Fotoboek Rdm Campus

rdm campus 2007 t/m 2009

rdm campus 2007 t/m 2009 fotografie Marijke volkers

NIEUWE EN OP INNOVATIES GERICHTE MOGELIJKHEDEN VOOR DE VERLATEN RDM-WERF. DAARVOOR TEKENDEN IN 2007 HET HAVENBEDRIJF ROTTERDAM, HOGESCHOOL ROTTERDAM EN ALBEDA COLLEGE. HET RESULTAAT DAARVAN IS RDM CAMPUS EN DAAR ZIJN WE BIJZONDER TROTS OP. DEZE OMGEVING ZAL ZONDER TWIJFEL NIEUWE PIONIERS AANTREKKEN DIE HET CONCEPT VERDER ONTWIKKELEN. IN DIT FOTOBOEK TONEN WE U DE voorwoord TRANSFORMATIE VAN VERLATEN WERF TOT CAMPUS. LAAT U INSPIREREN EN BOUW SAMEN MET ONS FOREWORD VERDER AAN EEN INNOVATIEVE TOEKOMST VOOR STAD EN HAVEN! HANS SMITS, president-directeur Havenbedrijf Rotterdam NV JASPER TUYTEL, voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam PIET BOEKHOUD, voorzitter College van Bestuur Albeda College

COLOFON Fotografie: Marijke Volkers | Design: Studio Léon & Loes | Concept: Gabrielle Muris | Tekst: Tineke Overbosch Vertaling: Lesley J. Langelaar-Thomas | Druk: Drukkerij de Maasstad Projectbureau RDM Campus Droogdok, Heijplaatstraat 23, 3089 JB Rotterdam, Telefoon: 010 - 794 9229, E-mail: [email protected], Website: www.rdmcampus.nl © Copyright RDM Campus, 2009 ISBN- 978-90-814812-1-2

NEW, INNOVATION-ORIENTED PLANS FOR THE DESERTED SHIPYARD OF THE ROTTERDAM DRY DOCK COMPANY (RDM). IN 2007, THE OFFICIAL PAPERS FOR THIS PROJECT WERE SIGNED BY THE PORT OF ROTTERDAM AUTHORITY, ROTTERDAM UNIVERSITY AND ALBEDA COLLEGE. THE RESULT OF THESE ENDEAVOURS IS RDM CAMPUS, OF WHICH WE ARE INCREDIBLY PROUD. THE CAMPUS ENVIRONMENT IS SURE TO ATTRACT NEW PIONEERS WHO WILL FURTHER DEVELOP THIS CONCEPT. THIS BOOK ILLUSTRATES HOW A DESERTED SHIPYARD HAS BEEN TRANSFORMED INTO A CAMPUS. LET YOURSELF BE INSPIRED AND HELP US TO CREATE AN INNOVATIVE FUTURE FOR THE CITY AS WELL AS THE PORT OF ROTTERDAM. HANS SMITS, CEO of the Port of Rotterdam Authority JASPER TUYTEL, Chairman of the Board of the Rotterdam University of Applied Sciences PIET BOEKHOUD, Chairman of the Board of the Albeda College

 INLEIDING JE ZOU KUNNEN ZEGGEN DAT DIT FOTOBOEK GEEN INLEIDING NODIG HEEFT. BLADER ER DOORHEEN EN DE TRANSFORMATIE VAN EEN VERLATEN INDUSTRIEEL ERFGOED IN DE INSPIRERENDE EN INNOVATIEVE LEEREN WERKOMGEVING VAN RDM CAMPUS KRIJGT VANZELF VORM. Maar wat de foto’s niet kunnen vertellen, is het verhaal van de visionairs, de vooruitstrevende pioniers uit haven, stad en onderwijs. Dankzij hen kreeg het bijzondere industriële erfgoed van de RDM-werf een nieuwe en waardige bestemming. In twee jaar tijd werd de voormalige machinehal getransformeerd tot Innovation Dock: een hotspot voor praktisch en theoretisch technisch onderwijs met daaraan

gekoppeld een beursvloer voor innovatie. Dat wil zeggen tijdelijke projectruimte voor innovatieve, duurzame industriële bedrijvigheid. Tegelijkertijd werd een vleugel van het voormalig directiekantoor verbouwd en de buitenruimte opgeknapt en verbeterde de ontsluiting van het gebied dankzij investeringen door de gemeente Rotterdam in de ‘fast ferry’ Aqualiner. Het begon allemaal rond 2004, toen Albeda College, Hogeschool Rotterdam en de Ontwikkelingsmaatschappij Stadshavens elkaar vonden op de RDM-werf. De bedrijfsschool in de machinefabriek, die Albeda College al in 2002 had overgenomen uit de failliete RDMboedel, was dringend aan vernieuwing toe. Hogeschool Rotterdam kampte met ruimteproblemen en Stadshavens was juist gestart met de herontwikkeling van de werf en zocht samen met vertegenwoordigers van Heijplaat en woningcorporatie Woonbron naar mogelijkheden om het gebied in te zetten voor versterking van de economische structuur van stad en haven door het creëren van hoogwaardige woon- of werkruimtes. De partijen hadden niet veel tijd nodig om tot elkaar te komen. Stuk voor stuk waren ze gefascineerd door de historie van de werf en de gebouwen, en door het feit dat hier, op deze plek, honderd jaar geleden sprake was van een voor die tijd zeer innoverende maakindustrie. Hier werden roemruchte schepen gebouwd, hier was gewerkt vanuit een op de toekomst gerichte visie. Dit was de plek - dit was het moment. Het idee voor een Research, Design & Manufacturing campus was geboren.  PIONIER Frank Rieck, lector productinnovatie Hogeschool Rotterdam en voorzitter van het acquisitieteam Vijf jaar geleden was dit een soort industrieel Pompeii, alsof een vulkaan was uitgebarsten en iedereen op de vlucht was geslagen. De machines stonden er nog, overal lag stof en zelfs de hamers lagen er nog maar er was geen le-

ven. Het was wel direct een uitdaging om vanuit het onderwijs te bedenken wat we ermee konden doen. Eigenlijk is Innovation Dock uit nood geboren, omdat 23.000 m2 ook voor de ambities van twee opleidingen veel te veel was, maar sneller vernieuwen onder één dak met het onderwijs is een uniek idee. De bedrijven met wie we het concept testen, zijn ons dankbaar dat ze hier relatief goedkoop kunnen werken en gebruik kunnen maken van onze faciliteiten en kennis. En wij zijn hen dankbaar omdat zij het technisch onderwijs ineens weer een smoel geven. Dat levert een prachtige synergie en symbiose op.  Stadshavens zag in de vestiging van de scholen een belangrijke stimulans voor het verder ontwikkelen van het gebied maar de knoop werd pas echt doorgehakt in september 2005, na de conferentie ‘Creativity meets business’. Daar zagen de beide opleidingen en Stadshavens hoe de samenwerking tussen onderwijs en bedrijven vorm zou kunnen krijgen. Vier maanden later werd de intentieovereenkomst ondertekend. In 2006 hield de discussie over de verantwoordelijkheid voor het gebied en de noodzakelijke investeringen de voortgang van het vernieuwende concept tegen en aan het eind van dat jaar leek het wel alsof het enthousiasme van het eerste uur volledig was verdwenen. Daarin kwam verandering na een bijeenkomst met de EDBR, waar met name oud-politicus Ruud Lubbers het vuur weer deed oplaaien. Kort daarna veranderde de rol van Stadshavens, waarbij de verantwoordelijkheden werden verdeeld over het Havenbedrijf en de gemeente Rotterdam. Het Havenbedrijf was niet langer alleen eigenaar van de gebouwen op het RDM-terrein, maar ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling. Tijd voor actie!  PIONIER Cor van Asch, projectontwikkelaar Havenbedrijf Rotterdam N.V. Als we onze internationale concurrentiepositie willen handhaven, hebben we constant veel

technisch geschoold personeel nodig. Het Havenbedrijf heeft dus veel belang bij RDM Campus. Studenten komen er als vanzelf in contact met havenbedrijven, waardoor de haven als werkgever interessanter voor ze wordt. Het concept staat of valt met de mogelijkheid voldoende innovatieve bedrijven in de design en engineeringsfase te vinden. Ik hoop van harte dat de opleidingen daarin slagen, maar gezien de enthousiaste reacties tot nu toe en de contacten die daaruit al zijn voortgekomen, heb ik daarin echt alle vertrouwen.  Naast de inzet van de bestuurders van de betrokken partijen, werd de ontwikkeling van het concept RDM Campus begeleid door een ontwikkelteam. De drie ‘founding fathers’ investeerden zelf in de campus maar daarnaast werden ook subsidies verworven, zowel voor de verbouwingen als voor de ontwikkeling van een nieuw onderwijsconcept, gericht op duurzame samenwerking tussen bedrijven en onderwijs.  PIONIER Bert van Pelt, projectleider RDM Campus namens het Albeda College: Dat het Innovation Dock nu een feit is, betekent dat we een strategisch punt hebben bereikt voor nieuwe economie en nieuwe loopbanen. Er komt een dynamiek op gang, maar we zijn er nog niet. Dit is een totale investering voor de regio, zowel aan de nieuwe economiekant als aan de mensenkant. Bedrijven die iets willen ontwikkelen, mensen die iets echt willen leren, weten dat ze hier moeten zijn. Hieruit moeten aantrekkelijke loopbanen voortkomen, in combinatie met een nieuwe economie. En natuurlijk moet ook de bestaande economie verder komen door de innovaties die hier worden uitgewerkt. Als Rotterdam straks zowel kennisstad als maakstad en duurzame resultaatstad is, dan zijn we er. Dan is de cirkel rond.  INNOVATION DOCK heeft een oppervlakte van pakweg 23.000m2. Op het laagste punt

is de volledig open hal altijd nog twaalf meter hoog. Dat maakte investeringen in duurzame energievoorzieningen noodzakelijk. De hal is uitgerust met de grootste vloerverwarming van Europa en de plannen om het dak te voorzien van 3000m2 zonnepanelen bevinden zich in een vergevorderd stadium. Ongeveer de helft van de hal wordt gebruikt door de opleidingen, die er voldoende ruimte hebben om te werken en te testen, kortom, er is ademruimte. Alle praktijkonderwijs wordt gegeven in glazen kassen waardoor de dynamiek van de praktijk zelfs goed zichtbaar is als leerlingen met een theoretische opdracht bezig zijn. Geen muren dus, en daardoor ook geen grenzen tussen het hbo van Hogeschool Rotterdam en het mbo van Albeda College. Het bedrijvendeel van de hal is ontwikkeld volgens het concept van een beursvloer en biedt ruimte aan koplopers in innovatie die hun producten willen doorontwikkelen en testen. Er is ruimte voor meer dan twintig bedrijven in de drie marktsegmenten Building, Moving & Powering. Duurzaamheid loopt als een rode draad door de drie marktsegmenten heen. De verwachting is dat bedrijven drie tot vijf jaar gebruik zullen maken van de mogelijkheden van Innovation Dock. Ze tekenen niet alleen een huurcontract voor een open, flexibel en vrij in te vullen ruimte van maximaal 2000m2, maar ook een kennisovereenkomst die onder meer beschrijft waaruit de kruisbestuiving met het onderwijs bestaat. De bedrijven worden met zorg geselecteerd. Er wordt gestreefd naar een mix van kleine bedrijven en afdelingen van grotere ondernemingen. Studenten van verschillende opleidingen en disciplines werken bijvoorbeeld samen aan het toekomstige hoofdkwartier van het Dutch Delta Design, een drijvend paviljoen dat straks een plek krijgt in de Rotterdamse Rijnhaven. Het paviljoen wordt volledig op de campus gebouwd. De studenten lopen stage bij de bouw, maken deel uit van het innovatieteam en werken in het bouwteam mee aan het prototype.

Kortom, ze werken mee aan de realisatie van een innovatief en duurzaam, op de toekomst gericht project.  PIONIER Bert Hooijer, directeur Instituut voor Bouw en Bedrijfskunde, Hogeschool Rotterdam Hier zijn we in staat onderwijs te bieden dat voldoet aan de eisen die de 21ste eeuw stelt. Dat we met onze nieuwe opleiding watermanagement middenin het stadshavensgebied zitten, heeft voor onze studenten een enorme toegevoegde waarde. Van meet af aan zijn ze bezig met authentieke en realistische projecten en werken ze met bedrijven die specialist zijn op het gebied van bouwen op het water. Ook in de toekomst liggen er voor onze studenten aardig wat uitdagingen. Zo willen we bijvoorbeeld ook een drijvend dorp bouwen, een experimenteerlocatie als een soort ‘free zone’, met bijvoorbeeld tuinbouw op het water: een ‘smart district’ dat gebruik maakt van decentraal opgewerkte energie.  In oktober 2009 zijn de verbouwingen afgerond. Onderwijs en onderzoek zijn gestart, de eerste bedrijven hebben hun plek in de hal ingenomen. De Aqualiner vaart af en aan en vele honderden bezoekers namen al deel aan rondleidingen en congressen op de campus. RDM Campus kon tot stand komen dankzij de inzet, het vertrouwen en het enthousiasme van velen. Het is onmogelijk om iedereen hiervoor persoonlijk te bedanken. Dit boek is een eerbetoon aan iedereen die ons heeft gesteund en heeft meegewerkt aan het realiseren van RDM Campus. Wij hopen ook de komende jaren op jullie te kunnen rekenen, zodat we er met elkaar een duurzaam succes van kunnen maken.

GABRIELLE MURIS Projectdirecteur RDM Campus



INTRODUCTION ACTUALLY THIS COFFEE TABLE BOOK NEEDS NO INTRODUCTION. JUST TURN THE PAGES AND SEE FOR YOURSELF HOW A DESERTED INDUSTRIAL MONUMENT EVOLVES INTO AN INSPIRING AND INNOVATIVE LEARNING AND WORKING ENVIRONMENT: RDM CAMPUS.

Firstly, what the photos don’t explain is the rich history of the visionaries, these progressive pioneers working in the port, the city and the educational system of Rotterdam. Thanks to them, RDM shipyard’s unusual industrial monument has taken on a new and valuable function. Within two years the former ma-

chinery hall was transformed into Innovation Dock: a hotspot for practical and theoretical technical education including a floor for innovative companies. At the same time, the offices of the board of directors were renovated and the outside area cleaned up. Further, access to this area was improved thanks to the City of Rotterdam investing in the fast ferry Aqualiner. It all began in 2004 when Albeda College, Rotterdam University and CityPorts Rotterdam Development Company met at the RDM shipyard. The shipyard’s vocational school in the machinery hall, which Albeda College had taken over from the bankrupt RDM in 2002, was in urgent need of renovation. At the time, Rotterdam University was short of space and Stadshavens had just started redeveloping the wharf. Together with representatives from Heijplaat and the housing corporation Woonbron, they were looking for opportunities to improve the economical environment of the city and port by creating high-value living and working spaces. The parties involved did not need much time to reach an agreement on what they wanted. They were all fascinated by the history of the shipyard and the buildings as well as the fact that this centuryold manufacturing industry was incredibly innovative for its day. After all, renowned ships had been built at this location and the underlying vision was future-oriented. This was the spot – this was the moment. The idea of creating a Research, Design & Manufacturing campus originated here.  PIONEER Frank Rieck, lecturer of Product Innovation at Rotterdam University and Chairman of the acquisition team Five years ago this area looked like an industrial Pompeii, as if a volcano had erupted and everyone had fled the area. The machines were still in place, there was dust everywhere and even the hammers had been left, but

there was no one to be seen. So the question arose - what to do with this area? A question that posed an educational challenge for all involved. In fact, the Innovation Dock was born out of necessity – since 23,000m2 is far too large – even for two ambitious institutions. However, innovating faster under the same educational roof is a compelling, unique idea. The companies with whom we are testing this concept, are thankful that working here is relatively inexpensive and that they have access to our facilities and knowledge. And we are thankful for their participation since they give technical education stature. This results in incredible synergy and symbiosis.  According to CityPorts Rotterdam, establishing these schools here would act as an important stimulus for further development of the area. But how this would happen didn’t become clear until the conference ‘Creativity meets business’ in 2005. Then both institutions and CityPorts Rotterdam started to see how cooperation between education and business should be approached. Four months later an initial agreement was signed. In 2006, progress in executing this innovative plan was delayed due to discussions on the responsibility involved in dealing with this area and the necessary investments. At the end of this year it seemed as if all initial enthusiasm had simply evaporated. After a meeting with the Economic Development Board Rotterdam (EDBR), the situation changed, largely due to former Dutch politician Ruud Lubbers who rekindled interest for the project. Shortly thereafter the role of CityPorts Rotterdam in the project changed and responsibilities were shared between the Port of Rotterdam Authority and the City of Rotterdam. The Port of Rotterdam Authority was not only the owner of the buildings at the RDM site but also responsible for development of the site. Time for action! 

PIONEER Cor van Asch, Project Developer at the Port of Rotterdam Authority If we want to remain competitive internationally, we need to continually have a lot of educated technical personnel. This is why RDM Campus is very important for the Port of Rotterdam. It enables students to meet people from harbour companies, which increases their interest in the port as a possible employer. One crucial part of this plan is finding a sufficient number of innovative companies involved in design and engineering that are willing to participate. I sincerely hope that this will succeed. Up until now, the response has been enthusiastic and has resulted in a number of contacts, so I do have faith that it will all work out great.  In addition to the efforts made by directors of the involved parties, a developmental team was involved in the RDM Campus plan. As well as investments made by the three founding fathers themselves, subsidies were acquired for renovation purposes and for the development of a new educational plan aimed at long-term cooperation between business and educational partners.  PIONEER Bert van Pelt, Project Manager of RDM Campus on behalf of Albeda College Now that the Innovation Dock is here means that we have reached a strategic goal for a new economy and new careers. The situation is a dynamic one, but we’re not there yet. This is an enormous investment for the region, involving new economies as well as people. Companies interested in development and people who really want to learn something, know that they should be here. The result: dynamic careers in a new economy. And, of course, the innovations produced should help the existing economy to move forward. Once Rotterdam becomes a city of expertise and knowledge, a manufacturing city and a city with continual sustainable re-

sults, our objective will have been reached.  INNOVATION DOCK has a surface area of approximately 23,000m2. The minimum height of this hall is 12 meters. Due to its large size, investments in sustainable energy for the hall are necessary. The hall has the largest underfloor heating system in Europe and the plans to add 3,000m2 solar energy panels to the roof are underway. The institutions involved use about half of the hall’s space and have sufficient room in which to work and carry out experiments. In short, there is enough breathing space for all. Practical education takes place in greenhouses, so that even when students are working on a theoretical project, the practical side of this project remains visible. There are no walls to separate higher (Rotterdam University) from intermediate (Albeda College) vocational education. The business hall resembles a trading floor and offers leaders in innovation space to further develop and test their products. There is room for more than 20 companies in the three market sectors Building, Moving & Powering. What these three market sectors have in common is sustainability. The idea is that companies will take advantage of the opportunities available at the Innovation Dock for a period of three to five years. They not only sign a tenancy contract for an open and flexible space (maximum of 2,000m2) with lots of options, but also an expertise and knowledge agreement which outlines how education can enrich business initiatives. These companies are carefully selected with an objective to mix small companies with departments from larger companies. Students from various fields of training and disciplines are collaborating to create the future headquarters of the Dutch Delta Design – a floating pavilion for the Rotterdam Rijn harbour. The entire pavilion is being built at the campus. The students are building train-

ees working with the innovation team on the prototype. In short, they are working on realizing an innovative and sustainable futureoriented project.  PIONEER Bert Hooijer, Director of the Institute for Built Environment and Business Administration at Rotterdam University With these facilities we will be able to offer education which meets the demands of the 21st century. For our students following the educational program of Water Management, studying in the Rotterdam harbour offers enormous advantages. From the beginning, they are involved with authentic and realistic projects and they work with companies that are specialized in building projects on water. For our students there are numerous challenges in the future. For instance, we want to create a floating garden village, a kind of experimental location which acts as a free zone holding garden projects on water: a smart district which uses decentralized generated energy.  It is now October 2009 and renovations have been completed. Training and research have begun and the first companies have moved to the hall. The fast ferry crosses the river back and forth and hundreds of visitors have participated in tours and seminars held on campus. The realization of RDM Campus was possible thanks to the initiatives, the confidence and enthusiasm of many people. Unfortunately, it is not possible to thank everyone personally. This book is a tribute to those who have supported and worked together with us in creating RDM Campus. We hope to be able to count on you in future so that we can join forces in achieving a sustainable success.

Gabrielle Muris Project Director RDM Campus

inno vation dock

INNOVATION DOCK IS DE VOORMALIGE MACHINEHAL VAN DE ROTTERDAMSCHE DROOGDOK MAATSCHAPPIJ. OP 23.000 M2 GRONDOPPERVLAKTE WORDT GRENZELOOS PRAKTIJKONDERWIJS GEGEVEN EN WERKEN KOPLOPERS UIT DE CREATIEVE MAAKINDUSTRIE SAMEN MET STUDENTEN AAN DUURZAME PRODUCTEN VAN DE TOEKOMST. INNOVATION DOCK IS THE FORMER MACHINERY HALL OF THE ROTTERDAM DRY DOCK COMPANY. ON THIS SITE OF 23,000 M2, COMPREHENSIVE INSTRUCTION IN VOCATIONAL EDUCATION IS GIVEN AND LEADERS IN CREATIVE MANUFACTURING WORK TOGETHER WITH STUDENTS ON SUSTAINABLE PRODUCTS FOR THE FUTURE. Ontwerp scholendeel: Van Heerden & Partners Architecten Ontwerp bedrijvendeel: PLUS architecten

droog dok

DROOGDOK, HET VOORMALIGE HOOFDKANTOOR VAN DE ROTTERDAMSCHE DROOGDOK MAATSCHAPPIJ, IS TEGELIJK UNIEK EN UITDAGEND. HIER ONTMOETEN MENSEN EN IDEEËN ELKAAR, HIER WORDEN CONFERENTIES GEORGANISEERD EN WORDT KENNIS GEDEELD. DROOGDOK HERBERGT DE ROTTERDAMSE ACADEMIE VAN BOUWKUNST, KENNISCENTRA VAN HOGESCHOOL ROTTERDAM, HET CONGRESCENTRUM, HET PROJECTBUREAU STADSHAVENS EN HET PROJECTBUREAU RDM CAMPUS. DROOGDOK, THE FORMER HEADQUARTERS OF THE ROTTERDAM DRY DOCK COMPANY, IS BOTH UNIQUE AND CHALLENGING. HERE PEOPLE AND IDEAS COME TOGETHER, HERE CONFERENCES ARE ORGANISED AND KNOWLEDGE IS EXCHANGED. droogdok HOUSES THE ROTTERDAM ACADEMY OF ARCHITECTURE AND URBAN DESIGN, KNOWLEDGE CENTRES OF ROTTERDAM UNIVERSITY, THE CONFERENCE CENTRE, the PROJECT OFFICE STADSHAVENS rotterdam AND THE PROJECT OFFICE RDM CAMPUS. Ontwerp: PLUS architecten

Havenbedrijf Rotterdam  Het Havenbedrijf Rotterdam is beheerder, exploitant en ontwikkelaar van het Rotterdamse haven- en industriegebied en heeft als doel de versterking van de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven als logistiek knooppunt én industriecomplex van wereldniveau. Kerntaken zijn de duurzame ontwikkeling, beheer en exploitatie van de haven en het handhaven van de vlotte en veilige afhandeling van de scheepvaart. In 2007 is het Havenbedrijf Rotterdam begonnen met de herontwikkeling van het RDM-terrein. Onderwijs en innovatie zijn kernbegrippen voor dit gebied, waarbij RDM Campus als ‘first mover’ in de totale herontwikkeling van het RDM-terrein belangrijk is voor de verdere herontwikkeling van het gebied en -breder- ook potentieel biedt voor het hele havenindustrieel complex.

Hogeschool Rotterdam  Hogeschool Rotterdam leidt op voor vrijwel alle beroepsgroepen, waarmee zij Rotterdam nu en in de toekomst voorziet van hoger opgeleiden. Samenwerken met bedrijven en instellingen in de stad staat hoog in het vaandel, evenals het uitwisselen van kennis, het stimuleren van ondernemerschap en onderzoek in kenniskringen en lectoraten. De opleidingen ademen de Rotterdamse mentaliteit: pragmatisch, oplossingsgericht en initiatiefrijk. Vanuit Hogeschool Rotterdam zijn er een aantal technische opleidingen op RDM Campus gevestigd: Industrieel Product Ontwerpen, Watermanagement, Autotechniek, Bouwkunde, Civiele Techniek en ook de Rotterdamse Academie van Bouwkunst. Op RDM Campus hebben zij de modernste apparatuur tot hun beschikking en is er alle ruimte voor hun innoverend vermogen en creativiteit.

DE ONTWIKKELING VAN RDM CAMPUS IS MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR FINANCIËLE BIJDRAGEN VAN:

GEMEENTE ROTTERDAM | MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN | MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN, PIEKEN IN DE DELTA | DE EUROPESE UNIE | HET PLATFORM BEROEPSONDERWIJS | PLATFORM BÈTA TECHNIEK

bouw & inrichting

rdm campus partners

Albeda College  Albeda College werkt nauw samen met bedrijven en instellingen en biedt naast mboberoepsopleidingen ook bedrijfsopleidingen, cursussen en trainingen. In 2002 heeft Albeda College de voormalige bedrijfsschool van de RDM overgenomen. Hiermee is uniek technisch onderwijs en vakkennis behouden gebleven voor jonge generaties studenten. Met de start van RDM Campus heeft historisch vakmanschap een nieuwe impuls en een moderne huisvesting gekregen. De opleidingen die Albeda College op RDM Campus aanbiedt zijn Metaaltechniek en het Maintenance College en leiden op tot bijvoorbeeld monteur, lasser, verspaner, bank- of plaatwerker. Albeda College heeft op RDM Campus de modernste techniek in huis: computergestuurde watersnijder, computergestuurd draaien en frezen, hypermoderne lasboxen; alles zo opgesteld dat het zoveel mogelijk lijkt op een echte bedrijfswerkplaats.

Abstract Management & Advies BV Abstract Management & Advies BV te Rotterdam is het managementbureau dat adviseert en bijstaat op het gebied van bouwmanagement, techniek, interim-management en recht. Met name laatstgenoemde kent een steeds groter aandeel binnen bouwprocessen, mede als gevolg van toenemende (Europese) wet- en regelgeving. Te denken valt aan begeleiding van aanbestedingsprocedures, maar bijvoorbeeld ook aan advisering op het gebied van de toenemende brandveiligheidseisen, het maken van directiebegrotingen met betrekking tot de percelen bouwkunde, elektrotechniek en werktuigbouwkunde, alsmede het controleren van de begrotingen van de aannemers. Eveneens verzorgt Abstract Management toezichthouding en controle op de uitvoering tijdens bouwprocessen, alsmede het opstellen van meerjaren onderhoudsplannen van vastgoed, al dan niet onderbouwd door middel van inspecties. De medewerkers van Abstract Management benaderen alle genoemde processen pragmatisch vanuit technisch, bedrijfskundig en juridisch oogpunt. De omvang van de projecten loopt uiteen van een verbouwing van een kantoorverdieping, scholengemeenschappen en GGZ-instellingen tot de grootste ziekenhuizen in Nederland. Voor RDM Campus heeft Abstract Management in opdracht van Hogeschool Rotterdam het complete traject van projectmanagement voor het Innovation Dock en het Droogdok voor z’n rekening genomen, wat inhoudt het managen en budgetteren van de projecten van ontwerp tot en met oplevering, alsmede het controleren van meer- en minderwerk als budgetverantwoordelijke.

ABSTRACT MANAGEMENT & ADVIES BV Lodewijk Pincoffsweg 438 3071 AS Rotterdam Telefoon: 010 - 4794762 Fax: 010 - 4797690 [email protected] www.abstractmanagement.nl

Alewijnse  Alewijnse is in 1901 opgericht te Nijmegen en uitgegroeid tot een groep onafhankelijke elektrotechnische dienstverlenende bedrijven met een jaaromzet van 125 miljoen euro. Alewijnse beschikt over ruim 1100 medewerkers, verspreid over verschillende business units in zowel binnen- als buitenland. Alewijnse heeft de markt in segmenten geclusterd, namelijk maritiem en industrie/utiliteit, waardoor zij in staat is om specialistische kennis op te bouwen van de marktspecifieke processen en technieken. Alewijnse Waalwijk is gespecialiseerd in adviseren, ontwerpen, installeren, beheren en verlenen van service en onderhoud aan gebouwgebonden, gebruikers- en productie-installaties zoals: gebouwgebonden installaties (utiliteitsprojecten/activiteiten) en niet gebouwgebonden installaties (industriële installaties). Daarnaast beschikt Alewijnse over een 24-uurs storingsdienst. In januari 2008 is Alewijnse gestart om de voormalige RDM-fabriekshal om te bouwen naar een onderwijslocatie voor Hogeschool Rotterdam en Albeda College. In een prettige werksfeer en in goed overleg heeft Alewijnse naar haar klant en medeaannemers geluisterd en waar nodig advies gegeven. Eind 2008 is de locatie opgeleverd, met daarin de volgende installaties: • verlichtingsinstallatie • machineaansluitingen • brandmeld- en ontruimingsinstallaties

• verdeelkasten en spanningsrailen • data-installaties • beveiligingsinstallaties • camera-installaties • garantie en onderhoud Na deze periode heeft Alewijnse met hetzelfde bouwteam Droogdok gerenoveerd en is momenteel bezig met het realiseren van de bedrijvenhal in Innovation Dock. Empowering your business

ALEWIJNSE WAALWIJK Professor Asserweg 12-B 5144 NC Waalwijk Telefoon: 0416 - 675170 Fax: 0416 - 675180 [email protected] www.alewijnse.nl

AMTC BV  All-round Machinery and Tool Company (AMTC) opereert sinds 1977 als importeur en leverancier van metaalbewerkingmachines, werkplaats- en schoolinrichtingen en technische artikelen. Voor de Nederlandse technische scholen beschikt AMTC over een totaalpakket aan didactische leermiddelen voor de VMBO’s en ROC’s, waarbij nauw wordt samengewerkt met Buro Top en Platform Metaal & Metalektro. Het machineprogramma omvat o.a. persen, draai-, boor-, frees-, slijp-, en zaagmachines, kantbanken, plaatscharen, ponsknipmachines, compressoren en lasapparatuur. Voorbeelden uit hun programma zijn: • Machineservice, zowel conventioneel als CNC • Jaarlijkse machinekeuringen volgens Arbowet en NEN 3140 • Levering van instructie- en veiligheidsbladen • Levering van alle technische leermiddelen • Advies inrichting van werkplaats of technieklokaal • Veiligheidsmodificaties aan bestaande ma-

chines • Machineverhuizingen • Inruilregeling overtollige machines en apparatuur • Machinelease • CNC-kantbank inclusief simulatiesoftware • Pneumatic trainers

AMTC BV Herelsestraat 175B 4726 SR Heerle Telefoon: 0165 - 304188 Fax: 0165 - 304758 [email protected] www.amtc.eu

Dura Vermeer Bouw Rotterdam BV Dura Vermeer Bouw Rotterdam is een innovatieve ontwikkelende bouwer, all-round actief in de woning- en utiliteitsbouw. Van Hoek van Holland tot de Drechtsteden. Van binnenstad tot dorpskern. Naast hun eigen activiteiten kunnen zij ook bouwen op de kracht en kennis van een groot landelijk concern. Samen met de overige specialismen binnen Dura Vermeer Groep bieden zij zo totaaloplossingen voor wonen, werken, mobiliteit en duurzaamheid. Dura Vermeer Bouw Heyma BV is actief in nieuwbouw, renovatie en groot onderhoud van (sociale) woningbouw, kantoorbouw en bedrijfsruimtes. Gedreven door ambacht en vakmanschap werken zij voor uiteenlopende opdrachtgevers in Zuid-Holland en het westelijk deel van Noord-Brabant. Daarnaast zorgt een goede samenwerking met vaste onderaannemers en installateurs voor een vakkundige aanvulling op het totale bouwproces. Al meer dan 150 jaar is Rotterdam de thuishaven van Dura Vermeer. Niet voor niets voelen zij zich zo verbonden met deze stad, haar verleden én haar toekomst. En met de mensen die

er wonen, leren, werken en leven. Daarom zijn zij actief betrokken bij uiteenlopende projecten en initiatieven die de stad een nieuwe impuls geven. Een prachtig voorbeeld daarvan is de herontwikkeling van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Samen hebben zij de totale bouwkundige renovatie én herinrichting van de voormalige machinehal tot Innovation Dock gerealiseerd, inclusief het voormalige directiekantoor Droogdok.

DURA VERMEER BOUW ROTTERDAM BV Blaak 333 Postbus 1986 3000 BZ Rotterdam Telefoon: 010 - 2808500 Fax: 010 - 2808585 [email protected] www.duravermeer.nl

Hevo BV Hevo heeft in de totstandkoming van het Innovation Dock het projectmanagement inclusief de directievoering en het toezicht in de realisatiefase verzorgd. Hevo is een landelijk opererende organisatie die adviseert, coördineert en realiseert bij huisvestingsgerelateerde vraagstukken in het onderwijs, de gezondheidszorg, het onderwijs en de (semi-) overheid. Ze doen dat zowel op strategisch als operationeel niveau. Doelstelling van Hevo is om optimale leefomgevingen te creëren met zowel maximaal gebruiksgenot als een effectieve exploitatie. Dat doen ze efficiënt en kostenbewust. De opdrachtgever houdt daarbij altijd de eindregie in handen. Hij of zij moet zich immers – ook op langere termijn – ‘thuis’ kunnen voelen in het eigen vastgoed. Hevo staat voor duurzaam presteren en de kwaliteit van haar werk en kan haar opdrachtgevers 100% garantie voor

prijs en kwaliteit van hun huisvesting bieden.

HEVO BV Reitscheweg 1 Postbus 70501 5201 CB ’s-Hertogenbosch Telefoon: 073 - 6409409 Fax: 073 - 6410118 [email protected] www.hevo.nl

nisch onderhoud en after-sales zijn gegarandeerd. Als importeur voor Nederland plaatste zij bijvoorbeeld een aantal CARIF lintzaagmachines met rollenbanen. Tevens bestaat de geleverde inrichting uit QUANTUM en OPTIMUM boor- en kolomboormachines, OMA atelierpersen, TARZAN buigapparaten, METALKRAFT vingerzetbanken en KEF bandslijpmachines. Ook verzorgde Hoogland-Mennens de plaatsing van een aantal DURMA en EUROMAC hydraulische scharen, een DURMA CNC gestuurde kantbank en een waterstraalmachine van het fabrikaat GLOBAL.

Hoogland-Mennens BV Technische groothandel Hoogland-Mennens is de ijzersterke verbinding van twee begrippen in techniek. Eén organisatie, gevormd door Hoogland & Massee (Dordrecht, sinds 1876) en Mennens & Co (Rotterdam, sinds 1892). Een unieke combinatie van staal/buizenhandel en industrieel toeleverancier van onder andere gereedschappen en machines, constructiematerialen, bevestigingen, persoonlijke bescherming en aandrijftechniek. De H&M groep is in 2008 overgenomen door houdstermaatschappij Gerimex, waar ook de bekende elektrotechnische groothandel Ehrbecker Schiefelbusch onder valt. De 90 medewerkers beschikken over een parate kennis van het omstreeks 500.000 artikelen tellende programma. Kortom: een sterke partner in techniek en veiligheid, met totaal meer dan 300 jaren de belangrijkste marktpositie als allround leverancier van ‘industrial supplies’ in de wijde regio Drechtsteden en Rijnmond. Aan het te vernieuwen machinepark op RDM Campus voor met name de afdeling Constructie werden de hoogste eisen gesteld. Naast een hoge kwaliteit van de leermiddelen, adviseerde Hoogland-Mennens bij de keuze van aanschaf. De plaatsing, installatie en het tech-

HOOGLAND-MENNENS BV Postbus 114 3300 AC Dordrecht Telefoon: 0900 - 4664636 Fax: 078 - 6181616 [email protected] www.hooglandmennens.nl

PELO Industrietechniek BV PELO Industrietechniek BV is opgericht in 1991 en sinds 1994 gevestigd in Giesbeek, bij Arnhem. Na een aantal jaren werkzaam geweest te zijn in de voedingsmiddelenindustrie hebben zij zich gespecialiseerd in montage en leidingwerk van afzuiginstallaties en technische gassen in geheel Nederland. Zij bieden maatoplossingen voor de afzuiging van alle lasof slijpwerkzaamheden in de metaalindustrie. Naast het monteren en onderhouden van afzuiginstallaties in de industrie, heeft PELO Industrietechniek zich gespecialiseerd in het inrichten van scholen. Zij bouwen complete las- en installatielokalen en beschikken over een zeer geoutilleerde werkplaats, waar ze zelf kunnen knippen, zetten, kanten etc. en zijn daardoor zeer flexibel. Hier vervaardigen zij o.a. lastafels, soldeertafels, autogeencarrous-

sels, snij- en slijptafels, koelbakken, afzuigkappen enz. In de spuitcabine kunnen zij alles in elke gewenste RAL-kleur spuiten. Ook vervaardigen zij complete gassenopslagruimten en leveren en installeren de benodigde gascomponenten, zoals batterijbalken, cilinderhouders, reduceerventielen etc. Eén van de specialiteiten van PELO Industrietechniek is ook het inrichten van lascontainers t.b.v. de offshore. Bij het Albeda College heeft PELO Industrietechniek in samenwerking met Multiweld BV 55 stuks compleet ingerichte lasboxen geïnstalleerd, inclusief totaal gassennet met 175 afnamepunten.

PELO INDUSTRIETECHNIEK BV Nijverheidsstraat 20 6987 EM Giesbeek Telefoon: 0313 - 632773 Fax: 0313 - 632133 [email protected] www.peloindustrietechniek.nl

Plus Architecten PLUS architecten houdt zich bezig met het realiseren van heldere, vernieuwende en maakbare projecten met een duidelijke meerwaarde. In het bedrijvendeel van Innovation Dock is een stedenbouwkundig grid ontworpen met verschillende infrastructuren en kavelgroottes, met een maximale flexibiliteit, optimale veiligheid en sterke identiteit. De verschillende ontsluitingsprincipes met paden in verschillende breedtes t.b.v. voetgangers, vorkheftrucks en vrachtwagens, vormen de drager van het plan. Door een integraal vormgegeven signingplan op de vloer met bewegwijzering, verkeersregels, kavelgrenzen en vluchtroutes, worden het gebruik en het organisatieprincipe duidelijk

verankerd. De kleurstelling van het basisplan is terughoudend zodat juist de innovaties van de afzonderlijke bedrijven op de voorgrond treden. De signing wordt uitgevoerd in een ‘glowin-the-dark’ coating, die de hal zowel overdag als ‘s avonds leesbaar maakt. Tevens zorgt deze coating voor energiebesparing en veiligheid, waarmee het innovatieve karakter van Innovation Dock wordt weerspiegeld. Droogdok omvat een integraal ontwerp voor de interne verbouwing van het casco met een nieuw interieur. De kleurstelling en het materiaalgebruik met subtiele verschillen in glansgraad, textuur en kleur zorgen voor eenheid en herkenbaarheid van de aaneengeschakelde nieuwe ruimten. De generieke programma’s zoals onderwijs- en kantoorruimten zijn uitgevoerd in parelwit en worden opgespannen tussen de twee specifieke publieke ruimten die in chocoladebruin zijn uitgevoerd; de tentoonstellingshal en het auditorium, die daarmee een voelbare kop en staart vormen van het plan. Door het gebruik van vernieuwende materialen, zoals akoestische Vectogramm-panelen, steenfineerdeuren, polyurethaan-meubels en een palmhouten vloer, wordt het innovatieve karakter van RDM Campus fysiek voelbaar.

PLUS ARCHITECTEN (Ewoud Netten en Bart Spee) Vijverhofstraat 47 3032 SB Rotterdam Telefoon: 010 - 2449111 Fax: 010 - 2449115 [email protected] www.plusarchitecten.nl

Ingenieursbureau Wolter & Dros BV Wolter & Dros is een creatieve en innovatieve partner die integraal en complementair installaties ontwerpt, installeert, onderhoudt en beheert. Verspreid over veertien vestigingen vormen vijftienhonderd gemotiveerde mensen de toegevoegde waarde van hun product. Techniek met karakter. Wolter & Dros is vanaf het prille begin betrokken geweest bij de ontwikkelingen van de klimaatinstallaties voor de scholen en bedrijven in Innovation Dock. Samen met de scholen is een eenvoudig, flexibel en zeer duurzaam concept ontwikkeld om de hal te verwarmen en mogelijk in de toekomst ook te koelen. De gehele hal is voorzien van lage temperatuur vloerverwarming (temperatuurstraject 3527 graden Celsius). Deze lage temperaturen zorgen er voor dat het rendement van de warmteopwekking sterk verbetert. In de hal van 23.000 m is één van de grootste vloerverwarmingen van Europa gerealiseerd. Waar extra comfort gewenst is, wordt de hal extra verwarmd door gasgestookte infraroodstralers. Omdat de bezetting van de hal zeer variabel is, wordt de lucht in de hal alleen ververst als de luchtkwaliteit onder de gewenste waarde komt. Een uitgebreid meetnet van luchtkwaliteitmeters zorgt er voor dat de kwaliteit van de lucht overal in de hal goed is. De hal is ook zeer brandveilig door een dubbel sprinklernet: één aan het dak en één in de kassen en afgesloten ruimten in de hal.

INGENIEURSBUREAU WOLTER & DROS BV Innsbruckweg 130 3047 AH Rotterdam Telefoon: 010 - 2454222 Fax: 010 - 4378311 [email protected] www.wolterendros.nl

beelden / image index

14-04-2009

20-03-2008

02-06-2009

24-09-2009

01-12-2008

28-08-2009

INNO VatION dOcK

INNOVatION dOcK Is dE VOOrmaLIGE macHINEHaL VaN dE rOttErdamscHE drOOGdOK maatscHappIJ. Op 23.000 m GrONdOppErVLaKtE WOrdt GrENZELOOs praKtIJKONdErWIJs GEGEVEN EN WErKEN KOpLOpErs uIt dE crEatIEVE maaKINdustrIE samEN mEt studENtEN aaN duurZamE prOductEN VaN dE tOEKOmst. INNOVatION dOcK Is tHE FOrmEr macHINErY HaLL OF tHE rOttErdam drY dOcK cOmpaNY. ON tHIs sItE OF 23,000 m , cOmprEHENsIVE INstructION IN VOcatIONaL EducatION Is GIVEN aNd LEadErs IN crEatIVE maNuFacturING WOrK tOGEtHEr WItH studENts ON sustaINaBLE prOducts FOr tHE FuturE. oNtWerP sCHoleNDeel: van Heerden & Partners architecten oNtWerP BeDrijveNDeel: PlUs architecten

18-12-2007

20-03-2008

11-12-2007

24-06-2008

20-03-2008

16-03-2009

29-10-2008

01-12-2008

14-02-2009

16-03-2009

28-08-2009

07-07-2009

24-09-2009

drOOG dOK

drOOGdOK, HEt VOOrmaLIGE HOOFdKaNtOOr VaN dE rOttErdamscHE drOOGdOK maatscHappIJ, Is tEGELIJK uNIEK EN uItdaGENd. HIEr ONtmOEtEN mENsEN EN IdEEËN ELKaar, HIEr WOrdEN cONFErENtIEs GEOrGaNIsEErd EN WOrdt KENNIs GEdEELd. drOOGdOK HErBErGt dE rOttErdamsE acadEmIE VaN BOuWKuNst, KENNIscENtra VaN HOGEscHOOL rOttErdam, HEt cONGrEscENtrum, HEt prOJEctBurEau stadsHaVENs EN HEt prOJEctBurEau rdm campus. drOOGdOK, tHE FOrmEr HEadQuartErs OF tHE rOttErdam drY dOcK cOmpaNY, Is BOtH uNIQuE aNd cHaLLENGING. HErE pEOpLE aNd IdEas cOmE tOGEtHEr, HErE cONFErENcEs arE OrGaNIsEd aNd KNOWLEdGE Is EXcHaNGEd. drOOGdOK HOusEs tHE rOttErdam acadEmY OF arcHItEcturE aNd urBaN dEsIGN, KNOWLEdGE cENtrEs OF rOttErdam uNIVErsItY, tHE cONFErENcE cENtrE, prOJEct OFFIcE stadsHaVENs rOttErdam aNd tHE prOJEct OFFIcE rdm campus. oNtWerP: PlUs architecten

11-12-2007 

17-01-2008

17-01-2008

11-04-2008

29-08-2008

11-04-2008

07-10-2009

16-03-2009

07-10-2009

14-02-2009

24-09-2009

14-04-2009

14-04-2009

14-02-2009

01-10-2009

03-01-2009

14-04-2009

14-02-2009

02-06-2009

28-08-2009

28-08-2009

07-07-2009

07-10-2009

24-09-2009

24-09-2009

01-10-2009

01-10-2009

07-10-2009