Final 13-19

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ‪1 ..........................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ‪17 .........................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪43 ............................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ‪73 ...................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪93 ................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﺑﺘﺪا "وب" را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ ‪123....................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬در اوج واﮔﺬار ﻛﻨﻴﺪ ‪155..............................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬از" ﻣﻜﺎنﻫﺎ" ﺑﻪ ﺳﻮي "ﻓﻀﺎﻫﺎ" ‪177............................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﭘﻲدرﭘﻲ ‪203...........................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ ‪221......................................................‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دﻫﻢ‪ :‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻛﺎراﻳﻲ ‪263.........................................‬‬ ‫ﻫﺰار ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺮوت ‪293.....................................................................‬‬ ‫اﺻﻮل دهﮔﺎﻧﻪ ‪303..........................................................................‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫"ﻛﻮﻳﻦ ﻛِﻠﻲ" ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﻣﺠﻠـﻪ واﻳـﺮد‪ 1‬در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي و اﻗﺘـﺼﺎد‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت زﻳﺎدي اﻧﺠﺎم داده ﻛﻪ ﻣﺎﺣﺼﻞ آﻧﻬﺎ دهﻫـﺎ ﻣﻘﺎﻟـﻪ‪ ،‬ﻛﺘـﺎب و ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬دو ﻛﺘﺎب ﻣﻬﻢ وي ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل‪ :‬ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و دﻧﻴﺎي اﻗﺘﺼﺎدي )اﻧﺘﺸﺎر ‪ (1994‬و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧـﻮﻳﻦ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي در ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ :2‬ده ﻗﺎﻋﺪه ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ )اﻧﺘـﺸﺎر ‪(1998‬‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﺧﺎﺻﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ دو ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻣﺪو‪‬ﻧﻲ از اﻓﻜﺎر‬ ‫و آراء "ﻛِﻠﻲ" در ﻣﻮرد ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و اﻗﺘﺼﺎد در ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺶ رو ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫"ﻛﻮﻳﻦ ﻛﻠﻲ" در اﻳﻦ دو ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻛﻨﻜﺎش ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و روﻧـﺪ‬ ‫آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺳﻌﻲ ﻧﻤﻮده ﺑﺎ آوردن ﺷﻮاﻫﺪ و ﻗﺮاﺋﻨﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﻗﺪم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎنﻫﺎﻳﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬

‫‪Wired‬‬ ‫‪٢‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ "ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺪﻳﺪ" ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻛﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻧﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ "ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ" ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺏ‬

‫ﻣﺪرن ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻤـﺎﻳﺰ اﻳـﻦ دﻧﻴـﺎي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪايﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻠﻮغ ﻳﺎﻓﺘﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ "ﺧﻮدﺳﺎﻣﺎﻧﻲ" رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وي ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي اﻧﺴﺎن آﻧﻘﺪر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ و ادارة آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮوﻳﻢ و از ﻓﻬـﻢ آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﻟﻬﺎم ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ دو ﻣﻬﺒﺎﻧﮓ ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋـﺎت )ﻳﻌﻨـﻲ ارزان ﺷـﺪن‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و دﺳﺘﺎوردﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺨـﺎﺑﺮات و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت( ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي دﺳﺖ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﺑﻲﺟـﺎن و ﻣـﺮده ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻮن آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﻗِﺒﻞ اﻳﻦ ﺟـﺎنﻳـﺎﻓﺘﮕﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات و اﺷﻴﺎء ﺑﻲﺟﺎن‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﺪﻳـﺪ و ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وي وﻳﮋﮔﻲ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ را در آن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎي ارزان‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮ روي ﻛﻠﻴﻪ اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬از‬ ‫ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي اﺳﺒﺎب ﺑﺎزي و ﻗﻮﻃﻲﻫﺎي ﻛﻨﺴﺮو ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻔﺖ‬ ‫و دودﻛﺶﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﺑﺎري‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻞ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﺔ ارزان ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻓﺎرغ از ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻣـﻮر‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺎﻟﻲ و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﻤﻜﻦ و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ و در ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮﻳﻦ زﻣـﺎن‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪي ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴـﺖ‪ ،‬ﻗﻮاﻋـﺪ و‬ ‫ﺑﻨﻴﺎنﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة "ﻛﻠِﻲ" ﻫﺮ ﻋﺼﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﺎ ﺗﻌﺮﻳﻔـﻲ ﻛـﻪ از ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ اراﺋـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در دورة ﺻﻨﻌﺘﻲ "ﻛﭙﻲ" ﻳـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﺸﺎﺑﻪ از ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‬ ‫"ﺗﻮﺟﻪ" ﻋﻨﺼﺮي ﻛﻤﻴﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬

‫ﺝ‬

‫ﻓﺮاوانﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ارزشﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ ارزشﺗﺮ ﺷـﻮد‪ ،‬ارزانﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً راﻳﮕﺎنﺳﺎزي ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﻓﻠﺬا اﻳﻦ "ﺗﻮﺟﻪ" اﺳﺖ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎي راﻳﮕﺎن را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ زودي ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ و اﻧـﺴﺎن ﻳﻜـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻤﻲ از اﻳـﻦ دﺳـﺖ‪ ،‬و ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻲرﻳﺰي ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻖ ﭘﺎراداﻳﻤﻴﻚ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻗﻠﻤـﺮو‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك اﻧﺴﺎن و ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ .‬وي آﻳﻨﺪهاي را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در‬ ‫آن‪ ،‬اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺟﻮد دارد و ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻣﺘﻜﺜـﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺎز و ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ "ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﺘـﺮل"‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﻦ ﻧﻈـﺎم‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻮق ﻛﻨﺘﺮل از "ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ" ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﺗﺼﺎل ﻫﻤﻪ اﺷﻴﺎء‬ ‫ﺑﻲﺟﺎن ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳـﺖ و ﺟﺮﻳـﺎن ﻫـﺪاﻳﺘﻲ "از ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ" را ﺑـﻪ راه‬ ‫ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ وي در ﻋﺼﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ روش ﻛﻨﺘﺮل ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪" .‬ﻛﻠِﻲ" از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻨﺘـﺮل "از‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ" و ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ را ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻧﻴﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﻛﻪ ﻛﻴﻤﻴﺎي دوره ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ واﮔﺬار ﺷﺪه و ﺧﻼّﻗﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ وﻇﻴﻔﻪاي اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺷـﺄن‬ ‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد "ﻛﻠِﻲ" ﻣﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺎرداﻳﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي‬ ‫ﻧﻮ ﺑﺮاي درك اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻇﺎﻫﺮاً آﺷﻔﺘﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺠﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬روﻧﺪ رو ﺑﻪ ﺗﺰاﻳﺪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﻮ و ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺳـﺮﻳﻊ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺩ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮآﻣﺪن روشﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺗﻔﻜـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫وي درﻛﺘﺎب "ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘﺮل" ﺑﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻓﺮاوان ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬ ‫آﻓﺮﻳﺪهﻫـﺎي ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﻫﻤﮕﺮاﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬وي در ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺧـﻮد‪ ،‬از ﻧﻈﺮﻳـﺔ‬ ‫ﺳﺎﻳﺒﺮﻧﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ آﺷﻮب و ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺗﻜﺎﻣـﻞ و ﻧﻈﺮﻳـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻬﺮهﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻣﻲﺑﺮد و ﺑﻪ وﺿﻊ واژة ﻧﻈﺎم ﺣﻴﺎﺗﻤﻨﺪ‪1‬دﺳﺖ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻤﻨﺪ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي دﺳﺖ ﺑﺸﺮ در‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وارد ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻌﺎﻣﻞ زﻳﺴﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﭼﻮن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ‬ ‫روشﻫﺎي "ﺧﻮد ﺳﺎﻣﺎن" ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎﺋﻲ ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺶ رو را رﻗﻢ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر ﺗﻔﻮق روشﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫رﻳﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺷﻜﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘﺪﻳـﺪارﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺷـﺒﻴﻪ و‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻮن ﻧﻈﺎمﻫﺎي زﻧﺪه ﭘﺮوﺳﻪﻫﺎي رﺷﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ را ﻣﻲﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وي ﻣﺨﺮج ﻣﺸﺘﺮك ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺣﻴﺎﺗﻤﻨـﺪ را‪،‬‬ ‫ﻧﺒﻮد ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﺮده واﺣﺪﻫﺎ‪ 2‬و اﺗـﺼﺎﻻت زﻳـﺎد‬ ‫ﻣﺎﺑﻴﻦ اﺟﺰا و ﺑﻬﻢ ﺗﻨﻴﺪﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺧﺮده ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ 3‬ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫"ﻛﻠِﻲ" ﺷﻴﻔﺘﻪ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪاي اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﭼﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬وي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ واژه "ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ"‪ 4‬و ذﻫـﻦ‬

‫‪1‬‬

‫‪Visisystem‬‬ ‫‪Subunits‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Subsections‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Swarm system‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬

‫ﻩ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ"‪ 1‬را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد و ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ و‬ ‫اﺳﺘﻌﺎراﺗﻲ ﻛﻪ از روﻧﺪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دﻧﻴﺎي ﺗﻜﻨﻮژﻳﻜﻲ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺎ را ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬وي ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﻣـﺪلﻫـﺎ و‬ ‫ﭘﺎراداﻳﻢﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎ و روﻧـﺪﻫﺎ )از ﺑﻴﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ( را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ زﻋﻢ وي ﺟﻮاﻣﻊ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن و ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش‪ ،‬آﻳﻨﺪه دﻳﮕﺮ از ﻣﻴﺎن‬ ‫ﭘﺎراداﻳﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﺘﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﭘﺎراداﻳﻤﻲﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﻤـﻚ آن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻓﻬـﻢ‬ ‫ﺧﻮد در ﻣﻮرد ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻣﺪل ﻣﻲدادﻳﻢ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺎدهﺳﺎزي ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺎﺳﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي اﻧﺪﻳﺸﻪ "ﻛﻠِﻲ" ﺑﺤﺚ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫و ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از آﺛﺎر "اﺳﺘﻮارت ﺑﺮاﻧﺪ" و ﭘﻴـﺮوي از اﻳـﺪه‬ ‫وي درﺑﺎرة "ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻣﺎن" ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﻳﻚ راﺑﻄﺔ‬ ‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن آﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻣﺤﻴﻂ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻬﻢ اﻧﺴﺎن از ﻣﺤﻴﻂ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در آن ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫـﻴﻢ و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً ﻓﻬﻤـﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ و از ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﺘـﺮي‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬ ‫"ﻛﻠِﻲ" ﺑﺮﺧﻼف "ﺑﻮدرﻳﺎر‪ "2‬ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﻳﻪاش ﺟـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي ﻃﺒﻴﻌـﺖ و‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﺑﺎز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ "ﻓﺮدرﻳﻚ ﺟﻴﻤﺴﻮن‪ "3‬ﻛﻪ ﺳﻌﻲ دارد‪ ،‬ﭘﺴﺖﻣﺪرﻧﻴﺘـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Hive mind‬‬ ‫‪Baudrillard‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Fredric Jameson‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻭ‬

‫را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳـﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺛﺎﻧﻮي ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي و‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫وي در ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ و ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻓﺰوﻧـﻲ از ﻣﻨﻄـﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و داﻧﺴﺘﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﻛﺮد ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻠﻴـﺪي‬ ‫ﺑﺮاي درك ﻛﺎرﻛﺮد ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي ﺑﺎ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻛـﺎرﻛﺮد ﺷـﺒﻜﻪاي‪،‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ را اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻋـﻢ وي زﻳﺮﺑﻨـﺎي ﺣﺮﻛـﺖ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ و ﺑﺪون ﻓﻬﻢ و درك آنﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ در ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎ و ﺑﺎﻟﻨﺪه ﺑﺎﺷﻴﻢ و ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﺑﺮ ﺳﻴﺎق اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺘﺮادف‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در دﻧﻴﺎي‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﺗﺤﻮﻻت آن ﺑﻪ روز ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻣﺎﻧﻲ دراز ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ژرفاﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻃﺮاوت‬ ‫و ﺗﺎزﮔﻲ ﻛﺘﺎب را ﺣﺲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫***‬ ‫"ﻛﻮﻳﻦ ﻛﻠِﻲ" ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪ 1952‬ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬وي در ﺳـﺎل ‪1984‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﻳﺶ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻧﻼﻳﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻣﻠﺖ ﺷﺒﻜﻪاي" در‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ "ﻋﺼﺮﺟﺪﻳﺪ" ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1985‬ﺗﺎ ‪ 1998‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬

‫ﺯ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬

‫وِل‪) 1‬اوﻟﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و ﻓـﻀﺎي‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﺎم و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺳﺎﻳﺒﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪ( ﺑﻮد‪.‬‬ ‫"ﻛﻠِﻲ" در ﺳﺎل ‪ 1992‬ﻣﺠﻠﻪ واﻳﺮد‪ 2‬را ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاري ﻧﻤﻮد و ﺗﺎ ﺳـﺎل ‪1999‬‬ ‫ﺳﺮ دﺑﻴﺮي آن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣـﺪت اﻳـﻦ ﻣﺠﻠـﻪ دو ﺑـﺎر )در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 94‬و ‪ (97‬ﺟﺎﻳﺰة ﻣﻠﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ را )ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻌـﺎدل دو ﺟـﺎﻳﺰهي‬ ‫اﺳﻜﺎر ارزش دارد( ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪ .‬وي در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ رﺋـﻴﺲ‬ ‫"ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻤﺔ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ"‪ 3‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻇﻴﻔـﻪاش‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﻤﺔ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺪار روي زﻣـﻴﻦ اﺳـﺖ‪ .‬وي ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻋﻀﻮ "ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺟﻬﺎن"‪ 4‬و "ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر"‪ 5‬اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺸﺎور ﭼﻨﺪ ﺷﺮﻛﺖ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ‪ 6‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ .‬وي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮﺗﺮ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دو‬ ‫ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ وي ﻛﺎرﮔﺎه "ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ" را ﻛﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺑﻨﻴـﺎد "ﺗﻤﭙﻠـﺘﻦ"‬

‫‪7‬‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬داﻣﻨﻪي ﮔـﺴﺘﺮدهي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت‬ ‫"ﻛﻠِﻲ" اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻪ وي داده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﺶ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑـﻴﻦ رﺷـﺘﻪاي‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺮ ﻏﻨﺎي اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي وي اﻓﺰوده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟـﺐ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ در ﻣﻮرد دو ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺮح "ﻛﻮﻳﻦ ﻛﻠِﻲ" ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮدان ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Well‬‬ ‫‪Wired‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪All Species Foundation‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Global Business Network‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Center for Business Innovation‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪High Tech‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪The Templeton Foundation‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺡ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزي در ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻛﺘﺎب را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ دﻧﻴﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﭙﻴﻠﺒﺮگ ﻛﺎرﮔﺮدان ﻫﺎﻟﻴﻮودي از "ﻛﻠِﻲ" ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﻀﻮر‬ ‫در ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺮﺳﻴﻢ واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺳﺎل ‪ 2050‬ﺑﺮاي ﻓﻴﻠﻢ ﮔﺰارش اﻗﻠﻴﺖ‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻼش ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎدآوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘـﺎب "ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻧـﻮﻳﻦ اﻗﺘـﺼﺎدي در ﻋـﺼﺮ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ" ﭘﺮﻓﺮوشﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب در زﻣﻴﻨﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺗﺎ ﻛﻨﻮن‬ ‫ﺑﻪ ‪ 12‬زﺑﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وي ﻣﻘﺎﻟـﻪﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي در ﻣﺠـﻼت‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮركﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬اﻛﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻨﺲ‪ ،‬وال اﺳﺘﺮﻳﺖ ژورﻧﺎل‪ ،‬ﮔـﺎردﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻫﺎرﭘﺮز و ‪ ...‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫"ﻛﻮﻳﻦ ﻛﻠِﻲ" ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﺣﺎل ﻧﮕﺎرش ﻛﺘـﺎﺑﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬وي در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﺆال اﺳﺖ ﻛـﻪ "ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ؟ "ﭘﺎﺳﺨﻲ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ‬ ‫آذر‪1383‬‬

‫‪Minority report‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪١‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از آﺗﺶ دﮔﺮﮔﻮنﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﺷﻴﻦ رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ روزي در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺷﺪ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬اﻣـﺮوزه ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓﻜـﺮ و‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺎ را در ﺧﻮد ﻏﻮﻃﻪور ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آﻳـﺎ ﺟـﺎي ﺷـﮕﻔﺘﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺬﺑﻪ‪ ،‬ﻫﺮاس و ﺷﻮري را ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ؟‬ ‫ﻋﻠﻮم ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻬﻢ ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑـﺎ دﺳـﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﻨـﺪهي ﺧـﻮد‬ ‫دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮﺗﺮ‪ 1‬در ﺑﻄﻦ ﺑﻴـﺎن‪ ،‬ﻓﻜـﺮ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و ﺣﺘـﻲ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻈـﻢ ﻣﺮﺳـﻮم ﻫـﺮ ﻗﻠﻤﺮوﻳـﻲﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻓﺘﺢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮﻓـﺮاز آن‬ ‫ﺑﻪ اﻫﺘﺰاز در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﻣﻄﻤـﺌﻦ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪان اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪High technology‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭘﻴﺶروﻧﺪه در ﺻﺪر ﺗﻮﺟﻬـﺎت ]روزﻣـﺮه‬ ‫ﻣﺮدم[ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻋﻈـﻴﻢﺗـﺮي وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ در زﻳﺮﺑﻨـﺎي آن ﺑـﻪ‬ ‫آﻫﺴﺘﮕﻲ در ﮔﺮدش اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺷـﺪن‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ راﺣﺘﻲﺑﺨﺶ و وﺳﻮﺳـﻪاﻧﮕﻴـﺰي را ﺑـﻪ ﭼـﺮﺧﺶ‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي ﺛﺮوت‪ 1‬را ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺎ ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي ﻣﺠـﺪدي داده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﻛﻨﻮن در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪه‬ ‫و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮔﺴﺘﺮشﻳﺎﻓﺘﻪ ﺧﻠﻖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻮ‪‬ل ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻣﺎ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻓﺮاﺗﺮ‬ ‫از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﺨﺖاﻓﺰارﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬روﺑﺮو ﻛﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻣﻲﮔﺬارد و ]اﻟﺒﺘﻪ[ داﻣﻬﺎي‬ ‫وﻳﮋهي ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﮔﺬﺷـﺘﻪ را‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﻴﺎري درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳـﺪ رﻓﺘـﺎرﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد و آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ از آن ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬درﺟـﺎ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ زد‪.‬‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻣﺎ ﺑﺴﻮي ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮﺗﺮ در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺎزه اﺑﺘﺪاي ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ و ﻧﻔﻊ و زﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑـﻪ آن‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ دارد‪.1 :‬ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.2 ،‬ﻣﻌﻄﻮف ﺑـﻪ‬ ‫اﺷﻴﺎء و اﻣﻮر ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮﺳﻲ ﭼﻮن اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺳﺖ ‪ .3‬اﺟﺰاء آن‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻮع ﺟﺪﻳﺪي از ﺑﺎزار و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫را اﻳﺠﺎد و ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ]ﺟﻬﺎﻧﻲ[ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪The geography of wealth‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪٣‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ در ﻫﻤﻪي ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ـﺎ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﻮﻟﻪاي ﻣﺤﻮري در آﻣﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﻜﺮ و ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ را‬ ‫ﺣﻮل ﺧﻮد ﺳﺎﻣﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻨﻄـﻖ ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ را درك‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﭘـﻴﺶ روي ﻣﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫"ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ" ﺑﺮ روي ده دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻈﻢ ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻗﻮاﻋـﺪ‪ ،‬اﺻـﻮل‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﻮ ﺑﻪ ﺷﺪت رﻳـﺸﻪ دواﻧﻴـﺪهاﻧـﺪ و ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ در‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻠﻜﻪ در ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر و ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑﻜـﺎر ﺑـﺮده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرهي اﻳﻦ اﺻﻮل ﻛﻪ رﺋﻮس ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫اﺻﻮل راﻫﻨﻤﺎ‪ 1‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫]اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد[ اﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪي اﺻﻮلﻫـﺎي راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺼﻮن از ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪي ﭼﺮاغ راﻫﻨﻤـﺎ‬ ‫ﺟﻬﺎت ﻛﻠﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻴﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺗـﺎ ﻧﻴﻤـﻪ‬ ‫اول ﻗﺮن آﻳﻨﺪه ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ده ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺠـﺎي آﻧﻜـﻪ‬ ‫در ﺟﺴﺘﺠﻮي اﺻﻮل ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺷﻜﻞدﻫﻨﺪه ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ را ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻨﮓ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Rules of thumb‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٤‬‬

‫ﭘﻴﺸﻔﺮض اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻮﻟﻲ را ﻛﻪ دﻧﻴـﺎي ﻧـﺮمﻫـﺎ‬

‫‪1‬‬

‫)دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬دﻧﻴﺎي رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬دﻧﻴﺎي ﻧﺮم اﻓﺰار( و دﻧﻴﺎي ﺧـﺪﻣﺎت را اداره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰودي ﺑﺮدﻧﻴﺎي ﺳﺨﺖﻫﺎ‪) 2‬دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻴﺎت‪ ،‬دﻧﻴـﺎي اﺗـﻢﻫـﺎ و اﺷـﻴﺎء‪،‬‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻓﻮﻻد و ﻧﻔﺖ و ﻛﺎر ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﺮق ﭘﻴـﺸﺎﻧﻲ رﻳﺨﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد(‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آﻫـﻦ و ﺗﺨﺘـﻪ ﻫـﺎي اﻟـﻮار از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻧـﺮم اﻓـﺰار ﻣﺘﺎﺑﻌـﺖ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪﻛﺮد‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﭘﻴـﺮوي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬دودﻛـﺶﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﺮﻣﺎن داﻧﺶ را اﺟﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز‬ ‫آﻳﻨﺪهي ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮد را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ اﻣﺮوزه آن را ﺑﺮﭘﺎﻳﻪي دﻧﻴﺎي ﺳـﺨﺖﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺴﺐ و ﻛﺎري ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً در ﻣﺤﺎﺻﺮه دﻧﻴﺎي‬ ‫ﻧﺮمﻫﺎ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﻠﻴﻚﻫﺎي ﻣﻮﺷﻮارهﻫﺎ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي ﺣﻘﻴﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺗﻤﻲ را در ﻓﻀﺎي واﻗﻌﻲ ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل در اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻧﺮمﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﺳﺨﺖﻫﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ دﻳـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﻮاﻫﺪي ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﺳﺨﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻧﺮم ﻫﺎ ﻣﺒـﺪ‪‬ل ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫـﺮﻛﺲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎ ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻻت از ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺘﺎزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﻧـﺮمﻫـﺎ‬ ‫ﻋﻤﺪﺗﺎً ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ارﺗﻘﺎء ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ واﺳﻄﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﻮاس ﻣﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،3‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ارزش ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ و ﺳـﭙﺲ‬ ‫اﻳﻦ اﺻﻮل را ﺑﺮاي دﻧﻴﺎي ﺳﺨﺖﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Soft‬‬ ‫‪Hard‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Plentitude‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪٥‬‬

‫ﻓﻮت و ﻓﻦ ﺗﺠﺎرت ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻓﻮت و ﻓﻦ ﺗﺠﺎرت ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻛﭙﻲ راﻳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬و زﻳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺳﺮوﻛﺎر دارد‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺒﻚﺗـﺮ و اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮﺗﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس ﻫﺎ در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻲ ﻓﻘﻂ ﺷﺶ ﺳﺎل‪ ،‬وزن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺻﺪر ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ ،‬در ﻫـﺮ دﻻر‬ ‫ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن دﻧﻴﺎي ﺗﺠﺰﻳـﻪ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت و ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻫﺮﻛﺪام از ﻏﻮلﻫـﺎي زﻣـﺎنِ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﭼـﻮن‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﻲ و ﻳﺎ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﮔﺸﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ي اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده درﺻﺪ ﻛﻞ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ را اﺷﻐﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻴﺖﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﭙﻲراﻳﺖ و ﻧـﺎمﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ درﻧﻴﺎﻣﺪه اﻧﺪ‪ .‬واﺣﺪ ﻧﺮم اﻓـﺰار ﭼﻴـﺴﺖ؟ ﻓﻼﭘـﻲ دﻳـﺴﻚ‬ ‫اﺳﺖ؟ ﺧﻄﻮطِ ﻛﺪ؟ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﺳﺖ؟ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؟ اﻗﺘـﺼﺎدداﻧﺎن ﺳـﺮدرﮔﻢ ﺷـﺪه اﻧـﺪ‪ .‬واﻟﺘﺮرﻳـﺴﺘﻦ‪ ،1‬رﺋـﻴﺲ ﭘﻴـﺸﻴﻦ‬ ‫ﺳﻲﺗﻲﻛﺮپ‪ ،2‬ﻏﺮوﻟﻨﺪﻛﻨﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻓﺪرال ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎﺑﻮي ﭼﭗ دﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام درﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز اﻳﺪهاي وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻧﺮماﻓـﺰاري ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Walter wriston‬‬ ‫‪Citicorp‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٦‬‬

‫ﭼﺮﺧﺶ ﻋﻘﺮﺑﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻴﺪن ﻛﺮده اﺳﺖ و‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪي رﺳـﻴﺪهاﻳـﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻫﻤـﻪي‬ ‫ﻣﺪر‪‬جﻫﺎي ﻣﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ از آن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺳﺮوﺗﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز‪ 1‬را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻳﺪ؟ در دﻫﻪي ‪ ،1950‬ﺧﺒﺮﻧﮕـﺎران اﺧﺒـﺎر‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺷﻴﻔﺘﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﻣﻌﻴـﺎر ﻳـﻚ‬ ‫روﻧﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫روي زﻣﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮم ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺎﻇﺮانِ ﺗﻴﺰﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗـﻮرز‪،‬‬ ‫آﻳﻨﺪه ي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻮد و ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻈﻴﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﺑﻮد و اﺳﺘﻮار و ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪهي اﺳﺘﺨﺪام ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ ﺗـﺎ ﭘﺎﻳـﺎن ﻋﻤـﺮ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶ ﻫﺎي اﻣﭙﺮاﺗﻮري وﺳﻴﻌﺶ را ﺗﺤـﺖ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫داﺷﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻣﻘﺪار ﺳﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛـﺮد ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺑـﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ‪ 40 ،‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮرﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﻳﺪ راه ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز را دﻧﺒﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺟﺎﻟـﺐ اﺳـﺖ!‬ ‫آﻳﻨﺪهاي ﻛﻪ از آن ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣـﻲآﻣـﺪ‪ ،‬رﺳـﻴﺪه‪ ،‬وﻟـﻲ ﺟﻨـﺮال ﻣﻮﺗـﻮرز‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﻣﺜﺎل ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز اﮔـﺮ ﺷـﺮﻛﺖﺗـﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗـﻮرز ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در ﺧﻄـﺮ ﺑﺰرﮔـﻲ ﻗـﺮار دارﻳـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﺸﺎن ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‬ ‫اﻟﮕﻮ ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ روي زﻣـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ل ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻨﻄﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪GM‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪٧‬‬

‫ارزش ﺳﻬﺎمﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ارزﺷﺶ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺑﻬﺮهوري ﺟﺪﻳـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ در ﻃﻲ ‪ 40‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺪس و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺎ اﻋﺘﺒﺎر ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬درس آﺷﻜﺎر ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻳﻢ ﻃﺮحﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺑﺮﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺟﺬاب و ﻣـﺪ‬ ‫روز ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﺳـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺳﺮﮔﺮمﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮدآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺪل ﻣﺤﻮري ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاد دﻻﻧﮓ‪ ،1‬اﻗﺘﺼﺎددان داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮﻛﻠـﻲ‬ ‫ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺌﻮري ﺳـﻮدﻣﻨﺪ در زﻣﻴﻨـﻪي ﺗـﺎرﻳﺦ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي دارد‪ .‬او‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺘﺎرهﻫﺎي ﺳﻴﻨﻤﺎ رو ﺑﻪ اﻓـﻮل‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ و ﺑﻪ آﺧﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻗﺘـﺼﺎد آﻣﺮﻳﻜـﺎ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﻣﺜـﻞ رژهي‬ ‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪي ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا در ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﺎ ﻣﻌﺠﺰات اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺘﺎرهي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪،‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﻲ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ روي داد‪ .‬ﺧﻴﻠـﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻲ ﺑـﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﻮﻗـﻊ‪،‬‬ ‫زﻣﺎن ﻣﻬﻴﺠﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﻗﻬﺮﻣـﺎنﮔﺮاﻳـﻲ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺖ و‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدرو ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮدده ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه دﻻﻧﮓ‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻧﺠـﺎتدﻫﻨـﺪه‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر در ﻗﻠﻤـﺮوي ﻧـﺮماﻓـﺰار و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﺮدﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ را از ﻛـﻼه‬

‫‪Brad Delong‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٨‬‬

‫ﺟﺎدوﻳﻲ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﺪ و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن را روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫و ﺧﺎﻟﻖ ﻣﻌﺠﺰات اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻧﺪه ﺑﺎد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ!‬ ‫دﻳﺪﮔﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ دﻻﻧﮓ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از راه ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻜـﺮي ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻮد ‪ 90‬درﺻﺪ ﺑﺮ روي ﻓﻼﭘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻚ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎ‬ ‫در آﻳﻨﺪه از روي ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﺎزد و ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ ﻛـﺎﻣﻴﻮن‪ ،‬ﺷـﻴﺮﻫﺎ را‬ ‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﺠﻠﻪ واﻳﺮد‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﮕﻮي اﻧﻘﻼب دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ‬ ‫در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﻳﺮاﺳﺘﺎر ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬رﻫﻴﺎﻓﺘﻲ ﺑﺴﻮي اﻳـﺪهي ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬واﻳﺮد درﺳﺖ در وﺳﻂ ﻣﺤﻠـﻪ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻋﺮض ﻳﻚ ﺳﺎل ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﭘﻮﻧـﺪ )‪ 48‬واﮔـﻦ‬ ‫ﻗﻄﺎر( از ﺳﺎﻗﻪ ﻫﺎي ﺧﺸﻚ ﻧﻴﺸﻜﺮ و ‪ 330‬ﻫﺰار ﭘﻮﻧﺪ از ﺟﻮﻫﺮ رﻧﮕﻲ روﺷـﻦ را‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺗﻢﻫﺎي زﻳﺎدي‪ ،‬درﮔﻴﺮ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ادﻋﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛـﺴﺐ و ﻛﺎرﻫـﺎ در دﻧﻴـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﺷﺪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ و ﻓﻴﺒﺮﻧﻮري‪ 2‬و اﺳﭙﻜﺘﺮوم‪ 3‬دوﺑﺎره ﺷﻜﻞ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﭼﻪ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺨﺼﻮص را ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ؟ ﭼﺮا ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲﺷﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬

‫‪1‬‬

‫‪Wired‬‬ ‫‪Glass fibers‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Spectrum‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪٩‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫـﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ و رﺳـﺎﻧﻪاي ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺴﺖ‪] ،‬ﺑﻠﻜﻪ[ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻮدش ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻘﺮاول ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دوره ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲﻛﻪ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷـﺘﻪاﻳـﻢ‪ ،‬روي دادهاﻧـﺪ‪] .‬ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ[ زﻧـﺪﮔﻲﻣـﺎن را ﺗـﺴﺮﻳﻊ داده و‬ ‫ادارهﻛﺮدن ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬اﻋﺪاد و واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ را ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﺷﮕﻔﺖآوري ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺠﺰ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪهي دﻳﮕﺮي داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ؟‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻤﻴﻖ و ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﻪ ﮔـﺮدش‬ ‫درﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي دﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اراﺋﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬از راهﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در اﻧﻘﻼب ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﻠﻖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻨﻴﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬اﻧـﺴﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻮﻳـﺖ ﻓـﺮدي ﺧﻮدﻣـﺎن و ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت آﻧﻘﺪر ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﻓﻬﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮ آن ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪم ﻓﺮاﺗﺮ از ﺣﻴﻄﻪي ﺑﺨﺶ ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﮔﺬارﻳﻢ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎﻧﺎﻧﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺬﺷـﺘﻲ وﻳـﮋه در ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي دارﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺠﺎري‬ ‫ﻣﺪ روز ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در رﻳﺸﻪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲﻣﺎن دراﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪارﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ‪ (IC‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧـﻮآوري در‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﺗﺎﻟﻴﺰورﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎز ﻧﺎﻣﻴﺪه‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻳﻚ ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻗـﺪرت ﺧـﻮد ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎز ﺗﺼﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ را درﭘﻲ داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻤﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در دﻧﻴﺎي ﻣﺎﻟﻴﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬از‬ ‫زﻣﺎن ﺑﺎﻧﻜﺪاران وﻧﻴﺰي اﺑﺪاﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻈﻴﺮ رﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﺳﭙﺮدهﮔـﺬاري‪،1‬‬ ‫ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﭼﻚ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرت ﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري و‪ ...‬ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ را ﺷﻜﻠﻲ دوﺑﺎره ﺑﺨﺸﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺪاﻋﺎت ﺑـﻪ رﺷـﺪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري دورهي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺪد رﺳﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺧﻴﻠﻲ از ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ي ﻗﺒﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﻳـﺎ ﺻـﻨﻌﺖ ﺷـﻴﻤﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺑﺪاﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ و ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫از آن ﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﺳﺎل ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﻚﺳﻠﻮﻟﻲﻫﺎ ﺑـﺮروي زﻣـﻴﻦ رﺷـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﻚﺳﻠﻮﻟﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﻣﺠﺎور در ﺗﻤﺎس ﺑﻮد ﺗﺎ ﻳـﻚ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ‬ ‫ﻛﺮوي زﻧﺪه ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪ .‬در آﻏﺎز‪ ،‬ﻛﺮه ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻜﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﻠﻮلﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ در ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻳﺎﺧﺘـﻪي‬ ‫‪Venture funding‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪١١‬‬

‫ﻋﺼﺒﻲ‪ ،1‬رﺷﺘﻪاي ﻧﺎزك از ﻧﺴﺞ‪ ،2‬ﻛﻪ دو ﺳﻠﻮل را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳـﺎﺧﺖ ﺗـﺎ از ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ارﺗﺒﺎط ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﮔﺬاﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ آﻓـﺮﻳﻨﺶ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎز‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ رﺷﺘﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒﻲ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﭼﻴﻨﺶ ﺳﻠﻮلﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازه و ﻛﺎرﻛﺮدي ﺧﻠﻖ ﺷﻮد‪ .‬وﺟـﻮد ﭘﺮواﻧـﻪﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﮔﻴﺎه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و ﻛﺎﻧﮕﻮروﻫﺎ ﻫﻤﻪ اﻣﻜﺎن ﭘـﺬﻳﺮ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻴـﺎت ]در ﻛـﺮهي‬ ‫زﻣﻴﻦ[ ﺑﻪ ﻫﺰاران ﻣﺪل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻪ ﻃﺮق ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در‬ ‫ﻫﺮﻛﺠﺎ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺷﮕﻔﺖآور ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﭘﻬﻦ ﺑﺎﻧﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎ در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﭼﻨﺪ ﺳﻠﻮﻟﻲﻫﺎ ﻗﺮار‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي ﻳـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻗﻄـﺮه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎ اﺑﺪاع ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن و ﻓﻴﺒﺮﻧﻮريِ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎز‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ ﺷـﻜﻞ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻏﺮّﺷﻲ ﻋﻈﻴﻢ ! ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﻲ از ﺷـﻜﻞﻫـﺎ و‬ ‫اﻧﺪازهﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑـﺎوري از‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑﻬـﻢ آﻣﻴﺨﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺎ در‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻗﺮار دارﻳﻢ ﻛﻪ اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﻫﻤـﺎورد روزﻫـﺎي اول‬ ‫ﺣﻴﺎتﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫در آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻤﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و ﻳﺎ واﻳﺮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ دﮔﺮﮔﻮن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪] .‬اﻟﺒﺘـﻪ[ ﻛـﺸﺎورزي‪ ،‬ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫‪Neuron‬‬ ‫‪A thin strand of tissue‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢‬‬

‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ و ﺷﻐﻞﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺗـﻚﺳـﻠﻮﻟﻲوار ﺧـﻮد اداﻣـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﺎورزان و دﻳﮕﺮ رﺳﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬در ﻣـﺪل ﺧﻮدﺷـﺎن از‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﭘﻴﺮوي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻼً ﺷﻮاﻫﺪي ﺑﺮاي آن دﻳﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺸﺎورز در آﻣﺮﻳﻜﺎ )ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﺎورزي( ﺑﺮ روي ﺗﺮاﻛﺘﻮرش در دﻓﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘـﺎﻟﺶ ﻣـﺸﻐﻮل ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮاﻛﺘﻮرش ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا دارد‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ دارد‪ ،‬دﺳـﺘﮕﺎه ﻣـﺎﻫﻮاره اي‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻳﺎب ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهي ﻧﺰدﻳﻚ زﻣـﻴﻦ دارد‪ .‬در‬ ‫ﻣﻨﺰل ‪،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮش ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺪون ﭘﺎﻳﺎن وﺿـﻌﻴﺖ ﻫـﻮا‪ ،‬ﺑـﺎزار ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻏﻠـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺎنﻛﻨﻨﺪهي رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﻫـﺎي دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺣـﺴﺎب ﺑـﺎﻧﻜﻲ و ﺟـﺪاول‬ ‫ﮔﺮدش ﻣﺎﻟﻲاش ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻧﺎﺧﻨﺶ ﻛﺜﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫اﻣﺎ زﺣﻤﺎت ﻋﻤﻠﻲاش در زﻣﻴﻨﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮرد راﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻣﻴﻮن اﻇﻬﺎر داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﭘﺸﺖ ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻨﻮز ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺑـﺰار ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫راﻧﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﻛﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت رادﻳﻮﻳﻲ‪ ،‬اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛـﺰ‬ ‫و اﻣﺎﻛﻦ واﻗﻊ در ﺟﺎدهﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺟﺎدهﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲﺷﺎن از ﻣﻨﻄـﻖ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺮق رﻳﺰيِ ﻓﺮاوانِ راﻧﻨﺪﮔﺎنِ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻛﻪ ﺑﻄﻮر دﺳﺘﻲ‬ ‫ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﻲزﻧﻨﺪ و ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ,‬ﺑـﺎ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣـﺎ‪ ،‬آﻣﻴﺨﺘـﻪاي اﺳـﺖ از روﺷـﻬﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺗﺠـﺎرت‪،‬‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و ﺗﺒﺎدﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻮل ﻋﺎﻣﻼن‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪي ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي ﻛﺎﻻ‪ ،‬از اوﻟﻴﻦ ﻓﺮمﻫﺎي داد و ﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪي ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬر از ﻋﺼﺮ ﻛـﺸﺎورزي و‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻨﻮز اداﻣﻪ دارد‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ در وب ﮔـﺴﺘﺮه‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪١٣‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ رخ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪي ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ از ﺣـﺎﻻ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻟﻴﺎن‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدي‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪي ﻻﻳـﻪﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲِ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﻣﻮاد را ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ در ﻣﻲآﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﺳﻮدآوري ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﻴﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫ﻫﻨــﻮز اﻳﻨﺮﺳـﻲِ ﻋــﺼﺮ ﺻــﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣــﺎ را ﻫﻴﭙﻨــﻮﺗﻴﺰم ﻛــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻬﺎي‪ 1990‬ﺗﺎ ‪ ،1996‬ﻣﻴﺰان ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻠﻤﻮس‪ 1‬را درﺳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ﻓـﺮاﻫﻢﻛﻨﻨـﺪهي‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 15 ،‬درﺻﺪ رﺷﺪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﻓﻘـﻂ‬ ‫‪ 18‬درﺻﺪ اﺳﺘﺨﺪامﺷﺪﮔﺎن در آﻣﺮﻳﻜﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻌ‪‬ﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﺳﻪﭼﻬﺎرم اﻳﻦ ‪ 18‬درﺻﺪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﭼﻬـﺎرﭼﻮب ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﮔﻨﺠﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺠﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﺗﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺖﻫﺎ را ﺑـﻪﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫درﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬ﺣﺴﺎﺑﺪاران‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﻃﺮّاﺣﺎن‪ ،‬ﺑﺎزارﻳﺎب ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬وﻛـﻼ و‬ ‫اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘـﻂ درﺻـﺪ‬ ‫ﻛﻤﻲ از ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر وﻇﺎﻳﻒ دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻫﻨﻮز ﺳﻴﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺧﻴﺎﻟﺒـﺎﻓﻲ اداﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻐﻞﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ زﻧﻴﻢ‪ .‬در ﻃﻲ ﻳﻚ ﻧﺴﻞ‪،‬‬ ‫ﻳــﺎ ﺣــﺪاﻛﺜﺮ دو ﻧــﺴﻞ‪ ،‬ﺗﻌــﺪاد اﻓــﺮادي ﻛــﻪ در ﺷــﻐﻞﻫــﺎي ﻛــﺎﻣﻼً ﺗﻮﻟﻴــﺪي‬ ‫درﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﺸﺎورزان ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‬ ‫و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﭼﻨﺪ درﺻﺪ ]اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ[ ﻫﻢ ﻧﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﺼﻮر ﻣﺎ ﻫﺮﻛﺴﻲ را و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﻣﻲﻛﺸﺪ‪.‬‬

‫‪Tangible‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤‬‬

‫در ﻫﻤﺎن ﻣﺴﻴﺮي ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ و ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﻧﻮري و اﻣﻮاج رادﻳـﻮﻳﻲ‬ ‫در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﺎن ﻣﺴﻴﺮ در ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﻳﻦ ادﻋﺎي دﻟﻴﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺧﺎم ﺗﺼﻮر ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫ﻫﺮازﭼﻨﺪﮔﺎﻫﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﺰرگ و ﺟﺪﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬در اواﻳﻞ دورهي ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎرﺑﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﻮﺑﻲ درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ دوره ي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺧﺒﺮ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﮕﺮﻓﻲ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫در ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻳﺎ آﻧﺎن اﻳﻦﻗﺪر ﺧﺎم ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﻋﻤﻞِ‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬س و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ داﻧﻪرﻳﺰي و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﺗﻐﻴﻴـﺮ و‬ ‫ﺗﺤﻮﻟﻲ در ﭘﺮورش ﮔﺎوﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد؟ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻮاﻣﻊ را ﻛﺎﻣﻼً‬ ‫زﻳﺮ و رو ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫ﻛﺎرورﻣﻴﺪ‪ 1‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﻴﻦ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻣـﺪرن اﻧـﺪرز‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪" :‬ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﮔﻮش ﻓﺮادﻫﻴﺪ" ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ و‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن راه ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺻﻮل راﻫﻨﻤﺎ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪن اﻳـﻦ ﺳـﺌﻮاﻻت‬ ‫ﺑﺮروي ﻫﻢ ﺷﻜﻞ دادهام‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ؟‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲدﻫﺪ؟‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎي ﻓﻮﻻد و ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻔـﺖ‪ ،‬دودﻛـﺶ ﻫـﺎ و ﺧﻄـﻮط ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و داﻧﻪﻫﺎي رﻳﺰ و ﺣﺘﻲ ﻧﺸﺨﻮارﻛﺮدن ﮔﺎوﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﺷﺒﻜﻪي دﻧﻴﺎي‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﭘﻬﻦﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ درﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و دﻳـﺮ ﻳـﺎ زود‪،‬‬ ‫آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﺎﻳﺪ از ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻮ ﺗﺒﻌﻴﺖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Carver Mead‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪١٥‬‬

‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﮔﻮش ﻓﺮا دادم و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻢ ﻣﻌـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮدم ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ده ﺗﺮﺟﻴـﻊ ﺑﻨـﺪِ ﺗﻜـﺮاري را ﻣﺮﺗﺒـﺎ ﮔﻮﺷـﺰد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ آن ده ﺗﺮﺟﻴﻊ ﺑﻨﺪ ﺗﻜﺮاري ﺳﺮﺗﻴﺘﺮﻫﺎي ده ﻓـﺼﻞ آﻳﻨـﺪه ]ﻛﺘـﺎب[‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٦‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪١٧‬‬

‫‪1‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫ﻗﺪرت ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ‬

‫‪1‬‬

‫اﺗﻢ‪ ,‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ دور ﺧـﻮد ﻣـﻲﭼﺮﺧـﺪ و اﺳـﺘﻌﺎرهاي از‬ ‫ﻓﺮد‪‬ﻳﺖ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺼﺮ اﺗﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻤﺒﻞ ﻗـﺮن آﻳﻨـﺪه‪،‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺮﻛﺰ و ﻣﺪاري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻴﭻ اﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ ﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﺪف ﻫﺎي ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻬـﻢﺗﻨﻴـﺪه‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺪﻟﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪن ﺗﻤﺎم ﻣﺪارﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪيﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﺗﻤﺎم واﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺗﻤﺎم دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪيﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺰرگ و‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻬﻢ و ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﺗﻢ ﻧﻤﺎﻳـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ اي اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ ﺳـﻮق‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪Decentralization‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٨‬‬

‫ﻧِﺖ‪ ،‬آﻳﻨﺪهي ﻣﺎﺳﺖ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺳﺘﺎورد ﻣـﺎ اﻧـﺴﺎنﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﻫـﻢﺑـﺎﻓﺘﻦ ﻣـﺪاوم‬ ‫زﻧﺪﮔﻲﻫﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻓﻜﺎرﻣﺎن و ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺗﻤﺎن ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ در ﻣﻘﻴـﺎس‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ داﻧﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرگ ﺑﺮاي دﻫﻪﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬وﻟـﻲ اﺧﻴـﺮاً‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑﺮﻗـﺮاري ارﺗﺒـﺎط ﺳـﺮﻋﺖ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬دو دﺳـﺘﺎورد‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ )ﺗﺮاﺷﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ و ﻓﻴﺒﺮﻧﻮري ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت( ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺘﻲ ﺑـﺎور‬ ‫ﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ در آﻣﻴﺨﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻼﻗﻲ اﻳﻦ دو ﻧﻮآوري ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻫﻢ ﺷﻜـﺴﺘﻪ ﺷـﺪن‬ ‫ذرات اﺗﻤﻲ ﻣﻮﺟﺐ رﻫﺎﺳﺎزي ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻲﺳـﺎﺑﻘﻪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ﻗﺪرت ﻧﺎﻓﺬ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻧِﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧِـﺖ ﺑـﺰرگ ﮔـﺴﺘﺮش ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺳﺮزﻧﺪه‪ ،‬ﺳﻄﺢ روي زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﻜﻪاي ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﺳﻄﺢ اﻳﻦ ﻛﺮه ﺧﺎﻛﻲ را ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ و ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫روزاﻓﺰوﻧﻲ از ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﺒﻌﻴـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬داﻧـﺴﺘﻦ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻛـﺎرﻛﺮد‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي درك ﻛﺎرﻛﺮد ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻫﺮ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺎﻣﻞ دو ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ :‬ﮔﺮه ﻫﺎ و اﺗـﺼﺎﻻت‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﻨﺎ ﻧﻤﻮدن آن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﺣﺠﻢ ﮔﺮهﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﻤﻴ‪‬ـﺖ و ﻛﻴﻔﻴـﺖ اﺗـﺼﺎﻻت ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﻗﻠﻤﺮوي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‪ ،‬ﻛﻮﭼـﻚ ﺷـﺪن دﻧﻴـﺎي‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ و ﮔﺴﺘﺮش اﻧﻔﺠﺎري اﺗﺼﺎﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ را ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآورد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن اﻳﺪهﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ ﺳﺎده ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ ﻣﻴﻜﺮوﺳـﻜﻮپ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﻧﻪﭼﻨﺪان دور ﺑﺮاي دﻳـﺪن ﻳـﻚ ﺗﺮاﺷـﻪ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪١٩‬‬

‫ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺎﻳﺰ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪1950‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ‪ 5‬دﻻر ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن ﺑـﻪ ‪ 0/01‬ﺳـﻨﺖ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪاﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻳـﻚ ﻧﺎﻧﻮﺳـﻨﺖ‪ 1‬ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫رﺳﻴﺪ و ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﭼﻨـﺪ ﺳـﻨﺖ ﻗﻴﻤـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫از ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ آﻧﻘﺪر ارزان و‬ ‫ﻇﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲﺳـﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﻧـﺸﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻗﻮﻃﻲ ﺳﻮپ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺮروي درﭘﻮش ﺧﻮد ﺟﺎي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻫﺮ‬ ‫ﻛﻠﻴﺪ ﭼﺮاغ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺘﺎب ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺟﺎﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺮ‬ ‫روي ﺟﻠﺪ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ را ﺑﺮ روي ﺧﻮد‬ ‫ﺣﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮروي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي درون ﻃﺒﻘﺎت ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوﺷـﻲ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻳـﻚ دﻛﻤـﻪ ﺳـﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ در درون آن ﺟﺎﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎل در ﺟﻬﺎن ‪ 10‬ﻫﺰار ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻛﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و روزي ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﻮع اﻳﻦ رﺧﺪاد ﺧﻴﻠﻲ زﻣﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪ .‬ده ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺗﺼﻮر اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم‬ ‫دربﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺪهدار ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوزه )در آﻣﺮﻳﻜﺎ( ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان درب ﻫﺘﻠﻲ را ﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ‬ ‫درون ﻗﻔﻠﺶ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﭼﺸﻤﻚزن وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ آﻧﻘﺪر ارزان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬـﺎ را دور ﺧـﻮاﻫﻴﻢ اﻧـﺪاﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪1‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩﻡ ﺳﻨﺖ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٠‬‬

‫ورﻗﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﺎم دارد ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﻧـﺎﭼﻴﺰ را درون ﺧـﻮد‬ ‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪ آﻧﻘﺪر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻧﻜﺪار ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﻤﻪﻫﺎديﻫﺎ در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻼن ﭘﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺰودي ﻫﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷـﺪه‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻓِﺪاِﻛﺲ )ﻓﺪرال اﻛﺴﭙﺮس(‪ 1‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺳـﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ ﻳﻜﺒـﺎر ﻣـﺼﺮف ﻫﻤـﺮاه ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﺴﺘﻪ ﭘﺴﺘﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺮ آن در ﻃﻮل ﻣـﺴﻴﺮ‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪي روزاﻧﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷـﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺟﻌﺒﻪ ﺷﻜﻼت ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻮپ ﺑﺴﻜﺘﺒﺎل ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪزودي ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫از ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﻨﻴﻜﺮز ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺘﻪﻫﺎي ﻓﺸﺎري و آﺑﺎژورﻫـﺎ ﺗـﺎ ﻗـﻮﻃﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻮدا‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﻇﺮﻳﻒ ﻧﻘﺮهاي ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ ﺟﺎﺳﺎزي ﺷﺪه را درون ﺧﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬و ﭼﺮا ﻛﻪ ﻧﻪ ؟‬ ‫ﻣﺎ در ﺣﺎل ﮔﺬار از ﮔﺴﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛــﻪ ﺑــﺮ ﺗﻌــﺪاد ﺗﺮاﺷــﻪﻫــﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫در ﻛﺎﻻﻫﺎ و اﺷﻴﺎء دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺮوزه در ﺟﻬﺎن ‪ 200‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻧﺪيﮔﺮو‪ 2‬از ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫اﻳﻨﺘﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﺮاﺷﻪ ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺟﻌﺒـﻪي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‬ ‫‪FedEx‬‬ ‫‪Andy Grove‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٢١‬‬

‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ‪ 30‬ﭘﺮوﺳـﺴﻮر ارزاﻧﻘﻴﻤـﺖِ دﻳﮕـﺮ در ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ در ﺟﻬـﺎن ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻋﺪد ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮي ﺑﺮاي ﻫـﺮ‬ ‫ﻓﺮد روي زﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ وﺟﻮد دارد(‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﻏﻴﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬ﺿﺒﻂ اﺳﺘﺮﻳﻮ‪،‬‬ ‫ﭘﻠﻮﭘﺰ و ﺗﻠﻔﻦ ﺧﻮد دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪي ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮﻣـﺰ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻓﻲاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬ ‫ﺳﮓ ﺑﻮﻟﺪاگ ﺗﺮﻣﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺤـﺪودي ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه ﺑـﺴﻴﺎر ارزان اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺤﻘـﻖ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪﻛـﻪ ﺳـﺎﺧﺖ ﻳـﻚ ﺗﺮاﺷـﻪ‬ ‫ﭘﺮدازﻧﺪه ي ﺟﺎﺳﺎزيﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ از ﻳـﻚ ﺑﻠﺒﺮﻳﻨـﮓ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ارزاﻧﻲ آبﻧﺒـﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ‪ 1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎي ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﻫﻮش ارزانﻗﻴﻤﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ و ﻓﺮاﺗـﺮ از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﺷﺨـﺼﻲ در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺗﺎﺧﺖوﺗﺎز ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫از ﻳﻚ ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ دو ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﺗﻌﺪاد اﺷﻴﺎء دﻳﮕﺮِ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در زﻧﺪﮔﻲﺗﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ را در وﺳﺎﻳﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ ﺟﺎﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺳﭙﺲ آﻧـﺎن را در‬ ‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺁﺏﻧﺒﺎﺕ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻭﺟﻪ ﺗﺴﻤﻴﻪ ﺁﺏﻧﺒﺎﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﺍﺷﻪﻫﺎ‪Jelly bean ,‬‬

‫ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬ﻡ‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٢‬‬

‫ﺗﻤﺎم اﺑﺰارآﻻت و در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﺗﻤﺎم اﺷﻴﺎء ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ روﻧـﺪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺣﺪود ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﺮاﺷﻪ ﻇﺮﻳﻒ ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﻣﺎ ﺟﺎﺳﺎزي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ذرهاي ﻫـﻮش در ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ ﻣـﻲﺳـﺎزﻳﻢ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮﻣﻲآﻳﺪﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﻣﺼﻨﻮع ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر دارﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ آﻧﭽﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﮔﺮه ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫـﻢ وﺻـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهاي ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷـﻪي ﻓﺎﻗـﺪ ﺷـﻌﻮر را در‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﻳﻚ ﻣﻐﺎزه ﺟﺎﺳﺎزي ﻛﻨﻴﻢ و آن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﺰرگ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺧﺮﻳﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮدي ﻣﺎ را ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﺷﻌﻮري ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺗﻮر اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه دﻫـﻴﻢ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﻤـﻞ و‬ ‫ﻧﻘﻞ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﻓﺎﻗـﺪ ﺷـﻌﻮر ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي‪ ،‬ﺟﻠﻮي ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺟﺎده‪‬اي ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪) .‬ﻣﺮﺳﺪس ﺑﻨﺰ اﺧﻴﺮاً‬ ‫اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ دارد ﻳﻚ ﺳﺮور ﺷﺒﻜﻪاي را ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي ﻣـﺪل‬ ‫ﺑﺎﻻي ﺧﻮد راه اﻧﺪازي ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﻳﺺ ﻓﻨـﻲ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ را از‬ ‫راه دور ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﺻـﻮرت ﮔﻴـﺮد‪ ،‬آﻧﻮﻗـﺖ‬ ‫ﻫﻤﻪي ﻓﻜﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٢٣‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﺟﺎزه دﻫﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﻛﻤﻲ داده را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨـﺪ و ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺮي اﻃﻼﻋﺎت ورودي را از ﻣﺠﺎورت ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺊ ﻏﻴﺮ ﻓﻌ‪‬ﺎل را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮهي ﺟﺎﻧﺪار ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎزي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺊ ﻣﺘﺼﻞﺷﺪه دادهﻫﺎي زﻳﺎدي را ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪ ﻇﺮﻳﻒ درون ﻳﻚ ﻣﺨﺰن آب در ﻣﺰرﻋﻪاي واﻗﻊ در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﻴﻐﺎم ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ دو ﺑﻴﺘﻲ در ﻣﻮرد ﭘ‪‬ﺮ ﺑﻮدن ﻳـﺎ ﭘ‪‬ـﺮ ﻧﺒـﻮدن ﻣﺨـﺰن آب‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﮔﻮش ﻫﺮﻳﻚ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻳﻚ ﮔﻠﻪ در‬ ‫ﻣﺰرﻋﻪاي ﺑﺰرگ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد ﺗـﺎ ﺑـﺼﻮرت ﭘﻴـﺎمﻫـﺎي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻳـﺎب‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎمﻫﺎﻳﻲ را درﺑﺎرهي ﻣﺤﻞ ﭼﺮﻳﺪن ﺣﻴﻮان ﺳﺎﻃﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﺟـﺰ‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﮔﻠﻪدار ﻧﻤﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪" :‬ﻣﻦ اﻳﻨﺠـﺎ ﻫـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣـﻦ اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ"‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪ درون درب اﻧﺘﻬﺎي ﺟﺎده ﻣﺰرﻋﻪ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺳـﺎده را رد و ﺑـﺪل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮔﺰارش ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ درب ﺑﺎز ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫)ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺖﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﺒـﺮه و ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪاي‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺷﻴﺎء ﺛﺎﺑﺖ )ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻧـﺼﺐ‬ ‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ( ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ اﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴـﻪ اﺟـﺰاء‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك )اﻛﺜﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪات( ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮاج ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ و رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ وب ﺑﺪون ﺳﻴﻢ وﺳﻴﻊ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬ ‫از ﺷﺒﻜﻪي ﺳﻴﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي روزﻣﺮه ﻣﺘﻨﺎوﺑﻲ ﭼـﻮن ﺑـﺎزﻛـﺮدن درب‬ ‫ﭘﺎرﻛﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن از راه دور ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﭘﻴﻐﺎم ﻓﺎﻗﺪﺷﻌﻮرﻛﻪ از‬ ‫اﺷﻴﺎء ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻜﻮه اﻳﻦ ذر‪‬هﻫﺎي ﺑﻪﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮدن ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ اﺟﺰا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﻫـﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‬ ‫ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮﻗﺪرت ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪ ﺑﻴﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻐﺰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر و ﺑﻪﻫﻮش آوردن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ آﮔﺎﻫﻲ دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺘﺼﻞﻛﺮدن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﺑﺮ روي ﻗﺪرت ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻮن ﻳﺎﺧﺘﻪﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﻣﻐـﺰ اﻧـﺴﺎن ﺗـﺼﻮر ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ در‬ ‫ﺟﻌﺒﻪاي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻮش و ﺧﺮد ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ وب‬ ‫ﮔﺴﺘﺮهي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺳﺎﻳﺮ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ :‬ﺳﻠﻮلﻫﺎي‬ ‫ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر در ﺑﺪن ﻣﺎ در ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬ ‫اﻳﻤﻨﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻛـﺎﻣﻼً آن را درك‬ ‫ﻧﻨﻤﻮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫ذرهﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺗـﻮده ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰار ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﺮاﺷﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ذﻫﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ و ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ آن ﺳﺨﺖ اﻓﺰار ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ آن‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮهاي ﻛﻪ ﺳﻄﺤﺶ ﺑﺎ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻬﻢ ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارد‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﻨﺴﻮر رﻃﻮﺑﺖﺳـﻨﺞ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٢٥‬‬

‫در ﻣﺰارع ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺻـﺪﻫﺎ ﻣـﺎﻫﻮاره ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰاران ﺻﻨﺪوق درﻳﺎﻓﺖ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ اﻧﺒﻮه‬ ‫ﺑﻴﺖﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺒﻮه ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮي ﻛﻪ در ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﺗﺨﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﺎﻳﺖ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﻮاس ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و دهﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن وﺳﻴﻠﻪاي ﻛﻪ‬ ‫ﻛُﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮد را اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬـﺎ ﺣـﻮل ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﻪ ﮔـﺮدش در‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻧِﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧِﺖ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺷﺨﺎص ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي آﻣﺮﻳﻜﻦ آﻧﻼﻳﻦ‪ 1‬ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از وب ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه و ﺟـﺬاب‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧِﺖ ﺗﻼﻗﻲ ﺗﺠﻤﻌﻲ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﺷﻲء و ﻣﻮﺟـﻮد زﻧـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮا و ﺷﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫از اﻳﻦ ﻧِﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎت ‪ ،MCI‬ﺗﺮاﻓﻴﻚ دادهﻫﺎ روي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﺰودي از‬ ‫ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺻﻮﺗﻲ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺣﺠﻢ ﻛﻞ ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺻـﻮﺗﻲ ﻫـﺰار‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ داده ﻫﺎي ]ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ[ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻋﺮض ﺳﻪ ﺳﺎل اﻳـﻦ ﻧـﺴﺒﺖ‪ ،‬ﻋﻜـﺲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺮاﻓﻴﻚ دادهﻫـﺎ )ﺻـﺤﺒﺖ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ( در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺑﻪ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 2015‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ رد و ﺑﺪل ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺻـﺤﺒﺖ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت واﻣﺜﺎل اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﻤﻞ‬

‫‪AOL‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦‬‬

‫ﺑﺮاﻋﻀﺎء ﺟﺪﻳﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‪ ،‬روﺑﺎتﻫـﺎ‪ ،1‬اﺷـﻴﺎء و ﺳـﺮورﻫﺎ و‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﺎرد اﻧﺴﺎن‪ .‬ﻣﺎ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺴﺎزد‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﺠﻤﻌﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ و‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﻮش ﺳﺮﺷﺎر ﺗﺠﻤـﻊ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ زﻳـﺎدي از‬ ‫ذرات ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ راه ﺑـﺮاي ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪي ﻛـﻼن‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ )ﺑﺮاي ﻣﺘﺼﻞﻛﺮدن ﺳﻄﻮح ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﭘـﻞ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي ﻣﻲﺳﺎزﻳﺪ؟ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ روﻧـﺪ‬ ‫ﻛﺸﺖ ﻛﺎﻫﻮ را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺧﺎك ﺑﺎ ﺗﺮاﻛﺘـﻮر ﻛـﺸﺎورز ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻫﻮاﻧﻮردي را اﻳﻤﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻴـﺪ؟ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫـﺎ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺴﻴﺮ ﭘﺮواز ﺧﻮدﺷﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ راهﺣـﻞِ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ "ﭘﺮواز آزاد"‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ‪ FAA‬ﺳـﻌﻲ‬ ‫دارد ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ اﻣﻨﻴﺖ و ﻛﺎﻫﺶ ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻫﻮاﻳﻲ در ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ‬ ‫ﭘﻴﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ رﻳﺎﺿﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺣﻞ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﺴﺄﻟﻪ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ در ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ را ﺑـﺮ دوش ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﭘﺨـﺶ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫‪Bots‬‬ ‫‪Free flight‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٢٧‬‬

‫درﺧﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻚ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي زﻧـﺪه‬ ‫روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ روي وب ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﭘـﺮوژهاي وراي‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﻳﻚ ﻓﺮد ﻳﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻫﻮش ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺧﻮدش اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﺒﺮهي ﻣﺤﻠﻲ دادهﻫـﺎي ﺧـﻮدش را‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺪادي از ﺟﺎﻫـﺎي ﺧـﺎﻟﻲ را ﭘـﺮ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻻري ﻛﻴﻠـﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﻋﻀﻮﮔﺮوه دوﺑﻠﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺴﺖ"‬ ‫ﻫﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺣﺘﻲ ﻋﻈﻴﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ ﺗﻔﻜـﺮ‬ ‫ﺟﻤﻌﻲِ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻴﻤﺎن ﻣﺮﻃﻮب در ﻳﻚ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻤﺘﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺪهي روﺳﺘﺎﻳﻲ ﺷـﻤﺎل ﻣﻜﺰﻳـﻚ را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻤﻜﺲ‪) 2‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻜﺰﻳﻜﻲ( ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎري را ﺑـﻪ راه‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﻤﺎم رﻗﺒﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﺑﻪ ﻃﺮف‬ ‫ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬درﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞِ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎر ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﺳﺎزي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﻮادﻻﺟﺎﻫﺎ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺠﺰه ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺄﺧﻴﺮات ﺑﻮﺟﻮد آﻣـﺪه‬ ‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﺟﺎد‪‬هﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ آﻣﺎده ]ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل[ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ دادﻧـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﺑﺎزدﻫﻲ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ زﻳﺮ ‪ %35‬ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺳﻴﻤﺎن ﺳﻌﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮ و ﺟﺪي ﺗﺮي وﺿﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻣﺪ )ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد( ﻗـﻮاﻧﻴﻦ وﺿـﻊ‬ ‫ﺷﺪه ﻓﻘﻂ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﺶ آﻣﺪه را ﺑﺪﺗﺮ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﻣﺘﺄﺳـﻔﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﺎ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ]ﺳﻴﻤﺎن[ ﺷﻤﺎ را زودﺗﺮ از ﻫﻔﺘﻪ آﻳﻨﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔﻛﺎري ﺧﻮد ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪.‬‬

‫‪Larry keely‬‬ ‫)‪Cemex (Cementus Mexicano‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٨‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻤﻜﺲ ﺗﺤﻮﻟﻲ در ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺳـﻴﻤﺎن ﺑﻮﺟـﻮد آورد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻴﻤﺎن در ﻣﺤﻞ ]ﻣـﺸﺘﺮي[ را زودﺗـﺮ از ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬ ‫ﭘﻴﺘﺰا اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪ اي ﮔـﺴﺘﺮده‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻨﮕﺎلﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻳﺎب ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻫـﺮ ﻛـﺎﻣﻴﻮن درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻼوه‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس راﻧﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮزﻳﻊﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻗـﺮار داﺷـﺖ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎر ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻛﺎرﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻛﻨﺪ اﮔﺮﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺶ از ‪10‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ‪ %20‬ﺗﺨﻔﻴﻒ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻤﻜﺲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻌﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳـﻔﺖ و‬ ‫ﺳﺨﺖ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺮﻫﺮج و ﻣﺮج ﺑﺮاﺳﺎس زﻣـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫راﻧﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻔﺎرش را در زﻣﺎن واﻗﻌﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬راﻧﻨﺪﮔﺎن و ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي را ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻧﻘﺎط ﺷﻬﺮ را ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜـﺎري‪ ،‬ﺳـﻔﺎرش ﻳـﻚ ﻣﺨﻠـﻮط‬ ‫ﺳﻴﻤﺎن ‪ 12‬ﻳﺎردي را ﻣﻲداد‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﻴﻤﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮسﺗـﺮﻳﻦ ﻛـﺎﻣﻴﻮن‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻨـﺎن دﻓﺘـﺮي اﻋﺘﺒـﺎر ﻣـﺸﺘﺮي را‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل و از آن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ,‬و ﺿﻤﻨﺎً ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﺴﻲ از ﻗﻠـﻢ‬ ‫ﻧﻴﺎﻓﺘﺪ و ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ وﻓﻖ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻛﺎر ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‪ ,‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ‪ %98‬رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﻴﺪن ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻴﻤﺎن ﻣﻨﺠـﺮ ﺷـﺪ و ﻫـﻢ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ راﺿﻲﺗﺮ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٢٩‬‬

‫ﻳﻚ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳـﺪه اي در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ رﻧـﮓﻛـﺎري ﺟﻨـﺮال ﻣﻮﺗـﻮرز در‬ ‫ﻓﻮرتوﻳﻨﻲ‪ 1‬اﻳﺎﻟﺖ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب از ﻣﻴﺎن رﻧﮓﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫و ﺟﺬاﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮاي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺧـﻮد ﻣـﻲ ﭘـﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧـﻂ‬ ‫رﻧﮓﻛﺎري ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را از روال ﻛﺎر ﻋﺎدي ﺧﻮد اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺳﻴﺎه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ آﺳﺎن و راﺣﺖ ﺟﻠﻮ ﻣـﻲرود‪ .‬اﻣـﺎ وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ اول ﻗﺮﻣﺰ و ﺑﻌﺪي ﺳﻔﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪ رﻧﮓﻛـﺎري ﺑـﻪ آﻫـﺴﺘﮕﻲ ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻣﻲرود‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ رﻧﮓﻛﺎري ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ رﻧﮓ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﻮﻧﺪ و آﻣﺎده ﺑﺮاي‬ ‫رﻧﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪) .‬روﻧﺪ ﺗﻤﻴﺰﻛـﺮدن رﻧـﮓ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺗـﻼف رﻧـﮓ در ﺧﻄـﻮط‬ ‫رﻧﮓﻛﺎري ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﺳﻔﻴﺪ را ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﺠﺎم‬ ‫داد؟ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ روي ﻳﻚ رﻧﮓ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ در ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ زﻣـﺎن ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ آن را ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ و ﻫﻤﻜﺎري ﺷﺒﻜﻪاي‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ رﻧﮓﻛﺎري‪ ،‬ﻫﺮ روﺑﻮت رﻧﮓﻛﻨﻨﺪه )ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزوي‬ ‫رﻧﮓﻛﻨﻨﺪه ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺑﺮاي ﭘﺎﺷﻴﺪن رﻧﮓ ﻣﺸﺨﺼﻲ آﻣﺎده ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ روﺑﻮﺗﻲ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻲﭘﺎﺷﺪ و ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪ ،‬ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺮﻣﺰ ﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ وارد ﺧـﻂ رﻧـﮓﻛـﺎري‬ ‫ﺷﻮد‪] .‬روﺑﻮت[ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫و آن را در ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻧﮓﻛﺎري ﺧﻮدش ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬روﺑﻮتﻫﺎ ﻛﺎرﺷـﺎن را‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻐﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺮور ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻐﺰ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓﻛـﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎ‬

‫‪Fort Wayne‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٠‬‬

‫وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺷـﺪه از ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ ﻣﻐﺰﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﻳـﻚ و ﻧـﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ وﺳﺎﻳﻞ رﻧﮓﻛﺎري‪ ،‬رﻧﮓ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ‬ ‫)ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﻜﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻴﻦ رﻧﮓﻛﺎري دو ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬رﻧﮓﻫـﺎ ﭘـﺎك ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ( و‬ ‫ﺧﻄﻮط رﻧﮓﻛﺎري ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺧﻄﻮط راه آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ازدﺣﺎم ]ﻗﻄﺎرﻫﺎ[ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ و زﻣﺎن ﺳﻴﻜﻞ ﺣﺮﻛﺖ آﻧﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻧﺘﻴﺠﻪﺑﺨﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ژاﭘﻨﻲﻫﺎ از ﻳﻚ ﻣﺪل ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻗﻄﺎرﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ اﻟﺴﻴﺮ ﻣﺸﻬﻮرﺷﺎن ﻛﻪ دﻗﺖ زﻣﺎن ]ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻄﺎرﻫﺎ[ را ﺑﻄﻮر ﺑﺎور‬ ‫ﻧﻜﺮدﻧﻲ ارﺗﻘﺎء داده ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬راهﮔﺰﻳﻨـﻲ ﺑﻄـﻮر ﻣﺤﻠـﻲ و ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻗﻄﺎرﻫﺎ ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻐﺰ ﻣﺘﻔﻜﺮ‪ .‬ﺻـﺎﺣﺒﺎن راه‬ ‫آﻫﻦ در اﻳﺎﻟﺖ ﻫﻮﺳﺘﻮن اﻣﻴﺪوارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺪل ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ را ﺑﺮاي‬ ‫ﺧﻄﻮط راه آﻫﻦﺷﺎن ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﺮﻛـﺰي ﻓﻌﻠـﻲﺷـﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻮﻃﻪﻫﺎي راهﮔﺰﻳﻨﻲ آﻧﻘﺪر ازدﺣﺎم دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ اﻳﻦ وﻗﻔـﻪ ﺧﻠﻠـﻲ در‬ ‫ﻛﺎر اﻳﺴﺘﮕﺎه وارد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺑـﺎرﺑﺮي در ﻧﺎﺣﻴـﻪ اي‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻳﺎﻟﺖ ﻫﻮﺳﺘﻮن در ﺣﺎل ﭼﺮﺧﻴﺪن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﻮﻗﻔﮕـﺎه‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﻮط ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪي‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫راهﮔﺰﻳﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﻧﺤﻮ ﺧﻮدﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﻫﺎ و ﺧﻮد ﺑﻬﻴﻨﻪﮔﺮﻫﺎ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺎﺧﻴﺮ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻄﺎرﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٣١‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎر ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ ﺷﮕﻔﺖآورش را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﻐـﺎم‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺘﻲ‪ 1‬ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم ﭘﺎﻛﺖﻫﺎي ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ وب ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﺎﻛﺖ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮي را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑـﻪ ﻟﺤﻈـﻪ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﻤﻌﻲ از ﺑﻴﺖ ﻫﺎ در ﻣﻲ آﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در اﻧﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮ دوﺑﺎره ﺳﺮﻫﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴـﺎم واﺣـﺪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﻴﺎم دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺼﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮد‪ ،‬دﻓﻌﻪ دوم ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‬ ‫از ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗـﺎت اﻳـﻦ ﻣـﺴﻴﺮﻫﺎ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﻤﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻬﺮي ﺧﻴﻠﻲ دور ﺑﺮود درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ‬ ‫ﻣﻘﺼﺪش ﻧﻘﻄﻪاي در آن ﺳﻮي ﺷـﻬﺮ ]ﻣﺒـﺪاء ﻧﺎﻣـﻪ[ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي‬ ‫ﺟﺰءﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻛـﻞ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ‪ ،‬داراي‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺷﮕﻔﺖآوري اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫از ﻣﺪل "اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ" ﻣﻲ ﺗﻮان درسﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت ﺗﺠﻤﻌﻲ اﺟﺰاء ﻓﺎﻗـﺪ ﺷـﻌﻮر‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف از ﻗﺪرت ﺗﺠﻤﻌﻲ‪ ،‬ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ در ﻳﻚ ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﻐـﺸﻮش اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺘﻼﻃﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮل ﻳﻚ ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺘﺼﻞﻛﺮدن ﺗﻌﺪادي اﺟﺰاء ﺳﺎده ﺑﻪ ﻳﻚ اﺗﺤﺎدﻳـﻪ ﻧـﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺮوﻧﻲﺗﺮ ﻣﺤﻮ‪‬ل ﻣﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﻣﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮاﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل آن را ﻛﺎﻣﻼً رﻫﺎ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪Envelope‬‬ ‫‪Dumb swarm‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٢‬‬

‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﭘـﺎﺋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻈـﻮر ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻦ ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻗﺼﻪاي را ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب "ﺧﺎرج از ﻛﻨﺘـﺮل" ﮔﻔـﺘﻢ دوﺑـﺎره‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻢ )ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺰاﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻳﺐ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﻛﻪ ﺑﺎ روش‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺠﻤﻌﻲ‪ 1‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(‪ .‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻲ راﻛﻪ در‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬وﻟﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارد‪،‬ﻛﻪ ﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻗﺪرت ﻛﻢﺧﺮداﻧﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1990‬از ﺣﺪود ‪ 5000‬ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه در ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ ﮔﺮاﻓﻴـﻚ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻴﻪﺳـﺎز ﭘـﺮواز ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ 2‬را ﻛـﻪ ﻟـﻮرن‬ ‫ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ‪ 3‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﺟـﻮي‬ ‫اﺳﺘﻴﻚ‪ 4‬ﻣﺠﺎزي ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ وﺻﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ‪ 5000‬ﻛﻤـﻚ ﺧﻠﺒـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ را آنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﺮواز در ﻳﻚ ﺗـﺎﻻر ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﺰرگ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ‪ 5000‬ﻧﻔﺮ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ ﻛـﻪ‬ ‫درﺿﻤﻦ آﻧﻜﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﺑﺮاﻧﻨﺪ ﺑﻄـﻮر اﻓﻘـﻲ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ )داد زدن(‪ .‬وﻟﻲ دﺳﺘﮕﺎه ]ﺷﺒﻴﻪﺳﺎز[ ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺪل ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻤﻊ ‪ 5000‬ﻧﻔﺮي ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔـﺎن اﺗﺨـﺎذ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺗﺠﻤـﻊ ‪ 5000‬ﺗـﺎزه ﻛـﺎر‬

‫‪Swarm like‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎﺻـﺪ ﺁﻣﻮﺯﺷـﻲ ﻭ‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻡﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫‪3‬‬

‫‪Loren Carpenter‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Joy Stick‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٣٣‬‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻳﻚ ﺟﺖ را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪون ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳـﺘﻮر از ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬ ‫ﺑﺎﻻ ﻓﺮود آورﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﻗـﺪرت ﻣـﺎوراء ﺗـﺼﻮر ﻛﻨﺘـﺮل ﭘﺨـﺶ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺧﻮدﮔﺮدان ﻛﻢﺧﺮداﻧﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪهام‪.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ورودي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮي داﺷﺘﻨﺪ و ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي از آﻧﻬﺎ ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺮواز ﺟﺖ‪ ،‬ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫ﻳﻚ زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺳﻪﺑﻌﺪي در زﻳﺮدرﻳﺎ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﺨـﻢ‬ ‫ﻳﻚ ﻫﻴﻮﻻي درﻳﺎﻳﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺣﻖ اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻘـﺐ و‬ ‫ﺟﻠﻮ ﺑﺮود‪ ،‬ﭼﻨﮕﺎﻟﻬﺎﻳﺶ را ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺖ‪ ،‬آزاديﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻨﺘﺮل زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖﻛﻨﻨـﺪه ور‬ ‫ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﺎ داد و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻋـﻼم ﻣـﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﻫﺮﻛﺪام از ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺎن آﻧﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻟﻮرن ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ از از اﺗﺎق ﭘﺸﺖ و از ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ در ﺣﺎل ﭘﺨﺶ ﻓﺮﻳﺎد‬ ‫ﻛﺸﻴﺪ‪" :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﻤﻲروﻳﺪ؟" و ﻫﻤﻴﻦ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻮد! در ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ زﻳﺮ درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪه‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻧﺤﻮهي درﻳﺎﻧﻮردي را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑـﻪ آﻫـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺳﻔﺮ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﺨﻢ ﻫﻴﻮﻻ ﺷﺮوع ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺪاي ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ ﺻﺪاي رﻫﺒﺮي ﺑـﻮد‪ .‬ﭘﻴﻐـﺎم ﻛﻮﺗـﺎه او ﻓﻘـﻂ ﭼﻨـﺪ ﺑﻴـﺖ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻇﺮﻳﻒ از ﺑﺎﻻ ﺑـﻪ ﭘـﺎﺋﻴﻦ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٤‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺠﻤﻌﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد‪ .‬او زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ را ﻧﺮاﻧـﺪ‪ 5000 ،‬ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺧﻠﺒﺎن ﺗﺎزه ﻛﺎر اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻮر ﭘﻴﭽﻴﺪه را ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎ و ﻋﺠﻴﺒﻲ اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺎرﭘﻨﺘﺮ ﻛﺮد اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺎ دادن ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻤـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺪام ﺳﻮ ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮهاي را ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ روش ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهاي ﺟـﺖ را ﻓـﺮود آورد‪،‬‬ ‫در ﻫﺪاﻳﺖ زﻳﺮدرﻳﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓﻖ از ﻣﻴﺪان ﺧﺎرج ﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ راهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺪون ﻋﻨﺼﺮ ﻫـﺪاﻳﺖ از ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﻫﺒـﺮي‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫از اﻋﻀﺎ در ﮔﺮوه ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ راهﻫـﺎي اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺘﻔـﺎوت ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺑﻲﺷﻤﺎري اﺟﺰاء ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻋﻈﻴﻤﻲ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻗﺪرت ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪاي از ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎرت و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑـﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬در ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪،‬‬ ‫رﺋﻴﺲ و در ﺷﺒﻜﻪاي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬دوﻟﺖ و در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ‪ ،‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و‬ ‫ﻛﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻗﺮن ﻫﺎ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ اﺻﺮار ورزﻳﺪه اﻳﻢ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺑﺰرگ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻛﺘﺸﺎف ﻗﺪرت ﺳﻄﻮح ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤـﻮدهاﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ردهﻫﺎي ﻫﻢﺗﺮاز‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻌﺪن ﻃﻼﻳـﻲ وﺟـﻮد دارد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺧﺘﺮاع ﺗﻌﺪادي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳـﻊﺷـﺪه‪ 1‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫‪Distributed Systems‬‬

‫‪1‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٣٥‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺎزه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮهي ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را آزاد ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﮔـﺴﺘﺮش آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم آن ﺗﻮﺳـﻂ ﺳـﻄﻮح ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮان دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ در ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ دارد‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﻮح ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻢﺗﺮازي ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻗﺴﻤﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻈﺎرت و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﻣﺎﺑﻴﻦﺷﺎن‪ ،‬ﺗﻮان اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺨﻴ‪‬ﻠﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲﮔﻨﺠـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺣﺪود ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺷﺪن را ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮدي ﻛﻪ در دﻫﻪﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻛﺘﺸﺎف و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻗـﺪرت ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ و‬ ‫ﺧﻮدﮔﺮدان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي ﻫﺮﺷﺊ ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫـﻢ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻛﺎر را ﺑﺎ وﺻﻞﻛﺮدن اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫـﻴﻢ‪.‬‬ ‫آﻧﻘﺪر ﺑﺤﺜﻤﺎن را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺟﻬﺎن و ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺗﺶ را ﻧﻴـﺰ درﺑﺮﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬اﺷﻴﺎء را ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺟﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ را اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧِﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﻨﺪهي ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻪ زودي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴـﺰ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪي دﺳﺖِ اﻧﺴﺎن را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﻨﻴﻢ و در اﻳﻦ‬ ‫اﺣﺎﻃﻪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺟﺪﻳﺪي ﺧﻠﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٦‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲﺷﺪن ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪،‬ﻛﻢﻛﻢ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣﻀﻮر آﻧﺎن ﻣﻲﺷـﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻤﺘﺮ از آن آﮔﺎه ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اواﺋــﻞ ﻗــﺮن ﺑﻴــﺴﺘﻢ در دورهي ﻃﻼﻳــﻲ اﻗﺘــﺼﺎد ﺻــﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫــﺎ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﻨﺪه ﺟﻬﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻗﻄﺎرﻫـﺎ و‬ ‫ﭼﺮخﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲ آوردﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺧﺎﻧـﻪ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻲﻳﺮز‪ 1‬در ﻛﺎﺗﺎﻟﻮﮔﻲ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻗﻮي ﭘﻨﺞ ﭘﻮﻧﺪي ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ از ﺻـﻌﻮﺑﺖ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻨﺰل ﺑﻜﺎﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺗﻤﺎم ﻗـﺪرﺗﻲ را ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺧـﺎﻧﻮادهي ﻣـﺪرن‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن ﺑﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ آن ﻳﻚ اﺑﺰار ﺟﺎﻧﺒﻲ وﺻﻞ ﻣﻲﺷـﺪ و ﭘﻨﻜـﻪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺰن‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮطﻛﻦ و رﻧﺪه را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻐﻠﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻛﺎري را داﺷﺖ ]ﺣﺎﻻ[ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر دﺳﺘﻲ ﺧﺎﻧﮕﻲ ]رﻗﻴﺐ ﭘﻴﺪا ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﻛـﻪ[‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از داﻧـﺸﻤﻨﺪان زﻳـﺮاﻛﺲ‪ 2‬ﺑﻨـﺎم‬ ‫ﻣﺎركوﻳﺰر‪ 3‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮراﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ آﻧﻘﺪر ﺧﻮب ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ درآﻣﺪ‪ .‬ﻫﺸﺘﺎد ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از آن ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺎﻻ ﻫﻴﭻﻛﺲ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ در‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ آﻧﻘﺪر ﻛﻮﭼﻚ و ﺷﺎﻳﻊاﻧﺪ و در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ ﻧـﺸﺎﻧﺪه‬ ‫‪1‬‬

‫‪Sears‬‬ ‫‪Xerox‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Marc Weiser‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٣٧‬‬

‫ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ از وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﻧﺎآﮔﺎﻫﻴﻢ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻛﺮدن ﻟﻴﺴﺖ اﻧـﻮاع ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳـﺖ )ﻣﺜـﻞ‬ ‫ﻫﻮاﻛﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎي آب‪ ،‬ﭘﺨﺶﻛﻨﻨﺪه ﻧﻮارﻫﺎي وﻳﺪﻳﻮﻳﻲ و ﻏﻴـﺮه(‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺑﻮده اﺳﺖ ﭼﺮاﻛﻪ ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻤـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ( را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻧﻴﺰ دﺳﺘﺨﻮش ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﺪﻧﻲ ﮔﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼب اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ روﻣﻴﺰي در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺧﻄﻮط ارﺗﺒﺎﻃﻲاش‪ ،‬ﺣﺘﻲ راﺑﻂﻫﺎي ﺑﺼﺮياش ﻧﻴـﺰ‬ ‫در ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﻣﺎ ﻣﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ دﻳﮕﺮ از وﺟﻮد آﻧﻬﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪) .‬ﺑﺠﺰ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻮد(‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻮغ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎ و ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎي ﻧـﻮري‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﭼـﻮن ﻣﻌﻴـﺎر‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﻮدن آن ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‬ ‫)ﭘﺎﻳﺪار( اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺷﺪن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﻲﺟﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺟﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﮕـﺎرش‪،1‬‬ ‫ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ )و ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ ﻛﺎﻏـﺬ را(‪,‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زودي ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲﺳـﺎزﻳﻢ )و ﻧـﻪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را( ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ ﻳـﺎراي ﮔﺮﻳـﺰ از ﭼﻨـﮓ‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻧﺪار ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺣﺘـﻲ ﻗﺒـﻞ از‬

‫‪Technology of writing‬‬ ‫‪Technologies of interaction‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٨‬‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻴﺎء ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي در ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺪار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻜـﺮش را ﺑﻜﻨﻴـﺪ اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ داراي‬ ‫ﻳﻚﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﺮاﺷﻪ ﻳﻚﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ؟ ﺷﺮط ﻣﻲﺑﻨـﺪم‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻴﻤﻲ از ارزشآن ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺧﺮد ﺗﺠﻤﻌﻲ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮان ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻌﻮر‬ ‫ﺗﻚﺗﻚ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آن را وﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺪم اول‪ ،‬ﻫﺮﻛﺎرﻣﻨﺪ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺪام و راﺣﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﻣﺘﻌـﺎرف از ﻗﺒﻴـﻞ‬ ‫ﭘﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ و رادﻳﻮ و‪ ...‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻧﺸﻮد ﻛﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﻌﻴﻦ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣـﻀﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺰاﻳﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻫﺮ ﻗﺪم ﻫـﺪف ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﻌﻴﻦ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ارﺗﻘﺎء ارزاﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﻴﺮي و ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﮔﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داﻧﺶ را ﻧﺸﺮ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار داده ﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﻄّﻠﻊ ﻧﮕﻪ داﺷـﺘﻦ‬ ‫ﺗﻤﺎم اﺟﺰاء ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺒﺎر ﻛﺎﻻ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌـﺎت‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻛﺪﻛﺮدن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﺑﺮود‪ ،‬اﻳﻦ اﺟﺰا ﺑﺎﻳﺪ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ درﺟﺮﻳـﺎن اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺰاء‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه از‬ ‫اﻧﻮاع ﺳﻔﺎرﺷﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺒﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮوش ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻗﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ ﻻزم اﺳـﺖ در ﻣﻌـﺮض‬ ‫دﺳﺘﺮس ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪] .‬در واﻗﻊ[ اﻗﻼم ]داﺧﻞ اﻧﺒﺎر[ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٣٩‬‬

‫در ﺧﺎرج اﻧﺒﺎر وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺪه و ﻧﮕﻪداري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻃﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر اﻓﻘﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ اﺟﺰاء ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺆاﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﭼﻘﺪر درﺑـﺎره ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻨﺪ؟ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎري ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ ﻣﻲ روﻧـﺪ؟ ﺑـﺎ ﭼـﻪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد را آﮔﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻃـﺮاف‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻋﻤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در زﻣﺎن ﺣﺎل ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮدهاﻳﺪ‪ .‬ﺗﺠﻤﻌﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط در‬ ‫زﻣﺎن ﺣﺎل دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي زﻧﺪه وﻗﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي ﭘـﺮدازش ﺳـﻴﮕﻨﺎلﻫـﺎي‬ ‫وارد ﺷﻮﻧﺪه ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ روي اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫وﻗﺖ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬دﻳﮕﺮ زﻧﺪه ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﻮاردﻛﻤﻲ اﺳـﺘﺜﻨﺎء‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ در زﻣﺎن ﺣﺎل ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎي‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت روزاﻓﺰون در زﻣﺎن ﺣﺎل ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺠﺎم ﻫـﺰاران ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﺧـﺮد‬ ‫ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪهاﻧﺪ و در دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪيﻫـﺎي ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ ﺻـﺮﻓﻪ‬ ‫ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﻳﻜﺒﺎر ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺮﻗﺮاري‬ ‫ارﺗﺒﺎط را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺮ روزه از ﺗﻠﻔﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‬ ‫آن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪي آن را در ﻫﻤﺎن زﻣـﺎن ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮدي ﺷﻴﺮﻳﻨﻲﻫﺎ روي ﻃﺒﻘﻪﻫـﺎي ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ در‬ ‫ﺧﻮاروﺑﺎر ﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ ﻟﺤﻈﻪﺑﻪﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻫﻮا در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن درﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪ در اﻳﺎﻟـﺖ اوﻫـﺎﻳﻮ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻓﻘـﻂ ﻋﻼﺋـﻢ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در زﻣﺎن ﺣﺎل )ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺎل( واﻗﻌﺎً ﻣﻌﻨﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫داﻧﺶ و اﻃﻼﻋﺎت را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻮد ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ آن را ﺑـﻪ‬ ‫زﻣﺎن ﺣﺎل ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻛﻨﻴﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﻜﺎري ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎران‬ ‫دوردﺳﺖ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دور اﻓﺘﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺷﻦرﻳﺰه‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺪر ﻫـﻢ‬ ‫ﺗﻼشﻛﻨﻴﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﭼﻮن ﺑﻬﻤﻦ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮدي‬ ‫ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل روي ﻳﻚ داﻧﻪ ﺷﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﺪ و ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻮده ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺗﻮده ﺷﻦ‪ ،‬اﺣﺘﻴـﺎج‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺷﻦرﻳﺰه دارﻳﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺗﻔـﺎوت ﺑﻴـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪاي ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﮔﺮه ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ﺻﺪﻫﺎ ﮔﺮه دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دو ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﮔﻮﻧﻪي ﻣﺘﻔﺎوت ﭼﻮن ﻧﻬﻨﮓ و ﻣﻮرﭼﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻧﻪ زﻧﺒﻮر و ﻳﻚ ﻣﻮرﭼﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫ﭼﻜﺶ ﻓﻮﻻدي ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻮﺑﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﭼﻜـﺶ‬ ‫ﻓﻮﻻدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ در ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﻛﺎري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬درﺷﺒﻜﻪ ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬ ‫ﻣﺮغ و ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﺑﺘﺪا زﻣﻴﻨﻪ رﺷﺪ را ﻋﻘﺐ ﺑﻴﺎﻧـﺪازد‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﺣـﻀّﺎري‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺤﺘـﻮاﻳﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‬ ‫ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﺣﻀّﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺗﻼشﻫﺎ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻢﺛﻤﺮي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﻛﺎرت ﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﻘﻂ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻲ ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﻔـﺎوت ﺑﻴـﺸﺘﺮي وﺟـﻮد دارد‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫‪٤١‬‬

‫ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﺎ ﺑﻴـﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻛـﺎرت‬ ‫اﻋﺘﺒﺎري دارد‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﻪ اﻧﻔﺠـﺎر ارزش‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﭙﺴﻮل ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ ﺻﺪاي ﺑﻴﺐ ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻋـﺪدي را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺑﺎر زﻳﺎد ﺷﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺠﺮ ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﭘﻠﻲاﺳﺘﻴﺸﻦﻫﺎ و آﺗﺎريﻫﺎي روي زﻣﻴﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ ﺷﻬﺮ‪ ،‬در‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﺰرگ ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮدﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم دﻣﺎﺳﻨﺞﻫﺎي ﻫﻮاي آزاد ﺑﻪ ﻫـﻢ‬ ‫وﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻫﺰاران ﺑﺎر ﺑﻬﺘﺮي از اوﺿﺎع ﺟﻮ‪‬يﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻮرﭼﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻛـﻮﭼﻜﻲ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاردﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﺳﺎزي ﻳﻚ ذره ﻣﺘﻌﺎﻣﻞ روي ﻛﭙﻲﻫﺎي ﻓﺮاوان آﻧﻬﺎ و ﺳﭙﺲ‬ ‫وﺻﻞ ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺎزي در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي اﻳﻦاﺳﺖ‪ :‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚِ‬ ‫ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راﻫﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﭘﻴﻮﻧﺪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٤٣‬‬

‫‪2‬‬ ‫ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮداﻓﺰا‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮدﺷﺎن را دارﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‬ ‫وﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻋﺠﻴﺒﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪﻛﻪ ارزش ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﻣﺠـﺬور ﺗﻌـﺪاد‬ ‫اﻓﺮاد ﻋﻀﻮ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﮔﺮهﻫﺎي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻄﻮر ﺣﺴﺎﺑﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ارزش ﺷـﺒﻜﻪ ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ 3‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﻋﻀﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ارزش ﻛﻞ اﻋـﻀﺎ‬ ‫را ﺑﻄﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Increasing returns‬‬ ‫‪Self-Reinforcing‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Exponentially‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٤‬‬

‫ﺗﺼﻮر اﻳﻦ ﺟﻬﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﭼﻨﺪان دﺷـﻮار ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻬـﺎر ﻓـﺮد را در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ‪ 12‬راﺑﻄﻪ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﺎ ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺷﺒﻜﻪي دوﺳﺘﻲﻫﺎ ﺑﻪ ‪ 20‬ﻋﺪد ﻣـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺶ ﻧﻔﺮ‪ 30 ،‬اﺗﺼﺎل را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ‪ 42 ،‬اﺗﺼﺎل‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎ از ‪ 10‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ رواﺑﻂ ﻣﻴـﺎن دوﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد )‪ (n‬ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛـﻞ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺣﺪود "‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو" ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻫﺰار ﻋﻀﻮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن راﺑﻄﻪ دوﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺠﺰه "‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو" اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﺮوه ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻴﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي را از آﻧﭽﻪ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫در دﻧﻴﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﻴﺮ دارﻳﺪ و ‪10‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻳﻚ ﺑﺎر از ﺷﻤﺎ ﺷﻴﺮ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد‪ 10 ،‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ و اﻧﺘﻈـﺎر رﺷـﺪ ‪10‬‬ ‫درﺻﺪي در ﻓﺮوﺷﺘﺎن را دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ]ﻣﺜﺎل[ رﺷﺪ ﺧﻄﻲ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻋﻮض ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛـﺪام از اﻋـﻀﺎء‬ ‫ﻳﻜﺒﺎر در روز ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎ در روز "‪ n‬ﺑﻪ ﺗـﻮان‬ ‫دو" ﻳﻌﻨﻲ ﺻﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ‪ 10‬درﺻﺪ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺎزده ﮔﻔﺘﮕﻮﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺴﺖ درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ‪] 121‬ﻳﺎ ﻳﺎزده ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮان دو[ ﺑﻴﺴﺖ درﺻﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪] 100‬ﻳﺎ ده ﺑﻪ ﺗﻮان دو[ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ (.‬در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻼش ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٤٥‬‬

‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ اﻧﻔﺠﺎر ارزش از ﻟﺤﺎظ رﻳﺎﺿﻲ‪ ،‬اوﻟـﻴﻦ ﺑـﺎر ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫ﻣﺘﻜﺎﻟﻔﻲ‪ 1‬ﻣﺒﺪع ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ‪ Ethernet‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ ،1970‬ﻣﺘﻜﺎﻟﻔﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻳـﻮﻧﻴﻜﺲ‪ Ethernet ،2‬و‬ ‫‪) TCP/IP‬ﭘﺮوﺗﻜﻞ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ( را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﻣﺘﻜـﺎﻟﻔﻲ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬ ‫"اﻳﺪهاي ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ارزش ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ "‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو" ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ذﻫﻨﻢ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻛﻪ ﻛـﺮده ﺑـﻮدم‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻢ در‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدن ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﻛـﻨﻢ"‪" .‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ آزﻣﺎﻳﺸﺎت زﻳﺎدي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠـﺎم داده ﺑـﻮدم" او ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ 3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ارزش ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬ ‫وي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ وﺻﻞﺷﺪن ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ارزش‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ي ﺑﺰرگِ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر اﻧﻔﺠﺎري زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1980‬وي‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻗﺎﻋﺪه در آوردن ﻗﺎﻧﻮﻧﺶ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ n" ،‬ﺑﻪ ﺗـﻮان دو" ارزش ﻛﻠّـﻲ رﺷـﺪ ﺷـﺒﻜﻪ را دﺳـﺖﻛـﻢ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺟﺎن ﺑﺮوﻧﻴﻨﮓ‪ ،4‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﺘﻜﺎﻟﻔﻲ ﺑﺮﭘﺎﻳـﻪ اﻳـﺪه‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪي ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را در اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻄـﺶ دارد‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻠﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻫﻤﻪ ﺟﻔﺖﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﻓﺮادي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي آﻧﻼﻳـﻦ‪ ،‬ﺷـﺒﻴﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺳـﻪ راﻫـﻪ‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Bob Metcalfe‬‬ ‫‪Unix‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Critical mass‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪John Browning‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٦‬‬

‫ﭼﻬﺎر راﻫﻪ و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑـﺎ دوﺳـﺖ ﺧـﻮد ﭼـﺎرﻟﻲ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ آﻟﻴﺲ و ﺑﺎب و ﭼﺎرﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻄـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮔﺮوه ﭼـﺎرﻟﻲ در‬ ‫ﻳﻚ دﻧﻴﺎي آﻧﻼﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰي اﺳﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲاش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط‬ ‫ﺑﺮﻗﺮارﻛﺮدن ﺑﺎ ﭼﺎرﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺠﺰاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻤﻜﻦ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ را ﻛﻪ اﻋﻀﺎ دو‬ ‫ﺑﻪ دو ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻫﻤﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺿﺎﻓﻲ ارزش ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪] .‬اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي دﻗﻴﻖ ﺑﺮ آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد[ اﻫﻤﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ارزش ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ورودي اش ﺑـﻲ اﻧـﺪازه ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﮕﻔﺖ آوري ورودي ﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ را‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ دوﻣﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪهي ﻛﻠﻴﺪي ﻛﻠﻲ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ راه ﻣﻲﺑـﺮد‪:‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ .‬ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻓﺘﺎر ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳـﺐ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي را اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ آن ﺷﺒﻴﻪ زﻳـﺮ اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ارزش ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼً اﻧﻔﺠﺎر ارزش‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑـﺴﻮي ﺧـﻮد ﻣـﻲﻛـﺸﺪ و ﻧﺘﻴﺠـﻪ را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻄﻮر ﻣﻮﺟﺰ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬آﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫را ﻛﻪ دادهاي‪ ،‬دوﺑﺎره ﭘﺲ ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٤٧‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓـﻖ ﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﻳﺎن آرﺗﻮر‪ 1‬اﻗﺘﺼﺎددان‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ را "ﺑـﺎزده‬ ‫ﺻﻌﻮدي" ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺎزده ﺻـﻌﻮدي ﮔﺮاﻳـﺸﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ رود و ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﻣﺰﻳﺘّـﻲ را از دﺳـﺖ داده‪،‬‬ ‫ﻣﺰﻳ‪‬ﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را از دﺳﺖ دﻫﺪ"‪.‬‬ ‫در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺣﻠﻘـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮداﻓﺰا را دﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ورود ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‬ ‫اﺿــﺎﻓﻲ‪ ،‬ارزشﻛــﻞ ﺷــﺒﻜﻪ ﺑــﺎﻻ‬ ‫ﻣــﻲرود‪ ،‬و اﻳــﻦ اﻓــﺰاﻳﺶ ارزش‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺟﺬب اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺠـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﺷـﻮد و ﻳـﻚ ﺣﻠﻘـﻪ ﺳـﻮد را‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮد ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه‪ 2‬ﺑﻮد؛ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﻧﺰوﻟﻲ‪ 3‬ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺧﻮداﻓﺰاﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‬ ‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي در ﺟﺎﻳﻲ ﭼﻮن دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن‪ 4‬ﺑﺨﻮﺑﻲ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬راه اﻧﺪازي ﻫﺮ ﻛﺎر ﻣﻮﻓﻘﻲ‪ 5‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ راه اﻧـﺪازي ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻮﻓـﻖ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Brian Arthur‬‬ ‫‪Self- limiting‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Decreasing returns‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ ‐4‬ﻡ ﻧﺎﺣﻴﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺳﺎﻧﻔﺮﺍﻧﺴﻴﺴﻜﻮ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺑﺎﻻ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺍﻗﻊ‬ ‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬ ‫‪5‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﺁﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‐ﻡ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٨‬‬

‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ﻣﻬﺎرتﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﺧﻮد ﺟﺬب ﻛﻨﺪ و ]ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ[ ﺑﻪ راهاﻧـﺪازي ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻮﻓـﻖ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪) .‬دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن و دﻳﮕـﺮ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺑـﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻗﻮي ﻫﻮش‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬ ‫در ﻧﮕﺎه اول ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻛﺎﻣﻼً ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻔﻬﻮم آﺷـﻨﺎي‬ ‫ﻣﺘﻮن درﺳﻲ "اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺪازه" ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر از ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي از روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻓﻮرد‪ 1‬از ﻣـﻮﻓﻘﻴﺘﺶ‬ ‫در ﻓﺮوش اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﺗﺎ روشﻫﺎي ﻛﺎراﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬ ‫اﺑﺪاع ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻮرد اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را داد ﺗﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﺶ را ارزانﺗـﺮ‬ ‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮوش ]ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ[ را ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮد و ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ اﺑﺘﻜـﺎرات و‬ ‫روشﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻮد و ﺷﺮﻛﺘﺶ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷـﺮﻛﺖ ﻃـﺮاز اول‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺧﻮد ﺗﻐﺬﻳﻪﮔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزﺧﻮردي ﻣﺜﺒﺖ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺪازه ﻫﺮ دو ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﺣﻠﻘﻪ ﺑـﺎزﺧﻮردي ﻣﺜﺒـﺖ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دو ﻓﺮق ﻛﻠﻴﺪي دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اوﻻً‪ :‬اﻗﺘﺼﺎد ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻧﺪازه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ و ﺑﻄـﻮر ﺧﻄـﻲ ارزش را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻼشﻫﺎي ﻛﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﭼﻴﺰي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﺒﺎر ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ارزش را ﺑﻄﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﻛﻢ‪ ،‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬

‫‪henry ford‬‬ ‫‪Positive feedback loop‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٤٩‬‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﻤﻦ ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﻲ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﭼـﻮن ﺗﻔـﺎوت ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﻠﻚ‪ 1‬و ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ 2‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫دوم و ﻣﻬﻤﺘﺮ اﻳﻨﻜﻪ؛ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻧﺪازه‪ ،‬ﺗﻼشﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺮد ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ رﻗﺒﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻠـﻖ ارزش ﺑـﺎ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد و اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺎز اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤﻪ در رﺷﺪ آن ﺳﻬﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮان و رﻗﺒﺎي زﻳﺎدي ﺑﺎ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻫﻢ ارزش ﺷﺒﻜﻪ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻋﻮاﻳﺪ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد و ﻟﻴﻜﻦ ارزش ﺳـﻮدﻫﺎ در‬ ‫رواﺑﻂ "وبِ" ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺑﺎزﺧﻮرديِ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ "ﺑﻴﺮوﻧـﻲﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ"‪ 3‬ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪه )و ﻳﺎ وﻳﺮانﻛﻨﻨﺪه( ارزﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ دادن ﺑﻪ ﻓﺮد ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ 4‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻤـﺎم ارزش ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻠﻔﻦ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻤﺎم ارزش داﺧﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻠﻔـﻦ و داراﻳـﻲﻫﺎﻳـﺸﺎن‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ارزش ]ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻠﻔﻦ[ ﺧﻮدش در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮي‬ ‫ﻛﻪ در ﺧﺎرج ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮاردارد‪ ،‬ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺎﻟﻘﻮه ي ارزش‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻳﻚ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻓﺮوزان اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻻت آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺎط ﻇﺮﻳﻒ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ را ﻣﻮرد ﻣﻮ ﺷﻜﺎﻓﻲ ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻌﻲ آﻧﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Piggy bank‬‬ ‫‪Compounded interest‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Network externalities‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Extenality‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٥٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﺎن ﻣﺘﻘﺎرﻧﻨﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﺎن را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻮرد دﺳﺘﻜﺎري ﻗـﺮار‬ ‫داد؟‬ ‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و ﺑﻴﺮوﻧﻲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮﺟﻬﺎت زﻳـﺎدي را‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺤﺼﺎرات آﺷـﻜﺎر‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮد ﺳﺮﺷﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺳﻴـﺴﻜﻮ‪ 1‬ﻳـﺎ‬ ‫اوراﻛﻞ‪ 2‬و ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ وارﻳﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻋﺼﺒﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي اﻧﺤـﺼﺎري ﻫـﺴﺘﻨﺪ؟ ]ﻣﻄﻤﺌﻨـﺎً[ اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤﻜﻤـﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﺮﺿﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻧﮕـﺎه‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪] ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ[ ﺷﺎﻫﺪﻳﻦ ]ﻣﺤﻜﻤﻪ[‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻐﺮوراﻧﻪ و ﻋﺪم اﻧﺘﺨﺎب )ﮔﻨﺎه ﺳﻨﺘﻲ ﻳﻚ ﺻﺎﺣﺐ اﻧﺤـﺼﺎر( در ﺗﻨﮕﻨـﺎ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ آﻧـﺎن ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ و ﺧﺼﻴﺼﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺷـﺒﻜﻪ )ﺣـﺪاﻗﻞ در‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت( درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑـﺰرگ ﺷـﻜﺎﻳﺖ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬رﻗﺒﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐﺗـﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮﻧﺪه ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در درازﻣﺪت‪ ،‬اﮔﺮ رﻗﺒﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ از دور ﺧـﺎرج‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﮔﻮﻧـﻪ ]از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اﻧﺤـﺼﺎري‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ[ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺳﻴﻄﺮه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈـﻢ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺎن آرﺗﻮر‪ ،3‬اﻗﺘﺼﺎددان اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺳﺎﻧﺘﺎ ﻓﻲ‪ 4‬اﺷﺎره ﻛـﺮده‬ ‫‪1‬‬

‫‪Cisco‬‬ ‫‪Oracle‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Brian Arthur‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Santa fe‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٥١‬‬

‫اﺳﺖ‪" :‬ﺳﻴﻄﺮه ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪن روي ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل ﻣﻨﻔـﺮد‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻮﻓﻖآﻣﻴـﺰ در ﺑﺪﺳـﺖ آوردن رﺷـﺘﻪﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي از وب‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ"‪ .‬ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻌﺒﺮي ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر آﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻳﻚ ﻻﻳﻪ از وب را ﺑﻪ ﻻﻳﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻋﻤﺎل ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬داﺷـﺘﻦ ﻳـﻚ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ اﺣﺘﻤﺎل داﺷﺘﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺎﻛﺲ را‬ ‫ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﻠﻒ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮان ﺳﻨﺘﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﺤـﺼﺎرﮔﺮ‬ ‫)ﻛﻪ از ﻛﻠﻤﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ‪ monopolist‬ﻣﻲآﻳﺪ(‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد و‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻄـﻖ ذاﺗـﻲ "ﻧِـﺖ" ﻗﻴﻤـﺖ را ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲآورد و ﻛﻴﻔﻴﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي آن ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮ‪ .‬در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪،‬ﮔﻨﺎه ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪن ﻧﻮآوري اﺳﺖ ﻛـﻪ وﻗﺘـﻲ‬ ‫رﻗﺎﺑﺖ ﻓﺮوﻛﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬در ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮآوري ﻣﻬﻢﺗـﺮ از‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻧﻮآوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮ در ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻄﻠﻮﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮا ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و ارزش "‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو"‪ ،‬ﻳﻚ اﺋﺘﻼف ﺑﺰرگ ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫ﺑﺮ ﺗﻌﺪادي اﺋﺘﻼف ﻣﻨﻔﺮد ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺑﺮﺗـﺮي دارد‪ .‬ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪،‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺗﻚ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎروري ﺑﺎﻻ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪" ،‬اﻧﺤﺼﺎر در ﻧـﻮآوري"‪ 2‬اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ]ﺑﺎزار[ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮآوري واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺮ اﻧﺤـﺼﺎرﮔﺮان در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬

‫‪Web of technology‬‬ ‫‪Monovation‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٢‬‬

‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮآوران‪] 1‬ﺑﺎزار[ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻨﺠـﺎ راهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺸﻮﻳﻖ "ﺗﻜﺜﺮ در ﻧﻮآوري"‪) 2‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻧﻮآوري(‪ ،‬در دﻧﻴـﺎي‬ ‫اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮان وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻠﻖ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺎز‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺣﺮﻛـﺖ از‬ ‫داراﻳﻲ ﻫﺎيِ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪِ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮويِ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آزادﻛﺮدنِ دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊِ ﻛﺪﻫﺎيِ رﻣﺰﮔﺬاري ﺷﺪه‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻧﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻓﻬﻢ ﻣﺎ از ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺪازه را ﺑﺮاي ﺳﻮد ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪] .‬وﻟﻲ[ اﺛﺮات ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﻧـﺪازه رﺑﻄـﻲ ﻧـﺪارد‪ .‬اﺛـﺮات‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ درﺑﺎره ارزﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻨﻔﺮد )ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ( ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ )]اﻟﺒﺘﻪ[ ﺑﻄـﻮر ﻧـﺎﺑﺮاﺑﺮ( ﺑـﺎز‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺨﺶﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻄﻮر آﺷﻜﺎري‬ ‫از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ وﻓﺎداري اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ‬ ‫اﻋﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ اﺛﺮات ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه رﺷﺪ دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دره ﺳـﻴﻠﻴﻜﻮن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻫـﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺨﺼﻮص دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت وﻓﺎداري ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ آﻧﺎﻟﻲ ﺳﻜـﺴﻨﻴﻦ‪ ،3‬ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه "ﻣﺰﻳ‪‬ـﺖ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اي"‬

‫‪4‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﺑﻪ واﺳﻄﻪي اﻳﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺰرگ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪] .‬در آﻧﺠﺎ[ اﻓﺮاد آﻧﻘﺪر ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد را‬ ‫‪1‬‬

‫‪Monovationists‬‬ ‫‪Polyvation‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪AnnaLee Saxenian‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Regional Advantage‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٥٣‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ]اﻳـﻦ ﻗـﻀﻴﻪ[ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت ﺟـﻮك درآﻣـﺪه اﺳـﺖ‪] :‬در دره‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن[ اﻧﺴﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻋﻮض ﻛﺮدن ﻣﺤﻞ ﭘﺎرك اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد‪ ,‬ﺷـﻐﻞ‬ ‫ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﺎن از ﺧﻮاب ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧﺪ و در اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﺎﻟﻨﺪ ﻛﻪ در دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻜﺎر ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻓـﺎداري آﻧﻬـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪﺷﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷـﺮﻛﺖ ﻓـﺮدي ]ﻛـﻪ در آن‬ ‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ[‪.‬‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ وارد ﻋـﺼﺮي ﻣـﻲﺷـﻮﻳﻢ ﻛـﻪ ﻫـﻢ‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮان و ﻫﻢ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن وﻓﺎداري ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ]ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣـﺸﻐﻮل ﺑـﻪ ﻛﺎرﻧـﺪ[‪ .‬در واﻗـﻊ ﻧـﻮآوري‬ ‫ﺑﺰرگ دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن اﺧﺘﺮاع ﻳﻚ ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻳﺎ ﻧـﺮماﻓـﺰار ﻋﺠﻴـﺐ و ﻏﺮﻳـﺐ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎﻳﺶ و‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮ از آن ﻣﻌﻤﺎري ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه ﺧﻮد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻫﻤﻜـﺎران ﺻـﻤﻴﻤﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﺮاوش اﻃﻼﻋﺎت از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ]ﺷﺮﻛﺘﻲ دﻳﮕﺮ[‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ ﺣﻴـﺎت‬ ‫در ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ(‪ .‬اﻳـﻦ وب اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪن ﺑﺮ روي ﺳﺨﺖ اﻓﺰار ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﻠﻲ ﺑﻴﻨﻲ و ﻳﺎﺧﺘـﻪﻫـﺎي ﻋـﺼﺒﻲ‬ ‫ﻣﺴﻲ‪ ،1‬ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪهي ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي واﻗﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ وب اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬در دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ اﺳﺎﺳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي در ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﻧـﺪهاي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ را از آن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و ﻧﻘﺼﺎن‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ ،2‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﺑﺴﻮي ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺘﺎرﮔﺎن ﻣﺤﺒـﻮب ﺑـﺎﻻ‬ ‫‪Copper neurons‬‬ ‫‪Shortage of attention‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٤‬‬

‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ ﻛﺴﻞﻛﻨﻨﺪه و اﺷﻴﺎء ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻛﻢﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﺪل ﻫﺎﻟﻴﻮود ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري‬ ‫ﻣﻌﺪودي ﻓﺮوش ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﻘﻴـﻪ ﺑـﺎ ﻓـﺮوش‬ ‫ﻧﺎﭼﻴﺰي ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ 1‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎن دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻴﺎت وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ رﻣﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺪداً ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻠﻖ ﺷﻮد واﮔﺮ ﻟﻐﺰش ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺎﺑﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻃﺮﻓﺪار ﻛـﺴﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ زودﺗﺮ وارد ﺻﺤﻨﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﻴﻪ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮاﻳﺎن آرﺗﻮر اﻗﺘﺼﺎددان اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﻣـﺸﺨﺺ ﻧﻤـﻮده‬ ‫اﺳﺖ وﻗﺘﻲ رﻗﺒﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﺖﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ‪ VHS‬و ﺑﺘﺎﻣـﺎﻛﺲ‬

‫‪2‬‬

‫در ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﻜﻞ دادهﺷﺪﻧﺪ‪] ،‬اﺻﻞ[ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﻳـﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي را‬ ‫ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﺗﺮﺟﻴﺢ داد ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﺪل ﺑﺪاﻗﺒﺎل ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ )ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺘﺎﻣﺎﻛﺲ ﺑﻮد(‪ .‬ﻟﻐﺖ ﺑﺪاﻗﺒﺎل ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮل ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻃﺒﻖ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آرﺗﻮر‪ ،‬آن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛـﻪ ﻣـﺴﻠﻂ ﻣـﻲﺷـﻮد اﻟﺰاﻣـﺎً‬ ‫ﻗﺪردان ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮ ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺮﻫـﻮن ﺧـﻮش اﻗﺒـﺎﻟﻲاش‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻣﺮﻫﻮن آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ زودﺗـﺮ وارد ﺑـﺎزار ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬آرﺗـﻮر‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ":‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻳـﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي )ﻳﻜـﻲ از‬ ‫رﻗﺒﺎي ﺑﺎزار( از روي ﺷﺎﻧﺲ ﻳﺎ از روي ﻳﻚ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪاﻧﻪ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫‪Hits‬‬ ‫‪Beta max‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٥٥‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻛﻞ ﺑﺎزار را ﻗﺒﻀﻪ ﻛﻨﺪ"‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺑﻘﻴﻪ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در آﻏـﺎز‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺰﻳـﺖ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي دارد‪ .‬اﻣــﺎ در زﻧــﺪﮔﻲ واﻗﻌــﻲ‪ ،‬ﻋﻮاﻣــﻞ ﺑــﻪ ﻧــﺪرت ﺑﺮاﺑﺮﻧــﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺗـﺎﻛﻨﻮن در ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﻛﻪ واﻗﻌﺎ در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻛﻠﻴـﺪي ﺑﺮﺗـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣـﺖ‬ ‫ﺑﺘﺎﻣﺎﻛﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮﻧﻲ از ﻓﺮﻣﺖ ‪ VHS‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻣﺪت‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ VHS‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺴﺖ‪ ،‬ﺿـﺒﻂ ﻧﻤـﻲﻛـﺮد و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺮﻃﺒـﻖ ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺘﺎ‪ 1‬اﻳﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﻮﻧﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از آن را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎي ﭘﻮرﻧﻮ )ﺑﻌﻨﻮان اوﻟﻴﻦ اﺳـﺘﻔﺎده ﻫـﺎي وﻳـﺪﺋﻮ( ﺗﺎﺋﻴـﺪ ﻧﻜـﺮد‪ .‬ﺷﻜـﺴﺖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎي ﻣﻤﺘـﺎز ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي "اَﭘـﻞ" از "وﻳﻨـﺪوز" ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ اش ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﻏﻠﻄﺶ وﺿﻊ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻲﺑﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮان )ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ( دﻳﻮراك‪ 2‬از ﻫﻤﻪ ﻛﻲﺑﻮردﻫﺎ )ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻛﻲﺑﺮدﻫﺎي ﻫـﻢﺧـﺎﻧﻮاده ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻮورﺗﻲ‪ (3‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد ﭼﺮا ﻛﻪ ﻃﺮح ﺑﻨﺪي‪ 4‬دﻳﻮراك واﻗﻌﺎً ﻛﺎراﻳﻲ ﭼﻨـﺪاﻧﻲ‬ ‫از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪.‬‬ ‫اول ﺑﻮدن ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮدن ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ راهﮔـﺸﺎ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻗﺎﺑﺖ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي رﻗﺒـﺎ ﻣﻌـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻴﻦ رﻗﺒﺎ و ﺷﺎﻧﺲ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Beta‬‬ ‫‪Dvorak‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Qwerty‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪layout‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٦‬‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺪرت ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزﺧﻮرد ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗﺎﺑﺖ واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ و ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ آن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ را از‬ ‫ﺳﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ و وﻳﮋه ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺤﻮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺰﻳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﺰرگ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه ﺣﻔـﻆ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي آﻏـﺎزﻳﻦ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎيِ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫و ﻫﻢ ﻧﻘﻤﺖ‪ .‬ﻧﻌﻤﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻚ ﻣﻨﻈﻮره‪ 1‬رﻳﺴﻚ را ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺮﻗﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻫﻤﻪ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬ ‫از ﺑﺎﺑﺘﻲ ﻧﻘﻤﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺎﺣﺐ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ آن را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎداش ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑـﺪون ﻧﻘﻤـﺖ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘـﻲ را ﺗﻘـﺪﻳﻢ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر درآﻣﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي زﻳﺎد‬ ‫دﻳﮕﺮي در ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪ اي‪ ،‬ﺑﻄـﻮر ﺟﻤﻌـﻲ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ دﻻر از ﻗِﺒ‪‬ـﻞ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﺷﻬﺮت اﻧﻔﺠﺎري اﺧﻴﺮ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻮده اﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب درﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﻗـﺎﻧﻮن ﻣﺘﻜـﺎﻟﻔﻲ )ارزش وﻳﻨـﺪوز‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮاﻧﺶ ﺑﻄﻮر ﺣﺴﺎﺑﻲ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻧﻤﺎﻳﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ( و ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي )ﻫـﺮﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻛـﺴﻲ از ‪ NT‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ NT ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﺬابﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫‪The ad hoc agreement‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٥٧‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻮﻣﻲ ﻫﻢ از ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻋﻼﺋـﻢ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﻲ ده ﺳﺎل اول‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﻮد اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ در‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺎزار ﺑﻮرس وال اﺳﺘﺮﻳﺖ ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1985‬ﺑﻮد ﻛﻪ ارﺗﻘﺎء‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﺮﻛﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺳـﻮد ﺳﺮﺷـﺎر‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮﻗﻲ ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜـﻪ‬ ‫]ﺧﻂ ﺳﻴﺮﻧﻤﻮدار رﺷﺪ آن[ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازي ﺑﺎ ﻣﻌﺪود ﺳﺘﺎره ﻫﺎي ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺪرال اﻛﺴﭙﺮس‪ ،1‬ﺧﻂ ﺳﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻮد اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﭼﻴﺰي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫آﺳﺘﺎﻧﻪي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪهاي رﺳﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در اواﺋﻞ دﻫـﻪ ‪1980‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي در‬ ‫ﺣﺎل ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫ﻛﻤﻲ ﺑﻪﺑﺎر ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻴﺰان‬ ‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ ﻧﺒﻮغ‪ ،‬ﻳـﻚ رﺷـﺪ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري روي ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫داﺳﺘﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﺎﻛﺲ ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ ﻗﺼﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از دو دﻫﻪ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺣﺎﺷﻴﻪاي‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫‪Federal Express‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٨‬‬

‫ﻓﺎﻛﺲ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ آن ﺧﻂ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ را در اواﺳـﻂ دﻫـﻪ ‪ 1980‬ﻃـﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪي آن‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻣﺠـﺴﻢ از اﻧﻔﺠـﺎر ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳـﺨﻦ ﻣﻮاﻓﻘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ اﻣﻮاج رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺳﻮار ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي دو دﻫﻪ ﻳـﻚ ﺑـﺎﺗﻼق‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ )ﭘﺮﺟﺬﺑﺔ( ﻣﻨﺰوي ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﺪاد ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎن اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ از دﻫـﻪ ‪1970‬‬ ‫ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1991‬از آن ﺗﻌﺪاد ﻛﻢ‪ ,‬ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ از‬ ‫ﺣﻮل و ﺣﻮش ‪ 1991‬ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ آن ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺜﻞ ﻗﺎرچ روﻳﻴﺪﻧﺪ و ﻳﻜﺪﻓﻌـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﺎﻛﺲ و ﻓِﺪاِِﻛﺲ‪) 1‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬ ‫ﻣﺜﺎل را ﻣﺪﻳﻮن ﻛﺘﺎب ﻧِﺖﮔﻴﻦ‪ 2‬ﺟﺎنﻫﺎﮔﻞ‪ 3‬ﻫﺴﺘﻢ( ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از رﺷـﺪ ﻧﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫـﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي اﻏﻠﺐ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ دﻗﻴﻖ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ اﮔﺮ اﺣـﺴﺎس ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫"وب" در ﺻﻒ اول ]رﺷﺪ[ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑـﺎر در‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﻧﻈﺎم ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ارﮔﺎﻧﻴﻜﻲ در ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪FedEx‬‬ ‫‪Net Gain‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪John Hagel‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٥٩‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪه ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓِـﺪاِﻛﺲ‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻓـﺎﻛﺲ و‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﻗﺎﻧﻮن اول ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ‪ :‬ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ اﻋـﻀﺎء‪،‬‬ ‫ارزش ﺑﻄﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ]ارزش[ ﺷـﺒﻴﻪ ﺟﺎذﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ‪،‬‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ي رﺷﺪ آﻧﻘﺪر ﻣﺘﻮر‪‬م‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻪ آن ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1980‬روي ﻧـﺪاد ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ دو‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻣﻬﻢ ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬دو ﻣﻬﺒﺎﻧﮓِ‪) 1‬ﻳﻜﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً راﻳﮕﺎن ﺷﺪن ﺗﺮاﺷـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻠﻲ ﺑﻴﻦ و دﻳﮕﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺗﻠﻔـﻦ‪ (2‬اﻳـﻦ ﭘﻴﺎﻣـﺪ را‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دادهﻫﺎ در ﻫﺮﻛﺠﺎ و در ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ارزان و ﻣﻘﺮون ﺑـﻪ ﺻـﺮﻓﻪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧِﺖِ ﭘ‪‬ﺮ ﻋﻈﻤﺖ از اﻳﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻓﻮق اﺷﺒﺎع ﺗﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻗـﺪرت ﺷـﺒﻜﻪ از‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻼﺋﻢ ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬آرزوﻫﺎي ﻣﻌﻘﻮﻻﻧـﻪ اش ﺑـﻮد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻼﺷﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻼش ﻛﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺎوردﻛﻢ داﺷـﺖ و ﺗـﻼش‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬دﺳﺘﺎورد ﺑﺴﻴﺎر‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻄـﻲ ﻣﺨـﺘﺺ ﻧـﻮع ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻃﺒﻖ ﭼﻜﻴﺪه دادهﻫﺎيِ اﻃﻼﻋﺎتِ آﻣـﺎريِ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬در دﻫﻪ ‪ 1950‬وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﭼﻮن ﻳﺨﭽـﺎل‪ ،‬ﺳـﺎﻋﺖ و ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬ ‫ﻟﺒﺎسﺷﻮﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣـﻲرﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺎﭼﻴﺰ دو درﺻـﺪي در ﺳـﺎل ﻫﻤـﺮاه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺼﻮرﻛﺮدن آﻳﻨﺪه ي ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻳﺎ ﻧﻮآوري ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ روﻧﺪ ﻓﻌﻠـﻲ‬ ‫را در ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻣﺘﺪاد داد‪ .‬ﻳﻚ ﭘﻴﺶﻓﺮض اﺳﺎﺳﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ )ﻛﻪ ﺗﺎ‬

‫‪Big bang‬‬ ‫ﮐﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖ‪Tel Co. (Telephon Company) .‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٦٠‬‬

‫ﺣﺪ زﻳﺎدي درﺳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ(ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻄﻮر ﺧﻄﻲ رﺷﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻃـﻮر‬ ‫ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪ ﻳﻜﺪﻓﻌﻪ ﻃﺒﻖ ﻳﻚ روالِ ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﻇﺎﻫﺮ ﺷـﻮﻧﺪ‬ ‫و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﻋﺮض ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻋﻮض ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اواﺳﻂ ﻗﺮن ﺑﺎ اﺧﺘﺮاع ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪ اي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد وﺳـﻴﻊ‪،‬‬ ‫آن ﭘﻴﺶﻓﺮض ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻛﻮدك ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺗﻤﺎﺷـﺎ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣ‪‬ﺪﻫﺎي زودﮔﺬر ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎي ﺟﻮاﻧـﺎن‬ ‫ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺑﻴﺘﺲ‪ 1‬و ﻫﻴﭙﻲ‪ 2‬ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن‬ ‫ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ را ﻣـﺜﻼً در وود اﺳـﺘﺎك‪ 3‬ﺟﻤـﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺣـﻮادث ﺧﻄـﻲ روي‬ ‫ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪاي ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ آﻳﻨﺪه از روي ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﺧﻴـﺮ ﻗـﺪم‬ ‫ﻧﻬﺎدن ﺑﻪ رﻳﺴﻚ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺑﻴﺎﻳـﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﻧﻔﺠـﺎرات‬ ‫دﻳﻮاﻧﻪوار ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﮔـﺮدد‪ .‬ﻓـﺮوش اﺧﻴـﺮ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺧـﺎﻧﮕﻲ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎﻣﺎﮔﻮﺗﭽﻴﺰ‪ ،4‬ﻳﻚ ﻣﺎرك اﺻـﻠﻲ‬ ‫از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺧﺎﻧﮕﻲ اﺳﺒﺎبﺑﺎزي ژاﭘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮوش آن در ژاﭘـﻦ در ﺳـﺎل‬ ‫اول ﺑﻪ ده ﻣﻴﻠﻴﻮن و در ﺳﺎل دوم ﺑﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻣـﺎه اول ﻧـﻴﻢﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻋـﺪد ﻓـﺮوش داﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﻣﺎﮔﻮﺗﭽﻴﺰ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺮخ رﺷﺪش‪ ،‬ﺣﻴﻮان ﺷﻴﺮده واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آورد‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﺮوش آن از ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﭘﻴـﺮوي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز دو ﺣﻴﻮان اﻫﻠﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ دوﻳﺴﺖ ﻋﺪد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﻤﻌﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ رﺷـﺪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Beats‬‬ ‫‪Hippies‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻓﺴﺘﻴﻴﻮﺍﻝ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺭﺍﻙ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۶۹‬ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﺪ ‪Wood stock‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪Tamagotchis‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٦١‬‬

‫زﻳﺎدي ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ رﺷﺪ وﺣﺸﺘﻨﺎك ﺑﺮاي ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي در‬ ‫ﺣﺎل رخ دادن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ روزه ﻣﺎ ﺷﻮاﻫﺪي از رﺷﺪ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ]ﻣـﺴﺄﻟﻪ[ ﻳﻜـﻲ از ﻋﻼﺋـﻢ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژي در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬ ‫ﻫﺮﭼﻴﺰي را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫در اواﺋﻞ ﻗﺮن‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺠﺎري ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻮدﻧﺪ )و در ﺟﺴﺘﺠﻮي روشﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزانﺗﺮ ﻳﺎ ﻣﻮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺨﻠﻮق اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻮدﻧﺪ در ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ ﻗـﺮار داﺷـﺘﻨﺪ و اﻛﺜـﺮ ﻣﻮاﻗـﻊ اﻳـﻦ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ زﺣﻤﺖ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎء ﻣـﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﭼﺮخ ﺧﻴﺎﻃﻲ‪ ،‬ﺟﺎروﺑﺮﻗﻲﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎي آب‪ ،‬زﻣﺎن ]ﺗﻮﻟﻴﺪ[ را ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓِ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣـﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ )ﺑﺠﺰ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ( ﻓﻘﻂ ﻳﻚ اﺑﺰار ﺟﺰء ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣـﻲآﻣﺪﻧـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺪار ﻛﻢ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺮﻛﺰ اﻗﺘﺼﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﺎ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا‬ ‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫـﺎي زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ارزش ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد ﻋﺮﺻﻪﻫـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ :‬ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛـﺮدن‪ ،‬ﻫﻨﺮﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‪ ،‬رواﺑـﻂ‪ ،‬ﻫﻮﻳـﺖ ﻓـﺮدي‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖِ ﻛﺎر‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﺛﺮوت و ﻗـﺪرت‪ .‬اﻣـﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺪاوﻣﻲ ﻛﻪ داﺷﺘﻪ و ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ارﺗﺒﺎﻃـﺎت و ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‪،‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻓـﺘﺢ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓـﻀﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻠﮕﺮاف‪ ،‬ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺿـﺒﻂ ﺻـﻮت‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ و‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٦٢‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻌﺪ از آن ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺣﺎﻻ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ "وب" اﺷﻐﺎل ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﺟﺪا از ﻣﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻏﺮﻳﺒـﻪ و‬ ‫ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻣﺮﻛﺰ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻟـﻮري‬ ‫اﻧﺪرﺳﻮن‪ 1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي آﺗﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ دور آن ﺣﻠﻘﻪ زدهاﻳـﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي دﻫﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮﺗﺮ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﻮﺳﻮ‬ ‫زد و ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺪ"‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﺎآﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺼﻮرت ارﮔﺎﻧﻴﻚ در آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﻮاع ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي درك ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲِ‬ ‫رﻓﺘﺎرِ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷـﺒﻴﻪ‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪.‬‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ از ﻳﻚ ﻣﺪل ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ روال ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻗﺼﻪ ﻫـﺸﺪاردﻫﻨﺪهاي ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬روزي در ﻛﻨـﺎر‬ ‫ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﺟﻠﺒﻚﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻲﺷﻤﺎري ﺷـﻜﻮﻓﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮهي زﻳﺎدي از آب را ﻗﺮﻣﺰ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘـﻪ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬درﺳـﺖ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ]ﮔﺴﺘﺮهي ﻗﺮﻣﺰ[ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮش ﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻏﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬

‫‪Laurie Anderson‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٦٣‬‬

‫ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ را ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮو ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻳﻜﺒـﺎره‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﻴﺎت ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﻚ ﺷﺒﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻋﻜﺲ و‬ ‫در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻬﻢ زدن‪ ،‬رﺷﺘﻪﻫﺎي ﺑﻬﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه را ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ روش ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻬﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در از‬ ‫ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﻦ آن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﮕﺮا ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻗﺒﺎل‬ ‫ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲ ﺳﻘﻮط ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺳﻮد آﻧﺎن اﻓـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و از ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺘﻘﺎرن در ﺟﻬﺖ ﻋﻜـﺲ رﺷـﺪ ﭘﻴـﺮوي ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎم آن دﻻﻳـﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺷﻜﺴﺖ ﺷـﺒﻜﻪ و‬ ‫ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻜﻮس ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﻴﻨﺶ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮي را ﻣﻲ ﺗـﻮان از ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﻓِﺪاِﻛﺲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺧﻮﺷﻪ ﭼﻴﻨﻲ ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ي زﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در آن ﻓﻘﻂ ﺑﻄﻮر اﻓﺴﺎرﮔـﺴﻴﺨﺘﻪاي‬ ‫ﺳﻴﺮ ﺻﻌﻮدي ﺑﺨﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ]در آن ﻧﻘﻄﻪ[ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺴﺮي ﻣﻲﺷـﻮد‬ ‫و ﺑﻄﻮر ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎ وﺳﻌﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺮاي ﻛـﺴﺎﻧﻲﻛـﻪ ﺑـﻪ آن‬ ‫آﻟﻮده ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ آن دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ورود ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ را در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ دوام ﺑﻴﺎورﻳﺪ و از ﺗﻠﻔﻦ زدن ﺧﻮدداري ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺷﺶ درﺻﺪ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﻠﻢ ﻣﺮضﻫﺎي واﮔﻴﺮدار )اﭘﻴـﺪﻣﻮﻟﻮژي( آن ﻧﻘﻄـﻪ و ﻣﺮﺣﻠـﻪاي ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮض ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪ‪‬ي ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺮض ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ 1‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي ﺣﺮﻛﺖ ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫‪Ttipping point‬‬

‫‪1‬‬

‫‪٦٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺷﺪه از ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲ ﺳﺨﺖ و دﺷـﻮارِ ﺻـﻌﻮد ﮔﺬﺷـﺘﻪ و ﻗـﺪم ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﺳﺮازﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت در آن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬در زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮضﻫﺎي ﻛﺸﻨﺪه‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ در ﻣﺤﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻬﻞﺗﺮ و ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮي ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﻄـﻪ ﺑﺤﺮاﻧـﻲ وﺟـﻮد‬ ‫داردﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮدش را دوﺑﺎره ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ‪ ،1‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ‪ 2‬ﻧـﺎﭼﻴﺰ و ﺗﻮزﻳـﻊ ﺳـﺮﻳﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺎ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻧﻘﻄﻪي ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﻪ زﻳـﺮ ﺳـﻄﺢ‬ ‫دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻓﺮو ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﮕﺎر ﻓﺮاﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣ‪‬ﺴﺮيﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻞ‪3‬ﻫﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﻴﺮﺗﺮ و ﻗﻮي ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺒﻮه اوﻟﻴﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ اﻓﺴﺎرﮔﺴﻴﺨﺘﻪ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﺛـــﺮات اﻧﺒﺎﺷـــﺘﮕﻲ‪ ،‬در ﻃـــﻲ‬ ‫ﺳﻮدﻫﺎي ﺗﺼﺎﻋﺪي ﻛـﻪ ﻣﺨـﺘﺺ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ي رﺷﺪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﻴـﺮوي ﺣﺮﻛـﺖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺟﻤـﻊ ﻧﻤـﻮدن ﺣـﻮاس‬ ‫ﺿﺮوري ﻣﻲﺷﻮ‪.‬د‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﺳـﺘﺎﻧﻪ اﻫﻤﻴـﺖ‬

‫‪4‬‬

‫)دورهاي ﻗﺒﻞ از ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در آن دوره ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻳﻚ رﺷﺪ ﻳﺎ ﻳﻚ‬ ‫‪Fixed cost‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻳﮏ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺿﺎﻓﯽ‐ ﻡ ‪Marginal cost‬‬ ‫‪Bug‬‬ ‫‪The threshold of significance‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٦٥‬‬

‫ﻧﻮآوري ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد( ﺑﻄﻮر دراﻣﺎﺗﻴﻜﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از آﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﻗﺒـﻞ از آﻧﻜـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫آﺳﺘﺎﻧﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻛﺜﺮ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻓﺮوش ﺧﺎﻧﮕﻲ در‬ ‫ﻃﻲ دﻫﻪ ‪ 1980‬اﻫﻤﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻌﺪاد اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺗﻤﺎﺷـﺎي آن‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و از آن ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﻧـﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﺎزار ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اوﻟـﻴﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮنﻫـﺎي ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﻲ در ﻗﻠﻤـﺮوي ﻫـﺰاران ﻧﻔـﺮ ﻣـﺸﺘﺮي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣـﺮور‬ ‫ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻐﺎزهﻫﺎ ﻗﺒـﻞ از اوﻟـﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪﺷـﺎن ﭘﻨﺠـﺎه‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺎﻧﮕﻲ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧـﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن اﻳـﻦ ﺧﺒـﺮ‬ ‫ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه را ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ .‬دﻳﺪن آدمﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫رﺳﻤﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ آﻧﻜـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ دﻳﮕﺮان ﻣـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬دوﺑـﺎره ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮ روي آﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻌﺎت اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﺮﻳـﺪاران اﺑﺘـﺪا رﺷـﺪ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬ ‫ﻛﻤﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاران‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﻴـﺸﺘﺮي از ﺧﺮﻳـﺪاران‬ ‫دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﺘﺎب ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺠﺎي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ آﺳـﺘﺎﻧﻪ ي ﻇﺮﻳـﻒ و ﺟﺪﻳـﺪ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻈﺎره ﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺤﻮ‪‬ل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ زﻧـﮓ‬ ‫ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﮔﺬر از ﻧﻘﻄﻪي ﺑﺤﺮاﻧﻲ را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورد و اﻳﻦ درﺣـﺎﻟﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺮاي ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺟﺒﺮاﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﻳـﺮ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٦٦‬‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺮويِ ﺣﺮﻛﺖِ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻧﺸﺎن از اﻫﻤﻴﺖ آن ﻧـﻮآوري ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫اﻛﻨﻮن در ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺳـﻠﻄﻪ دارد‪ ،‬اﻳـﻦ اﻫﻤﻴـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻴﺮوي ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻘﺪم دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬رﻳﺸﻪ در ﺑﻴﻮﻟﻮژي دارد‪ .‬در ﻳﻚ ﺗﺎﻻب در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮگ زﻧﺒﻖ ﺷﻨﺎور ﻫﺮ روزه اﻧﺪازهاش دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺳـﻄﺢ‬ ‫آب را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﺗﺎﻻب ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷـﻮد‪ ،‬ﻧـﺼﻒ‬ ‫ﺳﻄﺢ آب ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روز ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ]ﺳﻄﺢ آب ﻣﻤﻠـﻮ‬ ‫از زﻧﺒﻖ ﺷﺪه ﺑﻮد[ و روز ﻗﺒﻞ از آن ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻫﺸﺘﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ زﻧﺒﻖ ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪهاي در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ در ﻫﻔﺘـﻪ آﺧـﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻇﺮان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻇﻬﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲاش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درآن زﻣـﺎن‪ ،‬زﻧﺒـﻖ از ﻧﻘﻄـﻪ‬ ‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺎﻻب زﻧﺒﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﻻبﻫﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از زﻧﺒﻖﻫﺎ ﻫﺮ روزه اﻧﺪازهﺷﺎن دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل وب‪ ،‬ﺑﺮﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺶ ﻣﺎه دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن وبﺳﺎﻳﺖ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬آﻳﻨﺪه وب ﺗﺎزه ﺷـﺮوع ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺮﮔﻬﺎي زﻧﺒﻖ در ﻃﻲ ﻛﻨﺎره ﺗـﺎﻻب ﺟﻮاﻧـﻪ زده اﻧـﺪ‪ :‬ﭘـﻮرت ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻲﺳﻴﻢ‪ ،1‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﺗﺤﺖ وب‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎي ﺗﺤﺖ وب ‪ ،‬ﺣﺲﮔﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫از راه دور ﺗﺤﺖ ﺷﺒﻜﻪ‪ .‬آﻧﺎن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺜﻞ ﺳﻠﻮل ﻫـﺎي زﻧﺒـﻖ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﮔﺮﻣﺎي ﺷﺒﻜﻪاي ﮔﺮم ﺗﺨﻤﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﻳﻜـﻲ از ﻧﻘﻄـﻪي‬ ‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Wireless data ports‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٦٧‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺧﺎرﺟﻲ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﺮاﺣﻞ اول رﺷﺪِ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،1‬ﺷﺒﻴﻪ ﻫـﺮ‬ ‫رﺷﺪ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻗﺒـﻞ از ﻧﻴـﺮوي ﺣﺮﻛـﺖ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ را‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎزﻳﺪ؟ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻌﻴﻦﻛﺮدن اﻳﻨﻜﻪ رﺷﺪ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺮﺑـﻮط‬ ‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻼش ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺷﺮﻛﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎز‪ ،‬اﻋﻀﺎي‬ ‫"‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو"‪ ،‬دروازه ﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ ﻧﻘـﺸﻲ دارﻧـﺪ؟‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻧﺪﻛﻲ ﺟﻠﻮ ﻣـﻲاﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در درﺟﻪ دوم ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از اﺛـﺮات ﻧـﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫وبﻫﺎيﻛﻮﭼﻜﺘﺮ را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ راه ﺑـﺮاي آﻧﻜـﻪ ارزش‬ ‫ﺷﺒﻜﻪي ﺧﻮدﺗﺎن را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ را دورﻫـﻢ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ارزش ﻛﻠﻲ "‪ n‬ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮان دو" را ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺮوزي رﺳـﻴﺪ‪ .‬اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي واﺳﻄﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن را ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎي‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎري را ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ و آن را ﻣـﺜﻼً ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﻤﻪ‪ 2‬ﺑﻌﻼوه ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺎراژ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ؟ آﻳـﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ ﻣﻴـﺎن ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻴﺪ؟ آﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت اﻣـﻼك روﺳـﺘﺎﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ 3‬و ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﻓـﺼﻞ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Exponential growth‬‬ ‫‪The insurance adjusters networks‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪U.S Patents‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٦٨‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ؟ ﺳﻪ ﻫﺰار ﻋﻀﻮ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮيﺗﺮ از ﻫﺰار ﻋـﻀﻮ در‬ ‫ﺳﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزﺧﻮردي‪ 1‬ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﺗـﺼﺎﻻت را ﻣـﻲﻓـﺸﺎﻧﻨﺪ و‬ ‫اﺗﺼﺎﻻت‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺑﺎزﺧﻮردي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ دو ﻧﻮع اﺑﺘـﺪاﺋﻲ‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺧﻮدﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮ‪ 2‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﻣﻮﺳـﺘﺎت و درﻳﭽـﻪ ﻛﺎﺳـﻪ‬ ‫ﺗﻮاﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪاي از ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺑﺎزﺧﻮردي ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را دارﻧﺪ و دﻳﮕﺮي ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺧﻮداﻓﺰاﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘـﺸﻜﻞ از ﺣﻠﻘـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ رﺷﺪ اﻓﺴﺎر ﮔﺴﻴﺨﺘﻪاي ﭼﻮن ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي و اﺛﺮات ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰاران ﺣﻠﻘﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﻦ دو ﻧﻴـﺮو اﻣﻜـﺎنﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ در اﺑﺘﺪا ﺷﺮوع ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺎدي را ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮدمﻫﺎي ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺳـﺮوﻳﺲ ﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ در‬ ‫ﻫﺮاس ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻮدمﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﻲ ﻣـﺪت زﻣـﺎن ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﺷﺎرژ ﻛﻤﺘﺮ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﺑـﺎزﺧﻮردي‬ ‫را ﺷﻜﻞ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ]ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ[ ﺳﻮﺑﺴﻴﺪي اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﻣﻮدمﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي را ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﺎرﺑﺮان را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮدمﻫﺎ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻓـﺮاﻫﻢﻛﻨﻨـﺪه ]ﺧـﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ[‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ي ﻛﻤﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮد ﻃﻠﺐ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨـﺪهي‬ ‫ﺗﻚرو‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪاي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮدمﻫﺎي ﺑـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻ ﭘﺎداش ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴـﺮي از اﻳـﻦ ﻣـﻮدمﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮدمﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪ در اﺑﺘـﺪا ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫‪Feed back loop‬‬ ‫‪Self-negating‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٦٩‬‬

‫زﻳﺎدي را ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺗﻚرو‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻫﻮاداران ﭘﺮوﭘـﺎ ﻗـﺮص‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻮدمﻫﺎي ﻟﻮﻛﺲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ را از آﻧﻬـﺎ ﻣـﻲﺧﺮﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻄﻮط ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺟﺰء ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﺬﻛﻮر در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪه ]ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ[ ﺗـﻚ رو ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﻔﻬﻮم ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻬـﻢ ﺑـﺎزﺧﻮرد ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﻧﺪازه ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫از ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺛﻤﺮرﺳﻴﺪن ﻣﺤـﺼﻮل ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻪ ﻓﺮزي و ﭼﺎﻻﻛﻲ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺖ‪ ،‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻛﻨﺪ اﺳﺖ و ﺻﺒﺮ و ﺣﻮﺻـﻠﻪ زﻳـﺎد ﻃﻠـﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫زﻣﻴﻦﮔﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ رﺷـﺪ ﭘـﺮوژهﻫـﺎ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ رﺷﺪ ﻛﻨﻨـﺪ و ﻣﺤﺘـﻮا و ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺮ روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دوران رﺷﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫زودﺗﺮ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از آن دوره ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن ﺑـﺎزده ﺻـﻌﻮدي‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ دﺷﻮاري ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎﻧﻜﻪ ﻛﻪ دﻳﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ دراﻛﺮ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻬﺘﺮ از آن ﭼﻴـﺰي ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﻣﻴﺪوارﻧﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدات ﺟﺪﻳـﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ راه ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻴﻠﻲ اوﻗﺎت ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ورود ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮوي دورﺑﻴﻦ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ را‬ ‫دارد ﺑﺎ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺳـﺎزﮔﺎري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫]ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي[ ﻳﻚ ﺑﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس اﺻـﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲآورد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﭘﺮﻣﺸﺘﺮي ﻫﺎﻟﻴﻮودي ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬ ‫ﺑﺎ اﺻﻞ "ﺑﺮﻧﺪه ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻣﻲﺑﺮد" ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺠﺎري ﺑﺮاي ﻫﻤـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت‪،‬‬ ‫ﺣﺘﻲ اﺷﻴﺎء ﺑﺰرگ و ﻏﻮل ﭘﻴﻜـﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﭼـﺎهﻫـﺎي ﻧﻔـﺖ ﺑـﺪﻳﻦ روش‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ ﭘﻮل ﺗﻤﺎم ﭼﺎه ﻫـﺎي ﺧـﺸﻚ را در‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻴـﺪ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ‬ ‫ﻣﻮﻓﻖ از آب درﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎزﻣﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻳـﺪه‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اوج ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﻤﺘﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اوج ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﺎ را ﺟﺒﺮان ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺪل اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻴﻪ ﻻﺗﺎري‪ ،‬ﻣﻮرد ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖﮔﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺮاﺳﺎس آن ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟـﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺧﺎك ﺧﻮرده ي ﻛﺴﺐ وﻛﺎرﻫﺎﺋﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲآورد ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓـﺖ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﻛﺘﺎبﻫﺎ( آﻧﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺎدي را اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﻌﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﺸﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫دو اﻗﺘﺼﺎددان ﺛﺎﺑـﺖ ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ در ﺣـﻮزه ي ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻓـﺮوشﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦﺑﺎر ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ‪ 1985‬و ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1986‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪهاﻧـﺪ را‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪" :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺸﮕﻮﻳﻲ‬ ‫]ﻣﻴﺰان[ ﻓﺮوش ﮔﻴﺸﻪ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬اﺟﺮاي ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰ دﻳﮕـﺮ‬ ‫]ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ[ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ژاﻧﺮ ﻓﻴﻠﻢ و ﻧـﻪ ﻫﻨﺮﭘﻴـﺸﻪﻫـﺎي آن و ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪ ي آن"‪ .‬آن ﻛﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮده‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﻫـﻢ ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳـﻔﺎرش ﺳـﻴﻨﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻴﻨﻪ ﺗﻐﺬﻳـﻪ‬

‫ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺻﻌﻮﺩﻱ‬

‫‪٧١‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آرت دي وﻧﻲ‪ 1‬و دﻳﻮﻳﺪ واﻟﺰ‪ 2‬دو اﻗﺘﺼﺎددان اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ اﻳـﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‪،‬‬ ‫آﺋﻴﻨﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻨﺎم ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮز‪ -‬اﻧﻴﺸﺘﻴﻦ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻔﺘـﻪ‬ ‫ﻗﺒﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ "ﺻﻨﻌﺖ ﻓـﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻈﻢ و ﺑﻲ ﻧﻈﻤﻲ در ﺣﺎل ﻣﻮازﻧﻪ اﺳﺖ"‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫]اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ[ از ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬ﺑـﺎزده ﺻـﻌﻮدي و ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪاري‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Art De vany‬‬ ‫‪David walls‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Bose- Enstein distribution‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٧٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٧٣‬‬

‫‪3‬‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫ارزش از ﻓﺮاواﻧﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﮔﻴﺮد‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖﻛﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي را اداره ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‪ .‬ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري‪ ،‬روﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻛﭙﻲ ﺑﺮداري‪ ،‬روﺑﻪ ﺗﺰاﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻓﺮاواﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاواﻧﻲ‪:‬‬ ‫•‬

‫ارزش ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ را ﺑﺎز ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي زﻳﺎدي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ اوﻟﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﻜﺲ ﻣﻮدم را ﻛﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1965‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ آن ﺻـﺮف ﺷـﺪ‪ ،‬ارزﺷـﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺻﻔﺮ! وﻗﺘﻲ دوﻣﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﻜﺲ ﻣﻮدم ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از اوﻟﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﻜﺲ ﻣﻮدم ارزﺷﻤﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﻜـﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﻜﺲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻜﺴﻲﻛﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٧٤‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ارزش ﻫﻤﻪ ﻓﻜﺲﻫـﺎﻳﻲ راﻛـﻪ ﺗـﺎ آن ﻣﻮﻗـﻊ ﻓﻌ‪‬ـﺎل‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق "اﺛﺮ ﻓﻜﺲ" ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮﻓﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ "ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ارزش ﻣﻲﻛﻨﺪ"‬ ‫دارﻧﺪﮔﺎن ﻓﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪" .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺲ دارﻳﺪ؟" "ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ" ﭼﺮا؟ ﭼـﻮن ﺧﺮﻳـﺪ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ارزش ﻣﺎﺷـﻴﻦ آﻧﻬـﺎ را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ وﺻﻞ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﻴﺪن اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺌﻮال از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪" .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺲ )ﻳﺎ اﻳﻤﻴﻞ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰار اﻛﺮوﺑﺎت و ﻳﺎ‪(...‬‬ ‫دارﻳﺪ؟ ﻫﺮ اﻛﺎﻧﺖ اﺿﺎﻓﻲﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧـﺪد‪ ،‬ﻻﺟـﺮم ارزش‬ ‫]ﻫﻤﻪ اﻛﺎﻧﺖﻫﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ[ اﻛﺎﻧﺖ ﺷﻤﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬ ‫ﻓﻜــﺲ ﺑــﻪ ﻗﻴﻤــﺖ ﭘــﺎﻳﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻤﺎم ﺷﺒﻜﻪ ي ]ﻓﻜﺲ[‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻫﻴﺠـﺪه‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه ارزش‬ ‫ﻣﺎﺷــﻴﻦ ﺷــﻤﺎ را اﻓــﺰاﻳﺶ‬

‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﻜـﺲ ﺧﺮﻳﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ ﺑـﺴﺘﻪ ‪ 200‬دﻻري‬ ‫ﻧﺨﺮﻳﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ ‪ 200‬دﻻري ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﻜـﺲ در‬ ‫ﺟﻬﺎن و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ارزﺷﻲ ﻓﺮاﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ازﺟﻤـﻊ ﺗـﻚﺗـﻚ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﻜﺲ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻫﺰار دﻻر ﻣﻲارزﻳﺪﻧﺪ و ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ارزش ﭼﻨـﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪] .‬اﻣـﺎ‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٧٥‬‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻛﺎرﺑﺮان اﻳﻦ ﺷـﺒﻜﻪ[ ‪ 200‬دﻻر ﺧﺮﻳـﺪ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ارزش ﺷﺒﻜﻪ ﻓﻜﺲ ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري ﻣﻲارزد‪.‬‬ ‫در ﻧﻈــﺎم اﻗﺘــﺼﺎدي ﺷــﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻓــﺮاوانﺗــﺮ ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑــﺎ‬ ‫ارزشﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ در ﺗﻀﺎد ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ دو اﺻﻞ ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺎ از‬ ‫دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ ارث ﺑﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ :‬ارزش ﻫﺎ از ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻧﺸﺄت ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺎ ارزش در دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ )اﻟﻤﺎس‪ ،‬ﻃـﻼ‪ ،‬ﻧﻔـﺖ و درﺟـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ( ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﻤﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻓﺮاوان ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ارزش آﻧﻬﺎ ﻛﺎﺳـﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﺮش ﻫﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮش ﻫﺎي دﺳﺘﺒﺎﻓﺖ ﻓﻘـﻂ در‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺷﻬﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺰاران ﻣﺎﺷﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚﺷﺎن را از دﺳـﺖ دادﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻨﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ‪ ،‬ارزش را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ درس ﺻـﻨﻌﺘﻲ را ﺑـﺮﻋﻜﺲ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ارزش از ﻓﺮاواﻧﻲ ﻧﺸﺄت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي‬ ‫ﻓﻜﺲ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ارزش ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻓﻜﺲ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪] .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ[ ﻗـﺪرت از ﻓﺮاواﻧـﻲ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻛﭙﻲ ارزان ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﮔﻮﺗﻨﺒﺮگ اوﻟﻴﻦ ﻛﺎﻻﻳﺶ ﻳﻌﻨﻲﻛﻠﻤﺎت ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪه ي ارزان ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫را اﺑﺪاع ﻧﻤﻮد‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻴﻢﻛﻪ اﺷﻴﺎء ﻏﻴﺮﻣﺎدي ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﭙﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫اﺑﺪاع‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ارزش ﻫﺮ ﻛﭙﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪] .‬در اﻳﻨﺠﺎ[ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ ارزﺷـﻤﻨﺪ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٧٦‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﭙﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻛـﻪ ﺧـﻮدش ﺷـﺒﻜﻪ را‬ ‫درﻫﻢ ﻣﻲﭘﻴﭽﺎﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﻋﻀﺎي ﺷﺒﻜﻪ وﻟﻮ ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﻢ‪،‬‬ ‫ارزش ]ﺷﺒﻜﻪ[ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫وﻳﻨـﺪوز ‪ ،NT‬ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬

‫ﻓﻜـﺲ‪Real Audio ،GIF images،TCP/IP ،‬‬

‫ﻫﻤﻪ در ﻋﻤﻖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣـﺪه اﻧـﺪ و از ﻣﻨﻄـﻖ آن ﭘﻴـﺮوي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﻬﺎ آﭼﺎرﻫﺎ و ﺑـﺎﻃﺮيﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴـﺰ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫راﻳﺞﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش آن را دارد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردش وﻓﺎدار ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮي در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ دارﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﭙﻲ ﻳـﻚ‬ ‫ورق اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎزل ﺷﻮد )اﻳﻦ اﺗﻔﺎق در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺠﺰ ﻧﺮم اﻓـﺰار ﻧﻴـﺰ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ( ارزش اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در آﻳﻨﺪه ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻫﺎي ﻧﺨﻲ‪ ،‬ﺑﻄﺮي ﻫﺎي وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬ار‪‬ه ﻫـﺎي ﺑﺮﻗـﻲ و ﺑﻘﻴـﻪ‬ ‫اﺷﻴﺎء ﺻﻨﻌﺘﻲ دﻧﻴﺎ از ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﭙﻲ اﺿﺎﻓﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ زﻳﺎد اﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻮدﻧﺪ ﭼـﻮن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻬﺮت رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻨﺎوري ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻛﭙﻲ ﺑﺮداري از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺪون ﻛﻤﻚ ﻳﺎ ﺑﺪون ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺣﻖ اﻣﺘﻴﺎز ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪﮔﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺑﻲ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﭼﻨﺪ دﻫـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﻮﺟـﻮد‬ ‫آﻣﺪ‪ ،‬رؤﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﻣﻨﻲ ﺑﻮد ﻛﻪﻛـﺴﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﭙﻲﺑﺮداري از آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦوﺳﻴﻠﻪ ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪﮔﺎن درآﻣـﺪ‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٧٧‬‬

‫ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ اﻳﻦ آرزو اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫـﺎي ﺑﻠﻮﻣﺒﺮگ‪ 1‬در دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن والاﺳﺘﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﺎداش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ اﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻧﺘﺴﺎب ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ "اَﭘﻞ" ﺑـﻪ ﭘﺎﻓـﺸﺎري‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﻛﻤﻴﺎب ﺗﻠﻘﻲﻧﻤﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﻤﻞﻛﻨﻨـﺪهاش ﺧﻴﻠـﻲ ﺗﻜـﺮاري‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻳﻚ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪" .‬اَﭘﻞ" ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي زﻳﺎدي داﺷﺖ ﺗـﺎ ﻣﺠـﻮز‬ ‫رواﺑﻂ ﻛﺎرﺑﺮِ ﺷﮕﻔﺖ آورش را )آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻃﺮاﺣﻲ دﺳﻜﺘﺎپ‬

‫‪2‬‬

‫و وﻳﻨﺪوز ﺑﺎ آن آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ( در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫـﺮ ﺑـﺎر اﻣﺘﻨـﺎع‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزﺗﺮ‪ Dos‬و‬ ‫وﻳﻨﺪوز ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ در ﺣﺎل رﺷﺪ اوﻟﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪] ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑـﺴﺘﻪ[‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺰوا ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎز ﺑـﻮدن ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻧﻴـﺎز‬ ‫ﻣﺒﺮم ﺑﺮاي رﺷﺪِ ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ارﻣﻐـﺎن‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬در دﻫﻪ ‪" 1970‬ﺳﻴﺘﻲ ﺑﺎﻧﻚ"‪ 3‬ﺑﻨﻴﺎدﮔـﺬار اﺳـﺘﻔﺎده ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺘﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز‪ 4‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲاش ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و در اﺑﺘﺪا‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺧﻴﻠـﻲ ﻣـﻮﻓﻘﻲ را اراﺋـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﻛﻮﭼﻚ رﻗﻴﺐ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺧﻮدﭘﺮداز اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺷـﺮوع ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎي "ﺳـﻴﺘﻲ ﺑﺎﻧـﻚ" رﻗﺎﺑـﺖ‬

‫‪1‬‬

‫‪Bloomberg Terminal‬‬ ‫‪Desktop‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Citibank‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ATM‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٧٨‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺗﺤﺖ راﻫﺒﺮي "ﻛﻤﻴﻜﺎل ﺑﺎﻧﻚ"‪ 1‬ﺑﻪﻫـﻢ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻨﺪ ﺗـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮدﭘﺮداز ﺑﺎز ﺑﻨﺎم "ﭘﻼس"‪ 2‬ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻗﺪرت "‪ n‬ﺑﻪ ﺗﻮان دو" ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫ﺑﻜﺎر اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز ﺷﻤﺎ ﺷﺪ‪" .‬ﺳـﻴﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ" ﺑﺮاي ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ "ﭘﻼس" دﻋﻮت ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﺮﻃﺒﻖ اﺻﻞ ﺑﺎزده‬ ‫ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻼس‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺟﺬب ﻛـﺮد و در ﻣـﺪت‬ ‫زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ "ﺳﻴﺘﻲ ﺑﺎﻧﻚ" را ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ در اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮو ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪﻛـﻪ "ﺳـﻴﺘﻲ ﺑﺎﻧـﻚ" اﺧﺘـﺼﺎﺻﻲ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺶ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ وﻗﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎز ﻣﺒ‪‬ﺪل ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﺪﻳﻦوﺳـﻴﻠﻪ ﺻـﺎﺣﺐ‬ ‫ارزشﻫﺎي ﻫﻤﻪ آن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﻼﻳﻦ ﭘﻴﺸﮕﺎم ﻛﻪ "وِل"‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻮدم ﻣﺨﺼﻮص "وِل" ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از‬ ‫آﻧﻜﻪ وﺻﻞ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﻫﺰار ﻋﻀﻮ "ول" ﭼﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪" .‬ول" در ﻃﻲ زﻣﺎنِ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺸﻲ ﺑﺰرگ ﻛﺮد و‬ ‫ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻛـﻪ در آن زﻣـﺎن ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ و‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ارزش "وِل" در ﻧﻈﺮ دو ﻫﺰار ﻋﻀﻮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﺎﻻ آﻧﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺰاران ﭘﺮﻓﺴﻮر داﻧﺸﮕﺎه و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن زﺑـﺪه‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ "وِل" ﺳﻴﺴﺘﻤﺶ را ﺑﺎزﺗﺮ ﻛﺮد و ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬

‫‪Ftp‬‬

‫را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮان اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﺗﺎ از ﺳﺮورﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Chemical Bank‬‬ ‫‪Plus‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪well‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٧٩‬‬

‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻓﺎﻳﻞ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﻓﺎﻳـﻞ ﺑﻔﺮﺳـﺘﻨﺪ‪ .‬دوﺑـﺎره ارزش "وِل"‬ ‫ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻼش ﻛﻤﻲ ارزش ﻓﻮقاﻟﻌﺎدهاي ﺷﺒﻜﻪ ‪ Ftp‬را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ‬ ‫"وِل" ﺑﺎزﺗﺮ از اﻳﻦ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮاﻧﺶ اﺟﺎزه داد ﺗﺎ در ﻣﺤﻴﻂ وب ﺑﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﻪ ارزشﻫﺎي وب را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ورود ﻫﺮ ﻋﻀﻮ ﺑﻪ وب‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺻﺪاي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻫﻜﺮﻫﺎ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲ از اﻳﻨﻜﻪ اﻟﮕﻮي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﻬﻢ ﻣﻲرﻳﺰد‪ ،‬ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﺷﺪﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺴﺘﻪ "وِل" از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺪه ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﺣـﺪ‪ ‬ﻣﻤﻜـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ و‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻲرﺳﻨﺪ ﺑﻄﻮر ﺧﻄﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮ ارزش آﻧﻬـﺎ ﺑﻄـﻮر ﻧﻤـﺎﻳﻲ‬ ‫اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻣﻮرد ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻔﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﻳﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪهي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻧﻴـﺎ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﺸﺎن را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻪ و ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﻐﺎزهاي ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻫﺪﻓﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاواﻧﻲِ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آن ﻓﺮاواﻧــﻲ ﻛــﻪ ﻧﻈــﺎم اﻗﺘــﺼﺎدي ﺷــﺒﻜﻪاي ﺑﺮاﺳــﺎس آن ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه‪،‬‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٨٠‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ وﺟﻮد داردﻛـﻪ ﻫـﺮ آدرس ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ارزش ﻫﻤﻪ آدرس ﻫﺎي ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻗﺒﻠـﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ )و آن ﺗﺄﺛﻴﺮِ اﺑﺘﺪاﻳﻲِ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ(‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴـﻞ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﮔﺮه ﻓﺮﺻﺖ‪ 1‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و‬ ‫ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ .‬آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳـﻚ‬ ‫روش ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﺷـﺒﻜﻪ ﻧـﺸﺎت‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و در آن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻄـﻮر ﻫـﻢزﻣـﺎن‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺاﺳﺖ ﻛﻪ آدرس ﻫﺎي ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ آرﺷﻴﻮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ( ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻄﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﻧﻤﻮد )ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻤﺎره دو( ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻄـﻮر ﮔﺮوﻫـﻲ ﻓﺮﺳـﺘﺎد‬ ‫)ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻤﺎره ﺳﻪ( ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه آدرسﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣـﻮرد ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺪاﻛﺮدن اﻟﮕﻮﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮرد ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪) .‬ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎر( آدرسﻫﺎ در ﻳﻚ روﻟﻮدﻛﺲ‪ 2‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ روز ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﻓﺮﺻﺖ ﺷﻤﺎره ﭘﻨﺞ( آدرس ﺧﻮدش ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ اﺳﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي دﻳﮕـﺮي از ﻋﻼﺋﻘـﻲ‬ ‫راﻛﻪ ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دارد )ﻓﺮﺻـﺖ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺷﺶ(‪.‬‬ ‫اﻳﻦ وﻓﻮر ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮل دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ار‪‬ه‬ ‫ﺑﺮﻗﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ,‬رﻧﮓ ﻫﺎي ﺑﺎ دوام و ﻳﺎ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﭼﻮب اﻓﺮا‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫اﻳﻦ اﺷﻴﺎء اﺳﺘﻔﺎدهي دوﮔﺎﻧﻪاي دارﻧﺪ )از ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳـﻪ‬

‫‪Node of oppotanity‬‬ ‫‪Rolodex‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٨١‬‬

‫ﭘﻠﻪدارﺗﺎﺷﻮ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎز ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ درب اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﻳـﻚ ﻣﻮﺗـﻮر ار‪‬هاي‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﻳﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد(‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪي ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﭼﻜﺶ ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﻘﻂ ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺗﻌﻠـﻖ‬ ‫دارد‪ .‬ﻫﺮﭼـــﻪ ﻣﺤـــﺼﻮﻻت و‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧــﺪ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻤﻨــﺪﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﺪودﻧﺪ و ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬در آﻧﻬﺎ ﭼﻨﺪان ﺟـﺎري ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺻﻨﺪﻟﻲﻫـﺎ‪ ،‬رﻧـﮓﻫـﺎ و ار‪‬هﻫـﺎ در ﺟﻬـﺎن ﻓـﺮاوان ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮاواﻧـﻲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻴﺸﺎن ﭼﻨﺪان دﻧﻴﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺗـﺄﺛﻴﺮ دﺳـﺘﮕﺎه ﻓﻜـﺲ ارزش‬ ‫ﻫﺮﻛﺪام از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﻓﻜﺲ ﭘﺎﻧﺎﺳﻮﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺼﻮص دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮاﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻜﺲ ﻫﺎي ﺑـﺴﻴﺎري از ﻃﺮﻳـﻖ "ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺣﻤـﻞ"‪ 1‬ﻳـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺳﺮورﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬ ‫ﻗﺪرتِ ﻓﺮاواﻧﻲ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻧﺸﺎت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ از ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻏﻴﺮﺗﻌﻤ‪‬ﺪي ﺑﺎﻻ ﻣـﻲرود‪ .‬در‬ ‫اواﺧﺮ دﻫﻪي ﻫﻔﺘﺎد ﺷﺎه اﻳﺮان‪ ،‬آﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ )ره( را ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬از‬ ‫ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺷﺎه‪ ،‬ﻫﻤﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻤﻠﻜﺘﺶ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫]آﻳﺖاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻣﺮدم اﻳﺮان ﻧﻔﻮذ ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ و دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﺪردي روﺣﺎﻧﻴﻮن اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ از ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫‪Laptop‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٨٢‬‬

‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎري ﺑﻬﺮه ﺑﺮﻧﺪ‪ :‬ﻧﻮارﻛﺎﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺘﺎن ]آﻳﺖاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ در‬ ‫ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺧﻄﺎﺑﻪﻫﺎي آﺗﺸﻴﻦ وي را ﺗﻮﺳﻂ ﺿﺒﻂﻛﻨﻨﺪهﻫـﺎي ارزان ﻗﻴﻤـﺖ ﺿـﺒﻂ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻄﻮر ﻗﺎﭼﺎﻗﻲ ﻛﭙﻲﻫﺎ را )ﺑﻌﻨـﻮان ﻧﻮارﻫـﺎي ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ( ﺑـﻪ اﻳـﺮان‬ ‫ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺗﻜﺜﻴﺮﻛﻨﻨﺪه ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪي ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ وﻋﻆ ﻫﺎي ]آﻳـﺖاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨـﻲ در اﻳـﺮان‬ ‫ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬روﺣﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬دِكﻫﺎي ﺿﺒﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ را ﺑﺼﻮرت ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺒﺮرﺳـﺎﻧﻲ‬ ‫درآوردﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻫﻴﭻ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﻜـﺮش را ﻫـﻢ ﻧﻤـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ از‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﺳﺖ ﺿﺒﻂ روزي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳـﻴﻠﻪ ﺧﺒﺮﭘﺮاﻛﻨـﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﺟﺎن ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣـﺴﺘﻌﺪ‬ ‫آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲِ اﺳﭙﺮﻳﻨﺖ‪ 1‬ﻛﻪ در ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬاري ﻣﻘﻄﻮع‪ 2‬ﻣﻮﺑﺎﻳـﻞ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﺎم اﺳﺖ اﻣﻜﺎﻧﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻴـﺰان ﻛـﻪ ]ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ[ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﺛﺎﺑﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اوﻟـﻴﻦ‬ ‫روزﻫﺎي ﻗﻴﻤـﺖﮔـﺬاري‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ ﺗﻌﺠـﺐزدهي ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ در اﺳـﭙﺮﻳﻨﺖ‬ ‫ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮاﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم از ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﻳـﺪهﺑـﺎن‬ ‫ﺑﭽﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻮﺑﺎﻳﻠﺸﺎن ﺑﻪ اﺗﺎق ﺑﭽﻪ ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺷـﻤﺎره‬ ‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻂ را آزاد ﻧﮕﻪ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻓﺘﻢ!‬

‫‪3‬‬

‫ﻧﻮﻋﻲ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده و ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Sprint‬‬ ‫‪Flat‬‬ ‫‪3‬‬ ‫!‪Voila‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٨٣‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزيﻫﺎيوﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺟﻤﻊ و ﺟﻮري‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ روي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﻛﻤﻮدور ‪ 64‬اﺟﺮا ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ‬ ‫ﻛﻤﺪور ‪ 64‬در اواﺋﻞ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬـﺎ اﻣـﺮوز از دور‬ ‫ﺧﺎرج ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎي ﻛﻢ آﻧﻬﺎ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻓﻲ روي دﻳﺴﻚ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫آن ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻨﺘﻴﻮمﻫﺎ و ﭘﺎورﺑﻮكﻫﺎ‪ 1‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧـﺪك ﺗﻌـﺪادي‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺳﻘﺎﻃﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻜﺴﺮي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎز‬ ‫در وب ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ را ﻫﻴﭻﻛـﺲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺖ‪ ،‬ﭘـﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎز ﻛﻤﻮدور ‪ 64‬را روي ﭘﺎور ﺑﻮﻛﺘﺎن داﻧﻠـﻮد ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ و ﻳـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻠﻴﻚ ﻳﻚ دﻛﻤﻪ ﻣﻮﺷﻮاره‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻤﻮدور‪ 64‬ﻋﻘﺐ‬ ‫اﻓﺘﺎده )ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از ‪ 25‬ﻣﺪل ﻃﻼﻳﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ( ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ در آن ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎزي ‪ Moan Dust‬ﻳﺎ ‪ Pac Man‬را ﺑـﺎزي‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺜﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻮﺋﻴﭻ روي داﺷﺒﻮرد ]ﻣﺎﺷﻴﻦ[ ﻓِﺮاري‬ ‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻓِﺮاري را ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻓـﻮﻟﻜﺲ‬ ‫ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻮ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رﻳﺸﻪ در ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺗﻌـﺎﻣﻼت دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺤﺪودي ﺑـﺮاي اﻳـﻦ اﺳـﺘﻔﺎدهﻫـﺎي‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﺷﺒﻜﻪاي وﻓﻮر ﻣﺤـﺼﻮﻻت و‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪن دارﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫واﻗﻊ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺑـﻪ ﭼﻨـﮓ آورده ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺴﺐ وﻛـﺎر‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ وﻛﺎرﻫـﺎي‬

‫‪Powerbooks‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٨٤‬‬

‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲ آﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺧﻼﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺴﺖاﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻧـﺪارد‪.‬‬ ‫اﻳﺪه ﻫﺎي ﺧﻼﻗﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﺪه ﻫﺎي ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﻴﻦ ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪهﻫـﺎي ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺰاﺣﻢ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎزه آﻏﺎز ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺑﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ :‬در ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ دﻳﮕـﺮي ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آورده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ از راه ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫رواﺑﻂ ﺑﺎﻟﻘﻮه را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و از اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت و ﻣـﻮاد‬ ‫ﻋﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺊ ﻣﻨﺰوي‪ ،‬ﻫﺮﭼﻘﺪر ﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ‬ ‫ﻣﺤﺪودي ﺑﺮاي ﺧﻼق ﺑﻮدن دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺊ ﻣﺘﺼﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔﺮه در ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود و ﺑﺎ ﮔﺮهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺻـﺪﻫﺎ راﺑﻄـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ در ﻧﺒﻮد اﻳﻦ اﺗﺼﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺧﻄـﻮطِ ﻣﻤﻜـﻦ‪ ،‬دهﻫـﺎ ﻫـﺰار‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺧﺘﺮاﻋﺎت و ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻤﻜﻨﺎت‪ 1‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Possibility‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٨٥‬‬

‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﺨﺰن ﻓﺮاواﻧﻲ آﻧﻘﺪر ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫ﺳﺮو ﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر و ﻣﻤﻜﻨﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻗﺎرچ ﻣـﻲروﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪهاي در آﻳﻨـﺪه ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر آﻳﻨـﺪ‪ .‬راﻫﻴـﺎﺑﻲ‬ ‫ﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ از ﻣﻴـﺎن اﻗﻴـﺎﻧﻮس وﺳـﻴﻊ اﻧﺘﺨـﺎبﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 40‬ﻫﺰار ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﻌـﺮض ﻓـﺮوش ﻣـﻲﮔـﺬارد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪاران ‪ 21‬دﻗﻴﻘﻪ در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻗﺪم ﻣﻲ زﻧﻨﺪ و ‪ 18‬ﻗﻠﻢ ﻛـﺎﻻ از ﻣﻴـﺎن‬ ‫اﻳﻦ ‪ 40‬ﻫﺰار ﻛﺎﻻ ﮔﻠﭽﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺷﺎﻫﻜﺎر ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴـﺰي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ]ﻧﻮع ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي[ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در وب اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن وبﺳﺎﻳﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷـﺪه وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫دوﻳﺴﺖ و ﭘﻨﺠﺎه ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﺻـﻔﺤﻪ ﻣـﻮرد ﻧﻈﺮﻣـﺎن از‬ ‫ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻛﻬﻜﺸﺎن ﺻﻔﺤﻪ ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺻـﻔﺤﺎت ﻫـﺮ ﺳـﺎﻟﻪ دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در دﻧﻴﺎ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ ﻣﺮﻛﺐاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ذﺧﻴﺮه ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫)ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ و آرﺷﻴﻮ دادهﻫـﺎ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ( ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﺪود ‪ 2000‬ﭘﺘﺎﺑﺎﻳﺖ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺖ زﻳﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﺪدي ﻧﺠﻮﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ از رﻳﺎﺿـﻲ آﻣﻮﺧﺘـﻪاﻳـﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎدي ﻗﻄﻌﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻗﻄﻌﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋـﺪد‬ ‫ﻧﺠﻮﻣﻲ درﺣﺪ اﻋﻠﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن ﻧﻮع ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛـﻪ از ﺑـﻲﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي‪ ،‬وﻋﺪه ﺑﻲ اﻧﺘﻬـﺎ ﻗﻄﻌـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎ ﻣﺼﻨﻮع‪ ،‬ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎ ﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎ ﮔﺮهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎ ارﺗﺒﺎط و ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎ‬ ‫ﻋﺪﺩ ﻳﮏ ﺑﺎ ‪ ۱۵‬ﺻﻔﺮ ﺟﻠﻮﻳﺶ‪Petabytes‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٨٦‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮوي ﺑﻲاﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬ ‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ )ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ژن وارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳﺎدي وﺟﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ(‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي زﻧـﺪه ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖﻫﺎ ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬روش ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮاواﻧـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺑﻴﻮﻟﻮژي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺳـﺮوﻛﺎر دارد و اﺷـﻴﺎء را در ﭘﻬﻨـﻪ‬ ‫زﻳﺎدي ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮﺳـﺎت را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت را ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ارزش ﻫﺮﻛﻨﺶ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪاد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آن ﻛﻨﺶ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒـﻮر‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺻﻼح ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ را ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻤﺎ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺧـﺪﻣﺎﺗﺘﺎن و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺘﺎن ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ آﻧﭽﻪ ﺧﻠﻖ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻲﺟﺎن اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻴﺦ ﻛﻪ از ﻳﻚ‬ ‫ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻫﺪف اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻣﻴﺦ را ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ دﻳﮕﺮ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ ‪ SKU‬را ﺑﻪ آن ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﺎ‬ ‫آن ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﺑﺎرﻛﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ از‬ ‫زﻳﺮ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻟﻴﺰري رد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷـﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ آن ﻛـﺎر‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٨٧‬‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻳﻢ ﺑﺮ روي آن ﻳﻚ ذره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﻣﺘﻌﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﺮﻳﻢ‪ ,‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن درب ﻫﺸﺪار دﻫﺪ و اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ آﻳﺪ ﻛﻪ در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪازاي ﻫﺮ ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺦ ﻋﻀﻮ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ارزش ﻣﻴﺦ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘـﻪ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ازاء ﻫﺮ ﻣﻴﺨﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آﻧـﺎن‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﺗﻔـﺎق‬ ‫ﺳﺎده ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﻜﻪ آﻫﻦ روي داده اﺳﺖ‪ .‬اﺷﻴﺎء و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهﺗـﺮي ﻧﻔـﻮذ ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﺳﭙﺲ ارزش ﺧﻮد و ارزش ﻓﺮاواﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ ﺗﻤـﺎس دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬در ﻫـﺮ ﺟﻨﺒـﻪ از ﻛـﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎرﺗﺎن )و زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲﺗﺎن( ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘـﺸﺎن را ﺣـﻮل‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻳﻚ ﻫﺘﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان )ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﺑﺮﻫﺎ و راﻫﻨﻤﺎيﺗﻮرﻫـﺎ( اﺟـﺎزه دﻫﻴـﺪ‬ ‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ واﺑﺴﺘﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺧـﻮد را‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻳﺎ ﺑﺪﺗﺮ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛﻼﻫﺒﺮداري ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬درك ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺪاري ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺻﻼح اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻘﻴﻪ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﺳـﺖ آوردهاﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪه ﻣﻜﻤﻞﻫﺎي ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺘﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ اﻳﺪهي‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪل ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آن را ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﻧﮕـﺎه اﻳـﻦ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﻛﻤﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺊ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺑﺰرگ ﺷﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻲ ﺑﻬﺘـﺮ از ﻳـﻚ ﺷـﺊ‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺷﺪي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓـﺰار ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارد اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﻛـﺎر ﻛﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزي ﭘﺮ ﻣﺸﺘﺮي ‪ Doom‬را ﺧﻠﻖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از روي ﺗﻌﻤـﺪ آن‬ ‫را ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺻﻼح ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ‬ ‫از ﺑﺎزيﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻳﻲ از ‪ Doom‬را اﻧﺘﺸﺎر دادﻧﺪﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ از ﻧـﺴﺨﻪ‬ ‫اﺻﻠﻲ آن ﺑﻮد‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آن را ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻴـﺴﺘﻢ ‪ Doom‬ﺑﺮﭘـﺎ ﻛـﺮده‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ Doom .‬و ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺸﺘﻘﺎت آن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮﻗـﻲ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬در اﻗﺘـﺼﺎد‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ وﻓﻮر ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ‬ ‫ﺑﺮاي ﺻﻔﺤﺎت ﮔﺴﺘﺮده‪ ،1‬واژه ﭘﺮدازﻫﺎ‪ 2‬و ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ‪ 3‬درﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﻮد‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ و ﻫـﻢ ﺑـﺮاي ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻣﻴﺰﺑـﺎن‪ 4‬ﺑـﻪ‬ ‫ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورد‪ .‬دﻳﺪن اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺪرت ﻧﻔﻮذ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ در ﻗﻠﻤﺮوي ﺧـﺎرج‬ ‫از ﻧﺮماﻓﺰار ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻗﻮه ﺗﺨﻴﻞ ﻗﻮي ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻞ اﻧﺸﻌﺎب ﭼﻨﺪ راﻫﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬رﺳـﻴﺪﻳﺪ‪ ،‬آن راﻫـﻲ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮان را ﻓﺮاوانﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﺘﺎن را در اﻧﺰوا ﻧﮕﻪ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﺪد ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﺣﺎل ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ در ﺣـﺎﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اوﻟﻴﻦ ﻛﭙﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣﻮاﻇـﺐ ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﺘﺎن ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻋﻮض ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ آزادي ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد ﺗﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﮔﺮدش درآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ اﻗﻼم داروﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻗﻼم داروﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ژﻧﺘﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ]ﺗﻮﻟﻴـﺪ[ ﻗـﺮصﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ در داروﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ در‬ ‫‪1‬‬

‫‪spreadsheets‬‬ ‫‪word processors‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Browser‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Host‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٨٩‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫از ﻗﺮص ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن را ﺟﺒـﺮان ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي داروﻳـﻲ‪ ،‬ﺑـﺎ داروﻫﺎﻳـﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮادﻛﻤﻴﺎب رﻓﺘﺎر ﻛﺮده و ﭼﻮن ﻣﻮاد ﻛﻤﻴﺎب ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ در آﻳﻨﺪه ﻃﺮاﺣﻲ داروﻫﺎ ﺷﺒﻜﻪايﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣـﻮل‬ ‫ﻣﺤﻮر اﻃﻼﻋﺎت ﺑﭽﺮﺧﻨﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﮔﺮي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ داروﻫﺎ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖﭘﺬﻳﺮﺗﺮ و ﺳﺮزﻧﺪهﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ آن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ اﻋﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ "ﺗﻮﻟﻴﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺠﺪد" آن داروﻫﺎ ﺑﻪ وﻓﻮر ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪ ،‬داروي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﺳﺮدرد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭼﻨـﺪ‬ ‫دﻻر ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺷـﺮط ﻛـﻪ ﻫﺮﭼﻘـﺪر ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑﺮدارﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه دارو ﺳﻮدﺷﺎن را وﻗﺘﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭘـﻮل‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪ DNA‬و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲﺗـﺎن ﺳـﻔﺎرش داروﻳـﻲ‬ ‫ﺧﺎص را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺷﻤﺎ ﭘـﻮل ﻧـﺎﭼﻴﺰي را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺠﺪد دارو ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در واﻗﻊ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﻨﻴﻦ روﺷﻲ را ﺷﺮوع ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻮزهاي ﻛﻪ ﭘﺎرﻣﺎﻛﻮﮔﻨﻮﻣﻴﻜﺲ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دﻳﺮ ﻳﺎ زود ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ]ﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي[ ﺑﺎز ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﺮاي دﺳﺘﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت آﻧﻼﻳﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ ﺧـﺎص ﺗﻤـﺎس ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪] ،‬اﻳـﻦ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮﺍﺕ ﻣﻌـﻴﻦ ﮊﻧﺘﻴﻜـﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺩﺍﺭﻭﻫـﺎ ﺩﺭ ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﻭ ﻳـﺎ ‪Pharmacogenomics‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎﻱ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٩٠‬‬

‫ﺧﺪﻣﺎت[ رو ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪ وﻳﮋهاي ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧـﺪن ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫آن ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰي راﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ رﻗﺒﺎ ﺑﺼﻮرت‬ ‫ﺷﺮاﻛﺖ در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻫﻢ ﺑﺎزﻧﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي ﺑـﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮان را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده و ﻧﻘﺎط ﻗﻮﺗﺸﺎن را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺷﺮطﺑﻨﺪي ﻛـﺮد ﻛـﻪ آﻣـﺮﻳﻜﻦ آﻧﻼﻳـﻦ‪،1‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺗﺤﺖ وب ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻳـﺎ ‪) msn‬ﻛـﻪ ‪ 3‬ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وب ﺑﺎز ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻠﻴﺪي در ]ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي[ ﺑﺴﺘﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ]ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي[ ﺑـﺎز‪،‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺧﺼﻮﺻﻲﺑﻮدن در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲﺑﻮدن و ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎ ﻧﻴـﺴﺖ‪،‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ اوﻗﺎت ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺸﻮ‪‬ق ﻧﻮآوري ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان اﺧﺘﺮاع ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﺮاع ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻳﺎن اﺳﺖ‬ ‫ﻳﺎ دﺷﻮار؟‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺆالِ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺧﺎرج از ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻴﺰﺑﺎن آﺳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ در ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت و ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎ ﺑـﺮاي ﺣـﻀﻮر داﺷـﺘﻦ در ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﻳﺎ ﻛﻤﻴﺎب؟‬ ‫ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻧﺒﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻋﺼﺮي‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ‬ ‫در ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي ﻗﻄﻌـﺎً ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺛـﺮوت ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﻳﺮﻟﻮاي ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﭘﻨـﺎه ﻧﺒـﺮده اﻳـﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن اﻳﻦ ﺳﺆال را ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺷﻤﺎ اﮔﺮ در ﻫﻤﻪﺟـﺎ ﻓـﺮاوان ﺷـﻮد‪،‬‬

‫‪American Online‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬

‫‪٩١‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ اﮔﺮ ارزش آن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻌـﺪاد ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪهي ﻣﺤـﺪود‬ ‫دارد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎرﺗﺎن ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪٩٣‬‬

‫‪4‬‬ ‫راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﭼﺮا "ﻧﺖ" ﺑﻪ ﺳﺨـﺎوت ﭘﺎداش ﻣﻲدﻫﺪ؟‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ارزان ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻞ‪ ،‬آﻧﻘﺪر در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‬ ‫ﺗﻨﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺒﺎﻟﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ آن ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺑﺒﺎﻟﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳـﻦ ﭘـﺎرادوﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮر ﻣﻬ‪‬ـﻢ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺒﻞ از ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬در ازاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺰﺋـﻲ ﻗﻴﻤـﺖ‪،‬‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر رﺷﺪ ﭼﻨﺪاﻧﻲ را در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎﻻ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺳـﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺤـﺼﻮﻻت‬ ‫ﺑﻬﺒﻮدﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﺮان ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ورود اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن و اﻧـﺮژيِ ارزان در ﻋـﺼﺮ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻜﻠﻲ واژﮔﻮن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ازاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪي ﻛﻤﺘﺮي را ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪1906‬‬ ‫)ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اوﻟـﻴﻦ ﻣﺤـﺼﻮﻻتِ ﻣﺎﺷـﻴﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪﻧﺪ( و ‪) 1910‬ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﭼﻬﺎرﺳﺎل ﺑﻌﺪ از آن( ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ‪ 24‬درﺻﺪ ﺳـﻘﻮط ﻛـﺮد‪ ،‬در‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٩٤‬‬

‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آن ‪ 31‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ ،1918‬ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ ‪ 53‬درﺻﺪ ارزانﺗﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺳﺎل ‪ 1906‬ﺑﻮدﻧـﺪ و رﺷـﺪ‬ ‫ﻛﻴﻔﻲ ‪ 100‬درﺻﺪي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ آﻏﺎز ﻳﻚ اﺛـﺮ ﺳـﺤﺮآﻣﻴﺰ را‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ارزانﺗـﺮي ﻋﺮﺿـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ورود رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ‪ 1‬اﻳﻦ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮي ﺷـﺘﺎب ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑﺨـﻮد ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻣـﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖِ ﺑـﻪ ﺷـﺪت ﺑﺮﺗـﺮ‬ ‫]ﻣﺤﺼﻮﻻت[ در ازاي ﻛﺎﻫﺶِ زﻳﺎد ﻗﻴﻤﺖ آﻧﻬﺎ در ﻃﻲ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻜـﻲ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻣـﺮوزه درﺑـﺎره ﺧﺮﻳـﺪِ ﻛـﺎﻻﻳﻲ ﺳـﺆال‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮد را ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﻪ آن ﻛﺎﻻ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ روزي ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻣـﻲ ﮔﻔـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‪ ،‬از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮا ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻣﺴﻴﺮﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻧﺴﻲ ﺑﺮاي ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ آﻧﻘﺪر ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻗﺘـﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﻤـﻮدار ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬ ‫ﺳﻘﻮﻃﺸﺎن را رﺳﻢ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﺷـﺊ از ﻓـﻮﻻد و ﺣﺒـﺎب ﻻﻣـﭗ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﮔﻠﺪان‪ ،‬ﻧﺎن و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﻤﻪﻧﺎﻣﻪ در ﻃﻲ زﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﺮوي از ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﻧﺒﺎﺷﺘﻲ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪه‪ 2‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻘـﺪر ﻳـﻚ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻗﺪر ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮد آن را‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎن ﻗﺪر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻧﻤـﻮدار ﻧﺰوﻟـﻲ‬

‫‪Microprocessors‬‬ ‫‪Function of the cumulative number of units‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪٩٥‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻣﻮزش ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺣﺮﻛﺖ داده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻧﻤـﻮدار در ﻫـﺮ ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻛﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ وﻗﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛـﺎﻻﻳﻲ دو ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﻛﺎﻻ ﺑﻄـﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ‪ 20‬درﺻـﺪ ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶِ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ 2‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ ﺷﺪه ﺷﻴﺐ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‬ ‫را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺑﺼﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭼﻴﺰي‬ ‫را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد )ﻫﺮ ﻣﺎﻫﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي آن را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺷﻴﺐ‬ ‫ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ﻳﺎدﮔﻴﺮي را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫درﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺲﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧـﺮخ ﺳـﺎﺧﺖ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎ را‬ ‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺳـﻘﻮط ﻗﻴﻤـﺖ ﻫﺎﻳـﺸﺎن ﺷـﺪه و ]وﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً[ ﻧـﺮخ‬ ‫ارزانﺷﺪن ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰﻳ‪‬ﺖﻫﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ]ﺗﻜـﺮاري[ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪The learning curve‬‬ ‫‪Volums‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٩٦‬‬

‫ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺑﺎزﺧﻮردي‪ 1‬ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎ را اﺷـﺒﺎع ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن ﻣﺮدﻣـﺎن و‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي زﻳﺎدي در ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎزﺧﻮرد ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻬﻢﻣﺮﺗﺒﻂ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺰﻳ‪‬ﺖ‪ 2‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻜﻪﻫﺎي ﺟﺪا از ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻤﻊ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫•‬

‫ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ از‬

‫اﻳﻦ داﻧﺶﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ‬ ‫را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲآورﻳﻢ و ﺗﻜﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫•‬

‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ارزانﺗﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻳـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري رﻗـﺎﺑﺘﻲ‪ 3‬را‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ و ﺑﺴﻂ داﻧـﺶ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﻓﻮت و ﻓﻦ ارزان ﻧﻤﻮدن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺻـﻨﻌﺖ ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻬﺘﺮ و ارزانﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﺧﻮدش را ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق ﻓﺮاوان ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘﺘﺎﻧـﺴﻴﻞ‬ ‫ﺑﻬﻢﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻗﺪرت اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ آﻧﻘﺪر ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ دﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲزﻧﺪ )ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﻏﺬا( آن را ﺗﺤﺖ ﺳﻴﻄﺮه ﺧﻮد درﻣﻲآورد‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮازﻳﺮي ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ آراﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1971‬و ‪ 1989‬ﻗﻴﻤﺖ ﻳﺨﭽﺎل اﺳـﺘﺎﻧﺪاردِ ‪17‬‬ ‫ﻓﻮت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻳﻚ ﺳﻮم ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري اﻧـﺮژي‪27 ،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Feedback loops‬‬ ‫‪Virtuous Circles‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Competing Enterprise‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪٩٧‬‬

‫درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و اﻣﻜﺎﻧﺎت دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻳﺦ ﺳﺎز‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1988‬ﺷﺮﻛﺖ رادﻳﻮ ﺷﺎك‪ ،1‬ﻳﻚ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه را ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫‪ 1500‬دﻻر اراﺋﻪ ﻣﻲداد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ده ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﺎن ﺟﻨﺲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ دوﻳﺴﺖ دﻻر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ارزش را در ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ از ﻗﺪرت ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن ﺗﺮاﺷـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﻧِﺖ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣـﺪ‪ .‬درﺳـﺖ ﻫﻤـﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺮﻛﺐ‪ 2‬را ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ اﻧﻘﻼب رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻧﺤﻮ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺗﻘﻮﻳﺖﻛﻨﻨﺪه‪ 3‬ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﻲ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻜـﺎر‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺒﻜﻪ اي ﺷﺪه را ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﻬﺘﺮي از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺒﻜﻪاي ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺧﻮد از ﺧﻮدش ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ ﺷـﺎﻫﺪ اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﻮردِ ﺑﺨﺼﻮص ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺟـﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ از ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪﺷﺎن در ﺳﺎل ‪ 1971‬ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ ﺷﻴﺐ‬ ‫زﻳﺎد را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﻮردن ﻣﻮر ﻣﻬﻨﺪس ِاﻳﻨﺘﻞ‪) 4‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦﺑـﺎر‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺷﮕﻔﺖآوري را در ﻗﺪرت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﻻر ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﺮد( ﺳﻘﻮط ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را "ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر" ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ در ﻫﺮ ‪ 18‬ﻣﺎه ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﺼﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت آن دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮات ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎن ﺳﺮاﺷـﻴﺒﻲ ﻧﺰوﻟـﻲ را‬ ‫‪1‬‬

‫‪Radio shack‬‬ ‫‪Compounded learning‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Amplyfing circle‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Intel‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٩٨‬‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي رﻳﺰﭘﺮداز ﻗﺒﻼً ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي‪" .‬ﺟﻮرج ﮔﻴﻠﺪر" ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ اﻓﺮاﻃﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ )ﻳﻌﻨﻲ ‪ 10‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ( ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﻞ ﭘﻬﻨـﺎيﺑﺎﻧـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ ﻫﺮ دوازده ﻣﺎه ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨـﻲِ "ﻧـﺖ"‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن "ﮔﻴﻠﺪر" ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻼﻗﻲ ﻗﺪرت ﻓﺰاﻳﻨﺪهي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻚﺷﺪن اﻧﺪازه ﮔﺮهﻫﺎي ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﺰول ﻗﻴﻤﺖ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻴﻠﺪر ﺳﺨﻦ از ﻣﺠـﺎﻧﻲﺷـﺪن‬ ‫"ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ" ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﻣﻨﻈﻮر ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﺑﻴﺖِ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪه ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وي ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻔﺮ‬ ‫ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻫﺮ ﻣﺎه ﺛﺎﺑـﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ "ﺑﻴﺖ" ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺑﻴﺖ آﻧﻘـﺪر ﻛـﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺮ واﺣـﺪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺠﺎﻧـﺐ ﭘﻴـﺮوي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺠﺎﻧﺐ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺑﻪ آن ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻻكﭘﺸﺖ "زﻧﻮ" اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻫـﺮ‬ ‫ﻗﺪم‪ ،‬ﻻكﭘﺸﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﺼﻒ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﻠﻮ ﻣﻲرود وﻟـﻲ ﻫﻴﭽﻮﻗـﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺼﺪ‬ ‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺧﻂ ﺳﻴﺮ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ :‬آﻧﻘﺪر ﺑـﻪ ﺣـﺪ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﻮازات آن اﻣﺘﺪاد ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪن را ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ ﻧـﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﻣﺠـﺎﻧﻲ ﺷـﺪن در ﺣﺮﻛﺘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﻳﻦ ارزاﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪٩٩‬‬

‫آﻧﻘﺪر آﻣﺪن ارزاﻧﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻮل زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻗﺼﻪﻫـﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻜﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از ﺟﺪيﮔﺮﻓﺘﻦ ارزاﻧﻲ ﻣﻲزد‪ ،‬رﻳﺸﻪ در اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺰرگ‪ 1‬ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫داﺷﺖ آن ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮازﻳﺴﺘﻮر ﻧﻴﻤﻪﻫﺎدي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اواﻳــﻞ دﻫــﻪ ‪ 1960‬روﺑــﺮت ﻧــﻮﻳﺲ‪ 2‬و ﻫﻤﻜــﺎرش ﺟــﺮيﺳــﻨﺪرز‬

‫‪3‬‬

‫)ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاران ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﻤﻪﻫﺎدي ﻫﺎي ﻓﻴﺮﭼﺎﻳﻠﺪ‪ (4‬اوﻟـﻴﻦ ﺗﺮاﻧﺰﻳـﺴﺘﻮرﻫﺎ را ﻛـﻪ‬ ‫‪ 1211‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ارﺗﺶ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ﺑﺮاي ﻧﻮﻳﺲ ﺻـﺪ دﻻر‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻴﺮﭼﺎﻳﻠﺪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر را ﺑﻪ ‪ RCA‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪ UHF‬ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ RCA‬از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﺷﻌﻪ ﻛﺎﺗﺪي ﻛﻪ از آن‬ ‫اﻟﻜﺘﺮون ﺳﺎﺗﻊ ﻣﻲﺷﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻣﻌﺎدل ‪ 1/05‬دﻻر داﺷﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺲ و ﺳﻨﺪرز اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺰاﻧﺰﻳﺴﺘﻮر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﺪم ﻗﻴﻤﺖ اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲرﺳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اوﻟﻴﻦ ﻓﺮوش ﺗﺠﺎريﺷﺎن را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز داﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻮراً ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﺑﺪون ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺟﺴﻮراﻧﻪ ارزاﻧﻲ ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫‪ 1211‬را در ﻫﻤﺎن ﺷﺮوع ﻛﺎر ﺑﻪ رﻗﻤﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 1/05‬دﻻر ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪" .‬ﻣـﺎ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎ را در‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬از ﻓﺮآﻳﻨـﺪي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺗﻮﺳﻌﻪاش ﻧﺪاده ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﻣـﺎ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪش آﻧﺮا ‪ 1/05‬دﻻر ﻓﺮوﺧﺘﻴﻢ" ﺑﻌﺪاً ﺳﻨﺪرز ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻛﺮد‪" :‬ﻣﺎ داﺷﺘﻴﻢ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Big Bang‬‬ ‫‪Robert Noyce‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Jerry Sanders‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Fairchild‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠٠‬‬

‫ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻴﻢ" و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً آﻧﻬﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ارزاﻧﻲ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 1/05‬دﻻر ﺑﻮد‪ ،‬رﺳﻴﺪﻧﺪ و ‪ %90‬ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ‪ UHF‬را از آن‬ ‫ﺧﻮد ﻛﺮدﻧﺪ و در ﻋﺮض دو ﺳﺎل ﻗﻴﻤﺖ ‪ 1211‬را ﺑﻪ ‪ 50‬ﺳﻨﺖ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎ و ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﺳـﻤﺖ ﻣـﻲرود‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ در ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ‬ ‫دﻻر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﻣﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد اﻃﻼﻋﺎت )ﺗﻴﺘﺮ اﺧﺒﺎر و ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﻬﺎم(‬ ‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪن روان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺎي‬ ‫ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ اﻃﻼﻋﺎت داﺧﻠﻲ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﺧﻴـﺮاً‬ ‫آنﻗﺪر در ﺳﻄﺢ ﮔﺴﺘﺮدهاي ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﺳـﻬﺎم ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎي وب ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑـﻪ‬ ‫راﺣﺘﻲ و ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﭙﻲﺷﺪن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻠﻤﻮس‪ 1‬وﭼـﻪ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس‪ ،2‬ﻫﻮادار ﻗﺎﻧﻮن ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻣﻌﻜﻮس‪ 3‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻫـﺮ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺷﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ارزانﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﻣﺎﻳﻞ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺻـﻔﺮ ﻣﻴـﻞ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد )ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺪﻧﻪ( در ﻫﺮ دﻻر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Tangible‬‬ ‫‪Intangible‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Inverted pricing‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٠١‬‬

‫ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻢزﻣﺎن ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﻬﻢ ﻣﺨـﺎرج‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي‬ ‫ارزانﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ارزانﺗﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﺳﻮد ﺑﺮدن ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ارزان ﺷﺪن در ﻫﺮ واﺣﺪ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﮔﻴﻠﺪر ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺑﻴـﺖ ﻣﺨـﺎﺑﺮاﺗﻲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼ ﺳـﻘﻮط‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﻴـﺖ اﻧﺘﻘـﺎلﻳﺎﻓﺘـﻪ‬ ‫راﻳﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻛﻪ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺟﻠﻮه ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻣﺠـﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ از آن ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺠﺎﻧﻲ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ اﻧﻮاع اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ و رﻓﺎﻫﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را‬ ‫ﺑﻪآن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻫﺮ اﺗﺎق ﺻﺎﺣﺐ ﻳﻚ ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺧﻂ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ در ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ از‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر‪ 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺧـﺪﻣﺎت اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ‪ ،2‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ‪ ،3‬ﺷﻤﺎرهاﻧﺪاز‪ ،1‬ﺳﭙﺲ ﺧﻄﻮط ﻓﻜﺲ و ﻣﻮدم‪ ،2‬ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Answering service‬‬ ‫‪Call forwarding‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Call waiting‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠٢‬‬

‫وﺳﺎﻳﻞ و اﺷﻴﺎء ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﻂﻫﺎي ﻫﻤﻴﺸﻪ آزاد ﺑـﺮاي‬ ‫ﺻﻨﺪوﻗﺪاران ﻣﻐﺎزهﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻛـﺎرتﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻣﻲ اﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺧﻄـﻮط اﻣﻨﻴﺘـﻲ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺧﻄـﻮط ‪ ISDN‬و ‪ ADSL‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﺑﻠﻮﻛﻪﻛﺮدن ﺷﻤﺎرهﻫﺎ‪ 3‬ﺳﭙﺲ ﺑﻠﻮﻛﻪﻛﺮدن ﻣﺰاﺣﻢﻫﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ‪ ،4‬ﺳﭙﺲ ﻳﻚ ﺷﻤﺎره‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﭼﻪ در ﻣﻨـﺰل ﭼـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ارﺗﺒـﺎط‬ ‫ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ و ﭼﻪ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‪ ،5‬ﺳﭙﺲ ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ‪.6‬‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻠﻔﻨﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ در اﺑﺘﺪا اﺧﺘﺮاع ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﭼﻪ ﺟﺎﻳﮕـﺎﻫﻲ از ﻧﻈـﺮ ﺗﺠـﺎري در دﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺼﻮر ﭘﻨﺞ ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ ﻣﻦ دارم(‪ .‬آرزوي داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫در ﻣﺎﺷﻴﻦ و داﺷﺘﻦ ﺷﻤﺎره اﻧﺪاز ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻴﺎز ﺧﻠﻖ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ آن را ﭘ‪‬ﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت از اﺻﻞ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در‬ ‫ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﺮ ﻛﺘﺎب اﻗﺘﺼﺎدي آورده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﻋﺮﺿـﻪ و‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺣﺎوي درس ﺳﺎدهاي اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ ،‬آن ]ﻣﻨﺒـﻊ[‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮانﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻃﻼ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Caller ID‬‬ ‫‪Modem‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Caller ID blocking‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Junk call blocking sorting‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Portable personal number‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Voice mail‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٠٣‬‬

‫آن ﺗﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ راﺣﺖﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻫﺴﺘﻨﺪ )ارزانﺗـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬اول ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ ﺗﻜﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻃﻼ در ﻣﻴﺎن ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓﻫﺎي ﺑﻴﺴﺖ‬ ‫و ﭘﻨﺞ ﺗﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻃﻼ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗـﺎ ﺗﻼﺷـﻤﺎن ارزش‬ ‫وﻗﺖ ﺻﺮفﻛﺮدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻋﺮﺿﺔ ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ آراﻣـﻲ راه ﺻـﻌﻮد ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬درك ﺳﻨﺘﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺮﺿﻪ زﻳﺎد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻢ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ دوﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺧﺮﭼﻨﮓ درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎً ﻋﻼﻗـﻪ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي دارﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﺧﺮﭼﻨﮓ درﻳﺎﻳﻲ ﺑﺨﻮرﻳﺪ و ﺣﺘﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻫﻢ ﺑﺮاي آن ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷـﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎي آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻓﺮاوان اﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﺘﺎبﻫﺎي درﺳﻲ ﻋﻠـﻢ‬ ‫اﻗﺘــﺼﺎد آﻣــﺪه ﻋﺮﺿــﻪ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤــﺖ آﻧﻬــﺎ ﺑــﺎﻻ روﻧــﺪ‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ در‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣــﻲآﻳﻨــﺪ‪ ،‬اﻓــﺰاﻳﺶ ﭘﻴــﺪا‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ارزاﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎ واروﻧـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘـﺎول‬ ‫ﻛﺮوﮔﻤﻦ‪ ،1‬اﻗﺘﺼﺎددان ‪ MIT‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻤﺎم اﻳﺪه ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪Paul Krugman‬‬

‫‪1‬‬

‫‪١٠٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺷﺒﻜﻪاي را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ "در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺷﻴﺐ‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺠﺎي آﻧﻜﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺠـﺎي‬ ‫آﻧﻜﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود‪ ".‬ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺗﻔـﺎﻗﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻃﺮف ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻳـﺎدﮔﻴﺮي ﻣﺮﻛـﺐ‪ ،1‬ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻠـﻖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ آن آﺳـﺎﻧﺘﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪] .‬دﻳﮕـﺮ[ ﻧﻤﻮدارﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي درﺳﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻧﻴﺰ واژﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻄﻮر ﻧﻤـﺎﻳﻲ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲ رود و ﺷـﻴﺐ‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳـﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿـﻪ و ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬دو ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ ﻗﻄـﻊ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﺎﻧﻲﺷﺪن ﺳـﻮق داده‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺮﺿـﻪ و ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬ ‫ﺑﻮﺳﻠﻴﻪ "ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ" و ﻳﺎ "ﻣﻴﻞ اﻧﺴﺎن" ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑـﺎﻻ ﻧﻤـﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دوي‬ ‫اﻳﻦﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻣﻨﻔﺠﺮﻛﻨﻨﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎن داﻧﺶ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﺮﺿﻪ را‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑـﺮد‪] .‬در اﻳﻨﺠـﺎ[ ﻳـﻚ ﻧﻴـﺮوي ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﻗﻮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف را ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫درك ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦآوردن ﻗﻴﻤﺖ ﻫـﺎ ﺑـﺴﻴﺎر آﺳـﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻓﺼﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ اداﻣـﻪ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬و ﺳﭙﺲ در اﻳﻦ اواﺧﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ارزانﺗﺮ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪ وﺟﺪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ در‬ ‫‪Compounded learning‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٠٥‬‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روز ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؟ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و داﻧـﺶ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦآﻣﺪن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻧﺨﻮاﻫـﺪﻛﺮد‪ .‬ﺑـﺴﻂ آرزوﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﻧﺴﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﻮه ﺗﺨﻴ‪‬ﻞ اﻧﺴﺎن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ زﺑـﺎﻧﻲ دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫ﺣﺪ‪‬ي ﺑﺮاي آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻗﻴﻤــﺖ ﻫــﺮ ﭼﻴــﺰيﻛــﻪ ﻗﺎﺑــﻞ‬ ‫ﻛﭙﻲﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺻـﻔﺮ ﻣﻴـﻞ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺻـﻔﺮ ﻧـﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ آن ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺻـﻔﺮ‬ ‫ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺧﺪﻣﺎت و ﻧﻮآوريﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ و ﻗﻄﺎرﻫـﺎ‬ ‫ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪاي را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ارﺿﺎء ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ در ﻃﻲ ﻣﺴﻴﺮي ﻳﻚﻃﺮﻓـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﺶ واژﮔﻮن ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﺎﻧﻲﺷﺪن ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻫﻤﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه را )از ﺑـﺎﻃﺮيﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻠﻔﻨﻲﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻜﺖﻫﺎي ﻓﻨﺮي( در ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ]وﺳﺎﻳﻞ[ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲ ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ ﺳﺮاﺷـﻴﺒﻲ‬ ‫]ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ[ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻔﺮﺳـﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺗـﺎه ﺳـﺨﻦ آﻧﻜـﻪ ]ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠٦‬‬

‫دﺳﺖ ﺑﻪ[ ﺧﻠﻖ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت زودﺗﺮ از آﻧﻜﻪ ]ﻣـﺮدم[ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻣـﺼﺮف‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬زد‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه‪ ،‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫راﺣﺖ اﺳﺖ و دﻟﻴﻞ آن را ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻼﻗﻲ اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ رواﺑﻂ‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎفﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫اﺗﺤﺎدﻫﺎ و آن ﭼﺎﺑﻜﻲ ﺳﺮﻳﻌﻲ ﻛﻪ ﮔﺮهاي ﺟﺪﻳﺪ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ ﺣﺎﻣﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺋﻤﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻠﻖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺣﺒﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﻤﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻠـﻮي ﺗﺮﻛﻴـﺪن ﺣﺒـﺎبﻫـﺎ را‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺒﺎبﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﺮاوانﺗﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ارزشﺗـﺮ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ آن ]ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت[ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ارزشﺗـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ارزانﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳـﻦ ﻣﻨﻄـﻖ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ اﺷـﻴﺎﺋﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارزش را دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺠﺎﻧﻲ در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ ﺑـﻮدن ﻣﺤـﺮك اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﮔـﺸﺖ )ﺳـﻮد( در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﺷـﻮد اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪:‬‬ ‫ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮاﮔﻴـﺮي در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ را ﺑﺪﺳـﺖ‬ ‫آورﻳﻢ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻤﺎن را راﻳﮕﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﺧـﻼّق در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬ ‫راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻣﺮورﮔﺮ وب‪ 1‬ﺧﻮد را ﻣﺠﺎﻧﻲ‬ ‫‪Internet Explorer‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٠٧‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺖ اﺳﻜﻴﭗ‪ 1‬ﻧﻴﺰ ﻣﺮورﮔﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﻛﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﺎ ارزﺷﺶ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﻮال ﻛـﺎم‪ 3‬ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫‪ ،Eudora‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺤﺒﻮﺑﺶ را ﺑﻪ راﻳﮕـﺎن در اﺧﺘﻴـﺎر ﻋﻤـﻮم‬ ‫ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪاً ﻧـﺴﺨﻪﻫـﺎي ﺑـﻪروزﺷـﺪه ﺧـﻮد را ﺑﻔﺮوﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺎﻣـﺴﻮن‪،‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎراﺗﻲﻛﻪ ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﺳﺎل ﻓﺮوش دارد‪ ،‬دادهﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﺎ ارزش‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻦ اش را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران‪ ،‬ﺑﻪراﻳﮕﺎن ﺑﺮ روي وب ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺎﻫﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﭙﻲ از ﻧﺮم اﻓﺰار آﻧﺘﻲ وﻳﺮوس "ﻣﻚﻛﺎﻓﻲ" ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺷﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎن‪ 4‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟـﺎوا‪ 5‬را راﻳﮕﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺷﺪه ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎﻣﺶ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺧُﺮد ﭘﻴﺎدهﺳﺎزي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟــﺎوا‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ اﺟﺮاﻳﻲ ﺟﻮان دﻫﻪ ‪ 1940‬را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ آﺧﺮﻳﻦ اﻳﺪهﻫﺎﻳﺶ را در ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﺤـﺼﻮﻟﺶ در‬ ‫ﭼﻬﻞ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺴﺨﻪ ﺑﻄﻮر راﻳﮕﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ؟ )ﻛﺎري ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻌـﺪ ﻧِـﺖ‬ ‫اﺳﻜﻴﭗ ﻛﺮد(‪ .‬در آن زﻣﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﻳﺪهاي ﻃﺮد ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮﻛﺮدنِ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪهاي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ "داﻧﺶِ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه"‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را زﻳﺮورو ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﻛﭙﻲﻫﺎي اﺿـﺎﻓﻲ )ﻣـﺎدي ﻳـﺎ‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺎدي( را ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﺖ اﺳﻜﻴﭗ ﺑـﺮاي‪ ،‬ﺑﻴـﺮون ﻓﺮﺳـﺘﺎدن‬

‫‪1‬‬

‫‪Netscape‬‬ ‫‪Source code‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Qualcomm‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Sun‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Java‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠٨‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻛﭙﻲ از ﻧﺮماﻓﺰار ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮش‪ ،1‬ﺳﻲﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮفﻛـﺮد‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫دوﻣﻴﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚدﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮداﺷـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻛﭙـﻲ اﺿـﺎﻓﻲ از ﻧـﺮماﻓـﺰار‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮش ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ارزش ﻫﻤﻪ ﻛﭙﻲﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ را ﻧﻴﺰ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ و ﻛﭙﻲﻫﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬دﻟﭙﺬﻳﺮﺗﺮ ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻖ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛـﻪ در اﺑﺘـﺪا‬ ‫راﻳﮕﺎن ﻧﻤﻮدن ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ را ﺗﺎﺋﻴـﺪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ارزش و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲﺑﻮدن ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ را ]ﻧﺰد ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن[ ﺟـﺎ اﻧـﺪاﺧﺖ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه ﺧـﺪﻣﺎت‬ ‫ﻛﻤﻜﻲ ﻳﺎ ﺑﻪروزﻛﺮدن ]ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد[ را ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻓﺮوﺧـﺖ‪ .‬ﺳـﺨﺎوﺗﺶ را‬ ‫اداﻣﻪ داد ﺗﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي را درﮔﻴﺮ ﻳﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺧﻄﻮر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ در‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﺮم اﻓﺰار ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﭙﻲ اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﻔﺮ اﺳﺖ )ﭼﻮن ﻧﺮم اﻓﺰار از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫اﺳﺖ(‪ .‬اﻣﺎ "راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ" ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻬﺎﻧﻲاﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﺖاﻓﺰار‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﻓﺮوش ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬راﻳﮕﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢﻛﻪ آﻧﺘﻦﻫﺎي‬ ‫ﻣﺎﻫﻮارهاي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ راﻳﮕﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﺠﺪدش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه دور ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﺷﺊ‪ ،‬از ﻳﺨﭽﺎلﻫـﺎ و‬ ‫ﭼﻮب اﺳﻜﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﺮوژﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻟﻴﺰري و ﻟﺒﺎس ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ وﻗﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫‪Navigator‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٠٩‬‬

‫اﺷﻴﺎء‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ و ﮔﺮهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻋﻠـﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻﺑﺮدن ارزش ﺷﺒﻜﻪ را دارا ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ در اﻳﻦ دﻧﻴـﺎي ﺑﺨـﺸﺶ و ﺳـﺨﺎوت‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟ ]ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ[ ﺳـﻪ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪:‬‬ ‫اول‪ :‬ﺑﻪ اﻳﺪه "راﻳﮕﺎن ﺳﺎزي" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﺪف ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﺎﻧﻲﺷﺪن )ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي راﻳﮕﺎن( وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ آن ﻫﻢ ﻧﺮﺳﻴﻢ و رﻓﺘﺎرﻫـﺎي ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫ارزان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮي ﻣﻌﺎدل ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺑﻮدن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬ﻣﺠﺎﻧﻲﻛﺮدنِ ﻫﺴﺘﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮان ﺷﺪن ﺧﺪﻣﺎت دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎوا را ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓـﺮوش‬ ‫ﺳﺮورﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧِﺖ اﺳﻜﻴﭗ‪ ،‬ﻣﺮورﮔﺮ ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﺮوش ﻧﺮم اﻓﺰار ﺳﺮور ﺗﺠﺎري‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪراﻳﮕـﺎن ﺗﻮزﻳـﻊ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم و ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮي راﻳﮕﺎن ﺳﺎزي‪ ،‬راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن‪،‬‬ ‫راﻳﮕﺎنﺷﺪن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﺗـﺎن را‬ ‫ﻃﻮري ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪيﺗﺎن‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﻛﻪ ﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬و در اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻛﺎﻻ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺳـﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﺎزي "ﺳﮕﺎ" ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن راﻳﮕﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ]اﻳـﻦ وﺳـﺎﺋﻞ[ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن زﻳﺎندﻳﺪهاي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺗﻘـﺪﻳﺮ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١١٠‬‬

‫ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮﺷﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪] ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﺪﻳﺮ[ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮزﻳﻊ راﻳﮕﺎن در ﻧﻈﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ در واژهي "ﺗﻮﺟﻪ" ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮري ﻛﻪ در دﻧﻴﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪" ،‬ﺗﻮﺟـﻪ" اﻧـﺴﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﺑﺮت ﺳﻴﻤﻮن‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎددان و ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬واﺿـﺢ اﺳـﺖ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎش را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺛﺮوت اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﻓﻘﺮ ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﺮ ﻓﺮدي ﻣﺤﺪودﻳﺖ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻪﻛﺮدن‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻓﺮﺻﺖ و ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫راﻳﮕﺎن اﻋﻄﺎ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻮﺟـﻪ اﻧـﺴﺎن را و ﻳـﺎ ﺑﺨـﺸﻲ از ذﻫـﻦ او را ﺟﻠـﺐ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫"راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ" ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲﺷـﻮد آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن‬ ‫ﻛﺎﻻ را ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺧﻴﻠﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﻣﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ارزش ﻧﻬﻔﺘﻪاي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣـﺎ ﻫﻨـﻮز ﻗﺎﺑـﻞ درك‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻧﻔﺠﺎر ﺛﺮوت ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺎ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻤﻮدن ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺠـﺎﻧﻲ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روزﻫـﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ "وب"‪ ،‬اوﻟـﻴﻦ ﻓﻬﺮﺳـﺖ راﻫﻨﻤـﺎي اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻬﻴﻪ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻴﺎن ﻫﺰاران ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻮﺟﻬﺸﺎن را ﺑﺮ روي ﺗﻌـﺪاد‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١١١‬‬

‫ﻣﺤﺪودي از ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وبﻣﺴﺘﺮﻫﺎ‪ 1‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎﻳﺸﺎن اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮاﻛﻪ آﻧﺎن "ﻣﺠﺎﻧﻲ" ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ ﺣـﻀﻮر‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻮدن آن ﻓﻬﺮﺳﺖﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑـﺎ‬ ‫ارزش ﺷﻮﻧﺪ )]و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ[ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎﻣﺸﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ( و اﻣﻜـﺎن‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﺑﻪ ﺳﺮوﻳﺲدﻫﻨﺪهﻫﺎي دﻳﮕﺮ وب اﻋﻄﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آن ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در آﻳﻨـﺪه ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ ﺷﻮد؟ اﻣﺮوزه ﻛﺠﺎ ﺛﺮوت از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه اﺳـﺖ؟‬ ‫ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي آﻧﻼﻳﻨﻲ ﭼﻮن ﺑﻮت ﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد‪ ،‬ﺻـﻔﺤﺎت وب‬ ‫ﻓﺮاﻧﺖﭘﻴﺞ‪ ،2‬دورﺑﻴﻦﻫﺎي ﭘﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از راه دور را ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم ﺑـﺮد‪ .‬اﻣـﺮوزه‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ روزي ﺧﻮاﻫـﺪ رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻮدآوري‪ ،‬در اﻃﺮاف ﻫﺮﻛﺪام از آﻧﺎن ﺑﺮﭘﺎ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻔﺮوﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻫﺎي راﻫﻨﻤﺎو ﺑﺮوﺷﻮرﻫﺎ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺣﺎﺷﻴﻪ اي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫رﻳﺪرز داﻳﺠﺴﺖ‪ 3‬ﻓﺮاﮔﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺠﻠﻪاي ﺑـﻮد ﻛـﻪ در ﺟﻬـﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ؛‬ ‫ﺗﻲويﮔﺎﻳﺪ‪ 4‬ﺳﻮدآورﺗﺮ از ﺳﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ارﺟﺎع‬ ‫و ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻢ زﻣﺎن ﻳﻚ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲ آﻣـﺪ؛‬ ‫داﺋﺮهاﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻼﺻﻪاي از ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻮاﻻت اﻏﻠﺐ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪه‪ 5‬آﻧﻼﻳﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Web masters‬‬ ‫‪Front Page‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Reader’s digest‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪TV Guide‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Frequently Ask Quetions‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١١٢‬‬

‫اﻣﺎ ﮔﺬر از ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﻚﻣﻨﻈﻮره و ﻣﻮﻗﺘﻲ‪ 1‬ﺑﻪ ﺗﺠﺎري ﺑـﻮدن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮي و ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ ﺑـﻮدن ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﮔﺬر از ﺷﺮاﻛﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در ﺣﺎل ﮔﺬر از ﻣﻴﺎن "ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎري ﺷﺪن"‪ 2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮده ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺻﺮف ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﺎ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫وﻗﺖ ﺳﻌﻲ ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻬﺎرﺗﺸﺎن ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار‬ ‫ﻣﺨﻠﻮق درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪] .‬اﻳﻦ اﺳﺖ[ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻛـﻪ از "راﻳﮕـﺎنﺳـﺎزي " ﭘﻴـﺮوي‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ! "ﻟﻮﻳﺲﻫﺎﻳﺪ"‪ 3‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺮ را "اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ"‪ 4‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺨﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﺣـﺴﺎس‬ ‫وام اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،5‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي و ﻛﻤﻚ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘـﺪ و‬ ‫ﺷﺎدي و ﺛﺮوت را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺘﻮار ﺑﺨﺸﺶ زﻳﻨﺖ ﺑﺨﺶ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ و وب اوﻟﻴـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﺘﻦ و‬ ‫ﺗﺨﺼﺺ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺳﺌﻮاﻻت اﻏﻠﺐ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷـﺪه‪ (6‬و ﺧـﺪﻣﺎت )ﻃﺮاﺣـﻲ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ( ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻄﻮر ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﺑﻪ ﺷﺮاﻛﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫ﻳﺎ اﻫﺪاء ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻄﻮر ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮا ﺑـﻪ راﻳﮕـﺎن‬ ‫ﻧﺸﺮ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻛﺪﻫﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻳﺎدي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راه‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻄﻮر آﻧﻼﻳﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪Ad hoc use‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪Protocommercial‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Lewis Hyde‬‬ ‫‪Gift economy‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Social debt‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪FAQs‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١١٣‬‬

‫در ﻫﺰار روز اول از ﺣﻴﺎت "وب" ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار وبﻣـﺴﺘﺮ ﺑـﻴﺶ از ‪450‬‬ ‫ﻫﺰار وبﺳﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻫﺰاران اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺠـﺎزي‪ 150 ،‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺻـﻔﺤﻪ داراﻳـﻲ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻌﻨﻮي‪ 1‬را ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﮕﺎن ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ "ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺷﺪن"‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻲﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ دراﻗﺼﻲ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ آﻧﻬﺎ‬ ‫روزاﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ده دﻗﻴﻘﻪ در روز روي آن وﻗﺖ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬از ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻫﻴﭻ رﺳﺎﻧﻪ در ﺣﺎل رﺷﺪي در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ رﺷﺪ اوﻟﻴﻪ درﺧﺸﺎﻧﻲ‬ ‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﻦ از ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻮدن در ﻣﻮرد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﻋﺮﺿـﻪ راﻳﮕـﺎن‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺨﻦ از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺠﺎزي‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻫـﻞ ﺻـﻨﻌﺖ و‬ ‫ﺗﺠ‪‬ﺎر‪ 2‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﺪهآﻟﻴﺴﻢ ﺑﭽﻪﮔﺎﻧﻪ دوره ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ واﻗﻌﺎً ﻛﻤﻲ‬ ‫اﻳﺪهآل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺠﺎري در ﻓﻀﺎي در ﺣـﺎل ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺖ‪" .‬اﺳـﺘﻮارت‬ ‫ﺑﺮاﻧﺪ"‪3‬در "ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ"‪ 4‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‪ ،‬ﻓﻘـﺪان‬ ‫ﻣﺪل ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺸﺨﺺ در وب‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ از ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ از ﻣﻴـﺎن ﻣﺮﺣﻠـﻪ "ﻗﺒـﻞ از‬ ‫ﺗﺠﺎريﺷﺪن" ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬درﺳﺖ ﺧﻼف "ﺿﺮر ﻋﺎﻣﻪ"‪ 5‬اﺗﻔﺎق ﻣـﻲاﻓﺘـﺪ‪" .‬ﺿـﺮر‬

‫‪1‬‬

‫‪Intellectual property‬‬ ‫‪Businesspeople‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Stewart Brand‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Global business network‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺿﺮﺭ ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻭﺿﻌﻴﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛـﻪ ﺍﺯ ‪Tragedy of the commons‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١١٤‬‬

‫ﻋﺎﻣﻪ" اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺤﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺗﺠﺎري ﻋﺎم را‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻋﻬـﺪه ﻧﻤـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬در اﻳـﻦ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس "راﻳﮕﺎنﺳﺎزي را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ" ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎري ﺑﺮ روي ﻧﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺳﻌﻲ در ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون آن ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ]ﺷﺒﻜﻪ[ "ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻣﻪ"‪ 1‬ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫راﻳﮕﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎل زداﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑﺮاي راه اﻧﺪازي وبﺳﺎﻳﺖﻫـﺎ ﺑﻜـﺎر‬ ‫ﻣﻲرود آﭘﺎﭼﻲ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ]ﻧﺮماﻓﺰار[ را ﻧِﺖ اﺳﻜﻴﭗ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‬ ‫ﻳﺎ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲ ﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬آﭘﺎﭼﻲ ﻛﻪ ‪ 47‬درﺻﺪ ﺑﺎزار ﺳﺮورﻫﺎ را در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫دارد‪) ،‬ﻛﻪ ‪ 22‬در ﺻﺪ ﺑﺎزار در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و ‪10‬درﺻﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻧِـﺖ‬ ‫اﺳﻜﻴﭗ اﺳﺖ( ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷـﺒﻜﻪ داوﻃﻠﺒـﻴﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ]و ﺣﻔـﻆ[ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫]ﻧﺮماﻓﺰار[ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﭘﺎﭼﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬داﺋﻢ در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ‬ ‫"ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻣﻪ" ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎز ﭘﺎداش ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻛـﺪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰار آﭘﺎﭼﻲ دﺳﺘﺮﺳـﻲ دارد‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ آن را ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه‬ ‫"ﺟﺎنﮔﻴﺞ"‪ 3‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺳﺎنﻣﻴﻜﺮوﺳﻴﺴﺘﻢ‪" 4‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻛـﺪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻬﻨﺪس ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻋﻜﺲ ﺿﺮﺭ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ‪Triumph of the commons‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‬ ‫‪2‬‬

‫‪Apache‬‬ ‫‪John Gage‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Sun Microsystems‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١١٥‬‬

‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭘﺮﻃﺮﻓﺪارﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻋﺎﻣﻞ وبﺳـﺮور را ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪاي ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻳـﻮﻧﻴﻜﺲ‪ 2‬ﺳـﺎزﮔﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻟﻴﻨﻮس ﺗﻮرواﻟﺪ‪ 3‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻄﻮر راﻳﮕﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن روش ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻬﻨﺪس ﻧﺮماﻓﺰار ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ و ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ آن ﺗﻼش ﻛﺮده‬ ‫و وﻗﺖ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر آﭘﺎﭼﻲ و ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﺮم اﻓـﺰاري ﻓـﺮاوان‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮل‪ 4‬و وﻳﻨﺪوز اﻳﻜﺲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺒﻜﻪاي از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲﻫـﺎ ﺣﻔـﻆ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﭘﻮﻟﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻏﻠـﺐ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪ‬ ‫اﻋﻄﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ اﺷﺎره ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻛـﺎرﺑﺮد را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از زﻣﺎن ﺗﻮزﻳﻊ راﻳﮕﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ ارزش ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧـﻮاع اﺳـﺘﻔﺎدهﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﺼﻮر‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮ روي "ﻧﺖ" ﺑﻄﻮر راﻳﮕﺎن در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﺷـﺘﺮاك‬ ‫اﻓﺰار‪ 5‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪل ﺳﺎدهاي اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻧـﺮماﻓـﺰاري ﻛـﻪ ﻻزم‬ ‫دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن داﻧﻠـﻮد ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬اﻣﺘﺤـﺎن ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ در ﺻـﻮرت ﭘـﺴﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاران ﺑـﺰرگ ﺑـﺴﻴﺎري‪،‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر ﻛﺎﻻ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ روﺷﻬﺎي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ "ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺠـﺎريﺷـﺪن"‬ ‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪" .‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻣﻪ" ﻣﺪل ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ارﺗﺪوﻛﺲ را ﺑﺎﻃﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Linux‬‬ ‫‪Unix‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Linus Torvalds‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Perl‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Share ware‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪١١٦‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ "اﺳﺘﻮارت ﺑﺮاﻧﺪ"‪ 1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ‪" 2‬وب" ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﻮد ﻳﻚ ﻣﺪل ﺗﺠﺎري در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻓﺮاواﻧﻲ ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻧِﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺑﻮدن را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﺴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻤــﺎم ﻣــﺪلﻫــﺎي ﺗﺠــﺎري ﻛــﺎﻣﻼً ﻧــﻮﻳﻦ از آن اﺳــﺘﺨﺮاج ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬از‬ ‫اﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬روشﻫﺎي ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در "ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎريﺷﺪن" روﺷﻲ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻮآوري اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﻣﻮﻗﺘﻲ از ﺳﻮد در ﺳﻪ ﻣﺎه آﻳﻨـﺪه ﺗﺠـﺎري ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﻒﻛﻨﻨﺪهي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﺮ از اﻳـﺪهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن آزﻣﻮده ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ اﻳﺪهﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫ﮔﺬار ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻧـﻮﻳﻨﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺘﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮدﻫـﺎﻳﺶ را ﺑـﻪ "ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺠﺎﻧﻲ" ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻛﻤﻴﺎب و اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎه ﺳـﺎل‬ ‫ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن‬ ‫را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰدﻻﻧﻪ‪ ،‬اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ و ﻛﻢ ارزش ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻧﻈـﺎم ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫"ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎريﺷﺪن"‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎط آﻣﻴﺰ و ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺎﻗﺺ‪ ،3‬ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬زﻳﺮﻛﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ راﻫـﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﻛﺎﻣـﻞ ﻛـﺮدن ﻣﺤـﺼﻮل‪،‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Stewart Brand‬‬ ‫‪Main event‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Buggy‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١١٧‬‬

‫"ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎري ﺷﺪن" و "ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻣﻪ" در ﺣﺎل ارﺗﻘـﺎء ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎر در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺸﻲ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮدآور ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ]ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ از ﺣﺎﻟـﺖ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺧـﺎرج‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ[‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﺳﻬﺎمﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬ ‫ارزشﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎريﺷﺪن را دارا ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺻـﻨﻮف ﺻـﺎﺣﺐ اﻋﺘﺒـﺎر‬ ‫ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻼﻣﺖ ﻃﻤﻊ و اﺣﺘﻜﺎر ﻣﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ واﻗﻌـﺎً‬ ‫ﻧﺸﺎن از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ از اﺟﺰاء اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ)ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬ ‫و ﻫﻮشﻣﺸﺘﺮك( ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻏﻠﺘﻚ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻴﺎ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻫـﺎي رادﻳﻜـﺎل ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻨﻴﺪ؟ اﻳﻦ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﺆال اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال از دو راه ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫را ﺗﺎ ﭼﻘﺪر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ راﻳﮕﺎن ﺑﻮدن ﭘـﻴﺶ ﺑﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون آن ﻛـﻪ واﻗﻌـﺎً‬ ‫ﻗﻴﻤﺘﺶ را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑـﺎ ارزش را ﺑـﺪون ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬ ‫ﭘﻮﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ واﮔﺬار ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ ﺑـﺎ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪي‬ ‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ارزش ﺑﺨـﺸﺶ را ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺗﻮزﻳﻊ راﻳﮕﺎن ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﻋﻄﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ راﻳﮕـﺎن‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫•‬

‫آﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺟﺎﻳﺰه ﻛـﻢ ارزش‪ ،‬ﭼـﻮن‬ ‫ﻳﻚ اﺳﺒﺎبﺑﺎزي در ﻗﻮﻃﻲ ﺑﺮﺷـﺘﻮك ﻣـﻲارزد؟ ﻫـﻴﭻ ﻗـﺪرﺗﻲ در‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١١٨‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﺷـﻤﺎ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫•‬

‫در ﻛﺪام ﺣﻠﻘﻪي ﻣﺰﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت راﻳﮕﺎن ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺣﻠﻘﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﻧﻴـﺎز دارﻳـﺪ آن را ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ؟‬

‫•‬

‫در دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن از ﻳﻚ ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑـﺎ ارزشﺗـﺮ از‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻌﻴﻦ از وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮي را ﺟﻠﺐ ﺧﻮاﻫﻴﺪﻛـﺮد در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ در اﺑﺘـﺪا‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻮﻟﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ؟‬

‫ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻳﺎ ﻳﻚ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮر ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و اﻳﺪهاي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣـﺸﻜﻼت ﻓـﺮاوان‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻗﻴﻤﺘﺶ‪ :‬آﻳﺎ ﻫﺮﻛﺪام ازآﻧﻬﺎ ‪ 69/5‬دﻻر در دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ ﻳـﺎ ﻫـﺮ‬ ‫ﻗﻮﻃﻲ ‪ 6/5‬دﻻر؟ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪] :‬درﻫﺮﺻـﻮرت[ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ اﻳﺪه ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﭙﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻦ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺮ روي راﻳﮕﺎنﺳﺎزي ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲآورد‬ ‫ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ آن ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪" .‬راﻳﮕﺎنﺳﺎزي" ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳﺎدي‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻮ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬ ‫ﻣﻴﻮهﻫﺎي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺗﺎزهي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻔﻜﺮ راﻳﮕـﺎنﺳـﺎزي‪ ،‬در‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﭼﻴﺪن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻃــﻮري ﻋﻤــﻞ ﻛﻨﻴــﺪ اﻧﮕــﺎر ﻣﺤــﺼﻮل ﻳــﺎ ﺳــﺮوﻳﺲ ﺷــﻤﺎ ﻣﺠــﺎﻧﻲ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺘﺸﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي‬ ‫ﭼﺎپ آن را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬ﺑﻌـﻀﻲ ﻧﺎﺷـﺮﻳﻦ آن را ﻃـﻮري ﺟﻠـﻮه‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١١٩‬‬

‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﻣﺠﻠﻪ را ﻣﺠﺎﻧﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ )و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ واﻗﻌﺎً اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﻋﻮض از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺬب آﮔﻬﻲ ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫"اﻳﺴﺘﺮدﻳﺴﻮن"‪ 1‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬آﻓﺮﻳﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )اﻧﮕﺎر ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻲارزﺷﻨﺪ(‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ از آﻓﺮﻳﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﭘ‪‬ﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺣﺮاﺟﻲﻫﺎﻳﻲ‬ ‫واﻗﻌﻲ ﭼﻮن ﺳﻨﺪﻧﺖ‪ 2‬اﻧﮕﺎر ﻋﻀﻮﻳﺘﻲ ﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺪﻧﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﺧﺪﻣﺎﺗﺶ را ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ )ﺷﺮﻛﺖ( ﺳﻮدش را از ﻓﺮوش ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﺪﺳـﺖ ﻧﻤـﻲآورد‬ ‫)ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ روي ﻗﻴﻤﺖ آن ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻜﺸﻨﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﻔﺮوش رﺳﺎﻧﻨﺪ( ﺑﻠﻜﻪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋـﻀﻮﻳﺖ ﭼﻬـﻞدﻻري در ﻫـﺮ ﺳـﺎل‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ روي اوﻟﻴﻦ ﻛﭙﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻛﭙﻲ او‪‬ل زﻳﺎن آور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﭙﻲ دوم و ﻛﭙﻲﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷﺪن ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اوﻟﻴﻦ ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪي زﻳﺎدي ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﻮردون‬ ‫ﻣﻮر‪ ،3‬ﻛﻪ ﻣﺒﺪع ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن دﻳﮕﺮش را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اراﺋﻪ داد‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬ ‫اﺧﺘﺮاع ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ )ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻫﺠﺪه ﻣﺎه ﻧﺼﻒ ﻣﻲﺷﻮد( ﻫﺮ ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺳـﺎل دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪] .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺧﺘﺮاع ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد[ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺑﺪاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺑﻮدﺟﻪ دارد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﺮ روي‬ ‫ﻛﭙﻲﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Esther Dyson‬‬ ‫‪Cendent‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Gordon Moore‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢٠‬‬

‫در اﻧﺘﻈﺎر ارزاﻧﻲ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ ﺳـﻮم‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻲارزﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻮﻗﺖ ﭼﻜﺎر ﺧﻮاﻫﻴﺪﻛﺮد؟ ﻳـﻚ روزي‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺪلﻫﺎﻳﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷــﻤﺎرهاﻧــﺪاز را ﺧــﺎﻣﻮش ﻛﻨﻴــﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻋــﻀﻮﻳﺖ را ﺣــﺴﺎب ﻧﻤﺎﺋﻴــﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ راﻳﮕﺎن ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهاﻧﺪازي در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫)ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻛﺎﺑﻠﻲ( و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن )ﻣﺜﻞ ‪ (AOL‬ﻣـﻮرد ﺳـﻮءاﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از اﺷﺘﺮاك ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺷـﺘﺮاكﻫـﺎ‪ ،‬اﺑـﺰاري‬ ‫ﺧﻮب ﺑﺮاي دﻧﻴﺎي ﻣﺠﻼت و ﺗﺌﺎﺗﺮ و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧـﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ اﺷـﺘﺮاك را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﭼﻮن ﻏﺬا ﺑﻜﺎر ﺑﺮد‪ .‬اﻳﺪه اﺷﺘﺮاك‬ ‫ﻏﺬا‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬اﺷﺘﺮاك ﺷﻴﺮ ﻛﺎﻣﻼً ﻋﺎدي ﺑﻮد‪ .‬در آن ﻣﻮﻗﻊ‬ ‫اﺷﺘﺮاك ﻧﺎن ﻳﺎ آبﺟﻮ و ﻳﺎ اﻗﻼم دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬اﺷـﺘﺮاك ﺑـﻪ‬ ‫ارزشﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮس ﭼﻮن ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻣـﺸﺘﺮي و‬ ‫اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد و از آﻧﺎن ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در زﻣﻴﻨـﻪ راﻳﮕـﺎن‬ ‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻛﻤﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰاري راﻳﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب راﻫﻨﻤﺎي آن دهﻫﺰار دﻻر ﻗﻴﻤﺖ دارد ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﻮﺧﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺷﺮﻛﺖ اراﺋﻪدﻫﻨﺪه راه ﺣﻞ ﺳﮕﻴﻨﻮس‪ ،1‬ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺳﺎﻧﻲوﻳﻞ‪ 2‬ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر در ﺳﺎل ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﮕﺎن ﻳﻮﻧﻴﻜﺲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬آﭘﺎﭼﻲ ﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫‪Cygnus‬‬ ‫‪Sunnyvale‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺭﺍﻳﮕﺎﻥﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٢١‬‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ و ﺑﻪروزﻧﻤﻮدن آن را از ‪ C2Net‬ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻧـﺎول‪ ،1‬اراﺋـﻪدﻫﻨـﺪه‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺮماﻓﺰار‪ ،‬واﻗﻌﺎً آن ﭼﻴـﺰي‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آن ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺮض ﻓـﺮوش ﻣـﻲﮔـﺬارد‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮري ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﺮدﻳﺴﻮن‪ 2‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺎول واﻗﻌﺎً ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ‬ ‫داراي ﮔﻮاﻫﻲ ‪ ،NetWare‬آﻣﻮزﺷﻴﺎر‪ ،‬ﻣـﺪﻳﺮان و ﻣﺤـﺼﻮل ﺑﻌـﺪي‬

‫‪NetWare‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ"‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺪﻳﺮ ﻧﺮماﻓﺰار آﻣﻮزش ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻤﻮد ﻛـﻪ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻛﻤﻜـﻲ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ وي‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮد ﻣﻬﻢ ﺷﺮﻛﺘﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ اﻳـﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزار اﺻـﻠﻲﺷـﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﻤﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ اﺷﺎره ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ارزش ﺑﻪ ﺳﻤﺖ "ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺷـﺪن" ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن راه ﺑﺮوﻳﺪ‪ .‬ﻧِﺖاﺳﻜﻴﭗِ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻳﺎﻫﻮ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖِ ﺑﻌﺪي‬ ‫در ﺣﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﮕﺎن اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‬ ‫را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ﺳﻮار واﮔﻨﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن ﺳﺘﺎرهﻫﺎ ﺧﻮشاﻗﺒﺎل در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻮت و ﻓﻦ زﻳﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ :‬درﻳﺎﻓـﺖ آﺑﻮﻧﻤـﺎن ﺑـﺮاي ﭼﻴﺰﻫـﺎي ﻛﻤﻜـﻲ‪،‬‬ ‫اﺷﺘﺮاك و ﺳﺨﺎوﺗﻲ ﺑﻲ درﻳﻎ رﻓﺘﺎري در ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎي راﻳﮕـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﺎن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﺸﺎن را راﻳﮕﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از اﺛﺮات ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺘﺮع واﻗﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Novell‬‬ ‫‪Esther Dyson‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪١٢٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٢٣‬‬

‫‪5‬‬ ‫اﺑﺘﺪا "وب" را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺪر ﻛﻪ ﻧِﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻀﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﺒﻜﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺮز ﻣﻌﻴﻨﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻴﺰي ﺑﺎﻟﻘﻮه داراي ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﺎ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‬ ‫اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﺰ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ )ﻛﻪ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﻬﺪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ‬ ‫در ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪ( در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﻤﺎ ﺧﻮدي ﺑﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺷـﻤﺎ ﻣﺘـﺼﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬ ‫ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺒﻜﻪ و ﭘﻼتﻓﺮمﻫـﺎي‬ ‫آن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢٤‬‬

‫آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻛﺎرﺑﺮ وﻳﻨﺪوز ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻚاﻳﻨﺘﺎش‪1‬؟‬ ‫اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎلِ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ از ]ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻓﺮدي[ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪاﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻋﻀﻮ ﺷﺪن ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻦ؟ آﻳﺎ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺷﺒﻜﻪ ﻗﻮي اﺳﺖ ﻳﺎ ﺿـﻌﻴﻒ؟‬ ‫آﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎز اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ؟‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎز ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫اﺷﺘﻴﺎق ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري ]ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي[ ﺑﺎز ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ دوﺑﺎره و دوﺑـﺎره‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎز‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي رﺷـﺪ‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ دارﻧـﺪ‪ .‬در ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﺑـﺎز ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام اﻋﻀﺎ و ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺗﻼﻗـﻲاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺮﺟ‪‬ﺢ ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ آﻳﻨﺪه ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ در‬ ‫آن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﻳـﺎ ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻮدن ﻧـﺴﺒﻲ‬ ‫]ﺳﻴﺴﺘﻢ[ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﺸﺎن ﺑﺮاي اﻧﻄﺒـﺎق را‬ ‫ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎن ﻫﮕﻞ‪ 2‬ﻣﺸﺎور ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬وب‪ ،‬رﻳﺴﻚ را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬ ‫وب‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺎزﮔـﺸﺘﻲ را در‬ ‫]ﻣﺤﻴﻂ[ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻒ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ وب‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﺸﺎن ﺛﺎﺑﺖ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻣﻬـﺎرﺗﻲﺷـﺎن درﺣـﺎل اﻓـﻮل‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪".‬‬

‫‪Mac‬‬ ‫‪John Hagel‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٢٥‬‬

‫ﻫﻤــﺎنﮔﻮﻧــﻪ ﻛــﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷــﺖ ﺷــﺮﻛﺖ و وب درﻫــﻢ ﺗﻨﻴــﺪه ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‪]1‬ﮔﺮه و ﺷﺒﻜﻪ[ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺰودي ﺑﻬﻴﻨﻪﻛﺮدن ارزش ﻧِﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﻳﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪهي ﺑﺎزي‪ ،‬اﻧﺮژي زﻳـﺎدي‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﭘـﻼتﻓـﺮمﻫـﺎ )ﺟـﺬب ﻛﺎرﺑﺮﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻬﻴـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺎزيﻫـﺎ و‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﺨﺖاﻓﺰاري( ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﺑﺎزيﻫﺎ ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ وب آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﻳـﻚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهي ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻼً‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﺮ‬ ‫روي دو ﭼﻴﺰ ﺗﻮﺟﻬﺸﺎن را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﻮدِ ﺷﺮﻛﺖ و ﺑﺎزارِ آن‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑــﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪاي ]ﻛــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ‬ ‫درآن ﻗﺮار دارد[ ﺑـﺴﺘﮕﻲ‬ ‫دارد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﭘﻼت ﻓﺮم و ﻳـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ رﺷﺪ ﭘﻴﺪا ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ارﺗﻘﺎء ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻻ اﻓﻖ ﺳﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻞ ﭘﺪﻳـﺪار ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ :‬ﺷـﺒﻜﻪ‪ .‬ﺷـﺒﻜﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﺧُﺮد‪ ،2‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و رﻗﺒﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪارﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺒﺎدﻻت‪،‬‬ ‫زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺗﺠﺎرت و وب ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻛﻮﻟﻮژي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑﺮﻳـﺎن‬ ‫آرﺗﻮر اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺎزﻳﮕﺮان ]ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري[ ﻧﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻗﺒـﻀﻪي‬ ‫‪the matrix‬‬ ‫‪Sub contractors‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢٦‬‬

‫اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺎزار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ وب ﻫﺎﻳﻲ در رﻗﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﻲﻫﺎي ﺳﺴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣـﻮل ﻳـﻚ اﻛﻮﻟـﻮژي ﺧُـﺮد‬

‫‪1‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ( ﻛﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ي ﺑﺎزﺧﻮردﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻨﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ از رﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﺳﻬﺎم ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺰرﮔـﻲ را در اﺧﺘﻴـﺎر دارﻧـﺪ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﺘﻞ‪ 2‬ﻛﻪ ﻫﺸﺘﺎد درﺻﺪ از ﺑﺎزار ﭘﺮوﺳﺴﻮرﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ 3‬را‬ ‫در اﺧﺘﻴﺎر دارد(‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ را از ﺳﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﺨﺶ اﻗﻠﻴـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﻮﭘﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎزار ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن را ﺑﻄـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن وب را ﺗﻐﺪﻳﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﭼﺮا‬ ‫ﻛﻪ ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﭘﺮﻣﻨﻔﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ اوﻟﻴﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ از ﺑﻴـﺸﻴﻨﻪﻛـﺮدن‬ ‫ارزش ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﻛﺮدن ارزش ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬ ‫‪CD‬ﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي آﻧﻬـﺎ‪ 4‬ﺗـﺎ ﺑﺤـﺎل ﺑﺨـﻮﺑﻲ ﺟـﺎ‬ ‫اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻮرد اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ‪DVD‬ﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اراﺋﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺶ را ﺑـﺮ روي ‪ CD‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬ ‫اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭘﻼتﻓﺮمﻫﺎي ‪ CD‬اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻴﻠﻢﺳﺎزي ﻛﻪ ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎﻳﺶ را ﺑـﺮ روي ‪ DVD‬اراﺋـﻪ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Mini ecology‬‬ ‫‪Intel‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪PC‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Web of suppliers‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٢٧‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮاي ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮش و ﺣﻴـﺎت‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻼتﻓﺮمﻫﺎي در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن ﺑـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻫﻤﻜﺎري ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎﺗﻲ ﺷـﺮﻳﻚ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﺳﺎزي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺖ ‪DVD‬ﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي اراﺋـﻪ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﻧﻴـﺎزي ﻧﺪارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳـﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑـﺮ روي ‪CD‬ﻫـﺎ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻄﻮر آﻧﻼﻳﻦ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺑـﺮ روي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ارﺳﺎل آﻧﻼﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴـﻪ رﺷـﺪ‬ ‫ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ از ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺣﻴﺎت ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫داراي ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫•‬

‫ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫•‬

‫اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫•‬

‫‪3‬‬

‫ﺗﺜﺒﻴﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪2‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺷـﺒﻜﻪ در ﻛـﺪام ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫]ﭼﺮﺧﻪي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺣﻴﺎت[ ﻗﺮار دارد‪:‬‬ ‫ﻣﻬﻴﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒـﻞ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ دوره ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎ‪ ،‬آرزوﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺟﺎهﻃﻠﺒﻲﻫﺎي ﻓـﺮاوان ﻗﺎﺑـﻞ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻄﻮر روان ﺟﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛـﻪ ﻣﺘﺨﺼـﺼﻲ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪،‬‬ ‫ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ وارد رﻗﺎﺑـﺖ ﺷـﻮد‪ .‬ورود آﺳـﺎن ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻗﻠﻤـﺮو‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Prestandard‬‬ ‫‪Fluid‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Embedded‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢٨‬‬

‫ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪن ﻫﺰاران رﻗﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻛﻢ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﻓﺮاواﻧـﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 2000 ،1899‬ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺤﻠﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮل‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫دﻫﻪ ‪ ،1890‬اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق ﻳﻜﻲ از اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﻴـﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﻣﻮﺟـﻮد را اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ اواﺧـﺮ ﻋـﺼﺮ‬ ‫راهآﻫﻦ در ﺳﺎل ‪ 1880‬ﻫﺰاران ﺷﺮﻛﺖ راهآﻫـﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻨﺪ در ﻳـﻚ ﻣﻘﻴـﺎس‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﺪﺋﻮي آﻧﻼﻳﻦ و ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دو ﻣﺜﺎل اﻣﺮوزﻳﻦ از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫در ﺣﺎل رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب زﻧﻴـﺪ‪.‬‬ ‫]ﻋﻤﻮﻣﺎً[ ﺗﺮدﻳﺪ در دو ﺣﻮزه ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣـﺪ ﺳـﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ ﭼﻴﺰي در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪراﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ]اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻮد را[ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪.‬‬ ‫ﺷــﺒﻜﻪﻫــﺎ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ اﻧﺘﺨــﺎب اﺳــﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬دﻳﻨﺎﻣﻴــﻚ ﻣﺘﻔــﺎوﺗﻲ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻓﺮاوان در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ]اﻧﺘﺨﺎب[‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪] .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ[ وﻓﺎداري ]ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد[ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دوره‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اراﺋﻪ ﺗﻌﻬﺪات ﻗﻮي ﺑـﺮاي اداﻣـﻪ ﺣﻴﺎﺗـﺸﺎن‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺷﺮﻛﺎ ﺑﺎﻳﺪ "وب" اﻧﺘﺨﺎﺑﻲﺷﺎن را ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ و ﻛـﻢﻛـﺮدن‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ ي اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ را اﻣﻜـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻓﺮاواﻧﻲ و ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻐﺬﻳﻪ "وب" از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﺑـﺮاي‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٢٩‬‬

‫ﺷﺮﻛﺎء ﺳﻮدآور ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻓﻘﻂ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺎﻳﻊ ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺑﻘﻴـﻪ‬ ‫ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮدﻳﺪ و ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑـﻪ اﻧـﺪازه دوره ﻗﺒـﻞ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ]در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ[ رﻳﺴﻚ در اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮدن ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ]ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻗﺒﻠـﻲ[‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﻮار ﻛﺎﺳﺖ ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻫـﺸﺖ ﺗﺮاﻛـﻪ‪ 1‬را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺮهآﻣﻴﺰﺑﻮدن اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ را ﺗـﺼﺪﻳﻖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻋﻜﺴﺒﺮداري دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‪ 2‬در ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻗﺮاردارﻧﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻮب ﺗﺜﺒﻴﺖﺷﺪه رﻗﻴﺐ ﺑﺮاي ﺗﺴﻠﻂ ﻧﻬـﺎﻳﻲ]‬ ‫در رﻗﺎﺑﺘﻨﺪ[‪ ،‬ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ!‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﭼﺮﺧﻪي ﺣﻴﺎت ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ "ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪن" اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﺑﺎﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﺟﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮد و دﻳﮕﺮ ﺑﻴـﺮونﻛـﺮدن ]آن اﺳـﺘﺎﻧﺪارد[ از ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬ﻛـﺎر‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ وﺟﻮد دارد(‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﺑﺮقِ ‪ 110‬وﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪ اﮔـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺑﺮق ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رخ ﺑﺪﻫﺪ(‪ .‬ﻣـﺘﻦﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ از ﻛﺪ ‪ ASCII‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاي زﺑﺎنﻫﺎي ﺻـﺪادار ﻋﻤﻴﻘـﺎً‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﺧﻄـﻮط ﺗﻠﻔـﻦ ﻧﻴـﺰ ﺑﻄـﻮر ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ و‬ ‫درﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ دوره ﻧﻮآوري )ﻗﺒﻞ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب اﺳـﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺜﺒﻴـﺖ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد( اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑـﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺗـﺴﺮﻳﻊﺑﺨـﺶ ﻧـﻮآوريﻫـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻲ را ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫـﺎي ﻳـﻚ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ]راه[‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮي را ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬ ‫‪8 track oudiocypes‬‬ ‫‪Desktop operating systems‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪١٣٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ راه ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻮآوريﻫﺎ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻣﻜﺎن ﺷﺘﺎب‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﻮﻳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد آﻧﻘـﺪر ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اوﻟـﻴﻦ اﺋـﺘﻼف‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد واﺣﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر‬ ‫ﻛﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رﺷﺪ آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا وب را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ]ﻳﻚ[ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺣـﺮف آﺳـﺎﻧﺘﺮ از ﻋﻤـﻞ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴـﺸﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ و ﺗﻮانﻓﺮﺳﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ]اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎزي[ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣـﺼﺎﻟﺤﻪ‬ ‫و ﻛﻨﺎر آﻣﺪن اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺑـﺮاي آﻧﻜـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردي ﻣـﺆﺛﺮ واﻗـﻊ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻗﺒﻮلﻛﺮدﻧﺶ اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اراﺋـﻪ ﻧﻤـﻮدن اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‬ ‫دﻳﮕﺮ ﻓﻀﺎﻳﻲ را ﺑﻮﺟﻮد آورد ﻛﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻣﻜﺎن ﻇﻬﻮر داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺎﺗﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ دارﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴـﺎزي ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮاﻓﻖ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﻴﺰ ﻳﺎ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻧﺪارﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از ﭼﻨﺪ‬ ‫اﺻﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد ﻣﺘﺎﺑﻌـﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﺜﻼً‬ ‫ﻣﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺳﺎزﻳﺪ‪ ،‬ارﺗﻔـﺎﻋﺶ ‪ 30‬اﻳـﻨﭻ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﺪﻓﺘﺎن رﺳـﻴﺪهاﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳـﺎ‬ ‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ( ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي ﭘﻴﭽﻴـﺪهاي ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺮق ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﻮد ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت ﻣﺠـﺰا ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ در‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٣١‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﭘﻬﻨﺎي ﻣﺤﻮر ﭼﺮخ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﭼﺮاغﻫﺎي راﻫﻨﻤـﺎ‬ ‫و اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي راﻫﺴﺎزي و ﻋﻼﻣﺖﮔﺬاري ﺷﺮﻳﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻتِ اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ وﻓـﺎق ﺟﻤﻌـﻲ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده اي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در دو اﻧﺘﻬﺎي ﻳـﻚ ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ زﺑـﺎن‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ] ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ[‪ ،‬اراﺋﻪ ] ﻣﻄﻠﺒﻲ[‬ ‫در ﻫﺰاران رﺳﺎﻧﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﺳﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﺟﺎﻧﺒﻪ و ﻳـﺎ ﭼﻨـﺪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻧﻴﺎز ﺑﻪ وﻓﺎقﺟﻤﻌﻲ را ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻣﻲروﻳﻢ اﻧﺮژي ﻛﻤﺘﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻣﻮاﻓﻘـﺖ ﺑـﺮ روي‬ ‫اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﻳﺪ از آن ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ "اﺑﺘﺪا وب را ﺗﻐﺬﻳـﻪﻛـﺮدن" ﺿـﺮوريﺗـﺮ ﺑـﻪﻧﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﺐوﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻜـﺮي زﻳـﺎدي ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻫﻮاداري از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪارﺷﺪه‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛـﻪ "ﻛـﺪام ﭘـﻼت ﻓـﺮم را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﻴﻢ؟" ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪] .‬اﻳﻦ ﺳﺆال[ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪،‬‬ ‫اﺻﻮل ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﭘﻮلﻫﺎي راﻳﺞ ﻫﻢ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣـﻮاد ﻏﻴﺮﻣﻠﻤـﻮس ﺣﺮﻛـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﺤﺘﺎج اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬زﻳﺮِ ﻛﻮﻟﻪﺑﺎرِ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ ﻣﻲﻧﺎﻟﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ از ﻃﺮﻓـﻲ راﺣﺘـﻲﻫـﺎﻳﻲ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٣٢‬‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﺷﻮاريﻫﺎﻳﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﺳﻤﺖ ﻣﺜﺒـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮد را از ﺑﻬﺮهوري ﻛﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ آﻧﻘـﺪر دﺷـﻮار ﻣـﻲﺷـﻮد و‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼت آﻧﻘﺪر "ﺑﺪون اﺻﻄﻜﺎك"‪ 1‬ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺮاﺻـﻼح‬ ‫دورهاي‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮِ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻤﺖ ﻣﻨﻔﻲ ]اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ[‪ ،‬آن اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﺎ ﺳـﻴﻞ ﺑـﻲﭘﺎﻳـﺎنِ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردي‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ )ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن( را ارﺗﻘﺎء دﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫آﻳﺎ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ 2‬ﻣﻬﻢﺗﺮﺳﺖ ﻳﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ]اﻣﺮوز[؟ اﻣﺮوزه دﺷـﻮاري‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و وﻓﺎداري ]ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ[ ﻳﺎ رد ﻛﺮدن ]ﺑﻌـﻀﻲ از[آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در آﻳﻨﺪه اﻳـﻦ دﺷـﻮاري ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ در اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧـﺴﺨﻪي ﺑﻌـﺪي‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻼف ﺳﺮدرﮔﻢ وﻗﺘﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻪ ﻗﺒـﻮل‬ ‫دردﺳﺮﻫﺎي ﺑﻪروزﻛﺮدن ]ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻮد[ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺣﺎﺿـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آن را ﻫﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪" :‬ﻧِﺖ" ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻣﻜـﺎن ﺳـﺎزي اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻲآﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻧﻔﺠﺎر درﺳﺖ ﻣﻬﺎر ﻧـﺸﻮد‪،‬‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻣﺎده ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺮق ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮاواﻧﻲ اﻣﻜﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل‬

‫‪Friction-free‬‬ ‫‪Backward compatibility‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٣٣‬‬

‫رﻗﺎﺑﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه اﻏﻠﺐ ﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎي ﻣﺤﺒـﻮب ﺑـﺮ روي "وِب"‪،‬‬ ‫"ﻓﺮاﺳﺎﻳﺖﻫﺎ"‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮاواﻧﻲﻫﺎ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮده و ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﺪﻳﺪهي ﺟﺪﻳﺪي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻮن‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺧﻠﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و رﺷﺪ آﻧﻬﺎ دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻮﺟـﻪ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪاردِ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳـﻞ‬ ‫دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﺷـﺎن ﺷـﻜﻞ دﻫﻨـﺪه رﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪهاي ﺑﻨﺎم "وِل"‪ 2‬آﺷـﻨﺎ ﺷـﺪم ﻛـﻪ اوﻟـﻴﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻛﻨﻔـﺮاﻧﺲ‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻮد‪" .‬ول" ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘـﻪ دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺪﻳﺮِ آن و ﻧﻴﺰ اوﻟﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ "ول"‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬درﮔﻴﺮ ﺧﻠﻖ ﺧﻂ ﻣﺸﻲﻫـﺎي آن ﺷـﺪم‪ .‬ﻫـﺮ روز آﺷـﻜﺎرﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛﻪ "ول" ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً آﻧـﺎن را ﺑﻜـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﻧﻮع اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻛﻪ در درون آن در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﻧـﻮع‬ ‫دﻳﮕﺮي از اﺟﺘﻤﺎع را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻧﺮماﻓﺰار "ول" ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ "ول"‬ ‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻮ‪‬ق ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﻫﻢﻃﺮاز‪ 3‬ﺑـﻮد‪ ،‬ﮔﻤﻨـﺎﻣﻲ را رد ﻣـﻲﻛـﺮد و‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖﻛﻨﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻣﺘﻦ و ﻛﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪" .‬ول" ﺑﻪ‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺤﺪودي از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ اﺟـﺎزه ﺣـﻀﻮر ﻣـﻲداد و ﻓﺮﺻـﺘﻲ را در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫‪1‬‬

‫‪Meta-sites‬‬ ‫‪Well‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪linear‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٣٤‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮاﻧﺶ ﻗﺮار ﻣﻲداد ﺗﺎ ﺑﻪ اﺑﺪاع اﺑﺰارﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪" .‬ول" اﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺠـﺎي ارﺳـﺎل ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻛـﺪ ﻳـﻮﻧﻴﻜﺲ‪) 1‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻛﻪ در "ول" ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺑﻮد( اﻧﺠـﺎم داد‪ .‬اﺟﺘﻤـﺎع‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﺷﻜﻞ داد ﻛﻪ ﻋﻤﺮ درازي داﺷﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬آن اﺟﺘﻤﺎع ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎم‬ ‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ در ﺣﺎل ﻃﻲ ﻧﻤﻮدن ﻣﺴﻴﺮش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺮماﻓﺰاري ﻛـﻪ‬ ‫آن را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﻲراﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ واﺳﻂ ﻣﺮورﮔـﺮ وب ارﺗﻘـﺎء داده ﺷـﺪه‪] ،‬ﻫﻨـﻮز[‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﻨﺪه رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬ ‫ﻛُﺪ ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﺑﺮان "ول" ﺑـﻪ ﻗﺎﻋـﺪهي‬ ‫ﻛﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي‪ 2‬ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ :‬آراﻣﺶ از ﻣﻴﺎن اﺑﺰار ﻣﻲﮔﺬرد و ﻧﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و وب ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮﻳـﺰﻧﺎﭘـﺬﻳﺮي‪،‬‬ ‫رﻓﺘﺎر ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ درﺑـﺎره ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‪ ،‬اﻣﻜـﺎن دﺳﺘﺮﺳـﻲ‪،3‬‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬درﺑﺎره ﻫﻮﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛـﺪﻫﺎي ‪ HTML‬و‬ ‫‪ TCP/IP‬و ﻏﻴﺮه ﺷﻜﻞ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دارﻳﻢ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ﻓﻘـﻂ ﻗـﺴﻤﺖ ﻛـﻮﭼﻜﻲ از‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ از ﻣﻴﺎن "وب"ﻫﺎ ﻣﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮﭼﻘﺪر داﻣﻨﻪ ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي‪) 4‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻓﻀﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻓﻀﺎي ﺗﻠﻔـﻦ‪ 5‬و ﺗﻌـﺪادي ﺧـﺮده ﻓـﻀﺎي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ( ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﺮ روي رﻓﺘـﺎر اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻬﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Unix code‬‬ ‫‪Serviceable maxim‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Accessibility‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Cyberspace‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Phonespace‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٣٥‬‬

‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛُﺪﮔﺬاري ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در آﻳﻨـﺪه‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻛﺪﮔﺬاري ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣـﻲرﺳـﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮرﺳـﻦ‬ ‫ﻟﺴﻴﮓ‪ 1‬اﺳﺘﺎدِ ﺣﻘﻮقِ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎروارد‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻲرﺑﻂ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ‬ ‫واﻗﻌﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻛﺪﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ" ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ رﺷـﺪ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﻧﺘﻘﺎل از دوره ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻤﻮﻣﻴـﺖ ﺑـﻪ ]دوره[ ﭘﺮﺷـﻮر‬ ‫ﻧﻮآوريﻫـﺎ وﭘـﺲ از آن ﺑـﻪ ]دوره[ ﺳﻴـﺴﺘﻢﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﻜﺎﻣـﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻮار ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﺖاﻓﺰار ﻧﺰول ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺪﻫﺎي آﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﻄـﻮر‬ ‫ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻔﻮذ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،2‬ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاري ﻣـﺎ ﻧﻈـﺎرت دارد و آنرا‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻤﻲ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪،‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاري آژاﻧﺲﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ 3 ITU‬ﺑﻪ زودي ﺑﻪ ﻗـﺪرت ﺗﺎﺛﻴﺮﮔـﺬاري‬ ‫دادﮔﺎهﻫﺎ‪ 4‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺨﺘﺺ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻇﺮﻳﻒ و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﭼﻮن اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎ‪ ،‬رواﺑﻂ و اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ اﺑﺰارﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮزﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Lawrence Lessig‬‬ ‫‪An elaborate process of legal‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪International Telecom Union‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Courts‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٣٦‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺸﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬وبِ رواﺑـﻂ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬ ‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﻫﻮادار ﻗـﻮاﻧﻴﻨﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﻤﻌﻲ را ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺷـﺒﻜﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻔﻊ ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪا "وب" را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪،‬‬ ‫ﻓﺮاﻛﺸﻮري اﺳﺖ‪ .‬رواﺑﻂ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎ ]رواﺑﻂ در ﻳﻚ ﻛـﺸﻮر[ از ﺳـﻪ ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫•‬

‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺪارد‪ .‬رواﺑﻂ ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و‬ ‫‪ 365‬روز در ﺳﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫رواﺑﻂ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻄﻮر ﻓﺸﺮدهاي دوﻃﺮﻓـﻪ‪ ،‬ﺷـﺪت‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ و ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮ اﺳـﺖ و از ﺧﻴﻠـﻲ ﺟﻨﺒـﻪ ﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲﺗﺮ از )رواﺑﻂ( در ﻛﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ اﺷﺘﺮاﻛﺎت ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺎ وﻓﺎداريﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﺮﺟﻨﺐ و ﺟﻮش‪ ،‬رواﺑﻂ ﺳﻨﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺿـﻌﻴﻒﺗـﺮ‬ ‫ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ ﻗﻮيﺗﺮ‪ .‬رواﺑﻂ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺷﺨﺼﻲِ ﻣﻌﺘﻤﺪاﻧﻪ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﻜﻢﺗـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﮔﺴﺘﺮده در ﺳﻄﺢ دوﻟﺖ‪ -‬ﻣﻠﺖ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺘﺮدراﻛﺮ‪ 1‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬دوﻟﺖ‪ -‬ﻣﻠـﺖ از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻧﻤﻲرود‪] ،‬ﺑﻠﻜﻪ[ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد"‪ .‬در ﻋﻮض ﻣﺎ ﺑـﻪ آژاﻧـﺲﻫـﺎي‬ ‫ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺻﻠﻴﺐ ﺳﺮخ‪ HMOs ، ACLU،‬و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﺑﻴﻤـﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﺖ و وب و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﻜﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣـﻮازي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬

‫‪Peter Drucker‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٣٧‬‬

‫ﻣﻜﻤ‪‬ﻞ دوﻟﺖ‪ -‬ﻣﻠﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ و در زﻣـﺮهي ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘـﺬﻳﺮي‬ ‫درﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮاﻗﺐﺷﺎن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ در ﻛﺸﻮر و ﻫﻢ در ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑـﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ واﺿﺢ دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎي ﻛـﺸﻮر‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮدﺷﺎن‪ .‬ﻟﺴﺘﺮﺗﺮو‪ 1‬اﻗﺘـﺼﺎددان داﻧـﺸﮕﺎه ‪ MIT‬اﺷـﺎره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن درآﻣﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ درآﻣﺪ را دارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ راه‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن دﺳﺘﻤﺰد ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﻳﺎﻓﺘﻲﻫـﺎ را دارﻧـﺪ‪ .‬ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺗﻘﻮﻳﺖﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﺗﺌﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﺎﻻروﻧـﺪه‪ ،‬ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻗﺎﻳﻖﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﺗﺼﺎﻻت ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن وﺻـﻞ‬ ‫اﺳﺖ ارﺗﻘﺎء دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي رﺷـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ]ﺷـﺮﻛﺖ[ را‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ارﺗﻘﺎءدﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﻛﺸﻮرﺗﺎن‪ ،‬اﺗﺼﺎﻻﺗﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬ ‫ﺑﻘﻴﻪ را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزد )از ﻧﻈﺮﻛﻴﻔﻲ وﻛﻤ‪‬ﻲ( اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا "وب" را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫"وب" در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﺎ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﻏﺮاق آﻣﻴﺰ ‪120‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺑـﻪ‬ ‫]وب[ دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ دو درﺻـﺪ از‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ آﻧﻼﻳﻦ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وﺻﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Lester Thurow‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٣٨‬‬

‫اﻣﺎ رﺷﺪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ "ﻧﺖ" ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﻧـﺮخ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬در اواﺋﻞ ﻗﺮن ﺟﺪﻳـﺪ ﻳـﻚﻣﻴﻠﻴـﺎرد ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ 75 .‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻐﻴﻦ ]ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن[ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧـﻮع‬ ‫ﺗﻠﻔﻦ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻧـﻴﻜﻼس ﻧﮕﺮوﭘﻮﻧـﺖ‪ 1‬ده ﻣﻴﻠﻴـﺎرد‬ ‫ﺷﺊ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻄﻮر آﻧﻼﻳﻦ ﺑﻬﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﺳـﺎﻟﻪ "ﻧـﺖ" ﺑﺨـﺶ‬ ‫وﺳﻴﻌﺘﺮي از ]ﻣﺮدم[ ﺟﻬﺎن را در ﺧﻮد ﻏﺮق ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫"ﻧــﺖ" ﺑﻄــﻮر ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘــﺬﻳﺮي‪ ،‬ﻫﺮﭼﻴــﺰي در ﺟﻬــﺎن را ﺑــﻪ درون ﺧــﻮد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﻇﺮان زﻳﺎدي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺷﺪن "ﻧﺖ"‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳـﺎزي‬ ‫ﺗﺪرﻳﺠﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺠﺎي ﻣﻮاد‪ ،‬در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ ﺳﺒﻚ ﺗﺮ‬ ‫از ﻗﺒﻞ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ و ﺑﻬﺘﺮ از ﻗﺒﻞ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮاد ﻛﻢوزنِ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ و ﻣـﻮاد ﻓﻴﺒـﺮي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮزﻳـﺖ‪ 2‬ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺷﻴﺎء ﺑﻲﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺟـﺮم از‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮاد ﺑﻬﺒﻮدﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬روش ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑـﺎﻻ و‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ دﻓﺘﺮي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮِ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ در‬ ‫دﻫﻪ ‪ ،1950‬وزن ﻛﻤﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ رادﻳﻮي ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي وزﻧﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺮم ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1950‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬وزن ﻫـﺮ‬ ‫‪Nicholas Negroponte‬‬ ‫‪Plastics and composite fiber materials‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٣٩‬‬

‫دو ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻘﺪار ﻃﺮح‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و داﻧـﺸﻲ‬ ‫ﻛﻪ در آن ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ اﺟﺮا ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارزش اﻓﺰوده آن ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫اﺗﻢﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲاش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻲ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﭼـﻮن‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻧﻴﺰ از ﻗﻮاﻋـﺪ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ وزن‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﺣﺎل ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ‬ ‫و ﻫﻤﻴﻦ ﻃـﻮر ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺟﺮم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛــﺎﻫﺶ وزن اداﻣــﻪ ﭘﻴــﺪا‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺮم ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻮﻻدي ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1950‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬وزن ﻫـﺮ‬ ‫دو ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻘﺪار ﻃﺮح‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و داﻧـﺸﻲ‬ ‫ﻛﻪ در آن ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ اﺟﺮا ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارزش اﻓﺰوده آن ﺑﺨﺎﻃﺮ‬ ‫اﺗﻢﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲاش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﻲ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻋﻤﺪه از ﺟﺮم ﺑﻪ ﺑﻴـﺖ ﺑـﺎ ورود ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي رخ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ در دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن دﻳﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺮم اﻓـﺰار آﻧﻘـﺪر ﻋﺠﻴـﺐ ﺟﻠـﻮه‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺧﻮدش ﺑﻄﻮر ﻋﺠﻴﺒﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻛـﺴﻲ‬ ‫ﻣﺘﻌﺠﺐ ﻧﻤﻲﻧﺸﺪ‪ .‬اﺻﻮل "ﻧﺖ" ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي وﻳـﮋه‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺰرﮔﺘﺮ واﻗﻌﻲ ﭼـﻮن ﻓـﻮﻻد‪ ،‬ﻧﻔـﺖ‪،‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و زراﻋﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻣﻮج ﺗﻠﻘﻲ ﻣـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻲ ﭼﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ ﻓﺮوش ﻛـﺎﻫﻮ داﺷـﺖ؟ در اﺑﺘـﺪا‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤٠‬‬

‫ﻫﻴﭽﻲ‪ .‬اﻣﺎ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ )ﺧﺮدهﻓﺮوش ﻛﻔﺶ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺒﺮﮔﺮ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻲ ﻫﺎ( ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ در ﺣﺎل اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫]اﻣﺮوزه[ ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻋﻮاﻗﺐ آن روﺑﺮو ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه )از‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي( در ﺳـﺎل ‪ 1996‬ﺟﻤﻌـﺎً ‪212‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮ روي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت ﻳـﺎ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 1‬و ﻳﺎ ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﺟﻠـﻮ‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ]ﻗﺴﻤﺘﻲ[ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻧﻔـﻮذ ﻗﻮاﻋـﺪ ﺟﺪﻳـﺪ و‬ ‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻚﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ را اﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪" .‬ﻻري داﻧﺰ"‪ 2‬و "ﺟﻮﻧﻜﺎ ﻣـﻮي"‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪":‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اوﻟﻴﻪ ﺧﻴﻠـﻲ از ﺻـﻨﺎﻳﻊ در‬ ‫ﺣﺎل ﮔﺬار ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ از ﻣﻴﺎن اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎﺗﺶ ﻋﺒﻮر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ ".‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻄﻮر آﻧﻼﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧـﻮد‬ ‫اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲ روﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺎزﻣﺎن ﺗـﺮاوش ﻛﻨﻨـﺪ و‬ ‫ﻓﻬﻢ ﺷﺮﻛﺖ را از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪانِ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲﺷﺪن و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت‬ ‫را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﻳﻨﺎﻣﻴـﻚ‬

‫‪1‬‬

‫‪MIS department‬‬ ‫‪Larry Downes‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Chunka Mui‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٤١‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪن ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ رﻓﺘﺎر ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي را‬ ‫ﻓﺮاﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻫﺮ اﺗﻤﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺳـﺮوﻛﺎر دارﻳـﻢ‪ ،‬ﺑﻴـﺖ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺖ ﻓـﺮا‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ در ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺳـﻴﻠﻴﻜﻮن‬ ‫ﺗﺎ ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﺗﺨﺘﻪ ﭼﻨﺪﻻ‪ ،‬رﻧﮓﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺗﻜﻪﻫﺎي ﭼﻴﭙﺲ ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨـﻲ‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻠﻜﻮﻧﻲ ﺑﺮ روي آن ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻮل ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ‬ ‫اﺗﻢ ﻧﻬﺎدهﺷﺪه را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺌﻮري ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﺎزده ﻧﺰوﻟﻲ‪ 1‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﺑﺪاع ﺷـﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻧﻔـﺖ ﺧﺎم ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳـﺘﺨﺮاج ﻣـﻲﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻧﻤـﻲرﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ آﻧﻘـﺪر ﺑـﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎ ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ ﭘﻴـﺮوي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه دﻳﺪ ﺳﻪﺑﻌﺪي ﺑﻪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﺎن اﺟـﺎزه ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻧﻘـﺸﻪ‬ ‫ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ را ﺑﺎ ﺧﻄﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮي ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬درﻳـﻞﻫـﺎي ﻣﻨﻌﻄـﻒ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ راﻫﺒﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ درﻳﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﭘﻬﻠﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎهﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻔﺘﻲ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻣﻤﺘﺎز‪ ،‬ﻧﻔـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺑـﺎ‬ ‫اﻧﺮژي و ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺌﻮري "ﺑـﺎزده ﻧﺰوﻟـﻲ" دﭼـﺎر‬ ‫ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫‪diminishing returns‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤٢‬‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﻋـﺼﺮ ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؟‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ را از اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺧـﺎرج ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ در ﺟﻬﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﻜﺎر ﻣـﻲرود و‬ ‫ﻧﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ اﻧﺪازه ﺑﺪﻧﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﻣﻮﺗـﻮر آن ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﻮﭼـﻚﺗـﺮ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﺠﺪداً ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﺧﻮد اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﻳﻦ روﻧﺪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣـﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪي‬ ‫ﻛﻪ رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ از آن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪﻧﻪ ﻳـﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺮاي اﺧﺘﺮاع و‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داﻧﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ و ﻛـﺎراﺗﺮي‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﺘﺮوﻳﺖ‪ 1‬ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ژاﭘﻨﻲﻫﺎ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ‪500‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم وزن دارد‪] .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ[ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﻓﻴﺒﺮي ﻛﺎﻣﭙﻮزﻳﺖ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬ ‫ﺳﺒﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺟـﺮم‬ ‫رادﻳﺎﺗﻮر‪ ،‬اﻛﺴﻞ‪ ،‬ﺷﻔﺖ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎﻳﻲ را در ﺧـﻮد‬ ‫ﺟﺎ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻫﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮ اﺟﺮاي ﻛﺎرش ﻧﻈﺎرت ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ را در ﺗﺮﻣﺰﻫﺎ ﺟﺎﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫در ﻟﺤﻈــﻪي ﺿــﺮوري‪ ،‬اﺣﺘﻤــﺎل ﻋﻤــﻞ ﻧﻜــﺮدن ﺗﺮﻣــﺰ ﻛــﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑــﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ‬ ‫رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ راهﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪﻛﺮدن ﻣـﺼﺮف ﺳـﻮﺧﺖ در‬ ‫داﺧﻞ داﺷﺒﻮرد ﺟﺎﺳﺎزي ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن از ﺳﻮﺧﺖ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻮا را آﻟﻮده‬

‫‪Detroit‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٤٣‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺳﺎزﻧﺪ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﺻﻮﺗﻲ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﺮﻣﺰﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﺳﺎزيﺷﺪه ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺳﺒﻚوزن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ وﺻﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻤﻦﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫در ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺼﺎدف ﻳﻚ ﻛﻴﺴﻪ ﻫﻮاي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﺮ از ﺑﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات اﻧﺒﺎﺷﺘﻪﺷﺪه اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ داﻧﺶ ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬ ‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮري ﻟﻮﻧﻴﺰ‪ 1‬ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻧﺮژي و ﻣﺪﻳﺮ اﻧﻴﺴﺘﻴﺘﻮ راﻛﻲ ﻣﻮﻧﺘﻴﻨﺰ‬

‫‪2‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮا اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ 3‬ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﻦ ﺗﺮ از اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ اﻣـﺮوزﻳﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎك ﺳﻮﺧﺖ ﻫﻴـﺪروژﻧﻲ از ﻣﻴـﺎن ﻗـﺎرهي‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻗﺪرت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ از راﻳﺎﻧـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ارزش ﻟـﻮازم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ ﻣﺎﺷـﻴﻦ )‪ 728‬دﻻر(‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ]ارزش ﻣﻮاد[ ﻓﻮﻻدي ﻣﺎﺷﻴﻦ )‪ 675‬دﻻر( ﺑﺮآورد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ﻟـﻮﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻓﺮااﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ وﻋﺪه آن را دادهاﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﻠﻜﻮن دوﺑﺎره ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮااﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﺟﺎﻣﺪ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ دﻳﺪه ﺷﻮد )و رﻓﺘﺎر ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺪ(‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺎﺷـﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﭼﺮﺧﻲ ﺑﺎ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺮاﺷﻪاي ﺑﺎ ﭼﺮخ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﭼﺮخ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺎدهاي ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘـﺼﻞ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻤﺮﻛـﺰزدا‬ ‫ﺑﺨﻮﺑﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Amory Lovins‬‬ ‫‪The Rocky Mountain‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Hypercar‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤٤‬‬

‫وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ را ﺗﺮاﺷﻪاي ﺑﺎ ﭼﺮخ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬راﺣـﺖﺗـﺮ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺎ ﺑﺎل‪ ،‬ﻣﺰارع را ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺎ ﺧﺎك‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻛﻨﺎﻧﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪،‬‬ ‫آﻧﺎن ﺟﺮم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﺟﺮمﻫـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي از داﻧـﺶ و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲﻛﻪ از ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬ﺗﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد درﺧﻮاﻫﻨـﺪ آﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ اﺻـﻄﻼح‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﻴﺎء ﺑﻄﻮري رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﻫﻴﭻ ﺟﺮﻣﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي را ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻮن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮ ﺟـﺮم ﻏﻠﺒـﻪ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻜﻼس ﻧﮕﺮوﭘﻮﻧﺖ ﻣﺪﻳﺮ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه رﺳﺎﻧﻪاي ‪ MIT‬ﺣﺪس زده اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻼﻳﻦ ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ 2000‬ﺑـﻪ ﻫـﺰار ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﻳﻦ رﻗﻢ را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﺎً اﻳﻦ رﻗﻢ ﺧﻮﺷـﺒﻴﻨﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ واﻗﻌﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ درﺳـﺘﻲ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺣﺮﻛﺖ دﻧﻴﺎي اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ درون اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ )آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﻓﻮﻻد و ﻏﻼت را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد( ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺑﻄﻮر آﻧﻼﻳﻦ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ روﺷﻲ را ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺷـﺒﻜﻪ و ﻗـﺪرت ﺗﺮاﺷـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﺷﺪن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺟﺎري درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ اﻧﺪازه ﺑﺎزار آﻧﻼﻳﻦ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي و ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻣﻲﺷﻮد و از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲرود‪ .‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٤٥‬‬

‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﺷﺒﻜﻪ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد ]اﻣﺎ[ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻴﻦ ﺟﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‬

‫‪1‬‬

‫و ﺑﻲﺟﺎن‪ 2‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوي ﺑﻲﺟﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﺷﻴﻲاي اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدياش ﺟﺪا‬ ‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎﻫﻮ از ﻧﻈﺮ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻴـﺰي ﻓﺮاﺗـﺮ از‬ ‫ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻗﻴﻤﺖ آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ آن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜـﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪] ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐ[ آﻧﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮدﻫﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮوش ﻛﺎﻫﻮ در ﻫﺮﺟﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫و ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺧﻮد ﻛﺎﻫﻮ ﻧﺪارد‪ .‬در ﻋـﻮض‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎﻫﻮ از ﻛﺎﻧﺎلﻫﺎي ﻣﺠﺰا )ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧﺒﺮي ﻳﺎ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري(ﻛﻪ ﺟﺪا از ﺧﻮد ﻛﺎﻫﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻛﺎﻫﻮ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫"ﺑﻲﺟﺎن" اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوي "ﺟﺎﻧﺪار" ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ]ﻗﻠﻤﺮو[ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻬﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﻲﻛﻪ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﺎﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ و ﻗﻴﻤﺖ ﺧـﻮدش را‬ ‫ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ]اﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ[ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ‪ LED‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ و‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺮ روي ﺗﺮاﺷﻪ ﻳﻚﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻗﻪاش وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ از‬ ‫زﻣﺎن ﭼﻴﺪن ﻛﺎﻫﻮ ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ روي ﻛـﺎﻫﻮي آن ﻃـﺮف ﺧﻴﺎﺑـﺎن‬ ‫ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ آب و ﻫﻮاي ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي دﻻر در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺰوي‪ 3‬ﻣﻜﺰﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺮخ ﻛـﺎﻫﻮ ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺠ‪‬ﺎر در ﻣﺮاﻛﺰ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛـﺎﻫﻮ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎن اﻟﮕﻮرﻳﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺳﻮد ﺧﻮد از ﺻﻨﺪﻟﻲﻫﺎي‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪) .‬ﻳـﻚ ﺻـﻨﺪﻟﻲ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ ﻧـﺸﺪه در‬ ‫‪1‬‬

‫‪Animated‬‬ ‫‪Inert‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Peso‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤٦‬‬

‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ‪ 747‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻳﻚ ﻛﺎﻫﻮ‪ ،‬ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪﻧﻲ اﺳﺖ(‪ .‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺖ‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻫﻮ ﻳﻚ "ﺟﺎﻧﺪار" اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ و ﻣﺘﻌﺎﻣـﻞ ﺑـﺎ ﺣـﻮادث‬ ‫]ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد[ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ رودﺧﺎﻧﻪ ﭘﻮل و اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻴﺎن آن ﻣـﻲﮔـﺬرد و‬ ‫اﮔﺮ ﭘﻮل و اﻃﻼﻋﺎت از ﭼﻴﺰي ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ ،‬آن را ﻣﺒ‪‬ﺪل ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﺧﻮاﻫﻨﺪﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ]ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي[ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬از ﻣﻨﻄﻖ‬ ‫ﻣﺴﺘﺪام زﻳﺮ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﺷﻴﺎء "ﺑﻲ ﺟﺎن" ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺟﺎﻧﺪار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫اﮔﺮ ]ﺷﺊ[ "ﺑﻲﺟﺎﻧﻲ" ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷـﺒﻜﻪ در ﺗﻤـﺎس ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓـﺘﺢ‬ ‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﺷﻴﺎء و ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن ﺧﻄﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪" :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه اﺳﺖ"‪.‬‬ ‫روﻧﺪ درازﻣﺪت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ارﺗﺒﺎط ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺟﻠﻮه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﺷﻴﺎ ﻫﻮﻳﺘﺸﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ و ﺟﺰﺋـﻲ از ﻳـﻚ ﺗـﻮده ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺑﻲﻓﻜﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪] .‬در اﻳﻨﺠﺎ[ دو ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اول آﻧﻜﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﺎﻳﺪار و ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدي ﺧﻮد ﻓﺮدﻳﺖ را‬ ‫ﺣﺬف ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دوم آﻧﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ "ﻫﻤﻪ"‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮرﻣـﺎن روﻧـﺪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ ﻛﻪ رو ﺑﻪ ﻓﺰوﻧﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻫﻤﻪ را در ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٤٧‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺘﻲ را از ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺮد ﺗﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ]ﻣﻄﻠﺐ[ ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺪ زﻳﺎدي درﺳﺖ اﺳﺖ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ روﻧﺪ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﺗﻲ ﻫﻢ دارد‪ ،‬ﻛﻪ ارزش ﺑﺬل ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ .‬در ﻋﺼﺮي ﻛﻪ اﺷـﻴﺎء‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺘﻲ ﻛﻤﻴﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﮔﺰاﻓﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران زﻳـﺮكِ ﻛﻤـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ وﺳـﺎﻳﻞ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﭼﺮﺧﻪ‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﺧﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﮔﻴﺘﺎر )ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤـﻮل در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬ ‫درﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( را ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺮار دارد‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﻮدآور ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي در ﻣﻮرد ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪن ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﻧﻴـﺰ ﺻـﺎدق اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﻚ دﻧﻴﺎي ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در ﻫﻤـﻪﺟـﺎ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﺑﺪاً ]ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪاي[ وﺻﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﺪهﻫﺎ و ﻏﻴﺮﻣﻠﻤﻮسﻫـﺎ را‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺪا اﻓﺘﺎدﮔﺎن‪ ،‬ﻗﺎدر ﺷـﻮﻧﺪ ﺑـﺪون آﻧﻜـﻪ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎ و‬ ‫ارزشﻫﺎﻳﺸﺎن را زﻳﺮﭘﺎ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه ارﺗﺒـﺎط ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن ﺑﺎﻻ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪ‬ ‫اﻳﺪهﭘﺮداز ﻣﻮﻓﻘﻲ را در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ اﻳﻤﻴﻞ دارد و ﻧﻪ ﺗﻠﻔـﻦ و‬ ‫ﻧﻪ وﻳﺪﺋﻮﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ و ﻧﻪ وﻳﺪﺋﻮ و ﻧﻪ ﻛﺘﺎب و ﻧﻪ ﺳﻔﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راﻫـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﺪه ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰش را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وي ﭼﻬﺮه ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻬﺮه و ﺑﻄﻮر زﻧﺪه در ﻣﺨﻔﻴﮕﺎﻫﺶ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﺛﺮ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫وي ﺗﺎ ﻫﺸﺖ ﻣﺎه آﻳﻨﺪه وﻗﺘﺶ ﭘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺆﻳﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤٨‬‬

‫ﭘﺎلﻛﺮوﮔﻤﻦ‪ 1‬اﻗﺘﺼﺎددان ‪ ،MIT‬اﻳﺪه دﻳﮕﺮي درﺑـﺎره اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﻢ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را واژﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دارد‪ .‬وي ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪" :‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‬ ‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺸﺮ ﻫﻨﻮز ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﭘﻮل ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣـﺸﺎﻏﻞ واﻗﻌـﺎً‬ ‫دﺷﻮاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻏﺪاري‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰﻛﺮدن ﺧﺎﻧﻪ و ﻫﺰاران ﺷﻐﻞ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ دﻳﮕـﺮي ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺳﻬﻢ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺸﻲ از ﻣﺨﺎرج ﻣﺎ را ﺑﺨـﻮد اﺧﺘـﺼﺎص ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم ارزان ﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎ آﻳﻨﺪه ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ اواﺧﺮ ﻣﻦ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ دو ﻧﻔـﺮ ﻛﺎرﻣﻨـﺪ ﺑـﺪون ﻗـﺮارداد اﺳـﺘﺨﺪام‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﻻزم ﺑﻮد ﻳﻜﻲ در دﻓﺘﺮﻛﺎرش ﻣﻲﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺎ ﻋﻼﺋـﻢ و ﻧﻤﺎدﻫـﺎ ﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وي ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي ﺿﺒﻂﺷﺪه را ﭘﻴﺎده ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻛـﺎر‬ ‫‪ 25‬دﻻر ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮي ﻓﺮدي ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺧﺎرج ﺧﺎﻧﻪاش‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‬ ‫را ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮد و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓـﺮد اول ﻛـﺴﺐ وﻛـﺎر‬ ‫ﺑﻬﺘﺮي دارد‪ .‬وي ‪ 50‬دﻻر ﺑﻪ ازاي ﻫـﺮ ﺳـﺎﻋﺖ ﻛـﺎر ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻛـﺮوﮔﻤﻦ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي دﺳﺘﻲ )ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻗﻴﻤﺖﮔﺬاري ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﻢ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻛﻪ اﻻن ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺳﻄﺢ ﺑـﺎﻻ‬ ‫و ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﺎن ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق ﺑـﺎﻻﻳﻲ در ﻧﻈـﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻴﺎب و اﺳﺘﺜﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻲ ﺑﻬﺮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺗﻜﺮاري را ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻣﺎﻧﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣﻲﮔﺬارد ﺗـﺎ ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫‪Paul Krugman‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٤٩‬‬

‫ﻛﺎري ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در آن زﺑﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙـﺮدازد‪ :‬ﻛـﺎرﻛﺮدن ﺑـﺎ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤـﻮلﻫـﺎ و‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮهﻫﺎ‪.‬‬ ‫در ﻃﻠﻴﻌﻪ ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮر اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﻐﻞﻫـﺎي ﻣﻬﻤـﻲ ﭼـﻮن‬ ‫ﻣﺰرﻋﻪداري‪ ،‬داﻣﺪاري و ﺟﻨﮕﻠﺪاري‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ اﻣﺮوزه اﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدهاﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﺸﺎورزي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﺷﻐﻞ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر در آن دورهي زﻣﺎﻧﻲ )ﺣﺘﻲ ﺷﻐﻞﻫﺎي ﭘﺴﺖ( ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ]ﻓﺮآﻳﻨـﺪ[‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲﺷﺪن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑـﻪﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﺎ روﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎدﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻨﻴﺰه ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮر ﻳﻚ روﻧﺪ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻤﻲ دﺷـﻮار‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن ﺑﻪﻃﻮرﻣﺪاوم در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ]روﻧﺪ[ از اﻟﮕـﻮﻳﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺷﻐﻞﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﺟﺬب ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻐﻞﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ در دﻧﻴـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻚﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻛـﺪﻫﺎي رﻣـﺰي‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﺎن‬ ‫وب ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ و ﺧﺒﺮه ﻫﺎي والاﺳﺘﺮﻳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻨـﺎن ﻧﻮﺑـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻓﺮود‬ ‫آوردن ﺷﻐﻞﻫﺎي ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫و ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آژاﻧﺲﻫﺎي ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻠﻜﻲ‪ ،‬داﻧـﺸﻤﻨﺪان‪،‬‬ ‫ﺑﺎزرﺳﺎن ﺑﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﺎن و ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰي ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻘﻴﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ را در ﺧﻮد ﻓﺮوﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد )ﻗـﺼﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻧﺎﻧﻮاﻳـﺎن و‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺷﻤﻊ( ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ داﻧﺶ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﺟﺮﻳﺎنِ ﺑﺰرگِ "ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي"‪ :‬ﺟﻬـﺎﻧﻲﺷـﺪن وﺳـﻴﻊ‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺎديﺷﺪن ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي داﻧﺶ و ﺷﺒﻜﻪايﺷﺪن در ﻫﻤﻪﺟﺎ و ﻫﻤـﻪوﻗـﺖ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻴﻖ ﺳﻪ ﻣﻮﺟﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻫﺎ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٥٠‬‬

‫ﻣﺪاوم ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را در ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﺗﻘﻮﻳﺖﮔـﺮا ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻮاب ﺳﺎده ﻣﻲرﺳﺪ‪ :‬ﻧﺖ ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ارزش ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا وب را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﻗـﺪر‬ ‫ﺣﻀﻮر در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ راﺣﺖﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ آﺳﺎنﺗﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮﭼـﻪ‬ ‫ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ رﻗﺒـﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران‪ ،‬اﻧﺠﻤـﻦﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻀﻮ ﺷﺪن در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ وزش ﻳﻚ ﻧﺴﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنﺗﺎن ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ دﺳﺘﺮﺳـﻲ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬آري؛ رﻣﺰ ﻋﺒﻮر‪ ،‬ﺧﻴﺮ(‪ 1‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻳﻦ‬ ‫اﻣﻜﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﺑﺮاي رﻗﺒﺎي ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن ﻧﻴـﺰ ﻋـﻀﻮ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫)ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن آﻧﻬﺎ ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷـﻤﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد(‪ .‬ﻗﺪرت ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪ را ﭘﺬﻳﺮا ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ :‬رواﺑﻂ از ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ‬ ‫ﻗﻮيﺗﺮﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﺮاﻗﺐ اﻳـﻦ ﻋﻼﻣـﺖ ﻣ‪‬ﺮَﺿـﻲ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪" :‬اﻳﻨﺠـﺎ اﺧﺘـﺮاع‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد"‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺑﺰرگ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬اﺷﺘﻴﺎق آﻧـﺎن ﺑـﺮاي رﻫـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮدن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺷﺎن )ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ( و ﭘﺬﻳﺮش اﺳـﺘﺎﻧﺪارد دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻛﻪ اﻋﺘﺪالدﻫﻨﺪه اﺛﺮات ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﺮج ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ "ﻓﺮاواﻧﻲ"‬ ‫و "ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي"‪ ،‬ﺑﺎ ارزشﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮآوريﻫﺎ‪ ،‬آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴـﺖ را در‬ ‫وﺳﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮه دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖﺗﺮﻳﻦ در وﺳﻴﻊﺗـﺮﻳﻦ ﮔـﺴﺘﺮه(‪ .‬اﺑﺘـﺪا‬ ‫"وب" را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ در ﻧﻮك ﭘﻴﻜﺎن ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬ ‫‪IDs, yes; passwords, no‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٥١‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻗﺮار دارﻧﺪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑﺠـﺎي آن از ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻣﺨـﺮج‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك )ﻳﻌﻨﻲ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻫﻤﮕﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ( ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻋﻤﻠﻲ ﺑـﺮاي ﺑﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺗﻜﻨﻴـﻚ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫وﺳﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮه را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛﺎرﺑﺮاﻧﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ و آﮔﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﺠﺮﺑﻪ و‬ ‫ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺘﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮهي اﺳﺘﻔﺎدهاي را ﺑﻜﺎر ﺑﺮﻳﺪﻛﻪ در آن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ روي اﺳﭙﺮاﻧﺘﻮ‪ 1‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻬـﻢ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ آﻳـﺎ روش‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﺑﺮﺗﺮ وﺟﻮد دارد ﻳﺎ ﻧـﻪ‪] .‬ﺑـﻪ ﻫﺮﺻـﻮرت آن روش[‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ ﺷـﻮد‪ .‬از ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺮﻳـﺪاري ﭘﺮوﺗﻜـﻞ ﻫـﺎي ﺟﺪﻳﺪﺳـﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش واﻗﻊ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎ اﻓﺘﺎده را در ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻜﺎر ﺑﻨﺪﻳـﺪ‪ .‬آﻳﺎ راﻫـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و "وب"ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد؟‬ ‫اﺑﺪاع ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺑﻌـﻀﻲ از‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰ ﻓﻌﻠﻲ در ﻣﻮرد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘـﺲ‬ ‫از ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﺎ اﻓﺘـﺎدهي آن ]ﺷـﺒﻜﻪ[‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و از آن اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻪﻣﻨﻈـﻮر ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري از ﺷـﺒﻜﻪي‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪهاي ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ رﺷـﺪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬

‫‪Esperanto‬‬

‫‪1‬‬

‫‪١٥٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫"ﻛﺎرﺑﺮي"‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺣﺎﺿﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺗﻠﻔﻨﻲ‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺮﺗﻜﺎﭘﻮي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻧﻴﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻮت ﮔﺮاﻫﺎمﺑﻠـﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﭘﺮوﺗﻜﻞﻫﺎي ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺘﻘﺎل دادهﻫـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧـﺖ ﺑﻜـﺎر‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ )ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻳﺎ ‪ IP‬ﻣﺸﻬﻮر ﮔﺸﺘﻪ اﻧـﺪ(‪" .‬ﺑـﺎزده‬ ‫ﺻﻌﻮدي ﺑﺰرگ" ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺳﺎﺗﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺰﻳ‪‬ﺖﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕـﺮي زﻳـﺮ رژهي ﺑـﺪون‬ ‫وﻗﻔﻪ ‪ IP‬ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﻢ‪ ،‬از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺎ اﻓﺘﺎده وﻳﻨـﺪوز ﺑـﺎ ﻫﻤـﻪ‬ ‫"ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻓﺮاواﻧﻲ اش" ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎرﺑﺮي در ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫ﺳﻮﺋﭽﻴﻨﮓ ﺗﻠﻔﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎي ﻛﺎﺑﻠﻲ ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اراﺋﻪ دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺪﻳﺪارﺷـﺪه ﺑـﺮاي ارﺳـﺎل وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‬ ‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ (MPEG‬درﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮروي اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﻛﺪام اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺮﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺴﻠﻂ ﺧﺎرج از ﺷﺒﻜﻪ ﺟـﺎري را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ]اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺷﻤﺎ[ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮاردﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫آن را "ﺟﺎﻧﺪار" ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﺧﻮدﺷﺎن اﻳﻦ ﺳﺆال را ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﻣـﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ آن‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ؟ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺷﺒﻜﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؟‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎﺗﻤﺎن را ﺑﺼﻮرت ﺷﺒﻜﻪاي ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻧﻤـﺎﻳﻴﻢ؟‬ ‫)ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮ روي وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﮕﺬارﻳﻢ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻌﻤﺎران‪،‬‬ ‫ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از دادهﻫﺎ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ دادهﻫﺎ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ اﺷﻴﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﺜﻞ دربﻫﺎ( و ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ‬

‫‪Interfection‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺑﺘﺪﺍ "ﻭﺏ" ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٥٣‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮدي ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺑـﻪ ﭘﻨﺠـﺮهﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻴﺸﻪاي ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻣﺘﺼﻞﺷﻮﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ ﮔﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه از اﻃﻼﻋﺎت اﺟﺎزه دﻫﺪ از‬ ‫ﻫﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻪ ﻫﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر‪ ،‬از ﻫﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﺎزﻧﺪه و از ﻫﺮ ﺳـﺎزﻧﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮي دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﺑﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺗﻌﺪاد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻤﺎن‬ ‫را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ؟‬ ‫ﻃﺮﻓﺪار ﻧﺖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1960‬ﻳﻚ ﭘﻴـﺸﮕﻮ‪ ،‬رازي را‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻪ در ‪ 50‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه اﺑﻌﺎد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و‬ ‫ﻗﻴﻤﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ]ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻳـﻦ راز[ ﻫـﺮ‬ ‫زﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺑﺮ روي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن و ارزان ﺷﺪن ﺣﺴﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻣﻲﺑﻮدﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﮔﺮ‬ ‫ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻃﻼع داﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻴﺪ ﻣﻌﺠـﺰات ﻣـﺎﻟﻲ ﺑﺪﺳـﺖ‬ ‫آورﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ راز ]دﻧﻴﺎي[ اﻣﺮوز اﺳﺖ‪ :‬در ﭘﻨﺠﺎه ﺳـﺎل آﻳﻨـﺪه "ﻧـﺖ" ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﺤﻜﻢﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ‬ ‫"ﻧﺖ" اﻋﻀﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ارزﺷﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎز ﻃﺮﻓـﺪاري‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ درﺳﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎن وﻓﺎدار‪ 1‬را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪" .‬وب"ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻫﻢﭘﻴﻤـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي ﻳﻚ "وب" وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫روش ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫‪Evangelists‬‬

‫‪1‬‬

‫‪١٥٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫]ﺑﺨﺪﻣﺖﮔﻴﺮي[ ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎن وﻓﺎدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻧﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪهاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻣﺠﺮي‪.‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻋﻼﻳـﻖ ﻣـﺸﺘﺮك دارﻧـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﻛﻤـﻚ در‬ ‫ﺟﻤﻊآوري آﻧﻬﺎ وب را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در روزﻫﺎي اول‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ "اَﭘـﻞ"‬ ‫در ﺧﻠﻖ وب ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲِ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰي ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎن وﻓﺎداري را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪهﻫﺎﻳﻲ‬ ‫را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮوش ﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻧﺼﺒـﺸﺎن‪ 1‬ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫ﻧﺮماﻓﺰاري ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫‪Pling-in boards‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٥٥‬‬

‫‪6‬‬ ‫در اوج واﮔﺬار ﻛﻨﻴﺪ‬

‫واﮔﺬاري‪ ،1‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖِ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪﻫﻢ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي درﺣﺎل ﻇﻬﻮر‪ ،‬رﻓﺘﺎرش را‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ درآورده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ ﺟﻨـﮓﻫـﺎ و‬ ‫ﻧﺒﺮدﻫﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري در ﺗﻜﺎﻣـﻞ و ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﻴﺰ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ در ﻳﻚ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ در ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻧﺎﭼﻴﺰي را ﺑﺮاي اداﻣـﻪ ﺣﻴـﺎت ]در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻮﺟﻮدات[ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﻗﻄﺐ ﺷﻤﺎل ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﻧـﻮع اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﺑـﺮاي‬ ‫اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت وﺟﻮد دارد و ﻳﻚﮔﻮﻧﻪ ]زﻳﺴﺘﻲ[ ﭼﺎرهاي ﻧﺪارد ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ را ﺑﺮﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري ]ﺑـﺮاي‬ ‫اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت[ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳﺴﺘﻲ ﺑـﺮاي ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ در‬ ‫‪Devolution‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٥٦‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮدﺷﺎن‪ 1‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﺳﻴﻼن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻇـﺎﻫﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪] .‬آن[ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي اﺳـﺖ از ﺻـﻌﻮد‪،‬‬ ‫ﻧﺰول‪ ،‬ﻟﻐﺰش‪ ،‬ﻫﺒﻮط و دوﺑﺎره ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﻌﺎدل‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ ﻏﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎﻣﻞ و ﺑـﺴﻴﺎر اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻳﻚ ﺟﻨﮕﻞ در ﻃﻮل ﺳـﺎل دﭼـﺎر دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺪﻳﺪ‪ 2‬داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﭘﺪﻳﺪآﻣﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ]ﺳـﭙﺲ[‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رﻗﺒﺎ‪ ،‬زﻳﺮدﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎ ﭼﻮن ﻗﺎرچ ﻣﻲروﻳﻨـﺪ و ﺣﺮﻳـﺼﺎﻧﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را از ﻛﻔﺘﺎن ﻣﻲرﺑﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭘﺎدﺷﺎه ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ]ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ[ روز ﺑﻌﺪ ]اﻳﻦ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن[ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎ اﻳﻦ ﺗﻨﺎزع ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻞ ﺳـﻜﻮﻧﺖ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺻﻌﻮد و ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ دﺷﻮار ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲﻛـﻪ ﺳـﺮﺑﺎﻻﻳﻲ‬ ‫دﺷﻮار ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ اﺳـﺘﻌﺎره‪ ،‬ﻳـﻚ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ‪،‬‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن را ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد ﻛﻪ در ﻗﻠّﻪ ﻗـﺮار دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺠﺎي ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎري را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﻼش زﻳﺎدي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ از ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤـﺼﻮﻻﺗﺶ را ارﺗﻘـﺎء‬ ‫ﻣﻲ دﻫـﺪ ﺗـﺎ در ﺻـﺪر ﺑﻨـﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄـﻮريﻛـﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻄـﺎﺑﻖ را ﺑـﺎ ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪niches‬‬ ‫‪New niches‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٥٧‬‬

‫ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ )اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ و ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ( وﻗﺘﻲﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه‬ ‫ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دو ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﻣـﺸﻜﻼت‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت داﺋﻤﻲ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اول‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛـﻪ ﻣﺤـﻴﻂِ ﻧـﺴﺒﺘﺎً ﺳـﺎده اي ﺑـﻮد و در آن‬ ‫]ﻣﺤﻴﻂ[‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً واﺿﺢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روي ﻛﺪام اﻓﻖ ﻣـﺴﺘﺤﻜﻢ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻄﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﭙـﻪﻫـﺎ دﺷـﻮار اﺳـﺖ و‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻗﻠّﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ ]ﻛﻤﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ[‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎديِ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻜﺎف ﻫﺎ‪ ،‬از ﻫﻢ‬ ‫ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲﻫﺎ و ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲﻫﺎي ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﻮارﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪] .‬در اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي[‪،‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮ از ﺑﻦﺑﺴﺖﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اوجﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﮕﻲ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ره ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻴﻠﻲ از راهﻫﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﻫﻤﻮاريﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‪،‬‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ]ﺟﺪﻳـﺪ[‪ ،‬ﺑـﺎ اﻟﮕـﻮﻳﻲ‬ ‫ﺳﺮاﺳﺮي آﻣﻴﺨﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻴﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﻪ در ﺧﻴـﺎل‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً از ﻳﻚ ﺗﻞّ ﺧـﺎك ﺑـﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،1‬آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ اوج ﺑﺮﺳﻨﺪ و در‬ ‫ﺻﺪر ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﺧﻴﻠﻲ زود ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ در ﻗﻠّﻪاي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از اوج ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣـﺴﻴﺮ ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺳﺮوﻛﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖﻛﻪ آﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼشﻛﻨﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻠّﻪ ﻳﻚ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﺑﺮﺳﺪ )ﻣﺜﻼً ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهي ﺳﺨﺖاﻓـﺰاري‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺷﻮد( در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﻪ رﺷﺘﻪ ﻛﻮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫‪Biospeak‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٥٨‬‬

‫اوج وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﻪ زﻳﺮآب ﻓﺮو روﻧﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻓﻈﻪي ﻫﺎرددﻳﺴﻜﺸﺎن را در آراﻳﻪﻫـﺎي ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨـﻲ ﺑﺮﻳﺰﻧـﺪ( ﻳـﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﺳﺎدهاﻧﮕﺎراﻧﻪاي دﻟﺨﻮش ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﺑﻦﺑـﺴﺖ‬ ‫رﺳﻴﺪه ﺣﺮف اول را در ﺟﻬﺎن ﻣﻲزﻧﺪ )ﺻﻨﻌﺖ اﻧﺮژي اﺗﻤﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ از اﻳـﻦ‬ ‫دﺳﺖ اﺳﺖ(‪.‬‬ ‫زﻣﺎنﻫﺎي آﺷـﻔﺘﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣــﻮﻓﻘﻴﺘﻲ‬ ‫ﻣﺤﻠــﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺟﻬــﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ در اوج ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫وﻟــﻲ در ﻳــﻚ ﻛﻮﻫــﺴﺘﺎن‬ ‫ﻏﻠﻂ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻠﻤﺮوﻳﻲ ﺑﺮﺗـﺮ را‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از زوالﺷـﺎن‪ ،‬ﺧﻠـﻖ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﺷﻌﻪ ﻛﺎﺗﺪي‪ ،‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اوج‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎددان ‪ ،MIT‬ﺟﻴﻤﺰ آﺗﺮﺑـﻚ‪ 1‬ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪" :‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑﻄـﻮر ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي‪ ،‬در ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژيﻫـﺎي ﺟـﺎ‬ ‫اﻓﺘﺎدهﺷﺎن ﺧﻼّق ﻫﺴﺘﻨﺪ‪] ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎﻳﻲ[ ﻛﻪ ﺑﻪ اوجﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮري از‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻃﺮح و ﻛﻴﻔﻴﺖ اﺟﺮاﻳﻲ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬زوالﺷﺎن ﺑـﻪ وﺿـﻮح‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪" .‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ 2‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﻬﻞ و آﺳـﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻠﻲ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺣـﺪ ﻣـﻮرد‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺴﻜﺘﺒﺎﻟﻴﺴﺖ اﻳﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ـﺎ از‬ ‫‪James Utterback‬‬ ‫‪Peak of perfection‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٥٩‬‬

‫ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻣﻠﻲ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ از اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﻧﭻ ﻛﺎرت‪ 1‬ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﻘﻴـﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪن در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺒﺮ ﻧﺎﮔﻮار "ﮔﻴﺮ ﻧﻤﻮدن در ﻳﻚ ﻗﻠّﻪ ﻣﺤﻠّﻲ" در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫]در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ[ ﻋﺪم ﺛﺒﺎت و ﻋﺪم ﺗﻌـﺎدل‪ ،‬ﻫﻨﺠـﺎر ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬دﻳـﺮ ﻳـﺎ زود‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل از اوج‬ ‫ﺗﺎزﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻓﻮل ﻣﻲﮔﺮاﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻳﻚ اﺧﺘﺮاع در دوره ﺗﺎزﮔﻴﺶ‪] ،‬ﻫﻢ زﻣـﺎن[‬ ‫ﺷﺎﻧﺲ اﻓﻮﻟﺶ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﺗﺮﺑـﻚ در "ﺗـﺴﻠﻂ ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺑـﺮ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻧﻮآوري"‪ 2‬ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي درﺑﺎره ﻧﻮآوري در ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻲآورد‪" :‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻳﻚ ﻧﺴﻞ از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﺷـﺪن‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰ و آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪن در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻗﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺗﻘـﻼ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻧـﺴﻞ‬ ‫ﺑﻌﺪي از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﺑﻪ اوج ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ".‬ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻲﻧﻈﻴـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي دﺳﺘﻪ ﻛﻤﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن )ﻛﻪ روز ﺑﻪ روز ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ(‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻗﻠّﻪ را ﻓﺘﺢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬رﻗﺒﺎي آن ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨـﺪ‪" .‬دﻳﺘﺮوﻳـﺖ" ]زﻣـﺎﻧﻲ[ در اوج‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻛـﻮه ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‪،‬‬ ‫ﺑﺮآن ﺳﺎﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺮز‪ 3‬ﭘﺎدﺷﺎه ﻛﻮه ﺧُﺮده ﻓﺮوﺷﻲ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﻧـﻮآوري وال‬

‫‪1‬‬

‫‪Punch card‬‬ ‫‪Mastering the Dynamics of Innovation‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Sears‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٦٠‬‬

‫ﻣﺎرت‪ 1‬و ﻛﺎ ﻣﺎرت‪ 2‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻠﻖ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻛﻮهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﺳﻴﺮرز ﻗﺪ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﺎﻳﻦﺗﻨـﺪو‪ 3‬در ﻗﻠّـﻪ ﻛﻮﻫـﺴﺘﺎن‬ ‫ﺑﺎزيﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﮕﺎ‪ 4‬و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻌﺪي ﺳﻮﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎزار آﻣﺪ وﻛﻮهﻫﺎي ﻣﺠﺰّا و ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اوج ﻣﺤﻠﻲ زوال ﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮي ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ راه ﺑﺮاي ﺧﺮوج ]از اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ[ ﻣﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ زوال ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺤﻮ‪‬ل ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺮﻛﺖ از ﻧﻮك ﻗﻠّﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ اوج دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اول از ﻗﻠّﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري‬ ‫]ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ زوالﻳﺎﻓﺘﻪ[ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را واژﮔﻮن ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻤﻲ ﺑـﺪﻧﺒﺎل‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﻤﺘﺮ و ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرش را ﺑﺎ ﻛـﺎراﻳﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺎرياش اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﻮﺟـﻮدات زﻧـﺪه‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ درﻛﻤﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎروري ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ آن را رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻧﻤـﻮدن را‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر و ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺠـﺎرت ﻫـﻴﭻ اﺟـﺎزهاي ﺑـﺮاي‬ ‫رﻫﺎﻧﻤﻮدن ]ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ[ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﺑﻬﺘـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪] ،‬ﺗـﺼﻤﻴﻢ[ واﮔـﺬاري ]ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ[ ﺑـﺮاﻳﺶ‬ ‫دﺷﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Wal-Mart‬‬ ‫‪Kmart‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Nintendo‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Sega‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٦١‬‬

‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪرن‪ ،‬وﻗﻒ ﺟﻠﻮ راﻧﺪن ]ﺳـﺎزﻣﺎن[ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﻗﻠّـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ اﺟﺮاﻳﻲ زﺑﺪه ﺣﻘﻮق ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑـﻪ ﻗﻠّـﻪ‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬دواﺋﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ 1‬ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮو و ﺗﻮان را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻗﻠّﻪ ي اﻧﺠـﺎم ﻛـﺎرِ‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎورﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﺟﺰﺋﻲﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﻢ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﻠّﻪ ﺧﻠﻠﻲ واردﻛﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺣﺬف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺠﺪد‪ ،2‬ﺑﺮروي دادهﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎده ﺗﺮ ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ ﭘـﺬﻳﺮشﮔـﺮان‬ ‫ﻫﺘﻞﻫﺎ ﻧﻴﺰ در ﺟﺴﺘﺠﻮي اوج ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺪرن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ اﺟﺎزه داده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬـﺎرت آن‬ ‫ﻧﻴﺰ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ از ﻗﻠّﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﭘﺮ از آﺷﻮب‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ :‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ]ﻗﻠّﻪ[‪ ،‬ﭘﺮآﺷـﻮب و ﺧﻄﺮﻧـﺎك ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎﻳﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺮز اﻧﻬﺪام اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺻﻌﻮد دوﺑﺎره‪ ،‬رﻳﺴﻚ اﻧﻬﺪام را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺨﺮﻳﺪ و ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻳﺪ‪.‬‬ ‫ژوزف ﺷﻮﻣﭙﺘﺮ‪ 3‬اﻗﺘﺼﺎددان‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺧـﺮاب ﻧﻤـﻮدن ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ را "اﻧﻬـﺪام‬ ‫ﺧﻼّق"‪ 4‬ﻧﺎم ﻧﻬﺎده اﺳـﺖ‪ .‬واژه ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪن از اوج‪ ،‬اراده ي‬ ‫ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﻪاي را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺪي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺎم ﭘﻴﺘﺮز‪ 5‬اﺳـﺘﺎد‬ ‫ﺑﺰرگ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ از رﻫﺒﺮان ﻣﺆﺗﻠﻒ‪ ،‬دو وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻦ و ]ﺳﭙﺲ[ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﺮانﻛﺮدن‪ .‬و اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ دو‬ ‫‪1‬‬

‫‪Quality circles‬‬ ‫‪Reengineering‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Joseph Schumpeter‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Creative destruction‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Tom Peters‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٦٢‬‬

‫ﺳﺮﺷﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻀﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻗﺪري دﺷﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻫـﺮ‬ ‫دوي آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬وي ﺣﺘّﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻛﻨﺎر ﻣﻨﺼﺐ "ﻣﺪﻳﺮ ارﺷﺪ اﺟﺮاﻳﻲ"‪" ،1‬ﻣﺪﻳﺮ ارﺷـﺪ وﻳﺮاﻧـﻲ"‪ 2‬را ﻧـﺼﺐ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺌﻮل "اﻧﻬﺪام ﺧﻼّق" ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﻳﮕﺮي )ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ( ﺑﺮاي ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮب و ﺑﻲ ﻧﻈﻴـﺮ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﺮانﻗﻴﻤﺖ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻌﺮوف وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫دردﺳﺮﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﭙﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺨﺮﻳﻢ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ اﻳﻨﻜﻪ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺻﻌﻮد ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ زﻣﺎﻧﻲ در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺴﻲ ﻗﺪم ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﻳﺪار و‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻫﻤﻮار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي ﻛﻤـﻲ ﻫـﺮ‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﻃﻼع ﻗﺒﻠﻲ از راه ﻣﻲرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬آن روزﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻧﻈـﻢ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲِ ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎيِ ﺟﺎ اﻓﺘـﺎده ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻗﻄﻌﻴﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻇﻬﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ رخ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﺪون ﻣﺘﺨــﺼﺺ ﺷــﺪن در وﻳﺮاﻧــﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖﻫــﺎي اﻣــﻦ‪ ،‬ﻧﻤــﻲﺗــﻮان در‬ ‫ﻧﻮآوري ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اوج ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻮدن اﻳﺮادي ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻨﺎﺳـﺐ را ﺑـﺮاي‬ ‫ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫اوج ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ دﻏﺪﻏﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از اﻫﺪاف ﻫﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻓﺮدي ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ در اوج‪ ،‬ﻛﻤﺎل را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﻢ؟‬ ‫‪CEO‬‬ ‫‪Chief Destruction Officer‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٦٣‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ در اوج‪ ،‬ﺧﻮدِ ﻛﻤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ]ﻣﺸﻜﻞ[‪ ،‬ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز ﻛﻤـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻧﻘﻄﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻓﺮاوان در اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل و ﻳـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺰرﮔﺘﺮي از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫)ﺑﻄﻮرﻛﻞ( و ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺶ روي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ را از ﺑـﻴﻦ ﻣـﻲﺑـﺮد‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ دراز‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺑﻴﺮون دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺﻛﻨﻨﺪهي ﻧﻘﺎط اوج ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻤﺎﻳﺰﻛﻨﻨﺪهي اﻳﻦ ﻧﻘـﺎط از‬ ‫ﻧﻘﺎط اوج ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰﻫـﺎي داﺧﻠـﻲ ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً‬ ‫ﺗﻤﺮﻛﺰﻫﺎي ﺗﻨﮓﺑﻴﻨﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﻣﻌﻄﻮف ﺑـﻪ "ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ در ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﺑﻮدن" ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻛﺮدن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻄﺒﻴﻖ دراز ﻣﺪت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در درازﻣﺪت ﻳﻚ دﻳـﺪﮔﺎه ﺑﻴﺮوﻧـﻲ‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻛﻮهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺻﻌﻮد ]ﺑﻪ آﻧﻬﺎ[ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺑﻴﺮوﻧﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺤﺮاﻧﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻛﻪ اوج ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ اﻧﻔﺮادي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗـﺸﻜﻴﻼت ﺑﻬـﻢ واﺑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران و ﺣﺘﻲ رﻗﺒـﺎ را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ و در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر وﺳﻴﻊ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎوش ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫واﮔﺬاري در اوج‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﺧﻼف ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اوج ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻮدن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻮﺗﻪﻧﻈﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗِﻠّﺖ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺳﻮدآوريﺷـﺎن را ﻛـﺎﻫﺶ‬ ‫دﻫﻨﺪ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻏﺮﻳﺰي ﻃﺒﻴﻌﻲاي ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اوج ﺗﻜﺎﻣـﻞ دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي دﺷﻮار ﺑﻮدن واﮔﺬاري در اوج وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‬

‫‪١٦٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﭘﺎول ﻣﻴﻞﮔﺮوم‪ 1‬و ﺟﺎن روﺑﺮﺗﺰ‪ 2‬درﺑﺎره ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي )ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﻴـﺮوزي‬ ‫آﻓﺮﻳﻦ( ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺪرن ]ﺳﻬﻤﻲ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ[‪،‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎيِ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻇﻬﻮر در ﭘﻴﻜﺮهﻫﺎ و ﻳﺎ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻬﺎرتﻫﺎ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهي رﻗﺒﺎ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮﻓﻖ را دﺷﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛـﻪ رﻳﭽـﺎرد ﻧﻠـﺴﻮن‪ 3‬اﻗﺘـﺼﺎددان‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ "ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﺆﺛﺮ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ اﻏﻠﺐ دﺷﻮار‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ رﻗﻴـﺐ ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﻪ دوش ﺑﮕﻴﺮد‪ ".‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻮﻓـﻖ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻢ زﻣﺎن ﭼﻨﺪان رﺿﺎﻳﺖﺑﺨـﺶ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ روش ﻣﺆﺛﺮ ﻗﺎﺑﻞ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻫﻢزﻣﺎن ﭘﻴﻜﺮه اي از ﻣﻬﺎرتﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺜﻞ دﻳﺴﻨﻲ‬

‫‪4‬‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺑﺪﺳـﺖ آوردن ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﻣﻨـﺴﺠﻤﻲ از‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎﻳﺶ در ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﭼﺎﻻﻛﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎز ﻧﻤﻮدن اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖﻫﺎي ﺑﻬﻢ ﺗﺎﺑﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر واﮔﺬاري؛ ﻛـﺎر‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬واﮔﺬاري ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻳﻜﺒﺎره ﻋﻠﻴـﻪ ﺑﺎﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ‪ ،‬دﻧﻴـﺎي ارﮔﺎﻧﻴـﻚ درس ﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮاﺳﺎس داﻧﺸﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ژنﻫـﺎ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Paul Milgrom‬‬ ‫‪John Roberts‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Richard Nelson‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Disney‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٦٥‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﭼﻴﺰي را ﻛﺪﮔﺬاري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ژنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻓﻌ‪‬ﺎلﺳﺎزي و ﻏﻴﺮﻓﻌ‪‬ﺎلﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه ي ژن ﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ژﻧﺘﻴﻚ ﻳﻚ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺒﻮﻫﻲ از ﺗﻌـﺎﻣﻼت اﺑﺮﭘﻴﻮﻧـﺪي‪ 1‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ژﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ژنﻫﺎي زﻳـﺎد دﻳﮕـﺮي ﻛﻨﺘـﺮل‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮاص ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻏﻠـﺐ در ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ژﻧﻲ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﺳﺴﺖﭘﻴﻮﻧﺪي ﺑﻨﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭼـﺸﻤﺎن آﺑـﻲ و‬ ‫ﺻﻮرت ﻛﻚﻣﻜﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﻫﺎي ﻗﺮﻣـﺰ و ﺧُﻠـﻖﺗﻨـﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧـﺪ‪ .‬اوﻻً‬ ‫ﺧﻼﺻﻲ از ﺗﻨﺪﻣﺰاﺟﻲ ﻳﻚ ﻣﻮ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻄﻮ‪‬ر‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺧﻼﺻـﻲ‬ ‫ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ از دﺳﺖ ﻣﻮﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮورشدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺣﻴﻮاﻧـﺎت‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ دﺷـﻮار اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧـﺴﻞ ﻳـﻚ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪاي ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آن‬ ‫از ﺑﻴﻦ ﻧﺮود‪ .‬ﭘﺮورشدﻫﻨﺪﮔﺎن ﺟﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي ﺟﻮﺟﻪﻫﺎ رﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻣﻬﺎرت ﺗﺨﻢﮔﺬاريﺷﺎن را ﻧﻴﺰ از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬ ‫دوم آﻧﻜﻪ‪ ،‬اﺗﺤﺎدِ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎ‪] ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ آن ﻛﻪ[ ﻣﺰﻳ‪‬ﺘـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮي‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻤﺎ را دﺷﻮارﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﻓﺮدي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺪت ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻫﺪاف ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﺘﻘﻞﺗـﺮ از‬

‫‪Hyperlinked interactions‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٦٦‬‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪" .‬ﻧﺖ" ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻬﻢ رﺑﻄـﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮهاي ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎيِ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﭼﻴﺰ در‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺨﺼﺼﺶ ﻧﻴﺰ دﺷﻮارﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﻮﻓـﻖ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)]اﻟﺒﺘﻪ[ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را آﺳﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳـﺪ( در‬ ‫واﻗﻊ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ زﻳـﺎدي را وﻟـﻮ آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻢ ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ‪ ،IBM‬ﺑﺎ ورود ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ در اوﺋﻞ دﻫﻪ ‪ 1980‬ﺑـﺎ‬ ‫آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺪﺳﺖآور ﻓﻮت و ﻓﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﺒـﻮد‪ .‬در‬

‫واﻗـﻊ ‪IBM‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺷﺨـﺼﻲ‬ ‫ﺑﭙــﺮدازد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﻣﻬــﺎرتﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ‪ IBM‬را در ﻃــﻲ ﺳــﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬در ﻋﺮﺻــﻪ‬ ‫اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺗﺴﻠﻂﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ ﺑـﺎ ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي روﻣﻴﺰي را ﻧﺪاﺷﺖ‪ IBM .‬ﺑﺨـﺎﻃﺮ ﻣﻴـﺰان ﻓـﺮوش‪ ،‬ﺑـﺎزار‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲاش ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاش ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻈﺎم ﻗﺒﻠﻲ ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ اﻧـﺪازه‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻫﻢزﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ و در‬ ‫ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎ]ي ﻛﺴﺐ ﺷﺪه[‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن را ]ﺑﺮاي ﻋـﺪم‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ[ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ]ﺗـﺎ از وﺿـﻊ ﻣﻮﺟـﻮد ﺳـﺎزﻣﺎن دﻓـﺎع ﻧﻤﺎﻳـﺪ[‪،‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٦٧‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺠﺎي ﻋﻮضﻛﺮدن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي در آﻏﺎز ﻛﺎر ﻏﻨﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮوﻋﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﺟﺪﻳﺪي از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي آراﻳﺶ ﻣﺠﺪد ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﺎﻓﺘﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ از ﻫﻢ ﺑﺎزﺷﺪن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬راه ﻛﻢ رﻳﺴﻚﺗﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ اﻓﻖ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻳﻪ اﻣﻴﺪواري ﺑﺮاي ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﺑـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮات آﺷـﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ روش‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي "اﺳﻨﺎكورﻛﺲ"‪ 1‬را در ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ ﻧﻈـﻢ ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛـﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ "دﻳﻮﻳﺪ اﻛﻠـﻲ"‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﺤﻘﻘﻲ در ﺑﻠﻜﻮر‪ 3‬اﻧﺠﺎم داده ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺒﺪأ ﺟﻬﺶﻫﺎ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻫﻤﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺟﻤﻌﻴﺖ رخ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از ﻃﻲ دوره آزﻣﺎﻳﺸﻲ‪ 4‬ﺟﻬﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰ را‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻛﺜﺮﻳﺖ را از آن ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮآوري ﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻧﺪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻫﺎ‪ ،5‬اﻳﻨﺮﺳﻲ ﻧﻈﻢ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ را ﺗﺤـﺖ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻬﺶﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ رﻗﺎﺑـﺖ ﺑﺮﻣـﻲﺧﻴﺰﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ ﻛﻨﺎرهﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺗـﺎ‬ ‫‪1‬‬

‫‪ Skunk works‬ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺍﺭﺗﺶ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‬ ‫‪2‬‬

‫‪David Ackley‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Bell core‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Beta testing‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Edges‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٦٨‬‬

‫ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﺎ ارﮔﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﺑﻴﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻻﺗـﺸﺎن را‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺟﻬﺶﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ از ﻧﻈﻢ ﻗﺪﻳﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﻠﻂ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ "اﺳﻨﺎكورﻛﺲ" اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﮔـﺮوه را دور از ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻧﺰوا و ﺑﻪ دور‬ ‫از اﻳﻨﺮﺳﻲِ ﺧﺎﻣﻮشﻛﻨﻨﺪهي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ .‬از ﺗﻴﻤﺘـﺎن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺮاي ﻛﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ دﺷﻮاري ﻛﺎرﺷﺎن ﻫﻤـﻮار‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﻮآوري را ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ وﻗـﺖ آن‬ ‫[ﻧﻮآوري ﺑﺮ ﺑﻘﻴﻪ[ ﭼﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﻴﺸﻞ ﭘﻮرﺗﺮ‪ 1‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در ‪ 100‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﺟـﻮد در ده ﻛـﺸﻮر‬ ‫ﺟﻬﺎن اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺻـﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ وي ﺑـﺮ‬ ‫روي آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮآوريﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻮده و ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺤﻮي ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻫﺒﺮان اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻳـﻚ ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ورود ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﻛﺮدن ﻧﻮآوري‪ ،‬ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﺣﺪات‪ ،‬ﺣﻮاﺷﻲ و اﻧﺰواي ﻣﻮﻗﺖ‪ 2‬را )ﺟﺎﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﺧـﺘﻼف ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﺑﺎرﻗــﻪﻫــﺎي ﻧــﻮﻳﻨﻲ را ﺑﻮﺟــﻮد آورد( ﺗــﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬اﺻــﻮل‬ ‫"اﺳﻨﺎكورﻛﺲ" ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي دارد‪ .‬ﻃﺒـﻖ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪهاي‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي ﻓﺰاﻳﻨـﺪهاي را ﺟﻬـﺖ‬ ‫‪Michael Porter‬‬ ‫‪Temporary isolation‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٦٩‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺟﺎﻫﺎي دوراﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ دور از ﭼـﺸﻢ ﻧـﺎﻇﺮان‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آورد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻮآوري ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در وﺳﻌﺘﻲ ﭘﻬﻨﺎور ﺗﻜـﺮار‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﺑﻌﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﺨـﺶ ﺷـﻮد‪ .‬وب‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهي ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ 1‬ﺧﻮدش اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻧﺮماﻓـﺰار ﺑـﺮاي "وب"‬ ‫در ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ ﻧﺴﺒﻲ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻛﺎدﻣﻴﻚ در "ژﻧﻒ" ﺳﻮﺋﻴﺲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1991‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ]اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار[ راه اﻓﺘﺎد و در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰ‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ‪] ،‬ﻓﻘـﻂ[ ﺷـﺶ ﻣـﺎه ﻃـﻮل ﻛـﺸﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬از رﻗﺒﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﻔﺮّح ﺑﻮدن‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖِ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻫﻴﭽﻜﺪام از اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻛﻪ ]اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ[ ﺑﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻔﺮ اﻋﻄـﺎ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬آن ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ ﻗـﺒﻼً ﺑـﻮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪،‬ﮔﻮﻧﻪاي از اﻳﻨﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن "ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي" ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ از‬ ‫اﻧﺮژي ﺣﺮﻛﺖ‪ 2‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اوج ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اوج ﻛـﺎﻣﻼً ﻧﺎﭘﺎﻳـﺪار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در اوج ﺑﻮدن وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻦ ﻫﺎ ]در ﻻﻳﻪ ﻫﺎي زﻳﺮﻳﻦ[ در ﺣـﺎل ﺣﺮﻛﺘﻨـﺪ‪،‬‬ ‫زﻳﺎنﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ آدم ﻋﺎﻗﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎراﻧﻮﻳﺎ‪ 3‬را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪World Wide Web‬‬ ‫‪Momentum‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Paranoia‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٧٠‬‬

‫در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي داﺋﻢ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﭘـﺮﺗﻼﻃﻢِ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳ‪‬ﺖﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﺎﻻﻛﻲ‪ ،‬ﻧﺮﻣﻲ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻴـﺸﺘﺮ در‬ ‫ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ و ﭼﺎﻻﻛﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ و اﻧﺪازه را ﻣﻐﻠﻮب ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ و ﺗﺮك ﺳﺮﻳﻊ آن‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕـﺮ‬ ‫آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ درسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺮﻫﻢﻛﺮدن‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻟﺰوم واﮔﺬاري ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣـﺸﻜﻞﺗـﺮﻳﻦﻛـﺎري‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز واﺿﺢ را از ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ .‬واﮔـﺬاري‪،‬‬ ‫وﻗﺘﻲ وﺣﺸﺖآور ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮود ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎنﻫـﺎي ﺳـﺨﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻛﻮهﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﻲﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ]ﺷـﺮﻛﺖ[‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺳﻮدآور ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از روي ﻳﻚ ﻗﻠّﻪ ﺑﻪ ﻗﻠّﻪ ]دﻳﮕﺮ[ ﺟﻬﺶ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴـﺴﺖ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻪ ﻣﻘﺪار داراي زﻳﺮﻛﻲ و ﭼﺎﺑﻜﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل آن ]ﺳـﺎزﻣﺎن[‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮود ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ در ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم از ﻣﻜﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﺗﺤﻤﻞ ﻳﻚ دوره ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‪ ،1‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﺷﻔﺎﻓﻲ از ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﺪﻳﺪ در ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز واﺿﺢ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬دو ﭼﻨـﺪان‬ ‫دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Optimal fitness‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٧١‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در اواﻳﻞ دﻫـﻪ ‪ ،1990‬ﺷـﺮﻛﺖ داﻳـﺮه اﻟﻤﻌـﺎرف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻧﻘﻄﻪ اوج ﻣﺤﻠﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪] .‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ[ در اوج ﺑـﻮد‪:‬‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داﻳﺮهاﻟﻤﻌﺎرف ﭼﺎﭘﻲ‪] .‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ[ ﻓـﺮوش ﺟﻬـﺎﻧﻲ داﺷـﺖ‪ .‬ﺷـﻌﺒﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاي در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن داﺷﺖ‪ .‬اﻣـﺎ رﺷـﺪ ﺳـﺮﻳﻊ در ﺣﺎﺷـﻴﻪ ﭼﻴـﺰ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﻮد‪ .CD-ROM :‬ﺷﻜﻞ اﺟﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﻛـﻮهِ ﺧﻴـﺮهﻛﻨﻨـﺪه واﺿـﺢ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻨﺪياش اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻛﻮه ﻗﺪﻳﻤﻲﺷﺎن‪ ،‬ﻗﻠﻤـﺮوي ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬ ‫داﺷﺖ‪ :‬ﺑﺪون ﻛﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن دورهﮔﺮد‪ ،‬ارزان‪ ،‬دﻳﺴﻚﻫﺎي ﺷﻴﻚ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮ روي ﻗﻔﺴﻪﻫﺎ ﭼﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ و رﺳﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ روزﻛـﺮدن ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺎري ﻣـﻲﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ واﺿﺢ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻳﻨﺪه در اﻳﻦ‬ ‫راه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺼﺪﺷﺎن ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮد‪ ،‬راﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲﺗـﺮ از آن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻜﺮش را ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ]ﻣﺬﻛﻮر[ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫـﺎ ]دﻻر[ ﺧـﺮج ﻛـﺮد‪ .‬ﮔـﺮوه‬ ‫ﮔﺮوه‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را از دﺳﺖ داد و ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ دوره‬ ‫دﻟﻬﺮهآوري وارد ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ]ﻣﺤﺼﻮل[ ﭼﺎﭘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻧﻪ ]ﻣﺤـﺼﻮﻟﻲ[‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﺳﻲ دي ]ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ[‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه آﻧﻬﺎ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ‪ CD-ROM‬را‬ ‫ﻛﻪ دورﻧﻤﺎي ﺧﻴﺎﻟﺒﺎﻓﺎﻧﻪي آن را در ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻤﻴـﻞ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺳﺖ ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺎرﺟﻲ )ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ( ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬آﻳﻨﺪه داﻳﺮهاﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻜﺎ ﻫﻨـﻮز در ﻫﺎﻟـﻪاي از اﺑﻬـﺎم‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺷﻮاريﻫﺎي ﻛﺎرﺷﺎن ]ﺑﺮاي ﻫﺮ دو رﻗﻴـﺐ[ ﻣـﺸﺘﺮك اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﺎل‬ ‫ﺳﺎﻓﻮ‪ 1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ اﻧـﺪاز واﺿـﺢ آﻳﻨـﺪه را از ﻣـﺴﺎﻓﺘﻲ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ"‪.‬‬ ‫‪Paul Saffo‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٧٢‬‬ ‫اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي اوج )ﻳــﻚ‬ ‫ﺳﻮد ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺰرگ( اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﺒﻮر از در‪ ‬ه ﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز واﺿﺢ از آﻳﻨـﺪه‬ ‫را ﻧﺒﺎﻳــﺪ از ﻳــﻚ ﻣــﺴﺎﻓﺖ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮوزه ﻫﺮﻛﺴﻲ در ﻛﺎرش‪ ،‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز روﺷﻨﻲ از آﻳﻨـﺪه ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن دارد‪.‬‬ ‫]آﻳﻨﺪه[ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن آن ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ]اﻣﺮوزه[ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪﺗﺎن را از ﻣﻴﺎن ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻛﺎﻧﺎل اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻳـﺎ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﻣﻮرد ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ آن ﻣﻨﻄﻘﻲ و اﻗﺘﺼﺎدش ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤـﺴﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﻨﺪهي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ از آﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻴﻦ اﻳﻨﺠﺎ و آﻧﺠﺎ از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻲ ﺣﺎﺻـﻞ ﻛـﻪ ﺳـﻮد ﻛﻤـﻲ دارد‪،‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎدش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آﻳﻨﺪه ﻛﺎريﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﺎﻫﺎي ﺧﺸﻚ و ﺑﻲﺣﺎﺻﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺪام از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﻳﺎ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎرآﻣﺪي ﭼﺎﻻك ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻴﺎن آن در‪‬ه ﻣﺮگ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﺷﺎن ﻗﺎﺑـﻞ روﻳـﺖ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ را ﺻﺎدر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ﻋﺒـﻮر از اﻳـﻦ‬ ‫در‪‬هﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮوﻳﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎري را ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ :‬ﺑﻬﻢﺑﺎﻓﺘﻦ دهﻫﺎ و ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﻢﭘﻴﻤﺎن و ﺷﺮﻳﻚ ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪،‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٧٣‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ در ﻳﻚ زﻣﻴﻨـﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﻳﻚ ﺷـﺪن در‬ ‫رﻳﺴﻚ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳـﻚ "وب"‪ .‬ﻛـﺎروان ﻣﺨﻠـﻮﻃﻲ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﻣﻴﺪواري ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﮕﺬرد‪ .‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ اﻣﻜﺎﻧﺎت زﻳـﺎدي‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اوﻻً ]ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ[ اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ داﻧـﺶ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻮﻗـﻊ ﺣﺮﻛـﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﭙ‪‬ﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻜﻨﻲﮔﺰﻳﺪن در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ آﺑﺎدي‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﻣﻴﺎﻧﻪ راه ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ آﺑﺎدي ﭘﻴﺪا ﻳﺎ ﺧﻠﻖ ﺷـﻮد‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ﭘـﺮشﻫـﺎي ﻛﻮﺗـﺎه از ﻣﻴـﺎن ﻣﺠﻤـﻊاﻟﺠﺰاﻳـﺮ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ و ﻋﻼﻳـﻖ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ در ﺗﻼﺷﻨﺪ از اﻳﻦ ﻣـﺴﻴﺮ ﻋﺒـﻮر ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻠﻖ و اﻳﺠﺎد ﻣﺠﻤﻊاﻟﺠﺰاﻳﺮﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻠﻖِ ﻣﺎﺷﻴﻦِ آﻳﻨﺪه )ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻻن ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﺼﻮر اﺳـﺖ(‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪﮔﺮان‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن راه و رﻗﺒﺎ را درﻫﻢ ﺑﭙﻴﭽﺎﻧـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ واﮔﺬاري را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻃﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺌﻮل واﮔﺬاري اﺳـﺖ؟ رﻫﺒﺮان ﻛﻤﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ وﻳﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﻤﻴﺘﻪاي اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رأي دﻫﺪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﻛـﺎر ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اي ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻃﻼي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑﺎﻳـﺪ واﮔـﺬار‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪] .‬ﻃﻼي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ روش ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻗـﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ[ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل واﮔﺬاري ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ ﻛﺎرﻧﺪ‪] .‬اﻟﺒﺘـﻪ[ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٧٤‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﻣﻮرد ﺳﺆال ﻗﺮار دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻣـﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ رﻫـﺎﻛـﺮدن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪاً ﻣﻮرد ﺳﺆال واﻗﻊ ﺷﻮد‪ ،‬آﻳـﺎ‬ ‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﻫﺎي ﻣﻮﺟﻬﻲ ]ﺑﺮاي آن[ وﺟﻮد دارﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫـﺎي رادﻳﻜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻀﺎﻋﻔﻲ را ﻣﻲﻃﻠﺒﻨﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪﻛﻪ ﻧـﻮآوريﻫـﺎ را از ﻣـﺴﺎﻓﺖ دور‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻪ از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن اﻳﺴﺘﺎدهاﻳﺪ‪ .‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺎزي را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و در ﺣـﺎل‬ ‫رﺷﺪ آﮔﺎه ﺑﻮد و ﻗﺪمﻫﺎي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ در ﻫﻤـﺎن ﻛـﻮه را زﻳﺮﻧﻈـﺮ داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫]ﻣﺴﺌﻠﻪ[ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ .‬ﻧﻴﻜﻼس ﻧﮕﺮوﭘﻮﻧﺖ ﻣﺪﻳﺮ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه رﺳﺎﻧﻪ ‪ MIT‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ "ﭘﻴـﺮوي از ﺣﺮﻛـﺖ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﻧﻮآوري ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود"‪.‬‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روش زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي ‪9 ،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ از ‪ 10‬ﻓﺮﺻﺖ از رﻗﺒﺎي ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬از ﺣﻴﻄـﻪي ﻛـﺎري ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬در زﻣﺎنﻫﺎي ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ )وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﻫﺴﺘﻴﺪ( ﺿﺮوري‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎ دﺳﺖ زﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻜﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ ﻧـﻮآوريﻫـﺎ از‬ ‫آﻧﺠﺎ ﻓﻮران ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﻧﻮآوريﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي از ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وﺳﻴﻊ داﺋﻤﻲ )ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬آﺳﺎن و ﻛﻢ ﻋﻤـﻖ( ﺗﻨﻬـﺎ راﻫـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺑﺪﻫﻨﺪﻛﻪ ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺠـﻼّت‬ ‫ﺗﺠﺎري در ﻗﻠﻤﺮوي ﻛﺎرﻳﺘﺎن را ﻧﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﻼّت دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺎرتﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺮور ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻧـﺴﺎنﺷﻨﺎﺳـﺎن‪ ،‬ﺷـﺎﻋﺮان‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان و ﻓﻴﻠـﺴﻮﻓﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺸﺮوﻧﺸﺮ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎر در ﺷﺮﻛﺘﺘﺎن آدمﻫﺎي ﻫﻔﺪهﺳﺎﻟﻪ را ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﺪام‬ ‫درآورﻳﺪ‪ .‬ﻋﺎدت ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺗـﺼﺎدﻓﻲ وبﺳـﺎﻳﺘﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده و‬

‫‪Incrementalism‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫‪١٧٥‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎل رادﻳﻮﻳﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮ وﺻـﻞ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻛـﻼس ﺗـﺪرﻳﺲ‬ ‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮوﻳﺪ‪] .‬آﻧﻮﻗﺖ[ ﺑﺮاي ﺑﺎز ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ‪] ،‬اﻟﺒﺘﻪ[ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬ ‫دوراﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ]ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮد[ ﻗﺒﻮل دارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٦‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٧٧‬‬

‫‪7‬‬ ‫از" ﻣﻜﺎنﻫﺎ" ﺑﻪ ﺳﻮي "ﻓﻀﺎﻫﺎ"‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺑﺰرگ ﺑﻮدن‬ ‫"ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﻣﺮده اﺳﺖ"! اﻳـﻦ اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ در ﺑـﻴﻦ ﻫـﻮاداران دﻳﺠﻴﺘـﺎﻟﻲ ﺷـﺪن و‬ ‫ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻛﻠﻴﺸﻪ درآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻇﻬﻮر ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫و ﻛﻢﺧﺮج‪ ،‬ﻃﻠﻴﻌﻪ ﻋﺼﺮي اﺳﺖﻛﻪ در آن ﻋـﺼﺮ ﻓﺎﺻـﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻜـﺎن‪ ،‬ﺳـﻜﻮﻧﺖ و‬ ‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﺑﻲاﻫﻴﻤﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﻤﻲ از اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ واﻗﻌﻴﺖ دارد‪.‬‬ ‫]اﻟﺒﺘﻪ[ "ﻣﻜﺎن" ﻫﻨﻮز اﻫﻤﻴﺖ دارد و ﺑـﺮاي ﻣـﺪت زﻣـﺎﻧﻲ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ در "ﻓـﻀﺎ" ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻜﺎن و ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ]ﺣﺠﻢ[ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫـﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻮچ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﺳﻜﻮﻧﺖ واﻗﻌﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻫﺎ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و‬ ‫ارزش ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﻳـﺎ ﻳـﻚ روﺳـﺘﺎي‬ ‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه روي ﻳﻚ ﺗﭙﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪١٧٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﺎم ﭘﻴﺘﺮز‪ ،1‬اﺳﺘﺎد ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﻣـﺪﻳﺮان ارﺷـﺪ‬ ‫اﺟﺮاﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬ﺑﻪ آﺳﻴﺎ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ! آﻧﺎن ﺑﺎﻫﻮش‪ ،‬ﻓﺮز و ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ و و در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺑﻮﺳﺘﺎن از ﻳﻚ رﻗﻴﺐ اﻳﻦ اﺳﺖﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ ﻫـﺸﺘﻢ‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد!" اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻣـﻲ ﻛـﺸﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﻴﮕﻨﺎل از ﻳﻚ ﻃﺮف ﻛﺮه زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ رﻗﺒﺎي ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺗﻮان‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻫﺮﻛﺎري را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ارزانﺗـﺮ از ﺷـﻤﺎ‪.‬‬ ‫آﻧﺎن ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻫﺸﺘﻢ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺘـﺮز ﺳـﺨﻦ از‬ ‫ﻣﺮگ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن زده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﺧﺒﺎرﺧﻮب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻗﺒﺎي از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ‬ ‫دور‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻳﻚ ﻫﺸﺘﻢ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫـﺎ‬ ‫در زﻧﺪﮔﻲ‪] ،‬اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ[ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ دور اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﻮﺳﻪ‬ ‫ﻳﺎ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ورزﺷﻲ ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﻴﺪاﻛﺮدن از ﮔﻠﻬﺎ ]اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻚ ﻫﺸﺘﻢ ﺛﺎﻳﻨﻪ‬ ‫زﻳﺎد اﺳﺖ[‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺎزه ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزيﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮيِ آﻳﻨﺪه ﭘﺮدازاﻧﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮهي آﻧﻼﻳﻦ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ذاﺗـﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺮﺧﺶ دور زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻣﺎنِ واﻗﻌﻲ‪ 2‬ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﺑﻪ وﻗﻮع ﻧﭙﻴﻮﻧﺪد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﺎفِ زﻣﺎﻧﻲِ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ ﻓـﺮق ﭼﻨـﺪاﻧﻲ را در‬ ‫ﺳﻔﺎرش ﻛﺘﺎب و ﻳﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي آبوﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪوﺟﻮد ﻧﻴﺎورد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ روي واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻲ وﻗﻔﻪ ﻧﺸﺎط ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد‪ ،‬آن ﻳـﻚ‬ ‫ﻫﺸﺘﻢ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﻗﻠﺒﻲ و ﺑﻲوﻗﻔﻪ ﺑﻮدن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ]در آﻳﻨﺪه‬ ‫ﻧﻴﺰ[ ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي ﭼﻬﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺮه در زﻣﺎن واﻗﻌﻲ ارزش ﺑﺎزﮔـﺸﺖﻧﺎﭘـﺬﻳﺮش را‬ ‫‪Tom Peters‬‬ ‫‪real time‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٧٩‬‬

‫]ﻫﻤﭽﻨﺎن[ ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫آﻧﻼﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﺑـﺪون وﻗﻔـﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﻫﺸﺘﻢ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺗـﺎﺧﻴﺮ زﻣـﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم در "ﻣﻜﺎن"ﻫـﺎ ﺳـﻜﻨﻲ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي در "ﻓﻀﺎ" ﺳﻜﻨﻲ ﺧﻮاﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻜﺎن از ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دو ﭼﻴﺰ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫در ﻳﻜﻲ از ﭼﻬﺎر ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﻻ‪/‬ﭘـﺎﻳﻴﻦ‪،‬‬ ‫ﭼﭗ‪/‬راﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﺐ‪/‬ﺟﻠـﻮ‪ (x, y, z)،‬و زﻣـﺎن‪ .‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﻫﻤﻴـﺖ و ﻏﻨـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ )و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ درك ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺛﺮوﺗﻲ‬ ‫در آﻧﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺗﻌﺪاد ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻫـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ "ﻣﻜـﺎن" ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺤﺪود و ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺪوده ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت دﻳﮕﺮ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎ ﻏﻴﺮﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻠـﻖ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ]ﺣﺠﻢ[ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي در آن ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫دارد‪ .‬ﻓﻀﺎ ﻏﻴﺮﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻜﺎن اﺑﻌﺎد ﻧﺎﻣﺤﺪودي دارد‪ .‬ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎ )ﻣﺮدم‪ ،‬اﺷـﻴﺎء‪،‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮهﻫﺎ و‪ (...‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺰاران ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻫﺰاران ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮارﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ در ﻳـﻚ ﻓـﻀﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ده ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮارﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻧﻔـﺮ در‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎري ﻛﻪ در ﻓﻀﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٨٠‬‬

‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي دﻳﮕـﺮيﻛـﻪ‬ ‫در ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻫﺎ آن ﻃﺮف ﺗﺮ در ﻳﻚ ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﮔﻴﺮﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﻫﺎي‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬آﻧﺘﻦﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮارهاي راﻫﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺆدﻳﺎن ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻨﺠﺶ ﻛﺎرﻛﺮدِ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪ .‬در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ارﺗﺒﺎط داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪﻛـﻪ در ﻓﺎﺻـﻠﻪاي ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﺳﭙﺮﻫﺎي ﻋﻘﺐ و ﺟﻠﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﺪاع ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻪ زﻧـﺪﮔﻲ اﻳـﻦ‬ ‫اﺟﺎزه را داد ﺗﺎ از ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺮوي ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﺟﺎزه‬ ‫ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﻓــﻀﺎﻫﺎي‬ ‫ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﻣﺤـﺪود ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰّﻳـﺖ ﻓـﻀﺎﻫﺎ از ﻣﺠـﺎزي ﺑـﻮدن‬ ‫ﻏﻴﺮﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲﺷﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪودﺷـﺎن در‬ ‫ﺟﺬب ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﺗﺼﺎﻻت ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﮔﺮهﻫﺎ‪ ،‬اﺑﻌﺎد‪ ،‬رواﺑﻂ و ﺗﻌﺎﻣﻼت را ﺑﻬﻢ وﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻪﻓﻘـﻂ‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲﺷﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺴﻮﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ي "ﻓﻀﺎ"‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ ﻧﺎﻗﺼﻲ از ﻓﻀﺎي ﺳـﺎﻳﺒﺮ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرود ﻛﻪ واژهي ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮاي ﻓﻀﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ رﻳﺸﺔي واژه‬ ‫ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ "ﻓﻀﺎ" از ﻋﻠﻢ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و رﻳﺎﺿﻴﺎت‬ ‫ﻧﺸﺎت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان از آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫـﺎي‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد ﺧﻮدﺷﺎن را‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ "ﻓﻀﺎ" وﻗﺘﻲﻛـﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻛﻨﻨـﺪه ي ﺷـﻜﻞ ﻧـﺎﻣﻌﻴﻦ و ﻧﺎﻣﺤـﺪود‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٨١‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻧِﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛـﻪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪه ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ‬ ‫ﺷﺊ و ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎﻳﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ رﻳﺎﺿﻲداﻧﺎن اﺑﻌﺎد ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﺑﺰرگ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧِـﺖ ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲ ﺷـﮕﻔﺖاﻧﮕﻴـﺰي دارد‪ .‬ﻫﻤـﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي واﺳﻂ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻜـﺎن ﺗـﺄﺛﻴﺮﻛﻤﺘﺮ و ﻓـﻀﺎ‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑـﻪ ﻫـﺮ رﺳـﺎﻧﻪ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﻓـﻀﺎي ذﻫﻨـﻲ‬ ‫ﺑﺎزار ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي از "ﻣﻜﺎن" ﺑﻪ "ﻓﻀﺎ" اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻗﻠﻤﺮويِ ﺟﺪﻳﺪِ ﻓﻀﺎﻫﺎيِ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ "ﻓﻀﺎ" از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ آﻣﺪهاﺳﺖ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺑﺰرﮔﻲ‬

‫•‬

‫ﺧﻮﺷﻪاي ﺷﺪن ﺑﺪون ﻧﻈﻢ‬

‫•‬ ‫•‬

‫اﻗﺘﺪار ﻫﻢ رده و ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫واﺳﻄﻪﮔﻴﺮي دوﺑﺎره‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎﻻﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ آﻧـﺎن‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﺷﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻮز ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‪ ،‬واﺳـﻄﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﻣﻴـﻮه را از ﻣﺰرﻋـﻪاي در ﻫﻨـﺪوراس ﺑـﻪ‬ ‫آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﻣﻨﺰل ﺷﻤﺎ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب و ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ زﻧﺠﻴـﺮهاي‬ ‫از وﻳﺮاﻳﺸﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎﻧﻜﺪاران‪ ،‬ﭼﺎﭘﮕﺮان‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران ﻋﻤـﺪه و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﻮب از ﺳـﻼﻣﺖ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻫـﺎ‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Rampant clustering‬‬ ‫‪Peer authority‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Re-intermediation‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪١٨٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎران‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪﮔﺮان ﺑﺰرگ و ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن وﺟﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻴﻦ ﺷـﻤﺎ و‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦ روﻳـﺎﺋﻲ ﺗـﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي از ﻣﻌـﺪنﭼﻴـﺎن‪ ،‬ذوب ﻓﻠـﺰات‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﺎن‪،‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪداران‪ ،‬راهآﻫﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﻓﺮوﺷﻨﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳـﻦ‬ ‫ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪﻛﺎﻣـﻞﻛـﺮدن‬ ‫ﻣﺤﺼﻮل )ﻣﺜﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ( ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت )ﻣﺜﻞ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن( و‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻤﺎ )ﻣﺜﻞ ﻗﺎﻳﻖ ﻫﺎي ﻣﻮز( ]در‬ ‫اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﺑﻪ اﻳﻔﺎء ﻧﻘﺶ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ[‪ .‬در ﺗﺌﻮري ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر اﻳـﻦ ﺧـﻂ ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان زﻧﺠﻴﺮه ارزش‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ واﺳـﻄﻪ در اﻳـﻦ زﻧﺠﻴـﺮهي ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫ﻣﻘﺪاري ارزش اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ آن ﻛﺎﻻ‬ ‫ﻣﻲآﻣﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي داﺧﻞ ﻧﻤﻮدن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ زﻧﺠﻴـﺮهي‬ ‫ارزش رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮ را ﺑﺪﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي و ﺷﺒﻜﻪاي ﺷـﺪه اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮز وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه را ﭘﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎول ﺳـﺎﻓﻮ‪ 2‬آﻳﻨـﺪهﻧﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻌﺎﻣﻼت ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺣﻔـﻆ و ﻧﮕﻬـﺪاري ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ از "زﻧﺠﻴﺮهي ارزﺷﻲ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮهي وب" ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫در ﻓﻀﺎيِ ﺑﺎزارِ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ارزشﻫﺎ در وبﻫﺎ ﺟﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎيِ ارزﺷﻲِ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﻤﻠﻮ از واﺳﻂﻫـﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻧـﺪﻛـﻪ‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪاران ﻋﻤﺪهي ﻣﻮز را در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ آﻧﺎن ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﻪﻃـﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺟﺎﺑﺠـﺎ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ را در اﻧﺒﺎر ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ارزش اﺻـﻠﻲ‬

‫‪Value chain‬‬ ‫‪Paul Saffo‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٨٣‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ارزش اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﺧﻮﺷـﻪﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻣﻮزِ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪاد واﺳـﻄﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻤﺘﺮيﻛﻪ درﮔﻴﺮ اﻧﺒﺎر و ذﺧﻴﺮه ﻛﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﺰارع ﺑﺰرگ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ ﺳﻮي‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ارزانﺗﺮ ﻧﻴﺰ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﺑﺠﺰ اﻳﺎم ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﻣﺪارس ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﺧﻮﺷﻪ ﻣﻮز ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺰارع ﻫﻨﺪوراس‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻣﻮز ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر را‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮاﻧﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺗﺎ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ( ﻣﺰرﻋﻪ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪﺗﺎن را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ب ( ﺧﻮﺷﻪي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را در زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ج( اﮔﺮ ﻣﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺰرﻋﻪ اول ﻧﺮﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺰرﻋﻪ دﻳﮕﺮي وﺻﻞ ﺷـﺪه‬ ‫و از آن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﻮد‪.‬‬ ‫د(‬

‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺣﺴﺎب ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺮﻳﺪاران ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ه(‬

‫ﺳﺮ و ﻛﺎر داﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻨﺎ و ﺧﻄﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺗﻮان ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻈـﺎم‬ ‫ﻋﻤﺪه ﻓﺮوﺷﻲ را ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺷـﺒﻜﻪاي ﺷـﺪه ﺑﻨـﺎ ﻧﻬـﺎد‪ .‬درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎ در‬ ‫ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﻲﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬ ‫ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ واﺳـﻄﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺘﻌﺪد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴـﺰ درﺧﻮاﺳـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه را ﺑﻪ زارﻋﺎن اﻋﻼم ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺧﻮاﺳـﺖ ﺷﺨـﺼﻲ ﺷـﻤﺎ در ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﺒﻮﻫﻲ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎ ﮔﻢ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳـﻦ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮزﻫﺎ در ﺣﺎل ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬از ﻳـﻚ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٨٤‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮه ارﺗﺒﺎﻃﻲ از اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ اﺑﺘﺪا ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎﻗﺼﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ در اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻣﻴﺎن راه ﺗﻮﻗﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﻣﺎن زﻳﺎدي ﻃﻮل ﺑﻜـﺸﺪ ﺗـﺎ ﻣـﻮز از اﻳـﻦ زﻧﺠﻴـﺮه ارزش‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺬاﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧـﺪ وﻟـﻲ ﺣﺠـﻢ‬ ‫زﻳﺎدي ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﺘﻌـﺼﺒﻴﻦ‬ ‫ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻏﺬا در ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬از ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻬﻮهي ﻣﺨـﺼﻮص‪،‬‬ ‫ﺷﻬﺪ اﻓﺮا ﻳﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺎو را ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ازﻛﺸﺎورزان ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫و ﻣﺤﺼﻮﻻت ]ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه[ را از ﻃﺮﻳﻖ ادارهﻫـﺎي ﭘـﺴﺖ ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓِﺪاﻛﺲ و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻦ از ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﺎن و واﺳـﻄﻪﻫـﺎي ﺧـﺮدهﻓـﺮوش درﻳﺎﻓـﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ ﺧﻮراكﺷﻨﺎﺳﺎن از وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ و ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎﻳﻲﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻣﻴﻞ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻛﺸﺎورزان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎي‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد از ﺻﺤﻨﻪ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﻜﺪاري اوﻟﻴﻦ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻧـﺸﻴﻨﻲ ﺧﺰﻧـﺪه واﺳـﻄﻪﻫـﺎ‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺮاﻳﺶ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﺪاران ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ )و واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻢ داﺷﺖ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫در ﺣﺎل رﻫﺎ ﺷﺪن از ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎ ﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ )ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واﺳـﻄﻪ ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴـﻚ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ( ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﺳﻲﻳﺮز‪ 2‬راﺣﺖ ﺗﺮ وام ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺳـﻮد‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﺪ و از دﺳـﺘﮕﺎهﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻮدﭘﺮداز ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻠﻘﻪ واﺳـﻂ‪ ،‬از‬ ‫ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ]ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ[ ﻣﻮرد ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﺎﻧﻜﺪاران ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬ ‫‪Creeping displacement of intermediaries‬‬ ‫‪Sears‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٨٥‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ واﺳﻄﻪﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻤـﺎم ﻧﻴـﺮو اداﻣـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺷﻌﺒﻪ دﻳﮕﺮي از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ داﻧﺶ و اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺮﻛﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي آﻣﺎده ﺣﺬف واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﺼﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎل )ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻲ دي ﻫﺎي ﻣﻮزﻳـﻚ و ﮔﺰارﺷـﺎت‬ ‫ﺧﺒﺮي( از ﻫﺮ راﻫﻲ ﺟﺰ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮﻳﻦ راه ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪ ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﺧﺒﺎر داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ "ﻣﺖ دراگ"‪ 1‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف واﺳﻄﻪﻫﺎ اﻣﻴﺪ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫دراگ ﻳﻚ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺷﺎﻳﻌﻪﭘﺮداز ﮔﻤﻨـﺎم ﻫـﺎﻟﻴﻮود ﻗـﺼﻪﻫـﺎي ﺳـﺎدهاش را از‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﺗﺎق ﺧﻮاﺑﺶ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻟﻴـﺴﺖ در ﺣـﺎل اﻓﺰاﻳـﺸﻲ از ﺧﻮاﻧﻨـﺪﮔﺎن وب‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺸﺎن ﻣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﺮوف و ﭼﻪ ﻏﻴﺮﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ را در ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬وﻇﺎﻳﻒ دﺷﻮار ذﺧﻴﺮه ﺑﺮ روي دﻳﺴﻚﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻞوﻧﻘـﻞ‬ ‫آن ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر‪ ،‬اﻧﺒﺎرداري آن و ﺳﭙﺲ ﺗﻼش و رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ در ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ آﻣﺪن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪاراﻧﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬دود ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻫﻮا رﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪:‬‬ ‫ﻧِﺖ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻧﻪ واﺳﻄﻪ و ﻧﻪ ﻛﺎر اﺿﺎﻓﻲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺣﺬف واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ‬ ‫از آﻧﭽﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮه داده ﻣﻲﺷﻮد و ﺳـﺎﻳﻪ وﺣـﺸﺘﻨﺎﻛﻲ را‬ ‫]ﺑﺮ روي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣـﺸﺎﻏﻞ[ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً ﺧـﺮده ﻓﺮوﺷـﺎن در‬ ‫اﺿﻄﺮاب ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺘـﺼﻞ ﺷـﻮد و ﺑـﺎ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﻳﺨﭽﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖِ ﺑـﺎزار از‬

‫‪Matt Drudge‬‬

‫‪1‬‬

‫‪١٨٦‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﺎزي اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎه؟ اﮔﺮ ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺑﻪ اﺳﺘﻮدﻳﻮ ﺳﻔﺎرش ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮ ﻛﻠﻮپ ﭼﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻘﺎﺿﺎ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻤﺪي ﺑﮕﻴـﺮد‪ ،‬دﻳﮕـﺮ ﭼـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزي داردﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ‪ NBC‬ﺑﺮود؟ ﻋﻤﺪهﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻧﮕﺮان ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و ﻧﻮآوران در ﺷَﻌ‪‬ﻔَﻨﺪ‪ .‬وب ﻗـﻮل داده اﺳـﺖ )ﺑـﺎﻻﺧﺮه!( ﺳﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻓﻀﺎي ﻣﺤﺪود را ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ رﻣﺎنﻫﺎ و آﻟﺒـﻮمﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ و‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻮ در اﻧﻮاع ﻣﻐﺎزه ﻫﺎ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارد‪ .‬در وب ﻳـﻚ ﻓـﻀﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺎﻣﺤﺪود وﺟﻮد دارد‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1993‬ﻣﺠﻠـﻪ واﻳـﺮد‪ 1‬ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫وب ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺗﺠﺎري ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت "ﻓﻀﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﺤـﺪود"‪ 2‬اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪" .‬ﮔـﺬر از ﺳـﺮدﺑﻴﺮ" از دﻳﮕـﺮ‬ ‫واژهﻫﺎي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺮدﺑﻴﺮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛـﻪ‬ ‫راه ﻋﺬابآور و ﺷﻜﻨﻨﺪهاي را از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻴﻠﺘﺮ واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻃﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺧﺎم‪ 3‬در‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪازهﺷﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺎ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧِﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﻳﻢ و ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺸﺎن اداﻣﻪ دادهاﻳﻢ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺤﻴﻂ دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي واﺳﻄﻪﻫﺎ‪ ،‬ارزش ﺷـﮕﺮﻓﻲ‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Wired‬‬ ‫‪Unlimited shelf space‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪The raw stuff‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٨٧‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻣـﺸﻮ‪‬ق ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد زﻳـﺎدي‬ ‫از ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‪،‬‬ ‫ﻗــﺎدر ﺧﻮاﻫﻨــﺪ ﺑــﻮد ﺗــﺎ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﻃﻼﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ‬ ‫را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺗـﺎ ﻗﺒـﻞ از آن‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره وب آﻣﻮﺧﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن وبﺳﺎﻳﺖ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﻃﺮﻓﺪار ﺣﺬف واﺳﻄﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮري ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫]در واﻗﻊ[ درﺳﺖ ﺑﺮﻋﻜﺲآن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎ را ﺣـﺬف‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻬﻮارهي واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﻛﻪ ﺑﺮود‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻮ ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ ،‬ﮔـﺮهﻫـﺎ‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬واﺳﻄﻪﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻫﺮﻛﺠﺎ و در ﻫﺮ زﻣﺎن آﻧﻘﺪر ارزان ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ارزشﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺧـﺮد ﺗـﺮاﻛﻨﺶ ﺻـﻮرت‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮرت دﻗﻴﻖ ﻫﻢ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻫﻢ در ﺧﻮد ﻛﺎﻻ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﺮز ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪاي اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ارزش ﺟﺰء ﺧﻴﻠﻲ ارزان اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﻀﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي وﺟﻮد ﺧﺮده ارزشﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺒﻼً ]اﻳﻦ ﻓﻀﺎ[ ﺗﻮﺳﻂ واﺳﻄﻪﻫﺎ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺗـﺮاﻛﻨﺶ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪﻛﻲ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ذرهﻫﺎي ارزﺷﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﺮز‬ ‫ﺳﻮدآوري و ﺑﻪﻃﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٨٨‬‬

‫رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ‪ ،1‬ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي ﺑﻮﺟـﻮد آوردن‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎ ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺮه ﺑﺮ روي ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫ﮔﺮه ﺑﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﮔﺮهﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي ﻧـﺖ ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻗﺪر ﮔﺮهﻫﺎي واﺳﻄﻪاي ﺑﻴﺸﺘﺮي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي‬ ‫در ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬واﺳﻄﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﮔﺮهﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ واﺳﻄﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫روزي ﻫﺮﻛﺴﻲ در دﻧﻴﺎ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﻃﻮر ﺷﻮد ﻣﻦ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ روزاﻧﻪ ﺷﺶ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻦ ارﺳﺎل ﺷﻮد و آدمﻫﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ذﻫﻦﺷﺎن ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺷـﺘﺮاك‬ ‫ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻲ از دﻧﻴﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﺠﺎرت ﺧﺎص ﺧﻮدﺷﺎن را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫داﺷﺖ و ﻧﻴﻤﻲ از آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﺎزهﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﺮﻛﺎري ﺧﻮاﻫﻢ ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻢ واﺳﻂﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲام و ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﻛﺮدن و ﻓﻴﻠﺘﺮﻛﺮدن ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ارﺳﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻗﺮار دﻫـﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ "ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﻧﮓ" ﭘﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﺪﻳﺪﻣﺶ‬ ‫و در ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن ﭼﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻢ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ روشﻫﺎي ژن‬ ‫درﻣﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي آرﺗﺮوز اﺑﺪاع ﻧﻤﻮدهام‪ ،‬ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﺗﺎ از ﻣﻴﺎن ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي وي ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑـﻪ‬ ‫وي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ وي ﻫـﺴﺘﻢ‬ ‫)ﻳﻚ ﻣﺸﺎور؟ ﻳﻚ ﻻﺗﺎري؟ ﻳـﻚ ﻋﺎﻣـﻞ ردﻳـﺎب؟( ﺷـﺎﻳﺪ در ﻛﻠـﻮپﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي و ﻳﺎ در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪] ،‬ﺑﺘـﻮاﻧﻢ وي را ﺑﻴـﺎﺑﻢ[ و‬ ‫وي را در ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺸﻔﻢ ﻗﺮار دﻫﻢ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﺟﻤﻠـﻪ را‬ ‫‪The combinatorial mathematics of networks‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٨٩‬‬

‫ﺗﺎﻳﭗ ﻛﻨﺪ "ژن درﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ آرﺗﺮوز" و ﺳﻲ و دو ﻫـﺰار ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ارزش درﻣـﺎن‬ ‫ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ واﺳﻄﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ درﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻦ را ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎزار در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﻔﻆ واﺳﻄﻪ ﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺑﺎزار ﻗﺪﻳﻢ دارد‪ .‬اﻳﻦ واﺳﻄﻪﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮرم‪ ،‬ﺣـﻮل ﻣﻴﺎﻧـﻪاي‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷـﻪﻫـﺎي ﻫـﻢﭘﻮﺷـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﺪهي ﻋﻼﻳﻖ ﻣﺸﺘﺮك ﻛﻪ در ﻗﻠﻤﺮوي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ زﻳﺎد ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻓﺮاﻣﻴﺎﻧﻪ‪ 2‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻳﻚ اﻧﺪازه‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻫﻤﻴـﺸﻪ‬ ‫اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﺧﺘﺮاع آﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬اﻣﻜـﺎن ﺳـﺎﺧﺖ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ را ﻛﻪ ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ ﻛﺎرﻣﻨﺪ را در ﻓﻀﺎي ﺗﻨﮓ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺟﻤـﻊ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮجﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺼﺮ ﻃﻼﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ را‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﺮاع ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬ ‫اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲﻫﺎﻳﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎ و اﻳﺎﻻت دﻳﮕﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ]ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ[ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اوج اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت در ﺳﺎل ‪ ،1967‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﺣﺪود ‪ 850‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫را در ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي اداري اش ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺧـﻮد در آورده‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺘﻲ دﻳﮕﺮ را آﻏﺎز ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻛﺎري ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺎ ‪ 8‬ﻧﻔﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ‪ 7‬ﻧﻔـﺮ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫‪Middle‬‬ ‫‪Hyper Middle‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٩٠‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎً ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻣﺘﻜـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺸﺎن را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ اﻣﺮوزه ﻓﻘﻂ ﺣـﻮل و‬ ‫ﺣﻮش ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ را اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻴـﺰان د‪‬ز ﻛﻤـﻲ از اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‪،‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻨﻄﻘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده د‪‬ز ﺑﻴـﺸﺘﺮي از‬ ‫آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫آﻣﺎرﻫﺎ اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻬﺎرده ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﺧﻮد اﺷﺘﻐﺎل‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر ﻣﺴﺘﻘﻞ و دو ﻣﻴﻠﻴـﻮن و‬ ‫ﺷﺸﺼﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻴـﺴﺖ و‬ ‫ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫دﻫﻪ دﻳﮕﺮ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻫﺮﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻋﺎﻣـﻞ ﻣـﺴﺘﻘﻞ و آزاد‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺮاد ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻳﻚ ﻣﻠّﺖ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﻣـﺴﺘﻘﻞ‪ 1‬و آزاد‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻗﺪرت ﺷﺒﻜﻪ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻏﻠﻴﻦ اﻧﻔﺮادي‬ ‫را ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ را ﻧﻴـﺰ ﺗﻮاﻧـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻣﻠﺘﻲ ﭘﺮ از ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ آزاد و ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻗﺪر ﻧﻴﺰ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻣﻠﺘﻲ ﭘﺮ از ]ﺳﺎزﻣﺎن ﻫـﺎي[ ﻏـﻮل ﭘﻴﻜـﺮ را ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ]ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﻳﻲ[ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺪرت‬ ‫ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ دﻫﻨﺪه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨـﻮز‬ ‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪﻛﺎر ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧـﺪازه ﺳـﺎﺑﻖِ‬ ‫ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮرز ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺟﻠﻮه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻧﻤـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫‪Free-agent nation‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٩١‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺸﺎوره ﺟﻬﺎﻧﻲ واﻗﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣـﺸﺎورﻳﻦ اﻧﺪرﺳـﻮن‪ 1‬ﻳـﺎ ارﻧـﺴﺖ و ﻳﺎﻧـﮓ‬

‫‪2‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﺎﻧﻲ ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در ﻛﻞ ﺟﻬﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي ﺷــﺒﻜﻪ‪ ،‬اﻧــﺪازه‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘــﺮﻳﻦ ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎ را‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ و اﻣﻜﺎن ﺑﻪ‬ ‫وﺟــﻮد آﻣــﺪن ﺷــﺮﻛﺖﻫــﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑــﻪﻃــﻮر ﻫــﻢزﻣــﺎن ﺗﻌــﺪاد‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي در اﻧﺪازه ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺑﺰرﮔﻲ را دارا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﻓﻀﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺪازه را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕـﺮ دﻳـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده در ﭘﻬﻨﺎ‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨﺪه و داراي ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي ﺗﻮ در ﺗﻮ و ﻣﺘﻮرم در ﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻜﻞﺷﺎن ﻋﻮض ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺪازهﺷﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﻲ ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺪازه ﺑﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮد رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻃﺮف "دﻧﻴـﺎ"‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺗﻮدهﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ ﻗﺮار داﺷـﺖ و در ﻃـﺮف دﻳﮕـﺮ "ﻣـﻦ"‪.‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲﺷﺪن ﺑﺮ روي ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺟﻤﻌـﻲ ﺗﺎﻛﻴـﺪ داﺷـﺖ‪،‬‬ ‫ﭼﻴﺰيﻛﻪ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺟﻤﻌﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪي ﺗﻮدهاي ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛـﺖ ﺑـﺴﻮي‬ ‫ﺑﺰرگﺷﺪن و ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻮي ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ از ﻣﻴﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣـﻲﮔـﺬرد‪ .‬اﮔـﺮ ﻛـﺎري‬ ‫ارزش آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ آن را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳـﺪ ارزش آن‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎ ﺑـﺴﻮي‬ ‫‪Andersen‬‬ ‫‪Ernst & Young‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٩٢‬‬

‫رﻓﻴﻊﺗﺮﻳﻦ آﺳﻤﺎنﺧـﺮاشﻫـﺎ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت‪ ،‬ﻋﻈـﻴﻢﺗـﺮﻳﻦ ﺳـﺪﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﭘﻞﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت آن ﻋﺼﺮ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آورد‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ﭼﺎپﺷﺪه و ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫـﺎي رادﻳـﻮﻳﻲ‬ ‫)ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي از آﻫﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ( ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﮕﻨﺎل را ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﺮد‪ .‬ﻗﺪرت ﺑﺰرگ ﺑـﻮدن ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﺑـﻪ زﻳﺒـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺪ‪ :‬ﺟﺮﻗﻪي ﻛﻮﭼﻜﻲﻛﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ در ﻳـﻚ ﻟﺤﻈـﻪ‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ آدم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺰاران ﻣﺎﻳﻞ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬ ‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ "ﻣﻦ" ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺗﻮدهاي و ﻛﻴﺶ ﻓﺮدي‪ 1‬ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم ﺧﻠﻖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺟﺬاﺑﻴﺖ رواﻧﻜـﺎوي‪ ،‬ﻣﻨﻴ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﻴﻨﻲ و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‪ ،‬در ﺣﻮاﻟﻲ دﻫﻪي ‪ 1970‬دردوراﻧﻲ ﻛﻪ "ﻣـﻦ"‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺑﻴﺖﻫﺎي ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫اﻳﻦ اﺷﺘﻴﺎق زﻳﺎد ﺑﻪ ﻓﺮدﮔﺮاﻳﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨـﺼﻲ را‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺎوران ﺷﺨﺼﻲ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮوي ﻣﻴﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣـﻲﻛـﺮد و اﻏﻠـﺐ ﭼﻴﺰﻫـﺎ درآن‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻳﻚ زﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﻧﺪازه در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ )ﺑﺎ دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ(‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ )ﺑﺎ ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ( و ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ )ﺑﺎ ﺻـﺪﻫﺎ‬ ‫ﻧﻔﺮ( رﺷﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻜﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻣ‪‬ﺎ از ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ﻣﻜﺎنﻫﺎ در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر دو ﺷﻘّﻪﻛﻨﻨﺪهاي ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎ را‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻮدهﻫﺎ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ درﻣﻲآورد‪ ،‬ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ‬ ‫‪Cult of individual‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٩٣‬‬

‫ﻣﺪرن اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي "ﻫﻤﻪ" ﺟﺬّاب ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي "ﻣﻦ"‪ .‬ﻧﻪ ﺗـﻮدهي‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻪ ﻛﻴﺶ ﻓﺮدي آﻣﺎدﮔﻲ روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬ ‫را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻛﻤﻲ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه ﺑـﻮد ﺑـﺮاي‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻧﻮآوري ﺑﺘﻮاﻧﺪ ‪ 5‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ..‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧـﻪ ﺧﺒﺮﭘﺮاﻛﻨـﻲ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده‪ 1‬و ﻧﻪ ﺗﺮاﺷﻪ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ و‬ ‫اﻫﺎﻟﻲ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎ ﺳﺮوﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣـﺸﻮ‪‬ق ﻓـﻀﺎي ﻣﻴﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻋﺮﺿـﻪي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻋﺠﺎﻳﺐ در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ 2‬را ﭘﺮورش ﻣـﻲدﻫـﺪ )ﻛـﺎري ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ(‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ ﺗﻮﻟﻴﺪاتِ ﺟﻤﻌﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي‪ 3‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﻛﻮﭼـﻚ ﺗـﺮ از "ﺗـﻮده" و ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از‬ ‫"ﺧﻮد"‪ 4‬را ﭘﺮورش داده اﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ و وب را دارﻳـﻢ ﻛـﻪ ﭘ‪‬ـﺮ از‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻪاي ﺑﻮدن‪ 5‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ اﻟﻮﻳﻦ ﺗﺎﻓﻠﺮ‪ 6‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪" :‬ﻋـﺼﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ"‪ .‬وي ﺗﻠﻔﺎﺗﺶ را ﺑﺮ ﻣﻲﺷﻤﺮد‪" :‬ﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪات‬ ‫ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬و ﻧﻪ دﻳﮕﺮ دﻣﻜﺮاﺳﻲ ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دﻳﮕﺮ آﻣﻮزش‬ ‫ﭘﺮورش ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﻼحﻫﺎي ﻛﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﺟﻤﻌﻲ"‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Broadcast‬‬ ‫‪Mid-sized wonders‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Customize‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Self‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Middleness‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Alvin Toffler‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪١٩٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫در ﻋﻮض‪ :‬دﻧﻴﺎﻳﻲ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﻮده زداﻳﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ وﻳﮋه‪ ،1‬ﻣـﺼﺮف‬ ‫وﻳﮋه‪ ،2‬ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ وﻳﮋه‪ ،3‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش وﻳﮋه‪ ،4‬دﻧﻴﺎي وﻳﮋه‪ .5‬ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬ﻗـﻮم‬ ‫و ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺒﺒﻲ‪ ،‬ﻛﻠﻮپﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻫﺎي ذﻳﻨﻔﻊ وﻳﮋه‪ ،‬ﻛﻼنﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻗﺒﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻛﻴﺶ ﻫﺎ )ﻫﻴﭻ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ دﻧﻴﺎي ﺟﺪﻳﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد(‪ .‬ﺑﺠـﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ ﺧﺒﺮﭘﺮاﻛﻨﻲ ﺟﻤﻌﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬ﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻮر دارﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻬﺠﻮر را واﺿﺢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ در رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎي ارﺗﺒـﺎﻃﻲ‬ ‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ روزاﻧﻪ ﺑﺎ ده ﻫﺰار ﻧﻔـﺮ ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻏﻴﺮ ﺑﻪﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ )ﻣﺜـﻞ ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻪاي از ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻚ( ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻳـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ آدﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ ﭘﻴـﺎم ﺑﻔﺮﺳـﺘﻴﺪ و اﻣﻴـﺪ آن را‬ ‫دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي از ‪ 10‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮيﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﺳـﺎﻣﻲ‬ ‫اﻓﺮادي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ‬ ‫ﭘﻴﺎم ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺪام از اﻳﻦ دو راه ﺑﺮازﻧﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪" .‬ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن" ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫]ﮔﺮوه[ "ﻣﻴﺎﻧﻪي ﺳﺨﺖ"‪ 6‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﻪ اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي ده ﻫﺰار ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﻧﻈﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در ﻳﻚ‬ ‫ﺟﺎ ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻓﻘﻂ ﺑﺎ رد و ﺑﺪلﻛﺮدن ﺳﺎده اﺳـﻜﻨﺎس در ﻣﻴـﺎن ﻣـﺮدم‬ ‫ﻛﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺿﺮورﻳﺎت دﻳﮕﺮي از ﻣﻜﺎن ﺑﺎزار ﻫﺴﺘﻴﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Niche production‬‬ ‫‪Niche consumption‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Niche diversion‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Niche education‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Niche world‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Hard middle‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٩٥‬‬

‫ﺻﺤﺒﺖ‪ ،‬ﮔﺸﺖ وﮔﺬار‪ ،‬ﭼﻚ و ﭼﺎﻧﻪ زدن‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻣﺮدم( ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ از ﺗﻌﺎﻣـﻞ در‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻠﻖ ﻳﻚ ﺑﺎزارﭼﻪ ﺑـﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﻳـﻚ دﻫﻜـﺪه اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫]وﺟﻮد[ اﺟﺘﻤﺎع ﻗﺒﻞ از ﺗﺠﺎرت ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫" ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳﺨﺖ" ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ دارﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﺪه ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد درﻛﺘﺎب ﻳﻚ ﺷﺨﺺ )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﺪﻛﺲ و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ( دﺳﺖ ﺑﻴـﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ دارﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﺪهﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺘﺎب دﺳﺖ‬ ‫ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻛﺎرتﻫﺎﻳﺸﺎن( اﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳـﺨﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺨﺼﺺ ده ﻫﺰار داﻧﺸﻮر ﻳﺎ ﻫﺰار ﻛﺘﺎب ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻛﻠﻴـﺪي و اﻳـﺪهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﻳﻚ ادﺑﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ درﺑﺎره ﺟﻨﮓﻫﺎي داﺧﻠﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ دﺳـﺖ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﻫﻴﭻ ﻛﺠﺎ‪ .‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺳﻤﺒﻞ ‪ www‬ﻓﻮراً ﺑﻪ ذﻫﻦ ﻣﺎ ﻣﻲﺟﻬﺪ‪ .‬ﻣﺎ در‬ ‫ﮔﺴﺘﺮهي وب ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﻮل ﺧﻠﻖ ﺳـﺮزﻣﻴﻦﻫـﺎي ﻣﻴﺎﻧـﻪ‪ 1‬ﻣﻌﺘﺒـﺮ در دﺳـﺘﺮس را‬ ‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬اﺑﺮﭘﻴﻮﻧﺪِ‪ 2‬ﻫﻤﻪ اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬ ‫داﻧﺶ در اﻧﺪازه ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺮارﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪Midlands‬‬ ‫‪Hyperlinking‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٩٦‬‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت و ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از‬ ‫اﻳـــﻦ ﺑـــﺮاي اﺟﺘﻤﺎﻋـــﺎت و‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ در اﻧﺪازه ي ﺷﻬﺮﻫﺎي‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻧﺎدﻳﺪه اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‬ ‫و ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳﺨﺖ"‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي ﺷــﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﻌﻨــﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﺷـﺒﻜﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف وﻳﮋﮔﻲ ﺧﺒﺮﭘﺮاﻛﻨـﻲ ﮔـﺴﺘﺮده ]ﻣﺨـﺘﺺ ﺗـﻮده ﻫـﺎ[ و ﺗﺮاﺷـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ]ﻣﺨﺘﺺ اﻓﺮاد[‪ ،‬اﻧﺮژﻳﻲ را ﻛﻪ از دوﺳﺖ ﻳﻚ دوﺳـﺖ ﺑـﻪ دوﺳـﺖِ‬ ‫دوﺳﺖِ دﻳﮕﺮ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﺎريِ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣـﻀّﺎر‬ ‫در اﻧﺪازه ﻣﻴﺎﻧﻪ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻮ‪‬ت دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ و ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﺎزارﻫﺎي وﻳﮋه‪ (1‬ﻣﺠﻼﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺴﺘﻲِ ﺷﺒﻜﻪ رﻳﺸﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬ ‫ﻗﺮن ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي وﻳﮋه ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ ﭘﻬـﻦﺑﺎﻧـﺪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي رواﺑﻄﻲ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي ﭘـﺴﺘﻲ و ﻣﺠـﻼت‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ :‬ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻘـﺎرن‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫واﻗﻌ ًﺎ ﻫﻢﺳﻄﺢ‪ ،2‬آرﺷﻴﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻛﺮدن و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪Niche markets‬‬ ‫‪True peerage communication‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٩٧‬‬

‫اول‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﻴـﺪا ﻧﻤـﻮدن و ﺳـﭙﺲ‬ ‫اﺗﺼﺎل دو ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﻪوﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ارزان ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت را در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭘﻴﻐﺎمﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻢزﻣﺎن‪ ،‬ﻣـﺘﻦ‪ ،‬وﻳـﺪﺋﻮ‪ ،‬ﺷـﻨﻴﺪاري‪،‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﻪﺑﻌﺪي‪ ،‬آرﺷﻴﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﻳـﺖ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎزي ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻴـﺎب و ﻧـﻪ ﭼﻨـﺪان ﺟـﺬّاب ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و آن ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ :‬ﺣﻀﻮر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ وﻳﮋه‪ 1‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن را دارد ﻛﻪ ﻳﻚ اﻗﺘـﺼﺎد ﺑـﻮﻣﻲ‪ 2‬را‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ]ﺷـﺒﻜﻪاي[ وﺻـﻞ ﺷـﻮد‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﻧﺸﻲ را ﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﭘﺮورشدﻫﻨﺪهي ﻳﻚ ﺳﮓ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎ ﻗﺮار داده و از اﻃﻼﻋﺎت آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮه ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺮزﺷﻜﻦ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻜﺮده از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮرﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از اﻧﺒـﻮه ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻬﺮه ﺑﺮﻧﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﺷﺶ ﻣﻴﻠﻴﺎرد اﻧﺴﺎن ]روي زﻣﻴﻦ[‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن "ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي"‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻮﭼﻚ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻋﻼﻗـﻪ در‬ ‫اﻧﺪازهي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻌﺼ‪‬ﺐ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﺘﻌـﺼﺒﺎﻧﻪ ﻳـﻚ وبﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ زودي ﻣﻲ ﺗﻮان ده ﻫﺰار ﻫﻮادار ﻣﺸﺘﺎق ﺑﺮاي‬ ‫ﻫﺮ اﻓﺴﻮﻧﻲ ﭘﻴﺪاﻛﺮد‪.‬‬

‫‪Niche‬‬ ‫‪Indigenous‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪١٩٨‬‬

‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻗﺪرت ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ذوﻗـﻲ‪ 1‬اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﺴﺎﻻن آﮔـﺎﻫﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺎﻟﻪ اي را ﺑـﺎ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬آﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻧِـﺖ ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ از‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺘﺎرهﻫﺎي دﻧﺒﺎﻟﻪدار را ﻛﺸﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓـﺴﻴﻞﻫـﺎ را ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻮچ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮ ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻣﺎﺗﻮرﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺷﺒﻜﻪايﻛﺮدنِ ﻋﻼﺋﻖﺷﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رد و ﺑﺪلﻛﺮدن ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫ﻣﻔﻴﺪﺷﺎن‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰار زﺑﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺗﺎزهاﻧﺪ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ‬ ‫ﻛﻼس درﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻧِﺖ ﻫـﺎ‬ ‫ﮔﻤﻨﺎم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﻴﺎران ﺟﺪﻳﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺻﺎﻣﺖ و ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎي ﺳـﻨﮓﻫـﺎي آﺳـﻤﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﺟﻤﻊﺷﺪن ﺣﻮل ﻧِﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻓﻀﺎي ﺷﺒﻜﻪ اﻳـﻦ دو را‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزار ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻛﺴﺐوﻛﺎر و ﺧﺮﻳـﺪ و‬ ‫ﻓﺮوشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﭼﺮﺧـﺪ‪ .‬ﻣـﺼﺮﺷﻨﺎﺳﺎن و‬ ‫ﺑﻴﻤﺎران ﺳﺮﻃﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ اﻧﺠﻤﻦ ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﻣﺘﻮﺳـﻂ )ﻧـﻪ ﻛﻮﭼـﻚ و ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﺰرگ( ﺑﺮاي اﻳﺪهﻫﺎ و داﻧﺶ ﺧﻮد ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺗـﻮدهاي ﺟـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﺺ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻧﮋادي ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺗﻮدهاي و اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺎ ﭼﺎپ ﺑـﺰرگ از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲروﻧﺪ‪] .‬اﻟﺒﺘﻪ[ ﻣﺰﻳﺖ اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي داﻧﺎﻳﺎن‪) 3‬ﻛﻪ ]در اﻳﻦ ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ[‬ ‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮج در وب ﮔﺮهﻫﺎي ﺑﺮاﺑـﺮ ﮔـﺴﺘﺮش ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ(‬ ‫‪1‬‬

‫‪Hobby tribes‬‬ ‫‪Informed peers‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Peerage networks‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪١٩٩‬‬

‫ﺿﻌﻒ ﻋﻤﺪه ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺨﺶ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬وب ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت اﻧﺒـﻮﻫﻲ از ﻣﻮاﻧـﻊ در‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺘﺸﺎر ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺖ ﺣﺮﻛﺖ از رﺳﺎﻧﻪ ﺗﻮدهاي ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪي آﺷﻔﺘﻪ‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در رﺳﺎﻧﻪي آﺷﻔﺘﻪي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﻪ‪ ،‬دﺳﻴﺴﻪ و ﻇّﻦ ﺷﺪﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺑﻮدهاﻧﺪ؛ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ وبﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻧﻔـﻮذ و ﺑـﺎ ﺣـﺴ‪‬ﺎﺳﻴﺖ ﺑـﺎﻻ ﻛﻨـﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ‪ ،‬داده ﭘﺮاﻛﻨﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻤـﺎدﻳﻦ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت اﻧﺒﻮه ﺳﻴﮕﻨﺎلﻫﺎي ﺑﻼدرﻧﮓ‬

‫‪2‬‬

‫در ﻳﻚ رﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد درﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاه ﻣﺜﻼ از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘـﺮﭼﻢﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺧﻮاه از ﻃﺮﻳﻖ ارﺳﺎل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ .‬وب ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ داده ﭘﺮاﻛﻨﻲ اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﺗﻮﺟﻬـﺎت را ﺑﺪﺳـﺖ‬ ‫آورد‪ ،‬داده ﭘﺮاﻛﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وب ﺑﺮاي ﭘﻴﺪاﻛﺮدن اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪاي در ﻫﻤﻪ اﻧﺪازهﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ را ﻗﺎدر‬ ‫ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﻮد و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ را ﻧﻴﺰ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﺷﺪن ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ﺗﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻳـﺎ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻛﻤﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻏﻮل ﭘﻴﻜﺮ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ آﻧﻘـﺪر‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛـﻪ درون ﻛﻴـﻒ ﭘـﻮل‬ ‫ﺟﺎي داده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻋﺪد ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻧﻴـﺰ‬

‫‪Mess media‬‬ ‫‪Real time‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٠٠‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻠﻤﺮوﻳﻲ ﻛﻪ دﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻨﺶ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬و زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره اﺣﻴﺎء ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎي ﮔﺮهﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺪﻳﺪي ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را در اﻧﺪازهﻫﺎي ﻋﺠﻴـﺐ و ﻏﺮﻳـﺐ و‬ ‫در ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬ﻣﺎ در ﻣﺮز ورود ﺑﻪ دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﺷﻜﻠﻲ از ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﺳﻤﺖ و ﺳـﻮي ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻮي ﺧـﺎرج اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭼـﺮﺧﺶ ﺳـﺮﻳﻊ‬ ‫ﻛﻬﻜﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺖ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي رام ﻧﺸﺪﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ درآن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از‬ ‫درون ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎي ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﭼـﻮن ﻣﻴـﺰان ﻧـﺎﭼﻴﺰي‪ ،‬در درون‬ ‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻠـﻮي اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛـﺰ را ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮونﺳـﭙﺎري ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫـﺎ را ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻲ ﺷﻜﻞ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬اوج ﺗـﺴﻠﻴﻢ ﺷـﺪن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻧِﺖ‪ ،‬ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﺑﺮي ﻫﻮاﻳﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﺷﺮﻛﺖ ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎي ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﺰار و ﻳـﻚ دﻟﻴـﻞ‬ ‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﻛﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ ‪999‬‬ ‫ﺗﺎي آن ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪي ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد"‪.‬‬ ‫آﻣﺎده ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ‬ ‫اﻧﺒﻮه را ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ .‬در‬

‫ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬

‫‪٢٠١‬‬

‫ﻃﻲ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺑﻴﻦ اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ 1‬و ﮔﺮيﻛﺎﺳﭙﺎرف‪ ،‬وبﺳـﺎﻳﺖ ‪ IBM‬ﭘـﻨﺞ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮ داﺷﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ وبﺳﺎﻳﺖ ﺧـﺎﻟﻲ ﺷـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺷﺐ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ‪ 1996‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه وبﺳﺎﻳﺖ ‪ ،CNN‬ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻨﺠﺎه ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻼش‬ ‫ﺑﺮاي وﺻﻞ ﺷﺪن ﺑﻮد‪ .‬روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﻚ روز ﻣﺎﻧﻨـﺪ رﻋـﺪ و‬ ‫ﺑﺮق ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ زﻳﺎد ﻇﺎﻫﺮﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و روز ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣـﻀّﺎر‬ ‫ﺗﻮدهاي ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻟﻲ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻮج ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ از ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪي ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪي ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﺒﻴﻌـﺖ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺎدادن ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Deep blue‬‬

‫‪1‬‬

‫‪٢٠٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢٠٣‬‬

‫‪8‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن‪ 1‬ﭘﻲدرﭘﻲ‬

‫ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻔﻆ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫در ﭼﺸﻢاﻧﺪاز ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬ ‫ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲاﻓﺘﺎد‪ ،‬و ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻮﻟﺪ ﻧﮕﻬﺪاري داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎً‬ ‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﻨﺲ و ﻛﺎر ﻓﻌﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣـﻮرد ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﺎر اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ آﻧﻘﺪر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﮔﻮﻫﺮي ﺑﺎ ارزش از آن ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷـﺒﻴﻪ ﻳـﻚ‬ ‫اﻛﻮﻟﻮژي ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺎ ﻫﻢ رﺷﺪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪] .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم[‬ ‫داﺋﻤﺎً در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل و ﻋﻤﻴﻘﺎً در ﻫﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ از ﺣﺎﺷﻴﻪﻫـﺎﻳﺶ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺧﻴﺮ آﻣﻮﺧﺘـﻪاﻳـﻢ‪،‬‬ ‫‪Flux‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٠٤‬‬

‫ﺗﻌﺎدﻟﻲ در ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺗﻄّﻮر رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫اﻧﻘﻄﺎع ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬ ‫]ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي[ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮ ﺷﺪه و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي زﻳـﺴﺘﻲ ﻃﺒﻴﻌـﺖ در‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را دﮔﺮﮔـﻮن‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺟﻨﮕﻞﻫـﺎي اﻧﺒـﻮه و ﺳـﻮاﺣﻞ ﻣﺮﻃـﻮب ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺷﮕﻔﺖآور ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮﻗﺖاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎل‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ و دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ از ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﮔﺮﻳـﺰان اﺳـﺖ‪ .‬در ﻃـﻲ‬ ‫دورهﻫﺎي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎي زﻳـﺴﺘﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻟﻴﺴﺖ ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﮔﻴﺎﻫﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮﻛﻪ ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳـﻚ ﭼـﺸﻢ اﻧـﺪاز‬ ‫ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻓـﻪﻫـﺎ آش ﺷـﻌﻠﻪ‬ ‫ﻗﻠﻤﻜﺎري از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻛـﺎري اﻧـﺪ‪ ،‬ﺻـﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﮔـﺮوهﺑﻨـﺪيﻫـﺎي ﻧـﺎﻣﻌﻴﻨﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ]ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم[ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻳـﺎ دوران ﺟﻨﻴﻨـﻲ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻏﺮﻳﺒﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻟﻮﻳﻦ ﺗﺎﻓﻠﺮ‪ ،‬واژه "ﺷﻮك آﻳﻨـﺪه" را در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1970‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﻘﻮل اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﺼﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ در ﺣـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن در ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻋﺶ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‪ ،‬ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻴﻮا‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻨﺪو اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺮوي آﻓﺮﻳﻨﻨﺪهي وﻳﺮاﻧﮕﺮ و آﻓﺮﻳﻨﺸﮕﺮ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن‪ ،‬ﺑﻲﻋﺮﺿﻪﮔﺎن را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ و آﻓﺮﻳﻨﻨـﺪه ي ﻳـﻚ ﭼـﺎرﭼﻮب ﺑـﺮاي‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢٠٥‬‬

‫ﻧﻮآوري و زاﻳﺸﻲ دوﺑﺎره اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻮﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "اﺣﻴﺎ‬ ‫ﻣﺮﻛﺐ"‪ 1‬ﺗﺼﻮر ﺷﻮد ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ آن ﺑﺮ ﻟﺒﻪي آﺷﻮب ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دوﻧﺎﻟﺪ ﻫﻴﻜﺲ‪ 2‬از داﻧﺸﮕﺎه ﺗﮕﺰاس ﺑﺮ روي ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫ﺗﮕﺰاﺳﻲ در ﺑﻴﺴﺖ و دو ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي اﻧﺠﺎم داده و درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻃﻮل ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ از ﻧﻴﻤﻪ دﻫﻪي ﻫﻔﺘﺎد ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﺳﺘﻴﻦ‪ ،3‬ﺷﻬﺮي در ﺗﮕﺰاس‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺴﺐ‬ ‫وﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﺷـﺪه را داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ و ﻫـﻢزﻣـﺎن‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ رﺷﺪ ﺗﻌﺪاد ﺷﻐﻞ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺷﻐﻞ ﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﻛـﻪ از‬ ‫دﺳﺖ رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺷﻐﻞﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﻛـﻪ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آن ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﻳﻦ ﻛـﻪ‬ ‫داﻣﻨــﻪ ﺷــﻐﻞﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ اﻳﺠــﺎد‬ ‫ﻣــﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴــﺸﺘﺮ از داﻣﻨــﻪ‬ ‫ﺷﻐﻞﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از دﺳـﺖ‬ ‫رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻴﻜﺲ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﺶ در ﺗﮕﺰاس ﮔﻔﺖ‪" :‬اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن و اﺳـﺘﺨﺪاﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﮕﺰاﺳﻲ ﻫﺎ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪) 2026‬ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ‪ (2006‬ﺑﺪان ﻣﺘﻜﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻧﺪ"‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ ،2020‬ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﺑﺎﻳﺪ ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ در ﻛﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ]ﻛﻪ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﺗﻌـﺪادي از‬ ‫‪1‬‬

‫‪Compounded Rebirth‬‬ ‫‪Donald Hicks‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Austin‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٠٦‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ[‪ .‬ﻫﻴﻜﺲ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪" :‬ﺑﺠـﺎي در ﻧﻈﺮﮔـﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺷﻐﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑـﺮ ﺗﻌﺪادﺷـﺎن‬ ‫اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روي ﺗﺸﻮﻳﻖ ﭼﺮﺧﺶ اﻗﺘﺼﺎدي )ﺧﻠﻖ ﻣﺠﺪد ﻣـﺪاوم‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺎﻟﺖ( ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد"‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ را ﺟـﺮي آﺳـﻴﻢ‪ 1‬در ﻣﺠﻠـﻪ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺠﺎري ﻛﻪ اﺧﺒﺎر ﻫﻴﻜﺲ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت‬ ‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮگ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻓﺮا ﻣﻲرﺳـﺪ‪ .‬ﺗﮕـﺰاس و ‪49‬‬ ‫اﻳﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮ ]آﻣﺮﻳﻜﺎ[ را ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروﭘﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﻴﻦ ‪ 1980‬ﺗـﺎ ‪،1995‬‬ ‫اروﭘﺎ از ‪ 12‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ دوﻟﺘﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﻮد‪ ,‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺳ‪‬ﻴﻼن‪،‬‬ ‫‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ را در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ از ﺑـﻴﻦ ﺑـﺮد‪ .‬اﻳـﺎﻻتﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼن را‬ ‫ﭘﺮورش داد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ‪ 44‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﺷـﻐﻞ ﻗـﺪﻳﻤﻲ در‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻮد )ﻛﻪ ﻋﺪدي ﺳﺮﺳﺎمآور اﺳﺖ(‪ .‬در ﻋﻮض ‪ 73‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷـﻐﻞ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ 29‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ]ﺷﻐﻞ[ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫اﻳﺎﻻتﻣﺘﺤﺪه ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ‪ 12‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺷﻐﻞ دوﻟﺘﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﺧﻮاﻫﺪ ﭼﺮﺑﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮر ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺑﺮاي اﻛﻮﻟﻮژﻳﺴﺖﻫﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ‬ ‫را اداره ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻔﻆ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ "ﻧِﺖ" ﺧﻮدش را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﺮوج از ﺗﻌﺎدل ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ راﻛﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪.‬‬ ‫‪Jerry Ussem‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢٠٧‬‬

‫ﻧﻮآوري‪ ،‬ﺑﻪﻫﻢرﻳﺨﺘﮕﻲ اﺳﺖ؛ ﻧﻮآوري ﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬ﺑﻬﻢرﻳﺨﺘﮕﻲ ﻣﺪاوم اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﺪف ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪي ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺣﻔﻆ ﻳﻚ ﻋﺪم‬ ‫ﺗﻌﺎدل ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‪ .‬ﻣﻌﺪود اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎل روﻣﺮ‪ 1‬و ﺑﺮاﻳﺎن آرﺗﻮر‪ .2‬آﺛﺎر‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ رﺷﺪ ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧـﻮدش را ﺑـﺎ ﻣﺘﻌـﺎدل داﺷـﺘﻦ در ﻟﺒـﻪي‬ ‫آﺷﻮب ﻫﺎي ﻣﺪاوم ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آرﺗﻮر ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﻗﺼﺪ ﺛﺎﺑﺘﻲ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬آن اﺳﺖﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻢ دﮔﺮﮔﻮنﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺑﻬـﻢﺧـﻮردﮔﻲ در ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ]ﺟﺪﻳﺪ[‪ ،‬اﻣﺮي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ"‪.‬‬ ‫ﻓﺮق ﺑﻴﻦ آﺷﻮب و ﻟﺒﻪﻫﺎي آﺷﻮب ﺧﻴﻠﻲ دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ "اَﭘﻞ" در‬ ‫ﺗﻼش ﺑﺮاي ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﺪاوم و ﺣﻔﻆِ اﺑﺪاع ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ اش‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑـﻴﺶ‬ ‫از ﺣﺪ از ﺗﻌﺎدل ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮدش اﺟﺎزه دادﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﺎﺑﻮدي رواﻧﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رويﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻛﻮه ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻨـﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬از آن ﺑﺎﻻ روﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻳﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﻚ "ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن" اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫اﻧﻘﺮاضِ داﺋﻤﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻓﺮدي رﺷﺪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻳـﺎ ﻋﻘـﺐ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي ﻧﻮ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣـﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺻـﻨﺎﻳﻊ و‬ ‫ﺷﻐﻞﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎدي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛـﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ دوره ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪهﻫﺎ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﺪام‬ ‫ﻣﺎداماﻟﻌﻤﺮ آﻧﻬﺎ‪ .‬ﺣﺮﻓﻪﻫﺎ )اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﻲ را ﺑﺘﻮان ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷـﺖ(‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﺷﺒﻴﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي ﺗﻌﻬـﺪات ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ و ﻫـﻢزﻣـﺎن‪ ،‬ﭼـﺮﺧﺶ‬ ‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﻧﻘﺶﻫﺎي از ﻣﺪ اﻓﺘﺎده را ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲاﻧﺪازﻧـﺪ‪ .‬ﺣـﺪود ‪20‬‬ ‫‪Paul Romer‬‬ ‫‪Brain Arthur‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٢٠٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫درﺻﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪا از رواﺑﻂ ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﺎ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎن ﺧـﻮد‪،‬‬ ‫ﻗﺮارداد دارﻧﺪ و ‪ 86‬درﺻﺪ از آﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ رواﺑﻂ راﺿﻲاﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻫﻴﭻﻛﺠﺎ‪ ،‬اﻳﻦﮔﺮاﻳﺶ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼن ﺛﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ از ﺻـﻨﻌﺖ‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﻛﻪ در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﺸﻬﻮد ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻫﺎﻟﻴﻮود‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻮزﻳـﻚ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻟﺘﻲﻣﺪﻳﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ و ﺗﺠﺎري ]را ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪[.‬‬ ‫اﺳﺘﻮدﻳﻮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻓﻴﻠﻢﺳﺎزي‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻤﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان اﺳـﺘﻮدﻳﻮﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﻴﻠﻢﺑﺮداري ﻣﺘﻌﺪد ﺣـﺪود‬ ‫ﭼﻬﻞ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺮﻛﺖ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﻓﺮادي ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮارداد ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻢ ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ]اﻓﺮاد[ ﺷﺎﻣﻞ اراﺋﻪدﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺟﻠـﻮه ﻫـﺎي وﻳـﮋه‪ ،1‬ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،2‬ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﺎي ﻧﻮرﭘﺮدازي‪ ،3‬ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮق‪ ،4‬ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ‪ 5‬و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ‪ 6‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺎﻟﻲ در‬ ‫ﻃﻲ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻓـﻴﻠﻢ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در زﻣﺎن ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬آﻧـﺎن دوﺑـﺎره‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻤﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪ و ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دوﺑﺎره ﮔـﺮد‬ ‫ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮوس اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ 7‬ﻣﺆﻟﻒ "ﺳﺎﻳﺒﺮ ﭘﺎﻧﻚ"‪ 1‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻨﺤـﺼﺮ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Special effects rendors‬‬ ‫‪Prop specialists‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Lighting technicians‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Payroll agencies‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Security folks‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Catering firms‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪Bruce Sterling‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢٠٩‬‬

‫ﺑﻔﺮدي از ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻫﺎﻟﻴﻮود ﺑﺴﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬وي‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از اﻓﺮادي را ﻛـﻪ ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻗﺮاردادي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬارﻳﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوش ﺣﻖ ﻧﻤﺎﻳﺶ آﻧﻬﺎ و ﺗﻮزﻳﻊ در ﺷﺒﻜﻪﻫـﺎي وﻳـﺪﺋﻮﻳﻲ‬ ‫ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎر ﺧﻮد ﻣﻲرود"‪.‬‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ده ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﺑـﻴﺶ از ﻫـﺰار‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪ در اﺳﺘﺨﺪام دارﻧﺪ‪ .‬از ‪ 250‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ درﮔﻴﺮ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻟﺲآﻧﺠﻠﺲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦزده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ‪ 85‬درﺻـﺪ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ‬ ‫زﻳﺮ ده ﻧﻔﺮ در اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮل ﻛﻮﺗﻜﻴﻦ‪ 2‬ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪهي ﻣﻘﺎﻟـﻪي‬ ‫درﺧﺸﺎن در ﻣﺠﻠﻪ ‪ Inc.‬ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1995‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﭼﺮا ﻫـﺮ ﻛـﺴﺐ وﻛـﺎري‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ"‪ 3‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﻫﺎﻟﻴﻮود از ﻳﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرگ‬ ‫ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻛﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﺮ‬ ‫داﻧﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﮔﺴﺘﺮده و اﺗﻤﻴﺰه ﺷﺪه ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﻮود ﻓﻘﻂ او‪‬ل رﺳﻴﺪ"‪.‬‬ ‫دره ﺳﻴﻠﻴﻜﻮن ﺧﻴﻠﻲ از اﻳﻦ ﻋﺎﻗﺒﺖ دور ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠـﺎرتﻫـﺎي‬

‫‪ICE‬‬

‫)اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت( ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ و اﻧﻌﻄـﺎف ﺑـﺮاي‬ ‫اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪي ﺳﺮﻳﻊاﻟﺴﻴﺮ و اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ آﻧﻘﺪر ﺳﺮﻳﻊ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻬﺎﻣﻲ )ﻫـﺮ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ( ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺳﺨﺖ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف اﺳـﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Cyber Punk‬‬ ‫‪Joel kotkin‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Why every business will be like show business‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١٠‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮروﻛﺮاﺗﻴﻚ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ آن ﺷﺮوع ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ت آﺷﻔﺘﻪ و ﻧﺎﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼـﺸﻢاﻧـﺪاز وﻳـﺮان ﻧﻤـﻮدنِ‬ ‫داﺋﻤﻲ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ]و ﺟﻮاب ﻣﻲدﻫﺪ[ ﺷﻮكﻫـﺎي‬ ‫آﻳﻨﺪه را ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﺎدﺗﻤـﺪاران‪ ،1‬ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ دور رﻳﺨـﺘﻦ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺗﺎوان ﺗﻮﻟﺪ دﺷﻮار و ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ را ﺑـﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي از اﻳﻦ ﺳﺮﺧﻮش اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﺧـﻮد ﺳـﺎﺧﺘﻪاي را ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮجﻫﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ آﻓـﺮﻳﻨﺶ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﮔﻮﻧﻪاي از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪف ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﻨﺶ دوﺑﺎره‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﻨﺶ دوﺑﺎره ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ و ﺻـﻨﻌﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﻛـﺎﻣﻼً ﺑﺮداﺷـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﻳـﻚ وبِ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮ‪ ،‬اﻧﻌﻄـﺎفﭘـﺬﻳﺮﺗﺮ و ﺑـﻪ ﺳـﺨﺘﻲ‬ ‫ﺑﻬﻢﻣﺘﺼﻞﺷﺪه را ﺣﻮل آن ﺑﺒﺎﻓﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺘﻜـﻲ‬ ‫ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن داﺋﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮدِ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮاتِ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﺴﺎﻟﺖآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺗﻜﺎنﻫﺎي داﺋﻤﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬وﺿﻌﻴﺘﻲﻛـﻪ‬ ‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻜﺎنﻫﺎي داﺋﻤـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﻨﺘﻬـﻲاﻟﻴـﻪ‬

‫‪Creatures of habit‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢١١‬‬

‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻠﻨـﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ را واژﮔـﻮن‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ از زﻣﺎنﺷﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻮآوري ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺟﻠـﻮﺗﺮ از زﻣـﺎن ﺑـﻮدن ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪] ،‬اﻟﺒﺘﻪ[ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑـﻴﺶ‬ ‫از ﺣﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازاﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي ﻣـﺸﻮ‪‬ق آن اﺳـﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼن‬ ‫ﮔﻠﭽﻴﻦﺷﺪه‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮع درﺳﺘﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار د‪‬ز ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ را ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻮآوري ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه ﻛﻠﻤﻪ "ﻧﻮآوري" آﻧﻘﺪر ﻣﻌﻤﻮل ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨـﺎي واﻗﻌـﻲاش‬ ‫ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺎم واﻗﻌﺎً ﻧﻮآوراﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻮﻗﺮاﻧﻪ اﺳـﺖ‬ ‫و ﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازاﻧﻪ‪ .‬ﮔﺎم ﻧﻮآوراﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻜﺎنﻫﺎي ﺑﺪون ﺟﻬﺖ اﺗﻔـﺎﻗﻲ‬ ‫اﺳﺖ و ﻧﻪ آﻧﻘﺪر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺮار ﻧﮕﻴـﺮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺤﻴﺢ آن ﻳﻚ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺳﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ‬ ‫در ﺗﺌﻮري ﺑﻜﺎر ﻣﻲآﻳﺪ )و ﻧﻪ در ﻋﻤﻞ( و ﻳﺎ ﭼﻴـﺰيﻛـﻪ ﭘـﻴﺶﻧﻴـﺎزش ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮآوري ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآورﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻧﻮآوري واﻗﻌﻲ آﻧﻘﺪر ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮز ﺧﻄﺮ ﻣـﻲ رﺳـﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴـﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻤﻲ ﺟﻠﻮﺗﺮ رود‪ ،‬ﻣﻀﺤﻚ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻧـﻮآوري واﻗﻌـﻲ ﺑـﺮ‬ ‫روي ﻟﺒﻪ ي ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ ي دﻫﺸﺘﻨﺎك ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون آﻧﻜـﻪ دﭼـﺎر آن‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮآوري واﻗﻌﻲ ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪.‬‬

‫‪Selective flux‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١٢‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼنِ‬ ‫ﮔﻠﭽﻴﻦ ﺷﺪهي ﻧﻮآوري‪ 1‬ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي ﻧﻔـﻮذ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼنِ‬ ‫ﻧﻮآوراﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ اﺧﺘﺮاع ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺬّابﺗـﺮ ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ]اﺧﺘـﺮاع‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺬّابﺗﺮ[ ﻛﺎر ﻫﺮ روزهي آن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮآوري و ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎي‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ در ﺣﺎل روﻳﺶ را ﭘﺮﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮآوري ﻣﻘﺪم اﺳﺖ ﺑﺮ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ‬

‫•‬

‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ از ﻣﺤﺼﻮﻻت‬

‫•‬

‫روشﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ‬

‫•‬

‫اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫•‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫•‬

‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﻬﻢ ﻣﻲﭘﻴﭽﻨﺪ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬ ‫از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﺎرﭘﻴﭻوار ﻣﻲﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﻮل "ﻧﻮآوري" ﻫﺎيوﻫﻮي زﻳﺎدي ﺑﺮﭘﺎﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ دارﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﺿﺮورت "ﻧﻮآوري" ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣـﻲ آورﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻨـﻮز‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎندﻫـﻲ ﻣﺠـﺪد و ﺣـﻀﻮر‬ ‫ﺑﻼدرﻧﮓ ]در ﺻـﺤﻨﻪﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ[‪ .‬اﻣـﺎ ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻨـﺪﺑﺎدِ ﻧـﻮآوري‪،‬‬ ‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهي وﻇﻴﻔﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪] ،‬ﻳﻌﻨﻲ[ ﺑﻴﻦ ﻣﺮگ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻈـﻢ‬ ‫آﻫﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه و زوال آﺷﻮب‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻲﺷﻤﺎر )ﺣﺘﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻠﺞﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫‪The selective flux of innovation‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢١٣‬‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖِ ﺟﺎودانِ ﻗﻮاﻧﻴﻦﻛﻢ ﺗﻌـﺪاد و ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫آﺷﻮب را دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬اﺗـﻼف‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت ﻧـﺎﻗﺺ و‬ ‫ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﻫﻨﻮز ﺷﺎﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪدﻫﻨﺪه ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎ وﺟﻮد دارد ﺗﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮج و ﻣﺮج ﻓﺮو ﻧﺮوﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫در وﺿــﻌﻴﺖ ﻫﻤﻴــﺸﮕﻲ‬ ‫آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﺳ‪‬ﻴﻼن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي‬ ‫ﮔــﺴﺘﺮده ﺑﺎﻳــﺪ ﻣــﺎﺑﻴﻦ‬ ‫ﺳــﺨﺘﻲ ﻧﻈــﻢ و وﻳﺮاﻧــﻲ‬ ‫آﺷﻮب ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻦ در ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮﻓﻘﻲ را اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ ،‬و داﻧـﺶ‬ ‫دﺳﺖ دوﻣﻲ‪ 1‬ﻛﻪ از ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮوهﻫﺎي دﻳﮕﺮﻛﻪ درﮔﻴﺮ ﻧﻮآوريﻫـﺎﻳﻲ در ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهام‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ‪،‬‬ ‫در اوج اﺟﺮاﻫﺎي ]ﻣﻮﻓﻘﺸﺎن[ در ﻟﺒﻪ آﺷﻮب‪ ،‬ﻣﻲﻟﻐﺰﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﺟﻠـﻮ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ و در ﻣﻌﺮض ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮم و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺸﺖ ﺻﺤﻨﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دور ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزﻧﻨﺪ "اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺎﻣﻼً از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎرج اﺳـﺖ"‪ .‬ﻫـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺗـﺎ ﺣـﺪ‪‬ي‬ ‫ﻏﻴﺮﻛﺎرﻛﺮدي اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻧﻮآور‪ ،‬در ﻟﺤﻈﻪي درﺧـﺸﺶ ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ارﺗﺒﺎط ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺟﺮﻗﻪ ﻫﺎي ﻧﺒـﻮغآﻣﻴـﺰ و ﻧﺎﺑـﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ﻫـﺎيِ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪﻛﻨﻨﺪه ي ﺣﻴﺎتِ‪ 2‬دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮي درﮔﻴـﺮ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬

‫‪Secondhand knowledge‬‬ ‫‪Life-threatening disorganization‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١٤‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺳﺎﺧﺘﺎر را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨـﺪه از‬ ‫ﻧﺎﺑﻮديﺷﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻫﻴﭻ ﮔﺮوه ﻧﻮآور ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ ﻧﺪﻳﺪم ﻛـﻪ‬ ‫در ﺑﺤﺮان ﻻاﻗﻞ ﻧﻴﻤﻲ از ﺳﺎﺧﺘﺎرش دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﻣﻮرد ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻳﻦ ﻧﻈـﺮ را‬ ‫ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﻠﻮروﻧـﺪه در ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴـﺰاﻧﺶ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﻔﺮ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك و ﻫﻴﺠﺎنآﻣﻴﺰ ﺑﺴﻮي ﻟﺒﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي زﻳﺎدي‪ ،‬اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺰرگ را وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻼّﻗﻴﺖ ﺟـﺎري‬ ‫اﺳﺖ و ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫـﺪف ﻧﻬـﺎﻳﻲ در‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻛﺮدن راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔـﻆ اﻳـﻦ دورهﻫـﺎي ﺗﻌـﺎدل‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻔﻆ ﻧﻮآوري ﺑﺪﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ از ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺧﻼّﻗﺎﻧـﻪ ﻧـﺸﺄت ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖآوردن ﻧﻮآوري ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖآوردن ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل‬ ‫داﺋﻤﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل داﺋﻤﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬ ‫ﺷﻮﻳﺪ ﻳﺎ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎهﻫﺎ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﻳﺪ در وﺿـﻌﻴﺘﻲ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ ﺳـﻘﻮط‬ ‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺳﻘﻮط اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺧﻮدش‬ ‫را ﺑﺎز ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺑﻪ ورﻃﻪي ﺳﻘﻮط ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬و ﻃﻮري ﻧﻴﺰ ﻟﻨﮕـﺮ‬ ‫ﻧﻤﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ ﺗﻜﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺨﻮرد‪ .‬اﻧﮕـﺎر در ﻗﻠﻤـﺮوي ﻣﺨـﺎﻃﺮهآﻣﻴـﺰ ﻣﻘـﺪاري‬ ‫ﻣﻲﺟﻬﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻗﺪرت ﺳﻘﻮط ﺑﺮاي ﺑﻪ ﭘـﻴﺶراﻧـﺪن ﺷـﻜﻮﻫﻤﻨﺪ ﺧـﻮد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﻣﻮجﺳﻮاري ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺮ‬ ‫روي ﻣﻮﺟﻲ ﺳﻮار ﻣﻲﺷﻮﻳﺪﻛﻪ داﺋﻤﺎً در ﺗﻼﻃﻢ اﺳﺖ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي اﻳﻦ‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢١٥‬‬

‫ﻣﻮج ﭘﺮ از آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺳﻮار ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺮوي ﺗﻼﻃﻢ آن ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫دﺷﻮارﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮآوري‪ ،‬رﺳﻤﻲ و ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪] .‬ﻧﻮآوري[ اﻏﻠﺐ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ‬ ‫ﻧﻘﺾ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺧﻠﻖ ﺷﺎن ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻧـﻮآوري ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﻘﻄﺎع از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن اﺳـﺖ ﻧـﻮآوري‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺟﻬﺶ از روي ﻗﻮاﻋﺪ دارد‪ .‬در دوره ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼنﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺗﺠﺮﺑﻪ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ )ﻋﺒﻮر از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮداﻧﺶ(‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح دﻳﮕﺮي وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣﻲرﺳـﺪ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺟـﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ در ﺑـﺎزي‪،‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺎزي و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺑـﺎزي ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ اول )ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺎزي( ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﻛـﻪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺑﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺐ و‬ ‫ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮآﻣﺪن والﻣـﺎرﺗﺰ‪ 1‬و ﺷـﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ آﻫـﻦ‬ ‫ﻧﻮﻛﻮر‪ 2‬را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ دوم )ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺎزي( اﻧﻮاع ﺟﺪﻳـﺪي از ﻛـﺴﺐ و ﻛـﺎر‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي و اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪي از ﺑﺎزيﻫـﺎ را ﺑـﻪوﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآورد‪ .‬در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮات‪ ،‬ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و آﻣﺎزون از راه ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Wal-Marts‬‬ ‫‪Nucor‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١٦‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﺳﻮم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻪ در ﺣﺎل ورود ﺑﻪ آن ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮدش را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات را در دو ﺳـﻄﺢ اول ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ )ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري( ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪش ﻧﺤﻮه اي اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ اﻧﻬـﺪام‬ ‫ﺧﻼّق ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن را ﺑﻪ راه ﻣﻲاﻧﺪازد و ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﻴـﺪاﻧﻲ ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻗﺎدر ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﺘﺶ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬راهﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣـﺪت زﻣـﺎن زﻳـﺎدي‬ ‫ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﺎدت ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ واﻗﻌﺎً رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺮ‬ ‫ﺗﻜﺎﻣﻞ واﻗﻌﺎً ﺑﺮ روي ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘـﺮل وﻳـﺮوس ﻫـﺎي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﺴﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ 1‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ درون ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﺳـﺘﻌﺎرات‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺳﺘﻌﺎرات اﻗﺘـﺼﺎدي ﺳـﻮدﻣﻨﺪي ﺑـﻪﻛـﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ از ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺳﺮزﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗـﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺧﻮد آدام اﺳﻤﻴﺖ‪ 2‬ﺑﻪ ﺳﺮزﻧﺪه ﺑـﻮدن ﻧﻈﺮﻳـﻪ "دﺳـﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ اش" اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرل ﻣﺎرﻛﺲ‪ 3‬ﺻﺤﺒﺖ از ﻃﺒﻴﻌـﺖ ارﮔـﺎﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻗﺘﺼﺎددان ﺗﻴﺰﺑﻴﻦ‪ ،‬آﻟﻔـﺮد ﻣﺎرﺷـﺎل‪ 4‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1948‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ "ﻛﻌﺒﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن‪ ،‬در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑﻴﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ ﻗـﺮار‬ ‫‪1‬‬

‫‪Neobiologicalism‬‬ ‫‪Adam Smith‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Karl Marx‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Alfred Marshall‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢١٧‬‬

‫دارد"‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﺎرﺷﺎل در اوج ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪] .‬در آن‬ ‫ﻣﻮﻗﻊ[ اوﻟﻴﻦ ﺗﻜﺎن ﻫﺎي ﻗﺪرتِ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮرِ اﻃﻼﻋﺎت ﺗـﺎزه داﺷـﺖ اﺣـﺴﺎس‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪلﺳﺎزي و ﺗﺌﻮريﭘﺮدازي و ﺳﺨﺖﺗﺮ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي زﻧﺪه‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧـﺮ ﻋﻠـﻢ اﻗﺘـﺼﺎد‪ ،‬ﻃﺮﻓـﺪار ﻓﻬﻤـﻲ‬ ‫ﻣﻌﺘﺪﻻﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻓﻬﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻨﺎﻳﻪآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻛﻪ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن را در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫زﻧﺪه ﻛﺮد‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ از آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫]اﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي[ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺗﺮاﺷﻪ ﻫﺎي ﭘﺮﻗﺪرت‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي‬ ‫]دوﻃﺮﻓﻪ[ و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻐﺬﻳﻪﮔﺮِ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺪلﺳﺎزي را‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ از‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﺳﻜﻮن ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨـﺪه ﺑـﻪ‬ ‫ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن و ﻧﻮآوري ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﺮِ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﺎدﻻﻧﻪ و اﺧﺘﻼﻓـﺎت ﺧﻄﺮﻧـﺎك‪،‬‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ روان ﺑﺴﻮي ﻟﺒﻪي آﺷﻮب ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻜـﺎنﻫـﺎي‬ ‫داﺋﻤﻲ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ را ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻜﺎري و ﻧﺎﻛﺎراﻳﻲ را ﭘﺬﻳﺮا ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﮔِﻠﻪاي‬ ‫از ﭘﺮ آﺷﻮﺑﻲ ﻣﻜﺎن ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪] ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ[ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺷﺪه اﻳـﺪ‪ .‬ﻻزم ﻧﻴـﺴﺖ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن دﭼﺎر آﺷﻮب ﺷﻮد )اﻣﻴﺪوارﻳﻢ دﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺣﺴﺎﺑﺪاري اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺸﻮد( اﻣـﺎ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎيﻛﻠﻴﺪي ﺑﺎﻳﺪ ]دﭼﺎر آﺷﻮب ﺷﻮﻧﺪ[‪ .‬وﻇﻴﻔـﻪ‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ واﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﻧﮕﻬﺪاريِ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١٨‬‬

‫ﺑﺠﺎي ﻣﻤﻨﻮعﻛﺮدن ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن‪ ،‬از آن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺗﻠﻔﻦ از اﺑﺘـﺪا‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺧﺘﻼل و ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻳﺠـﺎد ﻣـﺪار ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﺑﺪون وﻗﻔﻪ ﺑﻴﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه و ﺷﻨﻮﻧﺪه ﺻـﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺣـﺬف ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫]ﻧﻘﺶ[ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺘﻌﺎدﻟﻲ را ﻓﺮض ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮات‬ ‫ﭘﺮآﺷﻮب ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ و ﺑﺰودي ﻫﻤـﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ ﺗﻠﻔـﻦ را درﺑﺮﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺮﻓـﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﻐﺎمﻫﺎ را )ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪا ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد( در ﺑﻴﺖﻫﺎي ﺟﺰء ﺟﺰء ﺷـﺪه از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻓﺮاوان ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﻠﻮي اﻳﺮادات را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﺮادات وﺟﻮد دارﻧﺪ و از ﺳ‪‬ﻴﻼن ﭘﺮآﺷﻮب ﺑﻬﺮه‬ ‫ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﺑﺪﻧﺒﺎل آن ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﻛﺠﺎﺳﺖ و ﺳﻮار آن ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ را ]ﺑـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﺧـﻮد[ ﺗﺰرﻳـﻖ‬ ‫ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪ ﺑـﺎ داﻣﻨـﻪ ﮔـﺴﺘﺮده داراي ﺳـﻮﮔﻴﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﺑﺮاي ﺑﻜﺎرﺑﺮي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬رﺷﺪ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي‪ ،‬روﺳﻴﻪ‬ ‫ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺰرﻳﻖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪] .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ[ ﺑﺎﻳﺪ رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ ﺗﺤﺖاﻟﺤﻤﺎﻳﻪي ﻧﻤﻮﻧـﻪي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻪﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ رﺷﺪ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ آن ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻃـﻲ‬ ‫زﻣﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده رﺷﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪا از ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ‬ ‫ﮔﺮهﻫﺎ و ﺳﻄﻮح ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢِ ﻣﻮﻓﻖِ ﺑـﺰرگ روزي‬ ‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﻓﻖ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ؟ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼﻥ ﭘﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ‬

‫‪٢١٩‬‬

‫ﻫﺴﺘﻪ را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺟﺎﻫﺎ اﺟﺎزه ﺳ‪‬ﻴـَﻼن دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳـﺴﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﺟﻴﻤﺰﻛﻮﻟﻴﻦ‪ 1‬و ﺟﺮيﭘﻮراس‪ 2‬در اﺛﺮ ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺮﻓﺮوﺷﺸﺎن "ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري" ﺑﺤﺜﻲ را آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ دراز‪ ،‬ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻗﻠﺐ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ارزشﻫﺎي ﺑﺪون‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ را در ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎ از اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺪن ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻴﻤﻪ را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﺎرج از ﻫﺴﺘﻪ ارزشﻫﺎ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻧﺒﺎﻳـﺪ از ﺳ‪‬ـﻴ‪‬ﻼن‬ ‫ﻣﻌﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ‪.‬‬

‫‪James Collins‬‬ ‫‪Jerry porras‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٢٢٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٢١‬‬

‫‪9‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ‬

‫‪1‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد‪ 2‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﺮورتِ اﻗﺘﺼﺎديِ اﺻﻠﻲِ ﻋﺼﺮِ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮه وري‪ 3‬ﺑـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ‬ ‫ﺟﻨﺒﻪاي از ﺷﺮﻛﺖ ﺻﻨﻌﺘﻲ )از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﺶ ﺗﺎ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲاش( ﻃـﻮري‬ ‫درﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎراﻳﻲ‪ 4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﺘـﺼﺎدي را اﻓـﺰاﻳﺶ دﻫـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ اﻣـﺮوزه‬ ‫ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺣﺎﺷﻴﻪاي ﺑﻲﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺿﺮورت اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﻠﻲ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ راﺑﻄﻪﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺟﻨﺒﻪ از ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺷﺒﻜﻪايﺷﺪه )از ﺳﺨﺖاﻓﺰارش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اش( ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻤﻴ‪‬ﺖ و ﻛﻴﻔﻴﺖ رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻠـﻖ ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Relationship tech‬‬ ‫‪Trust‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Productivity‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Efficiency‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٢٢٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ رواﺑﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛـﻪ رودﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻛﺸﺘﻲﻫﺎي ﺑﺎري را ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺮﻛﺖ رواﺑﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬رواﺑـﻂ ﻓـﻮق اﻟﻌـﺎده ﮔـﺴﺘﺮده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮاﺗﺼﺎﻟﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻴﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و دوﻟـﺖ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪] ،‬ﺑﻴﻦ[ اﺷﻴﺎء و ]دﻳﮕـﺮ[ اﺷـﻴﺎء‪،‬‬ ‫]ﺑﻴﻦ[ اﺷﻴﺎء و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﻇﺮاﻓﺖ رواﺑﻄﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﻧﻮع رواﺑﻂ‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ و وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺨـﺼﻮص ﺑـﻪ ﺧـﻮدش را‬ ‫دارد و ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻧـﻮع ﺑﺨـﺼﻮﺻﻲ از ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﭘـﺮورش ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎي ﺟﻠﻲﺑﻴﻦ و ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﻧﺎﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺸﻞ اﺳـﻜﺮﻳﭻ‪ 1‬در ﻛﺘـﺎب "ﻣﻐﺰﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮك"‪) 2‬ﻛﺘـﺎﺑﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎيِ ﺟﺪﻳﺪِ ﻫﻤﻜﺎري( ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪" :‬ﻣـﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﻧﺘﻘـﺎل از اﻳـﺪهي‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻛﻨﻨﺪه ي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺪهي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻚ رﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻖ رواﺑﻂ در ﺣﺮﻛﺖ ﻫـﺴﺘﻴﻢ"‪ .‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺳﺨﺖ اﻓﺰار اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﺑﻴﺖ را ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫اﻳﻦﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮان رواﺑﻂ را ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﻴﻠﻴﻜﻮﻧﻲ داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮﺷﻨﺎﻣﻲ و اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﻫﺮ دو در ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑـﺎ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﻘﻂ دوﭼﻴﺰ‪:‬‬

‫‪Michael Schrage‬‬ ‫‪Shared Minds‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬ ‫•‬

‫‪٢٢٣‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬رواﺑﻂ و ﻫﻢﭘﻴﻤﺎنﻫـﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﺟﻬﺎﻧﻲﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ رواﺑﻂ را ﺑـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻫﻴﺠﺎنزده ي ﻓﻮق رواﺑﻂ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛـﺮده‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ داده و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﻨﺪ )از راهدور‪ ،‬در ﻫﻤﻪ زﻣﺎنﻫﺎ و در ﻫﻤﻪ ﻣﻜﺎنﻫﺎ و در‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ(‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ دﻳﮕﺮﻛﺎﻧﺰاس‪ 2‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻋﺠﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺑﻴﺶ از دو ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﺑﻄﻪ اي ﺳﺎﺧﺘﺎرﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺜـﻞ ﺳﻠـﺴﻠﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺒﻲ ﻳﺎ ﺷﺒﻜﻪاي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐﻫـﺎ‪ ،‬اﻋـﻀﺎء ﺑﺮاﺳـﺎس‬ ‫ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺮﺟ‪‬ﺢ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رده ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪] ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ[ در ﺷـﺒﻜﻪ ﻫـﺎ‪،‬‬ ‫اﻋﻀﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ﻃﺮﻓﻴﻨﻲ ﻛﻪ داراي ﻗﺪرت ﻳﻜﺴﺎن و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ( در ﻋﺼﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪي ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪه در ﻏﻴﺎب ﻓﺮاواﻧﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻮد‪ .‬رﺗﺒـﻪﺑﻨـﺪي‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻤﻪﺟﺎ و ﻫﻤـﻪ‬ ‫وﻗﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢﺳﻄﺤﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 3‬ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎتِ ﻗﺎﺑﻞِ اﻋﺘﻤﺎد ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﭼﻴــﺰي ﻧﻤــﻲﺗﻮاﻧــﺪ ﻣــﺎﻧﻊ ﻏﻠﺒــﻪﻳــﺎﻓﺘﻦ ﻫــﻢﺳــﻄﺤﺎن اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ ﺷــﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪﻛﻪﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺑﻴﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را در ﻫﻤﻪ اﺑﻌـﺎد‬ ‫رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﺎﻫﺪ ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 4‬در ﻫﺮ ﺑﻌﺪ و ﺟﻬﺘﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺴﺖ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Hyper relations‬‬ ‫‪Kansas‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Peers‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Peerages‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٢٤‬‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﭘﺴﺖ ﺻﻮﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ارﺗﻘﺎء ﺳـﻄﺢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪوﺟـﻮد‬ ‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺸﺎر وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﻢﺳـﻄﺢ ﻛـﺮدن ﻛـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪاي اﺳﺖ و آﺷﻔﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن در ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از ﺧﻴﻠﻲ ﺟﻬﺎت ﭘﺪﻳﺪآﻣﺪن رواﺑﻂ ﻫـﻢﺳـﻄﺤﻲ‬ ‫]اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ[ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮ و ﻛﺎرﻣﻨﺪ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻛﻢاﻫﻤﻴﺖﺗﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ رواﺑﻄﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل وﻗﻮع اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮي دارد‪ ،‬ﻧﻮع راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮي و ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﻢﺳﻄﺢ ﺷﺪن اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗـﺮ از آن‪ ،‬راﺑﻄـﻪ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ و ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻳـﻚ وب از ﻧِـﺖﻫـﺎي روي ﻫـﻢ‬ ‫اﻓﺘﺎده‪ 1‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز از آن ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺗﺮ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮي و ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺎده و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً راﺑﻄـﻪ ﺗﺮﻓﻴـﻊ داده ﺷـﺪهاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺣﺎل ﺑﺮﻗﺮاري اﺳﺖ )راﺑﻄـﻪاي ﻛـﻪ اﺧﻴـﺮاً در ﺣـﺎل‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪن اﺳﺖ( و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺧﻮدش را داﺧﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﻲ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪] ،‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ[ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ ]رواﺑﻂ[ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻬـﻢﺗـﺮي را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎصدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎﻟﻲ از رواﺑﻂ ﺑﺴﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي و ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ را )ﻧﻘﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ( ﻣـﻮرد‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬در ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي ﺟﺪاﺳـﺎزي ﺑـﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺷﺮﻛﺖ اﻏﻠﺐ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﮔﺎز )ﭘﻤﭗﺑﻨﺰﻳﻦ(‪] ،‬ﺑﺎك ﻣﺎﺷﻴﻦ[ ﺧﻮد را ﺑـﺎ ﮔـﺎز‬ ‫ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﮔﺎز ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ ﻳـﺎ ﺑـﺮاي ﺧﻮدﺗـﺎن؟ آﻳـﺎ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲﻛﻪ در ﻳﻚ ﺻﻒ ﭘﺸﺖ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻮدﭘﺮداز اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنِ ﺑﻪ‬ ‫‪A web of overlapping nets‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٢٥‬‬

‫ﺷﺪت درﮔﻴﺮ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﻛـﻪ ﺣﻘـﻮق‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؟ وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﺴﺖ ﺣﺎﻣﻠﮕﻲ در ﺧﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ ﺷـﻤﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﺧﻮدﻳﺎر زﻳﺮك ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻃﺮح ‪ HMO‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ؟ ﭘﺎﺳـﺦ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻫﺮ دو‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ وب ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻏﻴـﺮﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪﻛﺪام ﻃﺮف اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ ]ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ ﻳﺎ ﻛﺎرﻣﻨﺪ؟[‪.‬‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎيِ داﻧـﺶِ داﺧﻠـﻲِ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ دﻋﻮت ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﺷـﺮﻛﺖ ﺑـﻪ ﻳﻜـﺴﺎن از‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻬﺮه ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﺮادات را ﺑﺮ روي ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻛﻤﻜﻲﺷﺎن ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺣﻤﺎﻳﺘﻲﺷﺎن وﻗﺘﻲﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻤﺎس ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ ]و‬ ‫از آﻧﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ[ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ آﻣﻮزش دﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪﻛﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ‬ ‫آﻣﺪ‪] ،‬ﻧﺰد ﺷﻤﺎ[ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﺟﺎﻳﻲ راﻛﻪ ﺑﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده و رﻓﻊ‬ ‫ﻋﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﻋﺠﻠﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﺗـﺎن ﻣـﺸﻜﻞ را‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻛﻲ ﺑﺮاي ﻛﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﻛﺎرﻣﻨﺪي‪ ،1‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬﺎﻳﻲﻛﻪ در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂِ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ ﺑﺎﻻ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﻴـﺎر ﺧﺮﻳـﺪ ﻣﻮﺟـﻮدي‪ 2‬و ﻫـﺰاران‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻴﻤﻪ و ﺳﻮد‪ ،3‬ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﻔـﺼﺎل از ﺧـﺪﻣﺖ‪ ،4‬ﻣﻌﺎﻫـﺪاﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫‪An employee contract‬‬ ‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﻛﺎﻻﻱ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ‪Stock options‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‐ ﻡ‬ ‫‪3‬‬

‫‪A thousand insurance and benefit combination‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Severance clauses‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٢٦‬‬

‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان را ﻣﻨﻊ از ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌـﺪ از‬ ‫ﺧﺮوج از ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ 1‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓـﺮدي‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺎرﺟﻲ ]ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ[ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﻣﺸﺎور داﺋﻤﻲ را ﺑﺎزي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶﻫﺎي ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را در‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻲآﻣﻴﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ واﺣﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي و ﺷـﺮﻛﺖ را ﻳﻜـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻳـﻚ‬ ‫ﺣﺲ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﭼﻴﺰي را ﻧﻤﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪﺟـﺰ‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤﻪﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺧﻠﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻮ ﻛﺮدن ]ﻓﺎﺻﻠﻪ[ ﻣﺒﺪأ و ﻣﻘﺼﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺧﺪﻣﺎت آﻧﻼﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،AOL‬ﺟﺎﺋﻲﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ارﺳﺎل ﭘﻴﻐﺎم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﭼـﺖ ]و‬ ‫ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ[ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ‪ AOL‬ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ‬ ‫ﭘﻲ ﺑﺒﺮد؛ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي آﻧﻼﻳﻦ در اﺑﺘـﺪا ﻣـﻲ ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻨﻄـﻖ ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﭘﻴﺮويﻛﻨﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ داﻧﻠﻮدﻛﺮدن دارﻧﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﻼن ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از آنﻛﻪ درﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫‪Performance goals‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٢٧‬‬

‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧِﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ راﺑﻄﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﺎﻻ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫ﺧــﺪﻣﺎت ﭘﺮداﺧﺘــﻪ اﺳــﺖ‪ ،‬ﺣــﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻣــﺼﺮف ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ و‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﻣـﺼﺮف ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪ ﻣـﺸﺘﺮك‬ ‫ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﻲ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﻲ واﺣﺪ )‪(Prosuming‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﻲ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﻲ واﺣﺪ واژهاي اﺳﺖ ﻛﻪ آﻟﻮﻳﻦﺗـﺎﻓﻠﺮ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1970‬در "ﺷﻮك آﻳﻨﺪه" ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﺗﺎزﮔﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده‪،‬‬ ‫وﺿﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪) .‬ﺗﺎﻓﻠﺮ در اﺑﺘﺪا ﺑﻴﻨﺶاش را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ آﻳﻨﺪهﮔﺮا ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آوردﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد(‪ .‬اﻣـﺮوزه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬ ‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن واﺣﺪ در ﻫﺮﻛﺠﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از رﺳﺘﻮرانﻫﺎﻳﻲﻛـﻪ ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﻏﺬاي ﺷﺎﻣﺘﺎن را ﺗﺪارك ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫـﺎي ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان دﻛﺘـﺮ و ﻣـﺮﻳﺾ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫آﻳﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﻲ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﻲ واﺣﺪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﻪﻃـﻮر آﻧﻼﻳـﻦ‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻣـﺼﺮف‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزي ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮه ﻣﺜـﻞ ‪ ،Ultima online‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫دﻧﻴﺎﻳﻲ را ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز و ﭼﻨﺪ اﺑﺰار ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﺪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻫﻴﺠﺎناﻧﮕﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدﺗـﺎن را اﺧﺘـﺮاع ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫‪ Prosuming‬ﺍﺯ ﺩﺭﻫﻢ ﮐﺮﺩﻥ ﺩﻭ ﻭﺍﮊﻩﻱ ‪ producing‬ﻭ ‪ consuming‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٢٨‬‬

‫ﻟﺒﺎس ﻫﺎﻳﺶ را ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻫـﺎي ﻣﻨﺤـﺼﺮ ﺑـﻪﻓـﺮدي ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﻛﻪ در آن ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪهاﻳﺪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻲﺳـﺎزﻳﺪ‪ .‬ﻫـﺰاران‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ]ﺧﻴﺎﻟﻲ[ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺎﻣﻞ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي واﺣﺪ‪ 1‬دﻳﮕﺮ ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻣـﺎﺟﺮاﻳﻲ ﻛـﻪ رخ‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ واﻗﻌـﻲ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎنِ ﻣﺸﺘﺎق ﺟﻬﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳـﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘـﻮا ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺪون درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺰدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ]ﭘـﻮل[‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ را ﻣﻲﺗﻮان‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ]دﻧﻴﺎﻳﻲ[ ﭘﺮ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ دﻳـﺪ ﻛـﻪ اﺑﺰارﻫـﺎﻳﻲ در اﺧﺘﻴﺎرﺷـﺎن ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮدﺗﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺤـﺼﻮل را ﺑـﺎ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣـﻮردﻧﻈﺮ‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪] .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ[ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در زﺑﺎن ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫"ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺗﻮدهاي"‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ "ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺗﻮدهاي" ﺳﺎده اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺑـﻪ ﻣـﺎ اﺟـﺎزه‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﻣﺮدم‬ ‫اراﺋﻪ دﻫﻴﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻋﺮوﺳﻚﻫﺎي ﺑﺎرﺑﻲ‪ 3‬را در ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻋﺪد ﺑـﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻣﻨﻌﻄﻒﺗﺮ و ﺑﺎزارﻳﺎبﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﺑﺎرﺑﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎتِ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ارﺗﻘـﺎء‬ ‫‪1‬‬

‫‪Prosumer‬‬ ‫‪Mass customization‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Barbie Doll‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٢٩‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﺰاران ﺑﺎرﺑﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﺎزﻳﻢ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﺑﺎرﺑﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎرﺑﻲاي ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗـﺎً‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ در ﺷﻬﺮ ﻟﻴﺘﻠﺘﻦ‪ 1‬اﻳﺎﻟﺖ ﻛﻠﺮادو وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ ﻋﺮوﺳـﻚﻫـﺎي‬ ‫"دوﻗﻠﻮي ﻣﻦ" ‪ 2‬را ﺷﺒﻴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮوﺳﻚ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭼـﺸﻢﻫـﺎ و رﻧـﮓﻣـﻮ و‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮي ﺳﺮ ﻋﺮوﺳﻚ ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻜﺲ ﻛﻮدﻛﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺻـﺎﺣﺐ ﻋﺮوﺳـﻚ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺟــﺬابﺗــﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﻲ و ﻣــﺼﺮفﻛﻨﻨــﺪﮔﻲ واﺣــﺪ و‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺗﻮدهاي )ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﺟﺪﻳﺪي ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮي و ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آورده( اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﺸﺘﺮي در ﺧﻠﻖ ﻣﺤـﺼﻮل دﺳـﺘﻲ دارد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ راﺿﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎد دادﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ راﺿﻲﺷﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺣﺎﻻ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﻗـﻮي ﺗـﺮي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﻠﻖ ﻳـﻚ ﻣﺤـﺼﻮل وﻳـﮋه ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺷـﺨﺺ ﻓﻘـﻂ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از‬ ‫دﮔﺮﮔﻮنﺳﺎزي راﺑﻄﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ )ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ دﻳﺘﺮوﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎي ﻗﺒﻞ‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻔﺎرش داده ﺷﺪه ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﺎن ﭼﻴﺰي‬ ‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪاي ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺳـﺘﺨﺮاج‬ ‫دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺳـﻔﺎرش داده ﺷـﺪه‪ ،‬ﺳـﻄﻮح رواﺑـﻂ‬ ‫دﺳﺘﺮسﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Littleton‬‬ ‫‪My Twin‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٣٠‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲﻛﻪ رواﺑﻂ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣـﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﻲ و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﻲ واﺣـﺪ ﻧﻴـﺰ اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮي از اﻫﺪاف ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪.1‬‬

‫ﺧﻠﻖ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬

‫‪.2‬‬

‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻦ آﻧﭽﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬

‫‪.3‬‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آﻧﭽﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬

‫‪.4‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن آﻧﭽﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﻓـﺰاﻳﺶ داده و‬ ‫درﮔﻴﺮ ﺑﻮدن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﻠﻖ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳـﺎزي‬ ‫ﺳﺎده ﻣﻲدﻫﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻬﺮهﺑﺮدن از ﺗﻌﻄﻴﻼﺗﻲ را ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺨـﺘﺺ‬ ‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻨﻲ ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺗﻮدهاي را ﻣﻲدﻫـﺪ‪ :‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﻠﻮار ﺟﻴﻦ در اﻧﺪازهي ﭘﺎﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮلﺗﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﺷـﻠﻮار ﺟـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺗـﻮدهاي‪ ،‬آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرگ ﻣ‪‬ﺪ‪ ،‬ﺳﻮدِ ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﻴﺪن ﭼﻴﺰيﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﻪدﺳـﺖ ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗـﺎت ﭼـﻴﺰي ﻛﻪ ﺷﻤـﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫـﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﺷﺪه‪ 1‬اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﻮﻳﻮركﺗﺎﻳﻤﺰ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺶ‬ ‫ورزﺷﻲ ﻳﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﺮﺣﻴﻢ آن را ﻧﻤـﻲﺧﻮاﻧﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ روزﻧﺎﻣـﻪ "دﻳﻠـﻲ ﻣـﻦ" را‬ ‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ وﻟﻲ روزﻧﺎﻣﻪ "دﻳﻠﻲ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ" را ﻛﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 12‬ﻧﻔـﺮ‬ ‫از ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎﻧﺘﺎن آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Semi customized‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٣١‬‬

‫ﺟﺬر و ﻣﺪ اﻃﻼﻋﺎت و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻖ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮي دﻗﻴﻘـﺎً‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺑﺮان و ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺎﻓﺘـﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫واﺳﻂ‪ 1‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺳﺎده و ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺨﻮﺑﻲ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻮﻳﻞِ ]ﻛﺎﻻ[ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮم درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺗﻢﻫﺎ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ دﺷﻮارﺗﺮ از آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻫﺮ راهﺣﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژيﻫـﺎي ﺷـﺒﻜﻪ در‬ ‫ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮ روزه و ﻳﺎ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ و ﻳﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ وﻗﺖ‬ ‫ﻳﻚﺑﺎر درﮔﻴﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻃـﻮر ﺗﻜـﺮاري اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎدﺛﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻠﻤﻪ‬ ‫رﻣﺰ ﻋﺒﻮرﻣﺎن را ﻣﺠﺪداً ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻳﻢ و ﻳﺎ دوﺑﺎره ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﻧـﻮع‬ ‫ﻗﻬﻮهاي را دوﺳﺖ دارﻳﻢ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ دوﺑﺎره ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﭼﺮا ﻟﺒـﺎس ﺷـﻨﺎ را دوﺳـﺖ‬ ‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻧـﺴﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻋـﺎدات ﻋﺠﻴـﺐ ﻣـﺎ را‬ ‫ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ )و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ(‪ ،‬ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺎ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻋﺎدات ﻋﺠﻴﺐ ﻣﺎ را ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺎ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ردﮔﻴﺮي‪ 2‬و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺎ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ و ﻣﺸﺘﺮي را‬ ‫ﻗﻮيﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼﺷﺶ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺨـﺎﻃﺮ آوردن ﺳـﻠﻴﻘﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼشﺗﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻳﺎد دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫‪Interface‬‬ ‫‪The technology of tracking‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٣٢‬‬

‫]آنﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻼﻳﻖ ﺷﻤﺎ را[ ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﻳـﻦ ﺑﺨـﺎﻃﺮآوري ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ذﻛﺎوﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ روز‪ ،‬ﻗﻬﻮه اﺳﭙﺮو‪ 1‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺠـﺰ‬ ‫روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﺧﻮردهاﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻬﻮه ﻻت‪ 2‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻤـﺎﻳﺰات ﺗﻔﻜﻴـﻚ‬ ‫ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دان ﭘﭙﺮز‪ 3‬و ﻣﺎرﺗﺎ راﺟﺮز‪ ،4‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠﻪ ﭘﺮﺑـﺎر"‬

‫‪Enterprise one‬‬

‫‪ "to one‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪﻛﻪ‪ :‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي و ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ذاﺋﻘﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﺎ دﻗّﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮ و ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪﺗﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﺮدﻓﻌﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﻟﻴﺴﺖ ﺧﻮاروﺑﺎر ﻫﻔﺘـﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪاش را‬ ‫ﻣﺠﺪداً ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﻟﻴﺴﺖ را ﺑـﻪ‬ ‫روز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ]ﻓﺮوش[ آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﭼﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪي زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫آﻧﺎن را ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ازاي ﺗﻼشﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي آﻣﻮﺧﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي و‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻳﻚ رواﺑﻂ ﻣﺘﻌﻬﺪاﻧﻪ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﭘﭙﺮز و راﺟﺮز اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ‪" :‬ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮوش‪ ،‬داﻧﺸﻲ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮوش رﻗﻴﺐ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ ﺧﻮد ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ وﻓﺎداري ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪﻫﺪ"‪ .‬ﺿـﻤﻨﺎً‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮي آﻧﻘـﺪر‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪه دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫وي ﻫﺮ روزه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﭙﺮز و راﺟﺮز اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪" :‬وﻗﺘﻲ ﮔﻞﻓﺮوش‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻐﺎم ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺎدرﺗـﺎن را ﺧﺎﻃﺮﻧـﺸﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻣﺠـﺪداً‬ ‫‪1‬‬

‫‪Espresso‬‬ ‫‪Latte‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Don peppers‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Marta rogers‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٣٣‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ارﺳﺎل ﮔﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن آدرس و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻧﺲ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺗﻠﻔـﻦ را‬ ‫ﺑﺮدارﻳﺪ و ﻳﻚ ﮔﻞﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ارزانﺗﺮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟"‬ ‫ﭼﻮن ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري دو ﻋـﻀﻮ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ارزش‬ ‫آن دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ در آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻛﺮدن رواﺑﻂ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪] .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ راﺑﻄـﻪاي را[ رﻫـﺎ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ]ﻫﺰﻳﻨﻪ[ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﺪ‪] .‬درﺣﻘﻴﻘﺖ[ ﺷﻤﺎ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي راﺑﻄﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺧﻮدﺗـﺎن را ﻧﻴـﺰ از‬ ‫دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻲوﻓـﺎﻳﻲ ﺑـﺎﻻ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اراﺋﻪ ﭘﺎداش ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻣﺘﻨﺎوب از ﻳﻚ ﺧـﻂ‬ ‫ﻫﻮاﻳﻲ و ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎوب از ﻳﻚ ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺸﺘﺮكِ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ و ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرت ﻫﺎي ﻋﻀﻮﻳﺖ‪ 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮي از اﻳﻦ ﺑﺴﻂ رواﺑﻂ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪي ردﻳﺎﺑﻲ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ‪) 2‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارزش ﺗﻌﻠّﻘﻲ ﻛﻪ دو ﻃﺮف ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ( آﻧﻘﺪر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻒ راهﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش اﻳﻦ‬ ‫اﻳﺪه راﻣﻨﻄﻘﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻼش ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻠﻔـﻦ ﺑـﺮاي ﺑﺮﻗـﺮاري ﺣﻠﻘـﻪﻫـﺎي‬ ‫دوﺳﺖ ﺑﻪ دوﺳﺖ‪ 3‬ﺗﺠﺮﺑﻪي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪاي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬ ‫از رواﺑﻂ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Affiliation cards‬‬ ‫‪The cost of tracking purchases‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Friends of friends‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٣٤‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ راﺑﻄﻪ ي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺗﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ آﻟﺒـﺮت ﺑﺮﺳـﻨﺪ‬

‫‪1‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬آن را ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ‪ 2‬ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ را ﻣﺤﻜﻢﺗﺮ ﺑﻬﻢ ﮔﺮه ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردِ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ‪ P3P‬راﻫـﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮه اﻃﻼﻋﺎت اﻓﺮاد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧـﺎم‪ ،‬آدرس و ﻏﻴـﺮه ﻣـﻲ ﺷـﻮد و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن اﻇﻬﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ‬ ‫از ﻣﻐﺎزه اي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬داراي ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﭘﺮوﺗﻜﻞ ‪ P3P‬ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﺷـﺒﻴﻪ آن ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ در ﻛـﺎرت‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻧﻼﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪدﺳﺖآوردن اﺳﺖ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫از آن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺠﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﮔﺬرﻧﺎﻣـﻪ‪ 3‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧـﺎن آﻣـﻮزش‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و رﺿﺎﻳﺖ ﺷـﻤﺎ را ﺑـﺮآورده ﺳـﺎزﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎلﭘﺬﻳﺮي ﺗﺮﺟﻴﺠﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ "ﻧﺖ" ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺗﺠﺎرت ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻫﻮﻳﺖﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ در ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻬﻢ ﺟﻠﻮه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺘﻞ رﻳﺘﺰ‪-‬ﻛﺎرﻟﺘﻮن‪ 4‬از ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲاش‬ ‫در اراﺋﻪ اﺗﺎقﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در زﻧﺠﻴﺮه ‪ 31‬ﻫﺘﻠﺶ‪ ،‬ﺑـﺪون‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺆاﻟﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره از ﺷﻤﺎ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻏﺮور و اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ‬ ‫از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻮاﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲاي دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ﻛـﻞ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﺟﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺧﻠﻖ راﺑﻄـﻪ در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‬ ‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Albert Bressand‬‬ ‫‪R-Tech‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Passport technology‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Ritz-Carlton‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٣٥‬‬

‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮي ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬ﺧﻠﻖ ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﺳﻔﺎرﺷـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺮدم اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم ﺑﺮاي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوﻣﻴﻦ ]ﮔﺎم[ ﺑﻪﺧـﺎﻃﺮ داﺷـﺘﻦ‬ ‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت آﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔـﺎم ﺳـﻮم ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ]ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ[‪ ،‬ﻣﻘﻴـﺎس ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫راﺑﻄﻪ ﻗﻮي اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ادﻋﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻣـﻲﺷﻨﺎﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ "ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ وي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را دوﺳﺖ دارد!"‬ ‫اﺑﺘﺪاﺋﻲﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻖ و ﻋﺪم ﻋﻼﺋﻖ ]ﻣـﺸﺘﺮي[ را‬ ‫از روي اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺼﺮف ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﻫﺠﻮم ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و رواﺑﻂ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻴﻦ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺧﻮب از اﻳـﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي راﺑﻄـﻪ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي‪ ،1‬ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ وب‪ ،2‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ )ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺤـﻮه ﻛـﺎر آن‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺎي ﻻﻧﭻ‪ ،3‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻮزﻳﻚ ﻓـﺎﻳﺮﻓﻼي‪،‬‬ ‫دهﺗﺎ از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﻳﻦ آﻟﺒﻮمﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪام را ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬وي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬ ‫ﻣﺮا ﺑﺎ ده ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد او‪‬ل ﭘﺎﻧﺼﺪﻫﺰار ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ روش ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي ﺟﺎي ﻣﺮا در "ﻓﻀﺎي ذاﺋﻘﻪ"‪ 4‬ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪ .‬وي ﻣﺮا در ﻛﻨﺎر اﻓﺮاد ﻛﻤﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ آﻟﺒﻮمﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣـﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﻲ ذاﺋﻘﻪﻫﺎي اﻓﺮاد ﮔﺮوه‪ ،‬ﻓـﺎﻳﺮﻓﻼي ﺗﻌـﺪادﻛﻤـﻲ از‬ ‫آﻟﺒﻮمﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻣـﻦ اﺷـﺎرهاي‬ ‫ﻧﻨﻤﻮده ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي ﻣﺮا از اﻳﻦ آﻟﺒﻮمﻫﺎ ﺑـﺎ اﻃـﻼع ﻣـﻲﺳـﺎزد و در‬ ‫‪1‬‬

‫‪Firefly‬‬ ‫ ‪A web – based recommendation engine‬‬‫‪3‬‬ ‫‪My Lunch‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Taste space‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٣٦‬‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻣﺮا از ﻋﻼﺋﻖ ﻣﻦ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻨﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﻣﻲﺳـﺎزد‪.‬‬ ‫اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬آﻟﺒﻮمﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺘﺤﺎن ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارم‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده ﺑﻪ ﭼﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬ ‫آﻟﺒﻮمﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻲ دﻫﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ روش ﻫﺎي زﻳـﺎدي‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻗﺪرت ﺧﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﺤﻴﺢ ]اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﺶ[ دارد‪ .‬ﻣﻦ ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻢ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ درﺟﻪﺑﻨﺪي ﻛﻪ ]ﺑﻪ آﻟﺒﻮمﻫﺎ[ اﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪] ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ[ "آﻣـﻮزش"‬ ‫دﻫﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ]ﺳﻴﺴﺘﻢ[ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﻔﺎرش ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮار ﭘﻴـﺖ ﺳـﻴﮕﺮ‪ 1‬ﮔـﻮش‬ ‫دﻫﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻦ ]ﻗﺒﻼً[ ﺑﺎب دﻳﻠﻦ‪ 2‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻬﺮه ﻣﺤﺒﻮب ﺧـﻮدم اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮدم‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻦ ﭘﻴﺖ ﺳﻴﮕﺮ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ و ﺗﺤﻤﻞ ﺻﺪاي وي را‬ ‫ﻧﺪارم‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ از ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻴﮕﺮ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺷﺒﻴﻪ‬ ‫ﺑﻪ آن ﭼﻨﺪان ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ردهﺑﻨـﺪي‬ ‫آﻟﺒﻮمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪم و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﻼﺋﻖ و ﻋﺪم ﻋﻼﺋﻖ ﻣﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻓﻀﺎي ]ذاﺋﻘﻪ[ ﺧﻮدم را ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻢ‪) .‬ﻳﻚ ردهﺑﻨـﺪي‬ ‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ردهﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ]ﺳﻴﺴﺘﻢ[ ﻳﻚ وب اﺳﺖ و ﻣﻦ اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب را دارم ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮزﻳـﻚﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﮔﻮش ﺑﺪﻫﻢ و ﺧﺎﻃﺮاﺗﻢ را ﺗﺎزه ﻧﻤﺎﻳﻢ و ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺪه را‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻗﺪرت اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﺘﻜـﻲ ﺑـﺮ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎدات ﻧﻴـﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ در‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲاش در ﺧﻠﻖ رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻋﻀﻮ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺷﺪهاش ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ]ﺳﻴﺴﺘﻢ[ ﺑﻪ اﻋﻀﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻖ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻧﺶ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم‬ ‫‪Pete Seeger‬‬ ‫‪Bob Dylan‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٣٧‬‬

‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻳﻚ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ وﻳﮋه ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ درﺑﺎرهي آن ]ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ[ ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻨﻴﺸﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﻴﺴﺖﻫﺎﻳﻲ از ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ در‬ ‫ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ داﺋﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رواﺑﻂ دﻳﮕﺮي ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ :‬ﻫﻮﻳﺖ ﺷﺨﺼﻲ‪.‬‬ ‫اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻛﺘﺎب ﻫﺎ‬ ‫و ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎي ﺑـﻪ ﺧـﺼﻮص ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜــﺪﻳﮕﺮ ﭘــﺴﻨﺪ ﻣــﺸﺘﺮﻛﻲ‬ ‫دارﻧــﺪ‪ ،‬در ﻳــﻚ "ﻓــﻀﺎي‬ ‫ذاﺋﻘﻪ" واﺣﺪ ﻗـﺮار دارﻧـﺪ و‬ ‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ از ﻃﺒﻘــﻪﺑﻨــﺪي‬ ‫ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺷـﺎن ﺑﻬـﺮه‬ ‫ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن را ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺳﺎس ذاﺋﻘﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪاران ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺒﻚﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬

‫‪Nirvana, U2,‬‬

‫‪ the Beatles, Joni Mitchell, Nine Inch Nails‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤـﺴﺎﻳﮕﺎﻧﻲ‬ ‫در ﻓﻀﺎي ﻣﺒﻬﻢِ ﺑﺪون ﻧﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪) .‬ﻓﻀﺎي‬

‫‪Nine Inch Nails, U2, the‬‬

‫‪ (Beatles‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ذاﺋﻘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﺧﺮده اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﮔﺮوهﻫﺎي ﻫﻢﻓﻜﺮﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن آﻧﻬﺎ را ﺧﻠﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎري ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ در ﻣﻮرد ﻛﺘـﺎب ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻧﻴـﺰ در ﻣـﻮرد ﻓـﻴﻠﻢ و ﺻـﻔﺤﻪﻫـﺎي وب‪.‬‬ ‫)ﻓﺎﻳﺮﻓﻼي اﺧﻴﺮاً ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎي ﻣـﺬﻛﻮر را ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪاي‬ ‫ﺑﻪوﺟﻮد آورده اﺳﺖ( آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳـﻮدﻣﻨﺪي‬ ‫را ﺑﺒﺎر ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻓﻀﺎﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺷـﺪه ﺑـﻪﻃـﻮر ﺷـﮕﺮﻓﻲ‬ ‫ﭘﺮﻗﻮ‪‬ت ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻗﺒـﻞ از‬

‫‪٢٣٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫آﻧﻜﻪ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن رﻣﺎن ﻫﺎي ﺧـﻮن‬ ‫آﺷﺎمِ آن راﻳﺲ‪،1‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮزﻳﻚﻫﺎي ﻛﺎﺑﻮﻳﻲ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي وودي آﻟﻦ‪ 2‬را ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﻮد‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﺑﺴﻮي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن آﻧﻼﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺎزون و ﺑﺎرﻧﺰ‪ 3‬و ﻧﻮﺑﻞ‪ 4‬ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺘﺎب‪ ،‬از روﺷﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن را‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻫﻮﺷﺘﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎزون‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻛﻤﻚﻛﻨﻨﺪهاش را از‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﻳـﻪ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺧﺮﻳﺪهاﻳﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺎزون ﺗﻮﺻﻴﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪" :‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﻋﻨﻮانﻫﺎ را دوﺳﺖ دارﻳـﺪ" و اﻏﻠـﺐ‬ ‫آن ]ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻮﺳﻂ آﻣﺎزون[ درﺳﺖ از آب در ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ آﻧﻘﺪر ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ آﻣﺎزون ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺷﺪه اﺳﺖ و اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒـﻊ درآﻣـﺪش ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮي ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻛـﺎرﺑﺮان‪ ،‬ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬ ‫اﺿﺎﻓﻲ را از روي ﺗﺤﺮﻳﻚ آﻧﻲ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ و دﻟﻴﻞ آن‪ ،‬ﺳﻔﺎرشﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻮان ﺷﻮارﺗﺰ‪ 5‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه وﺑﻮﻧﻮﻣﻴﻜﺲ‪ 6‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜـﻞ‬ ‫آﻣﺎزون در ﺑﺪو اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن رواﺑـﻂ ﻏﻴﺮﻣﻠﻤـﻮس دﻳـﺪه ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Anne Rice‬‬ ‫‪Woody Allen‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Barnes‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Noble‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Evan Schwartz‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Webonomics‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٣٩‬‬

‫"آﻣﺎزون را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﻓﺮوش ﻛﺘﺎب واﻗﻌـﻲ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑﻴـﺸﺘﺮ ‪...‬‬ ‫ارزﺷﻲ ﻛﻪ آﻣﺎزون ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺮور ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷـﺎت‪،‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ وارد ﺑﺎزار ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬واﺳـﻂ ﻛـﺎﺑﺮي‬ ‫ﻋﻼﺋﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮ روي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬آﻣﺎزون ﻛﺘﺎبﻫﺎ را ﺑﻪ‬ ‫درب ﻣﻨﺰﻟﺘﺎن ارﺳﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺨـﺎﻃﺮ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻮل ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ"‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ آﻣـﺎزون‬ ‫وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮ‪‬ﻟﺪ رواﺑﻂ در اﺧﺘﻴﺎرﺗﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪] ،‬ﻳﻌﻨﻲ[ آن ﭼﻴﺰي‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺷﻤﺎ را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺒﻜﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻣﺘﻜـﻲ ﺑﺮﻫـﻮش‬ ‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻛﺎرِ ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺟﻤﻊآوري آﻣﻮزشﻫﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و در ﻳﻚ ﻓﻀﺎي ﺑﻬﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻗـﺮار داده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻗﺪرت ﺑﻲﺧﺮدان اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮدم ﻳﻚ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻲﺧﺮداﻧﻪ را آﻣﻮزش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﻫـﻮش‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪي را ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻗـﺪرت ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﺮ روي ﺑﻴـﺖ ﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﻣﺸﺘﺎق ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎدﮔﻲ!‬ ‫وب ﺑﺴﺘﺮي ﺳﺮﺷﺎر از ﻧﻮآوريﻫﺎ در ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ را ﻛﺴﺐ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮﻳﺪﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رواﺑﻂ اﻓﻘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻛﺮد ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻫـﺮﻛـﺪام را اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﻃﺮز ﮔﺴﺘﺮده در ﺧـﻮد وب‬ ‫ﺑﺴﻂ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻛـﺎري ﻛﻮﭼـﻚ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤٠‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ]ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﺷـﺒﻜﻪ ﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ[ ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت‬ ‫"ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ"‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞﻫﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮو در اراﺋـﻪ‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از آن ﺗﻼش ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ اﺑﺘﺪا در دﻧﻴﺎي وب ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ در‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻗـﻮﻃﻲﻫـﺎي ﻛﻨـﺴﺮو ﺷـﺪه‪ ،‬ﻟـﻮازم ورزﺷـﻲ‪ ،‬ﺷـﻮﻫﺎي‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ و ﺟﺎﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ رﺷـﺪ‬ ‫رواﺑﻂ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲرﺳﺪ‪:‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬رﻗﺺ ﻣـﺪاوم ﺗـﺎﻧﮕﻮ ﻣـﺎ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي و ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﻨﺪهي ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﻳﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﺧﻂ ﻣﻘﺪ‪‬م ﺟﺎﺋﻲﻛﻪ ﻣﻬـﺎرت ﻛﻤﺘـﺮ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد واﻗﻌﺎً ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ روي آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻣﻬﻴﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ]ﻣﺤﺼﻮﻻت[ ﺑﺎﻳﺪ ارﺳﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ روزﻫﺎي اوﻟﻴﻪ وب و ﺗﺠﺎرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻣﻬـﺎرت ]ﻓﺮوﺷـﻨﺪه و‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي[ ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖ آﻣﻮزش و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰي ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﻴﺎزﺷﺎن اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ]ﻧﻮﺑﺖ[ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻌﻠـﻴﻢ و‬ ‫آﻣﻮزش ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ وﺿﻮح در روزﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲﻫﺎي آﻧﻼﻳـﻦ‬ ‫در ﻳﻚ دﻫﻪي ﭘﻴﺶ دﻳﺪهاﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﭼـﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋـﺎﻟﻲ‬ ‫و ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﻻرﻫﺎي ﭼﺖ ﻓـﻮقاﻟﻌـﺎده و ﺗﺎﻻرﻫـﺎي‬ ‫‪Collaborative filtering‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٤١‬‬

‫ﭼﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي آﻧﻼﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫـﻢ ﺗﺨـﺼﺺ‬ ‫ﭼﻨﺪاﻧﻲ درﺑﺎرهي آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺧﻴﺎل و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﺘﻜﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮي و ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آﻣﻮزش دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎتِ ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از ﻧﻴﺎزﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا‬ ‫آﻓﺮﻳﻨﺶ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﺸﻲ ﻫﻤﻜﺎراﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠـﻲ ﻫﻤﻜﺎراﻧـﻪ ﻣـﺎﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي و ﻓﺮوﺷﻨﺪه‪ 1‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ رواﺑﻂ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ آﻓﺮﻳﻨﺸﮕﺮان وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﻤﻜﺎراﻧﻪ و ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺸﺘﺮي و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﻫـﻢ ﺳـﻄﺤﻲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 2‬اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﮔﺮه ﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫آﻧﺎن داﻧﺶ را ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺠﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﻔـﺮادي‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﻪ ﺟﺪا از ﺗﺠﺮﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻮد )ﺑﻪ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ دوﺳﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺸﺎن( ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ‬ ‫را ﻋﻮض ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻻﻳﻪي ﺟﺪﻳﺪي از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﻨﺶ را ﺑﻪ‬ ‫اﻓﺮاد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪Prosumptive‬‬ ‫‪Peerage‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤٢‬‬

‫ﻗﺼﺪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻫﻮش ﺗﺮ ﻛﺮدن ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻫﺪف ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن ﻣﺸﺘﺮي در ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ داﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺒﻼً‬ ‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﻦ ]ﻓﺮآﻳﻨﺪ[ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫آﻧﭽﻪ درﺑﺎره ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲداﻧﺪ ﺑﺎ وي در ﻣﻴﺎن ﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدلِ ﻣﺠﺪدِ ﺟﺮﻳـﺎنِ ﻧﺎﻣﺘﻘـﺎرنِ‬ ‫ﺳﻨﺘﻲِ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎد ﻣـﻲﮔﻴـﺮد )و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲآﻣﻮزد(‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ﺑﺮ اﻳﺪهي "ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺣﺎل ﻳـﺎدﮔﻴﺮي" ﺑـﻪ ﺟـﺎي "ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي در ﺣـﺎل‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي" ﻏﻠﻂ ﺗﺼﻮر ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ]در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳـﻦ اﻳـﺪه[ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از اﻧﺘﻘـﺎل از‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ واﺣـﺪ ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﻣـﻲ ﺑﻴﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﮔـﺮه ﻣﺘﻌﺎﻣـﻞ در ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺰرگﺗﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔـﺮه ﻣﻨﺘـﺸﺮﺷﺪه ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي اﺟﺎزه دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻴـﺎﻣﻮزد‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫راه ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﻛﺮدن وي ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬راه دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻜـﻮسﻛـﺮدن ﺟﺮﻳـﺎن ﻋـﺎدي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎن ﻫﺎﮔﻞ‪ 1‬ﻫﻤﻜﺎر ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه "ﻧِﺖ ﮔﻴﻦ" ﻣـﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬ ‫"ﺑﻪﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﺗﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ درﺑﺎرهي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنِ ﺧﻮد اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫درﺑﺎره ي ﺧﻮدﺷﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ"‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن درﺑﺎره ي ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎ آن ﺳﺮوﻛﺎر دارد ﺗﺎآﻧﺠﺎﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟـﺎ ﭼﻨـﺪ‬ ‫راه ﺑﺮاي "وب" وﺟﻮد دارد ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺎري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در‬ ‫‪John hagel‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٤٣‬‬

‫ﻣﻴﺎن ﻣﻬﻴ‪‬ﺞﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮآوريﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺟﺪﻳﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻮت‪ 1‬را ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻤﺎ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 30‬ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻮزﻳـﻚ آﻧﻼﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻮزﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﺎﻳﺘﺎﻧﻴﻚ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﺟﺎﻧﮕﻮ‪ 2‬ﻳﺎ‬ ‫ﺟﺎﻧﮕﻠﻲ‪ 3‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات را از ﺗﻤﺎم ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺟﻤـﻊ ﻣـﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ‬ ‫ردهﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺪهﻫـﺎي ]ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن[‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬دادهﻫﺎي درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮوش را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ واروﻧـﻪ ﻛﺮدن ﺟﻬـﺖ ﺟﺮﻳﺎن اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣـﻲ ﺗــﻮاﻧﺪ‬ ‫ﻳـﻚ "ﺑﺎزار واروﻧﻪ"‪ 4‬ﺧﻠﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار واروﻧـﻪ )ﻛـﻪ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﭼﻨـﺪ‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮوش را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺎﻳﻠﻢ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﻲدي ﻓـﻴﻠﻢ ﺗﺎﻳﺘﺎﻧﻴـﻚ ده دﻻر ﺑـﺪﻫﻢ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺗﺎن را در وب ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺮاغ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﺎرﻫﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي اﺟﻨﺎس ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﺜﻞ اﺗﻮﻣـﺒﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴــﻤﻪ‪،‬‬ ‫رﻫﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪" .‬ﻣﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارم ﻳﻚ رﻫﻦ ﺳﻲﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﻠـﻎ ‪120‬‬ ‫ﻫﺰار دﻻر ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪام در ﺳﺎنﺟﻮز‪ 5‬ﺑﭙﺮدازم‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻢ ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ﻫـﺰار دﻻر‬ ‫ﺑﺪﻫﻢ‪ .‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد ]ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪاي[ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫـﺪ؟"‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮد را ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬دادهﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﺗﺮاﻛﻨـﺸﻲ را اﻧﺠـﺎم‬ ‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺤﺚ و ﺟﺪل ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ و ﻏﻴﺮه‬ ‫ﭘﺸﺖ ﭘﺮده اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﭼﺎﻧـﻪزﻧـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬

‫‪1‬‬

‫‪Bot‬‬ ‫‪Jango‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Junglee‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Reverse market‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪San jose‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤٤‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را از ﻃﺮف ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآورد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﺷﺪن ﻣﺸﺘﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﺻﻞﻛﺮدن ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻫﻮش ﺟﻤﻌﻲ‪ ،1‬ﺳﻮﻣﻴﻦ راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺸﺘﺮي را‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻮشﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ در اواﺳﻄﻪ دﻫﻪ ‪ 1970‬وارد ﺑﺎزار ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ 2‬در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺳﺮدرﮔﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻳـﻚ ﮔﺮدﻫﻤـﺎﻳﻲ ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴـﺪي را درﺑـﺎره اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻳـﻚ ﭼـﺎﭘﮕﺮ را‬ ‫راهاﻧﺪازي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮد ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي را ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﻛﺮده‪ ،‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺠـﺎﻧﻲ و دﻣﻜﺮاﺗﻴـﻚ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳـﺆال‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻼﺗﻔﺮم ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺤﻠﻲ را در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺮاي اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﭼﻮن آﻣﻴﮕﺎ‪ 3‬و ﺑﺎزيﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ و اﻟﺒﺘـﻪ ﺑـﺮاي ﻣﻜﻴﻨﺘـﺎش و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ‪ Dos‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ رﺷﺪﻛﺮدﻧـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻋﻀﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﺮوش ﻧﺮماﻓﺰار‬ ‫راﻳﮕﺎن ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Collective intelligence‬‬ ‫‪User group‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Amiga‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٤٥‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪﻫﻢ )‪ (Affinity goups‬و ﮔﺮوهﻫﺎي داراي ﻋﻼﺋﻖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك )‪ (Hobby tribe‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ‬ ‫و ﺑﺎوﻓﺎﺗﺮي را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻠﻖ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺴﻪ دﻳﺪ ﺑﻘﻴﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷـﺎﻫﺪي ﺑـﺮ وﺿـﻌﻴﺖ ﻧـﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻣﻄﻠﻮب ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲآﻣﺪﻧـﺪ‪ .‬دﻓﺘﺮﭼـﻪﻫـﺎي راﻫﻨﻤـﺎ‬ ‫ﻣﺰﺧﺮف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬واﺳﻂﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ از اﻳﻦ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑـﺮاي ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ ﻳـﺎ روﺷـﻦ ﻧﻤـﻮدن ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬ ‫ﻟﺒﺎﺳﺸﻮﻳﻲﺗﺎن ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺮاي‬ ‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬داﻧﺶ ﻣﺸﺘﺮك ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺷﺮوع ﻳﻚ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻬﺎرت ﭘﻴﺪاﻛﺮدن در ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﻳﺎ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ وب ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﺖ ﺿﺮوري ﺟﻠﻮه ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻧـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪاي از ﺷﻜـﺴﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪاي از‬ ‫ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻫﻮﺷـﻴﺎرﻛﺮدن ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﺧﻴﻠﻲ زود ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و‬ ‫ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﺑﺮاي ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻧﺪ ﺗـﺎ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮي‬ ‫ﺳﺆاﻻت ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺷﻜﺎﻳﺎت را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات را ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﻋﻀﻮي از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤٦‬‬

‫اﻣﺮوزه در ﺣﺪود ‪ 2000‬ﮔﺮوه ﻛﺎرﺑﺮ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و ﻣﻜﻴﻨﺘـﺎش‬ ‫در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎي ﻣﻜﺮري را ﺑﺮﮔﺰار ﻣـﻲﻛـﻨﻦ‪ .‬و‬ ‫ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪادي ﻧﻴﺰ در ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﮔﺮوه ﻛـﺎرﺑﺮ ﻣﻜﻴﻨﺘـﺎش ﺑﺮﻛﻠـﻲ‬ ‫ﻫﻨﻮز از ده ﻫﺰار ﻋﻀﻮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻋـﻀﺎء ﺑـﻪﻃـﻮر ﻫﻔﺘﮕـﻲ ﺑـﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎت دارﻧﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ اﻏﻠﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑـﻪ ﻓـﻀﺎي آﻧﻼﻳـﻦ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وب ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﮔﻔﺘﮕﻮي رﻓﻊ اﺷـﻜﺎل‪،‬‬ ‫آرﺷﻴﻮ ﺳﺆاﻻت ﻣﺘﺪاول‪ ،1‬ﻟﻴﺴﺖ ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻃـﻮر ﺟﻤﻌـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي اﻋﻼﻧﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺗﻮزﻳﻊ داﻧـﺶ را‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﺎرﺑﺮي‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎ‪ ،‬داراي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﺎد ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ و وﻇﻴﻔـﻪ ﺑـﻪروز ﺑـﻮدن‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳـﺎدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺮﻫـﻮن‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ داﻧﺶﻛـﺎري در ﻣـﻮرد وﺳـﺎﻳﻞ ﻓﻨـﻲاي ﻫـﺴﺘﻴﻢ ﻛـﻪ از‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧﻤـﺎد‬ ‫ﻋﺎدي ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻳﺤﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﻏﻮ‪‬اﺻﻲ‪ ،‬دوﭼﺮﺧﻪﺳﻮاري‪ ،‬آﻛﻮارﻳﻮمﻫﺎي آب ﺷﻮر‪،‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻣﺴﺎﺑﻘﻪاي و ﻫﺮ ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ ﻛـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻜﻲ در آن از‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ درﻛﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫"ﮔــﺮوهﻫــﺎﻳﻲ ﻛــﻪ داراي ﻋﻼﺋــﻖ ﻣــﺸﺘﺮﻛﻨﺪ"‪ 2‬را ﻣــﻲﺗــﻮان در زﻣــﺮة‬ ‫ﻣﺘﻌﺼﺐﺗﺮﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪﺷﻤﺎر آورد‪ ،‬اﻳﻦ واژه ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ دﻳﻮﻳـﺪ ﺑـﺮﻳﻦ‬

‫‪3‬‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺨﻴ‪‬ﻠﻲ وﺿﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوهﻫﺎي داراي ﻋﻼﺋﻖ‬ ‫‪1‬‬

‫)‪FAQ (Frequently Asked Questions‬‬ ‫‪Hobby Tribes‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪David Brin‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٤٧‬‬

‫ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞاﻧﺪ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻴﻠـﻲ ﺑـﺎﻫﻮﺷـﻲ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻋﻼﺋﻖ ﺷﺪﻳﺪﺷﺎن را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاك ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ و در زﻣـﺮهي‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻧﺎن در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪،‬‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺎزار را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣــﺮوزه ﺗﺨــﺼﺺ در ﻣﻴــﺎن ﻣــﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﺘﻌــﺼﺐ ﺟــﺎي ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد در زﻣﻴﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﻤﺎ ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎ و در زﻣـﺮهي ﮔﺮوﻫـﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻋﻼﺋـﻖ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن راﺿﻲاﻧﺪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛـﺎرﺑﺮ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪] .‬و اﻟﺒﺘﻪ[ وﻗﺘﻲﻛﻪ راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ از ﺳﺮﻃﺎن ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﺪﺗﺮاﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫـﻮادارن ﻣـﺸﺘﺎق‬ ‫ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﻳﺎ وﻳﺮان ﻧﻤﻮدن ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻠﻲ داردﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺪ‪‬ن اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣـﺸﺘﺎق‬ ‫را ﺷﻜﻮﻓﺎﺗﺮ ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻮر ﺗﺨﺼﺺ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﻮي ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﻮدآﻣﻮزي اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻮل ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﮔـﺴﺘﺮده و ﻳـﺎ ﻣﺘﺨﺼـﺼﻴﻦ‬ ‫آﻛﺎدﻣﻴﻜﻲ ﻣﻨﻔﺮد دور ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ واﻗﻌﺎً ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑﺪاﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ ]ﻓـﻼن‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ[ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬از ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ داراي ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ و ﻧﻪ ﻓﻘـﻂ آن ﮔـﺮوهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوي داﻧﺶ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم داﻧﺶ ﻧﺰد ﻫﻮاداران ﻣﺸﺘﺎق ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻌﺼ‪‬ﺐﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻴﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان اﺳﺐ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﻧﻌﻞﺑﻨـﺪﻫﺎي‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤٨‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺪﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻋﺼﺮ ﻛﺎﺑﻮﻳﻲﻫﺎ وﺟـﻮد دارد‪ .‬اﻣـﺴﺎل ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ آﻫﻨﮕﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺮون وﺳﻄﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷﻤـﺸﻴﺮ و زرهي‬ ‫زﻧﺠﻴﺮي ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺒﻜﻪاي از ﻫﻮاداران ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫"ﻧﺖ" ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارد ﻛـﻪ اﻗﺘـﺪار را از ﺑـﻴﻦ ﺑﺒـﺮد و وﻓـﺎدارياش را ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻫﻢﺳﻄﺢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 1‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫـﺪ‪ .‬زﻧـﺪﮔﻲِ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲِ در ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺤـﻴﻂ آﻛﺎدﻣﻴـﻚ ﻳـﺎ اﺗـﺎقﻫـﺎي ﻣﻜﻌـﺐ ﺷـﻜﻞ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪] ،‬ﺑﻠﻜﻪ[ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻛﻮﭼﻚ ذﻳﻨﻔﻊ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻮاداران و ﻳﺎ ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻟﻮﻳﻦ ﺗﺎﻓﻠﺮ در‬ ‫"ﺷﻮك آﻳﻨﺪه" ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻛـﻪ ﺷﻴـﺸﻪ اي را ﺧُـﺮد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖﮔﺮاﻳﻲ ﺟﻮاﻣﻊ را ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨـﺪ و آﻧـﺎن را ﺑـﻪ ﻫـﺰاران ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ 2‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺰء ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﻮدش ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ واﺣﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮي ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻣﻲﺷﻮد‪] .‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ[ ﻳﻚ ﮔﺮوهِ ﺧﺮده آﻳـﻴﻦﻫـﺎ‬

‫‪3‬‬

‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﺳﻮارﻛﺎران‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﻴﺎهﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﻜﻠﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﭽـﻞﻫـﺎ و‬ ‫ﺑﻘﻴﻪ"‪ .‬آن ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓ را ﺑﻪوﺟﻮد آورده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ دﻏﺪﻏﻪاي در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﻚ وبﺳﺎﻳﺖ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲﺷﺪن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻜﻪﺗﻜﻪﻛﺮدن آن ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺎ ﺑﻪﻫـﻢ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺎﻣﻞ‪" ،‬وب" ﮔﺴﺘﺮدهاي از‬ ‫ﺗﻜﻪﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Peer groups‬‬ ‫‪Specialized agencies‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Sub cults‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٤٩‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻫـﻢﺳـﻄﺢ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‪ 1‬ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ]ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻤﺖ ﻣﻲرود[‪" .‬ﻧﺖ" ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻇﻬﻮر ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ راﺑﻄﻪ ﺑﺮ روي "ﻧِﺖ"‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮي را ﺑﺮاي ﻣـﺸﺘﺮي‬ ‫اﻳﻔﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي وي ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻﻛـﺪام از اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪي رواﺑﻂ روي ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ اﻋﺘﻤﺎد زﻳﺎدي ﺣﻮل آن وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻟﻦوﺑﺮ‪ 2‬ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار ﻣﺠﻠﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ"‬

‫‪Fast‬‬

‫‪"Company‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺘﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺎن از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﺸﺎن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻳﻦ ﺟﺎﺑﺠﺎﺳﺎزي‪ ،‬ﺑـﻪ اﻋﺘﻤـﺎد‬ ‫زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ ﺧﻮدﺗﺎن و ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺘﺎن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑـﻪ ﻓـﺎﻳﺮﻓﻼي‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ راﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ام‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻓﻴﻠﻤﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮده ام و ﻫﻤـﻪ‬ ‫وب ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ دﻳﺪه ام ﺑﮕﻮﻳﻢ‪] ،‬آﻧﻮﻗﺖ[ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ درﺟﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ اﻋﺘﻤـﺎد از‬ ‫ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎﻣﭙﻚ‪ 3‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ اﺟﺎزه را دﻫﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﻧﺶ ﮔﺮدآوري ﺷﺪهي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﺶﻛﻪ اﺷﻜﺎﻻت ﻧﺮماﻓﺰاري و ﻣﻌﺎﻳﺐ‬ ‫ﺳﺨﺖاﻓﺰاري را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ ]ﺷـﺮﻛﺖ[ ﻧﻴـﺰ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻋﺠﻴﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺮﻳﺪن ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑـﻞ داﻧﻠـﻮدﻛـﺮدن‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻮراً ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﻧﻴﺴﺖ )ﭘﺪﻳﺪه ﺗﻌﺠﺐآور در ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪The peerage of customers‬‬ ‫‪Allen weber‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Compaq‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٥٠‬‬

‫ﭼﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮر ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ(‪] .‬اﻋﺘﻤﺎد[ ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ و ﺑـﺎ ﺗﻜـﺮار‬ ‫ﻣﻜﺮرات ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻬﻢ زدن از دﺳـﺖ ﺑـﺮود‪.‬‬ ‫آﻟﻦ وﺑﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ اﻋﺘﻤﺎدﺳﺎزي را ﺑﺎ ﻳـﻚ ﻣﻜﺎﻟﻤـﻪ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬ ‫"ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﻣﻔﻴﺪ‬ ‫درﺑﺎرهي ﻫﻮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭼﻬﺮهي واﻗﻌﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬آﻧﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﭼﻮن اﻋﺘﺒﺎر‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺖ‬ ‫و ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﻮد"‪.‬‬ ‫ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻮﺿـﻴﺢ اﺗﻔﺎﻗـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ اي روي ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت ﻛﻮﺗﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ي داده ﻫﺎي ﻛﻤﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺧـﺴﺘﻪﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫وﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ دورهاياﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺪاوم و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ‬ ‫از راه دور ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﭼﻬﺮهﺑـﻪﭼﻬـﺮهاﻧـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬ ‫دوﻃﺮﻓﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﻣﻨﺸﻌﺐ و ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﮔﺮدِ آن ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺗﻲ در ﻣﻴـﺎن ﻣـﺮدم‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪن ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﺟﻬﺎن ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺗﻲ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ و اﺷﻴﺎء ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺎن ﺑﺨﺸﻲ ﻓﺰاﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻼت و دﻓﻌﺎت ﻣﻜﺎﻟﻤﺎت را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آﻣﻮزش‬ ‫را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪ .‬و رواﺑﻂ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢﺗﺮي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ وﺑﺮ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻳﻚ "اﻟﺰام ﻛﺴﺐ‬ ‫و ﻛﺎر" ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻫﻤﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪاش ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ و ﺑﻪ ﻃﺮز ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺧﻠﻖ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٥١‬‬

‫وﺑﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﺷﻔﺘﻪ و دردﻧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﺷـﻮاري ﺣﺎﺻـﻞ‬ ‫ﺷﻮد و ﺑﻪ راﺣﺘﻲ وﻳﺮان ﺷﻮد"‪ .‬اﻋﺘﻤﺎدﻛﺮدن دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻤﻴـﺸﻪ ﺑـﻪ‬ ‫آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬اﺑﻬﺎم و ﺗﻀﺎد ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻞﮔـﺮا‪ ،‬ﺳﻠـﺴﻠﻪ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺒﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻗﺘﺪارﺷﺎن از ﺳﻤﺘﻲ ﻛـﻪ دارﻧـﺪ‬ ‫ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻪﺗﺎﻳﻲِ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬ﺗﻀﺎد و اﺑﻬﺎم‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ از‬ ‫دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي رواﺑﻂ اﻟﺘﻴﺎﻣﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺮس و درد ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫رواﺑﻂ و اﻋﺘﻤﺎد را ﻗﻮيﺗﺮ و ﻣﺘﻨﻮعﺗﺮ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ را اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬آﺳﺎن ﻳـﺎ از‬ ‫ﻧﻈﺮ زﻣﺎﻧﻲﻛﻮﺗﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺧﻂّ ﻣﻘﺪ‪‬مِ ﻛﺎرﻫﺎيِ ﺳﺨﺘﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺮوﻳﺞﻛﻨﻨـﺪهي‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) ،‬اﻟﺰام ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر( ﻣﺎﻧﻊ ﺳﺮﺳـﺨﺘﻲ ﭼـﻮن ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬

‫‪1‬‬

‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي وﻳﮋه و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي را ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﻣﻨﺤـﺼﺮاً ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬ ‫اﻗﺘﺪارﮔﺮا ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ "ﻧﺖ" ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻧﺪﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎي‬ ‫ﺗﺠﺎري‪ 2‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﮕﺮانﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ ﮔﻠﻴﻚ‪ 3‬ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر اﺧﺒـﺎر ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻫﺮ ﻗـﺪر دوﻟـﺖ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮدش )ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﻤﻴـﺸﻪ در ﺣـﺎل رﺷـﺪ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ( ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲداﻧﺪ و ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪار‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺮِﺟﻨﮓ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Privacy‬‬ ‫‪Commercial entities‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Jammes Gleick‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٥٢‬‬

‫ﺷﺒﻜﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬـﺎ را ﻓـﺮاﻫﻢ آورد‪ ،‬ﻛـﻪ از ]ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎي ﻣـﺎ[‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚﻛﺘﺎبﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮان درﺑﺎرهي ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲﻛﻪ ﺑﻴﻦ آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ درﺑﺎره دﻳﮕﺮان ﺑﺪاﻧﻴﻢ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﮕـﺮان و "ﻧـﺖ"‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ]در اﻳﻨﺠﺎ[ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪﻧﻈـﺮ واﺣـﺪي را‬ ‫درﺑﺎرهي ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻓﻀﺎي در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪:‬‬ ‫ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣـﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻮاس ﻧﺎﺑﺠﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﭘـﻲ دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺷﺒﻴﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ راﺑﻄـﻪاي ﺑـﻲ ﻏـﻞّ و ﻏـﺶ در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮاي اراﻳـﻪي ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ "ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﺑﮕﻮﺋﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻨﻴﻢ"‪ .‬اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﻪ‬ ‫راﺣﺘﻲ ]ﭼﻴﺰي[ ﺑﺮوز ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮕﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدي را ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻚ ]ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫـﻢ[ دارﻧـﺪ را در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ درﺑﺎره ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﭼﻚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺮزﻧـﻲ‬ ‫ﻛﻪ آن ﻃﺮف ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻨﺰل ﺷﻤﺎ ﺳـﻜﻮﻧﺖ دارد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ درﺑـﺎره رﻓـﺖ و‬ ‫آﻣﺪﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬وي ﻣﻲداﻧﺪ ﭼﻪﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺷﻤﺎ ﻣﻲآﻳﺪ و ﭼﻪ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ روزاﻧﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﺠﺎﻫـﺎ ﻣـﻲروﻳـﺪ و ﭼـﺮا دﻳـﺮ‬ ‫ﻣﻲآﻳﻴﺪ‪ .‬دو ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد اﻳـﻦ داﻧـﺸﻲ ﻛـﻪ وي دارد ]ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ[‬ ‫ﻧﺎراﺣﺖﻛﻨﻨﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ :‬اﻟﻒ( وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬وي ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﻨﺰل ﺷﻤﺎﺳﺖ و ب(‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ درﺑﺎره وي ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت وي‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٥٣‬‬

‫ﻣﻲآﻳﺪ و ]ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﻤﺎ[ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد و زﻣﺎﻧﻲﻛـﻪ ]وي در‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ[ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﻨﺰل وي ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴـﺪ ﻛـﻪ او‬ ‫ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ آﮔﺎﻫﻴﺪ ﻛﻪ وي ﻣﺮاﻗﺐ ﺷﻤﺎﺳﺖ و او ﻧﻴﺰ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ او را‬ ‫ﻣﻲﭘﺎﺋﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺎرﻧﻪ ﺑﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬در آﻧﺠـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻮع درك و ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮاﻓﻘﺖﻧﺎﻣﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﺮار ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ وي در ﺻـﻨﺪوق‬ ‫ﭘﺴﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻓﻀﻮﻟﻲ ﻛﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻲ وي را ﻣـﻮرد ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﻗـﺮار‬ ‫ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻳﻜﻲ در ﺑﺎﻟﻜﻦ ﻣﻨﺰل ﺷـﻤﺎ ﻏـﺶ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻣﻄﻠﻊﺷﺪن ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻧﺘﺎن از ﻣـﺎﺟﺮا در روز ﺑﻌـﺪ ﻣﻄﻤـﺌﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪهﮔﺮان ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻤﺪهﻛﺎرﻫـﺎي ﺳـﺨﺖ در ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺑـﻪوﺟـﻮد‬ ‫آوردن ﻣﻘﺎرﻧﻪ در داﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﭼـﻪ ﻛـﺴﻲ‬ ‫درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ]اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ[ دارد و ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﻴﺎت آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲداﻧﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎنﻗﺪر ﻛﻪ داﻧﻨﺪﮔﺎن درﺑﺎره ﺷﺎن ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ درﺑﺎرهﺷﺎن‬ ‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري درﺑﺎرهي ﻣﻦ اﻃﻼﻋﺎت دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫راﺣﺖﺗﺮ ﻛﻨﺎر ﺧﻮاﻫﻢ آﻣﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻢ آﻧﻬﺎ دﻗﻴﻘـﺎً ﭼـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ درﺑـﺎره ﻣـﻦ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ راﺿﻲﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد ﺑﺪاﻧﻢ آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻏﺮاﻣﺖ ارزش اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫را ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﻣﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﻴـﺴﺖ و‬ ‫ﭼﻬﺎرﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﺮا ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻛﺠﺎﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٥٤‬‬

‫درﺑﺎره ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻮل ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺪاﻧﻢ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺮا زﻳﺮ ﻧﻈﺮ‬ ‫دارﻧﺪ و ﭼﻪ راﺑﻄﻪاي ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )]از ﻗﺒﻴﻞ[ ﺗﺨﻔﻴﻒ‪] ،‬ﺧﺮﻳﺪ[ ﻧﻘـﺪي‪،‬‬ ‫]اراﺋﻪ[ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت وﻳﮋه ﻳﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ(‪ ،‬ﭘﺲ اﻳـﻦ ﻣﻘﺎرﻧـﻪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬ ‫داراﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ و آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻋﺘﻤﺎدﺳﺎزي را در ﭘﺮوﺗﻜـﻞﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن‬ ‫ﺗﺮاﺳﺘﻲ‪ 1‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﺮاﺳﺘﻲ )ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﻏﻴﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﻲ وب ﺳﺎﻳﺖ ﻫـﺎ و‬ ‫ﻫﻮاداران ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﻳﺖ رواﺑﻂ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻓـﻀﺎي‬ ‫ﺑﺎزار آﻧﻼﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ 1995‬ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺬاري ﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻳﻚ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﺳﺘﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ از ﻋﻼﺋﻢ ﺳـﺎده ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪي اول وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮان )ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ وارد ﺳﺎﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ]ﺣﻔﻆ ﺣـﺮﻳﻢ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ[ ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﺖ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺸﺪار ﻣﻲداد‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ اﻇﻬﺎر ﻣﻲداﺷـﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺮوﻧﺪهﺳﺎزي از ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻓﺮد اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ و ﻳﺎ‬

‫•‬

‫ﻣﺎ ]از ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﻓﺮد[ ﭘﺮوﻧﺪهﺳﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺧﻮدﻣﺎن‬ ‫ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارﻳﻢ‪] .‬ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ[ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ‬ ‫دوﺑﺎره ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﺨﺘﺺ ﻋﻼﺋﻖ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آورﻳﻢ ﻳﺎ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ ]اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ[ را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ‬ ‫راﺣﺖﺗﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬

‫‪Truste‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬ ‫•‬

‫‪٢٥٥‬‬

‫ﻣﺎ ]از ﻣﺮاﺟﻌـﺎت ﺷـﻤﺎ[ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮدﻣـﺎن ﭘﺮوﻧـﺪهﺳـﺎزي‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ]اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را[ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻢ ﻓﻜﺮي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آﻧﻬﺎ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻪ رﻫﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮاﻛﻨﺶﻫﺎ را در ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻴﺎن اﻳـﻦ ﺳـﻪ‬ ‫رﻫﻴﺎﻓﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ زﻳـﺎدي وﺟـﻮد دارد‪) .‬ﺑـﺮاي‬ ‫ارﺳﺎل ﻋﻼﺋﻢ ﻳﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،1‬ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺮاﺳـﺘﻲ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﺗﻀﻤﻴﻦ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻂ ﻣﺸﻲﻫﺎ را ﻗﺒﻮل ﻛﺮده‪،‬‬ ‫واﻗﻌﺎً ﺑﻪ آن ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪ .‬اﻣﺎ ]اﻳﻦ[ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎر واﻗﻌﻲ در ﭘﺸﺖ ﺻﺤﻨﻪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪي ﺑـﺴﻴﺎر ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪاي‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﺳﻨﺎرﻳﻮي ﻓﺮﺿﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳـﺎﻳﺖ ﺗﺠـﺎري‬ ‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺗﺮاﺳﺘﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه آﻧﻼﻳﻦ ﻟﺒﺎس ‪ GAP‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ ﺳﻄﺢ دو ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد آوردﻧﺪ ﻣﻦﻛﻪ ﻫـﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺰ ﻟﺒـﺎس ﻣـﻦ‬ ‫ﭼﻴﺴﺖ و آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﻛﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدم ﭼـﻪ ﺧﺮﻳـﺪم و ﺣﺘـﻲ ﭼـﻪ ﭼﻴـﺰي را‬ ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﻮدم‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﻧﻤﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ده درﺻﺪ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارم! ]اﻳﻦﻃﻮري[ زﻧﺪﮔﻲ آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ‬ ‫"ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي راون"‪ 2‬را ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ‪ 3‬ﺟﻬﺎن را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدم‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻦ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺳـﻄﺢ ﺳـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Badges or seal‬‬ ‫‪Raven Maps‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Topographical maps‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٢٥٦‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﺎم و ﻋﻼﺋﻖ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ ﻟﻴﺴﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺧﺮﻳﺪي ﻛـﻪ اﻧﺠـﺎم‬ ‫دﻫﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻨﻜﻪ دوﺳﺘﺎن "ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي راون" ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﺟﺬّاب ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدم‪ .‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺖ ‪ CompUSA‬ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮدم‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ درﺑﺎره ﻣﻦ ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﻣـﺮا‬ ‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﻄﺢ ﺳﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻮض آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣـﻮﻟﺘﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﻲ آن را ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺴﻄﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺧـﻮب‬ ‫اﺳﺖ؟ ﺷﺎﻳﺪ! ﺳﭙﺲ ﻣﻦ ‪ ABC‬ﺳﺎﻳﺖ وﻳﺪﺋﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدم‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬ ‫اﻇﻬﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ از ﭼﻴﺰي ﭘﺮوﻧﺪهﺳﺎزي ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﻦ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮدم ﻣﻲداﻧﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ داﻧﺶ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه را ﺑﻪﻣﻨﻈـﻮر‬ ‫ﺟﺬب اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤـﻊآوري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ اﻣ‪‬ـﺎ‬ ‫ﺟﺰﺋﻴﺎت رﻳﺰ را ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﺟﺬب اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﺳـﻄﺢ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺳﻨﮕﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در آﺧﺮ ﻣﺎه‪ ،‬ﻳﻚ اﻇﻬﺎر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺒﻴﻪ اﻇﻬـﺎري ﻛـﻪ ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬ ‫ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬در اﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت و رواﺑﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻧﺠﺎم‬ ‫داده ﺑﻮدم ﻳﺎ اﻧﺘﻈﺎر اﻧﺠﺎم آن را داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در آن ]ﻧﺎﻣﻪ[ آﻣـﺪه ﺑـﻮد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮدهام ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﻲام ﺑﻪ ‪ Gap‬داده ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻛـﺲ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺣـﺪي دﻗﻴـﻖ را ﺑـﻪ "راون" و ﺳـﻪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬دادم‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺣﻖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺮاي ﺧﻮدﺷﺎن داﺷﺘﻨﺪ‪" .‬راون" ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻜﺎر‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ‪ CompUSA‬ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎﺗﻢ را دادم‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺷﺪم‪ .‬اﻳﻦ ‪ 9‬ﻓﺮوﺷﻨﺪهاي ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎدهي ﻧﺎﻣﺤﺪودي از اﻃﻼﻋﺎت ﻣـﻦ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٥٧‬‬

‫وبﺳﺎﻳﺖ ‪ CompUSA‬ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﺴﺘﻲ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‬ ‫از اﻳﻦ ‪ 9‬ﺷﺮﻛﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد )ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪم ﻗﺎدر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ را از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ( ﺑﻌﻼوه‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك ﺗـﺎﻳﻤﺰ‬ ‫اﻧﺠﺎم دادم ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻢ ﺗﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ در ﻋﻮض آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه اﺷﺘﺮاك راﻳﮕﺎن ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎرﻳﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ارﺳﺎل ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﻦ‬ ‫اﻳﺮﻻﻳﻦ‪ ،‬آدرس ﻣﺮا از ‪ ABC‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ABC‬ﻗﺒﻼً‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ رﺑﻮﺗﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﺗـﺎ ﺑـﺎ آﻧـﺎن‬ ‫ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮد و ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪه را رﻓﻊ و رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔﻦ‪ ،1‬ﺷﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦﻫـﺎي ﻟﻴـﺴﺖ ﻧـﺸﺪه‪ ،2‬آدرسﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺴﺖ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻠﻤـﻪ‬ ‫ﻋﺒﻮر‪ ،4‬داده ﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ رﻣﺰ ﮔﺬاري ﺷﺪه ﺷﺨـﺼﻲ‪ ،5‬رﻣﺰﻋﺒﻮرﻫـﺎي زﻳـﺴﺘﻲ‪،6‬‬ ‫اﻣﻀﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ 7‬و اﻣﺜﺎل آن‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎي آﺷﻔﺘﻪي ﺧﻠﻖِ رواﺑﻂ و ﺧﻠﻖ اﻋﺘﻤﺎد در ﻳﻚ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﻜﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬ ‫اي ﻛﺎش ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ راﺑﻄﻪ ﻫﺎ دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪] ،‬آﻧﻮﻗﺖ[ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﺻﻨﻌﺘﻲ راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻋـﺪدي روﺷـﻨﻲ اراﺋـﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Caller ID‬‬ ‫‪Unlisted phone numbers‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Unlist email address‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Passport profiles temporary pseudonym badges‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Personally encrypted medical records‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Biometric Passwords‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪Digital signatures‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٥٨‬‬

‫دﻫﺪ‪ .‬در ﻋﻮض رواﺑﻂ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮدﻗﻴـﻖ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴـﺪه‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ ﺷـﻤﺎرش‪،‬‬ ‫ﻟﻐﺰﻧﺪه و ﭼﻨﺪﺑﻌﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮد" ﻧِﺖ"‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي رواﺑﻂ ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ‬ ‫ﻇﺮﻳﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬وﻓﺎداري و اﻋﺘﻤﺎد را ﻧﻴـﺰ ﺣﻔـﻆ ﻧﻤـﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻴﺖ ﻳﺎ ﺑﺎود‪) 1‬ﻧﺮخ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت(‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ از اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ )ﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ و‪ (...‬دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺎ اﻳﺪهﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ]درﺑﺎرهي آﻧﺎن[ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣـﺎ ﻣـﺸﻐﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﺎﺑﻘﻪ‪ ،‬وﻓـﺎداري و اﻋﺘﻤـﺎدي ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﭘﺮﻃﺮﻓﺪارﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧِـﺖ‪ ،‬ﻣﻜـﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ ]در آن ﻣﻜﺎنﻫﺎ[ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻨﻴﺎد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ‬ ‫رواﺑﻂ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪] .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي[ ﺑﺎ ﺗﺮاﺷﻪﻫـﺎ ﺷـﺮوع ﺷـﺪ و ﺑـﺎ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ارزش ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻮﻟﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬ ‫راﺑﻄﻪ اي ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﺎرون ﻻﻳﺰ‪ 2‬ﭘﻴﺸﮕﺎم در ﺷـﺒﻴﻪ ﺳـﺎزي‬ ‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪي واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ آزﻣﻮن ارﺗﺒﺎطﺳﻨﺞ‪ 3‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ :‬آﻳـﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪ ،‬اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﻲدﻫﺪ؟ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ارزﺷﻴﺎﺑﻲ وي‪ ،‬ﺗﻠﻔـﻦ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺧـﻮب ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬ﻗـﺮصﻫـﺎي‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺎرداري ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﻫﺴﺘﻪاي ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Baud‬‬ ‫‪Jaron Lanier‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Connection Tes‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٥٩‬‬

‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ارزﺷـﻤﻨﺪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫]ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي[ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ آن را دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻮع از ﻣﻮﺟﻮدات ﻫﻮﺷﻴﺎر را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬ ‫ﻫﺮ راه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮورت ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺣﻜـﻢ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد اﻓﺮاد ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ رواﺑﻄﺸﺎن ﺑـﺎ اﻓـﺮاد دﻳﮕـﺮ ﺑﻴـﺸﻴﻨﻪ‬ ‫ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺳﻜﻮت ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ اﺳﺖ وﺣﺮﻳﻢ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺑﻌـﻀﻲ اوﻗـﺎت در‬ ‫ﻳﻚ دﻧﻴﺎي ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪه داراي ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻌﺎد راﺑﻄﻪ ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ ﺑﻪﺧـﻮﺑﻲ‬ ‫ﺑﻪ درون داﻧﺴﺘﻪﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ درون ﻧﺎداﻧﺴﺘﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻂ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻗﻀﻴﻪ ﻳﻜﻲ از رازﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر در ﻣﻮرد اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﻈﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي وﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺘﺎن را ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﻫﻮش ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﻮﺷﺸﻲ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه در‬ ‫ﺗﻼش ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﻧﻴﺰ آﻣﻮزش دﻫـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻣـﺸﺘﺮي ﺑـﻮدن ﻛـﺎر‬ ‫دﺷﻮاري اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺎ وﻓﺎداري ﭘﺎداش داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺘﺎن آﻣﻮزش ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺲ دﻳﮕﺮيﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ رﻗﻴﺐ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي‬ ‫ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﺨﺮاج دادهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻮش ﻣﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻛﺎر رود‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻣﺸﺘﺎق ﻳﻚ ﻫـﺴﺘﻪ ﻓـﺮو رﻳﺨﺘـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺳﺎﻳﺰ ﺷﻠﻮار ﻣﺮا ﺑﺨﺎﻃﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻤﻲ را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ دوﺳـﺘﺎﻧﻢ‬ ‫‪One – to – one Technics‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦٠‬‬

‫آن را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺮا ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮا ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ ﻛـﺮدهاﻳـﺪ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن ﺳـﺎدهاي اﺳـﺖ‪ :‬ﻫﺮﻛـﺴﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎي ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮي دارد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰي‬ ‫ﺗﺮﺳﻨﺎكﺗﺮ از آن ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺎﻣﻲ اﻳﺪهي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﻠﻮﺗﮕﺎهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫در آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﻣﺤﻴﻂ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﭼﻮن وب‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪" :‬ﻣﻨﻈﻮرﺗﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در آﻧﺠـﺎ ﻏﻴﺒـﺖ و‬ ‫ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻳﻢ؟ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖﻫﺎ رد و ﺑﺪل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫آﺗﺶ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻫﺎ دﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؟" ﺑﻠﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻏﻠﺐ اﻳﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘـﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ‪" :‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣـﺎ را آزار و اذﻳـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻳﻢ؟ وﻗﺘﻲﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ"‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﭘﺮﻗﺪرتﺗﺮ از ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﻬـﻢ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از ﻫﺮ راه دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ آﻣﻮزش دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻫﻮش ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد و دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺧﻴﺮاً ]وبﺳﺎﻳﺖ[ داد و ﺳﺘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،1‬ﭘﻴﺸﮕﺎمِ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر آﻧﻼﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺎم ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ و ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﮔﻔﺘﮕﻮي آﻧﻼﻳﻦ ﺑﺮاي‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺶ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري را‬ ‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻠﻖ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺘﺎن ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬رواﺑـﻂ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺘﺎن را ﺑـﺎ ﺧﻮدﺗـﺎن‬ ‫‪E-trade‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٦١‬‬

‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﺒﻌﻴـﺖ از "اﺑﺘـﺪا وب را‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ" در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬آن ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي روزﺑﻪروز ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ روش ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢزﻣـﺎن ﺳـﺮﻳﻊﺗـﺮﻳﻦ‪ ،‬ارزانﺗـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ و ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮﻳﻦ ]در ﻧﻮع ﺧﻮد[ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑـﻪ ﺻـﺪر‬ ‫رﺳﻴﺪن‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ اﺑﻌﺎدش را ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕـﺮ ﺗـﺮﺟﻴﺢ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂﺗﺮﻳﻦ را ﻫﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﺑﺮ روي ﻣﻮاﻧﻌﻲ ﭼـﻮن ﺳـﺮﻋﺖ و زﻣـﺎن‬ ‫ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻚ دارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫آن ﻛﺎﻻﻳﻲ را ﺑﺨﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮه‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت و ﺑﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫راهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺣﺬر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺻﺮف ﻧﻈـﺮ‬ ‫از اﻳﻨﻜﻪ آن ﺟﺰﻳﺮه‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻏﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺘﺎن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرﻣﻨﺪاﻧﺘﺎن ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﺣﻴﻠـﻪ ﭘـﺴﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنﺗﺎن را ﺑﻪ ﻛﺎري ﮔﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻛﺎرﻣﻨﺪانﺗﺎن اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ راه ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮﻛﺮدن دﻧﻴﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم اﻓﺮاد‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮدﺷـﺎن را‬ ‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﺳﺎن و ﺑﻲ دردﺳﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳـﻦﻃـﻮر ﻧﻴـﺴﺖ‪ .‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎ در ﺳـﻄﻮﺣﻲ از ﺧﻠـﻖ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﭼﻴﺰﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه اي ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑﻜـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮزدن ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﻧﺤـﻮه ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻇﺎﻫﺮي درﮔﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲﺷﺎن را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷـﺒﻜﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه دﻳﮕﺮي وارد ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦٢‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ را از ﻓﺪاﻛﺲ ﻣﻲﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﻧﻴﺰ از ﻃـﻲ ﺧـﻂ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻧﺪﻛﻪ دﻗﻴﻖﺗـﺮﻳﻦ راه ﺑـﺮاي‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﺸﺘﺮي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ آدرس ﺳﺎده و ﺑﺪون اﺷﺘﺒﺎه( اﻳﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ]ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻦ آدرس و ‪ [...‬را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي واﮔﺬار ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻠﻴﺪي در اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود درﮔﻴﺮي را ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺧﻼﺻﻲ ﻳـﺎﻓﺘﻦ از‬ ‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮارﺗﺮ از ﻛﺎرﻣﻨﺪان اﺳـﺖ! اداره ﻛـﺮدن ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻـﻤﻴﻤﻲ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻬﺎرت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ ﺗﺎ اداره ﻛﺮدن ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ رواﺑﻂ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎزي‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻬـﻢ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﺮد اﺻﻠﻲﺷﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﺑﺮونﺳﭙﺎري ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻃﻌﻪﻛﺎران ﻣﺤﻮ‪‬ل ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز دﻳﮕـﺮي از اﻳـﻦ ﺗﻘـﺪﻳﺮ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارد‪:‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن اداره ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪] .‬اﻟﺒﺘﻪ[ ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺮاﻃﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻂ ﺳﻴﺮي ﻛﻪ در آن ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺎﻣﻲﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﻋﻮض ﻧﻤﻮدن ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫‪Virtual corporation‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٦٣‬‬

‫‪10‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻛﺎراﻳﻲ‬

‫‪1‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞﻫﺎ را ﺣﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺒﺎل ]رﺑﻮدن[ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ ازﻛﺸﻒ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎرﻟﺰ داروﻳﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ در زﻣﺎن ﺣـﺎل‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﻬﻢ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻛـﺎر اﻋـﻀﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲﺷﺎن‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺸﻒ ﺧﻮاص ﺷﻔﺎﺑﺨﺸﻲﺷﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺤﻮه ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ زﻧﺪﮔﻲﺷﺎن ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻗـﺮار‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ روز ﺑﻪ‬ ‫روز ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫داروﻳﻦ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﺎﻓﺸﺎرياش ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ زﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﺪون‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎﻟﻪ آن ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﻬﻢ ﻣﺎ را‬ ‫از زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬داروﻳﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ اﺳـﻬﺎل‬ ‫رودهاي درﺧﻮكﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻼج ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻟﻘـﺎح ذر‪‬ت ﺑـﻪ‬ ‫‪Efficiency‬‬

‫‪1‬‬

‫‪٢٦٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺪﻧﺒﺎل ﺧﺮﭼﻨـﮓ درﻳـﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪،‬‬ ‫]ﭼﺎرهاي ﻧﺪارﻳﻢ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ[ در ذﻫﻦ ﺧـﻮد ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﭘﻮﻳـﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻣـﺴﺘﺪام و‬ ‫ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺗﻜﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﻲ در ﻃﻲ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ اﻳﻦ اواﺧﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺷﺪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﻪﻃـﻮر‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮد و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﺧﻂﻣﺸﻲ دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻣﺎه آﻳﻨـﺪه ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﻮد‪] .‬ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف[ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ رﺷﺪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻛﻤـﻚ ﭼﻨـﺪاﻧﻲ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺴﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻠﻢ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻫﻨﻮز داروﻳﻦ ﺧﻮد را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي واﺿﺢ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﺮ روزهي ﺑﺎزار‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دادن ﭘﻮﻳﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﺪام‬ ‫و ﺗﺪرﻳﺠﻲ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻃﻲ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺎﻣﻼً درك ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﻲ در دراز ﻣﺪت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰي را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻳﻚدرﺻﺪي در ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ﺑﻪ رﻗﻤﻲ ﻣﻌـﺎدل‬ ‫دو درﺻﺪ در ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬دورهاي ﻛﻪ اﻏﻠﺐ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺮ روي‬ ‫زﻣﻴﻦ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪات‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬دو درﺻﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃـﻲ ‪ 12‬ﻣـﺎه ﻗﺒـﻞ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در زﻳﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﻴﺐﻫﺎي ﻟﺠﺎم ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬روزاﻧـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺪاوم و ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ 1‬را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﻲراﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗـﺪرﻳﺞ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻛﺮه ي زﻣﻴﻦ را ﺑﺎ اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻼت و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﺎل ﺷﺘﺎبﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Econosphere‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٦٥‬‬

‫در ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ زﻣﻴﻦ )ﻫﻤﻪ ﻓﻀﺎي زﻳﺴﺘﻲ‪ 1‬و ﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد(‬ ‫در ﻗﻠﻤﺮوي داروﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻓﻀﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻓﻬﻢ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﻤﺎم راهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺧﻄﻮط راهآﻫﻦ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮودﮔﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﻛﺰ ﺧﺮﻳـﺪ )و‬ ‫ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ درون آﻧﻬـﺎ وﺟـﻮد دارﻧـﺪ(‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠـﺎت‪ ،‬ﺑﻨـﺪرﮔﺎهﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻟﻨﮕﺮﮔﺎهﻫﺎ و ﻫﻤﻪ اﺳﺒﺎب و ﻟﻮازﻣﻲ را ﻛﻪ ﺑﺸﺮ در ﻫﻤـﻪ ﻛـﺸﻮرﻫﺎ و ﺑـﺮ روي‬ ‫ﻛﺮهي زﻣﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻴﻢ و ارزش آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻛﻨـﻴﻢ‬ ‫)درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻜﻪ اﻳﻦ ]ارزش[ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺗﻌﻠﻖ دارد(‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﺛﺮوت اﻧﺒﻮﻫﻲ‬ ‫را در ﻃﻮل ﻗﺮنﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺮ روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ارزش دﻻر‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،1998‬ارزش ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ اﻳﻦ زﻳﺮﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 4‬ﻛﺎدرﻳﻠﻴﻮن‪ 2‬دﻻر‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪد ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭼﻬﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ 15‬ﺻﻔﺮ‪ .‬از ﻫﻴﭽﻲ ﻋﺠـﺐ‬ ‫ﭼﻴﺰي ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ!‬ ‫رﻳﺸﻪ اﻳﻦ ﺛﺮوت ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ده ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭼﻴﺰي ﻧﺒﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻛﺎدرﻳﻠﻴﻮن دﻻر رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ]ﺛﺮوت[ از ﻛﺠﺎ آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ؟ و ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺧﻠـﻖ اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ]اﻳﻦ ﺳﺌﻮال[ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻧﻴﺰ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻘـﺪار اﻧـﺮژي‬ ‫زﻳﺎد را ﻣﺼﺮف ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕـﺮ‬ ‫درﻛﺎرﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮﻟﻴﺎن ﺳﻴﻤﻮن‪ 3‬اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻤـﻲ‬ ‫ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺧﺮاب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ"‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﻧﺴﺎن را ﻗـﺎدر‬ ‫‪Biosphere‬‬

‫ﻋﺪﺩ ﻳﻚ ﺑﺎ ‪۱۵‬ﺻﻔﺮ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﻚ ﻛﺎﺩﺭﻳﻠﻴﻮﻥ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪Julian simon‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦٦‬‬

‫ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻳﻦ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻴﻮم ﺟﻲ ﮔﻠﺪ‪ ،1‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋـﺪم ﺗﻘـﺎرن ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺿﺎﻣﻦ رﺷﺪ و ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲِ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺳﺖﻛـﻪ ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺧﺮاب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬زﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﺮﺧﻼف ﺗﺨﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺑﺰرگ آﻧﺘﺮوﭘﻲ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋـﺪم ﺗﻘـﺎرن‬ ‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬در وب‪ ،‬در ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده‪ ،‬در ﺑـﺎزﺧﻮرد‬ ‫ﺧﻮداﻓﺰا‪ ،‬در ﻫﻤﻜﺎري در ﺗﻜﺎﻣﻞ‪ 2‬و در ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي ﻛﻪ‬ ‫ﻳﻚ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ را ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬رﻳﺸﻪ دارد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ ازﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﺳﻜﻨﻲﮔﺰﻳﺪنِ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻓـﺮاﻫﻢ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ ﻫـﺮ ارﮔﺎﻧﻴـﺴﻢ اﺿـﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻧـﺴﻲ را ﺑـﺮاي ﺣﻴـﺎت دﻳﮕـﺮ‬ ‫ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺠﻤﻌﻲ‪ 3‬ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از وارد ﺷـﻮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎزاد ﻫﻤﻴـﺸﮕﻲ ﻳـﻚ ﻃﺮﻓـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن در اﻣﻮر اﻧﺴﺎﻧﻲ را "ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي" ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪] .‬ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي[‬ ‫ﻣﻤﻠﻮ‪ ‬از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي وب اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎ را ﭼﻨﺪﺑﺮاﺑﺮ وروديﻫـﺎ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﺪﻧﺶ ﭘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در دراز ﻣﺪت اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ اﻧﺪك ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﭼﻬﺎرﻛﺎدرﻳﻠﻴﻮن دﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ را‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Steven jay Gould‬‬ ‫‪Coevluatuion‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪The cumulative total‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٦٧‬‬

‫ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﺑﺎﻻ ﻧﻪ ﭘﻮﻟﻲ را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻪ اﻧﺮژي و ﻧﻪ ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮي‬ ‫را‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ ﺛﺮوت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﭘﻴﺶ روي اﻓﺮاد دﻳﮕﺮﮔﺬاﺷـﺖ ﺗـﺎ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﻃﺮحﻫﺎي دﻳﮕﺮي از آن ﻛﺎﻻ]ي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه[ را ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮر‬ ‫آورد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ آن ﻃﺮحﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ي ﻇﻬﻮر ﻣﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﺑﺮاي ﺧﻠﻖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﺼﻨﻮع ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬دو ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳـﻦ دو ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬دو ﻓﺮﺻـﺖ دﻳﮕـﺮ ﺟﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ ﺛﻤـﺮ‬ ‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺣﺎﻻ ﭼﻬﺎر اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭼﻬﺎر ]ﻓﺮﺻـﺖ[‪ ،‬ﻫـﺸﺖ ﻣﺤـﺼﻮل‬ ‫ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻃﻲ زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻴﻪ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺷـﺪن‬ ‫ﻫﺮ روزهي زﻧﺒﻖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻜﻮﻓﻪ ﻛﻮﭼﻚ در ﻃﻲ ﭼﻨـﺪ ﻧـﺴﻞ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ آﻧﻘـﺪر‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻦ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ و ﺛﺮوت ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ‬ ‫ازدﻳﺎد اﻧﺒﺎﺷﺘﻲ ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﻧـﺪك‬ ‫ﻣﺰﻳﺘﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬ ‫ﻣﺮگ و ﺿﺮر ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﺮور زﻣﺎن رﺷﺪي‬ ‫ﻣــﺪاوم را ﺑــﻪوﺟــﻮد‬ ‫ﻣﻲآورد‪.‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮوي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ روي زﻣﻴﻦ ﻗـﺪرت ﻧﺘـﺎﻳﺞ اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ رﺷﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ ،1‬زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ 2‬ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫‪Compounded interest‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦٨‬‬

‫ﻳﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‪ .3‬وروديﻫﺎي اﻧﺮژي و وﻗﺖِ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﻧﺪه‪ 4‬ذر‪‬ه ذر‪‬ه ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺮور‬ ‫زﻣﺎن ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪه و ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﺧـﻮدش اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪] ،‬و ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً[‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﻪﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖآوري را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻮﺟﻪ اﻧـﺴﺎن ﺑـﺮاي اﺑـﺪاع اﺑﺰارﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬ ‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲﻫﺎي ﻧﻮ و ﺧﻠﻖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬اﻣ‪‬ـﺎ ﻳـﻚ‬ ‫ﻧﻮآوري ﻫـﺮ ﭼﻘـﺪر ﻛﻮﭼـﻚ و ﺑـﻲاﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﻜﻮﻳﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺮواز‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﻀﺎي در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮشِ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﻣﺴﺘﺪام را ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﻳﻚ ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻲﺣﺪ و ﻣﺮز و ﺑﻲ اﻧﺘﻬﺎ ﺑﺮاي ﻧﻮآوريﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮوت ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ واﻛﻨﺶ زﻧﺠﻴـﺮهاي‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧـﻮآوري‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دهﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﺻﺪﻫﺎ ﻧـﻮآوري دﻳﮕـﺮ را ﺑـﺮ روي ﺧـﻂ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻮآوري ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮآوريﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴـﺸﻤﺎري را ﺑﻮﺟـﻮد آورده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﻴﺖ ﻛﻮﭼﻚِ داراي ﻧﺒﻮغ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑﻴـﺖ دﻳﮕـﺮ‬ ‫داراي ﻧﺒﻮغ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد و آﻧﺎن ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻪ ﺧﻠـﻖ ]ﺑﻴـﺖﻫـﺎي[ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ و ]اﻳﻦ روﻧﺪ[ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻳـﻚ ﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺰاﺣﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت از ﻃﺮﻳﻖ ﭘـﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻗـﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫‪Compounded growth‬‬ ‫‪Compounded life‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Compounded opportunities‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Additive function‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٦٩‬‬

‫ﻧﺪارﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد و ﻳﺎ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪] ،‬اﻟﺒﺘﻪ[ ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮض ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن آدرس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬از ﻛﺠﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن آدرس ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ؟ ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺻـﺎدﻗﺎﻧﻪ آدرﺳـﺸﺎن را ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎي "ﻧـﺖ"‬ ‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﭼﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﺨﺼﻲ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲﺷﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﺒﺮي ارﺳﺎل ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ داده ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫و ﭼﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ارﺳﺎل ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﭘ‪‬ـﺴﺖ اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ .‬ﻳﻜـﻲ‬ ‫از آن ]ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﺎن[ ﺑﻪ اﻳﺪهاي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻛـﻪ آن را ﺑـﻮت ﻻﺷـﺨﻮر‪ 1‬ﻧـﺎم‬ ‫ﻧﻬﺎد‪ .2‬ﻳﻚ ﻻﺷﺨﻮر در ﻧﺖ ﭘﺮﺳﻪ ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻫﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫@ ﺑﺎﺷﺪ‪] ،‬اﻳﻦ ﻻﺷﺨﻮر[ ﻓﺮض ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ]ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺎوي @ ﺑﺎﺷﺪ[ ﻳﻚ‬ ‫آدرس اﺳﺖ‪ .‬از آن آدرس ﻳﻚ ﻛﭙﻲ ﺑﺮ ﻣﻲدارد و ﺳﭙﺲ ﻟﻴﺴﺖﻫـﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ‬ ‫آدرسﻫﺎ را ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻫـﺰار ﻋـﺪد ]از اﻳـﻦ آدرسﻫـﺎ را[ ﺑـﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‪ 20‬دﻻر ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺰاﺣﻢ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻮتﻫﺎي ﻻﺷﺨﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑـﺮاي ﺧﻠـﻖ ﺑـﻮتﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺰاﺣﻢﻳﺎب ﭘﺴﺘﻲ‪ 3‬ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪهي ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻧِﺖ ﻃﻌﻤﻪﻫﺎﻳﻲ از آدرسﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻘﻠّﺒﻲ ﻣﻲﻛﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ وﻗﺘﻲ‬ ‫آدرس ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑـﻮت ﻫـﺎي ﻻﺷـﺨﻮر ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻓـﺮاﻫﻢﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫ﺧﺪﻣﺎت اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ را‬

‫‪Scavenger bot‬‬

‫ﺑﻮﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻭﺑﻮﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺭﻭﺑﻮﺕ ﻧﺮﻡﺍﻓﺰﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮﺭ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔـﻪﻱ ﺑﺨـﺼﻮﺻﯽ‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Anti – spam bots‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧٠‬‬

‫ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ از آﻧﺠﺎ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺧـﻮد را ارﺳـﺎل ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧـﺸﺎن ﺳـﺪ‪‬ي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ ارﺳـﺎل‬ ‫ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦﻛﺎر ﻫﻤﻪ راﺧﻮﺷﺤﺎل و وﻓﺎدار ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫ﻫــﺮ اﺧﺘــﺮاع ﺟﺪﻳــﺪ‪ ،‬ﻓــﻀﺎ ﺑــﺮاي‬ ‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻓــﻀﺎﻫﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮي ﺑــﺮاي ﺧﻠــﻖ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻫﺮ ﻧﻮآوري‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖِ ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي اﻳﺠـﺎد ﻧـﻮآوري ﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮﺧﻠﻖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳـﺘﻨﺪﮔﺎن ﺧـﻼّق ﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي ﻣـﺰاﺣﻢ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژﻳﻲ را‬ ‫اﺧﺘﺮاعﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺒﻊ ارﺳﺎل ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳـﺸﺎن را ﺟﻌﻠـﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن آدرسﻫﺎي ﺻﺤﻴﺢ اﺷﺨﺎص دﻳﮕـﺮي را ﻣـﻲرﺑﺎﻳﻨـﺪ ﺗـﺎ از آﻧﺠـﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ ]ﺧﻮد[ را ارﺳﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲﮔﺮﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬دو ﺣﺮﻛـﺖ ﻋﻜـﺲ اﻟﻌﻤﻠـﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻮآوري ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي دو ﻧﻮآوري دﻳﮕﺮ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪] ،‬آن ﻓﺮﺻـﺖ‪ [،‬ﺣـﺪاﻗﻞ دو ﻓﺮﺻـﺖ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻓﺮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٧١‬‬

‫ﻛﻞ "وب" ﺧﻠﻖﻛﻨﻨﺪهي ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ 320‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺻـﻔﺤﻪي‬ ‫وب در ﭘﻨﺞ ﺳﺎل اوﻟﻴﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن وب ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫـﺮ روزه‬ ‫]ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد[ ‪ 1/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺻﻔﺤﻪ ﺟﺪﻳﺪ از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌـﺪاد‬ ‫وبﺳﺎﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ‪ 8‬ﻣﺎه دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫)ﺑﻪ ﻳﺎد ﺗﺎﻻب زﻧﺒﻖ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ( ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﻘـﻖ‬ ‫ﺧﺴﺘﻪ در ﺳﺎل ‪ 1989‬ﻗﺎﭘﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻜﻮﻓﻪ اﻗﺘـﺼﺎدي را ﺑﻮﺟـﻮد آورد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮگ زﻧﺒﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪] ،‬ﺑﻠﻜﻪ[ ﺧـﻮدِ ﺗـﺎﻻب‬ ‫زﻧﺒﻖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺗﻌﺪاد اﻳﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ‪ 26‬ﺣﺮف )اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ( را ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺮﻛﻴـﺐ و‬ ‫دوﺑﺎره ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎ اﺟﺰاء ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺷﺮوع‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑـﻪ اﻋـﺪاد ﻧﺠـﻮﻣﻲ ﻣـﻲ رﺳـﻨﺪ‪ .‬ﭘـﺎل روﻣـﺮ‬

‫‪1‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺎﻫﻴﺖ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﻲﺳﺎزد‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻴﺖﻫﺎ ﺑﺮ روي ‪ CD‬ﺣـﺪود ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد ]ﺗﺮﻛﻴـﺐ[‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻔﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮماﻓﺰار ﻳﺎ ﻣﻮزﻳﻚ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻋﺪد‪ ،‬آﻧﻘﺪر زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻠﻔﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﭼﻨﺪان زﻳﺎد ﻫﻢ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻢ ﻛﻨﻴﻢ از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ اﺗـﻢ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬ ‫‪CD‬ﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺖ را ﺑﺎز ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬روﻣﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ]ﻣﺎده ﻫﻤﺎن[ زﻧﮓ‪ 2‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻴﺶ از‬ ‫دهﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻣﺎ از آن اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻧـﮓ ﺑـﺮاي ﻛـﺸﻴﺪن‬ ‫‪Paul Pomer‬‬ ‫‪Rust‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧٢‬‬

‫ﻃﺮح ﺑﺮ روي دﻳﻮارﻫﺎي ﻏﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎز ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﻤﺎن‬ ‫اﺗﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ ﻧﺎزك ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ دﻗﻴﻖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻓﻼﭘـﻲ دﻳـﺴﻚ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي ﻏﺎرﻫﺎ را ﺑـﺎ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻓﺘﻮﺷﺎپ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻤﻜﻨﺎت را ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻗﺪرت اﻧﻔﺠﺎر ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ 1‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﻳﺪهﻫﺎ و ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ‬ ‫آن را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻮل روﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ "در اﺻﻞ ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ وﺟـﻮد‬ ‫ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ"‪ .‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﻴﺎبﺗﺮ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮاوانﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺎ درﺑﺎره ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺣـﺎﻛﻲ‬ ‫از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎ را ﺑـﻪ دﻻﻳـﻞ زﻳـﺮ‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫•‬

‫در ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬اﺗﺼﺎﻟﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺎ دﻧﻴﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑـﻪ‬ ‫ﮔﺮهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ‬ ‫ﺟﺰء را در ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺑﺰرگِ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳـﺎزي ﻗـﺮار ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬ ‫]آنوﻗﺖ[ ﺗﻌﺪاد ﻣﻤﻜﻨﺎت ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫•‬

‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺬار ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪهاﻧﺪ و ﻧﻮآوريﻫـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻠﻖ و در ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﺷﺒﻜﻪ و زﻣﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﻫـﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي را ﺟﻬـﺖ ﺑﻨـﺎ ﺷـﺪن ﺑـﺮ روي‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﻧﻮآوريﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Combinatorial explosions‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٧٣‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي ﻧﻮﺷــﺪارو ﻧﻴــﺴﺖ‪] .‬ﺗﻜﻨﻮﻟــﻮژي[ ﻫــﻴﭻ وﻗــﺖ اﻣــﺮاض و‬ ‫ﺑﻲﻋﺪاﻟﺘﻲﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ را درﻣﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ ﻛـﺎر ﺑـﺮاي ﻣـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن ]ﻛﺎر[ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﺷﮕﻔﺖآور اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲآورد‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﺶ از ﺑﺖﻫﻮون‪ 1‬ﭘﺸﺖ ﻳﻚ ﭘﻴﺎﻧﻮ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻫﻮش‬ ‫و اﺳﺘﻌﺪاد ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ وي دوﺑﺮاﺑﺮ ]ﺑﺘﻬﻮون[ ﺑﻮد‪ ،‬در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻗـﺪ‬ ‫ﻛﻲﺑﻮرد و ﮔﺮوه ارﻛﺴﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮﮔـﺰ ]ﺻـﺪاي[ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ وي را ﻧﺨـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و داﻧﺶ ﻫﻨﻮز ﺑﺮاي وي ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎورده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﺮنﻫﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ درآﻣﺪه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ‬ ‫را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺖﻫﻮون ﻧﻬﺎد ﻛﻪ ﭼﻬﺮهاي ﺑﺰرگ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻴﻢﻛﻪ ﺗﺎ‬ ‫زﻣﺎن وﻧﮕﻮك‪ 2‬ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي روﻏﻨﻲ اﺑـﺪاع ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺟـﻮرج ﻟﻮﻛـﺎس‬

‫‪3‬‬

‫]ﻛﺎرﮔﺮدان[ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻓﻴﻠﻢ و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ]ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ آﺛـﺎر‬ ‫ﺧﻮد[ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺮ روي ﻛﺮه زﻣـﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻐـﻪﻫـﺎي ﺟـﻮاﻧﻲ زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ آن ﻧﻮع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﺷـﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺎﻧﺲ ﻳﺎر ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﺎ آﻧﻘﺪر زﻧﺪه ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﺶ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷﺎن را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﻘﺎﺷﻲ روﻏﻨﻲ‪،‬ﻛﻲﺑﻮرد‪ ،‬اوﭘـﺮا‪ ،‬ﺧﻮدﻛـﺎر‪ ،‬ﺑـﺎﻗﻲ‬ ‫ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬آﺛﺎر ﻓﻠﺰي‪ ،‬آﺳﻤﺎن ﺧـﺮاش‪ ،‬ﻓـﺮاﻣﺘﻦ‪ 4‬و‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻫﻨﺮي ﻣﻲاﻓـﺰاﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﺳﺎﻟﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي )از اﻧـﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ( را ﺑـﻪ آﻧـﺎن ﻣـﻲاﻓـﺰاﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Beet Hoven‬‬ ‫‪Van Gogh‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪George Lucas‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Hyper text‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧٤‬‬

‫ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي دﻳﺪن‪ ،‬روشﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻤـﻮدن‪ ،‬روشﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﺸﻨﻮدﻛﺮدن‪ ،‬ﻃﺮﻳﻘﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻓﻬﻤﻴﺪن‪.‬‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﺑﺰرگِ زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ از ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻼدرﻧﮓ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻔﺮي اﺳﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻤﻜﻨﺎتِ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻬﺖﻫﺎي ﻓﺮاوانﺗﺮي ﻧـﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺒﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺮزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﻲﮔﺸﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﺑﺮﻳﻦ‪ 1‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه داﺳﺘﺎنﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ ﺗﺨﻴﻠـﻲ در ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪ "ﺟﺎﻣﻌـﻪي‬ ‫ﺷﻔﺎف" ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ده ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮ روي ﻛـﺮه زﻣـﻴﻦ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪﻛﺮد و ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﺮﻓﺘﻪ از رادﻳـﻮﻫـﺎي ﺗﺮاﻧﺰﻳـﺴﺘﻮري‬ ‫ارزانﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ".‬وي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪" :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻪ ﺟﻨـﮓ ﻳـﺎ آﺷـﻮب‬ ‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪن دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮدﻛﻪ درآن ﻣﺮدان و زﻧـﺎن‬ ‫ﺑﻲﺷﻤﺎري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن‪ ،‬ﺣﻮل ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺟﺴﺘﺠﻮﻳﻲ ﺧﺎرج از داﻣﻨﻪي ﻧﺮﻣﺎل(‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻤﻲ ﺧﻮدش را ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺷـﺎﻫﺪ‬ ‫آﻏﺎز ﻳﻚ اﻛﺘﺸﺎف ﺑﺰرگ ﺑﻴﺮونﮔﺮا در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ و‬ ‫ﻛﻨﺠﻜﺎواﻧﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺳﻔﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎق آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑـﺸﻮﻳﻢ‪،‬‬ ‫ره ﻣﻲﭘﻮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ ﺷﺘﺎب ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤـﺎنﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺑﻲ اﻣﺎن رﺷﺪ ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻓﺰون ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬در‬ ‫دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﺧﻠﻖ و ﻗﺎﭘﻴﺪن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻠﻮ ﻣﻲراﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻚ ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﻬﺮهوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺪاد راهﻫﺎي ﻣﻤﻜﻨﻲ را ﻛﻪ‬ ‫‪David Brin‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٧٥‬‬

‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﻮآوري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻧـﺪازه ﺑﮕﻴـﺮد و ﺑـﺮاي‬ ‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﻪ درﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﻫﺎ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را در راه ﺣﻞﻛﺮدن ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬در ‪ 1MBA‬آﻣـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬اﻧﮕﺸﺘﺘﺎن را روي ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﺳـﭙﺲ راه ﺣـﻞ اراﺋـﻪ‬ ‫دﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻨﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر را ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮي‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺸﻜﻼت وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ]ﺑﺎ ﻫـﻢ[ ﻇﻬـﻮر‬ ‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ و اﻏﻠـﺐ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺼﻲ دارﻧﺪ وﻟﻲ اﺟﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ‬ ‫دﻳﮕﺮ " ﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﻋﺘﻤﺎد دارﻳﻢ" ﻳﺎ " ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﺄﺧﻴﺮ در ارﺳـﺎل‬ ‫ﻣﺮﺳﻮﻟﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻌﺘﺮض ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ".‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﭘﻴﺘﺮدراﻛﺮ‪" 2‬ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ"‪.‬‬ ‫ﺟﻮرجﮔﻴﻠﺪر‪ 3‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪" :‬وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﺘﺎن را ﺣﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺖﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺗﻌﺬﻳﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻳﺘﺎن ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﺑﺮاي‬ ‫ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﻋﺮﺻﻪ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺪ وﺳﻂ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺰاف ﻛﺴﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬از ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر راﻧـﺪه ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ"‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت را ﺣﻞ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﻮدن دﻳﮕـﺮ ﺧـﺮدي ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺮﺧﻪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛـﻪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺳـﺮﻋﺖ‬

‫ﻓﻮﻕ ﻟﺒﺴﺎﻧﺲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ‪Master of Business Administration‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Peter Drucker‬‬ ‫‪George gilder‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧٦‬‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎل اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﻧﮕﺎر در ﻳﻚ ﻣﺎه ﻣـﻲﮔـﺬرد‪ ،‬اﺻـﻮل‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت رﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ادارهي اﻗﺘﺼﺎد روزﻣﺮّه‪ 1‬ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬دﻳﻨﺎﻣﻴـﻚ رﺷـﺪ‪،‬‬ ‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻢ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻫﻢ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ،‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣـﺎ در ﺣـﻞ ﻣﻌـﻀﻼت‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻋﺪم ﺗﺨﻴﻞ و اﺑﺘﻜﺎر ﻣﺎ در رﺑﻮدن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﻛﺮدن راه ﺣﻞﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑــﻪﺟــﺎي ﺑﻬﻴﻨــﻪﺳــﺎزي وﺿــﻊ ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬ﺑــﺎ ﺧﻠــﻖ ﻓﺮﺻــﺖﻫــﺎي ﺑﻴــﺸﺘﺮ‪،‬‬ ‫دﺳﺖآوردﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي و ﻛﺎراﺋﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲﻣﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺑﻬﺘـﺮ‪،‬‬ ‫ﻛﺎراﺋﻲ ﻣﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻘﻮﻻﻧـﻪاي اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺼﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺷـﺎر از ﺑﻬـﺮهوري ﺑﺮﺗـﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪] .‬ﺑﻬﺮه وري ﺑﺮﺗﺮ[ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺰارﻫـﺎي ﺑﻬﺘـﺮ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﮕﻔﺖ آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫـﺎ و ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎ‬ ‫ﻫﻨﻮز ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ در ﺑﻬﺮهوري ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺪرن را ﺑﻪ ارﻣﻐـﺎن آورده اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﺑﺪﺳﺖ آورده اﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ]ﻣﺴﺌﻠﻪ[ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻧـﺪﮔﻲ را ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮده‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻬﺮه وري‪ ،‬ﺑﺮاي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭼﻨﺎن ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺤﻮري درآﻣﺪه ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟـﺖﻣـﺮدان ﻣـﻮرد ﭘﻴﮕﻴـﺮي و‬

‫‪Day to day economy‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٧٧‬‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ اﻗﺘـﺼﺎددان ﭘـﺎل ﻛـﺮوﮔﻤﻦ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬ ‫"ﺑﻬﺮهوري ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در دراز ﻣﺪت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد"‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴـﺖ دادن ﺑـﻪ ﺑﻬـﺮهوري ﻛـﺎر‬ ‫ﻏﻠﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻳﻚ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫـﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﺎرﺷﻲﺳﺎزي ﻛﻠﻲ‪ ،1‬رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪي ﺷﺨﺼﻲ و ﻧﻮآوري ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺎل ﻛﻤﻴﺎب ﺷﺪن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ و ﻛﻤﺘﺮي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻋﺎﺷﻖ ﻛﺎر ﻣﻼلآور و ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ارﺗﻘﺎء ﻣﺪاوم آﻧﺎن را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزدﻛﻪ در ﻫﺮﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺮان ﺑﻬﺮهوري ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻮﻟﺒﻮرﻳﻨﮓ و ﺷﻠﻨﮓﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻗﻠﻤﺮوﻳﻲﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺎري اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ‬ ‫از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ژاﭘﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﻪ ﺗـﺎ ﭘـﻨﺞ‬ ‫درﺻﺪ رﺷﺪ را در ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي دﻫﻪ ‪ 1980‬و ‪ 1990‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫دﻗﻴﻘﺎً ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻬﺮهوري را ﺑﻴﺎﺑﻴـﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛـﺎرﮔﺮ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮچ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻃﺮيﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻛﻔـﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮ و‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎري ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪] .‬در واﻗـﻊ[ ﻛـﺎراﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮاي روﺑﻮتﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Total customization‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧٨‬‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﻧﻌﻄـﺎف‪،‬‬ ‫اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬ﻛﺎر ﺣﺪﺳﻲ‪ ،‬ﺣﺲ ﻛﻨﺠﻜﺎوي و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي دﻳﮕـﺮياﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ‬ ‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ در آن ﻣﺘﺒﺤﺮﻧﺪ و ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﻃﺒﻴﻌـﺖ ﺗﻜـﺮار ﭘـﺬﻳﺮياش‪،‬‬ ‫آﻓﺮﻳﻨﻨﺪهي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﺳﺖ و ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺷﻐﻞ ﻣﻲآﻓﺮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺗﺨﻴﻠـﻲﺷـﺎن را دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳـﺸﻲ در‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ؟ آﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻟﻴﻮودي ﻛﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﻻر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ]ﺷـﺮﻛﺘﻲ[ ﻛـﻪ ﻓـﻴﻠﻢﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دﻻر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬داراي ﺑﻬﺮهوري ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳـﺖ؟ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬درﺻﺪ زﻳﺎدِ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺸﻲ از ﻛﺎري ﻛـﻪ در ﺻـﻨﺎﻳﻊ اﻃﻼﻋـﺎت‪،‬‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ ﺧﺮوﺟﻲ ﺗﺎ ﺣـﺪودي ﺑـﻲ ﻣﻌﻨـﻲ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻠﻲﻛﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪﻫﻤﺮاه دارد اﻳﻦاﺳـﺖﻛـﻪ‬ ‫ﻓﻘﻂ اﻳﻦ را ﻣﻲﺳﻨﺠﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭼﻘﺪر ﺧﻮب ﻛﺎرﻫـﺎي ﻏﻠـﻂ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺮﺷﻐﻠﻲﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ آن را دارد ﻛﻪ ﺑﻬﺮهورياش اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از‬ ‫ﻟﻴﺴﺖ ﺷﻐﻞﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻣﺮدم اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺬف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرش‬ ‫را ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻬﺮهوري اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮدرﻳﻚ ﺗﻴﻠﻮر‪ 1‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫روش ﻋﻠﻤﻲ اش در ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮدن ﻛﺎر ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻧﻘﻼب اﺳﺎﺳﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﻮﺟﻮد‬ ‫آورد‪ .‬اﻣﺎ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﺎﺷـﻴﻦ ﻫـﺎ ﺑﻴـﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛـﺎر‬ ‫ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪] ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛـﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺳـﺆال اﻳـﻦ‬

‫‪Frederick taylor‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٧٩‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ[ﻛﻪ "ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻳﻦ ﻛﺎر را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫـﻢ؟" ﺑﻠﻜـﻪ ]اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺌﻮال ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد[ "ﭼﻪ ﻛﺎري درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ]ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ[ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ؟"‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ]ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي[ ﻛـﺎرﻛﺮد‬ ‫راﻫﺒﺮدي‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﻘﻂ از ده درﺻﺪ ارﺷﺪ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﻪ )و ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدي( ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر درﺳﺖ ﺑﻌﺪي ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﻋﺼﺮيﻛﻪ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻛﺎر درﺳﺖ ﺑﻌـﺪي‪ ،‬ﻣﺜﻤﺮاﻟﺜﻤﺮﺗـﺮ از اﻧﺠـﺎم‬ ‫دادن ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳـﻦ ﺣـﺲ ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﻛـﺸﻒ و ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻛﻨﺪ؟ اﮔﺮ ﺑﻬﺮهوري را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻴـﺪ‪ ،‬ﭼﻴـﺰ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫رؤﻳﺘﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻏﻴﺎب اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬـﺮهوري ﻣـﺰاﺣﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪ آزار اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﻲﭘﺮدازد‪ ،‬ﭼﻮن اﻗﺘﺼﺎددانﻫـﺎ راهﻫـﺎي‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺪاوم دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻬﺮه وري ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻣﺒﺪ‪‬ل ﺑﻪ‬ ‫دﻏﺪﻏﻪي ﻓﻜﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﻛﻪ دﻳﻮانﺳﺎﻻران ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻬـﺮهوري اداﻣـﻪ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ]ﺑﻬﺮهوري[ در دﻫﻪﻫﺎي اﺧﻴﺮ رﺷﺪ اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ‪ 700‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر در ﭘﻬﻨﻪ ﺟﻬﺎن ﺑـﺮ روي ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻓـﺮد و ﺷـﺮﻛﺖ در ﮔـﺴﺘﺮه ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎرﺷﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺪرﻛﻲ دال ﺑﺮ ﺳﻮدﻣﻨﺪي اﻳﻦ ﻛـﺎر ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ روشﻫـﺎي‬

‫‪An executive function‬‬

‫‪1‬‬

‫‪٢٨٠‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺳﻨﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈـﺮه‪ ،‬ﭘـﺎرادوﻛﺲ ﺑﻬـﺮه وري‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﻛﻪ روﺑﺮت ﺳﻮﻟﻮ‪ 1‬ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑـﻞ ﻳﻜﺒـﺎر ﮔﻔـﺖ‪:‬‬ ‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺠﺰ در آﻣﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‪.2‬‬ ‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺪي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﺪررﻓﺘﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣـﻲاﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻧـﺪ‪ .‬درﺳـﺎل‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ 8000‬اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ) 3‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻳﻚ ﻳﻮﻧﻴﻜﺲ ﺑـﺎﻛﺲ‪ 4‬و‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺰرگ( ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮر در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي از ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ 5‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ IBM .‬در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻲ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر‬ ‫اﺑﺮﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺻﺮف آن ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﻛﻤﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﺎراﻳﻲ ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﭘﺎل دﻳﻮﻳﺪ‪ 6‬ﺗﺎرﻳﺨﺪان اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﺳـﺎل ﻃـﻮل ﻛـﺸﻴﺪ ﺗـﺎ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎﺗﺶ را دوﺑـﺎره ﭘﻴﻜﺮهﺑـﻨﺪي‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺗـﺎ از ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1881‬اﺧﺘﺮاع ﺷﺪه ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬ ‫ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﻳﻚ دﻫﻪ از اﻳﻦ ﺗﺤﻮ‪‬ل‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﺣﺘـﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻧﻴـﺰ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ ﺳﺎل ‪ 1900‬ﻣـﻴﻼدي ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺠﺰ درآﻣﺎرﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ"‪ .‬ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Robert solow‬‬ ‫‪Economic statistics‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Mainframe computers‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Unix box‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Legacy Systems‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Paul David‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٨١‬‬

‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در دﻫﻪ ﺳﻮم ﻋﺼﺮ رﻳﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻬـﺮهوري ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬در ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑـﺎ‬ ‫درﺻﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﻇﻬـﺎرات ﻛﺮوﻛﻤـﺎن‪ ،‬در ﺑﻠﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺪت‪ ،‬ﺑﻬﺮه وري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻴﭻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬـﺮه وري‬ ‫روي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪] .‬ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮهوري[ روي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺟﻬـﺎﻧﻲﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ را ﺷـﺪﻳﺪاً ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري اﻓﺰاﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻜﺮاري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد"‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﻣﻌﻜﻮسﺷﺪه‪ 1‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻲ ﭘﻲ راﻳﺖ‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪس اﻓﺴﺎﻧﻪايﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫راﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺪت ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﺮﻫﻢﻛﺮدن ﻫﺮ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺻﺮف ﻣـﻲﻛـﺮد‪،‬‬ ‫ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮد و ﺑﺮآورد ﻛﺮد ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ اﺟﺰاء ﻛﺎﻣﻞ ﺷـﺪه اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺳﺎﺧﺖ آن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺮﻫﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴـﺸﺘﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري آﻧﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ در دﻫـﻪ ‪ ،1970‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ ]ﺷـﺮﻛﺖ[ ﺗﮕـﺰاس‬ ‫اﻳﻨﺴﺘﺮوﻣﻨﺘﺲ‪ 3‬اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ را در ﻧﻴﻤﻪﻫﺎديﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬از آن روز ﺗﺎﻛﻨﻮن‬ ‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهوري ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻃﺒـﻖ ﻧﻈـﺮ ﻣﻴـﺸﻞ روﺗـﺴﭽﻴﻞ‬

‫‪4‬‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻴﻮﻧﻮﻣﻴﻜﺲ‪" 5‬داده ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎي ﻛـﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﻟﻨﺰﻫﺎي اﭘﺘﻴﻜﺎل‪ ،‬ﺑﻴﻤﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﺮ‪ ،6‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺖ‪ ،‬درب ﺑﻄﺮيﻫﺎي ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻳﺨﭽﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﮔﺎزوﺋﻴﻞ‪،‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪The learning curve of inverted prices‬‬ ‫‪T.P.Wright‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Texas Instruments‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Micheal Rothschild‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪Bionomics‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Life insurance policies‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٨٢‬‬

‫اﺗﻴﻞ اﻟﻜﻞ‪ ،‬آﺑﺠﻮ‪ ،‬دﺳﺘﻤﺎل ﺻﻮرت‪ ،‬ﺗﺮازﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻬﻨﻪ ﺑﭽﻪ‪ ،‬اﺟﺎق ﻫـﺎي ﮔـﺎز‪،‬‬ ‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎ‪ ،‬آﻟﻮﻣﻨﻴﻮم‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﭘﺘﻴﻜـﺎل‪ ،‬ﺟـﺎروﺑﺮﻗﻲﻫـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﻜﻠﺖﻫﺎ‪ ،‬ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻮرﺑﻴﻦﺑﺨﺎر‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي راهدور‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﻤﻦزﻧـﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت‪ ،‬ﺳﻔﺮﻫﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‪ ،‬ﺣﺮوفﭼﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ و‬ ‫ﻗﺪرت ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪".‬‬ ‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻬﺮهوري ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺟﻬـﺎﻧﻲ دﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪهي ﻛﻠﻴﺪي دﻳﮕﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ :‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻟﺰوﻣﺎً در ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﻫﻤﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ارﺗﺒـﺎط ﭘﺎﻳـﺪار و‬ ‫ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﺠﺎرب را در ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﺪ و اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را درا ﺧﺘﻴﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪاتِ‬ ‫ﻫﺮﻛﺴﻲ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ در ]ﻓﺮآﻳﻨﺪ[ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي آﻧﻜﻪ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام دهﻫﺰار واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺷﺮﻛﺖ اﻳﻦ اﺟﺎزه را ﻣﻲدﻫﺪﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺠﺎزي ﺑﺎ ﻫﻢ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑـﻪ‬ ‫وﺟﻮد آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮريﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار واﺣﺪ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮد‬ ‫و ﻫﻤﻪ در ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ]ﺗﺠﺮﺑﻪ[ ‪20‬‬ ‫درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺛـﺮ ﺷـﺒﻜﻪ اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﻫﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﺮاي ﻋﺒـﻮر داده ﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ ﺗﻚ ﻣﻨﻈﻮره ﺗﻜﻨﻴﺴﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲدﻫﻨﺪ و رﺷﺪ ﻋﺎدي ﺑﻬﺮهوري را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﺪرﻛﺴﻠﺮ‪ ،1‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦآﻣـﺪن ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ را ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺮﻫﻮن ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﻢ ﻓﺸﺎر در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻢ ﻓﺸﺎر ﺟﻮ‪‬ي‪ ،‬ﻫﻮا را‬ ‫‪Andrew Kessler‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٨٣‬‬

‫از ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﻲﻣﻜﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪي ﻛﻢ ﻓﺸﺎر ﻛﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي در ﺣـﺎل‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ و ﺟﺬاﺑﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻖ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ و ﻣـﺮگ در اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﺑﻬﺮهوري دﺳﺖ در دﺳﺖ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ را‬ ‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ اﮔﺮ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤـﻲ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕـﺬارد‪ .‬ﺑﻬـﺮهوري اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﺴﺐ داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫـﺎ و ﻣﺤـﺼﻮﻻت ﻣـﺼﻨﻮﻋﻲ را ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲ آورد و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺟﺎزه اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧـﺎن را ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ ﮔﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺎب ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻬﺮه وري ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن اﻓﺘـﺎد‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ارزان و درﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻠﺒﺮﻳﻨﮓﻫﺎ ﮔﺮان‬ ‫و ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﮔﺮان و ﻛﻤﻴﺎب‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ارزان ﺷﺪ و در ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ ﺣـﻀﻮر ﭘﻴـﺪا‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري زد‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪ‪‬ر اﺳﺖﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﻨﺒـﻊ ﺑﻬـﺮهوري روزﻣـﺮّه ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺸﺘﺮك ﺷﻮد و ﻛـﺎراﻳﻲ را در اﺗﻮﻣﺎﺳـﻴﻮن‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻬﺮهوري روزﻣﺮّه ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺑـﻪ‬ ‫دﻧﺒﺎل آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻮض ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي از ﻣـﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ اﺗﻼف وﻗﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٨٤‬‬

‫اﺗﻼف زﻣﺎن و ﻋﺪمﻛﺎراﻳﻲ‪ ،‬راهﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي اﻛﺘﺸﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﻜـﺴﺎﻧﺪر‬ ‫ﻟﻴﺒﺮﻣﻦ‪ 1‬ﺳﺮدﺑﻴﺮ ‪ Condé Nast‬در ﭼـﺎﻟﺶ ﺑـﺎ ﻋـﺪمﻛﺎرآﻣـﺪياش در ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫ﻣﺠﻠﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻛﻼس ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرﻛﺮ‪ ،2‬وﻧﻴﺘﻲﻓﻴـﺮ‪ 3‬و آرﻛﻴﺘﻜﭽـﺮال‬ ‫داﻳﺠﺴﺖ‪ 4‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦﻧﺤﻮ ﮔﻔﺖ‪" :‬ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ اﺗـﻼف ﻫـﺴﺘﻢ‪ .‬اﺗـﻼف ﺑـﺮاي‬ ‫ﺧﻼﻗﻴ‪‬ﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬ‪‬ﻢ اﺳﺖ"‪ .‬وﻳﻠﻴﺎم ﮔﻴﺒﺴﻮن‪ 5‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهي ﺧﺒـﺮهي داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺨﻴ‪‬ﻠﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ "وب" ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺗﻼف وﻗﺖ در ﺟﻬﺎن اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﻴﺒﺴﻮن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪] ،‬اﻟﺒﺘﻪ[ اﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺬب و‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﻛﺘﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪] .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي[ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺑﺮاي ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ و ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳـﺎد دﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣــﻲرود‪ .‬در ﻧﻈــﺎم اﻗﺘــﺼﺎدي ﺷــﺒﻜﻪاي در اﺑﺘــﺪا ﻧــﻮآوريﻫــﺎ ﺑﺎﻳــﺪ در‬ ‫ﻋﺪمﻛﺎرآﻣﺪيﻫﺎي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺨﺸﺶ ﺗﺨﻢرﻳﺰي ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑﻌـﺪاً ﺑـﺼﻮرت‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪيﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ وب ﮔﺴﺘﺮه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد آﻳـﺪ دﻳـﺎﻟﻮﮔﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫دﻳﺎﻟﻮﮔﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬در دﻫﻪ ﻫﺎي ‪ 1970‬و ‪] 1980‬وب[ ﺷﺒﻴﻪﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮدﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ژورﻧﺎﻟﻴـﺴﺘﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮي ]آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ[ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮل زﻳﺎدي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ آن‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﺆاﻻت ﺟﺪي ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺆال و ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﭼـﻮن ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬ ‫درﺑﺎره اﺳﻤﺘﺎن اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬اﺗﻼف وﻗﺖ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ازآﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛـﻪ‬

‫‪1‬‬

‫‪Alexander Liberman‬‬ ‫‪New Yorker‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Vanity fair‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪Architectural Digest‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪William Gibson‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٨٥‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻛﻤﻴﺎب ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬راه ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺒﺤ‪‬ـﺮ در‬ ‫رﺳﺎﻧﻪ و ﻳﺎ ﺧﻠﻖ ﻳﻚ اﺛﺮ ﺑﺪﻳﻊ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ]در وب[ ﻣﺘﺒﺤﺮ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ‪ 56‬ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﺑﺮاي "وب" ﺗﻠـﻒ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻲﻫـﺪف در وبﺳـﺎﻳﺖﻫـﺎ‬ ‫ﺑﭽﺮﺧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻫﺰاران اﺷـﺘﺒﺎه و ﺳـﺆال اﺣﻤﻘﺎﻧـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫"وب" ﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺘﻲ را ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪] .‬وب[ درﺑـﺎره ﺧﻠـﻖ ﻓﺮﺻـﺖ ﻫـﺎ و‬ ‫ﭼﺸﻢﭘﻮﺷـﻲ از ﻣـﺸﻜﻼت ﺳـﺨﻦ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻃـﻲ ﭼﻨـﺪ ﻫﻔﺘـﻪ‪،‬‬ ‫ﻧﻮآوريﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺳﻴـﺴﺘﻢ دﻳـﺎﻟﻮﮔﻲ ﺑـﺎ ﺟﻬـﺖﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻛﺎرآﻣﺪي در ﻃﻲ ﻳﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﻮﺟﻮد آورده‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻓـﺮض‬ ‫ﻛﻪ اﺻﻼً دﻳﺎﻟﻮگ‪ ،‬ﻧﻮآوري ﺑﻪوﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ "وب" را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ واﻣـﻲدارﻧـﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﻛـﻪ‬ ‫آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ‪ 56‬ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻛﻪ ﻻزﻣﻪي ﺗﺒﺤﺮ در ﺟﺴﺘﺠﻮي وب ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻫﺎي ﻣﻬـﺎﺟﺮ ‪ 45‬ﺳـﺎﻟﻪ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣﺮﺧـﺼﻲ‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼً ﻓﻜﺮ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺮﺑﺎر ﺑﻮدن ﺳﻔﺮﺷﺎن‬ ‫را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺮوي از ﺣـﺪس و ﻛﻨﺠﻜـﺎوي‪،‬‬ ‫ﻧﻮآوري ﻫﺎي ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﻲﻓﻜﺮاﻧﻪ ﺑﺮ روي "وب" ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜـﻪ ﻧﮕـﺮان‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ وﺻﻠﻪﻛﺎريﻫﺎي ﺑﻲﺛﻤﺮ‪ ،‬آﻳﻨﺪه‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از آﻧﻜﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي ﺑﺘﻮاﻧـﺪ آﻧﭽـﻪ را ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻴﻢ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎت در ﺣﺎل ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛﻨﺠﻜـﺎوي وﻗـﺖ‬ ‫ﮔﺬراﻧﺎﻧﻪاي را ﭘﻴﮕﻴﺮي و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي ارﺿﺎء ﻧﻤﻮدن ]ﺧﻮدﻣﺎن[‬ ‫اﺑﺪاع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺒﻴﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻤﺎﻳﻲ‬ ‫در ﺣﺎل اﻓﺰوده ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٨٦‬‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ در ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻄﻮح ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﻪ روان ﻣﺎ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‬ ‫و ﻫﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪروي ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي اوﻟﻴـﻪ ﻣﺎﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻫﻤﻴـﺸﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺮاي آن ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﺑﺮآورده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﻋﻤﻴﻘﺎً در اﻧﺴﺎن رﻳﺸﻪ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﻮﻗﻌﻲ‬ ‫ﻋﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺮواز ﻓﻜﺮﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ،KLM‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﻲ رﺳﻤﻲ ﻫﻠﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻠﻴﻂ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺮدﻣﻲﻛﻪ ﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺳﻔﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺻـﻨﺪﻟﻲ‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎي ‪ KLM‬ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﺳـﻔﺮ رﻓﺘـﻲ و‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻓﻮري اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻓﺮودﮔﺎه را در ﻣﻘﺼﺪ ﭘﺮواز ﺗﺮك‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮواز ﺳﻔﺮي ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺬاﺑﻴﺖ آن رﻓـﺘﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖﻛﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي آن ﺑﺮ اﺟﻨﺎس ﺧﻮد ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺧﺮﻳﺪار ﻧﻤﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ 1‬و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاي ﭘﺮواز ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ‪ 737‬داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬ ‫از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،2‬ﭘﺎل ﭘﻴﻠﺰر‪ 3‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد "وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﻳﻚ ﺿﺒﻂ واﻛﻤﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﭘﻨﺠـﺎه دﻻر‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ]ﻓﺮوﺷﻨﺪه[ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ارﺿﺎء ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻮﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪) .‬در اﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺑﺨـﺼﻮص اﺣـﺴﺎس‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﺎﻣﺤﺪود و ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮاي ﺿﺒﻂ ﺻﻮتﻫﺎ و ﺑﺎﻃﺮيﻫـﺎ‬

‫‪1‬‬

‫‪Duty – free‬‬ ‫‪Finance writer‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Paul pilzer‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٨٧‬‬

‫]در ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن[ ﺧﻠﻖﻛﺮده اﺳﺖ(‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ]ﻧﻴﺎزﻫﺎي[ ﻣـﺎ‬ ‫را ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ]ﻧﻴﺎزﻫﺎي دﻳﮕﺮ[ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻣﻄﻠﻖ‪ .‬در ﻋﻮض آﻧﻬـﺎ ﺳـﻴ‪‬ﺎل و اﻧﻌﻄـﺎفﭘﺬﻳﺮﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎرون ﻻﻧﻴﺮ‪ 1‬ﭘﺪر واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي‪ 2‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ وي ﺑـﻪ ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺠﺎزي از ﻧﻴﺎز ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺎ "ﮔﻴﺘﺎر ﻣﺠﺎزي"‪ 3‬ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺗﺎ‬ ‫وي را ﻗﺎدر ﺳﺎزد ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزواﻧﺶ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺪﻳﺪ آورد‪ ،‬آن ﻧﻮع ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻪ‬ ‫از روﺣﻴﺎﺗﺶ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ( ﺣﺎﻻ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻠـﻮپ ﻫـﺎي واﻗﻌﻴـﺖ‬ ‫ﻣﺠﺎزي‪ 4‬دﺳﺘﺮﺳﻲ دارد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزش را ارﺿﺎء ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﻣـﺮدم ﺗـﺎ‬ ‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را درﮔﻴﺮ واﻗﻌﻴـﺖ ﻣﺠـﺎزي ﻧﻤـﻲدﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ را‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪] .‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ[ ﻗﻄﻌﺎً از آن دﺳﺘﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻧﻴـﺴﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻓﻼﻃﻮن ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰي ﻣﻔﻴﺪ ﺑـﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ ﻣﺜـﻞ ﻏـﺬا‪،‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺎك و ﻧﻴﺎزﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ]ﻧﻴﺎزﻫﺎي[ ﻟﻮﻛﺲ وﺿـﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ اﻧﺘﻘـﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺪون ﺷـﻚ ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت‬ ‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺧﻠﻖ ﻧﻴـﺎز ]در ﻣـﺮدم[ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪا اﻳـﻦ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺟﺰء ﻧﻴﺎزﻫـﺎي ﻟـﻮﻛﺲ ﺷـﻤﺮده ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻧﻔـﻮذ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻋﻤﻴﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيِ ﭘﻴﭽﻴﺪهي رﺳﺎﻧﻪ در اﺑﺘـﺪا ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎﻳﻲ را‬ ‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻟﻮﻛﺲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي آن ﻧﻴـﺎز ﻟـﻮﻛﺲ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ل ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Jaron lanjer‬‬ ‫‪Virtual Reality‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Air gitar‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪VR arcade‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪٢٨٨‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫اﻣﺮوز ﻳﻚ اﺗﺎق ﺧﺸﻚ ﺑﺎ ﻟﻮﻟـﻪﻛـﺸﻲ آب‪ ،‬ﻻﻣـﭗﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رﻧﮕﻲ و ﺗﻮاﻟﺖ از اﺑﺘﺪاﻳﻲﺗﺮﻳﻦ ]ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻲ[ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ‬ ‫ﺳﻠﻮل زﻧﺪانﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻧﺴﻞ ﭘـﻴﺶ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﻤﻼﺗﻲ و ﺣﺘﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨـﺪي‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻳﺪ دوﻟﺖ ‪ 93‬درﺻﺪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر رﺳﻤﻲ در ﺧﻂ ﻓﻘـﺮ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رﻧﮕﻲ دارﻧﺪ‪ 60 ،‬درﺻﺪ وﻳﺪﺋﻮ و ﻣﺎﻳﻜﺮوﻳﻮ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﺮ آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً درك ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ ]و در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‪ ،‬ﻣﻌـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارد[‪ .‬داﻧﺶ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي داﺋﻤﺎً داﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﺮد را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ اﻣﺮوزه زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون ﻳﺨﭽﺎل و ﺗﻠﻔﻦ را ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ اﻧـﺴﺎن اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺷﺼﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺟﺰ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﺠﻤﻼﺗﻲ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﻟﻎ ﻳﻚ ﻧﻴﺎز اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﻛﻠﻤﻪ ي ﭘﺮﻣﻌﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪي ﻛﻠﻴﺪي در واژهﻫﺎي اﻗﺘـﺼﺎدي اﻳـﻦ‬ ‫اﺳﺖﻛﻪ ﻫﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻳﺎ ﻣﺤـﺼﻮل ﺟﺪﻳـﺪ(‬ ‫ﭘﻼﺗﻔﺮمﻫﺎﻳﻲ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻓـﺮﻳﻨﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي ﻣﻤﻜـﻦ دﻳﮕـﺮي را‬ ‫ﻣﺘﺼﻮ‪‬ر و ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﭘـﺮواز را‬ ‫ارﺿﺎء ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺮواز‪] ،‬ﺧﻮدش[ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻠﻖ ﻛﺮد‪ :‬ﻏـﺬا ﺧـﻮردن ﻫﻨﮕـﺎم‬ ‫ﭘﺮواز‪ ،‬ﭘﺮواز ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر روزاﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺮواز ﺳﺮﻳﻊﺗـﺮ از ﺳـﺮﻋﺖ ﺻـﻮت‪،‬‬ ‫ﭘﺮواز ﺑﻪ ﻣﺎه‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮواز‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬ ‫را ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮواز ﺑـﻪ ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﺑﭙـﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ارﺿـﺎء ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ﺗﺨﻴـﻞ‬ ‫ﺳﻴﺮﻧﺸﺪﻧﻲ ﻣﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻴﻢ ]ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮواز[ ﻗـﺪرت اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫وﻳﺪﺋﻮ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺣﺘﻤﺎً ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ اﻳﺪه ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪاي را ﺑﺮاي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٨٩‬‬

‫ﻫﺮ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ اي را ﺑﺮاي اﻳﺪهﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳـﺎزد‪ .‬آﻧـﺎن‬ ‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ و ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪي در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش داﺋﻤﻲ )ﺟﺎﺋﻲﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻘﺎﺿـﺎ اﻳﺠـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي آن ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ(‬ ‫ﻣﻨﺸﺄ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ]ﻣﺴﺌﻠﻪ[ ﻓﻘﻂ اﻣﺮوزه ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﻳـﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻠﻢ اﻗﺘـﺼﺎد ﻛﻼﺳـﻴﻚ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻛـﺎر ﺧـﺸﺖ و دودﻛـﺶ‬ ‫ﻣﻲﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬اﻗﺘـﺼﺎدداﻧﺎن ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬آﺛﺎر اﺟﺰاي اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻨﺘﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛـﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ و‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﻣﻮال را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﻊ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ رﺷـﺪ را ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪.‬‬ ‫رﺷﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮ ﻳﻚ ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﺗﻪﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻣﺪ‪ :‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺧﺎرج از ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ‪] .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي[ ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﺪ‪) .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧـﻮدش‬ ‫واﻗﻌﺎً ﻋﻮض ﻧﻤﻲ ﺷﺪ‪ (.‬ﺳﭙﺲ در ﺳﺎل ‪ ،1957‬روﺑﺮت ﺳﻮﻟﻮ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدداﻧﻲ ﻛـﻪ در‬ ‫‪ MIT‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﻣﺴﺌﻮل ‪ 80‬درﺻﺪ رﺷﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻻ ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷـﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬ ‫دﻳﮕﺮ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮ‪‬ﻟﺪ ﻧﻴﺮوﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻋﺎﻣـﻞ‬ ‫ﻣﺤﺮك ﻛﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﺑﺘﺪا اﻓﻜﺎر ﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻋﺪ ﻗﺪﻳﻤﻲ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﻬﺮهوري ﻣﺤﺼﻮر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮش ﻓﺮادادن ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻣﺎ را ]از آن ﺣﺼﺎر[ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺮهوري ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻛﺸﻮري‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻛﻠﻴﺪي اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهوري را ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اﻧﻔﺠﺎر ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٩٠‬‬

‫اﺧﺒﺎر ﺷﮕﻔﺖآور درﺑﺎره ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ]اﻳﻦ ﻧﻈـﺎم‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي[ ﺑﺎ ﺳﺎز ﻗﻮ‪‬ت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲ رﻗﺼﺪ‪ .‬ﺗﻜﺮار‪ ،‬اداﻣﻪ ﻛﺎر ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻛﭙﻲﻛـﺮدن و‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻧﻲﺷﺪن و ﺑﻬﺮهورﺷﺪن ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارﻧـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ارزش ﻧﻮآوري‪ ،‬اﺻﻴﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬داراي ﻗﻮهي ﺗﺨﻴﻞ ﺑﻮدن )ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺪام ﻧﺘﻴﺠـﻪاي‬ ‫در ﺑﻬﺮهوري ﻧﺪارﻧﺪ( ﺑﺎﻻ ﻣﻲرود‪.‬‬

‫اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ‬ ‫ﭼﺮا ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ؟ اﮔـﺮ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺑﻬﺮهوري ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺌﻮال ﺟﺪ‪‬ي ﺑﺮاي ﭘﺮﺳﺶ اﻳﻦ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؟ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ وﻇﻴﻔﻪاي ﻛـﻪ از‬ ‫ﻓﺮط ﺗﻜﺮاري ﺑﻮدن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ روﺑﻮتﻫﺎ ﺳﭙﺮده ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ از ﺷﻐﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ در ﺣـﺎل ﺟﻨـﮓ و‬ ‫ﺟﺪال ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻐﻞﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ ]آﻳﻨـﺪه[ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺳﻮرﭘﺮﻳﺰﻫﺎي ﺧﻮشﻳﻤﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫اﺳﺖ‪ :‬ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ]ﻧﻮاﺣﻲ[ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ .‬ﺣﻮادث ﻧﺎﮔﻮار ﻫﻤﻪ ﺟـﺎ در‬ ‫ﻛﻤﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺛﺮوتﻫﺎي ﺑﺎدآورده ﻧﻴﺰ ﻫﻢ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺗﻘـﺎرن ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه آن ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺷﻜﺴﺖﻫﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه‬ ‫آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻮ آﻧﻜﻪ ‪ 9‬ﺗﺎ از ‪ 10‬ﺗﺎي آﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﻗﺘﻲ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ از راه ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ دو ﺗﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻮرﭘﺮﻳﺰ ﺧﻮش ﻳﻤﻦ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻮآوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻪ ﻧﻴـﺎز‬ ‫را ارﺿﺎء ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻴﺎز ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٩١‬‬

‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ را ﺑﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻓﺮﺻـﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻗـﻪي ]ﻓﺮﺻـﺘﻲ[‬ ‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﻔﺠﺎر ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷـﻠﻴﻚ ﮔﻠﻮﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻚ ﺗﻴﺮاﻧﺪاز اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻗـﻪي ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪن ده ﻓﺮﺻـﺖ‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺮﻗﻪي ده ﻓﺮﺻـﺖ دﻳﮕـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﺗـﻮاﻟﻲ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ داﻣﻨﻪاي ﮔﺴﺘﺮده را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﺑﻌـﻀﻲ ازﻓﺮﺻـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺪﺳﺖآﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر اﻓﻘﻲ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺴﻞ اول ﺑﻪ ﺻـﺪﻫﺎ ﻫـﺰار ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﻮراً ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻳﻚ رودﺧﺎﻧـﻪ را ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬ ‫آورﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺮوش داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از آن ﭼﻪ؟ در آﻧﺠـﺎ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ درﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬راﻫﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤـﺎل ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪن ﺗـﻮاﻟﻲ را‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻳﻦ ﺳﺆال اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﻳـﺎ ﻛـﺴﺐ‬ ‫وﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫‪٢٩٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٩٣‬‬

‫ﻫﺰار ﻧﻘﻄﻪ ﺛﺮوت‬ ‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ را در ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن دﻳـﺪه‬ ‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي آﺗﻮﭘﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻔﺮد ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ دوره ﺟـﻮاﻧﻲ ﺳﺮﺷـﺎر از‬ ‫ﻫﻴﺠﺎن و ﻫﻴﺎﻫﻮﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﻴﺎره ﺧﺎﻛﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑـﺎر‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﻛـﺮه زﻣـﻴﻦ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪه از‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﻣـﺎ در ﻟﺤﻈـﻪاي‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﺸﻲ از ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﻧﻮري و ﻫﺎﻟﻪاي از ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎ دور ﺗﺎ دور زﻣـﻴﻦ‬ ‫را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ را ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳـﻲ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ و‬ ‫ﺳﻬﺎم‪ ،1‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ داﻧﺶ ﺑﺠﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎز‬ ‫و ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ اﺗﻜﺎء ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮ ارزشﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﭘﺎﻳﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﻪ در دوره ﺻﻨﻌﺘﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻌﺪادي ﻛﻤﻲ از ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ و‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران ﻓﺮدي ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺷﺒﻜﻪايﺷﺪه‪،‬‬ ‫‪Equity‬‬

‫‪1‬‬

‫‪٢٩٤‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬ ‫ﺧُﺮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰِ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﺮ روي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻮﺗـﻮر‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري( اﻧﺤﺼﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻜﺪاران‪ ،‬داراﻳﻲﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وام ﻗـﺮض‬ ‫ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ وام‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬اﻣـﺎ ﺑـﺎ داﻧـﺶ و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار در رﻳﺴﻚ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در دراز ﻣﺪت ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﺑـﺎر‬ ‫ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮت از وام دادن ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻛـﺮدن را ﺷـﺘﺎب‬ ‫داده اﺳﺖ‪ .‬راﺣﺘﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاريِ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺴﻲ ﺑـﺎ ]ﺳـﺮﻣﺎﻳﺔ[‬ ‫ﻧﺎﭼﻴﺰي در ﺣﺪ ﺻﺪ دﻻر ﻫﻢ ]اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را داده اﺳﺖ ﻛﻪ[ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻬﺎم وﺻﻞ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ‪ ،‬ﺑﺮآﻣﺪن ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ از ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﻏـﻮل ﭘﻴﻜـﺮ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان‬ ‫ﻓﺰاﻳﻨﺪهاي از ﺛﺮوت در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﻬﺎم ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﻲﺷـﻮد )و ﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻪﺻﻮرت وام(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻣﺮوزه ‪ 28‬درﺻﺪ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ در اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﻬﺎم ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻧﮕﻬﺪاري‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ( و ‪ 44‬درﺻﺪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﺎم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻬﺎم‪ 1‬را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳـﺎزﻣﺎنﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﺰاران ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺨﺶ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺗـﺮاﻛﻨﺶِ دارا ﺷـﺪن ﺳـﻬﺎم‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از آرزوﻫﺎ و اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻳﻚ ﻓﺮد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻳﺪ ﺗـﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻣﻜﺎن ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗـﺴﻤﺖﻫـﺎي اﻧـﺪﻛﻲ از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺗﺎن را ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺳﭙﺎرﻳﺪ‪] ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ[ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ روي ﻛﺎرﻫﺎي ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻓـﺮد‬ ‫دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ از ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﻬـﺮه ﻣـﻲﺑﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬

‫‪Euity culture‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٩٥‬‬

‫آرزوﻫﺎﻳﺘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺨﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ را ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮان آن را ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬ ‫ﭘﺮوراﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎرد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗـﺎن ﻓﻘـﻂ ﺳـﻬﻢ ﻛـﻮﭼﻜﻲ را از ﻳـﻚ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺗﺠﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑﺨـﺶﻫـﺎﻳﻲ را از‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ]ﻛﺪام از اﻳـﻦ[ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔﺮ ]در اﻗﺼﻲ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن[ ﻣﻮرد ﺗﻤﻠﻚ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺳﻬﺎم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖِ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮهي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﻼﻗﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫اﻓﺮاد ﻛﻤﻲ داراﻳﻲﻫﺎي ﻛﻼﻧﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ اﻏﻠـﺐ ﮔـﺮهﻫـﺎ‪ ،‬ﺣـﺴﺎبﻫـﺎﻳﻲ در‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮﻳـﺖ‬ ‫ﺳﻬﺎم در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﺎن ﺷـﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ )ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﻧﻔـﺮ( ﻛﻨﺘـﺮل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻛـﺎرﮔﺮان‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮرﺟﻤﻌﻲ ﺻﺎﺣﺐ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺪاﻟﺖ و اﻧﺼﺎف ﺷـﺒﻜﻪاي ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﻫﻤـﺎن ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژيِ ﺷـﺒﻜﻪاي‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻛﻪ ﺗﺮاﺷﻪﻫﺎ را ﻛﻮﭼﻚ ﺳﺎﺧﺖ و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت را ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬ ‫داد( و در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮوت ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴـﻞ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺷـﺪن و‬ ‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮات ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﺑـﻪ ﺳـﻄﺤﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻧﺎزل ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ردﮔﻴﺮي‪ ،1‬ﺣﺴﺎﺑﺪاري و اﻧﺘﻘﺎل ﺛﺮوت ﻫﺮ ﻓﺮد و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧُﺮد‬ ‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻫﻔﺖﻫﺰار ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻫﻔﺖ ﻫﺰار راه ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻬﺎم ﺧﻠﻖ ﺛﺮوت‪ .‬و ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻘـﺪار ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي‬

‫‪Tracking‬‬

‫‪1‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٩٦‬‬

‫ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺛﺮوﺗﺸﺎن را ﻣﻴـﺎن ﻣـﺎﻟﻜﻴﻦ ﺑـﻲ ﺷـﻤﺎري ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ روﻧﺪ در اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳـﻬﺎم در ﺣـﺎل ﻇﻬـﻮر وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﺮﻛﺪام ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪي ﻧﻔﻮذﻛﻨﻨﺪهاي ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اوﻻً ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈـﺎم اﻗﺘـﺼﺎدي‪ .‬در‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬اروﭘﺎ ﻳﻚ دﻓﻌﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل زﻳﺎدي را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اروﭘﺎﺋﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻬﺎم را ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻚ ﺷـﺒﻪ ﺻـﺪﻫﺎ ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر از‬ ‫ﺛﺮوت اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺷﺎن را در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ﮔﺮﺳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ]دﻻر[ در ﺻـﻨﺪوقﻫـﺎي ﺑﺎزارﻫـﺎي در ﺣـﺎل‬ ‫ﻇﻬﻮر ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺳﻴﺎﻳﻲ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗـﻴﻦ ﺳـﺮازﻳﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺮوزه ﻫـﺮ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري داﻧﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﺳﻬﻤﻲ در ﺷﺮﻛﺘﻲ‬ ‫دارد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دوم؛ آﺳﺎن ﺷﺪن و ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﻛﻨﺶ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪه ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ و ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﻛﻮﭼﻚﺗـﺮ‪ ،‬اﻧـﻮاع‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﺗﺠﺎرت را ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ از راﻫﺒـﺮي‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﮔﺮاﻣﻴﻦ‪ 1‬ﺑﻨﮕﻼدش ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و وامﻫﺎي ﺧُﺮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫وامﻫﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 100‬دﻻر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬـﺎن ﺳـﻮﻣﻲﻫـﺎ اﻋﻄـﺎ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و آﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﻣﻲﺳﺎزد ﺗﺎ از اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﮔـﺎو ﻳـﺎ ﺧﺮﻳـﺪاري‬ ‫ﻣﻘﺪاري ﻧﺦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮﻧﺪ وﻳﺎ ]ﺑﺎ آن[ روﻳﺎي ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻮﭼﻚ دﻳﮕﺮ را‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ 2‬ﺣﻮل و ﺣﻮش ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ ,‬ﻛـﻪ‬

‫‪Grameen‬‬ ‫‪Payback rate‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٩٧‬‬

‫رﻳﺴﻚ آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻳﺴﻚ اوراق ﻗﺮﺿـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣـﻲآورد‪ .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﺰارش ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ "وام دادن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻓﻘﻴﺮ در ﺣﻠﺒﻲآﺑﺎدﻫـﺎي ﻻﭘـﺎز‬

‫‪1‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ از ﻗﺮض دادن ﺑﻪ ﺧﻮد دوﻟﺖ ﺑﻮﻟﻴﻮي ﺑﺎﺷﺪ"‪ .‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺑـﺰرگ‬ ‫ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻮﺟﻪ ‪ 7‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر )آﻣﺮﻳﻜﺎ( واﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ 13‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔـﺮ در اﻗـﺼﻲ‬ ‫ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن اﻋﻄﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ,‬ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ و ﺳﭙﺲ "ﺧﺮده ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري" را وارد‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ اﺻـﻠﻲ ﺑﺎﻧﻜـﺪاري ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭘـﺎﻳﻴﻦِ ﭘﻴﮕﻴـﺮيِ ﺗﻌـﺪاد زﻳـﺎدي از‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻲﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ درﮔﺮدش‪ 2‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮدﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫ﮔﺮدش ﭘﻮل را در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﺮده ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﺷـﺪه‪،‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺳﻮدده ﻛﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻫـﺰار‬ ‫ﺧﺮده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارِ ﻓﻌﺎل و در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﻲ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم؛ ﻫﻤﺎن ﻧﻮع‪ ,‬ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﺧُﺮد ﺷﺪه‪ ،‬در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋـﺎم در‬ ‫ﺣﺎل اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدن اﺳﺖ‪ .‬در ﻃـﻲ دﻫـﻪ ‪ ،1990‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﭼﻬـﺎرﻫﺰار ﺷـﺮﻛﺖ در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از‬ ‫ﺳﻬﺎمداران ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﺣﺪود ‪ 250‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﻜﺮي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎي ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ از ﭘﺬﻳﺮش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻋﻤﻮم ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ‬ ‫ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻳـﻦ ﻣﻮاﻧـﻊ ﻣﻴـﺮاث ﻋـﺼﺮ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲاﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﻤﻴـﺎب ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬از ﻣﻮاﻧـﻊ دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﺎﻓﻈﺖﻫـﺎي ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ ﺑﺎﻧﻜـﺪاران ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬار وﻛـﺴﺎﻧﻲﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪي اﻧﺤﺼﺎر در ﻋﻤﻮﻣﻲﻛﺮدن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫـﺎ دﻻر ﺑـﻪدﺳـﺖ‬ ‫آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ دادن ﺑـﺎزار‬ ‫‪Lapaz‬‬ ‫‪Fast-circulating payments‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٩٨‬‬

‫ﺳﻬﺎم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺠﺪد ﮔﺴﺘﺮده از ﻧﻘـﺶ و ارزش دﻻﻻن ﺳـﻬﺎم‪،‬‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺧﻮد ﺑﺎزار ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮرس ﺳﻬﺎم ﻧﻴﻮﻳﻮرك( در دﻧﻴـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻳﻲ و ﻟﺤﻈﻪ اي ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ,‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻓـﺮوش‬ ‫اﻣﻦ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﻧـﺖ‪ ،‬ﺑـﺪون‬ ‫]ﻗﻮاﻧﻴﻦ[ دﺳﺖ و ﭘﺎﮔﻴﺮ ﺳﻨﺘﻲ وال اﺳﺘﺮﻳﺖ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳـﺎزد ﺗـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ روﻣﻴﺰي ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮد را ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري از ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﻓﺮد و ﺳﺎزﻣﺎن در اﻗـﺼﻲ ﻧﻘـﺎط ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﻔﺎق زودﺗﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ والاﺳﺘﺮﻳﺖ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم؛ ﻣﺪل ﻏﺮاﻣﺖ‪ 1‬درهي ﺳﻴﻠﻜﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺟﻬﺎن در ﺣﺎل‬ ‫ﺳﺮاﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻬﺎم‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺪوﻟﻮژي اﺳـﺖﻛـﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﺻﺘﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از آن ]ﺷﺮﻛﺖ[ را ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺷـﺮﻛﺖﻫـﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲِ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺎﻻ‪،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﻛﺎرﻣﻨﺪان اﺟﺒﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻬﻴﻢﺷـﺪن‬ ‫در ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺬب ﻫﻮشﻫﺎي ﺳﺮﺷﺎر ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮزﻳﻊ ﭘﺎداش‬ ‫ﻳﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺮوع ﻛﺎر ]ﺷﺮﻛﺖ[ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑـﺮاي ﺣﻘـﻮق‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺧﻮد ﺳﻬﺎم اﻋﻄﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫ﺑﺎ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺛـﺮوت ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺎن ﺳـﻬﺎم‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Compensation‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٢٩٩‬‬

‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪاي‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎري ﺗﻘـﺴﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷـﻮد و در ﻣﻴـﺎن ﺷـﺎﻫﺮاهﻫـﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜـﻲ و ﻛـﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪدارانِ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮهﮔﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران‪ ،‬ﻣﺆﺗﻠﻔﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺎرﺟﻴﺎن و در اﻧﺪازهاي ﻛﻢ ﺣﺘـﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫رﻗﺒﺎ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺟﻤﻌﻲ را ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ رﺷﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮدش را ﻋﻘـﺐ ﻣـﻲﻛـﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢزﻣﺎﻧﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ رﺷﺪ ﺟﺮﻳﺎن ادﺑﻲ ﭘﺴﺖ ﻣﺪرن اﺗﻔـﺎﻗﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﭘﺴﺖ ﻣﺪرﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬اﻗﺘﺪار ﻣﺮﻛﺰي از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪهي ﺗﻌـﺼﺐآﻣﻴـﺰ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬آﻳﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣـﻀﺎﻣﻴﻦ ﭘـﺴﺖ ﻣﺪرﻧﻴـﺴﻢ در‬ ‫ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻮم و ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﻛﺘﺎب "ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺴﺖ ﻣﺪرن"‪ 1‬اﺳﺘﻮن ﺑﺴﺖ‬ ‫‪ 2‬و داﮔﻼس ﻛﻠﻨﺮ‪ 3‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪" :‬ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺴﺖﻣـﺪرن ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶﺑﺨﺶﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ‪ ،‬اﺑﻬﺎم و ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮد"‪ .‬اﻳـﻦ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎ در‬ ‫"ﻧِﺖ" ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻮل ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﺘﻲ و ﺻﻠﺐ ﺑﻮدن )ﻋﺪم اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي(‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺪاري ﻣﺮﻛﺰي و ارزش ﻫﺎي ﺗﺜﺒﻴﺖﺷﺪه اﻓﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫در ﻋﻮض ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢﻛﻨﻨﺪهي ﺗﻜﺜﺮﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰ‪ ،‬اﺑﻬﺎم‪ ،‬ﻧﺎﺗﻤﺎﻣﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤـﺎل و‬ ‫ﻛﺜﺮت ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻳـﻦ ﺧـﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑـﺮاي وﻳﺮاﻧـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﮔـﺴﺘﺮش ﺟـﺮم‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺒﻜﻪاي و ﺑـﺮاي ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻋـﺪم ارزشﻫـﺎي ﻣـﺸﺘﺮك‪ ،‬اﻳـﺪهآل‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺒﻜﻪ اي ﺗﺨﻢ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﺷﺪن‪ ،‬ﻋـﺪم‬ ‫ﻗﻄﻌﻴﺖ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﻧﺴﺒﻴ‪‬ﺖ را ﻣﻲﻛﺎرد‪ ،‬ﻟﻨﮕﺮﻫﺎي ﻣﻌﻨﻲ و ارزش ]ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑـﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫‪The postmodern turn‬‬ ‫‪Steven Best‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Duglas kellner‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٠٠‬‬

‫آﻧﺎن ﺗﻜﻴﻪ داﺷﺖ[ ﻛﻤﺘﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺳﺆاﻻﺗﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻤﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﭘﺎﺳﺦ داد‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهي‬ ‫ﻛﻠﻴﺸﻪاي ﻣﺪرن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﻄﺤﻲ دارد‪ .‬وي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑـﺎﻟﻦ اﺳـﺖ‪ :‬دارا‬ ‫ﺑﻮدن ﻳﻚ ﺧﻮد‪ 1‬ﺑﺎد ﺷﺪه )ﻣﻐﺮور( و ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﺤﻴـﻒ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗـﺎ آﺧـﺮﻳﻦ‬ ‫ﺣﺪش ﺑﺴﻂ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﺮاﺷﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ ﺧﻼء ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﺳﻜﻮت ارزشﻫـﺎي ﻧﺎﮔﻔﺘـﻪ‪ ،‬در ﺟـﺎي ﺧـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي آن ﺑﭙﺎ ﺧﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺷـﺨﺺ‬ ‫ﻓﺮاﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي )ﺧﻮب ﻳﺎ ﺑﺪ(‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬ ‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوزه ارزشﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻧﻲﻛﻤﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‬ ‫از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﮔﻮش ﻓﺮاﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪ ،‬ﭼﺮاﻛﻪ‬ ‫ﮔﻮشﻫﺎي ﻣﺪرن ﻣﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﻴﺰدﻳﮕﺮي ﮔﻮش ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﺒـﻮد اﻋﺘﻘـﺎدات‬ ‫راﺳﺦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي اﺟﺎزه ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﺗﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻗﺪرت دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻗﺪرت ]ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي[ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻣﺎ را ﺷـﻜﻞ دﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﺼﻮر آن ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻬـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻣﺎن را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬آﻳﻨﺪهي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬وﺳﻴﻊ‪ ،‬ﻋﻤﻴـﻖ و‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻫﻤﻪ ﻧﻮع‪ ،‬ﺳﻴﺎره ﻣﺎ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و‬ ‫ﮔﺮهﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺷﺎن ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و ﺑـﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﺎ‬ ‫رﻧﮓ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻮري اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺪون درد و‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪Ego‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬

‫‪٣٠١‬‬

‫دﻟﻴﻠﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻟﺰوم ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي را ﺑﺪون ﭼﺎﻟﺶ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺷـﻜﻲ در‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ رژهي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺒﻜﻪاي ﺷﺪن ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ در‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬آنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨﻄﻖ ﻧـﺖ ﭘﻴـﺮوي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و آنﻫـﺎﻳﻲﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در ﺣﺎل ورود ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﻠﻤﺮوي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬ ‫در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ ﺟﻠﻮدار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٣٠٢‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫ﺍﺻﻮﻝ ﺩﻩﮔﺎﻧﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪٣٠٣‬‬

‫اﺻﻮل دهﮔﺎﻧﻪ‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪.1‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻗﺪرت از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ‬

‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻧﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎط ﻗـﺪرت ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ را‬ ‫در آﻏﻮش ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.2‬‬

‫ﺑﺎزده ﺻﻌﻮدي‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ اﺗﺼﺎﻻت ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد و اﺷﻴﺎء اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣـﺪ اﻳـﻦ‬

‫اﺗــﺼﺎﻻت‪ ،‬ﺑــﻪ ﺷــﺪت ﺗﻜﺜﻴــﺮ ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬ﺑﻄــﻮريﻛــﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ اوﻟﻴــﻪ در‬ ‫"ﺧﻮداﻧﺤﺼﺎرﮔﺮي" ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در "ﺧﻮد اﻓﺰاﻳﻲ" اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.3‬‬

‫ﻓﺮاواﻧﻲ و ﻧﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﻓﺮاوان ﻛـﺮدن ﻛﭙـﻲﻫـﺎ را ﺗﻜﺎﻣـﻞ‬

‫ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺳﻨﺘﻲ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٠٤‬‬

‫‪.4‬‬

‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻳﮕﺎن ﻧﻤﻮدن ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت ﻣﻨﺠﺮ‬

‫ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮوت ﻣﻲﺷﻮد‪" .‬راﻳﮕﺎن ﺳﺎزي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ" ﺧـﻮد ﺗﻤﺮﻳﻨـﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻘﻮط ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و از ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪.‬‬

‫‪.5‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺎرت را ﺑﻪﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛـﺰ اوﻟﻴـﻪ‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﻛﺮدن ارزش ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﻴﻨﻪﻛﺮدن ارزش ﺷـﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﺣﻴﺎﺗﺶ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد آن ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪.6‬‬

‫در اوج واﮔﺬار ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻮآوري ﻓﺰون ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬واﮔﺬاري ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﻨﻈــﻮر رﻫــﺎﻳﻲ از ﻛﻬﻨــﻪﺷــﺪن ﻧﻬــﺎﻳﻲ آن‪ ،‬ﻣــﺸﻜﻞﺗــﺮﻳﻦ و در ﻋــﻴﻦ ﺣــﺎل‬ ‫ﺿﺮوريﺗﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ]ﭘﻴﺶ رو[ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪.7‬‬

‫از ﻣﻜﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﻜﺎن( ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬در ﻫﺮ زﻣﺎن و در ﻫﺮﻣﻜﺎن )ﻓﻀﺎ( ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮاي واﺳﻄﻪﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ در اﻧﺪازه ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.8‬‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻪ! ﻫﻤﻪاش ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻼن ﭘﻲ در ﭘﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري در ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر ﻋـﺎدي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻛﺎراﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﻴﺎت اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼل ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ و ﻣـﺪاوم‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪،‬ﻛﻪ ﻣﺎ آن را ﺑﻪ ﻧﻮآوري ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺍﺻﻮﻝ ﺩﻩﮔﺎﻧﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬

‫‪.9‬‬

‫‪٣٠٥‬‬

‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي راﺑﻄﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻧﺮم )‪ (Soft‬ﺑﺮ ﻣﻮاد ﺳـﺨﺖ )‪ (Hard‬ﻏﻠﺒـﻪ ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ‪،‬‬

‫ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎ آﻧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﻧﺮم از ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻋـﺸﺎن را ﺑـﺴﻂ‪،‬‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻛﺎراﻳﻲ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺛﺮوت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲآﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ رﻫﺎﻛﺮدن اﻛﺘﺸﺎﻓﺎتﻛﻢ ﺑﺎزده و ﺧﻠﻖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺛﺮوت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬