõ, ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá (:Üêñáé) ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò, êõñßùò áðü ôïí 9ï áé. Ýùò ôïí 11ï áé., åîáéôßáò ôùí åðéäñïìþí ôùí ÁñÜâùí.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ

104

"Áíáâßùóç ôùí áñ÷áßùí ãñáììÜôùí" (óåë. 36) Áðü ôçí åðï÷Þ ôçò äõíáóôåßáò ôïõ Áìïñßïõ êáé êõñßùò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò (9ïò - 11ïò áé.) Ýãéíå ìéá ðñïóðÜèåéá íá ìåëåôçèïýí ôá áñ÷áßá êåßìåíá. Ïé ëüãéïé ôçò åðï÷Þò îÝèáøáí áðü ôá ìïíáóôÞñéá ôá ÷åéñüãñáöá ôùí êëáóéêþí ãéá íá ôá ìåëåôÞóïõí, íá ôá ó÷ïëéÜóïõí, íá ôá áíôéãñÜøïõí êáé íá ôá ôáîéíïìÞóïõí óå êþäéêåò. Ïé ó÷ïëéáóôÝò êáôáãñÜøáíå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí êëáóéêþí Ýñãùí óå "åãêõêëïðáßäåéåò". Ç áîßá áõôÞò ôçò åñãáóßáò åßíáé ðïëý ìåãÜëç, ãéáôß Ýôóé óþèçêáí óçìáíôéêÜ áñ÷áßá êåßìåíá. "äçìþäçò Þ ëáúêüôñïðç ëïãïôå÷íßá" (óåë. 37) Ëïãïôå÷íßá ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ëáü êáé áðïäßäåôáé ìå ôç æùíôáíÞ ïìéëïýìåíç ãëþóóá ç ïðïßá åßíáé ðéï áðëÞ êáé åêöñáóôéêÞ áðü ôç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé ëüãéïé (: ìïñöùìÝíïé). Ç áñ÷Þ ôçò ôïðïèåôåßôáé óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ Ýùò ìÝóá ôïõ 10ïõ áé., ïðüôå áñ÷ßæåé íá äéáìïñöþíåôáé ç íåïåëëçíéêÞ ãëþóóá êáé ï íåïåëëçíéêüò ðïëéôéóìüò. Ôá óçìáíôéêüôåñá äåßãìáôá áõôÞò ôçò ëïãïôå÷íßáò åßíáé ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá.

USZR 2CIG

Ëüãéá Ãñáììáôåßá (óåë. 37) Ìå ôïí üñï áõôü åííïïýìå ôá ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá (ðïéçôéêÜ Þ ðåæÜ) ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí áðü ôïõò ëüãéïõò, äçëáäÞ ôïõò ìïñöùìÝíïõò. Áõôïß ÷ñçóéìïðïéïýóáí óôá Ýñãá ôïõò áñ÷éêÜ ôçí áñ÷áÀæïõóá ãëþóóá, äçëáäÞ ðñïóðáèïýóáí íá ìéìçèïýí ôçí áñ÷áßá áôôéêÞ äéÜëåêôï. Áñãüôåñá ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôçí êïéíÞ ãëþóóá ôçò åðï÷Þò, ç ïðïßá åß÷å áðïêëßóåéò Üëëïôå ðñïò ôç ëüãéá êáé Üëëïôå ðñïò ôç äçìþäç ãëþóóá. Ôï áñ÷áéüôåñï Ýñãï ôçò ëüãéáò íåïåëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò åßíáé ôï Ýðïò ôïõ Âáóéëåßïõ ÄéãåíÞ Áêñßôá.

717 – 1025

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ ÂÜñäáò (óåë. 36) Âõæáíôéíüò êáßóáñáò (; - 866). Êáôáãüôáí áðü ôçí Ðáöëáãïíßá êáé Þôáí áäåëöüò ôçò áõôïêñÜôåéñáò Èåïäþñáò êáé èåßïò ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô, óôïí ïðïßï áóêïýóå ìåãÜëç åðéññïÞ. Áíþôáôïò âõæáíôéíüò áîéùìáôïý÷ïò, ìåôÜ ôïí áõôïêñÜôïñá, ðïõ äéáäñáìÜôéóå óçìáíôéêü ñüëï óôçí åðï÷Þ ôïõ. Ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ éäñýèçêå ç ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò, óôçí ïðïßá Þôáí ÷ïñçãüò. [Ìáæß ìå ôïí Ìé÷áÞë ðÝôõ÷áí þóôå ï çãåìüíáò ôùí ÂïõëãÜñùí Âüñçò íá âáöôéóôåß ÷ñéóôéáíüò áðü âõæáíôéíü áñ÷éåñÝá, êé áõôÞ ç ðñÜîç ôïõ óõìâüëéæå ôçí åîÜñôçóç ôïõ íÝïõ çãåìüíá áðü ôçí Êùí/ðïëç. Ìáæß ìå ôï Ìé÷áÞë åðßóçò åîåóôñÜôåõóáí Ýíáíôßïí ôùí ÁñÜâùí óôç Óõñßá êáé åß÷áí óçìáíôéêÝò åðéôõ÷ßåò.] Ìé÷áÞë ô (óåë. 36) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (842 - 867). Êáôáãüôáí áðü ôï Áìüñéï ôçò Öñõãßáò êáé áíÞêå óôç äõíáóôåßá ôïõ Áìïñßïõ. Ãéïò ôïõ áõôïêñÜôïñá Èåüöéëïõ (829 - 842) êáé ôçò Èåïäþñáò. Åðß ôùí çìåñþí ôïõ: 1) Üñ÷éóå ç áíÜðôõîç ôçò äýíáìçò ôïõ Âõæáíôßïõ, êáèþò åðéêñÜôçóå ãáëÞíç ìåôÜ ôç ëÞîç ôçò åéêïíïìá÷ßáò, 2) éäñýèçêå ç ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò, 3) áíÝêáìøå ç ïéêïíïìßá, 4) åê÷ñéóôéáíßóôçêáí ïé ÓëÜâïé êáé ïé Âïýëãáñïé. ËÝùí ï Öéëüóïöïò Þ Ìáèçìáôéêüò (óåë. 36) (ðåñ. 790 - 870). Âõæáíôéíüò óïöüò, äéÜóçìïò óôçí åðï÷Þ ôïõ. Óðïýäáóå êáé äßäáîå ÃñáììáôéêÞ, Öéëïóïößá, ÑçôïñéêÞ, ÌáèçìáôéêÜ, ÌïõóéêÞ êáé áóôñïíïìßá. ÅðåéäÞ åß÷å ìåãÜëç öÞìç ðñïóêëÞèçêå áðü ôï ÷áëßöç Áë Ìáìïýí íá äéäÜîåé óôç ÂáãäÜôç, áëëÜ áñíÞèçêå ôçí ðñüóêëçóç. ÕðÞñîå äéåõèõíôÞò ôçò Ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò êáé êáèçãçôÞò óôçí ßäéá Ó÷ïëÞ ðïëý óðïõäáßùí ðñïóùðéêïôÞôùí üðùò ï Öþôéïò. [Ðïëý óðïõäáßá Þôáí ç ðñïóöïñÜ ôïõ óôç äéÜäïóç êáé äéÜóùóç ôùí Ýñãùí ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí ìáèçìáôéêþí êáé áóôñïíüìùí.] Áë Ìáìïýí (óåë. 36) (786 - 833). ´Áñáâáò ×áëßöçò, Ýíáò áðü ôïõò áîéïëïãüôåñïõò çãåìüíåò ôçò åðï÷Þò ôïõ. ¸êáíå ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõ ôç ÂáãäÜôç. Ðïëéôåýôçêå ìå óýíåóç êé åíäéáöÝñèçêå ãéá ôç èñçóêåõôéêÞ åéñÞíåõóç óôï ìïõóïõëìáíéêü êüóìï. Èåñìüò ðñïóôÜôçò ôùí ÃñáììÜôùí, ìåñßìíçóå ãéá ôç äéÜäïóç ôçò åëëçíéêÞò êáé ðåñóéêÞò öéëïóïöéêÞò êáé åðéóôçìïíéêÞò óêÝøçò óôïí áñáâéêü êüóìï. Óçìáíôéêüôáôï åðßôåõãìÜ ôïõ Þôáí ç ßäñõóç ôïõ "Ïßêïõ ôçò Óïößáò" óôç ÂáãäÜôç, ðïõ Þôáí óõã÷ñüíùò Áêáäçìßá åðéóôçìþí, âéâëéïèÞêç êáé ìåôáöñáóôÞñéï óõããñáììÜôùí áðü ôá åëëçíéêÜ êáé ðåñóéêÜ óôá áñáâéêÜ. ÐñïóêÜëåóå ôï ËÝïíôá ôï Öéëüóïöï Þ Ìáèçìáôéêü íá äéäÜîåé óôç ÂáãäÜôç, áëëÜ áõôüò áñíÞèçêå ôçí ðñüóêëçóç.

105

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

106

Êùí/íïò Æ´ ÐïñöõñïãÝííçôïò (óåë. 36) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (913 - 959). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá. ¹ôáí ëüãéïò êáé óõããñáöÝáò, ï óçìáíôéêüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ âõæáíôéíïý åãêõêëïðáéäéóìïý êáé áðü ôïõò êýñéïõò åêöñáóôÝò ôïõ ðñþôïõ âõæáíôéíïý áíèñùðéóìïý. Ìåñßìíçóå ãéá ôçí áíáâßùóç ôùí áñ÷áßùí ãñáììÜôùí. ×Üñç ó' áõôüí äéáóþèçêå ìåãÜëïò áñéèìüò áñ÷áßùí êåéìÝíùí. [ÐïëëÜ Ýñãá ãñÜöôçêáí êáô' åíôïëÞ ôïõ êáé Ý÷ïõí åãêõêëïðáéäéêü ÷áñáêôÞñá (ð.÷.: "Ðåñß èåìÜôùí"). Ôï óðïõäáéüôåñï Ýñãï ôïõ öÝñåé ôï üíïìá: "Åêëïãáß" êáé åßíáé éóôïñéêÞ åãêõêëïðáßäåéá áðáíèéóìÜôùí áðü ôïõò áñ÷áßïõò éóôïñéêïýò (Èïõêõäßäç, Áñéáíü, Çñüäïôï ê.Ü.)] Èåüöéëïò (óåë. 36) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (829 - 842). ÁíÞêå óôç äõíáóôåßá ôïõ Áìïñßïõ. Óýæõãïò ôçò áõôïêñÜôåéñáò Èåïäþñáò êáé ðáôÝñáò ôïõ Ìé÷áÞë ô. ÕðÞñîå ï ôåëåõôáßïò åéêïíïìÜ÷ïò áõôïêñÜôïñáò êáé ç âáóéëåßá ôïõ óõíïäåýôçêå áðü äéùãìïýò ôùí åéêïíïëáôñþí. Óôá ÷ñüíéá ôïõ ôï ÂõæÜíôéï áíôéìåôþðéæå ôïõò ¢ñáâåò óå ÁíáôïëÞ êáé Äýóç. ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôïõ Áìïñßïõ (éäéáßôåñçò ðáôñßäáò ôïõ) áðü ôïõò ¢ñáâåò (838), ï Èåüöéëïò ðñïóðÜèçóå íá êéíçôïðïéÞóåé ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ôçò ÁíáôïëÞò êáé ôçò Äýóçò óå ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá êáôÜ ôïõ ÉóëÜì, ó÷Ýäéï ðïõ üìùò ôåëéêÜ äåí ðÝôõ÷å. ÁñÝèáò (óåë. 37) Âõæáíôéíüò êëçñéêüò êáé ëüãéïò, áñ÷éåðßóêïðïò Êáéóáñåßáò. ÃåííÞèçêå óôçí ÐÜôñá, ðåñßðïõ ôï 850 êáé ðÝèáíå óôçí Êùí/ðïëç ôï 944 ðåñßðïõ. ÁíÞêåé óôïí "ðñþôï âõæáíôéíü áíèñùðéóìü" ôïí ïðïßï åãêáéíßáóå ï Öþôéïò. Ìïñöþèçêå óôçí Êùí/ðïëç, üðïõ åß÷å äÜóêáëï ôï ËÝïíôá ôï Ìáèçìáôéêü. Ï ÁñÝèáò óõãêÝíôñùíå êáé ðáñÜããåëíå íá áíôéãñáöïýí ãéá ëïãáñéáóìü ôïõ ÷åéñüãñáöá ðïëëþí åêêëçóéáóôéêþí êáé êïóìéêþí óõããñáöÝùí áðü ðñïóåêôéêïýò êáëëéãñÜöïõò áíôéãñáöåßò, ìå áðïôÝëåóìá íá äéáóþóåé ðïëëÜ áñ÷áßá êåßìåíá. Óôá ðåñéèþñéá ðïëëþí áíôéãñÜöùí ï ßäéïò ï ÁñÝèáò óçìåßùíå äéêÜ ôïõ ó÷üëéá, ðïõ ìáñôõñïýí ôç ìåãÜëç ôïõ ìüñöùóç êáé ôï êñéôéêü ôïõ ðíåýìá. Öþôéïò (óåë. 36) (820 - 891). ÐáôñéÜñ÷çò Êùí/ðïëçò, ìßá áðü ôéò ðéï óçìáíôéêÝò ìïñöÝò ôïõ ðíåõìáôéêïý êáé åêêëçóéáóôéêïý âßïõ êáôÜ ôç âõæáíôéíÞ ðåñßïäï. Ç ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ åðçñÝáóå áðïöáóé-óôéêÜ ôéò ó÷Ýóåéò Åêêëçóßáò êáé Ðïëéôåßáò óôï ÂõæÜíôéï, ôéò ó÷Ýóåéò Âõæáíôßïõ êáé ÓëÜâùí ìå ôç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý êáé ôéò ó÷Ýóåéò ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò. Ùò ëüãéïò åß÷å óðÜíéá ðíåõìáôéêÜ ðñïóüíôá. ÌåëÝôçóå Öéëïóïößá, Èåïëïãßá, ÌáèçìáôéêÜ, ËïãéêÞ, Öéëïëïãßá, ÑçôïñéêÞ, ÉáôñéêÞ, ÖõóéêÞ êáé ãåíéêüôåñá êÜèå åðéóôÞìç ôçò åðï÷Þò ôïõ. Ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôïõ åßíáé ç "Ìõñéüâéâëïò", ðïõ ðåñéÝ÷åé ãýñù óôá 300 öéëïëïãéêÜ äïêßìéá. ¸ãñáøå åðßóçò Ýíá ëåîéêü, ïìéëßåò êá èåïëïãéêÜ Ýñãá.

USZR 2CIG

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

842 - 867

Âáóéëåßá Ìé÷áÞë ô (äõíáóôåßá Áìïñßïõ)

867 - 1025

ÌáêåäïíéêÞ Äõíáóôåßá

855 - 866

Êáßóáñ ÂÜñäáò o äéåýèõíóç êñáôéêþí õðïèÝóåùí

830 829 - 842

717 – 1025

Ðñüóêëçóç ËÝïíôïò Öéëïóüöïõ óôç ÂáãäÜôç áðü ôï ÷áëßöç Áë Ìáìïýí - áðüññéøç ðñüóêëçóçò Âáóéëåßá Èåüöéëïõ (äõíáóôåßá Áìïñßïõ)

838

¢ëùóç Áìïñßïõ

859

- Áíôåðßèåóç âõæáíôéíïý óôñáôïý êáôÜ ÁñÜâùí - äéÜâáóç ôïõ ÅõöñÜôç

863

¹ôôá åìßñç ÌåëéôçíÞò áðü âõæáíôéíü óôñáôü

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéá Þôáí ç åóùôåñéêÞ ïñãÜíùóç ôçò áíþôåñçò ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò êáé ìå ðïéïõò ôñüðïõò ï êáßóáñ ÂÜñäáò óõíÝâáëå óôçí ðñüïäï ôùí åðéóôçìþí, óýìöùíá ìå ôï ó÷åôéêü êåßìåíï; Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôùí Óõíå÷éóôþí ôïõ ÈåïöÜíç êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò, äßíïíôÜò ìáò åðéðëÝïí ðëçñïöïñßåò ãéá ôç åóùôåñéêÞ ôçò ïñãÜíùóç êáé ôï ñüëï ôïõ êáßóáñá ÂÜñäá. Ç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò Þôáí áíþôåñç ó÷ïëÞ (: ÐáíåðéóôÞìéï), éäñýèçêå óôçí Êùí/ðïëç, óôá ÷ñüíéá ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ êáßóáñá ÂÜñäá. Áðïôåëïýíôáí áðü ôìÞìáôá Öéëïóïößáò, Ãåùìåôñßáò, Áóôñïíïìßáò êáé ÁñéèìçôéêÞò. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï ôç äéåýèõíóç ôçò Ó÷ïëÞò åß÷å ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò. Ôçí Ýäñá ôïõ ôìÞìáôïò ôçò Ãåùìåôñßáò ôçí åß÷å ï êáèçãçôÞò Èåüäùñïò, ôçí Ýäñá ôïõ ôìÞìáôïò ôçò Áóôñïíïìßáò ï ÈåïäÞãéïò êáé ôçí Ýäñá ôïõ ôìÞìáôïò ôçò ÃñáììáôéêÞò ï êáèçãçôÞò ÊïìçôÜò. Ïé êáèçãçôÝò áõôïß óõíåñãÜæïíôáí óôåíÜ ìå ôï ËÝïíôá. Óôï êåßìåíï åðßóçò áíáöÝñåôáé ìå ðïéïõò ôñüðïõò ï êáßóáñ ÂÜñäáò óõíÝâáëå óôçí ðñüïäï ôùí åðéóôçìþí: Ýêáíå ëïéðüí ãåííáéüäùñåò ÷ïñçãßåò óôç ó÷ïëÞ êáé åíèÜññõíå ôéò êëßóåéò ôùí ôáëáíôïý÷ùí öïéôçôþí, êáé ôïõò åíßó÷õå ðñïöáíþò ïéêïíïìéêÜ (:õðïôñïößåò) êáé çèéêÜ (: Ýðáéíïò, âñÜâåõóç). 2. Ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò Þ Ìáèçìáôéêüò êáé ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò Þôáí ðáíåðéóôÞìïíåò ìå ðïëýðëåõñá ðíåõìáôéêÜ åíäéáöÝñïíôá. Ðïý öáßíåôáé áõôü; Ðïéåò ìåãÜëåò ðñïóùðéêüôçôåò Üëëùí åðï÷þí óáò èõìßæïõí áõôÝò ïé äýï ðíåõìáôéêÝò ðñïóùðéêüôçôåò; Ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò êáé ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò åßíáé ðñáãìáôéêÜ áîéïèáýìáóôåò ðñïóùðéêüôçôåò ìå ðïëýðëåõñá ðíåõìáôéêÜ åíäéáöÝñïíôá. ÐáíåðéóôÞìïíåò, ðïõ ìå ôï 107 Ýñãï ôïõò öþôéóáí ôïí êüóìï. Êé áõôü öáßíåôáé áð' ôá åîÞò:

USZR 2CIG

á) Ï ËÝùí óðïýäáóå êáé äßäáîå Öéëïóïößá, ÌáèçìáôéêÜ, Áóôñïíïìßá, ÑçôïñéêÞ êáé ÌïõóéêÞ. ÕðÞñîå äéåõèõíôÞò ôçò áíþôåñçò Ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò êáé êáèçãçôÞò ðïëý Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ óðïõäáßùí ðñïóùðéêïôÞôùí, üðùò ï Öþôéïò. â) Ï Öþôéïò ìåëÝôçóå Öéëïóïößá, Èåïëïãßá, ÌáèçìáôéêÜ, ËïãéêÞ, Öéëïëïãßá, ÑçôïñéêÞ, ÉáôñéêÞ, ÖõóéêÞ êáé ãåíéêüôåñá êÜèå åðéóôÞìç ôçò åðï÷Þò ôïõ. ¸ãñáøå ôç "Ìõñéüâéâëï" ðïõ ðåñéÝ÷åé ðåñß ôá 300 öéëïëïãéêÜ äïêßìéá, Ýíá ëåîéêü, ïìéëßåò êáé èåïëïãéêÜ Ýñãá. ÁõôÝò ïé äýï ðñïóùðéêüôçôåò ìáò èõìßæïõí êáé êÜðïéåò ðñïóùðéêüôçôåò Üëëùí åðï÷þí ðïõ Þôáí êé áõôïß ðáíåðéóôÞìïíåò: Óôçí êëáóéêÞ åðï÷Þ ÷áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ï ÁñéóôïôÝëçò, ï ïðïßïò Þôáí Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò óôï÷áóôÝò üëùí ôùí åðï÷þí, èåìåëéùôÞò êáé ðñüäñïìïò ðëÞèïõò ðáëáéüôåñùí êáé íåüôåñùí åðéóôçìïíéêþí êëÜäùí, üðùò: Öéëïóïößá, ËïãéêÞ, Êïóìïëïãßá, Âéïëïãßá, Æùïëïãßá, Öõôïëïãßá, Øõ÷ïëïãßá, ÐïëéôéêÞ, ÇèéêÞ, ÌåôáöõóéêÞ, ÑçôïñéêÞ êáé ÐïéçôéêÞ ôÝ÷íç. Óôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò åðßóçò ðáíåðéóôÞìïíåò Þôáí ï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé êáé ï Ìé÷áÞë ¢ããåëïò. á) Ï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé Þôáí æùãñÜöïò, ãëýðôçò, áñ÷éôÝêôïíáò, ìç÷áíéêüò, áíáôüìïò, ìïõóéêüò, ðïéçôÞò, óôï÷áóôÞò êáé åñåõíçôÞò. â) Ï Ìé÷áÞë ¢ããåëïò Þôáí ãëýðôçò, æùãñÜöïò, áñ÷éôÝêôïíáò, ðïëåïäüìïò êáé ðïéçôÞò Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò äçìéïõñãïýò ôçò ÁíáãÝííçóçò. ÓÞìåñá, äåí õðÜñ÷ïõí ðáíåðéóôÞìïíåò äéáíïïýìåíïé, ãéáôß ç åðï÷Þ ìáò áðáéôåß áõóôçñÞ åîåéäßêåõóç. 3. Íá ðåñéãñÜøåéò ôéò ëåðôïìÝñåéåò ôçò åéêüíáò ìå ôçí ðáñÜóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý ëüãéïõ - áíôéãñáöÝá êáé íá óõãêñßíåéò ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá ðïõ äéÝèåôå ìå áõôÜ ðïõ äéáèÝôåé Ýíáò óýã÷ñïíïò ëüãéïò êáé óõããñáöÝáò. Ç åéêüíá ìå ôçí ðáñÜóôáóç ôïõ ðñïöÞôç ¸óäñá åßíáé ìéêñïãñáößá ÷åéñïãñÜöïõ ôçò ËáõñåíôéáíÞò ÂéâëéïèÞêçò ôçò Öëùñåíôßáò. Åßíáé ìßá Ýììåóç ðçãÞ ðïõ óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôï åíäéáöÝñïí ôùí ëïãßùí êáôÜ ôç ìåóïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï íá ìåëåôïýí êáé íá áíôéãñÜöïõí ÷åéñüãñáöá ìå Ýñãá ôçò áñ÷áßáò ãñáììáôåßáò. Óôçí åéêüíá âëÝðïõìå Ýíáí âõæáíôéíü ëüãéï - áíôéãñáöÝá íá êÜèåôáé óå Ýíá êÜèéóìá êáé íá ãñÜöåé. Ç óôÜóç ôïõ äå öáßíåôáé íá åßíáé Üíåôç, ãéáôß Ý÷åé ôï ÷åéñüãñáöï óôá ãüíáôÜ ôïõ êáé áíáãêÜæåôáé íá óêýâåé ãéá íá ãñÜøåé. Ôá ðüäéá ôïõ óôçñßæïíôáé óå Ýíá óêáìíß. ÁðÝíáíôß ôïõ Ý÷åé Ýíá áíáëüãéï Þ âéâëéïóôÜôç, ìå ôï âéâëßï ðïõ áíôéãñÜöåé ï ëüãéïò áíïé÷ôü. Óôï âÜèïò öáßíåôáé Ýíá íôïõëÜðé - âéâëéïèÞêç. Óõìðåñáßíïõìå üôé ïé óõíèÞêåò åñãáóßáò ôùí ëïãßùí - áíôéãñáöÝùí Þôáí ðïëý äýóêïëåò êáé ç åñãáóßá ôïõò ðïëý êïõñáóôéêÞ. ÓÞìåñá ïé ëüãéïé êáé óõããñáöåßò äéáèÝôïõí ðïëý Üíåôá ìÝóá åñãáóßáò: Üíåôá ãñáöåßá êáé åîåëéãìÝíá ìÝóá ãñáöÞò, üðùò ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò. 4. Áöïý ìåëåôÞóåéò ìå ðñïóï÷Þ ôï áðüóðáóìá áðü ôç âéïãñáößá ôïõ Éãíáôßïõ, íá åðéóçìÜíåéò ôéò áñåôÝò - ðñïûðïèÝóåéò ðïõ åîáóöÜëéæáí êïéíùíéêÞ áíÜäåéîç óôï ÂõæÜíôéï êáôÜ ôïí 9ï áé. êáé íá ôéò óõãêñßíåéò ìå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ðïõ ïäçãïýóáí óôçí êïéíùíéêÞ êáôáîßùóç óôçí êëáóéêÞ ÁèÞíá, óýìöùíá ìå ôïí ÅðéôÜöéï ôïõ ÐåñéêëÞ (Èïõêõäßäçò). Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ÍéêÞôá ôïõ Ðáöëáãüíïò "Âßïò ôïõ 108 Éãíáôßïõ" êáé áíáöÝñåôáé óôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ Öùôßïõ. Åßíáé ìßá Üìåóç ðçãÞ ðïõ

USZR 2CIG

óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò ðëçñïöïñåß ëåðôïìåñÝóôåñá ãéá ôç ìüñöùóç êáé ôá ðíåõìáôéêÜ ðñïóüíôá ôïõ óðïõäáßïõ áõôïý ëüãéïõ. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, óôï ÂõæÜíôéï êáôÜ ôïí 9ï áé. ïé áñåôÝò - ðñïûðïèÝóåéò ðïõ åîáóöÜëéæáí óå êÜðïéïí êïéíùíéêÞ êáôáîßùóç êáé áíÜäåéîç Þôáí: ç áñéóôïêñáôéêÞ êáôáãùãÞ, ï ðëïýôïò, ôï ôáëÝíôï êáé ç áêïßìçôç äñáóôçñéüôçôá (üðùò ï Öþôéïò). Óôçí êëáóéêÞ ÁèÞíá, óýìöùíá ìå ôá ëåãüìåíá ôïõ ÐåñéêëÞ óôïí "ÅðéôÜöéï", ðïõ ðåñéëáìâÜíåôáé óôçí Éóôïñßá ôïõ Èïõêõäßäç, óôï êåöÜëáéï 37, ìïíáäéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ôçí êïéíùíéêÞ êáôáîßùóç êáé áíÜäåéîç êÜðïéïõ Þôáí ç ðñïóùðéêÞ ôïõ áîßá, ç äéÜêñéóç ðïõ èá ðåôý÷åé êÜðïéïò óôïí ôïìÝá ôïõ, áñêåß âÝâáéá íá åß÷å ðëÞñç ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá. Ôï ÷ñÞìá êáé ç êáôáãùãÞ äåí Ýðáéæáí êáèïñéóôéêü ñüëï: "êáôÜ äÝ ôÞí áîßùóéí, ùò Ýêáóôïò

717 – 1025

åí ôù åõäïêéìåß, ïõê áðü ìÝñïõò ôü ðëÝïí åò ôÜ êïéíÜ Þ áð' áñåôÞò ðñïôéìÜôáé, ïõä' áõ êáôÜ ðåíßáí, Ý÷ùí ãÝ ôé áãáèüí äñÜóáé ôÞí ðüëéí, áîéþìáôïò áöáíåßá êåêþëõôáé"

(=åíþ ãéá ôç äçìüóéá áíÜäåéîç áíÜëïãá ìå ôçí ðñïêïðÞ ôïõ êáèåíüò óå êÜôé, ðñïôéìÜôáé óôá äçìüóéá áîéþìáôá, ü÷é ôüóï áðü ôç óåéñÜ (:ôÜîç) ôïõ, üóï áðü ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ, ïýôå ðÜëé áí êÜðïéïò åßíáé öôù÷üò, åöüóïí âÝâáéá ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé êÜôé êáëü óôçí ðüëç, åìðïäßæåôáé ëüãù ôçò áóçìüôçôáò ôçò êïéíùíéêÞò ôïõ èÝóçò). 5. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí áêñéôþí êáé ôéò ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôïõò ¢ñáâåò ìáò äßíïõí ôï ôñáãïýäé ôïõ Áñìïýñç êáé ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôï âéâëßï Êåßìåíá ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò ôçò ´ Ãõìíáóßïõ; Ôï ôñáãïýäé ôïõ Áñìïýñç åßíáé Ýíá óýíôïìï Ýðïò, ðïõ áíáöÝñåôáé óôç äéÜâáóç ôïõ ðïôáìïý ÅõöñÜôç áðü Ýíá íåáñü ðïëåìéóôÞ ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý, ìåôÜ áðü ìéá ðñïêëçôéêÞ êáé åéñùíéêÞ óõìðåñéöïñÜ åíüò ¢ñáâá (Óáñáêçíïý). Óýìöùíá ìå ôï âõæáíôéíïëüãï Åñ. ÃêñåãêïõÜñ, ôï Üóìá áõôü óõíôÜ÷èçêå áðü ìá÷çôÞ ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáé áðç÷åß ôç âáèéÜ óõãêßíçóç ôùí âõæáíôéíþí ãéá ôçí çñùéêÞ áíôåðßèåóç êáôÜ ôùí ÁñÜâùí óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. Åßíáé ìßá Ýììåóç ðçãÞ ðïõ óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôïõò áêñßôåò êáé ôïõò áãþíåò ôïõò. Ïé áêñßôåò Þôáí óôñáôéþôåò ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá (Üêñáé) ôïõ Âõæáíôßïõ áðü ôïí 9ï Ýùò ôïí 11ï áé. åîáéôßáò ôùí óêëçñþí áãþíùí ôùí âõæáíôéíþí óôéò ðåñéï÷Ýò áõôÝò êáôÜ ôùí ÁñÜâùí (Óáñáêçíþí). Ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá ãéá íá áíá÷áéôßóåé ôéò åðéäñïìÝò ôùí ÁñÜâùí, åìðéóôåýèçêå ôç öñïýñçóç ôùí óõíüñùí óôïõò áêñßôåò. Ôïõò ðáñá÷þñçóå ìåãÜëá áãñïêôÞìáôá ãéá íá ôá êáëëéåñãïýí, ÷ùñßò íá ðëçñþíïõí öüñïõò, ìå ôçí õðï÷ñÝùóç üìùò íá áðïêñïýïõí ôéò å÷èñéêÝò åðéèÝóåéò. Ïé áêñßôåò Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé áðü ôéò óõíèÞêåò íá æïõí óå äéáñêÞ ðïëåìéêÞ åôïéìüôçôá. ¼ôáí üìùò äåí ðïëåìïýóáí, ãõìíÜæïíôáí Þ óõììåôåß÷áí óå åðéêßíäõíá êõíÞãéá Üãñéùí æþùí, üðïõ åðéäåßêíõáí åêôüò áðü äåîéïôå÷íßá, ôüëìç êáé áíäñåßá. Åêôüò áðü ôï êõíÞãé áó÷ïëïýíôáí êáé ìå ôçí êáëëéÝñãåéá ôùí êôçìÜôùí ôïõò. Ðïëýôéìïé óýíôñïöïß ôïõò ó' áõôÝò ôéò äñáóôçñéüôçôåò Þôáí ôá üðëá, ôï óêõëß êáé ôï Üëïãï. Ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí Âõæáíôéíþí êáé ôùí ÁñÜâùí, ãåíéêÜ, Þôáí Üëëïôå å÷èñéêÝò êáé Üëëïôå åéñçíéêÝò. Óôéò åéñçíéêÝò ðåñéüäïõò áíÝðôõóóáí åìðïñéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò ó÷Ýóåéò (óåë. 22 ó÷ïë. Âéâëßïõ). ÐïëëÝò öïñÝò ãßíïíôáí êáé åðéãáìßåò ìåôáîý ôïõò, üðùò ï ÄéãåíÞò Áêñßôáò (ðïõ Þôáí ãéïò ôïõ Åìßñç ôçò Óõñßáò Ìïõóïýñ êáé ôçò ÅéñÞíçò, êüñçò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôçãïý Áíäñüíéêïõ). Áêüìá êáé 109 ç ãëþóóá ôùí áêñéôþí Þôáí Ýíá ìåéêôü éäßùìá ìå ðïëëÜ äÜíåéá áðü ôïõò ãåßôïíåò.

USZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 1. Ãéá ðïéïõò ëüãïõò èåùñåßôáé ç âáóéëåßá ôïõ Ìé÷áÞë ô ç áñ÷Þ ìéáò ÍÝáò Åðï÷Þò; Ç âáóéëåßá ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô (842 - 867) èåùñåßôáé ùò áñ÷Þ ìéáò ÍÝáò Åðï÷Þò, ãéáôß áðü ôüôå Üñ÷éóå ç áíÜðôõîç ôçò äýíáìçò ôïõ Âõæáíôßïõ (ç ïðïßá Ýöôáóå óôï áðïêïñýöùìÜ ôçò êáôÜ ôç ÌáêåäïíéêÞ Äõíáóôåßá). ÌåôÜ ôçí áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ôï 843 ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç âåëôßùóå ôçí ÜìõíÜ ôçò êáôÜ ôùí ÁñÜâùí êáé áó÷ïëÞèçêå ìå ôá Ýñãá ôïõ ðïëéôéóìïý. ÓõãêåêñéìÝíá åðß ôçò åðï÷Þò ôïõ Ìé÷áÞë ô: 1) Éäñýèçêå ç áíþôåñç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò (ÐáíåðéóôÞìéï), üðïõ áíáðôýè÷çêå Ýíôïíç ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá. 2) Ïé ëüãéïé Üñ÷éóáí íá áíáæçôïýí, íá óõëëÝãïõí, íá ìåëåôïýí êáé íá áíôéãñÜöïõí ÷åéñüãñáöá ìå Ýñãá ôçò áñ÷áßáò ãñáììáôåßáò. 3) ÃñÜöôçêáí óðïõäáßá Ýñãá üðùò ç "Ìõñéüâéâëïò" ôïõ Öùôßïõ. 4) Âåëôéþèçêå ç Üìõíá óôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ôçò áõôïêñáôïñßáò ìå ôçí ôïðïèÝôçóç ôùí áêñéôþí ó’ áõôÜ. 5) ¢ñ÷éóå ç áíôåðßèåóç ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáôÜ ôùí ÁñÜâùí. 6) ¢ñ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ç ÍåïåëëçíéêÞ Ëïãïôå÷íßá (äçìþäçò êáé ëüãéá). ×áñáêôçñéóôéêÜ äåßãìáôá ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò åßíáé ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá. 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï óõããñáöéêü Ýñãï ôïõ ðáôñéÜñ÷ç Öùôßïõ; Ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò Þôáí ìéá åîÝ÷ïõóá ðñïóùðéêüôçôá ìå ðïëëáðëÜ åíäéáöÝñïíôá êáé ðïéêßëï Ýñãï. Ùò ëüãéïò Ýãñáøå ðïëý óçìáíôéêÜ Ýñãá ìå êõñéüôåñï ôç "Ìõñéüâéâëï", ðïõ ðåñéåß÷å ðåñß ôá 300 öéëïëïãéêÜ äïêßìéá. Åðßóçò Ýãñáøå Ýíá ëåîéêü, ïìéëßåò êáé èåïëïãéêÜ Ýñãá. 3. Ðþò áíôÝäñáóáí ïé Âõæáíôéíïß ìåôÜ ôçí Üëùóç ôïõ Áìïñßïõ áðü ôïõò ¢ñáâåò; Ôï Áìüñéï Þôáí ôï éó÷õñüôåñï âõæáíôéíü öñïýñéï ôçò Ì.Áóßáò êáé ðáôñßäá ôçò Üñ÷ïõóáò äõíáóôåßáò (Áìïñßïõ). Ôï 838 êáôáóôñÜöçêå áðü ôïõò ¢ñáâåò. Ôï ãåãïíüò áõôü ðñïêÜëåóå éó÷õñüôáôç åíôýðùóç óôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõ Èåüöéëïõ. Ïé Âõæáíôéíïß áíôÝäñáóáí ùò åîÞò: 1. Ï áõôïêñÜôïñáò Èåüöéëïò ðñïóðÜèçóå íá êéíçôïðïéÞóåé ôïõò ×ñéóôéáíïýò ôçò ÁíáôïëÞò êáé ôçò Äýóçò óå ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá êáôÜ ôïõ ÉóëÜì, áëëÜ áðÝôõ÷å. 2. Åíßó÷õóáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ôïõ êñÜôïõò ìå ôçí ôïðïèÝôçóç áêñéôþí ó' áõôÜ, ãéá íá ôá õðåñáóðßæïíôáé. 3. Ëßãï áñãüôåñá Üñ÷éóå ç âõæáíôéíÞ áíôåðßèåóç. Ï âõæáíôéíüò óôñáôüò ðÝñáóå ôïí ÅõöñÜôç (859) êáé íßêçóå ôïí åìßñç ôçò ÌåëéôçíÞò (863). 4. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïõò áêñßôåò êáé ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá; Ïé áêñßôåò Þôáí óôñáôéþôåò ôïõ Âõæáíôßïõ, ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá (:Üêñáé) ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò, êõñßùò áðü ôïí 9ï áé. Ýùò ôïí 11ï áé., åîáéôßáò ôùí åðéäñïìþí ôùí ÁñÜâùí. Ïé óõíå÷åßò ðüëåìïé ôùí áêñéôþí óôá óýíïñá ìå ôïõò ¢ñáâåò êáé ç ãåííáéüôçôÜ ôïõò ðñïêáëïýóáí ôï èáõìáóìü ôïõ ëáïý ãé' áõôïýò êáé åíÝðíåõóå ðïëëïýò áíþíõìïõò ôñáãïõäïðïéïýò íá óõíèÝóïõí ôñáãïýäéá ãéá íá åîõìíÞóïõí ôá êáôïñèþìáôÜ ôïõò. ÁõôÜ ôá ôñáãïýäéá ôá Ýøáëëáí ðåñéöåñüìåíïé ôñáãïõäéóôÝò óôéò åðáñ÷ßåò ôçò Ì. Áóßáò êáé 110 èåùñïýíôáé ôá óçìáíôéêüôåñá äåßãìáôá ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò ôùí Âõæáíôéíþí, üðùò ìáò ðëçñïöïñåß ï åðßóêïðïò Êáéóáñåßáò êáé óðïõäáßïò ëüãéïò ÁñÝèáò.

USZR 2CIG

4. Ç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý óôïõò Ìïñáâïýò êáé ôïõò ÂïõëãÜñïõò

717 – 1025

Ðåñßëçøç á. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ìïñáâþí Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÓëÜâùí åßíáé Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá åðéôåýãìáôá ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý. Ï çãåìüíáò ôùí Ìïñáâþí, ÑáóôéóëÜâïò, æÞôçóå éåñáðïóôüëïõò áðü ôï ÂõæÜíôéï, ãéá íá äéäÜîïõí óôï ëáü ôïõ ôï ×ñéóôéáíéóìü ôï 862 /3, åðåéäÞ Þèåëå íá óôçñé÷ôåß ó' áõôü, åîáéôßáò ôçò áðåéëÞò ôùí Ãåñìáíþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí. Ï âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò Ìé÷áÞë ô êáé ï Öþôéïò áîéïëüãçóáí ðïëý èåôéêÜ áõôÞ ôçí ðñüôáóç êáé áíôáðïêñßèçêáí óôï áßôçìá óôÝëíïíôáò éåñáðïóôïëÞ óôç Ìïñáâßá ìå åðéêåöáëÞò ôïõò áäåëöïýò Êùí/íï (Êýñéëëï) êáé Ìåèüäéï, ïé ïðïßïé åðéôÝëåóáí ôï éåñáðïóôïëéêü ôïõò Ýñãï ìå ôåñÜóôéá åðéôõ÷ßá. Ï Êùí/íïò ìÜëéóôá åðéíüçóå ôï óëáâéêü áëöÜâçôï êáé ìåôÝöñáóå ôçí Áãßá ÃñáöÞ óôá óëáâéêÜ. â. Óçìáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý Ç óçìáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý Þôáí ðïëý ìåãÜëç êáé ãéá ôïõò ÓëÜâïõò êáé ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò. Ãéá ôïõò ÓëÜâïõò, äéüôé: 1) ç ÷ñÞóç ôçò óëáâéêÞò äéåõêüëõíå ôçí êáôáíüçóç ôïõ êçñýãìáôïò êáé ôçò Èåßáò Ëåéôïõñãßáò, 2) ï åê÷ñéóôéáíéóìüò óõíåôÝëåóå óôçí åíüôçôÜ ôïõò, ãéáôß åíßóxõóå ôçí êïéíüôçôá ôçò öõëÞò ìå ôçí êïéíüôçôá ôçò ðßóôçò. Ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò, äéüôé: 1) ðÝôõ÷å ôï éåñáðïóôïëéêü Ýñãï, 2) ïé äýï áäåëöïß ïñãÜíùóáí ôç óëáâéêÞ åêêëçóßá, 3) ïé ÓëÜâïé ìõÞèçêáí óôï ðïëéôéóôéêü óýóôçìá ôùí ÅëëÞíùí êáé ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý. ã. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí äåí Ýãéíå åéñçíéêÜ. Ï Âüñçò, çãåìüíáò ôùí ÂïõëãÜñùí, áðïöÜóéóå íá åê÷ñéóôéáíßóåé ôïõò õðçêüïõò ôïõ. Áñ÷éêÜ æÞôçóå éåñáðïóôüëïõò áðü ôçí Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò. Ó' áõôü üìùò áíôÝäñáóáí ïé âõæáíôéíïß, ðïõ Ýóôåéëáí óôñáôü êáé áíÜãêáóáí ôï Âüñç íá äå÷ôåß ôï ×ñéóôéáíéóìü áðü ôçí Êùí/ðïëç êáé íá âáðôéóôåß ï ßäéïò áðü ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë. Áñãüôåñá ï Âüñçò óôñÜöçêå ðÜëé ðñïò ôïí ðÜðá (åðåéäÞ åß÷å äõóáñåóôçèåß áðü ôï ãåãïíüò üôé ç äéïßêçóç ôçò ÂïõëãáñéêÞò Åêêëçóßáò áíáôÝèçêå óå Ýëëçíá åðßóêïðï) êáé ï ðÜðáò Ýêáíå íÝá åðÝìâáóç óôá æçôÞìáôá ôçò ÂïõëãáñéêÞò Åêêëçóßáò. Áõôü üìùò ðñïêÜëåóå ôç óýãêñïõóç ôùí äýï Åêêëçóéþí. Ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò õðåñáóðéæüìåíïò ôá óõìöÝñïíôá ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò êáôÞããåéëå ôçí åðÝìâáóç ôçò Ñþìçò óôç Âïõëãáñßá êáé êáôçãüñçóå ôç ñùìáúêÞ åêêëçóßá ãéá ëåéôïõñãéêÜ êáé äïãìáôéêÜ ëÜèç. Ç óýíïäïò ôïõ Ýôïõò 867 áíáèåìÜôéóå ôïí ðÜðá, áðÝññéøå ôï äüãìá filioque êáé êáôáäßêáóå ôçí åðÝìâáóç ôçò Ñþìçò óôç Âïõëãáñßá. (´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå ôï Ðñþôï Ó÷ßóìá). Ôï ðñüâëçìá ôçò åîÜñôçóçò ôçò ÂïõëãáñéêÞò Åêêëçóßáò êñßèçêå áðü ôçí ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ôïõ 870, ðïõ áðïöÜóéóå ïñéóôéêÜ ç ÂïõëãáñéêÞ Åêêëçóßá íá õðÜãåôáé óôï ðáôñéáñ÷åßï ôçò Êùí/ðïëçò. 111

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ  

á. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ìïñáâþí Åê÷ñéóôéáíéóìüò ÓëÜâùí: o ãåãïíüò ìÝãéóôçò óçìáóßáò ãéá ôï ÂõæÜíôéï 862/3: ÑÁÓÔÉÓËÁÂÏÓ: æÞôçóå éåñáðïóôüëïõò ãéá íá äéäÜîïõí ôï ×ñéóôéáíéóìü óôï ëáü ôïõ. ç åðéèõìßá ôïõ: Þèåëå íá óôçñé÷ôåß óôï ÂõæÜíôéï ï óêïðüò ôïõ: íá áðïêñïýóåé ôéò áðåéëÝò ôùí Ãåñìáíþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí.



ÌÉ×ÁÇË Ã´ êáé ÖÙÔÉÏÓ áíôéëÞöèçêáí ôá ïöÝëç ôçò ðñüôáóçò ãéá ôï ÂõæÜíôéï åðÝêôáóç åðéññïÞò êáé ðíåõìáôéêÞò áêôéíïâïëßáò óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç.



ÁíÜèåóç éåñáðïóôïëÞò óå ÊÙÍ/ÍÏ (ÊÕÑÉËËÏ) êáé ÌÅÈÏÄÉÏ



863: ÊÙÍ/ÍÏÓ êáé ÌÅÈÏÄÉÏÓ o Ìïñáâßá, åðéôÝëåóç éåñáðïóôïëÞò



ÊÙÍ/ÍÏÓ: o åðéíüçóå ôï óëáâéêü áëöÜâçôï o ìåôÝöñáóå óôá óëáâéêÜ ôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé ôá éåñÜ âéâëßá

1. 2. 3. 4.

â. Óçìáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý Ç ÷ñÞóç ôçò óëáâéêÞò: o äéåõêüëõíå ôïõò Ìïñáâïýò íá êáôáíïÞóïõí ôï êÞñõãìá êáé ôç Ëåéôïõñãßá o åîáóöÜëéóå ôåñÜóôéá åðéôõ÷ßá óôï éåñáðïóôïëéêü Ýñãï Ïé äýï áäåëöïß ïñãÜíùóáí ôç óëáâéêÞ åêêëçóßá (863 - 866) " " " ìýçóáí ôïõò ÓëÜâïõò óôï ðïëéôéóôéêü óýóôçìá ôùí ÅëëÞíùí êáé ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò óõíåôÝëåóå óôçí åíüôçôá ôùí ÓëÜâùí, ãéáôß åíßó÷õóå ôçí êïéíüôçôá ôçò öõëÞò ìå ôçí êïéíüôçôá ôçò ðßóôçò.

ã) Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí  Åê÷ñéóôéáíéóìüò ÂïõëãÜñùí: o óýãêñïõóç Âõæáíôßïõ ìå ðÜðá ÐÁÐÁÓ: o åðÝêôáóç åðéññïÞò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò óôçí Üìåóç ãåéôïíéÜ ôïõ Âõæáíôßïõ  Âõæáíôéíüò óôñáôüò: o õðï÷ñÝùóå ôï ÂÏÑÇ (çãåìüíá ôùí ÂïõëãÜñùí): á) íá äå÷ôåß ôï ×ñéóôéáíéóìü áðü Êùí/ðïëç â) íá âáðôéóôåß ï ßäéïò áðü ôïí Ìé÷áÞë (864) Áñãüôåñá:  ÂÏÑÇÓ: o ðñüóêëçóç ðÜðá  ÐÁÐÁÓ: o åðÝìâáóç óôá æçôÞìáôá ôçò ÂïõëãáñéêÞò Åêêëçóßáò  ÖÙÔÉÏÓ o êáôÞããåéëå ôçí åðÝìâáóç ôçò Ñþìçò óôç Âïõëãáñßá o êáôçãüñçóå ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ãéá ëåéôïõñãéêÜ êáé äïãìáôéêÜ ëÜèç óêïðüò ôïõ: ç õðåñÜóðéóç: á) ôçò áíåîáñôçóßáò ôçò ÂõæáíôéíÞò Åêêëçóßáò êáé â) ôùí æùôéêþí óõìöåñüíôùí ôïõ âõæ. êñÜôïõò 

112

USZR 2CIG





ÓÕÍÏÄÏÓ 867: o 1) áíáèåìÜôéóå ôïí ðÜðá o 2) áðÝññéøå ôï äüãìá filioque o 3) êáôáäßêáóå ôçí åðÝìâáóç ôçò Ñþìçò óôç Âïõëãáñßá

717 – 1025

ÓÕÍÏÄÏÓ 870: o ÁðïöÜóéóå: ç ÂïõëãáñéêÞ Åêêëçóßá íá õðÜãåôáé óôï Ðáôñéáñ÷åßï Êùí/ðïëçò

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ filioque (óåë. 39) Ëáôéíéêüò üñïò ðïõ óçìáßíåé: êáé áðü ôïí Õéü, ï ïðïßïò ðñïóôÝèçêå óôï "Óýìâïëï ôçò Ðßóôåùò" áðü ôç ÄõôéêÞ Åêêëçóßá, ãéá íá äçëþóåé üôé ôï ¢ãéï Ðíåýìá åêðïñåýåôáé ü÷é ìüíï áðü ôï Èåü áëëÜ êáé áðü ôïí Õéü (äçë. ôï ×ñéóôü). Áõôüò ï üñïò - äüãìá Þôáí ç êõñéüôåñç áéôßá ðïõ ðñïêëÞèçêå ôï Ðñþôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí. Óôç Óýíïäï ôïõ 867 áðïññßöèçêå áðü ôçí ÁíáôïëéêÞ Åêêëçóßá.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ ÑáóôéóëÜâïò (óåë. 39) Çãåìüíáò ôùí Ìïñáâþí. Ôï 862/3 æÞôçóå áðü ôï ÂõæÜíôéï éåñáðïóôüëïõò ãéá íá äéäÜîïõí óôï ëáü ôïõ ôï ×ñéóôéáíéóìü. Åðéèõìïýóå íá óôçñé÷ôåß óôï ÂõæÜíôéï ãéá íá áíôéóôáèìßóåé ôçí áðåéëÞ ôùí Ãåñìáíþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí. Ôï áßôçìÜ ôïõ éêáíïðïéÞèçêå, åöüóïí ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç Ýóôåéëå éåñáðïóôüëïõò ìå åðéêåöáëÞò ôïí Êýñéëëï êáé ôï Ìåèüäéï ãéá ôï óêïðü áõôü. Êùí/íïò (Êýñéëëïò) êáé Ìåèüäéïò (óåë. 39) ¢ãéïé. Âõæáíôéíïß áäåëöïß áðü ôç Èåóóáëïíßêç, ëüãéïé, éåñáðüóôïëïé ôùí ÓëÜâùí, äýï áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò ðñïóùðéêüôçôåò ôçò Åêêëçóßáò êáé ãåíéêüôåñá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. ¸ìðåéñïé äéðëùìÜôåò, ãíþñéæáí Üñéóôá ôç óëáâéêÞ êáé Üëëåò ãëþóóåò. Ï Êýñéëëïò óå üëç ôç æùÞ ôïõ Ýöåñå ôï âáðôéóôéêü ôïõ üíïìá Êùí/íïò. Ëßãï ðñéí ðåèÜíåé Ýãéíå ìïíá÷üò êáé ðÞñå ôï üíïìá Êýñéëëïò. ÕðÞñîå ìáèçôÞò ôïõ ËÝïíôá ôïõ Öéëüóïöïõ Þ Ìáèçìáôéêïý êáé ôïõ Öþôéïõ. Åß÷å åîáéñåôéêÞ ìüñöùóç êáé ìáæß ìå ôïí áäåëöü ôïõ èåùñïýíôáé äýï áðü ôïõò áíôéðñïóùðåõôéêüôåñïõò åêöñáóôÝò ôïõ âõæáíôéíïý áíèñùðéóìïý ôïõ 9ïõ áé. Ôï 863 ôïõò áíáôÝèçêå áðü ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô ç áðïóôïëÞ íá åê÷ñéóôéáíßóïõí ôïõò ÓëÜâïõò. Ïé äýï áäåëöïß Ýöåñáí åéò ðÝñáò ôçí áðïóôïëÞ ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá. Ï Êùí/íïò - Êýñéëëïò åðéíüçóå ôï óëáâéêü áëöÜâçôï, êáé áðÝäùóå ôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé ôá éåñÜ âéâëßá óôá óëáâéêÜ Büñçò (óåë. 39) (;-907). ÔóÜñïò ôùí âïõëãÜñùí (852-889), áðü ôïõò éêáíüôåñïõò çãåìüíåò ôçò ÷þñáò ôïõ, ãíùóôüò êõñßùò ãéá ôçí éóôïñéêÞ ôïõ áðüöáóç íá åðéâÜëåé êáé íá åäñáéþóåé ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí õðçêüùí ôïõ, áíïßãïíôáò Ýôóé ôï äñüìï óôçí ðíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéóôéêÞ åðéññïÞ ôïõ Âõæáíôßïõ. (ÌÝ÷ñé ôüôå ïé Âïýëãáñïé åß÷áí ìéá åèíéêÞ åéäùëïëáôñéêÞ èñçóêåßá). 113

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Áñ÷éêÜ ï Âüñçò óôñÜöçêå ðñïò ôçí Åêêëçóßá ôçò Ñþìçò êáé áõôü ðñïêÜëåóå ôç óýãêñïõóç ôïõ Âõæáíôßïõ ìå ôç Ñþìç êáé ôï Ðñþôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí. Ï Âüñçò áíáãêÜóôçêå áðü ôï âõæáíôéíü óôñáôü íá åêäéþîåé ôïõò ñùìáßïõò áðåóôáëìÝíïõò êáé íá äå÷ôåß ôïõò âõæáíôéíïýò áðåóôáëìÝíïõò. Âáöôßóôçêå áðü ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë êáé ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ. Áñãüôåñá, åðåéäÞ áðïãïçôåýôçêå áðü ôï ãåãïíüò üôé ç äéïßêçóç ôçò ÂïõëãáñéêÞò Åêêëçóßáò áíáôÝèçêå óå Ýëëçíá åðßóêïðï, óôñÜöçêå ðÜëé ðñïò ôç Ñþìç, åðéäéþêïíôáò íá áíåîáñôçôïðïéçèåß ç ÂïõëãáñéêÞ Åêêëçóßá áðü ôï ðáôñéáñ÷åßï ôçò Êùí/ðïëçò. ÔåëéêÜ, ìå áðüöáóç ôçò óõíüäïõ ôïõ 870 ç åêêëçóßá ôçò Âïõëãáñßáò õðÜ÷èçêå ïñéóôéêÜ óôç äéêáéïäïóßá ôïõ ðáôñéáñ÷åßïõ Êùí/ðïëçò. Ìïñáâßá (óåë. 39) Ðåñéï÷Þ óôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç. Áðïôåëåß ôï áíáôïëéêü ôìÞìá ôçò Ôóå÷ßáò. Âñßóêåôáé áíÜìåóá áðü ôç Âïçìßá, ôç Óéëåóßá, Óëïâáêßá êáé Áõóôñßá êáé äéáññÝåôáé áðü ôïí ðïôáìü ÌïñÜâá.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

863

Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÓëÜâùí

864

Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí

867

Óýíïäïò o áðüññéøç äüãìáôïò filioque

870

Óýíïäïò o Ç Åêêëçóßá ôçò Âïõëãáñßáò õðÜ÷èçêå ïñéóôéêÜ óôç äéêáéïäïóßá ôïõ Ðáôñéáñ÷åßïõ Êùí/ðïëçò.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Óå ðïéá Þ ðïéåò ãëþóóåò ðßóôåõáí áíôßóôïé÷á ïé åêðñüóùðïé ôçò ÑùìáúêÞò êáé ôçò ÂõæáíôéíÞò Åêêëçóßáò üôé Ýðñåðå íá åê÷ñéóôéáíßæïíôáé ïé îÝíïé ëáïß, óýìöùíá ìå ôï ðñþôï ðáñÜèåìá; Ôé óõìðåñáßíåéò áðü áõôÞ ôç óôÜóç ãéá ôç íïïôñïðßá ôùí äýï åêêëçóéþí êáé ôç óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôïõò Üëëïõò ëáïýò; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðü ôï "Âßï ôïõ Êùí/íïõ" êáé áíáöÝñåôáé óôç èåùñßá ôùí "ôñéþí éåñþí ãëùóóþí" ðïõ ðßóôåõå ç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá êáé óôçí áíáßñåóÞ ôçò áðü ôïí Êùí/íï - Êýñéëëï. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôçí áíôßäñáóç ðïõ ðñïêÜëåóå óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá ç åðéíüçóç ôïõ óëáâéêïý áëöáâÞôïõ áðü ôïí Êùí/íï êáé ðþò áõôÞ îåðåñÜóôçêå. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ï Êùí/íïò - Êýñéëëïò üôáí ðÞãå óôç Âåíåôßá, óõíáíôÞèçêå ìå åêðñïóþðïõò ôïõ ëáôéíéêïý êëÞñïõ, ïé ïðïßïé áíôéäñïýóáí óôçí åðéíüçóç êáé ÷ñÞóç ôçò óëáâéêÞò ãñáöÞò êáé áíáóêåýáóå ôç èåùñßá ôïõò. Ï ëáôéíéêüò êëÞñïò åß÷å ôçí Üðïøç üôé ôñåéò åßíáé ïé éåñÝò ãëþóóåò óôéò ïðïßåò åðéôñÝðåôáé ç ãñáðôÞ äïîïëïãßá ôïõ Èåïý: ç ÅâñáúêÞ, ç ËáôéíéêÞ êáé ç ÅëëçíéêÞ. ÅðïìÝíùò ç åðéíüçóç êáé ç ÷ñÞóç ïðïéáóäÞðïôå Üëëçò åßíáé áßñåóç. Ãéá íá õðïóôçñßîåé ôçí ÜðïøÞ 114 ôïõ ðñüâáëå ôï åðé÷åßñçìá üôé ðïôÝ êáíÝíáò ùò ôüôå ïýôå áðüóôïëïò ïýôå ðÜðáò ïýôå

USZR 2CIG

êÜðïéïò áðü ôïõò ÌåãÜëïõò ÐáôÝñåò ôçò Åêêëçóßáò äåí åß÷å åðéíïÞóåé ïýôå ÷ñçóéìïðïéÞóåé Üëëç ãëþóóá åêôüò áð' áõôÝò ôéò ôñåéò. ÅðïìÝíùò êáé ïé ÓëÜâïé áëëÜ êáé êÜèå îÝíïò ëáüò ðïõ åê÷ñéóôéáíßæåôáé èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéåß ãéá ôç äïîïëïãßá ôïõ Èåïý ìßá áðü ôéò ôñåéò éåñÝò ãëþóóåò. Ï Êùí/íïò - Êýñéëëïò äéáðßóôùóå üôé ç èåùñßá áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü åêëåêôéêéóìü, êáé ôï åðé÷åßñçìá ôïõ ëáôéíéêïý êëÞñïõ Þôáí ðáñÜëïãï. Ãéá íá áíôéêñïýóåé ëïéðüí áõôÞ ôç èåùñßá ðñüâáëå ôï åîÞò åðé÷åßñçìá: üðùò ç âñï÷Þ Ýñ÷åôáé áðü ôï Èåü êáé åßíáé ãéá üëïõò ôïõò áíèñþðïõò, üðùò ï Þëéïò öùôßæåé üëïõò ôïõò áíèñþðïõò, üðùò üëïé ïé Üíèñùðïé áíáðíÝïõìå ôïí ßäéï áÝñá, Ýôóé üëïé ïé ëáïß Ý÷ïõí ôç äéêÞ ôïõò ãëþóóá, ìåñéêïß ìÜëéóôá Ý÷ïõí êáé ôç äéêÞ ôïõò ãñáöÞ. ÊÜèå ëáüò ëïéðüí, Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá ôéìÜ ôï Èåü óôç äéêÞ ôïõ ãëþóóá. Äéáðéóôþíïõìå ëïéðüí üôé ïé äýï åêêëçóßåò åß÷áí äéáöïñåôéêÝò áðüøåéò êáé äéáöïñåôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôïõò Üëëïõò ëáïýò. Ï ôñüðïò óêÝøçò ôçò ÄõôéêÞò Åêêëçóßáò äéáêñéíüôáí áðü óôåíüôçôá êáé åêëåêôéêéóìü: äçëáäÞ îå÷þñéæáí ôïõò ëáïýò êáé ôéò ãëþóóåò ôïõò óå áíþôåñåò êáé êáôþôåñåò, óå åêëåêôÝò ôïõ Èåïý êáé ìç åêëåêôÝò. Ìå áõôÞ ôç íïïôñïðßá üìùò äýóêïëá ðñïóåããßæïíôáé ïé ëáïß. Áð' ôçí Üëëç äéáðéóôþíïõìå üôé ç ÁíáôïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ïé öïñåßò ôçò (ðáôñéÜñ÷çò, éåñáðüóôïëïé, êëÞñïò) áëëÜ êáé ïé öïñåßò ôçò êïóìéêÞò åîïõóßáò (áõôïêñÜôïñåò) óêÝðôïíôáí êáé ëåéôïõñãïýóáí ðéï äçìïêñáôéêÜ: èåùñïýóáí äçëáäÞ üôé üëïé ïé ëáïß åßíáé ßóïé åíþðéïí ôïõ Èåïý êáé üëåò ïé ãëþóóåò óåâáóôÝò. Ìå áõôü ôï óêåðôéêü õéïèÝôçóáí Ýíá íÝï ìïíôÝëï åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí ãåéôïíéêþí ëáþí, ðïõ óôçñéæüôáí óôç ãëþóóá ôïõ åê÷ñéóôéáíéæüìåíïõ êÜèå öïñÜ ëáïý. ÁðÝäåéîáí äçëáäÞ üôé äéÝèåôáí äéïñáôéêüôçôá êáé ðñïóáñìïóôéêüôçôá óôéò áíÜãêåò êáé ôéò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò ôïõò.

717 – 1025

2. Ìðïñåßò íá åðéóçìÜíåéò ôéò äéáöïñÝò ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôç äéáäéêáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí Ìïñáâþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí; Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ìïñáâþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí êáôÜ ôïí 9ï áé. äåí Ýãéíå ìå ôïí ßäéï ôñüðï. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ìïñáâþí õðÞñîå ìéá äéáäéêáóßá åíôåëþò åéñçíéêÞ. Ï ÑáóôéóëÜâïò æÞôçóå åðßóçìá éåñáðïóôüëïõò áðü ôï ÂõæÜíôéï ãéá íá åê÷ñéóôéáíßóïõí ôï ëáü ôïõ êáé ôï ÂõæÜíôéï áíôáðïêñßèçêå ðñüèõìá. Åíþ óôçí ðåñßðôùóç ôùí ÂïõëãÜñùí, ïé Âõæáíôéíïß áíôéìåôþðéóáí ðñïâëÞìáôá áðü ôéò óõíå÷åßò ðáñåìâÜóåéò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé áíáãêÜóôçêáí íá áóêÞóïõí ðéÝóåéò óôïí çãåìüíá ôïõò Âüñç êáé ç êáôÜóôáóç óôç óõíÝ÷åéá åß÷å áðñïóäüêçôç åîÝëéîç, äçëáäÞ ôç óýãêñïõóç ôùí äýï Åêêëçóéþí ðïõ ïäÞãçóå óôï Ðñþôï Ó÷ßóìá. 3. Ãéáôß ïé ÓëÜâïé ôéìïýí éäéáßôåñá ôï Ìåèüäéï êáé ôïí Êýñéëëï; Ìðïñåßò íá áíáãíùñßóåéò áðü ôéò åðéãñáöÝò ôçò åéêüíáò ìå ôïõò äýï éåñáðïóôüëïõò ðïéïò åßíáé ï Ìåèüäéïò êáé ðïéïò ï Êýñéëëïò; Ïé ÓëÜâïé ôéìïýí éäéáßôåñá ôï Ìåèüäéï êáé ôïí Êýñéëëï, äéüôé áõôïß ôïõò äßäáîáí ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ôïõò ìýçóáí óôïí åëëçíéêü ðïëéôéóìü. Ó' áõôïýò ïöåßëïõí ôï áëöÜâçôü ôïõò, ìå ôï ïðïßï áíÝðôõîáí ãñáðôü ëüãï, êáé öéëïëïãßá. ×Üñç óôç ìåôÜöñáóç ôçò Èåßáò Ëåéôïõñãßáò êáé ôùí éåñþí âéâëßùí áðü ôïí Êùí/íï, ìðïñïýóáí íá êáôáíïïýí ôç ëåéôïõñãßá êáé ôï êÞñõãìá. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôïõò óõíåôÝëåóå êáé óôçí åíüôçôÜ ôïõò. Ðáñáôçñþíôáò ôçí åéêüíá ìå ôéò åðéãñáöÝò, äéáðéóôþíïõìå üôé áñéóôåñÜ ìå ôï ìáýñï 115

USZR 2CIG

ñÜóï åßíáé ï Êùí/íïò, ï ïðïßïò ðñïò ôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôïõ Ýãéíå ìïíá÷üò êáé ðÞñå ôï üíïìá: Êýñéëëïò, åíþ äåîéÜ ìå ôá áñ÷éåñáôéêÜ Üìöéá åßíáé ï Ìåèüäéïò. Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí Ìïñáâþí; Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ìïñáâþí Ýãéíå ìå ìéá ðïëý åéñçíéêÞ äéáäéêáóßá. Ï çãåìüíáò ôùí Ìïñáâþí ÑáóôéóëÜâïò, æÞôçóå áðü ôï ÂõæÜíôéï éåñáðïóôüëïõò ãéá íá äéäÜîïõí óôï ëáü ôïõ ôï ×ñéóôéáíéóìü ôï 862/3. Åðéèõìïýóå íá óôçñé÷ôåß óôï ÂõæÜíôéï ãéá íá áíôéóôáèìßóåé ôçí áðåéëÞ ôùí Ãåñìáíþí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí. Ï áõôïêñÜôïñáò Ìé÷áÞë ô êáé ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò áíôéëÞöèçêáí ôá ïöÝëç ôçò ðñüôáóçò ôïõ ÑáóôéóëÜâïõ êáé Ýóôåéëáí ãéá ôï óêïðü áõôü éåñáðïóôïëÞ ìå åðéêåöáëÞò ôïõò äýï áäåëöïýò áðü ôç Èåóóáëïíßêç Ìåèüäéï êáé Êýñéëëï. 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï éåñáðïóôïëéêü Ýñãï ôïõ Êùí/íïõ êáé ôïõ Ìåèüäéïõ; Ïé éåñáðüóôïëïé Êùí/íïò êáé Êýñéëëïò, áðü ôç Èåóóáëïíßêç, Þôáí Ýìðåéñïé äéðëùìÜôåò êáé ãíùóôïß ëüãéïé. Ãíþñéæáí Üñéóôá ôç óëáâéêÞ êáé Üëëåò ãëþóóåò. Ó' áõôïýò áíáôÝèçêå áðü ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë ô êáé áðü ôïí ðáôñéÜñ÷ç Öþôéï ç áðïóôïëÞ íá åê÷ñéóôéáíßóïõí ôïõò Ìïñáâïýò. Ïé äýï áäåëöïß Ýöôáóáí óôç Ìïñáâßá ôï èÝñïò ôïõ 863. Ï Êùí/íïò äçìéïýñãçóå Ýíá óëáâéêü áëöÜâçôï ðïõ áðÝäéäå üëåò ôéò öùíçôéêÝò éäéáéôåñüôçôåò ôçò óëáâéêÞò. Ï Êùí/íïò äåí áñêÝóôçêå ó' áõôü, áëëÜ áðÝäùóå óôá óëáâéêÜ ôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé ôá éåñÜ âéâëßá. 3. Ðïéá ç óçìáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí ÓëÜâùí; Ç óçìáóßá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí ÓëÜâùí Þôáí ðïëý ìåãÜëç êáé ãéá ôïõò ÓëÜâïõò êáé ãéá ôï ÂõæÜíôéï. 1) Ç ÷ñÞóç ôçò óëáâéêÞò äéåõêüëõíå ôïõò Ìïñáâïýò íá êáôáíïÞóïõí ôï êÞñõãìá êáé ôç Ëåéôïõñãßá. 2) ÅîáóöÜëéóå ôåñÜóôéá åðéôõ÷ßá óôï éåñáðïóôïëéêü Ýñãï. 3) Ïé äýï áäåëöïß ïñãÜíùóáí ôç óëáâéêÞ åêêëçóßá (863 - 866). 4) Ïé äýï áäåëöïß ìýçóáí ôïõò ÓëÜâïõò óôï ðïëéôéóôéêü óýóôçìá ôùí ÅëëÞíùí êáé ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý. 5) Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò óõíåôÝëåóå óôçí åíüôçôá ôùí ÓëÜâùí, ãéáôß åíßó÷õóå ôçí êïéíüôçôá ôçò öõëÞò ìå ôçí êïéíüôçôá ôçò ðßóôçò.

116

USZR 2CIG

5. Ç âõæáíôéíÞ Åðïðïéúá. Åðéêïß áãþíåò êáé åðÝêôáóç ôçò Áõôïêñáôïñßáò

717 – 1025

Ðåñßëçøç á. Áãþíåò ìå ôïõò ¢ñáâåò Óôá ÷ñüíéá ôïõ áõôïêñÜôïñá Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý (ÌáêåäïíéêÞ Äõíáóôåßá) îåêßíçóå ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí åíáíôßïí ôùí ÁñÜâùí. Ï óôñáôçãüò ÉùÜííçò Êïõñêïýáò êáôÝëáâå ôçí ¸äåóóá ôçò Óõñßáò êáé óôç óõíÝ÷åéá ïé óðïõäáßïé áõôïêñÜôïñåò - óôñáôçãïß Íéêçöüñïò ÖùêÜò, ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò êáé Âáóßëåéïò ´ áíÝêôçóáí ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò, ðïõ Þôáí êáôáêôçìÝíåò áðü ôïõò ¢ñáâåò (ÊñÞôç, Êýðñïò, Êéëéêßá, ðåñéï÷Ýò Óõñßáò êáé Ðáëáéóôßíçò). â. Áãþíåò ìå ôïõò ÂïõëãÜñïõò ¼ôáí áíÝâçêå óôï èñüíï ôçò Âïõëãáñßáò ï Óõìåþí, ïé ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï Ýãéíáí å÷èñéêÝò, äéüôé ï Óõìåþí Þèåëå íá äçìéïõñãÞóåé ìéá âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá, óôçí ïðïßá íá åßíáé ï ßäéïò âáóéëéÜò, ðÞñå ìÜëéóôá ìüíïò ôïõ ôïí ôßôëï "âáóéëåýò ôùí ÂïõëãÜñùí êáé ôùí Ñùìáßùí". Ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç, áëëÜ ï èÜíáôïò ìáôáßùóå ôá ó÷ÝäéÜ ôïõ. Ôïí äéáäÝ÷èçêå ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò, ï ïðïßïò óõíÞøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò. ¼ôáí üìùò áíÝâçêå óôï èñüíï ï ÓáìïõÞë, ïé ó÷Ýóåéò Âõæáíôßïõ - ÂïõëãÜñùí åíôÜèçêáí êáé ðÜëé. Ï ÓáìïõÞë åß÷å åðåêôáôéêÝò äéáèÝóåéò. Ôïí áíôéìåôþðéóå íéêçöüñá ï áõôïêñÜôïñáò Âáóßëåéïò ´ óå äýï ìÜ÷åò: óôï Óðåñ÷åéü (997) êáé óôï Êëåéäß (1014). ÔåëéêÜ ôï 1018 ç Âïõëãáñßá õðïôÜ÷èçêå ðëÞñùò óôï ÂõæÜíôéï êáé ïñãáíþèçêå óå äýï «èÝìáôá». ã. ÏéêïíïìéêÝò óõíÝðåéåò ôùí ðïëÝìùí Ïé êáôáêôÞóåéò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáé ç åðÝêôáóç ôùí óõíüñùí åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá ôçí Üíèçóç ôçò ïéêïíïìßáò: áõîÞèçêáí ôá ðáñáãùãéêÜ åäÜöç, êáé ôá Ýóïäá ôïõ êñÜôïõò. Áíáðôý÷èçêáí ôï åìðüñéï êáé ç âéïôå÷íßá, âåëôéþèçêå ôï åðßðåäï æùÞò, åíéó÷ýèçêå ôï äéåèíÝò êýñïò ôïõ Âõæáíôßïõ, ôïíþèçêå ç áõôïðåðïßèçóç ôùí Âõæáíôéíþí.

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ   

á. Áãþíåò ìå ôïõò ¢ñáâåò Åðï÷Þ ÑÙÌÁÍÏÕ ËÁÊÁÐÇÍÏÕ o áíôåðßèåóç Âõæáíôéíþí êáôÜ ÁñÜâùí ÉÙÁÍÍÇÓ ÊÏÕÑÊÏÕÁÓ o êáôÜëçøç ¸äåóóáò Óõñßáò o óôñáôçãïß - áõôïêñÜôïñåò ÍÉÊÇÖÏÑÏÓ ÖÙÊÁÓ o áðþôåñïò óêïðüò üëùí ôùí åêóôñáôåéþí ôïõò: ÉÙÁÍÍÇÓ ÔÆÉÌÉÓÊÇÓ o ç áíÜêôçóç üëùí ôùí ñùìáúêþí åðáñ÷éþí ôçò Åããýò ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´

`



ÁíáôïëÞò ÍÉÊÇÖÏÑÏÓ ÖÙÊÁÓ o áíÜêôçóç ÊñÞôçò (961) êáé Êýðñïõ (965)



ÉÙÁÍÍÇÓ ÔÆÉÌÉÓÊÇÓ o áíÜêôçóç Êéëéêßáò êáé ôìçìÜôùí Óõñßáò êáé Ðáëáéóôßíçò

117

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

 

â. Áãþíåò ìå ôïõò ÂïõëãÜñïõò ÂÏÕËÃÁÑÉÁ: ÓÕÌÅÙÍ oå÷èñéêÝò ó÷Ýóåéò Âõæáíôéíþí - ÂïõëãÜñùí oßäñõóç âïõëãáñïâõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ÓÕÌÅÙÍ: óôü÷ïò oÐïëéïñêßá Êùí/ðïëçò åíÝñãåéá áðïôÝëåóìá oìáôáßùóç ó÷åäßùí ëüãù èáíÜôïõ ôïõ áõôïôéôëïöïñÞèçêå: "âáóéëåýò ÂïõëãÜñùí êáé Ñùìáßùí"



ÐÅÔÑÏÓ (:äéÜäï÷ïò Óõìåþí) o óõíèÞêç åéñÞíçò ìå Âõæáíôéíïýò o ãÜìïò ìå ÌÁÑÉÁ (áíåøéÜ Ñùì. Ëáêáðçíïý)



ÓÁÌÏÕÇË o ßäñõóç íÝïõ âïõëãáñéêïý êñÜôïõò, ìå åðßêåíôñï ðåñéï÷Þ Á÷ñßäáò

 ÂÕÆÁÍÔÉÏ:

o ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´ o óýãêñïõóç ìå ÂïõëãÜñïõò 997: ìÜ÷ç Óðåñ÷åéïý o íßêç Âõæáíôéíþí 1014: ìÜ÷ç Êëåéäßïõ o íßêç Âõæáíôéíþí 1018: ïñéóôéêÞ õðïôáãÞ Âïõëãáñßáò óôï ÂõæÜíôéï ÏñãÜíùóç óå 2 (äýï) "èÝìáôá"

Óýíïñá Âõæáíôßïõ ðñïò âïññÜ o Äïýíáâçò ðïôáìüò ã. ÏéêïíïìéêÝò óõíÝðåéåò ôùí ðïëÝìùí  ÊáôáêôÞóåéò, åðåêôÜóåéò âõæáíôéíþí óõíüñùí o Üíèçóç ïéêïíïìßáò ÁðïôåëÝóìáôá: 1) ÍÝá åäÜöç ðñïóôÝèçêáí óôï âõæáíôéíü êñÜôïò. 2) ÍÝá Ýóïäá " " " " 3) Ç äéáêïðÞ ôùí áñáâéêþí åðéäñïìþí åðÝôñåøå ôçí åéñçíéêÞ êáëëéÝñãåéá ôçò ãçò. 4) ÐïëëáðëáóéÜóôçêå ç ðáñáãùãÞ. 5) ÐïëëáðëáóéÜóôçêáí ôá íïìéóìáôéêÜ áðïèÝìáôá. 6) Ôïíþèçêå ôï åóùôåñéêü êáé åîùôåñéêü åìðüñéï êáé ç âéïôå÷íßá. 7) Âåëôéþèçêå ôï åðßðåäï æùÞò. 8) ÁõîÞèçêå ç áõôïðåðïßèçóç ôùí Âõæáíôéíþí. 9) Åíéó÷ýèçêå ôï äéåèíÝò êýñïò ôçò áõôïêñáôïñßáò. 10) ÁõîÞèçêáí ïé äõíáôüôçôåò áíÜðôõîçò ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Ñùìáíüò Ëáêáðçíüò (óåë. 41) (870 - 948). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (920 - 944). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá. Óôá ÷ñüíéá ôïõ åãêáéíéÜæåôáé ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí. [Óôï åóùôåñéêü Üóêçóå äßêáéç êïéíùíéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïóôáôåýïíôáò ôá êáôþôåñá ëáúêÜ óôñþìáôá.] ÉùÜííçò Êïõñêïýáò (óåë. 41) (10ïò áé.). Âõæáíôéíüò óôñáôçãüò, èñéáìâåõôÞò óôéò íéêçöüñåò åêóôñáôåßåò êáôÜ ôùí 118

USZR 2CIG

ÁñÜâùí óôá ÷ñüíéá ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý. ÊáôÝëáâå ôçí ¸äåóóá ôçò Óõñßáò (944) [êáé ðÞñå ôï "éåñü ìáíôÞëé" ðïõ öõëáóóüôáí åêåß. Óýìöùíá ìå ôçí ðáñÜäïóç ó' áõôü Þôáí áðïôõðùìÝíç ç ìïñöÞ ôïõ ×ñéóôïý. Ôï ôßìéï ëåßøáíï ìåôáöÝñèçêå óôçí Êùí/ðïëç.] Íéêçöüñïò ÖùêÜò (óåë. 41) (912 - 969). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò - óôñáôçãüò (963 - 969). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá êáé Þôáí ìßá áðü ôéò óðïõäáéüôåñåò óôñáôçãéêÝò öõóéïãíùìßåò ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò, óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé ç ôåñÜóôéá åðÝêôáóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôïí 10ï áé. ÁíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí ÊñÞôç ôï 961 êáé ôçí Êýðñï ôï 965. ÉùÜííçò Á´ ÔæéìéóêÞò (óåë. 41) (925 - 976). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò - óôñáôçãüò (969 - 976). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá. Áíåøéüò ôïõ Íéêçöüñïõ ÖùêÜ, ðïõ ôïí áêïëïýèçóå áðü ìéêñüò óôéò åêóôñáôåßåò. ÁíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí Êéëéêßá êáé ôìÞìáôá ôçò Óõñßáò êáé ôçò Ðáëáéóôßíçò. [Óôï åóùôåñéêü áêïëïýèçóå ðïëéôéêÞ åõíïúêÞ ãéá ôçí áñéóôïêñáôßá åéò âÜñïò ôùí ìéêñþí êáëëéåñãçôþí ãçò]. Âáóßëåéïò ´ (óåë. 41) (958 - 1025). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò -óôñáôçãüò (976 - 1025). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá êáé Þôáí Ýíáò áðü ôïõò êõñéüôåñïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôçò "âõæáíôéíÞò åðïðïéÀáò". Áíôéìåôþðéóå ôï ÓáìïõÞë (ôóÜñï ôùí ÂïõëãÜñùí) êáé íßêçóå ôï óôñáôü ôïõ óôç ìÜ÷ç ôïõ Êëåéäßïõ ôï 1014, ôåñìáôßæïíôáò Ýôóé ôïí áãþíá ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÂïõëãÜñùí. Óõìåþí (óåë. 41) Çãåìüíáò ôùí ÂïõëãÜñùí (893 - 927). [Ç ðåñßïäïò ôçò çãåìïíßáò ôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò "÷ñõóïýò áéþí" ôçò Âïõëãáñßáò. Óðïýäáóå óôç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò óôçí Êùí/ðïëç êáé åðçñåÜóôçêå áðü ôï âõæáíôéíü ðïëéôéóìü ôïí ïðïßï åéóÞãáãå áñãüôåñá óôçí ðáôñßäá ôïõ.] ¹ôáí ðïëý öéëüäïîïò. Ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç åðéäéþêïíôáò íá äçìéïõñãÞóåé ìéá âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óôç èÝóç ôçò âõæáíôéíÞò êáé íá åßíáé áõôïêñÜôïñáò ï ßäéïò. ÁõôïôéôëïöïñÞèçêå "âáóéëåýò ôùí ÂïõëãÜñùí êáé ôùí Ñùìáßùí". Ï èÜíáôüò ôïõ ìáôáßùóå ôéò öéëïäïîßåò ôïõ. ÐÝôñïò (óåë. 41) ÔóÜñïò ôçò Âïõëãáñßáò (927 - 969). Ãéïò êáé äéÜäï÷ïò ôïõ ôóÜñïõ Óõìåþí. Ìüëéò áíÝâçêå óôï èñüíï åãêáôÝëåéøå ôçí åðéèåôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ Ýíáíôé ôïõ Âõæáíôßïõ, åãêáéíéÜæïíôáò ó÷Ýóåéò ðñïóÝããéóçò. ÕðÝãñáøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôï ÂõæÜíôéï ðïõ åðéóöñáãßóôçêå ìå ôï ãÜìï ôïõ ìå ôç Ìáñßá ËáêáðçíÞ, áíåøéÜ (Þ åããïíÞ) ôïõ áõôïêñÜôïñá Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý. [ÐÞñå ôïí ôßôëï: "âáóéëåýò ôçò Âïõëãáñßáò”] ÓáìïõÞë (óåë. 41) (; - 1014 ì.×.). ÔóÜñïò ôçò Âïõëãáñßáò. ºäñõóå íÝï âïõëãáñéêü êñÜôïò ìå åðßêåíôñï ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Á÷ñßäáò. ÕðÞñîå ï ðéï åðéêßíäõíïò áíôßðáëïò ôïõ Âáóéëåßïõ ´ óôç ×åñóüíçóï ôïõ Áßìïõ, ðïõ üìùò íéêÞèçêå áð' áõôüí óôç ìÜ÷ç ôïõ Êëåéäßïõ ôï 1014, ãåãïíüò ðïõ åðÝöåñå ôçí êáôÜññåõóÞ ôïõ.

717 – 1025

119

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

961

ÁíÜêôçóç ÊñÞôçò áðü Íéêçöüñï ÖùêÜ

965

ÁíÜêôçóç Êýðñïõ áðü Íéêçöüñï ÖùêÜ

997

ÌÜ÷ç Óðåñ÷åéïý (Âõæáíôéíïß - Âïýëãáñïé oíßêç Âõæáíôéíþí)

1014

ÌÜ÷ç Êëåéäßïõ (Âõæáíôéíïß - Âïýëãáñïé oíßêç Âõæáíôéíþí)

1018

ÐëÞñçò õðïôáãÞ Âïõëãáñßáò óôï ÂõæÜíôéï.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðþò Ýâëåðå ôïí ðüëåìï êáôÜ ôùí Óáñáêçíþí ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò; Ðïéá Þôáí ôá ó÷Ýäéá êáé ïé öéëïäïîßåò ôïõ, óýìöùíá ìå ôçí ðáñáôéèÝìåíç åðéóôïëÞ; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ìßá åðéóôïëÞ ðïõ Ýóôåéëå ï áõôïêñÜôïñáò Íéêçöüñïò ÖùêÜò óôï ×áëßöç ôùí ÁñÜâùí êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôïõò óôü÷ïõò ôïõ óôñáôçãïý - áõôïêñÜôïñá. ÄéáâÜæïíôáò ôçí åðéóôïëÞ äéáðéóôþíïõìå üôé ï áõôïêñÜôïñáò Íéêçöüñïò ÖùêÜò åß÷å ùò Üìåóï ó÷Ýäéï ôçí êáôÜêôçóç ôçò Áéãýðôïõ êáé ìáêñïðñüèåóìá ôçí êáôÜêôçóç üëçò ôçò ÁíáôïëÞò êáé ôçò Äýóçò êáé ôçò äéÜäïóçò ôçò èñçóêåßáò ôïõ óôáõñïý ìå ôï óðáèß ôïõ. ÁðÝâëåðå óôçí áíÜêôçóç üëùí ôùí åäáöþí ðïõ êÜðïôå áíÞêáí óôï ñùìáúêü êñÜôïò êáé êáôÜ ôïí 7ï áé. êõñéåýèçêáí áðü ôïõò ¢ñáâåò, ïé ïðïßïé Ýêáíáí "éåñü ðüëåìï" êáé äéÝäùóáí ôï ÉóëÜì. Ï ÖùêÜò ëïéðüí, Ýâëåðå ôïí ðüëåìï êáôÜ ôùí Óáñáêçíþí óáí óôáõñïöïñßá, óáí áðÜíôçóç ôùí Âõæáíôéíþí óôïí ðüëåìï ôïõ ÉóëÜì êáôÜ ôçò ×ñéóôéáíïóýíçò. Áðü ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åðéóôïëÞò öáßíåôáé îåêÜèáñá üôé ï ÖùêÜò ÷ñçóéìïðïéïýóå ôá ßäéá üðëá ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóáí êÜðïôå ïé ¢ñáâåò, äçëáäÞ ôçí éäÝá ôïõ éåñïý ðïëÝìïõ, ãéá íá õëïðïéÞóåé ôïõò óôü÷ïõò ôïõ êáé üôé äéÝèåôå ìåãÜëç áõôïðåðïßèçóç. 2. Ðïéá Þôáí ôá êõñéüôåñá åóùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò êáé ðþò ôá Ýëõóå ï Âáóßëåéïò ´ óýìöùíá ìå ôï ôñßôï ðáñÜèåìá; Óå ôé äéÝöåñå ï Âáóßëåéïò áðü Üëëïõò óôñáôéùôéêïýò çãÝôåò;

120

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç "×ñïíïãñáößá" ôïõ Ìé÷áÞë Øåëëïý êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ óôñáôçãïý áõôïêñÜôïñá Âáóéëåßïõ ´. ÓõãêåêñéìÝíá ôï ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Âáóéëåßïõ ´ êáé óôéò óôñáôéùôéêÝò áñåôÝò ôïõ. ¼ôáí áíÝâçêå óôï èñüíï ï Âáóßëåéïò ´, óôï åóùôåñéêü ôïõ êñÜôïõò åß÷å íá áíôéìåôùðßóåé äýï ðïëý óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá: á) ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí ìåãÜëùí ïéêïãåíåéþí (äçëáäÞ ôïõò "äõíáôïýò"), ïé ïðïßïé åß÷áí ãßíåé áðåéëçôéêïß ãéá ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá êáé

USZR 2CIG

â) ôçí Ýëëåéøç éêáíþí êáé Ýìðéóôùí óõíåñãáôþí. ÁõôÜ ôá ðñïâëÞìáôá ôá Ýëõóå ìå: 1) äéÜöïñá ìÝôñá ðïõ ðåñéüñéæáí ôç äýíáìç ôçò áñéóôïêñáôßáò (:ôùí äõíáôþí) êáé 2) ìå ôçí åðéëïãÞ êáôÜëëçëùí óõíåñãáôþí, ðïõ Þôáí éêáíïß êáé Ýìðéóôïé. Áðü ôï ðáñÜèåìá åðßóçò ðñïêýðôïõí ðëçñïöïñßåò êáé ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ: Þôáí ôïëìçñüò êáé áðïöáóéóôéêüò. ÄéÝèåôå ìåãÜëç åðéìïíÞ êáé áíôï÷Þ óôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò. ÄéÝöåñå áðü ôïõò Üëëïõò óôñáôéùôéêïýò çãÝôåò óôï üôé Ýêáíå åêóôñáôåßåò ìáêñÜò äéáñêåßáò, ÷ùñßò ÷ñïíïäéÜãñáììá. Äå óõíÞèéæå íá óôáìáôÜ ôéò åêóôñáôåßåò ìüëéò åñ÷üôáí ï ÷åéìþíáò (üðùò Ýêáíáí ïé Üëëïé), áëëÜ ìüíïí üôáí õëïðïéïýóå ôïõò óôü÷ïõò ôïõ.

717 – 1025

3. Ðïéåò Þôáí ïé Üìåóåò ïéêïíïìéêÝò óõíÝðåéåò ôçò âõæáíôéíÞò åðïðïéßáò, óýìöùíá ìå ôï ó÷åôéêü ðáñÜèåìá êáé ðïéåò, êáôÜ ôç ãíþìç óïõ, ïé Ýììåóåò øõ÷ïëïãéêÝò óõíÝðåéåò; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü óõëëïãéêü éóôïñéïãñáöéêü Ýñãï, ðïõ åêäüèçêå ôï 2002 ìå åðéìÝëåéá ôçò Á. ËáÀïõ. Ôï êåßìåíï âáóßæåôáé óå áõèåíôéêÝò ðëçñïöïñßåò âõæáíôéíþí êáé áñáâéêþí ðçãþí êáé ìáò äßíåé ìéá åéêüíá ãéá ôá ìõèéêÜ ðëïýôç, ðïõ áðïêüìéóáí ïé Âõæáíôéíïß üôáí êáôÝëáâáí ôá åìðïñéêÜ êÝíôñá ôùí ÁñÜâùí, óõìðëçñþíïíôáò Ýôóé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôá ïéêïíïìéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôùí âõæáíôéíþí ðïëÝìùí óôá ìÝóá ôïõ 10ïõ Ýùò ìÝóá 11ïõ áé. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá, ìåôÜ ôçí êáôÜëçøç ôùí áñáâéêþí åìðïñéêþí êÝíôñùí, óõãêåíôñþèçêáí óôï ÂõæÜíôéï ôåñÜóôéåò ðïóüôçôåò ÷ñõóïý, áñãýñïõ, ìåôáîùôþí êáé ìðá÷áñéêþí. Ïé Üìåóåò ïéêïíïìéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôï ÂõæÜíôéï Þôáí: 1) ãÝìéóáí ôá ôáìåßá ôïõ êñÜôïõò, 2) ðïëëáðëáóéÜóôçêáí ôá íïìéóìáôéêÜ áðïèÝìáôá êáé ïé ïéêïíïìéêÝò äõíáôüôçôåò, 3) ôá ÷ñõóÜ êáé áñãõñÜ áíôéêåßìåíá ðïõ ìåôáöÝñèçêáí óôçí Êùí/ðïëç áýîçóáí ôéò ðïóüôçôåò ôùí ðïëýôéìùí ìåôÜëëùí ðïõ êõêëïöïñïýóáí êáé áõôü åíßó÷õóå ôï åìðüñéï (åóùôåñéêü êáé åîùôåñéêü). Áíôéëáìâáíüìáóôå üôé üëïò áõôüò ï ðëïýôïò åß÷å êáé Ýììåóåò óõíÝðåéåò óôç øõ÷ïëïãßá ôùí Âõæáíôéíþí: áõîÞèçêå ç áõôïðåðïßèçóÞ ôïõò êáé ç õðåñçöÜíåéÜ ôïõò. Ó' áõôü óõíÝâáëáí êáé ïé èñßáìâïé ðïõ ôåëÝóôçêáí óôçí Êùí/ðïëç ãéá íá ãéïñôáóôïýí ïé ìåãÜëåò íßêåò óôçí ÁíáôïëÞ.

121

USZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 1. Ðïéïé Þôáí ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò óôïí áãþíá êáôÜ ôùí ÁñÜâùí êáé ðïéåò ïé åðéôõ÷ßåò ôïõò ; Óôá ÷ñüíéá ôïõ áõôïêñÜôïñá Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý (ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá) Üñ÷éóå ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí åíáíôßïí ôùí ÁñÜâùí, ðïõ óôÝöèçêå áðü ìåãÜëç åðéôõ÷ßá. ¸ãéíáí ðïëëÝò êáé óêëçñÝò åêóôñáôåßåò ìå åðéêåöáëÞò éêáíüôáôïõò óôñáôçãïýò. Áñ÷éêÜ ï óôñáôçãüò ÉùÜííçò Êïõñêïýáò êáôÝëáâå ôçí ¸äåóóá ôçò Óõñßáò. Ç åðéôõ÷ßá ôïõ áõôÞ ðñïåôïßìáóå ôéò íßêåò ôùí åðüìåíùí óôñáôçãþí - áõôïêñáôüñùí: Íéêçöüñïõ ÖùêÜ, ÉùÜííç ÔæéìéóêÞ êáé Âáóéëåßïõ ´. Ïé ôñåéò áõôïß Üíäñåò åß÷áí ùò áðþôåñï óêïðü ôïõò ôçí áíÜêôçóç üëùí ôùí ðáëáéþí ñùìáúêþí åäáöþí ôçò Åããýò ÁíáôïëÞò. Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò áíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí ÊñÞôç (961) êáé ôçí Êýðñï (965), åíþ ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò ôçí Êéëéêßá êáé ôìÞìáôá ôçò Óõñßáò êáé ôçò Ðáëáéóôßíçò. 2. Íá ðåñéãñÜøåôå óõíïðôéêÜ ôïí áãþíá ôùí Âõæáíôéíþí åíáíôßïí ôùí ÂïõëãÜñùí. ¼ôáí áíÝâçêå óôï âïõëãáñéêü èñüíï ï Óõìåþí, ïé ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï Ýãéíáí å÷èñéêÝò. Ï Óõìåþí öéëïäïîïýóå íá äçìéïõñãÞóåé ìéá âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óôçí ïðïßá íá åßíáé ï ßäéïò áõôïêñÜôïñáò, ãé' áõôü ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç, áëëÜ ï èÜíáôïò ìáôáßùóå ôá ó÷ÝäéÜ ôïõ. ÌåôÜ áð' áõôüí áíÝâçêå óôï èñüíï ï ãéïò ôïõ ÐÝôñïò, ï ïðïßïò äåí áêïëïýèçóå ôçí åðéèåôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ, áëëÜ áíôßèåôá óõíÞøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò ðïõ ôçí åðéóöñÜãéóå ìå ôï ãÜìï ôïõ ìå ôç Ìáñßá, áíåøéÜ (Þ åããïíÞ) ôïõ Ñùìáíïý ôïõ Ëáêáðçíïý. Ç êáôÜóôáóç üìùò Üëëáîå, üôáí áíÞëèå óôï èñüíï ï ôóÜñïò ÓáìïõÞë, ï ïðïßïò Ýãéíå ðïëý åðéêßíäõíïò ãéá ôçí áõôïêñáôïñßá. Ï áãþíáò ôùí Âõæáíôéíþí åíáíôßïí ôïõ Þôáí ìáêñüò êáé äýóêïëïò êáé Ýãéíå áðü ôïí Âáóßëåéï ´ ðïõ íßêçóå ôá âïõëãáñéêÜ óôñáôåýìáôá óôéò ìÜ÷åò ôïõ Óðåñ÷åéïý ôï 997 êáé ôïõ Êëåéäßïõ ôï 1014. Ç Âïõëãáñßá õðïôÜ÷èçêå ðëÞñùò óôï ÂõæÜíôéï ôï 1018 êáé ïñãáíþèçêå óå äýï "èÝìáôá". ´Åôóé ôá óýíïñá ôïõ Âõæáíôßïõ ðñïò âïññÜ Ýöôáóáí êáé ðÜëé óôï Äïýíáâç. 3. Ðïéá Þôáí ôá ïéêïíïìéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôùí ðïëÝìùí; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò óôï ó÷åäéÜãñáììá ôïõ ðáñüíôïò ìáèÞìáôïò.

122

USZR 2CIG

6. Ç ßäñõóç, ç åîÝëéîç êáé ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôïõ Ñùóéêïý ÊñÜôïõò

717 – 1025

Ðåñßëçøç á. Ç äéáìüñöùóç ôïõ Ýèíïõò ôùí Ñþóùí Ôïí 9ï áé. åìöáíßæïíôáé óôï ðñïóêÞíéï ôçò éóôïñßáò ïé ÂÜñáããïé Þ Ñùò, ðïõ Þôáí óêáíäéíáâéêÜ öýëá êáé åðéäßäïíôáí óå åìðïñéêÝò êáé ðåéñáôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. Ïé äõôéêïß ôïõò ïíüìáæáí Âßêéãêò Þ Íïñìáíäïýò. Áõôïß áíáìåß÷èçêáí ìå ôïõò áíáôïëéêïýò ÓëÜâïõò êáé äçìéïýñãçóáí Ýíá íÝï Ýèíïò: ôï ñùóéêü, óôï ïðïßï ïé Ñùò Ýäùóáí ôï üíïìá êáé ôçí êñáôéêÞ ïñãÜíùóç, åíþ ïé ÓëÜâïé ôç ãëþóóá êáé ôç ëáúêÞ âÜóç. â. ºäñõóç êñÜôïõò - Ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï Óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. äçìéïõñãÞèçêå ôï ðñþôï ñùóéêü êñÜôïò: ç çãåìïíßá ôïõ ÊéÝâïõ, ðïõ Ýëåã÷å ôï äñüìï ôïõ ðïôáìïý Íôïí êáé Ýêáíå åìðüñéï ìå ôï ÂõæÜíôéï êáé ôï ×áëéöÜôï. Ôï 10ï áé. ïé Ñþóïé ìåôÜ áðü äýï áðïôõ÷çìÝíåò åêóôñáôåßåò êáôÜ ôçò Êùí/ðïëçò, õðÝãñáøáí äýï åìðïñéêÝò óõíèÞêåò, ôï 911 êáé ôï 944, ðïõ ôïõò åðÝôñåðáí íá ôáîéäåýïõí êáé íá åìðïñåýïíôáé óôçí Êùí/ðïëç. Ïé åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ðñïåôïßìáóáí ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí Ñþóùí ðïõ Ýãéíå ôï 10ï áé. ã. Åê÷ñéóôéáíéóìüò Ñþóùí Ï áõôïêñÜôïñáò Âáóßëåéïò ´ ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé ôçí åîÝãåñóç ôùí âõæáíôéíþí ãáéïêôçìüíùí óôç Ì. Áóßá, æÞôçóå âïÞèåéá áðü ôï Ñþóï çãåìüíá Âëáäßìçñï êáé ôïõ õðïó÷Ýèçêå íá ôïõ äþóåé ùò óýæõãï ôçí áäåëöÞ ôïõ ¢ííá. Ï Âëáäßìçñïò Ýóôåéëå Ýíá åðéêïõñéêü óôñáôéùôéêü óþìá êáé óõíÝôñéøå ôçí áíôáñóßá. ¼ìùò ï Âáóßëåéïò ´ äåí åêðëÞñùóå ôçí õðüó÷åóÞ ôïõ êáé ï Âëáäßìçñïò êáôÝëáâå ôç ×åñóþíá. ÔåëéêÜ ï Âáóßëåéïò ´ óõíáßíåóå óôï ãÜìï ìå ôçí ðñüóèåôç ðñïûðüèåóç íá áóðáóôåß ï Âëáäßìçñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü. Ï Âëáäßìçñïò äÝ÷ôçêå êé Ýãéíå ï ãÜìïò êáé ïìáäéêÞ âÜðôéóç ôùí Ñþóùí. Ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ñþóùí åß÷å ðïëý èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá ãéá ôéò äýï ÷þñåò óôïí ðíåõìáôéêü, õëéêü, åìðïñéêü êáé óôñáôéùôéêü ôïìÝá.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á) Ç äéáìüñöùóç ôïõ Ýèíïõò ôùí Ñþóùí • 9ïò áé.: ÂÁÑÁÃÃÏÉ Þ ÑÙÓ Þ ÂÉÊÉÃÊÓ Þ ÍÏÑÌÁÍÄÏÉ p óêáíäéíáâéêÜ öýëá o åìðïñéêÝò êáé ðåéñáôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò •

ÂÁÑÁÃÃÏÉ + ÁÍÁÔÏËÉÊÏÉ ÓËÁÂÏÉ = ÑÙÓÏÉ (íÝïò ëáüò, íÝï Ýèíïò)

•

óôï íÝï Ýèíïò:

o ïé ÑÙÓ Ýäùóáí: o ïé ÓËÁÂÏÉ ":

ôï üíïìá êáé ôçí êñáôéêÞ ïñãÜíùóç ôç ãëþóóá êáé ôç ëáúêÞ âÜóç 123

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

•

â. ºäñõóç êñÜôïõò - Ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï 9ïò áé.: Çãåìïíßá ôïõ ÊéÝâïõ (ðñþôï ñùóéêü êñÜôïò) o Ýëåã÷å ôï äñüìï ôïõ ðïôáìïý Íôïí o Ýêáíå åìðüñéï ìå ôï ÂõæÜíôéï êáé ôï ×áëéöÜôï

•

10ïò áé.: ÑÙÓÏÉ o 2 áðïôõ÷çìÝíåò åêóôñáôåßåò åíáíôßïí Êùí/ðïëçò o 2 åìðïñéêÝò óõíèÞêåò ìå ÂõæÜíôéï (911 êáé 944)

• •

¸ìðïñïé êáé äéðëùìÜôåò o öïñåßò éäåþí êáé ðåðïéèÞóåùí ÅìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò o ðñïåôïßìáóáí ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí Ñþóùí (10ïò áé.) ã. Åê÷ñéóôéáíéóìüò Ñþóùí

•

• • • •

ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´o áßôçóç âïÞèåéáò áðü ÂËÁÄÉÌÇÑÏ (:Ñþóïò çãåìüíáò) óêïðüò: áíôéìåôþðéóç áíôáñóßáò âõæáíôéíþí ãáéïêôçìüíùí áíôáìïéâÞ: ôçí áäåëöÞ ôïõ ÁÍÍÁ ùò óýæõãï óôï ÂËÁÄÉÌÇÑÏ áðÜíôçóç ÂËÁÄÉÌÇÑÏÕ: èåôéêÞ åíÝñãåéåò ÂËÁÄÉÌÇÑÏÕ: o áðïóôïëÞ åðéêïõñéêïý óôñáôéùôéêïý óþìáôïò o óõíôñéâÞ áíôáñóßáò âõæáíôéíþí ãáéïêôçìüíùí o ìç åêðëÞñùóç õðüó÷åóçò ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´ ÂËÁÄÉÌÇÑÏÓ o êáôÜëçøç ×åñóþíáò o óõíáßíåóç ãÜìïõ ìå ðñüóèåôç ðñïûðüèåóç: íá áóðáóôåß ï ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´ Âëáäßìçñïò ôï ×ñéóôéáíéóìü ÂËÁÄÉÌÇÑÏÓ: óõìöþíçóå

•

989: ×ÅÑÓÙÍÁ o ÂÜðôéóç Âëáäßìçñïõ o ÃÜìïò ÂËÁÄÉÌÇÑÏÕ - ÁÍÍÁÓ o ÏìáäéêÞ âÜðôéóç Ñþóùí



ÁðïôåëÝóìáôá åê÷ñéóôéáíéóìïý Ñþóùí: 1) ¸íôáîç ìéáò ôåñÜóôéáò Ýêôáóçò õðü ôçí åðéññïÞ ôçò Ïñèïäïîßáò êáé ôïõ âõæ. ðïëéôéóìïý 2) ìåôáâïëÞ íïïôñïðßáò Ñþóùí, åðéññïÞ óôïí ðíåõìáôéêü êáé õëéêü ðïëôéóìü 3) åíôáôéêïðïßçóç åìðïñéêþí óõíáëëáãþí ìå ôï ÂõæÜíôéï 4) áýîçóç áñéèìïý Ñþóùí ìéóèïöüñùí óôçí áõôïêñáôïñéêÞ öñïõñÜ êáé óôï âõæáíôéíü óôñáôü.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Âëáäßìçñïò (óåë. 43) (959 - 1015). ÌÝãáò çãåìüíáò ôïõ ÊéÝâïõ (980 - 1015), ï åê÷ñéóôéáíéóôÞò ôùí Ñþóùí. Åíßó÷õóå ìå åêóôñáôåõôéêü óþìá ôïí áõôïêñÜôïñá Âáóßëåéï ´ óôïí áãþíá ôïõ êáôÜ ôçò áíôáñóßáò ôùí "äõíáôþí", ìå áíôÜëëáãìá íá ðáíôñåõôåß ôçí ðñéãêßðéóóá ¢ííá. ¼ìùò åðåéäÞ ï Âáóßëåéïò ´ êáèõóôåñïýóå íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôçí õðüó÷åóÞ ôïõ, ï Âëáäßìçñïò êáôÝëáâå ôç ×åñóþíá (âõæáíôéíü öñïýñéï). ÔåëéêÜ ï áõôoêñÜôïñáò óõíáßíåóå óôï ãÜìï ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ï Âëáäßìçñïò èá áóðáóôåß ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé ï Âëáäßìçñïò äÝ÷ôçêå. Ç âÜðôéóç êáé ï ãÜìïò Ýãéíáí óôç ×åñóþíá. Åðáêïëïýèçóå ïìáäéêÞ âÜðôéóç 124 Ñþóùí óôá íåñÜ ôïõ Äíåßðåñïõ.

USZR 2CIG

[Óôá åðüìåíá ÷ñüíéá ï Âëáäßìçñïò åñãÜóôçêå ìå æÞëï ãéá ôçí åðÝêôáóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý óå üëç ôç Ñùóßá, åíþ ìåñßìíçóå ãéá ôçí áíÝãåñóç ðïëëþí åêêëçóéþí.] ¢ííá (óåë. 43) (â´ ìéóü 10ïõ áé.). ÂõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá, ìåãÜëç äïýêéóóá ôïõ ÊéÝâïõ, áäåëöÞ ôïõ Âáóéëåßïõ ´. Ôï 989 ðáíôñåýôçêå óôç ×åñóþíá ôïí çãåìüíá ôïõ ÊéÝâïõ Âëáäßìçñï óå åêðëÞñùóç ôçò õðüó÷åóçò ðïõ ï Âáóßëåéïò ôïõ åß÷å äþóåé ãéá íá ôïí âïçèÞóåé êáôÜ ôçò áíôáñóßáò ôùí äõíáôþí. Ï ãÜìïò áõôüò áðïôåëåß óôáèìü óôçí éóôïñßá ôçò Ñùóßáò, ãéáôß óýìöùíá ìå ôïõò üñïõò ôçò óõìöùíßáò ï Âëáäßìçñïò ðñéí ðáíôñåõôåß ôçí ¢ííá âáöôßóôçêå ÷ñéóôéáíüò êáé áíÝëáâå ôçí õðï÷ñÝùóç íá åê÷ñéóôéáíßóåé êáé ôïõò õðçêüïõò ôïõ Ñùò. Áðü ôüôå ç ÷þñá ôïõ ðÝñáóå óôç óöáßñá åðéññïÞò ôïõ Âõæáíôßïõ êáé ôïõ Ðáôñéáñ÷åßïõ Êùí/ðïëçò.

717 – 1025

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

9ïò áé.

ÃÅÃÏÍÏÓ ÅìöÜíéóç ÂáñÜããùí (Ñùò) óôï ðñïóêÞíéï ôçò éóôïñßáò

ìÝóá 9ïõ

Ó÷çìáôéóìüò ðñþôïõ ñùóéêïý êñÜôïõò

911

ÅìðïñéêÞ óõíèÞêç Âõæáíôéíþí - Ñþóùí

914 ìÝóá Ýùò ôÝëç 10ïõ áé.

ÅìðïñéêÞ óõíèÞêç Âõæáíôéíþí - Ñþóùí

989

Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ñþóùí ÃÜìïò Âëáäßìçñïõ - ¢ííáò êáé ïìáäéêÞ âÜðôéóç Ñþóùí

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. ÅèíïãÝíåóç ïíïìÜæåôáé ç äéáìüñöùóç åíüò Ýèíïõò. Óå ôé ìïéÜæåé ç åèíïãÝíåóç ôùí Ñþóùí ìå áõôÞ ôùí ÂïõëãÜñùí; Ç åèíïãÝíåóç ôùí Ñþóùí ìïéÜæåé ìå ôçí åèíïãÝíåóç ôùí ÂïõëãÜñùí óôá åîÞò: á) êáé óôçí åèíïãÝíåóç ôùí Ñþóùí, üðùò êáé óôçí åèíïãÝíåóç ôùí ÂïõëãÜñùí, õðÜñ÷åé Ýíá õðüóôñùìá éèáãåíïýò óëáâéêïý ðëçèõóìïý. â) ç îÝíç êõñßáñ÷ç ïìÜäá ðïõ Ýñ÷åôáé áð' Ýîù (Ñùò êáé Ðñùôïâïýëãáñïé áíôßóôïé÷á) óõã÷ùíåýïíôáé ìå ôï óëáâéêü ðëçèõóìü. ã) Ç êõñßáñ÷ç ïìÜäá êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò äßíåé ôï üíïìá êáé ôçí êñáôéêÞ ïñãÜíùóç óôï íÝï Ýèíïò, åíþ ïé ðïëõÜñéèìïé ÓëÜâïé ôç ãëþóóá êáé ôç ëáúêÞ âÜóç. 2. ÄéáâÜóôå ìå ðñïóï÷Þ ôïõò üñïõò ôçò óõíèÞêçò ôïõ 944. Óå ðïéïõò ðåñéïñéóìïýò õðÝêåéôï ç ðáñáìïíÞ ôùí ñþóùí åìðüñùí óôçí Êùí/ðïëç;

125

USZR 2CIG

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "Ðáëáéïñùóéêü ×ñïíéêü" ôïõ ÍÝóôïñïò êáé áíáöÝñåôáé óå ïñéóìÝíïõò üñïõò ôçò â´ âõæáíôéíïñùóéêÞò óõíèÞêçò (944). Åßíáé ìßá Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ Üìåóç ðçãÞ, ðïõ óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò äéáöùôßæåé ðåñéóóüôåñï ãéá ôéò åìðïñéêÝò óõìöùíßåò ôùí Âõæáíôéíþí êáé ôùí Ñþóùí. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé Ñþóïé Ýìðïñïé ðïõ åðéóêÝðôïíôáí ôçí Êùí/ðïëç õðÝêåéíôï óå ïñéóìÝíïõò ðåñéïñéóìïýò: á) üöåéëáí íá êáôáëýïõí êïíôÜ óôï íáü ôïõ Áãßïõ ÌÜìáíôá, â) Ýðñåðå íá ìðáßíïõí óôçí Ðüëç áðü ïñéóìÝíç Ðýëç, óõíïäåõüìåíïé áðü õðáëëÞëïõò, Üïðëïé, áíÜ 50 Üíäñåò êÜèå öïñÜ, (ãéá íá åßíáé åýêïëïò ï Ýëåã÷üò ôïõò), ã) åðéôñåðüôáí íá åìðïñåýïíôáé áíÜëïãá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõò êáé íá åðéóôñÝöïõí ðÜëé óôç ÷þñá ôïõò, ä) äåí åðéôñåðüôáí íá îå÷åéìùíéÜæïõí êïíôÜ óôï íáü ôïõ Áãßïõ ÌÜìáíôá. ¼ëïé áõôïß ïé ðåñéïñéóìïß åðéâÜëëïíôáí åðåéäÞ áêüìç äåí åß÷áí óôáèåñïðïéçèåß ïé öéëéêÝò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí äýï ëáþí. 3. ÄéáâÜóôå ìå ðñïóï÷Þ ôá ó÷åôéêÜ ðáñáèÝìáôá. Ðïéá ðñïúüíôá äéáêéíïýóáí ïé ñþóïé Ýìðïñïé; Ôï á´ ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ¢ñáâá ãåùãñÜöïõ ºìðí ×ïñíôáíôìðÝ "Ôï âéâëßï ôùí äñüìùí êáé ôùí âáóéëåßùí" êáé áíáöÝñåôáé óôá äñïìïëüãéá ôùí ñþóùí åìðüñùí. Ôï â´ ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ÏìðïëÝíóêé "Ç âõæáíôéíÞ Êïéíïðïëéôåßá" êáé áíáöÝñåôáé óôç öýóç ôïõ ñùóïâõæáíôéíïý åìðïñßïõ.Êáé ôá äýï ðáñáèÝìáôá óõìðëçñþíïõí ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò äßíïõí åðéðëÝïí ðëçñïöïñßåò ãéá ôï âõæáíôéíü - ñùóéêü åìðüñéï, Ýíáí ôïìÝá ðïõ åðÝôñåøå ôç ãíùñéìßá êáé ôç óõíåñãáóßá ìåôáîý ôùí äýï ëáþí. Óýìöùíá ìå ôá ðáñáèÝìáôá ïé Ñþóïé Ýìðïñïé äéáêéíïýóáí ôá åîÞò ðñïúüíôá: ÌåôÝöåñáí óôçí Êùí/ðïëç äÝñìáôá, îßöç, ìÝëé, êåñß êáé óêëÜâïõò, åíþ åéóÞãáí óôç ÷þñá ôïõò áðü ôï ÂõæÜíôéï ìåôáîùôÜ, ÷ñõóÜöé, êñáóß, öñïýôá êáé äéÜöïñá óôïëßäéá. 4. Ðþò óõíäÝåôáé óôï Ëáõñåíôéáíü ×ñïíéêü ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ñþóùí ìå ôïõò ãÜìïõò Âëáäßìçñïõ - ¢ííáò;

126

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "Ëáõñåíôéáíü ×ñïíéêü" êáé áíáöÝñåôáé óôçí êáôÜëçøç ôçò ×åñóþíáò áðü ôïí Âëáäßìçñï êáé ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí Ñþóùí. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò ðëçñïöïñåß ãéáôß Ýãéíå ç êáôÜëçøç ôçò ×åñóþíáò êáé ðþò ôåëéêÜ ï Âáóßëåéïò ´ ðéÝóôçêå íá óõíáéíÝóåé ãéá ôï ãÜìï ôçò áäåëöÞò ôïõ ìå ôï Âëáäßìçñï. Óýìöùíá ëïéðüí ìå ôï ðáñÜèåìá, ï Âëáäßìçñïò ïñãßóôçêå åðåéäÞ ï Âáóßëåéïò äåí êñÜôçóå ôçí õðüó÷åóç ðïõ ôïõ åß÷å äþóåé, üôé èá ôïõ äþóåé ãéá óýæõãï ôçí áäåëöÞ ôïõ, áí ôïí âïçèÞóåé. Èåþñçóå ðñïóâëçôéêÞ ôç óôÜóç ôïõ Âáóéëåßïõ êáé ãé' áõôü áðïöÜóéóå íá áíôéäñÜóåé äõíáìéêÜ. Ðïëéüñêçóå êáé êáôÝëáâå ôç ×åñóþíá, ðïõ Þôáí ìéá ðüëç óôñáôçãéêÞò óçìáóßáò ãéá ôï ÂõæÜíôéï óôá âüñåéá ðáñÜëéá ôïõ Åýîåéíïõ Ðüíôïõ. Ôüôå ï Âáóßëåéïò ´ ðéÝóôçêå íá ôçñÞóåé ôçí õðüó÷åóÞ ôïõ, áëëÜ Ýèåóå ìßá âáóéêÞ ðñïûðüèåóç: íá áóðáóôåß ôï ×ñéóôéáíéìü. Ôï åðé÷åßñçìá ðïõ åðéêáëÝóôçêå Þôáí üôé äåí ôáéñéÜæåé óå ×ñéóôéáíïýò íá ðáíôñåýïõí ôéò êüñåò ôïõò ìå åèíéêïýò. Ï Âëáäßìçñïò óõãêáôáôÝèçêå êé Ýôóé Ýãéíå ç âÜðôéóÞ ôïõ êáé ï ãÜìïò.

USZR 2CIG

Óôï Ëáõñåíôéáíü ×ñïíéêü ëïéðüí ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ñþóùí ðáñïõóéÜæåôáé ùò âáóéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ôï ãÜìï ôïõ Âëáäßìçñïõ êáé ôçò ¢ííáò, åðåéäÞ ôá ìÝëç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñéêÞò ïéêïãÝíåéáò äåí åðéôñåðüôáí íá óõíÜøïõí ãÜìïõò ìå åèíéêïýò (= ìç ×ñéóôéáíïýò).

717 – 1025

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðþò äéáìïñöþèçêå ôï Ýèíïò ôùí Ñþóùí; Ôï Ýèíïò ôùí Ñþóùí äéáìïñöþèçêå áðü ôçí áíÜìåéîç ôùí ÂáñÜããùí Þ Ñùò ìå ôïõò áíáôïëéêïýò ÓëÜâïõò. Óôï Ýèíïò áõôü ïé Ñùò Ýäùóáí ôï üíïìá êáé ôçí êñáôéêÞ ïñãÜíùóç, åíþ ïé ÓëÜâïé ôç ãëþóóá êáé ôç ëáúêÞ âÜóç. 2. Ðïéï Þôáí ôï ðñþôï ñùóéêü êñÜôïò, ðüôå éäñýèçêå êáé ðïéåò ïé ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôï ÂõæÜíôéï; Ôï ðñþôï óçìáíôéêü ñùóéêü êñÜôïò Þôáí ç çãåìïíßá ôïõ ÊéÝâïõ. Éäñýèçêå óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. Ç çãåìïíßá ôïõ ÊéÝâïõ Ýëåã÷å ôï äñüìï ôïõ ðïôáìïý Íôïí êáé Ýêáíå åìðüñéï ìå ôï ÂõæÜíôéï êáé ôï ×áëéöÜôï. Ïé Ñþóïé Ýêáíáí äýï áðïôõ÷çìÝíåò åêóôñáôåßåò åíáíôßïí ôçò Êùí/ðïëçò, áëëÜ ôï 911 êáé ôï 944 õðÝãñáøáí äýï åìðïñéêÝò óõíèÞêåò ìå ôï ÂõæÜíôéï, ðïõ ôïõò åðÝôñåðáí íá ôáîéäåýïõí êáé íá åìðïñåýïíôáé óôçí Êùí/ðïëç. Ïé Ýìðïñïé êáé ïé äéðëùìÜôåò ðïõ ôáîßäåõáí ìåôáîý ÊéÝâïõ êáé Âõæáíôßïõ Þôáí öïñåßò éäåþí êáé ðåðïéèÞóåùí. ¸ôóé ïé åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ôùí äýï êñáôþí ðñïåôïßìáóáí ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü ôùí Ñþóùí ðïõ Ýãéíå ôï 10ï áé. 3. Ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí Ñþóùí ãéá ôï ÂõæÜíôéï; Ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ åê÷ñéóôéáíéóìïý ôùí Ñþóùí ãéá ôï ÂõæÜíôéï Þôáí ðïëý óçìáíôéêÜ, äéüôé ìå ôïí åê÷ñéóôéáíéóìü: 1) Ìéá ôåñÜóôéá Ýêôáóç åíôÜ÷èçêå óôç óöáßñá åðéññïÞò ôçò Ïñèïäïîßáò êáé ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý. 2) Ç ìåôáâïëÞ áõôÞ åðçñÝáóå êáèïñéóôéêÜ ôç íïïôñïðßá êáé ôïí ðíåõìáôéêü êáé õëéêü ðïëéôéóìü ôùí Ñþóùí. 3) Ïé åìðïñéêÝò áíôáëëáãÝò ìå ôï ÂõæÜíôéï åíôáôéêïðïéÞèçêáí êáé 4) áõîÞèçêå êáôÜ ðïëý ï áñéèìüò ôùí âáñÜããùí êáé ñþóùí ìéóèïöüñùí ðïõ õðçñåôïýóáí óôçí áõôïêñáôïñéêÞ öñïõñÜ êáé ôï âõæáíôéíü óôñáôü.

127

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

7. Ó÷Ýóåéò Âõæáíôßïõ - Äýóçò Áãþíåò ãéá ôç äéáôÞñçóç ôùí éôáëéêþí êôÞóåùí Ðåñßëçøç á. Ï åëëçíéóìüò ôçò Éôáëßáò Óôçí áñ÷áéüôçôá (8ïò - 6ïò áé. ð.×.) ïé ¸ëëçíåò åß÷áí äçìéïõñãÞóåé ðïëëÝò áðïéêßåò (â´ åëëçíéêüò áðïéêéóìüò) óôç Óéêåëßá êáé ôç Í. Éôáëßá êáé ãé' áõôü ïé ðåñéï÷Ýò áõôÝò ïíïìÜæïíôáí ÌåãÜëç ÅëëÜò. Ôïí 7ï êáé 8ï áé. ì. ×. ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï åíéó÷ýèçêå ìå ôéò ìåôïéêåóßåò ðëçèõóìþí áðü ôçí ÅëëÜäá, ëüãù óëáâéêþí åðéäñïìþí. Ôï 10ï áé. ïé ¢ñáâåò êáôÝëáâáí ôç Óéêåëßá êáé ãé' áõôü ïé Óéêåëéþôåò ìåôáêéíÞèçêáí óôç Í. Éôáëßá êáé ðýêíùóáí ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï ôçò ðåñéï÷Þò. Ç âõæáíôéíÞ Í. Éôáëßá ðåñéëÜìâáíå ôñßá "èÝìáôá": 1) ôçò Ëïããïâáñäßáò, 2) ôçò Êáëáâñßáò êáé 3) ôçò Ëïõêáíßáò. â. Ç éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Ìáêåäüíùí - ó÷Ýóåéò ìå ôï Ãåñìáíéêü ÊñÜôïò Ç äõôéêÞ Þ éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí áõôïêñáôüñùí ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò áðïóêïðïýóå: á) óôç äéáôÞñçóç êáé åðÝêôáóç ôùí êôÞóåþí ôïõò óôçí Éôáëßá êáé â) óôçí áðüêñïõóç ôùí áñáâéêþí åðéèÝóåùí êáé ôçò ãåñìáíéêÞò áðåéëÞò. Ãé' áõôü: 1) Ï Êùí/íïò Æ´ áíôÜëëáîå ðñåóâåßåò ìå äõôéêïýò çãåìüíåò, ãéá åîáóöÜëéóç óõììÜ÷ùí, áëëÜ çôôÞèçêå áðü ôïõò ¢ñáâåò (ìÝóá 10ïõ áé.). 2) Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò: á) Ýíáíôé ôùí ÁñÜâùí áêïëïýèçóå áìõíôéêÞ ðïëéôéêÞ, åíþ â) Ýíáíôé ôùí Ãåñìáíþí áêïëïýèçóå óêëçñÞ óôÜóç óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò. Ôï 10ï áé. ï ãåñìáíüò çãåìüíáò ¼èùí Á´ ßäñõóå ôçí "Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò" êáé ôï 962 óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí". Áõôü èåùñÞèçêå óêÜíäáëï áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò êáé áñíïýíôáí ôçí áíáãíþñéóÞ ôïõ. Ôï 968 ï ¼èùí Á´ Ýóôåéëå ôïí åðßóêïðï Êñåìþíáò, ËéïõôðñÜíäï, ùò ðñåóâåõôÞ óôçí Êùí/ðïëç, ãéá íá ðñïôåßíåé åéñÞíç êáé ãÜìï ôïõ äéáäü÷ïõ ôïõ ìå ìéá âõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá ìå ðñïßêá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Í. Éôáëßáò. Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò áðÝññéøå áõôÝò ôéò ðñïôÜóåéò êáé áðÝðåìøå ôï ËéïõôðñÜíäï. 3) Ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò êáé Ýäåéîå ðéï äéáëëáêôéêÞ óôÜóç Ýíáíôé ôùí Ãåñìáíþí. Óõíáßíåóå óôï ãÜìï ôçò áíåøéÜò ôïõ Èåïöáíþò ìå ôïí ¼èùíá ´ (äéáäü÷ïõ ôïõ ¼èùíá Á´). Ï ãÜìïò áõôüò åß÷å ìåãÜëç ðïëéôéóôéêÞ óçìáóßá, ãéáôß ç Èåïöáíþ Ýãéíå öïñÝáò ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý óôç Ãåñìáíßá. 4) Ï Âáóßëåéïò ï ´ áíôéìåôþðéóå áðïôåëåóìáôéêÜ ôïõò åîùôåñéêïýò êéíäýíïõò ìå ôç âïÞèåéá ôùí Âåíåôþí êáé ôùí Ðéóáôþí. Óôïõò Âåíåôïýò ìÜëéóôá ðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá. Óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé. åìöáíßóôçêáí ïé Íïñìáíäïß ðïõ êáôÝêôçóáí ðïëëÜ åäÜöç ôçò Í. Éôáëßáò êáé áðïôÝëåóáí áðåéëÞ ãéá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Íüôéáò Éôáëßáò.

128

USZR 2CIG

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ï åëëçíéóìüò ôçò Éôáëßáò

717 – 1025

• 8ïò - 6ïò áé. ð.×.: â´ åëëçíéêüò áðïéêéóìüò ¸ëëçíåò óôç Óéêåëßá êáé Í. Éôáëßá o ÌåãÜëç ÅëëÜò • 7ïò - 8ïò áé. ì.×.: ìåôïéêåóßåò ÅëëÞíùí áðü ôçí ÅëëÜäá óôç Óéêåëßá êáé Í.Éôáëßá, ëüãù óëáâéêþí åðéäñïìþí o åíßó÷õóç åëëçíéêïý óôïé÷åßïõ óôéò ðåñéï÷Ýò áõôÝò • 10ïò áé. ì.×.: ÁÑÁÂÅÓ o êáôÜêôçóç Óéêåëßáò ÁðïôåëÝóìáôá: - óôï ÂõæÜíôéï Ýìåéíå ìüíï ç Í. Éôáëßá - ïé Óéêåëéþôåò ðýêíùóáí ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï ôçò Í. Éôáëßáò. • ÂÕÆÁÍÔÉÍÇ ÍÏÔÉÁ ÉÔÁËÉÁ o 3 "èÝìáôá": 1) "èÝìá" Ëïããïâáñäßáò 2) "èÝìá" Êáëáâñßáò 3) "èÝìá" Ëïõêáíßáò Óõíüñåõå ðñïò âïññÜ ìå êñáôßäéá ðïõ ðñïóðáèïýóáí íá êñáôÞóïõí ôçí áõôïíïìßá ôïõò Ýíáíôé Âõæáíôßïõ êáé Ãåñìáíéêïý êñÜôïõò â. Ç éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Ìáêåäüíùí - ó÷Ýóåéò ìå ôï Ãåñìáíéêü ÊñÜôïò  ÄõôéêÞ Þ éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ áõôïêñáôüñùí ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò: á) äéáôÞñçóç êáé åðÝêôáóç ôùí êôÞóåùí óôçí Éôáëßá â) áðüêñïõóç: o áñáâéêþí åðéèÝóåùí êáé o ãåñìáíéêÞò áðåéëÞò 1) ÊÙÍ/ÍÏÓ Æ´: o áíôÜëëáîå ðñåóâåßåò ìå äõôéêïýò çãåìüíåò ãéá åîáóöÜëéóç óõììÜ÷ùí o çôôÞèçêå áðü ôïõò ¢ñáâåò (10ïò áé.) 2) ÍÉÊÇÖÏÑÏÓ ÖÙÊÁÓ: – Ýíáíôé ÁÑÁÂÙÍ: o áìõíôéêÞ ðïëéôéêÞoÓõììá÷ßåò ìå éôáëïýò çãåìüíåò oâïÞèåéá áðü íôüðéï ðëçèõóìü – Ýíáíôé ÃÅÑÌÁÍÙÍ: o óêëçñÞ ðïëéôéêÞ óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò o áðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò ôïõ ËÉÏÕÔÐÑÁÍÄÏÕ (: ðñåóâåôÞ ôïõ ÏÈÙÍÁ Á´) • ÏÈÙÍ Á´: ãåñìáíüò çãåìüíáò o ßäñõóå ôç ÃåñìáíïñùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá • 951: áíáêõñÞ÷èçêå “âáóéëåýò ôçò Éôáëßáò” • 962: óôÝöèçêå “áõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí” (áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç) (èåùñÞèçêå óêÜíäáëï áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò)

• 968: Ýóôåéëå ôïí ðñåóâåõôÞ ôïõ ËÉÏÕÔÐÑÁÍÄÏ óôçí Êùí/ðïëç 129

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Ïé ðñïôÜóåéò ôïõ: 1) ãÜìïò ôïõ äéáäü÷ïõ ôïõ ìå âõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá 2) ðñïßêá äéáäü÷ïõ: ïé âõæáíôéíÝò êôÞóåéò óôç Í. Éôáëßá – ÍÉÊÇÖÏÑÏÓ ÖÙÊÁÓ o áðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò – ËÉÏÕÔÐÑÁÍÄÏÓ o åðÝóôñåøå Üðñáêôïò óôç Äýóç 3) ÉÙÁÍÍÇÓ ÔÆÉÌÉÓÊÇÓ o óõíÝíùóå ôá 3 éôáëéêÜ èÝìáôá êáé ôï 975 ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï Éôáëßáò. o Áêïëïýèçóå ìåôñéïðáèÞ ðïëéôéêÞ Ýíáíôé ôùí ÃÅÑÌÁÍÙÍ: o ÅðÝôñåøå ôï ãÜìï ôçò áíåøéÜò ôïõ ÈÅÏÖÁÍÙÓ ìå ôïí ÏÈÙÍÁ ´ (äéÜäï÷ï ôïõ ÏÈÙÍÁ Á´) o Ýììåóç áíáãíþñéóç ôïõ ¼èùíá Á´. o Ïé êôÞóåéò óôç Í. Éôáëßá ðáñÝìåéíáí óôï ÂõæÜíôéï. • 972:

ãÜìïò ÈÅÏÖÁÍÙÓ ìå ÏÈÙÍÁ ´ o ìåãÜëç ðïëéôéêÞ êáé ðïëéôéóôéêÞ óçìáóßá

 ÈÅÏÖÁÍÙ o öïñÝáò ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý óôç Ãåñìáíßá  ÏÈÙÍ Â´: o o o o

áëëáæïíéêÞ óõìðåñéöïñÜ äéÝó÷éóå ôç Í. Éôáëßá (ðïõ áðïôåëïýóå âõæáíôéíü Ýäáöïò) óõãêñïýóôçêå ìå ôïõò ¢ñáâåò óôïí Êñüôùíá (ëéìÜíé ôçò Í. Éôáëßáò) çôôÞèçêå áð' áõôïýò ôï 982.

4) ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Â´:o áíôéìåôþðéóå ôéò åîùôåñéêÝò áðåéëÝò ìå âïÞèåéá ôùí: Âåíåôþí êáé ôùí Ðéóáôþí. oðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò • ìÝóá 11ïõ áé.: ÍÏÑÌÁÍÄÏÉ: o êáôÝêôçóáí ðïëëÜ åäÜöç ôçò Í. Éôáëßáò o áðåéëÞ ãéá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Í. Éôáëßáò

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Êùí/íïò Æ´ (ÐïñöõñïãÝííçôïò) (óåë. 45) (905 - 959). ÁõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ (913 - 959). ÁíÞêå óôç ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá. ¹ôáí ëüãéïò, óõããñáöÝáò, êáé ï óçìáíôéêüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ âõæáíôéíïý åãêõêëïðáéäéóìïý. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ÁñÜâùí ðñïóðÜèçóå íá åîáóöáëßóåé óõììÜ÷ïõò óôç Äýóç êé Ýôóé áíôÜëëáîå ðñåóâåßåò ìå ôïõò çãÝôåò ôçò. Ùóôüóï çôôÞèçêå óôñáôéùôéêÜ áðü ôïõò ¢ñáâåò óôá ìÝóá ôïõ 10ïõ áé. Íéêçöüñïò ÖùêÜò (óåë. 45) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (963 - 969) (ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá). ¸íáíôé ôùí ÁñÜâùí ôçò Óéêåëßáò áêïëïýèçóå áìõíôéêÞ ôáêôéêÞ óôçñéæüìåíïò óå óõììá÷ßåò ìå éôáëïýò çãåìüíåò êáé óôç âïÞèåéá ôïõ ôïðéêïý ðëçèõóìïý. ¸íáíôé ôïõ ãåñìáíïý çãåìüíá ¼èùíá Á´ êñÜôçóå óêëçñÞ óôÜóç óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò, äéüôé åß÷å óöåôåñéóôåß ôïí ôßôëï "áõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí" êáé áðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò ôïõ ðñåóâåõôÞ ôïõ ËéïõôðñÜíäïõ. 130

USZR 2CIG

ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò (óåë. 46) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (969 - 976) (ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá). Ó÷åôéêÜ ìå ôç äõôéêÞ ðïëéôéêÞ: 717 - óõíÝíùóå ôá 3 éôáëéêÜ "èÝìáôá" êáé ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò ôï 975. Ï êáôåðÜíù åß÷å ôçí Ýäñá ôïõ óôï ÌðÜñé. - ¸íáíôé ôùí Ãåñìáíþí áêïëïýèçóå ìåôñéïðáèÞ ðïëéôéêÞ. Óõíáßíåóå óôï ãÜìï ôçò áíåøéÜò ôïõ Èåïöáíþò ìå ôïí ¼èùíá ´ (äéÜäï÷ï ôïõ ¼èùíá Á´), áëëÜ äåí éêáíïðïßçóå áðüëõôá ôéò ãåñìáíéêÝò áðáéôÞóåéò. Âáóßëåéïò ´ (Âïõëãáñïêôüíïò) (óåë. 46) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (976 - 1025) (ÌáêåäïíéêÞ äõíáóôåßá). Ó÷åôéêÜ ìå ôç äõôéêÞ ðïëéôéêÞ: Áíôéìåôþðéóå áðïôåëåóìáôéêÜ ôéò åîùôåñéêÝò áðåéëÝò ìå ôç âïÞèåéá ôùí Âåíåôþí êáé ôùí Ðéóáôþí. Óôïõò Âåíåôïýò ðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá. ¼èùí Á´ (óåë. 45) (912 - 973). ÂáóéëéÜò ôçò Ãåñìáíßáò (936 - 961) êáé ôçò Éôáëßáò (961 - 973), ï éäñõôÞò êáé ðñþôïò áõôïêñÜôïñáò ôçò ÃåñìáíïñùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò ("Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò"), ìßá áðü ôéò êïñõöáßåò öõóéïãíùìßåò ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò. Ôï 962 óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí". Åðåäßùîå ôçí åðÝêôáóÞ ôïõ óôç Í. Éôáëßá óå âÜñïò ôùí Âõæáíôéíþí. ÅðåéäÞ üìùò äéáðßóôùóå üôé áõôü Þôáí áíÝöéêôï óôñáôéùôéêÜ, ðñïóðÜèçóå íá ôï åðéôý÷åé äéðëùìáôéêÜ, åðéêáëïýìåíïò ôçí áíÜãêç óõììá÷ßáò åíáíôßïí ôùí Óáñáêçíþí êáé ðñüôåéíå óõíïéêÝóéï áíÜìåóá óôï ãéï ôïõ ¼èùíá ´ êáé ôçí ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ, ìå ðñïßêá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Í. Éôáëßáò êáé áðþôåñï óêïðü ôç ìåëëïíôéêÞ Ýíùóç ôçò ÁíáôïëéêÞò êáé ÄõôéêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ôéò ðñïôÜóåéò áõôÝò áðÝññéøå ï áõôïêñÜôïñáò Íéêçöüñïò ÖùêÜò ðïõ êáôÜëáâå ôçí ðáñåëêõóôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ¼èùíá. Ùóôüóï, üôáí áíÝâçêå óôï èñüíï ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò, åðåéäÞ ðéåæüôáí áðü ôéò êáôáóôÜóåéò, áðïäÝ÷ôçêå ôï óõíïéêÝóéï, áëëÜ äåí éêáíïðïßçóå áðüëõôá ôéò ãåñìáíéêÝò áðáéôÞóåéò. ËéïõôðñÜíäïò (óåë. 45) (920 - 970). Åðßóêïðïò Êñåìþíáò (961 - 970). ËïããïâÜñäïò ðïëéôéêüò, åêêëçóéáóôéêüò êáé äéðëùìáôéêüò ðáñÜãïíôáò ôïõ 10ïõ áé. êáé óõããñáöÝáò. Ôá Ýñãá ôïõ áðïôåëïýí ðïëýôéìç ðçãÞ ðëçñïöïñéþí ãéá ôá ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé Üóêçóáí ìåãÜëç åðßäñáóç óôçí ðïëéôéêÞ óêÝøç ôïõ Ìåóáßùíá êáé óôç ìåôáãåíÝóôåñç éóôïñéêÞ êáé öéëïëïãéêÞ Ýñåõíá. ×ñçìÜôéóå ùò óýìâïõëïò ôïõ âáóéëéÜ ôùí Ãåñìáíþí ¼èùíá Á´ êáé õðçñÝôçóå ðéóôÜ ôá ðïëéôéêÜ ó÷ÝäéÜ ôïõ. Ãé áõôü ï ¼èùí ôïí ïíüìáóå óôá ôÝëç ôïõ 961 åðßóêïðï ôçò Êñåìþíáò. Ï ËéïõôðñÜíäïò óôÜëèçêå ùò ðñåóâåõôÞò óôçí Êùí/ðïëç ôï 968 ãéá äéáðñáãìáôåýóåéò. Ðñüôåéíå ãÜìï ôïõ ¼èùíá ´ (äéáäü÷ïõ ôïõ ¼èùíá Á´) ìå ôç âõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ, ìå ðñïßêá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Í. Éôáëßáò. Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò áðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò ôïõ åðéêáëïýìåíïò ôç ãåñìáíéêÞ åðéèåôéêüôçôá åíáíôßïí ôùí âõæáíôéíþí éôáëéêþí êôÞóåùí êáé åðéöýëáîå ðïëëÝò ôáðåéíþóåéò óôï ËéïõôðñÜíäï. Ç ðáñáìïíÞ ôïõ óôçí Êùí/ðïëç êñÜôçóå 4 ìÞíåò. Óôï äéÜóôçìá áõôü ðñïÝêõøáí ðïëëÝò äéåíÝîåéò êáé ãéá ôï áêáíèþäåò èÝìá ôïõ áõôïêñá- 131

– 1025

USZR 2CIG

ôïñéêïý ôßôëïõ. ÔåëéêÜ ç ðñåóâåßá áõôÞ Ýëçîå Üäïîá êáé ï ËéïõôðñÜíäïò åðÝóôñåøå Üðñáêôïò óôç Äýóç. Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ ¼èùí ´ (ï Åñõèñüò Þ ×ùëüò) (óåë. 46) (955 -983). ÂáóéëéÜò ôçò Ãåñìáíßáò (961 -983) êáé áõôïêñÜôïñáò ôçò ÃåñìáíïñùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò (973 -983). Ãéïò êáé äéÜäï÷ïò ôïõ ¼èùíá Á´. Ôï 972 óõíÞøå ãÜìï ðïëéôéêÞò óêïðéìüôçôáò ìå ôç âõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ. Ôï 980 ï ¼èùí ´ åðé÷åßñçóå ìéá ìïéñáßá åêóôñáôåßá óôçí Éôáëßá ìå óôü÷ï ôçí åêäßùîç ôùí Âõæáíôéíþí êáé ôùí ÁñÜâùí ôçò Óéêåëßáò. ÔåëéêÜ üìùò óõíôñßöôçêå áðü ôïõò ¢ñáâåò óå íáõìá÷ßá óôïí Êñüôùíá ôï 982. Åí ôù ìåôáîý åß÷å êëïíéóôåß ç õãåßá ôïõ êáé Ýíá ÷ñüíï áñãüôåñá ðÝèáíå óôç Ñþìç óå çëéêßá 28 åôþí. Èåïöáíþ (óåë. 46) (950 -991). ÂõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá, áíåøéÜ ôïõ ÉùÜííç ÔæéìéóêÞ. Ôï 972 íõìöåýèçêå ôïí ¼èùíá ´ (äéÜäï÷ï ôïõ ¼èùíá Á´) êáé Ýãéíå áõôïêñÜôåéñá ôçò Ãåñìáíßáò (972 -991). ¹ôáí åîáéñåôéêÜ üìïñöç êáé êáëëéåñãçìÝíç. Ï ãÜìïò ôçò åß÷å ìåãÜëç ðïëéôéêÞ êáé ðïëéôéóôéêÞ óçìáóßá. ÐïëéôéêÞ, äéüôé: âåëôéþèçêáí ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôçò ÃåñìáíéêÞò êáé ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ïé Ãåñìáíïß Ýðáøáí íá ðñïâÜëëïõí äéåêäéêÞóåéò óôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Í. Éôáëßáò êáé áðÝöåõãáí íá ÷ñçóéìïðïéïýí óôá äçìüóéá Ýããñáöá ôïí ôßôëï ôïõ "áõôïêñÜôïñá ôùí Ñùìáßùí". ÐïëéôéóôéêÞ, äéüôé: Ç ðáñïõóßá ôçò Èåïöáíþò êáé ôçò ðïëõìåëïýò óõíïäåßáò ôçò óôç ãåñìáíéêÞ áõëÞ Ýäùóå íÝá þèçóç óôá ÃñÜììáôá êáé óôéò ÔÝ÷íåò, åíþ ôï åèéìïôõðéêü ôçò åðçñåÜóôçêå áðü ôï Âõæáíôéíü. Ç óõìâïëÞ ôçò Èåïöáíþò óôçí ðïëéôéóôéêÞ åîÝëéîç ôçò Ãåñìáíßáò èåùñåßôáé êåöáëáéþäïõò óçìáóßáò. [Ï ¼èùí áãÜðçóå ðïëý ôç Èåïöáíþ êáé ôçò ðáñá÷þñçóå ìå åðßóçìç ðñÜîç ïëüêëçñåò åðáñ÷ßåò óôçí Éôáëßá, ôç Ãåñìáíßá êáé ôçí Ïëëáíäßá. ÁðÝêôçóáí 4 ðáéäéÜ]. Êñåìþíá (óåë. 45) Ðüëç ôçò Â. Éôáëßáò

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ÊáôåðÜíù (óåë. 46) (< êáôÜ + åðÜíù) = äéïéêçôÞò, áíþôáôïò óôñáôéùôéêüò êáé ðïëéôéêüò áîéùìáôïý÷ïò óå âõæáíôéíÝò åðáñ÷ßåò. ¹ôáí ï ýðáôïò åêðñüóùðïò ôïõ áõôïêñÜôïñá óôçí êÜèå åðáñ÷ßá. êáôåðáíÜôï (óåë. 45) ÂõæáíôéíÞ åðáñ÷ßá. Äéïéêïýíôáí áðü ôïí êáôåðÜíù. Ï áõôïêñÜôïñáò ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò ôï 975 ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò, ìå Ýäñá ôï ÌðÜñé.

132

USZR 2CIG

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

7ïò - 8ïò áé. ì.×. áñ÷Ýò 10ïõ áé. ìÝóá 10ïõ áé. 951 962

ÃÅÃÏÍÏÓ Ìåôïéêåóßåò ðëçèõóìþí áðü ÅëëÜäá óôç Óéêåëßá êáé Í. Éôáëßá - êáôÜêôçóç Óéêåëßáò áðü ¢ñáâåò - ìåôáêßíçóç Óéêåëéùôþí óôç Í. Éôáëßá - ðýêíùóç åëëçíéêïý óôïé÷åßïõ óôç Í. Éôáëßá ¹ôôá Êùí/íïõ Æ´ áðü ¢ñáâåò ¼èùí Á´: "âáóéëåýò Éôáëßáò" ¼èùí Á´: "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí"

968

Ï ËéïõôðñÜíäïò óôçí Êùí/ðïëç - äéðëùìáôéêü åðåéóüäéï

975

ºäñõóç êáôåðáíÜôïõ Éôáëßáò áðü ÉùÜííç ÔæéìéóêÞ

972

ÃÜìïò ¼èùíá ´ ìå ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ

982 ìÝóá 11ïõ áé.

717 – 1025

¹ôôá ¼èùíá ´ áðü ¢ñáâåò óôïí Êñüôùíá (ëéìÜíé Í. Éôáëßáò) - ÅìöÜíéóç Íïñìáíäþí óôç Í. Éôáëßá - áðåéëÞ ãéá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò

ÁÐÁÍÔHÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. ÌåëÝôçóå óôï ðñþôï ðáñÜèåìá ôéò áéôßåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò ôùí Óéêåëéùôþí êáé ðáñáêïëïýèçóå óôï ÷Üñôç ôç äéáäñïìÞ ðïõ áêïëïýèçóáí ïé öõãÜäåò. Ðïéåò Þôáí ïé óõíÝðåéåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò ãéá ôç Óéêåëßá êáé ôç Í. Éôáëßá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü áãéïëïãéêü êåßìåíï (âßïò áãßùí ÓÜâá êáé Ìáêáñßïõ) êáé áíáöÝñåôáé óôç ìåôáíÜóôåõóç åíüò ìÝñïõò ôïõ óéêåëéêïý ðëçèõóìïý ðñïò ôçí Êáëáâñßá. Ïé áéôßåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò áõôÞò Þôáí ïé áñáâéêÝò åðéèÝóåéò êáé ëåçëáóßåò êáé ç ìåãÜëç ðåßíá ðïõ åðáêïëïýèçóå. Ç ðåßíá ïäÞãçóå ôïõò êáôïßêïõò óå áðüãíùóç êáé Ýöôáóáí ìÝ÷ñé êáé óå áíèñùðïöáãßá. Ïé Óéêåëéþôåò õðü ôçí çãåóßá ôïõ áãßïõ ÓÜââá, Ýöõãáí ðñïò ôï áíáôïëéêü ìÝñïò ôïõ íçóéïý, äéáó÷ßæïíôáò åñçìéêÜ âïõíÜ êáé åãêáôáóôÜèçêáí óå ðïëý ï÷õñÜ êÜóôñá óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ÑáìÝôôáò. Óôç óõíÝ÷åéá ìå ðëïßá ðÝñáóáí óôçí Êáëáâñßá. Ïé óõíÝðåéåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò áõôÞò Þôáí êõñßùò äçìïãñáöéêÝò: äçëáäÞ ìåéþèçêå ï ðëçèõóìüò ôçò Óéêåëßáò êáé åíéó÷ýèçêå ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï ôçò Êáëáâñßáò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äßíåé ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò óõíÝðåéåò ôçò êáôÜêôçóçò ôçò Óéêåëßáò áðü ôïõò ¢ñáâåò êáé ôéò áéôßåò ðïõ ïäÞãçóáí ôïõò Óéêåëéþôåò íá åãêáôáëåßøïõí ôéò åóôßåò ôïõò êáé íá ìåôáêéíçèïýí óôç Í. Éôáëßá.

133

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

2. ÁíáæÞôçóå óôï äåýôåñï ðáñÜèåìá ôéò áéôßåò ôçò åîÝãåñóçò ôïõ ðëçèõóìïý ôïõ Rossano Êáëáâñßáò. Ðþò åêöñÜóôçêå ç äõóáñÝóêåéá ôùí åîåãåñìÝíùí; Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü áãéïëïãéêü êåßìåíï (Âßïò Íåßëïõ ôïõ ÍÝïõ) êáé áíáöÝñåôáé óôçí åîÝãåñóç ôùí êáôïßêùí ôïõ ÑïóÜíïõ / Rossano, óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Âõæáíôßïõ Ýíáíôé ôùí ÁñÜâùí óôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ Íéêçöüñïõ ÖùêÜ. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, êáôÜ ôá Ýôç 965 -966 ìÜãéóôñïò (: óôñáôçãüò-äéïéêçôÞò) ôçò Êáëáâñßáò Þôáí ï Íéêçöüñïò Åîáêéïíßôçò. Áõôüò áðïöÜóéóå íá êáôáóêåõÜóåé ÷åëÜíäéá, äçëáäÞ ðïëåìéêÜ ðëïßá ìå ðñïóùðéêÞ åñãáóßá ôùí êáôïßêùí ôçò ðåñéï÷Þò, ãéá íá ðñïóôáôåýóåé ìå áõôÜ ôéò ðáñáëéáêÝò ðüëåéò áðü ôéò åðéèÝóåéò ôùí ÁñÜâùí ðïõ åß÷áí ùò ïñìçôÞñéï ôç Óéêåëßá, êáé íá áöáíßóåé ôçí ßäéá. ¼ôáí ôá ðëïßá êáôáóêåõÜóôçêáí êáé Þôáí Ýôïéìïé íá ôá êáèåëêýóïõí óôç èÜëáóóá, ïé êÜôïéêïé ôïõ Rossanï ôá ðõñðüëçóáí êáé êñÝìáóáí ôïõò êáðåôÜíéïõò ôïõò. Ç áéôßá ôçò åîÝãåñóçò áõôÞò, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, Þôáí üôé äåí Þèåëáí íá õðçñåôÞóïõí óôá ÷åëÜíäéá, -ãéáôß áõôïß èá áðïôåëïýóáí ôá ðëçñþìáôÜ ôïõò-, êáèþò äåí åß÷áí ôÝôïéá åìðåéñßá êáé áðü ôçí Üëëç Þèåëáí íá åìðïäßóïõí ôç âõæáíôéíÞ áíôåðßèåóç åíáíôßïí ôçò Óéêåëßáò. Áíôéëáìâáíüìáóôå âÝâáéá üôé áõôÞ ç åîÝãåñóç Þôáí ìéá ðïëéôéêÞ óýãêñïõóç ôùí êáôïßêùí ôçò Êáëáâñßáò, ðïõ Þèåëáí íá åìðïäßóïõí ôá åðåêôáôéêÜ ó÷Ýäéá ôçò âõæáíôéíÞò êõâÝñíçóçò. 3. Ðïéåò óçìåñéíÝò ëÝîåéò ðñïÞëèáí áðü ôïõò üñïõò êáôåðÜíù êáé ìÜãéóôñïò; Ðþò åßíáé ïé ëÝîåéò áõôÝò ó' Üëëåò åõñùðáúêÝò ãëþóóåò; Áðü ôïõò ìåóáéùíéêïýò üñïõò ìÜãéóôñïò êáé êáôåðÜíù ðñïÞëèáí ïé åîÞò óçìåñéíÝò ëÝîåéò: ÅËËÇÍÉÊÁ

ÁËËÅÓ ÅÕÑÙÐÁÚÊÅÓ ÃËÙÓÓÅÓ

ìÜãéóôñïò

ÌáÝóôñïò ÌÜóôïñáò

Master (áããëéêÜ) Meister (ãåñìáíéêÜ)

êáôåðÜíù

êáðåôÜíéïò

Captain (áããëéêÜ) Kapitan (ãåñìáíéêÜ)

4. Ãéáôß ïé âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò äåí áíáãíþñéæáí óôï ãåñìáíü çãåìüíá ôïí ôßôëï imperator -âáóéëåýò, áëëÜ ìüíï ôïí ôßôëï rex -ñÞãáò; Ôé êáôáëïãßæåé ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò óôï ãåñìáíü ðñåóâåõôÞ êáé óôç ãåñìáíéêÞ ðïëéôéêÞ;

134

Áðü ôï ðáñÜèåìá " ËéïõôðñÜíäïò êáé âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò", ðïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü Ýêèåóç ôïõ ËéïõôðñÜíäïõ ãéá ôçí ðñåóâåßá ôïõ óôçí Êùí/ðïëç, ðñïêýðôåé üôé ôï áêáíèþäåò èÝìá ðïõ äçëçôçñßáæå ôéò ó÷Ýóåéò âõæáíôéíïý êáé ãåñìáíéêïý êñÜôïõò, Þôáí ï ôßôëïò "imperator Romanorum" (= áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí) Þ "âáóéëåýò Ñùìáßùí". Ïé âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò äåí áíáãíþñéæáí óôï ãåñìáíü çãåìüíá ôïí ôßôëï imperator, ãéáôß åß÷áí ôçí áíôßëçøç üôé ðÜíù óôç ãç äå ìðïñïýóå íá õðÜñîåé ðáñÜ ìüíï ìßá áõôïêñáôïñßá,

USZR 2CIG

ç ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá, êáé ìüíï Ýíáò áõôïêñÜôïñáò, ðïõ Ýöåñå ôïí ôßôëï "imperator Romanorum". Ôï íá õðÜñ÷ïõí äýï áõôïêñÜôïñåò, ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò Þôáí êÜôé ôï åîùðñáãìáôéêü, ðïõ äåí ìðïñïýóå íá Ý÷åé ïýôå éó÷ý, ïýôå äéÜñêåéá. Áðïôåëïýóå ãé' áõôïýò óêÜíäáëï êáé óöåôåñéóìüò ôùí íïìßìùí äéêáéùìÜôùí ôïõò. Ïé Âõæáíôéíïß èåùñïýóáí üôé óôïõò çãåìüíåò ôçò Äýóçò ôáßñéáæå ðåñéóóüôåñï ï ôßôëïò rex - ñÞãáò, ðïõ äÞëùíå çãåìüíá êáôÜ ðïëý êáôþôåñï áðü ôï "âáóéëÝá ôùí Ñùìáßùí", ðïõ åß÷å ôçí Ýäñá ôïõ óôçí Êùí/ðïëç. Ãé' áõôü ôï ëüãï óõãêñïýóôçêáí äýï öïñÝò ìå ôïõò çãåìüíåò ôçò Äýóçò: Ôçí ðñþôç öïñÜ ôï Ýôïò 800 ìå ôïí ÊáñëïìÜãíï, ðïõ ßäñõóå ôï öñáãéêü êñÜôïò êáé óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç "imperator Romanorum", êáé ôç äåýôåñç öïñÜ ôï 962 ìå ôïí ¼èùíá Á´, ðïõ ßäñõóå ôçí ÃåñìáíïñùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ("Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò") êáé óôÝöèçêå êé áõôüò "imperator Romanorum", áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç. Áðü ôï ðáñÜèåìá ðñïêýðôåé üôé ïé Âõæáíôéíïß Þôáí åîïñãéóìÝíïé ìå ôïí óöåôåñéóìü ôïõ ôßôëïõ áðü ôïí ¼èùíá Á´ êáé ìå ôçí éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Ãåñìáíþí. Ãé' áõôü ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò êáôáëïãßæåé óôï ãåñìáíü çãåìüíá áóÝâåéá, åðåéäÞ êáôÝëáâå ôç Ñþìç ìå å÷èñéêÞ åéóâïëÞ êáé öÝñèçêå ìå âÜñâáñï ôñüðï óôïõò êáôïßêïõò ôçò Éôáëßáò. Åðßóçò êáôáëïãßæåé óôïí ¼èùíá Á´ üôé åðéäßùîå íá êáèõðïôÜîåé âßáéá ôéò ðüëåéò ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò (âõæáíôéíÝò êôÞóåéò) êáé åðåéäÞ äåí ôá êáôÜöåñå, Ýóôåéëå ôï ËéïõôðñÜíäï ãéá äéáðñáãìáôåýóåéò ìå ðñüó÷çìá ôçí åéñÞíç, áëëÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ùò êáôÜóêïðï. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äéáöùôßæåé ãéáôß ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò åðéêáëÝóôçêå ôç ãåñìáíéêÞ åðéèåôéêüôçôá åíáíôßïí ôùí éôáëéêþí êôÞóåùí êáé áðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò ôïõ ËéïõôðñÜíäïõ.

717 – 1025

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðþò äéáìïñöþèçêå ï åëëçíéóìüò ôçò Í. Éôáëßáò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé.; Óôç Í. Éôáëßá êáé óôç Óéêåëßá, Þäç áðü ôçí áñ÷áéüôçôá (8ïò - 6ïò áé. ð.×.) ìå ôï â´ åëëçíéêü áðïéêéóìü æïýóáí ðïëëïß ¸ëëçíåò, ãé' áõôü êáé ç ðåñéï÷Þ áõôÞ ëåãüôáí ÌåãÜëç ÅëëÜò. Ôïí 7ï êáé 8ï áé. ì.×. ï åëëçíéêüò ðëçèõóìüò ôùí ðåñéï÷þí áõôþí åíéó÷ýèçêå áðü ôéò ìåôïéêåóßåò ôùí åëëçíéêþí ðëçèõóìþí áðü ôçí ÅëëÜäá, åîáéôßáò ôùí óëáâéêþí åðéèÝóåùí. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé. ïé ¢ñáâåò êáôÝêôçóáí ôç Óéêåëßá, ðïõ Þôáí âõæáíôéíÞ êôÞóç êáé åîáéôßáò áõôïý ôïõ ãåãïíüôïò ïé Óéêåëéþôåò åãêáôÝëåéøáí ôéò åóôßåò ôïõò êáé ìåôáêéíÞèçêáí óôç Íüôéá Éôáëßá, ðõêíþíïíôáò Ýôóé ôï åëëçíéêü óôïé÷åßï ôçò ðåñéï÷Þò. ÌåôÜ ôçí êáôÜêôçóç ôçò Óéêåëßáò áðü ôïõò ¢ñáâåò óôï ÂõæÜíôéï áðÝìåéíå ìüíï ç Íüôéá Éôáëßá ðïõ ðåñéëÜìâáíå 3 èÝìáôá: 1) ôçò Ëïããïâáñäßáò, 2) ôçò Êáëáâñßáò êáé 3) ôçò Ëïõêáíßáò. 2. Ðïý áðïóêïðïýóå ç äõôéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí áõôïêñáôüñùí ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò; Ç äõôéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí áõôïêñáôüñùí ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò áðïóêïðïýóå: á) óôç äéáôÞñçóç êáé åðÝêôáóç ôùí êôÞóåþí ôïõò óôçí Éôáëßá êáé â) óôçí áðüêñïõóç 135 ôùí áñáâéêþí åðéèÝóåùí êáé ôçò ãåñìáíéêÞò áðåéëÞò.

USZR 2CIG

3. Ðïéá ôáêôéêÞ áêïëïýèçóå ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò Ýíáíôé ôùí ÁñÜâùí êáé ôùí Ãåñìáíþí; Ç áêìÞ Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò Ýíáíôé ôùí ÁñÜâùí ôçò Óéêåëßáò áêïëïýèçóå áìõíôéêÞ ðïëéôéêÞ, ôïõ Âõæáíôßïõ óôçñéæüìåíïò óå óõììá÷ßåò ìå éôáëïýò çãåìüíåò êáé óôç âïÞèåéá ôïõ ôïðéêïý ðëçèõóìïý. ¸íáíôé ôùí Ãåñìáíþí üìùò áêïëïýèçóå óêëçñÞ ðïëéôéêÞ óôéò äéáðñáãìáôåýóåéò ìå ôïí áðåóôáëìÝíï ôïõ ¼èùíá Á´, ËéïõôðñÜíäï. ÅîÝöñáóå ôçí ïñãÞ ôùí Âõæáíôéíþí ãéá ôïí ôßôëï "âáóéëåýò Ñùìáßùí" êáé áðÝññéøå ôçí ðñüôáóç ãéá ôï ãÜìï ôïõ äéáäü÷ïõ ¼èùíá ´ ìå ôçí ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ, ìå ðñïßêá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôçò Íüôéáò Éôáëßáò êáé åðéöýëáîå ðïëëÝò ôáðåéíþóåéò óôï ËéïõôðñÜíäï, ðïõ åðÝóôñåøå Üðñáêôïò óôç Äýóç. 4. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç äõôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ÉùÜííç ÔæéìéóêÞ; Ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò óõíÝíùóå ôá ôñßá "èÝìáôá" ôçò Éôáëßáò êáé ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò (975). ¼ñéóå ùò Ýäñá ôïõ êáôåðÜíù (:äéïéêçôÞ) ôçò Éôáëßáò ôï ÌðÜñé. Óõã÷ñüíùò ï ÔæéìéóêÞò áêïëïýèçóå ìåôñéïðáèÞ ðïëéôéêÞ Ýíáíôé ôùí Ãåñìáíþí. Óõíáßíåóå óôï ãÜìï ôçò áíåøéÜò ôïõ Èåïöáíþò ìå ôïí ¼èùíá ´ (äéÜäï÷ï ôïõ ¼èùíá Á´), áëëÜ äåí éêáíïðïßçóå áðüëõôá ôéò ãåñìáíéêÝò áðáéôÞóåéò. 5. Ðïéá Þôáí ç éôáëéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Âáóéëåßïõ ´; Ï Âáóßëåéïò ´ áíôéìåôþðéóå áðïôåëåóìáôéêÜ ôéò åîùôåñéêÝò áðåéëÝò ìå ôç âïÞèåéá ôùí Âåíåôþí êáé ôùí Ðéóáôþí. Óôïõò Âåíåôïýò ðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá, ðïõ áñãüôåñá äéåõñýíèçêáí áðü ôïõò Êïìíçíïýò.

136

USZR 2CIG

ÉÉ. ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÊÁÉ ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ 1. Ïé åîåëßîåéò óôçí ïéêïíïìßá êáé ôçí êïéíùíßá

717 – 1025

Ðåñßëçøç Óôá ÷ñüíéá ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò óôáèåñïðïéÞèçêå ç äçìïãñáöéêÞ åîÝëéîç (äçëáäÞ áõîÞèçêå ï ðëçèõóìüò) êáé âåëôéþèçêå ç ïéêïíïìßá, êõñßùò ç áóôéêÞ. á. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá ôçò õðáßèñïõ Óôçí áñ÷Þ ôçò åðï÷Þò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò (8ïò - 9ïò áé.) Üñ÷éóå íá ó÷çìáôßæåôáé ìéá íÝá áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò (åðáñ÷éáêÞ), åíþ ðáñÜëëçëá õðÜñ÷åé êáé ç áñéóôïêñáôéßá ôùí áîéùìÜôùí (áóôéêÞ). Ç âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá óõíäÝåôáé ìå ôçí åìöÜíéóç ïéêïãåíåéáêþí åðùíýìùí (8ïò - 11ïò áé. ). Ïé äýï áõôÝò ïìÜäåò óõíäÝïíôáé ìå åðéãáìßåò êáé óõã÷ùíåýïíôáé óå åíéáßá ôÜîç óôá ôÝëç ôïõ 10ïõ áé. Åßíáé ç ôÜîç ôùí "äõíáôþí", ðïõ áðïôåëåß ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò åðï÷Þò. Óôçí ýðáéèñï æïõí êáé ïé ðÝíçôåò, äçëáäÞ áãñïôéêÝò ìÜæåò ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò, áêôÞìïíåò ãåùñãïýò êáé ðáñïßêïõò. Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé. ç áãñïôéêÞ êïéíüôçôá êáé ïé áíåîÜñôçôïé áãñüôåò ðëÞôôïíôáé áðü ôïõò ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò, ðïõ ôïõò áðïóðïýí ôá êôÞìáôá êáé áðü ôï êñÜôïò ðïõ ôïõò åðéâÜëëåé âáñéÜ öïñïëïãßá. Áð' ôçí Üëëç ïé åõãåíåßò åßíáé áðñüèõìïé íá äáðáíÞóïõí ÷ñÞìáôá ãéá ôç âåëôßùóç ôùí ìÝóùí êáé ôå÷íéêþí ðáñáãùãÞò. Ãé' áõôïýò ôïõò ëüãïõò ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ óôï ÂõæÜíôéï ðáñáìÝíåé óôÜóéìç êáé åõÜëùôç óôéò êñßóåéò ðïõ Üñ÷éóáí íá åêäçëþíïíôáé óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé. â. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá ôùí ðüëåùí Ôçí ßäéá ðåñßïäï óôéò ðüëåéò, ðáñïõóéÜæåé ìåãÜëç áíÜðôõîç ç áóôéêÞ ïéêïíïìßá. Áðü ôïí 9ï Ýùò ôïí 11ï áé. áíïéêïäïìïýíôáé ðáëáéÝò ðüëåéò, (üðùò ç ÐÜôñá, ç ÓðÜñôç ê.Ü.) êáé ïéêïäïìïýíôáé íÝåò ìå Ýíôïíç ïéêïíïìéêÞ ëåéôïõñãßá, üðùò ç ¸öåóïò, ç Ôñáðåæïýíôá ê.Ü., üðïõ äéåîÜãïíôáé åôÞóéåò åìðïñïðáíçãýñåéò. Åðßóçò áñêåôÜ êÜóôñá, Ýãéíáí áóôéêÜ êÝíôñá ìå çìéáãñïôéêü ÷áñáêôÞñá (áóôõêþìáé Þ áãñïôïðüëåéò). Óôéò ðüëåéò ôçí åðï÷Þ áõôÞ æïõí: á) ïé åõãåíåßò, â) ç ìåóáßá ôÜîç êáé ã) ï äÞìïò. á) Ïé åõãåíåßò åßíáé ç íÝá áñéóôïêñáôéêÞ ôÜîç, ðïõ Ý÷åé ðñïêýøåé áðü ôç óõã÷þíåõóç ôçò áñéóôïêñáôßáò ôçò ãçò ìå ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí. â) Ç ìåóáßá ôÜîç åßíáé ç ôÜîç ôùí åðé÷åéñçìáôéþí, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü åìðïñïâéïôÝ÷íåò, íáõêëÞñïõò êáé ôñáðåæßôåò. Åßíáé ïñãáíùìÝíç óå óõíôå÷íßåò êáé áóêåß ìåãÜëç êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ åðéññïÞ. Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé. áíáðôý÷èçêáí ðïëý ïé âéïôå÷íßåò êáé êõñßùò ôï åîùôåñéêü åìðüñéï. ã) Ï äÞìïò, äçëáäÞ ïé ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò, áðïôåëåßôáé áðü öôù÷ïýò ðïõ åñãÜæïíôáí ðåñéóôáóéáêÜ Þ Þôáí Üíåñãïé. 137

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ  Åðï÷Þ ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò:

oóôáèåñïðïßçóç äçìïãñáöéêÞò åîÝëéîçò o âåëôßùóç ïéêïíïìßáò

á. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá ôçò õðáßèñïõ o íÝá áñéóôïêñáôßá ãçò (åðáñ÷éáêÞ) • 8ïò - 9ïò áé. o íÝá áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí (áóôéêÞ) • 8ïò - 11ïò: åðÝêôáóç ïéêïãåíåéáêþí åðùíýìùí o íÝá áñéóôïêñáôßá

 Åðéãáìßåò: áñéóôïêñáôßá ãçò + áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí o íÝá áñéóôïêñáôßá (äõíáôïß)  äõíáôïß: ðïëéôéêïß, óôñáôéùôéêïß êáé èñçóêåõôéêïß Üñ÷ïíôåò, äéá÷åéñéóôÝò êñáôéêÞò, áõôïêñáôïñéêÞò, åêêëçóéáóôéêÞò êáé ìïíáóôéêÞò ðåñéïõóßáò.  ðÝíçôåò: áãñïôéêÝò ìÜæåò: o á) åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò o â) áêôÞìïíåò ãåùñãïß o ã) ðÜñïéêïé • áñ÷Ýò 9ïõ áé.:

áãñïôéêÞ êïéíüôçôá êáé áíåîÜñôçôïé áãñüôåò ðëÞôôïíôáé áðü: á) ôïõò ìåãáëïêôçìáôßåò o  áðïóðïýí ôá êôÞìáôá ôùí ìéêñïìåóáßùí (ìå íüìéìïõò êáé ðáñÜíïìïõò ôñüðïõò) â) ôï êñÜôïò o öïñïëïãéêÝò ðéÝóåéò

 ìåãÜëá êôÞìáôá: o äåí Þôáí åíéáßá o áðïôåëïýíôáí áðü ðïëõÜñéèìåò äéÜóðáñôåò åêôÜóåéò, ôá ÷ùñßá Þ ðñïÜóôåéá p Êáëëéåñãïýíôáé áðü åëåýèåñïõò åíïéêéáóôÝò Þ ðáñïßêïõò  Åõãåíåßò: o æïõí Üíåôç æùÞ o Ý÷ïõí åéóïäÞìáôá áðü êôÞìáôá êáé ìéóèïýò o åßíáé áðñüèõìïé íá åðåíäýóïõí ãéá âåëôßùóç ðáñáãùãÞò ÁðïôÝëåóìá: óôÜóéìç ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ

â. Ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá ôùí ðüëåùí  ðüëåéò o áóôéêÞ ïéêïíïìßá o ìåãÜëç áíÜðôõîç • 9ïò - 11ïò áé.:

o áíïéêïäüìçóç ðáëáéþí ðüëåùí (ð.÷. ÐÜôñá, ÓðÜñôç ê.Ü.) o ïéêïäüìçóç íÝùí ðüëåùí o ÊÜóôñá o áóôéêÜ êÝíôñá ìå çìéáãñïôéêü ÷áñáêôÞñá: (áóôõêþìáé Þ áãñïôïðüëåéò)

 Åìðïñïðáíçãýñåéò: åôÞóéåò, óå ìåãÜëåò ðüëåéò (ð.÷.: ¸öåóïò, Ôñáðåæïýò ê.Ü.) 138



ÓõóôÞìáôá: åðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá (óõíôå÷íßåò) åìðüñùí êáé âéïôå÷íþí.

USZR 2CIG

Åðáñ÷éêüí âéâëßïí: óõëëïãÞ íïìéêþí äéáôÜîåùí o êáèüñéæå ôç ëåéôïõñãßá ôùí "óõóôçìÜôùí" óôçí Êùí/ðïëç, áðü ôïí 10ï áé.  Âéïôå÷íßåò: o ôñïößìùí êáé åðåîåñãáóßáò åéäþí ðïëõôåëåßáò (ìåôÜîé, ìðá÷áñéêÜ, êëð.)  Åìðüñéï: o åóùôåñéêü êáé åîùôåñéêü o åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ìå: Âïýëãáñïõò, Ñþóïõò, Éôáë.ðüëåéò, ×áëéöÜôï o ìáêñéíÜ ôáîßäéá åìðüñùí ãéá ìðá÷áñéêÜ, âáöéêÝò ýëåò, áñþìáôá o åêôåëùíéóìüò ðñïúüíôùí o Ôñáðåæïýíôá



717 – 1025

 Ìåóáßá ôÜîç: oôÜîç åðé÷åéñçìáôéþí.

oÁðïôåëåßôáé áðü: - åìðïñïâéïôÝ÷íåò, íáýêëçñïõò, ôñáðåæßôåò o Þôáí ïñãáíùìÝíç óå óõíôå÷íßåò Þ áäåëöüôçôåò o õðïêéíïýóå ëáúêÜ êéíÞìáôá êáôÜ ôùí åõãåíþí o áóêïýóå ìåãÜëç ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ åðéññïÞ (êõñßùò 11ï áé)  ÄÞìïò: ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò. Áðïôåëïýíôáí áðü: öôù÷ïýò êáé Üíåñãïõò

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÂÕÆÁÍÔÉÍÇÓ ÏÉÊÏÍÏÌÉÁÓ (8Ïò - 11Ïò ÁÉ.) ÕÐÁÉÈÑÏÓ

ÐÏËÅÉÓ

- áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá o åê÷ñçìáôéóìÝíç

- áóôéêÞ ïéêïíïìßá o åê÷ñçìáôéóìÝíç p ÌåãÜëç áíÜðôõîç

- áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ p óôÜóéìç …………………………………………………..........

- Åìðüñéï: åóùôåñéêü êáé åîùôåñéêü

p ÐåñéïñéóìÝíç áíÜðôõîç

[9ïò - 10ïò áé.: áíÜðôõîç âéïôå÷íßáò ó÷åôéêÞò ìå áãñïôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò (ð.÷.: óéäçñïõñãåßá, êáôáóêåõÝò áãñïôéêþí åñãáëåßùí ê.ë.ð.)]

- Âéïôå÷íßåò: ôñïößìùí êáé åðåîåñãáóßáò åéäþí ðïëõôåëåßáò - Íáõóéðëïúá - Õðçñåóßåò: ôñÜðåæåò ê.Ü.

139

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÂÕÆÁÍÔÉÍÇÓ ÊÏÉÍÙÍÉÁÓ (8Ïò - 11Ïò ÁÉ.) ÕÐÁÉÈÑÏÓ

ÐÏËÅÉÓ

8ïò - 9ïò áé.: áñéóôïêñáôßá ãçò (åðáñ÷éáêÞ)

8ïò - 9ïò áé.: áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí (áóôéêÞ)

ÔÝëç 10ïõ áé.: áñéóôïêñáôßá ãçò + áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí (ìå åðéãáìßåò) o íÝá âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá: äõíáôïß - Äõíáôïß: ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò

- Äõíáôïß: ðïëéôéêïß, óôñáôéùôéêïß, èñçóêåõôéêïß Üñ÷ïíôåò, êáé äéá÷åéñéóôÝò êñáôéêÞò, - ðÝíçôåò: - åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò áõôïêñáôïñéêÞò, åêêëçóéáóôéêÞò êáé ìïíáóôéêÞò - áêôÞìïíåò ãåùñãïß ðåñéïõóßáò. - ðÜñïéêïé - Ìåóáßá ôÜîç: (10ïò - 11ïò áé.) - (Äïýëïé) - åðé÷åéñçìáôßåò - Ýìðïñïé - âéïôÝ÷íåò - íáýêëçñïé - ôñáðåæßôåò - äÞìïò: (ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò) - öôù÷ïß êáé Üíåñãïé - (Äïýëïé)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Áñéóôïêñáôßá ãçò (åðáñ÷éáêÞ) (óåë. 48) Éó÷õñÞ ïéêïíïìéêÞ ôÜîç óôï ÂõæÜíôéï. Åßíáé ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò, áõôïß äçëáäÞ ðïõ Ý÷ïõí ìåãÜëç êôçìáôéêÞ ðåñéïõóßá (áðü ôá ôÝëç ôïõ 8ïõ áé.) Áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí (áóôéêÞ) (óåë. 48) Éó÷õñÞ ðïëéôéêÞ ôÜîç óôï ÂõæÜíôéï. ¼óïé áíÞêïõí ó' áõôÞ ôçí ôÜîç êáôÝ÷ïõí õøçëÜ áîéþìáôá, óôñáôéùôéêÜ êáé ðïëéôéêÜ, êáé ìéóèïäïôïýíôáé áðü ôï êñÜôïò. ÍÝá áñéóôïêñáôßá: Äõíáôïß (óåë. 48) Ç Üñ÷ïõóá ôÜîç óôï ÂõæÜíôéï, ðïõ ðñïÝêõøå óôá ôÝëç ôïõ 10ïõ áé. áðü ôç óõã÷þíåõóç ìå åðéãáìßåò ôçò áñéóôïêñáôßáò ôçò ãçò ìå ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí. Åßíáé ïé äõíáôïß. Ïé äõíáôïß êáôåß÷áí ðëïýôï êáé ðïëéôéêÞ äýíáìç êáé ìåôåß÷áí Üìåóá Þ Ýììåóá óôçí åîïõóßá. Åðåäßùêáí: 1) ôçí åðÝêôáóç ôçò ãçò ðïõ êáôåß÷áí, 2) ôïí Ýëåã÷ï ôïõ áãñïôéêïý 140

USZR 2CIG

êüóìïõ, 3) ôçí áðüóðáóç üëï êáé ðåñéóóïôÝñùí ðñïíïìßùí áðü ôï êñÜôïò, 4) ôçí åíßó÷õóç ôçò ðáñïõóßáò ôïõò óôçí Üóêçóç ôçò åîïõóßáò, ìå ìïíïðþëçóç êÜðïéùí êñáôéêþí èÝóåùí. 717 Óôçí ôÜîç áõôÞ ðåñéëáìâÜíïíôáé ðïëéôéêïß, óôñáôéùôéêïß êáé èñçóêåõôéêïß Üñ÷ïíôåò êáé ïé äéá÷åéñéóôÝò ôçò êñáôéêÞò, ôçò áõôïêñáôïñéêÞò, ôçò åêêëçóéáóôéêÞò êáé ìïíáóôéêÞò ðåñéïõóßáò. Óõ÷íÜ ïé äõíáôïß ãßíïíôáí åðéêßíäõíïé êáé ãéá ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá, ãé' áõôü ÷ñåéÜóôçêå íá ðáñèïýí áõóôçñÜ ìÝôñá áðü ôï âõæáíôéíü êñÜôïò ãéá íá ðåñéïñéóôåß ç äýíáìÞ ôïõò. ÐÝíçôåò Þ "öôù÷ïß" (óåë. 48) Ïé áãñïôéêÝò ìÜæåò óôï ÂõæÜíôéï, ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò, ôïõò áêôÞìïíåò ãåùñãïýò êáé ôïõò ðáñïßêïõò (8ïò - 11ïò áé.). Åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò (óåë. 48) Öôù÷Þ áãñïôéêÞ ôÜîç, óôçí ïðïßá áíÞêáí áãñüôåò, ðïõ ìç Ý÷ïíôáò ôá ìÝóá íá ðëçñþóïõí ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõò, åãêáôÝëåéðáí ôç ãç ôïõò. Ç "åëåõèåñßá" ôïõò óõíßóôáôï óôï üôé äåí ôïõò Ýðéáíå ç öïñïëïãßá. Áõôïß ãéá ôï êñÜôïò èåùñïýíôáí áíýðáñêôïé (8ïò - 11ïò áé.). ÁêôÞìïíåò ãåùñãïß (óåë. 48) Öôù÷ïß áãñüôåò, ðïõ äåí åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá, áëëÜ ìßóèùíáí (:íïßêéáæáí) ãç ãéá êáëëéÝñãåéá êáé ðëÞñùíáí åíïßêéï óôïí éäéïêôÞôç. ÐÜñïéêïé (óåë. 48) ×ùñéêïß åãêáôåóôçìÝíïé ó' Ýíá êëÞñï ãçò, ðïõ äåí ôïõò áíÞêåé êáé ðïõ ôïí åêìåôáëëåýïíôáé âÜóåé åíüò óõìâïëáßïõ ðïõ õðÝãñáøáí ìå ôïí éäéïêôÞôç ôïõ êôÞìáôïò. "¹ôáí äåìÝíïé ìå ôç ãç Þ åß÷áí ðñïóùðéêÞ åîÜñôçóç áðü ôïõò êõñßïõò ôïõò" ìå ôçí Ýííïéá ôçò äÝóìåõóçò ôïõ óõìâïëáßïõ, ðïõ üñéæå íá êáëëéåñãïýí ôá êôÞìáôÜ ôïõò õðï÷ñåùôéêÜ êáé íá ðëçñþíïõí öüñï Þ íá êÜíïõí áããáñåßåò óôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò (áðü ôïí 9ï áé.). ×ùñßá Þ ðñïÜóôåéá (óåë. 48) Áðü ôéò áñ÷Ýò 9ïõ Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé.: ÐïëõÜñéèìåò äéÜóðáñôåò áãñïôéêÝò åêôÜóåéò, ðïõ êáëëéåñãïýóáí åëåýèåñïé åíïéêéáóôÝò Þ ðÜñïéêïé. Ãåíéêüôåñá ÷ùñßïí åßíáé ç áãñïôéêÞ êïéíüôçôá. Ç áêìÞ ôçò ÷ñïíïëïãåßôáé óôïí 8ï êáé 9ï áé. Ôá èåìÝëéÜ ôçò õðïíïìåýôçêáí áðü ôçí åðÝêôáóç ôùí äõíáôþí. Ðüëåéò (óåë. 49) Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. óôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá áíïéêïäïìïýíôáé ðáëáéÝò ðüëåéò, åíþ éäñýïíôáé êáé íÝåò êáé ãßíïíôáé ôï åðßêåíôñï ôçò áíÜðôõîçò ôçò áóôéêÞò ïéêïíïìßáò. ÐáñïõóéÜæïõí ìåãÜëç åìðïñéêÞ êßíçóç êáé óå ìåñéêÝò ãßíïíôáé êÜèå ÷ñüíï åìðïñïðáíçãýñåéò. Åìðïñïðáíçãýñåéò (óåë. 49) Åìðïñéêüò èåóìüò ðïõ êáèéåñþèçêå áðü ôïí 9ï áé. óå ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. ¹ôáí óõãêåíôñþóåéò åìðüñùí óå êÜðïéá ðüëç ìå ôçí åõêáéñßá ôçò ãéïñôÞò êÜðïéïõ áãßïõ. Ïé ìåãáëýôåñåò åìðïñïðáíçãýñåéò ãßíïíôáí óôçí ¸öåóï, óôçí Åõ÷Üúôá, óôçí Ôñáðåæïýíôá ê.á. Áóôõêþìáé Þ Áãñïôïðüëåéò (óåë. 49) Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. óôï ÂõæÜíôéï, êÜðïéá êÜóôñá üðùò ôï ¢ñôæå (óôç Ãåùñãßá) êáé ôï ¢íéïí (óôçí Áñìåíßá) Ýãéíáí áóôéêÜ êÝíôñá ìå çìéáãñïôéêü ÷áñáêôÞñá. Óõíäýáæáí 141 äçëáäÞ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé ôùí áãñïôéêþí êïéíïôÞôùí êáé ôùí ðüëåùí.

– 1025

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

ÓõóôÞìáôá (óåë. 49) ÅðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá åìðüñùí êáé âéïôå÷íþí óôï ÂõæÜíôéï êáé êõñßùò óôçí Êùí/ðïëç. Ôá óùìáôåßá áõôÜ êáèüñéæáí ôçí ðïóüôçôá ôçò ðáñáãùãÞò ôùí ðñïúüíôùí êáé ôéò ôéìÝò ôïõò. Ç ëåéôïõñãßá ôùí "óõóôçìÜôùí" óôçí Êùí/ðïëç êáèïñéæüôáí áðü ôï "Åðáñ÷éêüí Âéâëßïí". Åðáñ÷éêüí âéâëßïí (óåë. 49) ÓõëëïãÞ íïìéêþí äéáôÜîåùí, Ýíá åßäïò êþäéêá, ðïõ êáèüñéæå ôç ëåéôïõñãßá ôùí "óõóôçìÜôùí" (:åðáããåëìáôéêþí óùìáôåßùí) óôçí Êùí/ðïëç (áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé.). Ìåóáßá ôÜîç (óåë. 49) Ç ôÜîç ôùí åðé÷åéñçìáôéþí ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôï ÂõæÜíôéï êáôÜ ôïí 10ï êáé 11ï áé. áðü ôç óõíå÷Þ áíÜðôõîç ôçò áóôéêÞò ïéêïíïìßáò. Áðïôåëåßôï áðü åìðïñïâéïôÝ÷íåò, íáõêëÞñïõò êáé ôñáðåæßôåò. ¹ôáí ïñãáíùìÝíç óå óõíôå÷íßåò Þ áäåëöüôçôåò. Áóêïýóå ìåãÜëç êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ åðéññïÞ, êõñßùò óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé. êáé óõ÷íÜ õðïêéíïýóå ëáúêÜ êéíÞìáôá êáôÜ ôùí åõãåíþí. ÄÞìïò (óåë. 49) Ïé ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò ôùí ðüëåùí óôï ÂõæÜíôéï (8ïò - 11ïò áé.). Áðïôåëïýíôáí êõñßùò áðü öôù÷ïýò, ðïõ åñãÜæïíôáí ðåñéóôáóéáêÜ Þ Üíåñãïõò.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéåò êáôçãïñßåò áãáèþí ðåñéëÜìâáíå êáé ðïý ïöåéëüôáí ç åõöïñßá ôùí êôçìÜôùí ôïõ ÖéëÜñåôïõ; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "Âßï ôïõ áãßïõ ÖéëáñÝôïõ" (áãéïëïãéêü êåßìåíï) êáé áíáöÝñåé ôçí ðåñéïõóßá åíüò ìéêñáóéÜôç ìåãáëïãáéïêôÞìïíá áðü ôçí Ðáöëáãïíßá. Ç ðåñéïõóßá ôïõ ðåñéëÜìâáíå: á) áãÝëåò ðïëëþí æþùí, â) äåêÜäåò áãñïêôÞìáôá (48), ã) ÷éëéÜäåò õðçñÝôåò êáé ä) ðÜñá ðïëëÜ Üëëá ðëïýôç. Ôá êôÞìáôÜ ôïõ Þôáí ðïëý åýöïñá, äéüôé åß÷áí ôï ðëåïíÝêôçìá íá ðïôßæïíôáé, êáèþò âñßóêïíôáí êïíôÜ óå ðçãÝò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äéáöùôßæåé ðåñéóóüôåñï ó÷åôéêÜ ìå ôïí ðëïýôï ôùí äõíáôþí. ÌÝóá áðü ôï óõãêåêñéìÝíï ðáñÜäåéãìá ó÷çìáôßæïõìå ìéá åéêüíá ãéá ôï ðëÞèïò ôùí áãáèþí ðïõ åß÷áí êáé ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò äýíáìç. 2. Ìå âÜóç ôá äåäïìÝíá ôïõ ðßíáêá, íá åêöñÜóåéò ôç ãíþìç óïõ ãéá ôéò áëëáãÝò ðïõ óçìåéþèçêáí óôïõò ñõèìïýò äéáìüñöùóçò ôçò ìåóïâõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò.

142

Ìåëåôþíôáò ôïí ðßíáêá ðïõ äåß÷íåé ôçí åðÝêôáóç ôùí ïéêïãåíåéáêþí åðùíýìùí êáé ôç óõãêñüôçóç ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò áðü ôïí 8ï Ýùò ôïí 11ï áé., äéáðéóôþíïõìå ôá åîÞò: 1) Áðü ôïí 8ï Ýùò ôïí 9ï áé. ïé ñõèìïß äéáìüñöùóçò ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò áõîÜíïíôáé áéóèçôÜ êáôÜ ôïí 9ï, äéüôé ôïí 8ï áé. õðÜñ÷ïõí 6 ïéêïãåíåéáêÜ åðþíõìá, åíþ êáôÜ ôïí 9ï õðÜñ÷ïõí 10 -11 íÝá åðþíõìá (óýíïëï 16 -17). 2) Áðü ôï Ýôïò 900 - 976 óõíå÷ßæåôáé ç áíïäéêÞ ôÜóç, êáèþò ìáñôõñïýíôáé Üëëá 7 - 8 íÝá åðþíõìá (óýíïëï 25).

USZR 2CIG

3) Áðü ôï Ýôïò 976 - 1025, äçëáäÞ ôçí ðåñßïäï ôçò âáóéëåßáò ôïõ Âáóéëåßïõ ´, Ý÷ïõìå ó÷åäüí äéðëáóéáóìü ôùí åðùíýìùí, öôÜíïíôáò ôá 45 - 50 óõíïëéêÜ. 4) Áðü ôï Ýôïò 1025 - 1100, åìöáíßæïíôáé ìüíï 10 íÝá åðþíõìá. Óõìðåñáßíïõìå ëïéðüí üôé ïé ñõèìïß äéáìüñöùóçò ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò Þôáí ðéï Ýíôïíïé êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò âáóéëåßáò ôïõ Âáóéëåßïõ ´.

717 – 1025

3. Áîéïðïéþíôáò ôá äåäïìÝíá ôïõ ó÷åôéêïý ðáñáèÝìáôïò êáé ôéò ëåðôïìÝñåéåò ôçò åéêüíáò ôïõ äåßðíïõ, íá åíôïðßóåéò ôá óôïé÷åßá ðïõ äåß÷íïõí ôçí ðïëõôÝëåéá ôçò æùÞò ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò (öáãçôÜ, óåñâßôóéá, óêåýç, Ýðéðëá). Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï "Âßï ôïõ áãßïõ ÖéëáñÝôïõ" (áãéïëïãéêü êåßìåíï) êáé ðåñéãñÜöåé ìå ëåðôïìÝñåéåò ôï ðïëõôåëÝò ãåýìá ðïõ ðáñÝèåóå ï ìåãáëïãáéïêôÞìïíáò ÖéëÜñåôïò óôïõò âáóéëéêïýò áðåóôáëìÝíïõò. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò äßíåé ìéá åéêüíá ôçò ÷ëéäÞò ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôç æùÞ ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò. Ôá óôïé÷åßá ðïõ äåß÷íïõí ôçí ðïëõôÝëåéá ôçò æùÞò ôïõò åßíáé: 1) ç ýðáñîç ðáëáôéïý ìå ôñßêëéíï, äçëáäÞ ðïëõôåëÞ áßèïõóá äåîéþóåùí, 2) ôï õðåñâïëéêÜ ìåãÜëï áñ÷áßï óôñïããõëü ôñáðÝæé, áðü åëåöáíôüäïíôï, ìå ÷ñõóÞ åðÝíäõóç, ðïõ äÝóðïæå óôç ìÝóç ôçò áßèïõóáò êáé ÷ùñïýóå 36 Üíäñåò, 3) ôá ðëïýóéá öáãçôÜ ðïõ óåñâßñïíôáí. Ôçí éäÝá ðïõ ó÷çìáôßæïõìå ãéá ôçí ðïëõôÝëåéá ôçò æùÞò ôçò âõæáíôéíÞò áñéóôïêñáôßáò, óõìðëçñþíïõí ïé åéêüíåò: "Äåßðíï ðëïõóßùí" êáé "ðáëÜôé ðëïõóßïõ". Ðáñáôçñþíôáò ôåò äéáðéóôþíïõìå üôé: á) ôï íôýóéìï ôùí óõíäáéôçìüíùí Þôáí ðïëõôåëÝò, â) ôá Ýðéðëá, ôá óêåýç êáé ôá óåñâßôóéá Þôáí ðïëõôåëÝóôáôá, ã) ôá öáãçôÜ ðëïõóéüôáôá êáé ä) ïé õðçñÝôåò ðïõ óôÝêïíôáé áñéóôåñÜ êáé äåîéÜ äåß÷íïõí Ýôïéìïé íá éêáíïðïéÞóïõí ôçí åðéèõìßá êÜèå óõíäáéôçìüíá. 4. Áöïý øÜîåéò óôá ëåîéêÜ êáé ôéò åãêõêëïðáßäåéåò, êáôÜôáîå óå ôñåéò óôÞëåò ìå åðéêåöáëßäåò ôá ïõóéáóôéêÜ ÁÑÙÌÁÔÁ, ÌÐÁ×ÁÑÉÊÁ, ÂÁÖÉÊÁ, ôá åîùôéêÜ ðñïúüíôá ðïõ åß÷áí ôï äéêáßùìá íá åéóÜãïõí óôï ÂõæÜíôéï ïé Ýìðïñïé ôçò Ôñáðåæïýíôáò Þ ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò (×áëäßáò). Ôá åîùôéêÜ ðñïúüíôá ðïõ åß÷áí ôï äéêáßùìá íá åéóÜãïõí óôï ÂõæÜíôéï ïé Ýìðïñïé ôçò Ôñáðåæïýíôáò Þ ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò (×áëäßáò) Þôáí:

ÁÑÙÌÁÔÁ Îõëáëüç ¢ìâáñ Ìüó÷ïò ËéâÜíé Óìýñíá

ÌÐÁ×ÁÑÉÊÁ Íáñäüóôá÷õ ÐéðÝñé ÊáíÝëëá

ÂÁÖÉÊÁ Âáñæß ËïõëÜêé ËÜêá Ëáæïýñé ×ñõóüîõëï Æõãáßá

143

USZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 1. Ðþò äéáìïñöþíåôáé ç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá ôçò õðáßèñïõ áðü ôïí 8ï Ýùò ôïí 11ï áé.; Áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. óôï âõæÜíôéï Üñ÷éóå íá äéáìïñöþíåôáé ìéá íÝá áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò (Þ åðáñ÷éáêÞ). Óôá ôÝëç ôïõ 10ïõ áé. ç áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò óõã÷ùíåýôçêå ìå ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí (ìå åðéãáìßåò) êáé Ýôóé äéáìïñöþèçêå ç íÝá âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá, äçëáäÞ ïé "äõíáôïß". Ïé äõíáôïß óôçí ýðáéèñï åßíáé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò, ðïõ áðïêôïýí ôá êôÞìáôá ôùí ìéêñïìåóáßùí ãáéïêôçìüíùí, ìå íüìéìïõò (áãïñÜ Þ êëçñïäïóßá) Þ êáé ðáñÜíïìïõò ôñüðïõò. ÐáñÜëëçëá ìðïñïýí íá Ý÷ïõí êáé êÜðïéá áîéþìáôá. Ìå ôá Ýóïäá áðü ôá êôÞìáôÜ ôïõò êáé ìå ôïõò ìéóèïýò ðïõ Ýðáéñíáí áðü ôï êñÜôïò ùò áîéùìáôïý÷ïé, ïé åõãåíåßò (:äõíáôïß) æïýóáí æùÞ ãåìÜôç ÷ëéäÞ. Óôçí ýðáéèñï åðßóçò æïõí ïé áãñïôéêÝò ìÜæåò, ïé "ðÝíçôåò" Þ "öôù÷ïß" ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò, ôïõò áêôÞìïíåò ãåùñãïýò, ðïõ ìßóèùíáí ãç ãéá êáëëéÝñãåéá êáé ôïõò ðáñïßêïõò, ðïõ Þôáí äåìÝíïé ìå ôç ãç Þ åß÷áí ðñïóùðéêÞ åîÜñôçóç áðü ôïõò êõñßïõò ôçò. Ç æùÞ ôùí "ðåíÞôùí" Þôáí ðïëý äýóêïëç. Ïé áíåîÜñôçôïé áãñüôåò (:åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò), êéíäýíåõáí áðü ôç óõíÞèåéá ôùí ìåãáëïêôçìáôéþí íá áñðÜæïõí ôá êôÞìáôÜ ôïõò, áëëÜ êáé áðü ôç öïñïëïãéêÞ ðßåóç ðïõ áóêïýóå ôï êñÜôïò. Ðïëëïß áð' áõôïýò ìç ìðïñþíôáò íá áíôáðåîÝëèïõí, åãêáôÝëåéðáí ôçí ýðáéèñï êáé óõíÝññåáí óôéò ðüëåéò åëðßæïíôáò óå ìéá êáëýôåñç æùÞ. 2. Ðþò äéáìïñöþíåôáé ç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá ôùí ðüëåùí áðü ôïí 8ï Ýùò ôïí 11ï áé.; Áðü ôïí 8ï áé. óôï ÂõæÜíôéï Üñ÷éóå íá äéáìïñöþíåôáé ìéá áñéóôïêñáôßá áîéùìÜôùí (:áóôéêÞ). Óôá ôÝëç ôïõ 10ïõ áé. ç áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí óõã÷ùíåýôçêå ìå ôçí áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò (ìå åðéãáìßåò) êáé Ýôóé äéáìïñöþèçêå ç íÝá âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá, äçëáäÞ ïé "äõíáôïß". Óôéò ðüëåéò ïé "äõíáôïß" Þôáí ðïëéôéêïß, óôñáôéùôéêïß, êáé èñçóêåõôéêïß Üñ÷ïíôåò, äéá÷åéñéóôÝò ôçò êñáôéêÞò, áõôïêñáôïñéêÞò, ôçò åêêëçóéáóôéêÞò êáé ìïíáóôéêÞò ðåñéïõóßáò. ÊáôÜ ôïí 10ï êáé 11ï áé. äçìéïõñãÞèçêå ç "ìåóáßá ôÜîç", ç ôÜîç ôùí åðé÷åéñçìáôéþí, ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôïõò åìðüñïõò, ôéò âéïôÝ÷íåò, ôïõò íáõêëÞñïõò, êáé ôïõò ôñáðåæßôåò. Ç ôÜîç áõôÞ Þôáí ïñãáíùìÝíç óå óõíôå÷íßåò Þ áäåëöüôçôåò êáé áóêïýóå ìåãÜëç êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ åðéññïÞ. Óõ÷íÜ õðïêéíïýóå ëáúêÜ êéíÞìáôá êáôÜ ôùí åõãåíþí. ÔÝëïò óôéò ðüëåéò õðÞñ÷áí ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò (ï äÞìïò) ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü öôù÷ïýò ðïõ åñãÜæïíôáí ðåñéóôáóéáêÜ êáé áðü áíÝñãïõò. 3. Ðïéá åßíáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò âõæáíôéíÞò ïéêïíïìßáò óôçí åðï÷Þ ôùí Ìáêåäüíùí; Óôçí åðï÷Þ ôùí Ìáêåäüíùí: á) óôçí ýðáéèñï ç áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá åßíáé åê÷ñçìáôéóìÝíç êáé ðáñïõóéÜæåé ðåñéïñéóìÝíç áíÜðôõîç. Ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ ðáñáìÝíåé óôÜóéìç êáé åõÜëùôç óôéò êñßóåéò ðïõ Üñ÷éóáí íá åêäçëþíïíôáé óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé. â) Áíôßèåôá óôéò ðüëåéò ç áóôéêÞ ïéêïíïìßá ðáñïõóéÜæåé ìåãÜëç áíÜðôõîç, êáé åßíáé êé áõôÞ åê÷ñçìáôéóìÝíç. Áíáðôýóóåôáé ðïëý ôï åìðüñéï êáé êõñßùò ôï åîùôåñéêü. Áíáðôý÷èçêáí åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôïõò ÂïõëãÜñïõò, ôïõò Ñþóïõò, ôéò éôáëéêÝò ðüëåéò (éäßùò ìå ôç 144 Âåíåôßá) êáé ôï ×áëéöÜôï. Óå ìåãÜëåò ðüëåéò ãßíïíôáé åôÞóéåò åìðïñïðáíçãýñåéò, åíþ

USZR 2CIG

êÜðïéá êÜóôñá åîåëßóóïíôáé óå áóôéêÜ êÝíôñá ìå çìéáãñïôéêü ÷áñáêôÞñá. ÌåãÜëç áíÜðôõîç ðáñïõóéÜæïõí êáé ïé âéïôå÷íßåò. Ïé ðåñéóóüôåñåò áöïñïýóáí ôïí ôïìÝá ôùí ôñïößìùí. Áðü ôï 10ï áé. åìöáíßóôçêáí åðé÷åéñÞóåéò ó÷åôéêÝò ìå ôçí åðåîåñãáóßá êáé åìðïñßá åéäþí ðïëõôåëåßáò (ìåôÜîé, ìðá÷áñéêÜ, ðïëýôéìïé ëßèïé). Ôçí ßäéá ðåñßïäï ìåãÜëç áíÜðôõîç åß÷áí åðßóçò ç íáõóéðëïúá êáé ïé äéÜöïñåò õðçñåóßåò, üðùò ïé ôñÜðåæåò ê.Ü.

717 – 1025

4. Ãéá ðïéïõò ëüãïõò ðáñÝìåéíå óôÜóéìç ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ óôï ÂõæÜíôéï Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé.; Ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ óôï ÂõæÜíôéï ðáñÝìåéíå óôÜóéìç Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé., äéüôé: á) Ðïëëïß áãñüôåò, åîáéôßáò ôçò áñðáêôéêüôçôáò ôùí "äõíáôþí" êáé ôùí öïñïëïãéêþí ðéÝóåùí, åãêáôÝëåéðáí ôçí ýðáéèñï êáé óõíÝññåáí óôéò ðüëåéò. â) Ïé åõãåíåßò äåí Ýêáíáí åðåíäýóåéò ãéá ôç âåëôßùóç ôùí ìÝóùí êáé ôùí ôå÷íéêþí ðáñáãùãÞò. ã) ÕðÞñ÷å Ýëëåéøç íåñïý êáé ëéðáóìÜôùí. 5. Ãéá ðïéïõò ëüãïõò áõîÞèçêå ï ðëçèõóìüò ôùí ðüëåùí óôï ÂõæÜíôéï áðü ôïí 9ï Ýùò ôïí 11ï áé.; Ôçí ðåñßïäï áõôÞ ðáñáôçñåßôáé áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ôùí ðüëåùí óôï ÂõæÜíôéï åðåéäÞ ðïëëïß áãñüôåò åãêáôÝëåéøáí ôçí ýðáéèñï êáé êáôÝöõãáí óôéò ðüëåéò, åëðßæïíôáò óå ìéá êáëýôåñç æùÞ. Ïé ëüãïé ðïõ ôïõò áíÜãêáæáí íá ìåôáíáóôåýóïõí óôéò ðüëåéò Þôáí: á) ç áñðáêôéêüôçôá ôùí "äõíáôþí", ðïõ ôïõò áðïóðïýóáí ôá êôÞìáôÜ ôïõò êáé â) ïé öïñïëïãéêÝò ðéÝóåéò ðïõ áóêïýóå ôï êñÜôïò.

145

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

2. Η νομοθεσία της Μακεδονικής Δυναστείας και η σύγκρουσή της με τους "δυνατούς" Ðåñßëçøç á. Ç íïìïèåôéêÞ äñáóôçñéüôçôá Ïé áõôïêñÜôïñåò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò ðñïêåéìÝíïõ íá âåëôéþóïõí ôç ëåéôïõñãßá ôçò äéïßêçóçò êáé íá ëýóïõí ôá åðåßãïíôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá, áíáèåþñçóáí ôç íïìïèåóßá ôùí Éóáýñùí êáé åîÝäùóáí íÝïõò íüìïõò ðïõ Þôáí ðñïóáñìïóìÝíïé óôéò ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò. Ïé äýï ðñþôïé Ìáêåäüíåò áõôïêñÜôïñåò (Âáóßëåéïò Á´ êáé ËÝùí ÓÔ´) åîÝäùóáí ôéò åîÞò óõëëïãÝò Þ íüìïõò: 1) Ðñü÷åéñïò Íüìïò, 2) ÅðáíáãùãÞ, 3) ÂáóéëéêÜ, 4) Åðáñ÷éêüí Âéâëßïí, 5) ÍåáñÝò. â. Íüìïé êáé áãþíáò êáôÜ ôùí äõíáôþí Ïé áõôïêñÜôïñåò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò Þñèáí óå óýãêñïõóç ìå ôïõò "äõíáôïýò" êáèþò áõôïß åðéäßùêáí: á) íá éäéïðïéçèïýí ôç ãç ôùí öôù÷þí, â) íá áðïóðÜóïõí ðñïíüìéá êáé ã) íá êáôáêôÞóïõí ôçí ðïëéôéêÞ åîïõóßá. Ôï Âõæáíôéíü ÊñÜôïò äåí áíå÷üôáí áõôÝò ôéò åðéäéþîåéò, äéüôé ÷ñåéáæüôáí ôïõò åëåýèåñïõò áãñüôåò, êáèþò áõôïß õðçñåôïýóáí óôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò êáé ðëÞñùíáí öüñïõò. ¸ôóé ãéá 80 ÷ñüíéá (922 - 1002) ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò ìå ôïõò íüìïõò ôïõò ðñïóðáèïýóáí íá ðñïóôáôÝøïõí ôçí áãñïôéêÞ êïéíüôçôá êáé ôïõò åëåýèåñïõò êáëëéåñãçôÝò áðü ôéò êáôá÷ñÞóåéò ôùí "äõíáôþí". Ìå ôïõò íüìïõò ôïõò åðÝâáëáí Þ ðÝôõ÷áí: 1) ôçí ðñïôßìçóç ôùí ãåéôüíùí Þ óõããåíþí ãéá áãïñÜ êïéíïôéêÞò ãçò, 2) ôçí áðüäïóç ôùí ÷ùñáöéþí óôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò, 3) ôçí áðáãüñåõóç ðþëçóçò Þ áãïñÜò ôùí óôñáôéùôïðßùí, 4) ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áýîçóçò ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ðåñéïõóßáò, 5) ôçí õðï÷ñÝùóç íá ðëçñþíïõí ïé "äõíáôïß" ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí ìå ôï "áëëçëÝããõïí" (1002).

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ç íïìïèåôéêÞ äñáóôçñéüôçôá  ÁõôïêñÜôïñåò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò o íïìïèåôéêÞ äñáóôçñéüôçôá p óêïðüò: á) åýñõèìç ëåéôïõñãßá äéïßêçóçò â) ëýóç åðåéãüíôùí êïéíùíéêþí ðñïâëçìÜôùí

146

 Ôï íïìïèåôéêü ôïõò Ýñãï: o á) áíáèåþñçóç ôçò íïìïèåóßáò ôùí Éóáýñùí o â) Ýêäïóç íÝùí íüìùí  ×áñáêôçñéóôéêü íÝùí íüìùí: o ðñïóáñìïóìÝíïé óôéò ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò

USZR 2CIG

 ÂÁÓÉËÅÉÏÓ Á´ êáé ËÅÙÍ ÓÔ´: o ðïëý Ýíôïíç íïìïèåôéêÞ äñáóôçñéüôçôá • Ïé íüìïé: 1) Ðñü÷åéñïò Íüìïò (: åý÷ñçóôï áðÜíèéóìá íüìùí - áíôéêáôÝóôçóå ôçí ÅêëïãÞ ôùí Éóáýñùí ) 2) ÅðáíáãùãÞ (: åéóáãùãÞ óôïí Ðñü÷åéñï Íüìï ðïõ êáèüñéæå ìå áêñßâåéá ôéò áñìïäéüôçôåò ôïõ áõôïêñÜôïñá êáé ôïõ ðáôñéÜñ÷ç). 3) ÂáóéëéêÜ (: óõëëïãÞ íüìùí, ç ïðïßá áíôëåß êõñßùò áðü ôéò íïìéêÝò óõëëïãÝò ôïõ Éïõóôéíéáíïý) (60 âéâëßá) 4) Åðáñ÷éêüí Âéâëßïí (:äéáôÜîåéò ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí óõíôå÷íéþí Êùí/ðïëçò) 5) ÍåáñÝò (: íÝïé íüìïé ðïõ áðÝâëåðáí êõñßùò óôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò) 

â. Íüìïé êáé áãþíáò êáôÜ ôùí äõíáôþí ÁõôïêñÜôïñåò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò: o áãþíáò êáôÜ ôùí "äõíáôþí"



Ïé "äõíáôïß" åðéäßùêáí:



o áíôÝäñáóå ó' áõôÝò ôéò åðéäéþîåéò, äéüôé: ÷ñåéáæüôáí ôïõò åëåýèåñïõò áãñüôåò: á) óôçí Üìõíá: Ïé åëåýèåñïé áãñüôåò õðçñåôïýóáí óôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò â) óôçí ïéêïíïìßá: ïé åëåýèåñïé áãñüôåò ðëÞñùíáí öüñïõò

717 – 1025

o1) íá éäéïðïéçèïýí ôç ãç ôùí öôù÷þí o2) íá áðïóðÜóïõí ðñïíüìéá o3) íá êáôáêôÞóïõí ôçí ðïëéôéêÞ åîïõóßá

Ôï Âõæáíôéíü ÊñÜôïò:

 Ïé Ìáêåäüíåò áõôïêñÜôïñåò: ìå ÍåáñÝò o ðñïóôáóßá áãñïôþí áðü "äõíáôïýò" Ìå ôïõò íüìïõò ôïõò åðÝâáëáí Þ ðÝôõ÷áí ôá åîÞò: • Ôçí ðñïôßìçóç ôùí ãåéôüíùí Þ óõããåíþí ãéá áãïñÜ êïéíïôéêÞò ãçò • Ôçí áðüäïóç ôùí ÷ùñáöéþí óôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò • Ôçí áðáãüñåõóç ðþëçóçò Þ áãïñÜò óôñáôéùôïðßùí • Ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áýîçóçò ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ðåñéïõóßáò • Ôï "áëëçëÝããõïí" (1002): íüìïò ðïõ åðÝâáëå óôïõò "äõíáôïýò" íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Ðñü÷åéñïò Íüìïò (óåë. 50) Íüìïò ôïõ áõôïêñÜôïñá Âáóéëåßïõ Á´. Åý÷ñçóôï áðÜíèéóìá íüìùí ðïõ áíôéêáôÝóôçóå ôçí ÅêëïãÞ, íïìéêÞ óõëëïãÞ ôùí Éóáýñùí. [ÐåñéëÜìâáíå äéáôÜîåéò ôïõ Äçìïóßïõ êáé ôïõ Áóôéêïý Äéêáßïõ]. ÅðáíáãùãÞ (óåë. 50) Íüìïò ôïõ Âáóéëåßïõ Á´. ÅéóáãùãÞ óôïí Ðñü÷åéñï Íüìï, ðïõ êáèüñéæå ìå áêñßâåéá ôéò áñìïäéüôçôåò ôïõ áõôïêñÜôïñá êáé ôïõ ðáôñéÜñ÷ç. ÂáóéëéêÜ (óåë. 50) ÓõëëïãÞ íüìùí, ç ïðïßá áíôëåß êõñßùò áðü ôéò íïìéêÝò óõëëïãÝò ôïõ Éïõóôéíéáíïý (60 âéâëßá). (ËÝùí ÓÔ´). [ÐåñéëÜìâáíå äéáôÜîåéò ôïõ Áóôéêïý êáé Äçìïóßïõ Äéêáßïõ]. 147

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

Åðáñ÷éêüí Âéâëßïí (óåë. 50) ÄéáôÜîåéò ðïõ ñýèìéæáí ôç ëåéôïõñãßá ôùí óõíôå÷íéþí ôçò Êùí/ðïëçò (áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé.). ÍåáñÝò (óåë. 50) ÍÝïé íüìïé ôùí áõôïêñáôüñùí ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò, ðïõ áðÝâëåðáí êõñßùò óôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò. ÁëëçëÝããõïí (óåë. 50) Íüìïò ôïõ Âáóéëåßïõ ´. Åêäüèçêå ôï 1002. Õðï÷ñÝùíå ôïõò "äõíáôïýò" íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí ôïõ ÷ùñéïý, õðï÷ñÝùóç ðïõ âÜñáéíå ðáëéüôåñá ôçí êïéíüôçôá óõëëïãéêÜ.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Íá åíôïðßóåéò ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò ÍåáñÜò ôïõ 996, áöïý ëÜâåéò õðüøç üôé áõôÞ êáôáñãïýóå ôï íüìï, ï ïðïßïò, ìåôÜ áðü ðáñÝëåõóç 40åôßáò áðÞëëáóóå ôïõò äõíáôïýò áðü ôçí õðï÷ñÝùóç íá áðïäþóïõí óôïõò ðÝíçôåò ôá êôÞìáôá ðïõ åß÷áí óöåôåñéóôåß. Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ÍåáñÜ (:íÝï íüìï) ôïõ Ýôïõò 996, ðïõ åîÝäùóå ï áõôïêñÜôïñáò Âáóßëåéïò ´ êáé áíáöÝñåôáé óôéò õðï÷ñåþóåéò ôùí "äõíáôþí" Ýíáíôé ôùí ðåíÞôùí ó÷åôéêÜ ìå ôá êôÞìáôá ðïõ ôïõò åß÷áí áðïóðÜóåé. Ôá âáóéêÜ óçìåßá ôçò ÍåáñÜò ôïõ 996 Þôáí ôá åîÞò: 1) Ç õðï÷ñÝùóç ôùí "äõíáôþí" íá åðéóôñÝøïõí üëá ôá êôÞìáôá ôùí öôù÷þí ðïõ åß÷áí áðïêôÞóåé ðáñÜíïìá ìåôáîý ôùí åôþí 922 êáé 996. 2) Ç áðüäïóç ôùí êôçìÜôùí óôïõò íüìéìïõò éäéïêôÞôåò Ýðñåðå íá ãßíåé ÷ùñßò áðáßôçóç áðü ôïõò "äõíáôïýò" ãéá áðïæçìßùóç ãéá ôá ÷ñÞìáôá ðïõ Ýäùóáí ïé ßäéïé åßôå ãéá ôçí áãïñÜ ôïõ êôÞìáôïò, åßôå ãéá âåëôéùôéêÜ Ýñãá ó' áõôü. 3) Ç ÍåáñÜ èá åß÷å áíáäñïìéêÞ éó÷ý ùò ôï Ýôïò 922. Áõôü óçìáßíåé üôé äåí éó÷ýåé êáé êáôáñãåßôáé ï íüìïò ôçò äéáãñáöÞò ðïõ åß÷å èåóðßóåé ðñïçãïõìÝíùò ï áõôïêñÜôïñáò Íéêçöüñïò ÖùêÜò. ÄçëáäÞ: ï ðñïçãïýìåíïò íüìïò üñéæå üôé ìåôÜ ôçí ðáñÝëåõóç 40 åôþí, ïé "äõíáôïß" áðáëëÜóóïíôáí áðü ôçí õðï÷ñÝùóç íá áðïäþóïõí óôïõò ðÝíçôåò ôá êôÞìáôá ðïõ åß÷áí óöåôåñéóôåß (: äéáãñÜöåôáé ç õðï÷ñÝùóÞ ôïõò). Ï íÝïò íüìïò êáôáñãåß áõôüí êáé åðïìÝíùò õðï÷ñåþíåé ôïõò äõíáôïýò íá åðéóôñÝøïõí óôïõò ðÝíçôåò ôá êôÞìáôá ðïõ ôïõò åß÷áí áðïóðÜóåé, üóá ÷ñüíéá êé áí Ý÷ïõí ðåñÜóåé. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, êáèþò ìáò äéáöùôßæåé ðåñéóóüôåñï ãéá ôá ìÝôñá ðïõ ðÞñáí ïé Ìáêåäüíåò áõôïêñÜôïñåò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóôáôÝøïõí ôïõò åëåýèåñïõò êáëëéåñãçôÝò áðü ôéò êáôá÷ñÞóåéò ôùí äõíáôþí. 2. Ó÷ïëßáóå ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí äõíáôþí, Ýíáíôé ôùí ðåíÞôùí, üðùò áõôÞ ðåñéãñÜöåôáé óôç ÍåáñÜ ôïõ Ýôïõò 934. Ðïéåò åðéðôþóåéò åß÷å áõôÞ óôç æùÞ ôùí åëåýèåñùí áãñïôþí; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ÍåáñÜ (:íÝï íüìï) ôïõ Ýôïõò 934, (ôïõ áõôïêñÜôïñá Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý) êáé áíáöÝñåôáé óôç óõìðåñéöïñÜ ôùí "äõíáôþí" Ýíáíôé ôùí ðåíÞôùí, óôá ïöÝëç ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò áðü ôçí ýðáñîç ôùí ìéêñïúäéïêôçôþí êáé óôçí áíÜãêç ðÜôáîçò ôùí ôáñáîéþí áðü ôéò áñ÷Ýò. 148 Ç óõìðåñéöïñÜ ôùí "äõíáôþí" Ýíáíôé ôùí ðåíÞôùí Þôáí âßáéç êáé áñðáêôéêÞ. ¼ðùò ðëç-

USZR 2CIG

ñïöïñïýìáóôå êáé áðü ôï ðáñÜèåìá, ìå ðëÞèïò äïýëùí êáé áêïëïýèùí ïé "äõíáôïß" ôñïìïêñáôïýóáí ôïõò ìéêñïýò êáëëéåñãçôÝò êáé ôïõò õðï÷ñÝùíáí íá ðáñáéôçèïýí áðü ôçí ðåñéïõóßá ôïõò. Ïé åðéðôþóåéò ôçò óõìðåñéöïñÜò ôïõò áõôÞò åß÷å ðïëý äõóÜñåóôåò óõíÝðåéåò óôç æùÞ ôùí åëåýèåñùí áãñïôþí: õðåñâïëéêÞ áýîçóç ôçò ôáëáéðùñßáò ôïõò, âßáéåò åðéèÝóåéò åíáíôßïí ôïõò, äéþîåéò, áããáñåßåò (:õðï÷ñåùôéêÝò õðçñåóßåò óôïõò äõíáôïýò) êáé Üëëåò èëßøåéò êáé óôåíá÷þñéåò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äéáöùôßæåé ðåñéóóüôåñï ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ôñüðïõò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí ïé äõíáôïß ãéá íá éäéïðïéçèïýí ôç ãç ôùí öôù÷þí.

717 – 1025

3. Ðïéá óçìáóßá åß÷å ãéá ôï êñÜôïò ç äéáôÞñçóç ôçò ôÜîçò ôùí åëåýèåñùí áãñïôþí áðü ôçí áñðáêôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí äõíáôþí; ¼ðùò ðñïêýðôåé áðü ôï ðáñÜèåìá: “ÍåáñÜ” ôïõ 934, áëëÜ êáé áðü ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ç äéáôÞñçóç êáé ç ðñïóôáóßá ôçò ôÜîçò ôùí åëåýèåñùí áãñïôþí åß÷å ìåãÜëç óçìáóßá ãéá ôï âõæáíôéíü êñÜôïò, äéüôé áõôïß ðëÞñùíáí öüñïõò êáé õðçñåôïýóáí óôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò. ÅðïìÝíùò ôá ïöÝëç áõôÜ èá åîÝëåéðáí áí ìåéùíüôáí ï áñéèìüò ôùí ìéêñïêáëëéåñãçôþí. Ïé öüñïé ðïõ ðëÞñùíáí ïé åëåýèåñïé áãñüôåò áðïôåëïýóå ôçí êýñéá ðçãÞ ôùí êñáôéêþí åóüäùí. Áõôü óçìáßíåé üôé ç Üìõíá êáé ç ïéêïíïìßá ôïõ Âõæáíôßïõ óôçñéæüôáí óôçí ôÜîç áõôÞ. Ãé' áõôü ëïéðüí ï áõôïêñÜôïñáò Ñùìáíüò Ëáêáðçíüò êáëåß ôéò áñ÷Ýò íá ðáôÜîïõí ôïõò ôáñáîßåò êáé íá äéáóöáëßóïõí ôç äçìüóéá óùôçñßá êáé ôï êýñïò ôçò êåíôñéêÞò åîïõóßáò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï íïìïèåôéêü Ýñãï ôùí áõôïêñáôüñùí ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò; Íá áíáöÝñåôå ôïõò êõñéüôåñïõò íüìïõò. Ïé áõôïêñÜôïñåò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò åðéôÝëåóáí óðïõäáßï íïìïèåôéêü Ýñãï. Óêïðüò ôïõò Þôáí íá âåëôéþóïõí ôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò êáé íá ëýóïõí ôá åðåßãïíôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ åß÷áí ðñïêýøåé. Ãé' áõôü ÷ñåéÜóôçêå íá áíáèåùñÞóïõí ôç íïìïèåóßá ôùí Éóáýñùí êáé íá åêäþóïõí íÝïõò íüìïõò, ïé ïðïßïé Þôáí ðñïóáñìïóìÝíïé óôéò óõíèÞêåò êáé ôéò áíÜãêåò ôçò åðï÷Þò ôïõò. Ïé êõñéüôåñïé íüìïé ôïõò Þôáí: 1) ï Ðñü÷åéñïò Íüìïò, 2) ç ÅðáíáãùãÞ, 3) ôá ÂáóéëéêÜ, 4) ôï Åðáñ÷éêüí Âéâëßïí êáé 5) ïé ÍåáñÝò. 2. Ôé åðÝâáëáí Þ ðÝôõ÷áí ïé Ìáêåäüíåò áõôïêñÜôïñåò ìå ôïõò íüìïõò ôïõò êáôÜ ôùí "äõíáôþí"; Ïé Ìáêåäüíåò áõôïêñÜôïñåò ìå ôéò ÍåáñÝò ôïõò (:íÝïõò íüìïõò) åðéäßùîáí ôçí ðñïóôáóßá áãñïôþí áðü ôïõò "äõíáôïýò". Ìå áõôïýò ôïõò íüìïõò åðÝâáëáí Þ ðÝôõ÷áí ôá åîÞò: 1) Ôçí ðñïôßìçóç ùò áãïñáóôþí ôùí ãåéôüíùí Þ ôùí óõããåíþí ãéá áãïñÜ êïéíïôéêÞò ãçò. 2) Ôçí áðüäïóç ôùí ÷ùñáöéþí óôïõò éäéïêôÞôåò ôïõò ÷ùñßò áðïæçìßùóç. 3) Ôçí áðáãüñåõóç ðþëçóçò Þ áãïñÜò óôñáôéùôïðßùí. 4) Ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áýîçóçò ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ðåñéïõóßáò. 5) Ôçí õðï÷ñÝùóç ôùí äõíáôþí íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí, ìå ôïí íüìï 149 "áëëçëÝããõïí" (1002). ÁõôÞ ç õðï÷ñÝùóç âÜñáéíå ðáëéüôåñá ôçí êïéíüôçôá óõëëïãéêÜ.

USZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÔÑÉÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á 1 2 3 4

150

ÏÍÏÌÁ Bõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (802 - 811). ÐÞñå ôïëìçñÜ ïéêïíïìéêÜ ìÝôñá ãéá ôçí áíÜêáìøç ôçò ïéêïíïìßáò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (717 - 741). ÐñùôåñãÜôçò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò. Ôï 730 åîÝäùóå äéÜôáãìá êáôÜ ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (741 - 775). ÅéêïíïìÜ÷ïò. ÅîáðÝëõóå åêóôñáôåßá ôñïìïêñÜôçóçò ôùí ìïíá÷þí êáé êáôáóôñïöÞò ôùí ìïíáóôçñéþí. Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (813 - 820). Åãêáéíßáóå ôç â´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò.

5

ÌÝãáò èåïëüãïò, ï êõñéüôåñïò èåùñçôéêüò õðïóôçñéêôÞò ôçò Åéêïíïëáôñßáò.

6

ÂõæáíôéíÞ áõôïêñÜôåéñá. ÓõãêÜëåóå ôç Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï ðïõ ôåñìÜôéóå ôçí á´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò êáé áðïêáôÝóôçóå ðáíçãõñéêÜ ôéò åéêüíåò.

7

ÂõæáíôéíÞ áõôïêñÜôåéñá. ÓõãêÜëåóå ôï 843 ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï (óôçí Êùí/ðïëç), ç ïðïßá ôåñìÜôéóå ôç â´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, áðïêáôÝóôçóå êáé áíáóôÞëùóå ïñéóôéêÜ ôéò åéêüíåò.

8

Âõæáíôéíüò êáßóáñáò. Ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ éäñýèçêå ç áíþôåñç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò.

9

Âõæáíôéíüò óïöüò, äéÜóçìïò åðéóôÞìïíáò. ¹ôáí äéåõèõíôÞò êáé êáèçãçôÞò ôçò Ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò.

10

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôïõ Áìïñßïõ ðñïóðÜèçóå íá êéíçôïðïéÞóåé ôïõò ×ñéóôéáíïýò ôçò ÁíáôïëÞò êáé ôçò Äýóçò óå ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá êáôÜ ôïõ ÉóëÜì.

11

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Óôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ Üñ÷éóå ç áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí.

12

ÓëÜâïò çãåìüíáò. ÆÞôçóå áðü ôï ÂõæÜíôéï éåñáðïóôüëïõò ãéá íá äéäÜîïõí óôï ëáü ôïõ ôï ×ñéóôéáíéóìü.

USZR 2CIG

á/á

ÏÍÏÌÁ

13

Âïýëãáñïò çãåìüíáò. ÈÝëçóå íá åðéâÜëåé óôç ÷þñá ôïõ ôï ÷ñéóôéáíéóìü. Âáöôßóôçêå áðü ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë êáé ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ.

14

Éåñáðüóôïëïò ôùí ÓëÜâùí. Åðéíüçóå ôï óëáâéêü áëöÜâçôï.

15

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (920 - 944), ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. Óôá ÷ñüíéá ôïõ åãêáéíéÜæåôáé ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí.

16 17 18

19

717 – 1025

Âõæáíôéíüò óôñáôçãüò. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý êáôÝëáâå ôçí ¸äåóóá ôçò Óõñßáò (êáé ðÞñå ðßóù ôï "éåñü ìáíôÞëé" ôïõ ×ñéóôïý). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò - óôñáôçãüò (963 - 969) ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. ÁíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí ÊñÞôç (961) êáé ôçí Êýðñï (965). Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò - óôñáôçãüò (969 - 976) ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. ÁíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôìÞìáôá áðü ôçí Êéëéêßá êáé ðåñéï÷Ýò ôçò Óõñßáò êáé ôçò Ðáëáéóôßíçò. Çãåìüíáò ôùí ÂïõëãÜñùí (893 - 927). Èáýìáæå ôï âõæáíôéíü ðïëéôéóìü, åß÷å óðïõäÜóåé óôçí Êùí/ðïëç êáé åðéèõìïýóå íá äçìéïõñãÞóåé ìéá âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá, óôçí ïðïßá íá åßíáé ï ßäéïò áõôïêñÜôïñáò.

20

Çãåìüíáò ôùí ÂïõëãÜñùí. Ãéïò êáé äéÜäï÷ïò ôïõ Óõìåþí. Ìüëéò áíÝâçêå óôï èñüíï óõíÞøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò êáé íõìöåýèçêå ôç Ìáñßá, áíåøéÜ (Þ åããïíÞ) ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý.

21

ÔóÜñïò ôùí ÂïõëãÜñùí. ´Éäñõóå íÝï âïõëãáñéêü êñÜôïò ìå åðßêåíôñï ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Á÷ñßäáò. ÕðÞñîå ï ðéï åðéêßíäõíïò áíôßðáëïò ôïõ Âáóéëåßïõ ´, ðïõ üìùò ôïí áíôéìåôþðéóå íéêçöüñá.

22

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò - óôñáôçãüò (976 - 1025) ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. Íßêçóå ôá âïõëãáñéêÜ óôñáôåýìáôá óôéò ìÜ÷åò ôïõ Óðåñ÷åéïý (997) êáé ôïõ Êëåéäßïõ (1014) êé Ýôóé ôåñìáôßóôçêå ï áãþíáò ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÂïõëãÜñùí.

23

Ñþóïò çãåìüíáò. ÁóðÜóôçêå ôï ÷ñéóôéáíéóìü êáé ðáíôñåýôçêå ôçí áäåëöÞ ôïõ Âáóéëåßïõ ´, ¢ííá.

24

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÁðÝññéøå ôéò ðñïôÜóåéò ôïõ ðñåóâåõôÞ ôïõ ¼èùíá Á´, ËéïõôðñÜíäïõ.

25

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ºäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò.

151

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

á/á

ÏÍÏÌÁ

26

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò, ùò áíôáìïéâÞ ãéá ôç âïÞèåéÜ ôïõò óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí åîùôåñéêþí áðåéëþí.

27

ÂõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá. Ðáíôñåýôçêå óôç Ñþìç ôï ãåñìáíü âáóéëéÜ ¼èùíá ´ ôï 972.

28

Ãåñìáíüò áõôïêñÜôïñáò (912 - 973). Áíáêçñý÷èçêå "âáóéëéÜò ôçò Éôáëßáò" ôï 951 êáé óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç "áõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí" ôï 962. Åðéäßùîå ôçí åðÝêôáóÞ ôïõ óôç Íüôéá Éôáëßá óå âÜñïò ôùí Âõæáíôéíþí.

29

Åðßóêïðïò Êñåìþíáò. Ôáîßäåøå óôçí Êùí/ðïëç ôï 968 ùò ðñåóâåõôÞò ôïõ ¼èùíá Á´ ãéá äéáðñáãìáôåýóåéò, áëëÜ åðÝóôñåøå Üðñáêôïò óôç Äýóç.

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

ÊáôÜ ôïí 8ï êáé 9ï áé. äéáìïñöþèçêå ôï ìåóáéùíéêü åëëçíéêü êñÜôïò.

2

Óôá ÷ñüíéá ôïõ Êùí/íïõ Å´ ôï âõæáíôéíü êñÜôïò áíôéìåôþðéæå ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ êñßóç.

3

¸íáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò Þôáí ç åðéèõìßá ôùí Éóáýñùí íá ðåñéïñßóïõí ôçí åðéññïÞ ôùí ìïíá÷þí.

4

Ç â´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò åãêáéíéÜóôçêå áðü ôïí Êùí/íï Å´.

5

Ç Åéêïíïìá÷ßá åß÷å ïëÝèñéåò óõíÝðåéåò óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Âõæáíôßïõ.

6

Ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò, åðåéäÞ åß÷å ìåãÜëç öÞìç ðñïóêëÞèçêå áðü ôï ÷áëßöç Ìáìïýí íá äéäÜîåé óôç ÂáãäÜôç.

7 8

9 152

Ç Ó÷ïëÞ ôçò Ìáãíáýñáò éäñýèçêå ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ðáôñéÜñ÷ç Öùôßïõ. Ï áõôïêñÜôïñáò Èåüöéëïò ðñïóðÜèçóå íá êéíçôïðïéÞóåé ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò óå ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá êáôÜ ôïõ ÉóëÜì. Ï ÑáóôéóëÜâïò (çãåìüíáò ôùí Ìïñáâþí) æÞôçóå áðü ôï ÂõæÜíôéï éåñáðïóôüëïõò, ãéá íá äéäÜîïõí óôï ëáü ôïõ ôï ×ñéóôéáíéóìü.

Ó

Ë

USZR 2CIG

á/á 10 11

ÐÑÏÔÁÓÇ Ï Ìåèüäéïò äçìéïýñãçóå ôï óëáâéêü áëöÜâçôï. Ï âõæáíôéíüò óôñáôüò õðï÷ñÝùóå ôï Âïýëãáñï çãåìüíá Âüñç, íá äå÷ôåß ôï ×ñéóôéáíéóìü áðü ôçí Êùí/ðïëç.

12

Ìå áðüöáóç óõíüäïõ ôïõ 867 ç Åêêëçóßá ôçò Âïõëãáñßáò õðÜ÷èçêå ïñéóôéêÜ óôç äéêáéïäïóßá ôïõ ðáôñéáñ÷åßïõ ôçò Êùí/ðïëçò.

13

Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý åãêáéíéÜóôçêå ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí.

14

Ï ÉùÜííçò Êïõñêïýáò áíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí ÊñÞôç (961).

15 16

Ó

Ë

717 – 1025

Ï ôóÜñïò ôùí ÂïõëãÜñùí Óõìåþí åðéäßùêå íá äçìéïõñãÞóåé ìéá âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá, óôçí ïðïßá íá åßíáé ï ßäéïò áõôïêñÜôïñáò. Ï äéÜäï÷ïò ôïõ ôóÜñïõ Óõìåþí ßäñõóå íÝï âïõëãáñéêü êñÜôïò ìå åðßêåíôñï ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Á÷ñßäáò.

17

Ï ôóÜñïò ÓáìïõÞë óõíÞøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïõò âõæáíôéíïýò êáé íõìöåýèçêå ôç Ìáñßá, áíåøéÜ (Þ åããïíÞ) ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý.

18

Ç Âïõëãáñßá õðïôÜ÷èçêå ðëÞñùò óôï ÂõæÜíôéï ôï 1018 êáé ïñãáíþèçêå óå äýï "èÝìáôá".

19

Ï Âáóßëåéïò ´ áíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí Êýðñï.

20

Ï Âáóßëåéïò ´ íßêçóå ôïõò ÂïõëãÜñïõò óôéò ìÜ÷åò ôïõ Óðåñ÷åéïý (997) êáé ôïõ Êëåéäßïõ (1014).

21

Ïé êáôáêôÞóåéò ôùí âõæáíôéíþí óôñáôåõìÜôùí êáé ç åðÝêôáóç ôùí âõæáíôéíþí óõíüñùí åõíüçóáí ôçí Üíèçóç ôçò ïéêïíïìßáò.

22

Ïé ÂÜñáããïé áíáìåß÷èçêáí ìå ôïõò áíáôïëéêïýò ÓëÜâïõò êáé äçìéïýñãçóáí âáèìéáßá Ýíá ëáü, ôï ñùóéêü.

23

Ïé åìðïñéêÝò óõíèÞêåò ôïõ 911 êáé 944 åðÝôñåðáí óôïõò ÂïõëãÜñïõò íá ôáîéäåýïõí êáé íá åìðïñåýïíôáé óôçí Êùí/ðïëç.

24

Ï Âëáäßìçñïò, çãåìüíáò ôùí Ñþóùí, âïÞèçóå ôï Âáóßëåéï ´ íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áíôáñóßá ôùí âõæáíôéíþí ãáéïêôçìüíùí.

25

Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 10ïõ áé. ïé Óéêåëéþôåò åãêáôÝëåéøáí ôéò åóôßåò ôïõò ëüãù ôùí áñáâéêþí åðéèÝóåùí êáé ìåôáêéíÞèçêáí óôç Í. Éôáëßá.

26

Ï Êùí/íïò Æ´ Ýíáíôé ôùí ÁñÜâùí ôçò Óéêåëßáò áêïëïýèçóå áìõíôéêÞ ðïëéôéêÞ, óôçñéæüìåíïò óå óõììá÷ßåò ìå éôáëïýò çãåìüíåò êáé óôç âïÞèåéá ôïõ ôïðéêïý ðëçèõóìïý. 153

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

154

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

27

Ï ãåñìáíüò çãåìüíáò ¼èùí Á´ óôÝöèçêå ôï 962 áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí".

28

Ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò óõíÝíùóå ôá ôñßá èÝìáôá ôçò Éôáëßáò êáé ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò (975).

29

Ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé áðïôåëåóìáôéêÜ ôéò åîùôåñéêÝò áðåéëÝò, æÞôçóå ôç âïÞèåéá ôùí Âåíåôþí êáé ôïõò ðáñá÷þñçóå ùò áíôáìïéâÞ ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá.

30

Ç ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ, áíåøéÜ ôïõ ÉùÜííç ÔæéìéóêÞ, íõìöåýèçêå ôïí ¼èùíá ´, äéÜäï÷ï ôïõ ãåñìáíéêïý èñüíïõ.

31

Óôá ÷ñüíéá ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìáêåäüíùí ç ïéêïíïìßá ôçò õðáßèñïõ áíáðôý÷èçêå ðåñéóóüôåñï áðü ôçí áóôéêÞ ïéêïíïìßá.

32

Ç íÝá âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá (8ïò - 11ïò ) ðñïÝêõøå áðü ôç óõã÷þíåõóç ìå åðéãáìßåò ôçò áñéóôïêñáôßáò ôçò ãçò ìå ôçí áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí.

33

Óïõò “äõíáôïýò” åíôÜóóïíôáé êáé ïé åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò.

34

Ïé ðÜñïéêïé Þôáí äåìÝíïé ìå ôç ãç Þ åß÷áí ðñïóùðéêÞ åîÜñôçóç áðü ôïõò êõñßïõò ôïõò.

35

Ïé åõãåíåßò äáðáíïýóáí ðïëëÜ ÷ñÞìáôá ãéá íá âåëôéþóïõí ôá ìÝóá êáé ôéò ôå÷íéêÝò ôçò ðáñáãùãÞò. (8ïò - 11ïò áé.)

36

Ç ìåóáßá ôÜîç õðïêéíïýóå ëáúêÜ êéíÞìáôá êáôÜ ôùí åõãåíþí (10ïò 11ïò áé.).

37

Ôá "óõóôÞìáôá" Þôáí åðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá ôùí åìðïñïûðáëëÞëùí êáé ôùí õðáëëÞëùí ôùí âéïôå÷íéþí.

38

Ï "Ðñü÷åéñïò Íüìïò" êáèüñéæå ìå áêñßâåéá ôéò áñìïäéüôçôåò ôïõ áõôïêñÜôïñá êáé ôïõ ðáôñéÜñ÷ç.

39

Ôá "ÂáóéëéêÜ" Þôáí äéáôÜîåéò ðïõ ñýèìéæáí ôç ëåéôïõñãßá ôùí óõíôå÷íéþí ôçò Êùí/ðïëçò.

40

Ïé "ÍåáñÝò" ôùí Ìáêåäüíùí Þôáí íÝïé íüìïé ðïõ áðÝâëåðáí êõñßùò óôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò.

41

Ôï "áëëçëÝããõïí" Þôáí íüìïò ðïõ õðï÷ñÝùíå ôïõò "äõíáôïýò" íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí.

Ó

Ë

USZR 2CIG

3.

Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

1.

Ç êáôÜóôáóç êáé ïé áíÜãêåò ôçò âõæáíôéíÞò ïéêïíïìßáò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. öáíåñþíïíôáé óô.. ……………. ôïõ Íéêçöüñïõ Á´, üðùò ïíïìÜóôçêáí áðü ôïõò å÷èñïýò ôïõ ôá ôïëìçñÜ ïéêïíïìéêÜ ôïõ ìÝôñá.

2.

Ç Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò (787) áðïêáôÝóôçóå ðáíçãõñéêÜ ôéò åéêüíåò, äéåõêñéíßæïíôáò üôé áðïíÝìåôáé ó' áõôÝò ìüíï ……………. ………………….

3.

Ïé …………………….. ……………………… Þôáí äéáäåäïìÝíåò óôïõò áãñüôåò ôçò ãåéôïíéêÞò ìå ôï ÉóëÜì Ì. Áóßáò, ðïõ óÞêùíáí ôï êýñéï âÜñïò ôçò Üìõíáò êáôÜ ôùí ÁñÜâùí.

4.

Ç ßäñõóç ôçò áíþôåñçò ……………… …………………… áðïôÝëåóå óôáèìü óôçí éóôïñßá ôçò âõæáíôéíÞò åêðáßäåõóçò.

5.

Ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôïõ Öùôßïõ åßíáé ………………………..

6.

Ïé óõíå÷åßò ðüëåìïé óôá óýíïñá ìå ôïõò ¢ñáâåò ðñïìÞèåõóáí ðëïýóéï õëéêü ãéá ôç äéáìüñöùóç ôçò …………………. …………………. ……………

7.

Ç óýíïäïò ôïõ Ýôïõò 867 áíáèåìÜôéóå ôïí ðÜðá, áðÝññéøå ôï äüãìá ……………………………………………………….. êáé êáôáäßêáóå ôçí åðÝìâáóç ôçò Ñþìçò óôç Âïõëãáñßá.

8.

Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý åãêáéíéÜóôçêå ç ìåãÜëç …………………. ………………….. ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí.

9.

Ï Óõìåþí ðïëéüñêçóå ôçí ðñùôåýïõóá (Êùí/ðïëç), åðéäéþêïíôáò íá éäñýóåé ìéá …………………………………. ……………………………… óôç èÝóç ôçò âõæáíôéíÞò.

717 – 1025

10. Ï Óõìåþí áõôïôéôëïöïñÞèçêå……………………………………… ………………………………… 11. Ïé êáôáêôÞóåéò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáé ç åðÝêôáóç ôùí âõæáíôéíþí óõíüñùí åõíüçóáí ôçí Üíèçóç ôçò ïéêïíïìßáò. 12. Ïé …………….., ôïõò ïðïßïõò ïé áíáôïëéêïß ÓëÜâïé ïíüìáæáí ……………., Þôáí óêáíäéíáâéêÜ öýëá, ðïõ åìöáíßóôçêáí óôï éóôïñéêü ðñïóêÞíéï ôïí 9ï áé. 13. Óôá ìÝóá ôïõ 9ïõ áé. ó÷çìáôßóôçêå ôï ðñþôï ñùóéêü êñÜôïò: ……………. ……. ……………….. 14. Ç âõæáíôéíÞ Íüôéá Éôáëßá ðåñéëÜìâáíå ôá "èÝìáôá": 1) ………………..............…., 2) …………………… êáé 3) ……………………. 15. Ï ãåñìáíüò çãåìüíáò ¼èùí Á´ ôï 951 áíáêçñý÷èçêå ……………… êáé ôï 962 óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá óôç Ñþìç ………………………….. 16. Ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò óõíÝíùóå ôá ôñßá "èÝìáôá" ôçò Éôáëßáò êáé ßäñõóå ……………………….. ôçò Éôáëßáò. Ï ……………….. (:äéïéêçôÞò) ôçò Éôáëßáò åß÷å ôçí Ýäñá ôïõ óôï ÌðÜñé. 17. Óôï ìåôáß÷ìéï áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. Üñ÷éóå íá ó÷çìáôßæåôáé ìéá íÝá 155 ………………………………….., êïíôÜ óôçí ïðïßá õðÞñ÷å êáé …………..…………… ……………

USZR 2CIG

18. Ïé áãñïôéêÝò ìÜæåò, ïé …………………, áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò: Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ

á) ……..………………………….., â) ……………………………. êáé ã) …………………… 19. ÌåãÜëç áíÜðôõîç, ìå åðßêåíôñï ôéò ðüëåéò, óôá ÷ñüíéá ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò ãíþñéóå ç ………………… ïéêïíïìßá. 20. Áðü ôïí 9ï Ýùò ôïí 11ï áé. ìåãÜëç åìðïñéêÞ êßíçóç åß÷áí ïé ðüëåéò ¸öåóïò, Åõ÷Üúôá, Ôñáðåæïýíôá ê.Ü., üðïõ äéåîÜãïíôáí åôÞóéåò …………............. 21. Ç ëåéôïõñãßá ôùí "óõóôçìÜôùí" óôçí Êùí/ðïëç êáèïñéæüôáí áðü ôï …………………… ………………, óõëëïãÞ äéáôÜîåùí ôùí áñ÷þí ôïõ 10ïõ áé. 22. Ç óõíå÷Þò áíÜðôõîç ôçò áóôéêÞò ïéêïíïìßáò ïäÞãçóå óôç äçìéïõñãßá ôçò …………….. ………….., áðïôåëïýìåíçò áðü åìðïñïâéïôÝ÷íåò, íáõêëÞñïõò êáé ôñáðåæßôåò. 4.

Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

1.

´Åôóé ïíïìÜóôçêáí ôá ôïëìçñÜ ïéêïíïìéêÜ ìÝôñá ôïõ Íéêçöüñïõ Á´ áðü ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ: …………………….

2.

ÐíåõìáôéêÞ êáé ðïëéôéêÞ äéáìÜ÷ç ðïõ óõíôÜñáîå ôï ÂõæÜíôéï ãéá ðåñéóóüôåñï áðü Ýíáí áéþíá (726 - 843): ……………………….

3.

ËÝãïíôáí áëëéþò ïé åéêïíïìÜ÷ïé: …………………………..

4.

ÁíôéëÞøåéò ðïõ åßíáé áíôßèåôåò ìå ôçí áðåéêüíéóç ôïõ ×ñéóôïý êáé ôùí éåñþí ìïñöþí óå ðáñáóôÜóåéò: ……………………

5.

Âõæáíôéíïß óôñáôéþôåò ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ôïõ êñÜôïõò: ………………………

6.

Áíþôáôïò óôñáôéùôéêüò êáé ðïëéôéêüò áîéùìáôïý÷ïò (: äéïéêçôÞò) óå âõæáíôéíÝò åðáñ÷ßåò. ¾ðáôïò åêðñüóùðïò ôïõ áõôïêñÜôïñá óå êÜèå åðáñ÷ßá: ……………………….

7.

Öôù÷ïß áãñüôåò, óôï ÂõæÜíôéï, ðïõ äåí åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá, áëëÜ ìßóèùíáí ãç ãéá êáëëéÝñãåéá êáé ðëÞñùíáí åíïßêéï óôïí éäéïêôÞôç: ………………………..

8.

ÐïëõÜñéèìåò áãñïôéêÝò åêôÜóåéò, ðïõ êáëëéåñãïýóáí åëåýèåñïé åíïéêéáóôÝò Þ ðÜñïéêïé: ………………………….

9.

ÊÜóôñá óôï ÂõæÜíôéï, ðïõ áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. Ýãéíáí áóôéêÜ êÝíôñá ìå çìéáãñïôéêü ÷áñáêôÞñá: ………………………….

10. ÅðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá åìðüñùí êáé âéïôå÷íþí óôï ÂõæÜíôéï êáé êõñßùò óôçí Êùí/ðïëç.: …………………………. 11. Ïé ðïëõÜñéèìåò ëáúêÝò ìÜæåò ôùí ðüëåùí óôï ÂõæÜíôéï (8ïò - 11ïò áé.).: ……………………… 12. ÅéóáãùãÞ óôïí "Ðñü÷åéñï Íüìï" ðïõ êáèüñéæå ìå áêñßâåéá ôéò áñìïäéüôçôåò ôïõ áõôïêñÜôïñá êáé ôïõ ðáôñéÜñ÷ç: ……………………….. 156 13. Íüìïò ôïõ 1002 ðïõ õðï÷ñÝùíå ôïõò äõíáôïýò íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí ôïõ ÷ùñéïý.: ………………………..

USZR 2CIG

14. Åý÷ñçóôï áðÜíèéóìá íüìùí ðïõ áíôéêáôÝóôçóå ôçí ÅêëïãÞ, íïìéêÞ óõëëïãÞ ôùí Éóáýñùí.: ………………………….. 15. ÍÝïé íüìïé ôùí Ìáêåäüíùí áõôïêñáôüñùí ðïõ áðÝâëåðáí êõñßùò óôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò.: ……………………………

717 – 1025

5. á) Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

1

730

Á) ¢ëùóç Áìïñßïõ áðü ¢ñáâåò

2

787

Â) Áõôïêñáôïñéêü äéÜôáãìá ËÝïíôïò ô êáôÜ ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí

3

843

Ã) Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÓëÜâùí

4

838

Ä) Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò

5

863

Å) ÌÜ÷ç óôï Êëåéäß

6

864

Æ) ÏñéóôéêÞ áðïêáôÜóôáóç áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí

7

961

Ç) Åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí ÂïõëãÜñùí

8

997

È) ÏñéóôéêÞ õðïôáãÞ ôçò Âïõëãáñßáò óôï ÂõæÜíôéï

9

1014

É) ÁíÜêôçóç ÊñÞôçò

10

1018

Ê) ÌÜ÷ç Óðåñ÷åéïý

êáé

5. â) Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1

944

Á) Ï ¼èùí Á´ óôÝöåôáé "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí"

2

989

Â) ÃÜìïò ¼èùíá ´ ìå ðñéãêßðéóóá Èåïöáíþ

3

962

Ã) ÅìðïñéêÞ óõíèÞêç Âõæáíôéíþí Ñþóùí

4

972

Ä) ºäñõóç êáôåðáíÜôïõ Éôáëßáò

5

975

Å) ÃÜìïò Âëáäßìçñïõ - ¢ííáò êáé ïìáäéêÞ âÜðôéóç Ñþóùí

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

157

USZR 2CIG

6. Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 1.

158

ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò:

(Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. ðÞñå ôïëìçñÜ ìÝôñá ãéá ôçí áíÜêáìøç ôçò ïéêïíïìßáò. á) Êùí/íïò Å´, â) Íéêçöüñïò Á´, ã) ËÝùí ô

2.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò, ðñùôåñãÜôçò ôçò Åéêïíïìá÷ßáò. Ôï 730 åîÝäùóå äéÜôáãìá êáôÜ ôçò ëáôñåßáò ôùí åéêüíùí: á) ËÝùí ô, â) Êùí/íïò Å´, ã) ËÝùí Å´ ï ÁñìÝíéïò

3.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Åãêáéíßáóå ôç â´ öÜóç ôçò Åéêïíïìá÷ßáò: á) Êùí/íïò Å´, â) ËÝùí Å´, ã) Ìé÷áÞë ô

4.

ÂõæáíôéíÞ áõôïêñÜôåéñá. ÓõãêÜëåóå ôï 843 ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäï, ðïõ áðïêáôÝóôçóå êáé áíáóôÞëùóå ïñéóôéêÜ ôéò åéêüíåò. á) ÅéñÞíç ç Áèçíáßá, â) Èåïäþñá, ã) Üëëç

5.

Ç ßäñõóç ôçò áíþôåñçò Ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò Ýãéíå ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ: á) êáßóáñá ÂÜñäá, â) ðáôñéÜñ÷ç Öùôßïõ, ã) áõôïêñÜôïñá Êùí/íïõ ÐïñöõñïãÝííçôïõ

6.

ÐñïóêëÞèçêå áðü ôï ÷áëßöç Ìáìïýí ãéá íá äéäÜîåé óôç ÂáãäÜôç: á) ï Öþôéïò, â) ï ËÝùí ï Öéëüóïöïò, ã) ï ÂÜñäáò

7.

Êéíçôïðïßçóå ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ôçò ÁíáôïëÞò êáé ôçò Äýóçò óå ìéá ãåíéêÞ óõììá÷ßá êáôÜ ôïõ ÉóëÜì. á) ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò, â) ï åðßóêïðïò ÁñÝèáò, ã) ï áõôïêñÜôïñáò Èåüöéëïò

8.

Âáöôßóôçêå áð' ôïí áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë êáé ðÞñå ôï üíïìÜ ôïõ: á) ï ÑáóôéóëÜâïò, â) ï Âüñçò, ã) ï Óõìåþí

9.

Åê÷ñéóôéáíßóôçêáí åéñçíéêÜ: á) ïé ÓëÜâïé, â) ïé Âïýëãáñïé,

ã) ïé Ñþóïé

10.

Êáôáäßêáóå ôï äüãìá filioque: á) ç óýíïäïò ôïõ 867, â) ç óýíïäïò ôïõ 870,

ã) Üëëç

11.

Ç ìåãÜëç óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç ôùí Âõæáíôéíþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí åãêáéíéÜæåôáé óôá ÷ñüíéá ôïõ: á) Ìé÷áÞë ô, â) ËÝïíôá ô, ã) Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý

12.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò -óôñáôçãüò. ÁíÝêôçóå ôçí ÊñÞôç áðü ôïõò ¢ñáâåò ôï 961: á) ï ÉùÜííçò Êïõñêïýáò, â) ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò, ã) ï Âáóßëåéïò ´

13.

Âïýëãáñïò çãåìüíáò ðïõ áõôïôéôëïöïñÞèçêå: "âáóéëåýò ôùí ÂïõëãÜñùí êáé ôùí Ñùìáßùí": á) ï Óõìåþí, â) ï ÐÝôñïò, ã) ï ÓáìïõÞë

14.

Âïýëãáñïò çãåìüíáò ðïõ óõíÞøå óõíèÞêç åéñÞíçò ìå ôïõò Âõæáíôéíïýò êáé íõìöåýèçêå ôç Ìáñßá, áíåøéÜ (Þ åããïíÞ) ôïõ Ñùìáíïý Ëáêáðçíïý. á) ï Óõìåþí, â) ï ÐÝôñïò, ã) ï ÓáìïõÞë

USZR 2CIG

15.

ÔóÜñïò ôùí ÂïõëãÜñùí. ºäñõóå íÝï âïõëãáñéêü êñÜôïò ìå åðßêåíôñï ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Á÷ñßäáò. ÕðÞñîå ï ðéï åðéêßíäõíïò å÷èñüò ôïõ Âõæáíôßïõ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 11ïõ áéþíá. á) ï Óõìåþí, â) ï ÐÝôñïò, ã) ï ÓáìïõÞë

16.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò -óôñáôçãüò, ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. ÁíÝêôçóå áðü ôïõò ¢ñáâåò ôçí Êéëéêßá êáé ðåñéï÷Ýò ôçò Óõñßáò êáé ôçò Ðáëáéóôßíçò. á) ï ÉùÜííçò Êïõñêïýáò, â) ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò, ã) ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò

17.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò -óôñáôçãüò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. ÔåñìÜôéóå ôïí áãþíá êáôÜ ôùí ÂïõëãÜñùí áöïý ôïõò íßêçóå óôéò ìÜ÷åò ôïõ Óðåñ÷åéïý (997) êáé ôïõ Êëåéäßïõ (1014): á) ï ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò, â) ï Íéêçöüñïò ÖùêÜò, ã) ï Âáóßëåéïò ´

18.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÆÞôçóå ôç âïÞèåéá ôïõ Ñþóïõ çãåìüíá Âëáäßìçñïõ ãéá íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áíôáñóßá ôùí âõæáíôéíþí ãáéïêôçìüíùí (äõíáôþí): á) ï Ìé÷áÞë ô, â) ï Âáóßëåéïò ´, ã) ï Êùí/íïò Å´

19.

Ãåñìáíüò çãåìüíáò, ðïõ óôÝöèçêå "áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí": á) ï ¼èùí Á´, â) ï ¼èùí ´, ã) Üëëïò

20.

ÂõæáíôéíÞ ðñéãêßðéóóá. Íõìöåýèçêå ôï äéÜäï÷ï ôïõ ãåñìáíéêïý èñüíïõ ¼èùíá ´ êáé "ìåôÝöåñå" ôï âõæáíôéíü ðïëéôéóìü óôç Ãåñìáíßá. á) ç ¢ííá, â) ç Èåïöáíþ, ã) Üëëç.

21.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Ðáñá÷þñçóå ôá ðñþôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò.: á) Íéêçöüñïò ÖùêÜò, â) É. ÔæéìéóêÞò, ã) Âáóßëåéïò ´

22.

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ¸íùóå ôá ôñßá éôáëéêÜ èÝìáôá êáé ßäñõóå ôï êáôåðáíÜôï ôçò Éôáëßáò. á) Êùí/íïò Æ´, â) Íéêçöüñïò ÖùêÜò, ã) ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò.

23.

Ç íÝá âõæáíôéíÞ áñéóôïêñáôßá (8ïò - 11ïò áé.) åßíáé: á) ç áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò, â) ç áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí, ã) íÝá, ðïõ äéáìïñöþèçêå áðü ôç óõã÷þíåõóç ôùí äýï ðñïçãïýìåíùí

24.

Ç áãñïôéêÞ êïéíüôçôá êáé ïé áíåîÜñôçôïé áãñüôåò áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. êéíäýíåõáí áðü: á) ôïõò ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò, â) ôï êñÜôïò ã) êáé áðü ôïõò äýï.

25.

Ïé åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò áíÞêáí: á) óôïõò äõíáôïýò, â) óôïõò ðÝíçôåò ã) óôç ìåóáßá ôÜîç

26.

Ôá "óõóôÞìáôá" Þôáí: á) óõíôå÷íßåò Þ åðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá åìðïñïâéïôå÷íþí

717 – 1025

159

USZR 2CIG

Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 27.

28.

â) åðáããåëìáôéêÜ óùìáôåßá åìðïñïûðáëëÞëùí êáé åñãáæïìÝíùí óôéò âéïôå÷íßåò ã) áãñïôéêïß óýëëïãïé ÍÝïé íüìïé ôùí Ìáêåäüíùí áõôïêñáôüñùí ðïõ áðÝâëåðáí êõñßùò óôïí ðåñéïñéóìü ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò: á) ÍåáñÝò, â) ÅðáíáãùãÞ, ã) ÁëëçëÝããõïí Íüìïò ôïõ Âáóéëåßïõ ´ ðïõ õðï÷ñÝùíå ôïõò äõíáôïýò íá ðëçñþíïõí ôïõò öüñïõò ôùí öôù÷þí: á) Ðñü÷åéñïò Íüìïò, â) ÁëëçëÝããõïí, ã) ÂáóéëéêÜ.

7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. A

B

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

1

Íéêçöüñïò Á´

á

Ôåñìáôéóìüò áãþíá Âõæáíôéíþí êáôÜ ÂïõëãÜñùí

2

ËÝùí ô

â

Óëáâéêü áëöÜâçôï

ã

Ó÷ïëÞ Ìáãíáýñáò

ä

"Ìõñéüâéâëïò"

3 4

ÅéñÞíç ç Áèçíáßá Èåïäþñá

5

ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò

å

¸íáñîç â´ öÜóçò Åéêïíïìá÷ßáò

6

ËÝùí Å´

æ

ÕðåñÜóðéóç åéêïíïëáôñþí

7

Öþôéïò

ç

ÏñéóôéêÞ áðïêáôÜóôáóç áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí

è

Æ´ ÏéêïõìåíéêÞ Óýíïäïò

é

¸íáñîç Åéêïíïìá÷ßáò

ê

"êáêþóåéò"

8 9 10

ËÝùí Öéëüóïöïò Êùí/íïò Êýñéëëïò Âáóßëåéïò ´

êáé

8. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. A

160

B

1

Âëáäßìçñïò´

á

Ðáñá÷þñçóç åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò.

2

ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò

â

Åê÷ñéóôéáíéóìüò Ñþóùí

3

Âáóßëåéïò ´

ã

ºäñõóç êáôåðáíÜôïõ Éôáëßáò

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÔÑÉÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 717 – 1025

1ç Üóêçóç 1) Íéêçöüñïò Á´, 3) Êùí/íïò Å´, 5) ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò, 7) Èåïäþñá, 9) ËÝùí ï Öéëüóïöïò Þ Ìáèçìáôéêüò, 11) Ìé÷áÞë ô, 13) Âüñçò, 15) Ñùìáíüò Ëáêáðçíüò, 17) Íéêçöüñïò ÖùêÜò, 19) Óõìåþí, 21) ÓáìïõÞë, 23) Âëáäßìçñïò, 25) ÉùÜííçò ÔæéìéóêÞò, 27) Èåïöáíþ, 29) ËéïõôðñÜíäïò

2) ËÝùí ô ºóáõñïò, 4) ËÝùí Å´ ÁñìÝíéïò, 6) ÅéñÞíç ç Áèçíáßá, 8) ÂÜñäáò, 10) Èåüöéëïò, 12) ÑáóôéóëÜâïò, 14) Êùí/íïò - Êýñéëëïò, 16) ÉùÜííçò Êïõñêïýáò, 18) ÉùÜííçò Á´ ÔæéìéóêÞò, 20) ÐÝôñïò, 22) Âáóßëåéïò ´, 24) Íéêçöüñïò ÖùêÜò, 26) Âáóßëåéïò ´, 28) ¼èùí Á´,

2ç Üóêçóç 1Ó 2Ë 3Ó 4Ë 5Ó 6Ó 7Ë 8Ó 9Ó 10Ë 11Ó 12Ë 13Ó 14Ë 15Ó 16Ë 17Ë 18Ó 19Ë 20Ó 21Ó 22Ó 23Ë 24Ó 25Ó 26Ë 27Ó 28Ë 29Ë 30Ó 31Ë 32Ó 33Ë 34Ó 35Ë 36Ó 37Ë 38Ë 39Ë 40Ó 41Ó

3ç Üóêçóç 1) óôéò êáêþóåéò, 2) ôéìçôéêÞ ðñïóêýíçóç, 3) áíåéêïíéêÝò áíôéëÞøåéò, 4) ó÷ïëÞò ôçò Ìáãíáýñáò, 5) ç Ìõñéüâéâëïò, 6) âõæáíôéíÞò åðéêÞò ðïßçóçò, 7) ðåñß åêðïñåýóåùò ôïõ Áãßïõ Ðíåýìáôïò êáé åê ôïõ Õéïý (filioque), 8) óôñáôéùôéêÞ áíôåðßèåóç, 9) âïõëãáñïâõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá, 10) âáóéëåýò ôùí ÂïõëãÜñùí êáé ôùí Ñùìáßùí, 11) Üíèçóç ôçò ïéêïíïìßáò, 12) ÂÜñáããïé, Ñùò, 13) ç çãåìïíßá ôïõ ÊéÝâïõ, 14) 1. Ëïããïâáñäßáò, 2. Êáëáâñßáò, 3. Ëïõêáíßáò,

161

USZR 2CIG

15) âáóéëåýò Éôáëßáò, / áõôïêñÜôùñ Ñùìáßùí, 16) êáôåðáíÜôï / êáôåðÜíù, Ç áêìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ 17) áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò / áñé-óôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí, 18) á) åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò, â) áêôÞìïíåò ãåùñãïýò, ã) ðáñïßêïõò, 19) áóôéêÞ, 20) åìðïñïðáíçãýñåéò, 21) Åðáñ÷éêüí âéâëßïí, 22) ìåóáßáò ôÜîçò 4ç Üóêçóç 1) êáêþóåéò, 3) åéêïíïêëÜóôåò, 5) Áêñßôåò, 7) áêôÞìïíåò ãåùñãïß, 9) áóôõêþìáé Þ áãñïôïðüëåéò, 11) äÞìïò, 13) ÁëëçëÝããõïí, 15) ÍåáñÝò

2) Åéêïíïìá÷ßá, 4) áíåéêïíéêÝò, 6) êáôåðÜíù, 8) ðñïÜóôåéá Þ ÷ùñßá, 10) óõóôÞìáôá, 12) ÅðáíáãùãÞ, 14) Ðñü÷åéñïò Íüìïò,

5ç á) Üóêçóç 1-Â

2-Ä

3-Æ

4-Á

5-Ã

6-Ç

7-É

8-Ê

9-Å

10-È

5ç â) Üóêçóç 1-Ã

2-Å

3-Á

4-Â

5-Ä

6ç Üóêçóç 1 -â

2-á

3 -â

4-â

5-á

6-â

7-ã

8-â

9-á

10-á

11-ã

12-â

13-á

14-â

15-ã

16-â

17 -ã

18 - â

19- á

20- â

21-ã

22-ã

23-ã

24- ã

25-â

26- á

27-á

28-â

3-è

4-ç

5-æ

6-å

7-ä

7ç Üóêçóç 1-ê

2-é

8ç Üóêçóç 1-â

162

2-ã

3-á

8-ã

9-â

10-á

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 4ï ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÊÑÉÓÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (1025 -1453) É. Ç ÅÎÁÓÈÅÍÇÓÇ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ÊÁÉ ÔÏ ÓÉÓÌÁ ÌÅ ÔÇ ÄÕÓÇ ÉÉ. ÏÉ ÓÔÁÕÑÏÖÏÑÉÅÓ ÊÁÉ ÏÉ ÓÕÍÅÐÅÉÅÓ ÔÏÕÓ ÃÉÁ ÔÏ ÂÕÆÁÍÔÉÏ

USZR 2CIG

USZR 2CIG

ÐÅÑÉÏÄÏÓ ÔÇÓ ÊÑÉÓÇÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ (1025 - 1453) 1025



èÜíáôïò Âáóéëåßïõ ´

1025 - 1081



ðåñßïäïò êñßóçò

1081 - 1185



ÊÏÌÍÇÍÏÉ

áíôéìåôþðéóç êñßóçò áíáóõãêñüôçóç ôïõ êñÜôïõò åîùôåñéêÝò áðåéëÝò

1185 - 1204



ÁÃÃÅËÏÉ

êáôÜëõóç Âõæáíôßïõ áðü óôáõñïöüñïõò (1204) åëëçíéêþí êñáôþí ëáôéíéêþí êñáôþí óçìáíôéêüôåñï: ç áõôïêñáôïñßá ôçò Íßêáéáò áðïêáôÝóôçóå ôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá (áñ÷Ýò 14ïõ áé.)

ÌåôÜ ôï 1204



äçìéïõñãßá:

Áñ÷Ýò 14ïõ áéþíá



áñ÷Þ áðïóýíèåóçò ôïõ Âõæáíôßïõ åðéôÜ÷õíóç áðïóýíèåóçò ôïõ Âõæáíôßïõ

ÌÝóá 14ïõ áéþíá

1204 - 1453 1453



ôá áßôéá: 1. ïé åìöýëéïé ðüëåìïé 2. ç åîáóèÝíçóç ôïõ óôñáôïý êáé ôçò ïéêïíïìßáò

ôá áðïôåëÝóìáôá: 1) åõíïÞèçêå ç åðÝêôáóç ôùí ÓÝñâùí 2) åõíïÞèçêå ç åðÝêôáóç ôùí Ïèùìáíþí 3) áðïäõíáìþèçêå ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá



ôáðåéíþóåéò êáé áãùíßá ãéá ôï ìÝëëïí ôçò áõôïêñáôïñßáò



äéáìüñöùóç ôçò óõíåßäçóçò ôïõ ÍÝïõ Åëëçíéóìïý



êáôÜëõóç âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò áðü ôïõò Ôïýñêïõò

165

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

É. Ç ÅÎÁÓÈÅÍÇÓÇ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ÊÁÉ ÔÏ Ó×ÉÓÌÁ ÌÅ ÔÇ ÄÕÓÇ 1. Ç êñßóç êáé ïé áðþëåéåò ôçò áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôïí 11ï áéþíá (1025 - 1081) Ðåñßëçøç á. Ç åóùôåñéêÞ êñßóç ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ Âáóéëåßïõ ´ ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá Þôáí íéêÞôñéá óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí êáé åß÷å åîåëé÷èåß óå ðáãêüóìéá äýíáìç. Óôï åðüìåíï äéÜóôçìá äçìéïõñãÞèçêå óôïõò Âõæáíôéíïýò ìéá øåõäáßóèçóç üôé ôá óýíïñá åßíáé áóöáëÞ êáé üôé ç åéñÞíç èá åßíáé äéáñêÞò êáé áäéáôÜñáêôç. Ç øåõäáßóèçóç áõôÞ ïäÞãçóå ôç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç óå ðïëëÜ ëÜèç óå üëïõò ôïõò ôïìåßò: á) óôï óôñáôéùôéêü ôïìÝá ðÞñå ïëÝèñéá ìÝôñá áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò, â) óôïí êïéíùíéêü ôïìÝá, ç åðéâïëÞ íÝùí öüñùí áðü ìéá áõôáñ÷éêÞ êåíôñéêÞ êõâÝñíçóç óôïõò áãñïôéêïýò åðáñ÷éáêïýò ðëçèõóìïýò, ôïõò ïäÞãçóå óå åîåãÝñóåéò êáé ôáñá÷Ýò, ã) óôïí ïéêïíïìéêü ôïìÝá ðñïÝêõøå êñßóç (õðïôßìçóç ôïõ íïìßóìáôïò) êáé óôïí ðïëéôéêü ôïìÝá, åêäçëþèçêå ðïëéôéêÞ áóôÜèåéá ãýñù óôá 1060. ¼ëá áõôÜ ïäÞãçóáí ôçí áõôïêñáôïñßá óå ìßá ãåíéêåõìÝíç êñßóç.

â. Ïé óôñáôéùôéêÝò áðïôõ÷ßåò Óôï äéÜóôçìá 1025 - 1081 íÝïé å÷èñïß áðåéëïýí ôçí åäáöéêÞ áêåñáéüôçôá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. Óôá áíáôïëéêÜ, åìöáíßóôçêáí ïé Óåëôæïýêïé Ôïýñêïé ðïõ íßêçóáí ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌáôæéêÝñô (1071), ìå áðoôÝëåóìá íá ÷Üóåé ôï ÂõæÜíôéï ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò Ì. Áóßáò. Óôá äõôéêÜ ïé Íïñìáíäïß ôï ßäéï Ýôïò (1071) áöáßñåóáí áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò ôéò éôáëéêÝò êôÞóåéò. Óôá âüñåéá åðßóçò, åðéêßíäõíïé áíôßðáëïé áðïäåß÷èçêáí ïé Ïýããñïé êáé ïé ÓÝñâïé. ÃåíéêÜ ç ðåñßïäïò 1025 - 1081 Þôáí êñßóéìç êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óôáóéìüôçôá êáé õðï÷þñçóç ôçò âõæáíôéíÞò äýíáìçò.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ç åóùôåñéêÞ êñßóç • 1025: èÜíáôïò Âáóéëåßïõ ´ • ÂõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá:  íéêÞôñéá óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí  ðáãêüóìéá äýíáìç, ìå åõñýôáôï äéåèíÞ ñüëï

166

• ÌåôÜ ôïõò ðïëåìéêïýò èñéÜìâïõò: äçìéïõñãÞèçêå ìßá øåõäáßóèçóç üôé:  ôá óýíïñá åßíáé áóöáëÞ êáé üôé  åß÷å äéáóöáëéóôåß äéáñêÞò åéñÞíç • Ç øåõäáßóèçóç áõôÞ ïäÞãçóå ôç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç óå ëÜèç óå üëïõò ôïõò ôïìåßò:

USZR 2CIG

á) óôñáôéùôéêüò ôïìÝáò:  ìÝôñá áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò: Ç ÂõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá: 1) ðáñáìÝëçóå ôï óôüëï 2) äéÝëõóå óôáäéáêÜ ôá èÝìáôá êáé ôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò 3) áíôéêáôÝóôçóå ôçí õðï÷ñåùôéêÞ óôñáôéùôéêÞ èçôåßá ìå Ýíá öüñï 4) óôñáôïëüãçóå îÝíïõò ìéóèïöüñïõò 5) ÷ñçóéìïðïßçóå îÝíïõò óå áíþôåñåò èÝóåéò â) êïéíùíéêüò ôïìÝáò: - áõôáñ÷éóìüò êáé áëáæïíåßá êåíôñéêÞò êõâÝñíçóçò - ðáñáìÝëçóç åðáñ÷éþí êáé - åðéâïëÞ íÝùí öüñùí óôïõò áãñïôéêïýò ðëçèõóìïýò

ã) ïéêïíïìéêüò ôïìÝáò: - óõãêÝíôñùóç áãáèþí óôçí Êùí/ðïëç  åõçìåñßá - ðáñáìÝëçóç êáé õðåñöïñïëüãçóç åðáñ÷éþí - Ýëëåéøç ÷ñõóïý  õðïôßìçóç íïìßóìáôïò

`

`

1025 - 1453

ôáñá÷Ýò êáé åîåãÝñóåéò áãñïôéêþí ðëçèõóìþí  øõ÷éêü ó÷ßóìá êÝíôñïõ - åðáñ÷éþí

êñßóç

ä) ðïëéôéêüò ôïìÝáò: - êáôáðéåóôéêÞ ðïëéôéêÞ êåíôñéêÞò êõâÝñíçóçò Ýíáíôé åðáñ÷éþí - êÜôïéêïé åðáñ÷éþí:  áäéáöïñßá ãéá Üìõíá êñÜôïõò  åîåãÝñóåéò, óõãêñïýóåéò

`

êñßóç êáé ðïëéôéêÞ áóôÜèåéá

â. Ïé óôñáôéùôéêÝò áðïôõ÷ßåò • 1025 - 1081: íÝïé å÷èñïß - áðåéëÝò • 1) ÓÅËÔÆÏÕÊÏÉ ÔÏÕÑÊÏÉ  áðåéëÞ óôéò áíáôïëéêÝò åðáñ÷ßåò 1071: ìÜ÷ç ÌáôæéêÝñô  óýãêñïõóç Âõæáíôéíþí - Óåëôæïýêùí ÁðïôåëÝóìáôá:  Þôôá Âõæáíôéíþí  áðþëåéá ìåãáëõôÝñïõ ìÝñïõò Ì. Áóßáò Áßôéá: Ýëëåéøç: á) ïðëéóìïý, â) ðåéèáñ÷ßáò, ã) çèéêïý • 2) ÍÏÑÌÁÍÄÏÉ:  áðåéëÝò óôéò äõôéêÝò åðáñ÷ßåò (Éôáëßá) 1071  óýãêñïõóç Âõæáíôéíþí - Íïñìáíäþí óôï ÌðÜñé ÁðïôåëÝóìáôá:  Þôôá Âõæáíôéíþí  áðþëåéá âõæáíôéíþí éôáëéêþí êôÞóåùí • 3) ÏÕÃÃÑÏÉ êáé ÓÅÑÂÏÉ  áðåéëÝò óôá âüñåéá • 1025 - 1081 (:Üíïäïò Êïìíçíþí)  óôáóéìüôçôá êáé õðï÷þñçóç âõæ. äýíáìçò 167

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1025 - 1081 1060 ðåñßðïõ

ÃÅÃÏÍÏÓ Êñßóç êáé áðþëåéåò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ÐïëéôéêÞ áóôÜèåéá

1071

ÌÜ÷ç óôï ÌáôæéêÝñô

1071

ÌÜ÷ç óôï ÌðÜñé - ïñéóôéêÞ áðþëåéá âõæáíôéíþí éôáëéêþí êôÞóåùí

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéá Üðïøç ðñåóâåýåé ï óôñáôçãüò ÊåêáõìÝíïò ãéá ôïõò îÝíïõò êáé ðïý ôç óôçñßæåé; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï «Óôñáôçãéêüí» ôïõ óôñáôçãïý ÊåêáõìÝíïõ, ðïõ áðåõèýíåôáé ðñïò ôéò âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò êáé åêöñÜæåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôïõò îÝíïõò êáé ôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò. Ç Üðïøç ôïõ óôñáôçãïý Þôáí üôé ïé âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò äåí èá ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýí óôéò áíþôåñåò äéïéêçôéêÝò èÝóåéò, ïýôå íá åìðéóôåýïíôáé îÝíïõò êáé ìÜëéóôá Üóçìïõò. Ôçí ÜðïøÞ ôïõ áõôÞ ôç óôçñßæåé ìå ôá åîÞò åðé÷åéñÞìáôá: 1) Ç ôïðïèÝôçóç îÝíùí óå ôÝôïéåò èÝóåéò èá ìåéþóåé ôçí ßäéá ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôïõ Âõæáíôßïõ êáé èá ðñïêáëÝóåé ôç äõóáñÝóêåéÜ ôçò. 2) Ìéá ôÝôïéá ôáêôéêÞ èá ðñïêáëÝóåé åðßóçò ôá åéñùíéêÜ ó÷üëéá ôùí îÝíùí, ïé ïðïßïé èá ïäçãçèïýí óôï óõìðÝñáóìá üôé ôï ÂõæÜíôéï äå äéáèÝôåé éêáíïýò áíèñþðïõò ãéá ôéò áíþôåñåò èÝóåéò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äßíåé ôç äõíáôüôçôá íá êáôáëÜâïõìå ôé áðÞ÷çóç åß÷áí óôï óôñÜôåõìá ôá ìÝôñá áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò ðïõ ðÞñå ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç êáé êõñßùò ôï ìÝôñï ôçò ôïðïèÝôçóçò îÝíùí óôéò áíþôåñåò èÝóåéò. Óõìðåñáßíïõìå üôé ôï ìÝôñï áõôü ðñïêáëïýóå äõóáñÝóêåéá, áíçóõ÷ßá êáé áðïãïÞôåõóç. 2. Ðïéá Þôáí, óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá, ç êáôÜóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý óôéò ðáñáìïíÝò ôçò ìÜ÷çò ôïõ ÌáôæéêÝñô; Ðïý áðïäßäåôáé áðü ôï ÷ñïíïãñÜöï Êåäñçíü;

168

Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç «×ñïíïãñáößá» ôïõ Ã. Êåäñçíïý êáé ðåñéãñÜöåé ôçí êáôÜóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý ôéò ðáñáìïíÝò ôçò ìÜ÷çò ôïõ ÌáôæéêÝñô (1071), óõìðëçñþíïíôáò Ýôóé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò ðëçñïöïñåß ðëçñÝóôåñá ãéá ôá áßôéá ôçò Þôôáò. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá, ç êáôÜóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý Þôáí Üèëéá, äéüôé: 1) Áðïôåëåßôï áðü ðïëëïýò îÝíïõò ìéóèïöüñïõò (ÂïõëãÜñïõò, Ïýæïõò, ÖñÜãêïõò êáé ÂáñÜããïõò). ÅðïìÝíùò äåí åß÷å åèíéêü ÷áñáêôÞñá. 2) Ï âõæáíôéíüò óôñáôüò Þôáí ôóáêéóìÝíïò áðü ôç öôþ÷åéá êáé ôï Üã÷ïò êáé ôï êõñéüôåñï: Þôáí Üïðëïò, ãåãïíüò ðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôçí ðáñáìÝëçóç ôïõ óôñáôïý

USZR 2CIG

áðü ôéò âõæáíôéíåò áñ÷Ýò. 3) Ïé óôñáôéþôåò Þôáí áíåêðáßäåõôïé êáé Üðåéñïé, êáèþò äåí åß÷áí ðñïçãïýìåíç ðïëåìéêÞ åìðåéñßá êáé äåí åß÷áí åêðáéäåõôåß êáôÜëëçëá ãéá Ýíá ôÝôïéï óêïðü. 4) ¹ôáí äåéëïß êáé öõãüìá÷ïé, åöüóïí Þôáí ìéóèïöüñïé êáé ðïëåìïýóáí ÷ùñßò áãùíéóôéêü öñüíçìá, ðáñÜ ìüíï ãéá ôï ÷ñÞìá êáé äåí åß÷áí êáìßá äéÜèåóç íá èõóéÜóïõí ôç æùÞ ôïõò ãéá êáíÝíáí Üñ÷ïíôá. Áíôßèåôá ïé óôñáôéþôåò ôùí Ôïýñêùí Þôáí ãåííáßïé, ôïëìçñïß, Ýìðåéñïé êáé áñéèìçôéêÜ ðåñéóóüôåñïé. ÁõôÞ ç êáôÜóôáóç Þôáí öõóéêü íá ïäçãïýóå ôï âõæáíôéíü óôñáôü óôçí Þôôá. Áí óõó÷åôßóïõìå ôá óôïé÷åßá áõôÜ ìå ôï ðñþôï ðáñÜèåìá êáé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, äéáðéóôþíïõìå ðüóï ïëÝèñéá Þôáí ç ðáñáìÝëçóç ôïõ óôñáôïý áðü ôéò âõæáíôéíÝò áñ÷Ýò êáé ðüóï åðéêßíäõíç áðïäåß÷èçêå ç ôïðïèÝôçóç îÝíùí óôéò áíþôåñåò èÝóåéò.

1025 - 1453

3. Íá åíôïðßóåéò ôá öáéíüìåíá ðïõ ïäÞãçóáí óôçí êñßóç ôïõ 11ïõ áé., óôï åðßðåäï ôçò ïéêïíïìßáò, ôçò êïéíùíßáò, ôçò ðïëéôéêÞò êáé ôïõ óôñáôïý. Ôá öáéíüìåíá ðïõ ïäÞãçóáí óôçí êñßóç ôïõ 11ïõ áé. Þôáí ôá åîÞò: á) Óôï åðßðåäï ôçò ïéêïíïìßáò: ¼ëá ôá áãáèÜ êáé ôá ðëïýôç áðü ôéò êáôáêôÞóåéò Þôáí óõãêåíôñùìÝíá óôçí Êùí/ðïëç, üðïõ åðéêñáôïýóå åõçìåñßá. Áíôßèåôá ðáñáìåëÞèçêáí êáé õðåñöïñïëïãÞèçêáí ïé åðáñ÷ßåò. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïÝêõøå Ýëëåéøç ÷ñõóïý, ðïõ ïäÞãçóå óôçí õðïôßìçóç ôïõ ÷ñõóïý íïìßóìáôïò. ÁõôÜ ðñïêÜëåóáí ïéêïíïìéêÞ êñßóç. â) Óôï åðßðåäï ôçò êïéíùíßáò: Ç êåíôñéêÞ êõâÝñíçóç åðÝäåéîå áëáæïíåßá êáé áõôáñ÷éóìü êáé ðáñáìÝëçóå ôïõò êáôïßêïõò ôùí åðáñ÷éþí. ÅðéðëÝïí åðÝâáëå ó' áõôïýò íÝïõò öüñïõò, ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêáëÝóåé ôáñá÷Ýò êáé åîåãÝñóåéò ôùí êáôïßêùí ôùí áãñïôéêþí ðëçèõóìþí. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå Ýíá øõ÷éêü ó÷ßóìá ìåôáîý êÝíôñïõ êáé åðáñ÷éþí. ã) Óôï åðßðåäï ôçò ðïëéôéêÞò: ÐáñáôçñÞèçêå åðßóçò êñßóç êáé áóôÜèåéá, äéüôé ç êåíôñéêÞ êõâÝñíçóç áóêïýóå ðïëý êáôáðéåóôéêÞ ðïëéôéêÞ óôïõò êáôïßêïõò ôùí åðáñ÷éþí, êé áõôü ïäÞãçóå óå ôáñá÷Ýò êáé óõãêñïýóåéò. ¸ôóé ïé êÜôïéêïé ôùí åðáñ÷éþí Üñ÷éóáí íá áäéáöïñïýí ãéá ôçí Üìõíá ôïõ êñÜôïõò. ä) Óôï åðßðåäï ôïõ óôñáôïý: ¸ãéíáí ôá ðåñéóóüôåñá ëÜèç, êáèþò ç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç ðáñáóõñìÝíç áðü ìéá øåõäáßóèçóç üôé ç åéñÞíç èá åßíáé äéáñêÞò êáé áäéáôÜñáêôç êáé üôé ôá óýíïñá ôïõ êñÜôïõò èá åßíáé ãéá ðÜíôá áóöáëÞ, ðñï÷þñçóå óå ìÝôñá áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò. ¸ôóé: ðáñáìÝëçóå ôï óôüëï, äéÝëõóå ôá «èÝìáôá» êáé ôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò, áíôéêáôÝóôçóå ôçí õðï÷ñåùôéêÞ óôñáôéùôéêÞ èçôåßá ìå Ýíá öüñï, óôñáôïëüãçóå îÝíïõò ìéóèïöüñïõò êáé ÷ñçóéìïðïßçóå îÝíïõò óå áíþôåñåò èÝóåéò. ¼ëá áõôÜ ôá öáéíüìåíá ïäÞãçóáí ôçí áõôïêñáôïñßá ôïí 11ï áé. óôçí êñßóç êáé óôçí áäõíáìßá.

169

USZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ 1. Ðïéïé Þôáí ïé øõ÷ïëïãéêïß ëüãïé ðïõ ïäÞãçóáí ôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óå êñßóç ôïí 11ï áé. ; ¼ôáí ðÝèáíå ï Âáóßëåéïò ´ Üöçóå ìéá áõôïêñáôïñßá éó÷õñÞ. Ôï ÂõæÜíôéï åß÷å èñéáìâåýóåé óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí êáé åß÷å åîåëé÷èåß óå ðáãêüóìéá äýíáìç ìå åõñýôáôï äéåèíÞ ñüëï. Óôç óõíÝ÷åéá üìùò ïé Âõæáíôéíïß áíÝðôõîáí ôï óýìðëåãìá ôïõ íéêçôÞ, ðïõ åêäçëþèçêå ìå áëáæïíåßá, åðáíÜðáõóç êáé ìéá øåõäáßóèçóç üôé äåí êéíäõíåýïõí áðü êáíÝíáí, üôé ôá óýíïñá ôïõ êñÜôïõò èá åßíáé áóöáëÞ ãéá ðÜíôá êáé üôé ç åéñÞíç èá åßíáé äéáñêÞò êáé áäéáôÜñáêôç. ÁõôÞ ç øõ÷ïëïãßá ôïõò ïäÞãçóå óå ìéá óåéñÜ áðü ëÜèç óôï óôñáôéùôéêü ôïìÝá (:ìÝôñá áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò), óôïí ïéêïíïìéêü (:íïìéóìáôéêÞ êñßóç), óôïí êïéíùíéêü (:ðáñáìÝëçóç åðáñ÷éþí) êáé óôïí ðïëéôéêü (:ðïëéôéêÞ áóôÜèåéá). ´Åôóé ïäçãÞèçêå óå ìéá ãåíéêåõìÝíç êñßóç ôïí 11ï áé. 2. Ðïéïé å÷èñïß áðåßëçóáí ôçí åäáöéêÞ áêåñáéüôçôá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1025 - 1081 êáé ìå ðïéá áðïôåëÝóìáôá; ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï 1025 - 1081 íÝïé å÷èñïß Üñ÷éóáí íá áðåéëïýí ôçí åäáöéêÞ áêåñáéüôçôá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. Áõôïß Þôáí: 1) Ïé Óåëôæïýêïé Ôïýñêïé, ðïõ áðåéëïýóáí ôéò áíáôïëéêÝò åðáñ÷ßåò. Ôï 1071, óõíÝôñéøáí ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌáôæéêÝñô êé Ýôóé ôï ÂõæÜíôéï Ý÷áóå ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò Ì. Áóßáò. 2) Ïé Íïñìáíäïß, ðïõ áðåéëïýóáí ôéò äõôéêÝò åðáñ÷ßåò óôçí Éôáëßá. Ìå óõíå÷åßò åðéèÝóåéò áöáßñåóáí áðü ôï ÂõæÜíôéï ôéò éôáëéêÝò ôïõ êôÞóåéò. Ôï 1071 êáôÝëáâáí ôï ÌðÜñé, ôï ôåëåõôáßï âõæáíôéíü ï÷õñü ôçò Éôáëßáò. Ôï ãåãïíüò áõôü óÞìáíå ôï ôÝëïò ôçò ÂõæáíôéíÞò Éôáëßáò. 3) Ïé Ïýããñïé êáé ïé ÓÝñâïé, ðïõ áðïäåß÷èçêáí åðéêßíäõíïé áíôßðáëïé óôá âüñåéá óýíïñá ôïõ êñÜôïõò.

170

USZR 2CIG

2. Ïé Êïìíçíïß êáé ç ìåñéêÞ áíáäéïñãÜíùóç ôçò áõôïêñáôïñßáò

1025 - 1453

Ðåñßëçøç á. ÊáôÜóôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò Áðü ôï 1081 Ýùò ôï 1185 êõâåñíÜ ôï âõæáíôéíü êñÜôïò ç äõíáóôåßá ôùí Êïìíçíþí. ¼ôáí áíÞëèå óôï èñüíï ï ÁëÝîéïò Á´ ç áõôïêñáôïñßá äå÷üôáí åðéèÝóåéò áðü ðïëëïýò å÷èñïýò: á) ôïõò Íïñìáíäïýò, ðïõ áðåéëïýóáí ôéò áêôÝò ôçò Çðåßñïõ, â) ôïõò ÐáôæéíÜêåò êáé ôïõò ÊïõìÜíïõò, ðïõ ëåçëáôïýóáí ôá ÂáëêÜíéá, êáé ã) ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò, ðïõ êáôÝêôçóáí ìÝñïò ôçò Ì. Áóßáò.

â. ÅóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ Óôï åóùôåñéêü ïé Êïìíçíïß óôçñß÷èçêáí óôïõò åõãåíåßò êáé åöÜñìïóáí ôï èåóìü ôçò «Ðñüíïéáò», äçëáäÞ ôçò éóüâéáò ðáñá÷þñçóçò áãñïêôçìÜôùí êáé öïñïëïãéêþí åóüäùí óôïõò åõãåíåßò ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí. Ïé ðñïíïéÜñéïé Ýãéíáí ç Üñ÷ïõóá ôÜîç, åíþ ïé áðëïß áãñüôåò ðáñáìåëÞèçêáí åíôåëþò.

ã. ÅîùôåñéêÝò åðéôõ÷ßåò 1) Ï ÁëÝîéïò Á´ óôçí ÁíáôïëÞ áíÝêôçóå ôç ÄõôéêÞ Ì. Áóßá, áöïý åêìåôáëëåýôçêå ôéò åðé÷åéñÞóåéò ôùí óôáõñïöüñùí, åíþ óôá ÂáëêÜíéá áðáëëÜ÷ôçêå áðü ôéò åðéèÝóåéò ôùí Ðáôæéíáêþí êáé ôùí ÊïõìÜíùí. 2) Ï ÉùÜííçò Êïìíçíüò óôçí ÁíáôïëÞ êáôÝêôçóå îÝíá êñáôßäéá êáé óôá ÂáëêÜíéá åðÝâáëå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ óôïõò ÓÝñâïõò êáé ðñïóðÜèçóå íá èÝóåé õðü âõæáíôéíÞ êçäåìïíßá ôï Ïõããñéêü âáóßëåéï. 3) Ï ÌáíïõÞë Êïìíçíüò áêïëïýèçóå öéëïäõôéêÞ åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé óôçñß÷èçêå óôçí õðçñåóßá ôùí Ëáôßíùí, ôïðïèåôþíôáò ôïõò óå êáßñéåò èÝóåéò. ÓõíÞ-øå åéñÞíç ìå ôïõò Ïýããñïõò, êõñéÜñ÷çóå óôá âïñåéïäõôéêÜ ÂáëêÜíéá, ôáðåßíùóå ôïõò ÓÝñâïõò êáé Ýêáíå åêóôñáôåßåò óôç Ì. Áóßá êáôÜ ôùí Óåëôæïýêùí.

ä. Ç óôñáôéùôéêÞ êáôÜññåõóç Ç åìðëïêÞ ôïõ ÌáíïõÞë óôï éôáëéêü ìÝôùðï Ýäùóå ôçí åõêáéñßá óôïõò Óåëôæïýêïõò íá áñ÷ßóïõí åðéèÝóåéò êáôÜ ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí. Ôï 1176 Ýãéíå ç ìÜ÷ç óôï ÌõñéïêÝöáëï (Öñõãßáò), üðïõ ï âõæáíôéíüò óôñáôüò íéêÞèçêå áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò. ÁõôÞ ç Þôôá åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ïñéóôéêÞ áðþëåéá ôçò âõæáíôéíÞò Ì. Áóßáò êáé ðïëëïß êÜôïéêïé åîéóëáìßóôçêáí.

171

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈHÌÁÔÏÓ á. ÊáôÜóôáóç ôçò áõôïêñáôïñßáò • 1081 - 1118: ÁËÅÎÉÏÓ Á´ ÊÏÌÍÇÍÏÓ  áõôïêñÜôïñáò Âõæáíôßïõ • ÔÝëç 11ïõ áé.: å÷èñïß Âõæáíôßïõ: 1) Íïñìáíäïß  áðåéëïýí ôéò áêôÝò ôçò Çðåßñïõ 2) ÊïõìÜíïé & ÐáôæéíÜêåò  ëåçëáôïýí ôá ÂáëêÜíéá 3) Óåëôæïýêïé Ôïýñêïé  êáôáêôïýí ìÝñïò ôçò Ì. Áóßáò.

â. ÅóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ • ÊÏÌÍÇÍÏÉ:  óôçñß÷ôçêáí óôïõò åõãåíåßò  åöÜñìïóáí ôï èåóìü ôçò «ðñüíïéáò*» • *Ðñüíïéá: éóüâéá ðáñá÷þñçóç áãñïêôçìÜôùí êáé öïñïëïãéêþí åóüäùí óôïõò åõãåíåßò (ðñïíïéÜñéïé) ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí. • ÐñïíïéÜñéïé Þ óôñáôéþôåò  Üñ÷ïõóá ôÜîç ôïõ Âõæáíôßïõ, åíþ: • ïé áðëïß áãñüôåò - óôñáôéþôåò  ðáñáìåëÞèçêáí åíôåëþò

ã. ÅîùôåñéêÝò åðéôõ÷ßåò • ÁËÅÎÉÏÓ Á´ (1081 - 1118): á) óôçí ÁíáôïëÞ: - åêìåôáëëåýôçêå ôéò åðé÷åéñÞóåéò ôùí óôáõñïöüñùí óôç Ì. Áóßá - õðÝãñáøå óõìöùíßåò ìå ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò (Êùí/ðïëç) - áíÝêôçóå ôç ÄõôéêÞ Ì. Áóßá (Íßêáéá, Óìýñíç, ¸öåóï, ÓÜñäåéò) â) óôá ÂáëêÜíéá:  áðáëëÜ÷ôçêå áðü ôïõò ÐáôæéíÜêåò & ôïõò ÊïõìÜíïõò (ìå äéðëùìáôßá êáé ðüëåìï) • ÉÙÁÍÍÇÓ ÊÏÌÍÇÍÏÓ (1118 - 1143): á) óôçí ÁíáôïëÞ:  êáôÝêôçóå îÝíá êñáôßäéá óôç Ì. Áóßá â) óôá ÂáëêÜíéá:  åðÝâáëå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ óôïõò ÓÝñâïõò  ðñïóðÜèçóå íá èÝóåé õðü âõæáíôéíÞ êçäåìïíßá ôï Ïõããñéêü âáóßëåéï • ÌÁÍÏÕÇË ÊÏÌÍÇÍÏÓ (1143 - 1180): á) åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ:  öéëïäõôéêÞ  óôçñß÷èçêå óôéò õðçñåóßåò ôùí Ëáôßíùí â) åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ:  óõíÞøå åéñÞíç ìå ôïõò Ïýããñïõò  êõñéÜñ÷çóå óôá âïñåéïäõôéêÜ ÂáëêÜíéá  ôáðåßíùóå ôïõò ÓÝñâïõò  óõíÝ÷éóå ôéò åêóôñáôåßåò ôïõ ðáôÝñá ôïõ êáôÜ ôùí óåëôæïõêéêþí êôÞóåùí óôç Ì. Áóßá

ä. Ç óôñáôéùôéêÞ êáôÜññåõóç • ÅìðëïêÞ ÌÁÍÏÕÇË óôï éôáëéêü ìÝôùðï. 172

• ÅðéèÝóåéò ÓÅËÔÆÏÕÊÙÍ êáôÜ åäáöþí Âõæáíôßïõ.

USZR 2CIG

• 1176: ÌÜ÷ç óôï ÌõñéïêÝöáëï (Öñõãßáò). • Óõãêñïýóôçêáí:  Âõæáíôéíïß - Óåëôæïýêïé Ôïýñêïé • ÁðïôåëÝóìáôá: 1) Þôôá Âõæáíôéíþí 2) ïñéóôéêÞ áðþëåéá Ì. Áóßáò ãéá ôï ÂõæÜíôéï 3) åîéóëáìéóìüò ìéêñáóéáôéêþí åðáñ÷éþí

1025 - 1453

• Áßôéá åîéóëáìéóìïý: 1) ç Þôôá ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý, 2) ïé êáôáëÞøåéò ôùí ðüëåùí, 3) ïé óöáãÝò, 4) ç ðåßíá, 5) ïé áóèÝíåéåò (ðáíïýêëá)

ÁÍAÐÔÕÎÇ OÑÙÍ

«Ðñüíïéá» (óåë. 55) Èåóìüò ðïõ êáèéåñþèçêå óôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá áðü ôïí 11ï áé. óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ï áõôïêñÜôïñáò ðáñá÷ùñïýóå, éóüâéá, áãñïêôÞìáôá êáé öïñïëïãéêÜ Ýóïäá óôïõò åõãåíåßò, ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí. [Ç «ðñüíïéá» äåí áðïôåëïýóå éäéïêôçóßá ôïõ ðñïíïéÜñéïõ, áëëÜ ôïõ êñÜôïõò êáé åðïìÝíùò ïýôå ìåôáâéâáæüôáí ïýôå êëçñïíïìïýíôáí. Áðü ôïí 13ï áé. üìùò Ýôåéíå íá ãßíåé êëçñïíïìéêÞ.] «ÐñïíïéÜñéïé» (óåë. 55) Ïé ðñïíïéÜñéïé Þôáí åõãåíåßò (óôñáôéùôéêïß) óôïõò ïðïßïõò ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá, éóüâéá, «ðñüíïéåò», äçëáäÞ áãñïêôÞìáôá êáé öïñïëïãéêÜ Ýóïäá, ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí. Ïé ðñïíïéÜñéïé Þôáí Ýöéððïé ðïëåìéóôÝò, ðïõ óõììåôåß÷áí óôïí ðüëåìï åðéêåöáëÞò ïìÜäáò, ðïõ ç áñéèìçôéêÞ ôçò äýíáìç Þôáí áíÜëïãç ìå ôçí Ýêôáóç ðïõ ôïõò åß÷å ðáñá÷ùñçèåß.

ÅÐÅÎHÃÇÓÇ ÖÑAÓÅÙÍ «Ï ÁëÝîéïò Á´ åêìåôáëëåýôçêå åðéäÝîéá ôéò åðé÷åéñÞóåéò ôùí óôáõñïöüñùí» (óåë. 55): Óôç äéÜñêåéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ ÁëÝîéïõ Á´ îåêßíçóå ç á´ óôáõñïöïñßá* (1096 - 1099). Ïé óôáõñïöüñïé ðçãáßíïíôáò ãéá ôïõò Áãßïõò Ôüðïõò, Ýöôáóáí óôçí Êùí/ðïëç. Åêåß Ýäåéîáí áñðáêôéêÝò äéáèÝóåéò êáé áíÜãêáóáí ôïí ÁëÝîéï íá ëÜâåé áìõíôéêÜ ìÝôñá. ÔåëéêÜ ïé óôáõñïöüñïé äåóìåýôçêáí ìå ôïí êáèéåñùìÝíï óôç Äýóç «üñêï ôçò ðßóôçò» êáé áíÝëáâáí ôçí õðï÷ñÝùóç íá áðïäþóïõí óôï ÂõæÜíôéï üóåò âõæáíôéíÝò ðåñéï÷Ýò èá êáôáêôïýóáí, åíþ ï ÁëÝîéïò óå áíôÜëëáãìá èá ôïõò åíßó÷õå ïéêïíïìéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ êáé èá ôïõò âïçèïýóå íá ðåñÜóïõí óôçí Áóßá, üðùò êáé Ýãéíå. [*Óôáõñïöïñßåò Þôáí ïé Ýíïðëåò ðïñåßåò ôùí äõôéêþí ëáþí áñ÷éêÜ ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí Áãßùí Ôüðùí áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò, áñãüôåñá üìùò ãéá ôçí êáèõðüôáîç ïëüêëçñçò ôçò ÁíáôïëÞò.] «Ç åìðëïêÞ ôïõ ÌáíïõÞë óôï éôáëéêü ìÝôùðï…» (óåë. 55) Ï ÌáíïõÞë Þôáí ðïëý öéëüäïîïò êáé ïíåéñåýôçêå ôçí áíáóýóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ãéá ôçí ðñáãìÜôùóç ôçò ÑùìáúêÞò ÉäÝáò åðé÷åßñçóå ðüëåìï óôçí Éôáëßá (1147). Áñ÷éêÜ åðéäßùîå íá êáôáëÜâåé ôçí Áãêþíá, üìùò óôñÜöçêáí åíáíôßïí ôïõ ïé Âåíåôïß êáé ôåëéêÜ íéêÞèçêå óôï Ðñßíôåæé. Ç åêóôñáôåßá áõôÞ Þôáí Üóêïðç êáé äáðáíçñÞ êáé åîÜíôëçóå ôï êñÜôïò óôñáôéùôéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ.

173

USZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Ç êñßóç ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò (óåë. 55) ôïõ Âõæáíôßïõ Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1081 - 1118), éäñõôÞò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êïìíçíþí. ÄéÝèåôå ðïëëÝò ðïëéôéêÝò, äéðëùìáôéêÝò êáé óôñáôéùôéêÝò áñåôÝò. Ç åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò áñéóôïêñáôéêüò ðáôñéùôéóìüò. Ôï êõñéüôåñï óôïé÷åßï ôçò ðïëéôéêÞò ôïõ Þôáí ï èåóìüò ôçò «ðñüíïéáò». Óôï åîùôåñéêü óôçñß÷èçêå óôç äéðëùìáôßá êáé ôïí ðüëåìï êé Ýôóé êáôÜöåñå íá áðáëëáãåß áðü ôéò åðéèÝóåéò ôùí ÐáôæéíÜêùí êáé ôùí ÊïõìÜíùí. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ýãéíå ç á´ óôáõñïöïñßá. Ï ÁëÝîéïò åêìåôáëëåýôçêå åðéäÝîéá ôïõò óôáõñïöüñïõò êáé áíÝêôçóå ôç ÄõôéêÞ Ì. Áóßá, ðïõ ðåñéëÜìâáíå óçìáíôéêÝò ðüëåéò (Íßêáéá, Óìýñíç, ¸öåóïò, ÓÜñäåéò). ÉùÜííçò ´ Êïìíçíüò (óåë. 55) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1118 - 1143). ÄéÝèåôå ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá, ãåííáéïöñïóýíç, åõãÝíåéá êáé éó÷õñÞ èÝëçóç. ÊáôÝêôçóå îÝíá êñáôßäéá óôç Ì. Áóßá êáé Ýöôáóå ùò ôçí Áíôéü÷åéá. Óôá ÂáëêÜíéá åðÝâáëå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõò óôïõò ÓÝñâïõò êáé ðñïóðÜèçóå íá èÝóåé õðü âõæáíôéíÞ êçäåìïíßá ôï Ïõããñéêü âáóßëåéï. ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò (óåë. 55) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1143 - 1180). ÔÝôáñôïò ãéïò ôïõ ÉùÜííç ´ Êïìíçíïý. ¹ôáí ðïëý äñáóôÞñéïò êáé öéëüäïîïò. Ïíåéñåýôçêå ôçí áíáóýóôáóç ôçò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ãïçôåýôçêå áðü ôá éððïôéêÜ Þèç êáé åß÷å ùò ðñüôõðÜ ôïõ ôïõò éððüôåò. Ðáíôñåýôçêå ôç Ãáëëßäá ðñéãêßðéóóá Ìáñßá êáé áêïëïýèçóå öéëïäõôéêÞ åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, ôïðïèåôþíôáò Ëáôßíïõò óôéò êáßñéåò ðïëéôéêÝò êáé óôñáôéùôéêÝò èÝóåéò. Óôçí åðï÷Þ ôïõ Ýãéíå ç â´ óôáõñïöïñßá. Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ óõíÞøå åéñÞíç ìå ôïõò Ïýããñïõò, êõñéÜñ÷çóå óôá âïñéïäõôéêÜ ÂáëêÜíéá êáé ôáðåßíùóå ôïõò ÓÝñâïõò. Åðßóçò óõíÝ÷éóå ôéò åêóôñáôåßåò ôïõ ðáôÝñá ôïõ óôç Ì. Áóßá. Ùóôüóï ç åìðëïêÞ ôïõ óôï éôáëéêü ìÝôùðï åíèÜññõíå ôïõò Óåëôæïýêïõò íá åðéôåèïýí óå âõæáíôéíÜ åäÜöç. Ç ìÜ÷ç óôï ÌõñéïêÝöáëï ïäÞãçóå óå êáôÜññåõóç ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá, ïñéóôéêÞ áðþëåéá ôçò Ì. Áóßáò ãéá ôï ÂõæÜíôéï êáé åîéóëáìéóìü ôùí ìéêñáóéáôéêþí åðáñ÷éþí. ÐáôæéíÜêåò (óåë. 55) Ëáüò ôïõñêéêÞò êáôáãùãÞò. Ôïí 8ï áé. êéíÞèçêå óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Âüëãá êáé åãêáôáóôÜèçêå óôçí ðåñéï÷Þ ìåôáîý Äïýíáâç êáé Äíåßðåñïõ. ÊïõìÜíïé (óåë. 55) Ëáüò ôïõñêéêÞò êáôáãùãÞò. Êáôïéêïýóå óôéò óôÝðåò ôçò íüôéáò Ñùóßáò. Ïé ÊïõìÜíïé êáé ïé ÐáôæéíÜêåò Ýêáíáí åðéäñïìÝò óôá ÂáëêÜíéá êáé áðåéëïýóáí ôï ÂõæÜíôéï. Ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò ðÝôõ÷å ìå ôç äéðëùìáôßá êáé ôïí ðüëåìï íá áðáëëáãåß áðü ôéò åðéäñïìÝò ôïõò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

174

ÃÅÃÏÍÏÓ

1081 - 1118

Áõôïêñáôïñßá Áëåîßïõ Á´ Êïìíçíïý

1118 - 1143

Áõôïêñáôïñßá ÉùÜííç ´ Êïìíçíïý

1143- 1180

Áõôïêñáôïñßá ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíïý

1176

ÌÜ÷ç óôï ÌõñéïêÝöáëï (Öñõãßáò)

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéá ìÝóá ÷ñçóéìïðïßçóå ï ÁëÝîéïò Á´, ãéá íá áíáêôÞóåé ôá åäÜöç ðïõ åß÷áí êáôáêôÞóåé ïé å÷èñïß ôïõ Âõæáíôßïõ óôéò åõñùðáúêÝò êáé áóéáôéêÝò åðáñ÷ßåò ôïõ; ¼ôáí áíÞëèå óôï èñüíï ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò (1081 - 1118), ôï ÂõæÜíôéï äå÷üôáí åðéèÝóåéò êáé êéíäýíåõå óå üëá ôá ìÝôùðá: 1) ïé Íïñìáíäïß áðåéëïýóáí ôéò áêôÝò ôçò Çðåßñïõ, 2) ïé ÊïõìÜíïé êáé ïé ÐáôæéíÜêåò ëåçëáôïýóáí ôá ÂáëêÜíéá êáé 3) ïé Óåëôæïýêïé Ôïýñêïé åß÷áí êáôáêôÞóåé ìÝñïò ôçò Ì. Áóßáò. Ï ÁëÝîéïò Á´ ãéá íá ôïõò áíôéìåôùðßóåé, ÷ñçóéìïðïßçóå ôá åîÞò ìÝóá: 1) ôïõò Íïñìáíäïýò: á) ìå ðïëåìéêÝò åðé÷åéñÞóåéò, êáé â) ìå äéðëùìáôéêÜ ìÝóá (:ðáñï÷Þ åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò ãéá íá ôïí âïçèÞóïõí êáé ðáñï÷Þ ÷ñçìÜôùí óôïõò äõóáñåóôçìÝíïõò Íïñìáíäïýò, ãéá íá äéáëýóåé ôï óôñáôü ôïõò). 2) Ôïõò ÐáôæéíÜêåò êáé ôïõò ÊïõìÜíïõò: á) ìå äéðëùìáôßá (:ôáêôéêÞ áíôéðåñéóðáóìïý) êáé â) ìå ðüëåìï. 3) Ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò: ìå ôçí åðéäÝîéá åêìåôÜëëåõóç ôùí óôáõñïöüñùí, ôïõò áñ÷çãïýò ôùí ïðïßùí õðï÷ñÝùóå ìå Ýíïñêç óõìöùíßá íá ôïõ áðïäþóïõí ôá âõæáíôéíÜ åäÜöç ðïõ èá êáôáëÜìâáíáí óôç Ì. Áóßá. Ï ßäéïò ôïõò âïÞèçóå ïéêïíïìéêÜ êáé óôñáôéùôéêÜ.

1025 - 1453

2. Ç ðïëéôéêÞ ôùí Êïìíçíþí ÷áñáêôçñßæåôáé ùò áñéóôïêñáôéêüò ðáôñéùôéóìüò. Íá åîçãÞóåéò ôïí üñï êáé íá óõãêñßíåéò ôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Éóáýñùí êáé ôùí Ìáêåäüíùí, åðéóçìáßíïíôáò óå ðïéåò ôÜîåéò óôçñß÷ôçêáí áíôßóôïé÷á ïé ôñåéò áõôÝò äõíáóôåßåò. Ï üñïò áñéóôïêñáôéêüò ðáôñéùôéóìüò óçìáßíåé üôé ïé Êïìíçíïß óôçñß÷ôçêáí êõñßùò óôç óôñáôéùôéêÞ áñéóôïêñáôßá, óôçí ïðïßá óõìðåñéëáìâÜíïíôáí êáé ðñüóùðá Üëëçò åèíéêüôçôáò (Ëáôßíïé ê.Ü.) êáé ü÷é óôéò áãñïôéêÝò ìÜæåò, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïôñÝøïõí ôéò åîùôåñéêÝò åðéèÝóåéò. Áíôßèåôá ïé ºóáõñïé ãéá íá áðïöýãïõí ôïí ßäéï êßíäõíï åß÷áí óôçñé÷ôåß óôïõò áãñüôåò - óôñáôéþôåò ôùí «èåìÜôùí», äçëáäÞ óôï ëáúêü åèíéêü óôïé÷åßï. Ïé áõôïêñÜôïñåò åðßóçò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò óôçñß÷ôçêáí óôïõò áãñüôåò óôñáôéþôåò ôùí «èåìÜôùí» êáé óôïõò «áêñßôåò» ðïõ ðñïóôÜôåõáí ôá áíáôïëéêÜ óýíïñá («Üêñáé») ôïõ Âõæáíôßïõ êáé ïäÞãçóáí ôçí áõôïêñáôïñßá óôçí áêìÞ ôçò. 3. Ðïéá Þôáí ç ôáõôüôçôá ôùí ðñïíïéáñßùí êáé ðïéåò óõíÝðåéåò åß÷å ç åðÝêôáóç ôïõ èåóìïý ôçò ðñüíïéáò óôá ÷ñüíéá ôïõ ÌáíïõÞë Êïìíçíïý, óýìöùíá ìå ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç «×ñïíéêÞ ÄéÞãçóç» ôïõ éóôïñéêïý ÍéêÞôá ×ùíéÜôç êáé áíáöÝñåôáé óôéò «ðñüíïéåò», óôïõò ðñïíïéÜñéïõò êáé óôçí êáôÜóôáóç ôùí áãñïôþí ôùí âõæáíôéíþí åðáñ÷éþí óôá ÷ñüíéá ôïõ áõôïêñÜôïñá ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíïý, ðïõ ôïí åðéêñßíåé ãéá ôç óõ÷íüôçôá ðáñá÷þñçóçò ðñïíïìßùí. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôá ôñáãéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôçò êáôÜ÷ñçóçò áõôïý ôïõ èåóìïý áðü ôïí áõôïêñÜôïñá. Ïé ðñïíïéÜñéïé Þôáí åõãåíåßò (óôñáôéùôéêïß) óôïõò ïðïßïõò ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá, éóüâéá, «ðñüíïéåò», äçëáäÞ áãñïêôÞìáôá êáé öïñïëïãéêÜ Ýóïäá, ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí. Ïé ðñïíïéÜñéïé Þôáí Ýöéððïé ðïëåìéóôÝò, ðïõ óõììåôåß÷áí óôïí ðüëåìï åðéêåöáëÞò ïìÜäáò, ðïõ ç áñéèìçôéêÞ ôçò äýíáìç Þôáí áíÜëïãç ìå ôçí Ýêôáóç ðïõ ôïõò åß÷å ðáñá-

175

USZR 2CIG

÷ùñçèåß. Óôá ÷ñüíéá ôùí Êïìíçíþí ï óôñáôüò Ýãéíå ç êõñßáñ÷ç ôÜîç óôï ÂõæÜíôéï êáé æïýóå åéò âÜñïò ôïõ åîáèëéùìÝíïõ ðëçèõóìïý. Ãé' áõôü ðïëëïß Ýóðåõäáí íá êáôáôáãïýí Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ óôï óôñáôü. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá üðïéïò Ýöåñíå ìáæß ôïõ Ýíá Üëïãï Þ êáôÝèåôå ëßãá ÷ñõóÜ íïìßóìáôá, åããñáöüôáí óôéò óôñáôéùôéêÝò ßëåò êáé åöïäéáæüôáí áìÝóùò ìå áõôïêñáôïñéêÞ åðéóôïëÞ ìå «ðñüíïéåò» êáé ñùìáßïõò öïñïëïãïýìåíïõò. Ôï 12ï áé. (åðï÷Þ ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíïý) ï èåóìüò áõôüò åðåêôÜèçêå êáé óå ðñüóùðá ëáôéíéêÞò êáé âáñâáñéêÞò ðñïÝëåõóçò, ôá ïðïßá êáôáëÞóôåõáí ôéò åðáñ÷ßåò. Ïé ðñïíïéÜñéïé áõôïß Þôáí áäßóôáêôïé êáé Üðëçóôïé. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé óõíÝðåéåò ôçò åðÝêôáóçò ôïõ èåóìïý ôçò ðñüíïéáò óôá ÷ñüíéá ôïõ ÌáíïõÞë Þôáí ïëÝèñéåò: á) ãéá ôçí ôáõôüôçôá ôïõ óôñáôïý, â) ãéá ôïõò áãñüôåò êáé ã) ãéá ôéò âõæáíôéíÝò åðáñ÷ßåò. ÓõãêåêñéìÝíá: á) Ãéá ôï óôñáôü: Äåí Þôáí ðéá åèíéêüò, áëëÜ ìéóèïöïñéêüò. Äåí åìðíåüôáí áðü õøçëü áãùíéóôéêü öñüíçìá, áëëÜ åíäéáöåñüôáí ìüíï ãéá ôï êÝñäïò (÷ñÞìáôá êáé êôÞìáôá) êáé ôçí åîïõóßá. ÅðéðëÝïí Þôáí áðåéèÜñ÷çôïò. â) Ãéá ôïõò áãñüôåò: ïé óõíÝðåéåò Þôáí ôñáãéêÝò, ãéáôß õðÝóôçóáí ôá ðÜíäåéíá áðü ôçí áðëçóôßá ôùí ðñïíïéÜñéùí ðïõ ôïõò Üñðáæáí ôá ÷ñÞìáôá ùò ôï ôåëåõôáßï ïâïëü ìÝ÷ñé êáé ôá ñïý÷á ôïõò êáé åðéðëÝïí ôïõò õðï÷ñÝùíáí íá õðçñåôïýí ùò äïýëïé ôïõò ðñïíïéÜñéïõò. ´Åôóé âõèßóôçêáí óôçí áèëéüôçôá. ã) Ãéá ôéò åðáñ÷ßåò: ïé óõíÝðåéåò Þôáí ïëÝèñéåò, äéüôé ðïëëÝò ëåçëáôÞèçêáí áðü ôïõò å÷èñïýò êáé åíóùìáôþèçêáí óôï êñÜôïò ôïõò, åíþ Üëëåò êáôáóôñÜöçêáí êáé åñçìþèçêáí óáí å÷èñéêÞ ÷þñá áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò ðñïíïéÜñéïõò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ÉùÜííç Êïìíçíïý ; Ï ÉùÜííçò Êïìíçíüò (1118 - 1143) êáôÝêôçóå äéÜöïñá îÝíá êñáôßäéá óôç Ì. Áóßá êáé Ýöôáóå ùò ôç óõñéáêÞ Áíôéü÷åéá. Óôá ÂáëêÜíéá åðÝâáëå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ óôïõò ÓÝñâïõò êáé ðñïóðÜèçóå íá èÝóåé õðü âõæáíôéíÞ êçäåìïíßá ôï Ïõããñéêü âáóßëåéï ðïõ áðïôåëïýóå ìéá áíáäõüìåíç äýíáìç. 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíïý; Óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ï ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò óõíÞøå åéñÞíç ìå ôïõò Ïýããñïõò, êõñéÜñ÷çóå óôá âïñåéïäõôéêÜ âáëêÜíéá êáé ôáðåßíùóå ôïõò ÓÝñâïõò. Åðßóçò óõíÝ÷éóå ôéò åêóôñáôåßåò ôïõ ðáôÝñá ôïõ êáôÜ ôùí óåëôæïõêéêþí êôÞóåùí óôç Ì. Áóßá. Ç åìðëïêÞ ôïõ üìùò óôï éôáëéêü ìÝôùðï åíèÜññõíå ôï óïõëôÜíï ôùí Óåëôæïýêùí íá áíáíåþóåé ôéò åðéèÝóåéò ôïõ êáôÜ ôùí åäáöþí ôïõ Âõæáíôßïõ. Ï ÌáíïõÞë óõãêñïýóôçêå óôï ÌõñéïêÝöáëï (Öñõãßáò) ôï 1176 ìå ôïõò Óåëôæïýêïõò, áëëÜ çôôÞèçêå.

176

3. Ðïéá Þôáí ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò Þôôáò óôï ÌõñéïêÝöáëï ôçò Öñõãßáò; Ç Þôôá óôï ÌõñéïêÝöáëï åß÷å ôñáãéêÜ áðïôåëÝóìáôá, äéüôé: 1) Ðáãéþèçêå ç èÝóç ôùí Ôïýñêùí êáé åðçñåÜóôçêå êáèïñéóôéêÜ ç öõóéïãíùìßá ôçò Ì. Áóßáò. 2) Ïé êáôáëÞøåéò ðüëåùí, ïé óöáãÝò êáé ç öõãÞ ôùí ÷ñéóôéáíþí óôéò ãåéôïíéêÝò ÷þñåò, óå óõíäõáóìü ìå ôéò óõíÝðåéåò ôçò ðåßíáò êáé ôçò ðáíïýêëáò, åðÝöåñáí ôïí åîéóëáìéóìü ôùí ìéêñáóéáôéêþí åðáñ÷éþí, ðïõ Üëëïôå áðïôåëïýóáí ôïõò ðíåýìïíåò ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò.

USZR 2CIG

3. Ç åíåôéêÞ ïéêïíïìéêÞ äéåßóäõóç êáé ôï ó÷ßóìá ôùí Åêêëçóéþí

1025 - 1453

Ðåñßëçøç á. ÅìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò Ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé ôïõò Íïñìáíäïýò ðïõ áðåéëïýóáí ôéò áêôÝò ôçò Çðåßñïõ æÞôçóå ôç óõíäñïìÞ ôùí Âåíåôþí. Áõôïß áíôáðïêñßèçêáí êé Ýóôåéëáí ðáíßó÷õñï óôüëï ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ïðïßïõ ïé Âõæáíôéíïß íßêçóáí ôïõò Íïñìáíäïýò. Óå áíôáìïéâÞ ôùí óõììÜ÷ùí ôïõ ï ÁëÝîéïò ðáñá÷þñçóå ìå ôï ÷ñõóüâïõëï ôïõ 1082 åìðïñéêÜ ðñïíüìéá: ôßôëïõò, ÷ñçìáôéêÝò ÷ïñçãßåò, åìðïñéêÜ êáôáóôÞìáôá êáé áðïâÜèñåò óôçí ðñïêõìáßá ôçò ðñùôåýïõóáò êáé áêüìç ôïõò åðÝôñåøå íá åìðïñåýïíôáé åëåýèåñá ÷ùñßò íá ðëçñþíïõí äáóìïýò. Ç óõíèÞêç áõôÞ Þôáí ðïëý åðéæÞìéá ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò, äéüôé Ý÷áíáí ôá öïñïëïãéêÜ, íáõôéëéáêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ äéêáéþìáôÜ ôïõò êáé ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ åìðïñßïõ óôç Ìåóüãåéï, ôá ïðïßá äüèçêáí óôïõò Âåíåôïýò. ¸ôóé ïé Âåíåôïß äéåßóäõóáí ïéêïíïìéêÜ óôçí ÁíáôïëÞ êáé äçìéïýñãçóáí ìéá ðáíßó÷õñç áðïéêéáêÞ áõôïêñáôïñßá. Ïé äéÜäï÷ïé ôïõ Áëåîßïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ðåñéïñßóïõí ôç íáõôéêÞ ðáíôïäõíáìßá ôùí Âåíåôþí, áíôÝäñáóáí áñãüôåñá ó' áõôÞ ôç óõíèÞêç ìå äçìåýóåéò ðåñéïõóéþí ôùí Âåíåôþí, ìå õðïêßíçóç âéáéïôÞôùí ôùí êáôïßêùí, êáé ìå ðáñá÷þñçóç åìðïñéêþí ðñïíïìßùí êáé óå Üëëåò éôáëéêÝò íáõôéëéáêÝò ðüëåéò: Ðßæá êáé ÃÝíïõá ãéá äçìéïõñãßá áíôáãùíéóìïý. Ôï ôåëåõôáßï ìÝôñï åöÜñìïóå êõñßùò ï ÌáíïõÞë Êïìíçíüò.

â. Ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí Óôá ÷ñüíéá ôïõ Êùí/íïõ È´ (Ìáêåä. Äõíáóôåßá) Ýãéíå ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí, ðïõ äß÷áóå ôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï. ÕðÞñ÷áí áñêåôÝò äéáöïñÝò, ç êõñéüôåñç üìùò Þôáí ôï æÞôçìá ôçò êõñéáñ÷ßáò åðß ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ïéêïõìÝíçò. Ôï 1054 óõíáíôÞèçêáí óôçí Êùí/ðïëç ï êáñäéíÜëéïò ÏõìâÝñôï êáé ï ðáôñéÜñ÷çò Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéïò, ãéá íá åðéëýóïõí ëåéôïõñãéêÜ êáé äïãìáôéêÜ æçôÞìáôá. ¼ìùò ôï ðåßóìá êáé ç áëáæïíåßá ôùí äýï äéáðñáãìáôåõôþí ïäÞãçóå óôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí (Ïñèüäïîçò êáé ÑùìáéïêáèïëéêÞò). Ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ Ó÷ßóìáôïò Þôáí: ç ðëÞñçò äéáêïðÞ ôùí ó÷Ýóåùí ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí êáé ç äçìéïõñãßá áíôéðáëüôçôáò êáé ìßóïõò ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò. ÅéäéêÜ ãéá ôï ÂõæÜíôéï ïé åðéðôþóåéò Þôáí ôñáãéêÝò, ãéáôß âñÝèçêå áâïÞèçôï áð' ôïõò Äõôéêïýò, üôáí áðåéëåßôï áðü ôïõò Ôïýñêïõò.

177

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. ÅìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò • ÁËÅÎÉÏÓ Á´:  æÞôçóå ôç âïÞèåéá ôùí Âåíåôþí  Ýäùóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò ìå ÷ñõóüâïõëï* Óêïðüò: íá áðïêñïýóåé ôïõò Íïñìáíäïýò:  åß÷áí áðïâéâáóôåß óôçí ¹ðåéñï  áðåéëïýóáí ôçí Êùí/ðïëç ÁðïôåëÝóìáôá:  áíôáðüêñéóç Âåíåôþí  áðïóôïëÞ ðáíßó÷õñïõ óôüëïõ  íßêç Âõæáíôéíþí Ýíáíôé Íïñìáíäþí • *×ñõóüâïõëï: åðßóçìç Ýããñáöç óõìöùíßá, õðïãåãñáììÝíç êáé óöñáãéóìÝíç áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ìå ôç ÷ñõóÞ ôïõ âïýëá. • ×ñõóüâïõëï 1082:  ðáñá÷þñçóç åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò. Ìå áõôü ðáñá÷ùñÞèçêáí: 1) Ôßôëïé êáé ÷ñçìáôéêÝò ÷ïñçãßåò óå êïóìéêïýò êáé åêêëçóéáóô. Üñ÷ïíôåò ôçò Âåíåôßáò 2) ÓêÜëåò (:áðïâÜèñåò) & åìðïñéêÜ êáôáóôÞìáôá óôçí ðñïêõìáßá ôçò Êùí/ðïëçò 3) Åëåõèåñßá åìðïñßïõ óôïõò Âåíåôïýò, ÷ùñßò öïñïëïãéêÝò õðï÷ñåþóåéò óå üëá ôá óçìáíôéêÜ âõæáíôéíÜ ëéìÜíéá. • Óçìáóßá ÷ñõóüâïõëïõ 1082: á) Ãéá ôï ÂõæÜíôéï: - ðáñáéôÞèçêå åêïýóéá áðü ôá äéêáéþìáôÜ ôïõ (öïñïëïãéêÜ, ïéêïíïìéêÜ, íáõôéëéáêÜ) - Ý÷áóå ôï ñüëï ôïõ ìåóÜæïíôá ìåôáîý ÁñÜâùí êáé ÄõôéêÞò Åõñþðçò - Ý÷áóå ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ óôï åìðüñéï ôçò Ìåóïãåßïõ. â) Ãéá ôïõò Âåíåôïýò: - äéåßóäõóáí ïéêïíïìéêÜ óôçí ÁíáôïëÞ - ßäñõóáí ðáíßó÷õñç áðïéêéáêÞ áõôïêñáôïñßá (óôçí ÁíáôïëÞ) - áðüêôçóáí ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ åìðïñßïõ óôç Ìåóüãåéï. • ÄÉÁÄÏ×ÏÉ ÁËÅÎÉÏÕ Á´  áíôßäñáóç óôçí ðáñï÷Þ ðñïíïìßùí: 1) äÞìåõóáí ðåñéïõóßåò Âåíåôþí 2) õðïêéíïýóáí âéáéüôçôåò ôïõ ðëçèõóìïý åíáíôßïí ôïõò 3) ðáñá÷ùñïýóáí ðñïíüìéá êáé óå Üëëåò éôáëéêÝò ðüëåéò ãéá íá äçìéïõñãçèåß áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ôïõò. • ÌÁÍÏÕÇË ÊÏÌÇÍÏÓ: - ðáñá÷þñçóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá êáé óôïõò åìðüñïõò ôçò Ðßæáò êáé ÃÝíïõáò - ðÝôõ÷å íá äé÷Üóåé ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé Ýôóé: - ðáñåíÝâç óôñáôéùôéêÜ óôçí Éôáëßá, åðáíáöÝñïíôáò óôç æùÞ ôç öéëüäïîç ðïëéôéêÞ ôïõ Éïõóôéíéáíïý Á´.

178

USZR 2CIG

â. Ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí • Åðï÷Þ ÊÙÍ/ÍÏÕ È´ (Ìáêåä. äõíáóôåßá)  1042 - 1055. p • Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí (1054) • Êýñéá áéôßá: ôï æÞôçìá ôçò êõñéáñ÷ßáò åðß ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ïéêïõìÝíçò

1025 - 1453

• Ôá ãåãïíüôá: - ×ÑÏÍÏÓ: 1054 - ÔÏÐÏÓ: Êùí/ðïëç - ÓÕÍÁÍÔÇÓÇ:  ÏõìâÝñôïõ (: êáñäéíÜëéïò, áñ÷çãüò ðáðéêÞò ðñåóâåßáò)  Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéïõ (: ðáôñéÜñ÷çò Êùí/ðüëåùò) - ÓÊÏÐÏÓ: åðßëõóç ëåéôïõñãéêþí êáé äïãìáôéêþí äéáöïñþí ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí. - ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁ ÓÕÍÁÍÔÇÓÇÓ:  áóõìöùíßá, ñÞîç  Ó÷ßóìá äýï Åêêëçóéþí (:Ïñèüäïîç - ÊáèïëéêÞ) - Áéôßá áðïôõ÷ßáò óõíÜíôçóçò: ç áëáæïíåßá êáé ôï ðåßóìá ôùí äýï äéáðñáãìáôåõôþí  ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁÔÁ Ó×ÉÓÌÁÔÏÓ: 1) ðëÞñçò äéáêïðÞ ôùí ó÷Ýóåùí ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí 2) äçìéïõñãßá áíôéðáëüôçôáò êáé ìßóïõò ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò 3) ÅéäéêÜ ãéá ôï ÂõæÜíôéï: âñÝèçêå áâïÞèçôï áðü ôïõò Äõôéêïýò ôçí þñá ôïõ êéíäýíïõ áðü ôçí åîÜðëùóç ôùí Ôïýñêùí.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

×ñõóüâïõëï (óåë. 57) Åðßóçìç Ýããñáöç óõìöùíßá, õðïãåãñáììÝíç áðü ôïí áõôüêñÜôïñá êáé óöñáãéóìÝíç ìå ôç ÷ñõóÞ ôïõ âïýëá.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ «Ôï ÂõæÜíôéï Ý÷áóå ôï ñüëï ôïõ ìåóÜæïíôá ìåôáîý ÁñÜâùí êáé ÄõôéêÞò Åõñþðçò.» (óåë. 55) ÌÝ÷ñé ôüôå ïé Âåíåôïß ðáñÝäéäáí óôïõò Âõæáíôéíïýò ôá åìðïñåýìáôá ðïõ ðñïïñßæïíôáí ãéá ôçí ÁíáôïëÞ êáé áõôïß óôç óõíÝ÷åéá ôá ðñïùèïýóáí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. Ïé Âõæáíôéíïß äçëáäÞ áóêïýóáí äéáìåôáêïìéóôéêü åìðüñéï êáé áðïêüìéæáí ìåãÜëá êÝñäç áðü ôïõò öüñïõò. Ìå ôç óõíèÞêç üìùò ôïõ 1082 ïé Âåíåôïß ìðïñïýóáí ìüíïé ôïõò íá äéáêéíÞóïõí ôá åìðïñåýìáôÜ ôïõò óôá ëéìÜíéá êáé óôéò ðüëåéò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ìç ðëçñþíïíôáò äáóìïýò, ïðüôå ìåãéóôïðïéïýóáí ôá êÝñäç ôïõò.

179

USZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Ç êñßóç ÏõìâÝñôï (óåë. 58) ôïõ Âõæáíôßïõ ÊáñäéíÜëéïò ôçò Ñþìçò. Ôï 1054 åðéóêÝöèçêå ôçí Êùí/ðïëç, ùò áñ÷çãüò ôçò ðáðéêÞò ðñåóâåßáò, ãéá íá óõæçôÞóåé ìå ôïí ðáôñéÜñ÷ç Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéï ôçí åðßëõóç ôùí ëåéôïõñãéêþí êáé äïãìáôéêþí äéáöïñþí ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí. Ìé÷áÞë Á´ ÊçñïõëÜñéïò (óåë. 58) (; - 1058). ÐáôñéÜñ÷çò Êùí/ðüëåùò (1043 - 1058). Ôï üíïìÜ ôïõ óõíäÝèçêå ìå ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí. Êáôáãüôáí áðü ðëïýóéá áñéóôïêñáôéêÞ ïéêïãÝíåéá ôçò Êùí/ðïëçò. ¼ôáí Þôáí íÝïò êáôåõèõíüôáí êõñßùò ðñïò ôçí ðïëéôéêÞ äñÜóç. ÊáôçãïñÞèçêå ãéá óõíùìïóßá åíáíôßïí ôïõ áõôïêñÜôïñá Ìé÷áÞë Ä´ êáé åîïñßóôçêå ìå ôïí áäåëöü ôïõ, ðïõ áõôoêôüíçóå óôçí åîïñßá. Ôï ãåãïíüò áõôü ôïí Ýêáíå íá óôñáöåß óôï ìïíá÷éóìü. Ôï 1042 áíÝâçêå óôï èñüíï ôïõ Âõæáíôßïõ ï Êùí/íïò È´, ï ïðïßïò ôïí Ýêáíå óýìâïõëü ôïõ. Áðü ôüôå Üñ÷éóå íá äéáäñáìáôßæåé óðïõäáßï ñüëï óôç äéïßêçóç ôçò áõôïêñáôïñßáò êáé ôï 1043 áíáäåß÷èçêå ðáôñéÜñ÷çò Êùí/ðïëçò. ¹ôáí ãíþóôçò ôùí ðïëéôéêþí êáé åêêëçóéáóôéêþí ðñïâëçìÜôùí ôïõ Âõæáíôßïõ êáé áãùíßóôçêå ìå áðïöáóéóôéêüôçôá ãéá: á) ôïí êáèïñéóìü ôùí óôáèåñþí êáíïíéêþí ðëáéóßùí óôéò ó÷Ýóåéò Ñþìçò êáé Êùí/ðïëçò êáé â) ãéá ôçí êáôï÷ýñùóç ôçò äéïéêçôéêÞò áõôïíïìßáò ôçò Åêêëçóßáò áðü ðïëéôåéáêÝò åðåìâÜóåéò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1082

Ðáñá÷þñçóç åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò áðü ôïí ÁëÝîéï Á´ Êïìíçíü (÷ñõóüâïõëï 1082)

1054

Ôï ïñéóôéêü Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ãéáôß ç åìðïñéêÞ åîáóèÝíçóç ôïõ Âõæáíôßïõ, áðïôÝëåóìá ôçò óõìöùíßáò ôïõ 1082, óå óõíäõáóìü ìå Üëëïõò ðáñÜãïíôåò (äåò êáé óåëßäá 57), óõíÝâáëå êáôÜ ôç ãíþìç óïõ óôç óôñáôéùôéêÞ ôïõ åîáóèÝíçóç ôï 12ï áé;

180

Ìå ôçí åìðïñéêÞ óõíèÞêç ôïõ 1082 ðáñá÷ùñÞèçêáí óôïõò Âåíåôïýò ðïëëÜ åìðïñéêÜ, ïéêïíïìéêÜ êáé íáõôéëéáêÜ ðñïíüìéá. Ôï óðïõäáéüôåñï Þôáí üôé ïé Âåíåôïß áðÝêôçóáí ôï ðñïíüìéï íá åìðïñåýïíôáé óå üëá ôá ëéìÜíéá ôçò âõæáíôéíÞò åðéêñÜôåéáò, ÷ùñßò íá ðëçñþíïõí êáíÝíá äáóìü. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé åìðïñéêÞ ãéãÜíôùóç ôùí Âåíåôþí, ïé ïðïßïé ðëïýôéæáí åéò âÜñïò ôùí âõæáíôéíþí åìðüñùí êáé ôáõôü÷ñïíá ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé åìðïñéêÞ åîáóèÝíçóç ôïõ Âõæáíôßïõ. ÁõôÞ ç åîáóèÝíçóç

USZR 2CIG

óôÝñçóå ôçí áõôïêñáôïñßá áðü áíõðïëüãéóôá Ýóïäá êé Ýôóé ïäÞãçóå óôçí ïéêïíïìéêÞ ðáñáêìÞ êáé óôçí ðáñáìÝëçóç ôïõ óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ, åöüóïí ç óõíôÞñçóÞ ôïõò áðáéôïýóå ôåñÜóôéá Ýîïäá. Ôñáãéêü áðïôÝëåóìá ôçò ðáñáìÝëçóçò ôïõ óôñáôïý (êáèþò êáé Üëëùí ðáñáãüíôùí ) Þôáí ç Þôôá óôï ÌõñéïêÝöáëï ôï 1176.

1025 - 1453

2. Ðïéåò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí åðéóçìáßíïíôáé óôï äåýôåñï ðáñÜèåìá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü åðéóôïëÞ ôïõ ðáôñéÜñ÷ç Êùí/ðüëåùò Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéïõ ðñïò ôïí ðáôñéÜñ÷ç Éåñïóïëýìùí êáé áíáöÝñåôáé óôéò äéáöïñÝò ôùí Áíáôïëéêþí ìå ôïõò Ëáôßíïõò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç, ãéáôß ìáò äßíåé ðéï óõãêåêñéìÝíåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò ëåéôïõñãéêÝò êáé äïãìáôéêÝò äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé äéáöïñÝò Þôáí: 1) ç ÷ñÞóç ôùí áæýìùí óôç Èåßá Ëåéôïõñãßá, 2) ç èåùñßá üôé ôï ¢ãéï Ðíåýìá åêðïñåýåôáé êáé áðü ôïí Õéü (filioque), 3) ç áãáìßá ôïõ êëÞñïõ êáé 4) ç óõììåôï÷Þ ôïõ êëÞñïõ óôïí ðüëåìï. 3. Ðïéåò åîåëßîåéò ôùí ðñïçãïýìåíùí áéþíùí åðÝöåñáí, êáôÜ ôç ãíþìç óïõ, ôç âáèìéáßá áðïîÝíùóç ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò; Ç áðïîÝíùóç ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò ðñïÝêõøå âáèìéáßá áðü ïñéóìÝíá ãåãïíüôá ôùí ðñïçãïõìÝíùí áéþíùí. Ôá ãåãïíüôá áõôÜ Þôáí: 1) Ôïí 8ï áé. (726) îÝóðáóå óôï ÂõæÜíôéï ôï êßíçìá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, ðïõ äéÞñêåóå ðåñßðïõ Ýíáí áéþíá, äß÷áóå ôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï êáé äçìéïýñãçóå ðñïâëÞìáôá óôçí åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõ Âõæáíôßïõ. ÓõãêåêñéìÝíá ïäÞãçóå óôç äéáêïðÞ ôùí ó÷Ýóåùí ìå ôç Ñþìç, äéüôé ôï ÂõæÜíôéï, áðïññïöçìÝíï áðü ôá ðñïâëÞìáôá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò, äå âïÞèçóå ôïí ðÜðá ÓôÝöáíï, áðÝíáíôé óôïõò ËïããïâÜñäïõò ðïõ áðåéëïýóáí íá êáôáëÜâïõí ôç Ñþìç. Áõôüò ôüôå óôñÜöçêå óôï âáóéëéÜ ôùí ÖñÜãêùí, Ðéðßíï, ï ïðïßïò áíôáðïêñßèçêå óôï áßôçìá. 2) Ôï 756 ï âáóéëéÜò Ðéðßíïò õðï÷ñÝùóå ôïõò ËïããïâÜñäïõò íá äþóïõí óôï ðÜðá ôá åäÜöç ôïõ âõæáíôéíïý åîáñ÷Üôïõ ôçò ÑáâÝííáò. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå ï ðñþôïò ðõñÞíáò ôïõ ðáðéêïý êñÜôïõò êáé ç âÜóç ôçò êïóìéêÞò ôïõ åîïõóßáò. 3) Ôï 800 ï ÊáñëïìÜãíïò åíþíïíôáò ôç Äýóç êáé äßíïíôÜò ôçò åíéáßá ðïëéôéêÞ ïíôüôçôá, óôÝöèçêå áðü ôïí ðÜðá ôçò Ñþìçò ËÝïíôá ô «áõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí». ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå ôï «ðñüâëçìá ôùí äýï áõôïêñáôïñéþí». Ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò ç óôÝøç èåùñÞèçêå óêÜíäáëï êáé óöåôåñéóìüò ôïõ äéêáéþìáôïò ôçò ÷ñÞóçò ôïõ áõôïêñáôïñéêïý ôßôëïõ: «áõôïêñÜôùñ Þ âáóéëåýò Ñùìáßùí». 4) Ôïí 9ï áé. (867) äçìéïõñãÞèçêå ôï «Ðñþôï Ó÷ßóìá» Þ «Öùôßåéï» åîáéôßáò ôçò óýãêñïõóçò ôùí äýï Åêêëçóéþí ãéá ôçí ðíåõìáôéêÞ êçäåìïíßá ôùí åê÷ñéóôéáíéóìÝíùí ÓëÜâùí, éäßùò ôùí ÂïõëãÜñùí. 5) Ôï 10ï áé. (962) ï ¼èùí Á´ äçìéïýñãçóå ôç ÃåñìáíéêÞ ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá (Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò) êáé óôÝöèçêå «áõôïêñÜôùñ ôùí Ñùìáßùí» áðü ôïí ðÜðá ôçò Ñþìçò, ãåãïíüò ðïõ ðñïêÜëåóå ôçí ßäéá óýã÷õóç êáé äõóáñÝóêåéá óôïõò Âõæáíôéíïýò, üðùò êáé ìå ôïí ÊáñëïìÜãíï. 6) Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 11ïõ áé. (1014) ï ðÜðáò áðïäÝ÷èçêå ôçí ðñïóèÞêç ôïõ filioque óôï «Óýìâïëï ôçò Ðßóôåùò», ðñÜãìá ðïõ åß÷áí êÜíåé ðñïçãïõìÝíùò ïé ÖñÜãêïé. 7) Ùóôüóï ç êýñéá áéôßá ôïõ Ó÷ßóìáôïò äçìéïõñãÞèçêå ôï 1054, üôáí ï ðÜðáò

181

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

äéåêäßêçóå ôçí ðñùôïêáèåäñßá óôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï. Áõôü åßíáé ôï ëåãüìåíï «ðñùôåßï», ôï ïðïßï äåí Ýãéíå äåêôü áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò. 4. Íá åðéóçìÜíåéò óôï ÷Üñôç êáé íá ôïðïèåôÞóåéò óå åõñýôåñåò ãåùãñáöéêÝò ðåñéï÷Ýò (ë.÷. Óõñßá, ÈñÜêç) ôéò âõæáíôéíÝò ðüëåéò, üðïõ ïé Âåíåôïß ìðïñïýóáí íá áóêïýí åëåýèåñï åìðüñéï (åñãáóßá). Ðáñáôçñþíôáò ôï ÷Üñôç êáé ìåëåôþíôáò ôï ðáñÜèåìá: «Áðü ôï ÷ñõóüâïõëï ôïõ Ýôïõò 1082», äéáðéóôþíïõìå üôé ïé Âåíåôïß ìðïñïýóáí ìå ôï ÷ñõóüâïõëï áõôü íá áóêïýí åëåýèåñï åìðüñéï ó÷åäüí óå üëç ôçí åðéêñÜôåéá ôïõ Âõæáíôßïõ. ÓõãêåêñéìÝíá ïé ðüëåéò üðïõ ìðïñïýóáí ïé Âåíåôïß íá áóêïýí åëåýèåñï åìðüñéï Þôáí: Êùíóôáíôéíïýðïëç. Óõñßá: Ëáïäßêåéá, Áíôéü÷åéá, ÌÜìéóôñá Êéëéêßá: ¢äáíá Ñùìáíßá: Ôáñóüò, ÁôôÜëåéá Ì. Áóßá: Öþêáéá, ¸öåóïò, ¢âõäïò ÍçóéÜ Áéãáßïõ: ×ßïò ÐáñÜëéá Áäñéáôéêïý ðåëÜãïõò: ÄõññÜ÷éï, Áõëþíá (óçì. Áëâáíßá) ÍçóéÜ Éïíßïõ ðåëÜãïõò: ÊÝñêõñá Ðåëïðüííçóïò: Ìåèþíç, Êïñþíç, Íáýðëéï, Êüñéíèïò ÓôåñåÜ ÅëëÜäá: ÁèÞíá, ÈÞâá Åýâïéá: ×áëêßäá Èåóóáëßá: ÄçìçôñéÜäá (óçì. íïìüò Ìáãíçóßáò) Ìáêåäïíßá: Èåóóáëïíßêç ÁíáôïëéêÞ ÈñÜêç: Ñáéäåóôüò, Áäñéáíïýðïëç, Óçëõìâñßá ÐáñÜëéá Åýîåéíïõ Ðüíôïõ: ×ñõóüðïëç, ÇñÜêëåéá.

ÐÑOÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ãéá ðïéï ëüãï ðáñá÷ùñÞèçêáí ôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò áðü ôïí ÁëÝîéï Á´ Êïìíçíü ; Ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò ðáñá÷þñçóå ìå ÷ñõóüâïõëï ôï 1082 åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò ùò áíôáìïéâÞ ãéá ôç âïÞèåéá ðïõ ôïõ ðñïóÝöåñáí óôïí ðüëåìï åíáíôßïí ôùí Íïñìáíäþí. Ïé Íïñìáíäïß ôçò Éôáëßáò åß÷áí áðïâéâáóôåß åêåßíç ôçí åðï÷Þ óôá ðáñÜëéá ôçò Çðåßñïõ êáé Þôáí Ýôïéìïé íá âáäßóïõí êáôÜ ôçò âõæáíôéíÞò ðñùôåýïõóáò. Ôüôå ï ÁëÝîéïò áíáãêÜóôçêå íá æçôÞóåé ôç óõíäñïìÞ ôùí Âåíåôþí, ïé ïðïßïé áíôáðïêñßèçêáí óôï áßôçìÜ ôïõ. ¸óôåéëáí ðáíßó÷õñï óôüëï êáé Ýôóé ôï ÂõæÜíôéï êáôáíßêçóå ôïõò Íïñìáíäïýò. 2. Ðïéá ç óçìáóßá ôçò ðáñá÷þñçóçò ôùí åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò;

182

Ç åìðïñéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ óõíèÞêç ôïõ 1082 åß÷å ìåãÜëç óçìáóßá êáé ãéá ôïõò Âõæáíôéíïýò êáé ãéá ôïõò Âåíåôïýò. Ïé Âõæáíôéíïß ãëßôùóáí áðü ôïí êßíäõíï ôçò ÍïñìáíäéêÞò êáôÜêôçóçò. Áð' ôçí Üëëç üìùò æçìéþèçêáí ðÜñá ðïëý ïéêïíïìéêÜ, äéüôé ðáñáéôÞèçêáí åêïýóéá áðü ôá öïñïëïãéêÜ,

USZR 2CIG

íáõôéëéáêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ äéêáéþìáôÜ ôïõò, ôá ïðïßá äüèçêáí ùò ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò. ¸ôóé ïé Âåíåôïß äéåßóäõóáí ïéêïíïìéêÜ êáé ßäñõóáí ìéá ðáíßó÷õñç áðïéêéáêÞ áõôïêñáôïñßá óôçí ÁíáôïëÞ, åíþ ôï ÂõæÜíôéï Ý÷áóå ôï ñüëï ôïõ ìåóÜæïíôá ìåôáîý ÁñÜâùí êáé ÄõôéêÞò Åõñþðçò êáé ôçí êõñßáñ÷ç èÝóç ôïõ óôï åìðüñéï ôçò Ìåóïãåßïõ.

1025 - 1453

3. Ðïéåò Þôáí ïé óõíÝðåéåò ôïõ Ó÷ßóìáôïò ôùí äýï Åêêëçóéþí; Ïé óõíÝðåéåò ôïõ Ó÷ßóìáôïò ôùí äýï Åêêëçóéþí Þôáí ïé åîÞò: 1) Äéáêüðçêáí ðëÞñùò ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí äýï Åêêëçóéþí. 2) ÄçìéïõñãÞèçêå ìßóïò êáé áíôéðáëüôçôá ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò. 3) ÅéäéêÜ ãéá ôï ÂõæÜíôéï: âñÝèçêå áâïÞèçôï áðü ôïõò Äõôéêïýò ôçí þñá ôïõ êéíäýíïõ áðü ôçí åîÜðëùóç ôùí Ôïýñêùí.

183

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

ÉÉ. ÏÉ ÓÔÁÕÑÏÖÏÑÉÅÓ ÊÁÉ ÏÉ ÓÕÍÅÐÅÉÅÓ ÔÏÕÓ ÃÉÁ ÔÏ ÂÕÆÁÍÔÉÏ 1. Ïé óôáõñïöïñßåò êáé ç ðñþôç Üëùóç ôçò Ðüëçò Ðåñßëçøç á. Ïñéóìüò êáé ðáñÜãïíôåò Ïé óôáõñïöïñßåò Þôáí ìéá êßíçóç áñ÷éêÜ ìå èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá, áöïý áðÝâëåðå óôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí Áãßùí Ôüðùí ðïõ åß÷áí ðåñÜóåé óôïõò Ôïýñêïõò. Ç óôáõñïöïñéêÞ éäÝá ãåííÞèçêå óôç äéÜñêåéá ôïõ 11ïõ áé. áðü ôï óõíäõáóìü äéáöüñùí éäåþí áëëÜ êáé õðü ôçí åðßäñáóç äéáöüñùí áíôéêåéìåíéêþí ðáñáãüíôùí.

â. Ïé ôñåéò ðñþôåò óôáõñïöïñßåò Ôï 1095 ï ðÜðáò Ïõñâáíüò ´ óôçí Êëåñìüí (Ãáëëßáò) êÞñõîå ôçí Ýíáñîç ôùí óôáõñïöïñéþí. Ç á´ óôáõñïöïñßá åß÷å êõñßùò èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá. Óçìáíôéêü ñüëï üìùò Ýðáéîáí êáé ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá. Äéáêñßíåôáé óå äýï öÜóåéò: á) Ç á´ áðïôåëåßôï áðü áíïñãÜíùôåò ëáúêÝò ìÜæåò, ðïõ åîïëïèñåýôçêáí áðü ôïõò Ôïýñêïõò. â) Ç â´ Þôáí ìéá åêóôñáôåßá öåïõäáñ÷þí, ðïõ íßêçóáí ôïõò Ôïýñêïõò êáé ßäñõóáí äéÜöïñá êñáôßäéá óôç Óõñßá êáé óôçí Ðáëáéóôßíç. Ïé äýï åðüìåíåò áðÝôõ÷áí. Ùò Ýììåóç óõíÝðåéá ôçò ã´ óôáõñïöïñßáò Þôáí ç áðþëåéá ôçò Êýðñïõ.

ã. Ç ôÝôáñôç óôáõñïöïñßá Ç ä´ óôáõñïöïñßá åß÷å êõñßùò õëéêÜ êßíçôñá. Ïé óôáõñïöüñïé åíþ áñ÷éêÜ åß÷áí ùò óôü÷ï ôçí Áßãõðôï êáé ôç Óõñßá, ðáñåîÝêëéíáí áðü áõôüí êáé êáôÝëáâáí ôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç ôï 1204.

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ïñéóìüò êáé ðáñÜãïíôåò •

•

184

Óôáõñïöïñßåò:  êßíçóç ðïõ åêäçëþèçêå óôç Äýóç, ôïí 11ï áé.  ðñïÞëèå áðü ðñùôïâïõëßá ðáðþí  áðÝâëåðå óôçí áðåëåõèÝñùóç ôïõ Ðáíáãßïõ ÔÜöïõ êáé ôùí Áãßùí Ôüðùí (: åß÷áí êáôáêôçèåß áðü Óåëôæïýêïõò ôï 1077) ÐáñÜãïíôåò óôáõñïöïñéþí: 1) ç öçìïëïãßá ãéá ùìüôçôåò ÁñÜâùí êáé Ôïýñêùí êáôÜ ôùí ðñïóêõíçôþí 2) ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò Äýóçò 3) ôï êÜëåóìá ãéá âïÞèåéá ôïõ Áëåîßïõ Á´ Êïìíçíïý ðñïò çãåìüíåò ôçò Äýóçò

USZR 2CIG

â. Ïé ôñåéò ðñþôåò óôáõñïöïñßåò • Á´ óôáõñïöïñßá (1096 - 1099) - 1095:  Êëåñìüí (Ãáëëßáò) - ðÜðáò ÏÕÑÂÁÍÏÓ Â´  êÞñõîç óôáõñïöïñéþí

1025 - 1453

- ×áñáêôÞñáò: èñçóêåõôéêüò - 2 öÜóåéò p - Á´ öÜóç: ÁíïñãÜíùôåò ëáúêÝò ìÜæåò  åîïëïèñåýôçêáí áðü ôïõò Ôïýñêïõò - ´ öÜóç: åêóôñáôåßá öåïõäáñ÷þí:  íßêçóáí ôïõò Ôïýñêïõò  áíÝêôçóáí ôá åäÜöç ôçò Äõô. Ì. Áóßáò  ôá ðáñá÷þñçóáí óôï ÂõæÜíôéï  ßäñõóáí çãåìïíßåò êáé êñáôßäéá (óôç Óõñßá êáé Ðáëáéóôßíç) – ÓõìðåñéöïñÜ óôñáôéùôþí: - ìá÷çôéêüôçôá êáé èñçóêåõôéêü ðÜèïò • ´ êáé ô óôáõñïöïñßá:  äåí åðÝôõ÷áí – ¸ììåóç óõíÝðåéá ã´ óôáõñïöïñßáò:  áðþëåéá Êýðñïõ – 1191:  ÑÉ×ÁÑÄÏÓ ËÅÏÍÔÏÊÁÑÄÏÓ  êáôÜëçøç Êýðñïõ – 1192:  » »  ðáñÜäïóç óôï öñÜãêï ËÏÕÆÉÍÉÁÍ – ÊÕÐÑÏÓ:  4 áéþíåò õðü ôçí åîïõóßá ôùí Äõôéêþí

ã. Ç ôÝôáñôç óôáõñïöïñßá (1203 - 1204) Êßíçôñá:  õëéêÜ Áñ÷éêüò óôü÷ïò  Áßãõðôïò & Óõñßá ÐáñÝêêëéóç - êáôÜëçøç Êùí/ðïëçò (1204)

ÐIÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Ñé÷Üñäïò Ëåïíôüêáñäïò (óåë. 59) (1157 - 1199). ÂáóéëéÜò ôçò Áããëßáò, áðü ôïõò áñ÷çãïýò ôçò ô óôáõñïöïñßáò. Öéëüäïîïò êáé áñ÷ïìáíÞò ìå óôñáôéùôéêÝò êáé ðïëéôéêÝò éêáíüôçôåò. ÊáôÜ ôç ã´ óôáñõñïöïñßá êáôÝëáâå êáé ëåçëÜôçóå ôçí Êýðñï (1191) êáé ôï 1192 ôçí ðáñá÷þñçóå (ðïýëçóå) óôï öñÜãêï âáóéëéÜ Ãïõßäï ËïõæéíéÜí. ¢ããåëïé (óåë. 60, ðáñÜèåìá) Äõíáóôåßá âõæáíôéíþí áõôïêñáôüñùí, ðïõ äéáäÝ÷èçêå ôïõò Êïìíçíïýò (1185 - 1204). Ôï ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé óôïõò äýï ðñþôïõò: ÉóáÜêéï ´ êáé ÁëÝîéï ô. Ãïõßäïò ËïõæéíéÜí (óåë. 58) (ðåñ. 1129 - 1194). ÖñÜãêïò âáóéëéÜò, éäñõôÞò ôçò äõíáóôåßáò ôùí ËïõæéíéÜí. ÂáóéëéÜò ôçò ÉåñïõóáëÞì (1186 - 1192) êáé ôçò Êýðñïõ (1192 - 1194). ÐÞñå ìÝñïò óôç ã´ óôáõñïöïñßá (1189 - 1192) êáé ìåôÜ ôçí êáôÜëõóç ôçò Ðáëáéóôßíçò (1192) áðü ôïí Óáëáäßíï, áãüñáóå ôçí Êýðñï áðü ôï âáóéëéÜ ôçò Áããëßáò Ñé÷Üñäï Ëåïíôüêáñäï, áíôß 100.000 âõæáíôßùí. Ï Ãïõßäïò äéáßñåóå ôï íçóß óå 350 ôéìÜñéá, ðÞñå áðü ôïõò êáôïßêïõò üëá ôá êôÞìáôá, ìåôáôñÝðïíôÜò ôïõò óå äïõëïðÜñïéêïõò êáé ïñãÜíùóå öåïõäáñ÷éêÜ

185

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

ôçí ðïëéôåßá. Ç Êýðñïò Ýìåéíå õðü ôçí åîïõóßá ôùí ËïõæéíéÜí ôÝóóåñéò áéþíåò, êáôÜ ôïõò ïðïßïõò ç ôÜîç ôùí åõãåíþí ãíþñéóå åõìÜñåéá, åíþ ç ìÜæá ôïõ êõðñéáêïý ëáïý Ýæçóå êÜôù áðü ôáðåéíùôéêÝò êáé åîáéñåôéêÜ äýóêïëåò óõíèÞêåò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1077 1096 - 1099 12ïò áé. 1204

ÃÅÃÏÍÏÓ ÊáôÜëçøç Ðáíáãßïõ ÔÜöïõ êáé Áãßùí Ôüðùí áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò. Á´ óôáõñïöïñßá B´ êáé ô óôáõñïöïñßá Ä´ óôáõñïöïñßá – ¢ëùóç Êùí/ðïëçò áðü óôáõñïöüñïõò

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðïéåò éäÝåò êáé ðïéïé ðáñÜãïíôåò åðçñÝáóáí ôç ãÝíåóç ôçò óôáõñïöïñéêÞò éäÝáò;

186

Ç óôáõñïöïñéêÞ êßíçóç åêäçëþèçêå êáôÜ ôïí 11ï áé. óôç Äýóç. Ïé éäÝåò ðïõ åðçñÝáóáí ôç ãÝíåóÞ ôçò Þôáí: á) ç éäÝá ôïõ ðñïóêõíÞìáôïò ôùí Áãßùí Ôüðùí êáé ôïõ Ðáíáãßïõ ÔÜöïõ ðïõ áíáâßùóå êáôÜ ôïí 11ï áé. êáé â) ç éäÝá ôïõ éåñïý ðïëÝìïõ, ùò ÷ñéóôéáíéêÞ áðÜíôçóç óôï éóëáìéêü ôæé÷Üíô. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí óôç äéáìüñöùóÞ ôçò Þôáí: 1) ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò Äýóçò, ðïõ ó÷åôßæïíôáí ìå ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçí Ýëëåéøç ãçò. 2) Ç Ýíôïíç öçìïëïãßá ðïõ áíáðôý÷èçêå óôç Äýóç ãéá ôéò ùìüôçôåò ÁñÜâùí êáé Ôïýñêùí êáôÜ ôùí ðñïóêõíçôþí ôùí Áãßùí Ôüðùí. 3) Ôï êÜëåóìá ãéá âïÞèåéá ðïõ áðçýèõíå ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò óôïõò çãåìüíåò ôçò Äýóçò. 4) Ôï éððïôéêü ðíåýìá ðïõ Þôáí äéÜ÷õôï ôüôå óôçí Åõñþðç, ïé åõãåíåßò öéëïäïîßåò äçëáäÞ ïñéóìÝíùí ðñïóþðùí, ðïõ Þèåëáí íá óõíäÝóïõí ôï üíïìÜ ôïõò ìå ëáìðñÜ êáôïñèþìáôá êáôÜ ôùí áðßóôùí. 5) Ï èñýëïò ãéá ôá áìýèçôá ðëïýôç ôçò ÁíáôïëÞò êÝíôñéæå ôç öáíôáóßá ôùí Äõôéêþí, ðïõ èåþñçóáí ôéò óôáõñïöïñßåò ùò ìÝóï ãéá íá åîáóöáëßóïõí ðëïýôç ãéá ôçí åðßãåéá æùÞ, áëëÜ êáé óùôçñßá ôçò øõ÷Þò, ìåôÜ ôï èÜíáôï, üðùò äéáêÞñõóóå ï ðÜðáò. 6) Ç ðáñáêìÞ ôçò öåïõäáñ÷ßáò. Óå ìåñéêÝò ÷þñåò, êõñßùò óôç Ãáëëßá ëüãù éó÷õñïðïßçóçò ôçò ìïíáñ÷ßáò, ðïëëïß åõãåíåßò Ý÷áóáí ôá öÝïõäÜ ôïõò êáé åðéæçôïýóáí ìÝóù ôùí óôáõñïöïñéþí ôçí êáôÜêôçóç íÝùí åäáöþí. 7) Åìðïñéêïß ëüãïé: ïé Ýìðïñïé ôéò Äýóçò êáé êõñßùò ïé éôáëéêÝò åìðïñéêÝò ðüëåéò åõíüçóáí ôéò óôáõñïöïñßåò, ìå óêïðü íá èÝóïõí õðü ôïí Ýëåã÷ü ôïõò ôï åìðüñéï ôçò ÁíáôïëÞò. 8) Ïé öéëïäïîßåò ôùí ðáðþí, ïé ïðïßïé åðéèõìïýóáí íá åðéâÜëïõí ôçí åêêëçóéáóôéêÞ ôïõò êõñéáñ÷ßá óôçí ÁíáôïëÞ. Ðßóôåõáí äçëáäÞ üôé ìðïñïýóáí íá äçìéïõñãÞóïõí

USZR 2CIG

ìéá áðÝñáíôç èåïêñáôéêÞ áõôïêñáôïñßá, óôçí ïðïßá èá Þôáí ïé ßäéïé åðéêåöáëÞò êáé ðñùôåýïõóá ç Ñþìç. 2. Ðþò öÝñèçêå óôïõò óôáõñïöüñïõò ï ÁëÝîéïò Á´ êáé ôé ïöÝëç åîáóöÜëéóå ãéá ôï êñÜôïò ôïõ;

1025 - 1453

Ãéá ôç óôÜóç ôïõ ÁëÝîéïõ Á´ Êïìíçíïý áðÝíáíôé óôïõò óôáõñïöüñïõò, ðëçñïöïñïýìáóôå áðü ôï ðáñÜèåìá, ðïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ éóôïñéêïý ôïõ 13ïõ áé. Èåüäùñïõ Óêïõôáñéþôç, êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå «ôï êÜëåóìá ãéá âïÞèåéá ðïõ áðçýèõíå ï ÁëÝîéïò Á´ óôïõò çãåìüíåò ôçò Äýóçò». Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ï ÁëÝîéïò óêÝöôçêå üôé äåí Þôáí äõíáôü íá áíôéìåôùðßóåé ìüíïò ôïõ ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò, ðïõ áðåéëïýóáí ôçí áõôïêñáôïñßá êáé óõíåéäçôïðïßçóå üôé Ýðñåðå íá óõììá÷Þóåé ìå ôïõ äõôéêïýò. Åêìåôáëëåýôçêå åðéäÝîéá ôï åíäéáöÝñïí ôçò Äýóçò ãéá ôïõò Áãßïõò Ôüðïõò, ðïõ èåùñïýóáí áíõðüöïñï íá åëÝã÷ïõí ïé Ôïýñêïé ôá Éåñïóüëõìá êáé ôï æùïðïéü ôÜöï ôïõ ÓùôÞñá ×ñéóôïý. Áöïý Ýóôåéëå ðñåóâåßåò óôïí ðÜðá êáé óôïõò êïóìéêïýò çãåìüíåò ôçò Äýóçò, ôïõò Ýðåéóå ìå êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá íá ïñãáíþóïõí åêóôñáôåßá ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí Áãßùí Ôüðùí. ¼ôáí Ýöôáóáí ÷éëéÜäåò óôáõñïöüñïé óôçí Êùí/ðïëç, ï ÁëÝîéïò Á´ áíôÜëëáîå ìå ôïõò áñ÷çãïýò ôïõò üñêïõò ðßóôçò êáé õðÝãñáøå óõíèÞêåò ðïõ ðñïÝâëåðáí âïÞèåéá ðñïò ôïõò óôáõñïöüñïõò ìå ðëïßá, ÷ñÞìáôá êáé ôñüöéìá, õðü ôïí üñï üôé ïé óôáõñïöüñïé èá áðÝäéäáí óôïõò Âõæáíôéíïýò ôéò ðáëáéüôåñåò êôÞóåéò ôïõò ðïõ èá áíáêôïýóáí áðü ôïõò Ôïýñêïõò. Óôç óõíÝ÷åéá ïé óôáõñïöüñïé ðÝñáóáí óôçí Áóßá, áëëÜ êáé ï âõæáíôéíüò óôñáôüò åîåóôñÜôåõóå óôçí ÁíáôïëÞ êáé áíÜãêáóå ãñÞãïñá ôïõò Óåëôæïýêïõò íá åãêáôáëåßøïõí ôéò êôÞóåéò ôùí Âõæáíôéíþí. Ôï áðïôÝëåóìá áõôþí ôùí åðé÷åéñÞóåùí Þôáí èåôéêü ãéá ôï ÂõæÜíôéï, ãéáôß áíÝêôçóå ôç äõôéêÞ Ì. Áóßá ðïõ ðåñéëÜìâáíå óçìáíôéêÝò ðüëåéò (Íßêáéá, Óìýñíç, ¸öåóïò, ÓÜñäåéò). 3. Ôß ðåñéëÜìâáíå ç óõìöùíßá ðïõ êëåßóôçêå ìåôáîý ôùí ÁããÝëùí áöåíüò êáé ôùí óôáõñïöüñùí êáé ôùí Âåíåôþí áöåôÝñïõ; Ãéá ôïõò üñïõò ôçò óõìöùíßáò ìåôáîý ôùí ÁããÝëùí áöåíüò êáé ôùí óôáõñïöüñùí êáé Âåíåôþí áöåôÝñïõ, ðëçñïöïñïýìáóôå áðü ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá, ðïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ÷ñïíïãñÜöïõ ÃïõëéÝëìïõ Âéëëåáñäïõßíïõ êáé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôç ä´ óôáõñïöïñßá, êáôÜ ôçí ïðïßá ïé óôáõñïöüñïé «ðáñåîÝêëéíáí áðü ôïí áñ÷éêü ôïõò óôü÷ï (Áßãõðôï êáé Óõñßá) êáé êáôÝëáâáí ôçí Êùí/ðïëç ôï 1204». Ðéï óõãêåêñéìÝíá ôï ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé óôç óõìöùíßá ìåôáîý ôïõ Âåíåôïý äüãç (Åññßêïõ ÄÜíäïëïõ) êáé ôùí åêðñïóþðùí ôïõ Ýêðôùôïõ âõæáíôéíïý áõôïêñÜôïñá ÉóáÜêéïõ ´ ÁããÝëïõ (1185 - 1195 êáé â´ âáóéëåßá 1203) êáé ôïõ ãéïý ôïõ ÁëÝîéïõ ô (1195 - 1203). Ç óõìöùíßá ðñïÝâëåðå ôá åîÞò: á) Ïé Âåíåôïß êáé ïé óôáõñïöüñïé èá âïçèïýóáí ôïõò ÁããÝëïõò íá áíáêôÞóïõí ôï èñüíï. â) Ïé ¢ããåëïé èá Ýäéíáí óôïõò Âåíåôïýò êáé ôïõò óôáõñïöüñïõò: 1) ÷ñÞìáôá (200.000 áñãõñÜ ìÜñêá) êáé ôñüöéìá óôï óôñáôü ôùí óôáõñïöüñùí, 2) åíßó÷õóç ìå óôñáôü êáé ÷ñÞìáôá óôç ó÷åäéáæüìåíç åêóôñáôåßá ôùí óôáõñïöüñùí óôçí Áßãõðôï, 3) õðïôáãÞ ôçò ÁíáôïëéêÞò Åêêëçóßáò óôç Ñþìç. [Ç óõíÝ÷åéá ôùí ãåãïíüôùí Þôáí ôñáãéêÞ. Ïé óôáõñïöüñïé áðïêáôÝóôçóáí óôï èñüíï ôïí

187

USZR 2CIG

ÉóáÜêéï ¢ããåëï êáé æçôïýóáí üóá ôïõò õðïó÷Ýèçêå. ¼ìùò Þôáí áäýíáôï íá ðñáãìáôïðïéçèïýí áõôÝò ïé õðïó÷Ýóåéò. ¸ôóé ïé óôáõñïöüñïé êáôÝëáâáí ôçí Êùí/ðïëç ôï 1204. ÁêïëïýÇ êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ èçóáí óöáãÝò êáé ëåçëáóßåò. Ðïëýôéìá Ýñãá ôÝ÷íçò äéï÷åôåýôçêáí óôç Äýóç ãéá íá êïóìÞóïõí ôïõò êáèåäñéêïýò íáïýò êáé ôïõò ðýñãïõò ôùí åõãåíþí.] 4. ´Åíáò ÷ùñéêüò - óôáõñïöüñïò áðü ôç Äýóç, óõíïìéëåß ìåôÜ ôçí ðôþóç ôùí Éåñïóïëýìùí (1199), ìå êÜðïéï Üñáâá áé÷ìÜëùôï êáé ðñïóðáèåß íá ôïõ åîçãÞóåé ãéáôß ðÞñå ìÝñïò óôçí ðñþôç óôáõñïöïñßá. (Íá ëÜâåéò õðüøç ôéò ðëçñïöïñßåò ôçò áöÞãçóçò êáé ôá óôïé÷åßá ôçò ïìéëßáò ôïõ ðÜðá óôçí Êëåñìüí). Ãéá ôçí õðïôéèÝìåíç áõôÞ óõæÞôçóç ìåôáîý åíüò ÷ùñéêïý - óôáõñïöüñïõ áðü ôç Äýóç ìå êÜðïéïí Üñáâá áé÷ìÜëùôï, ìåôÜ ôçí ðôþóç ôùí Éåñïóïëýìùí (1099)*, üðïõ ï óôáõñïöüñïò åîçãåß ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ðÞñå ìÝñïò óôçí á´ óôáõñïöïñßá, ÷ñÞóéìá åßíáé ôá óôïé÷åßá ôçò éóôïñéêÞò áöÞãçóçò êáé ôïõ ðáñáèÝìáôïò áðü ôï Ýñãï ôïõ éóôïñéêïý ÃïõëéÝëìïõ áðü ôçí Ôýñï, ðïõ ðåñéÝ÷åé Ýíá áðüóðáóìá ôçò ïìéëßáò ôïõ ðÜðá óôçí Êëåñìüí ôçò Ãáëëßáò ôï 1095.: "Ãåííáéüôáôïé óôñáôéþôåò… Ìçí áöÞíåôå íá óáò êñáôÞóåé óôçí ðáôñßäá ïýôå ç éäéïêôçóßá ïýôå ç ïéêïãåíåéáêÞ öñïíôßäá. Ãéáôß áõôÞ ç ÷þñá, ðïõ ðåñéâÜëëåôáé áðü üëåò ôéò ìåñéÝò áðü èÜëáóóá êáé ïñïóåéñÝò, åßíáé õðåñðëÞñçò áðü óáò. Äåí ôçò ðåñéóóåýïõí ôá ðëïýôç. Ìüëéò êáé ìåôÜ âßáò ìðïñåß íá èñÝøåé áõôïýò ðïõ ôçí êáëëéåñãïýí. Ãé' áõôü áëëçëïôñþãåóôå êáé óðáñÜæåôå ìåôáîý óáò. ÁöÞóôå êÜèå ìßóïò êáé äé÷ïãíùìßá íá êïéìçèïýí. ÐÜñôå ôï äñüìï ãéá ôïõò Áãßïõò Ôüðïõò, åëåõèåñþóôå áõôÞ ôç ãç áðü ôï ãÝíïò ôïõ Äéáâüëïõ êáé õðïôÜîôå ôç óå óáò. Ç âáóéëéêÞ ðüëç (ÉåñïõóáëÞì)…. åßíáé ôþñá áé÷ìÜëùôç áðü ôïõò å÷èñïýò ôçò êáé Ý÷åé õðïöÝñåé ôüóï… þóôå íá Ý÷åé êáôáñãçèåß ç ëáôñåßá… Ãé' áõôü ôï ëüãï áíáëÜâåôå áõôü ôï ôáîßäé ãéá ôçí Üöåóç ôùí áìáñôéþí óáò êáé åîáóöáëßóôå ôçí áèÜíáôç äüîá ôïõ Âáóéëåßïõ ôùí Ïõñáíþí». [Áðü ôï Ýñãï ôïõ éóôïñéêïý ÃïõëéÝëìïõ áðü ôçí Ôýñï: Historia rerum in partibus transmarinis gestarum, óôï: Select Documents of European History, åêä. Laffan, ÍÝá Õüñêç 1929, 55 - 56]

188

Öáíôáæüìáóôå ëïéðüí üôé ï ÷ùñéêüò -óôáõñïöüñïò èá åßðå ôá åîÞò ðåñßðïõ óôïí Üñáâá áé÷ìÜëùôï: "Áöïý ìå ñùôÜò ãéáôß Þñèáìå åäþ èá óïõ ðù. Åãþ êáé ïé óýíôñïöïß ìïõ åßìáóôå öôù÷ïß Üíèñùðïé. Æïýóáìå ó' Ýíá ÷ùñéü ôçò Ãáëëßáò, üðïõ ìáò åêìåôáëëåýïíôáí ïé öåïõäÜñ÷åò. Ç æùÞ ìáò Þôáí ìßæåñç êáé ðéêñáìÝíç. ¹ìáóôå óõíå÷þò ÷ñåùìÝíïé êáé äåí áíôÝ÷áìå Üëëï áõôÞ ôçí Üèëéá æùÞ. ¸ðåéôá Ýöôáóáí óô' áõôéÜ ìáò äéÜöïñåò öÞìåò ãéá ôçí ÁíáôïëÞ, üôé åßíáé Ýíáò åðßãåéïò ðáñÜäåéóïò ìå áìýèçôá ðëïýôç. Áõôü ìáò Ýêáíå íá ëá÷ôáñÞóïõìå áõôüí ôïí ôüðï êáé íá åëðßóïõìå óå ìéá êáëýôåñç æùÞ. Ôç óðßèá ðïõ åß÷áìå ìÝóá ìáò üìùò ôçí Ýêáíå öùôéÜ ï ðÜðáò ìå ôçí ïìéëßá ôïõ óôçí Êëåñìüí. Åêåß ìáæåõôÞêáìå ÷éëéÜäåò êáé ôïí áêïýãáìå óá ìáãåìÝíïé. Ìå ôá ëüãéá ôïõ ìáò ðáñáêßíçóå íá Ýñèïõìå åäþ ãéá íá åëåõèåñþóïõìå áõôüí ôïí ¢ãéï Ôüðï (ÉåñïõóáëÞì) ðïõ Þôáí áé÷ìÜëùôïò. Áí ìðáßíáìå ó' áõôÞ ôçí åêóôñáôåßá èá óõã÷ùñïýíôáí ïé áìáñôßåò ìáò êáé èá óùíüôáí ç øõ÷Þ ìáò. Êé Ýêëåéóå ôï ëüãï ôïõ ìå ôç öñÜóç: «ï Èåüò ôï èÝëåé». Å! Ôé Þôáí íá ôï ðåé áõôü! ÁìÝóùò ìåãÜëïò åíèïõóéáóìüò ìáò Ýðéáóå üëïõò êé áñ÷ßóáìå íá öùíÜæïõìå: «åßíáé èÝëçìá Èåïý, åßíáé èÝëçìá Èåïý». Ôé Üëëï èÝëáìå;

USZR 2CIG

Áð' ôçí Üëëç ìÝñá áñ÷ßóáìå íá åôïéìáæüìáóôå. ÖôéÜîáìå êüêêéíïõò óôáõñïýò êáé ôïõò ñÜâáìå ðÜíù óôá ñïý÷á ìáò. Ðåôáëþóáìå ôá âïõâÜëéá ìáò, æÝøáìå ôá êÜñá ìáò, öïñôþóáìå ðÜíù ü,ôé åß÷áìå êáé äåí åß÷áìå êáé ôéò ïéêïãÝíåéÝò ìáò êáé îåêéíÞóáìå. Äåí åß÷áìå üìùò üðëá. Íïìßæáìå üôé ðçãáßíáìå óå ðáíçãýñé. Ôï ôáîßäé Þôáí ìåãÜëï. Ðñï÷ùñïýóáìå ìÝñåò êáé íý÷ôåò. Äåí îÝñáìå ðüóï ìáêñéÜ Þôáí ç ÉåñïõóáëÞì. ÊÜèå ðüëç ðïõ óõíáíôïýóáìå íïìßæáìå üôé Þôáí áõôÞ. ¼ìùò äéáðéóôþíáìå üôé êÜíáìå ëÜèïò. Ôá ôñüöéìá óéãÜ -óéãÜ ìáò ôÝëåéùóáí. Ðïëëïß áññþóôçóáí êáé ðÝèáíáí óôï äñüìï. ¼óïé áíôÝîáìå, öôÜóáìå óôçí Êùí/ðïëç óå åëååéíÞ êáôÜóôáóç. Ìüëéò ìáò áíôßêñõóå ï ÁëÝîéïò Êïìíçíüò áíçóý÷çóå. Åßíáé üìùò Ýîõðíïò Üíèñùðïò êáé äåí áíáäåß÷ôçêå. Ìáò Ýäùóå ôñüöéìá, ñïý÷á êáé üðëá êáé ìáò ðÝñáóå ìå ôá ðëïßá ôïõ áðÝíáíôé óôçí Áóßá. Åêåß üìùò ìáò âñÞêáí ôá ÷åéñüôåñá. Ìáò åðéôÝèçêáí ïé Ôïýñêïé êáé ìáò ðåôóüêïøáí. Ëßãïé ôá êáôáöÝñáìå íá óùèïýìå êáé íá öôÜóïõìå ùò åäþ. ÄïîÜæù ôï Èåü ðïõ ìå áîßùóå íá åßìáé Ýíáò áð' áõôïýò. Äåí îÝñù ôé óêÝöôåóáé üóç þñá ìå áêïýò, üìùò èÝëù íá óïõ ðù êáé ôïýôï. Ôï ôáîßäé, ïé ðåñéðÝôåéåò, ïé êßíäõíïé êáé ç ãíùñéìßá ìå åóÜò êáé ôïí ðïëéôéóìü óáò ìå äßäáîáí ðïëëÜ. Ôþñá íéþèù ðéï óïöüò». [*Óôï ó÷ïëéêü âéâëßï ç ÷ñïíïëïãßá äßíåôáé ëáíèáóìÝíá 1199]

1025 - 1453

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí á´ óôáõñïöïñßá; Ç á´ óôáõñïöïñßá êçñý÷èçêå ôï 1095 óôçí Êëåñìüí ôçò Ãáëëßáò áðü ôïí ðÜðá Ïõñâáíü ´. Ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò Äýóçò (õðåñðëçèõóìüò êáé Ýëëåéøç ãçò) Ýðáéîáí óçìáíôéêü ñüëï, áëëÜ ç ðñþôç óôáõñïöïñßá åß÷å êõñßùò èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá. ¸ãéíå óå äýï öÜóåéò. Ç ðñþôç öÜóç Ýãéíå áðü ïíïñãÜíùôåò ëáúêÝò ìÜæåò, ïé ïðïßåò üìùò åîïëïèñåýôçêáí áðü ôïõò Ôïýñêïõò. Ç äåýôåñç Ýãéíå áðü ôïõò öåïõäÜñ÷åò, Þôáí êáëÜ ïñãáíùìÝíç êáé åß÷å óôñáôéùôéêü ÷áñáêôÞñá. Áõôïß íßêçóáí ôïõò Ôïýñêïõò, áíÝêôçóáí ôá åäÜöç ôçò äõôéêÞò Ì.Áóßáò êáé ôá ðáñá÷þñçóáí óôï ÂõæÜíôéï, âÜóåé Ýíïñêçò óõìöùíßáò, êáé ßäñõóáí çãåìïíßåò êáé êñáôßäéá óôç Óõñßá êáé Ðáëáéóôßíç. Ïé óôñáôéþôåò ó' üëç ôç äéÜñêåéá ôùí óõãêñïýóåùí Ýäåéîáí ìåãÜëç ìá÷çôéêüôçôá ìÝ÷ñéò áõôáðÜñíçóçò êáé ãíÞóéï èñçóêåõôéêü ðÜèïò. 4. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç ä´ óôáõñïöïñßá; Ç ä´ óôáõñïöïñßá åß÷å êõñßùò õëéêÜ êßíçôñá. Ïé óôáõñïöüñïé åß÷áí ùò áñ÷éêü óôü÷ï ôçí Áßãõðôï êáé ôç Óõñßá. Óôç óõíÝ÷åéá üìùò ðáñåîÝêëéíáí ôçò ðïñåßáò ôïõò êáé ðÞãáí óôçí Êùí/ðïëç. Ï ëüãïò ôçò ÜöéîÞò ôïõò åêåß Þôáí üôé ïé ¢ããåëïé (ÉóáÜêéïò ´ êáé ÁëÝîéïò ô) ôïõò æÞôçóáí âïÞèåéá ãéá íá áíáêôÞóïõí ôï èñüíï, ôÜæïíôÜò ôïõò ðïëëÜ ÷ñÞìáôá, óôñáôéùôéêÞ âïÞèåéá êáé õðïôáãÞ ôçò áíáôïëéêÞò Åêêëçóßáò óôç Ñþìç. Ïé óôáõñïöüñïé (ïé Âåíåôïß êõñßùò) áíôáðïêñßèçêáí óôï áßôçìá êáé áðïêáôÝóôçóáí ôïí ÉóáÜêéï óôï èñüíï. ÅðåéäÞ üìùò äåí ôïõò áðÝäéäå üóá ôïõò åß÷å ôÜîåé, êáôÝëáâáí ôçí Êùí/ðïëç ôï 1204. Óôç óõíÝ÷åéá ìïßñáóáí ôçí áõôïêñáôïñßá (Ñùìáíßá) óå äéÜöïñá êñáôßäéá. 189

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

2. Ç ðåñßïäïò ôçò Ëáôéíïêñáôßáò êáé ôá åëëçíéêÜ êñÜôç Ðåñßëçøç á. Ôá ëáôéíéêÜ êñÜôç Ìå ôç óõíèÞêç ôçò äéáíïìÞò ôçò Ñùìáíßáò, äçìéïõñãÞèçêáí ëáôéíéêÜ êáé åëëçíéêÜ êñÜôç. Áðü ôç äéáíïìÞ ôç ìåñßäá ôïõ ëÝïíôïò ðÞñáí ïé Âåíåôïß (:êõñßùò íçóéÜ Áéãáßïõ êáé Éïíßïõ). Ôá ëáôéíéêÜ êñÜôç Þôáí öåïõäáñ÷éêÜ êáé åîáñôçìÝíá áëõóéäùôÜ ôï Ýíá áðü ôï Üëëï. ¸ôóé ï êüìçò Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò ðÞñå ôçí áõôïêñáôïñßá ôçò Êùí/ðïëçò áð' ôçí ïðïßá åîáñôéüôáí ôï Âáóßëåéï ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé ó' áõôü Þôáí õðïôåëÞ ôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí êáé ç Çãåìïíßá ôçò Á÷áÀáò.

â. Ôá åëëçíéêÜ êñÜôç ÌåôÜ ôçí ðôþóç ôçò Ðüëçò (1204) ïé äõíÜìåéò ôïõ Åëëçíéóìïý âñÞêáí êáôáöýãéï óå ôñßá åëëçíéêÜ êñÜôç: 1) áõôïêñáôïñßá ôçò Ôñáðåæïýíôáò, 2) áõôïêñáôïñßá ôçò Íßêáéáò êáé 3) äåóðïôÜôï ôçò Çðåßñïõ. ÌåôÜ ôç ìÜ÷ç ôçò Ðåëáãïíßáò (1259) ïé ¸ëëçíåò íßêçóáí ôïõò ÖñÜãêïõò êáé áðÝóðáóáí ôá êÜóôñá: ÌÜíç, ÃåñÜêé, Ìïíåìâáóßá êáé ÌõóôñÜ, ôá ïðïßá äçìéïýñãçóáí ôïí ðõñÞíá ôïõ ôÝôáñôïõ åëëçíéêïý êñáôéäßïõ: ôïõ ÄåóðïôÜôïõ ôïõ ÌõóôñÜ, ôï ïðïßï áíáðôý÷èçêå ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéóìéêÜ. ÐñùôåýïõóÜ ôïõ Þôáí ï ÌõóôñÜò.

ã. Ëáôßíïé êáé ¸ëëçíåò ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Ëáôéíïêñáôßáò ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý Ëáôßíùí êáé ÅëëÞíùí ÷áñáêôçñßæïíôáí áðü Ýíôïíç áíôéðáëüôçôá. Ïé Ëáôßíïé öÝñïíôáí êáôáðéåóôéêÜ êáé ðåñéöñïíçôéêÜ ðñïò ôïõò ¸ëëçíåò, ãé' áõôü êáé åêäçëþíïíôáí ðïëëÝò åîåãÝñóåéò.

ä. ÍÝá éäåïëïãßá êáé áíÜêôçóç ôçò Ðüëçò ÌåôÜ ôï 1204 ï Åëëçíéóìüò áðÝêôçóå íÝá éäåïëïãßá, ðïõ âáóéæüôáí óôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ êëçñïíïìéÜ êáé óôç ÷ñéóôéáíéêÞ ðßóôç. ¸ôóé áöõðíßóôçêå ôï åèíéêü óõíáßóèçìá ôùí ÅëëÞíùí, ïé ïðïßïé åðéäüèçêáí ó' Ýíáí áãþíá áíÜêôçóçò ôçò Ðüëçò êáé áíáóýóôáóçò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. Ôï Ýñãï áõôü ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôåëéêÜ áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôçò Íßêáéáò Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãï ôï 1261.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ôá ëáôéíéêÜ êñÜôç • 1204:  Üëùóç ôçò Ðüëçò (áðü óôáõñïöüñïõò)  óõíèÞêç äéáíïìÞò âõæáíôéíþí åäáöþí (Ñùìáíßáò)  Ëáôéíïêñáôßá

190

• ËáôéíéêÜ êñÜôç: öåïõäáñ÷éêÜ, åîáñôçìÝíá áëõóéäùôÜ ôï Ýíá áðü ôï Üëëï • ÂÅÍÅÔÏÉ:  ôá ðåñéóóüôåñá åäÜöç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò  ôá óçìáíôéêüôåñá íçóéÜ Áéãáßïõ êáé Éïíßïõ ðåëÜãïõò.

USZR 2CIG

 ÔÁ ËÁÔÉÍÉÊÁ ÊÑÁÔÇ: 1) Áõôïêñáôïñßá Êùí/ðïëçò (Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò) n 2)  á ó ß ë å é ï ô ç ò È å ó ó á ë ï í ß ê ç ò n n 3) ÄïõêÜôï ôùí Áèçíþí êáé 4) Çãåìïíßá Á÷áÀáò  (äåóðïôÜôï ÌõóôñÜ) p - Êáôáëáíïß (14ïò áé.) - öëùñåíôéáíÞ ïéêïãÝíåéá ôñáðåæéôþí (Ýùò 1456)

1025 - 1453

â. Ôá åëëçíéêÜ êñÜôç • 1204:  ¢ëùóç Ðüëçò áðü óôáõñïöüñïõò  óõóðåßñùóç äõíÜìåùí Åëëçíéóìïý óå 3 åëëçíéêÜ êñÜôç  ÔÁ ÅËËÇÍÉÊÁ ÊÑÁÔÇ: 1) Áõôïêñáôïñßá Ôñáðåæïýíôáò (óôéò Í.Á. áêôÝò ôïõ Åõîåßíïõ Ðüíôïõ) 2) Áõôïêñáôïñßá Íßêáéáò (óôï Â.Ä. ôìÞìá ôçò Ì.Áóßáò) 3) ÊñÜôïò Çðåßñïõ (¹ðåéñïò êáé Áéôùëïáêáñíáíßá) 4) ÄåóðïôÜôï ÌõóôñÜ (áñãüôåñá) • 1259:  ÌÜ÷ç Ðåëáãïíßáò (: ðåñéï÷Þ ôçò Ìáêåäïíßáò)  íßêç ÅëëÞíùí êáôÜ ÖñÜãêùí  áðüóðáóç êÜóôñùí áðü Çãåìïíßá Á÷áÀáò p ÌÜíç, ÃåñÜêé, Ìïíåìâáóßá êáé ÌõóôñÜò  äåóðïôÜôï ÌõóôñÜ* • *äåóðïôÜôï ÌõóôñÜ:  Ðñùôåýïõóá: ÌõóôñÜò  ÊõâåñíÞôçò: äåóðüôçò  ðïëéôéóôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç (ðáëÜôéá, áñ÷ïíôéêÜ, åêêëçóßåò)

ã. Ëáôßíïé êáé ¸ëëçíåò • ÅëëçíéêÜ êñÜôç:  óõóðåßñùóç äõíÜìåùí êáôÜ Ëáôßíùí • ÊáôáêôçôÝò: õðåñïøßá, ðåñéöñüíçóç êáé êáôáðßåóç ðñïò ¸ëëçíåò • ÊáôáêôçìÝíïé:  åîÝãåñóç êáé áíôßóôáóç êáôÜ Ëáôßíùí (ðëçí åëá÷ßóôùí åîáéñÝóåùí)

ä. ÍÝá éäåïëïãßá êáé áíÜêôçóç ôçò Ðüëçò • ÅËËÇÍÉÓÌÏÓ: íÝá éäåïëïãßá (ìåôÜ ôï 1071 êáé êõñßùò ìåôÜ ôï 1204): óýíäåóç áñ÷áßáò åëëçíéêÞò êëçñïíïìéÜò êáé ÷ñéóôéáíéêÞò ðßóôçò  áöýðíéóç åèíéêïý áéóèÞìáôïò Åëëçíéóìïý • ÔÁ ÅËËÇÍÉÊÁ ÊÑÁÔÇ:  ïñãáíþèçêáí óôñáôéùôéêÜ êáé ðïëéôéêÜ  ðñüêïøáí óôçí ïéêïíïìßá êáé ôïí ðïëéôéóìü  åðéäüèçêáí ó' Ýíáí áãþíá ãéá: á) áíÜêôçóç ôçò Ðüëçò â) áíáóýóôáóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò

191

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

• 1261: ÁíÜêôçóç ôçò Ðüëçò áðü ÌÉ×ÁÇË Ç´ ÐÁËÁÉÏËÏÃÏ (: áõôïêñÜôïñáò Íßêáéáò)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

Ëáôéíïêñáôßá (óåë. 62) Ç ðåñßïäïò ðïõ áêïëïýèçóå ìåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò áðü ôïõò óôáõñïöüñïõò ôï 1204 Ýùò ôï 1453. Ñùìáíßá (óåë. 62) Ç åðéêñÜôåéá ôïõ âõæáíôéíïý êñÜôïõò. ÄéáíïìÞ ôçò Ñùìáíßáò (óåë. 62) Óõìöùíßá äéáíïìÞò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ôçí ïðïßá óõíõðÝãñáøáí ïé óôáõñïöüñïé óôá ôÝëç Ìáñôßïõ 1204, åíþ ç Üëùóç ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôéò 13 Áðñéëßïõ 1204.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

192

Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò (óåë. 62) (1172 - 1205;). Êüìçò ôçò ÖëÜíäñáò. Ï ðñþôïò Ëáôßíïò áõôïêñÜôïñáò ôçò Êùí/ðïëçò (1204 - 1205), ìåôÜ ôçí ÜëùóÞ ôçò áðü ôïõò óôáõñïöüñïõò. ¹ôáí Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ÃÜëëïõò öåïõäÜñ÷åò ôïõ 12ïõ / 13ïõ áé. Óõììåôåß÷å óôç ä´ óôáõñïöïñßá. ÓôÝöèçêå áõôïêñÜôïñáò Êùí/ðïëçò óôçí Áãßá Óïößá (16/5/1204). Áðü ôïõò äõôéêïýò áíáãíùñéæüôáí ùò ï áíþôáôïò áñ÷çãüò ôùí ÷ñéóôéáíþí óôïí áãþíá ôïõò åíáíôßïí ôùí ìïõóïõëìÜíùí êáôáêôçôþí ôùí Áãßùí Ôüðùí. Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 63) (1224 - 1282). ÁõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ, ï áðåëåõèåñùôÞò ôçò Êùí/ðïëçò (1261) áðü ôï ëáôéíéêü æõãü êáé ï éäñõôÞò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ðáëáéïëüãùí. [Åõíüçóå éäéáßôåñá ôïõò äõíáôïýò, êáôÜñãçóå ôá óôñáôéùôüðéá ôùí áêñéôþí, óôçñß÷èçêå óôïõò ìéóèïöüñïõò êáé åðáíÝöåñå ôá ðñïíüìéá ôùí Âåíåôþí. Óôï åîùôåñéêü ðÝôõ÷å ðïëëÝò íßêåò. Ðåñéüñéóå ôç äýíáìç ôùí ÓÝñâùí êáé ôùí ÂïõëãÜñùí êáé ôïõò áíÜãêáóå íá äå÷ôïýí ôçí åêêëçóéáóôéêÞ åðéêõñéáñ÷ßá ôïõ Ðáôñéáñ÷åßïõ. Ôï 1274 õðÝãñáøå óôç óýíïäï ôçò Ëõþí ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí. ÐÝèáíå ìéóçôüò áðü ôï ëáü. Ï ãéïò ôïõ Áíäñüíéêïò ´, äåí ôÝëåóå íåêñþóéìç áêïëïõèßá, ãéáôß ï Ìé÷áÞë ðïôÝ äåí áðïêÞñõîå åðßóçìá ôï êáèïëéêü äüãìá.] ÉùÜííçò Äïýêáò ÂáôÜôæçò (óåë. 63, ðáñÜèåìá) ÁõôïêñÜôïñáò ôçò Íßêáéáò (1222 - 1254). Êáôüñèùóå íá åðåêôåßíåé ôçí áõôïêñáôïñßá ôïõ êáé íá ôçí êáôáóôÞóåé ìßá äéåèíþò õðïëïãßóéìç äýíáìç óôçí åðï÷Þ ôïõ. Óôçí åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ðñïóðÜèçóå íá ðáôÜîåé ôéò êáôá÷ñÞóåéò óôç äéïßêçóç êáé ßäñõóå ðïëëÜ öéëáíèñùðéêÜ éäñýìáôá. Ìå ôç äçìéïõñãßá óôñáôéùôéêþí êôçìÜôùí åîáóöÜëéóå Ýíá áðïôåëåóìáôéêü óýóôçìá Üìõíáò ôùí áíáôïëéêþí óõíüñùí ôçò áõôïêñáôïñßáò. Óôï ðëáßóéï ôïõ ïéêïíïìéêïý ôïõ ðñïãñÜììáôïò áðÝäùóå éäéáßôåñç óçìáóßá óôçí áíüñèùóç ôçò áãñïôéêÞò ïéêïíïìßáò. Óôü÷ïò ôïõ ôçò ïéêïíïìéêÞò ðïëéôéêÞò ôïõ Þôáí ç áõôÜñêåéá êáé ãé' áõôü áðáãüñåõóå ôçí åéóáãùãÞ åéäþí ðïëõôåëåßáò áðü Üëëåò ÷þñåò. ÖëÜíäñá (óåë. 62 ) ×þñá ôçò êåíôñéêÞò Åõñþðçò êïíôÜ óôç Âüñåéá èÜëáóóá. ÓÞìåñá åßíáé ìïéñáóìÝíç áíÜìåóá óôï ÂÝëãéï êáé óôçí Ïëëáíäßá.

USZR 2CIG

Êáôáëáíïß (óåë. 62): Éóðáíïß. ÓÜëùíá (óåë. 63, ðáñÜèåìá) ÌåóáéùíéêÞ ïíïìáóßá ôçò áñ÷áßáò êáé íåïåëëçíéêÞò ¢ìöéóóáò. Ðåëáãïíßá (óåë. 63): Ðåñéï÷Þ ôçò Ìáêåäïíßáò.

1025 - 1453

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

14ïò áé.

Êõñéáñ÷ßá Êáôáëáíþí óôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí

1259

ÌÜ÷ç Ðåëáãïíßáò

1261

ÁíÜêôçóç Êùí/ðïëçò áðü ôï Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãï

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðþò óõíäÝïíôáé, óýìöùíá ìå ôï äåýôåñï ðáñÜèåìá, ç Öñáãêïêñáôßá ìå ôçí ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç óôï ãåùãñáöéêü ÷þñï ôçò ÓôåñåÜò ÅëëÜäáò; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï «×ñïíéêü ôïõ Ãáëáîåéäéïý» ôïõ Åõèýìéïõ Ðåíôáãéþôç êáé áíáöÝñåôáé óôç öñáãêéêÞ êáôáðßåóç óôç ÓôåñåÜ ÅëëÜäá. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôéò ó÷Ýóåéò Ëáôßíùí êáé ÅëëÞíùí, êáèþò áðü ôç óõãêåêñéìÝíç áíáöïñÜ óôçí ¢ìöéóóá, ó÷çìáôßæïõìå ðëçñÝóôåñç åéêüíá ãéá ôçí áëáæïíéêÞ êáé êáôáðéåóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí Ëáôßíùí êáé áíôéëáìâáíüìáóôå åõêïëüôåñá ãéáôß óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò ïé ¸ëëçíåò ðñïôßìçóáí ôçí ôïõñêéêÞ êõñéáñ÷ßá áðü ôç ëáôéíéêÞ. ÓõãêåêñéìÝíá ôï ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé óôéò áõèáéñåóßåò (êëïðÝò, áããáñåßåò) êáé óôç âßá ðïõ áóêïýóå ï öñÜãêïò öåïõäÜñ÷çò Êüíôïò ðñïò ôïõò êáôïßêïõò ôùí Óáëþíùí (¢ìöéóóáò) êáé óôïí åðßóêïðü ôïõò Óåñáöåßì. Ï Óåñáöåßì áãáíáêôéóìÝíïò áðü ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ êüìç (åß÷å êëÝøåé ôçí áíåøéÜ ôïõ) êáé ôùí Ëáôßíùí ãåíéêüôåñá, îåóÞêùóå ôïõò êáôïßêïõò ôùí Óáëþíùí åíáíôßïí ôïõ ôõñÜííïõ êáé êÜëåóå ôïõò Ôïýñêïõò íá êáôáêôÞóïõí ôçí ðåñéï÷Þ, åðéëÝãïíôáò óõíåéäçôÜ ôçí ôïõñêéêÞ áðü ôç ëáôéíéêÞ êõñéáñ÷ßá. Óõìðåñáßíïõìå ëïéðüí üôé ç Öñáãêïêñáôßá ìå ôçí ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç óôï ãåùãñáöéêü ÷þñï ôçò ÓôåñåÜò ÅëëÜäáò óõíäÝïíôáé ìå áéôéþäç ó÷Ýóç (:áßôéï - áðïôÝëåóìá). 2. Ãéáôß ï ÉùÜííçò Äïýêáò ÂáôÜôæçò (1222 - 1254) áðáãüñåõóå, êáôÜ ôç ãíþìç óáò êáé óýìöùíá ìå ôï ó÷åôéêü êåßìåíï, ôçí åéóáãùãÞ êáé ÷ñÞóç ðïëõôåëþí äõôéêþí êáé áíáôïëßôéêùí åíäõìÜôùí; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ Âõæáíôéíïý éóôïñéêïý Íéêçöüñïõ ÃñçãïñÜ: «ÑùìáúêÞ Éóôïñßá» êáé áíáöÝñåôáé óå íüìï ðïõ åîÝäùóå ï áõôïêñÜôïñáò ôçò Íßêáéáò ÉùÜííçò Äïýêáò ÂáôÜôæçò, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï áðáãïñåõüôáí ç åéóáãùãÞ êáé ç ÷ñÞóç ðïëõôåëþí åíäõìÜôùí áðü Üëëåò ÷þñåò. Ôï ìÝôñï áõôü ðñïöáíþò áðÝâëåðå óôïí ðåñéïñéóìü ôçò îåíïìáíßáò ôïõ ðëçèõóìïý ôçò áõôïêñáôïñßáò ôïõ êáé óôçí ôüíùóç ôçò íôüðéáò âéïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò êáé ôçò

193

USZR 2CIG

åèíéêÞò ïéêïíïìßáò. Ìå ôçí ðñïôßìçóç ôùí åã÷þñéùí åíäõìÜôùí êáé ðñïúüíôùí èá áíÝêïðôå ôçí åêñïÞ ôïõ óõíáëëÜãìáôïò óôï åîùôåñéêü êáé èá ôüíùíå ôçí áõôïðåðïßèçóç ôùí Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ êáôïßêùí ôçò Íßêáéáò, åöüóïí èá Þôáí áõôÜñêåéò. Ôï ðáñÜèåìá óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôá åëëçíéêÜ êñÜôç, ôá ïðïßá «áöïý åäñáßùóáí ôç èÝóç ôïõò, … ðñüêïøáí óôçí ïéêïíïìßá». 3. Ç ðåñéãñáöÞ ôïõ Üñáâá ãåùãñÜöïõ ÏõìÜñé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôïí ãåíïõÜôç Ýìðïñï ÌðÝëìðáí. Ðïý öáßíåôáé áõôü; Ðïý ïöåéëüôáí ç åõçìåñßá êáé ç äýíáìç ôïõ êñÜôïõò ôçò Ôñáðåæïýíôáò; (á´ ðáñÜèåìá) Ôï á´ ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ìáñïêéíïý ãåùãñÜöïõ êáé éóôïñéêïý Áë - ÏõìÜñé, ðïõ áíôëåß ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ áðü ôï ãåíïõÜôç Ýìðïñï ÌðÝëìðáí, êáé áíáöÝñåôáé óôï êñÜôïò ôçò Ôñáðåæïýíôáò óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ãéá ôá åëëçíéêÜ êñÜôç. Óôï áðüóðáóìá ï ÏõìÜñé ìáò äßíåé ïñéóìÝíåò ðëçñïöïñßåò ÷áñáêôçñéóôéêÝò ãéá ôçí ôáõôüôçôá ôçò áõôïêñáôïñßáò ôçò Ôñáðåæïýíôáò. ÁíáöÝñåôáé óôçí åîáéñåôéêÞ ãåùãñáöéêÞ êáé åìðïñéêÞ ôçò èÝóç, óôï äéåèíÝò êýñïò ôçò, óôçí ïéêïíïìéêÞ ôçò äýíáìç êáé óôïõò ãåííáßïõò óôñáôéþôåò ôçò. Ç ðñïÝëåõóç ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÏõìÜñé áðü ôïí ãåíïõÜôç Ýìðïñï ÌðÝëìðáí, öáßíåôáé áðü ôïí èåôéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áíáöÝñåôáé óôá ÷ñéóôéáíéêÜ êñÜôç êáé áðü ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ìáò äßíåé ãéá ôïí áõôïêñÜôïñá, ôïõò õðçêüïõò êáé ôïõò óôñáôéþôåò ôçò Ôñáðåæïýíôáò êáé ãéá ôï äéåèíÝò êýñïò ôçò. Ç åõçìåñßá êáé ç äýíáìç ôçò áõôïêñáôïñßáò áðïäßäåôáé Ýììåóá óôçí åõíïúêÞ ãåùãñáöéêÞ ôçò èÝóç: åêôåéíüôáí óôéò Í. Á. áêôÝò ôïõ Åõîåßíïõ Ðüíôïõ. Ç èÝóç Þôáí ðïëý óçìáíôéêÞ êáé áðü åìðïñéêÞ Üðïøç, ãéáôß Þôáí óôáõñïäñüìé áð' üðïõ ðåñíïýóáí ïé Ýìðïñïé êáé ïé ôáîéäåõôÝò ðïõ ðÞãáéíáí ðñïò ôï Êñéâí, ôçí Ýñçìï ÊáìðôóÜê êáé Üëëåò ÷þñåò ôïõ ÂïññÜ. Ïé Ýìðïñïé áõôïß äéáêéíïýóáí ìðá÷áñéêÜ êáé Üëëá åßäç ðïëõôåëåßáò êáé Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá ðëçñþíïõí äáóìïýò ãéá ôá ðñïúüíôá áõôÜ. ¸ôóé ç áõôïêñáôïñßá ôçò Ôñáðåæïýíôáò áðÝêôçóå ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ äýíáìç. 4. ÓõãêÝíôñùóå, ðáñïõóßáóå êáé ó÷ïëßáóå ëïãïôå÷íéêÝò ðåñéãñáöÝò, ó÷Ýäéá, åéêüíåò êáé åéêáóôéêÜ Ýñãá ó÷åôéêÜ ìå ôïõò íáïýò êáé ôçí ðüëç ôïõ ÌõóôñÜ. «ÔÏ ÊÁÓÔÑÏ ÔÏÕ ÌÕÓÔÑÁ» «Ôï êÜóôñï ôïõ ÌõóôñÜ óôÜèçêå Ýíá áðü ôá äõíáôüôåñá êáóôÝëéá ôïõ ÌïñéÜ ãéá ôç óôñáôçãéêÞ ôïõ èÝóç ôï Ý÷ôéóå ìå ðïëý ìåñÜêé ï öñÜãêïò ðñßãêçðáò ÃïõëéÝëìïò Âéëëåáñäïõßíïò ôï 1249, ýóôåñá áðü ôçí êáôÜëçøç ôçò Ìïíåìâáóßáò. ¸âáëå ìÝóá ðýñãïõò ãéá ôïõò éððüôåò, óðßôéá ãéá ôïõò öýëáêåò, áðïèÞêåò, ðëáêüóôñùôåò áõëÝò, ôï óôüëéóå ìå øçëÝò ôïîïèõñßäåò êáé ôï Ýêáíå «êÜóôñïí éó÷õñüí, ìå Üíäñáò áíäñåéùìÝíïõò», ãéá íá ðñïóÝ÷åé áð' åäþ ôéò áíõðüôá÷ôåò öõëÝò ðïõ åß÷áí ðëçììõñßóåé ôïí Ôáàãåôï…» (Á. Ôáñóïýëç: ÊÜóôñá êáé Ðïëéôåßåò ôïõ ÌïñéÜ, óåë. 71 - 72)

194

USZR 2CIG

«Ç ÐÏËÇ ÔÏÕ ÌÕÓÔÑÁ" «Ï ÌõóôñÜò Þôáí äéáéñåìÝíïò óå äéÜöïñåò óõíïéêßåò, ç ìßá åðÜíù áðü ôçí Üëëç, åñåßðéá ôùí ïðïßùí óþæïíôáé êáé óÞìåñá. Ç óõíïéêßá ôçò Ìçôñüðïëçò, ôçí ïðïßá åîõðçñåôïýóå Ýíáò óôñùìÝíïò ìå ðïôáìßóéåò ðÝôñåò äñüìïò, ìå ôï êáèåäñéêü íáü ôïõ Áãßïõ Äçìçôñßïõ, ðïõ ïéêïäïìÞèçêå ôï 1302, êáé ìå ôï ìïíáóôÞñé ôçò ÐåñéâëÝðôïõ, ôïõ äåýôåñïõ ìéóïý ôïõ 14ïõ áéþíá, ç ðëïõóéüôåñç, üðùò öáßíåôáé óõíïéêßá ôçò Åõáããåëßóôñéáò, ðåñéâáëëüìåíç áñéóôåñÜ áðü ôï ëüöï ôçò ÐáíôÜíáóóáò, äåîéÜ áðü ôçí åêêëçóßá ôïõ Âñïíôï÷ßïõ êáé áðü åêåßíç ôùí Áãßùí Èåïäþñùí, ç Üíù ðüëç, ðïõ êáôáëáìâáíüôáí áðü ôï ìåãÜëï ðáëÜôé… Åäþ äÝóðïæå ç âáóéëéêÞ ìå íÜñèçêá ôçò Áãßáò Óïößáò, ôçò åêêëçóßáò ôçò áõëÞò, êôéóìÝíç áðü ôï äåóðüôç ÌáíïõÞë Êáíôáêïõæçíü ôï 1350. Ôï ðáëÜôé Þôáí ðåñéôñéãõñéóìÝíï áðü äéþñïöá óðßôéá ìå ìðáëêüíéá. Åêáôü ìÝôñá ðéï øçëÜ ïñèþíïíôáí ïé ãêñßæïé ôïß÷ïé êáé ôá ìåãÜëá ñÞãìáôá ôïõ êÜóôñïõ ôïõ Âéëëåáñäïõßíïõ…»

1025 - 1453

(A. Guillou: Ï Âõæáíôéíüò Ðïëéôéóìüò, ìåôÜöñ. Ñ. Odorico - Óì. Ôóï÷áíôáñßäïõ, ÁèÞíá 1996, óåë. 351)

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðïéá ëáôéíéêÜ êñÜôç äçìéïõñãÞèçêáí ìå ôç óõíèÞêç äéáíïìÞò ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí; Ìå ôç óõíèÞêç äéáíïìÞò ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí (Ñùìáíßá) äçìéïõñãÞèçêáí ëáôéíéêÜ êñÜôç åîáñôçìÝíá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï êáôÜ ôï óýóôçìá ôçò áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò, ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá ôçò öåïõäáñ÷ßáò. Ôá êñÜôç áõôÜ Þôáí: 1) Ç áõôïêñáôïñßá ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò, óôçí ïðïßá áõôïêñÜôïñáò óôÝöèçêå ï êüìçò Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò. 2) Ôï Âáóßëåéï ôçò Èåóóáëïíßêçò, ðïõ åîáñôéüôáí áðü ôçí áõôïêñáôïñßá ôçò Êùí/ðïëçò, êáé ðåñéëÜìâáíå èñáêéêÜ êáé ìáêåäïíéêÜ åäÜöç. Óôç Í. ÅëëÜäá õðÞñ÷áí äýï áêüìç ëáôéíéêÜ êñÜôç, ôá ïðïßá Þôáí õðïôåëÞ óôï Âáóßëåéï ôçò Èåóóáëïíßêçò: 3) ôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí êáé 4) ç çãåìïíßá ôçò Á÷áÀáò. Óôï ðñþôï êõñéÜñ÷çóáí êáôÜ ôï 14ï áé. áñ÷éêÜ ïé Êáôáëáíïß êáé áñãüôåñá ìéá öëùñåíôéíÞ ïéêïãÝíåéá ôñáðåæéôþí, åíþ áðü ôï äåýôåñï ãåííÞèçêå ôï äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ. 2. Íá áíáöÝñåôå ôá åëëçíéêÜ êñÜôç ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí ìåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò ôï 1204. ÌåôÜ ôçí ðôþóç ôçò Ðüëçò ôï 1204, äçìéïõñãÞèçêáí ôñßá åëëçíéêÜ êñÜôç: 1) ç áõôïêñáôïñßá ôçò Ôñáðåæïýíôáò, ðïõ åêôåéíüôáí óôéò Í.Á. áêôÝò ôïõ Åõîåßíïõ Ðüíôïõ, 2) ç áõôïêñáôïñßá ôçò Íßêáéáò, óôï Â.Ä. ôìÞìá ôçò Ì.Áóßáò êáé 3) ôï êñÜôïò ôçò Çðåßñïõ, ðïõ ðåñéëÜìâáíå ôçí ¹ðåéñï êáé ôçí Áéôùëïáêáñíáíßá. 4) ÌåôÜ ôï 1259, äçìéïõñãÞèçêå êáé ôï ôÝôáñôï åëëçíéêü êñÜôïò: ôï äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ. 3. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ; ÌåôÜ ôç ìÜ÷ç ôçò Ðåëáãïíßáò (1259), êáôÜ ôçí ïðïßá ïé ¸ëëçíåò íßêçóáí ôïõò ÖñÜ-

195

USZR 2CIG

ãêïõò (çãåìüíåò ôçò Á÷áÀáò), ôá êÜóôñá ÌÜíç, ÃåñÜêé, Ìïíåìâáóßá êáé ÌõóôñÜò ðáñá÷ùñÞèçêáí áðü ôïõò ÖñÜãêïõò óôï ÂõæÜíôéï êáé áðïôÝëåóáí ôïí ðõñÞíá åíüò ìéêñïý êñÜÇ êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ ôïõò ðïõ áðïññüöçóå âáèìéáßá ôéò öñáãêéêÝò êôÞóåéò êáé åîåëß÷èçêå óôï äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ. Áõôü êõâåñíéüôáí áðü Ýíá äåóðüôç, áäåëöü ôïõ âõæáíôéíïý áõôïêñÜôïñá. ÐñùôåýïõóÜ ôïõ Þôáí ï ÌõóôñÜò. Ç ðüëç, ðïõ Ý÷åé óÞìåñá åãêáôáëåéöèåß, áðïôåëåß ìå ôá ðáëÜôéá, ôá áñ÷ïíôéêÜ êáé ôéò åêêëçóßåò ôçò æùíôáíÞ ìáñôõñßá ãéá ôï ìåãáëåßï ôïõ ðïëéôéóìïý êáé ôçò ôÝ÷íçò ôïõ äåóðïôÜôïõ. 4. Ðïéåò Þôáí ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý Ëáôßíùí êáé ÅëëÞíùí êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ëáôéíïêñáôßáò; ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ëáôéíïêñáôßáò ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý Ëáôßíùí êáé ÅëëÞíùí ÷áñáêôçñßæïíôáí áðü Ýíôïíç áíôéðáëüôçôá. Ïé êáôáêôçôÝò Ýäåéîáí õðåñïøßá êáé ðåñéöñüíçóç ðñïò ôïõò «ó÷éóìáôéêïýò» ¸ëëçíåò êáé ôïõò êáôáðßåæáí. Ãé' áõôü ïé ¸ëëçíåò, ðëçí åëá÷ßóôùí åîáéñÝóåùí, óõóðåéñùìÝíïé ãýñù áð' ôá åëëçíéêÜ êñÜôç åîåãåßñïíôáí óõ÷íÜ åíáíôßïí ôïõò. Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò ìÜëéóôá åðÝëåîáí óõíåéäçôÜ ôçí ôïõñêéêÞ êõñéáñ÷ßá áðü ôç ËáôéíéêÞ, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ïé êÜôïéêïé ôçò ¢ìöéóóáò (üðùò åßäáìå óôï ðáñÜèåìá). 5. Ðþò äéáìïñöþèçêå ç íÝá éäåïëïãßá ôïõ Åëëçíéóìïý ìåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò ôï 1204 êáé ðïý óôü÷åõå; ¹äç áðü ôï 1071 (ÌÜ÷ç ôïõ ÌáôæéêÝñô), êõñßùò üìùò ìåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò áðü ôïõò óôáõñïöüñïõò ôï 1204, ïé äõíÜìåéò ôïõ Åëëçíéóìïý Üñ÷éóáí íá óõóðåéñþíïíôáé ãýñù áðü ôá åëëçíéêÜ êñÜôç, üðïõ Ýâñéóêáí êáôáöýãéï. Áðü áõôÞ ôçí åðï÷Þ ïé Âõæáíôéíïß Üñ÷éóáí íá äéáìïñöþíïõí ìéá íÝá éäåïëïãßá, âáóéóìÝíç óôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ êëçñïíïìéÜ êáé óôç ÷ñéóôéáíéêÞ ðßóôç. Ç íÝá áõôÞ éäåïëïãßá éóïäõíáìåß ìå ôï îýðíçìá åíüò åèíéêïý áéóèÞìáôïò óôïí Åëëçíéóìü, ðïõ áðïôåëåß ðëÝïí ôï ìïíáäéêü óôÞñéãìá ôïõ Âõæáíôßïõ. Ôá åëëçíéêÜ êñÜôç, áöïý åäñáßùóáí ôç èÝóç ôïõò, ïñãáíþèçêáí óôñáôéùôéêÜ êáé ðïëéôéêÜ, ðñüêïøáí óôçí ïéêïíïìßá êáé ôïí ðïëéôéóìü êáé åðéäüèçêáí óå Ýíáí áãþíá ãéá ôçí áíÜêôçóç ôçò Ðüëçò êáé ôçí áíáóýóôáóç ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. Ôï Ýñãï áõôü ôåëéêÜ ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôçò Íßêáéáò Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãï, ôï 1261.

196

USZR 2CIG

ÉÉÉ. ÁÍÁÓÕÓÔÁÓÇ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ ÊÁÉ ÕÐÏÔÁÃÇ ÓÔÏÕÓ ÏÈÙÌÁÍÏÕÓ

1. ÅîÜðëùóç ôùí Ôïýñêùí êáé ôåëåõôáßåò ðñïóðÜèåéåò 1025 - 1453 ãéá áíÜó÷åóÞ ôïõò Ðåñßëçøç á. Ç áäõíáìßá ôïõ Âõæáíôßïõ Ôï âõæáíôéíü êñÜôïò ìåôÜ ôçí áíáóýóôáóÞ ôïõ áðü ôï Ìé÷áÞë Ç´ ãíþñéóå ìéá ôåëåõôáßá áíáëáìðÞ, ðïõ äéÞñêåóå ùò ôá ìÝóá ôïõ 14ïõ áé. ¼ìùò åîáéôßáò ôùí åìöõëßùí ðïëÝìùí ïäçãÞèçêå óôç óôñáôéùôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ êáôÜññåõóç. Ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá êáé ç ãåíéêüôåñç åîáèëßùóç ðñïêÜëåóáí óõ÷íÝò åðáíáóôÜóåéò ôïõ ëáïý êáé ôçò ìåóáßáò ôÜîçò. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Áíäñüíéêïõ ´ ìåéþèçêå ç äýíáìç ôïõ óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ êé Ýôóé ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá Ýãéíå ìéá áäýíáìç áõôïêñáôïñßá ôùí Óôåíþí.

â. Ïèùìáíïß êáé ïé êáôáêôÞóåéò ôïõò Ïé Ïèùìáíïß Þôáí ìßá ôïõñêéêÞ öõëÞ, ðïõ ìåôáíÜóôåõóå êïíôÜ óôçí Ðñïýóá. Ïñãáíþèçêå áðü ôïí óïõëôÜíï ÏèìÜí Þ ÏóìÜí. Ï óôñáôüò ôïõò áðïôåëïýìåíïò êõñßùò áðü ãáæÞäåò Ýêáíå ôéò ðñþôåò êáôáêôÞóåéò óôç Ì. Áóßá. Áñãüôåñá ìå ôï ðáéäïìÜæùìá ï óôñáôüò ôïõò åíéó÷ýèçêå ìå ôï åðßëåêôï óþìá ôùí ãåíéôóÜñùí. Óôá ìÝóá ôïõ 14ïõ áé. ïé Ïèùìáíïß ðÝñáóáí óôçí Åõñþðç, åöüóïí ïé äéáéñåìÝíïé âáëêáíéêïß ëáïß äå ìðüñåóáí íá áíôéóôáèïýí.

ã. ÐñïóðÜèåéåò áíÜó÷åóçò ôùí Ïèùìáíþí Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 15ïõ áé. ïé Ïèùìáíïß íéêÞèçêáí áðü ôïõò Ìïããüëïõò óôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò (1402). Ç Þôôá áõôÞ ðñïêÜëåóå âáèéÜ êñßóç óôï ïèùìáíéêü êñÜôïò. ÊáôÜ ôïí ôåëåõôáßï áéþíá ðñéí ôçí Üëùóç ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò ôáîßäåøáí óôç Äýóç æçôþíôáò âïÞèåéá ãéá ôçí Üìõíá ôçò áõôïêñáôïñßáò. Ùóôüóï ïé ðñïóðÜèåéÝò ôïõò áðÝâçóáí Üêáñðåò, ìïëïíüôé Ýêáíáí ôç ìåãáëýôåñç õðï÷þñçóç, íá õðïôÜîïõí äçëáäÞ ôçí Ïñèüäïîç Åêêëçóßá óôç ÑùìáúêÞ, ìå ôç Óýíïäï ôçò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò 1438 / 9. Ôï ÂõæÜíôéï Ýìåéíå áðñïóôÜôåõôï áðü ôïõò Ïèùìáíïýò.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ç áäõíáìßá ôïõ Âõæáíôßïõ  ÌÉ×ÁÇË Ç´:

 áíáóýóôáóç âõæáíôéíïý êñÜôïõò  äéðëùìáôéêÝò åíÝñãåéåò  ôåëåõôáßá áíáëáìðÞ Âõæáíôßïõ Ýùò ìÝóá 14ïõ áé.  ÂÕÆÁÍÔÉÏ  åìöýëéïé ðüëåìïé  óôñáôéùôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ êáôÜññåõóç 1) ç õðïôßìçóç ôïõ íïìßóìáôïò ðñïêÜëåóáí åðáíáóôÜóåéò ôïõ ëáïý 2) ç âáñéÜ öïñïëïãßá êáé ôçò ìåóáßáò ôÜîçò êáôÜ ôùí åõãå3) ç ãåíéêüôåñç åîáèëßùóç íþí (Èåóóáëïíßêç êáé Áíäñéáíïýðïëç)

`

197

USZR 2CIG

 ÁÍÄÑÏÍÉÊÏÓ Â´ (1282 - 1328)  ìåßùóå ôç äýíáìç ôïõ óôñáôïý & ôïõ óôüëïõ Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

• ÊõñéÜñ÷çóáí ïé îÝíïé ìéóèïöüñïé • ÂõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá  áõôïêñáôïñßá ôùí Óôåíþí

â. Ïèùìáíïß êáé ïé êáôáêôÞóåéò ôïõò  ÏÉ ÏÈÙÌÁÍÏÉ:  ôïõñêéêÞ öõëÞ, áóéÜôåò íïìÜäåò  ìåôáíÜóôåõóáí êïíôÜ óôçí Ðñïýóá  ïñãáíþèçêáí áðü ôï óïõëôÜíï ÏèìÜí Þ ÏóìÜí  åêìåôáëëåýôçêáí ôçí êáôÜñãçóç ôùí áêñéôþí ìåôÜ ôï 1261  áîéïðïßçóáí ôï èåóìü ôùí ãáæÞäùí  áðÝêëåéóáí êáé êáôÝêôçóáí üëç ôç Ì. Áóßá  óôñáôïëüãçóáí ÷ñéóôéáíüðïõëá (ðáéäïìÜæùìá)  óõãêñüôçóáí åðßëåêôï ôÜãìá ãåíéôóÜñùí («íÝïò óôñáôüò»)  ðÝñáóáí óôçí Åõñþðç (ìÝóá 14ïõ áé.)  êáôÝêôçóáí ôçí Êáëëßðïëç (1354)  õðÝôáîáí ôïõò âáëêáíéêïýò ëáïýò  íßêçóáí ôïõò ÓÝñâïõò (ìÜ÷ç Êïóóõöïðåäßïõ, 1389)

ã. ÐñïóðÜèåéåò áíÜó÷åóçò ôùí Ïèùìáíþí • Áñ÷Ýò 15ïõ áé.: ïé ÌÏÃÃÏËÏÉ  åéóÝâáëáí óôç Ì.Áóßá  íßêçóáí ôï óïõëôÜíï ÂÁÃÉÁÆÉÔ (ìÜ÷ç ¢ãêõñáò 1402) • Ç Þôôá:  ðñïêÜëåóå êñßóç óôï ïèùìáíéêü êñÜôïò  Ýäùóå ðáñÜôáóç æùÞò óôï ÂõæÜíôéï • Ïé áõôïêñÜôïñåò:

ÉÙÁÍÍÇÓ Å´ ÌÁÍÏÕÇË Â´ ÉÙÁÍÍÇÓ Ç´

`

ôáîßäåøáí ãéá áíáæÞôçóç âïÞèåéáò óôç Äýóç

• 1274: óýíïäïò ËÕÙÍ  õðïôáãÞ Ïñèüäïîçò óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá • 1438 /9: óýíïäïò ÖÅÑÑÁÑÁÓ - ÖËÙÑÅÍÔÉÁÓ  ÉÙÁÍÍÇÓ Ç´: áíáíÝùóå ôçí «Ýíùóç" • Ç õðï÷þñçóç áõôÞ:

198

 äåí Ýãéíå äåêôÞ áð' ôï ëáü  áðïäåß÷èçêå ìÜôáéç, äéüôé: ôï ÂõæÜíôéï Ýìåéíå áðñïóôÜôåõôï áð' ôïõò Ïèùìáíïýò

USZR 2CIG

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

ãáæÞäåò (óåë. 65) Öáíáôéêïß ðïëåìéóôÝò ôçò ðßóôçò. Áðïôåëïýóáí áñ÷éêÜ ôç âÜóç êáé ôç äýíáìç ôïõ ïèùìáíéêïý óôñáôïý. ãåíßôóáñïé (óåë. 65) (< ãåíéôóåñß = íÝïò óôñáôüò). Óôñáôéùôéêü óþìá ôïõ ïèùìáíéêïý óôñáôïý áðïôåëïýìåíï áðü ÷ñéóôéáíéêïýò ðëçèõóìïýò âßáéá óôñáôïëïãçìÝíïõò ìå ôï ðáéäïìÜæùìá. Óýíïäïò Ëõþí (óåë. 66) ÕðïãñÜöôçêå ôï 1274. Ï Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò áíáãêÜóôçêå íá äå÷ôåß ôçí õðïôáãÞ ôçò Ïñèüäïîçò Åêêëçóßáò óôç äõôéêÞ. Ç áíôßäñáóç ôïõ êëÞñïõ êáé ôïõ ëáïý óôï ÂõæÜíôéï õðÞñîå Ýíôïíç êáé êáôÝóôçóå áíÝöéêôç ôçí õðïôáãÞ. Óýíïäïò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò (óåë. 66) 1438/9. Ï ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé âïÞèåéá áðü ôç Äýóç, áíáíÝùóå ôçí «Ýíùóç», äçëáäÞ ôçí õðïôáãÞ ôçò Ïñèüäïîçò óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá. Ï âõæáíôéíüò ëáüò üìùò äå äÝ÷èçêå ôéò óõìöùíßåò áõôÝò. Ç óýíïäïò áõôÞ Üñ÷éóå óôçí ðüëç ÖåññÜñá ôï 1438 êáé óõíå÷ßóôçêå óôç Öëùñåíôßá ôï 1439. [Ç õðüèåóç áõôÞ Ýâëáøå ðïëý ôïí Åëëçíéóìü, ãéáôß äé÷Üóôçêå óå äýï áíôéìá÷üìåíåò ðáñáôÜîåéò, ôïõò åíùôéêïýò êáé ôïõò áíèåíùôéêïýò. Ôá êÝñäç ðïõ áðïêüìéóå ï ÉùÜííçò áð' áõôÞ ôç óýíïäï Þôáí áóÞìáíôá: 300 Üíäñåò, 2 ãáëÝñåò êáé ðïëëÝò õðïó÷Ýóåéò.]

1025 - 1453

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Áíäñüíéêïò ´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 65) (1258 - 1332). Bõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1282 - 1328). Ãéïò ôïõ Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïõ. ÂáèéÜ èñçóêåõüìåíïò. ÁðïêÞñõîå ôçí «Ýíùóç» ôùí Åêêëçóéþí, ðïõ åß÷å áðïäå÷ôåß ï ðáôÝñáò ôïõ. Óôéò ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôïõò Äõôéêïýò áêïëïýèçóå áìõíôéêÞ ðïëéôéêÞ. ¸äåéîå åíäéáöÝñïí ãéá ôá ÃñÜììáôá êáé ôéò ÅðéóôÞìåò. Ìåßùóå ôç äýíáìç ôïõ óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ êé Ýôóé êõñéÜñ÷çóáí ïé îÝíïé ìéóèïöüñïé. ÉùÜííçò Å´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 66) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1341 - 1391). ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò 50÷ñïíçò âáóéëåßáò ôïõ óõíÝâçóáí ðïëëÜ ãåãïíüôá. Êáô' áñ÷Þí Þñèå óå ñÞîç ìå ôïí åðßôñïðü ôïõ ÉùÜííç Êáíôáêïõæçíü êáé áñãüôåñá ìå ôï ãéï ôïõ êáé ôïí åããïíü ôïõ ïé ïðïßïé äéåêäßêçóáí ôï èñüíï ôïõ. Åðß ôçò åðï÷Þò ôïõ ï Ïñ÷Üí êáôÝëáâå ôçí Êáëëßðïëç, ôï Äéäõìüôåé÷ï êáé åäñáéþèçêå óôç ÈñÜêç. Åðßóçò ï çãåìüíáò ôùí ÓÝñâùí ÓôÝöáíïò ÄïõóÜí êáôÝëáâå ôçí ¹ðåéñï, ôç Èåóóáëßá, ôç Ìáêåäïíßá, êáé ôç ÈñÜêç. Ôï 1359 áíÝâçêå óôï èñüíï ï óïõëôÜíïò ÌïõñÜô Á´, ï ïðïßïò êáôÝëáâå ôçí Áäñéáíïýðïëç (ôçí Ýêáíå ðñùôåýïõóÜ ôïõ), ôç Öéëéððïýðïëç êáé ôéò ÓÝññåò. Ï ÉùÜííçò ôüôå áíáãêÜóôçêå íá ôáîéäÝøåé óôç Äýóç ãéá íá æçôÞóåé âïÞèåéá áðü ôïí ðÜðá êáé ôïõò Âåíåôïýò, áëëÜ ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ áðÝâç Üêáñðç. ÅðéóôñÝöïíôáò, ÷ñåéÜóôçêå íá áíôéìåôùðßóåé ôï ÌïõñÜô, ðïõ ôïí áíÜãêáóå (ï ÌïõñÜô) íá êáôáâÜëåé åôÞóéï öüñï. Ï ÌïõñÜô óôç óõíÝ÷åéá ïëïêëÞñùóå ôçí õðïôáãÞ üëçò ôçò ÂáëêáíéêÞò. Ôï 1389

199

USZR 2CIG

äéáäÝ÷èçêå ôï ÌïõñÜô ï Âáãéáæßô, ï ïðïßïò ôï 1391 ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç. Ôç ÷ñïíéÜ åêåßíç ðÝèáíå ï ÉùÜííçò. Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ ÌáíïõÞë ´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 66) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1391 - 1425) êáé óõããñáöÝáò. ÐïëõäéÜóôáôç ðñïóùðéêüôçôá: ðïëéôéêüò, óôñáôéùôéêüò, êõâåñíÞôçò, ëüãéïò êáé Èåïëüãïò. ¼ôáí ðÝèáíå ï ðáôÝñáò ôïõ, âñéóêüôáí óôçí Ðñïýóá, üìçñïò ôïõ óïõëôÜíïõ. ÔåëéêÜ äñáðÝôåõóå, ðÞãå óôçí Êùí/ðïëç êáé êáôÝëáâå ôçí åîïõóßá. ÅðåéäÞ üìùò áñíÞèçêå íá éêáíïðïéÞóåé ôéò áîéþóåéò ôïõ Âáãéáæßô ãéá áíÝãåñóç ôæáìéïý óôçí Êùí/ðïëç, áõôüò ïñãßóôçêå êáé áðÝêëåéóå ôçí Ðüëç ãéá 7 ÷ñüíéá. Ï ÌáíïõÞë ôüôå êáôÝöõãå óôç Äýóç ãéá íá æçôÞóåé âïÞèåéá, êáé óôï èñüíï áíÝâçêå ðáñÜíïìá ï áíåøéüò ôïõ ÉùÜííçò Æ´, ï ïðïßïò éêáíïðïßçóå ôéò áîéþóåéò ôïõ Âáãéáæßô. Ôï 1403 ï ÌáíïõÞë åðÝóôñåøå áðü ôç Äýóç, åîüñéóå ôï óöåôåñéóôÞ áíåøéü ôïõ êáé áíÝêôçóå ôç Èåóóáëïíßêç, ôç Èåóóáëßá êáé ïñéóìÝíåò ðüëåéò ôçò Ì. Áóßáò. Ôï 1422 ï ÌïõñÜô ´ ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç áëëÜ ïé Âõæáíôéíïß áíôéóôÜèçêáí çñùéêÜ. ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 66) Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1425 - 1448). Óôá ÷ñüíéá ôïõ (1430) êõñéåýèçêå ç Èåóóáëïíßêç áðü ôï ÌïõñÜô ´. Ôï 1438/9 ï ÉùÜííçò åðéêåöáëÞò ìåãÜëçò áðïóôïëÞò óôçí ïðïßá ìåôåß÷áí ï ðáôñéÜñ÷çò êáé ðïëëïß ëüãéïé, ðÞãå óôçí Éôáëßá ãéá íá æçôÞóåé âïÞèåéá, ðñïóöÝñïíôáò ùò áíôÜëëáãìá ôçí õðïôáãÞ ôçò Ïñèüäïîçò Åêêëçóßáò óôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ (Óýíïäïò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò). Ç óýíïäïò áõôÞ åß÷å ðïëý äõóÜñåóôåò óõíÝðåéåò ãéá ôï âõæáíôéíü ëáü, ï ïðïßïò äå äÝ÷ôçêå ôéò óõìöùíßåò áõôÝò. ¢ëëùóôå ç õðï÷þñçóç áõôÞ áðïäåß÷èçêå ìÜôáéç, êáé ôï ÂõæÜíôéï Ýìåéíå áðñïóôÜôåõôï óôá êáôáêôçôéêÜ ó÷Ýäéá ôùí Ïèùìáíþí. Êáëëßðïëç (óåë. 66) ÐáñáëéáêÞ ðüëç ôçò ÈñÜêçò, óôá óôåíÜ ôïõ Åëëçóðüíôïõ. Ðñïýóá (óåë. 66) ÌåãÜëç ðüëç ôçò âïñåéïáíáôïëéêÞò Ì. Áóßáò, êïíôÜ óôá óôåíÜ ôïõ Åëëçóðüíôïõ.

XÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1354

ÊáôÜêôçóç Êáëëßðïëçò áðü Ïèùìáíïýò

1389

ÌÜ÷ç Êïóóõöïðåäßïõ - Þôôá ÓÝñâùí, áíáãíþñéóç ïèùìáíéêÞò åðéêõñéáñ÷ßáò

1400

ÌÜ÷ç ¢ãêõñáò - Þôôá Âáãéáæßô áðü Ìïããüëïõò

1274

Óýíïäïò Ëõþí > Ýíùóç 2 Åêêëçóéþí (Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò)

1438 / 9

200

ÃÅÃÏÍÏÓ

Óýíïäïò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò > áíáíÝùóç «Ýíùóçò» (:õðïôáãÞ ôçò Ïñèüäïîçò óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá) (ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò)

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ãéá ðïéïõò êõñßùò ëüãïõò ïé ðüëåéò ôçò Ì. Áóßáò ðáñáäüèçêáí óôïõò Ôïýñêïõò óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ×ñïíéêü ôïõ Ôïýñêïõ éóôïñéêïý Áóßê ÐáóÜæáíôå: «Éóôïñßá êáé èñýëïé ôùí ðáëáéþí óïõëôÜíùí» êáé áíáöÝñåôáé óôïõò ëüãïõò ðáñÜäïóçò ôçò Ðñïýóáò (1326), óõìðëçñþíïíôáò ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôéò êáôáêôÞóåéò ôùí Ïèùìáíþí óôç Ì. Áóßá. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ìáñôõñßá åíüò âõæáíôéíïý áîéùìáôïý÷ïõ, ïíüìáôé Óáñüò, ï ïðïßïò áðáíôÜ óôï óïõëôÜíï Ïñ÷Üí, ãéá ðïéïõò ëüãïõò ðáñÝäùóáí ôçí ðüëç. Óýìöùíá ìå ôï ðáñÜèåìá ïé ëüãïé Þôáí ïé åîÞò: 1) ç óõíå÷Þò åðÝêôáóç ôùí Ïèùìáíþí êáé ç ôáõôü÷ñïíç áðïäõíÜìùóç ôïõ Âõæáíôßïõ. 2) Ôá ÷ùñéÜ ãýñù áðü ôçí Ðñïýóá ðïõ åß÷áí õðïôá÷èåß óôïõò Ôïýñêïõò, ü÷é ìüíï äåí õðÝöåñáí áðü ôçí êáôï÷Þ, áëëÜ åß÷áí âñåé ôçí çóõ÷ßá ôïõò. 3) Ïé êáôáêôÞóåéò ôùí ãýñù ÷ùñéþí åß÷áí óáí áðïôÝëåóìá ôç âáèìéáßá áðïìüíùóç ôùí ï÷õñùìÝíùí ðüëåùí êáé ôçò Ðñïýóáò. 4) Ç áðïìüíùóç êáé ï áðïêëåéóìüò ôïõò Ýöåñáí ôçí ðáñáêìÞ ôïõ åìðïñßïõ, ðñÜãìá ðïõ ïäÞãçóå ôïõò êáôïßêïõò óå öôþ÷åéá êáé áðåëðéóßá. 5) Ïé êÜôïéêïé ôçò Ðñïýóáò åðçñåÜóôçêáí áðü ôïí Üñ÷ïíôá ôçò ðüëçò Êßôå, ðïõ ôïõò Ýðåéóå íá ðáñáäïèïýí. 6) Óõíåéäçôïðïßçóáí üôé ï âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò åß÷å åîáóèåíÞóåé êáé äåí ìðïñïýóå ðëÝïí íá ôïõò ðñïóôáôÝøåé, 7) ÁðïäÝ÷ôçêáí ôï ãåãïíüò üôé óôïí êüóìï õðÜñ÷ïõí óõíå÷þò áëëáãÝò êé Ýôóé õðÝêõøáí. Åßíáé öáíåñü üôé ç ìáñôõñßá áõôÞ åêèÝôåé ôá ãåãïíüôá áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí êáôáêôçôþí. Ùóôüóï, ìå âÜóç ôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýóáí ôüôå óôéò ðüëåéò ôçò Ì. Áóßáò, êáé êõñßùò ìå ôçí êáôÜñãçóç ôùí áêñéôþí, áíôéëáìâáíüìáóôå üôé áñêåôÜ áð' áõôÜ ôá ãåãïíüôá ðñÝðåé íá Þôáí ðïëý êïíôÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

1025 - 1453

2. ÓõíäõÜæïíôáò ôá óôïé÷åßá ôïõ ÷Üñôç êáé ôïõ ðñþôïõ ðáñáèÝìáôïò, íá ÷ñïíïëïãÞóåéò ôï èåóìü ôïõ ðáéäïìáæþìáôïò. Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ×ñïíéêü ôïõ Ôïýñêïõ éóôïñéêïý Áóßê ÐáóÜæáíôå: «Éóôïñßá êáé èñýëïé ôùí ðáëáéþí óïõëôÜíùí» êáé áíáöÝñåôáé óôï èåóìü ôïõ ðáéäïìáæþìáôïò, óõìðëçñþíïíôáò ìå ôá óôïé÷åßá ôïõ ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç. Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ôïõ ðáñáèÝìáôïò êáé ôïõ ÷Üñôç (óåë. 66), óõìðåñáßíïõìå üôé ï èåóìüò áõôüò êáèéåñþèçêå óôá ÷ñüíéá ôïõ Ïñ÷Üí (1326 - 1362) êáé óôéò áñ÷Ýò ôçò äéáêõâÝñíçóçò ôïõ ÌïõñÜô (1362 - 1389), äçëáäÞ ãýñù óôï 1370. Åßíáé ç åðï÷Þ ðïõ ïé Ïèùìáíïß êáôÝëáâáí ôéò ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò ÈñÜêçò: Äéäõìüôåé÷ï (1360), Áäñéáíïýðïëç êáé Öéëéððïýðïëç (1368 / 9) êáé Ýêáíáí ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõò ôçí Áäñéáíïýðïëç. 3. Óôï ðáñáôéèÝìåíï ëáúêü ôñáãïýäé ï ÊùíóôáíôÞò áíôéðñïóùðåýåé ôïõò âõæáíôéíïýò áõôïêñÜôïñåò. Ðïéá ç óôÜóç ôïõ ðïéçôÞ áðÝíáíôß ôïõò; Áðü ôï ëáúêü áõôü ôñáãïýäé äéáêñßíåôáé ç åéñùíéêÞ êáé óáôéñéêÞ óôÜóç ôïõ ðïéçôÞ áðÝíáíôé óôïõò âõæáíôéíïýò áõôïêñÜôïñåò (Ðáëáéïëüãïõò), ïé ïðïßïé âñÝèçêáí óôçí áíÜãêç íá æçôÞóïõí ðïëëÝò öïñÝò âïÞèåéá áðü ôç Äýóç ìðñïóôÜ óôïí ïèùìáíéêü êßíäõíï. Ï ðïéçôÞò åðéëÝãåé óêüðéìá ôï ñÞìá «åäéêïíßæåíôïí» (< äéáêïíßæïìáé = ðåñéöÝñïìáé óá æçôéÜíïò) ãéá íá êáõôçñéÜóåé ôçí õðï÷ùñçôéêüôçôá óôéò ðñïóðÜèåéåò ôùí áõôïêñáôüñùí ãéá åîáóöÜëéóç âïÞèåéáò áðü ôïõò äõôéêïýò, êáé íá áéóèçôïðïéÞóåé ôïí åìðáéãìü ôùí Äõôéêþí. Èåùñåß üôé ïé åíÝñãåéåò áõôÝò Þôáí ôáðåéíùôéêÝò êáé åîåõôåëéóôéêÝò ãéá ôïõò âõæáíôéíïýò áõôïêñÜôïñåò, äéüôé ïé Äõôéêïß áäéáöïñïýóáí ãéá ôç äåéíÞ èÝóç êáé ôçí áíÜãêç ôùí Âõæáíôéíþí.

201

USZR 2CIG

Ôï ôñáãïýäé óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí áäéáöïñßá ôùí äõôéêþí óôéò ðáñáêëÞóåéò ôùí âõæáíôéíþí áõôïêñáôüñùí ãéá âïÞèåéá êáé ôç ìáôáéüôçôá ôçò Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ õðï÷þñçóçò êáé ôçò õðïãñáöÞò ôçò «Ýíùóçò» óôç óýíïäï ôçò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò. 4. ÐáñÜãïíôåò ôçò ïèùìáíéêÞò åðÝêôáóçò (åñãáóßá) Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðÝôñåøáí ôçí ïèùìáíéêÞ åðÝêôáóç Þôáí ïé åîÞò: 1) Ïé Ïèùìáíïß Þôáí ëáüò ðïëåìéêüò êáé êýñéá áðáó÷üëçóÞ ôïõò Þôáí ï ðüëåìïò. 2) Ìå ôçí áîéïðïßçóç ôïõ èåóìïý ôùí ãáæÞäùí êáé ôç óõãêñüôçóç ôïõ åðßëåêôïõ ôÜãìáôïò ôùí ãåíéôóÜñùí åîáóöÜëéóáí Ýíá óôñáôü ðïõ ðïëåìïýóå ìå èñçóêåõôéêü öáíáôéóìü. 3) Ïé éêáíüôçôåò ôùí óïõëôÜíùí ôïõò. 4) Ç ìåßùóç ôçò äýíáìçò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáé óôüëïõ êáé ç êõñéáñ÷ßá ôùí îÝíùí ìéóèïöüñùí. 5) Ç êáôÜñãçóç ôùí áêñéôþí óôç Ì.Áóßá. 6) Ç ñáãäáßá åîáóèÝíéóç ôïõ Âõæáíôßïõ. 7) Ïé åóùôåñéêÝò ÷ñéóôéáíéêÝò äéáìÜ÷åò. 8) Ïé åìöýëéïé ðüëåìïé ìåôáîý ôùí âõæáíôéíþí áõôïêñáôüñùí ãéá ôï èñüíï. 9) Ç ïéêïíïìéêÞ êáôÜññåõóç ôïõ Âõæáíôßïõ. 10) Ç áäõíáìßá ôùí âáëêáíéêþí ëáþí íá åíùèïýí êáé íá áíôéìåôùðßóïõí áðü êïéíïý ôïõò Ïèùìáíïýò. 11) Ç Ýëëåéøç éêáíþí çãåôþí óôá ÂáëêÜíéá. 12) Ç áäõíáìßá ôçò Äýóçò íá áíôéëçöèåß Ýãêáéñá ôïí êßíäõíï ôçò ïèùìáíéêÞò åðÝêôáóçò êáé ç áðáèÞò óôÜóç ôçò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ãéá ðïéïõò ëüãïõò ìåôáôñÜðçêå ç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óå áõôïêñáôïñßá ôùí Óôåíþí; Ôï Âõæáíôéíü êñÜôïò ðïõ áíáóõóôÞèçêå áðü ôï Ìé÷áÞë Ç´, ãíþñéóå ìéá ôåëåõôáßá áíáëáìðÞ, ðïõ äéÞñêåóå ùò ôá ìÝóá ôïõ 14ïõ áé. ¼ìùò óôç óõíÝ÷åéá åðÞëèå ïéêïíïìéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ êáôÜññåõóç åîáéôßáò: 1) ôùí åìöõëßùí ðïëÝìùí, 2) ôùí ïéêïíïìéêþí ðñïâëçìÜôùí, 3) ôçò âáñéÜò öïñïëïãßáò, 4) ôçò ãåíéêüôåñçò åîáèëßùóçò ðïõ ðñïêÜëåóå åðáíáóôÜóåéò ôïõ ëáïý êáé ôçò ìåóáßáò ôÜîçò åíáíôßïí ôùí åõãåíþí, 5) ôçò êáôÜñãçóçò ôùí áêñéôþí (ìåôÜ ôï 1261), 6) ôçò áðïäõíÜìùóçò ôïõ âõæáíôéíïý óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ êáé ôçò êõñéáñ÷ßáò ôùí îÝíùí ìéóèïöüñùí. ¼ëá áõôÜ óõíÝâáëáí þóôå íá ìåôáôñáðåß ç Üëëïôå êñáôáéÜ âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá óå áõôïêñáôïñßá ôùí Óôåíþí.

202

2. Ðïéåò ðñïóðÜèåéåò áíÜó÷åóçò ôùí Ïèùìáíþí Ýãéíáí êáé ìå ðïéá áðïôåëÝóìáôá; Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 15ïõ áé. ïé Ìïããüëïé åéóÝâáëáí óôç Ì.Áóßá êáé êáôáíßêçóáí ôï óïõëôÜíï Âáãéáæßô óôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò (1402). Ç Þôôá ðñïêÜëåóå âáèéÜ êñßóç óôï Ïèùìáíéêü ÊñÜôïò êáé Ýäùóå ìéá ðáñÜôáóç æùÞò 50 ÷ñüíùí óôï ÂõæÜíôéï. ÊáôÜ ôïí ôåëåõôáßï áéþíá ðñéí ôçí Üëùóç, ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò ÉùÜííçò Å´ (1369 - 71), ÌáíïõÞë ´ (1399 1402) êáé ÉùÜííçò Ç´ ôáîßäåøáí óôç Äýóç ãéá âïÞèåéá. Ï ôåëåõôáßïò áíáíÝùóå óôç óýíïäï ôçò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò ôçí «Ýíùóç», äçëáäÞ ôçí õðïôáãÞ ôçò Ïñèüäïîçò óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá (1438 / 9), ðïõ åß÷å ðñþôïò áðïäå÷ôåß óôç óýíïäï ôçò Ëõþí (1274) ï Ìé÷áÞë Ç´. Ç õðï÷þñçóç áõôÞ äåí Ýãéíå äåêôÞ áðü ôï ëáü, êáé áðïäåß÷èçêå ìÜôáéç, åöüóïí ôï ÂõæÜíôéï Ýìåéíå áðñïóôÜôåõôï áðü ôïõò Ïèùìáíïýò.

USZR 2CIG

2. Ç ¢ëùóç ôçò Ðüëçò Ðåñßëçøç

1025 - 1453

á. Ðïëéïñêßá êáé Üëùóç ôçò Ðüëçò ÌåôÜ ôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò (1402) ç ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá ðåñéÞëèå óå êñßóç. ¼ôáí áíÝâçêå óôï óïõëôáíéêü èñüíï ï ÌïõñÜô ´, ôçí áíáäéïñãÜíùóå êáé Üñ÷éóå ôéò åðéèÝóåéò. ÊáôÝëáâå ôá ÃéÜííåíá êáé ôç Èåóóáëïíßêç (1430) êáé íßêçóå ôï óôáõñïöïñéêü óôñáôü óôç ÂÜñíá (1444). Ôï 1451 ôïí äéáäÝ÷èçêå ï ÌùÜìåè ´ ï ÐïñèçôÞò, ï ïðïßïò ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç ãéá 54 çìÝñåò êáé áíÝêïøå ôïí áíåöïäéáóìü ôçò ìå ôçí áíÝãåñóç ôïõ öñïõñßïõ ôçò Ñïýìåëçò. Ï Êùí/íïò ÉÁ´ äéÝèåôå åëÜ÷éóôåò äõíÜìåéò, åíþ ïé Ôïýñêïé õðåñßó÷õáí êáé óå óôñáôéþôåò êáé óå ïðëéóìü. Ç ôåëéêÞ Ýöïäïò êáé ç Üëùóç ôçò Ðüëçò Ýãéíáí óôéò 29 Ìáúïõ. Ï áõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ Ýðåóå óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, åíþ ï ÌùÜìåè ´ Ýãéíå êýñéïò ôçò Ðüëçò êáé ôçí áíáêÞñõîå ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõ.

â. Ïé óõíÝðåéåò Ç Üëùóç ôçò Ðüëçò åß÷å áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò óôçí øõ÷ïëïãßá ôùí ÅëëÞíùí, êáèþò ôñáõìáôßóôçêå ç ðåñçöÜíåéá ôïõò, áëëÜ óýíôïìá Üñ÷éóáí íá åëðßæïõí óôçí áíáóýóôáóç ôïõ ÃÝíïõò. Ôï ðíåýìá ôïõ Âõæáíôßïõ ìåôáöÝñèçêå óôç Äýóç áðü ôïõò ëïãßïõò. ÓõíÜìá ïé Ôïýñêïé Ýêëåéóáí ôïõò åìðïñéêïýò äñüìïõò ôçò ÁíáôïëÞò, ãåãïíüò ðïõ Ýììåóá þèçóå ôïõò Åõñùðáßïõò óôéò ìåãÜëåò ãåùãñáöéêÝò áíáêáëýøåéò.

ã. Ç âõæáíôéíÞ ðíåõìáôéêÞ êëçñïíïìéÜ Ç ðíåõìáôéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõ Âõæáíôßïõ äåí Ýóâçóå ìå ôçí ¢ëùóç ôçò Ðüëçò. Ç âõæáíôéíÞ éäåïëïãßá Üóêçóå ìåãÜëç åðßäñáóç óôçí éäåïëïãßá ôùí âáëêáíéêþí ëáþí êáé éäßùò ôçò Ñùóßáò. ÅðçñÝáóå áêüìç êáé ôïõò Ïèùìáíïýò óôçí êñáôéêÞ ïñãÜíùóç êáé óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ï âõæáíôéíüò ðïëéôéóìüò Üóêçóå ìåãÜëç åðßäñáóç óôïí ðïëéôéóìü ôçò äõôéêÞò Åõñþðçò, üðïõ ìåôáöÝñèçêå ìÝóù ôùí ëïãßùí. Ç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç åðçñÝáóå ôç Äýóç êáé ôçí ÁíáôïëÞ. Ôï ÂõæÜíôéï äéáöýëáîå, êáëëéÝñãçóå êáé ìåôÝäùóå óôçí Åõñþðç ôçí êëáóéêÞ êëçñïíïìéÜ, óôçí ïðïßá áíÞêå êáé ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç. ÓõíïëéêÜ ç óõíåéóöïñÜ ôïõ Âõæáíôßïõ óôïí åõñùðáúêü êáé óôïí ðáãêüóìéï ðïëéôéóìü Þôáí ðïëý óçìáíôéêÞ.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. Ðïëéïñêßá êáé Üëùóç ôçò Ðüëçò • 1402: ÌÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò  áíáñ÷ßá óôçí ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá  ÌÏÕÑÁÔ Â´ (1421 - 1451)  åðáíÝöåñå ôçí ôÜîç óôçí ïèùì. Áõôïêñáôïñßá  êáôÝëáâå ôá ÃéÜííåíá êáé ôç Èåóóáëïíßêç (1430)  íßêçóå ôï óôáõñïöïñéêü óôñáôü óôç ÂÜñíá (1444)  ðñïåôïßìáóå ôçí ðïëéïñêßá ôçò Ðüëçò

203

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

 ÌÙÁÌÅÈ Â´ (ÐïñèçôÞò): (1451 - 1481) Ý÷ôéóå ôï öñïýñéï Ñïýìåëç (óôçí åõñùðáúêÞ áêôÞ Âïóðüñïõ) Óêïðüò: íá åìðïäßóåé ôïí åðéóéôéóìü ôçò Ðüëçò áðü Åýîåéíï Ðüíôï  ÊÙÍ/ÍÏÓ ÉÁ´ (Ðáëáéïëüãïò): (1449 - 1453)  ïñãÜíùóå ôçí áíôßóôáóç ôïõ âõæáíôéíïý ëáïý  æÞôçóå âïÞèåéá áðü ôç Äýóç & Üëëá ÷ñéóôéáíéêÜ êñÜôç • ÂÕÆÁÍÔÉÍÏÉ:

 åëÜ÷éóôåò äõíÜìåéò  áâïÞèçôïé áðü ôá ÷ñéóôéáíéêÜ êñÜôç  áãùíßóôçêáí çñùéêÜ ó' Ýíáí Üíéóï áãþíá

• ÏÈÙÌÁÍÏÉ:  õðåñï÷Þ óå óôñáôéþôåò êáé ïðëéóìü (:êáíüíéá  íÝï üðëï)  óôñáôéùôéêÞ õðåñäýíáìç ôçò åðï÷Þò • Ðïëéïñêßá Êùí/ðïëçò: 54 çìÝñåò (6 Áðñéëßïõ - 29 Ìáúïõ 1453) - ÔåëéêÞ Ýöïäïò: 29 Ìáúïõ - Óöïäñüò âïìâáñäéóìüò  ñÞãìáôá óôá ôåß÷ç ôçò Ðüëçò - Åßóïäïò ãåíéôóÜñùí óôçí Ðüëç - ÈÜíáôïò ôïõ áõôïêñÜôïñá - ÐáñÜäïóç ôçò Ðüëçò - ÓöáãÝò, ëåçëáóßåò åðß 3 çìÝñåò  ÌÙÁÌÅÈ Â´:  åßóïäïò óôçí Ðüëç  ðñïóåõ÷Þ óôçí Áãßá Óïößá  áíáêÞñõîç Êùí/ðïëçò ùò ðñùôåýïõóáò ôïõ êñÜôïõò ôïõ.

â. Ïé óõíÝðåéåò • ¢ëùóç: 1. ÓõíÝðåéåò óôçí øõ÷ïëïãßá ôùí ÅëëÞíùí:  ôñáõìÜôéóå ôçí ðåñçöÜíåéá ôïõò  èñÞíïò óå üëïõò ôïõò ôüíïõò  äéáìüñöùóç åëðßäáò ãéá áíáóýóôáóç ôïõ ÃÝíïõò 2. Ôï ðíåýìá ôïõ Âõæáíôßïõ ìåôáöÝñèçêå óôç Äýóç áðü ôïõò ëïãßïõò 3. Ïé Ïèùìáíïß Ýêëåéóáí ôïõò åìðïñéêïýò äñüìïõò ôçò ÁíáôïëÞò, ãé' áõôü: Ïé Åõñùðáßïé áíáæÞôçóáí íÝïõò êé Ýêáíáí ìåãÜëåò ãåùãñáöéêÝò áíáêáëýøåéò.

ã. Ç âõæáíôéíÞ ðíåõìáôéêÞ êëçñïíïìéÜ • Ç âõæáíôéíÞ éäåïëïãßá:  åðçñÝáóå ôçí éäåïëïãßá ôïõ Ìïó÷ïâßôéêïõ êñÜôïõò • ÑÙÓÏÉ:  èåþñçóáí üôé Þôáí ìïíáäéêïß êëçñïíüìïé ôçò ðíåõìáôéêÞò êáé ðïëéôéêÞò ðáñÜäïóçò ôïõ Âõæáíôßïõ áñ÷Ýò 16ïõ áé:  èåùñßá: Ìüó÷á  Ôñßôç Ñþìç. • Ïñèüäïîïé âáëêáíéêïß ëáïß: 204

 åðçñåÜóôçêáí áðü ôï âõæáíôéíü ðïëéôéóìü  ç Ïñèïäïîßá óõíÝâáëå óôç äéáôÞñçóç ôçò ðíåõìáôéêÞò ôïõò ôáõôüôçôáò êáôÜ ôçí ôïõñêïêñáôßá

USZR 2CIG

• ÓõíåéóöïñÜ âõæáíôéíïý óôïí åõñùðáúêü êáé ðáãêüóìéï ðïëéôéóìü: 1) ÄéÜóùóç ôïõ åõñùðáúêïý ðïëéôéóìïý áðü ôïõò ¢ñáâåò (7ïò - 8ïò áé.). 2) ÁíÜðôõîç ðñùôüôõðçò ôÝ÷íçò. 3) Äéáöýëáîç, êáëëéÝñãåéá êáé ìåôÜäïóç êëáóéêÞò êëçñïíïìéÜò óôçí Åõñþðç. 4) ÁíÜðôõîç íÝùí ãñáììáôåéáêþí åéäþí êáé èåôéêþí åðéóôçìþí. 5) Ôåëåéïðïßçóç ïñãÜíùóçò êñáôéêþí õðçñåóéþí. 6) ÓõìâïëÞ óôç äéáìüñöùóç: èñçóêåõôéêÞò ìïõóéêÞò, ìïíáóôéóìïý êáé áíèñùðéóôéêþí óðïõäþí

1025 - 1453

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ (Ï ÌïõñÜô ´) «êáôáíßêçóå Ýíá óôáõñïöïñéêü óôñáôü …» (óåë. 67) Ðñüêåéôáé ãéá ÷ñéóôéáíïýò çãåìüíåò ôçò Äýóçò ðïõ óõíáóðßóôçêáí ãéá íá áíá÷áéôßóïõí ôçí ðñïÝëáóç ôùí Ôïýñêùí. Ï óôñáôüò ôïõò üìùò óõíôñßöèçêå óôç ÂÜñíá (1444). «Ç õðåñï÷Þ ôùí Ôïýñêùí óå óôñáôéþôåò êáé ïðëéóìü Þôáí óõíôñéðôéêÞ». (óåë. 65) Ïé Ôïýñêïé äéÝèåôáí ôá ðéï óýã÷ñïíá üðëá ôçò åðï÷Þò, ôá êáíüíéá (ôçëåâüëá). Ôï ôçëåâüëï êáôáóêåõÜóôçêå áðü ôïí Ïýããñï ìç÷áíéêü Ïõñâáíü ãéá ôïõò Ïèùìáíïýò. Åðßóçò äéÝèåôáí ôï «âáóéëéêü» ðõñïâüëï, ðïõ åß÷å ôç äõíáôüôçôá íá åêôïîåýåé óå ìåãÜëç áðüóôáóç âëÞìáôá ìå ðåñéöÝñåéá 2,45 ì. ´Åôóé ç Ôïõñêßá áíôéðñïóþðåõå ôç óôñáôéùôéêÞ õðåñäýíáìç ôçò åðï÷Þò.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

ÌïõñÜô ´ (óåë. 67) ÓïõëôÜíïò ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò (1421 - 1444, 1446 - 1451). Ãéïò êáé äéÜäï÷ïò ôïõ ÌùÜìåè Á´, ïñãÜíùóå ôï óôñáôü êáé ôç äéïßêçóç ôïõ êñÜôïõò, ðñïåôïéìÜæïíôÜò ôï Ýôóé ãéá ôéò êáôáêôÞóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå ï ãéïò ôïõ ÌùÜìåè ´. ÊáôÝóôåéëå ôá åðáíáóôáôéêÜ êéíÞìáôá óôç Ì.Áóßá, ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç, êáôÝóôñåøå ôá ï÷õñùìáôéêÜ Ýñãá ôçò Êïñßíèïõ (Åîáìßëéïí), áíáêáôÝëáâå áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò ôç Ìáêåäïíßá êáé ôç Èåóóáëßá êáé ìå ìéá óåéñÜ áðü óõíèÞêåò (1424) õðï÷ñÝùóå ôï ÂõæÜíôéï, ôç Óåñâßá, ôç Âëá÷ßá êáé ôçí Ïõããáñßá íá ãßíïõí öüñïõ õðïôåëåßò. Ôï 1430 êáôÝëáâå ôá ÃéÜííåíá êáé ôç Èåóóáëïíßêç. Ôï 1444 íßêçóå óôç ìÜ÷ç ôçò ÂÜñíáò Ýíá óôáõñïöïñéêü óôñáôü áðü ÷ñéóôéáíïýò çãåìüíåò ôçò Äýóçò ðïõ åß÷áí óõíáóðéóôåß åíáíôßïí ôùí Ïèùìáíþí. ÌùÜìåè ´ ÐïñèçôÞò (óåë. 67) ÓïõëôÜíïò ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò (1444 - 1446 & 1451 - 1481). ¸íáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò êáôáêôçôÝò óôçí åõñùðáúêÞ êáé ìåóáíáôïëéêÞ éóôïñßá. Öéëüäïîïò êáé éêáíüôáôïò óôñáôéùôéêüò, ïñáìáôéæüôáí ìéá êïóìïêñáôïñßá óáí áõôÞ ôùí Ñùìáßùí. Ðñþôïò óôü÷ïò ôïõ ç Êùí/ðïëç, ôçí ïðïßá Ýâëåðå ùò ìåëëïíôéêÞ ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõ. Êáôáóêåýáóå ôï öñïýñéï Ñïýìåëç óôçí åõñùðáúêÞ áêôÞ ôïõ Âïóðüñïõ, ãéá íá áíáêüøåé ôïí åðéóéôéóìü ôçò áðü ôïí Åýîåéíï Ðüíôï. Åîïðëßóôçêå ìå óôüëï êáé êáíüíéá. Ðïëéüñêçóå ôçí Êùí/ðïëç ãéá 54 çìÝñåò (6 Áðñéëßïõ - 28 Ìáúïõ 1453). Óôéò 29 Ìáúïõ ìå ãåíéêÞ åðßèåóç êáôÝëáâå ôçí Ðüëç êáé ìåôÝâáëå ôçí Áãßá Óïößá óå ôæáìß. 205

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

206

[ Óå üëç ôç æùÞ ôïõ ðñïóðÜèçóå íá êáôáóôÞóåé ôçí Êùí/ðïëç, ðïõ Þôáí êáôåóôñáììÝíç êáé Üäåéá áðü ðëçèõóìü, ðñáãìáôéêÞ ðñùôåýïõóá ôçò áõôïêñáôïñßáò ôïõ, éäñýïíôáò ôæáìéÜ, ðáëÜôéá, áãïñÝò êáé Üëëá êôßñéá êáé åðïéêßæïíôÜò ôç ìå ðëçèõóìü áðü üëåò ôéò ðüëåéò ðïõ êáôáëÜìâáíå êáé åðáíáöÝñïíôáò ôïõò ðáëéïýò êáôïßêïõò ¸ëëçíåò êáé ÃåíïõÜôåò óôïõò ïðïßïõò ðáñá÷ùñïýóå åããõÞóåéò ãéá ôéò ðåñéïõóßåò ôïõò. Óôç óõíÝ÷åéá êáôÝêôçóå ôçí Áõôïêñáôïñßá ôçò Ôñáðåæïýíôáò (1461), ôï ÄåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ (1460), êáé ôï ÄïõêÜôï ôùí Áèçíþí (1458). ¹ñèå áíôéìÝôùðïò ìå ôïõò Âåíåôïýò, ôïõò Ïýããñïõò, ôïõò Áëâáíïýò ê.Ü. Óôïí åóùôåñéêü ôïìÝá áíáäéïñãÜíùóå ôï êñÜôïò. ¹ôáí êÜôï÷ïò åõñýôáôçò ðáéäåßáò êáé ï ßäéïò ðïéçôÞò. Èáýìáæå ôç äõôéêÞ ôÝ÷íç êáé ôå÷íïëïãßá. Óôçí áõëÞ ôïõ óõãêÝíôñùóå ðïëëïýò Éôáëïýò áíèñùðéóôÝò êáé êáëëéôÝ÷íåò, üðùò ï Ìðåëëßíé, ðïõ öéëïôÝ÷íçóå ìå ôïé÷ïãñáößåò ôï áíÜêôïñü ôïõ, êáèþò êáé ¸ëëçíåò ëüãéïõò êáé óõãêñüôçóå óôï ðáëÜôé ôïõ âéâëéïèÞêåò ìå óõããñÜììáôá ÅëëÞíùí êáé Ëáôßíùí óïöþí. Ìåñßìíçóå ãéá ôçí Ðáéäåßá, éäñýïíôáò 8 êïëëÝãéá, óõìâÜëëïíôáò óôçí ðñïáãùãÞ ôçò ÅðéóôÞìçò (êõñßùò ôùí Ìáèçìáôéêþí êáé ôçò Áóôñïíïìßáò) óôç ÷þñá ôïõ. Ç áóöÜëåéá ðïõ åðéêñáôïýóå ìÝóá óôï êñÜôïò ôïõ åðÝôñåøå ôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ. Ç Ðñïýóá, ç Áäñéáíïýðïëç êáé ç Êùí/ðïëç åðß ôùí çìåñþí ôïõ Ýãéíáí óðïõäáßá åìðïñéêÜ êÝíôñá. ÐÝèáíå îáöíéêÜ óå çëéêßá 49 åôþí (ßóùò äçëçôçñéáóìÝíïò) êáé ôïí äéáäÝ÷èçêå ï ãéïò ôïõ Âáãéáæßô ´. ] Êùí/íïò ÉÁ´ Ðáëáéïëüãïò (óåë. 67) Ï ôåëåõôáßïò âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò (1449 - 1453), ôïõ ïðïßïõ ç çñùéêÞ áíôßóôáóç êáôÜ ôùí Ïèùìáíþí, óöñÜãéóå ôéò ýóôáôåò óôéãìÝò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. ¼ôáí ðÝèáíå ï áäåëöüò ôïõ ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò, áíÝâçêå óôï èñüíï ï Êùí/íïò ÉÁ´, ðïõ ìÝ÷ñé ôüôå Þôáí äåóðüôçò ôïõ ÌõóôñÜ. ÓôÝöèçêå áõôïêñÜôïñáò óôç ìçôñüðïëç ôïõ ÌõóôñÜ êáé áíá÷þñçóå áìÝóùò ãéá ôçí Êùí/ðïëç. Åðéäüèçêå áìÝóùò óå óýíôïíç ðñïóðÜèåéá áíáäéïñãÜíùóçò ôïõ êñÜôïõò, ðñïâëÝðïíôáò ôïí åðåñ÷üìåíï êßíäõíï. ÂëÝðïíôáò ôï ÌùÜìåè ´ íá êáôáóêåõÜæåé ôï öñïýñéï ôçò Ñïýìåëçò êáé íá åîïðëßæåôáé ìå êáíüíéá êáé óôüëï, õðï÷ñåþèçêå íá æçôÞóåé âïÞèåéá áðü ôç Äýóç. Ï ðÜðáò æÞôçóå êáé ðÜëé ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí. Ï Êùí/íïò áíáãêáóôéêÜ ôï áðïäÝ÷èçêå, áëëÜ áõôü äß÷áóå ðÜëé ôïí Åëëçíéóìü. Åí ôù ìåôáîý ï ÌùÜìåè áðü ôéò 6 Áðñéëßïõ (1453) åß÷å ðïëéïñêÞóåé ôçí Êùí/ðïëç. Óôéò 23 Ìáúïõ ï ÌùÜìåè Ýóôåéëå ðñåóâåßá óôçí Êùí/ðïëç áîéþíïíôáò áðü ôïí áõôïêñÜôïñá íá ðáñáäþóåé ôçí Ðüëç ìå ôçí õðüó÷åóç íá åðéôñÝøåé ôçí áóöáëÞ Ýîïäï ôùí ðïëéïñêçìÝíùí. Ï Êùí/íïò üìùò Ýäùóå õðåñÞöáíç áñíçôéêÞ áðÜíôçóç. ÌåôÜ áð' áõôÞ ôçí Üñíçóç ï óïõëôÜíïò åôïéìÜóôçêå ãéá ôçí ôåëéêÞ åðßèåóç. Óôéò 28 Ìáúïõ ï Êùí/íïò áöïý Ýâãáëå ëüãï óôçí ÁãéÜ ÓïöéÜ êáé êïéíþíçóå ôá Ü÷ñáíôá ìõóôÞñéá, Ýëáâå èÝóç ìÜ÷çò óôçí ðýëç ôïõ Ñùìáíïý. ¸ðåóå çñùéêÜ ìá÷üìåíïò ó' Ýíáí Üíéóï áãþíá. Êáíåßò äåí åßäå ôéò ôåëåõôáßåò óôéãìÝò ôïõ. Ç ôñáãéêÞ ôý÷ç ôïõ ôåëåõôáßïõ âõæáíôéíïý áõôïêñÜôïñá äçìéïýñãçóå ôï èñýëï ãéá ôïí «ìáñìáñùìÝíï âáóéëéÜ».

USZR 2CIG

XÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1430

ÊáôÜëçøç Éùáííßíùí êáé Èåóóáëïíßêçò áðü ÌïõñÜô ´

1444

ÌÜ÷ç ÂÜñíáò - íßêç ÌïõñÜô ´ åðß óôáõñïöïñéêïý óôñáôïý

1453

¢ëùóç Êùí/ðïëçò áðü ÌùÜìåè ´ ÐïñèçôÞ.

1025 - 1453

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ãéáôß, êáôÜ ôç ãíþìç óïõ, ç Äýóç, ðáñ' üëåò ôéò õðï÷ùñÞóåéò ôùí Âõæáíôéíþí óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá, äå âïÞèçóå áðïôåëåóìáôéêÜ ôï ÂõæÜíôéï, ãéá íá áðïêñïýóåé ôïí êßíäõíï ôùí Ïèùìáíþí; Ç Äýóç ðáñ' üëåò ôéò õðï÷ùñÞóåéò ôùí Âõæáíôéíþí óôï èñçóêåõôéêü ôïìÝá, äå âïÞèçóå áðïôåëåóìáôéêÜ ôï ÂõæÜíôéï ãéá íá áðïêñïýóåé ôïí êßíäõíï ôùí Ïèùìáíþí. Áõôü ìðïñåß íá áðïäïèåß óôá åîÞò: 1) Ïé Äõôéêïß äåí åß÷áí óõíåéäçôïðïéÞóåé ôç óïâáñüôçôá ôïõ ôïõñêéêïý êéíäýíïõ. 2) ¹ôáí áðïññïöçìÝíïé áðü ôéò åíäïåõñùðáúêÝò äéáìÜ÷åò, ðïõ áðïêïñõöþèçêáí ìå ôïí åêáôïíôáåôÞ ðüëåìï (1337 - 1453) êáé Ýëçîå ôç ÷ñïíéÜ ôçò ¢ëùóçò ôçò Ðüëçò. 3) ¹ôáí äõóáñåóôçìÝíïé áðü ôá å÷èñéêÜ áéóèÞìáôá ðïõ Ýôñåöáí ãé' áõôïýò ïé Ïñèüäïîïé, ôá ïðïßá åêöñÜóôçêáí ìå ôç öñÜóç ôïõ ìåãÜëïõ äïýêá ËïõêÜ ÍïôáñÜ: «Åßíáé ðñïôéìüôåñï íá äù íá êõñéáñ÷åß óôçí áãïñÜ ôçò Ðüëçò ôï öáêéüëé (ôïõñìðÜíé) ôùí Ôïýñêùí ðáñÜ ç êáëýðôñá ôùí Ëáôßíùí.» 2. Ðïéåò Þôáí êáôÜ ôç ãíþìç óáò ïé êõñéüôåñåò óõíÝðåéåò ôçò ðôþóçò ôïõ Âõæáíôéíïý ÊñÜôïõò; Ïé óõíÝðåéåò ôçò ðôþóçò ôïõ Âõæáíôéíïý ÊñÜôïõò Þôáí ïé åîÞò: 1) Ç Üëùóç ôñáõìÜôéóå ôçí õðåñçöÜíåéá ôùí ÅëëÞíùí, ðïõ óýíôïìá üìùò Üñ÷éóáí íá äéáìïñöþíïõí ôçí åëðßäá ôçò áíáóýóôáóçò ôïõ ÃÝíïõò. 2) Ôáõôü÷ñïíá åîõøþèçêå ôï çèéêü ôùí Ïèùìáíþí. 3) Ç Í.Á. Åõñþðç ïðéóèïäñüìçóå ðíåõìáôéêÜ ãéá ôÝóóåñéò áéþíåò. 4) Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé êáôÝöõãáí ìåôÜ ôçí Üëùóç óôç Äýóç, ìåôáöÝñïíôáò ôï ðíåýìá ôïõ Âõæáíôßïõ åêåß êáé óõìâÜëëïíôáò óôï Ýñãï ôçò ÁíáãÝííçóçò. 5) Ïé Ïèùìáíïß Ýêëåéóáí ôïõò åìðïñéêïýò äñüìïõò ôçò ÁíáôïëÞò ùèþíôáò ôïõò Åõñùðáßïõò óå áíáæÞôçóç íÝùí äñüìùí, ãåãïíüò ðïõ óõíÝâáëå Ýììåóá óôéò íÝåò ãåùãñáöéêÝò áíáêáëýøåéò. 3. Ìå ðïéï óêåðôéêü ðñïâáëëüôáí ç Ìüó÷á ùò "Ôñßôç Ñþìç"; Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 16ïõ áé. Üñ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ç èåùñßá ôçò Ìüó÷áò ùò Ôñßôçò Ñþìçò êáé ìïíáäéêÞò êëçñïíüìïõ ôïõ Âõæáíôßïõ. ÈåùñÞèçêå äçëáäÞ üôé ç Ìüó÷á èá óõíå÷ßóåé ôéò ðáñáäüóåéò, ôéò ðïëéôéêÝò éäÝåò êáé ôçí ðíåõìáôéêüôçôá ôïõ Âõæáíôßïõ. ¸ôóé üðùò ç Êùí/ðïëç èåùñÞèçêå ùò Äåýôåñç Ñþìç, óõíÝ÷åéá ôçò (Ðñþôçò) Ñþìçò ìåôÜ ôï 330, ç Ìüó÷á èá ãéíüôáí ìåôÜ ôçí Üëùóç ç Ôñßôç Ñþìç, ðïõ èá óõíÝ÷éæå ôçí ðáñÜäïóç ôçò Äåýôåñçò (Êùí/ðïëçò).

207

USZR 2CIG

Ç éäÝá áõôÞ åêöñÜóôçêå åýóôï÷á ìå ôá ëüãéá ôïõ ìïíá÷ïý ÖéëïèÝïõ ðñïò ôïí çãåìüíá ôçò Ìüó÷áò Âáóßëåéï: «Äýï Ñþìåò Ý÷ïõí ðÝóåé, áëëÜ ç Ôñßôç óôÝêåé áêëüíçôç êáé ôÝôáñôç Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ äåí ðñüêåéôáé íá õðÜñîåé.» Ç éäÝá ôçò Ìüó÷áò ùò Ôñßôçò Ñþìçò óôçñéæüôáí óôï üôé ïé Ñþóïé êáé ïé ¸ëëçíåò Þôáí êáé åßíáé ïìüäïîïé êáé óôï üôé ïé Ñþóïé åß÷áí äå÷ôåß ôçí Ïñèïäïîßá áðü ôï ÂõæÜíôéï. Ç Ìüó÷á ëïéðüí ðñïâáëëüôáí ùò «Ôñßôç Ñþìç» ìå ôï óêåðôéêü üôé èá áíáóõóôÞóåé êáé èá áðïêáôáóôÞóåé ôç ×ñéóôéáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá. Ç ðßóôç êáé ç åëðßäá áõôÞ ó÷åôßæåôáé êáé ìå äéÜöïñåò ðñïöçôåßåò êáé ÷ñçóìïýò ðïõ êõêëïöïñïýóáí óôçí ôïõñêïêñáôïýìåíç ÅëëÜäá, üôé äçëáäÞ ç Áõôïêñáôïñßá èá áíáóõóôáèåß ìå ðñùôïâïõëßá ôçò Ìüó÷áò. Ïé ðñïöçôåßåò áõôÝò óå óõíäõáóìü ìå ôá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá (ñùóïôïõñêéêïß ðüëåìïé) ãÝííçóáí óôïõò ¸ëëçíåò ìåãÜëåò ðñïóäïêßåò ãéá ôï ìÝëëïí.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Óå ðïéåò åíÝñãåéåò ðñïÝâç ï ÌïõñÜô ´ üôáí áíÞëèå óôï óïõëôáíéêü èñüíï; ÌåôÜ ôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò, ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá âõèßóôçêå óôçí áíáñ÷ßá. Ï ÌïõñÜô ´ (1421 - 1451) åðáíÝöåñå ôçí ôÜîç ó' áõôÞ êáé áíáíÝùóå ôçí åðéèåôéêüôçôÜ ôçò: êáôÝëáâå ôá ÃéÜííåíá êáé ôç Èåóóáëïíßêç (1430) êáé êáôáíßêçóå Ýíá óôáõñïöïñéêü óôñáôü óôç ÂÜñíá (1444). ¸ôóé ðñïåôïßìáóå ôçí ðïëéïñêßá ôçò Ðüëçò, ôçí ïðïßá äéåîÞãáãå ìå åðéôõ÷ßá ï äéÜäï÷üò ôïõ ÌùÜìåè ´ ï ÐïñèçôÞò. 2. Ðïéïò Þôáí ï óõó÷åôéóìüò ôùí äõíÜìåùí ìåôáîý Âõæáíôéíþí êáé Ïèùìáíþí ôéò ðáñáìïíÝò ôçò ¢ëùóçò; Ôéò ðáñáìïíÝò ôçò Üëùóçò ïé Âõæáíôéíïß äéÝèåôáí åëÜ÷éóôåò äõíÜìåéò. ¼ëåò ïé ðñïóðÜèåéåò ôïõ áõôïêñÜôïñá Êùí/íïõ ÉÁ´ ãéá åîáóöÜëéóç âïÞèåéáò áðü ôç Äýóç êáé ôá Üëëá ÷ñéóôéáíéêÜ êñÜôç áðÝâçóáí Üêáñðåò. Ïé Âõæáíôéíïß áãùíßóôçêáí çñùéêÜ óå Ýíáí Üíéóï áãþíá. Áíôßèåôá ïé Ïèùìáíïß õðåñåß÷áí óå óôñáôéþôåò êáé ïðëéóìü. ÄéÝèåôáí ìÜëéóôá Ýíá êáéíïýñéï üðëï, ôï êáíüíé, êáèþò êáé ôï «âáóéëéêü» ðõñïâüëï. Ç ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá Þôáí ç óôñáôéùôéêÞ õðåñäýíáìç ôçò åðï÷Þò.

208

3. Ðïéá Þôáí ç ðñïóöïñÜ ôïõ Âõæáíôßïõ óôïí åõñùðáúêü êáé ðáãêüóìéï ðïëéôéóìü; ÓõíïëéêÜ ç ðñïóöïñÜ ôïõ Âõæáíôßïõ óôïí åõñùðáúêü êáé ðáãêüóìéï ðïëéôéóìü Þôáí ðïëý óçìáíôéêÞ, äéüôé: 1) ÄéÝóùóå ôïí åõñùðáúêü ðïëéôéóìü áðü ôçí áðåéëÞ ôùí ÁñÜâùí (7ïò - 8ïò áé.). 2) ÁíÝðôõîå ìéá ìåãÜëç êáé ðñùôüôõðç ôÝ÷íç, ðïõ åðçñÝáóå ÁíáôïëÞ & Äýóç. (ð.÷. ðñïáíáãåííçóéáêÞ ôÝ÷íç êáé ïèùìáíéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ). 3) Äéáöýëáîå, êáëëéÝñãçóå êáé ìåôÝäùóå óôçí Åõñþðç ôçí êëáóéêÞ êëçñïíïìéÜ, óôçí ïðïßá áíÞêåé êáé ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç. 4) ÁíÝðôõîå íÝá ãñáììáôåéáêÜ åßäç (üðùò ôç ×ñïíïãñáößá êáé ôç ëåéôïõñãéêÞ ðïßçóç) êáé ôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò (üðùò ôçí Áóôñïíïìßá êáé ôá ÌáèçìáôéêÜ). 5) Ôåëåéïðïßçóå ôçí ïñãÜíùóç êñáôéêþí õðçñåóéþí, áðü ôçí ïðïßá åðçñåÜóôçêáí ôï ×áëéöÜôï, ôá ìåóáéùíéêÜ âáëêáíéêÜ êñÜôç, ç Ñùóßá êáé ôï ïèùìáíéêü ÊñÜôïò. 6) ÓõíÝâáëå åðßóçò óôç äéáìüñöùóç ôçò èñçóêåõôéêÞò ìïõóéêÞò, ôïõ ìïíáóôéóìïý, ôùí ïõìáíéóôéêþí Þ áíèñùðéóôéêþí óðïõäþí êáé Üëëùí åêöÜíóåùí ôïõ ðïëéôéóìïý óôç äõôéêÞ Åõñþðç.

USZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÔÅÔÁÑÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 1025 - 1453

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. Åêìåôáëëåýôçêå åðéäÝîéá ôïõò óôáõñïöüñïõò êáé áíÝêôçóå ôç ÄõôéêÞ Ì.Áóßá.

2

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÊáèéÝñùóå ôï èåóìü ôçò ðñüíïéáò.

3

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÕðÝóôç Þôôá áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò óôï ÌõñéïêÝöáëï ôçò Öñõãßáò.

4

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êïìíçíþí. Ðáñá÷þñçóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò ôï 1082.

5

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ýãéíå ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí.

6

ÐáôñéÜñ÷çò Êùí/ðüëåùò. Ôï üíïìÜ ôïõ åßíáé óõíäåäåìÝíï ìå ôï ïñéóôéêü Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí.

8

ÐÜðáò. ÊÞñõîå ôçí Ýíáñîç ôùí óôáõñïöïñéþí óôçí Êëåñìüí ôçò Ãáëëßáò ôï 1095. ¢ããëïò âáóéëéÜò. ÊáôÝëáâå ôçí Êýðñï ôï 1191 êáé ôï 1192 ôçí ðáñÝäùóå óôï öñÜãêï Ãïõßäï ËïõæéíéÜí.

9

Ï ðñþôïò Ëáôßíïò áõôïêñÜôïñáò ôçò Êùí/ðïëçò.

10

ÁõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ, áðåëåõèåñùôÞò ôçò Êùí/ðïëçò áðü ôï ëáôéíéêü æõãü.

11

ÉäñõôÞò ôïõ Ïèùìáíéêïý ÊñÜôïõò.

12

Âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ÕðÝãñáøå ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí óôç Óýíïäï ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò (1438/9).

13

ÓïõëôÜíïò ôçò ÏèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò. Íßêçóå ôï óôáõñïöïñéêü óôñáôü óôç ìÜ÷ç ôçò ÂÜñíáò (1444).

14

ÓïõëôÜíïò ôçò ÏèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò. Êõñßåõóå ôçí Êùí/ðïëç.

15

Ï ôåëåõôáßïò âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò. ¸ðåóå óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò êáôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò (1453)

7

209

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

210

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ôï Âõæáíôéíü êñÜôïò êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1025 - 1081 äéÝëõóå ôá «èÝìáôá» êáé ôïõò èåìáôéêïýò óôñáôïýò.

2

Ôï âõæáíôéíü êñÜôïò êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1025 - 1081 ÷ñçóéìïðïßçóå ðïëëïýò îÝíïõò óå áíþôåñåò èÝóåéò.

3

Óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌáôæéêÝñô (1071) ïé Âõæáíôéíïß íßêçóáí ôïõò Óåëôæïýêïõò.

4

Ïé Âõæáíôéíïß Ý÷áóáí ôéò âõæáíôéíÝò éôáëéêÝò êôÞóåéò ôïõò áðü ôïõò Íïñìáíäïýò (1071).

5

Óôï åóùôåñéêü ïé Êïìíçíïß óôçñß÷èçêáí óôïõò åõãåíåßò (óôñáôéùôéêÞ áñéóôïêñáôßá).

6

Ï ÉùÜííçò Êïìíçíüò ìå ôç äéðëùìáôßá êáé ôïí ðüëåìï ðÝôõ÷å íá áðáëëáãåß áðü ôéò åðéäñïìÝò ôùí Ðáôæéíáêþí êáé ôùí ÊïõìÜíùí.

7

Ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò áêïëïýèçóå öéëïäõôéêÞ åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé óôçñß÷èçêå óôéò õðçñåóßåò ôùí Ëáôßíùí.

8

Ï ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò íéêÞèçêå óôï ÌõñéïêÝöáëï (1176) áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò.

9

Ìßá áðü ôéò óõíÝðåéåò ôçò Þôôáò ôùí Âõæáíôéíþí óôï ÌõñéïêÝöáëï Þôáí ï åîéóëáìéóìüò ôùí ìéêñáóéáôéêþí åðáñ÷éþí.

10

Ìå ôï ÷ñõóüâïõëï ôïõ 1082 ï ÌáíïõÞë Êïìíçíüò ðáñá÷þñçóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò.

11

¸íá áðü ôá ðñïíüìéá ôùí Âåíåôþí (÷ñõóüâïõëï 1082) Þôáí üôé ìðïñïýóáí íá åìðïñåýïíôáé åëåýèåñá êáé ÷ùñßò íá ðëçñþíïõí äáóìïýò óå üëá ôá óçìáíôéêÜ âõæáíôéíÜ ëéìÜíéá.

12

Óôá ÷ñüíéá ôïõ Âáóéëåßïõ ´ Ýãéíå ôï Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí.

13

Ç óçìáóßá ôïõ Ó÷ßóìáôïò äåí Ýãéíå áíôéëçðôÞ áðü ôïõò óõã÷ñüíïõò, áëëÜ ðïëý áñãüôåñá êáé êõñßùò ôéò ðáñáìïíÝò ôçò Üëùóçò ôçò Êùí/ðïëçò áðü ôïõò Ôïýñêïõò.

Ó

Ë

USZR 2CIG

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

14

¸íáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí óôéò óôáõñïöïñßåò Þôáí ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò Äýóçò.

15

Ç êÞñõîç ôçò á´ óôáõñïöïñßáò Ýãéíå áðü ôïí ðÜðá ÉííïêÝíôéï ô.

16

Ç á´ óôáõñïöïñßá äéáêñßíåôáé óå ìéá ëáúêÞ êáé ìéá öåïõäáñ÷éêÞ öÜóç.

17

Ç Êýðñïò êáôáëÞöèçêå áðü ôï ÖñÜãêï ËïõæéíéÜí êáé ðáñáäüèçêå óôïí Üããëï âáóéëéÜ Ñé÷Üñäï Ëåïíôüêáñäï (1192).

18

Ìå ôç ã´ óôáõñïöïñßá ïé äõôéêïß êáôÝëáâáí ôçí Êùí/ðïëç.

19

Áðü ôç äéáíïìÞ ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí (Ñùìáíßá) ôç ìåñßäá ôïõ ëÝïíôïò ðÞñáí ïé ÖñÜãêïé.

20

Ï ðñþôïò Ëáôßíïò áõôïêñÜôïñáò ôçò Êùí/ðïëçò Þôáí ï Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò.

21

Ôá ëáôéíéêÜ êñÜôç ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí ìå ôç óõíèÞêç äéáíïìÞò ôçò Ñùìáíßáò Þôáí åîáñôçìÝíá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï ìå ôï óýóôçìá ôçò áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò.

22

Óôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí êõñéÜñ÷çóáí ôï 14ï áé. ïé ÖñÜãêïé êáé áñãüôåñá ïé Âåíåôïß.

23

Ïé Ëáôßíïé êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ëáôéíïêñáôßáò, ôÞñçóáí áíåêôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôïõò ¸ëëçíåò.

24

Óôç ìÜ÷ç ôçò Ðåëáãïíßáò (1259) ïé ¸ëëçíåò íßêçóáí ôïõò ÖñÜãêïõò.

25

Ç áíÜêôçóç ôçò Êùí/ðïëçò (1261) Ýãéíå áðü ôïí ÉùÜííç Ç´ Ðáëáéïëüãï.

26

Ï Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò ìåßùóå ôç äýíáìç ôïõ óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ êáé êõñéÜñ÷çóáí ïé îÝíïé ìéóèïöüñïé.

27

Óôç ìÜ÷ç ôïõ Êïóóõöïðåäßïõ (1389) ïé ÓÝñâïé íéêÞèçêáí êáé áíáãíþñéóáí ôçí ïèùìáíéêÞ åðéêõñéáñ÷ßá.

Ó

Ë

1025 - 1453

211

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

28

Óôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò (1402) ïé Ìïããüëïé íßêçóáí ôï óïõëôÜíï Âáãéáæßô.

29

Ï ÌáíïõÞë ´ Ðáëáéïëüãïò áíáíÝùóå óôç óýíïäï ÖåññÜñáò Öëùñåíôßáò ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí.

30

Ï ÌùÜìåè ´ ï ÐïñèçôÞò íßêçóå ôï óôáõñïöïñéêü óôñáôü óôç ìÜ÷ç ôçò ÂÜñíáò (1444).

31

Ï ÌïõñÜô ´ Ý÷ôéóå óôçí åõñùðáúêÞ áêôÞ ôïõ Âïóðüñïõ ôï öñïýñéï ôçò Ñïýìåëçò, ãéá íá åìðïäßóåé ôïí åðéóéôéóìü ôçò Ðüëçò áðü ôïí Åýîåéíï Ðüíôï.

32

Ï ôåëåõôáßïò áõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ Þôáí ï ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò.

33

ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò ïé Ïèùìáíïß Ýêëåéóáí ôïõò äñüìïõò ôçò ÁíáôïëÞò, ùèþíôáò ôïõò Åõñùðáßïõò óôéò ìåãÜëåò ãåùãñáöéêÝò áíáêáëýøåéò.

34

ÌåôÜ ôçí Üëùóç ôçò Ðüëçò ïé Ñþóïé èåþñçóáí üôé Þôáí ïé ìïíáäéêïß êëçñïíüìïé ôçò âõæáíôéíÞò ðíåõìáôéêÞò êáé ðïëéôéêÞò ðáñÜäïóçò êáé äéáôýðùóáí ôç èåùñßá (16ïò áé.) üôé ç Ìüó÷á Þôáí ç Ôñßôç Ñþìç.

35

Ôï ÂõæÜíôéï äéáöýëáîå, êáëëéÝñãçóå êáé ìåôÝäùóå óôçí Åõñþðç ôçí êëáóéêÞ êëçñïíïìéÜ, óôçí ïðïßá áíÞêåé êáé ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç.

36

Ç ×ñïíïãñáößá êáé ç ëåéôïõñãéêÞ ðïßçóç Þôáí íÝá ãñáììáôåéáêÜ åßäç ðïõ áíÝðôõîå ôï ÂõæÜíôéï.

Ó

Ë

3. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

212

1.

ÌåôÜ ôï 1025 äçìéïõñãÞèçêå óôïõò Âõæáíôéíïýò ç øåõäáßóèçóç üôé åß÷å åîáóöáëéóôåß áäéáôÜñáêôç êáé äéáñêÞò åéñÞíç êé áõôü ïäÞãçóå ôç âõæáíôéíÞ êõâÝñíçóç óå ìÝôñá …………………………..

2.

ÊáôÜ ôïí 11ï áé. åìöáíßóôçêáí óôçí ÁíáôïëÞ ïé …………………, ðïõ óõíÝôñéøáí óôç ìÜ÷ç ………………………… (1071) ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá.

3.

Ïé ………………………. ôï 1071 áöáßñåóáí áðü ôï ÂõæÜíôéï ôéò éôáëéêÝò ôïõ êôÞóåéò.

4.

Åðéêßíäõíïé áíôßðáëïé áðïäåß÷èçêáí óôá âüñåéá ïé ……………….. êáé ïé ……………….. êáôÜ ôïí 11ï áé.

5.

Óôï åóùôåñéêü ïé Êïìíçíïß óôçñß÷ôçêáí óôïõò …………….., åöáñìüæïíôáò ôï èåóìü ô.. …………….

USZR 2CIG

6.

Ïé åõãåíåßò óôïõò ïðïßïõò ðáñá÷ùñïýíôáí «ðñüíïéåò» ëÝãïíôáí ……………. …………. Þ ………………. … êáé Ýãéíáí ç Üñ÷ïõóá ôÜîç ôïõ Âõæáíôßïõ.

7.

Ç åìðëïêÞ ôïõ ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíïý óôï éôáëéêü ìÝôùðï åíèÜññõíå ôï ……………………… íá áíáíåþóåé ôéò åðéèÝóåéò ôïõ êáôÜ ôùí åäáöþí ôïõ Âõæáíôßïõ.

8.

Óôá ÂáëêÜíéá ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò ðÝôõ÷å ìå ôç äéðëùìáôßá êáé ôïí ðüëåìï íá áðáëëáãåß áðü ôéò åðéäñïìÝò ôùí ……………… êáé ôùí …………..

9.

Ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò ãéá íá áíôáìåßøåé ôïõò Âåíåôïýò ðïõ ôïí âïÞèçóáí íá íéêÞóåé ôïõò Íïñìáíäïýò, ôïõò ðáñá÷þñçóå ìå ôï ……..............ôïõ 1082 åìðïñéêÜ ðñïíüìéá.

10.

Ï ÁëÝîéïò Á´ ðáñá÷þñçóå óôïõò åìðüñïõò ôçò Âåíåôßáò ……….. êáé åìðïñéêÜ êáôáóôÞìáôá óôçí ðñïêõìáßá ôçò ðñùôåýïõóáò.

1025 - 1453

11. Ïé Âåíåôïß äéåßóäõóáí ïéêïíïìéêÜ êáé ßäñõóáí ìéá ðáíßó÷õñç …………………óôçí ÁíáôïëÞ. 12. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Êùí/íïõ È´ ïé ó÷Ýóåéò ìåôáîý ðáôñéáñ÷åßùí Ñþìçò êáé Êùí/ðïëçò, ïäçãÞèçêáí óå ñÞîç. Ôï ãåãïíüò áõôü åßíáé ãíùóôü ùò ……………………………… 13. Ïé ………………… Þôáí ìéá êßíçóç ðïõ åêäçëþèçêå óôç Äýóç ôïí 11ï áé., ðñïÞëèå áðü ðñùôïâïõëßá ôùí ðáðþí êáé áðÝâëåðå óôçí áðåëåõèÝñùóç ôïõ …………… ……… êáé ôùí ………. …….. ðïõ åß÷áí êáôáêôÞóåé ïé Óåëôæïýêïé (1077). 14. Ç á´ óôáõñïöïñßá (1096 - 1099) êçñý÷èçêå áðü ôïí ðÜðá…………..óôçí ……………… ôï 1095. 15. Ç á´ óôáõñïöïñßá åß÷å êõñßùò ……………….. ÷áñáêôÞñá. 16.

¸ììåóç óõíÝðåéá ôçò ã´ óôáõñïöïñßáò ãéá ôï ÂõæÜíôéï Þôáí ç áðþëåéá ô.. ……………

17. Óôéò óôáõñïöïñßåò ðïõ äéáäÝ÷èçêáí ôçí ðñþôç óôáõñïöïñßá õðï÷þñçóáí âáèìéáßá ôá …………………….. êáé êõñéÜñ÷çóáí ôá…………. êßíçôñá. 18. Ìå ôç äéáíïìÞ ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí (Ñùìáíßá) áñ÷ßæåé ç ðåñßïäïò ô.. ……………………….. 19. Áðü ôçí áõôïêñáôïñßá ôçò Êùí/ðïëçò åîáñôéüôáí ô.. ……………….….. ……………………….. 20. Óôç Í. ÅëëÜäá õðÞñ÷áí äýï ëáôéíéêÜ êñÜôç, åîáñôçìÝíá áðü ôï Âáóßëåéï ôçò Èåóóáëïíßêçò, ô.. ………………………. êáé ……………………. 21. ÌåôÜ ôçí ðôþóç ôçò Ðüëçò (1204) ïé äõíÜìåéò ôïõ Åëëçíéóìïý âñÞêáí êáôáöýãéï óå ôñßá åëëçíéêÜ êñÜôç. ÁõôÜ Þôáí: 1) ……………………., 2) ………………………, 3) …………………………… 22. ÌåôÜ ôç ìÜ÷ç ôçò Ðåëáãïíßáò (1259) ôá êÜóôñá …………, ………….., ……………….., êáé ……………. ðáñá÷ùñÞèçêáí áðü ôïõò ÖñÜãêïõò óôï ÂõæÜíôéï êáé áðïôÝëåóáí ôïí ðõñÞíá åíüò ìéêñïý êñÜôïõò ðïõ åîåëß÷èçêå óô. …………………………. 23. Ïé ……………. Þôáí ìéá ôïõñêéêÞ öõëÞ äéáöïñåôéêÞ áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò, áóéÜôåò íïìÜäåò ðïõ ìåôáíÜóôåõóáí óå ìéá ðåñéï÷Þ êïíôÜ óôçí Ðñïýóá.

213

USZR 2CIG

Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

24. Ïé Ïèùìáíïß åêìåôáëëåýôçêáí ôçí êáôÜñãçóç ôùí âõæáíôéíþí ………. êáé áîéïðïßçóáí ôïí éóëáìéêü èåóìü ôùí ………………. ãéá íá áðïêëåßóïõí êáé íá åîáíáãêÜóïõí ôéò åëëçíéêÝò ðüëåéò ôçò Ì. Áóßáò óå ðáñÜäïóç. 25. Ç áíÜãêç åíßó÷õóçò ôïõ óôñáôïý ôùí Ïèùìáíþí ïäÞãçóå óôç óôñáôïëüãçóç ôùí ÷ñéóôéáíïðáßäùí (ïíïìÜóôçêå ………………….) êáé ôç óõãêñüôçóç ôïõ åðßëåêôïõ ôÜãìáôïò ôùí …………………. 26. Óôç ìÜ÷ç ôïõ ………………………… (1389) ïé ÓÝñâïé íéêÞèçêáí êáé áíáãíþñéóáí ôçí ïèùìáíéêÞ åðéêõñéáñ÷ßá. 27. Ïé Ìïããüëïé åéóÝâáëáí óôç Ì. Áóßá êáé êáôáíßêçóáí ôï óïõëôÜíï ………………… óôç ìÜ÷ç ôçò ……………… (1402). 28. Ï ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò áíáíÝùóå óôç óýíïäï ……………………… ôçí «Ýíùóç», äçëáäÞ ôçí õðïôáãÞ ôçò Ïñèïäïîçò óôç ÑùìáúêÞ Åêêëçóßá (1438/9). 29. Ï ÌùÜìåè ´ ï ÐïñèçôÞò Ý÷ôéóå óôçí åõñùðáúêÞ áêôÞ ôïõ Âïóðüñïõ ôï öñïýñéï ô.. ……………, ãéá íá åìðïäßóåé ôïí åðéóéôéóìü ôçò Ðüëçò áðü ôïí Åýîåéíï Ðüíôï. 30. Ç âõæáíôéíÞ éäåïëïãßá åðçñÝáóå Ýíôïíá ôçí éäåïëïãßá ô.. …………...………………… 31. Ïé Ñþóïé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 16ïõ áé. äéáôýðùóáí ôç èåùñßá üôé ç Ìüó÷á Þôáí.. ……………… ………………, ç ðüëç ðïõ Ýìåëëå íá áíáóõóôÞóåé ôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá. 32. Ôï ÂõæÜíôéï äéáöýëáîå, êáëëéÝñãçóå êáé ìåôÝäùóå óôçí Åõñþðç ôçí …………… ………………….., óôçí ïðïßá áíÞêåé êáé ç ……………… 4. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

214

1.

Èåóìüò ðïõ êáèéåñþèçêå óôï ÂõæÜíôéï åðß ôçò åðï÷Þò ôùí Êïìíçíþí, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ï áõôïêñÜôïñáò ðáñá÷ùñïýóå, éóüâéá, áãñïêôÞìáôá êáé öïñïëïãéêÜ Ýóïäá óôïõò åõãåíåßò ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí: ………………………..

2.

Ïé åõãåíåßò óôï ÂõæÜíôéï (áðü ôçí åðï÷Þ ôùí Êïìíçíþí) óôïõò ïðïßïõò ï áõôïêñÜôïñáò ðáñá÷ùñïýóå «ðñüíïéåò» ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñï÷Þ óôñáôéùôéêþí õðçñåóéþí.: ………………………

3.

Åðßóçìç Ýããñáöç óõìöùíßá, õðïãåãñáììÝíç áðü ôïí áõôïêñÜôïñá êáé óöñáãéóìÝíç ìå ôç ÷ñõóÞ ôïõ âïýëá.: ……………………….

4.

Öáíáôéêïß ìá÷çôÝò ôïõ ÉóëÜì: …………………..

5.

Âßáéç óôñáôïëüãçóç ÷ñéóôéáíïðáßäùí ðïõ êáèéåñþèçêå áðü ôïõò Ïèùìáíïýò: ……………………

6.

Óýíïäïò ôïõ 1438 /9 êáôÜ ôçí ïðïßá ï áõôïêñÜôïñáò ôïõ Âõæáíôßïõ ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò áíáíÝùóå ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí: …….

USZR 2CIG

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

×ÑÏÍÏ– ËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1

1071

Á) ÊÞñõîç á´ óôáõñïöïñßáò áðü ðÜðá Ïõñâáíü ´

2

1176

Â) - ÌÜ÷ç ÌáôæéêÝñô - áðþëåéá âõæáíôéíþí éôáëéêþí êôÞóåùí

3

1082

Ã) ÌÜ÷ç Ðåëáãïíßáò

4

1095

Ä) ÌÜ÷ç óôï ÌõñéïêÝöáëï

5

1204

Å) ÁíÜêôçóç Êùí/ðïëçò áðü Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãï

6

1259

Æ) Ðáñá÷þñçóç åìðïñéêþí ðñïíïìßùí óôïõò Âåíåôïýò (ìå ÷ñõóüâïõëï)

7

1261

Ç) Óýíïäïò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò

8

1402

È) ¢ëùóç Êùí/ðïëçò áðü óôáõñïöüñïõò

9

1438/9

10

1453

1025 - 1453

É) ¢ëùóç ôçò Ðüëçò áðü ÌùÜìåè ´ Ê) ÌÜ÷ç ¢ãêõñáò - Þôôá Âáãéáæßô

6. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1.

Óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌáôæéêÝñô ôá âõæáíôéíÜ óôñáôåýìáôá íéêÞèçêáí áðü ôïõò: á) Óåëôæïýêïõò, â) Íïñìáíäïýò, ã) Ïýããñïõò

2.

Óôç ìÜ÷ç ôïõ ÌõñéïêÝöáëïõ (Öñõãßáò) íéêÞèçêå ï: á) ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò, â) ÉùÜííçò Êïìíçíüò,

ã) ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò

3.

Áêïëïýèçóå öéëïäõôéêÞ åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ êáé óôçñß÷èçêå óôéò õðçñåóßåò ôùí Ëáôßíùí: á) ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò, â) ÉùÜííçò Êïìíçíüò, ã) ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò

4.

Ìå ôï ÷ñõóüâïõëï ôïõ 1082 ðáñá÷þñçóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò: á) ï ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò, â) ï ÉùÜííçò Êïìíçíüò, ã)ï ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò

5.

Ôï ïñéóôéêü Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí (1054) Ýãéíå üôáí Þôáí ðáôñéÜñ÷çò Êùí/ðüëåùò: á) ï Öþôéïò, â) ï Íéêüëáïò Ìõóôéêüò, ã) ï Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéïò

6.

Ç êÞñõîç ôçò á´ óôáõñïöïñßáò Ýãéíå ôï 1095 óôçí Êëåñìüí ôçò Ãáëëßáò áðü ôïí ðÜðá: á) ËÝïíôá Ã, â) ÉííïêÝíôéï ô, ã) Ïõñâáíü ´.

7.

ÊáôÜ ôç ã´ óôáõñïöïñßá êáôáëÞöèçêå ç Êýðñïò áðü ôïí: á) Ñé÷Üñäï Ëåïíôüêáñäï, â) Ãïõßäï ËïõæéíéÜí, ã) Öñåéäåñßêï Âáñâáñüóóá.

8.

Ç Üëùóç ôçò Êùí/ðïëçò áðü ôïõò Äõôéêïýò Ýãéíå ìå ôçí: á) â´ óôáõñïöïñßá, â) ã´ óôáõñïöïñßá, ã) ä´ óôáõñïöïñßá

9.

Ìå ôç óõíèÞêç äéáíïìÞò ôùí âõæáíôéíþí åäáöþí (Ñùìáíßá) ï êüìçò Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò ðÞñå:

215

USZR 2CIG

á) Ôï âáóßëåéï ôçò Èåóóáëïíßêçò, â) ôçí áõôïêñáôïñßá ôçò Êùí/ðïëçò, ã) ôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí. Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ 10. Ç áíÜêôçóç ôçò Êùí/ðïëçò (1261) Ýãéíå áðü ôïí: á) Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãï, â) ÉùÜííç Ç´ Ðáëáéïëüãï, ã) ÌáíïõÞë ´ Ðáëáéïëüãï 11. ÌåôÜ ôçí ìÜ÷ç ôçò Ðåëáãïíßáò (1259) äçìéïõñãÞèçêå: á) ôï äåóðïôÜôï ôçò Çðåßñïõ, â) ôï äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ, ã) ôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí. 12. Óôç ìÜ÷ç ôçò ¢ãêõñáò (1402) ïé Ìïããüëïé íßêçóáí ôï óïõëôÜíï: á) ÏèìÜí, â) ÌïõñÜô ´, ã) Âáãéáæßô 13. ÕðÝãñáøå óôç Óýíïäï ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò ôçí «Ýíùóç» ôùí äýï Åêêëçóéþí ï âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò: á) ÌáíïõÞë ´ Ðáëáéïëüãïò, â) ÉùÜííçò Å´ Ðáëáéïëüãïò, ã) ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò 14. Íßêçóå óôç ìÜ÷ç ôçò ÂÜñíáò (1444) ôï óôáõñïöïñéêü óôñáôü: á)ï ÌïõñÜô Á´, â) ï ÌïõñÜô ´, ã) ï ÌùÜìåè ´ 15. ÊáôÝëáâå óôéò 29 / 5 / 1453 ôçí Êùí/ðïëç: á) ï ÌïõñÜô Á´, â) ï ÌïõñÜô ´,

ã) ï ÌùÜìåè ´

16. Ï ôåëåõôáßïò âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò: á) ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò, â) Êùí/íïò É´,

ã) Êùí/íïò ÉÁ´

7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. Á

216

Â

1

ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò

á

2

ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò

â

3

ÐÜðáò Ïõñâáíüò ´

ã

×ñõóüâïõëï 1082 ÊáôÜëçøç Êýðñïõ (ã´ óôáõñïöïñßá) ¹ôôá óôï ÌõñéïêÝöáëï

4

Ñé÷Üñäïò Ëåïíôüêáñäïò

ä

ÊÞñõîç á´ óôáõñïöïñßáò

5

Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò

å

ÁíÜêôçóç Êùí/ðïëçò (1261)

6

Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò

æ

ËáôéíéêÞ áõôïêñáôïñßá Êùí/ðïëçò

7

ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò

ç

Íßêç óôç ìÜ÷ç ôçò ÂÜñíáò (1444)

8

ÌïõñÜô ´

è

Óýíïäïò ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò

9

ÌùÜìåè ´ ÐïñèçôÞò

é

Ôåëåõôáßïò âõæáíôéíüò áõôïêñÜôïñáò

ê

¢ëùóç ôçò Êùí/ðïëçò

10 Êùí/íïò ÉÁ´

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÔÅÔÁÑÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 1ç Üóêçóç

1025 - 1453

1) ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò 3) ÌáíïõÞë Á´ Êïìíçíüò 5) Êùí/íïò È´ (ÌïíïìÜ÷ïò) 7) Ïõñâáíüò ´ 9) Âáëäïõßíïò ôçò ÖëÜíäñáò 11) ÏèìÜí Þ ÏóìÜí 13) ÌïõñÜô ´ 15) Êùí/íïò ÉÁ´ Ðáëáéïëüãïò

2) ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò 4) ÁëÝîéïò Á´ Êïìíçíüò 6) Ìé÷áÞë ÊçñïõëÜñéïò 8) Ñé÷Üñäïò Ëåïíôüêáñäïò 10) Ìé÷áÞë Ç´ Ðáëáéïëüãïò 12) ÉùÜííçò Ç´ Ðáëáéïëüãïò 14) ÌùÜìåè ´ ÐïñèçôÞò

2ç Üóêçóç 1Ó

2Ó

3Ë

4Ó

5Ó

6Ë

7Ë

8Ó

9Ó

10Ë 11Ó 12Ë 13Ó 14Ó 15Ë

16Ó 17Ë 18Ë 19Ë 20Ó 21Ó 22Ë 23Ë 24Ó 25Ë 26Ë 27Ó 28Ó 29Ë 30Ë 31Ë 32Ë 33Ó 34Ó 35Ó 36Ó 3ç Üóêçóç 1) áðïóôñáôéùôéêïðïßçóçò 2) Óåëôæïýêïé / ÌáôæéêÝñô 3) Íïñìáíäïß 4) Ïýããñïé / ÓÝñâïé 5) åõãåíåßò / ôçò ðñüíïéáò 6) ðñïíïéÜñéïé Þ óôñáôéþôåò 7) óïõëôáíÜôï ôùí Óåëôæïýêùí 8) Ðáôæéíáêþí / ÊïõìÜíùí 9) ÷ñõóüâïõëï 10) óêÜëåò (áðïâÜèñåò) 11) áðïéêéáêÞ áõôïêñáôïñßá 12) Ó÷ßóìá ôùí äýï Åêêëçóéþí 13) óôáõñïöïñßåò, / Ðáíáãßïõ ÔÜöïõ, / Áãßùí Ôüðùí 14) ðÜðá Ïõñâáíü ´ / Êëåñìüí (Ãáëëßáò) 15) èñçóêåõôéêü 16) ôçò Êýðñïõ 17) èñçóêåõôéêÜ / õëéêÜ 18) ôçò Ëáôéíïêñáôßáò 19) ôï Âáóßëåéï ôçò Èåó/íßêçò 20) ôï äïõêÜôï ôùí Áèçíþí / ç çãåìïíßá ôçò Á÷áÀáò 21) áõôïêñáôïñßá ôçò Ôñáðåæïýíôáò / áõôïêñáôïñßá ôçò Íßêáéáò / êñÜôïò ôçò Çðåßñïõ 22) ÌÜíç, ÃåñÜêé, ÌïíåìâáóéÜ êáé ÌõóôñÜò / äåóðïôÜôï ôïõ ÌõóôñÜ 23) Ïèùìáíïß 24) áêñéôþí / ãáæÞäùí 25) ðáéäïìÜæùìá / ãåíéôóÜñùí 26) Êïóóõöïðåäßïõ 27) Âáãéáæßô / ¢ãêõñáò 28) ÖåññÜñáò- Öëùñåíôßáò 29) ôçò Ñïýìåëçò 30) ôïõ Ìïó÷ïâßôéêïõ ÊñÜôïõò 31) ç Ôñßôç Ñþìç 32) êëáóéêÞ êëçñïíïìéÜ / ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç

217

USZR 2CIG

4ç Üóêçóç Ç êñßóç ôïõ Âõæáíôßïõ

1) Ðñüíïéá 3) ×ñõóüâïõëï 5) ðáéäïìÜæùìá

2) ðñïíïéÜñéïé Þ óôñáôéþôåò 4) ãáæÞäåò 6) ÖåññÜñáò - Öëùñåíôßáò

5ç Üóêçóç 1-Â

2-Ä

3-Æ

4-Á

5-È

6-Ã

7-Å

8-Ê

9-Ç

10-É

6ç Üóêçóç 1-á

2-ã

3-ã

4-á

5-ã

6-ã

7-á

8-ã

9-â

10-á

11-â

12-ã

13-ã

14-â

15-ã

16-ã

7ç Üóêçóç 1-ã

218

2-á

3-ä

4-â

5-æ

6-å

7-è

8-ç

9-ê

10-é

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 5ï Ï ÐÏËÉÔÉÓÌÏÓ ÔÏÕ ÂÕÆÁÍÔÉÏÕ

USZR 2CIG

USZR 2CIG

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ÌÅÓÏÃÅÉÏÓ Ôüðïò óõíÜíôçóçò ôùí ðïëéôéóìþí ÂÕÆÁÍÔÉÏ •óõíäåôéêüò êñßêïò ìåôáîý ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò •óõíäåôéêüò êñßêïò ìåôáîý éóëáìéêïý êáé ÷ñéóôéáíéêïý êüóìïõ •áîéüëïãç ðíåõìáôéêÞ Üíèçóç •áëëçëåðßäñáóç ìå éóëáìéêÞ ÁíáôïëÞ êáé ÷ñéóôéáíéêÞ Äýóç ¸ëëçíåò ëüãéïé & óôáõñïöüñïé

Ìåôáäßäïõí ôïí åëëçíéêü ðïëéôéóìü óôç Äýóç (áðü 11ï áé.)

Âõæáíôéíüò ðïëéôéóìüò ÐñïåôïéìÜæåé ôçí ðíåõìáôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ áíáãÝííçóç ôçò Åõñþðçò

221

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

1. Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôï ÂõæÜíôéï Ðåñßëçøç á. Ç ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ Óôç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá ï ãÜìïò åðéôñåðüôáí áðü ôçí çëéêßá ôùí 12 åôþí ãéá ôá êïñßôóéá êáé 14 ãéá ôá áãüñéá. Ðñïçãåßôï ï áññáâþíáò, üðïõ õðïãñáöüôáí óõìâüëáéï ãéá ôçí ðñïßêá ôçò íýöçò êáé ôá äþñá ôïõ ãáìðñïý. Ôï (óõíáéíåôéêü) äéáæýãéï ôï åðÝôñåðå ôï ÊñÜôïò, åíþ ç Åêêëçóßá åß÷å áíôßèåôç èÝóç. Ôá äýï öýëá äåí åß÷áí ôá ßäéá äéêáéþìáôá. Ïé ãõíáßêåò Þôáí ðåñéïñéóìÝíåò êõñßùò óôéò öñïíôßäåò ôùí ðáéäéþí êáé ôïõ óðéôéïý. ÌåôÜ ôïí 11ï áé. ìðïñïýóáí íá ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôá êïéíÜ êáé íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôçí ðáéäåßá. Ç ãÝííçóç ôùí ðáéäéþí Þôáí ðïëý åõ÷Üñéóôï ãåãïíüò. Áñ÷éêÜ äßðëá óôï üíïìÜ ôïõò Ýöåñáí êáé ôï üíïìá ôïõ ðáôÝñá ôïõò. Áñãüôåñá êáèéåñþèçêå ç ÷ñÞóç ôïõ åðùíýìïõ. Ç öñïíôßäá êáé ç áíáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí Þôáí Ýñãï ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé êõñßùò ôçò ìçôÝñáò. Ç âõæáíôéíÞ íïìïèåóßá Þôáí åõíïúêÞ ãéá ôéò ìçôÝñåò êáé ôá ðáéäéÜ.

â. Ôï ó÷ïëåßï Óôï âõæáíôéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá õðÞñ÷å ç âáóéêÞ åêðáßäåõóç êáé ç áíþôáôç (ÐáíåðéóôÞìéï). Óôç âáóéêÞ åêðáßäåõóç õðÞñ÷áí äýï êýêëïé óðïõäþí: á) ôïõ ãñáììáôéóôÞ (áðü 7 åôþí) êáé â) ôïõ ãñáììáôéêïý (áðü 12 åôþí). Ôá ó÷ïëåßá äéáêñßíïíôáí óå êïóìéêÜ êáé åêêëçóéáóôéêÜ. Ïé ðüñïé ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí êïóìéêþí ó÷ïëåßùí ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôá äßäáêôñá ðïõ êáôÝâáëáí ïé ìáèçôÝò, åíþ ãéá ôá ïñöáíÜ ëåéôïõñãïýóáí äùñåÜí ó÷ïëåßá.

ã. Ç áóèÝíåéá, ç éáôñéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç, ï èÜíáôïò Ïé áóèÝíåéåò óôç âõæáíôéíÞ êïéíùíßá áíôéìåôùðßæïíôáí éáôñéêþò áëëÜ êáé ìå êáôáöõãÞ óå ìáãåßåò. Ôï ÊñÜôïò åß÷å ïñãáíùìÝíåò éáôñéêÝò õðçñåóßåò. Óå êÜèå ðüëç, õðÞñ÷áí íïóïêïìåßá, êáèþò êáé ãéáôñïß ðïõ ðáñåß÷áí ôéò õðçñåóßåò ôïõò óôá éáôñåßá ôïõò Þ óôá óðßôéá ôùí áóèåíþí. Óå êÜèå ðüëç õðÞñ÷áí åðßóçò ðôù÷ïêïìåßá êáé ïñöáíïôñïöåßá ðïõ ëåéôïõñãïýóáí ìå äáðÜíåò ôçò Åêêëçóßáò.

ä. Ç êáôïéêßá Óôéò ðüëåéò, ïé åõêáôÜóôáôïé Ýìåíáí óå ìåãÜëá äéþñïöá óðßôéá ìå ðïëëÝò áíÝóåéò, åíþ ïé öôù÷ïß óå ôáðåéíÝò êáôïéêßåò ìå åëÜ÷éóôåò Ýùò áíýðáñêôåò áíÝóåéò. Óôá ÷ùñéÜ åðßóçò ïé ðéï åõêáôÜóôáôïé æïýóáí óå äéþñïöåò êáôïéêßåò, (ìå äéáöïñåôéêÞ äéáññýèìéóç ôùí ÷þñùí), åíþ ïé öôù÷ïß óå öôù÷éêÝò, áðïôåëïýìåíåò áðü Ýíá ìïíáäéêü óôåãáóìÝíï ÷þñï. Ïé ìåãáëïêôçìáôßåò ðïõ æïýóáí ìáêñéÜ áð' ôá ÷ùñéÜ, æïýóáí óå ðïëõôåëåßò åðáýëåéò.

å. Ç åíäõìáóßá êáé ç ìüäá Ïé Âõæáíôéíïß Ýäåé÷íáí éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ãéá ôç ìüäá êáé ôá êïóìÞìáôá. ¢íäñåò êáé ãõíáßêåò öïñïýóáí ìáêñéïýò ÷éôþíåò (óôé÷Üñéá). Ïé ãõíáßêåò üìùò ðÜíù áð' áõôïýò Ýöåñáí êáé ìáíäýá, ðïõ êÜëõðôå êáé ôï êåöÜëé. Ç õðüäõóç, Þôáí öñïíôßäá ìüíï ãéá ôïõò 222 ðëïýóéïõò, åíþ ïé öôù÷ïß êõêëïöïñïýóáí îõðüëõôïé Þ ìå ðïëý ôáðåéíÜ ðáðïýôóéá. Ïé ðëïýóéåò ãõíáßêåò öïñïýóáí ðïëõôåëÞ åíäýìáôá.

USZR 2CIG

óô. Ç äéáôñïöÞ Ç äéáôñïöÞ ôùí ðëïõóßùí åß÷å ðïëý ìåãÜëç ðïéêéëßá, åíþ ôùí öôù÷þí Þôáí áíáãêáóôéêÜ Ï ðïëéôéóìüò ôïõ ëéôÞ. Âõæáíôßïõ

æ. Ç øõ÷áãùãßá

Ïé Âõæáíôéíïß øõ÷áãùãïýíôáí ìå èñçóêåõôéêÝò, êïéíùíéêÝò êáé ëáúêÝò ãéïñôÝò. Ïé áóôïß åéäéêÜ ìðïñïýóáí íá øõ÷áãùãçèïýí êáé óôïí Éððüäñïìï, åíþ óôçí åðáñ÷ßá, ìåãÜëç ÷áñÜ Ýäéíáí ôá åôÞóéá ðáíçãýñéá.

ç. Ï ìïíá÷éóìüò ÊáôÜ ôïí 4ï áé. áíáðôý÷èçêå ôï ìïíá÷éêü êßíçìá áñ÷éêÜ óôçí Áßãõðôï, üðïõ áðïêñõóôáëëþèçêáí ïé äýï êëáóéêÝò ôïõ ìïñöÝò, ç ìïíá÷éêÞ êáé ç êïéíïâéáêÞ. Óôç óõíÝ÷åéá ï ìïíá÷éóìüò åîáðëþèçêå óå üëï ôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï. Ïé ìïíá÷ïß Þ áíá÷ùñçôÝò Þ åñçìßôåò Þ áóêçôÝò áêïëïõèïýóáí Ýíáí Üëëï ôñüðï æùÞò ìå áõóôçñïýò êáíüíåò. ÌåôÜ ôçí áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí ï ìïíá÷éóìüò ãíþñéóå ìåãÜëç áêìÞ. Ïëüêëçñåò ðåñéï÷Ýò êáëýöèçêáí ìå ìïíáóôÞñéá. Ôï óðïõäáéüôåñï ìïíáóôéêü êÝíôñï Þôáí ôï ¢ãéï ¼ñïò, ðïõ åîåëß÷èçêå óå ìïíáóôéêÞ ðïëéôåßá, ÷Üñç óôá ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷þñçóáí ðïëëïß âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò.

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ á. Ç ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ • ÃÜìïò  áðü 12 åôþí (êïñßôóéá) êáé 14 (áãüñéá) – Áññáâþíáò  õðïãñáöÞ óõìâïëáßïõ  ðñïßêá íýöçò - äþñá ãáìðñïý – ÃáìÞëéï ãëÝíôé – Äéáæýãéï:  ôï ÊñÜôïò ôï åðÝôñåðå (óõíáéíåôéêü)  ç Åêêëçóßá ôï êáôáäßêáæå • Äéêáéþìáôá: äåí Þôáí ôá ßäéá ãéá ôá äýï öýëá – Ãõíáßêåò:  ðåñéïñéóìÝíá äéêáéþìáôá  ðåñéïñéóìÝíç óõììåôï÷Þ óôçí êïéíùíéêÞ æùÞ  êõñéáñ÷ïýóáí óôçí ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ  äåí ìåôåß÷áí óå äçìüóéåò ôåëåôÝò  üöåéëáí íá óêåðÜæïõí ôï ðñüóùðü ôïõò (Ýîù)  ïé ðëïýóéåò Ýðñåðå íá óõíïäåýïíôáé áðü Ýíá äïýëï (Ýîù) ÌåôÜ ôïí 11ï áé.:  ìðïñïýóáí íá ëáìâÜíïõí ìÝñïò óôá êïéíÜ  åß÷áí ðñüóâáóç óôçí ðáéäåßá • Ôá ðáéäéÜ: – Ç ãÝííçóç: åõ÷Üñéóôï ãåãïíüò – Ôï üíïìá:  ôï äéêü ôïõò êáé ôï üíïìá ôïõ ðáôÝñá óå ðôþóç ãåíéêÞ  ôï åðþíõìï êáèéåñþèçêå áñãüôåñá – Öñïíôßäá ðáéäéþí: ïéêïãÝíåéá êáé êõñßùò ç ìçôÝñá  çèéêÞ êáé ÷ñéóôéáíéêÞ äéáðáéäáãþãçóç – Ôá ðáéäéÜ: åõíïïýíôáí áðü ôç âõæáíôéíÞ íïìïèåóßá

223

USZR 2CIG

â. Ôï ó÷ïëåßï Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

• Âõæáíôéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá:

 É) ÂÁÓÉÊÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ  ÉÉ) ÁÍÙÔÁÔÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ É) ÂÁÓÉÊÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ: 2 êýêëïé óðïõäþí á) ôïõ ãñáììáôéóôÞ (áðü 7 åôþí) â) ôïõ ãñáììáôéêïý (áðü 12 åôþí) - ÌáèÞìáôá: áíÜãíùóç, ãñáöÞ, ãñáììáôéêÞ, ñçôïñéêÞ, öéëïóïößá, áñéèìçôéêÞ, ãåùìåôñßá, áóôñïíïìßá, ìïõóéêÞ. Åðßóçò äéäÜóêïíôáí: ¼ìçñï, êëáóéêïýò êáé ìåôáãåíÝóôåñïõò óõããñáöåßò - Ó÷ïëåßá:  êïóìéêÜ  åêêëçóéáóôéêÜ - Ëåéôïõñãßá ó÷ïëåßùí:  á) ìå äßäáêôñá (êáôáâÜëëïíôáí áðü ôïõò ìáèçôÝò)  â) äùñåÜí (ãéá ôá ïñöáíÜ) ÉÉ) ÁÍÙÔÁÔÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ  ÐáíåðéóôÞìéï

ã. Ç áóèÝíåéá, ç éáôñéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç, ï èÜíáôïò • ÁóèÝíåéåò: áíôéìåôùðßæïíôáé:  éáôñéêþò  ìå ìáãåßá êáé äåéóéäáéìïíßåò • ÉáôñéêÞ ðåñßèáëøç:  ìå äáðÜíåò ôïõ ÊñÜôïõò  íïóïêïìåßá (óå êÜèå ðüëç)  ãéáôñïß: ðáñï÷Þ õðçñåóéþí  óå éáôñåßá  óå óðßôéá áóèåíþí •ÊïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç:  ìå äáðÜíåò ôçò Åêêëçóßáò (ïñöáíïôñïöåßá êáé ðôù÷ïêïìåßá)

ä. Ç êáôïéêßá • Óôéò ðüëåéò: á) åõêáôÜóôáôïé  äéþñïöåò êáôïéêßåò ìå ðïëëÝò áíÝóåéò â) öôù÷ïß  óå ôáðåéíÝò êáôïéêßåò ìå åëÜ÷éóôåò áíÝóåéò • Óôá ÷ùñéÜ: á) åõêáôÜóôáôïé  äéþñïöåò êáôïéêßåò (äéáöïñåôéêÞ äéáññýèìéóç) â) öôù÷ïß  óðßôéá ìéêñÜ (Ýíáò óôåãáóìÝíïò ÷þñïò) ã) ìåãáëïêôçìáôßåò  ðïëõôåëåßò åðáýëåéò (ìáêñéÜ áðü ôá ÷ùñéÜ)

å. Ç åíäõìáóßá êáé ç ìüäá • Âõæáíôéíïß: åíäéáöÝñïí ãéá ôç ìüäá áãÜðç ãéá ôá êïóìÞìáôá • Åíäõìáóßá áóôþí áíäñþí:  ìáêñïß ÷éôþíåò ìå ðïëëÝò ðôõ÷þóåéò Õðüäõóç  äåñìÜôéíåò ìðüôåò (÷åéìþíá) - áíáôïëßôéêá ðáðïýôóéá (êáëïêáßñé) • Åíäõìáóßá ÷ùñéêþí áíäñþí:  ìáêñïß ÷éôþíåò (óôé÷Üñéá) - âñÜêåò Õðüäõóç  îõðüëõôïé Þ ðáðïýôóéá áíïé÷ôÜ óôéò öôÝñíåò • Åíäõìáóßá ãõíáéêþí:  ìáêñïß ÷éôþíåò+ éìÜôéï (ìáíäýáò) ðïõ êÜëõðôå êáé ôï êåöÜëé. Ðëïýóéåò  ðïëõôåëÞ åíäýìáôá (ìåôáîùôÜ êáé ëéíÜ) - åðéìÝëåéá ìáëëéþí - ìáêéãéÜæ 224

USZR 2CIG

óô. Ç äéáôñïöÞ Ï ðïëéôéóìüò • Âõæáíôéíïß:  ðëïýóéïé: ðëïýóéá åäÝóìáôá (ìåãÜëç ðïéêéëßá) ôïõ  öôù÷ïß: ëéôÞ äéáôñïöÞ (åîáéôßáò: å÷èñéêþí åðéäñïìþí, áõèáéñåóéþí Âõæáíôßïõ äõíáôþí & áîéùìáôïý÷ùí, åðéäçìéþí êáé èåïìçíéþí)

æ. Ç øõ÷áãùãßá – – –

– – – –

Éåñïôåëåóôßåò ÈñçóêåõôéêÝò, êïéíùíéêÝò êáé ëáúêÝò ãéïñôÝò Éððüäñïìïò (ãéá ôïõò áóôïýò)  áñìáôïäñïìßåò  èñçóêåõôéêÝò ðïìðÝò  äçìüóéåò ôåëåôÝò  èåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò Áðüêñéåò  ìåôáìöéÝóåéò & ðáñåëÜóåéò ÍÝá óåëÞíç  ëáúêÜ Ýèéìá ÔáâÝñíåò Ðáíçãýñéá åôÞóéá (êõñßùò óôçí åðáñ÷ßá)

ç. Ï ìïíá÷éóìüò • Ìïíá÷ïß, áíá÷ùñçôÝò, åñçìßôåò, áóêçôÝò • 4ïò áé. - Áßãõðôïò  ìïíá÷éêü êßíçìá • ÌïñöÝò ìïíá÷éêïý êéíÞìáôïò: á) ìïíá÷éêÞ (ðñüôõðï: ¢ãéïò Áíôþíéïò) â) êïéíïâéáêÞ (éäñõôÞò: Ðá÷þìéïò) – Ìïíá÷éóìüò:ÅîÜðëùóç óå üëï ôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï – ºäñõóç ðïëëþí ìïíáóôçñéþí – ÅðéêåöáëÞò ìïíáóôçñéïý: çãïýìåíïò  õðåýèõíïò ãéá ôçí ôÞñçóç êáíüíùí – ÌåãÜëç áêìÞ ìïíá÷éóìïý  ìåôÜ ôçí áíáóôÞëùóç ôùí åéêüíùí – ÌåãÜëá ìïíáóôéêÜ êÝíôñá: ¼ëõìðïò Âéèõíßáò, Êáððáäïêßá, ¢ãéï ¼ñïò.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

¢ãéïò Áíôþíéïò (óåë. 72) (250 - 356). ¢ãéïò êáé ìåãÜëç ìïñöÞ óôçí éóôïñßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò Åêêëçóßáò. ÃåííÞèçêå áðü ðëïýóéïõò ÷ñéóôéáíïýò ãïíåßò óôçí ÊïìÜ ôçò ¢íù Áéãýðôïõ. Ç ðåñéï÷Þ áõôÞ èåùñåßôáé ç êïéôßäá ôïõ âõæáíôéíïý ìïíá÷éóìïý, åíüò öáéíïìÝíïõ ðïõ óöñÜãéóå ôçí éóôïñßá ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò êáé ôçí êáèçìåñéíüôçôá ôïõ âõæáíôéíïý áíèñþðïõ, åíþ êáé ç åðßäñáóÞ ôïõ öèÜíåé ìÝ÷ñé ôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ. ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôùí ãïíéþí ôïõ ï Áíôþíéïò, óå çëéêßá 20 åôþí, ìïßñáóå üëá ôá õðÜñ÷ïíôÜ ôïõ óôïõò öôù÷ïýò êáé Ýãéíå áóêçôÞò, éäñýïíôáò Ýíá ìïíáóôéêü êÝíôñï, ôï Öáãéïýì. ÈåùñÞèçêå ðáôÝñáò ôçò ìïíá÷éêÞò æùÞò, ï åìðíåõóôÞò ôïõ áíá÷ùñçôéóìïý êáé ôïõ áóêçôéóìïý. ÐïëëÝò Þôáí ïé åðéóôïëÝò ðïõ Ýãñáøå ï ÌÝãáò Êùíóôáíôßíïò êáé ôá ðáéäéÜ ôïõ óôïí Áíôþíéï (äå óþèçêáí). Ç ìíÞìç ôïõ ôéìÜôáé áðü ôçí Åêêëçóßá ìáò óôéò 17 Éáíïõáñßïõ.

225

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

¢ãéïò Ðá÷þìéïò (óåë. 72) (ìåôáîý 292 êáé 294 - 347). Áéãýðôéïò ìïíá÷üò, áðü ôïõò êõñéüôåñïõò èåìåëéùôÝò ôïõ ÷ñéóôéáíéêïý êïéíïâéáêïý ìïíá÷éóìïý. ÁíÞêå óå ïéêïãÝíåéá åèíéêþí áëëÜ, õðçñåôþíôáò ùò óôñáôéþôçò, èáýìáóå ôç öéëáíèñùðßá êáé ôï Þèïò ôùí ÷ñéóôéáíþí êáé ôï 312 ìåôáóôñÜöçêå óôï ÷ñéóôéáíéóìü. Ôï 320 õðü ôçí åðßäñáóç èåßïõ ïñÜìáôïò, ßäñõóå óôçí Ôáâåííçóßá, áíáôïëéêÜ ôïõ Íåßëïõ, êïéíïâéáêü ìïíáóôÞñé óôï ïðïßï ðñïóåßëêõóå ðïëëïýò ìïíá÷ïýò. Óôç óõíÝ÷åéá ßäñõóå êáé Üëëá áíÜëïãá ìïíáóôÞñéá óôéò ãýñù ðåñéï÷Ýò. Ãéá ôçí åýñõèìç ëåéôïõñãßá ôùí êïéíïâßùí áõôþí ï Ðá÷þìéïò óõíÝôáîå ôïí ðåñßöçìï Êáíüíá, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ïé ìïíá÷ïß, ìåôÜ ôç ó÷åôéêÞ äïêéìáóßá êáé åßóïäï óôç ìïíÞ, õðï÷ñåþíïíôáí íá ìÜèïõí ãñÜììáôá, åÜí äå ãíþñéæáí, íá ôçñïýí áõóôçñÞ íçóôåßá, ðáñèåíßá, áêôçìïóýíç, õðáêïÞ óôïí çãïýìåíï êáé íá áóêïýí êÜðïéá åñãáóßá. Ï Êáíþí ôïõ Ðá÷ùìßïõ êáé ôï êïéíïâéáêü ôïõ óýóôçìá åß÷å éó÷õñÞ åðßäñáóç óôç ìåôÝðåéôá äéáìüñöùóç ôïõ êïéíïâéáêïý ìïíá÷éóìïý ôüóï óôçí ÁíáôïëÞ, üóï êáé óôç Äýóç. ÐÝèáíå óôç äéÜñêåéá ìåãÜëïõ ëïéìïý, ðïõ åíÝóêçøå ôüôå óôçí ðåñéï÷Þ. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ áíáãíùñßóôçêå ùò Üãéïò êáé ç ìíÞìç ôïõ ôéìÜôáé áðü ôçí Ïñèüäïîç Åêêëçóßá óôéò 15 ÌáÀïõ, ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ óôéò 14 êáé ôçí ÊïðôéêÞ ôçí 9ç ôïõ ßäéïõ ìÞíá.

ÁÐÁÍÔHÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔHÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.ËÐ.) • ÐÁÑÁÈÅÌÁ: «Ðáßæïíôáò ðÜíù ó' Ýíá ðáãüâïõíï» (óåë. 70) Åñþôçóç: Ðþò ìðïñåßò íá åîçãÞóåéò ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí ðáéäéþí êáé ôùí ìåãÜëùí áðÝíáíôé óôï óõãêåêñéìÝíï öõóéêü ãåãïíüò; Ôï óõãêåêñéìÝíï öõóéêü ãåãïíüò ðïõ ðåñéãñÜöåé ï ÈåïöÜíçò óôç «×ñïíïãñáößá» ôïõ, åßíáé Ýíá áêñáßï öõóéêü öáéíüìåíï: õðåñâïëéêü ÷éüíé, ðïõ Ý÷åé ðñïêáëÝóåé ôçí êáôÜðëçîç ôïõ êüóìïõ. Ãéá ôá ðáéäéÜ áõôü Þôáí ìéá èáõìÜóéá åõêáéñßá ãéá ðáé÷íßäé. Ïé ìåãÜëïé üìùò Ýâëåðáí ôï ãåãïíüò áðü ôçí áñíçôéêÞ ôïõ üøç: äçëáäÞ ôéò êáôáóôñïöÝò óôç ãåùñãßá êáé ãåíéêüôåñá óôçí ïéêïíïìéêÞ æùÞ. ÅðéðëÝïí ôçí åðï÷Þ áõôÞ êõñéáñ÷ïýóå ç èñçóêïëçøßá êáé ôÝôïéá öáéíüìåíá åñìçíåýïíôáí ùò áðïôÝëåóìá ôçò ïñãÞò ôïõ Èåïý êáé ðñïêáëïýóáí ìåãÜëï öüâï.

226

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ Ó÷Ýäéï Åñãáóßáò: Íá óõãêåíôñþóåôå êáé íá ðáñïõóéÜóåôå ÷áñáêôçñéóôéêÝò åéêüíåò êáé êåßìåíá ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí âõæáíôéíþí (ãÝííçóç, ãÜìïò, èÜíáôïò, ãéïñôÝò, äéáóêÝäáóç, äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò, Ýíäõóç, ìïíáóôéêÞ æùÞ ê.Ü.)

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

«ÓÐÉÔÉ ÖÔÙ×ÙÍ» «Ç êïõæßíá áðïôåëïýóå ôï êýñéï äùìÜôéï, áí ü÷é ôï ìïíáäéêü. Ç åóôßá Þôáí ðïëý ÷áìçëÞ … êáé Üíáâå ìå îýëá. Ïé êáðíïß Ýâñéóêáí äéÝîïäï ðñïò ôá Ýîù, áðü ôçí êáðíïäü÷ï. Ïé ðëïýóéïé Ýøçíáí óðßôé ôïõò ùñáßï ëåõêü øùìß. Ïé öôù÷ïß ðïõ äåí åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá Ý÷ïõí äéêü ôïõò öïýñíï, áãüñáæáí áðü ôïí áñôïðïéü øùìß áðü ðßôïõñï. Ç âáóéêÞ åðßðëùóç Þôáí Ýíá ôåôñÜãùíï Þ ïñèïãþíéï ôñáðÝæé ðïõ óôçñéæüôáí óå ôÝóóåñá ðüäéá, ôá ïðïßá ïñéóìÝíåò öïñÝò óõíäÝïíôáí ìå óáíßäåò. Ãéá êáèßóìáôá åß÷áí ðÜãêïõò êáé óêáìíéÜ. Óôï ãåýìá Ýâáæáí óôï ôñáðÝæé ìéá ìüíï ÷ùìÜôéíç, ãáâÜèá, áð' üðïõ ï êáèÝíáò Ýðáéñíå ôç ôñïöÞ ôïõ ìå ôá ÷Ýñéá. Ôá êñåâÜôéá, ðïõ óôçñßæïíôáí óå ôÝóóåñá ðüäéá, Þôáí åëáöñÜ áíõøùìÝíá óôï ðñïóêÝöáëï. …. Ôá åíäýìáôá êáé ôá áóðñüñïõ÷á ôá öýëáãáí óå îýëéíåò êáóÝëåò. Ôï öùò ôçò çìÝñáò Ýìðáéíå öåéäùëÜ áðü ôïí öåããßôç ôïõ ôïß÷ïõ. ¼ôáí åñ÷üôáí ôï âñÜäõ, ðñïóðáèïýóáí íá ìçí áíÜøïõí ôï ëõ÷íÜñé. ÁëëÜ ðáíôïý, áêüìç êáé óôá ðéï öôù÷Ü óðßôéá, Ýíá öõôßëé ôïðïèåôçìÝíï ó' Ýíá äï÷åßï ìå ëÜäé, Ýêáéãå ìÝñá íýêôá ìðñïóôÜ óôï óôïé÷åéþäåò åéêïíïóôÜóéï, ðïõ êáôåß÷å ôçí ôéìçôéêÞ ãùíéÜ ôïõ óðéôéïý.» [ÆÅÑÁÑ ÂÁËÔÅÑ: Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôï ÂõæÜíôéï, ìåôÜöñ.:Ê. Ðáíáãéþôïõ, óåë. 175] «ÈÅÁÌÁÔÁ ÊÁÉ ËÁÚÊÅÓ ÄÉÁÓÊÅÄÁÓÅÉÓ» «Åýèõìïò ðåñéóóüôåñï áðü åóùôåñéêÞ äéÜèåóç ðáñÜ áðü áíÜãêç, ï ìÝóïò Âõæáíôéíüò, åßíáé Üíèñùðïò ðïõ äåí ôïí ôñáâÜåé ôï óðßôé. Áðü ôçí ðñþôç áíáëáìðÞ ôçò çìÝñáò âéÜæåôáé íá åãêáôáëåßøåé ôçí Üâïëç êáôïéêßá ôïõ, óôçí ïðïßá ôïí êñáôÜåé êëåéóìÝíï áðü ôç äýóç ôïõ çëßïõ ìÝ÷ñé ôçí áíáôïëÞ, ï öüâïò ôùí êáêïðïéþí, ðïõ åßíáé êõñßáñ÷ïé ôçò ðüëåùò ôéò íõêôåñéíÝò þñåò. Áí äåí Ý÷åé êáíïíéêÞ êáé óôáèåñÞ åñãáóßá ðïõ íá êÜíåé õðï÷ñåùôéêÞ ôçí ðáñïõóßá ôïõ óôï åñãáóôÞñéï Þ óôï êáôÜóôçìá, óåñéáíÜåé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò, óôéò êýñéåò áñôçñßåò ôçò ðñùôåýïõóáò. ¸÷åé ôï áßóèçìá üôé ðåñðáôÜåé ìÝóá ó' Ýíá áðÝñáíôï ðáíçãýñé. Ðáíôïý, óå êÜèå äçìüóéá ðëáôåßá, óå êÜèå ãùíéÜ ôïõ äñüìïõ, ïé ðéï ðïéêßëåò áôôñáîéüí ðñïóöÝñïíôáé óôá ãåìÜôá áðü èáõìáóìü ìÜôéá ôïõ. Ï êüóìïò öôéÜ÷íåé êýêëïõò, ãýñù áðü ãåëùôïðïéïýò êáé áðü ôóáñëáôÜíïõò êÜèå åßäïõò. Åêåß åßíáé Ýíáò ôá÷õäáêôõëïõñãüò, ðéï ðÝñá Ýíáò ðïõ ëÝåé ôç ìïßñá. Åäþ óêïéíïâÜôåò êÜíïõí ÷ïñåõôéêÝò öéãïýñåò ðÜíù ó´ Ýíá ôåíôùìÝíï óêïéíß, Üëëïé ðÜëé ìÝíïíôáò áìåôáêßíçôïé, óõóôñÝöïíôáé, êÜíïíôáò íá áíáêéíçèïýí ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï ôá äéÜöïñá ìÝëç ôïõ óþìáôüò ôïõò. ÂëÝðåé êáíåßò áíèñþðïõò óêáñöáëùìÝíïõò óå îõëïðüäáñá íá ðåñðáôïýí ìå ãéãáíôéáßá âÞìáôá, ðÜíù áðü ôá êåöÜëéá ôùí ðåñáóôéêþí, åãêáóôñßìõèïõò ðïõ ìéìïýíôáé ôéò öùíÝò ôùí æþùí. ¢ëëïé óïößæïíôáé íá ðáñùäÞóïõí ôç ãëþóóá êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí áãùãéÜôçäùí, ôùí ãéáôñþí, ôùí ðáðÜäùí. Ìåñéêïß âñßæïíôáé, ðñïóðáèþíôáò íá îåðåñÜóïõí ï Ýíáò ôïí Üëëïí óå ðëïýôï êáé óå ç÷çñüôçôá

227

USZR 2CIG

âùìïëï÷éþí, ðïõ áíôáëëÜóóïõí. Âñéóêüìáóôå ìðñïóôÜ ó' Ýíá ó÷åäüí ðñáãìáôéêü èÝáôñï. Ï ðïëéôéóìüò Äåí ëåßðåé ðáñÜ ìüíï ç óêçíÞ.» [ÆÅÑÁÑ ÂÁËÔÅÑ: Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôï ÂõæÜíôéï, ôïõ ìåôÜöñ.:Ê. Ðáíáãéþôïõ, óåë. 241] Âõæáíôßïõ

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðïéá Þôáí ç èÝóç ôçò ãõíáßêáò óôï ÂõæÜíôéï; Ïé ãõíáßêåò óôï ÂõæÜíôéï äåí åß÷áí ôá ßäéá äéêáéþìáôá ìå ôïõò Üíäñåò êáé ç óõììåôï÷Þ ôïõò óôçí êïéíùíéêÞ æùÞ Þôáí ðåñéïñéóìÝíç. Áí êáé ãåíéêüôåñá Ýðáéæáí äåõôåñåýïíôá ñüëï óôá êïéíÜ, ðïëëÝò öïñÝò êõñéáñ÷ïýóáí óôçí ïéêïãåíåéáêÞ æùÞ. ¼öåéëáí íá óêåðÜæïõí ôï ðñüóùðü ôïõò, üôáí Ýâãáéíáí Ýîù, êáé äåí åß÷áí ôï äéêáßùìá íá ìåôÝ÷ïõí óå äçìüóéåò ôåëåôÝò. Ïé ðëïýóéåò ãõíáßêåò óõíïäåýïíôáí áðü Ýíá äïýëï êáôÜ ôéò åîüäïõò ôïõò. Ùóôüóï, ðáñÜ ôïõò ðåñéïñéóìïýò, ïé ãõíáßêåò ìåôÜ ôïí 11ï áé. ìðïñïýóáí íá ëÜâïõí ìÝñïò óôá êïéíÜ êáé åß÷áí ðñüóâáóç óôçí ðáéäåßá. Ó÷åôéêÜ ìå ôï ãÜìï, ï íüìïò äåí åðÝôñåðå íá ðáíôñåýïíôáé ôá êïñßôóéá êÜôù áðü äþäåêá ÷ñïíþí êáé ôá áãüñéá êÜôù áðü äåêáôÝóóåñá. Ðñéí áðü ôï ãÜìï ôåëïýíôáí ïé áññáâþíåò êáé õðïãñáöüôáí óõìâüëáéï ðïõ êáèüñéæå ôçí ðñïßêá ôçò íýöçò êáé ôá äþñá ôïõ ãáìðñïý. Ôï êñÜôïò, åðÝôñåðå ôï äéáæýãéï åöüóïí óõíáéíïýóáí êáé ôá äýï ìÝñç. Ç öñïíôßäá ôùí ðáéäéþí Þôáí ôï êýñéï ìÝëçìá ôçò ïéêïãÝíåéáò. Ïé ìçôÝñåò ôá êáèçóý÷áæáí ìå ðáñáìýèéá Þ ìå áöçãÞóåéò áðü ôçí Áãßá ÃñáöÞ, üðùò ç ðáéäéêÞ çëéêßá ôïõ ÉóáÜê êáé ôïõ Éáêþâ. 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï âõæáíôéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá; Ôï âõæáíôéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá ðáñåß÷å: É) ôç âáóéêÞ åêðáßäåõóç êáé ÉÉ) ôçí áíþôáôç (ÐáíåðéóôÞìéï). É) Ãéá ôç âáóéêÞ åêðáßäåõóç, óõíå÷ßæïíôáò ôçí åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç, áêïëïõèïýóå äýï êýêëïõò óðïõäþí: á) ôïõ ãñáììáôéóôÞ (áðü 7 åôþí) êáé â) ôïõ ãñáììáôéêïý (áðü 12 åôþí). Ôá ðáéäéÜ ìÜèáéíáí óôáäéáêÜ: áíÜãíùóç, ãñáöÞ, ãñáììáôéêÞ, ñçôïñéêÞ, öéëïóïößá, áñéèìçôéêÞ, ãåùìåôñßá, áóôñïíïìßá, ìïõóéêÞ. Åðßóçò äéäÜóêïíôáí: ¼ìçñï, êëáóéêïýò êáé ìåôáãåíÝóôåñïõò óõããñáöåßò. Ôá ó÷ïëåßá äéáêñßíïíôáí óå êïóìéêÜ êáé åêêëçóéáóôéêÜ. Ç ëåéôïõñãßá ôùí ó÷ïëåßùí ãéíüôáí: á) ìå äßäáêôñá (ðïõ êáôáâÜëëïíôáí áðü ôïõò ìáèçôÝò) êáé â) äùñåÜí (ãéá ôá ïñöáíÜ). ÉÉ) Áíþôáôç åêðáßäåõóç: ÌåôÜ ôéò âáóéêÝò óðïõäÝò üóïé åß÷áí ôçí Ýöåóç êáé ôéò ïéêïíïìéêÝò äõíáôüôçôåò ìðïñïýóáí íá óõíå÷ßóïõí ôéò óðïõäÝò ôïõò óôï ÐáíåðéóôÞìéï. 3. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç óôï ÂõæÜíôéï; Óôï ÂõæÜíôéï ç éáôñéêÞ ðåñßèáëøç Þôáí ìÝñéìíá ôïõ ÊñÜôïõò. Óå êÜèå ðüëç õðÞñ÷å íïóïêïìåßï, ìå áñéèìü ãéáôñþí áíÜëïãá ìå ôïí ðëçèõóìü ôçò. ÕðÞñ÷áí êáé ãéáôñïß ðïõ äÝ÷ïíôáí áóèåíåßò óôá éáôñåßá ôïõò Þ åðéóêÝðôïíôáí ôïõò áóèåíåßò óôá óðßôéá ôïõò. Óå êÜèå ðüëç åðßóçò õðÞñ÷áí ðôù÷ïêïìåßá êáé ïñöáíïôñïöåßá ôá ïðïßá éäñýïíôáí êáé 228 óõíôçñïýíôáí áðü ôçí Åêêëçóßá.

USZR 2CIG

2. ÂõæáíôéíÞ Ãñáììáôåßá Ðåñßëçøç Ç åëëçíéêÞ ãëþóóá ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò åìöáíßæåôáé ìå ôñåéò ìïñöÝò: á) ôç äçìþäç, â) ôçí áôôéêÞ êáé ã) ôçí áôôéêßæïõóá, óôçí ïðïßá ãñÜöïõí ïé ðåñéóóüôåñïé ëüãéïé. Áðü ôï 12ï áé. áíáðôýóóåôáé ç äçìþäçò ëïãïôå÷íßá ðïõ ãñÜöåôáé óå ëáúêÞ Þ ëáúêüôñïðç ãëþóóá. Ôá åßäç ôùí êåéìÝíùí ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò åßíáé: 1) ç ÈñçóêåõôéêÞ ðïßçóç, 2) ç ÈåïëïãéêÞ Ãñáììáôåßá, 3) ç Ëüãéá ÊïóìéêÞ Ãñáììáôåßá, 4) ç Äçìþäçò Ëïãïôå÷íßá, êáé 5) ç Öéëïóïößá. 1. Ç ÈñçóêåõôéêÞ ðïßçóç: äéáêñßíåôáé óå: á) ëåéôïõñãéêÞ êáé â) ìç ëåéôïõñãéêÞ. 2. Ç ÈåïëïãéêÞ ãñáììáôåßá: áíáðôý÷èçêå ìå ôçí åðéêñÜôçóç ôùí èñçóêåõôéêþí áíôéëÞøåùí, ôùí áéñÝóåùí êáé ôùí äïãìáôéêþí äéáìá÷þí. ÌåãÜëç õðÞñîå åðßóçò ç óõìâïëÞ ôçò Áãéïëïãßáò. 3. Ç Ëüãéá êïóìéêÞ ãñáììáôåßá: ÊáôÜ ôïõò ðñþôïõò âõæáíôéíïýò áéþíåò äåí Ý÷åé íá åðéäåßîåé áîéüëïãá Ýñãá. Áñãüôåñá üìùò áíáðôýóóïíôáé ôá åîÞò åßäç: É) Ç Ðïßçóç, ÉÉ) ç Éóôïñéïãñáößá êáé ÉÉÉ) ç ×ñïíïãñáößá. É) Ç Ðïßçóç: Ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò åßíáé ï Ãåþñãéïò Ðéóßäçò, ðïõ åîýìíçóå ôá êáôïñèþìáôá ôïõ áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ. - Ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï õðÞñîå ç «ÅëëçíéêÞ Áèïëïãßá», ðïõ ðåñéÝ÷åé 4000 åðéãñÜììáôá áðü ôïí 6ï - 10ï áé. - Óçìáíôéêü ðïéçôéêü Ýñãï ôïõ 11ïõ áé. åßíáé ôï Ýðïò: «Âáóßëåéïò ÄéãåíÞò Áêñßôáò», óôï ïðïßï äéáêñßíïíôáé ïé áìïéâáßåò åðéññïÝò ôùí ðëçèõóìþí ôïõ áñáâïâõæáíôéíïý êüóìïõ óôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ôçò áõôïêñáôïñßáò. ÉÉ) Ç Éóôïñéïãñáößá: Ïé âõæáíôéíïß éóôïñéïãñÜöïé åß÷áí ùò ðñüôõðÜ ôïõò ôïõò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò éóôïñéïãñÜöïõò. ÉÉÉ) Ç ×ñïíïãñáößá: ÍÝï ëïãïôå÷íéêü åßäïò, üðïõ áöçãïýíôáé éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ìå ëáúêü ôñüðï, ÷ùñßò ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò ôçò áëÞèåéáò êáé ìå Ýìöáóç óôá èáýìáôá Þ óôéò öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò. Ðïëý ìåãÜëç ðñïóöïñÜ ôùí Âõæáíôéíþí óôï íåüôåñï ðïëéôéóìü õðÞñîå ç äéÜóùóç ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí. Áõôü Ýãéíå óôá ìïíáóôÞñéá üðïõ õðÞñ÷áí âéâëéïèÞêåò êáé åñãáóôÞñéá áíôéãñáöÞò êáé åêåß åîåéäéêåõìÝíïé ìïíá÷ïß áíôÝãñáöáí ôá áñ÷áßá ÷åéñüãñáöá. Áðü ôïí 9ï áé. Üñ÷éóå ç ÷ñÞóç ôçò ìéêñïãñÜììáôçò ãñáöÞò (ÌïíÞ Óôïõäßïõ), ãåãïíüò ðïõ äéåõêüëõíå ðÜñá ðïëý ôçí áíôéãñáöÞ ôùí ÷åéñïãñÜöùí. Ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôç äéÜóùóç ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò êëçñïíïìéÜò äéáäñáìÜôéóå ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò (9ïò áé.). ¢ëëïò äéáêåêñéìÝíïò åêðñüóùðïò ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí õðÞñîå ï ÁñÝèáò (10ïò áé.). 4. Äçìþäçò ëïãïôå÷íßá: Ôï 10ï áé. åìöáíßæïíôáé ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá, ôá ïðïßá áíáöÝñïíôáé óôïõò áãþíåò ôùí áêñéôþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí êáé ìå áõôÜ áñ÷ßæåé ç íåïåëëçíéêÞ äçìïôéêÞ ðïßçóç. Ôï 12ï áé. äéáìïñöþíåôáé ç äçìþäçò ëïãïôå÷íßá ôçò ïðïßáò êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò åßíáé ï Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò Þ Ðôù÷ïðñüäñïìïò ìå ôá «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ» ðïéÞìáôÜ ôïõ.

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

229

USZR 2CIG

Áðü ôï 13ï áé., ìåôÜ ôï 1204, åõäïêéìåß ôï Ýììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá, óå äçìþäç Ï ðïëéôéóìüò ãëþóóá, ìå öñáãêéêÝò, áíáôïëéêÝò êáé ëáúêÝò åðéäñÜóåéò. Ôï ÷áñáêôçñéóôéêüôåñï ðáñÜäåéãìá ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò ôçò Öñáãêïêñáôßáò åßíáé ôï «×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò», ôïõ Âõæáíôßïõ üðïõ åîéóôïñåßôáé ç öñáãêéêÞ êõñéáñ÷ßá óôçí Ðåëïðüííçóï (ÌïñéÜ). 5. Öéëïóïößá: Ìå ôçí áëëáãÞ ôçò èñçóêåßáò ðåñéïñßóôçêå ç åíáó÷üëçóç ìå ôç öéëïóïößá. Óôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò ðåñéüäïõ åîáêïëïõèïýí íá ìåëåôþíôáé ôá Ýñãá ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí öéëïóüöùí, êõñßùò ôïõ ÐëÜôùíá êáé ôïõ ÁñéóôïôÝëç.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ

• ÂÕÆÁÍÔÉÍÇ ÃÑÁÌÌÁÔÅÉÁ: ôï óýíïëï ôùí ãñáðôþí ìíçìåßùí ôçò âõæáíôéíÞò ðåñéüäïõ. • Ç åëëçíéêÞ ãëþóóá ôçò âõæáíôéíÞò ãñáììáôåßáò: á) äçìþäçò (: áðü ôï 12ï áé. óå ëáúêÞ Þ ëáúêüôñïðç ãëþóóá) â) áôôéêÞ ã) áôôéêßæïõóá: ìßìçóç áñ÷áßáò áôôéêÞò äéáëÝêôïõ (ó' áõôÞ ãñÜöïõí ïé ðåñéóóüôåñïé ëüãéïé óõããñáöåßò) • ÅÉÄÇ ÊÅÉÌÅÍÙÍ:  1) ÈñçóêåõôéêÞ ðïßçóç  2) ÈåïëïãéêÞ ãñáììáôåßá  3) Ëüãéá ÊïóìéêÞ Ãñáììáôåßá  4) Äçìþäçò Ëïãïôå÷íßá  5) Öéëïóïößá

1. ÈñçóêåõôéêÞ ðïßçóç • Áíáðôý÷èçêå ìåôÜ ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý • Äéáêñßíåôáé óå: á) ëåéôïõñãéêÞ: ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôéò ëáôñåõôéêÝò ôåëåôÝò (õìíïãñáößá) â) ìç ëåéôïõñãéêÞ (:çèéêïäéäáêôéêÜ ðïéÞìáôá)

2. ÈåïëïãéêÞ ãñáììáôåßá • Åêêëçóéáóôéêïß óõããñáöåßò: áíáäåß÷èçêáí ìå ôçí åðéêñÜôçóç èñçóêåõôéêþí áíôéëÞøåùí, áéñÝóåùí êáé äïãìáôéêþí äéáìá÷þí. • Áãéïëïãßá: ìåëÝôç æùÞò Áãßùí êáé  ìåëÝôç èñçóêåõôéêþí êéíçìÜôùí (ìõóôéêéóìüò, çóõ÷áóìüò)

3. Ëüãéá êïóìéêÞ ãñáììáôåßá • Ðñþôïé áéþíåò Âõæáíôßïõ: ìç áîéüëïãá Ýñãá êïóìéêÞò ëïãïôå÷íßáò • ÅÉÄÇ ÊÅÉÌÅÍÙÍ:  É) ÐÏÉÇÓÇ  ÉÉ) ÉÓÔÏÑÉÏÃÑÁÖÉÁ  ÉÉÉ) ×ÑÏÍÏÃÑÁÖÉÁ É) ÐÏÉÇÓÇ:  á) ÃÅÙÑÃÉÏÓ ÐÉÓÉÄÇÓ (7ïò áé.)  â) «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá» (6ïò - 10ïò áé.)  ã) ¸ðïò Âáóéëåßïõ ÄéãåíÞ Áêñßôá (11ïò áé.) 230

USZR 2CIG

á) ÃÅÙÑÃÉÏÓ ÐÉÓÉÄÇÓ:  ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôçò ðåñéüäïõ  ýìíçóå ìå ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ ôá êáôïñèþìáôá ôïõ Ï ðïëéôéóìüò áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ (óå áñ÷áßï ìÝôñï) ôïõ â) «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá»:  ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï Âõæáíôßïõ  ðåñéÝ÷åé 4000 åðéãñÜììáôá áðü 6ï - 10ï áé. óå áñ÷áßá ìÝôñá  ïé âõæáíôéíïß ðïéçôÝò óõíÝ÷éóáí ôçí áñ÷áßá ðáñÜäïóç êáé óôç ìïñöÞ êáé óôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðïéçìÜôùí, ðáñÜ ôçí áëëáãÞ ôçò èñçóêåßáò ã) «¸ðïò Âáóéëåßïõ ÄéãåíÞ Áêñßôá»:  Üãíùóôïò ï ðïéçôÞò  éóôïñéêÜ óôïé÷åßá: áìïéâáßåò åðéññïÝò ðëçèõóìþí áñáâïâõæáíôéíïý êüóìïõ óôá áíáôïëéêÜ óýíïñá ôçò áõôïêñáôïñßáò. • ÄéÜóùóç êëáóéêþí ãñáììÜôùí p ÌïíáóôÞñéá:  ßäñõóç âéâëéïèçêþí  ßäñõóç åñãáóôçñßùí áíôéãñáöÞò (êáëëéãñáößá, áêñßâåéá) - 9ïò áé.: ÷ñÞóç ìéêñïãñÜììáôçò ãñáöÞò (ÌïíÞ Óôïõäßïõ) - Ëüãéïé, öéëüóïöïé, éóôïñéêïß, ñÞôïñåò, ãñáììáôéêïß: ìßìçóç ýöïõò êáé ãëþóóáò áñ÷áßùí. - ÄéÜäïóç áñ÷áéïìÜèåéáò - ÖÙÔÉÏÓ (ðáôñéÜñ÷çò, 9ïò áé.): - äéáäñáìÜôéóå ðñùôáñ÷éêü ñüëï:  óôçí ðíåõìáôéêÞ Üíèçóç ôçò åðï÷Þò ôïõ  óôç äéÜóùóç ôçò áñ÷áßáò åëë. êëçñïíïìéÜò  óôá Ýñãá ôïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óçìáíôéêÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ðïëëÜ Ýñãá áñ÷áßùí åëëÞíùí êáé ÷ñéóôéáíþí óõããñáöÝùí • ÁÑÅÈÁÓ (áñ÷éåðßóêïðïò Êáéóáñåßáò, 10ïò áé.): äéáêåêñéìÝíïò åêðñüóùðïò ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí ÉÉ) ÉÓÔÏÑÉÏÃÑÁÖÉÁ: ïé âõæáíôéíïß éóôïñéêïß åß÷áí ùò ðñüôõðÜ ôïõò ôïõò áñ÷áßïõò Ýëëçíåò éóôïñéïãñÜöïõò ÉÉÉ) ×ÑÏÍÏÃÑÁÖÉÁ: ëáúêÞ éóôïñéêÞ áöÞãçóç ÷ùñßò ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò ôçò áëÞèåéáò ìå Ýìöáóç óôá èáýìáôá Þ ôéò öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò.

4. Äçìþäçò ëïãïôå÷íßá • 10ïò áé.:  ÁêñéôéêÜ ôñáãïýäéá  áíáöÝñïíôáé óôïõò áãþíåò ôùí áêñéôþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí  óçìáôïäïôïýí ôçí áñ÷Þ ôçò íåïåëëçíéêÞò äçìïôéêÞò ðïßçóçò • 12ïò áé.:  Äçìþäçò Ëïãïôå÷íßá: óå ëáúêÞ Þ ëáúêüôñïðç ãëþóóá Êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò: ÈÅÏÄÙÑÏÓ ÐÑÏÄÑÏÌÏÓ Þ ÐÔÙ×ÏÐÑÏÄÑÏÌÏÓ ¸ñãï ôïõ : «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ ðïéÞìáôá»: äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ  áóêåß êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ

231

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

• 13ïò - 15ïò áé. (1204 - 1453): á) ¸ììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá - óå äçìþäç ãëþóóá - ìå öñáãêéêÝò, áíáôïëéêÝò & ëáúêÝò åðéäñÜóåéò â) «×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò» (ðåñßðïõ 1300) - åîéóôïñåß ôç öñáãêéêÞ êõñéáñ÷ßá óôï ÌïñéÜ - äåí Ý÷åé ëïãïôå÷íéêÞ áîßá - Ý÷åé éóôïñéêü êáé ãëùóóéêü åíäéáöÝñïí - ï óôé÷ïõñãüò ôïõ: åîåëëçíéóìÝíïò öñÜãêïò ìå å÷èñéêÜ áéóèÞìáôá êáôÜ ôùí ÅëëÞíùí

5. Öéëïóïößá • ÁëëáãÞ èñçóêåßáò  ðåñéïñéóìüò öéëïóïößáò • ÌåëÝôç áñ÷áßùí åëëÞíùí öéëïóüöùí (ÐëÜôùíá, ÁñéóôïôÝëç)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

Çóõ÷áóìüò (óåë. 74) Èåïëïãéêü êßíçìá. Óýìöùíá ìå ôïõò Çóõ÷áóôÝò, ç åðéêïéíùíßá ìå ôï Èåü åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç ìïíáîéÜ, ôç óéùðÞ, ôïí áóêçôéóìü êáé ôçí ðñïóåõ÷Þ. Ìõóôéêéóìüò (óåë. 74) Öéëïóïöéêü êáé èåïëïãéêü äüãìá, ðïõ äÝ÷åôáé üôé ç ôåëåéüôçôá êáôïñèþíåôáé ìå óõíå÷Þ äéáëïãéóìü, ìå ôçí êáôÜäõóç ôçò øõ÷Þò óôç èåßá ôçò áñ÷Þ.

BYZANTINH ÃÑAMMATEIA ÓÕÃÊÅÍÔÑÙÔÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ

ÅÉÄÇ ÊÅÉÌÅÍÙÍ

ÅÑÃÁ á) ËåéôïõñãéêÞ (õìíïãñáößá)

1) ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÇ ÐÏÉÇÓÇ â) Ìç ëåéôïõñãéêÞ

2) ÈÅÏËÏÃÉÊÇ ÃÑÁÌÌÁÔÅÉÁ 232

Áãéïëïãßá

ÅÊÐÑÏÓÙÐÏÉ 1) Ñùìáíüò ï Ìåëùäüò (5ïò - 6ïò áé.) 2) ÉùÜííçò Äáìáóêçíüò (675 - 754) 3) ÊïóìÜò ï Ìåëùäüò (675 - 754) 4) ÉùóÞö ï ÕìíïãñÜöïò (9ïò áé.) 5) Èåüäùñïò Óôïõäßôçò (759 - 826) 6) Êáóóßá Þ ÊáóóéáíÞ (9ïò áé.) .............................................................. 1) Åõäïêßá (5ïò áé.) 2) Êùí/íïò Ñüäéïò (10ïò áé.) 3) ÉùÜííçò ï ÃåùìÝôñçò (10ïò áé.) 4) ×ñéóôüöïñïò Ìõôéëçíáßïò (11áé.) 1) ÉùÜííçò ï ôçò Êëßìáêïò Þ ï Ó÷ïëáóôéêüò (6ïò áé.) 2) ÌÜîéìïò ï ÏìïëïãçôÞò (580 - 662) 3) Óõìåþí ÍÝïò ï Èåïëüãïò (949 1022) 4) Ãñçãüñéïò ÐáëáìÜò (1296 - 1359)

USZR 2CIG

ÅÉÄÇ ÊÅÉÌÅÍÙÍ

ÅÑÃÁ É) ÐÏÉÇÓÇ ÉÉ) ÉÓÔÏÑÉÏÃÑÁÖÉÁ

3) ËÏÃÉÁ ÊÏÓÌÉÊÇ ÃÑÁÌÌÁÔÅÉÁ

ÉÉÉ) ×ÑÏÍÏÃÑÁÖÉÁ

ÅÊÐÑÏÓÙÐÏÉ 1) Ãåþñãéïò Ðéóßäçò (7ïò áé.) 2) «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá» 3) «¸ðïò Âáóéëåßïõ ÄééãåíÞ Áêñßôá« …………………………………………….. 1) ÅõóÝâéïò Êáéóáñåßáò (263 - 340) ¸ñãï: «ÅêêëçóéáóôéêÞ Éóôïñßá» 2) Ðñïêüðéïò (490 - 562). ¸ñãá: á) ÕðÝñ ôùí ðïëÝìùí ëü-ãïé ïêôþ, â) Ðåñß êôéóìÜôùí, ã) ÁíÝêäïôá 3) ¢ííá ÊïìíçíÞ (11ïò - 12ïò áé.). ¸ñãï: «ÁëåîéÜò» 4) Íéêçöüñïò ÂñõÝííéïò (1062 - 1137) 5) ÍéêÞôáò ×ùíéÜôçò (118; - 1206) 6) Ìé÷áÞë Êñéôüâïõëïò (15ïò áé.) 7) Ëáüíéêïò ×áëêïêïíäýëçò (15ïò áé.) 8) Ãåþñãéïò ÓöñáíôæÞò (15ïò áé.) …………………………………………… 1) ÉùÜííçò ÌáëÜëáò (491 - 578) 2) ÈåïöÜíçò ï ÏìïëïãçôÞò (752 -818)

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

á) áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá

4) ÄÇÌÙÄÇÓ ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ

â) Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ ðïéÞìáôá

Þ

ã) ¸ììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá ä) «×ñïíéêüí ÌïñÝùò«

5) ÖÉËÏÓÏÖÉÁ

> Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò Ðôù÷ïðñüäñïìïò

ÌåëÝôç áñ÷áßùí åëëÞíùí öéëïóüöùí

> åîåëëçíéóìÝíïò öñÜãêïò 1) Ìé÷áÞë Øåëëüò (1018 - 1096) 2) Ãåþñãéïò Ãåìéóôüò Þ ÐëÞèùí (1360 - 1452) 3) Ãåþñãéïò Ó÷ïëÜñéïò (1405 - 1468)

233

USZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Ï ðïëéôéóìüò Ãåþñãéïò Ðéóßäçò (óåë. 74) ôïõ (; - ìåôÜ ôï 634). Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò êáé åðéãñáììáôïðïéüò. Êáôáãüôáí áðü ôçí Âõæáíôßïõ Áíôéü÷åéá ôçò Ðéóéäßáò. Óõíüäåõóå ôïí áõôïêñÜôïñá ÇñÜêëåéï óôçí ðñþôç åêóôñáôåßá ôïõ êáôÜ ôùí Ðåñóþí (622 - 623). ÕðÞñîå êáôåîï÷Þí áõëéêüò ðïéçôÞò. ÓõãêåêñéìÝíá, äéçãÞèçêå Ýììåôñá ôá êáôïñèþìáôá ôïõ Çñáêëåßïõ, åãêáéíéÜæïíôáò Ýôóé ôï âõæáíôéíü ðáíçãõñéêü Ýðïò. Ç ðïéçôéêÞ äçìéïõñãßá ôïõ äéáêñßíåôáé óå äýï ðåñéüäïõò: á) óôçí åðéêÞ - åãêùìéáóôéêÞ êáé â) óôç èåïëïãéêÞ - çèéêÞ. Óôç èåïëïãéêÞ - çèéêÞ öÜóç ôçò ðïßçóÞò ôïõ ãñÜöåé ðïéÞìáôá èåïëïãéêïý êáé äïãìáôéêïý ÷áñáêôÞñá. Ó' Ýíá ìÜëéóôá óôñÝöåôáé åíáíôßïí ôçò áßñåóçò ôïõ ìïíïèåëçôéóìïý. ´Åãñáøå åðßóçò åðéãñÜììáôá ðïõ áíáöÝñïíôáé óå áãßïõò, åéêüíåò, åïñôÝò, èÝìáôá ôçò Áãßáò ÃñáöÞò, éåñÜ áíôéêåßìåíá êáé êôßóìáôá, åêêëçóéáóôéêïýò Üíäñåò êëð. ¼óïí áöïñÜ ôá ìÝôñá ï Ðéóßäçò ÷ñçóéìïðïßçóå ôïí ßáìâï óôçí áñ÷áßá ôïõ ìïñöÞ. ¸ôóé èåùñåßôáé ùò ï ôåëåõôáßïò ôùí êëáóéêþí éáìâïãñÜöùí, óôïõò óôß÷ïõò ôïõ üìùò äéáêñßíåôáé ç ôÜóç ðåñéïñéóìïý ôùí óõëëáâþí óå 12 (åéóáãùãÞ äùäåêáóýëëáâïõ óôß÷ïõ). Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò Þ Ðôù÷ïðñüäñïìïò (óåë. 76) (Êùí/ðïëç, ðåñ. 1100 - 1158). Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò êáé ðåæïãñÜöïò. Êáôáãüôáí áðü áñéóôïêñáôéêÞ ïéêïãÝíåéá êáé áíáôñÜöçêå óå ëüãéï ðåñéâÜëëïí. Óðïýäáóå êëáóéêÞ öéëïëïãßá, öéëïóïößá êáé èåïëïãßá êáé õðÞñîå êáèçãçôÞò óôçí Ðáôñéáñ÷éêÞ Ó÷ïëÞ ôçò Êùí/ðïëçò (ÐáíåðéóôÞìéï). ¸æçóå óôçí áõôïêñáôïñéêÞ áõëÞ ôùí Êïìíçíþí êáé Ýíá ìÝñïò ôïõ Ýñãïõ ôïõ Ý÷åé Üìåóç ó÷Ýóç ìå ãåãïíüôá ðïõ áöïñïýóáí ôïí áõôïêñÜôïñá êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. ¸ãñáøå èåïëïãéêÜ Ýñãá êáèþò êáé èñçóêåõôéêÞ ðïßçóç ç ïðïßá êáôÜ ôçí åðï÷Þ ôçò Ôïõñêïêñáôßáò áðïôåëïýóå ôç âÜóç ãéá ôçí åêìÜèçóç ôùí ãñáììÜôùí áðü ôïõò ìáèçôÝò. Ôï Ýñãï üìùò ãéá ôï ïðïßï êáôÝ÷åé åîÝ÷ïõóá èÝóç óôçí åëëçíéêÞ ëïãïôå÷íßá åßíáé ôá «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ» ðïéÞìáôÜ ôïõ. Åßíáé ãñáììÝíá óôç äçìïôéêÞ ãëþóóá ìå 15óýëëáâï óôß÷ï. Ó' áõôÜ ï ðïéçôÞò äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ, óáôéñßæåé ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ êáé æçôÜåé ôç óõíäñïìÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá. Ç åðßêëçóç ôùí öéëáíèñùðéêþí áéóèçìÜôùí ôïõ áíþôáôïõ Üñ÷ïíôá, ç éêåôåõôéêÞ êáé ìéêñïðñåðÞò äéÜèåóç ôïõ ðïéçôÞ - Þñùá Ýäùóå óôïí üñï «ðñïäñïìéóìüò» Þ «öôù÷ïðñïäñïìéóìüò» ôçí Ýííïéá ôçò êáêïìïéñéÜò, ôçò áíáîéïðñÝðåéáò êáé ôïõ áõôïäéáóõñìïý. ¼ìùò ï ðïéçôÞò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáõôçñéÜæåé ôçí êïéíùíéêÞ æùÞ, êáé äåß÷íåé êáèáñÜ ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò áíÝ÷åéáò ðïõ ìÜóôéæå ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ âõæáíôéíïý ðëçèõóìïý. Ôï üôé åðéêáëåßôáé ôá áãáèÜ áéóèÞìáôá ôïõ áõôïêñÜôïñá äåí ðñÝðåé íá îåíßæåé: ï Ðñüäñïìïò, üðùò êáé üëïé ïé Âõæáíôéíïß, ðßóôåõå üôé ãéá ôï êáëü Þ ôï êáêü õðåýèõíïò Þôáí ï êÜôï÷ïò ôçò áðüëõôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ, ìå ôéò æùíôáíÝò êáé ëåðôïìåñåßò åéêüíåò ôùí óõíèçêþí ôçò êáèçìåñéíÞò êáé ôçò äçìüóéáò æùÞò êáé ôïí ôïíéóìü ôùí çèþí ðïõ åðéêñáôïýóáí, äßíïõí ðÝñá áðü êÜèå Üëëï âõæáíôéíü êåßìåíï, ìéá óáöÞ åéêüíá ôçò âõæáíôéíÞò êïéíùíßáò.

234

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔHÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔHÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.ËÐ.) • ÅÉÊÏÍÁ: «ÅëåöÜíôéíï äßðôõ÷ï» (ôÝëïò 5ïõ áé.) (óåë. 74)

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

Åñþôçóç: Ôé áðåéêïíßæåôáé óôï äßðôõ÷ï; Áðü ðïõ åßíáé åðçñåáóìÝíç ç âõæáíôéíÞ ëïãïôå÷íßá; Óôï äßðôõ÷ï (: Ýñãï ôÝ÷íçò ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï ðßíáêåò) áðåéêïíßæïíôáé äéÜöïñïé ðïéçôÝò ìå ôéò ìïýóåò ôïõò, ðïõ ôïõò åìðíÝïõí óôï Ýñãï ôïõò. Ç êïóìéêÞ âõæáíôéíÞ ëïãïôå÷íßá, éäéáßôåñá êáôÜ ôïõò ðñþôïõò áéþíåò, åßíáé åðçñåáóìÝíç áðü ôçí êëáóéêÞ ãñáììáôåßá. Ïé âõæáíôéíïß ëïãïôÝ÷íåò óõíÝ÷éóáí ôçí áñ÷áßá ðáñÜäïóç ü÷é ìüíï óôç ìïñöÞ áëëÜ êáé óôï ðåñéå÷üìåíï, ðáñÜ ôçí áëëáãÞ ôçò èñçóêåßáò. • ÅÉÊÏÍÁ: «Ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò Ýíèñïíïò óå äçìüóéá óõæÞôçóç». (óåë.76) Åñþôçóç: ÐñïóðÜèçóå íá åîçãÞóåéò ãéáôß ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò èåùñåßôáé ç ìåãáëýôåñç öõóéïãíùìßá ôçò åðï÷Þò ôïõ. Ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò Þôáí ç ìåãáëýôåñç öõóéïãíùìßá ôçò åðï÷Þò ôïõ, äéüôé äéáäñáìÜôéóå ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôçí ðíåõìáôéêÞ ÜíèçóÞ ôçò êáé óôç äéÜóùóç ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò êëçñïíïìéÜò. Ùò ëüãéïò åß÷å óðÜíéá ðíåõìáôéêÜ ðñïóüíôá. ÌåëÝôçóå ðïëëÝò åðéóôÞìåò: Öéëïóïößá, Èåïëïãßá, ÌáèçìáôéêÜ, ËïãéêÞ, Öéëïëïãßá, ÑçôïñéêÞ, ÉáôñéêÞ, ÖõóéêÞ êáé ãåíéêüôåñá êÜèå åðéóôÞìç ôçò åðï÷Þò ôïõ. Ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôïõ åßíáé ç «Ìõñéüâéâëïò», ðïõ ðåñéÝ÷åé ãýñù óôá 300 öéëïëïãéêÜ äïêßìéá. ¸ãñáøå åðßóçò Ýíá ëåîéêü, ïìéëßåò êáé èåïëïãéêÜ Ýñãá. Ç ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ åðçñÝáóå áðïöáóéóôéêÜ ôéò ó÷Ýóåéò Åêêëçóßáò êáé Ðïëéôåßáò óôï ÂõæÜíôéï, ôéò ó÷Ýóåéò Âõæáíôéíþí êáé ÓëÜâùí ìå ôç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý êáé ôéò ó÷Ýóåéò ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò. Áõôüò åðåóÞìáíå ôéò ðíåõìáôéêÝò êáé ëáôñåõôéêÝò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôçí ÁíáôïëéêÞ êáé ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá. • ÐÏÉÇÌÁ: «Ôïõ ìéêñïý Âëá÷üðïõëïõ» (óåë. 77) Åñþôçóç: Ðïéåò éóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò áíôëïýìå ãéá ôç æùÞ ôùí áêñéôþí áðü ôï áðüóðáóìá áõôü; Ïé éóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôëïýìå ãéá ôç æùÞ ôùí áêñéôþí áðü ôï áðüóðáóìá áõôü åßíáé ïé åîÞò: 1) Ïé áêñßôåò æïýóáí óôéò Üêñåò ôùí áíáôïëéêþí óõíüñùí ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò êáé äéÝôñå÷áí óõíå÷þò ôïí êßíäõíï ôùí å÷èñéêþí åðéäñïìþí, ãé' áõôü Ýðñåðå íá âñßóêïíôáé óå óõíå÷Þ ðïëåìéêÞ åôïéìüôçôá. 2) Åß÷áí áíáëÜâåé ôçí åõèýíç ãéá ôç öýëáîç ôùí óõíüñùí êáé ôçí áíá÷áßôéóç ôùí ÁñÜâùí êáé ôùí Óáñáêçíþí. 3) Ïé Óáñáêçíïß Þôáí ¢ñáâåò ðåéñáôÝò ðïõ ëõìáßíïíôáí ôéò ðáñáëéáêÝò ðüëåéò êáé ôá íçóéÜ ü÷é ìüíï ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò áëëÜ êáé ïëüêëçñçò ôçò Ìåóïãåßïõ. ¸êáíáí áéöíßäéåò åðéäñïìÝò, êáôÝóôñåöáí, ëÞóôåõáí êáé áé÷ìáëþôéæáí. 4) Ïé áêñßôåò, ãéá íá ìðïñïýí íá áíôáðïêñéèïýí óôçí áðïóôïëÞ ôïõò áóêïýíôáí

235

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

óõíå÷þò óôá üðëá êáé ãõìíÜæïíôáí. ¸ôóé Þôáí Þôáí åîáéñåôéêÜ ãåííáßïé, åðåéäÞ óõíÞèùò áíôéìåôþðéæáí äõíÜìåéò êáôÜ ðïëý õðÝñôåñåò óå áñéèìü áðü ôéò äéêÝò ôïõò. 5) Ãéá ôéò ðïëåìéêÝò áíÜãêåò ôïõò Ýôñåöáí Üëïãá, þóôå íá êéíïýíôáé ãñÞãïñá êáé áðïôåëåóìáôéêÜ óôá óçìåßá ðïõ åêäçëþíïíôáí åðéèÝóåéò Þ åðéäñïìÝò ôùí å÷èñþí. Ôá ÜëïãÜ ôïõò Þôáí êé áõôÜ ðïëý êáëÜ ãõìíáóìÝíá êáé åîïéêåéùìÝíá óôç ìÜ÷ç. • ÐÁÑÁÈÅÌÁ: «ÂõæÜíôéï êáé åëëçíéêÞ áñ÷áéüôçôá» (óåë. 77) Åñþôçóç: Ðïéåò äéáðéóôþóåéò êÜíåé ç óõããñáöÝáò ôïõ êåéìÝíïõ; Ãíùñßæåéò óôïé÷åßá ðïõ íá ôéò åðéâåâáéþíïõí; Ç óõããñáöÝáò ôïõ êåéìÝíïõ ÅëÝíç Ãëýêáôæç - ÁñâåëÝñ êÜíåé ôéò åîÞò äéáðéóôþóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôï ÂõæÜíôéï êáé ôçí åëëçíéêÞ áñ÷áéüôçôá: - Óôçí åðï÷Þ ôçò áêìÞò ôïõ Âõæáíôßïõ (10ïò - 11ïò áé.) ôï âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ðíåõìáôéêÞò æùÞò Þôáí ôï åíäéáöÝñïí ãéá ôçí åëëçíéêÞ áñ÷áéüôçôá, ôéò áîßåò êáé ôá åðéôåýãìáôÜ ôçò. - Ôçí ßäéá ðåñßïäï êáèéåñþèçêáí ïé üñïé: «¸ëëçíáò» êáé «Åëëçíéóìüò». Ðáëéüôåñá ïé üñïé áõôïß óÞìáéíáí: «åéäùëïëÜôñçò» êáé «åéäùëïëáôñßá». Áðü ôïí 10ï áé. êáé åîÞò ç ëÝîç «¸ëëçíáò» óçìáßíåé ôïí áñ÷áßï ¸ëëçíá êáé ôçí ðáéäåßá ôïõ, ðïõ Ýãéíáí ðçãÝò íÝùí áñåôþí. - Ïé üñïé áõôïß äéáôÞñçóáí ôçí åõãåíéêÞ óçìáóßá ôïõò ùò ôï ôÝëïò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò. ÐñÜãìáôé óôçí åðï÷Þ ôçò áêìÞò ôïõ Âõæáíôßïõ (10ïò - 11ïò áé.) Þôáí ðïëý Ýíôïíï ôï åíäéáöÝñïí ôùí Âõæáíôéíþí ãéá ôçí åëëçíéêÞ áñ÷áéüôçôá êáé êõñßùò ãéá ôçí êëáóéêÞ ãñáììáôåßá. Ãé' áõôü ìåëåôïýóáí ôá áñ÷áßá êåßìåíá êáé ðïëëïß ëüãéïé ôá ó÷ïëßáæáí. ÐïëëÜ ìïíáóôÞñéá ßäñõóáí âéâëéïèÞêåò êáé åñãáóôÞñéá áíôéãñáöÞò áñ÷áßùí ÷åéñïãñÜöùí, üðïõ åîåéäéêåõìÝíïé ìïíá÷ïß áíôÝãñáöáí ôá áñ÷áßá êåßìåíá äåß÷íïíôáò ìåãÜëç åðéìÝëåéá ôüóï ãéá ôçí êáëëéãñáößá üóï êáé ãéá ôçí áêñßâåéá ôçò áíôéãñáöÞò. ¸ôóé äéÝóùóáí ôá êëáóéêÜ ãñÜììáôá, ãåãïíüò ðïõ áðïôåëåß ìßá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò ðñïóöïñÝò ôùí Âõæáíôéíþí óôï íåüôåñï ðïëéôéóìü. ÅðéðëÝïí ïé ëüãéïé (öéëüóïöïé, ñÞôïñåò, ãñáììáôéêïß), êáôÝâáëëáí ìåãÜëåò ðñïóðÜèåéåò ãéá íá ìéìçèïýí ôï ýöïò êáé ôç ãëþóóá ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí. Ïé ðåñéóóüôåñïé ãñÜöïõí óôçí áôôéêßæïõóá ãëþóóá. Ç ðñïóðÜèåéá áõôÞ ðñïûðÝèåôå ó÷ïëáóôéêÞ ìåëÝôç êáé óõ÷íÜ áðïóôÞèéóç ôùí áñ÷áßùí êåéìÝíùí. ¸ôóé, ç áñ÷áéïìÜèåéá êÝñäéæå óõíå÷þò ðåñéóóüôåñïõò õðïóôçñéêôÝò.

236

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ 1. Íá âñåßôå üóá ðåñéóóüôåñá ìðïñåßôå áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá. Íá óõãêåíôñþóåôå ôéò Âõæáíôßïõ éóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé ó’ áõôÜ êáé íá ôéò ó÷ïëéÜóåôå. Ðïéåò, åðßóçò, ðëçñïöïñßåò ãëùóóéêÝò ìðïñïýìå íá áíôëÞóïõìå áðü áõôÜ; «Ç ÁÑÐÁÃÇ ÔÇÓ ÃÕÍÁÉÊÁÓ ÔÏÕ ÄÉÃÅÍÇ» ÊÜôù óôá ñïýóéá ÷þìáôá êáé óå âáèý ëéâÜäé åêåß óðÝñíåé ï ÄéãåíÞò ìå ô' þñéïí ôïõ æåõãÜñé. ÖáêÞí êáé ñüâéí Ýóðåñíå, ôáÞí ôïõ æåõãáñéïý ôïõ. ÐïõëÜêéí ðÞãåí êé Þêáôóåí óôçí üóêåñçí ô' áëÝôñïõ. -«Åóý óðÝñíåéò, âñå ÄéãåíÞ, ìá ôçí êáëÞ óïõ êëÝøáí». -«Áí ôçí åêëÝøáíå å÷ôÝò, íá ðá' íá ôçí ãõñåýù, Áí ôçí åêëÝøáí óÞìåñá íá êÜìù ôçí óðïñéÜ ìïõ». -«Åãþ óïõ ëÝù, ÄéãåíÞ, ðùò ôçí êáëÞ óïõ êëÝøáí». Êáé ôï æåõãÜñéí 'íÝöçêå, óôïí óôÜâëïí ôïõ ðçãáßíåé. Ðáßñíåé ô' áñãõñïêëåßäéá ôïõ, ôïí óôÜâëïí îåêëåéäþíåé. Ôïõò óôÜâëïõò åîåêëåßäùóå, ôïõò ìáýñïõò åíåñþôá. ¼óïé ìáýñïé ôïí åßäáíå áßìáí åêáôïõñïýóáí, ¼óïé ôïí åêáëüäáíå åðÝóáí êé åøïöïýóáí. ¸íáò ìáýñïò, ðáëéüìáõñïò, ÷ßëéù ÷ñïíþ êïíôéÜñçò ÅóôÜèçí êáé 'ðïêñßèçí ôïõ óáí êÜëëéï ðáëéêÜñé. -«Áí åßí' ãéá ôçí êõñÜ êáëÞ, åãþ íá óïõ ôçí öÝñù, Ãéáôß ìå êñïõöïôÜéæå áö' ô' áêñéâü êñéèÜñé, Ãéáôß ìå êñõöïðüôéæå ìåò ó' áñãõñÞ ëåãÝíç. ÄÝóå ìïõ ôç ìåóßôóá ìïõ ìå ëá÷ïõñß æùíÜñé óößîå ìïõ ôï êåöÜëé ìïõ ìå óõñìáôÝíéá ôñß÷á êé áìÝóùò ôçí êõñÜ êáëÞ åãþ èá óïõ ôçí åýñù». ÂéôóéÜ äßíåé ôïõ ìáýñïõ ôïõ êáé óôá âëïÀäéá öôÜíåé. Ï ìáýñïò óéëéìïýíôñçóå, êé ç êüñç ãíþñéóÝí ôï. -«ÐÜøå, ðáðÜ, ôá ãñÜììáôá êáé äéÜêï ôá âáããÝëéá êé ï ìáýñïò ìïõ óéëéìïõíôñÜ êé ï ÄéãåíÞò åßí' êé Þñôå«. Êé ï ìáýñïò åãïíÜôéóå êé åðÜíù ôïõ ôçí ðÞñå. Êé üóï íá ðïõí, ãéá äåßôå ôï! ðáßñíåé óáñÜíôá ìßëéá êé üóï íá ðïýíå, ðéÜôå ôï! ìÞô' Þôï ìÞô' åöÜíç. ÉóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò: (äåò êáé ôçí áðÜíôçóç óôï ðïßçìá: «Ôïõ ìéêñïý Âëá÷üðïõëïõ» ÅðéðëÝïí éóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò (áðü ôï ðïßçìá «ç áñðáãÞ ôçò ãõíáßêáò ôïõ ÄéãåíÞ»): - Ïé áêñßôåò üôáí äåí ðïëåìïýóáí áó÷ïëïýíôáí ìå Ýñãá åéñçíéêÜ.

237

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

- Êáëëéåñãïýóáí ìüíïé ôïõò ôïõò áãñïýò ôïõò. - Åß÷áí æþá êáé áãñïôéêÜ åñãáëåßá. - ¹ôáí ãáéïêôÞìïíåò, áëëÜ ü÷é ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò. - Ðáíôñåýïíôáí, Ýêáíáí ïéêïãÝíåéåò êáé áãùíßæïíôáí ãéá ôçí ôéìÞ ôïõò. - Ãéá ôïõò ¢ñáâåò Þôáí èåóìüò ç áñðáãÞ îÝíùí ãõíáéêþí êáé ï ãÜìïò ìå ôçí áñðáãÞ ãõíáßêáò åß÷å íïìéêÞ êÜëõøç. - Ôá «áñãõñïêëåßäéá», ç «áñãõñÞ ëåãÝíç», êáé ôï «ëá÷ïõñß æùíÜñé» áðïäåéêíýïõí ôïí ðëïýôï ôùí áêñéôþí. Èá ðñÝðåé íá åß÷áí êÜðïéá éäéáßôåñá ðñïíüìéá áðü ôï êñÜôïò. ÃëùóóéêÝò ðëçñïöïñßåò: Óôá ðïéÞìáôá áõôÜ õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí óôç âõæáíôéíÞ åðï÷Þ, áëëÜ äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá. Åßíáé ëÝîåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé åßôå óå ðñüóùðá êáé ôéò éäéüôçôÝò ôïõò: áíôñåéùìÝíïò, êáóôñïðïëåìßôçò, êïõñóÜñïò, åßôå óå åíÝñãåéÝò ôïõò: ÷áñïêïðïýóáí, ëéáíïôñáãïõäÜôå, êïõñóåýïõíå, âéãëßóåé, äéáìåôñÜåé, «Ýêïøå», åßôå óå ðñÜãìáôá: ôÜâëá, üóêåñç ô' áëÝôñïõ, ëá÷ïõñß æùíÜñé, åßôå óå ôüðïõò: âßãëá, åßôå óå æþá: ìáýñïò. ÓÞìåñá ïé ëÝîåéò áõôÝò äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé Þ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óðÜíéá, åðåéäÞ Ý÷ïõí áëëÜîåé ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé ïé åðéêïéíùíéáêÝò ìáò áíÜãêåò åßíáé äéáöïñåôéêÝò. 2. Ìå áöåôçñßá ôï ðáñÜèåìá "ÂõæÜíôéï êáé ÅëëçíéêÞ Áñ÷áéüôçôá" íá åîåôÜóåôå (ìå ôç âïÞèåéá ëåîéêïý êáé åãêõêëïðáßäåéáò) ôç óçìáóßá êáé ôç íïçìáôéêÞ åîÝëéîç ôùí üñùí: ¸ëëçíáò, Åèíéêüò, Ñùìáßïò - Ñùìéüò, Ãñáéêüò. Ìå áöåôçñßá ôï ðáñÜèåìá "ÂõæÜíôéï êáé ÅëëçíéêÞ Áñ÷áéüôçôá" (ôçò ÅëÝíçò Ãëýêáôæç ÁñâåëÝñ), êáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí ëåîéêþí:1) Ôåãüðïõëïõ – ÖõôñÜêç êáé 2) Ìðáìðéíéþôç êáé ôùí Åãêõêëïðáéäåéþí: «ÄïìÞ» êáé «¢ëöá», äéáðéóôþíïõìå ôá åîÞò ãéá ôç óçìáóßá êáé ôç íïçìáôéêÞ åîÝëéîç ôùí üñùí: • ¸ëëçíåò: «Óýìöùíá ìå ôç ìõèïëïãßá, ¸ëëçíáò ïíïìáæüôáí ï ãåíÜñ÷çò ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý Ýèíïõò. Ôï üíïìá áõôü óõíáíôÜôáé óôïí ¼ìçñï, ï ïðïßïò áðïêáëåß ¸ëëçíåò ôïõò êáôïßêïõò ìéáò ðåñéï÷Þò óôç Öèéþôéäá, óå áíôßèåóç ìå ôçí ïíïìáóßá ôùí Üëëùí öõëþí (Á÷áéïß, Äáíáïß, Áñãåßïé). Ç ðñïÝëåõóç ôïõ ïíüìáôïò äåí åßíáé ãíùóôÞ. ÏñéóìÝíïé ìåëåôçôÝò õðïóôçñßæïõí üôé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôïõò áñ÷áßïõò Óåëëïýò Þ Åëëïýò, êáôïßêïõò ôçò Äùäþíçò. ÔåëéêÜ ç ïíïìáóßá áõôÞ åðéêñÜôçóå ãéá üëïõò ôïõò êáôïßêïõò ôïõ åëëáäéêïý ÷þñïõ, ìÝ÷ñé ôçí êáôÜêôçóç ôçò ÅëëÜäáò áðü ôïõò Ñùìáßïõò. Ìå ôçí åîÜðëùóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý, ôï üíïìá «¸ëëçíáò» áðÝêôçóå õðïôéìçôéêÞ Ýííïéá, ãéáôß ÷áñáêôÞñéæå ôïõò åéäùëïëÜôñåò. ÌåôÜ ôïí 11ï áéþíá ç ïíïìáóßá ¸ëëçíáò óõíáíôÜôáé üëï êáé ðéï óõ÷íÜ óå éóôïñéêÜ êåßìåíá». Ç óçìáóßá «¸ëëçíåò» ùò äçëùôéêÞ ôïõ Ýèíïõò ôùí ÅëëÞíùí åðáíÞëèå ìå ôçí ßäñõóç ôïõ ÍÝïõ Åëëçíéêïý ÊñÜôïõò.

238

USZR 2CIG

• Ãñáéêïß: Ìå ôï üíïìá áõôü åßíáé ãíùóôïß ïé ¸ëëçíåò óôç ËáôéíéêÞ Ãñáììáôåßá (Graeci) êé Ýôóé Ï ðïëéôéóìüò ôïõ ôïõò ïíïìÜæïõí ùò ôþñá üëïé ïé åõñùðáúêïß ëáïß. Âõæáíôßïõ Ðñüêåéôáé êõñßùò ãéá ìéá óôåíÞ ðåñéï÷Þ êïíôÜ óôç Äùäþíç, ðïõ ïé êÜôïéêïß ôçò Óåëëïß (=Åëëïß > ¸ëëçíåò) ëÝãïíôáí êáé Ãñáéêïß. Ï üñïò «Ãñáéêïß» ãåíéêåýôçêå óôá âõæáíôéíÜ ÷ñüíéá (ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ 9ïõ áé.), äß÷ùò íá åêôïðßóåé ôï üíïìá «Ñùìáßïé» ðïõ åðéêñáôïýóå êáé êÜëõðôå ôï óýíïëï ôùí õðçêüùí ôïõ Âõæáíôßïõ, åíþ ìå ôï «Ãñáéêïß» îå÷þñéæáí ïé êáèáõôü ¸ëëçíåò. ÌåôÜ ôï Ó÷ßóìá (1054) ãßíåôáé óõ÷íÜ ÷ñÞóç ôïõ Ãñáéêüò = Ïñèüäïîïò, óå áíôßèåóç ìå ôïí üñï Ëáôßíïò =Êáèïëéêüò. Óôá ÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò ðïëëïß ëüãéïé (üðùò ï ÊïñáÞò) ÷ñçóéìïðïéïýí ôïí üñï «Ãñáéêïß». Áðü ôï 1821 åðéêñÜôçóå ôï üíïìá «¸ëëçíåò» êáé åãêáôáëåßöèçêå ôåëåßùò ôï Ãñáéêïß. • Åèíéêïß Óôá ðñþôá ÷ñéóôéáíéêÜ ÷ñüíéá óÞìáéíå: åéäùëïëÜôñåò. ÓÞìåñá «åèíéêüò» óçìáßíåé: áõôüò ðïõ áíÞêåé óôï Ýèíïò. • Ñùìáßïò - Ñùìéüò Ç ëÝîç áñ÷éêÜ óÞìáéíå: ðïëßôçò ôçò ñùìáúêÞò áõôïêñáôïñßáò, êõñßùò ôçò âõæáíôéíÞò ðåñéüäïõ êáé ìÜëéóôá ï åëëçíüöùíïò. ÊáôÜ ôçí õóôåñïâõæáíôéíÞ ðåñßïäï êáé ôçí ôïõñêïêñáôßá óÞìáéíå: ï ïñèüäïîïò ÷ñéóôéáíüò. ÊáôÜ ôïí 19ï áéþíá óÞìáéíå: ï ÍåïÝëëçíáò, áõôüò ðïõ Ý÷åé äéáôçñÞóåé ôçí ïñèüèïîç ðáñÜäïóç ôïõ Âõæáíôßïõ. ÓÞìåñá óçìáßíåé: ï ôýðïò ôïõ ÍåïÝëëçíá ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò ¸ëëçíåò ìå åéñùíéêÞ êáé õðïôéìçôéêÞ äéÜèåóç ùò äïõëïðñåðÞò ðñïò ôçí åîïõóßá, ôåìðÝëçò, êïõôïðüíçñïò Þ áöåëÞò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç ãëþóóá ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò; Ç åëëçíéêÞ ãëþóóá ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò, äçëáäÞ ôïõ óõíüëïõ ôùí ãñáðôþí ìíçìåßùí ôçò âõæáíôéíÞò ðåñéüäïõ, åìöáíßæåôáé ìå ôñåéò ìïñöÝò: á) ôç äçìþäç, â) ôçí áôôéêÞ êáé ã) ôçí áôôéêßæïõóá. Ïé ðåñéóóüôåñïé ëüãéïé óõããñáöåßò ãñÜöïõí óôçí áôôéêßæïõóá ãëþóóá, äçëáäÞ äå ÷ñçóéìïðïéïýí áêñéâþò ôçí áôôéêÞ äéÜëåêôï áëëÜ ôç ìéìïýíôáé, åíþ áðü ôï 12ï áé. áíáðôýóóåôáé ðáñÜëëçëá ç äçìþäçò ëïãïôå÷íßá, ðïõ ãñÜöåôáé óå ëáúêÞ Þ ëáúêüôñïðç ãëþóóá. 2. Ôé Þôáí ç «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá»; Ç «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá« Þôáí ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï ôùí Âõæáíôéíþí. ÐåñéÝ÷åé ôÝóóåñéò ÷éëéÜäåò ðåñßðïõ åðéãñÜììáôá óå áñ÷áßá ìÝôñá ÷ñïíïëïãçìÝíá áðü ôïí 6ï Ýùò ôïí 10ï áé. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé óôï åßäïò áõôü ôçò êïóìéêÞò ðïßçóçò ïé

239

USZR 2CIG

Âõæáíôéíïß óõíÝ÷éóáí ôçí áñ÷áßá ðáñÜäïóç ü÷é ìüíï óôç ìïñöÞ áëëÜ êáé óôï ðåñéå÷üìåíï Ï ðïëéôéóìüò ðáñÜ ôçí áëëáãÞ ôçò èñçóêåßáò. ôïõ Âõæáíôßïõ 3. Ðïéïò ï ñüëïò ôùí Âõæáíôéíþí óôç äéÜóùóç ôùí êëáóéêþí ãñáììÜ-ôùí; Ìéá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò ðñïóöïñÝò ôùí Âõæáíôéíþí óôï íåüôåñï ðïëéôéóìü õðÞñîå ç äéÜóùóç ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí. ÐïëëÜ ìïíáóôÞñéá ßäñõóáí âéâëéïèÞêåò êáé åñãáóôÞñéá áíôéãñáöÞò, üðïõ åîåéäéêåõìÝíïé ìïíá÷ïß áíôÝãñáöáí ôá áñ÷áßá êåßìåíá äåß÷íïíôáò ìåãÜëç åðéìÝëåéá ôüóï óôçí êáëëéãñáößá üóï êáé óôçí áêñßâåéá ôçò áíôéãñáöÞò. ÌÜëéóôá ç ÷ñÞóç ôçò ìéêñïãñÜììáôçò ãñáöÞò, ðïõ îåêßíçóå áðü ôïí 9ï áéþíá óôç ìïíÞ Óôïõäßïõ, äéåõêüëõíå ôçí áíôéãñáöÞ ôùí ÷åéñïãñÜöùí. Ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôçí ðíåõìáôéêÞ Üíèçóç ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé óôç äéÜóùóç ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò êëçñïíïìéÜò äéáäñáìÜôéóå ï ðáôñéÜñ÷çò Öþôéïò (9ïò áé.). Ðïëý ìåãÜëç õðÞñîå ç óõìâïëÞ óôç äéÜóùóç ôùí áñ÷áßùí êåéìÝíùí, ôïõ áñ÷éåðéóêüðïõ Êáéóáñåßáò ÁñÝèá (10ïò áé.) êáé Üëëùí ëïãßùí. 4. Ôé Þôáí ç «×ñïíïãñáößá»; Íá áíáöÝñåôå ôïõò êõñéüôåñïõò åêðñïóþðïõò ôçò. Ç ×ñïíïãñáößá Þôáí Ýíá íÝï ëïãïôå÷íéêü åßäïò ðïõ áíáðôý÷èçêå óôï ÂõæÜíôéï. Ðñüêåéôáé ãéá ëáúêÞ áöÞãçóç ÷ùñßò ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò ôçò áëÞèåéáò ìå Ýìöáóç óôá èáýìáôá Þ ôéò öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò. Êõñéüôåñïé åêðñüóùðïé Þôáí: ï ÉùÜííçò ÌáëÜëáò (491 - 578) êáé ï ÈåïöÜíçò ï ÏìïëïãçôÞò (752 - 818). 5. Ðïéá Þôáí ôá êõñéüôåñá åßäç êåéìÝíùí ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò ôïõ Âõæáíôßïõ; Ôá êõñéüôåñá åßäç êåéìÝíùí ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò ôïõ Âõæáíôßïõ Þôáí: á) ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá, â) ôá «ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ» ðïéÞìáôá, ã) ôï Ýììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá êáé ä) ôï «×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò». á) Ôá áêñéôéêÜ ôñáãïýäéá åìöáíßæïíôáé ôï 10ï áéþíá êáé áíáöÝñïíôáé óôïõò áãþíåò ôùí áêñéôþí êáôÜ ôùí ÁñÜâùí. Ìå áõôÜ áñ÷ßæåé ç íåïåëëçíéêÞ äçìïôéêÞ ðïßçóç. â) Ôá «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ» ðïéÞìáôá ãñÜöôçêáí ôï 12ï áé. áðü ôï Èåüäùñï Ðñüäñïìï Þ Ðôù÷ïðñüäñïìï, óå ëáúêÞ Þ ëáúêüôñïðç ãëþóóá. Ó' áõôÜ ï ðïéçôÞò äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ áóêþíôáò ôáõôü÷ñïíá êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ. ã) Ôï Ýììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá Üêìáóå êáôÜ ôçí åðï÷Þ ôùí Ðáëáéïëüãùí. Åßíáé ãñáììÝíï óå äçìþäç ãëþóóá ìå öñáãêéêÝò, áíáôïëéêÝò êáé ëáúêÝò åðéäñÜóåéò. ä) Ôï «×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò» åßíáé ôï ÷áñáêôçñéóôéêüôåñï ðáñÜäåéãìá ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò ôçò Öñáãêïêñáôßáò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá éóôïñéêü ðïßçìá ðïõ ãñÜöôçêå ðåñßðïõ ôï 1300 êáé åîéóôïñåß ôç öñáãêéêÞ êõñéáñ÷ßá óôï ÌïñéÜ (Ðåëïðüííçóï) (1204 -1292). Äåí Ý÷åé ëïãïôå÷íéêÞ áîßá, Ý÷åé üìùò éóôïñéêü êáé ãëùóóéêü åíäéáöÝñïí. Ï óôé÷ïõñãüò ôïõ, åßíáé êÜðïéïò åîåëëçíéóìÝíïò ÖñÜãêïò, ï ïðïßïò Ý÷åé áñíçôéêÜ óõíáéóèÞìáôá ãéá ôïõò ¸ëëçíåò.

240

USZR 2CIG

3. ÅðéóôÞìç êáé Ôå÷íïëïãßá Ðåñßëçøç Ç ðïéêéëßá ôùí Ýñãùí ôùí Âõæáíôéíþí ëïãßùí ìáñôõñåß ôçí áãÜðç ãéá ôç ãíþóç êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ðïõ êëçñïíüìçóáí áðü ôïí êëáóéêü êüóìï. Ç áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí äåí åõíïÞèçêå éäéáßôåñá, ëüãù ôïõ Ýíôïíïõ èñçóêåõôéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý. Óôçí Êùí/ðïëç ïé áõôïêñÜôïñåò ßäñõóáí áíþôáôá åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá (ÐáíåðéóôÞìéá) èÝëïíôáò íá êáôáóôÞóïõí ôçí ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõò ü÷é ìüíï ðïëéôéêü áëëÜ êáé ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôïõ êüóìïõ. Ó÷åôéêÜ ìå ôéò åðéóôÞìåò, éäéáßôåñç áíÜðôõîç ãíþñéóå ôï Äßêáéï, ëüãù ôçò áíÜãêçò ðñïóáñìïãÞò óôá íÝá äåäïìÝíá ðïõ äéáìïñöþíïíôáí êÜèå öïñÜ. Óôï ÂõæÜíôéï áíáäåß÷èçêáí óðïõäáßïé åðéóôÞìïíåò: ãéáôñïß, áóôñïíüìïé, ìáèçìáôéêïß, ëüãéïé êáé öéëüóïöïé. Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí Ýäåéîáí ïé Âõæáíôéíïß ãéá ôç Ãåùãñáößá. Óôïí ôïìÝá ôçò ôå÷íïëïãßáò, ïé ëßãåò åöåõñÝóåéò ôùí Âõæáíôéíþí áöïñïýóáí êõñßùò óôñáôéùôéêïýò óêïðïýò. Ç óðïõäáéüôåñç Þôáí ôï «õãñüí ðõñ». Ìéá Üëëç åðßóçò óçìáíôéêÞ åðéíüçóç Þôáí ï ïðôéêüò ôçëÝãñáöïò. Ó÷åôéêÜ ìå ôç íáõôéêÞ ôå÷íïëïãßá áîéïðïßçóáí êáé âåëôßùóáí ôçí Þäç õðÜñ÷ïõóá. Ïé Âõæáíôéíïß åß÷áí ðïëåìéêÜ ðëïßá (äñüìùíåò) êáé åìðïñéêÜ.

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ -

Ðïéêéëßá Ýñãùí âõæáíôéíþí ëïãßùí  áãÜðç ãéá ôç ãíþóç êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá (êëçñïíïìéÜ áðü ôïí êëáóéêü êüóìï) - Äåí åõíïÞèçêå éäéáßôåñá ç áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí Áéôßá  ï Ýíôïíïò èñçóêåõôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý •Êùí/ðïëç ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôïõ êüóìïõ p Áíþôáôá åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá: 1) Ðáôñéáñ÷éêÞ Áêáäçìßá Þ ÈåïëïãéêÞ Ó÷ïëÞ (5ïò áé.) 2) ÐáíäéäáêôÞñéï Þ ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùí/ðïëçò (5ïò áé.) Þ ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Ìáãíáýñáò (áðü ôïí 9ï áé.) 3) Äéäáóêáëåßïí Íüìùí Þ ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ (11ïò áé.)  ÅÐÉÓÔÇÌÅÓ – ÄÉÊÁÉÏ  ìåãÜëç áíÜðôõîç – ÃÅÙÃÑÁÖÉÁ:  éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí áðü ôïõò Âõæáíôéíïýò  õðÜñ÷ïõí êÜðïéåò áíáêñßâåéåò óôá âéâëßá ôïõò  ïñéóìÝíá áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ ðçãÞ ðëçñïöïñéþí ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ìå ôïõò ãåéôïíéêïýò ëáïýò – ÁÎÉÏËÏÃÏÉ ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÅÓ: ãéáôñïß, áóôñïíüìïé, ìáèçìáôéêïß, äéáðñåðåßò ëüãéïé êáé öéëüóïöïé 241

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

 ÔÅ×ÍÏËÏÃÉÁ: – ÅöåõñÝóåéò  áöïñïýí êõñßùò óôñáôéùôéêïýò óêïðïýò •Ôï õãñüí ðõñ  ìßãìá áðü åýöëåêôá õëéêÜ ðïõ åêôïîåõüôáí ìå åéäéêïýò óùëÞíåò åíáíôßïí ôùí å÷èñéêþí ðëïßùí Þ Üëëùí óôü÷ùí. •Ï ïðôéêüò ôçëÝãñáöïò  óýóôçìá ôá÷åßáò ðñïåéäïðïßçóçò ôùí Âõæáíôéíþí ãéá ôéò áñáâéêÝò åðéäñïìÝò. (ËÝùí ï Öéëüóïöïò) – ÍáõôéêÞ ôå÷íïëïãßá: áîéïðïßçóç êáé âåëôßùóç ôçò Þäç õðÜñ÷ïõóáò – Ðëïßá:  á) ðïëåìéêÜ (äñüìùíåò)  â) åìðïñéêÜ á) ðïëåìéêÜ  äñüìùíåò: ìå ìßá óåéñÜ êïõðéþí êáé áñãüôåñá ìå äýï â) åìðïñéêÜ  ìïíïêÜôáñôá Þ äéêÜôáñôá ìå ôñéãùíéêÜ ðáíéÜ êáé ìïíü ðçäÜëéï. ÌÞêïò: 21 ìÝôñá, ðëÜôïò: 7 ìÝôñá, ÷ùñçôéêüôçôá: 7 ôüíïé.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

Ïðôéêüò ôçëÝãñáöïò (óåë. 79) Óýóôçìá ìåôÜäïóçò óçìÜôùí ìå öùôéÝò (öñõêôùñßåò) óå ìáêñéíÝò áðïóôÜóåéò. Ç åðéíüçóç áõôïý ôïõ óõóôÞìáôïò áðïäßäåôáé óôï ËÝïíôá ôï Öéëüóïöï Þ Ìáèçìáôéêü. Ôï óýóôçìá áõôü áðïôåëåßôï áðü äýï êáëÜ óõã÷ñïíéóìÝíá ñïëüãéá ìå åíäéÜìåóïõò óôáèìïýò öñõêôùñéþí óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ìåôáîý ôùí ïðïßùí õðÞñ÷å ïðôéêÞ åðáöÞ. Óôá äýï Üêñá áõôÞò ôçò áëõóßäáò Þôáí ôá ñïëüãéá. Ôï ðñþôï ñïëüé âñéóêüôáí óôçí Ôáñóü ôçò Êéëéêßáò êáé ôï Üëëï óôï «çëéáêüí ôïõ ÖÜñïõ» óôçí Êùí/ðïëç. ÊÜèå ìßá áðü ôéò 12 þñåò ôùí ñïëïãéþí áíôéóôïé÷ïýóå óå Ýíá ìÞíõìá. Ð.÷: ç ðñþôç þñá óÞìáéíå áñáâéêÞ åðéäñïìÞ, ç äåýôåñç þñá: ðüëåìïò, ç ôñßôç: ðõñêáãéÜ êëð. Áðü ôçí Ôáñóü ùò ôçí Êùí/ðïëç ìå ôç ìÝèïäï ôùí öñõêôùñéþí ôï ìÞíõìá ìåôáäéäüôáí óå ìßá þñá. Áí ëïéðüí ïé ¢ñáâåò åéóÝâáëëáí óôï âõæáíôéíü Ýäáöïò ç ðñþôç öñõêôùñßá Ýìðáéíå óå ëåéôïõñãßá ôçí ðñþôç þñá, ìå áðïôÝëåóìá ìåôÜ áðü ìßá þñá íá Ý÷åé ìåôáäïèåß ôï ìÞíõìá óôçí Êùí/ðïëç.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ìå áöåôçñßá ôï ðáñÜèåìá: "Ìüíç óùôçñßá ç áíáäñïìéêÞ éó÷ýò ôùí íüìùí" ðñïóðÜèçóå íá èõìçèåßò óôïé÷åßá ôçò âõæáíôéíÞò íïìïèåóßáò ðïõ äéêáéïëïãïýí ôçí Üðïøç üôé ôï êñÜôïò Ýðñåðå íá áíôéìåôùðßæåé ôá äåäïìÝíá ðïõ äéáìïñöþíïíôáí êÜèå öïñÜ ìå íÝïõò íüìïõò Þ ìå ôç âåëôßùóç üóùí õðÞñ÷áí. Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç ÍåáñÜ ôïõ 996 ôïõ áõôïêñÜôïñá Âáóéëåßïõ ´ êáé áíáöÝñåôáé óôçí áíáãêáéüôçôá ôçò áíáäñïìéêÞò éó÷ýïò ôùí íüìùí ãéá ôçí ðÜôáîç ôçò áõèáéñåóßáò ôùí äõíáôþí. Ìå áõôÞ ôç íïìïèåôéêÞ ñýèìéóç ï áõôïêñÜôïñáò èÝëçóå íá áêõñþóåé ôçí ôáêôéêÞ ôùí äõíáôþí, ïé ïðïßïé ãéá íá ìçí áðïäþóïõí óôïõò ìéêñïúäéïêôÞôåò ôç ãç ðïõ ôïõò Üñðáîáí, åðéêáëïýíôáí ðáñáãñáöÞ ôçò ðáñÜíïìçò ðñÜîçò ôïõò, åðåéäÞ åß÷å ðáñÝëèåé ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé áõôïß ôçí åß÷áí áðïêôÞóåé ìå êëçñïíïìéêÞ äéáäï÷Þ. Ìå Üëëá ëüãéá ï íüìïò áõôüò Ýäéíå ôç äõíáôüôçôá óôïõò ìéêñïúäéïêôÞôåò íá 242 äéåêäéêÞóïõí áíáäñïìéêÜ ôçí ðåñéïõóßá ðïõ ôïõò åß÷áí áñðÜîåé ïé äõíáôïß.

USZR 2CIG

Ãíùñßæïõìå üôé ôï âõæáíôéíü ÊñÜôïò Ýðñåðå íá áíôéìåôùðßæåé ôá äåäïìÝíá ðïõ äéáìïñöþíïíôáí êÜèå öïñÜ ìå íÝïõò íüìïõò Þ ìå ôç âåëôßùóç üóùí õðÞñ÷áí. Ï ðïëéôéóìüò ¸ôóé ï áõôïêñÜôïñáò Èåïäüóéïò ´ ôï 425 åîÝäùóå ôï Èåïäïóéáíü Êþäéêá, óôïí ôïõ ïðïßï ðåñéëÞöèçêáí üëá ôá áôõôïêñáôïñéêÜ äéáôÜãìáôá ðïõ åß÷áí åêäïèåß ìåôÜ ôï 312. Âõæáíôßïõ Ç Ýêäïóç ôïõ êþäéêá áõôïý äéåõêüëõíå óçìáíôéêÜ ôçí áðïíïìÞ ôçò äéêáéïóýíçò. Áñãüôåñá ï Éïõóôéíéáíüò êùäéêïðïßçóå ôï Ñùìáúêü Äßêáéï. ÅðåéäÞ õðÞñ÷áí ðïëëïß êáé áíôéöáôéêïß íüìïé ðïõ äõóêüëåõáí ôçí áðïíïìÞ äéêáéïóýíçò, óõíÝóôçóå ìßá åðéôñïðÞ åéäêþí ãéá ôçí áíáèåþñçóç ôïõ éó÷ýïíôïò Äéêáßïõ. Åðßóçò åîÝäùóå ôéò ÍåáñÝò (=íÝïé íüìïé), ðïõ ãñÜöôçêáí óôá åëëçíéêÜ, ãéáôß ïé õðÞêïïé ôïõ áíáôïëéêïý ôìÞìáôïò ôçò áõôïêñáôïñßáò äåí êáôáíïïýóáí ôç ëáôéíéêÞ (íÝá äåäïìÝíá). ÅðåéäÞ ïé «äõíáôïß» áðïôåëïýóáí Ýíá áêáíèþäåò æÞôçìá ãéá ôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá, ïé áõôïêñÜôïñåò: Éïõóôéíéáíüò, ºóáõñïé êáé Ìáêåäüíåò åöÜñìïóáí Þ ðñïóÜñìïóáí áõóôçñïýò íüìïõò ãéá ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áõèáéñåóßáò ôïõò. 2. Ðþò ìðïñåßò íá åîçãÞóåéò ôçí åíáó÷üëçóç áñêåôþí âõæáíôéíþí ìå ðïëëÝò åðéóôÞìåò ðáñÜëëçëá; ÓÞìåñá ìðïñåß íá ãßíåé áõôü; Ç åíáó÷üëçóç áñêåôþí Âõæáíôéíþí ìå ðïëëÝò åðéóôÞìåò ðáñÜëëçëá, áðïôåëåß ãíþñéóìá ôïõ åëëçíéêïý áíèñùðéóìïý, ðïõ áíáðôý÷èçêå áðü ôïí 9ï Ýùò ôïí 11ï áé. êáé áíáâßùóå óôç Äýóç êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò ÁíáãÝííçóçò. Ç åíáó÷üëçóç ìå ðïëëÝò åðéóôÞìåò ðáñÜëëçëá Þôáí äõíáôÞ óôç âõæáíôéíÞ åðï÷Þ êáé óôçí áñ÷áéüôçôá, äéüôé äåí õðÞñ÷å åîåéäßêåõóç ôçò ãíþóçò êáé ôùí åðéóôçìþí. ÓÞìåñá üìùò ç ñáãäáßá åîÝëéîç ôçò ãíþóçò êáé ç (áêñáßá ìåñéêÝò öïñÝò) åîåéäßêåõóç êáèéóôïýí áäýíáôç ôçí åíáó÷üëçóç êÜðïéïõ ìå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá åðéóôÞìåò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ïé Âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò Þèåëáí íá êáôáóôÞóïõí ôçí Êùí/ðïëç åêôüò áðü ðïëéôéêü êáé ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôïõ êüóìïõ. Ðþò áðïäåéêíýåôáé áõôü; Ôï üôé ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò Þèåëáí íá êáôáóôÞóïõí ôçí Êùí/ðïëç åêôüò áðü ðïëéôéêü êáé ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôïõ êüóìïõ, áðïäåéêíýåôáé áðü ôï üôé ðñï÷þñçóáí óôçí ßäñõóç áíùôÜôùí åêðáéäåõôéêþí éäñõìÜôùí ìüíï ó' áõôÞ. Ìå ôç óõìâïëÞ äéáðñåðþí ëïãßùí ëåéôïýñãçóáí óôáäéáêÜ: ç Ðáôñéáñ÷éêÞ Áêáäçìßá Þ ÈåïëïãéêÞ Ó÷ïëÞ (5ïò áé.), ôï ÐáíäéäáêôÞñéï Þ ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò (5ïò áé.) Þ ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Ìáãíáýñáò (áðü ôïí 9ï áé.) êáé ôï Äéäáóêáëåßï ôùí Íüìùí Þ ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ (11ïò áé.). 2. Ãéá ðïéï ëüãï äåí åõíïÞèçêå éäéáßôåñá ç áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí óôï ÂõæÜíôéï; Ç áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí äåí åõíïÞèçêå éäéáßôåñá óôï ÂõæÜíôéï, ëüãù ôïõ Ýíôïíïõ èñçóêåõôéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ ðïëéôéóìïý ôïõ. Ùóôüóï áíáäåß÷èçêáí áîéüëïãïé ãéáôñïß, áóôñïíüìïé êáé ìáèçìáôéêïß. Ïé Âõæáíôéíïß Ýäåéîáí éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ãéá ôç Ãåùãñáößá. ÐáñÜ ôéò ôõ÷üí áíáêñßâåéåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôá âéâëßá ôïõò, ïñéóìÝíá áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ ðçãÞ ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò ìå ôïõò ãåéôïíéêïýò ëáïýò (ð.÷. Éíäéþí êáé ôçò ÓéíéêÞò èáëáóóáò). 243

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

4. ÅéêáóôéêÝò ÔÝ÷íåò êáé ÌïõóéêÞ Ðåñßëçøç

Óôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò áíáðôý÷èçêáí: Á) ïé ÅéêáóôéêÝò ÔÝ÷íåò êáé Â) Ç ÌïõóéêÞ. • Á) ÅÉÊÁÓÔÉÊÅÓ ÔÅ×ÍÅÓ 1. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ: Êáèéåñþèçêáí ïé åîÞò ñõèìïß íáþí: 1) ÂáóéëéêÞ ìå ôñïýëï, 2) ÓôáõñïåéäÞò ìå ôñïýëï (ìå ðáñáëëáãÝò: á) ôïí áãéïñåßôéêï ôýðï êáé â) ôïí ðåíôÜôñïõëï ñõèìü) êáé 3) ï ïêôáãùíéêüò ôýðïò (11ïò áé.). Ç åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç ôùí íáþí äåí Þôáí éäéáßôåñá åðéìåëçìÝíç, óå áíôßèåóç ìå ôçí åóùôåñéêÞ ðïõ åß÷å ðëïýóéï äéÜêïóìï, ëüãù ôïõ üôé ç ëáôñåßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò ôåëåßôáé óôï åóùôåñéêü ôùí íáþí. 2. Ç ÃëõðôéêÞ: äåí åõíïÞèçêå áðü ôçí Åêêëçóßá. Áíôß ãéá ãëõðôÜ õðÞñ÷áí ï áñ÷éôåêôïíéêüò äéÜêïóìïò êáé ïé áíÜãëõöåò ðáñáóôÜóåéò. 3. Ç æùãñáöéêÞ (ôïé÷ïãñáößåò, øçöéäùôÜ, öïñçôÝò åéêüíåò) Óôç æùãñáöéêÞ ôá èÝìáôá åßíáé êõñßùò èñçóêåõôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ. ÐáñéóôÜíïíôáé êõñßùò éåñÜ ðñüóùðá êáé óêçíÝò áð' ôç æùÞ ôïõò (áãéïãñáößá). ÁõôÝò ïé ìïñöÝò êáé ïé óêçíÝò ðáñéóôÜíïíôáé åßôå óôïõò ôïß÷ïõò ôùí íáþí (ôïé÷ïãñáößá), åßôå óå öïñçôÝò åéêüíåò, åßôå óå øçöéäùôÜ. Óå ðåñéüäïõò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ç äéáêüóìçóç ãéíüôáí êõñßùò ìå ôïé÷ïãñáößåò êáé öïñçôÝò åéêüíåò, ãéáôß ôá øçöéäùôÜ Þôáí äáðáíçñÜ. ÊáôÜ ôçí åðï÷Þ ôçò ÌáêåäïíéêÞò äõíáóôåßáò êáèéåñþèçêå Ýíá ôõðéêü ó÷Þìá óôçí åéêïíïãñÜöçóç, ðïõ åöáñìïæüôáí ó' üëïõò ôïõò íáïýò ôçò áõôïêñáôïñßáò. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò âõæáíôéíÞò áãéïãñáößáò Þôáí: ç áäéáöïñßá ãéá ôéò óùóôÝò áíáëïãßåò ôùí ìïñöþí, ç áðïõóßá ôçò ðñïïðôéêÞò êáé ôçò êßíçóçò êáé ç üñèéá ìåôùðéêÞ áðåéêüíéóç ôùí ìïñöþí ãéá íá äçìéïõñãåßôáé ç áßóèçóç ôçò ðíåõìáôéêüôçôáò, ôçò áõóôçñüôçôáò êáé ôçò åðéóçìüôçôáò. Ï óêïðüò ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò Þôáí íá åêöñÜóåé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ öõóéêïý êüóìïõ êáé íá ðñïâÜëåé ôçí áéùíéüôçôá ôçò ìåôÜ èÜíáôïí æùÞò. 4. Ç Ìéêñïãñáößá: Ïé Âõæáíôéíïß äéáêïóìïýóáí ôá ÷åéñüãñáöÜ ôïõò ìå åéêüíåò, ðïõ ó÷åôßæïíôáí ìå ôï êåßìåíï. Ïé ìéêñïãñáößåò ðëçñïöïñïýí ãéá ôéò êáëëéôå÷íéêÝò ôÜóåéò ôçò åðï÷Þò ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ. 5. Ìéêñïôå÷íßá, ÌéêñïãëõðôéêÞ: Áîéüëïãç åßíáé ç ðáñáãùãÞ åêêëçóéáóôéêþí êáé êïóìéêþí Ýñãùí áðü ðïëýôéìá ìÝôáëëá, óìÜëôï, îýëï êáé åëåöáíôüäïíôï. 6. ÍïìéóìáôéêÞ: Ôá âõæáíôéíÜ íïìßóìáôá ìå ôéò áðåéêïíßóåéò ôùí áõôïêñáôüñùí êáé ôùí óõìâüëùí ôçò åîïõóßáò ôïõò, áðïôåëïýí óçìáíôéêÞ ðçãÞ ðëçñïöïñéþí ãéá ôçí éäåïëïãßá ôïõ Âõæáíôßïõ. • Â) ÌÏÕÓÉÊÇ Ç ìïõóéêÞ ôùí Âõæáíôéíþí äéáêñßíåôáé óå: á) ÅêêëçóéáóôéêÞ êáé â) ÊïóìéêÞ. á) Ç åêêëçóéáóôéêÞ ëåéôïõñãéêÞ ðïßçóç, áöïý ìåëïðïéüôáí, ðñïïñéæüôáí ãéá íá øÝëíåôáé óôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé óå Üëëåò ëáôñåõôéêÝò ôåëåôÝò. Áñ÷éêÜ ç ëåéôïõñãéêÞ ðïßçóç êáé ìïõóéêÞ ÷áñáêôçñßæïíôáí áðü áðëüôçôá, áñãüôåñá üìùò ïé ýìíïé êáé ç ìåëùäßá ôïõò ãßíïíôáé ðéï óýíèåôá. Ç ìïõóéêÞ ãñáöÞ ôùí Âõæáíôéíþí óôá ðñþôá ÷ñüíéá Þôáí áëöáâçôéêÞ, åíþ êáôÜ 244 ôïí 8ï áé. áñ÷ßæïõí íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé Üëëïé ôñüðïé ìïõóéêÞò ãñáöÞò.

USZR 2CIG

â) Ç êïóìéêÞ ìïõóéêÞ ðñïïñßæåôáé ãéá ëáúêÝò äéáóêåäÜóåéò. Ôá ôñáãïýäéá êáé ç ìïõóéêÞ åßíáé ðñïóáñìïóìÝíá óôï ÷ñéóôéáíéêü ðíåýìá. Ï ÷þñïò ðïõ áêïýãïíôáí ôá ðåñéóóüôåñá Ï ðïëéôéóìüò Üóìáôá Þôáí ï Éððüäñïìïò, üðïõ ãßíïíôáí ðïëëÝò åïñôáóôéêÝò åêäçëþóåéò. Ïé Âõæáíôéíïß ôïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí êáé ìïõóéêÜ üñãáíá óôéò äéáóêåäÜóåéò ôïõò. Âõæáíôßïõ

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  ÅÉÊÁÓÔÉÊÅÓ ÔÅ×ÍÅÓ:  1) Áñ÷éôåêôïíéêÞ  2) ÃëõðôéêÞ  3) ÆùãñáöéêÞ (ôïé÷ïãñáößåò, øçöéäùôÜ, öïñçôÝò åéêüíåò)  4) Ìéêñïãñáößá  5) Ìéêñïôå÷íßá - ÌéêñïãëõðôéêÞ  6) ÍïìéóìáôéêÞ 1) Áñ÷éôåêôïíéêÞ ÑÕÈÌÏÉ ÍÁÙÍ: 1) ÂáóéëéêÞ ìå ôñïýëï Þ ôñïõëáßá ÂáóéëéêÞ (Áãßá Óïößá, 6ïò áé.) 2) ÓôáõñïåéäÞò ìå ôñïýëï (: ìïñöÞ åíüò óôáõñïý åããåãñáììÝíïõ óå ôåôñÜãùíï) (ðåñßïäïò Ìáêåä. Äõíáóôåßáò) ÐáñáëëáãÝò:  á) Áãéïñåßôéêïò ôýðïò (ìå ôñåéò êüã÷åò)  â) ÐåíôÜôñïõëïò ñõèìüò 3) Ïêôáãùíéêüò ôýðïò (11ïò áé.) —ÅîùôåñéêÞ åìöÜíéóç íáþí: ü÷é éäéáßôåñá åðéìåëçìÝíç —ÅóùôåñéêÞ åìöÜíéóç íáþí: åßíáé éäéáßôåñá åðéìåëçìÝíç  äéáêüóìçóç ìå ôïé÷ïãñáößåò, øçöéäùôÜ, áíÜãëõöåò ðáñáóôÜóåéò, Ýñãá ãëõðôéêÞò êáé öïñçôÝò åéêüíåò. —ÅîÞãçóç äéáöïñïðïßçóçò: Ç ëáôñåßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò ôåëåßôáé óôï åóùôåñéêü ôùí íáþí (óå áíôßèåóç ìå ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá). 2) – – –

ÃëõðôéêÞ: Äåí åõíïÞèçêå áðü ôçí Åêêëçóßá (èýìéæå ôçí áñ÷áßá èñçóêåßá) Áñ÷éôåêôïíéêüò äéÜêïóìïò ìå Ýñãá ãëõðôéêÞò ÁíÜãëõöåò ðáñáóôÜóåéò ìå äéáêïóìçôéêÜ èÝìáôá

3) ÆùãñáöéêÞ (ôïé÷ïãñáößåò, øçöéäùôÜ, öïñçôÝò åéêüíåò): • Ôïé÷ïãñáößåò êáé øçöéäùôÜ – åßíáé ïé êõñéüôåñåò ìïñöÝò Ýêöñáóçò óôïí åóùôåñéêü ÷þñï – êõñéáñ÷ïýí óå üëç ôçí ðåñßïäï ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò (åêôüò áðü ôçí ðåñßïäï ôçò Åéêïíïìá÷ßáò) – óå ðåñéüäïõò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò äéáêüóìçóç ìå ôïé÷ïãñáößåò êáé åéêüíåò – ôá øçöéäùôÜ  äáðáíçñÜ • Ôõðéêü ó÷Þìá åéêïíïãñÜöçóçò (åðï÷Þ ÌáêåäïíéêÞò Äõíáóôåßáò): • ÊïñõöÞ ôñïýëïõ ï ÐáíôïêñÜôïñáò, ðåñéóôïé÷éæüìåíïò áðü áããÝëïõò êáé ÐñïöÞôåò • Áøßäá éåñïý  ç Èåïôüêïò, áíÜìåóá óôïõò áñ÷áããÝëïõò Ìé÷áÞë êáé ÃáâñéÞë

245

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

• Ëïößá ôñïýëïõ  ïé ôÝóóåñéò ÅõáããåëéóôÝò • Ôïß÷ïé  äåóðïôéêÝò ãéïñôÝò, ¢ãéïé êáé ÌÜñôõñåò • Ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò âõæáíôéíÞò áãéïãñáößáò: – Áäéáöïñßá ãéá ôéò óùóôÝò áíáëïãßåò ôùí ìïñöþí – Áðïõóßá ôïõ âÜèïõò (ðñïïðôéêÞò) – Áðïõóßá êßíçóçò – ÌïñöÝò:  ëéðüóáñêåò  üñèéá, ìåôùðéêÞ áðåéêüíéóç  ðíåõìáôéêüôçôá, áõóôçñüôçôá, åðéóçìüôçôá – Ç åëåõèåñßá ôïõ êáëëéôÝ÷íç ðåñéïñßæåôáé óôï åëÜ÷éóôï (êáé ôüôå ÷ñçóéìïðïéåß óôïé÷åßá êëáóéêÞò ôå÷íïôñïðßáò) • Óêïðüò ÂõæáíôéíÞò ÔÝ÷íçò: á) íá åêöñÜóåé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ öõóéêïý êüóìïõ êáé â) íá ðñïâÜëåé ôçí áéùíéüôçôá ôçò ìåôÜ èÜíáôïí æùÞò. 4) Ìéêñïãñáößá: ç äéáêüóìçóç ôùí ÷åéñïãñÜöùí ìå åéêüíåò. —Ïé ìéêñïãñáößåò: – ðáñéóôÜíïõí äéÜöïñá åðåéóüäéá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï êåßìåíï – äçìéïõñãïýí óôåíÞ óýíäåóç ìåôáîý ëüãïõ êáé åéêüíáò – ðëçñïöïñïýí ãéá ôéò êáëëéôå÷íéêÝò ôÜóåéò ôçò åðï÷Þò ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ 5) Ìéêñïôå÷íßá - ÌéêñïãëõðôéêÞ: – Ýñãá åêêëçóéáóôéêÜ êáé êïóìéêÜ áðü ðïëýôéìá ìÝôáëëá, óìÜëôï, îýëï êáé åëåöáíôüäïíôï. – ×áñáêôçñéóôéêÜ  õøçëÞ ôå÷íéêÞ êáé ðïéüôçôá, åíôõðùóéáêÞ ðïéêéëßá

6) ÍïìéóìáôéêÞ - Íïìßóìáôá – ¸÷ïõí áéóèçôéêÞ áîßá (:Ýñãá ìéêñïôå÷íßáò) – Áðïôåëïýí óçìáíôéêÝò ðçãÝò ðëçñïöüñçóçò ãéá: éóôïñéêÜ ðñüóùðá, ðïëéôéêÞ, ïéêïíïìßá, ðïëßôåõìá, èñçóêåßá. – Ôá âõæáíôéíÜ: áðåéêïíßóåéò áõôïêñáôüñùí ìå ôá óýìâïëá ôçò åîïõóßáò ôïõò  äéáöùôßæïõí ãéá ôçí éäåïëïãßá ôïõ Âõæáíôßïõ.  ÌÏÕÓÉÊÇ: á) ÅêêëçóéáóôéêÞ, â) ÊïóìéêÞ • á) ÅêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ Ìåëïðïßçóç åêêëçóéáóôéêÞò ëåéôïõñãéêÞò ðïßçóçò êáé ýìíùí. Óêïðüò: íá øÝëíïíôáé óôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé Üëëåò ëáôñåõôéêÝò ôåëåôÝò – ¾ìíïé: ëåéôïõñãéêÜ Üóìáôá ìå åãêùìéáóôéêü ðåñéå÷üìåíï ãéá ôï Èåü êáé ãåíéêüôåñá ôá éåñÜ ðñüóùðá – ÐïéçôÝò êáé ìåëùäïß: Ýãñáöáí êáé ôï ðïéçôéêü êåßìåíï êáé ôç ìåëùäßá (Ñùìáíüò ï Ìåëùäüò) – 8ïò áé.: õìíïãñÜöïò - ìåëïðïéüò  äéáöïñåôéêÜ ðñüóùðá – ÅêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ  ìïíïöùíéêÞ êáé öùíçôéêÞ – Óçìåéïãñáößá (= ìïõóéêÞ ãñáöÞ)  áëöáâçôéêÞ – 8ïò áé.: áñ÷ßæåé ç ÷ñÞóç Üëëùí ôýðùí ìïõóéêÞò ãñáöÞò 246 – Ëåéôïõñãéêü äñÜìá  äåí åõäïêßìçóå óôçí ÁíáôïëéêÞ Åêêëçóßá

USZR 2CIG

• â) ÊïóìéêÞ ìïõóéêÞ – Áðïôåëåß óõíÝ÷åéá ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ðáñÜäïóçò Ï ðïëéôéóìüò – Ôñáãïýäéá: åðéôñáðÝæéá, åñùôéêÜ, ãáìÞëéá êëð.  ðñïóáñìüæïíôáé óôç íÝá ðßóôç ôïõ êáé ëáôñåßá Âõæáíôßïõ – ÌïõóéêÜ üñãáíá óôéò äéáóêåäÜóåéò: Ïñ÷Þóôñåò ìå êñïõóôÜ, ðíåõóôÜ êáé Ýã÷ïñäá üñãáíá – ËáúêÞ ìïõóéêÞ: äåí Þôáí îåêïììÝíç áðü ôç èñçóêåõôéêÞ (áëëçëåðßäñáóç) – Éððüäñïìïò:  ðïëëÝò åïñôáóôéêÝò åêäçëþóåéò, ðïëëÜ Üóìáôá  ïé øÜëôåò ôñáãïõäïýóáí ìáæß ìå ôïõò äÞìïõò (åðåõöçìßåò ðñïò áõôïêñÜôïñá êáé öñïõñïýò óõíüñùí ôïõ Âõæáíôßïõ)  ðïëëÝò áðü áõôÝò ôéò øáëìùäßåò ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí áõôïýóéåò êáé óôç èñçóêåõôéêÞ õìíïãñáößá  ãéíüôáí ÷ñÞóç ôïõ áåñüöùíïõ ïñãÜíïõ (äéáäüèçêå óôç Äýóç áðü Êùí/íï Å:äþñï óôïí Ðéðßíï ôï Âñá÷ý)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ðñïïðôéêÞ (óåë. 82) Ç ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ïé æùãñÜöïé äßíïõí ôçí øåõäáßóèçóç ôçò ôñßôçò äéÜóôáóçò, äçëáäÞ ôïõ âÜèïõò ôçò óýíèåóçò, ðÜíù óôç äéóäéÜóôáôç (ìÞêïò, ýøïò) åðéöÜíåéá ôïõ ðßíáêá. Ìéêñïãñáößá (óåë. 82) ÆùãñáöéêÞ ìéêñþí äéáóôÜóåùí ðÜíù óå âéâëßï (ìéíéáôïýñá). Ïé Âõæáíôéíïß äéáêïóìïýóáí ôá ÷åéñüãñáöÜ ôïõò ìå ìéêñïãñáößåò, ðïõ ðáñßóôáíáí äéÜöïñá åðåéóüäéá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáí óôï êåßìåíï, äçìéïõñãþíôáò Ýôóé óôåíÞ óýíäåóç ìåôáîý ëüãïõ êáé åéêüíáò. Áðü ôéò ìéêñïãñáößåò áíôëïýìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò êáëëéôå÷íéêÝò ôÜóåéò ôçò åðï÷Þò ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ. Ìéêñïôå÷íßá (óåë. 82) Êáôçãïñßá Ýñãùí ôÝ÷íçò ðïõ Ý÷ïõí ìéêñÝò äéáóôÜóåéò. ÌíçìåéáêÞ æùãñáöéêÞ (óåë. 82) ÆùãñáöéêÞ ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí, óå íáïýò êáé êôÞñéá ¾ìíïé (óåë. 83) ËåéôïõñãéêÜ Üóìáôá ìå åãêùìéáóôéêü ðåñéå÷üìåíï ãéá ôï Èåü êáé ãåíéêüôåñá ôá éåñÜ ðñüóùðá. Óçìåéïãñáößá (óåë. 83) Ç ìïõóéêÞ ãñáöÞ. ÍïìéóìáôéêÞ (óåë. 80) ÊëÜäïò ôùí Åéêáóôéêþí Ôå÷íþí ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôá íïìßóìáôá. Áåñüöùíï üñãáíï (óåë. 84) Ðáëéü ìïõóéêü üñãáíï, ðïõ ìïéÜæåé ìå ëáôÝñíá. Ëåéôïõñãïýóå ìå ðåðéåóìÝíï áÝñá. Ïé Þ÷ïé ôïõ ðñïêáëïýíôáí ìå ôçí ðåñéóôñïöéêÞ êßíçóç ìéáò ÷åéñïëáâßäáò. Ìðïñïýóå íá ðáßæåé 5 Ýùò 6 äéáöïñåôéêïýò óêïðïýò. Ëåãüôáí êáé «âáñâáñéêü üñãáíï», ãéáôß üôáí ÷áëïýóå, ðñïêáëïýóå áðáßóéïõò èïñýâïõò. Ç áíáêÜëõøÞ ôïõ áíÜãåôáé óôïõò âõæáíôéíïýò ÷ñüíïõò.

247

USZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

Ï ðïëéôéóìüò Ñùìáíüò ï Ìåëùäüò (óåë. 83) ôïõ Âõæáíôßïõ (Üãéïò) (áñ÷Ýò 6ïõ áé. - 560 ì.×.). Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò êáé õìíïãñÜöïò, ï ìåãáëýôåñïò ôçò ÁíáôïëéêÞò Åêêëçóßáò, ðïõ ÷áñáêôçñßóôçêå ùò ï Ðßíäáñïò ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ðïßçóçò. Ï Ñùìáíüò êáëëéÝñãçóå ôï åßäïò ôçò õìíïãñáößáò, ôï ïðïßï ïíïìÜæåôáé ýìíïò Þ êïíôÜêéï. Ìå ôï üíïìÜ ôïõ Ý÷ïõí äéáóùèåß ðåñßðïõ 85 êïíôÜêéá, ðïëëþí üìùò ç ãíçóéüôçôá áìöéóâçôåßôáé. Ôá èÝìáôá ôùí ýìíùí ôïõ Ñùìáíïý åßíáé ðïéêßëá êáé áíáöÝñïíôáé óå ãåãïíüôá êáé ðñüóùðá ôçò ÐáëáéÜò êáé ôçò ÊáéíÞò ÄéáèÞêçò êáé éäßùò óôï ×ñéóôü êáé ôç Èåïôüêïˆ åðßóçò óôç æùÞ ôùí áðïóôüëùí, ôùí áãßùí êáé ôùí ìáñôýñùí áëëÜ êáé óôá èáýìáôá ôïõ Êõñßïõ. Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé ç âõæáíôéíÞ öéëïëïãéêÞ ìå ðïëëÜ óôïé÷åßá ôçò áôôéêÞò êáé ôçò êáèïìéëïõìÝíçò äéáëÝêôïõ. Åíôõðùóéáêüò åßíáé ï ìåãÜëïò áñéèìüò ôùí åðéèÝôùí, ðïõ äßíïõí óôï ëüãï ìåãáëïðñÝðåéá.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ ÊËÐ.) • ÐÁÑÁÈÅÌÁ: «Ôï ÷ñéóôéáíéêü éäåþäåò êáé ç ôÝ÷íç» (óåë. 80) Åñþôçóç: ÌåëÝôçóå ðñïóåêôéêÜ ôï ðáñÜèåìá áõôü êáé, ìå âÜóç ôá üóá èá ìÜèåéò óôç óõíÝ÷åéá, ðñïóðÜèçóå íá âñåéò óôïé÷åßá ðïõ åðéâåâáéþíïõí ôï äéäáêôéêü ÷áñáêôÞñá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ôÝ÷íçò.

248

Óôïé÷åßá ðïõ åðéâåâáéþíïõí ôï äéäáêôéêü ÷áñáêôÞñá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ôÝ÷íçò åßíáé: áá) ïé ßäéïé ïé íáïß, óôïõò ïðïßïõò ç åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç äåí åßíáé éäéáßôåñá åðéìåëçìÝíç, óå áíôßèåóç ìå ôïõò åóùôåñéêïýò ÷þñïõò, ðïõ äéáêïóìïýíôáé ìå ôïé÷ïãñáößåò, øçöéäùôÜ, áíÜãëõöåò ðáñáóôÜóåéò, Ýñãá îõëïãëõðôéêÞò êáé öïñçôÝò åéêüíåò. Áõôü ïöåßëåôáé óôï üôé ç ëáôñåßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò ôåëåßôáé óôï åóùôåñéêü ôùí íáþí. áâ) Ç èåìáôïëïãßá ôçò æùãñáöéêÞò: åßíáé èñçóêåõôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ. Åéêïíßæïíôáé éåñÜ ðñüóùðá êáé óêçíÝò áðü ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõò. áã) Ïé ìïñöÝò ðáñéóôÜíïíôáé ëéðüóáñêåò, óå üñèéá êáé ìåôùðéêÞ óôÜóç, ìå óêïðü íá äþóïõí ôçí áßóèçóç ôçò ðíåõìáôéêüôçôáò, ôçò áõóôçñüôçôáò êáé ôçò åðéóçìüôçôáò. Åðéäßùîç ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò äåí åßíáé íá ðñïâÜëåé ôï ìÜôáéï öõóéêü êüóìï, áëëÜ ôçí áéùíéüôçôá ôçò ìåôÜ èÜíáôïí æùÞò. áä) Ç èÝóç óôçí ïðïßá åéêïíßæïíôáé ôá éåñÜ ðñüóùðá: ÊÜèå ìÝñïò ôïõ íáïý Ý÷åé óõìâïëéêÞ óçìáóßá. Ï ôñïýëïò óõìâïëßæåé ôïí ïõñáíü. Óôçí êïñõöÞ ôïõ ôñïýëïõ åéêïíïãñáöåßôáé ï ÐáíôïêñÜôïñáò, ðåñéóôïé÷éæüìåíïò áðü áããÝëïõò êáé ðñïöÞôåò. Ç áøßäá ôïõ éåñïý óõìâïëßæåé ôï óêáëïðÜôé áð' ôï ïðïßï êáôÝâçêå ï Èåüò. Ó' áõôÞí åéêïíïãñáöåßôáé ç Èåïôüêïò, áíÜìåóá óôïõò áñ÷áããÝëïõò Ìé÷áÞë êáé ÃáâñéÞë. Óôá ëïößá ôïõ ôñïýëïõ ïé ôÝóóåñéò ÅõáããåëéóôÝò, ðïõ ìå ôï êÞñõãìÜ ôïõò Ýíùóáí ôïí

USZR 2CIG

ïõñáíü ìå ôç ãç. Óôïõò ôïß÷ïõò ïé äåóðïôéêÝò ãéïñôÝò, ïé ¢ãéïé êáé ïé ÌÜñôõñåò. áå) Ïé èñçóêåõôéêÝò óêçíÝò Ý÷ïõí åðßóçò äéäáêôéêü ÷áñáêôÞñá. Ï ðïëéôéóìüò óô) Ç áäéáöïñßá ãéá ôçí ðéóôÞ áðüäïóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé ç Ýìöáóç óôçí ôïõ ïõóßá. Âõæáíôßïõ

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ìå âÜóç ôçí áöÞãçóç ôïõ âéâëßïõ óïõ êáé áîéïðïéþíôáò ôéò ìÝ÷ñé ôþñá ãíþóåéò óïõ áðü ôï ìÜèçìá ôùí Åéêáóôéêþí ðñïóðÜèçóå íá ðñïóäéïñßóåéò ôïí ôýðï ôùí åêêëçóéþí ðïõ åéêïíßæïíôáé óôçí åíüôçôá áõôÞ. Óôçí åíüôçôá áõôÞ óôç óåëßäá 80 åéêïíßæïíôáé äýï íáïß: á) ôï Êáèïëéêü ôçò ÌïíÞò Ìåãßóôçò Ëáýñáò êáé â) Ï íáüò ôïõ Ïóßïõ ËïõêÜ. á) Ôï Êáèïëéêü ôçò ÌïíÞò Ìåãßóôçò Ëáýñáò, óôï ¢ãéïí ¼ñïò, ôïõ 10ïõ áé. åßíáé áãéïñåßôéêïò ôýðïò, íáüò ôñßêïã÷ïò óôáõñïåéäÞò ìå ôñïýëï. Ïé ôñåéò áðü ôéò ôÝóóåñéò êåñáßåò ôïõ óôáõñïý êáôáëÞãïõí óå êüã÷åò: ç áíáôïëéêÞ, ç âüñåéá êáé ç íüôéá. â) Ï ¼óéïò ËïõêÜò, óôç Âïéùôßá, ôïõ 11ïõ áé. åßíáé ïêôáãùíéêïý ôýðïõ, óôïí ïðïßï ï ôñïýëïò óôçñßæåôáé óå ïêôÜãùíï. 2. Ç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç õðÞñîå óõíÝ÷åéá êáé åîÝëéîç ôçò åëëçíïñùìáúêÞò, ðñïóÜñìïóå üìùò ôá óôïé÷åßá ðïõ äáíåßóôçêå óôç ÷ñéóôéáíéêÞ èñçóêåßá, ôçí ïðïßá êõñßùò êáé õðçñÝôçóå. ÐñïóðÜèçóå íá âñåéò óôïé÷åßá ðïõ äéêáéïëïãïýí ôçí Üðïøç áõôÞ. Óôïé÷åßá ðïõ åðéâåâáéþíïõí ôçí Üðïøç áõôÞ åßíáé: 1) Ïé Âõæáíôéíïß üðùò êáé ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò êáé ïé Ñùìáßïé éäñýïõí íáïýò ãéá ôéò èñçóêåõôéêÝò êáé ëáôñåõôéêÝò ôïõò áíÜãêåò. ¼ìùò äéáöïñïðïéïýíôáé áð' áõôïýò äßíïíôáò éäéáßôåñç Ýìöáóç óôï åóùôåñéêü ôùí íáþí, ðïõ åðéìåëïýíôáé éäéáßôåñá, ãéáôß åêåß ôåëåßôáé ç ëáôñåßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò. 2) Áðåéêïíßæïõí ôéò ìïñöÝò ðïõ ëáôñåýïõí: Êõñßùò ìå ôç æùãñáöéêÞ (áãéïãñáößá) êáé ôá øçöéäùôÜ. ¼ìùò äåí åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç êáé ïìïñöéÜ, üóï ãéá ôçí áðüäïóç ôçò åóùôåñéêüôçôáò êáé ôçò ðíåõìáôéêüôçôÜò ôïõò. 3) Äçìéïõñãïýí áîéüëïãá Ýñãá ìéêñïôå÷íßáò êáé ìéêñïãëõðôéêÞò, õøçëÞò ðïéüôçôáò êáé ôå÷íéêÞò êáé óå åíôõðùóéáêÞ ðïéêéëßá. Ôá ðéï ðïëëÜ åßíáé åêêëçóéáóôéêÜ áíôéêåßìåíá. 4) Óõíå÷ßæïõí ôçí åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç, íá äéáêïóìïýí ôá ÷åéñüãñáöÜ ôïõò ìå åéêüíåò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ìéêñïãñáößåò. Ïé åéêüíåò áõôÝò ðáñéóôÜíïõí äéÜöïñá åðåéóüäéá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï êåßìåíï, äçìéïõñãþíôáò Ýôóé óôåíÞ óýíäåóç ìåôáîý ëüãïõ êáé åéêüíáò. Éäéáßôåñá äéáêïóìïýíôáé ìå ìéêñïãñáößåò ôá øáëôÞñéá. Óôéò ìéêñïãñáößåò äåí äßíåôáé Ýìöáóç óôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç ôùí ìïñöþí ïýôå óôçí ðñïïðôéêÞ ôïõ ÷þñïõ, ìå óôü÷ï íá ôïíéóôåß ç ðíåõìáôéêüôçôá ôçò áðåéêïíéæüìåíçò óêçíÞò. Ðáñáôçñåßôáé ìéá ôÜóç ðñïò ôçí áöáßñåóç êáé ôçí åîáàëùóç, ðïõ ôáéñéÜæåé óôç ìéêñÞ åéêüíá, óôüëéóìá ìéáò óåëßäáò âéâëßïõ. ÐÜíôùò, ïé ìïñöÝò äéáôçñïýí ôç ÷Üñç êáé ôçí åõêéíçóßá ôïõò, óôïé÷åßï ðïõ èõìßæåé ìïôßâá ôçò êëáóéêÞò ðáñÜäïóçò.

249

USZR 2CIG

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

5) Áíáðôýóóïõí, åêôüò áðü ôç èñçóêåõôéêÞ êáé ôçí êïóìéêÞ ìïõóéêÞ, ðïõ áðïôåëåß óõíÝ÷åéá ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ðáñÜäïóçò. ¼ìùò ôþñá ôá ôñáãïýäéá: åðéôñáðÝæéá, åñùôéêÜ, ãáìÞëéá êáé Üëëá ìå êïéíùíéêü ðåñéå÷üìåíï ðñïóáñìüæïíôáé óôç íÝá ðßóôç êáé ëáôñåßá. Ç ëáúêÞ ìïõóéêÞ äåí Þôáí áðïêïììÝíç áðü ôç èñçóêåõôéêÞ, áëëÜ õðÞñ÷å áëëçëåðßäñáóç. 6) Ìïëïíüôé ï âõæáíôéíüò êáëëéôÝ÷íçò åßíáé ðïëý ðåñéïñéóìÝíïò, ìåñéêÝò öïñÝò îåöåýãåé áðü ôïõò áõóôçñïýò êáíüíåò êáé ÷ñçóéìïðïéåß óôïé÷åßá ôçò êëáóéêÞò ôå÷íïôñïðßáò. 7) Ç íïìéóìáôéêÞ åðßóçò áðïôåëåß óõíÝ÷åéá ôçò åëëçíïñùìáúêÞò ðáñÜäïóçò. Ðñïóáñìüæåôáé üìùò óôç íÝá èñçóêåßá, êáèþò ôá íïìßóìáôá öÝñïõí åêôüò áðü ðïëéôéêÜ êáé èñçóêåõôéêÜ óýìâïëá (óôáõñïýò êëð.) êáé áíôéêáôïðôñßæïõí ôçí éäåïëïãßá ôïõ Âõæáíôßïõ ãéá ôç óôåíÞ ó÷Ýóç Åêêëçóßáò êáé ÊñÜôïõò. 3. Ç êëáóéêÞ ôå÷íïôñïðßá óôç æùãñáöéêÞ Ý÷åé ôá áêüëïõèá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ: âÜèïò, êßíçóç, éóïññïðßá, öõóéêÝò áíáëïãßåò ôùí ìïñöþí, áñìïíßá. Óå ðïéåò åéêüíåò äéáêñßíåôå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ; 1) Óôçí åéêüíá ôïõ Áñ÷áããÝëïõ ÃáâñéÞë (óåë. 81). Ôïé÷ïãñáößá áðü ôï íáü ôçò Ðáíáãßáò ôïõ ¢ñáêá óôçí Êýðñï (ôÝëïò 12ïõ áé.). Óôçí ôïé÷ïãñáößá áõôÞ õðÜñ÷åé êßíçóç. Ï Áñ÷Üããåëïò ÃáâñéÞë åìöáíßæåôáé ìå õøçëÞ êïñìïóôáóéÜ, ðïõ óõóôñÝöåôáé Ý÷ïíôáò ìüëéò áããßîåé ôï Ýäáöïò. Ïé ðôõ÷Ýò ôïõ ÷éôþíá, ðïõ áíåìßæïõí, ôá áíáóçêùìÝíá öôåñÜ, ôï áíáóÞêùìá ôïõ äåîéïý ðïäéïý êáé ç Ýêôáóç ôïõ ÷åñéïý ãéá ÷áéñåôéóìü (óôçí Ðáíáãßá) êáé ôï óõãêñáôçìÝíï óõíáßóèçìá ÷áñÜò åßíáé óôïé÷åßá êëáóéêÜ. 2) Ï Ìõóôéêüò Äåßðíïò (óåë. 82). Ìéêñïãñáößá áðü ÷åéñüãñáöï åõáããåëéóôÜñéï ôïõ 11ïõ áé. ¢ãéïí ¼ñïò, ÌïíÞ Áãßïõ Äéïíõóßïõ. Óôçí åéêüíá áõôÞ ïé ìïñöÝò äéáèÝôïõí åõêéíçóßá. Ôá êôÞñéá óôï âÜèïò, ðïõ ïñßæïõí ôï ÷þñï ôçò óêçíÞò ìå ôïí õøçëü åíäéÜìåóï ôïß÷ï êáé ôçí åðéóçìüôçôá ôùí êüêêéíùí õöáóìÜôùí, äçìéïõñãïýí ìå êáôÜëëçëåò öùôïóêéÜóåéò ôçí áßóèçóç ôïõ âÜèïõò. 3) Ï Åõáããåëéóìüò ôçò Èåïôüêïõ. (óåë. 83). ÖïñçôÞ åéêüíá. Á÷ñßäá 1295. Ó' áõôÞ ôçí åéêüíá äéáêñßíïõìå ôçí ïñìçôéêÞ êßíçóç ôïõ áããÝëïõ, ðïõ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìå ôçí çñåìßá ôçò Ðáíáãßáò. Ôçí áßóèçóç ôçò êßíçóçò åðéôåßíïõí ôï áðëùìÝíï äåîß ÷Ýñé ôïõ ÃáâñéÞë, ôï óçêùìÝíï öôåñü êáé ç Üêñç ôïõ ÷éôþíá ðïõ ó÷çìáôßæåé ìßá äéãþíéï óå ó÷Ýóç ìå ôç âÜóç. Åðßóçò äéáêñßíïõìå ôç óõãêñáôçìÝíç Ýêöñáóç ôïõ áéóèÞìáôïò. 4. Íá ïñãáíùèåßôå óå ïìÜäåò. ÊáèåìéÜ íá áíáëÜâåé ôç óõãêÝíôñùóç êáé ó÷ïëéáóìü öùôïãñáöéêïý õëéêïý ðïõ áöïñÜ ôç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç ìéáò ðåñéüäïõ. Ðñïôåßíù ôçí åîÝôáóç ôçò ÔÝ÷íçò êáôÜ ôçí Ðáëáéïëüãåéá ðåñßïäï. (âñåò áíÜëïãï öùôïãñáöéêü õëéêü)

ÐÁËÁÉÏËÏÃÅÉÁ ÁÍÁÃÅÍÍÇÓÇ

250

Ç ôÝ÷íç ôçò Ðáëáéïëüãåéáò ðåñéüäïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü: êëáóéêéóìü, ðïéêéëßá áñ÷éôåêôïíéêþí ó÷çìÜôùí óôïõò íáïýò êáé ôïëìçñÝò êáéíïôïìßåò óôç æùãñáöéêÞ áðüäïóç ôùí ìïñöþí. • ÁÑ×ÉÔÅÊÔÏÍÉÊÇ: Ï ñõèìüò ðïõ åðéêñáôåß åßíáé ï óôáõñïåéäÞò ìå ôñïýëï ìå ðïëëÝò

USZR 2CIG

ðáñáëëáãÝò, åíþ ï åîùôåñéêüò äéÜêïóìïò åßíáé ðëïõóéüôáôïò ìå êåñáìïðëáóôéêÞ. Ïé äéáóôÜóåéò ôùí íáþí ðåñéïñßæïíôáé, üìùò áõôïß äéáêñßíïíôáé ãéá ôçí åîáéñåôéêÞ ÷Üñç, ôçí Ï ðïëéôéóìüò êïìøüôçôá êáé ôçí ðïéêéëßá ôïõò. ôïõ Ôá êõñéüôåñá áñ÷éôåêôïíéêÜ ìíçìåßá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ âñßóêïíôáé óôï ÌõóôñÜ, óôç Âõæáíôßïõ Èåóóáëïíßêç, óôá ÌåôÝùñá, óôçí ¢ñôá, óôçí Á÷ñßäá êáé óôçí Ôñáðåæïýíôá. • ÆÙÃÑÁÖÉÊÇ: Êõñéáñ÷ïýí ïé öïñçôÝò åéêüíåò êáé ïé ôïé÷ïãñáößåò. Ç ïéêïíïìéêÞ êñßóç äåí åðéôñÝðåé ôçí êáôáóêåõÞ ðïëõäÜðáíùí øçöéäùôþí, ìå åîáßñåóç ôá øçöéäùôÜ ôçò ÌïíÞò ôçò ×þñáò óôçí Êùí/ðïëç. Ç ôïé÷ïãñáößá äåí Ý÷åé ôç ëÜìøç êáé ôçí ðïëõôÝëåéá ôïõ øçöéäùôïý üìùò åðéôñÝðåé óôïí áãéïãñÜöï íá äçìéïõñãÞóåé ðéï åëåýèåñá. ÄñáìáôéêÝò óêçíÝò ãåìÜôåò ðÜèïò áðåéêïíßæïíôáé ìå éäéáßôåñç äýíáìç ðïõ áðïäåéêíýåé ôçí ýðáñîç ìåãÜëùí êáëëéôå÷íþí. ÐñÜãìáôé, ôçí åðï÷Þ áõôÞ Ýæçóáí ï ÌáíïõÞë ÐáíóÝëçíïò (13ïò áé.) êáé ï ÈåïöÜíçò ï ¸ëëçíáò (14ïò áé.) • ÌáíïõÞë ÐáíóÝëçíïò: Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ôÝ÷íçò ôïõ åßíáé ôá åîÞò: ïé åêôåôáììÝíåò ìç äéáêïðôüìåíåò æþíåò, ôï óõíáéóèçìáôéêü óôïé÷åßï, ç øõ÷ïëïãéêÞ Ýêöñáóç, ôï áñéóôïêñáôéêü Þèïò, ç óôï÷áóôéêÞ åõãÝíåéá êáé ç Ýíôïíç èëßøç ôùí ðñïóþðùí. Ôá êõñéüôåñá Ýñãá ôïõ åßíáé ïé ôïé÷ïãñáößåò ôïõ ÐñùôÜôïõ, óôï ¢ãéï ¼ñïò. • ÈåïöÜíçò ï ¸ëëçíáò åßíáé ãíùóôüò êõñßùò ãéá ôçí êáëëéôå÷íéêÞ äñáóôçñéüôçôÜ ôïõ óôç Ñùóßá (Íüâãêïñíô êáé Ìüó÷á), üðïõ ðñïóÝöåñå ðïëëÜ óôç äéáìüñöùóç ôçò ñùóéêÞò æùãñáöéêÞò êáé åß÷å ìáèçôÞ ôïí ÁíôñÝé Ñïõìðëéüö êïñõöáßï ñþóï æùãñÜöï. • Áîéüëïãåò ôïé÷ïãñáößåò ôçò Ðáëáéïëüãåéáò ðåñéüäïõ åßíáé: ç Èåßá Ëåéôïõñãßá (Ðåñßâëåðôïò ÌõóôñÜ), ï ÁêÜèéóôïò ¾ìíïò (ÐáíôÜíáóóá ÌõóôñÜ), Ç ÊÜèïäïò óôïí ¢äç (ÌïíÞ ôçò ×þñáò óôçí Êùí/ðïëç).

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðïéïé Þôáí ïé êõñéüôåñïé ñõèìïß ôçò âõæáíôéíÞò áñ÷éôåêôïíéêÞò; Ïé êõñéüôåñïé ñõèìïß ôçò âõæáíôéíÞò áñ÷éôåêôïíéêÞò Þôáí: 1) ÂáóéëéêÞ ìå ôñïýëï Þ ôñïõëáßá ÂáóéëéêÞ (Áãßá Óïößá, 6ïò áé.). Åîåëß÷èçêå óôáäéáêÜ óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò. 2) ÓôáõñïåéäÞò ìå ôñïýëï (: åß÷å ôç ìïñöÞ åíüò óôáõñïý åããåãñáììÝíïõ óå ôåôñÜãùíï). ÅðéêñÜôçóå ìåôÜ ôçí Åéêïíïìá÷ßá, êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò ÌáêåäïíéêÞò Äõíáóôåßáò. ÐáñáëëáãÝò áõôïý ôïõ íáïý åßíáé: á) ï Áãéïñåßôéêïò ôýðïò ìå ôñåéò êüã÷åò êáé â) ï ÐåíôÜôñïõëïò ñõèìüò. 3) Ïêôáãùíéêüò ôýðïò íáïý. Åìöáíßæåôáé êáôÜ ôïí 11ï áé. 2. Ðïéá åßíáé ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò; Ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò âõæáíôéíÞò ôÝ÷íçò åßíáé ôá åîÞò: Ïé âõæáíôéíïß êáëëéôÝ÷íåò áäéáöïñïýí ãéá ôéò óùóôÝò áíáëïãßåò ôùí ìïñöþí, ôçí ðñïïðôéêÞ êáé ôçí êßíçóç. Ïé ìïñöÝò ðáñïõóéÜæïíôáé ëéðüóáñêåò óå üñèéá êáé ìåôùðéêÞ óôÜóç ìå óêïðü íá äþóïõí ôçí áßóèçóç ôçò ðíåõìáôéêüôçôáò, ôçò áõóôçñüôçôáò êáé ôçò åðéóçìüôçôáò. Åðéäßùîç ôçò ôÝ÷íçò äåí åßíáé íá ðñïâÜëåé ôï ìÜôáéï ôïýôï êüóìï, áëëÜ ôç ìåôÜ èÜíáôï æùÞ êáé ôçí áéùíéüôçôá. Ùóôüóï, äåí åßíáé ëßãåò ïé ðåñéðôþóåéò ðïõ ï âõæáíôéíüò êáëëéôÝ÷íçò îåöåýãåé áðü ôïõò áõóôçñïýò êáíüíåò êáé ÷ñçóéìïðïéåß óôïé÷åßá ôçò êëáóéêÞò ôå÷íïôñïðßáò.

251

USZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÐÅÌÐÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò (áñ÷Ýò 7ïõ áé.). Ìå ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ ýìíçóå ôá êáôïñèþìáôá ôïõ áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ.

2

ÐáôñéÜñ÷çò Êùí/ðüëåùò (9ïò áé.). ÄéáäñáìÜôéóå ðñùôáñ÷éêü ñüëï óôçí ðíåõìáôéêÞ Üíèçóç ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé óôç äéÜóùóç ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò êëçñïíïìéÜò.

3 4 5 6

Áñ÷éåðßóêïðïò Êáéóáñåßáò. ÄéáêåêñéìÝíïò åêðñüóùðïò ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí (10ïò áé.). Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò êáé óõããñáöÝáò ôïõ 12ïõ áé. Óôá ðïéÞìáôÜ ôïõ äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ áóêþíôáò ôáõôü÷ñïíá êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ. Âõæáíôéíüò åðéóôÞìïíáò. Ó' áõôüí áðïäßäåôáé ç åðéíüçóç ôïõ ïðôéêïý ôçëÝãñáöïõ. Âõæáíôéíüò ðïéçôÞò êáé õìíïãñÜöïò. ¸ãñáøå ðÜñá ðïëëïýò ýìíïõò (ðïéçôéêü êåßìåíï êáé ìåëùäßá).

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á 1

Óôï ÂõæÜíôéï äåí õðÞñ÷å ï èåóìüò ôçò ðñïßêáò.

2

ÌåôÜ ôïí 11ï áé. ïé ãõíáßêåò óôï ÂõæÜíôéï ìðïñïýóáí íá ëÜâïõí ìÝñïò óôá êïéíÜ êáé åß÷áí ðñüóâáóç óôçí ðáéäåßá.

3 4 5 6 7 252

ÐÑÏÔÁÓÇ

8

Ôï åðþíõìï êáèéåñþèçêå áñ÷éêÜ óôéò áñéóôïêñáôéêÝò ïéêïãÝíåéåò ôïõ Âõæáíôßïõ. Ïé ðüñïé ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí âõæáíôéíþí ó÷ïëåßùí ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôï ÊñÜôïò. Óôç âõæáíôéíÞ áõôïêñáôïñßá õðÞñ÷áí íïóïêïìåßá óå êÜèå ðüëç, ìå áñéèìü ãéáôñþí áíÜëïãá ìå ôïí ðëçèõóìü. Ï ìïíá÷éóìüò ãíþñéóå ìåãÜëç áêìÞ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Åéêïíïìá÷ßáò. Ïé ðåñéóóüôåñïé ëüãéïé óõããñáöåßò ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò Ýãñáöáí óôçí áôôéêÞ ãëþóóá. Ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò õðÞñîå ç ðåñßöçìç «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá».

Ó

Ë

USZR 2CIG

á/á 9 10 11 12 13 14 15

ÐÑÏÔÁÓÇ Ï ðïéçôÞò Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò ýìíçóå ìå ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ ôá êáôïñèþìáôá ôïõ áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ. Ìßá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò ðñïóöïñÝò ôùí Âõæáíôéíþí óôï íåüôåñï ðïëéôéóìü Þôáí ç äéÜóùóç ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí.

17

Ç åðéíüçóç ôïõ ïðôéêïý ôçëÝãñáöïõ áðïäßäåôáé óôï ìáèçìáôéêü ÌáíïõÞë ÂñõÝííéï.

18

Ïé Âõæáíôéíïß Ýäåé÷íáí éäéáßôåñç åðéìÝëåéá óôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç ôùí íáþí.

19

Óå ðåñéüäïõò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ôï âÜñïò ôçò äéáêüóìçóçò äéíüôáí óôéò ôïé÷ïãñáößåò êáé óôéò öïñçôÝò åéêüíåò, åðåéäÞ ôá øçöéäùôÜ Þôáí äáðáíçñÜ.

22

23

Ï ðïëéôéóìüò ôïõ Âõæáíôßïõ

Ïé âõæáíôéíïß éóôïñéêïß åß÷áí ùò ðñüôõðÜ ôïõò ôïõò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò éóôïñéïãñÜöïõò. Ï Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò óôá «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ« ôïõ ðïéÞìáôá äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ áóêþíôáò ôáõôü÷ñïíá êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ. Ï Ýíôïíïò èñçóêåõôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ âõæáíôéíïý ðïëéôéóìïý äåí åõíüçóå éäéáßôåñá ôçí áíÜðôõîç ôùí öõóéêþí åðéóôçìþí. Ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò ßäñõóáí áíþôáôá åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá óå üëåò ôéò ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò áõôïêñáôïñßáò. Ïé åöåõñÝóåéò ôùí Âõæáíôéíþí áöïñïýóáí êõñßùò óôñáôéùôéêïýò óêïðïýò.

21

Ë

Ç ÷ñÞóç ôçò ìéêñïãñÜììáôçò ãñáöÞò êáèéåñþèçêå ôï 10ï áé.

16

20

Ó

Ïé âõæáíôéíïß êáëëéôÝ÷íåò åíäéáöÝñïíôáí ðïëý ãéá ôéò óùóôÝò áíáëïãßåò, ôçí ðñïïðôéêÞ êáé ôçí êßíçóç. Ïé ìéêñïãñáößåò ðáñéóôÜíïõí äéÜöïñá åðåéóüäéá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï êåßìåíï äçìéïõñãþíôáò Ýôóé óôåíÞ óýíäåóç ìåôáîý ëüãïõ êáé åéêüíáò. Ôá íïìßóìáôá ðáñÝ÷ïõí ðïéêßëåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí ðïëéôéêÞ, ôçí ïéêïíïìßá, ôçí êïéíùíßá, ôï ðïëßôåõìá êáé ôç èñçóêåßá åíüò êñÜôïõò. Ç âõæáíôéíÞ ìïõóéêÞ Þôáí ìüíï åêêëçóéáóôéêÞ êáé ðñïïñéæüôáí ãéá íá øÝëíåôáé êáôÜ ôç Èåßá Ëåéôïõñãßá êáé ôéò Üëëåò ëáôñåõôéêÝò ôåëåôÝò.

24

Ôï ëåéôïõñãéêü äñÜìá Üêìáóå ðïëý óôçí ÁíáôïëéêÞ Åêêëçóßá.

25

Óôïí Éððüäñïìï ìáæß ìå ôïõò äÞìïõò ôñáãïõäïýóáí ïé øÜëôåò ôçò Áãßáò Óïößáò êáé ôùí Áãßùí Áðïóôüëùí ôéò êáèéåñùìÝíåò åðåõöçìßåò ðñïò ôïí áõôïêñÜôïñá.

253

USZR 2CIG

3. Ï ðïëéôéóìüò 1. ôïõ Âõæáíôßïõ 2.

Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: Óôï ÂõæÜíôéï, ðñéí áðü ôï ãÜìï ôåëïýíôáí ïé áññáâþíåò êáé õðïãñáöüôáí ………………….., ðïõ êáèüñéæå ô.. ………….. ôçò íýöçò êáé ôá äþñá ôïõ ãáìðñïý. Ôï âõæáíôéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá, óõíå÷ßæïíôáò ôçí åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç áêïëïõèïýóå äýï êýêëïõò óðïõäþí, ô.. …………… êáé ô.. …………..

3. Ïé ðüñïé ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí ó÷ïëåßùí ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ô. …………… ðïõ êáôÝâáëëáí.. ……………, åíþ ëåéôïõñãïýóáí êáé …………. ó÷ïëåßá ãéá ôá ïñöáíÜ. ÐáñÜëëçëá ðñïò ôá ëåãüìåíá ………………. ó÷ïëåßá ëåéôïõñãïýóáí êáé …………………. 4. Ôï ìïíá÷éêü êßíçìá îåêßíçóå áðü ôçí Áßãõðôï (4ïò áé.), üðïõ êáé áðïêñõóôáëëþèçêáí ïé äýï êëáóéêÝò ôïõ ìïñöÝò, ç …………… êáé ç …………….. 5. Ç åëëçíéêÞ ãëþóóá ôçò ÂõæáíôéíÞò Ãñáììáôåßáò åìöáíßæåôáé ìå ôñåéò ìïñöÝò: á) ôç …………….., â) ôç ………………. êáé ã) ôçí …………………… 6. Ç èñçóêåõôéêÞ âõæáíôéíÞ ðïßçóç äéáêñßíåôáé óå äýï åßäç: á) ôç ………….. êáé â) ôç …. …………………. 7. ÌåãÜëç õðÞñîå ç óõìâïëÞ ôçò ……………………… ôçò ìåëÝôçò äçëáäÞ üóùí áöïñïýí ôïõò áãßïõò, êáé ôá èñçóêåõôéêÜ êéíÞìáôá óôçí áíÜðôõîç ôçò ÈåïëïãéêÞò Ãñáììáôåßáò. 8. Ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï ôçò Ëüãéáò Ãñáììáôåßáò õðÞñîå ç ……………… ………………… ðïõ ðåñéÝ÷åé 4000 åðéãñÜììáôá (6ïò - 10ïò áé.) 9. Óçìáíôéêü Ýñãï ôçò åðï÷Þò ôùí Ìáêåäüíùí áõôïêñáôüñùí åßíáé ôï Ýðïò: ……………….. ………………… ………………, ôï ïðïßï ãñÜöôçêå áðü Üãíùóôï ðïéçôÞ ôïí 11ï áé. 10. Ç ÷ñÞóç ôçò ……………………… ãñáöÞò, ðïõ îåêßíçóå ôïí 9ï áé. óôç ………… ……………….., äéåõêüëõíå ôçí áíôéãñáöÞ ôùí ÷åéñïãñÜöùí. 11. Ç …………………… åßíáé ëáúêÞ éóôïñéêÞ áöÞãçóç ÷ùñßò ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò ôçò áëÞèåéáò ìå Ýìöáóç óôá èáýìáôá Þ ôéò öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò. 12. Ï Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò Ýãéíå äéÜóçìïò ãéá ôá …………….. ôïõ ðïéÞìáôá, üðïõ äéåêôñáãùäåß ôá âÜóáíÜ ôïõ áóêþíôáò ôáõôü÷ñïíá êïéíùíéêÞ êñéôéêÞ. 13. ÊáôÜ ôçí åðï÷Þ ôùí Ðáëáéïëüãùí åõäïêéìåß ôï ………… …………….…….. óå äçìþäç ãëþóóá ìå öñáãêéêÝò, áíáôïëéêÝò êáé ëáúêÝò åðéäñÜóåéò. 14. Ôï ÷áñáêôçñéóôéêüôåñï ðáñÜäåéãìá ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò ôçò Öñáãêïêñáôßáò åßíáé ôï éóôïñéêü ðïßçìá …………………………….., ðïõ åîéóôïñåß ôç öñáãêéêÞ êõñéáñ÷ßá óôï ÌïñéÜ (Ðåëïðüííçóï). 15. Áðü ôéò ÅðéóôÞìåò éäéáßôåñç áíÜðôõîç (óôï ÂõæÜíôéï) ãíþñéóå ô.. ………. 16. Ç óçìáíôéêüôåñç åöåýñåóç ôùí âõæáíôéíþí Þôáí ô.. ………. …..

254

17. Ìéá Üëëç óçìáíôéêÞ åðéíüçóç ðïõ áðïäßäåôáé óôï ËÝïíôá Öéëüóïöï Þôáí .. ………….. …………… 18. Ôï ãíùóôüôåñï ðïëåìéêü ðëïßï ôùí Âõæáíôéíþí Þôáí: ……………

USZR 2CIG

19. Ìå ôçí Áãßá Óïößá êáèéåñþèçêå ìéá íÝá áñ÷éôåêôïíéêÞ ìïñöÞ, ðïõ åîåëß÷èçêå óôáäéáêÜ óå üëç ôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò: ………………… Ï ðïëéôéóìüò ôïõ 20. Ïé ………………… êáé ô. ……………… áðïôåëïýí ôéò êõñéüôåñåò ìïñöÝò Ýêöñáóçò óôïí Âõæáíôßïõ åóùôåñéêü ÷þñï ôùí íáþí êáé êõñéáñ÷ïýí óå üëç ôçí ðåñßïäï ôçò âõæáíôéíÞò éóôïñßáò ìå åîáßñåóç ôçí ðåñßïäï ôçò Åéêïíïìá÷ßáò.

21. Ïé Âõæáíôéíïß óõíå÷ßæïíôáò ôçí åëëçíéóôéêÞ ðáñÜäïóç, äéáêïóìïýí óõíÞèùò ôá ÷åéñüãñáöÜ ôïõò ìå åéêüíåò, ðïõ ïíïìÜæïíôáé ………………… 22. Áîéüëïãç Þôáí ç ðáñáãùãÞ åêêëçóéáóôéêþí êáé êïóìéêþí Ýñãùí ………êáé ……………………… áðü ðïëýôéìá ìÝôáëëá, óìÜëôï, îýëï êáé åëåöáíôüäïíôï. 23. ÐáñÜëëçëá ðñïò ôç èñçóêåõôéêÞ ìïõóéêÞ áíáðôýóóåôáé êáé ç ………., ðïõ áðïôåëåß óõíÝ÷åéá ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ðáñÜäïóçò. 24. Óôïí Éððüäñïìï êáé óå ðïëëÝò Üëëåò ðåñéðôþóåéò ïé êïóìéêÝò øõ÷áãùãéêÝò åêäçëþóåéò óõíïäåýïíôáí áðü ôï ………………… ………………… 4. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1. Ìå ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ ýìíçóå ôá êáôïñèþìáôá ôïõ áõôïêñÜôïñá Çñáêëåßïõ: á) Ã. Ðéóßäçò, â) È. Ðñüäñïìïò, ã) Ìé÷áÞë Øåëëüò 2. Ç «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá« åßíáé: á) Ôï êõñéüôåñï èñçóêåõôéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï, â) ôï êõñéüôåñï êïóìéêü ðïéçôéêü ìíçìåßï, ã) Ýñãï ôçò äçìþäïõò ëïãïôå÷íßáò 3. ºäñõóáí âéâëéïèÞêåò êáé åñãáóôÞñéá áíôéãñáöÞò áñ÷áßùí ÷åéñïãñÜöùí: á) ôá âáóéëéêÜ áíÜêôïñá, â) ïé ðüëåéò, ã) ôá ìïíáóôÞñéá 4. ËáúêÞ éóôïñéêÞ áöÞãçóç ÷ùñßò ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò ôçò áëÞèåéáò ìå Ýìöáóç óôá èáýìáôá Þ ôéò öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò. á) ×ñïíïãñáößá, â) Éóôïñéïãñáößá, ã) äçìþäçò ëïãïôå÷íßá 5. Ôï «×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò« åßíáé: á) Ýììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá, â) éóôïñéêü ðïßçìá, ã) ×ñïíïãñáößá

255

USZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÐÅÌÐÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ

Ï ðïëéôéóìüò 1ç Üóêçóç ôïõ Âõæáíôßïõ 1) Ãåþñãéïò Ðéóßäçò, 2) Öþôéïò, 3) ÁñÝèáò, 4) Èåüäùñïò Ðñüäñïìïò Þ Ðôù÷ïðñüäñïìïò, 5) ËÝùí Öéëüóïöïò, 6) Ñùìáíüò ï Ìåëùäüò

2ç Üóêçóç 1Ë

2Ó

3Ó

4Ë

5Ó

6Ë

7Ë

8Ó

9Ë

10Ó

11Ë

12Ó

13Ó

14Ó

15Ë

16Ó

17Ë

18Ë

19Ó

20Ë

21Ó

22Ó

23Ë

24Ë

25Ó

3ç Üóêçóç 1) óõìâüëáéï / ðñïßêá 2) ãñáììáôéêïý / ãñáììáôéóôÞ 3) ôá äßäáêôñá / ïé ìáèçôÝò / äùñåÜí / êïóìéêÜ / åêêëçóéáóôéêÜ 4) ìïíá÷éêÞ / êïéíïâéáêÞ 5) á) äçìþäç, â) áôôéêÞ, ã) áôôéêßæïõóá 6) á) ëåéôïõñãéêÞ, â) ìç ëåéôïõñãéêÞ 7) Áãéïëïãßáò 8) «ÅëëçíéêÞ Áíèïëïãßá» 9) «Âáóßëåéïò ÄéãåíÞò Áêñßôáò» 10) ìéêñïãñÜììáôçò / ÌïíÞ Óôïõäßïõ 11) ×ñïíïãñáößá 12) «Ðôù÷ïðñïäñïìéêÜ» 13) ¸ììåôñï éððïôéêü ìõèéóôüñçìá 14) Ôï ×ñïíéêüí ôïõ ÌïñÝùò 15) ôï Äßêáéï 16) ôï õãñüí ðõñ 17) ï ïðôéêüò ôçëÝãñáöïò 18) ï äñüìùí 19) âáóéëéêÞ ìå ôñïýëï Þ ôñïõëáßá âáóéëéêÞ 20) ôïé÷ïãñáößåò / ôá øçöéäùôÜ 21) ìéêñïãñáößåò 22) ìéêñïôå÷íßáò / ìéêñïãëõðôéêÞò 23) êïóìéêÞ 24) áåñüöùíï üñãáíï

4ç Üóêçóç 1-á 256

2-â

3-ã

4-á

5-â

USZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 6ï Ç ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÅÕÑÙÐÇ É. Ç ÅÎÅËÉÎÇ ÔÇÓ ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇÓ ÅÕÑÙÐÇÓ ÌÅÔÁ ÔÇ ÌÅÔÁÍÁÓÔÅÕÓÇ ÔÙÍ ËÁÙÍ ÉÉ. ÄÉÁÌÏÑÖÙÓÇ ÔÇÓ ÄÕÔÉÊÇÓ ÅÕÑÙÐÇÓ ÊÁÔÁ ÔÁ ÔÅËÇ ÔÏÕ ÌÅÓÁÉÙÍÁ

USZR 2CIG

CSZR 2CIG

Ç ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÅÕÑÙÐÇ 395 ì.× Äéáßñåóç ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò

p

p

Áíáôïëéêü ôìÞìá

Äõôéêü ôìÞìá

p

p

 ðñùôåýïõóá: Êùí/ðïëç  áíôéìåôþðéóå åðéôõ÷þò ôïõò êéíäýíïõò êáé åðéâßùóå  åîåëß÷èçêå ìå ôç ìïñöÞ ôçò âõæáíôéíÞò áõôïêñáôïñßáò

 äÝ÷èçêå ôçí ðßåóç ôùí âáñâÜñùí ( ãåñìáíéêþí öýëùí êáé Ïýííùí )  áðïäéïñãáíþèçêå êáé óõññéêíþèçêå  476 : ðôþóç

ÄÕÓÇ

ÊÁÑËÏÌÁÃÍÏÓ

p

p

 äçìéïõñãÞèçêáí ãåñìáíéêÜ âáñâáñéêÜ âáóßëåéá

Þ

 âáóéëéÜò öñáãêéêïý êñÜôïõò (771 - 814)  800: óôÝöèçêå áõôïêñÜôïñáò

 áëëáãÝò óôç äïìÞ ôçò êïéíùíßáò  áíáðôý÷èçêå ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá

 óõìðåñéÝëáâå óôï êñÜôïò ôïõ ìåãÜëï ìÝñïò åõñùðáúêïý ÷þñïõ

 ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá äéáäñáìÜôéóå áðïöáóéóôéêü ñüëï

 ç áõôïêñáôïñßá ôïõ äéáëýèçêå ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ

13ïò áé: Åõñþðç

p ÌåôáâïëÝò ðïõ ïäÞãçóáí óôç íÝá åðï÷Þ 259

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

É. Ç ÅÎÅËÉÎÇ ÔÇÓ ÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇÓ ÅÕÑÙÐÇÓ ÌÅÔÁ ÔÇ ÌÅÔÁÍÁÓÔÅÕÓÇ ÔÙÍ ËÁÙÍ (5ïò - 10ïò áé.) 1. Ïé óõíÝðåéåò ôçò ìåôáíÜóôåõóçò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí ãéá ôçí Åõñþðç Ðåñßëçøç  Ç ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí ÊáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áé. äéÜöïñá ãåñìáíéêÜ öýëá êáé ïé Ïýííïé åéóÝâáëáí óôá åäÜöç ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò. Ïé Ïýííïé áðùèÞèçêáí êáé äéáóêïñðßóôçêáí, åíþ ôá ãåñìáíéêÜ öýëá åãêáôáóôÜèçêáí ìüíéìá óôçí Åõñþðç êáé ïñãáíþèçêáí óå âáóßëåéá: ôï Ïóôñïãïôèéêü, ôï Âçóéãïôèéêü êáé ôï Öñáãêéêü. Ôï ãåãïíüò áõôü ïíïìÜóôçêå«ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí».  Ôï Ïóôñïãïôèéêü Âáóßëåéï ÉäñõôÞò ôïõ Þôáí ï ÈåõäÝñé÷ïò, ï ïðïßïò óõíåñãÜóôçêå ìå ôï âõæáíôéíü áõôïêñÜôïñá, äéáôÞñçóå ôïõò ñùìáúêïýò èåóìïýò êáé ðñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôç ñùìáúêÞ áßãëç. Ôï âáóßëåéï áõôü êáôáêôÞèçêå áðü ôïí Éïõóôéíéáíü (535 - 554).  Ôï Âçóéãïôèéêü Âáóßëåéï ÇãÝôçò ôïõ Þôáí ï ÁëÜñé÷ïò. Ïé Âçóéãüôèïé ôï 410 êáôÝëáâáí ôç Ñþìç. Áñãüôåñá ìåôáêéíÞèçêáí óôç Íüôéá Ãáëáôßá êáé ôçí Éóðáíßá. ÁíÝðôõîáí óðïõäáßï ðïëéôéóìü. Ôï 711 õðïôÜ÷èçêáí óôïõò ÌïõóïõëìÜíïõò ôïõ Ìáñüêïõ.  Ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï • Áðü ôïõò Ìåñïâßããåéïõò óôïõò Êáñïëßäåò Ðñþôïò âáóéëéÜò ôïõ öñáãêéêïý êñÜôïõò Þôáí ï ×ëùäïâßêïò Á´, ãåíÜñ÷çò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìåñïâéããåßùí. ÅðåîÝôåéíå ôá üñéá ôïõ êñÜôïõò áðü ôï ÑÞíï ùò ôá Ðõñçíáßá. ÁðïäÝ÷èçêå ôï ÷ñéóôéáíéóìü êáé âáðôßóôçêå. ¸ôóé Üñ÷éóå ï åê÷ñéóôéáíéóìüò ôùí Ãåñìáíþí. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, ôï êñÜôïò ôïõ áðïäõíáìþèçêå êáé äéáóðÜóôçêå. Ôï 732 ï ìáãéïñäüìïò ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí ðñïò ôçí Åõñþðç, óôï ÐïõáôéÝ. Ôï 751 áíÝëáâå ôçí åîïõóßá ôïõ öñáãéêïý êñÜôïõò ï ãéïò ôïõ Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò. Áð' áõôüí áñ÷ßæåé ç äõíáóôåßá ôùí Êáñïëéäþí. ÁðïôÝëåóìá ôùí ðïëéôéêþí åîåëßîåùí Þôáí áöåíüò ç åãêáèßäñõóç óôç Äýóç ôçò "åëÝù Èåïý âáóéëåßáò" êáé áöåôÝñïõ ç ßäñõóç ôïõ ðáðéêïý êñÜôïõò.

 Èåóìïß, ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá Ïé Ãåñìáíïß êáèéÝñùóáí ôï èåóìü ôçò êëçñïíïìéêÞò áñ÷Þò, óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ç åîïõóßá ôùí "åëÝù Èåïý âáóéëÝùí" äåí Ýêáíå äéÜêñéóç áíÜìåóá óôï êñÜôïò, ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá áãáèÜ ôïõò. Ï,ôéäÞðïôå õðÞñ÷å óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõò áíÞêå ó' áõôïýò. Óôïí ôïìÝá ôçò äéïßêçóçò óôçñß÷èçêáí óôçí ðáëáéÜ åðáñ÷éáêÞ áñéóôïêñáôßá êáé ìáæß ìå ôç ãåñìáíéêÞ äçìéïýñãçóáí ìéá íÝá ôÜîç åõãåíþí áîéùìáôïý÷ùí. Óôï åðßðåäï ôïõ Äéêáßïõ ðåñéïñßóôçêå ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç, åíþ êõñéÜñ÷çóáí 260

CSZR 2CIG

ôá ãåñìáíéêÜ Þèç êáé Ýèéìá. Óôïí ôïìÝá ôçò ïéêïíïìßáò óôç ãåùñãßá áíáäéïñãáíþèçêáí ïé êáëëéÝñãåéåò êáé áíáæùïãïíÞèçêå ç ýðáéèñïò, åíþ ôï åìðüñéï êõñßùò ôùí ìáêñéíþí ÌåóáéùíéêÞ áðïóôÜóåùí ðåñéïñßóôçêå óçìáíôéêÜ. Óôï êïéíùíéêü åðßðåäï ïé ðéï áäýíáìïé Åõñþðç óõóðåéñþíïíôáí õðü ôçí ðñïóôáóßá åíüò éó÷õñïý Üíäñá.  Ï ñüëïò ôçò Åêêëçóßáò Ç Åêêëçóßá óôç Äýóç äéáäñáìÜôéóå áðïöáóéóôéêü ñüëï. Åê÷ñéóôéÜíéóå ôá ãåñìáíéêÜ öýëá êÜôù áðü äýóêïëåò óõíèÞêåò. Óôç äéÜñêåéá ôùí ìåôáâïëþí ç ïñãáíùìÝíç äéïßêçóç ôçò Åêêëçóßáò õðïêáèéóôïýóå ôïí áðïäéáñèñùìÝíï êñáôéêü ìç÷áíéóìü. ÊåöáëÞ ôçò êÜèå ðüëçò Þôáí ï åðßóêïðïò, ìå ðïëëáðëÝò õðåõèõíüôçôåò. Áñ÷éêÜ ïé åðßóêïðïé äéïñßæïíôáí áðü ôçí Åêêëçóßá, áñãüôåñá üìùò åëÝã÷ïíôáí áðü ôçí áñéóôïêñáôßá êáé ôïõò âáóéëåßò.  Ç ðïëéôéóôéêÞ ðáñÜäïóç á) Ôá ãñÜììáôá: ÐáñÜëëçëá ìå ôéò ãåíéêüôåñåò ìåôáâïëÝò êáé áíáêáôáôÜîåéò ðïõ óõíôåëïýíôáí óôç Äýóç áðü ôïí 5ï áé. êáé åîÞò, ãéíüôáí êáé ç ðñïóðÜèåéá äéÜóùóçò ôçò ðïëéôéóôéêÞò ðáñÜäïóçò. Êõñßùò åðéäéþ÷èçêå ç äéÜóùóç êáé ç äéÜäïóç ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí. ÁõôÞ ç ðñïóðÜèåéá Þôáí ðéï óõóôçìáôéêÞ êáé ïñãáíùìÝíç óôçí Éôáëßá, Éóðáíßá, Ãáëáôßá, Áããëßá êáé Éñëáíäßá. ÅéäéêÜ óôá ìïíáóôÞñéá ôçò Éñëáíäßáò éäñýèçêáí ó÷ïëÝò ìå óðïõäÝò ÷ñéóôéáíéêÝò êáé åëëçíïñùìáúêÝò. Áðü ôïí 7ï - 10ï áé. ç Éñëáíäßá áðïôÝëåóå ôï ìïíáäéêü óçìáíôéêü êÝíôñï åëëçíéêþí óðïõäþí óôç Â. Åõñþðç. â) Ç ÔÝ÷íç: Óôïí ôïìÝá áõôü åðéâßùóå ç ñùìáúêÞ ðáñÜäïóç, ùóôüóï ç åðßäñáóç ôùí íÝùí ëáþí êáé ôùí ôïðéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí Þôáí üëï êáé ðéï Ýíôïíç. ÅéäéêÜ óôç ìéêñïôå÷íßá åöáñìüóôçêáí íÝåò ôå÷íéêÝò áðü ôïõò ãåñìáíïýò êáé óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ åðéêñÜôçóáí ôá ñùìáúêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (èüëïò, áøßäá) ìå ãåñìáíéêÝò åðéäñÜóåéò (üãêïò, áíÜãëõöá äéáêïóìçôéêÜ óôïé÷åßá). Ïé Åêêëçóßåò êôßæïíôáí êáôÜ ôï ðñüôõðï ôùí áñ÷áßùí âáóéëéêþí êáé ðåñéóôïé÷ßæïíôáí óôçí ðñüóïøç ìå êùäùíïóôÜóéá.

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ  Ç ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí

• 4ïò - 5ïò áé.  åéóâïëÞ ãåñìáíéêþí öýëùí êáé Ïýííùí (: âÜñâáñïé) óôá åäÜöç ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò  ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí • Ïýííïé  áðùèÞèçêáí êáé äéáóêïñðßóôçêáí • ÃåñìáíéêÜ öýëá  åãêáôáóôÜèçêáí ìüíéìá óôçí Åõñþðç  ïñãáíþèçêáí óå âáóßëåéá. Ôá óçìáíôéêüôåñá: á) Ïóôñïãïôèéêü (ÈåõäÝñé÷ïò Á´) â) Âçóéãïôèéêü (ÁëÜñé÷ïò) ã) Öñáãêéêü (×ëùäïâßêïò Á´) • "ÂÜñâáñïé"  ï üñïò õéïèåôÞèçêå áðü ôïõò Ñùìáßïõò  óÞìáéíå ëáïýò îÝíïõò ðñïò ôïí ðïëéôéóìü ôïõò.  Ôï Ïóôñïãïôèéêü Âáóßëåéï • ÈÅÕÄÅÑÉ×ÏÓ Á´  çãÝôçò Ïóôñïãïôèéêïý Âáóéëåßïõ  óõíåñãÜóôçêå ìå ôï Âõæáíôéíü áõôïêñÜôïñá  äéáôÞñçóå ôïõò ñùìáúêïýò èåóìïýò  ðñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôçí áõôïêñáôïñéêÞ áßãëç 261 • ÉÏÕÓÔÉÍÉÁÍÏÓ  êáôÝêôçóå ôï Ïóôñïãïôèéêü âáóßëåéï (535 - 554)

CSZR 2CIG

 Ôï Âçóéãïôèéêü Âáóßëåéï ÌåóáéùíéêÞ • ÁËÁÑÉ×ÏÓ  çãÝôçò Âçóéãüôèùí • Âçóéãüôèïé  êáôÝëáâáí ôç Ñþìç (410) Åõñþðç  ìåôáêéíÞèçêáí óôç Í. Ãáëáôßá êáé Éóðáíßá  áíÝðôõîáí áîéüëïãï ðïëéôéóìü  õðïôÜ÷èçêáí óôïõò ÌïõóïõëìÜíïõò ôïõ Ìáñüêïõ (711)

•

•

• •

 Ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï Áðü ôïõò Ìåñïâßããåéïõò óôïõò Êáñïëßäåò ×ËÙÄÏÂÉÊÏÓ  âáóéëéÜò ôïõ Öñáãêéêïý âáóéëåßïõ (481 - 511)  ãåíÜñ÷çò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìåñïâéããåßùí  åðåîÝôåéíå ôï êñÜôïò áðü ôï ÑÞíï ùò ôá Ðõñçíáßá üñç  óôçñß÷èçêå óôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá  áðïäÝ÷èçêå ôï ÷ñéóôéáíéóìü êáé âáðôßóôçêå ãåãïíüò ìåãÜëçò óçìáóßáò (áðü ôüôå åê÷ñéóôéáíßóôçêáí ïé Ãåñìáíïß) ÄéÜäï÷ïé ×ëùäïâßêïõ  ïäÞãçóáí ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï óå äéÜóðáóç (ëüãù ôùí áíôéèÝóåþí ôïõò) – Âáèìéáßá áðïäõíÜìùóç ôçò êåíôñéêÞò åîïõóßáò – ÅðùöåëÞèçêå ç áñéóôïêñáôßá êáé ç Åêêëçóßá – áðïôÝëåóìá: Ïé ìáãéïñäüìïé  áðÝêôçóáí ìåãÜëç äýíáìç ÊÁÑÏËÏÓ ÌÁÑÔÅËÏÓ:  áíáäåß÷èçêå ìåãÜëïò çãÝôçò  íßêçóå ôïõò ¢ñáâåò óôï ÐïõáôéÝ (732) ÐÉÐÉÍÏÓ ÂÑÁ×ÕÓ:  áíÝôñåøå ôïí ôåëåõôáßï Ìåñïâßããåéï âáóéëéÜ  Ýãéíå ï ßäéïò âáóéëéÜò (751)  ßäñõóå ôç äõíáóôåßá ôùí Êáñïëéäþí  óôÝöèçêå "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝáò" (754)  ÷Üñéóå ôï äïõêÜôï ôçò ÑáâÝííáò êáé Üëëá éôáëéêÜ åäÜöç óôïí ðÜðá. ´Å ô ó é: äçìéïõñãÞèçêå ôï ðáðéêü êñÜôïò

 Èåóìïß, ïéêïíïìßá êáé êïéíùíßá • Ãåñìáíïß çãåìüíåò  êáèéÝñùóáí ôçí êëçñïíïìéêÞ áñ÷Þ* * êëçñïíïìéêÞ áñ÷Þ: - ç åîïõóßá ôùí "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝùí" äåí Ýêáíå äéÜêñéóç áíÜìåóá óôï êñÜôïò, ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá áãáèÜ ôïõò. – ï,ôéäÞðïôå õðÞñ÷å óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõò, ôïõò áíÞêå – ôï âáóßëåéü ôïõò ìïéñáæüôáí óôá ðáéäéÜ ôïõò, ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõò. • ÄÉÏÉÊÇÓÇ: áîéïðïßçóáí ôçí ðáëéÜ åðáñ÷éáêÞ áñéóôïêñáôßá  óõã÷ùíåýôçêå ìå ôç ãåñìáíéêÞ áñéóôïêñáôßá ¸ôóé: äçìéïõñãÞèçêå ìéá íÝá ôÜîç åõãåíþí áîéùìáôïý÷ùí • ÄÉÊÁÉÏ:  ðåñéïñßóôçêå ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç  κυριάρχησαν τα γερμανικά ήθη και έθιμα • ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ: á) ÃÅÙÑÃÉÁ:  áíáäéïñãáíþèçêáí ïé êáëëéÝñãåéåò  áíáæùïãïíÞèçêå ç ýðáéèñïò 262

CSZR 2CIG

â) ÅÌÐÏÑÉÏ  óõññéêíþèçêå (6ïò êáé 7ïò áé.) á ß ô é á: 1) ïé ðïëåìéêÝò óõãêñïýóåéò ÌåóáéùíéêÞ 2) ï ðïëéôéêüò êáôáêåñìáôéóìüò Åõñþðç 3) ç ðåñéïñéóìÝíç éó÷ýò ôùí êïéíþí íïìéóìÜôùí 4) ç ðåéñáôåßá á ð ï ô Ý ë å ó ì á: – ðåñéïñßóôçêå ï ñüëïò ôùí ðüëåùí – åíéó÷ýèçêå ç ýðáéèñïò • ÊÏÉÍÙÍÉÁ: óõóðåßñùóç ôùí ðéï áäýíáìùí õðü ôçí ðñïóôáóßá åíüò éó÷õñïý Üíäñá (ëáúêïý Þ åêêëçóéáóôéêïý)

 Ï ñüëïò ôçò Åêêëçóßáò  åê÷ñéóôéÜíéóå ôá ãåñìáíéêÜ öýëá  ç ïñãáíùìÝíç äéïßêçóç ôçò Åêêëçóßáò õðïêáôÝóôçóå ôïí áðïäéáñèñùìÝíï êñáôéêü ìç÷áíéóìü • Åðßóêïðïò:  Þôáí ç êåöáëÞ ôçò ðüëçò  φρόντιζε για τη διατροφή, την περίθαλψη, τη μόρφωση, την απόδοση δικαιοσύνης Ïé åðßóêïðïé äéïñßæïíôáí  áñ÷éêÜ áðü ôçí Åêêëçóßá  αργότερα από τους βασιλείς • ÅÊÊËÇÓÉÁ:

 Ç ðïëéôéóôéêÞ ðáñÜäïóç • Á) ÔÁ ÃÑÁÌÌÁÔÁ • ÉÔÁËÉÁ:  äéáôçñÞèçêáí ïé åðáöÝò ìå ôçí ÁíáôïëÞ  ï ÷ñéóôéáíéóìüò åß÷å äå÷èåß ôçí åðßäñáóç ôçò åëëçí. êëçñïíïìéÜò  êïóìéêïß ëüãéïé áíÝëáâáí íá äéáóþóïõí ôá êëáóéêÜ ãñÜììáôá • ÉÓÐÁÍÉÁ: Ôïõëïýæç, ÔïëÝäï, Óåâßëç  êÝíôñá äéÜóùóçò êáé áíáíÝùóçò ôçò áñ÷áßáò ðïëéôéóôéêÞò ðáñÜäïóçò (5ïò - 6ïò áé.) • ÃÁËÁÔÉÁ:  åðéâßùóç êëáóéêïý ðïëéôéóìïý êáé ìåôÜ ôéò åéóâïëÝò  õðï÷þñçóç êëáóéêþí óðïõäþí (7ïò áé.) á ß ô é á: 1) ïé óõíå÷åßò ðüëåìïé 2) ç íïïôñïðßá ôçò íÝáò áñéóôïêñáôßáò (: ðñáêôéêÝò áíáæçôÞóåéò) • ÁÃÃËÉÁ, ÉÑËÁÍÄÉÁ  óõíÝ÷åéá ðïëéôéóôéêÞò ðáñÜäïóçò • ÉÑËÁÍÄÉÁ: ìïíáóôÞñéá:  éäñýèçêáí ó÷ïëÝò ÷ñéóôéáíéêÝò êáé åëëçíïñùìáúêÝò  óõíôçñïýóáí ôï ÷ñéóôéáíéêü ðíåýìá êáé ôç ñùìáúêÞ ðáñÜäïóç (6ïò - 7ïò áé.) Ìïíáäéêü êÝíôñï åëëçíéêþí óðïõäþí óôç Âüñåéá Åõñþðç (7ïò - 10ïò áé.)  Â) Ç ÔÅ×ÍÇ – Åðéâßùóç ñùìáúêÞò ðáñÜäïóçò + åðßäñáóç íÝùí ëáþí êáé ôïðéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí – Ìéêñïôå÷íßá  íÝåò ôå÷íéêÝò (ãåùìåôñéêÜ ó÷Ýäéá êáé ðáñáóôÜóåéò æþùí)

263

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

– Áñ÷éôåêôïíéêÞ åðéêñÜôçóáí ôá ñùìáúêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (èüëïò, áøßäá) + ãåñìáíéêÝò åðéäñÜóåéò (üãêïò, áíÜãëõöá äéáêïóìçôéêÜ óôïé÷åßá) – Åêêëçóßåò:  êôßæïíôáí êáôÜ ôï ðñüôõðï ôùí áñ÷áßùí âáóéëéêþí  ðåñéóôïé÷ßæïíôáí áðü êùäùíïóôÜóéá óôçí ðñüóïøç (ãåñìáíéêÞ åðßäñáóç)

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

"ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí" (óåë. 86) Ïé åéóâïëÝò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí êáé ôùí Ïýííùí óôá åäÜöç ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò êáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áé. Ïé Ïýííïé ôåëéêÜ áðùèÞèçêáí êáé äéáóêïñðßóôçêáí, åíþ ôá ãåñìáíéêÜ öýëá åãêáôáóôÜèçêáí ìüíéìá óôçí Åõñþðç êáé ïñãáíþèçêáí óå âáóßëåéá, ôá óðïõäáéüôåñá áð' ôá ïðïßá Þôáí: ôï Ïóôñïãïôèéêü, ôï Âçóéãïôèéêü êáé ôï Öñáãêéêü. Ìáãéïñäüìïé Þ áõëÜñ÷åò (óåë. 87) Áîéùìáôïý÷ïé ôùí öñáãêéêþí áíáêôüñùí, ïé ðéï Ýìðéóôïé ôïõ âáóéëéÜ. ÌåôÜ ôç äéÜóðáóç ôïõ Öñáãêéêïý Âáóéëåßïõ, ç êåíôñéêÞ åîïõóßá áðïäõíáìþèçêå, ìå áðïôÝëåóìá ïé ìáãéïñäüìïé íá áðïêôÞóïõí ìåãáëýôåñç äýíáìç. ¸íáò áð' áõôïýò Þôáí ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò, ðïõ áíáäåß÷èçêå óå ìåãÜëï çãÝôç. Ðáãáíéóìüò(óåë. 87) = åéäùëïëáôñßá "åëÝù Èåïý Âáóéëåßá" (óåë. 87) ÐïëéôéêÞ áíôßëçøç ðïõ åðéêñÜôçóå óôç Äýóç ôï ìåóáßùíá, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ìïíÜñ÷çò Ý÷åé ëÜâåé åíôïëÞ äéáêõâÝñíçóçò áðü ôïí Èåü, óôïí ïðïßï êáé ìüíï ëïãïäïôåß. ÊëçñïíïìéêÞ áñ÷Þ (óåë. 87) Ðïëéôéêüò èåóìüò ðïõ åöáñìüóôçêå óôç ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç áðü ôïõò ãåñìáíïýò çãåìüíåò, ïé ïðïßïé êáèéÝñùóáí ôçí áðüëõôç êëçñïíïìéêÞ ìïíáñ÷ßá. Ç åîïõóßá ôïõò äåí Ýêáíå êáìßá äéÜêñéóç áíÜìåóá óôï êñÜôïò, ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá áãáèÜ ôïõò. Ï,ôéäÞðïôå õðÞñ÷å óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõò áíÞêå ó' áõôïýò êáé ãé' áõôü ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõò ôï âáóßëåéï ìïéñáæüôáí áíÜìåóá óôá ðáéäéÜ ôïõò, óáí íá Þôáí ðåñéïõóßá ôïõò.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

ÁëÜñé÷ïò (óåë. 86) (360 - 410 ì.×.). Áñ÷çãüò ôùí Âçóéãüôèùí. ÊáôÝëáâå ôç Ñþìç ôï 410. Ïé Âçóéãüôèïé ìå åðéêåöáëÞò ôïí ÁëÜñé÷ï ìåôáêéíÞèçêáí óôç Íüôéá Ãáëáôßá êáé áñãüôåñá óôçí Éóðáíßá, üðïõ áíÝðôõîáí áîéüëïãï ðïëéôéóìü. [Ï ÁëÜñé÷ïò ìå ôéò åðéäñïìÝò ôïõ áðåßëçóå ôçí áêåñáéüôçôá ôïõ Áíáôïëéêïý êáé Äõôéêïý Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò. Ôï 395 âÜäéóå åíáíôßïí ôçò Êùí/ðïëçò, áðü ôçí ïðïßá áðïìáêñýíèçêå ìå äéðëùìáôéêü ôñüðï. Ôï ßäéï Ýôïò êáôåõèýíèçêå ðñïò Íüôï êáé ëåçëÜôçóå üëåò ôéò ìåãÜëåò ðüëåéò ôçò ÁôôéêÞò, Âïéùôßáò êáé ÐåëïðïííÞóïõ. Ï Óôçëß÷ùí (Ñùìáßïò óôñáôçãüò) ôïí ðïëéüñêçóå óôç Öïëüç Áñêáäßáò, áëëÜ ï ÁëÜñé÷ïò êáôüñèùóå íá äéáöýãåé óôç óçìåñéíÞ Áëâáíßá, üðïõ áíáêçñý÷èçêå áñ÷éóôñÜôçãïò ôïõ Éëëõñéêïý áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôïõ Âõæáíôßïõ, ÁñêÜäéï. Ðïëéüñêçóå ôç Ñþìç 3 öïñÝò êáé ôåëéêÜ 264

CSZR 2CIG

ôçí êáôÝëáâå ýóôåñá áðü ðñïäïóßá (410). Ïé óôñáôéþôåò ôïõ åðß 3 çìÝñåò ëåçëáôïýóáí êáé êáôÝóôñåöáí íáïýò êáé äçìüóéá êôßñéá. Ç Üëùóç ôçò ðñùôåýïõóáò ôïõ Äõôéêïý ÌåóáéùíéêÞ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò ðñïêÜëåóå éäéáßôåñç áßóèçóç óôïõò óõã÷ñüíïõò. Óôç óõíÝ÷åéá Åõñþðç êáôåõèýíèçêå ðñïò ôç Íüôéá Éôáëßá ìå óêïðï íá êáôáêôÞóåé ôç Â. ÁöñéêÞ, áëëÜ óôç äéáäñïìÞ áññþóôçóå êáé ðÝèáíå]. ÈåõäÝñé÷ïò Á´(óåë. 86) ÇãÝôçò ôïõ Ïóôñïãïôèéêïý Âáóéëéåßïõ. ÓõíåñãÜóôçêå ìå ôï âõæáíôéíü áõôïêñÜôïñá, äéáôÞñçóå ôïõò ñùìáúêïýò èåóìïýò êáé ðñïóðÜèçóå íá áíáâéþóåé ôçí áõôïêñáôïñéêÞ áßãëç. ×ëùäïâßêïò Á´(Þ Êëüâçò) (óåë. 86) (466 - 511). ÂáóéëéÜò ôùí ÖñÜãêùí (481 - 511), ãåíÜñ÷çò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìåñïâéããåßùí êáé èåìåëéùôÞò ôïõ åíéáßïõ öñáãêéêïý âáóéëåßïõ. Êáôüñèùóå íá åðåêôåßíåé ôï êñÜôïò ôïõ áðü ôï ÑÞíï ùò ôá Ðõñçíáßá ìå ôç óôÞñéîç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò. [Óôá ðñþôá ÷ñüíéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ áãùíßóôçêå êáôÜ ôçò åîÜðëùóçò ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý óôç Ãáëáôßá. Ôï 493 ðáíôñåýôçêå ôçí ðñéãêßðéóóá Êëïôßëäç, ðïõ Þôáí ×ñéóôéáíÞ êáé ôïí åðçñÝáóå åõíïúêÜ ðñïò ôïí ×ñéóôéáíéóìü. ¼ôáí åðñüêåéôï íá áíôéìåôùðßóåé ôïõò Áëáìáíïýò (ìÜ÷ç óôï ÔïëìðéÜê, 496), åðéêáëÝóôçêå ôï Èåü ôçò Êëïôßëäçò. Áöïý ôïõò íßêçóå, Ýóðåõóå íá âáöôéóôåß ×ñéóôéáíüò, ìáæß ìå 3000 õðçêüïõò ôïõ óôç Ñåíò. Ôï 507 Ýêáíå ðñùôåýïõóá ôïõ êñÜôïõò ôïõ ôï Ðáñßóé. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ ôï êñÜôïò ôïõ äéáìïéñÜóôçêå óôïõò äéáäü÷ïõò ôïõ.] ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò (óåë. 87) ¸æçóå áðü ôï 689 ðåñßðïõ Ýùò ôï 741. Ìáãéïñäüìïò ôïõ öñáãêéêïý âáóéëåßïõ, ðáððïýò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ. Áíôéìåôþðéóå óôï ÐïõáôéÝ ôçò Ãáëëßáò ôïõò ¢ñáâåò êáé ôïõò íßêçóå ôï 732. Ç íßêç áõôÞ èåùñÞèçêå éóôïñéêÞ ãéáôß åìðüäéóå ôçí åðÝêôáóç ôïõ ÉóëÜì ðñïò ôç äõôéêÞ Åõñþðç. Ðéðßíïò Á´ Âñá÷ýò êáé ç ßäñõóç ôïõ ðáðéêïý êñÜôïõò (óåë. 87) (715 - 768). ÂáóéëéÜò ôùí ÖñÜãêùí (751 - 768). Ãéïò ôïõ ìáãéïñäüìïõ Êáñüëïõ ÌáñôÝëïõ. Áöïý áíÝôñåøå ôïí ôåëåõôáßï Ìåñïâßããåéï âáóéëéÜ, ðÞñå ôç èÝóç ôïõ ôï 751 êáé ßäñõóå ôç äõíáóôåßá ôùí Êáñïëéäþí. Ï Ðéðßíïò âïÞèçóå ôïí ðÜðá ÓôÝöáíï ´, ðïõ áðåéëåßôï áðü ôïõò ËïããïâÜñäïõò. Ôï 754 ï ðÜðáò ôçò Ñþìçò, ýóôåñá áðü Üêáñðåò åêêëÞóåéò ôïõ ðñïò ôïõò åéêïíïìÜ÷ïõò âõæáíôéíïýò áõôïêñÜôïñåò*, õðï÷ñåþèçêå íá æçôÞóåé ôç âïÞèåéá ôïõ ÖñÜãêïõ âáóéëéÜ åíáíôßïí ôùí ËïããïâÜñäùí. Ãéá íá ðåôý÷åé ôç âïÞèåéá áõôÞ ï ðÜðáò, Ýóôåøå ï ßäéïò ôïí Ðéðßíï "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝá", ôßôëï ðïõ ùò ôüôå Ýðáéñíáí ìüíï ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò. Ï Ðéðßíïò íßêçóå ôïõò ËïããïâÜñäïõò óå äýï åðéôõ÷çìÝíåò åêóôñáôåßåò êáé ÷Üñéóå óôïí ðÜðá ôï åîáñ÷Üôï ôçò ÑáâÝííáò êáé Üëëá éôáëéêÜ åäÜöç. ¸ôóé éäñýèçêå ôï ðáðéêü êñÜôïò. ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ Ðéðßíïõ, ôï öñáãêéêü êñÜôïò ìïéñÜóôçêå áíÜìåóá óôïõò äýï ãéïõò ôïõ, ôïí ÊÜñïëï Á´ (ÊáñëïìÜãíï) êáé ôïí ÊáñëïìÜíï. ………………………………………………………............................................................……… * Ïé âõæáíôéíïß áõôïêñÜôïñåò ËÝùí ô ºóáõñïò êáé Êùí/íïò Å´, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóïõí ôçí áñáâéêÞ áðåéëÞ, Ýèåóáí óå äåýôåñç ìïßñá ôéò âõæáíôéíÝò êôÞóåéò ôïõò óôç Âüñåéá Éôáëßá êáé äåí ìðïñïýóáí íá ðñïóôáôÝøïõí ôïí ðÜðá áðü ôç ëïããïâáñäéêÞ áðåéëÞ. 265

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

4ïò - 5ïò áé.

ÅéóâïëÝò "âáñâÜñùí" óôá åäÜöç ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò

410

¢ëùóç ôçò Ñþìçò áðü ôïí ÁëÜñé÷ï (áñ÷çãü Âçóéãüôèùí)

711

ÕðïôáãÞ Âçóéãïôèéêïý Âáóéëåßïõ óôïõò ÌïõóïõëìÜíïõò ôïõ Ìáñüêïõ

732

Íßêç ôïõ Êáñüëïõ ÌáñôÝëïõ åðß ôùí ÁñÜâùí óôï ÐïõáôéÝ

481 - 511 751 754

Âáóéëåßá ×ëùäïâßêïõ Á´ óôï Öñáãêéêü êñÜôïò Ðéðßíïò Âñá÷ýò  âáóéëéÜò Öñáãêéêïý êñÜôïõò - óôÝøç Ðéðßíïõ Âñá÷ý ùò "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝá" áðü ðÜðá - ßäñõóç ðáðéêïý êñÜôïõò

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ 1) ÅÉÊÏÍÁ: "Ç âÜðôéóç ôïõ ×ëùäïâßêïõ" (óåë. 87) Åñþôçóç: Ç âÜðôéóç ôïõ ×ëùäïâßêïõ åîõðçñåôïýóå êÜðïéá óêïðéìüôçôá; Ç åéêüíá åßíáé ìéêñïãñáößá óå ÷åéñüãñáöï, ðïõ âñßóêåôáé óôç ÂáóéëéêÞ ÂéâëéïèÞêç óôéò ÂñõîÝëëåò. Ó' áõôÞ ôç ìéêñïãñáößá, åéêïíßæåôáé ç âÜðôéóç ôïõ ×ëùäïâßêïõ Á´, âáóéëéÜ ôùí ÖñÜãêùí êáé éäñõôÞ ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìåñïâéããåßùí. Ï ×ëùäïâßêïò áðïäÝ÷èçêå ôï ÷ñéóôéáíéóìü êáé âáðôßóôçêå ï ßäéïò êáé ïé õðÞêïïß ôïõ. Áõôü ôï ãåãïíüò åß÷å ðïëý ìåãÜëç óçìáóßá êáé ãéá ôïí ßäéï êáé ãéá ôçí Åêêëçóßá êáé Ýãéíå áðü ôï ×ëùäïâßêï ìå êÜðïéá óêïðéìüôçôá: ÷ñåéáæüôáí ôçí õðïóôÞñéîç êáé ôç âïÞèåéá ôïõ ðÜðá êáé ôçò Åêêëçóßáò, ôçí ïðïßá Ýëáâå ìåôÜ ôç âÜðôéóÞ ôïõ. ¸ôóé êáôüñèùóå íá åðåêôåßíåé ôï êñÜôïò ôïõ áðü ôï ÑÞíï ùò ôá Ðõñçíáßá. Áð' ôçí Üëëç ìåñéÜ ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá Þôáí åðßóçò ùöåëçìÝíç, ãéáôß åíóùìáôþèçêáí óôïõò êüëðïõò ôçò ïé Ãåñìáíïß. 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ïé Ãåñìáíïß åéóâÜëëïõí óôç Ãáëáôßá" (óåë. 87) Åñþôçóç: Äéáêñßíåôå êÜðïéá õðåñâïëÞ áðü ôï óõíôÜêôç ôçò ðçãÞò áõôÞò; Ðïý ïöåßëåôáé áõôÞ; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôçí áöÞãçóç ôïõ åðéóêüðïõ ôïõ ¢ïõ÷ ÏñÝíôéï, ï ïðïßïò Ýæçóå êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôùí âáñâáñéêþí åéóâïëþí óôç Ãáëáôßá. Óõìðëçñþíåé ôçí éóôïñéêÞ áöÞãçóç êáèþò ìáò äßíåé æùíôáíÝò åéêüíåò áðü ôçí åéóâïëÞ áõôÞ êáé ôéò ôñáãéêÝò óõíÝðåéÝò ôçò. Ï åðßóêïðïò ðåñéãñÜöåé ôá ãåãïíüôá ìå ðïëý ãëáöõñü êáé Üìåóï ôñüðï. ÈÝëïíôáò íá ôïíßóåé ôç äýíáìç êáé ôçí ïñìçôéêüôçôá ôùí åéóâïëÝùí, ðïõ êáèõðüôáîáí ôá ðÜíôá óôï ðÝñáóìÜ ôïõò, ï åðßóêïðïò áíáöÝñåé üôé ôßðïôá äå óôÜèçêå éêáíü íá ôïõò óôáìáôÞóåé, ïýôå ïé Üíèñùðïé (óôñáôéþôåò), ïýôå ôá öõóéêÜ åìðüäéá: ôñá÷ý Ýäáöïò, ðõêíÜ äÜóç, øçëÜ âïõíÜ, ñåýìáôá ðïôáìþí, êÜóôñá, ôåß÷ç, Ýñçìïé, öáñÜããéá, âñÜ÷éá. Ùò åäþ ç áöÞãçóç åßíáé ñåáëéóôéêÞ, ãéáôß åðéâåâáéþíåôáé áð' ôá ãåãïíüôá: ïé Ãåñìáíïß åéóÝâáëáí 266 óôç Ãáëáôßá ôï 417 êáé êõñéÜñ÷çóáí.

CSZR 2CIG

Ùóôüóï óôçí áöÞãçóç ôïõ åðéóêüðïõ õðÜñ÷åé ìéá õðåñâïëÞ üóïí áöïñÜ ôéò óõíÝðåéåò ôçò åéóâïëÞò: èÜíáôïò, ïäýíç, ðÝíèïò "ðÜíù ó' ïëüêëçñï ôïí êüóìï" êáé áêüìç óôá Üøõ÷á ÌåóáéùíéêÞ ðñÜãìáôá:«óôéò êùìïðüëåéò, óôá ãáéïêôÞìáôá, óôçí ýðáéèñï, óôá óôáõñïäñüìéá». Ç Åõñþðç õðåñâïëÞ áõôÞ ïöåßëåôáé óôï âáèý ðüíï ðïõ ôïõ ðñïîÝíçóáí áõôÜ ôá ãåãïíüôá, êáèþò ôá Ýæçóå óå üëç ôïõò ôçí Ýêôáóç êáé ôçí ôñáãéêüôçôá (âéùìáôéêüôçôá). 3) ÅÉÊÏÍÁ: "Ôï Ìáõóùëåßï ôïõ âáóéëéÜ ÈåõäÝñé÷ïõ" (óåë. 88) Åñþôçóç: Ôï ìíçìåßï áõôü óõíäõÜæåé ñùìáúêÜ êáé ãåñìáíéêÜ áñ÷éôåêôïíéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Ìðïñåßôå íá ôá åðéóçìÜíåôå; Ôï Ìáõóùëåßï ôïõ âáóéëéÜ ÈåõäÝñé÷ïõ, óôç ÑáâÝííá, ÷ôßóôçêå ìåôÜ ôï 526. Åßíáé Ýíá äéþñïöï êôßóìá, ðïõ óêåðÜæåôáé áðü ìïíüëéèç ëáîåõôÞ ðÝôñá âÜñïõò 170 ôüíùí äéáêïóìçìÝíï ìå ëáâÝò êáé ãåùìåôñéêÞ ôáéíßá. Ôï ìíçìåßï áõôü óõíäõÜæåé ñùìáúêÜ êáé ãåñìáíéêÜ óôïé÷åßá. Ôá ñùìáúêÜ åßíáé ï èüëïò êáé ïé áøßäåò, åíþ ôá ãåñìáíéêÜ åßíáé ï ìåãÜëïò üãêïò ôïõ ìáõóùëåßïõ êáé éäéáßôåñá ï ôåñÜóôéïò êõêëéêüò ìïíüëéèïò ôçò óôÝãçò êáèþò êáé ïé ëáâÝò êáé ç ãåùìåôñéêÞ ôáéíßá. 4) ÅÉÊÏÍÁ: «Óåëßäá áðü ÅõáããÝëéï ôçò ìïíÞò Ëßíôéóöáñí" (Â. Áããëßá, ðåñ. 698) (óåë. 88) Åñþôçóç: Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÞò ôçò ðáñÜóôáóçò åßíáé ñùìáúêÜ Þ ãåñìáíéêÜ; Ôï ÅõáããÝëéï áõôü âñßóêåôáé óôç ÂñåôáíéêÞ ÂéâëéïèÞêç ôïõ Ëïíäßíïõ êáé áðïôåëåß ìéá Üìåóç ðçãÞ ðëçñïöüñçóçò ãéá ôçí ôÝ÷íç ôïõ 7ïõ áé. Ïé ¢ããëïé êáé ïé Éñëáíäïß áíôéãñáöåßò ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò äéáêïóìïýóáí ôá ÷åéñüãñáöá ìå ìéêñïãñáößåò: ðáñáóôÜóåéò åìðíåõóìÝíåò áðü ôçí áñ÷áßá ðáñÜäïóç êáé ôçí ôïðéêÞ ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ: ãåùìåôñéêÜ ó÷Ýäéá óå óõíäõáóìü ìå óõìðëÝãìáôá äñáêüíôùí Þ åñðåôþí ðÜíù óå öüíôï ìå ðåñßôå÷íá ó÷Ýäéá. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðáñÜóôáóçò áõôÞò åßíáé óõíäõáóìüò ñùìáúêþí êáé ãåñìáíéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ Íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôéò óõíÝðåéåò ðïõ åß÷å ç åãêáôÜóôáóç ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôïí ðïëéôéóìü ôçò Åõñþðçò. Ç åãêáôÜóôáóç ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôçí Åõñþðç áðïôÝëåóå âáèéÜ ôïìÞ óôçí ðïñåßá ôçò åõñùðáúêÞò éóôïñßáò, áöïý Üëëáîå ñéæéêÜ ôïí ðïëéôéêü êáé åèíïëïãéêü ÷Üñôç ôçò Åõñþðçò êáé åß÷å óïâáñÝò óõíÝðåéåò óôïí ðïëéôéóìü ôçò. 1) Óôïí ðïëéôéêü ôïìÝá Ýãéíáí ðïëëÝò áíáêáôáôÜîåéò êáé ìåôáâïëÝò. ÓõãêåêñéìÝíá ïé ãåñìáíïß çãåìüíåò áíôéêáôÝóôçóáí ôç ñùìáúêÞ Ýííïéá ôïõ êñÜôïõò (res publica) ìå ôçí áðüëõôç ìïíáñ÷ßá, êáèéåñþíïíôáò ôï èåóìü ôçò êëçñïíïìéêÞò áñ÷Þò, äçëáäÞ ç åîïõóßá ôïõò äåí Ýêáíå äéÜêñéóç áíÜìåóá óôï êñÜôïò, ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá áãáèÜ ôïõò. Ï,ôéäÞðïôå õðÞñ÷å óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõò, ôïõò áíÞêå êáé ôï âáóßëåéü ôïõò ìïéñáæüôáí óôá ðáéäéÜ ôïõò, ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõò.

267

CSZR 2CIG

2) Óôç äéïßêçóç äçìéïõñãÞèçêå ìéá íÝá ôÜîç åõãåíþí áîéùìáôïý÷ùí, áðïôåëïýìåíç ÌåóáéùíéêÞ áðü ôçí ðáëéÜ åðáñ÷éáêÞ áñéóôïêñáôßá ðïõ óõã÷ùíåýôçêå ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ãåñìáíéêÞ. 3) Óôïí ôïìÝá ôïõ äéêáßïõ ðåñéïñßóôçêå ç ñùìáúêÞ íïìéêÞ ðáñÜäïóç, ìå áðïôÝëåóìá Åõñþðç íá êõñéáñ÷Þóïõí ôá ãåñìáíéêÜ Þèç êáé Ýèéìá. 4) Óôïí ïéêïíïìéêü ôïìÝá åðÞëèå ïéêïíïìéêÞ êñßóç êáé ðåñéïñßóôçêå ôï åìðüñéï êõñßùò ôùí ìáêñéíþí áðïóôÜóåùí (6ïò - 7ïò áé.). Ç êñßóç áõôÞ ïöåéëüôáí óôéò ðïëåìéêÝò óõãêñïýóåéò, óôïí ðïëéôéêü êáôáêåñìáôéóìü, óôçí ðåñéïñéóìÝíç éó÷ý ôùí êïéíþí íïìéóìÜôùí êáé óôçí ðåéñáôåßá. ¸ôóé ðåñéïñßóôçêå ï ñüëïò ôùí ðüëåùí êáé åíéó÷ýèçêå ç ýðáéèñïò, üðïõ áíáäéáñèñþèçêáí ïé êáëëéÝñãåéåò. 5) Ç åãêáôÜóôáóç ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí ðñïêÜëåóå ìéá ãåíéêÞ áðïäéÜñèñùóç ôçò êïéíùíßáò. ¸ôóé ïé áóèåíÝóôåñïé Ýíéùèáí áíáóöáëåßò êáé åðéæçôïýóáí ôçí ðñïóôáóßá ôùí éó÷õñïôÝñùí. 6) Óôïí ðïëéôéóôéêü ôïìÝá ç åãêáôÜóôáóç ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôç äéáìüñöùóç íÝùí çèþí, åèßìùí, áíôéëÞøåùí êáé ãëùóóþí. ÓáöÞò Þôáí ç åðßäñáóç ôùí ãåñìáíþí óå üëåò ôéò ìïñöÝò ôïõ ðïëéôéóìïý, åíþ óå äéÜöïñåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò (Éôáëßá, Éóðáíßá, Ãáëáôßá, Áããëßá, Éñëáíäßá) ãéíüôáí óõóôçìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá äéÜóùóçò ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí. Óôïí ôïìÝá ôçò ôÝ÷íçò ðáñáôçñÞèçêáí áëëçëåðéäñÜóåéò. Ïé ãåñìáíéêïß ðëçèõóìïß Ýöåñáí ìáæß ôïõò êáéíïýñãéåò ôå÷íéêÝò êõñßùò óôç ìéêñïôå÷íßá. Óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ åðéêñÜôçóáí ôá ñùìáúêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (èüëïò, áøßäá) ìå ãåñìáíéêÝò åðéäñÜóåéò (üãêïò, áíáãëõöá äéáêïóìçôéêÜ óôïé÷åßá). Ïé Åêêëçóßåò êôßæïíôáí êáôÜ ôï ðñüôõðï ôùí áñ÷áßùí âáóéëéêþí ìå ôçí ðñüóïøç ðåñéóôïé÷éóìÝíç áðü êùäùíïóôÜóéá, ãíþñéóìá êé áõôü ôçò ãåñìáíéêÞò åðßäñáóçò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ïé ìáãéïñäüìïé; Ðþò äçìéïõñãÞèçêå ç äõíáóôåßá ôùí Êáñïëéäþí; Ïé ìáãéïñäüìïé Þôáí áîéùìáôïý÷ïé ôùí öñáãêéêþí áíáêôüñùí, ïé ðéï Ýìðéóôïé ôïõ âáóéëéÜ. ÌåôÜ ôç äéÜóðáóç ôïõ Öñáãêéêïý Âáóéëåßïõ, ç êåíôñéêÞ åîïõóßá áðïäõíáìþèçêå, ìå áðïôÝëåóìá ïé ìáãéïñäüìïé íá áðïêôïýí ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñç äýíáìç. ¸íáò áð' áõôïýò Þôáí ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò, ðïõ áíáäåß÷èçêå óå ìåãÜëï çãÝôç, üôáí áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí ðñïò ôçí Åõñþðç óôï ÐïõáôéÝ ôï 732. Ï ãéïò ôïõ Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò, áöïý áíÝôñåøå ôïí ôåëåõôáßï ìåñïâßããåéï âáóéëéÜ, ðÞñå ôç èÝóç ôïõ ôï 751 êáé ßäñõóå ôç äõíáóôåßá ôùí Êáñïëéäþí. 2. Ðïéåò Þôáí ïé åðéðôþóåéò ôçò åãêáôÜóôáóçò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôçí ïéêïíïìßá êáé ôçí êïéíùíßá ôïõ äõôéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò óåë. 87 ó÷ïë. Âéâëßïõ:« Ç åãêáôÜóôáóç …… Üíäñá».

268

CSZR 2CIG

2. Ï ÊáñëïìÜãíïò êáé ç åðï÷Þ ôïõ Ðåñßëçøç

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ç áõôïêñáôïñßá Ï ÊáñëïìÜãíïò, äéÜäï÷ïò ôïõ Ðéðßíïõ ôïõ Âñá÷ý, êáôüñèùóå ìå óõíå÷åßò ðïëÝìïõò íá åðåêôåßíåé ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï êáé íá äçìéïõñãÞóåé Ýíá ðáíßó÷õñï ÷ñéóôéáíéêü êñÜôïò. Ôï Ýôïò 800 óôÝöèçêå óôç Ñþìç, áðü ôïí ðÜðá «áõôïêñÜôïñáò ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò». Ôï ãåãïíüò áõôü ðñïêÜëåóå äéáìÜ÷ç ìåôáîý Äýóçò êáé ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò, ãéáôß ïé Âõæáíôéíïß èåùñïýóáí ùò ìïíáäéêü êëçñïíüìï êáé óõíå÷éóôÞ ôçò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò ôï äéêü ôïõò áõôïêñÜôïñá. Ï ÊáñëïìÜãíïò üñéóå ùò Ýäñá ôïõ êñÜôïõò ôïõ ôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë. ÏñãÜíùóå ôïõò ðïëéôéêïýò êáé äéïéêçôéêïýò èåóìïýò ôïõ âáóéëåßïõ ôïõ ìå âÜóç ôç ñùìáúêÞ ðáñÜäïóç áëëÜ êáé ôá ãåñìáíéêÜ Ýèéìá. Åðß ôçò âáóéëåßáò ôïõ óçìåéþèçêå ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç êáé áíáèÝñìáíóç ôïõ åìðïñßïõ. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ ôï Öñáãêéêü âáóßëåéï äéáóðÜóôçêå êáé äéáìïéñÜóôçêå óôïõò äéáäü÷ïõò ôïõ ìå ôç ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí (843). ÓõãêåêñéìÝíá äéáéñÝèçêå óå ôñßá ôìÞìáôá ðïõ áíôéóôïé÷ïýóáí ðåñßðïõ: á) óôç óçìåñéíÞ Ãåñìáíßá, â) óôç óçìåñéíÞ Ãáëëßá êáé ã) óôá åäÜöç óçìåñéíïý Âåëãßïõ, Åëâåôßáò êáé êåíôñéêÞò Éôáëßáò, ùò ôç Ñþìç. Ôçí åðï÷Þ ôùí óõãêñïýóåùí ôùí äéáäü÷ùí ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ, ç Åõñþðç äÝ÷ôçêå íÝåò åéóâïëÝò áðü ôïõò Óáñáêçíïýò, ôïõò ÌáãõÜñïõò (Ïýããñïõò) êáé ôïõò Íïñìáíäïýò (Þ Âßêéãêò).

Ç Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç Ç âáóéëåßá ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ êáé ôùí äéáäü÷ùí ôïõ óõíäÝåôáé ìå ìéá óçìáíôéêÞ Üíèçóç ôùí ÃñáììÜôùí êáé ôùí Ôå÷íþí. Ç ïñãÜíùóç ôïõ êñÜôïõò êáé ôùí èåóìþí áýîáéíå ôéò áíÜãêåò ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ. Ï ÊáñëïìÜãíïò öñüíôéóå ãéá ôç ìüñöùóç ôùí äéïéêçôéêþí õðáëëÞëùí êáé ôïõ êëÞñïõ. ºäñõóå ôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá, üðïõ ðñïóêëÞèçêáí êáé äßäáîáí äéÜóçìïé ëüãéïé áðü ôçí Éñëáíäßá êáé ôçí Áããëßá. Éäéáßôåñç Ýìöáóç äüèçêå óôçí áíôéãñáöÞ âéâëßùí êáé êáèéåñþèçêå ç êáñïëßäåéá ãñáöÞ (ìéêñïãñÜììáôç). Åðßóçò äéÝôáîå íá ëåéôïõñãïýí ó÷ïëåßá óå êÜèå åðéóêïðÞ êáé ìïíáóôÞñé. ÌåãÜëç áíÜðôõîç ôçí ðåñßïäï áõôÞ ãíþñéóáí êáé ïé ôÝ÷íåò, ìå óáöåßò âõæáíôéíÝò åðéäñÜóåéò.

269

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ç áõôïêñáôïñßá • ÊÁÑËÏÌÁÃÍÏÓ (768 - 814):  óõíå÷åßò ðüëåìïé  åðÝêôáóç Öñáãêéêïý Âáóéëåßïõ  äçìéïõñãßá ðáíßó÷õñïõ ÷ñéóôéáíéêïý êñÜôïõò • 800: "áõôïêñÜôïñáò ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò" (óôÝøç áðü ðÜðá óôç Ñþìç) – Ç óôÝøç  áöåôçñßá äéáìÜ÷çò ìåôáîý Äýóçò êáé ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò – Ïé Âõæáíôéíïß  èåùñïýóáí ôïí áõôïêñÜôïñÜ ôïõò ùò ìïíáäéêü êëçñïíüìï êáé óõíå÷éóôÞ ôçò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò – ÊÁÑËÏÌÁÃÍÏÓ:  üñéóå: Ýäñá  Áéî Ëá ÓáðÝë (: Áêõßóãñáíï, óçìåñéíü ¢á÷åí)Äéïéêçôéêü êáé ðïëéôéóôéêü êÝíôñï áõôïêñáôïñßáò  ïñãÜíùóå ôïõò ðïëéôéêïýò êáé äéïéêçôéêïýò èåóìïýò óêïðüò: ï Ýëåã÷ïò ôïõ åêôåôáìÝíïõ êñÜôïõò – Ç ïñãÜíùóç ôïõ ÊñÜôïõò êáé ç áðïêáôÜóôáóç ôçò ôÜîçò åðÝöåñáí:  ïéêïíïìéêÞ áíÜêáìøç (áýîçóç ðáñáãùãÞò)  áíáèÝñìáíóç åìðïñßïõ – ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ:  êëïíßóôçêå ç åíüôçôá ôïõ êñÜôïõò  ç áõôïêñáôïñßá ìïéñÜóôçêå óôïõò êëçñïíüìïõò ôïõ (:ãéïõò ôïõ) • 843: ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí:  äéáßñåóç áõôïêñáôïñßáò óå 3 ôìÞìáôá: – á´ ôìÞìá  ðåñéï÷Þ óçìåñéíÞò Ãåñìáíßáò (ðåñßðïõ) – â´ ôìÞìá  ðåñéï÷Þ óçìåñéíÞò Ãáëëßáò (ðåñßðïõ) – ã´ ôìÞìá  ðåñéï÷Þ óçìåñ. Âåëãßïõ, Åëâåôßáò êáé êåíôñéêÞò Éôáëßáò Óçìáóßá óõíèÞêçò: – ×þñéóå ãéá ðñþôç öïñÜ ôçí Åõñþðç ãëùóóéêÜ – ÁðïôÝëåóå ôçí áðáñ÷Þ ôçò äçìéïõñãßáò ôçò íåüôåñçò Åõñþðçò • Öñáãêéêü Âáóßëåéï  óýãêñïõóç êëçñïíüìùí ÊáñëïìÜãíïõ • Åõñþðç  íÝåò åéóâïëÝò – áðü íüôï  Óáñáêçíïß  åðßèåóç óôá ðáñÜëéá ôçò Ìåóïãåßïõ – áðü ÁíáôïëÞ  ÌáãõÜñïé (Ïýããñïé)  åðéäñïìÝò óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç – áðü ÂïññÜ  Íïñìáíäïß (Âßêéãêò):  áéöíßäéåò åðéäñïìÝò óôçí Åõñþðç  åãêáôÜóôáóç óôá åäÜöç ôçò  Ç Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç – Âáóéëåßá ÊáñëïìÜãíïõ & äéáäü÷ùí  Üíèçóç ãñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí  Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç

Á) ÔÁ ÃÑÁÌÌÁÔÁ

270

– Ï ÊÁÑËÏÌÁÃÍÏÓ:  öñüíôéóå ãéá ôç ìüñöùóç ôùí äéïéêçôéêþí õðáëëÞëùí  öñüíôéóå ãéá ôç ìüñöùóç ôïõ êëÞñïõ  Ýêáíå åêêëçóéáóôéêÝò ìåôáññõèìßóåéò  äçìéïýñãçóå ôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá*  äéÝôáîå íá ëåéôïõñãïýí ó÷ïëåßá óå êÜèå åðéóêïðÞ êáé ìïíáóôÞñé

CSZR 2CIG

• *ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá:  ðïëéôéóôéêü êÝíôñï  éäñýèçêå óôçí Áéî Ëá ÓáðÝë, óôï áõôïêñ. áíÜêôïñï ÌåóáéùíéêÞ  äßäáóêáí ó' áõôÞ äéÜóçìïé ëüãéïé áðü ôçí Éñëáíäßá êáé ôçí Åõñþðç Áããëßá ãéíüôáí áíôéãñáöÞ âéâëßùí ìå ôçí Êáñïëßäåéá ãñáöÞ* • *Êáñïëßäåéá ãñáöÞ  ìéêñïãñÜììáôç, åõáíÜãíùóôç Â) ÏÉ ÔÅ×ÍÅÓ:  äÝ÷ôçêáí âõæáíôéíÝò åðéäñÜóåéò  ãíþñéóáí ìåãÜëç áíÜðôõîç. Éäéáßôåñç áíÜðôõîç: áñ÷éôåêôïíéêÞ, ãëõðôéêÞ, æùãñáöéêÞ, ìéêñïôå÷íßá êáé Ìéêñïãñáößá ÷åéñïãñÜöùí  áíôéðñïóùðåõôéêÜ Ýñãá.

Ç ïñãÜíùóç ôçò áõôïêñáôïñßáò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ (ó÷ïëéáóìüò ó÷åäéáãñÜììáôïò ó÷ïëéêïý âéâëßïõ, óåë. 89) Ï ÊáñëïìÜãíïò ãéá íá ìðïñÝóåé íá äéïéêÞóåé ôï åêôåôáìÝíï êñÜôïò ôïõ, åöÜñìïóå ôï åîÞò óýóôçìá åóùôåñéêÞò ïñãÜíùóçò: Ï ßäéïò äéïéêïýóå ôï óôñáôü, åîÝäéäå ôïõò íüìïõò êáé äéüñéæå ôïõò êüìçôåò. ×þñéóå ôçí áõôïêñáôïñßá óå ìåãÜëåò äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò, ðïõ ïíïìÜæïíôáí êïìçôåßåò. (Ï áñéèìüò ôùí êïìçôåéþí õðïëïãßæåôáé áðü 200 - 300). Óå êÜèå êïìçôåßá äéüñéæå Ýíáí êüìçôá ãéá íá ôçí äéïéêåß êáé ôïõ ðáñá÷ùñïýóå áõôïêñáôïñéêÝò ãáßåò, áðü ôá Ýóïäá ôùí ïðïßùí áìåéâüôáí ï ßäéïò êáé ïé õðïôåëåßò ôïõ ãéá ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóÝöåñáí óôï âáóéëéÜ. ÓõíÞèùò ïé âáóéëåßò äéüñéæáí ùò êüìçôåò Üôïìá ðïõ áíÞêáí óôçí ôïðéêÞ áñéóôïêñáôßá êáé äéÝèåôáí ðåñéïõóßá (åêôÜóåéò ãçò). Ïé áñìïäéüôçôåò ôùí êïìÞôùí Þôáí: á) íá äéïéêïýí ôéò êïìçôåßåò, â) íá áðïäßäïõí äéêáéïóýíç (äéêáóôÝò) êáé ã) íá åéóðñÜôôïõí ôïõò öüñïõò (öïñïåéóðñÜêôïñåò). Óôï Ýñãï ôïõò âïçèéïýíôáí áðü ôïõò åðéóêüðïõò. Ôï áîßùìá ôùí êïìÞôùí Þôáí êëçñïíïìéêü êáé ìåôáâéâáæüôáí óôïõò áðïãüíïõò ôïõò. Ãéá íá áðïöýãåé ï ÊáñëïìÜãíïò ôéò êáôá÷ñÞóåéò ôùí êïìÞôùí, ÷ñçóéìïðïßçóå ôï èåóìü ôùí âáóéëéêþí áðåóôáëìÝíùí, ðïõ Þôáí ÝìðéóôÜ ôïõ ðñüóùðá. Áõôïß åðÝâëåðáí áí ôçñïýíôáé ïé íüìïé êáé ôá äéáôÜãìáôÜ ôïõ. Õðïôåëåßò óôïõò êüìçôåò Þôáí ïé ðïëåìéóôÝò, óôïõò ïðïßïõò ðáñá÷ùñåßôï ìéá ðåñéï÷Þ, ãéá íá Ý÷ïõí ôá áíáãêáßá ãéá ôïí ðïëåìéêü åîïðëéóìü ôïõò. Óôç âÜóç ôçò äéïéêçôéêÞò - ïéêïíïìéêÞò ïñãÜíùóçò ôïõ êñÜôïõò Þôáí ïé åëåýèåñïé ÷ùñéêïß, ïé ïðïßïé Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá öïñïëïãïýíôáé êáé íá óôñáôåýïíôáé. Ôï äéïéêçôéêü áõôü óýóôçìá áðïôÝëåóå óôáèìü óôç äéáìüñöùóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò.

271

CSZR 2CIG

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

ÌåóáéùíéêÞ "ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí" (óåë. 89) Åõñþðç ÕðïãñÜöôçêå ôï 843 áðü ôïõò äéáäü÷ïõò (åããüíéá) ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ. Óýìöùíá ìå ôç óõíèÞêç áõôÞ ç áõôïêñáôïñßá äéáéñÝèçêå óå ôñßá ôìÞìáôá ðïõ áíôéóôïé÷ïýóáí ðåñßðïõ: á) óôç óçìåñéíÞ Ãåñìáíßá, (Ëïõäïâßêïò), â) óôç óçìåñéíÞ Ãáëëßá (ÊÜñïëïò ï Öáëáêñüò) êáé ã) óôá åäÜöç ðïõ ðåñéëáìâÜíïõí ôï óçìåñéíü ÂÝëãéï, ôçí Åëâåôßá êáé ôçí ÊåíôñéêÞ Éôáëßá, ùò ôç Ñþìç (ËïèÜñéïò). Ç óõíèÞêç áõôÞ, ðïõ ÷þñéóå ôçí Åõñþðç ãéá ðñþôç öïñÜ ãëùóóéêÜ, áðïôÝëåóå ôçí áðáñ÷Þ ôçò äçìéïõñãßáò ôçò íåüôåñçò Åõñþðçò. "Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç" (óåë. 90) ¸ôóé ïíïìÜóôçêå ç ðíåõìáôéêÞ Üíèçóç ðïõ óçìåéþèçêå ôçí åðï÷Þ ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ óôçí Åõñþðç, ìå êÝíôñï ôçí áõëÞ ôïõ. Ïöåßëåôáé áðïêëåéóôéêÜ óôïí ÊáñëïìÜãíï, ï ïðïßïò èÝëïíôáò íá ìïñöþóåé ôïõò äéïéêçôéêïýò õðáëëÞëïõò ôïõ êáé ôïõò êëçñéêïýò, ßäñõóå ôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá êáé ðñïóêÜëåóå åêåß äéÜóçìïõò ëïãßïõò êáé äáóêÜëïõò áð' ôçí Åõñþðç (êõñßùò áð' ôçí Éñëáíäßá êáé ôçí Áããëßá) ãéá íá äéäÜîïõí. Ï áõôïêñÜôïñáò áðïâëÝðïíôáò óôç ãåíéêüôåñç ðíåõìáôéêÞ áíáíÝùóç äéÝôáîå ôçí ßäñõóç ó÷ïëåßùí óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõ. "êáñïëßäåéá ãñáöÞ"(óåë. 90) Åßíáé ç ìéêñïãñÜììáôç ãñáöÞ ëáôéíéêþí ÷áñáêôÞñùí ðïõ Üñ÷éóå íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá, ãéá ôçí áíôéãñáöÞ ôùí âéâëßùí. ×ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ðñáêôéêïýò ëüãïõò (ðéï åõáíÜãíùóôç). "ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá" (óåë. 90) Áíþôáôï ÄéäáêôÞñéï, ôï ïðïßï ßäñõóå ï ÊáñëïìÜãíïò óôï áíÜêôïñü ôïõ óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë, ðïõ áíáäåß÷èçêå óå ðñáãìáôéêü ðïëéôéóôéêü êÝíôñï. Åêåß óõãêåíôñþíïíôáí äéÜóçìïé ëüãéïé, äÜóêáëïé êáé êáëëéôÝ÷íåò êáé óõæçôïýóáí ãéá èÝìáôá åêêëçóéáóôéêÜ, êáëëéôå÷íéêÜ êáé åðéóôçìïíéêÜ. Óôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá äüèçêå éäéáßôåñç óçìáóßá óôçí áíôéãñáöÞ âéâëßùí êáé êáèéåñþèçêå ç êáñïëßäåéá ãñáöÞ. Åêåß áíáêáëýöèçêáí ôá êåßìåíá ôçò ëáôéíéêÞò ëïãïôå÷íßáò êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ùò ðñüôõðá óôçí ðïßçóç, åíþ ç ñùìáúêÞ ôÝ÷íç åðçñÝáóå áðïöáóéóôéêÜ ôïõò êáëëéôÝ÷íåò ôçò áõëÞò ôïõ Êáñüëïõ. "áâÜò" (óåë. 90, ðáñÜèåìá) Ï ðñïúóôÜìåíïò ìïíáóôçñéïý (áâáåßïõ) ôçò ÄõôéêÞò Åêêëçóßáò. Áñ÷éêÜ äåí Þôáí õðï÷ñåùôéêü íá åßíáé éåñùìÝíïò, ãéáôß ï ôéìçôéêüò ôßôëïò äéíüôáí êáé óôïõò áðïãüíïõò ôùí áñ÷ïíôéêþí ïéêïãåíåéþí. ÐáñÜ ôïí áõóôçñü êáíïíéóìü ôïõ Áãßïõ Âåíåäßêôïõ, ï ïðïßïò ïñãÜíùóå ôç èñçóêåõôéêÞ æùÞ ôùí áâáåßùí, ïé áâÜäåò ìå ôï ðÝñáóìá ôùí ÷ñüíùí öïñïýóáí äéáöïñåôéêÜ ñïý÷á áðü ôïõò êïéíïýò ìïíá÷ïýò êáé óõììåôåß÷áí óôçí êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ æùÞ ôçò âáóéëéêÞò áõëÞò Þ ôùí ìåãÜëùí öåïõäáñ÷éêþí ïéêïãåíåéþí ôçò Äýóçò. Ïé áâÜäåò åß÷áí ìåãÜëç äýíáìç êáé áóêïýóáí óçìáíôéêÞ ðïëéôéêÞ åðéññïÞ.

272

CSZR 2CIG

ÅÐÅÎHÃÇÓÇ ÖÑAÓÅÙÍ "Ôï ãåãïíüò (ôçò óôÝøçò ôïõ Êáñüëïõ) õðÞñîå áöåôçñßá äéáìÜ÷çò ìåôáîý ôçò Äýóçò êáé ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò" (óåë. 89) Ç öéëïäïîßá ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ Þôáí íá éäñýóåé ìéá áõôïêñáôïñßá óáí ôç ñùìáúêÞ êáé íá ðåñéâëçèåß ìå ôï êýñïò ôïõ êïóìïêñÜôïñá. Óôç öéëïäïîßá ôïõ üìùò áõôÞ ïñèùíüôáí åìðüäéï ôï ÂõæÜíôéï, ðïõ Þôáí öõóéêüò êëçñïíüìïò êáé óõíå÷éóôÞò ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò. Ôï 797 áíÝâçêå óôï èñüíï ôïõ Âõæáíôßïõ, ìåôÜ ôïí ðáñáìåñéóìü ôïõ Êùí/íïõ ÓÔ´, ç ÅéñÞíç (ç Áèçíáßá). Ç Üíïäïò ìéáò ãõíáßêáò óôï áõôïêñáôïñéêü áîßùìá äåí êñßèçêå íüìéìç áðü ôïí ÊáñëïìÜãíï êáé ï èñüíïò ôçò ñùìáúêÞò áõôïêñáôïñßáò èåùñÞèçêå êåíüò, Üðïøç ðïõ õðïóôçñß÷èçêå êáé áðü ôïí ðÜðá, êáé ôï 800 ï ÊáñëïìÜãíïò óôÝöèçêå óôç Ñþìç «áõôïêñÜôïñáò ôïõ Ñùìáú-êïý ÊñÜôïõò». Ïé Âõæáíôéíïß, ðïõ èåùñïýóáí ôïõò åáõôïýò ôïõò óõíå÷éóôÝò ôçò ñùìáúêÞò áõôïêñáôïñßáò, åßäáí ôç óôÝøç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ùò ìéá ðñïóðÜèåéá óöåôåñéóìïý ôïõ áõôïêñáôïñéêïý áîéþìáôïò. Ï ßäéïò ï ÊáñëïìÜãíïò êáôáëÜâáéíå üôé ÷ùñßò ôç óõãêáôÜèåóç ôïõ Âõæáíôßïõ, ï ôßôëïò ôïõ äåí åß÷å êáìéÜ ðñáãìáôéêÞ áîßá, ãé' áõôü êáôÝöõãå ó' Ýíá äéðëùìáôéêü åëéãìü: æÞôçóå óå ãÜìï ôçí ÅéñÞíç, ãéá íá ìðïñÝóåé Ýôóé íá êõñéáñ÷Þóåé êáé óôï ÂõæÜíôéï. Ç ÅéñÞíç äÝ÷èçêå ôçí ðñüôáóç, áëëÜ ôï 802 åêèñïíßóôçêå êáé ôá ó÷Ýäéá ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ìáôáéþèçêáí. Ôï æÞôçìá áõôü Ýëçîå ìå óõìâéâáóìü ôï 815, áöïý ðñïçãïõìÝíùò ï ÊáñëïìÜãíïò ðåñéïñßóôçêå óôïí ôßôëï «áõôïêñÜôïñáò» êáé ðáñáéôÞèçêå áðü ôçí ðñïóèÞêç ôïõ «Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò». ÅðéðëÝïí, áíáãíþñéóå ôç âõæáíôéíÞ åðéêõñéáñ÷ßá óôç Âåíåôßá, ôçí Éóôñßá êáé ôç Äáëìáôßá. "..ðñïóðÜèåéåò ãéá âåëôßùóç ôïõ ìïñöùôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ êëÞñïõ" (óåë. 90) Ï ÊáñëïìÜãíïò èåùñïýóå ôïõò êëçñéêïýò ùò öõóéêïýò óôõëïâÜôåò ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ ãéá ðíåõìáôéêÞ áíáíÝùóç, ôïõò åðÝêñéíå ãéá ôçí áìÜèåéÜ ôïõò (ðáñÜèåìá: «Ìçí áìåëåßôå ôá ãñÜììáôá») êáé ôïõò ðñïÝôñåðå, áöïý ìïñöùèïýí ïé ßäéïé, íá ìåôáäþóïõí ôéò ãíþóåéò êáé óå Üëëïõò. Ïé óðïõäÝò ëüãù ôùí äõóìåíþí óõíèçêþí, åß÷áí õðïâáèìéóôåß óôï Öñáãêéêü ÊñÜôïò êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôùí Ìåñïâéããåßùí. Ãéá ôï ëüãï áõôü ðñïóêëÞèçêáí óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë áðü Üëëåò ðåñéï÷Ýò ôçò Åõñþðçò äéÜóçìïé ëüãéïé, üðùò ï Áëêïõßíïò áðü ôçí Áããëßá, ðïõ äßäáîáí óôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá. Óôç ó÷ïëÞ áõôÞ ïëïêëÞñùíáí ôéò óðïõäÝò ôïõò ïé êëçñéêïß, ïé ïðïßïé óôç óõíÝ÷åéá ëåéôïõñãïýóáí ùò ðïëëáðëáóéáóôÝò óôéò åðáñ÷ßåò ôïõò.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌAÔÙÍ

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Áëêïõßíïò (óåë. 90, ðáñÜèåìá) (730 Þ 732 - 804). ¢ããëïò ìïíá÷üò êáé åêðáéäåõôéêüò. Èåùñåßôáé ï êýñéïò ðñùôåñãÜôçò ôçò Êáñïëßäåéáò ÁíáãÝííçóçò. ÏñãÜíùóå ôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë êáé äéåôÝëåóå äéåõèõíôÞò ôçò (782 - 796). Äßäáîå ôïí ßäéï ôïí ÊáñëïìÜãíï êáé ôïõò ãéïõò ôïõ êáé öñüíôéóå ãéá ôç ëåéôïõñãßá ó÷ïëåßùí óå üëåò ôéò åðéóêïðÝò. ¹ôáí ï êáôåîï÷Þí óõããñáöÝáò ôùí åã÷åéñéäßùí, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí óôá ó÷ïëåßá ôçò áõôïêñáôïñßáò. ×ñçóéìïðïéïýóå ôï øåõäþíõìï ÖëÜêêïò ðïõ Þôáí ôï åðþíõìï ôïõ ÏñÜôéïõ (Ëáôßíïò ðïéçôÞò) êáé ðñïóöùíïýóå ôïí ÊáñëïìÜãíï ìå ôï øåõäþíõìï Äáâßä. Ìå ôï äéäáêôéêü ôïõ Ýñãï óõíÝâáëå áðïöáóéóôéêÜ óôçí áíáâßùóç ôïõ åíäéáöÝñïíôïò ãéá ôçí ðáéäåßá óôï äéÜóôçìá ôçò âáóéëåßáò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ êáé áíÝäåéîå ôçí ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá óå óçìáíôéêü ðíåõìáôéêü êÝíôñï ôçò Åõñþðçò. ÐÝèáíå óôï ìïíáóôÞñé ôïõ Áãßïõ Ìáñôßíïõ êïíôÜ óôçí ðüëç Ôïõñ. 273

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

800

ÓôÝøç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ùò «áõôïêñÜôïñá ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò» áðü ôïí ðÜðá, óôç Ñþìç.

843

ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ ÊËÐ)  1) ×ÁÑÔÇÓ: "Ç äéáßñåóç ôïõ êñÜôïõò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ" (óåë. 90) Åñþôçóç: Áíôëþíôáò ðëçñïöïñßåò áðü ôï ìÜèçìá ôçò Ãåùãñáößáò êáé áðü ôéò ìÝ÷ñé ôþñá ãíþóåéò óáò íá áðáíôÞóåôå óôï åñþôçìá: Ðïéï áðü ôá ôñßá êñÜôç ìåéïíåêôïýóå Ýíáíôé ôùí Üëëùí êáé ãéáôß; ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ, ôç âáóéëåßá ôïõ öñáãêéêïý êñÜôïõò áíÝëáâå ï ãéïò ôïõ Ëïõäïâßêïò (ï ÅõóåâÞò), ï ïðïßïò äéÝðñáîå ðïëëÜ ëÜèç êáé Ýðëçîå ôï êýñïò ôçò áõôïêñáôïñßáò. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ (840), ïé ôñåéò ãéïé ôïõ (åããüíéá ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ) ìïßñáóáí ôçí áõôïêñáôïñéêÞ êëçñïíïìéÜ ìå ôç ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí (843). á) Ï ðñþôïò (Ëïõäïâßêïò ï Ãåñìáíéêüò) ðÞñå ôï ôìÞìá ðïõ áíôéóôïé÷åß ðåñßðïõ óôç óçìåñéíÞ Ãåñìáíßá, â) ï äåýôåñïò (ÊÜñïëïò ï Öáëáêñüò) ôï ôìÞìá ðïõ áíôéóôïé÷åß ðåñßðïõ óôç óçìåñéíÞ Ãáëëßá êáé ã) ï ôñßôïò (ËïèÜñéïò) ðÞñå ìéá åíäéÜìåóç æþíç, ðïõ åêôåßíåôáé áðü ôï ÂÝëãéï ùò ôçí Éôáëßá. Ôï ìåóáßï ôìÞìá ìåéïíåêôïýóå ãåùãñáöéêÜ, êáèþò óõìðéåæüôáí áðü ôá Üëëá äýï. Óôá åäÜöç áõôÜ õðÞñ÷å ìéá ôÜóç äéÜóðáóçò óå ìéêñüôåñá êñáôßäéá, ðïõ ôá äéåêäéêïýóå ç Ãáëëßá êáé ç Ãåñìáíßá êáé Üëëáæáí óõíå÷þò åðéêõñßáñ÷ï. ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå ç âÜóç ó÷çìáôéóìïý ôùí íåüôåñùí êñáôþí: ôçò Ãåñìáíßáò, ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Éôáëßáò.

 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ôá óðÜíéá âéâëßá" (óåë. 90) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá ìáèÞìáôá áíáöÝñåôáé üôé äéäÜóêïíôáé ïé óðïõäáóôÝò óôï áâáåßï (=ìïíáóôÞñé) ôïõ Áãßïõ Ìáñôßíïõ; â) Óå ðïéá óõìðåñÜóìáôá ìðïñïýìå íá êáôáëÞîïõìå ãéá ôçí êáëëéÝñãåéá ôùí ãñáììÜôùí óôçí Áããëßá ôçí åðï÷Þ áõôÞ; á) Óôç ó÷ïëÞ ðïõ ëåéôïõñãïýóå óôï ìïíáóôÞñé ôïõ Áãßïõ Ìáñôßíïõ, ï Áëêïõßíïò åöÜñìïóå ôï ðñüãñáììÜ ôïõ. Ìåôáîý ôùí ìáèçìÜôùí ðïõ äéäÜóêïíôáí Þôáí ôá ÷ñéóôéáíéêÜ ãñÜììáôá, ôá áñ÷áßá êáé ôá ëáôéíéêÜ, ç ãñáììáôéêÞ, ç áóôñïíïìßá êáé Üëëá. â) Áðü ôá ôÝëç ôïõ 7ïõ áé. ç Áããëßá âñéóêüôáí óå ðëåïíåêôéêüôåñç ðïëéôéóôéêÞ êáôÜóôáóç óå ó÷Ýóç ìå ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï. Óôá ìïíáóôÞñéá êáëëéåñãéüôáí ç ÷ñéóôéáíéêÞ êáé åëëçíïñùìáúêÞ ðáñÜäïóç, åíþ ðáñÜëëçëá óôá åñãáóôÞñéá áíôéãñáöÞò ïé ìïíá÷ïß 274 áíôÝãñáöáí óõóôçìáôéêÜ ÷ñéóôéáíéêÜ êáé êëáóéêÜ êåßìåíá.

CSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ Óýìöùíá ìå Ýíá óýã÷ñïíï éóôïñéêü, ôïí Ëå Ãêïö, Ç Êáñïëßäåéá Áõôïêñáôïñßá áðÝôõ÷å, áëëÜ Üöçóå ìéá ðïëý óçìáíôéêÞ êëçñïíïìéÜ óôçí Åõñþðç. Íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôçí Üðïøç áõôÞ.

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ï ÊáñëïìÜãíïò, èåùñåßôáé ùò ï óðïõäáéüôåñïò âáóéëéÜò ôçò ÌåóáéùíéêÞò Åõñþðçò. Êáôüñèùóå íá åðåêôåßíåé ôï Öñáãêéêü Âáóßëåéï êáé íá äçìéïõñãÞóåé Ýíá ðáíßó÷õñï êñÜôïò. Ôï âáóßëåéü ôïõ åêôåéíüôáí áðü ôç Âüñåéá Éóðáíßá, óôá íïôéïäõôéêÜ, ùò ôïí ¸ëâá êáé ôï ìÝóï ôïõ ñïõ ôïõ Äïýíáâç, áíáôïëéêÜ, êáé ðåñéëÜìâáíå ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò Éôáëßáò. Ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ Ìåóáßùíá ç ÄõôéêÞ Åõñþðç âñéóêüôáí åíùìÝíç õðü Ýíáí çãåìüíá, ãåãïíüò ðïëý ìåãÜëçò óçìáóßáò. Ï ÊáñëïìÜãíïò èåùñïýóå ùò áðïóôïëÞ ôïõ êáé óõìðëÞñùóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ ôç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý êáé ôçí ðñïóôáóßá ôçò Åêêëçóßáò ãåíéêüôåñá. ¸ôóé äçìéïýñãçóå ìéá åêôåôáìÝíç ÷ñéóôéáíéêÞ áõôïêñáôïñßá. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ âÝâáéá ç áõôïêñáôïñßá êëïíßóôçêå êáé äéáìåëßóôçêå. Ï äéáìåëéóìüò óÞìáíå êáé ôï ôÝëïò ôïõ ðñþôïõ åã÷åéñÞìáôïò ãéá ôçí åõñùðáúêÞ åíïðïßçóç. ¸ôóé äéáðéóôþíïõìå üôé ç Êáñïëßäåéá Áõôïêñáôïñßá áðÝôõ÷å. Ùóôüóï - óýìöùíá êáé ìå ôïí éóôïñéêü Ëå Ãêïö - Üöçóå ìéá ðïëý óçìáíôéêÞ êëçñïíïìéÜ óôçí Åõñþðç. Ç êëçñïíïìéÜ áõôÞ óõíßóôáôáé óôçí éäÝá ìéáò ÅíùìÝíçò Åõñþðçò, ãéá ôçí ïðïßá åñãÜóôçêáí ðïëëïß Åõñùðáßïé çãÝôåò áñãüôåñá êé Ýãéíå ðñáãìáôéêüôçôá óôçí åðï÷Þ ìáò. ÌÜëéóôá ïé óçìåñéíïß Åõñùðáßïé áíáãíùñßæïíôáò óôïí ÊáñëïìÜãíï ôçí ðáôñüôçôá ôçò éäÝáò ôçò ÅíùìÝíçò Åõñþðçò, êáèéÝñùóáí ôï Âñáâåßï ÊáñëïìÜãíïõ, ìå ôï ïðïßï ôéìÞèçêáí ïé Åõñùðáßïé çãÝôåò ðïõ åñãÜóôçêáí ãéá ôçí ïéêïäüìçóç ôçò åõñùðáúêÞò åíüôçôáò. Åðß ðëÝïí ï ÊáñëïìÜãíïò ìáæß ìå ôçí ðïëéôéêÞ ðÝôõ÷å êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï êáé ôçí ðïëéôéóôéêÞ åíïðïßçóç ôçò Åõñþðçò. ÐñÜãìáôé, ìå ôçí ßäñõóç ôçò ÁíáêôïñéêÞò Áêáäçìßáò, ôç óõññïÞ äéÜóçìùí ëïãßùí êáé äáóêÜëùí óôï áõôïêñáôïñéêü áíÜêôïñï, ôçí ßäñõóç ó÷ïëåßùí êáé ôçí åîáêôßíùóç ôïõ áíáíåùôéêïý ðíåýìáôïò, äçìéïýñãçóå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ìéá åõñýôåñç ðïëéôéóôéêÞ áíáæùïãüííçóç.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ãéáôß ç óôÝøç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç ôùí Âõæáíôéíþí; (âëÝðå áíùôÝñù: åðåîçãÞóåéò öñÜóåùí) 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí; (âëÝðå áíùôÝñù: ÷Üñôçò) 3. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí ïñãÜíùóç ôçò áõôïêñáôïñßáò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ; (âëÝðå: ó÷ïëéáóìü ó÷åäéáãñÜììáôïò)

275

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

3.Ç öåïõäáñ÷ßá óôçí Åõñþðç Ðåñßëçøç • ÓõíèÞêåò äéáìüñöùóçò ôçò öåïõäáñ÷ßáò Ç öåïõäáñ÷ßá åßíáé Ýíá óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò, ðïõ åöáñìüóôçêå óôçí Åõñþðç áðü ôïí 8ï ìÝ÷ñé ôï 13ï áé. Ôï óýóôçìá áõôü äéáìïñöþèçêå êÜôù áðü ôéò åîÞò óõíèÞêåò: 1) ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ Ìåóáßùíá ç ïéêïíïìßá Þôáí áãñïôéêÞ. ÅðïìÝíùò åðéäéùêüôáí ç áðüêôçóç üëï êáé ðåñéóóüôåñçò ãçò, ãéáôß áõôü åîáóöÜëéæå äýíáìç êáé ðëïýôï. 2) Ïé âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò óôçí Åõñþðç êáé ç êáôÜëõóç ôïõ äõôéêïý Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò ðñïêÜëåóáí áíáóöÜëåéá óôïõò Åõñùðáßïõò êáé ðïëëïß åëåýèåñïé Üíèñùðïé Üñ÷éóáí íá áíáæçôïýí ôçí ðñïóôáóßá ôùí éó÷õñþí ãáéïêôçìüíùí, ïé ïðïßïé ôïõò ôçí ðáñåß÷áí, áöïý åîáóöÜëéæáí êÜðïéá áíôáëëÜãìáôá. Ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò åîáñôéüíôáí áð' ôï âáóéëéÜ, ï ïðïßïò ôïõò åß÷å áíÜãêç êáé óôçñéæüôáí ó' áõôïýò, ãé' áõôü ôïõò ðáñá÷ùñïýóå ãáßåò êáé ðñïíüìéá. ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå Ýíá óýóôçìá áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò ìåôáîý ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí. 3) ÊáôÜ ôïí 8ï áé., êáé éäéáßôåñá ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôùí Ìåñïâéããåßùí åîáóèÝíçóå êáé êáôáêåñìáôßóôçêå ç êñáôéêÞ åîïõóßá.

• Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò öåïõäáñ÷ßáò Óôç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá ï âáóéëéÜò óôçñéæüôáí óôïõò âáóéëéêïýò áîéùìáôïý÷ïõò êáé óå Üëëïõò éó÷õñïýò ãáéïêôÞìïíåò. Ó' áõôïýò ðáñá÷ùñïýóå ãáßåò êáé ðñïíüìéá, äçëáäÞ äçìüóéá åîïõóßá. ´Çôáí ïé Üìåóá õðïôåëåßò ôïõ êáé Ýðñåðå íá ôïõ åßíáé ðéóôïß êáé íá ôïõ ðñïóöÝñïõí õðçñåóßåò (ð.÷.: óôñáôü). Ïé áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò ðáñá÷ùñïýóáí óå Üëëïõò åõíïïýìåíïõò õðïôåëåßò (âáóÜëïõò) ãáßåò, äçëáäÞ öÝïõäá êáé áðáéôïýóáí ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí. Ïé ßäéïé õðï÷ñåþíïíôáí íá ôïõò ðñïóôáôåýïõí êáé íá ôïõò âïçèïýí. Ç ó÷Ýóç áõôÞ ìåôáîý Üñ÷ïíôá êáé õðïôåëïýò åðéóçìïðïéüôáí ìå ôç ëåãüìåíç «ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò». ÌåôÜ áðü áõôÞ Üñ÷éæå íá éó÷ýåé ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï, ðïõ êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò êáé äéêáéþìáôá. ÖÝïõäá êáôåß÷áí åðßóçò êáé ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò. ¸ôóé óå ìßá öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá, óôçí êïñõöÞ ôçò éåñáñ÷ßáò âñéóêüôáí ï âáóéëéÜò êáé áêïëïõèïýóáí ïé Üìåóïé õðïôåëåßò, áðü ôïõò ïðïßïõò åîáñôéüíôáí ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò. Óôç âÜóç ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò âñßóêïíôáí ïé ÷ùñéêïß, ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãåùñãïýò, ôïõò ðáñïßêïõò êáé ôïõò äïýëïõò. ¼ëïé ïé ÷ùñéêïß õðÜãïíôáí óôïí êýñéï ôïõ öÝïõäïõ (öåïõäÜñ÷ç) êáé ôïõ êáôÝâáëëáí äéÜöïñá ôÝëç. Óôçí ôÜîç ôùí åõãåíþí áíÞêáí êáé ïé éððüôåò, ðïõ óõãêñïôïýóáí êëåéóôÞ öåïõäáñ÷éêÞ ïìÜäá. • Ç åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò Ïé ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ óôï óôñáôü êáé óôç äéïßêçóç åðéôÜ÷õíáí ôçí 276 åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò, äéüôé:

CSZR 2CIG

á) Ï óôñáôüò, ðïõ ðáëéüôåñá áðïôåëïýíôáí áðü åëåýèåñïõò áãñüôåò êáé åß÷å ùò áñ÷çãü ôïõ ôïí áõôïêñÜôïñá (áõôïêñáôïñéêüò), ìå ôéò ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ÌåóáéùíéêÞ Ýãéíå öåïõäáñ÷éêüò. Åß÷å äçëáäÞ ùò áñ÷çãü ôïõ ôïí êÜèå öåïõäÜñ÷ç. Ïé öåïõäÜñ÷åò Åõñþðç óõãêñïôïýóáí óôñáôü áð' ôçí ðåñéï÷Þ ôïõò êáé óõììåôåß÷áí óôïí ðüëåìï ìå äéêÜ ôïõò Ýîïäá. Ç ìåôáññýèìéóç áõôÞ Ýãéíå ëüãù ôùí óõíå÷þí ðïëÝìùí êáé ôçò áýîçóçò ôïõ êüóôïõò ôïõ óôñáôéùôéêïý åîïðëéóìïý. â) Óôç äéïßêçóç, ï áõôïêñÜôïñáò óôçñß÷èçêå óôïõò âáóéëéêïýò áîéùìáôïý÷ïõò êáé óå Üëëïõò éó÷õñïýò ãáéïêôÞìïíåò êáé ôïõò ðáñá÷þñçóå ãáßåò êáé åîïõóßá. Ìå ôçí áëëáãÞ áõôÞ åðÞëèå êáôáêåñìáôéóìüò ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò óå ìéêñüôåñá Þ ìåãáëýôåñá öÝïõäá, ðïõ åîåëß÷èçêáí óå çãåìïíßåò. Ïé çãåìïíßåò áõôÝò óõãêñüôçóáí áñãüôåñá åíéáßåò åðéêñÜôåéåò ðïõ áíôéóôïé÷ïýóáí ùò Ýíá âáèìü óôá óçìåñéíÜ êñÜôç ôçò Ãáëëßáò, Ãåñìáíßáò, Áããëßáò. Óôá êñÜôç áõôÜ áíÝëáâáí ôï èñüíï âáóéëéêïß áîéùìáôïý÷ïé ðïõ õðåñßó÷õóáí ôùí Üëëùí. ¸ôóé Üñ÷éóå íá ðáñáêìÜæåé ç öåïõäáñ÷ßá êáé íá åöáñìüæåôáé ç áðüëõôç ìïíáñ÷ßá.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ • ÓõíèÞêåò äéáìüñöùóçò ôçò öåïõäáñ÷ßáò 1) Ìåóáßùíáò  ïéêïíïìßá áãñïôéêÞ  óôçñéæüôáí óôçí áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ – Ç êáôï÷Þ ãçò  Ýíäåéîç éó÷ýïò 2) Ç áíáóöÜëåéá ðïõ ðñïêëÞèçêå áðü ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò óôçí Åõñþðç êáé ôçí êáôÜëõóç ôïõ äõôéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò: – Ðïëëïß åëåýèåñïé  áíáæÞôçóáí ôçí ðñïóôáóßá ôùí éó÷õñþí áñ÷üíôùí – Ïé éó÷õñïß Üñ÷ïíôåò:  ðáñåß÷áí ôçí ðñïóôáóßá êáé  æçôïýóáí ôçí áöïóßùóç ôùí ðñïóôáôåõïìÝíùí êáé äéÜöïñåò õðçñåóßåò – Ïé ìéêñïúäéïêôÞôåò:  ðáñá÷ùñïýóáí ôç ãç ôïõò óôïí Üñ÷ïíôá  äéáôçñïýóáí ôï äéêáßùìá íá ôçí êáëëéåñãïýí  êáôÝâáëëáí ôÝëç óôïí Üñ÷ïíôá – Ïé Üñ÷ïíôåò  åîáóöÜëéæáí ôçí ðáñáãùãÞ ôùí ìéêñïúäéïêôçôþí – Ï âáóéëéÜò êáé Üëëïé ßó÷õñïß Üíäñåò

óõãêÝíôñùíáí ãýñù ôïõò ïìÜäåò õðïôåëþí `  áíôÜìåéâáí ôïõò õðïôåëåßò ìå ðáñá÷ùñÞóåéò ãçò êáé ìå ðñïíüìéá

3) Ç åîáóèÝíçóç êáé ï êáôáêåñìáôéóìüò ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò êáôÜ ôïí 8ï áé., éäéáßôåñá ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôùí Ìåñïâéããåßùí.

 Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò öåïõäáñ÷ßáò •Öåïõäáñ÷ßá  óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ óôç Äýóç áðü ôïí 8ï - 13ï áé. •Öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá  ïé äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò óõíäÝèçêáí ìå äåóìïýò áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò 277

CSZR 2CIG

•Ïé áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò: ÌåóáéùíéêÞ (äïýêåò, êüìçôåò, ê.ëð.) Åõñþðç

 ðáñá÷ùñïýóáí: öÝïõäá óôïõò âáóÜëïõò (õðïôåëåßò)  ðáñåß÷áí: ðñïóôáóßá êáé êÜèå åßäïõò âïÞèåéá  æçôïýóáí: ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí •ÔåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò: åðéóçìïðïéïýóå ôç ó÷Ýóç Üñ÷ïíôá - õðïôåëïýò

•Öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï: – óõíÝäåå ôïí õðïôåëÞ ìå ôïí êýñéü ôïõ – êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò ôïõò – Ýäéíå ôï äéêáßùìá ôçò ïéêïíïìéêÞò åêìåôÜëëåõóçò ôïõ öÝïõäïõ óôïí õðïôåëÞ – Ýäéíå äçìüóéá åîïõóßá óôïí õðïôåëÞ (óôï öÝïõäü ôïõ) – Ýðáõå íá éó÷ýåé áí Ýíáò áð' ôïõò äýï ðÝèáéíå Þ äåí åêðëÞñùíå ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõ Ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï Ï ÕðïôåëÞò ïöåßëåé óôïí Êýñéü ôïõ – Ðßóôç

Ï Êýñéïò ïöåßëåé óôïí ÕðïôåëÞ – Ðñïóôáóßá

– ÕðïôáãÞ

– ÄéêáóôéêÞ âïÞèåéá

– ÓôñáôéùôéêÞ âïÞèåéá

– ÄéáôÞñçóç ôçò áêåñáéüôçôáò ôïõ

– ÏéêïíïìéêÞ âïÞèåéá

êôÞìáôïò ðïõ ôïõ ðáñá÷ùñÞèçêå

– ÓõìâïõëÝò • Öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá  3 ôÜîåéò: 1) Üíèñùðïé ôçò ðñïóåõ÷Þò  ðñïíïìéïý÷ïé öåïõäÜñ÷åò 2) Üíèñùðïé ôïõ ðïëÝìïõ 3) Üíèñùðïé ôçò åñãáóßáò  ÷ùñéêïß

`

• Öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíéêÞ ðõñáìßäá: – ÂáóéëéÜò  óôçí êïñõöÞ ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò – ¢ìåóïé õðïôåëåßò:  áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò (åõãåíåßò: äïýêåò,êüìçôåò, âáñþíïé ê.Ü)  åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò  éððüôåò  êëåéóôÞ öåïõäáñ÷éêÞ ïìÜäá – Êáôþôåñïé õðïôåëåßò  åîáñôéüíôáí áðü ôïõò áíþôåñïõò õðïôåëåßò – ×ùñéêïß  õðÜãïíôáí óôïí êýñéï ôïõ öÝïõäïõ  êáôÝâáëëáí ó' áõôüí äéÜöïñá ôÝëç êáé äéêáéþìáôá  õðï÷ñåþíïíôáí íá êÜíïõí ðñïóùðéêÝò áããáñåßåò (åîáãïñÜóéìåò) á) åëåýèåñïé ãåùñãïß â) ðÜñïéêïé ã) äïýëïé 278

• á) åëåýèåñïé ãåùñãïß  Þôáí ìéêñïúäéïêôÞôåò

CSZR 2CIG

• â) ðÜñïéêïé – Þôáí åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí ÌåóáéùíéêÞ – äåí ìðïñïýóáí íá åãêáôáëåßøïõí ôç ãç Ýóôù êé áí Üëëáæå ï éäéïêôÞôçò Åõñþðç – êáôÝâáëëáí ôÝëç óôï öåïõäÜñ÷ç – äåí ìðïñïýóáí íá íõìöåõèïýí ÷ùñßò ôçí ÜäåéÜ ôïõ – áðïëÜìâáíáí ìéá ðåñéïñéóìÝíç åëåõèåñßá • ã) äïýëïé – áíÞêáí óå Ýíáí êýñéï – Þôáí óõíÞèùò îÝíïé, áé÷ìÜëùôïé ðïëÝìïõ Þ ëåçëáóßáò – áñ÷éêÜ æïýóáí êÜôù áðü Üèëéåò óõíèÞêåò – ìåôÜ ôï 10ï áé. ïé óõíèÞêåò äéáâßùóÞò ôïõò âåëôéþèçêáí – ôïõò åãêáèéóôïýóáí ùò êáëëéåñãçôÝò ôùí êôçìÜôùí ôùí áñ÷üíôùí – ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýóáí óå åéäéêÜ êáèÞêïíôá (åéäéêïß ôå÷íßôåò)

Ç åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò • Ìåôáññõèìßóåéò ÊáñëïìÜãíïõ  åðéôÜ÷õíáí ôçí åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò • á) óôñáôüò  áðü áõôïêñáôïñéêüò Ýãéíå öåïõäáñ÷éêüò: – Ðáëáéüôåñá:  áðïôåëïýíôáí áðü åëåýèåñïõò áãñüôåò åß÷å ùò áñ÷çãü ôïí áõôïêñÜôïñá (áõôïêñáôïñéêüò) – ìå ôç ìåôáññýèìéóç:  óõãêñïôåßôï áðü ôï êÜèå öÝïõäï  åß÷å ùò áñ÷çãü ôï öåïõäÜñ÷ç (öåïõäáñ÷éêüò) – Ç ìåôáññýèìéóç áõôÞ Ýãéíå åðåéäÞ: – ãßíïíôáí óõíå÷þò ðüëåìïé – áõîÞèçêå ôï êüóôïò ôïõ óôñáôéùôéêïý åîïðëéóìïý • â) ÄéïéêçôéêÞ áëëáãÞ: – Ï áõôïêñÜôïñáò:  óôçñß÷èçêå óôïõò âáóéë. áîéùìáôïý÷ïõò & ôïõò ãáéïêôÞìïíåò  ôïõò ðáñá÷þñçóå ãáßåò (öÝïõäá)  ôïõò Ýäùóå äçìüóéá åîïõóßá óôï öÝïõäü ôïõò  ôïõò õðï÷ñÝùóå íá óõììåôÝ÷ïõí óôïí ðüëåìï ìå ôïõò áíèñþðïõò ôïõò êáé ôïí åîïðëéóìü ôïõò • Ç åîÜðëùóç ôçò öåïõäáñ÷ßáò  8ïò - 13ïò áé.: – óå üëç ôçí Åõñþðç – ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï êáé ñõèìü áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ • ÐáñáêìÞ öåïõäáñ÷ßáò: ìåôÜ ôï 13ï áé. • ÓõíÝðåéá öåïõäáñ÷ßáò  ï êáôáêåñìáôéóìüò ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò óå ìéêñüôåñá Þ ìåãáëýôåñá öÝïõäá – Ôá öÝïõäá åîåëß÷èçêáí óå  çãåìïíßåò – Ïé çãåìïíßåò  óõãêñüôçóáí åíéáßåò åðéêñÜôåéåò – Ïé åíéáßåò åðéêñÜôåéåò  áíôéóôïé÷ïýí ðåñßðïõ óôá óçìåñéíÜ êñÜôç: á) Ãáëëßáò, â) Ãåñìáíßáò, ã) Áããëßáò. – á) Ãáëëßá: äïýêáò ÏÕÃÏÓ ÊÁÐÅÔÏÓ:  õðåñßó÷õóå ôùí Üëëùí öåïõäáñ÷þí  Ýãéíå âáóéëéÜò (987) 279

CSZR 2CIG

– â) Ãåñìáíßá: ÏÈÙÍ Á´ ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

 åß÷å ôçí õðïóôÞñéîç ôçò Åêêëçóßáò êáé ôïõ óôñáôïý  óôÝöèçêå "áõôïêñÜôïñáò ôùí Ñùìáßùí" (962)  ßäñõóå ôçí Á. Ñ. Á. Ã. Å – ã) Áããëßá: ÃÏÕËÉÅËÌÏÓ ÔÇÓ ÍÏÑÌÁÍÄÉÁÓ (ï ÊáôáêôçôÞò) ' – åêìåôáëëåýôçêå ôéò äõíáóôéêÝò Ýñéäåò – êáôÝëáâå ôï èñüíï ôçò Áããëßáò (1066) – åéóÞãáãå ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá Ìå ôçí êáôÜêôçóç ôçò Áããëßáò áðü ôïí ÃïõëéÝëìï Üñ÷éóå ç äéáìüñöùóç ôçò óýã÷ñïíçò Áããëßáò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 8ïò - 13ïò áé.

ÃÅÃÏÍÏÓ ÅðéêñÜôçóç öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò

962

ÓôÝøç ¼èùíá Á´ ùò "áõôïêñÜôïñá ôùí Ñùìáßùí"

987

ÁíáêÞñõîç äïýêá Ïýãïõ ÊáðÝôïõ ùò âáóéëéÜ ôçò Ãáëëßáò

1066

ÊáôÜëçøç âáóéëéêïý èñüíïõ Áããëßáò áðü ÃïõëéÝëìï ôïí ÊáôáêôçôÞ

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

280

Öåïõäáñ÷ßá (óåë. 93) Óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò óôç Äýóç áðü ôïí 8ï - 13ï áé. ÖÝïõäá (óåë. 92) ÅêôÜóåéò ãçò (ðåñéëÜìâáíáí êáé êáôïéêçìÝíåò ðåñéï÷Ýò), ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí ôï ìåóáßùíá, óôç Äýóç, áðü ôï âáóéëéÜ óôïõò áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò (Üìåóïé õðïôåëåßò) êáé áð' áõôïýò óå Üëëïõò õðïôåëåßò, ãéá íá ôéò åêìåôáëëåýïíôáé ïéêïíïìéêÜ êáé íá ôéò äéïéêïýí. Ôá öÝïõäá áðïôåëïýóáí ôçí åìðñÜãìáôç ðëåõñÜ ôçò öåïõäáñ÷éêÞò ó÷Ýóçò êáé äßíïíôáí ãéá íá ìðïñÝóåé ï õðïôåëÞò íá åêðëçñþóåé ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõ. Áðü ôïí 10ï áé. ãßíïíôáí êëçñïíïìéêÜ. ÖåïõäÜñ÷åò (óåë. 92) Áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò óôç Äýóç ôïõ ìåóáßùíá, Üìåóïé õðïôåëåßò ôïõ âáóéëéÜ, ðïõ áðïôåëïýóáí ôçí áñéóôïêñáôßá êáé äéÝèåôáí ïéêïíïìéêïêïéíùíéêÞ, ðïëéôéêÞ êáé óôñáôéùôéêÞ äýíáìç. Ôïõò ðáñá÷ùñïýíôáí öÝïõäá, ôá ïðïßá åêìåôáëëåýïíôáí ïéêïíïìéêÜ êáé áóêïýóáí äçìüóéá åîïõóßá ó' áõôÜ. ¹ôáí áñ÷çãïß ôïõ óôñáôïý ôçò ðåñéï÷Þò ôïõò (öåïõäáñ÷éêüò óôñáôüò) êáé óõììåôåß÷áí óôïõò ðïëÝìïõò ìå ôïõò áíèñþðïõò ôïõò, ðáñÝ÷ïíôáò êáé ôïí ïðëéóìü ôïõò. ¼öåéëáí ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ õðçñåóéþí (ð.÷.: óôñáôéùôéêþí) óôï âáóéëéÜ. Áð' áõôïýò åîáñôéüíôáí ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò, óôïõò ïðïßïõò Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé íá ðáñÝ÷ïõí ðñïóôáóßá êáé êÜèå åßäïõò âïÞèåéá. Áðáéôïýóáí áð' áõôïýò: ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí. ÖåïõäÜñ÷åò ìðïñåß íá Þôáí êáé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò.

CSZR 2CIG

Öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá (óåë. 92) Ç êïéíùíßá ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá, óôçí ïðïßá ïé äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ÌåóáéùíéêÞ ïìÜäåò óõíäÝïíôáí ìåôáîý ôïõò ìå éó÷õñïýò äåóìïýò áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò, åíþ Åõñþðç ïé äåóìïß ìå ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá Þôáí ÷áëáñïß. Ç áíÜãêç ôçò åîÜñôçóçò - õðïôÝëåéáò ðñïÝêõøå áðü ôçí áíáóöÜëåéá ðïõ êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç ìåôÜ ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò êáé ôçí êáôÜëõóç ôïõ Äõôéêïý Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò. Ç ïéêïíïìßá ôçò öåïõäáñ÷éêÞò êïéíùíßáò Þôáí áãñïôéêÞ. ¼óïé êáôåß÷áí åêôÜóåéò ãçò Þôáí êáé ïé ðéï éó÷õñïß êáé áðïôåëïýóáí ôçí áñéóôïêñáôßá ôçò åðï÷Þò (áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò). Ç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá Þôáí áõóôçñÜ éåñáñ÷çìÝíç. Óôçí êïñõöÞ ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò âñéóêüôáí ï âáóéëéÜò êáé áêïëïõèïýóáí ïé Üìåóïé õðïôåëåßò (áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò), áðü ôïõò ïðïßïõò åîáñôéüíôáí ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò. Óôçí ôÜîç ôùí áñ÷üíôùí áíÞêáí êáé ïé éððüôåò êáé ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò. Óôç âÜóç ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò âñßóêïíôáí ïé ÷ùñéêïß, äçëáäÞ ïé åëåýèåñïé ãåùñãïß, ïé ðÜñïéêïé êáé ïé äïýëïé. Ïé Üíèñùðïé óôç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá æïýóáí óôçí õðïôÝëåéÜ ôïõò ðïëý öõóéêÜ. Áíáãíþñéæáí ÷ùñßò åðéöýëáîç ôïí êýñéü ôïõò êáé áöéÝñùíáí ôç æùÞ ôïõò ãéá íá ôïí åîõðçñåôïýí ìå êÜèå ôñüðï. Ç ìüíç äýíáìç ðïõ ôïõò Ýíùíå Þôáí ç Åêêëçóßá, ôçò ïðïßáò ôï êýñïò Þôáí ðïëý ìåãÜëï. Öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá (óåë. 93) Óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ óôç Äýóç. Äéáìïñöþèçêå åîáéôßáò ôçò áíáóöÜëåéáò ðïõ åðéêñÜôçóå óôçí Åõñþðç ìåôÜ ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò êáé ôçí êáôÜññåõóç ôïõ Äõôéêïý Ñùìáúêïý êñÜôïõò. Ôüôå ïé ðéï áäýíáìïé áíáæÞôçóáí ôçí ðñïóôáóßá ôùí éó÷õñþí áñ÷üíôùí ìå áðïôÝëåóìá ïé äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò íá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò ìå äåóìïýò áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò: ïé éåñáñ÷éêÜ áíþôåñïé ðáñá÷ùñïýóáí óå Üëëïõò åõíïïýìåíïõò õðïôåëåßò (âáóÜëïõò) öÝïõäá êáé áðáéôïýóáí ùò áíôÜëëáãìá ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí. Ïé Üñ÷ïíôåò ìå ôç óåéñÜ ôïõò åß÷áí ôçí õðï÷ñÝùóç íá ðáñÝ÷ïõí óôïõò õðïôåëåßò ðñïóôáóßá êáé êÜèå åßäïõò âïÞèåéá. Áðü ôç ëÝîç öÝïõäï ôï êïéíùíéêü óýóôçìá ïíïìÜóôçêå öåïõäáñ÷ñßá êáé ïé Üñ÷ïíôåò áðïêëÞèçêáí öåïõäÜñ÷åò. Ïé öåïõäÜñ÷åò åêìåôáëëåýïíôáí ïéêïíïìéêÜ ôï öÝïõäï êáé áóêïýóáí åîïõóßá ó' áõôü. Óõíôçñïýóáí äéêü ôïõò óôñáôü êáé óõììåôåß÷áí óôïõò ðïëÝìïõò. ÅðïìÝíùò áóêïýóáí êáé óôñáôéùôéêÞ åîïõóßá. Ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá åðéêñÜôçóå óôçí Åõñþðç áðü ôïí 8ï Ýùò ôï 13ï áé., ïðüôå Üñ÷éóå íá ðáñáêìÜæåé. Ç åîÜðëùóÞ ôïõ äåí Ýãéíå óå üëç ôçí Åõñþðç ïýôå ìå ôïí ßäéï ôñüðï ïýôå ìå ôïí ßäéï ñõèìü. Ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá åß÷å ùò óõíÝðåéá ôïí êáôáêåñìáôéóìü ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò óå ìåãáëýôåñá Þ ìéêñüôåñá öÝïõäá, ðïõ áðïôåëïýóáí óõ÷íÜ ðñáãìáôéêÝò çãåìïíßåò. Áðü ôéò çãåìïíßåò áõôÝò áñãüôåñá óõãêñïôÞèçêáí åíéáßåò åðéêñÜôåéåò ðïõ ùò Ýíá âáèìü áíôéóôïé÷ïýí óôá óçìåñéíÜ êñÜôç ôçò Áããëßáò, ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Ãåñìáíßáò. Öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï (óåë. 92) Óõìâüëáéï ðïõ óõíáðôüôáí ôï ìåóáßùíá óôç Äýóç, óôç äéÜñêåéá ôçò «ôåëåôÞò ôçò ðåñéâïëÞò». Ôï óõìâüëáéï áõôü óõíÝäåå ôïí õðïôåëÞ ìå ôïí êýñéü ôïõ êáé êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò ôïõò. ÁõôÝò Þôáí: á) ï õðïôåëÞò üöåéëå óôïí êýñéü ôïõ: ðßóôç, 281

CSZR 2CIG

õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí (: óôñáôéùôéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ âïÞèåéá êáé óõìâïõëÝò). â) ï êýñéïò (:áíþôåñïò Üñ÷ïíôáò) üöåéëå óôïí õðïôåëÞ ôïõ: ðñïóôáóßá, äéêáóôéêÞ âïÞèåéá, äéôÞñçóç ôçò áêåñáéüôçôáò ôïõ êôÞìáôïò ðïõ ôïõ ðáñá÷þñçóå. Ôï óõìâüëáéï áõôü, ìå ôï ïðïßï ï õðïôåëÞò åêôüò áðü ôï äéêáßùìá ïéêïíïìéêÞò åêìåôÜëëåõóçò ôïõ öÝïõäïõ áðïêôïýóå êáé äçìüóéá åîïõóßá ðÜíù ó' áõôü, Ýðáõå íá éó÷ýåé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ï Ýíáò áðü ôïõò äýï ðÝèáéíå Þ äåí åêðëÞñùíå ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõ. ÔåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò (óåë. 92) ÅéäéêÞ ôåëåôÞ, ðïõ ãéíüôáí óôç Äýóç, ôï ìåóáßùíá, ìå ôçí ïðïßá åðéóçìïðïéüôáí ç ó÷Ýóç ðñïóôáóßáò - õðïôÝëåéáò ìåôáîý Üñ÷ïíôá êáé õðïôåëïýò. ÐåñéëÜìâáíå 3 (ôñßá) óôÜäéá: 1) Óôï ðñþôï óôÜäéï ï áíþôåñïò Üñ÷ïíôáò ñùôïýóå ôïí ìÝëëïíôá õðïôåëÞ ôïõ áí äÝ÷åôáé ôçí õðïôÝëåéá. Åêåßíïò ãïíáôéóôüò ìðñïóôÜ ôïõ, Üðëùíå ôá ÷Ýñéá ôïõ ìå åíùìÝíåò ôéò ðáëÜìåò, ôá Ýâáæå óôá ÷Ýñéá ôïõ áöÝíôç ôïõ êáé áðáíôïýóå êáôáöáôéêÜ. ¾óôåñá áäåëöþíïíôáí ìå Ýíáí áóðáóìü. 2) Óôï äåýôåñï óôÜäéï ï õðïôåëÞò Ýôáæå áöïóßùóç óôïí Üñ÷ïíôá êáé Ýäéíå ôïí üñêï ôçò ðßóôçò. 3) ÊáôÜ ôï ôñßôï óôÜäéï ï õðïôåëÞò ïñêéæüôáí ôï ßäéï óôá éåñÜ ëåßøáíá ôùí áãßùí åðéóöñáãßæïíôáò ôç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôïí êýñéü ôïõ. ÌåôÜ áð' áõôü ï Üñ÷ïíôáò âåâáßùíå ìå ôç ñÜâäï ôïõ ôçí ðåñéâïëÞ ôïõ áîéþìáôïò óôïí õðïôåëÞ êáé áõôÞ ç êßíçóç óõìâüëéæå ôçí ðáñá÷þñçóç ôïõ öÝïõäïõ. Óôï ôÝëïò ôïõ Ýäéíå óôï ÷Ýñé Ýíá áíôéêåßìåíï, óýìâïëï ôïõ öÝïõäïõ, ðïõ ï õðïôåëÞò áðïêôïýóå ðéá åðßóçìá. ÌåôÜ ôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò Üñ÷éæå íá éó÷ýåé ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï. ÂáóÜëïé (óåë. 92) ¹ôáí åõíïïýìåíïé Üñ÷ïíôåò, õðïôåëåßò óå áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò, óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá ôçò Åõñþðçò ôï ìåóáßùíá. Ïé âáóÜëïé ìå ôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò, ðïõ åðéóçìïðïéïýóå ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôïí áíþôåñï Üñ÷ïíôá, Ýðáéñíáí öÝïõäá êáé ïñêßæïíôáí ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí óôïõò áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò. Ïé Üñ÷ïíôåò ìå ôç óåéñÜ ôïõò åß÷áí ôçí õðï÷ñÝùóç íá ðáñÝ÷ïõí óôïõò õðïôåëåßò ðñïóôáóßá êáé êÜèå åßäïõò âïÞèåéá. ¢ìåóïé õðïôåëåßò (óåë. 92) Óôç ìåóáéùíéêÞ Åõñþðç, ïé Üìåóïé õðïôåëåßò Þôáí áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò Þ âáóéëéêïß áîéùìáôïý÷ïé (äïýêåò, êüìçôåò, âáñþíïé, ìáñêÞóéïé, çãïýìåíïé), ðïõ áêïëïõèïýóáí ìåôÜ ôï âáóéëéÜ óôçí éåñáñ÷ßá ôçò öåïõäáñ÷éêÞò êïéíùíßáò. ´Çôáí óõã÷ñüíùò êáé öåïõäÜñ÷åò. Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ ç åîÜñôçóç áðü ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá åîáóèÝíçóå, ìïëïíüôé åîáêïëïõèïýóáí íá äßíïõí üñêï ðßóôçò óôï âáóéëéÜ. Ç ðïëéôéêÞ ôïõò äýíáìç áýîáéíå óõíå÷þò êáé êÜðïéïé áíáññé÷Þèçêáí êáé óôï âáóéëéêü èñüíï, üðùò ï äïýêáò Ïýãïò ÊáðÝôïò óôç Ãáëëßá (987). Áðü ôïõò Üìåóïõò õðïôåëåßò åîáñôéüíôáí ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò. Êáôþôåñïé õðïôåëåßò (óåë. 92) Óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò, Þôáí êáôþôåñïé Üñ÷ïíôåò ðïõ åîáñôéüíôáí áðü ôïõò Üìåóïõò õðïôåëåßò (áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò). ¸ðáéñíáí åðßóçò ãáßåò, ùò áíôÜëëáãìá ãéá ôéò õðçñåóßåò ôïõò êáé åß÷áí ôçí ðñïóôáóßá ôùí áíùôÝñùí õðïôåëþí. Ïé ßäéïé üöåéëáí ó' áõôïýò ðßóôç, õðïôáãÞ, óôñáôéùôéêÝò õðçñåóßåò êáé ôïõò 282 êáôÝâáëëáí ïñéóìÝíá ôÝëç.

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

CSZR 2CIG

Éððüôåò (óåë. 92) ¸öéððïé ìá÷çôÝò ôçò öåïõäáñ÷éêÞò êïéíùíßáò óôç Äýóç, ôï ìåóáßùíá. ÏíáìÜæïíôáí ÌåóáéùíéêÞ Ýôóé, äéüôé ðïëåìïýóáí ðÜíù óå Üëïãá ìå âáñéÜ åðéèåôéêÜ êáé áìõíôéêÜ üðëá. Åõñþðç Áðïôåëïýóáí êëåéóôÞ öåïõäáñ÷éêÞ ïìÜäá. Äåí åñãÜæïíôáí êáé ãéá íá óõíôçñïýíôáé ï êýñéüò ôïõò (öåïõäÜñ÷çò) ôïõò ðáñá÷ùñïýóå Ýíá ìéêñü êôÞìá ìå ôïõò êáëëéåñãçôÝò ôïõ. ¹ôáí äçëáäÞ ïé êáôþôåñïé öåïõäÜñ÷åò ôçò åðï÷Þò. Ç äüîá ôïõò Þôáí ðïëý ìåãÜëç, ãéáôß åß÷áí áöïóéùèåß óå éäÝåò ðïõ ç åðï÷Þ ôïõò èåùñïýóå õøçëÝò êáé èõóßáæáí êáé ôç æùÞ ôïõò ðñïêåéìÝíïõ íá ôéò õðçñåôÞóïõí. Áêïëïõèïýóáí áðáñÜâáôåò áñ÷Ýò êáé Ýíáí ïñéóìÝíï êþäéêá óõìðåñéöïñÜò (éððïóýíç). Ç öÞìç ôïõò Þôáí ôüóï ìåãÜëç êáé ïé èñýëïé ãéá ôá êáôïñèþìáôÜ ôïõò ôüóï ðïëëïß, þóôå ïé Üñ÷ïíôåò êáé ïé âáóéëéÜäåò èåùñïýóáí ôéìÞ ôá ðáéäéÜ ôïõò íá ãßíïõí éððüôåò. Ç Åêêëçóßá ôïõò ðÞñå ìå ôï ìÝñïò ôçò êáé óéãÜ - óéãÜ ôïõò Ýêáíå óôñáôéþôåò ôùí óêïðþí ôçò. ×ùñéêïß (óåë. 92) Âñßóêïíôáí óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá. Áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãåùñãïýò, ôïõò ðáñïßêïõò êáé ôïõò äïýëïõò. Áó÷ïëïýíôáí ìå ôç ìïíáäéêÞ ôüôå ðáñáãùãéêÞ åñãáóßá, ôç ãåùñãßá. Ïé ßäéïé êáôáóêåýáæáí êáé ôá áíáãêáßá åñãáëåßá ðïõ ÷ñåéÜæïíôáí ãéá ôá êôÞìáôá ôïõ Üñ÷ïíôá. Ïé ÷ùñéêïß êáôáóêåýáæáí åðßóçò ôá ñïý÷á, ôá Ýðéðëá, ôá üðëá êëð. ÃåíéêÜ üëïé ïé ÷ùñéêïß õðÜãïíôáí óôïí êýñéï ôïõ öÝïõäïõ, áöïý áõôüò áíôéðñïóþðåõå ôç äçìüóéá åîïõóßá. Ôïõ êáôÝâáëëáí äéÜöïñá ôÝëç êáé äéêáéþìáôá ãéá ôá êôÞìáôá ðïõ êáëëéåñãïýóáí áëëÜ êáé ãéá ôç ÷ñÞóç ïñéóìÝíùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò, üðùò ôùí ìýëùí. ÅðéðëÝïí, Þôáí õðü÷ñåïé óå ðñïóùðéêÝò áããáñåßåò, ôéò ïðïßåò ìðïñïýóáí íá åîáãïñÜæïõí. Åëåýèåñïé ãåùñãïß (óåë. 92) ÁíÞêáí óôïõò ÷ùñéêïýò êáé âñßóêïíôáí óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá. ¹ôáí ìéêñïúäéïêôÞôåò ãçò êáé âñßóêïíôáí õðü ôçí åîÜñôçóç - ðñïóôáóßá êÜðïéïõ Üñ÷ïíôá (öåïõäÜñ÷ç), óôïí ïðïßï ðáñá÷ùñïýóáí ôç ãç ôïõò, äéáôçñþíôáò üìùò ôï äéêáßùìá íá ôçí êáëëéåñãïýí êáôáâÜëëïíôÜò ôïõ êáé ïñéóìÝíá ôÝëç. Ï Üñ÷ïíôáò ìå ôç óåéñÜ ôïõ åîáóöÜëéæå ôçí ðáñáãùãÞ ôïõò áðü óêüðéìç êáôáóôñïöÞ, áñðáãÞ Þ ëåçëáóßá. Äéáôçñïýóáí ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõò åëåõèåñßá. ¹ôáí ïé ëéãüôåñïé áðü ôçí ôÜîç ôùí ÷ùñéêþí. ÐÜñïéêïé (óåë. 92) ÁíÞêáí óôïõò ÷ùñéêïýò, êáé âñßóêïíôáí óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá. ¹ôáí åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí. Äåí ìðïñïýóáí íá åãêáôáëåßøïõí ôç ãç ðïõ êáëëéåñãïýóáí, Ýóôù êé áí Üëëáæå ï éäéïêôÞôçò. ÁðïëÜìâáíáí ìéá ðåñéïñéóìÝíç åëåõèåñßá, ðïõ äéÝöåñå áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. ÊáôÝâáëëáí ôÝëç óôï öåïõäÜñ÷ç êáé äåí ìðïñïýóáí íá íõìöåõèïýí ÷ùñßò ôçí ÜäåéÜ ôïõ. 283 ¹ôáí ç ðëåéïøçößá ôùí ÷ùñéêþí ôïõ Ìåóáßùíá.

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Äïýëïé (óåë. 92) Ïé äïýëïé óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò Þôáí óõíÞèùò îÝíïé, áé÷ìÜëùôïé ðïëÝìïõ Þ ëåçëáóßáò. ÁíÞêáí óå Ýíáí êýñéï, êáé äïýëåõáí ãé' áõôüí. Äåí åß÷áí êáìßá åëåõèåñßá êáé áðü íïìéêÞ Üðïøç ÷áñáêôçñßæïíôáí ùò êéíçôÜ «áíôéêåßìåíá». Ôïõò ðñþôïõò áéþíåò ôçò öåïõäáñ÷ßáò æïýóáí êÜôù áðü Üèëéåò óõíèÞêåò, ìåôÜ ôï 10ï áé. üìùò ï áñéèìüò ôïõò ðåñéïñßóôçêå êáé ïé óõíèÞêåò äéáâßùóÞò ôïõò âåëôéþèçêáí. ÓõíÞèùò ôïõò åãêáèéóôïýóáí ùò êáëëéåñãçôÝò, üôáí äåí ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýóáí óå åéäéêÜ êáèÞêïíôá (åîåéäéêåõìÝíïé ôå÷íßôåò).

ÐIÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

284

ÏýãïòÊáðÝôïò(óåë. 93) (ðåñ. 938 - 996). ÂáóéëéÜò ôçò Ãáëëßáò (987 - 996), éäñõôÞò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êáðåôéäþí. ÄéáäÝ÷èçêå óôï èñüíï ôï Ëïõäïâßêï Å´, ôåëåõôáßï åêðñüóùðï ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êáñïëéäþí. ¹ôáí ãéïò ôïõ äïýêá ôçò Öñáãêßáò êáé êüìç ôïõ Ðáñéóéïý Ïýãïõ ôïõ ÌåãÜëïõ. Áð' áõôüí êëçñïíüìçóå ôïõò ôßôëïõò êáé ôá öÝïõäá. Ôï 958 õðåñáóðßóôçêå ìå åðéôõ÷ßá ôï Ðáñßóé, ðïõ ôï ðïëéïñêïýóå ï Ãåñìáíïñùìáßïò áõôïêñÜôïñáò ¼èùí ´. Ìïëïíüôé Þôáí õðïôåëÞò óôï âáóéëéÜ ôùí Äõôéêþí ÖñÜãêùí (Ãáëëßáò) ËïèÜñéï Á´, êáôüñèùóå íá åíéó÷ýóåé ôï êýñïò ôïõ áðÝíáíôé óôï èñüíï êáé íá áíáãíùñéóôåß ùò åðéêõñßáñ÷ïò ðïëëþí öåïõäáñ÷þí ôïõ âáóéëåßïõ. Ãéá íá ôï ðåôý÷åé áõôü óõíåñãÜóôçêå ìå ôïõò äïýêåò ôçò Áêïõúôáíßáò êáé ôçò Íïñìáíäßáò. Ôïí õðïóôÞñéîå åðßóçò ï áñ÷éåðßóêïðïò ôçò Ñåíò Áíôáëìðåñüí. Ï Ïýãïò ÊáðÝôïò åêìåôáëëåýôçêå ôç ãåíéêÞ äõóáñÝóêåéá ðïõ åß÷áí ðñïêáëÝóåé ïé åíÝñãåéåò êáé ïé ÷åéñéóìïß ôïõ Ëïõäïâßêïõ Å´ êáé Ýãéíå ï ïõóéáóôéêüò ñõèìéóôÞò ôçò êáôÜóôáóçò óôç ÄõôéêÞ Öñáãêßá. Ôï 987 ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ Ëïõäïâßêïõ Å´ åêëÝ÷ôçêå áðü ôç óõíÝëåõóç ôùí ìåãÜëùí ôéìáñéïý÷ùí (öåïõäáñ÷þí) âáóéëéÜò ôùí Äõôéêþí ÖñÜãêùí. Óôç äéÜñêåéá ôçò âáóéëåßáò ôïõ ðÝôõ÷å íá áíåâÜóåé ôï êýñïò ôïõ âáóéëéêïý èåóìïý êáé íá ðåñéïñßóåé ôéò áíåîÝëåãêôåò åîïõóßåò ôùí ôïðáñ÷þí ôçò ÷þñáò. ¼ôáí ðÝèáíå ôï 996, ôïí äéáäÝ÷èçêå ï ãéïò ôïõ ÑïâÝñôïò. ÃïõëéÝëìïò ï ÊáôáêôçôÞò (óåë. 93) (1023 - 1087). Äïýêáò ôçò Íïñìáíäßáò êáé âáóéëéÜò ôçò Áããëßáò (1066 - 1087). ÕðÞñîå Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò óôñáôéùôéêïýò êáé ðïëéôéêïýò çãÝôåò ôïõ Ìåóáßùíá. ¹ôáí ãéïò ôïõ äïýêá ôçò Íïñìáíäßáò ÑïâÝñôïõ Á´, ôïí ïðïßï äéáäÝ÷èçêå. Áíôéìåôþðéóå íéêçöüñá ðïëëÝò óõíùìïóßåò åíáíôßïí ôïõ êáé áíáäåß÷èçêå ï éó÷õñüôåñïò öåïõäÜñ÷çò ôçò Ãáëëßáò. Ôï 1051 ï èåßïò ôïõ, Üôåêíïò âáóéëéÜò ôçò Áããëßáò ÅäïõÜñäïò, ôïõ õðïó÷Ýèçêå äéáäï÷Þ óôï èñüíï, áëëÜ ëßãï ðñéí ðåèÜíåé üñéóå ùò äéÜäï÷ü ôïõ ôï ãáìðñü ôïõ ×Üñïëíô ´. Ôüôå ï ÃïõëéÝëìïò (Óåðô. 1066) áðïâéâÜóôçêå óôçí Áããëßá, íßêçóå ôïí ×Üñïëíô êáé óôÝöèçêå âáóéëéÜò. Óôçí Áããëßá áíôéìåôþðéóå ðïëëÝò ôïðéêÝò åîåãÝñóåéò ìå óêëçñÜ ìÝôñá: äÞìåõóç ðåñéïõóéþí (ðïõ ôéò ìïßñáæå óôïõò Íïñìáíäïýò áêïëïýèïõò ôïõ) êáé ìå ôçí ïéêïäüìçóç êÜóôñùí óå üëç ôçí Áããëßá. ¸ôóé åéóÞãáãå ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá óôçí Áããëßá. Ùò ôï 1071 åß÷å óõíôåëåóôåß óôáäéáêÜ ç õðïôáãÞ ôçò Áããëßáò êáé ç áããëïóáîùíéêÞ áñéóôïêñáôßá åß÷å áíôéêáôáóôáèåß áðü Íïñìáíäïýò öåïõäÜñ÷åò. Ôï 1086, ðñïêåéìÝíïõ íá óõãêåíôñþóåé ÷ñÞìáôá ãéá íá áíôéìåôùðßóåé ôçí åðßèåóç ôïõ

CSZR 2CIG

Äáíïý âáóéëéÜ Êáíïýôïõ ´, óõíÝëáâå ôçí éäÝá ôçò óýíôáîçò åíüò êôçìáôïëïãßïõ, ôïõ ãíùóôïý ùò "Domesday Book", ðïõ áðïôåëåß ôçí ðñþôç åõñùðáúêÞ áðïãñáöÞ êáôïßêùí ÌåóáéùíéêÞ êáé ãçò. Åõñþðç Ï ÃïõëéÝëìïò Á´ ùò êáôáêôçôÞò ôçò Áããëßáò åéóÞãáãå ó' áõôÞí íïñìáíäéêÜ ðñüôõðá êáé óçìÜäåøå ôçí êïéíùíßá ôçò óôïõò ôïìåßò ôçò äéïßêçóçò, ôçò ïéêïíïìßáò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý êáé ðåñéóóüôåñï ôçí áããëéêÞ ãëþóóá êáé áñ÷éôåêôïíéêÞ. ÐÝèáíå ôï 1087 áöÞíïíôáò ùò äéÜäï÷ü ôïõ óôçí Áããëßá ôïí ôñéôüôïêï ãéï ôïõ ÃïõëéÝëìï ´ êáé óôç Íïñìáíäßá ôïí ðñùôüôïêï ãéï ôïõ ÑïâÝñôï ´.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ ÊËÐ)  1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: «Ìïõ ëåßðïõí ôá áðáñáßôçôá» (óåë. 91) Åñþôçóç: Ãéá ðïéï ëüãï ôï óõãêåêñéìÝíï Üôïìï æçôÜ ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ãáéïêôÞìïíá; Ðïéá âáóéêÞ éäéüôçôá Ýðñåðå íá Ý÷åé Ýíá Üôïìï ãéá íá ôåèåß êÜôù áðü ðñïóôáóßá; Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ãñáðôÞ óõìöùíßá ìåôáîý åíüò öôù÷ïý êáé åíüò ðëïýóéïõ Üñ÷ïíôá. Ôï óõãêåêñéìÝíï Üôïìï æçôïýóå ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ãáéïêôÞìïíá, åðåéäÞ ôïõ Ýëåéðáí ôá áíáãêáßá ãéá ôçí åðéâßùóÞ ôïõ êáé Ýíéùèå áíáóöÜëåéá. Ùò áíôÜëëáãìá õðïó÷üôáí ôéìÞ êáé õðçñåóßåò. Ãéá íá Ý÷åé Ýíá Üôïìï ôï äéêáßùìá íá æçôÞóåé ðñïóôáóßá, Ýðñåðå íá åßíáé åëåýèåñïò (ü÷é äïýëïò Þ äïõëïðÜñïéêïò).

 2) ÅÉÊÏÍÁ: «Ï ìáãéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò ðåñéâïëÞò" (óåë. 91) Åñþôçóç: Íá åðéóçìÜíåôå êáé íá åîçãÞóåôå ôïõò óõìâïëéóìïýò. Ðáñáôçñþíôáò ôçí åéêüíá áõôÞ äéáðéóôþíïõìå üôé Ý÷åé êÜðïéá óôïé÷åßá åîùðñáãìáôéêÜ (ìáãéêÜ). ÂëÝðïõìå Ýíáí öåïõäÜñ÷ç íá êÜèåôáé óôï èñüíï ðëáéóéùìÝíïò áðü ôïõò áõëéêïýò ôïõ. Ç ðáñïõóßá ôïõò ëåéôïõñãåß ùò ìáñôõñßá óôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò. ÌðñïóôÜ ôïõ óôÝêåôáé üñèéïò Ýíáò áðü ôïõò õðïøÞöéïõò õðïôåëåßò ìå 5 (ðÝíôå) âñá÷ßïíåò. ÅíùìÝíïé ïé äýï áðü ôïõò âñá÷ßïíÝò ôïõ ðéÜíïõí ôá ÷Ýñéá ôïõ êõñßïõ ôïõ, êßíçóç ðïõ óõìâïëßæåé ôç óýíäåóç ìåôáîý Üñ÷ïíôá êáé õðïôåëïýò. Ï âñá÷ßïíáò ìðñïóôÜ äåß÷íåé ôá óôÜ÷õá, êáé óõìâïëßæåé ôï áãáèü ðïõ ôïõ ðáñá÷ùñåßôáé, äçëáäÞ ôï öÝïõäï. Ï Üëëïò âñá÷ßïíáò ðïõ óôñÝöåôáé ðñïò ôï ìÜãïõëï, õðïäçëþíåé ôïí áóðáóìü ðïõ äéíüôáí óôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò êáé óõìâüëéæå ôï äåóìü öéëßáò. Ï ðÝìðôïò âñá÷ßïíáò, ðñïò ôá ðßóù äåß÷íåé ôç ëåéøáíïèÞêç êáé õðïäçëþíåôáé ï üñêïò ðßóôçò ðïõ äéíüôáí áðü ôïí õðïôåëÞ óôïí Üñ÷ïíôá.

285

CSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ 1. Åõñþðç 2.

ÁÐÁÍÔHÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ Íá óõíôÜîåôå ãëùóóÜñéï ìå üñïõò ó÷åôéêïýò ìå ôçí êïéíùíéêÞ äïìÞ ôçò ìåóáéùíéêÞò Åõñþðçò. ÂëÝðå áíùôÝñù: áíÜðôõîç üñùí Íá óõãêñßíåôå ôçí êïéíùíéêÞ äïìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ êáé ôçò äõôéêÞò Åõñþðçò ôçí ðåñßïäï áõôÞ (8ï - 10ï áé.).

ÂÕÆÁÍÔÉÏ

ÄÕÓÇ

ÁõôïêñÜôïñáò

ÁõôïêñÜôïñáò ÕÐÁÉÈÑÏÓ Áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò

"äõíáôïß" (áñéóôïêñáôßá ãçò)

Åõãåíåßò (áñéóôïêñáôßáÁîéùìÜôùí) Ìåóáßá ôÜîç (Ýìðïñïé, âéïôÝ÷íåò, Ôñáðåæßôåò êëð.)

Êáôþôåñïé õðïôåëåßò

×ùñéêïß -åëåýèåñïé ãåùñãïßðÜñïéêïé -äïýëïé

ÐÏËÅÉÓ

ÐÝíçôåò -åëåýèåñïé ãáéïêôÞìïíåò -áêôÞìïíåò ãåùñãïß -ÐÜñïéêïé-äïýëïé

ÄÞìïò (öôù÷ïß êáé Üíåñãïé)

Óõãêñßíïíôáò ôçí êïíùíéêÞ äïìÞ ôïõ Âõæáíôßïõ êáé ôçò äõôéêÞò Åõñþðçò êáôÜ ôïõò áéþíåò 8ï Ýùò 10ï, äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷ïõí ïñéóìÝíåò ïìïéüôçôåò áëëÜ êáé äéáöïñÝò: Á) Ï ì ï é ü ô ç ô å ò: 1) Óôï ÂõæÜíôéï, üðùò êáé óôç Äýóç óôçí êïñõöÞ ôçò êïéíùíéêÞò éåñáñ÷ßáò âñßóêåôáé ï áõôïêñÜôïñáò. 2) ÊÜôù áð' ôïí áõôïêñÜôïñá, óôï ÂõæÜíôéï âñßóêïíôáí ïé åõãåíåßò, ïé ïðïßïé äéÝèåôáí ðëïýôï, áîéþìáôá êáé äýíáìç. Óõ÷íÜ áðïôåëïýóáí áðåéëÞ ãéá ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá. Ïìïßùò óôç äõôéêÞ Åõñþðç êÜôù áð' ôïí áõôïêñÜôïñá âñßóêïíôáí ïé áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò êáé ïé âáóéëéêïß áîéùìáôïý÷ïé, ðïõ Þôáí ïé ðñïíïìéïý÷ïé öåïõäÜñ÷åò. Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ áõîÞèçêå ç äýíáìÞ ôïõò êáé ìåñéêïß áíáññé÷Þèçêáí óôï âáóéëéêü èñüíï. 3) Óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò óôçí ýðáéèñï ôïõ Âõæáíôßïõ âñßóêïíôáí ïé áãñïôéêÝò ìÜæåò, üðùò óôç Äýóç ïé ÷ùñéêïß. Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ïé ïìÜäåò áõôÝò áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò, ðïõ åß÷áí ìéá ìéêñÞ éäéïêôçóßá êáé Þôáí ó÷åôéêÜ ëßãïé, êáé ôïõò ðáñïßêïõò, ðïõ Þôáí ïé ðåñéóóüôåñïé. Ïé ðÜñïéêïé êáé óôï ÂõæÜíôéï êáé óôç Äýóç Þôáí åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí. Äåí ìðïñïýóáí íá åãêáôáëåßøïõí ôç ãç Ýóôù êé áí Üëëáæå ï éäéïêôÞôçò. ÊáôÝâáëëáí ôÝëç óôï ãáéïêôÞìïíá Þ óôï öåïõäÜñ÷ç 286 áíôßóôïé÷á. ÁðïëÜìâáíáí ìéá ðåñéïñéóìÝíç åëåõèåñßá.

CSZR 2CIG

4) Êáé óôï ÂõæÜíôéï êáé óôç Äýóç õðÞñ÷áí äïýëïé, ðïõ êáôáôÜóóïíôáé êé áõôïß óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò. ¹ôáí óõíÞèùò îÝíïé, áé÷ìÜëùôïé ðïëÝìïõ ÌåóáéùíéêÞ Þ ëåçëáóßáò. Åõñþðç Â) Ä é á ö ï ñ Ý ò: 1) Óôï ÂõæÜíôéï õðÜñ÷åé äéáöïñåôéêÞ êïéíùíéêÞ äéáóôñùìÜôùóç óôçí ýðáéèñï êáé óôéò ðüëåéò. 2) Óôçí ýðáéèñï, óôï ìåôáß÷ìéï áðü ôïí 8ï ðñïò ôïí 9ï áé. Üñ÷éóå íá ó÷çìáôßæåôáé ìéá áñéóôïêñáôßá ôçò ãçò (åðáñ÷éáêÞ), åíþ óôéò ðüëåéò õðÞñ÷å ç áñéóôïêñáôßá ôùí áîéùìÜôùí (áóôéêÞ). Óôá ôÝëç ôïõ 10ïõ áé. ïé äýï ïìÜäåò áñéóôïêñáôßáò óõíÞèéæáí íá óõíäÝïíôáé ìå åðéãáìßåò êáé óõã÷ùíåýôçêáí óå åíéáßá ôÜîç. Åßíáé ïé "äõíáôïß", ç íÝá áñéóôïêñáôßá ôïõ Âõæáíôßïõ. 3) Áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 9ïõ áé. ïé ðüëåéò ôïõ Âõæáíôßïõ áñ÷ßæïõí íá áíáðôýóóïíôáé êáé ç ïéêïíïìßá ãßíåôáé áóôéêÞ ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ, ôçò âéïôå÷íßáò êáé ôùí ÷ñçìáôéóôéêþí åðé÷åéñÞóåùí (:ôñÜðåæåò êëð.). ¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ç ìåóáßá ôÜîç, ðïõ ôçí áðïôåëïýí ïé åðé÷åéñçìáôßåò, ïé Ýìðïñïé, ïé âéïôÝ÷íåò, ïé íáýêëçñïé êáé ïé ôñáðåæßôåò. Óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç üìùò äåí õðÜñ÷åé áóôéêÞ ïéêïíïìßá ôçí ßäéá ðåñßïäï. Ùò áíôßóôïé÷ç êïéíùíéêÞ ôÜîç èá ìðïñïýóáìå íá èåùñÞóïõìå óôç Äýóç ôïõò êáôþôåñïõò õðïôåëåßò, áëëÜ ü÷é ìå ôçí ßäéá ïéêïíïìéêÞ äñáóôçñéüôçôá. 4) Óôçí êáôþôåñç êïéíùíéêÞ ôÜîç óôï ÂõæÜíôéï õðÜñ÷åé äéáöïñïðïßçóç óôïí ðëçèõóìü ôçò õðáßèñïõ êáé ôùí ðüëåùí. Óôçí ýðáéèñï âñßóêïíôáé ïé áãñïôéêÝò ìÜæåò (ðÝíçôåò), åíþ óôéò ðüëåéò ï äÞìïò. á) ¾ðáéèñïò: Óôïõò ðÝíçôåò åêôüò áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãáéïêôÞìïíåò êáé ôïõò ðáñïßêïõò, õðÞñ÷áí êáé ïé áêôÞìïíåò ãåùñãïß, ðïõ äåí åß÷áí äéêÜ ôïõò êôÞìáôá, áëëÜ ìßóèùíáí ãç ãéá êáëëéÝñãåéá. Óôç Äýóç äåí õðÞñ÷å êÜôé áíÜëïãï. â) Ðüëåéò: Ï äÞìïò áðïôåëåßôáé áðü ðïëõÜñéèìåò ìÜæåò öôù÷þí, ðïõ åñãÜæïíôáé ðåñéóôáóéáêÜ Þ åßíáé Üíåñãïé. Óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç äåí õðÜñ÷åé áíôßóôïé÷ï öáéíüìåíï ôçí ßäéá ðåñßïäï. Ç êýñéá ðáñáãùãéêÞ åñãáóßá Þôáí ç áãñïôéêÞ. 5) Óôï ÂõæÜíôéï ïé äåóìïß ôùí ðïëéôþí ìå ôï êñÜôïò (êåíôñéêÞ åîïõóßá) Þôáí éó÷õñïß, åíþ óôç Äýóç ÷áëáñïß, êáèþò ç êÜèå êïéíùíéêÞ ïìÜäá åîáñôéüôáí Üìåóá áðü ôçí áíþôåñÞ ôçò (áëõóéäùôÞ åîÜñôçóç). 3.

Íá åðéóçìÜíåôå ïìïéüôçôåò êáé äéáöïñÝò ôïõ óõóôÞìáôïò ôçò ÄõôéêÞò Öåïõäáñ÷ßáò ìå ôï âõæáíôéíü èåóìü ôçò Ðñüíïéáò. Óõãêñßíïíôáò ôïõò äýï èåóìïýò äéáðéóôþíïõìå üôé ðáñïõóéÜæïõí ïñéóìÝíåò ïìïéüôçôåò êáé ïñéóìÝíåò äéáöïñÝò ìåôáîý ôïõò: Á) Ï ì ï é ü ô ç ô å ò: 1) Êáé ïé äýï èåóìïß (Ðñüíïéá - Öåïõäáñ÷ßá) êáèéåñþèçêáí üôáí õðÞñ÷áí åîùôåñéêïß êßíäõíïé: Óôï ÂõæÜíôéï ï èåóìüò ôçò Ðñüíïéáò êáèéåñþèçêå ôçí åðï÷Þ ôùí Êïìíçíþí, üôáí áðåéëåßôï áðü ôïõò Íïñìáíäïýò, ôïõò ÊïõìÜíïõò, ôïõò ÐáôæéíÜêåò êáé ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò. Óôç Äýóç, ìåôÜ ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò êáé ôçí êáôÜëõóç ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò. 2) Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ï áõôïêñÜôïñáò ÷ñåéÜóôçêå óôñáôéùôéêÞ õðïóôÞñéîç áðü ôïõò åõãåíåßò. 3) Êáé óôá äýï óõóôÞìáôá ðáñá÷ùñïýíôáí ãáßåò áðü ôïí áõôïêñÜôïñá óôïõò 287 åõãåíåßò, ùò áíôÜëëáãìá ãéá ôéò õðçñåóßåò ðïõ ðñïóÝöåñáí (:óôñáôéùôéêÝò).

CSZR 2CIG

4) Êáé ïé ðñïíïéÜñéïé êáé ïé öåïõäÜñ÷åò óõììåôåß÷áí óôïí ðüëåìï åðéêåöáëÞò ôïõ ÌåóáéùíéêÞ óôñáôïý ôçò ðåñéï÷Þò ôïõò. 5) Êáé ïé ðñïíïéÜñéïé êáé ïé öåïõäÜñ÷åò áðïôåëïýóáí ôçí Üñ÷ïõóá ôÜîç ôçò åðï÷Þò Åõñþðç ôïõò. 4) Óõìðßðôïõí ÷ñïíéêÜ ôïí 11ï êáé ôï 12ï áé. Â) Ä é á ö ï ñ Ý ò: 1) Óôï ÂõæÜíôéï áõôüò ðïõ ðáñá÷ùñåß ôéò ãáßåò åßíáé ôï ßäéï ôï êñÜôïò, åíþ óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá êÜðïéïò Üñ÷ïíôáò. 2) Ï êÜôï÷ïò ôçò Ðñüíïéáò åß÷å Üìåóåò õðï÷ñåþóåéò óôï êñÜôïò (õðåñÜóðéóç, Üìõíá), åíþ ï êÜôï÷ïò ôïõ öÝïõäïõ, Ý÷åé Üìåóåò õðï÷ñåþóåéò ó' Ýíáí áíþôåñü ôïõ Üñ÷ïíôá. 3) Ïé Ðñüíïéåò äå ìåôáâéâÜæïíôáí, ïýôå êëçñïíïìïýíôáí. ¹ôáí ðáñá÷ùñçìÝíåò óôïõò ðñïíïéÜñéïõò, áëëÜ äåí ôïõò áíÞêáí. Áíôßèåôá, ôá öÝïõäá áíÞêáí óôïõò öåïõäÜñ÷åò êáé áðü ôïí 10ï áé. Ýãéíáí êëçñïíïìéêÜ.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ç öåïõäáñ÷ßá, ðüôå åðéêñÜôçóå êáé ðïéá óõíÝðåéá åß÷å; Ç öåïõäáñ÷ßá Þôáí Ýíá óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò ðïõ åöáñìüóôçêå óôç Äýóç. ÅðéêñÜôçóå áðü ôïí 8ï ìÝ÷ñé ôï 13ï áé., ïðüôå Üñ÷éæå íá ðáñáêìÜæåé. Ç åîÜðëùóÞ ôçò äåí Ýãéíå óå üëç ôçí Åõñþðç ïýôå ìå ôïí ßäéï ôñüðï ïýôå ìå ôïí ßäéï ñõèìü. Ç öåïõäáñ÷ßá åß÷å ùò óõíÝðåéá ôïí êáôáêåñìáôéóìü ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò óå ìéêñüôåñá Þ ìåãáëýôåñá öÝïõäá, ðïõ áðïôåëïýóáí óõ÷íÜ ðñáãìáôéêÝò çãåìïíßåò. Áðü ôéò çãåìïíßåò áõôÝò óõãêñïôÞèçêáí áñãüôåñá åíéáßåò åðéêñÜôåéåò ðïõ ùò Ýíá âáèìü áíôéóôïé÷ïýí óôá óçìåñéíÜ êñÜôç ôçò Áããëßáò, ôçò Ãáëëßáò êáé ôçò Ãåñìáíßáò. 2. ÊÜôù áðü ðïéåò óõíèÞêåò äéáìïñöþèçêå ôï óýóôçìá ôçò öåïõäáñ÷ßáò óôçí Åõñþðç; Ôï óýóôçìá áõôü äéáìïñöþèçêå êÜôù áðü ôéò åîÞò óõíèÞêåò: 1) ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ Ìåóáßùíá ç ïéêïíïìßá Þôáí áãñïôéêÞ. ÅðïìÝíùò åðéäéùêüôáí ç áðüêôçóç üëï êáé ðåñéóóüôåñçò ãçò, ãéáôß áõôü åîáóöÜëéæå äýíáìç êáé ðëïýôï. 2) Ïé âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò óôçí Åõñþðç êáé ç êáôÜëõóç ôïõ äõôéêïý Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò ðñïêÜëåóáí áíáóöÜëåéá óôïõò Åõñùðáßïõò êáé ðïëëïß åëåýèåñïé Üíèñùðïé Üñ÷éóáí íá áíáæçôïýí ôçí ðñïóôáóßá ôùí éó÷õñþí ãáéïêôçìüíùí, ïé ïðïßïé ôïõò ôçí ðáñåß÷áí, áöïý åîáóöÜëéæáí êÜðïéá áíôáëëÜãìáôá. Ïé ìåãáëïãáéïêôÞìïíåò åîáñôéüíôáí áð' ôï âáóéëéÜ, ï ïðïßïò ôïõò åß÷å áíÜãêç êáé óôçñéæüôáí ó' áõôïýò, ãé' áõôü ôïõò ðáñá÷ùñïýóå ãáßåò êáé ðñïíüìéá. ´Åôóé äçìéïõñãÞèçêå Ýíá óýóôçìá áëõóéäùôÞò åîÜñôçóçò ìåôáîý ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí. 3) ÊáôÜ ôïí 8ï áé., êáé éäéáßôåñá ìåôÜ ôçí êáôÜññåõóç ôùí Ìåñïâéããåßùí åîáóèÝíçóå êáé êáôáêåñìáôßóôçêå ç êñáôéêÞ åîïõóßá. 3. Ðïéá Þôáí ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò öåïõäáñ÷ßáò; 288

CSZR 2CIG

Óôç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá ï âáóéëéÜò óôçñéæüôáí óôïõò âáóéëéêïýò áîéùìáôïý÷ïõò êáé óå Üëëïõò éó÷õñïýò ãáéïêôÞìïíåò. Ó' áõôïýò ðáñá÷ùñïýóå ãáßåò êáé ðñïíüìéá, äçëáäÞ äçìüóéá åîïõóßá. ´Çôáí ïé Üìåóá õðïôåëåßò ôïõ êáé Ýðñåðå íá ôïõ åßíáé ðéóôïß êáé íá ôïõ ðñïóöÝñïõí õðçñåóßåò (ð.÷.: óôñáôü). Ïé áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò ðáñá÷ùñïýóáí óå Üëëïõò åõíïïýìåíïõò õðïôåëåßò (âáóÜëïõò) ãáßåò, äçëáäÞ öÝïõäá êáé áðáéôïýóáí ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí. Ïé ßäéïé õðï÷ñåþíïíôáí íá ôïõò ðñïóôáôåýïõí êáé íá ôïõò âïçèïýí. Ç ó÷Ýóç áõôÞ ìåôáîý Üñ÷ïíôá êáé õðïôåëïýò åðéóçìïðïéüôáí ìå ôç ëåãüìåíç «ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò». ÌåôÜ áðü áõôÞ Üñ÷éæå íá éó÷ýåé ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï, ðïõ êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò êáé äéêáéþìáôá. ÖÝïõäá êáôåß÷áí åðßóçò êáé ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò. ¸ôóé óå ìßá öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá, óôçí êïñõöÞ ôçò éåñáñ÷ßáò âñéóêüôáí ï âáóéëéÜò êáé áêïëïõèïýóáí ïé Üìåóïé õðïôåëåßò, áðü ôïõò ïðïßïõò åîáñôéüíôáí ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò. Óôç âÜóç ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò âñßóêïíôáí ïé ÷ùñéêïß, ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü ôïõò åëåýèåñïõò ãåùñãïýò, ôïõò ðáñïßêïõò êáé ôïõò äïýëïõò. ¼ëïé ïé ÷ùñéêïß õðÜãïíôáí óôïí êýñéï ôïõ öÝïõäïõ (öåïõäÜñ÷ç) êáé ôïõ êáôÝâáëëáí äéÜöïñá ôÝëç. Óôçí ôÜîç ôùí åõãåíþí áíÞêáí êáé ïé éððüôåò, ðïõ óõãêñïôïýóáí êëåéóôÞ öåïõäáñ÷éêÞ ïìÜäá 4. Ôé Þôáí ç ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò; ÂëÝðå: áíÜðôõîç üñùí 5. Ðïéåò ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ åðéôÜ÷õíáí ôçí åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò; Ïé ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ðïõ åðéôÜ÷õíáí ôçí åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò Þôáí áõôÝò ðïõ Ýãéíáí óôï óôñáôü êáé óôç äéïßêçóç. á) Ï óôñáôüò áðü áõôïêñáôïñéêüò Ýãéíå öåïõäáñ÷éêüò: Ðáëáéüôåñá áðïôåëïýíôáí áðü åëåýèåñïõò áãñüôåò êáé åß÷å ùò áñ÷çãü ôïí áõôïêñÜôïñá. Ìå ôç ìåôáññýèìéóç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ, óõãêñïôåßôï áðü ôï êÜèå öÝïõäï êáé åß÷å ùò áñ÷çãü ôï öåïõäÜñ÷ç. Ç ìåôáññýèìéóç áõôÞ Ýãéíå åðåéäÞ ãßíïíôáí óõíå÷þò ðüëåìïé êáé åß÷å áõîçèåß ôï êüóôïò ôïõ óôñáôéùôéêïý åîïðëéóìïý. Ãé' áõôü ï ÊáñëïìÜãíïò óôçñß÷èçêå óôïõò åõãåíåßò (âáóéëéêïýò áîéùìáôïý÷ïõò) êáé óôïõò Üëëïõò éó÷õñïýò ãáéïêôÞìïíåò. Ïé öåïõäÜñ÷åò óõãêñïôïýóáí óôñáôü áð' ôçí ðåñéï÷Þ ôïõò êáé óõììåôåß÷áí óôïí ðüëåìï ìå ôïõò áíèñþðïõò ôïõò ðáñÝ÷ïíôáò êáé ôïí åîïðëéóìü ôïõò. â) ÄéïéêçôéêÞ áëëáãÞ: Ï ÊáñëïìÜãíïò åß÷å äçìéïõñãÞóåé Ýíá ðïëý åêôåôáìÝíï êñÜôïò. Ãéá íá åíéó÷ýóåé ôç äéïßêçóÞ ôïõ, ôï ÷þñéóå óå 200- 300 êïìçôåßåò (:ìåãÜëåò äéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò). Óå êÜèå êïìçôåßá äéüñéæå Ýíáí êüìçôá ãéá íá ôç äéïéêåß êáé ôïõ ðáñá÷ùñïýóå áõôïêñáôïñéêÝò ãáßåò, áðü ôá Ýóïäá ôùí ïðïßùí áìåéâüôáí ï ßäéïò êáé ïé õðïôåëåßò ôïõ ãéá ôéò õðçñåóßåò ðïõ ôïõ ðñïóÝöåñáí. ÓõíÞèùò ùò êüìçôåò äéïñßæïíôáí Üôïìá ðïõ áíÞêáí óôçí ôïðéêÞ áñéóôïêñáôßá êáé äéÝèåôáí ðåñéïõóßá (åêôÜóåéò ãçò). Óôá ðñüóùðá áõôÜ Ýäùóå äçìüóéá åîïõóßá, íá äéïéêïýí äçëáäÞ ôçí ðåñéöÝñåéÜ ôïõò, íá åéóðñÜôôïõí öüñïõò, íá áðïäßäïõí äéêáéïóýíç, íá åöáñìüæïõí ôïõò íüìïõò ôïõ áõôïêñÜôïñá êëð. Ïé êüìçôåò óõãêñïôïýóáí óôñáôü áð' ôçí ðåñéöÝñåéÜ ôïõò êáé ìå ôç óåéñÜ ôïõò ðáñá÷ùñïýóáí óôïõò ðïëåìéóôÝò ôïõò ìéá ðåñéï÷Þ ãéá íá Ý÷ïõí ôá áíáãêáßá ãéá ôïí ðïëåìéêü åîïðëéóìü ôïõò. ¸ôóé áõôÝò ïé ìåôáññõèìßóåéò åðéôÜ÷õíáí ôçí åîÝëéîç ôçò 289 öåïõäáñ÷ßáò.

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

ÉÉ. Ç Ä ÉÁÌÏÑÖÙÓÇ

ÔÇÓ

Ä ÕÔÉÊÇÓ Å ÕÑÙÐÇÓ Ì ÅÓÁÉÙÍÁ

ÊÁÔÁ ÔÁ

Ô ÅËÇ

ÔÏÕ

1. ÐïëéôéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò (11ïò - 15ïò áé.) Ðåñßëçøç á. ÏéêïíïìéêÝò ÌåôáâïëÝò • ÌåôáâïëÝò óôçí ýðáéèñï êáé äçìïãñáöéêÝò åîåëßîåéò Áðü ôïí 11ï áé. Üñ÷éóáí íá óõíôåëïýíôáé ðïëý óçìáíôéêÝò ìåôáâïëÝò óôçí ýðáéèñï ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò. Ïé ìåôáâïëÝò áõôÝò Þôáí ïéêïíïìéêÝò êáé äçìïãñáöéêÝò. Ïé ïéêïíïìéêÝò ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò, åíþ ïé äçìïãñáöéêÝò ìå ôç ñáãäáßá áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý (11ïò - 13ïò áé.). â. Ç áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí Ôçí ßäéá åðï÷Þ åîåëßóóïíôáé êáé ïé ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò. Éäñýïíôáé íÝåò êáé åðåêôåßíïíôáé ïé ðáëéÝò. Ïé ðüëåéò áðïôåëïýóáí êÝíôñá åìðïñßïõ, âéïôå÷íßáò, ôñáðåæéêþí åñãáóéþí êáé ôå÷íïëïãßáò. Ï ðëçèõóìüò ôïõò áõîÞèçêå êáé áðïôÝëåóå ôçí åñãáôéêÞ äýíáìç ôùí âéïôå÷íéþí, ðïõ ìåôáöÝñèçêáí ðëÝïí ó' áõôÝò. Ïé ôå÷íéêÝò åîåëßîåéò (÷ñÞóç íåñüìõëïõ êáé áíåìüìõëïõ) äéáäñáìÜôéóáí áðïöáóéóôéêü ñüëï óôçí åîÝëéîç ôùí áóôéêþí êÝíôñùí. Ðïëý óçìáíôéêÞ ìåôáâïëÞ óôéò ðüëåéò, óôï äéÜóôçìá áõôü, Þôáí ç ðáñá÷þñçóç "×áñôþí Åëåõèåñéþí", äçëáäÞ ïéêïíïìéêþí êáé äéïéêçôéêþí ðñïíïìßùí. Ìå ôá ðñïíüìéá áõôÜ ïé ðüëåéò Ýãéíáí áõôüíïìåò êáé äéïéêïýíôáí áðü ôïõò åõãåíåßò êáé ôïõò áóôïýò. Óôá äçìïôéêÜ óõìâïýëéá óõììåôåß÷áí êáé åêðñüóùðïé åðáããåëìáôéêþí óõíôå÷íéþí. ã. Ôï åìðüñéï Ç áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçò ðáñáãùãÞò óõíÝâáëå áðïöáóéóôéêÜ óôçí áíáâßùóç ôïõ åìðïñßïõ. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîÞ ôïõ Þôáí: 1) ç åöáñìïãÞ ôçò íÝáò íáõôéêÞò ôå÷íïëïãßáò, 2) ç êáôáóêåõÞ íÝùí äñüìùí, 3) ç êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí, 4) ç ßäñõóç íÝùí åìðïñéêþí ðüëåùí êáé ç áíáâßùóç ðáëéþí, 5) ç ßäñõóç åìðïñéêþí óôáèìþí óôç Ìåóüãåéï, 6) ç óõãêñüôçóç "Åíþóåùí" åìðüñùí êáé åìðïñéêþí ðüëåùí, ãéá ôçí êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí óõìöåñüíôùí ôïõò, 7) ç ÷ñÞóç ôïõ íïìßóìáôïò êáé ôùí óõíáëëáãìáôéêþí óôéò óõíáëëáãÝò.

290

ä. Ç êïéíùíßá Ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ðïõ ðáñáôçñÞèçêå áðü ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé., ïäÞãçóå óôçí áêìÞ ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò. ¼ìùò ïé áëëáãÝò óôçí ïéêïíïìßá êáé óôçí áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí, åß÷áí åðéðôþóåéò óôéò êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò êáé óôç äïìÞ ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. á) Óôéò êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò: 1) Ïé äïõëïðÜñïéêïé ìðïñïýóáí íá ÷åéñáöåôïýíôáé åîáãïñÜæïíôáò ôéò ïéêïíïìéêÝò õðï÷ñåþóåéò ôïõò ðñïò ôïõò ãáéïêôÞìïíåò, 2) ïé åëåýèåñïé

DSZR 2CIG

÷ùñéêïß åãêáôÝëåéðáí ôçí ýðáéèñï êáé áíáæçôïýóáí åñãáóßá óôéò ðüëåéò êáé 3) äçìéïõñãÞèçêå ç áóôéêÞ ôÜîç áðü ôïõò åìðüñïõò, ôïõò âéïôÝ÷íåò êáé ôïõò ôñáðåæßôåò. ÌåóáéùíéêÞ â) Óôçí ðïëéôéêÞ: 1) Ç áóôéêÞ ôÜîç ðÝôõ÷å ôïí ðåñéïñéóìü ôùí öåïõäáñ÷éêþí Åõñþðç äéêáéùìÜôùí êáé ôç óõììåôï÷Þ ôçò óôç äéáêõâÝñíçóç ôùí ðüëåùí. 2) Ç áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ êáé ç åõñåßá ÷ñÞóç ôïõ íïìßóìáôïò (åê÷ñçìáôéóìüò ôçò ïéêïíïìßáò) ïäÞãçóáí óôçí êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò, äéüôé ç ãç, Ýðáøå íá åßíáé ôï ìïíáäéêü ìÝôñï êÜèå áîßáò. å. Ç êñßóç ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ Áðü ôá ìÝóá ôïõ 13ïõ áé. Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 15ïõ ç Åõñþðç åéóÝñ÷åôáé óå ìéá ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäï, áðü ôï ìåóáßùíá óôïõò íÝïõò ÷ñüíïõò. ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï áõôÞ ðáñáôçñåßôáé ìéá ãåíéêüôåñç êñßóç, êáèþò: 1) áõîÞèçêå ðïëý ï ðëçèõóìüò, 2) ïé êáëëéåñãïýìåíåò åêôÜóåéò äåí åðáñêïýóáí ãéá ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí äéáôñïöÞò, 3) åðéêñÜôçóáí äõóìåíåßò êáéñéêÝò óõíèÞêåò, 4) åíÝóêçøáí åðéäçìßåò, üðùò ç ìáýñç ðáíþëç êáé 5) Üñ÷éóáí ðÜëé ïé ìáêñï÷ñüíéïé áéìáôçñïß ðüëåìïé (üðùò ï åêáôïíôáåôÞò ìåôáîý Áããëßáò - Ãáëëßáò), ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêëçèåß ìåãÜëç äçìïãñáöéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ öèïñÜ. Ôá öáéíüìåíá áõôÜ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá: 1) ôçí åãêáôÜëåéøç ôçò õðáßèñïõ, 2) ôç ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé 3) ôçí åðéâïëÞ ðñüóèåôçò öïñïëïãßáò óôïõò ÷ùñéêïýò áðü ôïõò öåïõäÜñ÷åò, ãéá íá êáëýøïõí ôéò Ýêôáêôåò äáðÜíåò êáé ôá ÝóïäÜ ôïõò. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç êáé ôùí ÷ùñéêþí êáé ôùí áóôþí. Åêäçëþèçêáí ðïëëÝò åîåãÝñóåéò ìå ãåíéêü áßôçìá ôç ìåßùóç ôùí ðñïíïìßùí êáé ôùí áõèáéñåóéþí ôùí åõãåíþí. Ïé åîåãÝñóåéò êáôáðíßãçêáí ìå âéáéüôçôá, åîÝöñáæáí üìùò ôç ãåíéêüôåñç êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò. óô. Ôá åõñùðáúêÜ êñÜôç Áðü ôïí 11ï áé. Ýùò ôïí 15ï óôç Ãåñìáíßá, Áããëßá êáé Ãáëëßá Üñ÷éóáí ïñéóìÝíåò äéáöïñïðïéÞóåéò óôçí ïñãÜíùóç ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Óôá êñÜôç áõôÜ äçìéïõñãÞèçêáí íÝïé èåóìïß äéáêõâÝñíçóçò: á) ç Äßáéôá, óôç Ãåñìáíßá, â) ïé ÃåíéêÝò ÔÜîåéò, óôç Ãáëëßá êáé ã) ôï Êïéíïâïýëéï óôçí Áããëßá, óôïõò ïðïßïõò óõììåôåß÷áí ðëÝïí åðßóçìá êáé ïé áóôïß. ÓõãêåêñéìÝíá: á) Óôç Ãåñìáíßá, ðïõ Þôáí ÷ùñéóìÝíç óå ðïëëÜ êñáôßäéá, ïé åêëÝêôïñåò åõíüçóáí ôç äçìéïõñãßá ôïõ èåóìïý ôçò ðåñéöåñåéáêÞò Äßáéôáò, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ, óôï ïðïßï óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí. Áñãüôåñá óõãêñïôÞèçêå ìéá êåíôñéêÞ Äßáéôá ãéá üëç ôçí áõôïêñáôïñßá. â) Óôçí Áããëßá, ðïõ áíôéìåôþðéæå óïâáñÜ åóùôåñéêÜ êáé åîùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá, ïé åõãåíåßò åêìåôáëëåýôçêáí ôç äõóáñÝóêåéá åíáíôßïí ôïõ âáóéëéÜ êáé åðÝâáëáí ðåñéïñéóìïýò óôç âáóéëéêÞ åîïõóßá. Áõôü Ýãéíå ìå ôçí ðáñá÷þñçóç ôïõ ÌåãÜëïõ ×Üñôç ÄéêáéùìÜôùí (1215) áðü ôï âáóéëéÜ ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá. Ëßãï áñãüôåñá ç ìïíáñ÷ßá äÝ÷ôçêå ôç óõãêñüôçóç åíüò Êïéíïâïõëßïõ, üðïõ óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé åõãåíþí, êëÞñïõ êáé áóôþí. ã) Óôç Ãáëëßá ï âáóéëéÜò éó÷õñïðïßçóå ôçí åîïõóßá ôïõ êáé åðéâëÞèçêå óôïõò öåïõäÜñ÷åò ìå ôç äçìéïõñãßá áíôéðñïóùðåõôéêþí èåóìþí. Ïé êõñéüôåñïé Þôáí ç ÓõíÝëåõóç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, üðïõ óõììåôåß÷áí åõãåíåßò, êëÞñïò êáé áóôïß. ÐáñÜëëçëá ìå áõôÝò ôéò áëëáãÝò, äçìéïõñãÞèçêáí êáé íÝá êñÜôç óôçí ðåñéöÝñåéá ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò.

291

DSZR 2CIG

æ. Ç Åêêëçóßá êáé ç óýãêñïõóÞ ôçò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá ÌåóáéùíéêÞ Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá, ðïõ Þôáí ìßá áðü ôéò êõñéüôåñåò åîïõóßåò ôçò ìåóáéùÅõñþðç íéêÞò æùÞò, óõãêñïýóèçêå áñ÷éêÜ ìå ôï ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá êáé áñãüôåñá ìå ôïõò ÃÜëëïõò âáóéëåßò, áíôéäñþíôáò óôïí Ýëåã÷ï ðïõ ðñïóðÜèçóå íá ôçò åðéâÜëåé ç êïóìéêÞ åîïõóßá. á) Óôç Ãåñìáíßá: äçìéïõñãÞèçêå ç "Ýñéäá ôçò ðåñéâïëÞò", ç ïðïßá Þôáí ìáêñï÷ñüíéá êáé Ýëçîå ìå óõìâéâáóìü (Óõìöùíßá ôçò Âïñìò, 1122). Ç Ýñéäá áõôÞ Üñ÷éóå üôáí ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôçí êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ, äçëáäÞ ôçí áðïíïìÞ ôùí åêêëçóéáóôéêþí äéêáéùìÜôùí êáé ôïí äéïñéóìü ôùí åðéóêüðùí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá. â) Óôç Ãáëëßá ï âáóéëéÜò Ý÷ïíôáò ôçí õðïóôÞñéîç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, íßêçóå ôïí ðÜðá, áíáãêÜæïíôÜò ôïí íá ìåôáöÝñåé ôçí Ýäñá ôïõ áðü ôç Ñþìç óôçí Áâéíéüí (üðïõ Ýìåéíå ãéá 70 ÷ñüíéá). Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ôçí åðï÷Þ áõôÞ ðáñïõóßáóå öáéíüìåíá äéáöèïñÜò, ìå áðïôÝëåóìá íá äéáôõðþíåôáé Ýíôïíá ôï áßôçìá ãéá èñçóêåõôéêÞ ìåôáññýèìéóç.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ á. ÏéêïíïìéêÝò ÌåôáâïëÝò  ÌåôáâïëÝò óôçí ýðáéèñï êáé äçìïãñáöéêÝò åîåëßîåéò • Áðü 11ï áé. o Áýîçóç ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò.  ÐáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãÞò: 1) ïé ôå÷íéêÝò êáéíïôïìßåò óôç ãåùñãßá 2) ç êáèéÝñùóç ôñéæùíéêÞò êáëëéÝñãåéáò 3) ç åðÝêôáóç êáëëéåñãïýìåíùí åêôÜóåùí (ìå åê÷åñóþóåéò êáé áðïîçñÜíóåéò åëþí) 4) ç ÷ñÞóç áíåìüìõëùí êáé íåñüìõëùí

•Áðü 11ï áé. o ñáãäáßá áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý  ÐáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý: 1) ç ðñüïäïò óôç ãåùñãßá 2) ïé çðéüôåñåò êëéìáôéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñÜôçóáí 3) ç õðï÷þñçóç ôùí åðéäçìéþí 4) ç åðéêñÜôçóç óôçí Åõñþðç ìéáò ðåñéüäïõ ó÷åôéêÞò çñåìßáò â. Ç áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí o áíÜêôçóç äõíáìéóìïý ôùí ðüëåùí o ßäñõóç íÝùí ðüëåùí o åðÝêôáóç ðáëáéþí Ýîù áðü ôá ôåß÷ç o áíÜðôõîç áóôéêþí êÝíôñùí o áíôáëëáãÝò ðñïúüíôùí ÷ùñéêþí ìå âéïôå÷íéêÜ åßäç êáé åìðïñåýìáôá  Öáéíüìåíá áíÜðôõîçò ôùí ðüëåùí: 1) Ðüëåéò: o êÝíôñá åìðïñßïõ, âéïôå÷íßáò, ôñáðåæéêþí åñãáóéþí 2) Áýîçóç ðëçèõóìïý 3) Ôå÷íéêÝò åîåëßîåéò (íåñüìõëïò, áíåìüìõëïò o êéíçôÞñéåò äõíÜìåéò)

•11ïò áé.:

292

DSZR 2CIG

4) ÁíÜðôõîç âéïôå÷íßáò: o ìåôáöÝñåôáé óôéò ðüëåéò (áðü ôçí ýðáéèñï Ýùò 10ï áé.) o âåëôéþíåôáé óçìáíôéêÜ ÌåóáéùíéêÞ Ëüãïé âåëôßùóçò: oá) ïé ôå÷íïëïãéêÝò åîåëßîåéò Åõñþðç oâ) ç ðïëõÜñéèìç åñãáôéêÞ äýíáìç óôéò ðüëåéò 5) Ôï åìðüñéï 6) Ïé ×Üñôåò Åëåõèåñéþí: o Þôáí ðñïíüìéá ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ o ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïõò çãåìüíåò óôéò ðüëåéò • Åëåýèåñåò Þ áõôïêñáôïñéêÝò êïéíüôçôåò: ïé ðüëåéò ðïõ ôïõò åß÷áí ðáñá÷ùñçèåß ÷Üñôåò åëåõèåñéþí: o Þôáí áõôüíïìåò o äéïéêïýíôáí áðü åõãåíåßò êáé áóôïýò o åß÷áí äçìïôéêÜ óõìâïýëéá* *äçìïôéêÜ óõìâïýëéá: o óõììåôåß÷áí åõãåíåßò & åêðñüóùðïé åðáããåëìáôéêþí óõíôå÷íéþí (åìðüñùí, õöáíôïõñãþí, áñôïðïéþí êëð.) ã. Ôï åìðüñéï

•Áýîçóç ðëçèõóìïý êáé ðáñáãùãÞò o áíáâßùóç åìðïñßïõ  ÐáñÜãïíôåò áíÜðôõîçò åìðïñßïõ: 1) Ç åöáñìïãÞ íÝáò íáõôéêÞò ôå÷íïëïãßáò 2) Ç êáôáóêåõÞ íÝùí äñüìùí 3) Ç êáèéÝñùóç èåóìïý ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí (ÖëÜíäñáò, Êáìðáíßáò êëð.) 4) Ç ßäñõóç íÝùí åìðïñéêþí ðüëåùí Þ áíáâßùóç ðáëéþí (Ìáóóáëßá, Áìâïýñãï, Ìðñéæ, Êïëùíßá, Ðáñßóé, Ëïíäßíï) 5) Ç ßäñõóç åìðïñéêþí óôáèìþí óôç Ìåóüãåéï (áðü åìðüñïõò Âåíåôßáò, ÃÝíïõáò, Ðßæáò) 6) Ïé åíþóåéò åìðüñùí êáé åìðïñéêþí ðüëåùí o ãéá êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí óõìöåñüíôùí ôïõò 7) Ç áýîçóç ôçò êõêëïöïñßáò ôïõ íïìßóìáôïò êáé ôï ÷ñçìáôïðéóôùôéêü óýóôçìá* * áðü ôï 13ï áé.: o ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé óõíáëëáãìáôéêÝò êáé o áêïëïõèåßôáé ç ðñáêôéêÞ ôùí ðéóôþóåùí o Áñãõñáìïéâïß o áíôáëëÜóóïõí ôá ÷ñÞìáôá óôéò ðüëåéò Þ óôá ðáíçãýñéá ä. Ç êïéíùíßá

•11ïò - 13ïò áé.: o ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç o áêìÞ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò  Ïé åðéðôþóåéò ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôçí êïéíùíßá: 1) Ïé äïõëïðÜñïéêïé: o åîáãüñáæáí ôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõò óôïõò ãáéïêôÞìïíåò o ÷åéñáöåôïýíôáí 2) Ïé åëåýèåñïé ÷ùñéêïß: o åãêáôÝëåéðáí ôçí ýðáéèñï êáé o áíáæçôïýóáí åñãáóßá óôéò ðüëåéò 3) ÄçìéïõñãÞèçêå ç áóôéêÞ ôÜîç o áðü åìðüñïõò, âéïôÝ÷íåò, ôñáðåæßôåò êëð.  Ïé åðéðôþóåéò ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôçí ðïëéôéêÞ: 1) Ç áóôéêÞ ôÜîç: o ðåôõ÷áßíåé ôïí ðåñéïñéóìü ôùí öåïõäáñ÷éêþí äéêáéùìÜôùí o åíéó÷ýåé ôï ñüëï ôçò óôç äéáêõâÝñíçóç ôùí ðüëåùí 2) Êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò.

293

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

ÐáñÜãïíôåò êñßóçò: 1) ç áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ 2) ç åõñåßá ÷ñÞóç ôïõ ÷ñÞìáôïò ùò áíôáëëáêôéêïý ìÝóïõ 3) ç ãç Ýðáøå íá áðïôåëåß ôï ìïíáäéêü ìÝôñï êÜèå áîßáò å. Ç êñßóç ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ •ÌÝóá 13ïõ áé. o ôá ðñþôá óõìðôþìáôá êñßóçò ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò •Áñ÷Ýò 14ïõ áé. o âáèéÜ êñßóç öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò •ÌÝóá 13ïõ - ìÝóá 15ïõ o ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäïò Åõñþðçò (áðü ìåóáßùíá óôïõò íÝïõò ÷ñüíïõò)  Öáéíüìåíá êñßóçò ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ: 1) áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ìå ñõèìïýò õøçëüôåñïõò áðü ôéò äõíáôüôçôåò ôçò ðáñáãùãÞò 2) áäõíáìßá êÜëõøçò áíáãêþí äéáôñïöÞò (áíåðÜñêåéá êáëëéåñãÞóéìùí åêôÜóåùí) 3) åðéêñÜôçóç äõóìåíþí êáéñéêþí óõíèçêþí (êáôÜ ôï 14ï áé.) 4) ðáñáôåôáìÝíïò ëéìüò 5) ìáýñç ðáíþëç (1345 - 1400) o ðïëëÝò áíèñþðéíåò áðþëåéåò 6) ìáêñï÷ñüíéïé êáé áéìáôçñïß ðüëåìïé o äçìïãñáöéêÞ & ïéêïíïìéêÞ öèïñÜ ï êõñéüôåñïò: ï åêáôïíôáåôÞò (1337 - 1453) o ìåôáîý Áããëßáò - Ãáëëßáò  Ïé åðéðôþóåéò ôçò êñßóçò: 1) Ç åðáñ÷ßá åãêáôáëåßöèçêå êáé åñçìþèçêå 2) Ç Ýëëåéøç ôñïößìùí ðñïêÜëåóå Üíïäï ôùí ôéìþí êáé ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý 3) Ïé çãåìüíåò êáé ïé öåïõäÜñ÷åò o åðÝâáëáí ðñüóèåôç öïñïëïãßá óôïõò ÷ùñéêïýò ó ê ï ð ü ò: oá) íá êáëýøïõí ôéò Ýêôáêôåò ðïëåìéêÝò äáðÜíåò o â) íá åîáóöáëßóïõí ôá ÝóïäÜ ôïõò

 Ç áíôßäñáóç óôçí êñßóç • ËáúêÞ ïñãÞ - åîåãÝñóåéò ÷ùñéêþí óôçí ýðáéèñï (Ãáëëßá, Áããëßá, Éôáëßá) • ÅîåãÝñóåéò áóôþí óôá áíåðôõãìÝíá áóôéêÜ êÝíôñá (ÖëÜíäñá, Â. Éôáëßá) – Áßôçìá: o ðåñéïñéóìüò ðñïíïìßùí êáé áõèáéñåóéþí ôùí åõãåíþí • Ïé åîåãÝñóåéò: o êáôáðíßãçêáí ìå âéáéüôçôá o åîÝöñáæáí ôç ãåíéêüôåñç êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò óô. Ôá åõñùðáúêÜ êñÜôç • 11ïò áé.: Ãåñìáíßá, Áããëßá, Ãáëëßá o äéáöïñïðïéÞóåéò óôçí ïñãÜíùóç ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò • Åðéäßùîç çãåìüíùí o åíßó÷õóç ôçò åîïõóßáò ôïõò • Äçìéïõñãßá íÝùí èåóìþí äéáêõâÝñíçóçò: ÃÅÑÌÁÍÉÁ o Äßáéôá ÁÃÃËÉÁ o Êïéíïâïýëéï óõììåôåß÷áí åðßóçìá êáé ïé áóôïß ÃÁËËÉÁ o ÃåíéêÝò ÔÜîåéò

`

294

 ÃÅÑÌÁÍÉÁ – ¹ôáí ÷ùñéóìÝíç óå ðïëëÜ êñáôßäéá

DSZR 2CIG

– Ïé åêëÝêôïñåò o Þôáí äïýêåò Þ çãåìüíåò ôùí óðïõäáéïôÝñùí êñáôéäßùí o ëÜìâáíáí ìÝñïò óôçí åêëïãÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá ÌåóáéùíéêÞ o åðéèõìïýóáí ôçí åîáóèÝíçóç ôçò áõôïêñáôïñéêÞò åîïõóßáò Åõñþðç o áíôéäñïýóáí óå êÜèå ðñïóðÜèåéá äçìéïõñãßáò åíéáßïõ êñÜôïõò o åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîç ôïõ èåóìïý ôçò ðåñéöåñåéáêÞò Äßáéôáò* – *ðåñéöåñåéáêÞ Äßáéôá: o Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ o óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé: åõãåíþí, êëÞñïõ, áóôþí – ÊåíôñéêÞ Äßáéôá: o Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ ãéá üëç ôçí áõôïêñáôïñßá o óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé: åõãåíþí, êëÞñïõ, áóôþí

 ÁÃÃËÉÁ: – Áíôéìåôþðéæå óïâáñÜ ðñïâëÞìá åîùôåñéêÜ êáé åóùôåñéêÜ. á) ÅîùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá: – óõíåíå÷åßò ðüëåìïé ìå Ãáëëßá – áðþëåéá áããëéêþí åäáöþí ðÝñá áðü ôç ÌÜã÷ç â) ÅóùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá: – äõóáñÝóêåéá ôïõ ëáïý åíáíôßïí ôïõ âáóéëéÜ – Ïé åõãåíåßò, ïé áóôïß êáé ï êëÞñïò o åðÝâáëáí ðåñéïñéóìïýò óôç âáóéëéêÞ åîïõóßá •1215: ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìïíáò: o ðáñá÷þñçóå ôï ÌåãÜëï ×Üñôç ÄéêáéùìÜôùí (ðåñéüñéæå ôç âáóéëéêÞ åîïõóßá) o äÝ÷ôçêå ôç óõãêñüôçóç åíüò Êïéíïâïõëßïõ* *Êïéíïâïýëéï o áíôéðñüóùðïé áðü : åõãåíåßò, êëÞñï, áóôïýò  ÃÁËËÉÁ: o íéêÞôñéá ôïõ åêáôïíôáåôïýò ðïëÝìïõ – Ï âáóéëéÜò: o éó÷õñïðïßçóå ôç ìïíáñ÷éêÞ åîïõóßá o åðéâëÞèçêå óôïõò öåïõäÜñ÷åò o óõãêñïýóôçêå ìå ôïí ðÜðá o äçìéïýñãçóå ôï èåóìü ôçò ÓõíÝëåõóçò ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí* ó ê ï ð ü ò: íá ìçí ìðïñïýí ïé öåïõäÜñ÷åò íá äéåêäéêÞóïõí ôçí åîïõóßá * ÓõíÝëåõóç Ãåíéêþí ÔÜîåùí o óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé: åõãåíþí, êëÞñïõ, áóôþí æ. Ç Åêêëçóßá êáé ç óýãêñïõóÞ ôçò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá •ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá: – Þôáí ìßá áðü ôéò êõñéüôåñåò åîïõóßåò ôçò ìåóáéùíéêÞò æùÞò – áíôéäñïýóå óôïí Ýëåã÷ï ðïõ Þèåëå íá ôçò åðéâÜëåé ç êïóìéêÞ åîïõóßá – óõãêñïýóôçêå: o á) ìå ôï ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá o â) ìå ôïõò ãÜëëïõò âáóéëåßò •á) Ç óýãêñïõóç óôç Ãåñìáíßá •1075: o ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôçí "êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ"* * ÊïóìéêÞ ðåñéâïëÞ : ç áðïíïìÞ ôùí åêêëçóéáóôéêþí äéêáéùìÜôùí êáé ï äéïñéóìüò åðéóêüðùí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá. • Óýãêñïõóç ðÜðá ìå ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá: o Ýñéäá ôçò ðåñéâïëÞò •1122 o ÊïíêïñäÜôï Þ Óõìöùíßá ôçò Âïñìòo ëÞîç äéáìÜ÷çò (óõìâéâáóìüò) 295

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

•â) Ç óýãêñïõóç óôç Ãáëëßá – Ï âáóéëéÜò ôçò Ãáëëßáò: o åß÷å ôçí õðïóôÞñéîç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí o íßêçóå ôïí ðÜðá o ôïí áíÜãêáóå íá ìåôáöÝñåé ôçí Ýäñá ôïõ áðü ôç Ñþìç óôç ãáëëéêÞ ðüëç Áâéíéüí •1305 - 1377 : ç ðáðéêÞ Ýäñá óôçí Áâéíéüí o áé÷ìáëùóßá ôçò Áâéíéüí •ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá o öáéíüìåíá äéáöèïñÜò êáé çèéêÞò ðáñáêìÞò •Áßôçìá ãéá èñçóêåõôéêÞ ìåôáññýèìéóç

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "Ãéá íá åîáóöáëéóôåß ç äéáôñïöÞ ôïõ ðëçèõóìïý, åðåêôåßíïíôáé ïé êáëëéåñãïýìåíåò åêôÜóåéò ìå åê÷åñóþóåéò êáé áðïîçñÜíóåéò åëþí". (óåë. 94) Ëüãù ôçò ñáãäáßáò áýîçóçò ôïõ ðëçèõóìïý áíáæçôÞèçêå íÝïò æùôéêüò ÷þñïò ìå åê÷åñóþóåéò êáé áðïîçñÜíóåéò. ÌÜëéóôá, ïé ãáéïêôÞìïíåò ôéò åíèÜññõíáí, êáèþò Ýôóé áðïêôïýóáí åéóïäÞìáôá áðü åäÜöç ðïõ ìÝ÷ñé ôüôå äåí Þôáí ðáñáãùãéêÜ. Ãéá ôçí ðñïóÝëêõóç ðëçèõóìïý ðáñá÷ùñïýóáí ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá óôïõò ïéêéóôÝò. ÐñáãìáôïðïéÞèçêå äçëáäÞ Ýíáò áãñïôéêüò åðïéêéóìüò (:åãêáôÜóôáóç ðëçèõóìþí óå áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò ìå óêïðü ôç ãåùñãéêÞ áðáó÷üëçóç). ÅðéðëÝïí ïé åê÷åñóþóåéò êáé ïé áðïîçñÜíóåéò áðïôåëïýí Ýêöñáóç ôïõ åðåêôáôéêïý ðíåýìáôïò ðïõ äéáêáôÝ÷åé ôçí Åõñþðç áðü ôïí 11ï áé. ÌïñöÞ áõôÞò ôçò äõíáìéêÞò áðïôåëïýí êáé ïé Óôáõñïöïñßåò. "Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ óõíäÝåôáé ìå ôçí åöáñìïãÞ íÝáò íáõôéêÞò ôå÷íïëïãßáò.." (óåë. 95) Óôç èÜëáóóá ôï åìðüñéï äéåîáãüôáí ìå ãáëÝñåò êáé êüãêåò (: ôýðïò ðëïßùí ôïõ ÂïññÜ). Ãýñù óôï 1200 êáèéåñþèçêå åðßóçò ç ÷ñÞóç ôçò ðõîßäáò êáé ôïõ ðñõìíáßïõ ðçäáëßïõ.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ÔñéæùíéêÞ êáëëéÝñãåéá (óåë. 94) Ç ôñéæùíéêÞ êáëëéÝñãåéá Þôáí ìßá ìÝèïäïò êáëëéÝñãåéáò ôçò ãçò, ðïõ êáèéåñþèçêå óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé., óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç, êáôÜ ôçí ïðïßá ôï êÜèå ÷ùñÜöé ÷ùñßæåôáé óå 3 æþíåò êáé êáëëéåñãåßôáé åíáëëÜî, þóôå êÜèå öïñÜ íá ìÝíåé ìßá æþíç ÷Ýñóá ãéá áãñáíÜðáõóç. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ðïóïôéêÞ êáé ðïéïôéêÞ âåëôßùóç ôçò ðáñáãùãÞò. ×Üñôåò Åëåõèåñéþí (óåë. 95) Ôá ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïõò çãåìüíåò óôéò ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, éäßùò óôéò íÝåò, áðü ôïí 11ï áé. Åëåýèåñåò Þ áõôïêñáôïñéêÝò êïéíüôçôåò (óåë. 95) ¸ôóé ëÝãïíôáí ïé ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, éäßùò ïé íÝåò ðïõ éäñýïíôáí, áðü ôïí 11ï áé., óôéò ïðïßåò ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïõò çãåìüíåò ×Üñôåò Åëåõèåñéþí, äçëáäÞ ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá. Ïé ðüëåéò áõôÝò Þôáí áõôüíïìåò êáé äéïéêïýíôáí áðü ôïõò åõãåíåßò êáé ôïõò áóôïýò. Óôá äçìïôéêÜ óõìâïýëéá óõììåôåß÷áí, óõíÞèùò, êáé åêðñüóùðïé ôùí åðáããåëìáôéêþí óõíôå÷íéþí, üðùò ôùí åìðüñùí, ôùí 296 õöáíôïõñãþí, ôùí áñôïðïéþí êáé Üëëùí.

DSZR 2CIG

Åìðïñïðáíçãýñåéò (óåë. 95) Åìðïñéêüò èåóìüò ðïõ êáèéåñþèçêå óôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé. óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç. ¹ôáí ÌåóáéùíéêÞ óõãêåíôñþóåéò åìðüñùí óå êÜðïéá ðüëç ìå ôçí åõêáéñßá ôçò åïñôÞò áãßïõ êáé Åõñþðç äéåîáãùãÞ åìðïñßïõ ìå óõììåôï÷Þ ðïëëþí åìðüñùí áðü ðïëëÝò ÷þñåò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò. Áðïôåëïýóáí ìéá äéáñêÞ áãïñÜ, üðïõ ðñïóöÝñïíôáí åìðïñåýìáôá, ãßíïíôáí áíôáëëáãÝò íïìéóìÜôùí êáé ÷ïñçãïýíôáí ðéóôþóåéò. Ìåãáëýôåñåò åìðïñïðáíçãýñåéò Þôáí ôçò ÖëÜíäñáò êáé ôçò Êáìðáíßáò. ÁóôéêÞ ôÜîç (óåë. 96) Ç ôÜîç ôùí åìðüñùí, âéïôå÷íþí, ôñáðåæéôþí êáé üóùí áó÷ïëïýíôáí ìå ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò óôéò ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò áðü ôïí 11ï áé. Ïé Üíèñùðïé áõôïß Ý÷ïíôáò êïéíÜ óõìöÝñïíôá óõãêñüôçóáí ìéá íÝá êïéíùíéêÞ ïìÜäá, ðïõ åðåäßùîå êáé ðÝôõ÷å ôïí ðåñéïñéóìü ôùí öåïõäáñ÷éêþí äéêáéùìÜôùí óôá áóôéêÜ êÝíôñá êáé åíßó÷õóå ôï äéêü ôçò ñüëï óôç äéáêõâÝñíçóç ôùí ðüëåùí. Áñãõñáìïéâïß (óåë. 96) Ôñáðåæßôåò ðïõ áíôÜëëáóóáí ôá ÷ñÞìáôá óôéò ðüëåéò êáé óôá ðáíçãýñéá ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ áðü ôïí 11ï áéþíá. Ìáýñç ðáíþëç (óåë. 96) ÅðéäçìéêÞ áññþóôéá ðïõ åéóÝâáëå óôçí Åõñþðç ôï 1400 êáé ìÝ÷ñé ôï 1400 åîüíôùóå ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ ðëçèõóìïý ôçò. ÅêëÝêôïñåò (óåë. 97) Äïýêåò Þ çãåìüíåò ôùí óðïõäáéïôÝñùí êñáôéäßùí ôçò Ãåñìáíßáò. ÏíïìÜæïíôáí Ýôóé, åðåéäÞ ëÜìâáíáí ìÝñïò óôçí åêëïãÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá. Ïé åêëÝêôïñåò åðéèõìïýóáí íá åßíáé åîáóèåíçìÝíç ç áõôïêñáôïñéêÞ åîïõóßá, ãé' áõôü áíôéôÜóóïíôáí óå êÜèå ðñïóðÜèåéá äçìéïõñãßáò åíüò åíéáßïõ êñÜôïõò. Ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîç ôïõ èåóìïý ôçò ðåñéöåñåéáêÞò Äßáéôáò, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò êïéíïâïõëßïõ óôï ïðïßï óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí. Äßáéôá (óåë. 97) ÍÝïò èåóìüò äéáêõâÝñíçóçò ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïõò ÅêëÝêôïñåò ôùí óðïõäáéïôÝñùí êñáôéäßùí ôçò Ãåñìáíßáò áðü ôïí 11ï áéþíá. Áñ÷éêÜ óõãêñïôÞèçêå ç ðåñéöåñåéáêÞ Äßáéôá, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ, óôï ïðïßï óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí. Áñãüôåñá óõãêñïôÞèçêå êáé ìßá êåíôñéêÞ Äßáéôá ãéá üëç ôçí áõôïêñáôïñßá ìå ðáñüìïéá óýíèåóç. ÌåãÜëïò ÷Üñôçò ôùí ÄéêáéùìÜôùí (Magna Carta) (óåë. 97) Êåßìåíï ðïõ ðñïÝâëåðå ôçí åîáóöÜëéóç äéêáéùìÜôùí ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí (áíþôáôïò êëÞñïò, åõãåíåßò, áóôïß, åëåýèåñïé ðïëßôåò) êáé ðåñéüñéæå ôç âáóéëéêÞ åîïõóßá. ÕðïãñÜöôçêå êáé ðáñá÷ùñÞèçêå áðü ôïí ¢ããëï âáóéëéÜ ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá ôï 1215 óôïõò åõãåíåßò, ìåôÜ ôçí åîÝãåñóÞ ôïõò êáé ôçí êáôÜëçøç ôïõ Ëïíäßíïõ. Èåùñåßôáé ç ðñþôç óõíôáãìáôéêÞ ðñÜîç óôçí éóôïñßá ôùí ëáþí. Ìå áõôüí êáôï÷õñþíïíôáé ôá äéêáéþìáôá ôïõ áíþôáôïõ êëÞñïõ êáé ôùí åõãåíþí, áëëÜ ðáñÜëëçëá äéáóöáëßæïíôáé êáé âáóéêÜ äéêáéþìáôá ôïõ ðïëßôç. Óýìöùíá ìå áõôüí: á) ï âáóéëéÜò äå ìðïñåß íá åðéâÜëåé öüñïõò ÷ùñßò ôç óõãêáôÜèåóç ôïõ ÌåãÜëïõ Óõìâïõëßïõ ôïõ ÊñÜôïõò. Ôï Óõìâïýëéï áõôü ôï áðïôåëïýóáí 25 âáñüíïé. â) Óå ðåñßðôùóç ðïõ ï âáóéëéÜò áñíçèåß íá óõììïñöùèåß, áõôüìáôá ðñïêýðôåé ôï 297 äéêáßùìá ôçò áíôßóôáóçò.

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

298

ã) ÊáíÝíáò ðïëßôçò äåí åðéôñÝðåôáé íá öõëáêéóôåß, åÜí äåí ðñïçãçèåß äßêç. Ç óçìáóßá ôçò ðáñá÷þñçóçò ôïõ ÌåãÜëïõ ×Üñôç ÄéêáéùìÜôùí åßíáé ðïëý ìåãÜëç, äéüôé: åßíáé ç ðñþôç öïñÜ ðïõ Ýíáò ìïíÜñ÷çò ôïõ ìåóáßùíá äÝ÷åôáé íá ðáñá÷ùñÞóåé óõíôáãìáôéêÜ äéêáéþìáôá. ¸ôóé áíïßãåé ï äñüìïò ãéá íá åðéêñáôÞóåé áñãüôåñá ôï êïéíïâïõëåõôéêü óýóôçìá ôçò Áããëßáò. ÓõíÝëåõóç Ãåíéêþí ÔÜîåùí (óåë. 98) ÍÝïò áíôéðñïóùðåõôéêüò èåóìüò äéáêõâÝñíçóçò, ðïõ äçìéïýñãçóå ï âáóéëéÜò ôçò Ãáëëßáò, ìåôÜ ôç íéêçöüñá ãéá ôç Ãáëëßá ëÞîç ôïõ åêáôïíôáåôïýò ðïëÝìïõ, ãéá íá áöáéñÝóåé ôç äõíáôüôçôá äéåêäßêçóçò ôùí åîïõóéþí áðü ôïõò éó÷õñïýò öåïõäÜñ÷åò. Óôç ÓõíÝëåõóç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí óõììåôåß÷áí åêðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí. "ÊïóìéêÞ ðåñéâïëÞ" (óåë. 98) ¹ôáí Ýíá óïâáñü æÞôçìá, ðïõ ôïí 11ï áéþíá Ýöåñå óå óýãêñïõóç ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ìå ôï ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá. Áöïñïýóå ôï áí ïé êïóìéêïß Üñ÷ïíôåò (áõôïêñÜôïñåò) åß÷áí ôï äéêáßùìá íá áðïíÝìïõí ôá åêêëçóéáóôéêÜ áîéþìáôá êáé íá äéïñßæïõí ôïõò åðéóêüðïõò. Ï ãåñìáíüò áõôïêñÜôïñáò èåùñïýóå ôçí ðåñéâïëÞ êëçñéêþí ùò äéêáßùìá ôçò êïóìéêÞò åîïõóßáò, åíþ ï ðÜðáò ùò äéêáßùìá ôçò Åêêëçóßáò. Ôï 1075 ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôçí "êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ", ãåãïíüò ðïõ ïäÞãçóå óå ìéá ìáêñï÷ñüíéá äéáìÜ÷ç ("Ýñéäá ãéá ôçí ðåñéâïëÞ") ìåôáîý ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé ôïõ ãåñìáíïý áõôïêñÜôïñá. ÏíïìÜóôçêå "êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ", ãéáôß ç áðïíïìÞ ôùí åêêëçóéáóôéêþí áîéùìÜôùí ãéíüôáí ìå ôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò êáé ôïí üñêï ôçò õðïôÝëåéáò. Ï áõôïêñÜôïñáò âÝâáéá Þèåëå íá äéïñßæåé äéêïýò ôïõ áíèñþðïõò, ãéá íá ìðïñåß íá åëÝã÷åé ôçí Åêêëçóßá. ÊïíêïñäÜôï Þ Óõìöùíßá ôçò Âïñìò (1122) (óåë. 98) Óõìöùíßá ìå ôçí ïðïßá Ýëçîå ç äéáìÜ÷ç ôçò ðåñéâïëÞò ìå óõìâéâáóìü. Ç óõìöùíßá éêáíïðïéïýóå êáé ôçí êïóìéêÞ êáé ôçí åêêëçóéáóôéêÞ åîïõóßá, üìùò ïõóéáóôéêÜ ùöåëçìÝíç Þôáí ç ðáðéêÞ Åêêëçóßá.

DSZR 2CIG

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ

ÌåóáéùíéêÞ ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìùí (óåë. 97) Åõñþðç (1167 - 1216). ÂáóéëéÜò ôçò Áããëßáò (1199 - 1216), ôÝôáñôïò ãéïò ôïõ Åññßêïõ ´ êáé ôçò Åëåïíþñáò ôçò Áêïõéôáíßáò. ÏíïìÜóôçêå "ÁêôÞìùí" áðü ôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõ, ãéáôß êáôÜ ôç äéáíïìÞ ôùí ãáéþí óôïõò áäåëöïýò ôïõ ï ÉùÜííçò Ýìåéíå, ùò íåüôåñïò, ÷ùñßò ãáßåò. Áêñéâþò ôï ðñüâëçìá ôçò ïéêïíïìéêÞò áðïêáôÜóôáóçò äçìéïýñãçóå ðñïóôñéâÝò êáé ðïëÝìïõò ìåôáîý ôùí áäåëöþí. Ôï 1199 ï åôïéìïèÜíáôïò âáóéëéÜò Åññßêïò ´ ôïí üñéóå äéÜäï÷ü ôïõ óôï âáóßëåéï ôçò Áããëßáò. Ç âßáéç óõìðåñéöïñÜ ôïõ, ç õðÝñìåôñç öïñïëïãßá êáé ç áõèáßñåôç äéïßêçóÞ ôïõ óõíÝðåóáí ìå ìéá åðï÷Þ áíüäïõ ôùí ôéìþí êáé ïéêïíïìéêÞò äõóðñáãßáò. ¼ëá áõôÜ ðñïêÜëåóáí ìåãÜëç äõóáñÝóêåéá óôï ëáü, ôçí ïðïßá åêìåôáëëåýôçêáí ïé åõãåíåßò åíáíôßïí ôïõ. Ôï 1215 åîåãÝñèçêáí, êáôÝëáâáí ôï Ëïíäßíï êáé åðÝâáëáí ôïõò üñïõò ôïõ óôï âáóéëéÜ óå Ýíá êåßìåíï, ãíùóôü ùò Magna Carta (= ÌåãÜëïò ×Üñôçò ôùí ÄéêáéùìÜôùí). Ï ÉùÜííçò üìùò ðáñáâßáóå ôá äéêáéþìáôá êáé ôéò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí ðïõ êáôï÷ýñùíå ç Magna Carta êáé ôüôå ïé åõãåíåßò áíáêÞñõîáí âáóéëéÜ ôïõò ôï äéÜäï÷ï ôçò Ãáëëßáò Ëïõäïâßêï Ç´ (1216). Ëßãïõò ìÞíåò áñãüôåñá ï ÉùÜííçò ðÝèáíå áöÞíïíôáò óôïí áíÞëéêï äéÜäï÷ü ôïõ Åññßêï ô, Ýíá äéáëõìÝíï âáóßëåéï.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏò ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

11ïò - 13ïò áé.

-

ìÝóá 13ïõ ìÝóá 15ïõ áé. 1337 - 1453

áýîçóç ðëçèõóìïý Åõñþðçò áíÜðôõîç õðáßèñïõ êáé ðüëåùí áíÜðôõîç âéïôå÷íßáò áíáâßùóç åìðïñßïõ áêìÞ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò

-

Êñßóç ìåóáéùíéêïý êüóìïõ ìåßùóç ðëçèõóìïý (äçìïãñáöéêÞ öèïñÜ) êñßóç öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäïò Åõñþðçò (ìåóáßùíáò o íÝïé ÷ñüíïé) ÅêáôïíôáåôÞò ðüëåìïò (Áããëßáò - Ãáëëßáò)

1215

Ðáñá÷þñçóç ôïõ ÌåãÜëïõ ×Üñôç ÄéêáéùìÜôùí áðü ôïí ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá

1075

Áðáãüñåõóç ôçò "êïóìéêÞò ðåñéâïëÞò" áðü ôïí ðÜðá

1122

ÊïíêïñäÜôï Þ Óõìöùíßá ôçò Âïñìò

1307 - 1377

¸äñá ôïõ ðÜðá óôçí Áâéíéüí ôçò Ãáëëßáò ("áé÷ìáëùóßá ôçò Áâéíéüí")

299

DSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.Ë.Ð.)

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

1) ÃÑÁÖÇÌÁ: "ÔñéæùíéêÞ ÊáëëéÝñãåéá " (óåë. 94) Åñþôçóç: Ìðïñåßôå íá åîçãÞóåôå ôé Þôáí ç ôñéæùíéêÞ êáëëéÝñãåéá êáé ðïéï Þôáí ôï üöåëïò áðü ôçí åöáñìïãÞ ôçò; Ç ôñéæùíéêÞ êáëëéÝñãåéá Þôáí ìßá ìÝèïäïò êáëëéÝñãåéáò ôçò ãçò, ðïõ êáèéåñþèçêå óôá ìÝóá ôïõ 11ïõ áé., óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç, êáôÜ ôçí ïðïßá ôï êÜèå ÷ùñÜöé ÷ùñßæåôáé óå 3 æþíåò êáé êáëëéåñãåßôáé åíáëëÜî, þóôå êÜèå öïñÜ íá ìÝíåé ìßá æþíç ÷Ýñóá ãéá áãñáíÜðáõóç. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ðïóïôéêÞ êáé ðïéïôéêÞ âåëôßùóç ôçò ðáñáãùãÞò. ¸ôóé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï ðñþôï Ýôïò êáëëéåñãïýíôáí ç á´ æþíç ìå óéôÜñé êáé ç â´ ìå âñþìç, åíþ ç ôñßôç æþíç Ýìåíå ÷Ýñóá. Ôï 2ï Ýôïò Ýìåíå ç ðñþôç ÷Ýñóá, ç äåýôåñç êáëëéåñãïýíôáí ìå óéôÜñé êáé ç ôñßôç ìå âñþìç. Ôï ôñßôï Ýôïò ç ðñþôç æþíç êáëëéåñãïýíôáí ìå âñþìç, ç äåýôåñç Ýìåíå ÷Ýñóá, åíþ ç ôñßôç êáëëéåñãïýíôáí ìå óéôÜñé. ´Åôóé êÜèå æþíç êáëëéåñãïýíôáí ìå ôïí ßäéï óðüñï êÜèå ôñßôç ÷ñïíéÜ. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ç ãç íá îåêïõñÜæåôáé êáé íá áíáêôÜ ôá óõóôáôéêÜ ôçò êáé ç ðáñáãùãÞ íá åßíáé ðåñéóóüôåñç êáé êáëýôåñçò ðïéüôçôáò, åöüóïí äåí õðÞñ÷áí ëéðÜóìáôá ôçí åðï÷Þ åêåßíç. Ìå áõôü ôïí ôñüðï åîáóöáëéæüôáí ðåñéóóüôåñç êáé êáëýôåñç ôñïöÞ. á´ æþíç

â´ æþíç

ã´ æþíç

1ï Ýôïò

óéôÜñé

âñþìç

÷Ýñóá

2ï Ýôïò

÷Ýñóá

óéôÜñé

âñþìç

3ï Ýôïò

âñþìç

÷Ýñóá

óéôÜñé

4ï Ýôïò

óéôÜñé

âñþìç

÷Ýñóá

2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "×Üñôçò åëåõèåñéþí ãéá ôçí ðüëç Óåíô - ÏìÝñ, 1127 " (óåë. 94) Åñþôçóç: Ôé åßäïõò ðñïíüìéá ðåñéëáìâÜíåé ï ÷Üñôçò åëåõèåñéþí ôçò ðüëçò Óåíô ÏìÝñ; Ãéáôß; Ìå ôï ÷Üñôç áõôü ï êüìçò ôçò ÖëÜíäñáò ðáñá÷ùñïýóå óôï Óåíô - ÏìÝñ (óôï öÝïõäï ôïõ ïðïßïõ âñéóêüôáí ç ðüëç áõôÞ) ðñïíüìéá åìðïñéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ. ÓõãêåêñéìÝíá : 1) áðÜëëáóóå ôïõò åìðüñïõò ôçò ðüëçò Óåíô - ÏìÝñ áðü ëéìåíéêÜ ôÝëç, 2) áðÜëëáóóå üëïõò ôïõò êáôïßêïõò áðü ôåëùíåéáêÜ ôÝëç, 3) ðáñá÷ùñïýóå ôá ôÝëç ðïõ åéóÝðôñáôôå êÜèå ÷ñüíï ãéá ôçí áðïêáôÜóôáóç ôùí æçìéþí ôùí åìðüñùí êáé ãéá ôç äéáôÞñçóç ôçò óõíôå÷íßáò ôïõò, 4) åðÝôñåðå óôïí êáèÝíá íá ìðïñåß íá ðÜåé óôï Óåíô ÏìÝñ ìå ôá åìðïñåýìáôÜ ôïõ ìå üðïéï ðëïßï Þèåëå. Ï êüìçò ôçò ÖëÜíäñáò, ðáñá÷þñçóå áõôÜ ôá ðñïíüìéá óôïõò êáôïßêïõò ôçò ðüëçò Óåíô - ÏìÝñ, èÝëïíôáò íá áíôáðïêñéèåß óôï áßôçìÜ ôïõò. Ôá ðñïíüìéá Þôáí åìðïñéêïý ÷áñáêôÞñá, ãéáôß ðñüêåéôáé ãéá åìðïñéêü êÝíôñï, ðïõ ç åíßó÷õóÞ ôïõ êáé ç áêìÞ ôïõ èá áðÝöåñå ïéêïíïìéêÜ ïöÝëç êáé óôïí ßäéï. (Áðü ôïí 11ï Ýùò ôï 13ï áé. ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç 300 ïäÞãçóå óå áêìÞ ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá.)

DSZR 2CIG

3) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "×Üñôçò åëåõèåñéþí ãéá ôçí ðüëç ÏóÝñ, 1215 " (óåë. 94) ÌåóáéùíéêÞ Åñþôçóç: Ôé åßäïõò ðñïíüìéá ðåñéëáìâÜíåé ï ÷Üñôçò åëåõèåñéþí ôçò ðüëçò ÏóÝñ; Åõñþðç Ï ÷Üñôçò åëåõèåñéþí ôçò ðüëçò ÏóÝñ ðåñéëáìâÜíåé: á) ïéêïíïìéêÜ êáé â)äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá, ðïõ ðáñá÷ùñÞèçêáí áðü ôïí êüìç ôçò ðüëçò. á) Ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïíüìéá Þôáí: Åíïéêßáóç óôïõò áóôïýò ôçò ÏóÝñ ôïõ äéêáéþìáôïò åßóðñáîçò ôùí öüñùí ôçò ðüëçò ìå ôá ðñïÜóôåéÜ ôçò, ãéá 6 ÷ñüíéá, Ýíáíôé ôïõ ðïóïý ôùí äýï ÷éëéÜäùí ëéñþí ôï ÷ñüíï. â) Ôá äéïéêçôéêÜ - ðïëéôéêÜ ðñïíüìéá Þôáí: íá åêëÝîåé ç êïéíüôçôá ôçò ðüëçò 12 áóôïýò êáé áõôïß íá åêëÝîïõí Ýíá äÞìáñ÷ï. ¼ëïé ìáæß èá äéåêðåñáéþóïõí ôéò õðïèÝóåéò ôçò ðüëçò. Ïöåßëïõí åðßóçò íá åêëÝîïõí ôñåéò áóôïýò ðïõ èá åßíáé õðåýèõíïé ãéá ôéò åîùôåñéêÝò õðïèÝóåéò ôçò ÏóÝñ. 4) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Óýóôáóç åìðïñéêÞò åôáéñßáò" (óåë. 97) ÅñùôÞóåéò: á) Óå ôé åîõðçñåôïýóå ôïõò åìðüñïõò ç óýóôáóç åôáéñéþí; â) Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç ðïéï åßíáé ôï ðïóïóôü óõììåôï÷Þò óôï åôáéñéêü êåöÜëáéï ôïõ êÜèå ìÝñïõò êáé ðïéï ôï ðïóïóôü ôïõ êÝñäïõò; Ãéáôß; á) Ç óýóôáóç åìðïñéêþí åôáéñéþí âïçèïýóå ôïõò åìðüñïõò óôç äéåýñõíóç ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôïõò, áöïý èá åß÷áí óôç äéÜèåóÞ ôïõò ìåãáëýôåñá êåöÜëáéá êáé èá ìðïñïýóáí åõêïëüôåñá íá êáëýøïõí ôéò ôõ÷üí æçìéÝò. â) Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç ï ðñþôïò åôáßñïò óõììåôÝ÷åé óôï åôáéñéêü êåöÜëáéï êáôÜ ôá 2/3 åíþ ï äåýôåñïò åôáßñïò, êáôÜ ôï 1/3. Ðáñüëá áõôÜ êáé ïé äýï åôáßñïé ëáìâÜíïõí ôï 50% áðü ôá êÝñäç. Áõôü åßíáé ëïãéêü, áöïý ï ðñþôïò åßíáé áóöáëÞò óôç Ìáóóáëßá, åíþ ï äåýôåñïò ðÝñáí ôçò ðñïóùðéêÞò åñãáóßáò áíáëáìâÜíåé êáé ðñïóùðéêïýò êéíäýíïõò ôáîéäåýïíôáò, (íáõÜãéï, ðåéñáôÝò êëð.). 5) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "ÌåãÜëïò ×Üñôçò ôùí ÄéêáéùìÜôùí" (óåë. 98) Åñþôçóç: Ðþò åîáóöáëßæïíôáí ôá äéêáéþìáôá ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí ðïõ åðÝâáëáí ôï êåßìåíï áõôü; Ôï 1215 åõãåíåßò, áíþôåñïò êëÞñïò êáé áóôïß óõíåíþèçêáí êáé åðÝâáëáí óôï âáóéëéÜ ôçò Áããëßáò ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá íá õðïãñÜøåé Ýíá êåßìåíï ðïõ äéáóöÜëéæå ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò, ãíùóôü "ÌåãÜëïò ×Üñôçò ÄéêáéùìÜôùí" (Magna Carta). Óýìöùíá ìå áõôü ï âáóéëéÜò Þôáí õðï÷ñåùìÝíïò íá óÝâåôáé ôá êåêôçìÝíá äéêáéþìáôá ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ, ôùí áóôþí êáé ôùí åëåýèåñùí ðïëéôþí. Õðï÷ñåþèçêå ìÜëéóôá íá äå÷èåß Ýíá Óõìâïýëéï áðïôåëïýìåíï áðü 25 âáñüíïõò, ôï ïðïßï ïõóéáóôéêÜ èá ôïí åðéôçñïýóå. Ìå ôï êåßìåíï áõôü åîáóöáëßæïíôáí ôá äéêáéþìáôá ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí ùò åîÞò: 1) Ï êëÞñïò: Ìå ôï Üñèñï (1), ðïõ üñéæå üôé ç ÁããëéêÞ Åêêëçóßá ðáñáìÝíåé åëåýèåñç, üëá ôá äéêáéþìáôÜ ôçò êáé ïé åëåõèåñßåò ôçò åßíáé áðáñáâßáóôåò. 2) Ïé áóôïß: Ìå ôï Üñèñï (13), ðïõ üñéæå üôé ôï Ëïíäßíï êáé ïé Üëëåò ðüëåéò êáé ôá ëéìÜíéá äéáôçñïýí ôéò ðáñáäïóéáêÝò ôïõò åëåõèåñßåò êáé ôéò ôåëùíåéáêÝò áôÝëåéåò. 3) Ïé åõãåíåßò: Ìå ôï Üñèñï (55) ðïõ üñéæå üôé ïé öüñïé ðïõ èåùñïýíôáé Üäéêïé Þ ðá- 301

DSZR 2CIG

ñÜíïìïé èá áíáêáëïýíôáé Þ èá êñßíåôáé ç íïìéìüôçôÜ ôïõò áðü ôï Óõìâïýëéï ôïõ Âáóéëåßïõ ÌåóáéùíéêÞ êáé ìå ôï Üñèñï (61) ðïõ üñéæå üôé ïðïéáäÞðïôå áíôéäéêßá ìåôáîý ôïõ âáóéëéÜ êáé ôùí âáñüíùí, èá åðéëýåôáé áðü ôï Óõìâïýëéï ôïõ Âáóéëåßïõ. Åõñþðç 4) Ïé åëåýèåñïé ðïëßôåò: Ìå ôï Üñèñï (39) ðïõ üñéæå üôé êáíÝíáò åëåýèåñïò Üíèñùðïò äåí åðéôñÝðåôáé íá óõëëçöèåß Þ íá öõëáêéóôåß Þ ìå ïðïéïäÞðïôå ôñüðï íá äéù÷èåß áõèáßñåôá, åêôüò áí õðÜñ÷åé íüìéìç áðüöáóç Þ ðñïâëÝðåôáé áðü ôïõò íüìïõò ôçò ÷þñáò. Ç ìåãÜëç óçìáóßá ôïõ ÌåãÜëïõ ×Üñôç ôùí ÄéêáéùìÜôùí Ýãêåéôáé óôï üôé ãéá ðñþôç öïñÜ óôï Ìåóáßùíá åéóÜãåôáé ç éäÝá üôé ç åîïõóßá ôïõ çãåìüíá ìðïñåß íá õðüêåéôáé óå ðåñéïñéóìïýò. Èåìåëéþíåôáé Ýôóé ìéá ðïëéôéêÞ êïõëôïýñá, ðåñß óõíôáãìáôéêÞò êáôï÷ýñùóçò äéêáéùìÜôùí, ðïõ áñãüôåñá âñÞêå êáé Üëëïõò ìéìçôÝò.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò: ÊáèåìéÜ íá áíáëÜâåé íá ðáñïõóéÜóåé Ýíá ôïìÝá ôçò ïéêïíïìéêÞò æùÞò ôçò ðåñéüäïõ ðïõ åîåôÜæïõìå: åìðïñéêïß äñüìïé, åìðïñéêÜ êÝíôñá, åìðïñåýìáôá, åìðïñïðáíçãýñåéò, åìðïñéêÝò åíþóåéò. ÓÞìåñá ãßíïíôáé åìðïñïðáíçãýñåéò Þ ðáñüìïéåò åêäçëþóåéò; Ïé åìðïñïðáíçãýñåéò Ôï Ìåóáßùíá, ç Üóêçóç ôïõ åîùôåñéêïý åìðïñßïõ åß÷å ðïëýðëïêï ÷áñáêôÞñá. Ïé Ýìðïñïé Þôáí õðï÷ñåùìÝíïé ãéá ëüãïõò áóöáëåßáò íá äéáêéíïýíôáé êáôÜ ïìÜäåò êáé åðåéäÞ õðÞñ÷áí óõãêïéíùíéáêÝò äõó÷Ýñåéåò ãåííÞèçêáí ïé ëåãüìåíåò åìðïñïðáíçãýñåéò. ÁõôÝò ãßíïíôáí óõíÞèùò óôç äéÜñêåéá ìåãÜëùí èñçóêåõôéêþí åïñôþí, óå ôüðïõò ðïõ âñßóêïíôáí êïíôÜ óôéò ìåãÜëåò ïäéêÝò áñôçñßåò. ¹ôáí ïé êýñéåò åóôßåò ôïõ åîùôåñéêïý åìðïñßïõ êáé ôá âáóéêÜ üñãáíá ôçò äéåèíïýò ïéêïíïìéêÞò æùÞò. Áêüìç áðïôåëïýóáí êáé ôá ìüíá ìÝóá ãéá äéáóêÝäáóç, áöïý ó' áõôÝò óõíÝññåáí êÜèå ëïãÞò èßáóïé. Ðïëëïß âáóéëåßò õðïóôÞñéîáí ôéò åìðïñïðáíçãýñåéò, ðáñá÷ùñþíôáò ó' áõôÝò ðïëëÜ ðñïíüìéá, üðùò äéêÞ ôïõò äéïßêçóç, áóôõíïìßá, óöñáãßäá êáé åéäéêÜ äéêáóôÞñéá.

302

Ïé åìðïñïðáíçãýñåéò óÞìåñá Ï èåóìüò ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí Ý÷åé åðéâéþóåé ùò ôçí åðï÷Þ ìáò. Êáé óÞìåñá åîáêïëïõèïýí íá ãßíïíôáé åìðïñïðáíçãýñåéò ìå ôçí åõêáéñßá ôçò åïñôÞò êÜðïéïõ áãßïõ óôéò ðüëåéò êáé óôá ÷ùñéÜ. Óå Ýíá êïíôéíü ðñïò ôï íáü äñüìï, ïé Ýìðïñïé óôÞíïõí ôïõò ðÜãêïõò ôïõò êáé åìðïñåýïíôáé ôá åßäç ôïõò. Ôï ìÝãåèïò ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí ðïéêßëåé áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. ÕðÜñ÷ïõí åìðïñïðáíçãýñåéò - ðåñéïñéóìÝíåò âÝâáéá- óôéò ïðïßåò ãßíïíôáé êáé áãïñáðùëçóßåò æþùí. Ç äéÜñêåéÜ ôïõò ðïéêßëåé áðü 2-3 çìÝñåò Ýùò êáé Ýíá ìÞíá óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò, éäéáßôåñá ôïõò èåñéíïýò ìÞíåò. Óôéò åìðïñïðáíçãýñåéò ìðïñåß êáíåßò íá âñåé ìåãÜëç ðïêéëßá åéäþí êáé óå ðïëý ïéêïíïìéêÝò ôéìÝò. ÐïëëÝò öïñÝò ïé ôéìÝò äåí åßíáé óôáèåñÝò, áëëÜ äéáðñáãìáôåýïíôáé (:ðáæáñåýïíôáé). Ïé Üíèñùðïé êáé óôçí åðï÷Þ ìáò óõññÝïõí óôéò åìðïñïðáíçãýñåéò, åßôå ãéá íá øùíßóïõí, åßôå áðü ðåñéÝñãåéá åßôå ãéá íá äéáóêåäÜóïõí.

DSZR 2CIG

Ðáñüìïéåò åêäçëþóåéò åßíáé êáé ïé ëáúêÝò áãïñÝò. Êáé ó' áõôÝò ôï ìÝãåèïò ðïéêßëåé áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. Óôéò ëáúêÝò áãïñÝò ïé ðáñáãùãïß, êáôüðéí áäåßáò, åìðïñåýïíôáé ôá ÌåóáéùíéêÞ ðñïúüíôá ôïõò, êõñßùò öñïýôá êáé ëá÷áíéêÜ, áëëÜ êáé Üíèç êáé öõôÜ. Âñßóêåé üìùò êáíåßò Åõñþðç ó' áõôÝò êáé øÜñéá, áõãÜ, ìÝëé, êñáóß, åëéÝò êáé Üëëá åßäç äéáôñïöÞò. Óå üëåò ó÷åäüí ôéò ëáúêÝò áãïñÝò ìðïñåß êáíåßò íá âñåé åðéðëÝïí êáé åßäç ïéêéáêÞò ÷ñÞóçò êáé ñïõ÷éóìïý óå ðïëý ÷áìçëÝò ôéìÝò. Ï êüóìïò, ðñïôéìÜ ôéò ëáúêÝò áãïñÝò êáé óõññÝåé ó' áõôÝò - ãé' áõôü êáé ôéò óõíôçñåß - åðåéäÞ âñßóêåé ó' áõôÝò öñÝóêá åã÷þñéá ðñïúüíôá êáé áíáðôýóóåé óõ÷íÜ ìéá ãíùñéìßá ìå ôïí ðùëçôÞ, ðïõ ôçí ðñïôéìÜ áðü ôï áðñüóùðï óôéë ôùí Óïýðåñ ÌÜñêåô. 2. Íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôéò ó÷Ýóåéò ÊñÜôïõò êáé Åêêëçóßáò óôï ÂõæÜíôéï, óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç êáé óÞìåñá. Íá áíôëÞóåôå óôïé÷åßá êáé áðü ôï ìÜèçìá ôùí Èñçóêåõôéêþí (ô Ãõìíáóßïõ) êáé ôçò ÊïéíùíéêÞò êáé ÐïëéôéêÞò ÁãùãÞò (ô Ãõìíáóßïõ). Íá êáôáãñÜøåôå óõíïðôéêÜ ôá óõìðåñÜóìáôÜ óáò. ÅîåôÜæïíôáò ôéò ó÷Ýóåéò ÊñÜôïõò êáé Åêêëçóßáò óôï ÂõæÜíôéï êáé óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç äéáðéóôþíïõìå ôá åîÞò: Ç Åêêëçóßá êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò áóêïýóå Ýíôïíï á) êïéíùíéêü êáé â) ðíåõìáôéêü ñüëï. á) Êïéíùíéêüò ñüëïò: Åß÷å áíáëÜâåé ôçí êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç, éäñýïíôáò êáé óõíôçñþíôáò ïñöáíïôñïöåßá, öôù÷ïêïìåßá, íïóïêïìåßá êáé Üëëá åõáãÞ éäñýìáôá. â) Ðíåõìáôéêüò ñüëïò: åß÷å áíáëÜâåé ôçí ßäñõóç ðíåõìáôéêþí êÝíôñùí (ÅêêëçóéáóôéêÞ Áêáäçìßá, óôï ÂõæÜíôéï - ó÷ïëåßá åðéóêïðéêÜ, óôç Äýóç) êáé ôï ñüëï ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò (ðñïãñÜììáôá óðïõäþí, âéâëßá, äéäáóêáëßá). Óçìáíôéêüôáôç Þôáí êáé ç ðñïóöïñÜ ôùí ìïíáóôçñéþí, êáèþò ó' áõôÜ ãéíüôáí ç áíôéãñáöÞ êáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ï ó÷ïëéáóìüò ôùí Ýñãùí ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò. ¸ôóé äéáóþèçêå ç ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõ Åëëçíéóìïý áëëÜ êáé ôçò Åõñþðçò. Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ç Åêêëçóßá áóêïýóå ðïëéôéêÞ åðéññïÞ (Üëëïôå èåôéêÞ êáé Üëëïôå áñíçôéêÞ). ÓÞìåñá ïé ó÷Ýóåéò Åêêëçóßáò - ÊñÜôïõò åßíáé áëëçëïåîáñôþìåíåò. Ï ñüëïò ôçò Åêêëçóßáò åßíáé ðíåõìáôéêüò êáé êïéíùíéêüò. Ç êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç üìùò êáé ç Åêðáßäåõóç åßíáé áñìïäéüôçôá ôïõ ÊñÜôïõò êáé ç Åêêëçóßá äåí áóêåß Üìåóç ðïëéôéêÞ åðéññïÞ.

303

DSZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ

ÌåóáéùíéêÞ 1. Ðïéåò ìåôáâïëÝò óõíôåëÝóôçêáí óôçí ýðáéèñï ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò áðü ôïí 11ï Åõñþðç Ýùò ôïí 13ï áé.; Áðü ôïí 11ï áé. Üñ÷éóáí íá óõíôåëïýíôáé ðïëý óçìáíôéêÝò ìåôáâïëÝò óôçí ýðáéèñï ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò. Ïé ìåôáâïëÝò áõôÝò Þôáí ïéêïíïìéêÝò êáé äçìïãñáöéêÝò. Ïé ïéêïíïìéêÝò ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò, åíþ ïé äçìïãñáöéêÝò ìå ôç ñáãäáßá áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý (11ïò - 13ïò áé.). 2. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý óôçí Åõñþ-ðç êáôÜ ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé.; Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý óôçí Åõñþðç êáôÜ ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé. Þôáí: 1) ç ðñüïäïò óôç ãåùñãßá, 2) ïé çðéüôåñåò êëéìáôéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñÜôçóáí, 3) ç õðï÷þñçóç ôùí åðéäçìéþí êáé 4) ç åðéêñÜôçóç óôçí Åõñþðç ìéáò ðåñéüäïõ ó÷åôéêÞò çñåìßáò. 3. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôçò ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò óôçí Åõñþðç êáôÜ ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé.; Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áýîçóç ôçò ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò Þôáí: 1) ïé ôå÷íéêÝò êáéíïôïìßåò (ôñï÷ïöüñï Üñïôñï, ìåôáëëéêü õíß êëð.) ðïõ åöáñìüóôçêáí óôç ãåùñãßá, 2) ç êáèéÝñùóç ôçò ôñéæùíéêÞò êáëëéÝñãåéáò, 3) ç ÷ñÞóç ôïõ áíåìüìõëïõ êáé ôïõ íåñüìõëïõ, 4) ïé çðéüôåñåò êëéìáôéêÝò óõíèÞêåò êáèþò êáé 5) ç ó÷åôéêÞ çñåìßá ðïõ åðéêñÜôçóå óôçí Åõñþðç ôçí ðåñßïäï áõôÞ. Ôçí ßäéá ðåñßïäï ðáñáôçñåßôáé ñáãäáßá áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý. Ãéá ôç äéáôñïöÞ ôïõ åðåêôÜèçêáí ïé êáëëéåñãÞóéìåò åêôÜóåéò ìå åê÷åñóþóåéò êáé áðïîçñÜíóåéò åëþí. 4. Íá áíáöÝñåôå óõíïðôéêÜ ôéò ìåôáâïëÝò ðïõ óõíôåëÝóôçêáí óôéò ðüëåéò ôçò Äõô. Åõñþðçò áðü ôïí 11ï Ýùò ôïí 15ï áé. Áðü ôïí 11ï Ýùò ôïí 15ï áé. ïé ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, ìåôÜ áðü ìéá ðåñßïäï ðáñáêìÞò, áíÝêôçóáí ôï äõíáìéóìü ôïõò.Ôçí ßäéá åðï÷Þ éäñýèçêáí ðïëëÝò íÝåò ðüëåéò êáé åðåêôÜèçêáí ïé ðáëéÝò Ýîù áðü ôá ôåß÷ç. Ïé ðüëåéò áðïôåëïýóáí êÝíôñá åìðïñßïõ, âéïôå÷íßáò, ôñáðåæéêþí åñãáóéþí êáé ôå÷íïëïãßáò. Ï ðëçèõóìüò ôïõò áõîÞèçêå êáé áðïôÝëåóå ôçí åñãáôéêÞ äýíáìç ôùí âéïôå÷íéþí, ðïõ ìåôáöÝñèçêáí ðëÝïí ó' áõôÝò. Ïé ôå÷íéêÝò åîåëßîåéò (÷ñÞóç íåñüìõëïõ êáé áíåìüìõëïõ) äéáäñáìÜôéóáí áðïöáóéóôéêü ñüëï óôçí åîÝëéîç ôùí áóôéêþí êÝíôñùí. Ðïëý óçìáíôéêÞ ìåôáâïëÞ óôéò ðüëåéò, óôï äéÜóôçìá áõôü, Þôáí ç ðáñá÷þñçóç "×áñôþí Åëåõèåñéþí", äçëáäÞ ïéêïíïìéêþí êáé äéïéêçôéêþí ðñïíïìßùí. Ìå ôá ðñïíüìéá áõôÜ ïé ðüëåéò Ýãéíáí áõôüíïìåò êáé äéïéêïýíôáí áðü ôïõò åõãåíåßò êáé ôïõò áóôïýò. Óôá äçìïôéêÜ óõìâïýëéá óõììåôåß÷áí êáé åêðñüóùðïé åðáããåëìáôéêþí óõíôå÷íéþí.

304

5. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò óõíåôÝëåóáí óôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ; Ç áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçò ðáñáãùãÞò óõíÝâáëå áðïöáóéóôéêÜ óôçí áíáâßùóç ôïõ åìðïñßïõ. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîÞ ôïõ Þôáí: 1) ç åöáñìïãÞ ôçò íÝáò íáõôéêÞò ôå÷íïëïãßáò, 2) ç êáôáóêåõÞ íÝùí äñüìùí, 3) ç êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý

DSZR 2CIG

ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí, 4) ç ßäñõóç íÝùí åìðïñéêþí ðüëåùí êáé ç áíáâßùóç ðáëéþí, 5) ç ßäñõóç åìðïñéêþí óôáèìþí óôç Ìåóüãåéï, 6) ç óõãêñüôçóç "Åíþóåùí" åìðüñùí êáé ÌåóáéùíéêÞ åìðïñéêþí ðüëåùí, ãéá ôçí êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí óõìöåñüíôùí ôïõò, 7) ç ÷ñÞóç ôïõ Åõñþðç íïìßóìáôïò êáé ôùí óõíáëëáãìáôéêþí óôéò óõíáëëáãÝò. 6. Ðïéåò Þôáí ïé åðéðôþóåéò ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôéò êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò êáôÜ ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé.; Ïé áëëáãÝò óôçí ïéêïíïìßá êáé óôçí áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò áðü ôïí 11ï Ýùò ôï 13ï áé., åß÷áí åðéðôþóåéò óôéò êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò: 1) Ïé äïõëïðÜñïéêïé ìðïñïýóáí íá ÷åéñáöåôïýíôáé åîáãïñÜæïíôáò ôéò ïéêïíïìéêÝò õðï÷ñåþóåéò ôïõò ðñïò ôïõò ãáéïêôÞìïíåò, 2) ïé åëåýèåñïé ÷ùñéêïß åãêáôÝëåéðáí ôçí ýðáéèñï êáé áíáæçôïýóáí åñãáóßá óôéò ðüëåéò êáé 3) äçìéïõñãÞèçêå ç áóôéêÞ ôÜîç áðü ôïõò åìðüñïõò, ôïõò âéïôÝ÷íåò êáé ôïõò ôñáðåæßôåò êáé ãåíéêÜ üóïõò áó÷ïëïýíôáí ìå ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò, êáèþò ôïõò óõíÝäåáí êïéíÜ óõìöÝñïíôá. 7. Ðïéåò Þôáí ïé åðéðôþóåéò ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò óôç äïìÞ ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò; Ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò áðü ôïí 11ï Ýùò ôï 13ï áé., åß÷å åðéðôþóåéò óôç äïìÞ ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò: 1) Ç áóôéêÞ ôÜîç ðÝôõ÷å ôïí ðåñéïñéóìü ôùí öåïõäáñ÷éêþí äéêáéùìÜôùí êáé ôç óõììåôï÷Þ ôçò óôç äéáêõâÝñíçóç ôùí ðüëåùí. 2) Ç áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ êáé ç åõñåßá ÷ñÞóç ôïõ íïìßóìáôïò (åê÷ñçìáôéóìüò ôçò ïéêïíïìßáò) ïäÞãçóáí óôçí êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò, äéüôé ç ãç, Ýðáøå íá åßíáé ôï ìïíáäéêü ìÝôñï êÜèå áîßáò. 8. Íá áíáöÝñåôå ôá êõñéüôåñá öáéíüìåíá êñßóçò ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ. Ðïéåò Þôáí ïé åðéðôþóåéò ôçò; Áðü ôá ìÝóá ôïõ 13ïõ áé. Ýùò ôá ìÝóá ôïõ 15ïõ ç Åõñþðç äéÝñ÷åôáé ìéá ðåñßïäï ãåíéêÞò êñßóçò. Ôá êõñéüôåñá öáéíüìåíá áõôÞò Þôáí: 1) ï ðëçèõóìüò áõîÞèçêå ìå ñõèìïýò õøçëüôåñïõò áðü ôéò äõíáôüôçôåò ðáñáãùãÞò, 2) ïé êáëëéåñãïýìåíåò åêôÜóåéò äåí åðáñêïýóáí ãéá ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí äéáôñïöÞò, 3) åðéêñÜôçóáí äõóìåíåßò êáéñéêÝò óõíèÞêåò, 4) åíÝóêçøáí åðéäçìßåò, üðùò ç ìáýñç ðáíþëç êáé 5) Üñ÷éóáí ðÜëé ïé ìáêñï÷ñüíéïé áéìáôçñïß ðüëåìïé (üðùò ï åêáôïíôáåôÞò ìåôáîý Áããëßáò - Ãáëëßáò), ìå áðïôÝëåóìá íá ðñïêëçèåß ìåãÜëç äçìïãñáöéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ öèïñÜ. Ôá öáéíüìåíá áõôÜ åß÷áí ùò áðïôÝëåóìá: 1) ôçí åãêáôÜëåéøç ôçò õðáßèñïõ, 2) ôç ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý êáé 3) ôçí åðéâïëÞ ðñüóèåôçò öïñïëïãßáò óôïõò ÷ùñéêïýò áðü ôïõò öåïõäÜñ÷åò, ãéá íá êáëýøïõí ôéò Ýêôáêôåò äáðÜíåò êáé ôá ÝóïäÜ ôïõò. Ç êáôÜóôáóç áõôÞ ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç êáé ôùí ÷ùñéêþí êáé ôùí áóôþí. Åêäçëþèçêáí ðïëëÝò åîåãÝñóåéò ìå ãåíéêü áßôçìá ôç ìåßùóç ôùí ðñïíïìßùí êáé ôùí áõèáéñåóéþí ôùí åõãåíþí. Ïé åîåãÝñóåéò êáôáðíßãçêáí ìå âéáéüôçôá, åîÝöñáæáí üìùò ôç ãåíéêüôåñç êñßóç ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò. 9. Ðïéïé íÝïé èåóìïß äéáêõâÝñíçóçò äçìéïõñãÞèçêáí óôç Ãåñìáíßá, Áããëßá êáé Ãáëëßá áðü ôïí 11ï Ýùò ôï 15ï áé.; Áðü ôïí 11ï áé. Ýùò ôïí 15ï óôç Ãåñìáíßá, Áããëßá êáé Ãáëëßá Üñ÷éóáí ïñéóìÝíåò äéáöïñïðïéÞóåéò óôçí ïñãÜíùóç ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Óôá êñÜôç áõôÜ äçìéïõñãÞèçêáí 305

DSZR 2CIG

íÝïé èåóìïß äéáêõâÝñíçóçò: á) ç Äßáéôá, óôç Ãåñìáíßá, â) ïé ÃåíéêÝò ÔÜîåéò, óôç Ãáëëßá ÌåóáéùíéêÞ êáé ã) ôï Êïéíïâïýëéï óôçí Áããëßá, óôïõò ïðïßïõò óõììåôåß÷áí ðëÝïí åðßóçìá êáé ïé áóôïß. ÓõãêåêñéìÝíá: Åõñþðç á) Óôç Ãåñìáíßá, ðïõ Þôáí ÷ùñéóìÝíç óå ðïëëÜ êñáôßäéá, ïé åêëÝêôïñåò åõíüçóáí ôç äçìéïõñãßá ôïõ èåóìïý ôçò ðåñéöåñåéáêÞò Äßáéôáò, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ, óôï ïðïßï óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí. Áñãüôåñá óõãêñïôÞèçêå ìéá êåíôñéêÞ Äßáéôá ãéá üëç ôçí áõôïêñáôïñßá. â) Óôçí Áããëßá, ðïõ áíôéìåôþðéæå óïâáñÜ åóùôåñéêÜ êáé åîùôåñéêÜ ðñïâëÞìáôá, ïé åõãåíåßò åêìåôáëëåýôçêáí ôç äõóáñÝóêåéá åíáíôßïí ôïõ âáóéëéÜ êáé åðÝâáëáí ðåñéïñéóìïýò óôç âáóéëéêÞ åîïõóßá. Áõôü Ýãéíå ìå ôçí ðáñá÷þñçóç ôïõ ÌåãÜëïõ ×Üñôç ÄéêáéùìÜôùí (1215) áðü ôï âáóéëéÜ ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá. Ëßãï áñãüôåñá ç ìïíáñ÷ßá äÝ÷ôçêå ôç óõãêñüôçóç åíüò Êïéíïâïõëßïõ, üðïõ óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé åõãåíþí, êëÞñïõ êáé áóôþí. ã) Óôç Ãáëëßá ï âáóéëéÜò éó÷õñïðïßçóå ôçí åîïõóßá ôïõ êáé åðéâëÞèçêå óôïõò öåïõäÜñ÷åò ìå ôç äçìéïõñãßá áíôéðñïóùðåõôéêþí èåóìþí. Ïé êõñéüôåñïé Þôáí ç ÓõíÝëåõóç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, üðïõ óõììåôåß÷áí åõãåíåßò, êëÞñïò êáé áóôïß. 10. Ðïéá Þôáí ç áéôßá ôçò óýãêñïõóçò ôçò Åêêëçóßáò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá; Ðïéá Ýêâáóç åß÷å ç óýãêñïõóç óôç Ãåñìáíßá êáé ðïéá óôç Ãáëëßá; Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá, ðïõ Þôáí ìßá áðü ôéò êõñéüôåñåò åîïõóßåò ôçò ìåóáéùíéêÞò æùÞò, óõãêñïýóèçêå áñ÷éêÜ ìå ôï ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá êáé áñãüôåñá ìå ôïõò ÃÜëëïõò âáóéëåßò, áíôéäñþíôáò óôïí Ýëåã÷ï ðïõ ðñïóðÜèçóå íá ôçò åðéâÜëåé ç êïóìéêÞ åîïõóßá. á) Óôç Ãåñìáíßá: äçìéïõñãÞèçêå ç "Ýñéäá ôçò ðåñéâïëÞò", ç ïðïßá Þôáí ìáêñï÷ñüíéá êáé Ýëçîå ìå óõìâéâáóìü (Óõìöùíßá ôçò Âïñìò, 1122). Ç Ýñéäá áõôÞ Üñ÷éóå üôáí ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôçí êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ, äçëáäÞ ôçí áðïíïìÞ ôùí åêêëçóéáóôéêþí äéêáéùìÜôùí êáé ôïí äéïñéóìü ôùí åðéóêüðùí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá. â) Óôç Ãáëëßá: ï âáóéëéÜò Ý÷ïíôáò ôçí õðïóôÞñéîç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, íßêçóå ôïí ðÜðá, áíáãêÜæïíôÜò ôïí íá ìåôáöÝñåé ôçí Ýäñá ôïõ áðü ôç Ñþìç óôçí Áâéíéüí (üðïõ Ýìåéíå ãéá 70 ÷ñüíéá).

306

DSZR 2CIG

2. Ï ñüëïò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé ôùí ìïíáóôçñéþí óôçí ïñãÜíùóç ôçò æùÞò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ðåñßëçøç á. Äýíáìç êáé åðéññïÞ ôçò Åêêëçóßáò Ï ñüëïò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé ôùí ìïíáóôçñéþí óôçí ïñãÜíùóç ôçò æùÞò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá Þôáí êáèïñéóôéêüò. Ç Åêêëçóßá äéÝèåôå ïéêïíïìéêÞ äýíáìç êáé Ýíá ïñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü óýóôçìá, ðïõ ôçò åðÝôñåðå íá åëÝã÷åé ðíåõìáôéêÜ ïëüêëçñç ôçí Åõñþðç. Ïé áñìïäéüôçôÝò ôçò äåí ðåñéïñßæïíôáí ìüíï óôá èñçóêåõôéêÜ æçôÞìáôá, áëëÜ åðåêôåßíïíôáí êáé óôá êïéíùíéêÜ êáé óôá ðïëéôéêÜ ìå ôéò ðáñåìâÜóåéò ôïõ ðÜðá. Áðü ôï 10ï áé. äçìéïõñãÞèçêå ç áíÜãêç ôçò çèéêÞò áíáâÜèìéóçò ôçò Åêêëçóßáò. ¸ôóé óôá ìåãÜëá ìïíáóôÞñéá äçìéïõñãÞèçêáí íÝá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá ãéá ôï óêïðü áõôü. Óçìáíôéêü ãåãïíüò óôçí áíáíåùôéêÞ ðñïóðÜèåéá ôçò Åêêëçóßáò Þôáí ç ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç, ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôïí ðÜðá Ãñçãüñéï Æ´ (ôÝëç ôïõ 11ïõ áé.) Ôï 1233 ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé ôéò áéñÝóåéò, èÝóðéóå ôçí ÉåñÞ ÅîÝôáóç, Ýíá åéäéêü äéêáóôÞñéï ðïõ ôéìùñïýóå ìå áõóôçñÝò ðïéíÝò üóïõò èåùñïýóå áéñåôéêïýò. â. Åêêëçóßá êáé Êïéíùíßá ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá Þôáí Ýíôïíï ôï èñçóêåõôéêü óôïé÷åßï óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí. ¼ìùò ç Ýëëåéøç ðíåõìáôéêÞò êáèïäÞãçóçò êáé ìüñöùóçò ïäÞãçóáí óôç äéáìüñöùóç ìéáò ëáúêÞò èñçóêåõôéêüôçôáò ìå áðïêëßóåéò áðü ôá åðßóçìá äüãìáôá. Êõñéáñ÷ïýóáí åðßóçò ïé äåéóéäáéìïíßåò êáé ïé ðñïëÞøåéò, ôéò ïðïßåò ïé Üíèñùðïé ôçò ìåóáéùíéêÞò åðï÷Þò áíôéìåôþðéæáí ìå ôç ìáãåßá. Ï êïéíùíéêüò ñüëïò ôçò Åêêëçóßáò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá Þôáí ðïëý óçìáíôéêüò, êáèþò áíáðëÞñùóå ôïõò áíýðáñêôïõò êñáôéêïýò èåóìïýò (êïéíùíéêÞ ðñüíïéá, åêðáßäåõóç, äéêáéïóýíç). ºäñõå êáé óõíôçñïýóå íïóïêïìåßá êáé Üëëá åõáãÞ éäñýìáôá êáé äéÝóùóå ôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ ìå ôçí áíôéãñáöÞ ÷åéñïãñÜöùí óôá ìïíáóôÞñéá. Åðßóçò áðü ôïí 11ï áé. ßäñõóå åðéóêïðéêÜ ó÷ïëåßá óôéò ðüëåéò êáé áðü ôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé. åß÷å õðü ôçí ðñïóôáóßá ôçò ôá ðáíåðéóôÞìéá. Óôïí ôïìÝá ôïõ Äéêáßïõ, ãéá íá ðåñéïñßóåé ôç âßá êáé ôéò ëåçëáóßåò åéò âÜñïò ôùí áðëþí áíèñþðùí êáé ôùí êëçñéêþí êáèéÝñùóå äýï ñõèìéóôéêïýò êáíüíåò ôçí "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé ôçí "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý", áðåéëþíôáò ìå ôçí ðïéíÞ ôïõ áöïñéóìïý ôïõò ðáñáâÜôåò.

307

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ó×ÅÄÉAÃÑÁÌÌÁ MÁÈHÌÁÔÏÓ á. Äýíáìç êáé åðéññïÞ ôçò Åêêëçóßáò

• ÌÝ÷ñé 14ï áé.:  Ñùìáéïêáèïëéêïß ÷ñéóôéáíïß ïé ðåñéóóüôåñïé Åõñùðáßïé  ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá: – ÏéêïíïìéêÞ äýíáìç  ìåãÜëåò åêôÜóåéò ãçò êáé äùñåÝò çãåìüíùí – ÏñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü óýóôçìá  ðíåõìáôéêüò Ýëåã÷ïò ôçò Åõñþðçò – Äñáóôçñéüôçôåò  èñçóêåõôéêÝò êáé êïéíùíéêÝò  ÐÜðáò:

 Þôáí åðéêåöáëÞò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò  åß÷å ìåãÜëç éó÷ý  ðáñåíÝâáéíå óôéò ðïëéôéêÝò åîåëßîåéò

• 10ïò áé.: ðÜðáò ÃÑÇÃÏÑÉÏÓ Æ´  ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç* • * ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç: 1) Áðáãïñåýèçêå ç ðþëçóç áíôéêåéìÝíùí ëáôñåßáò êáé ìõóôçñßùí 2) áðáãïñåýèçêå ï ãÜìïò ôùí êëçñéêþí 3) áðáãïñåýèçêå ç êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ 4) ðñïâëÝðïíôáí ðïéíÝò ãéá ôïõò ðáñáâÜôåò  áöïñéóìüò • 1233: ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá  ÉåñÜ ÅîÝôáóç* • * ÉåñÜ ÅîÝôáóç  åéäéêü äéêáóôÞñéï ðïõ ôéìùñïýóå áõóôçñÜ üóïõò èåùñïýóå áéñåôéêïýò (:êÜøéìï óôçí ðõñÜ) â. Åêêëçóßá êáé Êïéíùíßá

• Ìåóáßùíáò:  Ýíôïíï èñçóêåõôéêü óôïé÷åßï óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí  äéáìüñöùóç ëáúêÞò èñçóêåõôéêüôçôáò ìå áðïêëßóåéò áðü ôá åðßóçìá äüãìáôá  äåéóéäáéìïíßåò êáé ìáãåßá á ß ô é á :  á) ç Ýëëåéøç ðíåõìáôéêÞò êáèïäÞãçóçò  â) ç Ýëëåéøç ìüñöùóçò  ¢ëëåò äñáóôçñéüôçôåò ôçò Åêêëçóßáò: á) ÊïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç:  ßäñõóç êáé óõíôÞñçóç íïóïêïìåßùí êáé Üëëùí åõáãþí éäñõìÜôùí â) Ðïëéôéóôéêüò ôïìÝáò:  äéÜóùóç ðïëéôéóôéêÞò êëçñïíïìéÜò ìå ôçí áíôéãñáöÞ ôùí ÷åéñïãñÜöùí óôá ìïíáóôÞñéá ã) Åêðáßäåõóç:  ßäñõóç ó÷ïëåßùí óôá ìïíáóôÞñéá  ßäñõóç åðéóêïðéêþí ó÷ïëåßùí óôéò ðüëåéò (11ïò áé.)  ðñïóôáóßá Ðáíåðéóôçìßùí (áðü ôÝëç 12ïõ áé.) 308

DSZR 2CIG

ä) Äéêáéïóýíç :  ðñïóðÜèåéá ðåñéïñéóìïý âßáò êáé ëåçëáóßáò áðü óôñáôéùô. äõíÜìåéò öåïõäáñ÷þí åéò âÜñïò áðëþí áíèñþðùí êáé êëçñéêþí ÌåóáéùíéêÞ  êáèéÝñùóç 2 ñõèìéóôéêþí êáíüíùí* ìå üñêï. Åõñþðç – * Ñõèìéóôéêïß êáíüíåò:  á) "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý"  ìÝôñá õðÝñ ôùí áäõíÜôùí  â) "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý"  áðáãüñåõóç å÷èñïðñáîéþí ìåôáîý öåïõäáñ÷þí ïñéóìÝíåò ðåñéüäïõò êáé çìÝñåò.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Ìïíá÷éêÜ ÔÜãìáôá (óåë. 99 ) Êïéíüôçôåò ìïíá÷þí ðïõ áðïäÝ÷ïíôáí êáé ôçñïýóáí ôïõò ßäéïõò êáíüíåò. Ôá êõñéüôåñá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò Þôáí ôùí Öñáãêéóêáíþí, ôùí Äïìçíéêáíþí êáé ôùí Êéíóôåñêéáíþí. ÉåñÜ ÅîÝôáóç (óåë. 99) Åéäéêü äéêáóôÞñéï, ðïõ èÝóðéóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ôï 1233, ðïõ ôéìùñïýóå ìå áõóôçñÝò ðïéíÝò üóïõò èåùñïýóå áéñåôéêïýò. Áñêåôïß áðü áõôïýò ðïõ êñßíïíôáí ùò Ýíï÷ïé êáôáäéêÜæïíôáí óå èÜíáôï ðÜíù óôçí ðõñÜ. Áöïñéóìüò (óåë. 99) = áðïêëåéóìüò áðü ôçí Åêêëçóßá êáé áðáãüñåõóç åðéêïéíùíßáò ìå ôçí êïéíüôçôá ôùí ðéóôþí.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ Ãñçãüñéïò Æ´ (óåë. 99) (ðåñ. 1025 - 1085). ÐÜðáò ôçò Ñþìçò (1073 - 1085) êáé Üãéïò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò. Èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò êõñéüôåñïõò áíáìïñöùôÝò ôïõ Ìåóáßùíá êáé õðÞñîå öáíáôéêüò õðÝñìá÷ïò ôïõ äüãìáôïò ôçò õðåñï÷Þò ôçò ðáðéêÞò åîïõóßáò Ýíáíôé ôçò êïóìéêÞò. Ðñáãìáôïðïßçóå ôç ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç. Ïé åíÝñãåéÝò ôïõ ôïí Ýöåñáí óå óýãêñïõóç ìå üëïõò ôïõò çãåìüíåò ôçò Äýóçò êáé éäéáßôåñá ìå ôï Ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá Åññßêï Ä´, ï ïðïßïò áñíïýìåíïò íá äå÷ôåß ôéò ðáðéêÝò áðïöÜóåéò áöïñßóôçêå êáé êçñý÷èçêå å÷èñüò ôçò Åêêëçóßáò. ¸ôóé Üñ÷éóå ç ðåñßöçìç "Ýñéäá ôçò ðåñéâïëÞò" ðïõ äéáôÜñáîå ôéò ó÷Ýóåéò ôçò ÄõôéêÞò Åêêëçóßáò ìå ôç ÃåñìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá ãéá äýï ó÷åäüí áéþíåò. Ï Ãñçãüñéïò Æ´ äéáôÞñçóå áãáèÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï ÂõæÜíôéï. ÅñãÜóôçêå ãéá ôçí Üñóç ôïõ Ó÷ßóìáôïò (1054) êáé ôçí Ýíùóç ôùí äýï Åêêëçóéþí, êáèþò êáé ãéá ôçí áíÜëçøç óôáõñïöïñßáò ôùí äõôéêþí çãåìüíùí õðü ôçí çãåóßá ôïõ ßäéïõ åíáíôßïí ôùí Ôïýñêùí, ìå óêïðü ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí Éåñïóïëýìùí. Ïé ó÷åôéêÝò äéáðñáãìáôåýóåéò ôïõ Ãñçãïñßïõ ìå ôïõò çãåìüíåò ôùí äõôéêþí êñáôþí äåí Ýöåñáí áðïôÝëåóìá, áëëÜ áðïôåëïýí ðñïäñïìéêÝò åíÝñãåéåò ôçò Á´ óôáõñïöïñßáò, ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå ëßãá ÷ñüíéá áñãüôåñá (1096 - 1099). Ç ÄõôéêÞ Åêêëçóßá ôéìþíôáò ôï Ýñãï ôïõ, ôïí áíáêÞñõîå Üãéï êáé ôéìÜ ôç ìíÞìç ôïõ óôéò 25 Ìáúïõ. 309

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1223 12ïò áé.

ÃÅÃÏÍÏÓ ÊáèéÝñùóç ÉåñÞò ÅîÝôáóçò áðü ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ºäñõóç ðñþôùí Ðáíåðéóôçìßùí óôç Äýóç

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.Ë.Ð.) 1) ÅÉÊÏÍÁ: "Ï Üãéïò Öñáãêßóêïò ôçò Áóóßæçò" (óåë. 99) Åñþôçóç: Ôé óõìâïëßæåé ç ÷åéñïíïìßá ôïõ áãßïõ; Óôçí åéêüíá áõôÞ åéêïíßæåôáé ï Üãéïò Öñáãêßóêïò ôçò Áóóßæçò íá ðñïóöÝñåé ôï åðáíùöüñé ôïõ óå Ýíá öôù÷ü. Ï Üãéïò Öñáãêßóêïò Þôáí ãéïò ðëïýóéïõ åìðüñïõ, ðïõ åãêáôÝëåéøå ôá åãêüóìéá ãéá íá áöéåñùèåß óôçí ðñïóåõ÷Þ êáé óôï éäåþäåò ôçò ðåíßáò. Ìå ôçí åíÝñãåéÜ ôïõ áõôÞ, íá ðñïóöÝñåé ôï åðáíùöüñé ôïõ óå Ýíá öôù÷ü, åêöñÜæåé ôï éäåþäåò ôçò áðáëëáãÞò áðü üëá ôá åãêüóìéá áãáèÜ êáé ôçí áíÜãêç ðñïóöïñÜò óôïõò öôù÷ïýò. 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁÔÁ: "Ç ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé "Ç Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý" (óåë. 99) ÅñùôÞóåéò:

á) Ðïéåò ðëçñïöïñßåò áíôëïýìå êáé áðü ôéò äýï ðçãÝò ãéá ôç âßá óôç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá êáé ðïý ïöåßëåôáé áõôÞ; â) Ðïéïõò áöïñïýí ïé êáíüíåò áõôïß êáé ðïéïé ðñïóôáôåýïíôáé;

á) Ìåëåôþíôáò ôéò ðçãÝò áõôÝò áíôëïýìå ôéò åîÞò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç âßá óôç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá: Ôçí åðï÷Þ áõôÞ ïé óôñáôéùôéêÝò äõíÜìåéò ôùí öåïõäáñ÷þí (éððüôåò) ðåñéöÝñïíôáí óôçí ýðáéèñï, ëåçëáôïýóáí êáé âéáéïðñáãïýóáí åéò âÜñïò ôùí êëçñéêþí êáé ôùí áðëþí áíèñþðùí. Äå óÝâïíôáí ïýôå ôéò åêêëçóßåò, ïýôå ôá éåñÜ. ¢ñðáæáí ü,ôé Ýâñéóêáí ìðñïóôÜ ôïõò, áðü ðïëýôéìá éåñÜ áíôéêåßìåíá ìÝ÷ñé æþá, êáôÝóôñåöáí êáé óêüôùíáí üðïéïí ðñïóðáèïýóå íá áíôéóôáèåß. ÅðéðëÝïí ãßíïíôáí ðïëëÝò óõãêñïýóåéò êáé ìåôáîý ôùí öåïõäáñ÷þí ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá. Ç âßá áõôÞ ïöåßëåôáé óôá åîÞò: 1) Óôçí Ýëëåéøç íüìùí: Óôç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá äåí õðÞñ÷å ïñãáíùìÝíï êñÜôïò ìå íüìïõò êáé õðçñåóßåò ðïõ íá ðñïóôáôåýïõí ôá äéêáéþìáôá êáé ôçí éäéïêôçóßá ôùí ðïëéôþí. Åðéêñáôïýóå áíáñ÷ßá êáé ôï "äßêéï" ôïõ éó÷õñïý. 2) Óôçí çèéêÞ äéáöèïñÜ, ðïõ Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôçí Ýëëåéøç ðáéäåßáò êáé ðíåõìáôéêÞò êáèïäÞãçóçò. 3) Óôçí áêüñåóôç åðéèõìßá ôùí öåïõäáñ÷þí íá åðéâëçèïýí êáé íá áõîÞóïõí ôç äýíáìç êáé ôá ðëïýôç ôïõò. â) Ïé ñõèìéóôéêïß êáíüíåò ðïõ åðéâëÞèçêáí áðü ôçí Åêêëçóßá áöïñïýóáí ôéò óôñáôéùôéêÝò äõíÜìåéò ôùí öåïõäáñ÷þí êáé ôïõò öåïõäÜñ÷åò, êáé ðñïóôÜôåõáí ôïõò 310 áäõíÜôïõò, äçëáäÞ ôïõò áðëïýò áíèñþðïõò êáé ôïõò êëçñéêïýò.

DSZR 2CIG

ÓõãêåêñéìÝíá: Ç "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" Þôáí ñõèìéóôéêüò êáíüíáò ìå ôïí ïðïßï ëáìâÜíïíôáí ìÝôñá ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí áäõíÜôùí êáé ç "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý" áðáãüñåõå ôéò ÌåóáéùíéêÞ å÷èñïðñáîßåò ìåôáîý ôùí öåïõäáñ÷þí óå ïñéóìÝíåò ðåñéüäïõò ôïõ Ýôïõò êáé ãéá Åõñþðç ïñéóìÝíåò ìÝñåò ôçò åâäïìÜäáò. Ôá ìÝôñá áõôÜ Þôáí ç ðïéíÞ ôïõ áöïñéóìïý, ðïõ ôçí åðï÷Þ áõôÞ åß÷å ìåãÜëç âáñýôçôá, ãéáôß ç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá åß÷å Ýíôïíï èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ìå áöåôçñßá ôï ðáñÜèåìá "Îüñêéá êáé ìáãéêÜ" êáé áîéïðïéþíôáò ôéò éóôïñéêÝò óáò ãíþóåéò íá áðáíôÞóåôå óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò: • Ðïéïé ðáñÜãïíôåò ïäçãïýóáí ôïõò áíèñþðïõò óôç ìáãåßá ôï Ìåóáßùíá (îüñêéá, ìáíôåßá, ìÜãéóóåò ê.Ü.); • ÓÞìåñá ïé Üíèñùðïé êáôáöåýãïõí óôç ìáãåßá; Ãéáôß; Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôïí áöïñéóìü ôïõ Âáñèïëïìáßïõ Éóêáíïý, åðéóêüðïõ ôïõ ¸îåôåñ, êáé óõìðëçñþíåé ôçí áöÞãçóç êáèþò ìáò äßíåé åðéðëÝïí ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôá îüñêéá êáé ôá ìáãéêÜ, óôá ïðïßá êáôÝöåõãáí ïé Üíèñùðïé ôï Ìåóáßùíá. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ ïäçãïýóáí ôïõò áíèñþðïõò óôç ìáãåßá ôï Ìåóáßùíá Þôáí ïé åîÞò: 1) Åß÷áí äéáôçñçèåß ðïëëÜ óôïé÷åßá ðáëáéüôåñùí ëáúêþí èñçóêåéþí ôùí ãåñìáíéêþí ëáþí ðïõ åê÷ñéóôéáíßóôçêáí. 2) Ç Ýëëåéøç ðíåõìáôéêÞò êáèïäÞãçóçò ôùí ðéóôþí áðü ôçí Åêêëçóßá. 3) Ôï ðíåõìáôéêü óêïôÜäé ðïõ åðéêñáôïýóå ëüãù ôçò Ýëëåéøçò ìüñöùóçò. 4) Ïé äåéóéäáéìïíßåò, ïé ðñïëÞøåéò êáé ï öüâïò ôçò êüëáóçò. 5) Ïé äõóêïëßåò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò. ÓÞìåñá ëßãïé Üíèñùðïé êáôáöåýãïõí óôç ìáãåßá, üôáí âñßóêïíôáé óå áäéÝîïäï. Êáèþò ôï âéïôéêü êáé ôï ðíåõìáôéêü åðßðåäï ôùí áíèñþðùí Ý÷åé áíÝâåé, ôá öáéíüìåíá áõôÜ åßíáé ðåñéïñéóìÝíçò êëßìáêáò êáé ðáñáôçñïýíôáé óå Üôïìá ìå ÷áìçëÞ Þ êáèüëïõ ìüñöùóç. 2. Íá ìåëåôÞóåôå ðñïóåêôéêÜ ôéò ðçãÝò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí "ÅéñÞíç êáé ôçí áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý". Ðþò åðÝâáëå ç Åêêëçóßá ôïõò êáíüíåò áõôïýò êáé áðü ðïý áíôëïýóå ôçí éó÷ý ôçò; Óôéò óçìåñéíÝò êïéíùíßåò ðïéïò èåóìüò êáèïñßæåé ôïõò êáíüíåò ðïõ äéÝðïõí ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí áíèñþðùí êáé ðþò; (Íá óõìâïõëåõôåßôå ôï âéâëßï ôçò ÊïéíùíéêÞò êáé ÐïëéôéêÞò ÁãùãÞò ôçò ô ôÜîçò Ãõìíáóßïõ). Ôá ðáñáèÝìáôá åßíáé áðïóðÜóìáôá áðü ôïõò äýï ñõèìéóôéêïýò êáíüíåò ðïõ åðÝâáëå ç ÄõôéêÞ Åêêëçóßá ãéá íá êáôáðñáàíåé ôá Þèç êáé íá ðñïóôáôåýóåé ôïõò áäõíÜôïõò. Ï áðëüò ëáüò êáé êõñßùò ïé ÷ùñéêïß êáèþò êáé ïé êëçñéêïß ôçò õðáßèñïõ õðÝöåñáí áðü ôéò óõíå÷åßò óõãêñïýóåéò ôùí öåïõäáñ÷þí êáé ôç öåïõäáñ÷éêÞ áíáñ÷ßá ðïõ åðéêñáôïýóå. Ç Åêêëçóßá, áðü ôï 10ï áé. ðÞñå êÜðïéåò ðñùôïâïõëßåò, ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáðñáàíåé ôá Þèç êáé íá åêôïíþóåé ôçí êïéíùíéêÞ äõóöïñßá ãéá ôï êëßìá âßáò êáé áíáñ÷ßáò ðïõ åðéêñáôïýóå. Ïé ðñùôïâïõëßåò áõôÝò Þôáí ç êáèéÝñùóç ìå üñêï äýï ñõèìéóôéêþí êáíüíùí : "Ç ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé "Ç Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý", ðïõ áðÝâëåðáí óôçí ðñïóôáóßá ôùí áäõíÜôùí ðïõ õðÝöåñáí áðü ôéò âéáéïðñáãßåò ôùí óôñáôéùôéêþí äõíÜìåùí ôùí öåïõäáñ÷þí. Óôïõò ðáñáâÜôåò åðéâáëëüôáí ç ðïéíÞ ôïõ áöïñéóìïý. 311 Ç Åêêëçóßá ìðïñïýóå íá åðéâÜëëåé ôïõò ðáñáðÜíù êáíüíåò, ãéáôß äéÝèåôå ìåãÜëç

DSZR 2CIG

äýíáìç êáé êýñïò. Ç ìåóáéùíéêÞ êïéíùíßá åß÷å Ýíôïíï èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá êáé ïé ÌåóáéùíéêÞ åêêëçóéáóôéêÝò ðïéíÝò åß÷áí éäéáßôåñç âáñýôçôሠãé' áõôü êáé ç áðåéëÞ ôïõ áöïñéóìïý åß÷å éêáíÞ áðïôñåðôéêÞ äýíáìç. Åõñþðç Óôéò óçìåñéíÝò êïéíùíßåò âÝâáéá ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ôùí áíèñþðùí ôéò êáèïñßæåé ôï êñÜôïò. Ìå ôïõò íüìïõò ðïõ èåóðßæåé, ðñïóôáôåýåé ôá áôïìéêÜ äéêáéþìáôá êáé ôçí éäéïêôçóßá. Ïé ðáñáâÜôåò áðåéëïýíôáé ìå äéáöïñåôéêÝò ðïéíÝò: ÷ñçìáôéêü ðñüóôéìï Þ öõëÜêéóç, ðïõ åðéâÜëëïíôáé áðü ôá äéêáóôÞñéá, ôéò áðïöÜóåéò ôùí ïðïßùí åêôåëïýí õðï÷ñåùôéêÜ ôá áñìüäéá üñãáíá ôçò ðïëéôåßáò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ôá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá êáé ãéá ðïéï ëüãï äçìéïõñãÞèçêáí; Ôá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá Þôáí êïéíüôçôåò ìïíá÷þí ðïõ áðïäÝ÷ïíôáí êáé ôçñïýóáí ôïõò ßäéïõò êáíüíåò. Ôá êõñéüôåñá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò Þôáí ôùí Öñáãêéóêáíþí, ôùí Äïìçíéêáíþí êáé ôùí Êéíóôåñêéáíþí. Ôá íÝá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá Üñ÷éóáí íá äçìéïõñãïýíôáé áðü ôï 10ï áéþíá êáé åß÷áí óêïðü ôçí çèéêÞ áíáâÜèìéóç ôçò Åêêëçóßáò. Ëüãù ôçò ÷áëÜñùóçò ôïõ èñçóêåõôéêïý áéóèÞìáôïò ìåñßäáò ôïõ êëÞñïõ, åß÷å ðñïêëçèåß êïéíùíéêÞ äõóöïñßá. ¸ôóé óôá ìåãÜëá ìïíáóôÞñéá ðÜñèçêáí êÜðïéåò ðñùôïâïõëßåò ãéá ôçí çèéêÞ áíýøùóç ôçò Åêêëçóßáò. Óôéò êéíÞóåéò áõôÝò ðñùôïóôÜôçóáí ôá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá. 2. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôç ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç; Óçìáíôéêü óôáèìü óôçí ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí áíáíÝùóç êáé ôçí çèéêÞ áíáâÜèìéóç ôçò Åêêëçóßáò áðïôÝëåóå ç ìåôáññýèìéóç ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôá ôÝëç ôïõ 11ïõ áé. áðü ôïí ðÜðá Ãñçãüñéï Æ´ , ç ëåãüìåíç ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç. Ìåôáîý ôùí Üëëùí áðáãïñåýèçêå ç ðþëçóç áíôéêåéìÝíùí ëáôñåßáò êáé ìõóôçñßùí, ï ãÜìïò ôùí êëçñéêþí êáé ç êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ. Ãéá íá åðéâëçèåß ç ìåôáññýèìéóç êáèïñßóôçêáí ãéá ôïõò ðáñáâÜôåò áõóôçñÝò ðïéíÝò ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé ï áöïñéóìüò, äçëáäÞ ï áðïêëåéóìüò áðü ôçí Åêêëçóßá êáé ç áðáãüñåõóç åðéêïéíùíßáò ìå ôçí êïéíüôçôá ôùí ðéóôþí. 3. Ðïéïò Þôáí ï ñüëïò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò óôçí êïéíùíßá ôïõ Ìåóáßùíá åêôüò áðü ôïí èñçóêåõôéêü ôïìÝá; Ç Åêêëçóßá ôï Ìåóáßùíá, äéáäñáìÜôéæå êáèïñéóôéêü ñüëï óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí. Åêôüò áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ äýíáìç äéÝèåôå Ýíá ïñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü óýóôçìá ðïõ ôçò åðÝôñåðå íá åëÝã÷åé ðíåõìáôéêÜ ïëüêëçñç ôçí Åõñþðç. Ïé áñìïäéüôçôÝò ôçò äåí ðåñéïñßæïíôáí ìüíï óå èñçóêåõôéêÜ æçôÞìáôá áëëÜ êáé óå ðïëëÝò Üëëåò äñáóôçñéüôçôåò ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò, üðùò á) êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç, â) ðïëéôéóìüò, ã) åêðáßäåõóç, ä) äéêáéïóýíç. á) ÊïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç: Ç Åêêëçóßá ÷ñçóéìïðïéïýóå ìÝñïò áðü ôá ðëïýôç ôçò ãéá íá âïçèÞóåé ôïõò öôù÷ïýò êáé ôïõò áóèåíåßò, éäñýïíôáò êáé óõíôçñþíôáò íïóïêïìåßá êáé Üëëá åõáãÞ éäñýìáôá (:ïñöáíïôñïöåßá, ðôù÷ïêïìåßá êëð). 312

â) Ðïëéôéóìüò: ÄéÝóùóå ôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ ìå ôçí áíôéãñáöÞ ôùí ÷åéñïãñÜ-

DSZR 2CIG

öùí ðïõ ãéíüôáí óôá ìïíáóôÞñéá áðü ôïõò ìïíá÷ïýò. ã) Åêðáßäåõóç: Ôá ðñþôá ó÷ïëåßá óôçí Åõñþðç éäñýïíôáí óôá ìïíáóôÞñéá êáé áð' ÌåóáéùíéêÞ áõôÜ ïñãáíùíüôáí ç åêðáßäåõóç. Áñãüôåñá, êõñßùò áðü ôïí 11ï áé. éäñýèçêáí ôá Åõñþðç åðéóêïðéêÜ ó÷ïëåßá óôéò ðüëåéò. ÐÜðåò êáé åðßóêïðïé Ýèåôáí õðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõò êáé ôá ðáíåðéóôÞìéá, ôá ïðïßá Üñ÷éóáí íá éäñýïíôáé áðü ôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé. ä) Äéêáéïóýíç: ÐáñÜëëçëá ç Åêêëçóßá, ðñïóðáèïýóå íá ðåñéïñßóåé ôç âßá êáé ôéò ëåçëáóßåò óå âÜñïò ôùí êëçñéêþí êáé ôùí áðëþí áíèñþðùí, ðïõ ðñïêáëïýíôáí áðü ôéò óõíå÷åßò óõãêñïýóåéò ôùí óôñáôéùôéêþí äõíÜìåùí ôùí öåïõäáñ÷þí. Ãéá ôï óêïðü áõôü êáèéÝñùóå ìå üñêï íá åðéâÜëëïíôáé ìå ðïéíÞ áöïñéóìïý ãéá ôïõò ðáñáâÜôåò äýï ñõèìéóôéêïß êáíüíåò: ç "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé ç "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý". Ìå ôïí ðñþôï ëáìâÜíïíôáí ìÝôñá ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí áäõíÜôùí êáé ìå ôïí äåýôåñï áðáãïñåýïíôáí ïé å÷èñïðñáîßåò ïñéóìÝíåò ðåñéüäïõò ôïõ Ýôïõò êáé ãéá ôï õðüëïéðï äéÜóôçìá ïñéóìÝíåò ìÝñåò ôçò åâäïìÜäáò.

313

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

3. Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ óôç ìåóáéùíéêÞ Åõñþðç Ðåñßëçøç • ÏéêïãÝíåéá êáé ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí Ôï Ìåóáßùíá ç èÝóç ôçò ãõíáßêáò Þôáí êáôþôåñç áðü ôïõ Üíäñá. Ç êïéíùíéêÞ ôçò èÝóç üìùò äéáöïñïðïéïýóå ôç ìïßñá ôçò. Ïé ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí ðåñéïñßæïíôáí óôï ðëáßóéï ôïõ ãÜìïõ, åíþ áðü ôï 13ï áé. ïé åîåëßîåéò åðÝôñåøáí ôçí áíÜðôõîç ó÷Ýóåùí ìåôáîý ôùí äýï öýëùí Ýîù áðü ôï ðëáßóéï áõôü (éððïôéêüò Ýñùôáò). • Êáôïéêßá Ç êáôïéêßá ôùí ÷ùñéêþí ôï Ìåóáßùíá Þôáí ðïëý ìéêñÞ êáé åõôåëïýò êáôáóêåõÞò. Ðáñüìïéá Þôáí êáé ôùí åñãáôþí êáé ôå÷íéôþí óôéò ðüëåéò. Ïé åõãåíåßò üìùò êáôïéêïýóáí óå ðåôñüêôéóôá êÜóôñá, ðïõ óõìâüëéæáí ôï êýñïò êáé ôç äýíáìÞ ôïõò. Áí íéêéüôáí ï êÜôï÷üò ôïõ, ôï êÜóôñï ôïõ éóïðåäùíüôáí. Ïé áóôïß èÝëïíôáò íá ìéìçèïýí ôïõò åõãåíåßò, Ýêôéæáí êé áõôïß ðëïýóéá ðÝôñéíá óðßôéá. Óå ðåñßðôùóç ðïõ åîïñéæüôáí ï éäéïêôÞôçò, ôï óðßôé ôïõ ãêñåìéæüôáí Þ êáéãüôáí. • ÄéáôñïöÞ Ç äéáôñïöÞ ôùí ÷ùñéêþí Þôáí ëéôÞ êáé âáóéæüôáí óå ðñïúüíôá ðïõ ðáñÞãáí ïé ßäéïé. Ôá ÷ïéñïóöÜãéá åîáóöÜëéæáí ôá âáóéêÜ ãåýìáôá ôïõ ÷åéìþíá. Áíôßèåôá ç äéáôñïöÞ ôùí ðëïõóßùí Þôáí ðëïýóéá êáé ðïëõôåëÞò êáé ôá ãåýìáôá áðïôåëïýóáí åõêáéñßá ãéá íá åêäçëþóïõí ôçí áíùôåñüôçôÜ ôïõò. • Åíäõìáóßá Ôï Ýíäõìá ôï Ìåóáßùíá ðñïóäéüñéæå ôçí êÜèå êïéíùíéêÞ êáôçãïñßá. Óôá ìïíáóôÞñéá ôï êÜèå ìïíá÷éêü ôÜãìá åß÷å ôç äéêÞ ôïõ óôïëÞ. Ôï ßäéï óõíÝâáéíå ìå ôïõò öåïõäÜñ÷åò, ôïõò Üñ÷ïíôåò, ôïõò éððüôåò êáé ôéò óõíôå÷íßåò. Ç åíäõìáôïëïãéêÞ ðïëõôÝëåéá Þôáí ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí ðëïõóßùí, åíþ ôá ñïý÷á ôùí ÷ùñéêþí Þôáí ëßãá êáé áðëÜ. • Øõ÷áãùãßá Ï ìåóáéùíéêüò Üíèñùðïò äéáóêÝäáæå ìÝóá óôá ðëáßóéá ôùí óõíèçêþí ðïõ åðéêñáôïýóáí êáé ôùí êáíüíùí ôçò Åêêëçóßáò. ×þñïé åðéêïéíùíßáò êáé øõ÷áãùãßáò Þôáí ç Åêêëçóßá, ç ðüëç êáé ôá êÜóôñá. Ôá ìÝóá øõ÷áãùãßáò Þôáí ôá ðáé÷íßäéá, ôá èåÜìáôá, ç ìïõóéêÞ, ï ÷ïñüò êáé ôï ôñáãïýäé, åíþ óôá êÜóôñá ôï øõ÷áãùãéêü ðñüãñáììá Þôáí ðéï óýíèåôï. ¼ëåò ïé êïéíùíéêÝò ôÜîåéò ìåôÝôñåðáí ôéò ïéêïãåíåéáêÝò ãéïñôÝò óå äáðáíçñÝò ôåëåôÝò, áíÜëïãá ìå ôéò ïéêïíïìéêÝò ôïõò äõíáôüôçôåò. • Ôáîéäéþôåò êáé ðñïóêõíçôÝò Ðáñüëåò ôéò äõóêïëßåò ðïõ õðÞñ÷áí ç êéíçôéêüôçôá ôùí áíèñþðùí ôï Ìåóáßùíá Þôáí ó÷åôéêÜ ìåãÜëç. Ïé Üíèñùðïé áíåîáñôÞôùò öýëïõ êáé éäéüôçôáò ôáîßäåõáí. Êõñßùò Þôáí ðñïóêõíçôÝò ðïõ áøçöþíôáò ôéò ôáëáéðùñßåò êáé ôïõò êéíäýíïõò, ðÞãáéíáí íá ðñïóêõíÞóïõí óå Ýíáí Üãéï ôüðï. Ïé êõñéüôåñïé ðñïïñéóìïß Þôáí ç Ñþìç, ôá Éåñïóüëõìá êáé ï Üãéïò ÉÜêùâïò ôçò ÊïìðïóôÝëëá (Éóðáíßá). Ôï ðñïóêýíçìá ãéá ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ôïõ Ìåóáßùíá Þôáí ìéá äõíáôÞ óõãêßíçóç êáé üíåéñï æùÞò.

314

DSZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ • ÏéêïãÝíåéá êáé ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí – Ç èÝóç ôçò ãõíáßêáò  Þôáí êáôþôåñç áðü ôïõ Üíäñá – Ç êïéíùíéêÞ èÝóç  äéáöïñïðïéïýóå ôç ìïßñá ôçò – Ïé ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí:  ðåñéïñßæïíôáí óôï ðëáßóéï ôïõ ãÜìïõ  áíáðôý÷èçêáí Ýîù áð' áõôü (éððïôéêüò Ýñùôáò) ìåôÜ ôï 13ï áé.

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

• Êáôïéêßá á) Ç êáôïéêßá ôùí ÷ùñéêþí  ýðáéèñïò – ¸íá äùìÜôéï ìå öôù÷ü åîïðëéóìü, åõôåëïýò êáôáóêåõÞò – ÐåñéïñéóìÝíç ðáñáìïíÞ óôï óðßôé, ëüãù åñãáóéþí óôçí ýðáéèñï â) Ç êáôïéêßá ôùí åñãáôþí êáé ôå÷íéôþí  ðüëåéò – ÌéêñÝò îýëéíåò êáôïéêßåò, ÷ùñßò ÷þñïõò õãéåéíÞò – Äñüìïé óôåíïß êáé áêáíüíéóôïé ã) Ç êáôïéêßá ôùí åõãåíþí Ðåôñüêôéóôá ÊÜóôñá:  Þôáí óýìâïëá áóöÜëåéáò êáé éó÷ýïò  ôáõôßæïíôáí ìå ôï êýñïò åíüò áôüìïõ Þ ìéáò ïéêïãÝíåéáò  éóïðåäþíïíôáí, áí ï êÜôï÷üò ôïõò íéêéüôáí – Ç ðÝôñá  óýìâïëï äýíáìçò êáé ðëïýôïõ ä) Ç êáôïéêßá ôùí áóôþí  ðüëåéò – ðëïýóéá óðßôéá áðü ðÝôñá (êáôÜ ìßìçóç ôùí åõãåíþí) – ãêñåìßæïíôáí Þ êáßãïíôáí, áí åîïñéæüôáí ï éäéïêôÞôçò ôïõò • ÄéáôñïöÞ á) ÷ùñéêïß  ëéôÞ – âáóéæüôáí óå ðñïúüíôá ðïõ ðáñÞãáí – ôá ÷ïéñïóöÜãéá åîáóöÜëéæáí ôá âáóéêÜ ãåýìáôá ôïõ ÷åéìþíá â) ïé åõãåíåßò êáé ïé áóôïß  ðëïýóéá êáé ðïëõôåëÞò – áðïôåëïýóå åõêáéñßá åêäÞëùóçò ôçò áíùôåñüôçôÜò ôïõò • Åíäõìáóßá Ôï Ýíäõìá  ðñïóäéüñéæå ôçí êÜèå êïéíùíéêÞ êáôçãïñßá ÌïíáóôÞñéá  äéáöïñåôéêÞ óôïëÞ ãéá êÜèå ìïíá÷éêü ôÜãìá ÖåïõäÜñ÷åò, éððüôåò, Üñ÷ïíôåò, óõíôå÷íßåò  äéêÞ ôïõò óôïëÞ Ïé ðëïýóéïé  åíäõìáôïëïãéêÞ ðïëõôÝëåéá  ðëïýôïò êáé äýíáìç Ïé ÷ùñéêïß  áðëÜ êáé ÷ïíôñÜ ñïý÷á • Øõ÷áãùãßá – ÃéïñôÝò  óôá ðëáßóéá ôùí óõíèçêþí êáé ôùí êáíüíùí ôçò Åêêëçóßáò – ×þñïé åðéêïéíùíßáò êáé øõ÷áãùãßáò : 315

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

á) ç Åêêëçóßá  èñçóêåõôéêÝò ëåéôïõñãßåò êáé ãéïñôÝò  åõêáéñßá óõíÜíôçóçò  ðáé÷íßäéá, ãåëùôïðïéïß, ìïõóéêÞ, ôñáãïýäé, ÷ïñüò â) ç ðüëç ã) ôá êÜóôñá  óõìðüóéá, áãþíåò ìå êïíôáñï÷ôõðÞìáôá, èåÜìáôá, ôñïâáäïýñïé, ôá÷õäáêôõëïõñãïß, ÷ïñåõôÝò ¼ëåò ïé êïéíùíéêÝò ôÜîåéò  ïéêïãåíåéáêÝò ãéïñôÝò • Ôáîéäéþôåò êáé ðñïóêõíçôÝò – ÌåãÜëç êéíçôéêüôçôá ôùí áíèñþðùí  ôáîßäéá – ÐñïóêõíçôÝò – Êýñéïé ðñïïñéóìïß ðñïóêõíçôþí: á) ç Ñþìç â) Ôá Éåñïóüëõìá ã) ï Üãéïò ÉÜêùâïò ôçò ÊïìðïóôÝëëá (Éóðáíßá) – Ôá ôáîßäéá  åðéêßíäõíá – Ôï ðñïóêýíçìá  äõíáôÞ óõãêßíçóç êáé üíåéñï æùÞò

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "ÐáñÜ ôéò äõóêïëßåò ç êéíçôéêüôçôá ôùí áíèñþðùí ôïõ Ìåóáßùíá Þôáí ðïëý ìåãÜëç". (óåë. 103) "Ç êéíçôéêüôçôá áõôÞ ó÷åôßæåôáé ìå ôïõò åîÞò ðáñÜãïíôåò: 1) ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá ç éäéïêôçóßá ùò õëéêÞ êáé øõ÷ïëïãéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá Þôáí Üãíùóôç. Áðü ôïí áãñüôç ùò ôïí Üñ÷ïíôá, üëïé åß÷áí ìüíï äéêáßùìá ðñïóùñéíÞò êáôï÷Þò. Óýìöùíá ìå ôï öåïõäáñ÷éêü äßêáéï, ï êáèÝíáò åß÷å ðÜíù áðü áõôüí Ýíáí äéêáéïý÷ï éó÷õñüôåñï, ðïõ ìðïñïýóå íá ôïõ áöáéñÝóåé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ êáé íá ôïõ ðáñá÷ùñÞóåé éóïäýíáìç êÜðïõ áëëïý. Áõôü åîçãåß êáôÜ Ýíá ìÝñïò ôçí êéíçôéêüôçôá ôùí áãñïôþí, ðïõ ðïëëáðëáóéÜóôçêå ìå ôéò åê÷åñóþóåéò. ¸ôóé, ôïõò ðåñéóóüôåñïõò áíèñþðïõò êáíÝíá õëéêü óõìöÝñïí äåí ôïõò êñáôïýóå óå Ýíá ìÝñïò. 2) ÅðéðëÝïí, êáé ç ßäéá ç èñçóêåßá åíßó÷õå ôçí êéíçôéêüôçôá, êáèþò äéáêÞñõóóå ôïí ðñïóùñéíü ÷áñáêôÞñá ôïõ áíèñþðïõ ðÜíù óôç ãç êáé êáëïýóå ôïõò ÷ñéóôéáíïýò óå åãñÞãïñóç. Ïé ðéóôïß ìå ôç óåéñÜ ôïõò Ýóðåõäáí íá ðñïóêõíÞóïõí éåñÜ óå êÜèå ãùíéÜ ôïõ ÷ñéóôéáíéêïý êüóìïõ ðñïêåéìÝíïõ íá áðáëëáãïýí áðü ôéò áìáñôßåò ôïõò.

316

DSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.Ë.Ð.)

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

 ÅÉÊÏÍÁ: "Åñãáóßåò óôçí ýðáéèñï" (óåë. 102) ÅñùôÞóåéò: Ðïéåò áó÷ïëßåò ôùí ÷ùñéêþí áðåéêïíßæïíôáé êáé óå ðïéïõò ìÞíåò áíôéóôïé÷ïýí; Ðþò óõíäÝïíôáé ìå ôçí Ýíäõóç êáé ôç äéáôñïöÞ ôïõò; Ôé óõìâïëßæåé ç ðñþôç åéêüíá; Ç åéêüíá áðïôåëåßôáé áðü ôÝóóåñéò ìéêñüôåñåò: Ç ðñþôç áíôéóôïé÷åß óôïí ÉáíïõÜñéï, åíþ ç äåýôåñç óôï ÌÜñôéï. Ôï ìÞíá áõôü ïé ÷ùñéêïß êüâïõí ôá ÷üñôá êáé êáèáñßæïõí ôïõò áãñïýò áðü ôá æéæÜíéá, ãéáôß ôá áãñéü÷ïñôá åìðïäßæïõí ôçí áíÜðôõîç ôùí óéôçñþí. Ôá óéôçñÜ üìùò åîáóöáëßæïõí ôç âáóéêÞ ôñïöÞ êáé ãéá ôïõò ßäéïõò êáé ãéá ôá æþሠåðïìÝíùò Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ç ðïóüôçôá êáé ç ðïéüôçôá ôçò ðáñáãùãÞò. Ç ôñßôç åéêüíá áíôéóôïé÷åß óôïí Éïýíéï, êáôÜ ôïí ïðïßï ïé ÷ùñéêïß êïõñåýïõí ôá ðñüâáôÜ ôïõò. Ìå ôï ìáëëß öôéÜ÷íïõí ôá ñïý÷á êáé ôá óêåðÜóìáôÜ ôïõò. Ç ôÝôáñôç åéêüíá áíôéóôïé÷åß óôï ÄåêÝìâñéï: áðåéêïíßæåôáé ç óöáãÞ ôùí ÷ïßñùí. Ôá ÷ïéñïóöÜãéá åîáóöÜëéæáí ôá âáóéêÜ ãåýìáôá ãéá ôï ÷åéìþíá. Óôçí ðñþôç åéêüíá áðåéêïíßæåôáé ï Éáíüò, äçëáäÞ ï äéðñüóùðïò ñùìáúêüò èåüò, ï ïðïßïò âëÝðåé ôáõôü÷ñïíá ðßóù ôïí ðáëéü ÷ñüíï êáé ìðñïóôÜ ôïí êáéíïýñéï.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ ÓõæÞôçóå ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ãéá ôéò äõóêïëßåò ðïõ óõíáíôïýóáí ïé ðñïóêõíçôÝò êáé ãéá ôïõò ôñüðïõò ìå ôïõò ïðïßïõò ôïõò áíôéìåôþðéæáí. ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá, ç óõíÞèåéá íá åðéóêÝðôïíôáé ïé Üíèñùðïé ôïõò éåñïýò ôüðïõò ãéá ðñïóêýíçìá, Þôáí ðïëý äéáäåäïìÝíç. ¢íèñùðïé üëùí ôùí êïéíùíéêþí ôÜîåùí ôáîßäåõáí ãéá íá åêðëçñþóïõí êÜðïéï ôÜìá êáé íá ðñïóêõíÞóïõí êÜðïéï èáõìáôïõñãü ëåßøáíï áãßïõ óå Ýíá ìïíáóôÞñé Þ åêêëçóßá. Êõñßùò, üìùò, ï ðñïïñéóìüò ôùí ðñïóêõíçôþí Þôáí Ýíá áðü ôá ôñßá ìåãÜëá ðñïóêõíÞìáôá ôçò äõôéêÞò ÷ñéóôéáíïóýíçò, äçëáäÞ ç Ñþìç, ôá Éåñïóüëõìá êáé ï Üãéïò ÉÜêùâïò ôçò ÊáìðïóôÝëëá óôçí Éóðáíßá. Ôá ôáîßäéá ãßíïíôáí åßôå áð' ôç óôåñéÜ åßôå áð' ôç èÜëáóóá. ¹ôáí üìùò ìáêñéíÜ êáé åðéêßíäõíá. Ïé óõíÞèåéò êßíäõíïé ðïõ áíôéìåôþðéæáí ïé ôáîéäéþôåò Þôáí íá áíôéìåôùðßóïõí âßáéï èÜíáôï áðü öõóéêÜ áßôéá (êáôñáêýëéóìá ÷éïíïóôéâÜäáò, ðíéãìü óå ðïôÜìéá Þ íáõÜãéá) Þ áðü áññþóôéåò êáé áóéôßá. Åðßóçò êéíäýíåõáí áðü ôïõò ëçóôÝò, íá ÷Üóïõí Þ íá ôïõò êëÝøïõí ôéò áðïóêåõÝò Þ ôá ÷ñÞìáôÜ ôïõò. Áêüìç êéíäýíåõáí íá ðéáóôïýí áé÷ìÜëùôïé áðü ðåéñáôÝò êáé íá ðïõëçèïýí ùò äïýëïé. Ïé äéáäïìÝò áð' ôç óôåñéÜ Þôáí ðéï åëêõóôéêÝò, äéüôé õðÞñ÷áí åíäéÜìåóá ìïíáóôÞñéá êáé ðáíäï÷åßá ðïõ Ýäéíáí óôÝãç êáé ôñïöÞ óôïõò ðñïóêõíçôÝò êáé óôá æþá. Óå êÜðïéåò ðåñéï÷Ýò õðÞñ÷áí êáé Üóõëá ãéá ôïõò áññþóôïõò ìå êñåâÜôéá, ëïõôñÜ êáé öáãçôü. ¼óïé ðÞãáéíáí áð' ôç èÜëáóóá üìùò, ôáëáéðùñïýíôáí ðéï ðïëý. Óôá êáñÜâéá óõíÞèùò óôïéâÜæïíôáí áóöõêôéêÜ ðïëëïß Üíèñùðïé êáé äåí åß÷áí ïýôå ôéò óôïé÷åéþäåéò ðáñï÷Ýò.

317

DSZR 2CIG

Èá Ýðñåðå áðü ìüíïé ôïõò íá Ý÷ïõí åîïðëéóôåß ìå ôá áðáñáßôçôá åöüäéá, ãéá ôá ïðïßá ÌåóáéùíéêÞ Ýðñåðå óõíå÷þò íá åðáãñõðíïýí, äéüôé ï êßíäõíïò ôçò êëïðÞò Þôáí ðÜíôá õðáñêôüò. ¸íá ôÝôïéï ôáîßäé, åß÷å óõíÞèùò ðïëý ìåãÜëï êüóôïò. Åõñþðç Ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí êáëýôåñá ôéò äõóêïëßåò ôùí ôáîéäéþí áõôþí ïé ðñïóêõíçôÝò ôáîßäåõáí ðïëëïß ìáæß ðáñÝåò - ðáñÝåò, Ýôóé þóôå íá ìïéñÜæïíôáé ôéò ÷áñÝò êáé ôéò óõãêéíÞóåéò ôïõ ôáîéäéïý, áëëÜ êáé íá âïçèÜ ï Ýíáò ôïí Üëëï. Êáé âÝâáéá ç ðßóôç ôïõò ôïõò Ýäéíå õðïìïíÞ êáé êïõñÜãéï óå üëåò ôéò áíôéîïüôçôåò.

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ EÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ðïéá áíôßëçøç åðéêñáôïýóå ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôùí äýï öýëùí ôï ìåóáßùíá; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò ó÷ïë. Âéâëßï, óåë. 101 : "Ïé Üíèñùðïé ôïõ Ìåóáßùíá …………. êáé ôç ãåííáéüôçôÜ ôïõ" . 2. Ôé ó÷Ýóç åß÷å ç êáôïéêßá ìå ôçí êïéíùíéêÞ äéáóôñùìÜôùóç ôï ìåóáßùíá; Ç êáôïéêßá åß÷å Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí êïéíùíéêÞ äéáóôñùìÜôùóç ôï ìåóáßùíá êáé ìå ôïí ôñüðï æùÞò ôùí áíèñþðùí. ¸ôóé ïé êáôïéêßåò ôùí ÷ùñéêþí Þôáí öôù÷Ýò, êáôáóêåõáóìÝíåò áðü åõôåëÞ õëéêÜ (ëÜóðç êáé Ü÷õñá Þ îýëï) êáé ðåñéëÜìâáíáí Ýíá êáé ìïíáäéêü äùìÜôéï ìå öôù÷ü åîïðëéóìü. Ðáñüìïéåò Þôáí êáé ïé êáôïéêßåò ôùí åñãáôþí êáé ôùí ôå÷íéôþí óôéò ðüëåéò: öôéáãìÝíåò áðü îýëá, ÷ùñßò ÷þñïõò õãéåéíÞò, óå óôåíïýò êáé áêáíüíéóôïõò äñüìïõò. ¼ìùò ïé åõãåíåßò êáôïéêïýóáí óå ðåôñüêôéóôá êÜóôñá ðïõ óõìâüëéæáí ôï êýñïò êáé ôç äýíáìÞ ôïõò. Êáé ôÝëïò ïé ðëïýóéïé áóôïß, èÝëïíôáò íá ìéìçèïýí ôïõò åõãåíåßò, Ýêôéæáí ôá óðßôéá ôïõò óôéò ðüëåéò áðü ðÝôñá, êáèþò áõôü ôï õëéêü áðïôåëïýóå äåßãìá ãïÞôñïõ êáé ðëïýôïõ. ¼ôáí êÜðïéïò åõãåíÞò íéêéüôáí , ôüôå ïé å÷èñïß ôïõ éóïðÝäùíáí êáé ôï êÜóôñï ôïõ, åöüóïí áõôü ôáõôéæüôáí ìå ôï êýñïò ôïõ êáé ôï êýñïò ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ. Ðáñïìïßùò, óôéò ðüëåéò, áí êÜðïéïò ðëïýóéïò åîïñéæüôáí, Ýâëåðå ôï óðßôé ôïõ íá ãêñåìßæåôáé Þ íá êáßãåôáé. 3. Ðþò åîçãåßôáé ç ìåãÜëç êéíçôéêüôçôá ôùí áíèñþðùí ôï ìåóáßùíá; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò áíùôÝñù: åðåîÞãçóç öñÜóåùí

318

DSZR 2CIG

4. Ëïãïôå÷íßá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íç ôçò ÌåóáéùíéêÞò Åõñþðçò

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ðåñßëçøç  Ëïãïôå÷íßá Áðü ôïí 11ï áé. Üñ÷éóå ç áíÜðôõîç ôùí åèíéêþí åõñùðáúêþí ãëùóóþí êáé óôï ãñáðôü ëüãï ìå ðáñÜëëçëç õðï÷þñçóç ôçò ëáôéíéêÞò. Ç åèíéêÞ ëïãïôå÷íßá óõíÝâáëå óôç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò åèíéêÞò ôáõôüôçôáò ôùí Åõñùðáßùí. Ôá óðïõäáéüôåñá ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá ôçò åðï÷Þò Þôáí : "Ôï ¢óìá ôïõ ÑïëÜíäïõ" (óôá ãáëëéêÜ) êáé "Ôï ¸ðïò ôùí Íéìðåëïýãêåí" (óôá ãåñìáíéêÜ). ÊáôÜ ôï 13ï êáé 14ï áé. ôá Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèóôïñÞìáôá Ýãéíáí éäéáßôåñá äçìïöéëÞ ÷Üñç óôïõò ôñïâáäïýñïõò. Ôçí ßäéá åðï÷Þ áíáðôý÷èçêå Ýíôïíç ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá óå ìåãÜëåò åõñùðáúêÝò ðüëåéò, üðùò ôï Ðáñßóé, ç Áâéíéüí, ç ÍÜðïëç, ç Âåíåôßá êáé ç Öëùñåíôßá, üðïõ Ýæçóáí ïé ôñåéò êïñõöáßïé åêðñüóùðïé ôçò åõñùðáúêÞò ëïãïôå÷íßáò: ï ÄÜíôçò, ï ÐåôñÜñ÷çò êáé ï ÂïêêÜêéïò.  ÅðéóôÞìç ÊáôÜ ôç ìåóáéùíéêÞ ðåñßïäï óõíå÷ßóôçêå ç áíáæÞôçóç íÝùí ãíþóåùí ðáñÜ ôïí áõóôçñü ñüëï ôçò Åêêëçóßáò. Ôï åðéóôçìïíéêü åíäéáöÝñïí óôñÜöçêå åêôüò áðü ôç èåïëïãßá êáé óå Üëëïõò åðéóôçìïíéêïýò ôïìåßò. Ç åðáöÞ ôçò Äýóçò ìå ôïí áñáâéêü ðïëéôéóìü êáé ìå ôá Ýñãá ôùí åëëÞíùí öéëïóüöùí ÐëÜôùíá êáé ÁñéóôïôÝëç óõíÝâáëå óôïí åìðëïõôéóìü ôùí åðéóôçìïíéêþí ôïõò ãíþóåùí. Ôçí åðï÷Þ áõôÞ åéóÜãåôáé óôç Äýóç êáé ç Áë÷çìåßá. Óôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé. éäñýèçêáí óôçí Åõñþðç ôá ðñþôá ÐáíåðéóôÞìéá óôï Ðáñßóé, óôç Ìðïëüíéá, êáé óôçí Ïîöüñäç ìå ôçí õðïóôÞñéîç êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò Åêêëçóßáò. ÓçìáíôéêÝò ðñïóùðéêüôçôåò ôïõ 13ïõ áé. Þôáí ï ÈùìÜò ï ÁêéíÜôçò êáé ï ÑïãÞñïò ÂÜêùí. Óôïí ôïìÝá ôçò ôå÷íïëïãßáò áîéüëïãç Þôáí ç ôå÷íéêÞ ôçò õáëïãñáößáò êáé ôçò åëáéïãñáöößáò. ÓçìáíôéêÝò ôå÷íïëïãéêÝò ðñüïäïé èåùñïýíôáé åðßóçò ç åöåýñåóç ôïõ ðõñïâüëïõ üðëïõ (14ïò áé.) êáé ïé íÝåò ìÝèïäïé êáôáóêåõÞò ÷áñôéïý.  ÔÝ÷íç •Áñ÷éôåêôïíéêÞ ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá êõñéÜñ÷çóáí äýï ñõèìïß: Ï ñïìáíéêüò ðïõ ðåñéïñßóôçêå ìüíï óôïõò íáïýò êáé ï ãïôèéêüò ðïõ åðåêôÜèçêå ðÝñá áðü ôïõò íáïýò êáé óå ðïëëÜ äçìüóéá êáé éäéùôéêÜ êôßñéá. Ç ñïìáíéêÞ ôÝ÷íç óõíäõÜæåé óôïé÷åßá ñùìáúêÞò ôÝ÷íçò êáé ãåñìáíéêÞò êáëëéôå÷íéêÞò ðáñÜäïóçò. ×áñáêôçñéóôéêü äåßãìá íáïý ñïìáíéêïý ñõèìïý åßíáé ï íáüò ôïõ Áãßïõ ÓåñíÝí óôçí Ôïõëïýæç ôçò Ãáëëßáò. Óôç äéÜñêåéá ôïõ 12ïõ áé. áíáðôý÷èçêå ç ãïôèéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ôá ùñáéüôåñá ãïôèéêÜ ìíçìåßá åßíáé ïé êáèåäñéêïß íáïß ðïõ êôßæïíôáé óôçí êáñäéÜ ôùí ðüëåùí ãéá íá õðïãñáììßóïõí ôïí êõñßáñ÷ï ñüëï ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò. ¸íá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôþí ôùí íáþí åßíáé ôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá ôá ïðïßá åßíáé äéáêïóìçìÝíá ìå õáëïãñáöÞìáôá (âéôñü). ÓçìáíôéêÜ áñéóôïõñãÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò áõôÞò åßíáé ç Ðáíáãßá 319 ôùí Ðáñéóßùí êáé ïé êáèåäñéêïß íáïß ôçò Óáñôñ êáé ôçò Ñåíò.

DSZR 2CIG

•ÃëõðôéêÞ ÌåóáéùíéêÞ Êáé óôçí ôÝ÷íç áõôÞ êõñéáñ÷ïýí äýï ñõèìïß: ï ñïìáíéêüò êáé ï ãïôèéêüò. Ï ñïìáíéêüò Åõñþðç ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôïõò íáïýò êáé åóôéÜæåôáé ðåñéóóüôåñï óôï öõôéêü êáé æùéêü äéÜêïóìï êáé ëéãüôåñï óôïí Üíèñùðï, åíþ ç ãïôèéêÞ ãëõðôéêÞ åßíáé åðéêåíôñùìÝíç óôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï. •ÆùãñáöéêÞ Åíþ ìÝ÷ñé ôï 10ï áé. ç æùãñáöéêÞ ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò Þôáí åðçñåáóìÝíç áðü ôç âõæáíôéíÞ, áðü ôïí 11ï áñ÷ßæåé íá óôñÝöåôáé óå êïóìéêÜ èÝìáôá. ÐÝñá áðü ôéò èñçóêåõôéêÜ èÝìáôá, áðåéêïíßæïíôáé êáé êïóìéêÝò ðñïóùðéêüôçôåò (çãåìüíåò, ôå÷íßôåò êëð.) êáé äéÜöïñåò óêçíÝò áðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. Ïé ìïñöÝò åßíáé ãåìÜôåò êßíçóç êáé óõíáßóèçìá, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé ôçí åðßäñáóç ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò. •ÌïõóéêÞ Ç ðïßçóç êáé ç ìïõóéêÞ äéáêñßíïíôáé óå äýï ìåãÜëåò êáôçñïñßåò: á) ôçí åêêëçóéáóôéêÞ êáé â) ôçí êïóìéêÞ. á) Ç åêêëçóéáóôéêÞ: Ç ëåéôïõñãéêÞ ðïßçóç ãñÜöåôáé óôç ëáôéíéêÞ êáé ç Åêêëçóßá áñ÷éêÜ õéïèÝôçóå ôçí åêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ ôçò ÁíáôïëÞò. Ôïí 4ï áé. ï åðßóêïðïò ÌåäéïëÜíùí Áìâñüóéïò äçìéïýñãçóå ôï Áìâñïóéáíü ìÝëïò, åíþ ôïí 6ï áé. ï ðÜðáò Ãñçãüñéïò ôï Ãñçãïñéáíü ìÝëïò. Áðü ôïí 9ï áé. åðéôñÝðåôáé ç ÷ñÞóç ìïõóéêþí ïñãÜíùí êáé ç åêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ ãßíåôáé ðïëõöùíéêÞ. ÌåãÜëç áíÜðôõîç ãíþñéóå óôç Äýóç êáé ôï èñçóêåõôéêü ìïõóéêïèåáôñéêü èÝáìá ðïõ åìöáíßóôçêå ìå ôñåéò ìïñöÝò: á) ùò Ëåéôïõñãéêü äñÜìá, â) ùò Èáýìá êáé ã) ùò ÌõóôÞñéï. â) ÊïóìéêÞ ðïßçóç êáé ìïõóéêÞ : äéáöÝñïõí áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ êáé áðü ëáü óå ëáü. Ôïí 8ï áé. áíáðôýóóåôáé ôï ðñþôï ðïëõöùíéêü óýóôçìá, ôï üñãêáíïõì, ðïõ óôçñß÷èçêå ðÜíù óå áñ÷áßá ìïõóéêÜ üñãáíá. Óôç óõíÝ÷åéá ôá ðïëõöùíéêÜ óõóôÞìáôá åîåëß÷èçêáí êáé ðáñÜëëçëá åðéíïÞèçêáí êáé íÝá ìïõóéêÜ üñãáíá. Ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ôñáãïõäéþí, áõôÜ Þôáí Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá ðïõ ôñáãïõäéïýíôáí áðü ðåñéðëáíþìåíïõò ôñáãïõäéóôÝò, ôïõò ôñïâáäïýñïõò. ¸ôóé äéáäüèçêå ôï ðíåýìá ôïõ éððïôéóìïý óå üëç ôç äõôéêÞ Åõñþðç. Áðü ôïí 13ï áé. åìöáíßóôçêáí óôç Ãåñìáíßá ïé åñùôïôñáãïõäéóôÝò êáé áðü ôïí 14ï ïé áñ÷éôñáãïõäéóôÝò ðïõ ßäñõóáí ó÷ïëÝò ìïõóéêÞò.

320

DSZR 2CIG

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ëïãïôå÷íßá • Áðü 11ï áé.:  áíÜðôõîç åèíéêþí åõñùð. ãëùóóþí êáé óôï ãñáðôü ëüãï  õðï÷þñçóç ëáôéíéêÞò – ÅèíéêÞ ëïãïôå÷íßá  óõíåéäçôïðïßçóç åèíéêÞò ôáõôüôçôáò Åõñùðáßùí

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

 ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÊÁ ÅÑÃÁ: 1) "Ôï ¢óìá ôïõ ÑïëÜíäïõ" (óôá ãáëëéêÜ) 2) "Ôï ¸ðïò ôùí Íéìðåëïýãêåí" (óôá ãåñìáíéêÜ)

• 13ïò êáé 14ïò áé.:  Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá:

ôñáãïõäÞèçêáí áðü ôïõò ôñïâáäïýñïõò  äçìïöéëÞ

• 13ïò êáé 14ïò áé.  ðíåõìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá óå ðüëåéò ôçò Åõñþðçò: Ðáñßóé, Áâéíéüí, ÍÜðïëç, Âåíåôßá, Öëùñåíôßá

– ÄÜíôçò, ÐåôñÜñ÷çò, ÂïêêÜêéïò  Öëùñåíôéáíïß ëïãïôÝ÷íåò  ðñüäñïìïé êéíÞìáôïò áíèñùðéóìïý

 ÅðéóôÞìç • Ìåóáßùíáò:  Åêêëçóßá  áðáãüñåõóç êÜèå êáéíïôïìßáò áíôßèåôçò ìå ôéò èÝóåéò ôçò  ÅðéóôÞìïíåò  óõíÝ÷éóç áíáæÞôçóçò íÝùí ãíþóåùí  Åðéóôçìïíéêü åíäéáöÝñïí ãéá: èåïëïãßá, öéëïóïößá, áóôñïíïìßá, âïôáíïëïãßá, æùïëïãßá, éáôñéêÞ.

– Äýóç:  åðáöÞ ìå áñáâéêü ðïëéôéóìü êáé Ýñãá ÐëÜôùíá êáé ÁñéóôïôÝëç  åìðëïõôéóìüò ãíþóåùí – Áë÷çìåßá: êñÜìá ÷çìåßáò, öéëïóïößáò, áóôñïíïìßáò êáé áðïêñõöéóìïý – Áë÷çìéóôÝò  áíáæÞôçóç åëéîçñßïõ æùÞò - áèáíáóßáò

• 12ïò áé.  ßäñõóç Ðáíåðéóôçìßùí, õðü ôçí ðñïóôáóßá êáé ôïí Ýëåã÷ï ôçò Åêêëçóßáò • 13ïò áé.  ÈùìÜò ÁêéíÜôçò  ãïíéìïò óõãêåñáóìüò ÷ñéóôéáíéêÞò ìå áñéóôïôåëéêÞ óêÝøç ÑïãÞñïò ÂÜêùí  ðåéñáìáôéêÞ ìÝèïäïò óôçí ÅðéóôÞìç

– ÔÅ×ÍÏËÏÃÉÁ:  ôå÷íéêÞ õáëïãñáößáò, åëáéïãñáößá, åöåýñåóç ðõñïâüëïõ üðëïõ, íÝåò ìÝèïäïé êáôáóêåõÞò ÷áñôéïý (14ïò áé.)

 ÔÝ÷íç

• Áñ÷éôåêôïíéêÞ – ÔÝëïò 10ïõ áé.  ñïìáíéêüò ñõèìüò – ÑïìáíéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ  åõñý÷ùñïé íáïß

321

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

– ÑïìáíéêÞ ôÝ÷íç  óõíäõáóìüò óôïé÷åßùí ñùìáúêÞò ôÝ÷íçò êáé ãåñìáíéêÞò êáëëéôå÷íéêÞò ðáñÜäïóçò – Ñïìáíéêüò ñõèìüò  óõíäõÜæåé ôï óõñéáêü ó÷Ýäéï óå ó÷Þìá óôáõñïý ìå åêåßíï ôùí ñùìáúêþí âáóéëéêþí – ×áñáêôçñéóôéêÜ: 1) óõìðáãÞò äïìÞ 2) áøßäåò 3) çìéêõêëéêÜ ôüîá 4) ëßèéíïé èüëïé 5) ðýñãïé êùäùíïóôáóßùí 6) ÷ñÞóç ãëõðôéêÞò áíèñùðßíïõ óþìáôïò óôï åîùôåñéêü ôïõ íáïý êáé 7) ôïé÷ïãñáößåò óôï åóùôåñéêü – Êõñéüôåñïò íáüò ñïìáíéêïý ñõèìïý  íáüò áãßïõ ÓåñíÝí (Ôïõëïýæç Ãáëëßáò) • 12ïò áé.  ãïôèéêüò ñõèìüò  âüñåéá Ãáëëßá —ÃïôèéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ  íáïß, äçìüóéá êáé éäéùôéêÜ êôßñéá —Êáèåäñéêïß íáïß  óôï êÝíôñï ôùí ðüëåùí  õðïãñÜììéóç êõñßáñ÷ïõ ñüëïõ ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò – ×áñáêôçñéóôéêÜ ãïôèéêïý ñõèìïý: 1) ìåãÜëï ýøïò 2) ìåãÜëïò üãêïò 3) ôá ïîõêüñõöá ôüîá 4) ç ÷ñçóéìïðïßçóç åîùôåñéêþí áíôçñßäùí ãéá ôç óôÞñéîç ôùí ôïß÷ùí êáé 5) ôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá, äéáêïóìçìÝíá ìå õáëïãñáöÞìáôá (âéôñü) – Êõñéüôåñïé íáïß:  Ðáíáãßá ôùí Ðáñéóßùí, êáèåäñéêïß íáïß ôçò Óáñôñ êáé Ñåíò

 ÃëõðôéêÞ

– Ãëõðôüò äéÜêïóìïò íáþí – ÑïìáíéêÞ ãëõðôéêÞ:  öõôéêüò êáé æùéêüò äéÜêïóìïò (êõñßùò) – ÃïôèéêÞ ãëõðôéêÞ:  åðéêåíôñþíåôáé óôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï  áðïäßäïíôáé áíèñþðéíåò êéíÞóåéò êáé óõíáéóèÞìáôá  åðßäñáóç áðü åëëçíéóôéêÞ ôÝ÷íç

 ÆùãñáöéêÞ

322

• ÌÝ÷ñé ôïí 10ï áé.  åðßäñáóç áðü âõæáíôéíÞ æùãñáöéêÞ • 11ïò áé.  óôñïöÞ óå êïóìéêÜ èÝìáôá – Áðåéêïíßæïíôáé:  èñçóêåõôéêÜ èÝìáôá  çãåìüíåò êáé ôå÷íßôåò  áëëçãïñéêÝò ðáñáóôÜóåéò Ìïõóþí êëð.  – Ïé ìïñöÝò ãåìÜôåò êßíçóç êáé óõíáßóèçìá  åðßäñáóç áðü êëáóéêÞ áñ÷áéüôçôá

DSZR 2CIG

 ÌïõóéêÞ: á) åêêëçóéáóôéêÞ â) êïóìéêÞ  á) ÅêêëçóéáóôéêÞ ðïßçóç êáé ìïõóéêÞ – ËåéôïõñãéêÞ ðïßçóç  óôç ëáôéíéêÞ ãëþóóá – ÌïõóéêÞ  åêêëçóéáóôéêÞ ÁíáôïëÞò • 4ïò áé.: Áìâñüóéïò (åðßóêïðïò ÌåäéïëÜíùí)  Áìâïóéáíü ìÝëïò • 6ïò áé.: Ãñçãüñéïò (ðÜðáò)  Ãñçãïñéáíü ìÝëïò  ìïíïöùíéêü • 9ïò áé.:  ÷ñÞóç ìïõóéêþí ïñãÜíùí  ðïëõöùíßá – Èñçóêåõôéêü ìïõóéêïèåáôñéêü èÝáìá: á) 10ïò áé. :  Ëåéôïõñãéêü ÄñÜìá  Èáýìá  ëåéôïõñãåß ùò ëýóç óôï áäéÝîïäï â) 12ïò áé.:  ïäçãåß óôç ëýôñùóç Þ ôçí êÜèáñóç ã)15ïò áé.:  ÌõóôÞñéï  ðëçóéÜæåé óôçí êáèáñÜ èåáôñéêÞ ìïñöÞ

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

 â) ÊïóìéêÞ ðïßçóç êáé ìïõóéêÞ: – ÄéáöÝñïõí áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ êáé áðü ëáü óå ëáü • 8ïò áé.:  ¼ñãêáíïõì:  Þôáí ôï ðñþôï óýóôçìá ðïëõöùíßáò  óôçñéæüôáí óå áñ÷áßá ìïõóéêÜ üñãáíá – ÅîÝëéîç ðïëõöùíéêþí óõóôçìÜôùí – Åðéíüçóç íÝùí ìïõóéêþí ïñãÜíùí • 11ïò áé.:  ôñïâáäïýñïé (Í. Ãáëëßá) - ôñïõâÝñïé (Â. Ãáëëßá) – Þôáí ðåñéðëáíþìåíïé ôñáãïõäéóôÝò (åõãåíåßò, ïé ðåñéóóüôåñïé) – äéÝóùóáí ôï ðíåýìá ôïõ éððïôéóìïý • 13ïò áé.:  åñùôïôñáãïõäéóôÝò (Ãåñìáíßá)  áíôßóôïé÷ïé ôñïâáäïýñùí • 14ïò áé.:  áñ÷éôñáãïõäéóôÝò  éäñýïõí ó÷ïëÝò ìïõóéêÞò

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ ôñïâáäïýñïé (óåë. 105) ¸ôóé ïíïìÜæïíôáí óôç Íüôéá Ãáëëßá ïé ðåñéðëáíþìåíïé ôñáãïõäéóôÝò ïé ïðïßïé ôñáãïõäïýóáí Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá ìå èÝìá ôïí Ýñùôá. Ðñüêåéôáé ãéá ìïõóéêïýò êáé óõíèÝôåò ðïõ óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò Þôáí åõãåíåßò. Áðü ôïí 11ï áé. Üñ÷éóå íá äéáäßäåôáé ôï ðíåýìá ôïõ éððïôéóìïý óôç Äýóç ÷Üñç óôá ôñáãïýäéá ôïõò.

323

DSZR 2CIG

Å ÐÅÎÇÃÇÓÇ

ÖÑÁÓÅÙÍ

ÌåóáéùíéêÞ "..ç áíÜðôõîç åèíéêþí ãëùóóþí" (óåë. 105) Åõñþðç Ç áíÜðôõîç ôùí íÝùí äñáóôçñéïôÞôùí (åìðüñéï, âéïôå÷íßá, ìåôáöïñÝò) åðÝâáëå óôéò íÝåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò íá ãíùñßæïõí íá äéáâÜæïõí, íá ãñÜöïõí, íá ìåôñïýí, íá åêöñÜæïíôáé óå ðïëëÝò ãëþóóåò, êáé íá áðïêôïýí åðïìÝíùò ìéá ðáéäåßá ðñïóáñìïóìÝíç óôéò áíÜãêåò ôçò åðï÷Þò. Ç ðáéäåßá áõôÞ áðáéôïýóå ùò ãëùóóéêü üñãáíï ôéò åèíéêÝò ãëþóóåò, ðïõ ïíïìÜóôçêáí áñãüôåñá ñïìáíéêÝò ëüãù ôçò ðñïÝëåõóÞò ôïõò áðü ôá ëáôéíéêÜ. Ôï ãåãïíüò áõôü óõíÝâáëå óôçí õðï÷þñçóç ôùí ëáôéíéêþí, ôá ïðïßá áðü ôá ìÝóá ôïõ 13ïõ áé. ðåñéïñßóôçêáí ìüíï óôçí áíþôåñç åêðáßäåõóç êáé óôç Ëåéôïõñãßá. "ç åöåýñåóç ôïõ ðõñïâüëïõ üðëïõ" (óåë. 106) Ç åöåýñåóç ôïõ ðõñïâüëïõ üðëïõ Üëëáîå óçìáíôéêÜ ôçí ðïëåìéêÞ ôáêôéêÞ êáé åíßó÷õóå ôç äýíáìç ôùí ìïíáñ÷þí óå âÜñïò ôùí öåïõäáñ÷þí. Ïé ðýñãïé ôïõò äåí ìðïñïýóáí íá áíôÝîïõí ôç äýíáìç ôïõ ðõñïâïëéêïý ðïõ äéÝèåôáí ïé çãåìüíåò. Ñïìáíéêüò ñõèìüò: "ïé ôïé÷ïãñáößåò óôï åóùôåñéêü ôïõ íáïý, ðïõ ðáñéóôÜíïõí óêçíÝò áðü ôçí ÐáëáéÜ êáé ôçí ÊáéíÞ ÄéáèÞêç" (óåë. 106) Ç ñïìáíéêÞ äéáêüóìçóç Þôáí áöéåñùìÝíç óôç äéäáóêáëßá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ðßóôçò. Ïé áãñÜììáôïé ÷ùñéêïß ìÜèáéíáí ôçí åêêëçóéáóôéêÞ éóôïñßá áðü ôéò ôïé÷ïãñáößåò. ¸ôóé, ç ñïìáíéêÞ åêêëçóßá ìïéÜæåé ìå Ýíá ôåñÜóôéï âéâëßï åéêüíùí. Óôïõò ãïôèéêïýò íáïýò ïé ôïé÷ïãñáößåò áíôéêáèßóôáíôáé áðü õáëïãñáöÞìáôá óôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá. Áíôçñßäåò (óåë. 106) Äïêïß Þ Üëëåò áíÜëïãåò êáôáóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìåýïõí ùò óôçñßãìáôá (õðïóôçëþìáôá).

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ  ÅÉÊÏÍÅÓ: 1) "Ôï êåíôñéêü êëßôïò ôçò åêêëçóßáò ôïõ Áãßïõ ÓåñíÝí" (11ïò - 12ïò áé.) (óåë. 104) 2) "¸íá áðü ôá êëßôç ôïõ êáèåäñéêïý íáïý ôçò ÁìéÝíçò" (13ïò áé.) (óåë. 104) Íá óõãêñßñíåôå ôï ó÷Þìá ôùí ôüîùí óôïõò äýï íáïýò Óõãêñßíïíôáò ôá ôüîá ôùí äýï áõôþí ñõèìþí äéáðéóôþíïõìå ôá åîÞò: Ôá ôüîá áðïôåëïýí äïìéêü óôïé÷åßï äéáöïñïðïßçóçò ìåôáîý ôùí äýï íáþí. Óôï ñïìáíéêü íáü ôá ôüîá åßíáé çìéêõêëéêÜ, åíþ óôï ãïôèéêü ïîõêüñõöá êáé êåêëéìÝíá ãéá ôçí óôÞñéîç êáé ôçí éóïññïðßá ôùí ìåãÜëùí üãêùí. Ôá ôüîá ëïéðüí äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõò, áëëÜ êáé ôçí ôå÷íéêÞ óêïðéìüôçôá êáé ôçí áéóèçôéêÞ ôïõò.

324

DSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ Ï ãïôèéêüò ñõèìüò óõíäõÜæåé ôá åðéôåýãìáôá ôïõ ìåóáéùíéêïý ðïëéôéóìïý óôïõò ôïìåßò ôçò ïéêïíïìßáò, ôçò ðíåõìáôéêüôçôáò êáé ôçò ôå÷íéêÞò. ÐñïóðáèÞóôå íá âñåßôå óôïé÷åßá ðïõ äéêáéïëïãïýí ôçí Üðïøç áõôÞ, áöïý ìåëåôÞóåôå ðÜëé ðñïóåêôéêÜ üëç ôçí åíüôçôá: Ç äéáìüñöùóç ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò êáôÜ ôá ôÝëç ôïõ Ìåóáßùíá. Óôç äéÜñêåéá ôïõ 12ïõ êáé 13ïõ áé. Üñ÷éóå íá áíáðôýóóåôáé ï ãïôèéêüò ñõèìüò óôçí êáôáóêåõÞ ôùí íáþí. Ðñüêåéôáé ãéá ôïõò êáèåäñéêïýò íáïýò ðïõ êôßæïíôáí óôçí êáñäéÜ ôùí ðüëåùí ãéá íá õðïãñáììßóïõí ôïí êõñßáñ÷ï ñüëï ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò. ÓçìáíôéêÜ áñéóôïõñãÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò áõôÞò åßíáé: "Ç Ðáíáãßá ôùí Ðáñéóßùí" (12ïò - 13ïò áé.), ïé êáèåäñéêïß íáïß ôçò Óáñôñ (12ïò - 13ïò áé.), ôçò Ñåíò (13ïò áé.) êáé Üëëùí ôüðùí. Ï ãïôèéêüò ñõèìüò óõíäõÜæåé ôá åðéôåýãìáôá ôïõ ìåóáéùíéêïý ðïëéôéóìïý óôïõò ôïìåßò: á) ôçò ïéêïíïìßáò, â) ôçò ðíåõìáôéêüôçôáò êáé ã) ôçò ôå÷íéêÞò, äéüôé: á) ôïìÝáò Ïéêïíïìßáò : Ãéá ôçí áíÝãåñóç áõôþí ôùí íáþí ÷ñåéÜæïíôáí ôåñÜóôéá ÷ñçìáôéêÜ ðïóÜ êáé ðïëõÜñéèìç åñãáôéêÞ äýíáìç. Ôá ÷ñÞìáôá ðïõ äáðáíÞèçêáí, ðñïÝñ÷ïíôáí áðü ôï ðëåüíáóìá ôïõ öåïõäáñ÷éêïý êáé ôïõ áóôéêïý êÝñäïõò. Ôá êÝñäç áõôÜ ðñïÝêõðôáí áðü ôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãÞò êáé ôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò âéïôå÷íßáò. ¸ôóé ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç Ýöåñå ôçí ðïëéôéóôéêÞ áíÜðôõîç. Áðü ôïí 11ï áé. åß÷å áñ÷ßóåé åðßóçò ç áíÜðôõîç ôùí ðüëåùí, óôéò ïðïßåò åß÷å óõãêåíôñùèåß ðïëõÜñéèìç åñãáôéêÞ äýíáìç. Óôçí áíÝãåñóç áõôþí ôùí íáþí óõììåôåß÷áí Üíèñùðïé áðü üëåò ôéò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò: åõãåíåßò, áóôïß êáé áðëïß Üíèñùðïé: Üíôñåò êáé ãõíáßêåò. Ï êáèÝíáò ðñüóöåñå åèåëïíôéêÜ ü,ôé ìðïñïýóå: ÷ñÞìáôá, ÷åéñùíáêôéêÞ åñãáóßá, ôñüöéìá óôïõò åñãÜôåò êëð. Ç áíÝãåñóç ëïéðüí ôùí êáèåäñéêþí íáþí Þôáí Ýíá Ýñãï óõëëïãéêü, ãéá ôï ïðïßï üëïé ïé ðéóôïß Ýíéùèáí üôé Ý÷ïõí éåñü êáèÞêïí íá óõíåéóöÝñïõí. â) ÔïìÝáò ðíåõìáôéêüôçôáò: ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá êõñéáñ÷ïýóå ç èñçóêåõôéêüôçôá óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí. Ôï ðíåýìá ôçò èñçóêåßáò åêäçëþíåôáé óå üëåò ôéò ðôõ÷Ýò ôçò æùÞò ôùí áíèñþðùí. ¸ôóé ëïéðüí ïé ðéóôïß èåùñïýóáí ÷ñÝïò ôïõò íá óõììåôÜó÷ïõí óôçí áíÝãåñóç ôùí íáþí ìå ðåéèáñ÷ßá êáé åõëÜâåéá. ¹ôáí ãé' áõôïýò ìéá ðñÜîç ðßóôçò êáé åõóÝâåéáò ðïõ ôïõò Ýäéíå åëðßäåò åõëïãßáò êáé êáëÞò ôý÷çò. ã) ÔïìÝáò ôå÷íéêÞò: Áðïöáóéóôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôçí åðéôõ÷ßá áõôþí ôùí Ýñãùí Þôáí êáé ïé ôå÷íéêÝò åîåëßîåéò ðïõ åß÷áí óõíôåëåóôåß. Ïé êáéíïýñéïé ôñüðïé åîïéêïíüìçóçò åíÝñãåéáò, ôá êáéíïýñéá ìç÷áíÞìáôá êáé åñãáëåßá ðïõ ÷ñçóéìïðïé-Þèçêáí, ïé êáéíïýñéïé ôñüðïé åðåîåñãáóßáò ôùí õëéêþí, ðïõ åðéíïÞèçêáí êáé ç ôå÷íéêÞ ôçò õáëïãñáößáò, åðÝôñåøáí ôçí êáôáóêåõÞ êáé äéáêüóìçóç áõôþí ôùí ìåãáëüðñåðùí ìíçìåßùí, ðïõ åßíáé ôá øçëüôåñá ðñéí áðü ôïí 20ü áéþíá.

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Íá áíáöÝñåôå ôá êõñéüôåñá ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá ôïõ ìåóáßùíá. Ôá êõñéüôåñá ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá ôïõ Ìåóáßùíá Þôáí: "Ôï ¢óìá ôïõ ÑïëÜíäïõ" óôá ãáëëéêÜ êáé ôï "¸ðïò ôùí Íéìðåëïýãêåí" óôá ãåñìáíéêÜ. ÊáôÜ ôï 13ï êáé 14ï áé. ôá Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá ìå èÝìá ôïí Ýñùôá Ýãéíáí éäéáßôåñá äçìïöéëÞ ÷Üñç óôïõò ôñïâáäïýñïõò. 325

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

2. Ôé Þôáí ç áë÷çìåßá êáé ôé ðñÝóâåõáí ïé áë÷çìéóôÝò; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò ó÷ïëéêü âéâëßï, óåë. 105 - 106: "Ïé ìåôáöñÜóåéò ….. ôï Ýðéíå". 3. Ðïéá Þôáí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ñïìáíéêïý ñõèìïý; Ðïéïõò íáïýò ñïìáíéêïý ñõèìïý ãíùñßæåôå; Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ñïìáíéêïý ñõèìïý Þôáí: 1) ç óõìðáãÞò äïìÞ, 2) ïé áøßäåò, 3) ôá çìéêõêëéêÜ ôüîá, 4) ïé ëßèéíïé èüëïé êáé 5) ïé ðýñãïé ôùí êùäùíïóôáóßùí, 6) ç ÷ñÞóç ôçò ãëõðôéêÞò ôïõ áíèñùðßíïõ óþìáôïò óôï åîùôåñéêü ôïõ íïáý êáé 7) ïé ôïé÷ïãñáößåò óôï åóùôåñéêü, ðïõ áíáðáñéóôïýí óêçíÝò áðü ôçí ÐáëáéÜ êáé ÊáéíÞ ÄéáèÞêç. Åêêëçóßåò ñïìáíéêïý ñõèìïý êôßóôçêáí óå ïëüêëçñç ôç ñùìáéïêáèïëéêÞ Åõñþðç. ×áñáêôçñéóôéêü äåßãìá ôïõ ñõèìïý áõôïý åßíáé ï íáüò ôïõ Áãßïõ ÓåñíÝí (11ïò - 12ïò áé.) óôçí Ôïõëïýæç ôçò Ãáëëßáò. 4. Ðïéá Þôáí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ãïôèéêïý ñõèìïý; Ðïéïõò íáïýò ãïôèéêïý ñõèìïý ãíùñßæåôå; Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ãïôèéêïý ñõèìïý åßíáé: 1) ôï ìåãÜëï ýøïò, 2) ï ìåãÜëïò üãêïò, 3) ôá ïîõêüñõöá ôüîá, 4) ç ÷ñçóéìïðïßçóç åîùôåñéêþí áíôçñßäùí ãéá ôç óôÞñéîç ôùí ôïß÷ùí êáé 5) ôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá. ÁõôÜ åðéôñÝðïõí ôï öùôéóìü ôïõ íáïý ìå Üðëåôï öùò êáé 6) åßíáé äéáêïóìçìÝíá ìå õáëïãñáöÞìáôá (âéôñü) ðïõ áíôéêáèéóôïýí ôéò ôïé÷ïãñáößåò. ÓçìáíôéêÜ áñéóôïõñãÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò áõôÞò åßíáé "Ç Ðáíáãßá ôùí Ðáñéóßùí" (12ïò -13ïò áé.), ïé êáèåäñéêïß íáïß ôçò Óáñôñ (12ïò -13ïò áé.), ôçò Ñåíò (13ïò áé.) êáé Üëëùí ðüëåùí. 5. Ðïéá ç äéáöïñÜ ôçò ãïôèéêÞò ãëõðôéêÞò áðü ôç ñïìáíéêÞ; Áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ñïìáíéêïý ñõèìïý áñ÷ßæåé íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï ãëõðôüò äéÜêïóìïò óôïõò íáïýò ôçò Äýóçò. Åíþ ï ñïìáíéêüò ñõèìüò åóôéÜæåôáé ðåñéóóüôåñï óôï öõôéêü êáé æùéêü äéÜêïóìï êáé ëéãüôåñï óôïí Üíèñùðï, ç ãïôèéêÞ ãëõðôéêÞ åßíáé åðéêåíôñùìÝíç óôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï. 6. Ðïéá Þôáí ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò æùãñáöéêÞò ôï Ìåóáßùíá; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò ó÷ïë. Âéâëßï óåë. 107: "ÌÝ÷ñé…….. ìïñöÝò" 7. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôïõò ôñïâáäïýñïõò; Ãéá ôçí áðÜíôçóç äåò áíùôÝñù: áíÜðôõîç üñùí

326

DSZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÅÊÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

ÇãÝôçò ôïõ Ïóôñïãïôèéêïý Âáóéëåßïõ.

2

Áñ÷çãüò ôùí Âçóéãüôèùí. ÊáôÝëáâå ôç Ñþìç ôï 410.

3

ÂáóéëéÜò ôïõ Öñáãêéêïý ÊñÜôïõò (481 - 511), ãåíÜñ÷çò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Ìåñïâéããåßùí.

4

ÖñÜãêïò ìáãéïñäüìïò. Áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí óôçí Åõñþðç, óôï ÐïõáôéÝ (732).

5

ÂáóéëéÜò ôïõ Öñáãêéêïý ÊñÜôïõò, éäñõôÞò ôçò äõíáóôåßáò ôùí Êáñïëéäþí. ÓôÝöèçêå "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝáò" áðü ôïí ðÜðá ôï 754.

6

ÖñÜãêïò âáóéëéÜò. Ôçí çìÝñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí ôïõ Ýôïõò 800 óôÝöèçêå óôç Ñþìç áðü ôïí ðÜðá "áõôïêñÜôïñáò ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò".

7

Äïýêáò ðïõ õðåñßó÷õóå ôùí Üëëùí öåïõäáñ÷þí óôç Ãáëëßá êáé Ýãéíå âáóéëéÜò ôï 987.

8

Ï éäñõôÞò ôçò Áãßáò ÑùìáúêÞò Áõôïêñáôïñßáò ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò (962).

9

Äïýêáò ôçò Íïñìáíäßáò. ÊáôÝëáâå ôï âáóéëéêü èñüíï ôçò Áããëßáò ôï 1066.

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

328

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò.

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ôï Ïóôñïãïôèéêü Âáóßëåéï õðÝêõøå óôïõò ÌïõóïõëìÜíïõò ôïõ Ìáñüêïõ ôï 711.

2

ÌåôÜ ôçí áðïäï÷Þ ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý áðü ôï ×ëùäïâßêï êáé ôç âÜðôéóÞ ôïõ, ïé "âÜñâáñïé" åíóùìáôþèçêáí óôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï.

3

Ï Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò áíá÷áßôéóå ôçí ðñïÝëáóç ôùí ÁñÜâùí ðñïò ôçí Åõñþðç óôï ÐïõáôéÝ ôï 732.

4

Ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò âïÞèçóå ôïí ðÜðá óôçí ßäñõóç ôïõ ðáðéêïý êñÜôïõò.

5

ÌåôÜ ôçí åãêáôÜóôáóç ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí óôçí Åõñþðç ðåñéïñßóôçêå ï ñüëïò ôùí ðüëåùí êáé åíéó÷ýèçêå ç ýðáéèñïò.

6

Áðü ôïí 7ï ìÝ÷ñé ôï 10ï áé. ç Éñëáíäßá áðïôÝëåóå ôï ìïíáäéêü óçìáíôéêü êÝíôñï åëëçíéêþí óðïõäþí óôç Âüñåéá Åõñþðç.

7

Ï Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò üñéóå ùò Ýäñá ôïõ ôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë (:Áêõßóãñáíï, óçìåñéíü: ¢á÷åí)

8

Ç óôÝøç ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ùò "áõôïêñÜôïñá ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò" (800) õðÞñîå áöåôçñßá äéáìÜ÷çò ìåôáîý ôçò Äýóçò êáé ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôïêñáôïñßáò.

9

Ç ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí, ðïõ ÷þñéóå ôçí Åõñþðç ãéá ðñþôç öïñÜ ãëùóóéêÜ, áðïôÝëåóå ôçí áðáñ÷Þ ôçò äçìéïõñãßáò ôçò íåüôåñçò Åõñþðçò.

10

Ï ÊáñëïìÜãíïò åß÷å áíáèÝóåé óôïõò âáóéëéêïýò áðåóôáëìÝíïõò íá åéóðñÜôôïõí ôïõò öüñïõò.

11

´Åíáò áð' ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò Þôáí ç áíáóöÜëåéá ðïõ êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç ìåôÜ ôéò âáñâáñéêÝò åðéäñïìÝò êáé ôçí êáôÜëõóç ôïõ ñùìáúêïý êñÜôïõò.

12

Óôç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá ïé äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò åëåýèåñùí áíèñþðùí Þôáí áíåîÜñôçôåò ç ìßá áðü ôçí Üëëç.

Ó

Ë

DSZR 2CIG

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

13

Ïé âáóÜëïé óôç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá Þôáí åõíïïýìåíïé õðïôåëåßò ðïõ ôïõò ðáñá÷ùñïýíôáí öÝïõäá ìå áíôÜëëáãìá ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí óôïõò áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò.

14

Ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï óõíÝäåå ôïí õðïôåëÞ ìå ôïí êýñéü ôïõ êáé êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò ôïõò.

15

Ç öåïõäáñ÷ßá åðéêñÜôçóå óôçí Åõñþðç áðü ôïí 5ï Ýùò ôïí 8ï áé.

16 17 18

Ó

Ë

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Ïé ðÜñïéêïé Þôáí åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí. Óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá öÝïõäá ìðïñïýóáí íá êáôÝ÷ïõí êáé ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò. Ïé ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ åðéôÜ÷õíáí ôçí åîÝëéîç ôçò öåïõäáñ÷ßáò.

19

Óôç Ãåñìáíßá Ýíáò äïýêáò, ï Ïýãïò ÊáðÝôïò, õðåñßó÷õóå ôùí Üëëùí öåïõäáñ÷þí êáé áíáêçñý÷èçêå âáóéëéÜò (987).

20

Óôçí ôÜîç ôùí åõãåíþí áíÞêáí êáé ïé éððüôåò.

3. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1. Ï üñïò ………. ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áñ÷éêÜ áðü ôïõò Ñùìáßïõò, ðïõ äÞ ëùíáí ìå ôïí ôñüðï áõôü üôé ïé ëáïß áõôïß Þôáí îÝíïé ðñïò ôïí ðïëéôéóìü ôïõò êáé áñãüôåñá õéïèåôÞèçêå áðü ôïõò íåüôåñïõò éóôïñéêïýò. 2.

Ôá ãåñìáíéêÜ öýëá åãêáôáóôÜèçêáí óôçí Åõñþðç êáôÜ ôïí 5ï áéþíá êáé ïñãáíþèçêáí óå âáóßëåéá. Ôá óçìáíôéêüôåñá Þôáí: á) ôï ………….., â) ôï …………………. êáé ã) ôï ………………..

3.

Ï ×ëùäïâßêïò, ãåíÜñ÷çò ôçò äõíáóôåßáò …… ……………….., êáôüñèùóå íá åðåêôåßíåé ôï êñÜôïò ôïõ áðü ôï ÑÞíï ìÝ÷ñé ôá Ðõñçíáßá.

4.

Ïé ãåñìáíïß çãåìüíåò áíôéêáôÝóôçóáí ôç ñùìáúêÞ Ýííïéá ôïõ êñÜôïõò ìå ôçí …………………… ……………, äçëáäÞ ç åîïõóßá ôïõò äåí Ýêáíå äéÜêñéóç áíÜìåóá óôï êñÜôïò, ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá áãáèÜ ôïõò.

5.

Ôï 754 ï Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò óôÝöèçêå ……….. …………… …………… áðü ôïí ðÜðá, óôïí ïðïßï óå áíôáðüäïóç ÷Üñéóå ôï äïõêÜôï ôçò ÑáâÝííáò êáé Üëëá éôáëéêÜ åäÜöç. ´Åôóé éäñýèçêå ôï …………….. ……..

6.

Ï ÊáñëïìÜãíïò üñéóå ùò Ýäñá ôïõ ô.. ………………, ðïõ áíáäåß÷èçêå óå äéïéêçôéêü êáé ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ôçò áõôïêñáôïñßáò.

7.

ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ç åíüôçôá ôïõ Öñáãêéêïý ÊñÜôïõò Üñ÷éóå íá

329

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç 8.

9.

êëïíßæåôáé êáé ïé äéÜäï÷ïß ôïõ äéÝíåéìáí ìåôáîý ôïõò ôçí áõôïêñáôïñéêÞ êëçñïíïìéÜ ìå ô.. …………………………….. Ôçí åðï÷Þ ðïõ ïé êëçñïíüìïé ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ óõãêñïýïíôáí ìåôáîý ôïõò ãéá ôçí áõôïêñáôïñéêÞ êëçñïíïìéÜ, ç Åõñþðç äå÷üôáí íÝåò åéóâïëÝò áðü ôïõò: á) ……………….., â)…………………………… êáé ã) ……………………………….. Ç âáóéëåßá ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ êáé ôùí äéáäü÷ùí ôïõ óõíäÝåôáé ìå ìéá óçìáíôéêÞ Üíèçóç ôùí ãñáììÜôùí êáé ôùí ôå÷íþí, ðïõ ïíïìÜæåôáé …………………………. …………………

10. Óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë, óôï áõôïêñáôïñéêü áíÜêôïñï, ï ÊáñëïìÜãíïò ßäñõóå ô.. …………………… …………………….., üðïõ ðñïóêëÞèçêáí äéÜóçìïé ëüãéïé êáé äÜóêáëïé ãéá íá äéäÜîïõí êáé áíáäåß÷èçêå óå ðñáãìáôéêü ðïëéôéóôéêü êÝíôñï. 11. Ï ÊáñëïìÜãíïò ãéá íá ìðïñÝóåé íá äéïéêÞóåé ôï åêôåôáìÝíï êñÜôïò ôïõ ôï ÷þñéóå óå ……………………….. 12. Ç …………….. áíáãíùñßæåôáé ùò Ýíá óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò ôïõ ìåóáéùíéêïý êüóìïõ. 13. Ç ó÷Ýóç ìåôáîý Üñ÷ïíôá êáé õðïôåëïýò ðÞñå âáèìçäüí åðßóçìï ÷áñáêôÞñá êáé ïäÞãçóå óôç äéáìüñöùóç ìéáò åéäéêÞò ôåëåôÞò, ôçò ………… …………………… 14. ÌåôÜ áðü ôçí ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò Üñ÷éæå íá éó÷ýåé ôï.......... .....…………..……………, ðïõ óõíÝäåå ôïí õðïôåëÞ ìå ôïí êýñéü ôïõ êáé êáèüñéæå ôéò áìïéâáßåò õðï÷ñåþóåéò ôïõò. 15. Ç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá áíáãíþñéæå ôñåéò ôÜîåéò: á) ………………………, â) ……………………….. êáé ã) …………………………….. 16. Óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá, óôçí êïñõöÞ ôçò êïéíùíéêÞò éåñáñ÷ßáò âñéóêüôáí …………………….. êáé áêïëïõèïýóáí ïé …………………………áðü ôïõò ïðïßïõò åîáñôéüíôáí ………………………………….. 17. Óôçí ôÜîç ôùí áñ÷üíôùí Þ åõãåíþí áíÞêáí êáé ïé Ýöéððïé ìá÷çôÝò, ðïõ ïíïìÜæïíôáí ………………… êáé ïé ïðïßïé óõãêñïôïýóáí ìéá êëåéóôÞ öåïõäáñ÷éêÞ ïìÜäá. 18. Óôç âÜóç ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò, óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá, âñßóêïíôáí ……………………… 19. Ïé ……………….. Þôáí åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí êáé áðïëÜìâáíáí ìéá ðåñéïñéóìÝíç åëåõèåñßá ðïõ äéÝöåñå áðü ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. 20. Óôç Ãåñìáíßá ï ¼èùí Á´ ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ óôñáôïý êáé ôçò Åêêëçóßáò, óôÝöèçêå óôç Ñþìç, ôï 962, áðü ôïí ðÜðá ……………… êáé ßäñõóå ôçí ……………………………..

330

DSZR 2CIG

4. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1.

Áîéùìáôïý÷ïé ôùí öñáãêéêþí áíáêôüñùí, ïé ðéï Ýìðéóôïé ôïõ âáóéëéÜ:………………….

2.

¸ôóé ïíïìÜóôçêáí ïé åéóâïëÝò ôùí ãåñìáíéêþí öýëùí êáé ôùí Ïýííùí óôá åäÜöç ôïõ äõôéêïý ñùìáúêïý êñÜôïõò êáôÜ ôïí 4ï êáé 5ï áéþíá.: …………………………………

3.

ÐíåõìáôéêÞ Üíèçóç ðïõ ðáñáôçñÞèçêå óôçí åðï÷Þ ôçò âáóéëåßáò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ êáé ôùí äéáäü÷ùí ôïõ: …………………………..

4.

Ðíåõìáôéêü êÝíôñï ðïõ éäñýèçêå óôï áõôïêñáôïñéêü áíÜêôïñï ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë: ……………………………………..

5.

ÄéïéêçôéêÝò ðåñéöÝñåéåò ôçò áõôïêñáôïñßáò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ: ………….

6.

Óýóôçìá ðïëéôéêÞò, ïéêïíïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò óôç Äýóç áðü ôïí 8ï 13ï áé.: ………………………

7.

Áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò óôç Äýóç ôïõ ìåóáßùíá, Üìåóïé õðïôåëåßò ôïõ âáóéëéÜ, ðïõ áðïôåëïýóáí ôçí áñéóôïêñáôßá ôçò åðï÷Þò: …………………..

8.

ÅêôÜóåéò ãçò ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí, ôï ìåóáßùíá óôç Äýóç, áðü ôï âáóéëéÜ óôïõò áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò êáé áðü áõôïýò óå Üëëïõò õðïôåëåßò, ãéá íá ôéò åêìåôáëëåýïíôáé ïéêïíïìéêÜ êáé íá ôéò äéïéêïýí: ……….

9.

ÅéäéêÞ ôåëåôÞ, ðïõ ãéíüôáí óôç Äýóç, ôï ìåóáßùíá, ìå ôçí ïðïßá åðéóçìïðïéüôáí ç ó÷Ýóç ðñïóôáóßáò - õðïôÝëåéáò ìåôáîý Üñ÷ïíôá - õðïôåëïýò: ………………………

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

10. Åõíïïýìåíïé Üñ÷ïíôåò, õðïôåëåßò óå áíþôåñïõò Üñ÷ïíôåò, óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá: ………………… 11. Áíþôåñïé Üñ÷ïíôåò Þ âáóéëéêïß áîéùìáôïý÷ïé ðïõ áêïëïõèïýóáí ôï âáóéëéÜ óôçí éåñáñ÷ßá ôçò öåïõäáñ÷éêÞò êïéíùíßáò: ……………………. 12. Êáôþôåñïé Üñ÷ïíôåò ðïõ åîáñôéüíôáí áðü ôïõò Üìåóïõò õðïôåëåßò óôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá: …………………….. 13. Ç ðïëõðëçèÝóôåñç êïéíùíéêÞ ïìÜäá ôçò öåïõäáñ÷éêÞò êïéíùíßáò. Âñéóêüôáí óôçí êáôþôåñç âáèìßäá ôçò êïéíùíéêÞò ðõñáìßäáò: ……………. 14. ÊïéíùíéêÞ ïìÜäá ðïõ áíÞêå óôïõò ÷ùñéêïýò ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò. ÄéÝèåôå ìéêñÞ éäéïêôçóßá êáé âñéóêüôáí õðü ôçí åîÜñôçóç - ðñïóôáóßá êÜðïéïõ ãáéïêôÞìïíá (öåïõäÜñ÷ç) óôïí ïðïßï åß÷å ïéêïíïìéêÝò õðï÷ñåþóåéò.: …………………. 15. ÊïéíùíéêÞ ïìÜäá ðïõ áíÞêå óôïõò ÷ùñéêïýò ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò. Ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí êáé äåí ìðïñïýóáí íá åãêáôáëåßøïõí. ÊáôÝâáëëáí ôÝëç óôï öåïõäÜñ÷ç êáé áðïëÜìâáíáí ìéá ðåñéïñéóìÝíç åëåõèåñßá.: …………………………….

331

DSZR 2CIG

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

1

395

Á) Üëùóç ôçò Ñþìçò áðü Âçóéãüôèïõò. (ÁëÜñé÷ïò)

2

476

Â) ÓôÝøç ÊáñëïìÜãíïõ ùò "áõôïêñÜôïñá ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò"

3

410

Ã) ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí

4

732

Ä) Äéáßñåóç ôïõ Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò óå áíáôïëéêü êáé Äõôéêü ôìÞìá

5

800

Å) Íßêç Êáñüëïõ ÌáñôÝëïõ åðß ÁñÜâùí (ÐïõáôéÝ)

6

843

ÓÔ) Ðôþóç ôïõ Äõôéêïý Ñùìáúêïý ÊñÜôïõò

7

8ïò - 13ïò áé.

Æ) öåïõäáñ÷ßá

6. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1. Ãåñìáíéêü Âáóßëåéï. ÊáôáêôÞèçêå áðü ôïõò ÌïõóïõëìÜíïõò ôïõ Ìáñüêïõ ôï 711. á) Ïóôñïãïôèéêü, â) Âçóéãïôèéêü, ã) Öñáãêéêü 2. Áñ÷çãüò ãåñìáíéêïý öýëïõ. ÊáôÝëáâå ôç Ñþìç ôï 410. á) ÈåõäÝñé÷ïò Á´, â) ÁëÜñé÷ïò,

ã) ×ëùäïâßêïò

3. Áñ÷çãüò ãåñìáíéêïý öýëïõ. ÁðïäÝ÷ôçêå ôï ×ñéóôéáíéóìü, âáðôßóôçêå ï ßäéïò êáé ïé õðÞêïïß ôïõ êé Ýôóé åíóùìáôþèçêáí ïé ÂÜñâáñïé óôï ÷ñéóôéáíéêü êüóìï. á) ÈåõäÝñé÷ïò Á´, â) ÁëÜñé÷ïò, ã) ×ëùäïâßêïò 4. ÖñÜãêïò âáóéëéÜò. ÂïÞèçóå ôïí ðÜðá íá éäñýóåé ôï ðáðéêü êñÜôïò. á) Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò, â) ×ëùäïâßêïò Á´, ã) ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò 5. ºäñõóå ôçí "ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá" óôçí Áéî - Ëá ÓáðÝë. á) ï ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò, â) ï Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò,

ã) ï ÊáñëïìÜãíïò

6. Óôçí êïéíùíéêÞ ðõñáìßäá ôïõ öåïõäáñ÷éêïý óõóôÞìáôïò ìåôÜ ôï âáóéëéÜ óôçí éåñáñ÷ßá áêïëïõèïýóáí: á) ïé Üìåóá õðïôåëåßò, â) ïé éððüôåò, ã) ïé ÷ùñéêïß.

332

7. Óôç öåïõäáñ÷éêÞ êïéíùíßá üöåéëáí ðßóôç, õðïôáãÞ êáé ðáñï÷Þ ïñéóìÝíùí õðçñåóéþí: á) ïé Üìåóá õðïôåëåßò óôï âáóéëéÜ, â) ïé êáôþôåñïé õðïôåëåßò óôïõò Üìåóïõò õðïôåëåßò, ã) ïé ÷ùñéêïß óôïõò Üìåóïõò õðïôåëåßò

DSZR 2CIG

ä) üëåò ïé êïéíùíéêÝò ïìÜäåò óôïõò áíþôåñïýò ôïõò 8. ×ùñéêïß, åãêáôåóôçìÝíïé ùò ìüíéìïé êáëëéåñãçôÝò óå êôÞìáôá ðïõ äåí ôïõò áíÞêáí: á) åëåýèåñïé ãåùñãïß, â) ðÜñïéêïé, ã) äïýëïé

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

9. Ìå ôéò ìåôáññõèìßóåéò ôïõ ÊáñëïìÜãíïõ ï óôñáôüò Ýãéíå: á) áõôïêñáôïñéêüò, â) öåïõäáñ÷éêüò, ã) ìéóèïöïñéêüò 10. ÊáôÝëáâå ôï èñüíï ôçò Áããëßáò ôï 1066 êáé åéóÞãáãå ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá: á) ï Ïýãïò ÊáðÝôïò, â) ï ¼èùí Á´, ã) ï ÃïõëéÝëìïò ï ÊáôáêôçôÞò 7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. Á

Â

1

ÁëÜñé÷ïò

á

Áíá÷áßôéóç ÁñÜâùí (ÐïõáôéÝ , 732)

2

ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò

â

ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá

3

Ðéðßíïò ï Âñá÷ýò

ã

ÂáóéëéÜò Áããëßáò

4

ÊáñëïìÜãíïò

ä

ÊáôÜëçøç Ñþìçò (410)

5

ÃïõëéÝëìïò Íïñìáíäßáò (ï ÊáôáêôçôÞò)

å

"åëÝù Èåïý ÂáóéëÝáò"

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

333

DSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÅÊÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ (É)

ÌåóáéùíéêÞ 1ç Üóêçóç Åõñþðç 1) ÈåõäÝñé÷ïò Á´, 2) ÁëÜñé÷ïò, 3) ×ëùäïâßêïò Á´, 4) ÊÜñïëïò ÌáñôÝëïò, 5) Ðéðßíïò Âñá÷ýò, 6) ÊáñëïìÜãíïò, 7) Ïýãïò ÊáðÝôïò, 8) ¼èùí Á´, 9) ÃïõëéÝëìïò ï ÊáôáêôçôÞò. 2ç Üóêçóç 1Ë

2Ó

3Ë

4Ë

5Ó

6Ó

7Ë

8Ó

9Ó

10Ë

11Ó

12Ë

13Ó

14Ó

15Ë

16Ó

17Ó

18Ó

19Ë

20Ó

3ç Üóêçóç 1) âÜñâáñïé, 2) á) Ïóôñïãïôèéêü, â) Âçóéãïôèéêü, ã) Öñáãêéêü, 3) ôùí Ìåñïâéããåßùí, 4) êëçñïíïìéêÞ áñ÷Þ, 5) "åëÝù Èåïý ÂáóéëÝáò" / ðáðéêü êñÜôïò, 6) Áéî -Ëá ÓáðÝë, 7) ôç ÓõíèÞêç ôïõ ÂåñíôÝí, 8) á) Óáñáêçíïýò, â) ÌáãõÜñïõò (Ïýããñïõò), ã) Íïñìáíäïýò (Âßêéãêò), 9) Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç, 10) ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá, 11) êïìçôåßåò, 12) öåïõäáñ÷ßá, 13) ôåëåôÞò ôçò ðåñéâïëÞò, 14) ôï öåïõäáñ÷éêü óõìâüëáéï, 15) á) ôïõò áíèñþðïõò ôçò ðñïóåõ÷Þò, â) ôïõò áíèñþðïõò ôïõ ðïëÝìïõ, ã) ôïõò áíèñþðïõò ôçò åñãáóßáò, 16) âáóéëéÜò / Üìåóïé õðïôåëåßò / êáôþôåñïé õðïôåëåßò, 17) éððüôåò, 18) ïé ÷ùñéêïß, 19) ðÜñïéêïé, 20) "áõôïêñÜôïñáò ôùí Ñùìáßùí" / Áãßá ÑùìáúêÞ Áõôïêñáôïñßá ôïõ Ãåñìáíéêïý ¸èíïõò. 4ç Üóêçóç 1) ìáãéïñäüìïé, 2) ìåãÜëç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ëáþí, 3) Êáñïëßäåéá ÁíáãÝííçóç, 4) ÁíáêôïñéêÞ Áêáäçìßá, 5) êïìçôåßåò, 6) öåïõäáñ÷ßá, 7) öåïõäÜñ÷åò, 8) öÝïõäá, 9) ôåëåôÞ ôçò ðåñéâïëÞò, 10) âáóÜëïé, 11) Üìåóïé õðïôåëåßò, 12) êáôþôåñïé õðïôåëåßò, 13) ÷ùñéêïß, 14) åëåýèåñïé ãåùñãïß, 15) ðÜñïéêïé 5ç Üóêçóç 1-Ä

2-ÓÔ

3-Á

4-Å

5-Â

6-Ã

7-Æ

6ç Üóêçóç 1-â 6-á

2-â 7-ä

3-ã 8-â

7ç Üóêçóç 334

1-ä

2-â

3-å

4-â

5-ã

4-á 9- â

5-ã 10- ã

DSZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÅÊÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ (ÉÉ)

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: ÏÍÏÌÁ á/á

ÏÍÏÌÁ

1

ÂáóéëéÜò ôçò Áããëßáò. Ðáñá÷þñçóå ôï ÌåãÜëï ×Üñôç ôùí ÄéêáéùìÜôùí ôï 1215.

2

ÐÜðáò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå ìåôáññýèìéóç óôá ôÝëç ôïõ 11ïõ áé. ãéá ôçí çèéêÞ áíáâÜèìéóç ôçò Åêêëçóßáò.

3

Éôáëüò èåïëüãïò (13ïò áé.). ÐÝôõ÷å ôï ãüíéìï óõãêåñáóìü ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ìå ôçí áñéóôïôåëéêÞ óêÝøç.

4

¢ããëïò öéëüóïöïò êáé ìåëåôçôÞò ôïõ ÁñéóôïôÝëç (13ïò áé.) . Ðñüôåéíå ôçí ðåéñáìáôéêÞ ìÝèïäï óôçí åðéóôÞìç.

5

Åðßóêïðïò ÌåäéïëÜíùí (4ïò áé.). Óõíäýáóå ôá ëåéôïõñãéêÜ ðñüôõðá ôçò ÁíáôïëÞò ìå ôç ëáúêÞ ðáñÜäïóç ôçò Äýóçò êáé óõíÝèåóå íÝïõò ýìíïõò.

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ïé ìåôáâïëÝò óôçí ýðáéèñï (áðü ôïí 11ï áé.) åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîç ôùí áóôéêþí êÝíôñùí, üðïõ ïé ÷ùñéêïß áíôÜëëáóóáí ôá áãñïôéêÜ ðñïúüíôá ìå âéïôå÷íéêÜ åßäç êáé åìðïñåýìáôá.

2

Ç âéïôå÷íßá óôç Äýóç ìÝ÷ñé ôïí 15ï áé. Þôáí ðñùôüãïíç êáé äéåîáãüôáí óôçí ýðáéèñï.

3

Óôéò ðüëåéò ôçò Äõô. Åõñþðçò, éäßùò óôéò íÝåò, áðü ôïí 11ï- 15ï áé. ðáñá÷ùñÞèçêáí ×Üñôåò åëåõèåñéþí, äçëáäÞ ðñïíüìéá ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ.

4

Ãéá ôçí êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí óõìöåñüíôùí ôïõò ïé ÷ùñéêïß ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò ïñãáíþèçêáí óå åíþóåéò.

5

Ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ðïõ ðáñáôçñÞèçêå áðü ôïí 11ï Ýùò ôïí 13ï áé. ïäÞãçóå ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá óôçí áêìÞ ôïõ.

Ó

Ë

335

DSZR 2CIG

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

6

Ç áóôéêÞ ôÜîç ðÝôõ÷å ôïí ðåñéïñéóìü ôùí öåïõäáñ÷éêþí äéêáéùìÜôùí óôá áóôéêÜ êÝíôñá, åíéó÷ýïíôáò ðáñÜëëçëá ôï äéêü ôçò ñüëï óôç äéáêõâÝñíçóç ôùí ðüëåùí.

7

Ç áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ êáé ç åõñåßá ÷ñÞóç ôïõ ÷ñÞìáôïò ùò áíôáëëáêôéêïý ìÝóïõ ïäÞãçóáí óå êñßóç ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá.

8

Óôçí Áããëßá, ç ìïíáñ÷ßá äÝ÷ôçêå ôç óõãêñüôçóç åíüò Êïéíïâïõëßïõ, ðïõ áðïôåëïýíôáí áðü áíôéðñïóþðïõò åõãåíþí, êëÞñïõ êáé áóôþí.

9

10

11

12 13 14 15

Ï áöïñéóìüò Þôáí ìéá ðïéíÞ ãéá ôïõò ðáñáâÜôåò, ðïõ ïñßóôçêå áðü ôïí ðÜðá Ãñçãüñéï Æ´ ãéá íá åðéâëçèåß ç ìåôáññýèìéóÞ ôïõ. ÊáôÜ ôï Ìåóáßùíá ç êïéíùíéêÞ êáé õãåéïíïìéêÞ ðåñßèáëøç Þôáí áñìïäéüôçôá ôïõ êñÜôïõò. Óôç Äýóç, áðü ôïí 11ï áé. áíáðôý÷èçêáí ôá åðéóêïðéêÜ ó÷ïëåßá óôéò ðüëåéò. Ç "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé ç "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý" Þôáí íüìïé ðïõ ñýèìéæáí ôéò ó÷Ýóåéò ôïõ êëÞñïõ.

16

Ïé Üíèñùðïé ôï Ìåóáßùíá èåùñïýóáí ôç ãõíáßêá ßóç ìå ôïí Üíäñá.

17

Ôá êÜóôñá, êáèþò ôáõôßæïíôáí ìå ôï êýñïò åíüò áôüìïõ Þ ìéáò ïéêïãÝíåéáò, éóïðåäþíïíôáí áí íéêéüôáí ï êÜôï÷üò ôïõò.

18 19 20

336

Óôç Ãåñìáíßá ï âáóéëéÜò êáôüñèùóå íá êÜíåé ðéï éó÷õñÞ ôç ìïíáñ÷éêÞ åîïõóßá êáé íá åðéâëçèåß óôïõò öåïõäÜñ÷åò, éäéáßôåñá ìåôÜ ôç óýãêñïõóÞ ôïõ ìå ôï ðÜðá. Óôç Ãáëëßá, ç äéáìÜ÷ç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá Üñ÷éóå üôáí ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôç ëåãüìåíç "êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ" (1075). Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ôï Ìåóáßùíá äéÝèåôå Ýíá ïñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü óýóôçìá ðïõ ôçò åðÝôñåðå íá åëÝã÷åé ðíåõìáôéêÜ ïëüêëçñç ôçí Åõñþðç.

Ãéá ôá êõñßáñ÷á óôñþìáôá ôçò ìåóáéùíéêÞò êïéíùíßáò ç äéáôñïöÞ áðïôåëïýóå åõêáéñßá ãéá íá åêäçëþóïõí ôçí áíùôåñüôçôÜ ôïõò. Ïé ìüíïé ÷þñïé åðéêïéíùíßáò êáé øõ÷áãùãßáò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá, Þôáí ôá êÜóôñá. ¸íá áðü ôá ìåãÜëá ðñïóêõíÞìáôá ôçò ÷ñéóôéáíïóýíçò êáôÜ ôï Ìåóáßùíá Þôáí ôá Éåñïóüëõìá.

Ó

Ë

DSZR 2CIG

á/á 21 22 23

ÐÑÏÔÁÓÇ

Ï ñïìáíéêüò ñõèìüò äåí ðåñéïñßóôçêå ìüíï óôïõò íáïýò áëëÜ åðåêôÜèçêå êáé óå ðïëëÜ äçìüóéá êáé éäéùôéêÜ êôßñéá.

25

Ç ãïôèéêÞ ãëõðôéêÞ åßíáé åðéêåíôñùìÝíç óôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï.

27 28 29 30

Ë

Ïé áë÷çìéóôÝò ðßóôåõáí üôé ôá óþìáôá ìðïñïýóáí íá áëëÜîïõí õðüóôáóç ìå ôç âïÞèåéá åíüò ðáñÜãïíôá ðïõ ïíüìáæáí öéëïóïöéêÞ ëßèï. Ï ÑïãÞñïò ÂÜêùí, ðÝôõ÷å ôï ãüíéìï óõãêåñáóìïü ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ìå ôçí áñéóôïôåëéêÞ óêÝøç. ÓçìáíôéêÞ ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäïò ôïõ ìåóáßùíá èåùñåßôáé ç åöåýñåóç ôïõ ðõñïâüëïõ üðëïõ (14ïò áé.)

24

26

Ó

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

Áðü ôïí 11ï áé. ç æùãñáöéêÞ ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò áñ÷ßæåé íá óôñÝöåôáé óå êïóìéêÜ èÝìáôá. Ôï ¼ñãêáíïõì Þôáí ôï ðñþôï óýóôçìá ðïëõöùíßáò ðïõ áíáðôý÷èçêå óôç Äýóç (8ïò áé.) êáé óôçñéæüôáí óå áñ÷áßá ìïõóéêÜ üñãáíá. Ôá çìéêõêëéêÜ ôüîá åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ ãïôèéêïý ñõèìïý. Ôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá ìå ôá õáëïãñáöÞìáôá åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí íáþí ñïìáíéêïý ñõèìïý. Ç ñïìáíéêÞ ôÝ÷íç óõíäõÜæåé óôïé÷åßá ñùìáúêÞò ôÝ÷íçò êáé ãåñìáíéêÞò êáëëéôå÷íéêÞò ðáñÜäïóçò.

3. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1. Óôéò ðüëåéò, éäßùò óôéò íÝåò, ðáñá÷ùñïýíôáí áðü ôïí 11ï áé. ……………, äçëáäÞ ðñïíüìéá ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ êáé ãé' áõôü ïíïìÜæïíôáé ……………………………………….. 2.

Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ (áðü ôïí 11ï áé.) óõíäÝåôáé ìå ôçí åöáñìïãÞ íÝáò íáõôéêÞò ôå÷íïëïãßáò, ìå ôçí êáôáóêåõÞ íÝùí äñüìùí êáé ìå ôçí êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý ô.. ……………………… êõñßùò óôç ÖëÜíäñá êáé óôç ãáëëéêÞ Êáìðáíßá.

3.

Ãéá ôçí êáëýôåñç ðñïóôáóßá ôùí óõìöåñüíôùí ôïõò ïé Ýìðïñïé ôçò Äõô. Åõñþðçò (áðü ôïí 11ï áé.) ïñãáíþèçêáí óå ………… ÌÜëéóôá óõãêñïôÞèçêáí êáé ………… …………………. ……….., üðùò ç ãåñìáíéêÞ ×Üíóá ðïõ ðåñéëÜìâáíå ðÜíù áðü 80 ðüëåéò.

337

DSZR 2CIG

4.

Óôéò ðüëåéò, ïé Ýìðïñïé, ïé âéïôÝ÷íåò, ïé ôñáðåæßôåò êáé ãåíéêÜ üóïé áó÷ïëïýíôáí ìå ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò óõíäÝïíôáí ìå êïéíÜ óõìöÝñïíôá êáé óõãêñüôçóáí ìéá íÝá êïéíùíéêÞ ïìÜäá, ôçí ……………………

5.

Óôç Ãåñìáíßá, ïé åêëÝêôïñåò åõíüçóáí ôçí áíÜðôõîç ôïõ èåóìïý ô..………………… ……………, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò Êïéíïâïõëßïõ óôï ïðïßï óõììåôåß÷áí áíôéðñüóùðïé ôùí åõãåíþí, ôïõ êëÞñïõ êáé ôùí áóôþí.

6.

Ï âáóéëéÜò ôçò Áããëßáò ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìïíáò áíáãêÜóôçêå íá ðáñá÷ù÷ùñÞóåé ô.. ……………. ……………….. …………………. (1215), ìå ôïí ïðïßï áðïäå÷üôáí óçìáíôéêïýò ðåñéïñéóìïýò ôçò âáóéëéêÞò åîïõóßáò.

7.

Óôç Ãáëëßá, ï âáóéëéÜò, ãéá íá áöáéñÝóåé ôç äõíáôüôçôá äéåêäßêçóçò åîïõóéþí áðü ôïõò éó÷õñïýò öåïõäÜñ÷åò, ðñï÷þñçóå óôç äçìéïõñãßá áíôéðñïóùðåõôéêþí èåóìþí. Ï êõñéüôåñïò áðü áõôïýò Þôáí ……………………

8.

Ç ðñþôç äéáìÜ÷ç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá Üñ÷éóå, üôáí ï ðÜðáò áðáãüñåõóå ôç ëåãüìåíç ………………………. (1075), äçëáäÞ ôçí áðïíïìÞ ôùí åêêëçóéáóôéêþí áîéùìÜôùí êáé ôï äéïñéóìü ôùí åðéóêüðùí áðü ôïí áõôïêñÜôïñá.

9.

Ç óýãêñïõóç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá óôç Ãåñìáíßá ïíïìÜóôçêå ………………………….., Þôáí ìáêñï÷ñüíéá êáé Ýëçîå ôåëéêÜ ìå óõìâéâáóìü. ……………………………….

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

10. Óôç Ãáëëßá, ï âáóéëéÜò íßêçóå ôïí ðÜðá êáé Ý÷ïíôáò ôçí õðïóôÞñéîç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, áíÜãêáóå ôïí ðÜðá íá ìåôáöÝñåé ôçí Ýäñá ôïõ áðü ôç Ñþìç óô.. ……………. 11. Óçìáíôéêü óôáèìü óôçí áíáíåùôéêÞ ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí çèéêÞ áíáâÜèìéóç ôçò Åêêëçóßáò áðïôÝëåóå ………………………………… ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôá ôÝëç ôïõ 11ïõ áé. áðü ôïí ðÜðá ………………….. 12. Ç Ýëëåéøç ðíåõìáôéêÞò êáèïäÞãçóçò áðü ôçí Åêêëçóßá ïäÞãçóå, êáôÜ ôï Ìåóáßùíá, óôç äéáìüñöùóç ……………………………. ìå áðïêëßóåéò áðü ôá åðßóçìá äüãìáôá. 13. Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ãéá íá ðåñéïñßóåé ôç âßá êáé ôéò ëåçëáóßåò óå âÜñïò ôùí êëçñéêþí êáé ôùí áðëþí áíèñþðùí, ðïõ ðñïêáëïýíôáí áðü ôéò óõíå÷åßò óõãêñïýóåéò ôùí óôñáôéùôéêþí äõíÜìåùí ôùí öåïõäáñ÷þí, êáèéÝñùóå äýï ñõèìéóôéêïýò êáíüíåò: …………………………….. êáé …………………………… 14. ÊáôÜ ôï 13ï êáé 14ï áé. ôÜ Ýììåôñá éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá ìå èÝìá ôïí Ýñùôá Ýãéíáí éäéáßôåñá äçìïöéëÞ ÷Üñç óô.. ………………………… 15. Ïé ìåôáöñÜóåéò áñáâéêþí Ýñãùí âïÞèçóáí íá åéóá÷èåß óôï äõôéêü ÷ñéóôéáíéêü êüóìï ……………………, ðïõ åßíáé êñÜìá ÷çìåßáò, öéëïóïößáò, áóôñïëïãßáò êáé áðïêñõöéóìïý. 16. Ïé áë÷çìéóôÝò åß÷áí ôçí ðåðïßèçóç üôé ôá óþìáôá ìðïñïýóáí íá áëëÜæïõí õðüóôáóç ìå ôç âïÞèåéá åíüò ðáñÜãïíôá ðïõ ïíüìáæáí ………….. 17. Áðü ôï ôÝëïò ôïõ 10ïõ áé. ÷Üñç óôçí áíáèÝñìáíóç ôçò ïéêïíïìßáò êáé ôçò ôå÷íéêÞò ðñïüäïõ ç Äýóç êáëýðôåôáé áðü ðëÞèïò åõñý÷ùñùí åêêëçóéþí …………… ñõèìïý. 338 18. Ôá ìåãÜëá ðáñÜèõñá ôùí ãïôèéêþí íáþí åßíáé äéáêïóìçìÝíá ìå ……….. ðïõ

DSZR 2CIG

áíôéêáèéóôïýí ôéò ôïé÷ïãñáößåò. 19. Ôïí 8ï áéþíá áñ÷ßæåé íá áíáðôýóóåôáé ôï ðñþôï óýóôçìá ðïëõöùíßáò, ôï ………………. ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç ôï ïðïßï óôçñßæåôáé ðÜíù óå áñ÷áßá ìïõóéêÜ üñãáíá. 4. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1. Ôá ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷ùñÞèçêáí áðü ôïõò çãåìüíåò óôéò ðüëåéò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, éäßùò óôéò íÝåò, áðü ôïí 11ï áé.: …………………………. 2. Åìðïñéêüò èåóìüò ðïõ êáèéåñþèçêå óôá ôÝëç ôïõ 12ïõ áé. óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç.: ………………………….. 3. Ôñáðåæßôåò ðïõ áíôÜëëáóóáí ôá ÷ñÞìáôá óôéò ðüëåéò êáé óôá ðáíçãýñéá ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò, ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ äéåèíïýò åìðïñßïõ áðü ôïí 11ï áé.: ………………….. 4. Äïýêåò Þ çãåìüíåò ôùí óðïõäáéïôÝñùí êñáôéäßùí ôçò Ãåñìáíßáò. ¸ðáéñíáí ìÝñïò óôçí åêëïãÞ ôïõ áõôïêñÜôïñá.: ………………………. 5. ÍÝïò èåóìüò äéáêõâÝñíçóçò ðïõ äçìéïõñãÞèçêå áðü ôïõò ÅêëÝêôïñåò ôùí óðïõäáéïôÝñùí êñáôéäßùí ôçò Ãåñìáíßáò ôïí 11ï áé.: …………………. 6. Êåßìåíï ðïõ åîáóöÜëéæå ôá äéêáéþìáôá ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí (áíþôáôïò êëÞñïò, åõãåíåßò, áóôïß, åëåýèåñïé ðïëßôåò) êáé ðåñéüñéæå ôç âáóéëéêÞ åîïõóßá. ÕðïãñÜöôçêå áðü ôïí ¢ããëï âáóéëéÜ ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá, ôï 1215.: …………………………. 7. ÍÝïò áíôéðñïóùðåõôéêüò èåóìüò äéáêõâÝñíçóçò, ðïõ äçìéïýñãçóå ï âáóéëéÜò ôçò Ãáëëßáò, ìåôÜ ôç íéêçöüñá ãéá ôç Ãáëëßá ëÞîç ôïõ åêáôïíôáåôïýò ðïëÝìïõ, ãéá íá áöáéñÝóåé ôç äõíáôüôçôá äéåêäßêçóçò ôùí åîïõóéþí áðü ôïõò éó÷õñïýò öåïõäÜñ÷åò. …………………….. 8. Óõìöùíßá ìå ôçí ïðïßá Ýëçãå ç äéáìÜ÷ç ôçò ðåñéâïëÞò, áíÜìåóá óôï ãåñìáíü áõôïêñÜôïñá êáé ôïí ðÜðá (1122). ………………………………… 9. Åéäéêü äéêáóôÞñéï, ðïõ èåóðßóôçêå ôï 1233 áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ãéá íá áíôéìåôùðßóåé ôéò áéñÝóåéò. ÐñïÝâëåðå ðïëý áõóôçñÝò ðïéíÝò ãéá üóïõò èåùñïýóå áéñåôéêïýò. ……………………………. 10. ÐïéíÞ ðïõ üñéæå ôïí áðïêëåéóìü êÜðïéïõ áðü ôçí Åêêëçóßá êáé ôçí áðáãüñåõóç åðéêïéíùíßáò ìå ôçí êïéíüôçôá ôùí ðéóôþí.: ………………… 11. Ñõèìéóôéêüò Êáíüíáò ðïõ êáèéåñþèçêå áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ôï ìåóáßùíá, êáé áðáãüñåõå ôéò å÷èñïðñáîßåò ìåôáîý ôùí öåïõäáñ÷þí ïñéóìÝíåò ðåñéüäïõò ôïõ Ýôïõò êáé ãéá ôï õðüëïéðï äéÜóôçìá ïñéóìÝíåò ìÝñåò ôçò åâäïìÜäáò. : ……………………………….

339

DSZR 2CIG

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1

1215

Á) Óõìöùíßá ôçò Âïñìò

2

1075

Â) "Áé÷ìáëùóßá ôçò Áâéíéüí"

3

1122

Ã) ÌåãÜëïò ×Üñôçò ÄéêáéùìÜôùí

4

1305 - 1377

5

1233

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

Ä) ÉåñÜ ÅîÝôáóç Å) Áðáãüñåõóç áðü ôïí ðÜðá ôçò "êïóìéêÞò ðåñéâïëÞò"

6. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1. Ïé ÷Üñôåò åëåõèåñéþí Þôáí: á) ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí óôéò ðüëåéò â) ïéêïíïìéêÜ êáé äéïéêçôéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí óôïõò ÷ùñéêïýò ã) åìðïñéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí óôïõò åìðüñïõò ä) áôïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ äéêáéþìáôá ðïõ ðáñá÷ùñïýíôáí óôïõò ðïëßôåò 2. Ïé áñãõñáìïéâïß Þôáí: á) Ôñáðåæßôåò ðïõ áíôÜëëáóóáí ôá ÷ñÞìáôá óôéò ðüëåéò êáé óôá ðáíçãýñéá â) ÖïñïåéóðñÜêôïñåò ôçò õðáßèñïõ óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç ã) Ïéêïíïìéêïß óýìâïõëïé ôùí âáóéëÝùí óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç 3. Ç Äßáéôá, ùò íÝïò èåóìüò äéáêõâÝñíçóçò, êáèéåñþèçêå: á) óôç Ãáëëßá, â) óôç Ãåñìáíßá, ã) óôçí Áããëßá 4. Ï ÌåãÜëïò ×Üñôçò ôùí ÄéêáéùìÜôùí ðáñá÷ùñÞèçêå áðü ôïí: á) ÊáñëïìÜãíï â) ¼èùíá Á´, ã) ÉùÜííç Á´ ÁêôÞìïíá 5. Ìå ôç Óõìöùíßá ôçò Âïñìò : á) Ýëçîå ç äéáìÜ÷ç ôïõ ðÜðá ìå ôïí áõôïêñÜôïñá ôçò Ãåñìáíßáò ãéá ôçí "êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ" â) Ï ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìïíáò áðïäå÷üôáí óçìáíôéêïýò ðåñéïñéóìïýò ôçò âáóéëéêÞò åîïõóßáò ã) Ýëçîáí ïé åîåãÝñóåéò ôùí áóôþí êáôÜ ôùí öåïõäáñ÷þí óôç Ãáëëßá. 6. Ìå ôç ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç áðáãïñåýèçêå: á) ç ðþëçóç áíôéêåéìÝíùí ëáôñåßáò êáé ìõóôçñßùí â) ï ãÜìïò ôùí êëçñéêþí ã) üëá ôá ðáñáðÜíù

340

DSZR 2CIG

7. Ç êïéíùíéêÞ ðåñßèáëøç êáôÜ ôï Ìåóáßùíá Þôáí áñìïäéüôçôá: á) ôïõ êñÜôïõò â) ôçò Åêêëçóßáò ã) ôçò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò

ÌåóáéùíéêÞ Åõñþðç

8. Öéëüóïöïò ôïõ Ìåóáßùíá. Ðñüôåéíå ôçí ðåéñáìáôéêÞ ìÝèïäï óôçí åðéóôÞìç: á) ÈùìÜò ï ÁêéíÜôçò, â) ÑïãÞñïò ÂÜêùí, ã) ÂïêêÜêéïò 9. "Ç Ðáíáãßá ôùí Ðáñéóßùí" åßíáé: á) ãïôèéêïý ñõèìïý, â) ñïìáíéêïý ñõèìïý,

ã) óõíäõáóìüò êáé ôùí äýï.

10. Ôá õáëïãñáöÞìáôá (âéôñü) åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü: á) ôïõ ãïôèéêïý ñõèìïý, â) ôïõ ñïìáíéêïý ñõèìïý, ã) êáíåíüò áð' ôïõò ñõèìïýò áõôïýò. 7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. Á

Â

1

ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìïíáò

á

ÃåíéêÝò ÔÜîåéò

2

Ãáëëßá

â

Êïéíïâïýëéï

3

Ãåñìáíßá

ã

ÅðéóêïðéêÜ ó÷ïëåßá

4

Áããëßá

ä

ÌåãÜëïò ×Üñôçò ÄéêáéùìÜôùí

5

ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá

å

Äßáéôá

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

341

DSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÅÊÔÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ (ÉÉ)

ÌåóáéùíéêÞ 1ç Üóêçóç Åõñþðç 1) ÉùÜííçò Á´ ÁêôÞìïíáò, 2) Ãñçãüñéïò Æ´, 3) ÈùìÜò ï ÁêéíÜôçò, 4) ÑïãÞñïò ÂÜêùí, 5) Áìâñüóéïò 2ç Üóêçóç 1Ó

2Ë

3Ó

4Ë

5Ó

6Ó

7Ó

8Ó

9Ë

10Ë

11Ó

12Ó

13Ë

14Ó

15Ë

16Ë

17Ó

18Ó

19Ë

20Ó

21Ó

22Ë

23Ó

24Ë

25Ó

26Ó

27Ó

28Ë

29Ë

30Ó

3ç Üóêçóç 1) ×Üñôåò åëåõèåñéþí / åëåýèåñåò Þ áõôïêñáôïñéêÝò êïéíüôçôåò, 2) ôùí åìðïñïðáíçãýñåùí, 3) åíþóåéò / åíþóåéò åìðïñéêþí ðüëåùí, 4) áóôéêÞ ôÜîç, 5) ôçò ðåñéöåñåéáêÞò Äßáéôáò, 6) ôï ÌåãÜëï ×Üñôç ôùí ÄéêáéùìÜôùí, 7) ç ÓõíÝëåõóç ôùí Ãåíéêþí ÔÜîåùí, 8) êïóìéêÞ ðåñéâïëÞ, 9) Ýñéäá ôçò ðåñéâïëÞò / ÊïíêïñäÜôï Þ Óõìöùíßá ôçò Âïñìò, 1122, 10) óôçí Áâéíéüí, 11) ÃñçãïñéáíÞ Ìåôáññýèìéóç /Ãñçãüñéï Æ´, 12) ëáúêÞò èñçóêåõôéêüôçôáò, 13) "ÅéñÞíç ôïõ Èåïý" êáé "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý" 14) óôïõò ôñïâáäïýñïõò, 15) ç áë÷çìåßá, 16) öéëïóïöéêÞ ëßèï, 17) ñïìáíéêïý, 18) õáëïãñáöÞìáôá (âéôñü), 19) üñãêáíïõì 4ç Üóêçóç 1) ×Üñôåò Åëåõèåñéþí, 2) åìðïñïðáíçãýñåéò, 3) áñãõñáìïéâïß, 4) åêëÝêôïñåò, 5) Äßáéôá, 6) ÌåãÜëïò ×Üñôçò ÄéêáéùìÜôùí, 7) ÓõíÝëåõóç Ãåíéêþí ÔÜîåùí, 8) Óõìöùíßá ôçò Âïñìò, 9) ÉåñÜ ÅîÝôáóç, 10) Áöïñéóìüò, 11) "Áíáêù÷Þ ôïõ Èåïý" 5ç Üóêçóç 1-Ã

2-Å

3-Á

4-Â

5-Ä

6ç Üóêçóç 1-á

2-á

3-â

4-ã

5-á

6-ä

7-â

8-â

9- á

10- â

7ç Üóêçóç 1-ä 342

2-á

3-å

4-â

5-ã

CSZR 2CIG

ÊÅÖÁËÁÉÏ 7ï Ç ÅÕÑÙÐÇ ÓÔÏÕÓ ÍÅÏÔÅÑÏÕÓ ×ÑÏÍÏÕÓ (15ïò -18ïò áé.) É. ÏÉ ÁÍÁÊÁÔÁÎÅÉÓ ÓÔÇ ÌÅÔÁÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ ÅÕÑÙÐÁÚÊÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÉÉ. Ï ÅËËÇÍÉÓÌÏÓ ÕÐÏ ÂÅÍÅÔÉÊÇ ÊÁÉ ÏÈÙÌÁÍÉÊÇ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁ

CSZR 2CIG

CSZR 2CIG

Ç ÅÕÑÙÐÇ ÓÔÏÕÓ ÍÅÏÔÅÑÏÕÓ ×ÑÏÍÏÕÓ (15oò - 18oò áé.)  13ïò áé.: Åõñþðç o ìåôáâïëÝò 1) Áíáâßùóç ôùí ðüëåùí 2) Áíáæùðýñùóç ôïõ åìðïñßïõ 3) Êëßìá áíáæÞôçóçò

`

o ÁíáãÝííçóç êáé Áíáêáëýøåéò (14ïò - 16ïò áé.)

 Áñ÷Ýò 16ïõ áé.: ÍÝåò óõíèÞêåò o Ìåôáññýèìéóç ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò  ÔÝëç 17ïõ áé.: o áßôçìá ãéá ñéæéêÝò ìåôáâïëÝò óôçí áíèñþðéíç êïéíùíßá o êßíçìá Äéáöùôéóìïý  1789 o ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç o êïñýöùóç êéíÞìáôïò Äéáöùôéóìïý  15ïò - 18ïò áé.: o Åëëçíéóìüò õðü îÝíç êõñéáñ÷ßá o Áãþíáò ãéá: oåðéâßùóç o äéáôÞñçóç äéêáéùìÜôùí áíåîáñôçóßáò

åëåõèåñßáò

êáé

345

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

É. Ï É Á ÍÁÊÁÔÁÔÁÎÅÉÓ ÓÔÇ Ì ÅÔÁÌÅÓÁÉÙÍÉÊÇ Å ÕÑÙÐÁÚÊÇ Ê ÏÉÍÙÍÉÁ 1. Ïé Áíáêáëýøåéò Ðåñßëçøç  Ôá êßíçôñá êáé ïé ðñïûðïèÝóåéò Áðü ôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá ïé Åõñùðáßïé Ýìðïñïé áíáæçôïýóáí ôá ðïëýôéìá ðñïúüíôá ôçò Áóßáò ìÝóù ôïõ äñüìïõ ôïõ ìåôáîéïý (:Êßíáò). ¼ìùò êáôÜ ôï 15ï áé. ï äñüìïò áõôüò áðïêüðçêå áñ÷éêÜ áðü ôïõò ¢ñáâåò êáé áñãüôåñá áð' ôïõò Ïèùìáíïýò êé Ýôóé ïé Åõñùðáßïé áíáæÞôçóáí ðñüóâáóç ãéá ôéò áãïñÝò ôçò ÁíáôïëÞò áðü ôç èÜëáóóá. Ôá êßíçôñá Þôáí ïéêïíïìéêÜ, ðïëéôéêÜ, èñçóêåõôéêÜ êáé åðéóôçìïíéêÜ. Áðü ôï 13ï áé. ôá ôáîßäéá Üñ÷éóáí íá ãßíïíôáé åõêïëüôåñá êáé áóöáëÝóôåñá ÷Üñç óôá íÝá ôå÷íéêÜ ìÝóá: ðõîßäá, áóôñïëÜâï, ðïñôïëÜíï, êáñáâÝëá. ÅðéðëÝïí ç åðéêñÜôçóç ôçò áíôßëçøçò ãéá ôç óöáéñéêüôçôá ôçò ãçò þèçóå ôïõò Åõñùðáßïõò óôçí ðåñéðÝôåéá ôùí áíáêáëýøåùí.  Ôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá Ôá ìåãÜëá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá Ýãéíáí áðü ôïõò ÐïñôïãÜëïõò êáé ôïõò Éóðáíïýò êáé ÷ñçìáôïäïôÞèçêáí áðü ôïõò áíôßóôïé÷ïõò âáóéëåßò. Ïé ÐïñôïãÜëïé áíáêÜëõøáí ôï èáëÜóóéï äñüìï ðñïò ôéò Éíäßåò, ðëÝïíôáò ãýñù áðü ôçí ÁöñéêÞ, üôáí ï ÂÜóêï íôå ÃêÜìá Ýöôáóå ôï 1498 óôï ÊÜëéêïõô ôùí Éíäéþí. Ï ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò, ãåíïõÜôçò èáëáóóïðüñïò, ôÝèçêå óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò êáé ðëÝïíôáò äõôéêÜ, áíáêÜëõøå ôçí ÁìåñéêÞ (1492), áëëÜ ï ßäéïò íüìéæå üôé Ýöôáóå óôéò Éíäßåò. Ï ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò, ðïñôïãÜëïò èáëáóóïðüñïò, óôçí õðçñåóßá êé áõôüò ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò Ýêáíå ôïí ðñþôï ðåñßðëïõ ôçò ãçò (1519 - 1522), ãåãïíüò ðïõ áðÝäåéîå ãéá ðñþôç öïñÜ ôç óöáéñéêüôçôÜ ôçò.  Ç ãÝííçóç åíüò ÍÝïõ Êüóìïõ Ïé ÐïñôïãÜëïé êáé ïé Éóðáíïß êáôÝêôçóáí ôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ áíáêÜëõøáí, ôéò ìåôÝôñåøáí óå áðïéêßåò êáé ôéò ìïßñáóáí ìåôáîý ôïõò ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò (1494). Áðü ôçí áðÜíèñùðç óêëçñüôçôá ôùí Éóðáíþí, åîáöáíßóôçêáí ïé ðñïêïëïìâéáíïß ðïëéôéóìïß ôçò ÊåíôñéêÞò êáé Íüôéáò ÁìåñéêÞò. Ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò äçìéïõñãÞèçêáí äýï áðïéêéáêÝò áõôïêñáôïñßåò: ç ðïñôïãáëéêÞ êáé ç ÉóðáíéêÞ. Óôá ôÝëç ôïõ 16ïõ áé. ç Ïëëáíäßá, ç Áããëßá êáé ç Ãáëëßá äéåêäßêçóáí ìåñßäéï áðü ôéò áðïéêßåò, ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãçèïýí áíôáãùíéóìïß êáé óõãêñïýóåéò ìåôáîý ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí.

346

 Ç Åõñþðç êáé ï ÍÝïò Êüóìïò Ïé áíáêáëýøåéò ðñïêÜëåóáí ñéæéêÝò ìåôáâïëÝò ó' üëï ôïí êüóìï. Ãéá ôçí Åõñþðç ôá áðïôåëÝóìáôá Þôáí ôá åîÞò: 1) Ìåôáôïðßóôçêå ôï êÝíôñï ôçò ïéêïíïìßáò áðü ôç Ìåóüãåéï óôïí Áôëáíôéêü êáé ôç Â. ÈÜëáóóá. 2) ÍÝá ëéìÜíéá (Óåâßëëçò, Ëéóóáâüíáò, ÁìâÝñóáò) áðÝêôçóáí ïéêïíïìéêÞ óðïõäáéüôçôá. 3) Äéåõñýíèçêáí ïé áíôáëëáãÝò ðñïúüíôùí . 4) ÄçìéïõñãÞèçêáí íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò (åìðïñéêÝò êáé ôñáðåæéêÝò) ÷Üñç óôéò ìåãÜëåò ðïóüôçôåò ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ ðïõ åéóÞ÷èçêáí óôçí Åõñþðç. 5) Áðü ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôç-

CSZR 2CIG

ñéüôçôåò åðùöåëÞèçêå ç áóôéêÞ ôÜîç. 6) Ç ãíùñéìßá ìå íÝïõò ðïëéôéóìïýò Üíïéîå ôïõò ðíåõìáôéêïýò ïñßæïíôåò ôùí Åõñùðáßùí. 7) Áíáðôý÷èçêáí íÝïé åðéóôçìïíéêïß êëÜäïé. Ùóôüóï ãéá ôïõò ëáïýò ôùí íÝùí ÷ùñþí ðïõ áíáêáëýöèçêáí ïé åðéðôþóåéò Þôáí áñíçôéêÝò, äéüôé: 1) Ïé Åõñùðáßïé åðéäüèçêáí óôçí åíôáôéêÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ðëïõôïðáñáãùãéêþí ðçãþí ôïõò. 2) Ôïõò èåþñçóáí õðïäåÝóôåñïõò êáé åêìåôáëëåýóéìïõò. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ êëçñïäüôçóå ðïëëáðëÜ ðñïâëÞìáôá óôïí êüóìï, üðùò: äïõëåßá, áðïéêéïêñáôßá, õðáíÜðôôõîç êáé öôþ÷åéá ôùí ôñßôùí ÷ùñþí.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ôá êßíçôñá êáé ïé ðñïûðïèÝóåéò • ÔÝëïò Ìåóáßùíá o Åõñùðáßïé Ýìðïñïé o áíáæÞôçóç ðïëýôéìùí ðñïúüíôùí ôçò Áóßáò ìÝóù ôïõ äñüìïõ ôïõ ìåôáîéïý • 15ïò áé.: o áðïêïðÞ ôïõ "äñüìïõ ôïõ ìåôáîéïý" áðü Ïèùìáíïýò o Åõñùðáßïé: áíáæÞôçóç èáëÜóóéïõ äñüìïõ ðñïò áãïñÝò ÁíáôïëÞò • Ôá êßíçôñá ôùí áíáêáëýøåùí: – ÏéêïíïìéêÜ o êÝñäç – ÐïëéôéêÜ o öéëïäïîßåò çãåìüíùí êáé áíôáãùíéóìïß – ÈñçóêåõôéêÜ o ç äéÜäïóç ôïõ ×ñéóôéáíéóìïý – ÅðéóôçìïíéêÜ o ç ñïðÞ ôïõ áíèñþðïõ ðñïò ôç ãíþóç (Åðßóçò “Ôï Âéâëßï ôùí ÈáõìÜôùí" ôïõ ÌÜñêï Ðüëï Ýðáéîå óçìáíôéêü ñüëï) • Ïé ðñïûðïèÝóåéò ôùí áíáêáëýøåùí: – Ðõîßäá – ÁóôñïëÜâïò o üñãáíï ðñïóäéïñéóìïý ôïõ ãåùãñáöéêïý ðëÜôïõò – ÐïñôïëÜíïò o íáõôéêüò ÷Üñôçò – ÊáñáâÝëá o íÝïò ôýðïò ðëïßïõ Åðßóçò ç áíôßëçøç ãéá ôç óöáéñéêüôçôá ôçò ãçò  Ôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá • ÐïñôïãÜëïé o ïñãÜíùóáí áëëåðÜëëçëá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá Óôü÷ïò o ç áíáêÜëõøç èáëÜóóéïõ äñüìïõ ðñïò Éíäßåò Ôñüðïò o ðëÝïíôáò ãýñù áðü ôçí ÁöñéêÞ ÁðïôÝëåóìá o åðéôõ÷ßá óôü÷ïõ : 1498 o ÂÜóêï íôå ÃêÜìá o ÊÜëéêïõô Éíäéþí • Éóðáíïß:

o áíáêÜëõøç ÁìåñéêÞò o ðñþôïò ðåñßðëïõò ôçò ãçò

• ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò: – ¹ôáí ãåíïõÜôçò èáëáóóïðüñïò – ÔÝèçêå óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò

347

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

– – – – – –

Ðßóôåõå üôé ç ãç åßíáé óöáéñéêÞ Åðé÷åßñçóå íá öèÜóåé óôçí Áóßá, ðëÝïíôáò äõôéêÜ ¸êáíå ôÝóóåñá (4) åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá ÁíáêÜëõøå íçóéÜ êáé çðåéñùôéêÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò Áãíïïýóå üôé áíáêÜëõøå íÝá Þðåéñï Èåùñïýóå üôé åß÷å öèÜóåé óôéò Éíäßåò

• 1519 - 1522 o ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò o ðñþôïò ðåñßðëïõò ãçò Áðïäåß÷èçêå ç óöáéñéêüôçôÜ ôçò  Ç ãÝííçóç åíüò ÍÝïõ Êüóìïõ • ÐïñôïãÜëïé êáé Éóðáíïß o êáôÝêôçóáí ôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ áíáêÜëõøáí o ôéò ìåôÝôñåøáí óå áðïéêßåò o ôéò ìïßñáóáí ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò (1494) • ÁðïôåëÝóìáôá o äçìéïõñãÞèçêáí äýï (2) áðïéêéáêÝò áõôïêñáôïñßåò: á) ç éóðáíéêÞ êáé â) ç ðïñôïãáëéêÞ o êáôáóôñÜöçêáí ïé ðñïêïëïìâéáíïß ðïëéôéóìïß • ÔÝëç 16ïõ áé. o Ïëëáíäßá, Áããëßá, Ãáëëßá o äéåêäéêïýóáí ìåñßäéï áðü ôéò áðïéêßåò • ÁðïôÝëåóìá o äçìéïõñãÞèçêáí áíôáãùíéóìïß êáé óõãêñïýóåéò ìåôáîý ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí  Ç Åõñþðç êáé ï ÍÝïò Êüóìïò • Ïé áíáêáëýøåéò o ðñïêÜëåóáí ñéæéêÝò ìåôáâïëÝò óå üëï ôïí êüóìï • á) ÁðïôåëÝóìáôá ãéá ôçí Åõñþðç: 1) Ìåôáôïðßóôçêå ôï êÝíôñï ôçò ïéêïíïìßáò áðü ôç Ìåóüãåéï óôïí Áôëáíôéêü êáé ôç Âüñåéá ÈÜëáóóá. 2) ÍÝá ëéìÜíéá (Óåâßëëçò, Ëéóóáâüíáò, ÁìâÝñóáò) áðÝêôçóáí ìåãáëýôåñç ïéêïíïìéêÞ óðïõäáéüôçôá. 3) Ç åéóáãùãÞ ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ óôçí Åõñþðç o äéåýñõíå ôéò áíôáëëáãÝò êáé äçìéïýñãçóå íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò (:åìðïñéêÝò, ôñáðåæéêÝò) 4) Áðü ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò åðùöåëÞèçêå ç áóôéêÞ ôÜîç 5) Ç ãíùñéìßá ìå íÝïõò ðïëéôéóìïýò êëüíéóå ôéò ðñïêáôáëÞøåéò êáé ôéò ðáëéÝò áîßåò 6) Áíáðôý÷èçêáí ðïéêßëïé åðéóôçìïíéêïß êëÜäïé: ãåùãñáößá, áóôñïíïìßá, æùïëïãßá, âïôáíéêÞ, åèíïëïãßá ê.Ü.  â) Åðéðôþóåéò áíáêáëýøåùí ãéá ôéò íÝåò ÷þñåò o áñíçôéêÝò 1) Ïé Åõñùðáßïé o åêìåôáëëåýôçêáí ôéò ðëïõôïðáñáãùãéêÝò ðçãÝò ôùí áðïéêéþí 2) Èåþñçóáí ôïõò ìç Åõñùðáßïõò õðïäåÝóôåñïõò êáé åêìåôáëëåýóéìïõòo ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá: äïõëåßá, áðïéêéïêñáôßá, õðáíÜðôõîç, öôþ÷åéá ôñßôùí ÷ùñþí.

348

CSZR 2CIG

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "Ïé Åõñùðáßïé åðÝâáëáí ôçí áñ÷Þ ôùí Üíéóùí áíôáëëáãþí" (óåë. 112) Áõôü óçìáßíåé üôé äå ãéíüôáí ôßìéï åìðüñéï êáé óõíáëëáãÝò. Ïé Åõñùðáßïé Üñðáæáí ôá ðïëýôéìá ìÝôáëëá ôùí Üëëùí çðåßñùí êáé ðëïýôéæáí åéò âÜñïò ôïõò.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ "ÊáñáâÝëá" (óåë. 110) ÍÝïò ôýðïò ðëïßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôïõò ÐïñôïãÜëïõò êáé ôïõò Éóðáíïýò óôá åîåñåõíçôéêÜ ôïõò ôáîßäéá. Åß÷å ìåãáëýôåñç ÷ùñçôéêüôçôá êáé äéÝèåôå ìåãÜëç åðéöÜíåéá ðáíéþí ìå ôñéãùíéêü êáé ôåôñÜãùíï ó÷Þìá ðïõ ôïõ åðÝôñåðáí íá êÜíåé ãñÞãïñïõò åëéãìïýò, íá áíáðôýóóåé ìåãÜëç ôá÷ýôçôá, íá áîéïðïéåß ðëÜãéïõò Þ ìåôáâëçôïýò áíÝìïõò êáé íá ðñï÷ùñåß áêüìá êé üôáí áõôïß åßíáé áíôßèåôïé. "ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò" (óåë. 111) ÕðïãñÜöôçêå ìåôáîý ôùí ÐïñôïãÜëùí êáé ôùí Éóðáíþí ôï 1494. Ìå áõôÞ ôç óõíèÞêç ìïßñáóáí ôéò íÝåò ÷þñåò äçìéïõñãþíôáò äýï áðïéêéáêÝò áõôïêñáôïñßåò: á) ôçí ðïñôïãáëéêÞ êáé â) ôçí éóðáíéêÞ. "ðñïêïëïìâéáíïß ðïëéôéóìïß" (óåë. 110) Ïé ðïëéôéóìïß ðïõ õðÞñ÷áí óôçí ÊåíôñéêÞ êáé Íüôéá ÁìåñéêÞ, ðñéí ôïõò áíáêáëýøåé ï Êïëüìâïò. Ïé êõñéüôåñïé áð' áõôïýò Þôáí ôùí: ÌÜãéá, ôùí ºíêáò êáé ôùí ÁæôÝêùí.

ÐÉÍÁÊÁÓ ÏÍÏÌÁÔÙÍ ÂÜóêï íôå ÃêÜìá (óåë. 110) (1469 - 1524). ÐïñôïãÜëïò èáëáóóïðüñïò, Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò üëùí ôùí åðï÷þí. ¢íïéîå ôï èáëÜóóéï äñüìï áðü ôçí Åõñþðç óôéò Éíäßåò êáé óõíÝâáëå óôçí áíÜäåéîç ôçò Ðïñôïãáëßáò óå ìåãÜëç èáëáóóïêñÜôåéñá. ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò (óåë. 110) (1480 - 1521). ÐïñôïãÜëïò èáëáóóïðüñïò, óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò. ÔÝèçêå ùò áñ÷çãüò ôçò éóðáíéêÞò íáõôéêÞò áðïóôïëÞò, ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå ôïí ðñþôï ðåñßðëïõ ôçò ãçò (1519 - 1522). Ôï ôáîßäé áõôü áðÝäåéîå Ýìðñáêôá ôç èåùñßá ôçò óöáéñéêüôçôáò ôçò ãçò êáé êáôÝäåéîå üôé ç ÁìåñéêÞ åßíáé ìßá íÝá Þðåéñïò. ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò (óåë. 110) (1451 - 1506). Éôáëüò èáëáóóïðüñïò êáé åîåñåõíçôÞò. Èåùñåßôáé ï ìåãáëýôåñïò üëùí ôùí áéþíùí. ÃåííÞèçêå óôç ÃÝíïõá áðü ðáôÝñá õöáíôïõñãü êáé ùò ôá 22 ôïõ Üóêçóå áõôü ôï åðÜããåëìá. ÁíáöÝñåôáé üôé ôï 1473 - 74 ôáîßäåøå óôï Áéãáßï êáé óõãêåêñéìÝíá óôç ×ßï, ðïõ ôüôå Þôáí õðü ôçí êõñéáñ÷ßá ôçò ÃÝíïõáò. Ôï 1476 âñÝèçêå êÜôù áðü ðåñéðåôåéþäåéò óõíèÞêåò óôç Ëéóóáâüíá. ÌåëÝôçóå ìå ðÜèïò ôéò ãåùãñáöéêÝò ðñáãìáôåßåò êáé äéçãÞóåéò ôùí: Ðôïëåìáßïõ, ÓôñÜâùíá, Ðëßíéïõ, ÌÜñêï Ðüëï êáé ÔïóêáíÝëëé êáé áðÝêôçóå ôç âåâáéüôçôá üôé ç ãç åßíáé óöáéñéêÞ êáé ðùò äõôéêÜ, ðÝñá áðü ôïí Áôëáíôéêü ùêåáíü, âñßóêïíôáé ïé áíáôïëéêÝò áóéáôéêÝò áêôÝò, áíåîåñåýíçôåò êáé ðëïýóéåò óå ÷ñõóÜöé êáé ìðá÷áñéêÜ, êáèþò êáé èáëáóóéíÜ ðåñÜóìáôá ðñïò ôéò Éíäßåò.

349

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ôï ìåãÜëï êáé êïóìïúóôïñéêü Ýñãï ôïõ Êïëüìâïõ óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé óêÝöôçêå íá öôÜóåé óôéò Éíäßåò ðëÝïíôáò ðñïò ôá äõôéêÜ. Áõôüò èá Þôáí ðïëý óõíôïìüôåñïò êáé åõêïëüôåñïò äñüìïò. ¸ðåéóå ôïõò âáóéëåßò ôçò Éóðáíßáò ÖåñäéíÜíäï Å´ êáé ÉóáâÝëëá Á´ íá ÷ñçìáôïäïôÞóïõí ôçí áðïóôïëÞ. Ï Êïëüìâïò Ýêáíå ôÝóóåñá (4) ôáîßäéá êáé áíáêÜëõøå íçóéÜ êáé çðåéñùôéêÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò, áëëÜ íüìéæå üôé Ýöôáóå óôéò Éíäßåò. Ôï ëÜèïò ôïõ Þôáí öõóéïëïãéêü ãéá ôá åðéóôçìïíéêÜ äåäïìÝíá ôçò åðï÷Þò ôïõ, ãéáôß ç äéÜìåôñïò ôçò ãçò åèåùñåßôï ðïëý ìéêñüôåñç áðü ü,ôé ðñáãìáôéêÜ åßíáé. ÊáôÜ óõíÝðåéá ðåñéïñéóìÝíï åèåùñåßôï êáé ôï ðëÜôïò ôùí ùêåáíþí. Ï Êïëüìâïò áñãüôåñá Ýðåóå óôç äõóìÝíåéá ôçò âáóéëéêÞò ïéêïãÝíåéáò êáé ðÝèáíå åãêáôåëåéììÝíïò. Óôç íÝá Þðåéñï äüèçêå ôï üíïìá ôïõ Éôáëïý èáëáóóïðüñïõ ÁìÝñéêï Âåóðïýêé.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ

×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1492

ÁíáêÜëõøç ÁìåñéêÞò áðü ×ñéóôüöïñï Êïëüìâï

1494

ÓõíèÞêç Ôïñíôåæßëáò ìåôáîý Éóðáíþí êáé ÐïñôïãÜëùí

1498

¢íïéãìá èáëÜóóéïõ äñüìïõ áðü Åõñþðç ðñïò Éíäßåòo ÂÜóêï íôå ÃêÜìá o ÊÜëéêïõô Éíäéþí

1519 - 1522

Ðñþôïò ðåñßðëïõò ôçò Ãçò áðü ôï ÌáããåëÜíï

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ (ΕΙΚΟΝΕΣ, ΚΕΙΜΕΝΑ Κ.Λ.Π.)

350

1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ôá ðëïýôç ôçò Éáðùíßáò" (óåë. 110) Áðü: "Ôï Âéâëßï ôùí ÈáõìÜôùí" ôïõ ÌÜñêï Ðüëï ÅñùôÞóåéò: 1) Ãéáôß ôá ðñïúüíôá ðïõ áíáöÝñåé ï ÌÜñêï Ðüëï Þôáí ðåñéæÞôçôá êáé ðáíÜêñéâá óôçí Åõñþðç; 2) ÄéÜâáóå ìå ðñïóï÷Þ ôéò öñÜóåéò "Ìüíï ðïõ ôï ôáîßäé åßíáé ðÜñá ðïëý ìáêñéíü êáé åðéêßíäõíï". Ôé åííïïýóå ï ÌÜñêï Ðüëï êáé ðþò ôï äéÜâáóáí ïé Åõñùðáßïé ôçò ðåñéüäïõ ôùí áíáêáëýøåùí; 1) Ôá ðñïúüíôá ðïõ áíáöÝñåé ï ÌÜñêï Ðüëï Þôáí ðåñéæÞôçôá êáé ðáíÜêñéâá óôçí Åõñþðç, ãéáôß äåí õðÞñ÷áí. Ôá êïéôÜóìáôá ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ åß÷áí åîáíôëçèåß, ïðüôå õðÞñ÷å ìåãÜëç æÞôçóç. ¼ìùò ôçí åðï÷Þ áõôÞ (ôÝëïò 13ïõ áé.) ïé ðïóüôçôåò ðïõ ìðïñïýóáí íá ìåôáöåñèïýí åêåß Þôáí ìéêñÝò êáé ôï êüóôïò ìåôáöïñÜò Þôáí ðïëý ìåãÜëï, ëüãù ôçò áðüóôáóçò êáé ôùí ìåãÜëùí êéíäýíùí. 2) Ï ÌÜñêï Ðüëï äåí ðßóôåõå üôé Þôáí äõíáôü ìå ôá ìÝóá ôçò åðï÷Þò ôïõ íá öôÜóïõí ðïôÝ ôá áãáèÜ ôçò ÁíáôïëÞò óôçí Åõñþðç. ¼ëá áõôÜ üìùò ðïõ ðåñéÝãñáöå ëåéôïýñãçóáí ùò ðñüêëçóç êáé ùò ðñüóêëçóç. Óôçí åðï÷Þ ôùí Áíáêáëýøåùí ôá äåäïìÝíá åß÷áí áëëÜîåé. Ïé Åõñùðáßïé åß÷áí óôç äéÜèåóÞ ôïõò íÝá ôå÷íéêÜ ìÝóá: ðõîßäåò, áóôñïëÜâïõò, ðïñôïëÜíïõò êáé êáñáâÝëåò êáé áíáæÞôçóáí íÝïõò äñüìïõò, èáëÜóóéïõò, ãéá íá öôÜóïõí óôéò áãïñÝò ôçò ÁíáôïëÞò. Êáé ôï êáôüñèùóáí.

CSZR 2CIG

2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ï ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò ðëÝåé ðñïò ôçí Êïýâá" Áðü ôï "Çìåñïëüãéï Êáôáóôñþìáôïò" ôïõ ×ñéóôüöïñïõ Êïëüìâïõ (óåë. 110) ÅñùôÞóåéò: 1) Óå ðïéá ðåñéï÷Þ íïìßæåé üôé Ýöôáóå ï Êïëüìâïò êáé áðü ðïý åðçñåÜóôçêå; 2) Ðïéá åðßäñáóç åß÷áí óôïí Êïëüìâï ïé äéçãÞóåéò ôïõ ÌÜñêï Ðüëï; 1) Ï ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò Ýöôáóå óôá íçóéÜ ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1492. Ðéóôåýïíôáò óôç óöáéñéêüôçôá ôçò êáé ðëÝïíôáò äõôéêÜ, (áíôßèåôá ìå ôïõò ÐïñôïãÜëïõò) íüìéæå üôé Ýöôáóå óôçí Áóßá êáé ãé' áõôü óôï áðüóðáóìá áõôü áðü ôï "Çìåñïëüãéï ôïõ Êáôáóôñþìáôïò" ôáõôßæåé åóöáëìÝíá ôï íçóß Êïýâá ìå ôçí Éáðùíßá. 2) ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò, üðùò êáé Üëëïé Åõñùðáßïé, åðçñåÜóôçêå áðü ôéò äéçãÞóåéò ôïõ ÌÜñêï Ðüëï. Ï ìõèéóôïñçìáôéêüò ôñüðïò ôçò áöÞãçóÞò ôïõ óôï "Âéâëßï ôùí ÈáõìÜôùí", åîÞøå ôç öáíôáóßá ôïõ ãéá ôá Üãíùóôá ìÝñç êáé ôñïöïäüôçôóå ôçí øõ÷Þ ôïõ ìå ôç ëá÷ôÜñá ãéá ðåñéðÝôåéá êáé äüîá. Ï ÌÜñêï Ðüëï Ý÷ïíôáò êÜíåé Ýíá 20åôÝò ôáîßäé ðñéí áðü äýï áéþíåò, êÜôù áðü ðïëý áíôßîïåò óõíèÞêåò êáé ìå åëÜ÷éóôá ìÝóá, åß÷å êáôáöÝñåé ôï óôü÷ï ôïõ, ÷Üñç óôçí ôüëìç êáé ôçí áðïöáóéóôéêüôçôÜ ôïõ. Áíôéëáìâáíüìáóôå ëïéðüí, üôé ëåéôïýñãçóå óáí ðñüôõðï ãéá ôïí Êïëüìâï. ¢ëëùóôå ïé åðï÷Ýò êáé ôá äåäïìÝíá åß÷áí áëëÜîåé. Ïé ðñïûðïèÝóåéò êáé ôá ìÝóá óôçí åðï÷Þ ôïõ Êïëüìâïõ Þôáí ðéï åõíïúêÜ ãéá ôÝôïéá ôïëìçñÜ áíïßãìáôá. Ìå âÜóç ôçí ðåßñá êáé ôç ãíþóç ôùí ðñïçãïýìåíùí èáëáóóïðüñùí, ìå ôçí ðåðïßèçóç üôé ç ãç åßíáé óöáéñéêÞ, ìå ôçí õëéêÞ õðïóôÞñéîç ôïõ Éóðáíïý âáóéëéÜ êáé ìå ôçí ôüëìç óôçí êáñäéÜ ôïõ Ýêáíå ôÝóóåñá (4) õðåñðüíôéá ôáîßäéá êáé Ýãñáøå ôç äéêÞ ôïõ éóôïñßá.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

3) Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ: "ÄçìïãñáöéêÞ åîÝëéîç éèáãåíïýò ðëçèõóìïý ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò" (óåë. 111) Åñþôçóç: Ðþò åîåëßóóåôáé ï éèáãåíÞò ðëçèõóìüò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò; Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åðçñåÜæïõí ôçí åîÝëéîÞ ôïõ; Ðáñáôçñþíôáò ôï ó÷åäéÜãñáììá äéáðéóôþíïõìå üôé ï éèáãåíÞò ðëçèõóìüò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò ìåéþíåôáé ôñáãéêÜ. ÅéäéêÜ ôçí ðñþôç åéêïóáåôßá ôçò êáôÜêôçóÞò ôïõ áðü ôïõò Éóðáíïýò (1519 - 1540) ç ìåßùóç åßíáé ñáãäáßá. ÁëëÜ êáé óôá åðüìåíá 60 (ðåñßðïõ) ÷ñüíéá óõíå÷ßæåôáé ç ìåßùóç, Ýùò ó÷åäüí ôçí åîáöÜíéóÞ ôïõ (1597). Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí åîÝëéîÞ ôïõ, åßíáé ç óõìðåñéöïñÜ ôùí Éóðáíþí, ïé ïðïßïé åðéäåéêíýïíôáò áðÜíèñùðç óêëçñüôçôá åîáöÜíéóáí ôïõò ðñïêïëïìâéáíïýò ðëçèõóìïýò êáé ìåôÝôñåøáí ôéò ÷þñåò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò óå áðïéêßåò. ¢ëëïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôçí åîÝëéîÞ ôïõ Þôáí: ôï ãåãïíüò üôé ïé éèáãåíåßò áöïý Ý÷áóáí ôçí åëåõèåñßá ôïõò, åîáíáãêÜæïíôáí áðü ôïõò áðïéêéïêñÜôåò íá äïõëåýïõí óõíå÷þò êÜôù áðü óêëçñüôáôç åðéôÞñçóç, ïé Üèëéåò óõíèÞêåò æùÞò êáé ç ìåéùìÝíç áíèåêôéêüôçôÜ ôïõò ïäÞãçóáí ó' áõôü ôï èëéâåñü áðïôÝëåóìá. Ç ìåßùóç ùóôüóï ôïõ ðëçèõóìïý Þôáí ðñüâëçìá ãéá ôïõò áðïéêéïêñÜôåò, ãéáôß ÷ñåéÜæïíôáí åñãáôéêü äõíáìéêü ãéá íá äïõëÝøåé óôéò öõôåßåò. ¸ôóé Üñ÷éóáí íá ìåôáöÝñïõí ìáýñïõò äïýëïõò áðü ôçí ÁöñéêÞ ãéá ôçí áíôéêáôÜóôáóÞ ôïõ. 4) ÐÉÍÁÊÁÓ: "Ç åîÝëéîç ôùí ôéìþí" (óåë. 111) Åñþôçóç: ÊáíïíéêÜ ç ôÜóç ôùí ôéìþí ôùí êáñõêåõìÜôùí êáé ôçò æÜ÷áñçò Ýðñåðå íá åßíáé ðôùôéêÞ; Ãéá ðïéï ëüãï; Ðáñáôçñåßôáé üìùò áýîçóç. Ãéáôß; (Íá óõìâïõ351 ëåõôåßò ôï ó÷åäéÜãñáììá Ç Åõñþðç ÊÝíôñï ôïõ Ðáãêüóìéïõ Åìðïñßïõ).

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ðáñáôçñþíôáò ôïí ðßíáêá ðïõ áöïñÜ ôá âáóéêÜ åßäç êáñõêåõìÜôùí êáé ôçò æÜ÷áñçò, äéáðéóôþíïõìå üôé ç ôÜóç ôçò ôéìÞò ôùí áãáèþí áõôþí åßíáé áíïäéêÞ. ÊáíïíéêÜ ìåôÜ ôéò áíáêáëýøåéò êáé ôï Üíïéãìá ôùí áãïñþí, èá Ýðñåðå ôá áãáèÜ áõôÜ íá ðùëïýíôáé öèçíüôåñá, åöüóïí åß÷å áõîçèåß ï ðëïýôïò ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí. Áíôßèåôá üìùò, ïé ôéìÝò ôïõò áõîÞèçêáí õðåñâïëéêÜ êáé ìÜëéóôá óå åëÜ÷éóôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, åðåéäÞ õðïôéìÞèçêå ôï íüìéóìá. ÄçëáäÞ, åðåéäÞ åéóÞ÷èçêáí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò ðïëýôéìùí ìåôÜëëùí óôçí Åõñþðç, Ýðåóå ç ôéìÞ ôïõò (ùò ìåôÜëëùí). Åöüóïí Ýðåóå ç ôéìÞ ôùí ìåôÜëëùí, õðïôéìÞèçêå ç áîßá ôïõ íïìßóìáôïò, êé áõôü åß÷å ùò óõíÝðåéá íá áõîçèåß ç ôéìÞ ôùí ðñïúüíôùí . 5) ÐÉÍÁÊÁÓ: "Ç Åõñþðç ôïõ ðáãêüóìéïõ åìðïñßïõ" (óåë. 112) Åñþôçóç: Íá êáôáôÜîåôå óå êáôçãïñßåò ôá ðñïúüíôá ðïõ åéóÜãïõí ïé Åõñùðáßïé áðü ôéò íÝåò ÷þñåò. Óå ôé ÷ñçóéìåýïõí óå êÜèå ðåñßðôùóç; Ïé Åõñùðáßïé åéóÞãáí ÷ñõóü êáé áðü ôéò äýï çðåßñïõò (Áóßá êáé ÁìåñéêÞ). Áêüìç áðü ôçí Áóßá åéóÞãáí êáñõêåýìáôá, ìåôáîùôÜ êáé ðïñóåëÜíç, åíþ áðü ôçí ÁìåñéêÞ: Üñãõñï, æÜ÷áñç, êáðíü, êáêÜï, ðáôÜôåò, íôïìÜôåò, êáëáìðüêé. ÅðéðëÝïí ïé Åõñùðáßïé åéóÞãáí áðü ôçí ÁöñéêÞ äïýëïõò ðïõ ôïõò ìåôÝöåñáí óôçí ÁìåñéêÞ ãéá íá äïõëÝøïõí óôéò öõôåßåò ãéá ëïãáñéáóìü ôïõò. Ïé Åõñùðáßïé åîÞãáí ðñïò ôçí Áóßá êáé ôçí ÁìåñéêÞ ìéêñïåìðïñåýìáôá. Áíôéëáìáíüìáóôå üôé üëåò áõôÝò ïé åéóáãùãÝò äåí Þôáí áðïôÝëåóìá åìðïñéêþí óõíáëëáãþí, áëëÜ áñðáãÞò. ÅðïìÝíùò ç Åõñþðç åêåßíç ôçí åðï÷Þ ðëïýôéæå óå âÜñïò ôùí Üëëùí çðåßñùí.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

352

Íá áíáöÝñåôå ôá áßôéá ôùí áíáêáëýøåùí. Íá ôá óõãêñßíåôå ìå ôá áíôßóôïé÷á áðïôåëÝóìáôá. Ôá áßôéá ôùí áíáêáëýøåùí Þôáí: á) ÏéêïíïìéêÜ, â) ðïëéôéêÜ, ã) èñçóêåõôéêÜ êáé ä) åðéóôçìïíéêÜ. á) ÏéêïíïìéêÜ: Ïé Åõñùðáßïé áíáæçôïýóáí ÷ñõóü, ìðá÷áñéêÜ êáé áñþìáôá áðü ôçí ÁíáôïëÞ. Ôá ðñïúüíôá áõôÜ Þôáí ðåñéæÞôçôá êáé ðáíÜêñéâá óôçí Åõñþðç. Ïé äéçãÞóåéò åîÜëëïõ ôïõ ÌÜñêï Ðüëï óôï "Âéâëßï ôùí ÈáõìÜôùí", åß÷áí åîÜøåé ôç öáíôáóßá ôùí Åõñùðáßùí êáé åß÷áí ôñïöïäïôÞóåé ôç ëá÷ôÜñá ôùí åðßäïîùí èáëáóóïðüñùí ãéá ìåãÜëá êÝñäç. ÁðïôåëÝóìáôá: 1) Ìå ôéò áíáêáëýøåéò ôùí íÝùí ÷ùñþí åéóÞ÷èçêáí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò ÷ñõóïý êáé áñãýñïõ óôçí Åõñþðç, ãåãïíüò ðïõ äéåýñõíå ôéò áíôáëëáãÝò êáé äçìéïýñãçóå íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò, üðùò åìðïñéêÝò êáé ôñáðåæéêÝò. 2) Ãéá ôïõò ëáïýò ôùí íÝùí ÷ùñþí ïé åðéðôþóåéò ôùí áíáêáëýøåùí Þôáí áñíçôéêÝò. Ïé Åõñùðáßïé åðéäüèçêáí óôçí åíôáôéêÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ðëïõôïðáñáãùãéêþí ðçãþí óå âÜñïò ôùí éèáãåíþí êáé åðÝâáëáí ôçí áñ÷Þ ôùí Üíéóùí áíôáëëáãþí. â) ÐïëéôéêÜ: 1) Ïé öéëïäïîßåò ôùí Åõñùðáßùí çãåìüíùí ãéá êáôáêôÞóåéò êáé åðÝêôáóç ôçò åîïõóßáò ôïõò. 2) Áêüìç ç åðéèõìßá ôùí åõãåíþí íá óôñáöïýí óå Üëëåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò, ãéáôß åß÷áí ÷Üóåé ðéá ôá öÝïõäÜ ôïõò (: åß÷å ðáñáêìÜóåé ôï öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá). ÁðïôåëÝóìáôá: ÐñÜãìáôé ïé Åõñùðáßïé êáôÝêôçóáí ôéò íÝåò ÷þñåò ðïõ áíáêÜëõøáí êáé ôéò Ýêáíáí áðïéêßåò ôïõò. Óõã÷ñüíùò èåþñçóáí ôïõò ìç Åõñùðáßïõò õðïäåÝóôåñïõò

CSZR 2CIG

êáé åêìåôáëëåýóéìïõò. ÁõôÞ ç ðïëéôéêÞ êëçñïäüôçóå ðïëëáðëÜ ðñïâëÞìáôá óôïí êüóìï, üðùò Þôáí ç äïõëåßá, ç áðïéêéïêñáôßá, ç õðáíÜðôõîç êáé ç öôþ÷åéá ôùí ôñßôùí ÷ùñþí, ôá ïðïßá ìáò áðáó÷ïëïýí ìå äéÜöïñåò ìïñöÝò ìÝ÷ñé óÞìåñá. ã) ÈñçóêåõôéêÜ: Ç åðéèõìßá ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò íá äéáäþóåé ôï ×ñéóôéáíéóìü êáé óå Üëëåò ðåñéï÷Ýò ôçò ãçò. ÁðïôåëÝóìáôá: ÐñÜãìáôé, óôéò íÝåò ÷þñåò äéáäüèçêå ï ×ñéóôéáíéóìüò. Ï ðÜðáò åõëïãïýóå ôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá êáé óå êÜèå áðïóôïëÞ óõììåôåß÷áí êáé êëçñéêïß. ä) ÅðéóôçìïíéêÜ: Ç ñïðÞ ôïõ áíèñþðïõ ðñïò ôç ãíþóç. ÁðïôåëÝóìáôá: Ìå ôéò áíáêáëýøåéò äéåõñýíèçêáí ïé ðíåõìáôéêïß ïñßæïíôåò ôçò áíèñùðüôçôáò êáé ðëïõôßóôçêáí ïé ãíþóåéò. Áíáðôý÷èçêáí íÝïé åðéóôçìïíéêïß êëÜäïé, üðùò ç ãåùãñáößá, ç áóôñïíïìßá, ç æùïëïãßá, ç âïôáíéêÞ, ç åèíïëïãßá ê.Ü.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

2. Íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò ôéò åðéóôçìïíéêÝò ãíþóåéò êáé ôå÷íïëïãéêÝò åöåõñÝóåéò ðïõ åðÝôñåøáí ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí õðåñðüíôéùí ôáîéäéþí ãéá ôéò áíáêáëýøåéò íÝùí ÷ùñþí. Íá áîéïðïéÞóåéò ôéò ãíþóåéò óïõ áðü ôç öõóéêÞ, ôç ãåùãñáößá, ôá ìáèçìáôéêÜ êáé ôçí ôå÷íïëïãßá. á) Ïé åðéóôçìïíéêÝò ãíþóåéò êáé ïé ôå÷íïëïãéêÝò åöåõñÝóåéò ðïõ åðÝôñåøáí ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí õðåñðüíôéùí ôáîéäéþí ãéá ôéò áíáêáëýøåéò ôùí íÝùí ÷ùñþí Þôáí: ç ãíþóç ãéá ôç óöáéñéêüôçôá ôçò ãçò (ãåùãñáößá), ïé áóôñïíïìéêÝò êáé ïé ìáèçìáôéêÝò ãíþóåéò êáèþò êáé ïé ãíþóåéò ôçò öõóéêÞò åðéóôÞìçò. â) Ïé ôå÷íïëïãéêÝò åöåõñÝóåéò ðïõ ôïõò äéåõêüëõíáí Þôáí: ç ðõîßäá, ï áóôñïëÜâïò, ï ðïñôïëÜíïò êáé ç êáñáâÝëá, ï íÝïò ôýðïò êáñáâéïý, ðïõ óõíäýáæå ÷ùñçôéêüôçôá, ôá÷ýôçôá êáé áóöÜëåéá. ¸ôóé ïé íáõôéêïß ìðïñïýóáí ðéá íá áðïìáêñýíïíôáé áðü ôéò áêôÝò, óå áíôßèåóç ìå ü,ôé óõíÝâáéíå óôï ðáñåëèüí, êáé íá ðëÝïõí óôéò áíïéêôÝò èÜëáóóåò êáé óôïõò ùêåáíïýò.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åõíüçóáí ôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá; Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá Þôáí ïé åîÞò: 1) Ç éó÷õñïðïßçóç ôçò ìïíáñ÷ßáò. Ïé Åõñùðáßïé çãåìüíåò èÝëïíôáò íá áõîÞóïõí ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò äýíáìç êáé ôçí åîïõóßá ôïõò, áíáëÜìâáíáí ôçí åõèýíç êáé ôá Ýîïäá ôùí åîåñåõíçôéêþí áðïóôïëþí. 2) Ç ðñüïäïò ôùí åðéóôçìïíéêþí ãíþóåùí êáé êõñßùò ôçò ãåùãñáößáò. Ç áíôßëçøç ãéá ôç óöáéñéêüôçôá ôçò ãçò êÝñäéæå óõíå÷þò Ýäáöïò êáé þèçóå ôïõò Åõñùðáßïõò óôá åîåñåõíçôéêÜ ôïõò ôáîßäéá. 3) Ç ôåëåéïðïßçóç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí: ðõîßäá, áóôñïëÜâïò, ðïñôïëÜíïò êáé êáñáâÝëá, ï íÝïò ôýðïò ðëïßïõ ðïõ óõíäýáæå ÷ùñçôéêüôçôá, ôá÷ýôçôá êáé áóöÜëåéá. 2. Ðüôå Ýãéíå ï ðñþôïò ðåñßðëïõò ôçò ãçò, áðü ðïéïí êáé ðïéá ç óçìáóßá ôïõ; Ï ðñþôïò ðåñßðëïõò ôçò ãçò Ýãéíå áðü ôï 1519 - 1522 áðü ôïí ÖåñäéíÜíäï ÌáããåëÜíï, ðïñôïãÜëï èáëáóóïðüñï óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò. Ç óçìáóßá ôïõ åßíáé ôåñÜóôéá, äéüôé áðïäåß÷èçêå åìðñÜêôùò ãéá ðñþôç öïñÜ ç óöáéñéêüôçôá ôçò ãçò êáé üôé ç ÁìåñéêÞ åßíáé ìßá íÝá Þðåéñïò.

353

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

3. ÁíáãÝííçóç êáé Áíèñùðéóìüò Ðåñßëçøç  Ôé åßíáé ç ÁíáãÝííçóç ÊáôÜ ôï 15ï áé. åêäçëþèçêå óôçí Åõñþðç Ýíá êáëëéôå÷íéêü êáé ðíåõìáôéêü êßíçìá, ç ÁíáãÝííçóç. Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ÁíáãÝííçóçò Þôáí ç áíáâßùóç ôùí áîéþí ôçò áñ÷áéüôçôáò ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ.  Ìéá íÝá åéêüíá ôïõ êüóìïõ Ï Üíèñùðïò ôçò ÁíáãÝííçóçò äéåýñõíå ôç óêÝøç êáé ôç äñÜóç ôïõ êáé äéáìüñöùóå äéáöïñåôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôïí êüóìï. Ïé íÝåò áíôéëÞøåéò óôçñßæïíôáí óôçí êñéôéêÞ óêÝøç, óôçí åîÝëéîç, óôéò åðéóôÞìåò êáé óôçí éäÝá ôçò ðñïüäïõ. Ï Üíèñùðïò Ýãéíå ôï åðßêåíôñï ôïõ åíäéáöÝñïíôïò ôùí ëïãßùí, ôùí óïöþí êáé ôùí êáëëéôå÷íþí. Êïéôßäá ôçò ÁíáãÝííçóçò Þôáí ç Éôáëßá.  Ï Áíèñùðéóìüò • Ç óôñïöÞ ðñïò ôçí Áñ÷áéüôçôá Ï áíáãåííçóéáêüò Üíèñùðïò óôñÜöçêå ðñïò ôïí åëëçíïñùìáúêü ðïëéôéóìü êáé åðéäüèçêå óôç óõóôçìáôéêÞ ìåëÝôç, ìåôÜöñáóç êáé ó÷ïëéáóìü ôùí áñ÷áßùí óõããñáöÝùí, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôëÞóåé áðü áõôüí áîßåò ãéá ôç èåìåëßùóç ôïõ óýã÷ñïíïõ êüóìïõ. Ç óôñïöÞ áõôÞ ðñïò ôç âáèýôåñç ãíþóç ôçò áñ÷áéüôçôáò ïíïìÜóôçêå Áíèñùðéóìüò. • Ïé áíèñùðéóôÝò êáé ç Åõñþðç ôùí ÄéáíïïõìÝíùí Ïé áíèñùðéóôÝò, ïé öïñåßò ôïõ áíèñùðéóìïý, ôáîßäåõáí ó' üëç ôçí Åõñþðç êáé äéÝäéäáí ôéò éäÝåò ôïõò äçìéïõñãþíôáò Ýôóé Ýíá äßêôõï ó÷Ýóåùí êáé ðïëéôéóìïý, ðïõ ïíïìÜóôçêå Ðïëéôåßá ôùí ÃñáììÜôùí. ¹ôáí âáèéÜ èñçóêåõüìåíïé, åðéæçôïýóáí üìùò ôçí áëçèéíÞ ðßóôç êáé áãùíßæïíôáí ãéá ìéá êáëýôåñç êïéíùíßá. Êõñéüôåñïé áíèñùðéóôÝò Þôáí: ï ¸ñáóìïò, ï ÖñáíóïõÜ Ñáìðåëáß, ï Ôüìáò Ìïñ ê.Ü.  Ï ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò Ïé áíèñùðéóôÝò ïñáìáôßæïíôáí íá äéáìïñöþóïõí Ýíá íÝï ôýðï áíèñþðïõ, ôïí ïéêïõìåíéêü Üíèñùðï (homo universalis), ðïõ èá êáèïñßæåé ï ßäéïò ìå ôç ãíþóç êáé ôïí ðñïóùðéêü ôïõ áãþíá ôç ìïßñá ôïõ. Ï ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò èá Ýðñåðå íá åðéäßäåôáé óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò, þóôå íá áðïêôÞóåé ìéá ðïëõäéÜóôáôç ðñïóùðéêüôçôá ìå óùìáôéêÜ, øõ÷éêÜ êáé ðíåõìáôéêÜ ÷áñßóìáôá. Ãéá ôï óêïðü áõôü éäñýèçêáí ðïëëÜ åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá êáé äéåõñýíèçêáí ôá åêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá.  Ç óõìâïëÞ ôùí ÅëëÞíùí ëïãßùí Ôçí åðï÷Þ áõôÞ åíéó÷ýèçêáí ïé áíèñùðéóôéêÝò óðïõäÝò ìå ôçí ðáñïõóßá ôùí ÅëëÞíùí ëïãßùí óôç Äýóç, ïé ïðïßïé ðñüâáëáí ôá åëëçíéêÜ ãñÜììáôá ìå ôï äéäáêôéêü êáé ôï åêäïôéêü ôïõò Ýñãï. ÁíÜìåóá ó' áõôïýò äéáêñßèçêáí éäéáßôåñá ï Ãåþñãéïò Ãåìéóôüò Þ ÐëÞèùí êáé ï åðßóêïðïò Íéêáßáò Âçóóáñßùí.

354

 Ç ãÝííçóç ôïõ ôõðùìÝíïõ âéâëßïõ êáé ç äéÜäïóç ôçò ÁíáãÝííçóçò êáé ôïõ Áíèñùðéóìïý Ç ÁíáãÝííçóç êáé ï Áíèñùðéóìüò ãñÞãïñá åðåêôÜèçêáí êáé óå Üëëåò ÷þñåò ôçò õðüëïéðçò Åõñþðçò, üðïõ åðéêñÜôçóáí ðáñüìïéåò óõíèÞêåò ìå ôéò éôáëéêÝò ðüëåéò. Óôç

CSZR 2CIG

äéÜäïóç ôïõ Áíèñùðéóìïý êáé ôçò ÁíáãÝííçóçò êáôáëõôéêÞ Þôáí êáé ç óõìâïëÞ ôçò ôõðïãñáößáò, ðïõ áíáêáëýöèçêå ôï 1450 áðü ôïí ÉùÜííç ÃïõôåìâÝñãéï. Ç áíáêÜëõøç áõôÞ äéáäüèçêå ôá÷ýôáôá êáé åõíüçóå ôçí ðñüóâáóç óôç ãíþóç üëï êáé ðåñéóóïôÝñùí áíèñþðùí, êõñßùò ôùí ðüëåùí.  ÃñÜììáôá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íç ôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò • ÃñÜììáôá êáé ÅðéóôÞìç ÊáôÜ ôï 16ï áé. ðáñáôçñÞèçêå ëïãïôå÷íéêÞ áíáíÝùóç ìå ôç ÷ñÞóç åèíéêþí ãëùóóþí êáé ìå ôïí åìðëïõôéóìü ôçò èåìáôïëïãßáò. Óôçí áíáíÝùóç áõôÞ óõíÝâáëáí óðïõäáßïé óõããñáöåßò, üðùò: ï ÌéóÝë íôå Ìïíôáßí, ï ÌéãêïõÝë ÈåñâÜíôåò, ï Ïõßëéáì Óáßîðçñ êáé ï Íéêïëü ÌáêéáâÝëëé, ðïõ ìå ôï Ýñãï ôïõ "Ï Çãåìüíáò" áíáëýåé ôçí ôáêôéêÞ ðïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèåß ï çãåìüíáò ãéá ôçí êáôÜêôçóç ôçò åîïõóßáò. Ç äéåýñõíóç ôïõ êüóìïõ ìå ôéò Áíáêáëýøåéò, Ýèåóå íÝïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ãéá ôç ãç, ôï óýìðáí êáé ôçí åðéóôÞìç. Êõñéüôåñïé åðéóôÞìïíåò ôçò ÁíáãÝííçóçò Þôáí ï ÊïðÝñíéêïò, ï ÊÝðëåñ, ï Ãáëéëáßïò, ï ÐáñÜêåëóïò, ï ÂåóÜë êáé ï ÂÜêùí.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

• ÔÝ÷íç Ç ÔÝ÷íç ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò áðïôýðùóå ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï ôçí éäåïëïãßá ôçò ÁíáãÝííçóçò. Óôçí Áñ÷éôåêôïíéêÞ ïé êáëëéôÝ÷íåò åìðíÝïíôáí áðü ôçí êëáóéêÞ áñ÷áéüôçôá. Ôç ìåãáëýôåñç áíÜðôõîç üìùò ãíþñéóå ç ãëõðôéêÞ êáé ç æùãñáöéêÞ. ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò áíáãåííçóéáêÞò æùãñáöéêÞò åßíáé ç ðñïïðôéêÞ (: ç áßóèçóç âÜèïõò óôéò áðåéêïíßóåéò) êáé ç ôå÷íéêÞ ôçò öùôïóêßáóçò. Ôï 15ï áé. ç Öëùñåíôßá åß÷å ãßíåé ôï åðßêåíôñï ìéáò äéáöïñåôéêÞò êáëëéôå÷íéêÞò Üíèçóçò, ðïõ ðñïáíÞããåéëå ôçí éôáëéêÞ ÁíáãÝííçóç. Ï áéþíáò áõôüò åßíáé ãíùóôüò óôçí éóôïñßá ôçò ôÝ÷íçò ùò êïõáôñïôóÝíôï. Êõñéüôåñïé åêðñüóùðïé ôïõ êïõáôñïôóÝíôï åßíáé ï ÌðïôéôóÝëé êáé ï Ìðåíüôóï Ãêïôóüëé. ÊáôÜ ôï 16ï áé. Üêìáóå óôçí Åõñþðç ç ÔÝ÷íç ôçò ÁíáãÝííçóçò ìå êõñéüôåñïõò åêðñïóþðïõò óôçí Éôáëßá ôï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé, ôï Ìé÷áÞë ¢ããåëï, ôï ÑáöáÞë ÓÜíôé êáé ôïí ÔéôóéÜíï. Óôç Ãåñìáíßá äéáêñßèçêå ï ¢ëìðñå÷ô Íôýñåñ, åíþ óôéò ÊÜôù ×þñåò ï Éåñþíõìïò Ìðïò êáé ï Ðßôåñ ÌðñÝãêåë êáé óôçí Éóðáíßá ï ¸ëëçíáò ÄïìÞíéêïò Èåïôïêüðïõëïò (el Greco). • ÌïõóéêÞ To ðíåýìá ôçò ÁíáãÝííçóçò êáé ôïõ Áíèñùðéóìïý åðçñÝáóå êáé ôç ìïõóéêÞ. ÐáñÜëëçëá ìå ôçí åêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ êáëëéåñãÞèçêå êáé ç ëáúêÞ. Éäéáßôåñç áíÜðôõîç ôçí ðåñßïäï áõôÞ ðáñïõóßáóå ç ðïëõöùíéêÞ ìïõóéêÞ, ìå êõñéüôåñï åêðñüóùðï ôïí éôáëü ÔæïâÜíé Ðéåñëïýíôæé íôá Ðáëåóôñßíá. Óôï ôÝëïò ôïõ 16ïõ áé. åìöáíßóôçêáí ïé ðñþôåò ìïñöÝò êïíóÝñôïõ êáé óõìöùíßáò.

355

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ôé åßíáé ç ÁíáãÝííçóç • 15ïò - 16ïò áé.: Åõñþðç o ÁíáãÝííçóç o êáëëéôå÷íéêü êáé ðíåõìáôéêü êßíçìá — ÓõìâïëÞ óôçí ÁíáãÝííçóç: o ïé Óôáõñïöïñßåò êáé o ç áóôéêÞ ôÜîç — Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò ÁíáãÝííçóçò: o ç áíáâßùóç ôùí áîéþí ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ  Ìéá íÝá åéêüíá ôïõ êüóìïõ — Äéåýñõíóç óêÝøçò êáé äñÜóçò ôïõ áíèñþðïõ — Äéáìüñöùóç äéáöïñåôéêþí áíôéëÞøåùí ãéá ôïí êüóìï — Ïé íÝåò áíôéëÞøåéò óôçñßæïíôáé: o óôçí êñéôéêÞ óêÝøç o óôçí åîÝëéîç o óôéò åðéóôÞìåò o óôçí éäÝá ôçò ðñïüäïõ — Ï Üíèñùðïò o åðßêåíôñï ôïõ åíäéáöÝñïíôïò ôùí ëïãßùí, ôùí óïöþí êáé ôùí êáëëéôå÷íþí — ÍÝá áíôßëçøç ãéá: ôï óþìá, ôçí åðßãåéá æùÞ êáé ôçí ïìïñöéÜ — Êïéôßäá ôçò ÁíáãÝííçóçòo Éôáëßá: Öëùñåíôßá, Âåíåôßá, Ñþìç, ÌéëÜíï — ÌáéêÞíåò:o ÌÝäéêêïé (Öëùñåíôßá) o Óöüñôóá (ÌéëÜíï) o ðÜðáò Éïýëéïò ´  Ï Áíèñùðéóìüò • Ç óôñïöÞ ðñïò ôçí Áñ÷áéüôçôá — ÁíáãÝííçóç o óôñïöÞ ðñïò ôïí åëëçíïñùìáÀêü ðïëéôéóìü — ÂáèéÜ ìåëÝôç, ìåôÜöñáóç, ó÷ïëéáóìüò áñ÷áßùí óõããñáöÝùí — Áíèñùðéóìüòo ç óôñïöÞ ðñïò ôç âáèýôåñç ãíþóç ôçò áñ÷áéüôçôáò • — — — — — —

356

 Ïé áíèñùðéóôÝò êáé ç Åõñþðç ôùí ÄéáíïïõìÝíùí Ïé áíèñùðéóôÝò: Ôáîßäåõáí ó' üëç ôçí Åõñþðç ãéá íá äéáäþóïõí ôéò éäÝåò ôïõ áíèñùðéóìïý Äçìéïýñãçóáí ôçí "Ðïëéôåßá ôùí ÃñáììÜôùí" Åß÷áí âáèý èñçóêåõôéêü áßóèçìá Áóêïýóáí êñéôéêÞ óôéò ìåóáéùíéêÝò áíôéëÞøåéò Áãùíßæïíôáí ãéá ìéá êáëýôåñç êïéíùíßá ¸ãñáöáí óôç ëáôéíéêÞ, áëëÜ õðïóôÞñéæáí êáé ôéò åèíéêÝò ãëþóóåò

CSZR 2CIG

 Ïé êõñéüôåñïé áíèñùðéóôÝò êáé ôï Ýñãï ôïõò: ÏÍÏÌÁ

ÅÑÃÏ

1) ¸ñáóìïò (1467- 1536) êïñõöáßïò åëëçíéóôÞò

"Ìùñßáò Åãêþìéïí"

2) ÖñáíóïõÜ Ñáìðåëáß (1483 - 1553)

"ÐáíôáãêñïõÝë"

3) Ôüìáò Ìïñ (1478 - 1535)

"Ïõôïðßá"

ÐÁÑÁÔÇÑÇÓÅÉÓ - óáôéñßæåé ôéò êáôá÷ñÞóåéò ôçò Åêêëçóßáò - ÌÜ÷åôáé õðÝñ ìéáò åéñçíéêÞò Åõñþðçò - Áðïäßäåé åîáéñåôéêÞ óçìáóßá óôçí Ðáéäåßá

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

- Ïñáìáôßæåôáé ìéá éäáíéêÞ ðïëéôåßá, üðïõ èá âáóéëåýïõí ç åéñÞíç, ç éóüôçôá êáé ç áíåêôéêüôçôá

 Ï ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò Ï ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò: — åðéäßäåôáé ó' üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò — ó ê ï ð ü ò o ðïëõäéÜóôáôç ðñïóùðéêüôçôá — êáèïñßæåé ìüíïò ôïõ ôï ðåðñùìÝíï ôïõ ìå ôç ãíþóç êáé ôïí áãþíá ôïõ — Ç áãùãÞ ôïõ o óôá åêðáéäåõôéêÜ éäñýìáôá ìå êáôÜëëçëåò ìåèüäïõò — Ïé áíèñùðéóôÝò: o éäñýïõí ðïëëÜ íÝá ó÷ïëåßá, êïëëÝãéá, ðáíåðéóôÞìéá o óõìâÜëëïõí óôç äéÜäïóç ôùí éäåþí — Ôá ðñïãñÜììáôá ôùí óðïõäþí o äéåõñýíïíôáé o óõíïëéêÞ ìüñöùóç  Ç óõìâïëÞ ôùí ÅëëÞíùí ëïãßùí • Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé óôç Äýóç: — Åíßó÷õóáí ôéò áíèñùðéóôéêÝò óðïõäÝò — Ðñüâáëáí ôá åëëçíéêÜ ãñÜììáôá o ìå äéäáêôéêü êáé åêäïôéêü Ýñãï o ãéá ôçí Ýêäïóç áñ÷áßùí åëëçíéêþí êåéìÝíùí êáé — Åíßó÷õóáí ôï åíäéáöÝñïí o ãéá ôç óõëëïãÞ áñ÷áßùí ÷åéñïãñÜöùí — Ïé êõñéüôåñïé: 1) Ãåþñãéïò Ãåìéóôüò Þ ÐëÞèùí o Ýäñáóå óôï ÌõóôñÜ 2) Âçóóáñßùí (åðßóêïðïò Íéêáßáò)  Ç ãÝííçóç ôïõ ôõðùìÝíïõ âéâëßïõ êáé ç äéÜäïóç ôçò ÁíáãÝííçóçò êáé ôïõ Áíèñùðéóìïý — ÁíáãÝííçóç êáé Áíèñùðéóìüò o åðÝêôáóç êáé óå Üëëåò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò — 1450 o åöåýñåóç ôõðïãñáößáò o ÉÙÁÍÍÇÓ ÃÏÕÔÅÌÂÅÑÃÉÏÓ — Ôá÷ýôáôç äéÜäïóç ôõðïãñáößáò — Ôá ôõðùìÝíá âéâëßá o öèçíüôåñá êáé ëéãüôåñï ïãêþäç — Ç ìüñöùóç o ðñïóéôÞ óôïõò áíèñþðïõò ôùí ðüëåùí êõñßùò 357

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 ÃñÜììáôá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íç ôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò • ÃñÜììáôá êáé ÅðéóôÞìç • 16ïò áé. o ëïãïôå÷íéêÞ áíáíÝùóç ìå o ÷ñÞóç åèíéêþí ãëùóóþí êáé o åìðëïõôéóìü èåìáôïëïãßáò — Ïé êõñéüôåñïé åêðñüóùðïé: ×ÙÑÁ ÃÁËËÉÁ ÉÓÐÁÍÉÁ

ÁÃÃËÉÁ

ÉÔÁËÉÁ

ÓÕÃÃÑÁÖÅÁÓ

ÅÑÃÏ

ÐÁÑÁÔÇÑÇÓÅÉÓ

1) ÌéóÝë íôå Ìïíôáßí "Äïêßìéá" (1533 - 1592) 2) ÌéíãêïõÝë "Äïí Êé÷þôçò" íôå ÈåñâÜíôåò (1547 - 1616) - "¢ìëåô" 3) Ïõßëéáì Óáßîðçñ - "ÌÜêâåè" (1564 - 1616) - "ÏèÝëïò"

4) Íéêïëü ÌáêéáâÝëëé (1469 - 1527)

"Ï Çãåìüíáò"

- áíáëýåé ôçí ôáêôéêÞ êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ðïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèåß ï çãåìüíáò ãéá ôçí êáôÜêôçóç ôçò åîïõóßáò -áíåîáñôçôïðïéåß ôçí ðïëéôéêÞ åðéóôÞìç áðü ôç èåïëïãßá êáé ôçí çèéêÞ.

• 15ïò - 16ïò áé.: o åîÝëéîç åðéóôçìþí (âëÝðå ðéíáêÜêé ó÷ïë. Âéâëßïõ, óåë. 116) • ÔÝ÷íç — Áñ÷éôåêôïíéêÞ o Ýìðíåõóç áðü ôçí êëáóéêÞ áñ÷áéüôçôá — ÃëõðôéêÞ êáé æùãñáöéêÞ o áðåéêüíéóç ãõìíïý áíèñþðéíïõ óþìáôïò o ðñïâïëÞ ìýèùí áñ÷áéüôçôáò o ðñïïðôéêÞ ( áßóèçóç âÜèïõò óôéò áðåéêïíßóåéò) — Ôå÷íïôñïðßá: o ôå÷íéêÞ öùôïóêßáóçò o • 15ïò áé. o Öëùñåíôßá êáé Üëëåò éôáëéêÝò ðüëåéò o êïõáôñïôóÝíôï ðñïÜããåëïò ôçò ÁíáãÝííçóçò ÔÝ÷íç êïõáôñïôóÝíôïo åðéññïÝò áðü ãïôèéêÞ êáé âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç Åêðñüóùðïé: 1) ÌðïôéôóÝëé (1444 - 1510) o êõñéüôåñïò æùãñÜöïò 2) Ìðåíüôóï Ãêïôóüëé (1420 - 1498) o "Ç Ðïñåßá ôùí ôñéþí ÌÜãùí" (ôïé÷ïãñáößá) • 16ïò áé. o åðÝêôáóç éôáëéêÞò ÁíáãÝííçóçò óôçí õðüëïéðç Åõñþðç o äéáìüñöùóç åíéáßïõ êáëëéôå÷íéêïý ñåýìáôïò ìå êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ, äçë. ç ôÝ÷íç ôçò ÁíáãÝííçóçò 358

CSZR 2CIG

ÔÅ×ÍÇ ÁÍÁÃÅÍÍÇÓÇÓ ×ÙÑÁ

ÆÙÃÑÁÖÏÓ 1) ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé (1452 - 1519) Áñ÷çãüò:

ËÏÌÂÁÑÄÉÊÇÓ Ó×ÏËÇÓ

(ÌéëÜíï)

ÉÔÁËÉÁ

2) Ìé÷áÞë ¢ããåëïò (1475 -1564) Áñ÷çãüò:

ÖËÙÑÅÍÔÉÍÇÓ Ó×ÏËÇÓ

3) ÑáöáÞë ÓÜíôé (1483 - 1520) ÅðéêåöáëÞò: ÑÙÌÁÚÊÇÓ Ó×ÏËÇÓ 4) ÔéôóéÜíï (1477 - 1576) Åêðñüóùðïò: ÂÅÍÅÔÉÊÇÓ Ó×ÏËÇÓ

¢ëìðñå÷ô ÃÅÑÌÁÍÉÁ Íôýñåñ (1471-1528)

ÅÑÃÏ

- "Åõáããåëéóìüò" - "ÐáñèÝíïò ôùí ÂñÜ÷ùí" - "Ôæïêüíôá Þ Ìüíá Ëßæá" ê.Ü.

ÐÁÑÁÔÇÑÇÓÅÉÓ - æùãñÜöïò, áñ÷éôÝêôïíáò, ìç÷áíéêüò, åöåõñÝôçò. - åíóáñêþíåé ôïí ôýðï ôïõ "ïéêïõìåíéêïý áíèñþðïõ" - åðçñåÜóôçêå áðü: áíèñùðéóôéêü ðíåýìá & ôå÷íéêÞ ðñïïðôéêÞò - åðéíüçóå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

"ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá" - äéáêñßèçêå ùò: æùãñÜöïò, (Äéáêüóìçóç ïñïöÞò ãëýðôçò, áñ÷éôÝêôïíáò êáé ÊáðÝëá Óéîôßíá,* ðïéçôÞò Âáôéêáíü) - óõíäõÜæåé ÷áñáêô/êÜ áñ÷áßáò *ðáñåêêëÞóé ôïõ Áãßïõ åëëçíéêÞò ôÝ÷íçò êáé ôÜóåéò Óßîôïõ ôçò åðï÷Þò ôïõ. ôïíßæåé óôá Ýñãá ôïõ: "Ìáíôüíåò" - ôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï (:åéêüíåò Ðáíáãßáò) - ôçí åõãÝíåéá êáé - ôï ðíåýìá ðñïóÝ÷åé éäéáßôåñá: - ôï ÷ñþìá - ôçí êïìøüôçôá - ôç ÷Üñç - äéÜóçìïò æùãñÜöïò êáé ÷áñÜêôçò "Áõôïðñïóùðïãñáöß - ×áñáêôçñ/êÜ ôùí Ýñãùí ôïõ: á" - ÷áñáêôçñ/êÜ áíáãåííçóéáêÞò "ÁðïêÜëõøç" êÜ. ÔÝ÷íçò (èÝìáôá, ôå÷íéêÞ) - óêïôåéíÜ óôïé÷åßá (öüâïò, äåé óéäáéìïíßåò)

359

CSZR 2CIG

- Ýñãá ìå èÝìáôá: öáíôáóôéêÜ, óõìâïëéêÜ êáé áéíéãìáôéêÜ 1) Éåñþíõìïò "Ôï êÜñï ìå ôï ×üñôï" - óõíõðÜñ÷åé ç ðñáãìáôéêüôçôá Ìðïò "Ï êÞðïò ôùí çäïíþí" ìå ôï üíåéñï óôá Ýñãá ôïõ. (1450 - 1510) ê.Ü. - èåùñåßôáé ðñïÜããåëïò ôïõ Õðåññåáëéóìïý

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò ÊÁÔÙ ×ÙÑÅÓ

"Ïé æçôéÜíïé" 2) Ðßôåñ "Ïé êõíçãïß" ÌðñÝãêåë "Ôïðßï ìå ïõñÜíéï (1525 – 1569) Ôüîï" ê.Ü.

ÉÓÐÁÍÉÁ

- æùãñáößæåé èÝìáôá áðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí áðëþí áíèñþðùí - äßíåé Ýìöáóç: • óôç ëåðôïìÝñåéá • óôéò ðéóôÝò áðåéêïíßóåéò ôçò Öýóçò • óôéò åíáëëáãÝò ôùí åðï÷þí

×áñáêôçñéóôéêÜ ôùí Ýñãùí ôïõ: - Ôå÷íïôñïðßá ÁíáãÝííçóçò ÄïìÞíéêïò (èÝìáôá êáé ôå÷íéêÞ) Èåïôïêüðïõë "Ç ôáöÞ ôïõ êüìçôïò - ÅðéññïÝò âõæáíô. æùãñáöéêÞò ïò (ìïñöÝò, ðíåõìáôéêüôçôá) ÏñãêÜè" ê.Ü. (el Greco) - Éäéáéôåñüôçôá o ðñïâÜëëåé (1545-1614) Ýíôïíåò óõãêéíçóéáêÝò êáôáóôÜóåéò: äñáìáôéêüôçôá,

 ÌïõóéêÞ — á) åðßóçìç åêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ êáé â) ëáúêÞ ìïõóéêÞ — Äéáöïñïðïßçóç êïéíÞò ìïõóéêÞò êëçñïíïìéÜò áðü ÷þñá óå ÷þñá — Ôï ýöïò ôçò ìïõóéêÞò êÜèå ÷þñáò êáèïñßæåôáé áðü: á) ôïõ ìïõóéêü êëßìá êÜèå ôüðïõ â) ôçí éäéïóõãêñáóßá ôïõ äçìéïõñãïý ã) ôï êïéíü óôï ïðïßï áðåõèýíåôáé — ÐïëõöùíéêÞ ìïõóéêÞ o óçìáíôéêÞ áíÜðôõîç — ÔæïâÜíé Ðéåñëïõßôæé íôá Ðáëåóôñßíá (Éôáëßá, 1525 - 1594) o êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò) o • ÔÝëïò 16ïõ áé. ðñþôåò ìïñöÝò êïíóÝñôïõ êáé óõìöùíßáò.

360

CSZR 2CIG

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ "ÁíáãÝííçóç" (óåë. 113) Êáëëéôå÷íéêü êáé ðíåõìáôéêü êßíçìá ðïõ åêäçëþèçêå óôçí Åõñþðç ôï 15ï êáé 16ï áéþíá. Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ Þôáí ç áíáâßùóç ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ. "Áíèñùðéóìüò" (óåë. 113) Ç óôñïöÞ ôùí Åõñùðáßùí êáôÜ ôï 15ï êáé 16ï áé. ðñïò ôç âáèýôåñç ãíþóç ôïõ åëëçíïñùìáúêïý ðïëéôéóìïý ðñïêåéìÝíïõ íá áíôëÞóåé áðü áõôüí ôïí áíáãêáßï ðíåõìáôéêü ôïõ åîïðëéóìü (:áîßåò) ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ. "ìáéêÞíáò" (óåë. 113) Çãåìüíáò Þ åýðïñïò áóôüò ðïõ åíéó÷ýåé ïéêïíïìéêÜ ôïí ðïëéôéóìü êáé ôçí ôÝ÷íç. "Ðïëéôåßá ôùí ÃñáììÜôùí" (óåë. 113) ´Åôóé ïíïìÜóôçêå ï ðïëéôéóìéêüò ÷þñïò üðïõ Ýäñáóáí ïé áíèñùðéóôÝò êáé ôï äßêôõï ó÷Ýóåùí ðïëéôéóìïý ðïõ áíáðôýè÷çêáí ó' áõôüí. Ï ðïëéôéóìéêüò áõôüò ÷þñïò ðåñéëÜìâáíå ôéò åîÞò ÷þñåò: Ïëëáíäßá, Ãáëëßá, Éôáëßá, Áããëßá, Ãåñìáíßá, Åëâåôßá. Ôá ìÝëç áõôÞò ôçò Ðïëéôåßáò, ïé áíèñùðéóôÝò, ôáîßäåõáí, áëëçëïãñáöïýóáí, äßäáóêáí, äçìïóßåõáí êáé ìÜ÷ïíôáí ãéá íá äéáäþóïõí ôéò éäÝåò ôïõò. "Ðñßãêçðáò" ôçò Ðïëéôåßáò ôùí ÃñáììÜôùí Þôáí ï ¸ñáóìïò. "Ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò"(homo universalis) (óåë. 114) Ôï ðñüôõðï ôïõ ôÝëåéïõ áíèñþðïõ óôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò. Åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ åðéäßäåôáé óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò, þóôå íá áðïêôÞóåé ìéá ðïëõäéÜóôáôç ðñïóùðéêüôçôá ìå ðíåõìáôéêÜ, øõ÷éêÜ êáé óùìáôéêÜ ÷áñßóìáôá. Ï ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò êáèïñßæåé ï ßäéïò ìå ôç ãíþóç êáé ôïí ðñïóùðéêü ôïõ áãþíá ôï ðåðñùìÝíï ôïõ. "ðñïïðôéêÞ" (óåë. 116) Ç ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ïé æùãñÜöïé äßíïõí ôçí øåõäáßóèçóç ôçò ôñßôçò äéÜóôáóçò, äçëáäÞ ôïõ âÜèïõò ôçò óýíèåóçò, ðÜíù óôç äéóäéÜóôáôç åðéöÜíåéá ôïõ ðßíáêá. "êïõáôñïôóÝíôï" (quattrocento) (óåë. 116) Éôáëéêüò üñïò ðïõ äçëþíåé ôçí ðñïäñïìéêÞ öÜóç ôçò ÁíáãÝííçóçò. Óôçí êõñéïëåîßá ôïõ óçìáßíåé ôïí áéþíá, ôïõ ïðïßïõ ôï äåýôåñï øçößï åßíáé ï áñéèìüò ôÝóóåñá (quattro) (1401, 1402 êëð.) äçëáäÞ ôï 15ï áéþíá. "ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò" (sfumato) (óåë. 117) Ôçí åðéíüçóå ï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ ìå ôçí åîáöÜíéóç ôùí ðåñéãñáììÜôùí äßíåé ôçí áßóèçóç ìéáò åëáöñéÜò ïìß÷ëçò ãýñù áðü ôá ó÷Þìáôá, ðñïêáëþíôáò Ýôóé ìéá åíôýðùóç ãëõêýôçôáò, ðïßçóçò êáé ìõóôçñßïõ (üðùò óôá Ýñãá :ÐáñèÝíïò ôùí ÂñÜ÷ùí, Ôæïêüíôá). "êïíóÝñôï" (óåë. 118) Åßäïò ìïõóéêÞò óýíèåóçò ãéá Ýíáí Þ ðåñéóóïôÝñïõò óïëßóô êáé ïñ÷Þóôñá. Ïé ðñþôåò ìïñöÝò ôïõ åìöáíßóôçêáí ôïí 16ï áéþíá êáé åîåëßóóåôáé ðåñéóóüôåñï ôïí 17ï . "óõìöùíßá" (óåë. 118) ÅêôåíÞò ìïõóéêÞ óýíèåóç ãéá ïñ÷Þóôñá. Ïé ðñþôåò ìïñöÝò ôçò åìöáíßóôçêáí ôïí 16ï áéþíá êáé åîåëßóóåôáé ðåñéóóüôåñï ôïí 17ï .

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

361

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

ÌÝäéêêïé (óåë. 113) ÌåãÜëç öëùñåíôéíÞ ïéêïãÝíåéá, ðïõ áó÷ïëÞèçêå ìå ôï åìðüñéï êáé áðÝêôçóå ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ äýíáìç. Áðü ôçí ïéêïãÝíåéá áõôÞ ðñïÞëèáí Ýíáò áñ÷çãüò êñÜôïõò, ðÜðåò êáé áñêåôïß áðü ôïõò ìåãÜëïõò äïýêåò ôçò ÔïóêÜíçò. Ç åðï÷Þ ôùí Ìåäßêêùí áðïôÝëåóå ôïìÞ ãéá ôçí åõñùðáúêÞ éóôïñßá êáé áðÝäåéîå ôï äõíáìéóìü êáé ôçí ðñïïðôéêÞ ôùí ôÜîåùí åêåßíùí, ðïõ - ÷ùñßò ôßôëïõò åõãåíåßáò êáé éäéùôéêïýò óôñáôïýò- âÜóéóáí ôçí ðïëéôéêÞ ôïõò ðáñïõóßá óôïí ðëïýôï êáé ðÝôõ÷áí ü÷é ìüíï íá êåñäßóïõí êáé íá äéáôçñÞóïõí ôçí åîïõóßá, áëëÜ êáé íá ôç èùñáêßóïõí ìå ôçí õðïóôÞñéîç åõñýôåñùí êïéíùíéêþí äõíÜìåùí. Ïé ÌÝäéêïé åßíáé ïé ïõóéáóôéêïß áíáôñïðåßò ôçò ìåóáéùíéêÞò êïéíùíéêÞò ôÜîçò, äéáôÞñçóáí ôïí ôßôëï ôùí "Ëáúêþí" (Popolari) êáé áíôéðáñáôÝèçêáí ìå åðéôõ÷ßá óôçí ôÜîç ôùí "Åõãåíþí". ÕðÞñîáí, åðßóçò èåìåëéùôÝò íÝùí êáôåõèýíóåùí óôçí ðïëéôéóìéêÞ æùÞ êáé óõíÝâáëáí óôçí Üíèçóç ôùí ÃñáììÜôùí êáé ôùí Ôå÷íþí óôçí áíáãåííçóéáêÞ Éôáëßá. ÌáéêÞíáò ÃÜúïò (óåë. 113) (8ïò áé. ð.×.) . Ñùìáßïò åõãåíÞò áðü áñéóôïêñáôéêÞ åôñïõóêéêÞ ïéêïãÝíåéá, Ýìðéóôïò ößëïò ôïõ Ïêôáâéáíïý Áõãïýóôïõ, ðñïóôÜôçò ôùí Ôå÷íþí êáé ôùí ÃñáììÜôùí. Ìå ôï üíïìÜ ôïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò óÞìåñá ïé ðëïýóéïé ÷ïñçãïß ôùí êáëëéôå÷íþí.

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΦΡΑΣΕΩΝ "Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé óôç Äýóç ðñéí ôçí Üëùóç" (óåë. 114) Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé óôç Äýóç ðñéí ôçí Üëùóç, ðñïóðáèïýóáí íá åîáóöáëßóïõí âïÞèåéá ãéá ôï ÂõæÜíôéï, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé ôïí ïèùìáíéêü êßíäõíï. Ï ÌáíïõÞë ×ñõóïëùñÜò, áðåóôáëìÝíïò ôïõ âõæáíôéíïý áõôïêñÜôïñá ãéá íá æçôÞóåé âïÞèåéá åíáôßïí ôùí Ïèùìáíþí Ôïýñêùí, âñéóêüôáí Þäç óôç Âåíåôßá áðü ôá ôÝëç ôïõ 14ïõ áé. Ëßãï áñãüôåñá Ýöèáóáí óôçí Éôáëßá êáé Üëëåò ðñïóùðéêüôçôåò ôïõ åëëçíéêïý ðíåýìáôïò ãéá íá ëÜâïõí ìÝñïò óôç óôýíïäï ôçò ÖåñÜñáò - Öëùñåíôßáò (1438 - 1439) ìáæß ìå ôïí áõôïêñÜôïñá ÉùÜííç Ç´ Ðáëáéïëüãï. Ìåôáîý áõôþí Þôáí ï Ãåþñãéïò Ó÷ïëÜñéïò, ï ìåôÝðåéôá ÐáôñéÜñ÷çò ÃåííÜäéïò, ï ÌÜñêïò ï Åõãåíéêüò, ï åðßóêïðïò Íéêáßáò Âçóóáñßùí êáé ï Ãåþñãéïò Ãåìéóôüò Þ ÐëÞèùí.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 15ïò áé. 1450

362

ÃÅÃÏÍÏÓ ÊïõáôñïôóÝíôï: ðñïäñïìéêÞ öÜóç éôáëéêÞò ÁíáãÝííçóçò ÁíáêÜëõøç ôõðïãñáößáò (ÉùÜííçò ÃïõôåìâÝñãéïò)

15ïò - 16ïò áé.

ÁíáãÝííçóç - Áíèñùðéóìüò

ôÝëïò 16ïõ áé.

ÅìöÜíéóç ðñþôùí ìïñöþí êïíóÝñôïõ êáé óõìöùíßáò

CSZR 2CIG

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΤΩΝ

ΠΗΓΩΝ

(ΕΙΚΟΝΕΣ, ΚΕΙΜΕΝΑ Κ.ΛΠ.) 1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ôï êïóìïåßäùëï ôçò ÁíáãÝííçóçò" (óåë. 113) (áðüóðáóìá áðü êåßìåíï ôïõ Chianozzo Manetti)

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Åñþôçóç: Té èÝëåé íá ôïíßóåé ï óõããñáöÝáò ìå ôçí åðáíÜëçøç ôçò öñÜóçò "Áðü ìáò ðñïÝñ÷ïíôáé"; Ï óõããñáöÝáò - áíèñùðéóôÞò Chianozzo Manetti óôï êåßìåíï áõôü åêöñÜæåé äýï âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áíèñþðïõ ôçò ÁíáãÝííçóçò: åßíáé èñçóêåõüìåíïò êáé ðéóôåýåé óôçí ðñüïäï ôïõ áíèñþðïõ. Ìå ôçí åðáíÜëçøç ôçò öñÜóçò "áðü ìáò ðñïÝñ÷ïíôáé", èÝëåé íá ôïíßóåé ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ Ý÷åé ï Üíèñùðïò ãéá äçìéïõñãéêüôçôá êáé ðñüïäï. Ï Üíèñùðïò óýìöùíá ìå ôïõò áíèñùðéóôÝò ìå ôç ãíþóç ôïõ êáé ôïí ðñïóùðéêü ôïõ áãþíá äçìéïõñãåß ôï ðåðñùìÝíï ôïõ. Âåëôéþíåé ôï Ýñãï ôçò Äçìéïõñãßáò ôïõ Èåïý êáé áãùíßæåôáé ãéá ìéá êáëýôåñç æùÞ, åîåëßóóåôáé êáé ðñïïäåýåé. Êé áõôü åßíáé ôï ÷ñÝïò ôïõ. ¸ôóé ëïéðüí ï óõããñáöÝáò ôïíßæåé üôé ç ìåôáìüñöùóç êáé ç âåëôßùóç ôïõ êüóìïõ åßíáé Ýñãï ôùí áíèñþðùí ðïõ äçìéïýñãçóáí ôïí õëéêü êáé ðíåõìáôéêü ðïëéôéóìü êáé Ý÷ïõí åõèýíç íá óõíå÷ßóïõí áõôÞ ôç äçìéïõñãßá. 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: " Ç áíáâßùóç üëùí ôùí óðïõäþí" (óåë. 114) (áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ Öñ. Ñáìðåëáß: ÐáíôáãêñïõÝë) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá ðëåïíåêôÞìáôá Ý÷åé ç íÝá ãåíéÜ Ýíáíôé ôùí ðáëáéïôÝñùí ãéá ôç ìüñöùóÞ ôçò; â) Íá ó÷ïëéÜóåôå ôç öñÜóç: "Ôá ôõðùìÝíá… ðñïôñïðÞ". Ðþò ÷áñáêôçñßæåé ï óõããñáöÝáò ôçí åöåýñåóç ôçò ôõðïãñáößáò êáé ôùí ðõñïâüëùí üðëùí; Ãéáôß; á) Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ÖñáíóïõÜ Ñáìðåëáß "ÐáíôáãêñïõÝë", üðïõ ï ðáôÝñáò äßíåé óõìâïõëÝò óôï ãéï ôïõ (ÐáíôáãêñïõÝë) ãéá íá åðéäéþîåé ìéá ïëüðëåõñç ìüñöùóç. Óýìöùíá ìå ôçí ÜðïøÞ ôïõ ç íÝá ãåíéÜ Ý÷åé ðïëëÜ ðëåïíåêôÞìáôá Ýíáíôé ôùí ðáëáéïôÝñùí ãéá ôç ìüñöùóÞ ôçò. Ôá ðëåïíåêôÞìáôá áõôÜ åßíáé: 1) Óôçí åðï÷Þ áõôÞ Ý÷ïõí áíáâéþóåé üëåò ïé óðïõäÝò, 2) Ý÷ïõí áðïêáôáóôáèåß üëåò ïé ãëþóóåò êáé êõñßùò ïé êëáóéêÝò. Éäéáßôåñá ôïíßæåé ôçí áîßá ôçò åëëçíéêÞò, ãéáôß åßíáé ôï ìÝóï Ýêöñáóçò üëçò ôçò áñ÷áßáò óïößáò, öïñÝáò ôçò êõñéüôåñçò ðïëéôéóôéêÞò êëçñïíïìéÜò. 3) ¸÷åé áíáêáëõöèåß ç ôõðïãñáößá êáé ïé íÝïé Ý÷ïõí ðëÝïí óôç äéÜèåóÞ ôïõò êïìøÜ êáé áêñéâÞ âéâëßá ãéá íá ìïñöùèïýí. 4) ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ìåãÜëåò âéâëéïèÞêåò óôéò ïðïßåò ìðïñïýí íá áíáôñÝîïõí ãéá ïðïéïäÞðïôå âéâëßï ÷ñåéáóôïýí. 5) ÕðÜñ÷ïõí ðïëëïß óïöïß Üíèñùðïé êáé ìïñöùìÝíïé ðáéäáãùãïß ãéá íá ôïõò äþóïõí ôá öþôá ôïõò êáé íá ôïõò êáôåõèýíïõí óôçí ðíåõìáôéêÞ ôïõò êáëëéÝñãåéá. â) Ï óõããñáöÝáò áíáöåñüìåíïò óôéò äýï êïóìïúóôïñéêÝò áíáêáëýøåéò, ôçí ôõðïãñáößá êáé ôá ðõñïâüëá üðëá, ÷ñçóéìïðïéåß ôçí áíôßèåóç: èåúêÞ Ýìðíåõóç - äéáâïëéêÞ ðñïôñïðÞ, åêöñÜæïíôáò Ýôóé ôï èáõìáóìü ôïõ ãéá ôç ìßá êáé ôçí áðÝ÷èåéÜ ôïõ ãéá ôçí Üëëç.

363

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ç áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò Þôáí Ýíá Ýñãï èåôéêü, ðïõ Üíïéîå ôï äñüìï ôçò ìüñöùóçò êáé ôçò êáëëéÝñãåéáò ôùí áíèñþðùí. ÁðïâëÝðåé óôçí ðíåõìáôéêÞ êáé çèéêÞ åîýøùóç ôïõ áíèñþðïõ, ãé' áõôü êáôÜ ôï óõããñáöÝá Ýãéíå "ìå èåúêÞ Ýìðíåõóç". Áíôßèåôá, ç áíáêÜëõøç ôùí ðõñïâüëùí üðëùí åßíáé Ýíá Ýñãï êáôáóôñïöéêü, ðïõ áðïâëÝðåé óôçí åîüíôùóÞ ôïõ, ãé' áõôü ï óõããñáöÝáò ëÝåé üôé Ýãéíå "ìå äéáâïëéêÞ ðñïôñïðÞ". 3) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ï áíèñùðéóôÞò äÜóêáëïò êáé ç íÝá áãùãÞ" (óåë. 114) ÅñùôÞóåéò: á) Ãéáôß ïé áíèñùðéóôÝò äßíïõí Ýìöáóç ü÷é ìüíï óôï ðåñéå÷üìåíï áëëÜ êáé óôç ìÝèïäï ìÜèçóçò; â) Ðþò ó÷ïëéÜæåôå ôç öñÜóç "ç áðüêôçóç …. êáèçìåñéíÞò æùÞò" óå ó÷Ýóç ìå ôç óôñïöÞ óôç ìåëÝôç ôïõ áñ÷áßïõ ðïëéôéóìïý; á) Ïé áíèñùðéóôÝò åðéäßùêáí íá äéáìïñöþóïõí ìå ôçí êáôÜëëçëç áãùãÞ Ýíá íÝï ôýðï áíèñþðïõ, ôïí ïéêïõìåíéêü Üíèñùðï. Ãéá ôï óêïðü áõôü èåùñïýóáí üôé ç ìÝèïäïò äéäáóêáëßáò Ý÷åé ìÝãéóôç óçìáóßá, ãéáôß áð' áõôÞí åîáñôÜôáé ôï ìáèçóéáêü áðïôÝëåóìá. Áí ï äÜóêáëïò ðñïóöÝñåé ôç ãíþóç ìå åëêõóôéêü ôñüðï, ôüôå äçìéïõñãåßôáé Ýíá åõ÷Üñéóôï êëßìá, ðïõ êéíåß ôï åíäéáöÝñïí êáé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ ìáèçôÞ êáé ðñïóëáìâÜíåé ôç ãíþóç åõêïëüôåñá. Ï äÜóêáëïò, êáôÜ ôïõò áíèñùðéóôÝò, ðñÝðåé íá åßíáé åðéíïçôéêüò êáé íá õéïèåôåß ôïõò ðéï áðïôåëåóìáôéêïýò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò ôùí ãíþóåùí. Óôá ðñþôá óôÜäéá ôçò åêðáßäåõóçò ôï ðáé÷íßäé åßíáé Ýíáò ðïëý Ýîõðíïò êáé åõ÷Üñéóôïò ôñüðïò ìÜèçóçò. ¸ôóé äçìéïõñãåßôáé ìéá ó÷Ýóç áãÜðçò êáé óåâáóìïý ìåôáîý äáóêÜëïõ êáé ìáèçôÞ ðïõ åîáóöáëßæåé ôá êáëýôåñá áðïôåëÝóìáôá. â) Ïé áíèñùðéóôÝò ðñÝóâåõáí, üôé ï Üíèñùðïò ìå ôéò ãíþóåéò ôïõ êáé ôïí ðñïóùðéêü ôïõ áãþíá êáèïñßæåé ôçí ôý÷ç ôïõ. ×ñÝïò ôïõ êáèåíüò åßíáé íá áðïêôÞóåé ìéá ðïëýðëåõñç ìüñöùóç, ãéáôß áõôÞ èá ôïí âïçèÞóåé êáé óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò. Èá ôïí áðáëëÜîåé áð' ôï óêïôÜäé ôçò Üãíïéáò, áð' ôéò ðñïêáôáëÞøåéò, ôéò äåéóéäáéìïíßåò êáé ôïõò öüâïõò. Ìå ôéò ãíþóåéò ôïõ ï Üíèñùðïò ãßíåôáé ðéï äõíáôüò êáé áíôéìåôùðßæåé êáëýôåñá ôá ðñïâëÞìáôá ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò. 4) ÅÉÊÏÍÁ: "Ç Áöñïäßôç ôïõ Ïõñìðßíï" (ÔéôóéÜíï) (óåë. 115) Åñþôçóç: Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ÁíáãÝííçóçò åíôïðßæåôå ó' áõôüí ôïí ðßíáêá; "Ç Áöñïäßôç ôïõ Ïõñìðßíéï" ôïõ ÔéôóéÜíï, áðïôåëåß áíôéðñïóùðåõôéêü Ýñãï ôïõ áíáãåííçóéáêïý ðíåýìáôïò: áðåéêüíéóç ôïõ ãõìíïý óþìáôïò, áðïèÝùóç ôçò ãõíáéêåßáò ïìïñöéÜò, óýíäåóç ôïõ áíèñþðïõ ìå ôç öýóç - ðåñéâÜëëïí, ìõèïëïãéêü èÝìá, åðßäñáóç êëáóéêïý ðñïôýðïõ. Ôï èÝìá ôïõ ðßíáêá åßíáé ìõèïëïãéêü, ðñïâÜëëåôáé üìùò ôï ãõìíü ìÝóá áðü Ýíá êáèçìåñéíü óêçíéêü: äýï õðçñÝôñéåò ðïõ âãÜæïõí ñïý÷á áðü Ýíá óåíôïýêé, Ýíá êïõëïõñéáóìÝíï óêõëß êáé öõôÜ ðïõ ðñïâÜëëïíôáé óôï íõ÷ôùìÝíï ïõñáíü. Ïé ëåðôïìÝñåéåò áõôÝò êáé ç óôï÷áóôéêÞ ìïñöÞ ôçò Áöñïäßôçò, ðïõ êñáôÜ ìßá áíèïäÝóìç, äçìéïõñãïýí ìéá æåóôÞ êáé ðïéçôéêÞ áôìüóöáéñá. 5) ÅÉÊÏÍÁ: "Ìüíá Ëßæá Þ Ôæïêüíôá" (ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé) (óåë. 116)

364

Åñþôçóç: Ðþò áîéïðïéåßôáé óôïí ðßíáêá áõôü ç ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò;

CSZR 2CIG

Ç ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò åöáñìüæåôáé áñéóôïôå÷íéêÜ áðü ôï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé óôç Ìüíá Ëßæá. ÐñÜãìáôé ç áßóèçóç ìéáò åëáöñéÜò ïìß÷ëçò, ðïõ åßíáé äéÜ÷õôç óôïí ðßíáêá, äçìéïõñãåß Ýíá ðáé÷íßäéóìá öùôüò êáé ðñïêáëåß ìéá åíôýðùóç ãëõêýôçôáò, ðïßçóçò êáé ìõóôçñßïõ, êõñßùò óôï âëÝììá êáé óôï ÷áìüãåëï. 6) ÅÉÊÏÍÁ: "Ç äçìéïõñãßá ôïõ ÁäÜì" (Ìé÷áÞë ¢ããåëïò) (óåë. 117) ËåðôïìÝñåéá áðü ôçí ôïé÷ïãñáößá ôçò ÊáðÝëá Óéîôßíá, Âáôéêáíü.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Åñþôçóç: Ìðïñåßôå íá âñåßôå óôïé÷åßá áðü ôçí åéêüíá ðïõ íá åðéâåâáéþíïõí ôéò éäéüôçôåò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ôÝ÷íçò ôïõ Ìé÷áÞë ¢ããåëïõ; Óôçí åéêüíá áõôÞ äéáêñßíïõìå óõã÷üíùò üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ôÝ÷íçò ôïõ Ìé÷áÞë ¢ããåëïõ: õðÜñ÷åé áíÜãëõöç áíáðáñÜóôáóç ôïõ óêçíéêïý (ãéáôß Þôáí ãëýðôçò), áñéóôïõñãçìáôéêÞ äüìçóç ôï üëïõ óêçíéêïý êáé ôïðïèÝôçóç ôùí ðñïóþðùí óôï ÷þñï (ãéáôß Þôáí áñ÷éôÝêôïíáò), öáíôáóßá, åêöñáóôéêüôçôá êáé åõáéóèçóßá (ãéáôß Þôáí ðïéçôÞò) êáé óýíèåóç üëùí ôùí ðñïçãïýìåíùí óå åíéáßï óýíïëï (ãéáôß Þôáí æùãñÜöïò). ÅðéðëÝïí óõíäõÜæåé Ýîï÷á óôïé÷åßá ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ôÝ÷íçò: êßíçóç, ìÝôñï, éóïññïðßá, ãõìíü áíèñþðéíï óþìá, ìå áíáãåííçóéáêÜ : ðñïïðôéêÞ êáé èñçóêåõôéêü èÝìá. 7) ÅÉÊÏÍÁ: " Ï ãÜìïò ôçò ÐáñèÝíïõ" (ÑáöáÞë) (óåë. 118) Åñþôçóç: Ðþò åêöñÜæïíôáé óôïí ðßíáêá áõôü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ôÝ÷íçò ôïõ ÑáöáÞë; Óôïí ðßíáêá áõôü åßíáé åìöáíÞ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ôÝ÷íçò ôïõ ÑáöáÞë: ôïíßæåôáé éäéáßôåñá ôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï êáé ìðïñåß íá äéáêñßíåé êáíåßò ìéá åõãÝíåéá êáé ìéá ãëõêýôçôá óôá ðñüóùðá. Åðßóçò õðÜñ÷åé ìéá èñçóêåõôéêüôçôá óôï üëï óêçíéêü ôïõ ãÜìïõ êáé óôç óôÜóç ôùí ðñïóþðùí. Ç áéóèçôéêÞ ôçò ðñïïðôéêÞò, äçëáäÞ ôçò áßóèçóçò ôïõ âÜèïõò, ðïõ åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá üëùí ôùí æùãñÜöùí ôçò ÁíáãÝííçóçò, åöáñìüæåôáé åäþ ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï. 8) ÅÉÊÏÍÁ: "Ç ôáöÞ ôïõ êüìçôïò ÏñãêÜè" (ÄïìÞíéêïò Èåïôïêüðïõëïò) (óåë. 119) Åñþôçóç: Ìðïñåßôå íá åíôïðßóåôå óôïí ðßíáêá áõôü ìåñéêÜ áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôïõ êáëëéôÝ÷íç; Ôï Ýñãï áõôü öéëïôå÷íÞèçêå áðü ôïí ÄïìÞíéêï Èåïôïêüðïõëï óôï ÔïëÝäï ôï 1586. Ç åéêüíá ÷ùñßæåôáé óå äýï æþíåò: êÜôù ôá ãÞéíá äñþìåíá êáé ðÜíù ôá ïõñÜíéá. Ôá óþìáôá ôùí áíèñþðùí åßíáé åðéìÞêç (÷áñáêôçñéóôéêÞ ôå÷íïôñïðßá ôïõ êáëëéôÝ÷íç), ÷ùñßò óôïé÷åßá ùñáéïðïßçóçò, ãéáôß ç ôÝ÷íç ôïõ Åë ÃêñÝêï åßíáé äéáðïôéóìÝíç áðü ôï èñçóêåõôéêü óõíáßóèçìá, ôçí ðíåõìáôéêüôçôá êáé ôçí Ýíôáóç. Óôá ðñüóùðá áíôéêáèñåöôßæåôáé ç Ýíôïíç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç áëëÜ êáé ìéá áíèñþðéíç æåóôáóéÜ. ÅíôõðùóéáêÝò åßíáé ïé áíôéèÝóåéò, ðïõ ðñïêáëïýíôáé ìå ôá ÷ñþìáôá, êõñßùò üìùò ìå ôç ÷ñÞóç öùôüò êáé óêéÜò.

365

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

366

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. ÓÞìåñá, ðïéá ðñüóùðá Þ ðïéïé èåóìïß Ý÷ïõí áíáëÜâåé ôï ñüëï ôïõ ìáéêÞíá ôçò ðåñéüäïõ ôçò ÁíáãÝííçóçò; Ðïéïò áíôßóôïé÷ïò èåóìüò õðÞñ÷å óôçí áñ÷áßá ÁèÞíá; ÓÞìåñá ôï ñüëï ôïõ ìáéêÞíá, äçëáäÞ ôïõ ÷ïñçãïý, ðïõ ÷ñçìáôïäïôåß Þ åíéó÷ýåé ïéêïíïìéêÜ ôá ìåãÜëá ðïëéôéóôéêÜ Ýñãá Þ ðïëéôéóìéêÜ ãåãïíüôá, ôïí áíáëáìâÜíïõí óõíÞèùò ìåãÜëåò åôáéñßåò, åèíéêÝò Þ ðïëõåèíéêÝò. Óôçí áñ÷áßá ÁèÞíá õðÞñ÷å ï áíôßóôïé÷ïò èåóìüò ôçò ÷ïñçãßáò, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ÷ïñçãüò åß÷å ôçí õðï÷ñÝùóç íá äþóåé ÷ñÞìáôá ãéá ôç äéäáóêáëßá åíüò èåáôñéêïý Ýñãïõ. Ç ÷ïñçãßá åíôáóóüôáí óôïí åõñýôåñï èåóìü ôçò "ëåéôïõñãßáò", ðïõ êáèéåñþèçêå áðü ôïí ÐåñéêëÞ. Ôéò äáðÜíåò ôùí ëåéôïõñãéþí ôéò áíáëÜìâáíáí ïé ðëïõóéüôåñïé ðïëßôåò. ¹ôáí õðï÷ñåùôéêÝò êáé óõã÷ñüíùò åß÷áí ôéìçôéêü ÷áñáêôÞñá. 2. ÓõæÞôçóå ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôç óçìáóßá ôçò áíáêÜëõøçò ôçò ôõðïãñáößáò êáé ãéá ôá ðñþôá âéâëßá ðïõ åêäüèçêáí. Ç áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò, (1450), Þôáí Ýíá ãåãïíüò êïóìïúóôïñéêÞò óçìáóßáò, äéüôé: ÌÝóù áõôÞò äéáäüèçêå ï ãñáðôüò ëüãïò. ÌÝ÷ñé ôüôå ôá âéâëßá Þôáí ÷åéñüãñáöá êáé áíôéãñÜöïíôáí áðü ôïõò áíôéãñáöåßò· ãé' áõôü Þôáí ðáíÜêñéâá êáé êõêëïöïñïýóáí óå ðåñéïñéóìÝíï áñéèìü ìüíï óôéò åýðïñåò ôÜîåéò. Ìå ôçí áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò üìùò, ôá âéâëßá Ýãéíáí ðéï öèçíÜ êáé ðñïóéôÜ óå åõñýôåñá ðëçèõóìéáêÜ óôñþìáôá. Óôçí áñ÷Þ ìüíï ïé Üíèñùðïé ôùí ðüëåùí åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá ãßíïõí êïéíùíïß ôçò ãíþóçò, áñãüôåñá üìùò ç ìüñöùóç Ýãéíå êáèïëéêü êôÞìá. Ìå ôçí ôõðïãñáößá äéáäüèçêáí ïé åðéóôçìïíéêÝò êáé ïé ôå÷íéêÝò ãíþóåéò óå üëá ôá ìÞêç êáé ôá ðëÜôç ôçò ãçò. Ç ìüñöùóç áðåëåõèÝñùóå ôïí Üíèñùðï áðü ôï óêïôÜäé ôçò Üãíïéáò, ôïõò öüâïõò, ôéò ðñïëÞøåéò êáé ôéò äåéóéäáéìïíßåò. ¸ôóé ï Üíèñùðïò Ýìáèå íá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ìõáëü ôïõ, íá êñßíåé ìå âÜóç ôç ëïãéêÞ êáé íá êáèïñßæåé ï ßäéïò ôçí ôý÷ç ôïõ. Ìå ôçí ôõðïãñáößá åõíïÞèçêå ç ÁíáãÝííçóç êáé ï Áíèñùðéóìüò. Ç äéÜäïóç ôïõ âéâëßïõ åðÝôñåøå ôçí áíÜðôõîç ôùí ðïëéôéêþí éäåþí êáé ôïí êïéíùíéêü ìåôáó÷çìáôéóìü ìÝóù ôïõ Äéáöùôéóìïý. Ôï ðñþôï âéâëßï ðïõ ôõðþèçêå Þôáí ç Áãßá ÃñáöÞ. Ðïëý ãñÞãïñá Üñ÷éóáí íá ôõðþíïíôáé ÷éëéÜäåò áíôßôõðá êáé íá äéáâÜæïíôáé áðü ÷éëéÜäåò áíèñþðïõò. Ìå ôç äéÜäïóç ôçò Áãßáò ÃñáöÞò, ï Üíèñùðïò áðáëëÜ÷èçêå áðü ôéò ìåóáéùíéêÝò áíôéëÞøåéò êáé åõíïÞèçêå ç èñçóêåõôéêÞ Ìåôáññýèìéóç. Óôç óõíÝ÷åéá Üñ÷éóáí íá ôõðþíïíôáé êáé íá äéáäßäïíôáé Ýñãá ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò (åëëçíéêÞò êáé ëáôéíéêÞò), ôá ïðïßá ïé Üíèñùðïé ôá ìåëåôïýóáí ü÷é ìüíï óå èåùñçôéêü åðßðåäï, áëëÜ ìå óêïðü íá áíôëÞóïõí áðü áõôÜ áîßåò ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ. Ïé áíèñùðéóôÝò ìåôÝöñáæáí, ó÷ïëßáæáí óõóôçìáôéêÜ ôá Ýñãá ôùí áñ÷áßùí óõããñáöÝùí êáé ôá äßäáóêáí óôá ó÷ïëåßá, êïëëÝãéá êáé ÐáíåðéóôÞìéá, åðéäéþêïíôáò ôçí ðëáôéÜ äéÜäïóç ôçò ìüñöùóçò, åðåéäÞ ðßóôåõáí üôé áõôÞ áðïôåëåß ôçí êéíçôÞñéá äýíáìç ðïõ èá áëëÜîåé ôïí êüóìï. Áðü ôüôå ìÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷åé óõíôåëåóôåß ìéá ôåñÜóôéá ðñüïäïò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò, êé áõôü ïöåßëåôáé óôçí ôõðïãñáößá, ðïõ Ýêáíå ôá âéâëßá ðñïóéôÜ óå üëïõò êáé ôçí ðáéäåßá êïéíü áãáèü.

CSZR 2CIG

3. Ó÷Ýäéï Åñãáóßáò: ÃñÜììáôá, ÅðéóôÞìç êáé ÔÝ÷íç ôçò ÁíáãÝííçóçò. (Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò. ÊÜèå ïìÜäá íá ðáñïõóéÜóåé óôçí ôÜîç Ýíá ëïãïôÝ÷íç, Ýíáí åðéóôÞìïíá Þ Ýíáí êáëëéôÝ÷íç ôçò ÁíáãÝííçóçò: âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, âáóéêÜ Ýñãá, ðáñïõóßáóç åíüò áðü áõôÜ. (ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá áíáæçôÞóïõí óôïé÷åßá áðü åãêõêëïðáßäåéåò êëð.)

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Ðïéïé ðáñÜãïíôåò åõíüçóáí ôçí ÁíáãÝííçóç; Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ åõíüçóáí ôçí ÁíáãÝííçóç Þôáí ïé åîÞò: 1) Ç óôñïöÞ ðñïò ôçí áñ÷áéüôçôá ìå ôçí áíôéãñáöÞ êáé ôç ìåëÝôç ôùí Ýñãùí ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí óõããñáöÝùí. 2) Ç ðáñïõóßá ôùí ÅëëÞíùí ëïãßùí óôç Äýóç, ðïõ ðñüâáëáí ôá åëëçíéêÜ ãñÜììáôá ìå ôï äéäáêôéêü êáé åêäïôéêü ôïõò Ýñãï. 3) Ç åðéèõìßá ôïõ êüóìïõ íá áðáëëáãåß áðü ôï èåïëïãéêü ðíåýìá êáé ôá áóêçôéêÜ ðñüôõðá ôïõ ìåóáßùíá. 4) Ç ïéêïíïíïìéêÞ áêìÞ ôçò Äýóçò êáé êõñßùò ôùí éôáëéêþí ðüëåùí. 5) Ç Üíïäïò ôçò áóôéêÞò ôÜîçò. 6) Ç åõñåßá äéÜäïóç ôïõ âéâëßïõ ÷Üñç óôçí áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò. 7) Ç áöýðíéóç ôçò åèíéêÞò óõíåßäçóçò ðïõ óõíôåëåßôáé óå ðïëëÝò åõñùðáúêÝò ÷þñåò. 8) Ïé èáëáóóïðïñßåò êáé ïé áíáêáëýøåéò ðïõ äéåýñõíáí ôïõò ðíåõìáôéêïýò ïñßæïíôåò ôïõ áíèñþðïõ.

367

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

3. Ç ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÇ ÌÅÔÁÑÑÕÈÌÉÓÇ Ðåñßëçøç  Ç êñßóç óôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ïé áíèñùðéóôÝò Óôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá âñéóêüôáí óå êñßóç êáé äå ìðïñïýóå íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíÜãêåò ôùí ðéóôþí. Ç çèéêÞ äéáöèïñÜ ôïõ êëÞñïõ, ï ðñïêëçôéêüò ôñüðïò æùÞò ôùí áíùôÝñùí êëçñéêþí êáé ç ðáñáìÝëçóç ôïõ êáôþôåñïõ êëÞñïõ ðñïêáëïýóáí ôéò äéáìáñôõñßåò ôùí ðéóôþí. Ïé ÷ñéóôéáíïß âñßóêïíôáí óå óýã÷õóç, êáèþò äåí åß÷áí ðíåõìáôéêÞ êáèïäÞãçóç êáé êõñéáñ÷ïýíôáí áðü öüâïõò, áíçóõ÷ßåò êáé ôçí áãùíßá ãéá ôç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò ôïõò. Ç Åêêëçóßá åêìåôáëëåýôçêå ôï ìåôáèáíÜôéï öüâï ôïõò ðïõëþíôáò óõã÷ùñï÷Üñôéá. Ôï áíèñùðéóôéêü êßíçìá óõíÝâáëå óôçí åêäÞëùóç ôçò Ìåôáññýèìéóçò êáôáäéêÜæïíôáò ôéò ðñáêôéêÝò ôçò Åêêëçóßáò êáé ôéò äåéóéäáéìïíßåò ôïõ ëáïý êáé áíôéðñïôåßíïíôáò åéëéêñéíÞ ðßóôç êáé ìåëÝôç ôçò Áãßáò ÃñáöÞò.  Ç ðñïôåóôáíôéêÞ ìåôáññýèìéóç Óôç Ãåñìáíßá ç ìáæéêÞ ðþëçóç ôùí óõã÷ùñï÷áñôßùí ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç ôïõ Ìáñôßíïõ Ëïýèçñïõ, ðïõ ôïí Ïêôþâñç ôïõ 1517 èõñïêüëëçóå ó' Ýíá íáü ôçò ÂéôåìâÝñãçò Ýíáí êáôÜëïãï ìå 95 èÝóåéò, ìå ôéò ïðïßåò êáôáäßêáæå ôá óõã÷ùñï÷Üñôéá êáé õðïóôÞñéæå üôé ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò ðßóôçò. Ï ðÜðáò áöüñéóå ôï Ëïýèçñï, êé áõôüò Ýêáøå äçìïóßùò ôç âïýëá. Ç äéäáóêáëßá ôïõ Ëïýèçñïõ äéáäüèçêå ôá÷ýôáôá óôç Ãåñìáíßá êáé ï áõôïêñÜôïñáò ÊÜñïëïò Å´, åðåéäÞ öïâÞèçêå ôç äéÜóðáóç ôïõ êñÜôïõò, Ýèåóå åêôüò íüìïõ ôï Ëïýèçñï êáé áðïêÞñõîå ôï Ëïõèçñáíéóìü. Ïé ïðáäïß ôïõ Ëïýèçñïõ êáé ïé ãåñìáíïß çãåìüíåò äéáìáñôõñÞèçêáí ãé' áõôÞ ôçí ðïëéôéêÞ, ãé' áõôü ïíïìÜóôçêáí äéáìáñôõñüìåíïé Þ ðñïôåóôÜíôåò. Áêïëïýèçóå ãåíéêåõìÝíç óýññáîç ìåôáîý äéáìáñôõñïìÝíùí êáé áõôïêñáôïñéêþí äõíÜìåùí, ðïõ ôåñìáôßóôçêå ìå ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò (1555), ìå ôçí ïðïßá áíáãíùñßóôçêå ç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý. Ç Ìåôáññýèìéóç äéáäüèçêå êáé óå Üëëåò ÷þñåò ìå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò. Óôç Ãáëëßá Ýäñáóå ï ÉùÜííçò Êáëâßíïò. Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ðñïÝâç óå óêëçñÝò äéþîåéò åíáíôßïí ôùí Êáëâéíéóôþí. ÌåôÜ áðü áñêåôïýò áéìáôçñïýò ðïëÝìïõò ïé óõãêñïýóåéò ôåñìáôßóôçêáí ìå ôï ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò (1598) êáé áíáãíùñßóôçêå ï Êáëâéíéóìüò.  Ïé áíôéäñÜóåéò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò Ç ôá÷ýôáôç äéÜäïóç ôïõ Ðñïôåóôáíôéóìïý ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, ç ïðïßá ïñãÜíùóå ôç äéêÞ ôçò Ìåôáññýèìéóç, ôçí Áíôéìåôáññýèìéóç. Óôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï (1545 - 1563) ðÜñèçêáí áðïöÜóåéò ãéá ôçí áíáóõãêñüôçóç ôçò Åêêëçóßáò êáé äñáóôéêÜ ìÝôñá åíáíôßïí ôçò Ìåôáññýèìéóçò. Ôáõôü÷ñïíá ãéá íá ðñïâëçèåß ç äýíáìç êáé ôï êýñïò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò éäñýèçêáí ðïëëïß åðéâëçôéêïß íáïß óå ñõèìü ìðáñüê, åíéó÷ýèçêå ç ëáôñåßá ôçò Èåïôüêïõ êáé ðïëëáðëáóéÜóôçêáí ïé åéêüíåò êáé ïé ôåëåôÝò.

368

 Ç Åõñþðç ìåôÜ ôç Ìåôáññýèìéóç Ïé óõíÝðåéåò ôçò Ìåôáññýèìéóçò Þôáí: íá äéáéñåèåß ðíåõìáôéêÜ ç Åõñþðç êáé íá

CSZR 2CIG

óõíôåëåóôïýí ó' áõôÞ èñçóêåõôéêÝò êáé ãåíéêüôåñåò ìåôáâïëÝò. Ç ìåôÜöñáóç ôçò Âßâëïõ óå åèíéêÝò ãëþóóåò ïäÞãçóå óôçí áíÜðôõîç ôùí åèíéêþí ëïãïôå÷íéþí êáé óôç äéáìüñöùóç ôçò åèíéêÞò óõíåßäçóçò. Åðßóçò äçìéïõñãÞèçêáí ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá áíÜðôõîç ôùí åðéóôçìþí, åêäçìïêñáôéóìü ôùí èåóìþí, ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êáé êïéíùíéêÞ åëåõèåñßá.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ç êñßóç óôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ïé áíèñùðéóôÝò • ÔÁ ÁÉÔÉÁ 1) ÔÝëïò Ìåóáßùíá: ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá o êñßóç êáé áäõíáìßá áíôáðüêñéóçò óôéò áíÜãêåò ôùí ðéóôþí 2) ÇèéêÞ äéáöèïñÜ êëÞñïõ o äéáìáñôõñßåò ðéóôþí 3) Ðñïêëçôéêüò ôñüðïò æùÞò áíùôÝñùí êëçñéêþí: o áíôáãùíéóìüò ðëïýôïõ o áäéáöïñßá ãéá ôï ðïßìíéï 4) Êáôþôåñïé êëçñéêïß o åßíáé ðáñáìåëçìÝíïé o æïõí ìÝóá óôçí áìÜèåéá 5) Ïé ÷ñéóôéáíïß: o åßíáé áíÞóõ÷ïé (óõíå÷åßò ðüëåìïé, åðéäçìßåò, ðñïöçôåßåò ãéá ôï ôÝëïò ôïõ êüóìïõ) o äåí Ý÷ïõí ðíåõìáôéêÞ êáèïäÞãçóç o âñßóêïíôáé óå óýã÷õóç o êõñéáñ÷ïýíôáé áðü o ôçí éäÝá ôïõ èáíÜôïõ êáé o ôçí áãùíßá ãéá ôç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò 6) Ç Åêêëçóßá: o áäõíáôåß íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíçóõ÷ßåò ôùí ðéóôþí o åêìåôáëëåýåôáé ôï ìåôáèáíÜôéï öüâï ôïõò o ðïõëÜ óõã÷ùñï÷Üñôéá (: Ýããñáöá Üöåóçò áìáñôéþí) • Ç óõìâïëÞ ôïõ áíèñùðéóôéêïý êéíÞìáôïò óôçí åêäÞëùóç ôçò Ìåôáññýèìéóçò - Ïé áíèñùðéóôÝò: o êáôáäéêÜæïõí ôéò ðñáêôéêÝò ôçò Åêêëçóßáò o êáôáäéêÜæïõí ôéò äåéóéäáéìïíßåò ôïõ ëáïý o áíôéðñïôåßíïõí : åéëéêñéíÞ ðßóôç, âáóéóìÝíç óôï áëçèéíü ìçíõìá ôïõ ×ñéóôïý o õðïóôçñßæïõí ôçí Üìåóç åðáöÞ ôùí ×ñéóôéáíþí ìå ôï èåßï ëüãï (Áãßá ÃñáöÞ)  Ç ðñïôåóôáíôéêÞ ìåôáññýèìéóç • á) ÃÅÑÌÁÍÉÁ o ìáæéêÞ ðþëçóç óõã÷ùñï÷áñôßùí – Áíôßäñáóç Ìáñôßíïõ Ëïýèçñïõ o 95 èÝóåéò* (Ïêô. 1517) – *èÝóåéò: åðé÷åéñÞìáôá ìå ôá ïðïßá: o êáôáäßêáæå ôá óõã÷ùñï÷Üñôéá o õðïóôÞñéæå ôéò áðüøåéò ôïõ ãéá èñçóêåßá – Áíôßäñáóç ðÜðá o áöïñéóìüò Ëïýèçñïõ (1520) – Ëïýèçñïò o Ýêáøå äçìüóéá ôç âïýëá

369

CSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

• Ç äéÜäïóç ôçò Ìåôáññýèìéóçò – Ç äéäáóêáëßá ôïõ Ëïýèçñïõ o ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò ðßóôçò äéáäüèçêå ôá÷ýôáôá óôç Ãåñìáíßá – Áíôßäñáóç áõôïêñÜôïñá ÊÁÑÏËÏÕ Å´: o Ýèåóå åêôüò íüìïõ ôï Ëïýèçñï o áðïêÞñõîå ôï Ëïõèçñáíéóìü Áéôßá o ï öüâïò ôïõ ãéá äéÜóðáóç ôïõ êñÜôïõò – Áíôßäñáóç ïðáäþí Ëïýèçñïõ êáé ãåñìáíþí çãåìüíùí o äéáìáñôõñßá o äéáìáñôõñüìåíïé Þ ðñïôåóôÜíôåò – Ãåíßêåõóç óýññáîçò ìåôáîý ïðáäþí Ëïýèçñïõ êáé áõôïêñáôïñéêþí äõíÜìåùí – Ôåñìáôéóìüò óýññáîçò ìå ÅéñÞíç Áõãïýóôáò (1555) p 1) áíáãíþñéæå ôç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý 2) áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá óå êÜèå çãåìüíá íá åðéâÜëåé óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõ ôï äüãìá ðïõ Þèåëå.

– ÁðïôÝëåóìá: Ç Ãåñìáíßá äéáéñÝèçêå óå o á) êñÜôç êáèïëéêÜ êáé â) êñÜôç äéáìáñôõñüìåíá – ÄéÜäïóç Ìåôáññýèìéóçò êáé óå Üëëåò ÷þñåò ìå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò – Áíôßäñáóç ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò

â) ÃÁËËÉÁ – ÄéÜäïóç Ìåôáññýèìéóçò – Åêðñüóùðïò: ï Êáëâßíïò – Ïðáäïß: ÃÜëëïé ðñïôåóôÜíôåò Þ ÊáëâéíéóôÝò (Ïõãåíüôïé) – Óõãêñïýóåéò ìåôáîý Êáëâéíéóôþí êáé ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò – Ðáñßóé o óöáãÞ 2000 Êáëâéíéóôþí (24 Áõãïýóôïõ 1572 o íý÷ôá Áãßïõ Âáñèïëïìáßïõ) – Áêïëïýèçóáí áéìáôçñïß ðüëåìïé ãéá 30 ðåñßðïõ ÷ñüíéá – 1598 o ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò o áðïêáôáóôÜèçêå ç åéñÞíç p Áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá ôùí Êáëâéíéóôþí íá áóêïýí åëåýèåñá ôç ëáôñåßá ôïõò õðü ïñéóìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò  Ïé áíôéäñÜóåéò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò – – 1) 2)

Ôá÷ýôáôç åðéôõ÷ßá Ðñïôåóôáíôéóìïý o áíôßäñáóç ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá: ÏñãÜíùóå ôç äéêÞ ôçò Ìåôáññýèìéóç (Áíôéìåôáññýèìéóç) ÓõãêÜëåóå ôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï (1545 - 1563) p á) áðïöÜóåéò ãéá áíáóõãêñüôçóç ôçò Åêêëçóßáò â) äñáóôéêÜ ìÝôñá* åíáíôßïí Ìåôáññýèìéóçò

370

*ìÝôñá: 1) Ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá, 2) ÉåñÜ ÅîÝôáóç, 3) Ëïãïêñéóßá

CSZR 2CIG

3) ºäñõóç íÝùí åðéâëçôéêþí íáþí óå ñõèìü ìðáñüê (: ìå ðëïýóéï äéÜêïóìï) Óôü÷ïé: o á) ç ðñïâïëÞ ôçò äýíáìçò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò oâ) ç åðéâåâáßùóç ôçò õðåñï÷Þò ôïõ Ñùìáéïêáèïëéêïý äüãìáôïò Ýíáíôé ôïõ Ðñïôåóôáíôéóìïý 4) Åíéó÷ýèçêå ç ëáôñåßá ôçò Èåïôüêïõ êáé ðïëëáðëáóéÜóôçêáí ïé åéêüíåò êáé ïé ôåëåôÝò  Ç Åõñþðç ìåôÜ ôç Ìåôáññýèìéóç – ÐíåõìáôéêÞ äéáßñåóç ôçò Åõñþðçò p

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

á) Ðñïôåóôáíôéóìüò o óôç Âüñåéá Åõñþðç â) Ñùìáéïêáèïëéêéóìüò o óôç íüôéá Åõñþðç ã) Ïñèïäïîßá o åëëçíéêüò ÷þñïò, ÂáëêÜíéá, Ñùóßá – Ç ðñïôåóôáíôéêÞ Ìåôáññýèìéóç ðñïêÜëåóå o èñçóêåõôéêÝò ìåôáâïëÝò êáé ðïëéôéêÝò ìåôáâïëÝò* óôçí Åõñþðç *ÌåôáâïëÝò: 1) Ç ìåôÜöñáóç ôçò Âßâëïõ óå åèíéêÝò ãëþóóåò: o áíÜðôõîç åèíéêþí ëïãïôå÷íéþí o óöõñçëÜôçóç åèíéêÞò óõíåßäçóçò 2) ÄçìéïõñãÞèçêáí ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá:oá) åîÝëéîç åðéóôçìþí oâ) åêäçìïêñáôéóìü èåóìþí oã) ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç o ä) êïéíùíéêÞ åëåõèåñßá

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ Ìåôáññýèìéóç (óåë. 120) ÏíïìÜæåôáé ç èñçóêåõôéêÞ êßíçóç, ðïõ åêäçëþèçêå êáôÜ ôï 16ï áéþíá áñ÷éêÜ óôç Ãåñìáíßá êáé ìåôÜ óå Üëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, ìå áðïôÝëåóìá ôç äéÜóðáóç ôçò êáèïëéêÞò åêêëçóßáò êáé ôç äçìéïõñãßá Üëëùí åêêëçóéþí, èñçóêåõôéêþí êïéíïôÞôùí êáé áéñÝóåùí. óõã÷ùñï÷Üñôéá (óåë. 120) ¸ããñáöá Üöåóçò áìáñôéþí ðïõ ðïõëïýóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá óôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá. âïýëá (óåë. 121) ¸ããñáöï ðïõ Ýöåñå ôç óöñáãßäá ôïõ ðÜðá ôçò Ñþìçò. Äéáìáñôõñüìåíïé Þ ðñïôåóôÜíôåò Þ Ëïõèçñáíïß (óåë. 121) Ïé ïðáäïß ôïõ Ìáñôßíïõ Ëïýèçñïõ. ÏíïìÜóôçêáí "äéáìáñôõñüìåíïé" åðåéäÞ äéáìáñôõñÞèçêáí ãéá ôçí áðïêÞñõîç ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôçò Ãåñìáíßáò ÊÜñïëï Å´. ÏíïìÜóôçêáí êáé "ðñïôåóôÜíôåò" áðü ôï ëáôéíéêü ñÞìá protestor = äéáìáñôýñïìáé. Ëïõèçñáíéóìüò (óåë. 121) Äüãìá ðïõ åéóÞãáãå ï Ìáñôßíïò Ëïýèçñïò. Óýìöùíá ìå áõôü ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò 371 åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò ðßóôçò.

CSZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

372

ÊáëâéíéóôÝò (óåë. 121) Ïé ïðáäïß ôïõ ÃÜëëïõ ìåôáññõèìéóôÞ ÉùÜííç Êáëâßíïõ. Óýìöùíá ìå ôïõò ÊáëâéíéóôÝò ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò ðßóôçò êáé ôïõ áðüëõôïõ ðñïïñéóìïý p (äçëáäÞ ï Èåüò ðñïêáèïñßæåé ôçí ôý÷ç ôùí áíèñþðùí). ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò (óåë. 121) ÓõíèÞêç ðïõ õðïãñÜöôçêå ôï 1555 óôç Ãåñìáíßá, ìåôáîý ôùí ãåñìáíþí çãåìüíùí, ðïõ õðïóôÞñéæáí ôï Ëïýèçñï, êáé ôïõ áõôïêñÜôïñá Êáñüëïõ Å´. Ìå áõôÞí : 1) ôåñìáôßóôçêå ç ãåíéêåõìÝíç óýññáîç óôç Ãåñìáíßá, 2) áíáãíùñßóôçêå ç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý êáé 3) áíáãíùñßóôçêå ôï äéêáßùìá êÜèå çãåìüíá íá åðéâÜëåé óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõ ôï äüãìá ðïõ åðéèõìïýóå. ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁ: Ìå ôç óõíèÞêç áõôÞ ç Ãåñìáíßá äéáéñÝèçêå óå êñÜôç êáèïëéêÜ êáé äéáìáñôõñüìåíá. ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò (óåë. 121) ÄéÜôáãìá ðïõ õðïãñÜöôçêå ôï 1598 óôç Ãáëëßá, ìåôáîý ôïõ áõôïêñÜôïñá (Åññßêïõ Ä´ ôçò ÍáâÜññáò) êáé ôùí Êáëâéíéóôþí, ìå ôï ïðïßï áðïêáôáóôÜèçêå ç åéñÞíç ìåôÜ áðü ìéá ìáêñÜ ðåñßïäï áéìáôçñþí ðïëÝìùí. Áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá óôïõò ÃÜëëïõò ÊáëâéíéóôÝò (Ïõãåíüôïõò) íá áóêïýí åëåýèåñá ôç ëáôñåßá ôïõò õðü ïñéóìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò. ÓÇÌÁÓÉÁ: Ôï äéÜôáãìá áõôü åß÷å ìåãÜëç éóôïñéêÞ óçìáóßá, ãéáôß êáèéÝñùíå ôç èñçóêåõôéêÞ åëåõèåñßá. ÁíáêëÞèçêå ôï 1685 áðü ôï Ëïõäïâßêï ÉÄ´. Íý÷ôá ôïõ Áãßïõ Âáñèïëïìáßïõ (óåë. 121) ¸ôóé ïíïìÜóôçêå ç íý÷ôá ôçò 24çò Áõãïýóôïõ (ãéïñôÞ ôïõ áãßïõ Âáñèïëïìáßïõ) 1572, êáôÜ ôçí ïðïßá Ýãéíå óôï Ðáñßóé óöáãÞ 2000 Ïõãåíüôùí áðü ôç ãáëëéêÞ çãåóßá. Áíôéìåôáññýèìéóç (óåë. 122) Ç ìåôáññýèìéóç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, ðïõ Ýãéíå ìåôÜ ôçí ôá÷ýôáôç åðéôõ÷ßá ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý. Óýíïäïò ôïõ ÔñÝíôï (1545 - 1563) (óåë. 122) ÓõãêëÞèçêå áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá, óôï ÔñÝíôï ôçò Éôáëßáò, ìå óêïðü ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí áäõíáìéþí ôçò, ðïõ åß÷áí ðñïêáëÝóåé ôç Ìåôáññýèìéóç, êáé ôçí áðïóáöÞíéóç ôïõ êáèïëéêïý äüãìáôïò. Óôç Óýíïäï áõôÞ ðÜñèçêáí áðïöÜóåéò ãéá ôçí çèéêïðíåõìáôéêÞ áíáóõãêñüôçóÞ ôçò êáé äñáóôéêÜ ìÝôñá åíáíôßïí ôçò Ìåôáññýèìéóçò (Ìïíá÷éêÜ ÔÜãìáôá, ÉåñÜ ÅîÝôáóç, Ëïãïêñéóßá). Ïé åñãáóßåò ôçò äéÞñêåóáí 18 ÷ñüíéá (1545 - 1563) . Ìðáñüê (óåë. 122) Ñõèìüò íáïý ìå ðëïýóéï äéÜêïóìï, ðïõ óôü÷åõå óôçí ðñïâïëÞ ôçò äýíáìçò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé óôçí åðéâåâáßùóç ôçò õðåñï÷Þò ôïõ ñùìáéïêáèïëéêïý äüãìáôïò Ýíáíôé ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý. (áðü ôï 16ï áéþíá óôéò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò üðïõ åðéêñÜôçóå ï Êáèïëéêéóìüò).

CSZR 2CIG

Π ΙΝΑΚΑΣ Ο ΝΟΜΑΤΩΝ Êáëâßíïò (óåë. 121) (1509 - 1564). ÃåííÞèçêå óôç Ãáëëßá, óðïýäáóå íïìéêÜ, öéëïóïößá êáé èåïëïãßá. Ôï 1528 áíáãïñåýèçêå äéäÜêôïñáò êáé áðü ôï 1531 óôñÜöçêå ðñïò ôç Ìåôáññýèìéóç. ÁíáãêÜóôçêå üìùò ëüãù ôùí éäåþí ôïõ íá åãêáôáëåßøåé ôï Ðáñßóé êáé íá ìåôáâåß óôçí Åëâåôßá êáé óôç óõíÝ÷åéá íá åãêáôáóôáèåß óôç Ãåíåýç (1537), ç ïðïßá Ýãéíå ôï åðßêåíôñï ôïõ Êáëâéíéóìïý. Ôï Ýñãï ôïõ "×ñéóôéáíéêÞ Äéäáóêáëßá" (1536) áðïôåëåß ôçí ðëçñÝóôåñç Ýêöñáóç ôïõ Êáëâéíéóìïý.

330 – 717

ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΦΡΑΣΕΩΝ "óõã÷ùñï÷Üñôéá" (óåë. 120) Ï ðÜðáò ËÝùí É´ ðñïêåéìÝíïõ, ôï 1515, íá óõãêåíôñþóåé ÷ñÞìáôá ãéá ôçí áðïðåñÜôùóç ôïõ íáïý ôïõ áãßïõ ÐÝôñïõ óôç Ñþìç, Ýäùóå ôçí Üäåéá ãéá ìáæéêÞ Ýêäïóç êáé ðþëçóç åããñÜöùí Üöåóçò áìáñôéþí. Ï ðñïêëçôéêüò ôñüðïò äéÜèåóçò ôùí åããñÜöùí áõôþí áðü ôïí ìïíá÷ü ÔÝíôæåë êáé ç äéáêÞñõîÞ ôïõ üôé "ìüëéò áêïõóôåß ï Þ÷ïò áðü ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ðëçñþíïíôáé ãéá ôï óõã÷ùñï÷Üñôé, ïé øõ÷Ýò ìåôáðçäïýí áðü ôï êáèáñôÞñéï óôïí ðáñÜäåéóï", ðñïêÜëåóå ôçí áãáíÜêôçóç ôïõ Ëïýèçñïõ.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1517

Èõñïêüëëçóç 95 èÝóåùí Ì. Ëïýèçñïõ óå íáü ôçò ÂéôåìâÝñãçò.

1555

ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò

24 Áõã. 1572

Íý÷ôá Áãßïõ Âáñèïëïìáßïõ

1598

ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò

1545 - 1563

Óýíïäïò ôïõ ÔñÝíôï

373

CSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ

Ïé ðñþôïé (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.Ë.Ð.) áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ 1) ÅÉÊÏÍÁ: "Ôï ðëïßï ôùí ôñåëþí " (óåë. 120) Ðßíáêáò ôïõ Éåñþíõìïõ Ìðïò (1490)

Åñþôçóç : Ðïéá áëëçãïñßá õðÜñ÷åé óôçí åéêüíá áõôÞ ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç, óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé ïé ×ñéóôéáíïß; Ðïéïò åõèýíåôáé; (Íá ðñïóÝîåôå ôá ðñüóùðá). Óôçí åéêüíá áõôÞ õðÜñ÷åé ç áëëçãïñßá ôçò ðíåõìáôéêÞò óýã÷õóçò óôçí ïðïßá âñßóêïíôáí ïé ÷ñéóôéáíïß óôá ôÝëç ôïõ Ìåóáßùíá. Ïé ÷ñéóôéáíïß Þôáí èïñõâçìÝíïé áðü ôïõò óõíå÷åßò ðïëÝìïõò, ôéò åðéäçìßåò êáé ôéò ðñïöçôåßåò ãéá ôï ôÝëïò ôïõ êüóìïõ. Âñßóêïíôáí óå óýã÷õóç, ãéáôß äåí åß÷áí ðíåõìáôéêÞ êáèïäÞãçóç êáé êõñéáñ÷ïýíôáí áð' ôçí éäÝá ôïõ èáíÜôïõ êáé ôçí áãùíßá ãéá ôç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò ôïõò. Ãéá ôçí êáôÜóôáóç áõôÞ åõèýíåôáé ç êñßóç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò ðïõ äåí ìðïñïýóå íá áíôáðïêñéèåß óôéò èñçóêåõôéêÝò áíÜãêåò ôùí ðéóôþí, ðïõ ó' áõôÞ ôç öÜóç Þôáí ðéï ðñïóùðéêÝò. ÅðéðëÝïí ç çèéêÞ äéáöèïñÜ ôïõ êëÞñïõ êáé ç áäéáöïñßá ôïõ ãéá ôïõò ðéóôïýò, óõíôåëïýóáí áêüìç ðåñéóóüôåñï óôç óýã÷õóç êáé óôçí áðïãïÞôåõóç. ÐñÜãìáôé óôá ôÝëç ôïõ Ìåóáßùíá ïé Üíèñùðïé âñÝèçêáí ìðñïóôÜ óå íÝåò êáôáóôÜóåéò êáé äåäïìÝíá. Ðïëëïß ìç ìðïñþíôáò íá ôá êáôáíïÞóïõí ðåñéÝñ÷ïíôáí óå óýã÷õóç Þ ôñåëáßíïíôáí. Ç Ýììïíç óêÝøç ôïõ èáíÜôïõ êáé ç ôñÝëá êõñéáñ÷ïýóáí óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí áíèñþðùí. 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: " Ç çèéêÞ ðáñáêìÞ ôïõ êëÞñïõ" (óåë. 120) (áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï ôïõ ¸ñáóìïõ: "Ìùñßáò Åãêþìéïí") Åñþôçóç :Ðïéåò ìïìöÝò áðåõèýíåé ï ¸ñáóìïò óôïí áíþôåñï êëÞñï; Óôï áðüóðáóìá áõôü ï ¸ñáóìïò êáôçãïñåß ôïí áíþôåñï êëÞñï ãéá ðëÞñç áðïîÝíùóÞ ôïõ áðü ôçí áðïóôïëÞ ôïõ. ÐáñÜëëçëá, ðñïóäéïñßæåé ôéò áñåôÝò êáé ôéò õðï÷ñåþóåéò ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò ãéá íá åßíáé áíôÜîéïé ôçò èÝóçò êáé ôçò áðïóôïëÞò ôïõò. ÓõãêåêñéìÝíá ôïõò êáôçãïñåß üôé: Áíôáãùíßæïíôáé ôïõò çãåìüíåò óôçí ðïëõôÝëåéá, åíþ èá Ýðñåðå íá åßíáé ðéï ôáðåéíïß êáé åñãáôéêïß, ãéáôß ï ôßôëïò ôïõò (ðÜðåò, êáñäéíÜëéïé, åðßóêïðïé) óçìáßíåé åñãáóßá, åãñÞãïñóç êáé öñïíôßäá. Ôïõò êáôçãïñåß åðßóçò üôé áðïìõæïýí ÷ñÞìáôá áðü ôï ðïßìíéü ôïõò, åíþ èá Ýðñåðå íá èõìïýíôáé üôé åßíáé äéÜäï÷ïé ôùí áðïóôüëùí êáé ïé ðÜðåò åéäéêÜ üôé åßíáé ôïðïôçñçôÝò ôïõ ×ñéóôïý óôç ãç, ãé' áõôü èá Ýðñåðå íá ìéìçèïýí ôç æùÞ ôïõ êáé íá êÜíïõí ðñÜîç ôç äéäáóêáëßá ôïõ. 3) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: " Ç ñÞîç ìå ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá" (óåë. 121) (èÝóåéò ôïõ Ìáñôßíïõ Ëïýèçñïõ)

374

Åñþôçóç :Ôé êáôáäéêÜæåé ï Ëïýèçñïò ìå ôéò èÝóåéò ôïõ áõôÝò êáé ôé õðïóôçñßæåé; Ï Ëïýèçñïò ìå ôéò "èÝóåéò" 32 êáé 36 åêöñÜæåé ôç äéáöùíßá ôïõ ìå ôçí ÑùìáéïêáèïëéêÞ

CSZR 2CIG

Åêêëçóßá êáé Ýñ÷åôáé óå åõèåßá ñÞîç ìå ôïí ðÜðá, ãéáôß êáôáäéêÜæåé ôçí ôáêôéêÞ ôùí óõã÷ùñï÷áñôéþí. Õðïóôçñßæåé üôé ìüíï ç åéëéêñéíÞò ðßóôç åîáóöáëßæåé ôç óùôçñßá ôùí áíèñþðùí (32) êáé áñêåß ìüíï ç åéëéêñéíÞò ìåôÜíïéá ãéá ôçí Üöåóç ôùí áìáñôéþí, ÷ùñßò óõã÷ùñï÷Üñôéá (36).

330 – 717

4) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: " ÂáóéêÞ èÝóç ôçò äéäáóêáëßáò ôïõ ËïõèÞñïõ" (óåë. 121) (Ìáñôßíïò Ëïýèçñïò, "Ãéá ôç óùôçñßá ôïõ ×ñéóôéáíïý") ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéï åßíáé ôï âáóéêü óçìåßï ôçò äéäáóêáëßáò ôïõ ËïõèÞñïõ; â) Ãéáôß ïé áðüøåéò áõôÝò ôïõ ËïõèÞñïõ Ýñ÷ïíôáé óå ñÞîç ìå ôçí êïéíÞ ðßóôç ôçò åðï÷Þò ôïõ; Íá ëÜâåôå õðüøç óáò üôé, óýìöùíá ìå ôï Ëïýèçñï, åöüóïí ìüíï ç ðßóôç ïäçãåß óôç óùôçñßá ôçò øç÷Þò, ïé åîùôåñéêïß ëáôñåõôéêïß ôýðïé (üðùò íçóôåßá, ðñïóåõ÷Þ) äåí Ý÷ïõí êáìéÜ ïõóéáóôéêÞ áîßá. Ôï âáóéêü óçìåßï ôçò äéäáóêáëßáò ôïõ Ëïýèçñïõ åßíáé üôé áñêåß ìüíï ç ðßóôç óôï Èåü ãéá ôçí Üöåóç ôùí áìáñôéþí êáé ôç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò. Ç ðßóôç ìüíï, åîáóöáëßæåé ôç äéêáéïóýíç, ôçí åëåõèåñßá êáé ôçí åõôõ÷ßá. Äåí ÷ñåéÜæïíôáé êáôÜ ôï Ëïýèçñï ïýôå íçóôåßåò, ïýôå ðñïóåõ÷Ýò, ãéáôß áõôÜ åßíáé åîùôåñéêïß ëáôñåõôéêïß ôýðïé, ðïõ äåí Ý÷ïõí êáìéÜ ïõóéáóôéêÞ áîßá. Ïé áðüøåéò ôïõ Ëïýèçñïõ Ýñ÷ïíôáé óå ñÞîç ìå ôçí êïéíÞ ðßóôç ôçò åðï÷Þò ôïõ, ãéáôß ôï ñùìáéïêáèïëéêü äüãìá üñéæå üôé ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò ðßóôçò êáé ôùí êáëþí ðñÜîåùí. 5) ÅÉÊÏÍÅÓ: á) "Ôï åóùôåñéêü åíüò êáëâéíéêïý íáïý" (óåë. 122) â) "Ç åêêëçóßá ôïõ Áãßïõ ÐÝôñïõ óôç Ñþìç" (óåë. 122) Åñþôçóç: Ðïéá äéáöïñÜ ðáñáôçñåßôå ùò ðñïò ôï äéÜêïóìï ôùí äýï íáþí; Ðïéá óêïðéìüôçôá åîõðçñåôåßôáé óå êÜèå ðåñßðôùóç; Ðáñáôçñþíôáò ôï åóùôåñéêü ôùí äýï íáþí äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷åé ìåãÜëç äéáöïñÜ ùò ðñïò ôéò äéáóôÜóåéò êáé ùò ðñïò ôï äéÜêïóìï. Ôï Ìðáëôáêßíï - êïõâïýêëéï ðïõ êáëýðôåé ôçí Áãßá ÔñÜðåæá óôçí Åêêëçóßá ôïõ Áãßïõ ÐÝôñïõ óôç Ñþìç åßíáé ðïëý ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí, åðéâëçôéêü êáé Ý÷åé ðëïõóéüôáôï äéÜêïóìï, åíþ ôï åóùôåñéêü ôïõ Êáëâéíéêïý íáïý åßíáé ìéêñüôåñùí äéáóôÜóåùí áðëü êáé ëéôü. Óôçí á´ ðåñßðôùóç óôü÷ïò åßíáé ç ðñïâïëÞ ôçò äýíáìçò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé ç åðéâåâáßùóç ôçò õðåñï÷Þò ôïõ ñùìáéïêáèïëéêïý äüãìáôïò Ýíáíôé ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý, áëëÜ êáé ç ðñïâïëÞ ôïõ êýñïõò ôïõ ðÜðá. Óôç â´ ðåñßðôùóç ìå ôç ëéôüôçôá êáé ôçí ôáðåéíüôçôá ðñïâÜëëåôáé ç éäåïëïãßá ôïõ Êáëâéíéóìïý, ðïõ äéáêñßíåôáé áðü áõóôçñüôçôá êáé êáôáäéêÜæåé ôéò ÷áñÝò êáé ôéò áðïëáýóåéò ôçò æùÞò. Ï Êáëâéíéóìüò êáôÞñãçóå ôïí êëÞñï êáé áíÝèåóå ôç äéïßêçóç ôçò Åêêëçóßáò óôïõò ðñåóâýôåñïõò ôçò èñçóêåõôéêÞò êïéíüôçôáò (ãé' áõôü ç Åêêëçóßá ôïõò ëÝãåôáé "ÐñåóâõôåñéáíÞ").

375

CSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

Ïé ðñþôïé 1. ÓõæÞôçóå ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôá ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ áéþíåò Åêêëçóßá ãéá íá åðéâÜëåé ôç èñçóêåõôéêÞ áíôéìåôáññýèìéóç óôéò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò. ôïõ Âõæáíôßïõ (Üîïíåò áíáöïñÜò: èñçóêåßá, êïéíùíßá, ðïëéôéêÞ, ôÝ÷íç. Áîéïðïßçóç ôùí ãíþóåùí áðü ôá áíôßóôïé÷á ìáèÞìáôá: èñçóêåõôéêÜ, êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ áãùãÞ, áéóèçôéêÞ áãùãÞ) Ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá ðñïêåéìÝíïõ íá åðéâÜëåé ôç èñçóêåõôéêÞ Áíôéìåôáññýèìéóç óôéò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò, ÷ñçóéìïðïßçóå äéÜöïñá ìÝôñá, ðïõ åß÷áí ÷áñáêôÞñá: á) Èñçóêåõôéêü, â) ðïëéôéêü, ã) êïéíùíéêü êáé ä) áéóèçôéêü. á) Èñçóêåõôéêü: 1) ¹ñèå óå áíôéðáñÜèåóç ìå ôïí Ðñïôåóôáíôéóìü óå äïãìáôéêü åðßðåäï. Ãéá ôï ëüãï áõôü Þôáí áíáãêáßï íá áðïóáöçíéóôåß ôï Êáèïëéêü äüãìá êáé áõôü Ýãéíå óôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï. 2) Áíáäéïñãáíþèçêáí ôá ìïíá÷éêÜ ôÜãìáôá êáé éäñýèçêáí íÝá, ðïõ åß÷áí ùò áðïóôïëÞ íá åíéó÷ýóïõí êáé íá äéáäþóïõí ôç ñùìáéïêáèïëéêÞ ðßóôç. Ãéá ôï óêïðü áõôü ôá ôÜãìáôá áõôÜ áíÝëáâáí ôçí éäåïëïãéêÞ äéáöþôéóç ôùí ðéóôþí (êáôÞ÷çóç, ðñïðáãÜíäá), ôçí ßäñõóç êáé äéá÷åßñéóç ó÷ïëåßùí êáé ôçí Ýêäïóç âéâëßùí. â) Ðïëéôéêü ÷áñáêôÞñá åß÷áí ïé ôáêôéêÝò ðïõ áêïëïýèçóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá, ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéìåôùðßóåé ôïí ðñïôåóôáíôéóìü. ÔÝôïéåò ôáêôéêÝò Þôáí ç óôñáôçãéêÞ ðïõ áêïëïõèïýóå, ïé åðéèÝóåéò êáé ïé áíôåðéèÝóåéò ôçò åíáíôßïí ôùí Ìåôáññõèìéóôþí, êáé ôá êáôáóôáëôéêÜ ìÝôñá ðïõ Ýðáéñíå åíáíôßïí ôùí áéñÝóåùí. Ôá êõñéüôåñá Þôáí ç ÉåñÜ ÅîÝôáóç êáé ç Ëïãïêñéóßá. Ç ÉåñÜ ÅîÝôáóç Þôáí Ýíáò áíáêñéôéêüò ìç÷áíéóìüò, ðïõ åß÷å, óå óõíåñãáóßá ìå ôçí êïóìéêÞ åîïõóßá, ôï äéêáßùìá åîÝôáóçò ôùí õðüðôùí ãéá áßñåóç, õðïâÜëëïíôÜò ôïõò áêüìá êáé óå âáóáíéóôÞñéá. ¼óïé êñßíïíôáí Ýíï÷ïé êáé êáôáäéêÜæïíôáí óå èÜíáôï, êáßãïíôáí åðÜíù óôçí ðõñÜ. ÅðåéäÞ óôç äéÜäïóç ôùí ìåôáññõèìéóôéêþí éäåþí ç óõìâïëÞ ôïõ âéâëßïõ Þôáí áðïöáóéóôéêÞ, ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá óõãêñüôçóå Ýíá óõìâïýëéï Ëïãïêñéóßáò. Ôï óõìâïýëéï áõôü óõíÝôáóóå êáôÜ äéáóôÞìáôá Ýíáí êáôÜëïãï áðáãïñåõìÝíùí âéâëßùí. Ðïëéôéêü ÷áñáêôÞñá åß÷å åðßóçò ç åðéêïéíùíéáêÞ ôáêôéêÞ ðïõ áêïëïõèïýóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ïé ðïìðþäåéò ôåëåôÝò ðïõ óôü÷åõáí óôçí ðñïóÝëêõóç ôùí ðéóôþí. ã) Êïéíùíéêü ÷áñáêôÞñá åß÷å ç ðñïâïëÞ ôïõ êïéíùíéêïý Ýñãïõ ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, äçëáäÞ ç ßäñõóç íïóïêïìåßùí, öéëáíèñùðéêþí éäñõìÜôùí êáé ó÷ïëåßùí. Ìå áõôÜ ôá ìÝóá ðñïóðÜèçóå íá áðïêáôáóôÞóåé ôï ëáúêü ôçò êýñïò. ä) Áéóèçôéêü ÷áñáêôÞñá åß÷å ç ßäñõóç êáéíïýñãéùí åðéâëçôéêþí íáþí óå ñõèìü ìðáñüê , ìå ðëïýóéï äéÜêïóìï, ðïõ óôü÷åõáí óôçí ðñïâïëÞ ôçò äýíáìçò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò åêêëçóßáò êáé óôçí åðéâåâáßùóç ôïõ ñùìáéïêáèïëéêïý äüãìáôïò Ýíôáíôé ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý. Åðßóçò ïé æùãñáöéêïß ðßíáêåò êáé ïé åéêüíåò ðïõ ðïëëáðëáóéÜóôçêáí ôçí åðï÷Þ áõôÞ, óôü÷åõáí óôç äéÝãåñóç ôçò åõáéóèçóßáò ôùí ðéóôþí.

376

CSZR 2CIG

ÐÑÏÓÈÅÔÅÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ 1. Ôé Þôáí ç Ìåôáññýèìéóç êáé ðïéá Þôáí ôá áßôéá ðïõ ôçí ðñïêÜëåóáí;

330 – 717

Ìåôáññýèìéóç ïíïìÜæåôáé ç èñçóêåõôéêÞ êßíçóç, ðïõ åêäçëþèçêå êáôÜ ôï 16ï áéþíá áñ÷éêÜ óôç Ãåñìáíßá êáé ìåôÜ óå Üëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, ìå áðïôÝëåóìá ôç äéÜóðáóç ôçò êáèïëéêÞò åêêëçóßáò êáé ôç äçìéïõñãßá Üëëùí åêêëçóéþí, èñçóêåõôéêþí êïéíïôÞôùí êáé áéñÝóåùí. Ôá áßôéá ðïõ ðñïêÜëåóáí ôç Ìåôáññýèìéóç Þôáí ôá åîÞò: Óôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá âñéóêüôáí óå êñßóç êáé äå ìðïñïýóå íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíÜãêåò ôùí ðéóôþí. Ç çèéêÞ äéáöèïñÜ ôïõ êëÞñïõ, ï ðñïêëçôéêüò ôñüðïò æùÞò ôùí áíùôÝñùí êëçñéêþí êáé ç ðáñáìÝëçóç ôïõ êáôþôåñïõ êëÞñïõ ðñïêáëïýóáí ôéò äéáìáñôõñßåò ôùí ðéóôþí. Ïé ÷ñéóôéáíïß âñßóêïíôáí óå óýã÷õóç, êáèþò äåí åß÷áí ðíåõìáôéêÞ êáèïäÞãçóç êáé êõñéáñ÷ïýíôáí áðü öüâïõò, áíçóõ÷ßåò êáé ôçí áãùíßá ãéá ôç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò ôïõò. Ç Åêêëçóßá åêìåôáëëåýôçêå ôï ìåôáèáíÜôéï öüâï ôïõò ðïõëþíôáò óõã÷ùñï÷Üñôéá, äçëáäÞ Ýããñáöá Üöåóçò áìáñôéþí. 2. Ðþò óõíÝâáëå ôï áíèñùðéóôéêü êßíçìá óôçí åêäÞëùóç ôçò Ìåôáññýèìéóçò; Ôï áíèñùðéóôéêü êßíçìá óõíÝâáëå óôçí åêäÞëùóç ôçò Ìåôáññýèìéóçò êáôáäéêÜæïíôáò ôéò ðñáêôéêÝò ôçò Åêêëçóßáò áëëÜ êáé ôéò äåéóéäáéìïíßåò ôïõ ëáïý. Ïé áíèñùðéóôÝò áíôéðñüôåéíáí ìéá åéëéêñéíÞ ðßóôç ðïõ èá âáóßæåôáé óôï áëçèéíü ìÞíõìá ôïõ ×ñéóôïý. ÕðïóôÞñéæáí üôé ïé ðéóôïß èá ìðïñïýóáí íá ôï êáôáíïÞóïõí áõôü, ìüíï åÜí Ýñ÷ïíôáí óå Üìåóç åðáöÞ ìå ôï èåßï ëüãï, áí äçëáäÞ ìåëåôïýóáí ôçí Áãßá ÃñáöÞ, ç ïðïßá åß÷å ìåôáöñáóôåß óå ëáúêÞ ãëþóóá, ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç ôçò åñìçíåßáò ôùí êåéìÝíùí áðü ôçí Åêêëçóßá. 3 Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò; Ç ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò Þôáí ìéá óõíèÞêç ðïõ õðïãñÜöôçêå ôï 1555 óôç Ãåñìáíßá, ìåôáîý ôùí ãåñìáíþí çãåìüíùí, ðïõ õðïóôÞñéæáí ôï Ëïýèçñï, êáé ôïõ áõôïêñÜôïñá Êáñüëïõ Å´. Ìå áõôÞí : 1) ôåñìáôßóôçêå ç ãåíéêåõìÝíç óýññáîç óôç Ãåñìáíßá, 2) áíáãíùñßóôçêå ç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý êáé 3) áíáãíùñßóôçêå ôï äéêáßùìá êÜèå çãåìüíá íá åðéâÜëåé óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõ ôï äüãìá ðïõ åðéèõìïýóå. Ôï áðïôÝëåóìá áõôÞò ôçò óõíèÞêçò Þôáí íá äéáéñåèåß ç Ãåñìáíßá óå êñÜôç êáèïëéêÜ êáé äéáìáñôõñüìåíá. 4. Ðïéåò Þôáí ïé óõíÝðåéåò ôçò ðñïôåóôáíôéêÞò ìåôáññýèìéóçò; Ïé óõíÝðåéåò ôçò Ìåôáññýèìéóçò Þôáí: íá äéáéñåèåß ðíåõìáôéêÜ ç Åõñþðç : ï Ðñïôåóôáíôéóìüò åðéêñÜôçóå óôç Âüñåéá Åõñþðç, ï Êáèïëéêéóìüò óôç Íüôéá Åõñþðç êáé ç Ïñèïäïîßá óôïí åëëçíéêü ÷þñï, óôá ÂáëêÜíéá êáé óôç Ñùóßá. Åêôüò üìùò áðü ôéò èñçóêåõôéêÝò óõíôåëÝóôçêáí êáé Üëëåò ãåíéêüôåñåò ìåôáâïëÝò. Ç ìåôÜöñáóç ôçò Âßâëïõ óå åèíéêÝò ãëþóóåò ïäÞãçóå óôçí áíÜðôõîç ôùí åèíéêþí ëïãïôå÷íéþí êáé óôç äéáìüñöùóç ôçò åèíéêÞò óõíåßäçóçò. Åðßóçò äçìéïõñãÞèçêáí ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá áíÜðôõîç ôùí åðéóôçìþí, åêäçìïêñáôéóìü ôùí èåóìþí, ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êáé êïéíùíéêÞ åëåõèåñßá. 377

CSZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

4. ÐïëéôéêÝò, ÏéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò åîåëßîåéò áðü ôï 15ï ùò ôï 18ï áé. Ðåñßëçøç  Ç Åõñþðç ôùí êñáôþí • ÁíÜäõóç ôùí åèíéêþí ìïíáñ÷éþí Áðü ôï Ìåóáßùíá ç Åõñþðç Þôáí äéáéñåìÝíç óå çãåìïíßåò êáé êñÜôç. Áðü ôï 15ï áé Ýùò ôï 18ï äéáìïñöþèçêå ç áíôßëçøç üôé êÜèå Ýèíïò ðñÝðåé íá áðïôåëåß êáé Ýíá êñÜôïò. ¸ôóé åìöáíßóôçêå Ýíá íÝï ðïëéôéêü óýóôçìá óôçí Åõñþðç, ïé åèíéêÝò ìïíáñ÷ßåò. Ïé çãåìüíåò ðñïóðáèþíôáò íá óõãêñïôÞóïõí ïìïéïãåíÞ êñÜôç êáé íá áðïêôÞóïõí éó÷ý, êáôáðïëåìïýóáí êÜèå äéáóðáóôéêÞ äñáóôçñéüôçôá. • ÈñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ Áêïëïõèþíôáò ôçí ðïëéôéêÞ áõôÞ, ïé Åõñùðáßïé çãåìüíåò êñÜôçóáí å÷èñéêÞ óôÜóç åíáíôßïí ôùí ðñïôåóôáíôþí êáôÜ ôï 17ï áé. Óôç Ãåñìáíßá îåêßíçóå ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò (1618 - 1648) ìåôáîý ñùìáéïêáèïëéêþí êáé ðñïôåóôáíôþí êáé ðñïóÝëáâå ðáíåõñùðáúêü ÷áñáêôÞñá. Ôåñìáôßóôçêå ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò (1648) êáé åß÷å ùò óõíÝðåéá ôç óõññßêùíóç ôçò äýíáìçò ôïõ ãåñìáíïý áõôïêñÜôïñá. Óôçí Áõóôñßá ïé çãåìüíåò êáôáäßùîáí ôïõò ðñïôåóôÜíôåò êáé óôç Ãáëëßá ï Ëïõäïâßêïò ÉÄ´ áðáãüñåõóå ôïí ðñïôåóôáíôéóìü ìå ôçí áíÜêëçóç ôïõ ÄéáôÜãìáôïò ôçò ÍÜíôçò (1685). ÊáôÜ ôï 18ï áé. üìùò ôá êñÜôç áêïëïýèçóáí ðéï áíåêôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé ôá èñçóêåõôéêÜ æçôÞìáôá ðåñéÞëèáí óå äåýôåñç ìïßñá. • Áíôáãùíéóìïß Ôçí ðåñßïäï áõôÞ (15ïò - 18ïò áé.) õðÜñ÷åé Ýíôïíïò áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ôùí åõñùðáúêþí êñáôþí, êáèþò áõôÜ ðñïóðáèïýí íá áðïêôÞóïõí ïéêïíïìéêÞ éó÷ý, êõñßáñ÷ç èÝóç óôçí Åõñþðç êáé ðáãêüóìéá õðåñï÷Þ. Ç ðïëéôéêÞ áõôÞ ðñïêÜëåóå ðïëëÝò åíäïåõñùðáúêÝò óõãêñïýóåéò, êõñßùò ìåôáîý Áããëßáò - Ãáëëßáò. • Ç Åõñþðç êáé ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá Áðü ôï 15ï áé. Ýùò ôï 17ï ïé Åõñùðáßïé åß÷áí íá áíôéìåôùðßóïõí Ýíáí êïéíü åîùôåñéêü å÷èñü, ôïõò Ïèùìáíïýò Ôïýñêïõò, ïé ïðïßïé ìåôÜ ôçí ðôþóç ôçò Êùí/ðïëçò (1453) óõíÝ÷éóáí ôçí ðñïÝëáóÞ ôïõò óôá ÅõñùðáúêÜ åäÜöç. ÌåôÜ ôï 1683 Üñ÷éóáí íá õðï÷ùñïýí êáé Þñèáí áíôéìÝôùðïé ìå ôç Ñùóßá. ÐáñÜëëçëá ìå ôá ðïëåìéêÜ ãåãïíüôá ïé åõñùðáúêÝò ÷þñåò ìå ðñþôç ôç Ãáëëßá (1535) Üñ÷éóáí íá õðïãñÜöïõí ðñïíïìéáêÝò åìðïñéêÝò óõìöùíßåò ìå ôïõò Ôïýñêïõò, ôéò ëåãüìåíåò äéïìïëïãÞóåéò.

378

 Ï èñßáìâïò ôçò áðïëõôáñ÷ßáò êáé ïé ðñþôïé êëïíéóìïß ÊáôÜ ôï 16ï áé. åäñáéþèçêå óôçí Åõñþðç ç áðïëõôáñ÷ßá, ç ïðïßá áðëþèçêå óå ðïëëÝò ÷þñåò ìå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò. ¸íáò óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò åðéôõ÷ßáò ôïõ ðïëéôåéáêïý áõôïý óõóôÞìáôïò Þôáí ç óõíåñãáóßá ìåôáîý çãåìüíùí êáé áóôþí. • Ãáëëßá Óôç Ãáëëßá ç áðïëõôáñ÷ßá Ýöôáóå óôï áðüãåéü ôçò ìå ôï Ëïõäïâßêï ÉÄ´, ï ïðïßïò èåùñïýóå ôïí åáõôü ôïõ ùò áíôéðñüóùðï ôïõ Èåïý óôï âáóßëåéü ôïõ êáé áóêïýóå áðüëõôç åîïõóßá. ¼ìùò ôçí ðåñßïäï áõôÞ ï ðïëéôéêüò êáé êïéíùíéêüò âßïò ôçò ÷þñáò ðåñíïýóå êñß-

CSZR 2CIG

óç êáé Þôáí åðéôáêôéêü ôï áßôçìá ãéá ñéæéêÝò áëëáãÝò. ¸ôóé ôï 1789 îÝóðáóå ç ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç, óôçí ïðïßá óõíåôÝëåóå ôï êßíçìá ôïõ Äéáöùôéóìïý. • Áããëßá ÐáñáäïóéáêÜ óôçí Áããëßá ç ìïíáñ÷ßá Þôáí ðéï Þðéá, ãéáôß ßó÷õáí ðåñéïñéóìïß óôç âáóéëéêÞ åîïõóßá. ÅðåéäÞ üìùò ïñéóìÝíïé âáóéëåßò ðñïóðÜèçóáí íá êõâåñíÞóïõí áðïëõôáñ÷éêÜ êáé íá ðáñáìåñßóïõí ôï Êïéíïâïýëéï, îÝóðáóå åìöýëéïò ðüëåìïò (1642 1649), ðïõ åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí êáôÜñãçóç ôçò âáóéëåßáò. Ôçí åîïõóßá ôüôå ðÞñå ï ¼ëéâåñ Êñüìâåë ðïõ êõâÝñíçóå äéêôáôïñéêÜ ôç Äçìïêñáôßá ôçò Áããëßáò, Éñëáíäßáò êáé Óêïôßáò. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ (1659) áðïêáôáóôÜèçêå ç ìïíáñ÷ßá, ùóôüóï ç äýíáìÞ ôçò ìåéùíüôáí óõíå÷þò ðñïò üöåëïò ôïõ Êïéíïâïõëßïõ, ôï ïðïßï âãÞêå åíéó÷õìÝíï ìåôÜ ôçí "Ýíäïîç åðáíÜóôáóç" (1688), åðÝâáëå ôç óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá êáé ôïí Êïéíïâïõëåõôéóìü êáé øÞöéóå ðïëý óçìáíôéêïýò íüìïõò üðùò ôï íüìï ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Habeas Corpus) (1679) êáé ôç ÄéáêÞñõîç ôùí ÄéêáéùìÜôùí (1689).

330 – 717

 ÄçìïãñáöéêÞ åîÝëéîç ÊáôÜ ôï 17ï áé. ç Åõñþðç Þôáí ðïëý ðõêíïêáôïéêçìÝíç, áëëÜ ï ðëçèõóìüò ôçò Þôáí óôáôéêüò. Áðü ôï 18ï áé. üìùò Üñ÷éóå íá áõîÜíåôáé êáíïíéêÜ, åðåéäÞ åëáôôþèçêå ç èíçóéìüôçôá. Ç áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý äçìéïýñãçóå ðåñéóóüôåñåò áíÜãêåò äéáôñïöÞò êáé áýîçóç ôçò æÞôçóçò ôùí ðñïúüíôùí.  ÏéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò • Áðü ôçí ðáñáäïóéáêÞ ãåùñãßá óå ìéá áãñïôéêÞ åðáíÜóôáóç Áðü ôï 15ï Ýùò ôï 17ï áé. ôï 90% ôïõ ðëçèõóìïý ôçò Åõñþðçò æïýóå óôï ýðáéèñï êáé áó÷ïëéüôáí ìå ôç ãåùñãßá. Áðü ôï 18ï áé. ìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç íÝùí êáëëéåñãçôéêþí ôå÷íéêþí âåëôéþèçêå ç ãåùñãéêÞ áðüäïóç. ÐáñÜëëçëá ìåéþèçêå ï áãñïôéêüò ðëçèõóìüò êáé áõîÞèçêå ï áóôéêüò, êáèþò ðïëëïß óõíÝñåáí óôéò ðüëåéò áíáæçôþíôáò åñãáóßá óôéò âéïôå÷íßåò êáé ôéò âéïìç÷áíßåò. • Áðü ôç âéïôå÷íßá óôç âéïìç÷áíßá Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 18ïõ áé. ïé ðáñáäïóéáêÝò âéïôå÷íßåò ìåôáâëÞèçêáí óå âéïìç÷áíßåò ìå ôç ÷ñÞóç ìç÷áíþí (åêìç÷Üíéóç) êáé ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ãáéÜíèñáêá êáé áôìïý. ¸ôóé ï ìåôáðïéçôéêüò ôïìÝáò (âéïôå÷íßá, âéïìç÷áíßá) Ýãéíå ï ðéï óçìáíôéêüò ãéá ôçí ïéêïíïìéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí êñáôþí. • Åìðüñéï Áðü ôï 15ï áé. ìÝ÷ñé ôï 18ï óõíôåëïýíôáé ìåãÜëåò ïéêïíïìéêÝò ìåôáâïëÝò óôçí Åõñþðç: Ïé èáëÜóóéïé åìðïñéêïß äñüìïé ðåñéÞëèáí óôïõò Ïëëáíäïýò, ôïõò ¢ããëïõò êáé ôïõò ÃÜëëïõò. ÌåãÜëç Üíèçóç ðáñïõóßáæå ôï ìåãÜëï áôëáíôéêü åìðüñéï ìå ôéò áðïéêßåò ôçò ÁìåñéêÞò êáé áêüìç ìåãáëýôåñç ôï ôñéãùíéêü åìðüñéï ìåôáîý Åõñþðçò, ÁöñéêÞò êáé ÁìåñéêÞò. Ïé åõñùðáúêÝò ÷þñåò åéóÞãáí ðñþôåò ýëåò êáé åîÞãáí âéïìç÷áíéêÜ ðñïúüíôá. ÊáôÜ ôï 18ï áé. ç Áããëßá Þôáí ç ìåãáëýôåñç ïéêïíïìéêÞ äýíáìç êáé áêïëïõèïýóå ç Ãáëëßá. ÊáôÜ ôï 16ï êáé 17ï áé. åß÷å åöáñìïóôåß ç ðïëéôéêÞ ôïõ ìåñêáíôéëéóìïý Þ ðñïóôáôåõôéóìïý, ðïõ ðåñéüñéæå ôéò åéóáãùãÝò êáé åíßó÷õå ôéò åîáãùãÝò. Ôï 18ï áé. åãêáôáëåßöèçêå áõôÞ ç ðïëéôéêÞ êáé õðïóôçñß÷èçêáí ïé áðüøåéò ôùí ïéêïíïìïëüãùí ôïõ Äéáöùôéóìïý ðïõ æçôïýóáí åëåýèåñç ïéêïíïìéêÞ äñáóôçñéüôçôá. • Ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç Ïé ïéêïíïìéêÝò, êïéíùíéêÝò êáé ôå÷íïëïãéêÝò ìåôáâïëÝò ðïõ åß÷áí Þäç óõíôåëåóôåß, äéáìüñöùóáí ôéò êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò ãéá ñáãäáßåò åîåëßîåéò óôï â´ ìéóü ôïõ 18ïõ áé. 379

CSZR 2CIG

Ôï öáéíüìåíï áõôü ïíïìÜóôçêå âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç, åðåéäÞ Ýöåñå åðáíÜóôáóç Ïé ðñþôïé óôçí ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. áéþíåò  Ç êïéíùíßá ôùí åîåëßîåùí êáé ôùí áíéóïôÞôùí ôïõ Âõæáíôßïõ Ôï 18ï áé. óôçí Åõñþðç åß÷áí äçìéïõñãçèåß ôñåéò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò ìå ðïóïôéêÝò êáé ðïéïôéêÝò äéáöïñïðïéÞóåéò áðü ÷þñá óå ÷þñá. Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò êïéíùíßáò áõôÞò Þôáí ç Üíéóç êáôáíïìÞ ôïõ ðëïýôïõ. Ç á´ ôÜîç áðïôåëåßôï áðü ôïõò ìåãÜëïõò éäéïêôÞôåò ãçò (åõãåíåßò, êëÞñï), ðïõ åß÷áí ðïëëÜ åéóïäÞìáôá êáé åéóÝðñáôôáí öüñïõò áðü ôïõò ÷ùñéêïýò. Ç â´ ôÜîç Þôáí ç áóôéêÞ, ðïõ êáñðùíüôáí ôá ïöÝëç ôùí ïéêïíïìéêþí áëëáãþí êáé éó÷õñïðïéüôáí óõíå÷þò ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ. Ç ã´ ôÜîç áðïôåëåßôï áð' ôïõò áãñüôåò, ôïõò ÷ùñéêïýò, ôïõò åñãÜôåò êáé ôïõò ìéêñïåðáããåëìáôßåò. Æïýóáí óå Üèëéåò óõíèÞêåò êáé äåí åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá êáëýøïõí ïýôå ôéò óôïé÷åéþäåéò áíÜãêåò, óå áíôßèåóç ìå ôéò äýï Üëëåò ðïõ áðüëÜìâáíáí ìéá Üíåôç æùÞ. Ïé ïéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò ëïéðüí åß÷áí äçìéïõñãÞóåé ìåãÜëåò êïéíùíéêÝò áíéóüôçôåò.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ç Åõñþðç ôùí êñáôþí • ÁíÜäõóç ôùí åèíéêþí ìïíáñ÷éþí – Åõñþðç o äéáéñåìÝíç óå çãåìïíßåò êáé êñÜôç (áðü ôïí Ìåóáßùíá) – 15ïò - 18ïò áé.: 1) Äéáìïñöþèçêå ç áíôßëçøç ãéá ôç óõãêñüôçóç åèíéêþí êñáôþí (Ýèíïò - êñÜôïò) 2) Ïé çãåìüíåò ôçò Åõñþðçò o ðñïóðÜèçóáí íá óõãêñïôÞóïõí ïìïéïãåíÞ êñÜôç o êáôáðïëÝìçóáí êÜèå äéáóðáóôéêÞ äñáóôçñéüôçôá 3) Êáèéåñþèçêáí ïé åèíéêÝò ìïíáñ÷ßåò óôçí Åõñþðç. • ÈñçóêåõôéêÞ ðïëéôéêÞ – Å÷èñéêÞ óôÜóç Åõñùðáßùí çãåìüíùí Ýíáíôé ðñïôåóôáíôþí (Ýùò 17ï áé.) – ÃÅÑÌÁÍÉÁ: o ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò (1618 - 1648) o Ýãéíå ìåôáîý ôùí ðñïôåóôáíôþí êáé ôùí ñùìáéïêáèïëéêþí o Ýëáâå ðáíåõñùðáúêÝò äéáóôÜóåéò o ôåñìáôßóôçêå ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò (1685) ÁðïôÝëåóìá: óõññßêíùóç ôçò äýíáìçò ôïõ ãåñìáíïý áõïêñÜôïñá – ÁÕÓÔÑÉÁ o ïé çãåìüíåò êáôáäßùîáí ôïõò ðñïôåóôÜíôåò – ÃÁËËÉÁ o ËÏÕÄÏÂÉÊÏÓ ÉÄ´ o áðáãüñåõóå ôïí ðñïôåóôáíôéóìü ìå ôçí áíÜêëçóç ôïõ äéáôÜãìáôïò ôçò ÍÜíôçò (1685) – Áñ÷Ýò 18ïõ áé.: o ðéï áíåêôéêÞ ðïëéôéêÞ êñáôþí óôá èñçóêåõôéêÜ æçôÞìáôá o óå äåýôåñç ìïßñá • Áíôáãùíéóìïß 380

– ÅíäïåõñùðáúêÝò óõãêñïýóåéò Ôá áßôéá: o ç ðñïóðÜèåéá ôùí çãåìüíùí ôùí êñáôþí íá áðïêôÞóïõí:

CSZR 2CIG

1) ïéêïíïìéêÞ éó÷ý 2) êõñéáñ÷éêÞ èÝóç óôçí Åõñþðç 3) ðáãêüóìéá õðåñï÷Þ – ¼îõíóç áíôáãùíéóìþí (êõñßùò ìåôáîý Áããëßáò -Ãáëëßáò) • Ç Åõñþðç êáé ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá – Ïèùìáíïß Ôïýñêïé o áðïôåëïýóáí êïéíü åîùôåñéêü å÷èñü ãéá Åõñùðáßïõò – ÐñïÝëáóáí ðñïò ôçí êåíôñéêÞ Åõñþðç (ìåôÜ ôï 1453) – Ðïëéüñêçóáí ôç ÂéÝííç äýï öïñÝò áíåðéôõ÷þò (1529 êáé 1683) – Õðï÷þñçóáí áðü ôá åõñùðáúêÜ åäÜöç – Áíôéìåôþðéóáí ôç Ñùóßá, ðïõ óôñÜöçêå åíáíôßïí ôïõò – ÄéïìïëïãÞóåéò o ðñïíïìéáêÝò åìðïñéêÝò óõìöùíßåò Åõñùðáúêþí ÷ùñþí ìå ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá (Ãáëëßá, 1535) – – – –

330 – 717

 Ï èñßáìâïò ôçò áðïëõôáñ÷ßáò êáé ïé ðñþôïé êëïíéóìïß 16ïò áé.: Åõñþðç o åäñáßùóç áðüëõôçò ìïíáñ÷ßáò Þ áðïëõôáñ÷ßáò Åðéôõ÷ßá ôïõ ðïëéôåéáêïý áõôïý óõóôÞìáôïò ÐáñÜãïíôáò åðéôõ÷ßáò: o ç óõíåñãáóßá çãåìüíùí êáé áóôþí ÅîÜðëùóç áðïëõôáñ÷ßáò o óå ðïëëÝò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò

• Ãáëëßá – Ëïõäïâßêïò ÉÄ´ o áðüëõôïò ìïíÜñ÷çò – èåùñïýóå ôïí åáõôü ôïõ áíôéðñüóùðï ôïõ Èåïý óôï âáóßëåéü ôïõ – áóêïýóå áðüëõôï Ýëåã÷ï óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êñáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò – ôáýôéæå ôï êñÜôïò ìå ôï âáóéëéêü áîßùìá – Êñßóç ðïëéôéêïý êáé êïéíùíéêïý âßïõ ôçò ÷þñáò – Ç áðïëõôáñ÷ßá Ýðëçôôå ôá óõìöÝñïíôá: oá) ôçò áóôéêÞò ôÜîçò oâ) ôùí áãñïôþí o ã) ôçò áñéóôïêñáôßáò – 1688 -1789 o êßíçìá Äéáöùôéóìïý o åðéäßùîç ñéæéêþí áëëáãþí – 1789 o ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç • Áããëßá – Ç ìïíáñ÷ßá o ðáñáäïóéáêÜ çðéüôåñç (ßó÷õáí ðåñéïñéóìïß óôç âáóéëéêÞ åîïõóßá) – 1642 -1649 o åìöýëéïò ðüëåìïò Áßôéá: ïñéóìÝíïé âáóéëåßò ðñïóðÜèçóáí: o íá ðñï÷ùñÞóïõí óå èñçóêåõôéêÝò äéþîåéò o íá ðáñáìåñßóïõí ôï êïéíïâïýëéï o íá êõâåñíÞóïõí áðïëõôáñ÷éêÜ ÁðïôåëÝóìáôá: 1) åðéêñÜôçóç ¼ëéâåñ Êñüìâåë* 2) êáôÜñãçóç âáóéëåßáò – *¼ëéâåñ Êñüìâåë o êõâÝñíçóå äéêôáôïñéêÜ: á) ôç Äçìïêñáôßá ôçò Áããëßáò â) ôç Äçìïêñáôßá ôçò Éñëáíäßáò ã) ôç Äçìïêñáôßá ôçò Óêïôßáò – ÁðïêáôÜóôáóç ìïíáñ÷ßáò ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ Êñüìâåë – Éó÷õñïðïßçóç Êïéíïâïõëßïõ - ìåßùóç âáóéëéêÞò åîïõóßáò 381

CSZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

– 1679: Íüìïò ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Habeas Corpus) Óçìáóßá: èåìåëßùíå ôéò áôïìéêÝò åëåõèåñßåò – 1688 o "¸íäïîç ÅðáíÜóôáóç" ÁðïôÝëåóìá o åðéâëÞèçêå êáé åðéêñÜôçóå ç áóôéêÞ ôÜîç* *áóôéêÞ ôÜîç åðÝâáëå: á) ôç óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá êáé â) ôïí êïéíïâïõëåõôéóìü – 1689 o ÄéáêÞñõîç ôùí ÄéêáéùìÜôùí o ðñïóäéüñéóå áêñéâÝóôåñá ôá üñéá ôçò âáóéëéêÞò åîïõóßáò  ÄçìïãñáöéêÞ åîÝëéîç – 17ïò áé.: Åõñþðç o ðïëý ðõêíïêáôïéêçìÝíç (óôáôéêüò ðëçèõóìüò) – Áñ÷Ýò 18ïõ o áýîçóç ðëçèõóìïý – Áßôéá áýîçóçò ðëçèõóìïý o åëÜôôùóç èíçóéìüôçôáò

p

Ëüãù: 1) âåëôßùóçò åóïäåéþí 2) óðáíéüôåñçò åìöÜíéóçò åðéäçìéþí 3) ëéãüôåñï èáíáôçöüñùí ðïëÝìùí – Ç áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý: o áýîçóç æÞôçóçò ðñïúüíôùí o äçìéïõñãßá íÝùí áíáãêþí o áíáãêáßá ç êÜëõøÞ ôïõò áðü ôïõò ðáñáãùãïýò  ÏéêïíïìéêÝò åîåëßîåéò • Áðü ôçí ðáñáäïóéáêÞ ãåùñãßá óå ìéá áãñïôéêÞ åðáíÜóôáóç – 15ïò -18ïò áé.: o ôï 90% ôïõ ðëçèõóìïý æåé óôï ýðáéèñï o ïé ðåñéóóüôåñïé áó÷ïëïýíôáé ìå ôç ãåùñãßá – Áðü 18ï áé. o íÝåò êáëëéåñãçôéêÝò ôå÷íéêÝò o âåëôßùóç ãåùñãéêÞò áðüäïóçò o ìåßùóç áãñïôéêïý ðëçèõóìïý o ìåôáêßíçóç óôéò ðüëåéò o áýîçóç áóôéêïý ðëçèõóìïý • Áðü ôç âéïôå÷íßá óôç âéïìç÷áíßá – 15ïò - áñ÷Ýò 18ïõ áé.: o ïé âéïôå÷íßåò o Ý÷ïõí ðáñáäïóéáêü ÷áñáêôÞñá o óôçñßæïíôáé óå ïéêïãåíåéáêÜ êåöÜëáéá o Ý÷ïõí ôïðéêü ÷áñáêôÞñá – 18ïò áé.: o ìåôáâïëÞ âéïôå÷íéþí óå âéïìç÷áíßåò, ìå ðïëëáðëÜóéá êåöÜëáéá ìå: á) ôçí åêìç÷Üíéóç (: ÷ñÞóç ìç÷áíþí) â) ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ãáéÜíèñáêá êáé áôìïý – Ìåôáðïéçôéêüò ôïìÝáò (:âéïôå÷íßá êáé âéïìç÷áíßá) o âáóéêüò Üîïíáò ïéêïíïìéêÞò ðïëéôéêÞò ÷ùñþí Åõñþðçò

382

• Åìðüñéï – 16ïò áé.: o èáëÜóóéïé åìðïñéêïß äñüìïé o Éóðáíïß êáé ÐïñôïãÜëïé o Ïëëáíäïß, ¢ããëïé êáé ÃÜëëïé – 17ïò áé.: o " " "

CSZR 2CIG

– ÌåãÜëï áôëáíôéêü åìðüñéï (ìå áðïéêßåò ÁìåñéêÞò) o ìåãÜëç Üíèçóç – Ôñéãùíéêü åìðüñéï o ç ðéï ðñïóïäïöüñá åìðïñéêÞ äñáóôçñéüôçôá Åõñùðáßùí – ÄéåîÜãåôáé óå 3 öÜóåéò ìåôáîý á) Åõñþðçò, â) ÁöñéêÞò, ã) ÁìåñéêÞò á´ öÜóç o Ïé Åõñùðáßïé ìåôáöÝñïõí ìéêñïåìðïñåýìáôá óôçí ÁöñéêÞ â´ öÜóç o óôçí ÁöñéêÞ áãïñÜæïõí óêëÜâïõò, ôïõò ìåôáöÝñïõí óôçí ÁìåñéêÞ ã´ öÜóç oóôçí ÁìåñéêÞ áíôáëëÜæïõí ôïõò óêëÜâïõò ìå áðïéêéáêÜ ðñïúüíôá, ðïõ ôá ìåôáöÝñïõí óôçí Åõñþðç. – Ïé åõñùðáúêÝò ÷þñåò: o åéóÜãïõí: ðñþôåò ýëåò êáé Üëëá áðïéêéáêÜ ðñïúüíôá o åîÜãïõí: âéïìç÷áíéêÜ ðñïúüíôá (êõñßùò õöÜóìáôá & åßäç ìåôáëëïõñãßáò) – 16ïò -17ïò áé.:o ðåñéïñéóìÝíåò åíäïåõñùðáúêÝò åìðïñéêÝò ó÷Ýóåéò áéôßá o ç ðïëéôéêÞ ìåñêáíôéëéóìïý Þ ðñïóôáôåõôéóìïý*

330 – 717

p

o åíéó÷ýïíôáé ïé åîáãùãÝò o áðïèáññýíïíôáé ïé åéóáãùãÝò – 18ïò áé.: o åãêáôÜëåéøç ðïëéôéêÞò ìåñêáíôéëéóìïý o åëåýèåñç ïéêïíïìéêÞ äñáóôçñéüôçôá ( :ïéêïíïìïëüãïé äéáöùôéóôÝò) – Áããëßá & Ãáëëßá o ïé ìåãáëýôåñåò åìðïñéêÝò ÷þñåò • Ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç – â´ ìéóü 18ïõ áé.: Áããëßá o âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç – 19ïò áé.: o åðÝêôáóç âéïìç÷áíéêÞò åðáíÜóôáóçò êáé óå Üëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò – ÐáñÜãïíôåò âéïìç÷áíéêÞò åðáíÜóôáóçò o ïé ïéêïíïìéêÝò, êïéíùíéêÝò êáé ôå÷íïëïãéêÝò ìåôáâïëÝò – ÁðïôåëÝóìáôá o åðáíáóôáôéêÝò áëëáãÝò óôçí ïéêïíïìéêÞ & êïéíùíéêÞ æùÞ  Ç êïéíùíßá ôùí åîåëßîåùí êáé ôùí áíéóïôÞôùí – Ç åõñùðáúêÞ êïéíùíßá äéáêñßíåôáé óå ôñåéò ôÜîåéò* – Êõñéüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò êïéíùíßáò o ç Üíéóç êáôáíïìÞ ðëïýôïõ – *Ïé ôñåéò ôÜîåéò : á) ïé ìåãÜëïé éäéïêôÞôåò ãçò o áðïëáìâÜíïõí åéóïäÞìáôá áðü éäéïêôçóßåò ãçò (åõ ãåíåßò, êëÞñïò, áóôïß) o åéóðñÜôôïõí öüñïõò áðü ôïõò ÷ùñéêïýò â) ç áóôéêÞ ôÜîç o êáñðþíåôáé ôá ïöÝëç ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáâïëþí o éó÷õñïðïéåßôáé óõíå÷þò o ãßíåôáé ç êõñßáñ÷ç äýíáìç ôùí åîåëßîåùí óôçí Åõñþðç ã) ïé ÷ùñéêïß & ôá áóèåíÝóôåñá óôñþìáôá ôùí ðüëåùí (åñãÜôåò, ìéêñïåðáããåëìáôßåò êáé Üëëïé): o åßíáé åëåýèåñïé (åíþ óôçí áíáôïëÞ o äïõëïðÜñïéêïé) o õðïâÜëëïíôáé óå áããáñåßåò êáé âáñýôåñç öïñïëïãßá – ïé äýï ðñþôåò ôÜîåéò æïõí Üíåôá, üìùò ç ôñßôç ôÜîç æåé óôç öôþ÷åéá êáé óå Üèëéåò óõíèÞêåò. 383

CSZR 2CIG

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ

Ïé ðñþôïé "äéïìïëïãÞóåéò" (óåë. 124) áéþíåò Ïé äéïìïëïãÞóåéò Ýäéíáí ôç äõíáôüôçôá óôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò íá åéóÜãïõí áðü ôçí ôïõ Âõæáíôßïõ ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá öèçíÝò ðñþôåò ýëåò (üðùò âáìâÜêé, ìåôÜîé êáé Üëëá) ãéá ôç âéïìç÷áíßá ôïõò êáé óå áíôÜëëáãìá íá åîÜãïõí âéïìç÷áíéêÜ åßäç (õöÜóìáôá, åßäç ìåôáëëïõñãßáò ê. Ü.). Áããëßá: "êïéíïâïõëåõôéóìüò" êáé "óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá" (óåë. 125) Ìå ôç ÄéáêÞñõîç ôùí ÄéêáéùìÜôùí ïé ¢ããëïé áðáëëÜ÷ôçêáí áðü ôçí áîßùóç ôùí âáóéëéÜäùí ôïõò íá êõâåñíïýí áðïëõôáñ÷éêÜ. Áõôü åðÝôñåøå ôç äéáìüñöùóç åíüò íÝïõ ðïëéôéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ êïéíïâïõëåõôéóìïý, åðåéäÞ üëåò ïé åíÝñãåéåò ôïõ âáóéëéÜ Ýðñåðå íá åãêñßíïíôáé áðü ôï Êïéíïâïýëéï. Óôç óõíÝ÷åéá Ýãéíáí êáé Üëëåò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ ïäÞãçóáí óôçí ðáãßùóç ôïõ óõóôÞìáôïò áõôïý êáé óôçí åäñáßùóç ôçò óõíôáãìáôéêÞò ìïíáñ÷ßáò, üðïõ ïé áñìïäéüôçôåò ôïõ âáóéëéÜ ðåñéïñßæïíôáé áðü ôï Óýíôáãìá. Áããëßá: " …ðñïêÜëåóå åìöýëéï ðüëåìï.." (óåë. 125) Ï åìöýëéïò ðüëåìïò (ÅðáíÜóôáóç ôïõ 1648) Ýãéíå áíÜìåóá óôï âáóéëéÜ ôçò Áããëßáò (ÊÜñïëï Á´) êáé ôï Êïéíïâïýëéï. Ìå ôï ìÝñïò ôïõ âáóéëéÜ ôÜ÷èçêáí ïé åõãåíåßò, ïé ïðáäïß ôùí åðéóêüðùí êáé ãåíéêÜ ïé âüñåéåò êáé ïé äõôéêÝò åðáñ÷ßåò, åíþ ôï Êïéíïâïýëéï óôçñß÷èçêå óôéò íüôéåò êáé ôéò áíáôïëéêÝò, üðïõ ðëåüíáæå ôï áóôéêü óôïé÷åßï. Óôçí ïõóßá ï ðüëåìïò ãéíüôáí ìåôáîý ôùí ðñïïäåõôéêþí ïéêïíïìéêþí êýêëùí ôçò åðï÷Þò êáé ôçò öåïõäáñ÷éêÞò Áããëßáò. Óôçí áñ÷Þ ï óôñáôüò ôïõ âáóéëéÜ óçìåßùíå ðïëëÝò åðéôõ÷ßåò, áñãüôåñá üìùò, üôáí áíÝëáâå ôçí áñ÷éóôñáôçãßá ôïõ óôñáôïý ôïõ Êïéíïâïõëßïõ ï ¼ëéâåñ Êñüìâåë, çôôÞèçêå êáé ï âáóéëéÜò êáôÝöõãå óôç Óêïôßá. Ïé Óêüôïé üìùò ôïí ðáñÝäùóáí óôï Êïéíïâïýëéï. Áñãüôåñá äéêÜóôçêå êáé êáôáäéêÜóôçêå óå èÜíáôï.

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

384

ÔñéáêïíôáåôÞò Ðüëåìïò (1618 - 1648) (óåë. 124) Éäéáßôåñá áéìáôçñüò ðüëåìïò ìåôáîý ñùìáéïêáèïëéêþí êáé ðñïôåóôáíôþí. Îåêßíçóå óôç Ãåñìáíßá, áëëÜ Ýëáâå ðáíåõñùðáúêÝò äéáóôÜóåéò. Ç óýãêñïõóç áõôÞ öáéíïìåíéêÜ ìüíï åß÷å èñçóêåõôéêü ÷áñáêôÞñá, áëëÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôá êßíçôñá Þôáí ðïëéôéêÜ. Áðïôåëåß ôçí ôåëåõôáßá ðñïóðÜèåéá ôïõ Êáñüëïõ Å´ ãéá áíáâßùóç åíüò ïéêïõìåíéêïý êñÜôïõò, áëëÜ êáé ôùí Üëëùí åõñùðáßùí çãåìüíùí íá áðïêôÞóïõí áðüëõôç åîïõóßá êáé íá éó÷õñïðïéçèïýí óôçí Åõñþðç. Ôåñìáôßóôçêå ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò (1648). ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò (1648) (óåë. 124) Ìå ôç ÓõíèÞêç áõôÞ ôåñìáôßóôçêå ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò êáé ñõèìßóôçêáí ðïëéôéêÜ, èñçóêåõôéêÜ êáé åäáöéêÜ æçôÞìáôá. ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁÔÁ: 1) Óõññéêíþèçêå ïñéóôéêÜ ç äýíáìç ôïõ ãåñìáíïý áõôïêñÜôïñá. 2) Ç Ãáëëßá êáé ç Óïõçäßá Þôáí ïé äýï íéêÞôñéåò ÷þñåò. 3) Ï Êáëâéíéóìüò áíáãíùñßóôçêå ùò éóüôéìïò ìå ôá Üëëá äýï äüãìáôá, ôïí Êáèï-ëéêéóìü êáé ôï Ëïõèçñáíéóìü. 4) Äéáìïñöþèçêå ìéá "åõñùðáúêÞ éóïññïðßá". ÓÇÌÁÓÉÁ: Ç óõíèÞêç áõôÞ åîáóöÜëéóå ôçí åëåõèåñßá ôçò óõíåéäÞóåùò, ðïëýôéìï óôïé÷åßï ãéá ôçí áíèñþðéíç ðñüïäï.

CSZR 2CIG

ÄéïìïëïãÞóåéò (óåë. 124) ÅìðïñéêÝò óõìöùíßåò áðïéêéáêïý ÷áñáêôÞñá, ìå ôéò ïðïßåò ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá ðáñá÷ùñïýóå ðñïíüìéá óôéò åõñùðáúêÝò äõíÜìåéò, ìå ìïíáäéêü áíôÜëëáãìá ôç öéëßá ôïõò. Ìå áõôÝò íïìéìïðïéÞèçêå ç åêìåôÜëëåõóç ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò. Ïé äéïìïëïãÞóåéò Ýäéíáí ôç äõíáôüôçôá óôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò íá åéóÜãïõí áðü ôçí ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá öèçíÝò ðñþôåò ýëåò (âáìâÜêé, ìåôÜîé êáé Üëëá) ãéá ôç âéïìç÷áíßá ôïõò êáé óå áíôÜëëáãìá íá åîÜãïõí âéïìç÷áíéêÜ åßäç ( õöÜóìáôá, åßäç ìåôáëëïõñãßáò êáé Üëëá). Ðñþôç åõñùðáúêÞ ÷þñá ðïõ óõíÞøå ôÝôïéá óõìöùíßá Þôáí ç Ãáëëßá ôï 1535. áðïëõôáñ÷ßá (óåë. 125) Ðïëéôåéáêü óýóôçìá ðïõ åöáñìüóôçêå óôç Ãáëëßá ôï 17ï áé. (Ëïõäïâßêïò ÉÄ´) êáé óôç óõíÝ÷åéá óå Üëëåò åõñùðáÀêÝò ÷þñåò ìå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò. Óôçí áðïëõôáñ÷ßá ç âáóéëéêÞ åîïõóßá åßíáé áðåñéüñéóôç êáé áíåîÝëåãêôç. Ï âáóéëéÜò èåùñåß ôïí åáõôü ôïõ áíôéðñüóùðï ôïõ Èåïý óôï âáóßëåéü ôïõ êáé ìüíï ó' áõôüí ëïãïäïôåß. Ç åðéôõ÷ßá ôïõ óõóôÞìáôïò áõôïý ïöåßëåôáé óôç óõíåñãáóßá ôùí çãåìüíùí êáé ôùí áóôþí åéò âÜñïò ôùí åõãåíþí êáé ôùí ôïðéêþí äéïéêÞóåùí. Äéáöùôéóìüò (óåë. 125) Ðíåõìáôéêü êßíçìá ôïõ 18ïõ áé. ðïõ åðéäßùêå ðïëéôéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò êáé ãåíéêüôåñá ôç âåëôßùóç ôïõ áíèñþðïõ. Îåêßíçóå áðü ôç Ãáëëßá êáé åðåêôÜèçêå âáèìéáßá êáé óôçí õðüëïéðç Åõñþðç. Ïé öïñåßò ôïõ êéíÞìáôïò (öéëüóïöïé êáé äéáöùôéóôÝò) ðßóôåõáí üôé èá õðÜñîåé ðñüïäïò êáé üôé ç åðéóôÞìç êáé ç ëïãéêÞ èá âïçèÞóïõí ôïí Üíèñùðï íá áðáëëáãåß áðü ôéò ðñïêáôáëÞøåéò ôïõ ðáñåëèüíôïò. Íüìïò ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Habeas Corpus) (1679) (óåë. 125) Íüìïò ðïõ øçößóôçêå ôï 1679 áðü ôï Áããëéêü Êïéíïâïýëéï. Ìå ôï íüìï áõôü èåìåëéþíïíôáé ïé áôïìéêÝò åëåõèåñßåò. ÓõãêåêñéìÝíá: 1) Áðáãïñåýåôáé êÜèå óýëëçøç ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíç êáôçãïñßá. 2) Õðï÷ñåþíåé ôï êñÜôïò óå ôáêôÞ ðñïèåóìßá íá åìöáíßæåé óôï äéêáóôÞñéï êÜèå ðïëßôç ðïõ Ý÷åé óõëëçöèåß. 3) ÐáñÝ÷åé ôï äéêáßùìá óôï ëáü íá óêÝðôåôáé êáé íá åêöñÜæåôáé åëåýèåñá, ìÝóù ôïõ ôýðïõ. 4) ÐáñÝ÷åé ôï äéêáßùìá ôçò áíôßóôáóçò. «¸íäïîç ÅðáíÜóôáóç (1688)» (óåë. 125) ¸ôóé ïíïìÜóôçêå ç áíáßìáêôç "åðáíÜóôáóç" ðïõ Ýãéíå óôçí Áããëßá ôï 1688 áðü ôï Êïéíïâïýëéï åíáíôßïí ôïõ âáóéëéÜ Éáêþâïõ ´, ï ïðïßïò åß÷å áðïëõôáñ÷éêÝò ôÜóåéò êáé èÝëçóå íá åðáíáöÝñåé ôïí Êáèïëéêéóìü, ìçí õðïëïãßæïíôáò ôéò áíôéäñÜóåéò. Ôá êüììáôá ôïõ Êïéíïâïõëßïõ óõíáóðßóôçêáí êáé ôïí áðïìÜêñõíáí áðü ôï èñüíï. Ç áóôéêÞ ôÜîç êáôüñèùóå íá åðéêñáôÞóåé óôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ êáé íá åðéâÜëåé ôç óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá êáé ôïí êïéíïâïõëåõôéóìü. ÄéáêÞñõîç ÄéêáéùìÜôùí (1689) (óåë. 125) Ðïëéôåéáêü êåßìåíï (óõíôáãìáôéêü), ðïõ øçößóôçêå áðü ôï Áããëéêü Êïéíïâïýëéï ôï 1689. Káé êáèüñéæå ôïõò âáóéêïýò êáíüíåò ëåéôïõñãßáò ôïõ áããëéêïý ðïëéôåýìáôïò êáé åîáóöÜëéæå ôá óõíôáãìáôéêÜ äéêáéþìáôá ôïõ áããëéêïý ëáïý. Èåùñåßôáé óõìâüëáéï ìåôáîý ëáïý êáé âáóéëéÜ: 1) ÊáèéÝñùíå ôçí áñ÷Þ ôçò äéÜêñéóçò ôùí åîïõóéþí óå íïìïèåôéêÞ, åêôåëåóôéêÞ êáé äéêáóôéêÞ. 2) ¼ñéæå üôé ï âáóéëéÜò äåí äéêáéïýôáé íá ðñÜîåé ôßðïôá ÷ùñßò ôçí Ýãêñéóç ôïõ Êïéíïâïõëßïõ. 3) ¼ñéæå üôé ôï üñãáíï ðïõ áóêåß ôç íïìïèåôéêÞ åîïõóßá åßíáé ôï

330 – 717

385

CSZR 2CIG

Ïé ðñþôïé áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ

Êïéíïâïýëéï. 4) Êáôï÷ýñùíå ôçí åëåõèåñßá åêëïãÞò êáé ôï äéêáßùìá ôçò åëåýèåñçò Ýêöñáóçò ôçò ãíþìçò ôùí âïõëåõôþí. 5) ¼ñéæå üôé ç åðéâïëÞ öüñùí, ç óôñáôïëïãßá, ç êÞñõîç ðïëÝìïõ ãßíåôáé ìå ôçí Ýãêñéóç ôïõ Êïéíïâïõëßïõ. 6) Ï âáóéëéÜò õðï÷ñåùíüôáí íá ïñêéóôåß üôé èá ôçñÞóåé ôïõò üñïõò ôïõ ÓõíôÜãìáôïò. Âéïìç÷áíéêÞ ÅðáíÜóôáóç (18ïò áé.) (óåë. 127) Ñéæéêüò ïéêïíïìéêüò ìåôáó÷çìáôéóìüò, ï ïðïßïò åìöáíßóôçêå óôçí Áããëßá êáôÜ ôï äåýôåñï ìéóü ôïõ 18ïõ áéþíá êáé åðåêôÜèçêå êáôÜ ôï 19ï êáé óå Üëëåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò. ¸ëáâå ÷þñá êõñßùò óôç âéïôå÷íßá, ç ïðïßá ìå ôç ÷ñÞóç íÝùí ðçãþí åíÝñãåéáò (ãáéÜíèñáêáò êáé áôìüò) êáé ìç÷áíþí ìåôåîåëß÷èçêå óå âéïìç÷áíßá, áëëÜ åðåêôÜèçêå êáé óôéò ìåôáöïñÝò, ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ óéäçñïäñüìïõ êáé ôïõ áôìüðëïéïõ. Ìåñêáíôéëéóìüò Þ ðñïóôáôåõôéóìüò (óåë. 127) ÏéêïíïìéêÞ ðñáêôéêÞ ìÜëëïí ðáñÜ èåùñßá, ðïõ åß÷å åðéêñáôÞóåé óôçí Åõñþðç áðü ôï 16ï ùò ôï 18ï áé. Êáô' áõôÞ ï ðëïýôïò ìéáò ÷þñáò âáóéæüôáí óôá áðïèÝìáôá ôùí ðïëýôéìùí ìåôÜëëùí ðïõ äéÝèåôå. ¸ôóé ôï êñÜôïò åðéäßùêå íá Ý÷åé åíåñãçôéêü åìðïñéêü éóïæýãéï êáé ðáñåíÝâáéíå, åíèáññýíïíôáò ôéò åîáãùãÝò êáé áðïèáññýíïíôáò ôéò åéóáãùãÝò. ÓõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá (óåë. 125) Åßíáé ôï ðïëßôåõìá, üðïõ ï ìïíÜñ÷çò ðåñéïñßæåôáé êáôÜ ôçí Üóêçóç ôùí áñìïäéïôÞôùí ôïõ áðü ôï Óýíôáãìá, ôï ïðïßï êáèïñßæåé ôéò âÜóåéò ôçò ïñãÜíùóçò êáé ëåéôïõñãßáò ôçò ðïëéôåßáò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1618 - 1648

ÔñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò

1648

ÓõíèÞêç Âåóôöáëßáò

1685

ÁíÜêëçóç ÄéáôÜãìáôïò ôçò ÍÜíôçò áðü ôï Ëïõäïâßêï ÉÄ´

1535

Óýíáøç äéïìïëïãÞóåùí ìåôáîý Ãáëëßáò êáé ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò

1688 - 1789 1789 1642 - 1649

1679

Êßíçìá Äéáöùôéóìïý ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç Åìöýëéïò ðüëåìïò óôçí Áããëßá (ìåôáîý âáóéëéÜ êáé Êïéíïâïõëßïõ) - ÊáôÜñãçóç âáóéëåßáò. - Ï Êñüìâåë óôçí åîïõóßá. Íüìïò ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Habeas Corpus) (Êïéíïâïýëéï Áããëßáò)

1688

«¸íäïîç åðáíÜóôáóç» óôçí Áããëßá.

1689

ÄéáêÞñõîç ÄéêáéùìÜôùí (Óýíôáãìá Áããëßáò)

16ïò - 17ïò áé. 386

ÃÅÃÏÍÏÓ

18ïò áé.

ÐïëéôéêÞ ìåñêáíôéëéóìïý Þ ðñïóôáôåõôéóìïý óôïí ôïìÝá ôïõ åìðïñßïõ Âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç

CSZR 2CIG

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ 1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ç öñßêç ôïõ ðïëÝìïõ" (óåë. 124) ÅñùôÞóåéò : á) Ðïéá åßíáé ôá èýìáôá ôïõ ðïëÝìïõ; â) Áðü ðïõ öáßíåôáé üôé ïé óôñáôéþôåò áõôïß äåí õðçñåôïýí êÜðïéá éäåïëïãßá; á) Ôï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôïí ôñéáêïíôáåôÞ ðüëåìï, ï ïðïßïò õðÞñîå éäéáßôåñá áéìáôçñüò êáé Ýíáò áðü ôïõò ðéï êáôáóôñåðôéêïýò åõñùðáúêïýò ðïëÝìïõò. Ïé áíôßðáëïé óõìðåñéöÝñïíôáí ìå îå÷ùñéóôÞ âéáéüôçôá. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Þôáí ïé ëåçëáóßåò, ïé ðõñðïëÞóåéò óðéôéþí êáé óôñáôïðÝäùí êáé ïé óöáãÝò. Ôá èýìáôá áõôïý ôïõ ðïëÝìïõ Þôáí ïé Üìá÷ïé (ãõíáßêåò, ãÝñïé, áóèåíåßò êáé ðáéäéÜ) ðïõ äåí ìðïñïýóáí íá áíôéäñÜóïõí ó' áõôüí ôïí Üíéóï êáé áíÞèéêï ðüëåìï. â) Ïé óôñáôéþôåò áõôïý ôïõ ðïëÝìïõ Þôáí ìéóèïöüñïé êáé äåí õðçñåôïýóáí êáìéÜ éäåïëïãßá. Áõôü öáßíåôáé áð' ôï üôé ðñïÝâáéíáí óå êÜèå åßäïõò áõèáßñåôç ðñÜîç, ÷ùñßò Üíùèåí åíôïëÝò êáé ÷ùñßò äéêáéïëïãßá. Ï êÜèå åðéäñïìÝáò óôñáôéþôçò åöåýñéóêå Ýíá íÝï åßäïò âáóáíéóìïý ãéá ôá èýìáôÜ ôïõ, ðïõ Þôáí ïé ðéï áäýíáôåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò (Üìá÷ïé). Ï Üôáêôïò áõôüò óôñáôüò áíôéêáôüðôñéæå êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôùí çãåôþí ôïõ ïé ïðïßïé äåí õðçñåôïýóáí êÜðïéá éäåïëïãßá, ðáñÜ ìüíï ôá ðñïóùðéêÜ ôïõò óõìöÝñïíôá. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò Þôáí ìéá óýãêñïõóç ðïëéôéêþí óêïðéìïôÞôùí.

330 – 717

2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ï âáóéëéÜò, áíôéðñüóùðïò ôïõ Èåïý" (óåë. 125) (É. ÌðïóõÝ: ÐïëéôéêÝò óêÝøåéò) Åñþôçóç: Ãéáôß ï ÌðïóõÝ áðïññßðôåé ïðïéáäÞðïôå áíôßäñáóç êáôÜ ôïõ ìïíÜñ÷ç; Ï ÌðïóõÝ Þôáí êëçñéêüò, óõããñáöÝáò êáé éåñïêÞñõêáò. Õðåñáóðßóôçêå ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´ êáé õðÞñîå ðáéäáãùãüò ôïõ äéáäü÷ïõ ôïõ ãáëëéêïý èñüíïõ. Óôï áðüóðáóìá áõôü áðü ôï Ýñãï ôïõ "ÐïëéôéêÝò ÓêÝøåéò", áðïññßðôåé ïðïéáäÞðïôå áíôßäñáóç êáôÜ ôïõ ìïíÜñ÷ç, ãéáôß Ý÷åé èåïêñáôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôçí åîïõóßá. Èåùñåß üôé ï âáóéëéÜò åßíáé áíôéðñüóùðïò ôïõ Èåïý åðß ôçò ãçò êáé åðïìÝíùò ëïãïäïôåß ìüíï ó' áõôüí. Ìå ìéá óåéñÜ áðü óïöéóôéêïýò óõëëïãéóìïýò êáôáëÞãåé óôï åðéèõìçôü ãé' áõôüí óõìðÝñáóìá, üôé êÜèå áíôßäñáóç óôï âáóéëéÜ óõíéóôÜ éåñïóõëßá êáé üôé ïé ðïëßôåò ðñÝðåé íá õðáêïýí ó´ áõôüí ìå èñçóêåõôéêÞ åõëÜâåéá êáé óõíåßäçóç. 3) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ëáüò, ï ìüíïò êõñßáñ÷ïò" (óåë. 125) (Ôæïí Ëïê: Äåýôåñç ðñáãìáôåßá ðåñß êõâåñíÞóåùò) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá ãåãïíüôá åíÝðíåõóáí áõôÞ ôç èåùñßá; â) Ãéáôß ôï êåßìåíï áõôü Ý÷åé äéá÷ñïíéêü êáé ðáíáíèñþðéíï ÷áñáêôÞñá; á) Ï Ôæïí Ëïê (1632 - 1704) Þôáí ¢ããëïò öéëüóïöïò, ðñüäñïìïò ôïõ Äéáöùôéóìïý. Æþíôáò óôçí ðáôñßäá ôùí öéëåëåýèåñùí éäåþí (Áããëßá), åðçñåÜóôçêå áðü ôï ãåíéêüôåñï ðïëéôéêü êëßìá ðïõ åðéêñáôïýóå åêåß êáé áðü ôá óðïõäáßá ðïëéôéêÜ ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò ôïõ. Äéáôýðùóå ôç èåùñßá ôïõ êïéíùíéêïý óõìâïëáßïõ, üôé äçëáäÞ ïé êõâåñíÞóåéò óõãêñïôïýíôáé âÜóåé óõìöùíßáò ìå ôï ëáü. Ç ðáñáâßáóç ôçò óõìöùíßáò áõôÞò åê ìÝñïõò

387

CSZR 2CIG

ôùí êõâåñíþíôùí ðáñÝ÷åé áõôüìáôá óôï ëáü ôï äéêáßùìá ôçò áíôßóôáóçò êáé ôçò åðáíÜóôáóçò. Ôá ãåãïíüôá ðïõ åíÝðíåõóáí ôç èåùñßá áõôÞ Þôáí ç ÅðáíÜóôáóç ôïõ Êñüìâåë, êáôÜ Ïé ðñþôïé ôçí ïðïßá åß÷å ãåííçèåß ç áíôßëçøç ãéá ôçí êõñéáñ÷ßá ôïõ ëáïý, êáé ç "¸íäïîç ÅðáíÜóôáóç" áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ ìå ôçí ïðïßá ç áóôéêÞ ôÜîç åðéâëÞèçêå êáé åðéêñÜôçóå óôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ åðéâÜëëïíôáò ôç óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá êáé ôïí êïéíïâïõëåõôéóìü. â) Ôï êåßìåíï áõôü Ý÷åé äéá÷ñïíéêü êáé ðáíáíèñþðéíï ÷áñáêôÞñá, äéüôé áíáöÝñåôáé óå êåöáëáéþäç æçôÞìáôá ôçò æùÞò üëùí ôùí áíèñþðùí êÜèå åðï÷Þò êáé ðåñéï÷Þò: Óýìöùíá ìå ôç èåùñßá ôïõ Ëïê ï Üíèñùðïò Ý÷åé ôñßá áíáöáßñåôá öõóéêÜ äéêáéþìáôá: ôçò æùÞò, ôçò åëåõèåñßáò êáé ôçò éäéïêôçóßáò. Ïé Üíèñùðïé óõãêñïôþíôáò êïéíùíßá, áíáèÝôïõí óå Ýíáí çãåìüíá Þ ìéá êõâÝñíçóç ôçí åîïõóßá ðïõ áðáéôåßôáé, ãéá íá ðñïóôáôÝøåé ôá äéêáéþìáôÜ ôïõò. ¸ôóé óõíÜðôåôáé ìåôáîý çãåìüíá êáé ëáïý Ýíá åßäïò óõìöùíßáò, Ýíá êïéíùíéêü óõìâüëáéï. Ç áíþôáôç üìùò åîïõóßá åîáêïëïõèåß íá ðçãÜæåé áðü ôï ëáü. Áí ëïéðüí ï çãåìüíáò Þ ç êõâÝñíçóç áíôß íá ðñïóôáôåýåé ôá äéêáéþìáôá ôïõ áíèñþðïõ, ôá ðáñáâéÜæåé, ôüôå ôï óõìâüëáéï äéáëýåôáé êáé ïé ðïëßôåò Ý÷ïõí ôï äéêáßùìá íá åðáíáóôáôÞóïõí. Áõôü åßíáé ôï ëåãüìåíï äéêáßùìá ôçò áíôßóôáóçò. Ïé áðüøåéò áõôÝò ôïõ Ëïê, Üóêçóáí óçìáíôéêÞ åðßäñáóç óôçí åðï÷Þ ôïõò êáé åßíáé ðÜíôá åðßêáéñåò. 4) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ï Íüìïò ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Habeas Corpus= íá Ý÷åéò ôï óþìá óïõ) 1679 (áðüóðáóìá)" (óåë. 125) Åñþôçóç: Ãéáôß ï íüìïò áõôüò áðïôåëåß Ýíá íÝï âÞìá ðïõ ðñïóôáôåýåé ôéò áôïìéêÝò åëåõèåñßåò; Ôé éó÷ýåé óÞìåñá (óôçí ÅëëÜäá); Íá óõìâïõëåõôåßôå ôï âéâëßï ôçò ðïëéôéêÞò êáé êïéíùíéêÞò áãùãÞò. Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï Íüìï ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò, ðïõ øçößóôçêå áðü ôï áããëéêü Êïéíïâïýëéï ôï 1679, ìå ôï ïðïßï èåìåëéþíïíôáé ïé áôïìéêÝò åëåõèåñßåò. Ï íüìïò áõôüò ìåôáîý Üëëùí áðáãüñåõå êÜèå óýëëçøç ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíç êáôçãïñßá êáé õðï÷ñÝùíå ôï êñÜôïò óå ôáêôÞ ðñïèåóìßá íá åìöáíßæåé óôï äéêáóôÞñéï êÜèå ðïëßôç ðïõ Ý÷åé óõëëçöèåß. Ï íüìïò áõôüò áðïôåëïýóå Ýíá íÝï âÞìá ðïõ ðñïóôÜôåõå ôéò áôïìéêÝò åëåõèåñßåò, ãéáôß ôçí åðï÷Þ áõôÞ óå ïëüêëçñç ôçí Åõñþðç åðéêñáôïýóå ìåãÜëç áõèáéñåóßá. Ïé çãåìüíåò, ïé áíôéðñüóùðïß ôïõ êáé ãåíéêÜ ïé áñ÷Ýò åß÷áí ôç äõíáôüôçôá íá óõëëáìâÜíïõí áõèáßñåôá ïðïéïäÞðïôå Üôïìï èåùñïýóáí ýðïðôï êáé íá ôï öõëáêßæïõí ÷ùñßò äßêç, ãéá üóï êáéñü Þèåëáí. Ìå ôï íüìï áõôü üìùò áðáãïñåõüôáí áõôÞ ç áõèáéñåóßá êáé ðñïóôáôåõüôáí ç ðñïóùðéêÞ åëåõèåñßá ôùí ðïëéôþí. ÓÞìåñá, óôç ÷þñá ìáò, ôï äéêáßùìá ôçò ðñïóùðéêÞò áóöÜëåéáò êáôï÷õñþíåôáé ìå ôï Üñèñï 6 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò (1975). Óýìöùíá ìå ôéò äéáôÜîåéò ôïõ Üñèñïõ áõôïý êáíÝíáò äå óõëëáìâÜíåôáé, ïýôå öõëáêßæåôáé ÷ùñßò áéôéïëïãçìÝíï äéêáóôéêü Ýíôáëìá, ðïõ ðñÝðåé íá åðéäïèåß ôç óôéãìÞ ôçò óýëëçøçò Þ ôçò ðñïöõëÜêéóçò. Åîáéñïýíôáé ôá åð' áõôïöþñù åãêëÞìáôá (óõëëáìâÜíåôáé ÷ùñßò Ýíôáëìá). ¼ìùò áõôüò ðïõ óõíåëÞöèç åð' áõôïöþñù Þ ìå Ýíôáëìá ðñïóÜãåôáé óôïí áñìüäéï áíáêñéôÞ åíôüò åßêïóé ôåóóÜñùí ùñþí, ï ïðïßïò ïöåßëåé åíôüò ôñéþí çìåñþí Þ íá ôïí áöÞóåé åëåýèåñï Þ íá åêäþóåé Ýíôáëìá öõëÜêéóÞò ôïõ.

388

5) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "ÄéáêÞñõîç ôùí ÄéêáéùìÜôùí (Bill of Rights), 1689 (Üñèñá 1, 2, 4, 8, 9)" (óåë. 126) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá åëåõèåñßá êáèéåñþíåôáé ìå ôï Üñèñï 9;

CSZR 2CIG

â) Ðþò ôá ðáñáðÜíù Üñèñá èåìåëéþíïõí ôï ðïëßôåõìá ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò ìïíáñ÷ßáò; ã) Áíôëþíôáò ðëçñïöïñßåò áðü ôï ìÜèçìá ôçò ÐïëéôéêÞò êáé ÊïéíùíéêÞò ÁãùãÞò (ô Ãõìíáóßïõ), íá åîåôÜóåôå áí éó÷ýïõí ðáñüìïéåò äéáôÜîåéò óÞìåñá. á) Ìå ôï Üñèñï 9 ôçò ÄéáêÞñõîçò ôùí ÄéêáéùìÜôùí êáèéåñþíåôáé ç åëåõèåñßá Ýêöñáóçò ôçò ãíþìçò ôùí âïõëåõôþí. â) Ôá Üñèñá 1, 2, 4 êáé 8 èåìåëéþíïõí ôï ðïëßôåõìá ôçò êïéíïâïõëåõôéêÞò ìïíáñ÷ßáò, êáèþò ïñßæïõí üôé: 1) Ï âáóéëéÜò äåí Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá åêäßäåé, íá áíáóôÝëëåé, íá áêõñþíåé êáé íá åöáñìüæåé íüìïõò ÷ùñßò ôç óõãêáôÜèåóç ôïõ Êïéíïâïõëßïõ (Üñèñá 1 êáé 2). 2) Ïé âáóéëéêÝò äáðÜíåò êáé ãåíéêüôåñá ïé êñáôéêÝò, ðñÝðåé íá åãêñßíïíôáé áðü ôï êïéíïâïýëéï. ÓÞìåñá óôï ÓýíôáãìÜ ìáò (1975) éó÷ýïõí ðáñüìïéåò äéáôÜîåéò ìå ôá Üñèñá 51 - 80, ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç ÂïõëÞ. Åéäéêüôåñá ôï Üñèñï 51 áíáöÝñåôáé óôçí åêëïãÞ ôùí âïõëåõôþí, ôï Üñèñï 61 óôçí åëåõèåñßá ôçò ãíþìçò ôùí âïõëåõôùí êáé ôï Üñèñï 72 óôï íïìïèåôéêü Ýñãï êáé óôçí øÞöéóç ôïõ ðñïûðïëïãéóìïý.

330 – 717

6) ÃÑÁÖÇÌÁ: "Ï ðëçèõóìüò ôçò Åõñþðçò: 1650 - 1800 " (óåë. 127) Åñþôçóç: Ðïéá åßíáé ç åîÝëéîç ôïõ ðëçèõóìïý ôçò Åõñþðçò; Ðïéïé ðáñÜãïíôåò ôçí êáèïñßæïõí; Óôï ãñÜöçìá ç áíïäéêÞ êáìðýëç õðïäçëþíåé ôçí áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý. ÐñÜãìáôé êáôÜ ôïí 18ï áé. ï ðëçèõóìüò ôçò Åõñþðçò Üñ÷éóå íá áõîÜíåôáé, óå áíôßèåóç ìå ôç óôáôéêüôçôá ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèüñéóáí áõôÞ ôçí åîÝëéîç, Þôáí ç åëÜôôùóç ôçò èíçóéìüôçôáò, ëüãù ôçò âåëôßùóçò ôùí åóïäåéþí, ôçò óðáíéüôåñçò åìöÜíéóçò åðéäçìéþí êáé ôùí ëéãüôåñï èáíáôçöüñùí ðïëÝìùí. 7) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ìå ðõñáêôùìÝíï óßäåñï" (óåë. 127) Åñþôçóç: Íá ðåñéãñÜøåôå áêñéâþò óå ôé óõíßóôáôáé ôï ôñéãùíéêü åìðüñéï (óå óõíäõáóìü ìå ôï ÷Üñôç) Óôï ðáñÜèåìá áõôü ðåñéãñÜöåôáé ç áðÜíèñùðç ìåôá÷åßñéóç ìáýñùí óêëÜâùí óôï ðëáßóéï ôïõ ôñéãùíéêïý åìðïñßïõ, ðïõ ïíïìÜóôçêå Ýôóé, åðåéäÞ ãéíüôáí óå ôñåéò öÜóåéò ìåôáîý: á) Åõñþðçò, â) ÁöñéêÞò, ã) ÁìåñéêÞò. Ôá ðëïßá áðÝðëåáí áðü ôá åõñùðáúêÜ ëéìÜíéá ìå ðñïïñéóìü ôçí ÁöñéêÞ, ìåôáöÝñïíôáò ñÜâäïõò óéäÞñïõ, ÷Üíôñåò, õöÜóìáôá êáé Üëëá ìéêñïåìðïñåýìáôá, ôá ïðïßá ôá áíôÜëëáæáí ìå óêëÜâïõò. Ôï ìåãáëýôåñï äïõëåìðïñéêü êÝíôñï Þôáí óôïí Êüëðï ôçò ÃïõéíÝáò. Óôç óõíÝ÷åéá êáôåõèýíïíôáí ðñïò ôçí ÁìåñéêÞ, üðïõ áíôÜëëáæáí ôïõò óêëÜâïõò ìå áðïéêéáêÜ ðñïúüíôá (æÜ÷áñç, êáöÝ, ê.Ü.) ôá ïðïßá ìåôÝöåñáí óôçí Åõñþðç. 8) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ï ïéêïíïìéêüò ðñïãñáììáôéóìüò åíüò áãñïôéêïý åñãÜôç" (ÓåìðáóôéÜí ÂùìðÜí: ÂáóéëéêÞ ÄåêÜôç, 1707) (óåë. 128) Åñþôçóç: Âñåßôå ôéò ëåðôïìÝñåéåò ðïõ ðñïóäéïñßæïõí ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ åíüò áãñïôéêïý åñãÜôç êáé åíüò åõãåíÞ.

389

CSZR 2CIG

Ç "ÂáóéëéêÞ ÄåêÜôç" (1707) åßíáé ìßá ïéêïíïìéêÞ Ýêèåóç ôïõ ÓåìðáóôéÜí ÂùìðÜí, ðïõ Ïé ðñþôïé Þôáí ìç÷áíéêüò êáé óôñáôÜñ÷çò ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´. Óýìöùíá ìå ôïõò õðïëïãéóìïýò ôïõ ÂùìðÜí ï ïéêïíïìéêüò ðñïãñáììáôéóìüò åíüò áéþíåò ôïõ Âõæáíôßïõ áãñïôéêïý åñãÜôç Þôáí éäéáßôåñá áðïãïçôåõôéêüò, äéüôé ìå ôá ÝóïäÜ ôïõ êÜëõðôå ìüíï ôïõò öüñïõò êáé åëÜ÷éóôåò äéáôñïöéêÝò áíÜãêåò ãéá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. ¹ôáí ëïéðüí áíáãêáßï íá óõìðëçñþíåé ôï åéóüäçìÜ ôïõ åßôå ï ßäéïò, êÜíïíôáò ìéêñïåìðüñéï óôïí êåíü ÷ñüíï ôïõ, åßôå ç ãõíáßêá ôïõ ìå ôï ñÜøéìï, ôï ðëÝîéìï, ôçí ðåñéðïßçóç åíüò ìéêñïý êÞðïõ êáé ôçí åêôñïöÞ ìåñéêþí ðïõëåñéêþí, ãéá íá åîáóöáëßæåé êÜðïéá åßäç äéáôñïöÞò. Êé áõôÜ üìùò äåí áñêïýóáí. Áí äåí åß÷å Ýíá ìéêñü êïììÜôé ãçò ãéá íá ôï êáëëéåñãåß, äåí ìðïñïýóå íá åðéâéþóåé. Ç ïéêïíïìéêÞ ôïõ êáôÜóôáóç Þôáí áêüìç ÷åéñüôåñç áí åß÷å ðïëëÜ ðáéäéÜ. Áðü ôï ðáñÜèåìá äéáðéóôþíïõìå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÝ÷åéá ìéáò ìåñßäáò ðëçèõóìïý, ðïõ áíÞêå óôçí êáôþôåñç êïéíùíéêÞ ôÜîç êáé äåí åß÷å ôç äõíáôüôçôá íá êáëýøåé ïýôå ôéò óôïé÷åéþäåéò áíÜãêåò åðéâßùóçò.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ìå áöåôçñßá ôá ðáñáèÝìáôá ãéá ôá ðïëéôåýìáôá, íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ ôéò áðüøåéò ãéá ôï ñüëï ôïõ áíþôáôïõ Üñ÷ïíôá (âáóéëéÜ, ðñïÝäñïõ), ôçò åêôåëåóôéêÞò åîïõóßáò (âáóéëéÜ, ðñïÝäñïõ, ðñùèõðïõñãïý - êõâÝñíçóçò) êáé ôïõ êïéíïâïõëßïõ êáôÜ ôï 18ï áéþíá êáé óÞìåñá. ¸÷ïíôáò õðüøç ìáò ôá ðáñáèÝìáôá: "Ï âáóéëéÜò, áíôéðñüóùðïò ôïõ Èåïý", "Ëáüò, ï ìüíïò êõñßáñ÷ïò" êáé "ÄéáêÞñõîç ÄéêáéùìÜôùí", äéáðéóôþíïõìå üôé êáôÜ ôï 18ï áéþíá åðéêñáôïýóáí ïé åîÞò áðüøåéò ãéá ôï ñüëï ôïõ áíþôáôïõ Üñ÷ïíôá, ôçò åêôåëåóôéêÞò åîïõóßáò êáé ôïõ Êïéíïâïõëßïõ : á) Óôçí áðïëõôáñ÷ßá ï áíþôáôïò Üñ÷ïíôáò Þôáí ï âáóéëéÜò, ðïõ èåùñïýóå ôïí åáõôü ôïõ ùò áíôéðñüóùðï ôïõ Èåïý óôï âáóßëåéü ôïõ. Åß÷å óõãêåíôñùìÝíåò óôá ÷Ýñéá ôïõ üëåò ôéò åîïõóßåò (íïìïèåôéêÞ, åêôåëåóôéêÞ, äéêáóôéêÞ) êáé êõâåñíïýóå áíåîÝëåãêôá. Äåí õðÞñ÷å Êïéíïâïýëéï. â) Óôç óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá, ç åîïõóßá ôïõ áíþôáôïõ Üñ÷ïíôá (âáóéëéÜ) ðåñéïñßæåôáé áðü ôï Óýíôáãìá. Ç åêôåëåóôéêÞ åîïõóßá áóêåßôáé áðü ôï âáóéëéÜ, õðü ôïí Ýëåã÷ï üìùò ôïõ Êïéíïâïõëßïõ, ôï ïðïßï áóêåß ôç íïìïèåôéêÞ åîïõóßá. ÓÞìåñá, óôéò ðåñéóóüôåñåò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, õðÜñ÷åé ôï Óýíôáãìá, ðïõ êáèïñßæåé ôç ìïñöÞ, ôç äïìÞ êáé ôç ëåéôïõñãßá ôïõ êñÜôïõò, áëëÜ êáé ôéò ó÷Ýóåéò ôïõ áôüìïõ êáé ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí ìå ôçí êñáôéêÞ åîïõóßá. Óôá äçìïêñáôéêÜ ðïëéôåýìáôá, õðÜñ÷åé äéÜêñéóç åîïõóéþí: 1) ôçí ÅêôåëåóôéêÞ ôçí áóêåß ï ðñüåäñïò ôçò Äçìïêñáôßáò Þ ï ðñùèõðïõñãüò ìå ôçí êõâÝñíçóç (áíáëüãùò ìå ôç ìïñöÞ ôçò Äçìïêñáôßáò: ðñïåäñéêÞ Þ ðñïåäñåõïìÝíç), 2) ôç ÍïìïèåôéêÞ, ôçí áóêåß ç ÂïõëÞ (Êïéíïâïýëéï), ðïõ åêðñïóùðåß ôï ëáü êáé åêëÝãåôáé áð' áõôüí êáé 3) ôç ÄéêáóôéêÞ, ôçí áóêïýí ôá äéêáóôÞñéá. Óôá äçìïêñáôéêÜ ðïëéôåýìáôá êõñßáñ÷ïò åßíáé ï ëáüò êáé áõôüò åßíáé ç ìüíç ðçãÞ åîïõóßáò. Ïöåßëåé åðïìÝíùò íá åëÝã÷åé êáé íá êñßíåé áí ïé öïñåßò ôçò åîïõóßáò, ðïõ ï ßäéïò ôïõò Ýäùóå, áíôáðïêñßíïíôáé óôï ñüëï ôïõò êáé áíáëüãùò íá ñõèìßæåé ôç óôÜóç ôïõ. 390

CSZR 2CIG

2. Ìå áöåôçñßá ôï ðáñÜèåìá ãéá ôï äïõëåìðüñéï, íá åîåôÜóåôå óå ïìÜäåò ôç ìïñöÞ Þ ôéò ìïñöÝò ðïõ Ý÷åé ëÜâåé óÞìåñá ôï ðñüâëçìá áõôü. Ãéáôß äåí åêëåßðïõí ôÝôïéïõ åßäïõò ðñïâëÞìáôá; ÓÞìåñá, ôï äïõëåìðüñéï åðßóçìá Ý÷åé êáôáñãçèåß äéåèíþò. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá üìùò õðÜñ÷åé êáé ìÜëéóôá Ý÷åé ëÜâåé áíçóõ÷çôéêÝò äéáóôÜóåéò. Ôï óçìåñéíü äïõëåìðüñéï ãßíåôáé ìå äéÜöïñåò ìïñöÝò: åìðüñéï êáé åêìåôÜëëåõóç ãõíáéêþí, ìéêñþí ðáéäéþí, ìåôáíáóôþí, ðïõ áíáæçôïýí ìéá êáëýôåñç ôý÷ç, êáé áêüìá æçôéÜíùí Þ áôüìùí ìå åéäéêÝò áíÜãêåò. Ïé ôåëåõôáßïé óôÝëíïíôáé óå ðåñéüäïõò åïñôþí óå äéÜöïñåò ÷þñåò êáé áð' ôá êÝñäç ôïõò, ôïõò äßíïíôáé åëÜ÷éóôá, åíþ ôá ðåñéóóüôåñá ôá ðáßñíïõí ïé "ðñïáãùãïß" ôïõò (äçëáäÞ áõôïß ðïõ ôïõò åêìåôáëëåýïíôáé). ÔÝôïéïõ åßäïõò ðñïâëÞìáôá äåí åêëåßðïõí, äõóôõ÷þò, üóï õðÜñ÷ïõí Üíèñùðïé çèéêÜ äéåöèáñìÝíïé, ðïõ êÜíïõí ôá ðÜíôá ãéá ôï ÷ñÞìá, ìç ëïãáñéÜæïíôáò ôïí áíèñþðéíï ðüíï êáé ôç äõóôõ÷ßá ðïõ ðñïêáëïýí.

330 – 717

3. Íá óõãêñßíåôå ôéò äéïìïëïãÞóåéò ìå ôá åìðïñéêÜ ðñïíüìéá ðïõ ðáñá÷þñçóå ôï ÂõæÜíôéï óôïõò Âåíåôïýò ùò ðñïò ôéò åðéðôþóåéò ðïõ åß÷áí ãéá ôçí ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá êáé ôï ÂõæÜíôéï áíôßóôïé÷á. Ôï 1535 ç Ãáëëßá êáé ç ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá õðÝãñáøáí ôéò ðñþôåò äéïìïëïãÞóåéò, ôéò åìðïñéêÝò äçëáäÞ óõìöùíßåò ìå ôéò ïðïßåò ðáñá÷ùñïýíôáí åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò ÃÜëëïõò. Áêïëïýèçóáí ç Áããëßá, ç Ïëëáíäßá êáé Üëëåò ÷þñåò. Ìå ôçí ðñáêôéêÞ ôçò õðïãñáöÞò äéïìïëïãÞóåùí, áñ÷éêÜ ïé Ïèùìáíïß åíßó÷õóáí ôï ñüëï ôïõò óôá åõñùðáúêÜ æçôÞìáôá. ¼ìùò ìáêñïðñüèåóìá ç ðñáêôéêÞ áõôÞ ôïõò Ýâëáøå äéüôé ïé Åõñùðáßïé áðïêôþíôáò üëï êáé ðåñéóóüôåñá ðñïíüìéá äéåßóäõáí óôï ïèùìáíéêü êñÜôïò êáé ôï åêìåôáëëåýïíôáí ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ, ãåãïíüò ðïõ ôïõò ïäÞãçóå óôçí ðáñáêìÞ. ÌÜëéóôá áðü êÜðïéåò óõãêõñßåò äüèçêå ç åõêáéñßá óôïõò ¸ëëçíåò ôï 18ï áé. íá áíáðôýîïõí ôç íáõôéëßá êáé ôï åìðüñéü ôïõò, ãåãïíüò ðïõ óõíåôÝëåóå óôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò ÅðáíÜóôáóçò. Ðáëéüôåñá ôï ÂõæÜíôéï åß÷å áêïëïõèÞóåé ðáñüìïéá ôáêôéêÞ. Ìå ôï ÷ñõóüâïõëï ôïõ 1082 åß÷å ðáñá÷ùñÞóåé åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôïõò Âåíåôïýò. Áõôü åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé åìðïñéêÞ ãéãÜíôùóç ôùí Âåíåôþí, ïé ïðïßïé ðëïýôéæáí åéò âÜñïò ôùí âõæáíôéíþí åìðüñùí êáé ôáõôü÷ñïíá ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé åìðïñéêÞ åîáóèÝíçóç ôïõ Âõæáíôßïõ. ÁõôÞ ç åîáóèÝíçóç óôÝñçóå ôçí áõôïêñáôïñßá áðü ìåãÜëá Ýóïäá êé Ýôóé ïäÞãçóå óôçí ïéêïíïìéêÞ ðáñáêìÞ êáé óôçí ðáñáìÝëçóç ôïõ óôñáôïý êáé ôïõ óôüëïõ, ãéáôß ç óõíôÞñçóÞ ôïõò áðáéôïýóå ðïëëÜ Ýîïäá. Ôñáãéêü áðïôÝëåóìá ôçò ðáñáìÝëçóçò ôïõ óôñáôïý Þôáí ç Þôôá óôï ÌõñéïêÝöáëï (1176).

391

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

5. Åîåëßîåéò óôá ãñÜììáôá, ôéò åðéóôÞìåò êáé ôéò ôÝ÷íåò êáôÜ ôï 17ï êáé 18ï áé. Ðåñßëçøç  Åîåëßîåéò óôá ÃñÜììáôá êáé ôéò ÅðéóôÞìåò • Ëïãïôå÷íßá ÊáôÜ ôï 17ï áé. óôç Ãáëëßá ç ðíåõìáôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ äñáóôçñéüôçôá ãíþñéóå ìåãÜëç Üíèçóç. Ôïí áéþíá áõôü ç ãáëëéêÞ ëïãïôå÷íßá áêïëïýèçóå ôïí êëáóéêéóìü, ìå êõñéüôåñï åêðñüóùðï ôï ÌïëéÝñï. ÊáôÜ ôï 18ï áéþíá óõíå÷ßæåôáé ç ëïãïôå÷íéêÞ ðáñáãùãÞ ôçò ìå ôïõò åêðñïóþðïõò ôïõ Äéáöùôéóìïý, êáé ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ áéþíá áõôïý åìöáíßæåôáé ï ñïìáíôéóìüò. Óôçí Áããëßá ç ëïãïôå÷íßá ôçí ðåñßïäï áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ñåáëéóìü êáé áíèñùðïêåíôñéêÝò ôÜóåéò, åíþ óôç Ãåñìáíßá äßíåôáé Ýìöáóç óôï óõíáßóèçìá êáé óôçí ðáñÜäïóç. Êïñõöáßïé ãåñìáíïß óõããñáöåßò áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ èåùñïýíôáé ï Ãêáßôå êáé ï Óßëëåñ. • ÅðéóôçìïíéêÞ ÓêÝøç - Äéáöùôéóìüò Óôç öéëïóïößá ôï 17ï áé. ï ÑåíÝ ÍôåêÜñô èåìåëßùóå ôïí ïñèïëïãéóìü. Ôç èåùñßá áõôÞ êáèþò êáé ôïí åìðåéñéóìü ÷ñçóéìïðïßçóå êáé ï Üããëïò öéëüóïöïò Ôæïí Ëïê ùò âÜóç ãéá ôçí åñìçíåßá êáé ôç âåëôßùóç ôçò êïéíùíßáò. Óôéò öõóéêÝò åðéóôÞìåò óçìåéþèçêå ìåãÜëç ðñüïäïò. Ï ÉóáÜê Íåýôùí ôï 1687 äéáôýðùóå ôï íüìï ôçò ðáãêüóìéáò Ýëîçò. Ï 18ïò áé. óçìáôïäïôåßôáé áðü ôï êßíçìá ôïõ Äéáöùôéóìïý, ðïõ åðåäßùêå ñéæéêÝò áëëáãÝò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò. Áðü åðéóôçìïíéêÞ Üðïøç ï äéáöùôéóìüò áðïóêïðïýóå óôçí áðïäÝóìåõóç ôçò áíèñþðéíçò óêÝøçò áðü êÜèå éäåïëïãéêÞ, èñçóêåõôéêÞ Þ öéëïóïöéêÞ ðñïêáôÜëçøç êáé óôçí åðéêñÜôçóç ôçò ëïãéêÞò. Ïé êõñéüôåñïé äéáöùôéóôÝò Þôáí ï Âïëôáßñïò, ï Ñïõóóü, ï ÌïíôåóêéÝ, ï Íôéíôåñü ê.Ü. • ÅðéóôçìïíéêÝò åöåõñÝóåéò Ôï 17ï êáé 18ï áé. ìå ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ ïñèïëïãéóìïý êáé ôïõ åìðåéñéóìïý áíáðôý÷èçêáí ïé èåôéêÝò åðéóôÞìåò êáé ç ôå÷íïëïãßá. Óõíå÷ßóôçêå ç åðéóôçìïíéêÞ Ýñåõíá, ùóôüóï ôï 18ï áé. äüèçêå ðåñéóóüôåñç Ýìöáóç óôçí ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ ôçò. Ôçí åðï÷Þ áõôÞ Ýãéíáí óçìáíôéêÝò åöåõñÝóåéò, ìå óçìáíôéêüôåñç ôçí ôåëåéïðïßçóç ôçò áôìïìç÷áíÞò áðü ôï ÔæÝéìò Âáô (1769).

392

• Ïé åîåëßîåéò óôéò åéêáóôéêÝò ôÝ÷íåò Ôï 17ï áé. ìÝóá áðü ôç èñçóêåõôéêÞ äéáìÜ÷ç áíáäýèçêå êáé êõñéÜñ÷çóå ìéá íÝá êáëëéôå÷íéêÞ ôå÷íïôñïðßá, ôï ìðáñüê, ðïõ áöïñÜ üëá ôá åßäç ôçò ôÝ÷íçò êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ôïõò çãåìüíåò ãéá íá ðñïâÜëïõí êáé íá åîõìíÞóïõí ôï êýñïò êáé ôçí éó÷ý ôïõò. Óôç æùãñáöéêÞ ïé êõñéüôåñïé åêðñüóùðïé ôïõ ìðáñüê åßíáé: ï éôáëüò ÊáñáâÜôæéï, ïé öëáìáíäïß ÐÝôåñ Ðïë Ñïýìðåíò êáé Âáí Íôáúê, ï ïëëáíäüò ÑÝìðñáíô Âáí Ñéí, ïé éóðáíïß ÍôéÝãêï ÂåëÜóêåè êáé Ìïõñßëëï êáé ï ãÜëëïò ÍéêïëÜ ÐïõóóÝí.

DSZR 2CIG

Óôç Ãáëëßá, óôéò ôÝ÷íåò ãåíéêÜ åðéêñÜôçóå ï êëáóéêéóìüò, ùò Ýêöñáóç ôïõ ìïíáñ÷éêïý éäåþäïõò ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´. Óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ç êëáóéêÞ ôÝ÷íç áíáäåéêíýåôáé ìå ôï ÁíÜêôïñï ôùí Âåñóáëëéþí. Ôï 18ï áéþíá êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç ï ñõèìüò ñïêïêü, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Ýíôïíá äéáêïóìçôéêÜ óôïé÷åßá, ÷Üñç, êïìøüôçôá êáé åõ÷Üñéóôç Þ áíÝìåëç áôìüóöáéñá. Êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ ãáëëéêïý ñïêïêü óôç æùãñáöéêÞ åßíáé ï Æáí ÁíôïõÜí Âáôü. Óôï ôÝëïò ôïõ 18ïõ áéþíá åðéêñáôåß ï íåïêëáóéêéóìüò ðïõ Ý÷åé êïéíùíéêÞ óçìáóßá, ãéáôß óõíäÝåôáé ìå ôïí áãþíá ôùí ëáþí ãéá åëåõèåñßá êáé äçìïêñáôßá. Êõñéüôåñïé åêðñüóùðïé åßíáé ï Æáê Ëïõß Íôáâßíô.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

• Ïé åîåëßîåéò óôç ÌïõóéêÞ Ôï 17ï áé. ôï ìðáñüê åðÝöåñå åîåëßîåéò êáé óôç ìïõóéêÞ ìå ôç äçìéïõñãßá ôïõ ëõñéêïý èåÜôñïõ, äçëáäÞ ôçò üðåñáò êáé ôïõ ïñáôüñéïõ. ÃåíéêÜ óôïõò áéþíåò áõôïýò (17ï êáé 18ï) ðáñáôçñåßôáé ìåãÜëç ðñüïäïò óôç ìïõóéêÞ, ÷Üñç óôïõò ìåãÜëïõò ìïõóïõñãïýò üðùò: ï Áíôüíéï ÂéâÜëíôé, ï ×Ýíôåë, ï Ìðá÷, ï Ìüôóáñô, ï Ìðåôüâåí ê.Ü.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Åîåëßîåéò óôá ÃñÜììáôá êáé ôéò ÅðéóôÞìåò • Ëïãïôå÷íßá

 ÃÁËËÉÁ – 17ïò áé.:o áéþíáò Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´ o ðíåõìáôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ Üíèçóç – Ëïãïôå÷íßá o áêïëïõèåß ôï ñåýìá ôïõ êëáóéêéóìïý o ðáñÜãåé Ýñãá äéá÷ñïíéêÜ o ç èåìáôïãñáößá ôçò åßíáé êëáóéêÞ Þ óýã÷ñïíç o êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò: ï ÌïëéÝñïò (1622 -1673) p "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôçò" o äéáêùìùäåß ôçí áíåñ÷üìåíç áóôéêÞ ôÜîç ôçò åðï÷Þò ôïõ – 18ïò áé.: o óõíÝ÷åéá ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò ìå åêðñïóþðïõò Äéáöùôéóìïý – ÔÝëïò 18ïõ áé. o ëïãïôå÷íéêü ñåýìá ñïìáíôéóìïý

 ÁÃÃËÉÁ – 17ïò -18ïò áé. o ñåáëéóôéêÝò êáé áíèñùðïêåíôñéêÝò ôÜóåéò óôç ëïãïôå÷íßá ÃÅÑÌÁÍÉÁ – 17ïò - 18ïò áé. o äßíåôáé Ýìöáóç óôï óõíáßóèçìá êáé óôçí ðáñÜäïóç – Êïñõöáßïé óõããñáöåßò: o 1) Ãêáßôå (1749 -1832): "ÖÜïõóô" o2) Óßëëåñ • ÅðéóôçìïíéêÞ ÓêÝøç - Äéáöùôéóìüò ÖÉËÏÓÏÖÉÁ o èåùñßåò: ïñèïëïãéóìïý êáé åìðåéñéóìïý – Åêðñüóùðïé: 1) ÑåíÝ ÍôåêÜñô (1596 -1650) o èåìåëßùóå ôïí ïñèïëïãéóìü (:êýñéá ðçãÞ êÜèå áëÞèåéáò åßíáé ç ëïãéêÞ áðüäåéîç) 393

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

2) Ôæïí Ëïê (1632 -1704) o ïñèïëïãéóìüò êáé åìðåéñéóìüò : ãéá ôçí åñìçíåßá êáé ôç âåëôßùóç ôçò êïéíùíßáò  ÖÕÓÉÊÅÓ ÅÐÉÓÔÇÌÅÓ – ÉóáÜê Íåýôùí (1643 -1727): o äéáôýðùóå ôï íüìï ôçò ðáãêüóìéáò Ýëîçò o Ýäåéîå üôé ï êüóìïò ëåéôïõñãåß ìå ïñéóìÝíïõò óôáèåñïýò íüìïõò – 18ïò áé. o Äéáöùôéóìüò o áðïóêïðïýóå óôçí áðïäÝóìåõóç ôçò áíèñþðéíçò óêÝøçò áðü êÜèå éðñïêáôÜëçøç – Åêðñüóùðïé: Âïëôáßñïò, Ñïõóóü, ÌïíôåóêéÝ, Íôéíôåñü ê.Ü.  ÅðéóôçìïíéêÝò åöåõñÝóåéò – – – –

ÁíÜðôõîç èåôéêþí åðéóôçìþí êáé ôå÷íïëïãßáò ÓõíôåëåóôÝò áíÜðôõîçò o ç åðéêñÜôçóç ôïõ ïñèïëïãéóìïý êáé ôïõ åìðåéñéóìïý 18ïò áé. o Ýìöáóç óôçí ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ ôùí åðéóôçìþí ÅöåõñÝóåéò: o áëåîéêÝñáõíï, èåñìüìåôñï, ìðáôáñßá, áåñüóôáôï, ôåëåéïðïßçóç áôìïìç÷áíÞò (ÔæÝéìò Âáô, 1769) o ç óçìáíôéêüôåñç  Ïé åîåëßîåéò óôéò åéêáóôéêÝò ôÝ÷íåò

• 1) Ìðáñüê (17ïò áéþíáò) – ÃåííÞèçêå óôçí Éôáëßá (ðñïÝêôáóç ôçò áíáãåííçóéáêÞò ôÝ÷íçò) – ×ñçóéìïðïéåß o êáìðýëåò, ðïëõ÷ñùìßá, êßíçóç, øåõäáßóèçóç, åðéôçäåõìÝíç äéáêüóìçóç – Åðéäéþêåé o íá åíôõðùóéÜóåé êáé íá óõãêéíÞóåé – ÁöïñÜ o üëá ôá åßäç ôçò ôÝ÷íçò – ×ñçóéìïðïéÞèçêå o áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ôïõò çãåìüíåò ó ê ï ð ü ò o íá ðñïâÜëïõí êáé íá åîõìíÞóïõí ôï êýñïò & ôçí éó÷ý ôïõò – Åêðñüóùðïé ìðáñüê æùãñáöéêÞò :

 ÉÔÁËÉÁ o ÊáñáâÜôæéï (1573 -1610)  ÊÁÔÙ ×ÙÑÅÓ 1) ÐÝôåñ Ðïë Ñïýìðåíò (1577 - 1640) ×áñáêôçñéóôéêÜ Ýñãùí ôïõ o äõíáìéêüôçôá, Ýíôïíá ÷ñþìáôá, áãÜðç ãéá ôç æùÞ 2) Âáí ÍôÜúê (1599 -1641) o ðñïóùðïãñáößåò 3) ÑÝìðñáíô Âáí Ñéí (1606 -1669): ×áñáêôçñéóôéêÜ æùãñáöéêÞò ôïõ:o 1) ôå÷íéêÞ öùôïóêßáóçò, o2) áðüäïóç øõ÷éêïý êüóìïõ ðñïóþðùí  ÉÓÐÁÍÉÁ:

394

1) ÍôéÝãêï ÂåëÜóêåè (1599 -1660) - Ýñãá ìå èñçóêåõôéêü êáé ìõèïëïãéêü ðåñéå÷üìåíï - ÷ñçóéìïðïéåß öùôåéíÜ ÷ñþìáôá ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï 2) Ìïõñßëï (1617 -1682) - óõíèÝóåéò ìå èÝìáôá èñçóêåõôéêÜ Þ áðü ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ - áíôéèåôéêïß öùôéóìïß

DSZR 2CIG

 ÃÁËËÉÁ: o ÍéêïëÜ ÐïõóóÝí (1594 -1665)  2) êëáóéêéóìüò (17ïò áéþíáò) – ÅðéêñÜôçóå óôç Ãáëëßá – ÅîÝöñáæå ôï ìïíáñ÷éêü éäåþäåò ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´ – Áíáäåéêíýåôáé êõñßùò óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ o ÁíÜêôïñï Âåñóáëëéþí

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 3) ñïêïêü (18ïò áéþíáò) – ÊõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç (1730 -1780) – ×áñáêôçñéóôéêÜ o Ýíôïíï äéáêïóìçôéêü óôïé÷åßï, ÷Üñç, êïìøüôçôá, åõ÷Üñéóôç êáé áíÝìåëç áôìüóöáéñá – Åêðñüóùðïò o ï ãÜëëïò æùãñÜöïò Æáí ÁíôïõÜí Âáôü (1648 -1721)  4) íåïêëáóéêéóìüò (18ïò -19ïò áé.) – ×ñçóéìïðïéÞèçêå o ùò ìÝóï Ýêöñáóçò ôïõ áãþíá ôùí ëáþí ãéá åëåõèåñßá – Åêðñüóùðïò o ï ãÜëëïò æùãñÜöïò Æáê Ëïõß Íôáâßíô (1748 -1825) – – – – –

 Ïé åîåëßîåéò óôç ÌïõóéêÞ 17ïò áé. o ìðáñüê o ëõñéêü èÝáôñï (üðåñá êáé ïñáôüñéï) ÏëïêëÞñùóç ìïñöÞò ôçò üðåñáò ÌåãÜëç ðñüïäïò óôç ìïõóéêÞ Åìðëïõôéóìüò êáé åðéíüçóç íÝùí ìïñöþí óýíèåóçò Êïñõöáßïé ìïõóïõñãïß o ï Áíôüíéï ÂéâÜëíôé, ï ×Ýíôåë, ï Ìðá÷, ï Ìüôóáñô, ï Ìðåôüâåí ê.Ü.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ

"..áéþíá ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´.." (óåë. 129) Ï Ëïõäïâßêïò ÉÄ´ åõíüçóå êáé ôßìçóå ôïõò ðíåõìáôéêïýò áíèñþðïõò êáé ôïõò êáëëéôÝ÷íåò ôçò åðï÷Þò ôïõ. ÌåãÜëç Ýìöáóç Ýäùóå óôçí ßäñõóç Áêáäçìéþí ãéá ôçí ðñïþèçóç ôùí ãñáììÜôùí, ôùí åðéóôçìþí êáé ôùí ôå÷íþí. ÈÝëçóå íá åßíáé ùò áðüëõôïò ìïíÜñ÷çò, ï ìïíáäéêüò ìáéêÞíáò ôçò åðï÷Þò ôïõ. Óçìáíôéêü åðéóôçìïíéêü ßäñõìá õðÞñîå ç ÂáóéëéêÞ Áêáäçìßá ôùí Åðéóôçìþí (1666).

ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÏÑÙÍ

Êëáóéêéóìüò (óåë. 129) Íåïêëáóéêéóìüò (óåë. 131) ÐíåõìáôéêÜ êáé êáëëéôå÷íéêÜ ñåýìáôá ðïõ ìéìïýíôáé ôçí êëáóéêÞ áñ÷áéüôçôá. ¸íá ëïãïôå÷íéêü Þ åéêáóôéêü Ýñãï èåùñåßôáé êëáóéêü, üôáí ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áñìïíßá, éóïññïðßá, óùóôÝò áíáëïãßåò êáé ÷ñùìáôéóìïýò, ñõèìü êáé õøçëü Þèïò. Óôï íåïêëáóéêéóìü áõôü áðïêôÜ êáé êïéíùíéêÞ óçìáóßá, óõíäåüìåíï ìå ôïí áãþíá ãéá åëåõèåñßá. ñïìáíôéóìüò (óåë. 129) Åõñùðáúêü êáëëéôå÷íéêü ñåýìá ðïõ äßíåé Ýìöáóç óôá óõíáéóèÞìáôá (á´ ìéóü 19ïõ áé.) 395

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ïñèïëïãéóìüò (óåë. 129) ÖéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ äßíåé Ýìöáóç óôç ëïãéêÞ áðüäåéîç ôçò áëÞèåéáò. åìðåéñéóìüò (óåë. 129) Èåùñßá ðïõ äÝ÷åôáé ùò ðçãÞ ôçò ãíþóçò êáé êñéôÞñéï ôçò áëÞèåéáò ôçí åìðåéñßá. ìðáñüê (óåë. 129) Êáëëéôå÷íéêÞ ôå÷íïôñïðßá ðïõ êõñéÜñ÷çóå ôï 17ï áéþíá óôçí Åõñþðç. ×ñçóéìïðïéåß ôéò êáìðýëåò, ôçí ðïëõ÷ñùìßá, ôçí êßíçóç, ôçí øåõäáßóèçóç êáé ôçí åðéôçäåõìÝíç äéáêüóìçóç, ãéá íá åíôõðùóéÜóåé êáé íá óõãêéíÞóåé. Ôï ìðáñüê áöïñÜ üëá ôá åßäç ôçò ôÝ÷íçò. ×ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé ôïõò çãåìüíåò ãéá íá ðñïâÜëïõí êáé íá åîõìíÞóïõí ôï êýñïò êáé ôçí éó÷ý ôïõò. ñïêïêü (óåë. 130) Ôå÷íïôñïðßá ðïõ êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç áðü ôï 18ï áéþíá. ×áñáêôçñßæåôáé áðü ôï Ýíôïíï äéáêïóìçôéêü óôïé÷åßï, ôç ÷Üñç, ôçí êïìøüôçôá êáé ôçí åõ÷Üñéóôç Þ áíÝìåëç áôìüóöáéñá. üðåñá (óåë. 131) Ðïëýìïñöï Ýñãï, ìå ìõèïëïãéêÜ èÝìáôá, óôï ïðïßï óõíäõÜæïíôáé ç ìïõóéêÞ, ôï äñÜìá, ç ðñüæá, ç ðïßçóç, ï ÷ïñüò, ç óêçíïãñáößá ê.Ü. ïñáôüñéï (óåë. 131) Ìïõóéêü Ýñãï ðïõ Ý÷åé óõíÞèùò èñçóêåõôéêü ðåñéå÷üìåíï êáé ìïéÜæåé ìå üðåñá, ÷ùñßò üìùò ôï óôïé÷åßï ôçò óêçíéêÞò äñÜóçò, ìå áöçãçìáôéêÜ óôïé÷åßá, Üñéåò, öùíçôéêÜ êáé ÷ïñùäéáêÜ ìÝñç, ïñ÷çóôñéêÝò åéóáãùãÝò Þ åíäéÜìåóåò ðáñåìâïëÝò.

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1687

ÉóáÜê Íåýôùí: íüìïò ðáãêüóìéáò Ýëîçò

1769

ÔæÝéìò Âáô: ôåëåéïðïßçóç áôìïìç÷áíÞò

17ïò áé.

Ìðáñüê

18ïò áé.

Ñïêïêü

ÔÝëïò 18ïõ áé.

íåïêëáóéêéóìüò

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.ÔË.)  1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "ÈÝëåé ãáìðñü áñéóôïêñÜôç " (óåë. 129) (áðüóðáóìá áðü ôïí "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôç" ôïõ ÌïëéÝñïõ) Åñþôçóç: Ðïéá åßíáé ç öéëïäïîßá ôùí íåüðëïõôùí; Ôá Ýñãá ôïõ ÌïëéÝñïõ áíôéêáôïðôñßæïõí ôçí êïéíùíßá ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé óáôéñßæïõí ôá áíèñþðéíá ðÜèç. Óôï Ýñãï ôïõ "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôçò" äéáêùìùäåß ôçí áíåñ÷üìåíç ôüôå áóôéêÞ ôÜîç. ÂáóéêÞ öéëïäïîßá ôùí íåüðëïõôùí áóôþí Þôáí íá áðïêôÞóïõí ôßôëïõò 396 åõãåíåßáò. Áõôü ìðïñïýóáí íá ôï ðåôý÷ïõí ìå âáóéëéêÞ åýíïéá, ìå åîáãïñÜ ôïõ ôßôëïõ Þ ìå ãÜìï, üðùò óôçí ðåñßðôùóç ôïõ "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôç".

DSZR 2CIG

 2) ÐÉÍÁÊÁÓ: "Ôïðßï ìå ïõñÜíéï ôüîï" (Ñïýìðåíò) (óåë. 130) Åñþôçóç: Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ êáëëéôÝ÷íç ìðïñåßôå íá âñåßôå óôïí ðßíáêá áõôü; Óôïí ðßíáêá ôïõ Ñïýìðåíò "Ôïðßï ìå ïõñÜíéï ôüîï", äéáêñßíïõìå ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ êáëëéôÝ÷íç: äõíáìéêüôçôá, Ýíôïíá ÷ñþìáôá, áãÜðç ãéá ôç æùÞ. Ôï öùò ðÝöôåé Üðëåôï óôïí áíïé÷ôü ÷þñï (áñéóôåñÜ) êáé êÜíåé Ýíôïíç áíôßèåóç ìå ôá ëéãüôåñï öùôåéíÜ ìÝñç (äåîéÜ). Áðåéêïíßæåôáé èáõìÜóéá ôï óâÞóéìï ôçò çìÝñáò óôï ýðáéèñï, Ýôóé üðùò áðïôõðþíåôáé óôá äÜóç êáé âõèßæåôáé ìÝóá óôá äÝíôñá. Ç áíèñþðéíç ðáñïõóßá äßíåé æùíôÜíéá êáé äõíáìéêüôçôá óôçí åéêüíá êáé ôï ïõñÜíéï ôüîï ìå ôá ÷ñþìáôá êáé ôï óõìâïëéóìü ôïõ, åêöñÜæïõí ôçí áãÜðç ôïõ êáëëéôÝ÷íç ãéá ôç æùÞ.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 3) ÐÉÍÁÊÁÓ: "Ôáîßäé ãéá ôá Êýèçñá" (Âáôü) (óåë. 131) Åñþôçóç: Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ñïêïêü ðáñáôçñåßôå óôïí ðßíáêá; Ôï ñïêïêü ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôï Ýíôïíï äéáêïóìçôéêü óôïé÷åßï, ôç ÷Üñç, ôçí êïìøüôçôá, êáé ôçí åõ÷Üñéóôç Þ áíÝìåëç áôìüóöáéñá. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ñïêïêü åßíáé åìöáíÞ óôïí ðßíáêá. Ðáñáôçñïýìå ôéò êïìøÝò öéãïýñåò áíäñþí êáé ãõíáéêþí, ðïõ êéíïýíôáé óå Ýíá åéäõëëéáêü ðåñéâÜëëïí. Ôá ðñüóùðÜ ôïõò åßíáé Þñåìá êáé ÷áñéôùìÝíá. Ôá ÷ñþìáôá åßíáé áðáëÜ, ÷ùñßò âáèéÝò öùôïóêéÜóåéò. Ìéá áíÜëáöñç áôìüóöáéñá öáßíåôáé íá åðéêñáôåß, ðïõ ùóôüóï óõíõðÜñ÷åé ìå ìéá áäéüñáôç ìåëáã÷ïëßá.  4) ÐÉÍÁÊÁÓ: "Ï üñêïò ôùí Ïñáôßùí" (óåë. 132) (Æáê Ëïõß Íôáâßíô) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá óôïé÷åßá ôïõ íåïêëáóéêéóìïý åíôïðßæåôå óôïí ðßíáêá; Åéäéêüôåñá, ðïéá óôïé÷åßá äéáêñßíåôå ðïõ ðñïóäßäïõí óôç óêçíÞ õøçëü Þèïò êáé çñùéêü ôüíï; â) Ðþò ï êáëëéôÝ÷íçò ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá ðáëáéü èÝìá åêöñÜæåé ôç óýã÷ñïíÞ ôïõ ðñáãìáôéêüôçôá; á) Ï íåïêëáóéêéóìüò Ý÷åé ôá ßäéá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìå ôïí êëáóéêéóìü: áñìïíßá, éóïññïðßá, óùóôÝò áíáëïãßåò êáé ÷ñùìáôéóìïýò êáé õøçëü Þèïò. Ç âáóéêÞ äéáöïñÜ Ýãêåéôáé óôï üôé óôï íåïêëáóéêéóìü ôá åìðíåõóìÝíá áðü ôçí áñ÷áéüôçôá Ýñãá áðïêôïýí, åêôüò áðü áéóèçôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ óçìáóßá êáé óõíäÝïíôáé ìå ôïõò áãþíåò ôùí ëáþí ãéá åëåõèåñßåò êáé äçìïêñáôßá. Óôïí ðßíáêá "Ï üñêïò ôùí Ïñáôßùí" ï Ëïõß Íôáâßíô ðåôõ÷áßíåé ìéá éóüññïðç êëáóéêÞ óýíèåóç, ðïõ ôçí áðïôåëïýí ôï áñ÷éôåêôüíçìá êáé ïé áíèñþðéíåò ìïñöÝò. Ôï ó÷Ýäéï åßíáé áõóôçñü êáé ôá ÷ñþìáôá ëéôÜ. Ôá óôïé÷åßá ðïõ ðñïóäßäïõí óôç óêçíÞ õøçëü Þèïò êáé çñùéêü ôüíï åßíáé: ôï áõóôçñü ó÷Ýäéï, ç ëéôüôçôá óôï ÷ñþìá, ïé óôÜóåéò ôùí áíäñþí (óáí áãÜëìáôá), ç Ýêöñáóç ôçò áðïöáóéóôéêüôçôáò ôùí ðñïóþðùí ðïõ åßíáé áöïóéùìÝíïé óôï êáèÞêïí ôïõò. â) Ï êáëëéôÝ÷íçò ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá ðáëáéü èÝìá, ðïõ åßíáé ç óêçíÞ çñùéêïý üñêïõ ãéá ôçí ðñïÜóðéóç ôçò Äçìïêñáôßáò óôç ñùìáúêÞ åðï÷Þ, åêöñÜæåé ôç óýã÷ñïíÞ ôïõ ðñáãìáôéêüôçôá, ðïõ Þôáí ï áãþíáò ãéá ôá éäåþäç ôçò Äçìïêñáôßáò óôá ÷ñüíéá ôçò Ãáë-

397

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò. Ï Íôáâßíô ðåôõ÷áßíåé ôï óôü÷ï ôïõ, ãéáôß åöáñìüæåé ôç äýíáìç ôçò õðïâïëÞò ìå Ýíá óõìâïëéêü êáé ëåðôü ôñüðï, áðïöåýãïíôáò ôç óôåßñá ðñïðáãÜíäá.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Ðþò ç åðéóôçìïíéêÞ óêÝøç âïÞèçóå óôçí áíôéìåôþðéóç êïéíùíéêþí ðñïâëçìÜôùí; Ç åðéóôçìïíéêÞ óêÝøç âïÞèçóå óôçí áíôéìåôþðéóç ôùí êïéíùíéêþí ðñïâëçìÜôùí ìå ôï êßíçìá ôïõ Äéáöùôéóìïý. Ôï êßíçìá áõôü áðïóêïðïýóå óôçí áðïäÝóìåõóç ôçò áíèñþðéíçò óêÝøçò áðü êÜèå éäåïëïãéêÞ, èñçóêåõôéêÞ Þ öéëïóïöéêÞ ðñïêáôÜëçøç. ÊõñéÜñ÷çóå êáôÜ ôï 18ï áéþíá êáé ðñüâáëå ôï ãåíéêüôåñï áßôçìá ãéá âáèéÝò ìåôáâïëÝò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò äñáóôçñéüôçôáò ãéá íá åîáóöáëéóôåß ç åëåõèåñßá êáé ç åõçìåñßá ôïõ áíèñþðïõ êáé ç êïéíùíéêÞ ðñüïäïò.

2. Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò êáé íá ðáñïõóéÜóåôå óôçí ôÜîç Ýíá ëïãïôÝ÷íç, Ýíáí åðéóôÞìïíá Þ Ýíá æùãñÜöï ôçò åðéëïãÞò óáò (âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, âáóéêÜ Ýñãá, ðáñïõóßáóç åíüò áðü áõôÜ.) ÁÍÔÏÕÁÍ ÂÁÔÏ (1684 - 1721) Áðü ôïõò êïñõöáßïõò ÃÜëëïõò æùãñÜöïõò ôïõ 18ïõ áéþíá, öëáìáíäéêÞò êáôáãùãÞò, äçìéïõñãüò ôïõ ãáëëéêïý ñïêïêü. ÃåííÞèçêå óôç ÂáëáíóéÝí êáé ôï 1702 åãêáôáóôÜèçêå óôï Ðáñßóé, üðïõ ìáèÞôåõóå óôá åñãáóôÞñéá ôùí êáëëéôå÷íþí Æéëëü êáé ÏíôñÜí. Óôï ÁíÜêôïñï ôïõ Ëïõîåìâïýñãïõ, åíèïõóéÜóôçêå ìå ôïõò ðßíáêåò ðïõ åß÷å öéëïôå÷íÞóåé ï Ñïýìðåíò ãéá ôç Ìáñßá ôùí Ìåäßêùí. Ï Âáôü áðåéêüíéóå êõñßùò óêçíÝò áðü ôïí êüóìï ôçò õøçëÞò êïéíùíßáò ôïõ êáéñïý ôïõ, ÷áñéôùìÝíåò ìéêñÝò êõñßåò êáé êïìøïýò éððïôéêïýò óõíïäïýò, áëëÜ êáé óêçíÝò êáèáñÜ öáíôáóôéêÝò, áðü Ýíáí êüóìï ðïõ êéíåßôáé ìÝóá óå ìéá åéäõëëéáêÞ áôìüóöáéñá. Áîéïðñüóåêôï åßíáé, üôé ïé ìïñöÝò ôïõ äåí êïéôÜæïõí ðïôÝ ôï èåáôÞ. Åßíáé áðïññïöçìÝíåò ç ìéá áðü ôçí Üëëç, áðñüóéôåò êáé áðüìáêñåò. Äåß÷íïõí óáí êÜôé íá ðåñéìÝíïõí. Óå üëá ôá Ýñãá ôïõ êõñéáñ÷åß ìéá óêéÜ ìåëáã÷ïëßáò. Ôá óçìáíôéêüôåñá Ýñãá ôïõ åßíáé: "Ôáîßäé ãéá ôá Êýèçñá" (Ëïýâñï), ðïõ èåùñåßôáé ôï áñéóôïýñãçìÜ ôïõ, "Ï ÁäéÜöïñïò" (Ëïýâñï), "Æåýò êáé Áíôéüðç" (Ëïýâñï), "ÁöïðëéóìÝíïò Ýñùôáò" (Ìïõóåßï ÊïíôÝ), "Éôáëïß èåáôñßíïé" (ÏõÜóéãêôïí, ÅèíéêÞ ÐéíáêïèÞêç), "Ç ãéïñôÞ óôïõò áãñïýò" ê. Ü. Ï ÓáñíôÝí, ï ÌðïõóÝ êáé Üëëïé æùãñÜöïé åðçñåÜóôçêáí áðü ôï ìåãÜëï äçìéïõñãü ôïõ ãáëëéêïý ñïêïêü. Ï Âáôü ðÝèáíå íåüôáôïò áðü öõìáôßùóç. ÅÑÃÏ:"ÔÁÎÉÄÉ ÃÉÁ ÔÁ ÊÕÈÇÑÁ" Åßíáé åëáéïãñáößá óå ìïõóáìÜ 1,27 × 1, 92 ì. Öéëïôå÷íÞèçêå ðåñßðïõ ôï 1717. Âñßóêåôáé óôï Ðáñßóé, óôï Ìïõóåßï ôïõ Ëïýâñïõ. ×Üñç ó' áõôüí ôïí ðßíáêá, ï Âáôü Ýãéíå äåêôüò, ôï 1717, óôç ÂáóéëéêÞ Áêáäçìßá ÃëõðôéêÞò êáé ÆùãñáöéêÞò. Ïé áäåëöïß Ãêïíãêïýñ, óôï âéâëßï ôïõò ãéá ôçí ôÝ÷íç ôïõ 17ïõ áéþíá, ðåñéãñÜöïõí ôïí ðßíáêá áõôüí óáí ôï áñéóôïýñãçìá ôùí áñéóôïõñãçìÜôùí ôçò ãáëëéêÞò æùãñáöéêÞò. Ç ÉäÝá ãéá ôïí ðßíáêá áõôü îåêßíçóå áðü ìéá êùìùäßá ôïõ Íôáíêïýñ êáé ï Âáôü êñÜôçóå óå üëç ôïõ ôç æùÞ áõôÞ ôçí áãÜðç ãéá ôï èÝáôñï. Ç óêçíÞ, êáé êõñßùò ôá öõëëþìáôá áðïäßäïíôáé ìå åëáöñéÝò, áÝñéíåò ðéíåëéÝò, åíþ ôá ðñüóùðá, óôÝñåá ó÷åäéáóìÝíá, 398 ìïéÜæïõí íá îåêüâïõí áð' ôï öüíôï.

DSZR 2CIG

ÉÉ. Ï ÅËËÇÍÉÓÌÏÓ ÕÐÏ ÂÅÍÅÔÉÊÇ ÊÁÉ ÏÈÙÌÁÍÉÊÇ ÊÕÑÉÁÑ×ÉÁ Ðåñßëçøç

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 Ïé ¸ëëçíåò õðü âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá • ÓõíèÞêåò äéáâßùóçò Ôá ÅðôÜíçóá, ç ÊñÞôç êáé ç Êýðñïò âñßóêïíôáí õðü âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá êáé ìåôÜ ôçí ¢ëùóç. Ó' áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò ïé Âåíåôïß åðÝâáëáí ôï äõôéêü öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá, ðñïóáñìïóìÝíï óôéò ôïðéêÝò óõíèÞêåò. ÕðÞñîáí üìùò áíôéóôÜóåéò ôùí ðëçèõóìþí áõôþí, ðïõ åêäçëþèçêáí ìå ðïéêßëåò ìïñöÝò. Óôïí ðïëéôéóôéêü ôïìÝá ïé Âåíåôïß áêïëïýèçóáí çðéüôåñç ðïëéôéêÞ ðáñÝ÷ïíôáò ôç äõíáôüôçôá åëåýèåñçò ìåôáêßíçóçò êáé óðïõäþí óôçí Éôáëßá. • ÃñÜììáôá êáé ÔÝ÷íåò ÊáôÜ ôï 16ï êáé 17ï áéþíá óôçí ÊñÞôç óçìåéþèçêå ìéá áîéüëïãç áíÜðôõîç ôùí ãñáììÜôùí êáé ôùí ôå÷íþí. Óôç Ëïãïôå÷íßá êáëëéåñãÞèçêå ôï Ýììåôñï ìõèéóôüñçìá êáé ç ôñáãùäßá. Óðïõäáßïé ëïãïôÝ÷íåò ôçò åðï÷Þò Þôáí ï Â. ÊïñíÜñïò ("Åñùôüêñéôïò") êáé ï Ã. ×ïñôÜôóçò ("Åñùößëç"). Óôç æùãñáöéêÞ áîéüëïãç Þôáí ç êñçôéêÞ ðáñïõóßá ìå ôç ëåãüìåíç ÊñçôéêÞ Ó÷ïëÞ. Ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðüò ôçò Þôáí ï ÈåïöÜíçò ï Êñçò. ÌåôÜ ôçí êáôÜëçøç ôçò ÊñÞôçò áðü ôïõò Ôïýñêïõò (1669) ðïëëïß êñçôéêïß êáôÝöõãáí óôá ÅðôÜíçóá. ÊáôÜ ôï 17ï êáé 18ï áé. áíáäåß÷èçêáí óçìáíôéêïß åðôáíÞóéïé æùãñÜöïé, ðïõ áêïëïýèçóáí ôçí êñçôéêÞ ðáñÜäïóç ìå åðéäñÜóåéò ôçò ÁíáãÝííçóçò êáé ôïõ ìðáñüê.  Ïé ¸ëëçíåò õðï ïèùìáíéêÞ êõñéáñ÷ßá • Ôï êáèåóôþò ôùí õðïäïýëùí Óôéò ôïõñêïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò ïé ÷ñéóôéáíïß, óýìöùíá ìå ôï éóëáìéêü äßêáéï, ìðïñïýóáí íá äéáôçñÞóïõí ôçí åóùôåñéêÞ ôïõò ïñãÜíùóç ìå äéÜöïñåò óõíèÞêåò. ´Åôóé åîáóöÜëéæáí êÜðïéåò åëåõèåñßåò êáé õðï÷ñåþíïíôáí íá êáôáâÜëïõí ðïéêßëïõò öüñïõò óôïõò Ïèùìáíïýò. Óõ÷íÜ üìùò ôá äéêáéþìáôá áõôÜ áíáéñïýíôáí. Ç ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç ðñïêÜëåóå ìåãÜëåò áíáêáôáôÜîåéò, ðåñéïñéóìïýò êáé êáôáðéÝóåéò óôïõò õðüäïõëïõò ðëçèõóìïýò. Ùóôüóï ï Åëëçíéóìüò, áöïý îåðÝñáóå ôçí áñ÷éêÞ êñßóç, äçìéïýñãçóå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí áíáãÝííçóÞ ôïõ.  ÄõíÜìåéò åðéâßùóçò êáé áíáíÝùóçò ôïõ Åëëçíéóìïý • Ç Åêêëçóßá êáé ôá ðñïíüìéá ÌåôÜ ôçí ¢ëùóç, ï ÌùÜìåè ´ ðáñá÷þñçóå ðñïíüìéá óôïí ðáôñéÜñ÷ç ÃåííÜäéï ´, ìå ôá ïðïßá áíáãíùñéæüôáí ùò èñçóêåõôéêüò êáé ðïëéôéêüò çãÝôçò. Óýìöùíá ìå ôá ðñïíüìéá áõôÜ ï ðáôñéÜñ÷çò áðïêôïýóå åêôüò áðü èñçóêåõôéêÝò êáé êïóìéêÝò åîïõóßåò, üðùò ôï äéêáßùìá íá éäñýåé åêêëçóéáóôéêÜ äéêáóôÞñéá ãéá õðïèÝóåéò áóôéêïý äéêáßïõ êáé íá åðéâÜëëåé öïñïëïãßá óôïõò ðéóôïýò ãéá ôéò áíÜãêåò ôçò Åêêëçóßåò Þ ãéá ëïãáñéáóìü 399 ôçò ïèùìáíéêÞò äéïßêçóçò.

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ç ðáñá÷þñçóç ôùí ðñïíïìßùí Ýäéíå ôç äõíáôüôçôá óôïõò Ïèùìáíïýò íá äéïéêïýí ìÝóù ôçò Åêêëçóßáò åêáôïììýñéá ÷ñéóôéáíïýò óå üëç ôçí ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá, êáèþò ç Åêêëçóßá äéÝèåôå ïñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü äßêôõï (ìçôñïðüëåéò, åíïñßåò, êëð.). • Ï èåóìüò ôçò êïéíüôçôáò Ï èåóìüò ôçò êïéíüôçôáò áðïôåëïýóå Ýíá åßäïò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò, ðïõ ðñïóáñìüóôçêå óôéò áðáéôÞóåéò ôçò ïèùìáíéêÞò ðïëéôéêÞò. Åß÷å êýñïò êáé äéêáéïäïóßåò öïñïëïãéêÝò êáé åêðáéäåõôéêÝò. ´Åãéíå ðüëïò åèíéêÞò óõóðåßñùóçò êáé êáëëéÝñãåéáò ôïõ äçìïêñáôéêïý ðíåýìáôïò, êáèþò ïé êïéíïôéêïß Üñ÷ïíôåò åêëÝãïíôáí áðü ôïõò êáôïßêïõò êáé ôá ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïíôáí óõëëïãéêÜ. • Ïé Öáíáñéþôåò Ïé Öáíáñéþôåò Þôáí ìéá ïìÜäá ëáúêþí áîéùìáôïý÷ùí ðïõ äéáìïñöþèçêå óôçí ðåñéï÷Þ ÖáíÜñé, ãýñù áð' ôï Ðáôñéáñ÷åßï Êùí/ðïëçò. ¹ôáí ìïñöùìÝíïé êáé ãëùóóïìáèåßò êáé Ýãéíáí áðáñáßôçôïé óôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç, êáôáëáìâÜíïíôáò õøçëÜ áîéþìáôá. Åîåëß÷èçêáí óå êïéíùíéêÞ ïìÜäá ìå ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ äýíáìç êáé åðéññïÞ. • Áñìáôïëïß êáé êëÝöôåò Ôá óþìáôá ôùí áñìáôïëþí êáé ôùí êëåöôþí ó÷çìáôßóôçêáí êÜôù áðü äéáöïñåôéêÝò óõíèÞêåò. Ïé áñìáôïëïß Þôáí Ýíïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí, óôïõò ïðïßïõò åß÷å áíáôåèåß áðü ôïõò Ïèùìáíïýò ç öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí. Ïé êëÝöôåò Þôáí Ýíïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí, ðïõ åß÷áí êáôáöýãåé óôá âïõíÜ ãéá íá áðïöýãïõí ôçí ôõñáííßá ôùí êáôáêôçôþí. Ïé áñìáôïëïß êáé ïé êëÝöôåò õðÞñîáí ïé êýñéïé åêöñáóôÝò ôçò Ýíïðëçò áíôßóôáóçò ôùí ÅëëÞíùí êáôÜ ôùí êáôáêôçôþí. Áðü áõôïýò ðñïÞëèå ï ðõñÞíáò ôùí áãùíéóôþí ôïõ '21. • ÏéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò Ôï 15ï êáé 16ï áéþíá ïé äõóìåíåßò óõíèÞêåò äåí åðÝôñåøáí êáìéÜ ïéêïíïìéêÞ ðñüïäï ôùí ÅëëÞíùí. Áðü ôï 17ï áéþíá üìùò Üñ÷éóå ç óôáäéáêÞ âåëôßùóç ôçò ïéêïíïìßáò, ðïõ ïöåßëåôáé óôéò äéïìïëïãÞóåéò ôùí Ïèùìáíþí ìå ôá åõñùðáúêÜ êñÜôç. Ïé ¸ëëçíåò áîéïðïßçóáí ôçí åõêáéñßá êáé áó÷ïëÞèçêáí ìå ôï åìðüñéï. Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ Ýöåñå áëëáãÝò óôçí áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá êáé óôïí ìåôáðïéçôéêü ôïìÝá. ÊáëëéåñãÞèçêáí ðñïúüíôá ìå ìåãÜëç æÞôçóç óôï åîùôåñéêü, åíéó÷ýèçêå ç êôçíïôñïößá ãéá ôéò åîáãùãÝò ìáëëéïý êáé ç ïéêïôå÷íßá ìåôáôñÜðçêå óå âéïôå÷íßá. ÊáôÜ ôï 18ï áé. ç åëëçíéêÞ âéïôå÷íéêÞ ðáñáãùãÞ åðåêôÜèçêå êáé óôïí åõñùðáúêü ÷þñï. Ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ äéåèíïýò áíôáãùíéóìïý äçìéïõñãÞèçêáí åôáéñåßåò êáé óõíåôáéñéóìïß (üðùò ôá ÁìðåëÜêéá). Ïé íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò Ýöåñáí êáé êïéíùíéêÝò áëëáãÝò: äçìéïõñãÞèçêå ìéá íÝá åýðïñç ôÜîç, ç áóôéêÞ.

• Ðáéäåßá ôïõ õðüäïõëïõ Åëëçíéóìïý Ôá ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ¢ëùóç äåí õðÞñ÷å äõíáôüôçôá ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ãéá ôïí õðüäïõëï Åëëçíéóìü. Ùóôüóï ç Åêêëçóßá ìå åðßêåíôñï ôçí Ðáôñéáñ÷éêÞ Áêáäçìßá êáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðíåõìáôéêþí áíèñþðùí ðïõ óðïýäáóáí óôç Äýóç, áíáèÝñìáíå ôçí ðáéäåßá ôïõ õðüäïõëïõ ãÝíïõò, éäñýïíôáò ó÷ïëåßá êáé åíéó÷ýïíôáò ôçí ðßóôç ôïõ. Ç åêðáéäåõôéêÞ áõôÞ äñáóôçñéüôçôá ôçò Åêêëçóßáò ïíïìÜóôçêå èñçóêåõôéêüò ïõìáíéóìüò (:áíèñùðéóìüò). Ðïëý ìåãÜëç Þôáí ç ðñïóöïñÜ ôïõ ÐáôñéÜñ÷ç Êýñéëëïõ Ëïýêáñç, ôïõ äéåõèõíôÞ ôçò 400

DSZR 2CIG

Ðáôñéáñ÷éêÞò Áêáäçìßáò Èåüöéëïõ ÊïñõäáëëÝá, êáé ôïõ åèíïìÜñôõñá ÊïóìÜ Áéôùëïý. Óôá ôÝëç ôïõ 17ïõ áéþíá Üñ÷éóå ç ðñïïäåõôéêÞ áíáãÝííçóç ôçò åëëçíéêÞò ðáéäåßáò, ðïõ Ýöôáóå óôçí áêìÞ ôçò ìå ôï Íåïåëëçíéêü Äéáöùôéóìü (1750 - 1821). Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé Þôáí åðçñåáóìÝíïé áðü ôïí åõñùðáúêü äéáöùôéóìü, åðéäßùêáí ôçí áöýðíéóç ôïõ ¸èíïõò êáé ðñüâáëëáí ôï áßôçìá ãéá ðïëéôéêÞ åëåõèåñßá êáé éóüôçôá. Ïé óçìáíôéêüôåñïé åêðñüóùðïé ôïõ Íåïåëëçíéêïý Äéáöùôéóìïý Þôáí ï ÑÞãáò Öåñáßïò, ï ÁäáìÜíôéïò ÊïñáÞò ê.Ü. • ÔÝ÷íç êáé ëáúêüò ðïëéôéóìüò Áðü ôï 17ï áéþíá Üñ÷éóáí íá âåëôéþíïíôáé ïé óõíèÞêåò óôïí ôïõñêïêñáôïýìåíï Åëëçíéóìü êáé äçìéïõñãÞèçêáí ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá áíÜðôõîç ôçò ôÝ÷íçò, êõñßùò ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò (ìå ôçí ßäñõóç íÝùí Åêêëçóéþí êáé ìïíáóôçñéþí) êáé ôçò æùãñáöéêÞò. ÌåãÜëç Üíèçóç ðáñïõóßáóå ç ëáúêÞ ôÝ÷íç óå üëïõò ôïõò ôïìåßò êáé ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, ðïõ ìáæß ìå ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá âïÞèçóáí ôïõò ¸ëëçíåò íá äéáöõëÜîïõí ôçí åëëçíéêüôçôÜ ôïõò.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 Ï ðáñïéêéáêüò Åëëçíéóìüò Ç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ÅëëÞíùí óôï åîùôåñéêü Üñ÷éóå ðñéí ôçí ¢ëùóç êáé óõíå÷ßóôçêå óå üëç ôçí ðåñßïäï ôçò ôïõñêïêñáôßáò. Óôï ôÝëïò ôïõ 18ïõ áéþíá õðÞñ÷áí ðïëõÜñéèìåò ðáñïéêßåò óôç äõôéêÞ, êåíôñéêÞ êáé áíáôïëéêÞ Åõñþðç, óôç ÂáëêáíéêÞ êáé óôç íüôéá Ñùóßá. Ïé åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò ôçò Âåíåôßáò, ôçò ÂéÝííçò êáé ôçò ÔåñãÝóôçò õðÞñîáí åóôßåò ïéêïíïìéêÞò, êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ïëüêëçñïõ ôïõ Åëëçíéóìïý. Ïé ¸ëëçíåò ôçò äéáóðïñÜò óçìåßùóáí ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ ðñüïäï. Óõ÷íÜ ÷ñçìáôïäïôïýóáí ôçí ßäñõóç êáé ëåéôïõñãßá ó÷ïëåßùí óôéò åëëçíéêÝò ðüëåéò.

Ó×ÅÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÌÁÈÇÌÁÔÏÓ  Ïé ¸ëëçíåò õðü âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá •ÓõíèÞêåò äéáâßùóçò – Âåíåôïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò åëëçíéêïý ÷þñïõ o Êýðñïò, ÊñÞôç, ÅðôÜíçóá •á) ðïëéôéêüò ôïìÝáò: – Ïé Âåíåôïß: o åðÝâáëáí ôï äõôéêü öåïõäáñ÷éêü óýóôçìá o ôï ðñïóÜñìïóáí óôéò ôïðéêÝò óõíèÞêåò – ÁíôéóôÜóåéò ðëçèõóìþí: á) åîÝãåñóç áñ÷üíôùí óôçí ÊñÞôç (áñ÷çãüò: ÓÞöçò Âëáóôüò, 1453) â) Êßíçìá Äéáóóùñßíïõ óôçí Êýðñï (1492) ã) Ôï ñåìðåëéü ôùí ðïðïëÜñùí óôç ÆÜêõíèï (1640)

•â) ðïëéôéóôéêüò ôïìÝáò – Ïé Âåíåôïß åðÝôñåðáí ôçí åëåýèåñç ìåôáêßíçóç óðïõäáóôþí áðü ôéò âåíåôïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò ðñïò ôçí Éôáëßá – Ôá ðíåõìáôéêÜ êÝíôñá ôçò Éôáëßáò (Âåíåôßá, Öëùñåíôßá, ÐÜäïâá) o åóôßåò ìüñöùóçò êáé áíôáëëáãÞò éäåþí

401

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

– ÅðôáíÞóéïé, Êñçôéêïß êáé Êýðñéïé óðïõäáóôÝò o ìåôáëáìðÜäåõáí ôá öþôá ôçò ðáéäåßáò óôéò éäéáßôåñåò ðáôñßäåò ôïõò. •ÃñÜììáôá êáé ÔÝ÷íåò – 16ïò - 17ïò áé. o ÊñÞôç o áîéüëïãç áíÜðôõîç ãñáììÜôùí êáé ôå÷íþí •Á) ËÏÃÏÔÅ×ÍÉÁ o Ýììåôñï ìõèéóôüñçìá : "Åñùôüêñéôïò" (Â. ÊïñíÜñïò) o ôñáãùäßá : "Åñùößëç" (Ã. ×ïñôÜôóçò) – Óôá êåßìåíá áõôÜ: o ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç êñçôéêÞ äéÜëåêôïò o ãßíåôáé óõãêåñáóìüò åëëçíéêþí êáé áíáãåííçóéáêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí •Â) ÔÅ×ÍÅÓ o áíÜðôõîç æùãñáöéêÞò o Êñçôéêïß êáé ÅðôáíÞóéïé æùãñÜöïé • á) Êñçôéêïß æùãñÜöïé o ÊñçôéêÞ Ó÷ïëÞ 1) ÈåïöÜíçò Óôñåëßôæáò ÌðÜèáò : ãíùóôüò ùò ÈåïöÜíçò ï Êñçò: – Èåùñåßôáé ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôçò ÊñçôéêÞò Ó÷ïëÞò ôï 16ï áé. – Äçìéïýñãçóå ðñïóùðéêü ýöïò – Óõíäýáæå óôïé÷åßá ðáëáéïëüãåéáò ðáñÜäïóçò êáé äõôéêÞò ôÝ÷íçò 2) Ìé÷áÞë Äáìáóêçíüò 3) Ã. Êëüôæáò 4) Èåüäùñïò ÐïõëÜêçò – 1669 o êáôÜëçøç ÊñÞôçò áðü Ôïýñêïõò – Êñçôéêïß ðñüóöõãåò o óôá ÅðôÜíçóá – ÐïëëÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êñçôéêÞò ðïëéôéóôéêÞò ðáñáãùãÞò o óôá ÅðôÜíçóá • â) ÅðôáíÞóéïé æùãñÜöïé o áêïëïõèïýí ôçí êñçôéêÞ ðáñÜäïóç ìå åðéäñÜóåéò áðü ÁíáãÝííçóç êáé ìðáñüê – Ïé êõñéüôåñïé: 1) Çëßáò Ìüóêïò 2) Ðáíáãéþôçò ÄïîáñÜò 3) Íéêüëáïò Êïõôïýæçò

–

– – – – 402

 Ïé ¸ëëçíåò õðï ïèùìáíéêÞ êõñéáñ÷ßá • Ôï êáèåóôþò ôùí õðïäïýëùí ÓõíÝðåéåò áðü ôçí ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç: 1) ÂáñéÜ öïñïëïãßá o êåöáëéêüò êáé Ýããåéïò öüñïò Þ ÷áñÜôóé 2) ÄéïéêçôéêÝò áõèáéñåóßåò 3) ÐáéäïìÜæùìá, åîéóëáìéóìïß, õðï÷ñåùôéêÞ íáõôïëüãçóç ðáñÜëéùí ðëçèõóìþí 4) Ëçóôåßá êáé ðåéñáôåßá 5) ÄçìïãñáöéêÞ öèïñÜ Ôï éóëáìéêü äßêáéï o åðÝôñåðå ôçí åóùôåñéêÞ ïñãÜíùóç ôùí õðüäïõëùí ÷ñéóôéáíþí ìå óõíèÞêåò. Ïé ÷ñéóôéáíïß: o åîáóöÜëéæáí áôïìéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé èñçóêåõôéêÝò åëåõèåñßåò o õðï÷ñåþíïíôáí íá êáôáâÜëëïõí öüñïõò óôï ïèùì. ÊñÜôïò Óõ÷íÜ ôá äéêáéþìáôá áõôÜ áíáéñïýíôáí Ç ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç ðñïêÜëåóå o áíáêáôáôÜîåéò, ðåñéïñéóìïýò êáé êáôáðéÝóåéò óôïõò õðüäïõëïõò ðëçèõóìïýò

DSZR 2CIG

– Ï Åëëçíéóìüò: o áíÝðôõîå äõíÜìåéò o îåðÝñáóå ôçí áñ÷éêÞ êñßóç o äçìéïýñãçóå ôéò ðñïûðïèÝóåéò ôçò áíáãÝííçóÞò ôïõ

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 ÄõíÜìåéò åðéâßùóçò êáé áíáíÝùóçò ôïõ Åëëçíéóìïý •Ç Åêêëçóßá êáé ôá ðñïíüìéá – ÌåôÜ ôçí ¢ëùóç o ÌùÜìåè ´ o ðñïíüìéá óôïí ðáôñéÜñ÷ç ÃåííÜäéï ´ Ï ÐáôñéÜñ÷çòáíáãíùñéæüôáí ùò: á) ðíåõìáôéêüò çãÝôçò êáé â) ðïëéôéêüò çãÝôçò – Ï ÐáôñéÜñ÷çò o ìðïñïýóå íá ðáñåìâáßíåé óôçí ÕøçëÞ Ðýëç ãéá èÝìáôá ðïõ áöïñïýóáí ôïõò Ïñèüäïîïõò ÷ñéóôéáíïýò – Åéäéêüôåñá ðñïíüìéá: 1. Ôï äéêáßùìá íá éäñýåé åêêëçóéáóôéêÜ äéêáóôÞñéá (ãéá õðïèÝóåéò áóôéêïý äéêáßïõ) 2. Ôï äéêáßùìá íá åðéâÜëëåé öïñïëïãßá: o ãéá ôéò áíÜãêåò ôçò Åêêëçóßáò o ãéá ôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç – Ç ðáñá÷þñçóç ôùí ðñïíïìßùí o äéåõêüëõíå ôïõò Ïèùìáíïýò ùò ðñïò ôç äéïßêçóç ôùí ÷ñéóôéáíþí , äéüôé: – Ç Åêêëçóßá o äéÝèåôå ïñãáíùìÝíï äéïéêçôéêü äßêôõï (ìçôñïðüëåéò, åðéóêïðÝò, åíïñßåò, ìïíáóôÞñéá) o áíÝëáâå åêêëçóéáóôéêÝò êáé êïóìéêÝò äéêáéïäïóßåò •Ï èåóìüò ôçò êïéíüôçôáò – Èåóìüò êïéíüôçôáò o áðïôåëïýóå Ýíá åßäïò ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò o ðñïóáñìüóôçêå óôéò áðáéôÞóåéò ôçò ïèùìáíéêÞò ðïëéôéêÞò o åß÷å êýñïò êáé äéêáéïäïóßåò : öïñïëïãéêÝò, åêðáéäåõôéêÝò – Ïé êïéíïôéêïß Üñ÷ïíôåò Þ ðñüêñéôïé o åêëÝãïíôáí áðü ôïõò êáôïßêïõò – Ôá ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïíôáí óõëëïãéêÜ. – ¸ôóé: ï èåóìüò ôçò êïéíüôçôáò Ýãéíå: o ðüëïò åèíéêÞò óõóðåßñùóçò êáé o åóôßá êáëëéÝñãåéáò äçìïêñáôéêïý ðíåýìáôïò •Ïé Öáíáñéþôåò – ÖáíÜñé (óõíïéêßá Êùí/ðïëçò) o Öáíáñéþôåò o ïìÜäá ëáúêþí áîéùìáôïý÷ùí •Ïé Öáíáñéþôåò: o Þôáí ìïñöùìÝíïé êáé ãëùóóïìáèåßò o Ýãéíáí áðáñáßôçôïé óôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç o êáôÝëáâáí õøçëÜ áîéþìáôá: 1) ÄñáãïõìÜíïò (äéåñìçíÝáò) ôçò ÕøçëÞò Ðýëçò 2) ÄñáãïõìÜíïò ôïõ Óôüëïõ 3) Çãåìüíáò ôùí ÐáñáäïõíÜâéùí Çãåìïíéþí o áðüêôçóáí êýñïò o åîåëß÷èçêáí óå êïéíùíéêÞ ïìÜäá ìå ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ äýíáìç êáé åðéññïÞ •Áñìáôïëïß êáé êëÝöôåò – Ôá óþìáôá ôùí áñìáôïëþí êáé ôùí êëåöôþí o ó÷çìáôßóôçêáí êÜôù áðü äéáöïñåôéêÝò óõíèÞêåò •á) áñìáôïëïß o Þôáí Ýíïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí ðïõ åß÷áí ïñéóôåß áðü ôçí ïèùìáíéêÞ 403 äéïßêçóç ãéá öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

•â) êëÝöôåò o Þôáí Ýíïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí ðïõ êáôÝöõãáí óôá âïõíÜ ãéá íá áðïöýãïõí ôçí ôõñáííßá ôùí êáôáêôçôþí – Óõ÷íÜ õðÞñ÷å åíáëëáãÞ ìåôáîý ôùí äýï ñüëùí – Ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ ïé äýï Ýííïéåò ôáõôßóôçêáí •áñìáôïëïß êáé êëÝöôåò: o õðÞñîáí ïé êýñéïé åêöñáóôÝò ôçò Ýíïðëçò áíôßóôáóçò ôùí ÅëëÞíùí êáôÜ ôùí êáôáêôçôþí o Ýãéíáí óõíþíõìïé ôçò áíäñåßáò êáé ôïõ áãþíá ãéá Åëåõèåñßá o áð' áõôïýò ðñïÞëèå ï ðõñÞíáò ôùí áãùíéóôþí ôïõ '21. •ÏéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò – 15ïò - 16ïò áé.: o êáìßá ïéêïíïìéêÞ ðñüïäïò, ëüãù äõóìåíþí óõíèçêþí – 17ïò áé.: o óôáäéáêÞ âåëôßùóç ïéêïíïìßáò

p

–

– – –

Áéôßá o ç óýíáøç åìðïñéêþí ó÷Ýóåùí ïèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò ìå åõñùðáúêÝò äõíÜìåéò Ïé ¸ëëçíåò: o áîéïðïßçóáí ôçí åõêáéñßá o áíÝðôõîáí äñáóôçñéüôçôá óôïí ôïìÝá ôùí èáëÜóóéùí êáé ÷åñóáßùí ìåôáöïñþí o áó÷ïëÞèçêáí ìå ôï åìðüñéï Ïé ÷åñóáßåò ìåôáöïñÝò o äéåõêïëýíïíôáí áðü ôéò åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò Ïé åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò o áíáðôý÷èçêáí êáôÜ ìÞêïò ôïõ ïäéêïý Üîïíá ðñïò ôçí ÊåíôñéêÞ Åõñþðç Ç áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ Ýöåñå áëëáãÝò: o óôçí áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá êáé o óôïí ìåôáðïéçôéêü ôïìÝá

•á) Ïé áëëáãÝò óôçí áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá: – ÊáëëéåñãÞèçêáí ðñïúüíôá ìå ìåãÜëç æÞôçóç óôï åîùôåñéêü (âáìâÜêé, ìåôÜîé,ê.Ü) – Åíéó÷ýèçêå ç êôçíïôñïößá o åîáãùãÝò ìáëëéïý – Ç ïéêïôå÷íßá ìåôáôñÜðçêå óå âéïôå÷íßá •â) Ïé áëëáãÝò óôïí ìåôáðïéçôéêü ôïìÝá: – 18ïò áé.: o ç åëëçíéêÞ âéïôå÷íéêÞ ðáñáãùãÞ åðåêôåßíåôáé êáé óôïí åõñùð. ÷þñï o äçìéïõñãÞèçêáí ìåãÜëåò åôáéñåßåò Þ óõíåôáéñéóìïß Óêïðüò o ç áíôéìåôþðéóç ôïõ äéåèíïýò áíôáãùíéóìïý – ÁìðåëÜêéá o âéïôå÷íéêüò êáé åìðïñéêüò óõíåôáéñéóìüò Äñáóôçñéüôçôåò o êáôáóêåõÞ, âáöÞ êáé åìðïñßá âáìâáêåñþí íçìÜôùí

•ã) êïéíùíéêÝò áëëáãÝò: – ÍÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò o íÝá åýðïñç ôÜîç: ç áóôéêÞ (Ýìðïñïé, âéïôÝ÷íåò, ðëïéïêôÞôåò) – Ç ðëåéïíüôçôá ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý o áãñïôéêÞ 404

DSZR 2CIG

•Ðáéäåßá ôïõ õðüäïõëïõ Åëëçíéóìïý Ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ¢ëùóç o ìç ðïëéôéóôéêÞ áíÜðôõîç Áéôßá o ïé äýóêïëåò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí õðüäïõëùí ÅëëÞíùí ÐñïóðÜèåéåò áíáãÝííçóçò ðáéäåßáò: Ç Åêêëçóßá o áíáèÝñìáíå ôçí ðáéäåßá ôïõ õðüäïõëïõ ãÝíïõò Åðßêåíôñï o ç Ðáôñéáñ÷éêÞ Áêáäçìßá (Êùí/ðïëç) ÓõíÝâáëáí o ïé ðíåõìáôéêïß Üíèñùðïé ðïõ óðïýäáóáí óôç Äýóç ÐáôñéÜñ÷çò Êýñéëëïò Ëïýêáñçò o áíÝèåóå ôç äéåýèõíóç ôçò Ðáôñéáñ÷éêÞò Áêáäçìßáò óôïí Èåüöéëï ÊïñõäáëëÝá (:Ýíáò áðü ôïõò óðïõäáéüôåñïõò áñéóôïôåëéêïýò öéëïóüöïõò ôçò Ôïõñêïêñáôßáò) •Èñçóêåõôéêüò Ïõìáíéóìüò o ç åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôçò Åêêëçóßáò êáôÜ ôçí Ôïõñêïêñáôßá – ÔÝëç 17ïõ áé. o ðñïïäåõôéêÞ áíáãÝííçóç ðáéäåßáò Áßôéá: o á) ç âåëôßùóç ôùí ïéêïíïìéêþí êáé êïéíùíéêþí óõíèçêþí oâ) ç óôåíüôåñç åðáöÞ ìå ôçí Åõñþðç – ÐïëëáðëáóéÜæïíôáé ôá ó÷ïëåßá – Åêäßäïíôáé ðåñéóóüôåñá âéâëßá – Ç ðáéäåßá åðéäéþêåôáé êõñßùò áðü ôçí áóôéêÞ ôÜîç •1750 - 1821 o Íåïåëëçíéêüò äéáöùôéóìüò •Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé: o Þôáí åðçñåáóìÝíïé áðü ôéò éäÝåò ôïõ åõñ. Äéáöùôéóìïý o åðéäßùêáí ãåíßêåõóç ôçò ðáéäåßáò o äéÝäéäáí ôçí êëáóéêÞ ðáéäåßá êáé ôéò èåôéêÝò åðéóôÞìåò o ðñïùèïýóáí ôç ëáúêÞ ãëþóóá o ðñüâáëáí ôçí ïñèïëïãéóôéêÞ óêÝøç êáé ôï áßôçìá ãéá ðïëéôéêÞ åëåõèåñßá êáé éóüôçôá – Óçìáíôéêüôåñïé åêðñüóùðïé: 1) ÑÞãáò ÂåëåóôéíëÞò Þ Öåñáßïò (1757 - 1798) 2) ÁäáìÜíôéïò ÊïñáÞò (1748 - 1833) 3) ÅõãÝíéïò Âïýëãáñçò (1716 - 1806) 4) Éþóçðïò Ìïéóéüäáêáò (1725 - 1800) 5) ÄçìÞôñéïò ÊáôáñôæÞò (1730 - 1807) – ÐáñÜëëçëá: åêêëçóéáóôéêïß Üíäñåò áãùíßæïíôáé ãéá: o ôç äéÜäïóç ôçò ðáéäåßáò o ôç óôÞñéîç ôçò Ïñèïäïîßáò – Óçìáíôéêüò åêðñüóùðïò o ÊïóìÜò ï Áéôùëüò (1714 - 1779) – – – – – – –

•ÔÝ÷íç êáé ëáúêüò ðïëéôéóìüò – Áðü 17ï áé.: o âåëôéþíïíôáé ïé óõíèÞêåò óôïí ôïõñêïêñáôïýìåíï åëë. ÷þñï o äçìéïõñãïýíôáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá áíÜðôõîç ôçò ôÝ÷íçò – Êýñéïé ôïìåßò: o áñ÷éôåêôïíéêÞ: íÝåò åêêëçóßåò êáé ìïíáóôÞñéá o æùãñáöéêÞ: ôùí íáþí êáé ôùí ìïíáóôçñéþí o ëáúêÞ ôÝ÷íç o äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá – Ç ëáúêÞ ôÝ÷íç, ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

405

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

o âïÞèçóáí ôïõò ¸ëëçíåò: o á) íá áíôéóôáèïýí óôïí êßíäõíï áöïìïßùóçò o â) íá äéáöõëÜîïõí ôçí åëëçíéêüôçôÜ ôïõò •Ï ðáñïéêéáêüò Åëëçíéóìüò – Ç ìåôáíÜóôåõóç ôùí ÅëëÞíùí óôï åîùôåñéêü: o Üñ÷éóå ðñéí ôçí ¢ëùóç o óõíå÷ßóôçêå óôçí ôïõñêïêñáôßá. – ÔÝëïò 18ïõ áé. o ðïëõÜñéèìåò åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò óôç äõôéêÞ, êåíôñéêÞ, áíáôïëéêÞ

Åõñþðç, óôç ÂáëêáíéêÞ êáé óôç íüôéá Ñùóßá – Óçìáíôéêüôåñåò ðáñïéêßåò:o Âåíåôßáò, ÂéÝííçò, ÔåñãÝóôçò – Ïé ðáñïéêßåò áõôÝò õðÞñîáí åóôßåò o ïéêïíïìéêÞò, êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ïëüêëçñïõ ôïõ Åëëçíéóìïý – Óôá ó÷ïëåßá ôùí ðáñïéêéþí o öïéôïýóáí íÝïé áðü ôïí åëëáäéêü ÷þñï – Áðü ôá ôõðïãñáöåßá ôïõò o äéï÷åôåýïíôáí ÷éëéÜäåò âéâëßá óôçí ÅëëÜäá – Óôç ÂéÝííç åêäüèçêáí: o ôá ðñþôá öéëïëïãéêÜ ðåñéïäéêÜ o ç ðñþôç åëëçíéêÞ åöçìåñßäá o ôá Ýñãá ôïõ ÑÞãá – Ïé ¸ëëçíåò ôùí ðáñïéêéþí o ÷ñçìáôïäïôïýóáí ôçí ßäñõóç êáé ëåéôïõñãßá ó÷ïëåßùí óå äéÜöïñåò åëëçíéêÝò ðüëåéò.

ÅÐÅÎÇÃÇÓÇ ÖÑÁÓÅÙÍ "âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá"(óåë. 133)(óåë. 112) Ïé Ëáôßíïé ãéá áñêåôü áêüìá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìåôÜ ôçí ¢ëùóç (1453) åîáêïëïõèïýóáí íá êáôÝ÷ïõí åëëçíéêÜ åäÜöç, íçóéÜ êáé ðáñáëéáêÝò æþíåò, ðïõ åß÷áí êáôáëÜâåé êáôÜ ôçí Ä´ Óôáõñïöïñßá (1204). Óôéò ðåñéóóüôåñåò ëáôéíïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò êõñéáñ÷ïýóáí ïé Âåíåôïß, êáé óå ëéãüôåñåò ïé ÖñÜãêïé. Ç Êýðñïò Ýìåéíå õðü âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá ìÝ÷ñé 1571, êáé ç ÊñÞôç ìÝ÷ñé ôï 1669. ÌåôÜ ðÝñáóáí óôçí ïèùìáíéêÞ êõñéáñ÷ßá. Ôá ÅðôÜíçóá ðáñÝìåéíáí õðü âåíåôéêÞ êõñéáñ÷ßá ìÝ÷ñé ôï 1792, ïðüôå ðåñéÞëèáí óôïõò ÃÜëëïõò. "…Ïèùìáíïýò íá äéïéêïýí ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ìÝóù ôçò Åêêëçóßáò" (óåë. 135) Ç ôïõñêéêÞ äéïßêçóç äåí äéÝèåôå ìçôñþá ôùí õðçêüùí ôçò, êáé ÷ñçóéìïðïéïýóå ôá åêêëçóéáóôéêÜ êáé êïéíïôéêÜ ìçôñþá óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ãéá ôï ðáéäïìÜæùìá. "Öáíáñéþôåò" (óåë. 135) Ïé Öáíáñéþôåò åêôüò áðü ôéò Üëëåò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõò, ðáñåß÷áí åðßóçò ðïêßëåò õðçñåóßåò êáé óå ðñåóâåßåò ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí ðïõ Þôáí åãêáôåóôçìÝíåò óôçí Êùí-óôáíôéíïýðïëç. Ùò Çãåìüíåò ôùí ÐáñáäïõíÜâéùí Çãåìïíéþí (Ìïëäáâßáò êáé Âëá÷ßáò) ïé Öáíáñéþôåò Ýäåéîáí éäéáßôåñï æÞëï ãéá ôç äéÜäïóç ôùí åëëçíéêþí ãñáììÜôùí êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ áíÜðôõîç ôùí ÐáñáäïõíÜâéùí Çãåìïíéþí. ºäñõóáí ó÷ïëåßá êáé Áêáäçìßåò, üðïõ äßäáîáí äéáðñåðåßò ¸ëëçíåò ëüãéïé.

406

DSZR 2CIG

ÁÍAÐÔÕÎÇ OÑÙÍ

"ñáãéÜäåò"(óåë. 134) Ïé ìç ìïõóïõëìáíéêïß ðëçèõóìïß ôçò ïèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò, êõñßùò ïé ÷ñéóôéáíïß, ðïõ æïýóáí Üèëéá ëüãù ôùí öüñùí êáé ôçò êáôáðßåóçò ôùí Ôïýñêùí. "áñìáôïëïß"(óåë. 135) ¸íïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí, ðïõ ïñãáíþíïíôáí áðü ôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç ãéá ôç öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí. "êëÝöôåò"(óåë. 135) ¸íïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí, ðïõ êáôÝöåõãáí óôá âïõíÜ ãéá íá áðïöýãïõí ôçí ôõñáííßá ôùí êáôáêôçôþí êáé æïýóáí êÜíïíôáò êëïðÝò êáé ëçóôåßåò. Óõ÷íÜ õðÞñ÷å åíáëëáãÞ ìåôáîý ôùí äýï ñüëùí (áñìáôïëþí êáé êëåöôþí), þóôå ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ óôç óõíåßäçóç ôïõ Åëëçíéóìïý ïé äýï Ýííïéåò ôáõôßóôçêáí. Ïé áñìáôïëïß êáé ïé êëÝöôåò õðÞñîáí ïé êýñéïé åêöñáóôÝò ôçò Ýíïðëçò áíôßóôáóçò ôùí ÅëëÞíùí åíáíôßïí ôùí êáôáêôçôþí êáé Ýãéíáí óõíþíõìïé ôçò áíäñåßáò êáé ôïõ áãþíá ãéá åëåõèåñßá. "Öáíáñéþôåò"(óåë. 135) ÏìÜäá ëáúêþí áîéùìáôïý÷ùí, éäéáßôåñá ìïñöùìÝíùí êáé ãëùóóïìáèþí, ðïõ Ýãéíáí áðáñáßôçôïé óôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç êáé êáôÝëáâáí õøçëÜ áîéþìáôá, üðùò Äéåñìçíåßò êáé Çãåìüíåò. Äéáìïñöþèçêå ãýñù áðü ôï Ðáôñéáñ÷åßï, óôç óõíïéêßá ÖáíÜñé ôçò Êùí/ðïëçò. "èñçóêåõôéêüò ïõìáíéóìüò"(óåë. 138) Ç åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôçò Åêêëçóßáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ôïõñêïêñáôßáò. Ç äñáóôçñéüôçôá áõôÞ åêöñÜæåôáé ìå ôçí ßäñõóç ó÷ïëåßùí, ôçí Ýêäïóç âéâëßùí, ôç äéäáóêáëßá, ôçí åíßó÷õóç ôïõ åèíéêïý öñïíÞìáôïò êáé ôçò èñçóêåõôéêÞò ðßóôçò ôùí ÅëëÞíùí.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

×ÑÏÍÏËÏÃÉÊOÓ ÐÉÍÁÊÁÓ ×ÑÏÍÏÓ 1669

ÃÅÃÏÍÏÓ ÊáôÜëçøç ÊñÞôçò áðü ôïõò Ôïýñêïõò

16ïò - 17ïò áé.

ÁíÜðôõîç êñçôéêÞò ëïãïôå÷íßáò êáé æùãñáöéêÞò

17ïò - 18ïò áé.

ÓôáäéáêÞ ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ÅëëÞíùí

1750 - 1821

Íåïåëëçíéêüò Äéáöùôéóìüò

407

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÙÍ ÐÇÃÙÍ (ÅÉÊÏÍÅÓ, ÊÅÉÌÅÍÁ Ê.ËÐ.)

 1) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "ÓõíÝðåéåò áðü ôçí ïèùìáíéêÞ êáôÜêôçóç" (óåë. 133) Åñþôçóç: Ìå ðïéá óçìáóßá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá áðü ôï ëáü ïé ëÝîåéò "÷áñÜôóé" êáé "÷áñáôóþíù"; Åðß ôïõñêïêñáôßáò ôï "÷áñÜôóé" Þôáí äéôôüò öüñïò: á) åðß ôçò ðñïóüäïõ êáé â) åðß ôçò ãçò. Ï ðñþôïò áöïñïýóå ôç ãåùñãéêÞ, ôçí êôçíïôñïöéêÞ, ôç ìåëéóóïêïìéêÞ êáé ôçí áìðåëïõñãéêÞ ðáñáãùãÞ êáé ôéò âéïôå÷íßåò, åíþ ï äåýôåñïò áöïñïýóå ôá êôÞìáôá, ãéá üóïõò åß÷áí ôßôëïõò éäéïêôçóßáò. ÓÞìåñá ç ëÝîç "÷áñÜôóé" Ý÷åé ôçí Ýííïéá ôçò âáñéÜò öïñïëïãßáò Þ ôçò õðï÷ñåùôéêÞò åéóöïñÜò, êáé ôï ñÞìá "÷áñáôóþíù" óçìáßíåé: á) åðéâÜëëù âáñý öüñï êáé â) áðïóðþ ÷ñÞìáôá ìå åýó÷çìï ôñüðï.

 2) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Áíôßóôáóç Íáïõóáßùí" (1705) (óåë. 134) (áðüóðáóìá áðü äéáôáãÞ ôïõ ÌðåçëÝñìðåç ôçò Ñïýìåëçò) ÅñùôÞóåéò: á) Ðþò áíôéìåôþðéóáí ïé ¸ëëçíåò ôç óôñáôïëüãçóç íÝùí óôç ÍÜïõóá; â) Ðïéá íïìßæåôå Þôáí óôç óõíÝ÷åéá ç áíôßäñáóç ôùí Ôïýñêùí; á) Ôï ðáñÜèåìá áíáöÝñåôáé óôï èåóìü ôïõ ðáéäïìáæþìáôïò êáé óôçí áíôßäñáóç ôùí êáôïßêùí ôçò ÍÜïõóáò ôï 1705. Ôï ðáéäïìÜæùìá Þôáí ï ðéï âáñýò öüñïò ðïõ ðëÞñùíáí ïé õðüäïõëïé ÷ñéóôéáíïß óôïõò Ôïýñêïõò, ãé' áõôü ëÝãåôáé êáé "öüñïò áßìáôïò". ¹ôáí ìéá âßáéç óôñáôïëüãçóç áíÞëéêùí áãïñéþí, ðïõ ÷ñçóßìåõáí ãéá ôç óôåëÝ÷ùóç ôçò ïèùìáíéêÞò äéïßêçóçò êáé êõñßùò ôïõ óôñáôïý. Ôï ðáéäïìÜæùìá ïäÞãçóå óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò óå âßáéåò áíôéäñÜóåéò ôùí õðïäïýëùí, üðùò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôùí Íáïõóáßùí, ðïõ ðÞñå ÷áñáêôÞñá åðáíáóôáôéêïý êéíÞìáôïò. Ïé êÜôïéêïé ôçò ÍÜïõóáò áíôÝäñáóáí äõíáìéêÜ, áñíÞèçêáí íá ðáñáäþóïõí ôá ðáéäéÜ ôïõò êáé óêüôùóáí ôïõò Ôïýñêïõò óôñáôéùôéêïýò ðïõ åß÷áí åíôïëÞ ãéá ôç óôñáôïëïãßá. ¸ðåéôá ðåñéóóüôåñïé áðü 100 Üíäñåò, ìå åðéêåöáëÞò ôïí áñìáôïëü ÆÞóç ÊáñáäÞìï êáé ôïõò äýï ãéïõò ôïõ, ó÷çìÜôéóáí óõììïñßá, ýøùóáí ôç óçìáßá ôçò áíôáñóßáò êáé Üñ÷éóáí íá äéáôñÝ÷ïõí ôá âïõíÜ êáé ôéò ðåäéÜäåò ëçóôåýïíôáò êáé óêïôþíïíôáò ôïõò ìïõóïõëìÜíïõò ôçò õðáßèñïõ. â) Ïé Ôïýñêïé, ìüëéò ðëçñïöïñÞèçêáí ôá ãåãïíüôá, áíôÝäñáóáí âßáéá. ¸óôåéëáí óôñáôéùôéêü óþìá óôç ÍÜïõóá, ðïõ êáôÝðíéîå ôçí áíôáñóßá. ¼óïé óõíåëÞöèçóáí, åêôåëÝóôçêáí. Óôç ìÜ÷ç ðïõ Ýãéíå óêïôþèçêáí êáé ï ÆÞóçò ÊáñáäÞìïò ìå ôá äõü ôïõ ðáéäéÜ. Ðéèáíüí ìåôÜ áð' áõôÜ ôá ãåãïíüôá íá ìçí åðéäßùîáí ðÜëé óôñáôïëüãçóç ÷ñéóôéáíüðïõëùí áðü ôç ÍÜïõóá. ¢ëëùóôå ï èåóìüò áõôüò åß÷å Þäç áñ÷ßóåé íá ðáñáêìÜæåé áðü ôá ìÝóá ôïõ 17ïõ áéþíá, ãéáôß ôéò èÝóåéò óôï óôñáôü êáé óôç äéïßêçóç ôéò äéåêäéêïýóáí ïé ßäéïé ïé ìïõóïõëìÜíïé.

408

DSZR 2CIG

 3) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ðñáêôéêü åêëïãÞò êïéíïôéêþí áñ÷üíôùí" (óåë. 135) Åñþôçóç: Ðþò ãéíüôáí ç åêëïãÞ ôùí êïéíïôéêþí áñ÷üíôùí óôç Ìýêïíï; Ðïéá ðñïóüíôá Ýðñåðå íá Ý÷ïõí; Óôç Ìýêïíï, áëëÜ êáé óå üëåò ôéò åëëçíéêÝò êïéíüôçôåò, ç åêëïãÞ ôùí áñ÷üíôùí ãéíüôáí ùò åîÞò: ÊÜèå ÷ñüíï, ôçí Üíïéîç, óõãêåíôþíïíôáí óôï ðñïáýëéï ôçò Åêêëçóßáò üëïé ïé Üíäñåò ôçò êïéíüôçôáò êáé åîÝëåãáí ôïí êïéíïôéêü Üñ÷ïíôá ìå áíáöþíçóç. Óôçí åêëïãÞ ðáñåõñßóêïíôáí êáé ïé éåñåßò ùò äéáéôçôÝò. Ôá ðñïóüíôá ðïõ Ýðñåðå íá Ý÷åé ï êïéíïôéêüò Üñ÷ïíôáò Þôáí: ç ôéìéüôçôá (åíôßìùò), ç åõóÝâåéá (èåáñÝóôùò), ç öñüíçóç (êáôÜ ôï ðñÝðïí êáé áñìüäéï), ç áîéïóýíç (áîéüôåñïí), ç ïñãáíùôéêüôçôá êáé ç åñãáôéêüôçôá (íá åðéôçñåß ôá ðÜíôá ðñïò ùöÝëåéá êáé äéüñèùóç). Ç öñüíçóç Þôáí ðïëý óçìáíôéêü ðñïóüí, ãéáôß êÜðïéá áóýíåôç óôÜóç Þ óõìðåñéöïñÜ, ìðïñïýóå íá ðñïêáëÝóåé ìåãÜëïõò êéíäýíïõò ãéá ôçí êïéíüôçôá.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 4) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Êïéíüôçôá êáé êáôáíïìÞ ôùí öüñùí" (óåë. 135) Åñþôçóç: Ðïéï üöåëïò åß÷áí ïé ¸ëëçíåò áðü ôï ñüëï áõôü ôçò êïéíüôçôáò; Ç êïéíüôçôá óôá ÷ñüíéá ôçò ôïõñêïêñáôßáò åß÷å êáé öïñïëïãéêÝò äéêáéïäïóßåò. ÁõôÞ óõíÝôáóóå ôïõò öïñïëïãéêïýò êáôáëüãïõò, åêôéìïýóå ôá ðåñéïõóéáêÜ óôïé÷åßá ôùí ìåëþí ôçò, Ýêáíå ôïí åðéìåñéóìü ôùí öüñùí êáé ôïõò åéóÝðñáôôå, åßôå ãéá ëïãáñéáóìü ôçò ïèùìáíéêÞò äéïßêçóçò, åßôå ãéá ëïãáñéáóìü äéêü ôçò (ãéá Ýñãá êïéíÞò ùöÝëåéáò, êÜëõøç Ýêôáêôùí áíáãêþí êëð.). Ç ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç åêôüò áðü ôï êåöáëéêü öüñï êáé ôï öüñï ôçò äåêÜôçò, äåí êáèüñéæå ôï ðïóü ðïõ Ýðñåðå íá êáôáâÜëåé ùò öüñï ï êÜèå õðü÷ñåïò, áëëÜ ôç óõíïëéêÞ öïñïëïãéêÞ åðéâÜñõíóç ôçò êÜèå ðåñéï÷Þò. Óôç óõíÝ÷åéá ôï ðïóü áõôü ìïéñáæüôáí ìåôáîý ôùí êïéíïôÞôùí ìå ôç óõíåñãáóßá ôùí êïéíïôéêþí áñ÷üíôùí. Ïé ¸ëëçíåò åß÷áí ìåãÜëï üöåëïò áð' ôï ñüëï áõôü ôçò êïéíüôçôáò, äéüôé ï ïñéóìüò ôïõ ðïóïý ðïõ Ýðñåðå íá ðëçñþóåé ï êÜèå õðü÷ñåïò Þôáí ðéï äßêáéïò. Ïé êïéíïôéêïß Üñ÷ïíôåò ãíþñéæáí ôá ìÝëç ôçò êïéíüôçôáò ðñïóùðéêÜ, ôçí ðåñéïõóéáêÞ, ïéêïíïìéêÞ êáé ïéêïãåíåéáêÞ ôïõò êáôÜóôáóç êáé åðïìÝíùò ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ êáèåíüò êáé áíáëüãùò üñéæáí ôï ðïóü ôçò öïñïëïãßáò.  5) ÄÇÌÏÔÉÊÏ ÔÑÁÃÏÕÄÉ: "ÍÜìïõí" (óåë. 135) Åñþôçóç: Ðþò Ýâëåðå ï ëáüò ôïõò êëÝöôåò êáé ôïõò áñìáôïëïýò; Ãéáôß ôïõò ôáýôéæå; (âë. êáé ôï ðáñÜèåìá: Áíôáñóßá Íáïõóáßùí) Ïé áñìáôïëïß êáé ïé êëÝöôåò Þôáí ïé êýñéïé åêöñáóôÝò ôçò Ýíïðëçò áíôßóôáóçò ôùí ÅëëÞíùí åíáíôßïí ôùí êáôáêôçôþí. Ï ëáüò ôïõò èáýìáæå ãéá ôï öñüíçìá êáé ôçí áíäñåßá ôïõò êáé ó' áõôïýò óôÞñéæå ôçí åëðßäá ôïõ ãéá åëåõèåñßá. Ç ýðáñîç êáé ç äñÜóç ôïõò, ôïõò üðëéæå ìå õðïìïíÞ ãéá ôá äåéíÜ ðïõ áíôéìåôþðéæáí êáèçìåñéíÜ. Ôá óþìáôá ôùí áñìáôïëþí êáé ôùí êëåöôþí ó÷çìáôßóôçêáí êÜôù áðü äéáöïñåôéêÝò óõíèÞêåò êáé åß÷áí äéáöïñåôéêïýò ñüëïõò. ¼ìùò ïé ñüëïé áõôïß óõ÷íÜ åíáëëÜóóïíôáí, ãé' áõôü ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ óôç óõíåßäçóç ôïõ Åëëçíéóìïý ïé äýï Ýííïéåò ôáõôßóôçêáí. ×áñáêôçñéóôéêü ðáñÜäåéãìá áëëáãÞò ñüëïõ, åßíáé ç ðåñßðôùóç ôïõ ÆÞóç ÊáñáäÞìïõ, ðïõ Þôáí áñìáôïëüò óôç ÍÜïõóá êáé åß÷å áðïóôïëÞ áðü ôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç ôç öý409

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ëáîç ôçò ðåñéï÷Þò. ¼ìùò Ýãéíå áñ÷çãüò ôçò áíôßóôáóçò ôùí Íáïõóáßùí ãéá ôï ðáéäïìÜæùìá, ôï 1705, êáé ìå ôç óôÜóç ôïõ áõôÞ åìøý÷ùóå ôïõò õðüäïõëïõò ¸ëëçíåò.

 6) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ôá ÁìðåëÜêéá" (óåë. 136) (Öåëßî Ìðùæïýñ: Ðßíáêáò ôïõ åìðïñßïõ ôçò ÅëëÜäáò óôçí Ôïõñêïêñáôßá) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéá èÝìáôá èßãåé ï Ìðùæïýñ êáé ðïéá åßíáé ôá óõìðåñÜóìáôÜ ôïõ; â) Ðïéá ãåíéêüôåñç åðßäñáóç åß÷å ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç óôçí çèéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ áíáãÝííçóç ôïõ Åëëçíéóìïý; á) Ï Öåëßî Ìðùæïýñ Þôáí Ýíáò ãÜëëïò ðñüîåíïò óôç Èåóóáëïíßêç. Óôï ðáñÜèåìá áõôü áíáöÝñåôáé óôá "ÁìðåëÜêéá", ðïõ Þôáí Ýíáò áêìÜæùí åëëçíéêüò âéïôå÷íéêüò êáé åìðïñéêüò óõíåôáéñéóìüò óôïí ôïõñêïêñáôïýìåíï åëëçíéêü ÷þñï, óôïõò ðñüðïäåò ôçò ¼óóáò. Åß÷å 124 åñãáóôÞñéá, üðïõ âÜöïíôáí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò âáìâáêåñþí íçìÜôùí, ðïõ äéï÷åôåýïíôáí áðåõèåßáò óôç Ãåñìáíßá êáé óôç óõíÝ÷åéá ìïéñÜæïíôáí óå äéÜöïñåò åõñùðáúêÝò ðüëåéò (ÂéÝííç, Ëéøßá, ÄñÝóäç, ÐÝóôç êáé áëëïý). Ôá èÝìáôá ðïõ èßãåé ï Ìðùæïýñ åßíáé ç åñãáôéêüôçôá, ôï Þèïò ôùí êáôïßêùí êáé ôá åðéôåýãìáôÜ ôïõò. Ôá óõìðåñÜóìáôÜ ôïõ åßíáé üôé ïé Üíèñùðïé áõôïß ìå ôçí åîõðíÜäá ôïõò, ôçí åíåñãçôéêüôçôÜ ôïõò êáé ôá ôáëÝíôá ôïõò ìðüñåóáí íá äçìéïõñãÞóïõí Ýíá èáýìá, áí êáé Þôáí óêëáâùìÝíïé: íá îáíáãåííçèïýí ðíåõìáôéêÜ êáé íá óõíå÷ßóïõí ôçí ðñïóöïñÜ ôïõò óôïí êüóìï (ìÝóù ôïõ åìðïñßïõ) ùò Üîéïé áðüãïíïé ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí. â) Ç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí õðüäïõëùí ÅëëÞíùí, ðïõ Üñ÷éóå áðü ôï 17ï áéþíá êáé ìåôÜ, Üóêçóå ìåãÜëç åðßäñáóç óôçí çèéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ áíáãÝííçóç ôïõ Åëëçíéóìïý, äéüôé: 1) Ôïõò åîáóöÜëéóå ìéá ïéêïíïìéêÞ åõñùóôßá, ðïõ áðïôÝëåóå óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá ãéá ôç ìüñöùóç êáé ôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõò ãéá ôçí ÅðáíÜóôáóç. 2) Ôï åìðüñéï ôïõò Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá íá êéíçèïýí Ýîù áðü ôïí åëëçíéêü ÷þñï, íá ãíùñßóïõí Üëëïõò Åõñùðáßïõò, ôéò öéëåëåýèåñåò éäÝåò êáé ôá êéíÞìáôÜ ôïõò, ôá ïðïßá óôç óõíÝ÷åéá ìåôáëáìðÜäåõóáí óôïí åëëçíéêü ÷þñï. 3) Ïé ¸ëëçíåò Ýìðïñïé, Þôáí öéëïãåíåßò êáé öéëïðñüïäïé êáé äéÝèåóáí ôåñÜóôéá ðïóÜ ãéá ôçí ðíåõìáôéêÞ áíýøùóç ôùí óõìðáôñéùôþí ôïõò. Ôá ðåñéóóüôåñá âéâëßá êáé ó÷ïëåßá åðß ôïõñêïêñáôßáò Ýãéíáí ìå äáðÜíåò åìðüñùí.

 7) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "Ç ïñèÞ ìÝèïäïò ôçò ðáéäåßáò" (óåë. 138) (áðüóðáóìá áðü ôïí "ÐáðáôñÝ÷á" ôïõ ÊïñáÞ) ÅñùôÞóåéò: á) Ãéáôß ï ÊïñáÞò èåùñåß ôç öéëïóïößá (ëïãéêÞ, ïñèïëïãéóìü, öéëïóïöéêü óôï÷áóìü, åðéóôçìïíéêÞ óêÝøç) ùò âÜóç ãéá ìéá óùóôÞ ðáéäåßá; â) Ðïéåò ïìïéüôçôåò ðáñáôçñåßôå óôç óêÝøç ôïõ ÊïñáÞ êáé ôùí åõñùðáßùí äéáíïçôþí ãéá ôï ñüëï ôçò åðéóôçìïíéêÞò óêÝøçò; á) Ôï ðáñÜèåìá åßíáé áðüóðáóìá áðü ôïí "ÐáðáôñÝ÷á" ôïõ ÊïñáÞ êáé áíáöÝñåôáé óôçí ïñèÞ ìÝèïäï ôçò ðáéäåßáò, ðïõ êáôÜ ôïí ÊïñáÞ åßíáé ç öéëïóïößá, ìå ôçí åõñýôåñç Ýííïéá, äçëáäÞ ôç ëïãéêÞ, ôïí ïñèïëïãéóìü, ôï öéëïóïöéêü óôï÷áóìü êáé ôçí åðéóôçìïíéêÞ óêÝøç. Ï ÊïñáÞò áíÞêåé óôïõò ðñïïäåõôéêïýò ëüãéïõò ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé Þôáí åðçñåáóìÝíïò 410

DSZR 2CIG

áðü ôéò éäÝåò ôïõ åõñùðáúêïý äéáöùôéóìïý. Ðßóôåõå üôé ç öéëïóïößá áðïôåëåß ôç âÜóç ðÜíù óôçí ïðïßá ðñÝðåé íá óôçñßæåôáé êÜèå ðñïóðÜèåéá ãéá âåëôßùóç ôçò æùÞò ôïõ áíèñþðïõ êáé üôé ç ðáéäåßá êáé ìÜëéóôá ç êëáóéêÞ åßíáé ï áóöáëÝóôåñïò äñüìïò ãéá ôçí áðüêôçóç ôçò åëåõèåñßáò, ãé' áõôü êáé åðéäüèçêå óôçí Ýêäïóç ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí óõããñáöÝùí. Ôçí ßäéá åðï÷Þ üìùò õðÞñ÷áí êáé áíôéäñÜóåéò áðü óõíôçñçôéêïýò êýêëïõò, ïé ïðïßïé öïâïýíôáí ôéò êáéíïýñãéåò éäÝåò êáé êáôçãïñïýóáí ôïõò åêöñáóôÝò ôçò. â) Ï ÊïñáÞò, üðùò êáé ïé Åõñùðáßïé äéáíïçôÝò, åß÷áí ôçí ßäéá Üðïøç ãéá ôï ñüëï ôçò åðéóôçìïíéêÞò óêÝøçò óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ, èåùñþíôáò üôé áõôÞ áðïäåóìåýåé ôïí Üíèñùðï áðü ôéò ðñïêáôáëÞøåéò, ôéò äåéóéäáéìïíßåò êáé ôïõò öüâïõò. Åëåõèåñþíåé ôï áíèñþðéíï ðíåýìá êáé ôçí øõ÷Þ êé Ýôóé ï Üíèñùðïò ìðïñåß íá áãùíéóôåß ãéá ôç âåëôßùóç ôçò æùÞò ôïõ êáé ôïõ óõíüëïõ êáé ôç ãåíéêüôåñç ðñüïäï.

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

 8) ÐÁÑÁÈÅÌÁ: "ÐñïóêëçôÞñéï åëåõèåñßáò" (óåë. 138) (áðü ôï Èïýñéï ôïõ ÑÞãá) ÅñùôÞóåéò: á) Ðïéïõò ðñïóêáëåß ï ÑÞãáò íá ãõñßóïõí óôçí ÅëëÜäá êáé ãéáôß; â) Ãéá ðïéïõò ëüãïõò Ýöåõãáí ïé ¸ëëçíåò áðü ôçí ðáôñßäá ôïõò; á) Ôï áðüóðáóìá åßíáé áðü ôï "Èïýñéï" ôïõ ÑÞãá Öåñáßïõ. Ï ÑÞãáò ïñáìáôéæüôáí ìéá ðáôñßäá åëåýèåñç, áðáëëáãìÝíç áðü ôá äåóìÜ ôçò äïõëåßáò. Ãéá ôï óêïðü áõôü Ýðñåðå íá áãùíéóôïýí üëïé ïé ¸ëëçíåò. Ãé' áõôü ëïéðüí ðñïóêáëïýóå üëïõò ôïõò áðüäçìïõò ¸ëëçíåò êáé ìÜëéóôá áõôïýò ðïõ âñßóêïíôáí óôçí õðçñåóßá îÝíùí äõíÜìåùí ùò áîéùìáôéêïß, íá Ýñèïõí íá ðïëåìÞóïõí ãéá ôçí ðáôñßäá ôïõò. â) Ç ìåôáíÜóôåõóç ÅëëÞíùí óôï åîùôåñéêü, ðïõ Üñ÷éóå ðñéí áðü ôçí ¢ëùóç, óõíå÷ßóôçêå êáé Ýãéíå ðõêíüôåñç óå üëç ôçí ðåñßïäï ôçò ïèùìáíéêÞò êõñéáñ÷ßáò. Ïé ëüãïé ãéá ôïõò ïðïßïõò Ýöåõãáí ïé ¸ëëçíåò Þôáí ç ôïõñêéêÞ êáôáðßåóç, ç áíáæÞôçóç êáëýôåñçò ôý÷çò, ïé óðïõäÝò, ôï åìðüñéï êáé äéÜöïñåò Üëëåò åðáããåëìáôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêáí ðïëõÜñéèìåò åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò óôçí Åõñþðç, ðïõ Ýãéíáí åóôßåò ïéêïíïìéêÞò, êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ïëüêëçñïõ ôïõ Åëëçíéóìïý.

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÉÓ ÅÑÙÔÇÓÅÉÓ ÔÏÕ ÄÉÄÁÊÔÉÊÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ 1. Íá óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõììáèçôÝò óïõ, áîéïðïéþíôáò êáé ëïãïôå÷íéêÜ êåßìåíá, ìåñéêÜ áðü ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôþðéóáí ïé ¸ëëçíåò ôá ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ¢ëùóç: ÐáéäïìÜæùìá, åîéóëáìóìüò êñõðôï÷ñéóôéáíéóìüò, íáõôïëïãßá, ðåéñáôåßá óêëáâïðÜæáñá. Ïé ¸ëëçíåò ôá ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ¢ëùóç áíôéìåôþðéóáí ðÜñá ðïëëÜ ðñïâëÞìáôá áðü ôïõò Ôïýñêïõò. ÌåñéêÜ áð' áõôÜ Þôáí: 1) Ðïëëïß ÷ñéóôéáíïß åîáíáãêÜæïíôáí åßôå ìå ôçí Üìåóç áðåéëÞ êáôÜ ôçò æùÞò ôïõò åßôå ãéá íá áðáëëáãïýí áðü ôïõò åîåõôåëéóôéêïýò üñïõò æùÞò íá áóðáóèïýí ôïí éóëáìéóìü. ¸íá ìÝñïò, üìùò, áðü áõôïýò Üëëáîå ìüíï ôõðéêÜ ôçí ðßóôç ôïõ, åíþ ïõóéáóôéêÜ äéáôÞñçóå êñõöÜ Üóâåóôç ôç öëüãá ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý. Áõôïß ëÝãïíôáí "êñõðôï÷ñéóôéáíïß".

411

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

2) Ôá ðëçñþìáôá ôïõ ïèùìáíéêïý óôüëïõ, ïé ãíùóôïß "ëåâÝíôåò", ðñïÝñ÷ïíôáí êõñßùò áðü íáõôïëïãçìÝíïõò ¸ëëçíåò, ðïõ Þôáí åýóùìïé êáé ñùìáëÝïé. 3) Ç ëçóôåßá óôç îçñÜ êáé ç ðåéñáôåßá óôç èÜëáóóá Þôáí ìüíéìç ìÜóôéãá ãéá ôïõò åëëçíéêïýò ðëçèõóìïýò. Ïé ðåéñáôÝò ðïõ ëõìáßíïíôáí ôá åëëçíéêÜ ðáñÜëéá êáé ôá íçóéÜ, äåí áðÝâëåðáí ìüíï óôç ëåçëáóßá áëëÜ êáé óôçí áé÷ìáëùóßá ôùí áíèñþðùí, ãéáôß áðïêüìéæáí êÝñäç åßôå áðü ôá ëýôñá åîáãïñÜò ôïõò åßôå áðü ôçí ðþëçóÞ ôïõò óå óêëáâïðÜæáñá ôçò ÁíáôïëÞò. 4) Ôï ðéï óêëçñü üìùò áð' üëá, Þôáí ï "öüñïò áßìáôïò", äçëáäÞ ôï ðáéäïìÜæùìá. Ïé Ôïýñêïé Üñðáæáí ìå ôç âßá ôá ðéï åõöõÞ áãüñéá ôùí ÷ñéóôéáíþí, çëéêßáò 6 Ýùò 10 åôþí, ôá åîéóëÜìéæáí êáé ìåôÜ áðü ðïëõåôÞ åêðáßäåõóç ôá Ýêáíáí ãåíßôóáñïõò, ðïõ õðçñåôïýóáí óôïí ôïõñêéêü óôñáôü. Ôï ðáéäïìÜæùìá áðïôÝëåóå ìüíéìç ðçãÞ áöáßìáîçò ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý. Ïé Ôïýñêïé üìùò Üñðáæáí ìå ôç âßá êáé ôá êïñßôóéá ôùí ÅëëÞíùí, ðïõ ôá ðñïùèïýóáí óôá ÷áñÝìéá ôùí éó÷õñþí ìùáìåèáíþí. 2. Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò êáé íá âñåßôå óôïé÷åßá ãéá ôïí ðáñïéêéáêü Åëëçíéóìü ôçò Åõñþðçò. Óôçí åñãáóßá óáò ìðïñåßôå íá åñãáóôåßôå ìå âÜóç ôïõò åîÞò Üîïíåò: ßäñõóç êáé ïñãÜíùóç ôùí ðáñïéêéþí, ðëçèõóìüò, áðáó÷üëçóç, ó÷ïëåßá, ôõðïãñáöåßá, åêäüóåéò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò êáé ðïóïôéêÜ óôïé÷åßá. Ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÐÁÑÏÉÊÉÁ ÔÇÓ ÂÅÍÅÔÉÁÓ Ç åëëçíéêÞ ðáñïéêßá ôçò Âåíåôßáò Þôáí Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá êÝíôñá ôïõ åëëçíéóìïý ôçò äéáóðïñÜò óôçí ðåñßïäï ôçò ôïõñêïêñáôßáò. Óôç Âåíåôßá ¸ëëçíåò Ýìðïñïé, íáõôéêïß, êëçñéêïß êáé äéáíïïýìåíïé ßäñõóáí "ÅëëçíéêÞ Áäåëöüôçôá" ôï 1498, ðïõ Þôáí Ýíá åßäïò óùìáôåßïõ. Ôï óùìáôåßï áõôü Ý÷ôéóå ôïí Ïñèüäïîï íáü ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ ôùí ÅëëÞíùí êáé áíÝðôõîå ðëïýóéá äñÜóç ãéá ôçí åèíéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ áöýðíéóç ôïõ õðüäïõëïõ åëëçíéóìïý éäñýïíôáò ó÷ïëåßá óôçí ÁíáôïëÞ êáé åðé÷ïñçãþíôáò åêäüóåéò âéâëßùí. Óôç Âåíåôßá ìå êëçñïäüôçìá ôïõ ÈùìÜ Öëáããßíç éäñýèçêå ôï 1665 ç ðåñßöçìç "Öëáããßíåéïò Ó÷ïëÞ" Þ "Öëáããéíéáíü Åëëçíïìïõóåßï" Þ "Öëáããéíéáíü ÖñïíôéóôÞñéï". Óôï ÖñïíôéóôÞñéï áõôü, ðïõ ëåéôïýñãçóå Ýùò ôï 1800, óðïýäáæáí íÝïé áðü ôá ÅðôÜíçóá, ôçí ÊñÞôç êáé ôçí Êýðñï êáé äéïñßæïíôáí ìåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõò óå áíþôåñåò åêêëçóéáóôéêÝò èÝóåéò óôçí ÁíáôïëÞ.

412

DSZR 2CIG

ÁÓÊÇÓÅÉÓ ÅÂÄÏÌÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ÅñùôÞóåéò áíôéêåéìåíéêïý ôýðïõ 1. Óõìðëçñþóôå ôá ïíüìáôá óôç óôÞëç: á/á

ÏÍÏÌÁ

1

Âåíåôüò åîåñåõíçôÞò ôçò Áóßáò. ¸ãñáøå : "Ôï Âéâëßï ôùí ÈáõìÜôùí", óôï ïðïßï áöçãåßôáé ôéò åíôõðþóåéò ôïõ áð' ôéò ÷þñåò ôçò ÁíáôïëÞò.

2

ÐïñôïãÜëïò èáëáóóïðüñïò. Ôï 1498 Ýöèáóå óôï ÊÜëéêïõô ôùí Éíäéþí.

3

ÃåíïõÜôçò èáëáóóïðüñïò, óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò. ÁíáêÜëõøå ôçí ÁìåñéêÞ, áëëÜ ï ßäéïò ôï áãíïïýóå êáé íüìéæå üôé Ýöôáóå óôéò Éíäßåò.

4

ÐïñôïãÜëïò èáëáóóïðüñïò, óôçí õðçñåóßá ôïõ âáóéëéÜ ôçò Éóðáíßáò. ¸êáíå ôïí ðñþôï ðåñßðëïõ ôçò ãçò (1519 - 1522).

5

Êïñõöáßïò áíèñùðéóôÞò êáé åëëçíéóôÞò, óáôéñßæåé åðéêñéôéêÜ ôéò êáôá÷ñÞóåéò ôçò Åêêëçóßáò (Ìùñßáò Åãêþìéïí), ìÜ÷åôáé õðÝñ ìéáò åéñçíéêÞò Åõñþðçò êáé áðïäßäåé åîáéñåôéêÞ óçìáóßá óôçí ðáéäåßá.

6

Óðïõäáßá ðñïóùðéêüôçôá ôïõ 15ïõ áé. Óå áõôüí ïöåßëåé ç áíèñùðüôçôá ôçí áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò.

7

Éôáëüò óõããñáöÝáò. Óôï Ýñãï ôïõ "Ï Çãåìüíáò" áíáëýåé ôçí ôáêôéêÞ êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ðïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèåß ï çãåìüíáò ãéá ôçí êáôÜêôçóç ôçò åîïõóßáò. 8 Ï êõñéüôåñïò æùãñÜöïò ôïõ êïõáôñïôóÝíôï. 9 Êïñõöáßïò êáëëéôÝ÷íçò ôçò ÁíáãÝííçóçò. ¹ôáí ôáõôü÷ñïíá êáé áîéüëïãïò åðéóôÞìïíáò, åíóáñêþíïíôáò Ýôóé ôïí ïéêïõìåíéêü Üíèñùðï. Åðéíüçóå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò.

10

Áñ÷çãüò ôçò ÖëùñåíôéíÞò Ó÷ïëÞò. Äéáêñßèçêå ùò æùãñÜöïò, ãëýðôçò, áñ÷éôÝêôïíáò êáé ðïéçôÞò. Äéáêüóìçóå ôçí ïñïöÞ ôçò ÊáðÝëá Óéîôßíá óôï Âáôéêáíü ìå ôï Ýñãï ôïõ: "ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá".

11

ÆùãñÜöïò ôçò ÁíáãÝííçóçò. ÅðéêåöáëÞò ôçò ÑùìáúêÞò Ó÷ïëÞò. Óôá Ýñãá ôïõ ôïíßæåé ôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï, ôçí åõãÝíåéá êáé ôï ðíåýìá, üðùò óôéò ðåñßöçìåò "Ìáíôüíåò". 413

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

á/á 12

ÄéÜóçìïò Ãåñìáíüò æùãñÜöïò êáé ÷áñÜêôçò. Óôá Ýñãá ôïõ åíôïðßæïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò áíáãåííçóéáêÞò ôÝ÷íçò ùò ðñïò ôá èÝìáôá êáé ôçí ôå÷íéêÞ, áëëÜ êáé óôïé÷åßá óêïôåéíÜ, üðùò ç äåéóéäáéìïíßá êáé ï öüâïò.

13

Áíáãåííçóéáêüò æùãñÜöïò, ðñüäñïìïò ôïõ õðåññåáëéóìïý. ÓõíÝèåóå Ýñãá ìå èÝìáôá öáíôáóôéêÜ, óõìâïëéêÜ êáé áéíéãìáôéêÜ, óôá ïðïßá óõíõðÜñ÷ïõí ç ðñáãìáôéêüôçôá ìå ôï üíåéñï.

14

¸ëëçíáò æùãñÜöïò ôçò ÁíáãÝííçóçò, ðïõ Ýæçóå óôçí Éóðáíßá. Óôá Ýñãá ôïõ äéáêñßíåôáé ç ôå÷íïôñïðßá ôçò ÁíáãÝííçóçò ùò ðñïò ôá èÝìáôá êáé ôçí ðñïïðôéêÞ, áëëÜ êáé ïé åðéññïÝò ôçò âõæáíôéíÞò æùãñáöéêÞò, ùò ðñïò ôéò ìïñöÝò êáé ôçí ðíåõìáôéêüôçôá.

15

Ãåñìáíüò ìïíá÷üò êáé èåïëüãïò. ÁíôÝäñáóå óôç ìáæéêÞ ðþëçóç óõã÷ùñï÷áñôéþí êáé äéáêÞñõóóå üôé ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò ðßóôçò.

16

Ãåñìáíüò áõôïêñÜôïñáò ðïõ Ýèåóå åêôüò íüìïõ ôï Ëïýèçñï, ùò áéñåôéêü, êáé áðïêÞñõîå ôï Ëïõèçñáíéóìü, åðåéäÞ öïâÞèçêå ôç äéÜóðáóç ôïõ êñÜôïõò.

17

ÃÜëëïò ìåôáññõèìéóôÞò (1509 - 1564), åéóçãçôÞò íÝïõ äüãìáôïò ðñïôåóôáíôéóìïý.

18

ÃÜëëïò âáóéëéÜò. Áðáãüñåõóå ôïí ðñïôåóôáíôéóìü áíáêáëþíôáò ôï ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò (1685).

19

¢ããëïò âïõëåõôÞò êáé áîéùìáôéêüò. ÅðéêåöáëÞò ôùí áíôéìïíáñ÷éêþí äõíÜìåùí ðñùôïóôÜôçóå óôïí åìöýëéï ðüëåìï ôçò Áããëßáò (1642 -1649) ìåôáîý ôïõ Êïéíïâïõëßïõ êáé ôïõ âáóéëéÜ. Ôïí íßêçóå êáé êáôÞñãçóå ôç âáóéëåßá. ÃÜëëïò óõããñáöÝáò ôïõ 17ïõ áé., êëáóéêéóôÞò. Óôï Ýñãï ôïõ "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôçò" äéáêùìùäåß ôçí áíåñ÷üìåíç áóôéêÞ ôÜîç ôçò åðï÷Þò ôïõ. ÃÜëëïò öéëüóïöïò. Èåìåëßùóå ôïí ïñèïëïãéóìü, õðïóôçñßæïíôáò üôé ç ç êýñéá ðçãÞ ôçò áëÞèåéáò åßíáé ç ëïãéêÞ.

20 21 22

414

ÏÍÏÌÁ

23

¢ããëïò öéëüóïöïò. ×ñçóéìïðïßçóå ôïí Oñèïëïãéóìü êáé ôïí Åìðåéñéóìü ùò âÜóç ãéá ôçí åñìçíåßá êáé ôç âåëôßùóç ôçò êïéíùíßáò. ¢ããëïò öõóéêüò. Äéáôýðùóå ôï íüìï ôçò ðáãêüóìéáò Ýëîçò.

24

Óêüôïò ìç÷áíéêüò êáé åöåõñÝôçò. Ôåëåéïðïßçóå ôçí áôìïìç÷áíÞ.

DSZR 2CIG

á/á

ÏÍÏÌÁ

25

Ïëëáíäüò æùãñÜöïò ôïõ 17ïõ áéþíá. Åêðñüóùðïò ôïõ ìðáñüê. Êáèéåñþèçêå ùò Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò æùãñÜöïõò, ÷Üñç óôçí ôå÷íéêÞ ôçò öùôïóêßáóçò êáé ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá áðïäßäåé ôïí øõ÷éêü êüóìï ôùí ðñïóþðùí óôï Ýñãï ôïõ.

26

ÃÜëëïò æùãñÜöïò, åêðñüóùðïò ôïõ ñïêïêü.

27

ÃÜëëïò æùãñÜöïò. Ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ íåïêëáóéêéóìïý.

28

Óçìáíôéêüò åêðñüóùðïò ôçò êñçôéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ¸ñãï ôïõ: "Ï Åñùôüêñéôïò"

29

Ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôçò ÊñçôéêÞò Ó÷ïëÞò óôç æùãñáöéêÞ.

30

Ï óçìáíôéêüôåñïò åêðñüóùðïò Äéáöùôéóìïý. ¸ñãï ôïõ: "Ï Èïýñéïò".

ôïõ

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Íåïåëëçíéêïý

2. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò âÜëôå Ýíá × óôçí áíôßóôïé÷ç óôÞëç, áíÜëïãá áí ôéò èåùñåßôå óùóôÝò Þ ëáíèáóìÝíåò. á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

1

Ôá êßíçôñá ôùí áíáêáëýøåùí Þôáí êáèáñÜ ïéêïíïìéêÜ.

2

Ï ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò áíáêÜëõøå ôçí ÁìåñéêÞ, üìùò ï ßäéïò ðßóôåõå üôé åß÷å öèÜóåé óôéò Éíäßåò.

3

Ïé ÐïñôïãÜëïé åîáöÜíéóáí ôïõò ðñïêïëïìâéáíïýò ðïëéôéóìïýò.

4

Ìå ôç ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò (1494) ïé Éóðáíïß êáé ïé ÐïñôïãÜëïé ìïéñÜóôçêáí ôéò íÝåò ÷þñåò ðïõ áíáêÜëõøáí.

5

Ìå ôï Üíïéãìá óôïõò ùêåáíïýò ôï êÝíôñï ôçò åõñùðáúêÞò ïéêïíïìßáò ìåôáôïðßóôçêå áðü ôç Ìåóüãåéï óôïí Áôëáíôéêü êáé ôç Âüñåéá ÈÜëáóóá.

6

Ãéá ôïõò ëáïýò ôùí íÝùí ÷ùñþí ïé åðéðôþóåéò ôùí áíáêáëýøåùí Þôáí èåôéêÝò, ãéáôß ãíþñéóáí ôïí åõñùðáúêü ðïëéôéóìü.

Ó

Ë

415

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

7

Óôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõ êéíÞìáôïò ôçò ÁíáãÝííçóçò ìåãÜëç Þôáí ç óõìâïëÞ ôùí Óôáõñïöïñéþí.

8

Ôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò ïé áíèñùðéóôÝò äéáìïñöþíïõí ìéá íÝá áíôßëçøç ãéá ôç æùÞ, ðïõ óôçñßæåôáé óôçí éäÝá ôçò ðñïüäïõ.

9

Ïé áíèñùðéóôéêÝò óðïõäÝò óôçí ðåñßïäï ôçò ÁíáãÝííçóçò åíéó÷ýèçêáí ìå ôçí ðáñïõóßá óçìáíôéêþí ÅëëÞíùí ëïãßùí óôç Äýóç.

10

Ìå ôçí áíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò (1450) äüèçêå ç äõíáôüôçôá óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò íá ãßíïõí êïéíùíïß ôçò ãíþóçò.

11 12

13

14 15 16

416

Ï ÌðïôéôóÝëé èåùñåßôáé ï êõñéüôåñïò æùãñÜöïò ôçò åðï÷Þò ôïõ êïõáôñïôóÝíôï. Ï Ìé÷áÞë ¢ããåëïò åðéíüçóå óôç æùãñáöéêÞ ôçí ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò. Óôá Ýñãá ôïõ ÄïìÞíéêïõ Èåïôïêüðïõëïõ äéáêñßíåôáé ç ôå÷íïôñïðßá ôçò ÁíáãÝííçóçò ùò ðñïò ôá èÝìáôá êáé ôçí ðñïïðôéêÞ áëëÜ êáé åðéññïÝò ôçò âõæáíôéíÞò æùãñáöéêÞò, ùò ðñïò ôéò ìïñöÝò êáé ôçí ðíåõìáôéêüôçôá. Óôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá ïé áíþôåñïé êëçñéêïß áíôáãùíßæïíôáí ôïõò çãåìüíåò óôçí ðïëõôÝëåéá ÷ùñßò íá åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôï ðïßìíéü ôïõò. Ç ìáæéêÞ ðþëçóç óõã÷ùñï÷áñôéþí óôç Ãåñìáíßá ðñïêÜëåóå ôçí Ýíôïíç áíôßäñáóç ôïõ ìïíá÷ïý êáé èåïëüãïõ Ìáñôßíïõ Ëïýèçñïõ. Ï ÊÜñïëïò Å´, áõôïêñÜôïñáò ôçò Ãåñìáíßáò, ðñïóôÜôåøå ôï Ëïýèçñï êáé õðïóôÞñéîå ôï Ëïõèçñáíéóìü, åðåéäÞ âñéóêüôáí óå áíôéðáñÜèåóç ìå ôïí ðÜðá.

17

Ç ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá ôùí Êáëâéíéóôþí íá áóêïýí åëåýèåñá ôç ëáôñåßá ôïõò õðü ïñéóìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò.

18

Ïõãåíüôïé åßíáé ïé ÃÜëëïé ðñïôåóôÜíôåò, ïðáäïß ôïõ Êáëâßíïõ.

19

Óôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï ðÜñèçêáí áðïöÜóåéò ãéá ôçí áíáóõãêñüôçóç ôçò Åêêëçóßáò êáé äñáóôéêÜ ìÝôñá åíáíôßïí ôçò Ìåôáññýèìéóçò.

20

Ç ðñïôåóôáíôéêÞ ìåôáññýèìéóç ðñïêÜëåóå åêôüò áðü èñçóêåõôéêÝò, ãåíéêüôåñåò ìåôáâïëÝò óôïí åõñùðáúêü ðïëéôéóìü.

21

Ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò ôåñìáôßóôçêå ìå ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò.

22

Ï Ëïõäïâßêïò ÉÄ´ áêïëïýèçóå áíåêôéêÞ ðïëéôéêÞ áðÝíáíôé óôïõò ðñïôåóôÜíôåò.

Ó

Ë

DSZR 2CIG

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

23

Óôç Ãáëëßá ï áðïëõôáñ÷éóìüò Ýöèáóå óôï áðüãåéü ôïõ ìå ôï Ëïõäïâßêï ÉÄ´.

24

Ìå ôçí "´Åíäïîç ÅðáíÜóôáóç" óôçí Áããëßá, ç áóôéêÞ ôÜîç åðéêñÜôçóå óôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ åðéâÜëëïíôáò ôçí óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá êáé ôïí Êïéíïâïõëåõôéóìü.

25

Ï Íüìïò ðåñß ÐñïóùðéêÞò ÁóöÜëåéáò (Áããëßá) ðñïóäéüñéæå áêñéâÝóôåñá ôá üñéá ôçò âáóéëéêÞò åîïõóßáò.

26

ÊáôÜ ôï 18ï áé. ï áãñïôéêüò ðëçèõóìüò ôçò Åõñþðçò ìåéþèçêå, ãéáôß ðïëëïß áíáæçôïýóáí åñãáóßá óôéò âéïôå÷íßåò êáé ôéò âéïìç÷áíßåò ôùí ðüëåùí.

27

Ï ÌïëéÝñïò, Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò óõããñáöåßò ôçò Ãáëëßáò ôï 17ï áé., áêïëïýèçóå ôï ñåýìá ôïõ ñïìáíôéóìïý.

28

Ôï Ýñãï "ÖÜïõóô" åßíáé ôïõ ãåñìáíïý Óßëëåñ.

29

Ï ãÜëëïò öéëüóïöïò Íôå Êáñô èåìåëßùóå ôïí ïñèïëïãéóìü.

30

Ï ÉóáÜê Íåýôùí äéáôýðùóå ôï íüìï ôçò ðáãêüóìéáò Ýëîçò.

31

Ï Ôæïí Ëïê ôåëåéïðïßçóå ôï 18ï áé. ôçí áôìïìç÷áíÞ.

32

Ï ÍéêïëÜ ÐïõóÝí åßíáé ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ ãáëëéêïý ìðáñüê óôç æùãñáöéêÞ.

33

Ï ÍôéÝãêï ÂåëÜóêåè åßíáé ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ éóðáíéêïý ñïêïêü óôç æùãñáöéêÞ.

34 35 36

Ó

Ë

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ï Æáí ÁíôïõÜí Âáôü åßíáé ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ ãáëëéêïý ñïêïêü óôç æùãñáöéêÞ. Óôç Ãáëëßá åðéêñÜôçóå ï êëáóéêéóìüò, ùò Ýêöñáóç ôïõ ìïíáñ÷éêïý éäåþäïõò ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´. Óôéò âåíåôïêñáôïýìåíåò ðåñéï÷Ýò ôïõ åëëáäéêïý ÷þñïõ äåí õðÞñîáí áíôéóôÜóåéò ôùí ðëçèõóìþí, åðåéäÞ ïé Âåíåôïß áêïëïõèïýóáí Þðéá ðïëéôéêÞ.

37

Ï ÈåïöÜíçò ï Êñçò äçìéïýñãçóå ðñïóùðéêü ýöïò óõíäõÜæïíôáò óôïé÷åßá ôçò ðáëáéïëüãåéáò ðáñÜäïóçò êáé ôçò äõôéêÞò ôÝ÷íçò.

38

Ç ðáñá÷þñçóç ðñïíïìßùí Ýäéíå óôïõò Ïèùìáíïýò ôç äõíáôüôçôá íá äéïéêïýí ìÝóù ôçò Åêêëçóßáò åêáôïììýñéá ÷ñéóôéáíïýò óå ïëüêëçñç ôçí ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá.

39

Ïé êïéíïôéêïß Üñ÷ïíôåò äéïñßæïíôáí áðü ôï ÓïõëôÜíï.

40

Ïé Öáíáñéþôåò Ýãéíáí áðáñáßôçôïé óôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç êáé êáôÝëáâáí õøçëÜ áîéþìáôá.

417

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

á/á

ÐÑÏÔÁÓÇ

41

Ïé áñìáôïëïß Þôáí Ýíïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí ðïõ êáôÝöåõãáí óôá âïõíÜ ãéá íá áðïöýãïõí ôçí ôõñáííßá ôùí êáôáêôçôþí.

42

Áðü ôï 17ï áéþíá ðáñáôçñåßôáé óôáäéáêÞ âåëôßùóç ôçò åëëçíéêÞò ïéêïíïìßáò, ðïõ ïöåßëåôáé óôç óýíáøç åìðïñéêþí ó÷Ýóåùí ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò ìå ôéò åõñùðáúêÝò äõíÜìåéò.

43

Ïé ¸ëëçíåò ëüãéïé ôïõ Íåïåëëçíéêïý Äéáöùôéóìïý ðñüâáëëáí ôçí ïñèïëïãéêÞ óêÝøç êáé ôï áßôçìá ãéá ðïëéôéêÞ åëåõèåñßá êáé éóüôçôá.

44

Óôç äéÜñêåéá ôçò ôïõñêïêñáôßáò äåí áíáðôý÷èçêå êáìéÜ ìïñöÞ ëáúêÞò ôÝ÷íçò, ëüãù äõóìåíþí óõíèçêþí.

45

Ïé åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò óôç Âåíåôßá, óôç ÂéÝííç, óôçí ÔåñãÝóôç êáé áëëïý õðÞñîáí åóôßåò ïéêïíïìéêÞò, êïéíùíé-êÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ïëüêëçñïõ ôïõ Åëëçíéóìïý.

Ó

Ë

3. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

418

1.

Ôá ïéêïíïìéêÜ êßíçôñá ôùí áíáêáëýøåùí äåí Þôáí ôá ìïíáäéêÜ. ÕðÞñ÷áí êáé Üëëá, üðùò …………………, …………….. êáé …………………….

2.

Ïé Éóðáíïß åðéäåéêíýïíôáò áðÜíèñùðç óêëçñüôçôá åîáöÜíéóáí ôïõò ëåãüìåíïõò ……………………….. ………………… ôçò ÊåíôñéêÞò êáé Íüôéáò ÁìåñéêÞò.

3.

Ïé ÐïñôïãÜëïé êáé ïé Éóðáíïß áöïý ìåôÝôñåøáí ôéò ÷þñåò ðïõ áíáêÜëõøáí óå áðïéêßåò, ôéò ìïßñáóáí ìåôáîý ôïõò ìå ôç ………………………

4.

Áðü ôéò íÝåò ïéêïíïìéêÝò äñáóôçñéüôçôåò ðïõ áíáðôý÷èçêáí ìåôÜ ôéò áíáêáëýøåéò, åðùöåëÞèçêå ìéá íÝá êïéíùíéêÞ ôÜîç, ç ……………..

5.

Ïé áíèñùðéóôÝò, ïé öïñåßò ôïõ áíèñùðéóìïý, ôáîßäåõáí óå ïëüêëçñç ôçí Åõñþðç ãéá íá äéáäþóïõí ôéò éäÝåò ôïõò, äçìéïõñãþíôáò ìå ôïí ôñüðï áõôü Ýíá äßêôõï ó÷Ýóåùí êáé ðïëéôéóìïý, ðïõ ïíïìÜóôçêå …………………

6.

Ïé áíèñùðéóôÝò åðéäéþêïõí íá äéáìïñöþóïõí ìå ôçí êáôÜëëçëç áãùãÞ Ýíá íÝï ôýðï áíèñþðïõ, ôïí …………….. ……………, ðïõ êáèïñßæåé ï ßäéïò ìå ôç ãíþóç êáé ôïí ðñïóùðéêü ôïõ áãþíá ôï ðåðñùìÝíï ôïõ.

7.

¼óïí áöïñÜ ôçí ôå÷íïôñïðßá, ïé êáëëéôÝ÷íåò ôçò ÁíáãÝííçóçò åöáñìüæïõí ô.. ……………, äßíïíôáò äçëáäÞ ôçí áßóèçóç ôïõ âÜèïõò óôéò áðåéêïíßóåéò êáé ôçí ôå÷íéêÞ ô.. ………………

8.

Ï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé åðéíüçóå ôçí ôå÷íéêÞ ô.. …………….., ç ïðïßá ìå ôçí åîáöÜíéóç ôùí ðåñéãñáììÜôùí äßíåé ôçí áßóèçóç ìéáò åëáöñéÜò ïìß÷ëçò ãýñù áðü ôá ó÷Þìáôá, ðñïêáëþíôáò Ýôóé ìéá åíôýðùóç ãëõêýôçôáò, ðïßçóçò êáé ìõóôçñßïõ.

DSZR 2CIG

9.

Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ 16ïõ áé. åìöáíßóôçêáí óôçí Åõñþðç óôïí ôïìÝá ôçò ìïõóéêÞò, ïé ðñþôåò ìïñöÝò ………….. êáé ………………, ðïõ åîåëß÷èçêáí ðåñéóóüôåñï ôïí åðüìåíï áéþíá.

10.

Ï áõôïêñÜôïñáò ôçò Ãåñìáíßáò ÊÜñïëïò Å´, åðåéäÞ öïâüôáí äéÜóðáóç ôïõ êñÜôïõò, Ýèåóå ôï Ëïýèçñï åêôüò íüìïõ ùò áéñåôéêü êáé áðïêÞñõîå ôï ………………..

11.

Ïé ïðáäïß ôïõ Ëïýèçñïõ êáé ïé ãåñìáíïß çãåìüíåò ðïõ ôïí õðïóôÞñéæáí, äéáìáñôõñÞèçêáí ãéá ôçí áðïêÞñõîç ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ÊÜñïëï Å´ , êáé ãéá ôï ëüãï áõôü ïíïìÜóôçêáí ………………….. Þ …………………

12.

Óôéò 24 Áõãïýóôïõ 1572 Ýãéíå óôï Ðáñßóé óöáãÞ 2000 Êáëâéíéóôþí (Ïõãåíüôùí). Ç íý÷ôá áõôÞ ïíïìÜóôçêå …………………………………………..

13.

ÌåôÜ áðü áñêåôÝò äåêáåôßåò áéìáôçñþí ðïëÝìùí áðïêáôáóôÜèçêå ôåëéêÜ ç åéñÞíç ìå ôï ………………………….., ðïõ áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá ôùí êáëâéíéóôþí íá áóêïýí åëåýèåñá ôç ëáôñåßá ôïõò õðü ïñéóìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò.

14.

Ç ôá÷ýôáôç åðéôõ÷ßá ôïõ Ðñïôåóôáíôéóìïý áíÜãêáóå ôç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá íá ïñãáíþóåé ôç äéêÞ ôçò ìåôáññýèìéóç, ôç ëåãüìåíç …………..

15.

Óôï ðëáßóéï ôçò áíáíÝùóçò ôçò Åêêëçóßáò êôßæïíôáé êáéíïýñãéïé åðéâëçôéêïß íáïß óå ñõèìü ………………. ìå ðëïýóéï äéÜêïóìï.

16.

Óôç Ãåñìáíßá, éäéáßôåñá áéìáôçñüò õðÞñîå ï ………………… …………… (1618 - 1648) ìåôáîý ðñïôåóôáíôþí êáé ñùìáéïêáèïëéêþí, ï ïðïßïò üìùò Ýëáâå ðáíåõñùðáúêÝò äéáóôÜóåéò.

17.

Ç …………….. …… ………………. (1648) Ýâáëå ôÝëïò óôç óýãêñïõóç ìåôáîý ñùìáéïêáèïëéêþí êáé ðñïôåóôáíôþí, êáé óçìáôïäüôçóå ïñéóôéêÜ ôç óõññßêíùóç ôçò äýíáìçò ôïõ ãåñìáíïý áõôïêñÜôïñá.

18.

ÐáñÜëëçëá ðñïò ôá ðïëåìéêÜ ãåãïíüôá, áðü ôï 15ï Ýùò ôï 18ï áéþíá, ïé åõñùðáúêÝò ÷þñåò, ìå ðñþôç ôç Ãáëëßá (1535), óõíÜðôïõí ç ìßá ìåôÜ ôçí Üëëç ðñïíïìéáêÝò åìðïñéêÝò óõìöùíßåò ìå ôçí ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá, ôéò ëåãüìåíåò …………………

19.

Óôç Ãáëëßá ç åðéäßùîç ñéæéêþí áëëáãþí åêöñÜæåôáé ìå ôï êßíçìá ôïõ Äéáöùôéóìïý (1688- 1789) êáé êïñõöþíåôáé ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ áéþíá ìå ô.. ………….. ……………….. (1789).

20.

Óôçí Áããëßá, ìåôÜ ôçí "¸íäïîç ÅðáíÜóôáóç" , ç áóôéêÞ ôÜîç êáôüñèùóå íá åðéâëçèåß êáé íá åðéêñáôÞóåé óôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ, åðéâÜëëïíôáò ô.. ………………….. ……………………. êáé ô.. …………………..

21.

Ôï 18ï áé. ç ðëÝïí ðñïóïäïöüñá åìðïñéêÞ äñáóôçñéüôçôá åßíáé ãéá ôïõò Åõñùðáßïõò ôï ëåãüìåíï …………….. ………………., ãéáôß äéåîÜãåôáé óå ôñåéò öÜóåéò ìåôáîý ……………….., ………………… êáé ……………….

22.

Óôç Ãáëëßá, ç ðíåõìáôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ äñáóôçñéüôçôá ãíþñéóå ìåãÜëç Üíèçóç êáôÜ ôï 17ï áéþíá Þ ……………… ….. ……………………

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

419

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

23.

Ç ãáëëéêÞ ëïãïôå÷íßá áêïëïõèþíôáò ô.. ………………, ðáñÜãåé Ýñãá äéá÷ñïíéêÜ ìå èåìáôïãñáößá êëáóéêÞ Þ óýã÷ñïíç.

24.

Ç ëïãïôå÷íéêÞ ðáñáãùãÞ óõíå÷ßæåôáé óôç Ãáëëßá êáé êáôÜ ôï 18ï áéþíá ìå ôïõò åêðñïóþðïõò ôïõ Äéáöùôéóìïý, åíþ ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ áéþíá áõôïý åìöáíßæåôáé .. ………………………

25.

Ôï äñüìï ãéá ôç íåüôåñç åðéóôÞìç, ðïõ Üíïéîå ï ÂÜêùíáò, óõíÝ÷éóå ï ãÜëëïò öéëüóïöïò ÑåíÝ ÍôåêÜñô , ðïõ èåìåëßùóå …. ………………., õðïóôçñßæïíôáò üôé ç êýñéá ðçãÞ ôçò êÜèå áëÞèåéáò åßíáé ç ëïãéêÞ áðüäåéîç.

26.

ÌÝóá áðü ôç èñçóêåõôéêÞ äéáìÜ÷ç áíáäýèçêå êáé êõñéÜñ÷çóå êáôÜ ôï 17ï áéþíá ìéá íÝá êáëëéôå÷íéêÞ ôå÷íïôñïðßá, ô. ……………..

27.

Ç êïéíùíßá ôïõ 18ïõ áéþíá áíáæçôåß ôçí Üíåóç êáé ôçí åõ÷Üñéóôç áôìüóöáéñá. Êáñðüò ôçò ôÜóçò áõôÞò åßíáé ï ñõèìüò ……………… ðïõ êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç áðü ôï 1730 Ýùò ôï 1780 ðåñßðïõ.

28.

Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ 18ïõ áéþíá åìöáíßóôçêå ï …………………, ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ùò ìÝóï Ýêöñáóçò ôïõ áãþíá ôùí ëáþí ãéá åëåõèåñßá êáé äçìïêñáôßá.

29.

Ôï 17ï áé. ôï ìðáñüê åðéöÝñåé óôç ìïõóéêÞ ãüíéìåò êáé áíáíåùôéêÝò åîåëßîåéò ìå ôç äçìéïõñãßá ôïõ ëõñéêïý èåÜôñïõ, äçëáäÞ ô.. ……………. êáé … …………………

30.

Áîéüëïãç åßíáé êáôÜ ôï 16ï áé. ç êñçôéêÞ ðáñïõóßá óôïí ôïìÝá ôçò ôÝ÷íçò ìå ôç ëåãüìåíç ………………….. ……………

31.

Ç ÏèùìáíéêÞ äéïßêçóç, ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé ôç öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí, ïñãÜíùóå Ýíïðëá óþìáôá áðü ¸ëëçíåò, ôïõò ………………….

32.

×áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç âéïôå÷íéêïý êáé åìðïñéêïý óõíåôáéñéóìïý Þôáí ô.. …………… ìå äñáóôçñéüôçôåò óôçí êáôáóêåõÞ, âáöÞ êáé åìðïñßá âáìâáêåñþí íçìÜôùí.

33.

Ç åêðáéäåõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôçò Åêêëçóßáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ôïõñêïêñáôßáò ïíïìÜóôçêå ………………….. ………………….

34.

Ç áíáãÝííçóç ôçò åëëçíéêÞò ðáéäåßáò Ýöôáóå óôçí áêìÞ ôçò ìå ôï ………………. ………………. (1750 - 1821).

35.

Ïé åëëçíéêÝò ðáñïéêßåò óô.. ……………., óô.. …………., óô.. …………… êáé áëëïý õðÞñîáí åóôßåò ïéêïíïìéêÞò, êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéóôéêÞò áíÜðôõîçò ïëüêëçñïõ ôïõ Åëëçíéóìïý.

4. Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: 1.

¼ñãáíï ðñïóäéïñéóìïý ôïõ ãåùãñáöéêïý ðëÜôïõò ìå âÜóç ôçí ðáñáôÞñçóç ôùí Üóôñùí. ×ñçóéìïðïéÞèçêå óôá åîåñåõíçôéêÜ ôáîßäéá ôùí Åõñùðáßùí : ……… ………… ………..

420 2.

Íáõôéêïß ÷Üñôåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí áðü ôïõò Åõñùðáßïõò óôá åîåñåõíçôéêÜ

DSZR 2CIG

ôïõò ôáîßäéá. ÐåñéëÜìâáíáí üëá ôá áðáñáßôçôá óôïé÷åßá ãéá ôïõò íáõôéêïýò: áêôÝò êáé ëéìÜíéá êÜèå ðåñéï÷Þò, ôï ãåùãñáöéêü ìÞêïò êáé ðëÜôïò: ………………………… 3.

ÍÝïò ôýðïò ðëïßïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü ôïõò Åõñùðáßïõò óôá åîåñåõíçôéêÜ ôïõò ôáîßäéá. Óõíäýáæå ÷ùñçôéêüôçôá, ôá÷ýôçôá êáé áóöÜëåéá:…………………………

4.

ÓõíèÞêç ðïõ õðïãñÜöôçêå áðü ôïõò ÐïñôïãÜëïõò êáé ôïõò Éóðáíïýò ôï 1494, ìå ôçí ïðïßá ìïéñÜóôçêáí ôéò ÷þñåò ðïõ áíáêÜëõøáí.: ………………

5.

Êáëëéôå÷íéêü êáé ðíåõìáôéêü êßíçìá ðïõ åêäçëþèçêå óôçí Åõñþðç ôï 15ï êáé 16ï áéþíá. Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ Þôáí ç áíáâßùóç ôçò êëáóéêÞò áñ÷áéüôçôáò ãéá ôç èåìåëßùóç åíüò êáéíïýñãéïõ êüóìïõ. : …………………..

6.

Ç óôñïöÞ ôùí Åõñùðáßùí êáôÜ ôï 15ï êáé 16ï áé. ðñïò ôç âáèýôåñç ãíþóç ôïõ åëëçíïñùìáúêïý ðïëéôéóìïý ðñïêåéìÝíïõ íá áíôëÞóåé áðü áõôüí ôïí áíáãêáßï ðíåõìáôéêü ôïõ åîïðëéóìü (:áîßåò) ïíïìÜóôçêå: …………..

7.

Ôï ðñüôõðï ôïõ ôÝëåéïõ áíèñþðïõ óôçí åðï÷Þ ôçò ÁíáãÝííçóçò: ………. ……………… ……………………..

8.

Óôçí éóôïñßá ôçò ôÝ÷íçò ï 15ïò áé. åßíáé ãíùóôüò ìå ôï üíïìá :…………… êáé ðñïáíáããÝëëåé ôçí éôáëéêÞ ÁíáãÝííçóç.

9.

Ôå÷íéêÞ óôç æùãñáöéêÞ ôçò ÁíáãÝííçóçò, êáôÜ ôçí ïðïßá åîáöáíßæïíôáé ôá ðåñéãñÜììáôá êáé äßíåôáé ç áßóèçóç ìéáò åëáöñéÜò ïìß÷ëçò ãýñù áðü ôá ó÷Þìáôá, ðñïêáëþíôáò ìéá åíôýðùóç ãëõêýôçôáò, ðïßçóçò êáé ìõóôçñßïõ. ÅðéíïÞèçêå áðü ôï ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé. : ……………………………………..

10.

Çãåìüíáò Þ åýðïñïò ðïõ åíéó÷ýåé ïéêïíïìéêÜ ôïí ðïëéôéóìü êáé ôçí ôÝ÷íç: …………………………….

11.

Ç ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ïé æùãñÜöïé äßíïõí ôçí øåõäáßóèçóç ôçò ôñßôçò äéÜóôáóçò, äçëáäÞ ôïõ âÜèïõò ôçò óýíèåóçò ðÜíù óôç äéóäéÜóôáôç åðéöÜíåéá ôïõ ðßíáêá. : ……………………….

12.

¸ããñáöá Üöåóçò áìáñôéþí ðïõ ðïõëïýóå ç ÑùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá óôï ôÝëïò ôïõ Ìåóáßùíá.: ………………………….

13.

¸ããñáöï ðïõ Ýöåñå ôç óöñáãßäá ôïõ ðÜðá ôçò Ñþìçò.: ………………….

14.

ÓõíèÞêç ðïõ áíáãíþñéæå ôç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý êáé ôï äéêáßùìá êÜèå ãåñìáíïõ çãåìüíá íá åðéâÜëåé óôçí åðéêñÜôåéÜ ôïõ ôï äüãìá ðïõ Þèåëå. ...……………………..

15.

ÄéÜôáãìá ìå ôï ïðïßï áðïêáôáóôÜèçêå ç åéñÞíç ìåôÜ áðü ìéá ìáêñÜ ðåñßïäï áéìáôçñþí ðïëÝìùí ìåôáîý Êáëâéíéóôþí êáé ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò. Áíáãíþñéæå ôï äéêáßùìá ôùí Êáëâéíéóôþí íá áóêïýí åëåýèåñá ôç ëáôñåßá ôïõò õðü ïñéóìÝíåò üìùò ðñïûðïèÝóåéò.: ……………………………

16.

Ç ìåôáññýèìéóç ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, ðïõ Ýãéíå ìåôÜ ôçí ôá÷ýôáôç åðéôõ÷ßá ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý, ëÝãåôáé: ……………………..

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

421

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

422

17.

Ñõèìüò íáïý ìå ðëïýóéï äéÜêïóìï, ðïõ óôü÷åõå óôçí ðñïâïëÞ ôçò äýíáìçò ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò êáé óôçí åðéâåâáßùóç ôçò õðåñï÷Þò ôïõ ñùìáéïêáèïëéêïý äüãìáôïò Ýíáíôé ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý.: ……………..

18.

ÓõíèÞêç ìå ôçí ïðïßá ôåñìáôßóôçêå ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò: ………………

19.

ÅðïñéêÝò óõìöùíßåò ìå ôéò ïðïßåò ç ïèùìáíéêÞ áõôïêñáôïñßá ðáñá÷ùñïýóå åìðïñéêÜ ðñïíüìéá óôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, ìå ìïíáäéêü áíôÜëëáãìá ôç öéëßá ôïõò.: ………………………

20.

Ðïëéôåéáêü óýóôçìá, êáôÜ ôï ïðïßï ç âáóéëéêÞ åîïõóßá åßíáé áðåñéüñéóôç êáé áíåîÝëåãêôç.: ……………………..

21)

Ðíåõìáôéêü êßíçìá ôïõ 18ïõ áé. ðïõ åðåäßùêå ðïëéôéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ìåôáâïëÝò êáé ãåíéêüôåñá ôç âåëôßùóç ôïõ áíèñþðïõ.: …………..

22.

Ðïëßôåõìá êáôÜ ôï ïðïßï ï ìïíÜñ÷çò ðåñéïñßæåôáé êáôÜ ôçí Üóêçóç ôùí áñìïäéïôÞôùí ôïõò áðü ôï Óýíôáãìá, ôï ïðïßï êáèïñßæåé ôéò âÜóåéò ôçò ïñãÜíùóçò êáé ëåéôïõñãßáò ôçò ðïëéôåßáò.

23.

Ðíåõìáôéêü êáé êáëëéôå÷íéêü ñåýìá ðïõ ìéìåßôáé ôçí áñ÷áéüôçôá. ¸÷åé êïéíùíéêÞ óçìáóßá, ãéáôß óõíäÝåôáé ìå ôïí áãþíá ôùí ëáþí ãéá åëåõèåñßá êáé äçìïêñáôßá. : …………………….

24.

Êáëëéôå÷íéêüò ñõèìüò ôïõ 17ïõ áé., ðïõ áöïñÜ üëá ôá åßäç ôçò ôÝ÷íçò. ×ñçóéìïðïéåß ôéò êáìðýëåò, ôçí ðïëõ÷ñùìßá, ôçí øåõäáßóèçóç êáé ôçí åðéôçäåõìÝíç äéáêüóìçóç ãéá íá åíôõðùóéÜóåé êáé íá óõãêéíÞóåé.: …………

25.

Ôå÷íïôñïðßá ðïõ êõñéÜñ÷çóå óôçí Åõñþðç ôï 18ï áéþíá. ×áñáêôçñßæåôáé áðü ôïÝíôïíï äéáêïóìçôéêü óôïé÷åßï, ôç ÷Üñç, ôçí êïìøüôçôá êáé ôçí åõ÷Üñéóôç Þ áíÝìåëç áôìüóöáéñá.: …………..

26.

ÖéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ äÝ÷åôáé ùò ðçãÞ ãíþóçò êáé êñéôÞñéï ôçò áëÞèåéáò ôçí åìðåéñßá.: ………………..

27.

ÖéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ äßíåé Ýìöáóç óôç ëïãéêÞ áðüäåéîç ôçò áëÞèåéáò.: ……………………

28.

×ñéóôéáíïß õðüäïõëïé ôçò ÏèùìáíéêÞò Áõôïêñáôïñßáò, ðïõ æïýóáí Üèëéá ëüãù ôùí öüñùí êáé ôçò êáôáðßåóçò ôùí Ôïýñêùí. : ………………

29.

¸íïðëá óþìáôá ÅëëÞíùí, ðïõ ïñãáíþíïíôáí áðü ôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç ãéá ôç öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí.: ……………………

30.

ÏìÜäá ëáúêþí áîéùìáôïý÷ùí, éäéáßôåñá ìïñöùìÝíùí êáé ãëùóóïìáèþí, ðïõ Ýãéíáí áðáñáßôçôïé óôçí ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç êáé êáôÝëáâáí õøçëÜ áîéþìáôá, üðùò Äéåñìçíåßò êáé Çãåìüíåò. : ………………….

DSZR 2CIG

5. Áíôéóôïé÷ßóôå ôéò ÷ñïíïëïãßåò ìå ôá ãåãïíüôá ×ÑÏÍÏËÏÃÉÁ

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

ÃÅÃÏÍÏÓ

1

1498

Á) Ðñþôïò ðåñßðëïõò ôçò ãçò

2

1492

Â) ÁíáêÜëõøç ôçò ôõðïãñáößáò

3

1519 - 1522

4

1494

Ä) ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò

5

1450

Å) ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò o ÁíáêÜëõøç ÁìåñéêÞò

6

1555

ÓÔ) ÓõíèÞêç Âåóôöáëßáò

7

1598

Æ) ÓõíèÞêç Ôïñíôåæßëáò

8

1545 - 1563

9

1648

È) ÄéáêÞñõîç ÄéêáéùìÜôùí

10

1689

É) Óýíïäïò ôïõ ÔñÝíôï

11

1789

ÉÁ) "¸íäïîç ÅðáíÜóôáóç"

12

1688

ÉÂ) ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Ã) ÂÜóêï íôå ÃêÜìá o ÊÜëéêïõô Éíäéþí

Ç) ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò

6. ÅðéëïãÞ ïñèÞò áðÜíôçóçò: (Óôéò ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò õðïãñáììßóôå ôç óùóôÞ áðÜíôçóç): 1. ÁíáêÜëõøå ôï èáëÜóóéï äñüìï ðñïò ôéò Éíäßåò, öèÜíïíôáò ôï 1498 óôï ÊÜëéêïõô. á) ï ÌÜñêï Ðüëï, â) ï ÂÜóêï íôå ÃêÜìá, ã) ï ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò 2.

ÁíáêÜëõøå íçóéÜ êáé ðåñéï÷Ýò ôçò ÊåíôñéêÞò ÁìåñéêÞò. á) ÂÜóêï íôå ÃêÜìá, â) ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò, ã) ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò

3.

¸êáíå ôïí ðñþôï ðåñßðëïõ ôçò ãçò: á) ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò, â) ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò,

4.

Ôï Ýñãï "Ìùñßáò Åãêþìéïí" ãñÜöôçêå áðü ôïí: á) ¸ñáóìï, â) ÖñáíóïõÜ Ñáìðåëáß, ã) Ôïìáò Ìüñ

5.

Ôï Ýñãï "Äïí Êé÷þôçò" ãñÜöôçêå áðü ôïí: á) ÌéóÝë íôå Ìïíôáßí, â) ÌéãêïõÝë íôå ÈåñâÜíôåò, Ôï Ýñãï "Ï Çãåìüíáò" ãñÜöôçêå áðü ôïí: á) ÈåñâÜíôåò, â) Óáßîðçñ , ã) ÌáêéáâÝëëé

6.

ã) ÂÜóêï íôå ÃêÜìá

ã) Ïõßëéáì Óáßîðçñ

423

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

7.

Ï Ìé÷áÞë ¢ããåëïò èåùñåßôáé áñ÷çãüò ôçò : á) ÖëùñåíôéíÞò Ó÷ïëÞò, â) ÑùìáúêÞò Ó÷ïëÞò,

ã) ÂåíåôéêÞò Ó÷ïëÞò

8.

Ôï Ýñãï "Åõáããåëéóìüò" åßíáé ôïõ: á) Ìé÷áÞë ¢ããåëïõ, â) ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé,

ã) ÑáöáÞë ÓÜíôé

9.

Ôï Ýñãï "ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá" åßíáé ôïõ: á) ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé, â) ÔéôóéÜíï,

10.

Ï Ãáëéëáßïò äéáêñßèçêå óôçí: á) áóôñïíïìßá, â) éáôñéêÞ,

11.

ÁíôÝäñáóå óôç ìáæéêÞ ðþëçóç óõã÷ùñï÷áñôßùí êáé õðïóôÞñéæå üôé ç óùôçñßá ôçò øõ÷Þò åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò ðßóôçò. á) Ì. Ëïýèçñïò, â) É. Êáëâßíïò, ã) ¸ñáóìïò

12.

Ç íïìéìüôçôá ôïõ Ëïõèçñáíéóìïý áíáãíùñßóôçêå ìå: á) ôï ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò, â) ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò, ã) ôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï

13.

Ç íïìéìüôçôá ôïõ Êáëâéíéóìïý áíáãíùñßóôçêå ìå: á) ôï ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò, â) ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò, ã) ôç Óýíïäï ôïõ ÔñÝíôï ÌåôÜ ôç Ìåôáññýèìéóç ï ðñïôåóôáíéóìüò åðéêñÜôçóå : á) óôç Âüñåéá Åõñþðç, â) óôç Íüôéá Åõñþðç , ã) óôá ÂáëêÜíéá

14.

ã) öéëïóïößá.

15.

Ï ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò ôåñìáôßóôçêå ìå: á) ôç ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò, â) ôçí ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò, ã) ôç ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò

16.

ÌåôÜ ôçí "´Åíäïîç ÅðáíÜóôáóç" óôçí Áããëßá, êáôüñèùóå íá åðéâëçèåß êáé íá åðéêñáôÞóåé óôçí ðïëéôéêÞ óêçíÞ: á) ï âáóéëéÜò ôçò Áããëßáò, â) ç áóôéêÞ ôÜîç, ã) ï âáóéëéÜò êáé ç áóôéêÞ ôÜîç.

17.

Ôï Ýñãï "Áñ÷ïíôï÷ùñéÜôçò" åßíáé ôïõ: á) ÌïëéÝñïõ, â) Ãêáßôå , ã) Óßëëåñ

18.

Äéáôýðùóå ôï íüìï ôçò ðáãêüóìéáò Ýëîçò: á) ï ÑåíÝ ÍôåêÜñô, â) ï Ôæïí Ëïê , ã) ï ÉóáÜê Íåýôùí

19.

Ôåëåéïðïßçóå ôçí áôìïìç÷áíÞ ôï 18ï áé.: á) ÉóáÜê Íåýôùí, â) ÔæÝéìò Âáô , ã) ÂÜêùíáò Ï öëáìáíäüò æùãñÜöïò ÐÝôåñ Ðïë Ñïýìðåíò áêïëïýèçóå ôï ñåýìá ôïõ: á) ìðáñüê, â) ñïêïêü , ã) íåïêëáóéêéóìïý

20. 424

ã) Ìé÷áÞë ¢ããåëïõ

DSZR 2CIG

21.

Ï ãÜëëïò æùãñÜöïò Æáí ÁíôïõÜí Âáôü áêïëïýèçóå ôï êáëëéôå÷íéêü ñåýìá ôïõ: á) ìðáñüê, â) ñïêïêü , ã) êëáóéêéóìïý

22.

Óôç Ãáëëßá ãåíéêÜ óôá ÃñÜììáôá êáé óôéò ÔÝ÷íåò åðéêñÜôçóå: á) ï êëáóéêéóìüò, â) ôï ìðáñüê, ã) ôï ñïêïêü

23.

Ç ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç åß÷å áíáèÝóåé ôç öýëáîç ïñéóìÝíùí ðåñéï÷þí: á) óôïõò áñìáôïëïýò, â) óôïõò êëÝöôåò, ã) óôïõò Öáíáñéþôåò

24.

Ç óýíáøç åìðïñéêþí ó÷Ýóåùí ôçò ïèùìáíéêÞò áõôïêñáôïñßáò ìå ôéò åõñùðáúêÝò äõíÜìåéò: á) åðÝôñåøå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí ÅëëÞíùí â) åìðüäéóå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí ÅëëÞíùí, ã) äåí åðçñÝáóå ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí ÅëëÞíùí

25.

Ïé ¸ëëçíåò äéáöùôéóôÝò: á) åðéäßùêáí ôç ãåíßêåõóç ôçò ðáéäåßáò, â) ðñüâáëëáí ôçí ïñèïëïãéêÞ óêÝøç êáé ôï áßôçìá ãéá ðïëéôéêÞ åëåõèåñßá êáé éóüôçôá ã) üëá ôá ðáñáðÜíù

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôéò öñÜóåéò ôçò óôÞëçò Â. Á 1 2 3

ÂÜóêï íôå ÃêÜìá ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò

B á

Ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò

â

ÈñçóêåõôéêÞ Ìåôáññýèìéóç

ã

ÁíÜêëçóç ÄéáôÜãìáôïò ÍÜíôçò

4

ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé

ä

ÁíáêÜëõøç èáëÜóóéïõ äñüìïõ ðñïò Éíäßåò (ÊÜëéêïõô)

5

Ìáñôßíïò Ëïýèçñïò

å

Íüìïò ðáãêüóìéáò Ýëîçò

6

Ëïõäïâßêïò ÉÄ´

óô

ÁíáêÜëõøç ÁìåñéêÞò

7

ÉóáÜê Íåýôùí

æ

Ïñèïëïãéóìüò

8

ÔæÝéìò Âáô

ç

Á´ ðåñßðëïõò ôçò ãçò

9

ÑåíÝ ÍôåêÜñô

è

ÊñçôéêÞ Ó÷ïëÞ

10 ÈåïöÜíçò ï Êñçò

é

Ôåëåéïðïßçóç áôìïìç÷áíÞò

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

425

DSZR 2CIG

8. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôá Ýñãá ôçò óôÞëçò Â. Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

Á

B

1

¸ñáóìïò

á

"Ï Çãåìüíáò"

2

ÖñáíóïõÜ Ñáìðåëáß

â

"¢ìëåô"

3

Ôüìáò Ìïñ

ã

"Äïí Êé÷þôçò"

4

ÌéóÝë íôå Ìïíôáßí

ä

"Äïêßìéá"

5

ÌéãêïõÝë íôå ÈåñâÜíôåò

å

"Ïõôïðßá"

6

Ïõßëéáì Óáßîðçñ

óô

"ÐáíôáãêñïõÝë"

7

Íéêïëü ÌáêéáâÝëëé

æ

"Ìùñßáò åãêþìéïí"

8

Â. ÊïñíÜñïò

ç

"Åñùößëç"

9

Ã. ×ïñôÜôóçò

è

"Åñùôüêñéôïò"

9.

Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôá Ýñãá ôçò óôÞëçò Â. Á

426

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

B

1

ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé

á

"Ìáíôüíåò"

2

Ìé÷áÞë ¢ããåëïò

â

"Áõôïðñïóùðïãñáößá"

3

ÑáöáÞë ÓÜíôé

ã

"Ôæïêüíôá"

4

¢ëìðñå÷ô Íôýñåñ

ä

"Ôï êÜñï ìå ôï ÷üñôï"

5

Éåñþíõìïò Ìðïò

å

"ÄåõôÝñá Ðáñïõóßá"

6

Ðßôåñ ÌðñÝãêåë

óô

"Ïé æçôéÜíïé"

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

DSZR 2CIG

10. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ïíüìáôá ôçò óôÞëçò Á ìå ôï êáëëéôå÷íéêü -ðíåõìáôéêü ñåýìá ôçò óôÞëçò Â. Á

B

1

ÌïëéÝñïò

á

Ìðáñüê

2

ÊáñáâÜôæéï

â

Ñïêïêü

3

ÐÝôåñ Ðïë Ñïýìðåíò

ã

Êëáóéêéóìüò

4

Ìïõñßëï

ä

Íåïêëáóéêéóìüò

5

ÍéêïëÜ ÐïõóÝí

å

6 7

Æáí ÁíôïõÜí Âáôü Æáê Ëïõß Íôáâßíô

óô

ÁÍÔÉÓÔÏÉ×ÉÓÇ

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

427

DSZR 2CIG

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

ÁÐÁÍÔÇÓÅÉÓ ÁÓÊÇÓÅÙÍ ÅÂÄÏÌÏÕ ÊÅÖÁËÁÉÏÕ 1ç Üóêçóç 1) ÌÜñêï Ðüëï 3) ×ñéóôüöïñïò Êïëüìâïò 5) ¸ñáóìïò 7) Íéêïëü ÌáêéáâÝëëé 9) ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé 11) ÑáöáÞë ÓÜíôé 13) Éåñþíõìïò Ìðïò 15) Ìáñôßíïò Ëïýèçñïò 17) ÉùÜííçò Êáëâßíïò 19) ¼ëéâåñ Êñüìâåë 21) Íôå Êáñô 23) ÉóáÜê Íåýôùí, 25) ÑÝìðñáíô Âáí Ñéí 27) Æáê Ëïõß Íôáâßíô 29) ÈåïöÜíçò ï Êñçò

2) ÂÜóêï íôå ÃêÜìá 4) ÖåñäéíÜíäïò ÌáããåëÜíïò 6) ÉùÜííçò ÃïõôåìâÝñãéïò 8) ÌðïôéôóÝëé 10) Ìé÷áÞë ¢ããåëïò 12) ¢ëìðñå÷ô Íôýñåñ 14) ÄïìÞíéêïò Èåïôïêüðïõëïò 16) ÊÜñïëïò Å´ 18) Ëïõäïâßêïò ÉÄ´ 20) ÌïëéÝñïò 22) Ôæïí Ëïê 24) ÔæÝéìò Âáô 26) Æáí ÁíôïõÜí Âáôü 28) Â. ÊïñíÜñïò 30) ÑÞãáò ÂåëåóôéíëÞò Þ Öåñáßïò

2ç Üóêçóç

428

1Ë

2Ó

3Ë

4Ó

5Ó

6Ë

7Ó

8Ó

9Ó

10Ë

11Ó

12Ë

13Ó

14Ó

15Ó

16Ë

17Ë

18Ó

19Ó

20Ó

21Ë

22Ë

23Ó

24Ó

25Ë

26Ó

27Ë

28Ë

29Ó

30Ó

31Ë

32Ó

33Ë

34Ó

35Ó

36Ë

37Ó

38Ó

39Ë

40Ó

41Ë

42Ó

43Ó

44Ë

45Ó

3ç Üóêçóç 1) ðïëéôéêÜ, èñçóêåõôéêÜ êáé åðéóôçìïíéêÜ 2) ðñïêïëïìâéáíïýò ðïëéôéóìïýò 3) ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò (1494) 4) áóôéêÞ 5) Ðïëéôåßá ôùí ÃñáììÜôùí 6) ïéêïõìåíéêü Üíèñùðï 7) ôçí ðñïïðôéêÞ / ôçò öùôïóêßáóçò 8) ôçò äéáâÜèìéóçò 9) êïíóÝñôïõ / óõìöùíßáò 10) Ëïõèçñáíéóìü 11) äéáìáñôõñüìåíïé Þ ðñïôåóôÜíôåò 12) íý÷ôá ôïõ áãßïõ Âáñèïëïìáßïõ 13) ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò (1598) 14) Áíôéìåôáññýèìéóç 15) ìðáñüê 16) ôñéáêïíôáåôÞò ðüëåìïò 17) ÓõíèÞêç ôçò Âåóôöáëßáò 18) äéïìïëïãÞóåéò 19) ÃáëëéêÞ ÅðáíÜóôáóç 20) óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá / êïéíïâïõëåõôéóìü 21) ôñéãùíéêü åìðüñéï / Åõñþðçò, ÁöñéêÞò, ÁìåñéêÞò 22) áéþíá ôïõ Ëïõäïâßêïõ ÉÄ´ 23) êëáóéêéóìü 24) ñïìáíôéóìüò 25) ïñèïëïãéóìü

DSZR 2CIG

26) ìðáñüê 27) ñïêïêü 28) íåïêëáóéêéóìüò 29) üðåñáò / ïñáôüñéïõ 30) ÊñçôéêÞ Ó÷ïëÞ 31) áñìáôïëïýò 32) ÁìðåëÜêéá 33) èñçóêåõôéêüò ïõìáíéóìüò (:áíèñùðéóìüò), 34) Íåïåëëçíéêüò Äéáöùôéóìüò 35) Âåíåôßá / ÂéÝííç / ÔåñãÝóôç 4ç Üóêçóç 1) áóôñïëÜâïò 3) êáñáâÝëá 5) ÁíáãÝííçóç, 7) Ïéêïõìåíéêüò Üíèñùðïò 9) ôå÷íéêÞ ôçò äéáâÜèìéóçò, 11) ðñïïðôéêÞ 13) âïýëá 15) ÄéÜôáãìá ôçò ÍÜíôçò (1598) 17) Ìðáñüê 19) äéïìïëïãÞóåéò 21) äéáöùôéóìüò 23) íåïêëáóéêéóìüò 25) ñïêïêü 27) ïñèïëïãéóìüò 29) áñìáôïëïß

Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

2) ðïñôïëÜíïé 4) ÓõíèÞêç ôçò Ôïñíôåæßëáò (1494) 6) Áíèñùðéóìüò 8) êïõáôñïôóÝíôï 10) ìáéêÞíáò 12) óõã÷ùñï÷Üñôéá 14) ÅéñÞíç ôçò Áõãïýóôáò 16) Áíôéìåôáññýèìéóç 18) ôçò Âåóôöáëßáò (1648) 20) áðïëõôáñ÷ßáò 22) óõíôáãìáôéêÞ ìïíáñ÷ßá 24) ìðáñüê 26) åìðåéñéóìüò 28) ñáãéÜäåò 30) Öáíáñéþôåò

5ç Üóêçóç 1-Ã

2-Å

3-Á

4-Æ

9-ÓÔ

10- È

11- ÉÂ

12- ÉÁ

5-Â

6-Ç

7-Ä

8-É

6ç Üóêçóç 1-â

2-ã

3-â

4-á

5-â

6-ã

7-á

8-â

9- ã

10- á

11- á

12- â

13- á

14- á

15- ã

16- â

17- á

18-ã

19- â

20- á

21- â

22- á

23-á

24-á

25- ã

3-ç

4-á

5-â

6- ã

7-å

8- é

9- æ

10-è

7ç Üóêçóç 1-ä

2-óô

429

DSZR 2CIG

8ç Üóêçóç Ç Åõñþðç óôïõò íåüôåñïõò ÷ñüíïõò

1-æ

2-óô

3-å

4-ä

5-ã

6-â

2-å

3-á

4-â

5-ä

6-óô

2-á

3-á

4-á

5-á

6-â

7-á

9ç Üóêçóç 1-ã 10ç Üóêçóç 1-ã

430

7-ä

8- è

9-ç

DSZR 2CIG

DSZR 2CIG