Fundamental

‫آﻣـﻮزش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿـﺎدي‬ ‫)دوره ﻋﻤﻠﯽ(‬ ‫ﻣﺪرس ‪ :‬ﺑﻬـﺰاد اﻗﺒــﺎﻟﯽ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دورس آﻣﻮزﺷﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي‬ ‫در ﺳﺎﯾﺖ ‪.com‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ‪ :‬ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ ﺑﺎﻓﻨﺪه‬

‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪87‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع‬

‫‪4‬‬

‫درس اول – ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫‪5‬‬

‫دوره ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫‪6‬‬

‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي‬

‫‪7‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪10‬‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪11‬‬

‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫‪11‬‬

‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‬

‫‪12‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد؟‬

‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪15‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪15‬‬

‫روﯾﺪاد ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪16‬‬

‫ﺑﺤﺮان ﻫﺎ‬

‫‪16‬‬

‫ﺳﻮاﻻت ﻣﻄﺮوﺣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ اول ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺟﻨﺎب اﻗﺒﺎﻟﯽ‬

‫‪18‬‬

‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﺎزار ارز‬

‫‪21‬‬

‫درس دوم ‪ -‬آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‬

‫‪38‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن دوري اﻗﺘﺼﺎد‬

‫‪39‬‬

‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪45‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﺑﺎزار ارز‬

‫‪46‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﯾﻢ؟‬

‫‪47‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ‬

‫‪53‬‬

‫درس ﺳﻮم ‪ -‬ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺗﻮرم‬

‫‪54‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ‬

‫‪55‬‬

‫ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺗﻮرم‪ ،‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬

‫‪60‬‬

‫ﭘﻮل ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫‪61‬‬

‫‪٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺣﺠﻢ ﭘﻮل ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد اﺛﺮ ﻣﯿﮕﺬارد؟‬

‫‪62‬‬

‫ﭼﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ؟‬

‫‪64‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻮل و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﺗﻮرم‬

‫‪65‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ‪:‬‬

‫‪67‬‬

‫‪٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﺎ ﻧﺎم و ﯾﺎد ﺧﺎﻟﻖ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻫﺎ‬

‫درس اول‪:‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫‪٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫ﻣﯿﺘﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪:‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪن ﯾﮏ ﻗﻠﻢ داراﯾﯽ واﻗﻌﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎزدﻫﯽ آن ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در ﺗﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺮدم ‪،‬ﺧﺮﯾﺪن ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﯾﺪ را ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪.‬در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﯿﺮ‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺎﻧﻪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ارزش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ آﻧﺎن ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ واﻣﻬﺎي رﻫﻨﯽ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و اﻗﺴﺎط آن را‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺧﻮب ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻫﯿﭻ ﻧﻮع درآﻣﺪ ﺟﺎري و ﻣﻨﻈﻤﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫اﯾﻦ وﺟﻮد آن را ﻧﻮﻋـﯽ ﺳﺮﻣــﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﺪف اﯾﺠــﺎد درآﻣﺪ و ﯾﺎ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺧﻮد‬ ‫را از ﮔﺰﻧﺪ ﺗﻮرم ﻣﺼــﻮن ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺮﻣــﺎﯾﻪ ﮔـﺬاري در داراﯾﯽ ﻫﺎي ﻣﺎﻟــﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در اﻧﻮاع اوراق ﺑﻬﺎدار ﻫﻢ ﻧﻮع دﯾﮕﺮي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﺸﺎن‬ ‫اﺧﺘﯿﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در زﻣﯿﻦ و ﺧﺎﻧﻪ را ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري اﻗﺘﺼﺎدي و ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري واﻗﻌﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در داراﯾﯽ ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ رﺳﺎﻧﺪن ﺛﺮوت ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺑﺎدام ﻧﯿﺰ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري اﻧﮕﺎ ﺷﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯿﺘﻮان ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ‬ ‫ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻋﺘﯿﻘﻪ ‪ ،‬ﻓﺮش و ﮐﺎرﻫﺎي ﻫﻨﺮي اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬ ‫‪٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ارزش آﻧﻬﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ اﻗﻼم ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﺼﺮف ﺧﺮﯾﺪاري ﺷﺪه اﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﺮدﯾﺪي‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﻼم ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺛﺮوت ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف از ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫ﮔﺬاري اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ و ﻣﻘﺪاري از درآﻣﺪ ﺧﻮد را‬ ‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﮐﻨﺪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻗﺪم ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮﯾﺪن داراﯾﯽ ﻫﺎي ﺑﺎ دوام ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺑﺮ ارزش آﻧﻬﺎ اﻓﺰوده ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﯿﺰ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮارداد ﺑﯿﻤﻪ ﻋﻤﺮ‪،‬‬ ‫ﻃﺮح ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻫﻢ ﮔﻮﻧﻪ اي از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺛﺮوت‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫دوره ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪:‬‬ ‫در ﺗﻌﺮﯾﻒ واژه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻋﺎﻣﻞ زﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار درﺑﺎره‬ ‫ﻧﻮﻋﯽ ﺧﺎص از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯿﮕﯿﺮد ﺑﺮاي او ﻣﺴﺎﻟﻪ دوره ﯾﺎ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻄــﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬او ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾـﺎ ﺑﺮاي ﯾﮏ دوره ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ‪ ،‬ﻣﯿـﺎن ﻣﺪت و ﯾﺎ‬ ‫دراز ﻣﺪت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت دوره ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎرات ﺷﺨﺺ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧــﯽ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣـﺮﻓــﻪ اي دوره ‪ 3‬ﺳﺎﻟﻪ را ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺪت زﻣــﺎن ﺑﺮاي ﺳﺮﻣــﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬ ‫ﻣﯽ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯽ آﻣﺪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬ ‫و اﻗﺘﺼﺎدي را ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد اﯾﻦ ﺳﻮال ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ اﻓﺮادي ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار ﻫﺴﺘﻨﺪ؟آﯾﺎ ﻣﺎ دارﯾﯽ ﻫﺎي ﺧﻮد ﮐﻪ ارزﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫‪٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎز ﯾﺎ ‪ Speculator‬ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي از ﻟﺤﺎظ ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﺎزده ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ‪ ،‬ﻣﯿﺰان رﯾﺴﮏ و ﻣﺪت دوره ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي‬ ‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي ﻣﻌﻤﻮﻻ در دوره ﻫﺎي ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬در‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي از ﺑﺎزده‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري دراز ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪:‬‬ ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ ﺧﺮﯾﺪن داراﯾﯽ ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﯾﺎ‬ ‫اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﺖ‪.‬اﯾﻨﮏ ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اوراق ﺑﻬﺎدار )ﻣﺜﻞ ﺑﺮﮔﻪ ﻫﺎي ﺳﻬﺎم‪،‬‬ ‫ورﻗﻪ ﻫﺎي ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬اوراق رﻫﻨﯽ و ﻣﺸﺘﻘﻪ و ارزﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﺟﺰو اوراق ﺑﻬـﺎدار ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ(‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ‪ 3‬روش ﻋﻤﺪه وﺟﻮد دارد‪:‬‬ ‫‪.1‬روش ﺑﻨﯿﺎدي‬ ‫‪.2‬روش ﻧﻤﻮداري‬ ‫‪.3‬روش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﻮﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮع اوراق ﺑﻬﺎدار )ﭘﺮﺗﻔﻮي(‬ ‫ﺧﻮب دوﺳﺘﺎن ﮔﺮاﻣﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ روش ﻫﺎي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﯿﺪ ﻫﺪف ﻣﺎ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اوﻟﯿﻦ روش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻣﺎ ﻻزم ﻣﯽ داﻧﻢ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺿﯿﺢ در ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي در ﺑﺎزار ارز اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم‬ ‫ﺑﺎزارﻫـﺎي ﻣــﺎﻟﯽ و اﻧﻮاع آن آﺷﻨــﺎ ﺷﻮﯾﻢ ﺗﺎ دﯾﺪي ﮐﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕــﺎﻫﯽ ﮐﻪ در آن ﻫﺴﺘﯿﻢ و‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ در آن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﻌﻤﻮﻻ در داراﯾﯽ ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ) ﻣﺴﮑﻦ ﻃﻼ زﻣﯿﻦ ﻧﻔﺖ ( و‬ ‫داراﯾﯽ ﻫﺎي ﻣــﺎﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬داراﯾﯽ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻮﺗﺎه اراﯾﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺟﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﺮد و ﮐﻼن ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ‪ 1‬وارد آن ﺷﺪه ﺗﺎ ﺻﺮف اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎرﻫﺎ‬ ‫‪،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت؛ ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫‪ ١‬درﻣﻮرد ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ و ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در درس اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ﺑﻪ ﺗﻔﻀﯿﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ از ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺷﻤﺎر اﻓﺮاد درﮔﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه و ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺎس ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ را در ﺧﻮد ﺟﺎي داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﭼﻪ ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﭼﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ‬ ‫ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ وارد ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزدﻫﯽ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫ارﻣﻐﺎن ﺑﯿﺎورد‪ .‬ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﺗﺠﺎري و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ‪ ،‬ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪ ،‬ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري)ﻣﺸﺎع( ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‬ ‫وﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺑﺎ داراﯾﯽ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺎﻻ و اﺷﺨﺎص ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻫﻤﮕﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران و‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ و اﻫﺪاف ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن زﻣﯿﻨﻪ دادوﺳﺘﺪ ﺑﺮﮔﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺑﻬﺎدار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر در درون آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻮرس ﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد اﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬ا ﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻫﺮ ﮐﺪام داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر ‪ ،‬رﯾﺴﮏ‬ ‫و ﺑﺎزده و وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ را از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﯿﺘﻮان ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪:‬‬ ‫‪.1‬از ﺟﻨﺒﻪ ﻧﺤﻮه اﻧﺘﺸﺎر‪ :‬ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ 2‬دﺳﺘﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي اوﻟﯿﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪.2‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي از ﺟﻨﺒﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪ :‬ﺑﺎزار ﻧﻘﺪ و اوراق ﻣﺸﺘﻘﻪ‬ ‫‪.3‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﯽ‪ :‬اوراق ﺑﺪﻫﯽ و اوراق ﺳﻬﺎم‬ ‫‪.4‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺮ رﺳﯿﺪ‪ :‬ﺑﺎزار ﭘﻮل و ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫‪.5‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ اﺳﺎس وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ‪ :‬ﺑﺎزار ﭘﻮل‪،‬ﺑﺎزار اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪،‬ﺑﺎزار اوراق رﻫﻨﯽ‪،‬ﺑﺎزار اوراق‬ ‫ﻣﺸﺘﻘﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻻ‪ ،‬ارز و‪....‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣــﺎﻟﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣـﺎ از ﺑﯿﻦ‬ ‫ﻫﻤﻪ آﻧﻬـﺎ در ﺑﺎزار ارز ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ‪ 12‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﮏ ﺗﮏ ﺑﺎزارﻫﺎ و‬ ‫اﺑﺰارﻫﺎي آﻧﻬﺎ )ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑﺎزار اوراق ﻗﺮﺿﻪ و ﭘﻮل( ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﯿﻖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ‬ ‫از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﺗﺤﻠﯿﻞ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﺑﺎزارﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻮﺿﯿﺢ در ﻣﻮرد ﺟﺰﯾﯿﺎت را ﺑﻪ آن ﺟﻠﺴﻪ‬ ‫ﻣﺤﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل ﭘﺲ از ﺑﯿﺎن ﮐﻠﯿﺎت ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﯽ رﺳﯿﻢ ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ روش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫ﮔﺬاري‪.‬‬

‫‪١٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي‪:‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﭼﯿﺴﺖ؟‬ ‫آﯾﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻓﮑﺮ ﮐﺮده اﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ در اﺛﺮ ﭼﻪ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟ﭼﺮا ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬ ‫ﯾﻮرو دﻻر از اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ 2007‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 2800‬واﺣﺪ رﺷﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﭼﻪ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺷﺪ دﻻر ﯾﻦ از ‪ 124‬ﺗﺎ ‪ 96‬ﺳﻘﻮط ﮐﻨﺪ؟ ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﻮﺟﺐ ‪ 2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ در ﯾﮏ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﮐﺎرا ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺗﺎ در ﯾﺎﺑﯿﻢ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﻣﯿﮕﺮدﻧﺪ؟‬ ‫در واﻗﻊ ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﻨﯿﺎدي اﻟﮕﻮﯾﯽ را ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻋﺮﺿﻪ و‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ارزﺷﻬﺎي آﯾﻨﺪه را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﻨﯿﺎدي ﺑﻪ دﻧﺒــﺎل آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺗﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز اﻗﺘﺼــﺎدي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫را درك ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﺪان وﺳﯿﻠﻪ روﻧﺪ ﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ارزﺷﮕﺬاري ﺷﺪه آن را ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﻨﯿﻢ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‬ ‫ارزﺷﮕﺬاري ﺷﺪه آن را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﻢ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي در ﻧﻈﺮ اول ﺑﻪ دﻧﺒﺎل روﻧﺪ‬ ‫ﮐﻠﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫‪١١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ آﯾﻨﺪه ﻧﺮﺧﻬﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارز را ﺑﺮاورد ﮐﻨﯿﻢ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﭙﺮدازﯾﻢ آﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي اﯾﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل را‬ ‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ؟‬ ‫در واﻗﻊ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪ درﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ دو‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد در ﭼﻪ ﻧﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺗﻌـﺎدل ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﺗﻌﺎدل در ﺳﺎز و ﮐﺎر اﻗﺘﺼـﺎد ﻃﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺰاران در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ارز ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎرات آﻧﻬﺎ از آﯾﻨﺪه ﻧﺮخ ﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﮕﯿﺰه اﺻﻠﯽ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﺎزار اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻗــﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ آن ارز‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐـﺮد و اﮔﺮ اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪن ﻧــــﺮخ ﻫﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ارز ﻣﻮرد ﻧﻈــﺮ را ﺑﻪ ﻓــﺮوش‬ ‫ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﺮس و ﻧﮕﺮاﻧﯽ‪ ,‬اﻣﯿﺪ و آرزو‪ ,‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎ‪ ,‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ‪ ,‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮان ﺑﺎزار را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﯿﻦ ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫و ﺗﻘﺎﺿﺎ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺰاري ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﺗﺎ‬ ‫رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ را ﻻزم ﻣﯿﺪاﻧﻢ و آن ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺮس و اﻣﯿﺪ )ﯾﺎ ﻃﻤﻊ( در ﺑﯿﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮان اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ رﻓﺘـﺎر ﮐﻞ ﺑﺎزار ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﻧﯿـﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋـﺎﻣﻞ‬ ‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬زﯾﺮا اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺮخ ﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ‬ ‫ﺑﺎزار رﻓﺘﺎري ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻨﻄﻘﯽ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد؟‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ روﻧﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪.2‬ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻃﻼﻋﺎت و آﮔﺎﻫﯽ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫‪.3‬ﻃﺮاﺣﯽ اﻟﮕﻮ و ﺳﺎﺧﺘﺎر آن‬ ‫‪.4‬ﺗﻌﯿﯿﻦ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺎي اﻟﮕﻮ‬ ‫‪.5‬ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺎي اﻟﮕﻮ‬ ‫‪.6‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش آﯾﻨﺪه ﯾﮏ ارز در ﺑﺮاﺑﺮ ارز دﯾﮕﺮ‬ ‫‪.7‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ارزش ذاﺗﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﺎري‬ ‫در واﻗﻊ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﯾﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮ ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ را ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ ورودي ﻫﺎ را ﺑﻪ آن داده و‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه روﻧﺪ ﺳﻪ‬ ‫ﻣﺎﻫﻪ دﻻر را ﮐﺎﻫﺸﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳـﺎس ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ارزي را ﮐﻪ در ‪ 3‬ﻣﺎه آﯾﻨﺪه ﺗﻘـﻮﯾﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﺮده و دﻻر را در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﻈﺎري داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺑﺎزار ﺳﻌﯽ در ﺗﺴﻮﯾﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪١٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪:‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻫﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را در ‪ 4‬ﺑﺨﺶ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﻫﻤﯿﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬ ‫‪.1‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪.2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫‪.3‬روﯾﺪادﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫‪.4‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎ‬ ‫اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﯾﺎﻓﺘﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ را آﺳﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪.1‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪:‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ﻫﺎي ﮐﻼن اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ وﯾﮋه رﺷﺪ درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ‪ ,‬ﺳﻄﺢ ﻗﯿﻤﺖ‪ ,‬اﺷﺘﻐﺎل و‬ ‫ﻣﺴﮑﻦ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ودر اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ارز اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ و ﮔﺰارش ﻫﺎي آﻧﻬﺎ دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ,‬ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ‪,‬‬ ‫درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ‪ ,‬ﮔﺰارش ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ,‬اﺷﺘﻐﺎل و ﺑﯿﮑﺎري و دﯾﮕﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي‬ ‫روﻧﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه ﺑﺎزي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻓﺼﻞ ‪ 2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ آﻣﻮزش داده‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ روي ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺑﻬﺮه در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ و ﺷﯿﻮه ﻧﮕﺮش ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ‬ ‫آن ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺗﻨﺰﯾﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬ ‫‪١٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزار ﻫﺎ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑــﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐـﺰي را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ زﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺑﻬﺮه و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺗﻨﺰﯾﻞ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ و ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺗﻨﺰﯾﻞ را در ﻧﺸﺴﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮد ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺑﺎﻧﮏ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰي اﯾﺮان(‬ ‫زﻣﺎن ﺑﺮاي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﯾﮏ راز و ﻣﻌﻤﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫در ﻓﺼﻞ ‪ 3‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ و وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ‪ ,‬اﻧﻮاع ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و‬ ‫ﻧﻘﺶ آن در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺮخ ارز ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪.3‬روﯾﺪاد ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪:‬‬ ‫در ﮐﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻤﯿﻨﺎن از زﻣﺎن و ﺗﺎرﯾﺦ اﻓﺸﺎي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻮع و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎري‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺬاري اﻧﺘﺨــﺎﺑﺎت رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري در ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ دﻗﯿﻘﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫اﺳﺖ اﻣﺎ در ﺑﺮﺧــﯽ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ اﯾﻨﻄﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺜﻼ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ ﺷﻮروي ﺗﻮﺳﻂ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ و ﻫﯿﭻ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻮﺳﺎن در ﺑﺎزار ارز ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.4‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﺑﺤﺮان ﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﺑﺎزار ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﻼت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ زﻟﺰﻟﻪ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻈﺮه در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪١٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺣﻤﻠﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﭼﻨﺪان ﺑﺎزار را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار‬ ‫ﻧﺪاد اﻣﺎ اﻋﻼم ﺧﺒﺮ دﺳﺘﮕﯿﺮي ﺻﺪام ﺣﺴﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﯾﺖ دﻻر ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ روﯾﺪاد ﻫﺎﯾــﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫روﯾﺪاد ﻣﺎه اﮔـﻮﺳﺖ و رﯾﺰش ارزﻫﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻻر ﻧﯿﺰ در دﺳﺘﻪ ﺑﺤﺮان ﻫﺎ ﺟﺎي ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ‪:‬‬ ‫• ﭼﺮا ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﯿﻤﺖ را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﻨﯿﻢ؟‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر ﻫﺎ را ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﯿﻢ؟‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻧﺘﻈﺎرات ﺑﺎزار ﭘﯽ ﺑﺒﺮﯾﻢ؟‬ ‫• ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي را در راﺳﺘﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺒﺮﯾﻢ؟‬ ‫• و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ و ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺎي آﯾﻨﺪه را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮد؟‬

‫‪١٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺳﻮاﻻت ﻣﻄﺮوﺣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻞ اول ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺟﻨﺎب اﻗﺒﺎﻟﯽ‬

‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‪:‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ‪amirrahimi‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻼم ﺧﺪﻣﺖ آﻗﺎي اﻗﺒﺎﻟﯽ و ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ از زﺣﻤﺎت ﺑﯿﺪرﯾﻎ ﺷﻤﺎ !‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺮﯾﺪر ﺑﺎزار‪ ،‬ﻧﻔﺖ را ﺧﺮﯾﺪاري ﻣﯿﮑﻨﻢ و ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺎﺑﺪ ﺧﻮب ﺳﻮد ﻣﻦ از‬ ‫ﮐﺠﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﺸﻮد ؟‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﻗﯿﻤﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﻫﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف‬ ‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﻧﻔﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺪﻣﺎت و ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﯿﮕﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺎﯾﺮ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻻﺳﺘﯿﮏ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﯿﮕﺮدد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﺠﺒﻮر‬ ‫ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﻮدرو ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺧﻮد ﻣﯿﮕﺮدد ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺧﺮﯾﺪار آن اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ )ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﯾﮑﺒﺎر از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺳﻮد ﮐﺮده ام( ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﯾﺪ آن ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮي‬ ‫ﻣﯿﮕﺮدم و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﯾﮏ ﭼﺮﺧﻪ اي اﯾﺠﺎد ﻣﯿﮕﺮدد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﯿﮕﺮدد‬ ‫ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻮرم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮال اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻓﺎرﮐﺲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮد ﻣﻦ از ﮐﺠﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﮕﺮدد؟ ﯾﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺿﺮر‬ ‫ﻣﻨﻔﺖ آن را ﮐﻪ ﻣﯿﺒﺮد ؟‬

‫‪١٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در اﯾﻦ ‪ 4-3‬ﺳﺎﻟﻪ ﺟﻮاﺑﻬﺎي زﯾﺎدي ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ام وﻟﯽ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪه ام‬ ‫ﻟﺬا از ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﯿﭙﺮﺳﻢ اﻣﯿﺪوارم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻮال ﺑﻪ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ ﭼﻮن ﻣﯿﺪاﻧﻢ ﺳﻮال ﺑﺴﯿﺎري از‬ ‫ﻋﺰﯾﺰان ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺜﻬﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎﯾﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮدوﺿﺮر در ﻓﺎرﮐﺲ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫‪ 90‬ﺑﻪ ‪ 10‬ﻣﻌﺮوف و ‪(...‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺻﺎدرﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ارزﻫﺎ ﻣﺘﻀﺮر ﯾﺎ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﯿﮕﺮدﻧﺪ‪.‬و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ اﯾﻦ‬ ‫ﺳﻮد وﺿﺮر ﻣﻦ در ﻓﺎرﮐﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان ‪ ،‬ﺗﺠﺎر‪،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮﻫﺎي ﮐﺎري و ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ‬ ‫ﺧﻮد ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﯿﮕﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﯾﻮرو دﻻر ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺎﭘﻮرت ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺮروي ﭼﺎرت ﺑﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺮ‬ ‫ﺧﻮد را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﻮد ﻣﻦ از ﺧﺮﯾﺪ ﯾﻮرو ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﻔﺮ(‬ ‫ﻣﯿﺘﻮان ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ اﯾﻨﭽﻨﯿﻨﯽ ﻫﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدش روزاﻧﻪ اﯾﻦ ﺑﺎزار اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد‬ ‫در ﺻﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯿﺪﻫﺪ ﮐﻪ اﺻﻼ ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﮔﺮدش روزاﻧﻪ ﺑﺎزار ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﮐﻪ ﻣﯿﺪاﻧﯿﺪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﮔﺮدش اﯾﻦ ﺑﺎزار دﺳﺖ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮداي ﺳﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار ﻣﯿﺰﻧﻨﺪ ﻫﺴﺖ ‪ .‬درﺳﺖ ؟‬ ‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﯽ ﻗﯿﻤﺖ را ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯿﮑﻨﺪ درﺳﺖ ؟ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ در ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫اي ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺗﻌﺎدل ﺑﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮردن اﯾﻦ ﺗﻌﺎدل ﻣﺜﻼ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاران ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﯿﻤﺖ در ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﺮي در ﺗﻌﺎدل ﻣﯿﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﯿﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ دارم ﺳﻮد ﻣﯿﮑﻨﻢ ﭘﺲ ﺣﺘﻤﺎ ﺷﺨﺼﯽ ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﯾﺎ‬ ‫ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻮري ﮐﻪ ارزش ﭘﻮل آن ﮐﻢ دارد ﻣﯿﺸﻮد ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺿﺮر ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﻣﻦ از اﯾﻦ ﺑﺎزار را‬ ‫ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ؟‬

‫‪١٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﻣﯿﺪوارم )در ﻣﺜﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﻓﺮض ﻣﺤﺎل ﻫﻢ ﻣﺤﺎل ﻧﯿﺴﺖ اﻣﯿﺪوارم دوﺳﺘﺎن ﻏﯿﺮ اﻣﮑﺎن‬ ‫ﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﺜﺎل را ﮔﻮﺷﺰد ﻧﮑﻨﻨﺪ ( ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮدم را ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﺗﻤﺎم ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻓﺎرﮐﺲ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬ ‫ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ)ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‪ ،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﯾﺪرﻫﺎ ﻫﻤﻪ وﻫﻤﻪ( ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮدا ﺳﺎﻋﺖ ‪ 10‬ﺻﺒﺢ ﺗﻤﺎم‬ ‫داراﺋﯽ ﺧﻮد را ﯾﻮرودﻻر ﺑﺨﺮﻧﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد؟‬ ‫آﯾﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮدن ﺧﺮﯾﺪار ﺗﻤﺎﻣﯽ دﺳﺘﻮرات ﻟﻐﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﯿﭻ ﭘﻮزﯾﺸﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫؟)ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮﯾﻦ اﺗﻔﺎق(‬ ‫ﺧﻮب وﻟﯽ اﮔﺮ ﭘﻮزﯾﺸﯿﻨﻬﺎ ﺑﺎز ﺷﻮد و ‪ 20‬ﭘﯿﭗ ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد اﯾﻦ ﺳﻮد از ﮐﺠﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﮕﺮدد؟‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي ‪ :‬آﯾﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﻮد ﻣﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺿﺮر دﯾﮕﺮﯾﺴﺖ ؟ آﯾﺎ اﻣﮑﺎﻧﭙﺬﯾﺮ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎزار ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺳﻮد ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ ﻓﺮاوان از اﯾﻦ ﺗﺎﭘﯿﮏ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺷﻤﺎ‬

‫ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‬

‫‪٢٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﺎزار ارز‪:‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺎزار‪:‬‬ ‫ﺑﺎزار واژه اي ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ آن در زﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻬﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﮑﺎن ﻗﯿﻤﺘﻬﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻠﻢ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﻫﺮ ﺑﺎزار ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬ ‫ارزش واﻗﻌﯽ را در ﺑﺎزار ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ارز‪:‬‬ ‫ارز ﯾﻌﻨﯽ ارزش‪ ،‬ﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﻧﺮخ و ﺳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﮐﻪ ارزش آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫)ل ن دﮐﺘﺮ ﻣﻌﯿﻦ(‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ در ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﭘﻮل راﯾﺞ آن ﮐﺸﻮر ﭘﻮل ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﭘﻮل و ﺑﻪ ﭘﻮل‬ ‫راﯾﺞ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ارز اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺎزار ارز‪:‬‬ ‫ﺑﺎزار ارز ﺑﺎزاري اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ ﯾﺎ ارز ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎزار ارز را ﻧﺒﺎﯾﺪ در‬ ‫ﺣﮑﻢ ﻣﮑﺎن ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ آن را در ﺣﮑﻢ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪٢١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫)ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن( و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن)ﺧﺮﯾﺪاران(ارز را ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻣﻌــﺎﻣﻼت ارزي ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﮏ‬ ‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ارز اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺰﯾﯽ از ﺑﺎزار ارز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻇﯿﻔﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﺎزار ارز اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ‪ ،‬وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﯾﺎ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ از ﮐﺸﻮري ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﯾﺎ از‬ ‫ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﭘﻮل دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﻟﻨﺪن ﺣﺴﺎب ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان‬ ‫را ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎر و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮑﯽ اﯾﺮاﻧﯽ ﮔﺸﺎﯾﻨﺪه اﻋﺘﺒﺎر اﺳﻨﺎدي را ﺑﺪﻫﮑﺎر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ارز ﯾﺎ‬ ‫ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ از اﯾﺮان ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﮐﺸﺘﯽ از اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺻﺎدر‬ ‫اﻣﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ارزي در ﺑﺎزار ارز ﻟﻨﺪن و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﻣﻌــﺎﻣﻼت ارزي در ﺑﺎزار ارز ﻟﻨـﺪن و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﯾﺎ‬ ‫‪ Inter Bank‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از دﯾﮕﺮ وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺎزار ارز ﻣﻮارد زﯾﺮ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ ﺷﻤﺮد‪:‬‬ ‫• ﺗﻬﯿﻪ اﻋﺘﺒﺎرات ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫• اﯾﺠﺎد ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از رﯾﺴﮏ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻧﺮخ ارز)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ﺑﺎزار ارز دﯾﮕﺮ ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺎﻻ ﺧﯿﺎﻟﺶ راﺣﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز ﺳﻮد او‬ ‫ﮐﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد(‬ ‫• ﺗﺴﻬﯿﻞ در اﻣﺮ ﺗﺠﺎرت )وارد ﮐﻨﻨﺪه اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ از اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﺮده اﺳﺖ دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ دﻧﺒﺎل ﮐﺴﯽ ﺑﮕﺮدد ﮐﻪ دﻻر اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ دارد و ﻗﺼﺪ ﻓﺮوش آن را دارد ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎزار ارزي ﻣﺜﻞ ﺑﺎﻧﮏ ﯾﺎ ﺻﺮاﻓﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده و ارز ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﺪ(‬

‫‪٢٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫• اﯾﺠﺎد ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي )ﻣﺎ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار دارﯾﻢ و در واﻗﻊ‬ ‫ﺑﺎ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن ﺑﺎزار ارز ﻓﺮﺻﺘﯽ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه ﮐﻪ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﯿﻖ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ(‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ از ﺑﺎزار ارز ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺜـﻞ ﺑﺎزار دﻻر ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻠﯿﻪ ﻣﮑﺎﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ در آن دﻻر ﻣﯽ ﺧﺮﻧﺪ و ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﺷﯿﺮاز ﯾﺎ ﺻﺮاﻓﯽ اي در دﺑﯽ ‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ‬ ‫ﻟﻨﺪن ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن و‪........‬‬

‫ﻧﺮخ ﻫﺎ در ﺑﺎزار ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫ﻧﺮخ ﻫﺎ در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﺎزارﻫﺎي‬ ‫ارزي ﮐﻠﯿﻪ ﻣﮑﺎن ﻫﺎي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻋﻤﻠﯿﺎت ارزي اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺳﻌﺖ ﮐﺎر واﻗﻌﺎ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و‬ ‫ﺑﺰرگ ارزي ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ روي ﭼﺎرت ﺧﻮد ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﻞ ﻋــﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﭘﻮﻧﺪ ‪ 2‬دﻻري ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ؟ در واﻗــ ﻊ‬ ‫اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ از ﮐــﺪام ﻣﻨﺒﻊ اﻋﻼم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﻘﺪاري ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮاي درك ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺮور اﺻـﻠﯽ در‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﻫﺮ ﮐﺸﻮر وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﮐﻼ ﭘﻮﻟﯽ ﻫﻤﺎن ﮐﺸﻮر ﻣﺘﺼﻞ‬ ‫اﺳﺖ و ﺣﺠﻢ ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي را ﻣﯽ ﺳﻨﺠﺪ و ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در دﻫﮑﺪه ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﺳﺮور اﺻﻠﯽ‬ ‫وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﺳﺮورﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺑﻪ آن ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﯾﻦ ﺳﺮور اﺻﻠﯽ ﺣﺠﻢ ﮐﻠﯿﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي را ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﺻﻮل اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪٢٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫)ﻫﻤﺎن ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ( ﻣﺤــﺎﺳﺒﺎﺗﯽ را اﻧﺠـــﺎم داده و ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻬــﺎﯾﯽ را اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻزم‬ ‫ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ارﺑﺘﺮاژ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ رود‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در اﻗﺘﺼـﺎد ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺑﺎزار ارز ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش ﯾﮏ ارز در ﺑﺮاﺑﺮ ارز دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ارزش واﻗﻌﯽ آن دو در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ)ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ در اﺛﺮ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟(‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺠﺪدا در ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در‬ ‫ﺑﺎزار ارز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داران ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ‪،‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪ ،‬ﺻﻨــﺪوق ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺳﺮﻣـﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮان و ﺗﻮرﯾﺴﺖ ﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ‪ ،‬واردﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ ‪ ،‬ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ و‪ ....‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﺪ اﺷﺎره اي ﺑﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﺑﻨﺪي اي را ﮐﻪ اﻗﺎي دوﻣﻨﯿﮏ ﺳﺎﻟﻮاﺗﻮره در ﮐﺘﺎﺑﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ارز در ‪ 4‬ﺳﻄﺢ ﻗﺮاد دارﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻨﺘﯽ‪:‬‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ واردﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدان و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاراﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫ﺧﻮد اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎر و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ و‬ ‫ﻣﺪﯾﺮان ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ارز در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد‬ ‫ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺴﺒﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪.2‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪:‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ارز ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻨﺘﯽ ﺗﺠﺎر و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ اﻗﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﮐﺮﻫﺎ و ﺻﺮاﻓﯽ ﻫﺎ را ﻫﻢ در ﻫﻤﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺮار داد(‬ ‫‪.3‬دﻻﻻن و واﺳﻄﻪ ﻫﺎي ارز‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ ﺑﺎ رﻗﻤﯽ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.4‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي‪:‬‬ ‫اﯾﻦ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ ﭘﻮل داﺧﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﭘﻮﻟﻬﺎ و اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ‬ ‫دﺧﺎﻟﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي ارزي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ در ﺑﺎزار در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اول ﺑﻬﺘﺮاﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮال‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯿﺸﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺮﺿﻪ و‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪:‬‬ ‫دﻻﯾﻠﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ ‪ ،‬ﺑﺤﺮان ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از دﻻﯾﻞ اﺻﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺪف ﻣﺎ ﻫﻢ در اﯾﻦ دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ دﯾﮕﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ارز ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ از ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫وﯾﮋه اي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ‪.‬ﭼﺮا؟‬ ‫ﭼﻮن اﯾﻦ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻨﯿﺎدي در آﺧﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ‬ ‫ارز در ﺑﺮاﺑﺮ ارز دﯾﮕﺮ ﭼﻘﺪر ارزش دارد؟ در واﻗﻊ ﺣﺪود ‪ 10‬درﺻﺪ از ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي روزاﻧﻪ در‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ارز ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎري ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺜﻞ واردات ﺻﺎدرات اﻫﺪاف ﺗﻮرﯾﺴﺘﯽ و ﺳﺮﻣﺎه ﮔﺬاري‬ ‫‪٢٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ اﺧﺘﺼــﺎص دارد و ﺳـﺎﯾﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﺎر و ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ اوردن ﺳﻮد ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي ارز اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ارز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﮔﺮ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫ﺗﻌﺎدل ﻧﻤﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮان ﺧﺮد‬ ‫ﻫﺴﺘﯿﻢ و در درﺟــﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ وﺷﺮﮐﺖ ﻫــﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ارز ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ در ﺟﻬﺖ ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﻗﺪم ﺑﺮ ﻣﯿﺪارﻧﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﺸﺎن ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارزﻫﺎ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻌﺎدل ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺧﻮب ﺣﺎﻻ ﻣﯿﭙﺮدازﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‪:‬‬ ‫ﺟﻨﺎب رﺣﯿﻤﯽ ﺳﻮاﻻت ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫‪.1‬وﻗﺘﯽ ﻣﻦ ﻧﻔﺖ ﻣﯿﺨﺮم ﺳﻮد ﻣﻦ از ﮐﺠﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﺸﻪ؟‬ ‫‪.2‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮد ﻣﻦ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟در ﻫﻨﮕﺎم ﺿﺮر ﻣﻨﻔﻌﺖ آن را ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺑﺮد؟‬ ‫‪.3‬اﮔﺮ ﻣﻦ دارم ﺳﻮد ﻣﯿﮑﻨﻢ ﭘﺲ ﺣﺘﻤﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎﻧﮑﯽ ‪....‬ﺑﺎﯾﺪ ﺿﺮر ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﻣﻦ از اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺎزار را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ؟‬ ‫‪.4‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﯾﻮرو دﻻر ﺑﺨﺮن ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯿﻔﺘﺪ؟‬ ‫‪.5‬آﯾﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮد ﺧﺮﯾﺪار ﺗﻤﺎﻣﯽ دﺳﺘﻮرات ﻟﻐﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﯿﭻ ﭘﻮزﯾﺸﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟‬ ‫‪.6‬آﯾﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﻮد ﻣﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺿﺮر دﯾﮕﺮﯾﺴﺖ؟ آﯾﺎ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در‬ ‫اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ زﻣﺎن ﺳﻮد ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫‪٢٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﯿﺪ اول دﻗﯿﻖ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ روﺷﻦ‬ ‫ﺷﺪن ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺴﺘﯿﺪ و ﺑﺎز ﻫﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﭘﺎرﭼﻪ ﻓﺮوﺷﻬﺎ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻮرس ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﯾﮏ ﻣﻐﺎزه دارﯾﺪ‪.‬‬ ‫در ﺑﺎزار اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬از ﺗﺘﺮون و ﮐﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ژاﭘﻨﯽ ﻣﺘﺮي‬ ‫‪ 75‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻨﯽ ﺗﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﺮي ‪ 200‬ﺗﻮﻣﻨﯽ‪.‬‬ ‫اوﻟﻪ ﺻﺒﺢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻫﻤﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﺮوش ﺗﺘﺮون ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺘﺮون وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻘﺪاري ﺗﺘﺮون آﻧﻘﺪر در ﺑﺎزار زﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ در اﻧﺒﺎر ﻣﻐﺎزه ﻫﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻐﺎزه دارﻫﺎ از ﭘﺎرﭼﻪ‬ ‫ﺗﺘﺮون ﺧﯿﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﻃﺮف ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ‪.‬‬ ‫ﻓﺮش ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺗﺘﺮون ﻣﺘﺮي ‪ 1200‬ﺗﻮﻣﻦ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻐﺎزه ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺎزار ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺶ ﺧﻮدﺗﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ‪ " :‬اي ﺑﺎﺑﺎ ‪،‬اﯾﻨﺠﻮري ﮐﻪ ﻧﻤﯿﺸﻪ ﻣﻦ دﯾﺸﺐ ‪ 100‬ﮐﻼف ﺗﺘﺮون ﺧﺮﯾﺪم و‬ ‫اﻻن ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﺘﺮوﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺎزار ﻫﺴﺖ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺘﻮﻧﻢ ﺑﻔﺮوﺷﻢ ‪ 10‬ﺗﺎ ﮐﻼﻓﻪ‪.‬ﭘﺲ د ﺑﻬﺘﺮه ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫رو ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺎرم‪ ".‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﻤـﺎ ﻣﺘﺮي ‪ 1000‬ﺗﻮﻣﻦ ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﯿﺪ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻘﯿﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر و‬ ‫ﮐﺎﺳﺒﯽ ﺷﺎن ﮐﺴﺎد ﺷﺪه ﻗﯿﻤﺖ را اآﻧﻘﺪر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ آورﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﺟﻨﺲ ﻫﺎﺷﺎن ﻓﺮوش ﺑﺮود و ﻫﻢ‬ ‫ﺟﻨﺲ ﻫﺎ در ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد درون ﺑﺎزار ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه و‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ اي ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺗﻌﺎدل ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺣﺎﻻ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﻪ آش ﺳﻮزي در ﺑﺎزار ﭘﺎرﭼﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ و ﻧﯿﻤﯽ از ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﺗﺘﺮون از ﺑﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮود‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯿﻔﺘﺪ؟ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﻘﺎﺿﺎﺳﺖ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا‬ ‫ﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻋﺮﺿﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺰﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﯾﮕﺮﯾﺴﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺑﻨﺰﯾﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﺮﺿﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ و‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﺳﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺮ ﻟﯿﺘﺮ ﺑﻨﺰﯾﻦ ﺑﻪ ‪ 800‬ﯾﺎ ‪ 900‬ﺗﻮﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﮐﻤﺘﺮ از وﺳﺎﯾﻞ‬ ‫ﻧﻘﻠﯿﻪ ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻔﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮراﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻧﻔﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯿﮑﻨﺪ اﻣﺎ ﻋﺮﺿﻪ آن در ﺣﺪ ﻗﺒﻠﯽ‬ ‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ارزش ﻧﻔﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﺸﮑﻪ ﻧﻔﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﺧﺮﯾﺪ اﮐﻨﻮن ﻣﺎﻟﮏ آن ﻫﺴﺘﯿﺪ و اﻟﺰاﻣﺎ ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮي ﺿﺮر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺮﯾﺪه ﺑﻮدﯾﺪ‬ ‫ﺑﺸﮑﻪ اي ‪ 100‬دﻻر و اﻻن ﺑﻪ ‪ 147‬دﻻر رﺳﯿﺪه اﺳﺖ در واﻗﻊ ﺷﻤﺎ اﮔﺮ اﻻن ﻧﻔﺖ رو ﺑﻔﺮوﺷﯿﺪ ‪47‬‬ ‫دﻻر ﺳﻮد ﮐﻪ از اﻓﺰاﯾﺶ ذاﺗﯽ اون ﻧﺼﯿﺒﺘﺎن ﺷﺪه ﺳﻮد ﮐﺮده اﯾﺪ‪.‬‬

‫‪.4‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﯾﻮرو دﻻر ﺑﺨﺮن ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯿﻔﺘﻪ؟‬ ‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﻫﺮ ﭼﯿﺰي ﯾﮏ ارزﺷﯽ دارد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻋﻼم ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﻮﺟﻪ ﺧﯿﻠﯽ‬ ‫ﮐﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﮔﻮﺟﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﮐﺠﺎ؟ آﯾﺎ اﮔﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﮔﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻠﻮﯾﯽ‬ ‫‪ 50‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ اﯾﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ‪ 50‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻦ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮ ﮔﻮﺟﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ‬

‫‪٢٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﮐﻨﻨﺪ؟ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ اﮔﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﮔﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ 10‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯿﺪﻫﻢ ﮔﻮﺟﻪ ﻣﺼﺮف‬ ‫ﻧﮑﻨﻢ ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﻪ ﺑﻪ ‪ 50‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻦ‪.‬‬ ‫ﯾﻮرو ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻨﻄﻮراﺳﺖ‪ .‬ﯾﻮرو ﯾﮏ ارزﺷﯽ دارد‪.‬اﮔﺮ ﺑﻪ دﻟﯿﻠﯽ ﻫﻤﻪ دﻻرﻫﺎﺷﺎن را ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ و ﯾﻮرو‬ ‫ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﯾﻮرو ﺗﺎ ﯾﮏ ﺣﺪي ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ .‬آﯾﺎ ارزش واﻗﻌﯽ ﯾﻮرو آﻧﻘﺪر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﻮرو ‪ 5‬دﻻر ﺑﭙﺮدازﯾﻢ؟‬

‫‪.5‬آﯾﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺒﻮد ﺧﺮﯾﺪار ﺗﻤﺎﻣﯽ دﺳﺘﻮرات ﻟﻐﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻫﯿﭻ ﭘﻮزﯾﺸﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد؟‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻃﻮرﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ‬ ‫ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬اﯾﻨﻄﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﻮرات ﻟﻐﻮ ﺑﺸﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﯾﻮرو آﻧﻘﺪر ﺷﺮوع‬ ‫ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺗﺎ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﺑﺖ آن ارز ﭘﻮل ﺑﺪﻫﻨﺪ )ﻣﺜﺎل‬ ‫ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ(‪ .‬ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺑﺮوﮐﺮ ﺳﺮوﮐﺎر ﻧﺪارﯾﺪ و ﯾﻮرو را از‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎزار ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﯾﻮرو ﻫﺠﻮم ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽ روﯾﺪ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺑﺎﺟﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﻮرو ﻣﯿﻔﺮوﺷﻨﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﯾﻮرو ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺎﺟﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ‪" :‬ﻣﻦ‬ ‫‪ 1‬دﻻر ﮔﺮوﻧﺘﺮ ﻣﯿﻔﺮوﺷﻢ" اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺼﺮﻓﻪ اﺳﺖ ﻣﯽ ﺧﺮﯾﺪ در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت ﻧﻤﯽ ﺧﺮﯾﺪ ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﻋﺪه اي ﻓﺮوﺷﻨﺪه وﺟﻮد دارد و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﺷﺪﯾﺪي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ارز را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.6‬آﯾﺎ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺳﻮد ﻣﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺿﺮر دﯾﮕﺮﯾﺴﺖ؟ آﯾﺎ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺳﻮد ﮐﻨﻨﺪ؟‬

‫‪٢٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﻮرو ﻣﯿﺨﺮﯾﺪ در واﻗﻊ از ﺷﺨﺼﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﯾﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺮده اﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ از‬ ‫ﯾﮏ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮدي ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ داﺷﺘﻪ و ﺷﻤﺎ ﯾﻮرو رو ﺑﻪ او ﻓﺮوﺧﺘﯿﺪ و دﻻر ﺧﺮﯾﺪﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ‬ ‫ﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺮﯾﺪﯾﺪ ﻣﺎﻟﻪ واردﮐﻨﻨﺪه اي ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺨﻮاﺳﺘﻪ از اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺟﻨﺲ وارد ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺎر دﻻر ﺷﻤﺎ رو ﺧﺮﯾﺪه و ﯾﻦ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ‪.‬ﺑﺮاي آن ﺷﺨﺺ ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﻦ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ‬ ‫ﭼﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻ اوﻧﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻮﺷﺸﯽ ﺧﻮدﺷﻮن رو از ﺧﻄﺮات ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارز ﻣﺼﻮن‬ ‫ﻣﯿﺴﺎزﻧﺪ ﺑﺮاي اون ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻪ وارد ﮐﺮده ﻣﻬﻤﻪ‪.‬اون ﮐﺎري ﻧﺪاره ﮐﻪ ﯾﻦ ‪ 2‬روز دﯾﮕﻪ ﭼﻪ ﺑﻼﯾﯽ ﺳﺮش‬ ‫ﻣﯿﺎد‪ .‬اﻣﺎ در واﻗﻊ اﮔﺮ ﯾﻦ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺸﻪ در واﻗﻊ ﺷﻤﺎ ﺳﻮد ﮐﺮدﯾﺪ اﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز ﺑﺮاي اون اﻫﻤﯿﺘﯽ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪.‬و اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ارز ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺗﻮن رو از ﯾﮏ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎز دﯾﮕﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ و ارز ﻗﻮي‬ ‫ﺑﺸﻪ در واﻗﻊ اون ﺷﺨﺺ ﺿﺮر ﮐﺮده‪.‬ﭘﺲ اﻟﺰاﻣﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ در اﺻﻞ ﺑﺎ ﺳﻮد ﺷﻤﺎ‬ ‫ﮐﺴﯽ دﯾﮕﺮي ﺿﺮر ﮐﺮده اﻣﺎ ﺷﺎﯾﺪ اون ﯾﮏ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎز ﻧﺒﻮده و ﺗﻐﯿﺮات ﻗﯿﻤﺖ ارز ﺑﺮاش اﺻﻼ ﻣﻬﻢ‬ ‫ﻧﺒﻮده‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﺎرﺳﺎل ﯾﻮرو ﺧﺮﯾﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ اﻻن ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 3‬ﻫﺰار ﭘﯿﭗ ﺳﻮد ﮐﺮده ﺑﻮد اﻣﺎ ﻣﻨﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﻓﺮﺿﺎ اﺻﻼ ﯾﻮرو ﻧﻤﯿﺨﺮم اﯾﺎ از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﯾﻮرو ﺿﺮر ﮐﺮدم؟ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ ‪.‬اﮔﺮ اﯾﻨﻄﻮري ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻀﯿﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﺗﻮ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮑﯽ ام دﻻر داﺷﺘﻢ در واﻗﻊ ﺿﺮر ﮐﺮدم ﭼﻮن دﻻر در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﻮرو ﺳﻘﻮط ﮐﺮده اﻣﺎ اﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﻮده؟اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫ﮔﺬاري و ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﺗﺠﺎر و وارد ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ و ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ داﺧﻞ ﻣﺎﺟﺮا‬ ‫ﻣﯿﺸﻦ و ﺳﻌﯽ ﻣﯿﮑﻨﻦ داراﯾﯽ ﻫﺎﺷﻮﻧﻮ ﺑﻪ ارزي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در اﯾﻨﺪه اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻘﻮﯾﺖ داره ‪.‬در واﻗﻊ‬ ‫اوﻧﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻫﻢ ارزش ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷﻮن رو ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﺳﻌﯽ در ﮐﺴﺐ ﺳﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‪:‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ‪mehrshad-p‬‬ ‫ﺳﻼم ﺟﻨﺎب اﻗﺒﺎﻟﯽ ﻋﺰﯾﺰ‬ ‫واﻗﻌﺎ از ﻣﻄﺎﻟﺒﺘﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدم و ﺧﯿﻠﯽ از اﺑﻬﺎﻣﺎت ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ واﺳﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ رﻓﻊ ﺷﺪ‬ ‫ﻓﻘﻂ اﮔﻪ ﻣﻤﮑﻨﻪ و ﺑﻪ ﺑﺤﺚ اﺻﻠﯽ ﻣﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﻧﻤﯿﺰﻧﻪ و ﺻﻼح ﻣﯿﺪوﻧﯿﺪ را ﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻮﺷﺸﯽ ﮐﻪ وارد‬ ‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪن از ﺧﻄﺮات ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارزﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ﻫﻢ ﯾﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮال ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﺮا ﺑﺎزار ارز ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ؟‬ ‫اﺳﺎﺳﺎ رواﺑﻂ ﺑﺎزارﮔﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﺻﺎدرات و واردات ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻧﺎت و واﮔﺬاري داراﯾﯽ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯿﺎن‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﺪون ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﭘﻮل اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ و رواﺑﻂ‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﭘﻮل ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن راﺑﻄﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزار ارز در اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺣﺮف درﺳﺘﯽ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ اﻣﺎ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎزار ارز ﺷﺪ؟‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980‬ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ روﻧﻖ ﺑﺎزار ارز ﺷﺪ‪.‬ﯾﮑﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن‬ ‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﻮد و دوم ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺨﺖ اﻓﺰار و ﻧﺮم اﻓﺰار‪.‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي‬ ‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي در ﺑﺎزار ارز ﻫﻢ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ روﻧﻖ ﺑﮕﯿﺮه و ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﯽ و‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار ارز ﺑﺮاي ﮐﺴﺐ ﺳﻮد زدﻧﺪ‪ .‬در دﻫﻪ ﻧﻮد ﻫﻢ ﻫﻤﻮﻧﻄﻮر‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯿﺪوﻧﯿﺪ روﯾﺘﺮ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ رو ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮﻫﺎي ﺧﺮده ﭘﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﻫﻢ‬

‫‪٣١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﺘﻮﻧﻦ وارد ﺑﺎزار ﺑﺸﻦ و در واﻗﻊ ﺑﻌﺪ از اون ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮوﮐﺮﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد اوﻣﺪن ﻣﺘﺎﺗﺮﯾﺪر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‬ ‫و‪.....‬‬ ‫ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﮕﻢ ﮐﻪ اﻓﺮاد درﮔﯿﺮ در ﺑﺎزار ارز ﺑﻪ ‪ 3‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯿﺸﻦ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪﮔﺎن رﯾﺴﮏ‪:‬‬ ‫اﯾﻦ دﺳﺘﻪ اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﯿﺰه ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﻧﺪارن‪.‬و ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻮﺷﺸﯽ ﺗﻼش ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ از ﺧﻄﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ارز در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪).‬در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯿﺪم ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻮﺷﺸﯽ‬ ‫ﭼﯿﻪ(اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ دادوﺳﺘﺪﻫﺎي ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬در واﻗﻊ ﻫﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ )ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﯾﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ(ﺑﺮاي ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮدن اﺛﺮات ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺰﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ﯾﺎ ‪heging‬‬ ‫اﻧﺠﺎم داده)اون ﻫﺠﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ اﯾﺮان ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺞ ﻓﺮق داره دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ(‬ ‫‪.2‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﻫﺎ‪:‬‬ ‫دﺳﺘﻪ دوم اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﺮوه اول ﮐﻪ از رﯾﺴﮏ ﮔﺮﯾﺰان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل رﯾﺴﮏ‬ ‫ﻣﯿﺮوﻧﺪ‪.‬در واﻗﻊ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺟﺰﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ از اوﻧﺎ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺳﻌﯽ دارﯾﻢ ﮐﻪ از‬ ‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ارز در ﺟﻬﺖ ﮐﺴﺐ ﺳﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫‪.3‬ارﺑﯿﺘﺮاژﮔﺮﻫﺎ‪:‬‬ ‫در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﮔﺮوﻫﯽ ﻫﻢ وﺟﻮد دارن ﮐﻪ از ﭘﺬﯾﺮش رﯾﺴﮏ ﺧﺸﻨﻮد ﻧﯿﺴﺘﻦ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺰﻧﻦ‪.‬در واﻗﻊ اوﻧﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺪون رﯾﺴﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪن و ﺗﻌﺎدل رو ﻫﻢ ﺑﯿﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ)ﺟﺎﻟﺒﻪ ﻧﻪ اﻣﺎ‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻣﺎ ﻧﻤﯿﺘﻮﻧﯿﻢ ﺗﻮ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻨﯿﻢ(‬

‫‪٣٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺧﻮب ﺣﺎﻻ ﻣﯿﺨﻮاﯾﺪ ﺗﮏ ﺗﮏ اﯾﻦ اﻓﺮاد رو ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ؟‬ ‫ﭘﺲ اول ﺑﻬﺘﺮه در ﻣﻮرد رﯾﺴﮏ ﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻼت ارزي ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﺻﻼ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﯿﮕﻦ رﯾﺴﮏ‬ ‫رﯾﺴﮏ؛اﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﭼﯿﻪ؟‬

‫ﺧﻮب ﮐﺠﺎ ﺑﻮدﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﯿﺨﻮاﺳﺘﯿﻢ در ﻣﻮرد رﯾﺴﮏ ﺑﺎزار ارز ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﯿﻢ‬ ‫اﻣﺎ آﯾﺎ دوﺳﺖ دارﯾﺪ در ﻣﻮرد رﯾﺴﮏ ﺗﺠﺎرت ﻫﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﯿﻢ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﺪﯾﻮﻧﯿﺪ ﮐﺎر ﯾﻪ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﭼﯿﻪ؟‬ ‫دﯾﺮوز ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯽ اﮔﺎه داﺷﺘﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯿﮑﺮدم ﺑﻬﺶ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮت دﻫﻪ دوم ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮏ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮت ﺑﺎزار ارز ﭼﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯿﯽ داره؟‬ ‫ﺣﺮف ﺟﺎﻟﺒﯽ زد ﻣﯿﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﯾﮕﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﭘﺮ ﻣﯿﺸﻪ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎي ﮐﺎر ﺑﺎ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ‪......‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﻮﺷﺶ رﯾﺴﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﺑﺎزار ارز ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ رﯾﺴﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻢ ﺣﻘﻮق ﭘﺎﯾﻪ‪:‬؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﻧﺸﺪﯾﺪ و ﯾﺎ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﺎزار ارز ﻫﻢ ﻧﺸﺪﯾﺪ ﻣﯿﺘﻮﻧﯿﺪ ﺗﻮ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام ﺑﺸﯿﺪ‪.‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﮔﺮ اﯾﺮان وارد ‪ WTO‬ﯾﺎ ﻫﻤﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺸﻪ‬ ‫‪٣٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺧﯿﻠﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﻣﯿﺸﻪ‪.‬ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ رو ﭘﯿﺪا ﻣﯿﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺪوﻧﻪ ﺑﺎزار ارز‬ ‫ﭼﯿﻪ؟؟؟؟ﭘﺲ ﺧﻮب ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﯾﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﻮن در اﯾﺮان درﺳﺖ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬ﻣﻤﮑﻨﻪ ﺑﮕﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﭼﯽ ﮐﺎر ﻣﯿﮑﻨﻪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻮي ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻣﯿﺨﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺎر ﮐﻨﯿﺪ‪.‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از آﻟﻤﺎن ﺟﻨﺲ وارد‬ ‫ﻣﯿﮑﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪوﻧﯿﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﯾﻮرو در اﯾﻨﺪه ﺿﻌﯿﻒ ﻣﯿﺸﻪ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎﯾﭙﺎ دﯾﺰل ﺑﯿﭽﺎره ﻫﺮ‬ ‫ﭼﯽ درآﻣﺪ داﺷﺖ رو از دﺳﺖ داده ﻣﯿﺪوﻧﯿﺪ ﭼﺮا؟ﭼﻮن ﯾﻪ ﺳﺮي ﻗﻄﻌﺎﺗﺸﻮن رو از آﻟﻤﺎن وارد‬ ‫ﻣﯿﮑﺮدن و اون ﻣﻮﻗﻊ ﻗﺮاردادي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﯾﻮرو ﺑﻮد ‪1100‬ﺗﻮﻣﻦ اﻣﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﮑﺮده ﺑﻮدن ﮐﻪ‬ ‫ﯾﻮرو ﺗﻮ اﯾﻦ ﯾﮏ ﺳﺎل ‪ 300‬ﺗﻮﻣﻦ ﺑﺮه ﺑﺎﻻ‪.‬ﯾﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺎرﺳﯿﺎن ﮐﻠﯽ ﺿﺮر ﮐﺮده ﭼﻮن از ﮐﺎﻧﺎدا‬ ‫وام ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدن اﻣﺎ از ﭘﺎرﺳﺎل ﮐﺎﻧﺎدا دﻻرش ‪ 17‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﮐﺮده و اﯾﻨﺎ ﻫﻢ ﭼﻮن ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﮑﺮده‬ ‫ﺑﻮدن ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎدا ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯿﺸﻪ ﮐﻠﯽ ﺿﺮر ﮐﺮدن‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮه رﯾﺴﮏ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري رو ﻓﻘﻂ ﺑﻬﺸﻮن اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪.1‬رﯾﺴﮏ ﺑﺎزار‬ ‫‪.2‬رﯾﺴﮏ ﺗﺠﺎرت‬ ‫‪.3‬رﯾﺴﮏ ﺗﻮرم‬ ‫‪.4‬رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬ ‫‪.5‬رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز‬ ‫‪٣٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺪﯾﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ اﯾﻦ رﯾﺴﮑﻬﺎﺳﺖ‬ ‫رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز‪:‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ارز ﯾﮏ ﮐﺸﻮر در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺑﺮوز ﺗﻐﯿﯿﺮات داﯾﻤﯽ ﻧﺮخ ﻧﻘﺪي و ﻧﺮخ ﺳﻠﻒ ارز ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬اﯾﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﺳﻠﯿﻘﻪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪات داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺘﻔﺎوت و ﺗﻔﺎوت ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺗﻮرم در‬ ‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺑﻬﺮه ‪،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﻧﺘﻈﺎرات و اﻣﺜﺎل آن ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻣﺜﺎل ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮرم در اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻮﺟﺐ ارزان ﺷﺪن ﮐﺎﻻﻫﺎش اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬ ‫و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﮐﺎﻻﻫﺎي اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ ﻣﯿﺸﻮد‪).‬ﻧﻈﺮﯾﻪ ‪(PPP‬‬ ‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت داﯾﻤﯽ و ﻧﺴﺒﺘـﺎ وﺳﯿﻊ ﻧﺮخ ﻫـﺎي ﻣﺒـﺎدﻟﻪ ارز رﯾﺴﮏ ﻫﺎي زﯾﺎدي را ﺑﺮاي اﺷﺨﺎص ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ و ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺧﻮد را در آﯾﻨﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﯾﮏ ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ درﯾﺎﻓﺖ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻧﻘﺪي اﻣﺮوز اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﭘﻮﻧﺪ ﻣﯿﮑﻨﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﭘﻮﻧﺪ ﻫﺎ در اﺳﻨﺎد ‪ 3‬ﻣﺎﻫﻪ ﺧﺰاﻧﻪ داري ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬ ‫ان ﺑﯿﺶ از اﺳﻨﺎد ﺧﺰاﻧﻪ داري اﻣﺮﯾﮑﺎﺳﺖ‪.‬وﻗﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار در ‪ 3‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭘﻮﻧﺪ را ﺑﻪ دﻻر‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﺮخ ﻧﻘﺪي ارز ﺑﻪ ﺣﺪي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از‬ ‫اﺳﻨﺎد ﺧﺰاﻧﻪ داري اﻧﮕﻠﯿﺲ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺿﺮر ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﯿﻢ ﭘﻮﻟﯽ را در آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز ﯾﺎ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎز ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺧﻮب ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻧﺮخ ارز آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﭼﻄﻮري ﻣﯿﺸﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻮﺷﺸﯽ ﺟﻠﻮي اﯾﻦ ﺿﺮرﻫﺎ رو ﮔﺮﻓﺖ؟‬

‫ﺧﻮب ﺣﺎﻻ ﻣﯿﺮﺳﯿﻢ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ‪ 3‬دﺳﺘﻪ از اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎزار ارز ﺳﺮوﮐﺎر دارن‪:‬‬ ‫‪.1‬ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪﮔﺎن رﯾﺴﮏ‪:‬‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از رﯾﺴﮏ ﻣﻌﺎﻣﻼت ارز ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ارز ﺟﻬﺖ ﮔﺮﯾﺰ از ﺣﻄﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺮخ ارز ﯾﺎ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﺷﺶ رﯾﺴﮏ ﻧﻮﺳﺎن ﻧﺮخ ارز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار‬ ‫ﻧﻘﺪي ارز ﺑﺎ زﯾﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬار ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻗﺮض ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3‬ﻣﺎه ﻣﺴﺪود ﮐﺮده و ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﺟﺘﻨﺎب از ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫وﺿﻌﯿﺘﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ارز در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ روش‬ ‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮاض و ﺳﭙﺮده ﮔﺬاري در ﺑﺎﻧﮏ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ وارد ﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻮﻧﺪ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮐﺎﻻ در ‪ 3‬ﻣﺎه آﯾﻨﺪه اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺳﻠﻒ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮخ ﺳﻠﻒ ﻧﺮﺧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﻣﺸﺘﻘﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬درواﻗﻊ ﺑﺎزار ﻣﺸﺘﻘﻪ ﺑﺎزاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي آﯾﻨﺪه اﺳﺖ و اﺑﺰاري را ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل رﯾﺴﮏ ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ )ﺑﻌﺪا در ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺎزار ﻣﺸﺘﻘﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ( ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ارز ﺟﺮﯾﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت و ﺗﺨﺼﺺ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﺷﯽ‬ ‫از ﺗﺠﺎرت ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺑﻨﮕﺎه ﺑﺰرگ ﻧﻈﯿﺮ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻃﻠﺒﻬﺎي آﺗﯽ ﺧﻮد را‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﯽ در آﯾﻨﺪه درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻫﺠﯿﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﭘﺲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭘﻮﺷﺶ دﻫﻨﺪﮔﺎن رﯾﺴﮏ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار ﺳﻠﻒ ارز از رﯾﺴﮏ ﻓﺮار‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻮد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪.2‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزان‪:‬‬ ‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزي ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮔﺮ ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ ارز در ﺟﺴﺘﺠﻮي‬ ‫راﻫﯽ ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ارز ﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎز از ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻄﺮاﺗﯽ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮده و ﺣﺘﯽ در‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮي رﯾﺴﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ارز اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪.3‬ارﺑﯿﺘﺮاژﮔﺮان‪:‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ارﺑﯿﺘﺮاژ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارزﻫﺎ در ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﻟﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯿﺸﻮد‪.‬ﻋﻤﻞ ارﺑﯿﺘﺮاژ ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ﺧﺮﯾﺪ ارز در ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻤﺘﺮ و ﻓﺮوش ﻓﻮري آن در ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﭘﻮﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ .‬ﻫﺪف ارﺑﯿﺘﺮاژﮐﺴﺐ ﺳﻮد اﺳﺖ‪ .‬ارﺑﯿﺘﺮاژرﯾﺴﮑﯽ را در ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد زﯾﺮا ﺧﺮﯾﺪ در ﯾﮏ ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫و ﻓﺮوش در ﻣﺮﮐﺰ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ارﺑﯿﺘﺮاژ اﻧﻮاﻋﯽ دارد ﻣﺜﻞ ارﺑﯿﺘﺮاژ ﺑﻬﺮه ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ و‬ ‫ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ‬

‫‪٣٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫درس دوم‪:‬‬

‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن‬

‫‪٣٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در ﺟﻠﺴﻪ اول ﺑﺎ ﭼﯿﺴﺘﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﺪف ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﻨﯿﺎدي آن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﺮاﯾﺶ ‪ ،‬روﻧﺪ و اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻟﮕﻮ ﺟﻬﺖ ﻧﺮخ ﻫﺎ و ﻣﯿﺰان ﺗﻐﯿﯿﺮات آﻧﻬﺎ را ﺑﺮآورد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎز ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﭼﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎﯾﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم رﺷـﺪ اﻗﺘﺼــﺎدي و ﺗﺎﺛﯿﺮي ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي و دوﻟﺖ در ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن دوري اﻗﺘﺼﺎد‪:‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺰاران اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﮐﺎرﮔﺰاران‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي اﺷﺨﺎﺻﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ﮐﺎرﮔﺰاران‬ ‫ﺑﻪ ‪ 4‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪.1‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧــﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ را در اﺧﺘﯿﺎر ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ازاء آن درآﻣﺪ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﯾﻦ درآﻣﺪ را ﺻﺮف ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﯽ‬ ‫)ﻣﺨﺎرج ﻣﺼﺮﻓﯽ( و ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.2‬ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪:‬‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ )ﻧﯿﺮوي ﮐﺎر‪ ،‬زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و‪ (...‬را از ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪.3‬دوﻟﺖ‪:‬‬ ‫ﻧﻘﺶ اﻗﺘﺼﺎدي دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﯿﺎت درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و آن را ﺧﺮج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.4‬ﺧﺎرﺟﯿﺎن‪:‬‬ ‫ﺧﺎرﺟﯿﺎن ﻧﯿﺰ اﺷﺨﺎﺻﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدي دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮕﻮي دوري در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﯾﺎ اﻟﮕﻮي ﻣﺪور ‪ 4‬ﺑﺨﺸﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ )اﻓﺮاد و ﻣﻠﮏ زﻣﯿﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات و‪ (...‬را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺮده و ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه )ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ( رواﻧﻪ‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺷﻮد و ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﺑﺎ در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ از ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ )ﮐﻪ رواﻧﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ( و ﻫﻢ‬ ‫درآﻣﺪ )درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ( را ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻧﯿﺰ درآﻣﺪ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه را ﺑﺎ ﻧﺎم‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﮐﻞ در ﺑﺎزار ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺮج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﺨﺎرج درواﻗﻊ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﻫﻤــﻮاره اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن اداﻣﻪ ﻣﯿﺎﺑﺪ‪ .‬از ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻻ دو ﻣﻔﻬــﻮم ﻫـﻢ درك ﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐﻪ ﻻزم‬ ‫ﻣﯽ داﻧﻢ اﯾﻨﻬﺎ را ﺧﻮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ ﭼﻮن در ﺗﻮﺿﯿﺢ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ‬ ‫ﺑﻪ درد ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪٤١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫اﻣﺎ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺗﻤﺎم درآﻣﺪ ﺧﻮد را ﻣﺼﺮف ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از آن را ﺻﺮف ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺜﻞ ﺑﺎﻧﮏ‪ -‬ﺑﻮرس ﺳﻬﺎم – ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ‬ ‫و ﻏﯿﺮه ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ اﻧﺪاز اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ از ﻃﺮﯾﻖ وام دادن از ﻃﺮف ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫ﺻﺮف ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮرﻫﺎ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺘﻌﺪدي را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﻣﺪل ﻣﺎ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‬ ‫ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ از ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻣﺎﻟﯿﺎت درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ و درآﻣﺪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﻤﻊ آوري‬ ‫ﻣﺎﻟﯿﺎت را ﺧﺮج ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت )ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮزش ‪ ,‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ ‪ ,‬ﺟﺎده ﺳﺎزي( از ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮد ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ دﯾﺪﯾﻢ ﺑﺨﺸﯽ از درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ‬ ‫ﺻﺮف ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪٤٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫دوﻟﺘﻬﺎ ﻧﻘﺶ ﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ دوﻟﺘﻬﺎ از ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﻌﺎﻣﻼت در ﺑﺎزارﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻟﯿﺎت درﯾﺎﻓﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ )ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ و‪ (...‬ﻗﺮض ﺑﮕﯿﺮد و ﯾﺎ ﻗﺮض ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺎرﺟﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﯾﮏ اﻟﮕﻮي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎده ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ)ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ؛ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي؛ ﺑﺎزار ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ؛ ﺑﺨﺶ ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫و‪(....‬ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪ –1‬رﻓﺘﺎر ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي ﺑﺨﺶ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اي و‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ و ﻣﺴﮑﻦ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2‬رﻓﺘﺎر ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎي ﻣﺼﺮف ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬رﻓﺘﺎر ﺑﺎزار ﻧﻬﺎده ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻮﺳﻂ آﻣﺎر اﺷﺘﻐﺎل و ﺑﯿﮑﺎري ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -4‬رﻓﺘﺎر ﺑﺨﺶ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎي ﺗﺮاز ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -5‬رﻓﺘﺎر ﮐﻞ اﻗﺘﺼﺎد و ﯾﺎ ﺳﻼﻣﺖ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻤﺎﮔﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺣﺎل ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن دوري اﻗﺘﺼﺎد و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ آﺷﻨﺎ‬ ‫ﺷﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯿﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪:‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﯾﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮخ‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﯾﮏ ﮐﺸﻮر از راﺑﻄﻪ درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺗﻮﻟﯿﺪ )درآﻣﺪ( ﻣﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﻮاره ﺣﻮل ﯾﮏ ﻣﺤﻮر ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﺜﺒﺖ در‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺎﺧﺺ ‪ GDP‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪه رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﻃﯽ ﯾﮏ دوره ﻣﺸﺨﺺ در داﺧﻞ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از راه ﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﻣﺨﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺎس ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫ﻣﺨﺎرج ﻣﺼﺮﻓﯽ‪+‬ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‪+‬ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ‪)+‬ﺻﺎدرات ﻣﻨﻬﺎي واردات(‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ در اﯾﻦ روش ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎي ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧــﺎﻧﻮارﻫﺎ ﭼﻘﺪر ﻣﺼﺮف ﮐﺮده اﻧﺪ )ﻣﺨـﺎرج ﻣﺼﺮﻓﯽ(‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﭼﻘﺪر ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري را ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ )ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري(و‪.....‬‬

‫‪٤٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﻢ اﯾﻦ روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺨﺎرج ﻧﺎم ﮔﺬاري‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ ﺑﺎزار ارز‪:‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻓــﺎﮐﺘﻮر ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي ﮐﻪ روﻧﺪ ارزي را در ﻣﻘـﺎﺑﻞ ارز دﯾﮕﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در آن دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ‪،‬اﻧﺘﻈﺎرات در آن اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه را ﺑﺮاي رام ﮐﺮدن ﺗﻮرم ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در آن ﮐﺸﻮر اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‬ ‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺟـﺮﯾﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﯽ در ﺑﺎزار ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ آن ﮐﺸﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ارز آن ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ارز ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﯾﺖ ارز آن ﮐﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﺑﺮاي ارز‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ارزش ارز‬

‫ﻣﺜﺎل( ﯾﮑﯽ از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺑﯿﺎن ﺗﺎﺛﯿﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮ روﻧﺪ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ارز ‪ ،‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه وﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو ﻣﯽ ﺑﺎﺷـــﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧــﺎﻟﺺ داﺧــﻠﯽ اﯾﻦ ‪ 2‬ﻧﺎﺣﯿﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬در ﺳﺎل ‪ 2005‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 13‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪٤٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ 11‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎل رﺷﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي‬ ‫از اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد ‪ 5/1 .‬در ﺻﺪ رﺷﺪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﺳﺎل ‪،‬ا ﮔﺮﭼﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ‪ 2‬درﺻﺪ رﺷﺪ‬ ‫را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از اروﭘﺎ ﺑﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‬ ‫و ﺟﻔﺖ ارز ‪ eur/usd‬ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺣﺪودا ‪ 2000‬واﺣﺪي روﺑﺮو ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﯾﻮرو رﺷﺪ داﺷﺖ اﻣﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ eur/usd 2006‬ﺣﺮﮐﺖ ﺻﻌﻮدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎزار ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﯾﻢ؟‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران آﯾﻨﺪه واﻧﺘﻈﺎرات آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎرات ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮرم ﺑﺎز‬ ‫ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬در ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎد از ﺟﻨﺒﻪ در آﻣﺪ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎ ﻣﯿﺰان در آﻣﺪ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز آﯾﻨﺪه رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اوﻟﯿﻦ ﻗﺪم ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺸﻮر ﻫﺎ را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻣﺮﯾﮑﺎ رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ زﯾﺮا اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن اﯾﺰوﻟﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯿﺘﻮان دﯾﺪﮔﺎه ‪ IMF‬را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف ﺑﻌﺪي ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﮐﺸﻮر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪﮔﺎه ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي‬ ‫ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ‪+‬ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ‪ +‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻮد را ﮐﻨﺎر آن ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻔﻬﻤﯿﻢ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﭼﻪ ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮرم را در آن ﻣﻨﻄﻘﻪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ‪،‬ﺳﻄﺢ ﺗﻮرم وﺳﻄﺢ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻗﺮار داد وآﯾﻨﺪه رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮده و درﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺧﻮب ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﻘﺪر ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ در ﺻﺤﺒﺖ‬ ‫ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺗﺎﭘﯿﮏ ﭘﻮزﯾﺸﻨﻬﺎي ﺑﻠﻮﻣﺒﺮﮔﯽ ﺑﺎرﻫﺎ در ﻣﻮرد رﯾﺴﮏ ﻫﺎي اﻓﺰاﯾﺸﯽ و رﯾﺴﮏ ﻫﺎي‬ ‫ﮐﺎﻫﺸﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﻣﺮﮐﺰي از ان ﺳﺨﻦ ﻣﯿﮕﻮﯾﻨﺪ ﺷﻨﯿﺪه اﯾﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از رﯾﺴﮑﻬﺎي اﻓﺰاﯾﺸﯽ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل اﻓﺰاﯾﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و رﯾﺴﮑﻬﺎي ﮐﺎﻫﺸﯽ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﺎﻫﺸﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ و ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮ ﺑﻨﯿﺎدي در آﺧﺮ ﻫﻤﻪ ﺗﺤﻠﯿﻠﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ آﯾﻨﺪه‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬ ‫اﻣﺎ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ اﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺪور اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﯾﺰد ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ‬ ‫رخ ﻣﯽ دﻫﺪ؟‬ ‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﺧﻮب ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﮑﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ؟‬ ‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ روي اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﻈﺎرت ﻣﯿﮑﻨﺪ؟‬ ‫اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎي دوﻟﺖ و ﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﻫﺮ ﮐﺸﻮر وﺳﻂ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮد‪.‬در واﻗﻊ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻈﺎرت دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎد وارد ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد روﻧﺪ اﻗﺘﺼﺎد را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻪ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺎﻣﯿﻦ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ ‪ 2‬دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪٤٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪ - 1‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﯿﺰان ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ‪ .‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ‪ 2‬دﺳﺘﻪ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ واﻧﺒﺴﺎﻃﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‬

‫‪T‬‬

‫ﻣﺨﺎرج‬

‫روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‬

‫‪T‬‬

‫ﻣﺨﺎرج‬

‫ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮي از ﺣﺮﮐﺖ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در دوﻟﺖ در ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻘﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ دارد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻤﺘﺮ از‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ )ﻣﺎﻟﯿﺎت و ﻣﺨﺎرج دوﻟﺖ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ‬

‫‪2‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي از ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎزار ﺑﺎز )ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻧﺮخ‬ ‫ﺗﻨﺰﯾﻞ( ﺗﻐﯿﯿﺮدر ﻧﺮخ ﺗﻨﺰﯾﻞ ﻣﺠﺪد وﻧﺮخ ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﭘﺎﯾﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي در اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮ رﻧﮓ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Moneytary policy ٢‬‬ ‫‪٤٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در ﺟﻠﺴﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺑﯿﺸﺘﺮ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﺪ و در ﻣﻮرد ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ‪ ،‬ﺗﻮرم و‬ ‫راﺑﻄﻪ آن ﺑﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ﻧﻮﺷﺘﻪ دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد روزﺑﻬﺎن و ﮐﺘﺎب ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار‬ ‫ارز ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﺮﻧﻠﯿﻮس ﻟﻮﮐﺎ و ﮐﺘﺎب ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﺎح ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‪:‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ‪BabaBehzad‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻼم و ﻋﺮض ﺗﺸﮑﺮ و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻨﺎب اﻗﺒﺎﻟﯽ ﻋﺰﯾﺰ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻮال از ﺧﺪﻣﺘﺘﻮن داﺷﺘﻢ‪:‬‬

‫‪ -1‬در اﻟﮕﻮي ﻣﺪور ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دوﻟﺖ ﻗﺴﻤﺘﯽ از وﻇﺎﯾﻒ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﻌﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد و در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ و ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻘﺶ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ )ﻣﺜﻼ ﻧﻔﺖ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺻﺎدر ﮐﻨﺪ( آﯾﺎ دﯾﮕﺮ آن اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺰء اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎز ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯿﺸﻮد‬ ‫ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ در ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎز دوﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﯿﮕﯿﺮد؟‬ ‫ﺟﻮاب ﺳﻮال ‪.1‬‬ ‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﯾﮏ اﻟﮕﻮي ﺳﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي درك اﺻﻞ ﻗﻀﯿﻪ‪ .‬وﮔﺮﻧﻪ در ﺧﻮد اﻗﺘﺼﺎد از‬ ‫اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻇﯿﻔﻪ دوﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮑﯽ از‬

‫‪٥٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫وﻇﺎﯾﻒ آن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﯽ ﻣﺎ از ﺑﻘﯿﻪ ﻣﻮارد ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮده اﯾﻢ‪.‬در ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫دوﻟﺖ اﯾﺮان ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﮔﺎز‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم دوﻟﺘﯽ و ﻋﻮارض ﮔﻤﺮﮐﯽ در ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اي ﻟﺤﺎظ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﯾﯽ از درآﻣﺪﻫﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺘﻮن ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ درآﻣﺪ واﻗﻌﯽ ﻧﻔﺖ‬ ‫و ﮔﺎز در ﺑﺨﺶ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪).‬رك ﺑﻪ ﺗﺎﭘﯿﮏ‬ ‫اﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز( ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﻮل ﻧﻔﺖ ﻧﯿﺰ ﺟﺰو درآﻣﺪﻫﺎي دوﻟﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ان در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺮوﺟﯽ ان ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ -2‬در ﺳﺎل ‪ 2005‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اروﭘﺎ ‪ 5.1‬درﺻﺪ اﻣﺎ ‪ 11‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي آﻣﺮﯾﮑﺎ ‪2‬‬ ‫درﺻﺪ اﻣﺎ ‪ 13‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﻮده و ﯾﻮرو‪-‬دﻻر ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺮ روي ﯾﮏ زوج ارز‬ ‫ﻣﯿﺰان رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻤﺘﺮ از درﺻﺪ رﺷﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﺜﻼ اﮔﺮ درﺻﺪ رﺷﺪ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫وﻟﯽ ﻣﯿﺰان رﺷﺪ آن ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ روي زوج ارز ‪ AUD/USD‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﮔﺬارد؟‬ ‫ﺟﻮاب ﺳﻮال ‪.2‬‬ ‫ﯾﻪ ﺑﺤﺜﯽ دارﯾﻢ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي‪ .‬در ﮐﺸﻮري ﻫﻤﭽﻮن اﻣﺮﯾﮑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺑﻪ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺧﻮد رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﯿﻨﻪ ﮐﻪ ‪ 2‬درﺻﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﯿﻠﯽ‬ ‫زﯾﺎده در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اﯾﺮان‪ .‬در واﻗﻊ اوﻧﻬﺎ اﯾﻦ دوره ﻫﺎي ﻓﻌﻠﯽ اﯾﺮان رو‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﺪ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي از رﺷﺪ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻫﻢ ﻧﻤﯿﺸﻪ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ دﻓﻌﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﮐﻨﻪ‪ .‬اﺻﻼ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در‬ ‫‪٥١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن اﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﯾﺮان ﮐﻤﺘﺮه ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدن ﻧﺮخ رﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮرم ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ‬ ‫رو ﻫﻢ در ﭘﯽ داره ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺸﻮري ﮐﻪ ‪ 20‬درﺻﺪ رﺷﺪ داره ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺗﻮرم اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه از اﺑﺘﺪاي ﺳﺪه ﻧﻮد ﺑﯿﻨﺪازﯾﻢ ﻣﯿﺒﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎ داري ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﺎ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻮاب ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﮐﻪ اﮔﺮ دﯾﮕﺮ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ رو ﮐﻨﺎر ﺑﺰارﯾﻢ و ﻓﻘﻂ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه رو ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﺪﯾﻢ ﮐﺸﻮري ﮐﻪ‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﻟﺤﺎظ ﻋﺪدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻪ و ﻧﻪ درﺻﺪي ﺑﺎﯾﺪ رﺷﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺟﺮا ﻧﯿﺴﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻫﻢ دﺧﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ رﺷﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﺑﻮده ﯾﺎ رﺷﺪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ؟ ﺑﺮاي درك اﯾﻦ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﺎﭘﯿﮏ آﻣﻮزﺷﯽ‬ ‫ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮده و ﺗﻔﺎوت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ واﻗﻌﯽ و اﺳﻤﯽ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮﻣﻮدﯾﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎي دوﻟﺖ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ )ﻣﺎﻟﯿﺎت( و ﭘﻮﻟﯽ ) ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ( ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬اﻗﺪام اﺧﯿﺮ ﺧﺰاﻧﻪ داري آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم دو ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺰرگ ﻓﺎﻧﯽ ﻣﯽ و ﻓﺮدي ﻣﮏ و‬ ‫اﻋﻄﺎي ﮐﻤﮑﻬﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻈﯿﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ ﺑﯿﺮ اﺳﺘﺮﻣﺰ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺟﺰء ﮐﺪام دﺳﺘﻪ ﻗﺮار‬ ‫ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ؟‬ ‫ﺟﻮاب ﺳﻮال ‪.3‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﭘﻮل ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎزار‬ ‫ﺑﺎز و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺑﺎزارﻫﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪.‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻫﺎ و ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت دوﻟﺘﯽ رو ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﯿﺎرﯾﻢ و اﯾﻨﻬﺎ اﻗﺪاﻣﺎت اﺿﻄﺮاري دوﻟﺖ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎرﯾﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺘﺮي دارﯾﺪ ﺑﮕﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺤﺚ‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ‪:‬‬ ‫از ﺳﺎﯾﺖ وزارت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ داده ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﯿﺮون آورده و ﻣﻮارد‬ ‫زﯾﺮ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪) :‬در ‪ 2‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ(‬ ‫‪ .1‬ﻧﻤﻮدار رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اﻣﺮﯾﮑﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس داده ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد از ‪ 2‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫)‪ Real GDP‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎﺳﺖ( ‪.‬اﯾﻦ ﺗﻤﺮﯾﻦ را ﺣﺘﻤﺎ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻟﻤﺲ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬در زﯾﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ؟زﯾﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ را ﻧﺎم‬ ‫ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬آﯾﺎ در اﯾﻦ زﯾﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﻣﺴﮑﻦ را ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ؟آﯾﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﮑﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .4‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺟﺮﯾﺎن دوري)ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪات‪ ،‬ﻣﺴﮑﻦ و‪ ( ...‬ﭼﻪ درﺻﺪي از رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫‪ .5‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﻧﻤﻮدار رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و‬ ‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي آﻧﻬﺎ را روي ﻫﻢ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮد را ﯾﺎد داﺷﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫درس ﺳﻮم‪:‬‬

‫ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺗﻮرم‬

‫‪٥٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪:‬‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪ اول ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ و ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬داراﯾﯽ ﻫﺎي ﺣﻘﯿﻘﯽ‬ ‫و ﻣﺎﻟﯽ ﭘﯽ ﺑﺮدﯾﻢ و در ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ داراﯾﯽ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫اداﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺎزار ﮐﺎرا و ﮔﺸﺖ ﺗﺼﺎدﻓﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي آﺷﻨﺎ‬ ‫ﺷﺪه و در ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎزار ارز ﻧﯿﺰ ﺑﺎزاري ﮐﺎراﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ در آن در اﺛﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻨﯿﺎدي روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﺮﺿﻪ و‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ارزش آﺗﯽ ﯾﮏ ارز در ﺑﺮاﺑﺮ ارز دﯾﮕﺮ‬ ‫ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ را در ‪ 4‬دﺳﺘﻪ ﻗﺮار دادﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪ .2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ‬ ‫‪ .3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫‪ .4‬ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﻈﺎرات از آﯾﻨﺪه اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن اﺻﻠﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ اﺳﺖ‬ ‫اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﯽ ﺑﺮدﯾﻢ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯽ ﺑﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﯿﺰ‬

‫‪٥٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻫﻤﭽﻮن اﯾﺰوﺗﻮﭘﻬﺎ در ﻋﻠﻢ ﺷﯿﻤﯽ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﻃﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل‬ ‫ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﺪﯾﺪ وﻓﻖ دﻫﻨﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺘﻈﺎرات‪,‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬ﻣﺎﻟﯽ‪،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ <<<<ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد<<<<ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻞ اﻗﺘﺼﺎد<<<<ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل در ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬ ‫ارز<<<<ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ در ﺑﺎزار ارز‬

‫در اداﻣﻪ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن و اﻟﮕﻮي ﺟﺮﯾﺎن دوري اﻗﺘﺼﺎد آﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ و در ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي )ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي( ﺣﮑﻢ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻫﺎﯾﯽ را دارﻧﺪ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﺟﺰاء اﻟﮕﻮي ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫دوري را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﻣﺎﺳﻨﺞ ﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات را در ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺎﻣﺎت‬ ‫دوﻟﺘﯽ و ﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺮ اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﻧﻈﺎرت دارﻧﺪ در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ را ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل و ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﯽ وزﻧﻪ ﺑﺎﻧﮑﻬﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ از دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ آﻧﻬﺎ از اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﻬﺮه و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎزار ﺑﺎز ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﯿﻢ اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ در ﻣﻮرد رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدﯾﻢ و درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬ ‫داﺧﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﻮاره ﺣﻮل ﻣﺤﻮري ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻣﺜﺒﺖ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺷﮑﻞ زﯾﺮ) ‪=Y‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ‪=T‬زﻣﺎن ( اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻫﻢ اﮐﻨﻮن اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺎ ﯾﮏ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺗﺎ ‪ 6‬ﻣﺎه آﯾﻨﺪه از ﻧﺸﯿﺐ ﺧﻮد‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد اﻣﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻘﯿﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ از ﻓﺮاز ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺣﺎل ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻫﻤﻮاره ﻣﺎ از ﭘﺪران ﺧﻮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﻓﺰﻧﺪاﻧﻤﺎن از ﻣﺎ‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬درﯾﺎﻓﺘﯿﻢ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي از روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي از روش ﻣﺨﺎرج )ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ( را ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﯾﻢ ﮐﻪ داﺷﺘﯿﻢ‪:‬‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي=ﻣﺨﺎرج ﻣﺼﺮﻓﯽ)ﺑﺨﺶ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ(‪+‬ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري)ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي(‪+‬ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﯽ)دوﻟﺖ(‪+‬ﺻﺎدرات ﻣﻨﻬﺎي واردات)ﺑﺨﺶ ﺧﺎرﺟﯽ(‬

‫‪٥٧‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫)اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮐﺎر ﻣﺎ ﺑﺮاي در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻧﺒﺾ اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻢ اﯾﻦ ﻋﮑﺲ را ﭘﺮﯾﻨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺎﻻي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺧﻮد ﻧﺼﺐ‬ ‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺼﯽ اﻋﻼم ﺷﺪ روﻧﺪ آن ﺷﺎﺧﺺ رو زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﻮن ﺑﮕﯿﺪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن ﮐﺪوم ﺑﺨﺶ از اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن دوي ﻣﯽ ﺷﻮد و ﭼﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﭼﺮﺧﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﺬارد؟(‬

‫‪٥٨‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در اﻧﺘﻬﺎ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل آﻧﯿﻢ در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ GDP .‬در واﻗﻊ ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺟﺮﯾﺎن دوري اﻗﺘﺼﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺎده ﺗﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ‪ GDP‬ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮاز ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪات‪ ،‬ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﻣﺨﺎرج دوﻟﺖ و‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺗﻮرم را ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪) .‬ﺑﺮاي درك ﺗﻔﺎوت ‪ GDP‬اﺳﻤﯽ و ‪ GDP‬واﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﺗﺎﭘﯿﮏ آﻣﻮزش‬ ‫ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‬ ‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺴﮑﻦ ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪات‪ ،‬ﻣﺼﺮف و‪ ...‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد؟ آﯾﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ؟ اﮔﺮ‬ ‫آﯾﻨﺪه رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ آن ارز و در ﺻﻮرت ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮوش آن ارز ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎرﻫﺎ از ﻣﻦ ﺷﻨﯿﺪه اﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ام ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋي واﮔﺮاﯾﯽ ﺑﯿﻦ ‪ 2‬اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ارزي را‬ ‫ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎدش ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي روﺑﺮوﺳﺖ ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﺮده و ارزي را ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي روﺑﺮوﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎرز آن‬ ‫ﺟﻔﺖ ارز ‪ USDCAD‬ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 2‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺷﻤﺎ آن را ﻣﯽ ﻓﺮوﺧﺘﯿﺪ ﺳﻮد ﻣﯽ ﮐﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟‬ ‫ﭼﻮن اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺎﻧﺎدا ﺑﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد اﻣﺎ اﻣﺮﯾﮑﺎ رﺷﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻔﯽ داﺷﺖ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از ارزﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ رﺷﺪ ﻣﻮاﺟﻪ‬ ‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ از اﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎ زودﺗﺮ از ﺑﻘﯿﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‬ ‫زودﺗﺮ از ﺑﻘﯿﻪ از رﮐﻮد ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان دﻻر را ﺧﺮﯾﺪ و ارزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻪ ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﺎ‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ را ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و‬ ‫ﮐﺸﻮري ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺸﺘﺮي )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﭼﻮن ﺑﻬﺮه(ﻣﻮاﺟﻪ‬

‫‪٥٩‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫اﺳﺖ ارز آن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪) .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺎ اﯾﻨﺠﺎ اﯾﺴﺘﺎ ﺑﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻨﺒﻪ آﻣﻮزﺷﯽ داﺷﺖ‬ ‫وﮔﺮﻧﻪ در دﻧﯿﺎي واﻗﻌﯽ ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ(‬

‫ﺣﺎل ﺑﺮوﯾﻢ ﺳﺮاغ ﻣﻮﺿﻮع درس اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ‪:‬‬ ‫ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺗﻮرم‪ ،‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ‪:‬‬

‫ﺣﺎل ﭘﺲ از ﺑﺤﺚ رﺷﺪ اﻗﺘﺼــﺎدي ﺑﻪ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﻧــﺮخ ﺑﻬـﺮه ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬ ‫ﺟﻬﺖ دﻫﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﯽ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر‬ ‫ﻗﻮي ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺮخ‬ ‫ﺑﻬﺮه و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮرم و ﭘﻮل ﺑﺎ ﻫﻢ ﮔﺮه ﺧﻮرده اﻧﺪ‪ .‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﯾﻢ اﻣﺎ‬ ‫در اﯾﻦ درس و ‪ 2‬درس آﯾﻨﺪه ﺑﻪ آﻣﻮزش ﻣﻔﻬﻮم ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﺗﻮرم و ﺳﭙﺲ ﺗﺮﮐﯿﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮرم ﺟﺰو ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﭘﻮل ﺟﺰو‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ اﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮرم ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ‬ ‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻧﯿﺰ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻠﺴﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻﺗﯽ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯿﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻮرم و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي وﺟﻮد دارد؟‬ ‫‪ .2‬آﯾﺎ دوره ﻫﺎي روﻧﻖ و رﮐﻮد ﺑﺎ ﺗﻮرم راﺑﻄﻪ اي ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارﻧﺪ؟‬

‫‪٦٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪ .3‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﻄﺢ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻮرم ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻣﺘﻌﺎدل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ اﺛﺮ آن ﺑﺮ‬ ‫روي ﺑﺎزار ارز ﭼﯿﺴﺖ؟‬ ‫‪ .4‬ﺳﻄﺢ ﺗﻮرم ﭼﻪ اﺛﺮي ﺑﺮ روي ﺑﺎزدﻫﯽ و ﻗﯿﻤﺖ اوراق ﻗﺮﺿﻪ دارد؟‬ ‫‪ .5‬ﺗﻮرم ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺮان ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺎ ﺗﻮرم ﻣﻮﺟﻮد در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و اروﭘﺎ دارد؟‬ ‫‪.6‬ﭼﺮا ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در اﯾﺮان ‪ 12‬درﺻﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ در ژاﭘﻦ ﻧﯿﻢ درﺻﺪ؟‬ ‫و ﺑﺴﯿﺎري ﺳﻮاﻻت دﯾﮕﺮ‪...‬‬

‫ﭘﻮل ﭼﯿﺴﺖ؟‬ ‫ﮔﻔﺘﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎد داراي ‪ 2‬ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺣﻘﯿﻘﯽ )آن ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺜﻞ ﻣﺼﺮف ﺗﻮﻟﯿﺪات‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل و‬ ‫ﺑﻘﯿﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي(‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﻮﻟﯽ )آن ﭼﯿﺰ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﭼﺮﺧﻪ ﻣﺪور اﻗﺘﺼﺎد دﯾﺪه ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﭘﻮل و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﺑﻘﯿﻪ‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ از ﯾﮏ ﻧﻈﺮ ﺗﻮرم رو ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺰو اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﯿﺎورﯾﻢ اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﺎﻻ آن را‬ ‫ﺟﺰو ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺸﻤﺎر آوردم‪(.‬‬ ‫ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﯾﺢ در ﻣﻮرد ﭘﻮل و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن‬ ‫ﻧﯿﺎوردﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ واﻗﻊ اﻗﺘﺼﺎد داراي ﺑﺨﺶ دوﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺨﺶ ﭘﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ و زﻣﺎﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫در ﺗﻌﺎدل ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ واﻗﻌﯽ آن در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ )ﯾﻌﻨﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬ ‫ﮐﻞ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﭘﻮﻟﯽ آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪٦١‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺳﺎل ‪ 1930‬ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ از ﭘﻮل ﻣﯽ ﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫• اوﻻ ﭘﻮل وﺳﯿﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﻣﺒﺎدﻻت اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫• ﺛﺎﻧﯿﺎ وﺳﯿﻠﻪ اي ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ارزش ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫• ﺛﺎﻟﺜﺎ وﺳﯿﻠﻪ اي ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه ارزش اﺳﺖ‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﺑﺤﺮان ﺑﺰرگ و ﻣﻄﺮح ﺷﺪن ﻧﻈﺮﯾﺎت ﮐﯿﻨﺰ ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﭘﻮل ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮ ﺷﺪ و اﻣﺮوزه در ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﭘﻮل ﻋﻼوه ﺑﺮ وﻇﺎﯾﻒ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق ‪ ،‬ﭘﻮل را ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺤﺮك ﯾﺎ رﮐﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻗﺒﻞ از ﮐﯿﻨﺰ اﻓﮑﺎر ﺑﺮ ﺣﻮل اﯾﻦ ﻣﺤﻮر ﻣﯽ ﭼﺮﺧﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﭘﻮل ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ روﻧﻖ و ﯾﺎ رﮐﻮد در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﮐﯿﻨﺰ و ﭘﯿﺮواﻧﺶ در دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺑﺮاي‬ ‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺧﻼف اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﯾﺒﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﭘﻮل و ﺗﮑﺎﻣﻞ آن ﺑﻪ ﮐﺘﺎب اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد‬ ‫روزﺑﻬﺎن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ(‬

‫ﺣﺠﻢ ﭘﻮل ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎد اﺛﺮ ﻣﯿﮕﺬارد؟‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭘﻮﻟﯽ ﻫﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿﺰان ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد دارد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬اﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﭘﻮل در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در ﮐﺸﻮر اﯾﺠﺎد ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺣﻘﯿﻘﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﭘﻮل و ﺣﺠﻢ آن واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﺰان ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز آن ﺑﺎﺷﺪ اﻣﮑﺎن دارد ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬درآﻣﺪ و اﺷﺘﻐﺎل دﭼﺎر اﻓﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓــﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﻗﺘﺼـﺎد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ رﺷـﺪ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪٦٢‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ )ﺗﻮرم( ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﻮل اﺑﺰار ﻧﯿﺮو ﻣﻨﺪي در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ رود و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺪﻫﻢ‪:‬‬ ‫ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ در ﻫﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ) ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻢ اﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺮاي درك ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ(اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ را در‬ ‫اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﻣﺜﻞ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه واﻣﻬﺎي ﺑﺎﻧﮑﯽ(زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺣـﺪي ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﻮﻋﯽ رﮐﻮد در اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫در اﻗﺘﺼﺎد )از ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ( وﺟﻮد دارد اﻣﺎ ﻋﺮﺿﻪ )ﺗﻮﻟﯿﺪات( ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ اﮔﺮ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺣﺪي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﻮل ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﺎز اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ آﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﭘﻮل ﻫﺎ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮي ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺼﺮف را اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮرم ﻣﯽ ﮔﺮدد‪) .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺗﻮرم در اﯾﺮان ﻫﻢ ﻫﻤﯿﻦ‬ ‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻻ در ﮐﺸﻮراﺳﺖ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﭘﻮل ﻧﻔﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ رخ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻻن اﮔﺮ‬ ‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ‪ 5‬ﻫﺰار ﺗﻮﻣﻨﯽ ﻓﺮاوان در ﺟﯿﺐ ﻣﺮدم ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ و دﯾﮕﺮ اﺳﮑﻨﺎس ﻫﺎي ‪ 200‬ﯾﺎ ‪ 500‬ﺗﻮﻣﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده اي ﻧﺪارﻧﺪ(‬ ‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮرﻣﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﻟﺰوﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦٣‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﭼﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ؟‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺗﮏ ﺗﮏ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ در ﮐﺘﺎب ﺑﻨﯿﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﺎح‬ ‫ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻓﺮض ﻣﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ آن ﮐﺘﺎب را ﺗﻬﯿﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده اﯾﺪ و وﻗﺖ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮي ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ‪:1M‬‬ ‫اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﭘﻮل‪+‬ﺳﭙﺮده ﻫﺎي دﯾﺪاري‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ‪:2M‬‬ ‫اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪+ 1M‬ﺷﺒﻪ ﭘﻮل‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‪:3M‬‬ ‫اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪+ 2M‬ﺳﭙﺮدا ﻫﺎي ﻣﺪت دار ﺑﯿﺶ از ‪ 100‬ﻫﺰار دﻻر‬

‫ﺣﺮف ‪ M‬ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻢ از ﮐﻠﻤﻪ ‪ Money‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ‪ M‬ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ‪ 2‬ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ‪ 3M‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن واﺣﺪ‬ ‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺣﺠﻢ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ‪ 4M‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦٤‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫‪.2‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اروﭘﺎ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﺧﻮد ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺴﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻪ ‪ 3M‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫و ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي آن دارد و در واﻗﻊ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل‬ ‫‪ 1980‬اﻣﺮﯾﮑﺎ اﺻﻼ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﻮرو ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫‪ 3M‬را ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ اﻣﺎ ﺑﺮاي دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎزار ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻫﺎي ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻮل و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﺗﻮرم‪:‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮرم‬ ‫روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮرم رو ﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬ ‫در ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻮل ﯾﮑﯽ از ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮل ﻣﯿﺰان ﻣﺎﻧﺪه واﻗﻌﯽ ﭘﻮل ﻧﺰد اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮل ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم‬ ‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد در ﻫﺮ زﻣﺎن ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﭼﻪ ﺑﺨﺸﯽ از داراﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ ﯾﺎ ﭘﻮل‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮل ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺮﯾﺎن ﭘﻮل و ﺻﺮف آن ﺑﺮاي ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺟﺎري‬ ‫روزاﻧﻪ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮدي ﭘﻮل در ﻫﺮ زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺮدم ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﻮل دارﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ‬ ‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﭘﻮل در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻬﺮه ﮐﻤﺘﺮي در ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬ ‫ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي در دوران رﮐﻮد از ﮐﺎﻫﺶ ﺑﻬﺮه ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﭘﻮل ﻫﺎي ﺧﻮد‬ ‫را از ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺧﺎرج ﮐﺮده و ﺻﺮف ﻣﺼﺮف ﯾﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪.‬ﻣﻌﻤﻮﻻ در‬

‫‪٦٥‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫در اﯾﻦ ﻣﻮاﻗﻊ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﺑﻬﺎدار ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ )ﮐﻪ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري در ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽ ﺷﻮد( اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎﻧﺪه واﻗﻌﯽ ﭘﻮل‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﻣﺮدم ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭘﻮل ﺧﻮد را در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﮐﻨﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺼﯿﺐ آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮه از اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﻮل‬ ‫در داﺧﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮرم ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﺑﺮاي‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻧﺘﺸﺎر اوراق ﺑﻬﺎدار دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻌﯽ‬ ‫در ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﭘﻮل ﻫﺎي اﺿﺎﻓﯽ از ﺳﻄﺢ اﻗﺘﺼﺎد دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﯾﮕﺮ آن اﻗﺪام ﻣﺨﺎﺑﺮات اﯾﺮان در‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم واﮔﺬاري ﺧﻄﻮط ‪ 0912‬ﺑﻮد ﺑﯿﺪن ﺻﻮرت ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از واﮔﺬاري ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬در‬ ‫واﻗﻊ دوﻟﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻗﺪام ﺳﻌﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻢ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮرم اﯾﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﯿﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﭘﻮل و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه راﺑﻄﻪ اي واروﻧﻪ دﯾﺪه ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در اﻗﺘﺼﺎد<<<اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮرم<<<<اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮه ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮرم‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﺗﻮرم و ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ و رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٦٦‬‬

‫آﻣﻮزش ﺑﻨﯿﺎد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺎزار ارز‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ‪:‬‬ ‫داده ﻫﺎي ‪ 3M‬و ﺗﻮرم و ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﻮرو را از ﺳﺎﯾﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮده و‬ ‫آﻧﻬﺎ را روي ﻫﻢ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ راﺑﻄﻪ اي ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ‪ 3‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ؟‬

‫‪٦٧‬‬