Fonetif Dan Fonologi

DEFINISI FONOLOGI -Fonetik dan fonemik -Bunyi bahasa -Bunyi bukan bahasa. PENSYARAH : HAJI YUSSOFF BIN SAID JABATAN PENGAJIAN MELAYU

DEFINISI FONOLOGI Fonologi ialah bidang yang menyelidiki bunyi bahasa hanya menurut segi fungsionalnya sahaja.

Sumber : Pengantar Linguistik , Prof. Dr J.W.M. Verhaar, Gadjah Mada Universiti Press, Yogyakarta, 1988.

DEFINISI FONOLOGI Fonologi ialah cabang ilmu bahasa yang mengkaji bunyi bahasa sesuatu bahasa dan fungsinya dalam sistem bahasa tersebut. Bunyi bahasa disusun dengan sistem dan bidang fonologi bertujuan untuk menganalisis sistem ini.

Sumber : Teks Bahasa Melayu STPM, Nik Safiah Karim & Wan Malini Ahmad, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd, Shah Alam ,2006.

DEFINISI FONOLOGI Fonologi ( filoloji @ ilmu bunyi ) ialah studi tentang bahasa dalam hubungannya dengan kegiatan – kegiatan kebudayaan yang lain di luar kegiatan berbahasa itu sendiri, yaitu Sumber : Bahasa dan Ilmubahasa dan Finoloji, finomena bahasa “extra Samsuri,yang DBP, KL, 1972.linguistic”.

DEFINISI FONETIK Fonetik ialah bidang bidang yang mengkaji bunyi – bunyi yang dihasilkan oleh manusia dan memberi lambang kepada bunyi tersebut. Sumber : Teks Bahasa Melayu STPM, Nik Safiah Karim & Wan Malini Ahmad, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd, Shah Alam ,2006.

DEFINISI FONETIK Fonetik ialah kajian mengenai bunyi – bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia. Bunyi bahasa adalah bunyi – bunyi yang digunakan dalam bahasa untuk berkomunikasi.

Sumber : Fonetik Dan Fonologi : Siri P & P Bahasa Melayu , Prof. Emeritus Dr. Abdullah Hassan.

DEFINISI FONETIK Fonetik atau ilmu bunyi menyelidiki bunyi sebagaimana terdapat dalam parole atau sebagaimana terdapat di dalamnya tanpa Sumber : Pengantar Linguistik , Prof. Dr memperhatikan segi fungsionalnya. J.W.M. Verhaar, Gadjah Mada Universiti Press, Yogyakarta, 1988.

DEFINISI FONETIK Fonetik adalah satu ilmu bersifat historis; ia menganalisis peristiwa dan perubahan, serta bergerak melalui masa. Fonetik seharusnya merujuk, dan seharusnya terus merujuk kepada kajian evolusi bunyi. Sumber : Pengantar Linguistik Umum, Ferdinand de Sausure, DBP.

DEFINISI FONETIK Fonetik mengkaji bunyi bahasa : Dari segi cara pengeluarannya, daerah pengeluarannya dan sifat fizikalnya.

Sumber : Dr. Awang Had Salleh ( Nov 1958 : 536 – 540 )

DEFINISI FONEMIK Fonemik ialah cabang fonologi yang menitikberatkan analisis sistem bunyi sesuatu bahasa secara sinkronik, khususnya untuk mengenal pasti fonem – fonem dalam bahasa tersebut dan menghasilkan sistem Sumber : Pengantar Linguistik Umum, Ferdinand tulisan.de Sausure, DBP, KL, 1993.

DEFINISI FONEMIK Fonemik mengkaji bunyi – bunyi yang penting dalam sesuatu bahasa. Bunyi itu penting kerana ia mempunyai fungsi atau ciri pembeza. Sumber : Dr. Awang Had Salleh ( Nov 1958 : 536 – 540 )

FONEM / FONEMIK Fonem adalah unit penggalan bahasa yang terkecil yang dapat membezakan makna. Banyak bunyi boleh diujarkan oleh alat artikulasi dan digolongkan kepada beberapa bunyi yang penting sahaja. Bunyi – bunyi yang tergolong ke dalam keluarga yang sama dikenali sebagai fonem. Setiap fonem itu mempunyai anggota – anggota yang terdiri daripada fon – fon yang mempunyai ciri – ciri fonetik yang sama. Setiap fon yang menjadi anggota fonem itu

• Fonem Segmental Bahasa Melayu Sebanyak 36 fonem dalam bahasa Melayu, iaitu 27 fonem asli dan 9 fonem pinjaman (kesemuanya geseran). Daripada jumlah fonem asli ini, terdapat 6 fonem vokal, 18 fonem konsonan dan 3 fonem diftong. • Fonem Vokal Bunyi vokal bahasa Melayu terbahagi kepada tiga, iaitu vokal hadapan, vokal tengah dan vokal belakang. Contoh vokal: i) Vokal [i] Awal

Tengah

[ibu] [ipar]

[pita] [tidur]

Akhir [kiri] [jari]

ii) Vokal [e] Awal

Tengah

Akhir

[ekor] [ekar]

[merah] [keko ]

[tauge] [tauke]

Awal

Tengah

Akhir

[alur] [aku]

[mata] [baju]

[sama] [siapa]

Awal

Tengah

Akhir

[әmpat] [әmak]

[tәpat]

iii) Vokal [a]

iv) Vokal [ә]

[gәrak]

-

-

v)Vokal [u] Awal

Tengah

Akhir

[ubat] [ulat]

[sudu] [pukat]

[buku] [biru]

Awal

Tengah

Akhir

[otot] [obor]

[tokoh] [kota]

[koko] [pidato]

vi) Vokal [o]

• Fonem Konsonan Bunyi – bunyi konsonan dalam bahasa Melayu boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu: i) konsonan asli yang berasal daripada bahasa Melayu. ii)konsonan pinjaman yang dipinjam daripada bahasa bahasa asing. i)Konsonan Asli bahasa Melayu Konsonan asli bahasa Melayu terdiri daripada 18 konsonan yang memang sedia ada dalam sistem bunyi bahasa Melayu. Berdasarkan cara pengeluaran dan daerah – daerah artikulasi, konsonan – konsonan asli bahasa dapat dibahagikan kepada tujuh jenis, iaitu: *Letupan atau plosif *Letusan atau afrikat

*Geseran atau frikatif *Getaran atau tril *Sisian atau lateral *Sengau atau nasal *Separuh vokal Konsonan Letupan Bunyi – bunyi konsonan letupan dapat dibahagikan kepada empat jenis, iaitu a)Konsonan letupan dua bibir : i)Letupan dua bibir tak bersuara [p] Awal [papan] [paku]

Tengah [bapa] [jumpa]

Akhir [gelap] [redup]

ii) Letupan dua bibir tak bersuara [b]: Awal

Tengah

Akhir

[bawa] [bakul]

[tabah] [ubat]

[azab] [darab]

b) Konsonan Letupan Gusi: i) Letupan gusi tak bersuara [t]: Awal

Tengah

Akhir

[tali] [takut]

[hitam] [k tat]

[sakit] [tamat]

ii) Letupan gusi bersuara [d] Awal

Tengah

Akhir

[duga] [data]

[cadar] [buda ]

[tekad] [jasad]

c) Konsonan Letupan Lelangit Lembut x) Letupan lelangit lembut tak bersuara [k] Awal

Tengah

Akhir

[kurus] [kami]

[pakat] [bakar]

[kritik] [politik]

ii) Letupan lelangit lembut bersuara [g] Awal

Tengah

Akhir

[gatal] [gulai]

[segak] [tagih]

[dialog] [beg]

d) Konsonan Letupan Glotis Awal

Tengah

Akhir

[kaka ] [sa at]

[gaga ] [p ti ]

[adi ] [r ta ]

Konsonan Geseran c) Konsonan Geseran Gusi [s] Awal

Tengah

Akhir

[suka] [satu]

[rasa] [jasa]

[bebas] [atas]

b) Konsonan Geseran Glotis [h] Awal

Tengah

Akhir

[hakis] [halia]

[mahal] [jahat]

[titah] [tanah]

Konsonan Getaran Gusi Bersuara [r] Awal

Tengah

Akhir

[rumah] [rambut]

[marah] [kurau]

[lapar] [pagar]

Konsonan Sisian Gusi Bersuara [l] Awal

Tengah

Akhir

[lancar] [lali]

[hala] [kulat]

[kapal] [pukal]

Konsonan Sengau c) Sengau dua bibir bersuara [m] Awal

Tengah

Akhir

[makan] [mula]

[lama] [semut]

[siram] [talam]

b) Sengau Gusi Bersuara [n] Awal

Tengah

Akhir

[nasi] [nanas]

[benih] [kena]

[depan] [tahan]

Konsonan Separuh Vokal c) Konsonan separuh vokal dua bibir [w] Awal

Tengah

Akhir

[wujud] [wajib]

[kawal] [mawar]

[takraw]

b) Konsonan separuh vokal lelangit keras [y] Awal

Tengah

Akhir

[yuran] [yakin]

[bayar] [bayam]

-

ii) Konsonan Pinjaman Dalam Bahasa Melayu Dalam bahasa Melayu, terdapat beberapa konsonan yang dipinjam daripada bahasa asing seperti bahasa Arab, Sanskrit dan Inggeris. Contoh : g) Konsonan Geseran Bibir Gigi Tak bersuara [f] [fajar] [fasih]

[lafaz] [hafaz]

[arif] [saf]

b) Konsonan Geseran Bibir Gigi Bersuara [v] [variasi] [van]

[novel] [aktiviti]

c) Konsonan Geseran Gusi lelangit Keras Tak Bersuara [ ] Contoh perkataan: [ arikat] [ arat]

[ma arakat] [mu kil]

d) Konsonan Geseran Lelangit Lembut Tak Bersuara [x] Contoh perkataan: [xatam] [xianat]

[baxil] [tarix]

Fonem Diftong Terdapat tiga diftong dalam bahasa Melayu: i) Contoh [ai]: [hairan] [pandai]

[badai] [syaitan]

[aurat] [daulat]

[pulau] [lampau]

[sepoi] [amboi]

[sekoi] [boikot]

ii) Contoh [au]:

iii) Contoh [oi]:

RUMUSAN Fonem adalah unit penggalan bahasa yang terkecil yang dapat membezakan makna. 

Fonem segmental bahasa Melayu terdiri daripada vokal, konsonan dan diftong. Vokal bahasa Melayu terbahagi kepada vokal hadapan, vokal tengah, dan vokal belakang.

Konsonan bahasa Melayu terdiri daripada konsonan asli dan konsonan pinjaman. Konsonan bahasa Melayu terbahagi kepada jenis – jenis letupan, letusan, geseran, getaran, sisian, sengau, dan separuh vokal. •

Diftong adalah rentetan dua vokal yang dihasilkan dengan satu hembusan nafas sahaja dan mempunyai satu puncak kelantangan. Fonem supra-segmental bersifat fonemik dan terdiri daripada unsur – unsur tekanan, panjang-pendek, tona, dan persendian.

JENIS-JENIS FONETIK FONETIK ARTIKULASI ( SEBUTAN ) FONETIK AUDITORI ( PENDENGARAN )

FONETIK AKUSTIK ( SIFAT BUNYI )

FONETIK ARTIKULASI / artikulatori Kajian dari segi gerakan alat-alat yang menghasilkan bunyi ( Rencana Linguistik – Abdullah Hassan ) Mengkaji bagaimana bunyi-bunyi bahasa itu dihasilkan atu dikeluarkan oleh alat artikulasi ( alat-alat yang berfungsi ketika mengeluarkan bunyi bahasa) . Fonetik jenis ini sangat penting bagi ahli bahasa, peneliti bahasa atau pelajar kerana ianya memberikan kepandaian berucap kepada seseorang.

Sambungan Fonetik jenis ini menerangkan kedudukan alat artikulasi dan cara ianya berfungsi sewaktu menghasilkan bunyi bahasa. • Mengikut

kajian fonetik ini, bunyi-bunyi suara terhasil daripada proses berikut: ( Udara yang keluar daripada paru-paru akan lalu pada pita suara yang mana ianya boleh menentukan samada bunyi itu nyaring, kuat, perlahan dan sebagainya. Udara keluar melaui rongga iaitu rongga tekak, rongga mulut atau rongga hidung yang akan mewujudkan gema. Gema itu akan melalui jenisjenis gangguan oleh alat artikulasi di rongga mulut .Hasil dari gangguan inilah wujudnya bunyi bahasa yang berlainan.

SAMBUNGAN Bunyi bahasa yang timbul adalah seperti jenis letupan, letusan, geseran, sengauan dan lain-lain lagi.

Juga dikenali sebagai fonetik pertuturan atau sebutan

FONETIK AUDITORI Kajian dari segi pendengaran bunyi yang keluar dari mulut ( Rencana Linguistik- Abdullah Hassan ) Kajian yang berkaitan dengan pendengaran terhadap bunyi-bunyi yang dihasilkan. Ianya mengkaji bunyi bahasa sebagai sesuatu yang diterima oleh pendengar. • Pendengaran bunyi itu adalah penting kerana ianya dapat menentukan jenis-jenis dan perbezaan di antara bunyi.

Sambungan •

Proses pendengaran mengikut kajian ini adalah :

• Gelombang udara masuk ke bahagian tengah telinga • Gegendang telinga pendengar akan bergetar bersama tulang osikel • Tulang osikel yang bergetar berfungsi menyampaikan getaran-getaran kepada cairan yang ada pada bahagian dalam telinga. • Kemudian saraf-saraf auditori menghantar maklumat ke otak dan otak akan mentafsirkan maklumat itu sebagai bunyi . Pendengaran yang tepat adalah penting untuk menentukan jenis dan perbezaan antara bunyi-bunyi supaya bunyi dapat ditranskripsikan dengan tepat •

FONETIK AKUSTIK • Kajian

yang mengkaji tentang sifat-sifat atau hakikat bunyi itu sendiri.

• Kajian

dari segi sifat bunyi ( Rencana LinguistikAbdullah Hassan ) • Mengikut

fonetik akustik, bunyi adalah gelombanggelombang udara yang asalnya keluar dari paru-paru dan kemudiannya mengalami perubahan dimana perubahan itu disebabkan oleh gangguan yang dilakukan oleh alat-alat artikulasi seperti pita suara, lidah, bibir dan sebagainya.

SAMBUNGAN Melalui kajian fonetik inilah kita dapat membezakan sifat-sifat bunyi yang dihasilkan seperti halus, kasar, nyaring, lantang , lunak dan sebagainya. •

Sifat-sifat bunyi seperti yang disebut itu dapat ditentukan dengan menggunakan alat-alat penting dalam kajian fonetik seperti palatogram, laringoskopi dan letromiografi. •

ALAT ARTIKULASI ATAU ALAT PERTUTURAN Proses pengeluaran bunyi bahasa, banyak alat yang terlibat:

Alat yang terlibat dengan sistem pernafasan, iaitu yang berkaitan dengan sistem udara yang keluar masuk ke paru-paru.

Alat yang terlibat secara langsung dengan proses pengeluaran bunyi bahasa misalnya bahagian-bahagian lidah.

ALAT-ALAT PERNAFASAN 

Badan manusia mempunyai sistem pernafasan yang bertujuan menyedut oksigen bagi pembersihan darah



Selain daripada itu, ia juga berfungsi sebagai alat bagi mengeluarkan bunyi bahasa.

Rongga hidung Mulut

lidah

Rongga mulut Lelangit lembut Rongga tekak

Peti suara Saluran udara

Rongga rengkung

Paru-paru

Rajah 1 : Alat pernafasan

Paru-paru Dalam pengeluaran ujaran manusia, udara memainkan penting dan ia adalah unsur yang terpenting dalam menghasilkan bunyi bahasa. Paru-paru akan menyedut udara masuk ke dalam paru-paru apabila dada dikembangkan dan apabila dikempiskan maka udara terdesak keluar. Udara itu keluar melalui pipa rengkung yang lebih kurang 11 cm panjang dan 2 ½ cm lebarnya dan terus ke rongga hidung atau mulut

Rongga Rengkung Ronga rengkung terdiri daripada sembilan keping tulang rawan yang mempunyai bentuk seakan-akan kotak dan diberi nama kotak suara atau peti suara. Di sini letaknya halkum yang boleh bergerak ke atas atau ke bawah berdasarkan nada tinggi ataupun rendah.



Peti suara ini sangat penting semasa penghasilan bunyi. Didalamnya terdapat pita suara atau glotis.. Ketiadaan peti suara menyebabkan seseorang itu bisu. 

Rongga Tekak Bermula dari rongga rengkung hingga ke rongga hidung, Panjangnya lebih kurang 15 cm. Rongga ini lebar diatas dan meruncing ke bawah. Rongga ini boleh diluaskan dan disempitkan. Lelangit lembut yang terletak di dalam rongga ini boleh diangkat untuk menutup rongga hidung atau diturunkan untuk membuka dan meluaskan ruang rongga supaya udara dapat melaluinya. Pergerakan seperti ini semuanya penting dalam menghasilkan bunyi-bunyi bahasa.

Rongga Hidung 

Rongga hidung ialah ruang yang terdapat di atas rongga mulut dan dipisahkan dari rongga mulut oleh lelangit lembut. Rongga ini bermula dari rongga tekak hingga ke lubang hidung.

Rongga Mulut



Rongga mulut ialah ruang yang terletak di antara rongga tekak dengan bibir.

Alat sebutan Alat-alat yang terlibat secara langsung dalam proses pengeluaran bunyi. Terdiri daripada : Lidah, gigi, bibir, gusi, lelangit keras, lelangit lembut, dan pita suara.



Penghasilan bunyi-bunyi bahasa. 

Tiga kategori penting yang terlibat : 1. Artikulator atau alat artikulasi

2. Titik atau daerah artikulasi

3. Udara

ALAT-ALAT ARTIKULASI Alat artikulasi adalah alat ujaran yang boleh membuat penyempitan dan boleh bergerak semasa meghasilkan bunyi bahasa. Alat-alat itu ialah : Kedua-dua bibir, tulang rahang, lidah, lelangit lembut, dan pita suara. 

Rongga mulut Rongga hidung

Lelangit lembut & Lelangit keras Anak tekak

Gusi Gigi Epiglotis

Bibir

Rongga tekak Lidah

Pita suara Tenggorok Rahang

Bibir Atas dan Bibir Bawah 

Bibir ialah organ yang menjadi sempadan paling luar dari rongga mulut. Merupakan kumpulan otot yang kenyal yang boleh diubah-ubah bentuk dengan menguasai otot-otot tersebut. Bibir tersebut boleh menjadi bundar, leper untuk mengeluarkan bunyi-bunyi yang berlainan.

Epiglotis Anak tekak yang terdiri dari sekelompok otot yang berbentuk bujur daun yang boleh bergerak ke depan atau ke belakang untuk menutup rongga rengkung. Ianya juga boleh digerakkan untuk menyempitkan atau meluaskan rongga rengkung. 

Tulang Rahang 

Tulang rahang terlibat dalam penghasilan bunyi-bunyi bahasa dalam menentukan kedudukan bibir dan gigi. Mulut akan terbuka luas jika rahang dibuka dan tertutup jika rahang ditutup.

Lidah Merupakan alat artikulasi yang terpenting. Gerakan lidah ke daerah-daerah tertentu dalam rongga mulut menghasilkan bunyi-bunyi bahasa yang berbeza. 



Lidah di bahagikan kepada 5 bahagian penting iaitu : Hujung lidah, tengah lidah, depan lidah,belakang lidah dan akar lidah. 

Bahagian-bahagian lidah ini boleh digerak-gerakkan sama ada diangkat, dinaikkan atau diturunkan untuk membuat penyekatan terhadap udara yang keluar melalui rongga mulut.

Lelangit 

2 bahagian

Lelangit keras : Terletak diantara gusi dan lelangit lembut. Lelangit keras berfungsi sebagai daerah artikulasi dalam pengeluaran bunyi-bunyi.



Lelangit lembut bermula dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga mulut dan merupakan bahagian lelangit yang paling belakang dalam rongga mulut. Lelangit lembut dapat diturunnaikkan untuk menutup atau membuka rongga tekak dan saluran rongga hidung.



Pita Suara Pita suara terletak dalam rongga rengkung. Dalam peti suara terdapat otototot selaput nipis yang dikenali sebagai pita suara. Pita suara dapat dirapatkan dan direnggangkan. Ruang antara pita suara itu dipanggil glotis. Glotis boleh disempitkan, dikecilkan atau dirapatkan hingga tertutup sama sekali. 

Gusi Terletak di antara gigi dan lelangit keras. Keadaanya cembung dan berfungsi sebagai daerah artikulasi. Gusi berperanan dalam pengeluaran bunyi-bunyi seperti bunyi t, d, l dengan bantuan hujung lidah.

Daerah Artikulasi 

Daerah artikulasi ialah bahagian dalam r

Peranan Udara 

Setiap bunyi bahasa dihasilkan oleh alat ujaran yang berfungsi serentak dengan udara yang keluar dari paruparu. Lazimnya bunyi-bunyi bahasa dihasilkan sewaktu udara keluar dari paru-paru, melalui rongga-rongga rengkung, tekak, mulut, dan hidung. 

Apa Itu BUNYI ? 

Bunyi adalah gelombang udara yang keluar daripada kedua belah paru-paru, seterusnya

melalui pita suara, ke rongga tekak dan akhirnya keluar terus melalui rongga mulut atau rongga hidung. Semasa udara keluar melalui rongga tekak dan rongga mulut, udara itu mungkin mengalami

Bunyi Bahasa 







Bunyi-bunyi yang terdapat di dalam segala bahasa di dunia ini. Bunyi bahasa adalah bunyi-bunyi yang berfungsi di dalam pertuturan. Ia merupakan bunyi-bunyi yang berfungsi di dalam komunikasi Untuk tujuan kajian, bunyi-bunyi tersebut dianggap terpisah atau dipenggalkan menjadi unit-unit kecil yang dikenali sebagai bunyi penggalan atau fon. Contohnya : [p], [w] dan [a].

….sambungan 

Terdapat juga bunyi lain yang tidak bersifat penggalan, bunyi-bunyi ini disebut bunyi-bunyi ini disebut bunyi-bunyi suprapenggalan.



Contohnya ialah unsur kepanjangan, membezakan perkataan Inggeris [sit ] (vokal i yang pendek) daripada perkataan [si:t ] (vokal i yang panjang yang ditandai dengan lambang dua titik [:] selepas vokal i ).

Bukan Bunyi Bahasa Bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh alat-alat artikulasi manusia. Sehingga sekarang masih belum dapat dianggap sebagai bunyi salah satu bahasa di dunia ini. 

Contoh : Bunyi batuk, bunyi berdehem, bunyi siulan, tiruan kepada bunyi binatang, sendawa, mendengkur, bunyi orang menggigil dan sebagainya.

Bunyi Bersuara dan Bunyi Tidak Bersuara Keduanya berkaitan dengan keadaan pita suara. Sekiranya semasa udara keluar melalui pita suara, keadaan pita suara (glotis) itu agak rapat maka berlakulah getaran dan bunyi yang menghasilkan bunyi bersuara. Sekiranya keadaan glotis renggang atau terbuka, sewaktu udara keluar melaluinya, tidak berlaku getaran dan bunyi yang terhasil adalah bunyi tidak bersuara.

Bagaimana Bunyi Dihasikan Udara dikeluarkan dari kedua belah paru-paru melalui ruang tenggorok dan pita suara, masuk ke rongga tekak, seterusnya ke rongga mulut atau rongga hidung. Sekiranya semasa udara itu lalu pada pita suara, pita suara itu tertutup rapat dan udara terpaksa keluar secara terdesak maka bunyi batuk akan timbul. Manakala jika pita suara renggang dan udara dapat keluar melaluinya, pita suara itu akan bergetar maka bunyi yang terhasil ialah bunyi bersuara.

……Sambungan

Apabila pita suara lebih renggang lagi, udara boleh keluar dengan mudah, pita suara tidak bergetar, oleh itu bunyi yang terhasil adalah bunyi tidak bersuara. Udara yang keluar dari pita suara akan masuk ke rongga tekak lalu mungkin ia terus ke rongga hidung atau rongga mulut. Lelangit lembut atau anak tekak akan mengatur jalan udara sama ada ke rongga mulut atau rongga hidung. Sekiranya lelangit lembut dan anak tekak tidak menutup ruang ke rongga hidung maka udara

……Sambungan

Manakala jika ruang ke rongga hidung tertutup, udara akan keluar melalui rongga mulut dan bunyi yang terhasil bukan bunyi sengau.

BINTANG TUJUH SINAR BERSERI, BULAN PURNAMA DATANG MENERPA, AJARAN GURU HENDAKLAH DICARI, MANA YANG DAPAT JANGAN DILUPA.