F3 Mastery Kssm Sejarah Answers.pdf

Jawapan 9. (a) England; monopoli (b) Belanda; Perancis (c) British; jajahan

Bab 1 Kedatangan Kuasa Barat Latihan Topikal

10. (a) Kuasa Barat ingin mendapatkan bahan mentah seperti rempah-ratus, minyak wangi, emas, perak, batu permata, gading, dan hasil hutan, barangan mewah dari China seperti teh, sutera dan tembikar. (b) Emas, perak, bijih timah, dan rempah ratus yang diperlukan oleh pedagang China boleh didapati di Kepulauan Melayu. Kepulauan Melayu sesuai menjadi pusat pengumpulan kerana terletak di tengah-tengah laluan perdagangan antara India dan China. (c) Waktu pelayaran ditentukan oleh angin monsun Barat Daya dan angin monsun Timur Laut. Kuasa Barat memerlukan pelabuhan untuk dijadikan tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun. Pelabuhan persinggahan memudahkan kapal berlabuh, mengisi bekalan air, makanan serta membaiki kapal sebelum mereka belayar ke Canton. (d) Portugis merupakan kuasa Barat yang berusaha menyebarkan agama Kristian ke negara kita. Matlamat penjajahan mereka diungkap sebagai Gold, Gospel, and Glory iaitu Kekayaan, Keagamaan, dan Kemasyhuran.

1. (a) negeri (b) kedaulatan (c) pembesar (d) jajahan (e) keamanan; kedaulatan (f ) kampung (g) arahan; pembesar 2. (a) Undang (b) Lembaga (c) Buapak (d) Anak Buah atau Ibu Soko 3. (a) susun lapis (b) bertulis (c) Undang-undang 99 Perak (d) Adat (e) kesultanan (f ) kesukuan 4. (a) (b) (c) (d) (e)

11. (a) (i) Jerman (ii) Perancis (b) (i) Barangan dapat dikeluarkan secara besar-besaran (ii) Kawasan pasaran yang lebih luas perlu dicari (c) Kuasa Barat memerlukan pusat perdagangan dan menguasai tanah jajahan yang dapat membekalkan bahan-bahan mentah bagi keperluan.

✓ ✗ ✗ ✓ ✗

5. (a) perak (b) melampan (c) kayu gaharu (d) tikar

12. (a) kereta (b) hasil bumi (c) mengetin (d) "Beban Orang Putih" (e) telegraf (f ) Barat (g) Terusan Suez (h) kapal wap

6. (a) (i) Johor (ii) Kedah (iii) Melaka (b) Syahbandar (c) (i) Kepul (ii) Leng (iii) Cupak (d) Mata wang emas Kelantan atau duit kijang. (e) Sumber pendapatan pemerintah dan akan disalurkan untuk memakmurkan negeri.

13. (a) Sulu (b) Terengganu (c) Langkawi (d) Ujung Salang (e) Indochina 14. (a) C (b) D (c) B (d) A

7. (a) keluarga (b) berakhlak mulia (c) pantang larang (d) kemahiran (e) adat resam (f ) menjaga maruah 8. (a) (b) (c) (d) (e)



15. (a) Parti Konservatif (b) Parti Liberal (c) campur tangan (d) pentadbiran (e) pedagang (f ) pelaburan (g) Harry Ord (h) naungan

✓ ✗ / madrasah ✗ / bahasa Arab ✓ ✓

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Soalan Subjektif

16. (a) Pakatan (b) Serangan fizikal (c) Manipulasi (d) Pajakan (e) Tipu helah (f ) Ugutan/ Desakan

1. (a) Terbahagi kepada sistem kesukuan, sistem kesultanan, dan sistem ketua bebas. (b) Terbahagi kepada sistem kesukuan, dan sistem kesultanan. 2. Perlakuan, tanggungjawab, dan hukuman tentang kesalahan yang dilakukan telah ditentukan dan ditulis serta boleh diwarisi turun-temurun. Undang-undang bertulis juga boleh dipinda mengikut kesuaian masa dan zaman.

17.

3. (a) Tan (b) Auns (c) Paun (d) Gelen

18. (a) Peristiwa perebutan takhta di Perak. (b) Mendapatkan Pulau Pinang. Francis Light melakukan tipu helah kepada Sultan Kedah. (c) Melaka. Pakatan British-Belanda Mendapatkan memeterai Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. (d) Mendesak Sultan menerima Residen British di Selangor dan Perak. (e) Memeterai perjanjian dengan Sultan Perak, Sultan Selangor, Sultan Pahang, dan Yamtuan Seri Menanti menerima naunagan British. (f ) British berjaya meluaskan pengaruh ke atas Sabah melalui pajakan dan pemberian piagam Syarikat British Utara Borneo (SBUB). (g) British menyerang Naning pada tahun 1831 dan 1832 apabila Penghulu Naning, Dol Said enggan tunduk kepada kekuasaan British di Melaka.

4. (a) Membawa muatan yang banyak, perjalanan lebih cepat, menjimatkan kos, dan memudahkan penghantaran barang dagangan. (b) Menghubungkan Pelabuhan Said di Laut Mediterranean dan Suez di Laut Merah yang mempercepat urusan perdagangan. (c) Memudahkan ahli perniagaan di Eropah dan Amerika Syarikat menghubungi ejen atau wakil di Tanah Melayu. (d) Kemunculan perusahaan kereta dan ciptaan tayar meningkatkan permintaan terhadap getah asli. 5. Strategi serangan fizikal yang dilakukan oleh British berjaya mencapai matlamat untuk menguasai negara kita. Contohnya, serangan British ke atas Naning pada tahun 1831 dan 1832. Oleh kerana kekurangan senjata moden, Penghulu Naning, Dol Said mengalami kekalahan dan akhirnya berjaya dikuasai oleh British. Kesan penguasaan British terhadap pemimpin tempatan ialah kehilangan kuasa, pengaruh dan wilayah yang akhirnya membawa kepada gerakan nasionalisme.

19. Pada 30 Januari 1819, Stamford Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman menandatangani perjanjian yang membenarkan British membuka petempatan di Singapura. Perjanjian tersebut memerlukan pengesahan Sultan Johor. Stamford Raffles mendapat maklumat tentang masalah pewarisan takhta kerajaan Johor. Stamford Raffles mengiktiraf Tengku Hussein sebagai Sultan Johor yang sah dengan syarat Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian Stamford Raffles dengan Temenggung Abdul Rahman. Pada 6 Februari 1819, Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian tersebut yang membolehkan British bertapak secara rasmi di Singapura.

Cabaran KBAT 1. Pengangkutan laut 2. Membolehkan barang dagangan dibawa dari satu tempat ke tempat lain. Membekalkan bahan mentah secara pukal untuk kegiatan perdagangan. 3. Halangan fizikal seperti laut yang sempit dan sukar dilalui kapal besar. Halangan cuaca seperti laut bergelora dan jerebu. Masalah keselamatan seperti ancaman lanun dan pencerobohan perairan. Risiko pelanggaran antara kapal dan pencemaran laut.

Usaha yang boleh dilakukan bagi menangkis kemaraan kuasa Barat ialah bersatu hati, menyatukan rakyat, mengutamakan kepentingan negara, bermusyawarah, memantapkan sistem pentadbiran, mengetahui muslihat dan strategi kuasa Barat, dan mengutamakan sistem pertahanan. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

4. Pengangkutan udara. Kaedah yang cepat dan efisien. Risiko kerosakan, kehilangan, dan kecurian rendah. Boleh menghubungi kawasan pedalaman dan terpencil. Mengurangkan kos pergudangan kerana bekalan stok dapat dihantar dengan cepat dan tidak perlu disimpan dengan banyak. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

20. Berdasarkan penilaian guru. Praktis Pengukuhan Soalan Objektif 1. A

2. B

3. C

4. D

5. A

6. B

7. D

8. D

9. D

10. A

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

J2

Jawapan 6. (a) Tengku Abdul Rahman (b) Lingga (c) Pahang (d) Bugis (e) Riau (f ) Stamford Raffles (g) Singapura

Bab 2 Pentadbiran Negeri-negeri Selat Latihan Topikal 1.

7. (a) Stamford Raffles (b) Petempatan British di Singapura diiktiraf. (c) Bendera Union Jack dikibarkan di Singapura pada 13 Februari 1819. (d) William Farquhar dilantik sebagai Residen Singapura yang pertama. (e) John Crawfurd (f ) Singapura diserahkan kepada British untuk selamalamanya. (g) Sultan dan Temenggung hilang kedaulatan ke atas Singapura. (h) Sultan dan Temenggung diberi bayaran pampasan dan pencen bulanan seumur hidup.

2. (a) British memerlukan barangan dari China seperti teh. China tidak memerlukan barangan British, sebaliknya memerlukan barangan dari Kepulauan Melayu seperti rempah ratus, bijih timah dan emas sebagai tukaran. British memerlukan pusat untuk mengumpulkan barangan tersebut. (b) Pelayaran kapal dagang di antara India dan China melalui Kepulauan Melayu bergantung kepada tiupan angin monsun Barat Daya dan monsun Timur Laut. British memerlukan pelabuhan persinggahan bagi kapal dagang mereka yang menggunakan laluan perdagangan ini. (c) Pangkalan tentera laut British yang terletak di pantai barat India (Bombay) sukar untuk mengawal petempatan British di pantai timur India iaitu di Madras. British memerlukan sebuah pangkalan tentera yang dapat mempertahankan petempatannya di India daripada ancaman tentera Perancis.

8. (a) Belanda (b) British (c) British (d) Belanda (e) Belanda (f ) British 9. Faktor Pakatan British dan Belanda (a) Menamatkan pertikaian berkaitan pendudukan Singapura oleh British. (b) Dasar persahabatan British dan Belanda di Eropah. (c) Belanda tidak mahu terbeban dengan masalah kewangan yang semakin lemah selepas Perang Napoleon.

3. (a) Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah. (b) berpakat dengan Bugis di Selangor. (c) SHTI. (d) Edward Monckton (e) SHTI tidak memberi jaminan untuk melindungi Kedah daripada ancaman musuh. (f ) penghantaran bunga emas dari Kedah. (g) mendapatkan bantuan ketenteraan dan SHTI melindungi Kedah daripada ancaman Siam. (h) menandatangani Perjanjian Inggeris-Kedah (i) Prince of Wales Island (j) Georgetown

Kesan Pakatan British dan Belanda (a) Pakatan British dan Belanda menyebabkan termeterainya Perjanjian London 1824 atau Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. (b) Perjanjian ini bertujuan menamatkan pertikaian dan hubungan tegang antara dua kuasa Eropah tersebut demi menjaga kepentingan masing-masing di Alam Melayu. (c) Melalui perjanjian ini juga, British dapat menguasai Melaka apabila berlaku pertukaran wilayah antara British dengan Belanda.

4. (a) Belanda (b) Singapura (c) utara Selat Melaka (d) Selat Sunda

10. British (a) Sumatera (b) Bangkahulu (c) Riau Lingga

5. (a) William Farquhar (b) Temenggung Abdul Rahman (c) pengesahan (d) Sultan Abdul Rahman (e) Belanda (f ) pewarisan (g) Tengku Hussein (h) Sultan Johor Riau



Belanda (a) British (b) Melaka (c) Tanah Melayu

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

11. (a) Selat Melaka dan Selat Singapura dijadikan sempadan memisahkan wilayah pengaruh British dan wilayah pengaruh Belanda di Alam Melayu. Negeri-negeri Tanah Melayu menjadi wilayah pengaruh British. Hindia Timur (Kepulauan Indonesia) menjadi wilayah pengaruh Belanda. (b) Singapura menjadi tanah jajahan British. Pada tahun 1911, Belanda menghapuskan institusi Kesultanan Riau Lingga yang diterajui oleh Sultan Abdul Rahman. Pemerintahan wilayah Riau Lingga diletakkan di bawah Residen Riau. Bendahara Ali mengisytiharkan Pahang berdaulat dan bebas daripada Kesultanan Johor Riau. (c) British yang menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura turut menguasai perdagangan di Selat Melaka. Pengunduran Belanda daripada Tanah Melayu membolehkan British meluaskan kuasanya ke negerinegeri Melayu tanpa halangan kuasa Barat yang lain.

juga akan dipengaruhi oleh laman sosial seperti Facebook. Sebagai contoh, ramai generasi muda hari ini terpengaruh dengan budaya Korea melalui muzik K-pop. Penjajahan lain yang berlaku pada zaman kini ialah penjajahan ekonomi. Sesebuah negara akan kehilangan kedaulatan jika negara itu meminta bantuan kewangan atau pinjaman dari negara lain. Bantuan kewangan yang diterima oleh sesebuah negara membolehkan kuasa asing atau negara peminjam campur tangan dalam hal negara tersebut. (b) Kita hendaklah mengamalkan pemikiran yang rasional dan bijak membezakan perkara yang baik dengan yang buruk. Di samping itu, generasi muda haruslah mempunyai jati diri yang kukuh dan berbangga dengan identiti budaya dan tradisi kita sendiri. Kita tidak seharusnya mengagung-agungkan budaya negara lain. Generasi muda juga hendaklah belajar bersungguhsungguh menimba ilmu pengetahuan dan meningkatkan pelbagai kemahiran untuk memajukan diri sekaligus mengukuhkan ekonomi negara. Kita haruslah mengasah bakat kreatif dan inovatif untuk bersaing dengan negara lain dalam semua bidang ekonomi.

12. (a) Melaka (b) Singapura (c) Melaka (d) Pulau Pinang (e) Pulau Pinang (f ) Singapura (g) Singapura (h) Pulau Pinang

16. Berdasarkan penilaian guru. Praktis Pengukuhan Soalan Objektif

13. (a) British dapat menjimatkan kos pentadbiran. (b) Pentadbiran negeri Pulau Pinang, Singapura, dan Melaka dapat diseragamkan. (c) British dapat menguasai keseluruhan Selat Melaka. (d) Taraf pelabuhan bebas Negeri-negeri Selat berjaya menarik kedatangan pedagang tempatan dan pedagang asing. (e) Negeri-negeri Selat dijadikan pusat pengumpulan hasil bumi Alam Melayu. (f ) Negeri-negeri Selat menjadi pintu masuk bagi buruh luar untuk pembangunan ekonomi British di negeri-negeri Melayu.

1. A

2. D

3. A

4. D

5. B

6. C

7. B

8. B

Soalan Subjektif 1. Menjimatkan kos pentadbiran. Menyeragamkan pentadbiran. Menguasai perdagangan di Selat Melaka. Menjadikan Negeri-negeri Selat pusat pengumpulan hasil dari Alam Melayu.

14. (a) Gabenor dibantu oleh Residen Kaunselor. (b) Pulau Pinang menjadi pusat pentadbiran yang pertama. (c) Pusat pentadbiran berpindah ke Singapura pada tahun 1832. (d) Pejabat India tidak mampu mentadbir negeri-negeri Selat dengan baik berikutan pemberontakan di India. (e) Pejabat India tidak memberikan perhatian bagi melindungi saudagar Negeri-negeri Selat. (f ) Sikap Pejabat India menimbulkan rasa tidak puas hati dalam kalangan saudagar Negeri-negeri Selat. (g) Pejabat India gagal mengawal masalah rompakan terhadap kapal dagang dan pertelingkahan kumpulan Cina di Negeri-negeri Selat. (h) Pejabat India mahu menjadikan mata wang rupee India sebagai mata wang rasmi Negeri-negeri Selat. (i) Cadangan Pejabat India mengenakan cukai pelabuhan di Negeri-negeri Selat akan menjejaskan taraf pelabuhan bebas. (j) Hasrat Pejabat India untuk menjadikan Negeri-negeri Selat tempat pembuangan banduan akan menjejaskan imej Negeri-negeri Selat.

Menggalakkan British.

15. (a) Penjajahan pemikiran berlaku apabila seseorang individu dipengaruhi pemikiran melalui media massa seperti filem, muzik, kesenian dari negara lain. Individu



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

pelaburan

daripada

saudagar-saudagar

2. Gabenor 3. Gagal mengawal keselamatan di Negeri-negeri Selat. Tidak memberi perhatian bagi melindungi kepentingan saudagar Negeri-negeri Selat. Menggantikan Dolar Sepanyol dengan mata wang rupee India sebagai mata wang rasmi. Cadangan cukai pelabuhan mengancam status pelabuhan bebas Negeri-negeri Selat. Menjadikan Negeri-negeri Selat tempat pembuangan banduan. 4. (a) Meluluskan undang-undang sendiri. (b) Menggubal undang-undang untuk meringankan beban penduduk setempat.

Membantah undang-undang yang menindas penduduk setempat.

Menyokong undang-undang kesejahteraan.

yang

membawa

Menyokong undang-undang yang mampu memelihara keamanan. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

J2

Cabaran KBAT 1. Pulau Pinang tidak lagi sesuai sebagai pelabuhan perdagangan kerana lokasinya terlalu jauh di utara. British memerlukan pelabuhan yang lebih strategik untuk bersaing dengan Belanda di Alam Melayu. Kebanyakan kapal dagang berlabuh di pelabuhan Betawi, Riau dan Lingga yang berada di bawah pengaruh Belanda. Kedudukan Singapura di selatan Semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal kegiatan perdagangan Selat Melaka dan Selat Sunda. Singapura boleh memainkan peranan sebagai pusat pengumpulan hasil ekonomi Alam Melayu. 2. Menstabilkan keadaan dalam negeri. Mengukuhkan kedudukan ekonomi negeri. Mewujudkan perpaduan rakyat yang erat. Menguatkan jati diri. Sentiasa berwaspada terhadap kuasa luar. Menjalinkan hubungan baik dengan semua pihak. (Mana-mana jawapan yang munasabah) 3. Menjimatkan perbelanjaan, menyeragamkan pentadbiran, menguasai laluan perdagangan di antara India dengan China, mengukuhkan hubungan ekonomi dengan negerinegeri Melayu dan menyaingi penguasaan Belanda di Alam Melayu.



J3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Jawapan (f ) British berjaya menguasai pendapatan negeri Perak. (g) Pembesar Melayu Perak hilang punca pendapatan. (h) British memperkenalkan pelbagai cukai baharu. (i) Penduduk setempat semakin tertindas. (j) British mula menguasai pentadbiran di Perak. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

Bab 3 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu Latihan Topikal 1. (a) Larut (b) Long Jaafar (c) Ngah Ibrahim (d) Klian Pauh (e) Klian Baru (f ) pelombong Cina (g) Kuala Sepetang (h) Kinta (i) Ipoh (j) Pangkalan Peguh

6. (a) Sistem pemerintahan British secara tidak langsung di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. (b) Menasihati Raja-raja Melayu dalam semua hal ehwal pentadbiran kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. Memastikan semua nasihat Residen dipatuhi dan diikuti. (c) Kedudukan sultan dan pembesar negeri dikekalkan. Nasihat Residen British mesti diterima. Sultan tidak lagi dibenarkan untuk membuat undangundang seperti sebelumnya. Sultan dan pembesar kehilangan kuasa dalam pentadbiran dan pungutan cukai. Residen mengambil alih pentadbiran pada peringkat pembesar-pembesar dan negeri. Jawatan dan peranan pembesar Melayu digantikan oleh pegawai-pegawai British. Sistem pentadbiran Barat seperti penubuhan jabatan kerajaan menggantikan sistem pentadbiran tradisional.

2. Berdasarkan penilaian guru. 3. (a) Pelombong-pelombong Cina menyertai dua kumpulan, iaitu Ghee Hin dan Hai San. (b) Kumpulan Ghee Hin dan Hai San bergaduh untuk menguasai lombong bijih timah. (c) Pergaduhan yang berpanjangan menjejaskan perdagangan bijih timah di Negeri-negeri Selat. (d) Menurut sistem penggiliran dalam pewarisan takhta Kesultanan Perak, seseorang calon hendaklah memegang jawatan Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda sebelum beliau dapat ditabal sebagai Sultan Perak. (e) Selepas kemangkatan Sultan Ali, pertabalan Sultan Ismail tidak mengikuti sistem penggiliran. (f ) Raja Yusof (Raja Di Hilir) membantah dan menuntut haknya. Raja Abdullah (Raja Muda) menuntut haknya sebagai sultan.

7. (a) Residen tidak diberi garis panduan yang jelas untuk melaksanakan tugas. (b) Residen menjadi semakin berkuasa dalam Majlis Mesyuarat Negeri. (c) Raja dan pembesar Melayu tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa dalam pentadbiran dan pungutan cukai. (d) Pentadbiran berbeza-beza di negeri Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang kerana masing-masing mempunyai undang-undang sendiri. (e) Kemajuan ekonomi antara negeri tidak seimbang. (f ) British memerlukan sistem pentadbiran yang cekap bagi memudahkan mereka mengeksploitasi kekayaan negerinegeri Melayu berkenaan. (g) Penggabungan membolehkan Negeri-negeri Melayu Bersekutu mempunyai pasukan keselamatan sendiri. (h) Negeri-negeri Melayu mampu memelihara keamanan tanpa mengharapkan bantuan dari luar. (i) Pahang mengalami hutang yang besar sementara Perak, Selangor dan Negeri Sembilan yang mempunyai bijih timah lebih kaya. (j) Pemebentukan Persekutuan 1896 membolehkan negerinegeri yang kaya membantu mengurangkan beban kewangan negeri Pahang.

4. (a) Perang Klang (b) Memperoleh hak untuk mentadbir daerah Klang daripada Sultan Abdul Samad. (c) Berjaya memajukan daerah Klang sebagai pusat pengeluaran bijih timah. (d) Membuka lombong-lombong bijih timah di sekitar Ampang dan Kuala Lumpur. (e) Mendapat sokongan kumpulan Hai San. (f ) Sebelum Klang diserah kepada Raja Abdullah, daerah Klang ditadbir oleh ayahanda beliau, Raja Sulaiman. (g) Menuntut haknya ke atas daerah Klang. (h) Mendapat sokongan kumpulan Ghee Hin. 5. (a) Raja Abdullah diiktiraf sebagai Sultan Perak. (b) Raja Ismail dibenarkan kekal sebagai Raja Muda. Beliau diberikan sebuah jajahan kecil untuk ditadbir. (c) Sultan menerima seorang Residen British yang akan menasihati baginda dalam semua urusan pentadbiran kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. (d) Ngah Ibrahim diakui sebagai Orang Kaya Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen. (e) British berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak.



8. (a) Meluluskan undang-undang di Negeri-negeri Melayu Bersekutu. (b) Raja-raja Melayu hanya menjadi ahli biasa dalam Majlis. British berkuasa mengawal undang-undang dan kewangan Negeri-negeri Melayu. Pesuruhjaya Tinggi British mengambil alih kuasa pentadbiran.

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.



(b) British membantu Sultan memerintah negeri. British menghantar J.G. Davidson menetap di Klang dan Frank Swettenham menetap di Langat untuk membantu pentadbiran Selangor.

(c) Raja-raja Melayu kehilangan kedaulatan. Institusi kesultanan terhapus. Raja Melayu dilucutkan jawatan. Negeri Melayu tiada raja. Keadaan dalam negeri menjadi huru-hara. Rakyat bangun memberontak. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

(c) British menempatkan seorang wakil yang mempunyai kuasa seperti pegawai konsul di Pahang. British bertanggungjawab menjaga keamanan Pahang. Pahang tidak membenarkan membuat perjanjian dengan kerajaan asing tanpa kebenaran British.

(d) Menyatakan bantahan terhadap sistem pentadbiran baharu. Memberi sokongan kepada Raja-raja Melayu. Menguatkan jati diri. Memantapkan penguasaan ilmu pengetahuan. Menunjukkan semangat perpaduan yang kukuh. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

3. (a) Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang bergabung dalam satu bentuk persekutuan. (b) Residen Jeneral sebagai ketua pentadbiran kerajaan Persekutuan. (c) Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat Melayu. (d) Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran. (e) Dikenali juga sebagai Persekutuan 1896.

9. Kemajuan yang dicapai hanya memenuhi keperluan British. Sistem pengangkutan yang sempurna memudahkan British mengeksploitasi kekayaan negeri Melayu. Landasan kereta api dan jalan raya menghubungkan kawasan pengeluaran hasil bumi dengan pelabuhan. Tiada sistem pengangkutan menghubungkan antara kampung dengan kampung yang lain. Penduduk setempat tidak menikmati kemudahan jalan raya. Kemajuan yang dicapai hanya membawa faedah kepada kuasa penjajah. Penduduk setempat tidak menikmati kemajuan yang dicapai. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

Cabaran KBAT 1. Hasil bantahan / rasa tidak puas hati Raja-raja Melayu terhadap dasar British. Bantahan terhadap perkembangan kuasa Residen Jeneral / British Mempertahankan kuasa dan peranan sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri daripada diambil alih oleh Residen Jeneral. Memelihara kedaulatan Raja dan Negeri Melayu. Tanggungjawab bersama Raja-raja Melayu sebagai pelindung orang Melayu. Mengatasi masalah hal-ehwal, adat, agama Islam dan kebajikan orang Melayu. Raja-raja Melayu dapat mengemukakan tuntutan untuk menambah bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan. Raja-raja Melayu dapat mempertahankan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi. Asas kepada kewujudan Majlis Persidangan Raja-raja Melayu.

10. Berdasarkan penilaian guru. Praktis Pengukuhan Soalan Objektif 1. C

2. D

3. A

4. B

6. D

7. A

8. B

9. D

5. C

Soalan Subjektif 1. (a) Di Perak: Perang Larut / Pergaduhan kumpulan Ghee Hin dan Hai San. Di Selangor: Perang Klang / Pertelingkahan di antara Raja Abdullah dan Raja Mahadi. Di Sungai Ujong: Persaingan pembesar memungut cukai di Sungai Linggi / Pertikaian di antara Dato’ Bandar dan Dato’ Kelana. (b) Di Selangor: Rompakan kapal dagang British (berhampiran Kuala Langat). Serangan ke atas rumah api di Tanjung Rachado. Di Pahang: Pembunuhan warganegara British (Goh Hui) di perkarangan istana sultan Pahang (di Pekan). (c) Di Perak: Perjanjian Pangkor (1874) Di Selangor: Perjanjian Inggeris – Selangor 1875 Di Sungai Ujong: Perjanjian Perlindungan British kepada Dato’ Kelana 1874 Di Pahang: Perjanjian British-Pahang 1887

2. Mengukuhkan perpaduan rakyat. Mewujudkan persefahaman antara pemerintah dan rakyat jelata. Menguatkan jati diri rakyat. Sentiasa berwaspada terhadap tindakan British. Sentiasa meningkatkan ilmu pengetahuan. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

2. (a) Dato’ Kelana diiktiraf sebagai pemerintah Sungai Ujong. British mempunyai kuasa penuh memungut cukai di Sungai Linggi.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

J2

Jawapan bertulis / Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor bagi memelihara kedaulatan negeri. (c) Sultan Abu Bakar digelar Bapa Pemodenan Johor. Memodenkan pentadbiran negeri dengan menubuhkan mahkamah, perkhidmatan pos dan jabatan Kerja Raya. Menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya. Menjamin keamanan negeri dengan menubuhkan pasukan polis dan tentera. (d) Dato’ Jaafar bin Muhammad mengarahkan bendera Union Jack dikibarkan lebih rendah daripada bendera Johor. Dato’ Abdul Rahman bin Andak mengawal hubungan Johor dengan British. Dato’ Muhmmad Salleh bin Perang menghasilkan peta pembangunan Johor. Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi mendirikan sekolah dan mewajibkan pendidikan kepada rakyat Johor.

Bab 4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu Latihan Topikal 1. (a) Sultan Zainal Abidin I (b) pembesar (c) penghulu (d) Sultan Zainal Abidin III (e) Dato’ Mata-mata (f ) Jemaah Mesyuarat Kerajaan (g) keadilan Islam (h) Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu (i) Hakim 2. (a) Lokasi Perlis dan Kedah strategik kerana berhampiran dengan Burma dan Siam. (b) Kelantan dan Terengganu strategik kerana terletak di antara Siam dan Singapura. (c) British bimbang campur tangan kuasa Eropah lain. (d) British perlu menguasai negeri-negeri ini sebelum kuasa lain berbuat demikian. (e) Bagi Perlis dan Kedah, hasil pertanian dan penternakan menjadi sumber bekalan makanan yang diperlukan bagi memenuhi permintaan penduduk Pulau Pinang. (f ) Bagi Kelantan dan Terengganu, aktiviti pertukangan dan pembinaan kapal penting serta membekalkan barang dagangan kepada perdagang di Singapura. (g) Pembinaan jalan raya, kereta api dan telegraf di antara Burma dan Pulau Pinang membolehkan British mempunyai rangkaian terus perhubungan dengan India. (h) Menjamin kepentingan perdagangan dan keselamatan British. (i) British berpendapat Siam telah melakukan kekejaman di negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu. (j) Slogan “Beban Orang Putih“ mewajarkan mereka meluaskan kuasa bagi menamatkan kekejaman tersebut.

5. (a) Sekiranya jajahan Kesang hendak dijual oleh sultan, Kesang hendaklah terlebih dahulu ditawarkan kepada pihak British. (b) Johor hanya akan menerima seorang ejen yang peranannya menyamai seorang pegawai Konsul dan statusnya lebih rendah daripada seorang Penasihat British. (c) Menempatkan seorang Residen British di Johor. (d) Menawarkan pinjaman sebanyak 200 000 dolar kepada Johor bagi membiayai pembinaan kereta api. (e) Jawatan Konsul yang ditempatkan di Johor ditukarkan status kepada Penasihat Am British. 6. (a) longgar (b) perjanjian (c) Pesuruhjaya Tinggi British (d) raja Melayu (e) Penasihat British (f ) autonomi (g) ditentang 7. (a) Kedudukan sultan tidak berubah. Sultan kekal sebagai kuasa tertinggi dalam pentadbiran negeri. (b) Sultan masih mempunyai kuasa dalam hal berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. (c) Kedudukan pembesar kekal walaupun tugas dan peranan mereka berubah. (d) Pembesar tidak lagi mengutip cukai. Pembesar diberi elaun dan pencen. (e) Sistem Jemaah Menteri dan Majlis Negeri diteruskan. Peruntukan dalam Undang-undang Tubuh Kerajaan terus dilaksanakan. Pembesar Melayu menjadi peneraju sistem pentadbiran negeri. (f ) British membantu dalam pentadbiran dengan meminjamkan pegawai daripada Perkhidmatan Awam Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Selat. (g) Negeri dalam Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu mempunyai sistem perkhidmatan awam sendiri. (h) Kerajaan Kedah membuat perjanjian dengan British bahawa semua jawatan perkhidmatan awam hendaklah diisi oleh pegawai Melayu Kedah. (i) Penasihat British menentukan dasar pentadbiran negeri hingga mengurangkan kuasa sultan dan pembesar.

3. (a) Rundingan antara British dengan Siam bermula selepas Perjanjian Perancis-Siam. (b) Pejabat Tanah Jajahan membenarkan usaha perundingan dijalankan. (c) Strobel / Penasihat Am bagi kerajaan Siam menemui Putera Damrong, Menteri Dalam Negeri Kerajaan Siam bagi menyampaikan hasrat British. (d) Hasrat British disampaikan kepada Raja Siam. (e) Draf perjanjian dirangka pada Januari 1908 dan dipersetujui pada bulan Januari 1909. (f ) Perjanjian Bangkok ditandatangani di antara wakil British, Ralph Paget dengan wakil Siam, Putera Devawongse Varaprakar. 4. (a) Ekonomi pertanian komersial berkembang pesat berikutan kejayaan Johor melaksanakan Sistem Kangcu yang tertumpu kepada eksport gambir dan lada hitam. (b) Temenggung Ibrahim memperkenalkan Sistem Kangcu. Membawa masuk buruh Cina dari Singapura untuk menjayakan perusahaan penanaman gambir dan lada hitam. Sultan Abu Bakar menggubal perlembagaan



J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

(j) Jabatan kerajaan yang baru diperkenalkan di setiap negeri. Pasukan polis ditubuhkan untuk mengawal keamanan. (k) Urusan pentadbiran negeri mula mengamalkan cara Barat. Mahkamah sivil diperkenalkan. (l) Pegawai-pegawai British dibawa masuk sebagai pegawai pentadbiran kerajaan. 8. (a)

Tidak terlibat dalam perjanjian. Tidak dimaklumkan tentang perjanjian. Menaggap negeri berdaulat. Memelihara kedaulatan negeri. Tidak mahu British campur tangan dalam pentadbiran negeri. Enggan tunduk kepada tekanan British. Menolak kehadiran Penasihat. Menyokong pemerintahan beraja. Menzahirkan bantahan terhadap Perjanjian Bangkok 1909. Menghantar surat bantahan kepada British. Menyatupadukan rakyat. Memajukan ekonomi negeri. Melaksanakan undang-undang negeri. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

9. Berdasarkan penilaian guru. Praktis Pengukuhan Soalan Objektif 1. D

2. C

3. A

4. C

5. B

6. C

7. A

8. B

Soalan Subjektif 1. (a) (b) (c) (d) (e)

Kedudukan yang strategik. Menyekat kemasukan kuasa Barat yang lain. Menguasai kekayaan hasil bumi. Menghubungkan Burma dengan Pulau Pinang. Melaksanakan slogan “Beban Orang Putih“.

2. (a) 1826 (b) 1897 (c) 1899 (d) 1902 (e) 1909 Cabaran KBAT 1. Menteri Besar Johor yang pertama. Mewajibkan semua pegawai British yang berkhidmat di Johor memakai pakaian rasmi kerajaan Johor. Menjaga maruah dan kedaulatan negeri. Mengarahkan bendera Union Jack dikibarkan lebih rendah daripada bendera negeri Johor. Memartabatkan bahasa Melayu. Penulisan surat rasmi ke pejabat kerajaan wajib menggunakan bahasa Melayu. 2. Memberi sokongan kepada pemimpin negara. Menyokong dasar negara. Tidak menimbulkan ketegangan dalam negara. Mematuhi undang-undang negara. Mengeratkan perpaduan. Sentiasa menuntut ilmu. Berwaspada terhadap perkembangan dalam dan luar negara. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

J2

Jawapan (c) Pada tahun 1840-an, James Brooke menguasai Batang Lupar dan Sungai Saribas. (d) Penentangan orang Iban di Saribas dan Batang Lupar berjaya ditumpaskan dengan menggunakan alasan menghapuskan lanun. (e) Kawasan Sadong, Batang Lupur, Saribas dan Kalaka berjaya diperoleh oleh James Brooke. Sebagai balasan, separuh daripada hasil pendapatan wilayah ini diberikan kepada Sultan Abdul Mumin. (f ) Sultan Abdul Mumin menyerahkan Sungai Rajang kepada James Brooke dengan bayaran 4 500 Dolar Sepanyol setahun kerana membantu menghapuskan kebangkitan orang tempatan. (g) Kawasan yang terlibat termasuklah Oya, Mukah, Tatau dan Bintulu. (h) Orang Kayan mendiami Sungai Baram bangun menentang Kesultanan Brunei. (i) Charles Brooke berjaya mendapatkan Baram dan seluruh lembangan Sungai Baram daripada Sultan Brunei dengan bayaran ufti 4 200 Dolar Spanyol setahun. (j) Kawasan di Sungai Trusan diperoleh Charles Brooke dengan bayaran $4 500 kepada Temenggung yang menguasai kawasan itu. (k) Tindakan diambil bagi menyelesaikan pembunuhan beberapa peniaga Sarawak oleh orang Murut. (l) Limbang diperoleh Charles Brooke. (m) Berlaku apabila penduduk Limbang bersetuju untuk menyertai Sarawak. (n) Bayaran sebanyak 6 000 Dolar Sepanyol kepada Sultan Brunei. (o) Pada 12 Januari 1905, memperoleh hak terhadap Lawas yang dimiliki oleh SBUB. (p) Sempadan Sarawak itu masih dikekalkan hingga kini.

Bab 5 Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah Latihan Topikal 1. (a) (b) (c) (d) (e) (f ) (g) (h) (i) (j)

Iban, Bidayuh, Kenyah dan Kayan kepatuhan kepada adat Tuai Rumah Kebolehan peribadi orang tengah Kadazandusun, Murut dan Bajau Kawalan sosiopolitik Orang Tua Majlis Kampung Tukang Adat

2. Sistem pentadbiran di Sarawak (a) (b) (c) pembesar (d) Datu Temenggung (e) O.K. Gasing (f ) penguasaan Sistem pentadbiran di Sabah (a) Kesultanan Sulu (b) tanah (c) (pengiran) (d) Datu (e) hamba (f ) pantai timur 3. (a) Berunding dengan Pengiran Raja Muda Hashim. (b) Pengiran Raja Muda Hashim menawarkan Sarawak kepada James Brooke sekiranya James Brooke berjaya menamatkan kekacauan di Sarawak. (c) Mengugut Pengiran Raja Muda Hashim dengan bersedia menyerang Kuching apabila Pengiran Raja Muda Hashim berdolak-dalik untuk menyerahkan Sarawak kepada Brooke. (d) Mengugut pemerintah Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin semasa hadir ke Brunei untuk menuntut pengiktirafan Sultan Omar. (e) Menandatangani perjanjian dengan Pengiran Raja Muda Hashim pada tahun 1841 untuk menguasai pemerintahan Sarawak serta hasil buminya. (f ) Menandatangani perjanjian dengan Sultan Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin di mana Sultan Omar menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai Samarahan kepada Brooke. (g) Menggunakan kekuatan ketenteraan dalam usaha mendapatkan Sarawak. (h) Mendapatkan bantuan sokongan daripada kapal perang angkatan tentera laut British, HMS Dido.

5. (a) Sultan Brunei menyewakan Sabah kepada wakil Amerika Syarikat Charles Lee Moses untuk tempoh selama 10 tahun. (b) menjualkan hak tersebut kepada The American Trading Company yang diketuai oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris. (c) membeli hak tersebut daripada Torrey dan Harris. (d) Overbeck dan Dent menandatangani satu lagi perjanjian dengan Sultan Sulu, Sultan Jamalul Alam untuk mendapatkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku. (e) beliau bukan warganegara British. (f ) menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad (untuk menambah modal perniagaan melalui penjualan saham syarikat kepada rakyat British). (g) Kerajaan British menganugerahkan Piagam Diraja kepada syarikat Dent tersebut. (h) Borneo Utara menjadi negeri naungan British. 6. (a) SBUB bersetuju menerima penasihat British. (b) SBUB mesti melantik pegawai tadbir daripada pegawai yang diakui British. (c) SBUB perlu memelihara adat resam, agama dan undangundang penduduk tempatan.

4. (a) James Brooke memperoleh kawasan Kuching. (b) Merangkumi kawasan dari Tanjung Datu ke Sungai Samarahan.



J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

(d) SBUB hendaklah memerintah Sabah dengan adil dan saksama. (e) SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British.

Praktis Pengukuhan Soalan Objektif

7. (a) Pembahagian wilayah bagi mewujudkan pentadbiran yang berkesan. (b) Pengekalan pembesar tempatan dalam pentadbiran. (c) Pembentukan pentadbiran berhierarki bagi mewujudkan pentadbiran yang berkesan. (d) Pentadbiran berasaskan kaum. (e) Pelaksanaan undang-undang Barat dan tempatan.

1. B

2. C

3. D

4. A

5. B

6. B

7. A

8. B

Soalan Subjektif 1. (a) Mendapatkan sokongan British untuk mengukuhkan kekuatan tentera. (b) Menentang kebangkitan penduduk tempatan. (c) Memeperoleh sokongan sebahagian masyarakat tempatan. (d) Mengambil kesempatan daripada pertelingkahan dalam masyarakat tempatan untuk memecahkan kekuatan masyarakat tempatan. (e) Menghapuskan tokoh tempatan yang menentang kedudukannya. (f ) Membina kubu dan benteng untuk mengukuhkan pertahanan Sarawak. (g) Mendapatkan sokongan modal daripada pelabur Eropah.

8. (a) Majlis Negeri (b) Residen (c) Daerah 9. (a) Mengamalkan pecah dan perintah. (b) Tiga kategori utama masyarakat dikelompokkan iaitu Melayu, Iban dan Cina. (c) Orang Melayu dilibatkan dalam bidang pentadbiran, orang Iban dalam keselamatan dan ketenteraan dan orang Cina dalam bidang ekonomi. (d) Charles Brooke mewujudkan jawatan Temenggung sebagai jawatan tertinggi masyarakat Iban. (e) Kapitan dan Kangcu diwujudkan dalam kalangan orang Cina. (f ) Pentadbiran tempatan berasaskan peribumi Sabah. (g) Pentadbir dikenali sebagai Penolong Pegawai Daerah. (h) Ketua etnik memainkan peranan dalam pentadbiran kerajaan tempatan. (i) Pentadbir dari kalangan kaum etnik dipilih berdasarkan personaliti dan kepakaran.

Cabaran KBAT 1. Memerintah Sabah dengan adil dan saksama. Memelihara agama, adat resam dan undang-undang penduduk tempatan. Ketua-ketua pentadbir terdiri daripada pegawai British. Pembesar tempatan memegang jawatan Ketua Kampung dan Ketua Anak Negeri. Ketua Anak Negeri membantu Pegawai Daerah dalam pentadbiran.

10. Berdasarkan penilaian guru.

SBUB mewujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri.

11. Wajar Dapat mengembalikan keamanan.

Mahkamah Anak Negeri mengendalikan kes-kes peribumi yang berkaitan dengan undang-undang Islam dan hukum adat.

James Brooke mempunyai angkatan tentera. Usaha sebelum ini gagal mencapai matlamat. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

Hakim Mahkamah Anak Negeri dilantik daripada kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan adat.

Atau Tidak wajar Pengiran bertindak tanpa usul periksa dan tidak mengambil kira latar belakang James Brooke.

2. Menguatkan jati diri.

Pengiran perlu mesra dengan penduduk tempatan.

Memberi sokongan kepada pemimpin peribumi.

Mencari penyelesaian yang lain. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

Mempertahankan adat resam tempatan.

Sentiasa menimba ilmu pengetahuan.

Menghormati undang-undang adat. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

12. Berdasarkan penilaian guru.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

J2

Jawapan (i) Orang luar hanya mempunyai hak ke atas tanah di kawasan campuran. (j) Bertujuan melindungi hak dan kepentingan peribumi. (k) Pegawai Daerah bertanggungjawab untuk menjaga hak milik tanah peribumi. (l) Segala urus niaga dengan orang Eropah, ketua peribumi mesti diberi tahu terlebih dahulu. Penduduk peribumi berhak untuk memohon (m) mendapatkan ganti rugi.

Bab 6 Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial Latihan Topikal 1. (a) (b) (c) (d) (e)

Melibatkan modal yang besar Memerlukan tanah yang luas Menggunakan teknologi moden Memerlukan tenaga buruh yang ramai Pengeluaran berskala besar

6. (a) getah (b) China (c) Kangani (d) dieksploitasi (e) tahun 1882 (f ) belayar

2. (a) pentadbiran (b) keuntungan (c) pelaburan (d) pulangan 3. (a) Raub, Pahang (b) Batu Arang, Selangor (c) Larut, Lukut, Klang dan Sungai Ujong (d) Sungai Lembing, Pahang (e) Ampang, Kuala Lumpur dan Lembah Kinta (f ) Bau (g) Syarikat Borneo Berhad (h) Sadong (i) Lutong, Miri (j) Sungai Segama (k) Silimpopon, Sandakan dan Labuan

7. (a) (b) (c) (d) (e) (f ) (g) (h)

8. (a) Dibina untuk menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan. (b) Menghubungkan Taiping dengan Port Weld (Kuala Sepetang) / Kuala Lumpur dengan Port Swettenham (Pelabuhan Klang) / Seremban dengan Port Dickson / Batu Gajah dengan Teluk Anson (Teluk Intan). (c) Dibina untuk memenuhi keperluan ekonomi berikutan perkembangan perusahaan bijih timah dan getah. (d) Menghubungkan kawasan utara Tanah Melayu dengan kawasan selatan apabila NNMB dibentuk. (e) Dibina selepas British berjaya membentuk Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu. (f ) Menghubungkan seluruh Tanah Melayu kecuali Terengganu. (g) Perkhidmatan kereta api mula menjadi pengangkutan awam bagi penduduk Tanah Melayu.

4. (a) Pulau Pinang dan Singapura; eksport (b) menanam modal di Perak dan Seberang Perai (c) Seberang Perai terkenal sebagai pusat pengeluaran gula yang utama (d) Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor (e) kopi menjadi tanaman eksport negara (f ) pemodal Perancis menanam kelapa sawit secara komersial di Kuala Selangor (g) Tanah Melayu mula mengeksport minyak kelapa sawit (h) Cameron Highlands (i) terdapat di sekitar Kuching-Serian dan Sarikei-Maredong (j) sepanjang Sungai Igan, Oya, Mukah dan Bintulu (k) Pulau Banggi, Teluk Marudu, Sungai Labuk, Sugut, Segama, Kinabatangan, Lahad Datu, Tawau dan Sandakan 5. (a) Diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Persekutuan. (b) Residen boleh mengisytiharkan mana-mana tanah dalam sesebuah negeri sebagai hak orang Melayu. (c) Tanah Simpanan Melayu tidak boleh dijual, dipajak gadai atau dipindah milik kepada orang bukan Melayu. (d) Akta bertujuan melindungi kepentingan ekonomi British. (e) Mewartakan peruntukan untuk memelihara hak milik tanah simpanan peribumi. (f ) Melindungi kepentingan masyarakat peribumi daripada dicerobohi oleh orang luar yang membuka tanah untuk pertanian. (g) Dikuatkuasakan untuk melindungi masyarakat peribumi. (h) Membahagikan tanah di Sarawak kepada kawasan tanah campuran, kawasan tanah peribumi, kawasan tanah adat peribumi, kawasan tanah simpanan dan kawasan tanah pedalaman.



✓ ✗ ✓ ✓ ✗ ✓ ✓ ✓

9. (a) (b) (c) (d) (e)

Perkembangan bandar Pembentukan masyarakat majmuk Perkembangan pendidikan Perkhidmatan kesihatan Pembinaan penjara

10. (a) Petempatan Kampung dan sebahagiannya di bandar dan pekan. Kegiatan ekonomi Terlibat dalam pertanian, perikanan, perniagaan, perusahaan, harta tanah, perbankan, pentadbiran dan swasta. (b) Petempatan Bandar dan pekan yang mempunyai banyak peluang ekonomi.

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.



Soalan Subjektif

Kegiatan ekonomi Terlibat dalam pertanian, perniagaan, perusahaan, harta tanah, perbankan, dan jawatan tinggi dalam kerajaan.

1. (a) Dibawa masuk oleh pihak majikan. Tambang perjalanan dibiayai oleh majikan. Makanan, pakaian dan tempat tinggal disediakan oleh majikan. Buruh dikehendaki bekerja dengan majikan sehingga hutang selesai. Selepas hutang selesai, mereka menjadi buruh bebas.

(c) Petempatan Sebelum ini di kawasan perladangan kini di pekan dan bandar. Kegiatan ekonomi Terlibat dalam perladangan, pengangkutan, dan pelbagai pekerajaan dalam swasta dan kerajaan.

(b) Kangani ialah penyelia atau ketua pekerja di ladang getah. Majikan menghantar Kangani ke India untuk mencari tenaga buruh. Kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh ke ladang majikan. Kangani dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh yang dibawa masuk. Buruh diletak bawah jagaan Kangani sehingga hutang mereka selesai dibayar.

11. (a) British tidak berminat untuk memajukan pendidikan orang Melayu. (b) Bertujuan menjadikan orang Melayu mempunyai pengetahuan asas. (c) Sekolah dibuka oleh masyarakat Cina di kawasan bandar. (d) Sekolah dibiayai oleh saudagar Cina. (e) Kurikulum berorientasikan kurikulum sekolah di China. (f ) Guru yang mengajar dan buku teks dibawa dari China. (g) Sekolah diwujudkan berikutan Ordinan Buruh 1912. (h) Majikan ladang wajib mendirikan sekolah Tamil di ladang. (i) Pendidikan hanya terbatas di peringkat sekolah rendah. (j) Kandungan kurikulum, buku teks dan guru dibawa dari India. (k) Kebanyakan sekolah didirikan di kawasan bandar. (l) Lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran ke luar negara. (m) Lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran dalam bidang kejuruteraan dan pentadbiran. (n) Lulusan sekolah Inggeris diberi keutamaan menjawat jawatan yang baik dalam perkhidmatan kerajaan.

2. (a) (i) Sandakan (ii) Kota Kinabalu (b) (i) Kuching (ii) Miri (c) (i) Port Dikson (ii) Klang Cabaran KBAT 1. Kepesatan perusahaan bijih timah. Rangkaian infrastruktur moden. Sistem pengangkutan dan perhubungan yang mantap.

12. (a) Membuat penyelidikan saintifik tentang penyakit tropika, iaitu beri-beri dan malaria. (b) Membina Hospital Tung Shin (Pooi Shin Thong) di Jalan Sultan pada tahun 1881. (c) Masyarakat berubah daripada rawatan tradisional kepada rawatan moden serta meningkatkan kualiti kehidupan.

Pertambahan penduduk. Peranan sebagai pusat pentadbiran, pusat ekonomi, pusat kebudayaan dan lain-lain. 2. Menjaga kebersihan dan keceriaan bandar raya. Mematuhi peraturan bandar raya.

13. Berdasarkan penilaian guru.

Tidak menimbulkan huru-hara di bandar raya.

14. Berdasarkan penilaian guru.

Memelihara imej bandar raya. Mewar-warkan keistimewaan bandar raya di media sosial.

Praktis Pengukuhan

Mengambil bahagian secara aktif dalam kempen tentang bandar raya. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

Soalan Objektif 1. C

2. A

3. C

4. D

5. C

6. D

7. B

8. D

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

J2

Jawapan (i) Pada tahun 1877, British menjatuhi Dato’ Maharaja Lela, Dato’ Sagor, Pandak Indut dan Siputum hukuman gantung sampai mati. (j) Sultan Abdullah, Raja Ismail dan Ngah Ibrahim dibuang negeri.

Bab 7 Penentangan Masyarakat Tempatan Latihan Topikal 1. (a) Mempertahankan hak dan kedudukan pemerintah tempatan. (b) Mengembalikan dan mengelakkan sistem pentadbiran tradisional seperti yang sedia ada. (c) Menentang pentadbiran dan peraturan baru yang menyulitkan hidup rakyat tempatan. (d) Penentangan bersenjata. (e) Mencabar perjanjian. (f ) Melalui sistem perundangan.

5. (a) Berikutan memberi sokongan kepada Dato’ Kelana, British menempatkan seorang Residen serta mengutip cukai di Sungai Ujong. (b) British menggugat kuasa dan kewibawaan Yamtuan Antah dengan menyokong tuntutan Dato’ Kelana terhadap wilayah Terachi. (c) Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil ditempatkan di Rembau, Jelebu, dan Seri Menanti. (d) Jawatan Pemungut Cukai dan Majistret menyebabkan pembesar hilang kuasa pentadbiran. (e) British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato’ Setia Perkasa Pahlawan Semantan yang disandang oleh Dato’ Bahaman. British memalukan Dato’ Bahaman (f ) Tindakan menyebabkan berlaku kebangkitan menentang British di Pahang. (g) J.W.W. Birch memaksa Sultan Abdullah menandatangani surat pengisytiharan untuk membolehkan Residen British mentadbir hasil negeri. (h) Tindakan British mengancam kuasa pentadbiran sultan dan pembesar Perak. (i) Pentadbiran SBUB menggugat kedudukan Mat Salleh sebagai pembesar di hulu Sungai Sugut. (j) Tindakan SBUB memungkiri janji dan mengambil semula Tambunan dari penguasaan Mat Salleh mencabar kuasa dan kewibawaan Mat Salleh. (k) Pelantikan Penasihat British di Kuala Terengganu dan Penolong Penasihat British di Besut dan Kemaman menggugat kuasa sultan dan pembesar. (l) Tindakan British menetapkan dasar luar Terengganu menghakis kuasa pentadbiran sultan dan pembesar.

2. (a) Dato’ Bahaman (b) Tok Janggut (c) Tamtuan Antah (d) Rentap (e) Dato’ Maharaja Lela (f ) Sharif Masahor 3. (a) Mempertahankan kemerdekaan Naning / Mendakwa Naning sebuah negeri yang merdeka / Enggan menerima pentadbiran British di Naning. (b) Menentang pelaksanaan Undang-undang British. (c) Menentang bayaran cukai hasil tanaman sebanyak 1/10 yang dikenakan oleh British terhadap Naning. (d) Bermuafakat dengan pemimpin Rembau dan orang Melayu dari wilayah lain. (e) Mengumpulkan lebih kurang 4 000 orang hulubalang Melayu. (f ) Pada tahun 1831, berjaya mengalahkan British dalam Perang Naning Pertama. (g) British berjaya memecahbelahkan permuafakatan Penghulu Dol Said. (h) Yamtuan Rembau dan pembesar lain tidak memberikan bantuan dalam Perang Naning Kedua pada tahun 1832. (i) British berjaya menakluki Taboh (pusat pentadbiran Naning). (j) British berjaya menyatukan Naning dengan Melaka.

6. (a) British menguatkuasakan undang-undang yang menyulitkan kehidupan petani. (b) Peraturan tanah 1924 mewajibkan petani mendaftarkan tanah mereka dengan bayaran 2.50 ringgit setiap orang. (c) Pelaksanaan pas kebenaran untuk bercucuk tanam membebankan petani. (d) Memohon lesen pleader untuk membela golongan petani di mahkamah dengan menggunakan hujah agama. (e) Menyatakan bahawa rakyat bebas mengerjakan tanah tanpa membayar cukai kerana tanah tersebut adalah “Hak Allah SWT“. (f ) Beliau berhujah bahawa sistem percukaian British belawanan dengan hukum syarak. (g) Beliau menuntut hak mengerjakan tanah harus mengikut hukum agama Islam. (h) Petani di Kuala Telemong telah menentang peraturan baharu dengan membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran daripada British. Seramai 300 hingga 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong untuk membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Maimunah dan 400 ekar tanah kerajaan tanpa pas kebenaran.

4. (a) Residen mengambil alih peranan sultan. (b) Pembesar Melayu Perak kehilangan hak memungut cukai / Pungutan cukai diambil alih oleh pegawai British. (c) British memperkenalkan cukai baharu. (d) Residen British mencabuli adat resam pembesar Melayu Perak. (e) Pada 16 Oktober 1874, Sultan Abdullah dan pembesar Perak mengupah R.C.Woods untuk memansuhkan Perjanjian Pangkor tetapi gagal. (f ) Sultan Abdullah dan pembesar Melayu Perak mengadakan beberapa mesyuarat sulit untuk menghapuskan J.W.W.Birch. (g) Pada 2 November 1875, J.W.W.Birch ke Pasir Salak untuk menampal surat pengisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British. (h) Dato’ Maharaja Lela dan pengikutnya mengambil peluang untuk membunuh J.W.W.Birch.



J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

(i) 1 000 orang petani berhimpun di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang untuk mengisytiharkan perang terhadap British. (j) Mereka menduduki balai polis, bangunan kerajaan dan mengibarkan bendera merah. (k) Haji Abdul Rahman ditangkap. (l) Dibuang negeri ke Makkah. 7. (a) Penentangan bersifat setempat (b) Sokongan rakyat tidak menyeluruh (c) Senjata British lebih canggih (d) Strategi yang digunakan lemah (e) British mendapatkan sokongan Belanda (f ) menggunakan peranan istana British memadamkan kebangkitan

Praktis Pengukuhan Soalan Objektif 2. A

3. D

4. C

5. A

6. C

7. B

8. C

Soalan Subjektif 1. (a) (b) (c)

Menggunakan meriam dan senjata moden. – Menggempur Kubu Rentap. – Menawan Bukit Sadok. Menjatuhkan hukuman buang negeri ke Makkah ke atas Haji Abdul Rahman Limbong. (d) Mendesak sultan mengisytiharkan penentangan Tok Janggut sebagai satu tindakan derhaka kepada sultan. (e) Tipu muslihat serta memungkiri janji.

untuk

8. Berdasarkan penilaian guru. 9. (a) (b) (c) (d) (e) (f )

British mengalami kerugian akibat peperangan. British lebih berhati-hati dalam sistem pentadbiran. British merombak semula skim penempatan pegawai. British memantapkan kuasa di seluruh negeri Melayu. Pembesar tempatan kehilangan kuasa / kedudukan. Kedudukan raja dan pembesar Melayu diberi perhatian oleh penjajah British. (g) Penentangan menjadi inspirasi kepada perjuangan kemerdekaan tanah air.

2. (a) Kesengsaraan kepada rakyat. (b) Membebankan kehidupan rakyat. Cabaran KBAT 1. Kedudukannya sebagai pemimpin orang Iban di Sungai Skrang dan Sungai Saribas diancam oleh pentadbiran Brooke. Pentadbiran Brooke menganggap orang Iban di Sungai Skrang sebagai lanun. James Brooke mendirikan kubu di Nanga Skrang untuk mengawasi pergerakan orang Iban. James Brooke bertindak menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai Skrang.

10. (a) Membebankan penduduk. Pelbagai jenis cukai perlu dibayar. Melanggar undang-undang jika tidak membayar cukai. Menjejaskan pendapatan penduduk. Penduduk hidup dalam kesusahan. (b) Mengurangkan kadar cukai / Menghapuskan cukai. Melengkapkan rakyat dengan pelbagai kemahiran untuk memudahkan usaha mencari rezeki. Menggalakkan rakyat berkecimpung dalam pelbagai aspek ekonomi. Menggalakkan ekonomi moden / ekonomi komersial. Menggalakkan rakyat menggunakan teknologi moden dalam kegiatan pertanian. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

1. B

2. Hidup ibarat satu perjuangan. Tidak mudah mengaku kalah. Slogan memberikan semangat kepada kita untuk membentuk masa depan yang lebih cerah. Slogan mengajar kita agar tidak berputus asa dan cekal menghadapi rintangan. Memberi semangat untuk kita agar sentiasa menimba ilmu pengetahuan. Memberi semangat kepada murid untuk mencapai kecemerlangan dalam bidang akademik / ko-kurikulum. (Mana-mana jawapan yang munasabah)

J2

Jawapan (c) Berkunjung ke England untuk bertemu dengan Ratu Victoria. (d) Baginda dikurniakan gelaran Maharaja Johor pada tahun 1868 / Diberi kepercayaan menyelesaikan pertikaian di negeri-negeri Melayu / Meredakan tekanan Gabenor Negeri-negeri Selat. (e) Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor di London. (f ) Melantik ahli dari kalangan pegawai British untuk membantu baginda dalam pentadbiran. (g) Kebijaksanaan dalam rundingan. (h) Berangkat ke Singapura untuk berunding dengan Gabenor Negeri-negeri Selat berhubung Perjanjian Bangkok 1909. (i) Menandatangani Perjanjian British-Terengganu 1910. (j) Baginda bersetuju menandatangan perjanjian hanya apabila British bersetuju mengakui Terengganu sebagai negeri yang merdeka / Terengganu hanya menerima wakil British yang tidak mempunyai kuasa dalam pentadbiran negeri.

Bab 8 Kebijaksanaan Raja dan Pembesar Melayu Menangani Cabaran Barat Latihan Topikal 1. (a) Melalui Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok, Perlis kehilangan wilayah Pujoh. (b) Kedah kehilangan wilayah Sadao, Setul, Pulau Terutau, Butang dan pulau-pulau di sekitarnya kepada Siam. (c) Siam menyerahkan Terengganu kepada British tanpa pengetahuan Sultan Zainal Abidin III. (d) Kehilangan wilayah Tabal apabila British menyerahkan wilayah tersebut kepada Siam. (e) Raja Syed Alwi Jamalullail membantah langkah Siam mengambil wilayah Pujoh untuk dimasukkan ke wilayah Setul. (f ) Sultan Abdul Hamid Halim Shah menegaskan sempadan baharu di antara Kedah dengan Siam harus ditentukan mengikut kriteria sempadan yang sedia ada. (g) Baginda menyatakan tidak akan memaafkan pihak yang menjual negeri Kedah seperti menjual seekor kerbau. (h) Menegaskan bahawa Siam tidak mempunyai sebarang hak ke atas Terengganu. (i) Mengulangi kenyataan bahawa penghantaran bunga emas bukan menandakan Terengganu adalah jajahan Siam tetapi sebagai tanda persahabatan. (j) Mengemukakan bantahan kepada Gabenor Negerinegeri Selat pada 24 Mei 1909. (k) Sultan Muhammad IV menolak Perjanjian Bangkok semasa J.S. Mason wakil Siam datang mengadap baginda di Kota Bharu untuk memaklumkan persetujuan di antara Siam dan British melaksanakan Perjanjian Bangkok. (l) Kecewa dengan tindakan British menyerahkan wilayah Tabal kepada Siam.

4. (a) Meadow Frost (b) Perlis-British (c) Penasihat British meningkatkan kawalannya terhadap pentadbiran negeri melalui Majlis Mesyuarat Negeri Perlis. (d) W.G. Maxwell (e) Tunku Mahmud (f ) Surat rasmi, mengibarkan bendera Union Jack di kediamannya. (g) menandatangani perjanjian lain dengan Kelantan pada 1910. (h) wakil British (i) Sultan Muhammad II (j) status Wakil British ditukar kepada Penasihat British. (k) J. L. Humphreys (l) marah dengan tindakan baginda yang lebih banyak berunding dengan pembesar negeri daripada merujuk kepada Penasihat British dalam pentadbiran.

2. (a) Memastikan perairan Johor dan Singapura selamat untuk perdagangan. (b) Memindahkan pusat pentadbiran Johor dari Teluk Belanga, Singapura ke Tanjung Puteri untuk mengelakkan tekanan British. (c) Mengisytiharkan Tanjung Puteri sebagai ibu negeri Johor dan dinamakan Bandar Iskandar Puteri. (d) Mengamalkan pentadbiran Barat / Birokrasi Barat. (e) Sistem tradisional diperkukuh dengan unsur baharu dari Barat. (f ) Memodenkan sistem pendidikan. (g) Menjual hasil hutan seperti getah perca kepada pedagang British. (h) Memonopoli perdagangan getah perca. (i) Menggalakkan kemasukan buruh Cina untuk mengusahakan lada hitam dan gambir. (j) Berjaya menjadi pengeluar lada hitam dan gambir yang terkemuka di Alam Melayu.

5. (a) Keyakinan kepada pemerintahan yang berdasarkan keadilan. (b) Melayu Islam (c) perundangan negeri (d) menyerahkan negeri Terengganu kepada mana-mana kuasa asing (e) turun dari takhta (f ) beragama Islam dan rakyat Terengganu (g) Ahli Mesyuarat Negeri (h) memantapkan pentadbiran negeri (i) kedaulatan negeri (j) perpaduan (k) menjadi benteng untuk menghalang campur tangan British dalam pemerintahan Terengganu

3. (a) Menjalinkan hubungan baik dengan kerajaan Negerinegeri Selat. (b) British mengekalkan kawasan Teluk Belanga di Singapura sebagai milik Kesultanan Johor.



6. (a) Dato’ Seri Amar Diraja mengawal hubungan diplomasi kedaulatan

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

(p) Peluasan kuasa British tidak menghapuskan institusi raja di negara kita. (q) British hanya berjaya mengambil alih kuasa di peringkat pembesar. (r) Sungguhpun Raja Melayu tidak lagi mempunyai kuasa untuk membuat undang-undang seperti sebelumnya, namun semua undang-undang yang bakal dilaksanakan oleh British mesti mendapat tandatangan dan cap mohor sultan terlebih dahulu.

peluasan dibersarakan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa (b) umat Islam Madrasah al-Murshidiyyah formal Abang Haji Bolhassan Sekolah Kajang kaum wanita Datuk Hakim Majlis Negeri Sarawak Datu Imam Majlis Syuyukh Islam (c) Ketua Anak Negeri Daerah pembahagian tanah pertanian hakim hukum adat (d) berwibawa kemajuan

8. Perdana Menteri Kedah (1870 – 1898). Dikenali sebagai Tokoh Pembangunan Negeri Kedah. Mencetuskan idea membina terusan bermula dari Alor Setar hingga kaki Gunung Jerai di Gurun. Sempena mengenang jasa beliau kepada pembangunan negeri Kedah, terusan yang dibina dinamakan Terusan Wan Muhammad Saman. Ukuran panjang 36 kilometer, lebar 7.5 meter dam dalam 1.5 meter. Dibina menggunakan kaedah sistem kerah dengan menggunakan peralatan tradisional. Satu idea pertanian secara moden. Selepas pembinaannya, banyak tanah dibuka untuk penanaman padi. Penghasilan padi di negeri Kedah meningkat dan berjaya menjadikan negeri Kedah sebagai jelapang padi negara.

7. (a) Sultan Abu Bakar memajukan ekonomi Johor dengan mengeksport lada hitam dan gambir. (b) Tengku Menteri Ngah Ibrahim dan Sultan Ismail memperkenalkan Perak sebagai pengeluar bijih timah utama dunia. (c) Sultan Abdul Hamid Halim Shah dan kewibawaan Perdana Menteri Wan Muhammad Saman berjaya menjadikan Kedah negeri jelapang padi. (d) Penggubalan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor dan Undang-undang Bagi Diri Terengganu berjaya membantutkan cita-cita perluasan kuasa British. (e) British hanya berjaya menempatkan Penasihat Am di Johor pada tahun 1914 selepas menandatangani Perjanjian British-Johor. (f ) Terengganu menjadi negeri Melayu yang terakhir menerima Penasihat British setelah British menandatangani perjanjian dengan Sultan Muhammad II pada tahun 1919. (g) Melalui Durbar, Raja-raja Melayu berjaya membuat desakan untuk kepentingan pendidikan anak watan. (h) Sekolah untuk kanak-kanak perempuan berjaya ditubuhkan. (i) Rejimen Askar Melayu ditubuhkan hasil inisiatif Yamtuan Besar Negeri Sembilan, Tuanku Muhammad ibni Yamtuan Antah, Sultan Perak Sultan Alang Iskandar, Undang Luak Rembau Dato’ Abdullah Dahan dan Raja Di Hilir Perak, Raja Sir Chulan ibni Sultan Abdullah. (j) Melalui Durbar dan Majlis Perundangan Persekutuan, mereka berjaya membuat desakan atas alasan sebuah pasukan bersenjata yang dianggotai oleh anak watan diperlukan bagi memelihara kedaulatan dan keselamatan negara. (k) Pada tahun 1933, Kompeni Percubaan diwujudkan di Port Dickson, Negeri Sembilan. (l) Pada tahun 1935, Kompeni Percubaan dikenali sebagai Rejimen Askar Melayu. (m) Penubuhan pasukan ini menjadi asas penubuhan Rejimen Askar Melayu Diraja (RAMD) apabila dianugerahkan gelaran Diraja. (n) Skim Perkhidmatan Tadbir Melayu (PTM) ditubuhkan pada tahun 1910. (o) PTM melatih orang Melayu menceburkan diri dalam pentadbiran negeri.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

9. Berdasarkan penilaian guru. Praktis Pengukuhan Soalan Objektif 1. A

2. B

3. C

4. D

5. B

6. A

7. B

8. A

Soalan Subjektif 1. (a) Meadow Frost (b) W.G.Maxwell (c) J.S.Mason (d) J.L Humpreys 2. (a) Menyediakan asas yang kukuh bagi negeri Johor untuk mengimbangi kuasa British dan mempertahankan identiti negeri. Membentuk kerajaan yang berteraskan demokrasi bagi mengantikan pemerintahan bercorak mutlak. Langkah ini memberikan kesan kepada rancangan British untuk menguasai Johor. (b) Merupakan langkah Sultan Zainal Abidin III untuk memantapkan pentadbiran dan memelihara kedaulatan negeri. Penggubalan undang-undang tersebut juga berhubung rapat dengan usaha sultan mengukuhkan perpaduan dalam kalangan raja, pembesar dan rakyat jelata. Kekuatan hubungan antara raja dengan rakyat menjadi benteng untuk menghalang campur tangan British terhadap pemerintahan Terengganu. 3. (a) Memenuhi keperluan bersenjata yang dianggotai oleh anak watan bagi memelihara kedaulatan dan keselamatan negara. (b) Negara mudah diserang musuh dan dijajah oleh kuasa asing. Cabaran KBAT 1. Memelihara keamanan. Mengatasi masalah jenayah. Menjamin keharmonian rakyat.

J2

Memajukan ekonomi. Mengeratkan perpaduan. Mengatasi masalah gejala sosial. Mengelakkan pencerobohan kuasa luar. (Mana-mana jawapan yang munasabah) 2. Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Johor kepada kuasa asing. Menteri-menteri dan Jemaah Pangkuan Kerajaan juga tidak boleh menyerahkan negeri kepada kuasa asing. Jemaah Menteri hendaklah terdiri daripada bangsa Melayu, rakyat Johor dan bergama Islam. Pegawai British tidak boleh dilantik untuk mentadbir negeri. Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan hendaklah terdiri daripada rakyat Johor. Proses penggubalan undang-undang tidak melibatkan orang British. Agama Islam sebagai agama rasmi negeri. Raja dan kerajaan Johor mengekalkan hubungan baik dengan kerajaan lain terutama British.



J3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Jawapan getah menyebabkan British melibatkan diri dalam pembinaan jalan raya. British membina jalan raya untuk menghubungkan kawasan perlombongan bijih timah dan kawasan pertanian dengan stesen kereta api. – Di Selangor, British membina jalan raya yang menghubungkan Kuala Lumpur dengan Pelabuhan Klang (Port Swettenham). – Pada tahun 1902, jalan raya yang lebih lebar dibina kerana peningkatan penggunaan kenderaan bermotor seperti lori, bas, kereta dan basikal. Menjelang tahun 1911, jalan raya dibina bagi menghubungkan bandar-bandar besar, kawasan yang mempunyai potensi sumber ekonomi dan pelabuhan. Menjelang tahun 1939, terdapat satu jaringan jalan raya menghubungkan seluruh negeri. Kesannya, banyak petempatan baharu dibuka, pembukaan kawasan perladangan getah yang baharu dan kawasan perlombongan bijih timah. • Sarawak – Negeri Sarawak dan Sabah mempunyai banyak kawasan berbukit, paya dan sungai. Masalah bentuk muka bumi dan kos membina jalan raya yang tinggi menghalang pembinaan jalan raya di kedua-dua buah negeri ini. Di Sarawak, terdapat jalan raya pendek yang tidak berturap dibina di Kuching dan Miri. • Sabah – Di Sabah, SBUB telah membina jalan raya untuk kepentingan ekonomi mereka. Jalan raya yang dibina adalah menghubungkan bandar yang sedia wujud di sebelah pantai barat. Menjelang tahun 1941, terdapat kira-kira 165 kilometer jalan raya berturap di Sabah. Kebanyakan jalan tersebut hanya terdapat di sekitar Jesselton, Sandakan, Kudat, Lahad Datu dan Tawau. (iii) Kemajuan pengangkutan udara dan laut • Negeri-negeri Melayu – Perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat Weame Air Service pada tahun 1937. – Syarikat ini menjalankan perkhidmatan penerbangan domestik antara Singapura, Kuala Lumpur dan Pulau Pinang. – Pada tahun 1890, Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di Singapura untuk memberikan perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhanpelabuhan negeri-negeri Melayu. Kapal susur pantai ini membawa bekalan makanan, buruh dan jentera untuk industri perlombongan bijih timah. • Sarawak – Di bandar Kuching, Sarawak terdapat perkhidmatan perkapalan, iaitu Singapore and Sarawah Steamship Company. Pada tahun 1924, terdapt perkhidmatan kapal terbang air bagi menghubungkan bandar Kuching dengan Singapura. • Sabah – Di Sabah, SBUB turut memajukan sistem pengangkutan air. Pada tahun 1890, syarikat perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan mengankut barang dan penumpang.

Tugasan Sejarah 1 Tajuk rencana: Perkembangan Sistem Pengangkutan Semasa Penjajahan British di Negara Kita Nama: Nama Murid Isi kandungan: (a) • Sistem pengangkutan yang cekap diperlukan untuk membawa hasil ekonomi ke pelabuhan untuk dieksport. • Bijih timah dan getah. • Landasan kereta api dan jalan raya dibina. • Pantai barat Semenanjung Malaysia yang lebih kaya dengan hasil bumi diberi keutamaan dalam perkembangan jalinan pengangkutan. (b) (i) Perkhidmatan kereta api • Fasa Pertama (1885 – 1896) – Untuk memenuhi keperluan perusahaan perlombongan bijih timah. – Menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan. – Memudahkan bijih timah dieksport. – Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang). – Kuala Lumpur ke Port Swettenham (Pelabuhan Klang). – Seremban ke Port Dickson. – Batu Gajah ke Teluk Anson (Teluk Intan). • Fasa Kedua (1897 – 1909) – Menghubungkan kawasan utara dengan selatan berikutan pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu. – Memenuhi keperluan ekonomi yang semakin meningkat. – Keperluan perusahaan bijih timah dan getah. – Memudahkan pentadbiran British. • Fasa Ketiga (1910 – 1931) – Landasan dibina selepas British berjaya meluaskan pengaruhnya ke Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu. – Menghubungkan semua negeri Melayu kecuali negeri Terengganu. – Kereta api mula menjadi pengangkutan awan bagi penduduk Tanah Melayu. • Di Sabah – Pembinaan jalan kereta api di Sabah telah dimulakan pada tahun 1896 di Bukau yang terletak kira-kira 13 kilometer dari Weston. Pada tahun 1900 pula, jalan kereta api dibina untuk menghubungkan Beaufort dengan Jesselton dan ke Tenom. Pembinaan jalan kereta api Sabah adalah untuk kegiatan pembukaan ladang getah. Pembinaan jalan kereta api di Sabah tertumpu di kawasan pantai barat. • Di Sarawak – Terdapat jalan kereta api ynag menghubungkan Bau dengan Kuching yang dibina pada tahun 1917. (ii) Pembinaan jalan raya • Negeri-negeri Melayu – Kemajuan industri perlombongan bijih timah dan



J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Rumusan: (i) Sistem pengangkutan yang sempurna diwujudkan di pantai barat Semenanjung Malaysia bagi memudahkan British mengeksploitasi kekayaan negara kita. (ii) Kita sebagai rakyat Malaysia perlu bersedia menghadapi sebarang muslihat kuasa luar. (iii) Negara Malaysia terus maju hasil perpaduan rakyat dan kestabilan ekonomi yang mantap. Sumber rujukan: • Buku Teks Sejarah • Buku Rujukan • Laman sesawang • Akhbar / Majalah / Jurnal Pendidikan Pembentangan hasil kajian: • Pembentangan sangat jelas, terperinci, dan lengkap. • Pemahaman yang sangat mendalam terhadap tugasan. • Menggunakan pelbagai bahan media yang amat sesuai dan kreatif. • Berupaya menarik perhatian audien.

Tajuk rencana: Kebijaksanaan Sultan Abu Bakar Menangkis Ancaman British di Johor Nama: Nama Murid Isi kandungan: •



•

(ii) •

•



•



•



•

(iii) •



•



•



•



•

(iv) •

Johor negeri Melayu yang paling akhir dijajah oleh British. Faktor kejayaan terletak pada kebijaksanaan pemerintah menangkis kemaraan kuasa British. Menaiki takhta kerajaan Johor pada tahun 1862 selepas kemangkatan ayahandanya. Diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor. Dikurniakan gelaran Maharaja Johor oleh Ratu Great Britain pada tahun 1868. Diiktiraf sebagai pemerintah Johor pada tahun 1877 apabila Sultan Ali daripada keturunan Bendahara mangkat. Menggunakan gelaran Sultan pada tahun 1885.



•



•



•



•



•



•



•



•

(vi)

• • • •



•

Johor diiktiraf sebagai negeri yang bebas dan berdaulat. Maharaja Abu Bakar diiktiraf sebagai Sultan Johor. Kedudukan Sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura. Menerima seorang pegawai British yang bertugas sebagai Konsul. Mengisytiharkan perlembagaan negeri yang dikenali sebagai Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor pada tahun 1895. Sultan Abu Bakar dengan kerjasama Majlis Jemaah Menteri yang cekap dan taat setia meneruskan pemodenan pentadbiran yang dipelopori oleh Temenggung Daeng Ibrahim. Sultan Abu Bakar mendapat kerjasama daripada pembesar Johor berwibawa seperti Dato’ Jaafar bin Muhammad, Dato’ Abdul Rahman bin Andak dan Dato’ Muhammad Salleh bin Perang. Penubuhan pelbagai jabatan yang beroperasi dengan begitu cekap dan berkesan sehingga pihak British tidak mempunyai ruang untuk campur tangan. Sultan tidak boleh menyerahkan negeri Johor kepada kuasa asing. Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Kerajaan ditubuhkan. Anggota Majlis Mesysuarat Menteri hendaklah dilantik daripada orang Melayu, Islam, rakyat Johor dan bertanggungjawab menasihati sultan dalam pentadbiran negeri. Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan hendaklah terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal undang-undang. Johor mempunyai kedudukan ekonomi yang kukuh. British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor. Johor mengamalkan pentadbiran ala Barat. British tidak mempunyai alasan untuk campur tangan dalam pentadbiran Johor. Kedudukan Sultan Abu Bakar dihormati oleh pemerintah British.

Rumusan: (i) Mengatasi ancaman melalui kebijaksanaan dan diplomasi. martabat pemerintah (ii) Menaikkan mempertahankan kedaulatan negara.

tempatan

bagi

(iii) Negara terus maju, berdaulat dan kukuh.

Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana banyak membawa perubahan dalam pentadbiran dan pembangunan negeri Johor. Memantapkan ekonomi dengan meneruskan Sistem Kangcu. Memodenkan pentadbiran Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan Jabatan Kerja Raya. Menjaga kebajikan rakyat Johor dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya. Menubuhkan pasukan polis dan tentera bagi menjamin keamanan negeri Johor.

Sumber rujukan: • Buku Teks Sejarah • Buku Rujukan • Laman sesawang • Akhbar / Majalah Pembentangan hasil kajian: • Pembentangan sangat jelas, terperinci, dan lengkap. • Pemahaman yang sangat mendalam terhadap tugasan. • Menggunakan pelbagai bahan media yang amat sesuai dan kreatif. • Berupaya menarik perhatian audien.

Menandatangani Perjanjian Persahabatan dengan British pada tahun 1885.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

• • •

(v) •

Tugasan Sejarah 2

(i)



J2

Jawapan (d) Sentiasa menjaga kebersihan. Sentiasa bersenam. Makan makanan yang seimbang. Jauhi najis dadah.

Ujian Akhir Tahun

4. (a) Mengkritik pemusatan kuasa Residen Jeneral. Mendesak dikembalikan kuasa pemerintahan kepada institusi raja. Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan persekutuan ditambah. Menggesa jawatan yang lebih tinggi dalam perkhidmatan diberi kepada pegawai Melayu. Mendesak kerajaan British memberi perhatian kepada masalah orang Melayu yang tidak mempunyai pekerjaan atau tanah. Mencadangkan penebuhan sekolah untuk pendidikan kaum wanita. (b) Mengadakan hubungan baik dengan kerajaan Negerinegeri Selat. Berkunjung ke England untuk bertemu dengan Ratu Victoria. Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor di London.

Bahagian A 1. C 6. D 11. B 16. A

2. B 7. C 12. D 17. C

3. A 8. B 13. A 18. B

4. C 9. B 14. B 19. B

5. A 10. D 15. B 20. C

Bahagian B 1. (a) Melicinkan pentadbiran. Menjimatkan kos pentadbiran. Menguasai perdagangan di Selat Melaka. Mewujudkan pusat pengumpulan hasil dari Alam Melayu. Merancakkan perdagangan bijih timah dengan Negeri-negeri Melayu. Memesatkan penanaman modal di Negeri-negeri Melayu. (b) Tidak memberi perhatian yang sewajarnya kepada Negeri-negeri Selat. Tidak melindungi saudagar Negerinegeri Selat. Bercadang menjadikan mata wang rupee India sebagai mata wang rasmi Negeri-negeri Selat. Menjadikan Negeri-negeri Selat sebagai tempat pembangunan banduan. (c) Melaksanakan pentadbiran secara adil dan saksama. Tidak memperkenalkan dasar yang bersifat menindas. Memelihara hak dan kepentingan penduduk setempat. Sentiasa berusaha membawa kemajuan. Memahami kehendak penduduk setempat.

(c) Berangkat ke Singapura untuk berunding dengan Gabenor Negeri-negeri Selat (selepas Perjanjian Bangkok 1909) dan menandatangani Perjanjian BritishTerengganu 1910 yang hanya menerima wakil British di Terengganu tanpa kuasa dalam pentadbiran negeri. (d) Kaedah diplomasi adalah cara yang lebih berkesan berbanding kaedah konfrontasi. Sikap patriotik Rajaraja Melayu patut kita contohi. Kebijaksanaan Sultan Abu Bakar mengekalkan kedaulatan negeri Johor patut kita contohi. Kita mestilah memberi sokongan kepada pemerintah demi memelihara kedaulatan dan keamanan negara. Bahagian C

2. (a) Mengatasi kelemahan Sistem Residen. Menyeragamkan pentadbiran. Menjamin keselamatan negeri. Menangani masalah kewangan negeri Pahang. (b) Residen Jeneral sebagai ketua pentadbir pada peringkat Persekutuan. Raja-raja Melayu menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua hal pentadbiran kecuali yang berkaitan dengan Islam dan adat istiadat Melayu. Kuala Lumpur menjadi pusat pentadbiran NNMB. (c) Pentadbiran dapat diselaraskan. Kekayaan negara dapat diagih dan dikongsi secara adil. Pemerintahan negara menjadi mantap. Kepakaran dalam pelbagai bidang dapat dikongsi bersama. Infrastruktur antara negeri dapat diselaraskan. Institusi-institusi pentadbiran dapat diperkasakan. Mewujudkan perpaduan yang erat dalam kalangan rakyat.

1. (a) Memerlukan barang mewah dari China seperti teh, sutera dan tembikar yang dapat dibeli di pelabuhan Alam Melayu. Memerlukan sebuah pusat pengumpulan bahan mentah tempatan yang terletak di tengah laluan perdagangan India dan China. Memerlukan sebuah pelabuhan persinggahan sementara menunggu peralihan angin monsun. Matlamat Gospel, Gold and Glory iaitu keagamaan, kekayaan dan politik. Revolusi Perindustrian di Eropah. Mereka memerlukan bahan mentah dan pasaran baharu. Perkembangan industri kereta di Barat menambahkan permintaan untuk mendapatkan getah. Perkembangan industri mengetin makanan di Amerika Syarikat telah meningkatkan permintaan bijih timah. Pembukaan Terusan Suez pada tahun 1869 meningkatkan perdagangan antara Alam Melayu dengan Benua Eropah. Penciptaan kapal wap pada abad ke-19 menggalakkan perdagangan kerana muatan lebih banyak dan menjimatkan kos perjalanan. Orang Inggeris menggunakan slogan "Beban Orang Putih" yang bermaksud tugas mereka membawakan kesejahteraan kepada penduduk peribumi di wilayah jajahan mereka.

3. (a) Melibatkan modal yang besar. Memerlukan kawasan tanah yang luas. Menggunakan teknologi moden. Menggunakan tenaga yang ramai. Pengeluaran dalam skala yang besar. (b) Kemunculan bandar baharu. Pembentukan masyarakat berbilang kaum. Sistem pendidikan berkembang. Perkhidmatan kesihatan diberi perhatian. Pembinaan penjara. (c) Membina hospital kerajaan bagi memberi rawatan. Menubuhankan Institut Penyelidikan Perubatan di Kuala Lumpur. Saudagar mendirikan hospital persendirian seperti Hospital Tung Shin. Menubuhkan Sanitary Board untuk mengawasi kebersihan dan kesihatan bandar Kuala Lumpur.



(b) Strategi manipulasi mengambil Singapura dengan mengiktiraf Tengku Hussein sebagai Sultan Johor. Melaksanakan Sistem Residen di Perak dengan mengiktiraf Raja Abdullah sebagai Sultan Perak. Melibatkan diri dalam pertikaian antara Dato’ Syahbandar dengan Dato’ Kelana di Sungai Ujong. Strategi tipu helah Francis Light menduduki Pulau Pinang. Strategi pakatan berpakat dengan Belanda untuk mendapatkan Melaka.

J1

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Strategi ugutan atau desakan yang mendesak Sultan Selangor menerima perlindungan British berikutan peristiwa serangan lanun ke atas kapal dagang British di perairan berhampiran Kuala Langat. Menggunakan serangan ke atas rumah api di Tanjong Rachado untuk mendesak Sultan Selangor menerima Residen British. Mendesak Sultan Pahang menerima perlindungan British berikutan peristiwa pembunuhan rakyat British di Pekan. James Brooke menggugut akan menyerang Sultan Brunei jika tidak diiktiraf sebagai Raja Sarawak. Strategi perjanjian apabila Andrew Clarke menandatangani Perjanjian Pangkor dan melaksanakan Sistem Residen. Strategi pajakan apabila British memberi Piagam Diraja kepada SBUB untuk mentadbir Sabah. Strategi serangan fizikal apabila British menyerang Penghulu Naning Dol Said pada tahun 1831 dan 1832 dan membedil Kuala Terengganu bertujuan meminta Sultan Omar tidak mencampuri masalah perang saudara di Pahang.

dan Negeri-negeri Selat. Pengenalan Birokrasi Barat. Kuasa sultan dan pembesar terhakis dan dikurangkan. Jabatan-jabatan baharu diwujudkan dan diperkenalkan. Pasukan polis dibentuk. Urusan pentadbiran negeri mula mengamalkan cara Barat. Mahkamah sivil diperkenalkan. Pegawai British dibawa masuk sebagai pegawai tadbir kerajaan. 3. (a) Menggunakan kekuatan tentera. Mendapatkan bantuan daripada tentera laut British. Kapal perang HMS Dido berjaya menghancurkan kubu orang Iban di Sungai Saribas dan Sungai Skrang. Menentang kebangkitan orang tempatan. Menganggap kebangkitan orang tempatan sebagai lanun. Memperoleh sokongan sebahagian masyarakat tempatan. Mendapatkan sokongan sebahagian masyarakat Melayu dan Iban. Mengambil kesempatan daripada pertelingkahan dalam masyarakat tempatan. Dalam konflik di antara Pengiran Matusin dengan Pengiran Ersat. Brooke menyokong Pengiran Matusin di Mukah. Berjaya memecah kekuatan masyarakat tempatan di Mukah. Menghapuskan tokoh tempatan yang menentangnya. Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura. Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar dibuang negeri ke Melaka. Memperkukuhkan pertahanan Sarawak. Melengkapkan benteng pertahanan dengan meriam. Membina kubu di Sungai Skrang pada tahun 1849. Menubuhkan Renjer Sarawak pada tahun 1862 bagi mengawasi keamanan dan pertahanan. Sokongan kewangan daripada pemodal Eropah seperti Baroness Angela Burdett-Counts.

(c) Berhati-hati terhadap matlamat penjajahan kuasa Barat. Rakyat bersatu padu menghadapi ancaman dan kemaraan kuasa Barat. Rakyat sentiasa bekerjasama dan bermuafakat. Rakyat menghormati antara satu sama lain. Memelihara kedaulatan negara menjadi tanggungjawab semua rakyat. Bersama-sama memantapkan ekonomi negara. Sentiasa berwaspada dengan muslihat kuasa asing. 2. (a) Kedudukan strtategik terletak di laluan perdagangan Timur dan Barat. Perlis dan Kedah berhampiran dengan Burma dan Siam, Kelantan dan Terengganu terletak di laluan perdagangan Siam-Singapura. Menghalang kemasukan kuasa Barat yang lain. Kuasa Barat yang lain seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia cuba meluaskan kuasa. Mereka cuba menguasai kekayaan negeri-negeri tersebut. Kemakmuran dan kekayaan sumber hasil. Di Kedah dan Perlis, hasil pertanian dan penternakan menjadi sumber makanan bagi mememuhi permintaan penduduk Pulau Pinang. Bagi Kelantan dan Terengganu, hasil pembuatan menjadi barangan dagangan di Singapura. Pertukangan dan pembinaan kapal. Menghubungkan Burma dengan Pulau Pinang. Pembinaan jalan raya, kereta api dan telegraf di antara Burma dan Pulau Pinang membolehkan British mempunyai rangkaian terus untuk berhubung dengan India.

(b) (i) Membangunkan ekonomi Sabah melalui eksploitasi sumber-sumber yang terdapat di Sabah. Melindungi dan mempertahankan hak masyarakat tempatan. Mentadbir Sabah. Sir Rutherford Alcock menjadi Presiden pertama. Alfred Dent dilantik sebagai Pengarah Urusan. Kuasa sebenar syarikat terletak di tangan pemodal di London. Gabenor menerajui Birokrasi Barat. Gabenor pertama ialah William Hood Treacher. (ii) SBUB menerima Penasihat British. SBUB perlu memelihara adat resam, agama dan undangundang penduduk tempatan. SBUB hendaklah memerintah Sabah dengan adil dan saksama. SBUB mesti melantik pegawai tadbir daripada pegawai yang diakui oleh British. SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British.

(b) Rundingan antara British dengan Siam bermula pada bulan April 1907. Pada bulan Jun 1907, Pejabat Tanah Jajahan membenarkan usaha perundingan. Pada 13 September 1907, Strober / Penasihat Am bagi Kerajaan Siam menemui Damrong iaitu Menteri Dalam Negeri kerajaan Siam bagi menyampaikan hasrat British. Perkara tersebut disampaikan kepada Raja Siam pada bulan November 1907. Draf perjanjian dirangka pada Januari 1908 dipersetujui pada bulan Januari 1909. Perjanjian ditandatangani pada 10 Mac 1909 antara wakil British, Ralph Paget dan wakil Siam, Putera Devawongse Varaprakar.

(c) Perubahan ekonomi yang pesat. Sarawak muncul sebagai pengeluar emas, antimoni dan petroleum utama. Hasil hutan seperti sarang burung, rotan, damar, sagu dan lada hitam menjana pendapatan. Perubahan politik apabila Dinasti Brooke memperkenalkan Birokrasi Barat. Pada masa yang sama, memelihara pentadbiran tradisional dengan mengekalkan pembesar tempatan. Memperkenalkan sistem pentadbiran yang lebih berkesan melalui pembahagian wilayah. Perubahan sosial. Sistem pengangkutan seperti jalan raya dan jalan laut dimajukan. Pentadbiran Brooke membina prasarana seperti hospital dan sekolah.

(c) Kedudukan sultan dikekalkan. Sultan kekal sebagai puncak kuasa dalam pentadbiran negeri. Sultan masih berkuasa dalam hal berkaitan dengan agama Islam dan adat istiadat Melayu. Kedudukan pembesar turut dikekalkan. Pembesar tidak lagi mengutip cukai. Sistem pentadbiran tradisional diteruskan. Jemaah Menteri / Majlis Negeri terus memainkan peranan. Pembesar Melayu menjadi peneraju sistem pentadbiran negeri. British membantu dengan meminjamkan pegawai tadbir daripada Perkhidmatan Negeri-negeri Melayu Bersekutu

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

4. (a) British melaksanakan sistem pentadbiran Barat. Hak, kedudukan raja dan pembesar terancam. Sistem pentadbiran dan pemerintahan tradisional terhakis. Pembinaan balai polis di Lubuk Terua mencabar kewibawaan Dato’ Bahaman. Rentap menentang pentadbiran Brooke kerana dianggap lanun. Dasar pentadbiran British menyukarkan kehidupan rakyat tempatan. Sistem cukai menyusahkan rakyat. Kadar

J2

cukai yang tinggi menyulitkan kehidupan. Penghulu Dol Said enggan membayar cukai kerana menganggap Naning wilayah yang merdeka dan berdaulat. British memperkenalkan undang-undang yang menyulitkan kehidupan penduduk tempatan. Undang-undang Tanah di Terengganu menetapkan syarat mendapatkan pas dan kebenaran untuk bertani dan memburu. Layanan buruk oleh kuasa penjajah. Tok Janggut enggan membayar cukai kerana cara membayar yang menyulitkan. (b) Penentangan bersifat setempat. Penentangan tidak meluas ke seluruh negeri dan wilayah lain. Sokongan rakyat tidak menyeluruh. Gerakan penentangan tidak mendapat sokongan istana. Kelemahan teknologi. Senjata British lebih canggih. Masyarakat tempatan tidak menggunakan senjata moden. Kelemahan strategi. British menggunakan pelbagai strategi untuk mengatasi kebangkitan. Serangan bersenjata, memecahbelahkan pakatan, menggunakan pengaruh istana dan tipu daya. British berpakat dengan Belanda. Bekerjasama memadamkan kebangkitan tempatan. British menggunakan peranan istana untuk menghapuskan kebangkitan. (c) British mengalami kerugian akibat peperangan. Kesan Perang Naning, British kerugian sebanyak 100 000 Pound Sterling. Dalam Perang Pahang, British mengalami kerugian sebanyak 7 000 Pound Sterling. Usaha mengatasi hutang melalui eksploitasi kekayaan negeri Melayu. British lebih berhati-hati dalam sistem pentadbiran. British melantik Residen yang berpengalaman dan menubuhkan Majlis Mesyuarat Negeri (MMN). Ahlinya dilantik oleh Sultan atas cadangan Residen. MMN menjadi badan Penasihat Sultan dan meluluskan Perintah atau Peraturan Sultan dalam Majlis Mesyuarat. British merombak semula skim penempatan pegawai. Penempatan pegawai British di negeri-negeri Melayu mestilah mengetahui adat istiadat Melayu. Menubuhkan Kolej Melayu Kuala Kangsar di Perak. Memberi peluang kepada aristokrat Melayu untuk menyertai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu. Menubuhkan Perkhidmatan Tadbir Melayu (Malay Administrative Service) bagi melibatkan orang Melayu dalam pentadbiran kerajaan. British berjaya memantapkan kuasa Barat. British berjaya menguasai seluruh negeri Melayu. James Brooke berjaya meluaskan pengaruh dan wilayahnya di Sarawak. SBUB menguasai Sabah.



J3

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.