Hegel (an Introduction In Greek)

GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

×ñïíïëüãéï: 1770: ÃÝííçóç, 27 Áõãïýóôïõ, Stuttgart-Swabia (ÓôïõôãÜñäç-Óïõáâßá). Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí êñáôéêüò õðÜëëçëïò êáé áíÞêå óå ðáëáéÜ ðñïôåóôáíôéêÞ ïéêïãÝíåéá äéù÷èåßóá ãéá ôéò èñçóêåõôéêÝò ôçò ðåðïéèÞóåéò 1781: Ðåèáßíåé ç ìçôÝñá ôïõ 1788: ÃñÜöåôáé óôï ðñïôåóôáíôéêü èåïëïãéêü ßäñõìá ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Tubingen êáé ãßíåôáé êëçñéêüò. Ãíùñßæåé ôïí Schelling (ÓÝëéíãê) 1789: Ç ãáëëéêÞ åðáíÜóôáóç åðçñåÜæåé ôéò ðïëéôéêÝò èÝóåéò ôïõ íåáñïý Hegel, óõììåôÝ÷åé óå ñéæïóðáóôéêÝò öïéôçôéêÝò ïìÜäåò. 1793: Áðïöïéôåß êáé ðçãáßíåé óôç Âåñíç. ÓõíäÝåôáé ìå ôïí Goethe (Ãêáßôå). Ãßíåôáé äÜóêáëïò ôùí ðáéäéþí ôïõ Carl Friedrich Steiger von Tschugg áðü ôïí ïðïßï åðçñåÜæåôáé ðïëéôéêÜ. 1796: Ðçãáßíåé óôçí Öñáíêöïýñôç êáé äïõëåýåé ùò éäéùôéêüò äÜóêáëïò. Ãíùñßæåé êáé óõãêáôïéêåß ìå ôïí Hïlderlin (×áßëíôåñëéí). Ï Holderlin ôïõ êÜíåé ãíùóôü ôï Ýñãï ôïõ Êant. 1801: Ãßíåôáé çöçãçôÞò óôï ðáíåðéóôÞìéï ôçò Jena (ÉÝíá). Äçìïóéåýåé ôï Ýñãï "ÄéáöïñÝò áíÜìåóá óôá öéëïóïöéêÜ óõóôÞìáôá ôïõ Schelling êáé ôïõ Fichte" 1805: Äéùñßæåôáé êáèçãçôÞò. 1806: Ôïí Ïêôþâñéï ï ÍáðïëÝùí åéóâÜëëåé óôçí ÉÝíá. Ï Hegel ñïìáíôéêïðïéåß ôïí ÍáðïëÝïíôá èåùñþíôáò ðùò áíôéðñïóùðåýåé ôçí ðñïïäåõôéêÞ ðïëéôéêÜ, Ãáëëßá. Ôçí åðáýñéï ôçò ìÜ÷çò Ý÷åé ôçí ðåñéÝñãåéá íá äåß Ýöéððï ôïí ÍáðïëÝùíôá “ôï ðáãêüóìéï ðíåýìá åðß ôïõ ßððïõ” üðùò åßðå. 1807:Tïí ÖåâñïõÜñéï ãåííéÝôáé ï ãéïò ôïõ Hegel, Ludwig. Ç ìçôÝñá ôïõ åßíáé ç Christiana Burkhardt, ç ïðïßá äåí åßíáé íüìéìç ãõíáßêá ôïõ, áëëÜ ãõíáßêá ôïõ éäéïêôÞôç ôïõ ìÝñïõò üðïõ Ýìåíå. Ôïí ßäéï ÷ñüíï ãßíåôáé åêäüôçò ôçò Bamburg Zeitung, êáèïëéêÞò åöçìåñßäáò ôçò Âáõáñßáò, (ç åöçìåñßäá óôçñßæåé ôïí ÍáðïëÝùí). Åêäßäåôáé ç Öáéíïìåíïëïãßá ôïõ Ðíåýìáôïò. 1808: Ï åê Âáõâáñßáò ðáéäáãùãüò êáé ößëïò ôïõ Óßëëåñ Ö. Íéô÷Üììåñ ìåóïëáâåß ãéá ôïí Hegel ï ïðïßïò ðçãáßíåé óôçí ÍõñåìâÝñãç êáé åñãÜæåôáé ùò åöçìÝñéïò êáé êáèçãçôÞò åíüò ó÷ïëåßïõ áññÝíùí. Åêåß ìÝíåé ùò ôï 1816. Áñ÷ßæåé ôï ðñïó÷Ýäéï ôçò Åãêõãêëïðáßäåéáò êáé ôç óýíôáîç ôçò ÅðéóôÞìçò ôçò ËïãéêÞò. 1811: Íõìöåýåôáé ôçí Marie von Tucker, áðïêôÜ ìáæß ôçò äõï áêüìá ãéïõò êáé êáëåß ôïí ðñþôï ôïõ ãéï íá ìåßíåé ìáæß ôïõò, áëëÜ ç ó÷Ýóç ôïõò åßíáé ôåôáìÝíç. Ï ðñþôïò ôïõ ãéïò öåýãåé ãéá ôéò Éíäßåò. 1816: Ôïõ ðñïóöÝñåôáé èÝóç óôçí áêáäçìßá ôçò XáúëäåâÝñãçò (Heidelberg) 1817: Åêäßäåé ôçí åãêõêëïðáßäåéá ôùí öéëïóïöéêþí åðéóôçìþí 1818: Ôïõ ðñïóöÝñåôáé ç Ýäñá ôçò öéëïóïößáò óôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ Âåñïëßíïõ. ÄÝ÷åôáé êáé ìåôáâáßíåé åêåß ãéá íá äéäÜîåé ìÝ÷ñé ôï èÜíáôü ôïõ. 1821: Ï Baron Karl Sigmund von Altenstein ôïí ÷ñÞæåé ìÝëïò ôçí âáóéëéêÞò áêáäçìáúêÞò åðéôñïðÞò ôùí åîåôáóôþí ç ïðïßá Ý÷åé óôü÷ï íá áíáäéáñèñþóåé ôï åêðáéäåõôéêü óýóôçìá ôïõ Ðñùóéêïý êñÜôïõò. 1831: Áó÷ïëåßôáé ìå ôçí áíáèåþñéóç ôïõ ðñþôïõ ôüìïõ ôçò ÅðéóôÞìçò ôçò ëïãéêÞò. Ðåèáßíåé áðü ÷ïëÝñá óôéò 14 Íïåìâñßïõ ßäéá çìåñïìçíßá êáé 115 ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí Leibniz. ÅíôáöéÜæåôáé óôï íåêñïôáöåßï ôïõ Âåñïëßíïõ äßðëá óôïí Öß÷ôå êáé ôïí Óüëãêåñ. ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Åñãïãñáößá

Ôá Ýñãá ôïõ Hegel ÷ùñßæïíôáé ÷ïíôñéêÜ óå ðÝíôå ðåñéüäïõò, áíôßóôïé÷á ìå ôá óôÜäéá ôçò öéëïóïöéêÞò ôïõ åîÝëéîçò. 1ï ÓôÜäéï (1790-11800): Ç ðñïóðÜèåéá ãéá ôçí äéáôýðùóç èñçóêåõôéêÞò âÜóçò ôçò öéëïóïößáò 1795: Ï âßïò ôïõ Éçóïý 1795: ÊñéôéêÞ ôçò éäÝáò ôçò èñçóêåßáò 1795: Ç èåôéêüôçôá ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò èñçóêåßáò 1796: Ðñþôï ðñüãñáììá ãéá Ýíá óýóôçìá ôïõ ãåñìáíéêïý éäåáëéóìïý (óå óõíåñãáóßá ìå ôïí Schelling) 1799: Ôï ðíåýìá ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý êáé ç ìïßñá ôïõ Ôá ÷åéñüãñáöá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ Ý÷ïõí óõãêåíôñùèåß áñãüôåñá êáé áíáöÝñïíôáé ùò ôá ÍåáíéêÜ ÈåïëïãéêÜ ãñáðôÜ 2ï ÓôÜäéï (1800-11801): Ç êñéôéêÞ èåþñçóç óôá óýã÷ñïíá öéëïóïöéêÜ óõóôÞìáôá êáé ç áíÜäåéîç ôùí áðüøåþí êáé åíäéáöåñüíôùí ôïõ ìÝóù áõôÞò 1801: ÄéáöïñÝò áíÜìåóá óôá öéëïóïöéêÜ óõóôÞìáôá ôïõ Fichte êáé ôïõ Schelling 1801: Ðßóôç êáé ãíþóç êáèþò êáé äéÜöïñá Üñèñá óôçí “ÊñéôéêÞ Åðéèåþñçóç Ôçò Öéëïóïößáò” ðïõ åîÝäéäå ìáæß ìå ôïí Schelling. 3o ÓôÜäéï (1801-11806): Ôï óýóôçìá ôçò ÉÝíáò. Ç ðñþôç ìïñöÞ ôïõ ïëïêëçñùìÝíïõ óõóôÞìáôïò. 1802: Ôï Ãåñìáíéêü Óýíôáãìá ÍôïêïõìÝíôá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ åßíáé ç Jenenser Logik und Metaphysik, ç Jenenser Realphilosophie êáé ôï System der Sittlickheit [óýóôçìá ôçò çèéêÞò] 4o ÓôÜäéï (1807): Ç ïñéóôéêÞ áðïìÜêñõíóç áðü ôïí Schelling 1807: Ç öáéíïìåíïëïãßá ôïõ ðíåýìáôïò. 5ï ÓôÜäéï (1808-11830): Ôï ôåëéêü óýóôçìá 1812-1816: Ç åðéóôÞìç ôçò ëïãéêÞò. 1817: Åãêõêëïðáßäåéá ôùí öéëïóïöéþí åðéóôçìþí (1827,1830) 1821: Ç öéëïóïößá ôïõ äéêáßïõ. 1831: MåëÝôç ãéá ôï Áããëéêü Ìåôáññõèìéóôéêü Íïìïó÷Ýäéï.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 2 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

ÓêéáãñÜöçóç ôïõ éóôïñéêïý ðëáéóßïõ: Óôçí äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ Hegel óõíÝâçóáí ôñßá ìåãÜëá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ðïõ ôï êáèÝíá ôïí åðçñÝáóå ìå ïõóéáóôéêü ôñüðï. Ôï ðñþôï åßíáé ç ãáëëéêÞ åðáíÜóôáóç, ôï äåýôåñï ç êõñéáñ÷ßá ôïõ ÍáðïëÝïíôá êáé ôï ôåëåõôáßï ç "áðåëåõèåñùôéêïß" ðñùóéêïß áãþíåò êáé ç äçìéïõñãßá ôïõ ðñùóéêïý êñÜôïõò. Ç ãáëëéêÞ åðáíÜóôáóç åðçñÝáóå ôïí ãåñìáíéêü éäåáëéóìü óôï óýíïëï ôïõ. ¼ëïé ïé ãåñìáíïß éäåáëéóôÝò óõíÝäåóáí ôéò âáóéêÝò öéëïóïöéêÝò áñ÷Ýò ôïõò ìå ôá éäáíéêÜ ðïõ åêðñïóùðïýóå ç åðáíÜóôáóç. Éäéáßôåñá ï Çegel èåùñïýóå ðùò ç ãáëëéêÞ åðáíÜóôáóç ðñáãìáôïðïßçóå ôçí éóôïñéêÞ ôïìÞ üðïõ ï Üíèñùðïò Ýöôáóå íá óôçñßæåôáé óôï ðíåýìá ôïõ êáé ôïëìïýóå íá õðïôÜóóåé ôçí äåäïìÝíç ðñáãìáôéêüôçôá óôïõò êáíüíåò ôïõ ëüãïõ. Óôïí ÍáðïëÝùí ï Hegel Ýâëåðå ôïí éóôïñéêü Þñùá ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå ôï ðåðñùìÝíï ôçò ãáëëéêÞò åðáíÜóôáóçò. ¹ôáí ãéá áõôüí ï ìüíïò Üíèñùðïò ðïõ ìðïñïýóå íá äþóåé ìïñöÞ êñÜôïõò óôá åðéôåýãìáôá ôïõ 1789 êáé íá óõíäÝóåé ôçí áôïìéêÞ åëåõèåñßá ìå ôïí êáèïëéêü ëüãï åíüò óôáèåñïý êïéíùíéêïý óõóôÞìáôïò. Ôïí èåùñïýóå ùò åêöñáóôÞ ôçò éóôïñéêÞò áíÜãêçò ôïõ êñÜôïõò. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ ðñùóéêïý êñÜôïõò üðïõ ï Çegel Ýãéíå ï åðßóçìïò öéëüóïöïò êáé áðïëïãçôÞò ôïõ, åßäå íá ðñáãìáôþíåôáé õëéêÜ ç éäÝá ôïõ êñÜôïõò, ùò ôáýôéóçò ôùí êõâåñíþíôùí êáé ôùí êõâåñíùìÝíùí. ÄçëáäÞ ôï êñÜôïò ùò ìïñöÞ ðïõ åíïðïéåß ôï áôïìéêü êáé ôï óõíïëéêü óõìöÝñïí êáé åããõÜôáé ôçí óõíÝ÷åéá ôçò êïéíùíéêÞò ýðáñîçò. ¸íá áêüìá óôïé÷åßï ðïõ åðçñåÜæåé ôï óýíïëï ôïõ ãåñìáíéêïý éäåáëéóìïý êáé êáô' åðÝêôáóç ôïõ åãåëéáíïý óõóôÞìáôïò åßíáé ç öéëïóïöéêÞ äéáìÜ÷ç ôïõ åìðåéñéïêñáôéóìïý (Ëïê, ×éïõì) êáé ôïõ éäåáëéóìïý. ×ïíôñéêÜ áõôÞ ç äéáìÜ÷ç âáóßæåôáé óôçí ýðáñîç áäõíáìßáò (åìðåéñéïêñáôéóìüò) Þ äõíáôüôçôáò (éäåáëéóìüò) ðáñáãùãÞò êáèïëéêþí êáíüíùí êáé éäåþí ðïõ ìðïñïýí íá êáèïñßæïõí ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Óôïí áí ðçãÞ ãíþóçò åßíáé ç åìðåéñßá êáé ç óõíÞèåéá (ìåñéêü) Þ ï ëüãïò (êáèïëéêü). ÓçìáíôéêÞ Þôáí åðßóçò ç åðßäñáóç ôïõ ðñïôåóôáíôéóìïý óôïí Hegel. Ï ðñïôåóôáíôéóìüò êáèéåñþíåé ôçí ÷ñéóôéáíéêÞ åëåõèåñßá ùò åóùôåñéêÞ áîßá ðïõ ðñáãìáôþíåôáé áíåîÜñôçôá áðü ôéò åîùôåñéêÝò óõíèÞêåò. ÁõôÞ ç äçìéïõñãßá åíüò åóùôåñéêïý âáóéëåßïõ åëåõèåñßáò êáé çèéêüôçôáò áíåðçñÝáóôï áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ åîùôåñéêïý êüóìïõ áðïôåëåß ðçãÞ ôçò ôÜóçò ôïõ ãåñìáíéêïý éäåáëéóìïý ãéá óõìöéëßùóç ìå ôçí õðÜñ÷ïõóá ôÜîç ðñáãìÜôùí. ÔÝëïò áíáöÝñïõìå ðùò ç ãåñìáíßá ôçí åðï÷Þ ôïõ Çegel äåí Þôáí áíáðôõãìÝíç âéïìç÷áíéêÜ áëëÜ æïýóå êÜôù áðü ôá õðïëåßììáôá ôïõ öåïõäáñ÷éêïý äåóðïôéóìïý, õðÞñ÷å óå ìåãÜëï âáèìü äïõëåßá êáé éó÷õñÞ ëïãïêñéóßá. Ç ìåóáßá ôÜîç äåí Þôáí éó÷õñÞ êáé ðïëéôéêÜ óõíåéäçôïðïéçìÝíç üðùò óôçí ãáëëßá êáé ôçí áããëßá.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 3 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Ïñéóìïß: ¢ñíçóç: ÊåíôñéêÞ êáôçãïñßá ôçò äéáëåêôéêÞò. Ç Üñíçóç áìöéóâçôåß áõôü ðïõ âñßóêåôáé åíþðéïí ìáò. Åßíáé ç åñìçíåßá áõôïý-ðïõ-åßíáé ìå ôïõò üñïõò áõôïý-ðïõ-äåí-åßíáé, ç áíôéðáñÜôáîç óôá äåäïìÝíá ãåãïíüôá ôùí ãåãïíüôùí ðïõ áõôÜ áðïêëåßïõí. Ç äéáëåêôéêÞ óêÝøç ãßíåôáé áñíçôéêÞ áõôÞ êáè' åáõôÞí. Ç ëåéôïõñãéÜ ôçò åßíáé íá äéáëýåé ôçí áõôïðåðïßèçóç êáé ôçí áõôáñÝóêåéá ôçò êïéíÞò ëïãéêÞò, íá õðïíïìåýåé ôçí ðáñáðëáíçôéêÞ ãëþóóá ôùí ãåãïíüôùí. Ç åãåëéáíÞ Üñíçóç åßíáé èåôéêÞ ðñÜîç. Ëüãïò: ¸ííïéåò êáé áñ÷Ýò ðïõ ïñßæïõí êáèïëéêÜ Ýãêõñïõò üñïõò êáé êáíüíåò ìå ôïõò ïðïßïõò ç óêÝøç ìðïñåß íá êõâåñíÜ ôç ðñáãìáôéêüôçôá. ºóùò íá ìðïñïýìå íá ôáõôßóïõìå ôïí åãåëéáíü Ëüãï ìå ôçí ïñèïëïãéêÞ óêÝøç. Ðñáãìáôéêü: Åßíáé ôï óõíå÷þò áíáíåïýìåíï áðïôÝëåóìá ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò ýðáñîçò, ôçò óõíåéäçôÞò (Üíèñùðïò) Þ áóõíåßäçôçò (ðÝôñá) ëåéôïõñãßáò êáôÜ ôçí ïðïßá "áõôü ðïõ åßíáé" ãßíåôáé "Üëëï". ÌÝóá óå áõôÞ ôçí ëåéôïõñãßá (óõíå÷Þò Üñíçóç ôçò áôåëïýò õðÜñîåùò) üðïõ ôï õðïêåßìåíï ìåôáâáßíåé óôï "Üëëï", äéáôçñåß ôïí åáõôü ôïõ (ôáõôüôçôá). Ãéá ôïí Çegel ôï ðñáãìáôéêü êáôáëÞãåé íá óçìáßíåé ü÷é ôï êÜèåôß ðïõ ðñÜãìáôé õðÜñ÷åé (åìöÜíåéá) áëëÜ ü,ôé õðÜñ÷åé ìå ìïñöÞ ðïõ åíáñìïíßæåôáé ìå ôá ðñüôõðá ôïõ ëüãïõ.Ôï ðñáãìáôéêü åßíáé ôï ëïãéêü (ïñèïëïãéêü) êáé ìüíï áõôü. ÉäÝá: ÐåñéÝ÷åé ôçí öýóç Þ ïõóßá åíüò ðåñéå÷üìåíïõ áíôéðñïóùðåýïíôáò ôçí áëçèéíÞ ôïõ Ýííïéá. ÁíáöÝñåôáé óôçí áõèåíôéêÞ ðñáãìáôïðïßçóç áõôÞò ôçò öýóçò Þ ïõóßáò, óôçí ðñáãìáôéêÞ ýðáñîç ôçò.¸íá ðñÜãìá åßíáé áëçèéíü üôáí åßíáé áõôü ðïõ ìðïñåß íá åßíáé, åêðëçñþíïíôáò üëåò ôïõ ôéò áíôéêåéìåíéêÝò äõíáôüôçôåò. Åßíáé ôüôå óôç ãëþóóá ôïõ ×Ýãêåë ôáõôüóçìï ìå ôçí “ÉäÝá” ôïõ. Âïýëçóç: ¸íáò éäéáßôåñïò ôñüðïò óêÝøçò. Åßíáé óêÝøç ðïõ Ý÷åé ìåôáöñáóôåß óå ðñáãìáôéêüôçôá êáé Ý÷åé ãßíåé ðñÜîç. Ç âïýëçóç åßíáé äéôôÞ. (á) Åßíáé ç éêáíüôçôá ôïõ áôüìïõ íá áðïóðÜôáé áðü êÜèå óõãêåãêñéìÝíç êáôÜóôáóç êáé áñíïýìåíç áõôÞ ôçí êáôÜóôáóç, íá åðéóôñÝöåé óôçí áðüëõôç åëåõèåñßá ôïõ êáèáñïý åãþ. ÁõôÞ åßíáé ç êáèïëéêÞ ðëåõñÜ ôçò âïýëçóçò. (â) Ç ðñÜîç êáôÜ ôçí ïðïßá ôï Üôïìï äÝ÷åôáé åëåýèåñá ìéá óõãêåêñéìÝíç êáôÜóôáóç, âåâáéþíïíôáò åëåýèåñá ôçí ýðáñîç ôïõ ùò Ýíá éäéáßôåñï ðåñéïñéóìÝíï åãþ. ÁõôÞ åßíáé ç ìåñéêÞ ðëåõñÜ ôçò âïýëçóçò. Õðïêåßìåíï: Åßíáé ç åíïðïßçóç áíôéèåôéêþí äõíÜìåùí. ÅéäéêÜ ãéá ôïí Üíèñùðï ôï åãåëéáíü óýóôçìá èåùñåß ðùò åßíáé ôï ìüíï üí ìå äõíáôüôçôá áõôïðñáãìÜôùóçò, äçëáäÞ ðñáãìÜôùóçò ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ óýìöùíá ìå ôéò Ýííïéåò ôïõ ëüãïõ êáé êáôáíüçóçò áõôÞò ôçò ðñáãìÜôùóçò. Áðüëõôï: Ç ôåëéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáôá ôçí ïðïßá ëýíïíôáé ïé áíôéèÝóåéò. Ôï áðüëõôï åßíáé ôï åíôåëþò áíôßèåôï ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò ðïõ óõëëáìâÜíåé ç êïéíÞ ëïãéêÞ êáé ç äéÜíïéá Þ ç íüçóç. Áñíåßôáé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôçò êïéíÞò ëïãéêÞò óå êÜèå ëåðôïìÝñåéá, Ýôóé ðïõ ç áðüëõôç ðñáãìáôéêüôçôá íá ìç ìïéÜæåé óå êáíÝíá óçìåßï ìå ôïí ðñáãìáôéêü êüóìï. Öáéíïìåíéêü: Áíôéëçðôü, ìåôñÞóéìï ìÝóù ôçò áíèñþðéíçò ðáñáôÞñçóçò Þ ìÝóù áíèñþðéíùí êáôáóêåõþí (åðéóôçìïíéêÜ üñãáíá). Ðéèáíüí áõôÞ ç Ýííïéá íá ìðïñåß íá áðïäùèåß êáé áðü ôïõò üñïõò åìðåéñéêü/áéóèçôü. ÓôéãìÝò: Óýíïëï ó÷åôéæüìåíùí ãåãïíüôùí êáé ðáñáãüíôùí. Ïé óôïé÷åéþäåéò ïõóéáóôéêÝò óõíïëßóåéò. Ç ÷ñÞóç ôçò Ýííïéáò óôéãìÝò (momentums) áðü ôïí Ç. ïìïéÜæåé ìå ôçí Ýííïéá ôùí èåóìþí. ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 4 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Ôçí ðåñßïäï 1800 -1802 ï Åãåëïò áñ÷ßæåé íá äéáìïñöþíåé ôá ðñþôá ó÷åäéÜóìáôá ðïõ áñãüôåñá èá áðïôåëÝóïõí ôç âÜóç ãéá ôï ðñþôï ïëïêëçñùìÝíï ôïõ óýóôçìá ôï Óýóôçìá ôçò ÉÝíáò. “Ç êñéôéêÞ ðÜíù óôï Ãåñìáíéêü óýíôáãìá” êáèþò êáé “Ôï óýóôçìá ôçò çèéêÞò” åßíáé ôá ðïëéôéêÜ ãñáðôÜ ðïõ áíáããÝëïõí ôçí áíôßëçøç áõôÞ ðïõ âñßóêåôáé óôç âÜóç ôïõ üëïõ óõóôÞìáôüò ôïõ. ÄçëáäÞ ïôé ç äåäïìÝíç ôüôå êïéíùíéêÞ êáôÜóôáóç èåìåëéùìÝíç óôï óýóôçìá ôçò áöçñçìÝíçò êáé ðïóïôéêÞò åñãáóßáò êáé óôçí éêáíïðïßçóç ôùí áíáãêþí äéáìÝóïõ ôçò áíôáëëáãÞò åìðïñåõìÜôùí, äåí åßíáé óå èÝóç íá õðïóôçñßîåé ìéá Ýëëïãç êïéíüôçôá. ¸÷ùíôáò ôçí åðßãíùóç üôé ïé áíôéèÝóåéò ôçò óýã÷ñïíçò êïéíùíßáò åßíáé Üëõôåò, ó÷åäéÜæåé êáé áéôåßôáé ôï êñÜôïò éó÷ýïò þò áíáãêáßï óõìðëÞñùìá ôçò áôïìéóôéêÞò êïéíùíßáò.

Ôï ãåñìáíéêü Óýíôáãìá ÅîåôÜæïíôáò ï ¸ãåëïò ôïõò áíôáãùíéóìïýò êáé ôç äé÷üíéá áíÜìåóá óôá ðïëõÜñéèìá ãåñìáíéêÜ êñáôßäéá êáé ôéò ôÜîåéò(estates) êáèþò êáé áíÜìåóá ó’ áõôÜ êáé ôï Ñáé÷, êáôÝëçîå óôï óõìðÝñáóìá üôé ïé ãåíéêÝò áíôéèÝóåéò ðïõ êáô’ áõôüí åìðíÝïõí ôç öéëïóïößá, õðÜñ÷ïõí êáôÜ óõãêåêñéìÝíï ôñüðï óôéò ó÷Ýóåéò áõôÝò. ÂëÝðåé ôçí áðïìüíùóç (êÜèå Üôïìï Þ ôÜîç åðéäéþêåé ôï äéêü ôçò üöåëùò áäéáöïñþíôáò ãéá ôï óýíïëï) êáé ôçí åðáêüëïõèç áðþëåéá ôçò åíüôçôáò íá ïäçãïýí ôï Ñáé÷, (ðïõ äåí ôï èåùñåß ïõóéáóôéêÜ êñÜôïò) óå ìéá áðïóýíèåóç. Åîçãåß ôç ãÝííçóç ôçò áôïìéóôéêÞò êïéíùíßáò (ðïõ äéáäÝ÷ôçêå êáô’ áõôüí ôçí öåïõäáñ÷éêÞ äéÜñèñùóç ôçò êïéíùíßáò) ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò. Ï Ýãåëïò èåùñåß ïôé ç äéáôåéíüìåíç åíüôçôá ðïõ åðéêáëïýíôáé ïé éäéïêôÞôåò äßíïíôÜò ôçò êáèïëéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ëåò êáé åßíáé êïéíÞ ãéá üëç ôçí êïéíùíßá, åßíáé ìéá ôå÷íçôÞ êáé áöçñçìÝíç óýìâáóç. Óôçñßæåôáé ó’Ýíá êáèïëéêÜ åöáñìïóìÝíï íïìéêü óýóôçìá ðïõ óôáèåñïðïéåß êáé êùäéêïðïéåß ôéò Þäç õðÜñ÷ïõóåò óõíèÞêåò ôçò áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò êáé ìåôáìïñöþíåé óôçí ïõóßá ôï êñÜôïò ó’ Ýíá èåóìü ðïõ õðÜñ÷åé ðñïò ÷Üñç ìåñéêþí óõìöåñüíôùí. Åðéôßèåôáé, ëïéðüí, óôçí åðéêñáôïýóá êïéíùíéêÞ ìïñöÞ èåùñþíôáò ðùò áíôéöÜóêåé ìå ôïí åáõôü ôçò êáé ôçí “áëÞèåéá” ôçò. Ðùò äåí ìðïñåß íá åêðëçñþóåé ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ßäéïõ ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôçò äçëáäÞ ôçí éêáíïðïßçóç ôùí ðüèùí êáé ôùí áíáãêþí ôçò êïéíùíßáò, ôçí åíïðïßçóç ôùí áíôéèÝóåùí. Ï ¸ãåëïò öôÜíåé ãñÞãïñá óôï óõìðÝñáóìá ðùò âáóéêÞ áéôßá áðïóýíèåóçò ôïõ Ãåñìáíéêïý Ñáé÷ åßíáé ç äéáôÞñçóç ôïõ ðáëáéïý êáé îåðåñáóìÝíïõ ãåñìáíéêïý óõíôÜãìáôïò. Èåùñåß üôé ç äéáôÞñçóç áõôÞ ðáñüëåò ôéò ñéæéêÝò áëëáãÝò ðïõ óõìâáßíïõí óå üëåò ôéò Üëëåò êïéíùíéêÝò ó÷Ýóåéò, éóïäõíáìåß ìå ôçí ðáñÜôáóç ìéáò äåäïìÝíçò êáôÜóôáóçò áðëÜ êáé ìüíï åðåéäÞ åßíáé äåäïìÝíç. Ìéá ôÝôïéá ôáêôéêÞ åßíáé êáèáñÜ áíôßèåôç ìå êÜèå êáíüíá êáé õðáãüñåõóç ôïõ ëüãïõ êáèþò ü,ôé åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé ìå áõôüí ôïí åìðåéñéêü ôñüðï äåí ìðïñåß íá èåùñçèåß ðñáãìáôéêü, äåí ðñáãìáôþíåé ôéò áíôéêåéìåíéêÝò ôïõ äõíáôüôçôåò. Ôï ðïëéôéêü óýóôçìá ðñÝðåé íá êáôáñãçèåß êáé íá áíôéêáôáóôáèåß ìå ìéá íÝá Ýëëïãç ôÜîç. Ìéá ôÝôïéá áëëáãÞ êáôÜ ôïí ¸ãåëï äåí ìðïñåß íá ãßíåé ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç âßáò. Ç Üðïøç ôïõ ¸ãåëïõ åßíáé üôé ç ðáëáéÜ ôÜîç ðñÝðåé íá áíôéêáôáóôáèåß áðü ìéá “áõèåíôéêÞ êïéíüôçôá” (Allgemeinheit). Áõôü óçìáßíåé äýï ðñÜãìáôá. Ðñþôïí, ìéá êïéíùíßá üðïõ üëá ôá åðéìÝñïõò êáé áôïìéêÜ óõìöÝñïíôá óõã÷ùíåýïíôáé ìÝóá óôï óýíïëï, Ýôóé þóôå ï ðñáãìáôéêüò ïñãáíéóìüò ðïõ ðñïêýðôåé íá åíáñìïíßæåôáé ìå ôï êïéíü óõìöÝñïí (êïéíüôçôá) êáé äåýôåñïí, ìéá ïëüôçôá üðïõ üëåò ïé äéáöïñåôéêÝò ìåìïíùìÝíåò ãíùóéïëïãéêÝò Ýíïéåò óõã÷ùíåýïíôáé ìå ôñüðï þóôå íá ðáßñíïõí ôç óçìáóßá ôïõò óå ó÷Ýóç ìå ôï óýíïëï (êáèïëéêüôçôá). Ïé äýï åñìçíßåò áíôéóôïé÷ïýí üìùò áðïëýôùò ìåôáîõ ôïõò. Ç êáèïëéêüôçôá ôïõ ëüãïõ, áíôéðñïóùðåõüìåíç áðü ôï áðüëõôï, åßíáé ôï öéëïóïöéêü ðáíïìïéüôõðï ôçò êïéíùíéêÞò êïéíüôçôáò üðïõ üëá ôá åðéìÝñïõò óõìöÝñïíôá óõã÷ùíåýïíôáé ìÝóá óôï óýíïëï. Ôï êåßìåíï ôïõ ¸ãåëïõ ãéá ôï ãåñìáíéêü óýíôáãìá áíáèåùñÞèçêå ðïëëÝò öïñÝò áðü ôïí ßäéï êáé ç ôåëéêÞ ìïñöÞ ðïõ ôïõ äüèçêå äåß÷íåé êáôÜ ðïëëïýò ìéá åìöáíÞ åîáóèÝíçóç ôçò êñéôéêüôçôáò ôïõ. Ï áíþôåñïò ôýðïò êñÜôïõò ðïõ èá áíôéêáôáóôÞóåé ôïí îåðåñáóìÝíï ôýðï (Ãåñìáíßá) ìåôáìïñöþíåôáé óå áðüëõôï óõãêåíôñùôéêü êñÜôïò Þ êñÜôïò éó÷ýïò. Ïé ìåôáññõèìßóåéò ðïõ æçôÜåé åßíáé ç äçìéïõñãßá åíüò áðïôåëåóìáôéêïý óôñáôïý ôçò êåíôñéêÞò êõâÝñíçóçò ôïõ Ñáé÷ áðïóðáóìÝíïõ áðü ôïí Ýëåã÷ï ôùí ôÜîåùí êáé ôïðïèåôçìÝíïõ êÜôù áðü ôï ãåíéêü ðñüóôáãìá ôçò áõôïêñáôïñßáò êáé ç óõãêÝíôñùóç üëùí ôùí õðçñåóéþí ôçò ïéêïíïìßáò êáé ôïõ äéêáßïõ êÜôù áðü åíéáßá äéïßêçóç. ÁõôÞ ç ìïñöÞ âÝâáéá èåùñåßôáé ðñïïäåõôéêÞ ãéá ôçí åðï÷Þ ôçò êáèþò áñãüôåñá ï Marx åêöñÜæåé ôçí Üðïøç üôé ç éäÝá ôïõ êñÜôïõò áõôïý áðïäåóìåýåé ôéò äéáèÝóéìåò ðáñáãùãéêÝò äõíÜìåéò ðïõ åìðïäßæïíôáí áðü ôéò åðéêñáôïýóåò öåïõäáñ÷éêÝò ìïñöÝò êñÜôïõò. Ðáñüëá áõôÜ, ïé íÝåò áðüøåéò ôïõ ¸ãåëïõ ãéá ôï äßêáéï (áðáëëáãÞ ôïõ êñÜôïõò áðü êÜèå ðåñéïñéóìü ðïõ åìðïäßæåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõ êáé óõíåðþò ôï óõìöÝñïí ôïõ êñÜôïõò ôïðïèåôåßôáé ðÜíù áðü ôçí åãêõñüôçôá ôïõ äéêáßïõ) êáé ôçí åëåõèåñßá, åßíáé åíäåéêôéêÝò ôçò åîáóèÝíçóçò áõôÞò. Ó÷åôéêÜ ìå ôçí ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 5 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

åëåõèåñßá, åéóÜãåé ðéá ôï óôïé÷åßï ôçò èõóßáò êáé ôçò õðïôáãÞò óôçí áíþôåñç åîïõóßá ôïõ êñÜôïõò åíþ ç Ýëëïãç êïéíùíßá ùò ôüôå äåí íïåßôï áðü ôïí ¸ãåëï óáí ðåñéïñéóìüò ôçò áëçèéíÞò åëåõèåñßáò ôïõ áôüìïõ. Ç ôáýôéóç åëåõèåñßáò êáé áíáãêáéüôçôáò Þ ç õðïôáãÞ óôçí áíáãêáéüôçôá åßíáé óôïé÷åßá ðïõ äéáôõðþíïíôáé áñãüôåñá óôï ôåëéêü ôïõ óýóôçìá.

Ôï óõóôçìá ôçò ÇèéêÞò Ôï óýóôçìá ôçò çèéêÞò, áó÷ïëåßôáé ìå ôçí åîÝëéîç ôçò êïõëôïýñáò. Ùò ôÝôïéá íïåßôáé ôï óýíïëï ôùí åìðñüèåôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôïõ óõíåéäçôïý áíèñþðïõ ìÝóá óôçí êïéíùíßá. Ç åîÝëéîç ôçò êïõëôïýñáò ðáñïõóéÜæåé îå÷ùñéóôÜ óôÜäéá ðïõ ï ¸ãåëïò ôá êáôáôÜóåé éóôïñéêÜ êáé ðñïïäåõôéêÜ óáí ìéá ðïñåßá ðñïò áíþôåñåò êáé áõèåíôéêüôåñåò ìïñöÝò ýðáñîçò. Áñ÷éêÜ áíáãíùñßæåé ôï óôÜäéï üðïõ ôï Üôïìï áíôéëáìâÜíåôáé ôá ðñÜãìáôá ðïõ ôï ðåñéâÜëëïõí óáí ðñÜãìáôá ðïõ ÷ñåéÜæåôáé êáé åðéèõìåß. Ôá ÷ñçóéìïðïéåß ãéá íá éêáíïðïéÞóåé ôéò áíÜãêåò ôïõ êáôáíáëþíïíôáò êáé åêìçäåíßæïíôÜò ôá. Óå Ýíá áíþôåñï åðßðåäï ç áíèñþðéíç åñãáóßá äéáðëÜèåé êáé ïñãáíþíåé ôïí áíôéêåéìåíéêü êüóìï ü÷é áðëþò êáôáíáëþíïíôáò áëëÜ óõíôçñþíôáò ôá ðñÜãìáôá þò äéáñêÞ ìÝóá äéáôÞñçóçò ôçò æùÞò. Ôï óôÜäéï áõôü ðñïõðïèÝôåé ôçí ïñãÜíùóç ôçò äñáóôçñéüôçôÜò ôïõò ó’åíá åðßðåäï êáôáìåñéóìïý ôçò åñãáóßáò. ¼óï ôá Üôïìá óõíåñãÜæïíôáé óôç âÜóç åíüò êïéíïý óõìöÝñïíôïò, ïé âïõëÞóåéò ôïõò êáôåõèýíïíôáé áðü ôéò éäÝåò ðïõ áðü êïéíïý Ý÷ïõí êáé Ýôóé ðñïóåããßæïõí ôçí êáèïëéêüôçôá ôïõ ëüãïõ. Áõôü ðïõ áîßæåé íá óçìåéùèåß åßíáé ôï ðùò áíáëýåé ï ¸ãåëïò ôïí ôñüðï ðáñáãùãÞò ôçò êïéíùíéêÞò åñãáóßáò ðïõ óõíáíôÜ óôçí åðï÷Þ ôïõ. ËÝåé üôé ï ôñüðïò áõôüò ìåôáôñÝðåé ôçí åðéìÝñïõò åñãáóßá ôïõ áôüìïõ, åñãáóßá ðïõ ãßíåôáé ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôùí ðñïóùðéêþí ôïõ áíáãêþí, óå ãåíéêÞ åñãáóßá ãéá ôçí ðáñáãùãÞ åìðïñåõìÜôùí ãéá ôçí áãïñÜ. ÏíïìÜæåé áõôÞ ôçí åñãáóßá “áöçñçìÝíç êáé ðïóïôéêÞ” êáé ôç èåùñåß óáí áéôßá ãéá ôçí ïëïÝíá êáé ìåãáëýôåñç áíéóüôçôá ôùí áíèñþðùí êáé ôïõ ðëïýôïõ. Ç êïéíùíßá åßíáé áíßêáíç íá îåðåñÜóåé ôéò áíôéèÝóåéò ðïõ ãåíéïýíôáé áðü áõôÞ ôçí áíéóüôçôá êáé óõíåðùò, áõôü ôï Ýñãï ðñÝðåé íá ôï áíáëÜâåé ôï “óýóôçìá êõâÝñíçóçò”. Óêéáãñáöåß ëïéðüí ôñßá äéáöïñåôéêÜ óõóôÞìáôá. Ç áíÜëõóç ôùí óõóôçìÜôùí ðïõ êÜíåé ï ×Ýãêåë áðïôåëåß ìéá óõãêåêñéìÝíç ðåñéãñáöÞ ôçò åîÝëéîçò áðü Ýíá öéëåëåýèåñï ðñïò Ýíá áõôáñ÷éêü ðïëéôéêü óýóôçìá. ÁõôÞ ç ðåñéãñáöÞ ðåñéÝ÷åé ìéá óýìöõôç êñéôéêÞ ôçò öéëåëåýèåñçò êïéíùíßáò ðïõ êáôÜ ôïí ×Ýãêåë ãåííÜ áíáðüöåõêôá Ýíá ïëïêëçñùôéêü êñÜôïò. Ç áíáæÞôçóç ôçò áëçèéíÞò êïéíüôçôáò äéÝðåôáé áðü Üêñá ðåéèáñ÷ßá êáé óôñáôéùôéêÞ ðñïåôïéìáóßá êáèþò áõôÜ åéíáé ôá óôïé÷åßá óôá ïðïßá êáôáëÞãåé. Óôï ðåäßï ôçò ðïëéôéêÞò ïéêïíïìßáò ï ×Ýãêåë èåùñåß ïôé ôï êñÜôïò ïöåßëåé íá ëåéôïõñãåß óáí ÷áëéíüò óôçí áíáñ÷ïýìåíç êïéíùíéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ äéáäéêáóßá ìå âÜóç ðÜíôá ôï êïéíü óõìöÝñïí. ÔÝëïò åêöñÜæåé ôçí áðïøÞ ôïõ ãéá ôï äüãìá ôïõ öõóéêïý äéêáßïõ èÝìá ìå ôï ïðïßï áó÷ïëåßôáé áñãüôåñá åêôåíþò óôçí Öéëïóïößá ôïõ Äéêáßïõ.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 6 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

"ÁÑ×ÅÓ, ÓÔÏÉ×ÅÉÁ, ÃÅÍÉÊÅÓ ÃÑÁÌÌÅÓ ÔÇÓ ÖÉËÏÓÏÖÉÁÓ ÔÏÕ ÄÉÊÁÉÏÕ" ¹ "ÓÔÏÉ×ÅÉÁ ÔÇÓ ÖÉËÏÓÏÖÉÁÓ ÔÏÕ ÄÉÊÁÉÏÕ" ¹ "ÖÕÓÉÊÏ ÄÉÊÁÉÏ ÊÁÉ ÐÏËÉÔÉÊÇ ÅÐÉÓÔÇÌÇ ÅÍ ÅÐÉÔÏÌÇ" ¹ ÐÉÏ ÁÐËÁ "ÖÉËÏÓÏÖÉÁ ÔÏÕ ÄÉÊÁÉÏÕ" [óõíôïìïãñáößá: Ö.Ä.] 1821, ÂÅÑÏËÉÍÏ Ç Ö.Ä. åßíáé Ýíá âéâëßï ðïõ äåí ìðïñåß í' áðïäïèåß ðåñéëçðôéêÜ, åßôå ëüãù ôçò ôå÷íéêÞò åðåîåñãáóßáò ôïõ éäéáßôåñïõ ìåèïäï-ëïãéêïý ìç÷áíéóìïý (óõíÜãïíôáé ôá ëïãéêÜ åðáêüëïõèá ôçò ÉäÝáò) åßôå åî' áéôßáò ôçò Üó÷çìçò äéÜñèñùóçò êáé ðáñÜèåóçò ôùí èåìÜôùí. Ôï êåßìåíï ôïõ ¸ãåëïõ äåí Ý÷åé ôï íüçìÜ ôïõ áðü ìüíï ôïõ ðáñÜ áðïêôÜ üëç ôïõ ôçí áîßá ìüíï áí åðáíåíôá÷èåß óôç óõíÜöåéá ôïõ óõíïëéêïý åãåëéáíïý ïéêïäïìÞìáôïò. Ôï óýóôçìá ôïõ äéêáßïõ (ç èåùñßá ôçò çèéêÞò) åßíáé ìßá áðü ôéò óôéãìÝò áõôïý ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ áíôéðñïóùðåýåé ôï áíôéêåéìåíéêü ðíåýìá . Ôï áíôéêåéìåíéêü ðíåýìá, ðïõ åßíáé ç öýóç ôïõ ðíåýìáôïò óôá áðïôåëåóìáôéêÜ ôïõ ãåãïíüôá (éóôïñßá, äßêáéï, çèéêÞ, åðéóôÞìç ôùí çèþí) , ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ôïõ õðïêåéìåíéêïý ðíåýìáôïò (ç ðñþôç ìïñöÞ ðïõ ðáßñíåé ôï ðíåýìá: øõ÷ïëïãßá, áíèñùðïëïãßá, öáéíïìåíïëïãßá) êáé ôïõ áðüëõôïõ ðíåýìáôïò (ï áíþôáôïò âáèìüò ôïõ ðíåýìáôïò, ç åðéóôñïöÞ ôïõ ðíåýìáôïò óôïí åáõôü ôïõ: ôÝ÷íç, èñçóêåßá, öéëïóïößá). ËÝîç êëåéäß ãéá ôçí åãåëéáíÞ öéëïóïößá ôïõ äéêáßïõ åßíáé ç ëÝîç Þèïò(sihlichkeit), ç ïðïßá - ôïíßæåé ï ¸ãåëïò - íïåßôáé ìå äéáöïñåôéêü íüçìá áðü ôç ëÝîç çèéêüôçôá(moralitat), áí êáé ãåíéêþò èåùñïýíôáé ó÷åäüí óõíþíõìåò åêöñÜóåéò. Ôï Þèïò åßíáé ìßá åõñýôåñç ðåñéï÷Þ êáé óôéãìÞ ôïõ áíôéêåéìåíéêïý ðíåýìáôïò ðïõ åìðåñéÝ÷åé ôçí çèéêüôçôá, ç ïðïßá ìå ôç óåéñÜ ôçò íïåßôáé ùò ç ðåñéï÷Þ áõôïý ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé. Ç çèéêüôçôá äéáêñßíåôáé óå õðïêåéìåíéêÞ êé áíôéêåéìåíéêÞ, áöïý óå óõíèÞêåò ìßáò ðñÜîçò õðÜñ÷åé ìßá éäéÜæïõóá ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò åõôõ÷ßáò êáé ôçò çèéêÞò áîßáò. ¼ôáí ìåôáîý ôùí åéäéêþí óõíèçêþí ìßáò ðñÜîçò êáé ôçò ãåíéêüôçôáò ôïõ çèéêïý íüìïõ, õðÜñ÷åé áñìïíßá, ôüôå åíôïðßæåôáé ôï "êáëü". Ç ó÷Ýóç áõôÞ üìùò åßíáé ôõ÷áßá êé Ýôóé üôáí õðÜñ÷åé äõóáñìïíßá, åìöáíßæåôáé ôï "êáêü". Ôï Üôïìï ðïõ âñßóêåôáé ó' áõôü ôï "äßëçììá" ìåôáîý êáëïý êáé êáêïý, èÝëåé íá ðñáãìáôïðïßçóåé ìéá êáôÜóôáóç ðïõ ï ¸ãåëïò ïíïìÜæåé áöçñçìÝíç ãåíéêüôçôá (Þ õðïêåéìåíéêÞ çèéêüôçôá). Ç "ëýóç" ó' áõôÞí áíåðÜñêåéá ôïõ áôüìïõ äßäåôáé áð' ôï äéáëåêôéêü ðÝñáóìá ôçò áöçñçìÝíçò ãåíéêüôçôáò óôç óõãêåêñéìÝíç ãåíéêüôçôá ôùí ïìÜäùí ôùí ïðïßùí áðïôåëåß ìÝñïò: ïéêïãÝíåéá, áóôéêÞ êïéíùíßá (ðïëéôþí), ðïëéôåßá /êñÜôïò. Óôçí ïõóßá áõôÜ äåí åßíáé áêñéâþò ïìÜäåò, åßíáé ôï áíôéêåéìåíéêü ðåñéå÷üìåíï ôçò óõãêåêñéìÝíçò çèéêüôçôáò, ïé óôéãìÝò ôçò áíôéêåéìåíéêÞò çèéêüôçôáò. Ôï Þèïò ëïéðüí, áðïôåëåß ìéá äéáäéêáóßá ïðïý åìöáíßæåôáé ç äéáëåêôéêÞ áðïäï÷Þ ôùí ôñéþí óôéãìþí (ïéêïãÝíåéá, áóôéêÞ êïéíùíßá, ðïëéôåßá), Ýôóé áðïôåëåß êáé ôï ôÝëïò (ôåëåßùìá) ôçò öéëïóïößáò ôïõ äéêáßïõ. Ï ¸ãåëïò, üìùò, ðáñáèÝôåé ôï óýóôçìÜ ôïõ áíôßóôñïöá. Áõôü ðïõ èá ðåñßìåíå êáíåßò ðñþôá, èá 'ôáí ç ðåñéãñáöÞ ôùí åðéìÝñïõò çèþí ôùí äéÜöïñùí ëáþí êáé ç ìåôÝðåéôá óýãêñéóç êáé ó÷åôéêïðïßçóç áõôþí, ðñïêåéìÝíïõ íá áñèåß Ýíá óõìðÝñáóìá. ¢íô' áõôïý ðñïôéìÜ íá ðáñïõóéÜóåé ôé èá ìðïñïýóå íá åßíáé Ýíá ïéêïõìåíéêü äßêáéï êáé ìßá ðáíáíèñþðéíç çèéêÞ, áíáðôýóóïíôáò áíôßóôïé÷åò èåùñßåò ãéá ôéò 3 ðñïáíáöåñèåßóåò óôéãìÝò êáèþò êáé ãé' Üëëá èÝìáôá(ð.÷. äßêáéï, äéêáßùìá ê.ô.ë.). { ÁÓ ÅÉÓÅËÈÏÕÌÅ ËÏÉÐÏÍ Ó' ÁÕÔÅÓ ÔÉÓ ÓÔÉÃÌÅÓ } Ç ïéêïãÝíåéá ó÷çìáôßæåé ìßá ïñãáíùìÝíç ïëüôçôá ðïõ óôçñßæåôáé óå ìßá óôïé÷åéþäç äõúêÞ ó÷Ýóç, ôïõ Üíäñá êáé ôçò ãõíáßêáò. Åßíáé ç óôéãìÞ ðïõ ï öõóéêüò äåóìüò ôùí äýï öýëëùí ìåôáó÷çìáôßæåôáé óå ðíåõìáôéêü äåóìü. Ì' Üëëá ëüãéá, ï ãÜìïò, ç ìïíïãáìßá êé ç áíáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí óõíéóôïýí ôïí ïéêïãåíåéáêü äåóìü. Áõôüò ï äåóìüò üìùò, åßíáé Þ ôõ÷áßïò Þ (êáé) ðåñáóôéêüò. ÊÜèå ïéêïãÝíåéá Ý÷åé ôçí áíåîáñôçóßá ôçò êáé ôá óõìöÝñïíôÜ ôçò êé Ýôóé ç ïéêïãÝíåéá, ùò ï åããõçôÞò ôçò äéáôÞñçóçò ôçò õðïêåéìåíéêÞò ìåñéêüôçôáò êáé ôùí äéêáéùìÜôùí áõôÞò, äéáóðÜôáé óå éäéùôéêÜ áíåîÜñôçôá Üôïìá. Ôï ðáéäß äçëáäÞ, áðïôåëåß ôç óôéãìÞ ôçò äéÜëõóçò ôçò ïéêïãÝíåéáò, áöïý ç ìÝëëïõóá åíÞëéêç æùÞ ôïõ èá äéåîá÷èåß ìå ôïõò üñïõò ôçò êïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí êáé ôçò ðïëéôåßáò. Ç áóôéêÞ êïéíùíßá (ðïëéôþí), ç ïðïßá ïñïèåôåßôáé áð' ôïí ¸ãåëï ùò " ç äéáöïñÜ ðïõ ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý ïéêïãÝíåéáò êáé ðïëéôåßáò, ìïëïíüôé ó÷çìáôßæåôáé ðëÞñùò áñãüôåñá áðü ôçí ðïëéôåßá", åßíáé ç óôéãìÞ ôïõ ïéêïíïìéêïý äåóìïý. Ôï ðáéäß åîÝñ÷åôáé áð' ôçí ïéêïãÝíåéá êé áíåîáñôçôïðïéåßôáé ãéá íá ãßíåé ïëïêëçñùìÝíï ïí êáé ðñáãìáôéêü Üôïìï. ¸ôóé èÝôåé ùò óêïðü ôï óõìöÝñïí ôïõ, óêïðü éäéïôåëÞ. Ãßíåôáé Ýíá Üôïìï - éäéþôçò, äçëáäÞ Ýíá ìÝëïò ôçò áóôéêÞò êïéíùíßáò, "ôï óõãêåêñéìÝíï ðñüóùðï ðïõ õðÜñ÷åé ãéá ôïí åáõôü ôïõ ùò éäéáßôåñïò óêïðüò". Ï ¸ãåëïò ðåñéãñÜöåé ôï Üôïìï éäùìÝíï ùò éäéáéôåñüôçôá ãéá íá êáôáëÞîåé íá ôï íïÞóåé ôåëéêÜ ùò ïéêïíïìéêü õðïêåßìåíï, áôïìéêü éäéïêôÞôç, õðåñáóðéóôÞ ôïõ éäéüêôçôïõ áãáèïý ôïõ, äçëáäÞ áóôü(bourgeois). ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 7 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Ç áóôéêÞ êïéíùíßá óõãêñïôåßôáé óôç âÜóç ìéáò áñ÷Þò éäéáéôåñüôçôáò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ðñùôßóôùò ôá Üôïìá (ùò ìÝëç ôçò) , áëëÜ ðáñáìÝíåé "êïéíùíßá". Äéáôçñåß ìåôáîý ôùí áôüìùí ìßá êïéíùíéêÞ ó÷Ýóç ðïõ ïñßæåé ôçí ýðáñîÞ ôïõò óå áíáöïñÜ ìå óõëëïãéêïýò ñõèìéóôéêïýò êáíüíåò êáé äåí åßíáé ìéá åõêáéñéáêÞ óýíáîç áðïêëéíüíôùí óõìöåñüíôùí. ÐÝñá, äçëáäÞ, áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ ó÷Ýóç, ç áóôéêÞ êïéíùíßá ëåéôïõñãåß ìåóïëáâçôéêÜ, ðáñåìâáßíåé ùò (åíäéÜ)ìåóï óôç ó÷Ýóç áôüìïõ-êïéíùíßáò ðáñåìâÜëëïíôáò åíäéÜìåóåò ìïñöÝò óõíåôáéñéóìïý (õðïêïéíùíßåò). Ï ¸ãåëïò åííïåß åäþ ôçí ôñé÷ïôüìçóç ôçò êïéíùíßáò óå 3 ôÜîåéò (åðáããåëìáôéêÝò ôÜîåéò, ãåñì.stand ,ãáëë. Etat). ÁõôÝò áíôéðñïóùðåýïõí ôç äéáßñåóç ôçò åñãáóßáò ëüãù ôçò ðïéêéëßáò ôùí áíáãêþí êáé áíôéóôïé÷ïýí óå åîåéäéêåõìÝíåò êïéíùíéêÝò ëåéôïõñãßåò: á)Üìåóç (ëåéôïõñãßá), ïé áãñüôåò êáé ïé åíáó÷ïëïýíôåò óôçí ýðáéèñï [ôÜîç ðïõ áíôéóôïé÷åß óôçí ðñþôç öÜóç ôçò äéáäéêáóßáò ôïõ Þèïõò, ôçí ïéêïãÝíåéá], â)åíäéÜìåóç, ïé åíáó÷ïëïýíôåò ìå ôç âéïôå÷íßá [ôÜîç ðïõ áíôéóôïé÷åß óôçí áóôéêÞ êïéíùíßá] êáé ã)êáèüëïõ, ïé äéïéêçôÝò ôïõ êñÜôïõò [ôÜîç ðïõ áíôéóôïé÷åß óôçí ðïëéôåßá]. Ç Ýííïéá ôçò stand äéáêñßíåôáé óôïí ¸ãåëï áðü ôçí Ýííïéá ôçò klasse, üðïõ ç ôåëåõôáßá åêöñÜæåé ôïí áýîïíôá ÷ùñéóìü ïñéóìÝíùí êáôçãïñéþí áôüìùí, ôùí ïðïßùí ôá óõìöÝñïíôá áðïêëßíïõí ïëïÝíá Ýôóé þóôå ç óõóóþñåõóç ðëïýôïõ éóïäõíáìåß ìå óõóóþñåõóç öôþ÷åéáò óôïí Üëëï ðüëï ôçò êïéíùíßáò ðïëéôþí. Ç äéáöïñÜ, äçëáäÞ, ôçò stand áðü ôçí klasse, åßíáé üôé ç ðñþôç áð' ôç ìéá ðáñéóôÜ ôçí åíóùìÜôùóç ôïõ áôüìïõ ó' Ýíá óýíïëï üðïõ áíÞêåé ïñãáíéêÜ êáé ôï ïðïßï ôïí êáèéóôÜ ìÝëïò ìéáò óõëëïãéêüôçôáò êáé áð' ôçí Üëëç ç äåýôåñç áíôéóôïé÷åß óôç óôéãìÞ äéÜëõóçò ôïõ äåóìïý áõôïý êé åîáöÜíéóçò êÜèå Ýííïéáò êïéíïý óõìöÝñïíôïò. Ôï ðÝñáóìá áðü ôçí áóôéêÞ êïéíùíßá óôçí ðïëéôåßá ãßíåôáé ìå ôç ìåóïëÜâçóç ôïõ óùìáôåßïõ, åíüò èåóìïý, ìéáò Ýíùóçò ðïõ, ùò äåýôåñç ïéêïãÝíåéá, áíáðôýóóåé ôçí êïéíùíéêüôçôá ôïõ áôüìïõ, åíôÜóóïíôáò ôçí éäéáßôåñç åõçìåñßá êáé ôïõò éäéáßôåñïõò óêïðïýò ôïõ áôüìïõ óôç óöáßñá ôïõ ãåíéêïý. Ï ¸ãåëïò áñ÷ßæåé êÜðùò Ýôóé: "Ç ðïëéôåßá åßíáé ç åíåñãüò ðñáãìáôéêüôçôá ôçò éäÝáò ôïõ Þèïõò". Êé åäþ ìå ôçí Ýêöñáóç åíåñãüò ðñáãìáôéêü äåí åííïåß ôï ðñáãìáôéêü ìå ôçí Ýííïéá ôçò äåäïìÝíçò ðñáãìáôéêüôçôáò, áõôü ðïõ äçëáäÞ ç åìðåéñßá äéáðéóôþíåé. Ç ðïëéôåßá íïåßôáé ùò ôï áðïôÝëåóìá ôçò äéáäéêáóßáò ôïõ Þèïõò, åßíáé ôï ôÝëïò ôïõ êýêëïõ ôïõ äéêáßïõ ðïõ ïëïêëçñþíåé ôçí ðåñéóôñïöéêÞ êßíçóç óôï åãåëéáíü ïéêïäüìçìá. ÌåôÜ ôçí ïéêïãÝíåéá ðïõ óôçñéæüôáí óôï öõóéêü Ýíóôéêôï êáé óõíáßóèçìá, ìåôÜ ôçí áóôéêÞ êïéíùíßá ðïõ óôçñéæüôáí óôç ãíþìç, óôç äïîáóßá, óôçí ðáñÜóôáóç (ãíþìç ôïõ áôüìïõ ãéá ôçí ôéìÞ ôçò åðáããåëìáôéêÞò ôïõ ôÜîçò), ç ðïëéôåßá äå óôçñßæåôáé ðïõèåíÜ, äéáèÝôåé ôçí áõôïóõíåéäçóßá ôçò êáé ðñáãìáôþíåé ôçí áíôéêåéìåíéêÞ åëåõèåñßá. Ç ðïëéôåßá äçëáäÞ åßíáé ôï óôÜäéï üðïõ ôï ðíåýìá äå âñßóêåé ôï áíôßèåôü ôïõ óôçí ðåñéï÷Þ ôùí áíôéêåéìåíéêþí êïéíùíéêþí äçìéïõñãéþí- êÜèå óýãêñïõóç ìå ôïí åáõôü ôïõ êáôáðñáàíåôáé Ç ðïëéôåßá åßíáé ç åíåñãþò ðñáãìáôéêÞ ÉäÝá, åßíáé êÜôé ôï óõãêåêñéìÝíï êáé äåí ðñÝðåé íá óõã÷Ýåôáé ìå ôçí êáèÝêáóôç éóôïñéêÞ ýðáñîç ôïõ ôÜäå Þ ôïõ äåßíá êñÜôïõò. Ç ôåëåõôáßá ýðáñîç êáèïñßæåôáé áðü åéäéêÝò óõíèÞêåò åíþ ç éäÝá ôçò ðïëéôåßáò óõìðßðôåé ìå ìéá ïñèïëïãéêÞ áñ÷Þ ðïõ êáèïñßæåé ôçí áëÞèåéá ôùí êñáôéêþí õðÜñîåùí. Ï ¸ãåëïò áðïóáöçíßæåé ôçí éäÝá ôçò ðïëéôåßáò ÷ùñßò íá åíäéáöÝñåôáé ðñùôßóôùò ãéá ôá åîùôåñéêÜ óôïé÷åßá ðïõ áðïôåëïýí ðéèáíÝò ðñáãìáôïðïéÞóåéò ôçò ÉäÝáò (ð.÷. ïé ðïëéôéêÝò åîïõóßåò), ðáñÜ ãéá ôï åíäüôåñï üëùí áõôþí, ôç íïïýìåíç Ýííïéá, ôç ëïãéêÞ ôçò ðïëéôåßáò êáé ôç óõãêñüôçóÞ ôçò. Åðéðñüóèåôá, ç ðïëéôåßá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ïñãáíéêÞ óõíï÷Þ ôçò, åíþ ôï (éóôïñéêü) êñÜôïò åßíáé êáô' åéêüíá ôçò êïéíùíßáò ðïëéôþí, "ìéá åíüôçôá ðïõ áðïôåëåß ìüíï óõëëïãéêüôçôá" Ôï Üôïìï ùò ìÝëïò Þ ðïëßôçò ôçò ðïëéôåßáò, åßíáé ðïëéôéêü õðïêåßìåíï, ðïõ äéá÷ùñßæåôáé áõóôçñÜ óôïí ¸ãåëï áð' ôï ïéêïíïìéêü õðïêåßìåíï - ìÝëïò ôçò áóôéêÞò êïéíùíßáò. Ï ¸ãåëïò äéá÷ùñßæåé ôïí áóôü êáé ôïí ðïëßôç, áíáôñÝ÷ïíôáò ðáñÜëëçëá êáé óôç ãáëëéêÞ ãëþóóá: Üëëï bourgeois êáé Üëëï citoyen. Óå ó÷Ýóç ìå ôçí áóôéêÞ êïéíùíßá üðïõ ôï Üôïìï áðïôåëåß ìüíï åêôåëåóôéêü üñãáíï åíüò óõóôÞìáôïò ðïõ ôï îåðåñíÜ, ôþñá ôï Üôïìï - ðïëßôçò áðïôåëåß öïñÝá ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ óöáéñéêïý óõóôÞìáôïò ôçò ðïëéôåßáò. Ï ðïëßôçò ðïëéôåýåôáé óôçí õðçñåóßá ôçò ðïëéôåßáò. ¸ôóé ïñéïèåôåßôáé ç åãåëéáíÞ Ýííïéá ôïõ áíèñþðïõ ùò äçìüóéïõ ðñïóþðïõ. Óå ó÷Ýóç ìå ôçí áóôéêÞ êïéíùíßá üðïõ ôï Üôïìï áðïêôÜ Ýíá âáèìü óõíåéäçôüôçôáò ðïõ ôï ÷åéñáöåôåß áðü ôïõò öõóéêïýò êáôáíáãêáóìïýò, óôçí ðïëéôåßá - ýóôáôç ìïñöÞ êïéíùíéêüôçôáò - ôï Üôïìï áðïêôÜ áõèåíôéêÞ åëåõèåñßá ðïõ áíôéóôïé÷åß óå ìßá ðëÞñùò áíåðôõãìÝíç óõíåßäçóç êáé ðïõ ÷åéñáöåôåß ôç âïýëçóç ôïõ áðü ôá üñéá êáé ôïõò öñáãìïýò ôçò éäéáßôåñçò áõèáßñåôçò åðéëïãÞò. Ìå ëßãá ëüãéá ç âïýëçóç êáôáîéþíåôáé êáèïëéêÜ. Åí êáôáêëåßäåé, åö' üóïí ç ðïëéôåßá áðïôåëåß ôïí áíþôáôï âáèìü ôïõ áíôéêåéìåíéêïý ðíåýìáôïò, ôï Üôïìï üíôáò ìÝëïò ôçò - ðïëßôçò - ìåôÝ÷åé óôçí áíôéêåéìåíéêüôçôá, óôçí áëÞèåéá, óôï Þèïò.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 8 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Ôï åãåëéáíü êñÜôïò Ç éóôïñßá ãéá ôïí ×Ýãêåë åßíáé ðñüóâáóç ðñïò ôçí åëåõèåñßá. ÁõôÞ ç åëåõèåñßá åßíáé ôáõôü÷ñïíá áôïìéêÞ êáé óõíïëéêÞ êáé ðñáãìáôþíåôáé ìÝóá óôá ðëáßóéá ôçò êáèïëéêÞò êïéíüôçôáò, ôï êñÜôïò. Ôï êñÜôïò óôçí åãåëéáíÞ óêÝøç Ý÷åé õðïóôáóéáêü êáé ü÷é åñãáëåéáêü ÷áñáêôÞñá. Ç áóôéêÞ êïéíùíßá Þ êïéíùíßá ôùí éäéùôþí ôï ãåìßæåé êáé áõôü ôçí óõíáñèñþíåé. Äéáôçñåß ôçí óõíÝ÷åéá ôçò ýðáñîçò ôçò êáé ðñïóôáôåýåé ôá óõìöÝñïíôá ôçò. Ôï êñÜôïò åßíáé ç Ýíùóç ôïõ êáèïëéêïý êáé ôïõ ìåñéêïý. Ôá åðéìÝñïõò áôïìéêÜ óõìöÝñïíôá óõã÷ùíåýïíôáé ìå ôá óõíïëéêÜ óõìöÝñïíôá. ÌÝóá óôçí õëïðïßçóç ôçò éäÝáò ôïõ êñÜôïõò óõìöéëéþíåôáé ç áñ÷Þ ôçò ðüëåùò -õðïóôáóéáêÞ ãåíéêüôçôá- êáé ç áñ÷Þ ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò åëåõèåñßáò -õðïêåéìåíéêÞ áôïìéêüôçôá-. Áò äéáóáöçíßóïõìå áõôÝò ôçò Ýííïéåò. "¼óï ï Þëéïò óôÝêåôáé óôï óôåñÝùìá êáé ïé ðëáíÞôåò ðåñéóôñÝöïíôáé ãýñù ôïõ, äåí åß÷å äåé êáíåßò íá óôÝêåôáé ï Üíèñùðïò óôï êåöÜëé ôïõ, äçëáäÞ óôéò óêÝøåéò, êáé íá ÷ôßæåé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá óýìöùíá ìå ôï êåöÜëé ôïõ. Ï Áíáîáãüñáò åßðå ðñþôïò üôé ï Íïõò êõâåñíÜ ôïí êüóìï, áëëÜ ôþñá ï Üíèñùðïò ìðüñåóå íá ãíùñßóåé üôé ç óêÝøç ðñÝðåé íá êõâåñíÜåé ôçí ðíåõìáôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá. ¹ôáí ìéá õðÝñï÷ç áíáôïëÞ. ÕøçëÞ óõãêßíçóç êõñéáñ÷ïýóå åêåßíç ôçí åðï÷Þ, Ýíáò åíèïõóéáóìüò ôïõ ðíåýìáôïò Ýêáíå ôïí êüóìï íá ñéãÞóåé, óáí íá åß÷å ìüëéò óõíôåëåóôåß ç ðñáãìáôéêÞ óõìöéëßùóç ôïõ èåßïõ ìå ôïí êüóìï". Ìå áõôÜ ôá ëüãéá ï ×Ýãêåë ÷áñáêôçñßæåé ôçí äýíáìç ôùí éäåþí ôçò ãáëëéêÞò åðáíÜóôáóçò. Óôçí Öéëïóïößá ôïõ Äéêáßïõ üìùò, áíáëýåé ôá üñéá ôçò ðáñáðÜíù óõìöéëßùóçò. ÏõóéáóôéêÜ ðñüêåéôáé ãéá ôçí êñéôéêÞ ôïõ êñÜôïõò ðïõ èåóìßæåé ç íéêçöüñá áóôéêÞ ôÜîç. Óå áõôü ôï êñÜôïò ï ×Ýãêåë áíáãíùñßæåé ôçí ëïãéêÞ âïýëçóç ùò áñ÷Þ ôïõ êñÜôïõò, áëëÜ åðéôßèåôáé óôçí ó÷Ýóç êñÜôïõò-êïéíùíßáò. Èåùñåß ðùò äåí Üñåôáé ç áíôßöáóç áíÜìåóá óôçí áëçèéíÞ ãåíéêÞ âïýëçóç êáé óôçí áôïìéêÞ âïýëçóç. Äåí êáôáöÝñíåé áõôü ôï êñÜôïò íá åíþóåé ôá Üôïìá óå ìéá êáèïëéêÞ êïéíüôçôá, áëëÜ ôá åíþíåé âÜóç ôùí éäéùôéêþí óõìöåñüíôùí ôïõò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá "êñÜôïò áíÜãêçò" ãéá ìéá ôõðéêÞ åíüôçôá ôùí áôüìùí, ãéá Ýíá êïéíùíéêü óõìâüëáéï. Ç éäÝá ôïõ êïéíùíéêïý óõìâïëáßïõ ðñÝðåé íá áíôéêáôáóôáèåß áðü ôçí éäÝá ôïõ êñÜôïõò ùò áíôéêåéìåíéêÞò ïëüôçôáò. Ôï êïéíùíéêü óõìâüëáéï ìðïñåß íá åöáñìüæåôáé ðÜíù óôá Üôïìá áëëÜ ü÷é ãéá ôï êñÜôïò. ¸íá óõìâüëáéï óçìáßíåé ðùò ôá óõìâáëëüìåíá ìÝñç åßíáé åîßóïõ áíåîÜñôçôá ôï Ýíá áðü ôï Üëëï. Ç óõìöùíßá ôïõò åßíáé ôõ÷áßá ó÷Ýóç êáé âáóßæåôáé óå õðïêåéìåíéêÝò áíÜãêåò, ôï êñÜôïò áíôßèåôá åßíáé "áíôéêåéìåíéêÜ áíáãêáßá ó÷Ýóç", áíåîÜñôçôç áðü ôçò õðïêåéìåíéêÝò áíÜãêåò. Ç âáóéêÞ áíôßöáóç ôùí áíôáãùíéæüìåíùí áôïìéêþí óõìöåñüíôùí (åëåõèåñéþí) ìÝóá óôçí êïéíùíßá äåí ìðïñåß íá ðáñÜãåé Ýíá óýóôçìá ðïõ èá åããõÜôáé ôçí óõíÝ÷åéá ôçò ýðáñîçò ôïõ óõíüëïõ, ãéáõôü ÷ñåéÜæåôáé íá åðéâëçèåß ìéá áíåîÝëåãêôç åîïõóßá, ôï êñÜôïò. ¸íá ðåéèáñ÷éêü óýóôçìá ùò åããõçôÞò ôçò ïõóéáóôéêÞò åíüôçôáò. Ç éäÝá ôïõ êñÜôïõò ùò åíïðïéçôéêÞò äýíáìçò áíÜìåóá óôï áôïìéêü êáé óôï ãåíéêü óõìöÝñïí. ÁõôÞ åßíáé ç åãåëéáíÞ óýëëçøç ôïõ êñÜôïõò. ÐçãÝò ôçò óýëëçøçò áõôÞò áðïôåëïýí ç áñ÷áßá ðüëéò êáé ç ÷ñéóôéáíéêÞ åëåõèåñßá. Ç ðñþôç åíóáñêþíåé ôçí êáôÜóôáóç üðïõ ç äçìüóéá êïéíüôçôá Þôáí êáé ç õðüóôáóç ôçò ðñïóùðéêÞò æùÞò êáé ôïõ ðñïóùðéêïý ðåðñùìÝíïõ. Åßíáé ç õðïóôáóéáêÞ ãåíéêüôçôá, áëëÜ ôï Üôïìá äåí åß÷áí áêüìá áðåëåõèåñùèåß Þ ÷åéñáöåôçèåß, êáôÜ ôïí ×Ýãêåë. Ç äåýôåñç áñ÷Þ, áõôÞ ôçò "Üðåéñá åëåýèåñçò áôïìéêüôçôáò" åßíáé éäÝá ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý óýìöùíá ìå ôïí ïðïßï ôï Üôïìï Ý÷åé Üðåéñç áîßá, åöüóïí áðïôåëåß áíôéêåßìåíï êáé óêïðü ôçò áãÜðçò ôïõ èåïý êáé Ýôóé åßíáé ðñïïñéóìÝíï íá Ý÷åé áðüëõôç ôçí ó÷Ýóç ôïõ ìå ôï èåü ùò ðíåýìá, íá Ý÷åé áõôü ôï ðíåýìá íá åíïéêåß åíôüò ôïõ. Åäþ âñßóêïõìå ôçí éäÝá ôçò êáèïëéêüôçôáò ôïõ õðïêåéìÝíïõ, ðïõ åêöñÜæåôáé ìÝóù ôçò åëåýèåñçò âïýëçóçò ôïõ. Ç óõìöéëßùóç áõôþí ôùí äõï áñ÷þí èåùñåßôáé ü÷é ìüíï äõíáôÞ áëëÜ êáé ðñáãìáôïðïéçìÝíç óôï ôüôå ðñùóéêü êñÜôïò. Ï ×Ýãêåë íüìéæå üôé óôï ðëáßóéï ôçò "ãåíéêÞò ôÜîçò" ôùí êñáôéêþí õðáëëÞëùí ç áíôßèåóç ìåôáîý áóôéêïý êáé ðïëéôéêïý âßïõ êáèþò êáé ìåôáîý ôïõ áóôïý(bourgeois) êáé ðïëßôç(citoyen) åß÷å õðïâéâáóôåß êáé áñèåß, Ýôóé þóôå íá áðïôåëåß áðëþò ìéá äéáöïñÜ óôïõò êüëðïõò ôçò ïëüôçôáò ôïõ êñÜôïõò. ÁíáöåñèÞêáìå äçëáäÞ, óôç ó÷Ýóç ôïõ êñÜôïõò ìå ôïí ßäéï ôïí åáõôü ôïõ, üðïõ íïåßôáé ç äñÜóç ôïõ êñÜôïõò ùò éäéáßñôåñç êáé ñéæéêÜ áíåîÜñôçôç. Ç ó÷Ýóç üìùò ôïõ êñÜôïõò ìå ôá Üôïìá ðñïóäéïñßæåé ôï ñüëï ôïõ êñÜôïõò. Ôï êñÜôïò áðïóêïðåß óôçí åðáíáöïñÜ ôïõ áôüìïõ óôç æùÞ ôçò ðáãêüìéáò õðüóôáóçò, åìðïäßæåé ôïí óöåôåñéóìü ôùí åãùéóìþí êáé ðåñéïñßæåé ôï áõèáßñåôï ôùí áôïìéêþí èåëÞóåùí. Ç äñÜóç ôïõ åêäçëþíåôáé ìÝóù ôùí íüìùí ôïõ êáé ôçò êõâÝñíçóçò. Ïé áðåñéüñéóôåò åîïõóßåò ôïõ êñÜôïõò êáé ôï ðëÞñåò áíåýèõíï ôïõ óõíéóôïýí ôçí åãåëéáíÞ óýëëçøç ôïõ êñÜôïõò ùò áëçèéíïý äüãìáôïò. Ç ðñáêôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ ëáìâÜíåé ÷þñá ìÝóù ôùí ïñãÜíùí ôïõ. ¼ðïõ üñãáíá äåí ìðïñïýí ðáñÜ íá èåùñçèïýí ôá Üôïìá êáé ôï óýíôáãìá. Ôï óýíôáãìá åßíáé ï ôñüðïò äéÜñèñùóçò ôùí ìåñþí ôïõ êñÜôïõò êáé óõíéóôÜ ôçí áäéÜêðç áíáðáñãùãÞ ôçò ïñãáíéêÞò ôïõ åíüôçôáò. Åäþ âñßóêåôáé ç Ýííïéá ôïõ êõâåñíçôéêïý áðïëõôáñ÷éóìïý üðïõ ï ×Ýãêåë óôçí ïõóßá äéáôõðþíåé ôç èåùñçôéêÞ áðïëïãßá ôïõ, áöïý ôïí íïåß ùò ôïí êáëýôåñï üñï ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 9 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

óôáèåñüôçôáò êáé äéáéþíéóçò ôïõ êñÜôïõò. Ç êëçñïíïìéêÞ ìïíáñ÷ßá åêöñÜæåé ôçí Ýíùóç ôçò ãåíéêüôçôáò ôïõ ðíåýìáôïò ìå ôçí áìåóüôçôá ôçò öýóçò êáé ï áðüëõôïò êõñßáñ÷ïò áíôéðñïóùðåýåé êáé áíôáðïêñßíåôáé óôï ðíåýìá ôïõ ëáïý (volkgeist) ôïí ïðïßï êõâåñíÜ. Ç èÝëçóç ôïõ ðñßãêçðá Þ ìïíÜñ÷ç äçëáäÞ, ôåßíåé ðñïò ôï ãåíéêü êáé áðïêëåßåé êÜèå áõèáéñåóßá. Ç áíÜãêç ýðáñîçò ôïõ åßíáé ïñèïëïãéêÞ áëëÜ êáé äéáëåêôéêÞ áöïý ç ìÝèïäïò áðáéôåß áðü ôçí åìðåéñßá ôçí ðñáãìáôïðïßçóç áõôïý ðïõ ï ëüãïò äáôÜóóåé.Åäþ âëÝðïõìå óôïí áðïëõôáñ÷éóìü ôïõ ×Ýãêåë Ýíá ëüãï áéóéïäïîßáò ðïõ áíôéôßèåôáé óôçí áðáéóéïäïîßá ôïõ 1802-1803 (óýíôáãìá ôçò ÉÝíáò). Ç åîïõóßåò ôïõ áðïëõôáñ÷éóìïý äéáêñßíïíôáé óå áõôÝò ðïõ áíáëþíïíôáé óôéò åîùôåñéêÝò õðïèÝóåéò (ìïíÜñ÷çò Þ ðñßãêçðáò: äéáêñáôéêÝò ó÷åóåéò) êáé óôéò åóùôåñéêÝò (èåóìïß) üðïõ ï ðñßãêçðáò Þ ìïíÜñ÷çò äÝ÷åôáé óõìâïõëÝò áðü ôï óþìá ôùí êáèçãçôþí êáé ôùí óïöþí.ÁõôÝò ïé éäÝåò ðáñáðÝìðïõí óôïí ÐëÜôùíá. Åí êáôáêëåßäé ç åðéôõ÷ßá ôïõ êñÜôïõò - íïïýìåíç ùò ç ðåñáóôéêÞ ôïõ êõñéáñ÷ßá - åßíáé ç åðéôõ÷ßá ìéáò ðíåõìáôéêÞò áñ÷Þò ðïõ åêöñÜæåé ôïí áíþôåñï âáèìü ðïõ åß÷å öôÜóåé ôï èåßï ðíåýìá ôï ïðïßï åéó÷þñçóå óôïí êüóìï. ÔÏ ÄÉÊÁÉÏ ( Ç ÈÅÙÑÉÁ ÔÏÕ ) Ìå ôï ðñþôï Üêïõóìá ôçò ëÝîçò äßêáéï óõíÞèùò åííïïýìå óçìáóßåò üðùò äéêáéïóýíç, íüìïé, êôë . Ç Ýííïéá ôïõ äéêáßïõ áðïôåëåß Ýíá áð' ôá ìåãáëýôåñá èåìÝëéá ôçò íåþôåñçò ðïëéôéêÞò öéëïóïößáò, ðáñáðÝìðåé üìùò óôç ìåãÜëç äéáìÜ÷ç ôçò ðëáôùíéêÞò öéëïóïößáò ìå ôç óïöéóôéêÞ êáé óôç äéÜêñéóç ôïõ öýóåé êáé èÝóåé. Ðñïôïý äéáðéóôþóïõìå ôç èÝóç ôïõ ¸ãåëïõ ó' áõôÞ ôçí áíôéðáñÜèåóç (èÝóç ðïõ åðéäÝ÷åôáé áìößóçìåò åñìçíåßåò), êñßóéìï åßíáé íá öáíåñùèïýí ðñþôá ôá êåíôñéêÜ óçìåßá ôçò èåùñßáò ôïõ ãéá ôï äßêáéï. Ãéá ôïí ¸ãåëï ëïéðüí, ôï äßêáéï åßíáé óôçí ïõóßá ç ðñþôç ìïñöÞ ðñáãìáôéêÞò åëåõèåñßáò, áí êáé ç éóôïñßá èåùñåßôáé áðü ôïõò ðåñéóóüôåñïõò åñìçíåõôÝò ôï ðñùôáñ÷éêü óçìåßï ðïõ ðñÝðåé íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ôï ðíåýìá ãéá íá ìðïñÝóåé íá ãßíåé áíôéêåéìåíéêü ðíåýìá. ÄçëáäÞ ç éóôïñßá ùò ç èåìåëéþäçò äéáëåêôéêÞ ôùí åìðåéñéþí ôïõ áôüìïõ êáé ôïõ åßäïõò, ðñïåôïéìÜæåé ôï ðíåýìá íá äéáôñÝîåé Ýíá íÝï êýêëï åìðåéñéþí (áõôÝò ôïõ åßäïõò), üðïõ èÝìá ôçò êßíçóçò áõôÞò åßíáé ü÷é ôï Üôïìï áëëÜ ç áíèñùðüôçôá. ¸ôóé ç åëåõèåñßá áíáöÝñåôáé óå ìéá åîùôåñéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáé ãåííÜ üëïõò ôïõò íïìéêïýò, çèéêïýò, ðïëéôéêïýò èåóìïýò. ÁõôÝò ïé ìïñöÝò ôïõ áíôéêåéìåíéêïý ðíåýìáôïò, ðïõ èåùñïýíôáé ðñïïäåõôéêÝò ðñáãìáôïðïéÞóåéò ôçò åëåõèåñßáò, ëáìâÜíïíôáé áð' ôïí ¸ãåëï üðùò åßíáé êé üðùò ðñÝðåé íá åßíáé - åßíáé åðßóçò åêöñÜóåéò ôïõ ëïãéêïý. ¼óïí áöïñÜ ãéá ôï äßêáéï, áõôü èåùñåßôáé ùò ç ïõóßá ôçò åëåýèåñçò âïýëçóçò êáé ôï óýóôçìá ôïõ äéêáßïõ ùò ôï êñÜôïò ôçò ðñáãìáôùèåßóáò åëåõèåñßáò. Áõôü ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá ÷áñáêôçñßóïõìå ùò "íïìéêÞ èåùñßá" ôïõ ¸ãåëïõ Þ ðéï áðëÜ, ùò èåùñßá ôïõ äéêáßïõ, óôçñßæåôáé óå äýï èåìåëéþäåéò Ýííïéåò, ôï ðñüóùðï êáé ç éäéïêôçóßá. Ôï ðñüóùðï, ìå ôç íïìéêÞ Ýííïéá ôïõ üñïõ, áíáöÝñåôáé óôç ó÷Ýóç ôïõ áôüìïõ ìå ôç öýóç êáé êáèïñßæåé ôçí åëåýèåñç èÝëçóç ãéá ôïí åáõôü. Ç éäéïêôçóßá, áð' ôçí Üëëç, êáèïñßæåé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áôüìùí ìåôáîý ôïõò êé Ý÷åé ôñåéò âáèìïýò áíÜðôõîçò ôçò: á) ôçí êáôï÷Þ, ðïõ åßíáé åîùôåñéêÞ õëéêÞ êáôÜëçøç - áðïêôþ ðñÜãìáôá - ( äçë. ç êáôÜêôçóç ôçò åîùôåñéêüôçôáò ìéáò áíôéêåéìåíéêüôçôáò ), â) ôçí åéäïðïßçóç, ðïõ åßíáé åéäéêüò ðñïóäéïñéóìüò ôçò éäéïêôçóßáò ( äçë. Ýíá ðñÜãìá äåí åßíáé äéêü ìïõ ðáñÜ ìüíï üôáí ðáñåìâÜëëåôáé åêåß ç èÝëçóÞ ìïõ ), ã) ôç óçìåßùóç (áíáãíþñéóç), ðïõ êáôáäåéêíýåé ôçí åîïõóßá ôïõ áíèñþðïõ åðß ôùí ðñáãìÜôùí ( äçë. âåâáßùóç ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ ðáßñíåé Ýíá åîùôåñéêü êáé ÷ùñßò èÝëçóç ðñÜãìá ãéá íá ôï êÜíåé äéêü ôïõ êáé íá åéóÜãåé åêåß ôç èÝëçóÞ ôïõ ) . Ç ó÷Ýóç ôùí ðñïóþðùí ìåôáîý ôïõò, ðïõ ìåôÝðåéôá õößóôáíôáé ùò éäéïêôÞôåò, åêäçëþíåôáé êé áð' ôç ìåôáâßâáóç ôçò éäéïêôçóßáò. ÁõôÞ ç ó÷Ýóç, ðïõ ðñïûðïèÝôåé ôç ãåíéêÞ ãíþóç ôçò áîßáò, ïíïìÜæåôáé óõíèÞêç Þ óõìâüëáéï áíôáëëáãÞò. ÁõôÞ äåí åßíáé åíôåëþò êáèïëéêÞ ó÷Ýóç, áöïý áíôéôßèåôáé ðñïò ôçí éäéáßôåñç âïýëçóç, êé åðßóçò êáèéóôÜ ðïóïôéêÜ ìåôáâëçôÝá ôçí éäéïêôçóßá. Ç óõíèÞêç åðéäÝ÷åôáé äýï õðïäéáéñÝóåéò, ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôï áóôéêü äßêáéï(áöçñçìÝíï) êáé ôï ðïéíéêü äßêáéï. Ôï áóôéêü áíáöÝñåôáé óôéò äéåêäéêÞóåéò ðïëëþí ðñïóþðùí åðß åíüò áãáèïý, åê ôùí ïðïßùí ç ìßá ìüíï åßíáé äßêáéá êáé ïé õðüëïéðåò ìðïñåß íá öáßíïíôáé üôé åßíáé . Ç áðïêáôÜóôáóç ôïõ äéêáßïõ Ýñ÷åôáé ìå ôçí êñßóç åíüò ôñßôïõ. Ç éäéáßôåñç âïýëçóç Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðñÜîåé åíÜíôéá óôï äßêáéï êé Ýôóé åðÝñ÷åôáé ç Üñíçóç ðïõ óõíéóôÜ áð' ôç ìéá ôï áäßêçìá ùò ðáñÜíïìç ðñÜîç êé áð' ôçí Üëëç ôçí áôïìéêÞ åêäßêçóç ùò åãêëçìáôéêÞ ðñÜîç. Ç áðïêáôÜóôáóç ôïõ äéêáßïõ Ýñ÷åôáé ìå ôçí ôéìùñßá. {ÅÊÔÅÍÅÓÔÅÑÇ ÁÍÁÖÏÑÁ ÓÔÇÍ ÅÍÍÏÉÁ ÔÇÓ ÉÄÉÏÊÔÇÓÉÁÓ ÈÁ ÅÐÉ×ÅÉÑÇÈÅÉ ÁÌÅÓÙÓ ÌÅÔÁ} ÁõôÞ åßíáé ç èåùñßá ôïõ äéêáßïõ ôïõ ¸ãåëïõ, ôÝôïéá ðïõ ôïí êáèéóôÜ åêöñáóôÞ ôçò ëåãüìåíçò "öéëïóïöéêÞò Þ öõóéêÞò ó÷ïëÞò ôïõ äéêáßïõ". Ï ¸ãåëïò äéáêñßíåé ôï öõóéêü äßêáéï áð' ôï èåôéêü - ðïõ åßíáé ðñïúüí ôçò éóôïñéêÞò åîÝëéîçò êé ü÷é Ýìöõôï, áðü öýóåé . Åðéôßèåôáé óôïõò åêöñáóôÝò ôçò "éóôïñéêÞò ó÷ïëÞò ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 0 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

ôïõ äéêáßïõ", Ïýãêï êáé Öïí ×Üëëåñ áíáöïñéêÜ ìå ôá' áíôßóôïé÷á óõããñáöéêÜ ôïõò Ýñãá "Éóôïñßá ôïõ äéêáßïõ" êáé "ÁíáãÝííçóç ôçò åðéóôÞìçò ôïõ êñÜôïõò" (óôéò ðáñáãñÜöïõò 211, 219 & êõñßùò 258 ôçò Ö.Ä ). Ï ¸ãåëïò áíôéôßèåôáé óôçí éóôïñéêÞ äéêáéïëüãçóç ôùí íüìùí êáé ôùí èåóìþí, èåùñþíôáò üôé ôï èåôéêü äßêáéï åßíáé ó÷åôéêéóôéêü êé áíïñèïëïãéêü, äåóìåýåôáé óôï éóôïñéêü ôïõ ðëáßóéï (íïìéêü êáé ðïëéôéêü) êáé ôÝëïò, ïöåßëåé íá äÝ÷åôáé ôïõò ðåñéïñéóìïýò ôïõ öõóéêïý äéêáßïõ. Ç èÝóç ôïõ ¸ãåëïõ åßíáé ïñèïëïãéóôéêÞ, ÷ùñßò íá áðïêëåßåé ôçí Ýñåõíá óôï éóôïñéêü ðåäßï (Üëëùóôå åßíáé ãíùóôüò ï üñïò åãåëéáíüò öéëïóïöéêüò éóôïñéóìüò), Ýñåõíá ç ïðïßá êáé èá ãßíåé õðü ôçí ïðôéêÞ ôïõ áíèñþðïõ ùò áðüëõôïõ üíôïò. Ï ¸ãåëïò ðáñáìÝíåé ðéóôüò óôçí ðáñáäåäïìÝíç Ýííïéá ôïõ öõóéêïý äéêáßïõ, êáôáíïþíôáò ôçí ðñáãìÜôùóç ôïõ ôåëåõôáßïõ, ÷ùñßò ôç óõíäñïìÞ ôïõ êïéíùíéêïý óõìâïëáßïõ, äçë. ôç óýìâáóç ìåôáîý ôùí áôüìùí, åîáñôþìåíç áð' ôçí êáëÞ èÝëçóç ( óõíáßíåóç êé ïìïöùíßá ôùí áôüìùí êáôÜ Ñïõóóþ ). Ç éäÝá ôïõ êïéíùíéêïý óõìâïëáßïõ áðïññßðôåôáé áð' ôïí þñéìï ¸ãåëï ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò. Ðñþô' áð' üëá, ôï êïéíùíéêü óõìâüëáéï äåí ìðïñåß íá åîçãÞóåé ôç èõóßá ôùí éäéáßôåñùí âïõëÞóåùí ìðñïóôÜ óôç óõãêñüôçóç ôçò ðïëéôåßáò. Åðßóçò, åßíáé óôçí ïõóßá ìßá íïìéêÞ ðñÜîç áöïý ìå ôçí õéïèÝôçóÞ ôïõ, ìïíáäéêüò óêïðüò ôçò ðïëéôåßáò êáèßóôáôáé ç ðñïóôáóßá ðñïóþðùí êáé ðåñéïõóéþí, ç äéáöýëáîç ôïõ íïìéêïý status quo. Ôï æÞôçìá, äçëáäÞ, åßíáé ç åðéâïëÞ ôïõ äéêáßïõ ÷ùñßò ôçí ðñïóöõãÞ óôï íïìéêü ðëÜóìá, åðéâïëÞ ðïõ íïåßôáé óôïí ¸ãåëï ìÝóù ôïõ êõâåñíçôéêïý áðïëõôáñ÷éóìïý, ôïõ óõíôÜãìáôïò êáé ôïõ ðíåýìáôïò ôïõ ëáïý.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 1 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

Eëåõèåñßá-â âïýëçóç-ééäéïêôçóßá Óôçí åãåëéáíÞ öéëïóïößá ç ðñáãìáôéêüôçôá óõëëáìâÜíåôáé ùò ðñáãìÜôùóç (ôùí äõíáôïôÞôùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï õðïêåßìåíï), ùò åîÝëéîç ôçò õðïêåéìåíéêüôçôáò. ÁõôÞ ç ôåëåõôáßá "âñßóêåé ôïí åáõôü ôçò" ìÝóá óôçí éóôïñßá, üðïõ ç åîÝëéîç åíÝ÷åé Ýíá ëïãéêü ðåñéå÷üìåíï. Áõôü ôï ëïãéêü ðåñéå÷üìåíï ãéá ôïí ×Ýãêåë åßíáé ç "ðñüóâáóç óôçí óõíåßäçóç ôçò åëåõèåñßáò". Ç åëåõèåñßá åßíáé ìéá ïíôïëïãéêÞ êáôçãïñßá óôï åãåëéáíü óýóôçìá, äçëáäÞ êÜðïéïò äåí åßíáé áðëü áíôéêåßìåíï, áëëÜ ôï õðïêåßìåíï ôçò ýðáñîçò ôïõ, üôé äåí õðïôÜóóåôáé óå åîùôåñéêïýò üñïõò, áëëÜ ìåôáìïñöþíåé ôïí êüóìï ôùí áðëþí ãåãïíüôùí óå êüóìï ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ç åëåõèåñßá åßíáé ç åóþôáôç äõíáìéêÞ ôçò ýðáñîçò (seiedes). ¼ìùò ï êüóìïò äåí åßíáé åëåýèåñïò, ðïõ óçìáßíåé üôé ï Üíèñùðïò êáé ç öýóç âñßóêïíôáé ìÝóá óå óõíèÞêåò áëëïôñßùóçò, õðÜñ÷ïõí ùò "Üëëï áðü áõôü ðïõ åßíáé". ÂëÝðïõìå ðùò ç åëåõèåñßá ùò ïíôïëïãéêÞ êáôçãïñßá ïñßæåôáé ùò êáèïñéóìÝíï åßíáé (sein), Þ êáëýôåñá ùò êáèïñéóìÝíïò ôñüðïò ôïõ åßíáé. Êáé ëÝãïíôáò åßíáé, óôçí åãåëéáíÞ óêÝøç, ðñÝðåé íá ðáñáðÝìðïõìå ôçí óêÝøç ìáò óôï ðíåýìá (geist), ðïõ åßíáé ôï üí, "áõôü ðïõ Ý÷ïõí áðü êïéíïý üëá ôá åðéìÝñïõò üíôá êáé áðïôåëåß ôï õðüóôñùìá ôïõò. Ôï ðíåýìá, "ç ïõóßá üëùí ôùí üíôùí". Ï êüóìïò ëïéðüí åßíáé áëëüôñéïò, îÝíïò, ïðüôå ç ëåéôïõñãßá ôçò ýðáñîçò óå Ýíáí ìç åëåýèåñï êüóìï åßíáé "ç äéáñêÞò Üñíçóç åêåßíïõ ôï ïðïßï áðåéëåß íá êáôáñãÞóåé ôçí åëåõèåñßá". ¸ôóé ç åëåõèåñßá åßíáé ïõóéáóôéêÜ áñíçôéêÞ: ç ýðáñîç åßíáé áëëïôñßùóç êáé óõã÷ñüíùò åßíáé ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá ôï õðïêåßìåíï åðéóôñÝöåé óôïí åáõôü ôïõ êáôáíïþíôáò êáé åëÝã÷ïíôáò ôçí áëëïôñßùóç. Áõôü (ç ðñüóâáóç óôçí åëåõèåñßá) ãéá ôçí éóôïñßá ôïõ áíèñþðéíïõ åßäïõò óçìáßíåé ôçí åðßôåõîç åíüò "ðáãêüóìéïõ êñÜôïõò", ìÝóá óôï ïðïßï ôï Üôïìï åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé óå ðëÞñç áñìïíßá ìå ôï óýíïëï êáé ìÝóá óôï ïðïßï ïé óõíèÞêåò êáé ïé ó÷Ýóåéò ôïõ áôüìïõ ìå ôïí êüóìï ðïõ ôï ðåñéâÜëëåé "äåí Ý÷ïõí ïõóéáóôéêÞ åîùôåñéêÞ áíôéêåéìåíéêüôçôá áíåîÜñôçôç áðü ôï Üôïìï". Ôï áôïìéêü ôáõôßæåôáé ìå ôï óõëëïãéêü ìÝóá óôï åãåëéáíü êñÜôïò. Ï ×Ýãêåë öáßíåôáé íá èåùñåß ôçí åëåõèåñßá ìå åîùôåñéêü ôñüðï, äçëáäÞ ùò ìéá éäÝá ðïõ ðáßñíåé õðüóôáóç ìÝóá óôï êñÜôïò. (ãéá ôçí éäÝá ôïõ êñÜôïõò áíáöåñüìáóôå áëëïý). Áõôü âÝâáéá äåí åßíáé Ýôóé áêñéâþò. Ï ×Ýãêåë êáôÜ ôçí ãáëëéêÞ åðáíÜóôáóç åîÞããåéëå ôçí ôåëéêÞ åðéêñÜôçóç ôïõ ëüãïõ ðÜíù óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ôéò åßäå ôéò óõíèÞêåò ðïõ ïäçãïýí óôçí "ðñüóâáóç ôçò åëåõèåñßáò" íá ðñáãìáôþíïíôáé. ÁõôÞ ç ðñüóâáóç ãßíåôáé ìÝóù ôçò Ýëëïãçò êõâÝñíçóçò ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, ìÝóù ôçò êáôÜêôçóçò ôçò ãíþóçò. Ï ëüãïò áðïëÞãåé óôçí åëåõèåñßá , ãéá ôïí ×Ýãêåë, åßíáé ðñïûðüèåóç êáé ôáõôü÷ñïíá áðïôÝëåóìá ôçò. ÁõôÞ üìùò ç áéóéïäïîßá, äéáëýåôáé áðü ôá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá êáé ç ðñïïðôéêÞ ôçò åëåõèåñßáò åîïñßæåôáé óôï âáóßëåéï ôïõ Áðüëõôïõ, ãßíåôáé áðüëõôç éäÝá, áöáßñåóç. Ç óõíäéáëëáãÞ ìå ôçí êñáôïýóá êáôÜóôáóç ðñáãìÜôùí, åßíáé Ýíôïíç óôï Ýñãï ôïõ ×Ýãêåë, éäéáßôåñá óôçí Öéëïóïößá ôïõ Äéêáßïõ. Ó' áõôüí ôïí åîïóôñáêéóìü ôçò åëåõèåñßáò (ùò åîùôåñéêüôçôáò), äéáöáßíåôáé ôï èñçóêåõôéêü óôïé÷åßï ôçò åãåëéáíÞò óêÝøçò. Ðáñüëï ðïõ ï ×Ýãêåë èåùñåß áíüçôç ôçí ÷ñéóôéáíéêÞ åëåõèåñßá (ùò åóùôåñéêåõìÝíç åëåõèåñßá, áíåîÜñôçôç áðü åîùôåñéêïýò ðáñÜãïíôåò) óõã÷ñüíùò óõìöùíåß üôé åßíáé äõíáôÞ ìéá ôÝôïéá êáôÜóôáóç êáôÜ ôçí ïðïßá ï Üíèñùðïò ìðïñåß íá åßíáé "åëåýèåñïò ìÝóá óå äåóìÜ". Õðïóôçñßæåé üôé áõôü åßíáé áëçèéíü ìüíï óáí áðïôÝëåóìá ôçò åëåýèåñçò âïýëçóçò êáé ìüíï óå ó÷Ýóç ìå ôïí åáõôü ôïõ. Ç åóùôåñéêÞ åëåõèåñßá ãéá ôïí ×Ýãêåë, äåí åßíáé ðáñÜ Ýíá ìåôáâáôéêü óôÜäéï êáôÜ ôçí ðïñåßá ðñïò ôçí åðßôåõîç ôçò åîùôåñéêÞò åëåõèåñßáò. ÂÝâáéá óçìåéþíåé ðùò áõôÞ ç êáôÜóôáóç -ôçò åóùôåñéêÞò åëåõèåñßáò- åßíáé áäýíáôï íá ðñáãìáôùèåß ìÝóá óå ïëïêëçñùôéêÜ êáèåóôþôá, üðïõ êáôáñãåßôáé ç éäéùôéêüôçôá êáé ç åóþôáôç çèéêüôçôá. Ïëüêëçñç ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ ãßíåôáé ðïëéôéêü áíôéêåßìåíï. ¸íá Üëëï óçìáíôéêü óçìåßï ãýñù áðü ôï æÞôçìá ôçò åëåõèåñßáò åßíáé ç èåþñçóç ôçò éóüôçôáò ôùí åõêáéñéþí êáé ôçò êáôï÷Þ áôïìéêÞò éäéïêôçóßáò ùò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí ðñáãìÜôùóç ôçò åëåõèåñßáò êáé ôïõ ëüãïõ. Åßíáé öáíåñÞ åäþ ç åðßäñáóç ôçò ãáëëéêÞò åðáíÜóôáóçò óôïí ×Ýãêåë êáèþò êáé óå ïëüêëçñï ôïí ãåñìáíéêü éäåáëéóìü. Ç éóüôçôá ôùí åõêáéñéþí êáé ç áôïìéêÞ éäéïêôçóßá åßíáé ìÝóá ôçò ïëïêëÞñùóçò ôçò áíèñþðéíçò áôïìéêüôçôáò êáé ôçò äõíáôüôçôáò íá áíáðôýîåé ôéò éêáíüôçôåò ôçò. Ïé äõï áõôÝò ðñïûðïèÝóåéò ðñÝðåé íá åéäùèïýí êáé óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôïí öåïõäáñ÷éóìü üðïõ åðéêñáôïýóå ç äïõëåßá êáé ç áíéóüôçôá. ÁõôÝò ïé ñßæåò áõôþí ôùí ó÷Ýóåùí (åëåõèåñßá-éäéïêôçóßá-ßóåò åõêáéñßåò) ôïðïèåôïýíôáé ïëïêÜèáñá óôçí êïéíùíéêÞ äïìÞ, üðïõ áðïêáëýðôåôáé ç óõíÜöåéá ðïõ õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôïí ãåñìáíéêü éäåáëéóìü êáé óôçí áñ÷Þ ôçò éäéïêôçóßáò. Åäþ ðñÝðåé íá åéóá÷èåß ç Ýííïéá ôçò âïýëçóçò ãéá íá îåêáèáñßóåé ôï ôïðßï. Ç åëåõèåñßá âïõëÞóåùò óôçñßæåôáé óôçí óêÝøç, óôçí ãíþóç ôçò áëÞèåéáò. Ãíþóç Þ óõíåßäçóç ôçò áëÞèåéáò (óôçí åãåëéáíÞ ãëþóóá) åßíáé ç "áñ÷Þ ôïõ äéêáßïõ, ç çèéêüôçôá êáé üëåò ïé ìïñöÝò êïéíùíéêÞò çèéêÞò". Ç âïýëçóç èåùñåßôáé áðü ôçí ßäéá ôçò ôçí öýóç ùò êßíçóç éäéïðïßçóçò ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôçò, êáèéóôþíôáò ôï ìÝñïò ôïõ äéêïý ôçò åßíáé. ÁõôÞ ç êßíçóç ôçò âïýëçóçò Ý÷åé Ýíáí äéðëü óôü÷ï. Ï Ýíáò åßíáé ôá õëéêÜ áíôéêåßìåíá üðïõ ç éäéïðïßçóç ðáñáìÝíåé åîùôåñéêÞ êáé áôåëÞò êáé ï Üëëïò åßíáé ç éäéïðïßçóç ôïõ ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 2 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

ðíåõìáôéêïý áíôéêåéìÝíïõ. ÁõôÞ ç ôåëåõôáßá åßíáé óõíïëéêÞ éäéïðïßçóç êáôÜ ôïí ×Ýãêåë: "Áõôü ðïõ ìðïñþ íá éäéïðïéçèþ êáôÜ ôïí ðëçñÝóôåñï ôñüðï åßíáé ôï ðíåýìá". ÁõôÞ åßíáé êáèïëéêÞ ðñïûðüèåóç ôçò åëåõèåñßáò. Ç åëåõèåñßá óõíßóôáôáé ëïéðüí óôï íá Ý÷åé ôï Üôïìï ðëÞñç åîïõóßá åðÜíù óôï "Üëëï" (ï ëüãïò ðïõ êõâåñíÜ ôçí ðñáãìáôéêüôçôá). Ç óõãêåêñéìÝíç ìïñöÞ åëåõèåñßáò åßíáé åíôåëÞò êáé áÝíáç êõñéüôçôá. ¸ôóé äéêáéïëïãåßôáé ç óýíäåóç éäéïêôçóßáò-åëåõèåñßáò ìÝóá óôïí éäåáëéóìü. "Ìüíï ç âïýëçóç åßíáé áðåñéüñéóôç êáé áðüëõôç, åíþ üëá ôá Üëëá, áíôßèåôá áðü ôçí âïýëçóç åßíáé ìüíï ó÷åôéêÜ. Ç éäéïðïßçóç êáôÜ âÜèïò äåí åßíáé ðáñÜ ìéá åêäÞëùóç ôçò éó÷ýïò ôçò âïýëçóçò ìïõ ðñïò ôá ðñÜãìáôá, ìéá åêäÞëùóç äéáìÝóïõ ôçò äéáêÞñõîçò ðùò ôá ðñÜãìáôá äåí åßíáé åíôåëÞ êáè' åáõôÜ êáé äåí Ý÷ïõí óêïðü áö' åáõôþí. Áõôüò ï óêïðüò ðáñÜãåôáé üôáí ðñïóäßäù óôï áíôéêåßìåíï Ýíáí óêïðü äéáöïñåôéêü áðü åêåßíïí ðïõ åß÷å áñ÷éêÜ. ¼ôáí ôï æùíôáíü ðñÜãìá [ï ×Ýãêåë áíáöÝñåôáé óôï ðáñÜäåéãìá åíüò æþïõ] ãßíåôáé éäéïêôçóßá ìïõ áðïêôÜ ìéá øõ÷Þ äéáöïñåôéêÞ áðü áõôÞ ðïõ åß÷å. Ôïõ äßíù ôç âïýëçóç ìïõ". Êáé óõìðåñáßíåé: "Ýôóé ç åëåýèåñç âïýëçóç åßíáé ï éäåáëéóìüò ï ïðïßïò áñíåßôáé íá ðéóôÝøåé ðùò ôá ðñÜãìáôá ùò Ý÷ïõí ìðïñåß íá åßíáé åíôåëÞ êáè' åáõôÜ". Ï ×Ýãêåë õðïãñáììßæåé ðùò ôï Üôïìï åßíáé åëåýèåñï ìüíï üôáí áíáãíùñßæåôáé ùò åëåýèåñï êáé üôé ç áíáãíþñéóç áõôÞ ðáñÝ÷åôáé üôáí áðïäåéêíýåé ôçí åëåõèåñßá ôïõ ìÝóù ôçò åîïõóßáò ôïõ ðÜíù óôá áíôéêåßìåíá ôçò âïýëçóçò ôïõ. Ç ðñÜîç ôçò éäéïðïßçóçò ïëïêëçñþíåôáé áðü ôçí óôéãìÞ ðïõ ôá Üëëá Üôïìá óõíáéíïýí ó' áõôÞí. Ãéáôß êáé ç éóüôçôá ôùí åõêáéñéþí ðáñÝ÷åé ôçí äõíáôüôçôá óå êÜèå Üôïìï íá éäéïðïéçèåß áíôéêåßìåíá (õëéêÜ êáé ðíåõìáôéêÜ) äçëáäÞ íá åêöñÜóåé ôçí åëåýèåñç âïýëçóç ôïõ. Ç éäéïêôçóßá ëïéðüí óôï åãåëéáíü óýóôçìá èåìåëéþíåôáé ðÜíù óôçí ìåìïíùìÝíç öýóç ôïõ áôüìïõ, èåùñåßôáé ìÜëéóôá ùò "ðñþôç åíóÜñêùóç ôçò åëåõèåñßáò". Ôé óõìâáßíåé üìùò ìå ôçí Üíéóç êáôáíïìÞ ôïõ ðëïýôïõ; Åäþ ï ×Ýãêåë êáôáöåýãåé óôçí ôý÷ç ç ïðïßá äåí âñßóêåôáé óôçí "äéêáéïäïóßá" ôïõ ëüãïõ. Èåùñåß ðùò ðñüêåéôáé ãéá ðñïúüí ôõ÷áßùí ðåñéóôÜóåùí ðïõ âñßóêïíôáé óå áóõìöùíßá ìå ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ëüãïõ. ÄÝ÷åôáé ðùò ç ìüíç éóüôçôá ðïõ ìðïñåß íá áíôëçèåß áðü ôïí ëüãï åßíáé "üôé ï êáèÝíáò ìðïñåß íá êáôÝ÷åé éäéïêôçóßá", áëëÜ ï ëüãïò åßíáé ôåëåßùò áäéÜöïñïò ðïéüí êáé ôï ðïóüí ôçò éäéïêôçóßáò: "ôï äßêáéï áäéáöïñåß ãéá ôéò áôïìéêÝò äéáöïñÝò". ÁõôÞ ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ Ýêöñáóç öùôßæåé ôçí áöçñçìÝíç êáèïëéêüôçôá ôïõ åãåëéáíïý äéêáßïõ, ðïõ ôï áíôéêåßìåíï ôïõ åßíáé ôï áöçñçìÝíï õðïêåßìåíï ôùí äéêáéùìÜôùí êáé ü÷é ôï óõãêåêñéìÝíï Üôïìï. Ç áôïìéêÞ éäéïêôçóßá ðçãÜæåé áðü ôçí åëåýèåñç âïýëçóç ôïõ áôüìïõ. ÁõôÞ üìùò ç âïýëçóç Ý÷åé óõãêåêñéìÝíï üñéï, ôçí áôïìéêÞ éäéïêôçóßá ôùí Üëëùí. Ôï ìÝóï ðïõ åîáóöáëßæåé ôï èåóìü ôçò éäéïêôçóßá åßíáé ôï óõìâüëáéï, ùò áíáãêáßá êáé áìïéâáßá áíáãíþñéóç ãéá íá ìåôáó÷çìáôéóôåß ç êáôï÷Þ óå áôïìéêÞ éäéïêôçóßá. Åäþ âëÝðïõìå ôçí ðñïóáñìïãÞ ôçò ïíôïëïãéêÞò éäÝáò ôïõ ëüãïõ óôçí åìðïñåõìáôéêÞ êïéíùíßá êáé ôçí åíóÜñêùóç ôçò ìÝóá óôï èåóìü ôïõ óõìâïëáßïõ.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 3 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

åñãáóßá Ï ×Ýãêåë äéáðñáãìáôåýôáé ôï æÞôçìá ôçò åñãáóßáò óå ôñéá Ýñãá ôïõ: óôï Óýóôçìá ôçò ÉÝíáò, óôçí Öáéíïìåíïëïãßá êáé óôçí Öéëïóïößá ôïõ äéêáßïõ. ¼ðùò üëåò ïé êåíôñéêÝò åãåëéáíÝò Ýííïéåò, Ýôóé êáé ç åñãáóßá áðïôåëåß ïíôïëïãéêÞ êáôçãïñßá. Äåí åßíáé Ýíóôéêôï áëëÜ “ëïãéêüôçôá”, Ýíáò “ôñüðïò ôïõ ðíåýìáôïò”, äçëáäÞ Ýíáò ôñüðïò ôïõ åßíáé. Ôï æþï éêáíïðïéåß ôéò áíÜãêåò ôïõ Üìåóá äéá ôçò öýóåùò, åíþ ï Üíèñùðïò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôï üôé ÷ñçóéìïðïéåß ôçí öýóç ùò ìÝóïãéá íá êáëýøåé ôéò áíÜãêåò ôïõ. Ç åñãáóßá åßíáé Ýíá “ìÝóï óçìåßï” ìåôáîý ôïõ áíèñþðïõ êáé ôïõ êüóìïõ ôïõ. ÓõëëáìâÜíåôáé ùò åîùôåñßêåõóç ôïõ åáõôïý ôïõ êáôÜ ôçí äéáìüñöùóç ôïõ êüóìïõ. Ç åñãáóßá äéÝðåôáé áðü ìéá äéðëÞ äéáìåóïëÜâçóç. Åßíáé áðü ìüíç ôçò äéáìåóïëáâçôéêÞ áíÜìåóá óôïí Üíèñùðï êáé ôçí öýóç áëëÜ äéáìåóïëáâåßôáé êáé ç ßäéá äéáìÝóïõ ôùí åñãáëåßùí êáé ôùí ìç÷áíþí. Ùò äéáìåóïëáâçôéêÞ êßíçóç åßíáé áñíçôéêÞ ü÷é ìüíï ìå ôçí êáôáóôñåðôéêÞ óçìáóßá, áëëÜ áðïôåëåß åðåîåñãáóôéêÞ Þ “äéáìïñöùôéêÞ” äéåñãáóßá êáé åðïìÝíùò åßíáé èåôéêÞ åêìçäÝíéóç ôïõ êüóìïõ ðïõ õðÜñ÷åé åê öýóåùò. ÄéáöïñåôéêÜ áðü ôçí ïñìÞ ôïõ æþïõ ðïõ éêáíïðïéåß ôéò åðéèõìßåò ôïõ áíáëßóêïíôáò ôï áíôéêåßìåíï êáé Ýôóé áöáíßæïíôáò ôï, êáé óõíåðùþò ðñÝðåé êÜèå öïñÜ íá “áñ÷ßæåé áðü ôçí áñ÷Þ”, ç áíèñþðéíç åñãáóßá äéáìÝóïõ ôïõ åñãáëåßïõ äçìéïõñãåß êÜôé ìüíéìï, êÜôé óôáèåñü ðïõ óôÝêåé ðÜíù áðü ôïí åáõôü ôïõ. Åðßóçò ï ×Ýãêåë âëÝðåé ôçí åñãáóßá ùò åííïðïéçôéêÞ äéáäéêÜóéá (ùò Ýíá âáèìü âÝâáéá) äßïôé åéóÜãåé ôï Üôïìï óôçí êïéíüôçôá. Ôï Üôïìï ìå ôçí åñãáóßá ôïõ ìåôáâÜëëåôáé óå êáèïëéêü äéüôé áðü ôçí ßäéá ôçò ôçí öýóç ç åñãáóßá áðïôåëåß êáèïëéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ôá ðñïúüíôá ôçò åßíáé áíôáëëÜîéìá ìåôáîý üëùò ôùí áôüìùí. Óïí ×Ýãêåë âñßóêïõìáé ôá óðÝñìáôá ôùí åííïéþí ôçò áëëïôñßùóçò, ôçò áöçñçìÝíçò åñãáóßáò, ôçò åíóùìÜôùóçò áîßáò óôï ðñïúïí, ôçò åîåéäßêåõóçò êáé ôçò ðñáãìïðïßçóçò. ¸ííïéåò ðïõ èá ðÜñïõí éäéáßôåñç ìïñöÞ êáé áíÜëõóç ìÝóá óôçí ìáñîéêÞ óêÝøç. Áò äïýìå ïñéóìÝíåò ðåéãñáöÝò áõôþí ôùí åííïéþí. “Ôï Üôïìï éêáíïðïéåß ôéò áíÜãêåò ôïõ ìå ôçí åñãáóßá, áëëÜ ü÷é ìå ôï åðéìÝñïõò ðñïúïí ôçò åñãáóßáò ôïõ. Áõôü, ãéá íá éêáíïðïéÞóåé ôçò áíÜãêåò ôïõ, ðñÝðåé íá ìåôáâëçèåß óå êÜôé Üëëï áðü ü,ôé åßíáé”. Ôï åðéìÝñïõò áíôéêåßìåíï, ìÝóá áðü ôç äéáäéêáóßá ôçò åñãáóßáò, ãßíåôéá êáèïëéêü-ãßíåôáé åìðüñåõìá. Ç êáèïëéêüôçôá áõôÞ ìåôáìïñöþíåé åðßóçò êáé ôï õðïêåßìåíï ôçò åñãáóßáò, ôïí åñãÜôç êáé ôçí áôïìéêÞ ôïõ äñáóôçñéüôçôá. ÁíáãáêÜæåôáé íá ðáñáìåñßóåé ôéò éäéáßôåñåò éêáíüôçôáò êáé åðéèõìßåò ôïõ. Ôßðïôá äåí ìåôñÜåé êáôÜ ôçí äéáíïìÞ ôïõ ðñïúüíôïò åñãáóßáò, åêôüò áðü ôçí “áöçñçìÝíç êáé êáèïëéêÞ åñãáóßá”. Ç åñãáóßá Ý÷åé “áîßá” ìüíï óáí ôÝôïéá “êáèïëéêÞ äñáóôçñéüôçôá” (allgemeine tatigkeit): ç áîßá êáèïñßæåôáé áðü ôï “ðüóç êáèïëéêÞ (êïéíùíéêÞ) êáé ü÷é ðüóç áôïìéêÞ åñãáóßá åíóùìáôþíåé. Ôï åñãáëåßï ðïõ åßíáé “‘åëëïãï ìÝóï” êáé åßíá ìüíéìï óôïé÷åßï óôçí äéáäéêáóßá ôçò åñãáóßáò Ý÷åé ôçí ëåéôïõñãßá íá áðïìáêñýíåé ôïí Üíèñùðï áðü ôçí æùíôáíÞ óõíÜöåéá ìå ôçí öýóç, åöüóïí äåí ôïí áöÞíåé íá åêìçäåíßóåé Üìåóá ôï áíôéêåßìåíï ôïõ. ÁëëÜ ôï åñãáëåßï ôï ßäéï åßíáé Ýíá áäñáíÝò ðñÜãìá, ìå ôï ïðïßï ôï õðïêåßìåíï åßíáé äñáóôÞñéï ìüíï ôõðéêÜ êáé ìåôáâÜëëåé ôïí åáõôü ôïõ óå “ðñÜãìá”. Ðñþôç ç ìç÷áíÞ åßíáé áõèýðáñêôï åñãáëåßï, äéáìåóïëáâåß ðëÞñùò ôçí åñãáóßá. Ï ×Ýãêåë èåùñåß ðùò ç ìç÷áíïðïßçóç ôçò åñãáóßáò ìåéþíåé ôçí áîßá ôçò åñãáóßáò ôïõ áôüìïõ áöïý ôï áðïìáêñýíåé áðü ôçí Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí öýóç, áðïôçí Üìåóç êÜëõøç ôùí áíáãêþí ôïõ, áëëÜ êáé áðü ôçí Üìåóç ÷ñÞóç ôïõ ðñïúüíôïò åñãáóßáò ôïõ. Áðïìïíþíåé ôéò åðéìÝñïõò åñãáóßåò ôçí ìéá áðü ôçí Üëëç êáé óõíÜìá áõîÜíåé ôï ðëÞèïò ôùí åðåîåñãáóìÝíùí áíôéêåéìÝíùí: “ç åñãáóéá ãßíåôáé ôüóï ðéï áðüëõôá íåêñÞ... ç åðéäåîéïôçôá ôïõ áôüìïõ ôüóï ðéï áôåëåßùôá ðåñéïñéóìÝíç, êáé ç óõíÝéäçóç ôùí åñãáôþí ôùí åñãïóôáóßùí õðïâéâÜæåôáé óôçí Ýó÷áôç áìâëýôçôá. Êáé ç óõíÜñôçóç ôùí åðéìÝñïõò åéäþí åñãáóßáò ìå üëï ôï áôåëåßùôï ðëÞèïò ôùí áíáãêþí ãßíåôáé óêïôåéíÞ êáé ìåôáâÜëëåôáé óå ôõöëÞ åîÜñôçóç, þóôå ìéÜ ôõöëÞ åíÝñãåéá óõ÷íÜ áíáóôÝëëåé ôçí åñãáóßá ìéáò ïëüêëçñçò ôÜîçò áíèñþðùí, ðïõ éêáíïðïéïýóáí ìå áõôÞ ôéò áíÜãêåò ôïõò, êáé ôçí êÜíåé ðåñéôôÞ êáé Ü÷ñçóôç. ¼ðùò êáé ç áöïìïßùóç ôçò öýóçò ìåôáâÜëëåôáé óå ìåãáëýôåñç Üíåóç ìå ôçí ðáñåìâïëÞ åíäéÜìåóùí óôïé÷åßùí, Ýôóé þóôå êáé áõôÝò ïé âáèìßäåò ôçò áöïìïßùóçò åßíáé åð’ Üðåéñïí äéáéñåôÝò. Êáé ôï ðëÞèïò ôùí áíÝóåùí ôéò êÜíåé ðÜëé åîßóïõ áðüëõôá ìç Üíåôåò”. Ç åîåéäßêåõóç ôçò åñãáóßáò êÜíåé ôçí åñãáóßá ðéï ìïíüôïíç, ðéï áðëÞ, ðéï åéäéêÞ, åðåéäÞ ï êáèÝíáò êáôáóêåõÜæåé ìéá ëåðôïìÝñåéá êáé ðéï ðåñßðëïêç åðåéäÞ áêñéâþò áõôüò ï äéá÷ùñéóìüò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êáé ôïõ üëïõ óå ìéá ðïëëáðëÜ êáôáìåñéóìÝíç äéáäéêáóßá åñãáóßáò ïäçãåß óå áðåéñßá éäéáéôåñïôÞôùí. ¼óï ðåñéóóüôåñï ï Üíèñùðïò áðåëåõèåñþíåôáé áðü ôç öõóéêÞ óõãêåêñéìÝíç ôïõ õöÞ êáé õðïôÜóóåé ôçí öýóç, ôüóï ðéï ðïëý åîáñôÜôáé áðü áõôÞí, äéüôé üóï ðåñéóóüôåñï ãíùñßæåé ï êáèÝíáò íá åðåîåñãÜæåôáé ìüíï ìéá áöçñçìÝíç ëåðôïìÝñåéá, ôüóï ðéï áíßêáíïò ãßíåôáé ãéá ôçí éêáíïðïßçóç üëùí ôùí õðüëïéðùí áíáãêþí. Åäþ èá ðñÝðåé íá êÜíïõìå ìéá äéåõêñßíéóç. Ï ×Ýãêåë áíáöÝñåôáé ìå ôñüðï áñíçôéêü óôçí åñãáóßá íïþíôáò ôçí ùò ÷åéñùíáêôéêÞ åñãáóßá, ðïõ ôï áíôéêåßìåíï ôçò åñãáóßáò áõôÞò åßíáé äé÷áóìÝíï óôéò äõï ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 4 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

ðíåõìáôéêÝò áöáéñÝóåéò ôïõ åìðïñÝõìáôïò êáé ôïõ ÷ñÞìáôïò. Ôï áíôéêåßìåíï äåí áîßæåé ðéá ãéá ôïí ÷åéñùíÜêôç, êáèåáõôü, áëëÜ ìüíï óýìöùíá ìå ôçí õðïëïãéóìÝíç áîßá, ðïõ åßíáé ôï “ç÷çñü íüìéóìá” ÁíáöÝñåôáé äçëáäÞ óôï ðñïëåôáñéÜôï ôçò åðï÷Þò ôïõ. Èåùñåß ðùò ç åñãáóßá Ý÷åé Ýíá “ðíåõìáôéêü” óôïé÷åßï ðïõ ôï âëÝðåé íá åíóáñêþíåôáé óôçí ôÜîç ôùí åìðüñùí ðïõ äåí äéáìïñöþíïõí ôßðïôå ðáñÜ áíôáëëÜóóïõí ü,ôé Þäç äéáìïñöþóáí Üëëïé, ìå ôï áöçñçìÝíï ìÝóï ôïõ ÷ñÞìáôïò (“ìéá ìåãÜëç åöåýñåóç”, ¨ç õëéêÜ õðáñêôÞ Ýííïéá ôçò åñãáóßáò”, áöçñçìÝíç ãåíéêÞ Ýííïéá äçëáäÞ óõã÷ñüíùò “ðéï ðíåõìáôéêÞ”, “ôõðéêÞ áñ÷Þ ôïõ ëüãïõ” êáôá ôïí ×Ýãêåë). Åðßóçò ï ×Ýãêåë áõôÞ ôçí “ðíåõìáôéêüôçôá” ôçò åñãáóßáò ôçí âëÝðåé êáé óôçí “ãåíéêÞ ôÜîç” ôùí êñáôéêþí õðáëëÞëùí ðïõ ðñÝðåé íá åßíáé áðáëëáãìÝíç áðü ôçí éêáíïðïßçóç ôùí áíáãêþí ôçò ãéá íá ìðïñåß íá åñãÜæåôáé ðñïò üöåëïò ôïõ óõíüëïõ êáé íá åíïðïéåß ôéò áíôéèÝóåéò ðïõ ðáñÜãïíôáé ìÝóá óôçí êïéíùíßá ôùí éäéùôþí êáé ôéò áíôéèÝóåéò ðïõ ç ßäéá ç åñãáóéáêÞ äéáäéêáóßá ãåííÜ. Óôçí Öéëïóïößá ôïõ Äéêáßïõ ï ×Ýãêåë åðåîåñãÜæåôáé ôçí åñãáóßá ìÝóá óôï “óýóôçìá ôùí áíáãêþí”. Ç åñãáóßá ôçò áóôéêÞò êïéíùíßáò åßíáé íá ðáñÜó÷åé óôéò ðïëëáðëÜ äéáéáñåìÝíåò êáé áöçñçìÝíò áíÜãêåò åðßóçò ìåñéêåõìÝíá ìÝóá ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôïõò. ÓõëëáìâÜíåé åðßóçò êáé ìéá åêðáéäåõôéêÞ ðëåõñÜ ôçò åñãáóßáò üðïõ ï Üíèñùðïò äéáðáéäáãùãåßôáé þóôå íá ìðïñåß íá áóêåß áíôéêåéìåíéêÞ åìðñÜãìáôç äñáóôçñéüôçôá êáé íá êáôÝ÷åé ãåíéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. Óõíçèßæåé ôïí Üíèñùðï óå ãåíéêÞ ðåéèáñ÷ßá êáé ôïí ìïñöþíåé ãéá íá áíÝâåé óôï ãåíéêü ôïõ ðíåýìáôïò. ÁëëÜ ç åñãáóßá ìðïñåß íá ìïñöþíåé ôïí Üíèñùðï ìüíï åðåéäÞ ç ßäéá ùò äñáóôçñéüôçôá ðïõ ìïñöþíåé êáé äéáìïñöþíåé åßíáé ðíåõìáôéêÞò õöÞò êáé êÜíåé áöáéñÝóåéò. Ç êáéíïôïìßá ôïõ ó’ áõôü ôï Ýñãï åßíáé ðùò åéóÜãåé ôçí ðïëéôéêÞ ïéêïíïìßá ùò åðéóôÞìç ðïõ äéáâëÝðåé ôéò Ýëëïãåò áíáãêáéüôçôåò ìÝóá óôï öáéíïìåíéêÜ ôõ÷áßï óõíïèýëåõìá ôçò áõèáéñåóßáò êáé ôçò áðëÞò áíÜãêçò.

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 5 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL

ðçãÝò - âéâëéïãñáößá 1.Hegel, Georg. Öéëïóïößá ôïõ äéêáßïõ. åêäüóåéò “Áíáãíùóôßäç” 2.Ìarcuze, Herbert. Ëüãïò êáé åðáíÜóôáóç. Ï ×åãêåë êáé ç ãÝíåóç ôçò êïéíùíéêÞò èåùñßáò. åêäüóåéò “ýøéëïí” 3.Lowith, Karl. Áðü ôïí ×Ýãêåë óôïí Íßôóå (ôïìïé ¢ & ´Â). åêäüóåéò “Ãíþóç” 4.Bremier, Emile. Éóôïñßá ôçò öéëïóïößáò (ôüìïò ´Â) 5.Chatelle, Franchois. Ç öéëïóïößá (ôüìïò ´Ã). åêäüóåéò “Ãíþóç” 6.Garaudy, Roger. O XÝãêåë êáé ç öéëïóïößá ôïõ. åêäüóåéò “Üðåéñïí” åðáíÝêäïóç “ÂéâëéïèÞêç ãéá üëïõò” 7.Lefebre, Jan Pierre. Ï ¸ãåëïò êáé ç êïéíùíßá. åêäüóåéò “Åóôßá” 8.Çegel, Georg. Öéëïóïößá ôïõ ðíåýìáôïò. åêäüóåéò “Áíáãíùóôßäç” 9.Åãêõêëïðáéäéêü ëåîéêü “¹ëéïò” 10.Åãêõêëïðáßäéá “ÍÝá ÄïìÞ” 11. ÊáæÜæçò, ÍåïêëÞò. Áé ðåñß äéêáßïõ êáé ðïëéôåßáò èåùñßáé êáôÜ ôçí éóôïñéêÞí êáß öéëïóïöéêÞí áõôþí ðñüïäïí êáé áíÜðôõîéí. åêäüóåéò “ôõðïãñáöåßïí Í.Ã. ÐÜóóáñç” 12.ÁöéÝñùìá óôïí ¸ãåëï. ðåñéïäéêü “Åðïðôåßá”, ôåý÷ïò 59

ÏìÜäåò áõôïìüñöùóçò [ 1 6 ] GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL