Ekthesi B Lykeiou

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 1

ÃÉÙÑÃÏÓ ÐÁÐÁ×ÑÇÓÔÏÕ

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ B´ ËÕÊÅÉÏÕ

• Èåùñßá ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ • ÁðáíôÞóåéò óôéò áóêÞóåéò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ • Ðñüóèåôåò åñùôÞóåéò • ÊñéôÞñéá áîéïëüãçóçò

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 2

ÊÜèå ãíÞóéï áíôßôõðï öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí åêäüóåùí ÂÏËÏÍÁÊÇ

ÅÊÄÏÓÅÉÓ

ÂÏËÏÍÁÊÇ

Copyright

ÅÊÄÏÓÅÉÓ ÂÏËÏÍÁÊÇ Ìáõñïìé÷Üëç 41 êáé Âáëôåôóßïõ Ôçë. (010) 3608065 – 3608197 Fax (010) 3608197 ÁÈÇÍÁ

Óôïé÷åéïèåóßá – Óåëéäïðïßçóç: ÄÉÇÍÅÊÅÓ ôçë.: (010) 3606826 – 3606760

ISBN: 960-381-225-0

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 3

ÐÑÏËÏÃÏÓ Ïé áëëáãÝò ðïõ óçìåéþèçêáí óôç äéäáóêáëßá êáé ôçí åîÝôáóç ôïõ ãëùóóéêïý ìáèÞìáôïò, ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ìáò ïäÞãçóáí óôç óõããñáöÞ ìéáò ó÷ïëéêÞò áíÜëõóçò ðïõ ìå õðïäåéãìáôéêü ôñüðï, èá âïçèïýóå ôï ìáèçôÞ íá êáôáíïÞóåé ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ íÝïõ åêðáéäåõôéêïý óõóôÞìáôïò. Ç áíÜëõóÞ ìáò äåí áíôéêáèéóôÜ ôï ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï (äå èá ìðïñïýóå Üëëùóôå), áðëÜ âïçèÜåé ìå ôï äéêü ôçò ôñüðï, ôï ìáèçôÞ íá ðñïåôïéìáóôåß êáëýôåñá ãéá ôï êáèçìåñéíü ôïõ ìÜèçìá. Ôï âïÞèçìÜ ìáò áêïëïõèåß ôç äéÜôáîç ôçò ýëçò ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ. Óå êÜèå åíüôçôá, áíáëýïõìå ôç èåùñßá êáé ðáñáèÝôïõìå ôéò áðáíôÞóåéò óôéò áóêÞóåéò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ, êáèþò êáé Ýíáí áñéèìü áðü ðñüóèåôåò åñùôÞóåéò ëåîéëïãéêïý êáé åêöñáóôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ ìå ôéò áðáíôÞóåéò ôïõò. Óôï ôÝëïò áõôïý ôïõ âïçèÞìáôïò ðñïóèÝóáìå êáé ìßá óåéñÜ êñéôçñßùí áîéïëüãçóçò ìå èÝìáôá óýã÷ñïíïõ ðñïâëçìáôéóìïý. Îåêéíþíôáò áðü ôïí êïéíùíéêü ñáôóéóìü êáé ôïí áðïêëåéóìü êáé öèÜíïíôáò ùò ôç ãõíáéêåßá åêìåôÜëëåõóç, ôçí áíéóüôçôá óôçí ðëçñïöüñçóç êáé ôçí áîßá ôçò ôÝ÷íçò, ï ìáèçôÞò Ý÷åé ôçí åõêáéñßá, áöïý áðáíôÞóåé ìüíïò ôïõ óôéò áóêÞóåéò ìáò (ïé ïðïßåò åßíáé óýìöùíåò ìå ôï íÝï ôñüðï áîéïëüãçóçò), Ýðåéôá, íá åëÝãîåé ôçí ïñèüôçôá ôùí áðáíôÞóåþí ôïõ êáé íá áíôëÞóåé ÷ñÞóéìá óôïé÷åßá, ðïõ èá ôïí âïçèÞóïõí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ó÷ïëéêÞò ôïõ äéáäñïìÞò. Áõôü ôï óêïðü, åîõðçñåôåß Üëëùóôå êáé ç ðáñÜèåóç åíüò ãëùóóáñßïõ åéäéêþí üñùí óôï ðáñÜñôçìá ôçò áíÜëõóÞò ìáò. Ï óõããñáöÝáò

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 4

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 5

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ ÊÅÖÁËÁÉÏ 1ï: Ç ÅÉÄÇÓÇ Ðñþôï ìÝñïò: Ç ÅÉÄÇÓÇ ÊÁÉ ÔÏ Ó×ÏËÉÏ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ôï ãåãïíüò êáé ôï ó÷üëéï óôçí åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÐñïâïëÞ êáé äéáöïñïðïßçóç ôçò åßäçóçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÐáñåìâïëÞ îÝíïõ ó÷ïëßïõ óôçí åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÄéáðëïêÞ ôïõ ãåãïíüôïò ìå ôï ó÷üëéï óôçí åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ëåîéëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Äåýôåñï ìÝñïò: Ç ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÊÁÉ Ç ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ç ïñãÜíùóç ôçò åßäçóçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ç ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ óôçí åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÓõíôáêôéêÜ óôïé÷åßá óôçí åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ôï ó÷üëéï ðÜíù óå ìéá åßäçóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ëåîéëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 7ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . .110 8ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÏñãÜíùóç ôïõ ëüãïõ – Ç ÷ñÞóç ôïõ ðáñáäåßãìáôïò óôçí áíÜðôõîç ðáñáãñÜöïõ êáé åõñýôåñïõ êåéìÝíïõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130 ÊÅÖÁËÁÉÏ 2ï: ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÂéïãñáöéêÜ åßäç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Âéïãñáößá, ÌõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá) . . . . . . . . . . . . . . . . . .142 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Âéïãñáöéêü óçìåßùìá) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Áõôïâéïãñáößá – Ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 6

5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Áðïìíçìïíåýìáôá) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198 7ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Çìåñïëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 8ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 9ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . .219 10ç ÅÍÏÔÇÔÁ ÏñãÜíùóç ôïõ ëüãïõ – ÁíÜðôõîç ìå óýãêñéóç êáé áíôßèåóç – Ï ñüëïò ôçò áíôßèåóçò óôç óõíï÷Þ ôïõ êåéìÝíïõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230 ÊÅÖÁËÁÉÏ 3ï: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ – ÊÑÉÔÉÊÇ Ðñþôï ìÝñïò: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÅÍÏÓ ÂÉÂËÉÏÕ . . . . . . . . . . . . . .244 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ç ôáõôüôçôá ôïõ âéâëßïõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Âéâëéïðáñïõóßáóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÂéâëéïêñéôéêÞ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ôï ýöïò ôïõ êñéôéêïý) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259 5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÁðëÞ êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .263 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264 7ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ëåîéëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269 8ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . .273 Äåýôåñï ìÝñïò: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÌÉÁÓ ÈÅÁÔÑÉÊÇÓ ÐÁÑÁÓÔÁÓÇÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ðáñïõóßáóç êáé êñéôéêÞ ìéáò2 èåáôñéêÞò ðáñÜóôáóçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ëåîéëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293 Ôñßôï ìÝñïò: ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÁËËÙÍ ÌÏÑÖÙÍ ÔÅ×ÍÇÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .298 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ðáñïõóßáóç êáé êñéôéêÞ Üëëùí ìïñöþí ôÝ÷íçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ëåîéëüãéï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . .308 ÔÝôáñôï ìÝñïò: ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ËÏÃÏÕ – ÏÑÉÓÌÏÓ ÊÁÉ ÄÉÁÉÑÅÓÇ ÌÉÁÓ ÅÍÍÏÉÁÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ïñéóìüò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Äéáßñåóç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 7

ÊÅÖÁËÁÉÏ 4ï: ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ Ðñþôï ìÝñïò: ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .334 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Óçìåéþóåéò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Óçìåéþóåéò áðü ãñáðôü ëüãï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .338 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Êñáôþ óçìåéþóåéò êáôÜ ðáñÜãñáöï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÅñãÜæïìáé óå åõñýôåñåò áðü ôçí ðáñÜãñáöï íïçìáôéêÝò åíüôçôåò êáé êñáôþ óçìåßùóåéò) . . . . . . . . . . . . . . . . .351 5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Áðü ôéò óçìåéþóåéò ðñï÷ùñþ óôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Óçìåéþóåéò áðü ðñïöïñéêü ëüãï) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .362 Äåýôåñï ìÝñïò: ÐÅÑÉËÇØÇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .367 1ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ðåñßëçøç ãñáðôïý ëüãïõ – ðùò ïäçãïýìáé óôçí ðåñßëçøç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .368 2ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ôé ðñÝðåé íá ðñïóÝ÷ù óå ìéá ðåñßëçøç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .369 3ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Óõãêñßíù äýï ðåñéëÞøåéò, ìéá åêôåíÞ êáé ìéá óõíïðôéêÞ ôïõ ßäéïõ êåéìÝíïõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .371 4ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÅîåôÜæù ôç ÷ñÞóç ôçò åíåñãçôéêÞò êáé ôçò ðáèçôéêÞò óýíôáîçò óå ìéá ðåñßëçøç) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .375 5ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ðáñáôçñþ ðåñéëÞøåéò áðü ðïéêßëá êåßìåíá) . . . . . . . . . . . . . . . .381 6ç ÅÍÏÔÇÔÁ (Ðåñßëçøç ðñïöïñéêïý ëüãïõ – ÄéáâÜæù ôç äçìïóéïãñáöéêÞ ðåñßëçøç ìéáò óõæÞôçóçò) . . . . . . . . . . . . . . . .388 7ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÐáñïõóéÜæù óå ðñïöïñéêü êáé ãñáðôü ëüãï ðåñßëçøç ìéáò óõæÞôçóçò) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .391 8ç ÅÍÏÔÇÔÁ (ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç–Ýêèåóç) . . . . . . . . . . . . . . . .393 • ÊñéôÞñéá Áîéïëüãçóçò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405 • ÃëùóóÜñé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .441

protoselida.qxd

9/17/08 2:17 PM

Óåëßäá 8

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 9

ÊÅÖÁËÁÉÏ Ç ÅÉÄÇÓÇ

1ï

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 10

ÐÑÙÔÏ ÌÅÑÏÓ Ç ÅÉÄÇÓÇ ÊÁÉ ÔÏ Ó×ÏËÉÏ

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 11

ENOTHTA 1Ç

ÔÏ ÃÅÃÏÍÏÓ ÊÁÉ ÔÏ Ó×ÏËÉÏ ÓÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • Ìå ôïí üñï åßäçóç åííïïýìå ôçí ðñþôç áíáããåëßá ðïõ äßíåôáé óôç äçìïóéüôçôá, åßôå «åí óõíôïìßá», åßôå ëåðôïìåñåéáêÜ, ó÷åôéêÜ ìå êÜðïéï ãåãïíüò. Ôá êõñéüôåñá ìÝóá ìåôÜäïóçò ôùí åéäÞóåùí åßíáé: ï Ýíôõðïò ëüãïò (åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, áößóåò, ðñïêçñýîåéò, öÝúã-âïëÜí), ï ðñïöïñéêüò ëüãïò (áðü óôüìá óå óôüìá), ôï ñáäéüöùíï êáé ï çëåêôñïíéêüò ôýðïò (ôçëåüñáóç, äéáäßêôõï). • ËÝãïíôáò äçìïóéïãñáößá åííïïýìå ôçí, ìå êÜèå ìÝóï (Ýíôõðï Þ çëåêôñïíéêü), ìåôÜäïóç ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ðéï åéäéêÜ, ç ëÝîç äçìïóéïãñáößá ðåñéëáìâÜíåé ôç óõãêÝíôñùóç, ôçí åðåîåñãáóßá, ôç äéáêßíçóç, ôç ìåôÜäïóç êáé ôçí áíÜëõóç/ó÷ïëéáóìü ôùí âáóéêþí óôïé÷åßùí ôçò åðéêáéñüôçôáò. Áí êáé âáóéêüò ðõñÞíáò ôçò äçìïóéïãñáößáò ðáñáìÝíåé ç ìåôÜäïóç åéäÞóåùí, ìå ôçí åêðëçêôéêÞ áíÜðôõîç ôïõ ñáäéïöþíïõ êáé ôùí çëåêôñïíéêþí ìÝóùí åðéêïéíùíßáò, õðÞñîå ìéá ôÜóç ãéá äéÜêñéóç áíÜìåóá óå «óçìáíôéêÝò» (êáõôÞ åðéêáéñüôçôá, áðïêëåéóôéêÜ ñåðïñôÜæ, áðïêëåéóôéêÜ ðëÜíá) êáé «áóÞìáíôåò» åéäÞóåéò. Ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôùí åéäÞóåùí áðü ôïí çëåêôñïíéêü ôýðï, Ýðëçîå ôïí ôýðï (åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ), ï ïðïßïò ðñïóáíáôïëßóôçêå ðñïò ôçí «áíÜëõóç» (áñèñïãñáößá, ó÷ïëéáóìüò ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò) êáé ôéò åêäüóåéò åéäéêþí «Ýíèåôùí

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

12

Óåëßäá 12

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ðåñéïäéêþí» ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åêôüò áðü ôçí åéäçóåïãñáößá êáé Üëëåò ðëçñïöïñßåò (ðïëéôéóôéêÝò åðéèåùñÞóåéò, ðáñïõóéÜóåéò èåìáôéêþí åíïôÞôùí ê.á.). • Ï ðñáãìáôéêüò å÷èñüò ôçò äçìïóéïãñáößáò åßíáé ç ëïãïêñéóßá. Óôá êïììïõíéóôéêÜ êáèåóôþôá, ï ôýðïò âñéóêüôáí õðü êáèåóôþò áóöõêôéêïý åëÝã÷ïõ, ïðüôå ç ìåôÜäïóç åéäÞóåùí óõíäõáæüôáí ìå ôï êáèÞêïí «åêèåéáóìïý» êáé «åðáßíïõ» ôçò åðßóçìçò éäåïëïãßáò êáé ôùí åðéôåõãìÜôùí (ðïëéôéêþí, ïéêïíïìéêþí, ðïëéôéóôéêþí, êïéíùíéêþí) ôïõ êáèåóôþôïò. Ç ßäéá êáôåýèõíóç ðáñáôçñåßôáé êáé óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò, üðïõ ç ëïãïêñéóßá ðïéêßëåé áðü óðïñáäéêÞ/äéáêñéôéêÞ Ýùò áõóôçñÞ êáé «ðáíôá÷ïý ðáñïýóá». • Ïé ôïìåßò ôçò äçìïóéïãñáößáò åßíáé äýï: ç åéäçóåïãñáößá, ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí áðïêëåéóôéêÞ (äß÷ùò ó÷üëéá êáé áíáëýóåéò) êáôáãñáöÞ êáé ìåôÜäïóç ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò êáé ç åñìçíåõôéêÞ äçìïóéïãñáößá ðïõ «êáôáðéÜíåôáé» ìå ôï ó÷ïëéáóìü, ôçí áíÜëõóç, ôçí åñìçíåßá, ôçí åðéäïêéìáóßá Þ ôçí áðïäïêéìáóßá ôùí ãåãïíüôùí. • Ìå ôç ëÝîç ó÷üëéï, åííïïýìå áõôü ôï, êáèáñÜ, õðïêåéìåíéêü óôïé÷åßï ðïõ õðïëáíèÜíåé óôç ìåôÜäïóç ìéáò åßäçóçò (åíüò ãåãïíüôïò ôçò åðéêáéñüôçôáò). ÊÜèå áíáãíþóôçò Þ áêñïáôÞò ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá îå÷ùñßæåé ôïí õðïêåéìåíéóìü ôïõ ìÝóïõ (ðïìðïý) ðïõ ìåôáäßäåé ôçí åßäçóç, áðü ôçí áíôéêåéìåíéêÞ ýðáñîç (áíôéêåéìåíéêü ðåñéå÷üìåíï) ôïõ ßäéïõ ôïõ ãåãïíüôïò. ¢ëëùóôå, üðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ôï áíôéêåéìåíéêü ðåñéå÷üìåíï åíüò ãåãïíüôïò ôï äå÷üìáóôå áíåðéöýëáêôá Ýùò ôÝôïéï, ãéáôß Ý÷åé ðñïçãçèåß åîáêñßâùóç ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ôï óõíèÝôïõí. ÁíôéèÝôùò, ôï ó÷üëéï åêåßíïõ ðïõ ìåôáäßäåé ôçí åßäçóç, ôï äå÷üìáóôå ìå óêåðôéêéóìü êáé åðéöýëáîç, áíÜëïãá ìå ôéò ðåðïéèÞóåéò, ôéò áðüøåéò êáé ôçí éäåïëïãßá ìáò. ¢ëëùóôå, ôï ó÷üëéï ìðïñåß íá áðïäåé÷èåß óôï ìÝëëïí ëáíèáóìÝíï. Åðßóçò, ìðïñåß íá óõìöùíïýìå Þ íá äéáöùíïýìå ì’ áõôü, áíÜëïãá ìå ôçí ðñïóùðéêÞ óôÜóç æùÞò ìáò. • Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò óôï ãñáðôü ëüãï, ç ÷ñÞóç ïñéóìÝíùí óçìåßùí óôßîçò (èáõìáóôéêü, åñùôçìáôéêü, áðïóéùðçôéêÜ, åéóáãùãéêÜ) ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé Ýíá åßäïò ó÷ïëßïõ, åêåßíïõ ðïõ ìåôáäßäåé ôéò åéäÞóåéò óôï êïéíü. ¸ôóé: 1) ìå ôï èáõìáóôéêü (!) ìðïñåß íá åêöñáóôåß ï èáõìáóìüò, ç ÷áñÜ, ç åëðßäá, ï ðüíïò, ï öüâïò, ç áðïñßá, ç Ýêðëçîç Þ ç ðñïóôáãÞ, 2) ìå ôï åñùôçìáôéêü (;) äéáôõðþíïíôáé ôá åñùôÞìáôá, ïé áðïñßåò Þ áêüìá êáé ç äõóðéóôßá/áìöéóâÞôçóç, åêåßíïõ ðïõ ìåôáäßäåé ìéá åßäçóç, 3) ìå ôá áðïóéùðçôéêÜ (...), ïðüôå ç öñÜóç ìÝíåé áôåëåßùôç, ìðïñåß íá åêöñáóôåß ï èáõìáóìüò, ç Ýêðëçîç, ç óõãêéíçóéáêÞ öüñôéóç Þ ç áðïäïêéìáóßá, 4) ìå ôá åéóáãùãéêÜ (« «) åðéôåëåßôáé ìéá ôñéðëÞ ëåéôïõñãßá. Ðñþ-

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 13

Ç ÅÉÄÇÓÇ

13

ôá, åêåßíïò ðïõ ìåôáäßäåé ôçí åßäçóç ìåôáöÝñåé áõôïëåîåß ôá ëåãüìåíá êÜðïéïõ ôñßôïõ ðñïóþðïõ. ÌÝóá óå åéóáãùãéêÜ, åðßóçò, êëåßíåôáé êÜðïéïò áñéèìüò ëÝîåùí, ðïõ ðñÝðåé íá ôïíéóôïýí. ÔÝëïò, ìÝóá óå åéóáãùãéêÜ ìðïñåß, ï öïñÝáò ðïõ ìåôáäßäåé ôçí åßäçóç, íá êëåßóåé ëÝîåéò óôéò ïðïßåò åðéèõìåß íá áðïäþóåé åéñùíéêÞ ÷ñïéÜ, 5) ìå ôçí ðáñÝíèåóç, ôÝëïò, ìðïñåß íá åêöñáóôåß ôï õðïêåéìåíéêü ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ Þ ôïõ ìÝóïõ (Ýíôõðïõ), ðïõ åðåîåñãÜæåôáé ôéò åéäÞóåéò, ãéáôß ìÝóá óå ðáñåíèÝóåéò óõíÞèùò êëåßíïíôáé ëÝîåéò Þ öñÜóåéò, ðïõ åîçãïýí Þ óõìðëçñþíïõí ôá ëåãüìåíá.

1ç ¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåôå ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé íá ôá êáôáôÜîåôå óå äýï êáôçãïñßåò: á) ó’ áõôÜ ðïõ áðëþò áíáêïéíþíïõí Ýíá ãåãïíüò, â) ó’ áõôÜ ðïõ óõíäõÜæïõí ôçí áíáêïßíùóç ôïõ ãåãïíüôïò ìå ôï ó÷üëéï. ¾óôåñá íá åðéëÝîåôå äýï áðïóðÜóìáôá ôçò ðñþôçò (á) êáôçãïñßáò êáé íá ó÷ïëéÜóåôå. Ìðïñåßôå, áí èÝëåôå, íá ôñïðïðïéÞóåôå ôç äéáôýðùóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 15). ÁðÜíôçóç: •

•

Óôçí ðñþôç êáôçãïñßá (áðëÞ áíáêïßíùóç ãåãïíüôùí) ìðïñïýí íá êáôáôá÷èïýí ôá áðïóðÜóìáôá: 1, 5. Óôç äåýôåñç êáôçãïñßá (áíáêïßíùóç ãåãïíüôïò êáé ó÷üëéï) ìðïñïýí íá êáôáôá÷èïýí ôá áðïóðÜóìáôá: 2, 3, 4, 6. Ï ó÷ïëéáóìüò óôïí ïðïßï èá ðñï÷ùñÞóïõìå áöïñÜ êáé óôá äýï áðïóðÜóìáôá (1 êáé 5) ðïõ êáôáôÜîáìå óôçí ðñþôç êáôçãïñßá. ¸ôóé Ý÷ïõìå:

áðüóðáóìá 1 Ç áíáëãçóßá ôïõ ðáãêüóìéïõ êáðéôáëéóôéêïý óõóôÞìáôïò åßíáé åìöáíÞò. ÓáñÜíôá ÷éëéÜäåò âñÝöç êáé íÞðéá ðåèáßíïõí êÜèå ìÝñá óôïí êüóìï, åðåéäÞ äåí Ý÷ïõí ôá âáóéêÜ åßäç äéáôñïöÞò (ãÜëá, øùìß ê.ô.ë.).

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 14

14

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áðüóðáóìá 5 ×Üñç óôïí êïéíùíéêü ÷áñáêôÞñá ôïõ êõâåñíçôéêïý ðñïãñÜììáôïò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò öôù÷éêÞò åðáñ÷ßáò ÔóÜêï, ðïëëïß Üíèñùðïé (áêüìá êáé çëéêéùìÝíïé) ìðïñïýí íá êáôáðïëåìÞóïõí ôçí áðïìüíùóç, ðïõ ôïõò åðÝâáëëå êáé ôïõò åðéâÜëëåé ï áíáëöáâçôéóìüò. Äçëþíïíôáò üôé åëðßæåé íá æÞóåé ðïëëÜ ÷ñüíéá, ç Êïíóåøéüí ÖåñíÜíôåò, 110 åôþí Üñ÷éóå íá ìáèáßíåé ãñáöÞ êáé áíÜãíùóç. «Èá Þèåëá íá ìÜèù íá ãñÜöù êáé íá äéáâÜæù, ãéá íá ðñïåôïéìáóôþ ãéá ôï ìÝëëïí», ôüíéóå ç ÖåñíÜíôåò, ìçôÝñá 12 ðáéäéþí, ðïõ Üñ÷éóå, Þäç, éäéáßôåñá ìáèÞìáôá.

2ç ¢óêçóç: Íá ðáñïõóéÜóåôå óå ðÝíôå ðåñßðïõ óôß÷ïõò Ýíá áîéïóçìåßùôï ãåãïíüò ðïõ áöïñÜ ôï ó÷ïëåßï óáò, ð.÷. êÜðïéá äñáóôçñéüôçôá ôùí ìáèçôéêþí êïéíïôÞôùí, êáé Ýíá Üëëï ðïõ áöïñÜ ôçí ðåñéï÷Þ óáò, ð.÷. ôçí ßäñõóç ìéáò âéâëéïèÞêçò· íá îáíáãñÜøåôå ýóôåñá ôçí åßäçóç ðñïóèÝôïíôáò êáé ôï ó÷üëéï (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 16). ÁðÜíôçóç: •

Ç ðáñïõóßáóç ôùí ãåãïíüôùí åßíáé ç áêüëïõèç: i) Ôï Ôñßôï Ëýêåéï ôçò ðüëçò ìáò óõììåôåß÷å óôï ðñüãñáììá áíáêýêëùóçò ÷áñôéïý. Ï üãêïò ôïõ áíáêõêëùìÝíïõ ÷áñôéïý, ðïõ óõãêåíôñþèçêå áðü ôïõò ìáèçôÝò ìáò, õðïëïãßóôçêå óôïõò ôñåéò ôüíïõò. ii) Ïé ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí õðü ôçí áéãßäá ôïõ äÞìïõ ×, ìå ôçí åõêáéñßá ôïõ åïñôáóìïý ôùí ðïëéïý÷ùí áãßùí, óõãêÝíôñùóáí ðëÞèïò êüóìïõ (íôüðéùí êáé åðéóêåðôþí), ðáñÜ ôéò êáêÝò êáéñéêÝò óõíèÞêåò, ðïõ åðéêñáôïýóáí. • Ç ðáñïõóßáóç ôùí ãåãïíüôùí ìå ó÷üëéï åßíáé ç áêüëïõèç: i) Ôï ôñßôï Ëýêåéï ôçò ðüëçò ìáò, ãéá ìßá áêüìç öïñÜ âñÝèçêå óôçí ðñùôïðïñßá óõììåôÝ÷ïíôáò óôï ðñüãñáììá áíáêýêëùóçò ÷áñôéïý. Ï üãêïò ôïõ áíáêõêëùìÝíïõ ÷áñôéïý ðïõ óõãêåíôñþèçêå, Ýðåéôá áðü ôéò öéëüôéìåò ðñïóðÜèåéåò ôùí ìáèçôþí ìáò, õðïëïãßóôçêå óôïõò ôñåéò ôüíïõò. ii) Ïé ëáìðñÝò êáé Üøïãá ïñãáíùìÝíåò ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí õðü ôçí áéãßäá ôïõ äÞìïõ ×, ìå ôçí åõêáéñßá ôïõ åïñôáóìïý ôùí ðïëéïý÷ùí áãßùí, óõãêÝíôñùóáí ðëÞèïò êüóìïõ (íôüðéùí êáé åðéóêåðôþí), ðáñÜ ôéò êáêÝò êáéñéêÝò óõíèÞêåò, ðïõ åðéêñáôïýóáí.

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 15

Ç ÅÉÄÇÓÇ

15

3ç ¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåôå ôá ðáñáäåßãìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé íá ðñïóäéïñßóåôå ôï åßäïò ôïõ ó÷ïëßïõ (èáõìáóìü, åíèÜññõíóç, åõ÷áñßóôçóç, Ýêðëçîç, óõìöùíßá, áðïäïêéìáóßá, áðïóôñïöÞ, áãáíÜêôçóç, êáôÜðëçîç, áðïèÜññõíóç, äéóôáãìü, áðïñßá, áìöéóâÞôçóç, åéñùíåßá, Ýìöáóç) ðïõ åêöñÜæïõí ôá óçìåßá óôßîçò óôçí êÜèå ðåñßðôùóç. Íá áðïäïèåß ëåêôéêÜ ôï ó÷üëéï ðïõ åêöñÜæïõí ôá óçìåßá óôßîçò óôéò ðáñáðÜíù öñÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 17). ÁðÜíôçóç: 1)

Óôï ðñþôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå èáõìáóìü. Ç ëåêôéêÞ áðüäïóç ôïõ ó÷ïëßïõ ìðïñåß íá Ý÷åé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: «Áí êáé ìå Ýíá ÷Ýñé ï ðïäïóöáéñéóôÞò Ó. äéáðñÝðåé óôá ãÞðåäá». 2) Óôï äåýôåñï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå Ýêðëçîç. Ôï ó÷üëéï ðïõ åêöñÜæïõí ôá áðïóéùðçôéêÜ ìðïñåß íá áðïäïèåß ëåêôéêÜ ùò åîÞò: «ÐáñÜ ôéò ðåñß áíôéèÝôïõ äçëþóåéò ôïõ, âñÝèçêå óôç öõëáêÞ áðü äéêÞ ôïõ åðéìïíÞ». 3) Óôï ôñßôï ðáñÜäåéãìá ìå ôá áðïóéùðçôéêÜ åêöñÜæåôáé áðïóôñïöÞ/áðïäïêéìáóßá. Ôï ßäéï ó÷üëéï ëåêôéêÜ èá ìðïñïýóå íá áðïäïèåß Ýôóé: «Áßó÷ïò. Óêïôþíïõí ôéò öþêéåò ãéá ôç ãïýíá ôïõò ðñéí ãåñÜóïõí». 4) Óôï ôÝôáñôï ðáñÜäåéãìá ìå ôá åéóáãùãéêÜ åêöñÜæåôáé Ýìöáóç. Ôï ßäéï ó÷üëéï ëåêôéêÜ èá åß÷å ôçí ðéï êÜôù ìïñöÞ: «Ôï Óõìâïýëéï ôçò Åõñþðçò êñïýåé ôïí êþäùíá ôïõ êéíäýíïõ ãéá ôç äéÜóùóç ôïõ óðÜíéïõ èçëáóôéêïý». 5 Óôï ðÝìðôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå áãáíÜêôçóç. Ç ëåêôéêÞ áðüäïóç èá ìðïñïýóå íá Þôáí: «Ùò åäþ. Áíáãíþñéóç ôïõ øåõäïêñÜôïõò áîéþíåé ùò üñï ç ¢ãêõñá». 6) Óôï Ýêôï ðáñÜäåéãìá åêöñÜæåôáé ç êáôÜðëçîç/Ýêðëçîç. Ôï ßäéï ó÷üëéï ëåêôéêÜ èá åß÷å áõôÞ ôç ìïñöÞ: «Áðßóôåõôï, óõíôÞñçóç ôñïößìùí ìå áêôéíïâïëßá». 7) Óôï Ýâäïìï ðáñÜäåéãìá åêöñÜæåôáé ç åéñùíåßá. Ç ëåêôéêÞ áðüäïóç åßíáé: «Ãéá ðïéá äÜóç ìéëÜìå, ôá Þäç êáììÝíá;». 8) Óôï üãäïï ðáñÜäåéãìá åêöñÜæåôáé ï äéóôáãìüò/áðïñßá. Ôï ó÷üëéï áõôü èá ìðïñïýóå íá åß÷å ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: «Áäõíáôßóôå ôñþãïíôáò. ÁíáôñÝðïíôáé üëåò ïé áñ÷Ýò ôçò äéáéôïëïãßáò. ÔåëéêÜ, íá ôñþåé êáíåßò Þ íá ìçí ôñþåé.» 9) Óôï Ýíáôï ðáñÜäåéãìá åêöñÜæåôáé ç áìöéóâÞôçóç. Ôï ó÷üëéï áõôü ëåêôéêÜ áðïäßäåôáé êáé Ýôóé: «ËÝåé ðùò áíÝâçêå óå ìéá þñá óôçí ÐÜñíçèá. ÐñÜãìá áäýíáôï». 10) Óôï äÝêáôï ðáñÜäåéãìá åêöñÜæåôáé ç åéñùíåßá/áìöéóâÞôçóç. ËåêôéêÜ ôï ßäéï

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 16

16

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ó÷üëéï èá ìðïñïýóå íá Þôáí: «ÊáìÜñùíå ðùò Þôáí ï êáëýôåñïò ðïäïóöáéñéóôÞò êáé áò Ýãéíå áëëáãÞ óôï ðÝìðôï ëåðôü ôçò áíáìÝôñçóçò».

4ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå ðÝíôå óýíôïìåò åéäÞóåéò ðáñïõóéÜæïíôáò ôï ó÷üëéü óáò ìå ôá êáôÜëëçëá óçìåßá óôßîçò. ÁðÜíôçóç: 1) 2) 3) 4) 5)

ÎáöíéêÞ (;) ìåôáóôñïöÞ ôçò áìåñéêáíéêÞò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞ óôï èÝìá ôïõ Êõðñéáêïý. (áìöéóâÞôçóç). Ç ÅëëÜäá ðñùôáèëÞôñéá ... óôï ðáñÜíïìï åìðüñéï áëëïäáðþí ãõíáéêþí êáé ðáéäéþí áðü ôéò ÷þñåò ôçò áíáôïëéêÞò Åõñþðçò. (ÁðïóôñïöÞ/áðïäïêéìáóßá). Ðáéäß - èáýìá ï 10÷ñïíïò Ð.Ó. ôåëåéþíåé ôï Ëýêåéï! (¸êðëçîç/èáõìáóìüò). Ï õðïõñãüò ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí «äéáâåâáßùóå» üôé ïé åîåôÜóåéò ãéá ôçí ðñüóëçøç åêðáéäåõôéêþí Þôáí «áäéÜâëçôåò». (Åéñùíåßá). AIDS, ç Üãíïéá óêïôþíåé ... (Ýìöáóç).

1ç Åñþôçóç: Óôá ðéï êÜôù áðïóðÜóìáôá ðïõ óõëëÝîáìå áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï ðñïóäéïñßóôå ôï åßäïò ôïõ ó÷ïëßïõ, ðïõ áðïäßäåôáé ìå ôá óçìåßá óôßîçò: á) Çëåêôñïíéêü ìÜôé ãéá ôá ... ìÜôéá, â) ÕðïëïãéóôÝò ìå .... ðïýðïõëï, ã) Ðáßñíåé «ðïëõâüëï». ÕðïãñÜöåé ï ËÜêïâéôò, öåýãåé ï ÌïõëáïìÝñïâéôò, ä) Íïê Üïõô êáé ï ÂëÜïâéôò óôïí Ðáíáèçíáúêü!, å) Áðü 1ç Ïêôùâñßïõ ÷ùñéóôÜ ôìÞìáôá ãéá êáðíßæïíôåò óå åóôéáôüñéá - æá÷áñïðëáóôåßá. Ôåëåéþíïõí ôá .... öïýìáñá. ÁðÜíôçóç: ÅðéãñáììáôéêÜ: óôï ðñþôï áðüóðáóìá åêöñÜæåôáé ìå ôá áðïóéùðçôéêÜ ç êáôÜðëçîç. Óôï äåýôåñï áðüóðáóìá, ìå ôá áðïóéùðçôéêÜ åêöñÜæåôáé ï äéóôáãìüò/ç êáôÜðëç-

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 17

Ç ÅÉÄÇÓÇ

17

îç. Óôï ôñßôï áðüóðáóìá, ìå ôá åéóáãùãéêÜ åêöñÜæåôáé ï èáõìáóìüò. Óôï ôÝôáñôï áðüóðáóìá, ìå ôï èáõìáóôéêü åêöñÜæåôáé ç Ýêðëçîç. ÔÝëïò, óôï ðÝìðôï áðüóðáóìá åêöñÜæåôáé ç Ýìöáóç (áðïóéùðçôéêÜ).

2ç Åñþôçóç: Óôá áðïóðÜóìáôá, ðïõ óõãêåíôñþóáìå áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï, õðÜñ÷åé, ç áðëÞ Ýêèåóç ôùí ãåãïíüôùí, áëëÜ êáé ôá õðïêåéìåíéêÜ ó÷üëéá. Ìðïñåßôå íá ôá êáôáôÜîåôå ìå âÜóç ôçí ðéï ðÜíù äéÜêñéóç óå êáôçãïñßåò; á áðüóðáóìá Öüâïé üôé ìéá íÝá ìïñöÞ ôçò áóèÝíåéáò Êñüéôóöåëíô ÃéÜêïìðò (ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôçí êáôáíÜëùóç êñÝáôïò áãåëÜäùí ðïõ ðÜó÷ïõí áðü BSF) Ý÷åé áñ÷ßóåé íá ðëÞôôåé áíèñþðïõò, åêöñÜæïíôáé ôïí ôåëåõôáßï êáéñü óôçí Åëâåôßá. Ç áíçóõ÷ßá îåêßíçóå áðü ôïí áõîçìÝíï áñéèìü áíèñþðùí ðïõ Ý÷ïõí ðåèÜíåé ôïí ôåëåõôáßï êáéñü óôçí Åëâåôßá áðü «óðïñáäéêÞ» Êñüéôóöåëíô ÃéÜêïìðò. H «óðïñáäéêÞ» ìïñöÞ ôçò Êñüéôóöåëíô ÃéÜêïìðò ðëÞôôåé Üôïìá Üíù ôùí 60 åôþí. ÊÜèå ÷ñüíï ìåôáîý ôùí åôþí 1997 êáé 2000, 8 Ýùò 11 Üôïìá Ý÷ïõí áíáðôýîåé áõôü ôï åßäïò ôçò áóèÝíåéáò óôçí Åëâåôßá, åíþ ôï 2001 19 ðåñéðôþóåéò êáôáãñÜöçêáí êáé Üëëåò 7 ôï ðñþôï ôñßìçíï ôïõ 2002. [...] (Áðü ôïí ôýðï). â áðüóðáóìá ÕðåñåðÜñêåéá Ýðëçîå ôçí áãïñÜ âéïëïãéêïý êñÝáôïò ôçò Âñåôáíßáò óôçí ïðïßá óçìáíôéêÝò ðïóüôçôåò âéïëïãéêþí áñíéþí êáé ìïó÷áñéþí ðùëÞèçêáí öÝôïò ùò óõìâáôéêÜ ðñïúüíôá êñÝáôïò. Ç âéïëïãéêÞ áãïñÜ êñÝáôïò óôç Âñåôáíßá åß÷å åëëåßøåéò áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘90· ôïí ôåëåõôáßï êáéñü, üìùò, ëüãù ôçò ðñïôßìçóçò ôùí êáôáíáëùôþí, ãíþñéóå Üíïäï åéäéêÜ ìåôÜ ôçí áýîçóç ôçò íôüðéáò ðáñáãùãÞò, ãåãïíüò ðïõ ïäÞãçóå óôçí õðåñåðÜñêåéá. Ôçí ßäéá þñá ðñïâëÝðåôáé áíÜðôõîç ôçò áãïñÜò ôï 2002 êáôÜ 18%. Ôï óêÜíäáëï ôùí «ôñåëþí» áãåëÜäùí Ý÷åé ìåßíåé ÷áñáãìÝíï óôç ìíÞìç ôùí Âñåôáíþí êáôáíáëùôþí ïé ïðïßïé Ý÷ïõí êÜíåé ÷áñáêôçñéóôéêÞ óôñïöÞ ðñïò ôá «ÊáèáñÜ» ðñïúüíôá. (Áðü ôïí ôýðï). ã áðüóðáóìá Äýóêïëïé êáéñïß ãéá ðñßãêéðåò, áêüìç êáé áí åßíáé ... Âñåôáíïß. ¸íáò áðü ôïõò ... áñéóôïêñÜôåò ôçò Ðáãêüóìéáò åíçìÝñùóçò, ôï ðåñßöçìï BBC World, öÝñåôáé íá áíôé-

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 18

18

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ìåôùðßæåé ðñïâëÞìáôá óôç äéåßóäõóÞ ôïõ óå ïñéóìÝíåò áðü ôéò äéåèíåßò «áãïñÝò» ôïõ ñáäéïöþíïõ. (Áðü ôïí ôýðï). ä áðüóðáóìá Ðåñéóóüôåñïé áðü 8 óôïõò 10 êáôïßêïõò ôïõ ëåêáíïðåäßïõ ôçò ÁôôéêÞò áêïýí ñáäéüöùíï êáèçìåñéíÜ êáé ï áñéèìüò ôùí «ðéóôþí» ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ çëåêôñïíéêïý ìÝóïõ åíçìÝñùóçò áõîÞèçêå ôï ôåëåõôáßï äéÜóôçìá óå ó÷Ýóç ìå ôéò áñ÷Ýò ôïõ ÷ñüíïõ. ÁõôÜ ðñïêýðôïõí áðü ôéò Ýñåõíåò ðïõ äéåíåñãåß ç åôáéñåßá ìåôñÞóåùí ÊÜðá Research óå óõíåñãáóßá ìå ôï ãáëëéêü üìéëï Mediametrie [...] (Áðü ôïí ôýðï) ÁðÜíôçóç: Óôçí ðñþôç êáôçãïñßá (Ýêèåóç ãåãïíüôùí ÷ùñßò õðïêåéìåíéêü ó÷ïëéáóìü) ðñÝðåé íá êáôáôÜîïõìå ôá áðïóðÜóìáôá á êáé ä, üðïõ ãßíåôáé áðëÜ, ëüãïò ãéá ôçí áýîçóç ôùí êñïõóìÜôùí ôçò «óðïñáäéêÞò» Êñüéôóöåëíô Ãéáêïìðò êáé ôçí áýîçóç ôùí áêñïáôþí ôïõ ñáäéïöþíïõ óôï ëåêáíïðÝäéï ôçò ÁôôéêÞò (2002), áíôßóôïé÷á. Óôç äåýôåñç êáôçãïñßá (Ýêèåóç ãåãïíüôùí êáé ðñïóùðéêü ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ) ðñÝðåé íá êáôáôá÷èïýí ôá áðïóðÜóìáôá â êáé ä. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, óôï áðüóðáóìá â, ôï ðñïóùðéêü ó÷üëéï ìðïñåß íá åíôïðéóôåß óôçí ðñüôáóç: «Ôï óêÜíäáëï ôùí «ôñåëþí» áãåëÜäùí Ý÷åé ìåßíåé ÷áñáãìÝíï óôç ìíÞìç ôùí Âñåôáíþí êáôáíáëùôþí ïé ïðïßïé Ý÷ïõí êÜíåé ÷áñáêôçñéóôéêÞ óôñïöÞ ðñïò ôá «êáèáñÜ» ðñïúüíôá. «Óôï áðüóðáóìá ã, ôï ðñïóùðéêü ó÷üëéï åíôïðßæåôáé óôçí ðñüôáóç: «Äýóêïëïé êáéñïß ãéá ðñßãêéðåò, áêüìá êáé áí åßíáé .... Âñåôáíïß. ¸íáò áðü ôïõò ... áñéóôïêñÜôåò ôçò ðáãêüóìéáò åíçìÝñùóçò [....]».

p

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 19

Ç ÅÉÄÇÓÇ

19

ENOTHTA 2Ç

ÐÑÏÂÏËÇ ÊÁÉ ÄÉÁÖÏÑÏÐÏÉÇÓÇ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ •

•

Óôçí ðñþôç åíüôçôá, åßäáìå üôé ï ðñáãìáôéêüò å÷èñüò ôçò äçìïóéïãñáößáò åßíáé ç ëïãïêñéóßá. Ç åßäçóç ðïõ ðñïâÜëëåôáé ùò áðáëëáãìÝíç áðü ôï õðïêåéìåíéêü óôïé÷åßï, ìðïñåß êáé íá åßíáé «èýìá» åíüò - ðåñéóóüôåñï Þ ëéãüôåñï - áõóôçñïý êáèåóôþôïò ëïãïêñéóßáò. Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï ðïõ ðáñáôçñåßôáé óå ïëïêëçñùôéêÜ êáèåóôþôá, ìßá åßäçóç å÷èñéêÞ ðñïò áõôÜ, íá áðïóéùðÜôáé Þ íá õðïâáèìßæåôáé, ôïðïèåôçìÝíç óôéò ìÝóá óåëßäåò ôïõ çìåñÞóéïõ ôýðïõ. Ìå ôçí ðñïâïëÞ ôçò åßäçóçò óõíäÝåôáé êáé ç éêáíüôçôá ôïõ äÝêôç (áêñïáôÞ, áíáãíþóôç, ôçëåèåáôÞ) íá áíôéëáìâÜíåôáé ôï ìÞíõìá (åßäçóç) ôïõ ðïìðïý (äçìïóéïãñÜöïõ). ÓçìáíôéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôçí ðñüóëçøç ôùí ìçíõìÜôùí åßíáé ç ãíþóç ôïõ åîùãëùóóéêïý ðëáéóßïõ (äçëáäÞ, ç åõñýôåñç ãíþóç ôïõ êüóìïõ, ðïõ âïçèÜåé óôçí åðåîåñãáóßá êáé ôçí êáôáíüçóç ôùí ìçíõìÜôùí) êáé ôïõ ãëùóóéêïý ðëáéóßïõ (äçëáäÞ, ç ãíþóç ôïõ åõñýôåñïõ ôìÞìáôïò ôïõ ëüãïõ ìÝóá óôï ïðïßï åìöáíßæåôáé ç åßäçóç êáé ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò).

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 20

20

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÏìáäéêÞ åñãáóßá: ¸÷ïíôáò õðüøç ôá ðáñáðÜíù, íá åñãáóôåßôå óå ïìÜäåò. ÊÜèå ïìÜäá íá óõãêåíôñþóåé áðïêüììáôá áðü äéáöïñåôéêÝò åöçìåñßäåò ðïõ áöïñïýí ôçí ßäéá åßäçóç, íá ôá óõãêñßíåé êáé íá ãñÜøåé ôá óõìðåñÜóìáôÜ ôçò, ãéá íá ôá ðáñïõóéÜóåé óôçí ôÜîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 18). ÁðÜíôçóç: Óôçí åñãáóßá áõôÞ åßíáé ïñèüôåñï êÜèå ìáèçôÞò Þ ìáèÞôñéá íá áõôåíåñãÞóåé. Åìåßò åäþ èá ðñïôåßíïõìå Ýíá «ìïíôÝëï åñãáóßáò» ó÷ïëéÜæïíôáò ôá ðñùôïóÝëéäá åöçìåñßäùí ãéá äýï ôïõëÜ÷éóôïí ãåãïíüôá, ðïõ áðáó÷üëçóáí ôçí êïéíÞ ãíþìç áñêåôÜ, ôçí ðåñáóìÝíç ÷ñïíéÜ. á) ÁíáìöéóâÞôçôá ôï ãåãïíüò ðïõ óõãêëüíéóå ôïí êüóìï ôï 2001, Þôáí ïé «ôñïìïêñáôéêÝò» åðéèÝóåéò óôï World Trade Center êáé ôï ÐåíôÜãùíï ôçí åíäåêÜôç Óåðôåìâñßïõ. Ï åëëçíéêüò ôýðïò ôçí åðïìÝíç ôïõ ãåãïíüôïò, åêôüò áðü ôéò åéêüíåò ôçò êáôáóôñïöÞò, åß÷å óôá ðñùôïóÝëéäÜ ôïõ êáé ôïõò áêüëïõèïõò ôßôëïõò. •

Ç ìÝñá ðïõ êëïíßóôçêå ç ÁìåñéêÞ. Áãùíßá óôç Ãç ãéá ôï áýñéï. ×éëéÜäåò íåêñïß, ÷Üïò óôéò ÇÐÁ. Áðßóôåõôï ÷ôýðçìá áðü áåñïðåéñáôÝò óôçí êáñäéÜ ôçò õðåñäýíáìçò. Óôïí Ìðéí ËÜíôåí ïé õðïøßåò. ÓêëçñÜ áíôßðïéá ðñïáíáããÝëëåé ï Ìðïõò. ÊáôÜññåõóç óôá ÷ñçìáôéóôÞñéá, ðïõ êëåßíïõí. Ðáíçãõñéóìïß óôçí Ðáëáéóôßíç, êáôáäéêÜæïõí ïé ÔáëéìðÜí, óõíáãåñìüò óôï ÉóñáÞë. Óïê êáé óôçí ÅëëÜäá, áëëÜ «ü÷é øõ÷ñïðïëåìéêÞ äáéìïíïðïßçóç ôïõ ðëáíÞôç». (Áðü ôïí ôýðï).

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 21

Ç ÅÉÄÇÓÇ

•

21

Ôñüìïò óôçí ÁìåñéêÞ, áãùíßá óå üëïí ôïí êüóìï. Ï Ìðïõò åôïéìÜæåé åêäßêçóç «èá ôïõò êõíçãÞóïõìå ìÝ÷ñé ôÝëïõò» (Áðü ôïí ôýðï).

•

ÊáôÜóôáóç ðïëÝìïõ óôéò ÇÐÁ Áíôåðßèåóç êáôÜ ôñïìïêñáôßáò - ÖëÝãåôáé ç Êáìðïýë ÅðëÞãçóáí êáßñéá ôï ãüçôñï ôçò õðåñäýíáìçò êáé ôï çèéêü ôïõ áìåñéêáíéêïý ëáïý. ÄåêÜäåò ÷éëéÜäåò ôá èýìáôá ôçò Üíáíäñçò êáé «åðéôåëéêÜ» ïñãáíùìÝíçò åðßèåóçò. (Áðü ôïí ôýðï).

Ìå ìéá ðñþôç ìáôéÜ äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷åé ìßá «óýìðíïéá» ùò ðñïò ôçí åðéëïãÞ ôùí ôßôëùí. Ïé óõíôÜêôåò ôùí åöçìåñßäùí Ý÷ïõí ôçí ðåðïßèçóç üôé ï êüóìïò ìåôÜ ôçí 11ç Óåðôåìâñßïõ èá áëëÜîåé êáé ìÜëéóôá, ìåôáöÝñïõí ôéò ñÞóåéò ôïõ ðñïÝäñïõ ôùí ÇÐÁ ãéá áíôßðïéíá åíáíôßïí ôùí ôñïìïêñáôþí. Ìå ìßá ðñïóåêôéêüôåñç ìáôéÜ èá åíôïðßóïõìå ôç äéáöïñÜ óôçí ðñïâïëÞ ôçò åßäçóçò. Óôç äåýôåñç åöçìåñßäá, Ýìöáóç äßíåôáé óôç óôÜóç ðïõ èá ôçñÞóåé áðü ôçí åíäåêÜôç Óåðôåìâñßïõ, ç çãåóßá ôùí ÇÐÁ. Óôéò Üëëåò äýï åöçìåñßäåò õðÜñ÷åé ï ßäéïò ðñïâëçìáôéóìüò, áëëÜ ôïíßæåôáé åðßóçò, ç áãùíßá, ï ðáíéêüò êáé ï ðüíïò, ðïõ ðñïêëÞèçêáí áðü ôéò åðéèÝóåéò óôç ÍÝá Õüñêç êáé ôçí ÏõÜóéíãêôïí. ÌÜëéóôá, ç ðñþôç åöçìåñßäá áðïôïëìÜ êáé Ýíá ðïëéôéêü ó÷üëéï, áöïý óõíéóôÜ áõôïóõãêñÜôçóç êáé «ü÷é øõ÷ñïðïëåìéêÞ äáéìïíïðïßçóç ôïõ ðëáíÞôç». ÔÝëïò, ç ôñßôç åöçìåñßäá ìå ôïí õðüôéôëï «öëÝãåôáé ç Êáìðïýë», óõíäÝåé ôéò åðéèÝóåéò óôï World Trade Center êáé ôï ÐåíôÜãùíï ìå ôï êáèåóôþò ôùí ÔáëéìðÜí êáé ôïí åìöýëéï ðïõ åêôõëßóóåôáé åêåß, áíÜìåóá ó’ áõôïýò êáé ôçí áíôéðïëéôåõüìåíç «Âüñåéá Óõììá÷ßá». â)

•

¸íá ãåãïíüò ìå éäéáßôåñç âáñýôçôá Þôáí ïé «äéáäçëþóåéò êáôÜ ôçò Ðáãêïóìéïðïßçóçò» ðïõ Ýëáâáí ÷þñá óôç ÃÝíïâá ôïí Éïýëéï ôïõ 2001. Ï åëëçíéêüò ôýðïò êÜëõøå ôï ãåãïíüò ùò åîÞò: Áðüç÷ïò ÃÝíïâáò êáé óôçí ÁèÞíá. Ç åëëçíéêÞ ðïëéôéêÞ èá íéþóåé óýíôïìá ôéò åðéññïÝò áðü ôçí áíôéðáñÜèåóç ôùí äýï êüóìùí ôçò ïéêïíïìßáò. (Áðü ôïí ôýðï).

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 22

22

•

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÃÅÍÏÂÁ Ôï ÷ñïíéêü ìéáò ðñïáíáããåëèåßóáò ôñáãùäßáò. Ç ëïãéêÞ ôçò âßáò. Ç áëáæïíåßá ôùí éó÷õñþí êáé ç áäéáëëáîßá ôùí áäõíÜôùí. (Áðü ôïí ôýðï).

•

ÃÝíïâá, ÔÜöïò ôïõ G8 (Áðü ôïí ôýðï).

Ç áíÜãíùóç ôùí ðéï ðÜíù åíäåéêôéêþí ôßôëùí, ìáò ïäçãåß óôï óõìðÝñáóìá üôé äåí õðÜñ÷åé ïìïöùíßá óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò áðü ôéò ôñåéò åöçìåñßäåò. Ç ðñþôç åöçìåñßäá åêôéìÜ üôé ç óýãêñïõóç áíÜìåóá óôçí ðáãêïóìéïðïéçìÝíç íåïöéëåëåýèåñç ïéêïíïìßá êáé ôïõò áñíçôÝò ôçò, èá Ý÷åé áðñüâëåðôåò óõíÝðåéåò ðïõ èá åðçñåÜóïõí ôçí ðïëéôéêÞ æùÞ ôçò ÅëëÜäáò. Ç äåýôåñç åöçìåñßäá åììÝíåé óôá åðåéóüäéá ðïõ åß÷áí óáí áðïôÝëåóìá ôçí ôñáãéêÞ äïëïöïíßá åíüò íåáñïý äéáäçëùôÞ (ÊÜñëï ÔæïõëéÜíé), åðéññßðôïíôáò ôéò åõèýíåò ôüóï óôïõò «éó÷õñïýò» (G8, áóôõíïìéêÝò äõíÜìåéò) üóï êáé óôïõò «áäõíÜôïõò» (äéáäçëùôÝò, ðïëÝìéïé ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò). Ç ôñßôç åöçìåñßäá, ôÝëïò, åêôéìÜ üôé áõôÜ ôá ôñáãéêÜ ãåãïíüôá (êáôáóôïëÞ, èÜíáôïò, óõëëÞøåéò, ôñáõìáôéóìïß), áëëÜ êáé ç áðïöáóéóôéêüôçôá ôïõ ðëÞèïõò ôùí äéáäçëùôþí (200.000) óçìáßíïõí êáé ðñáêôéêÜ ôï «èÜíáôï» (ôçí êáôÜñãçóç áõôÞò ôçò Üôõðçò «ðáãêüóìéáò êõâÝñíçóçò» (G8).

)

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 23

23

Åñþôçóç: Áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï óõëëÝîáìå ôïõò ðéï êÜôù ôßôëïõò åéäÞóåùí. Ðþò ôïõò áíôéëáìâÜíåóôå; Åßíáé äõíáôü êÜðïéïò ðïõ áãíïåß ôï åîùãëùóóéêü ðëáßóéï ôçò åßäçóçò íá äéáìïñöþóåé ëáíèáóìÝíç áíôßëçøç ãéá ôá ãåãïíüôá; • ÍÕ×ÔÁ ÌÁÃÉÊÇ ÊÉ ÏÍÅÉÑÅÌÅÍÇ ÓÔÇ ËÅÙÖÏÑÏ ÔÇÓ ÄÏÎÁÓ. ÅÊÓÔÁÓÇ! • Ïé îÝíïé êõíçãïß äåí áîßæïõí ôá ëåöôÜ ôïõò .... • Ïé êëÝöôåò ôçò ÂáãäÜôçò. • Ðáßñíåé «Ðïëõâüëï» ï ÐÁÏ • ÌåôñÜåé èýìáôá. Íïê Üïõô êáé ï ÂëÜïâéôò. ÁðÜíôçóç: Ç Üãíïéá ôïõ åîùãëùóóéêïý ðëáéóßïõ ôùí ôßôëùí åßíáé ðéèáíü íá ïäçãÞóåé ôïõò áíáãíþóôåò óå ëáíèáóìÝíç åêôßìçóç ôùí ãåãïíüôùí. Ïé ôÝóóåñåéò áðü ôéò ðÝíôå åéäÞóåéò áíÞêïõí óôï áèëçôéêü ñåðïñôÜæ êáé Ýôóé, êÜðïéïò ðïõ äåí áó÷ïëåßôáé ìå ôá áèëçôéêÜ åßíáé ëïãéêü íá ìçí ìðïñåß íá ôáõôßóåé ôç «Ëåùöüñï ôçò Äüîáò» ìå ôï ãÞðåäï ôïõ Ðáíáèçíáúêïý óôç Ëåùöüñï ÁëåîÜíäñáò, ôïõò «îÝíïõò êõíçãïýò» ìå ôïõò ðïäïóöáéñéóôÝò áðü ôï åîùôåñéêü, ðïõ áãùíßæïíôáé ùò åðéèåôéêïß, ôï «ðïëõâüëï» ìå êÜðïéïí ðïëý åýóôï÷ï êáëáèïóöáéñéóôÞ ðïõ ìåôáãñÜöçêå óôïí ÐÁÏ Þ ôç öñÜóç: «ìåôñÜåé èýìáôá» ìå ôïõò óõíå÷åßò ôñáõìáôéóìïýò ðïäïóöáéñéóôþí ðïõ óõìâáßíïõí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ðñïðïíÞóåùí óôï ðïäïóöáéñéêü ôìÞìá ôçò ïìÜäáò ôïõ Ðáíáèçíáúêïý. Ïìïßùò, êÜðïéïò ðïõ äåí áó÷ïëåßôáé ìå ôç äéåèíÞ åðéêáéñüôçôá åßíáé äýóêïëï, áãíïþíôáò ôï åîùãëùóóéêü ðëáßóéï, íá ôáõôßóåé ôïí ôßôëï «Ïé êëÝöôåò ôçò ÂáãäÜôçò», ìå ôá åðéôåëéêÜ ó÷Ýäéá ðïõ êáôáóôñþíïõí ïé Áìåñéêáíïß åíáíôßïí ôïõ «êáèåóôþôïò ×ïõóåÀí» êáé ôéò ðñïèÝóåéò ôïõò ãéá áéöíéäéáóôéêÞ êáôÜëçøç ôçò ðñùôåýïõóáò ôïõ ÉñÜê, ÂáãäÜôçò.

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 24

24

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ENOTHTA 3Ç

ÐÁÑÅÌÂÏËÇ ÎÅÍÏÕ Ó×ÏËÉÏÕ ÓÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Åßíáé ðïëý óõíçèéóìÝíï óôçí åéäçóåïãñáößá, ï äçìïóéïãñÜöïò (óôïí ôýðï, ôï ñáäéüöùíï Þ ôçí ôçëåüñáóç) êáôÜ ôçí ðáñïõóßáóç ôïõ ãåãïíüôïò íá ðåñéëáìâÜíåé ôï ó÷üëéï êÜðïéïõ ïñãáíéóìïý, êÜðïéïõ åéäéêïý åñåõíçôÞ/åðéóôÞìïíá Þ ðïëéôéêïý, ó÷åôéêÜ ìå ôï ðáñïõóéáæüìåíï ãåãïíüò. Ï áíáãíþóôçò (áêñïáôÞò Þ èåáôÞò) ìðïñåß íá åíôïðßóåé áõôü ôï åéäéêü ó÷üëéï ãéáôß áöåíüò åéóÜãåôáé ìå åéäéêÝò öñÜóåéò (ð.÷. üðùò áíáêïßíùóå, üðùò áíÝöåñå, üðùò éó÷õñßæåôáé, óýìöùíá ê.ô.ü.) êáé áöåôÝñïõ ðáñïõóéÜæåôáé ìå ôá êáôÜëëçëá óçìåßá óôßîçò (ð.÷. ðáñåíèÝóåéò, áãêýëåò, åéóáãùãéêÜ, äéðëÞ ðáýëá ê.ô.ü.).

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 25

Ç ÅÉÄÇÓÇ

25

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò: Ðïéåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò áðïôåëïýí ôï ó÷üëéï ðïõ ìåôáöÝñåé ï äçìïóéïãñÜöïò; Ìå ðïéïõò ôñüðïõò äåß÷íåé üôé ðñüêåéôáé ãéá ôç ãíþìç êÜðïéïõ Üëëïõ; Óå ôé áðïâëÝðåé áõôÞ ç ôáêôéêÞ ôïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 20). ÁðÜíôçóç: Óôï ðñþôï áðüóðáóìá (áñ÷áéïëïãéêÞ áíáêÜëõøç) ôï ó÷üëéï ðïõ ìåôáöÝñåé ï äçìïóéïãñÜöïò åßíáé ôï áêüëïõèï «åßíáé ðéèáíüôáôá ôï áñ÷áéüôåñï Ýíäõìá ðïõ Ý÷åé áíáêáëõöèåß ìÝ÷ñé óÞìåñá óôçí Åõñþðç». Ï äçìïóéïãñÜöïò äåß÷íåé üôé ðñüêåéôáé ãéá ó÷üëéï êÜðïéïõ Üëëïõ ìå ôçí áêüëïõèç öñÜóç: «óýìöùíá ìå ôç ãíþìç». Óôï äåýôåñï áðüóðáóìá (áðïíïìÞ âñáâåßïõ Íüìðåë) ôï ó÷üëéï ðïõ ìåôáöÝñåé ï äçìïóéïãñÜöïò åßíáé ôï ðéï êÜôù: «Ôéò óçìáíôéêÝò õðçñåóßåò ôçò ðñïò ôçí áíèñùðüôçôá, ãéá ôç óõìâïëÞ ôçò óôçí Ýãêõñç ðëçñïöüñçóç êáé ãéá ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò íá âïçèÞóåé ôïõò ëáïýò íá êáôáíïÞóïõí ðüóï êáôáóôñïöéêÝò èá åßíáé ïé åðéðôþóåéò åíüò ðõñçíéêïý ðïëÝìïõ ....». Ï äçìïóéïãñÜöïò äåß÷íåé üôé ðñüêåéôáé ãéá ãíþìç êÜðïéïõ Üëëïõ (ôïõ ãñáììáôÝá ôçò íïñâçãéêÞò åðéôñïðÞò âñáâåßùí Íüìðåë) ìå ôç öñÜóç: «üðùò áíáêïßíùóå...». Êáé óôéò äýï ðåñéðôþóåéò ï äçìïóéïãñÜöïò áêïëïõèåß áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ ðñïêåéìÝíïõ íá õðÜñîåé üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñç êáé áíôéêåéìåíéêüôåñç ðáñïõóßáóç ôïõ ãåãïíüôïò. Äå äéóôÜæåé íá åíçìåñþóåé ôïõò áíáãíþóôåò (èåáôÝò Þ áêñïáôÝò) ôïõ, ãéá ôéò èÝóåéò êáé ôéò áðüøåéò ôùí åéäéêþí (ë.÷. óõíôçñçôþí áñ÷áéïôÞôùí / ãñáììáôÝáò íïñâçãéêÞò åðéôñïðÞò Íüìðåë) ó÷åôéêÜ ìå ôï ãåãïíüò, ðïõ ðáñïõóéÜæåôáé ùò åßäçóç.

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 26

26

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

2ç ¢óêçóç: ×ñçóéìïðïéþíôáò ôéò êáôÜëëçëåò åêöñÜóåéò (ð.÷. üðùò áíáêïßíùóå, üðùò áíÝöåñå, üðùò éó÷õñßæåôáé, óýìöùíá ìå ôç ãíþìç êôë.) êáé ôá óôïé÷åßá óôßîçò ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé, íá ãñÜøåôå óå ïêôþ ðåñßðïõ óôß÷ïõò ìéá áèëçôéêÞ åßäçóç, ôçí ïðïßá õðïôßèåôáé üôé ó÷ïëéÜæåé ðñþôá ï ðñïðïíçôÞò ôçò íéêÞôñéáò ïìÜäáò êáé Ýðåéôá ï ðñïðïíçôÞò ôçò çôôçìÝíçò (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 20). ÁðÜíôçóç: á) ðñïðïíçôÞò íéêÞôñéáò ïìÜäáò. «Óôï äåýôåñï çìß÷ñïíï, áí êáé ðáßîáìå ìå äÝêá ðáßêôåò, áíåâÜóáìå êáôáêüñõöá ôçí áðüäïóÞ ìáò ðéÝæïíôáò áðü ôá Üêñá. Ç öÜóç áð’ ôçí ïðïßá ðñïÞëèå ôï ãêïë óôï 90’, äåí Þôáí ôõ÷áßá. Óôéò ðñïðïíÞóåéò ï Ê.Ó. åß÷å äïõëÝøåé áñêåôÜ áõôü ôï óõíäõáóìü. Ôï èåôéêü áðïôÝëåóìá Þôáí óõíÝðåéá ôçò óõíå÷ïýò ïìáäéêÞò ðñïóðÜèåéáò ôùí ðïäïóöáéñéóôþí ìïõ.» Ìå ôá ëüãéá áõôÜ áðÜíôçóå ï êýñéïò Ö.Ó., ðñïðïíçôÞò ôçò íéêÞôñéáò ïìÜäáò, óôéò åñùôÞóåéò ôùí äçìïóéïãñÜöùí, ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò áíáìÝôñçóçò. â) ðñïðïíçôÞò çôôçìÝíçò ïìÜäáò. ¼ðùò äÞëùóå ï Í.Ì., ðñïðïíçôÞò ôçò çôôçìÝíçò ïìÜäáò, ÷èåò ôï ìåóçìÝñé óôç óõíÝíôåõîç ôýðïõ ðïõ ðáñá÷þñçóå óôïõò áèëçôéêïýò óõíôÜêôåò, ç äéáéôçóßá äéáäñáìÜôéóå êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí Ýêâáóç ôçò áíáìÝôñçóçò: «üëï ôï äåýôåñï çìß÷ñïíï áí êáé åß÷áìå ôçí áñéèìçôéêÞ õðåñï÷Þ, äåí ìðïñÝóáìå íá ðéÝóïõìå ôïõò áíôéðÜëïõò ìáò. Ï äéáéôçôÞò óöýñéîå 32 öÜïõë åíáíôßïí ìáò Ýíáíôé 6 õðÝñ. Áõôü åß÷å óáí áðïôÝëåóìá, ï áíôßðáëïò, áí êáé Ýðáéæå ìå äÝêá ðáßêôåò, íá Ý÷åé óõíÝ÷åéá ôç ìðÜëá óôçí êáôï÷Þ ôïõ. Ôï ãêïë, Þôáí ëïãéêü íá óçìåéùèåß, áöïý ãéá ôÝóóåñá ïëüêëçñá ëåðôÜ, ï äéáéôçôÞò óöýñéæå öÜïõë Ýîù áðü ôçí ðåñéï÷Þ ìáò».

)

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 27

Ç ÅÉÄÇÓÇ

27

1ç Åñþôçóç: Íá âñåßôå áðïóðÜóìáôá áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï, üðïõ ç ðáñåìâïëÞ îÝíïõ ó÷ïëßïõ óôçí åßäçóç åßíáé åìöáíÞò. ÁðÜíôçóç:

•

•

•

•

Åäþ, êÜèå ìáèçôÞò ìðïñåß íá áõôåíåñãÞóåé êáé íá ðáñïõóéÜóåé ìüíïò ôïõ (Þ ìå ïìÜäá) ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò Ýñåõíáò, ðïõ åßíáé åýêïëï íá êÜíåé, öõëëïìåôñþíôáò ìßá çìåñÞóéá Þ êõñéáêÜôéêç áèëçôéêÞ Þ ðïëéôéêÞ åöçìåñßäá. Åìåßò åäþ, åíäåéêôéêÜ, ðáñáèÝôïõìå ôá ðéï êÜôù áðïóðÜóìáôá ãéá íá äéåõêïëýíïõìå ôï ìáèçôÞ óôçí ðïñåßá ôçò åñãáóßáò ôïõ. Óôïõò äñüìïõò âãÞêáí îáíÜ ïé åñãáæüìåíïé ôçò ÁèçíáúêÞò ×áñôïðïéßáò Softex, ðïõ áðïëýïíôáé ôïí åñ÷üìåíï ìÞíá, ýóôåñá áðü ó÷åôéêÞ áðüöáóç ðïõ Ýëáâå ôï äéïéêçôéêü óõìâïýëéï ôçò åôáéñåßáò (...). Ï ðñüåäñïò ôùí åñãáæïìÝíùí ×.Â. áíÝöåñå üôé èá õðÜñîåé óõíÜíôçóç ôçí åñ÷üìåíç ÐáñáóêåõÞ óå îåíïäï÷åßï ôçò ÄñÜìáò, ôùí äéåõèõíôéêþí óôåëå÷þí êáé ôùí óõìâïýëùí ôçò Softex, ðñïêåéìÝíïõ íá óõæçôÞóïõí ôéò ëåðôïìÝñåéåò ãéá ôçí áðüëõóç ôùí åñãáæïìÝíùí, óôá ôÝëç Áõãïýóôïõ. (Áðü ôïí ôýðï). ¸íáò óôåíüò óõíåñãÜôçò ôïõ Éóñáçëéíïý õðïõñãïý ÅóùôåñéêÞò ÁóöÜëåéáò, Ïýæé ËáíôÜïõ, ÷áñáêôÞñéóå «ðïãêñüì» ôéò âéáéüôçôåò ôùí Éóñáçëéíþí åðïßêùí óôç ×åâñþíá åíáíôßïí ôùí Ðáëáéóôéíßùí ãåéôüíùí ôïõò, üðùò áíÝöåñå ÷èåò ç éóñáçëéíÞ åöçìåñßäá «×ááñÝôæ». (Áðü ôïí ôýðï). «Áíþôáôïé áîéùìáôïý÷ïé êáé óôéò äýï ðëåõñÝò ôïõ Áôëáíôéêïý åêöñÜæïõí óêåðôéêéóìü ãéá ôçí åíäå÷üìåíç åðé÷åßñçóç, õðïóôçñßæïíôáò üôé ç ðñïóðÜèåéá áíáôñïðÞò ôïõ ÓáíôÜì ×ïõóåÀí åíäÝ÷åôáé íá ðñïêáëÝóåé êñßóç óôç ÌÝóç ÁíáôïëÞ» ó÷ïëéÜæåé ç «ÃêÜñíôéáí», ðïõ åðéêáëåßôáé õøçëüâáèìåò ðçãÝò óå ÇÐÁ êáé Âñåôáíßá. (Áðü ôïí ôýðï). ÅðéðëÝïí, ï ôå÷íéêüò ôçò Ìðáñôóåëüíá ôüíéóå ó÷åôéêÜ ìå ôçí øõ÷ïëïãßá ôùí ðáéêôþí ôïõ: «Ç Þôôá áð’ ôïí Ð.... äåí åßíáé êáé ôüóï êáëÞ ãéá ôçí øõ÷ïëïãßá ìáò.

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 28

28

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ðïëëïß èåùñïýóáí äåäïìÝíç ôç íßêç. Åìåßò, üìùò, îÝñáìå üôé ôá ðñÜãìáôá åßíáé äýóêïëá. Áõôü ðïõ æçôÜìå ðëÝïí áðü ôïí êüóìï åßíáé íá åßíáé áéóéüäïîïò ãéá ôç ñåâÜíò». (Áðü ôïí ôýðï).

2ç Åñþôçóç: Ìðïñåßôå íá êáôáãñÜøåôå ôéò ÷áñáêôçñéóôéêÝò öñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò åéóÜãåôáé ôï ó÷üëéï êÜðïéïõ Üëëïõ, åêôüò ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ, óôá ðéï ðÜíù áðïóðÜóìáôá; ÁðÜíôçóç: Óôá ðéï ðÜíù áðïóðÜóìáôá ïé ÷áñáêôçñéóôéêÝò öñÜóåéò ðïõ åéóÜãïõí ôá ó÷üëéá êÜðïéùí ôñßôùí, åêôüò ôùí äçìïóéïãñÜöùí, åßíáé ïé áêüëïõèåò: «Ï ðñüåäñïò ôùí åñãáæïìÝíùí ×.Â. áíÝöåñå», «üðùò áíÝöåñå ÷èåò», «ó÷ïëéÜæåé ç .....», «ÅðéðëÝïí .... ôüíéóå ó÷åôéêÜ».

@

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 29

Ç ÅÉÄÇÓÇ

29

ENOTHTA 4Ç

ÄÉÁÐËÏÊÇ ÔÏÕ ÃÅÃÏÍÏÔÏÓ ÌÅ ÔÏ Ó×ÏËÉÏ ÓÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ ÐïëëÝò öïñÝò óôçí åéäçóåïãñáößá ðáñáôçñåßôáé ìéá «ðñïâëçìáôéêÞ óõíýðáñîç». Óôçí áíáêïßíùóç åíüò ãåãïíüôïò ìðïñåß íá ðñïóôåèåß ôï ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ, ôï ïðïßï ìðïñåß íá ìðåñäÝøåé ôïí áíåíçìÝñùôï êáé áíõðïøßáóôï áíáãíþóôç. Ç ðáñïõóßá äçìïóéïãñáöéêþí ó÷ïëßùí äåí åßíáé «êáô’ áíÜãêç» âëáðôéêÞ ãéá ôçí áíáêïßíùóç êáé ôçí ðñüóëçøç ôùí åéäÞóåùí áðü ôï êïéíü. ÁðëÜ, óýìöùíá ìå ôç äçìïóéïãñáöéêÞ äåïíôïëïãßá, êÜèå äçìïóéïãñÜöïò ïöåßëåé íá ðáñïõóéÜæåé üëåò ôéò åñìçíåßåò/áíáëýóåéò, ðïõ õðÜñ÷ïõí ãéá ôï óõãêåêñéìÝíï «ãåãïíüò» êáé óôï ôÝëïò, íá åêöñÜæåé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ Üðïøç, ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá ãßíåôáé åýêïëá áíôéëçðôü áðü ôï êïéíü, üôé ðñüêåéôáé ãéá «ðñïóùðéêÞ» åêôßìçóç.

W

01.qxd

9/17/08 2:18 PM

Óåëßäá 30

30

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò, íá åíôïðßóåôå ôá ó÷üëéá êáé íá âñåßôå ðïéïò ó÷ïëéÜæåé êÜèå öïñÜ. Óå ðïéá åßäçóç ðáñïõóéÜæåôáé ôï ó÷üëéï ÷ùñéóôÜ áðü ôçí áíáêïßíùóç ôïõ ãåãïíüôïò, êáé åðïìÝíùò åßíáé åõäéÜêñéôï, êáé óå ðïéá óõìâáßíåé ôï áíôßèåôï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 21). ÁðÜíôçóç: Óôï ðñþôï áðüóðáóìá ôï ó÷üëéï âñßóêåôáé óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï: «¢ãíùóôá ðáñáìÝíïõí ...... ãéá åìðñçóìü», åßíáé åõäéÜêñéôï êáé áðïôåëåß ôç ìåôáöïñÜ ôùí åêôéìÞóåùí ôïõ áóôõíïìéêïý äéåõèõíôÞ êáé ôùí êáôïßêùí ôçò ðåñéï÷Þò, ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðõñêáãéÜ, áðü ôï äçìïóéïãñÜöï. Áíôßèåôá, óôï äåýôåñï áðüóðáóìá, ôï ó÷üëéï äåí åßíáé åõäéÜêñéôï êáé ìðïñåß íá åíôïðéóôåß óå ïñéóìÝíåò öñÜóåéò/ëÝîåéò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï äçìïóéïãñÜöïò, üðùò: «Ïé åìðñçóôÝò ÷ôýðçóáí êáé ðÜëé», «ìå óôü÷ï íá êáôáêÜøïõí», «ÁõôÞ ôç öïñÜ üìùò äåí ðÝôõ÷áí», «Ôï óáôáíéêü ôïõò ó÷Ýäéï». ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ï äçìïóéïãñÜöïò ðáñáèÝôåé ó÷üëéá äéêÜ ôïõ, åêôéìÞóåéò Üëëùí êáé áíáöïñÝò åéäéêþí, ÷ùñßò íá êáôïíïìÜæåé ôéò ðçãÝò ôïõ, ðñÜãìá ðïõ ðáñáðëáíÜ ôïí áíáãíþóôç, êÜíïíôÜò ôïí íá ðéóôåýåé üôé üëá ôá ðáñáðÜíù åßíáé ðôõ÷Ýò ôïõ ãåãïíüôïò/åßäçóçò.

2ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå óå äýï ðáñáãñÜöïõò ìéá åßäçóç ãéá Ýíá óçìáíôéêü ðñáãìáôéêü Þ öáíôáóôéêü ãåãïíüò (ð.÷. ãéá Ýíá áõôïêéíçôéóôéêü áôý÷çìá). Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï íá åêèÝóåôå ôï ãåãïíüò êáé óôç äåýôåñç íá ðáñïõóéÜóåôå ôá ó÷üëéá óáò ãé’ áõôü. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 21). ÁðÜíôçóç: Ãéá äýï ôïõëÜ÷éóôïí þñåò ðáñÝìåéíå êëåéóôÞ ç íÝá ÅèíéêÞ ïäüò Áèçíþí - Ðáôñþí, ÷èåò ôï áðüãåõìá. Áéôßá Þôáí ôï áõôïêéíçôéóôéêü áôý÷çìá ðïõ óõíÝâç óôï 110ï ÷éëéüìåôñï, üôáí äéåñ÷üìåíï É.×. áõôïêßíçôï, ðïõ ïäçãïýóå ï ×.Â. 62 å-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 31

Ç ÅÉÄÇÓÇ

31

ôþí, ðáñåîÝêëéíå ôçò ðïñåßáò ôïõ, ðÝñáóå óôï áíôßèåôï ñåýìá êáé óõãêñïýóôçêå ìå ôïõñéóôéêü ëåùöïñåßï, ðïõ åêåßíç ôçí þñá êéíïýíôáí ðñïò ôçí ÁèÞíá. Áðü ôï óçìåßï ôçò óýãêñïõóçò íåêñïß áíáóýñèçêáí ïé åðéâÜôåò ôïõ É.×. áõôïêéíÞôïõ. Äýï åðéâÜôåò ôïõ ôïõñéóôéêïý ëåùöïñåßïõ äéáêïìßóôçêáí óôï ãåíéêü íïìáñ÷éáêü íïóïêïìåßï Êïñßíèïõ, ìå åëáöñÜ ôñáýìáôá. ÅîÞëèáí Ýðåéôá áðü ôñåéò þñåò, áöïý ôïõò ðáñáó÷Ýèçêáí ïé ðñþôåò âïÞèåéåò. Óýìöùíá, ìå ôï äéåõèõíôÞ ôçò Ôñï÷áßáò, ðïõ äéåíåñãåß áíáêñßóåéò ãéá ôéò óõíèÞêåò ôïõ áôõ÷Þìáôïò, ùò ðéèáíüôåñç áéôßá ðñïâÜëëåé, ç õðåñâïëéêÞ ôá÷ýôçôá, ðïõ åß÷å áíáðôýîåé ï 62÷ñïíïò, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ðñïóðåñÜóåé ðñïðïñåõüìåíï ü÷çìá. Áõôüðôåò ìÜñôõñåò êáôÝèåóáí, ôÝëïò, üôé ï ïäçãüò ôïõ É.×. ðñéí óõãêñïõóôåß ìå ôï äéåñ÷üìåíï ëåùöïñåßï, Ýêáíå ðáñÜôïëìïõò åëéãìïýò.

3ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôï áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï ôïõ Umberto Eco «Ç Óçìåéïëïãßá óôçí ÊáèçìåñéíÞ æùÞ». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 22). ÁðÜíôçóç: [Óçìåßùóç: ðñïôïý ðñï÷ùñÞóïõìå óôçí áíÜëõóç ôçò ðéï ðÜíù Üðïøçò åßíáé ÷ñÞóéìï íá ðáñáèÝóïõìå êÜðïéá óýíôïìá âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôï óõããñáöÝá. Ï Umberto Eco ãåííÞèçêå óôçí ÁëåóóÜíôñéá ôïõ Ðéåìüíôå ôï 1932. Åßíáé êáèçãçôÞò ôçò ÓçìåéùôéêÞò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Ìðïëüíéá êáé Ý÷åé äéäÜîåé, åðßóçò, óôï New York University ôùí Ç.Ð.Á. Åßíáé óõããñáöÝáò ðïëëþí ìåëåôþí, äïêéìßùí êáé ìõèéóôïñçìÜôùí. Óôçí ÅëëÜäá Ýãéíå ãíùóôüò, êõñßùò, ìå ôá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôïõ: «Ôï üíïìá ôïõ ñüäïõ», «Ôï åêêñåìÝò ôïõ Öïõêþ» ê.á.]. Óôï ðéï ðÜíù áðüóðáóìá (âë. óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 22), ï Umberto Eco åîåôÜæåé ôçí áíÜãêç áðüëõôïõ äéá÷ùñéóìïý áíÜìåóá óôçí ðáñïõóßáóç ôïõ ãåãïíüôïò êáé ôï õðïêåéìåíéêü ó÷üëéï. Ï Éôáëüò óõããñáöÝáò äåí åßíáé áíôßèåôïò ìå ôçí ýðáñîç «ðñïóùðéêþí ãíùìþí» Þ åêôéìÞóåùí. ÁðëÜ, ôïíßæåé êÜôé ðïõ áðïôåëåß êáé èÝìá äçìïóéïãñáöéêÞò äåïíôïëïãßáò. Ôï íá ìçí óõã÷Ýåôáé, äçëáäÞ, ç åßäçóç ìå ôï ó÷üëéï. Ôï ãåãïíüò, ìå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ. Áõôü ðïõ ðñïôåßíåé ï Eco, äåí åßíáé êÜôé êáéíïýñãéï. Áíôßèåôá, åßíáé ôüóï ðáëéü, üóï ðáëéÜ åßíáé êáé ç äéáäéêáóßá ðáñïõóßáóçò êáé áíáããåëßáò ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ïé áðüøåéò, üìùò, ôïõ Eco, «ðåñß óáöÝóôáôçò äéÜêñéóçò» áíÜìåóá óôï ãåãïíüò êáé ôçí ðñïóùðéêÞ ãíþìç, áðïêôïýí éäéáßôåñç âáñýôçôá óÞìåñá ðïõ ï çëåêôñï-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 32

32

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íéêüò ôýðïò, êõñßùò, êáôáóôñáôçãåß ôç äçìïóéïãñáöéêÞ äåïíôïëïãßá, ðñïâÜëëïíôáò ùò «ãåãïíüôá» ôéò åêôéìÞóåéò êáé ôéò ðñïóùðéêÝò ãíþìåò, äéáöüñùí áíèñþðùí.

1ç Åñþôçóç: Ó÷çìáôßóôå öñÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: óõìâÜí, åìðåñéÝ÷ù -ïìáé, äñõìüò, öïñÝáò, ãéãáíôéáßïò. ÁðÜíôçóç: Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé ïé áêüëïõèåò: • Ï äéåõèõíôÞò äÞëùóå, üôé ôï åñãáôéêü áôý÷çìá Þôáí Ýíá áôõ÷Ýò óõìâÜí. • Ôï óêåýáóìá ðïõ áðïóýñèçêå áðü ôçí áãïñÜ åìðåñéåß÷å åðéêßíäõíåò, ãéá ôï êáôáíáëùôéêü êïéíü, ïõóßåò. • Ïé ðáñáôçñÞóåéò ìïõ åìðåñéÝ÷ïíôáé óôï óçìåßùìá ðïõ óáò åðéóõíÜðôù! • Ïé åèíéêïß äñõìïß ôçò ÷þñáò ðñïóôáôåýïíôáé áðü äéåèíåßò óõíèÞêåò, ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. • Ïé áñìüäéïé öïñåßò ðÝôõ÷áí ìå ôçí Üìåóç êéíçôïðïßçóÞ ôïõò íá äéáóþóïõí ôïõò íáõáãïýò ôïõ åìðïñéêïý ðëïßïõ. • Ôá ìíçìåßá ôïõ Âïýäá ðïõ êáôÝóôñåøå ôï öïíôáìåëéóôéêü êáèåóôþò ôïõ ÁöãáíéóôÜí Þôáí ãéãáíôéáßùí äéáóôÜóåùí.

2ç Åñþôçóç: Óõìðëçñþóôå ôéò ðáñáêÜôù öñÜóåéò ìå ôéò áêüëïõèåò ëÝîåéò: ðáñáðëáíçèåß, áñíçôéêÝò, åîõðçñåôåß, óõíõöáßíåôáé, åõäéÜêñéôç, áðëïý, áîéïðéóôßá. ÁðÜíôçóç: • Åßíáé, ðéóôåýïõìå åõäéÜêñéôç ç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôçí ðáñïõóßáóç åíüò áðëïý ãåãïíüôïò êáé åíüò ãåãïíüôïò ðïõ åìðåñéÝ÷åé õðïêåéìåíéêÜ ó÷üëéá. • Ç áíáããåëßá êáé ç ðáñïõóßáóç ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò ðñÝðåé íá å-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 33

Ç ÅÉÄÇÓÇ

33

îõðçñåôåß ôçí áíÜãêç ôïõ êïéíïý ãéá ðëçñïöüñçóç êáé áëÞèåéá. • ÕðÜñ÷åé ìéá óéùðçëÞ óõíùìïóßá ðïõ óõíõöáßíåôáé áíÜìåóá óôïõò éäéïêôÞôåò ôùí Ì.Ì.Å. êáé ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò, ðïõ óôü÷ï Ý÷åé ôçí áîéïðéóôßá ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò Ýñåõíáò. • Ç ëïãïêñéóßá Ý÷åé áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôá ßäéá ôá ïëïêëçñùôéêÜ êáèåóôþôá, ãéáôß äåí åðéôõã÷Üíåôáé ï óêïðüò ôïõò, ðïõ åßíáé íá ðáñáðëáíçèåß ç êïéíÞ ãíþìç êáé íá óôñáöåß óå Üëëåò êáôåõèýíóåéò.

i

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 34

34

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ENOTHTA 5Ç

ËÅÎÉËÏÃÉÏ (Ó×ÅÔÉÊÏ ÌÅ ÔÏ Ó×ÏËÉÏ ÊÁÉ ÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ)

1ç ¢óêçóç: Óôéò öñÜóåéò ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò íá ðñïóäéïñßóåôå ôéò óçìáóßåò ôùí ëÝîåùí ãåãïíüò êáé ó÷üëéï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 23). ÁðÜíôçóç:

1) 2) 3) 4)

Óôçí ðáñáðÜíù Üóêçóç, ï êÜèå ìáèçôÞò Þ ìáèÞôñéá ìðïñåß íá áðáíôÞóåé åýêïëá, áöïý Ý÷åé äéáâÜóåé ðñþôá ôç «Óçìåßùóç», ðïõ âñßóêåôáé óôï êÜôù ìÝñïò ôçò óåëßäáò. Ðéï áíáëõôéêÜ, áíÜ ðñüôáóç Ý÷ïõìå ôéò ðéï êÜôù óçìáóßåò: Ôï ãåãïíüò üôé = ôï äåäïìÝíï. Ôá ãåãïíüôá = ôá óõìâÜíôá, áõôÜ ðïõ Ýãéíáí óôï ðáñåëèüí. Åßíáé ãåãïíüò = åßíáé âÝâáéï, åßíáé áíáìöéóâÞôçôï. Ðñï ôåôåëåóìÝíïõ ãåãïíüôïò = ðñÜîç Þ óõìâÜí ðïõ äåí ìðïñåß íá áëëÜîåé, ðáñÜ ôçí «ðåñß áíôéèÝôïõ» èÝëçóÞ ìáò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 35

Ç ÅÉÄÇÓÇ

5) 6)

35

ÅõìåíÞ ó÷üëéá = åõìåíåßò êñßóåéò, åõìåíÞò êñéôéêÞ ãéá ìßá ðñÜîç Þ Ýíá óõìâÜí (ðïëéôéêü, êáëëéôå÷íéêü ê.ï.ê.). Ôá ðëïýóéá ó÷üëéá = ç óýíôïìç, áëëÜ ðëïýóéá, åñìçíåßá ëÝîåùí êáé öñÜóåùí åíüò êåéìÝíïõ (åäþ, ôùí Ïìçñéêþí Åðþí).

2ç ¢óêçóç: Íá óõíäõÜóåôå ôéò ëÝîåéò ìå ôá êáôÜëëçëá åðßèåôá êáé íá ó÷çìáôßóåôå öñÜóåéò (ó÷üëéá, êñéôéêÞ, åßäçóç, ãåãïíüò). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 23). ÁðÜíôçóç: • •

•

•

• • • • • • • • •

ó÷üëéá: èåôéêÜ, áñíçôéêÜ, åãêùìéáóôéêÜ, êáõóôéêÜ, êáêüâïõëá, êïéíùíéêÜ, ðëïýóéá, êáëÜ, Üó÷çìá, áêñéâÞ, ÷ñÞóéìá ê.ô.ë. êñéôéêÞ: åõìåíÞò, äõóìåíÞò, åõíïúêÞ, èåôéêÞ, áñíçôéêÞ, êáêÞ, êáõóôéêÞ, êïéíùíéêÞ, ðïëéôéêÞ, êéíçìáôïãñáöéêÞ, êáëëéôå÷íéêÞ, áâáóÜíéóôç, áéôéïëïãçìÝíç, åìðåñéóôáôùìÝíç ê.ô.ë. åßäçóç: êáêÞ, êáëÞ, Üó÷çìç, äõóÜñåóôç, åõ÷Üñéóôç, ôñáãéêÞ, ÷áñìüóõíç, ôåëåõôáßá, ðñþôç, «êáõôÞ», ðïëéôéêÞ, ðïëéôéóôéêÞ, êáëëéôå÷íéêÞ, áèëçôéêÞ, ïéêïíïìéêÞ, áðñüóìåíç ê.ô.ë. ãåãïíüò: óçìáíôéêü, áóÞìáíôï, áðñïóäüêçôï, áðñüóìåíï, åõ÷Üñéóôï, äõóÜñåóôï, êïóìïúóôïñéêü, ðïëéôéêü, ïéêïíïìéêü, áèëçôéêü, åíôõðùóéáêü, ðåñßåñãï, îáöíéêü, ôñáãéêü, ôñïìá÷ôéêü, áóôåßï, óïâáñü ê.ô.ë. Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: Ôá êáõóôéêÜ ó÷üëéá ôçò ãåéôïíéÜò ôïí óõíôÜñáîáí! Ôá áñíçôéêÜ ó÷üëéá ðïõ åéóÝðñáîå ç ðñþôç ëïãïôå÷íéêÞ áðüðåéñÜ ôïõ, ôïí Ýêáíáí íá êëåéóôåß áêüìá ðåñéóóüôåñï óôïí åáõôü ôïõ. Ç ðáñÜóôáóç ôïõ «Ïéäßðïäá» áðü ôï Åèíéêü ÈÝáôñï, åéóÝðñáîå åãêùìéáóôéêÜ ó÷üëéá. Ï ðñùèõðïõñãüò ôçò ÷þñáò äÝ÷ôçêå ïîýôáôç ðïëéôéêÞ êñéôéêÞ ãéá ôïõò ÷åéñéóìïýò ôïõ óôá èÝìáôá ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò. Ç åìðåñéóôáôùìÝíç êñéôéêÞ ôïõ, ôïí âïÞèçóå óôç óõããñáöÞ ôçò åñãáóßáò ôïõ. Óôéò çìåñÞóéåò åöçìåñßäåò õðÜñ÷ïõí óôÞëåò êéíçìáôïãñáöéêÞò êñéôéêÞò. Ïé áèëçôéêÝò åéäÞóåéò ðáñïõóéÜæïíôáé óôï ôÝëïò ôùí äåëôßùí åéäÞóåùí. Ç äõóÜñåóôç åßäçóç ôïõ ÷Üëáóå ôç äéÜèåóç. ÏéêïíïìéêÝò åéäÞóåéò ðåñéëáìâÜíïíôáé óôá åéäéêÜ Ýíèåôá ôïõ çìåñÞóéïõ ôýðïõ.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 36

36

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

•

Ç óåéóìéêÞ äüíçóç, ðïõ óçìåéþèçêå ÷èåò ôï áðüãåõìá, Þôáí Ýíá áðñüóìåíï ãåãïíüò. Ôï ïéêïíïìéêü ãåãïíüò ôçò ÷ñïíéÜò ðïõ ðÝñáóå, Þôáí ç êõêëïöïñßá ôïõ åíéáßïõ åõñùðáúêïý íïìßóìáôïò óôéò ÷þñåò ôçò Åõñùæþíçò. Ï êýñéïò ×.Â. èåþñçóå ôçí êëïðÞ ôïõ ÷áñôïöýëáêÜ ôïõ, áóÞìáíôï ãåãïíüò.

• •

3ç ¢óêçóç: Íá êáôáôÜîåôå êëéìáêùôÜ áðü ôá áóèåíÝóôåñá óôá éó÷õñüôåñá ôá óõíþíõìá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 24). ÁðÜíôçóç: á) åãêñßíù → ðñïóõðïãñÜöù → åíóôåñíßæïìáé â) áðïäïêéìáóßá → ðïëåìéêÞ → óôéãìáôéóìüò ã) Ý÷ù ôçí åíôýðùóç → Ý÷ù ôç ãíþìç → Ý÷ù ôçí ðåðïßèçóç.

4ç¢óêçóç: Íá ðñïóèÝóåôå óôéò ðáñáðÜíù ïìÜäåò ëÝîåùí üóá ðåñéóóüôåñá óõíþíõìá ìðïñåßôå íá âñåßôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 24). ÁðÜíôçóç: á) äÝ÷ïìáé, áðïäÝ÷ïìáé, åðéêñïôþ, åðéäïêéìÜæù, õéïèåôþ, óõìöùíþ, áóðÜæïìáé ê.á. â) óôçëßôåõóç, åðßêñéóç, ëßâåëëïò, êáôÜêñéóç, ëåêôéêÞ åðßèåóç ê.á. ã) íïìßæù, ðéóôåýù, öáíôÜæïìáé, óêÝöôïìáé, îÝñù, öñïíþ ê.á.

5ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå ôá áíôþíõìá ôùí ëÝîåùí: õðïêåéìåíéêüò, ìåñïëçðôéêüò, ðñïêáôåéëçììÝíïò, åðçñåáóìÝíïò, êïììáôéóìÝíïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 24). ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: õðïêåéìåíéêüò ≠ áíôéêåéìåíéêüò ìåñïëçðôéêüò ≠ áìåñüëçðôïò ðñïêáôåéëçììÝíïò ≠ áíåêôéêüò

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 37

Ç ÅÉÄÇÓÇ

• •

37

åðçñåáóìÝíïò ≠ áíåðçñÝáóôïò êïììáôéóìÝíïò ≠ áêïììÜôéóôïò

6ç ¢óêçóç: Íá óõíäõÜóåôå ôá ïõóéáóôéêÜ áëÞèåéá êáé ãíþìç ìå üóá ðåñéóóüôåñá ñÞìáôá ìðïñåßôå êáé íá ó÷çìáôßóåôå öñÜóåéò, ð.÷. Ðáñáðïéþ ôçí áëÞèåéá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 24). ÁðÜíôçóç: Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • áëÞèåéá = Ðáñáðïéþ ôçí áëÞèåéá, êñýâù ôçí áëÞèåéá, áðïêñýðôù ôçí áëÞèåéá, áíáêáëýðôù ôçí áëÞèåéá, äéáêçñýóóù ôçí áëÞèåéá, ëÝù ôçí áëÞèåéá, öáëêéäåýù ôçí áëÞèåéá, âéÜæù ôçí áëÞèåéá, õðåñáóðßæïìáé ôçí áëÞèåéá, ïìïëïãþ ôçí áëÞèåéá, óêïôþíù ôçí áëÞèåéá, áíáæçôþ ôçí áëÞèåéá, åðéèõìþ ôçí áëÞèåéá, øÜ÷íù ôçí áëÞèåéá, äéáêñßíù ôçí áëÞèåéá, óÝâïìáé ôçí áëÞèåéá. • ãíþìç = Ý÷ù ôç ãíþìç, åßìáé ôçò ãíþìçò, åêôéìþ ôç ãíþìç êÜðïéïõ, óÝâïìáé ôç ãíþìç êÜðïéïõ, åêöÝñù ãíþìç, ó÷çìáôßæù ãíþìç, ëÝù ôç ãíþìç ìïõ, åêöñÜæù ôç ãíþìç ìïõ, êáôáèÝôù ôç ãíþìç ìïõ, õðåñáóðßæïìáé ôç ãíþìç ìïõ, åêèÝôù ôç ãíþìç ìïõ.

7ç ¢óêçóç: Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò äýï óôÞëåò: • ðñïêáôÜëçøç • ðáñÜëïãïò öüâïò ãéá ôï Üãíùóôï Þ ôï ìõóôçñéþäåò. • ðñüëçøç • Ýãêõñç, ãíþìç åéäéêïý. • äåéóéäáéìïíßá • ó÷çìáôéóìüò êñßóçò ìå âÜóç êÜðïéá äåäïìÝíá. • áðüöèåãìá • ðñïêáôáñêôéêÞ êñßóç. • ãíùìÜôåõóç • ãíþóç áâáóÜíéóôç ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü êÜðïéá åðßäñáóç. • åéêáóßá • ãíþìç ðïõ äå âáóßæåôáé óôç ëïãéêÞ, áëëÜ êáèéåñþèçêå áðü ôçí ðáñÜäïóç • êñéôéêÞ (åðéóôçìïíéêÞ, • áíáéôéïëüãçôç êñßóç êáëëéôå÷íéêÞ)

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 38

38

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• äïãìáôéêÞ ãíþìç

• åìðåñéóôáôùìÝíç ìåëÝôç, áéôéïëïãçìÝíç êáé áíáëõôéêÞêñßóç • ðñüêñéóç • óýíôïìç êñßóç ìå áíáìöéóâÞôçôï êýñïò ðïõ äéáôõðþíåôáé óáí ãíùìéêü • ðñïäéêÜæù • áðïöåýãù íá åêöÝñù áìÝóùò ãíþìç • åðéöõëÜóóïìáé • ðñïåîïöëþ, êñßíù ðñïêáôáâïëéêÜ (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 24). ÁðÜíôçóç: •ðñïêáôÜëçøç = ãíþìç áâáóÜíéóôç ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü êÜðïéá åðßäñáóç. •ðñüëçøç = ãíþìç ðïõ äå âáóßæåôáé óôç ëïãéêÞ áëëÜ êáèéåñþèçêå áðü ôçí ðáñÜäïóç. •äåéóéäáéìïíßá = ðáñÜëïãïò öüâïò ãéá ôï Üãíùóôï Þ ôï ìõóôçñéþäåò. •áðüöèåãìá = óýíôïìç êñßóç ìå áíáìöéóâÞôçôï êýñïò ðïõ äéáôõðþíåôáé óáí ãíùìéêü. •ãíùìÜôåõóç = Ýãêõñç ãíþìç åéäéêïý. •åéêáóßá = ó÷çìáôéóìüò êñßóçò ìå âÜóç êÜðïéá äåäïìÝíá. •êñéôéêÞ (åðéóôçìïíéêÞ, êáëëéôå÷íéêÞ) = åìðåñéóôáôùìÝíç ìåëÝôç, áéôéïëïãçìÝíç êáé áíáëõôéêÞ êñßóç. •äïãìáôéêÞ ãíþìç = áíáéôéïëüãçôç êñßóç. •ðñüêñéóç = ðñïêáôáñêôéêÞ êñßóç •ðñïäéêÜæù = ðñïåîïöëþ, êñßíù ðñïêáôáâïëéêÜ. •åðéöõëÜóóïìáé = áðïöåýãù íá åêöÝñù áìÝóùò ãíþìç.

8ç ¢óêçóç: Íá åðéëÝîåôå ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò áðü ôá ðáñáêÜôù ëåîéëüãéá êáé íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôùí áíôßóôïé÷ùí ðáñáãñÜöùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 25). ÁðÜíôçóç : 1.

«Ï Ôýðïò äåí êõêëïöïñåß ðÜíôïôå õðü êáèåóôþò åëåõèåñßáò. ÊáôÜ êáéñïýò êáé êáôÜ ÷þñåò åðéâÜëëïíôáé öñáãìïß ìåãáëýôåñïé Þ ìéêñüôåñïé ôçò åëåõèåñïôõðßáò êáé ç ëïãïêñéóßá åßôå óå åéñÞíç åßôå óå ðüëåìï äçìéïõñãåß Ýíáí áóöõêôéêü êëïéü óôçí Ýêöñáóç ôçò åëåýèåñçò ãíþìçò. ¸ôóé óõ÷íÜ ï Ôýðïò, éäßùò óôá äéêôáôïñéêÜ êáèåóôþôá, ïýôå ôï öñüíçìá ôïõ ëáïý åêöñÜæåé ïýôå üëåò ôéò

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 39

Ç ÅÉÄÇÓÇ

2.

39

åéäÞóåéò ðáñïõóéÜæåé, ïýôå ôéò åêèÝôåé, üðùò ðñáãìáôéêÜ Ý÷ïõí. Êáé áí êáìéÜ öïñÜ îåöýãåé áðü ôéò êõâåñíçôéêÝò åíôïëÝò õðïâÜëëåôáé óå óïâáñÝò êõñþóåéò. ¼ôáí ìéá ÷þñá âñßóêåôáé óå åìðüëåìç êáôÜóôáóç ï Ôýðïò õðÜãåôáé óå êñáôéêü Ýëåã÷ï ü÷é ìüíï ùò ðñïò ôï ó÷ïëéáóìü ôùí åéäÞóåùí, áëëÜ êáé óôï ôé èá áíáãñáöåß êáé ðùò èá ðáñïõóéáóôåß». «¸ôóé óÞìåñá ïé åöçìåñßäåò ðåñéëáìâÜíïõí åéäÞóåéò, êýñéï Üñèñï ãéá ôçí åóùôåñéêÞ êáé åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ, ó÷üëéá ðÜíù óôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò, ôçí êßíçóç ôïõ ÷ñçìáôéóôçñßïõ, ïéêïíïìéêÝò óåëßäåò (óôéò óïâáñüôåñåò åöçìåñßäåò äçìïóéåýïíôáé åðéóêïðÞóåéò ãéá ôá ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá áðü åéäéêïýò åðéóôÞìïíåò) êáé Üëëåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôçí êáëëéôå÷íéêÞ æùÞ, ôüóï ìå ôç ìïñöÞ åéäÞóåùí, üóï êáé ìå ôçí Üóêçóç êñéôéêÞò óôá Ýñãá ðïõ ðáßæïíôáé óôï èÝáôñï, óôïí êéíçìáôïãñÜöï êáé óå ìéêñüôåñç Ýêôáóç óôá ôçëåïðôéêÜ ðñïãñÜììáôá».

1ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå ôçí åñìçíåßá óôá åëëçíéêÜ ôùí ðéï êÜôù îåíéêþí üñùí: êáìåñáìÜí, ïðåñáôÝñ, êÜìåñá, ðÜíåë, óôïýíôéï, ñåðïñôÜæ, íôïêõìáíôÝñ, ðëÜíï, ôïê - óüïõ, ñéÜëéôé óüïõ, ðáðáñÜôóé, ñåðüñôåñ. ÌåôÜ ÷ñçóéìïðïéÞóôå áõôÝò ôéò ëÝîåéò óå äéêÝò óáò öñÜóåéò. ÁðÜíôçóç: Ç åñìçíåßá óôá åëëçíéêÜ ôùí ðéï ðÜíù îåíéêþí üñùí åßíáé: • êÜìåñáìÜí = åéêïíïëÞðôçò. • ïðåñáôÝñ = åéêïíïëÞðôçò, áõôüò ðïõ ëáìâÜíåé åéêüíåò ìå ôçí êÜìåñá. • êÜìåñá = ìç÷áíÞ ëÞøåùò (åéêïíïóêüðéï) åéêüíùí. • ðÜíåë = óõæÞôçóç óôñïããõëÞò ôñáðÝæçò· ôï óýíïëï áíèñþðùí (ë.÷. åéäéêþí åðéóôçìüíùí) ôï ïðïßï Ý÷åé êëçèåß íá óõæçôÞóåé ïñéóìÝíá èÝìáôá, êõñßùò, óôçí ôçëåüñáóç. • óôïýíôéï = êëåéóôüò ÷þñïò ìå åéäéêü ôå÷íéêü åîïðëéóìü, ðïõ ÷ñçóéìåýåé ãéá ôï

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

40

Óåëßäá 40

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ãýñéóìá ôáéíéþí Þ ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôçëåïðôéêþí êáé ñáäéïöùíéêþí åêðïìðþí· ôï áôåëéÝ åíüò êáëëéôÝ÷íç (æùãñÜöïõ, ãëýðôç ê.á.). • ñåðïñôÜæ = ç äçìïóéïãñáöéêÞ Ýñåõíá ãéá Ýíá èÝìá êáé ç ðáñïõóßáóç óôï êïéíü, ôùí óôïé÷åßùí áõôÞò ôçò Ýñåõíáò. • íôïêõìáíôÝñ = êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá ìéêñïý Þ ìåãÜëïõ ìÞêïõò åéäéêïý åíäéáöÝñïíôïò (êïéíùíéêïý, ðïëéôéêïý, êáëëéôå÷íéêïý), ðïõ óêïðü Ý÷åé íá øõ÷áãùãÞóåé, íá åíçìåñþóåé Þ íá «ôáñÜîåé» ôïõò èåáôÝò. • ðëÜíï = ç ëÞøç ìéáò åéêüíáò· ôï ó÷åäéÜãñáììá, ôï ó÷Ýäéï. • ôïê - óüïõ = åêðïìðÞ ëüãïõ Þ äéáëüãïõ (ôï ëïãïèÝáìá). • ñéÜëéôé - óüïõ = åêðïìðÞ ìå éóôïñßåò áðü ôç æùÞ, ôï èÝáìá ôçò êáèçìåñéíüôçôáò. • ðáðáñÜôóé = öùôïãñÜöïò ðïõ åðéæçôÜ ôç ëÞøç ôïëìçñþí öùôïãñáöéþí áðü ôçí éäéùôéêÞ æùÞ ôùí äéáóÞìùí ðñïóþðùí. • ñåðüñôåñ = äçìïóéïãñÜöïò åéäéêåõìÝíïò óå ñåðïñôÜæ. — Ïé öñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: •Ï êáìåñáìÜí ôïõ óôáèìïý ìáò, êáôüñèùóå íá êáôáãñÜøåé óõãêëïíéóôéêÝò åéêüíåò. •Ï ïðåñáôÝñ áõôÞò ôçò åêðïìðÞò åßíáé êïñõöáßïò óôç äïõëåéÜ ôïõ. •Ç ôáéíßá «ÑïæÝôá» ôùí áäåëöþí ÍôáñíôÝí «ãõñßóôçêå» ìå ôçí êÜìåñá óôï ÷Ýñé. •Áðüøå óôï ðÜíåë ìáò, öéëïîåíïýìå õøçëïýò ðñïóêåêëçìÝíïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá ìéëÞóïõìå ãéá ôï èÝìá ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò. •Ìðïñïýìå, ôþñá, íá óõíäåèïýìå ìå ôï êåíôñéêü óôïýíôéï ôïõ óôáèìïý ìáò, ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò! •Óôéò åéäÞóåéò ôïõ ×, óôéò 8:30, õðÜñ÷åé Ýíá áðïêëåéóôéêü ñåðïñôÜæ, ðïõ èá óõæçôçèåß. •Ôï íôïêõìáíôÝñ åßíáé Ýíá «åßäïò ðñïò åîáöÜíéóç» óôá ðñïãñÜììáôá ôùí åëëçíéêþí ôçëåïðôéêþí óôáèìþí. •Óôá ðëÜíá ðïõ âëÝðåôå, ï Ðñüåäñïò ôçò Äçìïêñáôßáò ðñïóÝñ÷åôáé óôï ðñïåäñéêü ìÝãáñï. •Ï × åßíáé ðåôõ÷çìÝíïò äçìïóéïãñÜöïò êáé Ý÷åé äéêü ôïõ ôïê - óüïõ. •Ôá ñéÜëéôé - óüïõ êáðçëåýïíôáé ôéò áíèñþðéíåò áäõíáìßåò, ôçí áðüãíùóç êáé ôïí ðüíï áðëþí áíèñþðùí, ðñïêåéìÝíïõ íá áõîÞóïõí ôá ðïóïóôÜ ôçëåèÝáóçò ôùí êáíáëéþí, óôá ïðïßá öéëïîåíïýíôáé. •Ïé ðáðáñÜôóé äå óÝâïíôáé ôéò ðñïóùðéêÝò óôéãìÝò ôùí äéáóÞìùí áíèñþðùí ôçò ðïëéôéêçò, ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ, ôçò ôçëåüñáóçò êáé ãåíéêÜ, ôïõ èåÜìáôïò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 41

Ç ÅÉÄÇÓÇ

41

•Ï ñåðüñôåñ ôïõ óôáèìïý ìáò èá ðáñïõóéÜóåé áðïêáëõðôéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôï ìåßæïí èÝìá ôçò åâäïìÜäáò.

2ç Åñþôçóç: ×ñçóéìïðïéþíôáò ôéò ëÝîåéò ðïõ óáò äßíïíôáé êáé áöïý ôéò âÜëåôå óôï óùóôü áñéèìü êáé ðôþóç, óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ: (ðáñáðëçñïöüñçóç, ïëïêëçñùôéêÜ êáèåóôþôá, èÜññïò, ôüëìç, öçìïëïãßåò, áîéïðñÝðåéá, óåâáóìüò, ðñïóùðéêüôçôåò, åìðåñéóôáôùìÝíïò). ÁðÜíôçóç: •Ç åìðåñéóôáôùìÝíç Ýñåõíá, åßíáé ôï æçôïýìåíï ãéá êÜèå óõíåðÞ äçìïóéïãñÜöï ðïõ äéáêñßíåôáé ãéá ôï óåâáóìü ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ Üëëïõ. •Ç ðëçñïöüñçóç (áíôéêåéìåíéêÞ êáé åëåýèåñç) äýóêïëá åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóá óôéò áóöõêôéêÝò óõíèÞêåò, ðïõ åðéâÜëëïõí ôá ïëïêëçñùôéêÜ êáèåóôþôá. Ùóôüóï ÷Üñç óôçí ôüëìç êáé ôï èÜññïò ïñéóìÝíùí ëåéôïõñãþí ôçò äçìïóéïãñáößáò, êáôáðïëåìÜôáé ç óêüðéìç ðáñáðëçñïöüñçóç ôïõ ëáïý. •Ïé áãþíåò ãéá ôçí åëåõèåñßá ôïõ ôýðïõ äéÝóùóáí óôï ðáñåëèüí ôçí áîéïðñÝðåéá ôùí äçìïóéïãñÜöùí, ïé ïðïßïé óÞìåñá, äÝ÷ïíôáé ðïëëÝò áñíçôéêÝò êñéôéêÝò ãéá ôç óôÜóç ôïõò êáé ôá óõìöÝñïíôá ðïõ õðçñåôïýí. •Ç Ýíôïíç öçìïëïãßá ãéá ôçí ðáñáßôçóç ôïõ õðïõñãïý åèíéêÞò Üìõíáò, ðñïêÜëåóå áíçóõ÷ßá óôçí êïéíÞ ãíþìç.

)

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 42

42

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ENOTHTA 6Ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÇÍ ÐËÇÑÏÖÏÑÇÓÇ, ÔÇ ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÉÁ, ÔÏÍ ÔÕÐÏ)

1ç ¢óêçóç: Íá ó÷ïëéÜóåôå ôï äçìïóéïãñáöéêü ïñéóìü ôçò åßäçóçò êáé íá ðñïóðáèÞóåôå íá âñåßôå áíÜëïãá ðáñáäåßãìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 26). ÁðÜíôçóç: Óýìöùíá ìå ôï ðéï ðÜíù ðáñÜäåéãìá (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 26), ùò åßäçóç ïñßæåôáé ôï áðñüïðôï, áóõíÞèéóôï êáé áîéïðåñßåñãï ãåãïíüò, ðïõ êéíåß ôï åíäéáöÝñïí ôïõ êïéíïý. Ôï ãåãïíüò, ðïõ «óðÜæåé» ôç ñïõôßíá êáé ôçí ðëÞîç ôçò êáèçìåñéíüôçôáò, ðñÝðåé íá êáôáãñáöåß êáé íá ðáñïõóéáóôåß ùò åßäçóç, ãéáôß åßíáé ó÷åäüí óßãïõñï, üôé èá «êåíôñßóåé» ôçí ðåñéÝñãåéá ôùí áêñïáôþí, èåáôþí Þ áíáãíùóôþí, ëüãù ôçò óðáíéüôçôÜò ôïõ. Ùóôüóï, ðÝñá áð’ áõôüí ôï «äçìïóéïãñáöéêü» ïñéóìü ôçò åßäçóçò, óôçí

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 43

Ç ÅÉÄÇÓÇ

43

áíáãüñåõóç åíüò ãåãïíüôïò ôçò åðéêáéñüôçôáò, óå «åßäçóç», õðåéóÝñ÷ïíôáé êáé Üëëïé ðáñÜãïíôåò, åêôüò ôçò «óðáíéüôçôáò», ôçò «ðåñéÝñãåéáò» êáé ôïõ «áóõíÞèéóôïõ». Ðñüêåéôáé ãéá ðáñÜãïíôåò üðùò: ï âáèìüò «åðßäñáóçò» ôïõ ãåãïíüôïò óôéò êïéíùíéêÝò, ïéêïíïìéêÝò êáé ðïëéôéêÝò åîåëßîåéò, ï âáèìüò «óçìáíôéêüôçôáò» åíüò ãåãïíüôïò, ç «êïóìïúóôïñéêüôçôá» åíüò ãåãïíüôïò (ë.÷. ç êÞñõîç åíüò ðïëÝìïõ, ç êáôÜññåõóç åíüò ðïëéôéêïý óõóôÞìáôïò ê.á.) êáé ï âáèìüò «áíôéðñïóùðåõôéêüôçôáò» ôïõ ãåãïíüôïò (ë.÷. ãåãïíüò ðïõ áöïñÜ óôï óýíïëï ôùí åíäéáöåñüíôùí ôïõ êïéíïý). ¸íá áíÜëïãï ðáñÜäåéãìá ìå áõôü ôïõ äçìïóéïãñáöéêïý ïñéóìïý ôçò åßäçóçò, ðïõ ðáñáèÝôåé ôï ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï èá ìðïñïýóå íá Þôáí ôï áêüëïõèï: «Áí ìéá êõñßá âãåé óôï äñüìï êÜíïíôáò «ðåñßðáôï» ôï êáôïéêßäéü ôçò, áõôü äåí åßíáé åßäçóç. Áí ôï êáôïéêßäéï, üìùò, âãÜëåé ãéá «ðåñßðáôï» ôçí êõñßá ôïõ, áõôü åßíáé åßäçóç». Þ «Áí Ýíáò èåáôÞò ÷Üóåé ôç æùÞ ôïõ, áðü ôç óõãêßíçóç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò áèëçôéêÞò áíáìÝôñçóçò, áõôü äåí åßíáé åßäçóç. Áí, üìùò, êÜðïéïò áèëçôÞò áðü ôç óõãêßíçóç, ÷Üóåé ôç æùÞ ôïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áèëçôéêÞò áíáìÝôñçóçò, áõôü åßíáé åßäçóç».

2ç ¢óêçóç: Íá ó÷ïëéÜóåôå ôç óçìáóßá ôïõ ìýèïõ: Ñþôçóáí êÜðïôå Ýíá ìõèéêü âáóéëéÜ: ¢ñ÷ïíôá áí Ý÷áíåò üëá óïõ ô’ áãáèÜ, ðïéï áð’ áõôÜ ôá ðÝíôå èá Þèåëåò íá óïõ ìåßíåé ôåëåõôáßï; Ç åëåõèåñßá, ç õãåßá, ôï ÷ñõóÜöé, ç óïößá Þ ç äüîá; Êé åêåßíïò áðïêñßèçêå: Ïé ðëçñïöïñßåò! Äþóå ìïõ ðëçñïöïñßåò êáé üëá ô’ Üëëá ôá îáíáâñßóêù. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 26). ÁðÜíôçóç: Ï èåìáôéêüò ðõñÞíáò ôïõ ìýèïõ, ðïõ ðáñáôßèåôáé ðéï ðÜíù, êéíåßôáé óôï ÷þñï ôùí áîéþí. Ï âáóéëéÜò ôïõ ðáñáìõèéïý, üôáí åñùôÜôáé ãéá ôç ÷ñçóéìüôçôá ôùí áãáèþí (åëåõèåñßá, õãåßá, ÷ñõóÜöé, óïößá, äüîá) äå äéóôÜæåé íá áðáíôÞóåé ìå êÜôé íÝï êáé åíôåëþò äéáöïñåôéêü. Èá ðñïôéìïýóå, ëÝåé, íá ÷Üóåé êáé ôá ðÝíôå ðéï ðÜíù áãáèÜ, áñêåß íá åß÷å ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò. Ìå ôçí ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò, ðéóôåýåé üôé ìðïñåß ü÷é ìüíï íá áíôÝîåé ôç óôÝñçóç ôùí áãáèþí, áëëÜ êáé íá áðïêáôáóôÞóåé óôï ìÝëëïí, ôçí Ýëëåéøç ôïõò. ËáìâÜíïíôáò õðüøç ìáò, ôçí åêðëçêôéêÞ ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï ðïõ óõíôåëÝóôçêå óôïí ôïìÝá ôùí ðëçñïöïñéþí, ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, äéáðéóôþíïõìå ôç äéá÷ñïíéêüôçôá ôïõ ìýèïõ. Ï Üñ÷ïíôáò ôïõ ðáñáìõèéïý äåí êÜíåé ôßðïôå äéáöïñåôéêü, áðü ôï íá

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 44

44

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

åêöñÜæåé ìéá Þäç äéáìïñöùìÝíç ðñáãìáôéêüôçôá. ÓÞìåñá, ÷Üñç óôçí áýîçóç ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôçí ðñüóâáóç ó’ áõôÝò, áðü Ýíá óçìáíôéêü ôìÞìá ôïõ ðáãêüóìéïõ ðëçèõóìïý, ç åíçìÝñùóç èåùñåßôáé ôï óçìáíôéêüôåñï áãáèü êáé ç êáëýôåñç èùñÜêéóç ôïõ áíèñþðïõ, áðÝíáíôé óôïõò êéíäýíïõò êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ Üîåíïõ êáé å÷èñéêïý êïéíùíéêïðïëéôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ìåôÜ ôçí «åíäåêÜôç Óåðôåìâñßïõ» ôï «êõíÞãé ôùí ìáãéóóþí» ðïõ îåêßíçóå áð’ ôçí áðÝíáíôé ðëåõñÜ ôïõ Áôëáíôéêïý, åß÷å ùò ðñþôá èýìáôá ôá áôïìéêÜ êáé óõëëïãéêÜ äéêáéþìáôá ôùí ðïëéôþí, ôçí åëåõèåñßá ôïõ ôýðïõ êáé ôçí åëåõèåñßá ôçò ìåôáêßíçóçò, õðü ôï «åýó÷çìï» ðñüó÷çìá ôçò óõëëïãéêÞò áóöÜëåéáò. Ðáñ’ üëá áõôÜ, ç ðñïóùðéêÞ åëåõèåñßá ìðïñåß íá äéáöõëá÷èåß ÷Üñç óôá áíåîÜñôçôá Ì.Ì.Å. êáé ôá åíáëëáêôéêÜ Ýíôõðá (åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, ìðñïóïýñåò), ðïõ ðáñïõóéÜæïõí êáé ôçí Üëëç üøç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ìå ôçí ßäéá Ýííïéá, ç ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò ìðïñåß íá áðïäåé÷èåß óùôÞñéá ãéá ôçí õãåßá ôùí áóèåíþí Þ íá âïçèÞóåé ðñïò ôçí êáôåýèõíóç ôçò åêðáßäåõóçò, áöïý ï üãêïò ôùí ðëçñïöïñéþí, ðïõ êéíåßôáé óÞìåñá, äåí ìðïñåß íá êáëõöèåß áð’ ôá õðÜñ÷ïíôá åêðáéäåõôéêÜ óõóôÞìáôá. Óõìðåñáßíïõìå, åðïìÝíùò, üôé óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, ïé ðëçñïöïñßåò êáé ç ðñüóâáóç ó’ áõôÝò, åßíáé Ýíá áðáñáßôçôï åñãáëåßï, ðïõ ü÷é ìüíï óõìâÜëëåé óôçí åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý, áëëÜ èùñáêßæåé ôç äçìïêñáôßá êáé ôéò áôïìéêÝò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí.

3ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôïí ïñéóìü êáé ôç äçìïóéïãñáöéêÞ åßäçóç, ðïõ áêïëïõèåß, íá óõæçôÞóåôå ôï öáéíüìåíï ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò êáé íá ãñÜøåôå ìéá Ýêèåóç ó÷åôéêÞ ìå áõôü: Ðïéïé ðáñÜãïíôåò óõíÞèùò ôï ðñïêáëïýí êáé ðïéåò ìðïñåß íá åßíáé ïé óõíÝðåéÝò ôïõ; Ãéáôß ï êüóìïò ðáñáóýñåôáé ìåñéêÝò öïñÝò áðü ôçí ðáñáðëçñïöüñçóç; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 26). ÁðÜíôçóç: ¸íá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá áäéÝîïäá êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéêÞò öýóçò, ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò åßíáé ç ðáñáðëçñïöüñçóç. Ùò ðáñáðëçñïöüñçóç ïñßæåôáé ç ìç óùóôÞ åíçìÝñùóç ôçò êïéíÞò ãíþìçò ìå ôç óêüðéìç áðüêñõøç Þ ôçí êáèõóôÝñçóç ìåôÜäïóçò êÜðïéùí ðëçñïöïñéþí Þ ìå ôïí õðÝñìåôñï ôïíéóìü êÜðïéùí Üëëùí ãåãïíüôùí. Ðáñáðëçñïöüñçóç, üìùò, Ý÷ïõìå êáé üôáí äéáäßäïíôáé åéäÞóåéò ðïõ äåí áíôáðïêñßíïíôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá, ìå óêïðü ôçí ðëÞñç äéáóôñïöÞ ôçò áëÞèåéáò êáé Üñá, ôçí åîõðçñÝôçóç éäéáßôåñùí ðïëéôéêþí, ïéêïíïìéêþí êáé êïéíùíéêþí óôü÷ùí êáé óõìöåñüíôùí.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 45

45

Ç ðáñáðëçñïöüñçóç ùò öáéíüìåíï óõíäÝåôáé Üìåóá ìå ôçí åîÝëéîç êáé ôçí áíÜðôõîç ôïõ êüóìïõ ôùí ðëçñïöïñéþí, áëëÜ êáé ôç óõíåðáãüìåíç õðïâÜèìéóç ôùí áîéþí ëüãù áõôïý, áêñéâþò, ôïõ ôå÷íïêñáôéêïý êáé ùöåëéìéóôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò óýã÷ñïíçò êïéíùíßáò. Ùò óçìáíôéêüôåñç áéôßá ðáñáðëçñïöüñçóçò ðñïâÜëëåôáé ôï ïéêïíïìéêü êáé ðïëéôéêü óõìöÝñïí. Óôá óýã÷ñïíá áóôéêÜ êáèåóôþôá åßíáé ðïëý óõíçèéóìÝíï (áí êáé ü÷é åîáêñéâùìÝíï), ïìÜäåò ïñãáíùìÝíùí óõìöåñüíôùí íá äéåéóäýïõí óôá Ì.Ì.Å. êáé íá äéáâñþíïõí ôï ÷áñáêôÞñá ôïõò. Ïé ïìÜäåò áõôÝò (êõñßùò, åðé÷åéñçìáôéêïß êýêëïé) ì’ áõôüí ôïí ôñüðï, åðé÷åéñïýí íá ðéÝóïõí ôçí ðïëéôéêÞ çãåóßá ôçò ÷þñáò, ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíïõí, åßôå ðñïíïìéáêïß ðñïìçèåõôÝò ôïõ äçìïóßïõ ôïìÝá, åßôå ðñïíïìéáêïß åôáßñïé, óå ðåñéðôþóåéò éäéùôéêïðïßçóçò êåñäïöüñùí êñáôéêþí åôáéñåéþí. Ùò äåõôåñåýïõóåò áéôßåò êáôáãñÜöïíôáé åêåßíåò, ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç äçìïóéïãñáöéêÞ äåïíôïëïãßá. Óôç óýã÷ñïíç êïéíùíßá ôïõ èåÜìáôïò (ñéÜëéôé óüïõ, big brother, bar ê.ô.ü.) êõñéáñ÷åß ç áýîçóç ôçò èåáìáôéêüôçôáò, ç ïðïßá Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá íá ðñïóåëêýóåé ôá êåñäïöüñá «äéáöçìéóôéêÜ ðáêÝôá», ìå ôá ïðïßá åíéó÷ýåôáé ï éóïëïãéóìüò ôùí Ì.Ì.Å. ¸ôóé, ç óêáíäáëïèçñßá (ëåðôïìÝñåéåò áðü ôç æùÞ äéáóÞìùí ðñïóùðéêïôÞôùí, ç èÞñåõóç åíôõðùóéáêþí áëëÜ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá áíïýóéùí åéäÞóåùí) êáé ç åóêåììÝíç áíÜìåéîç ôùí åéäÞóåùí ìå ôï õðïêåéìåíéêü ó÷üëéï, áðïôåëïýí ôïí êáíüíá ôçò óýã÷ñïíçò åéäçóåïãñáößáò. Áõôü ï öáýëïò êýêëïò (ñïæ ôçëåüñáóç - ðñïóÝëêõóç ôçëåèåáôþí - ðñïóÝëêõóç äéáöçìéóôéêþí ðáêÝôùí), áé÷ìáëùôßæåé ôçí êïéíÞ ãíþìç êáé ôçí áðïðñïóáíáôïëßæåé, óôñÝöïíôÜò ôçí, óå Üëëá ðéï áíþäõíá êáé áíïýóéá, áðü åêåßíá ôçò åóùôåñéêÞò êáé åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò æùÞò, èÝìáôá. Ç ôÜóç áõôÞ åíéó÷ýåôáé êáé áðü ôçí áðïõóßá äçìïóéïãñÜöùí ìå áíþôåñç åêðáßäåõóç êáé åîåéäéêåõìÝíåò óðïõäÝò, áëëÜ êáé áðü ôçí Ýëëåéøç èåóìéêþí ðáñåìâÜóåùí áðü ôçí ðëåõñÜ ôçò óõíôåôáãìÝíçò ðïëéôåßáò. Óå ïñéóìÝíåò «áóôéêÝò êïéíïâïõëåõôéêÝò äçìïêñáôßåò», ðáñáôçñåßôáé, åßôå áäéáöïñßá, åßôå áäõíáìßá ôçò ðïëéôåßáò ãéá ôçí ôéìùñßá, ôïí Ýëåã÷ï Þ ôïí ðåñéïñéóìü üóùí åóêåììÝíá ðáñáðëçñïöïñïýí ôçí êïéíÞ ãíþìç. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ôï èÝìá åßíáé óïâáñü, ãéáôß êáôáäåéêíýåé ôï Ýëëåéììá êáé ôçí åîáóèÝíçóç ôùí äçìïêñáôéêþí èåóìþí. Åêôüò áðü ôçí åõèåßá áðåéëÞ åíáíôßïí ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò, ç ðáñáðëçñïöüñçóç åõèýíåôáé êáé ãéá ôçí õðïâÜèìéóç ôïõ çèéêïý êáé ôïõ ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ëáïý. Ï ðïëßôçò êáèßóôáôáé Ýíá Üâïõëï êáé áíåýèõíï ïí, ðïõ ðïäçãåôåßôáé áðü äéÜöïñåò ïìÜäåò óõìöåñüíôùí, áöïý áðïöáóßæåé ÷ùñßò ïõóéáóôéêÜ, íá ãíùñßæåé Þ ãíùñßæïíôáò áõôÜ, ðïõ ôá Ì.Ì.Å. åðéèõìïýí íá ãíùñßæåé. Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, åðßóçò, ôïõ öáíáôéóìïý ôùí ðïëéôþí, ðïõ ïäçãåß óå áêñüôçôåò êáé óå äé÷áóìü. ¼íôáò ï ëáüò, ó’ áõôÞ ôçí éäéáßôåñç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, åßíáé ðïëý åýêïëï íá

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 46

46

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óôñáöåß ðñïò ôï «ìåóóéáíéóìü», õéïèåôþíôáò êáé áíáìÝíïíôáò áõôüêëçôïõò «Þñùåò» êáé «óùôÞñåò». Ç êáôáâáñÜèñùóç ôïõ ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ, ïäçãåß ìáèçìáôéêÜ, óôçí êáëëéÝñãåéá êëßìáôïò áóôÜèåéáò, ç ïðïßá åõíïåß ôéò êïéíùíéêÝò óõãêñïýóåéò. Áõôü ôï ðïëéôéêü êëßìá, åðéæçôïýí êáé ïé õðåýèõíïé ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò. ¸íá ðïëéôéêü êëßìá, ðïõ èá åêâáñâáñþóåé ôá ðïëéôéêÜ áéóèçôÞñéá ôùí ðïëéôþí, èá êëïíßóåé ôïõò äçìïêñáôéêïýò èåóìïýò êáé èá åíôåßíåé ôçí áíáóöÜëåéá, ðñïêåéìÝíïõ åêåßíïé íá ðñïùèÞóïõí ôá «ßäéá óõìöÝñïíôÜ ôïõò» åéò âÜñïò ôïõ ëáïý êáé ôçò äçìïêñáôßáò.

4ç ¢óêçóç: Ðïéåò óõíÝðåéåò ìðïñåß íá Ý÷åé óôéò ðñïóùðéêÝò ìáò ó÷Ýóåéò ç äéÜäïóç ìéáò öÞìçò ðïõ áöïñÜ ôçí éäéùôéêÞ ìáò æùÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 27). ÁðÜíôçóç: Ùò öÞìç ïñßæåôáé ç áíåîáêñßâùôç ðëçñïöïñßá ðïõ äéáäßäåôáé áíåîÝëåãêôá áðü óôüìá óå óôüìá. ÅðåéäÞ, ç öÞìç áöïñÜ êõñßùò ðëçñïöïñßåò ôçò éäéùôéêÞò æùÞò, åðéöÝñåé ìüíï áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò. Óôçí åðï÷Þ ôïõ èåÜìáôïò, ôçò èÞñåõóçò åíôõðùóéáêþí åéäÞóåùí êáé ôïõ óêáíäáëïèçñéêïý ôýðïõ (Ýíôõðïõ Þ çëåêôñïíéêïý), ç äéÜäïóç ìéáò öÞìçò, áíôéêáèéóôÜ ôç äçìïóéïãñáöéêÞ Ýñåõíá. Ôá ðñþôá èýìáôá áõôÞò ôçò áäçöÜãïõ ôÜóçò, ôçò ôçëåïðôéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò, åßíáé ïé äéÜóçìåò ðñïóùðéêüôçôáò ôçò «óüïõ ìðéæ», ðïõ ç ßäéá äçìéïýñãçóå. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ç äçìéïõñãßá äéáóçìïôÞôùí åêðëçñþíåé Ýíá óõãêåêñéìÝíï óôü÷ï, áõôüí ôçò åýñåóçò êáé ôçò ðáñïõóßáóçò «åíôõðùóéáêþí åéäÞóåùí», ï ïðïßïò áõîÜíåé ôá ðïóïóôÜ ôçëåèÝáóçò êáé Üñá, åíéó÷ýåé ïéêïíïìéêÜ ôïõò êýêëïõò óõìöåñüíôùí, ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. Ùóôüóï, ãéá íá åðéóôñÝøïõìå óôï èÝìá ôçò äéÜäïóçò áíåîáêñßâùôùí ðëçñïöïñéþí, ïé áñíçôéêÝò öÞìåò äåí ïöåßëïíôáé ìüíï óôçí ïéêïíïìéêÞ äéáðëïêÞ áíÜìåóá óôá ìÝóá êáé ôïõò åðé÷åéñçìáôéêïýò êýêëïõò, ðïõ äéåéóäýïõí ó’ áõôÜ. Åßíáé óýìðôùìá, åðßóçò, ôçò ãåíéêüôåñçò çèéêÞò êáé êïéíùíéêÞò óÞøçò, ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôçí åðï÷Þ ìáò, ëüãù ôïõ ùöåëéìéóôéêïý êáé ôå÷íïêñáôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò. Åßíáé äåäïìÝíï, åðßóçò, üôé ïé âëÜâåò ðïõ ðñïêáëåß ç äéÜäïóç áíåîáêñßâùôùí ðëçñïöïñéþí, åßíáé ðïëý óïâáñÝò. Ï Üíèñùðïò / èýìá ôùí Ì.Ì.Å., êáôáññáêþíåôáé çèéêÜ êáé ôñáõìáôßæåôáé øõ÷éêÜ. Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, èéãìÝíá Üôïìá íá êáôáöåýãïõí óôç äéêáéïóýíç, ùò Ýó÷áôï ìÝóï ðñïóôáóßáò. Ðáñ’ üëá áõôÜ, üìùò, ç áíèåêôéêüôçôá ìéáò öÞìçò, ðïõ ðëÞôôåé áíåðáíüñèùôá ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé ôá áôïìéêÜ äéêáéþìáôá åíüò áíèñþðïõ, åíéó÷ýåôáé áðü ôçí ôÜóç ðïõ êõñéáñ÷åß óÞìåñá óôá Ì.Ì.Å. êáé áíáðáñÜãåôáé óôéò ðñïóùðéêÝò ìáò ó÷Ýóåéò. Ïé ðñïóùðéêÝò öéëïäïîßåò áíáìåéãìÝíåò ìå ìïíüðëåõñåò åêôé-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 47

Ç ÅÉÄÇÓÇ

47

ìÞóåéò, õðïêåéìåíéêÜ ó÷üëéá êáé áíåîáêñßâùôåò ðëçñïöïñßåò, óõíèÝôïõí ôïí êáìâÜ, áðü ôïí ïðïßï îåêéíÜåé ç äéÜäïóç ìéáò öÞìçò, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéôåõ÷èåß ç ðñïóÝëêõóç áíáãíùóôþí Þ ôçëåèåáôþí. Äõóôõ÷þò ç çèéêÞ âëÜâç, ôï ôñùèÝí êýñïò, ôá øõ÷ïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá êáé ï åõôåëéóìüò ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò, ðïõ åðéöÝñåé ç äéÜäïóç öçìþí, ðáñáãíùñßæïíôáé. Áõôü ðïõ ðñïÝ÷åé, ãéá ôá Ì.Ì.Å. åßíáé ç áýîçóç ôùí ðùëÞóåùí ôùí ðñïúüíôùí/åéäÞóåùí, áêüìá êé áí ï Ýëåã÷ïò ôùí äçìïóéïãñáöéêþí ðçãþí Þ ôùí ðëçñïöïñéþí åßíáé áðü ðëçììåëÞò Ýùò áíýðáñêôïò.

5ç ¢óêçóç: ÊáèçìåñéíÜ ðáßñíïõìå, áëëÜ êáé äßíïõìå, ðëçñïöïñßåò ãéá äéÜöïñá ãåãïíüôá. Ðïéá óôÜóç íïìßæåôå üôé ðñÝðåé íá äéáìïñöþíïõìå ùò äÝêôåò ôùí ðëçñïöïñéþí áõôþí êáé ðïéá åõèýíç ðéóôåýåôå üôé Ý÷ïõìå ùò ðïìðïß; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 27). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå ç óõëëïãÞ êáé ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí åßíáé Üìåóá óõíõöáóìÝíç ìå ôï êïéíùíéêü ñüëï ôïõ áíèñþðïõ. Ùò åíåñãü ìÝëïò ìéáò åõñýôåñçò Þ ìéêñüôåñçò êïéíùíéêÞò ïìÜäáò, ï Üíèñùðïò, âñßóêåôáé ðïëý óõ÷íÜ óôç èÝóç ôïõ öïñÝá Þ ôïõ áðïäÝêôç ðëçñïöïñéþí, ãåãïíüò ðïõ äéáìïñöþíåé ìéá äõíáìéêÞ êáé õðáãïñåýåé ìéá óôÜóç æùÞò, ãéá ôçí ðëåéïøçößá ôùí áíèñþðùí. ÐÝñá áðü ôéò ãåíéêüëïãåò äéáêçñýîåéò, üðùò: ç äåïíôïëïãßá, ç çèéêÞ, ç áíôéêåéìåíéêüôçôá, ç åõäéÜêñéôç äéÜêñéóç áíÜìåóá óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò êáé ôï õðïêåéìåíéêü ó÷üëéï Þ ç ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá êáé ç åêðáßäåõóç, ôï æçôïýìåíï ôçò äéáìüñöùóçò ôçò éäáíéêüôåñç óôÜóçò ôïõ êïéíïý áðÝíáíôé óôçí åéäçóåïãñáößá, ó÷åôßæåôáé Üìåóç ìå ôçí åðáíÜóôáóç óôï ÷þñï ôçò åðéêïéíùíßáò êáé ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ óõíôåëÝóôçêå ôçí ôåëåõôáßá åéêïóáåôßá. Ôüóï ùò ðïìðüò, áëëÜ êõñßùò ùò áðïäÝêôçò ðëçñïöïñéþí, ï Üíèñùðïò ðñÝðåé íá äéáðíÝåôáé áðü áíèñùðéóôéêÜ êáé äçìïêñáôéêÜ éäåþäç. Óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç, ç ðáñïõóßáóç åéäÞóåùí åßíáé Ýíá «åñãáëåßï» áíÜëõóçò êáé ðëçñïöüñçóçò êáé ü÷é áõôïóêïðüò, ðïõ õðïäïõëþíåé ôïí Üíèñùðï. Óôçí áõãÞ ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá, ïðüôå ïé áíèñþðéíåò êïéíùíßåò óôÝêïíôáé åêóôáôéêÝò ìðñïóôÜ ó’ áõôÞí ôçí åêðëçêôéêÞ ñïÞ ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò áðü ôçí ìéá Üêñç ôïõ êüóìïõ óôçí Üëëç, ç áðáßôçóç ãéá ìßá áíôéðñïóùðåõôéêüôåñç èåóìéêÞ ðáñÝìâáóç, ðñïâÜëëåé åðéôáêôéêüôåñç áðü ðïôÝ.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 48

48

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Äåí áñêåß íá õðÜñ÷åé áõôïóõãêñÜôçóç, áíôéêåéìåíéêüôçôá Þ äçìïóéïãñáöéêÞ äåïíôïëïãßá áð’ ôçí ðëåõñÜ ôùí êýêëùí ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôçí ðëçñïöüñçóç. Ïýôå ç åêðáßäåõóç, ç ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá Þ ôï äçìïêñáôéêü áéóèçôÞñéï, áðïôåëåß ðáíÜêåéá áðÝíáíôé óôéò «äüëéåò» åðéèÝóåéò ôçò åíäå÷üìåíçò ðáñáðëçñïöüñçóçò, ðïõ åðé÷åéñïýí ôá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá, ðïõ åëÝã÷ïõí ôï óýíïëï ôùí Ì.Ì.Å. Ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá - êáé áõôü åßíáé ôï ðéï óçìáíôéêü - ïöåßëåé íá ðñïóôáôåýåé ôéò áôïìéêÝò êáé óõëëïãéêÝò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí êáé íá ðáñåìâáßíåé üðïôå èßãïíôáé «åõáßóèçôá ðñïóùðéêÜ äåäïìÝíá» êáé åõôåëßæåôáé ç áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá. Ç èåóìéêÞ èùñÜêéóç ôùí óôïé÷åéùäþí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí, ðïõ áðåéëïýíôáé áðü ôçí åðéèåôéêÞ êáé åíôõðùóéïèçñéêÞ ôáêôéêÞ ôùí Ì.Ì.Å. åßíáé áðáñáßôçôç, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáöõëá÷èåß ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò. Ãéá ôçí îå÷ùñéóôÞ óôÜóç ôïõ êÜèå áíèñþðïõ áðÝíáíôé óôç «äéá÷åßñéóç» ôùí ðëçñïöïñéþí, ëßãá ìÝíïõí íá åéðùèïýí áêüìá. Ùò ðïìðüò, êÜèå Üíèñùðïò ïöåßëåé íá óÝâåôáé ôï Þèïò, ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé ôéò éäéùôéêÝò / ðñïóùðéêÝò óôéãìÝò ôïõ óõíáíèñþðïõ ôïõ. Áðáéôåßôáé äéáóôáýñùóç ôùí ðëçñïöïñéþí êáé åîáíôëçôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí ðçãþí. Ùò åðéðëÝïí ðñïóüí ðñïâÜëëåôáé ç ðñïóÞëùóç óôïõò êáíüíåò ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò äåïíôïëïãßáò êáé ç áðïäÝóìåõóç áðü êÜèå åßäïõò ïéêïíïìéêÝò, ðïëéôéêÝò Þ Üëëåò åîáñôÞóåéò. Ùò áðïäÝêôçò ðëçñïöïñéþí, ôÝëïò, êÜèå Üíèñùðïò ïöåßëåé ìå ôçí áíáëõôéêÞ ôïõ óêÝøç íá åñåõíÜ ôçí ðëçñïöïñßá êáé íá ôçí áíáóõíèÝôåé. Ï óêåðôéêéóìüò êáé ç áìöéâïëßá åßíáé ÷ñÞóéìá åñãáëåßá, ðïõ ðñïóôáôåýïõí áðü ôç ÷áýíùóç êáé ôéò åðéâïõëÝò, åêåßíùí ôùí êýêëùí, ðïõ ãéá ëüãïõò óõìöåñüíôùí, õðáãïñåýïõí óå ïñéóìÝíá Ì.Ì.Å., ðëçñïöïñßåò êáé åéäÞóåéò, ïé ïðïßåò áðÝ÷ïõí ðïëý áð’ ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ïé çèéêÝò áîßåò êáé ç ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá åßíáé ç êáëýôåñç èùñÜêéóç ôçò êïéíÞò ãíþìçò áðÝíáíôé óå ôÜóåéò ðáñáðëçñïöüñçóçò êáé ÷åéñáãþãçóçò, ðïõ åêðïñåýïíôáé áðü êÝíôñá, ôá ïðïßá ìç÷áíåýïíôáé ôç öèïñÜ ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò.

6ç ¢óêçóç: «Ç äçìïóéïãñáößá åßíáé åêðëçêôéêü êáé ôñïìáêôéêü ðñïíüìéï». Ìå ðïéá åðé÷åéñÞìáôá õðïóôçñßæåé ôçí Üðïøç áõôÞ ç Ï. ÖáëÜôóé óôï áðüóðáóìá ðïõ ðáñáôßèåôáé; Íá óõæçôÞóåôå ôç ó÷Ýóç ôçò äçìïóéïãñáößáò ìå ôçí éóôïñßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 27). ÁðÜíôçóç: Ç ÏñéÜíá ÖáëÜôóé ìéëþíôáò ãéá ôç äçìïóéïãñáößá åêöñÜæåé åõóýíïðôá êáé åýóôï÷á ôï äßðïëï ìÝóá óôï ïðïßï êéíåßôáé ï äçìïóéïãñÜöïò (åêðëçêôéêü / ôñïìáêôéêü ðñïíüìéï).

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 49

49

Ãéá ôçí Éôáëßäá äçìïóéïãñÜöï êáíÝíáò Üëëïò Üíèñùðïò äåí Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá óÞìåñá, íá æåé ôçí «éóôïñßá» (ãåãïíüôá êáèçìåñéíüôçôáò) ùò áõôüðôçò ìÜñôõñáò, áëëÜ íá Ý÷åé êáé ôçí åðßãíùóç üôé êáôáãñÜöïíôÜò ôá (óôçí êÜìåñá Þ óôï ìðëïêÜêé óçìåéþóåùí), «ãñÜöåé éóôïñßá». Áõôü ôï ðñïíüìéï åßíáé «åêðëçêôéêü». ÃåííÜ, üìùò, êáé ôåñÜóôéåò åõèýíåò. Ãßíåôáé ôüôå Ýíá «ôñïìáêôéêü» ðñïíüìéï. Ï äçìïóéïãñÜöïò, ðïõ Ý÷åé ôçí åðßãíùóç üôé óõììåôÝ÷åé åíåñãÜ óôï «éóôïñéêü ãßãíåóèáé», íéþèåé Üã÷ïò, áíáóöÜëåéá êáé åðáããåëìáôéêÞ áíåðÜñêåéá. ¼ôáí ðñüêåéôáé íá ãßíåé «áõôüðôçò êáé áõôÞêïïò» ìÜñôõò êÜðïéáò éóôïñéêÞò óôéãìÞò, ðÜíôïôå áíáñùôéÝôáé áí ïé éêáíüôçôåò ðïõ äéáèÝôåé, åßíáé áñêåôÝò ãéá íá êáëýøïõí ôçí «éóôïñéêüôçôá» ôïõ ãåãïíüôïò. Áõôü åßíáé ôï «ôñïìáêôéêü» ðñïíüìéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ «ï öüâïò êáé ç áãùíßá ìÞðùò áðü äéêÞ ôïõ áíåðÜñêåéá ðáñá÷áñá÷èåß ç éóôïñéêÞ áëÞèåéá». Ç ñÞóç ôçò Éôáëßäáò äçìïóéïãñÜöïõ, Üëëùóôå, äåí åßíáé ôõ÷áßá: «Äåí åßìáé õðåñâïëéêÞ, îÝñåéò, üôáí äçëþíù ðùò óå êÜèå åðáããåëìáôéêÞ ìïõ åìðåéñßá áöÞíù êïììÜôéá áðü ôçí øõ÷Þ ìïõ». Ç øõ÷éêÞ áöéÝñùóç ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ, ï ïðïßïò Ý÷åé ôç óõíáßóèçóç ôïõ ëåéôïõñãÞìáôüò ôïõ, åßíáé äåäïìÝíç êáé âáóáíéóôéêÞ. Åßíáé ôï ôßìçìá, óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç, ãé’ áõôü ôï ìïíáäéêü ðñïíüìéï· ôçò óõììåôï÷Þò, äçëáäÞ, óôç ãÝíåóç ôçò éóôïñßáò êáé óôéò íÝåò åîåëßîåéò óôï êïéíùíéêü, ðïëéôéêü Þ ïéêïíïìéêü ðåäßï. ÔÝëïò, ãéá ôç ó÷Ýóç äçìïóéïãñáößáò êáé éóôïñßáò, ïé áðüøåéò äéßóôáíôáé. Ìðïñåß ùò êïéíüò óôü÷ïò êáé ôùí äýï, íá ðñïâÜëëåôáé ç êáôáãñáöÞ êáé ç åñìçíåßá ôùí ãåãïíüôùí, ùóôüóï ôá ðñÜãìáôá åßíáé áñêåôÜ äéáöïñåôéêÜ. Ï äçìïóéïãñÜöïò äåí Ý÷åé ôçí ðïëõôÝëåéá ôïõ éóôïñéêïý, ðïõ ìåëåôÜåé, ôáîéíïìåß, åëÝã÷åé, áíáëýåé êáé óõíèÝôåé ôï õëéêü ôïõ, áðïóôáóéïðïéçìÝíïò, ëüãù ôçò ÷ñïíéêÞò äéÜñêåéáò ðïõ ôïí ÷ùñßæåé áðü ôçí ôÝëåóç ôùí ãåãïíüôùí. Ï éóôïñéêüò Ýôóé, åßíáé ðéï áíôéêåéìåíéêüò, ðéï áìåñüëçðôïò, áëëÜ êáé ðéï áíáëõôéêüò. Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ðïõ Ý÷åé ìåóïëáâÞóåé êáé ç óõóóùñåõìÝíç ãíþóç, óôçí ïðïßá Ý÷åé ðñüóâáóç, êÜíïõí ôç äïõëåéÜ ôïõ äéáöïñåôéêÞ: ðéï Ýãêõñç êáé ðéï åðéóôçìïíéêÞ. Áíôßèåôá, ï äçìïóéïãñÜöïò êáôáãñÜöåé ôçí éóôïñßá ôç óôéãìÞ ðïõ ãåííéÝôáé. Åßíáé êáé ï ßäéïò ôìÞìá áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò êáé ùò åê ôïýôïõ, äåí ìðïñåß íá åêôéìÞóåé ïýôå ôç âáñýôçôá, ïýôå ôç ìåëëïíôéêÞ äõíáìéêÞ ôùí ãåãïíüôùí. Ðáñ’ üëá áõôÜ, üìùò, ëüãù ôçò åìðåéñßáò ôïõ êáé ôçò ïîõäÝñêåéÜò ôïõ, ðñï÷ùñåß óå ó÷ïëéáóìü êáé áíáëýóåéò ãéá ôéò ìåëëïíôéêÝò åîåëßîåéò. Ìïéñáßá, üìùò, ôá ó÷üëéÜ ôïõ åßíáé ðåðåñáóìÝíá ãéáôß åðçñåÜæïíôáé ó’ Ýíá ìåãÜëï âáèìü áðü ôç äåäïìÝíç ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ óõãêõñßá. • Óçìåßùóç: Ç ÏñéÜíá ÖáëÜôóé (Öëùñåíôßá 1920) åßíáé ãíùóôÞ Éôáëßäá äçìïóéïãñÜöïò êáé óõããñáöÝáò. ¢íèñùðïò éäéáßôåñá êáëëéåñãçìÝíïò ìå áíåðôõãìÝíï ðñïâëçìáôéóìü êáé áíçóõ÷ßåò, óôç ÷þñá ìáò Ýãéíå ãíùóôÞ êõñßùò, áð’ ôç ó÷Ýóç

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 50

50

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôçò ìå ôïí ÁëÝîáíäñï Ðáíáãïýëç. Ôá ðéï ãíùóôÜ Ýñãá ôçò åßíáé: ÓõíÜíôçóç ìå ôçí éóôïñßá (1974), ¸íáò Üíèñùðïò (1979), ÂéåôíÜì (Niente e cosi sia 1969) ê.á. ¸êðëçîç ðñïêÜëåóå ôï âéâëßï ôçò, La rabbia e l’ Orgïglio (ÏñãÞ êáé õðåñçöÜíåéá), óôï ïðïßï óôñÝöåôáé åíáíôßïí ôùí ìïõóïõëìÜíùí, ìåôÜ ôçí «11ç Óåðôåìâñßïõ», äß÷ùò ôåêìçñéùìÝíç áíÜëõóç.

7ç ¢óêçóç: Íá áíáëýóåôå êáé íá óõæçôÞóåôå ôéò áñ÷Ýò ôçò äçìïóéïãñáößáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 27). ÁðÜíôçóç: Óôïí çèéêü êþäéêá ôùí äçìïóéïãñÜöùí ùò âáóéêÝò áñ÷Ýò ðåñéëáìâÜíïíôáé ç êïéíùíéêÞ åõèýíç, ç åðáããåëìáôéêÞ áêåñáéüôçôá, ï óåâáóìüò ôçò éäéùôéêÞò æùÞò êáé ôçò áîéïðñÝðåéáò ôïõ áíèñþðïõ, ï óåâáóìüò ôïõ äçìüóéïõ óõìöÝñïíôïò êáé ç äõíáôüôçôá ôïõ êïéíïý íá Ý÷åé ðñüóâáóç êáé óõììåôï÷Þ óôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. Óôçí åðï÷Þ ìáò, åðï÷Þ ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí åíôõðùóéáêÞ ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï êáé ôçí Ýêñçîç óôïí ôïìÝá ôùí ðëçñïöïñéþí, ôá Ì.Ì.Å. êáé êõñßùò, ïé åðé÷åéñçìáôéêïß êáé ïéêïíïìéêïß êýêëïé ðïõ ôá äéá÷åéñßæïíôáé, êáèßóôáíôáé óå éó÷õñïýò ðüëïõò åëÝã÷ïõ êáé åðéâïëÞò ðïëéôéêþí åðéëïãþí. Ï óåâáóìüò ôïõ äçìüóéïõ óõìöÝñïíôïò áðïôåëåß èåìÝëéï ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò Ýñåõíáò. Ï Ýëåã÷ïò ôùí áõèáéñåóéþí ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò êáé ç êáëïðñïáßñåôç êñéôéêÞ, ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ùò ãíþìïíá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí ëáúêþí óõìöåñüíôùí. Ùóôüóï, äå ëåßðïõí êáé ïé áéôéÜóåéò ôùí «ðïëåìßùí» ôùí Ì.Ì.Å. Åêåßíïé, õðïóôçñßæïõí üôé åéäéêÜ, ôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, ðëåïíÜæïõí ôá öáéíüìåíá «óõíáëëáãÞò» ìåôáîý ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò êáé ôùí «éó÷õñþí ïìßëùí» ôùí Ì.Ì.Å. Ïé áíáëõôÝò ðïõ õðïóôçñßæïõí üôé ôá Ì.Ì.Å., áóêïýí åóêåììÝíá ðáñáðëçñïöüñçóç êáé ðñïðáãÜíäá, ðñïêåéìÝíïõ íá éêáíïðïéçèïýí ïéêïíïìéêÝò áðáéôÞóåéò ôïõò, ùò «åêäïýëåõóç» áðü ðïëéôéêïýò ðáñÜãïíôåò, óôçñßæïõí ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôïõò, óå éóôïñéêÜ ðáñáäåßãìáôá ôïõ ðáñåëèüíôïò (åêôñïðÝò ðïëéôåõìÜôùí, óôñáôéùôéêÝò äéêôáôïñßåò). ÐÜíôùò, åßíáé åõñÝùò áðïäåêôü, üôé ôá Ì.Ì.Å., ÷Üñç óôç äéåéóäõôéêüôçôá ôçí ïðïßá Ý÷ïõí áðïêôÞóåé, ìðïñïýí íá êáèïäçãÞóïõí ôçí êïéíÞ ãíþìç ðñïò ïñéóìÝíåò êáôåõèýíóåéò. ÁõôÞ ç éêáíüôçôá åßíáé Ýíá «ôñïìáêôéêü ðñïíüìéï», ðïõ ãßíåôáé ðéï åðéêßíäõíï, üôáí áðïõóéÜæåé ðáíôåëþò ç áñ÷Þ ôïõ óåâáóìïý ôïõ äçìüóéïõ óõìöÝñïíôïò. Ìå ôçí åîÝëéîç ôùí ðëçñïöïñéþí, ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóÞò ôïõò êáé ôçí åõêïëßá ðñüóâáóçò ó’ áõôÝò, ó÷åôßæåôáé êáé ï óåâáóìüò ôçò éäéùôéêÞò æùÞò êáé ôçò áîéï-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 51

51

ðñÝðåéáò ôïõ áíèñþðïõ. ÓÞìåñá, ìåôÜ ôçí ôå÷íïëïãéêÞ åðáíÜóôáóç êáé ôçí åðáíÜóôáóç óôï ÷þñï ôùí åðéêïéíùíéþí/ðëçñïöïñéþí (ë.÷. Internet), ç ðñïóôáóßá ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò áðïôåëåß ôçí ðéï êáôçãïñçìáôéêÞ åðéôáãÞ. Óå éäáíéêÝò óõíèÞêåò (åêåß, äçëáäÞ, üðïõ äå óõìðëÝêåôáé ç åßäçóç ìå ôï, ðñïò ðþëçóç, ðñïúüí), êÜèå äçìïóéïãñÜöïò ïöåßëåé íá ðáñïõóéÜæåé ôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò, ÷ùñßò íá ôá áëëïéþíåé ìå ôïí õðïêåéìåíéóìü Þ ôéò õðïâïëéìáßåò óêÝøåéò ôïõ. Ç äçìïóéïãñáöéêÞ Ýñåõíá, äåí ðáñáóýñåôáé áðü óêïðéìüôçôåò êáé öáíáôéóìïýò, åëÝã÷åé åîáíôëçôéêÜ ôçí áîéïðéóôßá ôùí ðçãþí ôçò êáé áðïöåýãåé íá äéáóðåßñåé øåõäåßò åéäÞóåéò, áíåîáêñßâùôåò ðëçñïöïñßåò êáé «ðéêÜíôéêåò» ëåðôïìÝñåéåò áðü ôçí ðñïóùðéêÞ æùÞ ôùí åìðëåêïìÝíùí ìå ôá ãåãïíüôá. Ðáñáôçñåßôáé, üìùò, óôçí åðï÷Þ ìáò, åéäéêÜ ìåôÜ ôçí Üíèéóç ôçò éäéùôéêÞò ôçëåüñáóçò, ç áíÜìåéîç ôçò åßäçóçò ìå ôï ó÷üëéï, ôïõ ãåãïíüôïò ìå ôç «ñïæ éóôïñßá» êáé ôçò åíçìÝñùóçò ìå ôç óêáíäáëïèçñßá. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá äéåóôñáììÝíç äçìïóéïãñáöéêÞ ôáêôéêÞ, ðïõ óêïðü Ý÷åé ôçí êáôáâáñÜèñùóç ôïõ ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ëáïý, ôïí áðïðñïóáíáôïëéóìü ôçò êïéíÞò ãíþìçò êáé ôïí åõôåëéóìü ôçò áíèñþðéíçò ðñïóùðéêüôçôáò, ìå óêïðü ôçí ðñïóÝëêõóç áíáãíùóôþí Þ ôçëåèåáôþí êáé ôç óõíåðáãüìåíç áýîçóç ðùëÞóåùí ôùí ðñïúüíôùí - åéäÞóåùí. Óå áõôÞ ôç äéáäéêáóßá åêâáñâÜñùóçò ôùí äçìïóéïãñáöéêþí, áëëÜ êáé ãåíéêüôåñùí ðïëéôéêþí êáé êïéíùíéêþí çèþí, áíáó÷åôéêü ñüëï ìðïñïýí íá äéáäñáìáôßóïõí ç êïéíùíéêÞ åõèýíç êáé ç åðáããåëìáôéêÞ áêåñáéüôçôá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ. Åßðáìå êáé ðñïçãïõìÝíùò, üôé ï äçìïóéïãñÜöïò Ý÷åé áíáëÜâåé ôï ýøéóôï ëåéôïýñãçìá ôçò åíçìÝñùóçò ôïõ ëáïý. ÅéäéêÜ, óôéò «åýèñáõóôåò äçìïêñáôßåò», ï ñüëïò ôïõ åßíáé óçìáíôéêüò óôç äéáðáéäáãþãçóç ôùí ðïëéôþí, áöïý ïëïêëçñùìÝíïò ðïëßôçò åßíáé ï «êáëÜ åíçìåñùìÝíïò» ðïëßôçò. Ï Ýíôéìïò äçìïóéïãñÜöïò ðïõ åìðíÝåôáé áð’ ôá éäáíéêÜ ôçò äçìïêñáôßáò êáé ôïõ áíèñùðéóìïý, èá óõëëïãéóôåß ôçí êïéíùíéêÞ åõèýíç ôïõ êáé èá áíôéäñÜóåé óôá ó÷Ýäéá åêåßíùí ðïõ åðéâïõëåýïíôáé ôéò åëåõèåñßåò, ôá áôïìéêÜ êáé óõëëïãéêÜ äéêáéþìáôá ôïõ ëáïý êáé ôç óõììåôï÷éêüôçôá óôç ëÞøç áðïöÜóåùí. ÁõôÞ, áêñéâþò, ç áñ÷Þ èá óôáèåß åìðüäéï óôéò ðñïóðÜèåéåò ðáñáðëçñïöüñçóçò ôçò êïéíÞò ãíþìçò, ðïõ åíäå÷ïìÝíùò ãßíåôáé áðü ïñãáíùìÝíá ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ óõìöÝñïíôá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí äéáâñþóåé ôïõò êýêëïõò ôùí Ì.Ì.Å. ÂÝâáéá äåí ëåßðïõí ôá ðáñáäåßãìáôá, çèéêÜ ðùñùìÝíùí äçìïóéïãñÜöùí Þ áíåðáñêþí åðáããåëìáôéþí, ðïõ åðéäåéêíýïõí ìßá åíäïôéêüôçôá óôéò ðñïèÝóåéò ôùí «ïñãáíùìÝíùí óõìöåñüíôùí». Ùò óçìáíôéêüôåñåò áéôßåò áõôÞò ôçò óõìðåñéöïñÜò êáôáãñÜöïíôáé: ç Ýëëåéøç äçìïóéïãñÜöùí ìå áíþôåñç ìüñöùóç, ç áðïõóßá åîåéäéêåõìÝíùí óðïõäþí, ç ïéêïíïìéêÞ åîÜñôçóç êáé ç õðïâÜèìéóç èåóìþí êáé áîéþí ëüãù ôïõ ùöåëéìéóôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 52

52

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ìå áõôÞ ôç ãåíéêüôåñç áðáîßùóç óõíäÝåôáé êáé ç ôñáãéêÞ áðïõóßá, óÞìåñá, êÜèå äõíáôüôçôáò ôïõ ëáïý íá Ý÷åé ðñüóâáóç êáé óõììåôï÷Þ óôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. Ôéò ôñáãéêÝò åëëåßøåéò õðïãñáììßæïõí, Üëëùóôå, ôá êÜèå ëïãÞò ôçëåèåÜìáôá (ñéÜëéôé óüïõ, ðñùúíÜäéêá, big brother/bar), ðïõ Ý÷ïõí êáôáêëýóåé ôá ðñïãñÜììáôá ôçò ôçëåïðôéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ï ðïëßôçò ìåôáôñÝðåôáé ó’ Ýíáí áðï÷áõíùìÝíï èåáôÞ ôùí åîåëßîåùí, üðïõ ç ðáñÝìâáóÞ ôïõ, üðïôå ôïõ æçôåßôáé, ðåñéïñßæåôáé, åßôå óôçí «ðáñïõóßá êÜðïéïõ áðüêëçñïõ êáé êïéíùíéêÜ ðåñéèùñéïðïéçìÝíïõ áíèñþðïõ», ï ïðïßïò ãßíåôáé âïññÜ óôï âùìü ôïõ óüïõ, åßôå óôç «óõììåôï÷Þ óå ôçëåðáé÷íßäéá», ðïõ ðáñÝ÷ïõí «ôçëåïðôéêÞ êáôáîßùóç», ìÝóù ôçò áíáãíùñéóéìüôçôáò áðü ôï «ôçëå-êïéíü», ôï ïðïßï åèßóôçêå íá ðéóôåýåé, üôé áõôÞ (ç áíáãíùñéóéìüôçôá äçëáäÞ) áðïôåëåß ôï ìÝãéóôï áãáèü ôçò åðï÷Þò ìáò.

8ç ¢óêçóç: Óýìöùíá ìå ôï ó÷åôéêü Üñèñï áðü ôçí ÏéêïõìåíéêÞ ÄéáêÞñõîç ôùí Áíèñùðßíùí ÄéêáéùìÜôùí, õðÜñ÷åé óôåíÞ ó÷Ýóç áíÜìåóá óôï äéêáßùìá ãéá ôçí åëåõèåñßá ôçò ãíþìçò êáé ôçò Ýêöñáóçò êáé óôï äéêáßùìá ãéá ôçí åëåõèåñßá ôçò ðëçñïöüñçóçò êáé ôçò åðéêïéíùíßáò. ÐñïóðáèÞóôå íá äéåñåõíÞóåôå áõôÞ ôç ó÷Ýóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 27). ÁðÜíôçóç: Ôï Üñèñï 19 ôçò ÏéêïõìåíéêÞò ÄéáêÞñõîçò ôùí Áíèñùðßíùí ÄéêáéùìÜôùí (10/12/1948) åêöñÜæåé ôçí áìößäñïìç êáé óôåíÞ ó÷Ýóç áíÜìåóá óôçí åëåõèåñßá ôçò ðëçñïöüñçóçò/åðéêïéíùíßáò êáé ôçí åëåõèåñßá ôçò ãíþìçò êáé ôçò Ýêöñáóçò. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, åëåõèåñßá ðëçñïöüñçóçò êáé åðéêïéíùíßáò ìðïñåß íá õðÜñîåé, ìüíï üôáí ïé «ðñùôáãùíéóôÝò» ôùí åéäÞóåùí (äçëáäÞ, ôá áíèñþðéíá üíôá), ìðïñïýí íá åêöñáóôïýí åëåýèåñá, íá ìéëÞóïõí ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõò êáé íá äéáôõðþóïõí ôéò áðüøåéò, ôéò ãíþìåò êáé ôéò éäÝåò ôïõò. Ç åëåõèåñßá ôçò ãíþìçò êáé ôçò Ýêöñáóçò, äçëáäÞ, áðïôåëåß ðñïûðüèåóç ãéá ôçí åëåõèåñßá ôçò ðëçñïöüñçóçò êáé ôçò åðéêïéíùíßáò. ¼ìùò, êáé ôï áíôßóôñïöï ìðïñåß íá óõìâáßíåé. Ïé áíèñþðéíåò êïéíùíßåò, üôáí õðÜñ÷åé åëåõèåñßá óôç äéáêßíçóç êáé ôç ìåôÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí, âñßóêïõí ôï «áðáñáßôçôï õëéêü» ãéá íá õöÜíïõí ôïí éóôü ôïõ äéáëüãïõ êáé ôçò åðéêïéíùíßáò. Ç åëåõèåñßá óôçí ðëçñïöüñçóç åßíáé áõôÞ ðïõ èá ðñïêáëÝóåé ôçí «Ýêñçîç» ôùí óõæçôÞóåùí êáé ôçí áðáßôçóç ãéá åëåõèåñßá ôçò ãíþìçò êáé ôçò Ýêöñáóçò. Ç åëåõèåñßá, ôÝëïò, óôçí ðëçñïöüñçóç êáé ôçí åðéêïéíùíßá åßíáé áðáñáßôçôç êáé áíáãêáßá ðñïûðüèåóç ãéá ôçí åëåýèåñç Ýêöñáóç ôïõ áíèñþðïõ.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 53

Ç ÅÉÄÇÓÇ

53

9ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôá êåßìåíá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò (1,2,3) êáé íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò: i) á) Ôé åßíáé ôýðïò êáé ãéáôß ïíïìÜóôçêå ôÝôáñôç åîïõóßá; i) â) Ðïéåò åßíáé ïé Üëëåò ôñåéò åîïõóßåò; i) ã) Ðïéï óêïðü åîõðçñåôåß ç äéÜêñéóç ôùí åîïõóéþí; ii) Ðïéïé ðáñÜãïíôåò êáèüñéóáí ôçí åîÝëéîç ôïõ Ôýðïõ ii) áðü ôï 1500 ì.×. ùò ôéò ìÝñåò ìáò; iii) Ðïéåò åßíáé ïé åðéäñÜóåéò ôïõ Ôýðïõ óôçí êïéíÞ ãíþìç; Ðüôå ïé åðéäñÜóåéò áõôÝò åßíáé èåôéêÝò êáé ðüôå áñíçôéêÝò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 28). ÁðÜíôçóç: i)

á) Ùò ôýðï èåùñïýìå óÞìåñá, ü÷é ìüíï ôçí ôõðïãñáößá, áëëÜ ôç äçìïóéïãñáößá óôï óýíïëü ôçò (åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, äçìïóéïãñÜöïé, ôõðïãñáöéêÜ ìç÷áíÞìáôá), ìáæß ìå ôçí åîïõóßá ôçí ïðïßá áóêåß óôçí êïéíÞ ãíþìç. Ï ôýðïò ïíïìÜóôçêå ôÝôáñôç åîïõóßá, ëüãù ôçò åðéññïÞò ðïõ áóêåß óôçí êïéíÞ ãíþìç êáé ôçò äõíáôüôçôáò þèçóÞò ôçò, ðñïò ïñéóìÝíç êáôåýèõíóç. Ðñüêåéôáé öõóéêÜ ãéá ïíïìáóßá ìå ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá. â) Ïé ôñåéò åîïõóßåò åßíáé: ç åêôåëåóôéêÞ, ç íïìïèåôéêÞ êáé ç äéêáóôéêÞ. ã) Ç äéÜêñéóç ôùí åîïõóéþí äéáôõðþèçêå êáôÜ ôçí áñ÷áéüôçôá áðü ôïí ÁñéóôïôÝëç (ÐïëéôéêÜ, Ä). Ç ôõðéêÞ äéÜêñéóç ôùí åîïõóéþí õðïóôçñß÷èçêå áðü ôï ÃÜëëï öéëüóïöï Montesquieu óôï Ýñãï ôïõ «De l’ esprit des lois» (Ðåñß ôïõ ðíåýìáôïò ôùí íüìùí, Âéâë. ×É, êåö. 6). Ç äéÜêñéóç ôùí åîïõóéþí åßíáé áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç ãéá ôçí åëåõèåñßá ôùí ðïëéôþí. Ç óõãêÝíôñùóç üëùí ôùí åîïõóéþí ó’ Ýíá ðñüóùðï ïäçãåß óôçí áõèáéñåóßá êáé ôçí áðïëõôáñ÷ßá êáé Üñá óôçí áðþëåéá ôùí áôïìéêþí êáé óõëëïãéêþí åëåõèåñéþí. ÐñÝðåé, ëïéðüí, ïé ôñåéò êñáôéêÝò ëåéôïõñãßåò (Þ åîïõóßåò) íá áóêïýíôáé áðü äéáöïñåôéêÜ ðñüóùðá, Ýôóé þóôå êáé ç áíåîáñôçóßá íá åîáóöáëßæåôáé, áëëÜ êáé ç ìßá åîïõóßá íá áíá÷áéôßæåé ôç äñÜóç ôçò Üëëçò.

ii)

Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ êáèüñéóáí ôçí åîÝëéîç ôïõ Ôýðïõ áðü ôï 1500 ì.×. ùò ôéò ìÝñåò ìáò ó÷åôßæïíôáé ìå åêåßíåò ôéò áëëáãÝò ðïõ åðÞëèáí óôç âéïìç÷áíßá êáé ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ìáæéêþí ìÝóùí. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ï «áðïëõôáñ÷éêüò ôýðïò» (1500-1789), ï ïðïßïò óôçñéæüôáí óôï äüãìá üôé «ç áëÞèåéá åßíáé ðñïíüìéï ôçò åîïõóßáò», ëåéôïýñãçóå ìå ôá êéíçôÜ ìåôáëëéêÜ óôïé÷åßá ôïõ ÃïõôåìâÝñãéïõ êáé

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 54

54

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôýðùíå åëÜ÷éóôá öýëëá, ðïõ åê ôùí ðñáãìÜôùí öéëïîåíïýóáí ìüíï ôéò áíáêïéíþóåéò ôçò åîïõóßáò. Ï «öéëåëåýèåñïò ôýðïò» (1789-1939), ï ïðïßïò óôçñéæüôáí óôçí Üðïøç üôé ç áëÞèåéá åßíáé ðñïúüí äéáëüãïõ, ëåéôïýñãçóå ìå ôï ðåñéóôñïöéêü ðéåóôÞñéï ôïõ ÍÝëóïí (1851) êáé áñãüôåñá ìå ôç ëéíïôõðéêÞ ìç÷áíÞ ôïõ ÌåñãåíôÜëåñ (1885) êáé ôýðùíå ðéá, ðåñéóóüôåñá öýëëá, öéëïîåíþíôáò Üñèñá, ó÷üëéá, ãíþìåò êáé ðåñéóóüôåñåò åéäÞóåéò. ÔÝëïò, ï «ðëçñïöïñéáêüò ôýðïò» (1939 - óÞìåñá), ðïõ ðéóôåýåé üôé ç áëÞèåéá âãáßíåé áðü ôï ðëÞèïò ôùí ðëçñïöïñéþí, ëåéôïýñãçóå ìå ôåëåéüôåñåò ëéíïôõðéêÝò ìç÷áíÝò êáé ìåãÜëá ôá÷õðéåóôÞñéá, åíþ óÞìåñá óôçñßæåôáé óôç öùôïóôïé÷åéïèåóßá êáé ôá ðéåóôÞñéá üöóåô, ðïõ ðáñÜãïõí üëï êáé ðåñéóóüôåñá öýëëá, üðïõ ïé åéäÞóåéò êáôÝ÷ïõí êõñßáñ÷ç èÝóç. iii) Ïé åðéäñÜóåéò ôïõ ôýðïõ óôçí êïéíÞ ãíþìç åßíáé áíáìöéóâÞôçôåò. ÌÜëéóôá, ðñüêåéôáé ãéá ðñáãìáôéêÞ êõñéáñ÷ßá ðÜíù óôï êïéíü, ðïõ ìðïñåß íá óôñáöåß ìÝóù ôùí åéäÞóåùí ðñïò ïñéóìÝíç êáôåýèõíóç. Ïé åðéäñÜóåéò áõôÝò åßíáé èåôéêÝò, üôáí ï ôýðïò åíçìåñþíåé ôï ëáü êáé ôïí ìáèáßíåé íá óêÝðôåôáé ðïëéôéêÜ êáé íá åëÝã÷åé ôçí åîïõóßá. Äåí ðñÝðåé íá ðáñáâëÝðïõìå Üëëùóôå, üôé ç äçìïêñáôßá Ý÷åé áíÜãêç áðü åíåñãïýò ðïëßôåò. Êáé ôÝôïéïé åßíáé ìüíï ïé êáëÜ åíçìåñùìÝíïé ðïëßôåò. ¼ìùò, áõôÞ ç åêðëçêôéêÞ äýíáìç ôïõ ôýðïõ ìðïñåß íá ãßíåé åðéêßíäõíç, üôáí äñá åîõðçñåôþíôáò óêïðéìüôçôåò êáé åðçñåÜæåé Üìåóá Þ Ýììåóá êÜèå áðüöáóç, êÜèå êßíçóç êáé êÜèå ìç÷áíéóìü ôçò ðïëéôéêÞò æùÞò, ðñïò ïñéóìÝíç êáôåýèõíóç. Êáé ïé áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò åßíáé ôüóï ðïëëÝò, üóåò ÷éëéÜäåò öýëëá èá ðïõëçèïýí êáé èá äéáâáóôïýí áðü ôï êïéíü.

10ç ¢óêçóç: Óõìöùíåßôå Þ äéáöùíåßôå ìå ôçí Üðïøç üôé ï Ôýðïò ìðïñåß íá óôçñßîåé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá; Õðïóôçñßîôå ôç èÝóç óáò ìå ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá êáé åöüóïí óõìöùíåßôå, äåßîôå ìå ðïéåò ðñïûðïèÝóåéò ìðïñåß ï ôýðïò íá ðáßæåé áõôü ôï ñüëï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 29). ÁðÜíôçóç: • á)

Óçìåßùóç: Óôçí áðÜíôçóç áõôÞò ôçò Üóêçóçò èá áíáðôýîïõìå êáé ôéò äýï åêäï÷Ýò ôçò áðÜíôçóçò (óõìöùíßá - äéáöùíßá). Ç äçìïêñáôßá åßíáé éäáíéêü êáé ôï áíôéëáìâáíüìáóôå, åßôå ùò ôñüðï æùÞò, ðïõ ï-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 55

55

öåßëåé íá äéáðïôßæåé ôçí ýðáñîç ôïõ áíèñþðïõ êáé íá ñõèìßæåé êÜèå ðñÜîç ôïõ, þóôå íá óõìâÜëëåé óôï êïéíü üöåëïò, åßôå ùò ðïëßôåõìá ôï ïðïßï åäñáéþíåôáé óôçí áñ÷Þ üôé ç åîïõóßá ðçãÜæåé áð’ ôï ëáü, áíÞêåé óôï ëáü êáé áóêåßôáé ìå ãíþìïíá ôá óõìöÝñïíôÜ ôïõ. Ç åéäçóåïãñáößá êáé ãåíéêüôåñá, ç ðñüóâáóç óôçí åðéêïéíùíßá êáé ôéò ðëçñïöïñßåò áðïôåëåß ôç âÜóç ôùí åðéëïãþí êõâåñíþíôùí êáé êõâåñíþìåíùí êáé ôçí ðñïûðüèåóç ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôçò ëáúêÞò êõñéáñ÷ßáò. Åßðáìå êáé ðñïçãïõìÝíùò, üôé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá Ý÷åé áíÜãêç áðü åíåñãïýò ðïëßôåò. Êáé åíåñãïß ðïëßôåò åßíáé ìüíï ïé óùóôÜ åíçìåñùìÝíïé ðïëßôåò. Ó’ áõôÞí ôç ëåéôïõñãßá ôïõ ôýðïõ, Ýãêåéôáé ç áîßá êáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò, ó’ Ýíá äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá. ¼ôáí ç åíçìÝñùóç, ðïõ ðáñÝ÷åôáé áðü ôá ìÝóá åßíáé Ýãêõñç, áêñéâÞò êáé áíôéêåéìåíéêÞ, ï ðïëßôçò äéáìïñöþíåé ðïëéôéêÞ Üðïøç, ïîýíåé ôï áéóèçôÞñéü ôïõ êáé ìáèáßíåé íá åëÝã÷åé ôçí åîïõóßá. ¼ôáí ç ðáñïõóßáóç ôùí ãåãïíüôùí åßíáé ðëÞñçò, ôüôå ï åíçìåñùìÝíïò ðïëßôçò Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ Ýíá âáóéêü óôïé÷åßï ãéá íá óõììåôÜó÷åé åíåñãÜ óôá êÝíôñá ëÞøçò áðïöÜóåùí äéá ôçò øÞöïõ ôïõ. ÅðéëÝãåé, Ýôóé, áâßáóôá êáé åëåýèåñá, åêåßíá ôá ðïëéôåéáêÜ üñãáíá ðïõ èá êáèïñßóïõí ôï ìÝëëïí ôïõ ôüðïõ ôïõ. ÁëëÜ êáé ç ðïëéôåßá, áðïêôÜ åêåßíåò ôéò áðáñáßôçôåò êáé áíáãêáßåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá ÷áñÜîåé ôçí ðïèïýìåíç áðü ôéò ëáúêÝò ìÜæåò êïéíùíéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ ðïëéôéêÞ. ¼ñï ôçò äçìïêñáôßáò áðïôåëåß ï äéÜëïãïò ìåôáîý êõâåñíÞóåùí êáé êõâåñíþìåíùí. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß, üìùò, ï äéÜëïãïò áõôüò áðáéôåßôáé åíçìÝñùóç êáé ãíþóç ôüóï ôçò ëåéôïõñãßáò ôùí êÝíôñùí ëÞøçò áðïöÜóåùí êáé ôùí êñáôéêþí õðçñåóéþí, üóï êáé ôùí áíáãêþí êáé ôùí ðñïâëçìÜôùí ôçò êáèçìåñéíüôçôáò. ÁõôÞ ôç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò åêðëçñþíåé ï ôýðïò, ìå ôçí ðáñïõóßáóç ôùí åéäÞóåùí êáé ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò. ¼ìùò, ï ôýðïò (êáé ãåíéêüôåñá ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò) ãéá íá åðéôåëÝóåé áõôÝò ôéò ëåéôïõñãßåò ðñÝðåé íá ðëçñåß ïñéóìÝíåò ðñïûðïèÝóåéò üðùò: ç ïéêïíïìéêÞ áíåîáñôçóßá, ç áíôéêåéìåíéêüôçôá, ï åðáããåëìáôéóìüò ôùí óõíôåëåóôþí ôïõ, ç ðïëýðëåõñç êáé ç ðïëõèåìáôéêÞ åíçìÝñùóç. Ôá Ì.Ì.Å. åßíáé èåóìüò êáé ìÜëéóôá óçìáíôéêüò ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò. ¸íáò èåóìüò ðïõ ôåëåß óå áíôéðáëüôçôá ìå ôçí êñáôéêÞ åîïõóßá, ãéáôß Ýôóé ðñÝðåé. Ï óêïðüò ôçò åîïõóßáò åßíáé ç åîõðçñÝôçóç ôïõ äçìïóßïõ óõìöÝñïíôïò êáé ôïõ ðïëßôç óôá ðëáßóéá ôçò íïìéìüôçôáò êáé ôïõ óåâáóìïý ôïõ äéêáßïõ. Ç ðñïûðüèåóç, üìùò, ãéá íá óôçñßîïõí ôá Ì.Ì.Å. ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá, åßíáé íá êñßíïõí êáé íá åëÝã÷ïõí ìå óïâáñü-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

56

Óåëßäá 56

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôçôá, åãêõñüôçôá êáé ðÜèïò ãéá ôçí áëÞèåéá, ôéò ðñÜîåéò êáé ôéò ðáñáëåßøåéò ôïõ êñÜôïõò êáé ôçò åêÜóôïôå êõâÝñíçóçò. â)

Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, üëïé áðïëáìâÜíïõìå ôçí áðüëõôç åëåõèåñßá ôïõ ëüãïõ êáé ôïõ ôýðïõ. Ðñüêåéôáé ãéá äýï áðü ôéò êáôáêôÞóåéò ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò. Ùóôüóï, ç äçìïêñáôßá áðïôåëåß ôï ðéï åýèñáõóôï ðïëßôåõìá. Ïé äõíÜìåéò, ïé ïðïßåò ôçí åðéâïõëåýïíôáé, ïéêïíïìéêÝò êáé Üëëåò, ìåôÝñ÷ïíôáé êÜèå åßäïõò ìåèïäåýóåéò, ðñïêåéìÝíïõ íá ôçí ðëÞîïõí, Ýôóé þóôå íá åëÝãîïõí ìéá ÷þñá êáé íá ðñïùèÞóïõí ôá óõìöÝñïíôÜ ôïõò. Áðü ôç äéÜâñùóç ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò áðü áõôÝò ôéò äõíÜìåéò, áëëÜ êáé áðü ôçí êáôÜ÷ñçóç ôçò åîïõóßáò Þ ôéò õðåñâÜóåéò ôùí äéêáéùìÜôùí, ðïõ åðéäåéêíýïõí áõôÜ, êéíäõíåýåé ôüóï ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá, üóï êáé ïé áîßåò ôçò åëåõèåñßáò, ôçò éóïíïìßáò êáé ôçò éóïðïëéôåßáò, áöïý ç êïéíùíßá ðïëéôéêÜ åõíïõ÷ßæåôáé. Ç ïñèÞ ðïëéôéêÞ ðñÜîç åðé÷åéñåßôáé áðü åíÞìåñï ëáü êáé ü÷é áðü ìßá «åýðëáóôç» êáé «åõóõãêßíçôç» ìÜæá, ç ïðïßá åíçìåñþíåôáé ðëçììåëþò áðü ôá ïéêïíïìéêÜ åîáñôçìÝíá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. Ç ïéêïíïìéêÞ Üëùóç ôùí ìÝóùí, îåêéíÜåé áðü ôï êüóôïò ëåéôïõñãßáò ôïõò, ðïõ ìðïñåß íá êáëõöèåß, ìüíï áðü éó÷õñÜ ïéêïíïìéêÜ ôñáóô, ôá ïðïßá üìùò, åðéèõìïýí íá åëÝãîïõí ìÝóù ôùí ìÝóùí, êÜèå ðïëéôéêÞ ðñÜîç êáé áíôßëçøç. ¼ðùò, üëïé ìðïñïýìå íá áíôéëçöèïýìå, áõôüò ï êßíäõíïò åßíáé õðáñêôüò, ðïëý ðåñéóóüôåñï óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ãéáôß ï ðïëßôçò äåí Ý÷åé ôçí áìåóüôçôá ôïõ óõìâÜíôïò. Ôá ðïëéôéêÜ ãåãïíüôá ìåôáâéâÜæïíôáé áðü ôá Ì.Ì.Å., üìùò êáé áõôÞ ç áðëÞ áíáðáñáãùãÞ, áñêåß ãéá ôç ìåôáìüñöùóç ôïõ ãåãïíüôïò, ÷ùñßò ôçí ðáñåìâïëÞ ôïõ õðïêåéìåíéêïý óôïé÷åßïõ. ¼ôáí óôç ìåôáâßâáóç ðëçñïöïñéþí ðñïóôßèåôáé êáé ôï «åóêåììÝíï» õðïêåéìåíéêü ó÷üëéï, ôüôå ìéëÜìå ãéá áëëïßùóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé ðáñáðëçñïöüñçóç. Ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá áðåéëåßôáé êáé ãéá Ýíáí Üëëï ëüãï áðü ôïí «áëëïôñéùìÝíï» ôýðï. Ï éäåáôüò óêïðüò ôïõ ôýðïõ, åßíáé ï Ýëåã÷ïò ôçò åîïõóßáò êáé ç ðëçñïöüñçóç ôïõ ðïëßôç, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå. Óôéò ðåñéðôþóåéò, üìùò, ðïõ ï ôýðïò ôåëåß «åí ïìçñßá», ç ðëçñïöüñçóç ôùí ðïëéôþí áð’ ôï êñÜôïò åßíáé ðëçììåëÞò êáé öåéäùëÞ. Åíþ ôá êñáôéêÜ üñãáíá Ý÷ïõí åðåêôáèåß êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá äéåéóäýïõí óôçí éäéùôéêÞ æùÞ ôùí ðïëéôþí (ðáñáêïëïõèÞóåéò óõíïìéëéþí, çëåêôñïíéêüò Ýëåã÷ïò, êáôáóôïëÞ, áóôõíïìïêñáôßá), ôçí ßäéá óôéãìÞ, ï ðïëßôçò äåí Ý÷åé ðñüóâáóç óå ðëçñïöïñßåò, ðïõ áöïñïýí óôç öýóç êáé ôç ëåé-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 57

Ç ÅÉÄÇÓÇ

57

ôïõñãßá ôùí êñáôþí ïñãáíéóìþí. ËáìâÜíïíôáò, åðßóçò, ùò äåäïìÝíç ôç äõóáíåîßá ôùí êõâåñíþíôùí ãéá ôçí ðëçñïöüñçóç ôùí ðïëéôþí, êáé óõíäÝïíôÜò ôçí ìå ôç äéåóôñáììÝíç ëåéôïõñãßá ôïõ ïéêïíïìéêÜ áëëïôñéùìÝíïõ ôýðïõ, êáôáëÞãïõìå ó’ Ýíá áðáéóéüäïîï óõìðÝñáóìá: ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò, áí êáé ìðïñïýí ìÝóù ôçò êñéôéêÞò ðïõ áóêïýí íá óõìâÜëëïõí óôçí åîõãßáíóç ôïõ ðïëéôåýìáôïò êáé ôç âåëôßùóç ôçò êïéíùíßáò, ìðïñïýí åîßóïõ, íá äéáäñáìáôßóïõí êáé áíáóôáëôéêü ñüëï, ëüãù ôùí åããåíþí áäõíáìéþí ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò, êáôáñãþíôáò óôçí ðñÜîç ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá.

11ç ¢óêçóç: á) Íá ðáñïõóéÜóåéò ôï ðåñéïäéêü ðïõ äéáâÜæåéò óõíÞèùò, ðåñéãñÜöïíôáò áíáëõôéêÜ ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ (ó÷Þìá, åêôýðùóç, åéêïíïãñÜöçóç) êáé ôá ðåñéå÷üìåíÜ ôïõ (ôáêôéêÞ ýëç, Ýêôáêôç ýëç, óõíåñãÜôåò). Íá áóêÞóåéò êñéôéêÞ óôï ðåñéïäéêü åðéóçìáßíïíôáò ôá èåôéêÜ êáé ôá áñíçôéêÜ óçìåßá ôïõ. â) Ìå âÜóç ôçí ðáñáðÜíù ãñáðôÞ åñãáóßá íá êÜíåéò Ýíá äåëôßï ìå ôá óôïé÷åßá ôïõ ðåñéïäéêïý, äçëáäÞ íá ãñÜøåéò ôïí ôßôëï, ôç óõ÷íüôçôá ôçò Ýêäïóçò, ôçí ôéìÞ ôïõ êáé ôï ÷áñáêôçñéóìü ôïõ ðåñéïäéêïý áíÜëïãá ìå ôçí ýëç ôïõ Þ ôï êïéíü óôï ïðïßï áðåõèýíåôáé. Ï ÷áñáêôçñéóìüò áõôüò óõíÞèùò áíáãñÜöåôáé óôï åîþöõëëï Þ óôçí ðñþôç óåëßäá ôïõ ðåñéïäéêïý. ã) Íá óõãêåíôñþóåôå ôÝëïò üëá ôá äåëôßá êáé íá êÜíåôå óôáôéóôéêÞ, ãéá íá äéáðéóôþóåôå ðïéá åßíáé ôá ðéï äçìïöéëÞ ðåñéïäéêÜ óôçí ôÜîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 29). ÁðÜíôçóç: á)

• Óçìåßùóç: Ó’ áõôÞ ôçí åñãáóßá ï ìáèçôÞò åßíáé êáëü íá áõôåíåñãÞóåé ãñÜöïíôáò ãéá ôï áãáðçìÝíï ôïõ ðåñéïäéêü. Åìåßò åäþ ðñïôåßíïõìå Ýíá ìïíôÝëï åñãáóßáò, ðÜíù óôï ïðïßï ìðïñåß íá óôçñé÷èåß ãéá íá ãñÜøåé ôï äéêü ôïõ, áõèåíôéêü êåßìåíï. Ôï ðåñéïäéêü ðïõ óõíçèßæù íá äéáâÜæù åßíáé ôï «ÂÇÌÁgazino». Åßíáé Ýíá ðåñéïäéêü ðïõ êõêëïöïñåß êÜèå ÊõñéáêÞ (åâäïìáäéáßï) ìáæß ìå ôçí åöçìåñßäá «ÔÏ ÂÇÌÁ ÔÇÓ ÊÕÑÉÁÊÇÓ» êáé åêäßäåôáé áðü ôï äçìïóéïãñáöéêü ïñãáíéóìü ËáìðñÜêç. Ïé äéáóôÜóåéò ôïõ åßíáé 21×27 åêáôïóôÜ êáé Ý÷åé ðåñßðïõ 100 óåëßäåò óå «éëïõóôñáóéüí» ÷áñôß. Ç åéêïíïãñÜöçóÞ ôïõ åßíáé Ýã÷ñùìç êáé áñêåôÜ ðëïýóéá. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðåñéïäéêü ðïéêßëçò ýëçò, ðïõ äßíåé Ýìöáóç óôá èÝìáôá ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò. Áðü ôçí ýëç ôïõ ðåñéïäéêïý äåí áðïõóéÜæïõí ôá èÝìáôá ôçò åðéêáé-

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 58

58

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ñüôçôáò (êïéíùíßá, ðïëéôéêÞ, åîùôåñéêÝò åéäÞóåéò) êáé ôá ñåðïñôÜæ ãéá ðïëéôéóôéêÜ, êáëëéôå÷íéêÜ, ðïëéôéêÜ Þ ïéêïíïìéêÜ ãåãïíüôá. Éäéáßôåñç èÝóç óôï ðåñéïäéêü êáôÝ÷åé ç óõíÝíôåõîç óôï ÈáíÜóç ËÜëá êÜðïéáò ðñïóùðéêüôçôáò áðü ôï ÷þñï ôçò ôÝ÷íçò, ôïõ ðïëéôéóìïý, ôçò äéáíüçóçò êáé ôçò ðïëéôéêÞò. Ôç èåìáôïëïãßá ôïõ ðåñéïäéêïý óõìðëçñþíïõí ôá Üñèñá ãéá ôïí áèëçôéóìü êáé ôá ôáîßäéá. Åêäüôçò ôïõ ðåñéïäéêïý åßíáé ï Óôáýñïò Øõ÷Üñçò êáé äéåõèõíôÞò ï ÈáíÜóçò ËÜëáò. Ìüíéìïé óõíåñãÜôåò åßíáé ï ÊïóìÜò Âßäïò, ç ÓôÝëëá Âëá÷ïãéÜííç, ç Óïößá ÃêáíéÜôóïõ, ç Áöñïäßôç ÃñáììÝëç, ç Áíôéãüíç ÄÞìá, ï Áõãïõóôßíïò ÆåíÜêïò, ï ÃéÜííçò ÆïõìðïõëÜêçò, ï ÍéêÞôáò ÊáñáãéÜííçò, ï ÈïäùñÞò ËáúíÜò, ç ÃáëÜôåéá ËáóêáñÜêç, ç Ìáñßá ÐáíÜãïõ, ç Íßíá-Ìáñßá Ðáó÷áëßäïõ, ï Íßêïò ÐéðÝñçò, ï ÂáããÝëçò ×áíéùôÜêçò êáé ï ËåõôÝñçò ×áñáëáìðüðïõëïò. Ôï ðåñéïäéêü áíôáðïêñßíåôáé ó’ Ýíá åõñý êïéíü êáé Ý÷åé áñêåôÜ êáëÜ óôïé÷åßá (ðïéüôçôá ãñáöÞò, åíçìÝñùóç, ÷éïýìïñ, áõôïóáñêáóìüò), ðïõ êÜíïõí ôçí áíÜãíùóÞ ôïõ áðïëáõóôéêÞ. Ïé óõíåíôåýîåéò, ðïõ öéëïîåíåß êåíôñßæïõí ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç, üðùò Üëëùóôå êáé ïé ìüíéìåò óôÞëåò ðïõ ó÷ïëéÜæïõí ôá êáêþò êåßìåíá ôçò íåïåëëçíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò. Ùóôüóï, ç ðáñïõóßá ðïëëþí äéáöçìßóåùí, ðéóôåýù, üôé áëëïéþíåé ôç ãåíéêÜ èåôéêÞ åéêüíá, ðïõ ðåñíÜåé ôï ðåñéïäéêü óôï áíáãíùóôéêü êïéíü. â)

Ôï äåëôßï ôïõ ðåñéïäéêïý ìðïñåß íá Ý÷åé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ. • ÔÉÔËÏÓ: ÂÇÌÁgazino. • ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ ÅÊÄÏÓÇÓ: Åâäïìáäéáßï • ÔÉÌÇ: 1,30 Åõñþ. • ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏÓ: Ðåñéïäéêü ðïéêßëçò ýëçò ðïõ áðåõèýíåôáé ôüóï óôï íåáíéêü üóï êáé óôï ìåãáëýôåñï óå çëéêßá, áíáãíùóôéêü êïéíü.

ã)

Ç óôáôéóôéêÞ ðïõ æçôåßôáé ìðïñåß íá ãßíåé ðïëý åýêïëá, üôáí óõãêåíôñùèïýí ôá äåëôßá üëùí ôùí ìáèçôþí. Ôüôå, ìðïñåß íá äéáðéóôùèåß, åðß óõíüëïõ, ë÷.. 30 ìáèçôþí, ðïéï åßíáé ôï ðéï äçìïöéëÝò Þ ôï ëéãüôåñï äçìïöéëÝò ðåñéïäéêü óôçí ôÜîç.

12ç ¢óêçóç: á) Åñãáóôåßôå óå ïìÜäåò êáé êáôáãñÜøôå ôá ðéï áîéüëïãá êáôÜ ôçí êñßóç óáò ðåñéïäéêÜ ðïõ èá âñåßôå óå Ýíá êåíôñéêü âéâëéïðùëåßï Þ óå ìéá âéâëéïèÞêç. Ç êáôáãñáöÞ íá ãßíåé óå äåëôßá ðáñüìïéá ìå ôá ðñïçãïýìåíá.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 59

59

â) ÔáîéíïìÞóôå ýóôåñá ôá äåëôßá ìå äýï ôñüðïõò: Ðñþôá áíÜëïãá ìå ôçí ýëç ôïõò: ÐåñéïäéêÜ ìå åãêõêëïðáéäéêÞ Þ ðïéêßëç ýëç, ðåñéïäéêÜ ãéá ôçí ðïëéôéêÞ åðéêáéñüôçôá, ôéò ôÝ÷íåò, ôéò åðéóôÞìåò, êëáäéêÜ, åðáããåëìáôéêÜ, óáôéñéêÜ ðåñéïäéêÜ êôë. ¾óôåñá áíÜëïãá ìå ôï êïéíü óôï ïðïßï áðåõèýíïíôáé. ÐåñéïäéêÜ ðïõ áöïñïýí üëï ôïí êüóìï Þ êÜðïéï åéäéêü áíáãíùóôéêü êïéíü, ïñéóìÝíï öýëï, åðÜããåëìá, êôë. ã) Íá ðáñáôçñÞóåôå êáé íá óõãêñßíåôå ôéò ãëùóóéêÝò ðïéêéëßåò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá äéÜöïñá ðåñéïäéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôá ðåñéå÷üìåíÜ ôïõò êáé ôï êïéíü óôï ïðïßï áðåõèýíïíôáé. ä) Íá óõæçôÞóåôå ãéá ôá ðåñéïäéêÜ ðïõ áðåõèýíïíôáé óå íÝïõò: Ôé åìöÜíéóç êáé ôé ðåñéå÷üìåíï Ý÷ïõí; Óáò éêáíïðïéïýí áðüëõôá; Ðïéá åíäéáöÝñïíôÜ óáò äåí êáëýðôïõí; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 30). ÁðÜíôçóç: •

Óçìåßùóç: ÅðåéäÞ ðñüêåéôáé ãéá ïìáäéêÞ åñãáóßá / Ýñåõíá, åìåßò åäþ äåí èá ðáñáèÝóïõìå Ýíá õðüäåéãìá áðÜíôçóçò, áëëÜ èá åðé÷åéñÞóïõìå íá äþóïõìå êÜðïéåò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò. á) Ôá äåëôßá ôùí ðåñéïäéêþí ìðïñåß íá Ý÷ïõí ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: 1ï äåëôßï • ÔÉÔËÏÓ: Ðïßçóç • ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ ÅÊÄÏÓÇÓ: Åîáìçíéáßï • ÔÉÌÇ: 11,45 Åõñþ • ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏÓ: Ðåñéïäéêü ðïõ ðåñéÝ÷åé äïêßìéá, áíáëýóåéò êáé ðïéÞìáôá, êáèþò êáé èÝìáôá ðñïâëçìáôéóìïý ãéá ôçí ðïéçôéêÞ ôÝ÷íç. 2ï äåëôßï • ÔÉÔËÏÓ: ç ëÝîç • ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ ÅÊÄÏÓÇÓ: Ìçíéáßï • ÔÉÌÇ: 12 Åõñþ • ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏÓ: Ðåñéïäéêü ðïõ ðåñéÝ÷åé äéçãÞìáôá, áðïóðÜóìáôá åõñýôåñùí Ýñãùí, ðïéÞìáôá áðü ôçí åëëçíéêÞ êáé ôçí îÝíç ëïãïôå÷íßá.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 60

60

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

3ï äåëôßï • ÔÉÔËÏÓ: äéáâÜæù • ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ ÅÊÄÏÓÇÓ: Ìçíéáßï • ÔÉÌÇ: 7,34 Åõñþ • ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏÓ: Åðéèåþñçóç ôïõ ëïãïôå÷íéêïý âéâëßïõ, ðïõ êõêëïöïñåß óôç ÷þñá ìáò. 4ï äåëôßï • ÔÉÔËÏÓ: Ìáíäñáãüñáò • ÓÕ×ÍÏÔÇÔÁ ÅÊÄÏÓÇÓ: Ôåôñáìçíéáßï • ÔÉÌÇ: 7,5 Åõñþ • ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏÓ: Åðéèåþñçóç ãéá ôçí ôÝ÷íç, ôç æùÞ êáé ôç ëáïãñáößá. Ôçí ßäéá áêñéâþò ìïñöÞ, ìðïñïýí íá Ý÷ïõí êáé ôá äåëôßá ôùí ðåñéïäéêþí åãêõêëïðáéäéêÞò Þ ðïéêßëçò ýëçò, ðïëéôéêÞò åðéêáéñüôçôáò, ôá åðáããåëìáôéêÜ, ôá êëáäéêÜ êáé ôá óáôéñéêÜ ðåñéïäéêÜ. ×áñáêôçñéóôéêÜ ðåñéïäéêÜ ðïëéôéêÞò åðéêáéñüôçôáò åßíáé ôá áêüëïõèá: ÍÝìåóéò, Áíôß, Ï Ðïëßôçò ê.á. â)

Ç ôáîéíüìçóç ôùí äåëôßùí ìðïñåß íá ãßíåé ùò åîÞò: óå ìéá óôÞëç êáôáôÜóóïõìå ôá ðïëéôéóôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ ðåñéïäéêÜ, óå Üëëç óôÞëç ôá ðåñéïäéêÜ ðïéêßëçò ýëçò ê.ï.ê. Ãéá ðáñÜäåéãìá: 1ç óôÞëç (Ðïëéôéóôéêü ðåñéå÷üìåíï)

2ç óôÞëç (ðïëéôéêÞ åðéêáéñüôçôá)

3ç óôÞëç (åðéóôÞìåò)

• Ìáíäñáãüñáò

• Áíôß

• Áñ÷áéïëïãßá

• ç ëÝîç

• ÍÝìåóéò

• National Geographic ê.Ü.

• äéáâÜæù ê.Ü.

• Ï Ðïëßôçò ê.Ü.

Ç êáôÜôáîç, üìùò, ìðïñåß íá ãßíåé êáé ìå âÜóç ôï áíáãíùóôéêü êïéíü. Ï ÷ùñéóìüò óå óôÞëåò ìðïñåß ðÜëé íá óôáèåß ÷ñÞóéìïò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 61

Ç ÅÉÄÇÓÇ

61

Ãéá ðáñÜäåéãìá: 1ç óôÞëç (ëïãïôÝ÷íåò,öïéôçôÝò, óðïõäáóôÝò, êáèçãçôÝò)

2ç óôÞëç (åðéóôÞìïíåò, äéáíïïýìåíïé)

3ç óôÞëç (åíÞëéêïé áíáãíþóôåò)

ç ëÝîç

Áñ÷áéïëïãßá êáé ÔÝ÷íåò

ÍÝìåóéò

äéáâÜæù

Ï Ðïëßôçò ê.Ü.

Áíôß

Ðïßçóç ê.Ü.

ÓÞìáôá Êáðíïý ê.Ü.

ÖõóéêÜ, ïé êáôÜëïãïé ðïõ äçìéïõñãÞóáìå äåí åßíáé äåóìåõôéêïß áöïý ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá ôïõò åìðëïõôßóïõí ìå ôéò äéêÝò ôïõò êáôçãïñßåò, óôéò ïðïßåò èá êáôáëÞîïõí ìåôÜ ôçí ÝñåõíÜ ôïõò. ã) ¼óïí áöïñÜ óôç óýãêñéóç ôçò ãëùóóéêÞò ðïéêéëßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå êáèÝíá áðü ôá åîåôáæüìåíá ðåñéïäéêÜ, ëßãá ìÝíïõí íá åéðùèïýí. ÊÜèå ìáèçôéêÞ ïìÜäá ìðïñåß, öõëëïìåôñþíôáò ôá ðåñéïäéêÜ ðïõ êáôÝãñáøå, íá áðïöáíèåß ãéá ôï ãëùóóéêü ýöïò êáé ôéò äéáöïñÝò ðïõ ðáñáôçñïýíôáé áðü ðåñéïäéêü óå ðåñéïäéêü. ÁõôÞ ç äéáöïñïðïßçóç (ãëùóóéêÞ êáé õöïëïãéêÞ ðïéêéëßá) åßíáé äéêáéïëïãçìÝíç, áöïý äéáöïñåôéêïß Üíèñùðïé ìå äéáöïñåôéêü ðïëéôéêü, ðïëéôéóìéêü, êïéíùíéêü êáé ïéêïíïìéêü õðüâáèñï äéáâÜæïõí äéáöïñåôéêÜ ðåñéïäéêÜ. Åßíáé, åðßóçò, ëïãéêÞ ç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá, ãéáôß êÜèå ðåñéïäéêü ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå êÜðïéïí åîåéäéêåõìÝíï ôïìÝá ãíþóçò, ÷ñçóéìïðïéåß êáé ôçí áíÜëïãç «ãëþóóá», ôïí áíÜëïãï «êþäéêá» åðéêïéíùíßáò, äçëáäÞ, ðïõ åßíáé êïéíÜ áðïäåêôüò áðü ôï óõãêåêñéìÝíï áíáãíùóôéêü êïéíü. ä) Ó’ áõôü ôï óêÝëïò ôçò åñãáóßáò, ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá áõôåíåñãÞóïõí, ìéëþíôáò åëåýèåñá ãéá ôéò ðñïôéìÞóåéò ôïõò, ôéò ðáñáôçñÞóåéò êáé ôá ó÷üëéÜ ôïõò, ðïõ èá áöïñïýí óôá íåáíéêÜ ðåñéïäéêÜ. (Ãéá ðåñéóóüôåñåò ëåðôïìÝñåéåò âë. Ðéï êÜôù, ÁðÜíôçóç óôçí ¢óêçóç 13).

13ç ¢óêçóç: Ðþò èá èÝëáôå Ýíá ðåñéïäéêü ðïõ áðåõèýíåôáé óôïõò íÝïõò; Áíáöåñèåßôå óôçí åìöÜíéóÞ ôïõ, óôï åßäïò, óôçí ðïéüôçôá êáé óôçí ïñãÜíùóç ôçò ýëçò ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 30).

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 62

62

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ôï óýíïëï ôùí ðåñéïäéêþí ðïõ áðåõèýíïíôáé óôï åöçâéêü êáé íåáíéêü êïéíü åêëáìâÜíïõí ôç íåïëáßá óáí Ýíá åíéáßï, ïìïéïãåíÝò êáé áäéáßñåôï óýíïëï ìå óõãêåêñéìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ãåãïíüò ðïõ äåí áíôáðïêñßíåôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé ôçí õðáñêôÞ íåïëáßá ìå ôéò áíôéöÜóåéò, ôéò äéáöïñïðïéÞóåéò êáé ôéò áíôéèÝóåéò ôçò. Ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ðåñéóóïôÝñùí íåáíéêþí ðåñéïäéêþí áíáëþíåôáé, åßôå óôçí ðñïâïëÞ ôïõ áããëïóáîùíéêïý ëÜúö -óôÜúë, åßôå óôçí ðñïâïëÞ ôçò æùÞò ôùí äéáóçìïôÞôùí ôçò åã÷þñéáò êáé îÝíçò óüïõ - ìðéæ. ÁðïõóéÜæïõí ðáíôåëþò, èÝìáôá åéêáóôéêÜ, ðïëéôéêïý êáé êïéíùíéêïý ðñïâëçìáôéóìïý, ðïëéôéêÞò åðéêáéñüôçôáò êáé üôáí áõôÜ åìöáíßæïíôáé, ôï áðïôÝëåóìá åßíáé ôñáãéêü, åßôå ãéáôß ç äçìïóéïãñáöéêÞ êÜëõøç åßíáé ðëçììåëÞò êáé áíåðáñêÞò, åßôå ãéáôß áõôü ãßíåôáé ëüãù «ìüäáò» (åðéêáéñéêÞò óõíÞèåéáò). Ôá ëåãüìåíá íåáíéêÜ ðåñéïäéêÜ ðïéêßëçò ýëçò, ìå ôçí êåíüôçôá ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõò êáé ôç öëýáñç êÜëõøç ôùí èåìÜôùí ôçò êáèçìåñéíüôçôáò, Ý÷ïõí ùò óôü÷ï ôï ðïëéôéêü áéóèçôÞñéï ôïõ íÝïõ êáé ôçí ïìáëÞ ðïëéôéêïðïßçóÞ ôïõ. ÐñïâÜëëïíôáò ùò ðñüôõðá «Ü÷ñùìåò» êáé «áíþäõíåò» óõìðåñéöïñÝò, ðñïóáíáôïëéóìÝíåò ðñïò Ýíá êáêþò íïïýìåíï «åõ æçí» (ë.÷. áõôïêßíçôï, óðßôé, åîï÷éêü, áêñéâÜ ñïý÷á, äéáóêÝäáóç), äå óõìâÜëëïõí óôç äçìéïõñãßá ïëïêëçñùìÝíùí ðïëéôþí ìå óõíåßäçóç ôçò êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéêÞò ôïõò åõèýíçò. ¸íá ðåñéïäéêü ðïõ áðåõèýíåôáé óôïõò íÝïõò ðñÝðåé íá Ý÷åé ðñùôüôõðï êáé åëêõóôéêü åîþöõëëï, áëëÜ êáé ðëïýóéï ðåñéå÷üìåíï ó÷åôéêü ìå ôá åíäéáöÝñïíôá ôùí íÝùí (ìïõóéêÞ, êéíçìáôïãñÜöïò, èÝáôñï, åéêáóôéêÜ, áèëçôéóìüò, íÝåò ôå÷íïëïãßåò). Äåí ðñÝðåé íá áðïõóéÜæåé, åðßóçò, ç áíáöïñÜ óå èÝìáôá ôçò ðïëéôéêÞò åðéêáéñüôçôáò (åã÷þñéáò êáé îÝíçò), áëëÜ êáé óå èÝìáôá óõã÷ñüíïõ ðñïâëçìáôéóìïý (ðáãêïóìéïðïßçóç, êëùíïðïßçóç ê.á.). Ç ïñãÜíùóç ôçò ýëçò åíüò ôÝôïéïõ ðåñéïäéêïý ðñÝðåé íá åßíáé áðëÞ, åõóýíïðôç êáé åõäéÜêñéôç. Ïé óõíôåëåóôÝò ðñÝðåé íá Ý÷ïõí óõëëÜâåé ôïí ðáëìü ôçò íåïëáßáò êáé ìå ýöïò áðëü, ðëÞñåò êáé êáôáíïçôü, íá ðáñïõóéÜæïõí åéäÞóåéò, ðëçñïöïñßåò êáé ãåãïíüôá, ðïõ åíäéáöÝñïõí ôï óýã÷ñïíï íÝï. Óôéò ìüíéìåò óôÞëåò ôïõ ðåñéïäéêïý ìðïñåß íá õðÜñîåé ÷þñïò ãéá ôç äçìïóßåõóç ôùí åðéóôïëþí, ôùí áðüøåùí Þ êáé ôùí Üñèñùí áêüìá ôùí áíáãíùóôþí. ÅðéðëÝïí, èá ìðïñïýóå íá õðÜñîåé ìßá óôÞëç, üðïõ ïé íÝïé áíáãíþóôåò èá áíôÜëëáóóáí, ìÝóù ôçò áëëçëïãñáößáò, ôéò áðüøåéò, ôéò éäÝåò êáé ôá ó÷üëéÜ ôïõò. Êáëü èá Þôáí, áêüìá, êáé ç Ýêôáóç ôùí äéáöçìßóåùí íá ðåñéïñéæüôáí, üðùò åðßóçò ïé åéäÞóåéò «ñïæ áðï÷ñþóåùí», ðïõ áöïñïýí óôç æùÞ ôùí äéáóçìïôÞôùí ôçò óüïõ - ìðéæ.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 63

Ç ÅÉÄÇÓÇ

63

14ç ¢óêçóç: ÓõæçôÞóôå ãéá ôá êüìéêò. ÅðéìÝñïõò èÝìáôá ôçò óõæÞôçóÞò óáò ìðïñïýí íá áðïôåëÝóïõí: ç áãÜðç ðïõ äåß÷íïõí ôá ðáéäéÜ ãéá ôá êüìéêò (ðïõ ïöåßëåôáé êôë.)· ç åðßäñáóç ðïõ áóêïýí ôá êüìéêò óôá ðáéäéÜ· ôá êüìéêò ùò åðéêïéíùíéáêü ìÝóï: Ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò, ïé ÞñùÝò ôïõò, ç ãëþóóá ôïõò, ç áöçãçìáôéêÞ ôïõò äõíáôüôçôá· ç ôá÷ýôçôá äéÜäïóçò ôùí êüìéêò - óçìåéþóôå üôé ðáñïõóéÜóôçêáí ðñþôç öïñÜ óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò ôçò ÁìåñéêÞò óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá êáé ìÝóá óå óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá äéáäüèçêáí óå üëï ôïí êüóìï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 30). ÁðÜíôçóç: Ãéá ôç óõæÞôçóç ðïõ ìðïñåß íá ãßíåé óôç ó÷ïëéêÞ áßèïõóá, ìðïñåßôå íá ðñïåôïéìáóôåßôå êáëýôåñá, áöïý äéáâÜóåôå ôá ðéï êÜôù áðïóðÜóìáôá. Ìðïñåßôå íá êÜíåôå ìéá óýíèåóç, íá áíôëÞóåôå ÷ñÞóéìåò ðëçñïöïñßåò êáé íá óõíôÜîåôå Ýíá äéêü óáò êåßìåíï. á Êåßìåíï Ôá êüìéêò (áããë. comic strip) åßíáé óåéñÜ áðü êùìéêÜ ó÷Ýäéá ðïõ äéçãïýíôáé ïðôéêÜ ìéá éóôïñßá (óõíÞèùò êáëïý – êáêïý), ôïðïèåôçìÝíá óå ïñéæüíôéá äéÜôáîç óôéò óåëßäåò åöçìåñßäùí, ðåñéïäéêþí Þ áõôïôåëþí åíôýðùí. Áí êáé ùò ðñüäñïìïé ôùí óýã÷ñïíùí êüìéêò ìðïñåß íá èåùñçèïýí ïé ðáëéÝò îõëïãñáößåò, ðïõ áðåéêüíéæáí èáýìáôá, âßïõò áãßùí, ôá ìïíôÝñíá êüìéêò ãåííÞèçêáí óôïí áíôáãùíéóôéêü ðõñåôü áíÜìåóá óôïõò ãßãáíôåò ôïõ áìåñéêáíéêïý ôýðïõ êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1896-1907. Ôá ðñþôá âéâëßá ìå êüìéêò êõêëïöüñçóáí óôçí áãïñÜ ôùí ÇÐÁ, ôï 1933. Ïé âáóéêÝò êáôçãïñßåò Þôáí ôá áóôõíïìéêÜ êüìéêò (Detective Comics) êáé ôá êüìéêò äñÜóçò (Action Comics). Ïé ÷áñáêôÞñåò ôùí êéíïõìÝíùí ó÷åäßùí ôïõ Disney, ñßæùóáí áñãüôåñá êáé áõôïß óôï ÷áñôß. â Êåßìåíï (Ç Ýíáôç ÔÝ÷íç) [.....] ÔÝ÷íç áíÞóõ÷ç, ôá êüìéêò èåùñïýíôáé ùò ç Ýíáôç ôùí êáëþí ôå÷íþí, ç ðéï ðñüóöáôç êáé åíôõðùóéáêÞ, ãÝííçìá-èñÝììá ôïõ 20ïõ áéþíá. Ôá êüìéêò, ðïõ åíôÜóóïíôáé êõñßùò óôï ÷þñï ôçò ìáæéêÞò êïõëôïýñáò, Þñèáí íá áíáôñÝøïõí ôï êëáóéêü ðáñáìýèé (áí êáé âáóßóôçêáí óôï êëáóéêü ó÷Þìá êáëïý-êáêïý), ìÝóá áðü ôï ðïëýìïñöï êáñÝ, áëëÜ êáé ôá åõöÜíôáóôá «óõííåöÜêéá» ôïõò, ôçí ßíôñéãêá áíÜìåóá óôï ëüãï êáé ôçí åéêüíá, íá åéóáãÜãïõí ôá ðáéäéÜ óôï ðíåýìá ôçò íÝáò åðï÷Þò. Äåí ðåñéïñßóôçêáí üìùò óôá ðáéäéÜ. Ìå ôá ÷ñüíéá áðÝêôçóáí öáíáôéêïýò åíÞëéêåò áíáãíþóôåò, ðïõ óôéò ôÜîåéò ôïõò äåí óõãêáôáëÝãïíôáé ìüíï ôá ðáéäéÜ ðïõ ìåãÜëùóáí. Áí êáé óôçí

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

64

Óåëßäá 64

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áñ÷Þ ç ôÝ÷íç áõôÞ ðñïêÜëåóå áíôéäñÜóåéò, êáôçãïñÞèçêå êáé áñêåôÝò öïñÝò äéþ÷èçêå - ÷ñçóéìïðïéÞèçêå óõ÷íÜ ùò ìÝóï êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéêÞò ðñïðáãÜíäáò - óéãÜ óéãÜ áðïêáôáóôÜèçêáí, áðÝêôçóå èåùñçôéêÞ õðïóôÞñéîç êáé Ýäñá óôç Óïñâüííç. Ôá êüìéêò ðñùôïåìöáíßóôçêáí óôçí ÁìåñéêÞ êáé Þêìáóáí êõñßùò óôç äåêáðåíôáåôßá 1935 - ‘50. Óôçí áñ÷Þ åß÷áí ðåñéïñéóìÝíç èåìáôïëïãßá, óáôßñéæáí êõñßùò ôçí êáèçìåñéíüôçôá. Ðïëý ãñÞãïñá áðÝêôçóáí ðïéêéëßá, êáôáðéÜóôçêáí ìå èÝìáôá ìåãÜëçò ãêÜìáò (ðåñéèùñéáêÝò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò, óåîïõáëéêüôçôá, êïéíùíéêÝò äéáöïñÝò, âßá, íáñêùôéêÜ, ïéêïëïãßá, ìåëëïíôéêÝò êïéíùíßåò), Ýöôáóáí ìÝ÷ñé êáé ôçí åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßá. Óôç äåêáåôßá ôïõ ‘40 (1945 -’70 ç áêìÞ) ôç óêõôÜëç ðáßñíåé ç Åõñþðç: Ïé äçìéïõñãïß êüìéêò ôçò ÃçñáéÜò Çðåßñïõ, ðåñéóóüôåñï ðïëéôéêïðïéçìÝíïé, äçìéïõñãïýí ðñáãìáôéêÜ Ýñãá êïéíùíéêïý óôï÷áóìïý, óôá ïðïßá ç ðïëéôéêÞ õðÜñ÷åé ãéá íá áðïêáëýøåé ôçí áäõíáìßá ôçò íá áðáíôÞóåé óôá óýã÷ñïíá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá. Êáé âÝâáéá áðåéêïíßæïõí ôç âßá, áõôÞ ðïõ õðÜñ÷åé êáé áíáðôýóóåôáé óôç óýã÷ñïíç êïéíùíßá. ¼ëá áõôÜ ðñïûðïèÝôïõí ôçí åîïéêåßùóç ôïõ áíáãíþóôç ìå ìéá äéáöïñåôéêÞ áéóèçôéêÞ áíÜãíùóç, ôüóï ôïõ êåéìÝíïõ üóï êáé ôçò åéêüíáò, áëëÜ êáé áíÜðôõîç ôçò ìåôáîý ôïõò ó÷Ýóçò. ¼ìùò ôá êüìéêò äåí åßíáé áðëþò ïé åéêüíåò ðïõ âëÝðïõìå óôá ðåñéïäéêÜ. Ðßóù áð’ áõôÝò õðÜñ÷ïõí ïé Üíèñùðïé, óêéôóïãñÜöïé êáé óåíáñéïãñÜöïé, éäéüôçôåò ðïõ óõ÷íÜ ôáõôßæïíôáé óôï ßäéï ðñüóùðï, ðïõ ìÝóá áðü ôïí áöáéñåôéêü ëüãï êáé ôéò åëëåéðôéêÝò åéêüíåò ðñïóðáèïýí íá åîùôåñéêåýóïõí ôá áéóèÞìáôÜ ôïõò, íá ìåôáôñÝøïõí ôéò üìïñöåò éäÝåò óå ìçíýìáôá, íá áóêÞóïõí ôçí êñéôéêÞ ôïõò ìÝóá áðü åõñçìáôéêÝò êùäéêïðïéÞóåéò, íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå ôï êïéíü ôïõò. ¸ôóé, óôá êüìéêò ôï óôïé÷åßï ôçò äçìéïõñãßáò, áëëÜ êáé ôçò åðéêïéíùíßáò, åßíáé óõ÷íÜ åíôïíüôåñï áð’ ü,ôé óôéò Üëëåò ôÝ÷íåò, üðùò óôç æùãñáöéêÞ êáé ôç ëïãïôå÷íßá, áöïý óõíäõÜæåé ôçí åéêüíá ìå ôï ëüãï óå ôáõôü÷ñïíç ðïñåßá. ÐÝãêõ ÊïõíåíÜêç Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, ÅÐÔÁ ÇÌÅÑÅÓ, ÊõñéáêÞ 2 Áõãïýóôïõ 1998, óåë. 2. ã Êåßìåíï (ÉäåïëïãéêÝò ÐåñéðÝôåéåò) Åí áñ÷Þ çí ï ÌÜéïò ôïõ ’68. Ï ÌÜéïò ôçò ãåíéêåõìÝíçò íåáíéêÞò åîÝãåñóçò, ðïõ äåí ðåñéïñßóôçêå ôïðéêÜ óôï Ðáñßóé, ïýôå ÷ñïíéêÜ óôï ’68. Åßíáé ç ðåñßïäïò ôçò ìáæéêÞò áìöéóâÞôçóçò äïìþí, èåóìþí, ñüëùí êáé ðåðïéèÞóåùí ðïõ êñáôïýóáí áéþíåò. Ôï ó÷ïëåßï, ôï ÐáíåðéóôÞìéï, ç ïéêïãÝíåéá, ïé ó÷Ýóåéò ôùí öýëùí óõíôáñÜóóïíôáé, åðáíåîåôÜæïíôáé êé áëëÜæïõí ñéæéêÜ. ÁëëÜæåé êáé ï ñüëïò ôçò ôÝ÷íçò. Áíáêáëýðôïíôáé ïé

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 65

65

èáììÝíåò ìÝóá óôç ìáæéêÞ ðáñáãùãÞ áñåôÝò ôùí «ëáúêþí ôå÷íþí», ç äýíáìÞ ôïõò, áëëÜ êáé ç äõíáôüôçôÜ ôïõò íá åßíáé êÜôé Üëëï, ðÝñá áðü åðáíáëáìâáíüìåíï áíÜãíùóìá Þ èÝáìá, ðÝñá áðü óõíïäåßá ìéáò æùÞò ìïíüôïíçò, «ìéêñïáóôéêÞò). Ôá êüìéêò Ý÷ïõí ôçí ôéìçôéêÞ ôïõò. Ôçí Ý÷ïõí áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘60 ðåñßðïõ, üôáí ç áìöéóâÞôçóç áñ÷ßæåé íá ðáßñíåé ìïñöÞ, óå êýêëïõò äéáíïïõìÝíùí êáé áíÞóõ÷ùí íÝùí êõñßùò, ðïõ ðñïáéóèÜíïíôáé ôç ìåãÜëç Ýêñçîç [...] [ ... ] Ç êïéíùíéêÞ áôìüóöáéñá öïñôßæåôáé êáé ïé áìöéóâçôßåò ó÷åäéáóôÝò êüìéêò ðëçèáßíïõí. Óôéò ÇÐÁ, ôï åêäïôéêü, áéóèçôéêü êáé éäåïëïãéêü, ìïíïðþëéï ôùí ìåãÜëùí åêäïôéêþí ïßêùí êüìéêò äÝ÷åôáé åðßèåóç áðü ó÷åäéáóôÝò Underground, ðïõ ðíßãïíôáé ìÝóá óôïõò Óïýðåñìáí êáé óôïõò Ìßêõ êáé èÝëïõí íá åêöñÜóïõí ôïõò êáéñïýò ðïõ áëëÜæïõí. Ó÷åäéÜæïõí êüìéêò, ðñïáíáããÝëëïíôáò êáé êáôáãñÜöïíôáò ôéò áëëáãÝò óôá Þèç, ôç óåîïõáëéêÞ åðáíÜóôáóç, ôçí áíôßèåóç óôïí ðüëåìï ôïõ ÂéåôíÜì, ôçí êáôÜññåõóç ôçò ðáñáäïóéáêÞò ïéêïãÝíåéáò, ôçí êñßóç ôáõôüôçôáò ôçò ãåíéÜò ðïõ ìåãÜëùóå ìåôÜ ôïí ´ ðáãêüóìéï ðüëåìï, ìÝóá óôïí Øõ÷ñü Ðüëåìï ðïõ Ýãéíå ðÜëé èåñìüò [ ... ] [ ... ] Êáèþò ç åîÝãåñóç ôïõ ‘68 ãßíåôáé áíÜìíçóç, ìõèïëïãßá êáé êÜðïéåò öïñÝò êáôåóôçìÝíï, ðïëëïß áðü ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ó÷åäéáóôÝò - êáé ìéá ìåãÜëç öïõñíéÜ ðïõ Ýñ÷åôáé ýóôåñá áðü áõôïýò - öñïíôßæïõí íá óõíôçñïýí ôï ðíåýìá ôçò, åíþ, áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’70, êåñäßæåé Ýäáöïò ìéá ôÜóç ðñïò ôçí åðéóôçìïíéêÞ öáíôáóßá êáé ôï öáíôáóôéêü ãåíéêÜ, ðïõ äåí îåêüâåôáé üìùò áðü ðïëéôéêÜ êáé êõñßùò êïéíùíéêÜ ìçíýìáôá [ ... ] [ ... ] Ôá êüìéêò ðåñíÜíå óÞìåñá ìéá ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäï. Âñéóêüìáóôå óå ìéá öÜóç áíáðñïóáñìïãÞò ôùí åêäïôéêþí ðñïóðáèåéþí, ìåôÜ ôçí ïéêïäüìçóç åêäïôéêþí áõôïêñáôïñéþí óå Ýíá åßäïò ðïõ, áðü ôç öýóç ôïõ, äå äÝ÷åôáé áõôïêñáôïñßåò, ðáñÜ ìüíï óôéò ðéï «ëáúêÝò» êáé åõôåëåßò åêöñÜóåéò ôïõ üðùò åßíáé ôá åðáíáëçðôéêÜ êüìéêò ìå ôá õðåñêáôïñèþìáôá ôùí õðåñçñþùí ãéá õðåñáíþñéìïõò áíáãíþóôåò. Ç áìåóüôçôá ôïõ åßäïõò, ôá åëÜ÷éóôá ÷ñÞìáôá ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ, ç åêöñáóôéêÞ ôïõ äýíáìç, öÝñíïõí ôá êüìéêò óå ìéá ðñïíïìéáêÞ èÝóç íá áìöéóâçôÞóïõí ôçí êõñßáñ÷ç åéêüíá ôçò ôçëåüñáóçò êáé íá ðëïõôßóïõí ôçí êïéíùíßá ìå íÝåò áíôéëÞøåéò, éäåïëïãéêÝò êáé áéóèçôéêÝò. Áðü áõôÞ ôç óêïðéÜ, ç ïéêïíïìéêÞ ôçò «âéïìç÷áíßáò» ôïõò, ðïõ óôçñßæåôáé óôçí åðáíÜëçøç êõñßáñ÷ùí êáé åýêïëùí ó÷çìÜôùí, åßíáé åîáéñåôéêÜ èåôéêÞ. ÌåôÜ ôï ’68, ôá êüìéêò äåí ìðïñïýí íá åßíáé ôßðïôå Üëëï ðáñÜ ãüíéìá áìöéóâçôçóéáêÜ, êé áõôüò åßíáé ï äñüìïò ðïõ öáßíåôáé íá áíïßãåôáé ðéá óå üëï ôïí êüóìï, ìå ôçí ðñùôïðïñßá íá âñßóêåôáé óÞìåñá ðÜëé óôçí ÁìåñéêÞ, ôç ÷þñá ôçò áðüëõôçò êõñéáñ÷ßáò ôçò ôçëåïðôéêÞò åéêüíáò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 66

66

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Áîßæåé íá ðáñáêïëïõèÞóåé êáíåßò áõôÞ ôçí åîÝëéîç, ãéáôß áîßæåé íá áíáæçôÜ äéåîüäïõò. Ãéþñãïò Óéïýíáò Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, ÅÐÔÁ ÇÌÅÑÅÓ, ÊõñéáêÞ 2 Áõãïýóôïõ 1998, óåë. 12 - 15.

1ç Åñþôçóç: Ðïéá åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óáò ç êïéíùíéêÞ áðïóôïëÞ ôùí ÌÝóùí ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò; (Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå äýï ðáñáãñÜöïõò). ÁðÜíôçóç: Áíáìößâïëá, ç óõìâïëÞ ôùí ÌÝóùí ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò ãéá ôçí áíÜðôõîç êáé ôçí åîåëéêôéêÞ ðïñåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý åßíáé óçìáíôéêÞ. Ç óõìâïëÞ áõôÞ, åîáñôÜôáé áðü ôï ìÝãåèïò ôçò åðßäñáóÞò ôïõò, ôç äýíáìç ôçò êõñéáñ÷ßáò êáé ôçò åðéâïëÞò ôïõò, áëëÜ êáé áðü ôç óõ÷íüôçôá ôçò åðßäñáóÞò ôïõò óôçí êïéíÞ ãíþìç. Ç êïéíùíéêÞ áðïóôïëÞ ôïõò ôáõôßæåôáé ìå ôçí éêáíïðïßçóç ôçò åóþôåñçò áíÜãêçò ôïõ áíèñþðéíïõ üíôïò ãéá åðéêïéíùíßá, áíôáëëáãÞ áðüøåùí êáé åíçìÝñùóç. Ï ðñùôáñ÷éêüò ñüëïò, ëïéðüí, ôùí ÌÝóùí ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò åßíáé ç åíçìÝñùóç, ç ðëçñïöüñçóç êáé ç áíÜëõóç ôùí ãåãïíüôùí ôçò åðéêáéñüôçôáò (åóùôåñéêÞò êáé åîùôåñéêÞò). Óôïí ôïìÝá ôçò åíçìÝñùóçò êáé ôçò ìåôÜäïóçò ðëçñïöïñéþí, óõìâÜëëïõí óôçí åëåýèåñç äéáêßíçóç ôùí éäåþí, ôçí áðñüóêïðôç áíôáëëáãÞ áðüøåùí êáé ôçí åäñáßùóç ôçò åëåõèåñßáò óêÝøçò êáé Ýêöñáóçò, ðïõ áðïôåëåß ôï èåìÝëéï ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò. ÅðéðëÝïí, ÷Üñç óôçí áêôéíïâïëßá êáé ôï êýñïò ôïõò, óõíôåëïýí óôç ãíùóôïðïßçóç êáé ôçí áíáêÜëõøç ôçò áëÞèåéáò, áðÝíáíôé óôéò ðñïëÞøåéò, ôéò ðñïêáôáëÞøåéò êáé ôï øåýäïò.

01.qxd

9/17/08 2:19 PM

Óåëßäá 67

Ç ÅÉÄÇÓÇ

67

2ç Åñþôçóç: Ðïéåò êáôÜ ôç ãíþìç óáò, åßíáé ïé ðñïûðïèÝóåéò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá íá åðéôåëåßôáé áðñüóêïðôá, ç êïéíùíéêÞ áðïóôïëÞ ôùí ÌÝóùí ÅíçìÝñùóçò; (Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óå ìéá ðáñÜãñáöï). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ïðüôå ï ñüëïò ôùí ÌÝóùí ÅíçìÝñùóçò, åßíáé Üìåóá óõíõöáóìÝíïò ìå ôçí åîåëéêôéêÞ ðïñåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý, ðáñáôçñåßôáé ìéá õðïâüóêïõóá, áëëÜ óáöþò ïãêïýìåíç äõóáñÝóêåéá ãéá ôç öýóç êáé ôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôïõò. Óôï äçìüóéï äéÜëïãï, ðïõ ðñÝðåé êÜðïéá óôéãìÞ íá îåêéíÞóåé, ðñÝðåé íá ôåèïýí ùò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôç ëåéôïõñãßá ôùí ÌÝóùí, ç áíôéêåéìåíéêüôçôá, ç åðßêáéñç êáé óùóôÞ åíçìÝñùóç, ç ðïëõèåìáôéêüôçôá, ç åðáããåëìáôéêÞ åîåéäßêåõóç ôïõ ðñïóùðéêïý ôïõò êáé ï óåâáóìüò áðÝíáíôé óôçí éäéùôéêÞ æùÞ êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ Üëëïõ. Ç ìåôÜäïóç ãíþóåùí, éäåþí êáé áðüøåùí, ôÝëïò, ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå ãíþìïíá ôï äçìüóéï óõìöÝñïí êáé ôçí Üíïäï ôïõ ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ëáïý, Ýôóé þóôå êáé ç êïéíùíéêïðïßçóç, ìÝóù ôçò ðñïâïëÞò êïéíùíéêþí ðñïôýðùí êáé êáíüíùí óõìðåñéöïñÜò, íá ãßíåôáé ïìáëÜ, áëëÜ êáé ç ðïëéôéêïðïßçóç íá ðñï÷ùñÜ áíåíü÷ëçôç, ÷Üñç óôç äõíáôüôçôá Üóêçóçò êñéôéêÞò, óôï õöéóôÜìåíï êïéíùíéêïðïëéêü êáôåóôçìÝíï.

:

02.qxd

9/17/08 3:05 PM

Óåëßäá 68

ÄÅÕÔÅÑÏ ÌÅÑÏÓ Ç ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÊÁÉ Ç ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 69

ENOTHTA 1Ç

Ç ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Ï äçìïóéïãñÜöïò ãéá íá ðáñïõóéÜóåé ìéá åßäçóç ÷ñçóéìïðïéåß ôï ó÷Þìá ìéáò «áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò». Ç åßäçóÞ ôïõ áíáðôýóóåôáé óå ôñåéò âáèìßäåò: á) óõíïøßæåé ôá ãåãïíüôá óå ìéá ðåñßïäï, ç ïðïßá áðïôåëåß êáé ôïí ôßôëï ôçò åßäçóçò, â) ðáñïõóéÜæåé ôá ãåãïíüôá ðåñéëçðôéêÜ óôéò äýï ðñþôåò ðáñáãñÜöïõò, ã) äéçãåßôáé ôá ãåãïíüôá áíáëõôéêÜ óôï êýñéï óþìá ôïõ êåéìÝíïõ. Ôï êåßìåíï Ýôóé, ðáßñíåé ôç ìïñöÞ «áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò», ãéáôß îåêéíÜåé áðü ôï ðéï óçìáíôéêü êáé êáôáëÞãåé óôá äåõôåñåýïíôá êáé ëéãüôåñï óçìáíôéêÜ. Ïé äýï ðñþôåò ðáñÜãñáöïé ôçò åßäçóçò ïíïìÜæïíôáé åéäçóåïãñáöéêÞ ðåñßëçøç. Óýìöùíá ìå ôïõò äçìïóéïãñáöéêïýò êáíüíåò ç åßäçóç ðñÝðåé íá åßíáé óýíôïìç, óáöÞò, áêñéâÞò, áðëÞ êáé åëêõóôéêÞ. ÐñÝðåé äçëáäÞ íá áðáíôÜåé óôá åñùôÞìáôá ôé, ðïéïò, ðïý, ãéáôß, ðþò. Óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò ï äçìïóéïãñÜöïò äçëþíåé ôïí ôüðï, ôïí ôñüðï, ôçí áéôßá, ôï óêïðü êáé ôï áðïôÝëåóìá. Ãéá ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôùí ãåãïíüôùí, óõíÞèùò áíáöÝñïíôáé ôï üíïìá, ç çëéêßá, ç êáôáãùãÞ, ôï åðÜããåëìá Þ êÜðïéï Üëëï éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü. Ó÷çìáôéêÜ ç «áíåóôñáììÝíç ðõñáìßäá» Ý÷åé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ:

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 70

70

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ï ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÏÓ

1ç ¢óêçóç: Ìðïñåßôå íá ðåßôå ôþñá ãéáôß ïé äçìïóéïãñÜöïé áêïëïõèïýí ôçí ôáêôéêÞ áõôÞ; Óêåöôåßôå ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò äéáâÜæïõí ïé Üíèñùðïé ôçí åöçìåñßäá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 33). ÁðÜíôçóç: Ïé äçìïóéïãñÜöïé ÷ñçóéìïðïéïýí ôçí ôáêôéêÞ ôçò «áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò» õðáêïýïíôáò óôïõò êáíüíåò ôçò äçìïóéïãñáößáò, ðïõ õðáãïñåýïõí üôé ç åßäçóç ðñÝðåé íá åßíáé áêñéâÞò, óáöÞò, áðëÞ êáé óýíôïìç. Ìå áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ åîõðçñåôïýíôáé áõôïß ïé óêïðïß, áëëÜ äéåõêïëýíïíôáé êáé ïé áíáãíþóôåò, ðïõ åðéèõìïýí áíáôñÝ÷ïíôáò óôçí ðñþôç Þ ôç äåýôåñç âáèìßäá ôçò åßäçóçò íá Ý÷ïõí ìßá óõíïðôéêÞ êáé åýëçðôç åíçìÝñùóç ãéá ôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò. Áí ïé áíáãíþóôåò åðéèõìÞóïõí ìßá áíáëõôéêüôåñç ðáñïõóßáóç äåí Ý÷ïõí íá êÜíïõí ôßðïôå Üëëï, ðáñÜ íá êáôáöýãïõí óôï êýñéï ìÝñïò ôçò åßäçóçò ãéá íá äéáâÜóïõí ôéò ëåðôïìÝñåéåò ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò Ýñåõíáò.

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 71

Ç ÅÉÄÇÓÇ

71

2ç ¢óêçóç: Áíôëþíôáò áðü ôï äçìïóéïãñáöéêü êåßìåíï ôá êáôÜëëçëá óôïé÷åßá íá óõìðëçñþóåôå ôïí ðáñáêÜôù ðßíáêá: ×ÑÏÍÏÓ

ÔÉÔËÏÓ

ÐÑÏÓÙÐÁ

ôõöëüò

ÔÏÐÏÓ

óõììáèçôÞò

ÐÅÑÉËÇØÇ

ÐÑÁÎÇ Á´

ÐÑÁÎÇ Â´

ÐÑÁÎÇ Ã´

Ï ôõöëüò (Ë) ðÝöôåé óôç èÜëáóóá óêïðüò:

ößëïé

áðïôÝëåóìá:

Ï Ð. Ýðåóå Ï ðåñáóôéóôç èÜëáóêüò íåáñüò óá (ø) áíÝóõóõíÝðåéåò ñå ôï Ë

ANAÐÔÕÎÇ

Ðåñáóôéêüò íåáñüò

(óåë. ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 35) ÁðÜíôçóç: ÐÑÏÓÙÐÁ

ÔÉÔËÏÓ

02.qxd

ôõöëüò

óõììáèçôÞò

×ÑÏÍÏÓ

ÔÏÐÏÓ

ÐÑÁÎÇ Á´

Ï ôõöëüò (Ë) ðÝöôåé óôç èÜëáóóá èÜëáóóá óêïðüò: ãéá íá óþóåé óõììáèçôÞ ôïõ

ÐÑÁÎÇ Â´

ÐÑÁÎÇ Ã´

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 72

72

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

×ÑÏÍÏÓ

ÐÑÏÓÙÐÁ

ÐÅÑÉËÇØÇ

ößëïé Ãåþñ- ÅëåõèÝãéïò ñéïò ÐïíôéËÜêÜêçò ìðñïõ, 35 27 ÷ñï÷ñïíþí áíþí á- ðü ôï ðü ôá Âñïíôå×áíéÜ ñü

Ðåñáóôéêüò íåáñüò

×ôåò

ÔÏÐÏÓ ÍÝá ðáñáëßá Èåóóáëïíßêçò

ÐÑÁÎÇ Á´

ÐÑÁÎÇ Â´

ÐÑÁÎÇ Ã´

áðïôÝëå- Ï Ð. Ýðåóå óôç èÜëáóóìá: óá äåí ôá êáôÜöåñå óõíÝðåéåò Ðíßãçêå Ï ðåñáóôéãëßôùóå ôïí êüò íåáñüò ðíéãìü ÷Ü(ø) áíÝóõñç ó’ Ýíá ñå ôï Ë ðåñáóôéêü/í ïóçëåýåôáé óôï “Áãßá Óïößá” ìå íåõñéêü êëïíéóìü.

ÌáèçôÝò ôçò Ó÷ïëÞò Ôõöëþí

ANAÐÔÕÎÇ

02.qxd

Ï ÐïíôéêÜêçò åß÷å ìåé- Ï ËÜùìÝíç ìðñïõ üñáóç Þôáí êáé åß÷å ìüíï åðÜåé íÜìéóõ óôç ìÞíá ó÷ïëÞ óôç ðñéí á- ó÷ïëÞ ðü ôÝóóåñéò ìÞíåò

ÃéÜííçò ØÜëôïõ 24 ÷ñïíþí

ÐÜëåøå íá áéôßá: êñáôÞóåé ÅðéëçðôéêÞ ÌðñïóôÜ ôïí Ð. óôçí êñßóç ×ôåò ôï áåðéöÜíåéá. áðü ôï ðüãåõìá îåíïäï- ¸÷áóå ôéò ×Üèçêå óôï ìåôÜ ôï äõíÜìåéò ÷åßï âõèü/ôï öáãçôü «Ìáêå- ôïõ, ôï êý- ðôþìá áíáêáé ôá åñìá ôïí Ý- óýñèçêå áäïíßá ãáóôÞñéá. ÐáëëÜò» óðñù÷íå ðü Üíôñåò ðñïò ôá Ý- ôïõ ëéìåíéîù. êïý

¢ðëùóå ôï ðüäé ôïõ êáé ï Ë. êáôüñèùóå íá ðéáóôåß/áíÝôñåøå ôï óþìá ôïõ ëéðüèõìïõ Ë. ãéá íá âãåé ôï íåñü

3ç ¢óêçóç: Áíôëþíôáò áðü ôï äçìïóéïãñáöéêü êåßìåíï ôá êáôÜëëçëá óôïé÷åßá, íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí ìåôÜ ôïí ðßíáêá: i) Ìå ðïéá óåéñÜ åìöáíßæïíôáé ôá ôñßá âáóéêÜ ðñüóùðá ðïõ ðáßñíïõí ìÝ-

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 73

73

ñïò óôá ãåãïíüôá êáé ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõò ðñïâÜëëïíôáé óôéò äéÜöïñåò âáèìßäåò óôéò ïðïßåò áíáðôýóóåôáé ôï èÝìá; Ãéáôß ï äçìïóéïãñÜöïò áêïëïõèåß áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ óôçí ðáñïõóßáóç ôùí ðñïóþðùí; ii) Áðü ôéò ôñåéò âáóéêÝò ðñÜîåéò - ãåãïíüôá ðïéá åßíáé ç ðéï óçìáíôéêÞ ãéá ôï äçìïóéïãñÜöï êáé ðïéï óôïé÷åßï ôçò ðñÜîçò ðñïâÜëëåôáé éäéáßôåñá; Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôéò åðéëïãÝò ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ. iii) Ðïéá åßíáé ç ãíþìç (ôï ó÷üëéï) ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ ãéá ôï ãåãïíüò êáé ìå ðïéïí ôñüðï ôçí ðñïâÜëëåé; iv) Íïìßæåôå üôé ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò åßíáé ðåôõ÷çìÝíïò; Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. v) Ç åßäçóç âáóßæåôáé óôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ Üíôëçóå ï äçìïóéïãñÜöïò ìå óõíåíôåýîåéò áðü äéÜöïñá ðñüóùðá. Áðü ðïéá ðñüóùðá öáßíåôáé üôé ðÞñå óõíÝíôåõîç ï äçìïóéïãñÜöïò, óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ ðáñåìâÜëëåé áõôïýóéá áðïóðÜóìáôá ôùí óõíåíôåýîåùí êáé ðïéï óêïðü åîõðçñåôåß áõôÞ ç ðáñåìâïëÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 35). ÁðÜíôçóç: i)

ii)

Ôá ôñßá âáóéêÜ ðñüóùðá (Ãåþñãéïò ÐïíôéêÜêçò, ÅëåõèÝñéïò ËÜìðñïõ, ÃéÜííçò ØÜëôïõ) åìöáíßæïíôáé ìå ôçí åîÞò óåéñÜ: ÅëåõèÝñéïò ËÜìðñïõ, Ãåþñãéïò ÐïíôéêÜêçò, ÃéÜííçò ØÜëôïõ. Óôçí ðñþôç âáèìßäá åìöáíßæïíôáé ùò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: ç éäéüôçôá ôïõ óõììáèçôÞ êáé ôï üôé åßíáé ôõöëïß, ãéá ôá äýï ðñþôá ðñüóùðá. Óôç äåýôåñç âáèìßäá ìáò äßíïíôáé ðëçñïöïñßåò (ôüðïò êáôáãùãÞò, çëéêßá, óõíÝðåéåò ôïõ ãåãïíüôïò) ãéá ôïõò äýï ðñþôïõò êáé ãßíåôáé ìéá áíáöïñÜ (ðåñáóôéêüò íåáñüò) óôï ðñüóùðï ôïõ ôñßôïõ Üíäñá. ÔÝëïò, óôçí ôñßôç âáèìßäá äßíïíôáé ëåðôïìåñåßò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò óõíèÞêåò ôïõ áôõ÷Þìáôïò êáé ãéá ôéò êéíÞóåéò êáé ôùí ôñéþí ðñïóþðùí. Ç ôáêôéêÞ áõôÞ, óôç ðáñïõóßáóç ôùí ðñïóþðùí, ðïõ áêïëïõèåßôáé áðü ôï äçìïóéïãñÜöï, åßíáé óýìöùíç ìå ôçí ôáêôéêÞ ôçò «áíåóôñáììÝíçò ðõñáìßäáò», üðïõ áðü ôá ðéï óçìáíôéêÜ ðñï÷ùñÜìå óôá äåõôåñåýïíôá. Ìå áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ, ï áíáãíþóôçò Ý÷åé ìðñïóôÜ ôïõ, ìéá ëéôÞ, ðåñéåêôéêÞ, óáöÞ êáé áêñéâÞ ðáñïõóßáóç ôïõ ãåãïíüôïò. Áí èåëÞóåé íá ìÜèåé ëåðôïìÝñåéåò ôïõ óõìâÜíôïò, äåí Ý÷åé ðáñÜ íá äéáâÜóåé ôéò õðüëïéðåò ðáñáãñÜöïõò ôïõ êåéìÝíïõ. Ç ðéï óçìáíôéêÞ ðñÜîç ãéá ôï äçìïóéïãñÜöï åßíáé ç áõôïèõóéáóôéêÞ ÷åéñïíïìßá ôïõ ôõöëïý Åëåõèåñßïõ ËÜìðñïõ, íá âïõôÞîåé óôç èÜëáóóá ãéá íá óþóåé ôï óõììáèçôÞ ôïõ. Ç åðéëïãÞ ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ íá åîÜñåé áõôÞ ôç ÷åéñïíïìßá åßíáé äéêáéïëïãçìÝíç ãéáôß áíôáðïêñßíåôáé óôï «äçìïóéïãñáöéêü ïñéóìü ôçò åßäçóçò».

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 74

74

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Åßíáé, üìùò äéêáéïëïãçìÝíç êáé ãéá Ýíáí Üëëï ëüãï, ðéï óçìáíôéêü. Ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ ôõöëïý íåáñïý, ðïõ ÷ùñßò íá õðïëïãßæåé ôéò äõóêïëßåò, åîáéôßáò ôùí ðñïâëçìÜôùí üñáóçò, ðÝöôåé óôç èÜëáóóá ãéá íá óþóåé ôï ößëï ôïõ, åßíáé Ýíá ðáñÜäåéãìá ðñïò ìßìçóç. Åßíáé ìßá ðñÜîç áíèñùðéÜò éäéáßôåñá äéäáêôéêÞ, ðïõ äåß÷íåé üôé ç ðñïóÞëùóç óå áîßåò, üðùò ó’ áõôÞí ôçò öéëßáò êáé ç èÝëçóç ãéá æùÞ, ìðïñïýí íá êáôáíéêÞóïõí êÜèå öõóéêü ìåéïíÝêôçìá. iii) Ôï ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ ðñïâÜëëåôáé óå äýï óçìåßá óôïí ôßôëï (ôõöëüò ðÝöôåé óôç èÜëáóóá ãéá íá óþóåé óõììáèçôÞ ôïõ) êáé óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï (ÓõãêëïíéóôéêÝò óôéãìÝò, ãåìÜôåò áíèñùðéÜ, äéáäñáìáôßóôçêáí ... ìå áõôïèõóßá). Ï äçìïóéïãñÜöïò åðéëÝãåé ìå éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ ôá åðßèåôá êáé ôá ïõóéáóôéêÜ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß, ðñïêåéìÝíïõ íá ìåôáäþóåé ôç óõãêéíçóéáêÞ öüñôéóç ôïõ ðåñéóôáôéêïý óôïõò áíáãíþóôåò. iv) Ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò åßíáé ðåôõ÷çìÝíïò áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ï ßäéïò ï äçìïóéïãñÜöïò åðéèõìåß ìå áõôü ôïí ôñüðï íá ôïíßóåé ôçí áõôïèõóéáóôéêÞ ðñÜîç ôïõ ôõöëïý íåáñïý. Ï ôßôëïò äßíåé áðü ôçí áñ÷Þ, ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ óõããñáöÝá êáé ôçí ðñüèåóÞ ôïõ íá åîõìíÞóåé áõôÞ ôç óõãêåêñéìÝíç ðñÜîç. v) Ï äçìïóéïãñÜöïò ðÞñå óõíÝíôåõîç áðü äýï ðñüóùðá: ôï ÃéÜííç ØÜëôïõ êáé ôï äéåõèõíôÞ ôçò Ó÷ïëÞò Ôõöëþí Èåóóáëïíßêçò. Ôá áðïóðÜóìáôá ôùí óõíåíôåýîåùí ðáñåìâÜëëïíôáé áõôïýóéá óôï êýñéï ìÝñïò (ôçí áíÜðôõîç) ôçò åßäçóçò, óôçí 5ç êáé ôçí 8ç ðáñÜãñáöï. Áõôïý ôïõ åßäïõò ïé ðáñåìâïëÝò åßíáé ðïëý óõíçèéóìÝíåò óôçí ïñãÜíùóç êáé ôçí ðáñïõóßáóç ìéáò åßäçóçò, áöïý Ýôóé åðéôõã÷Üíåôáé ìéá ðéï ðáñáóôáôéêÞ êáé æùíôáíÞ áöÞãçóç, áëëÜ êáé ìßá ìåãáëýôåñç áíôéêåéìåíéêüôçôá, áöïý ìéëïýí ïé ßäéïé ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôùí ãåãïíüôùí.

1ç Åñþôçóç: Óôï ðáñáêÜôù êåßìåíï, ðïõ óõëëÝîáìå áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï èá ìðïñïýóáôå íá êÜíåôå ôçí ßäéá äéÜêñéóç óå âáèìßäåò; ÁÖÃÁÍÉÓÔÁÍ

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 75

75

ÄéåèíÞò äéÜóêåøç ãéá ôéò íÜñêåò Ïñãáíþóåéò áðü üëïí ôïí êüóìï æçôïýí ôçí áðáãüñåõóç áõôïý ôïõ öïíéêïý üðëïõ. ÄéåèíÞò äéÜóêåøç ãéá ôéò íÜñêåò áñ÷ßæåé óÞìåñá óôï ÁöãáíéóôÜí, ôçí ðéï íáñêïèåôçìÝíç ðåñéï÷Þ ôïõ êüóìïõ. Ç äéÜóêåøç, ðïõ äéïñãáíþíåôáé áðü ôïí ÏÇÅ êáé äéåèíåßò ïñãáíþóåéò ãéá ôçí áðáãüñåõóç ôùí íáñêþí, áðïóêïðåß óôï íá ôñáâÞîåé ôçí ðñïóï÷Þ ôçò ðáãêüóìéáò êïéíÞò ãíþìçò óôï ðñüâëçìá. Åíäåéêôéêü ôçò ÝêôáóÞò ôïõ åßíáé ôï ãåãïíüò üôé ïé 7.000 åéäéêïß óôçí åîïõäåôÝñùóç íáñêþí ðïõ åñãÜæïíôáé õðü ôïí ÏÇÅ óôï ÁöãáíéóôÜí åßíáé ç ìåãáëýôåñç ìç êõâåñíçôéêÞ äýíáìç óôç ÷þñá. Óýìöùíá ìå ôç ÄéåèíÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ Åñõèñïý Óôáõñïý, 200.000 Áöãáíïß Ý÷ïõí óêïôùèåß Þ ôñáõìáôéóôåß áðü íÜñêåò ôá ôåëåõôáßá 23 ÷ñüíéá. Åêôüò áðü ôéò ïñáôÝò åðéðôþóåéò - ôïõò áíáðÞñïõò Þ ôá áêñùôçñéáóìÝíá ðáéäéÜ ðïõ âëÝðåé êáíåßò óôïõò äñüìïõò - õðÜñ÷ïõí êáé ïé «áüñáôåò»: Ïé íÜñêåò Ý÷ïõí ôåñÜóôéåò åðéðôþóåéò óôçí áíïéêïäüìçóç ôçò ÷þñáò ç ïðïßá åßíáé ìéá áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá áëëÜ ëüãù ôùí íáñêþí ëéãüôåñç ãç ðñïóöÝñåôáé ãéá êáëëéÝñãåéåò Þ ãéá âïóêïôüðéá. Óôçí ôñéÞìåñç äéÜóêåøç èá åêôéìçèåß, ìåôáîý Üëëùí, áí ç áìåñéêáíéêÞ åêóôñáôåßá ðïõ áíÝôñåøå ôïõò ÔáëéìðÜí óôï ÁöãáíéóôÜí åðéäåßíùóå ôï ðñüâëçìá. ÁìåñéêáíéêÜ áåñïóêÜöç Ýñéîáí ÷éëéÜäåò ôüíïõò âüìâåò áíÜ ôç ÷þñá, áðü ôéò ïðïßåò ïñéóìÝíåò äåí åîåññÜãçóáí. Ç äéÜóêåøç èá åðéêåíôñùèåß åðßóçò óôçí áíÜãêç íá ðåéóôåß ç íÝá êõâÝñíçóç ôïõ ÁöãáíéóôÜí íá õðïãñÜøåé ôç óõíèÞêç ôïõ 1997 ðïõ áðáãïñåýåé ôç ÷ñÞóç, ôçí ðáñáãùãÞ, ôç óõãêÝíôñùóç êáé ôç ìåôáöïñÜ íáñêþí êáôÜ ðñïóùðéêïý. Åêáôüí óáñÜíôá ôñåéò ÷þñåò ôçí Ý÷ïõí õðïãñÜøåé, ü÷é üìùò êáé ïé ÇÐÁ. ÅõñùðáúêÝò êáé Üëëåò êõâåñíÞóåéò ðïõ ÷ñçìáôïäïôïýí ôçí åîïõäåôÝñùóç ôùí íáñêþí óôï ÁöãáíéóôÜí, ìå êüóôïò 60 åêáô. Åõñþ åôçóßùò, ðéÝæïõí ôçí Êáìðïýë íá õðïãñÜøåé ôç óõíèÞêç [ ... ]. ÔÏ ÂÇÌÁ, ÊõñéáêÞ 28 Éïõëßïõ 2002. ÁðÜíôçóç: Ç ðñþôç âáèìßäá, ç ãåíéêÞ ðåñéëáìâÜíåé ôïí ôßôëï ôçò åßäçóçò: «ÁÖÃÁÍÉÓÔÁÍ, ÄéåèíÞò äéÜóêåøç ãéá ôéò íÜñêåò, Ïñãáíþóåéò áðü üëïí ôïí êüóìï æçôïýí ôçí áðáãüñåõóç áõôïý ôïõ öïíéêïý üðëïõ», üðïõ ï äçìïóéïãñÜöïò óõíïøßæåé ôá ãåãïíüôá óå

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 76

76

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ìßá ðåñßïäï ëüãïõ. Ç äåýôåñç âáèìßäá, ç åéäéêüôåñç, ðåñéëáìâÜíåé ôéò äýï ðñþôåò ðáñáãñÜöïõò (äçìïóéïãñáöéêÞ ðåñßëçøç), üðïõ ï äçìïóéïãñÜöïò ðáñïõóéÜæåé ðåñéëçðôéêÜ ôá êýñéá óôïé÷åßá ôçò åßäçóçò. 1ç ÐáñÜãñáöïò: «ÄéåèíÞò äéÜóêåøç ... óôç ÷þñá» (ïñãÜíùóç êáé óêïðüò ôçò äéåèíïýò äéÜóêåøçò) êáé 2ç ðáñÜãñáöïò: «Óýìöùíá ìå ... ãéá âïóêïôüðéá» (ç êáôÜóôáóç óôï ÁöãáíéóôÜí óýìöùíá ìå ôç äéåèíÞ åðéôñïðÞ ôïõ Åñõèñïý Óôáõñïý). Ç ôñßôç âáèìßäá, ç áíáëõôéêÞ ðåñéëáìâÜíåé ôéò õðüëïéðåò ðáñáãñÜöïõò (êýñéï óþìá Þ áíÜðôõîç ôçò åßäçóçò), üðïõ ï äçìïóéïãñÜöïò äßíåé ðñüóèåôåò êáé áíáëõôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò.

2ç Åñþôçóç: Íïìßæåôå üôé ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò ôçò ðñþôçò åñþôçóçò åßíáé ðåôõ÷çìÝíïò; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò. ÁðÜíôçóç: Ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò åßíáé ï áêüëïõèïò: «ÁÖÃÁÍÉÓÔÁÍ, ÄéåèíÞò äéÜóêåøç ãéá ôéò íÜñêåò, Ïñãáíþóåéò áðü üëïí ôïí êüóìï æçôïýí ôçí áðáãüñåõóç áõôïý ôïõ öïíéêïý üðëïõ». Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ôßôëï, ðïõ óõíïøßæåé ôçí êåíôñéêÞ éäÝá ôçò åßäçóçò êáé ùò åê ôïýôïõ åßíáé áðüëõôá ðåôõ÷çìÝíïò. Óôï ÁöãáíéóôÜí, ìéá ÷þñá êáèçìáãìÝíç áðü ôéò ðïëåìéêÝò óõãêñïýóåéò, ëáìâÜíåé ÷þñá ìéá äéåèíÞò äéÜóêåøç ãéá ôéò íÜñêåò, óôçí ïðïßá óõììåôÝ÷ïõí ïñãáíþóåéò áðü üëïí ôïí êüóìï, ðïõ æçôïýí ôçí áðáãüñåõóç áõôïý ôïõ üðëïõ. Ï áíáãíþóôçò äéáâÜæïíôáò ôïí ôßôëï êáôáíïåß ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åßäçóçò êáé Ý÷åé ìå ìéá ãñÞãïñç ìáôéÜ, ôá âáóéêÜ (êýñéá) óôïé÷åßá ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò Ýñåõíáò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ôßôëï ðïõ óõìðõêíþíåé êáé ðñïâÜëëåé êáôÜëëçëá, ôçí ïõóßá ôçò åßäçóçò.

p

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 77

ENOTHTA 2Ç

Ç ÏÐÔÉÊÇ ÃÙÍÉÁ ÔÏÕ ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÏÕ ÓÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Óôçí êáôáãñáöÞ êáé ôçí ðáñïõóßáóç ìéáò åßäçóçò, ï äçìïóéïãñÜöïò äåí âëÝðåé êáé áíôéëáìâÜíåôáé ôá ãåãïíüôá ìüíï óáí ïõäÝôåñïò ðáñáôçñçôÞò. ÐïëëÝò öïñÝò (üðùò óôï êåßìåíï ôçò óåëßäáò 32 ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ) ôá áîéïëïãåß êáé ôá ôïíßæåé ìå Ýìöáóç. ÄçëáäÞ ôá âëÝðåé áðü ìßá óõãêåêñéìÝíç ïðôéêÞ ãùíßá, ãåãïíüò ðïõ ôïí áíáãêÜæåé íá éåñáñ÷åß ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ ìå ïñéóìÝíç äéÜôáîç. Ç ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ åßíáé åìöáíÞò êáé óôï ó÷üëéï, ðïõ ðñïóèÝôåé óôçí åßäçóç.

1ç ¢óêçóç: ÄïêéìÜóôå ôþñá íá îáíáãñÜøåôå ôçí åßäçóç ãéá ôïí ôõöëü, áîéïëïãþíôáò ôçí êáé åñìçíåýïíôÜò ôçí ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï. ÊïéôÜîôå ôç äçëáäÞ áðü ôç äéêÞ óáò ïðôéêÞ ãùíßá. Ìðïñåßôå ð.÷. íá êÜíåôå ðñùôáãùíéóôÞ ôïí ØÜë-

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 78

78

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôïõ, ïðüôå èá õðïãñáììßóåôå áíÜëïãá êáé ôçí ðñÜîç ôïõ. Åßíáé äõíáôüí íá ðñïóèÝóåôå, áí ôï êñßíåôå áðáñáßôçôï, êáé Üëëá óôïé÷åßá öáíôáóôéêÜ. ÁíÜëïãïò, öõóéêÜ, èá åßíáé êáé ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 36). ÁðÜíôçóç: ÈÁÑÑÁËÅÏÓ ÐÅÑÁÓÔÉÊÏÓ ÓÙÆÅÉ ÔÕÖËÏ ÓÕÌÐÏËÉÔÇ ÌÁÓ ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ Ôïõ áíôáðïêñéôÞ ìáò ÓõãêëïíéóôéêÝò óôéãìÝò, ãåìÜôåò áíèñùðéÜ, äéáäñáìáôßóôçêáí ÷ôåò óôç ÍÝá Ðáñáëßá Èåóóáëïíßêçò, üôáí Ýíáò èáññáëÝïò ðåñáóôéêüò, Ýóðåõóå íá âïçèÞóåé íåáñü ôõöëü, ðïõ åß÷å âïõôÞîåé óôá íåñÜ ãéá íá óþóåé óõíÜäåëöü ôïõ, ðïõ ëßãï ðñéí åß÷å ðÝóåé óôç èÜëáóóá. Ï íåáñüò ôõöëüò äåí ôá êáôÜöåñå, êáé èá ðíéãüôáí óßãïõñá, áí Ýíáò ðåñáóôéêüò íåáñüò äåí åðé÷åéñïýóå ìå áõôáðÜñíçóç êáé çñùúóìü íá ôïí áíáóýñåé áðü ôï íåñü. Ðíßãçêå ï Ãåþñãéïò ÐïíôéêÜêçò, 35 ÷ñïíþí, áðü ôá ×áíéÜ, ðïõ åß÷å ìåéùìÝíç üñáóç, åíþ óôï íïóïêïìåßï «Áãßá Óïößá» ôçò Èåóóáëïíßêçò íïóçëåýåôáé ìå éó÷õñü íåõñéêü êëïíéóìü ï ôõöëüò ÅëåõèÝñéïò ËÜìðñïõ, 27 ÷ñüíùí, áðü ôï Âñïíôåñü ÊáóôïñéÜò. Ï ÃéÜííçò ØÜëôïõ, 24 ÷ñüíùí, çëåêôñïôå÷íßôçò óôï åðÜããåëìá êáé êÜôïéêïò Óõêåþí Èåóóáëïíßêçò, åðÝóôñåöå áðü ôç äïõëåéÜ ôïõ, üôáí Üêïõóå ìå öùíÝò áðåëðéóßáò ôïõò äýï ößëïõò íá êáëïýí óå âïÞèåéá. ×ùñßò íá äéóôÜóåé, Ýôñåîå íá âïçèÞóåé: «Åßäá ôïí ËÜìðñïõ íá ðÝöôåé óôï íåñü êáé Ýôñåîá áìÝóùò íá âïçèÞóù» ìáò åßðå ï íåáñüò ØÜëôïõ. «Óå áðüóôáóç ðÝíôå ðåñßðïõ ìÝôñùí, ôïí åßäá íá ðáëåýåé íá êñáôÞóåé óôçí åðéöÜíåéá ôïí ÐïíôéêÜêç, åíþ ôáõôü÷ñïíá ôïí ôñáâïýóå ðñïò ôá Ýîù. ¢ñ÷éóå üìùò íá ÷Üíåé ôéò äõíÜìåéò ôïõ êáé åãþ åôïéìÜóôçêá íá âïõôÞîù. ÊáôÝâçêá áðü ôçí ðñïâëÞìáôá óôï ðåñâÜæé êáé ôüôå äéáðßóôùóá üôé ï ÐïíôéêÜêçò ÷Üèçêå óôï âõèü, åíþ ï ËÜìðñïõ åðÝðëåå. Ôï êýìá ôïí Ýóðñù÷íå ðñïò Ýîù, ôüôå îÜðëùóá óôï ðåñâÜæé ôÝíôùóá ôá ÷Ýñéá ìïõ êáé ôïí Üñðáîá». Óôï ìåôáîý åß÷áí óõãêåíôñùèåß óôï ÷þñï ðïëëïß ðåñáóôéêïß, ï ØÜëôïõ üìùò, ìüíïò ôïõ áíÝôñåøå ôï óþìá ôïõ ìéóïðíéãìÝíïõ ËÜìðñïõ êáé Üñ÷éóå íá ôïõ êÜíåé ôå÷íçôÞ áíáðíïÞ. ÊÜðïéïò äéåñ÷üìåíïò, åéäïðïßçóå ôï ÅÊÁÂ, ðïõ Ýóðåõóå ìåôÜ áðü ëßãá ëåðôÜ óôçí ðåñéï÷Þ êáé ï ËÜìðñïõ ìåôáöÝñèçêå ìå éó÷õñü íåõñéêü êëïíéóìü óôï íïóïêïìåßï «Áãßá Óïößá». Ôï ðôþìá ôïõ Üôõ÷ïõ ÐïíôéêÜêç áíáóýñèçêå ìßá þñá áñãüôåñá, áðü Üíôñåò ôïõ Ëéìåíéêïý.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 79

Ç ÅÉÄÇÓÇ

79

2ç ¢óêçóç: Íá åðéëÝîåôå äýï ôßôëïõò êáé íá ãñÜøåôå ôéò áíôßóôïé÷åò åéäÞóåéò. Ðñþôá ðñþôá íá öáíôáóôåßôå ôá ãåãïíüôá, íá êáèïñßóåôå ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôçò áöÞãçóçò êáé íá ôá åêèÝóåôå óõíïðôéêÜ óå 10-15 óôß÷ïõò. ¾óôåñá íá ôá ðáñïõóéÜóåôå áíáëõôéêÜ óå 45-60 óôß÷ïõò, ðáñåìâÜëëïíôáò óôç äéÞãçóÞ óáò áðïóðÜóìáôá áðü õðïèåôéêÝò óõíåíôåýîåéò. Áí èÝëåôå íá äþóåôå Ýìöáóç óôéò åéäÞóåéò óáò, ìðïñåßôå íá ôéò ðáñïõóéÜóåôå ìå ôçí êáôÜëëçëç åéêïíïãñÜöçóç. Íá ó÷åäéÜóåôå ð.÷. Ýíá óêßôóï, ìéá ãåëïéïãñáößá Þ íá êïëëÞóåôå êÜðïéåò öùôïãñáößåò áðü ôïí Ôýðï.  ÂñÞêáí Ðåíôáêüóéåò ÷éëéÜäåò äñá÷ìÝò êáé ôéò ðáñÝäùóáí!  ÅíôõðùóéáêÞ áðüäñáóç êñáôïõìÝíïõ ìå åëéêüðôåñï.  ÐáñÜ ëßãï ôñáãùäßá áðü Ýêñçîç èåñìÜóôñáò.  Åîáöáíßóôçêå Ðýèùíáò 3,5 ì.  ÄéáóêåäáóôéêÞ «áåñïðåéñáôåßá» óå óêÜöïò ôçò «ÏëõìðéáêÞò».  ÈåñÜðåõóå ôçí áñèñßôéäá ìå ôï ãÝëéï.  ÇñáêëÞò - ÁÅÊ 4-4 (çìß÷ñïíï 0-2).  Êáé ãÜìïé óôá óïýðåñ-ìÜñêåô.  ÂñáæéëéÜíïé ëçóôÝò ôçí Ýðáèáí áðü ¸ëëçíá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 37). ÁðÜíôçóç:  ÂñÞêáí Ðåíôáêüóéåò ÷éëéÜäåò äñá÷ìÝò êáé ôéò ðáñÝäùóáí! ÄÑÁÌÁ Ôïõ áíôáðïêñéôÞ ìáò ÓõãêéíçôéêÝò óôéãìÝò äéáäñáìáôßóôçêáí ÷ôåò ôï ðñùß óôï ´ áóôõíïìéêü ôìÞìá ÄñÜìáò, üôáí äýï íåáñïß ìáèçôÝò, áöïý âñÞêáí Ýíá äåñìÜôéíï ÷áñôïöýëáêá, ðïõ ðåñéåß÷å ðåíôáêüóéåò ÷éëéÜäåò äñá÷ìÝò, Ýóðåõóáí íá ôïí ðáñáäþóïõí óôï ðëçóéÝóôåñï áóôõíïìéêü ôìÞìá. Ïé äýï ößëïé, ï Ãéþñãïò Ê. êáé ï Íßêïò Ö., 11 êáé 12 åôþí áíôßóôïé÷á, ðáñÝäùóáí ôïí ÷áñôïöýëáêá óôï äéïéêçôÞ ôïõ áóôõíïìéêïý ôìÞìáôïò, ï ïðïßïò óôç óõíÝ÷åéá ôïí ðáñÝäùóå óôïí éäéïêôÞôç ôïõ, Ößëéððï Ð. 52 ÷ñüíùí, âéïôÝ÷íç, ï ïðïßïò åß÷å äçëþóåé ôçí áðþëåéá ôïõ óôï ðëçóéÝóôåñï áóôõíïìéêü ôìÞìá. Ïé äýï ìáèçôÝò, äéÝó÷éæáí ìå ôá ðüäéá, üðùò êÜèå ìÝñá, ôçí ïäü Óïëùìïý ãéá íá öèÜóïõí óôï ó÷ïëåßï ôïõò, üôáí ï Ãéþñãïò Ê. åßäå ôï ìáýñï ÷áñôïöýëáêá, ðßóù áðü

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

80

Óåëßäá 80

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôç óôÜóç ôïõ ëåùöïñåßïõ. Êáôåõèýíèçêå ðñïò ôá åêåß ôïí ðåñéåñãÜóôçêå êáé óôç óõíÝ÷åéá öþíáîå êáé ôï ößëï ôïõ Íßêï Ö. «Åßäá ôï Ãéþñãï íá óêýâåé êáé íá øÜ÷íåé êÜôé ðßóù áðü ôç óôÜóç», ìáò åßðå ï Íßêïò Ö. «Ìüëéò ôïí Üêïõóá íá ìå öùíÜæåé, ðÞãá êïíôÜ ôïõ, åßäá ôï ÷áñôïöýëáêá êáé ôïõ ðñüôåéíá íá ôïí áíïßîïõìå. ÁíïßãïíôÜò ôïí, åßäáìå ôéò äåóìßäåò ìå ôá ÷ñÞìáôá êáé ï Ãéþñãïò ìïõ åßðå íá ôïí ðáñáäþóïõìå óôçí áóôõíïìßá. Åãþ óõìöþíçóá êáé ÷ùñßò íá äéóôÜóïõìå, Þëèáìå åäþ êáé ôïí äþóáìå óôïí êýñéï Ð., ôï äéïéêçôÞ ôïõ áóôõíïìéêïý ôìÞìáôïò». Ï äéïéêçôÞò ìå ôç óåéñÜ ôïõ äå äõóêïëåýôçêå íá âñåé ôïí êÜôï÷ü ôïõ, Ýíáí 52÷ñïíï âéïôÝ÷íç, ôï Ößëéððï Ð., ï ïðïßïò üíôáò áöçñçìÝíïò, îÝ÷áóå ôï ÷áñôïöýëáêÜ ôïõ óôç óôÜóç, üôáí åðéâéâÜóôçêå óôï äéåñ÷üìåíï ëåùöïñåßï. ¼ôáí áíôéëÞöèçêå ôçí áðþëåéÜ ôïõ, Ýóðåõóå óôï ðëçóéÝóôåñï áóôõíïìéêü ôìÞìá. ¼ðùò ìáò äÞëùóå ï äéïéêçôÞò ôïõ Â’ áóôõíïìéêïý ôìÞìáôïò ÄñÜìáò, «ïé äýï ìáèçôÝò áðïôåëïýí Ýíá ëáìðñü ðáñÜäåéãìá Þèïõò êáé áíèñùðéÜò êáé ìéá ðåñßôñáíç áðüäåéîç, üôé ïé íÝïé êáé áñ÷Ýò Ý÷ïõí êáé ðïëéôéóìü, áíôßèåôá ìå üôé êáôáìáñôõñåßôáé ãåíéêþò, áðü äéÜöïñïõò êýêëïõò». Ï åõôõ÷éóìÝíïò âéïôÝ÷íçò, ÷Üñéóå óôá ðáéäéÜ Ýíá óõìâïëéêü ðïóü ùò áíôáìïéâÞ ãéá ôçí ðñÜîç ôïõò, ðïõ åêåßíá åõãåíéêÜ áñíÞèçêáí, áðïäåéêíýïíôáò ãéá ìéá áêüìç öïñÜ ôçí åõãÝíåéá ôçò øõ÷Þò ôïõò êáé ôï ëáìðñü ôïõò Þèïò.  ÅíôõðùóéáêÞ áðüäñáóç êñáôïõìÝíïõ ìå åëéêüðôåñï. ÊÅÑÊÕÑÁ Ôïõ áíôáðïêñéôÞ ìáò ÓêçíÝò áóôõíïìéêïý èñßëåñ åêôõëß÷èçêáí ÷èåò ôï ìåóçìÝñé óôç öõëáêÝò õøßóôçò áóöáëåßáò ôçò ÊÝñêõñáò. Íåáñüò öõëáêéóìÝíïò, ðÝôõ÷å íá áðïäñÜóåé ìå ôç âïÞèåéá ôùí óõíåñãþí ôïõ, ðïõ ðñïóÝããéóáí ôï óùöñïíéóôéêü êáôÜóôçìá, áðü áÝñïò ìå Ýíá åëéêüðôåñï. Ï äñáðÝôçò ïíïìÜæåôáé Ãñçãüñçò ×. êáé åß÷å êáôáäéêáóôåß óå ðïëõåôÞ êÜèåéñîç ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôïõ óå óðåßñá åìðïñßáò íáñêùôéêþí. Ï Ãñçãüñçò ×. 32 ÷ñüíùí êáôÜãåôáé áðü ôçí ÁèÞíá. Ï íåáñüò êáôÜäéêïò, ÷èåò ôï ìåóçìÝñé âñéóêüôáí óôï ðñïáýëéï ôçò öõëáêÞò ãéá ôïí êáèçìåñéíü ðåñßðáôï. Ôüôå áêïýóôçêå ìéá âïÞ êáé åìöáíßóôçêå êõñéïëåêôéêÜ, áðü ôï ðïõèåíÜ Ýíá åëéêüðôåñï. Ï Ãñçãüñçò ×. ôüôå, åêìåôáëëåõüìåíïò ôç óôéãìéáßá áäñÜíåéá ôùí áóôõíïìéêþí öñïõñþí êáé ìå üðëï ôïí áéöíéäéáóìü, êáôåõèýíèçêå ðñïò ôïí åîùôåñéêü ôïß÷ï ôïõ ðñïáõëßïõ. ÓêáñöÜëùóå êáé ôåíôþíïíôáò ôá ÷Ýñéá ôïõ, Ýðéáóå ôï óêïéíß, ðïõ êñåìüôáí áðü ôçí áíïé÷ôÞ ðüñôá ôïõ åëéêïðôÝñïõ.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 81

Ç ÅÉÄÇÓÇ

81

Ïé óõíåñãïß ôïõ, ìå ãñÞãïñåò êáé óõíôïíéóìÝíåò êéíÞóåéò, ôñÜâçîáí ôï óêïéíß ðñïò ôá åðÜíù êáé ï Ãñçãüñçò ×. Ýôóé áðëÜ êáé êéíçìáôïãñáöéêÜ, «ðÝôáîå» ðñïò ôçí åëåõèåñßá. ¼ðùò ìáò äÞëùóå ï äéåõèõíôÞò ôùí Öõëáêþí ÊÝñêõñáò, êýñéïò ÅõÜããåëïò Æ., «Ï Ãñçãüñçò ×. ôá ôÝóóåñá ÷ñüíéá ðïõ öéëïîåíïýíôáí ùò ôñüöéìïò åäþ, äåí åß÷å äçìéïõñãÞóåé ôï ðáñáìéêñü ðñüâëçìá. ¹ôáí ðÜíôïôå Þóõ÷ïò êáé õðÜêïõïò óôéò åíôïëÝò ôùí óùöñïíéóôéêþí õðáëëÞëùí. Ôïí ôåëåõôáßï êáéñü, ìÜëéóôá, åñãáæüôáí óôï åóôéáôüñéï ôçò öõëáêÞò êáé Ýäåé÷íå óõìâéâáóìÝíïò ìå ôçí êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñéóêüôáí». Ç ìõèéóôïñçìáôéêÞ áõôÞ áðüäñáóç, üðùò Þôáí öõóéêü, ðñïêÜëåóå ôç ìÞíç ôïõ õðïõñãïý äçìïóßáò ôÜîçò êáé ôïõ õðïõñãïý äéêáéïóýíçò, ï ïðïßïò æÞôçóå êáé Ýëáâå ôéò ðáñáéôÞóåéò ôïõ äéåõèõíôÞ ôçò öõëáêÞò êáé ôùí óõíåñãáôþí ôïõ. ÐáñÜëëçëá, ç ÅË.ÁÓ. Ý÷åé åîáðïëýóåé áíèñùðïêõíçãçôü ãéá ôïí åíôïðéóìü êáé ôç óýëëçøç ôïõ íåáñïý êáêïðïéïý, åíþ áíÜëïãï óÞìá äéáâéâÜóôçêå êáé óôçí Interpol. • Óçìåßùóç: Ìå ôçí ßäéá ìÝèïäï ìðïñåßôå íá áíáðôýîåôå êáé ôïõò õðüëïéðïõò ôßôëïõò. Óôç äåýôåñç âáèìßäá (äýï ðáñÜãñáöïé) èá äßíåôáé óõíïðôéêÜ ôá êýñéá óçìåßá ôçò åßäçóçò êáé óôçí ôñßôç âáèìßäá (õðüëïéðåò ðáñÜãñáöïé) èá áíáðôýóóåôáé ôï ãåãïíüò ìå üóåò ëåðôïìÝñåéåò èÝëåôå, ðñïóèÝôïíôáò ìÝóá óå åéóáãùãéêÜ, ôá ëüãéá åíüò Þ ðåñéóóüôåñùí ðñùôáãùíéóôþí.

3ç ¢óêçóç: Íá âáóéóôåßôå óôá óôïé÷åßá ðïõ óáò äßíåé ôï äéðëáíü áðüóðáóìá Þ óôç äéêÞ óáò åìðåéñßá êáé íá ãñÜøåôå ìßá åßäçóç ãéá êÜðïéï öáéíüìåíï ñáôóéóìïý. Íá óõíôÜîåôå ôï êåßìåíü óáò áêïëïõèþíôáò ôç äïìÞ ôçò äçìïóéïãñáöéêÞò åßäçóçò. ÓõãêåêñéìÝíá ðñþôá íá åêèÝóåôå óõíïðôéêÜ ôá ãåãïíüôá óå 5 óôß÷ïõò (40-50 ëÝîåéò) êáé ýóôåñá íá ôá ðáñïõóéÜóåôå áíáëõôéêÜ óå 20-30 óôß÷ïõò (160-200 ëÝîåéò). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 37). ÁðÜíôçóç: ÓÔÏ ÄÑÏÌÏ .... ÃÉÁÔÉ ÅÉÍÁÉ ÁËËÏÄÁÐÏÉ ÓêçíÝò íôñïðÞò êáé áðáíèñùðéÜò äéáäñáìáôßóôçêáí ÷èåò ôï áðüãåõìá óôçí ïäü Ä....... óôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò. Ï éäéïêôÞôçò åíüò çìéõðüãåéïõ äéáìåñßóìáôïò ×ñÞóôïò Á. 58 ÷ñüíùí, áðïöÜóéóå íá êÜíåé Ýîùóç óå ìéá ôåôñáìåëÞ ïéêïãÝíåéá ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí áðü ÷þñá ôçò ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò. Ôï ãåãïíüò ðïõ îåêßíçóå íùñßò ÷èåò ôï áðüãåõìá, Ýëçîå ìå ôçí Ýîùóç ôçò ïéêïãÝíåéáò, ðïõ ôþñá ðéá âñßóêåôáé óå áðüãíùóç êáé ìå ôï öüâï ôçò áðÝëáóçò, åðåéäÞ äåí Ý÷åé åîáóöáëßóåé áêüìá ôéò ôüóï äõóåýñåôåò êÜñôåò ðáñáìïíÞò.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 82

82

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ï éäéïêôÞôçò ôïõ äéáìåñßóìáôïò, Ýöèáóå ÷èåò óôçí ïäü Ä...... ìå Üãñéåò äéáèÝóåéò óõíïäåõüìåíïò áðü áñìüäéï äéêáóôéêü üñãáíï. Ìå öùíÝò êáé ýâñåéò êáëïýóå ôçí ïéêïãÝíåéá íá åãêáôáëåßøåé ôï ÷þñï. ¼ôáí äéáðßóôùóå, üôé ïé Ýíïéêïé áñãïýóáí íá åêôåëÝóïõí ôéò åíôïëÝò ôïõ, êéíÞèçêå áðåéëçôéêÜ åíáíôßïí ôïõò. Ìå ôçí ðáñÝìâáóç üìùò ôùí øõ÷ñáéìüôåñùí áðïöåý÷èçêáí ôá ÷åéñüôåñá. «¹èåëá íá ôïõò äéþîù ãéáôß äçìéïõñãïýóáí ðñïâëÞìáôá óôïõò åíïßêïõò ôçò õðüëïéðçò ðïëõêáôïéêßáò. ¸êáíáí öáóáñßá, öéëïîåíïýóáí ýðïðôá Üôïìá êáé äåí ðëÞñùíáí ôá êïéíü÷ñçóôá. Áíáãíùñßæù üôé ðáñáöÝñèçêá, áëëÜ ðñÝðåé íá ìå ðéóôÝøåôå üôé ôï ßäéï èá Ýêáíá êáé ìå óõìðáôñéþôåò ìáò. Äåí åßìáé ñáôóéóôÞò», ìáò äÞëùóå ï 58÷ñïíïò éäéïêôÞôçò. Ôá áíôßèåôá, üìùò, äÞëùóå ï 24÷ñïíïò Ö.... êáé ç 22÷ñïíç óýæõãüò ôïõ Â.... «Ãéá íá ìáò íïéêéÜóåé ôï õðüãåéï áõôü, ðñïóðïéçèÞêáìå üôé åßìáóôå ¸ëëçíåò êáé ×ñéóôéáíïß ïñèüäïîïé. Ðñéí áðü Ýíá ÷ñüíï ðëçñïöïñÞèçêå üôé äåí åß÷áìå ÷áñôéÜ êáé áðïöÜóéóå íá ìáò äéþîåé. Ðñïöáóéæüôáí üôé êáèõóôåñïýóáìå ôï åíïßêéï êáé êÜíáìå öèïñÝò óôïõò ôïß÷ïõò ôïõ óðéôéïý. ÓÞìåñá, Þôáí áðïöáóéóìÝíïò íá ìáò êÜíåé Ýîùóç ãéáôß åß÷áìå íá ðëçñþóïõìå ôá êïéíü÷ñçóôá ôñéþí ìçíþí. Åìåßò äåí áñíçèÞêáìå íá ôá ðëçñþóïõìå, áëëÜ ôñÝ÷ïíôáò ãéá ôéò Üäåéåò ðáñáìïíÞò, ÷Üóáìå ôá ìåñïêÜìáôá ìéáò åâäïìÜäáò êáé ðñïôåßíáìå íá ôá ðëçñþóïõìå ëßãï áñãüôåñá. Ôþñá åßìáóôå áðïãïçôåõìÝíïé. Äåí Ý÷ïõìå ðïõ íá ìåßíïõìå êáé ïé êÜñôåò ðáñáìïíÞò áñãïýí áêüìç. Åßìáóôå óå áðüãíùóç.....» ¼ðùò áðïäåéêíýåôáé, óôç ÷þñá ôïõ ÎÝíéïõ Äßá, ç êáôáíüçóç êáé ç öéëïîåíßá âñßóêïíôáé õðü äéùãìü êáé ìÜëéóôá, ñáôóéóôéêü.

4ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé óõæçôÞóôå ó÷åôéêÜ ìå ôïõò óôü÷ïõò óôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá áðïâëÝðåé Ýíá ìáèçôéêü Ýíôõðï. Ôá áðïóðÜóìáôá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç óõæÞôçóç ôùí áíôéðñïóþðùí ðÝíôå ìáèçôéêþí åíôýðùí, ïé ïðïßïé óõíåñãÜóôçêáí êáé åîÝäùóáí áðü êïéíïý Ýíá ðåñéïäéêü ìå ôïí ôßôëï «Ìéá óõíÜíôçóç ôùí ìáèçôéêþí ðåñéïäéêþí «¢èùíïò ÓêéÜ», «ÌáèçôéêÝò óåëßäåò», «ÌáèçôéêÞ ÐÝíá», «Ìåôáîý ìáò», «Ôï êáñöß». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 38). ÁðÜíôçóç: Ç äçìéïõñãßá åíüò ìáèçôéêïý åíôýðïõ, ðïõ èá ðñïïñßæåôáé ü÷é ìüíï ãéá ôç ó÷ïëéêÞ êïéíüôçôá áðü ôçí ïðïßá äçìéïõñãÞèçêå, áëëÜ èá åðéæçôåß ôéò ãüíéìåò áíôáëëáãÝò

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 83

Ç ÅÉÄÇÓÇ

83

êáé ôçí åðéêïéíùíßá ìå Üëëá ðáñüìïéá Ýíôõðá, åßíáé ìßá äéáäéêáóßá äçìéïõñãéêÞ, ÷ñÞóéìç êáé áðåëåõèåñùôéêÞ. ÌÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôïõ, üëïé ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá åêöñÜóïõí åëåýèåñá ôéò áðüøåéò, ôéò éäÝåò, ôéò óêÝøåéò, ôá üíåéñá êáé ôéò ðñïôÜóåéò ôïõò ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ó÷ïëéêïý ÷þñïõ, áëëÜ êáé ôïõ óôåíüôåñïõ Þ åõñýôåñïõ êïéíùíéêïý êáé ðïëéôéêïý ðåñéâÜëëïíôüò ôïõò. Ôï ìáèçôéêü Ýíôõðï, üìùò, ìðïñåß íá åðéôåëÝóåé êáé ìßá Üëëç óçìáíôéêüôåñç ëåéôïõñãßá· íá áíáíåþóåé ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóçò êáé ìåôÜäïóçò ôùí åéäÞóåùí, þóôå áõôü íá ìçí áðïôåëåß ìßá äïõëéêÞ ìßìçóç ôùí åöçìåñßäùí ôùí ìåãÜëùí, áëëÜ ìéá ðñùôüôõðç, íåáíéêÞ êáé ñéæïóðáóôéêÞ ìáèçôéêÞ äçìéïõñãßá. ÔÝëïò, Ýíá ìáèçôéêü Ýíôõðï ìðïñåß íá ãßíåé ôï åöáëôÞñéï, áðü ôï ïðïßï èá îåðçäÞóïõí åíáëëáêôéêÝò ðñïôÜóåéò ãéá ôçí ðïëéôéóôéêÞ êáé ôçí êáëëéôå÷íéêÞ äçìéïõñãßá. Ìðïñåß, äçëáäÞ, íá ðñïôåßíåé êáé íá äçìéïõñãÞóåé äéáãùíéóìïýò ðïéçìÜôùí, äéçãçìÜôùí, èåÜôñïõ, öùôïãñáößáò, êéíçìáôïãñÜöïõ, Þ äéáìáèçôéêÝò áèëçôéêÝò óõíáíôÞóåéò. Ãåãïíüò åßíáé, üôé ôï ìáèçôéêü Ýíôõðï, èá ðåôý÷åé íá âãÜëåé áðü ôçí áðïìüíùóç êáé ôçí áíõðïëçøßá Ýíá óçìáíôéêü ôìÞìá ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý, ðïõ áñêåôïß ôï ÷áñáêôçñßæïõí ìå ôá ðéï áðáîéùôéêÜ ó÷üëéá.

5ç ¢óêçóç: Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò ôùí ðÝíôå Ýùò Ýîé áôüìùí. ÊÜèå ïìÜäá íá ãñÜøåé êáé íá åéêïíïãñáöÞóåé ìéá åßäçóç ãéá ôï ó÷ïëåßï Þ ôçí ðåñéï÷Þ ôçò, áöïý ðñþôá óõãêåíôñþóåé ôéò áðáñáßôçôåò ðëçñïöïñßåò áðü ôá ðñüóùðá ðïõ óõììåôåß÷áí óôá ãåãïíüôá Þ Þôáí áõôüðôåò ìÜñôõñåò. Ìéá ïìÜäá íá åðéìåëçèåß ôçí ðáñïõóßáóç ôùí åéäÞóåùí óå Ýíá ìïíïóÝëéäï Þ äéóÝëéäï öýëëï. Óôç óõíÝ÷åéá ìðïñåßôå íá áëëçëïãñáöÞóåôå ìå êÜðïéï Üëëï ó÷ïëåßï ãéá íá áíôáëëÜîåôå ôá÷õäñïìéêÜ ôá öýëëá óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 38). ÁðÜíôçóç: Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ïìáäéêÞ åñãáóßá, ðïõ èá åìöõóÞóåé ôï ðíåýìá óõíåñãáóßáò êáé óõíáäåëöéêüôçôáò áíÜìåóá óôïõò ìáèçôÝò. Ïé ìáèçôÝò Ý÷ïíôáò õðüøç, üóá åßðáìå ðéï ðÜíù ãéá ôçí «ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ óôçí åßäçóç», èá ðñÝðåé íá åðéëÝîïõí Ýíá ãåãïíüò, íá áðïöáóßóïõí ãéá ôçí ïðôéêÞ ãùíßá áðü ôçí ïðïßá èá åîåôáóôåß áõôü êáé íá óõãêåíôñþóïõí, ìÝóù óõíåíôåýîåùí ôéò ðëçñïöïñßåò áðü ôá äñþíôá ðñüóùðá, ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò Þ ôïõò áõôüðôåò ìÜñôõñåò. Åìåßò åäþ, äåí ðñïôåßíïõìå Ýíá «õðüäåéãìá» áðÜíôçóçò, ãéáôß èåùñïýìå óùóôüôåñï, ïé ìáèçôÝò íá áõôåíåñãÞóïõí.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 84

84

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá åíôïðßóåôå ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ óôá ðáñáêÜôù áðïóðÜóìáôá åéäÞóåùí ðïõ óõëëÝîáìå áðü ôïí çìåñÞóéï ôýðï:  Ïé áë÷çìåßåò ôïõ ê. ÃêéïõñÝë Ï ÔÏÕÑÊÏÓ õðïõñãüò åîùôåñéêþí ÓéíÜ ÃêéïõñÝë èÝëåé íá óõíäÝóåé ôï Êõðñéáêü ìå ôéò åîåëßîåéò ôçò áìåñéêáíéêÞò ðïëéôéêÞò óôï ÉñÜê. «Áí Ý÷ïõìå óôñáôçãéêÞ óõíåñãáóßá ìå ôéò ÇÐÁ, áõôÞ óõìðåñéëáìâÜíåé ôá ðÜíôá, äåí ìðïñïýìå íá åîáéñÝóïõìå ôá ðïëý óçìáíôéêÜ åèíéêÜ èÝìáôá, êáé éäßùò ôï Êõðñéáêü, áðü ôçò óôñáôçãéêÞ óõíåñãáóßá» åßðå ï ê. ÃêéïõñÝë ôçí ðåñáóìÝíç åâäïìÜäá ó÷ïëéÜæïíôáò ôéò óõíïìéëßåò ðïõ åß÷å ìå ôïí áìåñéêáíü õöõðïõñãü ¢ìõíáò Ðïë Âüëöïâéôò. Åßíáé óáöÝò üôé ï ê. ÃêéïõñÝë åëðßæåé üôé ìðïñåß íá åðçñåÜóåé - åéò üöåëïò ôïõ ÍôåíêôÜò - ôéò áìåñéêáíéêÝò èÝóåéò åêìåôáëëåõüìåíïò ôç ìåãÜëç åðéèõìßá ôùí óõíôçñçôéêþí çãåóéþí óôéò ÇÐÁ ãéá åðßèåóç óôï ÉñÜê. ÔÏ ÂÇÌÁ, ÊõñéáêÞ 28 Éïõëßïõ 2002.  ÇÐÁ êáôÜ ìÝôñùí ðñïóôáóßáò Ùò åìðüäéï ôïõ åëåýèåñïõ åìðïñßïõ áíôéìåôùðßæïõí ïé ÇÐÁ ïðïéáäÞðïôå ìÝôñá ðñïóôáóßáò óôçí ôñïöÞ. Ôïí ôåëåõôáßï êáéñü, ïé ÇÐÁ ðéÝæïõí ôçí Éáðùíßá íá ìçí åöáñìüóåé ôá ìÝôñá ðïõ Ý÷åé ðñïâëÝøåé ó÷åôéêÜ ìå ôçí áóèÝíåéá ôùí «ôñåëþí» áãåëÜäùí êáé óå óýóêåøç ðïõ Ýãéíå ìå ôéò Áñ÷Ýò ðñïóôáóßáò ôçò ôñïöÞò ôçò Éáðùíßáò ðñüóöáôá æÞôçóáí íá èåóìïèåôçèïýí ìÝôñá ðïõ äåí èá åðçñåÜæïõí ôç ëåéôïõñãßá ôïõ åëåýèåñïõ åìðïñßïõ. Ç Éáðùíßá öÝñåôáé ìÜëéóôá Ýðåéôá áðü üëá áõôÜ, íá óõìöþíçóå íá åðéôá÷ýíåé ôéò äéáäéêáóßåò áðïäï÷Þò ôçò ÷ñÞóçò ðñüóèåôùí óõóôáôéêþí óôá ðñïúüíôá ôçò, ôá ïðïßá Ý÷ïõí åãêñéèåß êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äéåèíþò. Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ, ÊõñéáêÞ 28 Éïõëßïõ 2002.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 85

Ç ÅÉÄÇÓÇ

85

ÁðÜíôçóç: Ç ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ åßíáé, ðéóôåýïõìå, åìöáíÞò êáé óôá äýï áðïóðÜóìáôá. Óôï ðñþôï, ï äçìïóéïãñÜöïò äéÜêåéôáé å÷èñéêÜ áðÝíáíôé óôéò ðñïèÝóåéò ôïõ Ôïýñêïõ õðïõñãïý Åîùôåñéêþí êáé åêöñÜæåôáé åéñùíéêÜ ãéá ôéò ðñïóðÜèåéåò äéáóýíäåóçò ôïõ Êõðñéáêïý ìå ôç óõììåôï÷Þ ôçò Ôïõñêßáò óôçí ðñïåôïéìáæüìåíç åðßèåóç, åíáíôßïí ôïõ ÉñÜê, ðïõ åðé÷åéñåß åêåßíïò. Óôï äåýôåñï áðüóðáóìá, ï äçìïóéïãñÜöïò øÝãåé ôéò áìåñéêáíéêÝò ðéÝóåéò åéò âÜñïò ôùí Éáðùíéêþí áñ÷þí ðñïóôáóßáò ôçò ôñïöÞò, êáôáêñßíïíôáò ôï ãåãïíüò üôé ïé ÇÐÁ áíôéìåôùðßæïõí ïðïéïäÞðïôå ìÝôñï ðñïóôáóßáò ôçò ôñïöÞò ùò «åìðüäéï» ôïõ åëåýèåñïõ åìðïñßïõ.

2ç Åñþôçóç: Óôá ðéï ðÜíù áðïóðÜóìáôá (âë. 1ç Åñþôçóç) ìðïñåßôå íá åíôïðßóåôå ôá ó÷üëéá ôùí äçìïóéïãñÜöùí; ÁðÜíôçóç: Óôï ðñþôï áðüóðáóìá ôï ó÷üëéï ôïõ äçìïóéïãñÜöïõ åßíáé åìöáíÝò óôá ðéï êÜôù ÷ùñßá: «Ïé áë÷çìåßåò ôïõ ê. ÃêéïõñÝë», «Åßíáé óáöÝò üôé ï ê. ÃêéïõñÝë åëðßæåé üôé ìðïñåß íá åðçñåÜóåé - åéò üöåëïò ôïõ ÍåíêôÜò - ôéò áìåñéêÜíéêÝò èÝóåéò åêìåôáëëåõüìåíïò ôç ìåãÜëç åðéèõìßá ôùí óõíôçñçôéêþí çãåóéþí óôéò ÇÐÁ ãéá åðßèåóç óôï ÉñÜê». Óôï äåýôåñï áðüóðáóìá ôá ó÷üëéá åíôïðßæïíôáé óôï åîÞò óçìåßï: «Ùò åìðüäéï ôïõ åëåýèåñïõ åìðïñßïõ áíôéìåôùðßæïõí ïé ÇÐÁ ïðïéáäÞðïôå ìÝôñá ðñïóôáóßáò óôçí ôñïöÞ».

0

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 86

ENOTHTA 3Ç

Ï ÔÉÔËÏÓ ÔÇÓ ÅÉÄÇÓÇÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ ¼ðùò ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå áðü ìéá áðëÞ öõëëïìÝôñçóç ìéáò åöçìåñßäáò Þ åíüò ðåñéïäéêïý, ï ôßôëïò ôçò åßäçóçò Ý÷åé ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ åíôïðßæïíôáé êõñßùò óôá ñÞìáôá (ÅíåñãçôéêÞ óýíôáîç, ã’ ðñüóùðï, Åíåóôþôáò) êáé ôç óôßîç (èáõìáóôéêÜ, åéóáãùãéêÜ, áðïóéùðçôéêÜ). Äåí åßíáé óðÜíéá êáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ëÝîåùí óôïõò ôßôëïõò ìå öáíåñÞ ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá.

1ç ¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåôå ôïõò ôßôëïõò ìéáò åöçìåñßäáò, êáèþò êáé áõôïýò ðïõ áêïëïõèïýí ðáñáêÜôù, êáé íá áðáíôÞóåôå óôéò åñùôÞóåéò: — Ðïéåò ëÝîåéò ðáñáëåßðïíôáé óõíÞèùò áðü ôïí ôßôëï; — Ôé ðáñáôçñåßôáé ó÷åôéêÜ ìå: — á) ôá ñÞìáôá (ôç óýíôáîç, ôï ÷ñüíï, ôï ðñüóùðï);

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 87

Ç ÅÉÄÇÓÇ

87

— â) ôç óôßîç; — ã) ôï ýöïò (äñáìáôéêü, ÷éïõìïñéóôéêü, óïâáñü êôë.); — ä) ôç ëïãéêÞ êáé ôçí ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò;(óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 39). ÁðÜíôçóç: —

Ðáñáôçñþíôáò ôïõò ôßôëïõò ìéáò åöçìåñßäáò, åíüò ðåñéïäéêïý, ìéáò ìðñïóïýñáò Þ åíüò öõëëáäßïõ, äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷åé ìéá ëéôüôçôá, ìéá ïéêïíïìßá óôç ÷ñÞóç ôùí ëÝîåùí ôïõ ôßôëïõ. ÐïëëÝò öïñÝò áðïõóéÜæïõí ïé ïíïìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß êáé ôá «ñùìáëÝá» åðßèåôá. ¢ëëåò öïñÝò ðáñáëåßðåôáé êáé ôï ßäéï ôï ñÞìá, åéäéêÜ áí åßíáé åýêïëï íá õðïíïçèåß áðü ôá óõìöñáæüìåíá. á) ¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ñÞìáôá, ôüôå áõôÜ óôçí ðëåéïøçößá ôùí ðåñéðôþóåùí âñßóêïíôáé óôïí åíåóôþôá, óôï ôñßôï ðñüóùðï åíéêïý Þ ðëçèõíôéêïý áñéèìïý êáé óå åíåñãçôéêÞ óýíôáîç. Äåí åßíáé óðÜíéá êáé ç ÷ñÞóç ðáñåëèïíôéêþí (ðáñáôáôéêüò) Þ ìåëëïíôéêþí ÷ñüíùí (ìÝëëïíôáò), êáèþò åðßóçò êáé ç ðáèçôéêÞ óýíôáîç, üôáí äåí åßíáé ãíùóôü áðü ðïéïí ôåëÝóôçêå ç ðñÜîç Þ üôáí äåí åðéèõìïýìå íá ôï ðïýìå. â) Ôá óçìåßá óôßîçò ðïõ ðñïôéìïýíôáé åßíáé ôá åéóáãùãéêÜ, ôá áðïóéùðçôéêÜ, ôï èáõìáóôéêü êáé ôï åñùôçìáôéêü. ÓðÜíéá, åðßóçò, åßíáé ç ÷ñÞóç ôçò ôåëåßáò. ã) Ôï ýöïò åíüò ôßôëïõ ðïéêßëåé áíÜëïãá ìå ôç èåìáôïëïãßá ôçò åßäçóçò. Ìðïñåß íá åßíáé äñáìáôéêü, üôáí ôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò åßíáé ôñáãéêÜ (öõóéêÝò êáôáóôñïöÝò, ðïëýíåêñá äõóôõ÷Þìáôá ê.á.) Þ ÷éïõìïñéóôéêü, üôáí ôá ãåãïíüôá åßíáé áóôåßá êáé äéáóêåäáóôéêÜ. ä) Ç ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò ìðïñåß Üëëïôå íá åßíáé ëïãéêÞ êáé Üëëïôå ðïéçôéêÞ áíÜëïãá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò. Ïé óïâáñÝò ðïëéôéêÝò åéäÞóåéò öÝñïõí ôßôëïõò, óôïõò ïðïßïõò ç ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò åßíáé ëïãéêÞ. Áíôßèåôá, Ýíáò ðïëý ìåãÜëïò áñéèìüò åéäÞóåùí ðñïêñßíåé ôßôëïõò óôïõò ïðïßïõò õðåñéó÷ýåé ç óõãêéíçóéáêÞ ÷ñÞóç ôçò ãëþóóáò ìå ìåôáöïñÝò, ðáñïìïéþóåéò, ïìïéïêáôáëçîßåò Þ ðáñç÷Þóåéò.

2ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôç ëåéôïõñãßá ôùí ôßôëùí êáé íá ôç óõó÷åôßóåôå ìå ôéò ðáñáôçñÞóåéò ðïõ êÜíáôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 39). ÁðÜíôçóç:  Ï ÐÑÙÈÕÐÏÕÑÃÏÓ ÁÍÁ×ÙÑÅÉ ÃÉÁ ÔÉÓ ÂÑÕÎÅËËÅÓ

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

88

Óåëßäá 88

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ç ðñüôáóç áõôÞ åßíáé åðáõîçìÝíç. Ìáò äßíåôáé ôüóï ï ÷ñüíïò áíá÷þñçóçò (ÁÕÑÉÏ), üóï êáé ï ôüðïò ðñïïñéóìïý (ÂÑÕÎÅËËÅÓ).  ÓÅÉÓÌÏÓ ×ÈÅÓ ÓÔÏ ÂÏËÏ óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá êáé ðñïôÜóóåôáé ç ëÝîç: ÓÅÉÓÌÏÓ (ëïãéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  ÖÙÔÉÁ ÓÅ ÔÉÌÅÓ óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. ÐñïôÜóóåôáé ç ëÝîç: ÖÙÔÉÁ ìå óáöÞ ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  ÅÖÉÁËÔÇÓ ÔÏ ÍÅÖÏÓ óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. ÐñïôÜóóåôáé ç ëÝîç: ÅÖÉÁËÔÇÓ ìå óáöÞ ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  155.000 ÅËËÇÍÏÐÏÕËÁ ÓÔÏ ÓÖÁÃÅÉÏ! êáé ó’ áõôÞí ôçí ðñüôáóç áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. Êáé åäþ õðÜñ÷åé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ëÝîçò ÓÖÁÃÅÉÏ, ìå óáöÞ ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  Áêïíßæïõí ôá ìá÷áßñéá ó’ áõôÞ ôçí ðñüôáóç áðïõóéÜæåé ôï õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò. ÅðéðëÝïí, üëç ç ðñüôáóç Ý÷åé ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  «×ÑÕÓÁ» ÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÁ ÐÁÉ×ÍÉÄÉÁ ó’ áõôÞ ôçí ðñüôáóç, ìðïñïýìå íá åðéóçìÜíïõìå ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ôçò ëÝîçò: ×ÑÕÓÁ, ìå ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá, üðùò êáé ôç ÷ñÞóç ôùí åéóáãùãéêþí ãéá ôïí ßäéï óêïðü (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò). Áðïõóßá ñÞìáôïò áðü ôçí ðñüôáóç.  ÊÁÉ ÓÔÇÍ ÁÈÇÍÁ «ÐÁÉÄÉÁ ÊÁÔÁ ÐÁÑÁÃÃÅËÉÁÍ» êáé ó’ áõôÞí ôçí ðñüôáóç ðáñáôçñïýíôáé: ç áðïõóßá ôïõ ñÞìáôïò, ç ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá ôçò öñÜóçò· ÐÁÉÄÉÁ ÊÁÔÁ ÐÁÑÁÃÃÅËÉÁÍ êáé ç ÷ñÞóç ôùí åéóáãùãéêþí ãéá ôïí ßäéï óêïðü (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  ÔÏ ÖÁÃÏÐÏÔÉ ÔÏÕ ÈÁÍÁÔÏÕ ó’ áõôÞ ôçí ðñüôáóç, ìå áõôÞ ôçí «ñùìáëÝá» ìåôáöïñÜ, ï äçìïóéïãñÜöïò ðñïóðáèåß íá ðåñéãñÜøåé ôá äéáôñïöéêÜ óêÜíäáëá, ðïõ áðåéëïýí ôçí õãåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ.  ÄÑÏÌÏ .... ËÏÃÉÁ ÁÓÔÅÃÙÍ óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. Ìå ôç ÷ñÞóç ôùí áðïóéùðçôéêþí äçìéïõñãåßôáé Ýíá ëïãïðáßãíéï: Äñïìïëüãéá - Äñüìï - ëüãéá, ãéá íá äçëùèåß üôé ôï ðåñéïäéêü Äñïìïëüãéá èá ðåñéÝ÷åé ìáñôõñßåò (ëüãéá) ôùí áóôÝãùí (äñüìïò). Öá-

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 89

Ç ÅÉÄÇÓÇ

89

íåñÞ åßíáé ç ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá üëïõ ôïõ ôßôëïõ (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò).  ÓÔÅÑÇÓÇ ... ÐÁÃÙÔÏÕ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÐÁÑÁÂÁÔÅÓ ÔÇÓ ÊÕÊËÏÖÏÑÉÁÓ êáé ó’ áõôÞ ôçí ðñüôáóç áðïõóéÜæåé ç ÷ñÞóç ôïõ ñÞìáôïò. Ôïí ôüíï (èáõìáóìüò/Ýêðëçîç) ôïõ ôßôëïõ ôïí äßíïõí ôá áðïóéùðçôéêÜ. ËïãéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò.

3ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôá óõìðåñÜóìáôá áðü ôçí ðñïçãïýìåíç åñãáóßá óáò, íá âÜëåôå ôßôëïõò óôá äçìïóéåýìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò ðñïóðáèþíôáò íá áðïäþóåôå ôçí ïðôéêÞ ãùíßá êáé ôï ýöïò (óïâáñü, äñáìáôéêü, ÷éïõìïñéóôéêü êôë.) ôçò åßäçóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 40). ÁðÜíôçóç: Ïé ôßôëïé ðïõ ìðïñïýí íá äïèïýí êáôÜ óåéñÜ êåéìÝíùí åßíáé ïé áêüëïõèïé: 1) Ôï ºíôåñíåô ..... áóðßäá óôïõò âïìâáñäéóìïýò! 2) ¸íáò «éððüôçò» åíÜíôéá óôïí êïéíùíéêü áðïêëåéóìü! 3) «ÌïõóéêÜ» by - Pass ... 4) Ïé ìáèçôÝò ôïõ 2ïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ ¸äåóóáò óôçí «ðñþôç ãñáììÞ». 5) Äýóêïëïé êáéñïß ãéá äçìïóéïãñÜöïõò. 6) ESOPOY (Áéóþðïõ) .... èáýìáôá! 7) Èýìá ôóáíôÜêçäùí.

4ç ¢óêçóç: Óõãêåíôñþóôå áðü åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ ôïõò êáôÜëëçëïõò ôßôëïõò, ãéá íá óõíèÝóåôå Ýíá ÷éïõìïñéóôéêü ðïßçìá. Ìðïñåßôå íá óõìðåñéëÜâåôå óôç óýíèåóç êáé ôßôëïõò ôçò äéêÞ óáò åðéíüçóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 42). ÁðÜíôçóç: Óôçí Üóêçóç áõôÞ, öõóéêÜ, êÜèå ìáèçôÞò ìðïñåß íá öôéÜîåé ôï äéêü ôïõ êïëëÜæ, êüâïíôáò êáé êïëëþíôáò ó’ Ýíá öýëëï ÷áñôß ôïõò ôßôëïõò ôçò åðéëïãÞò ôïõ. Åìåßò, åäþ, êÜíáìå ôçí ßäéá äïõëåéÜ êáé ðáñïõóéÜæïõìå ôï åîÞò áðïôÝëåóìá: 31 öùôïãñÜöïé

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 90

90

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÔÁ SEX SYMBOL ÔÇÓ ÅÂÄÏÌÁÄÁÓ (äåí) ìáò ìïéÜæïõí ¢ëëùóôå ÏÉ ÃÕÍÁÉÊÅÓ ÌÅ ÌÏÕÓÔÁÊÉ Êáé ïé öéëüôå÷íïé üíïé ÅÉÍÁÉ ÏÉ ÐÉÏ ÐÅÑÉÆÇÔÇÔÅÓ ÍÕÖÅÓ ÓÅ ×ÙÑÉÏ ÔÇÓ ÑÏÕÌÁÍÉÁÓ

Åñþôçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôç ëåéôïõñãßá ôùí ôßôëùí ðïõ áêïëïõèïýí: á) Êáéñüò íá îáíá÷ôßóïõìå ôéò ðüëåéò ìáò! â) 11.000 óôñÝììáôá «óôï óöõñß» ã) Ôï ðéï øõ÷ñü êáëïêáßñé ãéá ôéò áãïñÝò. ä) Ôá ôñßá «óôïé÷Þìáôá» ôçò êõâÝñíçóçò. å) Ïé «éó÷íÝò áãåëÜäåò» öÝñíïõí ôïõò ôñáðåæßôåò ðéï êïíôÜ. óô) ÌðÜíéï õðü .... âñï÷Þí. ÁðÜíôçóç: á) â)

ç ÷ñÞóç ôïõ èáõìáóôéêïý äçëþíåé ðñïôñïðÞ êáé èáõìáóìü. Óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. Ç ÷ñÞóç ôùí åéóáãùãéêþí êáé ôçò ìåôáöïñéêÞò öñÜóçò: óôï óöõñß, ôïíßæïõí ôçí ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò. ã) Óôçí ðñüôáóç áõôÞ áðïõóéÜæåé ôï ñÞìá. Ðáñáôçñïýìå ôç ÷ñÞóç ôçò ëÝîçò: øõ÷ñü, ìå óáöÞ ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò). ä) Óôï ôÝôáñôï ðáñÜäåéãìá ðáñáôçñïýìå ôçí áðïõóßá ñÞìáôïò êáé ôç ÷ñÞóç åéóáãùãéêþí, ðïõ ìáæß ìå ôç ìåôáöïñéêÞ óçìáóßá ôçò ëÝîçò: óôïé÷Þìáôá, ôïíßæïõí ôçí ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò. å) Óôçí ðñüôáóç áõôÞ ðáñáôçñåßôáé ç ÷ñÞóç ôùí åéóáãùãéêþí êáé ôçò ìåôáöïñéêÞò öñÜóçò: éó÷íÝò áãåëÜäåò (ðïéçôéêÞ/óõãêéíçóéáêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò). óô) Óôï ôåëåõôáßï ðáñÜäåéãìá, ôçí ðïéçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ãëþóóáò, ôïíßæåé ç ÷ñÞóç ôùí áðïóéùðçôéêþí. Ðáñáôçñïýìå, åðßóçò, ôçí áðïõóßá ôïõ ñÞìáôïò.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 91

ENOTHTA 4Ç

ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÁ ÓÔÏÉ×ÅÉÁ ÓÔÇÍ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ á) Ç óåéñÜ ôùí ëåêôéêþí óõíüëùí óôçí åßäçóç: Óå ìéá áíåîÜñôçôç ðñüôáóç êñßóçò ç «êáíïíéêÞ» óåéñÜ ôùí üñùí äßíåôáé áðü ôá ðáñáêÜôù ðñüôõðá: Õ(ðïêåßìåíï) - Ñ(Þìá) Õ(ðïêåßìåíï) - Ñ(Þìá) - Ê(áôçãïñïýìåíï) Õ(ðïêåßìåíï) - Ñ(Þìá) - Á(íôêåßìåíï) Õ(ðïêåßìåíï) - Ñ(Þìá) - Á(íôéêåßìåíï) - Á(íôéêåßìåíï) Õ(ðïêåßìåíï) - Ñ(Þìá) - Á(íôéêåßìåíï) - Ê(áôçãïñïýìåíï) ÄçëáäÞ ðñïçãåßôáé ôï õðïêåßìåíï êáé áêïëïõèïýí ôï ñÞìá êáé ôï áíôéêåßìåíï Þ ôï óõíäåôéêü êáé ôï êáôçãïñïýìåíï. Ïé ðñïóäéïñéóìïß ðáßñíïõí ôç èÝóç ôïõò óôçí ðñüôáóç ðëÜú óôïõò üñïõò ðïõ ðñïóäéïñßæïõí. Ãéá ëüãïõò Ýìöáóçò, ðïëëÝò öïñÝò, ç ðéï ðÜíù «êáíïíéêÞ óåéñÜ» ôùí üñùí ôçò ðñüôáóçò áëëÜæåé. Óôçí åéäçóåïãñáößá, ï äçìïóéïãñÜöïò áêïëïõèåß ôçí ßäéá «êáíïíéêÞ óåéñÜ» ôùí üñùí ìéáò ðñüôáóçò. Ùóôüóï, ãéá ëüãïõò Ýìöáóçò, óõíÞèùò ðñïôÜóóåôáé ôï ðéï åíäéáöÝñïí óôïé÷åßï ôçò åßäçóçò (ôüðïò, ÷ñüíïò, áéôßá, áðïôÝëåóìá åíüò ãåãïíüôïò, ôï ðñüóùðï ðïõ ðñùôáãùíéóôåß ó’ Ýíá ãåãïíüò ê.á.). Ç åßäçóç, ëïéðüí, ìðïñåß íá îåêéíÜåé ìå ôï ÏÓ(õðïêåßìåíï) ÏÓ(áíôéêåßìåíï), ÏÓ(êáôçãïñïýìåíï), ìå ôï ÑÓ Þ ôï ÅÓ.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

92

Óåëßäá 92

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

(ÏÓ = ïíïìáóôéêü óýíïëï, ÑÓ = ñçìáôéêü óýíïëï, ÅÓ = åðéèåôéêü óýíïëï). â) ÅíåñãçôéêÞ êáé ðáèçôéêÞ óýíôáîç óôçí åßäçóç. Ç ðéï óõíçèéóìÝíç óýíôáîç ðïõ ðáñáôçñåßôáé óå ìéá åßäçóç, åßíáé ç åíåñãçôéêÞ ìå ôçí ïðïßá ï äçìïóéïãñÜöïò äßíåé Ýìöáóç óôï õðïêåßìåíï ðïõ åíåñãåß. Ç ðáèçôéêÞ óýíôáîç ðïõ åßíáé ðéï óðÜíéá, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ó’ áõôÝò ôéò åéäÞóåéò, ðïõ äå èÝëïõìå íá ðïýìå, äåí îÝñïõìå Þ äåí Ý÷åé óçìáóßá ðïéïò Ýêáíå ôçí ðñÜîç. ã) Ç ÷ñÞóç ôùí ïíïìáôéêþí ðñïóäéïñéóìþí óôçí åßäçóç. ×ñÞóç ïíïìÜôùí êáé åðéèÝôùí. Óôçí åéäçóåïãñáößá óõ÷íÞ åßíáé êáé ç ÷ñÞóç ôùí ïíïìáôéêþí ðñïóäéïñéóìþí (ðáñÜèåóç, åðåîÞãçóç, åðéèåôéêüò ðñïóäéïñéóìüò ê.á.), ðñïêåéìÝíïõ íá äïèïýí óýíôïìá êáé ìå óáöÞíåéá ôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ (êáôáãùãÞ, üíïìá, åðÜããåëìá) ôùí ðñùôáãùíéóôþí ôùí ãåãïíüôùí. ä) Ï ðñïóäéïñéóìüò ôïõ ÷ñüíïõ óôçí åßäçóç. Óôá åéäçóåïãñáöéêÜ êåßìåíá Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ï ðñïóäéïñéóìüò ôùí ãåãïíüôùí ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé áðü ôçí Üðïøç ôïõ ÷ñüíïõ. Ôá êõñéüôåñá ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï äçìïóéïãñÜöïò ãéá íá ðáñïõóéÜóåé ôá ãåãïíüôá áðü ôçí Üðïøç ôïõ ÷ñüíïõ åßíáé: ïé ÷ñüíïé ôïõ ñÞìáôïò êáé ïé åðéññçìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß ôïõ ÷ñüíïõ (÷ñïíéêÜ åðéññÞìáôá, åìðñüèåôïé ðñïóäéïñéóìïß, ðôùôéêïß ðñïóäéïñéóìïß, ÷ñïíéêÝò ìåôï÷Ýò, åðéññçìáôéêü êáôçãïñïýìåíï, åðéññçìáôéêÝò åêöñÜóåéò). ÌåñéêÝò öïñÝò ï ðáñáôáêôéêüò óýíäåóìïò êáé óõíäÝåé ðñïôÜóåéò ðïõ Ý÷ïõí ìåôáîý ôïõò êÜðïéá ÷ñïíéêÞ ó÷Ýóç. Áðü ôçí Üðïøç ôïõ ÷ñüíïõ ó’ Ýíá åéäçóåïãñáöéêü êåßìåíï ðñïóÝ÷ïõìå ôá åîÞò: 1) Ôç ÷ñïíéêÞ âáèìßäá (ðáñåëèüí, ðáñüí, ìÝëëïí). 2) Ôïí ôñüðï (åîáêïëïõèçôéêüò, óõíïðôéêüò, óõíôåëåóìÝíïò). 3) Ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. 4) Ôï âáèìü ôçò ÷ñïíéêÞò äéÜñêåéáò. 5) Ôï ÷ñüíï êáôÜ ôïí ïðïßï áñ÷ßæåé êÜôé (÷ñïíéêÞ áöåôçñßá). 6) Ôï ÷ñüíï êáôÜ ôïí ïðïßï ôåëåéþíåé êÜôé (÷ñïíéêü ôÝñìá). 7) Ôï ÷ñüíï êáôÜ ôïí ïðïßï åðáíáëáìâÜíåôáé êÜôé (÷ñïíéêÞ åðáíÜëçøç). 8) Ôç ÷ñïíéêÞ ó÷Ýóç ôùí ãåãïíüôùí (ðñïôåñü÷ñïíï, óýã÷ñïíï, õóôåñü÷ñïíï).

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 93

Ç ÅÉÄÇÓÇ

93

1ç ¢óêçóç: Íá îáíáãñÜøåôå ôçí åßäçóç ðïõ ðñïçãåßôáé, ôïðïèåôþíôáò óôï óõíôáãìáôéêü Üîïíá ðñþôï ôï ïíïìáôéêü óýíïëï (ÏÓ) ðïõ áðïôåëåß ôï õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò êáé ýóôåñá ôï ñçìáôéêü óýíïëï (ÑÓ). Ðáñáôçñåßôå êáìßá áëëáãÞ óôï íüçìá; ÓõíÞèùò ôï õðïêåßìåíï (ÏÓ) ðñïçãåßôáé êáé ôï ñÞìá (ÑÓ) áêïëïõèåß. Ìðïñåßôå íá åîçãÞóåôå ãéáôß ï äçìïóéïãñÜöïò ðñïÝôáîå ôï ñçìáôéêü óýíïëï óôç óýíôáîç ôçò ðñïçãïýìåíçò åßäçóçò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 43). ÁðÜíôçóç: «Ïé äþäåêá óýìâïõëïé ôïõ áèëçôéêïý óõëëüãïõ «ÏñìÞ» ÊáëëéèÝáò, ðáñáéôÞèçêáí ïìáäéêþò ÷èåò ôï âñÜäõ, ýóôåñá áðü äéáöùíßá ìå ôïí ðñüåäñï ãéá ôï èÝìá ôùí ìåôáãñáöþí». ÌåôÜ áðü áõôÞ ôçí áëëáãÞ äåí ðáñáôçñåßôáé êÜðïéá ðïéïôéêÞ áëëáãÞ óôï íüçìá. ÁðëÜ ôïíßæåôáé ôï õðïêåßìåíï ðïõ åíåñãåß (äþäåêá óýìâïõëïé). Ï äçìïóéïãñÜöïò ðñïÝôáîå, óôçí ðñþôç ãñáöÞ ôçò åßäçóçò, ôï ÑÓ (ðáñáéôÞèçêáí) ãéá ëüãïõò Ýìöáóçò, áöïý åðéèõìïýóå íá ôïíßóåé ôçí ðñÜîç (ðáñáßôçóç) ôïõ õðïêåéìÝíïõ.

2ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ðñïóåêôéêÜ ôá áðïóðÜóìáôá áðü åéäÞóåéò êáé íá ôá îáíáãñÜøåôå ìåôáèÝôïíôáò, áíÜëïãá ìå ôçí ðåñßðôùóç ðïõ èÝëåôå íá õðïãñáììßóåôå, ôá ëåêôéêÜ óýíïëá ðÜíù óôï óõíôáãìáôéêü Üîïíá. Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôç óýíôáîÞ óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 44). ÁðÜíôçóç:  Ôç ÄåõôÝñá 29 Öåâñïõáñßïõ ëÞãåé ïñéóôéêÜ ç ðñïèåóìßá õðïâïëÞò ôùí öïñïëïãéêþí äçëþóåùí. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü ôïíßæåôáé ôï ÅÓ ôçò ðñüôáóçò. ÄçëáäÞ ôï ÷ñïíéêü üñéï ôçò õðïâïëÞò ôùí öïñïëïãéêþí äçëþóåùí).

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 94

94

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

 Óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ÊñÝóíáò, 140 ÷éëéüìåôñá áðü ôç Èåóóáëïíßêç, ÷ôåò, óçìåéþèçêå óåéóìüò 4,9 Ñß÷ôåñ. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü ðÜëé ôïíßæåôáé ôï ÅÓ ôçò ðñüôáóçò. ÄçëáäÞ ï ôüðïò ôïõ ãåãïíüôïò).  Ãéá íá ðáñåìðïäßóåé ôçí åîÜðëùóç ôçò öùôéÜò óôïõò Üëëïõò ôñåéò ðõñçíéêïýò áíôéäñáóôÞñåò ôïõ ÔóÝñíïìðéë, ï óïâéåôéêüò ðõñïóâÝóôçò Ëåïíôßíô ÔåëéÜôíéêùö, åðéêåöáëÞò ìéáò «áðïóôïëÞò áõôïêôïíßáò», áãùíßóôçêå çñùúêÜ åðß ôñåéò þñåò áãíïþíôáò ôïí êßíäõíï ðïõ äéÝôñå÷å ç æùÞ ôïõ. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü ôïíßæåôáé ï óêïðüò ôçò ðñÜîçò. ÄçëáäÞ ôï ÅÓ ôçò ðåñéüäïõ).  Óêüôùóå, ï ðáëáéïðþëçò Ó.Ê., åôþí 49, ÷ôåò âñÜäõ, óôçí ðëáôåßá Ðáãêñáôßïõ, ìå ìéá óêïõñéáóìÝíç ðéóôüëá ôïõ 21 ôïí ðåëÜôç ôïõ Ã.Ê., åôþí 67, åðåéäÞ áñíÞèçêå íá ôïõ ðëçñþóåé ðáëéü ÷ñÝïò. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü ôïíßæåôáé ç ðñÜîç, äçëáäÞ ôï ÑÓ ôçò ðåñéüäïõ).  Óôï Ïëõìðéáêü ÓôÜäéï êáé ü÷é óôï ãÞðåäï ÊáñáúóêÜêç, èá ãßíåé ôçí ÊõñéáêÞ ôï ìåãÜëï íôÝñìðõ Ïëõìðéáêïý - Ðáíáèçíáúêïý. Ç áðüöáóç Üëëáîå ÷ôåò ôï âñÜäõ, üôáí .... (Ôïíßæåôáé ï ôüðïò äéåîáãùãÞò ôïõ íôÝñìðõ, äçëáäÞ ôï ÅÓ ôçò ðåñéüäïõ).  Ôçí «Áíôéãüíç» ôïõ ÓïöïêëÞ ðáñïõóéÜæïõí áýñéï óôïõò Äåëöïýò, Åóêéìþïé. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü äßíåôáé Ýìöáóç óôï Ýñãï ôïõ ÓïöïêëÞ. Ôïíßæåôáé ôï ÏÓ - Áíôéêåßìåíï, ôçò ðåñéüäïõ).  ÁõîÜíåôáé áðü áýñéï êáôÜ 20%, ç ôéìÞ ôùí åéóéôçñßùí åóùôåñéêïý ôïõ ÏÓÅ (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü ôïíßæåôáé ôï ÑÓ ôçò ðåñéüäïõ, äçëáäÞ ôï ãåãïíüò ôçò áýîçóçò).  Áðü ôï äéÜóôçìá èá äéäÜîåé ç äåýôåñç äáóêÜëá áóôñïíáýôéóóá. (óôï ðáñÜäåéãìá áõôü äßíåôáé Ýìöáóç óôïí ôüðï, äçëáäÞ ôïíßæåôáé ðÜëé ôï ÅÓ ôçò ðñüôáóçò).

3ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå Ýîé óýíôïìåò åéäÞóåéò áñ÷ßæïíôáò êÜèå öïñÜ ôçí ðåñßïäï ìå ôï ðéï åíäéáöÝñïí óôïé÷åßï ôçò åßäçóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 44). ÁðÜíôçóç:  ÓõíåëÞöèç, Ýðåéôá áðü ðåñéðåôåéþäç êáôáäßùîç óôï êÝíôñï ôçò Èåóóáëïíßêçò, ÷èåò ôï áðüãåõìá, ï åðéêßíäõíïò êáêïðïéüò Ã.Ð.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 95

Ç ÅÉÄÇÓÇ

95

 Áðü ýøïò 30 ìÝôñùí, Ýðåóå óôï êåíü íåáñüò áëëïäáðüò åñãÜôçò, ðïõ åñãáæüôáí óå åñãïôÜîéï ôïõ õðü êáôáóêåõÞ, Ïëõìðéáêïý ×ùñéïý.  Êéíäýíåøå ç ðñùôåýïõóá ôçò Ôóå÷ßáò, ÐñÜãá, áðü ôéò êáôáóôñïöéêÝò ðëçììýñåò ôïõ öåôéíïý êáëïêáéñéïý.  ÐáñÜ ôï áíèñùðïêõíçãçôü, áóýëëçðôïé ðáñáìÝíïõí ïé äñÜóôåò ôçò ÷èåóéíÞò ëçóôåßáò óôï õðïêáôÜóôçìá ôçò ÅèíéêÞò ÔñÜðåæáò óôï Âýñùíá.  Óêüôùóå ìå êõíçãåôéêü üðëï ôç ãõíáßêá ôïõ êáé áõôïêôüíçóå.  Íßêçóå ï Ïëõìðéáêüò ôïí Ðáíáèçíáúêü óôï ÷èåóéíü íôÝñìðõ êïñõöÞò.

4ç ¢óêçóç: Íá îáíáãñÜøåôå ôçí ðñüôáóç ìåôáôñÝðïíôáò ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç óå åíåñãçôéêÞ êáé íá ðåßôåé: á) ðïéá áëëáãÞ ðáñáôçñåßôå óôï íüçìá êáé â) ãéáôß ï äçìïóéïãñÜöïò ðñïôßìçóå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç. (óåëéäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 45). ÁðÜíôçóç: «Ç Õðïõñãüò Ðïëéôéóìïý êáé Åðéóôçìþí åãêáéíßáóå Ýíá ìïíáäéêü óôï åßäïò ôïõ õðáßèñéï ìïõóåßï, ÷èåò ôï ìåóçìÝñé». á) Ç áëëáãÞ ðïõ ðáñáôçñåßôáé óôï íüçìá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí ðñüôáîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ ðïõ åíåñãåß (Ç õðïõñãüò åãêáéíßáóå). â) Ï äçìïóéïãñÜöïò öáßíåôáé íá ðñïôßìçóå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç ãéáôß ôïí åíäéÝöåñå íá ôïíßóåé ôçí ðñÜîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ ðïõ åíåñãåß (äçëáäÞ, ôá åãêáßíéá ôïõ ìïíáäéêïý, óôï åßäïò ôïõ, ìïõóåßïõ).

5ç ¢óêçóç: Íá ó÷çìáôßóåôå Ýîé ðåñéüäïõò óå ðáèçôéêÞ óýíôáîç. Ôá ðáñáäåßãìáôá óáò öñïíôßóôå íá áíáöÝñïíôáé óå ðåñéðôþóåéò üðïõ: á) èÝëïõìå íá ôïíßóïõìå ôçí ðñÜîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ ðïõ åíåñãåß, â) äå èÝëïõìå íá ðïýìå Þ äåí îÝñïõìå Þ äåí Ý÷åé óçìáóßá ðïéïò Ýêáíå ôçí ðñÜîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 45). ÁðÜíôçóç: á)

 ÄïëïöïíÞèçêå áðü ôéò í.E.T. (íÝåò ÅñõèñÝò Ôáîéáñ÷ßåò) ï óýìâïõëïò ôïõ éôáëïý õðïõñãïý åñãáóßáò, ÌÜñêï ÌðéÜôæé.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 96

96

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

â)

 ¸íáò íÝïò öüñïò õéïèåôÞèçêå áðü ôï ïéêïíïìéêü åðéôåëåßï ôçò ÊõâÝñíçóçò, ÷èåò âñÜäõ.  ¸íáò åðéêßíäõíïò êáêïðïéüò óõíåëÞöèç ÷èåò âñÜäõ áðü ôçí ÅË.ÁÓ.  ÂñÝèçêå Üãáëìá ôçò Áöñïäßôçò ôïõ 2ïõ ð.×. áéþíá.  ÊáôáóêåõÜóôçêå ç íÝá åèíéêÞ Áèçíþí - Ëáìßáò óå ÷ñüíï ñåêüñ.  ¸íáò ðßíáêáò ôïõ ÐéêÜóï áãïñÜóôçêå óå ðïëý õøçëÞ ôéìÞ, óôç ÷èåóéíÞ äçìïðñáóßá.

6ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôçí åßäçóç êáé åíôïðßóôå ôïõò ïíïìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 46). ÁðÜíôçóç: Ïé ïíïìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß óôçí ðéï ðÜíù åßäçóç åßíáé ïé áêüëïõèïé: á) ÅðåîçãÞóåéò Ã.Ñ.,34 ÷ñïíþí / Ê.Ð., 52 ÷ñïíþí / Á.Ð. / Â. êáé Ç. / â) ÐáñáèÝóåéò: ÊÜôïéêïò ËÜñéóáò / ÊÜôïéêïò ÁãéÜò / ìçôÝñá êáé óõíåðéâÜôçò.

7ç ¢óêçóç: Óôá æåõãÜñéá åéäÞóåùí (Á,Â) ðïõ áêïëïõèïýí ðïéá ðáñáëëáãÞ (1 Þ 2) èá ðñïôéìïýóáôå êáé ãéáôß; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 46). ÁðÜíôçóç: Óôï æåõãÜñé Á, ðñïôéìïýìå ôçí ðáñáëëáãÞ 2. Óôï æåõãÜñé Â, ðñïôéìïýìå ôçí ðáñáëëáãÞ 2. Ðñïôéìïýìå áõôÝò ôéò ðáñáëëáãÝò ãéáôß ìáò ðáñÝ÷ïõí ðéï óõãêåêñéìÝíåò êáé áíôéêåéìåíéêÝò ðëçñïöïñßåò.

8ç ¢óêçóç: Íá îáíáãñÜøåôå ôá áðïóðÜóìáôá ôùí åéäÞóåùí ÷ñçóéìïðïéþíôáò, óôç èÝóç ôùí åðéèÝôùí ðïõ ó÷ïëéÜæïõí ôï ãåãïíüò, ïõóéáóôéêÜ êáé ñÞìáôá, ðïõ ðáñÝ÷ïõí óôïí áíáãíþóôç ðéï óõãêåêñéìÝíåò êáé áíôéêåéìåíéêÝò ðëçñïöïñßåò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 46). ÁðÜíôçóç:  Ç âñï÷üðôùóç ôùí ôåëåõôáßùí ôñéþí çìåñþí ðñïêÜëåóå ðëçììýñåò, ðïõ Ýðëçîáí ôÝóóåñá ÷ùñéÜ ...

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 97

Ç ÅÉÄÇÓÇ

97

 ÄåêÜäåò ÷éëéÜäåò êüóìïõ õðïäÝ÷ôçêáí ...  Óåéóìüò 7,2 Ñß÷ôåñ êáôÝóôñåøå åêáôïíôÜäåò ÷ùñéÜ óôçí ...  ×ùñéêüò 105 ÷ñïíþí êÜíåé ôæüêéãê ...  ¸íáò íåêñüò êáé åêáôïíôÜäåò ôñáõìáôßåò Þôáí ï áðïëïãéóìüò ôùí óõãêñïýóåùí áíÜìåóá óôïõò äéáäçëùôÝò êáé ôïõò áóôõíïìéêïýò óôç ÃÝíïâá.  ÐõñïóâÝóôçò, áøçöþíôáò ôç æùÞ ôïõ, êáôÝâçêå óå ÷áñÜäñá âÜèïõò åêáôïíôÜäùí ìÝôñùí ãéá íá áðåãêëùâßóåé ïñåéâÜôç, ÷èåò óôç....

9ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå îáíÜ ôçí åßäçóç ãéá ôïí ôõöëü ðïõ Ýðåóå óôç èÜëáóóá. Íá åíôïðßóåôå ôá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ðïõ ÷ñçóéìïðïßçóå ï äçìïóéïãñÜöïò, ãéá íá ðñïóäéïñßóåé ÷ñïíéêÜ ôá ãåãïíüôá. (Âë. êáé ÍÅÓ, óåë. 70, 71, 72, 86, 147, 148, 105, 106, 107). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 47). ÁðÜíôçóç: 1.

2. 3.

4. 5. 6.

×ñïíéêÞ âáèìßäá: ï äçìïóéïãñÜöïò ÷ñçóéìïðïéåß ñÞìáôá óôïí Áüñéóôï (äéáäñáìáôßóôçêáí, âïýôçîå, êáôÜöåñå, ãëßôùóå, áíÝóõñå, ðíßãçêå, Ýðåóå, áíôéëÞöèçêå, Ýôñåîå, åôïéìÜóôçêá ê.á.) ãéá íá äçëþóåé ôï ðáñåëèüí. Ôñüðïò: ï äçìïóéïãñÜöïò ÷ñçóéìïðïéåß óõíïðôéêü ôñüðï åíÝñãåéáò óôá ñÞìáôá (Áïñßóôïõò) êáé óõíôåëåóìÝíï (åß÷áí óõãêåíôñùèåß, åß÷å ðÜåé). ×ñïíéêÞ óôéãìÞ: ï äçìïóéïãñÜöïò ãéá íá äçëþóåé ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ÷ñçóéìïðïéåß ÷ñïíéêÜ åðéññÞìáôá (÷ôåò, ëßãï ðñéí, ôüôå, ðñéí áðü, êáé ôüôå, ôáõôü÷ñïíá, óôï ìåôáîý). ×ñïíéêÞ äéÜñêåéá: ï äçìïóéïãñÜöïò ãéá íá äçëþóåé ôç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá ÷ñçóéìïðïéåß ÷ñïíéêÝò åðéññçìáôéêÝò åêöñÜóåéò: áìÝóùò, óéãÜ óéãÜ. ×ñïíéêÞ åðáíÜëçøç: ï äçìïóéïãñÜöïò ÷ñçóéìïðïéåß ôç ëÝîç: êáèçìåñéíÜ, ãéá íá äçëþóåé ôï ÷ñüíï êáôÜ ôïí ïðïßï åðáíáëáìâÜíåôáé êÜôé. ×ñïíéêÞ ó÷Ýóç ãåãïíüôùí: ï äçìïóéïãñÜöïò åêöñÜæåé ôï óýã÷ñïíï ìå ôéò áêüëïõèåò ðñïôÜóåéò: åíþ ðåñðáôïýóáí ... Ýðáèå îáöíéêÜ êñßóç / ôïí åßäá íá ðáëåýåé ... åíþ ôáõôü÷ñïíá ôïí ôñáâïýóå. ÅêöñÜæåé ôï ðñïôåñü÷ñïíï: áêïýãïíôáò .... äåí Ý÷áóå êáéñü êáé Ýðåóå / Äéáäñáìáôßóôçêáí ... üôáí âïýôçîå.

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 98

98

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: ÌåôáèÝóôå áíÜëïãá ìå ôçí ðåñßðôùóç ðïõ èÝëåôå ôá ëåêôéêÜ óýíïëá ôùí ðéï êÜôù áðïóðáóìÜôùí:  Ðïëý êïíôÜ óôçí ðñþôç êáôáãñáöÞ ôçò éóôïñßáò ôïõ óýìðáíôïò âñßóêïíôáé ïé åðéóôÞìïíåò.  ÁëëåðÜëëçëåò ìáæéêÝò äéáäçëþóåéò «óáñþíïõí» üëåò ó÷åäüí ôéò ÷þñåò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò.  Ïé åðé÷åéñÞóåéò ïäçãïýíôáé óôçí áýîçóç ôùí ÷ñåþí ôïõò óå ôñÜðåæåò.  Ôï Äçìüóéï åðé÷åéñåß äõíáìéêÞ åßóïäï, óôçí êôçìáôáãïñÜ, ìå ìï÷ëü áêßíçôá, ðïõ ðñïóöÝñïíôáé ãéá ôïõñéóôéêÞ áîéïðïßçóç.  Ç Êïìéóéüí áðïöÜóéóå íá êçñýîåé ôïí «ðüëåìï» åíáíôßïí ôïõ åñãáóéáêïý óôñåò êáé ïñãáíþíåé ðáíåõñùðáúêÞ åêóôñáôåßá.  Ï óôáèìüò ôçò ÊáëëéèÝáò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðáëáéüôåñïõò óôáèìïýò ôùí ÇÓÁÐ. ÁðÜíôçóç:  Ïé åðéóôÞìïíåò âñßóêïíôáé ðïëý êïíôÜ óôçí ðñþôç êáôáãñáöÞ ôçò éóôïñßáò ôïõ óýìðáíôïò. (ôïíßæåôáé ôï ÏÓ - õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò).  «Óáñþíïõí» üëåò ó÷åäüí ôéò ÷þñåò ôçò ËáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò, áëëåðÜëëçëåò äéáäçëþóåéò. (Ôïíßæåôáé ôï ÑÓ ôçò ðñüôáóçò).  Óôçí áýîçóç ôùí ÷ñåþí ôïõò óå ôñÜðåæåò ïäçãïýíôáé ïé åðé÷åéñÞóåéò. (Ôïíßæåôáé ôï ÅÓ ôçò ðñüôáóçò).  ÄõíáìéêÞ åßóïäï åðé÷åéñåß ôï äçìüóéï óôçí êôçìáôáãïñÜ, ìå ìï÷ëü áêßíçôá, ðïõ ðñïóöÝñïíôáé ãéá ôïõñéóôéêÞ áîéïðïßçóç. (ôïíßæåôáé ôï ÏÓ - Áíôéêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò).

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 99

Ç ÅÉÄÇÓÇ

99

 Ôïí «ðüëåìï» åíáíôßïí ôïõ åñãáóéáêïý óôñåò áðïöÜóéóå áí êçñýîåé ç Êïìéóéüí êáé ïñãáíþíåé ðáíåõñùðáúêÞ åêóôñáôåßá. (Ôïíßæåôáé ôï ÏÓ - Áíôéêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò).  ¸íáò áðü ôïõò ðáëáéüôåñïõò óôáèìïýò ôùí ÇÓÁÐ åßíáé ï óôáèìüò ôçò ÊáëëéèÝáò. (Ôïíßæåôáé ôï ÏÓ - Êáôçãïñïýìåíï ôçò ðñüôáóçò).

2ç Åñþôçóç: ÃñÜøôå ðÝíôå ðåñéüäïõò óå ðáèçôéêÞ óýíôáîç. Ôá ðáñáäåßãìáôÜ óáò ðñÝðåé íá ôïíßæïõí ôçí ðñÜîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ ðïõ åíåñãåß. ÁðÜíôçóç:  Óå åðßôéìï äçìüôç ôçò ðüëçò ìáò áíáêçñý÷èçêå ï ðñüåäñïò ôçò äçìïêñáôßáò áðü ôï äçìïôéêü óõìâïýëéï.  ÍÝá ãñáììÞ øõ÷éêÞò óôÞñéîçò äçìéïõñãÞèçêå áðü ôï õðïõñãåßï Õãåßáò.  Áðü «ôõ÷áßá» åêðõñóïêñüôçóç ôïõ üðëïõ ôïõ, ôñáõìáôßóôçêå èáíÜóéìá ï íåáñüò äéáäçëùôÞò.  Ôï åðáñ÷éáêü ïäéêü äßêôõï êáëýöèçêå ÷èåò ôï âñÜäõ áðü ðõêíü óôñþìá ÷éïíéïý.  Ï íåáñüò G.J. êáôáäéêÜóôçêå óå èÜíáôï áðü ôï äéêáóôÞñéï ôçò Ðïëéôåßáò ôïõ ÔÝîáò.

p

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 100

ENOTHTA 5Ç

ÔÏ Ó×ÏËÉÏ ÐÁÍÙ ÓÅ ÌÉÁ ÅÉÄÇÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Óôïí ôýðï (åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ) ðïëý óõ÷íÜ ïé áíáãíþóôåò óõíáíôïýí êåßìåíá, ðïõ ó÷ïëéÜæïõí, áíáëýïõí, ðñïóðáèïýí íá åñìçíåýóïõí Þ íá ðñïóåããßóïõí ôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ðñüêåéôáé ãéá êåßìåíá, ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôéò åêôéìÞóåéò, ôéò áíáëýóåéò êáé ôá ó÷üëéá (ðñïóùðéêÜ) ôùí äçìïóéïãñÜöùí ãéá êÜðïéá óçìáíôéêÜ ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò.

¢óêçóç: ÅðéëÝîôå ìéá áðü ôéò åéäÞóåéò ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò Þ ìéá åßäçóç áðü ôïí ôýðï ðïõ óáò åíôõðùóßáóå êáé óáò ðñïâëçìÜôéóå êáé ó÷ïëéÜóôå ôçí. ÕðïèÝóôå üôé ôï êåßìåíü óáò èá äçìïóéåõôåß óôï ó÷ïëéêü ðåñéïäéêü. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 52).

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 101

101

ÁðÜíôçóç: Óçìåßùóç: Åìåßò ó’ áõôÞ ôçí Üóêçóç èá ðñïôåßíïõìå Ýíá õðüäåéãìá áðÜíôçóçò, ðïõ èá åêöñÜæåé ôéò ðñïóùðéêÝò ìáò óêÝøåéò. Êáëü åßíáé êÜèå ìáèçôÞò íá áõôåíåñãÞóåé åðéëÝãïíôáò ôçí åßäçóç êáé ôï ó÷üëéï ðïõ ôïí åíäéáöÝñïõí. «Ç ìåãÜëç öõãÞ» Ôï ëéãüôåñï, ðñïâëçìáôéóìü ðñïêáëïýí ôá óôïé÷åßá ôçò Ýñåõíáò ðïõ äéåîÞãáãáí öÝôïò ôïí Éïýíéï, ôï Åèíéêü Éíóôéôïýôï Åñãáóßáò. Ç äéáðßóôùóç ôïõ ãåãïíüôïò üôé ç äçìüóéá êáé äùñåÜí ðáéäåßá ðáñáìÝíåé êåíÞ ðåñéå÷ïìÝíïõ, ôçí þñá ðïõ ç ðïëéôéêÞ çãåóßá åðáßñåôáé ãéá ôçí ÅëëÜäá ôïõ óêëçñïý ðõñÞíá ôçò ÏÍÅ êáé ôçò éó÷õñÞò ïéêïíïìßáò, ðñïêáëåß, üìùò, áãáíÜêôçóç êáé èõìçäßá. Ïé áëëáãÝò ðïõ åìðíåýóôçêáí ïé ðïëéôéêïß ðñïúóôÜìåíïé ôïõ õðïõñãåßïõ ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí êáé âÜöôéóáí ùò «ìåôáññýèìéóç» áðÝäùóáí ãñÞãïñá êáñðïýò. Åíþ ôï ðïóïóôü ôùí ìáèçôþí ðïõ öïéôåß óôá äéÜöïñá öñïíôéóôÞñéá êáé éíóôéôïýôá áõîÜíåôáé ìå ñõèìïýò ãåùìåôñéêÞò ðñïüäïõ, ôï ðïóïóôü ôùí ìáèçôþí ðïõ åãêáôáëåßðïõí ôï ó÷ïëåßï, ðñéí ïëïêëçñþóïõí ôçí 9åôÞ õðï÷ñåùôéêÞ åêðáßäåõóç êÜèå Üëëï ðáñÜ ìåéþíåôáé. Óýìöùíá ìå ôç óõãêåêñéìÝíç Ýñåõíá ôïõ Å.É.Å., 100.000 ìáèçôÝò äå óõíå÷ßæïõí ôéò óðïõäÝò óôïõò óôá Åíéáßá Ëýêåéá êáé ôá Ô.Å.Å. ÌÜëéóôá, ôá ìåãáëýôåñá ðïóïóôÜ äéáññïþí ðáñáôçñïýíôáé óå ðåñéï÷Ýò ìå éäéáßôåñá êïéíùíéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ ðñïâëÞìáôá (öôù÷Ýò ïñåéíÝò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò / õðïâáèìéóìÝíåò ðåñéáóôéêÝò ðåñéï÷Ýò ë.÷. ÈñéÜóéï). Öáßíåôáé üôé ç Ìåôáññýèìéóç ôùí ôåëåõôáßùí åôþí, áðïñýèìéóå ôç ÌÝóç Åêðáßäåõóç. Ç öïßôçóç óôï Ëýêåéï Ýëáâå Ýíáí ðéï óáöÞ ôáîéêü ÷áñáêôÞñá êáé áðÝêëåéóå áðü ôïõò êüëðïõò ôïõ, ôéò ïéêïíïìéêÜ áóèåíåßò êáé êïéíùíéêÜ åýèñáõóôåò êáôçãïñßåò ôïõ ðëçèõóìïý (ðáéäéÜ åñãáôþí, ìáêñï÷ñüíéá áíÝñãùí, ðáéäéÜ ìåôáíáóôþí êáé ïéêïíïìéêþí ðñïóöýãùí). Ç öïßôçóç óôï Åíéáßï Ëýêåéï (ôï êïéíùíéêÜ êáôáîéùìÝíï), ìïéÜæåé, ëïéðüí, íá Ý÷åé ëÜâåé óôç óõíåßäçóç áõôþí ôùí êáôçãïñéþí ôïõ ðëçèõóìïý, ôç ìïñöÞ «êÝíôñïõ ôáîéêÞò åðéëïãÞò» ôùí ìáèçôþí, üðïõ ôá ðáéäéÜ ôùí áóèåíÝóôåñùí êïéíùíéêþí óôñùìÜôùí äåí ìðïñïýí íá åðéâéþóïõí, åîáéôßáò ôùí áõîçìÝíùí åîåôáóôéêþí õðï÷ñåþóåùí, ðïõ áðáéôïýí ìéá áðïêëåéóôéêÞ åíéó÷õôéêÞ äéäáóêáëßá, ç ïðïßá ðáñÝ÷åôáé åîùó÷ïëéêÜ êáé «åðß ÷ñÞìáóé» ìüíï óôïõò «Ý÷ïíôåò».

02.qxd

9/17/08 3:06 PM

Óåëßäá 102

102

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá óõíäõÜóåôå üóá ðåñéóóüôåñá åðßèåôá ìðïñåßôå óôéò ðáñáêÜôù ëÝîåéò: êáôáóôñïöÞ, âåëçíåêÝò, óýóôçìá. ÁðÜíôçóç: ÊáôáóôñïöÞ: ïëéêÞ, äñáóôéêÞ, âéâëéêÞ, ìåãÜëç, ôåñÜóôéá, áéöíßäéá, áíáðÜíôå÷ç, öõóéêÞ, îáöíéêÞ, ïéêïëïãéêÞ, ïéêïíïìéêÞ, âéïëïãéêÞ, ðåñéâáëëïíôïëïãéêÞ, áðåñßãñáðôç ê.á. ÂåëçíåêÝò: ìéêñü, ìåóáßï, ìåãÜëï, äñáóôéêü (óôñáô.), ùöÝëéìï (óôñáô.) ê.á. Óýóôçìá: ïéêïíïìéêü, êïéíùíéêü, ðïëéôéêü, äßêáéï, Üäéêï, áõôáñ÷éêü , ïëïêëçñùôéêü, êáðéôáëéóôéêü, óïóéáëéóôéêü, êïììïõíéóôéêü, ðñáãìáôïðïéÞóéìï, ïõôïðéêü, ôñïìáêôéêü.

2ç Åñþôçóç: Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: ðñßóìá, áöïðëéóìüò, åéäïðïéüò, êïéíïêôçìïóýíç, ÷áñéóìáôéêüò. ÁðÜíôçóç: • • • • • • • • • •

Õðü áõôü ôï ðñßóìá, ç áðÜëåéøç ôùí ðåñéöåñåéáêþí áíéóïôÞôùí öáíôÜæåé áäýíáôç. Ðñßóìá ïíïìÜæåôáé ôï äéáöáíÝò óôåñåü óþìá ìå ôñéãùíéêÞ âÜóç ðïõ ðñïêáëåß äéÜèëáóç öùôåéíÞò áêôéíáò. Ìå ôç óõíèÞêç ôçò ÂÜñêéæáò óõìöùíÞèçêå ï áöïðëéóìüò üëùí ôùí åíüðëùí áíôéóôáóéáêþí ïñãáíþóåùí. Ïé ÐñïôåóôÜíôåò êáôáããÝëëïõí ôïí IRA, åðåéäÞ äåí ðñï÷ùñÜåé óôïí áöïðëéóìü üëùí ôùí Ýíïðëùí ïìÜäùí ôïõ. Ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ ôïõ áíèñþðïõ ìå ôá õðüëïéðá ðñùôåýïíôá èçëáóôéêÜ åßíáé ç ðáñïõóßá ôçò íüçóçò. Ìá áõôÞ áêñéâþò åßíáé ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ ìáò, áãáðçôÝ ìïõ! Óôéò êïéíüôçôåò ôùí ðñþôùí ×ñéóôéáíþí õðÞñ÷å êïéíïêôçìïóýíç áãáèþí. Ç êïéíïêôçìïóýíç ôïõ áãáèïý ôçò åëåõèåñßáò áðáéôåß åãñÞãïñóç áðü üëïõò ìáò! Ï êýñéïò ×. åßíáé Ýíáò ÷áñéóìáôéêüò Üíèñùðïò. ÐñÝðåé íá êáôáñãçèåß ï ìýèïò ãéá ôçí ýðáñîç ÷áñéóìáôéêþí çãåôþí, ðïõ ìðïñïýí íá óþæïõí ìéá ÷þñá, ðïõ ôáëáíßæåôáé áðü ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ êñßóç.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 103

ÅÍÏÔÇÔÁ 6Ç

ËÅÎÉËÏÃÉÏ (Ó×ÅÔÉÊÏ ÌÅ ÔÏ ×ÑÏÍÏ)

1ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå ôá áíôþíõìá ôùí ëÝîåùí: ðñïóùñéíüò, ðñþúìïò, Ýãêáéñïò, åðßêáéñïò, ïðéóèïäñïìéêüò, óõã÷ñïíéóìÝíïò, óõíôïíéóìÝíïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 54). ÁðÜíôçóç: Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • ðñïóùñéíüò ≠ ìüíéìïò, äéáñêÞò. • ðñþúìïò ≠ üøéìïò. • Ýãêáéñïò ≠ Üêáéñïò, ðáñÜêáéñïò • åðßêáéñïò ≠ áíåðßêáéñïò. • ïðéóèïäñïìéêüò ≠ ðñïïäåõôéêüò. • óõã÷ñïíéóìÝíïò ≠ áóõã÷ñüíéóôïò.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 104

104

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• óõíôïíéóìÝíïò ≠ áóõíôüíéóôïò.

2ç ¢óêçóç: Íá ó÷çìáôßóåôå öñÜóåéò ìå ôá ïíïìáôéêÜ óýíïëá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò: áéöíßäéá êáôáóôñïöÞ, ìáêñüðíïï ó÷Ýäéï / ðñüãñáììá, áÝíáç êßíçóç, áêáñéáßá áíôßäñáóç, ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäïò, áíá÷ñïíéóôéêÝò áíôéëÞøåéò / áðüøåéò, Üêáéñç åðÝìâáóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 54). ÁðÜíôçóç: Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • Ç áéöíßäéá êáôáóôñïöÞ ðñïêëÞèçêå áðü ôçí õðåñ÷åßëéóç ôïõ ìðáæùìÝíïõ ÷åéìÜññïõ. • Ç áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôçò áíåñãßáò áðáéôåß ôçí åêðüíçóç åíüò ìáêñüðíïïõ ðñïãñÜììáôïò. • Ç áÝíáç êßíçóç ôùí ðëáíçôþí ôïõ çëéáêïý ìáò óõóôÞìáôïò åßíáé äåäïìÝíç. • Áêáñéáßá Þôáí ç áíôßäñáóç ôïõ áóôõíïìéêïý öñïõñïý ôïõ õðïêáôáóôÞìáôïò ôçò ÅèíéêÞò ÔñÜðåæáò. • Ï ðñùèõðïõñãüò óôç óõíÝíôåõîÞ ôïõ äÞëùóå üôé óýíôïìá, ç ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäïò èá ôåñìáôéóôåß êáé èá ìðïýìå óå íÝá ôñï÷éÜ áíÜðôõîçò. • Ïé íÝïé ðïëý óõ÷íÜ êáôçãïñïýí ôïõò ìåãáëýôåñïõò ãéá áíá÷ñïíéóôéêÝò áíôéëÞøåéò/áðüøåéò. • ¢êáéñç åðÝìâáóç ÷áñáêôÞñéóáí ¢ñáâåò áîéùìáôïý÷ïé ôçí åðßóêåøç ôïõ Áìåñéêáíïý õðïõñãïý åîùôåñéêþí, óôá êáôå÷üìåíá áðü ôï ÉóñáÞë, ðáëáéóôéíéáêÜ åäÜöç.

3ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå ôá óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí êáé åêöñÜóåùí: ðáñáìïíÝò, Ý÷ù ðñïôåñáéüôçôá, ðñïãåíÝóôåñïò, áðüãïíïò, åöÞìåñïò, óýíôïìïò, åêôåíÞò, ðåñéïñßæù ôç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 54). ÁðÜíôçóç: Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • ðáñáìïíÝò = ðñïåüñôéá, ðñüèõñá • Ý÷ù ðñïôåñáéüôçôá = ðñïçãïýìáé, ðñïðïñåýïìáé • ðñïãåíÝóôåñïò = ðñüãïíïò, ðñüôåñïò

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 105

Ç ÅÉÄÇÓÇ

105

• áðüãïíïò = åðßãïíïò, äéÜäï÷ïò, åðüìåíïò • åöÞìåñïò = ðáñïäéêüò, ðñïóùñéíüò, ðñüóêáéñïò • óýíôïìïò = óôéãìéáßïò, åöÞìåñïò • åêôåíÞò = äéåîïäéêüò, åêôåôáìÝíïò • ðåñéïñßæù ôç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá = óõíôïìåýù, óõãêüðôù.

4ç ¢óêçóç: Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ åðéëÝãïíôáò Ýíá áðü ôá ðáñáêÜôù ñÞìáôá ãéá ôçí êÜèå öñÜóç: óõìðßðôù, óõìâáäßæù, äéáäÝ÷ïìáé, ðñïçãïýìáé, óõã÷ñïíßæïìáé, óõíôïíßæù, äéáéùíßæù -ïìáé. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 54). ÁðÜíôçóç: • Ç ïéêïíïìéêÞ ðñüïäïò ðñÝðåé íá óõìâáäßæåé ìå ôçí ðïëéôéêÞ ðåñßïäï. • Ôéò ôçëåïðôéêÝò óõæçôÞóåéò ôéò óõíôïíßæïõí ãíùóôïß äçìïóéïãñÜöïé. • Óôçí åðßèåóç ðñïçãÞèçêáí ôá Üñìáôá ìÜ÷çò êáé áêïëïýèçóå ôï ðåæéêü. • ×ñåéÜæïíôáé ðñüâåò ãéá íá óõã÷ñïíßæïíôáé ïé ÷ïñåõôÝò. • Ç êáôÜèåóç ôïõ óõíçãüñïõ óõìðßðôåé ìå ôçí åêäï÷Þ ôïõ êáôçãïñïõìÝíïõ. • Ç íý÷ôá äéáäÝ÷åôáé ôçí çìÝñá. • ¼óï äéáéùíßæïíôáé ïé íïóçñÝò êáôáóôÜóåéò, ôüóï äõóêïëüôåñç åßíáé ç èåñáðåßá ôïõò.

5ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá ïõóéáóôéêÜ ðïõ óõíäõÜæïíôáé ìå ôá åðßèåôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êõñéïëåêôéêÜ (äçëùôéêÜ) Þ ìåôáöïñéêÜ (óõíõðïäçëùôéêÜ) êáé ó÷çìáôßóôå öñÜóåéò: ðáñÜëëçëïò, Ýììïíïò, áêáôÜðáõóôïò, Üóâåóôïò, áóôåßñåõôïò, áäéÜëåéðôïò, äéçíåêÞò, óõíïðôéêüò, äéåîïäéêüò, ìáêñïðñüèåóìïò, ÷ñüíéïò, ðáñåëêõóôéêüò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 54). ÁðÜíôçóç: äçëùôéêÞ óçìáóßá ðáñÜëëçëïò : äñüìïò ðáñÜëëçëç : åõèåßá Ýììïíç : ðßóôç áêáôÜðáõóôïò : áãþíáò

óõíõðïäçëùôéêÞ óçìáóßá ðáñÜëëçëïò : âßïò Ýììïíç : éäÝá áêáôÜðáõóôïò : ëüãïò Üóâåóôï : ìßóïò

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 106

106

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Üóâåóôç : öëüãá Üóâåóôï : ðõñ áóôåßñåõôïò : ðïôáìüò áäéÜëåéðôç : óõíÝ÷åéá, ðñïóðÜèåéá äéçíåêÞò : êßíçóç óõíïðôéêüò ëüãïò : äéåîïäéêüò : Ýëåã÷ïò ìáêñïðñüèåóìá : äÜíåéá, ðéóôþóåéò ÷ñüíéá : áóèÝíåéá ðáñåëêõóôéêÞ : ôáêôéêÞ, ðïëéôéêÞ, ìÝèïäïò

áóôåßñåõôá : äÜêñõá áäéÜëåéðôïò : áãþíáò äéçíåêÞò: áíáæÞôçóç, ðñïóðÜèåéá óõíïðôéêÝò : äéáäéêáóßåò äéåîïäéêÞ : áðÜíôçóç, óõæÞôçóç ìáêñïðñüèåóìá : ó÷Ýäéá, ðëÜíá ÷ñüíéá : êáèõóôÝñçóç ðáñåëêõóôéêüò : —

6ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå Ýíá óýíôïìï äéÜëïãï, ðïõ ãßíåôáé óå Ýíá åóôéáôüñéï áíÜìåóá óå Ýíá âéáóôéêü ðåëÜôç (äéêçãüñï, ãéáôñü êôë.) êáé óôï óåñâéôüñï, ÷ñçóéìïðïéþíôáò üóåò ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò êáé öñÜóåéò ìðïñåßôå áðü ôï ðáñáêÜôù ëåîéëüãéï. Áí ï äéÜëïãïò óáò êáôáëÞãåé óå êÜðïéï åðåéóüäéï ðïõ ìðïñåß íá áðïôåëÝóåé ìéá åßäçóç ãéá åöçìåñßäá, íá ãñÜøåôå ôçí åßäçóç. Ìðïñåßôå íá äåßôå ðÜëé ôçí åíüôçôá ôùí ãëùóóéêþí ðïéêéëéþí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 55). ÁðÜíôçóç: • «Äéêçãüñïò åíáíôßïí íåáñïý óåñâéôüñïõ» ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ Ôïõ áíôáðïêñéôÞ ìáò ÊùìéêïôñáãéêÝò óôéãìÝò åêôõëß÷èçêáí ÷èåò ôï ìåóçìÝñé óôï åóôéáôüñéï «ÅëëÜò» óôçí ïäü Ä... óôï êÝíôñï ôçò Èåóóáëïíßêçò. Ãéá áóÞìáíôç áöïñìÞ, ï Ã. Ä. 52 ÷ñüíùí, äéêçãüñïò êáé ï Í. Ð. 24 ÷ñïíþí, óåñâéôüñïò, «Þëèáí óôá ÷Ýñéá». Ôï åðåéóüäéï Ýëçîå ìå ôçí ðáñÝìâáóç ôùí õðüëïéðùí ðåëáôþí. Ï äéêçãüñïò ìåôáöÝñèçêå óôï íïóïêïìåßï «Áãßá Óïößá» ìå êÜðïéá åðéðüëáéá ôñáýìáôá (åêäïñÝò, ìþëùðåò), áð’ üðïõ åîÞëèå ìåôÜ áðü ëßãç þñá. Óýìöùíá ìå ðëçñïöïñßåò, ç õðüèåóç äåí èá ðÜñåé ôï «äñüìï» ãéá ôá äéêáóôÞñéá, áöïý êáíåßò áðü ôïõò åìðëåêüìåíïõò äåí êáôÝèåóå ìÞíõóç». • ÄéÜëïãïò Óåñâéôüñïò: Ãåéá! Ôé íá öÝñù; Äéêçãüñïò: ÊáëçóðÝñá íåáñÝ ìïõ! Èá Þèåëá Ýíá öéëÝôï ìïó÷áñßóéï ôçò þñáò êáé

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 107

Ç ÅÉÄÇÓÇ

107

ìéá óáëÜôá, áëëÜ åðåéäÞ åðåßãïìáé, ðåßôå ìïõ óå ðüóç þñá èá åßíáé Ýôïéìá; Óåñâéôüñïò: Áöïý åßíáé ôçò þñáò äåí ìðïñåß íá óåñâéñéóôïýí êáé óôï Üøå-óâÞóå! ¼ëá èÝëïõí ôï ÷ñüíï ôïõò! Äéêçãüñïò: Ìá óáò åßðá íåáñÝ ìïõ, üôé äåí ðñÝðåé íá êáèõóôåñÞóù ãéáôß, Ý÷ù ìéá óõíÜíôçóç óå ìéóÞ þñá, ðïõ äåí ðáßñíåé áíáâïëÞ! Óåñâéôüñïò: ÅíôÜîåé Êýñéïò! Ç ðáñáããåëßá èá öèÜóåé «áõèçìåñüí». Äéêçãüñïò: Äåí áíôéëáìâÜíïìáé ôï ÷éïýìïñ óáò íåáñÝ ìïõ êáé äåí ìðïñþ íá êáôáíïÞóù ôçí ðáéäáñéþäç óõìðåñéöïñÜ óáò! Ðëçñþíù êáé èÝëù íá åîõðçñåôçèþ óýíôïìá ãéá íá åîïéêïíïìÞóù ÷ñüíï .... Óåñâéôüñïò: ÅíôÜîåé èá öñïíôßóù íá ìçí êáèõóôåñÞóåé ç ðáñáããåëßá. ÌåôÜ áðü 20 ëåðôÜ. Óåñâéôüñïò: ¸öèáóå ôï öéëÝôï! Ç óáëÜôá áñãåß áêüìá! Äéêçãüñïò: Ôé Ýöèáóå âñå êïõôóïýâåëï, ìåôÜ áðü Ýíá ÷ñüíï Ýöèáóå! Óåñâéôüñïò: Ðñüóåîå ðùò ìéëÜò ãåñïðáñÜîåíå! Èåò öáãçôü ôçò þñáò êáé ìéëÜò áðü ðÜíù! Äéêçãüñïò: Ôé öáãçôü ôçò þñáò! Áõôü ôï öéëÝôï åßíáé áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ Íþå! Íá ôï öáò åóý .... (êáé ôï ðéÜôï ìå ôï öáãçôü ðñïóãåéþèçêå óôï ðñüóùðï ôïõ óåñâéôüñïõ, ðïõ åðéôÝèçêå ìå ãñïèéÝò åíáíôßïí ôïõ èåñìüáéìïõ äéêçãüñïõ. Ç óõíÝ÷åéá äüèçêå óôçí «Áãßá Óïößá» Èåóóáëïíßêçò êáé óôï áóôõíïìéêü ñåðïñôÜæ).

7ç ¢óêçóç:

• • • • •

Ïé ëÝîåéò êáé ïé öñÜóåéò ðïõ áêïëïõèïýí óõíçèßæïíôáé óôç ãëþóóá ôùí äçìïóéïãñÜöùí. Ìðïñåßôå íá ðåßôå ôé óçìáßíïõí êáé óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé (âë. êáé ¸êèåóç - ¸êöñáóç Á’ Ëõêåßïõ, Åíüôçôá: ÃëùóóéêÝò Ðïéêéëßåò); (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 55). ÁðÜíôçóç: Ç åñìçíåßá ôùí ëÝîåùí åßíáé ç áêüëïõèç: ôï áëáôïðßðåñï = ôá ÷éïõìïñéóôéêÜ Þ óêáíäáëéóôéêÜ óôïé÷åßá óôçí åßäçóç. âüìâá = ç óðïõäáßá åßäçóç. ãñáììÞ = ç éäåïëïãéêÞ, ðïëéôéêÞ êëð. êáôåýèõíóç åíüò åíôýðïõ. äáßìùí ôïõ ôõðïãñáöåßïõ = ç äéêáéïëïãßá ãéá ôá ôõðïãñáöéêÜ ëÜèç óôá êåßìåíá. äéáóôáõñþíù = åðéâåâáéþíù êáé åëÝã÷ù ôçí áîéïðéóôßá ìéáò ðëçñïöïñßáò êáé áðü Üëëåò ðçãÝò.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

108

Óåëßäá 108

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• åðéöõëëßäá = ôï Üñèñï Þ ç ãíþìç åíüò äçìïóéïãñÜöïõ, äéáíïïýìåíïõ, êáëëéôÝ÷íç, ðïëéôéêïý êëð., ðïõ óõíÞèùò äçìïóéåýåôáé óôï êÜôù ìÝñïò ôçò óåëßäáò ìéáò åöçìåñßäáò. • ôï æïõìß = ç ðåñßëçøç ìéáò åßäçóçò. • èÜâù = êñýâù óêüðéìá ìéá åßäçóç óå óçìåßï ôçò åöçìåñßäáò, þóôå íá ìçí ôñáâÞîåé ðÜíù ôçò ôï âëÝììá ðïëëþí áíáãíùóôþí. • êáìðÜíéá = óõíå÷Þò äçìïóéïãñáöéêÞ Ýñåõíá. • êáðÝëï êáé êïëÜñï = ï õðÝñôéôëïò êáé ôá ðåñéå÷üìåíá ôïõ ôßôëïõ ìéáò åßäçóçò. • êéôñéíéóìüò = ç áíôéäåïíôïëïãéêÞ ðáñïõóßáóç åéäÞóåùí áðü åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ êáé ôçëåïðôéêïýò óôáèìïýò. • êïéëéÜ = ÷Üóìá óôç óåëéäïðïßçóç. • ï ñåðüñôåñ Ýðéáóå ëáâñÜêé = ìåãÜëç äçìïóéïãñáöéêÞ åðéôõ÷ßá. • ïëïóÝëéäï = èÝìá ðïõ êáôáëáìâÜíåé ìéá óåëßäá. • ïêôÜóôçëï = Üñèñï ðïõ Ý÷åé Ýêôáóç ïêôþ óôçëþí. • ðëáßóéï = åßäçóç óå ðëáßóéï. • ÐáñÜñôçìá = Ýêôáêôç Ýêäïóç. • ðõñïôÝ÷íçìá = áíïýóéá åíôõðùóéáêÞ åßäçóç. • ðéëÜöé = áíéáñü äçìïóéïãñáöéêü èÝìá. • ñåðïñôÜæ = Ýñåõíá. • óáëüíé = èÝìá äéóÝëéäï óå åöçìåñßäá Þ ðåñéïäéêü. • óåëéäïðïßçóç = äéáìüñöùóç ôçò óåëßäáò. • áõôÞ ç åßäçóç ìðÞêå óöÞíá = åßäçóç ðïõ ðáñåìâÜëëåôáé áíÜìåóá óå Üëëåò åéäÞóåéò. • öõëëÜäá = Ýíôõðï ÷ùñßò êýñïò, ðïõ ñÝðåé ðñïò ôïí êéôñéíéóìü êáé ôç óêáíäáëïèçñßá. • ÷ôåíßæù = äéïñèþíù ôï ÷åéñüãñáöï êåßìåíï áðü ôõ÷üí ðáñáëåßøåéò, ïñèïãñáöéêÜ Þ óõíôáêôéêÜ ëÜèç. Ïé ðéï ðÜíù «åéäéêÝò ëÝîåéò» ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü äçìïóéïãñÜöïõò êáé Üëëïõò åñãáæüìåíïõò óôá ÌÝóá ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò. ÏñéóìÝíåò áðü áõôÝò üðùò: áëáôïðßðåñï, ïêôÜóôçëï, åðéöõëëßäá, ñåðïñôÜæ, ëáâñÜêé, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êáé áðü ôïõò áíáãíþóôåò.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 109

Ç ÅÉÄÇÓÇ

109

1ç Åñþôçóç: Íá âñåßôå ôá óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí: ðñïóùñéíüò, ðñþéìïò, Üóâåóôïò, åðßêáéñïò, ïðéóèïäñïìéêüò. ÁðÜíôçóç: Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • ðñïóùñéíüò = ðñüóêáéñïò, ðáñïäéêüò, åöÞìåñïò • ðñþéìïò = ðñüùñïò • Üóâåóôïò = áóôåßñåõôïò • åðßêáéñïò = êáßñéïò, óýã÷ñïíïò • ïðéóèïäñïìéêüò = óõíôçñçôéêüò

2ç Åñþôçóç: Íá âñåßôå ôá áíôþíõìá ôùí ëÝîåùí: áðüãïíïò, ðñïãåíÝóôåñïò, óýíôïìïò, åêôåíÞò, åñÞìåñïò, ðñïçãïýìáé, óõíôïíßæù. ÁðÜíôçóç: Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • áðüãïíïò ≠ ðñüãïíïò • ðñïãåíÝóôåñïò ≠ ìåôáãåíÝóôåñïò • óýíôïìïò ≠ ìåãÜëïò, áíáëõôéêüò, ëåðôïìåñÞò • åêôåíÞò ≠ óõíïðôéêüò • åöÞìåñïò ≠ ìüíéìïò, äéá÷ñïíéêüò • ðñïçãïýìáé ≠ õðïëåßðïìáé • óõíôïíßæù ≠ áðïóõíôïíßæù

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 110

ÅÍÏÔÇÔÁ 7Ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÁ ÌÅÓÁ ÌÁÆÉÊÇÓ ÅÐÉÊÏÉÍÙÍÉÁÓ)

1ç ¢óêçóç: Åñãáóôåßôå óå ïìÜäåò, ãéá íá óõãêñßíåôå ôçí åéäçóåïãñáößá ìéáò çìÝñáò üðùò äßíåôáé: á) áðü ôïí ôýðï, â) áðü ôï ñáäéüöùíï, ã) áðü ôçí ôçëåüñáóç. ÐáñáôçñÞóôå ðùò åðéäñÜ ôï åðéêïéíùíéáêü ìÝóï / êáíÜëé (åöçìåñßäá, ñáäéüöùíï, ôçëåüñáóç) óôï ìÞíõìá (åéäÞóåéò) êáé óõíäõÜóôå ôéò ðáñáôçñÞóåéò óáò ìå üóá ãíùñßæåôå ãéá ôá óôïé÷åßá ôçò ïìéëßáò êáé ãéá ôéò äéáöïñÝò ðñïöïñéêïý - ãñáðôïý ëüãïõ. ÓõíèÝóôå Ýíá êåßìåíï ìå ôá óõìðåñÜóìáôá óáò êáé ðáñïõóéÜóôå ôï óôçí ôÜîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 56).

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Ç ÅÉÄÇÓÇ

Óåëßäá 111

111

ÁðÜíôçóç: Óçìåßùóç: Åìåßò åäþ èá ðáñïõóéÜóïõìå Ýíá õðüäåéãìá êåéìÝíïõ, ðïõ èá ðåñéëáìâÜíåé ôá óõìðåñÜóìáôá ôçò ïìáäéêÞò Ýñåõíáò ãéá ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóçò ìéáò åßäçóçò áðü ôïí ôýðï, ôçí ôçëåüñáóç êáé ôï ñáäéüöùíï. Ãéá ôï óêÝëïò ôçò åñþôçóçò, ðïõ áöïñÜ ôç óýãêñéóç ôçò åéäçóåïãñáößáò, åßíáé ïñèüôåñï ïé ìáèçôÝò íá åðéëÝîïõí ôçí åßäçóç ðïõ ôïõò åíäéáöÝñåé êáé íá óõãêåíôñþóïõí óå Ýíá öýëëï ÷áñôß ôéò ðáñáôçñÞóåéò ôïõò, áëëÜ êáé ôéò äéáöïñÝò óôçí ðáñïõóßáóç ôçò åßäçóçò, ðïõ ðáñáôÞñçóáí áðü ìÝóï óå ìÝóï. Åßíáé áíáìöéóâÞôçôç íïìßæïõìå, ç õðåñï÷Þ ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ Ýíáíôé ôïõ ðñïöïñéêïý óôçí ðáñïõóßáóç êáé ôï ó÷ïëéáóìü ìéáò åßäçóçò. Ôá áðïôåëÝóìáôá ìéáò ðñü÷åéñçò Ýñåõíá, ðïõ áöïñÜ óôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò êáé ðáñïõóßáóçò ìéáò åßäçóçò, åßíáé åíäåéêôéêÜ: áðÝíáíôé óôéò êñáõãÝò ôùí ôçëåïðôéêþí åéäÞóåùí, ç íçöáëéüôçôá ôùí Üñèñùí, áðÝíáíôé óôïõò ïîåßò êáé áÞèåéò äéáîéöéóìïýò ôùí ðñïóêåêëçìÝíùí ôùí ôçëåðáñáèýñùí, ïé óïâáñÝò, ìåôñçìÝíåò (Ýóôù êáé ëáíèáóìÝíåò) áíáëýóåéò ôùí óõíåñãáôþí ìéáò åöçìåñßäáò êáé áðÝíáíôé óôá öñáóôéêÜ ðõñïôå÷íÞìáôá ôùí ôçëåðáñïõóéáóôþí ôá ðñïóåêôéêÜ êýñéá Üñèñá ôùí åöçìåñßäùí ðïõ õðåñáóðßæïíôáé ôéò åðéëïãÝò êáé ôçí éäåïëïãéêÞ «ãñáììÞ» ôçò åöçìåñßäáò. Óôïí áíôßðïäá, ôçò ôçëåüñáóçò, üìùò, óôÝêåôáé êáé ôï ñáäéüöùíï. Äß÷ùò ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò åéêüíáò, ðïõ Ý÷åé ç ôçëåüñáóç, áëëÜ êáé ÷ùñßò ôçí Üíåóç ôïõ ÷þñïõ, ðïõ ðáñÝ÷åé óôï äçìïóéïãñÜöï, ç åöçìåñßäá, ïé ñáäéïöùíéêïß ðáñáãùãïß åðé÷åéñïýí íá êáëýøïõí ôï êåíü ìå ôçí Üìåóç êáé Ýãêáéñç ðëçñïöüñçóç ôïõ êïéíïý. Ïé äçìïóéïãñÜöïé ôïõ ñáäéïöþíïõ ãíùñßæïíôáò áõôü ôï ìïíáäéêü ðëåïíÝêôçìÜ ôïõò äçëáäÞ ôç äõíáôüôçôá Üìåóçò êáé Ýãêáéñçò ðëçñïöüñçóçò, ðïõ áêïëïõèåß ðáíôïý ôïí Üíèñùðï (óôï áõôïêßíçôï, óôá ìáæéêÜ ìÝóá ìåôáöïñÜò, óôï äñüìï) äåí ðáñáóýñïíôáé óå áêñüôçôåò, üðùò ïé óõíÜäåëöïß ôïõò, óôïí çëåêôñïíéêü ôýðï. ÁðëÜ, ìå êáßñéá ñåðïñôÜæ, ðñïóðáèïýí íá êáëýøïõí üóï ôï äõíáôüí ðëçñÝóôåñá ôá ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò ðïõ ôñÝ÷åé. Óôçí Üëëç ü÷èç ôçò åíçìÝñùóçò âñßóêåôáé ç ôçëåüñáóç. ÐáñÜ ôï ìïíáäéêü ðëåïíÝêôçìÜ ôçò, ôç ÷ñÞóç ôçò åéêüíáò äçëáäÞ, ç êÜëõøç ôçò åéäçóåïãñáößáò, åëÜ÷éóôïõò áíèñþðïõò áöÞíåé éêáíïðïéçìÝíïõò. Áñêåß íá öÝñïõìå óôç ìíÞìç ìáò, åéêüíåò ðïõ çèåëçìÝíá ðñïóðáèÞóáìå íá ëçóìïíÞóïõìå êáé ç ðáíôïêñáôïñßá ôçò åéêüíáò, åîáöáíßæåôáé. ÅéäéêÜ óôçí ÅëëÜäá, ç ìåôÜâáóç áðü ôçí êñáôéêÞ óôçí éäéùôéêÞ ôçëåüñáóç Ýãéíå áðñïãñáììÜôéóôá êáé Üíáñ÷á. Óôáèìïß, ðïõ ùò ìïíáäéêü ôïõò ìÝëçìá åß÷áí ôçí áýîçóç ôçò èåáìáôéêüôçôáò, ðñïêåéìÝíïõ íá áõîçèïýí ôá ðáêÝôá äéáöçìéóôéêþí ìç-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 112

112

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íõìÜôùí, âñÝèçêáí íá äéá÷åéñßæïíôáé ôçí åíçìÝñùóç ôùí ðïëéôþí ìå ôñüðï áÞèç êáé éóïðåäùôéêü. Äåí åßíáé óðÜíéï öáéíüìåíï, íá êçëéäþíïíôáé õðïëÞøåéò, íá âéÜæïíôáé éäéáßôåñåò áíèñþðéíåò óôéãìÝò, íá åõôåëßæåôáé ç áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá êáé íá ðñïâÜëëïíôáé óêçíÝò öñßêçò óôï üíïìá ôïõ «áðïêëåéóôéêïý» êáé ôçò ðëçñÝóôåñçò åíçìÝñùóçò ôïõ ëáïý. ÁõôÜ ôá áñíçôéêÜ óõìðôþìáôá êáôáñãïýí ôç äýíáìç ôçò åéêüíáò êáé õðïâéâÜæïõí ôï ìÝóï: ôçëåüñáóç, óôçí êáôþôáôç âáèìßäá ôçò áîéïëïãéêÞò êëßìáêáò ãéá ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, ðïõ åðéëÝãåé ï ìÝóïò ðïëßôçò ãéá ôçí ðëçñïöüñçóÞ ôïõ.

2ç ¢óêçóç: Íá óõãêñßíåôå ôá êõñéüôåñá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò (ôýðï, ñáäéüöùíï, ôçëåüñáóç) êáé íá åíôïðßóåôå ôá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ êáèåíüò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 56). ÁðÜíôçóç: • Ôýðïò: Ôï óáöÝò ìåéïíÝêôçìá ôïõ ôýðïõ óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò ôçò ôá÷ýôçôáò êÜëõøçò åíüò ãåãïíüôïò. Ïé åðï÷Ýò, üðïõ ïé ðïëßôåò áíÝìåíáí ôéò ðñùéíÝò êáé áðïãåõìáôéíÝò åêäüóåéò ôùí åöçìåñßäùí ãéá íá ðëçñïöïñçèïýí ôçí åðéêáéñüôçôá Ý÷ïõí ðåñÜóåé «áíåðéóôñåðôß». Ç áíÜðôõîç ôïõ ñáäéïöþíïõ êáé ìåôÝðåéôá ôçò ôçëåüñáóçò, ïäÞãçóå óå åíôõðùóéáêÝò áëëáãÝò. Ç ýëç ôïõ ôýðïõ, ôþñá, ìåôáôïðßóôçêå áðü ôçí êÜëõøç ôçò åðéêáéñüôçôáò, óôï ó÷ïëéáóìü, ôçí áíÜëõóç êáé ôçí åñìçíåßá ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ó’ áõôÞ ôçí ðïéïôéêÞ áëëáãÞ Ýãêåéôáé ç õðåñï÷Þ ôïõ ôýðïõ. Ï ôýðïò ðéá, áðïôåëåß åðéëïãÞ ôïõ áíáãíþóôç, ðïõ åðéèõìåß ü÷é áðëÜ íá åíçìåñùèåß, áëëÜ êáé íá åìâáèýíåé óôçí ïõóßá êáé ôçí ðñïâëçìáôéêÞ ôùí ãåãïíüôùí, äéáâÜæïíôáò ôéò éäÝåò, ôéò ãíþìåò êáé ôéò åêôéìÞóåéò ôùí äçìïóéïãñÜöùí, ôùí äéáíïïýìåíùí êáé ôùí Üëëùí åéäéêþí åðéóôçìüíùí ðïõ óõíåñãÜæïíôáé ìå äéÜöïñåò åöçìåñßäåò. • Ñáäéüöùíï: Ôï ñáäéüöùíï êáëýðôåé ôçí Ýëëåéøç åéêüíáò (âáóéêü ìåéïíÝêôçìá), ìå ôçí Ýãêáéñç, ðëÞñç êáé ôá÷ýôáôç åíçìÝñùóç, ðïõ ðáñÝ÷åé óôïõò ðïëßôåò êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ êáé óå êÜèå ìÝñïò. Ó’ áõôÞ ôïõ ôçí éêáíüôçôá, óõíßóôáôáé ç áíáìöéóâÞôçôç õðåñï÷Þ ôïõ, Ýíáíôé ôçò ôçëåüñáóçò. Óôç ñáäéïöùíéêÞ êÜëõøç ðñïÝ÷åé ç åíçìÝñùóç, ç ãñÞãïñç êÜëõøç ôïõ ãåãïíüôïò êáé ôï ñåðïñôÜæ / óõíÝíôåõîç. ÁðïõóéÜæïõí ïé ðñïóðÜèåéåò ðáñïõóßáóçò ìéáò åßäçóçò ìå õðåñâïëéêÜ äñáìáôéêü ôñüðï. Ç íçöáëéüôçôá êáé ï óåâáóìüò óôçí áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá áíôéðáñáôßèåíôáé óôïõò áÞèåéò äéáîéöéóìïýò,

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 113

Ç ÅÉÄÇÓÇ

113

ôéò ïéìùãÝò êáé ôéò êñáõãÝò ôùí «Üíêïñìåí» ôçò ôçëåüñáóçò. • Ôçëåüñáóç: Åßíáé áíáìöéóâÞôçôá, ôï ìÝóï åðéêïéíùíßáò, ðïõ óõãêåíôñþíåé ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ÷ñÞóçò áðü ôçí ðëåõñÜ ôùí ðïëéôþí. Ç áíáìöéóâÞôçôç õðåñï÷Þ ôçò åéêüíáò, ç ïðôéêïðïßçóç ôùí åéäÞóåùí, ç ôÜóç ãéá ôï «æùíôáíü» ãåãïíüò, öáßíåôáé üôé äåí Ý÷åé áíôßðáëï óôï ðåäßï ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò. Ùóôüóï, ïé áéôéÜóåéò åíáíôßïí ôçò ôçëåüñáóçò äåí åßíáé ëßãåò. Ðïëëïß åñåõíçôÝò åðéóçìáßíïõí üôé ç õðåñï÷Þ ôïõ ïðôéêïý óÞìáôïò Ýíáíôé ôïõ ëåêôéêïý, åßíáé õðåýèõíç ãéá ôçí êáêÞ ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷üìåíùí åéäÞóåùí. Ç áëÞèåéá åßíáé üôé ãéá ÷Üñç ôçò åéêüíáò èõóéÜæåôáé ï íçöÜëéïò, ðñïóåêôéêüò, åñìçíåõôéêüò êáé áíáëõôéêüò äçìïóéïãñáöéêüò ëüãïò. Áíôß ãé’ áõôüí ðñïôéìþíôáé ôá öñáóôéêÜ ðõñïôå÷íÞìáôá, ïé åíôõðùóéáêïß ôßôëïé, ðïõ óõíïäåýïõí åîßóïõ áðïêáëõðôéêÝò åéêüíåò, ïé ïîåßò äéáîéöéóìïß, ðïõ åêôïíþíïõí ôçí åðßêôçôç åðéèåôéêüôçôá ôùí èåáôþí êáé áõîÜíïõí ôçí ôçëåèÝáóç êáé ç ðíåõìáôéêÞ êåíüôçôá ôùí ñåðïñôÜæ ðïõ áíáëßóêïíôáé óôçí ðáñïõóßáóç óêçíþí áðü ôçí éäéùôéêÞ æùÞ äéáóçìïôÞôùí Þ áðëþí áíèñþðùí, ðïõ ìåôÝ÷ïõí óôá ãåãïíüôá.

3ç ¢óêçóç: ÏìáäéêÞ åñãáóßá ìå èÝìá: «ÅéäÞóåéò ôùí 8: ÈÝáìá Þ åíçìÝñùóç;» ×ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò êáé ðáñáêïëïõèÞóôå ôï äåëôßï åéäÞóåùí (êÜèå ïìÜäá áðü äéáöïñåôéêü êáíÜëé). ÐáñáôçñÞóôå óå ðïéï âáèìü ôï êáíÜëé ðïõ åðéëÝîáôå Ý÷åé óôü÷ï ðñÜãìáôé ôçí åíçìÝñùóç Þ ôï èÝáìá, ðñïêåéìÝíïõ íá áõîÞóåé ôï ðïóïóôü ôçëåèÝáóçò. ÐñïóÝîôå ð.÷. áí ôï êáíÜëé ðáñïõóéÜæåé áóÞìáíôá ãåãïíüôá ìå õðåñâïëéêÜ äñáìáôéêü ôñüðï, áí ðñïâÜëëåé åéêüíåò öñßêçò, áí ìåôáôñÝðåé óå èÝáìá ôïí áíèñþðéíï ðüíï ðáñïõóéÜæïíôáò óêçíÝò áðü ôçí éäéùôéêÞ æùÞ ôùí áôüìùí ðïõ ìåôÝ÷ïõí óôá ãåãïíüôá êôë. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 56). ÁðÜíôçóç: Óôçí åñãáóßá áõôÞ, ïé ìáèçôÝò ðñÝðåé íá áõôåíåñãÞóïõí. Ç ðáñáêïëïýèçóç åíüò äåëôßïõ åéäÞóåùí ôçí ßäéá ìÝñá áðü äéáöïñåôéêü êáíÜëé åßíáé ìéá ÷ñÞóéìç êáé äéáóêåäáóôéêÞ åìðåéñßá. ÊÜèå ìáèçôÞò ìðïñåß êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñáêïëïýèçóçò ôïõ äåëôßïõ íá êñáôÜåé óçìåéþóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôçí éåñÜñ÷çóç ôùí èåìÜôùí, ôéò åéêüíåò ðïõ óõíïäåýïõí ôá ñåðïñôÜæ, ôç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá (óå ëåðôÜ) ðïõ áíáëßóêåôáé óôçí ðáñïõóßáóç áíïýóéùí åéäÞóåùí (æùÞ ôïð-ìüíôåë, çèïðïéþí, áíèñþðùí ôçò óüïõ-ìðéæ,

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 114

114

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

åðéäåßîåùí ìüäáò), ôçí êÜëõøç ôçò äéåèíïýò êáé ôçò åóùôåñéêÞò åðéêáéñüôçôáò, ôá áèëçôéêÜ ê.á. Óôá óõìðåñÜóìáôÜ óáò, ìðïñåßôå íá âïçèçèåßôå áðü ôéò áðáíôÞóåéò óôéò áóêÞóåéò 1 êáé 2. (âë. åäþ, ðéï ðÜíù).

4ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå ôçí ÜðïøÞ óáò ìå åðé÷åéñÞìáôá: Ç ôçëåüñáóç óõìâÜëëåéò ôç äéÜäïóç ôïõ âéâëßïõ Þ áíôßèåôá ïäçãåß óôïí ðáñáãêùíéóìü ôïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 56). ÁðÜíôçóç: Óçìåßùóç: Åìåßò åäþ èá áíáðôýîïõìå êáé ôéò äýï åêäï÷Ýò ôçò áðÜíôçóçò (õðÝñ êáé êáôÜ). á) Óôçí åðï÷Þ ìáò, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìßá åíôõðùóéáêÞ ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï êáé áðü ìßá åðáíÜóôáóç óôïí ôïìÝá ôçò ðëçñïöüñçóçò êáé ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí, ç ôçëåüñáóç áðïôåëåß ôï âáóéêü ìÝóï åíçìÝñùóçò êáé áôïìéêÞò øõ÷áãùãßáò. Ç éäéáßôåñç äéåéóäõôéêüôçôá, ðïõ åðéôõã÷Üíåé ç ôçëåüñáóç óå üëïõò ôïõò êïéíùíéêïýò ÷þñïõò êáé ó’ üëá ôá éäéáßôåñá êïéíùíéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ ðåñéâÜëëïíôá, ðáñÜ ôéò åðéìÝñïõò ðïëéôéóìéêÝò äéáöïñïðïéÞóåéò, ïöåßëåôáé óôçí õðåñï÷Þ ôçò åéêüíáò. Áõôü ôï áäéáöéëïíßêçôï üðëï ôçò ôçëåüñáóçò, ìåôÝôñåøå ôïí Üíèñùðï óå êáôáíáëùôÞ åýðåðôùí ìçíõìÜôùí, ðïõ áöïñïýí ó’ Ýíáí êüóìï áðôü, õëéóôéêü êáé áðåêäõìÝíï áðü êÜèå ðïëéôéóôéêü åíäéáöÝñïí. Ç ôçëåüñáóç (ìå ôéò øõ÷áãùãéêÝò åêðïìðÝò ôçò) áðïóêïðåß óôçí ðñïâïëÞ ïñéóìÝíùí ðñïôýðùí æùÞò, äéáóêÝäáóçò êáé óõìðåñéöïñÜò, ðïõ åíþ áöïñïýí óå óðáñÜãìáôá ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, ÷Üñç óôç äýíáìç ôçò åéêüíáò ðñïâÜëëïíôáé ùò ç ìïíáäéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ðñÝðåé íá óõììïñöùèåß ï ìÝóïò ôçëåèåáôÞò. Ó’ áõôÞ ôçí éäåïëïãéêÞ ÷åéñáãþãçóç ôïõ ðïëßôç, ðñïóôáôåõôéêÞ áóðßäá áðïôåëåß ï êüóìïò, ç ðïéüôçôá, ç ãëþóóá, áîéáêü óýóôçìá êáé ç öáíôáóßá ôïõ âéâëßïõ. ¼ìùò, ç ðéï ðÜíù äéáìïñöùìÝíç êáôÜóôáóç, áíôéìåôùðßæåé ôï âéâëßï å÷èñéêÜ, ùò Ýíáí «åí äõíÜìåé» å÷èñü ðïõ ðñÝðåé íá åîïíôùèåß, ðñþôá éäåïëïãéêÜ êáé ìåôÜ âéïëïãéêÜ. Ãé’ áõôü ðáñáôçñåßôáé ôñáãéêÞ Ýëëåéøç åêðïìðþí ãéá ôï âéâëßï, ðëÞñçò Ýëëåéøç åíçìÝñùóçò ãéá ôçí êßíçóç ôïõ ëïãïôå÷íéêïý âéâëßïõ êáé ðáíôåëÞò áäéáöïñßá ãéá ôéò åéäÞóåéò, ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ÷þñï ôïõ âéâëßïõ. â) Ç äéåéóäõôéêüôçôá ôçò ôçëåüñáóçò, áõôïý ôïõ ìáæéêïý ðïëéôéóôéêïý áãáèïý, ðïõ Ýìåëëå íá áëëÜîåé óõíÞèåéåò êáé ôñüðïõò æùÞò âáèéÜ ñéæùìÝíïõò óå ðáñáäïóéáêÝò êáé ìç, áíèñþðéíåò êïéíüôçôåò, áðïôåëåß Ýíá áíáìöéóâÞôçôï ðëåïíÝêôçìá óôéò ðïëéôéóôéêÝò

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 115

Ç ÅÉÄÇÓÇ

115

ðñïóðÜèåéåò, ðïõ êáôáâÜëëïíôáé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá áðü åéäéêïýò åñåõíçôÝò, åðéóôÞìïíåò, äéáíïïýìåíïõò êáé éäéïêôÞôåò ìÝóùí ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. ÐáñáôçñÞèçêå üôé ç ôçëåïðôéêÞ ìåôáöïñÜ ëïãïôå÷íéêþí Ýñãùí ìå ôç ìïñöÞ äñáìáôéêþí ç êùìéêþí øõ÷áãùãéêþí óåéñþí, êáëëéÝñãçóå ôï åíäéáöÝñïí êáé óå ïìÜäåò ðëçèõóìïý, ðïõ ðáñáäïóéáêÜ (ãéá ëüãïõò ïéêïíïìéêïýò êáé êïéíùíéêïýò) âñßóêïíôáí óôï ðåñéèþñéï ôùí êáëëéôå÷íéêþí åîåëßîåùí. Áí êáé ç ðñïóðÜèåéá áõôÞ äÝ÷ôçêå ðïëëÝò êñéôéêÝò, ëüãù ôùí êéíäýíùí åìðïñåõìáôïðïßçóçò ôçò ôÝ÷íçò, ç ôÜóç óôç óýã÷ñïíç ôçëåïðôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé óáöÝóôáôá õðÝñ ôçò óôÞñéîçò ôïõ âéâëßïõ. Ç ôçëåüñáóç óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò, íá õðåñíéêÞóåé ïñéóìÝíá áñíçôéêÜ óõìðôþìáôá ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò, óôñÝöåôáé ðñïò ôï âéâëßï, áöåíüò ãéá íá äþóåé äéåîüäïõò óôïõò õðåñêïñåóìÝíïõò ôçëåèåáôÝò/êáôáíáëùôÝò êáé áöåôÝñïõ ãéá íá «áíáâáðôéóôåß» ç ßäéá, åðùìéæüìåíç Ýíáí íÝï êïéíùíéêü êáé ðïëéôéóôéêü ñüëï, ôåëåßùò äéáöïñåôéêü áðü ôï óõíçèéóìÝíï, ëáúêéóôéêü êáé óêáíäáëïèçñéêü. Ó’ áõôÞ ôçí ôáêôéêÞ åããñÜöïíôáé Üëëùóôå, ïé ðïëëÝò åêðïìðÝò ãéá ôï âéâëßï, ôá åêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá ãéá ôïõò ìáèçôÝò, áëëÜ êáé ç äçìéïõñãßá ôçëåïðôéêþí óôáèìþí ìå äåäïìÝíï ðïëéôéóôéêü ðñïößë (ë.÷. ARTE· ãåñìáíïãáëëéêü êáíÜëé ðïõ ðñïÜãåé ôéò ôÝ÷íåò êáé ôïí ðïëéôéóìü).

5ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôá õðÝñ êáé ôá êáôÜ ôùí «áêïõóôéêþí åêäüóåùí». Ðñüêåéôáé ãéá ìáãíçôïöùíÞóåéò ëïãïôå÷íéêþí Ýñãùí ðïõ êõêëïöïñïýí ìå ôç ìïñöÞ äßóêïõ Þ êáóÝôáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 56). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí åêðëçêôéêÞ ðñüïäï ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí, ïé åðáíáóôáôéêÝò áëëáãÝò áöïñïýí êáé óôéò ðáñáäïóéáêÝò ðïëéôéóôéêÝò ëåéôïõñãßåò, üðùò ç áíÜãíùóç åíüò ëïãïôå÷íéêïý âéâëßïõ. Ïé «áêïõóôéêÝò åêäüóåéò» áðïôåëïýí ìéá êáéíïýñãéá ðñáãìáôéêüôçôá, ðïõ áðåõèýíåôáé ôüóï óôïõò íåüôåñïõò, üóï êáé óôïõò ìåãáëýôåñïõò áíáãíþóôåò. Ïé ìáãíçôïöùíÞóåéò ëïãïôå÷íéêþí Ýñãùí, åéäéêÜ üôáí ôçí áíÜãíùóç êÜíïõí êáôáîéùìÝíïé êáëëéôå÷íéêÜ êáé ðïëéôéóôéêÜ åõáßóèçôïé çèïðïéïß, áðïôåëïýí Ýñãá éäéáßôåñçò áéóèçôéêÞò áðüëáõóçò. ¸ñãá, ðïõ ìðïñïýí íá ìõÞóïõí óôïí êüóìï ôïõ âéâëßïõ êáé áíèñþðïõò (éäéáßôåñá, íÝïõò) ðïõ äåí åßíáé åîïéêåéùìÝíïé ìå ôç ÷áñÜ ôçò ëïãïôå÷íßáò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç áíÜãíùóç ôïõ ÌÜíïõ ÊáôñÜêç óôç ìåëïðïéçìÝíç åêäï÷Þ ôïõ «¢îéïí Åóôß», áðü ôï Ìßêç ÈåïäùñÜêç, áðïôåëåß ìéá ôÝôïéá åìðíåõóìÝíç ðñïóðÜèåéá. ÂÝâáéá, ïé ìáãíçôïöùíÞóåéò ëïãïôå÷íéêþí Ýñãùí ìðïñåß íá áðåõèõíèïýí êáé óå

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 116

116

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò (ë.÷. Üôïìá ìå ðñïâëÞìáôá üñáóçò), ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá äåí ìðïñïýóáí íá ðñïóåããßóïõí áõôü ôï ÷þñï ôÝ÷íçò. Óå êáìßá üìùò ðåñßðôùóç áõôïý ôïõ åßäïõò ïé ðñïóðÜèåéåò äåí ìðïñïýí íá áíôéêáôáóôÞóïõí ôçí áíÜãíùóç. Ç áíÜãíùóç åßíáé ìéá ðïëýðëïêç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá, ðïõ áðáéôåß åìâÜèõíóç, ðñïâëçìáôéóìü, áíÜëõóç, åñìçíåßá êáé óõíáéóèçìáôéêÞ ìÝèåîç, áíÜìåóá óôï óõããñáöÝá êáé ôïí áíáãíþóôç. ÅðïìÝíùò, ôá ç÷ïâéâëßá ìðïñïýí íá ðñïùèÞóïõí ôçí áíÜãíùóç êáé ôç ëïãïôå÷íéêÞ ðñïóðÜèåéá, åí ãÝíåé, áëëÜ ü÷é íá õðïêáôáóôÞóïõí ôçí áíÜãíùóç.

6ç ¢óêçóç: Ðïéá åßíáé ç ãíþìç ôïõ óõããñáöÝá óôï áðüóðáóìá, ãéá ôç ó÷Ýóç ôçò ôçëåüñáóçò ìå ôçí åîïõóßá êáé ìå ðïéï åðé÷åßñçìá ôçí ôåêìçñéþíåé; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 57). ÁðÜíôçóç: Ï óõããñáöÝáò õðïóôçñßæåé üôé ç ôçëåüñáóç åßíáé «åíäéáöÝñïõóá êáé áíáãêáßá» ãéá ôçí åîïõóßá. Ãéáôß åíþ äå äçìéïõñãåß ôßðïôå (ïýôå ôÝ÷íåò, ïýôå åðéóôÞìåò, ïýôå ãåãïíüôá), áíáðáñéóôÜ ôá ðÜíôá. ¼ìùò ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé êÜèå áíáðáñÜóôáóç åßíáé áðïóðáóìáôéêÞ êáé «åí ðïëëïßò» öáíôáóôéêÞ, ç ôçëåïðôéêÞ áíáðáñÜóôáóç, ÷Üñç óôç óõíÝ÷åéá ôùí «ôçëåïðôéêþí ñïþí», åìöáíßæåôáé ùò ìéá áíáìöéóâÞôçôç ðñáãìáôéêüôçôá, ðïõ «óõíáñìïëïãåßôáé» ìå âÜóç ôéò áîßåò, ôá ìÝóá êáé ôéò éäåïëïãßåò åêåßíïõ ðïõ åëÝã÷åé ôïí ðïìðü êáé åðéèõìåß íá åëÝãîåé êáé ôïí ðáñáëÞðôç - êïéíü.

7ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôï èÝìá: Õðïóôçñßæåôáé üôé ìå ôçí áíÜðôõîç ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò ç ðïëéôéóôéêÞ ôáõôüôçôá ìéáò áíáðôõóóüìåíçò ÷þñáò êéíäõíåýåé áðü ôçí ðïëéôéóôéêÞ êõñéáñ÷ßá ôùí áíáðôõãìÝíùí ÷ùñþí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 57). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ ôïõ èñéÜìâïõ ôçò ðáãêïóìéïðïéçìÝíçò íåïöéëåëåýèåñçò ïéêïíïìßáò, ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò êéíäõíåýïõí ü÷é ìüíï áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé ðïëéôéêÞ õðïäïýëùóç, ðïõ ðñïêáëåß ç ùìÞ åðÝìâáóç «äéåèíþí ïñãáíéóìþí» (ë.÷. ÄÍÔ, ÐÏÅ, Ðáãêüóìéá ÔñÜðåæá) êáé ðïëõåèíéêþí åôáéñåéþí, áëëÜ êáé áðü ôçí ðïëéôéóôéêÞ áëëïôñßùóç, ðïõ åðéâÜëëåé ç ðñïâïëÞ ìáæéêþí ðïëéôéóôéêþí ðñïôýðùí. Ç êïõëôïýñá

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 117

Ç ÅÉÄÇÓÇ

117

ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò éóïðåäþíåé· «åßíáé ï ðïëéôéóìüò ôùí áíèñþðùí ÷ùñßò ðïëéôéóìü. Åßíáé ï áöñüò ðÜíù áðü ôá êýìáôá ôùí áíôáëëáãþí. åßíáé ìéá õðåñðôÞóç ðïõ éó÷õñßæåôáé üôé êõñéáñ÷åß óôï óýìðáí åðåéäÞ ôï Ý÷åé ðñïçãïõìÝíùò áäåéÜóåé áðü ôçí ïõóßá ôïõ. Åßíáé êáôáäéêáóìÝíïé óôçí ðáãêïóìéïðïßçóç ïé Üíèñùðïé ðïõ äåí Ý÷ïõí áíïßãìáôá ïýôå óôïí åèíéêü ðïëéôéóìü ôïõò ïýôå óôïí êüóìï ãåíéêüôåñá. Áõôïß äåí åðéêïéíùíïýí ðáñÜ ìüíï ìÝóá áðü ôá ðéï öôù÷Ü óýìâïëá áõôïý ôïõ ðëáíçôéêïý ðïëéôéóìïý, äçëáäÞ ôï öáóô öïõíô, ôçí Êüêá êüëá, Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôýðï ìïõóéêÞò. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá ç Disneyworld åßíáé ðñÜãìáôé ôï áðüãåéï ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò. ¼ëåò ïé ðåñéï÷Ýò ôïõ êüóìïõ áíáðáñßóôáíôáé åêåß óáí ðáñÜèåóç, óáí áîéïèÝáôï. Ç Ãç ãßíåôáé åêåß Ýíá ìåãÜëï ëïýíá ðáñê» ãñÜöåé ï ÐáóêÜë ÌðñõêíÝñ (ÔÏ ÂÇÌÁ, 31/12/1995), óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá åîçãÞóåé áõôÞ ôçí ðëáóìáôéêÞ ïìïéïìïñößá, ðïõ ðáó÷ßæïõí íá åðéâÜëëïõí áðü ôçí Éáðùíßá Ýùò ôï Óáí Öñáíôóßóêï êáé áðü ôç Ìüó÷á Ýùò ôç Ãç ôïõ Ðõñüò, ôá Ì.Ì.Å. ÐñáãìáôéêÜ, åÜí áíáëïãéóôïýìå üôé ç äýíáìÞ ôïõò Ýãêåéôáé óôï ãåãïíüò ðùò ìðïñïýí íá êáèïñßæïõí ôç äéêÞ ìáò óôÜóç áðÝíáíôé óôç æùÞ, óýìöùíá ìå ôçí éäåïëïãßá êáé ôá ðñüôõðá, ðïõ õðçñåôïýí, áíôéëáìâáíüìáóôå üôé ï êõñéüôåñïò óôü÷ïò ôïõò åßíáé ç ðñïâïëÞ áîéþí. Êáé üôáí áõôÞ ç ðñïâïëÞ áîéþí, óõíôñßâåé êáé éóïðåäþíåé ôéò íôüðéåò êïõëôïýñåò, ãéá íá ïìïãåíïðïéÞóåé Ýíáí ïëüêëçñï êüóìï, ôüôå ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò êéíäõíåýïõí áðü ôçí ðïëéôéóôéêÞ êõñéáñ÷ßá ôùí áíáðôõãìÝíùí ÷ùñþí.

8ç ¢óêçóç: Ðéóôåýåôå üôé ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò ìðïñïýí íá óõìâÜëïõí óôçí áëëçëïêáôáíüçóç êáé óôïí áëëçëïóåâáóìü ôùí áôüìùí, ôùí ïìÜäùí êáé ôùí ëáþí; Áí äÝ÷åóôå üôé ìðïñïýí íá ðáßîïõí áõôü ôï ñüëï, åñãáóôåßôå áôïìéêÜ Þ ïìáäéêÜ, ãéá íá ó÷åäéÜóåôå ìéá ñáäéïöùíéêÞ Þ ôçëåïðôéêÞ åêðïìðÞ ðïõ ðñïùèåß ôçí áëëçëïêáôáíüçóç êáé ôïí áëëçëïóåâáóìü ôùí íåáñþí áôüìùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 57). ÁðÜíôçóç: Åßðáìå êáé ðñïçãïõìÝíùò, üôé ç âáóéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ÌÝóùí ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò óõíßóôáôáé óôçí ðñïâïëÞ åíüò áîéáêïý óõóôÞìáôïò, ðïõ ÷Üñç óôç äéåéóäõôéêüôçôÜ ôïõò, åßíáé äõíáôüí íá êáèïñßóåé ôç äéêÞ ìáò óôÜóç áðÝíáíôé óôç æùÞ, ôïí êüóìï êáé ôïõò óõíáíèñþðïõò ìáò. Ó’ Ýíáí éäåáôü êüóìï, åíôåëþò äéáöïñåôéêü áðü ôï óçìåñéíü, üôáí ïé ðïëéôéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò óêïðéìüôçôåò èá åîáöáíéóôïýí, áöÞíïíôáò ôï ðåäßï åëåýèåñï óôá ÌÝóá ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò, ãéá íá åðéôåëÝóïõí ôçí êïéíùíéêÞ ôïõò

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 118

118

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áðïóôïëÞ, ôüôå èá ìðïñÝóïõìå íá ìéëÞóïõìå ãéá ôç óõìâïëÞ ôïõò óôçí áëëçëïêáôáíüçóç êáé ôïí áëëçëïóåâáóìü ôùí áíèñþðùí. ¼ðùò ìðïñïýìå, óÞìåñá, íá ðáñáôçñÞóïõìå (ë.÷. óå ðåñéüäïõò ðïëåìéêþí óõãêñïýóåùí Þ êïéíùíéêþí áíáôáñá÷þí) ôá Ì.Ì.Å. åðéôåëïýí ìéá «âñþìéêç» áðïóôïëÞ, ðñïâÜëëïíôáò ãéá ôïí «áíôßðáëï», ìéá åéêüíá áðáîéùôéêÞ, å÷èñéêÞ êáé åðéêßíäõíç. Ïé êïéíùíéêÜ «åýèñáõóôåò» ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý (êïéíùíéêÜ áðïêëåéóìÝíïé, ðñüóöõãåò, ìåôáíÜóôåò, ìáêñï÷ñüíéá Üíåñãïé) óôéãìáôßæïíôáé êáé èåùñïýíôáé ðïëßôåò «äåýôåñçò êáôçãïñßáò», ðïõ áðåéëïýí ôçí áóöÜëåéá êáé ôçí êïéíùíéêÞ åéñÞíç. ¢ëëùóôå äåí ðñÝðåé íá îå÷íïýìå êáé ôçí éäéáßôåñç áíôéìåôþðéóç ôùí ìåéïíïôÞôùí áðü ôá Ì.Ì.Å. Ï ôýðïò êáé ãåíéêÜ ôá Ì.Ì.Å. óõ÷íÜ áíáöÝñïõí ãåãïíüôá «äéáêñéôéêÞò» ìåôá÷åßñéóçò áðü ôéò äéïéêçôéêÝò õðçñåóßåò, áëëÜ ó÷åäüí ðÜíôïôå Ýðåéôá áðü êÜðïéï ôñáãéêü óõìâÜí. ÓõíÞèùò äå, åßôå ðñüêåéôáé ãéá åßäçóç/ñåðïñôÜæ, åßôå ðñüêåéôáé ãéá áíÜëõóç/åíäïóêüðçóç ôçò éäéáßôåñçò êïéíùíéêÞò æùÞò ôùí ìåéïíïôÞôùí (ë.÷. ÔóéããÜíïé), ç ðáñïõóßáóç ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìéá êáêþò íïïýìåíç õðåñðñïóôáóßá óôïí «áäýíáìï óõìðïëßôç ìáò» Þ áðü öïëêëïñéêÞ äéÜèåóç, óôïé÷åßá ðïõ öáíåñþíïõí ôéò ðñïêáôáëÞøåéò êáé ôá óôåñåüôõðá ôùí åêðñïóþðùí êáé ôùí åñãáæïìÝíùí óôá ÌÝóá ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò.

9ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôï áðüóðáóìá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé áðáíôÞóôå óôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí: • Ðïéïò åßíáé ï êáéíïýñéïò ñüëïò ðïõ êáëåßôáé íá ðáßîåé ï äÜóêáëïò óôçí åðï÷Þ ìáò, êáôÜ ôçí ïðïßá ïé íÝïé äÝ÷ïíôáé Ýíáí êáôáéãéóìü ðëçñïöïñéþí áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò; • Ðïéá åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óáò ôá êáôÜëëçëá åöüäéá ìå ôá ïðïßá åßíáé áíÜãêç íá åîïðëéóôåß ç íÝá ãåíéÜ ãéá ôçí êáëýôåñç ÷ñÞóç ôùí ìÝóùí áõôþí; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 58). ÁðÜíôçóç: • Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ôá ðáéäéÜ äåí áíôéìåôùðßæïõí ðñüâëçìá ðëçñïöüñçóçò. Áíôßèåôá êéíäõíåýïõí áðü ôï âïìâáñäéóìü ôùí ðëçñïöïñéþí. ÅðïìÝíùò, ç ðéï óçìáíôéêÞ ðñïóöïñÜ ôïõ äáóêÜëïõ êáé åí ãÝíåé ôïõ åêðáéäåõôéêïý óõóôÞìáôïò, åßíáé íá åîïðëßóåé ôá ðáéäéÜ ìå ôïõò «êáôÜëëçëïõò ìç÷áíéóìïýò» áðïêùäéêïðïßçóçò, ïñãÜíùóçò êáé åñìçíåßáò ôùí ðëçñïöïñéþí. Ï äÜóêáëïò êáëåßôáé íá äéáäñáìáôßóåé, óÞìåñá, Ýíá ñüëï «ñõèìéóôéêü», «åìøõ÷ùôéêü», Ýíá ñüëï åíôåëþò äéáöïñåôéêü áðü åêåßíïí ôïõ ðáñåëèüíôïò, ôïõ ðïìðïý, äçëáäÞ, ìåôÜäïóçò ãíþóåùí.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 119

Ç ÅÉÄÇÓÇ

119

• Ç íÝá ãåíéÜ ïöåßëåé íá ðñïóáñìïóôåß óôç íÝá ðñáãìáôéêüôçôá. Ôçí åðï÷Þ ðïõ ç ðñüïäïò ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí êáé ç åðáíÜóôáóç óôïí ôïìÝá ôçò ðëçñïöüñçóçò, ðñïÜãïõí ôï åéêïíïìÞíõìá, ôá ðáéäéÜ äåí ðñÝðåé íá ìÝíïõí áäéÜöïñá áðÝíáíôé óôéò åîåëßîåéò. Äåí áñêåß ç ðáñáäïóéáêÞ ãíþóç, ùò åöüäéï áðÝíáíôé óôéò íÝåò åîåëßîåéò. Ôá ðáéäéÜ ðñÝðåé íá áðïêôÞóïõí åðáöÞ ìå ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, íá ìÜèïõí íá äéáâÜæïõí êáé íá áíáëýïõí åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, ôçëåïðôéêÝò åêðïìðÝò, êéíçìáôïãñÜöï. ÐñÝðåé íá ðáëÝøïõí åíáíôßïí åíüò ðéï åðéêßíäõíïõ áíáëöáâçôéóìïý, ôïõ «åéêïíéêïý áíáëöáâçôéóìïý». Ç ÷ñÞóç ôïõ äéáäéêôýïõ, ïé äõíáôüôçôåò ðïõ ðáñÝ÷ïí ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò êáé ôá Ì.Ì.Å., åßíáé ôá êáôÜëëçëá åöüäéá ôçò íÝáò ãåíéÜò ãéá ôï ìÝëëïí.

10ç ¢óêçóç: ÓõæçôÞóôå ôçí Üðïøç ãéá ôçí åðßäñáóç ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò óôïí ðñïóùðéêü ëüãï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 59). ÁðÜíôçóç: Åßíáé ëïãéêü óÞìåñá ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò íá Ý÷ïõí áíôéêáôáóôÞóåé óôïí ôïìÝá ôçò äéáìüñöùóçò ôïõ ãëùóóéêïý ïñãÜíïõ ôïõ ¸ëëçíá, ôá ðáñáäïóéáêÜ ìÝóá üðùò ôï: äéÜâáóìá, ôï êáöåíåßï, ôç ãëþóóá ôçò äïõëåéÜò. Óýìöùíá, ìå ðñüóöáôç Ýñåõíá, ï ìÝóïò ¸ëëçíáò êáôáíáëþíåé ðåñéóóüôåñåò þñåò åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ ìðñïóôÜ óôç ìéêñÞ ïèüíç, óõãêñéôéêÜ ìå ôïõò õðüëïéðïõò Åõñùðáßïõò. ÅéäéêÜ, ç ôçëåüñáóç ìå ôç äéåéóäõôéêüôçôá, áëëÜ êáé ôçí ðñïâïëÞ ðñïôýðùí æùÞò êáé êáíüíùí êïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò, ðáñÜãåé «ëüãï», ðïõ åßíáé éêáíüò íá äéáìïñöþóåé ôï ãëùóóéêü üñãáíï ôùí ÅëëÞíùí. Áñêåß íá áíáëïãéóôïýìå ôéò ëÝîåéò ôçò ôçëåïðôéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò ðïõ õéïèåôïýìå Üêñéôá êáé áíáðáñÜãïõìå óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ (ñéÜëéôé óüïõ, ðÜíåë, ôïê óüïõ, Üíêïñìáí, óüïõ ìðéæ, áìïíôÜñéóôï ðëÜíï, óôïýíôéï ê.Ü.), ãéá íá äéáðéóôþóïõìå ôï ìÝãåèïò ôçò åðßäñáóçò áõôÞò. ÅðéðëÝïí äåí ðñÝðåé íá ìáò äéáöåýãåé êáé ç ðïéüôçôá ôïõ ëüãïõ ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò, Ýôóé üðùò ðáñÜãåôáé óôéò åêðïìðÝò ëüãïõ êáé áíÜëõóçò ôçò åðéêáéñüôçôáò. Ó’ áõôÝò ï äéÜëïãïò, ï ïðïßïò ðñïêñßíåôáé, áíáëþíåôáé óå öñáóôéêÜ ðõñïôå÷íÞìáôá êáé êñáõãÝò, ìå ôÝôïéï ôñüðï þóôå ï äÝêôçò (ôçëåèåáôÞò) íá õðïôéìÜôáé êáé íá åõôåëßæåôáé.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 120

120

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

11ç ¢óêçóç: ÐáñáêïëïõèÞóôå Ýíá ñáäéïöùíéêü Þ ôçëåïðôéêü äåëôßï åéäÞóåùí ðñïóÝ÷ïíôáò éäéáßôåñá ôç ãëþóóá (óýíôáîç, ëåîéëüãéï, ýöïò) ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé. ÊáôáãñÜøôå ôéò ðáñáôçñÞóåéò óáò êáé óõæçôÞóôå ôéò óôçí ôÜîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 59). ÁðÜíôçóç: Êáé ó’ áõôÞò ôçò ìïñöÞò, åñãáóßá ïé ìáèçôÝò ðñÝðåé íá äïõëÝøïõí ìüíïé ôïõò åðéëÝãïíôáò ôï êáíÜëé Þ ôï óôáèìü, óôïí ïðïßï èá áêïýóïõí ôï äåëôßï åéäÞóåùí. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ìðïñïýí íá åíôïðßóïõí ôá åîÞò óôïé÷åßá. Ôá äåëôßá åéäÞóåùí ôïõ ñáäéïöþíïõ åßíáé óýíôïìá óå äéÜñêåéá êáé ùò åê ôïýôïõ, ç óýíôáîç êáé ôï ýöïò ôïõ åéäçóåïãñáöéêïý ëüãïõ ðñïóáñìüæïíôáé ó’ áõôÞ ôçí áíÜãêç. Áðïöåýãïíôáé ïé öñáóôéêÝò õðåñâïëÝò, ïé äåõôåñåýïõóåò êáé áíïýóéåò ëåðôïìÝñåéåò êáé äßíïíôáé ìüíï áõôÝò ïé ðëçñïöïñßåò, ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá íá äéáìïñöþóåé ï áêñïáôÞò ìéá óöáéñéêÞ Üðïøç ãéá ôá ãåãïíüôá. Ç Ýëëåéøç åéêüíáò áíôéóôáèìßæåôáé áðü ôïí áíôéêåéìåíéêü, ðëÞñç êáé ðåñéãñáöéêü ëüãï ôïõ åêöùíçôÞ. Áíôßèåôá, óôá ôçëåïðôéêÜ äåëôßá, ï ëüãïò ëåéôïõñãåß ðáñáðëçñùìáôéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôçí åéêüíá. Åêåß, ôüóï ôï ýöïò, üóï êáé ç óýíôáîç ëåéôïõñãïýí ùò åíäéÜìåóïé êñßêïé áíÜìåóá óôï èåáôÞ êáé ôçí åéêüíá, ðïõ áðïôåëåß ôçí êáôåîï÷Þí åßäçóç. Ç êëáóéêÞ öñÜóç ôïõ ôçëåðáñïõóéáóôÞ, ðïõ áíáããÝëëåé ôéò åéäÞóåéò ôùí 8 (Þ ôùí 7:30), ùò Üëëïò ðñáìáôåõôÞò åßíáé åíäåéêôéêÞ: «Êõñßåò êáé êýñéïé äåßôå áðüøå óôï êåíôñéêü äåëôßï ôïõ óôáèìïý ìáò ... Áêüìá, áðïêëåéóôéêÝò åéêüíåò áðü ôçí êáôáóôñïöÞ ... ê.Ü. Ðüóï äéáöïñåôéêÞ åßíáé ç ðëçñïöüñçóç óôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, ðïõ áðïõóéÜæåé ç åéêüíá! «Êõñßåò êáé Êýñéïé ÊáëçóðÝñá óáò .... ¢êáñðåò ðáñáìÝíïõí áêüìá, ïé Ýñåõíåò ãéá ôïí åíôïðéóìü ôùí íåáñþí ïñåéâáôþí ðïõ áãíïïýíôáé áðü ÷èåò ôï ìåóçìÝñé ... ê.Ü.

12ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôç äéðëáíÞ äéáðßóôùóç ãéá ôï ëüãï ôùí ìÝóùí ðëçñïöüñçóçò êáé ðñïóÝîôå ðùò ôåêìçñéþíåôáé. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 59). ÁðÜíôçóç: Ï óõããñáöÝáò ôïõ ðéï ðÜíù áðïóðÜóìáôïò åêöñÜæåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ôçò åðéêïéíùíßáò êáé ôïõ äéáëüãïõ ðïõ áíáðôýóóåôáé áíÜìåóá óôá ìÝóá åíçìÝñùóçò êáé ôïõò ðïëßôåò. Óýìöùíá ìå ôçí Üðïøç áõôÞ, åðéêïéíùíßá óçìáßíåé ëüãïò áì-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 121

Ç ÅÉÄÇÓÇ

121

ößäñïìïò êáé éóüôéìïò. Áíôßèåôá, ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, óÞìåñá êáôçãïñïýíôáé ùò ïé êýñéïé öïñåßò áíéóïôéìßáò áíÜìåóá ó’ áõôïýò, ðïõ åëÝã÷ïõí ôïõò ðïìðïýò, êáé ôïõò äÝêôåò, äçëáäÞ ôï ðëÞèïò ôùí áíáãíùóôþí, áêñïáôþí Þ èåáôþí, ðïõ óõëëÞâäçí õðïëïãßæïíôáé ùò ìÜæá. Ìüíï áõôü åßíáé áñêåôü ãéá íá áíôéëçöèïýìå ôé åßäïõò ëüãïò ðáñÜãåôáé áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò. Ç åðéêïéíùíßá óôçñßæåôáé óôçí éóüôéìç êáé äéáëåêôéêÞ ó÷Ýóç äýï ðïìðþí êáé äýï äåêôþí. Äåí ìðïñåß êáé äåí ðñÝðåé íá óôçñßæåôáé óôçí áíéóüôéìç ó÷Ýóç áíÜìåóá óôïí ðáíôïãíþóôç ðïìðü êáé ôïí áäáÞ äÝêôç, ðïõ ðñïêñßíïõí ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò.

13ç ¢óêçóç: Íïìßæåôå üôé ôá ìÝóá ðëçñïöüñçóçò ìðïñïýí íá ëåéôïõñãÞóïõí êáé ùò ìÝóá åðéêïéíùíßáò; Óêåöôåßôå áí åßíáé äõíáôÞ ç åðéêïéíùíßá êáé åðïìÝíùò ç áëëçëåðßäñáóç ìåôáîý ôïõ ðïìðïý (ìÝóá ðëçñïöüñçóçò) êáé ôïõ äÝêôç (èåáôÝò, áêñïáôÝò). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 60). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå ç ðïñåßá óõãêñüôçóçò ôùí ìÝóùí ðëçñïöüñçóçò, ïýôå éäáíéêÞ Þôáí, ïýôå éäéáßôåñá äçìïêñáôéêÞ. Ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí áðü ôï åêÜóôïôå êïéíùíéêü êáèåóôþò ùò ìÝóá éäåïëïãéêÞò ÷åéñáãþãçóçò, ëüãù ôçò äéåéóäõôéêüôçôÜò ôïõò êáé ôçò åêðëçêôéêÞò éêáíüôçôÜò ôïõò ðñïâïëÞò êáé ðñïþèçóçò «áðïäåêôþí» ðñïôýðùí êïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò. Åîõðçñåôþíôáò áõôïýò ôïõò óôü÷ïõò, áìÝëçóáí ôç âáóéêüôåñç êïéíùíéêÞ ôïõò áðïóôïëÞ, ðïõ äåí åßíáé Üëëç áðü ôçí ïìáëÞ êïéíùíéêïðïßçóç ôùí ðïëéôþí, ç ïðïßá ïäçãåß óôçí ðïëéôéêïðïßçóç, ÷Üñç óôç äõíáôüôçôá Üóêçóçò êñéôéêÞò. ÁõôÞ, üìùò, ç äéáäéêáóßá ðåñíÜåé ìÝóá áðü ôçí áëëçëåðßäñáóç ôùí ðïìðþí êáé ôùí äåêôþí, ôïí áëëçëïóåâáóìü êáé ôçí áëëçëïåêôßìçóç. Áõôü óçìáßíåé üôé ï ôñüðïò ìåôÜäïóçò, åðéëïãÞò êáé ðáñïõóßáóçò ôùí ðëçñïöïñéþí Ý÷åé ùò ðñùôáñ÷éêü óêïðü ôçí éêáíïðïßçóç ôçò áíÜãêçò åðéêïéíùíßáò êáé áíôáëëáãÞò áðüøåùí ôùí áíèñþðùí êáé ü÷é ôïí áðïðñïóáíáôïëéóìü êáé ôçí ðáñáðëçñïöüñçóç. Ç ðëÞñùóç ôçò áíÜãêçò åðéêïéíùíßáò ôùí áíèñþðùí, ïäçãåß ó’ Ýíá äåýôåñï óêïðü, ðïõ åßíáé ç ìåôÜäïóç ãíþóåùí, éäåþí êáé áðüøåùí êáé ç Üíïäïò ôïõ ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ëáïý. Óõìðåñáßíïõìå, ëïéðüí, üôé ôá ìÝóá ðëçñïöüñçóçò ìðïñïýí íá ìåôáôñáðïýí óå ìÝóá åðéêïéíùíßáò, ìüíï üôáí áðïäåóìåõôïýí áðü ôá ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ óõìöÝñïíôá ðïõ ôá åëÝã÷ïõí, êáé åêðëçñþóïõí ôçí êïéíùíéêÞ ôïõò áðïóôïëÞ.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 122

122

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

14ç ¢óêçóç: ¸ñåõíá: Íá ðáñáêïëïõèÞóåôå ìéá åêðïìðÞ ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò êáé íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá, ìå ôïí ôñüðï êáé ôá ìÝóá ðáñïõóßáóçò (óêçíéêü, ëüãïò, ìïõóéêÞ), ó÷åôéêÜ ìå ôïõò óõíôåëåóôÝò, ìå ôï óôü÷ï ôçò åêðïìðÞò, êáé ìå ôéò äéêÝò óáò áíôéäñÜóåéò. Ìå âÜóç ôéò óçìåéþóåéò ðïõ êñáôÞóáôå íá óõíèÝóåôå Ýíá êåßìåíï óôï ïðïßï èá ðáñïõóéÜæåôå êáé èá ó÷ïëéÜæåôå ôç óõãêåêñéìÝíç åêðïìðÞ. ÄéáâÜóôå ýóôåñá ôéò åñãáóßåò óáò óôçí ôÜîç êáé óõæçôÞóôå ôï èÝìá ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò: áíáöåñèåßôå óôïõò óôü÷ïõò ôçò, óôïí ôñüðï ëåéôïõñãßáò: õðÜñ÷åé Þ ü÷é óõììåôï÷Þ êáé ðñüóâáóç ôùí íÝùí ó’ áõôÞí, óôï åßäïò ôùí ðñïãñáììÜôùí, óôéò äéêÝò óáò ðñïóäïêßåò áðü áõôÞí êôë. Ìå âÜóç ôá ðïñßóìáôá ôçò óõæÞôçóçò íá äéáìïñöþóåôå óõãêåêñéìÝíåò ðñïôÜóåéò êáé íá ôéò óôåßëåôå óôïõò áñìüäéïõò öïñåßò. Ðïéåò óõãêåêñéìÝíåò ðñïôÜóåéò èá êÜíáôå ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôùí íÝùí óôç ëåéôïõñãßá ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 60). ÁðÜíôçóç: Óçìåßùóç: Óôçí åñãáóßá áõôÞ ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá äïõëÝøïõí ìüíïé ôïõò Þ óå ïìÜäåò êáé íá ðáñáêïëïõèÞóïõí Ýíá ðñüãñáììá ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò, êñáôþíôáò óçìåéþóåéò. Ç óýãêñéóç áõôþí ôùí óçìåéþóåùí óôç ó÷ïëéêÞ áßèïõóá, èá ãåííÞóåé íÝïõò ðñïâëçìáôéóìïýò êáé ðñïôÜóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôï óêïðü êáé ôï Ýñãï ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò. Ï èåóìüò ôçò åêðáéäåõôéêÞò ôçëåüñáóçò äåí åßíáé ïýôå êáéíïýñãéïò èåóìüò, ïýôå åëëçíéêÞ áðïêëåéóôéêüôçôá. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá åêðáéäåõôéêÞ ðñïóðÜèåéá õðü ôçí áéãßäá ôïõ õðïõñãåßïõ ÅèíéêÞò Ðáéäåßáò êáé ÈñçóêåõìÜôùí ãéá ôçí áîéïðïßçóç ôçò íÝáò ôå÷íïëïãßáò óôçí ðáéäáãùãéêÞ äéáäéêáóßá. Áðü ìéá áðëÞ ðáñáêïëïýèçóç áõôïý ôïõ åßäïõò ôùí ðñïãñáììÜôùí ìðïñïýí íá óõíá÷èïýí ÷ñÞóéìá óõìðåñÜóìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôïõò óêïðïýò, ôïí ôñüðï ðáñïõóßáóçò êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò. ¸íá ìåãÜëï ôìÞìá áõôþí ôùí ðñïãñáììÜôùí åßíáé óôñáììÝíï ðñïò ôçí ðñïâïëÞ êáé ôçí åêìÜèçóç îÝíùí ãëùóóþí. Ìå ôñüðï âéùìáôéêü (ðáé÷íßäé ãéá ôçí ôáýôéóç áíôéêåéìÝíùí êáé ëÝîåùí) êáé ðïëõáéóèçôçñéáêü (üñáóç, áêïÞ, áöÞ), ðáéäéÜ êáé Ýöçâïé êáëïýíôáé íá ðñïóåããßóïõí ôç ãëþóóá êáé ôçí êïõëôïýñá åíüò Üëëïõ ëáïý. Ç ðñüóâáóç ôùí íÝùí ó’ áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò ðñïóðÜèåéåò äåí êñßíåôáé éêáíïðïéç-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 123

Ç ÅÉÄÇÓÇ

123

ôéêÞ. Åíþ áìößâïëç ðáñáìÝíåé êáé ç ðñáêôéêÞ ôçò ðáñïõóßáóçò áõôþí ôùí åêðïìðþí ìÝóá óå èëéâåñÜ óôïýíôéï, áðü êïõñáóìÝíïõò ðáñïõóéáóôÝò ðïõ íáé ìåí, Ý÷ïõí áãáèÝò ðñïèÝóåéò, áëëÜ ç ðáñáãùãÞ (ëüãù Ýëëåéøçò ÷ñçìÜôùí) ôïõò ôéò êáôáñãåß. Ç õöéóôÜìåíç êáôÜóôáóç êÜèå Üëëï ðáñÜ åëêõóôéêÞ ðñÝðåé íá åßíáé ãéá ôïõò íÝïõò, éäéáßôåñá óÞìåñá, ðïõ ï ôçëåïðôéêüò ðëçèùñéóìüò êáé ç õðïêïõëôïýñá, ìïéÜæïõí íá ìïíïðùëïýí ôï åíäéáöÝñïí ôùí íÝùí. Ç ìåôÜèåóç áõôþí ôùí åêðïìðþí óå æþíåò õøçëüôåñçò ôçëåèÝáóçò, áëëÜ êáé ï åìðëïõôéóìüò ôïõò ìå ðñïãñÜììáôá ðïõ èá ðåñéëáìâÜíïõí èÝìáôá ó÷åôéêÜ, ìå ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, ôéò íÝåò äõíáôüôçôåò áðáó÷üëçóçò êáé åðáããåëìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý, Þ áêüìá èÝìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôá ðñïâëÞìáôá ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò (ðïëéôéóìéêÞ äéáöïñåôéêüôçôá, ñáôóéóìüò, îåíïöïâßá, êïéíùíéêüò áðïêëåéóìüò), ðñïâÜëëïíôáé ùò ïé ðéï åíäåéêôéêÝò ðñïôÜóåéò ãéá ôçí áíáäéÜñèñùóç ôïõ èåóìïý. ÅðéðëÝïí, äåí èá Þôáí ëéãüôåñï óçìáíôéêÞ, ç ðñïóöïñÜ êéíÞôñùí ãéá ôçí áýîçóç ôçò óõììåôï÷éêüôçôáò ôùí íÝùí, ôçí ðáñï÷Þ äéåõêïëýíóåùí óôç ðñüóâáóç êáé ôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ ôïõò óôç ëåéôïõñãßá ôùí åêðáéäåõôéêþí ôçëåïðôéêþí ðñïãñáììÜôùí.

15ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôá áðïóðÜóìáôá áðü Ýñåõíá ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ó÷åôéêÜ ìå ôá «ñéÜëéôé óüïõ». Ðïéá åßíáé ç äéêÞ óáò ãíþìç ãéá áõôü ôï åßäïò ôùí åêðïìðþí; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 60). ÁðÜíôçóç: Ç íÝá ôçëåïðôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá åðåéäÞ åßíáé Üìåóá óõíõöáóìÝíç ìå ôá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá ôùí åðé÷åéñçìáôéþí, ðïõ åëÝã÷ïõí ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, Ý÷åé ùò óêïðü ôçí áýîçóç ôçò ôçëåèÝáóçò. Ç áýîçóç ôçò ôçëåèÝáóçò ðñïóåëêýåé åëêõóôéêÜ äéáöçìéóôéêÜ ðáêÝôá óôïõò ôçëåïðôéêïýò óôáèìïýò êáé áðïöÝñåé ôá ïéêïíïìéêÜ êÝñäç óôïõò åðé÷åéñçìáôßåò - éäéïêôÞôåò. ¼ìùò, áõôÞ ç áýîçóç ôçò ôçëåèÝáóçò ðåñíÜåé áðü ôïí åõôåëéóìü ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò êáé ôçí çèéêÞ êáé êïéíùíéêÞ êáôÜðôùóç. Ç äçìéïõñãßá êáé ç ðñïâïëÞ «ôçëåèåáìÜôùí ôçò êáèçìåñéíüôçôáò» (ñéÜëéôé óüïõ), üðïõ êáèçìåñéíïß Üíèñùðïé áíáëþíïíôáé óôï âùìü ôçò ôçëåèÝáóçò, Ý÷ïíôáò áðùëÝóåé âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò áíèñþðéíçò éäéïóõóôáóßáò ôïõò, åßíáé óýìðôùìá ôïõ óýã÷ñïíïõ «ôçëåïðôéêïý âáñâáñéóìïý». Áíôßèåôá, ì’ ü,ôé êáôÜ êáéñïýò Ý÷åé åéðùèåß, ôá ñéÜëéôé óüïõ äåí åßíáé áíþäõíá èåÜìáôá, üðïõ ïé ðáñïõóéáóôÝò åêìåôáëëåýïíôáé áíèñþðïõò ðïõ æïõí óôï ðåñéèþñéï, áíèñþðïõò ìåéùìÝíçò áíôßëçøçò Þ áíèñþðïõò ìå øõ÷ïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá. Ôá ñéÜëéôé óüïõ áðïôåëïýí ôï âáñý éäåïëïãéêü ïðëïóôÜóéï, ìå ôï ïðïßï ôá ïñãáíùìÝíá

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 124

124

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ðïëéôéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá, ðïõ äéá÷åéñßæïíôáé ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, åðé÷åéñïýí íá ÷åéñáãùãÞóïõí ôï óýíïëï ôùí ôçëåèåáôþí. Îåêéíþíôáò áðü ôçí áíåêôéêüôçôá ðïõ åðéäåéêíýåé ôï ôçëåïðôéêü êïéíü, áðÝíáíôé óôïí åîåõôåëéóìü ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôùí ðñùôáãùíéóôþí áõôþí ôùí èåáìÜôùí êáé ôçí áäéáöïñßá ôùí ôçëåèåáôþí áðÝíáíôé óôçí ðáñáâßáóç ôçò õðüëçøçò êáé ôùí äéêáéùìÜôùí ôñßôùí ðñïóþðùí, óôïõò ïðïßïõò äå äßíåôáé ç äõíáôüôçôá áðÜíôçóçò, ðáñÝìâáóçò Þ Üñíçóçò óå «êáôçãïñßåò» ðïõ ôïõò Ý÷ïõí ðñïóáöèåß, äïêéìÜæåôáé ôï üñéï áíï÷Þò ôïõ ëáïý. ¸÷åé ðáñáôçñçèåß üôé êÜèå âåëôéùìÝíç åêäï÷Þ ñéÜëéôé óüïõ ðïõ ðñïâÜëëåôáé, ðñï÷ùñåß ðéï ðÝñá áðü ôçí ðñïçãïýìåíç, êáôáññáêþíïíôáò èåóìïýò êáé õðïêáèéóôþíôáò êïéíùíéêïýò öïñåßò óå óçìáíôéêïýò ôïìåßò ôçò áôïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò æùÞò. Ï óêïðüò üëçò áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò åßíáé íá áðáîéùèïýí ðñüóùðá êáé õðçñåóßåò, Ýôóé þóôå ç ôçëåüñáóç íá áíá÷èåß óáí ôï õð’ áñéèìü Ýíá ìÝóï, ðïõ åîõðçñåôåß õøçëïýò áíèñùðéóôéêïýò óêïðïýò. ¼ôáí óõíôåëåóôåß áõôÞ ç äéáäéêáóßá, ï äñüìïò ãéá ôçí ðíåõìáôéêÞ êáé ôçí ðïëéôéêÞ õðïäïýëùóç ôïõ ëáïý èá åßíáé åýêïëïò êáé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá èá Ý÷åé äå÷èåß Ýíá éó÷õñü ðëÞãìá.

16ç ¢óêçóç: ÅðéëÝîôå áðü ôéò ðáñáêÜôù áóêÞóåéò: á) ¸íáò ôçëåèåáôÞò ãñÜöåé ìéá óõã÷áñçôÞñéá åðéóôïëÞ ðñïò ôïõò õðåýèõíïõò ôçò åêðïìðÞò. â) ¸íáò ôçëåèåáôÞò ãñÜöåé ìéá åðéóôïëÞ äéáìáñôõñßáò ãéá ôá ñéÜëéôé óüïõ. Ç åðéóôïëÞ áðåõèýíåôáé ðñïò ôï Åèíéêü Óõìâïýëéï Ñáäéïôçëåüñáóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 61). ÁðÜíôçóç: á) ÁèÞíá 19/8/2002 Áîéüôéìç ê. Ë.... Óáò ãñÜöù ãéá íá åêöñÜóù ôçí áðåñéüñéóôç åêôßìçóç ðïõ èñÝöù ãéá ôï ðñüóùðï óáò, áëëÜ êáé ãéá íá óáò óõã÷áñþ. Åäþ êáé äýï ÷ñüíéá ç åêðïìðÞ êïéíùíéêïý ðñïâëçìáôéóìïý, ðïõ ðáñïõóéÜæåôå, Ý÷åé êáôïñèþóåé íá ëýóåé åêáôïíôÜäåò ðñïâëÞìáôá óõíáíèñþðùí ìáò, ðïõ Ýâñéóêáí ôéò ðüñôåò ôùí «áñìïäßùí» êëåéóôÝò. Ç åêðïìðÞ êáé ç äéêÞ óáò ðñïóùðéêÞ ðáñÝìâáóç Ý÷åé ðåôý÷åé ôüóá, üóá üëåò ïé êñáôéêÝò õðçñåóßåò ìáæß. Êáé ìÜëéóôá ÷ùñßò ôçí ïéêïíïìéêÞ åíßó÷õóç ôïõ êñÜôïõò. Êáé Ý÷åé ðåôý÷åé ôüóá, ãéáôß óôçñßæåôáé óôçí áíèñùðéÜ, ôï ðñáãìáôéêü åíäéáöÝñïí, ôçí êáëïóýíç êáé ôçí áãÜðç ãéá ôïí áðëü, êáèçìåñéíü Üíèñùðï, ðïõ ïýôå Ý÷åé ÷ñÞìáôá ãéá

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 125

Ç ÅÉÄÇÓÇ

125

íá äéáöèåßñåé ôïí êñáôéêü ìç÷áíéóìü, ïýôå åßíáé «åðþíõìïò» ãéá íá êÜíåé ÷ñÞóç ôïõ ðñïóùðéêïý ôïõ êýñïõò. Óáò åêöñÜæù ôçí áðüëõôç óõìðáñÜóôáóÞ ìïõ óôï êïéíùíéêü Ýñãï, ôï ïðïßï åðéôåëåßôå êáé óáò æçôþ íá óõíå÷ßóåôå áðåñßóðáóôç, ðáñÜ ôá åìðüäéá ðïõ êÜðïéïé ðñïóðáèïýí íá âÜëïõí óôï äñüìï óáò. Íá åßóôå óßãïõñç, üôé Ý÷åôå ôçí áãÜðç êáé ôçí õðïóôÞñéîç ôùí áðëþí áíèñþðùí. ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×..... â) ÁèÞíá, 19/8/2002 Êïí Ðñüåäñï ôïõ Åèíéêïý Óõìâïõëßïõ Ñáäéïôçëåüñáóçò. Êýñéå Ðñüåäñå, óáò ãñÜöù ãéá íá óáò åêöñÜóù ôçí áðïãïÞôåõóÞ ìïõ áðü ôç óõíå÷éæüìåíç ðñïâïëÞ ôçò åêðïìðÞò: ×, ç ïðïßá Ý÷åé ùò óêïðü íá åõôåëßóåé ôçí áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá êáé íá õðïâáèìßóåé ôï ðíåõìáôéêü åðßðåäï ôïõ åëëçíéêïý ëáïý. ÐÜãéá ôáêôéêÞ ôçò óõãêåêñéìÝíçò åêðïìðÞò, êýñéå Ðñüåäñå, åßíáé ç óõóôçìáôéêÞ áðïäüìçóç ôïõ èåóìéêïý ñüëïõ ôùí öïñÝùí ôçò áôïìéêÞò êáé ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò êáé ç óõêïöÜíôçóç ôïõ êïéíùíéêïý êñÜôïõò. ÌðñïóôÜ ó’ áõôÞ ôç âßáéç êáé áíôéäçìïêñáôéêÞ åêóôñáôåßá «ëÜóðçò», ðïõ óêïðü Ý÷åé íá áíá÷èåß ç ôçëåüñáóç êáé ç óõãêåêñéìÝíç ðáñïõóéÜóôñéá óå «ôéìçôÝò ôùí ðÜíôùí», ç áðÜíôçóç ðñÝðåé íá åßíáé êáôçãïñçìáôéêÞ: ç ðñïóôáóßá ôùí ðïëéôþí êáé ï óåâáóìüò ôçò ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõò åßíáé ôï èåìÝëéï ôïõ äçìïêñáôéêïý ìáò ðïëéôåýìáôïò, áðü «èåÜìáôá» ìå õðïâïëéìáßïõò óêïðïýò êáé äüëéåò ðñïèÝóåéò. Ç åõáéóèçóßá óáò óå èÝìáôá óåâáóìïý ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí åßíáé äåäïìÝíç Êýñéå Ðñüåäñå. Ðþò üìùò, ìðïñåß íá åñìçíåõôåß ç áäñÜíåéá ôïõ ÅÓÑ, ôïõ ïðïßïõ ôõã÷Üíåôå ðñüåäñïò, áðÝíáíôé óå öáéíüìåíá ðáñáâßáóçò ôçò õðüëçøçò êáé ôùí äéêáéùìÜôùí ôñßôùí ðñïóþðùí, óôïõò ïðïßïõò äå äßäåôáé êáí ôï äéêáßùìá áðÜíôçóçò Þ ëÞøçò åðáíïñèùôéêþí ìÝôñùí óå êáôçãïñßåò ðïõ ôïõò ðñïóÜðôïíôáé «æùíôáíÜ» óå åèíéêü äßêôõï; Ìå ôéìÞ, Ãñçãüñçò ×.....

17ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé óõæçôÞóôå ó÷åôéêÜ ìå ôï ñüëï ðïõ ìðïñïýí íá ðáßîïõí ôá ÌÌÅ óôçí ðåñßðôùóçò åíü ðïëÝìïõ, üôáí ìåôáâÜëëïíôáé óå üñãáíá ðñïðáãÜíäáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 61). ÁðÜíôçóç: Ùò ðñïðáãÜíäá ïñßæïõìå åêåßíç ôç äéáóðïñÜ ðëçñïöïñéþí - ãåãïíüôùí, åðé÷åé-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 126

126

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ñçìÜôùí, öçìþí, ìéóïáëçèåéþí, øåõäþí - ìå óêïðü ôç äéáìüñöùóç ôçò êïéíÞò ãíþìçò ðñïò ïñéóìÝíç êáôåýèõíóç. Ç ðñïðáãÜíäá óõíßóôáôáé óôç ìïíüðëåõñç áíÜðôõîç åíüò èÝìáôïò åíþðéïí ìáæéêïý áêñïáôçñßïõ, åêèåéÜæïíôáò ôá èåôéêÜ ôïõ óçìåßá êáé ôïíßæïíôáò ôá áñíçôéêÜ åíüò Üëëïõ. Åíþ ç ðñïðáãÜíäá ùò ôáêôéêÞ ôçò åêÜóôïôå ðïëéôéêÞò åîïõóßáò åßíáé ðïëý ðáëéÜ, óôçí åðï÷Þ ôçò ôå÷íïëïãéêÞò åðáíÜóôáóçò öáíôÜæåé ðáíôïäýíáìç åîáéôßáò ôùí ìÝóùí ðïõ ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé (ôçëåüñáóç, ñáäéüöùíï, ôýðïò). Óå ðåñéðôþóåéò ðïëåìéêþí óõãêñïýóåùí, üôáí áðáéôåßôáé åèíéêÞ åíüôçôá êáé ïìïøõ÷ßá, ï ñüëïò ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò ùò êáôåîï÷Þí öïñÝùí ôçò êñáôéêÞò ðñïðáãÜíäáò åßíáé óçìáíôéêüò. ÌÝóù áõôþí ôïíßæïíôáé åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ åðéèõìåß ôï êáèåóôþò íá ôïíéóôïýí êáé áðïêñýðôïíôáé Üëëá, ðïõ ìðïñïýí íá êëïíßóïõí ôçí áõôïðåðïßèçóç ôïõ ëáïý êáé íá äçìéïõñãÞóïõí ñÞãìáôá óôçí «ðáëëáúêÞ óõóôñÜôåõóç». Áêüìá êáé ó’ áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, ç ðñïðáãÜíäá äåí åßíáé äéêáéïëïãçìÝíç, ãéáôß êáé ç ðïëåìéêÞ áíáìÝôñçóç äåí ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò «äßêáéïò» Þ «Üäéêïò» ðüëåìïò. Ãéá ðáñÜäåéãìá óôéò éìðåñéáëéóôéêÝò åðåìâÜóåéò ôùí Ç.Ð.Á. êáé ôçò Å.Å. óôá ÂáëêÜíéá (1999) êáé ôçí êåíôñéêÞ Áóßá (2001), ôá äõôéêÜ Ì.Ì.Å. áðÝêñõøáí ôéò ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôùí ãåãïíüôùí, áðïäåéêíýïíôáò üôé ôï êáëýôåñï üðëï ãéá íá êåñäßóåéò Ýíáí ðüëåìï åßíáé ç ðñïðáãÜíäá êáé üôé ðñþôï èýìá êÜèå ðïëÝìïõ åßíáé ç áëÞèåéá.

18ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôá áðïóðÜóìáôá êáé óõæçôÞóôå ôçí Üðïøç üôé ôï ºíôåñíåô áðïôåëåß ìéá íÝá ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò. Óå ôé äéáöÝñåé ôï ºíôåñíåô áðü ôá Üëëá Ì.Ì.Å.; Ðïéá ðëåïíåêôÞìáôá ðáñïõóéÜæåé; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 62). ÁðÜíôçóç: Ôï äéáäßêôõï (ºíôåñíåô) åßíáé Ýíá ìÝóï ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò ðïõ äéáöÝñåé áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ ìÝóá ðëçñïöüñçóçò, óôï üôé ìåôáâÜëëåé ôçí ðáèçôéêÞ èÝóç ðïõ óõíÞèùò åß÷å ï áðïäÝêôçò ôùí ðëçñïöïñéþí óôçí åðéêïéíùíéáêÞ äéáäéêáóßá. Óôï ºíôåñíåô, ïé ìïñöÝò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðáñáäïóéáêÞò åðéêïéíùíéáêÞò ó÷Ýóçò áìöéóâçôïýíôáé êáé áëëçëïäéáðëÝêïíôáé. Ôþñá, êÜèå ðüëïò ìðïñåß íá åßíáé ôáõôü÷ñïíá ðïìðüò êáé äÝêôçò. Ç åðéêïéíùíßá ìÝóù äéáäéêôýïõ ìðïñåß íá Ý÷åé ðïëëÝò ìïñöÝò: ôçí ðáñáäïóéáêÞ åðéêïéíùíßá ðïõ êáèïñßæåôáé áðü ìåãÜëïõò äçìïóéïãñáöéêïýò ïñãáíéóìïýò, áëëÜ êáé ôçí åíôåëþò íÝá êáé ñéæïóðáóôéêÞ åðéêïéíùíßá ìÝóù çëåêôñïíéêþí ìçíõìÜôùí, ðßóù áðü ôá ïðïßá ìðïñåß íá âñßóêïíôáé Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá Üôïìá, áíáëýóåéò êïéíùíéêþí ï-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 127

Ç ÅÉÄÇÓÇ

127

ìÜäùí êáé ðïëéôéêþí ðñùôïâïõëéþí Þ óõæçôÞóåéò ÷ñçóôþí ãéá äéÜöïñá èÝìáôá ðïõ ôïõò åíäéáöÝñïõí. Ç íåùôåñéêüôçôá ôïõ äéáäéêôýïõ óõíßóôáôáé êáé ó’ Üëëá äýï ÷áñáêôçñéóôéêÜ. ÓÞìåñá üðïéïò äéáèÝôåé Ýíáí õðïëïãéóôÞ, Ýíá ìüíôåì êáé Ýíá ôçëÝöùíï ìðïñåß íá äéï÷åôåýóåé ðëçñïöïñßåò êáé ãåãïíüôá ôçò åðéêáéñüôçôáò. ÅðéðëÝïí, ôï äéáäßêôõï åßíáé ôï ìïíáäéêü «ðáãêüóìéï» ìÝóï åðéêïéíùíßáò ðïõ äå óÝâåôáé óýíïñá, êõâåñíÞóåéò êáé åèíéêïýò ðåñéïñéóìïýò.

19ç ¢óêçóç: ¼óïé ÷ñçóéìïðïéåßôå ôï ºíôåñíåô, ìðïñåßôå íá êáôáèÝóåôå ôéò ðáñáôçñÞóåéò êáé ôéò áðüøåéò óáò, ìå âÜóç ôçí åìðåéñßá óáò, óå Ýíá êåßìåíï (äýï, ôñéþí óåëßäùí) ìå èÝìá: «Ôï ºíôåñíåô ìéá íÝá ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò». ÕðïèÝóôå üôé ôï êåßìåíü óáò èá äçìïóéåõôåß óôï ó÷ïëéêü ðåñéïäéêü. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 63). ÁðÜíôçóç: «Ôï ºíôåñíåô ìéá íÝá ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò» Ôï Internet, ôï ìéêñü äßêôõï åðéêïéíùíßáò ðïõ äçìéïõñãÞèçêå óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘60 áðü áìåñéêáíïýò åðéóôÞìïíåò, ðñïêåéìÝíïõ íá äéáóùèåß óå ðåñßðôùóç ðõñçíéêïý ðïëÝìïõ, ôï ðïëåìéêü êáé óôñáôéùôéêü êáôåóôçìÝíï ôçò ÷þñáò, ôá ôåëåõôáßá 15 ÷ñüíéá åîåëß÷èçêå ó’ Ýíá ðñáãìáôéêÜ íÝï ìÝóï ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò. Áðü ôï 1995 êáé ìåôÜ, üôáí ôï äéáäßêôõï (Internet) êáôÝêôçóå ôï äõôéêü êüóìï êáé ðñïóôÝèçêå óôá ðáñáäïóéáêÜ ìÝóá åðéêïéíùíßáò, Ýãéíå öáíåñü üôé áõôüò ï ôñüðïò óõëëïãÞò, ìåôáöïñÜò, ìåôÜäïóçò êáé ðñïâïëÞò ðëçñïöïñéþí èá Üëëáæå, üóá ãíùñßæáìå Ýùò ôþñá ãéá ôç ìáæéêÞ åðéêïéíùíßá. Ùóôüóï, ç áíÜðôõîç ôïõ Internet, ïýôå áõôüìáôç Þôáí, ïýôå ÷ùñßò áíôéäñÜóåéò. Ïé êáôçãïñßåò ðïõ äéáìïñöþèçêáí åíáíôßïí ôïõ, óõíßóôáíôáé óå äýï ëüãïõò. Ï ðñþôïò ëüãïò ó÷åôßæåôáé ìå ôï íïìïèåôéêü ðëáßóéï, ìÝóá óôï ïðïßï ðñÝðåé íá äéáêéíïýíôáé ïé ðëçñïöïñßåò êáé ïé ÷ñÞóôåò ôïõ äéáäéêôýïõ. Ï äåýôåñïò ëüãïò åßíáé ðéï óýíèåôïò êáé óõíäÝåôáé ìå ôçí êïéíùíéêÞ êáé ðïëéôéêÞ áíéóüôçôá êáé ôï Þäç, äéáìïñöùìÝíï «÷Üóìá» ìåôáîý öôù÷þí êáé ðëïõóéïôÝñùí ÷ùñþí. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, äçëáäÞ, üðïõ ç óõãêÝíôñùóç êáé ç ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí åßíáé ñáãäáßåò, Ýíá ìåãÜëï ôìÞìá ôïõ ðëçèõóìïý êéíäõíåýåé íá âñåèåß «åêôüò åîåëßîåùí» ãéá ëüãïõò ðñüóâáóçò óôïí «ðõñÞíá» ôùí ðëçñïöïñéþí. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá äõóÜñåóôç åîÝëéîç, ðïõ óêéÜæåé ôçí üðïéá ïéêïíïìéêÞ êáé ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï. Ãéáôß áíáìößâïëá, ôï äéáäßêôõï ìå ôéò ðïéêßëåò åöáñìïãÝò ôïõ

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 128

128

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá ôç ãñÞãïñç êáé Üíåôç ðñüóâáóç ìïõóåßùí, âéâëéïèçêþí, êñáôéêþí õðçñåóéþí êáé ãåíéêÜ ãéá ôçí ðñüóêôçóç ðëçñïöïñéþí, áëëÜ êáé ôïí åêóõã÷ñïíéóìü (ìÝóù áðÜëåéøçò ôçò ãñáöåéïêñáôßáò) ôïõ äõóêßíçôïõ êñáôéêïý ìç÷áíéóìïý. ÔÝëïò, ç Ýëëåéøç íïìïèåôéêïý ðëáéóßïõ, ãéá ôéò ðëçñïöïñßåò ôïõ äéáäéêôýïõ, áðïôåëåß ôï ðåñéâÜëëïí ìÝóá óôï ïðïßï åêôßèåíôáé áðüøåéò êáé ðïëéôéêÞ ðñïðáãÜíäá, áðü ôï Êïõñäéêü Åñãáôéêü Êüììá (ÑÊÊ) Ýùò ôá ðéï áêñïäåîéÜ êáé íáæéóôéêÜ óôïé÷åßá. Åíþ äå ëåßðïõí êáôá÷ùñÞóåéò ðïñíïãñáöéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ êáé íáñêùôéêþí. ÁõôÝò ïé íïìéêÝò åëëåßøåéò Üñ÷éóáí íá áíôéìåôùðßæïíôáé ðñïò ôç óùóôÞ êáôåýèõíóç áðü ôçí ðëåéïøçößá ôùí áíåðôõãìÝíùí ÷ùñþí, éäéáßôåñá, ìåôÜ ôç óõíåéäçôïðïßçóç ôïõ êéíäýíïõ, ðïõ ðåñéåß÷áí ïé ðëçñïöïñßåò (Þ ïé éóôïóåëßäåò), ïé ïðïßåò ðñïùèïýóáí ôç óåîïõáëéêÞ åêìåôÜëëåõóç áíçëßêùí êáé ôï öõëåôéêü ìßóïò. ÄÝêá ÷ñüíéá, Ýðåéôá, áðü ôçí åêðëçêôéêÞ åîÜðëùóç ôïõ äéáäéêôýïõ, áêüìá áíáæçôåßôáé ôï êáôÜëëçëï ðëáßóéï ìÝóá óôï ïðïßï èá åíôá÷èåß áõôüò ï - åêðëçêôéêþí äõíáôïôÞôùí - ôñüðïò åðéêïéíùíßáò êáé åíçìÝñùóçò, ÷ùñßò êéíäýíïõò êáé ïéêïíïìéêïýò Þ êïéíùíéêïýò áðïêëåéóìïýò.

1ç Åñþôçóç: Ðïéá åßíáé ç ãíþìç óáò ãéá ôçí ðïéüôçôá ôçò éäéùôéêÞò ôçëåüñáóçò óôçí ÅëëÜäá; (Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå ìßá ðáñÜãñáöï). ÁðÜíôçóç: Ç åðï÷Þ (ôÝëç äåêáåôßáò ‘80) ðïõ ç åëëçíéêÞ ôçëåïðôéêÞ áãïñÜ ôáëáíôåõüôáí áíÜìåóá óôç äçìüóéá êáé ôçí éäéùôéêÞ ôçëåüñáóç, äåí Üöçíå ðåñéèþñéá óôçí êïéíùíßá íá èùñáêéóôåß ìå èåóìïýò áðÝíáíôé ó’ Ýíá ìÝóï, ðïõ óýíôïìá öÜíçêå üôé áóêïýóå ìåãáëýôåñç êáé éó÷õñüôåñç «åîïõóßá» áð’ ü,ôé ïé ðáñáäïóéáêÝò ôáêôéêÝò ôçò åêÜóôïôå ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Ôá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôüôå ïé èéáóþôåò ôçò éäéùôéêÞò ôçëåüñáóçò (åëåõèåñßá, õðåñðñïóöïñÜ ðñïãñáììÜôùí, ðáíôïäõíáìßá ôïõ ôçëåèåáôÞ ìÝóù ôïõ ôçëå÷åéñéóôçñßïõ) óýíôïìá áðïäåß÷ôçêáí êåíÜ ðåñéå÷ïìÝíïõ. ÓÞìåñá äåêáôÝóóåñá ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç ôùí ôçëåïðôéêþí óõ÷íïôÞôùí, ç «åëåõèåñßá»

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 129

Ç ÅÉÄÇÓÇ

129

ðïõ ðñüóìåíå ôï ôçëåïðôéêü êïéíü áðïäåß÷ôçêå öñïýäá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ç åëåõèåñßá óôçí åíçìÝñùóç êáé ôçí åéäçóåïãñáöéêÞ êÜëõøç ôùí ãåãïíüôùí, ìïéÜæåé íá ôáëáíôåýåôáé áíÜìåóá óôá ïéêïíïìéêÜ êáé ðïëéôéêÜ óõìöÝñïíôá ðïõ «äéáðëÝêïíôáé» ìå ôá ôçëåïðôéêÜ óõãêñïôÞìáôá, ðñïêåéìÝíïõ íá ÷åéñáãùãçèåß ç ðïëéôéêÞ óêÝøç êáé âïýëçóç ôïõ åëëçíéêïý ëáïý. Ôï åëëçíéêü êñÜôïò, ìå êáèõóôÝñçóç ìéáò äåêáåôßáò áíáæçôÜ ôñüðïõò áðÜëåéøçò áõôïý ôïõ öáéíïìÝíïõ (äéáðëïêÞ) ðïõ áðåéëåß êáé äõíáìéôßæåé ôï äçìïêñáôéêü ðïëßôåõìá.

2ç Åñþôçóç: Ðïéá åßíáé ç ãíþìç óáò ãéá ôá èåÜìáôá ôçò êáèçìåñéíüôçôáò ôýðïõ Big Brother, Bar, ÖÜñìá, Star academy ê.ô.ë.; (Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå ìßá ðáñÜãñáöï). ÁðÜíôçóç: Ôá èåÜìáôá ôçò êáèçìåñéíüôçôáò ôýðïõ Big Brother êáé Bar, åíôÜóóïíôáé óôç êáôçãïñßá ôùí ðñïãåíÝóôåñùí ñéÜëéôé óüïõ, üðïõ ï ôçëåïðôéêüò öáêüò êáé ç ôçëåïðôéêÞ ðáñáãùãÞ áíôéêáèéóôïýóå èåóìïýò êáé öïñåßò ôçò áôïìéêÞò êáé êïéíùíéêÞò æùÞò. Ãéá íá êáôáíïÞóïõìå ôçí åðéôõ÷ßá ôïõò, áëëÜ êáé ôçí åîÜðëùóÞ ôïõò, ðñÝðåé íá ëÜâïõìå óïâáñÜ õðüøç ôç öñÜóç ðïõ ðñïôÜóóåôáé óôï äéáöçìéóôéêü óðïôÜêé ôùí åêðïìðþí: «ç æùÞ êëÝâåé ôçí ðáñÜóôáóç». Ãéá ðïéá æùÞ, üìùò, ìéëÜìå; Ìßá ïëüêëçñç ãåíéÜ ôçëåèåáôþí áíáôñÜöçêå ìå ôçí øåõäáßóèçóç ôçò ðáíôïäõíáìßáò ôçò ôçëåüñáóçò, ç ïðïßá åêôüò áðü õðïêáôÜóôáôï ôùí êñáôéêþí õðçñåóéþí êïéíùíéêÞò ðñüíïéáò, áðïôåëåß êáé ôïí «åíáëëáêôéêü» åñãïäüôç, áíôßâáñï óå ìéá óõíå÷þò ïãêïýìåíç Ýëëåéøç áðáó÷üëçóçò, êõñßùò ôùí íÝùí áôüìùí. Áõôü ôï éäéáßôåñï óôïé÷åßï, óå óõíäõáóìü ìå ôçí éäéáßôåñç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç (èÝëçóç ãéá áíáãíùñéóéìüôçôá, êáëëéôå÷íéêÝò ðñïóäïêßåò) óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôùí ôçëå-ñéÜëéôé, åîçãåß ôïí ðëçèùñéóìü áéôÞóåùí óõììåôï÷Þò ó’ áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò åêðïìðÝò, áëëÜ êáé ôçí õøçëÞ ôçëåèÝáóç ôïõò áðü óõãêåêñéìÝíåò ìåñßäåò ôïõ ðëçèõóìïý.

0

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 130

ÅÍÏÔÇÔÁ 8Ç

ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ËÏÃÏÕ Ç ×ÑÇÓÇ ÔÏÕ ÐÁÑÁÄÅÉÃÌÁÔÏÓ ÓÔÇÍ ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÐÁÑÁÃÑÁÖÏÕ ÊÁÉ ÅÕÑÕÔÅÑÏÕ ÊÅÉÌÅÍÏÕ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ á) Ïé äçìïóéïãñÜöïé éåñáñ÷ïýí ôéò åéäÞóåéò ôïõò ìå âÜóç ôá ëåãüìåíá «áóôÝñéá ôçò åßäçóçò», äçëáäÞ ôá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá ôçò åßäçóçò. ¼óá ðåñéóóüôåñá ôÝôïéá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá óõãêåíôñþíåé ìéá åßäçóç, ôüóï ðéï óçìáíôéêÞ åßíáé. Ôá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá ôçò åßäçóçò åßíáé: ç åðéêáéñüôçôá, ç åããýôçôá (ðüóï êïíôÜ ìáò óõìâáßíåé êÜôé), ç óðïõäáéüôçôá (ðüóï óçìáíôéêü åßíáé êÜôé), ç óðáíéüôçôá (ðüóï áóõíÞèéóôï åßíáé êÜôé), ç åêêñåìüôçôá (áí ðñïêáëåß ôçí áãùíßá), ç åêñçêôéêüôçôá (áí áðïôåëåß êÜðïéïõ åßäïõò óýãêñïõóç), ç óõãêßíçóç (áí ðñïêáëåß áíèñþðéíï åíäéáöÝñïí) êáé ïé óõíÝðåéåò (áí Ý÷åé óïâáñÝò åðéðôþóåéò). â) Ìéá èåìáôéêÞ ðåñßïäï ìðïñïýìå íá ôç äéáóáöçíßóïõìå, íá ôçí õðïóôçñßîïõìå, áëëÜ êáé íá ôçí áíáðôýîïõìå ðáñïõóéÜæïíôáò ôá êáôÜëëçëá ðáñáäåßãìáôá. Ôá ðáñáäåßãìáôá áõôÜ, ðïõ ìðïñïýìå íá ôá áíôëÞóïõìå áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ, ôçí åìðåéñßá Þ ôçí éóôïñßá, ãéá íá åîõðçñåôïýí ôï óêïðü ìáò, ðñÝðåé íá åßíáé ðëÞñç êáé óáöÞ. ã) ÃåíéêÜ, ç äïìÞ ìéáò ðáñáãñÜöïõ, ðïõ áíáðôýóóåôáé ìå ïðïéïíäÞðïôå ôñüðï á-

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 131

Ç ÅÉÄÇÓÇ

131

íÜðôõîçò (ðáñáäåßãìáôá, óýãêñéóç/áíôßèåóç, áéôéïëüãçóç, ïñéóìüò, äéáßñåóç, áßôéá êáé áðïôåëÝóìáôá, áíáëïãßá, óõíäõáóìüò ìåèüäùí) åßíáé ç áêüëïõèç. ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò Âñßóêåôáé óôçí áñ÷Þ ôçò ðáñáãñÜöïõ êáé ðáñïõóéÜæåé ôçí êýñéá éäÝá, ðïõ èá áíáðôõ÷èåß ó’ áõôÞí. ÐñÝðåé íá åßíáé óýíôïìç, ðåñéåêôéêÞ êáé áêñéâÞò. Ó÷üëéá, ëåðôïìÝñåéåò, áíÜðôõîçò Áðïôåëïýí ôçí áíÜëõóç ôçò èåìáôéêÞò ðñüôáóçò êáé åìðåñéÝ÷ïõí éäÝåò, óêÝøåéò, êñßóåéò, áíáëýóåéò, åðé÷åéñÞìáôá. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ìåãáëýôåñï ôìÞìá ôçò ðáñáãñÜöïõ. Êáôáêëåßäá Åßíáé ç ðñüôáóç ðïõ óõíïøßæåé ôá ó÷üëéá, ðáñïõóéÜæåé ôï ôåëéêü óõìðÝñáóìá. Åßíáé ðñïáéñåôéêÞ.

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôï áðüóðáóìá êáé íá ðåßôå: á) ðïéï áðü ôá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá ôçò åßäçóçò áíáëýåé ï óõããñáöÝáò, â) ðïéá åßíáé ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò êáé ðïéá ç ðåñßïäïò êáôáêëåßäá ôçò ðáñáãñÜöïõ êáé ã) ìå ðïéïí ôñüðï ï óõããñáöÝáò áíáðôýóóåé ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 63). ÁðÜíôçóç: á) Ï óõããñáöÝáò áíáëýåé ôï äéáêñéôéêü óôïé÷åßï ôçò «åããýôçôáò». â) Ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé ç ðáñáêÜôù ðñüôáóç: «¼óï ðéï êïíôÜ ìáò äéáäñáìáôßæåôáé Ýíá ãåãïíüò, ôüóï ðéï åíäéáöÝñïí åßíáé». Ç ðåñßïäïò - êáôáêëåßäá ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé ç ðáñáêÜôù ðñüôáóç: «Ôï äåýôåñï, ëïéðüí, áóôÝñé ôçò åßäçóçò åßíáé ç åããýôçôá». ã) Ï óõããñáöÝáò áíáðôýóóåé ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ìå ðáñáäåßãìáôá.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 132

132

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

2ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå ìå ðáñáäåßãìáôá óå ìéá ðáñÜãñáöï Ýíá áðü ôá äéáêñéôéêÜ óôïé÷åßá ôçò åßäçóçò. Ôá ðáñáäåßãìáôá ìðïñåßôå íá ôá áíôëÞóåôå áðü ôéò åöçìåñßäåò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 64). ÁðÜíôçóç: ¼óï ðéï óðÜíéï åßíáé Ýíá ãåãïíüò, ôüóï ðéï åíäéáöÝñïí åßíáé. Ãéá ìéá åöçìåñßäá ç åßäçóç üôé ìéá êõñßá Ýâãáëå ôï óêõëÜêé ôçò âüëôá äåí Ý÷åé åíäéáöÝñïí. ¼ôé ôï óêõëÜêé Ýâãáëå âüëôá ôçí êõñßá ôïõ, Ý÷åé áíôßèåôá, ìåãÜëï åíäéáöÝñïí. Ç ëÝáéíá ðïõ èçëÜæåé ôá ëéïíôáñÜêé, äåí ôñáâÜåé ôçí ðñïóï÷Þ ôùí äçìïóéïãñÜöùí ìéáò åöçìåñßäáò. Ç óêõëßôóá, üìùò, ðïõ õéïèåôåß, èçëÜæïíôáò, ôï ïñöáíü ëéïíôáñÜêé åßíáé ìéá óðïõäáßá åßäçóç. ¸íá áêüìá áóôÝñé ôçò åßäçóçò åßíáé ç «óðáíéüôçôá» ôùí ãåãïíüôùí.

3ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå ìå ðáñáäåßãìáôá ôçí ðáñáêÜôù èÝóç óå ìéá ðáñÜãñáöï: «Ôá ïðôéêïáêïõóôéêÜ ìÝóá åðéêïéíùíßáò áóêïýí ìåãÜëç åðßäñáóç óôï êïéíü êáé éäéáßôåñá óôá ðáéäéÜ». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 64). ÁðÜíôçóç: Óôçí åðï÷Þ ìáò, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìéá åêðëçêôéêÞ ðñüïäï óôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, ôá ïðôéêïáêïõóôéêÜ ìÝóá åðéêïéíùíßáò áóêïýí ìåãÜëç åðßäñáóç óôï êïéíü êáé éäéáßôåñá óôá ðáéäéÜ, ãéáôß ðñïâÜëëïõí åììÝóùò ðñüôõðá æùÞò êáé êïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò, ðïõ âñßóêïõí ãñÞãïñá åêáôïììýñéá ìéìçôÝò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðñïâïëÞ ôçò æùÞò ôùí êéíçìáôïãñáöéêþí áóôÝñùí êáé ôùí åéäþëùí ôçò ìïõóéêÞò óêçíÞò, áðïóêïðåß óôç äçìéïõñãßá åíüò «êïéíïý èáõìáóôþí», ðïõ èá áðïôåëÝóåé êáé ôïí êéíçôÞñéï ìï÷ëü áõôïý ôïõ åßäïõò ôçò âéïìç÷áíßáò. Ðéï åõÜëùôá ó’ áõôÞ ôç äéáäéêáóßá åßíáé ôá ðáéäéÜ êáé ïé Ýöçâïé, ðïõ ùò ðéï áõèüñìçôïé äÝ÷ïíôáé Üêñéôá ôçí õéïèÝôçóç ðñïôýðùí. Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, ïìÜäùí íåáñþí áôüìùí ðïõ íôýíïíôáé, óõìðåñéöÝñïíôáé êáé êéíïýíôáé üðùò ôá åßäùëÜ ôïõò (ðáíêò, ÷åâéìåôáëÜäåò, ñïêÜäåò ê.á.) . ÅðïìÝíùò, ôá ïðôéêïáêïõóôéêÜ ìÝóá åðéêïéíùíßáò áóêïýí ìåãÜëç åðßäñáóç óôï êïéíü, éäéáßôåñï óÞìåñá, ðïõ ïé äõíáôüôçôÝò ôïõò åßíáé ôåñÜóôéåò.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 133

Ç ÅÉÄÇÓÇ

133

4ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå ìå ðáñáäåßãìáôá áðü ôçí åìðåéñßá óáò Þ áðü ôçí éóôïñßá ôç èåìáôéêÞ öñÜóç: Ç Ýãêáéñç êáé Ýãêõñç ðëçñïöüñçóç Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ãéá ôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 65). ÁðÜíôçóç: Ç Ýãêáéñç êáé Ýãêõñç ðëçñïöüñçóç Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ãéá ôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. Ãéá ðáñÜäåéãìá ï äçìïêñáôéêüò ðïëßôçò ðïõ êáëåßôáé íá óõììåôÝ÷åé åíåñãÜ óôéò êïéíùíéêÝò êáé ðïëéôéêÝò äéåñãáóßåò ôçò ÷þñáò ôïõ, ðñÝðåé íá åßíáé óùóôÜ åíçìåñùìÝíïò ãéá íá äéáìïñöþóåé ïñèÞ ðïëéôéêÞ âïýëçóç. ÅðéðëÝïí, êÜèå Üíèñùðïò, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêñõóôáëëþóåé ôéò áðüøåéò êáé ôç óôÜóç æùÞò ôïõ, áðÝíáíôé óå êïéíùíéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò áëëáãÝò Þ ðïëéôéêÝò ìåôáâïëÝò, ðñÝðåé íá åßíáé åíçìåñùìÝíïò Ýãêáéñá êáé óùóôÜ. Áíáëïãéóôåßôå ôç óôÜóç ðïõ èá êñáôïýóáí ïé äçìïêñáôéêïß ðïëßôåò ôïõ êüóìïõ áðÝíáíôé óôï Íáæéóìü åÜí äåí õðÞñ÷å åêôüò ôçò ðñïðáãÜíäáò, Ýãêõñç êáé Ýãêáéñç ðëçñïöüñçóç; Åßíáé, ëïéðüí, áõôü ôï åßäïò ôçò ðëçñïöüñçóçò ðïëý óçìáíôéêü ãéá ôç æùÞ ôùí áíèñþðùí.

5ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ìéá áðü ôéò èÝóåéò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôá êáôÜëëçëá éóôïñéêÜ ðáñáäåßãìáôá: «Ç äé÷üíïéá åßíáé ç êáôÜñá ôçò åëëçíéêÞò öõëÞò» êáé «Ç ÅëëÜäá, åîáéôßáò ôçò êáßñéáò ãåùðïëéôéêÞò èÝóçò ôçò, õðÞñîå óôáõñïäñüìé ôùí ëáþí». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 65). ÁðÜíôçóç: á) Ç äé÷üíïéá åßíáé ç êáôÜñá ôçò ÅëëçíéêÞò öõëÞò. Ìßá óýíôïìç áíáäñïìÞ óôéò ðåñéðÝôåéåò ôïõ Ýèíïõò ìðïñåß íá ìáò ðåßóåé ãéá ôçí áëÞèåéá ôçò ðéï ðÜíù èÝóçò. Ìåóïýóçò ôçò åëëçíéêÞ åðáíÜóôáóçò, äåí Ýðáøáí ïé äé÷üíïéåò êáé ïé Ý÷èñåò. ÊõâåñíçôéêÝò êáé áíôéðïëéôåõüìåíåò ðáñáôÜîåéò óõãêñïýóôçêáí åðáíåéëçììÝíùò, óôåñþíôáò áðü ôï ÷åéìáæüìåíï Ýèíïò, óôñáôéùôéêü åîïðëéóìü, áíèñþðéíï äõíáìéêü êáé õëéêïýò/ïéêïíïìéêïýò ðüñïõò. ¼ìùò êáé óôçí ðñüóöáôç éóôïñßá, ïé äé÷üíïéåò äåí Ýëåéøáí áðü ôçí ÅëëÜäá. Äýï ìÞíåò ìåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò ÷þñáò îÝóðáóå ï ðñþôïò ãýñïò ôïõ Åìöõëßïõ ðïëÝìïõ (ÄåêÝìâñéïò 1944), ðïõ Ýìåëëå íá ôñáõìáôßóåé ôçí ðïëéôéêÞ æùÞ ôçò ÷þñáò, ìÝ÷ñé ôéò ìÝñåò ìáò.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 134

134

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

â) Ç ÅëëÜäá åîáéôßáò ôçò êáßñéáò ãåùðïëéôéêÞò èÝóçò ôçò, õðÞñîå óôáõñïäñüìé ôùí ëáþí. Ãéá íá ìçí áíáöåñèïýìå áðïêëåéóôéêÜ óôçí áñ÷áéüôçôá, èá ìéëÞóïõìå ãéá ôéò ìåôáêéíÞóåéò ðëçèõóìþí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ Ìåóáßùíá. ÓëÜâïé, ¢ñáâåò áñ÷éêÜ, êáé áñãüôåñá, ÖñÜãêïé, Âåíåôïß, ÃåíïâÝæïé, Ôïýñêïé êáé Áëâáíïß, ìåôáêéíÞèçêáí êáé åãêáôáóôÜèçêáí óôéò ðåñéï÷Ýò ôïõ Åëëáäéêïý ÷þñïõ. Ôá ôïðùíýìéá, ôá áñ÷éôåêôïíéêÜ ëåßøáíá áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ, áëëÜ êáé ïé áñ÷áéïëïãéêÝò ìåëÝôåò, áðïäåéêíýïõí, üôé ç ÷þñá Ýãéíå Ýíá ÷ùíåõôÞñé ëáþí êáé éäéáßôåñùí ðïëéôéóìéêþí óôïé÷åßùí, åîáéôßáò ôçò êáßñéáò ãåùðïëéôéêÞò ôçò èÝóçò.

6ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôï êåßìåíï êáé íá ðåßôå: Ðþò åîçãåßôå ôç ÷ñÞóç ôüóùí ðïëëþí ðáñáäåéãìÜôùí óôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï; Óå ôé áðïâëÝðåé ãåíéêÜ ç ÷ñÞóç ðïëëþí ðáñáäåéãìÜôùí; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 66). ÁðÜíôçóç: Ç ÷ñÞóç ôüóùí ðïëëþí ðáñáäåéãìÜôùí óôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï åßíáé áðüëõôá äéêáéïëïãçìÝíç ãéáôß ðñüêåéôáé ãéá Ýíá åðéóôçìïíéêü êåßìåíï ìå óáöÞ åêëáúêåõôéêÞ äéÜèåóç, ðïõ åðéèõìåß íá êáôáäåßîåé ìå ôïí ðéï áðëü ôñüðï (äçëáäÞ ôá ðáñáäåßãìáôá) üôé «êÜèå ãëþóóá äçìéïõñãåß üóåò ëÝîåéò ÷ñåéÜæïíôáé óôç óõãêåêñéìÝíç éóôïñéêÞ óôéãìÞ, êáé ü,ôé Üëëï èá Þôáíå ðáñÜëïãï». Ï óõããñáöÝáò, ëïéðüí, èåùñåß ùò ôï ðñïóöïñüôåñï ìÝóï ôçí éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ êáé ôçí áðïêÜëõøç ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò ãëþóóáò ôç äåäïìÝíç éóôïñéêÞ óôéãìÞ. ÃåíéêÜ, ç ÷ñÞóç ðïëëþí ðáñáäåéãìÜôùí äéåõêïëýíåé ôçí ðñïóðÝëáóç åíüò êåéìÝíïõ áðü ìç åéäéêü êïéíü, åêëáúêåýåé ôéò éäÝåò êáé ôéò áðüøåéò ôïõ óõããñáöÝá êáé ðñïóåëêýåé ìåãáëýôåñï áñéèìü áíáãíùóôþí. ¢ëëùóôå, Ýíáò õðåýèõíïò êáé åõóõíåßäçôïò åðéóôÞìïíáò ïöåßëåé íá ðáñïõóéÜæåé ðáñáäåßãìáôá, ãéáôß ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò, åðáëçèåýïíôáé ôá óõìðåñÜóìáôÜ ôïõ.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 135

Ç ÅÉÄÇÓÇ

135

1ç Åñþôçóç: Íá áíáðôýîåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ìå ðáñáäåßãìáôá, ôçí Üðïøç: Ç øý÷ùóç ãéá ôç óõëëïãéêÞ áóöÜëåéá óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò, ìåôÜ ôéò ôñïìïêñáôéêÝò åðéèÝóåéò ôçò åíäåêÜôçò Óåðôåìâñßïõ 2001, áðåéëåß ôéò áôïìéêÝò êáé óõëëïãéêÝò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí». ÁðÜíôçóç: Ç øý÷ùóç ãéá ôç óõëëïãéêÞ áóöÜëåéá ôùí êïéíùíéþí ôïõ áíåðôõãìÝíïõ êüóìïõ, ðïõ ðñïêëÞèçêå ìåôÜ ôéò ôñïìïêñáôéêÝò åðéèÝóåéò óôï World Trade Center, áðåéëåß ôéò áôïìéêÝò êáé óõëëïãéêÝò åëåõèåñßåò ôùí ðïëéôþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç Ýíôáóç ôçò áóôõíïìïêñáôßáò êáé ïé óõíå÷åßò Ýëåã÷ïé óå ÷þñïõò êïéíùíéêþí óõëëïãéêïôÞôùí êáé ìç êõâåñíçôéêþí ïñãáíþóåùí, ðïõ èåùñïýíôáé ùò «ìÞôñåò» âßáéùí êéíçìÜôùí êáé ðñïóðáèåéþí êïéíùíéêÞò áíáôñïðÞò, áðïôåëïýí êáôáóôñáôÞãçóç èåìåëéùäþí äçìïêñáôéêþí äéêáéùìÜôùí (üðùò: ôïõ «óõíÝñ÷åóèáé» êáé «óõíåôáéñßæåóèáé»). ÅðéðëÝïí, ç èÝóðéóç áõôáñ÷éêþí íïìïèåôçìÜôùí (ôñïìïíüìïé) ðïõ êéíïýíôáé óôá üñéá ôçò íïìéìüôçôáò, åðéôñÝðåé ôéò ðáñáêïëïõèÞóåéò ôçëåöùíéêþí óõíäéáëÝîåùí êáé Üëëùí «ðñïóùðéêþí äåäïìÝíùí», ìå óêïðü ôçí áðïôñïðÞ ôñïìïêñáôéêþí åðéèÝóåùí, áëëÜ êáé ôïí áóöõêôéêü Ýëåã÷ï ôçò éäéùôéêÞò æùÞò ôùí ðïëéôþí. Ìå ôï ðñüó÷çìá ôçò óõëëïãéêÞò áóöÜëåéáò, ëïéðüí, áðåéëïýíôáé óôïé÷åéþäç óõëëïãéêÜ êáé áôïìéêÜ äéêáéþìáôá.

2ç Åñþôçóç: á) Íá ãñÜøåôå üóåò ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ìðïñåßôå áðü ôï ëåîéëüãéï ôïõ áèëçôéóìïý, ðïõ áíáöÝñåé ï Å. Ðåôñïýíéáò óôï êåßìåíï: Ëåéôïõñãéêüôçôá ôïõ ëåîéëïãßïõ. â) ÐïëõôÝëåéá: Íá âñåßôå ëÝîåéò ðïõ Ý÷ïõí ùò äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç ôåëåßá.

03.qxd

9/17/08 3:07 PM

Óåëßäá 136

136

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: á) Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ôåëéêüò, çìéôåëéêüò, ðñïçìéôåëéêüò, ðáãêüóìéï ðñùôÜèëçìá (ðïäïóöáßñïõ, êáëáèïóöáßñéóçò, ðåôïóöáßñéóçò, êëåéóôïý êáé áíïé÷ôïý óôßâïõ), ðñïêñéìáôéêïß áãþíåò, ãêïë, ïöóÜéíô, ðÝíáëíôé, êüñíåñ, öÜïõë, óïõô, ôñßðëá, êáëÜèé, êáñöß, ðüíôïò, ìðëïê ìÝóá, ìðëïê Ýîù (Üïõô), ðëÝé-ìÝéêåñ, ãêÜñíô, ðßâïô, öüñãïõïñíô, ñÝöåñé ê.á. â) Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: íïìïôÝëåéá, áõôïôÝëåéá, õðïôÝëåéá, áôÝëåéá.

i

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 137

ÊÅÖÁËÁÉÏ

2ï

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 138

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 139

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Åêôüò áðü ôçí åßäçóç (âë. ðñïçãïýìåíï êåöÜëáéï) óôçí áöÞãçóç áíÞêïõí êáé ïé äéçãÞóåéò/ìáñôõñßåò ðñïöïñéêÝò Þ ãñáðôÝò ðïõ áíáöÝñïíôáé ó’ Ýíá ðñüóùðï. ÔÝôïéåò åßíáé ïé âéïãñáößåò êáé ïé áõôïâéïãñáößåò ìå ôéò ðáñáëëáãÝò ôïõò: ìõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá, «âßïò», óõíáîÜñé, âéïãñáöéêü óçìåßùìá, óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ, ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, áðïìíçìïíåýìáôá, çìåñïëüãéï, áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ê.Ü. Ç âéïãñáößá êáé ç áõôïâéïãñáößá, áí êáé êéíïýíôáé ìåôáîý ëïãïôå÷íßáò êáé éóôïñßáò, ìÜëëïí êëßíïõí ðñïò ôçí ðñþôç, êáé öáßíåôáé üôé ï óõããñáöÝáò ôïõò äåí ìðïñåß íá ðáñïõóéÜóåé üëá ôá óôïé÷åßá, ðïõ Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïóùðéêüôçôá, ôéò ëåðôïìÝñåéåò ôçò ðñïóùðéêÞò æùÞò êáé ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ âéïãñáöåßôáé. ÄçëáäÞ, áíÜëïãá ìå ôçí ïðôéêÞ ôïõ óõããñáöÝá, ôç öéëáëÞèåéÜ ôïõ êáé ôéò óêïðéìüôçôÝò ôïõ, ãñÜöåôáé ìéá âéïãñáößá. Ó÷çìáôéêÜ, ôá âéïãñáöéêÜ åßäç åßíáé: • Âßïò: âéïãñáößá, éóôïñßá åíüò ðñïóþðïõ. • ÓõíáîÜñéá: áíáöÝñïíôáé óôï âßï åíüò óõãêåêñéìÝíïõ áãßïõ Þ áðïôåëïýí áíèïëïãßåò âéïãñáöéþí ðïëëþí áãßùí. • Âéïãñáößá: åîéóôüñçóç ôçò æùÞò êáé ôùí ðñÜîåùí åíüò (áîéüëïãïõ óõíÞèùò) ðñïóþðïõ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 140

140

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• ÌõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá: âéïãñáößá ìå ðñáãìáôéêÜ êáé öáíôáóôéêÜ óôïé÷åßá, ðïõ Ý÷åé ôç ìïñöÞ ìõèéóôïñÞìáôïò. • Âéïãñáöéêü óçìåßùìá: óýíôïìï êåßìåíï óôï ïðïßï áíáãñÜöïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ êáé ôéò ðñÜîåéò åíüò ðñïóþðïõ. • ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ: ç åðéóôïëÞ, óôçí ïðïßá êÜðïéïò äßíåé ïñéóìÝíåò ðëçñïöïñßåò ãéá ðñüóùðï ðïõ ãíùñßæåé êáé ìå ôçí ïðïßá óõóôÞíåé ôï ðñüóùðï áõôü, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéëåãåß ãéá óõãêåêñéìÝíç èÝóç. • Áðïìíçìïíåýìáôá: áöÞãçóç ãåãïíüôùí áðü Üíèñùðï ðïõ ôá Ýæçóå. • Çìåñïëüãéá: åßäïò áõôïâéïãñáößáò ðïõ óôçñßæåôáé óôç ÷ñïíïëïãéêÞ êáôáãñáöÞ ðñïóùðéêþí âéùìÜôùí, êáèþò êáé êñßóåùí Þ ðáñáôçñÞóåùí, åðÜíù óôá ãåãïíüôá ôçò êáèçìåñéíüôçôáò. • Áõôïâéïãñáößá: áöçãçìáôéêü Ýñãï óôï ïðïßï ï óõããñáöÝáò áõôïâéïãñáöåßôáé åêèÝôïíôáò ôéò óêÝøåéò, ôéò áðüøåéò êáé ôá ðåñéóôáôéêÜ ôçò æùÞò ôïõ. • Ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá: ìõèéóôüñçìá óôï ïðïßï ï óõããñáöÝáò, ÷ùñßò íá äçëþíåé, áíáöÝñåôáé óå ðñïóùðéêÜ ôïõ âéþìáôá Þ ôïðïèåôåß ôïí åáõôü ôïõ óôç èÝóç êÜðïéïõ Þñùá ôïõ Ýñãïõ. • Áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá: êåßìåíï ìéêñÞò Ýêôáóçò ìå ôï ïðïßï ï âéïãñáöïýìåíïò äßíåé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ ôïõ.

¢óêçóç: Áîéüëïãá êåßìåíá ôçò Áñ÷áßáò êáé ôçò ÍÝáò ÅëëçíéêÞò ãñáììáôåßáò ðïõ áíÞêïõí óôï âéïãñáöéêü åßäïò Ý÷åôå äéäá÷ôåß óôï ÃõìíÜóéï. Ìðïñåßôå íá áíáöÝñåôå ïñéóìÝíá ðáñáäåßãìáôá; ¸÷åôå õðüøç óáò Üëëá Ýñãá (ëïãïôå÷íéêÜ, éóôïñéêÜ, èåáôñéêÜ, êéíçìáôïãñáöéêÜ, ìïõóéêÜ) ìå Ýêäçëï (áõôï)âéïãñáöéêü ÷áñáêôÞñá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 72). ÁðÜíôçóç: Áðü ôçí Áñ÷áßá Ãñáììáôåßá: Âßïé ÐáñÜëëçëïé, ÐëïõôÜñ÷ïõ. Áðü ôç ÍÝá Ãñáììá-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 141

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

141

ôåßá: Áðïìíçìïíåýìáôá, Óôñáôçãïý ÌáêñõãéÜííç, ÁëâÝñôïò ÓâÜéôóåñ, ÔÜóïõ ÁèáíáóéÜäç. Ï æùãñÜöïò Èåüöéëïò, ÏäõóóÝá Åëýôç ê.Ü. ÊéíçìáôïãñÜöïò: ÓõíôñïöéÜ ì’ Ýíá êëüïõí, ºíãê. ÌðÝñêãìáí. Áðéóôßá, Ëéâ Ïýëìáí (óåíÜñéï, ºíãê. ÌðÝñãêìáí). Áñ÷áßá Ãñáììáôåßá: Êýñïõ ÁíÜâáóéò, Îåíïöþíôá ÁëåîÜíäñïõ ÁíÜâáóéò, Áññéáíïý De bello Gallico, Éïõëßïõ Êáßóáñá De Vita Caesarum, ÃÜúïõ Óïõçôùíßïõ. ÍÝá Ãñáììáôåßá: Ç Óõâáñßôéóóá, ËéëÞò ÆùãñÜöïõ Ôï Ôñßôï ÓôåöÜíé, Êþóôá Ôá÷ôóÞ Ôá ÑÝóôá, Êþóôá Ôá÷ôóÞ Ôï Öïâåñü ÂÞìá, Êþóôá Ôá÷ôóÞ ÁíáöïñÜ óôï ÃêñÝêï, Íßêïõ ÊáæáíôæÜêç ê.Ü.

p

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 142

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ÂÉÏÃÑÁÖÉÁ, ÌÕÈÉÓÔÏÑÇÌÁÔÉÊÇ ÂÉÏÃÑÁÖÉÁ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ á) Ç ðñüèåóç ôïõ óõããñáöÝá ìéáò âéïãñáößáò Þ áõôïâéïãñáößáò, åßíáé Ýììåóá äéäáêôéêÞ. Ï óõããñáöÝáò, îåêéíþíôáò áðü ôï èáõìáóìü êáé ìåñéêÝò öïñÝò, ôç ëáôñåßá ãéá Ýíá ðñüóùðï êáé ôï Ýñãï ôïõ, åðéèõìåß íá áöÞóåé óôïõò ìåôáãåíÝóôåñïõò, ùò ðáñáêáôáèÞêç, áîéüëïãï äéäáêôéêü õëéêü. â) Ç ìõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá åßíáé ôýðïò ôçò âéïãñáößáò. Ó’ áõôÞí ïé óõããñáöåßò, ìå ôï áðáñÜìéëëï ëïãïôå÷íéêü ôïõò ôáëÝíôï, êáôïñèþíïõí ó’ Ýíá åíéáßï êáé ïìïéïãåíÝò óýíïëï íá óõìðëÝîïõí áîåäéÜëõôá ðñáãìáôéêÜ êáé öáíôáóôéêÜ óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 143

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

143

1ç ¢óêçóç: ÄéÜâáóå ôç âéïãñáößá ôïõ ÁëâÝñôïõ ÓâÜéôóåñ (âë. ÐáñÜñôçìá ó. 137) êáé åðéóÞìáíå: á) ôçí ðñüèåóç ôïõ óõããñáöÝá íá äéäÜîåé (Ýììåóá Þ Üìåóá), â) ôï áîéïìíçìüíåõôï äéäáêôéêü õëéêü ôçò, ã) ôï èáõìáóìü ôïõ óõããñáöÝá ðñïò ôïí âéïãñáöïýìåíï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 73). ÁðÜíôçóç: á) Ç ðñüèåóç ôïõ óõããñáöÝá íá äéäÜîåé åßíáé öáíåñÞ óôï ýöïò êáé ôïí ôüíï ôïõ ëüãïõ ôïõ. Ìå óõíå÷Þ, áðëü êáé êáôáíïçôü ëüãï (óáí ôï ëüãï ôùí äéäáêôéêþí - ðáñáéíåôéêþí èñçóêåõôéêþí êåéìÝíùí) ï ÔÜóïò ÁèáíáóéÜäçò ðåñéãñÜöåé ôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéóå ï ÁëâÝñôïò ÓâÜúôóåñ óôçí ðñþôç ôïõ åãêáôÜóôáóç óôï ËáìðáñåíÝ. Ï ëüãïò ôïõ ÁèáíáóéÜäç, üìùò, äéäÜóêåé êáé ãéá Ýíáí Üëëï ëüãï. ÌÝóá áðü ôéò ðñÜîåéò ôïõ ÓâÜúôóåñ, ï áíáãíþóôçò êáëåßôáé íá õéïèåôÞóåé ôçí áãùíéóôéêÞ êáé áíèñùðéóôéêÞ óôÜóç ôïõ Áëóáôïý ãéáôñïý. â) ¼ëï ôï êåßìåíï, ðïõ ðáñáôßèåôáé óôéò óåëßäåò 137 - 139 ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ, ðåñéÝ÷åé Ýíá áîéïìíçìüíåõôï äéäáêôéêü õëéêü. Ïé áíáöïñÝò ãéá ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ ÓâÜúôóåñ áðÝíáíôé óôéò öõóéêÝò êáé Üëëåò (ôå÷íéêÝò äõóêïëßåò, åëëåßøåéò óôï éáôñïöáñìáêåõôéêü õëéêü) áíôéîïüôçôåò, áðïôåëïýí «ìíçìåßï» áíèñùðéóìïý, áõôïèõóßáò êáé áõôáðÜñíçóçò, ãéá ôïõò ìåôáãåíÝóôåñïõò. ÅðéðëÝïí, ïé ðåñéãñáöÝò ãéá ôéò óõíèÞêåò æùÞò êáé åñãáóßáò óôï ËáìðáñåíÝ, ìå ôïí ðëïýôï ôùí áíèñùðïëïãéêþí , ôùí êïéíùíéïëïãéêþí, öõóéêþí êáé Üëëùí ëåðôïìåñåéþí, êáèéóôïýí ôï Ýñãï ôïõ ÁèáíáóéÜäç, ðïëýôéìï äéäáêôéêü õëéêü. ã) Ï èáõìáóìüò, ôïõ ÔÜóïõ ÁèáíáóéÜäç ðñïò ôïí ÁëâÝñôï ÓâÜúôóåñ, åßíáé åìöáíÞò óôï óýíïëï ôïõ áðïóðÜóìáôïò ðïõ åîåôÜæïõìå. ÅíäåéêôéêÜ, ðáñáèÝôïõìå ôá ðéï êÜôù ÷ùñßá: «Ï ÁëâÝñôïò ÓâÜúôóåñ áíáãêÜóôçêå ôüôå íá åîåôÜæåé óôï ýðáéèñï, Ýôïéìïò, åíþ êáèÜñéæå ðëçãÝò êÜôù áðü ôïí êáõôåñü Þëéï, íá ìåôáöÝñåé Üñïí Üñïí ôéò åãêáôáóôÜóåéò ôïõ óôç âåñÜíôá, ìå ôï ðñþôï ñßðéóìá ôçò êáôáéãßäáò ðïõ óçêùíüôáí ìüëéò óêïôåßíéáæå», «ÁéóèÜíèçêå ðùò åß÷å áðïêôÞóåé ìéá ðïëõôåëÞ åãêáôÜóôáóç, üôáí ìðüñåóå íá âÜëåé óôïõò ôïß÷ïõò ìåñéêÜ ñÜöéá, íá óôÞóåé Ýíá ñÜíôæï êáé í’ áóâåóôþóåé ôï âñùìåñü ðÜôùìá», «Ì’ üëç, ùóôüóï, ôçí ðíéãçñÞ áôìüóöáéñá óå êåßíï ôï ðáëéü êïôÝ-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 144

144

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôóé, üðïõ áð’ ôçí êáêÞ êáôÜóôáóç ôçò óôÝãçò ôïõ áíáãêáæüôáí íá öïñÜ êÜóêá, üôé ìðïñïýóå íá åðéäÝíåé ðëçãÝò, åíþ Ýîù ìÜíéáæå ç êáôáéãßäá, ôïí Ýêáíå íá íéþèåé åõôõ÷éóìÝíïò», «Áò åßíáé åõëïãçìÝíïò ï èåüò: ôï ÷åéñïõñãåßï åß÷å åãêáôáóôáèåß êáé åðáíäñùèåß», «Êé üìùò, ýóôåñá áðü ìéá ôüóï áöüñçôá æåóôÞ ìÝñá, ðïõ ôç äéáäå÷üôáí ìéá íý÷ôá ôï ßäéï æåóôÞ, ÷ùñßò Ýíá ðïôÞñé äñïóåñü íåñü Þ ìéá õðïøßá öýóçìá áð’ ôç æïýãêëá, ï ÁëâÝñôïò ÓâÜúôóåñ ðÝöôïíôáò êáôÜêïðïò óôï êñåâÜôé íá êïéìçèåß áéóèáíüôáíå ôÝôïéá åóùôåñéêÞ áãáëëßáóç, þóôå íá ãñÜøåé óôçí áäåëöÞ ôïõ: «Ì’ üëá áõôÜ åßìáé ðïëý åõôõ÷Þò ðïõ âñßóêïìáé óôç ðñùôïðïñßá ôïõ âáóéëåßïõ ôïõ Èåïý....». ÌåôÜ áðü åííéÜ ìÞíåò ìðïñïýóå ðéá í’ áíáããåßëåé óôïõò ößëïõò ôçò Åõñþðçò, ðùò åß÷å íïóçëåýóåé ðÜíù áðü äýï ÷éëéÜäåò Üôïìá».

2ç ¢óêçóç: Ðïéïõò áðü áõôïýò ôïõò ëüãïõò, ðïõ ãïçôåýïõí ôïí áíáãíþóôç, äéáðéóôþíåéò óôçí ðéï ðÜíù âéïãñáößá ôïõ Á. ÓâÜúôóåñ; Ôé íïìßæåéò; Åßíáé ìüíï áðëþò ãïçôåõôéêü íá áíáêáëýðôåéò ôï óõíÜíèñùðü óïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 73). ÁðÜíôçóç: Ï áíáãíþóôçò, üðùò áíáöÝñåé êáé ôï ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï, ãïçôåýåôáé áðü ìéá âéïãñáößá Þ áõôïâéïãñáößá, ãéáôß: á) áðïêñõðôïãñáöåß ìéá áíèñþðéíç ðñïóùðéêüôçôá, â) áðïêôÜ ðñáãìáôïëïãéêÞ ãíþóç ìéáò åðï÷Þò, äéáðéóôþíïíôáò ôé Ýãéíå ôüôå, ã) éêáíïðïéåß ôçí ðåñéÝñãåéÜ ôïõ êáé ä) áíáêáëýðôåé ãåíéêüôåñá ôï óõíÜíèñùðü ôïõ. Ç âéïãñáößá ôïõ ÁëâÝñôïõ ÓâÜúôóåñ ãïçôåýåé ôïõò áíáãíþóôåò ãéá üëïõò áõôïýò ôïõò ëüãïõò. Ç ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ÓâÜúôóåñ êáé ç áãùíéóôéêÞ ôïõ äéÜèåóç, Ýôóé üðùò áðïêáëýðôåôáé ìÝóá áðü ôçí ðÝíá ôïõ ÔÜóïõ ÁèáíáóéÜäç, åëêýåé ôïõò áíáãíþóôåò, ðïõ åðéèõìïýí ôþñá, íá ãíùñßóïõí ôï ðåñéâÜëëïí êáé ôçí åðï÷Þ óôçí ïðïßá Ýäñáóå, áðïêôþíôáò ÷Üñç óôçò ãëáöõñÝò ðåñéãñáöÝò ôïõ óõããñáöÝá êáé ôçí «ðñáãìáôïëïãéêÞ ãíþóç» ôçò åðï÷Þò. ÔÝëïò, üóïí áöïñÜ óôçí éêáíïðïßçóç ôçò ðåñéÝñãåéáò êáé ôçí áíáêÜëõøç ôçò «åôåñüôçôáò», ôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï, ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé ùò «ïäçãüò» ðñïò ôï óõíÜíèñùðï. Ç áíáêÜëõøç ôïõ óõíáíèñþðïõ ïäçãåß óôçí áõôïãíùóßá, áöïý ï áíáãíþóôçò ìÝóá áðü ôï èáõìáóìü ãéá ôéò ðñÜîåéò ôïõ Üëëïõ (åäþ, ôïõ ÓâÜúôóåñ), áíáëýåé ôéò äéêÝò ôïõ, ôéò óõãêñßíåé êáé ðñïóðáèåß íá ãíùñßóåé ðëçñÝóôåñá ôïí åáõôü ôïõ. ¼÷é! Ç áíáêÜëõøç ôïõ óõíáíèñþðïõ äåí åßíáé ìüíï ìéá ãïçôåõôéêÞ äéáäéêáóßá, áëëÜ êáé ìéá åðþäõíç äéáäñïìÞ ðñïò ôçí áõôïãíùóßá.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 145

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

145

3ç ¢óêçóç: ÄéÜâáóå ôá ðáñáêÜôù ðïéÞìáôá êáé ó÷ïëßáóå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï âéïãñáöåßôáé ç çñùßäá ôïõò óå êáèÝíá áðü áõôÜ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 74). ÁðÜíôçóç: á) ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÏÓ ÐÉÍÁÊÁÓ Óôï ðéï ðÜíù ðïßçìá, ç ÊéêÞ ÄçìïõëÜ áðïôïëìÜ íá óõíèÝóåé ìéá âéïãñáößá ôçò ìçôÝñáò ôçò. Ìå ôñüðï åõáßóèçôï êáé ýöïò áðáëëáãìÝíï áðü ôï ëõñéóìü, áëëÜ Ýíôïíá öïñôéóìÝíï óõíáéóèçìáôéêÜ áðïðåéñÜôáé íá äéáãñÜøåé ôç æùÞ ôçò. Ç ìçôÝñá/ðñüôõðï ãéá ôçí ÊéêÞ ÄçìïõëÜ åßíáé ç ìçôÝñá ðïõ èõóéÜóôçêå êáé ôþñá âïõëéÜæåé óôéò áíáìíÞóåéò êáé ôéò áíåêðëÞñùôåò åðéèõìßåò ôçò, óôï÷áæüìåíç åðÜíù óôï ìõóôÞñéï ôçò æùÞò êáé ôï öõëëïññüçìá ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò. Óçìåßùóç: Ç ÊéêÞ ÄçìïõëÜ (ÁèÞíá 1931) åßíáé ìéá áðü ôéò ÷áñáêôçñéóôéêüôåñåò åêðñïóþðïõò ôçò ðïßçóçò, ôçò äåýôåñçò ìåôáðïëåìéêÞò ãåíéÜò. â) «Ïíüìáôá» Óôï ßäéï ðÜíù-êÜôù ìïôßâï êéíåßôáé êáé ï ðïéçôéêüò ëüãïò ôçò Wendy Cope. Ç ðïéÞôñéá, áðïðåéñÜôáé êé áõôÞ ìå ôç óåéñÜ ôçò, íá óõíèÝóåé ôç âéïãñáößá - ýìíï ãéá ôç ìçôÝñá - ðñüôõðï. Êáé ãéá ôç Wendy Cope, ç ìçôÝñá âéïãñáöåßôáé ùò ôï ðñüóùðï ðïõ ìå áõôïèõóßá, ðñïóÞëùóç êáé óõíÝðåéá áöïóéþèçêå óôï óêïðü ôïõ. Ç ðëÞñçò áöïóßùóÞ ôçò, áðïäßäåôáé ìå ìéá åõöÜíôáóôç ìåôáöïñÜ, üðïõ ç ðñùôáãùíßóôñéá (Åëßæá) áðåêäýåôáé ôïõ ïíüìáôüò ôçò êáé Üñá, ôçò ðñïóùðéêÞò ôçò æùÞò êáé ôùí ïíåßñùí ôçò ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá ìå ôç ãÝííçóÞ ôçò, ãéá íá ëÜâåé, áöéåñùìÝíç óôï óêïðü ôçò, äéÜöïñá äçëùôéêÜ ôçò ýðáñîÞò ôçò (Ëßëëç, Ëéë, äåóðïéíßò Óôéïýáñô, áãÜðç, ëáôñåßá, ìáìÜ, êõñßá ×áíô, ãéáãéÜ). Îáíáãßíåôáé Åëßæá, ëßãï ðñéí ôï èÜíáôü ôçò, ëçóìïíçìÝíç ó’ Ýíáí ïßêï åõãçñßáò.

4ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò êáé íá ó÷ïëéÜóåéò ôéò áðüøåéò ãéá ôç âéïãñáößá ðïõ Ý÷ïõí äéáôõðùèåß áðü ôï ÑÝé Ìïíê, âéïãñÜöï ôïõ äéÜóçìïõ öéëïóüöïõ ÂéôãêåíóôÜéí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 75). ÁðÜíôçóç: Ï ÑÝé Ìïíê óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá åñìçíåýóåé ôç äéáäéêáóßá óýíèåóçò êáé óõããñáöÞò ìéáò âéïãñáößáò, êáôáëÞãåé óå åíäéáöÝñïõóåò åðéóçìÜíóåéò. Ï âéïãñÜöïò, Ý-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 146

146

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

÷ïíôáò ãïçôåõôåß áðü ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé ôï Ýñãï åíüò ðñïóþðïõ, äåí ìðïñåß íá äñÜóåé áíåîÜñôçôá êáé áõôüíïìá. Áíôßèåôá, äéáèÝôïíôáò «åêëåêôéêÝò óõããÝíåéåò» ìå ôï êïéíùíéêïðïëéôéêü êáé ðïëéôéóìéêü ðåñéâÜëëïí, ìÝóá óôï ïðïßï ãåííÞèçêå, áíáôñÜöçêå, Ýæçóå êáé ìåãáëïýñãçóå ï âéïãñáöïýìåíïò, óõíèÝôåé ìéá âéïãñáößá æùíôáíÞ, ÷áñéóìáôéêÞ, ãïçôåõôéêÞ êáé ìïíáäéêÞ, áöïý ðåñéÝ÷åé, ðñïò ôïõò åðéãåíüìåíïõò, áîéïìíçìüíåõôï äéäáêôéêü õëéêü. ¼ðùò, Üëëùóôå, áíáöÝñåé ï ßäéïò, äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, ìéáò áðïôõ÷çìÝíçò êáé áäéÜöïñçò âéïãñáößáò, ðïõ Ý÷åé óõíôåèåß áðü Ýíá âéïãñÜöï, ï ïðïßïò áäõíáôåß íá êáôáíïÞóåé ôïí «éäéáßôåñï ðåñßãõñï» ìÝóá óôïí ïðïßï áíáðôý÷èçêå êáé äçìéïýñãçóå ï âéïãñáöïýìåíïò.

5ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò ôï áðüóðáóìá áðü ôç ìõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá ôïõ È. Êïëïêïôñþíç (âë. ÐáñÜñôçìá ó. 139) êáé íá ðñïóðáèÞóåéò íá äéáêñßíåéò ôá öáíôáóôéêÜ áðü ôá ðñáãìáôéêÜ óôïé÷åßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 76). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå (âë. ðéï ðÜíù, Èåùñßá - Ïñéóìïß), óôéò ìõèéóôïñçìáôéêÝò âéïãñáößåò, ç ëïãïôå÷íéêÞ éêáíüôçôá ôïõ óõããñáöÝá äéáðëÝêåé ôüóï äéáêñéôéêÜ (áëëÜ êáé áîåäéÜëõôá) ôï öáíôáóôéêü ìå ôï ðñáãìáôéêü óôïé÷åßï, ðïõ åßíáé åêðëçôéêÜ äýóêïëï (áí äå ãíùñßæïõìå ôçí ðñáãìáôéêÞ äéÜóôáóç ôçò éóôïñßáò êáé áðü Üëëåò ðéï áíôéêåéìåíéêÝò ðçãÝò) íá áíáêáëýøïõìå áõôÝò ôéò äýï êáôçãïñßåò. Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá, õðïèÝôïõìå üôé öáíôáóôéêÜ óôïé÷åßá åßíáé ôá áêüëïõèá: «Åßíáé êáìÜñé ôïõ íçóéïý áõôÜ ôá ÅëëçíÜêéá, üôáí ìå ôá ÷éïíÜôá öïõóôáíåëÜêéá ôïõò êáé ôá ôóáñïõ÷Üêéá ôïõò ðçãáßíïõí ìå ôç ãéáãéÜ, ôïí ðáôÝñá, ôç ìÜíá, ôéò áäåëöÜäåò ôïõò ôá÷ôéêÜ êÜèå ÊõñéáêÞ, óôçí Åêêëçóßá. Ï ÌáñôåëÜïò áíåâáßíåé ðïëý óõ÷íÜ ... Áõôïýò èÝëïõí íá óáñþóïõí áðü ôçí ÅëëÜäá», «Ôï ëáúêü ôñáãïýäé Ý÷åé êÜìåé áèÜíáôåò ôïýôåò ôéò óôéãìÝò êáé ôç óéùðçëÞ, âáèéÜ óõãêßíçóÞ ôïõò: «Ôé Ý÷åéò ðáôÝñá ìïõ êáé êëáéò êáé âáñéáíáóôåíÜæåéò; ÂëÝðù ôç èÜëáóóá ðëáôéÜ êáé ôï ÌïñéÜ áëÜñãá, ìå ðÞñå ôï ðáñÜðïíï êáé ôï ìåãÜëï íôÝñôé ...», «Ôï ìåóüöùôï ôçò åêêëçóßôóáò åîáûëþíåé ôéò ôñåéò ìïñöÝò. ÊïñìéÜ äåí õðÜñ÷ïõí ... Êáé ôþñá óéùðÞ âáèéÜ êáé êáôáíõ÷ôéêÞ», «Ìéá ìÝñá åßíáé óôçí ôÜîç ôïõ Êáëýâá ... Êé åßäáí êé Ýðáèáí íá ãëéôþóïõí ôï âéâëßï áðü ôá ÷Ýñéá ôïõ».

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 147

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

147

1ç Åñþôçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôïí ÁëâÝñôï ÓâÜúôóåñ ìÝóá áðü ôï Ýñãï ôïõ. ÁðÜíôçóç: ¼ðùò áíáãñÜöåôáé óôï óýíôïìï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ ï ÁëâÝñôïò ÓâÜúôóåñ «óôá ôñéÜíôá ôïõ ÷ñüíéá áíáêáëýðôåé ðùò üëá ôïõ åß÷áí Ýñèåé ðïëý âïëéêÜ óôç æùÞ êáé ðùò ôï ÷ñÝïò ôïõ áëçèéíïý áíèñþðïõ åßíáé íá âïçèÜåé ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ». Ìå ìéá ëÝîç, èá ìðïñïýóáìå íá ÷áñáêôçñßóïõìå ôïí Áëóáôü ãéáôñü, èåïëüãï êáé äéáíïïýìåíï, ùò ôï ìåãáëýôåñï óýã÷ñïíï áíèñùðéóôÞ ôïõ êüóìïõ. ÌÝóá áðü ôï êåßìåíï ðïõ åîåôÜóáìå, ðñïâÜëëåé áíÜãëõöá, ç áãùíéóôéêÞ ôïõ äéÜèåóç, ç ðñïóÞëùóç - ðáñÜ ôéò êÜèå åßäïõò áíôéîïüôçôåò - óôï óêïðü ôïõ, ç áãÜðç ãéá ôï óõíÜíèñùðï êáé ï áëôñïõúóìüò. Ï ÁëâÝñôïò ÓâÜéôóåñ, äåß÷íåé åõôõ÷éóìÝíïò êáé íéþèåé åóùôåñéêÞ áãáëëßáóç, üôáí åðéôõã÷Üíåé íá ðåñéïñßóåé, Ýóôù êáé óõìâïëéêÜ, ôïí ðüíï, ôéò áãùíßåò êáé ôéò áíáóöÜëåéåò ôùí áíèñùðßíùí ðëáóìÜôùí.

2ç Åñþôçóç: á) ÐñïâéâÜóåé: Âñåßôå ñÞìáôá ðïõ íá Ý÷ïõí ùò â’ óõíèåôéêü ôï -âéâÜæù. â) Åãêáñäßùóç: Âñåßôå åðßèåôá, åðéññÞìáôá, ïõóéáóôéêÜ ðïõ íá Ý÷ïõí ùò â’ óõíèåôéêü ôç ëÝîç êáñäéÜ. ÁðÜíôçóç: á) Ôá ñÞìáôá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìåôáâéâÜæù, áðïâéâÜæù, åðéâéâÜæù, äéáâéâÜæù, áíáâéâÜæù, êáôáâéâÜæù. â) Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: åãêÜñäéïò, Üêáñäïò, êáôÜêáñäá, ìõïêÜñäéï, ðåñéêáñäßôéäá, êáëüêáñäïò, ðåñéêÜñäéï, ìõïêáñäßôéäá, öõëëïêÜñäé.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 148

ÅÍÏÔÇÔÁ 3Ç

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÏ ÓÇÌÅÉÙÌÁ

ÈÅÙÑÉÁ Óôï äéÜãñáììá åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ìðïñïýìå íá ðáñáôçñÞóïõìå: á) ôïõò äýï âáóéêïýò óðïíäýëïõò (æùÞ, Ýñãï) áðü ôïõò ïðïßïõò áñèñþíåôáé ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá. â) ôçí ðïñåßá ôçò óêÝøçò ôïõ óõããñáöÝá, áëëÜ êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï, åêåßíïò, åðÝëåîå êáé ïñãÜíùóå ôï õëéêü ôïõ.

1ç ¢óêçóç: Íá ìåëåôÞóåéò ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç êáé íá õðïãñáììßóåé ôá ãåãïíüôá êáé ôá ó÷üëéá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 77).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 149

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

149

ÁðÜíôçóç: Ôá ãåãïíüôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ åßíáé: ãéïò öôù÷ïý éåñÝá êáé ãåííÞèçêå óôç ÓêéÜèï / Ýìáèå ôá ðñþôá ãñÜììáôá åêåß / öïßôçóå ìå äéáêïðÝò óå ãõìíÜóéï ôçò ×áëêßäáò, ôïõ ÐåéñáéÜ êáé ôçò ÁèÞíá / ôï 1874, óå çëéêßá 23 åôþí ôåëåßùóå ôç ÌÝóç Åêðáßäåõóç êáé ãñÜöôçêå óôç ÖéëïóïöéêÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí / ìåëåôïýóå ìüíïò ôïõ îÝíåò ãëþóóåò / äåí ïëïêëÞñùóå ôéò óðïõäÝò ôïõ, ëüãù ïéêïíïìéêþí äõóêïëéþí / åñãÜóôçêå ùò ìåôáöñáóôÞò óå åöçìåñßäåò / Ýæçóå ìå óôåñÞóåéò êáé ðÝèáíå óôç ÓêéÜèï / ãëþóóá ôïõ åßíáé ç êáèáñåýïõóá, äéÜóðáñôç üìùò áðü öñÜóåéò êáé ëÝîåéò ôùí åêêëçóéáóôéêþí âéâëßùí, êáèþò êáé áðü ëÝîåéò ôçò äçìïôéêÞò / óôç äçìïôéêÞ (éäßùìá ÓêéÜèïõ) åßíáé ãñáììÝíïé ïé äéÜëïãïé / Ï ÐáðáäéáìÜíôçò äåí ìðüñåóå íá åêäþóåé ï ßäéïò êáíÝíá âéâëßï üóï æïýóå / Ôá Ýñãá ôïõ ôá äçìïóßåõå óå åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ / ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ Ýãéíáí äéÜöïñåò åêäüóåéò. Ôá ó÷üëéá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ åßíáé: ¹ôáí Üíèñùðïò âáèýôáôá èñçóêåõüìåíïò, ôáðåéíüò êáé ìïíá÷éêüò / Üñ÷éóå ôï óõããñáöéêü ôïõ Ýñãï ìå éóôïñéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá, ðåñéðåôåéþäç êáé ñïìáíôéêÜ, áëëÜ áñãüôåñá óôñÜöçêå óôï äéÞãçìá, üðïõ êáé äéÝðñåøå / èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò ÍåïÝëëçíåò ðåæïãñÜöïõò êáé ï êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò ôïõ çèïãñáöéêïý äéçãÞìáôïò / Ôï ãíÞóéï áöçãçìáôéêü õëéêü ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç, ç áßóèçóç ôçò öýóçò, ç ÷ñéóôéáíéêÞ åõëÜâåéá êé Ýíá áßóèçìá íïóôáëãßáò ðïõ äéáôñÝ÷åé ôçí áöÞãçóÞ ôïõ óõíèÝôïõí Ýíá êëßìá éäéüôõðçò ãïçôåßáò / ç óýíèåóç ôùí äéçãçìÜôùí ôïõ ìåñéêÝò öïñÝò åßíáé ÷áëáñÞ / ç Ýëëåéøç áõôÞ áíáðëçñþíåôáé áðü ôç öõóéêüôçôá óôçí áöÞãçóç.

2ç ¢óêçóç: Ôá äýï ôìÞìáôá ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò (ç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç) âñßóêïíôáé óå êÜðïéá, Üëëïôå ðåñéóóüôåñï êáé Üëëïôå ëéãüôåñï, öáíåñÞ áíôáðüêñéóç ìåôáîý ôïõò. ¸ôóé ð.÷. óôï äåýôåñï ôìÞìá (Â) ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò äçëþíïíôáé ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò ðåæïãñáößáò ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç. Ìðïñåßò íá åñìçíåýóåéò êÜðïéá áðü áõôÜ óõó÷åôßæïíôÜò ôá ìå âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá ôïõ ôìÞìáôïò (Á). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 79). ÁðÜíôçóç: Ùò êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðåæïãñáößáò ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç áíáöÝñïíôáé ôá åîÞò: «áðü ôá 200 ðåñßðïõ äéçãÞìáôÜ ôïõ ôá ðéï ðïëëÜ áíáöÝñïíôáé óôç æùÞ ôùí áðëþí áí-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 150

150

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

èñþðùí ôçò ÓêéÜèïõ, åíþ Ýíáò äåýôåñïò ìéêñüôåñïò êýêëïò áíôëåß èÝìáôá áðü ôç æùÞ óôéò öôù÷ïãåéôïíéÝò ôçò ÁèÞíáò», «ôï ãíÞóéï áöçãçìáôéêü õëéêü ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç, ç áßóèçóç ôçò öýóçò, ç ÷ñéóôéáíéêÞ åõëÜâåéá êé Ýíá áßóèçìá íïóôáëãßáò ðïõ äéáôñÝ÷åé ôçí áöÞãçóÞ ôïõ óõíèÝôïõí Ýíá êëßìá éäéüôõðçò ãïçôåßáò, ðïõ åßíáé áðü ôá êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðåæïãñáößáò ôïõ», «Ãëþóóá ôïõ åßíáé ç êáèáñåýïõóá, äéÜóðáñôç üìùò áðü ëÝîåéò ôçò äçìïôéêÞò· óôç äçìïôéêÞ åîÜëëïõ (êáé éäßùò óôï éäßùìá ôçò ÓêéÜèïõ) åßíáé ãñáììÝíïé êáé ïé äéÜëïãïé». Ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ìáò äßíåé ùò ðëçñïöïñßá, üôé ï ÐáðáäéáìÜíôçò ãåííÞèçêå êáé ìåãÜëùóå óôç ÓêéÜèï, áðü ôçí ïðïßá Ýöõãå ðñïêåéìÝíïõ íá ïëïêëçñþóåé ôéò óðïõäÝò ôïõ êáé íá åñãáóôåß. Ï ðõñÞíáò ëïéðüí, (óêéáèßôéêïò Þ áèçíáúêüò) ôùí 200 ðåñßðïõ äéçãçìÜôùí ôïõ, äéêáéïëïãåßôáé êáé áðü áõôü ôï óôïé÷åßï. Ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ üðùò: ç ÷ñéóôéáíéêÞ åõëÜâåéá êáé ç åìðëïõôéóìÝíç, ìå ëÝîåéò êáé öñÜóåéò åêêëçóéáóôéêþí âéâëßùí, ãëþóóá ôïõ, äéêáéïëïãïýíôáé áðü ôçí êáôáãùãÞ ôïõ (ãéïò éåñÝá), áëëÜ êáé ôá éäéáßôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ (Üíèñùðïò âáèýôáôá èñçóêåõüìåíïò, ôáðåéíüò êáé ìïíá÷éêüò). Ôá õðüëïéðá óôïé÷åßá, üðùò: ôï áßóèçìá íïóôáëãßáò êáé ç áßóèçóç ôçò öýóçò, ðñÝðåé íá åñìçíåõôïýí ìå âÜóç ôç öôù÷éêÞ æùÞ ôïõ óôçí ÁèÞíá, üðïõ ï óõããñáöÝáò ðñïóðáèïýóå íá æÞóåé, áðïêïììÝíïò áðü ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ íçóéïý ôïõ, êÜíïíôáò ìåôáöñÜóåéò óå åöçìåñßäåò.

3ç ¢óêçóç: Ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá (2) áíáöÝñåôáé êé áõôü óôïí ÐáðáäéáìÜíôç. Íá ôï ìåëåôÞóåéò êáé íá áðïôõðþóåéò ôï äéÜãñáììÜ ôïõ, Ý÷ïíôáò ùò ïäçãü ôï äéÜãñáììá ôïõ áíôßóôïé÷ïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò (1). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 80). ÁðÜíôçóç: Á. Ç ÆÙÇ á. Ãåíéêüò ÷áñáêôçñéóìüò â. ÊáôáãùãÞ - Ðñþôá ãñÜììáôá ÈÜíáôïò ã. ÓðïõäÝò 1. ÃõìíÜóéï ã. ÓðïõäÝò 2. ÐáíåðéóôÞìéï

 Êïñõöáßïò äéçãçìáôïãñÜöïò  ÃåííÞèçêå êáé ðÝèáíå óôç ÓêéÜèï, üðïõ  Ýìáèå êáé ôá ðñþôá ãñÜììáôá.  Öïßôçóå, Ýðåéôá, óå ãõìíÜóéá ôçò ×áëêßäáò ôïõ ÐåéñáéÜ êáé ôçò ÁèÞíáò.  ÌåãÜëïò, ôï 1874, ôåëåßùóå ôç ÄåõôåñïâÜèìéá Åêðáßäåõóç êáé ãñÜöôçêå óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ, üðïõ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 151

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

ä. Âéïðïñéóìüò

å. Ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ

Â. ÔÏ ÅÑÃÏ á. Ãåíéêüò ÷áñáêôçñéóìüò ôïõ

151

êáé öïßôçóå ÷ùñßò ðïôÝ íá ðÜñåé ðôõ÷ßï.  áíáãêÜóôçêå íùñßò íá óôñáöåß óôï âéïðïñéóìü. ¸ôóé åñãÜóôçêå ùò äçìïóéïãñÜöïò/ìåôáöñáóôÞò óå äéÜöïñåò åöçìåñßäåò.  ¼ðùò ìüíïò Ýìåéíå óôç æùÞ· ìüíïò êáé éäéüôõðïò [ .... ] ôïõ ßäéïõ ç æùÞ õðÞñîå áóêçôéêÞ.

 ×ñïíéêÜ, áíÞêåé óôç ãåíéÜ ôïõ 1880, áí êáé Ýìåéíå Ýîù áðü ôïõò áãþíåò êáé ôéò áãùíßåò áõôÞò ôçò ãåíéÜò, óôçí ïðïßá ðïëëÜ ïöåßëåé ç ëïãïôå÷íßá ìáò. ÊñáôÞèçêå ìáêñéÜ áðü ôéò öéëïëïãéêÝò æõìþóåéò ôçò åðï÷Þò ôïõ: öéëïëïãéêïß êáâãÜäåò, ãëùóóéêü æÞôçìá, íÝïé öéëïëïãéêïß ðñïóáíáôïëéóìïß öáßíåôáé íá ôïí áöÞíïõí áóõãêßíçôï. Áõôü üìùò åßíáé åíôåëþò åîùôåñéêü. Ï ÐáðáäéáìÜíôçò Ý÷åé ôï äéêü ôïõ êüóìï, êáé óýìöùíá ì’ áõôüí ðëÜèåé ôï äéêü ôïõ Ýñãï. Óôá ìåãÜëá öéëïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ êáéñïý ôïõ äßíåé ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ ëýóåéò. Ãé’ áõôü ìÝíåé ìüíïò óôá ãñÜììáôá ÷ùñßò åôáßñïõò êáé áðïãüíïõò.

â. Ç ðïéüôçôÜ ôïõ 1. ÅðéññïÝò, ôá èÝìáôá êáé ôï êëßìá ôïõ (ôïõò)  Ôï ßäéï éäéüôõðï åßíáé êáé ôï Ýñãï ôïõ· åßíáé åðçñåáóìÝíï áðü ôç æùÞ ôïõ: Ï ÐáðáäéáìÜíôçò êáôáãüôáí áðü öôù÷Þ ïéêïãÝíåéá· Þôáí ãéï éåñÝá· ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ óðéôéïý ôïõ Þôáí èñçóêåõôéêü [...]. ÁõôÞ ëïéðüí ç ìõóôéêÞ æùÞ ôïõ óöñáãßæåé ôï Ýñãï ôïõ, ðïõ åßíáé åìðíåõóìÝíï áðü ôç ÓêéÜèï: ïé ÞñùÝò ôïõ, áðëïß íáõôéêïß, åõóåâåßò ÷ñéóôéáíïß,

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 152

152

2. ç ãëþóóá ôïõ (ôïõò)

3. ç óýíèåóÞ ôïõ (ôïõò) ã. ãíùóôüôåñá ìõèéóôïñÞìáôá ã. êáé äéçãÞìáôá

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ãõíáßêåò, ðáéäéÜ, ãÝñïé, éåñåßò, êéíïýíôáé óôï ÷þñï ôïõ íçóéïý, üðïõ êéíÞèçêå êáé ï ßäéïò, üôáí Þôáí ðáéäß.  Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé êé áõôÞ éäéüôõðç· åßíáé ç ãëþóóá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç· ìéá ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá ðïõ óõíáéñåß êáé æùíôáíåýåé ìÝóá ôçò ãëùóóéêÜ óôïé÷åßá ðáñìÝíá áðü ôç äçìïôéêÞ, ôçí êáèáñåýïõóá, ôá åêêëçóéáóôéêÜ âéâëßá êáé áðü ôï éäßùìá ôçò ÓêéÜèïõ. Ùóôüóï Ý÷åé ìïõóéêüôçôá êáé ãïçôåßá.  Ôá äéçãÞìáôÜ ôïõ äåí Ý÷ïõí ðÜíôá ðëïêÞ êáé äÝóéìï. Åßíáé áöçãÞóåéò áðëÝò.  ¸ñãá ôïõ: «Ïé ¸ìðïñïé ôùí åèíþí» (ìõèéóôüñçìá), «Ç Öüíéóóá» (íïõâÝëá), «¼íåéñï óôï êýìá» (äéÞãçìá), «Õðü ôç âáóéëéêÞ äñõí» (äéÞãçìá), «Öôù÷üò Üãéïò» (äéÞãçìá), «Óôï ×ñéóôü óôï ÊÜóôñï» (äéÞãçìá) êáé Üëëá ðïëëÜ äéçãÞìáôá, ðåñßðïõ äéáêüóéá.

4ç ¢óêçóç: Óýãêñéíå ôþñá ôá âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá (1) êáé (2) ìåôáîý ôïõò: á) ùò ðñïò ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áñ÷ßæåé ôï êáèÝíá ôïõò: áñ÷Þ ôïõ (1): «¹ôáí ãéïò öôù÷ïý éåñÝá êáé ãåííÞèçêå ...» áñ÷Þ ôïõ (2): «Êïñõöáßïò äéçãçìáôïãñÜöïò. ÃåííÞèçêå ....» Ìðïñåßò íá ðåéò ðïéïò áðü ôïõò äýï ôñüðïõò åßíáé ðåñéóóüôåñï ðéóôüò óôç ãñáöÞ åíüò óõíçèéóìÝíïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò, ðïéïò åßíáé ðåñéóóüôåñï áóõíÞèéóôïò áëëÜ êáé ðåñéóóüôåñï äåìÝíïò ìå Ýíá áðü ôá êõñßáñ÷á ãíùñßóìáôá ôïõ Ýñãïõ· â) ùò ðñïò ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôåëåéþíåé ôï êáèÝíá ôïõò: ðïéïò áðü ôïõò äýï ôñüðïõò ðáñïõóéÜæåé ãéá óÝíá ìåãáëýôåñï åíäéáöÝñïí êáé ðïéïò åßíáé ðåñéóóüôåñï óýìöùíïò ìå ôçí ïñèüäïîç ãñáöÞ åíüò âéï-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 153

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

153

ãñáöéêïý óçìåéþìáôïò· ðïéïò áðü ôïõò äýï âéïãñÜöïõò öáßíåôáé ðåñéóóüôåñï åíçìåñùìÝíïò· (Óçìåßùóå üôé Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá ìðïñåß íá ôåëåéþíåé ìå ðïëëïýò ôñüðïõò: ìå áíáöïñÜ ôïõ ôåëåõôáßïõ óçìáíôéêïý ãåãïíüôïò ôçò æùÞò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, ìå óýíôïìç ðáñïõóßáóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ, ìå áíáêïßíùóç ôùí ìåëëïíôéêþí ó÷åäßùí ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ - åöüóïí áõôüò æåé - ìå áíáöïñÜ ó÷åôéêÞ ìå ôçí ôý÷ç ôïõ Ýñãïõ ôïõ êôë.)· ã) ãåíéêüôåñá ùò ðñïò ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôüóï óôï ðåñéå÷üìåíï üóï êáé óôç äïìÞ ôïõò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 81). ÁðÜíôçóç: á) Ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1 îåêéíÜåé ìå ôç öñÜóç: «¹ôáí ãéïò öôù÷ïý éåñÝá êáé ãåííÞèçêå ...». Ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí áóõíÞèéóôï ôñüðï ãñáöÞò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò, ðïõ üìùò åßíáé ðåñéóóüôåñï äåìÝíïò ìå Ýíá áðü ôá êõñßáñ÷á ãíùñßóìáôá ôïõ Ýñãïõ ôïõ âéïãñáöïõìÝíïõ. ÄçëáäÞ, ôç âáèéÜ èñçóêåõôéêÞ ôïõ åõëÜâåéá êáé ôç öôù÷éêÞ - üóï êáé ôáðåéíÞ/áóêçôéêÞ - æùÞ ôïõ, ðïõ åìðüôéóáí ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ôç ãëþóóá ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ôïõ ðáñáãùãÞò. Ï ðéï óõìâáôüò ôñüðïò ãñáöÞò åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò åßíáé ï ôñüðïò ãñáöÞò ôïõ óçìåéþìáôïò 2, üðïõ áíáöÝñïíôáé ôá åîÞò: «Êïñõöáßïò äéçãçìáôïãñÜöïò. ÃåííÞèçêå ......». Åäþ áðïöåýãåôáé ï óõíáéóèçìáôéóìüò êáé ï ðñïóùðéêüò ôüíïò ôïõ âéïãñÜöïõ, äßíïíôáò ôç èÝóç ôïõ óôçí ðéóôüôçôá, ôçí áíôéêåéìåíéêüôçôá êáé ôçí øõ÷ñÞ ðáñÜèåóç ôùí åíçìåñùôéêþí óôïé÷åßùí. â) Ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1 ôåëåéþíåé ùò åîÞò: «Ï ÐáðáäéáìÜíôçò äåí ìðüñåóå íá åêäþóåé ï ßäéïò êáíÝíá âéâëßï üóï æïýóå· ôá Ýñãá ôïõ ôá äçìïóßåõå óå åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ Ýãéíáí äéÜöïñåò åêäüóåéò. Ðñüóöáôá Ýãéíå ç êñéôéêÞ Ýêäïóç ôùí ÁðÜíôùí ôïõ (åêä. Äüìïò) ìå ôçí åðéìÝëåéá ôïõ öéëïëüãïõ Í.Ä. Ôñéáíôáöõëëüðïõëïõ». Áíôßèåôá, ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 2 ôåëåéþíåé ìå ôïí ðéï êÜôù ôñüðï: «¸ñãá ôïõ: «Ïé ¸ìðïñïé ôùí Åèíþí» (ìõèéóôüñçìá), «Ç Öüíéóóá» (íïõâÝëá), «¼íåéñï óôï êýìá» (äéÞãçìá), «Õðü ôçí âáóéëéêÞí äñõí» (äéÞãçìá), «Öôù÷üò Üãéïò» (äéÞãçìá), «Óôá÷ôïìáæþ÷ôñá» (äéÞãçìá), «Óôï ×ñéóôü óôï ÊÜóôñï» (äéÞãçìá) êáé Üëëá ðïëëÜ äéçãÞìáôá, ðåñßðïõ äéáêüóéá». Ãéá ìáò ìåãáëýôåñï åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé ï ôñüðïò ðïõ ôåëåéþíåé ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1, ãéáôß ìáò ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò åêäïôéêÝò ðñïóðÜèåéåò, ðïõ åß÷å êÜíåé åí æùÞ, ï ßäéïò ï ÐáðáäéáìÜíôçò. Ùóôüóï, ï ôñüðïò, ðïõ åßíáé ðéï óýìöù-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 154

154

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íïò ìå ôç ãñáöÞ åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò, åßíáé ï ôñüðïò ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò 2. Åíôïýôïéò, ï âéïãñÜöïò áõôüò äåí åßíáé êáé ï ðéï åíçìåñùìÝíïò, áöïý äå ìáò äßíåé êáìéÜ áðü ôéò ðëçñïöïñßåò (ë.÷. Ýêäïóç áðÜíôùí áðü ôéò åêäüóåéò Äüìïò óå åðéìÝëåéá ôïõ öéëïëüãïõ Ä. Ôñéáíôáöõëëüðïõëïõ), ðïõ ìáò ðáñÝ÷åé ï ðñþôïò âéïãñÜöïò. ã) Ôá äýï ðáñáðÜíù âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïéüôçôåò, áëëÜ êáé áñêåôÝò äéáöïñÝò. Îåêéíþíôáò áðü ôéò ïìïéüôçôåò ìðïñïýìå íá åðéóçìÜíïõìå ôá áêüëïõèá: i) êáé ôá äýï âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá åßíáé ÷ùñéóìÝíá óå äýï åíüôçôåò (ç æùÞ êáé ôï Ýñãï), ii) ç äåýôåñç åíüôçôá (ôï Ýñãï) êáôáëáìâÜíåé ìåãáëýôåñç Ýêôáóç áðü ôçí ðñþôç, iii) êáé óôá äýï âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí åðßäñáóç óôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, ôçò éäéüôõðçò æùÞò ôïõ êáé ôçò êáôáãùãÞò ôïõ, iv) êáé óôá äýï âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá, éäéáßôåñç ìíåßá ãßíåôáé ãéá ôï ãëùóóéêü éäßùìá (êáèáñåýïõóá ìå óôïé÷åßá áðü åêêëçóéáóôéêÜ âéâëßá êáé ôç äçìïôéêÞ/óêéáèßôéêï éäßùìá) ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ. Ùò ðñïò ôéò äéáöïñÝò, ìðïñïýìå íá åðéóçìÜíïõìå ôá áêüëïõèá: i) Óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 2, óôçí åíüôçôá ãéá ôï Ýñãï ôïõ óõããñáöÝá, ðáñÝ÷ïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôá éäåïëïãéêÜ ñåýìáôá êáé ôéò èåùñçôéêÝò áíáæçôÞóåéò ôçò ãåíéÜò ôïõ 1880, ii) óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1, ï âéïãñÜöïò ìïéÜæåé íá åßíáé ðéï åíçìåñùìÝíïò ó÷åôéêÜ ìå ôéò åêäüóåéò ðïõ áöïñïýí óôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, iii) óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1, ôï ýöïò ôïõ âéïãñÜöïõ åßíáé ðéï ðñïóùðéêü êáé ãé’ áõôü ðéï ãïçôåõôéêü ãéá ôïõò áíáãíþóôåò, iv) óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 2, õðÜñ÷åé ìéá ðéï óáöÞò ôÜóç ãéá óýíäåóç ôïõ Ýñãïõ êáé ôçò æùÞò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, v) óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1, ç äéìåñÞò äéÜñèñùóç (ç æùÞ - ôï Ýñãï) åßíáé êáëýôåñá ÷ùñïèåôçìÝíç êáé ðéï åõäéÜêñéôç.

5ç ¢óêçóç: Áðü ôç óýãêñéóç ðïõ Ýêáíåò ðéï ðÜíù, äéáôýðùóå ôçí Üðïøç ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åßíáé äõíáôüí íá ãñáöåß Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá. Ìßëçóå ë.÷. ãéá ôç äïìÞ ôïõ, ãéá ôá óôáèåñÜ êáé ôá ìåôáâëçôÜ óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ, ãéá ôç äõíáôüôçôá ðïõ Ý÷åé ï âéïãñÜöïò íá óõíèÝôåé ìå ðåñéóóüôåñç Þ ìå ëéãüôåñç åëåõèåñßá Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá, ðáñÜ ôïõò ðåñéïñéóìïýò ðïõ ôïõ åðéâÜëëåé áõôü ôï åßäïò ôïõ ëüãïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 81). ÁðÜíôçóç: Áðü ôçí ðéï ðÜíù óýãêñéóç (âë. ÁðÜíôçóç óôçí ¢óêçóç 4) óõìðåñáßíïõìå üôé Ý-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 155

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

155

íá âéïãñáöéêü óçìåßùìá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé ïñéóìÝíá óôáèåñÜ óôïé÷åßá üðùò: ïé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ (ãÝííçóç, èÜíáôïò, óðïõäÝò, êáôáãùãÞ, éäéáßôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá) êáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ (åêäüóåéò, ôßôëïé Ýñãùí, éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Ýñãïõ). ÅðéðëÝïí, ôï óáöÝò, ðëÞñåò êáé áíôéêåéìåíéêü âéïãñáöéêü, ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ãéá ôá éäåïëïãéêÜ ñåýìáôá êáé ôéò áíáæçôÞóåéò ôçò åðï÷Þò, óôçí ïðïßá åíôÜóóåôáé ôï Ýñãï ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ. Ùò ìåôáâëçôÜ óôïé÷åßá åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå ôéò äåõôåñåýïõóåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ êáé ôçí êáôáãùãÞ ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, áëëÜ êáé ôç äõíáôüôçôá, ðïõ Ý÷åé êÜèå óõããñáöÝáò íá óõíèÝôåé, ìå ðåñéóóüôåñç Þ ëéãüôåñç åëåõèåñßá, Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá. Ãéá ðáñÜäåéãìá óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá 1, ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ãëáöõñüôåñï ýöïò êáé ðñïóùðéêüôåñï ôüíï, óå ó÷Ýóç ìå ôï óõããñáöÝá ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò 2. Áõôü áðïôåëåß Ýíá ìåôáâëçôü óôïé÷åßï ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò, áöïý ç ðéï óõíçèéóìÝíç ôáêôéêÞ óýíèåóçò, åßíáé åêåßíç ôïõ óõããñáöÝá ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò 2.

6ç ¢óêçóç: Âáóßóïõ óå ðåñéóóüôåñåò áðü ìéá ðçãÝò êáé ðñïóðÜèçóå íá óõíèÝóåéò ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá åíüò óõããñáöÝá ôçò ðñïôßìçóÞò óïõ, áêïëïõèþíôáò óôéò ãåíéêÝò ôïõ ãñáììÝò ôï ðñïçãïýìåíï äéÜãñáììá. ÁîéïðïéÞóôå êáé ôï ðáñáêÜôù ëåîéëüãéï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 81). ÁðÜíôçóç: Á. Ç æùÞ ôïõ Ï Ìé÷Üëçò Êáôóáñüò ãåííÞèçêå ôï 1919 óôçí Êõðáñéóóßá, üðïõ ïëïêëÞñùóå ôéò åãêýêëéåò óðïõäÝò ôïõ. Óôçí ÁèÞíá Þñèå ãéá íá óðïõäÜóåé, ÷ùñßò, ôåëéêÜ, íá ôï êáôïñèþóåé, ãéáôß óôï ìåôáîý îÝóðáóå ï äåýôåñïò ðáãêüóìéïò ðüëåìïò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Êáôï÷Þò (1941-1944), óõììåôåß÷å óå áñéóôåñÝò áíôéóôáóéáêÝò ïñãáíþóåéò. ÌåôáðïëåìéêÜ ãéá ëüãïõò «åðéâßùóçò» êáôáôÜ÷èçêå óôçí Áåñïðïñßá, ôçí ïðïßá åãêáôÝëåéøå ãéá íá êÜíåé äéÜöïñá åðáããÝëìáôá, ðñïóðáèþíôáò íá ìçí Ý÷åé êáíåíüò åßäïõò åîáñôÞóåéò. Óôï ÷þñï ôçò ëïãïôå÷íßáò åìöáíßóôçêå ìå ôï ðåñéïäéêü «Åëåýèåñá ãñÜììáôá» ôï 1946. ÐÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1998. Â. Ôï Ýñãï ôïõ. Ï Ìé÷Üëçò Êáôóáñüò èåùñåßôáé êïñõöáßïò åêðñüóùðïò ôçò áíôéóôáóéáêÞò Þ êïéíùíéêÞò ðïéçôéêÞò ôÜóçò, ôçò ðñþôçò ìåôáðïëåìéêÞò ãåíéÜò. Óôçí ðñþôç ìåôáðïëåìéêÞ ãåíéÜ, áíÞêïõí ïé ðïéçôÝò ðïõ Ý÷ïõí ãåííçèåß ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’20 êáé

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 156

156

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ý÷ïõí êÜíåé ôçí ðñþôç ôïõò åìöÜíéóç óôá ãñÜììáôá ôç äåêáåôßá ôïõ 1940 - 1950. Ïé ðïéçôÝò áõôÞò ôçò ãåíéÜò âßùóáí ôçí ôñáãùäßá ôçò êáôï÷Þò êáé ôïõ Åìöõëßïõ. Ïé ðåñéóóüôåñïé, üíôáò óôñáôåõìÝíïé óôéò äõíÜìåéò ôçò ÁñéóôåñÜò, õðÝóôçóáí ôéò äéþîåéò êáé ôçí ôñïìïêñáôßá ôïõ ìåôåìöõëéáêïý êñÜôïõò. Ôï éäéüìïñöï ãéá ôçí ÅëëÜäá, ðïëéôéêü êáé øõ÷ïëïãéêü êëßìá áõôþí ôùí äåêáåôéþí, åðçñÝáóå ôçí ðïßçóç ôïõ Ìé÷Üëç Êáôóáñïý. ¸ôóé, áðü Üðïøç ðåñéå÷ïìÝíïõ, ôá âéþìáôá áõôÜ, ìåôïõóéþíïíôáé óå ðïßçóç. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, óôç äåêáåôßá ôïõ 1950, ç åðþäõíç ìíÞìç ôçò áäéêï÷áìÝíçò ãåíéÜò ôçò áíôßóôáóçò äçìéïõñãåß ìéá óõíáéóèçìáôéêÞ ôÜóç ðïõ ìåôïõóéþíåôáé ðïéçôéêÜ. Ïé ðïéçôÝò áõôïß - êáé áíÜìåóÜ ôïõò ï Ìé÷Üëçò Êáôóáñüò - áíôéóôÝêïíôáé áðÝíáíôé óå êÜèå åßäïò óõìâéâáóìïý ìå ôçí ðïëéôéêÞ åîïõóßá êáé ðñïáíáããÝëëïõí ìßá ôåëåßùò äéáöïñåôéêÞ, áëëÜ ðëÝñéá «åëåõèåñßá». Ï Ìé÷Üëçò Êáôóáñüò, ìÝóá áðü ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ åêöñÜæåé Ýíá õøçëü áãùíéóôéêü öñüíçìá êáé Ýíá ðåñÞöáíï êáé áìåôáíüçôï áßóèçìá åëåõèåñßáò, ðïõ ìåôáöñÜæåôáé óå áíôßóôáóç êáé ðÜëç, ôüóï áðÝíáíôé óôçí ðïëéôéêÞ åîïõóßá, üóï êáé áðÝíáíôé óôïõò «óõìâéâáóìÝíïõò» óõìðïëßôåò ôïõ. Ï Êáôóáñüò åîÝäùóå ôï óõíèåôéêü ðïßçìá Ìåóïëüããé (1949), ôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ, ÊáôÜ Óáääïõêáßùí (1953) êáé ôï ÏñïðÝäéï (1956). Áðü ôüôå, Ýùò ôï 1975 óùðáßíåé, ãéá äéêïýò ôïõ ðñïóùðéêïýò ëüãïõò, ðïõ äåí åßíáé Üó÷åôïé, ìå ôç ãåíéêüôåñç ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ óôÜóç æùÞò, ðïõ Ý÷åé åðéëÝîåé. Ôï 1975, äçìïóéåýïíôáé ïé óõëëïãÝò: ÓõããñÜììáôá êáé Ðñüâá êáé ùäÝò. Áêïëïõèïýí: Ôá Åíäýìáôá (1977), ÁëöáâçôÜñéïí ÐïéÞìáôá Á - Ù (1978), Ïíüìáôá (1980), 3Ì + 3Ì = 6Ì (1981) êáé 4 Ìáæéíü (1982), ãéá ôçí ïðïßá âñáâåýôçêå ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò ôï 1983. ÐïéÞìáôÜ ôïõ, ìåëïðïßçóáí ãíùóôïß ¸ëëçíåò óõíèÝôåò üðùò: ï Ìßêçò ÈåïäùñÜêçò êáé ï ÃéÜííçò Ìáñêüðïõëïò. Ï Ìé÷Üëçò Êáôóáñüò åîÝäùóå, åðßóçò, ôá ðåæÜ: ×ñïíéêü ÌùñÝùò ìåôÜ Ôóïôåñðßïõ ÷ùñßïõ Ëéâåñéáíïý (1973), Ðáò - Ëáêßò - Michelet, öéëïóïöéêáß éäÝáé êáé ìïñöáß (1974), Óýã÷ñïíåò Ìðñïóïýñåò (1977), Ôï ÊñÜôïò Åñãïäüôçò (1978).

7ç ¢óêçóç: Íá äçìéïõñãÞóåéò ëÝîåéò ìå ðñþôï Þ äåýôåñï óõíèåôéêü ôá ïõóéáóôéêÜ «âßïò» êáé «Ýñãï»: ðáñÜäåéãìá: âéïðÜëç, óõìâßùóç, åñãü÷åéñï, êÜôåñãï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 82). ÁðÜíôçóç: • Må ðñþôï Þ äåýôåñï óõíèåôéêü ôï ïõóéáóôéêü «âßïò», ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé:

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 157

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

157

âéïãñÜöïò, âéïãñáöïýìåíïò, âéïãñáößá, âéïãñáöéêüò, åãêáôáâéþíù, åãêáôáâßùóç, âéïðïéêéëüôçôá, âéïëüãïò, âéïëïãßá, âéïçèéêÞ, âéïðáëáéóôÞò, ëáèñüâéïò, óõìâéþíù, óõìâßá, ëáèñïâßùóç, ìç÷áíüâéïò, áíáâéþíù, áíáâßùóç, äéáâéþíù, äéáâßùóç, âéïèåùñßá, âéïôå÷íßá, âéïìç÷áíßá, âéïøßá, âéïðïñéóìüò, õäñüâéïò, áåñüâéïò, áìößâéïò, áéùíüâéïò, éóüâéïò, Ýìâéïò, áâßùôïò, âñá÷ýâéïò. • Ìå ðñþôï Þ äåýôåñï óõíèåôéêü ôï ïõóéáóôéêü «Ýñãï», ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: åñãïäüôçò, åñãïëÜâïò, åñãïëçøßá, åñãïëÞðôçò, åñãïëáâßá, åñãïäïóßá, åñãïäçãüò, åñãïóôÜóéï, åñãïíïìßá, åñãïíïìéêüò, åñãïôÜîéï, åñãÜôçò, åñãáóéáêüò, åñãïèåñáðåßá, åñãïèåñáðåõôÞò. Êáêïýñãïò, ðáíïýñãïò, ÷åéñïõñãüò, áìðåëïõñãüò, åëáéïõñãßá, áìðåëïõñãßá, åñéïõñãßá, õðïõñãüò, áãáèïåñãßá, ñáäéïõñãßá, Üåñãïò, ðÜñåñãï, Üíåñãïò, êùëõóéåñãßá.

8ç ¢óêçóç: Íá óõãêåíôñþóåéò ôá åðßèåôá ìå ôá ïðïßá ìðïñïýìå íá ÷áñáêôçñßóïõìå èåôéêÜ Þ áñíçôéêÜ ôï ýöïò ôïõ óõããñáöÝá (ð.÷. áðëü, áíåðéôÞäåõôï, åðéôçäåõìÝíï, åîåæçôçìÝíï, íåõñþäåò, Üôïíï, ðëáäáñü). ÐñïóðÜèçóå, ôþñá, íá ðñïóäéïñßóåéò ôç óçìáóßá ôïõò, ó÷çìáôßæïíôáò óýíôïìåò öñÜóåéò. ÐáñÜäåéãìá: ×áéñüóïõí ôï ëüãï ôïõ. Ôï ýöïò ôïõ Þôáí áðëü êáé áíåðéôÞäåõôï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 82). ÁðÜíôçóç: • Èåôéêüò ÷áñáêôçñéóìüò: áðëü, åýëçðôï, ëéôü, êáôáíïçôü, áðÝñéôôï, ëõñéêü, ãëáöõñü, æùíôáíü, ðçãáßï, åõñçìáôéêü óõíáñðáóôéêü, ñÝïí ê.á. Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: – Ôá ðáéäéÜ ôïí êáôáëÜâáéíáí. Ï ëüãïò ôïõ Þôáí áðëüò êáé êáôáíïçôüò. – ¼ôáí äéÜâáæåò ôá êåßìåíÜ ôïõ, ÷áéñüóïõí. Ôï ýöïò ôïõ áí êáé Þôáí ëõñéêï, Þôáí, åðßóçò, ðçãáßï êáé æùíôáíü. – Ôï ýöïò ìéáò åðéóôçìïíéêÞò ãñáììáôåßáò ðñÝðåé íá åßíáé ëéôü êáé áðÝñéôôï. • Áñíçôéêüò ÷áñáêôçñéóìüò: åðéôçäåõìÝíï, äõóíüçôï, êïõñáóôéêü, ìïíüôïíï, ôñá÷ý, ðïìðþäåò, óêëçñü, áêáôÝñãáóôï, âáñåôü ê.á. – Áõôü ôï ìõèéóôüñçìá äåí ôï ôåëåßùóá. Ìå áðïãïÞôåõóå ôï åðéôçäåõìÝíï êáé ðïìðþäåò ýöïò ôïõ óõããñáöÝá. – Ôï ýöïò ôùí ðïéçìÜôùí ôïõ åßíáé ôñá÷ý êáé áêáôÝñãáóôï. – Áõôü ôï ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï åßíáé êïõñáóôéêü ãéáôß ï óõããñáöÝáò ôïõ Ý÷åé äõó-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 158

158

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íüçôï ýöïò. – Ôï ìïíüôïíï ëïãïôå÷íéêü ýöïò åßíáé ìåéïíÝêôçìá ãéá ôç óõããñáöéêÞ äïõëåéÜ.

9ç ¢óêçóç: Íá äéáêñßíåéò ôéò óçìáóßåò ôùí ëÝîåùí: Ýñãï - åñãáóßá, óôáäéïäñïìßá - åðÜããåëìá, Üåñãïò, áðáó÷üëçóç - õðïáðáó÷üëçóç, ðñüóëçøç - äéïñéóìüò, äéáèåóéìüôçôá - áðüëõóç - ðáñáßôçóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 82). ÁðÜíôçóç: • ¸ñãï: ü,ôé äçìéïõñãåßôáé áðü êÜðïéïí ùò áðïôÝëåóìá åñãáóßáò (ðíåõìáôéêÞò Þ óùìáôéêÞò). • Åñãáóßá: êáôáâïëÞ óùìáôéêþí êáé ðíåõìáôéêþí (äéáíïçôéêþí) äõíÜìåùí ãéá ôçí ðáñáãùãÞ Ýñãïõ. • Óôáäéïäñïìßá: åðáããåëìáôéêÞ åîÝëéîç êáé ðïñåßá åíüò áôüìïõ (Üíôñáò Þ ãõíáßêá) óå êÜðïéïí åðáããåëìáôéêü, åðéóôçìïíéêü Þ êáëëéôå÷íéêü ÷þñï. • ÅðÜããåëìá: áõôü ðïõ áóêåß êÜèå Üíèñùðïò (Üíôñáò Þ ãõíáßêá) óå ïðïéïäÞðïôå ÷þñï (áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ, äåõôåñïãåíÞ êáé ôñéãïãåíÞ ôïìÝá ðáñáãùãÞò) ãéá íá ìðïñÝóåé íá æÞóåé (âéïðïñéóìüò, åðéâßùóç). • ¢åñãïò: åêåßíïò ðïõ äåí åñãÜæåôáé ãéá éäéáßôåñïõò ëüãïõò (ôåìðåëéÜ). • ¢íåñãïò: åêåßíïò ðïõ åðéèõìåß íá åñãáóôåß, æçôåß åñãáóßá, áëëÜ äå âñßóêåé. • Áðáó÷üëçóç: ç äñáóôçñéüôçôá ðïõ áíáðôýóóåé êÜðïéïò óôï ÷þñï åñãáóßáò ôïõ Þ êÜðïõ áëëïý, îÝ÷ùñá áðü ôçí åñãáóßá ôïõ. • Õðïáðáó÷üëçóç: ç ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç (ëßãåò þñåò). • Ðñüóëçøç: ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá êÜðïéïò ðñïóëáìâÜíåôáé ó’ Ýíáí åñãáóéáêü ÷þñï (õðçñåóßåò äçìïóßïõ, éäéùôéêüò ôïìÝáò, äçìüóéá Ýñãá êôë.). • Äéïñéóìüò: ç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá äéïñßæåôáé êÜðïéïò óå êÜðïéïí åñãáóéáêü ÷þñï, óõíÞèùò ôïõ äçìïóßïõ ôïìÝá. • Äéáèåóéìüôçôá: ç ðñïóùñéíÞ áðïìÜêñõíóç åíüò éäéùôéêïý Þ äçìïóßïõ õðáëëÞëïõ áðü ôç èÝóç ôïõ. • Áðüëõóç: ç ïñéóôéêÞ êáé áìåôÜêëçôç áðïìÜêñõíóç (ðáýóç) åíüò åñãáæïìÝíïõ áðü ôï ÷þñï åñãáóßáò ôïõ. • Ðáñáßôçóç: ç åãêáôÜëåéøç «éäßá âïõëÞóåé» ìéáò èÝóçò Þ åíüò áîéþìáôïò áðü êÜðïéïí Üíèñùðï ãéá ðñïóùðéêïýò Þ éäåïëïãéêïýò ëüãïõò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 159

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

159

10ç ¢óêçóç: Íá áíôéêáôáóôÞóåéò ôéò ëÝîåéò/öñÜóåéò ðïõ Ý÷ïõí ôõðùèåß ìå Ýíôïíá óôïé÷åßá. ¼ðïõ ÷ñåéÜæåôáé, ÷ñçóéìïðïßçóå êáé ôï ëåîéêü. ÐáñÜäåéãìá: Áõôüò åßíáé âßïò êáé ðïëéôåßá = Ý÷åé êÜíåé Þ Ý÷åé ðÜèåé ðïëëÜ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 83). ÁðÜíôçóç: • Åíäéáôñßâåé óå áóÞìáíôåò ëåðôïìÝñåéåò = ðáñáìÝíåé, áó÷ïëåßôáé åðßìïíá. • Åíôñõöþ óå êïóìéêÝò äéáóêåäÜóåéò Þ öéëïóïöéêÝò ìåëÝôåò = âñßóêù óå êÜôé åõ÷áñßóôçóç Þ ôÝñøç. • óå åöÞìåñåò äéáóêåäÜóåéò = ðñüóêáéñåò, ðáñïäéêÝò. • Ç ìáôáéïäïîßá ôïõ äåí Ý÷åé üñéá = ôï ðÜèïò ãéá ôç ÷ùñßò áîßá (ôç ìÜôáéç) äüîá. • Ç ðïëõðñáãìïóýíç ôïõ ôïí êÜíåé ... = ç åíáó÷üëçóç (ôáõôü÷ñïíç) ìå ðïëëÜ êáé äéáöïñåôéêÜ ðñÜãìáôá. • Óå üëá åðéôçäåýåôáé = êáôáðéÜíåôáé ìå ðïëëÜ ðñÜãìáôá. • ¢íèñùðïò ðïõ ôõñâÜæåé ðåñß ðïëëÜ = Üíèñùðïò ðïõ áíáêáôåýåôáé ìå üëá. • Åðéäßäåôáé óôçí ðïëéôéêÞ = êáôáðéÜíåôáé, áó÷ïëåßôáé. • Åßíáé ðñïóçëùìÝíïò óôéò ðáëéÝò, óõíôçñçôéêÝò áíôéëÞøåéò = åßíáé êïëëçìÝíïò, áöïóéùìÝíïò. • Ôïí äéÝêñéíå ç ìåôñéïðÜèåéá = áðÝöåõãå ôéò áêñüôçôåò, ôéò ðñïêáôáëÞøåéò êáé ôïõò öáíáôéóìïýò. • Ï íáñêéóóéóìüò ôïõ ôïí ïäçãïýóå óôçí õðåñïøßá = ç áõôáñÝóêåéÜ ôïõ ôïí ïäçãïýóå óôçí Ýðáñóç, óôçí áëáæïíåßá. • Óõíå÷þò ðåñéáõôïëïãåß. Ç Ýðáñóç êáé ç êïìðïññçìïóýíç ôïõ ðñïêáëïýí ôçí áíôéðÜèåéá = Óõíå÷þò áõôïåðáéíåßôáé ç áëáæïíåßá êáé ï êïìðáóìüò ôïõ ðñïêáëïýí ôçí áíôéðÜèåéá.

11ç ¢óêçóç: ÁíôéêáôÜóôçóå ôá åêöùíÞìáôá ðïõ áêïëïõèïýí ìå Üëëá éóïäýíáìá. ÐáñÜäåéãìá: ¸÷åé ðÜñåé Ýíá ëïýóôñï = Ý÷åé áðïêôÞóåé ìéá åðéöáíåéáêÞ ìüñöùóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 83). ÁðÜíôçóç: • öùóôÞñáò = ðïëõìáèÞò, Ýîõðíïò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 160

160

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• æùíôáíÞ âéâëéïèÞêç = ï ðáíôïãíþóôçò· ï Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé åõñõìÜèåéá (åãêõêëïðáéäéêÝò ãíþóåéò). • áõôïäßäáêôïò = áõôüò ðïõ üóá ãíùñßæåé, ôá Ýìáèå (äéäÜ÷ôçêå) ìüíïò ôïõ. • ïøéìáèÞò = áõôüò ðïõ Ýìáèå êÜðïéá ðñÜãìáôá óå üøéìç (ìåãÜëç) çëéêßá. • îåöôÝñé = ï åýóôñïöïò, ï Ýîõðíïò. • èçóáõñüò ãíþóåùí = ðïëõìáèÞò, åõñõìáèÞò. • îÝñåé ëßãá êïëõâïãñÜììáôá = Ý÷åé óôïé÷åéþäåéò ãíþóåéò. • ìáèáßíåé ìÝóåò Üêñåò = ìáèáßíåé ãåíéêÜ ðñÜãìáôá, ÷ùñßò íá åìâáèýíåé óôçí ïõóßá ôïõ èÝìáôïò. • ðÞñå Ýíá ðáóÜëåéììá = Ýêáíå ìéá âéáóôéêÞ êáé ðñü÷åéñç áíÜãíùóç ó’ Ýíá ìÜèçìá· ç åðéöáíåéáêÞ ìüñöùóç. • åßíáé Üíèñùðïò ôïõ êáèÞêïíôïò = åßíáé õðåýèõíïò êáé åõóõíåßäçôïò Üíèñùðïò. • åßíáé Üíèñùðïò ôçò ðÝíáò = äéáíïïýìåíïò, óõããñáöÝáò, ëïãïôÝ÷íçò. • åñãÜôçò ôïõ ëüãïõ = äéáíïïýìåíïò, ñÞôïñáò. • êáëáìáñÜò = ãñáöéÜò (ìåéùô.). • ìéëÜåé åîåæçôçìÝíá = ìéëÜåé ãéá ëüãïõò åíôõðùóéáóìïý ìå äõóíüçôåò êáé ðåñßôå÷íåò åêöñÜóåéò.

12ç ¢óêçóç: ÃñÜøå ìéá åðéóôïëÞ óå Ýíá ößëï, ãéá íá ôïí åíçìåñþóåéò ó÷åôéêÜ ìå Ýíá åðþíõìï ðñüóùðï ôçò ðåñéï÷Þò óïõ, ôï ïðïßï äå ó’ áöÞíåé áäéÜöïñï, áëëÜ óå öïñôßæåé øõ÷éêÜ, äçëþíïíôáò êáé áéôéïëïãþíôáò ôá èåôéêÜ êáé ôá áñíçôéêÜ óõíáéóèÞìáôá ðïõ óïõ äçìéïõñãåß. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôá ßäéá óôïé÷åßá, ãñÜøå ãéá ôï ßäéï ðñüóùðï Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá. Ôç öïñÜ áõôÞ üìùò öñüíôéóå íá áðáëëáãåßò áðü ôç óõíáéóèçìáôéêÞ óïõ öüñôéóç. ÐáñÜèåóå êáé óýíèåóå ôá âéïãñáöéêÜ ôïõ óôïé÷åßá, üóï ðéï áíôéêåéìåíéêÜ ìðïñåßò, áöïý óêïðüò óïõ åßíáé íá äçìïóéåýóåéò ôï óçìåßùìá áõôü ó’ Ýíá ëåýêùìá - áöéÝñùìá óôéò ðñïóùðéêüôçôåò ôçò ðåñéï÷Þò óïõ. ×ñÞóéìç ðëçñïöïñßá: ÓõãêÝíôñùóå ôá âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ óå åíäéáöÝñåé ìå ìéá óõíÝíôåõîç. Ìå ôéò êáôÜëëçëåò åñùôÞóåéò ìðïñåßò íá ðëçñïöïñçèåßò ôá ó÷åôéêÜ ìå ôç ãÝííçóÞ ôïõ, ôçí ïéêïãåíåéáêÞ ôïõ êáôÜóôáóç, ôéò óðïõäÝò ôïõ, ôï åðÜããåëìÜ ôïõ, ôéò ðñïïðôéêÝò ôïõ êôë. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 83).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 161

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

161

ÁðÜíôçóç: á) ÖïñôéóìÝíç óõíáéóèçìáôéêÜ âéïãñáößá ÁèÞíá, 19/8/2002 Ößëå Íéêüëá, Åßìáé ðïëý ÷áñïýìåíïò ðïõ ìïõ äßíåôáé ç åõêáéñßá ãéá íá óïõ ìéëÞóù ãéá ìéá ðïëý îå÷ùñéóôÞ ðñïóùðéêüôçôá ôçò ðüëçò ìïõ. ¼ðùò ãíùñßæåéò åäþ êáé ôÝóóåñá ÷ñüíéá, ðïõ åãêáôáóôÜèçêá óôïí ôüðï ôùí ãïíéþí ìïõ, äñáóôçñéïðïéÞèçêá ãéá íá êáôáãñÜøù êáé íá áíáäåßîù (ìå ôçí ôáðåéíÞ ìïõ ðñïóðÜèåéá) ôá áñ÷áßá ìíçìåßá ôçò ðåñéï÷Þò. Ðïëýôéìïò áñùãüò óå ôïýôç ôçí ðñïóðÜèåéá, óôÜèçêå ï ×ñÞóôïò Ð. ÃåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1960, üðïõ êáé ìåãÜëùóå. ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí åãêõêëßùí óðïõäþí ôïõ, öïßôçóå óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, óôï ôìÞìá Éóôïñßáò êáé Áñ÷áéïëïãßáò. Ôï 1988 áêïëïýèçóå ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Bristol (ÌåãÜëç Âñåôáíßá), áð’ üðïõ Ýëáâå êáé ôï äéäáêôïñéêü ôïõ äßðëùìá ôï 1992. Áðü ôï 1996 õðçñåôåß óôçí Åöïñåßá Âõæáíôéíþí Áñ÷áéïôÞôùí ôçò ðåñéï÷Þò, ðáñÜãïíôáò ðïëéôéóôéêü Ýñãï. Ôï åíäéáöÝñïí ôïõ äåí ðåñéïñßæåôáé ìüíï óôá õðçñåóéáêÜ ôïõ êáèÞêïíôá, áëëÜ ðñï÷þñçóå êáé óôçí Ýêäïóç åíüò ìçíéáßïõ ðåñéïäéêïý, ðïõ ðåñéÝ÷åé Üñèñá, áíáëýóåéò êáé üëç ôçí ðïëéôéóôéêÞ êßíçóç ôçò ðåñéï÷Þò ìáò. ÌÝóá áðü ôéò óôÞëåò áõôïý ôïõ ðåñéïäéêïý, ïé ìáèçôÝò ôçò ðåñéöÝñåéÜò ìáò, Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá åêöñÜóïõí ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò, ôéò áãùíßåò, ôá üíåéñá êáé ôéò éäÝåò ôïõò ãéá ôï ìÝëëïí. Ðñüêåéôáé, ëïéðüí, üðùò êáôáëáâáßíåé, ãéá Ýíáí Üíèñùðï, ðïõ Ý÷åé êáôáêôÞóåé ôéò êáñäéÝò üëùí ìáò, áöïý ç åñãáôéêüôçôÜ ôïõ, ôï áßóèçìá êïéíùíéêÞò ðñïóöïñÜò êáé ç áíéäéïôÝëåéá, ðïõ ôïí ÷áñáêôçñßæïõí, áðïôåëïýí Ýíá öùôåéíü ðáñÜäåéãìá, ìßá ëáìðñÞ óôÜóç æùÞò, ãéá üëïõò ôïõò êáôïßêïõò ôçò ðåñéï÷Þò ìáò. ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×. â) ÁíôéêåéìåíéêÞ ðáñïõóßáóç âéïãñáößáò ×ñÞóôïò Ð., áñ÷áéïëüãïò ÃåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1960, üðïõ ìåãÜëùóå. ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí åãêõêëßùí óðïõäþí ôïõ, ãñÜöôçêå óôç ÖéëïóïöéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, óôï ôìÞìá Éóôïñßáò êáé Áñ÷áéïëïãßáò (1978). ÌåôÜ ôçí ïëïêëÞñùóç ôùí Ðôõ÷éáêþí óðïõäþí ôïõ êáé ôùí óôñáôéùôéêþí ôïõ õðï÷ñåþóåùí (1988), ìåôÝâç óôç ÌåãÜëç Âñåôáíßá, üðïõ áêïëïýèçóå ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Bristol. Ôï 1992, Ýëáâå ôï äéäáêôïñéêü ôïõ äßðëùìá êáé åðÝóôñåøå óôçí ÅëëÜäá.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 162

162

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÅñãÜæåôáé áðü ôï 1996, óôçí Åöïñåßá Âõæáíôéíþí Áñ÷áéïôÞôùí ôçò Ó... êáé åêôüò áðü ôéò Üëëåò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ, åßíáé åêäüôçò - äéåõèõíôÞò ôïõ ðïëéôéóôéêïý ðåñéïäéêïý «ÑùãìÝò». Ï ×ñÞóôïò Ð... áðü ôç èÝóç óôçí ïðïßá åñãÜæåôáé, ðáëåýåé ãéá ôç óùôçñßá êáé ôçí áíÜäåéîç ôùí áñ÷áßùí ìíçìåßùí ôçò ðåñéï÷Þò, áëëÜ êáé ãéá ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôùí êáôïßêùí áðÝíáíôé óôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ êáé ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí.

13ç ¢óêçóç: Ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ðåñéÝ÷åé óõíÞèùò Ýíá óýíôïìï ÷áñáêôçñéóìü ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ. ÐñïóðÜèçóå íá óêåöôåßò óå ôé èá ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìåýóåé áõôüò ï ÷áñáêôçñéóìüò êáé ðïéá èá ìðïñïýóå íá åßíáé ãåíéêüôåñá ç ÷ñçóéìüôçôá åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ãéá ôïí áíáãíþóôç. ÓôÞñéîå ôçí ÜðïøÞ óïõ óôá ðñïçãïýìåíá Þ êáé óå Üëëá âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 84). ÁðÜíôçóç: Óôá âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá, ðïõ ìåëåôÞóáìå ðéï ðÜíù, ï óýíôïìïò ÷áñáêôçñéóìüò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ ðñïóþðïõ, ðïõ ðåñéÝ÷åôáé, Ý÷åé ùò óêïðü ôçí ðëçñÝóôåñç åíçìÝñùóç ôïõ áíáãíþóôç. ÓõíÞèùò, ï óýíôïìïò ÷áñáêôçñéóìüò áíáöÝñåôáé óå ëåðôïìÝñåéåò ôçò æùÞò êáé ôçò åñãáóßáò ôïõ âéïãñáöïõìÝíïõ, ðïõ åðçñÝáóáí ôï óõããñáöéêü, åðéóôçìïíéêü Þ êáëëéôå÷íéêü ôïõ Ýñãï. ÃåíéêÜ, ðÜíôùò, óõìâÜëëïõí óôçí êáëýôåñç, óöáéñéêüôåñç êáé áíôéêåéìåíéêüôåñç ãíþóç ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ âéïãñáöåßôáé. Ôþñá, üóïí áöïñÜ óôç ÷ñçóéìüôçôá åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ãéá ôïí áíáãíþóôç, ëßãá ìÝíïõí íá åéðùèïýí áêüìá. Åßäáìå óôçí áñ÷Þ ôçò åíüôçôáò, üôé ôá âéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá ðïõ áíáöÝñïíôáé óôïí ÁëÝîáíäñï ÐáðáäéáìÜíôç, êÜíïõí ëüãï ãéá ôá éäéáßôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, áëëÜ êáé ãéá ôéò åðéññïÝò ðïõ äÝ÷ôçêå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ, áðü ôïí êïéíùíéêü êáé ðïëéôéêü ðåñßãõñü ôïõ. ¼ëåò ïé ëåðôïìÝñåéåò èåùñïýíôáé ðÜñá ðïëý ÷ñÞóéìåò ãéá ôïí áíáãíþóôç, ðïõ åðéèõìåß íá êáôáíïÞóåé ôïõò éäéáßôåñïõò äåóìïýò, ðïõ óõíäÝïõí ôï âéïãñáöïýìåíï ðñüóùðï ìå ôçí åðï÷Þ ôïõ. ¸ôóé, ëïéðüí, ç ðáñïõóßá åíüò ðëÞñïõò, áíôéêåéìåíéêïý êáé åíçìåñùìÝíïõ âéïãñáöéêïý, äéåõêïëýíåé ôïí áíáãíþóôç, óôçí ðíåõìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá ðïõ êáôáâÜëëåé ãéá íá ðñïóåããßóåé ôï Ýñãï êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ (åðéóôÞìïíá, êáëëéôÝ÷íç, ëïãïôÝ÷íç, ðïëéôéêïý êôë.), ðïõ ôïí ãïçôåýåé.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 163

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

163

14ç ¢óêçóç: ¸ñåõíá: Óôü÷ïò ôçò Ýñåõíáò áõôÞò åßíáé íá ìåëåôçèåß ç ó÷Ýóç ðïõ õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôç æùÞ åíüò áíèñþðïõ (êáôáãùãÞ, ìüñöùóç, óðïõäÝò êôë.) êáé óôç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Ìðïñåßôå íá åñãáóôåßôå ùò åîÞò: Íá ó÷çìáôßóåôå ïìÜäåò ôùí 5-6 áôüìùí êáé ç êÜèå ïìÜäá íá õðïâÜëåé ôï åñùôçìáôïëüãéï, ðïõ óáò äßíåôáé ðáñáêÜôù âïçèçôéêÜ, óå Ýíá Üôïìï ìå äéáöïñåôéêÞ êïéíùíéêÞ ðñïÝëåõóç êáé åðáããåëìáôéêÞ áðáó÷üëçóç (Ýíáí Ýìðïñï, Ýíáí êáèçãçôÞ, Ýíáí åñãÜôç, Ýíáí áãñüôç êôë.). Óôéò áðáíôÞóåéò ôïõ áõôÝò èá óôçñßîåôå ýóôåñá ôéò ãëùóóéêÝò óáò ðáñáôçñÞóåéò, ãéá íá äéáðéóôþóåôå ôç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Óôçí åñãáóßá óáò áõôÞ èá óáò äéåõêïëýíåé ç ÷ñÞóç ìáãíçôïöþíïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 84). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, åäþ ïé ìáèçôÝò ÷ùñéóìÝíïé óå ïìÜäåò êáé áêïëïõèþíôáò ôéò ïäçãßåò (åñùôçìáôïëüãéï, ÷ñÞóç ìáãíçôïöþíïõ) ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ, èá äïõëÝøïõí ìüíïé ôïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáäåßîïõí üôé ìåôáîý êáôáãùãÞò / êïéíùíéêÞò ðñïÝëåõóçò êáé ãëþóóáò õðÜñ÷åé Üìåóç ó÷Ýóç. Óôçí åñãáóßá áõôÞ ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá êáôáëÞîïõí êáé óôá åîÞò óõìðåñÜóìáôá: • Ç êáôáãùãÞ, ï ôüðïò äéáìïíÞò, ï åñãáóéáêüò ÷þñïò êáé ôï êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí äéáìïñöþíïõí ôï ãëùóóéêü üñãáíï ôïõ áíèñþðïõ (ë.÷. éäéùìáôéóìïß, ëåîéëüãéï ôçò äïõëåéÜò êôë.). • Ç éäåïëïãßá êáé ç ðïëéôéêÞ ôïðïèÝôçóç, áðïôõðþíïíôáé óôç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá (ë.÷. áñéóôåñÞ ≠ äåîéÜ öñáóåïëïãßá êôë.). • Ïé óðïõäÝò, ç ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá, áëëÜ êáé ïé êïéíùíéêÝò óõíáíáóôñïöÝò, âåëôéþíïõí ôçí Ýêöñáóç êáé äéáìïñöþíïõí Ýíá ãëùóóéêü üñãáíï, ôåëåßùò äéáöïñåôéêü áðü åêåßíï ôïõ áíèñþðïõ, ðïõ Ý÷åé æÞóåé ó’ Ýíá ãëùóóïãåùãñáöêü ðåñéâÜëëïí ðåñé÷áñáêùìÝíï êáé áðïêëåéóìÝíï áðü êÜèå åßäïõò îÝíåò åðéññïÝò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 164

164

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Íá âñåßôå ôá áíôþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí êáé êáôüðéí óõíäõÜóôå ìå üóá ìðïñåßôå ïõóéáóôéêÜ: áíéáñüò, êïóìéêüò, áöüñôéóôïò, êõñéüôåñïò, éäéüôõðïò, äçìïóéåõìÝíïò, åîåæçôçìÝíïò. ÁðÜíôçóç: Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • áíéáñü ≠ åíäéáöÝñùí • êïóìéêüò ≠ áðüêïóìïò, õðåñêüóìéïò • áöüñôéóôïò ≠ öïñôéóìÝíïò • êõñéüôåñïò ≠ äåõôåñåýùí • éäéüôõðïò ≠ óõíçèéóìÝíïò • äçìïóéåõìÝíïò ≠ áíÝêäïôïò, áäçìïóßåõôïò • åîåæçôçìÝíïò ≠ öõóéêüò, áíåðéôÞäåõôïò – Ôá ïõóéáóôéêÜ ìå ôá ïðïßá óõíäõÜæïíôáé ôá áíôþíõìá åßíáé: • åíäéáöÝñùí (-ïõóá, -ïí): Üíèñùðïò, ëüãïò, óõããñáöÝáò, ðïéçôÞò, êáëëéôÝ÷íçò, ðñïóùðéêüôçôá, ðáñÜóôáóç. • áðüêïóìïò (-ç, -ï): Üíèñùðïò, ÷áñáêôÞñáò, ðïéçôÞò, óõããñáöÝáò, êáëëéôÝ÷íçò, áôìüóöáéñá. • öïñôéóìÝíïò (-ç, -ï): ÷áñáêôÞñáò, ëüãïò, êáëëéôÝ÷íçò, ðïéçôÞò, áôìüóöáéñá, ìç÷Üíçìá, óõóêåõÞ. • äåõôåñåýùí (-ïõóá): óçìáóßá, äéáäéêáóßá, ñüëïò, ðëçñïöïñßá, åßäçóç. • óõíçèéóìÝíïò (-ç, -ï): Üíèñùðïò, ëüãïò êáôÜóôáóç, æùÞ, äïõëåéÜ, áõôïêßíçôï. • áíÝêäïôïò (-ç, -ï): õëéêü, Ýñãï, ðïßçìá, äéÞãçìá, áñ÷åßï. • öõóéêüò (-ç, -ï): ôïðßï, Üíèñùðïò, æùÞ, éóôïñßá, åðéóôÞìç, ëåéôïõñãßá.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 165

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

165

2ç Åñþôçóç: Íá óõìðëçñþóåôå ôéò ðéï êÜôù öñÜóåéò ìå ôéò ëÝîåéò ðïõ óáò äßíïíôáé, áöïý ôéò âÜëåôå óôïí êáôÜëëçëï ôýðï: äéáìïñöþíù, áóêþ, áõôïâéïãñáöéêüò, áðüêïóìïò, åîåæçôçìÝíïò, áóêçôéêüò, ðïßçìá, áíåðéôÞäåõôïò. Ïé óðïõäÝò êáé ç áíþôåñç ìüñöùóç .......... ôï ãëùóóéêü üñãáíï ôïõ áíèñþðïõ. Ç æùÞ ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ÐáðáäéáìÜíôç Þôáí ............... êáé .............., ãåãïíüò ðïõ .............. éäéáßôåñç ãïçôåßá óôïõò óýã÷ñïíïõò áíáãíþóôåò. Ôï ............... ýöïò áõôïý ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, ôïí Ýêáíå íá óôñÝøåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ óå Üëëåò áó÷ïëßåò, ãéá íá ðåñÜóåé ôï ÷ñüíï ôïõ. Ôá Ýíôïíá ............. óôïé÷åßá êïõñÜæïõí ôïí áíáãíþóôç êáé áðïäõíáìþíïõí ôá ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá. Ìå ýöïò áðëü êáé ............... Ýêáíå ôïõò ìáèçôÝò ôïõ, íá áãáðÞóïõí ôçí áíÜãíùóç............ ÁðÜíôçóç: Ôá êåíÜ óõìðëçñþíïíôáé êáôÜ óåéñÜ ùò åîÞò: äéáìïñöþíïõí, áóêçôéêÞ, áðüêïóìç, áóêåß, åîåæçôçìÝíï, áõôïâéïãñáöéêÜ, áíåðéôÞäåõôï, ðïéçìÜôùí.

0

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 166

ÅÍÏÔÇÔÁ 4Ç

ÁÕÔÏÂÉÏÃÑÁÖÉÁ / ÌÕÈÉÓÔÏÑÇÌÁ ÌÅ ÁÕÔÏÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÓÔÏÉ×ÅÉÁ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Âë. ÁðÜíôçóç óôçí ¢óêçóç ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ.

1ç ¢óêçóç: ÐáñáëëáãÞ ôçò áõôïâéïãñáößáò ìðïñåß íá èåùñçèåß êáé ôï ìõèéóôüñçìá ðïõ ðåñéÝ÷åé áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá. ÐñïóðÜèçóå íá âñåéò ôéò âáóéêÝò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôá äýï åßäç. Íá óôçñßîåéò ôçí áðÜíôçóÞ óïõ óôá êåßìåíá: «ÃëùóóéêÞ áõôïâéïãñáößá» Ð. ÍéñâÜíá (âë. ÐáñÜñôçìá ó. 142), êáé óôï áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôïõ Ã. ÈåïôïêÜ «ËåùíÞò» (âë. ÐáñÜôçìá ó. 145), [¸íá ¸èíïò íåüöôù÷ï]. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 85).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 167

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

167

ÁðÜíôçóç: Äéêáßùò, ôï ìõèéóôüñçìá ðïõ ðåñéÝ÷åé áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, èåùñåßôáé ðáñáëëáãÞ ôçò áõôïâéïãñáößáò. Ç êõñéüôåñç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôá äýï åßäç åíôïðßæåôáé óôç ìïñöÞ êáé ôç óõíï÷Þ ôïõ Ýñãïõ. Óôçí áõôïâéïãñáößá, ï óõããñáöÝáò áöçãåßôáé ôá ðåñéóôáôéêÜ, ôá ãåãïíüôá êáé ôéò ðåñéðÝôåéåò ôçò æùÞò ôïõ. ÓõíÞèùò, ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðñþôï åíéêü ðñüóùðï êáé äåí êñýâåôáé ðßóù áðü «ðñïóùðåßá» Þ Üëëïõò Þñùåò. Áíôßèåôá, ôï ìõèéóôüñçìá ðïõ ðåñéÝ÷åé áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, åßíáé Ýíá êáôåîï÷Þí ëïãïôå÷íéêü Ýñãï. Îåöåýãåé áðü ôï áöçãçìáôéêü Ýñãï ìå ôïí ðñïóùðéêü ôüíï êáé ôçí åîïìïëïãçôéêÞ äéÜèåóç. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìõèéóôüñçìá ìå óýíèåôç ðëïêÞ êáé ðïëëïýò ÷áñáêôÞñåò, üðïõ ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéþíôáò Ýíá «ðñïóùðåßï» Þ Ýíáí Þñùá, ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ êáé ãéá ôç æùÞ ôçò ïéêïãåíåßáò ôïõ. ¸íáò Ýìðåéñïò áíáãíþóôçò, ðïõ ãíùñßæåé áñêåôÝò ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ óõããñáöÝá, ìðïñåß åýêïëá íá äéáêñßíåé óå ðéï âáèìü, Ýíá ìõèéóôüñçìá ðáñÝ÷åé ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ ôïõ óõããñáöÝá êáé óå ðïéï âáèìü, Ýíá ìõèéóôüñçìá, ìÝíåé áíåðçñÝáóôï áðü ôéò ðñïóùðéêÝò ðåñéðÝôåéåò êáé ôéò áíáìíÞóåéò ôïõ ëïãïôÝ÷íç.

1ç Åñþôçóç: ¸ññùóèå, êáôáèýìéïí: ìðïñåßôå íá âñåßôå ïìüññéæá óôç ÍÝá ÅëëçíéêÞ; ÁðÜíôçóç: Ýññùóèå = Üññùóôïò ,áññþóôéá, åýñùóôïò, åõñùóôßá, áíáññþíù, áíÜññùóç, áíáññùôÞñéï, åðßññùóç. êáôáèýìéïí: èõìïåéäÝò, ïîýèõìïò, åíèýìéï, åíèýìçóç, åõèõìßá, åýèõìïò, áñÜèõìïò, ñÜèõìïò, ñáèõìßá, åðéèõìßá, ëéðïèõìßá.

2ç Åñþôçóç: õðáãüñåõóå, áíôßãñáøá: Âñåßôå ëÝîåéò ìå äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç, áãïñåýù êáé ãñÜöù.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 168

168

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: • õðáãïñåýù = áíáãïñåýù – áíáãüñåõóç, áðáãïñåýù – áðáãüñåõóç • áíôéãñÜöù: ðáñáãñÜöù - ðáñáãñáöÞ, êáôáãñÜöù - êáôáãñáöÞ, áðïãñÜöù - áðïãñáöÞ, áíáãñÜöù - áíáãñáöÞ, äéáãñÜöù - äéáãñáöÞ, Üãñáöïò, ðïëýãñáöïò, õðïãñÜöù - õðïãñáöÞ, ðåñéãñÜöù - ðåñéãñáöÞ, ïëéãïãñÜöïò.

a

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 169

ÅÍÏÔÇÔÁ 5Ç

ÁÕÔÏÂÉÏÃÑÁÖÉÊÏ ÓÇÌÅÉÙÌÁ á) Óýãêñéóç åíüò áõôïâéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ìå Ýíá âéïãñáöéêü óçìåßùìá.

1ç ¢óêçóç: Íá óõãêñßíåéò ôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ Áë. ÐáðáäéáìÜíôç ìå ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôçò ó. 77 ùò ðñïò ôï åßäïò ôùí ðëçñïöïñéþí (êáôáãùãÞ, óðïõäÝò, áó÷ïëßá, åðÜããåëìá êôë.), ôï ðëÞèïò, ôçí ïñãÜíùóç ôïõò êáé ôïí ôýðï ôïõ áöçãçôÞ (óõììåôÝ÷åé Þ äå óõììåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 86). ÁðÜíôçóç: Ìå ìéá ãñÞãïñç ìáôéÜ äéáðéóôþíïõìå üôé ôï âéïãñáöéêü ôçò ó. 77, ðáñÝ÷åé óôïí áíáãíþóôç ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ôüóï ãéá ôç æùÞ ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ, üóï êáé ãéá ôï Ýñãï ôïõ. Ùóôüóï, ðëçñïöïñßåò ãéá ôç æùÞ ôïõ (óðïõäÝò, ìüñöùóç, ëïãïôå÷íéêÝò áðüðåéñåò Ýùò ôï 1882) ìáò äßíåé êáé ôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ ÁëÝîáí-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 170

170

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

äñïõ ÐáðáäéáìÜíôç. ÌÜëéóôá, áõôÝò ïé ðëçñïöïñßåò åßíáé ðéï ëåðôïìåñåßò - ðéï åéäéêÝò, èá ëÝãáìå - áðü ôéò áíôßóôïé÷åò ôïõ âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò ôçò óåëßäáò 77. Ìßá Üëëç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôá äýï êåßìåíá, áöïñÜ óôç ãëþóóá êáé ôï ýöïò ôïõ. Óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá, ìéëÜåé ï ßäéïò ï âéïãñáöïýìåíïò, óå êáèáñåýïõóá. Óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôçò óåëßäáò 77, ìéëÜåé, óå ôñßôï ðñüóùðï êáé óå äçìïôéêÞ, ï âéïãñÜöïò ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç. Åêôüò, üìùò áðü ôéò äéáöïñÝò, ìðïñïýìå íá åíôïðßóïõìå êáé Ýíáí áñéèìü áðü ïìïéüôçôåò áíÜìåóá óôá äýï êåßìåíá. Ðñþôá - ðñþôá, ðáñáôçñåßôáé ìéá äéìåñÞò äéÜñèñùóç ôùí ðëçñïöïñéþí (ç æùÞ êáé ôï Ýñãï), ðïõ åßíáé åõäéÜêñéôç êáé óôá äýï êåßìåíá. ¸ðåéôá, ðáñÝ÷ïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò äõóêïëßåò ôçò öïßôçóçò ôïõ âéïãñáöïýìåíïõ· ðéï ãåíéêÜ, óôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôçò ó. 77, ðéï óõãêåêñéìÝíá óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá. ÔÝëïò, õðÜñ÷åé ìéá óáöÞò íýîç (äåò êáé óôçí áðÜíôçóç ôçò åðüìåíçò Üóêçóçò), ãéá ôç âáèéÜ èñçóêåõôéêüôçôá ôïõ óõããñáöÝá, êáé óôá äýï êåßìåíá. â) Ôï Ýììåóï ó÷üëéï óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá.

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Ôüóï óôá âéïãñáöéêÜ, üóï êáé óôá áõôïâéïãñáöéêÜ óçìåéþìáôá, öáéíïìåíéêÜ áðïõóéÜæïõí ôá ó÷üëéá êáé ïé óõããñáöåßò ôïõò ðåñéïñßæïíôáé óôá ðñáãìáôéêÜ ãåãïíüôá. Áõôü, üìùò, äåí åßíáé áëÞèåéá. Ìßá ðñïóåêôéêüôåñç áíÜãíùóç ìáò áðïäåéêíýåé, üôé êÜèå óõããñáöÝáò áíÜëïãá ìå ôçí ïðôéêÞ ôïõ ãùíßá, ðñïâÜëëåé Þ ðáñáëåßðåé, ó÷ïëéÜæåé Þ áðëÜ áíáöÝñåé, ôá ãåãïíüôá ôçò æùÞò.

1ç ¢óêçóç: Óå ðïéá óçìåßá ôïõ áõôïâéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò öáßíåôáé ç èñçóêåõôéêüôçôá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç; Ìðïñåßò íá âñåéò ðïéá Üëëá óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ ó÷ïëéÜæåé Ýììåóá ï óõããñáöÝáò; Óôçí åñãáóßá óïõ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 171

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

171

áõôÞ èá óå âïçèÞóïõí êáé ïé ðáñáôçñÞóåéò ôïõ åðéìåëçôÞ ôçò Ýêäïóçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 87). ÁðÜíôçóç: Ç èñçóêåõôéêüôçôá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç öáßíåôáé óôá ðéï êÜôù óçìåßá: «ÊáôÜ Éïýëéïí ôïõ 1872 åðÞãá åéò ôïí ¢ãéïí ¼ñïò ÷Üñéí ðñïóêõíÞóåùò, üðïõ Ýìåéíá ïëßãïõò ìÞíáò», «Ìéêñüò åæùãñÜöéæá Áãßïõò», «Ôù 1881 åí èñçóêåõôéêüí ðïéçìÜôéïí åéò ôï ðåñéïäéêüí «ÓùôÞñá». Åêôüò, üìùò, áðü ôï óôïé÷åßï ôçò èñçóêåõôéêüôçôáò, ï ÐáðáäéáìÜíôçò ó÷ïëéÜæåé Ýììåóá êáé ôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéóå, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá óðïõäÜóåé: «ÅâãÞêá áðü ôï Åëëçíéêüí Ó÷(ïëåßïí) åéò ôá 1863, áëëÜ ìüíïí ôï 1867 åóôÜëçí åéò ôï ÃõìíÜóéïí ×áëêßäïò, üðïõ Þêïõóá ôçí Á’ êáé Â’ ôÜîéí», «ôçí Ã’ åìáèÞôåõóá åéò ÐåéñáéÜ, åßôá äéÝêïøá ôáò óðïõäÜò ìïõ, ê’ Ýìåéíá åéò ôçí ðáôñßäá», «ôù 1873 Þëèá åéò ÁèÞíáò ê’ åöïßôçóá åéò ôçí Ä’ ôïõ Âáñâáêåßïõ», «ôù 1874 åíåãñÜöçí åéò ôçí ÖéëïóïöéêÞí Ó÷ïëÞí, üðïõ Þêïõóá êáô’ åêëïãÞí ïëßãá ìáèÞìáôá öéëïëïãéêÜ, êáô’ éäßáí äå çó÷ïëïýìçí åéò ôáò îÝíáò ãëþóóáò». ÁíáöÝñåôáé, ôÝëïò, óôéò ëïãïôå÷íéêÝò ôïõ áðüðåéñåò êáé ôç óõããñáöéêÞ äñáóôçñéüôçôÜ ôïõ: «åßôá Ýãñáöá óôß÷ïõò, ê’ åäïêßìáæá íá óõíôÜîù êùìùäßáò», «Ôù 1868 åðé÷åßñçóá íá ãñÜøù ìõèéóôüñçìá», «Ôù 1879 åäçìïóéåýèç «ç ÌåôáíÜóôóéò», Ýñãïí ìïõ, åéò ôïí «Íåïëüãïí» Ê\ðüëåùò», «Ôù 1881 åäçìïóéåýèç «Ïé Ýìðïñïé ôùí Åèíþí» åéò ôï «Ìç ÷Üíåóáé», «Áñãüôåñá Ýãñáøá ðåñß ôá åêáôüí äéçãÞìáôá, äçìïóéåõèÝíôá åéò äéÜöïñá ðåñéïäéêÜ ê’ åöçìåñßäáò».

2ç ¢óêçóç: Ìðïñåßò ôþñá íá õðïèÝóåéò ãéá ðïéïõò ëüãïõò Ýíáò äçìéïõñãüò áõôïâéïãñáöåßôáé «áðüëõôá Þ ó÷åôéêÜ», áðïêáëýðôåé Þ áðïêñýðôåé ïñéóìÝíá óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ ôïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 87). ÁðÜíôçóç: ¸íáò äçìéïõñãüò ðïõ áõôïâéïãñáöåßôáé áðïêáëýðôåé Þ áðïêñýðôåé ïñéóìÝíá óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ ôïõ, åßôå åêïýóéá, åßôå áêïýóéá. Áêïýóéá ëåéôïõñãåß, üôáí ç ðáñÜëåéøç êÜðïéùí óôïé÷åßùí ðïõ áöïñïýí óôç æùÞ êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ, ãßíåôáé ÷ùñßò êáìßá óêïðéìüôçôá, áðü áâëåøßá, êáêÞ åêôßìçóç ôïõ õëéêïý Þ ëÞèç. Åêïýóéá ëåéôïõñãåß, üôáí ç ðáñÜëåéøç óõìâáßíåé ðñïêåéìÝíïõ íá ôïíéóôïýí ïñéóìÝíá óôïé÷åßá ìüíï êáé íá óõóêïôéóôïýí êÜðïéá Üëëá, ðïõ ðñïêáëïýí áíáóôÜôùóç, äõóöïñßá Þ ëýðç

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 172

172

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óôï äçìéïõñãü ðïõ áõôïâéïãñáöåßôáé. Ìðïñïýìå, ôÝëïò, íá äéáðéóôþóïõìå, üôé ç çèåëçìÝíç ðñïâïëÞ Þ ðáñÜëåéøç êÜðïéùí âéïãñáöéêþí óôïé÷åßùí, óõíäÝåôáé ìå ôçí ïðôéêÞ ãùíßá ôïõ áõôïâéïãáöïýìåíïõ, ðïõ ìðïñåß êáôÜ ôï äïêïýí (áíÜëïãá ìå ôç èÝëçóÞ ôïõ ãéá áíôéêåéìåíéêüôçôá, ãéá ðëÞñç åíçìÝñùóç Þ ü÷é) íá ðáñïõóéÜæåé, íá ôïíßæåé Þ íá áðïêñýðôåé ôá óôïé÷åßá ôçò æùÞò êáé ôïõ Ýñãïõ ôïõ. ã) Óýãêñéóç äýï áõôïâéïãñáöéêþí óçìåéùìÜôùí.

¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ ÃéÜííç Øõ÷Üñç êáé íá ôï óõãêñßíåéò ìå ôï áíôßóôïé÷ï ôïõ Áë. ÐáðáäéáìÜíôç (ó. 87) ùò ðñïò ôç ãëþóóá / ôï ýöïò, ôï ðåñéå÷üìåíï (áíáöïñÜ, âéïãñáöéêþí óôïé÷åßùí, ãåãïíüôùí êôë.) êáé ôçí ïñãÜíùóç ôçò ýëçò. Ó÷ïëéÜæåé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï ï êÜèå óõããñáöÝáò ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ; Íá ãñÜøåéò ìå óõíôïìßá ôá óõìðåñÜóìáôÜ óïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 88). ÁðÜíôçóç: Áðü ôçí áíÜãíùóç ôùí äýï âéïãñáöéêþí óçìåéùìÜôùí åßíáé åõäéÜêñéôïò ï äéáöïñåôéêüò ôñüðïò ãñáöÞò, óýíèåóçò êáé ïñãÜíùóçò ôïõ õëéêïý. Óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ôçò óåëßäáò 87, ï ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò ãñÜöåé óôçí êáèáñåýïõóá, ìéëÜåé ãéá ôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéóå óôéò óðïõäÝò ôïõ êáé áíáöÝñåé ôéò ðñþôåò ëïãïôå÷íéêÝò ôïõ áðüðåéñåò, ìáæß ìå ôï óýíïëï ôçò óõããñáöéêÞò ôïõ ðáñáãùãÞò. Ôï áõôïâéïãñáöéêü ôïõ óçìåßùìá áñèñþíåôáé óå äýï åíüôçôåò. Óôï áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ ÃéÜííç Øõ÷Üñç, ï óõããñáöÝáò ìéëÜåé ãéá ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ óå äýï åíüôçôåò. ×ñçóéìïðïéåß ôç äçìïôéêÞ êáé ìå ëüãï ðïéçôéêü ðïõ âñßèåé áðü ìåôáöïñÝò êáé ðáñïìïéþóåéò, áíáöÝñåé ôéò ðñïóðÜèåéÝò ôïõ, óôïí áãþíá ãéá ôçí êáèéÝñùóç ôçò äçìïôéêÞò. Ï ÐáðáäéáìÜíôçò áíôßèåôá, äå ÷ñçóéìïðïéåß ôï ÷áñïýìåíï êáé äñïóåñü ýöïò ôïõ Øõ÷Üñç, áðëÜ ðåñéïñßæåôáé óå ëéôÞ êáôáãñáöÞ ôùí óçìáíôéêüôåñùí ÷ñïíïëïãéþí - óôáèìþí ôçò æùÞò ôïõ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 173

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

173

ä) Ï Ðñáêôéêüò óêïðüò åíüò (áõôï)âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò (Curriculum Vitae).

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Ôï (áõôï)âéïãñáöéêü óçìåßùìá ãñÜöåôáé ãéá Ýíáí ðñáêôéêü óêïðü. ÓõíÞèùò áðïóôÝëëåôáé óå äéÜöïñåò õðçñåóßåò Þ ãñáöåßá ðñïóùðéêïý, ãéá ôçí êáôÜëçøç ìéáò èÝóçò åñãáóßáò Þ ãéá ôçí áðüêôçóç õðïôñïößáò. ÐñïêåéìÝíïõ, ëïéðüí, íá åîõðçñåôçèåß áõôüò ï óêïðüò, óôï (áõôï)âéïãñáöéêü óçìåßùìá - ðïõ óõíôÜêôçò ôïõ åßíáé ï ßäéïò ï åíäéáöåñüìåíïò - ðñïâÜëëïíôáé åêåßíá ôá âéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, ðïõ æçôïýíôáé êÜèå öïñÜ. Ïé ðéï óõíçèéóìÝíåò èåìáôéêÝò åíüôçôåò åíüò âéïãñáöéêïý óçìåéþìáôïò åßíáé ïé áêüëïõèåò: • ÐñïóùðéêÜ óôïé÷åßá: ïíïìáôåðþíõìï, äéåýèõíóç, çìåñïìçíßá ãÝííçóçò, ôçëÝöùíï, e-mail (çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï), õðçêïüôçôá (áí ôï âéïãñáöéêü èá áðïóôáëåß åêôüò ÅëëÜäáò). ÐñïáéñåôéêÜ ìðïñåßôå íá áíáãñÜöåôå, ôïí ôüðï ãÝííçóçò, ôçí ïéêïãåíåéáêÞ êáôÜóôáóç (Üãáìïò - Ýããáìïò) êáé ôçí åêðëÞñùóç Þ ü÷é ôùí óôñáôéùôéêþí õðï÷ñåþóåùí. • Óôü÷ïò (ïé) óôáäéïäñïìßáò: Ðñüêåéôáé ãéá ðñïáéñåôéêÞ áíáöïñÜ. Óå äýï - ôñåéò ãñáììÝò ìðïñåßôå íá ðñïâÜëëåôå ôïõò óôü÷ïõò óáò, ïé ïðïßïé ðñÝðåé íá åßíáé ñåáëéóôéêïß êáé íá Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôçí - ðñïò ðëÞñùóç - èÝóç. • Åêðáßäåõóç: ÎåêéíÞóôå ôçí áíáãñáöÞ ôùí ôßôëùí óáò áðü ôïí ðéï ðñüóöáôï Þ ôïí ðéï óçìáíôéêü (ë÷.. äéäáêôïñéêü äßðëùìá). Óôç óõíÝ÷åéá áíáöÝñåôå ôéò ðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óáò (åðßðåäï óðïõäþí: Á.Å.É., Ô.Å.É., É.Å.Ê.) êáé ôéò ëõêåéáêÝò óðïõäÝò. Ï âáèìüò ôïõ ðôõ÷ßïõ êáé ôïõ áðïëõôçñßïõ áíáãñÜöåôáé åöüóïí åßíáé áîéüëïãïò. Åäþ, ìðïñåßôå íá áíáöÝñåôå êáé ôï áí Ý÷åôå óõììåôÜó÷åé óå ðñïãñÜììáôá áíôáëëáãÞò öïéôçôþí (ë.÷. Erasmus). • ÓåìéíÜñéï, óõíå÷Þò êáôÜñôéóç: ÐñÝðåé íá áíáöÝñåôå ôç óõììåôï÷Þ óáò óå óåìéíÜñéá, óõíÝäñéá êôë. (çìåñïìçíßá, ôßôëïò óåìéíáñßïõ, öïñÝáò êáé ôüðïò õëïðïßçóçò), êáèþò êáé ôï áí õðÜñ÷åé êÜðïéá êáôÜñôéóç äéÜñêåéáò, ðïõ ïäÞãçóå óôçí ðñüóêôçóç êÜðïéïõ äéðëþìáôïò. • ÅðáããåëìáôéêÞ åìðåéñßá: Ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá ðñÝðåé íá áíáöÝñåôå ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (ë.÷. 1998-2000) êáôÜ ôï ïðïßï ìåßíáôå óå ìßá èÝóç, êáèþò åðßóçò, ôç èÝóç (ïíïìáóôéêÜ) Þ ôéò áñìïäéüôçôåò (åõèýíåò, êáèÞêïíôá) ðïõ åß÷áôå. Óôç óõíÝ÷åéá, áíáöÝñåôå ôï üíïìá ôçò åôáéñåßáò, åðé÷åßñçóçò, éäñýìáôïò Þ öïñÝá, óôïí ïðïßï

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 174

174

• • •

•

•

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

äïõëÝøáôå. Óå ðåñßðôùóç ðïõ ç åìðåéñßá óáò Þôáí óýíôïìç, ðñÝðåé íá áíáöÝñåôå êáé ôïõò ìÞíåò, ðïõ åñãáóôÞêáôå (ð.÷. 7/1999-11/1999). Ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá, ìðïñåßôå åîÜëëïõ, íá áíáãñÜøåôå ôçí Üìéóèç Þ Ýììéóèç ðñáêôéêÞ óáò åîÜóêçóç. Äéáêñßóåéò: ÁíáöÝñåôå åöüóïí õðÜñ÷ïõí õðïôñïößåò Þ Üëëåò ôéìçôéêÝò äéáêñßóåéò ðïõ óáò áðïíåìÞèçêáí. ÎÝíåò ãëþóóåò: ÁíáöÝñåôå ôéò îÝíåò ãëþóóåò ðïõ ãíùñßæåôå êáé óå ôé åðßðåäï (ë÷.. ÃáëëéêÜ, ðôõ÷ßï DALF). ¢ëëåò ãíþóåéò: Åäþ áíáöÝñïíôáé ïé åîåéäéêåõìÝíåò ãíþóåéò, ðïõ äåí óõìðåñéëÞöèçêáí óôéò ðéï ðÜíù êáôçãïñßåò (ë.÷. ãíþóåéò Ç/Õ). ÅÜí õðÜñ÷ïõí ìüíï ãíþóåéò Ç/Õ, ç åíüôçôá áõôÞ ìðïñåß íá ìåôïíïìáóôåß óå: Ãíþóåéò Ç/Õ. ÐñïóùðéêÜ åíäéáöÝñïíôá: Åäþ ìðïñåßôå íá áíáöÝñåôå ôç äñáóôçñéüôçôÜ óáò óå áèëçôéêïýò óõëëüãïõò Þ ðåñéâáëëïíôïëïãéêÝò ïñãáíþóåéò. Áêüìá áíáöÝñåôå ôçí åíáó÷üëçóÞ óáò ìå ôç ìïõóéêÞ (ìïõóéêü üñãáíï) Þ ìå ôïí êéíçìáôïãñÜöï, ôçí æùãñáöéêÞ, ôï èÝáôñï. Áðïöýãåôå áíáöïñÝò ãéá óõììåôï÷Þ óå èñçóêåõôéêÝò Þ ðïëéôéêÝò ïñãáíþóåéò. ÓõóôÜóåéò: Ðñïôéìüôåñç åßíáé ìßá áðëÞ áíáöïñÜ: «ÓõóôÜóåéò äéáèÝóéìåò åöüóïí æçôçèïýí», óôï ôÝëïò ôïõ âéïãñáöéêïý, ðáñÜ ç ëåðôïìåñÞò áíáöïñÜ óå áõôÝò.

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò ôï óýíôïìï (áõôï)âéïãñáöéêü óçìåßùìá, ðïõ Ýãñáøå ç õðïøÞöéá ãéá ìéá õðïôñïößá, êáé íá âñåéò ðïéá óôïé÷åßá ôïíßæïíôáé éäéáßôåñá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 89). ÁðÜíôçóç: Ôá óôïé÷åßá, ðïõ ôïíßæïíôáé éäéáßôåñá, óôï óýíôïìï áõôü (áõôï)âéïãñáöéêü óçìåßùìá, åßíáé ôá óôïé÷åßá ðïõ áöïñïýí óôéò óðïõäÝò (ðôõ÷éáêÝò êáé ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò / âáèìüò ðôõ÷ßùí), óôéò ôéìçôéêÝò äéáêñßóåéò (õðïôñïößá É.Ê.Õ.), áëëÜ êáé óôçí åðéóôçìïíéêÞ Ýñåõíá (áíáêïéíþóåéò óå äéåèíÞ óõíÝäñéá êáé äçìïóéåýóåéò Üñèñùí êáé ìåëå-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 175

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

175

ôþí óå åðéóôçìïíéêÜ ðåñéïäéêÜ). Åßíáé åìöáíÞò, íïìßæïõìå, ç ðñïóðÜèåéá ôçò áõôïâéïãñáöïýìåíçò åêðáéäåõôéêïý íá ôïíßóåé ôçí åðéóôçìïíéêÞ ôçò åðÜñêåéá, ðñïêåéìÝíïõ íá åðéëå÷èåß áðü ôçí áñìüäéá åðéôñïðÞ ðáñï÷Þò õðïôñïöéþí.

2ç ¢óêçóç: ÓêÝøïõ ìå ôé èá Þèåëåò íá áó÷ïëçèåßò óôç æùÞ óïõ. Õðüèåóå üôé áðïöáóßæåéò íá ðÜñåé ìÝñïò ó’ Ýíá äéáãùíéóìü ãéá ôçí êáôÜëçøç ìéáò èÝóçò. Íá ãñÜøåéò ôï âéïãñáöéêü óïõ óçìåßùìá, óôï ïðïßï åêôüò áðü ôá ôõðéêÜ ðñïóüíôá óïõ, öñüíôéóå íá ðáñïõóéÜóåéò êáé ìéá óõíïëéêÞ åéêüíá ôçò ðñïóùðéêüôçôÜò óïõ, þóôå ïé êñéôÝò óïõ íá ìðïñÝóïõí íá óå ãíùñßóïõí êáé íá óå áîéïëïãÞóïõí êáëýôåñá. ¸ôóé óôï âéïãñáöéêü óïõ èá ðåñéëáìâÜíïíôáé åðéðëÝïí ôá åíäéáöÝñïíôá, ïé äñáóôçñéüôçôåò êáé ïé óôü÷ïé óïõ ãéá ôï ìÝëëïí. ÅíáëëáêôéêÜ: Õðüèåóå üôé åíäéáöÝñåóáé íá åñãáóôåßò óå ìéá êáôáóêÞíùóç ãéá Ýíá ðñüãñáììá ðåñéâáëëïíôéêïý ÷áñáêôÞñá. ÃñÜøå ãéá ôï óêïðü áõôü ôï êáôÜëëçëï âéïãñáöéêü óïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 93). ÁðÜíôçóç: á) Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ãéá ôç óõììåôï÷Þ óå äéáãùíéóìü. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ Ãñçãïñßïõ ×. ÃåííÞèçêá óôçí ÁèÞíá ôï 1980. Ôï 1998 ãñÜöôçêá óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Åèíéêïý Êáðïäéóôñéáêïý Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. Ôï 2002 ðÞñá ôï ðôõ÷ßï ôïõ ôìÞìáôïò Éóôïñßáò êáé Áñ÷áéïëïãßáò (êáôåýèõíóç Áñ÷áéïëïãßáò êáé Éóôïñßáò ôçò ÔÝ÷íçò) ìå Üñéóôá (8,50). ÌåôÜ ôçí åêðëÞñùóç ôùí óôñáôéùôéêþí ìïõ õðï÷ñåþóåùí (2002-2004), åñãÜóôçêá ìå óýìâáóç óôéò åöïñåßåò ðñïúóôïñéêþí êáé êëáóóéêþí áñ÷áéïôÞôùí ôçò ÁèÞíáò (1ç êáé 2ç Å.Ð.Ê.Á.) ãéá äýï ÷ñüíéá (2004-2006). Ôï 2006 ãñÜöôçêå óôï ìåôáðôõ÷éáêü ðñüãñáììá ôïõ Éóôïñéêïý êáé Áñ÷áéïëïãéêïý ôìÞìáôïò ôçò ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Å.Ê.Ð.Á. Ôï 2008, ðÞñá ìå Üñéóôá (9,00) ôï äßðëùìá ôùí ìåôáðôõ÷éáêþí óðïõäþí ôïõ êëÜäïõ ÐñïúóôïñéêÞò Áñ÷áéïëïãßáò. ÊáôÝ÷ù Üñéóôá ôç ãáëëéêÞ êáé ôçí áããëéêÞ ãëþóóá, êáé Ý÷ù êÜíåé áíáêïéíþóåéò óå äéåèíÞ óõíÝäñéá ìå ôá åîÞò èÝìáôá: á) ... â) ...

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

176

Óåëßäá 176

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢ñèñá ìïõ, åðßóçò, äçìïóéåýôçêáí óôá ðåñéïäéêÜ: á) ... â) ... Êáé ôéò åöçìåñßäåò: á) ... â) ... ã) ... Áðü ôï 2008 ìÝ÷ñé óÞìåñá, åßìáé ìÝëïò ôçò ðåñéâáëëïíôéêÞò ïñãÜíùóçò W.W.F. êáé óõììåôÝ÷ù óôéò åêóôñáôåßåò ôçò, ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò ìåóïãåéáêÞò ðáíßäáò êáé ÷ëùñßäáò. Åßìáé ìÝëïò, åðßóçò, ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò ËÝó÷ç Ð..., åíþ Ýíá öéëì ìéêñïý ìÞêïõò, äéêïý ìïõ óåíáñßïõ, óõììåôåß÷å óôï öåóôéâÜë áñ÷áéïëïãéêþí ôáéíéþí «ï Áãþí» (2008). – Ôï ðéï ðÜíù âéïãñáöéêü óçìåßùìá ìðïñåß íá Ý÷åé êáé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: • 1980: ÃåííÞèçêá óôçí ÁèÞíá ÓðïõäÝò: • 2006 - 2008: ÐÞñá ìå Üñéóôá ôï äßðëùìá ìåôáðôõ÷éáêþí óðïõäþí ôïõ êëÜäïõ ÐñïúóôïñéêÞò Áñ÷áéïëïãßáò. • 1998 - 2002: ÐÞñá ìå Üñéóôá ôï Ðôõ÷ßï ôïõ ÔìÞìáôïò Éóôïñßáò êáé Áñ÷áéïëïãßáò ôçò ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Å.Ê.Ð.Á. ÅðáããåëìáôéêÞ åìðåéñßá: • 2004 - 2006 åñãÜóôçêá ìå óýìâáóç óôéò åöïñåßåò ðñïúóôïñéêþí êáé êëáóéêþí áñ÷áéïôÞôùí (1ç êáé 2ç Å.Ð.Ê.Á.) ôçò ÁèÞíáò. Óõããñáöéêü ¸ñãï • 2005 : Äçìïóßåõóá ôï Üñèñï «.......» óôçí åöçìåñßäá ...... • 2004: Äçìïóßåõóá ôá Üñèñá «........» êáé «........» óôï ðåñéïäéêü ......... Óõììåôï÷Þ óå óõíÝäñéá • 2007: Óõììåôåß÷á ìå áíáêïßíùóç óôï Éå’ äéåèíÝò óõíÝäñéï ãéá ôï Ðñïúóôïñéêü Áéãáßï. Ôï èÝìá ôçò áíáêïßíùóÞò ìïõ Þôáí: «........». • 2007: Óõììåôåß÷á ìå áíáêïßíùóç óôï .........

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 177

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

• • • •

177

ÎÝíåò Ãëþóóåò Ðôõ÷ßï ÃáëëéêÞò (Dalf) Ðôõ÷ßï ÁããëéêÞò (Proficiency) ÐñïóùðéêÜ åíäéáöÝñïíôá Óõììåôï÷Þ óôçí åêóôñáôåßá ôïõ W.W.F. / Hellas ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò öýóçò. Óõììåôï÷Þ óôï öåóôéâÜë áñ÷áéïëïãéêþí ôáéíéþí: «ï Áãþí», ìå ôáéíßá ìéêñïý ìÞêïõò óå äéêü ìïõ óåíÜñéï.

â) Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ãéá ôç óõììåôï÷Þ óå êáôáóêÞíùóç ðåñéâáëëïíôéêïý ÷áñáêôÞñá. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ Ãñçãïñßïõ ×..... ÃåííÞèçêá óôçí ÁèÞíá ôï 1981. Ôï 1999 ãñÜöôçêá óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Åèíéêïý êáé Êáðïäéóôñéáêïý Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí (ÔìÞìá ÃåñìáíéêÞò Öéëïëïãßáò). Áðü ôï 1999 Ýùò ôï 2001, åñãÜóôçêá åèåëïíôéêÜ óôéò åãêáôáóôÜóåéò ôçò ðåñéâáëëïíôïëïãéêÞò ïñãÜíùóçò «Áñêôïýñïò» êáé åßìáé ìÝëïò (áðü ôï 1997) ôïõ W.W.F. / Hellas. To 1997 (7/1997 - 8/1997) óõììåôåß÷á, ìáæß ìå ïìÜäá óõììáèçôþí ìïõ, óôï ðñüãñáììá ðåñéâáëëïíôïëïãéêÞò åêðáßäåõóçò ôïõ ó÷ïëåßïõ ìïõ (8ï Ëýêåéï Áèçíþí). Ôï 1999 - 2000, ðáñáêïëïýèçóá ôá ðáéäáãùãéêÜ óåìéíÜñéá ôïõ ÔìÞìáôïò ÐáéäáãùãéêÞò ôïõ Å.Ê.Ð.Á. êáé Ýêáíá ðñáêôéêÞ Üóêçóç óôéò ðáéäéêÝò êáôáóêçíþóåéò ôïõ ÄÞìïõ Áèçíáßùí, ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ. ÊáôÝ÷ù Üñéóôá ôç ãåñìáíéêÞ êáé ôçí áããëéêÞ ãëþóóá êáé Ý÷ù ãíþóåéò Ç/Õ.

3ç ¢óêçóç: Íá åðéëÝîåéò ìßá áðü ôéò áããåëßåò ðñïóöïñÜò åñãáóßáò ðïõ áêïëïõèïýí êáé íá ãñÜøåéò ôï êáôÜëëçëï âéïãñáöéêü óçìåßùìá. ¸ðåéôá, ìå âÜóç ôá óôïé÷åßá ôïõ âéïãñáöéêïý, íá ãñÜøåéò ìéá äéêÞ óïõ áããåëßá ãéá åýñåóç åñãáóßáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 93). ÁðÜíôçóç: á) Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ãéá ôçí áããåëßá ðñïóöïñÜò åñãáóßáò. Âéïãñáöéêü óçìåßùìá ôïõ Ãñçãïñßïõ ×. ÃåííÞèçêá ôï 1975 óôçí ÁèÞíá. Ôï 1992 áðïöïßôçóá áðü ôï 110 Ô.Å.Ë. Áèçíþí (Êáôåýèõíóç ìç÷áíïëïãßáò) ìå âáèìü 18 7/12. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò óôñáôéùôéêÞò ìïõ èçôåßáò (1992-1994), Ýëáâá ôçí åéäéêüôçôá ôïõ ïäçãïý ï÷çìÜôùí êáé ìå ôç ëÞîç ôçò,

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 178

178

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áðüêôçóá ôï åðáããåëìáôéêü äßðëùìá Ã’ Êáôçãïñßáò (1994). ÅñãÜóôçêá ùò ïäçãüò öïñôçãþí-øõãåßùí óôçí ÅÔÁÉÑÉÁ ÌÅÂÃÁË (1995 - 1997) êáé óôçí åôáéñßá «ÉÏÍÉÊÇ - ÊÅÑÊÕÑÁÚÊÅÓ ÌÅÔÁÖÏÑÅÓ (1997 - 2002). ÊáôÝ÷ù ôçí áããëéêÞ ãëþóóá, éêáíïðïéçôéêÜ êáé Ý÷ù ãíþóåéò Ç/Õ. ÓõóôÜóåéò åßíáé äéáèÝóéìåò åöüóïí æçôçèïýí. â) Áããåëßá ãéá åýñåóç åñãáóßáò. Åðáããåëìáôßáò ïäçãüò (äßðëùìá Ã’ Êáôçãïñßáò) 27 ÷ñïíþí, ìå ðñïûðçñåóßá êáé ìç÷áíïëïãéêÝò ãíþóåéò, æçôÜ åñãáóßá óå åôáéñßá, ìå Ýäñá åíôüò ôïõ íïìïý ÁôôéêÞò.

4ç ¢óêçóç: Êïßôáîå, ôþñá, ðþò ìéá ðïéÞôñéá, ç ÊéêÞ ÄçìïõëÜ, ãñÜöåé ôç äéêÞ ôçò «áããåëßá». Óýãêñéíå ôç ãëþóóá êáé ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò ìå ôï áíôßóôïé÷ï ôùí óõíçèéóìÝíùí áããåëéþí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 94). ÁðÜíôçóç: Ç ÊéêÞ ÄçìïõëÜ, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ëéôü êáé áðñüóùðï ýöïò ôùí áããåëéþí æÞôçóçò êáé ðñïóöïñÜò åñãáóßáò, óõíèÝôåé ôï äéêü ôçò ðïßçìá ãéá íá åêöñÜóåé ôçí õðáñîéáêÞ ôçò áãùíßá. Ìå ìßá ðñþôç ìáôéÜ äéáðéóôþíïõìå ôçí ðéêñÞ åéñùíåßá, ðïõ äéáðåñíÜ, ôïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé ôçí õðïäüñéá áßóèçóç ôïõ ÷éïýìïñ: «Êáé ÷ñüíïò áìåôá÷åßñéóôïò åíôåëþò», «Ðëçñïöïñßáé: ÁäéÝîïäïí. ¿ñá: ÐÜóá». ¼ìùò ìéá ðñïóåêôéêüôåñç ìáôéÜ, ìáò ïäçãåß óôïí ðõñÞíá ôïõ ðïéçôéêïý ðñïâëçìáôéóìïý ôçò äçìéïõñãïý, ðïõ äåí åßíáé ôßðïôå Üëëï, ðáñÜ ç Ýêöñáóç ôçò áðïñßáò ôïõ áíèñþðïõ áðÝíáíôé óôï Üöáôï êáé ôï åðÝêåéíá êáé ç õðáñîéáêÞ áãùíßá ðïõ áõôÞ äçìéïõñãåß (Äéáôßèåôáé áðüãíùóéò åéò áñßóôçí êáôÜóôáóéí êáé åõñý÷ùñïí áäéÝîïäïí.....). å) ÈÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç - Ýêèåóç (ó÷åôéêÜ ìå ôçí åñãáóßá êáé ôçí åðéëïãÞ åðáããÝëìáôïò).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 179

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

179

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò êáé íá óõæçôÞóåéò ôá åäÜöéá ôïõ Üñèñïõ 23 áðü ôçí «ðáãêüóìéá äéáêÞñõîç ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí» (10/12/1948). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 95) ÁðÜíôçóç: Ôá ôÝóóåñá åäÜöéá ôïõ Üñèñïõ 23 áðü ôçí ðáãêüóìéá äéáêÞñõîç ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí ôïõ Ï.Ç.Å. (10/12/1948), áðïôåëïýí ôéò ôÝóóåñåéò ðñïûðïèÝóåéò, ðïõ ðñÝðåé íá ôçñïýíôáé, Ýôóé þóôå ç åñãáóßá íá åîáêïëïõèÞóåé íá áðïôåëåß Ýíá áðü ôá êõñéüôåñá ïíôïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áíèñþðïõ. Ôï äéêáßùìá óôçí åñãáóßá, óôçí éêáíïðïéçôéêÞ áìïéâÞ êáé óôçí åðéëïãÞ ôïõ åðáããÝëìáôïò, åßíáé ôá áðáñáßôçôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá, ãéá íá èåùñçèåß ç åñãáóßá, öýóç ôïõ áíèñþðïõ. Ç åñãáóßá, ðñéí áðïêôÞóåé ôç óýã÷ñïíç áñíçôéêÞ ÷ñïéÜ ôçò, Þôáí ôÜóç ãéá äçìéïõñãßá, ðïõ åîÝöñáæå ôéò åóþôåñåò øõ÷éêÝò áíÜãêåò ôïõ áíèñþðïõ. ÅÜí, ëïéðüí, åðéèõìïýìå íá ðåñéïñßóïõìå ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò ó÷Ýóçò, ðïõ Ý÷åé äéáìïñöþóåé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò ìå ôçí åñãáóßá, ßóùò ðñÝðåé íá ëÜâïõìå óïâáñüôåñá õðüøç, ôéò åðéóçìÜíóåéò ôïõ ðñþôïõ åäáößïõ ôïõ Üñèñïõ 23 ôçò «ïéêïõìåíéêÞò äéáêÞñõîçò ôùí äéêáéùìÜôùí ôïõ áíèñþðïõ». Ïé áíáöïñÝò ôùí õðïëïßðùí ôñéþí åäáößùí (ßóç áìïéâÞ ãéá ßóç åñãáóßá ÷ùñßò äéáêñßóåéò: åäÜöéï 2, áîéïðñåðåßò óõíèÞêåò äéáâßùóçò êáé êïéíùíéêÞ ðñïóôáóßá: åäÜöéï 3, åëåõèåñßá óõíäéêáëéóìïý: åäÜöéï 4), áöïñïýí óôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò ó÷Ýóçò ðïõ Ý÷åé äéáìïñöþóåé ï Üíèñùðïò ìå ôçí åñãáóßá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, áõôÞ ç óåéñÜ êïéíùíéêþí äéêáéùìÜôùí, Ýñ÷åôáé íá êáëýøåé ôï êåíü, ðïõ õðÞñ÷å óôéò åñãáóéáêÝò ó÷Ýóåéò, Þäç áðü ôçí åðï÷Þ ôçò áñ÷áéüôçôáò. ¢ëëùóôå äåí åßíáé Üãíùóôåò ïé ðôõ÷Ýò ôçò áñíçôéêÞò ó÷Ýóçò, ðïõ Ý÷åé äéáìïñöþóåé ï Üíèñùðïò óÞìåñá ìå ôçí åñãáóßá. Ðñüêåéôáé ãéá ó÷Ýóç åîÜñôçóçò, ðïõ åîáéôßáò ôçò ìç÷áíïðïßçóçò ôùí åíåñãåéáêþí äõíáôïôÞôùí ôïõ áíèñþðïõ, áðåéëåß ôçí åëåõèåñßá ôïõ êáé ðáñáâéÜæåé ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 180

180

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÅðïìÝíùò, ç êáôÜñãçóç ôùí äéáêñßóåùí óôï åñãáóéáêü ðåñéâÜëëïí, ïé áîéïðñåðåßò óõíèÞêåò æùÞò, ç êïéíùíéêÞ ðñüíïéá êáé ôï äéêáßùìá óôï óõíäéêáëéóìü, öáíôÜæïõí ùò ôá áðáñáßôçôá ìÝôñá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç áõôÞò ôçò åðéêßíäõíçò êáôÜóôáóçò. Ãé á íá êáôáíïÞóïõìå ôï ìÝãåèïò ôçò óðïõäáéüôçôÜò ôïõò, áò áíáëïãéóôïýìå ðüóï ðéï áíáóöáëÞò, áðÜíèñùðç êáé åêâáñâáñéóìÝíç èá Þôáí ç æùÞ ìáò óôï åñãáóéáêü ðåñéâÜëëïí, åÜí áðïõóßáæáí.

2ç ¢óêçóç: Ìå ðïéá êñéôÞñéá óõíÞèùò åðéëÝãåé êÜðïéïò Ýíá åðÜããåëìá; ÁíÜëïãá ìå ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ áíÜãêåò, ìå ôçí êïéíùíéêÞ áíáãíþñéóç ðïõ ìðïñåß íá ôïõ ðñïóöÝñåé ôï åðÜããåëìá Þ ìå ôá ÷ñÞìáôá ðïõ èá ôïõ áðïöÝñåé; Ìå ðïéá êñéôÞñéá èá åðÝëåãåò åóý ðñïóùðéêÜ, ôï ìåëëïíôéêü óïõ åðÜããåëìá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 96). ÁðÜíôçóç: Åßðáìå, ðéï ðÜíù, üôé ç åñãáóßá, ðñïôïý áðïêôÞóåé ôç óýã÷ñïíç áñíçôéêÞ ÷ñïéÜ ôçò, ðïõ ðñáêôéêÜ óçìáßíåé õðïäïýëùóç ôïõ áíèñþðïõ êáé ðáñáâßáóç ôçò ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõ, áðïôåëïýóå ïíôïëïãéêü óôïé÷åßï ôçò ýðáñîÞò ôïõ. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá, ôá êñéôÞñéá åðéëïãÞò åíüò åðáããÝëìáôïò, ôáõôßæïíôáí ìå ôéò åóþôåñåò øõ÷éêÝò áíÜãêåò Ýêöñáóçò ôïõ áíèñþðïõ, áöïý ôï åðÜããåëìá äåí Þôáí áõôïóêïðüò, áëëÜ ìÝóï äçìéïõñãßáò êáé ìÜëéóôá, ðïëéôéóôéêÞò. Ç áðïöáóéóôéêÞ áëëáãÞ, ó’ áõôÞ ôçí ïíôïëïãéêÞ ó÷Ýóç áíèñþðïõ - åñãáóßáò, óõíÝâç ìåôÜ ôç ãåùñãéêÞ åðáíÜóôáóç êáé ôçí ôáîéêÞ äéÜñèñùóç ôçò êïéíùíßáò, ïðüôå ï Üíèñùðïò äçìéïõñãïýóå «ðåñßóóåõìá», ôï ïðïßï êáñðùíüôáí (ãéá ôç óõíôÞñçóÞ ôçò) ç êïéíùíéêÞ åëßô, åíþ ï ßäéïò ðÜëåõå ãéá ôçí åðéâßùóÞ ôïõ. Óôç óýã÷ñïíç ðñáãìáôéêüôçôá ôçò íåïöéëåëåýèåñçò ïéêïíïìßáò êáé ôïõ ðáãêïóìéïðïéçìÝíïõ åìðïñßïõ, ç åðéëïãÞ åðáããÝëìáôïò êáèßóôáôáé âáóáíéóôéêÞ, åÜí õðïëïãßóïõìå êáé ôï ðëÞèïò ôùí áíÝñãùí, ðïõ óõíùóôßæåôáé óôï ðåñéèþñéï ôùí êïéíùíéþí ôïõ áíåðôõãìÝíïõ äõôéêïý êüóìïõ. Ç äéáäéêáóßá åðéëïãÞò åðáããÝëìáôïò, åíþ êáíïíéêÜ èá Ýðñåðå íá Þôáí ìéá äéáäéêáóßá ÷áñÜò êáé äçìéïõñãßáò, ðïõ èá ðñïóðáèïýóå íá óõíôáéñéÜîåé ôçí ôÜóç ãéá Ýêöñáóç êáé ôéò éäéáßôåñåò êëßóåéò êáé äåîéüôçôåò ôïõ áíèñþðïõ, óÞìåñá åßíáé ìéá ðïëýðëïêç êáé êáôáíáãêáóôéêÞ ëåéôïõñãßá ðïõ åìðëÝêåé èåóìïýò, öïñåßò êïéíùíéêïðïßçóçò, Üôïìá êáé øõ÷ïëïãéêÝò áíÜãêåò. Äåí åßíáé êáèüëïõ óðÜíéï ôï ãåãïíüò, Üôïìá ðïõ âñßóêïíôáé óôçí åöçâéêÞ çëéêßá Þ óôçí ðñþôç íåüôçôá íá áðïöáóßæïõí ãéá ôçí åðáããåëìáôéêÞ óôáäéïäñïìßá êáé ôç æùÞ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 181

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

181

ôïõò, åðéðüëáéá, õðü ôï êñÜôïò ðáíéêïý, óõíáéóèçìáôéêÞò ðßåóçò, ïéêïãåíåéáêÞò Þ öéëéêÞò åðéññïÞò. Ïé åõèýíåò ôïõ èåóìïý ôçò ó÷ïëéêÞò åêðáßäåõóçò óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò åßíáé ôåñÜóôéá, üôáí ìÜëéóôá ï Ó.Å.Ð. (Ó÷ïëéêüò Åðáããåëìáôéêüò Ðñïóáíáôïëéóìüò) áðïõóéÜæåé Þ, üôáí õðÜñ÷åé, õðïëåéôïõñãåß. Ìßá äåýôåñç êáôçãïñßá íÝùí áíèñþðùí óôñÝöïíôáé ðñïò óõãêåêñéìÝíç åðéëïãÞ õéïèåôþíôáò ðñüôõðá óõìðåñéöïñÜò êáé æùÞò, ðïõ ðñïâÜëëïíôáé ùò åðéôõ÷çìÝíá, áðü ôï óýíïëï ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò. Ç áíÜãêç áõôÞ ãéá êïéíùíéêÞ áíáãíþñéóç êáé êýñïò ëåéôïõñãåß ôåëéêÜ, åéò âÜñïò ôçò åëåýèåñçò åðéëïãÞò åðáããÝëìáôïò åãêëùâßæïíôáò Ýíáí óçìáíôéêü áñéèìü íÝùí áíèñþðùí óå åñãáóéáêïýò ÷þñïõò ðïõ äåí ôïõò ôáéñéÜæïõí êáé ôïõò áðùèïýí. ÓõíáöÞ åðßäñáóç, óôç äéáäéêáóßá åðéëïãÞò åðáããÝëìáôïò, áóêåß êáé ç êïéíÞ ãíþìç. Áðü êáéñü óå êáéñü, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç åëëçíéêÞ êïéíùíßá ðñïÝêñéíå, åíäýïíôáò ìå êýñïò êáé êïéíùíéêÞ êáôáîßùóç, óõãêåêñéìÝíá åðáããÝëìáôá (ãéáôñüò, äéêçãüñïò, ðïëéôéêüò ìç÷áíéêüò), åíþ ôáõôü÷ñïíá áðáîßùíå êïéíùíéêÜ üëï ôï öÜóìá ôùí ôå÷íéêþí êáé ÷åéñùíáêôéêþí åðáããåëìÜôùí. Ç äéáìüñöùóç üñùí, óôï ãëùóóéêü üñãáíï ôùí íÝùí ÅëëÞíùí, üðùò: «ðåèáìåíáôæÞò» Þ «óêïõðéäéÜñçò», áëëÜ ü÷é «áñ÷éôåêôïíéÜñçò» Þ «äéêçãïñáôæÞò», åßíáé åíäåéêôéêÞ ôçò åðßäñáóçò ôçò êïéíÞò ãíþìçò óôçí åðéëïãÞ åíüò åðáããÝëìáôïò. Ôá éäáíéêüôåñá êñéôÞñéá åðéëïãÞò åðáããÝëìáôïò èá Þôáí åêåßíá ðïõ èá åðáíáóýíäåáí ôçí åñãáóßá ìå ôéò åóþôåñåò øõ÷éêÝò áíÜãêåò Ýêöñáóçò ôïõ áíèñþðïõ. ¼ôáí, äçëáäÞ, ç åñãáóßá èá ãéíüôáí äéáäéêáóßá ðáñáãùãÞò ðïëéôéóìïý êáé ü÷é äéáäéêáóßá Üã÷ïõò êáé áãùíßáò ãéá ôçí åðéâßùóç Þ ðÜëç ãéá ôçí áðüêôçóç ÷ñçìÜôùí, êýñïõò êáé êïéíùíéêÞò êáôáîéþóçò. Óôéò ðáñïýóåò óõíèÞêåò, üìùò, ï íÝïò êáëåßôáé íá åðéëÝîåé ôï åðÜããåëìá - êáé Üñá ôç ìåëëïíôéêÞ ôïõ æùÞ - ôçò åðéëïãÞò ôïõ, êÜíïíôáò Ýíá óõãêåñáóìü ôùí áðüøåùí ôùí ìåãáëýôåñùí óå çëéêßá, ôùí êëßóåùí êáé ôùí ðñïäéáèÝóåþí ôïõ, áëëÜ êáé ôùí áíáãêþí / ðñïïðôéêþí ôçò óýã÷ñïíçò êïéíùíßáò ôïõ 21ïõ áéþíá.

3ç ¢óêçóç: ÄéÜâáóå óôç äéðëáíÞ óôÞëç ôá áðïóðÜóìáôá áðü Üñèñï åöçìåñßäáò êáé ó÷ïëßáóå ôï èÝìá êáé ôá óõìðåñÜóìáôá ôçò Ýñåõíáò ôïõ ÊÝíôñïõ Êïéíùíéêþí Åñåõíþí ó÷åôéêÜ ìå ôçí åðéëïãÞ åðáããÝëìáôïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 96). ÁðÜíôçóç: Ôï Üñèñï ôçò óåëßäáò 96 ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ áó÷ïëåßôáé ì’ Ýíá åíäéáöÝñïí èÝìá ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò. Óôçí ÅëëÜäá ôïõ 21ïõ áéþíá, üðïõ êáôáãñÜöåôáé ôï ðéï õ-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 182

182

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

øçëü ðïóïóôü áíåñãßáò ãéá íÝïõò êáé íÝåò êÜôù ôùí 26 åôþí, ðñÝðåé íá ëçöèåß óïâáñÜ õðüøç, ï ôñüðïò åðéëïãÞò åðáããÝëìáôïò êáé ç ëåéôïõñãßá åíüò åðéóôçìïíéêïý ðñïãñÜììáôïò ó÷ïëéêïý åðáããåëìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý. Ôï Åèíéêü ÊÝíôñï Êïéíùíéêþí Åñåõíþí óå Ýñåõíá ðïõ äéåîÞãáãå ôï 1999 ìåôáîý ôùí öïéôçôþí ôçò ÉáôñéêÞò, äéáðßóôùóå ôï ôñáãéêü Ýëëåéììá åðéóôçìïíéêïý ó÷åäéáóìïý ôïõ åðáããåëìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý ôùí íÝùí. ¸íá 14% áêïëïýèçóå ôéò éáôñéêÝò óðïõäÝò áðü ôý÷ç, áëëÜ Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü (41%) ðéÝóôçêå (ïéêïãåíåéáêü, ó÷ïëéêü ðåñéâÜëëïí), íá áêïëïõèÞóåé Ýíá åðÜããåëìá, ðïõ ðñÝðåé íá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôç èÝëçóç ãéá êïéíùíéêÞ ðñïóöïñÜ êáé ôïí áíèñùðéóìü. Äå ãíùñßæïõìå áí ç ëýóç ðïõ ðñïêñßíåôáé åßíáé ç ùöåëéìüôåñç (çëåêôñïíéêÞ åðåîåñãáóßá ôùí áðáíôÞóåùí ôùí ìáèçôþí óå åñùôçìáôïëüãéï, ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïóùðéêüôçôá, ôéò êëßóåéò êáé ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõò), óßãïõñï, üìùò, åßíáé üôé ïé óõíèÞêåò åßíáé þñéìåò ãéá ìßá óùóôÞ, áíôéêåéìåíéêÞ êáé øý÷ñáéìç áíôéìåôþðéóç áõôïý ôïõ öáéíïìÝíïõ.

4ç ¢óêçóç: ¸÷ïõí äéáôõðùèåß êáôÜ êáéñïýò ïé åîÞò áðüøåéò ãéá ôçí åêëïãÞ åðáããÝëìáôïò: «üëïé åßíáé éêáíïß ãéá üëá». «Ï êáèÝíáò åßíáé éêáíüò ìüíï ãéá Ýíá åðÜããåëìá» êáé «Ï êáèÝíáò ìðïñåß íá áóêÞóåé áñêåôÜ åðáããÝëìáôá». Ðïéá áðü ôéò ôñåéò áõôÝò áðüøåéò èåùñåßò óùóôüôåñç; Íá ôåêìçñéþóåéò ôçí áðÜíôçóÞ óïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 97). ÁðÜíôçóç: ÊáèåìéÜ áðü ôéò ðéï ðÜíù ðñïôÜóåéò / êñßóåéò åìðåñéÝ÷åé Ýíá ðïóïóôü áëÞèåéáò. Óôçí åðï÷Þ ôçò åîåéäéêåõìÝíçò ãíþóçò êáé ôïõ ðëÞèïõò ôùí ðëçñïöïñéþí, äåí ìðïñåß ï êáèÝíáò íá áóêÞóåé ôï ïðïéïäÞðïôå åðÜããåëìá, áöïý áðáéôåßôáé óõíå÷Þò êáé åðßìïíç åíáó÷üëçóç ìå Ýíá ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï. ÅðéðëÝïí, êÜèå Üíèñùðïò åßíáé ðñïéêéóìÝíïò ìå éäéáßôåñá ÷áñßóìáôá, ôáëÝíôá êáé éêáíüôçôåò, Ýôóé þóôå êÜðïõ íá õðåñôåñåß êáé êÜðïõ íá õðïëåßðåôáé. Ùóôüóï, åðåéäÞ ôï åðÜããåëìá, áëëÜ êáé ç åðéóôçìïíéêÞ êáôÜñôéóç áðïôåëïýí ðñïúüí ìÜèçóçò êáé ìåèïäéêÞò äïõëåéÜò, äåí åßíáé áðßèáíï, åöüóïí äå÷üìáóôå üôé üëïé ïé Üíèñùðïé - áíåîáñôÞôùò öõëÞò, ÷ñþìáôïò, öýëïõ, èñçóêåýìáôïò, êáôáãùãÞò - åßíáé ßóïé, ï êáèÝíáò íá ìðïñåß íá áóêÞóåé ðåñéóóüôåñá áðü Ýíá åðáããÝëìáôá. Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, äéáíïïýìåíùí, êáëëéôå÷íþí, áëëÜ êáé ÷åéñùíáêôþí Þ ôå÷íéôþí, íá áóêïýí ãéá ëüãïõò âéïðïñéóìïý êáé Üëëá, åêôüò ôïõ êõñßïõ, åðáããÝëìáôá. Ìå ôéò

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 183

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

183

ðéï ðÜíù äéáðéóôþóåéò, öáßíåôáé íá óõìöùíïýí êáé üóïé õðïóôçñßæïõí üôé üëïé ïé Üíèñùðïé ìå ôçí êáôÜëëçëç åêðáßäåõóç åßíáé éêáíïß ãéá üëá.

5ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôçí Üðïøç ôïõ óõããñáöÝá êáé íá äéáôõðþóåôå ôéò äéêÝò óáò óêÝøåéò ãéá ôï èÝìá. «...ÅÜí ôï åðÜããåëìá ðïõ èá áóêÞóåéò éêáíïðïéåß ìüíï ôç ìáôáéïäïîßá óïõ Þ õðçñåôåß ìüíï ôï óôåíü õëéêü óõìöÝñïí óïõ, èá åßóáé Üíèñùðïò áðïôõ÷çìÝíïò êáé äõóôõ÷Þò». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 97). ÁðÜíôçóç: Ï ÅõÜããåëïò Ðáðáíïýôóïò áíáöÝñåôáé ìå ôñüðï åõóýíïðôï êáé ëéôü óôï èÝìá ðïõ èßîáìå ðéï ðÜíù, ó÷åôéêÜ ìå ôïí áñ÷éêü ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò. ÐáñáäÝ÷åôáé êé áõôüò ìå ôç óåéñÜ ôïõ üôé ç åñãáóßá óÞìåñá Ý÷åé ðñïóëÜâåé ìéá áñíçôéêÞ ÷ñïéÜ ðïõ áðåéëåß ôçí øõ÷éêÞ õãåßá, áëëÜ êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ. Ï Ðáðáíïýôóïò åðéóçìáßíåé ùò áéôßåò áõôÞò ôçò äéáóôñïöÞò ôçí áíèñþðéíç ìáôáéïäïîßá êáé ôï óôåíü õëéêü óõìöÝñïí êáé äåí êÜíåé ëÜèïò. Ï õëéóôéêüò ÷áñáêôÞñáò ôïõ óýã÷ñïíïõ ôå÷íïëïãéêïý ðïëéôéóìïý êáé ç ðíåõìáôéêÞ áíùñéìüôçôá ôùí áíèñþðùí Ý÷ïõí êáôáóôÞóåé ôçí åñãáóßá áðü Ýêöñáóç êáé äçìéïõñãßá, äïõëåßá êáé êáôáíáãêáóìü. ÁõôÞ ç ìåôáóôñïöÞ Ýðëçîå áíåðáíüñèùôá ôï ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò êáé êáôáêåñìÜôéóå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ, áöïý ìßá åóþôåñç áíÜãêç äçìéïõñãßáò, ìåôáôñÜðçêå óå ðÜëç ãéá ôçí åðéâßùóç êáé óå ìç÷áíïðïßçóç ôùí åíåñãåéáêþí äõíáôïôÞôùí ôïõ áíèñþðïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñá÷èåß «ðëåüíáóìá», ôï ïðïßï ïéêåéïðïéåßôáé êÜðïéï Üëëï ôìÞìá ôïõ ðëçèõóìïý.

6ç ¢óêçóç: Ç ïéêéáêÞ åñãáóßá ôçò ãõíáßêáò èåùñåßôáé óõíÞèùò ùò áõôïíüçôç óõìðåñéöïñÜ êáé äåí áíáãíùñßæåôáé áðü üëïõò ç áîßá ôçò. Ðéóôåýåéò üôé èá Üëëáîå ç êáôÜóôáóç, åÜí ç ãõíáßêá áìåéâüôáí áðü ôçí ðïëéôåßá Þ åÜí õðÞñ÷å äßêáéç êáôáíïìÞ ôçò ïéêéáêÞò åñãáóßáò ó’ üëá ôá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéáò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 97). ÁðÜíôçóç: ÐñáãìáôéêÜ, ç ïéêéáêÞ åñãáóßá ôçò ãõíáßêáò èåùñåßôáé óõíÞèùò áõôïíüçôç ðñïóöïñÜ, ðïõ äå ëáìâÜíåôáé óïâáñÜ õðüøç áð’ üëïõò. Ïé ëüãïé áõôÞò ôçò äéáêñéôéêÞò áíôéìåôþðéóçò üìùò, äå ó÷åôßæïíôáé ôüóï ìå ôçí êñáôéêÞ óôÜóç (èÝóðéóç áìïéâÞò áðü

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 184

184

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôçí ðïëéôåßá), üóï ìå ôç ãåíéêüôåñç ó÷Ýóç ôùí äýï öýëùí êáé ôçí áíèåêôéêÞ êáé ðáíôá÷ïý ðáñïýóá áíäñïêñáôïýìåíç éäåïëïãßá, ðïõ åîáêïëïõèåß íá ðñïùèåß (áëëÜ êáé íá äéáôçñåß) ôç ãõíáéêåßá áíéóïôéìßá. Ç áëëáãÞ ôçò íïïôñïðßáò, ç åêðáßäåõóç ôùí íÝùí, áëëÜ êáé ç éäåïëïãéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ «áíäñéêïý óåîéóìïý (óùâéíéóìïý)», ðñïâÜëëïíôáé ùò ôá êáëýôåñá ìÝôñá áíôéìåôþðéóçò ôïõ öáéíïìÝíïõ. ¢ëëùóôå, äåí ðñÝðåé íá ðáñáãíùñßæïõìå ôçí êáèïñéóôéêÞ óçìáóßá ðïõ äéáäñáìáôßæåé ï óýã÷ñïíïò ôñüðïò æùÞò êáé åñãáóßáò. Ïé áõîáíüìåíåò âéïðïñéóôéêÝò áíÜãêåò ïäÞãçóáí ôç ãõíáßêá óôï ÷þñï ôçò åñãáóßáò ìå áðïôÝëåóìá, íá ðáñáôçñåßôáé, óÞìåñá, ìéá áëëáãÞ óôçí êáôáíïìÞ åñãáóßáò. Ïé óýã÷ñïíåò «ðõñçíéêÝò ïéêïãÝíåéåò» ñõèìßæïõí ôéò ïéêéáêÝò åñãáóßåò ìå ãíþìïíá ôéò áíÜãêåò êáé ôéò áðáéôÞóåéò ôùí äýï óõæýãùí.

7ç ¢óêçóç: Äéêáéïëïãåßò ôçí ýðáñîç «êáèáñÜ» ãõíáéêåßùí êáé áíôñéêþí åðáããåëìÜôùí; Íá óôçñßîåéò ìå åðé÷åéñÞìáôá ôéò áðüøåéò óïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 97). ÁðÜíôçóç: Ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç áñ÷éêÜ, êáé ç óýã÷ñïíç ôå÷íïëïãéêÞ åðáíÜóôáóç Ýðåéôá, ìå ôçí áýîçóç ôçò ðáñáãùãéêüôçôáò êáé ôéò áíÜãêåò ôïõò ãéá åñãáôéêï äõíáìéêü, êáôÜñãçóáí óôçí ðñÜîç ôçí áíéóïôéìßá ôçò ãõíáßêáò, ðïõ õðáãïñåõüôáí ìÝ÷ñé ôüôå áðü ëüãïõò éóôïñéêïýò êáé áðü ôçí êïéíùíéêÞ áíáãêáéüôçôá. Ç êýñéá áéôßá ôçò ãõíáéêåßáò áíéóïôéìßáò ðÞãáæå áðü ôçí áðï÷Þ ôçò ãõíáßêáò, áðü ôéò êïéíùíéêÝò äéáäéêáóßåò êáé ôï ÷þñï ðáñáãùãÞò. Ç Ýîïäïò, ëïéðüí, ôçò ãõíáßêáò áðü ôï óðßôé, ðïõ óõíôåëÝóôçêå óôç äéÜñêåéá äýï áéþíùí (19ïò - 20ïò áéþíáò), Ýâãáëå ôç ãõíáßêá áðü ôïí áðïìïíùôéóìü êáé ôçí ïäÞãçóå óôçí óõíåéäçôïðïßçóç ôïõ êïéíùíéêïý ôçò ñüëïõ, ôçí áðáßôçóÞ ôçò ãéá êáëýôåñç ìåôá÷åßñéóç, ôçí Üñíçóç ôçò áðïäï÷Þò ôçò áíäñïêñáôïýìåíçò éäåïëïãßáò êáé ôçí áíáèåþñçóç ôùí ó÷Ýóåþí ôçò ìå ôï Üëëï öýëï. ÊÜèå óõæÞôçóç, åðïìÝíùò, ðïõ èÝôåé ùò äåäïìÝíç ôçí ýðáñîç «êáèáñÜ» ãõíáéêåßùí êáé áíôñéêþí åðáããåëìÜôùí, äåí êÜíåé ôßðïôå Üëëï áðü ôï íá áíáðáñÜãåé óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá. ¼ðùò öáßíåôáé áðü ìéá åîÝôáóç ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò ãõíáßêáò êáé ôïõ Üíôñá, ç êïéíùíéêÞ ìáò èÝóç êáé ç åðéëïãÞ åðáããÝëìáôïò, äåí êáèïñßæåôáé áðü éäéáßôåñá áíáôïìéêÜ ãíùñßóìáôá Þ ôçí éäåïëïãéêÞ ìáò öýóç, áëëÜ áðü ôç óõììåôï÷Þ ìáò Þ ü÷é óôéò ðáñáãùãéêÝò äéáäéêáóßåò. ÐñáêôéêÜ, äçëáäÞ, (áëëÜ êáé èåùñçôéêÜ) äåí ãßíåôáé áðïäåêôÞ ç äéÜêñéóç áíÜìåóá óå áðïêëåéóôéêÞ áíäñéêÞ Þ ãõíáéêåßá åñãáóßá. Ç åñãáóßá ùò ðñïúüí ìÜèçóçò êáé åêðáßäåõóçò ìðïñåß íá áóêçèåß áðü ôïí êáèÝíá óå êÜèå óôéãìÞ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 185

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

185

8ç ¢óêçóç: Íá ó÷ïëéÜóåéò ôéò áðüøåéò ôïõ äéðëáíïý ðáñáèÝìáôïò êáé íá ãñÜøåéò ôéò äéêÝò óïõ óêÝøåéò ãéá ôï èÝìá: «...Ç áðïêëåéóôéêÞ, ïëïêëçñùôéêÞ êáé óôåãíÞ åéäßêåõóç ìðïñåß íá ðñïùèåß ôïí ôå÷íéêü ðïëéôéóìü, áëëÜ äåí ðñïùèåß ôïí ðíåõìáôéêü ðïëéôéóìü. Óôñåâëþíåé ôï Üôïìï· áðü óöáéñéêü Üíèñùðï ôïí êÜíåé åéäéêåõìÝíï åñãáëåßï. Ç åéäßêåõóç, âÝâáéá, åßíáé áíÜãêç, áëëÜ åßíáé êáé êßíäõíïò. Åßíáé ìéá Üëëç ðñüêëçóç ôïõ âéïìç÷áíéêïý ðïëéôéóìïý êáôÜ ôçò áêåñáéüôçôÜò ìáò» (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 97). ÁðÜíôçóç: Ç âéïìç÷áíéêÞ åðï÷Þ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí åîåéäßêåõóç, ç ïðïßá åßíáé áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç ãéá ôç ìáæéêüôåñç êáé öèçíüôåñç ðáñáãùãÞ áãáèþí, ôçí ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï êáé ôçí åîÝëéîç. Êáé åßíáé áðáñáßôçôç, ãéáôß ìüíï ìå ôçí ïñèÞ êáé ïëïêëçñùìÝíç ãíþóç êáé åéêüíá ãéá Ýíá áíôéêåßìåíï, ìðïñïýìå íá êáôáíïÞóïõìå ðëçñÝóôåñá ôç öýóç, ôïõò íüìïõò ðïõ ôï äéÝðïõí êáé ôçí ïõóßá ôïõ, Ýôóé þóôå íá ðñïùèÞóïõìå ðåñéóóüôåñï ôç ëåéôïõñãßá ôïõ êáé ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ, ãéá ôçí ôá÷ýôåñç êáé ôç ìáæéêüôåñç ðáñáãùãÞ áãáèþí. Ùóôüóï, ç åîåéäéêåõìÝíç ãíþóç êáé åñãáóßá ïäçãåß óôçí áðþëåéá ôïõ äçìéïõñãéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ áíèñþðïõ, ãéáôß åíþ, ç äçìéïõñãßá ðñïûðïèÝôåé ôçí áõôïÝêöñáóç ôïõ áíèñþðïõ êáé ôçí åîùôåñßêåõóç ôïõ øõ÷éêïý ôïõ êüóìïõ, óÞìåñá ðáñáôçñåßôáé ðïëý óðÜíéá, êÜðïéïò Üíèñùðïò íá áó÷ïëåßôáé ì’ Ýíáí åðáããåëìáôéêü ôïìÝá, Ýðåéôá áðü áõôüâïõëç åðéëïãÞ. ÓõíÞèùò, õðïôÜóóåôáé óôçí êïéíùíéêÞ áíáãêáéüôçôá ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôçí ðáñáãùãÞ - êáé Üñá, ôçí åîåéäßêåõóç - êáé áëëïôñéþíåôáé. Ãéáôß ç åîåéäßêåõóç ìðïñåß íá åßíáé áíÜãêç, áëëÜ åßíáé êáé êßíäõíïò. Áñêåß íá áíáëïãéóôïýìå ôçí áëëïßùóç ðïõ åðéöÝñåé óôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ìáò, ìéá ìïíüðëåõñç êáé ôå÷íïêñáôéêÜ åîåéäéêåõìÝíç åêðáßäåõóç.

9ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò êáé íá óõæçôÞóåéò êáé ôéò áðüøåéò ôïõ äéðëáíïý êåéìÝíïõ ó÷åôéêÜ ìå ôçí áíÜãêç åîåéäßêåõóçò, óõíå÷ïýò êáôÜñôéóçò êáé åðáããåëìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìïý ôùí íÝùí. ÐáñáôÞñçóå êáé ôïõò ó÷åôéêïýò ðßíáêåò ðïõ áêïëïõèïýí óôéò ÷ñùìáôéóôÝò óåëßäåò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 98).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 186

186

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ç âéïìç÷áíéêÞ åðï÷Þ, Þôáí áõôÞ ðïõ ðñïþèçóå ôçí åîåéäßêåõóç êáé ç ôå÷íïëïãéêÞ åðáíÜóôáóç ôïõ äåýôåñïõ ìéóïý ôïõ 20ïõ áéþíá, ðïõ ôçí êáôÝóôçóå åðéôáêôéêÞ áíÜãêç. ¸÷ïíôáò ïñßóåé ùò åîåéäßêåõóç, ôçí áðïìüíùóç åíüò ôïìÝá åíäéáöåñüíôùí Þ êÜðïéïõ áíôéêåéìÝíïõ (ãíùóôéêïý) êáé ôçí åíáó÷üëçóÞ ìáò ìå áõôü, ìå óôü÷ï ôçí êáëýôåñç ìåëÝôç ôïõ, Ýôóé þóôå íá ðñïá÷èåß ðåñéóóüôåñï ç ëåéôïõñãßá êáé ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ, ðñÝðåé íá êÜíïõìå ìéá äéÜêñéóç, áíÜìåóá ó’ áõôïýò ðïõ áðïäÝ÷ïíôáé ôçí åîåéäßêåõóç êáé áíáæçôïýí ôñüðïõò íá ôçí åíôÜîïõí ôçí êïéíùíéêÞ äéáäéêáóßá: åîåéäßêåõóç - áðáó÷üëçóç, êáé óôïõò Üëëïõò, ðïõ ôïíßæïõí ìïíÜ÷á ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéÝò ôçò. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, êïéíùíéïëüãïé, øõ÷ïëüãïé, åñåõíçôÝò êáé äéáíïïýìåíïé áðïäÝ÷ïíôáé üôé åîáéôßáò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý, ç åîåéäßêåõóç åßíáé áðáñáßôçôï íá ïñãáíùèåß ìå áõóôçñÜ êïéíùíéïëïãéêÜ êáé åðéóôçìïíéêÜ êñéôÞñéá. Ç åîåéäßêåõóç ãé’ áõôïýò åßíáé áðáñáßôçôç ãéá ôñåéò ëüãïõò: á) ãéáôß ðñïÜãåé ôï âéïôéêü åðßðåäï, ëüãù ôçò âåëôßùóçò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôçò åñãáóßáò, â) ãéáôß åßíáé áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç ãéá ôç ìáæéêÞ ðñïáãùãÞ, ôçí ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï êáé åîÝëéîç êáé ã) ãéáôß ï ôåñÜóôéïò üãêïò ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôùí ôå÷íéêþí åðéôåõãìÜôùí, áðáéôåß óõãêåêñéìÝíåò ãíþóåéò êáé êáëýôåñç ìåëÝôç. Ç ïñãÜíùóç ôïõ ôñéðôý÷ïõ: åîåéäßêåõóç - åðáããåëìáôéêüò ðñïóáíáôïëéóìüò - äéáìåóïëáâçôéêïß êñáôéêïß öïñåßò, õðïóôçñßæïõí, ðñÝðåé íá ãßíåé ìå ãíþìïíá ôïí ïñéóìü ôçò Å.Å., «ôçò åíôÜóåùò åñãáóßáò», äçëáäÞ. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, äå ëåßðïõí ïé áéôéÜóåéò åíáíôßïí ôçò åîåéäßêåõóçò. Óýìöùíá ìå áõôÝò ôéò êáôçãïñßåò, ç ðñþôç áñíçôéêÞ óõíÝðåéá ôçò åîåéäßêåõóçò óõíßóôáôáé óôçí áðþëåéá ôïõ äçìéïõñãéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò, áöïý åëÜ÷éóôïé Üíèñùðïé, óå ðáãêüóìéá êëßìáêá, áóêïýí Ýíá åðÜããåëìá êáôüðéí áõôüâïõëçò åðéëïãÞò êáé ü÷é êïéíùíéêïý êáôáíáãêáóìïý. Ïé õðüëïéðåò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò åîåéäßêåõóçò, åóôéÜæïíôáé óôï áëëïôñéùôéêü óýíäñïìï ôïõ äéá÷ùñéóìïý áíÜìåóá óôçí ïëïêëçñùìÝíç êáé óöáéñéêÞ ãíþóç ôïõ êüóìïõ êáé óôç óôåßñá, ôå÷íïêñáôéêÞ êáé ðåñéïñéóôéêÞ åîåéäéêåõìÝíç ãíþóç, ç ïðïßá åðéöÝñåé ìïíïìåñÞ áíÜðôõîç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò.

10ç ¢óêçóç: ËÝãåôáé üôé ï ôå÷íéêüò ðïëéôéóìüò ðñïêÜëåóå ôçí åîáöÜíéóç ïñéóìÝíùí ðáñáäïóéáêþí åðáããåëìÜôùí. Ðïéá åßíáé ç äéêÞ óïõ ãíþìç ãéá ôï èÝìá áõôü; Ãíùñßæåéò ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá ðïõ åðéâéþíïõí áêüìç, êáé

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 187

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

187

ðïéåò åßíáé ïé ðñïïðôéêÝò ôïõò ãéá ôï ìÝëëïí; Ìðïñåßò íá äéáâÜóåéò âïçèçôéêÜ ôï ó÷åôéêü äéÞãçìá ôïõ Ä. ×áôæÞ «Ï Óéïýëáò ï ÔáìðÜêïò», áðü ôç óõëëïãÞ «Ôï ôÝëïò ôçò ìéêñÞò ìáò ðüëçò». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 101). ÁðÜíôçóç: Ç åðéóôÞìç êáé ï ôå÷íéêüò ðïëéôéóìüò áíáðôýóóïíôáé ðÜíôá óå ó÷Ýóç êáé Üìåóç óõíÜñôçóç ìå ôçí ðñáêôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ôùí áíèñþðùí êáé åîåëßóóïíôáé ðáñÜëëçëá ìå ôçí êïéíùíéêÞ åîÝëéîç êáé ðñüïäï. Áðïöáóéóôéêüò ðáñÜãïíôáò ãéá ôçí áíÜðôõîç êáé ôçí åîÝëéîÞ ôïõò, åßôå ãåíéêÜ, åßôå óå óõãêåêñéìÝíïõò êëÜäïõò, åßíáé ïé áíÜãêåò ôçò êïéíùíßáò êáé ïé áðáéôÞóåéò ôçò æùÞò ôùí áíèñþðùí, ôçò ôå÷íéêÞò êáé ôçò ðáñáãùãÞò. ÅÜí åß÷áìå ôç äõíáôüôçôá íá åðéóôñÝøïõìå óå ðñïâéïìç÷áíéêÝò ðåñéüäïõò, ç áðÜíôçóç óôï åñþôçìá ãéá ôç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ ôå÷íéêïý ðïëéôéóìïý, èá Þôáí óõíôñéðôéêÞ õðÝñ ôùí åõåñãåôéêþí ôïõ åðéäñÜóåùí. ÓÞìåñá, üìùò, ôá ðñÜãìáôá åßíáé äéáöïñåôéêÜ. Ç åðáíÜóôáóç óôçí ôå÷íéêÞ, ôéò åðéêïéíùíßåò êáé óôá áãáèÜ õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò åßíáé éó÷õñÞ êáé ðáñïõóéÜæåé áíôéíïìßåò. Êáé ðáñïõóéÜæåé áíôéíïìßåò ãéáôß Ýíá ðëÞèïò áðü ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá üðùò ôïõ âõñóïäÝøç, ôïõ óáìáñôæÞ, ôïõ ðåôáëùôÞ, ôïõ âáñåëÜ, ôïõ õðïäçìáôïðïéïý êôë. äÝ÷ôçêáí ðéÝóåéò êáé ðåñéïñßóôçêáí - áí äåí åîáöáíßóôçêáí. Ïé íÝåò ìÝèïäïé ôå÷íéêÞò êáé ðáñáãùãÞò, áýîçóáí óçìáíôéêÜ ôçí ðïóüôçôá êáé ôçí ðïéüôçôá ôùí ðáñáãüìåíùí áãáèþí. Ï áðëüò åìðåéñïôÝ÷íçò ìçí ìðïñþíôáò íá óõíáãùíéóôåß ôç ìç÷áíÞ, áíáãêÜóôçêå íá åãêáôáëåßøåé ôï åðÜããåëìÜ ôïõ. ¼ìùò áõôÞ ç äéáäéêáóßá áíôéêáôÜóôáóçò åðáããåëìÜôùí äåí åßíáé êáéíïýñéá. Áñêåß íá áíáëïãéóôïýìå üôé êáé óôï ðáñåëèüí ë.÷. ïé êáôáóêåõáóôÝò ìåôáëëéêþí üðëùí (óðáèéÜ, êïíôÜñéá, áóðßäåò êôë.) áíáãêÜóôçêáí íá åãêáôáëåßøïõí ôçí ôÝ÷íç ôïõò ìå ôçí áíáêÜëõøç ôçò ðõñßôéäáò. Áõôü ðïõ åßíáé áíáìöéóâÞôçôï ãåãïíüò åßíáé, ç Ýíôáóç ôïõ ñåýìáôïò åîüäïõ áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá, ëüãù ôçò ôå÷íéêÞò åîÝëéîçò ôïõ 20ïõ áéþíá. Ðáñ’ üëá áõôÜ, Ýíá ðëÞèïò áðü ðáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá åðéâéþíåé óôéò ìÝñåò ìáò, ì’ Ýíá, óáöÝóôáôá äéáöïñåôéêü, ðñïóáíáôïëéóìü. Åêåßíïí ôïõ ëáïãñáöéêïý åíäéáöÝñïíôïò êáé ôçò ðñïóôáóßáò ôùí ðñïâéïìç÷áíéêþí åãêáôáóôÜóåùí, åñãáóéþí êáé åðáããåëìÜôùí.

11ç ¢óêçóç: Ðïéåò óêÝøåéò êáé áíôéäñÜóåéò óïõ ðñïêáëåß ôï óýíèçìá ôïõ Ï.Á.Å.Ä. ãéá ôá Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò; Ìðïñåßò íá õðïèÝóåéò ðïéïé åßíáé ïé óôü÷ïé êáé ôá ìÝôñá ôïõ ðñïãñÜììáôïò, ãéá ôçí Ýíôáîç ôùí áôüìùí ìå åéäéêÝò á-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 188

188

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íÜãêåò óôçí ðáñáãùãéêÞ äéáäéêáóßá; Ðïéá Üëëá ìÝôñá íïìßæåéò üôé èá ìðïñïýóå íá ðÜñåé ç ðïëéôåßá ãåíéêÜ ãéá ôçí ïìáëÞ Ýíôáîç ôùí áôüìùí áõôþí óôçí êïéíùíßá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 101). ÁðÜíôçóç: Ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò óôá ðëáßóéá ôçò åíáñìüíéóçò ôçò åëëçíéêÞò íïìïèåóßáò ìå ôçí áíôßóôïé÷ç êïéíïôéêÞ, ðñïùèåßôáé ìéá óôñáôçãéêÞ Üñóçò ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý êáé ôùí äéáêñßóåùí åéò âÜñïò ôùí óõìðïëéôþí ìáò, ðïõ âñßóêïíôáí óôï ðåñéèþñéï ôçò êïéíùíßáò, åîáéôßáò öõóéêþí áäõíáìéþí, êéíçôéêþí ðñïâëçìÜôùí, íïçôéêÞò õóôÝñçóçò êôë. Ç ðïëéôéêÞ åêóôñáôåßá ôïõ õðïõñãåßïõ åñãáóßáò êáé ôùí óõíáñìüäéùí öïñÝùí Ý÷åé ùò óêïðü, ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ìåãÜëùí ôìçìÜôùí ôïõ ðëçèõóìïý åðÜíù óôï èÝìá, áëëÜ êáé ôçí áëëáãÞ ôçò - Ýùò óÞìåñá - íïïôñïðßáò, ðïõ Þèåëå íá áíôéìåôùðßæïíôáé ôá Á.Ì.Å.Á. (Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò) ìå ïßêôï êáé óõãêáôÜâáóç. Ç íÝá óôñáôçãéêÞ êáôÜ ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý óõíßóôáôáé, ü÷é ôüóï óôçí áíÜäåéîç ôçò «ðïëéôéêÜ ïñèÞò» óõìðåñéöïñÜò, üóï êõñßùò, óôçí áíÜäåéîç åêåßíùí ôùí éäéáßôåñùí éêáíïôÞôùí ôùí Á.Ì.Å.Á., ïé ïðïßåò áí áîéïðïéçèïýí ðñïò ôç óùóôÞ êáôåýèõíóç ìðïñïýí íá áðïäþóïõí ðïëëÜ. Ôá ìÝôñá, åðïìÝíùò, ðïõ èá ìðïñïýóå íá ðÜñåé ç ðïëéôåßá ãåíéêÜ, ãéá ôçí ïìáëÞ Ýíôáîç ôùí áôüìùí áõôþí óôçí êïéíùíßá ìðïñïýí íá óõíïøéóôïýí óôï ôñßðôõ÷ï: êáôÜñôéóç / åðéìüñöùóç - åðáããåëìáôéêüò ðñïóáíáôïëéóìüò õëéêïôå÷íéêÝò õðïäïìÝò. Îåêéíþíôáò áðü ôï ðéï áðëü ìÝôñï, ôçò áíÜðëáóçò ôùí ðåæïäñïìßùí ë.÷. (ãéá íá õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò) êáé öèÜíïíôáò ìÝ÷ñé ôçí õðï÷ñåùôéêÞ ðáñïõóßá åíüò ðïóïóôïý áôüìùí ìå åéäéêÝò áíÜãêåò óå êÜèå äçìüóéá Þ éäéùôéêÞ õðçñåóßá, ðéóôåýïõìå üôé ôï êáèåóôþò ðñïêáôÜëçøçò êáé áðïêëåéóìïý èá áñèåß, äßíïíôáò ôç èÝóç ôïõ óå ìéá êïéíùíßá ßóùí åõêáéñéþí ãéá üëïõò ôïõò ðïëßôåò.

12ç ¢óêçóç: Íïìßæåéò üôé ç áíåñãßá åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ ðñïêáëïýí ôçí áíôéêïéíùíéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôùí íÝùí; Íá ôåêìçñéþóåéò ôçí ÜðïøÞ óïõ ìå ðáñáäåßãìáôá. Ìðïñåßò íá ðñïôåßíåéò êÜðïéá ìÝôñá ãéá ôç èåñáðåßá ôïõ ðñïâëÞìáôïò; ð.÷. ç ìåßùóç ôïõ ïñßïõ çëéêßáò èá åîáóöÜëéæå óôïõò íÝïõò ìåãáëýôåñåò äõíáôüôçôåò íá âñïõí åñãáóßá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 102). ÁðÜíôçóç: Ùò áíåñãßá ïñßæåôáé ç Ýëëåéøç åñãáóéáêÞò áðáó÷üëçóçò åîáéôßáò ôçò ìåéùìÝíçò ðñïóöïñÜò åñãáóßáò. Ç áíåñãßá ùò öáéíüìåíï, ðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôéò áëëáãÝò, ðïõ óõíôåëïýíôáé óôïí ðñùôïãåíÞ, äåõôåñïãåíÞ Þ ôñéôïãåíÞ ôïìÝá ðáñáãùãÞò, äåí åßíáé Ü-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 189

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

189

ãíùóôç. ¼ðùò Üãíùóôåò äåí åßíáé êáé ïé áíôéêïéíùíéêÝò ôÜóåéò ðïõ åíéó÷ýïíôáé åîáéôßáò ôçò, éäéáßôåñá óôéò ðéï «åõðáèåßò» ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý (íÝïé, ãõíáßêåò, áíåéäßêåõôïé åñãÜôåò, áãñüôåò êôë.). Ç ðñþôç ìåãÜëç êñßóç óôïí ôïìÝá ôçò áðáó÷üëçóçò, óçìåéþèçêå ôáõôü÷ñïíá ìå ôç óõññßêíùóç ôïõ ðñùôïãåíïýò ôïìÝá ðáñáãùãÞò (ãåùñãßá, êôçíïôñïößá), üôáí ÷éëéÜäåò Üíèñùðïé áíáãêÜóôçêáí, ü÷é ìüíï íá áëëÜîïõí åñãáóßá, áëëÜ íá ìåôáíáóôåýóïõí ãéá íá åãêáôáóôáèïýí áëëïý. ÄçëáäÞ, óôá ðñþôá áóôéêÜ êÝíôñá, üðïõ ïé ìïíÜäåò ôïõ äåõôåñïãåíïýò ôïìÝá ðáñáãùãÞò (âéïìç÷áíßåò), ðñüóöåñáí èÝóåéò åñãáóßáò. Ç åêìç÷Üíéóç ôçò âéïìç÷áíéêÞò ðáñáãùãÞò ìáæß ìå ôïõò ðñþôïõò áíÝñãïõò, ðñïêÜëåóå êáé ôéò ðñþôåò âßáéåò êáé áíôéêïéíùíéêÝò åêäçëþóåéò åíáíôßïí ôùí ìç÷áíþí. Óýíôïìá, üìùò, êáé áõôü ôï ðïóïóôü áíÝñãùí áðïññïöÞèçêå áðü ôïí ôñéôïãåíÞ ôïìÝá ðáñáãùãÞò, ðïõ óõãêåíôñþíåé üëåò áõôÝò ôéò äéáäéêáóßåò, ðïõ äåí ìðïñïýí íá óõíôåëåóôïýí óôç ãç Þ óôá åñãïóôÜóéá. ÄçëáäÞ, ôéò õðçñåóßåò, üðùò: ôçí åêðáßäåõóç, ôïí ôïõñéóìü, ôçí åðéóôçìïíéêÞ Ýñåõíá êôë. Áð’ ôá ðáñáðÜíù äéáðéóôþíïõìå, üôé ç áíåñãßá íïåßôáé ùò ìéá äõóáñìïíßá áíÜìåóá óôçí «åíôáôéêÞ» ðñüïäï, ðïõ ðñïùèåß ôç ìáæéêüôåñç ðáñáãùãÞ áãáèþí ìå ëéãüôåñç åñãáóßá êáé ðñïöáíþò ðñïêáëåß ìåßùóç ôùí áðáó÷ïëïýìåíùí êáé ôçí «åêôáôéêÞ» ðñüïäï, ðïõ åðéôñÝðåé - ìÝóù ôçò üóï ôï äõíáôüí ðéï Ýíôïíçò öõóéêÞò åêìåôÜëëåõóçò - óôïí Üíèñùðï íá éêáíïðïéåß êáé áíÜãêåò ðïõ äåí õðÞñ÷áí Þ äåí åß÷áí äçìéïõñãçèåß ðñïçãïõìÝíùò êáé åðïìÝíùò, äçìéïõñãåß êáéíïýñãéá åðáããÝëìáôá. ÁíÜìåóá óôéò Üëëåò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ êáôáãñÜöïíôáé ëüãù ôçò áíåñãßáò, ðñÝðåé íá ãßíåé éäéáßôåñïò ëüãïò ãéá ôçí áýîçóç ôçò íåáíéêÞò âßáò êáé ôçò áíôéêïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò. ÍÝïé Üíèñùðïé, ðïõ âéþíïõí ôçí áðüññéøç êáé ôïí êïéíùíéêü áðïêëåéóìü êáé æïõí óôï ðåñéèþñéï ôùí áóôéêþí êÝíôñùí (ëáúêÜ õðïâáèìéóìÝíá ðñïÜóôéá), ëüãù öôþ÷éáò Þ êáôáãùãÞò (ìåôáíÜóôåò, ðñüóöõãåò), óõíåíþíïíôáé óå ïìÜäåò, ïé ïðïßåò óôñÝöïíôáé åíáíôßïí ôùí «óõìâüëùí ôïõ óõóôÞìáôïò». Äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, åéäéêÜ óôá áóôéêÜ êÝíôñá ôùí áíåðôõãìÝíùí ÷ùñþí, íá îåóðïýí óõãêñïýóåéò áíÜìåóá óå ïìÜäåò íÝùí êáé áóôõíïìéêþí äõíÜìåùí, Ýðåéôá áðü äéáäçëþóåéò, ðïäïóöáéñéêÜ ðáé÷íßäéá Þ Üëëá ìáæéêÜ èåÜìáôá, ïðüôå ìÝóù ôçò óõëëïãéêÞò ôáýôéóçò, áðåëåõèåñþíïíôáé ïé ðéÝóåéò, ïé áðïãïçôåýóåéò êáé ïé äéáøåýóåéò ìéáò ïëüêëçñçò ãåíéÜò. ÌÜëéóôá, ðïëëïß åñåõíçôÝò ìéëïýí ãéá ôçí ùñßìáíóç ìéáò «ãåíéÜò ôçò ïñãÞò», ãéá ôçí ïðïßá ç âßá ãßíåôáé ï ìüíïò äñüìïò áðüäñáóçò áðü ìéá ðíéãçñÞ êáèçìåñéíüôçôá, ðïõ Ý÷åé êáôáäéêÜóåé ôá ìÝëç ôçò «óå èÜíáôï áðü ðåßíá Þ áíßá». Óå ìéá åðï÷Þ, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áðïäéÜñèñùóç ôùí ðáñáäïóéáêþí èåóìþí êïéíùíéêïðïßçóçò ôùí íÝùí (ó÷ïëåßï, ïéêïãÝíåéá, åñãáóßá), öáßíåôáé üôé ç Ýíôáîç óå ìéá «ïìÜäá», ðñï-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 190

190

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óöÝñåé ôçí øåõäáßóèçóç ôçò Ýíôáîçò óå ìéá óõëëïãéêüôçôá, üðïõ ï íÝïò ðéóôåýåé üôé «åßíáé êÜðïéïò», «áîßæåé», Ýóôù êáé ìå ôßìçìá ôçí áõôïêáôáóôñïöÞ ôïõ. Ïé ðñïóðÜèåéåò ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí ãéá ôïí ðåñéïñéóìü ôçò áíåñãßáò êáé ôçò õðïáðáó÷üëçóçò, Ý÷ïõí îåêéíÞóåé åäþ êáé äåêáåôßåò. Ùò éäáíéêüôåñïò ôñüðïò áíôéìåôþðéóçò ðñïêñßíåôáé ç ðñïóðÜèåéá äéáôÞñçóçò ôçò ïéêïíïìéêÞò äñáóôçñéüôçôáò óå õøçëü åðßðåäï. ¸íáò Üëëïò, ãåíéêüôåñïò, ôñüðïò áíôéìåôþðéóçò ôçò áíåñãßáò åßíáé ç âåëôßùóç ôçò ðñïóöïñÜò åñãáôéêÞò äýíáìçò. ÄçëáäÞ, óõãêåêñéìÝíåò õðçñåóßåò åßíáé åðéöïñôéóìÝíåò íá öÝñíïõí óå åðáöÞ ôéò äýï ðëåõñÝò, ôçò áãïñÜò åñãáóßáò, ìå óêïðü ôçí ðñïþèçóç ôçò ìüñöùóçò, ôçò êáôÜñôéóçò, ôçò åéäßêåõóçò êáé ôçò åðáíåéäßêåõóçò ôïõ åñãáôéêïý äõíáìéêïý, óå åðï÷Ýò, üðùò ç óçìåñéíÞ, ðïõ áðáéôåßôáé ìéá áéóèçôÞ âåëôßùóç ôùí éêáíïôÞôùí ôùí åñãáæïìÝíùí. ÔÝëïò, ìåôÜ ôçí ïéêïíïìéêÞ ýöåóç ðïõ ðáñáôçñÞèçêå óôá ôÝëç ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘90, üëåò ïé áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò ðñïóðáèïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò áíåñãßáò ìå êïéíùíéêÜ åðéäüìáôá êáé Üëëá ìÝôñá êïéíùíéêÞò áóöÜëéóçò. Óå ïñéóìÝíåò ÷þñåò ìÜëéóôá, ïé êõâåñíÞóåéò åðéäïôïýí ôïõò åñãïäüôåò íá ìçí áðïëýïõí ôïõò åñãáæïìÝíïõò, áëëÜ íá åíéó÷ýïõí ôçí åðáããåëìáôéêÞ ôïõò êáôÜñôéóç ìÝóù åðéìïñöùôéêþí óåìéíáñßùí.

13ç ¢óêçóç: Áöïý äéáâÜóåôå óôç äéðëáíÞ óôÞëç ôá áðïóðÜóìáôá áðü ôïí ôýðï ðïõ áöïñïýí ôç ìåñéêÞ åñãáóßá êáé ôçí ôçëåñãáóßá, íá óõæçôÞóåôå ãéá ôéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò áõôþí ôùí ìïñöþí åñãáóßáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 102). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí åêðëçêôéêÞ ðñüïäï óôïí ôïìÝá ôçò ðëçñïöüñçóçò êáé ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí, ôï öÜóìá ôçò áíåñãßáò áðåéëåß ôïõò åñãáæüìåíïõò óôïí ôñéôïãåíÞ ôïìÝá ðáñáãùãÞò. ÄçëáäÞ, ç äõóáñìïíßá áíÜìåóá óôçí «åíôáôéêÞ» ðñüïäï êáé ôçí «åêôáôéêÞ» ðñüïäï (âë.. áðÜíôçóç óôçí ¢óêçóç 12), äçìéïõñãåß åêåßíåò ôéò óõíèÞêåò ãéá ôçí Ýîïäï áðü ôçí áãïñÜ åñãáóßáò, åíüò áñéèìïý åñãáæïìÝíùí, ôùí ïðïßùí ç äïõëåéÜ áíôéêáèßóôáôáé ðëÝïí áðü ôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò. Ç óôñáôçãéêÞ ðïõ áêïëïõèåßôáé áðü ôéò åðé÷åéñÞóåéò, Ýôóé þóôå íá ìçí áõîçèïýí äñáìáôéêÜ ôá ðïóïóôÜ áíåñãßáò óôéò áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò êáé áðåéëçèåß ôï õöéóôÜìåíï êïéíùíéêü/ïéêïíïìéêü ìïíôÝëï áíÜðôõîçò, åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôçí åíßó÷õóç ôùí ðñïóðáèåéþí ãéá ôç äçìéïõñãßá åíáëëáêôéêþí ìïñöþí åñãáóßáò. Ç ôçëåñãáóßá êáé ç ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç áðïôåëïýí ôçí åíóÜñêùóç áõôþí ôùí ðñïóðáèåéþí. Ç ôå÷íïëï-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 191

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

191

ãéêÞ áíáäéÜñèñùóç ôçò ðáñáãùãÞò, öáßíåôáé, üôé ïäçãåß ìå ñõèìïýò ãåùìåôñéêÞò ðñïüäïõ óå óáñùôéêÝò áëëáãÝò óôïí ôïìÝá ôçò áðáó÷üëçóçò, üðùò ôïí ãíùñßæáìå ìÝ÷ñé óÞìåñá. Ç ðëÞñçò áðáó÷üëçóç åãêáôáëåßðåôáé êáé áíôßèåôá, ðñïêñßíåôáé ç åõÝëéêôç ìåñéêÞ åñãáóßá êáé ìÜëéóôá, áðü ôï óðßôé. ÁõôÞ ç êáéíïýñãéá ìïñöÞ åñãáóßáò ìïéÜæåé èåëêôéêÞ ãéáôß åîéóïññïðåß ôç äõóáñìïíßá áíÜìåóá óôçí «åíôáôéêÞ» êáé ôçí «åêôáôéêÞ» ðñüïäï êáé áðåëåõèåñþíåé îå÷ùñéóôÝò äõíáìéêÝò óôï ÷þñï ôçò ðáñáãùãÞò. Ç ìåßùóç ôïõ êüóôïõò ðáñáãùãÞò åîáêïëïõèåß íá ðáñáìÝíåé ôï æçôïýìåíï, ãéá åñãïäüôåò êáé åðé÷åéñÞóåéò êáé ôï íÝï áéþíá. Öáßíåôáé, ëïéðüí, üôé ïé íÝåò ôå÷íïëïãßåò ìå ôï ðëåïíÝêôçìá ðïõ ðñïóöÝñïõí (ìáæéêüôåñç ðáñáãùãÞ áãáèþí ìå ëéãüôåñç åñãáóßá êáé öèçíüôåñï êüóôïò ðáñáãùãÞò), ðáñÝ÷ïõí êáé ôç äõíáôüôçôá ôçò áðïññüöçóçò ôùí áñíçôéêþí óõíåðåéþí ôïõò, ôéò ïðïßåò åíôåßíåé ç ìåßùóç ôùí áðáó÷ïëïýìåíùí. ÂÝâáéá, ðáñáìÝíåé áíáðÜíôçôï ôï åñþôçìá, áí ç ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç (ðáñô ôÜéì) êáé ç ôçëåñãáóßá (åñãáóßá áðü ôï óðßôé) ìå ü,ôé óõíåðÜãïíôáé (Ýëëåéøç áóöÜëéóçò, áðïõóßá êñÜôïõò ðñüíïéáò, ðåñéêïðÞ êïéíùíéêþí ðáñï÷þí), èá ìðïñÝóïõí íá óõìâÜëëïõí óôçí êáôáðïëÝìçóç ôçò áíåñãßáò êáé ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý, ðïõ áðåéëïýí åõðáèåßò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý. Ãéá üëïõò áõôïýò ôïõò ëüãïõò êïéíùíéêÜ êéíÞìáôá êáé óõëëïãéêüôçôåò áð’ üëïí ôïí êüóìï, êáôçãïñïýí ôéò êõâåñíÞóåéò êáé ôéò ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò, ãéá áðïñýèìéóç ôïõ ÷þñïõ ôçò åñãáóßáò êáé ãéá ôç ìåôáôñïðÞ åíüò ìåãÜëïõ ôìÞìáôïò ôïõ ðëçèõóìïý óå «óýã÷ñïíïõò ðñïëåôÜñéïõò». Õðïóôçñßæïõí ïé ßäéåò ïñãáíþóåéò, üôé ïé «áðáó÷ïëÞóéìïé» (ïé óýã÷ñïíïé «Üèëéïé» ôïõ 21ïõ áéþíá) èá áðïôåëïýí óôï ìÝëëïí Ýíá ðåéèáñ÷çìÝíï öèçíü åñãáôéêü äõíáìéêü, ðïõ èá ðáëåýåé «äéá âßïõ» (ìå ôéò óõíå÷åßò êáôáñôßóåéò êáé åðáíåéäéêåýóåéò) íá áíôáðïêñéèåß óôéò áðáéôÞóåéò ìéáò Üîåíçò «áãïñÜò åñãáóßáò», óõìðëçñþíïíôáò óðïñáäéêÜ êÜðïéåò þñåò åñãáóßáò, äß÷ùò ôéò áðáñáßôçôåò êïéíùíéêÝò ðáñï÷Ýò êáé ôá áíôßóôïé÷á êïéíùíéêÜ äéêáéþìáôá, ðïõ óõíåðáãüôáí Ýùò óÞìåñá ç åñãáóéáêÞ áðáó÷üëçóç.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 192

192

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

14ç ¢óêçóç: Íá äçìéïõñãÞóåéò áðü ôá èÝìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò ìéá éóôïñßá. Ðñüóåîå, þóôå ç áöÞãçóÞ óïõ íá ìçí îåðåñíÜåé ôéò 250-300 ëÝîåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 103). ÁðÜíôçóç: • ¸íáò áðüöïéôïò Ëõêåßïõ äåí ìðïñåß íá âñåé åñãáóßá. Åß÷å ðåñðáôÞóåé ðïëý þñá áð’ ôï ðñùß, üôáí óêÝöôçêå íá êáèßóåé óôï ðáãêÜêé, óôçí Üêñç ôçò ðëáôåßáò ãéá íá îáðïóôÜóåé. ¸öåñå ôá ÷Ýñéá ôïõ óôï ðñüóùðü ôïõ êáé ðéï ðÜíù óôéò ñßæåò ôùí ìáëëéþí ôïõ, óáí íá Þèåëå íá äéþîåé ìéá êáêÞ óêÝøç. «ÁõôÞ ç áããåëßá» ìïíïëüãçóå «Þôáí ç ôåëåõôáßá ìïõ åëðßäá!». «Êáé ôþñá; Ôé èá êÜíù ôþñá;» åßðå ó÷åäüí öùíá÷ôÜ. ¼÷é äåí ìðïñïýóå íá ãõñßóåé ðßóù. Äåí èá Üíôå÷å ôï åðéôéìçôéêü âëÝììá ôùí ößëùí ôïõ, ôï âïõâü ðáñÜðïíï ôùí ãïíéþí ôïõ... êáé üìùò, üôáí îåêßíçóå áðü ôçí ðüëç ôïõ, öÝôïò ôï êáëïêáßñé, ãéá íá Ýñèåé óôçí ÁèÞíá, ðßóôåõå üôé èá ðåôý÷áéíå. Èá Ýâñéóêå ìéá äïõëåéÜ, èá ðëÞñùíå ôï åíïßêéü ôïõ êáé èá ðñïóðáèïýóå íá îáíáäþóåé åîåôÜóåéò. Êáé ôüôå, ðïéïò îÝñåé, åäþ óôçí ÁèÞíá, ìáêñéÜ áð’ ôéò äïõëåéÝò óôá ÷ùñÜöéá êáé ôçí áöüñçôç ðëÞîç, ßóùò, íá âåëôßùíå ôïõò âáèìïýò ôïõ êáé íá ðåñíïýóå óôï ðáíåðéóôÞìéï..... Ôþñá üìùò; Äýï ìÞíåò, ó÷åäüí, ÷ùñßò äïõëåéÜ êáé ìå ôá Ýîïäá íá ôñÝ÷ïõí, ôá ðñÜãìáôá åß÷áí äõóêïëÝøåé. Äåí Ý÷áíå, üìùò, ôçí áéóéïäïîßá ôïõ. ¹ôáí êé’ áõôÞ ç áüñáôç õðüó÷åóç ôïõ óðéôïíïéêïêýñç ôïõ, ãéá áõôÞ ôçí áããåëßá, ðïõ áíáðôÝñùóå ôéò åëðßäåò ôïõ. «×ùñßò ãíþóç çëåêôñïíéêþí õðïëïãéóôþí êáé ôïõëÜ÷éóôïí, áããëéêþí, ïé åëðßäåò óáò åßíáé ëéãïóôÝò, íåáñÝ ìïõ!» ôïõ åß÷å ‘ðåé ðñéí ëßãï ç êïðÝëá, ðïõ âñéóêüôáí óôç ãñáììáôåßá êáé ôïõ ÷áìïãÝëáóå, ðåñéóóüôåñï, áðü óõíÞèåéá. Åêåßíïò åß÷å óêýøåé ôï êåöÜëé ôïõ. Ôçí þñá ðïõ Ýöåõãå, ðñüóåîå ôá ìÜôéá ôçò. ¹ôáí êáóôáíÜ óáí ôá äéêÜ ôïõ. Óçêþèçêå áð’ ôï ðáãêÜêé êáé îåêßíçóå. Óå ìéá âéôñßíá, ðñüóåîå ôï ðñüóùðü ôïõ êáé ÷áìïãÝëáóå. ¼óï ìðïñïýóå íá ÷áìïãåëÜåé äåí èá ôïõò Ýêáíå ôç ÷Üñç! Äå èá åãêáôÝëåéðå ôçí ðñïóðÜèåéá. Ôï âñþìéêï öÝéã - âïëÜí óôá ðüäéá ôïõ, ôïõ ôñÜâçîå ôçí ðñïóï÷Þ: Æçôïýíôáé íÝïé êáé íÝåò ãéá ïëéãüùñç ðñùúíÞ åñãáóßá. ÁìïéâÞ 30 - 40 Åõñþ ôçí çìÝñá. Ðëçñïöïñßåò / ÔçëÝöùíï: 010 - 9988100.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 193

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

193

15ç ¢óêçóç: Äñáìáôïðïßçóç. Íá åðéëÝîåôå ìéá áðü ôéò äýï äéðëáíÝò áóêÞóåéò êáé íá ôéò ðáñïõóéÜóåôå óôçí ôÜîç. 1. ¸íáò ãïíéüò ðñïóðáèåß íá ðåßóåé ôï ãéï Þ ôçí êüñç ôïõ íá ìçí áêïëïõèÞóåé êÜðïéï åðÜããåëìá. 2. Ìåñéêïß ìáèçôÝò íá õðïäõèïýí Ýíáí åðáããåëìáôßá (åðéóôÞìïíá, êáëëéôÝ÷íç, åñãÜôç, ãåùñãü) êáé íá åðé÷åéñçìáôïëïãÞóïõí, ðåñßðïõ ðÝíôå ëåðôÜ ï êáèÝíáò, ãéá ôçí êïéíùíéêÞ ðñïóöïñÜ ôïõ åðáããÝëìáôïò ðïõ õðïôßèåôáé üôé áóêïýí. Ç ôÜîç, ùò áêñïáôÞñéï, èá áðïöáóßóåé ôåëéêÜ ðïéá åðé÷åéñçìáôïëïãßá Þôáí ðåéóôéêüôåñç êáé ãéáôß. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 103). ÁðÜíôçóç: Ç ðéï ðÜíù åñãáóßá áðáéôåß óêçíéêÞ ðáñïõóßá êáé åõöñÜäåéá ëüãïõ. Åìåßò áíôß ãéá êÜðïéá äåóìåõôéêÞ õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç, ðñïôåßíïõìå óôïõò ìáèçôÝò íá ðñïåôïéìÜóïõí ó’ Ýíá öýëëï ÷áñôß Ýíá äéÜëïãï êáé áöïý ôïí «ðñïâÜñïõí» íá ôïí ðáñïõóéÜóïõí, Ýðåéôá, óôçí ôÜîç. Ãéá êáëýôåñï áðïôÝëåóìá, ðñÝðåé ïé äýï ìáèçôÝò ðïõ èá õðïäõèïýí ôïõò ðéï ðÜíù ñüëïõò, íá Ý÷ïõí ôï êáôÜëëçëï ýöïò êáé ôïí êáôÜëëçëï ôüíï óôç öùíÞ ôïõò. Ôï êåßìåíï, ôÝëïò, ðñÝðåé íá åßíáé æùíôáíü, ñÝïí êáé ðÜíù áð’ üëá öõóéêü. Äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå, Üëëùóôå, ôç ìåãÜëç ðïéêéëßá óõìðåñéöïñÜò ðïõ óõíáíôÜìå áðü ïéêïãÝíåéá óå ïéêïãÝíåéá êáé áðü åðÜããåëìá óå åðÜããåëìá. Êáëü èá Þôáí, ëïéðüí, íá áðïõóéÜóïõí ïé öñáóôéêÝò õðåñâïëÝò, ç áêáäçìáúêÞ óôåéñüôçôá, áëëÜ êáé ç ãåíéêÞ õóôåñßá, ðïõ ïýôå ôï ëåêôéêü åðßðåäï ôïõ ìÝóïõ ¸ëëçíá áíôéðñïóùðåýïõí, ïýôå ôï óêïðü ôçò åñãáóßáò åîõðçñåôïýí.

16ç ¢óêçóç: ¸ñåõíá. Íá áðåõèõíèåßôå óå áíèñþðïõò ôïõ ïéêïãåíåéáêïý óáò ðåñéâÜëëïíôïò êáé íá ñùôÞóåôå ôé óçìáßíåé ãé’ áõôïýò ç åñãáóßá ðïõ êÜíïõí Þ Ýêáíáí óôï ðáñåëèüí (áí ðñüêåéôáé ãéá óõíôáîéïý÷ïõò). Íá óõãêåíôñþóåôå ôéò áðáíôÞóåéò ôïõò êáé íá ðñïóðáèÞóåôå íá êáôáëÞîåôå óå êÜðïéá óõìðåñÜóìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôç óçìáóßá ôçò åñãáóßáò óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 103). ÁðÜíôçóç: [Ó’ áõôÞí ôçí Ýñåõíá êÜèå ìáèçôÞò ðñÝðåé íá äïõëÝøåé ìüíïò ôïõ óõãêåíôñþíïíôáò ôéò áðáíôÞóåéò ðïõ èá ôïõ äþóïõí ïé óõããåíåßò ôïõ. Ùóôüóï, åìåßò ðáñáèÝôïõìå Ýíá êåßìåíï ó÷åôéêü ìå ôç óçìáóßá ôçò åñãáóßáò].

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

194

Óåëßäá 194

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ôï åðÜããåëìá êáé ï Üíèñùðïò Ôï åðÜããåëìá ó÷çìáôßæåé ôïí Üíèñùðï, ôïí öôéÜ÷íåé. Äå èá åßíáé õðåñâïëÞ åÜí åéðïýìå üôé ôï åðÜããåëìá äéáìïñöþíåé ü÷é ìüíï ôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç ôïõ áíèñþðïõ, áëëÜ êáé ôï (óùìáôéêü êáé äéáíïçôéêü) ôýðï ôïõ, ôç «äïìÞ» ôïõ. Ï ôñüðïò ðïõ âëÝðåé, ìéëåß, ÷åéñïíïìåß, ðåñðáôÜåé, äéáóêåäÜæåé êôë. åßíáé âáèéÜ åðçñåáóìÝíïò áðü ôï åðÜããåëìá ðïõ áóêåß. Óôï íôýóéìï, óôï ÷ôÝíéóìá, óôïõò ìïñöáóìïýò, óôç ãëþóóá êôë. åßíáé áðïôõðùìÝíç ç åðáããåëìáôéêÞ ìáò áðáó÷üëçóç - êáé óÞìåñá áêüìç, üðïõ, óôïõò Üíäñåò ôïõëÜ÷éóôïí, ï óõñìüò Ý÷åé åðéâÜëåé ìéáí áöüñçôç ìïíïôïíßá óôï êåöÜëáéï ôçò åîùôåñéêÞò ðåñéâïëÞò êáé ôùí ôñüðùí ôçò óõìðåñéöïñÜò. Áðü ôï íôýóéìï, ôçí êïõâÝíôá êáé ôï öÝñóéìï ìðïñåßôå ÷ùñßò ìåãÜëç äõóêïëßá íá ìáíôÝøåôå ðïéá åßíáé ç åðáããåëìáôéêÞ áðáó÷üëçóç ôïõ óõíïìéëçôÞ óáò. Ï óôñáôçãüò, êáé üôáí áêüìç äåí öïñåß ôç óôïëÞ ôïõ, óáò äçëþíåé ìå ôïí ôñüðï ðïõ óôÝêåôáé Þ ðåñðáôåß üôé åßíáé óôñáôéùôéêüò. Ï ãéáôñüò, ï êáèçãçôÞò, ï íáõôéêüò, ï êëçñéêüò, ï ôå÷íßôçò ôåßíïõí åîáéôßáò ôïõ åðáããÝëìáôüò ôïõò ðñïò ïñéóìÝíï ôýðï ìå åéäéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôçí åìöÜíéóç êáé ôçí ÝêöñáóÞ ôïõò. Ãé’ áõôü, åÜí êáìéÜ öïñÜ ìáò óõóôÞóïõí êÜðïéïí ðïõ ôïí âëÝðïõìå ó÷ïëáóôéêü óôïõò ôñüðïõò, Üêáìðôï óôéò êéíÞóåéò ôïõ, íôõìÝíï ðïëý äéáêñéôéêÜ êáé ìáò åéðïýí üôé åßíáé ë.÷. åðáããåëìáôßáò áèëçôÞò, îáöíéáæüìáóôå. ÊÜôé ôï áóõìâßâáóôï, ôï áíôéöáôéêü áéóèáíüìáóôå üôé õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôç ìïñöÞ êáé óôï åðÜããåëìÜ ôïõ. Ç êáèçìåñéíÞ ðåßñá äå ìáò Ý÷åé óõíçèßóåé óå ôÝôïéá áðñüïðôá. Ðåñéôôü íá ðñïóèÝóù üôé ôï åðÜããåëìá öôéÜ÷íåé êáé ôïí åóùôåñéêü ìáò êüóìï, åðçñåÜæåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðáñáôçñïýìå, êñßíïõìå, áðïôéìïýìå ôá ðñÜãìáôá (...). ¼ôáí Ýíáò Üíèñùðïò, óôçí åðáããåëìáôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ôïõ æùÞ, åñãÜæåôáé óýìöùíá ìå ôéò äõíÜìåéò, ôéò äéáèÝóåéò êáé ôéò âëÝøåéò ôïõ, üôáí åðïìÝíùò ü,ôé ëÝãåé êáé ü,ôé ðñÜôôåé âñßóêåôáé óå áñìïíßá ìå ôïí åóùôåñéêü åáõôü ôïõ êáé ìå ôïõò (ìéêñïýò Þ ìåãÜëïõò) óêïðïýò ðïõ Ý÷åé ôÜîåé óôç æùÞ ôïõ, áõôüò êáé óôïí êÜìáôï áíôÝ÷åé êáé óôç öèïñÜ: äåí áññùóôáßíåé, äå ëõãßæåé, äå ãåñíÜåé - åßíáé ðÜíôïôå áêìáßïò, åýèõìïò, íÝïò. Ãéá íá âåâáéþóïõìå áõôÞ ôç ãíþìç, äå ÷ñåéÜæïíôáé ìåãÜëåò áíáëýóåéò. Áñêåß ç áðëÞ ðáñáôÞñçóç ôùí ðåñéðôþóåùí ðïõ ìáò ðñïóöÝñïíôáé êÜèå ìÝñá óôï Üìåóï ðåñéâÜëëïí ìáò, ãéá íá ìáò ðåßóåé. Ðïéïé Üíèñùðïé áð’ áõôïýò ðïõ ìáò ôñéãõñßæïõí åßíáé ðéï äñáóôÞñéïé, ðéï áéóéüäïîïé, ðéï æùíôáíïß; Åêåßíïé ðïõ âñÞêáí ôï äñüìï ôïõò. ÄçëáäÞ åêåßíïé ðïõ ðÝôõ÷áí íá äþóïõí ó’ áõôü ôï ìÝñïò ôçò ýðáñîçò ðïõ êáëýðôåôáé áðü ôçí êïéíùíéêÞ æùÞ (êáé óôïí Üíôñá - ôþñá ôåëåõôáßá êáé óôç ãõíáßêá - ôï åðÜããåëìá êáôÝ÷åé ôï ìåãáëýôåñï ÷þñï áõôÞò ôçò ðåñéï÷Þò) ðåñéå÷üìåíï óýìöùíá ìå ôïí åóùôåñéêü ôïõò êüóìï: ìå ôéò åðéèõìßåò, ôéò ðñïóäïêßåò, ôéò öéëïäïîßåò ôïõò. Ôïõò âëÝðåéò íá ôóáêßæïíôáé óôç äïõëåéÜ üëç ôçí çìÝñá, íá ðåñéïñßæïõí óôï åëÜ÷éóôï ôïí ýðíï,

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 195

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

195

ôçí áíÜðáõóç, ôçí øõ÷áãùãßá ôïõò, êáé üìùò ðïôÝ íá ìç äõóáíáó÷åôïýí, íá ìçí êáôáðïíïýíôáé, íá ìçí áðïèáññýíïíôáé áðü ôá åìðüäéá Þ íá áðåëðßæïíôáé áðü ôéò ìéêñïáðïôõ÷ßåò, áëëÜ íá Ý÷ïõí ðÜíôá ôï ÷áìüãåëï óôá ÷åßëç, ôç ÷áñÜ êáé ôçí ðßóôç óôçí êáñäéÜ: Ýôïéìïé êÜèå öïñÜ ðïõ äõóêïëåýåôáé ç ðïñåßá ôïõò áðü êÜðïéáí áôõ÷ßá, íá îáíáñ÷ßæïõí ôï Ýñãï ôïõò ìå êÝöé, ìå åíèïõóéáóìü, ìå áõôïðåðïßèçóç. Áðïñåßò ðïý âñßóêïõí ïé Üíèñùðïé áõôïß ôá áðïèÝìáôá ôçò äñáóôçñéüôçôáò, êáé éäßùò ôá êåöÜëáéá ôçò áéóéïäïîßáò, ðïõ îïäåýïíôáé ÷ùñßò íá ëéãïóôåýïõí. Êáé èáõìÜæïõí ôçí åõèõìßá, ôç öñåóêÜäá, ôá íéÜôá ôïõò - áêüìç êáé óå ðñï÷ùñçìÝíç çëéêßá. Ôï ìõóôéêü ôïõò (÷Üñéóìá áêñéâü êáé áíáíôéêáôÜóôáôï) åßíáé ç åóùôåñéêÞ ôïõò áñìïíßá: ëÝãïõí êáé ðñÜôôïõí åêåßíï ðïõ Ý÷ïõí ìÝóá óôçí øõ÷Þ ôïõò, ìéêñü Þ ìåãÜëï, áäéÜöïñï. Äå öïñïýí ìÜóêá, äåí õðïêñßíïíôáé, äåí ðéóôåýïõí Üëëá áðü áõôÜ ðïõ ëÝãïõí, ïýôå êÜíïõí åêåßíá ðïõ ìÝóá ôïõò áðïóôñÝöïíôáé Þ áíôéðáèïýí. Ìáñáãêïß åßíáé; Ôçí áãáðïýí ôçí ôÝ÷íç ôïõò êáé ôçí áóêïýí ìå üñåîç. ÐáðÜäåò åßíáé; Ðéóôåýïõí óôï ëåéôïýñãçìÜ ôïõò êáé ôï õðçñåôïýí ìå åõ÷áñßóôçóç. Ãéáôñïß åßíáé; Âñßóêïíôáé óôçí ðáñÜôáîç ðïõ ìÜ÷åôáé ãéá ôá ßäéá éäáíéêÜ, ìéëïýí ôçí ßäéá ãëþóóá ìå ôïõò óõìðïëåìéóôÝò ôïõò êáé ãéá ôïýôï åßíáé ðÜíôá Ýôïéìïé ãéá êüðïõò êáé èõóßåò. Ðþò íá ëõãßóïõí, ðþò íá öèáñïýí, ðþò íá ãåñÜóïõí ôÝôïéïé Üíèñùðïé; ÊïéôÜîôå Ýðåéôá ôïõò Üëëïõò, ôïõò äõóáñìïíéêïýò, åêåßíïõò ðïõ êïõâáëïýí ìÝóá ôïõò ôç äéÜóôáóç, ôçí áíôßöáóç, ôçí áóõíáñôçóßá. Ãéá áëëïý îåêßíçóáí êáé áëëïý âñÝèçêáí. Êáëþò Þ êáêþò ðßóôåøáí üôé Þóáí êáìùìÝíïé ãéá êÜôé Üëëï, üôé åß÷áí ôéò éêáíüôçôåò ðïõ ÷ñåéÜæïíôáé ãéá íá êåñäßóïõí ÷ñÞìáôá, í’ áðïêôÞóïõí õðüëçøç, íá äéáêñéèïýí óôçí ôÝ÷íç, óôçí åðéóôÞìç, óôçí ðïëéôéêÞ, áëëÜ ï äñüìïò ðïõ ðÞñáí (áéôßá ç ïëéãùñßá, ç áíÜãêç Þ êáé ç óýìðôùóç) ôïõò áðïìÜêñõíå áðü ôéò åðéèõìßåò êáé ôá üíåéñÜ ôïõò. Êáé ôþñá, õðï÷ñåùìÝíïé íá âãÜëïõí ôï øùìß ôïõò Þ íá êñáôÞóïõí ìéá äáðáíçñÞ èÝóç êïéíùíéêÞ ðïõ äåí ìðïñïýí íá ôçí åãêáôáëåßøïõí, áíáãêÜæïíôáé íá áóêïýí Ýíá åðÜããåëìá ðïõ ôïõò åíï÷ëåß Þ íá ðáßæïõí Ýíá ñüëï ðïõ äåí ôïõò ðÜåé Þ íá äéáêçñýôôïõí ðñÜãìáôá ðïõ äåí ôá ðéóôåýïõí. ÁõôÞ ç äõóáñìïíßá Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá íá ÷Üíïõí ôá áíôéóôýëéÜ ôïõò, ôïí Üîïíá ôçò õðüóôáóÞò ôïõò êáé íá ãßíïíôáé ìåìøßìïéñïé, âáñýèõìïé, êáêåíôñå÷åßò. Áññùóôáßíïõí. Êáé áññùóôáßíïõí ü÷é ìüíï øõ÷éêÜ, áëëÜ êáé óùìáôéêÜ. (Ðïëý óõ÷íÜ ëçóìïíïýìå üôé ôá äýï áõôÜ óôïé÷åßá ðÜíå ìáæß). Êáé ãé’ áõôü âáäßæïõí ìå êåöÜëé óêõöôü, ìå êáñäéÜ êëåéóôÞ, óêïôåéíÞ, äß÷ùò ÷áñÜ, äß÷ùò êáëïóýíç (êáé áõôÜ ðÜíå ìáæß). ÈÝëãçôñá äåí Ý÷åé ãé’ áõôïýò ç æùÞ, êïõñÜæïíôáé åýêïëá, ãåñíÜíå ãñÞãïñá. Ãéáôß ìÝóá ôïõò äåí õðÜñ÷åé äýíáìç, öùò, áñìïíßá. ÁëëÜ äé÷áóìüò, ôýøåéò, åñçìßá. ÅõÜããåëïò Ðáðáíïýôóïò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 196

196

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Äþóôå óå ìéá Þ äýï ðáñáãñÜöïõò ôïí ïñéóìü ôçò åñãáóßáò. ÁðÜíôçóç: Ùò åñãáóßá ãéá ôïí ðñùôüãïíï Üíèñùðï ïñßæåôáé ç ðáñÝìâáóÞ ôïõ óôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí êáé ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá áíôáðïêñéèåß óôéò áíÜãêåò ôçò åðéâßùóçò. Ãéá ôï óýã÷ñïíï Üíèñùðï, åñãáóßá åßíáé ç åõóõíåßäçôç ðñïóðÜèåéá, ðïõ áðáéôåß óõíäõáóìü ÷åéñùíáêôéêþí êáé ðíåõìáôéêþí éäéïôÞôùí, ìå óôü÷ï ôçí êÜëõøç ôùí áôïìéêþí êáé êïéíùíéêþí áíáãêþí. Áñ÷éêÜ, ç åñãáóßá ìïñöïðïéåß ôïí Üíèñùðï, áöïý ç óõãêñïôçìÝíç äéÜðëáóÞ ôïõ åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò êáèçìåñéíÞò åðáöÞò ôïõ ìå ôïí õëéêü êüóìï. ¼ìùò, ÷Üñç óôçí åñãáóßá, óõíôåëåßôáé ç Ýîïäïò ôïõ áíèñþðïõ áðü ôéò ðñùôáñ÷éêÝò ìïñöÝò êïéíùíéêÞò ïñãÜíùóçò, êáé ç áíáâÜèìéóÞ ôïõ óå áíþôåñï ïí, áöïý ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá íá áðáëëáãåß óôáäéáêÜ áð’ ôç öõóéêÞ åîÜñôçóç êáé íá áðïêôÞóåé ìåãáëýôåñï âáèìü åëåõèåñßáò. ¢ëëùóôå, äåí ðñÝðåé íá ëçóìïíïýìå, ðùò ç éêáíïðïßçóç ðïõ íéþèåé ï Üíèñùðïò åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò åðéâåâáßùóÞò ôïõ, ãéá ôçí ðáñÝìâáóÞ ôïõ óôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí êáé ôïí êüóìï.

2ç Åñþôçóç: Áíáðôýîôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ôïõò ôñüðïõò (Þ ôïí ôñüðï) ìå ôïõò ïðïßïõò ìðïñïýí íá áñèïýí ôá áñíçôéêÜ óýíäñïìá ôçò åîåéäßêåõóçò. ÁðÜíôçóç: Áí ïñßóïõìå ùò áñíçôéêÜ óýíäñïìá ôçò åîåéäßêåõóçò, ôçí áðþëåéá ôïõ äçìéïõñãéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò, ôï äéá÷ùñéóìü ôïõ ùöÝëéìïõ êáé åõ÷Üñéóôïõ (åëåýèåñïõ) ÷ñüíïõ áðü ôï ÷ñüíï, ðïõ åßíáé áöéåñùìÝíïò óôçí åñãáóßá êáé ôç ìïíüðëåõñç / ôå÷íïêñáôéêÞ ðáéäåßá, ç ïðïßá åðéöÝñåé ôç ìïíïìåñÞ áíÜðôõîç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ áíèñþðïõ, ôüôå öèÜíïõìå óôï óõìðÝñáóìá, üôé ç åîåéäßêåõóç áíáðáñÜãåôáé ìå ôçí ðáéäåßá êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá ìå ôç ó÷ïëéêÞ åêðáßäåõóç. ¢ñá, ãéá íá áðïöýãïõ-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 197

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

197

ìå ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò, ðñÝðåé ï Üíèñùðïò íá áíå÷èåß ìéá áíèñùðéóôéêÞ ðáéäåßá ðïõ èá áðïóêïðåß óôçí êáëëéÝñãåéá ôùí êëßóåùí, ôùí ðñïäéáèÝóåùí, ôçò êïéíùíéêüôçôáò êáé ôùí éäéáéôåñïôÞôùí ôïõ, ïé ïðïßåò ôïí äéáöïñïðïéïýí áðü ôá õðüëïéðá Ýìâéá üíôá.

0

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 198

ÅÍÏÔÇÔÁ 6Ç

ÁÐÏÌÍÇÌÏÍÅÕÌÁÔÁ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ á) Ôá áðïìíçìïíåýìáôá åßíáé éóôïñéêÞ äéÞãçóç Þ Ýêèåóç ãåãïíüôùí ðïõ ï óõããñáöÝáò ôïõò ôá Ýæçóå ùò áõôüðôçò ìÜñôõñáò Þ ðÞñå ï ßäéïò ìÝñïò óå áõôÜ. Ï óõããñáöÝáò ôùí áðïìíçìïíåõìÜôùí ðñïóðáèåß íá ðåñéãñÜøåé, íá áîéïëïãÞóåé êáé íá åñìçíåýóåé ôá ãåãïíüôá. Åîáéôßáò áõôÞò ôçò ôáêôéêÞò ôïõ, ïé êñßóåéò ôïõ åßíáé õðïêåéìåíéêÝò - óðÜíéá áíôéêåéìåíéêÝò - êáé óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíåò. Ôá áðïìíçìïíåýìáôá, ëïéðüí, äåí áðïôåëïýí éóôïñßá, áëëÜ ìéá áðü ôéò âáóéêÝò ðçãÝò ôçò éóôïñßáò. ¼ðùò ãíùñßæïõìå, ç éóôïñßá êáôáãñÜöåé ôï ðáñåëèüí êáé ðñïóðáèåß íá áíáêáëýøåé ôéò áéôéáêÝò ó÷Ýóåéò ðïõ óõíäÝïõí ðñüóùðá êáé ãåãïíüôá. Ï éóôïñéêüò, Ý÷ïíôáò ôï ðëåïíÝêôçìá ôçò ÷ñïíéêÞò áðüóôáóçò, äåí ðáñáóýñåôáé áðü öáíáôéóìïýò, õðïêåéìåíéóìïýò êáé óõíáéóèÞìáôá, áíôßèåôá åðéèõìåß íá êáôáãñÜøåé ôï ðáñåëèüí ìå ôç ìåãáëýôåñç áíôéêåéìåíéêüôçôá. â) ÐçãÝò ïíïìÜæïíôáé êÜèå åßäïõò óôïé÷åßá Þ ìáñôõñßåò ìéáò åðï÷Þò, áðü ôç ìåëÝôç ôùí ïðïßùí óõíÜãïíôáé Üìåóá óõìðåñÜóìáôá êáé åðáëçèåýïíôáé ãåãïíüôá. Ðñüêåéôáé ãéá ãñáðôÜ êåßìåíá, áëëÜ êáé ìíçìåßá (åðéãñáöÝò óå áñ÷éôåêôïíéêÜ ìíçìåßá, íïìßóìáôá êôë.) Þ ðñïöïñéêÝò ðáñáäüóåéò, ðïõ ìáò ðáñÝ÷ïõí ðëçñïöïñßåò ãéá ôï ðáñåëèüí êáé óõìâÜëëïõí óôçí êáôáãñáöÞ, ôçí åñìçíåßá êáé ôçí áíÜðëáóÞ ôïõ. Ïé ðçãÝò, üìùò, áðü ìüíåò ôïõò äåí áðïôåëïýí éóôïñßá, ãéáôß Ý÷ïõí áðïóðáóìáôéêü ÷áñáêôÞñá. Ï éóôïñéêüò ïöåßëåé, ðñïôïý êáôáãñÜøåé ôçí éóôïñßá ôçò ðåñéüäïõ êáé ôïõ ôü-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 199

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

199

ðïõ, ðïõ åñåõíÜ, íá óõãêåíôñþóåé ôéò ðëçñïöïñßåò áðü ôéò ó÷åôéêÝò ðçãÝò, íá ôéò äéáóôáõñþóåé, íá ôéò åëÝãîåé êáé íá ôéò ÷ñçóéìïðïéÞóåé, ìüíï åÜí Ý÷åé ðåéóôåß ãéá ôçí áîéïðéóôßá ôïõò êáé ôçí áíôéêåéìåíéêüôçôÜ ôïõò.

1ç ¢óêçóç: Ôá áðïìíçìïíåýìáôá, üðùò îÝñåéò, Ý÷ïõí ðñïóùðéêü ÷áñáêôÞñá. ÅðïìÝíùò, äåí åßíáé éóôïñßá. Åßíáé üìùò ðçãÞ éóôïñßáò. ÓõæçôÞóôå áõôÞ ôç èÝóç· åðéìåßíåôå êõñßùò: á) óôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ôá áðïìíçìïíåýìáôá äåí åßíáé éóôïñßá, â) óôéò äéáöïñÝò áíÜìåóá óôçí éóôïñßá êáé óôéò ðçãÝò ôçò éóôïñßáò (âë. êáé ¸êöñáóç - ¸êèåóç ô. Á’ ÁöÞãçóç. ÁðïóðÜóìáôá áðïìíçìïíåõìÜôùí èá âñåßôå óôï âéâëßï Ê.Í.Ë. ôçò Ã’ Ãõìíáóßïõ êáé óôï ÐáñÜñôçìá ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 104). ÁðÜíôçóç: Âë. åäþ ðéï ðÜíù, Èåùñßá - Ïñéóìïß.

2ç ¢óêçóç: Õðïôßèåôáé üôé ï ãíùóôüò éóôïñéïäßöçò Â. áíáêÜëõøå óôá õðüãåéá ôçò ÅèíéêÞò ÂéâëéïèÞêçò Ýíá äõóáíÜãíùóôï ÷åéñüãñáöï (0,10÷0,12) Üãíùóôïõ óõããñáöÝá (âë. ó. 105) êáìéÜ üìùò Üëëç ðëçñïöïñßá äå âñÞêå ó÷åôéêÞ ìå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ áõôïý. ×Üèçêáí üëåò ïé ðçãÝò. Óõãêñáôåß ùóôüóï óôç ìíÞìç ôïõ áðü ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá êÜðïéá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá ðïõ äåí åßíáé îÝíá ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï áõôïý ôïõ êåéìÝíïõ. ÌåëåôÜ ëïéðüí üëá ôá ãíùóôÜ óôïé÷åßá êáé êÜíåé ðñïò ôïõò ïìüôå÷íïõò ôïõ, éóôïñéïäßöåò êáé Üëëïõò, ôçí áêüëïõèç áíáêïßíùóç, óôçí ïðïßá, üðùò áìÝóùò èá äéáðéóôþóåéò, äéáðëÝêåé ôéò ðëçñïöïñßåò, ðïõ áíôëåß áðü ôï êåßìåíï, ìå äéêÜ ôïõ ó÷üëéá..... Ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôëåß ï éóôïñéïäßöçò

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 200

200

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

....... Äåýôåñï ôìÞìá: ÓõíÝ÷éóå. (óåëßäåò ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 104 - 105). ÁðÜíôçóç: Äåýôåñï ÔìÞìá ¼ðùò ìáñôõñåßôáé óôï êåßìåíï, ï áöçãçôÞò (Êïëïêïôñþíçò) êáé ïé óýíôñïöïß ôïõ, êÜèïíôáí «åéò êÜôé ßóêéïõò» ôç ÌåãÜëç ÔåôÜñôç ôï äåéëéíü, üôáí Ýöèáóå ç åßäçóç üôé ÷Üèçêå ôï Ìåóïëüããé. ÄçëáäÞ ìåóïëÜâçóáí ôñåéò ìÝñåò (ÊõñéáêÞ ÂáÀùí, ÌåãÜëç ÄåõôÝñá, ÌåãÜëç Ôñßôç êáé ÌåãÜëç ÔåôÜñôç) ãéá íá öèÜóåé ç åßäçóç. Äåí ìðïñïýìå íá áíôëÞóïõìå ðëçñïöïñßåò ãéá ôïõò ëüãïõò áõôÞò ôçò êáèõóôÝñçóçò. Ùóôüóï äå èá óöÜëëù, áí áðïäþóù ôïõò ëüãïõò ôçò êáèõóôÝñçóçò åßôå óôçí áðüóôáóç áíÜìåóá óôï Ìåóïëüããé êáé ôï ìÝñïò ðïõ âñéóêüôáí ï áöçãçôÞò, åßôå óôçí êáêÞ êáôÜóôáóç (ëüãù ôïõ ðïëÝìïõ), ðïõ âñßóêïíôáí ïé ãñáììÝò äéáâéâÜóåùí ôùí ÅëëÞíùí. Ï áöçãçôÞò áíáöÝñåé üôé ç åßäçóç Ýöèáóå üôáí «åß÷å ðáýóç ç ÓõíÝëåõóéò» êáé üôé üëïé óõãêëïíßóôçêáí áðü ôï ãåãïíüò ôçò êáôáóôñïöÞò. Óôï êåßìåíï äåí áíáöÝñåôáé ôßðïôá ïýôå ãéá ôïõò óêïðïýò, ïýôå ãéá ôï ìÝñïò, ïýôå ãéá ôá ìÝëç áõôÞò ôçò óõíÝëåõóçò. Áíôßèåôá, ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí áðïãïÞôåõóç, ôïí ôñüìï êáé ôá óõíáéóèÞìáôá çôôïðÜèåéáò ðïõ êõñßåõóáí ôïõò óõãêåíôñùìÝíïõò. Ôüôå, üðùò ìáñôõñåßôáé, óôï êåßìåíï, ï áöçãçôÞò - ôïõ ïðïßïõ ôï üíïìá ôï ìáèáßíïõìå áðü ôï êåßìåíï, üôáí ïé óõãêåíôñùìÝíïé ôïõ áðåõèýíïõí ôï ëüãï ìå ôéò öñÜóåéò: «Ôé íá êÜíïìåí ôþñá Êïëïêïôñþíç;» «Ôé íá êÜíïìåí;» - ðáßñíåé ôï ëüãï êáé ðñïóðáèåß íá ôïõò åìøõ÷þóåé. Ìðïñïýìå, ëïéðüí, ôçí ðñùôïâïõëßá ôïõ áõôÞ, íá ôçí áðïäþóïõìå åßôå óôçí åíåñãçôéêüôçôÜ ôïõ, åßôå óôïí ðñùôáãùíéóôéêü ôïõ ñüëï óôç óõãêåêñéìÝíç áíáìÝôñçóç. Ï Êïëïêïôñþíçò áíáöÝñåôáé óôçí áíÜãêç óýãêëéóçò íÝáò óõíÝëåõóçò - ãéá ôçí ïðïßá äå ìáèáßíïõìå, áí ðñáãìáôïðïéÞèçêå ôåëéêÜ - ãéá ôçí åêëïãÞ êõâÝñíçóçò (5 - 8 Üôïìá) êáé ôçí åêëïãÞ óõìâïõëßïõ åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò, ôï ïðïßï èá ëïãïäïôåß óôçí êõâÝñíçóç êáé ôï ëáü. Åðéóçìáßíåé, ôÝëïò, ôçí áíÜãêç, åêåßíïò êáé ïé Üëëïé íá ìåôáöåñèïýí óôéò åðáñ÷ßåò êáé íá ðïëåìÞóïõí îáíÜ, üðùò ôïí ðñþôï êáéñü ôçò åðáíÜóôáóçò. Ç óçìáíôéêüôåñç ìáñôõñßá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áõôÞ ðïõ áíáöÝñåé üôé ï õðïõñãüò Åîùôåñéêþí ÊÜíéãê, åêåßíç ôçí åðï÷Þ âñéóêüôáí óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç. Ç ìáñôõñßá áõôÞ ìå ïäçãåß óôï óõìðÝñáóìá üôé ôá ãåãïíüôá äéáäñáìáôßóôçêáí ðñéí áðü ôçí åêëïãÞ ôïõ ÊÜíéãê, óôï áîßùìá ôïõ ðñùèõðïõñãïý ôçò ÌåãÜëçò Âñåôáíßáò, ðïõ ùò ãíùóôüí Ýãéíå ôï 1827. Áðü ôéò ìáñôõñßåò ôïõ êåéìÝíïõ, åðßóçò, ìðïñåßôå êé åóåßò íá äéáðéóôþóåôå üôé ôá ãåãïíüôá ôçò «ðôþóçò ôïõ Ìåóïëïããßïõ» êáé ôçò «ðáñüôñõíóçò ôïõ Êïëïêïôñþíç ãéá óýãêëéóç íÝáò ãåíéêÞò óõíÝëåõóçò», óõíÝâçóáí áñêåôÜ ÷ñüíéá ìå-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 201

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

201

ôÜ ôçí «Ýêñçîç» ôçò åðáíÜóôáóçò, ãéáôß áõôÞ ôçí Ýííïéá Ý÷åé ç áíáöïñÜ: «êáé åìåßò ïé Üëëïé íá óêïñðßóïìåí åéò ôåò åðáñ÷ßåò êáé íá ðéÜóïìåí ãåíéêþò ôá Üñìáôá, ùò ôá ðñùôïðéÜóáìåí åéò ôçí ÅðáíÜóôáóéí». Äõóôõ÷þò äåí åßìáé óå èÝóç íá ïñßóù ïýôå ôçí áêñéâÞ çìåñïìçíßá Ýíáñîçò ôçò «åðáíáóôáôéêÞò êßíçóçò», ïýôå ôç ÷ñïíïëïãßá ôùí ðéï ðÜíù óõìâÜíôùí. ÐÜíôùò ðñÝðåé íá óõíÝâçóáí ðñéí ôï 1827, ïðüôå ï ÊÜíéãê áðü õðïõñãüò åîùôåñéêþí Ý÷åé áíáâáèìéóôåß óå ðñùèõðïõñãü ôçò ÌåãÜëçò Âñåôáíßáò.

3ç ¢óêçóç: Íá ìåôáó÷çìáôßóåéò ôï äåýôåñï ôìÞìá ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ ìå ïäçãü ôçí áíáêïßíùóç ôïõ éóôïñéïäßöç. Èá óå âïçèÞóïõí êáé ïé ïäçãßåò ðïõ áêïëïõèïýí: – Ðñüóå÷å ðÜíôá ç áöÞãçóÞ óïõ íá óôçñßæåôáé óôçí ðëçñïöüñçóç ôïõ êåéìÝíïõ. – Öñüíôéóå íá äéáôçñÞóåéò ôç äïìÞ ôçò áíáêïßíùóçò. – Ðñüóå÷å ôç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß: (ëåîéëüãéï, óýíôáîç, ñçìáôéêïß ÷ñüíïé, ñçìáôéêü ðñüóùðï, ýöïò): Ð.÷. ... üðùò ìáñôõñåßôáé óôï êåßìåíï (ó. 104). ... äåí åßíáé äõíáôüí íá óõó÷åôéóèåß ... (ó. 105). «Ôï êåßìåíï üðùò êé åóåßò äéáðéóôþíåôå ...» Åíåóôþôáò (ó. 104). «Ïé ÐïëéïñêçìÝíïé Ýêáíáí Ýîïäï» áüñéóôïò (ó. 105). – Ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ó÷ïëéÜæåé ôéò ðëçñïöïñßåò: ð.÷. «Ç Ýîïäïò Ýãéíå «Ôçí çìÝñáí ôùí ÂáÀùí». ÅðïìÝíùò Ýãéíå Üíïéîç êáé ìÝñá ÊõñéáêÞ» (ó. 105). – Ôïõò áðïäåéêôéêïýò ôïõ óõëëïãéóìïýò: ð.÷. «Ùóôüóï äå èá óöÜëëù, áí .. ôá áñ÷åßá Ý÷ïõí ÷áèåß» (ó. 105). – Ôï óåâáóìü ôïõ ðñïò ôçí éóôïñéêÞ áëÞèåéá: ð.÷. «Åßíáé ó÷åäüí âÝâáéï üôé ... Üëëç ðçãÞ» (ó. 104). – Ôçí ïðôéêÞ ãùíßá áðü ôçí ïðïßá âëÝðåé êáé áöçãåßôáé ôá ãåãïíüôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 106). ÁðÜíôçóç: ÂëÝðå áðÜíôçóç, óôçí ¢óêçóç 2 (ðéï ðÜíù).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 202

202

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

4ç ¢óêçóç: Õðüèåóå ôþñá üôé ÷Üèçêáí üëá ôá áñ÷åßá êáé ôá êåßìåíá ðïõ áíáöÝñïíôáí óôçí åëëçíéêÞ åðáíÜóôáóç ôïõ 1821, êáèþò êáé êÜèå Üëëç ðçãÞ Þ ðëçñïöïñßá ðïõ åß÷å ó÷Ýóç ì’ áõôÞí. Óþèçêå ìüíï óôç âéâëéïèÞêç ôïõ éóôïñéïäßöç Â. Ýíá äõóáíÜãíùóôï ÷åéñüãñáöï (0,15÷0,30) (Âë. ÐáñÜñôçìá ó. 153). Õðüèåóå áêüìç üôé ç ïéêïãÝíåéá ôïõ éóôïñéïäßöç Â. óïõ åìðéóôåýôçêå ôï ÷åéñüãñáöï, ãéá íá ôï ãíùóôïðïéÞóåéò óôï åëëçíéêü êïéíü áðü ôçí ôçëåüñáóç. ¼ðùò êáôáëáâáßíåéò, ðñüêåéôáé íá êÜíåéò ìéá õðåýèõíç ãñáðôÞ áíáêïßíùóç. Öñüíôéóå ëïéðüí íá äþóåéò óôïõò ôçëåèåáôÝò óïõ üëåò ôéò áðáñáßôçôåò ðëçñïöïñßåò, þóôå íá åíçìåñùèïýí ðëÞñùò ãéá ôçí êáôÜóôáóç ôïõ ÷åéñïãñÜöïõ, ôéò óõíèÞêåò êÜôù áðü ôéò ïðïßåò âñÝèçêå êáé ãéá ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõ. Èá ÷ñåéáóôåß, ãé’ áõôü, íá ìåëåôÞóåéò ôá âïçèçôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ áêïëïõèïýí. ÄéÜâáóÝ ôá üëá êáé äéÜëåîå åêåßíá ðïõ èá óå âïçèÞóïõí íá ðñïóäéïñßóåéò ôïí Üîïíá êáé íá óôÞóåéò ôïí éóôü ôçò ïìéëßáò óïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 107). ÁðÜíôçóç: Êõñßåò, Êýñéïé Ìå éäéáßôåñç óõãêßíçóç óáò ðáñïõóéÜæù, óÞìåñá, Ýíá áíåêôßìçôï éóôïñéêü ôåêìÞñéï. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ÷åéñüãñáöï ðïõ âñÞêå óôá õðüãåéá ôçò ÅèíéêÞò ÂéâëéïèÞêçò ï éóôïñéïäßöçò Â. êáé ôï ïðïßï äåí ðñüëáâå íá åêäþóåé ï ßäéïò ãéáôß ðÝèáíå. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, ç óýæõãüò ôïõ ìïõ ôï åìðéóôåýôçêå ãéá íá ôï ìåëåôÞóù êáé íá ôï äçìïóéåýóù óôï åëëçíéêü êïéíü. Ôï ÷åéñüãñáöï áõôü Ý÷åé äéáóôÜóåéò 0,15÷0,30 êáé áðïôåëåß Ýíá ìéêñü ìÝñïò, åíüò åõñýôåñïõ Ýñãïõ. ¸÷åé éóôïñéêü ðåñéå÷üìåíï êáé áöçãçìáôéêü ÷áñáêôÞñá. Ï áöçãçôÞò, üðùò óõíÜãåôáé áðü ôéò áíáöïñÝò ôïõ êåéìÝíïõ, ïíïìÜæåôáé Êïëïêïôñþíçò êáé êáôáãñÜöåé ôéò áíáìíÞóåéò ôïõ, áðü ôç óõììåôï÷Þ ôïõ óôçí «åðáíÜóôáóç» (ðéèáíþò êÜðïéï êßíçìá ôùí ÅëëÞíùí åíáíôßïí ôùí Ôïýñêùí, ãéá ôï ïðïßï üìùò äå ìáò äßäåôáé Üëëç ðëçñïöïñßá). Ôï ÷åéñüãñáöï áõôü ÷ùñßæåôáé óå äýï ôìÞìáôá. Óôï ðñþôï ôìÞìá (ôï ìéêñüôåñï) áíôëïýìå ðëçñïöïñßåò ãéá êÜðïéá ðïëåìéêÞ áíáìÝôñçóç áíÜìåóá óôïõò óõììá÷çôÝò ôïõ Êïëïêïôñþíç êáé ôïõò Ôïýñêïõò, ðïõ Ýãéíå ôçí çìÝñá ôùí ÂáÀùí (Üñá, ÊõñéáêÞ êáé Üíïéîç) óôï «Ìåóïëüããé» (ôç ãíùóôÞ ðüëç ôçò äõôéêÞò ÓôåñåÜò ÅëëÜäáò). Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ïé êÜôïéêïé ôïõ Ìåóïëïããßïõ, ðïëéïñêïýìåíïé áðü õðÝñôåñåò å÷èñéêÝò äõíÜìåéò áðïöÜóéóáí íá óðÜóïõí ôï êëïéü, êßíçóç ðïõ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 203

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

203

óôïß÷éóå ôç æùÞ óå ðïëëïýò ðïëåìéóôÝò êáé óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôùí áìÜ÷ùí. Óôï äåýôåñï ôìÞìá, ðåñéãñÜöåôáé ç áíôßäñáóç ôïõ áöçãçôÞ (Êïëïêïôñþíç) êáé ôùí óõíôñüöùí ôïõ, ðïõ åß÷áí óõãêåíôñùèåß ãéá ìéá óõíÝëåõóç (óå Üãíùóôï ìÝñïò êáé ãéá Üãíùóôï óêïðü, ðÜíôùò êÜðïõ ìáêñéÜ áðü ôï Ìåóïëüããé), üôáí Ýìáèáí ôçí åßäçóç ãéá ôçí ðôþóç ôçò ðüëçò. Áðü ôï êåßìåíï öáßíåôáé, üôé ìüíï ï áöçãçôÞò åß÷å ôï êïõñÜãéï íá åíèáññýíåé ôçí áðïãïçôåõìÝíç ïìÞãõñç, áëëÜ êáé íá ðñïôåßíåé ôç óýãêëéóç íÝáò óõíÝëåõóçò ìå óêïðü ôçí åêëïãÞ êõâÝñíçóçò êáé åðéôñïðÞò åîùôåñéêþí õðïèÝóåùí, Ýôóé þóôå íá åîõðçñåôçèåß êáëýôåñç ç õðüèåóç ôïõ áãþíá. ¼ðùò ìðïñïýìå íá óõìðåñÜíïõìå áðü ôéò ìáñôõñßåò ôïõ êåéìÝíïõ, áëëÜ êáé ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, ðïõ ôñáãïõäéïýíôáé áêüìç óôéò ïñåéíÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÷þñáò ìáò êáé ðïõ åãêùìéÜæïõí ôïõò áãþíåò ôïõ Êïëïêïôñþíç êáé ôùí Ìåóïëïããéôþí åíáíôßïí ôùí Ôïýñêùí, ôá ãåãïíüôá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óõíÝâçóáí ðñéí ôï 1827 êáé ó÷åôßæïíôáé ìå ìéá Üãíùóôç ðåñßïäï ôçò éóôïñßáò ôçò ÷þñáò, ãéá ôçí ïðïßá, ôï ìïíáäéêü ðïõ ãíùñßæïõìå åßíáé, ôï ãåãïíüò åíüò áðåëåõèåñùôéêïý êéíÞìáôïò åíáíôßïí ôùí Ôïýñêùí, ÷ùñßò Üëëåò ëåðôïìÝñåéåò.

i

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 204

204

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Ìáñôõñåßôáé: ãñÜøôå üóåò ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ìðïñåßôå, ðïõ íá ðåñéÝ÷ïõí ùò ðñþôï Þ äåýôåñï óõíèåôéêü ôçí ðéï ðÜíù ëÝîç. ÁðÜíôçóç: ìáñôõñïëüãéï, øåõäïìáñôõñþ - øåõäïìÜñôõñáò - øåõäïìáñôõñßá, êáôáìáñôõñþ, áìÜñôõñïò, åèíïìÜñôõñáò, éåñïìÜñôõñáò.

2ç Åñþôçóç: ÃñÜøôå üóåò ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ìðïñåßôå ðïõ íá ðåñéÝ÷ïõí ùò äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -ðïéþ. ÁðÜíôçóç: ãíùóôïðïéþ – ãíùóôïðïßçóç, ôáõôïðïéþ – ôáõôïðïßçóç, ôáêôïðïéþ – ôáêôïðïßçóç, ðñáãìáôïðïéþ – ðñáãìáôïðïßçóç, ðéóôïðïéþ – ðéóôïðïßçóç, êïéíïðïéþ – êïéíïðïßçóç, åéäïðïéþ – åéäïðïßçóç, åêðïéþ – åêðïßçóç, ðáñáðïéþ – ðáñáðïßçóç, áðëïðïéþ – áðëïðïßçóç, ðáñáãïíôïðïéþ – ðáñáãïíôïðïßçóç, ðñïóùðïéþ – ðñïóùðïðïßçóç, çèïðïéüò, ïéíïðïéþ – ïéíïðïßçóç ê.Ü.

h

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 205

ÅÍÏÔÇÔÁ 7Ç

ÇÌÅÑÏËÏÃÉÏ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Âë. Ðéï êÜôù, áðÜíôçóç óôçí ¢óêçóç 1.

1ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôéò çìåñïëïãéáêÝò óåëßäåò ðïõ äéáâÜóáôå, íá óõæçôÞóåôå ó÷åôéêÜ ìå ôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá (ìïñöÞ êáé ðåñéå÷üìåíï) ôïõ çìåñïëïãßïõ: – ÁíáöÝñåôáé ôï çìåñïëüãéï ìüíï óå ðñïóùðéêÜ ãåãïíüôá êáé áôïìéêÜ ðñïâëÞìáôá Þ êáé óå ãåíéêüôåñá ðñïâëÞìáôá ôçò åðï÷Þò óôçí ïðïßá ãñÜöåôáé; – Ðïéá åßíáé, ëïéðüí, ôá êýñéá ãíùñßóìáôá ôïõ çìåñïëïãßïõ ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï;

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 206

206

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

– Ðïéá åßíáé ôá åîùôåñéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ìáò âïçèïýí íá áíáãíùñßóïõìå Ýíá çìåñïëüãéï ìå ôçí ðñþôç ìáôéÜ; – Óå ðïéïí ìðïñåß íá áðåõèýíåôáé áõôüò ðïõ ãñÜöåé ôï çìåñïëüãéï, ãéá ðïéï óêïðü, êáé ðùò êáèïñßæåé ôï ýöïò ôïõ; – Ãéá ðïéïõò ëüãïõò ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç Ýíá çìåñïëüãéï; – Ðïéá êïéíÜ óçìåßá êáé ðïéåò äéáöïñÝò ðáñïõóéÜæïõí ãåíéêÜ ôá çìåñïëüãéá áðü ôá áðïìíçìïíåýìáôá êáé åéäéêÜ áðü ôçí Üðïøç ôïõ ÷ñüíïõ (÷ñüíïò ôïõ ðïìðïý, ôïõ äÝêôç, ôùí ãåãïíüôùí). Âë. êáé ¸êöñáóç - ¸êèåóç, ô. Á’, ÁöÞãçóç - áöçãçìáôéêüò ÷ñüíïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 111). ÁðÜíôçóç: Ôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá (ìïñöÞ - ðåñéå÷üìåíï) ôïõ çìåñïëïãßïõ åßíáé: á) Ç óõ÷íÞ áíáöïñÜ óôç æùÞ ôïõ ãñÜöïíôïò, áëëÜ êáé óôá ãåíéêüôåñá ðñïâëÞìáôá ôçò åðï÷Þò. â) Ï ðñïóùðéêüò - åîïìïëïãçôéêüò ÷áñáêôÞñáò êáé ç êÜëõøç ôùí êáèçìåñéíþí êáé óçìáíôéêþí ãåãïíüôùí. ã) Ôá åîùôåñéêÜ óôïé÷åßá: çìåñïìçíßá, ÷ñïíïëïãßá, Üëëïé ÷ñïíéêïß êáé ôïðéêïß ðñïóäéïñéóìïß. ä) Ï óõããñáöÝáò áðåõèýíåôáé êõñßùò óôïí åáõôü ôïõ Þ óå ìåëëïíôéêïýò áíáãíþóôåò. Óêïðüò ôïõ åßíáé íá äéáôçñçèïýí óôç ìíÞìç ôùí áíèñþðùí ïñéóìÝíá óçìáíôéêÜ ãåãïíüôá. ÁíÜëïãá ìå ôï äÝêôç êáé ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ãñÜöåôáé ôï çìåñïëüãéï, ôï ýöïò êõìáßíåôáé áðü ôï ïéêåßï óôï ðéï åðßóçìï êáé åðéìåëçìÝíï. å) Ï áíáãíþóôçò ãíùñßæåé ìÝóá áðü Ýíá áõèåíôéêü êåßìåíï êÜðïéá ãåãïíüôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé ìÜëéóôá ìå ìéá ïñéóìÝíç ïðôéêÞ ãùíßá. – Ïé äéáöïñÝò áíÜìåóá óôá çìåñïëüãéá êáé ôá áðïìíçìïíåýìáôá åßíáé: Óôï çìåñïëüãéï, ï ÷ñüíïò ôïõ ðïìðïý åßíáé ç ßäéá ìÝñá ôùí ãåãïíüôùí. Áíôßèåôá, óôá áðïìíçìïíåýìáôá ìåóïëáâåß, óõíÞèùò, ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áíÜìåóá óôá ãåãïíüôá êáé ôçí ðáñïõóßáóÞ ôïõò áðü ôï óõããñáöÝá - ðïìðü. (Âéâëßï ôïõ ÊáèçãçôÞ). – Ïé ïìïéüôçôåò áíÜìåóá óôá çìåñïëüãéá êáé ôá áðïìíçìïíåýìáôá åßíáé: Ôüóï óôï çìåñïëüãéï üóï óôá áðïìíçìïíåýìáôá ï ãñÜöùí åßíáé êáôÜ êÜðïéïí ôñüðï ðñùôáãùíéóôÞò ôùí ãåãïíüôùí. Êáé ôá äýï áöçãçìáôéêÜ êåßìåíá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïí õðïêåéìåíéóìü, ôç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáé ôçí Ýëëåéøç áíôéêåéìåíéêüôçôáò. ÔÝëïò, êáôÜ ôçí áöÞãçóç - êáé óôïõò äýï ôýðïõò ôùí êåéìÝíùí - áêïëïõèåßôáé ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 207

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

207

2ç ¢óêçóç: ÊñÜôçóå ìåñéêÝò óåëßäåò çìåñïëïãßïõ ìå êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï óêïðü ðïõ èá êáèïñßóåé, âÝâáéá, ôï ýöïò êáé ôçí åðéëïãÞ ôïõ ëåîéëïãßïõ óïõ. Áí ôï çìåñïëüãéï ðïõ Ýãñáøåò Þôáí åíôåëþò ðñïóùðéêü, ðñïóðÜèçóå óôç óõíÝ÷åéá íá ôï ãñÜøåéò Ýôóé, þóôå íá ìðïñåß íá áðåõèýíåôáé êáé óå Üëëïõò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 111). ÁðÜíôçóç: – 20 Éïõëßïõ 2001 (ðñïóùðéêü ýöïò) ÓÞìåñá, Ýíéùóá ãéá ðñþôç öïñÜ óôç æùÞ ìïõ ôïí ôñüìï. Ãéá äýï êáé ðåñéóóüôåñåò þñåò, Ýôñå÷á óôïõò äñüìïõò ìéáò Ýñçìçò êáé Üãíùóôçò ðüëçò. Êáé áðü ðÜíù Ýóêáãáí åêáôïíôÜäåò äáêñõãüíá. Ïé óåéñÞíåò ôùí ðåñéðïëéêþí, ôùí áóèåíïöüñùí êáé ôùí ðõñïóâåóôéêþí ï÷çìÜôùí åíáëëÜóóïíôáí ìå ôïõò êñüôïõò áðü ôéò åêñÞîåéò ôùí «ìïëüôùö», ôéò êñáõãÝò áãùíßáò ôï ðëÞèïõò ðïõ Ýôñå÷å ðáíéêüâëçôï íá îåöýãåé. Óå êÜèå óôñïöÞ, óå êÜèå ãùíßá ôïõ äñüìïõ äåí Þîåñåò áí èá Ýðåöôåò óå ìðëüêï ôùí åéäéêþí äõíÜìåùí ôçò áóôõíïìßáò Þ óå ïìÜäåò ôïõ «ìáýñïõ block» ðïõ Ýêáéãáí êáé Ýóðáãáí ôá ðÜíôá. ¸ôóé ìå õðïäÝ÷ôçêå ç ÃÝíïâá, áõôü ôï êáëïêáßñé ... – 20 Éïõëßïõ 2001 (óåëßäá çìåñïëïãßïõ ðïõ áðåõèýíåôáé êáé óå Üëëïõò áíáãíþóôåò). Ãßíïíôáé ôüóá óçìáíôéêÜ ãåãïíüôá ãýñù ìáò, ðïõ íéþèù ôçí áíÜãêç íá ôá êáôáãñÜøù. Ç áóôõíïìéêÞ êáôáóôïëÞ êáé ç áêñáßá âßá ôùí äéáäçëùôþí áéìáôïêýëéóå ôï «äéåèíéêü ðáíçãýñé» åíáíôßïí ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò. Ç áëáæïíåßá ôùí «éó÷õñþí» êáé ç áäéáëëáîßá ôùí «áäõíÜôùí» Ýöåñå ôç óýãêñïõóç. Ôï «êßíçìá êáôÜ ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò êáé ôçò öôþ÷éáò» ìåôÜ áðü ôç óçìåñéíÞ ìÝñá, äå èá åßíáé ôï ßäéï. Ç óýãêñïõóç ðïõ äñïìïëïãÞèçêå áíÜìåóá óôïõò äýï êüóìïõò, óýíôïìá èá åðçñåÜóåé ôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí åõñùðáúêþí êïéíùíéþí.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 208

208

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Õðïãñáììßóù, Ýöåóç, ðëçñüôçôá, ÷Üóìáôá, áíáäñïìéêÞ. Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï ðÜíù ëÝîåéò. ÁðÜíôçóç: Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ ó÷çìáôßæïíôáé åßíáé ïé áêüëïõèåò: • Ï ïìéëçôÞò õðïãñÜììéóå ôç óçìáóßá ôùí ðëçñïöïñéþí ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êåéìÝíïõ. • Ï óõíÞãïñïò ôïõ êáôçãïñïõìÝíïõ Üóêçóå Ýöåóç êáôÜ ôçò ðñùôüäéêçò êáôáäéêáóôéêÞò áðüöáóçò. • Ï Íßêïò Ý÷åé Ýöåóç óôç æùãñáöéêÞ. • Ôá äñïìïëüãéá ôùí åðéâáôçãþí ðëïßùí áããßæïõí óå ðëçñüôçôá ôï 90%. • Ïé áêñïáôÝò áíôéëÞöèçêáí áìÝóùò ôá ëïãéêÜ ÷Üóìáôá ôçò áíáêïßíùóçò ôïõ êõñßïõ ×. • Ìå åðéôõ÷ßá áðñüóìåíç ãéá ôïõò äéïñãáíùôÝò, åãêáéíéÜóôçêå ç áíáäñïìéêÞ Ýêèåóç ôïõ ÍéêïëÜïõ ×.

2ç Åñþôçóç: á) «ÊáñáâÜíéá ðñïóöýãùí», «ïé ôéìÝò í’ áíåâáßíïõí». ÁíôéêáôáóôÞóôå ôéò õðïãñáììéóìÝíåò ëÝîåéò ìå Üëëåò éóïäýíáìåò, Ýôóé þóôå íá ìçí áëëïéùèåß ôï íüçìá ôùí óõãêåêñéìÝíùí öñÜóåùí. â) ÅðéôÜóóïíôáé: íá âñåßôå üóåò ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ìå äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -ôÜóóù. ÁðÜíôçóç: á) • • •

ÊáñáâéÝò ðñïóöýãùí ÐëÞèïò ðñïóöýãùí. óìÜñéá ðñïóöýãùí.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 209

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

209

• Ïé ôéìÝò óôá ýøç â) ÐñïôÜóóù, ðáñáôÜóóù, êáôáôÜóóù, õðïôÜóóù, ìåôáôÜóóù, áíáôÜóóù, äéáôÜóóù, áðïôÜóóù, áíáôáñÜóóù, áíôéôÜóóù, (êáé ôá ðáñÜãùãá: ðñüôáîç, ðáñÜôáîç, êáôÜôáîç, õðüôáîç, ìåôÜôáîç, áíÜôáîç, äéÜôáîç, áðüôáîç, áíáôÜñáîç).

.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 210

ÅÍÏÔÇÔÁ 8Ç

ÓÕÓÔÁÔÉÊÇ ÅÐÉÓÔÏËÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • ÓõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ ïíïìÜæåôáé ç åðéóôïëÞ, ìå ôçí ïðïßá ï óõíôÜêôçò âåâáéþíåé Ýíá ðñüóùðï, Ýíáí ïñãáíéóìü Þ Ýíáí öïñÝá, ðùò ï õðïøÞöéïò, óõãêåíôñþíåé ôá æçôïýìåíá ðñïóüíôá ãéá ôçí êáôÜëçøç ìéáò èÝóçò, ãéá ôçí áðüêôçóç ìéáò õðïôñïößáò êôë. Ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ ìïéÜæåé ìå ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá óôï üôé áíáöÝñåé ïñéóìÝíá ãåãïíüôá - óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ ôïõ õðïøçößïõ ðñïóþðïõ. ÄéáöÝñåé, üìùò, áðü áõôü, óôï ýöïò, ôïí ôüíï êáé ôçí ðáñïõóßáóç áõôþí ôùí óôïé÷åßùí. Ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ äéáêñßíåôáé ãéá ôïí õðïêåéìåíéóìü ôçò, ôç èåñìüôçôá, ôï âáèìü óõãêñÜôçóçò êôë. ÐåñéÝ÷åé, åðßóçò, Ýíá óýíôïìï ÷áñáêôçñéóìü ôïõ õðïøçößïõ ðñïóþðïõ. • Ó÷çìáôéêÜ ç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ Ý÷åé ôçí ðéï êÜôù ìïñöÞ: ÐñïëïãéêÜ

á) ï óõíôÜêôçò ôçò åðéóôïëÞò áíáöÝñåé ôï «ðüóï êáëÜ» Þ ôï «ðüóï êáéñü» ãíùñßæåé ôï õðïøÞöéï ðñüóùðï. Þ â) ðñïôÜóóåé ôç ãåíéêÞ èÝóç ôïõ ãéá ôï õðïøÞöéï ðñüóùðï.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 211

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

211

ÁíÜðôõîç

Áíáëýåé ôá ðñïóüíôá Þ ôá åëáôôþìáôá ôïõ õðïøçößïõ.

ÅðéëïãéêÜ

ÓõíéóôÜ Þ áðïôñÝðåé ôçí ðñüóëçøç, ôï äéïñéóìü, ôç óõììåôï÷Þ, ôçí áðüêôçóç õðïôñïößáò êôë.

• ÅéäéêÜ, ãéá ôçí ðñüóëçøç åíüò õðïøçößïõ óå ìéá åñãáóßá, óõíÞèùò áêïëïõèåßôáé ç äéáäéêáóßá ôçò óõíÝíôåõîçò. Ï ðéèáíüò åñãïäüôçò Þ êÜðïéïò õðÜëëçëïò/óõíåñãÜôçò, åðéöïñôéóìÝíïò ì’ áõôÞ ôçí åñãáóßá ðñïóðáèåß ìå áõôü ôïí ôñüðï (óõíÝíôåõîç) íá áîéïëïãÞóåé ôïí õðïøÞöéï. (Ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò: óõíçèéóìÝíåò åñùôÞóåéò óå ìéá óõíÝíôåõîç, éêáíüôçôåò ðïõ óõíÞèùò åêôéìþíôáé óå ìéá óõíÝíôåõîç, áéôßåò áñíçôéêÞò áîéïëüãçóçò óå ìéá óõíÝíôåõîç, âë. óåëßäåò ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 117-118).

1ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåéò ðñïóåêôéêÜ ôéò óõóôáôéêÝò åðéóôïëÝò ðïõ áêïëïõèïýí êáé íá ôéò ÷áñáêôçñßóåéò (èåôéêÞ, ìÜëëïí ïõäÝôåñç, áñíçôéêÞ, ðïëý èåñìÞ, óõãêñáôçìÝíç, øõ÷ñÞ), áöïý õðïãñáììßóåéò ôéò ëÝîåéò Þ ôéò öñÜóåéò ðïõ õðïäçëþíïõí óå êÜèå ðåñßðôùóç ôç èÝóç ôïõ óõíôÜêôç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 112). ÁðÜíôçóç: Ç ðñþôç åðéóôïëÞ ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò ðïëý èåñìÞ. Ïé ëÝîåéò / öñÜóåéò ðïõ õðïäçëþíïõí êÜôé ôÝôïéï åßíáé ïé áêüëïõèåò: «ãíùñßæåé óå âÜèïò ôï áíôéêåßìåíï ôçò åéäéêüôçôÜò ôçò», «åßíáé ðïëý óõíåñãÜóéìç», «åñãÜæåôáé óêëçñÜ êáé ìåèïäéêÜ», «Ý÷åé ëáìðñü Þèïò», «ôçí êáôáôÜóóù áíåðéöýëáêôá óôïõò êáëýôåñïõò öïéôçôÝò ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí», «ðéóôåýù üôé ... èá åîåëé÷èåß óå Üñéóôç åñåõíÞôñéá», «ãé’ áõôü êáé óõíéóôþ èåñìÜ».

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 212

212

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ç äåýôåñç åðéóôïëÞ ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò èåôéêÞ. Ïé ëÝîåéò / öñÜóåéò ðïõ õðïäçëþíïõí êÜôé ôÝôïéï åßíáé ïé áêüëïõèåò: «Ç åðßäïóÞ ôïõ ... Þôáí êáëÞ», «Äåß÷íåé äéÜèåóç ãéá ìÜèçóç êáé ðñïóðáèåß íá áíôáðïêñéèåß ìå åðéôõ÷ßá óôéò öïéôçôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò», «áí äå÷ôåßôå ... èá åíèáññýíåôå ôç äéÜèåóÞ ôïõ áõôÞ». Ç ôñßôç åðéóôïëÞ ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß ùò áñíçôéêÞ. Ïé ëÝîåéò / öñÜóåéò ðïõ õðïäçëþíïõí êÜôé ôÝôïéï åßíáé ïé áêüëïõèåò: «Ïé åíôõðþóåéò ðïõ ìáò äçìéïýñãçóå äåí åßíáé éêáíïðïéçôéêÝò», «åßíáé ìÜëëïí ïêíçñüò», «êáèõóôåñåß óõóôçìáôéêÜ íá Ýñèåé óôçí åñãáóßá ôïõ», «åßíáé áóõíåðÞò, áðñüèõìïò», «äåß÷íåé Ýëëåéøç ðñùôïâïõëßáò», «äåí åßíáé óõíåñãÜóéìïò», «åßíáé éó÷õñïãíþìùí».

2ç ¢óêçóç: ¼ðùò ðáñáôçñåßò, ôï ýöïò ôùí óõóôáôéêþí åðéóôïëþí åßíáé óõíÞèùò åðßóçìï êáé ôõðéêü, áíåîÜñôçôá áðü ôç èÝóç, áñíçôéêÞ/èåôéêÞ êôë., ôïõ óõíôÜêôç. Ðïéïé ëüãïé íïìßæåéò üôé åðéâÜëëïõí Ýíá ôÝôïéï ýöïò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 113). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå (âë. åäþ, Èåùñßá - Ïñéóìïß) ìå ôç óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ ï óõíôÜêôçò âåâáéþíåé ôïí ðáñáëÞðôç ôçò ãéá ôçí áîßá, ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò åñãáóßáò åíüò õðïøçößïõ. Ç ÷ñÞóç åíüò óõãêåêñéìÝíïõ ýöïõò (åðßóçìï, ôõðéêü) ó’ áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò åðéóôïëÝò, áíåîÜñôçôá áðü ôï ðåñéå÷üìåíï (èåôéêü Þ áñíçôéêü), Ý÷åé ùò óêïðü íá ðåßóåé ãéá ôçí áíôéêåéìåíéêüôçôá êáé ôçí åõèõêñéóßá ôïõ ãñÜöïíôïò.

3ç ¢óêçóç: Áêïëïõèþíôáò ôçí ðáñáðÜíù ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç íá ãñÜøåéò ìßá óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ óôçí ïðïßá íá öáßíåôáé êáèáñÜ ç èÝóç óïõ (èåôéêÞ, áñíçôéêÞ, ïõäÝôåñç) áðÝíáíôé óôïí õðïøÞöéï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 114). ÁðÜíôçóç: Êýñéïé, Ï ê. Å.Î. Ý÷åé åñãáóôåß óôçí åôáéñåßá ìáò äþäåêá ìÞíåò. Ïé åíôõðþóåéò ðïõ ìáò äçìéïýñãçóå Þôáí áñíçôéêüôáôåò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 213

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

213

Äéáðéóôþóáìå üôé Þôáí áðñüóå÷ôïò ïäçãüò êáé éäéáßôåñá åñéóôéêüò, áöïý óå äéÜóôçìá ôñéþí ìçíþí åíåðëÜêç óå ôñßá ôñï÷áßá, ðïõ êáôÝëçîáí óôï áõôüöùñï. Êáèõóôåñïýóå óõóôçìáôéêÜ íá Ýëèåé óôçí åñãáóßá ôïõ, Þôáí åéñùíéêüò ìå ôïõò ðñïúóôáìÝíïõò ôïõ êáé ïé õðåýèõíïé ôñïöïäïóßáò ôùí êáôáóôçìÜôùí ìå ôá ïðïßá óõíåñãáæüìáóôáí, åß÷áí åðéóçìÜíåé êÜðïéåò áðþëåéåò åìðïñåõìÜôùí. Ëõðïýìáóôå ðïõ äåí ìðïñïýìå íá ôïí óõóôÞóïõìå ãéá ìéá èÝóç ïäçãïý óôçí åôáéñåßá óáò. Ìå åêôßìçóç Ôáýñïò, 19/8/2002 ×.

4ç ¢óêçóç: Ôï ëåîéëüãéï ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò ðåñéëáìâÜíåé ëÝîåéò êáé öñÜóåéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ãéá Ýíá óõíéóôþìåíï ðñüóùðï. Íá õðïãñáììßóåéò üóåò Ý÷ïõí áñíçôéêÞ öüñôéóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 114). ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò/öñÜóåéò ðïõ Ý÷ïõí áñíçôéêÞ öüñôéóç åßíáé: äéáôçñþ áìöéâïëßåò, Ý÷ù åðéöõëÜîåéò, éäéüññõèìïò, áíôáãùíéóôéêüò, äçêôéêüò, äýóôñïðïò, éó÷õñïãíþìùí, áäéÜëëáêôïò, óõíôçñçôéêüò, åêêåíôñéêüò, áíôéêïéíùíéêüò, åðéðüëáéïò, áöåëÞò, öõãüðïíïò, áíáîéïðñåðÞò, áäÝîéïò, éäéïôåëÞò.

5ç ¢óêçóç: Íá óõìðëçñþóåéò ôá êåíÜ ôùí óõóôáôéêþí åðéóôïëþí ðïõ áêïëïõèïýí, åðéëÝãïíôáò ôéò êáôÜëëçëåò ëÝîåéò / öñÜóåéò áðü ôï ðñïçãïýìåíï ëåîéëüãéï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 115). ÁðÜíôçóç: á) Ôá êåíÜ óõìðëçñþíïíôáé êáôÜ óåéñÜ ùò åîÞò: âåâáéþóù õðåýèõíá, óõíåñãÜóéìïò, äçìéïõñãéêüò, åõãåíéêüò, áðïäïôéêüò, ðåðïßèçóç, âáóéóôåßôå áðüëõôá, óõíéóôþ. â) Ôá êåíÜ óõìðëçñþíïíôáé êáôÜ óåéñÜ ùò åîÞò: åß÷á, åðéöõëÜîåéò, éäéüññõèìïõ, äýóôñïðïõ, áíôéêïéíùíéêïý, óõíåðÞò, áêñéâÞò, áîéüðéóôïò, ðñïóåêôéêüò, åðéäÝîéïò, åõãåíéêüò, Ý÷ù, åðéöýëáîç, óõóôÞóù èåñìÜ, âáóéóôåßôå áðüëõôá.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 214

214

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

6ç ¢óêçóç: Óôïí êáèçìåñéíü ìáò ëüãï ÷áñáêôçñßæïõìå óõ÷íÜ Ýíá Üôïìï ìå ìéá ðáñïéìéáêÞ öñÜóç. Ìå ðïéá åðßèåôá èá áðïäßäáôå ôéò ðáñïéìéáêÝò öñÜóåéò ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò, áí ôéò ÷ñçóéìïðïéïýóáôå óå óõóôáôéêÝò åðéóôïëÝò ðïõ áðáéôïýí åðßóçìï ýöïò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 115). ÁðÜíôçóç: 1. 2. 3. 4. 5.

Ôï ‘íá ôïõ âñùìÜ êáé ô’ Üëëï ôïõ ìõñßæåé = éäéüôñïðïò, áíéêáíïðïßçôïò. Ôï ãïõäß ôï ãïõäï÷Ýñé êáé ôïí êüðáíï óôï ÷Ýñé = éó÷õñïãíþìùí, ðåßóìùí. óôçí áíáâñï÷éÜ êáëü êáé ôï ÷áëÜæé = ìåôñéïðáèÞò, äéáëëáêôéêüò. óêõëß ìïíÜ÷ï = áêáôÜâëçôïò, åñãáôéêüò. ÐÝóå ðßôá íá óå öÜù = ïêíçñüò, öõãüðïíïò.

7ç ¢óêçóç: Íá åðéëÝîåéò ôñßá åðßèåôá áðü ôï ëåîéëüãéï ôçò óõóôáôéêÞò åðéóôïëÞò (ó. 114) êáé íá áðïäþóåéò óå ëßãåò öñÜóåéò Þ óå ìßá-äýï ðáñáãñÜöïõò ôá êõñéüôåñá ãíùñßóìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá ðïõ ðåñéãñÜöïõí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 116). ÁðÜíôçóç: Ôá åðßèåôá ðïõ åðéëÝãïõìå ôõ÷áßá, åßíáé: á) Éó÷õñïãíþìùí Õðïóôçñßæåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ ìå åðéìïíÞ êáé äåí áêïýåé Þ äåí áðïäÝ÷åôáé ôç ãíþìç ôùí Üëëùí. Èåùñåß üôé ðÜíôá Ý÷åé äßêéï. Ôï ðåßóìá êáé ç áäéáëëáîßá ôïõ ôïí öÝñíïõí óõ÷íÜ óå óýãêñïõóç ìå ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ. â) Êáéíïôüìïò ÅéóÜãåé íÝåò éäÝåò, ìåèüäïõò Þ ôå÷íéêÝò êáé åðéöÝñåé áëëáãÝò óôïí ïéêïíïìéêü, ôïí ôå÷íéêü Þ ôïí åðéóôçìïíéêü ôïìÝá. ¸íôïíá ðñïïäåõôéêüò, ìÜ÷åôáé ôï óõíôçñçôéóìü êáé ôçí ïðéóèïäñüìçóç. Äå äéóôÜæåé íá Ýëèåé óå óýãêñïõóç ìå êáèéåñùìÝíåò áîßåò êáé êáôåóôçìÝíåò áíôéëÞøåéò, ðñïêåéìÝíïõ íá õðïóôçñßîåé ôéò íåùôåñéêÝò éäÝåò ôïõ. ã) Áîéüðéóôïò ¢ôïìï Üîéï åìðéóôïóýíçò. Ç óõíÝðåéá, ç ôéìéüôçôá êáé ç åéëéêñßíåéá äéÝðïõí ôï ëü-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 215

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

215

ãï êáé ôéò ðñÜîåéò ôïõ. Ãé’ áõôü åßíáé Ýìðéóôïò, óõíåñãÜóéìïò êáé öåñÝããõïò. Ìðïñåß êÜðïéïò íá åßíáé óßãïõñïò üôé ìéá åðáããåëìáôéêÞ óõíåñãáóßá èá ðñï÷ùñÞóåé äß÷ùò Üëëá ðñïâëÞìáôá, åÜí õðÜñ÷åé áîéïðéóôßá.

8ç ¢óêçóç: ÌåñéêÜ åðßèåôá ôïõ ðñïçãïýìåíïõ ëåîéëïãßïõ (ó. 114) ôáéñéÜæïõí óå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá åðáããÝëìáôá. Ó÷çìÜôéóå ìå ôá åðßèåôá áõôÜ öñÜóåéò ãéá íá äåßîåéò ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôá åðáããÝëìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 116). ÁðÜíôçóç: • Ï äçìïóéïãñÜöïò ðñÝðåé íá åßíáé ïîõäåñêÞò, ðáñáôçñçôéêüò êáé óáöÞò, ðñïêåéìÝíïõ íá óõíôïíßóåé ìéá óõæÞôçóç óôñïããõëÞò ôñáðÝæçò (ôïê óüïõ). • Ï åöïñéáêüò ðñÝðåé íá åßíáé áîéüðéóôïò, öåñÝããõïò êáé åõóõíåßäçôïò, åÜí èÝëåé íá êåñäßóåé ôçí åìðéóôïóýíç ôùí ðïëéôþí. • Ï êïéíùíéêüò ëåéôïõñãüò, åðåéäÞ êáëåßôáé íá áíôéìåôùðßóåé ðñïâëÞìáôá êïéíùíéêÞò öýóçò, ðñÝðåé íá åßíáé éäéáßôåñá óåìíüò êáé ðñïóåêôéêüò. Ôá ðñïâëÞìáôá áíèñþðéíçò óõìðåñéöïñÜò, ìðïñïýí íá áíôéìåôùðéóôïýí ìüíï áðü Ýíáí äéåéóäõôéêü êáé óõãêñïôçìÝíï åðéóôÞìïíá. • Ï çèïðïéüò ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôçí «óôÝíô áð êüìåíôé» ðñÝðåé íá åßíáé åýóôñïöïò, ðíåõìáôþäçò êáé åýãëùôôïò, Ýôóé þóôå íá êñáôÜ ôï åíäéáöÝñïí ôùí áêñïáôþí ôïõ áìåßùôï.

9ç ¢óêçóç: Íá õðïèÝóåéò üôé åßóáé åñãïäüôçò êáé ãñÜöåéò ìéá óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ· áöïñÜ êÜðïéïí, ï ïðïßïò åíäéáöÝñåôáé ãéá ìßá áðü ôéò ðñïóöåñüìåíåò èÝóåéò óôéò áããåëßåò ðïõ åßäáìå ðñïçãïõìÝíùò (ó. 93 - 94). Óôçí åðéóôïëÞ èá åðéóçìáßíïíôáé ôá ðñïóüíôá êáé ïé áñåôÝò ôïõ õðïøçößïõ ãéá ôç èÝóç. Èåþñçóå üôé ï ðáñáëÞðôçò ôçò åðéóôïëÞò åßíáé Üãíùóôïò óå óÝíá. Íá áîéïðïéÞóåéò ôï ëåîéëüãéï ôçò óõóôáôéêÞò åðéóôïëÞò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 116). ÁðÜíôçóç: ÁãáðçôÝò ê. óõíÜäåëöå, Ï ê. Å. Î. åñãÜóôçêå óôçí åôáéñåßá ìáò, «ÉÏÍÉÊÇ ÌÅÔÁÖÏÑÉÊÇ» ãéá äþäåêá ìÞ-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 216

216

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íåò. Ïé åíôõðþóåéò ðïõ ìáò äçìéïýñãçóå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñáìïíÞò ôïõ, åßíáé ðïëý èåôéêÝò. Äéáðéóôþóáìå üôé åßíáé ðïëý ðñïóåêôéêüò ïäçãüò, óõíåñãÜóéìïò ìå ôïõò óõíáäÝëöïõò ôïõ êáé åõãåíéêüò óôéò õðïäåßîåéò ôùí ðñïúóôáìÝíùí ôïõ. ¹ôáí óõíåðÞò óôéò õðï÷ñåþóåéò ôïõ, áîéüðéóôïò êáé öåñÝããõïò óôçí ðáñÜäïóç êáé ôçí ðáñáëáâÞ ôùí åìðïñåõìÜôùí êáé áêñéâÞò óôçí þñá ôïõ. Ãéá üëïõò áõôïýò ôïõò ëüãïõò, äåí Ý÷ù êáìéÜ åðéöýëáîç áðÝíáíôß ôïõ êáé óáò óõíéóôþ èåñìÜ íá ôïí ðñïóëÜâåôå ãéá ôç èÝóç ôïõ ïäçãïý / äéáíïìÝá ðïõ æçôÜôå óôçí åôáéñåßá óáò. Ìå åêôßìçóç Ôáýñïò, 19/8/2002 ê. ×.

10ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåéò ôþñá Ýíá ãñÜììá ó’ Ýíá ößëï óïõ, óôï ïðïßï èá ôïõ óõóôÞíåéò ôï ßäéï ðñüóùðï ãéá ôçí ßäéá èÝóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 116). ÁðÜíôçóç: ÁèÞíá 19/8/2002 Íéêüëá, Åßìáé åõôõ÷Þò ðïõ ìðïñþ íá óå åîõðçñåôÞóù ãéá ìéá áêüìç öïñÜ, áíôáðïäßäïíôáò Ýôóé, ôéò äéåõêïëýíóåéò ðïõ åß÷åò êÜíåé óôçí åôáéñåßá ìïõ, ðñéí áðü äýï ÷ñüíéá. Ãéá ôç èÝóç ôïõ ïäçãïý/äéáíïìÝá, ðïõ ìïõ Ýãñáøåò, óïõ óõíéóôþ èåñìÜ íá ðñïóëÜâåéò ôïí ê. Å. Î. Äïýëåøå ðñéí áðü äþäåêá ìÞíåò óôçí åôáéñåßá ìïõ êáé üðùò ìðüñåóá íá äéáðéóôþóù ðñüêåéôáé ãéá Ýíáí ðñïóåêôéêü ïäçãü êáé Ýíáí áîéüðéóôï êáé öåñÝããõï äéáíïìÝá, éäéüôçôåò óðÜíéåò ãéá ôç óõãêåêñéìÝíç èÝóç, ôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ. ÅðéðëÝïí, ï Å. Î. Þôáí óõíåñãÜóéìïò ìå ôïõò óõíáäÝëöïõò ôïõ, åõãåíéêüò óôéò õðïäåßîåéò ôùí ðñïúóôáìÝíùí ôïõ êáé áêñéâÞò óôçí þñá ôïõ. Ï ëüãïò ðïõ ç åôáéñåßá ìïõ äéÝêïøå ôç óõíåñãáóßá ìáæß ôïõ, Þôáí ãéáôß åêåßíïò Ýðñåðå íá ìåôáêïìßóåé óôçí ðüëç óïõ ãéá ïéêïãåíåéáêïýò ëüãïõò. Ìçí Ý÷åéò êáìéÜ áìöéâïëßá, ëïéðüí, íá ôïí ðñïóëÜâåéò. Äå èá âñåéò êáôáëëçëüôåñï Üíèñùðï ãéá ôç èÝóç ôïõ ïäçãïý / äéáíïìÝá óôçí åôáéñåßá óïõ. ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 217

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

217

11ç ¢óêçóç: Äñáìáôïðïßçóç. ÄéáëÝîôå ôç ìéá áðü ôéò äýï áóêÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí êáé ðáñïõóéÜóôå ôçí óôçí ôÜîç áõôïó÷åäéÜæïíôáò. 1. Äýï ìáèçôÝò õðïäýïíôáé ôïõò ñüëïõò åíüò åñãïäüôç ðïõ ðñïóöÝñåé åñãáóßá êáé åíüò õðïøçößïõ ãéá ôç èÝóç. Ï åñãïäüôçò èÝëåé íá ìÜèåé ãéá ðïéïõò ëüãïõò ï õðïøÞöéïò åðéèõìåß íá êáôáëÜâåé ôç óõãêåêñéìÝíç èÝóç êáé ðïéá åßíáé ôá ðñïóüíôá ôïõ. 2. Ï äéåõèõíôÞò ìéáò ìåãÜëçò åôáéñåßáò öáñìÜêùí Ý÷åé ðÜñåé ìéá éäéáßôåñá åðáéíåôéêÞ óõóôáôéêÞ åðéóôïëÞ ãéá êÜðïéïí åñåõíçôÞ åðéóôÞìïíá êáé ôïí ðåñéìÝíåé íá Ýñèåé, ãéá íá áíáëÜâåé õðçñåóßá. Åìöáíßæåôáé üìùò Ýíáò öïéôçôÞò ôçò éáôñéêÞò ðïõ öéëïäïîåß íá ðñïóëçöèåß ùò éáôñéêüò åðéóêÝðôçò óôçí åôáéñåßá. Äçìéïõñãåßôáé Ýôóé óýã÷õóç ó÷åôéêÜ ìå ôçí ôáõôüôçôá ôùí äýï õðïøçößùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 118). ÁðÜíôçóç: Åìåßò åäþ äå èá ðñïôåßíïõìå ìéá õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç. ¢ëëùóôå, ï ÷áñáêôÞñáò ôçò óõãêåêñéìÝíçò Üóêçóçò äåí åßíáé ôÝôïéïò. ÂÝâáéá, äýï Þ ðåñéóóüôåñïé ìáèçôÝò ìðïñïýí, áöïý êñáôÞóïõí óçìåéþóåéò ó’ Ýíá öýëëï ÷áñôß, íá «ðñïâÜñïõí» ôïõò ñüëïõò, ðïõ èá åðéëÝîïõí íá ðáñïõóéÜóïõí. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äñáìáôïðïßçóçò, ïé ìáèçôÝò ðñÝðåé íá ðñïóÝîïõí ôç óêçíéêÞ ôïõò ðáñïõóßá, ôï ýöïò êáé ôïí ôüíï ôùí ëüãùí ôïõò, êáèþò êáé ôéò åêöñÜóåéò ôùí ðñïóþðùí ôïõò. Éäéáßôåñá, ãéá ôçí ðñþôç ðåñßðôùóç, ðïëý ÷ñÞóéìåò ìðïñïýí íá öáíïýí ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ ðáñáôßèåíôáé óôéò óåëßäåò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 117 êáé 118, ó÷åôéêÜ ìå ôéò åñùôÞóåéò ðïõ óõíçèßæïíôáé óå ìéá óõíÝíôåõîç, ôéò éêáíüôçôåò ðïõ åêôéìþíôáé êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ áîéïëïãïýíôáé áñíçôéêÜ áðü ôï óõíåíôåõêôÞ.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 218

218

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Åñþôçóç: á) Âñåßôå ôá óõíþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: êáéíïôüìïò, ñçîéêÝëåõèïò, áäüëåó÷ïò, äçêôéêüò, ïîõäåñêÞò, åýãëùôôïò. â) Âñåßôå ôá áíôþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: éäéïôåëÞò, öåñÝããõïò, äéïñáôéêüò, äýóôñïðïò, óõíôçñçôéêüò, öõãüðïíïò. ÁðÜíôçóç: á) Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: êáéíïôüìïò = íåùôåñéóôÞò, ñéæïóðÜóôçò ñçîéêÝëåõèïò = íåùôåñéóôÞò, ñéæïóðÜóôçò. óåìíüò = êüóìéïò, åõðñåðÞò. áäüëåó÷ïò = öëýáñïò, ðïëõëïãÜò. äçêôéêüò = äñéìýò, åéñùíéêüò, êáõóôéêüò. ïîõäåñêÞò = åíïñáôéêüò. åýãëùôôïò = êáëëéåðÞò, åõöñáäÞò, ãëáöõñüò. â) Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: éäéïôåëÞò ≠ áíéäéïôåëÞò öåñÝããõïò ≠ áöåñÝããõïò, áíáîéüðéóôïò. äéïñáôéêüò ≠ êïíôüöèáëìïò, óôåíüìõáëïò. äýóôñïðïò ≠ êáëüôñïðïò, ðñïóçíÞò, âïëéêüò. óõíôçñçôéêüò ≠ ðñïïäåõôéêüò. öõãüðïíïò ≠ åñãáôéêüò, åðéìåëÞò.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 219

ÅÍÏÔÇÔÁ 9Ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÏ ×ÁÑÁÊÔÇÑÉÓÌÏ ÁÔÏÌÏÕ, ÔÉÓ ÓÔÅÑÅÏÔÕÐÅÓ ÁÍÔÉËÇØÅÉÓ, ÔÏ ÖÕËÅÔÉÊÏ ÊÁÉ ÊÏÉÍÙÍÉÊÏ ÑÁÔÓÉÓÌÏ)

1ç ¢óêçóç: Äïêßìáóå íá ÷áñáêôçñßóåéò. á) ¸íá ãíùóôü óïõ ðñüóùðï, óôçñßæïíôáò ôéò ðáñáôçñÞóåéò óïõ óå óõãêåêñéìÝíá ãåãïíüôá ôçò æùÞò ôïõ ðïõ áðïêáëýðôïõí ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ. (Íá õðïèÝóåéò üôé ï ÷áñáêôçñéóìüò áõôüò ãßíåôáé ó’ Ýíá öéëéêü ãñÜììá). â) ¸íá åðþíõìï ðñüóùðï ðïõ ôá çìåñïëüãéá Þ ôá áðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ óïõ ðñïêÜëåóáí æùçñü åíäéáöÝñïí. (Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ íá õðïèÝóåéò üôé ï ÷áñáêôçñéóìüò óïõ ðñüêåéôáé íá äçìïóéåõôåß óôï ðåñéïäéêü ôïõ ó÷ïëåßïõ óïõ). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 119).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 220

220

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: á)

ÁèÞíá, 19/8/2002

Íéêüëá, Èá Ýìáèåò öáíôÜæïìáé ôç âñÜâåõóç ôïõ ößëïõ ìáò ×. óôï êéíçìáôïãñáöéêü öåóôéâÜë ôïõ Âåñïëßíïõ. Ç ôáéíßá ôïõ « .....», áðÝóðáóå ôçí áñãõñÞ ¢ñêôï êáé êïëáêåõôéêÜ ó÷üëéá, óôéò åöçìåñßäåò êáé ôá ðåñéïäéêÜ, ãñÜöôçêáí ãéá ôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ ôïõ ìáôéÜ êáé ôï êáëëéôå÷íéêü ôïõ áéóèçôÞñéï. Áðü ôçí åðï÷Þ, ðïõ öïéôïýóáìå ìáæß óôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ áêáäçìßá ôïõ Ðáñéóéïý, öÜíçêå ï ðëïýôïò ôçò óêÝøçò ôïõ êáé ôçò øõ÷Þ ôïõò. ÐñïéêéóìÝíïò ìå óðÜíéï ôáëÝíôï êáé ìïíáäéêÞ ïîõäÝñêåéá, ðïëý ãñÞãïñá, îåðÝñáóå ôá üñéá ôçò áêáäçìßáò êáé óõíåñãÜóôçêå ìå Þäç êáôáîéùìÝíïõò äçìéïõñãïýò ôïõ ÷þñïõ. Óôçí áñ÷Þ äïýëåøå, ùò äéåõèõíôÞò öùôïãñáößáò óôçí ôáéíßá «....» ôïõ ÖñáíóïõÜ Ôñõöþ, ç ïðïßá âñáâåýôçêå ôï 1998, óôï öåóôéâÜë ôùí Êáííþí. Ç åðéôõ÷ßá áõôÞ, ôïõ Ýäùóå ôï Ýíáõóìá ãéá íá äïõëÝøåé, óêëçñüôåñá êáé ìåèïäéêüôåñá. Óýíôïìá (1999), ç ôáéíßá ìéêñïý ìÞêïõò «........», óå óåíÜñéï ôïõ Ø..... êáé óêçíïèåóßá äéêÞ ôïõ, ðÞñå ôï ðñþôï âñáâåßï óôï öåóôéâÜë ôáéíéþí ìéêñïý ìÞêïõò ôçò ÄñÜìáò. Ôï 2000 åß÷å öèÜóåé ç ìåãÜëç óôéãìÞ. Ìå ôï íôïêéìáíôÝñ «.........» êáôÝêôçóå ôï âñáâåßï óêçíïèåóßáò êáé êáëýôåñçò ôáéíßáò óôï äéáãùíéóôéêü ôìÞìá, ôïõ öåóôéâÜë Èåóóáëïíßêçò. Ùò Üíèñùðïò ìå ðëáôéÜ ãíþóç, öéëåëåýèåñï ðíåýìá êáé áíïé÷ôïýò ïñßæïíôåò äåí ðåñéïñßóôçêå óôá êåêôçìÝíá. ÐáñÜëëçëá, ìå ôá ãõñßóìáôá ôçò ðéï ðñüóöáôçò ôáéíßáò ôïõ (ðïõ âñáâåýôçêå ìå ôçí áñãõñÞ ¢ñêôï, üðùò óïõ ãñÜöù óôçí áñ÷Þ), ìåëåôïýóå ôá óýã÷ñïíá ñåýìáôá ôïõ åõñùðáúêïý êéíçìáôïãñÜöïõ êáé ðáñÝäéäå, äùñåÜí, ìáèÞìáôá óå åñáóéôÝ÷íåò êéíçìáôïãñáöéóôÝò, óôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ ëÝó÷ç Æ...... ¢ëëùóôå, ç óåìíüôçôá êáé ç áíèñùðéÜ åßíáé áðü ôá ðéï âáóéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðñïóùðéêÞò ôïõ ðïñåßáò. ºóùò áêïýãïíôáé õðåñâïëéêÜ üëá áõôÜ ðïõ ãñÜöù. Ôï îÝñåéò üìùò êáé åóý, áöïý ôïí Ý÷åéò ãíùñßóåé, üôé åßíáé Ýíáò ìïíáäéêüò Üíèñùðïò, ðïõ óå ãïçôåýåé ìå ôçí ïîõäÝñêåéá, ôç äéáýãåéá êáé ôç óõãêñüôçóÞ ôïõ. Íéþèù ôõ÷åñüò, ðïõ ìïõ äüèçêå ç åõêáéñßá íá ôïí óõíáíôÞóù, íá ôïí ãíùñßóù êáé íá óõíáíáóôñáöþ ìáæß ôïõ. ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×. â) Ç Ýêäïóç ôùí áðïìíçìïíåõìÜôùí ôïõ ÌáêñõãéÜííç ìïõ Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá íá

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 221

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

221

áíôéëçöèþ üôé åêåßíïò, äåí áðïôåëåß ìüíï ìåãÜëï áãùíéóôÞ ôçò ÅðáíÜóôáóçò, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá êáé Ýíá óçìáíôéêü êåöÜëáéï óôçí éóôïñßá ôçò íåïåëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò· ìéá ìïñöÞ óåâÜóìéá ìå ôåñÜóôéá çèéêÞ êáé éäåïëïãéêÞ áêôéíïâïëßá. ÄéáâÜæïíôáò ôá áðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ, óýíôïìá áíôéëáìâÜíåóáé ôç æùíôÜíéá êáé ôç ãëáöõñüôçôá ôïõ ýöïõò ôïõ. Ç ëïãïôå÷íéêÞ áîßá, üìùò, ôùí êåéìÝíùí óõíßóôáôáé óôçí ðõêíÞ öñáóôéêÞ äéáôýðùóç êáé ôçí áíåðéôÞäåõôç ëáúêÞ ãëþóóá ôïõ. Åêåß ðïõ ðñÝðåé, åðßóçò, íá óôáèåß ï áíáãíþóôçò, åßíáé óôç öõóéïãíùìßá ôïõ ÌáêñõãéÜííç, Ýôóé üðùò áõôÞ ðñïâÜëëåé ìÝóá áðü ôá êåßìåíá. Ï óõããñáöÝáò äåí åßíáé ï öïâéóìÝíïò ñáãéÜò, ìå ôïõò ðåñéïñéóìÝíïõò ïñßæïíôåò êáé ôéò áíáóöÜëåéåò ôçò åðï÷Þò. Åßíáé ï ãíÞóéïò ðáôñéþôçò, ðïõ óõíäõÜæåé ôç óêëçñüôçôá êáé ôçí åõáéóèçóßá. Äå äéóôÜæåé íá åðéêñßíåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí óõìðáôñéùôþí ôïõ êáé íá åêöñáóôåß ìå ðéêñßá ãéá ôá ëÜèç, ðïõ ãßíïíôáé óôçí ðïñåßá ôïõ áãþíá. Ôáõôü÷ñïíá, üìùò, ï áíáãíþóôçò, èá äéáðéóôþóåé ôçí Üäïëç öéëïðáôñßá ôïõ óõããñáöÝá êáé ôçí áìåôáêßíçôç ðßóôç ôïõ, óôç äéêáéïóýíç êáé ôçí åëåõèåñßá. Ï ÌáêñõãéÜííçò Þôáí Ýíáò Üíèñùðïò ìå îå÷ùñéóôÜ ÷áñßóìáôá. ¸íáò èõìüóïöïò áãùíéóôÞò ðïõ ðÜëåøå ãéá äýï éäáíéêÜ· ôçí åëåõèåñßá êáé ôç äéêáéïóýíç. Ôï áðáñÜìéëëï Þèïò ôïõ, ðñÝðåé í’ áðïôåëÝóåé ðñüôõðï ãéá üëïõò ìáò.

2ç ¢óêçóç: ÐïëëÝò öïñÝò Ýíáò åðéðüëáéïò ÷áñáêôçñéóìüò äçìéïõñãåß ëáíèáóìÝíåò åíôõðþóåéò ãéá Ýíá Üôïìï êáé ìðïñåß íá Ý÷åé êáèïñéóôéêÞ óçìáóßá ãéá ôç æùÞ ôïõ. Åßíáé äõíáôüí ð.÷. íá ëåéôïõñãÞóåé óáí «ôáìðÝëá» êáé íá åðçñåÜóåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí Üëëùí áðÝíáíôß ôïõ, êáé êõñßùò ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ßäéïõ ôïõ ÷áñáêôçñéæüìåíïõ. ÄéÜâáóå, ãéá ðáñÜäåéãìá, ôï êåßìåíï ôïõ Ã. ÉùÜííïõ êáé óõæÞôçóå ôéò åðéðôþóåéò ðïõ Ý÷ïõí ôá ðáñáôóïýêëéá óå éäéáßôåñá åõáßóèçôá Üôïìá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 120). ÁðÜíôçóç: Ùò ðáñáôóïýêëé ïñßæåôáé ôï åéñùíéêü Þ óêùðôéêü ðáñùíýìéï Þ ôï áðëü ðáñùíýìéï, ÷ùñßò óêùðôéêÞ óçìáóßá, ðïõ äßäåôáé ó’ Ýíá ðñüóùðï, ëüãù êÜðïéáò éäéüôçôáò / ãíùñßóìáôïò ðïõ áðïêëßíåé áðü ôï ìÝóï üñï (ôï öõóéïëïãéêü). Ç åðßäñáóç ðïõ Ý÷ïõí ôá ðáñáôóïýêëéá óå éäéáßôåñá åõáßóèçôá Üôïìá, åßíáé êáôáëõôéêÞ. Êëïíßæïõí ôçí áõôïðåðïßèçóç, ìåéþíïõí ôï áõôïóõíáßóèçìá êáé êáëëéåñãïýí áéóèÞìáôá êïéíùíéêÞò ìåéïíåîßáò êáé áíáóöÜëåéáò. ¼ôáí ï Üíèñùðïò âñßóêåôáé õðü äéáìüñöùóç (ïéêïãÝíåéá, ó÷ïëåßï êôë.), ôüôå ïé åðéðôþóåéò áðü ôç ÷ñÞóç óêùðôéêþí ðáñùíõìßùí åßíáé êáôá-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 222

222

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óôñïöéêÝò. Áðåéëåßôáé ç øõ÷éêÞ ôïõ éóïññïðßá, êáèþò åêåßíïò êëåßíåôáé óôïí åáõôü ôïõ, áðïìïíþíåôáé êáé áäõíáôåß íá áðïêáôáóôÞóåé ó÷Ýóåéò åðéêïéíùíßáò ìå ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ. Ï øõ÷éêüò ôñáõìáôéóìüò ôïõ èùñåßôáé âÝâáéïò êáé äåí åßíáé óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, Üíèñùðïé, ðïõ ùò ðáéäéÜ åß÷áí õðïöÝñåé áðü áõôïý ôïõ åßäïõò ôéò óõìðåñéöïñÝò, íá ìçí ìðïñïýí íá îåðåñÜóïõí áõôÞ ôçí ôñáãéêÞ åìðåéñßá óôéãìáôéóìïý, ðåñéèùñéïðïßçóçò êáé êáôùôåñüôçôáò. [Óçìåßùóç: Ï ðïéçôÞò êáé ðåæïãñÜöïò Ãéþñãïò ÉùÜííïõ ãåííÞèçêå óôç Èåóóáëïíßêç ôï 1927 áðü ãïíåßò ðñüóöõãåò (Ñáéäåóôüò - ÊåóóÜíç ÁíáôïëéêÞò ÈñÜêçò). Óðïýäáóå óôï Éóôïñéêü - Áñ÷áéïëïãéêü ôìÞìá ôçò ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò. ÅñãÜóôçêå ùò êáèçãçôÞò, áñ÷éêÜ óå éäéùôéêÜ êáé Ýðåéôá óå äçìüóéá ó÷ïëåßá. Ôï 1962, ßäñõóå åëëçíéêü ãõìíÜóéï óôç ÂåããÜæç ôçò Ëéâýçò. Áðü ôï 1971 êáôïéêïýóå ìüíéìá óôçí ÁèÞíá. ÔÏ 1985 ðÝèáíå óôï Óéóìáíüãëåéï íïóïêïìåßï, Ýðåéôá áðü áðëÞ åã÷åßñçóç ðñïóôÜôç. Ï Ãéþñãïò ÉùÜííïõ èåùñåßôáé åéóçãçôÞò óôá ãñÜììáôÜ ìáò ôïõ óýíôïìïõ åêåßíïõ ðåæïãñáöÞìáôïò, ðïõ óôÝêåôáé áíÜìåóá óôï äïêßìéï êáé ôçí áöÞãçóç ôùí øõ÷éêþí ðåñéðåôåéþí ôïõ ïìéëïýíôïò ðñïóþðïõ. Ôï íÝï áõôü ëïãïôå÷íéêü åßäïò êáèþò êáé ïé ãåíéêüôåñåò áéóèçôéêÝò áñ÷Ýò ôïõ Ãéþñãïõ ÉùÜííïõ, Ý÷ïõí áóêÞóåé ùò óÞìåñá óçìáíôéêÞ åðßäñáóç óôç óýã÷ñïíç åëëçíéêÞ ðåæïãñáößá. ¸ñãá ôïõ: Ç ÓáñêïöÜãïò (1971), Ç ìüíç êëçñïíïìéÜ (1974), Ç ðñùôåýïõóá ôùí ðñïóöýãùí (1984) ê.á. Åß÷å áó÷ïëçèåß ìå ôç ìåôÜöñáóç áñ÷áßùí êåéìÝíùí (Åõñéðßäçò, ÔÜêéôïò) êáé ìå äçìéïõñãÞìáôá ôïõ ëáúêïý ëüãïõ. ÐïéÞìáôá êáé ðåæïãñáöÞìáôÜ ôïõ, Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óôá áããëéêÜ êáé ôá ãáëëéêÜ.]

3ç ¢óêçóç: ¸íéùóåò ðïôÝò áíåðéèýìçôïò óå ìéá ïìÜäá Þ óå ìéá óõíôñïöéÜ áíèñþðùí, ìüíï êáé ìüíï åðåéäÞ óå äéÝêñéíå êÜðïéï éäéáßôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü; Ðþò áíôÝäñáóåò; ¸öôáóåò ðïôÝ óå ëáíèáóìÝíï óõìðÝñáóìá ãéá êÜðïéïí, åðåéäÞ ôïí Ýêñéíåò ìüíï áðü ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 123). ÁðÜíôçóç: Ìå âáóéêüôåñåò áéôßåò ôçí ðñïêáôÜëçøç êáé ôçí áíáóöÜëåéá ãéá ôï Üãíùóôï, äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò äéáìïñöþíïõí ìéá óõíáéóèçìáôéêÞ óôÜóç (åõíïúêÞ Þ áñíçôéêÞ) áðÝíáíôé ó’ Ýíáí Üíèñùðï (Þ óå Üëëç ïìÜäá) ÷ùñßò - Þ ðñéí - ôçí ýðáñîç óõãêåêñéìÝíùí áðïäåßîåùí Þ åìðåéñéþí. Ìå âÜóç áõôü ôï éäéáßôåñï øõ÷ïëïãéêü öáéíüìåíï, ðïõ êáëëéåñãåßôáé «÷Üñç» óôçí Üãíïéá êáé ôá óôåñåüôõðá, ï êáèÝíáò áðü åìÜò,

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 223

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

223

Ý÷åé íéþóåé ôçí áðüññéøç êáé ôçí ðåñéèùñéïðïßçóç, óå êÜðïéá óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ, áðü êÜðïéá ïìÜäá Þ óõíôñïöéÜ áíèñþðùí. Áðü ôï ðáéäß ôïõ ïéêïíïìéêïý ðñüóöõãá óôçí ÅëëÜäá, ðïõ ðåñéèùñéïðïéåßôáé áðü ôïõò ¸ëëçíåò óõììáèçôÝò ôïõ, åîáéôßáò ôçò ðïëéôéóìéêÞò äéáöïñåôéêüôçôÜò ôïõ, ìÝ÷ñé ôá «êëåéóôÜ óýíïëá» íÝùí, ðïõ áõôïðñïóäéïñßæåôáé ìå âÜóç ìïõóéêïýò êáé åíäõìáôïëïãéêïýò êþäéêåò, áðáãïñåýïíôáò ôçí ðáñåßóöñçóç «ôùí Üëëùí», ôùí äéáöïñåôéêþí, ôï áßóèçìá ìåéïíåîßáò, êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý êáé áðüññéøçò ðáñáìÝíåé ôï ßäéï. Ç øõ÷éêÞ êáôáññÜêùóç åíüò áíèñþðïõ, ðïõ áéóèÜíåôáé «âÞôá äéáëïãÞò», åîáéôßáò ôçò åîùôåñéêÞò ôïõ åìöÜíéóçò êáé ôçò äéáöïñåôéêüôçôáò, êáèþò êáé ç áðüññéøÞ ôïõ áðü áíèñþðïõò ðïõ áíáðôýóóïõí Ýíá êáêþò íïïýìåíï óýóôçìá «óõíáíÞêåéí», ôï ïðïßï èåùñåß ùò «ðáñåßóáêôï» êÜèå Üíèñùðï ìå äéáöïñåôéêÝò éäÝåò / áðüøåéò Þ äéáôñïöéêÝò / åíäõìáôïëïãéêÝò óõíÞèåéåò, åßíáé ôá ôñáãéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôçò ñáôóéóôéêÞò / äéáêñéôéêÞò ìåôá÷åßñéóçò, ðïõ ðñÝðåé íá êáôáðïëåìÞóïõìå.

4ç ¢óêçóç: Ðïéïé ëüãïé ìáò ïäçãïýí óå óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò êáé ðþò ìðïñïýìå íá áíôéóôáèïýìå ó’ áõôÝò; Íá óõãêåíôñþóåôå êáé Üëëá ðáñáäåßãìáôá êáé íá åëÝãîåôå óå ðïéï âáèìü åßóôå äÝóìéïé áõôþí ôùí óôåñåüôõðùí áíôéëÞøåùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 123). ÁðÜíôçóç: Ïé óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò, Ý÷ïõí ùò áöåôçñßá ôçí ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ íá êáôáôÜóóåé ðñüóùðá êáé ãåãïíüôá óå êáôçãïñßåò (ë.÷. ïé îáíèÝò åßíáé çëßèéåò, ïé Áëâáíïß ëçóôÝò êáé öïíéÜäåò, ïé ÔóéããÜíïé âñþìéêïé, ïé Ìáýñïé êáôþôåñá üíôá ê.á). Ôá óôåñåüôõðá áõôÜ Ý÷ïõí óõ÷íÜ ôçí éó÷ý áîéùìÜôùí, ôá ïðïßá äéåõêïëýíïõí üóïõò ôá ìåôá÷åéñßæïíôáé, áöïý ôïõò áðáëëÜóóïõí áð’ ôç «âÜóáíï» ôçò êáôáíüçóçò êáé ôç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá (éäéáßôåñá, áðáéôçôéêÞ) ôçò áðüäåéîçò üóùí ðñåóâåýïõí Þ éó÷õñßæïíôáé. Áêñéâþò, ëïéðüí, åðåéäÞ ôá óôåñåüôõðá åßíáé áðëïðïéçôéêÜ, áöåëÞ õðåñâïëéêÜ êáé ãåíéêåõôéêÜ, ó÷çìáôïðïéïýíôáé (Ýíáò ôóéããÜíïò âñþìéêïò  üëïé ïé ÔóéããÜíïé âñþìéêïé, Ýíáò ¸ëëçíáò Ýîõðíïò  üëïé ïé ¸ëëçíåò Ýîõðíïé êôë.), áöïìïéþíïíôáé êáé, êáôÜ óõíÝðåéá, åóùôåñéêåýïíôáé åýêïëá. Ï âáèìüò áöïìïßùóçò åßíáé áíÜëïãïò áíôéêåéìåíéêþí êáé õðïêåéìåíéêþí ðáñáãüíôùí. Ôï ó÷ïëåßï, ç êñáôéêÞ åîïõóßá, ç ïéêïãÝíåéá ùò öïñåßò êïéíùíéêïðïßçóçò ôïõ áôüìïõ, áíáðáñÜãïõí éäÝåò Þ áíôéëÞøåéò, ðïõ «åí

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 224

224

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ðïëëïßò» óôçñßæïíôáé óôá óôåñåüôõðá. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, ìÜëéóôá, ôá óôåñåüôõðá âñÞêáí êáôáöýãéï óôçí áìÜèåéá êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ñç÷üôçôá ôùí åíçìåñùôéêþí åêðïìðþí ôùí Ì.Ì.Å., ôá ïðïßá ùò åñãáëåßï åñìçíåßáò, áíôß ôçò áíáëõôéêÞò êáé óõíèåôéêÞò óêÝøçò, ðñïôåßíïõí ôéò óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò. Ôá óôåñåüôõðá, ôÝëïò, åìöáíßæïíôáé ùò ðåðïßèçóç, ç ïðïßá äåí åäñáéþíåôáé óå ìéá õðüèåóç ðïõ ìðïñåß íá áðïäåé÷èåß ïñèÞ Þ ëáíèáóìÝíç, áëëÜ ùò ðåðïßèçóç ç ïðïßá - ÷ùñßò óôïé÷åßá ðñïóùðéêÞò åêôßìçóçò êáé áîéïëüãçóçò - èåùñåßôáé ëáíèáóìÝíá üôé áðïôåëåß Ýíá áíôéêåéìåíéêü ãåãïíüò.

5ç ¢óêçóç: ¸ñåõíá. Íá óõæçôÞóåôå ôá ðïñßóìáôá ôçò ðáñáðÜíù Ýñåõíáò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå ðñéí áðü åßêïóé ÷ñüíéá ðåñßðïõ. Ïñãáíþóôå êáé óåéò ìéá Ýñåõíá ãéá ôï ßäéï èÝìá. Óõãêåíôñþóôå óôïé÷åßá ìå ôç âïÞèåéá åíüò åñùôçìáôïëïãßïõ ðïõ èá ôï õðïâÜëëåôå óôïõò êáôïßêïõò ôçò ðåñéï÷Þò óáò. ÁíôëÞóôå åðßóçò ðëçñïöïñßåò ãéá ôéò áëëáãÝò ðïõ Ý÷ïõí ãßíåé óôï íïìéêü êáèåóôþò, ó÷åôéêÜ ìå ôçí åîßóùóç ôùí äýï öýëùí, áðü åéäéêïýò åðéóôÞìïíåò êáé ãõíáéêåßåò ïñãáíþóåéò. Ôá ðïñßóìáôá ôçò ÝñåõíÜò óáò èá äåßîïõí áí, êáé óå ðïéï âáèìü, Ý÷ïõí äéáöïñïðïéçèåß ïé óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò ó÷åôéêÜ ìå ôïõò ñüëïõò ôùí äýï öýëùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 124). ÁðÜíôçóç: á) Áðü ôç ìåëÝôç ôùí ðïñéóìÜôùí ôçò ðéï ðÜíù Ýñåõíáò äéáðéóôþíïõìå üôé: – Ïé óôåñåüôõðåò áíôéëÞøåéò ðïõ åðéêñáôïýóáí óôçí åëëçíéêÞ êïéíùíßá, ðñéí áðü åßêïóé ÷ñüíéá, åîáêïëïõèïýí íá éó÷ýïõí, åí ìÝñåé, ìÝ÷ñé óÞìåñá. – Ç ãõíáßêá èåùñåßôáé: ðåñßåñãç, óðÜôáëç, öëýáñç, ðåéóìáôÜñá, ãêñéíéÜñá, óå áíôßèåóç ìå ôïí åéëéêñéíÞ, Ýíôéìï, ïéêïãåíåéÜñ÷ç êáé ëïãéêü Üíäñá. – Ç êïéíùíßá æçôÜåé áðü ôç ãõíáßêá íá åßíáé êáëÞ íïéêïêõñÜ, üìïñöç, ôßìéá êáé çèéêÞ. – Ç êïéíùíßá æçôÜåé áðü ôïí Üíäñá íá åßíáé êáëüò ïéêïãåíåéÜñ÷çò, åéëéêñéíÞò, Ýíôéìïò êáé ëïãéêüò. – Ãßíåôáé êáôáíïçôü, üôé ôá äýï öýëá áîéïëïãïýíôáé ìå äéáöïñåôéêÜ êñéôÞñéá: ç ãõíáßá Ý÷åé ôçí õðï÷ñÝùóç íá «õðçñåôåß» ôçí ïéêïãÝíåéá (íïéêïêõñÜ), åíþ ï Üíäñáò èåùñåßôáé ôï óôÞñéãìá êáé ï ðñïóôÜôçò ôïõ ïéêïãåíåéáêïý ðåñéâÜëëïíôïò (ïéêïãåíåéÜñ÷çò).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 225

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

225

â) Ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí ó’ áõôÞ ôçí Ýñåõíá íá áõôåíåñãÞóïõí, óõãêåíôñþíïíôáò ôá äéêÜ ôïõò óôïé÷åßá áðü ôéò áðáíôÞóåéò, ðïõ èá óõëëÝîïõí ìå ôç âïÞèåéá ôïõ åñùôçìáôïëïãßïõ ôïõò. Ôï åñùôçìáôïëüãéï ìðïñåß íá ðåñéÝ÷åé äýï åñùôÞóåéò: 1) Ôé åßíáé ìéá óùóôÞ ãõíáßêá; êáé 2) Ôé åßíáé Ýíáò óùóôüò Üíäñáò; ÁëëÜ ìðïñåß, åðßóçò, íá Ý÷åé êáé Üëëåò åñùôÞóåéò ó÷åôéêÜ, ìå ôá åðáããÝëìáôá. ¼ðùò: ðïéï èåùñåßôáé ùò ôï éäáíéêüôåñï åðÜããåëìá ãéá ìéá ãõíáßêá Þ ãéá Ýíáí Üíäñá; ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åðåîåñãáóßáò ôùí óôïé÷åßùí ôçò Ýñåõíáò, ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá ôá óõíäõÜóïõí ìå üóá ãíùñßæïõí ãéá ôéò íïìïèåôéêÝò ñõèìßóåéò, ðïõ Ýãéíáí õðÝñ ôçò ãõíáéêåßáò éóïôéìßáò Þ ìå üóá Ý÷ïõí ðëçñïöïñçèåß ãéá ôïõò áãþíåò ôùí ãõíáéêåßùí ïñãáíþóåùí êáôÜ ôçò áíäñïêñáôïýìåíçò éäåïëïãßáò. Óå êÜèå ðåñßðôùóç, ðñüêåéôáé ãéá ìéá Ýñåõíá ðïõ ðñÝðåé íá äéåíåñãçèåß áðü ïìÜäåò ìáèçôþí ìå ôçí õðïóôÞñéîç ôïõ êáèçãçôÞ ôïõò.

6ç ¢óêçóç: Ôé ôñüðï óõìðåñéöïñÜò ðåñéìÝíïõí Þ äåí ðåñéìÝíïõí, áíÜëïãá ìå ôï öýëï óïõ, ïé Üëëïé áðü óÝíá, êáé óå ðïéï âáèìü áõôÝò ïé ðñïóäïêßåò ôùí Üëëùí åðçñåÜæïõí ôç äéêÞ óïõ óôÜóç; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 124). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ïðüôå ç ãõíáßêá âñÝèçêå óôïõò ÷þñïõò ðáñáãùãÞò êáé êïéíùíéêþí äéáäéêáóéþí, ïé ëüãïé ôçò áíéóïôéìßáò ôçò, ðïõ õðáãïñåýïíôáí áðü ôçí êïéíùíéêÞ áíáãêáéüôçôá êáé ôçí êïéíùíéêÞ/ïéêïíïìéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, åîáöáíßóôçêáí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ìÜëéóôá, êáôáâÜëëïíôáé ïõóéáóôéêÝò ðñïóðÜèåéåò ãéá ôçí éóüôéìç áíôéìåôþðéóç ôùí äýï öýëùí. Ðñïò áõôÞ ôçí êáôåýèõíóç óõìâÜëëïõí êáèïñéóôéêÜ ïé âáóéêïß öïñåßò ôçò êïéíùíéêïðïßçóçò ôïõ áíèñþðïõ, ôï ó÷ïëåßï êáé ç ïéêïãÝíåéá. Ïé áîßåò êáé ôá ðñüôõðá, ðïõ ðñïâÜëëïíôáé ôþñá (áí êáé ðñÝðåé íá ãßíïõí ðïëëÜ áêüìá) óôçñßæïíôáé óôçí ðåðïßèçóç üôé ç êïéíùíéêÞ èÝóç äåí êáèïñßæåôáé áðü ôéò áíáôïìéêÝò äéáöïñÝò Þ ôçí éäåïëïãéêÞ öýóç, áëëÜ áðü ôç óõììåôï÷Þ óôéò ðáñáãùãéêÝò äéáäéêáóßåò. ÂÝâáéá, êÜðïéïé áíá÷ñïíéóôéêïß èåóìïß, åîáêïëïõèïýí íá êáôáôÜóóïõí ôïí ôñüðï óõìðåñéöïñÜò ôùí áôüìùí áíÜëïãá ìå ôï öýëï. ¸ôóé, ðñïâÜëëåé åðéôáêôéêü ôï áßôçìá ôçò Ýìðñáêôçò áðüäåéîçò, áëëÜ êáé êáôï÷ýñùóçò, ôçò éóïôéìßáò ôùí äýï öýëùí. ÁõôÞ ç íßêç, áðÝíáíôé óôï ðáñåëèüí, èá óçìÜíåé ôçí áðåëåõèÝñùóç ôïõ áíèñþðïõ áðü ôçí êïéíùíéêÞ êáôáðßåóç, ðïõ åðéâÜëëåôáé ìÝóù ïéêïíïìéêþí, ðïëéôéêþí êáé éäåïëïãéêþí ðáñáãüíôùí.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 226

226

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

7ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôá êåßìåíá (1) êáé (2) ðïõ ó÷ïëéÜæïõí ôï ñáôóéóìü (öõëåôéêü êïéíùíéêü), íá óõæçôÞóåôå ôá èÝìáôá á êáé â. á. Áí äÝ÷åóôå üôé ï ñáôóéóìüò åßíáé ìéá óôÜóç êáé èåùñßá ðïëý ðáëéÜ, íá áíáöÝñåôå óõãêåêñéìÝíá éóôïñéêÜ ðáñáäåßãìáôá êáé íá åîåôÜóåôå ðùò óõíäÝåôáé óå êÜèå ðåñßðôùóç ç åìöÜíéóÞ ôïõ (ñáôóéóìïý) ìå ôéò ïéêïíïìéêÝò êáé ðïëéôéóôéêÝò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò. â. Íá áíáöÝñåôå ðáñáäåßãìáôá êïéíùíéêïý ñáôóéóìïý êáé áíáæçôÞóåôå ôéò áéôßåò ðïõ ôïí ðñïêáëïýí óå êÜèå ðåñßðôùóç. Áíáñùôçèåßôå ãéá ðïéïõò ëüãïõò åßìáóôå óõíÞèùò áäñáíåßò êáé áäéÜöïñïé óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò, åíþ ãíùñßæïõìå üôé ìå ôç óôÜóç ìáò ðñïóâÜëëïõìå ìåñéêÝò öïñÝò ôçí áíèñþðéíç ðñïóùðéêüôçôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 125). ÁðÜíôçóç: á) Ðáñ’ üôé ùò öáéíüìåíï ï ñáôóéóìüò ìå äéÜöïñåò ìïñöÝò åìöáíßóôçêå óå ðïëëÝò êïéíùíßåò ôïõ ðáñåëèüíôïò, ùóôüóï ðïôÝ äåí áðüêôçóå óõãêåêñéìÝíç èåùñçôéêÞ Ýêöñáóç, üðùò áñãüôåñá, ôï äÝêáôï Ýíáôï êáé ôïí åéêïóôü áéþíá óôéò äõôéêÝò êïéíùíßåò. Ôá áßôéá ôçò áíùôåñüôçôáò Þ ôçò êáôùôåñüôçôáò ôïõ áíèñþðïõ óôï ðáñåëèüí, Þôáí ðïëéôéóìéêÞò, êïéíùíéêÞò êáé ïéêïíïìéêÞò öýóçò êáé äåí åß÷áí êáìéÜ ó÷Ýóç ìå ôï Ýäáöïò óôï ïðïßï èåìåëéþíåôáé ï ñáôóéóìüò, óÞìåñá. Áò ðÜñïõìå ãéá ðáñÜäåéãìá, ôçí êáôáíáãêáóôéêÞ äïõëéêÞ åñãáóßá ôùí ÉíäéÜíùí êáé ôùí ÍÝãñùí óôéò åõñùðáúêÝò áðïéêßåò ôïõ ÍÝïõ Êüóìïõ. Ï ñáôóéóìüò áðÝíáíôé óå áõôÝò ôéò ðëçèõóìéáêÝò ïìÜäåò, ðïõ õðïâéâÜóôçêáí óå äïýëïõò, ÷ùñßò äéêáéþìáôá áõôïêáèïñéóìïý, áêüìá êáé ôçò ßäéáò ôçò æùÞò ôïõò, Þôáí óõíõöáóìÝíïò ìå ôç äéáôÞñçóç ôïõ êïéíùíéêïý êáé ïéêïíïìéêïý êáèåóôþôïò. Ïé êñáôéêïß êáé åêêëçóéáóôéêïß ëåéôïõñãïß, ïé ãáéïêôÞìïíåò, ïé åðé÷åéñçìáôßåò, åðéèõìïýóáí íá ÷áßñïíôáé áðñüóêïðôá ôï «ãïçôåõôéêü ðñïíüìéï» ôçò áðáëëáãÞò ôïõò áðü ôéò êïðéáóôéêÝò ÷åéñùíáêôéêÝò åñãáóßåò, ðñïíüìéï ðïõ åß÷áí ïé ßäéïé áõèáßñåôá ÷ïñçãÞóåé óôïí åáõôü ôïõò êáôÜ ôçí ÜöéîÞ ôïõò óôéò áðïéêßåò. Áõôü ôï óêáíäáëþäåò ðñïíüìéï, ìå ôç óåéñÜ ôïõ, áðáéôïýóå åßôå ôçí õðïäïýëùóç êáé ôïí áöáíéóìü ôùí éèáãåíþí êáôïßêùí ôçò çðåßñïõ, åßôå ôçí åýñåóç öèçíïý åñãáôéêïý äõíáìéêïý, ðïõ ðåéèáñ÷çìÝíï, èá åîáêïëïõèïýóå íá ðáñÝ÷åé ðëïýôï êáé áíÝóåéò óôçí êïéíùíéêÞ åëßô. Äéáöïñåôéêü ÷áñáêôÞñá åß÷å ç äïõëéêÞ åñãáóßá óôçí áñ÷áéüôçôá. Óå êÜèå ìÝôùðï, üðïõ óçìåéþíåôáé ðñüïäïò, ç Ýëëåéøç åñãáôéêïý äõíáìéêïý áðïôåëåß ðÜíôïôå ìåãÜëï

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 227

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

227

ðñüâëçìá. Ïé êïéíùíßåò, éóôïñéêÜ, åðéëÝãïõí, ôüôå, äýï ëýóåéò: ôá äñáóôéêÜ êáôáíáãêáóôéêÜ ìÝôñá ãéá ôç äéáôÞñçóç ôçò êïéíùíéêÞò äéáóôñùìÜôùóçò Þ ôç äñáóôéêÞ êïéíùíéêÞ éóüôçôá. Óôéò áñ÷áßåò êïéíùíßåò, áëëÜ êáéò ôéò êïéíùíßåò ôùí áðïéêéþí ôïõ ÍÝïõ Êüóìïõ, áêïëïõèÞèçêå ôï ðñþôï ìïíôÝëï. ÄçëáäÞ, ôá äñáóôéêÜ êáôáíáãêáóôéêÜ ìÝôñá (äïõëéêÞ åñãáóßá), ðïõ ðñïôéìÞèçêáí ôüôå, Þôáí áðáñáßôçôá ãéá ôç óõíôÞñçóç ôïõ åéäéêåõìÝíïõ ðñïóùðéêïý, ðïõ Þôáí æùôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí êáèáõôü ýðáñîç ôçò êïéíùíßáò. Ï ñáôóéóìüò, óôéò óõãêåêñéìÝíåò ðåñéðôþóåéò, ðáñåß÷å ôï éäåïëïãéêü Üëëïèé ãéá ôç äéáôÞñçóç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êïéíùíéêïðïëéôéêïý óõóôÞìáôïò. Ï ñáôóéóìüò, üìùò, ðáñåß÷å êáé ôéò áðáñáßôçôåò äéêáéïëïãßåò ãéá ôçí éìðåñéáëéóôéêÞ åðÝêôáóç ôùí åõñùðáúêþí ÷ùñþí óôçí ÁöñéêÞ êáé ôçí Áóßá. Óýìöùíá, ëïéðüí, ìå áõôÝò ôéò áðüøåéò, ïé íÝãñïé Þ ïé áóéÜôåò åñãÜôåò / äïõëïðÜñïéêïé åß÷áí äéáöïñåôéêÞ ðñïÝëåõóç áðü åêåßíç ôùí Åõñùðáßùí áðïéêéïêñáôþí êáé ãé’ áõôü äåí õðÞñ÷å êáíÝíáò ëüãïò íá ôïõò áðïäïèåß ç ßäéá ìåôá÷åßñéóç ðïõ Ýíáò Üíèñùðïò åðéöõëÜóóåé ãéá ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ, ìå ôïõò ïðïßïõò Ý÷åé ôçí ßäéá ðñïÝëåõóç. ÌÜëéóôá, ïé åõñùðáßïé áðïéêéïêñÜôåò ðñïåêôåßíïíôáò éäåïëïãéêÜ áõôÞ ôçí Üðïøç, äéêáéïëüãçóáí ôïí éìðåñéáëéóìü ôïõò, ùò ìéá åõãåíéêÞ êáé öéëÜíèñùðç åêóôñáôåßá, ðïõ óêïðü åß÷å íá öÝñåé ôïí ðïëéôéóìü óôá âõèéóìÝíá - óôçí áìÜèåéá êáé Üãíïéá - ìÝëç «êáôþôåñùí» öõëþí. â) Áí êáé ùò ñáôóéóìü ïé åãêõêëïðáßäåéåò êáé ôá ëåîéêÜ áíáöÝñïõí ôï èåùñçôéêü äüãìá, ðïõ èÝëåé ôç ìéá öõëÞ áíþôåñç áðü ôéò Üëëåò, ðïëëÝò öïñÝò ïé ñáôóéóôéêÝò èåùñßåò åðåêôåßíïíôáé êáé óå ïìáäéêÝò êáôçãïñéïðïéÞóåéò ðïõ ãßíïíôáé ìå âÜóç êáèáñÜ ïéêïíïìéêÜ êáé êïéíùíéêÜ êñéôÞñéá (êïéíùíéêÞ/ïéêïíïìéêÞ èÝóç, åðáããåëìáôéêÝò êáôçãïñéïðïéÞóåéò ê.Ü.). Ç Üðïøç áõôÞ ðïõ èÝëåé íá õðÜñ÷åé áéôéáêÞ ó÷Ýóç áíÜìåóá óôçí êïéíùíéêÞ èÝóç Þ ôï åðÜããåëìá, ãéá ðáñÜäåéãìá êáé óå êÜðïéá Üëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, üðùò ç íüçóç, ç ðñïóùðéêüôçôá, ç åõöõßá, äåí áíôÝ÷åé óå áõóôçñÞ êñéôéêÞ. Ùò óçìáíôéêüôåñç áéôßá ôïõ ñáôóéóìïý ðñïâÜëëåôáé ç ðñïêáôÜëçøç. Ç ðñïêáôÜëçøç åßíáé øõ÷ïëïãéêü öáéíüìåíï êáé ïñßæåôáé ùò ìéá óõíáéóèçìáôéêÞ óôÜóç (åõíïúêÞ Þ áñíçôéêÞ) åíüò áíèñþðïõ Þ ìéáò ïìÜäáò ðïõ õðÜñ÷åé ÷ùñßò - Þ ðñéí - ôçí ýðáñîç óõãêåêñéìÝíùí, áðïäåßîåùí Þ åìðåéñéþí ãéá ôá Üôïìá ìéáò Üëëçò ïìÜäáò. Áðïöáóéóôéêü ñüëï óôç äçìéïõñãßá êáé ôç äéÜäïóç ôùí ðñïêáôáëÞøåùí, äéáäñáìáôßæïõí ç Üãíïéá, ç õðïâïëÞ êáé ç áöïìïßùóç óôåñåüôõðùí áíôéëÞøåùí. Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ïðüôå ç ðëçñïöüñçóç Ý÷åé áíá÷èåß óå ðïëýðëïêç êáé ðïëõåðßðåäç äéáäéêáóßá, ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò åõèýíïíôáé óå ìåãÜëï âáèìü ãéá ôçí åìöÜíéóç ñáôóéóôéêþí öáéíïìÝíùí, áëëÜ êáé ãéá ôçí áíï÷Þ ðïõ åðéäåéêíýåé ï «ìÝóïò ôçëåèåáôÞò» áðÝíáíôé óå ôÝôïéïõ åßäïõò åðéêßíäõíåò áíôéêïéíùíéêÝò óõìðåñéöïñÝò. Öáßíåôáé, ëïéðüí, üôé ïéêïíïìéêÜ

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 228

228

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óõìöÝñïíôá, ðïõ Ý÷ïõí ðáñåéóöñýóåé óôïõò åðé÷åéñçìáôéêïýò ïìßëïõò, ïé ïðïßïé äéá÷åéñßæïíôáé ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, ðéÝæïõí ãéá ôçí áðïäüìçóç èåìåëéùäþí äçìïêñáôéêþí äéêáéùìÜôùí, ìÝóù ôçò ðñïâïëÞò ñáôóéóôéêþí ìçíõìÜôùí. Áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí ôçëåèåáôþí / áíáãíùóôþí, áîéïëïãïýí ôï âáèìü áíï÷Þò êáé ôï äåßêôç åõáéóèçóßáò ôïõò, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïùèÞóïõí ìéá êáëýôåñá åíïñ÷çóôñùìÝíç åðßèåóç åíáíôßïí ôùí áôïìéêþí êáé óõëëïãéêþí äéêáéùìÜôùí ôùí ðïëéôþí. Ùò êáëýôåñï ìÝóï ãé’ áõôÞ ôçí åðßèåóç, üðùò öáßíåôáé, ðñïêñßíïõí ôçí êáôçãïñéïðïßçóç ôùí ðïëéôþí êáé ôç óôñïöÞ ôïõ åíüò ôìÞìáôïò ôïõ ëáïý, Ýíáíôé ôïõ Üëëïõ. Äåí ðñÝðåé Üëëùóôå, íá ìáò äéáöåýãåé ôï ãåãïíüò ôçò áíüäïõ ôùí áêñïäåîéþí / ñáôóéóôéêþí êéíçìÜôùí óôç äõôéêÞ Åõñþðç. Åíþ åðß äýï äåêáåôßåò, ðñïùèÞèçêå ç åßóïäïò êáé ç ðáñáìïíÞ åêáôïììõñßùí áëëïäáðþí åñãáôþí óôéò ÷þñåò áõôÝò, Ýôóé þóôå íá åîõðçñåôçèïýí ôá óõìöÝñïíôá (öèçíÞ ðáñáãùãÞ - õøçëÝò ôéìÝò ðùëÞóåùí, ìåßùóç çìåñïìéóèßùí, ðåéèÜñ÷çóç ôïõ åñãáôéêïý äõíáìéêïý) ôïõ ðïëåõèíéêïý êáé ôïõ íôüðéïõ êåöáëáßïõ, ôþñá, ìå ðñüó÷çìá ôçí åãêëçìáôéêüôçôá êáé ôçí «áóöÜëåéá», êçñýóóåôáé äéùãìüò åíáíôßïí ôïõò - óôïí ïðïßï ðáñáóýñïíôáé öôù÷Ü ëáúêÜ óôñþìáôá íôüðéïõ ðëçèõóìïý - ðñïêåéìÝíïõ íá êáëõöèïýí ðñïâëÞìáôá ðïõ èá äçìéïõñãÞóåé ç åðéêåßìåíç ïéêïíïìéêÞ ýöåóç. Ç óôñïöÞ, ëïéðüí, ôïõ åíüò ôìÞìáôïò ôïõ ðëçèõóìïý åíáíôßïí ôïõ Üëëïõ êáé ç - ùò åê ôïýôïõ - áðÜèåéá êáé áäéáöïñßá ìáò, áðÝíáíôé óå êÜèå åßäïõò ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ, åñìçíåýåôáé êáé ìå âÜóç ôçí ðéï ðÜíù áíÜëõóç.

1ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ôïí ïñéóìü ôïõ ñáôóéóìïý ÁðÜíôçóç: Ùò ñáôóéóìüò ïñßæåôáé ôï äüãìá, óýìöùíá ìå ôï ïðïéï õðÜñ÷åé óýíäåóìïò ìåôáîý öõëåôéêþí êáé ðïëéôéóôéêþí ãíùñéóìÜôùí êáé üôé ïñéóìÝíåò öõëÝò (ë.÷. ËåõêÞ öõëÞ) åßíáé áíþôåñåò áðü ôéò Üëëåò. Ôï öáéíüìåíï ôïõ ñáôóéóìïý áñ÷ßæåé ôç óôéãìÞ êáôÜ ôçí ïðïßá óôç óõíåßäçóç åíüò ëáïý ãéá ôçí áíùôåñüôçôÜ ôïõ, áíáìåéãíýåôáé ôï ìßóïò ãéá Üë-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 229

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

229

ëïõò ëáïýò. Óýìöùíá ìå åéäéêïýò åñåõíçôÝò (âéïëüãïõò, áíèñùðïëüãïõò, êïéíùíéïëüãïõò ê.á.), ï ñáôóéóìüò åßíáé ôï åðéãÝííçìá ôïõ áíôáãùíéóôéêïý ðíåýìáôïò, ôï ïðïßï áíáðôý÷èçêå, ôüóï óôéò óõãêñïýóåéò ìåôáîý ïìÜäùí ãéá ðïëéôéêÞ / åèíéêÞ êõñéáñ÷ßá, üóï êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéáìüñöùóçò êáé ôçò óõãêñüôçóçò ôùí èåóìþí ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò.

2ç Åñþôçóç: Íá áíáöÝñåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ñáôóéóìïý. ÁðÜíôçóç: Ôá êõñéüôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, ôá ïðïßá ïé åéäéêïß åñåõíçôÝò Ý÷ïõí åíôïðßóåé óôç óõìðåñéöïñÜ åíüò ëáïý Þ ìéáò ïìÜäáò, ðïõ äéáðíÝåôáé áðü ñáôóéóôéêü ìßóïò áðÝíáíôé óå Üëëïõò ëáïýò Þ ïìÜäåò åßíáé: ç äçìéïõñãßá ìéáò - «äÞèåí» - óõìðáãïýò êáé áäéáöïñïðïßçôçò ïìÜäáò ðïõ áñíåßôáé ôï íåïåéóåëèüíôá êáé áðïâÜëëåé õâñéóôéêÜ - êáé âßáéá ðïëëÝò öïñÝò - åêåßíïí ðïõ äéáöÝñåé. Ï ñáôóéóìüò, óýíôïìá ìåôáôñÝðåé óå áðåéëçôéêü å÷èñü «ôïí Üëëï», ðñïêåéìÝíïõ íá ïñéóôåß ïíôïëïãéêÜ. ÅðéðñïóèÝôùò, ç ïñãßëç åíáíôßùóç óôï áíïìïéïãåíÝò, ðïõ áðåéëåß ôçí ðëáóìáôéêÞ åíüôçôá ôçò ïìÜäáò êáé ç öñßêç - ðïõ öèÜíåé ìÝ÷ñé ôï âáèìü ôçò õóôåñßáò - áðÝíáíôé óôçí åôåñüôçôá, óôïé÷åéïèåôïýí, ôçí ðëÞñç åéêüíá ôç ñáôóéóôéêÞò óõìðåñéöïñÜò.

i

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 230

ÅÍÏÔÇÔÁ 10 Ç

ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ËÏÃÏÕ I. ÐÁÑÁÃÑÁÖÏÓ: ÁÍÁÐÔÕÎÇ ÌÅ ÓÕÃÊÑÉÓÇ ÊÁÉ ÁÍÔÉÈÅÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ • Ìéá ðáñÜãñáöïò ðïõ ïñãáíþíåôáé ìå óýãêñéóç/áíôßèåóç Ý÷åé ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: á) óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï áíáãíùñßæåôáé ç ïìïéüôçôá Þ ç áíôßèåóç áíÜìåóá óôá óõãêñéíüìåíá ìÝëç â) óôéò ëåðôïìÝñåéåò Þ ó÷üëéá, ï ëüãïò ïñãáíþíåôáé ìå óýãêñéóç/áíôßèåóç êáôÜ äýï ôñüðïõò. Åßôå ðáñïõóéÜæïíôáé óõíïëéêÜ ôá ãíùñßóìáôá ôïõ åíüò ìÝëïõò êáé Ýðåéôá, ôá ãíùñßóìáôá ôïõ Üëëïõ óõãêñéíüìåíïõ ìÝëïõò, åßôå ïé ïìïéüôçôåò êáé ïé äéáöïñÝò êáé ôùí äýï ìåëþí ôçò óýãêñéóçò/áíôßèåóçò ðáñïõóéÜæïíôáé êáé ó÷ïëéÜæïíôáé âÞìá - âÞìá, óçìåßï ðñïò óçìåßï, ã) óôçí ðåñßïäï - êáôáêëåßäá ðåñéëáìâÜíåôáé ôï óõìðÝñáóìá ôçò óýãêñéóçò Þ êÜðïéá ãåíéêÞ ðáñáôÞñçóç/êñßóç ôïõ óõããñáöÝá. • Ó÷çìáôéêÜ, ç ïñãÜíùóç ìå óýãêñéóç/áíôßèåóç, ìéáò ðáñáãñÜöïõ Ý÷åé ùò åîÞò: 1. ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò

ÁíáöïñÜ (åðéãñáììáôéêÜ) óôï èÝìá. Áíáãíùñßæåôáé ç ïìïéüôçôá Þ ç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôá äýï óõãêñéíüìåíá/áíôéôéèÝìåíá ìÝëç.

2. ËåðôïìÝñåéåò - Ó÷üëéá

ÁíáöïñÜ (áíáëõôéêÞ) ìå óýãêñéóç/áíôßèåóç óôá äýï ìÝëç. Ç ïñãÜíùóç ôïõ ëüãïõ ãßíåôáé

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 231

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

231

ìå äýï ôñüðïõò: á) óõíïëéêÜ ôá ãíùñßóìáôá ôïõ åíüò ìÝëïõò êáé Ýðåéôá, óõíïëéêÜ ôá ãíùñßóìáôá ôïõ Üëëïõ óõãêñéíüìåíïõ ìÝëïõò, â) ïé ïìïéüôçôåò/äéáöïñÝò êáé ôùí äýï óõãêñéíüìåíùí ìåëþí, ðáñïõóéÜæïíôáé âÞìá - âÞìá. 3. Ðåñßïäïò - Êáôáêëåßäá

ÓõìðÝñáóìá ôçò óýãêñéóçò Þ êÜðïéá ãåíéêÞ ðáñáôÞñçóç/êñßóç ôïõ óõããñáöÝá.

1ç ¢óêçóç: ÄéÜâáóå ôç äéðëáíÞ ðáñÜãñáöï êáé öñüíôéóå íá åðéóçìÜíåéò: á) Ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï, â) ôéò ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá êáé ã) ôçí ðñüôáóç - êáôáêëåßäá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 127). ÁðÜíôçóç: á) Ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé: «×áñáêôçñïëïãéêÜ .... êáé ôïõò «áíèñþðïõò ôïõ ü÷é». â) Ïé ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá ôçò ðáñáãñÜöïõ åíôïðßæïíôáé óï ðéï êÜôù ÷ùñéü: «Ïé ðñþôïé, üôáí ðñïêáëïýíôáé íá åêäçëùèïýí .... «äåí åßíáé ðïëëÝò ïé áëÞèåéåò, áëëÜ ìßá» ê.ï.ê.» ã) Ç ðñüôáóç - êáôáêëåßäá åíôïðßæåôáé óôï åîÞò ÷ùñßï ôçò ðáñáãñÜöïõ: «Íïìßæåéò êáíåßò üôé, óôçí êÜèå ðåñßðôùóç ... êÜôé ôï óêëçñü êáé ôï ôñá÷ý».

2ç ¢óêçóç: Ðïéï åßíáé ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ðïéï ôï èåìáôéêü êÝíôñï ôçò ðáñáãñÜöïõ ðïõ äéÜâáóåò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 127).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 232

232

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé ç óýãêñéóç áíÜìåóá óå äýï êáôçãïñßåò áíèñþðùí, ôùí «áíèñþðùí ôïõ íáé» êáé ôùí «áíèñþðùí ôïõ ü÷é». Ôï èåìáôéêü êÝíôñï ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé ç äéáöïñÜ óôç óõìðåñéöïñÜ êáé ôçí øõ÷ïëïãßá áíÜìåóá óôïõò «áíèñþðïõò ôïõ íáé» êáé ôïõò «áíèñþðïõò ôïõ ü÷é».

3ç ¢óêçóç: ÌåëÝôçóå ðñïóåêôéêÜ ôï äéÜãñáììá êáé áíáæÞôçóå: 1. Óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï, ôéò ëÝîåéò - êëåéäéÜ ðïõ äçëþíïõí: – ôç äéáéñåôÝá Ýííïéá (ôçí Ýííïéá ðïõ ðñÝðåé íá äéáéñåèåß)· – ôç äéáéñåôéêÞ âÜóç (ôçí Ýííïéá ðïõ èá áðïôåëÝóåé ôï êñéôÞñéï ôçò äéáßñåóçò)· – ôï ðçëßêï ôçò äéáßñåóçò (ôéò Ýííïéåò ðïõ èá ðñïêýøïõí áðü ôç äéáßñåóç). 2. Óôéò ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá: á) Ôéò ìåôáâáôéêÝò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ðïõ ìåôáâéâÜæïõí: – áðü ôç èåìáôéêÞ ðñüôáóç óôï ðñþôï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí· – áðü ôç èåìáôéêÞ ðñüôáóç óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí· – áðü ôï ðñþôï óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí· â) Ôéò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò êëåéäéÜ ðïõ õðïãñáììßæïõí óôï ðñþôï êáé óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí ôá êýñéá ãíùñßóìáôá ôùí áíèñþðùí ôïõ «íáé» êáé ôùí áíèñþðùí ôïõ «ü÷é» áíôßóôïé÷á· ã) Ôéò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò êëåéäéÜ ðïõ áíôéèÝôïõí ôï ðñþôï ìå ôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí. 3. Óôçí ðåñßïäï - êáôáêëåßäá ôéò ëÝîåéò êëåéäéÜ ðïõ áðïêñõóôáëëþíïõí êáé áíôéèÝôïõí ôá ãíùñßóìáôá ôùí áíèñþðùí ôïõ «íáé» êáé ôïõ «ü÷é». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 129). ÁðÜíôçóç: 1. Ïé ëÝîåéò - êëåéäéÜ óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï, ðïõ äçëþíïõí: – ôç äéáéñåôÝá Ýííïéá, åßíáé: «Üíèñùðïé» – ôç äéáéñåôéêÞ âÜóç, åßíáé: «÷áñáêôçñïëïãéêÜ» – ôï ðçëßêï ôçò äéáßñåóçò åßíáé: «óå äýï êáôçãïñßåò», «óôïõò áíèñþðïõò ôïõ «íáé» êáé ôïõò áíèñþðïõò ôïõ «ü÷é».

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 233

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

233

2. á) Ïé ìåôáâáôéêÝò ëÝîåéò/öñÜóåéò ðïõ ìåôáâéâÜæïõí – áðü ôç èåìáôéêÞ ðñüôáóç óôï ðñþôï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí, åßíáé: «Ïé ðñþôïé». – áðü ôç èåìáôéêÞ ðñüôáóç óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí ó÷ïëßùí, åßíáé: «Áíôßèåôá, ïé Üíèñùðïé ôçò Üëëçò êáôçãïñßáò» – áðü ôï ðñþôï óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí, åßíáé: «Áíôßèåôá, ïé Üíèñùðïé ôçò Üëëçò êáôçãïñßáò». â) Ïé ëÝîåéò/öñÜóåéò êëåéäéÜ ðïõ õðïãñáììßæïõí óôï ðñþôï êáé óôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí ôá êýñéá ãíùñßóìáôá ôùí áíèñþðùí ôïõ «íáé» êáé ôùí áíèñþðùí ôïõ «ü÷é» áíôßóôïé÷á, åßíáé: «áõèüñìçôá óõìðåñéöÝñïíôáé èåôéêÜ», «Ôï «íáé» Ýñ÷åôáé åýêïëá êáé ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò óôï óôüìá ôïõò» êáé åðßóçò: «áñ÷ßæïõí ðÜíôá ìå ôï «ü÷é», «ç Üñíçóç åßíáé êáôÜ êáíüíá ç ðñþôç áíôßäñáóÞ ôïõò», «áõôïß îåêéíïýí áñíçôéêÜ». ã) Ïé ëÝîåéò/öñÜóåéò êëåéäéÜ ðïõ áíôéèÝôïõí ôï ðñþôï ìå ôï äåýôåñï ìÝëïò ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí åßíáé: «Ïé ðñþôïé / Áíôßèåôá, ïé Üíèñùðïé ôçò Üëëçò êáôçãïñßáò», «áõèüñìçôá óõìðåñéöÝñïíôáé èåôéêÜ / Áõôïß îåêéíïýí áñíçôéêÜ», «Ôï «íáé» Ýñ÷åôáé åýêïëá / áñ÷ßæïõí ðÜíôá ìå ôï «ü÷é». 3. Ïé ëÝîåéò/êëåéäéÜ ðïõ áðïêñõóôáëëþíïõí êáé áíôéèÝôïõí ôá ãíùñßóìáôá ôùí áíèñþðùí ôïõ «íáé» êáé ôïõ «ü÷é», åßíáé: «Åêåß áéèñßá, áíïé÷ôüò ïñßæïíôáò, êÜôé ôï ìáëáêü êáé ôï ëåßï», «Åäþ óõííåöéÜ, êëåéóïýñá, êÜôé ôï óêëçñü êáé ôï ôñá÷ý».

4ç ¢óêçóç: ÄéÜâáóå ôéò ðáñáãñÜöïõò ðïõ áêïëïõèïýí êáé åíôüðéóå óå êáèåìéÜ ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï, ôéò ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá êáé ôçí ðåñßïäï - êáôáêëåßäá, åöüóïí õðÜñ÷åé. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 130). ÁðÜíôçóç: Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï (Áõôü åßíáé óå áäñÝò ãñáììÝò ..... ôá ìïíá÷éêÜ áðü ôá äçìüóéá áêñïÜìáôá êáé èåÜìáôá), ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé: «Áõôü åßíáé óå áäñÝò ãñáììÝò ... êáé åßíáé ðÜëé áíôßèåôá ìåôáîý ôùí». Ïé ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá åíôïðßæïíôáé óôá ðéï êÜôù ÷ùñßá «Ë.÷. «ïé «Üíèñùðïé ôïõ íáé» ....... ðñïôéìïýí ôá ìïíá÷éêÜ áðü ôá äçìüóéá áêñïÜìáôá êáé èåÜìáôá». Ðåñßïäïò - êáôáêëåßäá äåí õðÜñ÷åé ó’ áõôÞ ôçí ðáñÜãñáöï. Óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï (Ç éäéïññõèìßá êáèåìéÜò ...... óôïõò èåôéêïýò üðùò êáé óôïõò áñíçôéêïýò), ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé: «Ç éäéïññõèìßá êáèåìéÜò áðü ôéò äýï .....

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 234

234

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ýíôáóç ôùí âéùìÜôùí ôïõò». Ïé ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá åíôïðßæïíôáé óôá ðéï êÜôù ÷ùñßá: «Ïé «Üíèñùðïé ôïõ íáé» áéóèÜíïíôáé ...... áíáðïäïãõñßæåé ôá óôñþìáôá ôçò øõ÷Þò ôïõò». Ùò ðåñßïäï - êáôáêëåßäá, ìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå ôçí áêüëïõèç: «ÓðÜíéåò âÝâáéá åßíáé óôïõò ÷áñáêôÞñåò ... óôïõò èåôéêïýò âáèìïýò üðùò êáé óôïõò áñíçôéêïýò».

5ç ¢óêçóç: ÁíÜëõóå äïìéêÜ (èåìáôéêÞ ðåñßïäïò, ëåðôïìÝñåéåò - ó÷üëéá, êáôáêëåßäá) ôçí ðáñÜãñáöï ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò êáé óçìåßùóå óå ôé ìïéÜæåé ìå ôéò ðñïçãïýìåíåò êáé óå ôé äéáöÝñåé áðü áõôÝò ùò ðñïò ôï óõãêñéôéêü/áíôéèåôéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åßíáé ïñãáíùìÝíï ôï õëéêü ôçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 131). ÁðÜíôçóç: Ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé: «¸íá ÷Üóìá ÷ùñßæåé ôï ÓùêñÜôç áðü ôïõò óïöéóôÜò». Ïé ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá åíôïðßæïíôáé óôá ðéï êÜôù ÷ùñßá: «Ï ÓùêñÜôçò æÞôçóå ôç ìßá êáé êáèïëéêÞ .... êáé åñåõíçôÞò ôçò áëÞèåéáò». Ùò ðåñßïäï - êáôáêëåßäá ìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå ôçí ðñüôáóç: «Ôï ìüíï êïéíü ìåôáîý ôùí óïöéóôþí .... äåí Þôáí áñêåôÞ ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõò». Ï ôñüðïò ïñãÜíùóçò ôçò óõãêåêñéìÝíçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé ìå óýãêñéóç/áíôßèåóç, ôñüðï ôïí ïðïßï óõíáíôÞóáìå êáé óôá ðéï ðÜíù ðáñáäåßãìáôá. Ç âáóéêÞ äéáöïñÜ áõôÞò ôçò ðáñáãñÜöïõ ìå ôéò ðñïçãïýìåíåò óõíßóôáôáé óôçí ïñãÜíùóç ôùí ëåðôïìåñåéþí/ó÷ïëßùí. ÄçëáäÞ, åíþ óôéò ðñïçãïýìåíåò, ðáñáãñÜöïõò áêïëïõèåßôáé ç ìÝèïäïò ôçò êáôÜ óýíïëï óýãêñéóçò/áíôßèåóçò ôùí ãíùñéóìÜôùí ôùí óõãêñéíüìåíùí ìåëþí, ó’ áõôÞí åäþ, áêïëïõèåßôáé ç ìÝèïäïò ôçò âÞìá - âÞìá (óçìåßï ðñïò óçìåßï) óýãêñéóçò/áíôßèåóçò ôùí ïìïéïôÞôùí êáé ôùí äéáöïñþí ôùí óõãêñéíüìåíùí/áíôéôéèÝìåíùí ìåëþí.

6ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå äýï ðáñáãñÜöïõò ÷ñçóéìïðïéþíôáò óôç êáèåìéÜ ôïí Ýíáí áðü ôïõò äýï ôñüðïõò óýãêñéóçò, áöïý äéáëÝîåôå êÜðïéï áðü ôá åîÞò èÝìáôá: áéóéüäïîïò - áðáéóéüäïîïò, ÷åéñùíáêôéêÞ åñãáóßá - ðíåõìáôéêÞ åñãáóßá, åñáóéôÝ÷íçò - åðáããåëìáôßáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 131). ÁðÜíôçóç: á) (óýãêñéóç óõíüëùí) Ïé áéóéüäïîïé êáé ïé áðáéóéüäïîïé Ý÷ïõí ìéá óôÜóç æùÞò êáé ìéá øõ÷ïëïãéêÞ äéÜ-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 235

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

235

èåóç åíôåëþò áíôßèåôç. Ïé ðñþôïé, ïé áéóéüäïîïé Üíèñùðïé åëðßæïõí óôçí áßóéá Ýêâáóç ôùí ðñáãìÜôùí êáé ôùí õðïèÝóåþí ôïõò. Áêüìá êáé üôáí ïé äõóêïëßåò öáßíåôáé íá ôïõò ôóáêßæïõí, åêåßíïé ðéóôåýïõí üôé ãñÞãïñá, áõôÝò èá îåðåñáóôïýí. Äéáêñßíïíôáé ãéá ôï èÜññïò, ôï êÝöé êáé ôïí åíèïõóéáóìü ôïõò. Êáôáðïëåìïýí ôçí áäñÜíåéá êáé ôçí ðáèçôéêüôçôá ìå ôçí ðßóôç ôïõò óôç èåôéêÞ åîÝëéîç ôùí ðñáãìÜôùí. Æïõí ÷áñïýìåíïé, áðáëëáãìÝíïé áðü ôïõò öüâïõò êáé ôïí áñíçôéóìü. Áíôßèåôá, ïé Üíèñùðïé ôçò Üëëçò êáôçãïñßáò äåí åëðßæïõí óå ôßðïôå êáé êÜíïõí äõóïßùíåò ðñïâëÝøåéò ãéá ôçí åîÝëéîç ôùí õðïèÝóåþí ôïõò. ¼ôáí êáôáöèÜíïõí ïé äõóêïëßåò, ðáíéêïâÜëëïíôáé êáé äåí Ý÷ïõí ôç äýíáìç íá áíôáðåîÝëèïõí óôçí ðßåóç. ×áñáêôçñßæïíôáé ãéá ôçí áôïëìßá, ôçí êáôÞöåéá êáé ôç äéóôáêôéêüôçôÜ ôïõò. ÊõñéåõìÝíïé áðü öïâßåò êáé áíáóöÜëåéåò æïõí ìéá æùÞ áóöõêôéêÞ êáé ìïíüôïíç. Öáßíåôáé, ëïéðüí, üôé ðñüêåéôáé ãéá äýï åíôåëþò äéáöïñåôéêïýò ôýðïò áíèñþðùí. â) (óýãêñéóç óçìåßï ðñïò óçìåßï). Ïé áéóéüäïîïé êáé ï áðáéóéüäïîïé Ý÷ïõí ìéá óôÜóç æùÞò êáé ìéá øõ÷ïëïãéêÞ äéÜèåóç åíôåëþò áíôßèåôç. Ïé áéóéüäïîïé Üíèñùðïé åëðßæïõí óôç áßóéá Ýêâáóç ôùí ðñáãìÜôùí êáé ôùí õðïèÝóåþí ôïõò, åíþ ïé áðáéóéüäïîïé äåí åëðßæïõí óå ôßðïôå êáé êÜíïõí äõóïßùíåò ðñïâëÝøåéò ãéá ôï ìÝëëïí. Ïé áéóéüäïîïé áêüìá êé üôáí ïé äõóêïëßåò öáßíåôáé íá ôïõò ôóáêßæïõí, ðéóôåýïõí üôé ãñÞãïñá, áõôÝò èá îåðåñáóôïýí. Áíôßèåôá, ïé áðáéóéüäïîïé ðáíéêïâÜëëïíôáé êáé äåí Ý÷ïõí ôç äýíáìç íá áíôáðåîÝëèïõí óôç ðßåóç. Ïé áéóéüäïîïé êáôáðïëåìïýí ôçí áäñÜíåéá êáé ôçí ðáèçôéêüôçôá ìå ôçí ðßóôç ôïõò óôç èåôéêÞ åîÝëéîç ôùí ðñáãìÜôùí. Æïõí ÷áñïýìåíïé, áðáëëáãìÝíïé áðü ôïõò öüâïõò êáé ôïí áñíçôéóìü. Ïé Üëëïé ÷áñáêôçñßæïíôáé ãéá ôçí áôïëìßá, ôçí êáôÞöåéá êáé ôç äéóôáêôéêüôçôÜ ôïõò. ÊõñéåõìÝíïé áðü öïâßåò êáé áíáóöÜëåéåò æïõí ìéá æùÞ áóöõêôéêÞ êáé ìïíüôïíç. Öáßíåôáé, ëïéðüí, üôé ðñüêåéôáé ãéá äýï åíôåëþò äéáöïñåôéêïýò ôýðïõò áíèñþðùí. [Óçìåßùóç: ìå ôïí ßäéï áêñéâþò ôñüðï, ìðïñåßôå íá äïõëÝøåôå êáé ôá Üëëá äýï æåýãç: ÷åéñùíáêôéêÞ åñãáóßá - ðíåõìáôéêÞ åñãáóßá, åñáóéôÝ÷íçò - åðáããåëìáôßáò.]

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 236

236

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

II. Ï ÑÏËÏÓ ÔÇÓ ÁÍÔÉÈÅÓÇÓ ÓÔÇ ÓÕÍÏ×Ç ÔÏÕ ÊÅÉÌÅÍÏÕ á) Óõíï÷Þ ðñïôÜóåùí êáé ðåñéüäùí

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ • Óýìöùíá ìå ôï óõíôáêôéêü ùò áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðáñáôáêôêïß áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé, óýíïëá ëÝîåùí, åðéññÞìáôá ê.á. Ïé ðéï óõíçèéóìÝíïé åßíáé: áëëÜ, ìá, üðùò, ðáñÜ, ìüíï, ùóôüóï, åíôïýôïéò, ìÜëéóôá, Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, åîÜëëïõ. • ÊáíïíéêÜ, ïé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé ìðáßíïõí óôçí áñ÷Þ ôçò ðñüôáóçò. ÁëëÜ ïé: üìùò, ùóôüóï, åíôïýôïéò, ìÜëéóôá ìïëáôáýôá, Ýðåéôá ìðïñïýí íá ìðïõí óôï ôÝëïò, Þ ýóôåñá áðü ìéá Þ ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò. • Ïé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé: ùóôüóï, Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, üìùò óõíäÝïõí ìüíï ðåñéüäïõò Þ çìéðåñéüäïõò.

1ç ¢óêçóç: Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå Ýíáí áðü ôïõò óõíäÝóìïõò ðïõ åßäáôå ðáñáðÜíù. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 132). ÁðÜíôçóç: Ôá êåíÜ óõìðëçñþíïíôáé ùò åîÞò: 1) üìùò, 2) Ùóôüóï, 3) Åíôïýôïéò / Ùóôüóï, 4) ìïëáôáýôá / åíôïýôïéò, 5) áëëÜ, åîÜëëïõ, 6) åéäÜëëùò, 7) ðáñÜ, 8) ðáñÜ / ðáñüëá, ùóôüóï / åíôïýôïéò.

2ç ¢óêçóç: Ìå ëÝîåéò ðïõ äçëþíïõí áíôßèåóç íá óõíäÝóåôå åßôå ìå ðáñÜôáîç (áëëÜ, ìá, üìùò, ìüíï, ùóôüóï, åíôïýôïéò, ìÜëéóôá, Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, åîÜëëïõ) åßôå ìå õðüôáîç (åíþ, áí êáé, ìïëïíüôé) ôéò áíåîÜñôçôåò ðñïôÜóåéò ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò. Åííïåßôáé âÝâáéá üôé ç óôßîç ìðïñåß íá ôñïðïðïéçèåß. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 133).

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 237

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

237

ÁðÜíôçóç: 1) Áí êáé (ìïëïíüôé) åßíáé ñåáëéóôÞò, äåí áíôéëÞöèçêå ôçí êñéóéìüôçôá ôçò êáôÜóôáóçò. 2) Ìéá ðëçèþñá áðü êñéôéêÝò áöéåñþèçêáí óôéò êáèéåñùìÝíåò ëïãïôå÷íéêÝò ìïñöÝò, ùóôüóï ç âéïãñáößá ìðïñåß íá èåùñçèåß ïõóéáóôéêÜ ðáñáìåëçìÝíç. 3) Åíþ ç ëïãïôå÷íéêÞ êñéôéêÞ Ýäåéîå êÜðïéá ðåñéöñüíçóç ãéá ôç âéïãñáößá, ç ßäéá ç âéïãñáößá åîáêïëïýèçóå íá áêìÜæåé. 4) Ïé âéïãñÜöïé Ý÷ïõí ôéò êáëýôåñåò ðñïèÝóåéò, ìïëáôáýôá åêìåôáëëåýïíôáé ôåëéêÜ ôçí áíèñþðéíç ðåñéÝñãåéá. 5) Ïé êáôåõèýíóåéò ôçò Éóôïñßáò êáé ôçò Âéïãñáößáò Ý÷ïõí ôçí ôÜóç íá óõãêëßíïõí. ÌÜëéóôá, åßíáé ðïëý äýóêïëï íá äéá÷ùñéóôïýí ç ìßá áðü ôçí Üëëç óôï 16ï êáé 17ï áéþíá. 6) Áí êáé óôçí åðï÷Þ ìáò äå ãñÜöïíôáé ðéá ôñáãùäßåò, ôï êïéíü ðáñáêïëïõèåß ìå åíäéáöÝñïí êáé ðñïóï÷Þ ôçí êëáóéêÞ ôñáãùäßá êáé êáôáêëýæåé ôá èÝáôñá. 7) Ìïëïíüôé ï åëëçíéêüò ëáüò Ý÷åé êÜðïéï ðÜèïò ãéá ôçí áëÞèåéá, äåí åßíáé öáíáôéêüò. 8) ÐÝñáóåò äýóêïëåò óôéãìÝò, áëëÜ åß÷åò êáé ìåñéêÝò åõ÷Üñéóôåò. â) Óõíï÷Þ ðáñáãñÜöùí ìå áíôéèåôéêÞ óýíäåóç. ÁíÜðôõîç äýï åííïéþí óå Ýíá åõñýôåñï êåßìåíï.

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ • ÁíôéèåôéêÞ óýíäåóç äåí Ý÷ïõìå ìüíï áíÜìåóá óå ëÝîåéò, ðñïôÜóåéò / ðåñéüäïõò ðáñáãñÜöùí, áëëÜ êáé áíÜìåóá óå äýï ðáñáãñÜöïõò, óå äýï ðåñéüäïõò äéáöïñåôéêþí ðáñáãñÜöùí, óå äýï åõñýôåñåò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò êôë. Ó’ áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò ç óýíäåóç ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå ôïõò áíôéèåôéêïýò óõíäÝóìïõò: ùóôüóï, Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, åíôïýôïéò, üìùò, ìÜëéóôá, åîÜëëïõ, óðáíéüôåñá ìå ôïõò óõíäÝóìïõò: áëëÜ, ìá, êáé êáé åðßóçò, ìå ôéò öñÜóåéò: óå áíôßèåóç, áðü ôç ìéá ðëåõñÜ, áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ ê.ô.ë. • ÐïëëÝò öïñÝò, óå åõñýôåñá êåßìåíá, ç óõíï÷Þ ôùí ðáñáãñÜöùí ðïõ ïñãáíþíïíôáé ìå áíôßèåóç, óõíôåëåßôáé, ü÷é ìå ôïõò áíôéèåôéêïýò óõíäÝóìïõò, áëëÜ ìå ôçí áíôéðáñÜèåóç íïçìÜôùí/åííïéþí.

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 238

238

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: Íá âñåéò óôï êåßìåíï ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò: á) ôéò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ óõíäÝïíôáé áíôéèåôéêÜ (ìðïñåß íá åßíáé äýï óõíå÷üìåíåò ðáñÜãñáöïé Þ ìéá ðáñÜãñáöïò ìå ðåñéóóüôåñåò ðáñáãñÜöïõò ðïõ áðïôåëïýí ìéá åõñýôåñç íïçìáôéêÞ åíüôçôá). â) Ôá æåýãç ôùí åííïéþí ðïõ áíôéôßèåíôáé ìåôáîý ôïõò êáé ã) Ôéò ëÝîåéò ïëüêëçñïõ ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ, åíþ äåí åßíáé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé, äçëþíïõí ôçí áíôßèåóç áíÜìåóá óôá æåýãç ôùí åííïéþí ð.÷. ðñüïäïò êáé óõíôÞñçóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 134). ÁðÜíôçóç: á) Ïé íïçìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ óõíäÝïíôáé áíôéèåôéêÜ åßíáé ïé äýï ðñþôåò ðáñÜãñáöïé ìå ôéò ôñåéò ôåëåõôáßåò ðáñáãñÜöïõò. â) Ôá æåýãç ôùí åííïéþí ðïõ áíôéôßèåíôáé ìåôáîý ôïõò åßíáé: ç ðñüïäïò (áêïßìçôç ëá÷ôÜñá) êáé ç óõíôÞñçóç (öñüíéìç ðñüíïéá), óôéò äýï ðñþôåò ðáñáãñÜöïõò. Óôéò ôñåéò õðüëïéðåò ðáñáãñÜöïõò åßíáé ç ðñïïäïðëçîßá êáé ç áíôéäñáóôéêüôçôá. ã) Ïé ëÝîåéò ðïõ, åíþ äåí åßíáé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé, äçëþíïõí áíôßèåóç åßíáé: • «Ôï Ýíá ùèåß .... ôï Üëëï áíôéóôÝêåôáé». • «Ôï ðñþôï ç áêïßìçôç ëá÷ôÜñá. Ôï äåýôåñï ç öñüíéìç ðñüíïéá». • «Ôï âÝëïò äåí õøþíåôáé, óõíôñßâåôáé». • «Áí ç óõíôÞñçóç åßíáé ùöÝëéìç .... ç áíôéäñáóôéêüôçôá ìå ôïí ...... óõìöïñÜ». • «¢ëëï óõíôÞñçóç êáé Üëëï áíôéäñáóôéêüôçôá». • «Áí ç ðñüïäïò åßíáé äýíáìç ãïíéìïðïéüò ... ç ðñïäïðëçîßá åßíáé ..... Üãïíç Üñíçóç». • «Ïé ðñþôïé üñïé ..... ðñïÜãïõí. Ïé äåýôåñïé ôç óêïôþíïõí». • «Êáé áí ôá íéÜôá ..... åêåßíïé ..... çëéêßá».

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 239

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

239

2ç ¢óêçóç: Íá åðéëÝîåéò Ýíá áðü ôá åðüìåíá æåýãç: èÝáôñï - êéíçìáôïãñÜöïò / áèëçôéóìüò - ðñùôáèëçôéóìüò / áõôáñ÷éêÞ - áíôéáõôáñ÷éêÞ åêðáßäåõóç, êáé íá ðáñïõóéÜóåéò ôïí êÜèå üñï ôçò óýãêñéóçò ÷ùñéóôÜ óå ìéá ðáñÜãñáöï, óõíäÝïíôáò ôéò ðáñáãñÜöïõò áíôéèåôéêÜ ìåôáîý ôïõò. ¸ðåéôá íá ðáñïõóéÜóåéò óå Ýíá åõñýôåñï êåßìåíï üðïéï áðü ôá æåýãç áõôÜ ðñïôéìÜò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 135). ÁðÜíôçóç: á) áíÜðôõîç óå ðáñÜãñáöï áèëçôéóìüò - ðñùôáèëçôéóìüò Ï áèëçôéóìüò åßíáé ï áãþíáò óôï ðëáßóéï ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò ìå óôü÷ï ôç óùìáôéêÞ Üóêçóç êáé ôçí øõ÷ïðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá ôïõ áíèñþðïõ, áëëÜ êáé ôçí åéñçíéêÞ óõíýðáñîç áôüìùí, ïìÜäùí êáé ëáþí. Ìå ôïí áèëçôéóìü ï Üíèñùðïò áðïêôÜ óùìáôéêÞ åõñùóôßá, ãéáôß ôï óþìá áóêåßôáé. ÌÝóù ôçò Üèëçóçò ïîýíåôáé ç äéÜíïéá êáé áðåëåõèåñþíåôáé ôï ðíåýìá ôïõ áíèñþðïõ. Åðßóçò, ï Üíèñùðïò ìáèáßíïíôáò íá ðåéèáñ÷åß óå êáíïíéóìïýò êáé íá äéåêäéêåß ôç íßêç ìå ôßìéá ìÝóá, çèéêïðïéåßôáé êáé áðïêôÜ óõíôñïöéêüôçôá êáé ðßóôç óå éäáíéêÜ üðùò áõôÜ ôçò áëëçëåããýçò, ôïõ áëëçëïóåâáóìïý êáé ôïõ áíèñùðéóìïý. Áíôßèåôá, ï åðáããåëìáôéóìüò áèëçôéóìüò (ï ðñùôáèëçôéóìüò) åßíáé ç åðßìïíç Üóêçóç ôïõ áíèñþðïõ ìå óêïðü ôçí åðßôåõîç åîáéñåôéêþí êáôïñèùìÜôùí (ñåêüñ) óôá äéÜöïñá áèëçôéêÜ áãùíßóìáôá. Ç êõñéüôåñç êáôçãïñßá åíáíôßïí ôïõ ðñùôáèëçôéóìïý ó÷åôßæåôáé ìå ôá ïéêïíïìéêÜ ïöÝëç, ôá ïðïßá äéáäñáìáôßæïõí êáèïñéóôéêü ñüëï óôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò Ýíáò Üíèñùðïò áóêåßôáé êáé áãùíßæåôáé. Ïé åðáããåëìáôßåò áèëçôÝò äåí åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôç óõììåôï÷Þ áëëÜ ãéá ôï ðñïóùðéêü êÝñäïò êáé ôéò áðïëáâÝò ôçò åôáéñåßáò áèëçôéêþí åéäþí ðïõ ôïõò åíéó÷ýåé ïéêïíïìéêÜ. Óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò áõôÞ, ÷ñçóéìïðïéïýí ãéá ôç íßêç êáé áèÝìéôá ìÝóá (÷ñÞóç áíáâïëéêþí, åîáãïñÜ êñéôþí êôë.), ãåãïíüò ðïõ áëëïéþíåé ôï áèëçôéêü éäåþäåò. â) áíÜðôõîç óå åõñýôåñï êåßìåíï Ìå ôïí üñï «áèëçôéóìüò», åííïïýìå ôï óýíïëï ôùí áãùíéóìÜôùí êáé ôùí ðáé÷íéäéþí, ôá ïðïßá áóêåß ï Üíèñùðïò. Åííïïýìå, üìùò êáé ôç óùìáôéêÞ Üóêçóç/ðñïðüíçóç ôïõ áíèñþðïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá ôåëåéïðïéÞóåé ôï óþìá ôïõ êáé íá åîáóöáëßóåé ôç öõóéêÞ åõåîßá ôïõ êáé ôç óùìáôéêÞ ôïõ õãåßá. Ùò áñ÷Þ ôïõ áèëçôéóìïý ïñßæåôáé ìéá á-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

240

Óåëßäá 240

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ðü ôéò âáóéêüôåñåò êáé êõñéüôåñåò âéïëïãéêÝò éäéüôçôåò ðïõ Ý÷åé ï Üíèñùðïò, áëëÜ êáé êÜèå æùíôáíüò ïñãáíéóìüò, ç êßíçóç. Ç êßíçóç åßíáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò áõôüìáôç êáé áóýíåéäç. Ïé âéïëüãïé õðïóôÞñéîáí ðñþôïé ôçí ðñùôáñ÷éêÞ áîßá ðïõ Ý÷åé ãéá ôïõò æùíôáíïýò ïñãáíéóìïýò ç êßíçóç (ï ïñãáíéóìüò ðïõ äåí êéíåßôáé, äåí áíáðôýóóåôáé áñìïíéêÜ, äåí ôñÝöåôáé óùóôÜ, áññùóôáßíåé êáé ðåèáßíåé). Ôçí áîßá áõôÞò ôçò êßíçóçò, ìåëÝôçóáí êáé åêôßìçóáí ïé Üíèñùðïé, áöïý åß÷áí ðåñÜóåé áðü ôï óôÜäéï ôçò ôñïöïóõëëïãÞò, óå ðéï ïñãáíùìÝíåò ìïñöÝò êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéêÞò æùÞò. Ï Üíèñùðïò üíôáò ôñïöïóõëëÝêôçò, Þôáí õðï÷ñåùìÝíïò íá âñßóêåôáé óå äéáñêÞ êßíçóç ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé ôçí ôñïöÞ ôïõ. ¼ôáí ç ìåôÜâáóç óå ðéï ïñãáíùìÝíåò ìïñöÝò êïéíùíéêÞò æùÞò, ôïõ åðÝôñåøå ôçí åîáóöÜëéóç ôùí áðáñáßôçôùí áãáèþí ìå ëéãüôåñç åñãáóßá, åß÷å ôç äõíáôüôçôá ãéá ðåñéóóüôåñåò þñåò áíÜðáõóçò êáé áäñÜíåéáò. ÁõôÞ ç äéáäéêáóßá, üìùò, ôïí Ýêáíå âñáäý êáé äõóêßíçôï. ¸ôóé, áíáãêÜóôçêå íá îáíáóôñáöåß óôç öýóç, íá åðéíïÞóåé áãùíßóìáôá êáé ðáé÷íßäéá ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé ôç óùìáôéêÞ êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ôïõ õãåßá. Åêôüò, üìùò, áð’ áõôÞ ôç äéáäéêáóßá áðüêôçóçò óùìáôéêÞò êáé ðíåõìáôéêÞò åõåîßáò ìÝóù ôçò Üóêçóçò, ï áèëçôéóìüò äçìéïõñãÞèçêå êáé áðü ôçí ïñìÝìöõôç öõóéêÞ ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ ãéá äéÜêñéóç êáé âñÜâåõóç. ¸ôóé, ëïéðüí, áèëçôéóìüò åßíáé ç ðñïóðÜèåéá ôïõ áíèñþðïõ, ðïõ äçìéïõñãåß ôçí Üìéëëá êáé ôïí áãþíá. Ç éäÝá ôçò ðñïóðÜèåéáò êáé ôçò óõììåôï÷Þò åßíáé ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ áíÜìåóá óôïí áèëçôéóìü êáé ôïí ðñùôáèëçôéóìü. Ï Üíèñùðïò ìå ôïí áèëçôéóìü åêôüò áðü ôçí åíäõíÜìùóç ôïõ óþìáôüò ôïõ êáé ôçí åîáóöÜëéóç ôçò óùìáôéêÞò åõåîßáò êáé õãåßáò ôïõ, ïîýíåé ôç óêÝøç êáé áðåëåõèåñþíåé ôï ðíåýìá ôïõ. Åßíáé ãíùóôü, Üëëùóôå üôé ãéá ôçí áèëçôéêÞ ðñïóðÜèåéá êáé óõììåôï÷Þ áðáéôåßôáé ç «óõíåñãáóßá» åíüò õãéïýò óþìáôïò êáé åíüò õãéïýò ðíåýìáôïò. ÐáñÜëëçëá, ÷Üñç óôç óõììåôï÷Þ, ï Üíèñùðïò ìáèáßíåé ôéò áîßåò ôçò óõíáäÝëöùóçò, ôçò áëëçëåããýçò êáé ôçò óõíôñïöéêüôçôáò. ÓÝâåôáé ôïõò êáíüíåò ôçò êïéíùíéêÞò çèéêÞò, áöïý ðåéèáñ÷åß óôïõò áèëçôéêïýò êáíïíéóìïýò êáé äéäÜóêåôáé ôéò áñ÷Ýò ôïõ áëëçëïóåâáóìïý, ôçò åéñçíéêÞò óõíýðáñîçò êáé ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò. Áíôßèåôá, ôï ìïíôÝëï ôïõ ðñùôáèëçôéóìïý, ðïõ áêïëïõèÞèçêå ìåôÜ ôï äåýôåñï ðáãêüóìéï ðüëåìï, êÜôù áðü ôçí ðßåóç ôùí ïéêïíïìéêþí ðáñáãüíôùí êáé ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò (ë.÷. ôçëåüñáóç), áëëïßùóå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ áèëçôéóìïý. Ç åõãåíÞò Üìéëëá, ôþñá, Ýäùóå ôç èÝóç ôçò, óôïí óêëçñü áíôáãùíéóìü ãéá ôçí åðßôåõîç åîùáíèñþðéíùí åðéäüóåùí (ñåêüñ) óôá äéÜöïñá áãùíßóìáôá. Ç âáóéêÞ áñ÷Þ ôïõ áèëçôéóìïý, ç áîßá ôçò ðñïóðÜèåéáò, äçëáäÞ, êáé ôçò óõììåôï÷Þò, åãêáôáëåßöèçêå, êáé ðñïùèÞèçêå ùò áîßá, ç ìå êÜèå ôñüðï êáôÜêôçóç ôïõ åðÜèëïõ. Ï áèëçôÞò ìåôáôñÜðçêå Ýôóé óå ìéá «ìç÷áíÞ» äéáñêïýò Üóêçóçò êáé áäéÜêïðçò êáôÜêôçóçò ôñïðáßùí ìå óêï-

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 241

ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ

241

ðü ôéò ìåãáëýôåñåò ïéêïíïìéêÝò áðïäï÷Ýò ôïõ ßäéïõ êáé ôá ìåãáëýôåñá ïéêïíïìéêÜ ïöÝëç ãéá ôï óýìðëåãìá ðïëõåèíéêþí åôáéñåéþí áèëçôéêþí åéäþí - êáëùäéáêþí ôçëåïñÜóåùí êÜëõøçò áèëçôéêþí óõíáíôÞóåùí - êïéíùíéêïðïëéôéêþí óõóôçìÜôùí. Ç áëëïßùóç ôïõ áñ÷éêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ åñáóéôå÷íéêïý áèëçôéóìïý, äÝ÷ôçêå éó÷õñü ðëÞãìá, üôáí åíôïðßóôçêáí ãéá ðñþôç öïñÜ ðåñéðôþóåéò áèëçôþí (åðáããåëìáôéþí) ðïõ åß÷áí êÜíåé ÷ñÞóç áíáâïëéêþí ïõóéþí, ðñïêåéìÝíïõ íá âåëôéþóïõí ôéò åðéäüóåéò ôïõò, Ýôóé þóôå íá åðéôý÷ïõí ôá ñåêüñ, ôá ïðïßá èá ïäçãïýóáí óôçí õðïãñáöÞ óõìâïëáßùí ÷ïñçãßáò, áîßáò ðïëëþí ÷éëéÜäùí äïëëáñßùí. [Óçìåßùóç: ìå ôïí ßäéï ôñüðï ìðïñåßôå íá åñãáóôåßôå êáé ãéá ôá èÝìáôá: áõôáñ÷éêÞ - áíôéáõôáñ÷éêÞ åêðáßäåõóç, èÝáôñï - êéíçìáôïãñÜöïò].

1ç Åñþôçóç: á) Íá äéáêñßíåôå áðü ôïõò áíôéèåôéêïýò óõíäÝóìïõò: – åêåßíïõò ðïõ óõíäÝïõí õðïôáêôéêÜ, – åêåßíïõò ðïõ óõíäÝïõí ðåñéüäïõò Þ çìéðåñéüäïõò, – åêåßíïõò ðïõ ìðáßíïõí óôçí áñ÷Þ ìéáò ðñüôáóçò, – åêåßíïõò ðïõ ìðáßíïõí ýóôåñá áðü ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ôçò ðñüôáóçò. â) Íá îå÷ùñßóåôå ôçí áðëÞ áðü ôçí åðéäïôéêÞ áíôéèåôéêÞ óýíäåóç (ìå ðáñáäåßãìáôá). ÁðÜíôçóç: á) Ïé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé – ðïõ óõíäÝïõí õðïôáêôéêÜ, åßíáé: åíþ, áí êáé, ìïëïíüôé, ìüëï ðïõ, ðáñüëï, ðáñüëï ðïõ – ðïõ óõíäÝïõí ðåñéüäïõò Þ çìéðåñéüäïõò, åßíáé: Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, üìùò, ùóôüóï, åíôïýôïéò, áí êáé, ìïëïíüôé, åîÜëëïõ, áíôßèåôá, áðåíáíôßáò

04.qxd

9/17/08 3:16 PM

Óåëßäá 242

242

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

– ðïõ ìðáßíïõí óôçí áñ÷Þ ìéáò ðñüôáóçò, åßíáé: ùóôüóï, Ýðåéôá, ìïëáôáýôá, åíôïýôïéò, üìùò, ìÜëéóôá – ðïõ ìðáßíïõí ýóôåñá áðü ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ëÝîåéò ôçò ðñüôáóçò, åßíáé: ùóôüóï, üìùò, åíôïýôïéò, ìïëáôáýôá, Ýðåéôá, ìÜëéóôá. â) ÁðëÞ áíôéèåôéêÞ óýíäåóç. • ¸öáãå ðïëý, áëëÜ äå ÷üñôáóå! • Äåí Þèåëå íá äïõëÝøåé óôçí åôáéñßá, áëëÜ áíáãêÜóôçêå ëüãù ïéêïíïìéêþí ðñïâëçìÜôùí. • Ç áëÞèåéá åßíáé áõôÞ, ðïõ ëåò, ìá äåí ìðïñåßò íá ôçí áðïäåßîåéò! – ÅðéäïôéêÞ áíôéèåôéêÞ óýíäåóç. • Ôá ôçëåèåÜìáôá (ñéÜëéôé óüïõ) äåí åßíáé ìüíï åðéêßíäõíá ãéá ôçí øõ÷éêÞ ìáò õãåßá, áëëÜ áðåéëïýí åõèÝùò êáé ôéò äçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò. • Ôï äüãìá ôçò óõëëïãéêÞò áóöÜëåéáò ìåôÜ ôçí 11ç Óåðôåìâñßïõ, äåí «öõëáêßæåé» ôéò óõíôáãìáôéêÝò åëåõèåñßåò ìáò ìüíï, áëëÜ áðåéëåß êáé ôçí ðáãêüóìéá åéñÞíç.

2ç Åñþôçóç: ÓõìðëÞñùóå ìå áíôéèåôéêïýò óõíäÝóìïõò ôá ðéï êÜôù êåíÜ: • ........... ðïõ ëõðÞèçêå ðïëý, ........... äåí Ýêëáøå! • ........... ôïí õðïóôÞñéîå çèéêÜ, ............ ïéêïíïìéêÜ ôïí âïÞèçóå. • Ï ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò ïíïìÜóôçêå «Êïóìïêáëüãåñïò» ...... ãéáôß Ýæçóå ãéá ëßãïõò ìÞíåò óôï ¢ãéïí ¼ñïò, .......... ãéáôß ç æùÞ ôïõ Þôáí ôáðåéíÞ, áóêçôéêÞ êáé öôù÷éêÞ. • ............ èá ðïëåìÞóù áõôü ôï íïìïó÷Ýäéï, .......... èá áãùíéóôþ íá ôï êáôáñãÞóù! • ............ ôïí åß÷á ðáñáêáëÝóåé, äå ìå äÝ÷ôçêå. ÁðÜíôçóç: Ïé áíôéèåôéêïß óýíäåóìïé ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ðáñüëï - ùóôüóï, ü÷é ìüíï - áëëÜ êáé, ü÷é ìüíï - áëëÜ êáé, ü÷é ìüíï - áëëÜ êáé, Áí êáé.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 243

ÊÅÖÁËÁÉÏ

3ï

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 244

ÐÑÙÔÏ ÌÅÑÏÓ ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÅÍÏÓ ÂÉÂËÉÏÕ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 245

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

Ç ÔÁÕÔÏÔÇÔÁ ÔÏÕ ÂÉÂËÉÏÕ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Ôá âéâëßá, áëëÜ êáé ôá ðåñéïäéêÜ Þ ïé åöçìåñßäåò, Ý÷ïõí ôá äéêÜ ôïõò óôïé÷åßá ôáõôüôçôáò: üíïìá óõããñáöÝá, ôßôëïò, åêäïôéêüò ïßêïò, ôüðïò êáé ÷ñüíïò Ýêäïóçò. ¼ôáí óå êÜðïéá åñãáóßá ìáò ÷ñçóéìïðïéïýìå óôïé÷åßá áðü êÜðïéï âéâëßï, ðåñéïäéêü Þ åöçìåñßäá, åßìáóôå õðï÷ñåùìÝíïé íá áíáöÝñïõìå ôá «óôïé÷åßá ôáõôüôçôáò» áõôþí ôùí åíôýðùí óôéò õðïóçìåéþóåéò ìáò Þ óôç âéâëéïãñáößá. Ç ðáñÜèåóç áõôþí ôùí óôïé÷åßùí ãßíåôáé ìå ðïëëÝò ìïñöÝò. Ç ðéï óõíçèéóìÝíç åßíáé ç áêüëïõèç: 1. üíïìá óõããñáöÝá. 2. ôßôëïò. 3. åêäïôéêüò ïßêïò. 4. ôüðïò êáé ÷ñüíïò Ýêäïóçò. 5. óåëßäá (ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå óôçí åñãáóßá ìáò).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 246

246

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç: Óçìåéþóôå ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôùí âéâëßùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞóáôå ãéá ìéá åñãáóßá óáò, ð.÷. ãéá ôï âéïãñáöéêü óçìåßùìá åíüò óõããñáöÝá, êáé ðáñïõóéÜóôå ôç âéâëéïãñáößá óáò. Óôéò õðïóçìåéþóåéò ôïõ êåéìÝíïõ óáò íá ðáñáðÝìøåôå, åöüóïí ÷ñåéÜæåôáé, óôá âéâëßá ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞóáôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 158). ÁðÜíôçóç: ÅíäåéêôéêÜ, ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå üôé ãéá ôï âéïãñáöéêü ôïõ ðïéçôÞ ôçò ðñþôçò ìåôáðïëåìéêÞò ãåíéÜò, Ìé÷Üëç Êáôóáñïý, ÷ñçóéìïðïéÞóáìå ôçí áêüëïõèç âéâëéïãñáößá: • Åãêõêëïðáßäåéá ÐÜðõñïò - Larousse - Britannica, Åêäüóåéò ÐÜðõñïò, ÁèÞíá 1997, ôüìïò 33ïò, óåë. 25. • Ì. Ã. ÌåñáêëÞ, Óýã÷ñïíç ÅëëçíéêÞ Ëïãïôå÷íßá, ÌÝñïò Ðñþôï: Ðïßçóç, åêäüóåéò ÐáôÜêç, ÁèÞíá 1987, óåë. 211 - 212. • Óüíéáò Éëßíóêáãéá, Ç ìïßñá ìéáò ãåíéÜò, óõìâïëÞ óôç ìåëÝôç ôçò ìåôáðïëåìéêÞò ðïëéôéêÞò ðïßçóçò óôçí ÅëëÜäá, åêäüóåéò ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1999 (ôÝôáñôç Ýêäïóç), óåë. 99 -101.

I

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 247

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • Ôá «óôïé÷åßá ôáõôüôçôáò» ôïõ âéâëßïõ (âë. 1ç Åíüôçôá) áíáãñÜöïíôáé óõíÞèùò óôï åîþöõëëï (åìðñïóèüöõëëï) êáé ôï åóþöõëëü ôïõ. Ïé ðñüóèåôåò ðëçñïöïñßåò áíáãñÜöïíôáé óå Ýíá êåßìåíï, ðïõ áíáãñÜöåôáé óôï åîþöõëëï (ïðéóèüöõëëï), ôï ïðïßï ìÜëéóôá, áðïôåëåß êáé ìéá ðñþôç ðáñïõóßáóç ôïõ âéâëßïõ. • Âéâëéïðáñïõóßáóç, ïíïìÜæåôáé ôï êåßìåíï óå åöçìåñßäåò Þ ðåñéïäéêÜ, ðïõ åíçìåñþíåé äßíïíôáò ðëçñïöïñßåò óôï áíáãíùóôéêü êïéíü, ãéá êÜðïéï êáéíïýñãéï âéâëßï.

1ç ¢óêçóç: Äåßôå ôá êåßìåíá (1) êáé (2) ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ïðéóèüöõëëá âéâëßùí. Äßíïõí ôéò êáôÜëëçëåò ðëçñïöïñßåò, þóôå íá ðñïêáëÝóïõí ôï åíäéáöÝñïí

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 248

248

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôïõ áíáãíþóôç êáé íá ôïõ äçìéïõñãÞóïõí ôçí åðéèõìßá íá äéáâÜóåé ïëüêëçñï ôï âéâëßï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 159). ÁðÜíôçóç: Ôá êåßìåíá ðïõ ðáñáôßèåíôáé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ïðéóèüöõëëá âéâëßùí. Ç óõíïðôéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí óçìáíôéêüôåñùí óôïé÷åßùí ôùí Ýñãùí áõôþí, êáèþò êáé ç áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíåò ëåðôïìÝñåéåò ãéá ôç æùÞ ôïõ Óéêåëéáíïý, Þ ôéò ðïëéôéêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò óôç Ìéêñáóßá ôçí ðåñßïäï ôùí Ñùìáúêþí ÷ñüíùí, ìðïñïýí íá ðñïêáëÝóïõí ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç êáé íá ôïõ äçìéïõñãÞóïõí ôçí åðéèõìßá íá äéáâÜóåé ïëüêëçñï ôï âéâëßï.

2ç ¢óêçóç: Íá åíôïðßóåôå ôéò ðëçñïöïñßåò êáé ôá ó÷üëéá ôùí âéâëéïðáñïõóéÜóåùí ðïõ áêïëïõèïýí. ÓõæçôÞóôå ôçí ÝêôáóÞ ôïõò· èá ôéò èÝëáôå ðéï åêôåôáìÝíåò Þ ðéï óýíôïìåò; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí ÜðïøÞ óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 161). ÁðÜíôçóç: Ç ðñþôç âéâëéïðáñïõóßáóç (Ð. ÐÑÅÂÅËÁÊÇ, Á. Óéêåëéáíüò), óõìðßðôåé ìå ôï áíôßóôïé÷ï ïðéóèüöõëëï. Ôá ó÷üëéá ðïõ õðÜñ÷ïõí åßíáé: «ìéá óçìáíôéêÞ ìåëÝôç», «ìå ôï ìåãÜëï ìáò ðïéçôÞ», «ìéêñÝò ÷áñáêôçñéóôéêÝò åðéóôïëÝò». Ç âéâëéïðáñïõóßáóç áõôÞ åßíáé óýíôïìç, åýëçðôç êáé êáôáíïçôÞ. Ï áíáãíþóôçò Ý÷åé ìðñïóôÜ óôá ìÜôéá ôïõ ôï äéÜãñáììá ôïõ âéâëßïõ, ãåãïíüò ðïõ ôïí âïçèÜåé íá ôï áîéïëïãÞóåé êáëýôåñá. Ç äåýôåñç âéâëéïðáñïõóßáóç áðïôåëåß ìéá ðåñßëçøç ôïõ ïðéóèüöõëëïõ, ðïõ ìåëåôÞóáìå ðéï ðÜíù (âë. óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 160). Ôá ó÷üëéá ðïõ åíôïðßóáìå åßíáé: «ï ïðïßïò áêüìç êáé êÜôù áðü ôç ñùìáúêÞ äéïßêçóç, äéáôÞñçóå ãéá áéþíåò áêÝñáéï ôïí åëëçíéêü ðïëéôéóìü ......», «áíôëïýìå áíåêôßìçôåò ðëçñïöïñßåò». Êáé áõôÞ ç âéâëéïðáñïõóßáóç, ÷Üñç óôï ðõêíü êáé óáöÞ ëüãï ôçò, ðñïêáëåß ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç êáé ôïõ äçìéïõñãåß ôçí åðéèõìßá íá äéáâÜóåé ïëüêëçñï ôï âéâëßï. Ç ôñßôç âéâëéïðáñïõóßáóç åßíáé ç ðéï ðåñéëçðôéêÞ áðü ôéò ôñåéò êáé äåí ðåñéÝ÷åé êáíåíüò åßäïõò ó÷üëéï Þ áíáöïñÜ. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá óýíôïìç, ëéôÞ êáé åðéãñáììáôéêÞ ðáñïõóßáóç, ðïõ óêïðü Ý÷åé íá äþóåé óôïí áíáãíþóôç ôï äéÜãñáììá ôçò ýëçò ôïõ âéâëßïõ. ºóùò ìéá áíáëõôéêüôåñç ðåñéãñáöÞ êÜðïéùí óçìåßùí íá âïçèïýóå ðåñéóóüôåñï ôïí áíáãíþóôç.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 249

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

249

3ç ¢óêçóç: ÕðïèÝóôå üôé ãñÜöåôå ìéá âéâëéïðáñïõóßáóç, ãéá íá åíçìåñþóåôå ôçí ôÜîç óáò ó÷åôéêÜ ìå Ýíá êáéíïýñãéï âéâëßï ðïõ áðüêôçóå ç âéâëéïèÞêç ôïõ ó÷ïëåßïõ. Áðü ôá åîþöõëëá, ôïí ðßíáêá ðåñéå÷ïìÝíùí êáé ôïí ðñüëïãï ìðïñåßôå íá áíôëÞóåôå ðëçñïöïñßåò ãéá ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôïõ âéâëßïõ (óõããñáöÝáò, ôßôëïò, åêäïôéêüò ïßêïò, ôüðïò êáé ÷ñüíïò Ýêäïóçò, óåëßäåò, åßäïò êåéìÝíïõ êôë.) êáèþò êáé ãéá ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 162). ÁðÜíôçóç: ÅíäåéêôéêÜ, ðáñïõóéÜæïõìå ôï âéâëßï: ç ðñùôåýïõóá ôùí ðñïóöýãùí ôïõ Ãéþñãïõ ÉùÜííïõ: Ãéþñãïò ÉùÜííïõ ç ðñùôåýïõóá ôùí ðñïóöýãùí ÐåæïãñáöÞìáôá åêä. ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1984, óåë. 279 Ìå ôßôëï «Ç ðñùôåýïõóá ôùí ðñïóöýãùí», ï Ãéþñãïò ÉùÜííïõ, ïìáäïðïéåß äåêáôÝóóåñá óýíôïìá ðåæïãñáöÞìáôá, ëïãïôå÷íéêü åßäïò ðïõ óôÝêåôáé áíÜìåóá óôï äïêßìéï êáé ôçí áöÞãçóç ôùí øõ÷éêþí ðåñéðåôåéþí ôïõ ïìéëïýíôïò ðñïóþðïõ êáé ðïõ åéóÞãáãå ï ßäéïò óôá ãñÜììáôÜ ìáò. Óå ðñþôï åðßðåäï, ìÝóá óôéò óåëßäåò ôïõ âéâëßïõ, âñßóêåôáé ç ðüëç êáé ç êïéíùíßá ôçò óçìåñéíÞò Èåóóáëïíßêçò. Óå äåýôåñï åðßðåäï, üìùò, ï ëüãïò ôïõ óõããñáöÝá áöïñÜ ðåñéóóüôåñï óôïõò óçìåñéíïýò áíèñþðïõò, ôçí êïéíùíßá êáé ôéò óõíèÞêåò ôùí ôåëåõôáßùí äåêáåôéþí, ðïõ åðÝäñáóáí Ýôóé Þ áëëéþò óôç æùÞ ôçò ðüëçò. Ï óõããñáöÝáò åäþ, åìöáíßæåôáé ðéï áðåñßöñáóôïò áð’ ü,ôé óå ðñïçãïýìåíá Ýñãá ôïõ, ãéáôß ôï ðÜèïò áíåâáßíåé üôáí ìéëÜåé ãéá ôïõò áíèñþðïõò ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé ôçò êïéíùíßáò ôïõ. ÁõôÞ ç åðþäõíç ðïñåßá ðñïò ôçí áõôïãíùóßá, ìÝóù ôçò ãíþóçò ôïõ ãýñù ìáò, åßíáé ðïõ áöÞíåé óõ÷íÜ óôïí áíáãíþóôç, ìéá ðéêñÞ ãåýóç.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 250

250

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Íá áíôéêáôáóôÞóåôå óôéò ðéï êÜôù öñÜóåéò ôéò õðïãñáììéóìÝíåò ëÝîåéò, Ýôóé þóôå íá ìçí áëëïéùèåß ôï íüçìá: «ñùìáúêÞ åðéêõñéáñ÷ßá», «áðåéñÜñéèìïõò áèëçôéêïýò áãþíåò», «ç÷çñÜ ôéìçôéêÜ ïíüìáôá». ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: «ñùìáúêÞ êõñéáñ÷ßá», «áìÝôñçôïõò áèëçôéêïýò áãþíåò», «åíôõðùóéáêÜ ôéìçôéêÜ ïíüìáôá».

2ç Åñþôçóç: Âñåßôå êáé ðáñïõóéÜóôå óôçí ôÜîç äåëôßá âéâëéïðáñïõóéÜóåùí áðü ôïí ôýðï. ÁðÜíôçóç: ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå: á) Íôïõéãêïý ÁóÝíá Åßóáé åëåýèåñç ìåô. Ìáñßá ÄåìÝóôé÷á, åêä. Ùêåáíßäá, ÁèÞíá 2002, óåë. 340 - 14 Åõñþ. Ç äçìïöéëÞò êáé ðïëõäéáâáóìÝíç óõããñáöÝáò áðü ôçí Ôïõñêßá (ç óõããñáöÝáò ôïõ «Ìéá ãõíáßêá ÷ùñßò üíïìá») áó÷ïëåßôáé ðÜëé ìå ôïí êüóìï ôçò ãõíáßêáò, ôçí øõ÷ïëïãßá, ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò, ôéò ó÷Ýóåéò ôçò. Äýï ãõíáßêåò, ç Ìðåëãêßí êáé ç ÌðåñíÜ. Ç ðñþôç åßíáé ðáíôñåìÝíç êáé áðïãïçôåõìÝíç áðü ôï ãÜìï ôçò. Ç äåýôåñç åßíáé åñùôåõìÝíç ìå ôïí Ýñùôá. Êáé ïé äýï áñíïýíôáé íá äå÷èïýí ôçí çèéêÞ êáé ôïõò êáíüíåò ðïõ åðéâÜëëïõí ç êïéíùíßá êáé ïé Üíôñåò. ÈÝëïõí íá âñïõí ôïí åáõôü ôïõò, ôçí áíåîáñôçóßá ôïõò, ôïí Ýñùôá .....

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 251

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

251

â) Í.Ê. Ìïõôóüðïõëïò Ïé âõæáíôéíÝò åêêëçóßåò ôçò ¢ñôáò åêä. ÐáñáôçñçôÞò, Èåóóáëïíßêç 2002, óåë. 192 - 18 Åõñþ. Ëåýêùìá êáé ïäçãüò ãéá ôçí åðßóêåøç ôùí âõæáíôéíþí ìíçìåßùí ôçò ¢ñôáò, ðïõ âáóßóôçêå óå ðáëáéüôåñåò åñãáóßåò âõæáíôéíïëüãùí, üðùò ôïõ Áíáóôáóßïõ ÏñëÜíäïõ, ôïõ ïðïßïõ ï óõããñáöÝáò õðÞñîå ìáèçôÞò. Ç âõæáíôéíÞ ¢ñôá áðïôåëåß ôï ðéï áíôéðñïóùðåõôéêü ðáñÜäåéãìá áíÜäõóçò ôçò íÝáò æùÞò, ìÝóá áðü ôá åñåßðéá ôïõ Ýíäïîïõ ïéêéóôéêïý ðáñåëèüíôïò. Ïé ìéêñïß óå äéáóôÜóåéò âõæáíôéíïß íáïß ôçò ¢ñôáò áðïôåëïýí ìéêñÝò êéâùôïýò êáé äéá÷ñïíéêÜ ìïõóåßá ôçò âõæáíôéíÞò ðáñÜäïóçò, ç ïðïßá óõíå÷ßæåé íá öùôßæåé êáé íá åðçñåÜæåé ôïí éóôïñéêü âßï ôïõ ÄåóðïôÜôïõ ôçò Çðåßñïõ (...) (áðü ôïí ôýðï)

S

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 252

ÅÍÏÔÇÔÁ 3Ç

ÂÉÂËÉÏÊÑÉÔÉÊÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Ç âéâëéïêñéôéêÞ áíáöÝñåôáé åßôå óå ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá åßôå óå ïðïéïäÞðïôå Üëëï êåßìåíï (Üñèñï, ìåëÝôç, äéáôñéâÞ, ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï êôë.). ÂÝâáéá, ç êñéôéêÞ áíÜëïãá ìå ôï áíôéêåßìåíï ôïõ âéâëßïõ, áó÷ïëåßôáé ìå äéáöïñåôéêÜ èÝìáôá. Ç ëïãïôå÷íéêÞ êñéôéêÞ åîåôÜæåé ôçí õðüèåóç, ôçí ðëïêÞ, ôá ðñüóùðá Þ ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ, åíþ ç êñéôéêÞ åíüò Üñèñïõ Þ ìéáò äéáôñéâÞò åîåôÜæåé ôç ìåëÝôç êáé ôçí ïñãÜíùóç ôïõ õëéêïý, ôïõò óôü÷ïõò ôïõ óõããñáöÝá, ôá óõìðåñÜóìáôá ê.ô.ë. ÃåíéêÜ, ç âéâëéïêñéôéêÞ ìáò äßíåé ðëçñÝóôåñåò ðëçñïöïñßåò áðü ôç âéâëéïðáñïõóßáóç, áöïý ðñïûðïèÝôåé ìåëÝôç ôïõ Ýñãïõ óå âÜèïò êáé óôü÷ïò ôçò åßíáé íá êñßíåé êáé íá áîéïëïãÞóåé ôï ëïãïôå÷íéêü Ýñãï. ÐÜíôùò, ôá üñéá áíÜìåóá óôç âéâëéïðáñïõóßáóç êáé ôç âéâëéïêñéôéêÞ äåí åßíáé ðÜíôá åõäéÜêñéôá.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 253

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

253

1ç ¢óêçóç: ÐáñáêÜôù äßíïíôáé ôá èÝìáôá ìå ôá ïðïßá áó÷ïëåßôáé ï êñéôéêüò óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï. Íá åðéóçìÜíåôå ôá èÝìáôá óôá ïðïßá åðéêåíôñþíåé ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ óôéò õðüëïéðåò ðáñáãñÜöïõò. Óôï ôÝëïò ìå âÜóç ôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôùí ðáñáãñÜöùí ìðïñåßôå íá Ý÷åôå ìéá óõíïëéêÜ åéêüíá ôùí èåìÜôùí óôá ïðïßá áíáöÝñåôáé ï êñéôéêüò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 166). ÁðÜíôçóç: 2ç ÐáñÜãñáöïò: Êåíôñéêü èÝìá:

ÅðéìÝñïõò èÝìáôá:

3ç ÐáñÜãñáöïò: Êåíôñéêü èÝìá: ÅðéìÝñïõò èÝìáôá:

«Íá ìéëÞóïõìå ....... ÷áñáêôçñéóôéêþí åêðñïóþðùí ôçò». Óôïé÷åßá äéáöïñïðïßçóçò (ôå÷íéêÞ - Ýêöñáóç) ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò áõôïý, áðü ôçí ðñïçãïýìåíç åñãáóßá ôïõ óõããñáöÝá. á) óôáèåñÞ êáé êëáóéêÞ äïìÞ. (ðåñéóóüôåñï óôáèåñÜ .... ôïõ ðåæïãñáöÞìáôïò). â) Áõôïôåëåßò éóôïñßåò. (Ìïëïíüôé ï üñïò ........ óå ìéá åíüôçôá). ã) Ç èÝóç ôùí óêçíþí. (ÓêçíÝò êáé ....... åêðñïóþðùí ôçò). «Ï ÷ñüíïò, ðïõ åîÝëåîåí .... ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ». Ç åðï÷Þ ðïõ åðÝëåîå ï óõããñáöÝáò ãéá ôçí ÝñåõíÜ ôïõ. á) Ïé ëüãïé ôçò åðéëïãÞò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ÷ñüíïõ. (Ç åðéëïãÞ ..... ôïõ «ñáãéÜ»).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 254

254

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

â) Ç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò åðéëïãÞò ôïõ óõããñáöÝá. (Ôç íïóôáëãßá ..... «Ðáñüäïõ»). ã) Ï ñüëïò ôçò «Ðáñüäïõ» óôï ìõèéóôüñçìá. (Ç áíáöïñÜ ...... ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ). 4ç ÐáñÜãñáöïò: Êåíôñéêü èÝìá: ÅðéìÝñïõò èÝìáôá:

5ç ÐáñÜãñáöïò: Êåíôñéêü èÝìá: ÅðéìÝñïõò èÝìáôá:

«Ðïéêßëïò êüóìïò ........ «Åñüéêáò»». Ç óôÜóç ôïõ óõããñáöÝá áðÝíáíôé óôïí êüóìï ôçò Óìýñíçò. á) óôÜóç äéáëëáêôéêÞ, áðáëëáãìÝíç áðü öõëåôéêÝò äéáêñßóåéò. (Ðïéêßëïò ï êüóìïò ...... âáñýíåé óôç óõíåßäçóÞ ôïõ). â) äéêáéïëüãçóç áõôÞò ôçò óôÜóçò ôïõ óõããñáöÝá. (êáé ãéá íá ôïí áãáðÞóåé ...... ãéá ôç äéêáßùóÞ ôïõ). ã) ï ðáéäéêüò êüóìïò. (ÌÝóá üìùò óôïí êüóìï áõôü ...... «Åñüéêáò»). «Ï ÊïóìÜò Ðïëßôçò ..... ãéá ôçí ðåæïãñáößá ìáò». Ôï ýöïò ôïõ óõããñáöÝá. Ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ôïðßïõ óôï Ýñãï ôïõ. (¼ðùò äåí ôïí åãêáôáëåßðåé ...... áðüêôçìá ãéá ôçí ðåæïãñáößá ìáò).

2ç ¢óêçóç: ÓõíÞèùò ìéá ëïãïôå÷íéêÞ êñéôéêÞ ðáñïõóéÜæåé óõíïðôéêÜ ôçí õðüèåóç ôïõ Ýñãïõ êáé ôá êýñéá ðñüóùðá. Ðþò åñìçíåýåôå ôçí áðïõóßá áõôþí ôùí óôïé÷åßùí áðü ôçí êñéôéêÞ ôïõ Â. Âáñßêá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 167). ÁðÜíôçóç: ÓõíÞèùò ìéá ëïãïôå÷íéêÞ êñéôéêÞ, áíáëýåé ôï ýöïò êáé ôçí ïñãÜíùóç ôïõ ëüãïõ ôïõ óõããñáöÝá. Åðéèõìåß, åðßóçò, íá áíé÷íåýóåé ôéò ìý÷éåò óêÝøåéò ôïõ äçìéïõñãïý êáé íá ôéò åíôÜîåé ó’ Ýíá åõñýôåñï êïéíùíéêïðïëéôéêü, áëëÜ åîùãëùóóéêü, ðåñéâÜëëïí. Óôç óõãêåêñéìÝíç ëïãïôå÷íéêÞ êñéôéêÞ, ç èÝëçóç ôïõ óõããñáöÝá (Â. Âáñßêá), åßíáé íá á-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 255

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

255

ðïêñõðôïãñáöÞóåé ôá éäéáßôåñá óôïé÷åßá, ðïõ ïäÞãçóáí ôïí ÊïóìÜ Ðïëßôç óôï íá óêéáãñáöÞóåé ôç «âéïãñáößá ìéáò åðï÷Þò êáé ìéáò êïéíùíßáò». Ùò åê ôïýôïõ, ç áíáöïñÜ óôçí õðüèåóç Þ ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ, èá áðïäõíÜìùíå ôï êåßìåíï êáé ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ.

3ç ¢óêçóç: Åêôüò áðü ôéò ðëçñïöïñßåò ãéá ôï óõããñáöÝá êáé ôï âéâëßï, ï êñéôéêüò êÜíåé ïñéóìÝíåò äéáðéóôþóåéò êáé åêöñÜæåé êÜðïéåò áîéïëïãéêÝò êñßóåéò. Íá ôéò åíôïðßóåôå êáé íá ðñïóÝîåôå ðþò ôéò ôåêìçñéþíåé ï Â. Âáñßêáò óôçí êñéôéêÞ ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 167). ÁðÜíôçóç: Ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò ôïõ óõããñáöÝá åíôïðßæïíôáé, áíÜ ðáñÜãñáöï óôá ðéï êÜôù ÷ùñßá: • 1ç ÐáñÜãñáöïò: «ü,ôé áðïôåëåß ...... ìðñïóôÜ ìáò» (ôåêìçñßùóç: åêåßíï ðïõ êõñéáñ÷åß ..... êáìþìáôÜ ôïõò), «Ç óôåíÞ áõôÞ óýíäåóç ..... ðñïóöÝñåé ôç âáèýôåñç óõãêßíçóç» (ôåêìçñßùóç: Ç óôåíÞ áõôÞ óýíäåóç ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá). • 2ç ÐáñÜãñáöïò: «óêçíÝò êáé óõìâåâçêüôá ...... ôçí áîßá ôïõò» (ôåêìçñßùóç: Âïçèïýí ..... Êïéíùíßáò). • 3ç ÐáñÜãñáöïò: «äåí õðïãñáììßæåé ìïíÜ÷á ôçí áíôßèåóç ìå ôï ðáñåëèüí» (ôåêìçñßùóç: Ôï ôüóï áãáðçôü óôï óõããñáöÝá) «äßíåé ôáõôü÷ñïíá êáé êÜðïéá åðéêáéñüôçôá óôï ìõèéóôüñçìá» (ôåêìçñßùóç: ìå ôçí ðñüóöáôç óõìðëÞñùóç óáñÜíôá ÷ñüíùí áðü ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ). • 4ç ÐáñÜãñáöïò: «¸ëëçíåò, Åâñáßïé ..... êáôáíüçóç áðü ôï óõããñáöÝá (ôåêìçñßùóç: ï Üíèñùðïò êáé ü÷é ..... óôç óõíåßäçóÞ ôïõ). • 5ç ÐáñÜãñáöïò: «¼ðùò äåí ôçí åãêáôáëåßðåé .... ìðñïóôÜ óôç öýóç» (ôåêìçñßùóç: Ôï íÝï ôïõ ìõèéóôüñçìá ...... ùò ôïðéïãñÜöïõ).

4ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå Ýíá ëïãïôå÷íéêü âéâëßï (åßíáé ðñïôéìüôåñï íá åðéëÝîåôå Ýíá âéâëßï ãíùóôü óáò áðü ôá Ê. Í.Ë.) êáé íá ðñïóðáèÞóåôå íá ãñÜøåôå ìéá êñéôéêÞ. Óôçí áñ÷Þ íá ðáñáèÝóåôå ôá óôïé÷åßá ðïõ âñßóêïõìå ..... öñïíôßóôå íá áîéïðïéÞóåôå óôçí êñéôéêÞ óáò ôï ëåîéëüãéï ðïõ áêïëïõèåß. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 167).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 256

256

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: ÅíäåéêôéêÜ ðáñáèÝôïõìå ôçí ðéï êÜôù êñéôéêÞ: Ð. ÐÑÅÂÅËÁÊÇ, «¢ããåëïò Óéêåëéáíüò: 30 ÷ñüíéá áðü ôï èÜíáôü ôïõ» åêä. ÏÅÄÂ, ÁèÞíá 1981. ÔñéÜíôá ÷ñüíéá êëåéóìÝíá áðü ôç ìÝñá ôïõ èáíÜôïõ ôïõ· ç áíÜìíçóÞ ôïõ ôáõôßæåôáé ðéá ìå ôçí éäÝá ôïõ ðïéçôÞ. Ï Óéêåëéáíüò ðñïóùðïðïßçóå ðñÜãìáôé óå ìÝãéóôï âáèìü ôçí Ýííïéá ôïõ ëõñéóìïý ðïõ ç äõôéêÞ óêÝøç êáôåñãÜóôçêå áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ñïìáíôéóìïý êáé ìÜëéóôá áðü ôá ÷ñüíéá ôïõ óõìâïëéóìïý êáé Ýðåéôá. Ôï åðþíõìï «ÁëáöñïÀóêéùôïò» ðïõ åß÷å Ýììåóá áðïäþóåé óôïí åáõôü ôïõ, óôçí áñ÷Þ ôçò óôáäéïäñïìßáò ôïõ, Ýâñéóêå ôçí åðéêýñùóÞ ôïõ ôüóï óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ìÝóá óôç æùÞ üóï êáé óôçí ðïßçóÞ ôïõ. ¢ããåëïò Óéêåëéáíüò êáé ðïéçôÞò õðÞñîáí óõíþíõìá ãéá ôç óõíåßäçóç ôçò ãåíéÜò ìáò. ¼óá ï Óéêåëéáíüò ìáò õðïó÷Ýèçêå ìå ôï íåáíéêü áññáâþíá ôïõ «ÁëáöñïÀóêéùôïõ» ôá ðñáãìáôïðïßçóå ìÝóá óå ðïñåßá èñéÜìâïõ. ÎáíáóÜñêùóå ôçí áñ÷áßá øõ÷Þ ôïõ ãÝíïõò êáé ìáò ôçí ðáñïõóßáóå óáí áðáñÜìéëëï ðñüôõðï, ó’ Ýíá áðïëëþíéï óþìá. Ìáò Ýêáíå íá íéþóïõìå ôçí áñìïíßá ìå ôçí åýêïóìç öýóç êáé ìáò ÷Üñéóå ôç âåâáéüôçôá ðùò óôçí êëáóéêÞ ãç, ç áíôßèåóç Öýóç êáé Ðíåýìá, ôéôáíéóìüò êáé áíèñùðéóìüò åßíáé áíõðüóôáôç. ÊáôåñãÜóôçêå ôç ãëþóóá ìáò êáé ôçí åêðýñùóå óôï êáìßíé ôçò ðïßçóÞò ôïõ, þóðïõ íá áðïêáëýøåé ôçí ôñéó÷éëéü÷ñïíç øõ÷Þ ðïõ ôïí Ýðëáóå... Ï Óéêåëéáíüò óôÜèçêå ï ðáéäåõôÞò êáé óõíÜìá ï ëõôñùôÞò ìáò. Ç ðïßçóÞ ôïõ, üðùò êÜèå ìåãÜëç ðïßçóç, áðïêáëýðôåé áíèñþðéíá óõíáéóèÞìáôá, ôçí þñá ôçò åõèýíçò. Ï ëõñéêüò Óéêåëéáíüò Þôáí Þäç åèíéêüò ðïéçôÞò üôáí ìéëïýóå ãéá åèíéêÞ êáé çèéêÞ åëåõèåñßá.

5ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôá áðïóðÜóìáôá áðü êñéôéêÞ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ êáé íá åðéóçìÜíåôå ôá èÝìáôá ìå ôá ïðïßá áó÷ïëåßôáé ç êñéôéêüò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 170). ÁðÜíôçóç: Ôá èÝìáôá ìå ôá ïðïßá áó÷ïëåßôáé ç êñéôéêüò êáé ôá ïðïßá åìåßò ìðïñïýìå íá åðéóçìÜíïõìå, åßíáé (åðéãñáììáôéêÜ) ôá áêüëïõèá:

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 257

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

257

á) ç ó÷Ýóç ôïõ âéâëßïõ ìå ôçí êïéíùíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, ôçí áëçèéíÞ æùÞ. â) ç ðñùôïðïñßá ôïõ âéâëßïõ óå ó÷Ýóç ìå ôç äéäáóêáëßá ôçò ãëþóóáò. ã) áíáöïñÝò óôç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôùí ðáëáéüôåñùí åã÷åéñéäßùí, áëëÜ êáé óôéò êáéíïôïìßåò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ. ä) ç äýíáìç ôçò ëÝîçò, üðùò ðáñïõóéÜæåôáé ìÝóá áðü ôçí ðáñÜèåóç åíäåéêôéêþí óçìåßùí ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ. å) ðñïûðïèÝóåéò, Ýôóé þóôå ôï âéâëßï íá êáôáóôåß áðïôåëåóìáôéêü êáé ÷ñÞóéìï.

6ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå ìéá âéâëéïêñéôéêÞ ãéá Ýíá ó÷ïëéêü åã÷åéñßäéï. Öñïíôßóôå íá ôåêìçñéþóåôå ôéò áðüøåéò óáò ìå ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 171). ÁðÜíôçóç: ÅíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå: Âéâëßï áñ÷áßùí Åëëçíéêþí ÈåùñçôéêÞò Êáôåýèõíóçò Â’ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ. «ÁÍÈÏËÏÃÉÏ ÁÑ×ÁÚÊÇÓ ËÕÑÉÊÇÓ ÐÏÉÇÓÇÓ» Ôï âéâëßï áõôü áðåõèýíåôáé óôïõò ìáèçôÝò ôçò èåùñçôéêÞò êáôåýèõíóçò ôçò äåýôåñçò ôÜîçò åíéáßïõ Ëõêåßïõ êáé áðïôåëåß ìéá áíèïëïãßá ðïéçìÜôùí ôùí ðéï óçìáíôéêþí äçìéïõñãþí ôçò áñ÷áúêÞò åðï÷Þò. Óêïðüò ôùí óõããñáöÝùí ôïõ âéâëßïõ Þôáí íá Ýëèåé ï ìáèçôÞò óå åðáöÞ ìå Ýíá áêüìá åßäïò ðïéçôéêïý ëüãïõ (ìåôÜ ôï Ýðïò êáé ôçí ôñáãùäßá) ãéá íá áðïêôÞóåé ìéá ïëïêëçñùìÝíç åéêüíá ôçò ðïéçôéêÞò äçìéïõñãßáò ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí. Ç äïìÞ ôçò äéäáêôéêÞò åíüôçôáò, ìå ôçí ðáñÜèåóç ôïõ áñ÷áßïõ áðïóðÜóìáôïò êáé ôçí áêüëïõèç ðáñÜèåóç ðïëëþí êáé äéáöïñåôéêþí ëïãïôå÷íéêþí ìåôáöñÜóåùí, ðñïùèåß ôçí åñãáóßá óôçí ôÜîç êáé áíáðôýóóåé ôï äéÜëïãï, ìÝóá áðü ôïí ïðïßï èá ðñïêýðôåé êÜèå öïñÜ ìßá áðüäïóç óôá íÝá åëëçíéêÜ. Ðñïò áõôÞ ôçí êáôåýèõíóç ïäçãåß êáé ç ðáñÜèåóç (ðëïýóéá) ëåîéëïãßïõ êáé óôïé÷åßùí ôùí áñ÷áßùí åëëçíéêþí äéáëÝêôùí, ìÝóù ôùí ïðïßùí, åðßóçò, ìðïñåß ï ìáèçôÞò íá åðéóçìÜíåé ôçí ðïéêéëßá êáé ôçí ðïëõìïñößá ôïõ áñ÷áßïõ ðïéçôéêïý ëüãïõ. Ç ìïñöÞ, ôÝëïò, ôùí åñùôÞóåùí ïé ïðïßåò áêïëïõèïýí, ôá ðñïò ìåëÝôç áðïóðÜóìáôá, Ý÷åé ùò óêïðü íá êáôáóôÞóåé ôïõò ìáèçôÝò éêáíïýò íá äéáðéóôþóïõí, ÷Üñç óôï óõó÷åôéóìü áñ÷áßùí êáé íåüôåñùí ðïéçôþí, ôçí êïéíüôçôá ôïõ ðïéçôéêïý ðñïâëçìáôéóìïý, êáèþò êáé ôïí üìïéï - èåìáôéêÜ - ôñüðï, ìå ôïí ïðïßï åîùôåñéêåýåôáé óôç äéÜñêåéá ôïõ ÷ñüíïõ, ï øõ÷éêüò êáé óõíáéóèçìáôéêüò êüóìïò ôïõ áíèñþðïõ.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 258

258

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Íá ó÷çìáôßóåôå öñÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: áêáëáßóèçôïò, åõôñÜðåëï, øõ÷ïãñáöïýìáé, åõöÜíôáóôïò, õðïâëçôéêüò. ÁðÜíôçóç: Ïé öñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • Ç áêáëáßóèçôç, áñ÷éôåêôïíéêÜ, ìïñöÞ ôïõ íáïý, ôïí êáôáôÜóóåé óôá Ýñãá êáôþôåñçò êáëëéôå÷íéêÞò ðïéüôçôáò. • Ôï åõôñÜðåëï ýöïò ôçò åéäçóåïãñáöéêÞò èåìáôïãñáößáò ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êáíáëéïý, áðïôåëåß ðñüâëçìá ãéá ôïõò éäéïêôÞôåò ôïõ. • Óôéò «ÁêõâÝñíçôåò Ðïëéôåßåò» ôïõ Ôóßñêá øõ÷ïãñáöïýíôáé ïé ðñùôáãùíéóôÝò, áëëÜ êáé ôá äåõôåñåýïíôá ðñüóùðá ôçò éóôïñßáò. • Ï ðïéçôéêüò ëüãïò ôïõ Ìßëôïõ Óá÷ôïýñç ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìéá åõöÜíôáóôç åéêïíïðïéßá. • Ìå õðïâëçôéêü ýöïò êáé áóôåßñåõôï ëõñéóìü, óõíÝèåóå Ýíá áíåêôßìçôï Ýñãï.

2ç Åñþôçóç: «óçìáíôéêüôåñá óõìâåâçêüôá», «ç ðïëéôåßá ðïõ õðáéíßóóåôáé», «Ï ÷ñüíïò, ðïõ åîÝëåîåí ï óõããñáöÝáò», «ç ðáíóðåñìßá ôùí öõëþí: áíôéêáôáóôÞóôå ôéò õðïãñáììéóìÝíåò ëÝîåéò ìå Üëëåò éóïäýíáìåò. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: óçìáíôéêüôåñá óõìâÜíôá ç ðïëéôåßá ðïõ õðïíïåß ï ÷ñüíïò, ðïõ åðÝëåîå ï óõããñáöÝáò Ôï áíÜìåéêôï ðëÞèïò ôùí öõëþí.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 259

ÅÍÏÔÇÔÁ 4Ç

ÔÏ ÕÖÏÓ ÔÏÕ ÊÑÉÔÉÊÏÕ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Ôï ýöïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß óõ÷íÜ Ýíáò êñéôéêüò åßíáé áóõíÞèéóôï, ðïëýðëïêï êáé ìåñéêÝò öïñÝò, åîåæçôçìÝíï. ÄçëáäÞ, ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìáêñïðåñßïäï ëüãï, áóõíÞèéóôåò/óðÜíéåò ëÝîåéò êáé äéáäï÷éêÞ õðüôáîç. Ç åðéëïãÞ áõôïý ôïõ ýöïõò äåí áðïôåëåß ìåéïíÝêôçìá, åöüóïí ï êñéôéêüò åßíáé Ýìðåéñïò ÷ñÞóôçò ôçò ãëþóóáò.

1ç ¢óêçóç: ¸íáò áðü ôïõò ëüãïõò ðïõ ïäçãïýí ôïí êñéôéêü íá ÷ñçóéìïðïéåß óõ÷íÜ óýíèåôï ëüãï åßíáé ôï ðñïçãìÝíï åðßðåäï ôïõ êïéíïý óôï ïðïßï áðåõèýíåôáé. Ìðïñåßôå íá óêåöôåßôå Üëëïõò ëüãïõò ðïõ ôïí ùèïýí ó’ áõôÞ ôçí åðéëïãÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 172).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 260

260

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Êáèïñéóôéêü ñüëï óôçí åðéëïãÞ ôïõ óýíèåôïõ ëüãïõ, áðü ôïí êñéôéêü, äéáäñáìáôßæåé ç öýóç ôçò åñãáóßáò ôïõ. Ï êñéôéêüò åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá «ðáßîåé ôï ñüëï» ôïõ åñìçíåõôÞ êáé ôïõ «åéäéêïý» ðïõ óôÝêåôáé áíÜìåóá óôï äçìéïõñãü êáé ôï èåáôÞ. Ãéá áõôïý ôïõ åßäïõò ôçí áðïóôïëÞ, äçëáäÞ ãéá ôçí «åñìçíåßá» ôçò êáëëéôå÷íéêÞò äçìéïõñãßáò êáé ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôïõ äçìéïõñãïý, áðáéôåßôáé ýöïò ðåñßðëïêï êáé ðõêíü. Ùò åðß ôï ðëåßóôïí, áõôïý ôïõ åßäïõò ïé áíáëýóåéò (êñéôéêÞ Ýñãùí ôÝ÷íçò) ðñïóðáèïýí íá åêöñÜóïõí ìå ôï ëüãï, éäåïëïãéêÝò áíáæçôÞóåéò, óõíáéóèçìáôéêÝò óõãêñïýóåéò êáé öõóéêÝò/ìåôáöõóéêÝò áíçóõ÷ßåò. Ðñüêåéôáé, äçëáäÞ, ãéá áíôéêåßìåíá, åî ïñéóìïý äýóêïëá, ðïõ ï êñéôéêüò êáëåßôáé íá ôá êáôáóôÞóåé åýëçðôá êáé êáôáíïçôÜ óôï åõñý êïéíü, ìå èåùñçôéêÜ ó÷Þìáôá. ¼ìùò, áõôÜ ôá «èåùñçôéêÜ ó÷Þìáôá» ðïëëÝò öïñÝò ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðïëõðëïêüôçôá óôç óýíôáîç, ðõêíüôçôá óôï ýöïò êáé åðéôÞäåõóç óôçí Ýêöñáóç.

2ç ¢óêçóç: Èõìçèåßôå óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãåíéêÜ ç áðüêëéóç áðü ôçí «êáíïíéêÞ» óåéñÜ ôùí üñùí ôçò ðñüôáóçò êáé ç äéáäï÷éêÞ õðüôáîç. Äåßôå ðÜëé ôçí êñéôéêÞ ôïõ Â. Âáñßêá: á) Ðïéåò óõíôáêôéêÝò «éäéïìïñößåò» åðéóçìáßíåôå óôéò åðüìåíåò ðåñéüäïõò ôçò ðáñáãñÜöïõ; â) Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ç ÷ñÞóç ôïõ êüììáôïò åßíáé áíáãêáóôéêÞ êáé óå ðïéåò åßíáé èÝìá ýöïõò êáé åðéëïãÞò ôïõ óõããñáöÝá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 174). ÁðÜíôçóç: • ÃåíéêÜ ç áðüêëéóç áðü ôçí «êáíïíéêÞ» óåéñÜ ôùí üñùí ôçò ðñüôáóçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé üôáí èÝëïõìå íá äþóïõìå Ýìöáóç óå êÜðïéïí Üëëïí üñï. Ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí ðñüôáóç: «Ýíáò íÝïò Üíäñáò Ýêëåéóå ôçí ðüñôá ìå äýíáìç», ç áðüêëéóç áðü ôçí «êáíïíéêÞ» óåéñÜ ìðïñåß íá ðÜñåé ôçí ðéï êÜôù ìïñöÞ: «Ìå äýíáìç Ýêëåéóå Ýíáò íÝïò Üíäñáò ôçí ðüñôá» Þ «ôçí ðüñôá ôçí Ýêëåéóå ìå äýíáìç Ýíáò íÝïò Üíäñáò». • ÃåíéêÜ, ôçí õðüôáîç (õðïôáêôéêÞ óýíäåóç) ôç ÷ñçóéìïðïéïýìå ãéá íá äåßîïõìå ôéò ëïãéêÝò ó÷Ýóåéò åíüò óýíèåôïõ íïÞìáôïò. ¹ ðéï áðëÜ, ìå áõôïý ôïõ åßäïõò ôç óýíäåóç õðïôÜóóïõìå, äçëáäÞ åîáñôïýìå ôç äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç áðü ìéá Üëëç (êýñéá Þ äåõôåñåýïõóá).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 261

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

261

Äéáäï÷éêÞ õðüôáîç ÷ñçóéìïðïéïýìå üôáí ôï íüçìá ðïõ èÝëïõìå íá åêöñÜóïõìå åßíáé ðïëõðëïêüôåñï, ïðüôå áðü ìéá äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç åîáñôþíôáé êáé Üëëåò äåõôåñåýïõóåò ðñïôÜóåéò. á) Ç óõíôáêôéêÞ éäéïìïñößá åðéóçìáßíåôå óôéò óõìðëçñùìáôéêÝò óêÝøåéò ôïõ õðïêåéìÝíïõ, óôçí ôñßôç ðåñßïäï ôçò ðñþôçò ðáñáãñÜöïõ, êáèþò åðßóçò êáé óôçí áíáöïñéêÞ ðñüôáóç «ðïõ ï óõããñáöÝáò .... ÅëëÜäá» ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí ðñüôáóç «áëëÜ ..... åìðåéñßáò». Óôçí ôÝôáñôç ðåñßïäï ôçò ðáñáãñÜöïõ, Ý÷ïõìå ðñüôáîç ôïõ êáôçãïñïõìÝíïõ. â) Óôéò ðéï êÜôù ðñïôÜóåéò ç ÷ñÞóç ôïõ êüììáôïò åßíáé èÝìá ýöïõò êáé åðéëïãÞò ôïõ óõããñáöÝá: – «..., åäþ êáé óáñÜíôá ÷ñüíéá, ...». – «..., óôçí ßäéá áõôÞ ðïëéôåßá êáé óôçí åëåýèåñç ÅëëÜäá, ...» – «..., ôçí ðñùôïôõðßá, áëëÜ êáé ôçí Ýëîç ôïõ âéâëßïõ...». – «..., áêüìç êáé ìå ôá ðáñáóôñáôÞìáôÜ ôïõò ...». – «... Íá ìéëÞóïõìå .... ôïõ ÊïóìÜ Ðïëßôç, ...». – «... Ðåñéóóüôåñï ... êáé ôùí êáôáóôÜóåùí, ...» – «... äå èá åß÷å, ßóùò, ...» – «..., áðïöáóéóôéêÞò ùóôüóï óçìáóßáò ...., óõíïëéêÞò åíôýðùóç» – «..., ïýôå áõôïý, ...» – «..., Üëëùóôå, ...» – «..., ðáñáêïëïõèþíôáò ... ôçò «ðáñüäïõ». – «..., ìå ôçí ßäéá óõìðÜèåéá ... áðü ôï óõããñáöÝá». – «..., ðáñáìÝíïõí ... ôï êÝíôñï ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò». – «..., Ýóôù êáé ðåñéïñéóìÝíåò, ...».

3ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá áðëïðïéÞóåôå ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï, áëëÜæïíôáò, üðïõ ÷ñåéÜæåôáé, ôç óýíôáîç êáé ôç óôßîç· ð.÷. ç ðåñßïäïò «ü,ôé áðïôåëåß ..... ï óõããñáöÝáò» ìðïñåß íá áðïäïèåß ùò åîÞò: «Óôïí åõñýôáôï ðßíáêá ..... êáé ôçí Ýëîç ôïõ âéâëßïõ». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 174). ÁðÜíôçóç: «Ï Ê. Ðïëßôçò, óôï íÝï ôïõ ìõèéóôüñçìá «Óôïõ ×áôæçöñÜãêïõ», åðé÷åéñåß ôç «âéïãñáößá» ìéáò åðï÷Þò êáé ìéáò êïéíùíßáò âáóéóìÝíçò óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé óôïëé-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 262

262

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óìÝíçò ìå öáíôáóôéêÜ åðåéóüäéá. Ï ôßôëïò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ïíïìáôßæåé ìéá áðü ôéò ëáúêÝò óõíïéêßåò - üðïõ êáé äéáäñáìáôßæïíôáé ôá óçìáíôéêüôåñá óõìâåâçêüôá ôïõ âéâëßïõ - ôçò ïñéóôéêÜ ÷áìÝíçò, åäþ êáé óáñÜíôá ÷ñüíéá, ãéá ôïí åëëçíéóìü ðñùôåýïõóáò ôçò Éùíßáò. Ôï ìõèéóôüñçìá óõíèÝôïõí ðáéäéêÝò áãáðçìÝíåò ìíÞìåò, åîùñáúóìÝíåò êÜðïôå áðü ôçí áðüóôáóç ôïõ ÷ñüíïõ, áëëÜ êáé êïéôáãìÝíåò ìÝóá áðü ôï öáêü ôçò ðéêñÞò åìðåéñßáò, ðïõ ï óõããñáöÝáò áðåêüìéóå áðü ôçí êáôïðéíÞ ðïñåßá ôïõ óôç æùÞ, óôçí ßäéá áõôÞ ðïëéôåßá êáé óôçí åëåýèåñç ÅëëÜäá. [.....] Ç óôåíÞ áõôÞ óýíäåóç ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá, üðùò ç Ýììåóç Þ Üìåóç áíáöïñÜ óå ðñïóùðéêÜ âéþìáôá, áðü ôá ïðïßá êáé áðïêëåéóôéêÜ öáßíåôáé íá áíôëåß, äßíåé áõèåíôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç êáé ôçò ðñïóöÝñåé ôç âáèýôåñç åêåßíç óõãêßíçóç, ðïõ ìïíÜ÷á ç åîïìïëüãçóç åðéôõã÷Üíåé.

Åñþôçóç: Ó÷çìáôßóôå öñÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: ðïìðþäåò, äçêôéêü, êáôáèëéðôéêÞ, ãëõêáíÜëáôï, áðÝñéôôïò. ÁðÜíôçóç: • Ïé öñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • Ìå ýöïò ðïìðþäåò êáé õðåñïðôéêü îåêßíçóå ôçí ïìéëßá ôïõ, ÷èåò ôï âñÜäõ ï ðñùèõðïõñãüò. • Ï äçìïóéïãñÜöïò áõôüò åßíáé ãíùóôüò ãéá ôï äçêôéêü ýöïò ôïõ. • ÌÝóá óå ìéá âáñéÜ êáé êáôáèëéðôéêÞ áôìüóöáéñá êçäåýôçêáí, ÷èåò ôï ðñùß ôá èýìáôá ôçò íáõôéêÞò ôñáãùäßáò. • Ôá öôçíÜ ñïìÜíôæá ðïõ ðùëïýíôáé óôá ðåñßðôåñá Ý÷ïõí áðëïúêü êáé ãëõêáíÜëáôï ýöïò. • Ìå ìéá ëéôÞ êáé áðÝñéôôç ðåñéãñáöÞ ôùí ÷èåóéíþí ôñáãéêþí ãåãïíüôùí, ïëïêëÞñùóå ï ê. ×., ôçí ïìéëßá ôïõ!

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 263

ÅÍÏÔÇÔÁ 5Ç

ÁÐËÇ ÊÁÉ ÄÉÁÄÏ×ÉÊÇ ÕÐÏÔÁÎÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • ¼ôáí èÝëïõìå íá åêöñÜóïõìå Ýíá óýíèåôï íüçìá, Ý÷ïõìå áíÜãêç ü÷é ìüíï áðü ìßá, áëëÜ áðü äýï Þ ðåñéóóüôåñåò ðñïôÜóåéò. Ïé ðñïôÜóåéò áõôÝò ìðïñïýí íá óõíäõáóôïýí ìåôáîý ôïõò ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò (ó÷Þìá áóýíäåôï, ðáñáôáêôéêÞ Þ õðïôáêôéêÞ óýíäåóç). ¼ôáí ç óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí ãßíåôáé ìå õðïôáêôéêïýò óõíäÝóìïõò, ïíïìÜæåôáé õðïôáêôéêÞ. Ìå áõôÞí õðïôÜóóïõìå, äçëáäÞ åîáñôïýìå, ôç äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç áðü ìéá Üëëç. ÓõíÞèùò, óôçí õðïôáêôéêÞ óýíäåóç ïé ðñïôÜóåéò åßíáé áíüìïéåò (êýñéá, äåõôåñåýïõóá). Óõ÷íÜ, üìùò, ìéá äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç ìðïñåß íá åîáñôÜôáé áðü Üëëç äåõôåñåýïõóá ðñüôáóç (äéáäï÷éêÞ õðüôáîç). • Ç áíôßèåôç äéáäéêáóßá (Üñóç õðüôáîçò), ðïõ ìåôáôñÝðåé ôéò äåõôåñåýïõóåò ðñïôÜóåéò, óå êýñéåò êáé áóýíäåôåò ìåôáîý ôïõò, ìáò ïäçãåß óôá «óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá» ôçò óýíäåóçò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 264

ÅÍÏÔÇÔÁ 6Ç

ÏÉ ÁÍÁÖÏÑÉÊÅÓ ÐÑÏÔÁÓÅÉÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò åßíáé áðü ôá åßäç ôùí äåõôåñåõïõóþí ðñïôÜóåùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôüóïò ôçí áðëÞ üóï êáé óôç äéáäï÷éêÞ õðïôáêôéêÞ óýíäåóç. • ÁíáöïñéêÝò ïíïìÜæïíôáé ïé äåõôåñåýïõóåò ðñïôÜóåéò ðïõ åéóÜãïíôáé ìå áíáöïñéêÝò áíôùíõìßåò (ðïõ, üðïéïò, ï ïðïßïò, üóïò, ü,ôé) Þ ìå áíáöïñéêÜ åðéññÞìáôá (üðïõ, ðïõ, üðùò, ðùò, üóï, êáèþò, óáí, ùóÜí) êáé ðñïóäéïñßæïõí êÜðïéïí üñï ìéáò Üëëçò ðñüôáóçò, ï ïðïßïò åßôå õðÜñ÷åé óôçí ðñüôáóç åßôå ðáñáëåßðåôáé êáé åííïåßôáé. • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò äéáêñßíïíôáé óå: 1) ïíïìáôéêÝò êáé 2) åðéññçìáôéêÝò. • ÏíïìáôéêÝò ëÝãïíôáé ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ åéóÜãïíôáé ìå áíáöïñéêÝò áíôùíõìßåò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ùò ïíüìáôá: õðïêåßìåíï, áíôéêåßìåíï, ïíïìáôéêüò ðñïóäéïñéóìü (ðáñÜèåóç, åðåîÞãçóç), êáôçãïñïýìåíï. • ÅðéññçìáôéêÝò ëÝãïíôáé ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ðïõ åéóÜãïíôáé ìå áíáöïñéêÜ åðéññÞìáôá Þ Üëëïõò áíáöïñéêïýò åðéññçìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò êáé ðñïóäéïñßæïõí Ýíá åðßññçìá Þ Üëëï åðéññçìáôéêü ðñïóäéïñéóìü ìéáò ðñüôáóçò. Ïé áíáöïñéêÝò åðéññçìáôéêÝò ðñïôÜóåéò äçëþíïõí üðùò ïé åðéññçìáôéêïß ðñïóäéïñéóìïß: ôüðï, ÷ñüíï, ôñüðï, ðïóü, óõìöùíßá, åíáíôßùóç/ðáñá÷þñçóç, ðáñïìïßùóç. • Ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ìðïñïýí íá åßíáé: 1. ÐñïóèåôéêÝò, äçëáäÞ íá ìçí áðïôåëïýí áðáñáßôçôï óõìðëÞñùìá óôïí üñï ðïõ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 265

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

2. • á)

â)

ã)

265

ðñïóäéïñßæïõí (êáé ôüôå Ý÷ïõìå óôï ãñáðôü ëüãï êüììá Þ óôïí ðñïöïñéêü ðáýóç). Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ìáò ìßëçóå ãéá ôï Íßêï, ðïõ ìáò åßíáé Üãíùóôïò. Áíáãêáßïé ðñïóäéïñéóìïß (ðñïóäéïñéóôéêÝò) óôïí üñï ðïõ ðñïóäéïñßæïõí. Ãéá ðáñÜäåéãìá: Ôï öáãçôü ðïõ öÜãáìå ÷ôåò Þôáí ðïëý íüóôéìï. Äéáêñßíïõìå ôéò ðáñáèåôéêÝò áðü ôéò ðñïóäéïñéóôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ìå âÜóç ôá áêüëïõèá êñéôÞñéá: óôßîç: ïé ðáñáèåôéêÝò ðñïôÜóåéò ÷ùñßæïíôáé áðü ôïí ïíïìáôéêü üñï óôïí ïðïßï áíáöÝñïíôáé ìå êüììá Þ Üëëá óçìåßá óôßîçò (ðáýëåò, ðáñåíèÝóåéò êôë.). Áíôßèåôá ïé ðñïóäéïñéóôéêÝò áêïëïõèïýí ÷ùñßò êüììá ôïí ïíïìáôéêü üñï ðïõ ðñïóäéïñßæïõí. åðéôïíéóìüò· ïé ðñïóäéïñéóôéêÝò äéáâÜæïíôáé ìáæß ìå ôïí üñï óôïí ïðïßï áíáöÝñïíôáé. Áíôßèåôá ïé ðáñáèåôéêÝò äéáêñßíïíôáé áðü ôïí üñï óôïí ïðïßï áíáöÝñïíôáé ìå ìéá óýíôïìç ðáýóç. óçìáóéïëïãéêü êñéôÞñéï/íüçìá· Ðñüêåéôáé ãéá ôï ðéï áîéüðéóôï êñéôÞñéï. Ç ðáñáèåôéêÞ ðñüôáóç ðåñéÝ÷åé îå÷ùñéóôÝò Þ äåõôåñåýïõóåò ðëçñïöïñßåò óå ó÷Ýóç ìå ôïí üñï óôïí ïðïßï áíáöÝñåôáé. Áíôßèåôá ç ðñïóäéïñéóôéêÞ áðïôåëåß ôï áðáñáßôçôï óõìðëÞñùìá ôïõ üñïõ ðïõ ðñïóäéïñßæåé.

1ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá åíôïðßóåôå ôéò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò óôçí êñéôéêÞ ôïõ Â. Âáñßêá, êáé íá ôéò äéáêñßíåôå óå ïíïìáôéêÝò êáé åðéññçìáôéêÝò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 176). ÁðÜíôçóç: á) Ïé åðéññçìáôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò åßíáé ïé áêüëïõèåò: «üðïõ êáé äéáäñáìáôßæïíôáé .... ôïõ âéâëßïõ», «üðùò ìáò åîïìïëïãåßôáé .... ï óõããñáöÝáò», «üðùò ç Ýììåóç .... âéþìáôá», «ðïõ êõñéáñ÷ïýóå ..... ðåæïãñáöÞìáôÜ ôïõ», «üðùò åßðáìå», «ðïõ áêïëïýèçóáí», «ðïõ ç åéñçíéêÞ óõìâßùóç ôïõò», «ðïõ ðåñéóóüôåñï ôïí ðñïóåëêýåé», «üðùò äåí ôïí åãêáôáëåßðåé».

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 266

266

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

â) Ïé ïíïìáôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò åßíáé: «ðïõ õðáéíßóóåôáé», «ðïõ ï óõããñáöÝáò .... ðïñåßá ôïõ óôç æùÞ», «ü,ôé áðïôåëåß ôçí ðñùôïôõðßá», «ðïõ óôÞíåé ìðñïóôÜ ìáò», «ðïõ êõñéáñ÷åß», «ðïõ ôï äéáöïñïðïéïýí .... ðñïçãïýìåíç åñãáóßá ôïõ», «ðïõ äéçãåßôáé», «ðïõ åîÝëåîåí .... ôçí ÝñåõíÜ ôïõ», «ðïõ êéíåßôáé óôï ìõèéóôüñçìá».

2ç ¢óêçóç: ÃñÜøôå ôñßá ðáñáäåßãìáôá óôá ïðïßá ïé áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò ôçí ðñþôç öïñÜ íá åßíáé ðñïóäéïñéóôéêÝò êáé ôç äåýôåñç ðáñáèåôéêÝò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 176). ÁðÜíôçóç: á) ÐñïóäéïñéóôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò: • ¸öáãå ôï öáãçôü ôïõ ðïõ Þôáí íüóôéìï. • Ìáò ìßëçóå ãéá ôï Íßêï ðïõ ìáò åßíáé Üãíùóôïò. • ÅéóÝðñáîå ôï ìéóèü ôïõ ðïõ Þôáí éêáíïðïéçôéêüò. â) ÐáñáèåôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò. • ¸öáãå ôï öáãçôü ôïõ, ðïõ Þôáí íüóôéìï. • Ìáò ìßëçóå ãéá ôï Íßêï, ðïõ ìáò åßíáé Üãíùóôïò. • ÅéóÝðñáîå ôï ìéóèü ôïõ, ðïõ Þôáí éêáíïðïéçôéêüò.

3ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå ôþñá íá îå÷ùñßóåôå óôçí êñéôéêÞ ôïõ Â. Âáñßêá ìåñéêÝò ðñïóäéïñéóôéêÝò êáé ìåñéêÝò ðáñáèåôéêÝò ðñïôÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 177). ÁðÜíôçóç: á) ÐñïóäéïñéóôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò: «ðïõ õðáéíßóóåôáé», «ü,ôé áðïôåëåß», «ðïõ óôÞíåé», «ðïõ êõñéáñ÷åß», «ðïõ äéçãåßôáé», «ðïõ ôéò óõíäÝïõí», «ðïõ áêïëïýèçóáí», «ðïõ èá âñåèåß» ê.á. â) ÐáñáèåôéêÝò áíáöïñéêÝò ðñïôÜóåéò: «ðïõ ï óõããñáöÝáò áðåêüìéóå ...», «ðïõ ôï äéáöïñïðïéïýí óçìáíôéêÜ ...», «ðïõ êõñéáñ÷ïýóå óôá ðñïçãïýìåíá ðåæïãñáöÞìáôÜ ôïõ», «ðïõ åîÝëåîåí ...», «ðïõ ç åéñçíéêÞ óõìâßùóÞ ôïõò....» ê.á.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 267

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

267

4ç ¢óêçóç: Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôùí öñÜóåùí ìå ôéò áíáöïñéêÝò áíôùíõìßåò (ðïõ, ïðïßïò, åìðñüèåôï ïðïßïò -á -ï, êôë.) Þ êáé ìå ôá áíáöïñéêÜ åðéññÞìáôá ðïõ ëåßðïõí. ÐñïóèÝóôå êüììá ðñéí áðü ôï êåíü, üðïõ íïìßæåôå üôé ç áíáöïñéêÞ ðñüôáóç åßíáé ðáñáèåôéêÞ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 177). ÁðÜíôçóç: Ôá êåíÜ óõìðëçñþíïíôáé êáôÜ óåéñÜ ùò åîÞò: → ðïõ / ,ðïõ / ,ðïõ → ãéá ôïí ïðïßï (Ô. Óéíüðïõëïò) → ,ðïõ / ,üðïõ / ðïõ (Ì. Áíäñüíéêïò) → ìå ôïõò ïðïßïõò / ðïõ (Ê.È. ÄçìáñÜò).

1ç Åñþôçóç: ÃñÜøôå ôñßá - ôÝóóåñá ðáñáäåßãìáôá ðáñáèåôéêþí ðñïôÜóåùí. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá ðáñáäåßãìáôá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ÐÝôáîå ôá ñïý÷á, ðïõ åßíáé ðáëéÜ. ÄéÜâáóå ôá ìáèÞìáôá, ðïõ äåí ôïõ áñÝóïõí. Ìßëçóå ãéá ôç ãõíáßêá ôïõ, ðïõ ôçí Ý÷ïõìå ãíùñßóåé. ¸öáãå áðü ôï öáãçôü, ðïõ åß÷å ðåñéóóÝøåé.

2ç Åñþôçóç: Íá ó÷çìáôßóåôå ðåñéüäïõò óõíäÝïíôáò ôéò ðáñáêÜôù êýñéåò ðñïôÜóåéò ìå áíáöïñéêÝò áíôùíõìßåò, åìðñüèåôïõò áíáöïñéêïýò Þ åðéññçìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò:

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 268

268

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1. á) Ï óõããñáöÝáò øõ÷ïãñáöåß ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ Ýñãïõ ôïõ. â) Ï óõããñáöÝáò åßíáé Ýíáò áëçèéíüò øõ÷ïëüãïò, Ýíáò ãíÞóéïò êáëëéôÝ÷íçò, Ýíáò âáèýò ãíþóôçò ôçò áíèñþðéíçò óõìðåñéöïñÜò. 2. á) Ôï êßíçìá êáôÜ ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò áðÝêôçóå ôïí ðñþôï ôïõ Þñùá! â) Ôï êßíçìá êáôÜ ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò óõíåíþíåé ðïéêßëïõò ðïëéôéêïýò ÷þñïõò, êïéíùíéêÝò óõëëïãéêüôçôåò, ðåñéâáëëïíôéêÝò êáé áíèñùðéóôéêÝò ïñãáíþóåéò. ÁðÜíôçóç: Ïé ðåñßïäïé ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: 1. Ï óõããñáöÝáò, ðïõ åßíáé Ýíáò áëçèéíüò øõ÷ïëüãïò, Ýíáò ãíÞóéïò êáëëéôÝ÷íçò êáé Ýíáò âáèýò ãíþóôçò ôçò áíèñþðéíçò óõìðåñéöïñÜò, øõ÷ïãñáöåß ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ Ýñãïõ ôïõ. 2. Ôï êßíçìá êáôÜ ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò, ðïõ óõíåíþíåé ðïéêßëïõò ðïëéôéêïýò ÷þñïõò, êïéíùíéêÝò óõëëïãéêüôçôåò, ðåñéâáëëïíôéêÝò êáé áíèñùðéóôéêÝò ïñãáíþóåéò, áðÝêôçóå ôïí ðñþôï ôïõ Þñùá!

[

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 269

ÅÍÏÔÇÔÁ 7Ç

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

1ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå ñçìáôéêÝò öñÜóåéò ðïõ íá Ý÷ïõí ðáñüìïéï íüçìá ìå ôç öñÜóç: Êáôáãßíïìáé ìå ôéò êáëÝò ôÝ÷íåò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178). ÁðÜíôçóç: Ïé ñçìáôéêÝò öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: áó÷ïëïýìáé ìå ôéò êáëÝò ôÝ÷íåò, åßìáé èåñÜðùí ôùí êáëþí ôå÷íþí, êáôáðéÜíïìáé ìå ôéò êáëÝò ôÝ÷íåò, èåñáðåýù ôéò êáëÝò ôÝ÷íåò ê.á.

2ç ¢óêçóç: ÓõìðëÞñùóå ôç óôÞëç  ìå ôá áíôþíõìá ôùí ðáñáêÜôù ëÝîåùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 270

270

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: Á êáëáßóèçôïò êáëëéåñãçìÝíïò ôáëáíôïý÷ïò åõáßóèçôïò

 áêáëáßóèçôïò, êáêüãïõóôïò áêáëëéÝñãçôïò, Ü÷áñïò, áäÝîéïò áôÜëáíôïò, áäÝîéïò áíáßóèçôïò, óêëçñüò.

3ç ¢óêçóç: Íá âñåßôå óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí ðïõ áêïëïõèïýí: ôå÷íïôñïðßá, áñéóôïôå÷íéêüò, äçìéïõñãþ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178). ÁðÜíôçóç: Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • ôå÷íïôñïðßá = ýöïò, ñõèìüò, óôéë. • áñéóôïôå÷íéêüò = êáëëéôå÷íéêüò, êïìøüò, êáëïêáìùìÝíïò, ðåñßôå÷íïò. • äçìéïõñãþ = äßíù õðüóôáóç, ðáñÜãù, öôéÜ÷íù, ðëÜèù, ãåííþ.

4ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá äþóåôå ôçí éäéáßôåñç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí: áéóèçôüò, áéóèçìáôéêüò, áéóèáíôéêüò, áéóèçóéáêüò, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôåò óå öñÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178). ÁðÜíôçóç: • • • •

Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: Ï óåéóìüò Ýãéíå éäéáßôåñá áéóèçôüò óôçí ÁèÞíá. Ðïëëïß ôçëåïðôéêïß óôáèìïß ðñïâÜëëïõí áéóèçìáôéêÝò ôáéíßåò. Ï ôñáãïõäéóôÞò ×. ôïõò ãïÞôåõóå ÷èåò âñÜäõ, ìå ôçí áéóèáíôéêÞ öùíÞ ôïõ. Ç öùôïãñÜöçóç ôïõ ãíùóôïý ìïíôÝëïõ Ø. Þôáí éäéáßôåñá áéóèçóéáêÞ.

5ç ¢óêçóç: Ãéá ôéò ðáñáêÜôù îåíéêÝò ëÝîåéò íá âñåßôå ôçí áíôßóôïé÷ç åëëçíéêÞ: ìéíéáôïýñá, óôéë, ãêñáâïýñá, áñôßóôáò, ãêáëåñß, ìåôñ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 271

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

271

ÁðÜíôçóç: • • • • • •

Ïé åëëçíéêÝò ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìéíéáôïýñá = ìéêñïãñáößá. óôéë = ñõèìüò, ýöïò, ôå÷íïôñïðßá. ãêñáâïýñá = ÷áñáêôéêü. áñôßóôáò = êáëëéôÝ÷íçò. ãêáëåñß = áßèïõóá (÷þñïò) ðïõ åêôßèåíôáé Ýñãá ôÝ÷íçò. ìåôñ = äÜóêáëïò, äåîéïôÝ÷íçò.

6ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå ìéá ðáñÜãñáöï ãéá ôï Ýñãï êÜðïéïõ êáëëéôÝ÷íç ôïí ïðïßï èáõìÜæåôå, áîéïðïéþíôáò, áí åßíáé äõíáôüí, ôéò ëÝîåéò ôïõ ëåîéëïãßïõ ôùí áóêÞóåùí. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 178). ÁðÜíôçóç: ¼ôáí äéáâÜæïõìå ôéò «ÁêõâÝñíçôåò Ðïëéôåßåò» ôïõ Ôóßñêá âñéóêüìáóôå óõíÝ÷åéá áíôéìÝôùðïé ìå ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò Ýêðëçîçò, ôçò áãùíßáò êáé ôïõ Üãíùóôïõ. Åêåß ðïõ íïìßæïõìå üôé ãíùñßæïõìå ôéò åðéäéþîåéò, ôçí øõ÷ïëïãßá Þ ôïõò óõëëïãéóìïýò ôùí ðñùôáãùíéóôþí, üëá áíáôñÝðïíôáé. Ç ðñùôïðïñéáêÞ áöçãçìáôéêÞ ôïõ ôå÷íéêÞ (ðïëõåóôéáêÞ) ãïçôåýåé ôïí áíáãíþóôç, áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ. Ç áéóèáíôéêÞ áôìüóöáéñá ôùí ðüëåùí ôçò ÌÝóçò ÁíáôïëÞò (ÉåñïõóáëÞì, ÊÜúñï, ÁëåîÜíäñåéá), ï ðëïýóéïò øõ÷éêüò êüóìïò ôùí ðñùôáãùíéóôþí êáé ç áóýãêñéôç äýíáìç ôïõ ëüãïõ ôïõ åßíáé ôá óôïé÷åßá ðïõ åëêýïõí ôïí áíáãíþóôç.

i

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 272

272

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Óõìðëçñþóôå ôç óôÞëç  ìå ôá óõíþíõìá ôùí ðáñáêÜôù ëÝîåùí: ÁðÜíôçóç: Á êáëáßóèçôïò êáëëéåñãçìÝíïò ôáëáíôïý÷ïò åõáßóèçôïò

 êáëüãïõóôïò åêëåðôõóìÝíïò ðñïéêéóìÝíïò óõíáéóèçìáôéêüò, áéóèçìáôßáò, áéóèáíôéêüò.

2ç ¸ñùôçóç: Âñåßôå ôá óõíþíõìá óôéò ëÝîåéò: ìåôáñóßùóç, ïßóôñïò, ìÝèåîç, áéóèáíôéêüò. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìåôáñóßùóç = øõ÷éêÞ áíÜôáóç, åîýøùóç. ïßóôñïò = øõ÷éêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ (êáëëéôå÷íéêÞ) Ýîáñóç. ìÝèåîç = óõíÜíôçóç (øõ÷éêÞ), óõììåôï÷Þ, ôáýôéóç. áéóèáíôéêüò = åõáßóèçôïò, åõóõãêßíçôïò.

N

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 273

ÅÍÏÔÇÔÁ 8Ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÇÍ ÔÅ×ÍÇ ÊÁÉ ÔÇÍ ÊÑÉÔÉÊÇ ÅÑÃÏÕ ÔÅ×ÍÇÓ)

1ç ¢óêçóç: Íá ó÷ïëéÜóåôå êáé íá óõæçôÞóåôå ôéò áðüøåéò ãéá ôçí ôÝ÷íç ðïõ áíáöÝñïíôáé óôá äéðëáíÜ áðïóðÜóìáôá. ÅÜí óõìöùíåßôå ìå áõôÝò, íá öÝñåôå óõãêåêñéìÝíá ðáñáäåßãìáôá áðü ôçí åìðåéñßá óáò· èõìçèåßôå ð.÷. ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ ìïéñáóôÞêáôå ìå ôïõò Üëëïõò èåáôÝò Þ áêñïáôÝò óå ìéá èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç, óå ìéá óõíáõëßá ê.ô.ë. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 179). ÁðÜíôçóç: Ç ôÝ÷íç óõìâÜëëåé óôçí áéóèçôéêÞ êáëëéÝñãåéá, äçëáäÞ óôç äéáöïñïðïßçóç ôïõ ùñáßïõ áðü ôï Üó÷çìï. Ôï Ýñãï ôïõ êáëëéôÝ÷íç êáëëéåñãåß ôçí áãÜðç ãéá ôï áñìïíéêü, ôï ùñáßï êáé ôï áãáèü. ÌÝóù ôçò ôÝ÷íçò, üðùò õðïóôçñßæåôáé, ï Üíèñùðïò åêôïíþíå-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 274

274

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôáé øõ÷éêÜ êáé áðïöïñôßæåôáé áðü ôá áñíçôéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá. Áõôü ãßíåôáé ãéáôß ç ôÝ÷íç ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ôçò åëåýèåñçò Ýêöñáóçò êáé áðïôåëåß - ç ßäéá - äéÝîïäï óôéò åðéèõìßåò ôïõ. Ç êïéíùíéêÞ óðïõäáéüôçôá ôçò ôÝ÷íçò, ùóôüóï, óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé åßíáé äýíáìç ëõôñùôéêÞ. Åíþíåé ôïõò áíèñþðïõò, ðñïùèåß ôçí êïéíùíéêïðïßçóç êáé áðïâÜëëåé üëá áõôÜ ôá åãùúóôéêÜ êáé áíôéêïéíùíéêÜ ãíùñßóìáôá ôïõ áíèñþðïõ. Óå ìéá óõíáõëßá ìïõóéêÞò, óå ìéá Ýêèåóç åéêáóôéêþí ôå÷íþí Þ óå ìéá èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç, ôï óõíáßóèçìá ôïõ «óõììåôÝ÷åéí» åßíáé åíôïíüôáôï. Ç ôÝ÷íç åíþíåé ôïõò áíèñþðïõò ãéáôß ðñïûðïèÝôåé ìéá âáèéÜ ó÷Ýóç áíÜìåóá óôï äçìéïõñãü (êáëëéôÝ÷íç) êáé óå åêåßíïõò ðïõ âëÝðïõí Þ áêïýí ôï Ýñãï ôïõ, ìå óêïðü ôçí «áðïêñõðôïãñÜöçóç» ôùí óõìâüëùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êáé ôçí áíß÷íåõóç ôçò çèéêÞò áíáãêáéüôçôáò ðïõ ôï ðñïêÜëåóå. Ç ôÝ÷íç, üìùò, «åßíáé êáé ï äñüìïò áð’ üðïõ ôï Üôïìï åðéóôñÝöåé óôçí ïìÜäá», ãéáôß óáí äçìéïõñãßá Þ áéóèçôéêÞ áðüëáõóç åßíáé ôï êáôáöýãéï ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ ðïõ åßôå æåé ôï äñÜìá ôçò õðáñîéáêÞò áãùíßáò, åßôå áãùíßæåôáé ãéá ôç âåëôßùóç ôçò áíèñþðéíçò æùÞò. ÁõôÝò ïé äýï ðñïóðÜèåéåò, üìùò, «åßíáé ðÝñá áðü ôïí ôüðï êáé ôï ÷ñüíï»· åßíáé ðáãêüóìéåò. ×ñçóéìïðïéþíôáò, ëïéðüí, ç ôÝ÷íç ôçí «ðáãêüóìéá ãëþóóá» ôçò øõ÷Þò âïçèÜåé ü÷é ìüíï «ôïõò áíèñþðïõò íá ðëçóéÜóïõí ï Ýíáò ôïí Üëëïí», áëëÜ áäåëöþíåé, åðßóçò êáé ôïõò ëáïýò. Äåí ðñÝðåé Üëëùóôå, íá îå÷íÜìå êáé ôïýôï· ôá ìÝóá Ýêöñáóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç ôÝ÷íç êÜèå öïñÜ, äåí åßíáé óõìâáôéêÜ, åßíáé áíáãíùñéóìÝíá áðü üëïõò ôïõò áíèñþðïõò, áñêåß íá äéáèÝôïõí åõñýôçôá ðíåýìáôïò, åõáéóèçóßá êáé áãÜðç ãéá ôçí «åôåñüôçôá».

2ç ¢óêçóç: Íá ó÷ïëéÜóåôå êáé íá áíáðôýîåôå ãñáðôÜ ôçí Üðïøç: «Ç ôÝ÷íç êÜíåé ôïí Üíèñùðï éêáíü íá êáôáíïåß ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé ü÷é ìüíï ôïí âïçèÜåé íá ôçí õðïìÝíåé, áëëÜ êáé äõíáìþíåé ôçí áðüöáóÞ ôïõ íá ôçí êÜíåé ðéï áíèñþðéíç êáé ðéï áíôÜîéá ôïõ áíèñþðéíïõ ãÝíïõò». (¸ñíóô Ößóåñ, ü.ð. óåë. 54-55). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 179). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò åßðáìå Þäç, ç ôÝ÷íç óáí äçìéïõñãßá Þ óáí áéóèçôéêÞ áðüëáõóç åßíáé ôï êáôáöýãéï ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ, ï ïðïßïò æåé ôï äñÜìá ôçò õðáñîéáêÞò áãùíßáò êáé ðáëåýåé ãéá ôç âåëôßùóç ôç áíèñþðéíçò æùÞò. Ï Üíèñùðïò áãùíßæåôáé ãéá ôçí êáëýôåñç ðïéüôçôá æùÞò, ìÝóù ôçò ôÝ÷íçò, ìå üñïõò óõíáéóèçìáôéêïýò êáé äéáíïçôéêïýò. Ôüóï ï êáëëéôÝ÷íçò üóï êáé ï èåáôÞò Þ ï áêñïáôÞò ôïõ êáëëéôå÷íéêïý Ýñãïõ óõììåôÝ÷ïõí

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 275

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

275

óå ìéá äýíáìç ëõôñùôéêÞ. Óôï ÷þñï ôçò ôÝ÷íçò äéåîÜãåôáé ç áéþíéá ìÜ÷ç áíÜìåóá óôçí åëåõèåñßá ôïõ ðíåýìáôïò êáé ôçò äçìéïõñãßáò êáé óôç öõóéêÞ åíáëëáãÞ áéôßùí êáé áðïôåëåóìÜôùí (íïìïôÝëåéá). ÁõôÞ ç ðÜëç êáé ç óõíáêüëïõèç éêáíïðïßçóç êáé âßùóç ôùí åðéèõìéþí ìáò êáé ôùí ïñáìÜôùí ìáò, ôá ïðïßá óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ öáíôÜæïõí áíÝöéêôá, åßíáé ðïõ áðïëõôñþíåé ôïí Üíèñùðï. ÁõôÞ, ôÝëïò, ç óõììåôï÷Þ ôïõ óôç ìïñöïðëáóôéêÞ äéáäéêáóßá ôçò ôÝ÷íçò åßíáé ðïõ ôïí ãåìßæåé èÜññïò êáé áõôïðåðïßèçóç êáé ôïí ÷áëõâäþíåé çèéêÜ êáé óõíáéóèçìáôéêÜ, Ýôóé þóôå íá óõíå÷ßóåé ôïí áãþíá ôïõ ãéá ôçí êáôáíßêçóç ôùí öõóéêþí, êïéíùíéêþí, ïéêïíïìéêþí Þ ðïëéôéêþí åìðïäßùí.

3ç ¢óêçóç: Ðïéá åßíáé ç Üðïøç ôïõ Ã. ÓåöÝñç ãéá ôï äüãìá «ç ôÝ÷íç ãéá ôçí ÔÝ÷íç» êáé ðþò ôç äéêáéïëïãåß; Ðþò áíôéëáìâÜíåôáé ï Ã. ÓåöÝñçò Ôá «êáëÜ» Ýñãá ôÝ÷íçò êáé ôç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôçí åðï÷Þ ôïõò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 179). ÁðÜíôçóç: Ç Üðïøç ôïõ Ãéþñãïõ ÓåöÝñç åßíáé ç áêüëïõèç: «Ôï äüãìá «ç ÔÝ÷íç ãéá ôçí ÔÝ÷íç» êáôÜíôçóå íá óçìáßíåé ôç äïõëåéÜ åíüò áíÜðçñïõ áíèñþðïõ ðïõ öôéÜíåé áäåéáíÜ êïìøïôå÷íÞìáôá êëåéóìÝíïò ìÝóá ó’ Ýíá áðïóôåéñùìÝíï äùìÜôéï». ÊáôÜ ôï ìåãÜëï íïìðåëßóôá ðïéçôÞ ìáò, ç ôÝ÷íç äçìéïõñãåßôáé «áðü ôïí Üíèñùðï», «ãéá ôïí Üíèñùðï». Ïé êáëëéôÝ÷íåò, ïé ïðïßïé áêïëïõèïýí ôï äüãìá «ç ôÝ÷íç ãéá ôçí ôÝ÷íç» ðáñáìÝíïõí óôï åðßðåäï ôçò óôåßñáò áðáó÷üëçóçò. Ç ôÝ÷íç êáôÜ ôï ÓåöÝñç äåí åßíáé ìüíï áõôïóêïðüò, áëëÜ êáé ìßá êïéíùíéêÞ ëåéôïõñãßá, ç ïðïßá âïçèÜåé ôïí Üíèñùðï íá õðåñâåß ôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõ êáé íá ðñïïäåýóåé. Ó’ áõôÞ ôïõ ôçí ðñïóðÜèåéá, ï Üíèñùðïò, Ý÷åé áñùãü ôá «êáëÜ Ýñãá» ôÝ÷íçò. Ôá Ýñãá ôÝ÷íçò ðñÝðåé íá «äéäÜóêïõí êáé íá íïìïèåôïýí». Êáé áõôü åðéôõã÷Üíåôáé ìüíï, üôáí ï êáëëéôÝ÷íçò áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôïõ áð’ ôç æùÞ êáé ôá ðñïóöÝñåé óôç æùÞ. Ç æùÞ êáé ç ôÝ÷íç, ãéá ôï ÓåöÝñç âñßóêïíôáé óå ìéá óõíå÷Þ êáé ðáñáðëçñùìáôéêÞ ó÷Ýóç, ìÝóù ôçò ïðïßáò ôåëåéïðïéïýíôáé êáé ïé äýï. Ï êáëëéôÝ÷íçò, åßíáé ëïãéêü (ôï áíôßèåôï èá Þôáí åðéêßíäõíï êáé äéåóôñáììÝíï) íá æåé êáé íá åóùôåñéêåýåé ôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò åðï÷Þò ôïõ. Åßíáé ïñãáíéêÜ äåìÝíïò - ìå áêáôÜëõôïõò äåóìïýò - ìå ôçí ðïëéôåßá ôïõ êáé ôï ðåðñùìÝíï ôçò êáé Ýôóé äåí ìðïñåß íá äçìéïõñãåß áðïêïììÝíïò áðü ôï êïéíùíéêü óþìá êáé íá ìÝíåé áäéÜöïñïò Þ áóõãêßíçôïò áðÝíáíôé óôá ðÜèç, ôéò ðåñéðÝôåéåò, ôá ìáñôýñéá ôçò ïìÜäáò óôçí ïðïßá áíÞêåé. Ï êáëëéôÝ÷íçò, åðïìÝíùò, óõëëáìâÜíåé ôç æùÞ êáé ôç öýóç, áëëÜ äåí ôéò ìéìåßôáé äïõëéêÜ. Áíôëåß áðü «ôçí êáñáâÜíá ôçò åðï÷Þò ôïõ» êáé áðïëõôñþíåé, äéäÜóêïíôáò ôïõò óõã÷ñüíïõò ôïõ.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 276

276

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

4ç ¢óêçóç: Óôï åñþôçìá ðïéïò åßíáé ï óêïðüò ôçò ôÝ÷íçò Ý÷ïõí äïèåß êáôÜ êáéñïýò äéÜöïñåò áðáíôÞóåéò, ìåñéêÝò öïñÝò ìÜëéóôá äéáìåôñéêÜ áíôßèåôåò. ÄéáâÜóôå ôá áðïóðÜóìáôá (1), (2), (3) êáé (4) êáé äéáôõðþóôå ôéò äéêÝò óáò áðüøåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 180). ÁðÜíôçóç: Óôá áðïóðÜóìáôá ðïõ ìåëåôïýìå (1-4), ùò áðÜíôçóç óôï åñþôçìá ðïéïò åßíáé ï óêïðüò ôçò ôÝ÷íçò, ðñïâÜëëåôáé ôï äéáëåêôéêü æåýãïò: «ôçò óõììåôï÷Þò Þ ôçò ìç óõììåôï÷Þò ôïõ êáëëéôÝ÷íç óôï êïéíùíéêü ãßãíåóèáé». Åìåßò ðéóôåýïõìå üôé ç ôÝ÷íç äåí åßíáé áõôïóêïðüò, áëëÜ ìßá êïéíùíéêÞ ëåéôïõñãßá, ç ïðïßá áðïóêïðåß óôï íá âïçèÞóåé ôïí Üíèñùðï, þóôå íá õðåñâåß ôá ðñïâëÞìáôÜ ôïõ êáé íá ðïñåõôåß ðñïò ôçí ðñüïäï, ôçí åõçìåñßá êáé ôçí åéñÞíç. Ï êáëëéôÝ÷íçò óõíäÝåôáé Üññçêôá ìå ôéò áãùíßåò, ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò ôáëáíôåýóåéò ôçò ïñãáíùìÝíçò åèíéêïêïéíùíéêÞò ïìÜäáò, óôçí ïðïßá æåé êáé ùò åê ôïýôïõ äåí Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá óõíèëßøåé ôá áíèñþðéíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ êáé íá íåêñþóåé ôçí åðéèõìßá ôïõ ãéá óõììåôï÷Þ óôá «äçìüóéá» ðñÜãìáôá, áó÷ïëïýìåíïò áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï ìå ôçí ôÝ÷íç ôïõ. Áõôü äå óçìáßíåé, âÝâáéá, üôé ðñÝðåé íá õðïôÜîåé ôçí ôÝ÷íç ôïõ óå åðéäéþîåéò, éäåïëïãßåò êáé «êáôÜ ðáñáããåëßá» äçìéïõñãßåò. Ç ôÝ÷íç äåí ìðïñåß íá åðéäéþêåé ôßðïôå Üëëï, ðáñÜ ìüíï ôç «èåñáðåßá» ôçò áîßáò ôïõ ùñáßïõ. Ãéáôß, üðùò áíáöÝñåé êáé ï Êùíóôáíôßíïò ÔóÜôóïò: «üðïõ ôï ùñáßï ðáýåé íá åßíáé ï óêïðüò êáé ãßíåôáé ìÝóï ðñïò óêïðü, ç ôÝ÷íç åê÷õäáÀæåôáé».

5ç ¢óêçóç: Ôï ðñïçãïýìåíï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôç äéáëåêôéêÞ ó÷Ýóç ôïõ êáëëéôÝ÷íç ìå ôïí êüóìï, áðü ôçí ïðïßá ðñïêýðôåé ôï Ýñãï ôÝ÷íçò. ÐñïóðáèÞóôå ôþñá íá ðáñáêïëïõèÞóåôå áõôüí «ôï äéÜëïãï», üðùò åìöáíßæåôáé óôï óçìåßùìá ôïõ ðïéçôÞ Ê. ×áñáëáìðßäç êáé ðáñáôçñÞóôå ôï êáëëéôå÷íéêü áðïôÝëåóìá, äçëáäÞ ôï ðïßçìá ðïõ ãåííÞèçêå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 182). ÁðÜíôçóç: ÐñáãìáôéêÜ, üðùò ìðïñïýìå íá óõìðåñÜíïõìå, ï ÊõñéÜêïò ×áñáëáìðßäçò öáßíåôáé íá áðïêáèéóôÜ Ýíá äéÜëïãï ìå ôïí Ýîù êüóìï. ÌïéÜæåé, Üëëïôå íá áíôéðáñáèÝôåé êáé Üëëïôå íá âõèßæåé ôï åãþ ôïõ óôï êïéíùíéêïðïëéôéêü ãßãíåóèáé. Ç åðßóêåøç êáé ïé äçëþóåéò ôïõ áíáðëçñùôÞ Õðïõñãïý Åîùôåñéêþí ôçò ÌåãÜëçò Âñåôáíßáò, Óåñ ºáí Ãêßëìïõñ (19/4/1980) óôçí Êýðñï, Ýîé ÷ñüíéá ìåôÜ ôá ôñáãéêÜ ãåãïíüôá, åßíáé ç áöïñ-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 277

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

277

ìÞ ãéá íá ãñáöôåß Ýíá «ðïßçìá - êáôçãïñþ» áðÝíáíôé óôïí åìðáéãìü êáé ôçí åêìåôÜëëåõóç ðïõ õößóôáíôáé ïé êÜôïéêïé ôïõ íçóéïý. Ï ÊõñéÜêïò ×áñáëáìðßäçò, ðñüóöõãáò êáé ï ßäéïò óôç íüôéá Êýðñï ìåôÜ ôçí åéóâïëÞ ôïõ 1974, öáßíåôáé íá åîåãåßñåôáé üôáí áêïýåé ôéò öñÜóåéò: I have already said that there is too much tyranny of words on this island. It depends quite plainly: the Turkish army arrived in Cyprus. «Invasion» means different things to different people. Ç «Ôõñáííßá ôùí ëÝîåùí» ãéá ôïí ðïéçôÞ åßíáé ç éôáìüôçôá ôùí «äõíáôþí» íá äéáóôñÝöåé ôç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí: Turkish army arrived in Cyprus - Turkish invasion, áíÜëïãá ìå ôéò äéðëùìáôéêÝò äéáâïõëåýóåéò êáé ôá ïéêïíïìéêÜ - ãåùóôñáôçãéêÜ óõìöÝñïíôá. ÌÝóá óå áõôÝò ôéò óõíèÞêåò, ãåííÜôáé Ýíá óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíï ðïßçìá, ðïõ åðéèõìåß íá êáôáããåßëåé ôç óõíå÷éæüìåíç äé÷ïôüìçóç åíüò íçóéïý êáé ôçí áäéáöïñßá ôçò äéåèíïýò êïéíüôçôáò, áðÝíáíôé óå ìéá êáôÜöùñç ðáñáâßáóç ôùí áñ÷þí ôçò óõëëïãéêÞò áóöÜëåéáò êáé ôùí êáíüíùí ôïõ äéåèíïýò äéêáßïõ.

6ç ¢óêçóç: Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå åóåßò ôéò Ýííïéåò «åíåñãçôéêüò èåáôÞò/áêñïáôÞò» êáé «óõóôçìáôéêÞ åîïéêåßùóç» ìå ôá äçìéïõñãÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï äéðëáíü áðüóðáóìá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 186). ÁðÜíôçóç: «Åíåñãçôéêüò èåáôÞò/áêñïáôÞò» åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ óõììåôÝ÷åé åíåñãÜ óå ü,ôé ðáñÜãåé êáé äçìéïõñãåß ç ôÝ÷íç. Ãéá íá óõìâåß, üìùò, áõôü ðñÝðåé ðñþôá íá õðÜñîåé ìéá «óõóôçìáôéêÞ åîïéêåßùóç» ìå ôá äçìéïõñãÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç Üóêçóç ôïõ áíèñþðïõ ìÝóá óôï êÜëëïò ìïñöþíåé, åêôïíþíåé óõíáéóèçìáôéêÜ êáé åîçìåñþíåé ôá Ýíóôéêôá. Êáô’ áõôü ôïí ôñüðï, ç øõ÷Þ åõáéóèçôïðïéåßôáé, åîåõãåíßæåôáé êáé ãßíåôáé ðéï äåêôéêÞ óôá ìçíýìáôá ôçò ôÝ÷íçò. Ç ôÝ÷íç óõìâÜëëåé óôçí áéóèçôéêÞ êáëëéÝñãåéá ôïõ áíèñþðïõ. Ï Üíèñùðïò êáèßóôáôáé Ýôóé, áðü ðáèçôéêüò äÝêôçò, óå åíåñãü ìÝëïò ôçò êáëëéôå÷íéêÞò êïéíüôçôáò, ðïõ ìðïñåß íá åðéóçìÜíåé ôç äéáöïñïðïßçóç ôïõ ùñáßïõ áðü ôï Üó÷çìï êáé íá áíáêáëýøåé ôçí áãÜðç ãéá ôï áñìïíéêü, ôï ùñáßï êáé ôï áãáèü. Ãéá íá ìåôáôñáðåß üìùò, ï ðïëßôçò áðü ðáèçôéêüò äÝêôçò óå «åíåñãçôéêü èåáôÞ/áêñïáôÞ» ìÝóù ôçò «óõóôçìáôéêÞò åîïéêåßùóçò» åßíáé áðáñáßôçôç ç ýðáñîç «áéóèçôéêÞò áãùãÞò», Þäç áðü ôéò ðñþôåò ôÜîåéò ôïõ äçìïôéêïý. ×Üñç óôçí «áéóèçôéêÞ áãùãÞ», ï íÝïò èá ìðïñÝóåé íá äéáìïñöþóåé åêåßíá ôá áéóèçôÞñéá ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí ðñïóÝããéóç ôçò ôÝ÷íçò êáé ôùí äçìéïõñãçìÜôùí ôçò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 278

278

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

7ç ¢óêçóç Ôï Üñèñï 1 (ä) ôïõ íüìïõ 1566, ðïõ áöïñÜ ôç äïìÞ êáé ôç ëåéôïõñãßá ôçò ðñùôïâÜèìéáò êáé äåõôåñïâÜèìéáò åêðáßäåõóçò, ïñßæåé ùò Ýíáí áðü ôïõò åéäéêüôåñïõò óêïðïýò ôçò åêðáßäåõóçò íá õðïâïçèåß ôïõò ìáèçôÝò «íá êáôáíïïýí ôç óçìáóßá ôçò ôÝ÷íçò, ôçò åðéóôÞìçò êáé ôçò ôå÷íïëïãßáò, íá óÝâïíôáé ôéò áíèñþðéíåò áîßåò êáé íá äéáöõëÜóóïõí êáé ðñïÜãïõí ôïí ðïëéôéóìü».

 Ôé ãßíåôáé ìå ôçí åöáñìïãÞ ôïõ íüìïõ áõôïý óôï ó÷ïëåßï;  Áóêïýíôáé óõóôçìáôéêÜ ïé ìáèçôÝò, þóôå íá êáôáíïïýí ôç óçìáóßá ôçò ôÝ÷íçò Þ ìÞðùò Ý÷åé «åîïñéóôåß» ç ôÝ÷íç áðü ôï ó÷ïëåßï, üðùò õðïóôçñßæïõí ìåñéêïß;

 ÐåñéãñÜøôå êáé ó÷ïëéÜóôå ìå êñéôéêü ôñüðï ó’ Ýíá ãñáðôü êåßìåíï ôç èÝóç ðïõ Ý÷åé ç ôÝ÷íç óôï óçìåñéíü ó÷ïëåßï êáé ðñïóðáèÞóôå íá óõó÷åôßóåôå ôç èÝóç áõôÞ ìå ôïí ðñïóáíáôïëéóìü ôçò åêðáßäåõóçò óôçí åðï÷Þ ìáò.

 Áí ðéóôåýåôå üôé ç åîïéêåßùóç ôùí ìáèçôþí ìå ôçí ôÝ÷íç áðïôåëåß Ýíá âáóéêü óêïðü ôçò åêðáßäåõóçò, íá ôåêìçñéþóåôå ôçí ÜðïøÞ óáò êáé íá äéáôõðþóåôå ôéò óêÝøåéò óáò ãéá ìéá ïõóéáóôéêüôåñç óõìâïëÞ ôïõ ó÷ïëåßïõ óôï èÝìá áõôü. ¸ðåéôá, íá õðïâÜëåôå ãñáðôÜ ôéò ðñïôÜóåéò óáò óôï Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò. Åííïåßôáé üôé óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôï êáôÜëëçëï ýöïò êáé ôçí êáôÜëëçëç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 186). ÁðÜíôçóç:

 ÅÜí ïñßóïõìå ôï ó÷ïëåßï, ùò Ýíá áðü ôïõò âáóéêïýò öïñåßò ôçò êïéíùíéêïðïßçóçò êáé ùò Ýíáí ôüðï óêüðéìçò êáé ìåèïäéêÞò åðßäñáóçò ôùí åíçëßêùí åðÜíù óôá «áíáðôõóóüìåíá» Üôïìá (íÞðéá, ðáéäéÜ, Ýöçâïé), áíôéëáìâáíüìáóôå üôé ç åöáñìïãÞ ôïõ Üñèñïõ 1(ä) ôïõ íüìïõ 1566 åßíáé áðáñáßôçôç. Äåí áñêåß ç áíÜðôõîç ôçò ãíùóôéêÞò Þ ôçò çèéêÞò üøçò ôïõ ðáéäéïý, áëëÜ ÷ñåéÜæåôáé êáé ç éóüññïðç áíÜðôõîç ôçò áéóèçôéêÞò ôïõ üøçò, ãéá ôç äéáìüñöùóç ìéáò ïëïêëçñùìÝíçò ðñïóùðéêüôçôáò. Ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ó÷ïëåßïõ, üìùò, õðüêåéôáé óôéò åîåëßîåéò (ïéêïíïìéêÝò, êïéíùíéêïðïëéôéêÝò), ðïõ äéáäñáìáôßæïíôáé óå ìéá äåäïìÝíç éóôïñéêÞ ðåñßïäï. Áðü áõôÞ ôçí Üðïøç, óÞìåñá, äéáðéóôþíïõìå ìéá ðáãåñÞ áäéáöïñßá ãéá ôçí áéóèçôéêÞ áãùãÞ, óôçí ðëåéïøçößá ôùí ó÷ïëéêþí ìïíÜäùí ôçò ÷þñáò êáé áíôßèåôá, ìéá ôÜóç ðéï ôå÷íïêñáôéêÞ, ðïõ åðéôåßíåôáé áðü ôçí ôõðïðïßçóç ôçò

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 279

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

279

ðáñå÷üìåíçò ãíþóçò, ôïí õëéóôéêü ÷áñáêôÞñá êáé ôï ÷ñçóéìïèçñéêü ðíåýìá ôçò «ðáãêïóìéïðïéçìÝíçò» åðï÷Þò ìáò. Ç üðïéá åðáöÞ ìå ôçí ôÝ÷íç áöïñÜ óôéò ïëéãüùñåò åðéóêÝøåéò óå ìïõóåéáêïýò Þ Üëëïõò åêèåóéáêïýò ÷þñïõò êáé óôéò åìðíåõóìÝíåò (áëëÜ áðåëðéóôéêÜ ëéãïóôÝò) ðñùôïâïõëßåò äéáöüñùí ó÷ïëéêþí ôÜîåùí ãéá èåáôñéêü, ìïõóéêü Þ êéíçìáôïãñáöéêü ðáé÷íßäé.

 Ç óýã÷ñïíç åðï÷Þ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü Ýíáí Ýíôïíï ôå÷íïêñáôéêü ðñïóáíáôïëéóìü, ìéá õëéóôéêÞ äéÜèåóç êáé Ýíá øõ÷ïöèüñï ÷ñçóéìïèçñéêü ðíåýìá. Ðñüêåéôáé ãéá öáéíüìåíá ôçò åðï÷Þò, ðïõ åíôÜèçêáí ìåôÜ ôçí åêðëçêôéêÞ ðñüïäï óôïí ôïìÝá ôùí íÝùí ôå÷íïëïãéþí êáé ôçí Ýíôïíç ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç, ðïõ áêïëïýèçóå ôç ëÞîç ôïõ «Øõ÷ñïý ÐïëÝìïõ». ÌÝóá ó’ áõôü ôï êëßìá, ôïõ èñéÜìâïõ ôçò «ïéêïíïìßáò ôçò áãïñÜò», ôï ó÷ïëåßï äÝ÷ôçêå, ùò ðñïò ôç äïìÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí óðïõäþí ôïõ, Ýíá éó÷õñüôáôï ðëÞãìá. Ïé üðïéåò «ðñïïäåõôéêÝò» ðñïóðÜèåéåò åß÷áí óçìåéùèåß ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò (áíÜðôõîç áéóèçôéêÞò áãùãÞò) åãêáôáëåßöèçêáí õðÝñ ôçò åðéëïãÞò ãíùóôéêþí áíôéêåéìÝíùí, ðïõ óêïðü Ý÷ïõí ôçí áíÜðôõîç ôçò ãíùóôéêÞò üøçò ôïõ áíèñþðïõ. Ùóôüóï, ôï íá åîáêïëïõèåß ôï åêðáéäåõôéêü óýóôçìá íá âëÝðåé ôï íÝï Üôïìï, óáí ðëÜóìá ðïõ äéáèÝôåé ìüíï íüçóç, ÷ùñßò óõíáßóèçìá Þ ðíåõìáôéêüôçôá, áðïôåëåß Ýíá ìåãÜëï ðïëéôéêü ðñüâëçìá. Ç õðïâÜèìéóç ôçò åëåýèåñçò Ýêöñáóçò, ôçò åõáéóèçóßáò, ôçò äçìéïõñãéêüôçôáò êáé ôçò öáíôáóßáò äçìéïõñãåß ðïëëÜ åñùôçìáôéêÜ. Åíþ ðáéäáãùãïß, øõ÷ïëüãïé, êïéíùíéïëüãïé êáé Üëëïé åéäéêïß åñåõíçôÝò åðéóçìáßíïõí ôç óçìáíôéêüôçôá ôçò «áéóèçôéêÞò áãùãÞò» ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ ðáéäéïý, ôçí áíÜðôõîç ôçò êïéíùíéêüôçôáò êáé ôçí åîýøùóç ôïõ ðíåýìáôüò ôïõ, ç ðïëéôéêÞ åîïõóßá ðñïêñßíåé ìïíôÝëá åêðáßäåõóçò, ðïõ Ý÷ïõí áðïâÜëëåé ôç «äéäáóêáëßá ôçò ôÝ÷íçò» áðü ôï ùñïëüãéï ðñüãñáììá. Ðþò áëëéþò ìðïñåß íá ïñéóôåß Üëëùóôå, ôï óôñßìùãìá ôçò «êáëëéôå÷íéêÞò åêðáßäåõóçò» óå åëÜ÷éóôåò þñåò «åêðáéäåõôéêþí åêäñïìþí» Þ óå åñáóéôå÷íéêÝò (áí êáé öéëüôéìåò) ðñùôïâïõëßåò áóöõêôéïýíôùí åêðáéäåõôéêþí êáé ìáèçôþí åðÜíù óôï èåáôñéêü, ëïãïôå÷íéêü Þ ìïõóéêü ðáé÷íßäé, áí ü÷é óáí ìéá óáöÝóôáôç ðïëéôéêÞ åðéäßùîç, ðïõ æçôÜåé áðü ôï íÝï íá ìçí áíáðôýîåé ðïëýðëåõñá ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ, áëëÜ åßôå íá óôñáöåß óå ðñïúüíôá áìöéóâçôÞóéìçò áéóèçôéêÞò áîßáò (ðñüôõðá ðïõ ðñïâÜëëïíôáé áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò), åßôå íá áðïññïöçèåß áðü ôï ôå÷íïêñáôéêü ìïíôÝëï ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý;

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

280

Óåëßäá 280

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

 [Óçìåßùóç: Ïé áðüøåéò ìáò ãéá ôçí åîïéêåßùóç ôùí ìáèçôþí ìå ôçí ôÝ÷íç èá äéáôõðùèïýí ìå ôç ìïñöÞ ãñÜììáôïò ðñïò ôïí õðïõñãü Ðáéäåßáò]. ÁèÞíá, 19/8/2002 Êýñéå ÕðïõñãÝ, Ùò åêðñüóùðïò ôïõ äåêáðåíôáìåëïýò óõìâïõëßïõ ôïõ 18ïõ Ëõêåßïõ Áèçíþí, Ýêñéíá óêüðéìï êáé áíáãêáßï - êáôüðéí ó÷åôéêÞò áðüöáóçò ôïõ ìáèçôéêïý óõìâïõëßïõ - íá óáò áíáêïéíþóù ôéò áðüøåéò ìáò åðÜíù óôï èÝìá ôçò «áéóèçôéêÞò áãùãÞò». ¼ðùò èá ãíùñßæåôáé ôï èÝìá ôçò «áéóèçôéêÞò áãùãÞò» åß÷å ðåñéëçöèåß êáé óôá áéôÞìáôá ôùí ìáèçôéêþí äéåêäéêÞóåùí ôïõ ÷åéìþíá ôïõ 1998, åíáíôßïí ôçò «åêðáéäåõôéêÞò ìåôáññýèìéóçò». Ùóôüóï, ôï áßôçìá ãéá ìéá ðéï ïõóéáóôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò ôÝ÷íçò êáé ôùí êáëëéôå÷íéêþí äçìéïõñãçìÜôùí, ðñïâÜëëåé óÞìåñá, ðéï åðéôáêôéêü áðü ðïôÝ, ëüãù ôïõ ùöåëéìéóôéêïý êáé ÷ñçóéìïèçñéêïý ðíåýìáôïò, ðïõ äéáðíÝåé ôï óýíïëï ôçò åêðáéäåõôéêÞò ìáò äéáäéêáóßáò. Äå èá óôáèþ, óôçí åðé÷åéñçìáôïëïãßá ôùí ðáéäáãùãþí, ôùí øõ÷ïëüãùí êáé ôùí Üëëùí åéäéêþí åñåõíçôþí, ðïõ ôïíßæïõí ôç óçìáóßá ôçò êáëëéôå÷íéêÞò åêðáßäåõóçò ãéá ôçí éóüññïðç áíÜðôõîç ôùí íÝùí áôüìùí. Ðñüêåéôáé ãéá ãíùóôÜ, áëëÜ ðïëýðëïêá èåùñçôéêÜ ó÷Þìáôá, ðïõ èá óáò êïýñáæáí óôçí áíÜãíùóç ôçò åðéóôïëÞò ìáò êáé äå èá áðÝäéäáí ôïí ðñïâëçìáôéóìü ìáò. Êýñéå ÕðïõñãÝ, Ý÷ïíôáò ÷ñçìáôßóåé åêðáéäåõôéêüò êáé ï ßäéïò, ãíùñßæåôáé áðü ðñþôï ÷Ýñé ôçí êáôÜóôáóç óôçí åêðáßäåõóç óå ü,ôé áöïñÜ ôç äéäáóêáëßá ôçò ôÝ÷íçò. Óå Ýíá áêáëáßóèçôï ðåñéâÜëëïí (ôï ó÷ïëåßï), åëÜ÷éóôïé Üíèñùðïé ìå ðåíé÷ñÜ ìÝóá ðñïóðáèïýí íá äéïñãáíþóïõí ìéá õðïôõðþäç Ýêèåóç æùãñáöéêÞò Þ ìéá èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç. Ç èåùñçôéêÞ õðïóôÞñéîç (äçëáäÞ, ç äéäáóêáëßá êÜðïéïõ ó÷åôéêïý ìáèÞìáôïò Þ ôá ìáèÞìáôá ìïõóéêÞò, áñìïíßáò, ðëáóôéêÞò êáé êéíçìáôïãñÜöïõ) áðïõóéÜæåé ðáíôåëþò. Ôïí ðåñáóìÝíï ÷åéìþíá, ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò êáôçãüñçóáí ôïõò íÝïõò ôçò ÷þñáò, åðåéäÞ áíÜëùíáí ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï ôïõò, áðïèåþíïíôáò ôïõò «Þñùåò» ôùí ñéÜëéôé óüïõ (ëïãïèåáìÜôùí). ÁëÞèåéá, ðùò ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé ï ìáèçôÞò óå áõôÞ ôçí åðéäñïìÞ ôùí ðñïúüíôùí áìöéâüëïõ áéóèçôéêÞò ðïéüôçôáò, üôáí ï ÷ñüíïò ôïõ ìïéñÜæåôáé áíÜìåóá óôï ó÷ïëåßï, ôï öñïíôéóôÞñéï êáé ôï Üã÷ïò ãéá íá åéóá÷èåß óå ìéá áíþôåñç ó÷ïëÞ êáé üôáí ëåßðåé ôï êáôáöýãéï ôçò «áéóèçôéêÞò áãùãÞò»; Ìå åêôßìçóç Ãñçãüñçò ×. Åêðñüóùðïò ôïõ 15ìåëïýò óõìâïõëßïõ, 18ïõ Ëõêåßïõ Áèçíþí.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 281

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

281

8ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ï áðüóðáóìá áðü ôïí «Ðñùôáãüñá» ôïõ ÐëÜôùíá ãéá ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ôï ìÜèçìá ôçò ìïõóéêÞò óôï åêðáéäåõôéêü óýóôçìá ôçò ÁèÞíáò ôïõ 5ïõ ð.×. áéþíá. – Ó’ Ýíá ãñÜììá, ðïõ áðåõèýíåôáé óå êÜðïéïí ößëï óáò, ðåñéãñÜøôå ôá óõíáéóèÞìáôÜ óáò üôáí áêïýôå ìïõóéêÞ. – Õðïóôçñßîôå ìå ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá ôçí ðñüôáóÞ óáò íá áðïêôÞóåé ôï ó÷ïëåßï óáò êáèçãçôÞ Ìïõóéêþí. ÕðïèÝóôå üôé ôï êåßìåíü óáò áðåõèýíåôáé óôéò áñìüäéåò áñ÷Ýò êáé åðïìÝíùò åßíáé áðáñáßôçôï íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôï áíÜëïãï «åðßóçìï» ýöïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 187). ÁðÜíôçóç: – ÃñÜììá óå ößëï. ÁèÞíá, 18/8/2002 Ößëå Íéêüëá, Ãíùñßæåéò ôçí áãÜðç ìïõ ãéá ôç ìïõóéêÞ êáé ôéò óõíáõëßåò. ×èåò ãéá ðñþôç öïñÜ óôç æùÞ ìïõ Ýíéùóá ôüóï åõôõ÷éóìÝíïò. ÊÜôé ï ìáãåõôéêüò Þ÷ïò áðü ôá êñïõóôÜ ôçò ìðÜíôáò, êÜôé ôï öåããÜñé åðÜíù áðü ôá ðáëéÜ ôåß÷ç, êÜôé ç áéóèáíôéêÞ öùíÞ ôçò Ó.Å. êáé åãþ Ýíéùóá îáöíéêÜ óôá ïõñÜíéá, íá ðëÝù óå Üëëïõò êüóìïõò õðåñâáôïýò ìå óõíôñïöéÜ ôïõò Þ÷ïõò êáé ôá ÷ñþìáôá. Ç ìïõóéêÞ, Íéêüëá (êáé áõôü ôï ãíùñßæåéò êáëÜ) åßíáé ìéá ãëþóóá ïéêïõìåíéêÞ. Åßíáé ç ðçãÞ ôçò ÷áñÜò êáé ôçò éóïññïðßáò. Ç ÷èåóéíÞ óõíáõëßá Þôáí åêðëçêôéêÞ! ÊÜðïéá óôéãìÞ, Ýíéùóá íá âõèßæåôáé, ç ìïõóéêÞ êáé ïé óôß÷ïé, óôï «åßíáé» ìïõ, óôá âáèýôåñá óôñþìáôá ôçò øõ÷Þò ìïõ! Êáé íá Ýâëåðåò, Ýðåéôá, ôá ðñüóùðá ôùí Üëëùí áêñïáôþí. Åõôõ÷éóìÝíá, ãáëÞíéá êáé üìïñöá· ìå áõôü ôï «óõíùìïôéêü» ÷áìüãåëï êáôáíüçóçò· üôé äçëáäÞ êáé áõôïß óõììåôåß÷áí óôç óõíáõëßá· êáé áõôïß Ýíéùóáí ôç ìÝèåîç! ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 282

282

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

– ÃñÜììá óôéò áñìüäéåò áñ÷Ýò ÁèÞíá, 19/8/2002 Êýñéå ÄéåõèõíôÞ, Ùò åêðñüóùðïò ôïõ äåêáðåíôáìåëïýò ìáèçôéêïý óõìâïõëßïõ ôïõ 18ïõ Ëõêåßïõ Áèçíþí, èá Þèåëá íá óáò êïéíïðïéÞóù ôçí áðüöáóç ôïõ ìáèçôéêïý óõìâïõëßïõ, ãéá ôçí ðñüóëçøç åíüò êáèçãçôÞ ÌïõóéêÞò. Ôï áßôçìÜ ìáò áõôü äåí åßíáé ôùñéíü. ¹äç áðü ôçí ðåñóéíÞ ÷ñïíéÜ, åðéóçìÜíáìå ôçí áíÜãêç ãéá ôçí ýðáñîç äéäáóêáëßáò ôçò ìïõóéêÞò, áëëÜ äåí åéóáêïõóôÞêáìå. Êýñéå ÄéåõèõíôÞ, ãíùñßæïíôáò ôçí åõáéóèçóßá óáò, åðÜíù óå èÝìáôá áéóèçôéêÞò áãùãÞò êáé êáëëéôå÷íéêÞò äéäáóêáëßáò, óáò ðáñáêáëïýìå èåñìÜ íá éêáíïðïéÞóåôå ôï áßôçìÜ ìáò, Ýôóé þóôå íá áðïêôÞóïõìå, åðéôÝëïõò, êáé ôçí êáôÜëëçëç èåùñçôéêÞ õðïóôÞñéîç, óôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ êÜíïõìå ãéá ôçí êáôáãñáöÞ ôïõ ìïõóéêïëïãéêïý õëéêïý ôçò ðåñéï÷Þò ìáò. Ãíùñßæåôå, áóöáëþò, üôé ç ìïõóéêÞ âõèßæåôáé óôéò ñßæåò üëùí ôùí ðïëéôéóìþí ôçò ãçò, áðïêáëýðôïíôáò ôéò âáèéÝò êáé ðáíáíèñþðéíåò áíÜãêåò ãéá Ýêöñáóç êáé åðéêïéíùíßá. Ç ìïõóéêÞ ëõôñþíåé, åîåõãåíßæåé êáé éóïññïðåß. Ðïéá Üëëç ëõóéôåëÝóôåñç åíáó÷üëçóç, èá ìáò ðñïôåßíáôå Üñáãå, åêôüò ôçò ìïõóéêÞò; Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, êýñéå ÄéåõèõíôÞ, üðïõ ç ÷ñçóéìïèçñßá, ôï Üã÷ïò ãéá ôçí åéóáãùãÞ óôéò áíþôáôåò ó÷ïëÝò, ç âáèìïèçñßá êáé ç ðëÞîç, áðåéëïýí ôçí øõ÷éêÞ ìáò ïëïêëÞñùóç, æçôïýìå íá áíôéìåôùðßóåôå ôï áßôçìÜ ìáò ìå êáôáíüçóç. Ìå ôéìÞ, Ãñçãüñçò ×. Åêðñüóùðïò ôïõ 15ìåëïýò óõìâïõëßïõ ôïõ 18ïõ Ëõêåßïõ Áèçíþí.

9ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôï äéðëáíü ãåíéêü ïñéóìü ãéá ôçí êñéôéêÞ. Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå ôçí Üðïøç ôïõ ÓÜñôñ: «.... Ýñãï ôïõ êñéôéêïý åßíáé íá êñßíåé, äçëáäÞ íá ôÜóóåôáé õðÝñ Þ êáôÜ êáé íá ôïðïèåôåßôáé ôïðïèåôþíôáò»; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 188). ÁðÜíôçóç: ÊñéôéêÞ åßíáé ç ôÝ÷íç ôïõ ó÷çìáôéóìïý óùóôÞò, ïëïêëçñùìÝíçò êáé, êáôÜ ôï äõíáôü, åðé÷åéñçìáôïëïãçìÝíçò Üðïøçò Þ ãíþìçò ãéá Ýíá Ýñãï ôÝ÷íçò êáé ç ÝêöñáóÞ ôçò ìå ôç ìïñöÞ áðïôßìçóÞò ôïõ Þ åñìçíåßáò ôïõ. Ùò ðñïò áõôÞ ôçí Üðïøç, ï ëüãïò ôïõ ÓÜñôñ åßíáé ëïãéêÜ ïñèüò. Áí êáé ç êñéôéêÞ îåêéíÜ áð’ ôçí õðïêåéìåíéêüôçôá ôïõ êñßíïíôïò, ç óôÞñéîÞ ôçò óå ãåíéêÜ ðáñáäåêôïýò íüìïõò êáé êáíüíåò, ôçí ôïðïèåôåß áíÜìåóá óôçí ôÝ÷íç êáé ôçí åðéóôÞìç êáé ôçò ðñïóäßäåé áíôéêåéìåíéêüôçôá. Ï êñéôéêüò åßíáé

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 283

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

283

áðáñáßôçôï êáôÜ ôç äéáäéêáóßá ôçò êñéôéêÞò íá ðáñïõóéÜóåé óõãêåêñéìÝíá åðé÷åéñÞìáôá ðïõ íá ðåßèïõí êáé íá åßíáé áðáëëáãìÝíïò áðü åìðÜèåéåò, ðñïêáôáëÞøåéò, ìåñïëçðôéêüôçôåò êáé åðçñåáóìïýò ôçò óêÝøçò êáé ôçò ÝêöñáóÞò ôïõ.

10ç ¢óêçóç: Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôïõ êñéôéêïý êáé ðïéá åßíáé ç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôï äçìéïõñãü êáé ìå ôï Ýñãï ôÝ÷íçò, óýìöùíá ìå ôéò áðüøåéò ôïõ ÔÜêç Óéíüðïõëïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 188). ÁðÜíôçóç: Ï ñüëïò ôïõ êñéôéêïý åßíáé íá áíáäåßîåé ôçí áëÞèåéá, ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé ôçí áîßá ôïõ Ýñãïõ. ÁõôÞ ç ðñïóðÜèåéá åñìçíåßáò êáé ðñïóÝããéóçò, äåí ðñÝðåé íá åßíáé åðéðüëáéá êáé âéáóôéêÞ. Ï ßäéïò ï êñéôéêüò, Üëëùóôå, æåé ó’ Ýíá ÷þñï áðü ôïí ïðïßï åðçñåÜæåôáé êáé ôïí ïðïßï åðçñåÜæåé ï ßäéïò. Ç ó÷Ýóç ðïõ êáëåßôáé íá äçìéïõñãÞóåé ï êñéôéêüò ìå ôï êñéíüìåíï Ýñãï, åßíáé ó÷Ýóç äéáëåêôéêÞ. Êñéôéêüò êáé äçìéïõñãüò âéþíïõí ìéá ó÷Ýóç áëëçëïåîÜñôçóçò, áöïý ï êñéôéêüò Ý÷åé áíÜãêç ôï Ýñãï ôïõ êáëëéôÝ÷íç ãéá íá åìðíåõóôåß êáé íá äçìéïõñãÞóåé êÜôé äéêü ôïõ (ôï Ýñãï ôçò êñéôéêÞò), åíþ ï êáëëéôÝ÷íçò ìÝóá áðü ôá êåßìåíá ôïõ êñéôéêïý (èåôéêÜ Þ áñíçôéêÜ) áíáêáëýðôåé êáôÜ ðüóï Ý÷åé öèÜóåé óôï åðßðåäï ôçò «êáëëéôå÷íéêÞò ôåëåßùóçò». Ç êñéôéêÞ Ýôóé, êáèßóôáôáé ìéá óêÝøç èåôéêÞ, ìéá áíéäéïôåëÞò ðñÜîç, ðïõ ïäçãåß ôïí êñéíüìåíï óôçí áõôïêñéôéêÞ êáé ôçí áõôïãíùóßá.

11ç ¢óêçóç: Õðïóôçñßæåôáé üôé ï êñéôéêüò ðáßñíåé óõ÷íÜ ôç óôÜóç êñéôÞ - äéêáóôÞ áðÝíáíôé óôï äçìéïõñãü êáé ôïí áéóèÜíåôáé ùò áíôßäéêï. Íá óõæçôÞóåôå ôç ó÷Ýóç êñéôéêïý - äçìéïõñãïý óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 188). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå ç êñéôéêÞ ìðïñåß íá åßíáé èåôéêÞ Þ áñíçôéêÞ, óùóôÞ Þ ëáíèáóìÝíç. Óôçí ðåñßðôùóç, üðïõ ï êñéôéêüò ðáßñíåé óõ÷íÜ ôç óôÜóç êñéôÞ - äéêáóôÞ áðÝíáíôé óôï äçìéïõñãü êáé ôïí áéóèÜíåôáé ùò áíôßäéêï, ìéëïýìå ãéá ëáíèáóìÝíç êñéôéêÞ. Ïé ðñïûðïèÝóåéò ôçò ïñèÞò êñéôéêÞò Üëëùóôå åßíáé ç óýíäåóç ôùí êáíüíùí ôçò ëïãéêÞò ìå ôéò, êÜèå öïñÜ, óõãêåêñéìÝíåò óõíèÞêåò, áëëÜ êáé ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ äçìéïõñãïý, ç áðïõóßá ðñïêáôáëÞøåùí êáé ìåñïëçðôéêüôçôáò êáé ç ðñïóï÷Þ, ðÜíôïôå, óôá

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 284

284

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

èåôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ äçìéïõñãïý êáé ôïõ Ýñãïõ ôïõ. Ï óùóôüò êñéôéêüò áðïöåýãåé íá õðïôéìÜ êáé íá êáôáäéêÜæåé, ÷ùñßò íá áíáæçôÞóåé ôõ÷üí åëáöñõíôéêÜ. Ç ïñèÞ êñéôéêÞ, Üñá, ïöåßëåé íá åßíáé áíôéêåéìåíéêÞ, ìåôñéïðáèÞò êáé ðñïðáíôüò ôåêìçñéùìÝíç.

12ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôï áðüóðáóìá áðü ôéò çìåñïëïãéáêÝò óçìåéþóåéò ôïõ Ã. ÌðåñÜôç ãéá ôï «Ðëáôý ÐïôÜìé» êáé ôï «Ïäïéðïñéêü ôïõ ‘43». Ãéáôß ï óõããñáöÝáò áéóèÜíåôáé ôüóï ðïëý êïõñáóìÝíïò; Ðïéá åßíáé, êáôÜ ôç ãíþìç ôïõ, ç äéáöïñÜ ðïõ õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôïí êáëëéôÝ÷íç êáé óôïí êñéôéêü; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 188). ÁðÜíôçóç: Ï óõããñáöÝáò óå áíôßèåóç ìå ôïí êñéôéêü ëïãïôå÷íßáò, âñßóêåôáé óå ìéá êáèçìåñéíÞ ìÜ÷ç, ó’ Ýíá áÝíáï ðÜëåìá ìå ôéò éäÝåò êáé ôç èÝñìç/ðáëìü ôçò æùÞò. Ï êñéôéêüò Ý÷åé ôï ðëåïíÝêôçìá, ãñÜöïíôáò ôï êåßìåíï ôçò êñéôéêÞò ôïõ, íá âëÝðåé, ôï ëïãïôå÷íéêü Ýñãï ðïõ êñßíåé, ïëïêëçñùìÝíï, áëëÜ êáé íá åêèÝôåé ôéò áðüøåéò ôïõ, ìå óáöÞíåéá êáé êáèáñüôçôá, äß÷ùò ôï Üã÷ïò ôïõ äçìéïõñãïý. Ó’ áõôÞ ôç äéáöïñÜ ïöåßëåôáé ç «êïýñáóç» ôïõ äçìéïõñãïý. Ï óõããñáöÝáò æåé ðÜíôïôå ìå ôï Üã÷ïò êáé ôçí áãùíßá, üôé áí óôï êåßìåíü ôïõ ðáñåéóöñýóïõí áíôéêåéìåíéêÝò éäÝåò, ôüôå «ç èÝñìç êáé ï ðáëìüò ôçò æùÞò èá ÷áèåß».

13ç ¢óêçóç: Óôï áðüóðáóìá ôïõ Ì. ÁõãÝñç íá åðéóçìÜíåôå ôéò áðüøåéò ôïõ óõããñáöÝá ãéá ôçí êñéôéêÞ. Ôé åííïåß ìå ôç öñÜóç «(ç êñéôéêÞ) äåí ìðïñåß íÜíáé êïéíùíéêÜ êáé çèéêÜ áäéÜöïñç»; Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôùí áñ÷þí, óôéò ïðïßåò ðñÝðåé íá âáóßæåôáé ç êñéôéêÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 189). ÁðÜíôçóç: Óôï ðéï ðÜíù áðüóðáóìá ï Ì. ÁõãÝñçò ìéëÜåé ãéá ôç äåïíôïëïãßá ôçò êñéôéêÞò êáé ãéá ôçí çèéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ôçò åõèýíç. Åßðáìå êáé ðñïçãïõìÝíùò, üôé áí êáé ç êñéôéêÞ îåêéíÜåé áðü ôçí õðïêåéìåíéêüôçôá ôïõ êñßíïíôïò, äåí ðáýåé íá åßíáé ìéá ðíåõìáôéêÞ ëåéôïõñãßá ðïõ õðüêåéôáé óå ãåíéêÜ ðáñáäåêôïýò íüìïõò êáé êáíüíåò (êïéíùíéêÝò, áéóèçôéêÝò, öéëïóïöéêÝò áñ÷Ýò) ðïõ ôçí ôïðïèåôïýí áíÜìåóá óôçí ôÝ÷íç êáé ôçí åðéóôÞìç êáé ôçò ðñïóäßäïõí áíôéêåéìåíéêüôçôá. ÊáôÜ ôï Ì. ÁõãÝñç, ç êïéíùíéêÞ ðñÜîç ôçò êñéôéêÞò åßíáé áõôÞ ðïõ ôçí êáèéóôÜ åëåýèåñç Þ õðïôáãìÝíç (óå äéÜöïñåò ðéÝóåéò). Ï êñéôéêüò ùò ìÝëïò ìéáò óõãêåêñéìÝíçò åèíéêïêïéíùíéêÞò ïìÜäáò äå æåé áðïêïììÝ-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 285

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

285

íïò áðü ôï êïéíùíéêïðïëéôéêü ãßãíåóèáé êáé ùò åê ôïýôïõ, äå ìÝíåé áíåðçñÝáóôïò áðü ôéò ôÜóåéò, ôéò ôáëáíôåýóåéò êáé ôç óõëëïãéêÞ ìíÞìç, ôçò ïìÜäáò óôçí ïðïßá áíÞêåé. ÁõôÞ ç ôáýôéóç ôïõ êñéôéêïý ìå ôçí ðåñéññÝïõóá áôìüóöáéñá, åíÝ÷åé êéíäýíïõò ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ôçò ïñèÞò êñéôéêÞò, ï ïðïßïò ðñÝðåé íá åßíáé üóï ôï äõíáôüí áíåîÜñôçôïò êáé áíôéêåéìåíéêüò. ÁõôÞ ôçí Ýííïéá ôçò êñéôéêÞò, óôçñßæïõí ïé áñ÷Ýò åðÜíù óôéò ïðïßåò âáóßæåôáé ßäéá. Ôçò ðñïóäßäïõí áíôéêåéìåíéêüôçôá êáé áðïêëåßïõí ôïí êßíäõíï ôçò ðíåõìáôéêÞò ôçò äïõëåßáò..

14ç ¢óêçóç: Õðïóôçñßæåôáé üôé ï êñéôéêüò áóêåß êïéíùíéêü ñüëï. Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå ôïí êïéíùíéêü ñüëï ôïõ êñéôéêïý; Ðïéåò áñåôÝò íïìßæåôå üôé ðñÝðåé íá ôïí äéáêñßíïõí óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ; Íá åêèÝóåôå ãñáðôÜ ôéò áðüøåéò óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 189). ÁðÜíôçóç: Ï êñéôéêüò áóêåß Ýíáí óáöÝóôáôï êïéíùíéêü ñüëï. Åßíáé áõôüò, ðïõ èá êáôáîéþóåé, ôï Ýñãï ðïõ êñßíåôáé, éäéáßôåñá óôçí åðï÷Þ ìáò ðïõ ç ôÝ÷íç áðïõóéÜæåé áéóèçôÜ, åíþ üôáí õðÜñ÷åé, óõìðëÝêåôáé ìå ôá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá êáé åìðïñåõìáôïðïéåßôáé. Ï êñéôéêüò, ëïéðüí, ùò öïñÝáò ôçò êñéôéêÞò áóêåß åêðáéäåõôéêü ñüëï. ÅðïìÝíùò, ãéá ôçí êñéôéêÞ ðïõ èá áóêÞóåé - ãéá ôï áí èá åéóáêïõóôåß Þ èá ëçöèåß óïâáñÜ õðüøç - óçìáíôéêü ñüëï äéáäñáìáôßæïõí ïé ãíþóåéò, ïé éêáíüôçôÝò ôïõ, ï ÷áñáêôÞñáò, ïé ðñïèÝóåéò ôçò êñéôéêÞò êáé ôï ýöïò/ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï èá áóêçèåß ç êñéôéêÞ. Ïé áñåôÝò, Üñá, ðïõ ðñÝðåé íá äéáêñßíïõí ôïí êñéôéêü åßíáé (åðéãñáììáôéêÜ): á) áíôéêåéìåíéêüôçôá, â) äõíáôüôçôá ðáñïõóßáóçò óõãêåêñéìÝíùí åðé÷åéñçìÜôùí ðïõ íá ðåßèïõí, ã) áðïõóßá ðñïêáôáëÞøåùí êáé ìåñïëçðôéêüôçôáò, ä) ðñïóùðéêü Þèïò.

15ç ¢óêçóç: Íá óõæçôÞóåôå ôçí Üðïøç ôïõ Ê.È. ÄçìáñÜ: Ï êñéôéêüò, üðùò êáé ï éóôïñéêüò, áëëÜæåé óå êÜèå ãåíéÜ êáé âëÝðåé áðü ìéá êáéíïýñéá óêïðéÜ ôá ßäéá, ðáëáéüôåñá öáéíüìåíá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 189). ÁðÜíôçóç: Ìå âÜóç ôçí áðÜíôçóç óôçí Üóêçóç 13, ìðïñïýìå íá õðïóôçñßîïõìå üôé ï êñéôéêüò äå æåé áðïêïììÝíïò áðü ôï êïéíùíéêïðïëéôéêü ãßãíåóèáé êáé ùò åê ôïýôïõ åßíáé ëïãéêü íá åðçñåÜæåôáé áðü ôéò åîåëßîåéò êáé ôéò áëëáãÝò ôçò åðï÷Þò. (Ãéá ðåñéóóüôåñåò ëåðôïìÝñåéåò âë. åäþ, áðÜíôçóç óôçí Üóêçóç 13).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 286

286

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï Ýíáí ïñéóìü ôçò ôÝ÷íçò. ÁðÜíôçóç: Ùò ôÝ÷íç ïñßæåôáé ç éêáíüôçôá äçìéïõñãßáò Ýñãùí, ðïõ ðñïêáëïýí áéóèçôéêÞ áðüëáõóç êáé óõíéóôïýí ôçí Ýêöñáóç êáé ôçí åñìçíåßá ôïõ ùñáßïõ. Óôç ðñþôç ôçò óçìáóßá, ç ôÝ÷íç óõíäåüôáí ìå ôçí éêáíüôçôá (äåîéüôçôá) ãéá ôçí åêôÝëåóç êÜðïéïõ Ýñãïõ. ÌåôÜ ôï Ìåóáßùíá, ôï êßíçìá ôçò ÁíáãÝííçóçò Þôáí åêåßíï ðïõ êáôÝóôçóå ôçí ôÝ÷íç áíåîÜñôçôç áðü ôçí ôå÷íéêÞ, ðñïïñéóìÝíç ìüíï ãéá ôç äçìéïõñãßá Ýñãùí õøçëþí, äéá÷ñïíéêþí êáé áíåðáíÜëçðôùí, ðïõ óêïðü Ý÷ïõí íá ðñïÜãïõí ôç öéëïêáëßá êáé ôçí áéóèçôéêÞ êáëëéÝñãåéá.

2ç Åñþôçóç: Ìðïñåßôå íá ãñÜøåôå óå ìéá ðáñÜãñáöï, ðïéá ìðïñåß íá åßíáé ç êïéíùíéêÞ óçìáóßá ôçò ôÝ÷íçò; ÁðÜíôçóç: Ï óðïõäáéüôåñïò êïéíùíéêüò ñüëïò ôçò ôÝ÷íçò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé ï Üíèñùðïò åêôïíþíåôáé øõ÷éêÜ (ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá åëåýèåñçò Ýêöñáóçò) êáé åîåõãåíßæåôáé. Ç ôÝ÷íç åêðñïóùðþíôáò ôç íßêç ôïõ ðíåýìáôïò óå âÜñïò ôçò ýëçò, ãßíåôáé ðáéäáãùãüò ôïõ áíèñþðïõ êáé, üðùò óõìâáßíåé ìå ôçí åðßäñáóç ôçò ðáéäåßáò, ôá Þèç åîçìåñþíïíôáé, ôá âÜñâáñá Ýíóôéêôá åîáíèñùðßæïíôáé, ïé áíôéêïéíùíéêÝò ôÜóåéò åêôïíþíïíôáé, ôá áñíçôéêÜ óõíáéóèÞìáôá áðïöïñôßæïíôáé, ç øõ÷Þ åõáéóèçôïðïéåßôáé êáé ï Üíèñùðïò êïéíùíéêïðïéåßôáé ïìáëÜ, áíáêáëýðôïíôáò ôçí åôåñüôçôá êáé ôçí ðïëéôéóìéêÞ äéáöïñåôéêüôçôá. Ç ôÝ÷íç, áðïôåëåß êé áõôÞ, Ýíá äñáóôéêü áíôßäïôï åíáíôßïí ôùí ðñïêáôáëÞøåùí, ôçò ìéóáëëïäïîßáò êáé ôçò îåíïöïâßáò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 287

ÄÅÕÔÅÑÏ ÌÅÑÏÓ ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÌÉÁÓ ÈÅÁÔÑÉÊÇÓ ÐÁÑÁÓÔÁÓÇÓ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 288

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÌÉÁÓ ÈÅÁÔÑÉÊÇÓ ÐÁÑÁÓÔÁÓÇÓ

1ç ¢óêçóç: ÐáñáôçñÞóôå ìå ðïéïí ôñüðï ôåêìçñéþíåé ï êñéôéêüò ôá ó÷üëéÜ ôïõ ãéá ôï óêçíïèÝôç êáé ôïõò çèïðïéïýò óôï ðñïçãïýìåíï êåßìåíï. Åêôüò áðü ôçí áðïôßìçóç ôçò ßäéáò ôçò ðáñÜóôáóçò, ðïéá Üëëá èÝìáôá èßãåé ï Í. ÐáðáíäñÝïõ ìå ôçí êñéôéêÞ ôïõ êáé ðïéåò åßíáé ïé ðñïôÜóåéò ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôá èÝìáôá áõôÜ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 195). ÁðÜíôçóç: Óôçí ðéï ðÜíù êñéôéêÞ (èåôéêÞ) ôïõ Íéêçöüñïõ ÐáðáíäñÝïõ ôá ó÷üëéá ôïõ óõããñáöÝá ïñãáíþíïíôáé óçìåßï -óçìåßï êáé ôåêìçñéþíïíôáé ðñïóåêôéêÜ. Ðñþôá, åðáéíåßôáé ç ôüëìç ôïõ ÐÝëïõ ÊáôóÝëç íá áíåâÜóåé Ýíá Áñéóôïöáíéêü Ýñãï, äéáóêåõáóìÝíï, Ýôóé þóôå íá áíôáðïêñßíåôáé óôéò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò (1964). Åðéóçìáßíåôáé Ýðåéôá, ç áäõíáìßá ôïõ óêçíïèÝôç íá «õðïôÜîåé ôïõò åñìçíåõôÝò ó’ Ýíá åíéáßï óýíïëï», ãåãïíüò ðïõ ïöåßëåôáé óôçí áíïìïéïãåíÞ ðñïÝëåõóÞ ôïõò. Êáôüðéí, ç ðñïóï÷Þ óôñÝöå-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 289

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

289

ôáé óôçí «õðïêåéìåíéêÞ áäõíáìßá ìåñéêþí çèïðïéþí» êáé «ôçí áíùñéìüôçôá ôùí íÝùí ôïõ ÷ïñïý». ÔÝëïò, ðáñáôçñåßôáé ç - óå êÜðïéá óçìåßá - áñãÞ ìïõóéêÞ ôïõ Íéêçöüñïõ Ñþôá êáé ç «ïõóéáóôéêÞ óõìâïëÞ» ôùí êïóôïõìéþí ôïõ Óðýñïõ Âáóéëåßïõ. Ïé åðéìÝñïõò ðáñáôçñÞóåéò ôïõ êñéôéêïý áöïñïýí óôá åîÞò: á) ç ðïëéôéóôéêÞ/èåáôñéêÞ Ýíäåéá ôçò åðáñ÷ßáò äåí åßíáé ïñèü ðïëéôéêÜ íá êáëýðôåôáé áðü ðåñéïäåýïíôåò èéÜóïõò· ðñÝðåé íá äçìéïõñãçèïýí, êáôÜ ôï ãáëëéêü ðñüôõðï, «åðáñ÷éáêÜ êÝíôñá èåÜôñïõ». â) Ý÷åé ìåãÜëç óçìáóßá ôï ãåãïíüò üôé êáôáîéùìÝíïé çèïðïéïß Üöçóáí åðéêåñäåßò åñãáóßåò, ãéá íá õðçñåôÞóïõí ìÝóù ôïõ «¢ñìáôïò» ôç èåáôñéêÞ ôÝ÷íç. ã) åðéôÝëïõò ôï êïéíü ôçò åðáñ÷ßáò Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôï êáëü èÝáôñï. ä) åðéôÝëïõò ôï èÝáôñï âãáßíåé áðü ôçí êëåéóôÞ áßèïõóá êáé îáíáãõñíÜåé (üðùò ðñÝðåé) óôç «ëáúêÞ óõíÜèñïéóç, óôï ãÞðåäï êáé óôçí ðëáôåßá».

2ç ¢óêçóç: Åðé÷åéñÞóôå ôþñá íá ãñÜøåôå ìéá «ðáñïõóßáóç» ãéá ôç èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç ôçò «ÅéñÞíçò» áðü ôï ¢ñìá ÈåÜôñïõ. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ êáôáñ÷Þí èá äþóôå ôá âáóéêÜ óôïé÷åßá ôçò ðáñÜóôáóçò (ôßôëïò Ýñãïõ, óõããñáöÝáò, ÷þñïò, ÷ñüíïò) êáé óôç óõíÝ÷åéá êÜðïéåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôçí õðüèåóç ôïõ Ýñãïõ êáé ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò ðáñÜóôáóçò. Ç «ðáñïõóßáóç» ìðïñåß íá êëåßóåé ìå êÜðïéá óýíôïìá ó÷üëéá. Äåßôå ãéá ðáñÜäåéãìá êáé ôçí «ðáñïõóßáóç» ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò, ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí ðáñÜóôáóç ôçò êùìùäßáò ôïõ ÁñéóôïöÜíç «ÓöÞêåò». (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 196). ÁðÜíôçóç: Ç êùìùäßá ôïõ ÁñéóôïöÜíç, «ÅéñÞíç» ðáñïõóéÜóôçêå óôá ÌåãÜëá Äéïíýóéá ôïõ 422 ð.×. , ëßãï ðñéí ôç ëÞîç ôçò ðñþôçò öÜóçò ôïõ Ðåëïðïííçóéáêïý ÐïëÝìïõ. Ï ðïéçôÞò áçäéáóìÝíïò áðü ôç öñßêç ôïõ äåêáåôïýò ðïëÝìïõ åêöñÜæåé ôïí ðüèï êáé ôç ëá÷ôÜñá ôïõ ëáïý ãéá åéñÞíç. ¸íáò áìðåëïõñãüò ôçò ÁôôéêÞò, ï Ôñõãáßïò, êáâÜëá ó’ Ýíá óêáèÜñé áíåâáßíåé óôçí êáôïéêßá ôùí èåþí ãéá íá æçôÞóåé ôçí «ÅéñÞíç» áðü ôï Äßá. ¼ìùò, ïé èåïß Ý÷ïõí öýãåé êáé ï Ðüëåìïò Ý÷åé öõëáêßóåé ôçí «ÅéñÞíç» óå ìéá óðçëéÜ. Ï Ôñõãáßïò ìáæåýåé ôïõò áðëïýò áíèñþðïõò áð’ üëç ôçí ÅëëÜäá (ãéáôß ç ëá÷ôÜñá ãéá åéñÞíç åßíáé ðáíåëëÞíéá), áíïßãåé ôç óðçëéÜ êáé åëåõèåñþíåé ôçí ÅéñÞíç. Ï ÷ïñüò, ëïéðüí, ôçò êùìùäßáò áðïôåëåßôáé áðü ëáúêïýò áíèñþðïõò üëçò ôçò ÅëëÜäáò, ïé ïðïßïé áíôéëáìâÜíïíôáé ðùò ðñÝðåé íá åíùèïýí, íá ëçóìïíÞóïõí ôéò äéáöïñÝò ôïõò, ãéá íá óôáìáôÞóåé ï ðüëåìïò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 290

290

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ï ÐÝëïò ÊáôóÝëçò áíôéëÞöèçêå üôé ôï áíÝâáóìá ìéáò áñéóôïöáíéêÞò êùìùäßáò, ìüíï ìå áíáöïñÝò óôá «êáè’ çìÜò» Ý÷åé íüçìá, êáé åðé÷åßñçóå ìéá ôïëìçñÞ äéáóêåõÞ, üðïõ äåí Ýëåéøáí ïé õðáéíéãìïß ãéá ðñüóùðá êáé ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò (1964). ÐáñÜ ôçí õðïêåéìåíéêÞ áäõíáìßá ìåñéêþí çèïðïéþí êáé ôçí áíùñéìüôçôá ôïõ ÷ïñïý, ç ðáñÜóôáóç Þôáí åðéôõ÷Þò. Áðü ôïõò çèïðïéïýò äå èÝëïõìå íá îå÷ùñßóïõìå êáíÝíáí ãéáôß üëïé äïýëåøáí óáí ìéá öéëéêÞ ïìÜäá (Áíäñåüðïõëïò, Âáóéëåßïõ, Ãéáííáêïý, ÃñáììÝíïò, Äáêôõëßäçò, ¸îáñ÷ïò, ÊáôóéãéÜííçò, Êïôóßñçò, Ëçíáßïò, Ìðåëßôóç, ÑåõìáôÜò, ÔáîéÜñ÷çò, Ôóéôóüðïõëïò, Öùôßïõ, ×ñéóôüðïõëïò, ØáññÜò). Ç ìïõóéêÞ ôï Íéêçöüñïõ Ñþôá Þôáí ðïëý êáëÞ, üðùò êáé ôá êïóôïýìéá ôïõ Óðýñïõ Âáóéëåßïõ.

3ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôçí êñéôéêÞ ôïõ Ö. Ðïëßôç ãéá ìéá ðáñÜóôáóç ôïõ 1930. Ðïéá Þôáí ç óêçíïèåôéêÞ áíôßëçøç ôïõ Â. Ñþôá ãéá ôïí «Êýêëùðá» êáé ðþò ôçí åñìçíåýåé êáé ôçí áîéïëïãåß ï Ö. Ðïëßôçò; Ìå ðïéá åðé÷åéñÞìáôá õðïóôçñßæåé ôéò áîéïëïãéêÝò ôïõ êñßóåéò ï Ö. Ðïëßôçò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 198). ÁðÜíôçóç: Ï Öþôïò Ðïëßôçò áíáãíùñßæåé êáé ðáñáäÝ÷åôáé ôéò «áãáèÝò ðñïèÝóåéò» ôïõ Âáóßëç Ñþôá. Ï Âáóßëçò Ñþôáò åðéèõìïýóå íá äþóåé ó’ áõôü ôï óáôõñéêü äñÜìá, ìéá «ëáúêÞ áíôßëçøç», Ýôóé þóôå êáé ôï èÝáôñï íá áíáæùïãïíçèåß êáé ïé íåïÝëëçíåò íá Ýëèïõí óå åðáöÞ ìå áñ÷áßåò ìïñöÝò êáé ðáñáóôÜóåéò ü÷é ðïëý îÝíåò ðñïò áõôïýò. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ï «Êýêëùðáò» åìöáíßóôçêå ùò ï äñÜêïò ôïõ ðáñáìõèéïý êáé ï ÷ïñüò ôùí Óáôýñùí, Ýëáâå ôç ìïñöÞ ôùí ÊáëéêáíôæÜñùí. ÊáôÜ ôïí êñéôéêü, ðáñÜ ôçí «åõãåíéêÞ ðñüèåóç», ç åêôÝëåóç (äçëáäÞ, ç ðáñÜóôáóç ôïõ Ýñãïõ) Ýðáó÷å. Ðñþôá - ðñþôá, åîáéôßáò ôùí âáñýôáôùí êáé áíôéëåéôïõñãéêþí êïóôïõìéþí ïé çèïðïéïß äåí ìðïñïýóáí íá êéíçèïýí åëåýèåñá êáé íá ðáßîïõí. ¸ðåéôá, Ýëåéðå áðü ðáíôïý ï ñõèìüò. Ï ÷ïñüò ôùí Óáôýñùí Ýìïéáæå óáí Ýíá áðåéèÜñ÷çôï óýíïëï, ÷ùñßò ôçí áðáñáßôçôç åíüôçôá êáé ôçí ïìïéïìïñößá, ðïõ áðáéôåßôáé ó’ áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò. ÔÝëïò, õðÞñ÷å ìéá ðñï÷åéñüôçôá êáé áêáëáéóèçóßá óôï óýíïëï ôçò ðáñÜóôáóçò, ðïõ âáñýíåé ôï óêçíïèÝôç.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 291

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

291

4ç ¢óêçóç: ÓõæçôÞóôå ôï êåßìåíï ôïõ Ì. Ðëùñßôç. Óõìöùíåßôå ìå ôïõò «íåùôåñéóìïýò» ðïõ åéóÜãïíôáé óå ðáñáóôÜóåéò áñ÷áßïõ äñÜìáôïò; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí ÜðïøÞ óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 199). ÁðÜíôçóç: Ôï åñþôçìá ãéá ôçí áîßá ôùí íåùôåñéóìþí åðÜíù óôï áñ÷áßï äñÜìá ðáñáìÝíåé ðÜíôïôå åðßêáéñï. ¼ðùò åðßêáéñïò, ðáñáìÝíåé êáé ï ëüãïò ôïõ áñ÷áßïõ äñÜìáôïò êáé ï ðñïâëçìáôéóìüò, ï ïðïßïò ìåôáäßäåôáé ìå êÜèå åê íÝïõ «äéäáóêáëßá» ôïõ. Åßíáé áëçèÝò, üôé ôï áñ÷áßï äñÜìá åßíáé äéá÷ñïíéêü ãéáôß óôçñßæåôáé óôçí áëÞèåéá, ôï ìÝãåèïò êáé ôçí áñìïíéêÞ ôïõ óýíèåóç. Ï èåáôÞò áíáãíùñßæåé ôçí «êëáóéêüôçôá» ôïõ ëüãïõ êáé ôïõ ðñïâëçìáôéóìïý ôïõ, ãéáôß áõôü êéíåßôáé óå ÷þñï êáé ÷ñüíï ïéêåßï ðñïò áõôüí. Ïé ðåñéðÝôåéåò ôùí ôñáãéêþí çñþùí äåí åßíáé ôßðïôå Üëëï, áðü áãùíßåò, óêÝøåéò, üíåéñá, óôï÷áóìïß ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò. Ôá ìý÷éá ôçò óêÝøçò êáé ôçò øõ÷Þò, ëïéðüí, ôïõ áíèñþðïõ, áããßæåé ï ðïéçôÞò ìå ôï ëüãï ôïõ êáé ôçí ðïéçôéêÞ ôïõ ôÝ÷íç. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá, ïé ôïëìçñÝò äéáóêåõÝò ìÜëëïí âëÜðôïõí ðáñÜ ðñïùèïýí ôïí ðïéçôéêü ëüãï ôïõ áñ÷áßïõ äñÜìáôïò. Ï ëüãïò áõôüò åßíáé ðÜíôïôå «êáßñéïò êáé óõíåðÞò» áðÝíáíôé óôá øõ÷éêÜ ðÜèç ôùí çñþùí ôïõ Ýñãïõ. Íá Ýíáò ëüãïò, ãéá ôïí ïðïßï, ìéá ôïëìçñÞ äéáóêåõÞ äéáâñþíåé ôï óôï÷áóìü ôïõ äñáìáôïõñãïý. Ï áëôñïõúóìüò ôïõ ÐñïìçèÝá, ï åãùúóìüò êáé ç áõôáñ÷éêüôçôá ôïõ ÊñÝïíôá, ç áõôáðÜñíçóç ôçò Áíôéãüíçò, äåí åðéôñÝðïõí ìåôáöñáóôéêÝò õðåñâïëÝò, óêçíéêïýò áíá÷ñïíéóìïýò êáé âßáéç ðñïóáñìïãÞ óôá «ðåñß ùñáßïõ êáé ôÝ÷íçò» êñéôÞñéá ôçò åðï÷Þò ìáò. Ï óôï÷áóìüò êáé ôá ìçíýìáôá ôïõ áñ÷áßïõ äñÜìáôïò åßíáé ïéêïõìåíéêÜ, ïéêåßá êáé ðáíáíèñþðéíá. Äå ÷ñåéÜæïíôáé ôçí «ðñùôïðïñéáêÞ ìáôéÜ» ôïõ óêçíïèÝôç ãéá íá ìåôáäïèïýí óôï êïéíü.

5ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôçí êñéôéêÞ ôïõ Ê. Ãåùñãïõóüðïõëïõ ãéá ôï Ýñãï ôïõ É. ÊáìðáíÝëëç «ï ìðáìðÜò ï ðüëåìïò» êáé íá åðéóçìÜíåôå ëÝîåéò êáé åêöñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò ï êñéôéêüò åêöñÜæåé ôç èåôéêÞ ôïõ Üðïøç ãéá ôçí ðáñÜóôáóç êáé ôïõò çèïðïéïýò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 201).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 292

292

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò êáé ïé åêöñÜóåéò ìå ôéò ïðïßåò ï êñéôéêüò åêöñÜæåé ôç èåôéêÞ ôïõ Üðïøç ãéá ôçí ðáñÜóôáóç êáé ôïõò çèïðïéïýò åßíáé: «ôï Ýñãï åõôý÷çóå óôçí ðáñÜóôáóç», «ï ê. ËáæÜíçò .... êáé ôéò êëåéäþóåéò ôïõ.», «Åß÷å æùíôÜíéá ... óôáêÜôïõò ñõèìïýò», «ï çèïðïéüò ùñéìüôåñïò .... ôéò ðôõ÷Ýò», «ï ê. ÁñìÝíçò .... õðïêñéôéêÞò åõöïñßáò», «Åßíáé Ýíáò çèïðïéüò ... ðåñßìåíå êáíåßò», «ïé õðüëïéðïé çèïðïéïß ........ ç óõíÝðåéá êáé ç áêñßâåéá», «Ïé ê.ê. Óþæïò ..... óôçí ðáãßäá ìéáò õðåñâïëÞò», «Ç ê. ÃÝñïõ .... óôç ìåôáóôñïöÞ ôçò», «Ï ê. Æáñßöçò ... óêçíéêÞ ðïßçóç». ÅðéðëÝïí, ï êñéôéêüò ìå ôéò ðéï êÜôù öñÜóåéò åêöñÜæåé ôç èåôéêÞ ôïõ Üðïøç ãéá ôç ëïãïôå÷íéêÞ áîßá ôïõ Ýñãïõ: «÷õìþäç óÜôéñá», «ìéá ãåñÞ ñá÷ïêïêáëéÜ», «ìå êáèáñÜ èåáôñéêÜ ìÝóá, Üìåóç ãëþóóá, åêðëçêôéêÜ åõñÞìáôá», «Ç óýãêñïõóç ôùí áíôéèÝôùí ... åêðëçêôéêÞò äéáýãåéáò», «ìÝóá áðü ôç ìáãåßá... áé÷ìçñüôçôá ôçò óÜôéñáò», «ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ï ÊáìðáíÝëëçò ... åßíáé õðïäåéãìáôéêüò», «ôï ðéï ðñùôüôõðï ... ôùí åñãáëåßùí», «¸ñãï ãñáììÝíï ìå åõöïñßá ... ôïõ èåÜôñïõ ìáò», «Ý÷åé ìéáí áöïðëéóôéêÞ óáöÞíåéá».

Åñþôçóç: Íá âñåßôå êáé íá ãñÜøåôå ôá óõíþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: åðéäåñìéêüò, îéðÜæù, öáíöáñïíéóìüò, êáã÷Üæù. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: åðéäåñìéêüò = åðéöáíåéáêüò, åðéðüëáéïò. îéðÜæù = (ïñèïô. îõðÜæù) åðáßñïìáé, êïìðÜæù, õðåñçöáíåýïìáé. öáíöáñïíéóìüò = ðïìðþäçò ëüãïò, ìåãáëïóôïìßá. êáã÷Üæù = ãåëþ äõíáôÜ/Ýíôïíá, åêöñÜæïìáé óáñêáóôéêÜ.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 293

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

1ç ¢óêçóç: Íá áíôéóôïé÷ßóåôå ôéò äýï óôÞëåò êáé íá ðñïóèÝóåôå üóá Üëëá åßäç èåÜôñïõ ãíùñßæåôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 203). ÁðÜíôçóç: • ¢ëëá åßäç èåÜôñïõ ðïõ ìðïñïýìå åíäåéêôéêÜ íá áíáöÝñïõìå åßíáé: ôñáãùäßá, óáôõñéêü äñÜìá (áñ÷áßï èÝáôñï), ÷ïñïèÝáôñï, âïõëåâÜñôï Þ ìðïõëâÜñ (åßäïò åëáöñïý èåÜôñïõ ìå øõ÷áãùãéêü ÷áñáêôÞñá, ôï ïðïßï áðåõèýíåôáé óå åõñý êïéíü) ê.á. • Êùìåéäýëëéï : åßäïò êùìùäßáò ìå åéäõëëéáêÞ õðüèåóç êáé ôñáãïýäéá. • öÜñóá : èåáôñéêü Ýñãï, åëáöñüôåñï áðü ôçí êùìùäßá, ðïõ ðñïêáëåß ãÝëéï ìå ôç ãïñãÞ åíáëëáãÞ áðñïüðôùí êáé êùìéêþí ðáñåîçãÞóåùí. • ìåëüäñáìá : äñÜìá ìåëïðïéçìÝíï ðïõ åêôåëåßôáé ìå ôñáãïýäéá êáé ïñ÷Þóôñá.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 294

294

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

• ïðåñÝôá : åëáöñÜ êùìùäßá ìå åíáëáóóüìåíåò ìïõóéêÝò óêçíÝò. • èåáôñéêÞ åðéèåþñçóç: åëáöñü èåáôñéêü Ýñãï ìå ìïõóéêÞ, ôñáãïýäé êáé ÷ïñü ðïõ óáôéñßæåé ôçí åðéêáéñüôçôá. • ìéìüäñáìá : åßäïò ëõñéêïý äñÜìáôïò ìå ðïëëÝò ðåñéðÝôåéåò, ðïõ ðáßæåôáé óõíÞèùò ìå ðáíôïìßìá. • ÷ïñüäñáìá : óêçíéêü Ýñãï ðïõ åêôåëåßôáé ìå ó÷çìáôéóìïýò êáé ÷ïñåõôéêÜ âÞìáôá êáé óõíïäåýåôáé áðü ìïõóéêÞ. • ïñáôüñéï : åêêëçóéáóôéêü ìåëüäñáìá.

2ç ¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåôå ôçí ðïëõóçìßá ôùí ëÝîåùí: ðáñÜóôáóç, Ýñãï, õðïêñéôÞò. Íá ðñïóäéïñßóåôå ôç óçìáóßá ôïõò óå êÜèå öñÜóç êáé íá ôéò áíôéêáôáóôÞóåôå, üðïõ ìðïñåßôå, ìå óõíþíõìåò ëÝîåéò/åêöñÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 204). ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò áõôÝò áíôéêáèßóôáíôáé áíÜ ðñüôáóç ùò åîÞò: 1) üøåéò, ìïñöÝò, åéêüíåò. 2) ðáñïõóßáóç êáé õðïóôÞñéîç ìéáò õðüèåóçò. 3) ãíþóåéò, åìðåéñßåò 4) èåáôñéêü Ýñãï 5) äéáìáñôõñßá, ðáñïõóßáóç êáé õðïóôÞñéîç ìéáò õðüèåóçò 6) äéáìáñôõñßåò, äéáêïéíþóåéò 7) áðåéêïíßóåéò 8) åñãáóßá, äïõëåéÜ 9) óêïðüò, óôü÷ïò, õðï÷ñÝùóç 10) äéêáéïäïóßá 11) åñãáóßåò / ðñÜîåéò 12) èåáôñéêü Ýñãï 13) êáëëéôå÷íéêÞ äçìéïõñãßá, êáëëéôÝ÷íçìá 14) ðñïóöïñÜ, äñÜóç 15) çèïðïéü 16) øåýôçò

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 295

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

295

3ç ¢óêçóç: á) Íá áöçãçèåßôå ôéò åíôõðþóåéò óáò áðü ìéá ðáñÜóôáóç ðïõ åßäáôå êáé íá ôéò ãñÜøåôå ó’ Ýíá ößëï óáò ðïõ âñßóêåôáé óå Üëëç ðüëç. â) Íá åôïéìÜóåôå ôçí êñéôéêÞ ìéáò ðáñÜóôáóçò ãéá ìéá ôïðéêÞ åöçìåñßäá. Ìðïñåßôå íá áîéïðïéÞóåôå ôï ëåîéëüãéï ðïõ áêïëïõèåß. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 204). ÁðÜíôçóç: á) ãñÜììá óå Ýíá ößëï ÁèÞíá 19/8/2002 Ößëå Íéêüëá, Óïõ ãñÜöù ðÜëé ãéá íá ìïéñáóôþ ìáæß óïõ ôéò óôéãìÝò èåáôñéêÞò ìáãåßáò ðïõ Ýæçóá ÷èåò âñÜäõ óôçí Åðßäáõñï. Ãíùñßæù ôçí áãÜðç óïõ ãéá ôï èÝáôñï, ðïõ åßíáé äõíáôÞ êáé áêÝñáéá óáí ôç äéêÞ ìïõ. Ç ðáñÜóôáóç ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ Þôáí åìðíåõóìÝíç. Ç óêçíïèåóßá ôïõ Ê. Ô., óåâüìåíç ôï ëüãï ôïõ ÓïöïêëÞ, ðáñïõóßáóå ìéá Áíôéãüíç áðïöáóéóôéêÞ, ôïëìçñÞ êáé âÝâáéç ãéá ôéò ðñÜîåéò ôçò. Ç áðüäïóç ôïõ ñüëïõ ôçò Áíôéãüíçò áðü ôç íåáñÞ Â.Ó. Þôáí åðéôõ÷çìÝíç. Åßíáé ìéá çèïðïéüò ðïõ ðñï÷ùñåß ìå óõíèåôéêÝò ëýóåéò ãñçãïñüôåñá áð’ ü,ôé èá öáíôáæüôáí êáíåßò. ÓõíôáñáêôéêÞ Þôáí ç åñìçíåßá ôïõ ðÜíôïôå Ýîï÷ïõ Í. Ô., óôï ñüëï ôïõ ÊñÝïíôá. Áðü ôïõò õðüëïéðïõò çèïðïéïýò äå èÝëù íá îå÷ùñßóù êáíÝíáí ãéáôß èá ôïõò áäéêÞóù. ¼ëïé ôïõò ðñïóðÜèçóáí íá áðïäþóïõí ôïõò Þñùåò, Ýôóé üðùò ðñÝðåé íá áðïäßäïíôáé ãéá íá ìðïñåß ôï êïéíü íá íéþóåé ôç «èåßá åðßäñáóç» ôïõ ðïéçôéêïý ëüãïõ ôïõ ÓïöïêëÞ. Éäéáßôåñç ìíåßá, ðñÝðåé íá êÜíù, Íéêüëá, óôï ÷ïñü, ï ïðïßïò áí êáé íåáíéêüò, Þôáí éäéáßôåñá ñõèìéêüò êáé óõã÷ñïíéóìÝíïò. Ôá êïóôïýìéá ôïõ ê. Ã. Ð. êáé ç ìïõóéêÞ ôïõ ê. Í. Ñ. ðëïýôéæáí áõôÞ ôç èåáôñéêÞ ðñïóðÜèåéá. ¹èåëá íá ðáñáêïëïõèïýóáìå ìáæß ôçí ðáñÜóôáóç, üðùò ðáëéÜ. Êáé ìåôÜ íá áíôáëÜóóáìå áðüøåéò! Äåí ðåéñÜæåé, üìùò! ÐáñÜ ôçí áðüóôáóç, õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá åðéêïéíùíßáò! ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×. â) ÊñéôéêÞ ìéáò ðáñÜóôáóçò, ãéá ôçí åöçìåñßäá. «Ç ×áñôïðáß÷ôñá» Êùìùäßá ôïõ Ä. ØáèÜ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 296

296

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áðü ôçí åñáóéôå÷íéêÞ ïìÜäá ôïõ ÄÞìïõ Áèçíáßùí Éïýíéïò 1982 Äýï ÷ñüíéá óõìðëÞñùóå ç èåáôñéêÞ åñáóéôå÷íéêÞ ïìÜäá ôïõ ÄÞìïõ Áèçíáßùí, ðïõ äçìéïõñãÞèçêå Ýðåéôá áðü ðñùôïâïõëßá õðáëëÞëùí ôïõ äÞìïõ ðïõ ëáôñåýïõí ôï èÝáôñï. Ç ïìÜäá áõôÞ äéÝðñåøå êáé óôá äýï ÷ñüíéá ôùí ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïõ ÄÞìïõ ôçò ÁèÞíáò. ÁõôÞ ôç öïñÜ ç ïìÜäá åðÝëåîå Ýíá áðü ôá ðéï ëáìðñÜ íåïåëëçíéêÜ êåßìåíá êùìùäßáò, üðùò åßíáé «ç ÷áñôïðáß÷ôñá» ôïõ Ä. ØáèÜ. Ç åðéôõ÷ßá ôçò ðáñÜóôáóçò ïöåßëåôáé óôç óêçíïèåôéêü ôáëÝíôï ôïõ Ã. Å. ðïõ åíþ åßíáé åñáóéôÝ÷íçò, áðÝäåéîå ôïí åðáããåëìáôéóìü ôïõ, êáôåõèýíïíôáò ôïõò çèïðïéïýò óå åñìçíåßåò ìïíáäéêÝò, åðÜíù óå Ýíá Ýñãï, üðïõ ç ÷áñôïðáéîßá ãßíåôáé áõôïóêïðüò ãéá ôïõò ÷áñôïðáßêôåò· Ýíá áññùóôçìÝíï ðÜèïò. Ç «×áñôïðáß÷ôñá», ê. Á. Ê. äåí áíôÝãñáøå ôç «ìáíéÝñá» ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò Ñ. Â., áëëÜ äéÝðñåøå ðñïóèÝôïíôáò äéáöïñåôéêÜ óôïé÷åßá óôï ñüëï. Ôá óêçíéêÜ, ôá êïóôïýìéá êáé ç ìïõóéêÞ Þôáí åìðíåõóìÝíá êáé óõìâáôÜ ìå ôéò áíÜãêåò êáé ôéò éêáíüôçôåò ôùí äçìéïõñãþí ôçò ðáñÜóôáóçò. ¼ëïé ïé õðüëïéðïé óõíôåëåóôÝò ôçò ðáñÜóôáóçò, ðÝôõ÷áí, áí êáé åñáóéôÝ÷íåò, ìå ôï ìåñÜêé ôïõò êáé ôçí áãÜðç ãéá ôï èåáôñéêü ðáé÷íßäé, íá êáëýøïõí êÜðïéá «ôå÷íéêÞò öýóåùò» ðñïâëÞìáôá.

4ç ¢óêçóç: Äñáìáôïðïßçóç: ÌåôÜ ôï ôÝëïò ìéáò ðáñÜóôáóçò äýï èåáôÝò ëïãïìá÷ïýí åêöñÜæïíôáò áíôßèåôåò áðüøåéò ãéá ôçí ðáñÜóôáóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 205). ÁðÜíôçóç: Åìåßò åäþ äå èá ðñï÷ùñÞóïõìå óå ìéá õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç, ãéáôß ï ÷áñáêôÞñáò ôçò Üóêçóçò åßíáé êáèáñÜ èåáôñéêüò. ÂÝâáéá, ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ëåîéëüãéï, ðïõ ðáñáôßèåôáé, íá åôïéìÜóïõí äéáëüãïõò óå Ýíá öýëëï ÷áñôß êáé áöïý ôïõò ðñïâÜñïõí, íá ôïõò ðáñïõóéÜóïõí óôçí ôÜîç.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 297

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

297

1ç Åñþôçóç: Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: ðïëýêñïôïò, åðåõöçìþ, âåíôÝôá, êïìðÜñóïò, åõöÜíôáóôïò. ÁðÜíôçóç: Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • Ç ðïëýêñïôç äßêç ãéá ôçí ôñïìïêñáôßá, Ýëçîå ìå ôçí ðáíçãõñéêÞ áèþùóç ôùí êáôçãïñïõìÝíùí. • Ôï êïéíü åðåõöçìïýóå ìáãåìÝíï ôç ìåãÜëç ôñáãùäü Ê. Ð.! • Èëßøç êõñßåøå ôï ðáíåëëÞíéï ìå ôçí áíáêïßíùóç ôïõ èáíÜôïõ ôçò ìåãÜëçò âåíôÝôáò ôïõ èåÜôñïõ ìáò. • Óå èëéâåñü êïìðÜñóï ìåôáôñÜðçêå ÷èåò ç ïìÜäá ôïõ Ïëõìðéáêïý, áðü ôç ãáëëéêÞ Ë. • Ìå åõöÜíôáóôç óêçíïèåóßá êáé åõñçìáôéêÜ ôå÷íÜóìáôá, ï ê. Ð. Ê. êáôüñèùóå íá ìåôáäþóåé óôï êïéíü ôï áñéóôïöáíéêü ìÞíõìá.

2ç Åñþôçóç: íáôïõñáëéóôéêü, êïìðáíßá: áðïäþóåôå óôá åëëçíéêÜ ôç óçìáóßá ôïõò. ÁðÜíôçóç: • íáôïõñáëéóôéêüò: ç ëÝîç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ãáëëéêü üñï naturalisme (
05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 298

ÔÑÉÔÏ ÌÅÑÏÓ ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÁËËÙÍ ÌÏÑÖÙÍ ÔÅ×ÍÇÓ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 299

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ ÁËËÙÍ ÌÏÑÖÙÍ ÔÅ×ÍÇÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • ÃåíéêÜ, üëá ôá êåßìåíá êñéôéêÞò áðïôåëïýíôáé áðü ôñßá ìÝñç: á) ôï ðëçñïöïñéáêü, üðïõ äßíïíôáé ïé ðëçñïöïñßåò ãéá ôï áíôéêåßìåíï ôçò êñéôéêÞò (æùãñáöéêü, êéíçìáôïãñáöéêü, èåáôñéêü ê.ô.ë. Ýñãï), â) ôá ó÷üëéá, ìå ôá ïðïßá äéáôõðþíïíôáé ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò êáé ã) ôïí ðñïâëçìáôéóìü, üðïõ ï êñéôéêüò åêöñÜæåé ôéò áðüøåéò ôïõ ãéá ôï èÝìá. • Ç êñéôéêÞ ðñÝðåé íá åßíáé áíôéêåéìåíéêÞ êáé êáëïðñïáßñåôç Ýôóé þóôå êáé ôï Ýñãï íá áðïôéìÜôáé óùóôÜ, êáé ôï êïéíü íá äéáìïñöþíåé óùóôÞ Üðïøç êáé íá âåëôéþíåé ôçí êñéôéêÞ ôïõ éêáíüôçôá.

B

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 300

300

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: Ç ðáñïõóßáóç êáé ç êñéôéêÞ áó÷ïëïýíôáé ìå ìéá ðïéêéëßá êáëëéôå÷íéêþí äçìéïõñãçìÜôùí: êéíçìáôïãñáöéêÝò ôáéíßåò, ìïõóéêÜ Ýñãá, Ýñãá æùãñáöéêÞò, êôë., üðùò öáßíåôáé êáé áðü ôá êåßìåíá ðïõ áêïëïõèïýí. Ðïéá Üëëá «áíôéêåßìåíá» ìðïñïýí íá áðáó÷ïëÞóïõí ôçí ðáñïõóßáóç Þ ôçí êñéôéêÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 208). ÁðÜíôçóç: Ôçí ðáñïõóßáóç Þ ôçí êñéôéêÞ ìðïñïýí íá áðáó÷ïëÞóïõí ùò «áíôéêåßìåíá», üëùí ôùí åéäþí ïé êáëëéôå÷íéêÝò äçìéïõñãßåò ôùí «êáëþí ôå÷íþí». Ãéá ðáñÜäåéãìá áíáöÝñïõìå: ãëõðôéêÞ (ëßèïò, ðçëüò, ìÝôáëëï), êåñáìéêÞ, öùôïãñáößá, ãêñÜöéôé, êüìéêò, ÷ïñüò ê.á.

2ç ¢óêçóç: ÐáñáôçñÞóôå óôéò ðáñáðÜíù ðáñïõóéÜóåéò êáé êñéôéêÝò: á) ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ïñãáíþíåôáé ôï õëéêü ôïõò, â) Ôï ëåîéëüãéï êáé ôï ýöïò ôïõò ðïõ åßíáé áíÜëïãá ìå ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ãñÜöïíôáé (íá ðáñïõóéÜóïõí, íá åãêùìéÜóïõí, íá áðïññßøïõí) êáé ôï êïéíü óôï ïðïßï áðåõèýíïíôáé, ã) ôç óýíôáîç (êñïõóôüò, ÷áëáñüò ëüãïò) êáé ôç óôßîç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 218). ÁðÜíôçóç: á) Ôï õëéêü ïñãáíþíåôáé ìå âÜóç ôçí ôñéìåñÞ äéÜôáîç (ðëçñïöïñéáêü ìÝñïò, ó÷üëéá, ðñïâëçìáôéóìüò). â) ÐñáãìáôéêÜ, ìå ìéá ðñþôç ìáôéÜ óôá ðéï ðÜíù êåßìåíá, äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷åé ç áíÜëïãç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá. Ôï ýöïò åßíáé áðëü óôá äýï ðñþôá êåßìåíá ôçò ðáñïõóßáóçò êéíçìáôïãñáöéêþí ôáéíéþí, ãéá íá ãßíåé ðéï óýíèåôï êáé ðéï áíáëõôéêü

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 301

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

301

óôá õðüëïéðá êåßìåíá, ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò ðáñïõóßáóçò, áëëÜ êáé óôá êåßìåíá ôçò ðáñïõóßáóçò ôùí Üëëùí ìïñöþí ôÝ÷íçò. â) Ôï ëåîéëüãéï óôá êåßìåíá ôùí õðüëïéðùí ðáñïõóéÜóåùí, åêôüò áðü ðëïýóéï, åßíáé êáé ðéï åéäéêü. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï êåßìåíï ôçò äéóêïãñáößáò (óåë. 212) åßíáé ðéï åîåéäéêåõìÝíï. Áíôßèåôá óôéò ðáñïõóéÜóåéò ãéá ôç äéóêïãñáößá (óåë. 213 - 214), ôüóï ôï ýöïò, üóï êáé ôï ëåîéëüãéï ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ôçí áìåóüôçôá êáé ôçí áðëüôçôÜ ôïõò. Ðéï óýíèåôï êáé ðéï áíáëõôéêü åßíáé ôï ýöïò ôùí äýï ôåëåõôáßùí ðáñïõóéÜóåùí (óåë. 215 - 217), ôá ïðïßá ìÜëéóôá êÜíïõí ÷ñÞóç åíüò ðéï ðëïýóéïõ êáé åêëåðôõóìÝíïõ ëåîéëïãßïõ. ã) ¼óïí áöïñÜ óôç óýíôáîç, ëßãá ìðïñïýí íá åéðùèïýí. ÁõôÞ ðïéêßëåé áíÜëïãá ìå ôï ðñïóùðéêü ýöïò ôïõ óõããñáöÝá êáé ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ãñÜöåôáé ç êñéôéêÞ. Óôïõò ßäéïõò êáíüíåò õðüêåéôáé êáé ç óôßîç ôùí êåéìÝíùí.

3ç ¢óêçóç: ÏìáäéêÞ Åñãáóßá: Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò, áíÜëïãá ìå ôá åíäéáöÝñïíôá óáò, êáé íá óõãêåíôñþóåôå, áðü ôïí ôýðï Þ áðü âéâëßá êñéôéêÜ óçìåéþìáôá ãéá äéÜöïñïõò ôïìåßò ôçò ôÝ÷íçò üðùò: êéíçìáôïãñÜöï, ìïõóéêÞ, ÷ïñü, æùãñáöéêÞ, ãëõðôéêÞ. Ìå âÜóç ôï õëéêü óáò íá êáôáñôßóåôå Ýíá åéäéêü ëåîéëüãéï, áíÜëïãï ìå ôï ëåîéëüãéï ôçò èåáôñéêÞò êñéôéêÞò ðïõ óáò äüèçêå ðñïçãïõìÝíùò (óåë. 205). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 218). ÁðÜíôçóç: [Óçìåßùóç: Ó’ áõôÞ ôçí åñãáóßá ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá äïõëÝøïõí ìüíïé ôïõò. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá éäéáßôåñá åýêïëç êáé äçìéïõñãéêÞ äïõëåéÜ, ðïõ èá ôïõò åðéôñÝøåé íá êáôáñôßóïõí Ýíá ÷ñÞóéìï ëåîéëüãéï ãéá ôá äéÜöïñá åßäç ôÝ÷íçò. Åìåßò åäþ åíäåéêôéêÜ êáôáñôßæïõìå Ýíá ëåîéëüãéï ó÷åôéêÜ ìå ôïí êéíçìáôïãñÜöï. Ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá ìáò ìéìçèïýí ãéá íá êáôáñôßóïõí ôï äéêü ôïõò, óôïõò õðüëïéðïõò ôïìåßò]. Ëåîéëüãéï ãéá ôïí êéíçôïãñÜöï ôï Ýñãï: öéëì íïõÜñ, õðáñîéáêü äñÜìá, áõôïâéïãñáöéêü, ìåôáöïñÜ ìõèéóôïñÞìáôïò, ìáýñç êùìùäßá, ðåñéðÝôåéá (áóôõíïìéêÞ, åðï÷Þò, ðïëåìéêÞ), åðéóôçìïíéêÞò öáíôáóßáò, óåîïêùìùäßá, áéóèçìáôéêü, áéóèçóéáêü, åñùôéêü, ðïñíü, óïöô-ðïñíü, êïéíùíéêü äñÜìá, øõ÷ïëïãéêü èñßëåñ, èñßëåñ, ìõóôçñßïõ, íôïêéìáíôÝñ.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 302

302

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôïëìçñü, åõñçìáôéêü, áéóéüäïîï, áðáéóéüäïîï, äñáìáôéêü/êùìéêü, êëáóéêü, Ýã÷ñùìï, áóðñüìáõñï, óõìâïëéêü, óïõñåáëéóôéêü, êáëü, êáêü, üìïñöï, Üó÷çìï, ôñïìáêôéêü, õðÝñï÷ï, ìïíáäéêü, áñéóôïýñãçìá, âñáâåõìÝíï, õðïôéìçìÝíï, õðåñôéìçìÝíï, áíïýóéï, áíéáñü, ðëáäáñü, áäéÜöïñï. ï óêçíïèÝôçò:

äéÜóçìïò, âñáâåõìÝíïò, äéåéóäõôéêüò, åìðíåõóìÝíïò, ðåóéìéóôÞò, õðáñîéóôÞò, óïõñåáëéóôÞò, êáëüò, êáêüò, ãíùóôüò, öëýáñïò, áäýíáìïò, Üãíùóôïò, ìÝôñéïò. ìåëåôÜåé, åéó÷ùñåß, êáôáãñÜöåé, «êïéôÜæåé», êñßíåé, Ý÷åé Üðïøç, áðïöåýãåé, äéáíèßæåé, åðéóôñÝöåé, óêéôóÜñåé, áíáëýåé, ó÷ïëéÜæåé.

ç ôáéíßá:

äáêñýâñå÷ôç, âáñýãäïõðç, áðëÞ, áíèñþðéíç, óõãêéíçôéêÞ, äéäáêôéêÞ, áðëÞ, öèçíÞ, áêñéâÞ.

ï çèïðïéüò:

áóôÝñáò ôïõ ×üëõãïõíô, âåíôÝôá, ðñùôáãùíéóôÞò, Þñùáò, êïìðÜñóïò, âáóéêüò Þñùáò.

M

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 303

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ËÅÎÉËÏÃÉÏ

1ç ¢óêçóç: ÅðéëÝîôå áíÜëïãá ìå ôá åíäéáöÝñïíôÜ óáò, ìéá áðü ôéò äéðëáíÝò áóêÞóåéò, áîéïðïéþíôáò ôï åéäéêü ëåîéëüãéï ðïõ êáôáñôßóáôå ðñïçãïõìÝíùò. á) Íá ãñÜøåôå ìéá èåôéêÞ Þ áñíçôéêÞ êñéôéêÞ ãéá Ýíá äßóêï ðïõ êõêëïöüñçóå ðñüóöáôá. â) Íá êÜíåôå ôï ßäéï ãéá ìéá êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá Þ ìéá Ýêèåóç æùãñáöéêÞò. ã) Íá åðéëÝîåôå ìéá êñéôéêÞ åíüò êéíçìáôïãñáöéêïý Ýñãïõ, âéâëßïõ, äßóêïõ êôë., ãéá ôï áíôéêåßìåíï ôçò ïðïßáò Ý÷åôå ðñïóùðéêÞ Üðïøç, êáé íá êÜíåôå ìéá êñéôéêÞ óôçí êñéôéêÞ ðïõ äéáâÜóáôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 213). ÁðÜíôçóç: Åìåßò åðéëÝãïõìå ôï õðïåñþôçìá â.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 304

304

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ãéá ðïéïí ÷ôõðÜåé ç ÊáìðÜíá ¸ã÷ñùìç áìåñéêáíéêÞ ôáéíßá. 1945. Óêçíïèåóßá Óáì Ãïõíô. ÓåíÜñéï: ÂáóéóìÝíï óôï ïìüôéôëï ìõèéóôüñçìá ôïõ ¸ñíåóô ×Ýìéíãïõåú. Ðáßæïõí: ÃêñÝãêïñõ Ðåê, Éíãêñéíô ÌðÝñãêìáí, Êáôßíá Ðáîéíïý. Ç ôáéíßá óêçíïèåôÞèçêå ôï 1945. Ï Óáì Ãïõíô ìå áõôÞí ôçí ôïëìçñÞ ìåôáöïñÜ ôïõ åêðëçêôéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò ôïõ ¸ñíåóô ×Ýìéíãïõåú, åðéôõã÷Üíåé íá óêéáãñáöÞóåé ôç óýãêñïõóç áíÜìåóá óôïí éäåáëéóôÞ áìåñéêáíü êáèçãçôÞ, Ñüìðåñô Ôæüñíôáí (ÃêñÝãêïñé Ðåê) êáé ôïí åðéêåöáëÞò ôùí éóðáíþí áíôáñôþí, ÐÜìðëï. ÌÝóá óå ôñåéò çìÝñåò êáé äýï íý÷ôåò, üóï êñáôÜåé ç ðáñáìïíÞ ôïõ Ñüìðåñô Ôæüñíôáí óôï êáôáöýãéï ôùí áíôáñôþí, ìðñïóôÜ óôá ìÜôéá ìáò îåôõëßãåôáé üëç ç éóôïñßá ôïõ éóðáíéêïý åìöõëßïõ ðïëÝìïõ: Ôï 1937, ï áìåñéêáíüò äÜóêáëïò, åèåëïíôÞò óôï ðëåõñü ôùí äçìïêñáôéêþí, óôÝëíåôáé óôá ìåôüðéóèåí ãéá íá ïñãáíþóåé ìå ôç óõììåôï÷Þ ôùí äçìïêñáôéêþí áíôáñôþí, Ýíá óáìðïôÜæ. Ï óêçíïèÝôçò åðéìÝíåé, éäéáßôåñá, óôçí øõ÷ïãñÜöçóç ôùí çñþùí ôçò éóôïñßáò. Ï ÐÜìðëï áíôéäñÜ óôá ó÷Ýäéá ôïõ Ñüìðåñô, åßôå áðü öüâï, åßôå ëüãù ðñïäïôéêÞò óõìðåñéöïñÜò. Ç ãõíáßêá ôïõ, ç ÐéëÜñ (Êáôßíá Ðáîéíïý) åîåãåßñåôáé åíáíôßïí ôïõ êáé ðñïåôïéìÜæåé, ìå ôï Ñüìðåñô, ôï óáìðïôÜæ. ÐáñÜëëçëá, ìå áõôÞ ôç âáóéêÞ éóôïñßá, îåôõëßãåôáé êáé ç éóôïñßá ôïõ Ýñùôá ôïõ Ñüìðåñô ìå ôç Ìáñßá (ºíãêñéíô ÌðÝñãêìáí), ìéá íåáñÞ áíôÜñôéóóá, êáêïðïéçìÝíç áðü ôïõò öáóßóôåò ôïõ ÖñÜíêï. Ç áãùíßá êáé ôï áìåßùôï åíäéáöÝñïí, åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá, ðïõ ðñïêáëåß ç êéíçìáôïãñáöéêÞ êÜìåñá ôïõ Ãïõíô, óôéò øõ÷Ýò ôùí èåáôþí. Áãùíßá ãéá ôçí åðßôåõîç ôïõ óáìðïôÜæ êáé åíäéáöÝñïí ãéá ôçí åõüäùóç ôïõ Ýñùôá ôùí äýï íÝùí. Ï Ñüìðåñô Ôæüñíôáí, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ óáìðïôÜæ, ôñáõìáôßæåôáé èáíÜóéìá, Ý÷ïíôáò, üìùò, âéþóåé ðñþôá, ôéò áîßåò ôïõ éäåáëéóìïý, ôçò öéëßáò, ôç öñßêç ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôç äýíáìç ôïõ Ýñùôá. ¼ëá áõôÜ ôá êáôáãñÜöåé ï Óáì Ãïõíô êáé üôáí åðé÷åéñåß íá äéåéóäýóåé âáèýôåñá, óôéò øõ÷Ýò ôùí çñþùí ôïõ, ôï áðïôÝëåóìá åßíáé éêáíïðïéçôéêü. ¸îï÷ç, ç Êáôßíá Ðáîéíïý óôï ñüëï ôçò äõíáìéêÞò ÐéëÜñ, ãåãïíüò ðïõ ôçò ÷Üñéóå êáé ôï Âñáâåßï ¼óêáñ (Â’ ãõíáéêåßïõ ñüëïõ). Ïé üðïéåò áäõíáìßåò ôçò ôáéíßáò ïöåßëïíôáé óôéò ôå÷íéêÝò äõóêïëßåò ôçò åðï÷Þò (1945) êáé ôïí êáêü Þ÷ï.

2ç ¢óêçóç: ×ñçóéìïðïéÞóôå ìåñéêÜ áðü ôá ðáñáêÜôù åðßèåôá óå óõíäõáóìü ìå ôá êáôÜëëçëá ïõóéáóôéêÜ, ãéá íá ÷áñáêôçñßóåôå ìå ëßãåò öñÜóåéò Ýíá Üôïìï.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 305

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

305

Ð.÷. Åßíáé Üíèñùðïò åðéöõëáêôéêüò· åíåñãåß ìå ðåñßóêåøç êáé äéóôáãìü ãéá íá áðïöýãåé ôá åíäå÷üìåíá óöÜëìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 219). ÁðÜíôçóç: • • •

• • •

ÅíäåéêôéêÜ åðéëÝãïõìå ôá ðéï êÜôù åðßèåôá êáé ïõóéáóôéêÜ: Åßíáé Ýíáò ðáñÜôïëìïò íÝïò· åíåñãåß äçëáäÞ, áðåñßóêåðôá êáé åßíáé ñéøïêßíäõíïò. Ç ôüëìç ôïõ îåðåñíÜåé ôá ëïãéêÜ êáé áóöáëÞ üñéá. Åßíáé Ýíáò ñçîéêÝëåõèïò ðïëéôéêüò· Ýñ÷åôáé, äçëáäÞ, óå ñÞîç ìå ôéò õðÜñ÷ïõóåò êáé éó÷ýïõóåò ðïëéôéêÝò. Åßíáé ñéæïóðÜóôçò. Åßíáé Ýíáò óõíôçñçôéêüò åðé÷åéñçìáôßáò· äåí êÜíåé åðéêßíäõíá «áíïßãìáôá» óå ÷þñïõò ðïõ äå ãíùñßæåé. Äåí êÜíåé ðáñÜôïëìåò åðåíäýóåéò, ðïõ äåí åßíáé åîáóöáëéóìÝíç ç åðéôõ÷ßá ôïõò. Ï êýñéïò ×., êñéôéêüò ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ, ÷áñáêôçñßæåôáé ãéá ôçí åõèõêñéóßá ôïõ· Ý÷åé äçëáäÞ óùóôÞ êáé äßêáéç êñßóç. Åß÷å ôç óýíåóç íá áðïôñáâç÷ôåß áðü ôéò êáêÝò ðáñÝåò· åß÷å äçëáäÞ ôç óïößá íá áðïóõñèåß ãéá íá ìçí êéíäõíåýóåé. Ìå ðåñßóêåøç áíôéìåôþðéóå ôá êáéíïýñéá ãåãïíüôá· Ýêñéíå, äçëáäÞ, ôá ãåãïíüôá ìå ðñïóåêôéêü êáé õðåýèõíï óõíõðïëïãéóìü üëùí ôùí äåäïìÝíùí.

3ç ¢óêçóç: Íá áíôéêáôáóôÞóåôå ôéò ñçìáôéêÝò öñÜóåéò ðïõ õðïãñáììßæïíôáé ìå Üëëåò éóïäýíáìåò/óõíþíõìåò öñÜóåéò Þ ñÞìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 220). ÁðÜíôçóç: Ïé æçôïýìåíåò ñçìáôéêÝò öñÜóåéò ìðïñïýí íá áíôéêáôáóôáèïýí ùò åîÞò: Ï êñéôéêüò ïöåßëåé íá åêöñÜæåé/äçëþíåé ôçí Üðïøç/êñßóç ôïõ ãéá Ýíá Ýñãï ìå éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ êáé íá ìçí êñßíåé/åêöÝñåé ãíþìç/ôïðïèåôåßôáé ìå ôñüðï ðïõ äåí åðéäÝ÷åôáé áíôéññÞóåéò.

4ç ¢óêçóç: Óáò äßíïíôáé ìåñéêÝò áðü ôéò èåôéêÝò éäéüôçôåò ðïõ ìðïñåß íá Ý÷åé ìéá êñéôéêÞ. Íá âñåßôå ôéò áíôßóôïé÷åò áñíçôéêÝò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 220). ÁðÜíôçóç: Ïé áñíçôéêÝò éäéüôçôåò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé:

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 306

306

êñéôéêÞ

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áìåñüëçðôç áíåðçñÝáóôç áíôéêåéìåíéêÞ åëåýèåñç ðñïóåêôéêÞ åìðåñéóôáôùìÝíç êáëïðñïáßñåôç

/

êñéôéêÞ ìåñïëçðôéêÞ õðïâïëéìáßá õðïêåéìåíéêÞ, ìåñïëçðôéêÞ äïãìáôéêÞ áðñüóåêôç, âåâéáóìÝíç åðéðüëáéç êáêïðñïáßñåôç

5ç Åñþôçóç: Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ìå ôï êáôÜëëçëï ïõóéáóôéêü: éåñÜñ÷çóç, äéáâÜèìéóç, êëéìÜêùóç, êáôÜôáîç, áîéïëüãçóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 220). ÁðÜíôçóç: Ôá êåíÜ êáôÜ óåéñÜ óõìðëçñþíïíôáé ùò åîÞò: éåñÜñ÷çóç, êáôÜôáîç, áîéïëüãçóç, äéáâÜèìéóç, êëéìÜêùóç, áîéïëüãçóç.

6ç ¢óêçóç: ÃñÜøôå Ýíá óýíôïìï êåßìåíï (150 - 200 ëÝîåùí) ãéá ôç óçìáóßá ôçò áõôïêñéôéêÞò, ôïõ áõôïåëÝã÷ïõ, ôçò áõôïãíùóßáò, áîéïðïéþíôáò ôï ëåîéëüãéï: Ðåñéáõôïëïãþ ... áõôïðåðïßèçóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 220). ÁðÜíôçóç: Ç áõôïêñéôéêÞ åßíáé ï óõóôçìáôéêüò áõôïÝëåã÷ïò ôçò óõìðåñéöïñÜò, ôùí ðñÜîåùí êáé ôùí ëüãùí ôïõ áíèñþðïõ, ï ïðïßïò áðïóêïðåß óôçí åîÜëåéøç ôùí áäõíáìéþí, ôïí åíôïðéóìü êáé ôçí åðáíüñèùóç ôùí óöáëìÜôùí. Ìå ôçí áõôïêñéôéêÞ, ï Üíèñùðïò áóêåßôáé óôç ìåôñéïðÜèåéá, ôçí åãêñÜôåéá êáé ôçí ôáðåéíüôçôá. ¼ðùò åßíáé åõñýôåñá ãíùóôü, ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ áíèñþðïõ áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óõíäõáóìü åìöýôùí êáé åðßêôçôùí äõíáôïôÞôùí, ïé ïðïßåò âñßóêïíôáé óå ìéá äéáñêÞ áëëçëüäñáóç, åðåíåñãþíôáò óôç óõìðåñéöïñÜ, ôéò ðñÜîåéò êáé, åí ãÝíåé, ôçí ðïñåßá ôïõ áíèñþðïõ. Ç áõôïêñéôéêÞ ùò ìéá äéáñêÞò êáé óõóôçìáôéêÞ Üóêçóç áõôïåëÝã÷ïõ, åíôïðßæåé êáé åëÝã÷åé üëåò ôéò ðáñÜëïãåò åðéèõìßåò êáé ïñìÝò ôïõ, üðùò: ï íáñêéóóéóìüò, ï áôïìéêéóìüò, ç ìáôáéïäïîßá êáé ç áäéáëëáîßá êáé ðñïóðáèåß åßôå íá ôéò áìâëýíåé, åßôå íá ôéò êáôåõèýíåé ðñïò Üëëåò ëõóéôåëÝóôåñåò áó÷ïëßåò. ×Üñç óôçí áõôïêñéôéêÞ, ôï íåáñü, êõñßùò, Üôïìï êÜíåé ìéá óýíôïìç áíáäñïìÞ ôéò ðñÜîåéò ôïõ, äéïñèþíåé ôá óöÜëìáôÜ ôïõ êáé ðñïãñáììáôßæåé ôéò ìåëëïíôéêÝò ôïõ åíÝñãåéåò, ìå ãíþìïíá, ðÜíôïôå, ôï êïéíü óõìöÝñïí êáé ôçí ùöÝëåéá ôçò êïéíùíéêÞò ïìÜäáò. (156 ëÝîåéò).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 307

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

307

1ç Åñþôçóç: áõôïêñéôéêÞ, áõôïÝëåã÷ïò, áõôïãíùóßá· ó÷çìáôßóôå öñÜóåéò ìå ôéò ðéï ðÜíù ëÝîåéò. ÁðÜíôçóç: Ïé öñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • ÁõôïêñéôéêÞ åßíáé ï óõóôçìáôéêüò áõôïÝëåã÷ïò ôçò óõìðåñéöïñÜò, ôùí ðñÜîåùí êáé ôùí ëüãùí ôïõ áíèñþðïõ. • Ç óõóôçìáôéêÞ Üóêçóç óôïí áõôïÝëåã÷ï êáé ôçí áõôïêñéôéêÞ, ïäçãåß óôçí áõôåðßãíùóç. • ÌÝóù ôçò ãíþóçò ôïõ «Üëëïõ» ïäçãïýìáóôå óå áõôïãíùóßá.

2ç Åñþôçóç: áõôïêñéôéêÞ· âñåßôå êáé ãñÜøôå ëÝîåéò ìå äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -êñéôéêÞ. ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: áõôïêñéôéêÞ, äéáêñéôéêÞ, Üêñéôïò, áîéïêáôÜêñéôïò, áíáêñéôéêÞ, õðïêñéôéêÞ ê.Ü.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 308

ÅÍÏÔÇÔÁ 3Ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÇÍ ÊÑÉÔÉÊÇ/ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÁÔÏÌÏÕ ÊÁÉ ÔÇÍ ÁÕÔÏÊÑÉÔÉÊÇ)

1ç ¢óêçóç: ÏìáäéêÞ Åñãáóßá. Íá ÷ùñéóôåßôå óå ôñåéò ïìÜäåò. Ç ðñþôç ïìÜäá íá åðéóçìÜíåé ôá «õðÝñ» ôçò áîéïëüãçóçò, ç äåýôåñç ôá «êáôÜ» êáé ç ôñßôç êáé ôá «õðÝñ» êáé ôá «êáôÜ». Ç äéáäéêáóßá áõôÞ äåí ðñÝðåé íá îåðåñÜóåé ôá 10’. Óôç óõíÝ÷åéá åêðñüóùðïé ôùí äýï ðñþôùí ïìÜäùí èá åêèÝóïõí ôá åðé÷åéñÞìáôÜ ôïõò (ï êÜèå ïìéëçôÞò Ý÷åé óôç äéÜèåóÞ ôïõ 3’ ðåñßðïõ êáé, áí èÝëåé, ìðïñåß íá äåõôåñïëïãÞóåé). Ç ôñßôç ïìÜäá èá áîéïëïãÞóåé ôá åðé÷åéñÞìáôá ôùí äýï ïìÜäùí êáé èá ðñïóðáèÞóåé íá óõíèÝóåé ôéò äýï áíôßèåôåò áðüøåéò. Ìå âÜóç ôçí ôåëéêÞ óýíèåóç ôùí áðüøåùí ï êÜèå ìáèçôÞò èá áíáðôýîåé ãñáðôÜ ôï èÝìá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 221).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 309

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

309

ÁðÜíôçóç: Ìßá ôåëéêÞ óýíèåóç áðüøåùí ìðïñåß íá ðÜñåé êáé ôçí åîÞò ìïñöÞ: Ðáãêïóìßùò ç äéáäéêáóßá ôçò ó÷ïëéêÞò åêðáßäåõóçò åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôç äéáäéêáóßá ôçò áîéïëüãçóçò. Ç áîéïëüãçóç ó÷åôßæåôáé ìå ôïõò óêïðïýò ôçò åêðáßäåõóçò, áëëÜ êáé ôïõò äéäáêôéêïýò óôü÷ïõò ðïõ èÝôåé, êÜèå öïñÜ, ï åêðáéäåõôéêüò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéäáêôéêÞò äéáäéêáóßáò. ÌÝóù ôçò áîéïëüãçóçò åðéôåëïýíôáé äýï ëåéôïõñãßåò: Ðñþôá, ï äéäÜóêùí êÜíåé ìéá åêôßìçóç ôïõ åðéðÝäïõ ôùí ìáèçôþí ôïõ êáé äåýôåñïí, êÜíåé ìéá åêôßìçóç ôçò äéäáêôéêÞò ìåèüäïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Ç áîéïëüãçóç, üìùò, éêáíïðïéåß êáé ôçí ðçãáßá ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ ãéá ðñüïäï, åðéôõ÷ßá êáé êïéíùíéêÞ Þ çèéêÞ äéÜêñéóç. Åßíáé ôï êßíçôñï, äçëáäÞ, ðïõ áðáéôåßôáé, Ýôóé þóôå ôï íåáñü Üôïìï íá áðïêôÞóåé ðåñéå÷üìåíï óôç æùÞ ôïõ êáé íá ùèçèåß ðñïò ôçí åðéôõ÷ßá. Ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò (âáèìïß, äéáãùíßóìáôá ê.ô.ë.) åðéäñïýí èåôéêÜ óôçí øõ÷Þ ôïõ õðü äéáìüñöùóç áôüìïõ ãéáôß äñáóôçñéïðïéïýí ôéò áðïíåêñùìÝíåò - áðü ôçí áðñáîßá, ôç ÷áýíùóç êáé ôçí áäéáöïñßá - ðíåõìáôéêÝò äõíÜìåéò ôïõ, åðéóöñáãßæïõí ôçí áîßá ôçò äéáíïçôéêÞò ôïõ éêáíüôçôáò êáé êáëëéåñãïýí ôéò áñåôÝò êáé ôçí Üìéëëá. Ùóôüóï, ïé áîéïëïãéêÝò êñßóåéò êáôçãïñïýíôáé ãéáôß åîõðçñåôïýí ôïí áõôáñ÷éóìü, ôçí êáôáðßåóç ôçò äçìéïõñãéêÞò öáíôáóßáò ôùí íÝùí êáé êõñßùò, ãéáôß åíôåßíïõí ôïí êïéíùíéêü ñáôóéóìü. Ðñüêåéôáé ãéá áðüøåéò, ðïõ äåí áðÝ÷ïõí ðïëý áð’ ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ïé äéáäéêáóßåò áîéïëüãçóçò ðñÝðåé íá ãßíïíôáé áðü áíåðçñÝáóôïõò, êáëïðñïáßñåôïõò êáé áíôéêåéìåíéêïýò êñéôÝò êáé ü÷é, áðü ôïõò õðÜñ÷ïíôåò, ðïõ õðüêåéíôáé óå áðåéñÜñéèìåò ðéÝóåéò. Óõ÷íÜ ç áîéïëïãéêÞ êñßóç ìåôáôñÝðåôáé áðü êßíçôñï óå áíôéêåßìåíï óöïäñïý áíôáãùíéóìïý, ìå óõíÝðåéá ôç âáèìïèçñßá, ôïí êáêþò íïïýìåíï áíôáãùíéóìü êáé ôçí üîõíóç ôùí ðáèþí. Óýìöùíá, ìÜëéóôá, ìå êïéíùíéïëüãïõò êáé Üëëïõò åéäéêïýò åñåõíçôÝò, óôá õðÜñ÷ïíôá óõóôÞìáôá áîéïëüãçóçò õðÜñ÷åé ìéá äõóáñìïíßá ìåôáîý ôïõ êïéíùíéêïý/ðïëéôéêïý ðñïößë ôùí ìáèçôþí êáé ôïõ ÷áñáêôÞñá ôùí åñùôÞóåùí. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá ôüóï ôï óýóôçìá áîéïëüãçóçò, üóï êáé ïëüêëçñï ôï åêðáéäåõôéêü ìáò óýóôçìá, ìåôáôñÝðåôáé ó’ Ýíá üñãáíï ðåéèÜñ÷çóçò êáé êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý áðÝíáíôé óôçí «åôåñüôçôá» (ïéêïíïìéêïêïéíùíéêÞ) êáé ôçí ðïëéôéóìéêÞ äéáöïñåôéêüôçôá. ÁëÞèåéá, ó’ Ýíá ôáîéêþò ðñïóáíáôïëéóìÝíï ó÷ïëåßï, ðþò ìðïñåß Ýíáò áëëïäáðüò ìáèçôÞò Þ Ýíáò ÔóéããÜíïò íá ïëïêëçñùèåß ùò ðñïóùðéêüôçôá;

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 310

310

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

2ç ¢óêçóç: Íá åöáñìüóåôå ôç ìÝèïäï ôçò áõôïáîéïëüãçóçò êáé åôåñïáîéïëüãçóçò ó’ Ýíá êåßìåíï ðïõ ãñÜøáôå ðñüóöáôá. ÊÜèå ìáèçôÞò íá ãñÜøåé ìéá êñéôéêÞ ãéá ôï äéêü ôïõ êåßìåíï êáé ìéá ãéá ôï êåßìåíï åíüò óõììáèçôÞ ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 222). ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü óå áõôÞ ôçí Üóêçóç ï ìáèçôÞò ðñÝðåé íá åñãáóôåß ìüíïò ôïõ.

3ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå ìéá êñéôéêÞ ãéá ôï óýóôçìá áîéïëüãçóçò ðïõ éó÷ýåé óÞìåñá óôçí åêðáßäåõóç. ¸ðåéôá íá äéáôõðþóåôå ðñïôÜóåéò ãéá ôç âåëôßùóÞ ôïõ, þóôå ç áîéïëüãçóç ðñÜãìáôé íá áíáôñïöïäïôåß ôï Ýñãï ôïõ åêðáéäåõôéêïý êáé íá ïäçãåß ôïõò ìáèçôÝò óôçí áõôïáîéïëüãçóç êáé óôçí áõôïãíùóßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 223). ÁðÜíôçóç: Ôï éó÷ýïí óýóôçìá áîéïëüãçóçò êáôçãïñåßôáé ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò, ðïõ êáôçãïñïýíôáé üëá ôá óõóôÞìáôá áîéïëüãçóçò. Óýìöùíá ìå êïéíùíéïëüãïõò êáé Üëëïõò åéäéêïýò åñåõíçôÝò õðÜñ÷åé ìéá äõóáñìïíßá áíÜìåóá óôï êïéíùíéêü/ðïëéôéóìéêü õðüâáèñï ôùí ìáèçôþí êáé ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò áîéïëüãçóçò. Ç áîéïëüãçóç óôçí åëëçíéêÞ åêðáßäåõóç ëåéôïõñãåß ðåñéóóüôåñï ùò ìÝóï êïéíùíéêÞò åðéëïãÞò, ðáñÜ ùò óýóôçìá åêôßìçóçò ôùí éêáíïôÞôùí, ôùí êëßóåùí êáé ôùí ðñïäéáèÝóåùí ôùí ìáèçôþí. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ðáñáôçñåßôáé Ýëëåéøç äéáâáèìéóìÝíùí åñùôÞóåùí, áíÜëïãá ìå ôï åðßðåäï êÜèå ìáèçôÞ êáé ç ðåñéâüçôç ðáñÜèåóç èåìÜôùí «êëéìáêïýìåíçò äõóêïëßáò» ðáñáìÝíåé ïõóéáóôéêÜ êåíÞ íïÞìáôïò, áöïý äå ëáìâÜíïíôáé õðüøç ïé éäéáßôåñïé áõôïß ëüãïé ðïõ åõèýíïíôáé ãéá ôéò «ãíùóôéêÝò áíéóüôçôåò» ìåôáîý ôùí ìáèçôþí. Óôçí ïõóßá, óÞìåñá, óôï åëëçíéêü ó÷ïëåßï, õðÜñ÷ïõí ìáèçôÝò «ðïëëáðëþí ôá÷õôÞôùí». ÅðéêåöáëÞò ôçò «êïýñóáò», ôßèåíôáé ïé ãüíïé ïéêïãåíåéþí ìå õøçëü ïéêïíïìéêïêïéíùíéêü åðßðåäï, ðïõ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá åíéó÷õôéêÞò åîùó÷ïëéêÞò äéäáóêáëßáò. Óôç âÜóç ôçò ðõñáìßäáò óõíùóôßæïíôáé ïé íÝïé ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ïéêïãÝíåéåò ìå «÷áìçëü åéóüäçìá», ôá ðáéäéÜ ôùí ìåôáíáóôþí êáé ôùí ïéêïíïìéêþí ðñïóöýãùí. Ãéá ôéò åýèñáõóôåò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý (Ôóéããáíüðïõëá, ðñïóöõãüðïõëá «÷ùñßò ÷áñôéÜ») ìÜëéóôá, äåí Ý÷åé ëçöèåß êáìéÜ åßäïõò ðñüíïéá. Ç åãêáôÜëåéøç ôçò åííéÜ÷ñïíçò õðï÷ñåùôéêÞò

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 311

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

311

åêðáßäåõóçò áðü Ýíá óçìáíôéêü ðïóïóôü ìáèçôþí, ïé ïðïßïé ðñïÝñ÷ïíôáé áðü öôù÷Ýò áóôéêÝò (ÈñéÜóéï, Åëåõóßíá) êáé áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò, áðïôåëåß ôçí Üëëç üøç ôïõ ßäéïõ íïìßóìáôïò (Üäéêï áîéïëïãéêü óýóôçìá). Ôá êñéôÞñéá áîéïëüãçóçò ðïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôï ó÷ïëéêü ÷þñï, ïöåßëïõí íá áðïâëÝðïõí óôçí ïëïêëÞñùóç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ íåáñïý áôüìïõ. Ãéá íá óõíôåëåóôåß, üìùò, ç ïëïêëÞñùóç áõôÞ, ïé åêðáéäåõôéêïß ðñÝðåé íá áíáêáëýøïõí ôéò êëßóåéò, ôéò ðñïäéáèÝóåéò êáé ôéò äåîéüôçôåò ôïõ íÝïõ. Ãéá íá óõìâåß áõôü, üìùò, ðñÝðåé íá áíáôñáðåß üëï ôï õðÜñ÷ïí åêðáéäåõôéêü óýóôçìá, ðïõ óôçñßæåôáé óôç íïçóéáñ÷ßá êáé íá åéóá÷èåß óôç äéäáêôéêÞ äéáäéêáóßá, ç áéóèçôéêÞ êáé ç ðåñéâáëëïíôïëïãéêÞ áãùãÞ. Ìßá ôÝôïéá áãùãÞ, ðïõ èá áíáðôýóóåé ôçí Ýêöñáóç, ôç äçìéïõñãéêÞ äéÜèåóç êáé ôç öáíôáóßá ôïõ íÝïõ, èá ïäçãÞóåé óôçí áõôïãíùóßá êáé ôçí áõôïáîéïëüãçóç, ðïõ åßíáé ôá óõóôáôéêÜ óôïé÷åßá åíüò äéêáéüôåñïõ áîéïëïãéêïý óõóôÞìáôïò.

4ç ¢óêçóç: Ç êñéôéêÞ ðïõ áóêïýìå óôïõò Üëëïõò ìðïñåß íá Ý÷åé èåôéêÜ áëëÜ êáé åíôåëþò áñíçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. Íá áíáöÝñåôå óõãêåêñéìÝíá ðáñáäåßãìáôá. Ðïéåò åßíáé, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, ïé áðáñáßôçôåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ôçí Üóêçóç åðïéêïäïìçôéêÞò êñéôéêÞò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 223). ÁðÜíôçóç: Ç êñéôéêÞ, üðùò Ý÷åé Þäç óçìåéùèåß, ìðïñåß íá åßíáé åßôå ïñèÞ, åßôå ëáíèáóìÝíç. Óôçí ðåñßðôùóç ðïõ åßíáé ëáíèáóìÝíç åðéöÝñåé áñíçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá. Äåí åßíáé ëßãåò ïé ðåñéðôþóåéò ðïõ ç áõóôçñÞ êáé Üäéêç êñéôéêÞ ïäÞãçóå óå áðüãíùóç ôá êñéíüìåíá Üôïìá. Ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò, ìÜëéóôá, êáôçãïñïýíôáé ãéá åðéðüëáéç êáé ìçäåíéóôéêÞ êñéôéêÞ ðïõ õðïâáèìßæåé êáé êáôáññáêþíåé ôïõò êñéíüìåíïõò. ÁëëÜ êáé óôéò ðñïóùðéêÝò ìáò ó÷Ýóåéò óõíçèßæïõìå íá êñßíïõìå Üäéêá, ðñïóöéëÞ ìáò ðñüóùðá, ãíùóôïýò ìáò, ößëïõò ìáò Þ Üãíùóôïõò óå åìÜò áíèñþðïõò, åßôå áðü åìðÜèåéá, åßôå áðü Üãíïéá. Ïé ðñïûðïèÝóåéò ãéá ìéá åðïéêïäïìçôéêÞ êñéôéêÞ åßíáé: ç ëïãéêÞ óêÝøç êáé ç êñéôéêÞ ôùí éêáíïôÞôùí ôïõ Üëëïõ, ç ôüëìç ôï èÜññïò, ç áíôéêåéìåíéêüôçôá, ç áðïõóßá ðñïêáôáëÞøåùí, åìðÜèåéáò êáé ìåñïëçðôéêüôçôáò, ç óýíåóç êáé ç ìåôñéïðÜèåéá áðÝíáíôé óôïí êñéíüìåíï ê.Ü.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 312

312

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

5ç ¢óêçóç: ÓõíÞèùò åýêïëá åêöñÜæïõìå áñíçôéêÝò êñßóåéò ãéá ôïõò Üëëïõò. Ðüóï, üìùò, åýêïëá äå÷üìáóôå ôçí êñéôéêÞ ôùí Üëëùí; Ðïéïé ëüãïé ìáò åìðïäßæïõí íá ôç äå÷ôïýìå; Ðþò (ìå ðïéïõò ôñüðïõò) ìðïñïýìå íá áóêÞóïõìå ôïí åáõôü ìáò þóôå íá äÝ÷åôáé ôçí êáëïðñïáßñåôç êñéôéêÞ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 223). ÁðÜíôçóç: ÓõíÞèùò ãéá ëüãïõò åãùúóìïý, áëëÜ êáé Ýëëåéøçò êáôáíüçóçò ï êñéíüìåíïò åðé÷åéñåß åßôå ôñüðïõò ìåßùóçò ôçò áîßáò ôïõ êñéôÞ åßôå ôñüðïõò ìåßùóçò ôçò áîßáò ôçò êñéôéêÞò. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ëïãéêÞ óõìðåñéöïñÜ ðïõ ëåéôïõñãåß ùò óõíáéóèçìáôéêÞ «áõôïÜìõíá ôïõ åãþ» êáé õðü óõíèÞêåò, ðñïóôáôåýåé áðü ôçí áñíçôéêÞ, ôç ëáíèáóìÝíç Þ ôç ìçäåíéóôéêÞ êñéôéêÞ. ÕðÜñ÷ïõí, Üëëùóôå - êáé áõôü, åßíáé ðïëý ãíùóôü - êñéôéêÝò ïé ïðïßåò ðáñáâëÝðïõí ôá èåôéêÜ óôïé÷åßá ôï êñéíüìåíïõ, ôïí õðïôéìïýí êáé ôïí êáôáäéêÜæïõí, ÷ùñßò ðñþôá íá áíáæçôçèïýí êÜðïéá åëáöñõíôéêÜ. ÁðÝíáíôé ó’ áõôÞ ôçí êñéôéêÞ, ï êñéíüìåíïò áðáíôÜ ìå Üñíçóç, áäéáöïñßá êáé åãùúóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ. Ùóôüóï, áðÝíáíôé óôçí êáëïðñïáßñåôç êñéôéêÞ, ï êñéíüìåíïò ðñÝðåé íá áíôéäñÜóåé ìå ðñïóï÷Þ, èÜññïò, õðïìïíÞ êáé êáôáíüçóç. Ï éäáíéêüôåñïò ôñüðïò Üóêçóçò, þóôå íá äå÷èåß ï êñéíüìåíïò ôçí êáëïðñïáßñåôç êñéôéêÞ åßíáé ï óõóôçìáôéêüò êáé êáèçìåñéíüò Ýëåã÷ïò ôçò óõìðåñéöïñÜò, ôùí ðñÜîåùí êáé ôùí ëüãùí ôïõ, ìÝóù ôçò áõôïêñéôéêÞò. Ç áõôïêñéôéêÞ èá ôïí âïçèÞóåé íá åíôïðßóåé, áëëÜ êáé íá íéþóåé, ðùò ï Üíèñùðïò åßíáé Ýíáò óõíäõáóìüò ïñìÝìöõôùí êáé åðßêôçôùí éäéïôÞôùí, ðïõ áëëçëåðéäñïýí óôçí ñýèìéóç ôçò óõìðåñéöïñÜò ôïõ. Èá ôïí âïçèÞóåé, åðßóçò, íá áíôéëçöèåß ôéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ êáé Üñá, èá ôïí ðñïåôïéìÜóåé üóï ôïí äõíáôüí êáëýôåñá, ãéá íá äå÷ôåß ìßá ðéèáíÞ êñéôéêÞ áðü êÜðïéï ôñßôï ðñüóùðï. Ìå ôçí áõôïêñéôéêÞ, ôÝëïò, áßñåôáé ç êõñéüôåñç áéôßá áðüññéøçò ôçò êñéôéêÞò ôùí ôñßôùí ðñïóþðùí, ðïõ åßíáé ï åãùúóìüò, áöïý ôþñá ðéá, ï Üíèñùðïò áóêåßôáé óôçí åãêñÜôåéá êáé ôçí áõôïêõñéáñ÷ßá, áíáãíùñßæåé ôá óöÜëìáôá êáé ôéò áäõíáìßåò ôïõ êáé ïäçãåßôáé óôçí ôáðåéíïöñïóýíç êáé ôç ìåôñéïðÜèåéá.

6ç ¢óêçóç: Óýìöùíá ìå ôï Üñèñï 1(ã) ôïõ íüìïõ 1566, ï óêïðüò ôçò åêðáßäåõóçò åßíáé, åðßóçò, íá âïçèÜ ôïõò ìáèçôÝò «íá áíáðôýóóïõí äçìéïõñãéêÞ êáé êñéôéêÞ óêÝøç ..., þóôå íá áíáëáìâÜíïõí ðñùôïâïõëßåò êáé ìå ôçí õðåýèõíç

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 313

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

313

óõììåôï÷Þ ôïõò íá óõíôåëïýí áðïöáóéóôéêÜ óôçí ðñüïäï ôïõ êïéíùíéêïý óõíüëïõ êáé óôçí áíÜðôõîç ôçò ðáôñßäáò ìáò». Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå ôçí êñéôéêÞ óêÝøç êáé ãéá ðïéïõò ëüãïõò åßíáé óçìáíôéêÞ ç êáëëéÝñãåéÜ ôçò; Íá äéáôõðþóåôå ôéò äéêÝò óáò ðñïôÜóåéò, ãéá íá åöáñìïóôåß ìå åðéôõ÷ßá ôï ðñïçãïýìåíï Üñèñï ôïõ íüìïõ ãéá ôçí åêðáßäåõóç. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 223). ÁðÜíôçóç: Ùò êñéôéêÞ óêÝøç óôçí åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá ïñßæåôáé ç êáëëéÝñãåéá, ç åíßó÷õóç êáé ç áíÜðôõîç ôçò êñéôéêÞò éêáíüôçôá ôïõ áíáðôõóóüìåíïõ áôüìïõ, áðÝíáíôé óôï ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï, ôçí ðáñå÷üìåíç ãíþóç êáé ôï äéäáêôéêü Ýñãï. Ç êñéôéêÞ óêÝøç, ôùí íÝùí ðñïûðïèÝôåé ôçí ýðáñîç ôç åëåõèåñßáò óêÝøçò êáé Ýêöñáóçò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åêðáéäåõôéêÞò äéáäéêáóßáò. Óôçí åðï÷Þ ìáò, ïðüôå êáé ôï ó÷ïëåßï (éäéáßôåñá, ôï Ëýêåéï) Ý÷åé êáôçãïñçèåß üôé áðïôåëåß Ýíá ðñïðáñáóêåõáóôéêü/åîåôáóôéêü êÝíôñï, ðïõ óêïðü Ý÷åé ôçí åßóïäï ôùí ìáèçôþí óôéò áíþôáôåò ó÷ïëÝò ôçò ôñéôïâÜèìéáò åêðáßäåõóçò, ç ýðáñîç «êñéôéêÞò óêÝøçò» ôßèåôáé «åí áìöéâüëù». Ãéá ôçí êáëëéÝñãåéÜ ôçò, áðáéôåßôáé äñáóôéêÞ áëëáãÞ ôïõ õöéóôÜìåíïõ óõóôÞìáôïò áîéïëüãçóçò, áëëÜ êáé ôïõ ðñïóáíáôïëéóìïý ôïõ ó÷ïëåßïõ. Ç «êñéôéêÞ óêÝøç» áðáéôåß ðïëýðëåõñç áíÜðôõîç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôï íÝïõ êáé ü÷é ìüíï ôçí áíÜðôõîç ôçò ãíùóôéêÞò êáé çèéêÞò ðôõ÷Þò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, ðïõ áðïêëåßåé ôç öáíôáóßá, ôç äçìéïõñãéêüôçôá êáé ôçí åëåõèåñßá Ýêöñáóçò. Ãéá íá åöáñìïóôåß ìå åðéôõ÷ßá ôï ðñïçãïýìåíï Üñèñï áðáéôåßôáé, üðùò óçìåéþèçêå ðéï ðÜíù, ìéá ñéæéêÞ áíáðñïóáñìïãÞ ôïõ óõóôÞìáôïò áîéïëüãçóçò ôùí ìáèçôþí êáé ôùí äéäáêôéêþí óôü÷ùí ôïõ õöéóôÜìåíïõ ó÷ïëåßïõ. ¹äç, åéäéêïß åñåõíçôÝò åðéóÞìáíáí ôçí áíÜãêç êáôÜñãçóçò ôçò «íïçóéáñ÷ßáò» ôçò åëëçíéêÞò åêðáßäåõóçò, ðïõ åðéìÝíåé íá áíôéìåôùðßæåé ôá «õðü äéáìüñöùóç» íåáñÜ Üôïìá, óáí ðëÜóìáôá ðïõ äéáèÝôïõí ìüíï íüçóç, ÷ùñßò óõíáßóèçìá êáé ðíåõìáôéêüôçôá. Áõôü óçìáßíåé, üìùò, üôé ïé íÝïé èá ðñÝðåé íá áóêçèïýí êáé óå Üëëá áíôéêåßìåíá, üðïõ áðáéôåßôáé åëåõèåñßá Ýêöñáóçò, äçìéïõñãéêüôçôá êáé öáíôáóßá. ÁõôÞ êáé ìüíï ç áëëáãÞ, áñêåß ãéá íá áíáðôõ÷èåß ç «êñéôéêÞ óêÝøç». Ôï óýã÷ñïíï ó÷ïëåßï, åðéðëÝïí, åììÝíåé óôçí «áðü êáèÝäñáò» äéäáóêáëßá êáé óôçí ðáíôïäõíáìßá ôïõ åíüò åã÷åéñéäßïõ. Ç åðïðôéêÞ äéäáóêáëßá ôïõ Ñïõóþ äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé óôï óçìåñéíü åêðáéäåõôéêü óýóôçìá, ðïõ åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíï óôç âáèìïèçñßá êáé ôïí áíôáãùíéóìü ìåôáîý ôùí ìáèçôþí. ÅðïðôéêÞ äéäáóêáëßá, óçìáßíåé êáëëéÝñãåéá ôçò «êñéôéêÞò óêÝøçò», áöïý ìå üëåò ôéò áéóèÞóåéò ïé ìáèçôÝò, ïöåßëïõí íá ðñïóäéïñßæïõí ôï áíôéêåßìåíï ôçò ðáñå÷üìåíçò ãíþóçò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 314

314

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

7ç ¢óêçóç: Óå êÜèå åêäÞëùóç ôçò æùÞ ìáò, óôïí åðáããåëìáôéêü, êïéíùíéêü, ðíåõìáôéêü, çèéêü ôïìÝá, ÷ñåéÜæåôáé ç áõôïêñéôéêÞ êáé ï áõôïÝëåã÷ïò. Áí óõìöùíåßôáé ìå ôçí Üðïøç áõôÞ, íá öÝñåôå óõãêåêñéìÝíá ðáñáäåßãìáôá êáé íá ôç óôçñßîåôå ìå ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 223). ÁðÜíôçóç: ÐñáãìáôéêÜ, ç áõôïêñéôéêÞ åßíáé áðáñáßôçôç óå êÜèå åêäÞëùóç ôçò æùÞò ìáò. Áðü ôïí ðïëéôéêü, ôïí åêðáéäåõôéêü, ôï ìáèçôÞ ìÝ÷ñé ôïí åñãáæüìåíï óå ìéá äçìüóéá õðçñåóßá Þ ìéá éäéùôéêÞ åðé÷åßñçóç, ï óõóôçìáôéêüò áõôïÝëåã÷ïò ôùí ðñÜîåùí êáé ôçò óõìðåñéöïñÜò áðïôåëåß ôï êáëýôåñï ìÝóï áõôïóõíåßäçóçò êáé áõôïãíùóßáò. Ï Üíèñùðïò ìå ôç âïÞèåéá ôçò áõôïêñéôéêÞò åíôïðßæåé ôá óöÜëìáôá, ôéò ðáñáëåßøåéò áëëÜ êáé ôéò ðáñÜëïãåò/Üíïìåò åðéèõìßåò êáé ïñìÝò ôïõ êáé ðñïóðáèåß åßôå íá ôéò áìâëýíåé, åßôå íá ôéò äéï÷åôåýóåé óå Üëëåò ùöåëéìüôåñåò êáôåõèýíóåéò. Ç áõôïêñéôéêÞ ïäçãåß óôçí áõôïãíùóßá, áöïý ï Üíèñùðïò êáôáäýåôáé óôá ìý÷éá ôçò øõ÷Þò ôïõ, áíáêáëýðôåé ôéò «óêïôåéíÝò ðôõ÷Ýò» ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ êáé ðñïóðáèåß íá êáôáóéãÜóåé ôá ðÜèç ôïõ. Ìå ôçí áõôïêñéôéêÞ, ôÝëïò, ðåñéóôÝëëåôáé ï åãùúóìüò êáé ï Üíèñùðïò áóêåßôáé óôçí ôáðåéíïöñïóýíç êáé ôçí ìåôñéïðÜèåéá.

8ç ¢óêçóç: Ðïý ìðïñåß íá ïäçãÞóåé ç Ýëëåéøç ôçò áõôïêñéôéêÞò êáé ðïý ç êáôÜ÷ñçóÞ ôçò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 224). ÁðÜíôçóç: Ç Ýëëåéøç áõôïêñéôéêÞò, üðùò ìðïñïýìå íá óõìðåñÜíïõìå áðü ü,ôé åßðáìå ùò ôþñá ãéá ôéò èåôéêÝò ôçò åðéäñÜóåéò, õðïâéâÜæåé ôïí Üíèñùðï êáé ôïí êáèéóôÜ Ýñìáéï ôùí ðéï «ôáðåéíþí» ðáñïñìÞóåùí êáé ðáèþí. Ï Üíèñùðïò äß÷ùò ôç «âÜóáíï» ôçò áõôïêñéôéêÞò, áãíïåß ôéò ðôõ÷Ýò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, áäõíáôåß íá êáôáëÜâåé ôá óöÜëìáôá êáé ôéò áäõíáìßåò ôïõ, áäéáöïñåß ãéá ôéò ðáñáëåßøåéò ôïõ êáé áíáðôýóóåé Ýíáí Üìåôñï êáé åðéêßíäõíï åãùúóìü, ï ïðïßïò ôïí åìðïäßæåé ü÷é ìüíï íá ðñïóåããßóåé ôïí Üëëï (ôçí åôåñüôçôá), áëëÜ êáé íá «ãíùñßóåé» ôïí åáõôü ôïõ, íá ïäçãçèåß äçëáäÞ, óôçí áõôïãíùóßá. ÐáñÜëëçëá, üôáí ç áõôïêñéôéêÞ öèÜóåé óôçí õðåñâïëÞ åßíáé äõíáôüí íá êáôáíôÞóåé ìüíéìç áõôïôéìùñßá êáé íá ðåñéïñßóåé ôïí áõèïñìçôéóìü êáé ôçí áéóéïäïîßá, éäéáß-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 315

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

315

ôåñá, ôïõ «áíáðôõóóüìåíïõ» áôüìïõ. Ç áõôïêñéôéêÞ ùò Üóêçóç óôçí áõôïðåéèáñ÷ßá êáé ôïí áõôïÝëåã÷ï, äåí ðñÝðåé íá ìåôáôñáðåß óå áõôïóêïðü, ãéáôß ôüôå öÝñíåé áíôßèåôá áðïôåëÝóìáôá, áðü áõôÜ ðïõ åðéèõìïýìå. Åßíáé äõíáôüí, ëïéðüí, áíôß íá âåëôéþóåé ôï óýíïëï ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ áíèñþðïõ, íá ïäçãÞóåé óôï ìçäåíéóìü êáé ôçí áðáéóéïäïîßá.

9ç ¢óêçóç: Äéáôõðþèçêå ç Üðïøç: «Ï Üíèñùðïò Ý÷åé ôñåéò ÷áñáêôÞñåò: áõôüí ðïõ äåß÷íåé, áõôüí ðïõ ðñÜãìáôé Ý÷åé êáé áõôüí ðïõ íïìßæåé üôé Ý÷åé». Íá áíáëýóåôå ôçí Üðïøç áõôÞ êáé íá åêöñÜóåôå ôéò äéêÝò óêÝøåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 224). ÁðÜíôçóç: Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðáñáôÞñçóç ðïõ åêöñÜæåé ó÷çìáôïðïéçìÝíá êáé áðëïõóôåõôéêÜ, üëï áõôü ôï öÜóìá êáíüíùí, íüìùí, áíáãêþí, áíáãêáéïôÞôùí, êïéíùíéêþí/çèéêþí/øõ÷ïëïãéêþí/ïéêïíïìéêþí ðáñáãüíôùí ðïõ ôñïðïðïéåß - Þ ðïõ åìöáíßæåé ùò ôñïðïðïéçìÝíç - ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áíèñþðïõ. ÏõóéáóôéêÜ, óôïí Üíèñùðï õðÜñ÷åé óõíäõáóìüò êáé åíüôçôá ìåôáîý ôùí Ýìöõôùí êáé ôùí åðßêôçôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí. Ùóôüóï, ðïëëÝò öïñÝò, äéáðéóôþíïõìå áëëáãÝò óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áíèñþðïõ, áíÜëïãá ìå ôéò åðéäñÜóåéò ôïõ êïéíùíéêïïéêïíïìéêïý ðåñéâÜëëïíôïò, ôéò óêïðéìüôçôåò Þ ôá óõìöÝñïíôÜ ôïõ. Åðéäåéêíýåé, äçëáäÞ, ìéá èáõìáóôÞ ðñïóáñìïóôéêüôçôá, ç ïðïßá Üëëïôå ìáò îåíßæåé êáé Üëëïôå ìáò áðïäåéêíýåôáé áðáñáßôçôç. Ðþò, áëëéþò, èá ìðïñïýóáìå íá åñìçíåýóïõìå ãéá ðáñÜäåéãìá, ôçí áëëïßùóç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí åíüò áíèñþðïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ; ¹ ðþò áëëéþò èá ìðïñïýóáìå íá åîçãÞóïõìå ôç ìåôáóôñïöÞ áõôïý ôïõ ßäéïõ áíèñþðïõ, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åéñçíéêÞò ðåñéüäïõ, áí ü÷é ùò ìéá óáöÝóôáôç åðßäñáóç ôùí óõíèçêþí ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ;

10ç ¢óêçóç: Äñáìáôïðïßçóç. 1. ÕðïèÝóôå üôé åßóôå ìÝëïò ôïõ 5ìåëïýò óõìâïõëßïõ ôçò ôÜîçò êáé êÜíåôå áðïëïãéóìü/áõôïêñéôéêÞ ãéá ôá «ðåðñáãìÝíá» ôçò ó÷ïëéêÞò ÷ñïíéÜò. 2. ÕðïèÝóôå üôé âñßóêåóôå áíÜìåóá óå ðñüóùðá ôïõ ïéêïãåíåéáêïý Þ öéëéêïý óáò ðåñéâÜëëïíôïò êáé êÜíåôå ôçí áõôïêñéôéêÞ óáò ãéá ìéá ðñÜîç óáò ðïõ åß÷å óïâáñÝò óõíÝðåéåò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 316

316

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

3. Ìå âÜóç ôéò äñáìáôïðïéÞóåéò ðïõ Ýãéíáí, íá áóêÞóåôå ôçí áõôïêñéôéêÞ óáò Þ ìå Ýíáí ãñáðôü áðïëïãéóìü ôùí «ðåðñáãìÝíùí» Þ ìå Ýíá ãñÜììá óáò ðïõ áðåõèýíåôáé óå êÜðïéï áãáðçôü óáò ðñüóùðï. Åííïåßôáé üôé óå êÜèå ðåñßðôùóç èá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ôï êáôÜëëçëï ýöïò êáé ôçí êáôÜëëçëç ãëùóóéêÞ ðïéêéëßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 224). ÁðÜíôçóç: [¼óïí áöïñÜ óôá ðñþôá äýï õðïåñùôÞìáôá, ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá åñãáóôïýí ìüíïé ôïõò, ðáñïõóéÜæïíôáò äýï «äñáìáôïðïéçìÝíåò» áõôïêñéôéêÝò. Åìåßò åäþ èá äþóïõìå ìéá õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç óôï õðïåñþôçìá 3]. ÁèÞíá 19/8/2002 Ößëå Íéêüëá, ÓÞìåñá åßìáé ðïëý óôåíï÷ùñçìÝíïò. ÂëÝðåéò ðñéí áðü äýï þñåò, ìüëéò, Ýìáèá üôé áðÝôõ÷á óôéò åîåôÜóåéò ãëùóóïìÜèåéáò DELF. ¼ðùò áíôéëáìâÜíåóáé ç åõèýíç ãéá ôçí áðïôõ÷ßá âáñýíåé áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï åìÝíá. Ìüíï íá! Äõóêïëåýïìáé íá ôï ðáñáäå÷ôþ. Óôçí áñ÷Þ Ýñéîá ôçí åõèýíç óôï öñïíôéóôÞñéï ôùí îÝíùí ãëùóóþí êáé Ýðåéôá, óôéò êëéìáôïëïãéêÝò óõíèÞêåò ôçò çìÝñáò ðïõ Ýäéíá åîåôÜóåéò (Ýêáíå ðïëý æÝóôç). Óôçí ðïñåßá, áíáëïãßóôçêá ôéò åõèýíåò ìïõ. Áí ìåëåôïýóá ðéï ìåèïäéêÜ êáé ðéï óõóôçìáôéêÜ ôþñá, ôá áðïôåëÝóìáôá èá Þôáí äéáöïñåôéêÜ. Öôáßù, ãéáôß Ýêáíá åðéëïãÞ S.O.S. èåìÜôùí ãéá ôéò åîåôÜóåéò êáé äåí ðñïóðÜèçóá íá âåëôéþóù ôçí ðñïöïñÜ ìïõ. Åõèýíïìáé, åðßóçò, ãéáôß åíþ Þîåñá üôé ïé åîåôÜóåéò áõôÝò Þôáí éäéáßôåñá áðáéôçôéêÝò, åãþ äåí åðÝäåéîá ôç äÝïõóá ðñïóï÷Þ. Ðñïôßìçóá íá âëÝðù ôçëåüñáóç êáé íá âãáßíù ìå ôïõò ößëïõò ìïõ, ðáñÜ íá äéáâÜæù. Ôþñá ðñÝðåé íá õðïóôþ ôéò óõíÝðåéåò ôç áðñïóåîßáò ìïõ. Óå ìéá äýóêïëç ó÷ïëéêÞ ÷ñïíéÜ, üðùò ç öåôéíÞ, èá ðñÝðåé íá îáíáäþóù ôéò åîåôÜóåéò ãëùóóïìÜèåéáò, íá åðéôý÷ù êáé ðáñÜëëçëá, íá ðñïåôïéìáóôþ êáé ãéá ôéò åîåôÜóåéò ôïõ ó÷ïëåßïõ. Åßíáé äýóêïëï, êïõñáóôéêü êáé øõ÷ïöèüñï, áëëÜ äåí õðÜñ÷åé Üëëç ëýóç. ÖéëéêÜ, Ãñçãüñçò ×.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 317

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

317

1ç Åñþôçóç: ÕðÜñ÷åé ó÷Ýóç áíÜìåóá óôçí áõôïêñéôéêÞ êáé ôçí ðáéäåßá; Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå ìéá ðáñÜãñáöï. ÁðÜíôçóç: Ìå ôçí áõôïêñéôéêÞ, ôï íåáñü Üôïìï, áóêåßôáé óôçí õðïìïíÞ êáé ôçí ôáðåéíïöñïóýíç. Ç áíáãíþñéóç ôùí óöáëìÜôùí ôïõ êáé ï åíôïðéóìüò ôùí áñíçôéêþí ðëåõñþí ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ, ïäçãåß óôçí ðåñéóôïëÞ ôïõ åãùúóìïý êáé ôçò áíôéêïéíùíéêÞò ôïõ óõìðåñéöïñÜò. ÅðéðëÝïí, ôï «áíáðôõóóüìåíï» Üôïìï, åðéôõã÷Üíåé ìå ôç óõóôçìáôéêÞ Üóêçóç ôçò áõôïêñéôéêÞò, ôç âåëôßùóç ôïõ óõíüëïõ ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ. Åéäéêüôåñá, ç áíáãíþñéóç ôùí åëëåßøåùí, ï åíôïðéóìüò ôùí øõ÷éêþí êáé ðíåõìáôéêþí ðñïóüíôùí, ï Ýëåã÷ïò ôùí ðáèþí êáé ôùí ðáñÜëïãùí êáé åðéêßíäõíùí ïñìþí ôïõ, åßíáé áðáñáßôçôåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá íá äå÷èåß ï Üíèñùðïò ôçí åõåñãåôéêÞ åðßäñáóç ôçò ðáéäåßáò.

2ç Åñþôçóç: Áíáðôýîôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ôç óçìáóßá ðïõ ìðïñåß íá áðïêôÞóåé ãéá åìÜò, ç Üóêçóç ïñèÞò êáé êáëïðñïáßñåôçò êñéôéêÞò. ÁðÜíôçóç: Ç Üóêçóç ïñèÞ êáé êáëïðñïáßñåôçò êñéôéêÞò åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ ãéá ôïí êñéíüìåíï Üíèñùðï. Áñ÷éêÜ, ï êñéíüìåíïò, ìðïñåß, ÷Üñç óôçí êñéôéêÞ, íá äéïñèþíåé ôá ëÜèç ôïõ, íá åíôïðßæåé ôéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ êáé íá ðñïóðáèåß íá âåëôéùèåß. Åðßóçò, áðïêôÜ Ýíá âáèìü áõôïãíùóßáò, áöïý ìáèáßíåé íá ìçí õðïôéìÜ, áëëÜ ïýôå êáé íá õðåñôéìÜ ôïí åáõôü ôïõ, ôéò éêáíüôçôåò êáé ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ. Ìáèáßíåé, áêüìá, íá áóêåß êñéôéêÞ óôçí êñéôéêÞ ôùí Üëëùí êáé êáô’ áõôüí ôïí ôñüðï, íá ïîýíåé ôç óêÝøç ôïõ êáé íá êáëëéåñãåß ôï ðíåýìá ôïõ. ÔÝëüò, ç èåôéêÞ êáé êáëïðñïáßñåôç êñéôéêÞ, ðñïóöÝñåé óôïí êñéíüìåíï (éäéáßôåñá, üôáí åßíáé íÝïò) áõôïðåðïßèçóç êáé çèéêÞ éêáíïðïßçóç, ç ïðïßá ôïí ùèåß ðñïò ôç äçìéïõñãßá êáé ôçí ðñüïäï.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 318

ÔÅÔÁÑÔÏ ÌÅÑÏÓ ÏÑÃÁÍÙÓÇ ÔÏÕ ËÏÃÏÕ – ÏÑÉÓÌÏÓ ÊÁÉ ÄÉÁÉÑÅÓÇ ÌÉÁÓ ÅÍÍÏÉÁÓ

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 319

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

ÏÑÉÓÌÏÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • Ïñéóìüò ïíïìÜæåôáé ï êáèïñéóìüò êáé ç Ýêèåóç ôùí êýñéùí ãíùñéóìÜôùí ìéáò Ýííïéáò. Ïé ïñéóìïß ôáîéíïìïýíôáé á) ìå âÜóç ôïí ôñüðï ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôçí ïñéóôÝá Ýííïéá êáé â) ìå âÜóç ôçí ÝêôáóÞ ôïõò. • Ìå âÜóç ôïí ôñüðï ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôçí ïñéóôÝá Ýííïéá Ý÷ïõìå äýï åßäç ïñéóìþí: á) ôïõò áíáëõôéêïýò, üðïõ ðáñéóôÜíåôáé ç ïõóßá ìéáò Ýííïéáò êáé åêèÝôïíôáé ôá ãíùñßóìáôá ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí Ýííïéá áõôÞ êáé â) ôïõò óõíèåôéêïýò Þ ãåíåôéêïýò, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç äéáäéêáóßá ãÝíåóçò ìéáò Ýííïéáò/åíüò ðñÜãìáôïò áðü ôá óõóôáôéêÜ ôçò/ôïõ ìÝñç. • Ìå âÜóç ôçí ÝêôáóÞ ôïõò Ý÷ïõìå äýï åßäç ïñéóìþí: á) ôïõò óõíôüìïõò ðïõ åêôåßíïíôáé óå ìåñéêïýò óôß÷ïõò (ë.÷. ïñéóìïß ó÷ïëéêþí åã÷åéñéäßùí) êáé â) ôïõò åêôåôáìÝíïõò ðïõ ìðïñïýí íá êáëýøïõí ìéá Þ ðåñéóóüôåñåò ðáñáãñÜöïõò. • Ç áðüäïóç ôùí ïñéóìþí åßíáé ìéá ðïëýðëïêç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá. ¼ôáí ç Ýííïéá åßíáé áöçñçìÝíç åßíáé ðïëý äýóêïëï íá åêèÝóïõìå óå ëßãåò ãñáììÝò ôá êýñéá ãíùñßóìáôÜ ôçò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 320

320

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: Ðáñáôçñïýìå üôé óôçí áñ÷Þ ôïõ ðñïçãïýìåíïõ ïñéóìïý ç ïñéóôÝá Ýííïéá (âÜñïò) åíôÜóóåôáé óå ìéá åõñýôåñç Ýííïéá (äýíáìç) ðïõ áðïôåëåß ôï ãÝíïò ôçò. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò êáé ãéá ðïéï ëüãï ìáò äßíïíôáé óôï õðüëïéðï ìÝñïò ôïõ ïñéóìïý; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 226). ÁðÜíôçóç: Óôï õðüëïéðï ìÝñïò ôïõ ïñéóìïý ìáò äßíåôáé ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ ôïõ âÜñïõò, äçëáäÞ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ãíùñßóìáôá, ðïõ ôï îå÷ùñßæïõí áðü ôéò õðüëïéðåò Ýííïéåò ðïõ áíÞêïõí óôï ßäéï ãÝíïò.

2ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôïõò ïñéóìïýò êáé íá åðéóçìÜíåôå ôçí ïñéóôÝá Ýííïéá, ôï ãÝíïò êáé ôçí åéäïðïéü äéáöïñÜ ôçò, äçëáäÞ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôÜ ôçò ðïõ ôç äéáêñßíïõí áðü ôéò õðüëïéðåò Ýííïéåò ïé ïðïßåò áíÞêïõí óôï ßäéï ãÝíïò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 226). ÁðÜíôçóç: 1) Óôï ðñþôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå: ÏñéóôÝá Ýííïéá = åîÜôìéóç ÃÝíïò = åîáÝñùóç Åéäïðïéüò äéáöïñÜ = ìüíï áðü ôçí åëåýèåñç åðéöÜíåéá ôïõ õãñïý. 2) Óôï äåýôåñï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå: ÏñéóôÝá Ýííïéá = ôåôñÜðëåõñï ÃÝíïò = ðáñáëëçëüãñáììï Åéäïðïéüò äéáöïñÜ = ðïõ Ý÷åé ôéò áðÝíáíôé ðëåõñÝò ôïõ ðáñÜëëçëåò 3) Óôï ôñßôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå: ÏñéóôÝá Ýííïéá = ðáñáëïãÝò

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 321

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

321

ÃÝíïò = äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá Åéäïðïéüò äéáöïñÜ = ðïëýóôé÷á, áöçãçìáôéêÜ. ÌïéÜæïõí ìå ìéêñÜ Ýðç ìå ôç äéáöïñÜ üìùò üôé äåí åîõìíïýí çñùúêÜ êáôïñèþìáôá, áëëÜ áöçãïýíôáé ôéò äñáìáôéêÝò êõñßùò ðåñéðÝôåéåò ôçò áíèñþðéíçò æùÞò ìå ôïí ôñüðï ôùí ðáñáìõèéþí. 4) Óôï ôÝôáñôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå: ÏñéóôÝá Ýííïéá = ãëþóóá ÃÝíïò = êþäéêáò óçìåßùí Åéäïðïéüò äéáöïñÜ = åðéôõã÷Üíåôáé ç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí ìåëþí ìéáò ãëùóóéêÞò êïéíüôçôáò. 5) Óôï ðÝìðôï ðáñÜäåéãìá Ý÷ïõìå: ÏñéóôÝá Ýííïéá = Ýêëåéøç ÃÝíïò = öáéíüìåíï ïõñÜíéï Åéäïðïéüò äéáöïñÜ = êÜðïéï ïõñÜíéï óþìá ãßíåôáé áöáíÝò åßôå üôáí ðáñåìâëçèåß Ýíá Üëëï óþìá áíÜìåóá ó’ áõôü êáé ôç ãç åßôå üôáí ôï ïõñÜíéï óþìá åßíáé åôåñüöùôï êáé åéóÝñ÷åôáé óå óêéÜ.

3ç ¢óêçóç: Äåßôå ðÜëé ôïõò ðñïçãïýìåíïõò ïñéóìïýò (óåë. 226) êáé ÷áñáêôçñßóôå ôïõò (áíáëõôéêïß Þ óõíèåôéêïß). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 227). ÁðÜíôçóç: Ïé ôñåéò ðñþôïé ïñéóìïß åßíáé áíáëõôéêïß. Ïé äýï ôåëåõôáßïé åßíáé óõíèåôéêïß (ðåñéãñÜöåôáé ç äéáäéêáóßá ôçò ãÝíåóçò ìéáò Ýííïéáò. Åäþ: Ýêëåéøç, ãëþóóá).

4ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôç äéðëáíÞ ðáñÜãñáöï, ðïõ áíáðôýóóåôáé ìå ïñéóìü, íá åðéóçìÜíåôå ôá ìÝñç ôçò (èåìáôéêÞ ðåñßïäï, ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá, ðåñßïäï - êáôáêëåßäá) êáé ðáñáôçñÞóåôå ôç ó÷Ýóç ôùí ìåñþí áõôþí. Óôçí åñãáóßá áõôÞ èá óáò âïçèÞóåé ç åðéóÞìáíóç ôùí ëÝîåùí Þ öñÜóåùí ðïõ åéóÜãïõí ôéò ðåñéüäïõò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 227). ÁðÜíôçóç: Ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé: «ÁõôÞ ôç äéáäéêáóßá ....... ôçí ïíïìÜæïõìå êïéíùíéêïðïßçóç».

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 322

322

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ïé ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá åíôïðßæïíôáé óôï ÷ùñßï: «Áðü ôçí Üðïøç ....... ìå ìéá áßóèçóç ôáõôüôçôáò». Ç êáôáêëåßäá ôçò ðáñáãñÜöïõ åßíáé: «¸ôóé, ç êïéíùíéêïðïßçóç .... ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò áôïìéêüôçôáò». Óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï áíáöÝñïíôáé ôá óôïé÷åßá ôïõ ïñéóìïý ôçò Ýííïéáò. Óôá ó÷üëéá áíáëýïíôáé ôá óôïé÷åßá ôïõ ïñéóìïý, åíþ óôçí êáôáêëåßäá åðéâåâáéþíåôáé ï ïñéóìüò ôçò Ýííïéáò.

5ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ðñïóåêôéêÜ ôï äéðëáíü êåßìåíï êáé íá åíôïðßóåôå: á) Ðïéá åßíáé ç ïñéóôÝá Ýííïéá, ôï ãÝíïò êáé ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ. â) Óå ðïéï óçìåßï óôáìáôÜ ï ðñùôïâÜèìéïò ïñéóìüò, ðïéïé Üëëïé üñïé áðïóáöçíßæïíôáé êáé ãéá ðïéï ëüãï. ã) Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ õðÜñ÷åé ðáèçôéêÞ óýíôáîç. Íá ôçí áíôéêáôáóôÞóåôå ìå åíåñãçôéêÞ êáé íá ðåßôå ðïéåò áëëáãÝò ðáñáôçñåßôå óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ. Ãéá ðïéï ëüãï íïìßæåôå üôé ï óõããñáöÝáò ðñïôßìçóå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç; ä) Ðïéá ñçìáôéêÜ ðñüóùðá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé. Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôç ÷ñÞóç ôïõò êÜèå öïñÜ. Íá óõó÷åôßóåôå ôéò ðáñáôçñÞóåéò óáò ãéá ôç óýíôáîç êáé ôá ñçìáôéêÜ ðñüóùðá ìå ôï åßäïò ôïõ êåéìÝíïõ, äåäïìÝíïõ üôé ðñüêåéôáé ãéá Ýíá åðéóôçìïíéêü êåßìåíï ðïõ ïñßæåé ìéá Ýííïéá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 228). ÁðÜíôçóç: á) Ç ïñéóôÝá Ýííïéá åßíáé: «ç ÐáéäáãùãéêÞ». Ôï ãÝíïò åßíáé: «ìéá êïéíùíéêÞ åðéóôÞìç». Ç åéäïðïéüò äéáöïñÜ åßíáé: «ç ïðïßá åîåôÜæåé ôïí Üíèñùðï, äçëáäÞ ôéò áëëáãÝò ôçò óõìðåñéöïñÜò ôïõ êõñßùò óôçí ðáéäéêÞ êáé åöçâéêÞ ôïõ çëéêßá, õðü ôï ðñßóìá ôùí åðéäñÜóåùí ôçò äéáäéêáóßáò áãùãÞò êáé ìÜèçóçò». â) Ï ðñùôïâÜèìéïò ïñéóìüò óôáìáôÜåé óôï ÷ùñßï: «...ôçò äéáäéêáóßáò áãùãÞò êáé ìÜèçóçò». Ïé Üëëïé üñïé ðïõ áðïóáöçíßæïíôáé åßíáé ç «áãùãÞ» êáé ç «ìÜèçóç». Ç áðïóáöÞíéóç áõôÞ, ãßíåôáé ãéá íá áíáëõèåß óå âÜèïò ç Ýííïéá ôçò ðáéäáãùãéêÞò, áëëÜ êáé ãéá íá äéåõêñéíéóôïýí ôá åðéìÝñïõò óôïé÷åßá/üñïé ðïõ ôç óõíèÝôïõí. ã) ÐáèçôéêÞ óýíôáîç õðÜñ÷åé óôá áêüëïõèá óçìåßá: «Ùò «áãùãÞ» ÷áñáêôçñßæïíôáé ïé åðéäñÜóåéò ôùí åíçëßêùí êáé åõñýôåñá ôïõ êïéíùíéêïðïëéôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò ðÜíù óôï ðáéäß», «ôï óýíïëï ôçò áìößäñïìçò áõôÞò ó÷Ýóçò êáé åðéêïéíùíßáò ïíïìÜ-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 323

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

323

æåôáé «ðáéäáãùãéêÞ äéáäéêáóßá» êáé áðïôåëåß ôï ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï ôçò ÐáéäáãùãéêÞò ÅðéóôÞìçò». Ìå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç äßíåôáé Ýìöáóç óôçí ðñÜîç ôïõ õðïêåéìÝíïõ ðïõ åíåñãåß. Óôçí óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç, ôï õðïêåßìåíï åííïåßôáé. ÅðéðëÝïí, ìå ôç óýíôáîç áõôÞ (ðáèçôéêÞ) áðïäßäåôáé ìåãáëýôåñç áíôéêåéìåíéêüôçôá óôïõò ïñéóìïýò. Áõôü ôï áíôéëáìâáíüìáóôå åÜí åðé÷åéñÞóïõìå íá ìåôáôñÝøïõìå ôçí ðáèçôéêÞ óå åíåñãçôéêÞ óýíôáîç: «Ùò «áãùãÞ» ÷áñáêôçñßæïõí (åíí. ïé Üíèñùðïé) ôéò åðéäñÜóåéò ôùí åíçëßêùí êáé åõñýôåñá ôïõ êïéíùíéêïðïëéôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò ðÜíù óôï ðáéäß», «ðáéäáãùãéêÞ äéáäéêáóßá ïíïìÜæïõí ôï óýíïëï ôçò áìößäñïìçò áõôÞò ó÷Ýóçò êáé åðéêïéíùíßáò êáé áðïôåëåß ôï ãíùóôéêü áíôéêåßìåíï ôçò ÐáéäáãùãéêÞò ÅðéóôÞìçò». ä) Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï ôñßôï åíéêü ðñüóùðï, ãéáôß ðñüêåéôáé ãéá Ýíá åðéóôçìïíéêü êåßìåíï ðïõ ïñßæåé ìéá Ýííïéá. Óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï ÷ñçóéìïðïéåßôáé: ã’ ðëçèõíôéêü, á’ ðëçèõíôéêü êáé ã’ åíéêü, ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò. Óôçí ôñßôç ðáñÜãñáöï êáé ôçí ðåñßïäï êáôáêëåßäá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé: ôï á’ åíéêü (ðñïóäßäåé Ýíáí ðéï ðñïóùðéêü ôüíï óôçí Ýñåõíá) êáé ôï ã’ åíéêü, ãéá ôïõò ßäéïõò ëüãïõò (áíôéêåéìåíéêüôçôá, åðéóôçìïíéêü êåßìåíï).

6ç ¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôï êåßìåíï ôïõ Ì. Áíäñüíéêïõ. Äéêáéïëïãåßôáé ç ÜðïøÞ ôïõ üôé ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç äåí åßíáé áñêåôÞ ãéá í êáôáíïÞóåé êáíåßò ðëÞñùò ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò Ýííïéáò «êñéôéêüò»; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 229). ÁðÜíôçóç: Ï Ì. Áíäñüíéêïò åðé÷åéñåß íá áðïäåßîåé üôé ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç äåí åßíáé áñêåôÞ ãéá íá êáôáíïÞóåé ðëÞñùò êÜðïéïò ôï ðåñéå÷üìåíï ìéáò Ýííïéáò. Óôçí ðñïêåéìÝíç ðåñßðôùóç, ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç áíáöÝñåé üôé: ç Ýííïéá êñéôéêÞ óçìáßíåé ôçí åíÝñãåéá ðïõ äçëþíåé ôï ñÞìá êñßíù êáé üôé êñéôéêüò åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ êñßíåé ôï Ýñãï ôÝ÷íçò. Ùóôüóï ôá ðñÜãìáôá äåí åßíáé ôüóï áðëÜ. Ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç äåí áíáöÝñåé ôßðïôá ãéá ôçí áñíçôéêÞ óçìáóßá ðïõ åêëáìâÜíåé áñêåôÝò öïñÝò ç Ýííïéá «êñéôéêÞ». Ãéá áõôÞí ôçí ðôõ÷Þ ôçò Ýííïéáò, ðïõ êáèéóôÜ ôç äéáäéêáóßá ôçò êñéôéêÞò áôåëÝóöïñç êáé áíôéðáèçôéêÞ èá ðñÝðåé íá áíáôñÝîïõìå óôá åðéìÝñïõò ãíùñßóìáôá ôçò Ýííïéáò, ðïõ ç ãñáììáôéêÞ åîÞãçóç äåí ðåñéëáìâÜíåé. Ãé’ áõôü, ëïéðüí, óôïí ïñéóìü ôùí åííïéþí ðñÝðåé íá åßìáóôå éäéáßôåñá ðñïóåêôéêïß, ãéáôß áðïôåëåß ìéá ðïëýðëïêç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá, ç ïðïßá áðáéôåß ôçí ðáñÜèåóç ôçò «åéäïðïéïý äéáöïñÜò», äçëáäÞ ôùí åðéìÝñïõò ãíùñéóìÜôùí ôçò Ýííïéáò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 324

324

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

7ç ¢óêçóç: á) Íá åðéëÝîåôå ìéá áðü ôéò ðáñáêÜôù Ýííïéåò êáé íá ôçí áíáðôýîåôå óå ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ðáñáãñÜöïõò: ñáôóéóìüò, áëëïôñßùóç, ðáãêïóìéïðïßçóç, êáôáíáëùôéóìüò. â) Íá óõãêñßíåôå óôç óõíÝ÷åéá ôïõò ïñéóìïýò ðïõ Ý÷ïõí äïèåß áðü äéÜöïñïõò óõììáèçôÝò óáò ãéá ôçí ßäéá Ýííïéá. ÐñïóÝîôå üôé ãéá Ýíáí åêôåôáìÝíï ïñéóìü ÷ñåéÜæåôáé ðÜíôïôå Ýíá ó÷Ýäéï ïñãÜíùóçò. Ç ðéï óõíçèéóìÝíç ìÝèïäïò óôéò ðåñéðôþóåéò áõôÝò åßíáé ç ðáñáãùãéêÞ: áñ÷ßæïõìå ìå Ýíá óýíôïìï ïñéóìü ôçò Ýííïéáò, ðïõ ôïí áíáëýïõìå Ýðåéôá óôï õðüëïéðï êåßìåíï (óå ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ðáñáãñÜöïõò), áíáðôýóóïíôáò îå÷ùñéóôÜ ôï êáèÝíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò Ýííïéáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 230). ÁðÜíôçóç: [Óçìåßùóç: Åìåßò åäþ èá äþóïõìå ìéá õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç óôï ðñþôï õðïåñþôçìá. Ãéá ôç óýãêñéóç ðïõ æçôåßôáé óôï äåýôåñï õðïåñþôçìá, ïé ìáèçôÝò êáëü åßíáé íá áõôåíåñãÞóïõí]. • Ñáôóéóìüò Ùò ñáôóéóìüò ïñßæåôáé ôï äüãìá, óýìöùíá ìå ôï ïðïßï õðÜñ÷åé óýíäåóìïò ìåôáîý öõëåôéêþí êáé ðïëéôéóôéêþí ãíùñéóìÜôùí êáé üôé ïñéóìÝíåò öõëÝò åßíáé áíþôåñåò áðü ôéò Üëëåò. Ôï öáéíüìåíï ôïõ ñáôóéóìïý áñ÷ßæåé ôç óôéãìÞ êáôÜ ôçí ïðïßá óôç óõíåßäçóç åíüò ëáïý (Þ ìéáò ïìÜäáò) ãéá ôçí áíùôåñüôçôÜ ôïõ, áíáìåéãíýåôáé ôï ìßóïò ãéá Üëëïõò ëáïýò. Ï ñáôóéóìüò äåí åßíáé êáéíïýñéï öáéíüìåíï. Öáßíåôáé íá åßíáé ôï åðéãÝííçìá ôïõ áíôáãùíéóôéêïý ðíåýìáôïò ôïõ áíèñþðïõ, ôï ïðïßï áíáðôý÷èçêå óôéò óõãêñïýóåéò ìåôáîý ôùí áíôéôéèÝìåíùí ïìÜäùí ãéá êõñéáñ÷ßá êáé ðïëéôéêÞ åðéâïëÞ êáé êáôÜ ôç ìáêñÜ ðåñßïäï äéáìüñöùóçò ôùí äïìþí êáé ôùí èåóìþí ôçò êñáôéêÞò åîïõóßáò. Ùò éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ öáéíïìÝíïõ êáôáãñÜöåôáé ç ðßóôç óôá «áíáëëïßùôá» ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìéáò - «äÞèåí» - óõìðáãïýò ïìÜäáò, ç Üñíçóç ôïõ íÝïõ, ç õâñéóôéêÞ áðïâïëÞ ôïõ äéáöÝñïíôïò áôüìïõ êáé ç ìåôáôñïðÞ ôïõ óå áðåéëçôéêü å÷èñü, ç ïñãßëç åíáíôßùóç óôï áíïìïéïãåíÝò êáé ç öñßêç - ðïõ öèÜíåé ìÝ÷ñé ôï åðßðåäï ôçò öõëåôéêÞò õóôåñßáò - áðÝíáíôé óôçí åôåñüôçôá êáé ôçí ðïëéôéóìéêÞ äéáöïñåôéêüôçôá.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 325

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

325

1ç Åñþôçóç: ÃñÜøôå ôá óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí: áôåëåóöüñçôç, áèåìåëßùôç, ðñüäçëç, áðáîßá. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: áôåëåóöüñçôç = áíáðïôåëåóìáôéêÞ, áíþöåëç, Üóêïðç. áèåìåëßùôç = áóôÞñé÷ôç. ðñüäçëç = ïëïöÜíåñç, ðáóßäçëç, ðñïöáíÞò. áðáîßá = áíáîéüôçôá (áðïõóßá, Ýëëåéøç çèéêÞò).

2ç Åñþôçóç: áðáîßá: Âñåßôå ëÝîåéò ìå äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -áîßá. ÁðÜíôçóç: Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: áðáîßá, êáôáîßùóç, áíÜîéïò, õðåñáîßá.

W

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 326

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ÄÉÁÉÑÅÓÇ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ • Äéáßñåóç ïíïìÜæïõìå ôç äéáäéêáóßá ìå ôçí ïðïßá áíáëýïõìå Ýíá üëï (ãÝíïò) óôá ìÝñç ôïõ (åßäç) ìå âÜóç êÜðïéï ïõóéþäåò ãíþñéóìÜ ôïõò (äéáéñåôéêÞ âÜóç). Ó÷çìáôéêÜ ç äéáßñåóç ìðïñåß íá ðáñáóôáèåß ùò åîÞò:

Ìéá Ýííïéá ìðïñåß, âÝâáéá íá äéáéñåèåß ìå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáéñåôéêÝò âÜóåéò. • Ç äéáßñåóç ðñÝðåé íá ãßíåôáé êÜèå öïñÜ ìå ìéá ïñéóìÝíç êáé åíéáßá äéáéñåôéêÞ âÜóç, êáé íá åßíáé ôÝëåéá êáé óõíå÷Þò. • Ç äéáßñåóç áðü Üðïøç Ýêôáóçò ìðïñåß íá áíáðôýóóåôáé óå ëßãåò ãñáììÝò, ïðüôå áíáöÝñïíôáé åðéãñáììáôéêÜ ôá åßäç ôçò äéáéñåôÝáò Ýííïéáò. Ìðïñåß, üìùò, íá êáëýðôåé ìßá Þ ðåñéóóüôåñåò ðáñáãñÜöïõò êáé íá îåêéíÜåé áðü ìéá «ðñùôïâÜèìéá» äéáßñåóç êáé óôç óõíÝ÷åéá íá åðåêôåßíåôáé óôçí áíÜëõóç ôùí åéäþí ôçò äéáéñåôÝáò Ýííïéáò.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 327

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

327

1ç ¢óêçóç: Ìå ðïéá Üëëç äéáéñåôéêÞ âÜóç ìðïñïýìå íá äéáéñÝóïõìå ôç Ýííïéá «ðñüôáóç»; Óõìâïõëåõôåßôå ôï Óõíôáêôéêü (ÍÅÓ, åêä. 1997, ó. 12 - 22) êáé êÜíåôå ôá ó÷åôéêÜ äéáãñÜììáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 231). ÁðÜíôçóç: Åìåßò ðñïôåßíïõìå åíäåéêôéêÜ ôá ðéï êÜôù ó÷Þìáôá:

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 328

328

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

2ç ¢óêçóç: Óå ôé íïìßæåôå üôé áðïóêïðåß ç äéáßñåóç ìéáò Ýííïéáò êáé ãéáôß óõíäÝåôáé ìå ôïí ïñéóìü; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 231). ÁðÜíôçóç: Ç äéáßñåóç, üðùò êáé ï ïñéóìüò, áðïóêïðåß óôçí êáôáíüçóç êáé ôçí åíäåëå÷Ýóôåñç áíÜëõóç ìéáò Ýííïéáò. Ìå ôç äéáßñåóç ôçò Ýííïéáò óôá åðéìÝñïõò ôçò óôïé÷åßá (åßäç), ï áíáãíþóôçò, ï åéäéêüò åñåõíçôÞò, ï åðéóôÞìïíáò êôë. äéåõêïëýíåôáé óôç ìåëÝôç ôïõ êáé ôçí ÝñåõíÜ ôïõ, áöïý Ý÷åé ôç äõíáôüôçôá ôçò óýíèåóçò êáé ôçò áíÜëõóçò ôùí äåäïìÝíùí ôïõ. Ç äéáßñåóç óõíäÝåôáé ìå ôïí ïñéóìü ùò ðñïò ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ. Êáé ï ïñéóìüò, üðùò ç äéáßñåóç, åðéìÝíåé óôçí áíáöïñÜ ôùí åðéìÝñïõò ãíùñéóìÜôùí ôçò Ýííïéáò ðïõ ïñßæåôáé. ÌÜëéóôá óôïí ïñéóìü áñêåôÝò öïñÝò ìåôÜ áðü ìéá «Üôõðç äéáßñåóç», ðñï÷ùñÜìå óå áíÜëõóç ôùí åðéìÝñïõò ãíùñéóìÜôùí ôçò Ýííïéáò.

3ç ¢óêçóç: Íá åëÝãîåôå áí ç äéáßñåóç ôùí ñçìáôéêþí ÷ñüíùí ðïõ áðåéêïíßæåôáé ìå ôï äéÜãñáììá åßíáé ïñèÞ, óõãêåêñéìÝíá áí ãßíåôáé ìå ìéá åíéáßá äéáéñåôéêÞ âÜóç. Óå ðåñßðôùóç ðïõ õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáéñåôéêÝò âÜóåéò íá äéáéñÝóåôå åóåßò ôçí Ýííïéá ìå êáèåìéÜ áðü ôéò âÜóåéò áõôÝò, êáé íá êÜíåôå ôá áíôßóôïé÷á äéáãñÜììáôá (âë. êáé ÍÅà Ðáñ. 219 - 225). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 232). ÁðÜíôçóç: ÐñáãìáôéêÜ, ç äéáßñåóç ôùí ñçìáôéêþí ÷ñüíùí ðïõ áðåéêïíßæåôáé óôï äéÜãñáììá ôçò óåëßäáò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 232, äå ãßíåôáé ìå ìéá åíéáßá äéáéñåôéêÞ âÜóç. Óýìöùíá ìå ôç ÍÅÃ, Ðáñ. 219 - 225, õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáéñåôéêÝò âÜóåéò. Åìåßò åíäåéêôéêÜ áíáöÝñïõìå:

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 329

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

329

4ç ¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåôå áí ç äéðëáíÞ äéáßñåóç åßíáé ôÝëåéá, äçëáäÞ áí ðåñéëáìâÜíåé üëá ôá åßäç ôïõ ãÝíïõò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 232). ÁðÜíôçóç: Ç äéðëáíÞ äéáßñåóç åßíáé áôåëÞò ãéáôß ïé äéáèÝóåéò ôïõ ñÞìáôïò åßíáé ôÝóóåñåéò: ÅíåñãçôéêÞ, ÐáèçôéêÞ, ÌÝóç êáé ÏõäÝôåñç.

5ç ¢óêçóç: Íá ðñïóÝîåôå áí ç äéáßñåóç ðïõ áíáöÝñåôáé óôá åßäç ôïõ ðåæïý ëüãïõ óôçí Áñ÷áßá ÅëëÜäá åßíáé óõíå÷Þò, äçëáäÞ áí äåí ãßíåôáé êÜðïéï Üëìá óôá åßäç ôçò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 232). ÁðÜíôçóç: Ç äéáßñåóç ðïõ ðáñáôßèåôáé óôç óåëßäá 232 ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ äåí åßíáé óõíå÷Þò, ãéáôß äåí ðåñéëáìâÜíåé ôç «ñçôïñéêÞ» ìÝñïò ôçò ïðïßáò åßíáé ïé äéêáíéêïß ëüãïé.

6ç Åñþôçóç: Íá äéáâÜóåôå ôç äéðëáíÞ ðáñÜãñáöï êáé íá ðáñáôçñÞóåôå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ïñãáíþíåôáé ç äéáßñåóç: óå ðïéï ìÝñïò ôçò ðáñáãñÜöïõ (èåìá-

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 330

330

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôéêÞ ðåñßïäïò, ëåðôïìÝñåéåò - ó÷üëéá, ðåñßïäïò - êáôáêëåßäá) äßíåôáé ç ðñùôïâÜèìéá äéáßñåóç; Óå ðïéï áíáðôýóóïíôáé ôá åßäç ôçò äéáßñåóçò; ÁðÜíôçóç: Ç ðñùôïâÜèìéá äéáßñåóç (áîéïëüãçóç: áôïìéêÞ - óõãêñéôéêÞ) äßíåôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï: «Óýìöùíá ìå ìßá .... ôïõ ó÷ïëåßïõ, ôçò çëéêßáò ôïõ êôë.». Ôá åßäç ôçò äéáßñåóçò áíáðôýóóïíôáé óôï äåýôåñï ìÝñïò ôçò ðáñáãñÜöïõ óôá ó÷üëéá/ëåðôïìÝñåéåò: «Ðéï óõãêåêñéìÝíá ... ÁÅÉ (Áíþôáôá ÅêðáéäåõôéêÜ Éäñýìáôá). Óôç óõãêåêñéìÝíç ðáñÜãñáöï äåí õðÜñ÷åé ðåñßïäïò - êáôáêëåßäá.

7ç ¢óêçóç: Íá äéáâÜóåôå ôï äéðëáíü êåßìåíï êáé íá åíôïðßóåôå ôç äéáéñåôÝá Ýííïéá, ôç äéáéñåôéêÞ âÜóç (Þ ôéò âÜóåéò) êáé ôá åßäç/ìÝëç ôçò äéáßñåóçò. Ðþò ïñãáíþíåôáé ç äéáßñåóç ó’ áõôü ôï åêôåôáìÝíï êåßìåíï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 233). ÁðÜíôçóç: Óôï åêôåôáìÝíï áõôü êåßìåíï ìðïñïýìå íá åðéóçìÜíïõìå ôá åîÞò: á) ÄéáéñåôÝá âÜóç: Ôá ðáéäáãùãéêÜ éäåþäç ðïõ äéáìïñöþèçêáí óôçí åõñùðáúêÞ éóôïñßá. â) ÄéáéñåôéêÞ ÂÜóç: ï óêïðüò ôùí ðáéäáãùãéêþí éäåùäþí. ã) ÌÝëç ôçò äéáßñåóçò: i) Ôï áôïìéêü Þ ôï áôïìéêéóôéêü éäåþäåò ôçò áãùãÞò. ii) Ôï êïéíùíéêü Þ êïéíùíéïêñáôéêü éäåþäåò ôçò áãùãÞò. iii) Ôï áíèñùðéóôéêü éäåþäåò ôçò áãùãÞò. iv) Ôï èñçóêåõôéêü Þ ìåôáöõóéêü éäåþäåò ôçò áãùãÞò. Åðßóçò, ìðïñïýìå íá ðáñáôçñÞóïõìå üôé ç ðñùôïâÜèìéá äéáßñåóç (áñêåôÜ åðéãñáììáôéêÞ) äßíåôáé óôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï ôïõ êåéìÝíïõ: «Áí åðé÷åéñÞóïõìå ... óå ôÝóóåñéò êáôçãïñßåò». Óôï äåýôåñï ìÝñïò ôïõ êåéìÝíïõ (ëåðôïìÝñåéåò/ó÷üëéá) ãßíåôáé ç áíáëõôéêÞ êáé äéåîïäéêüôáôç áíáöïñÜ óôá ôÝóóåñá åßäç/ìÝëç ôçò äéáßñåóçò, ðïõ ãéá ëüãïõò äéåõêüëõíóçò ôïõ åñåõíçôÞ êáé ôïõ áíáãíþóôç, ðáñïõóéÜæïíôáé ìå áñéèìçôéêÞ óåéñÜ (á, â, ã, ä).

8ç ¢óêçóç: Íá áíáðôýîåôå ìéá ðáñÜãñáöï ìå äéáßñåóç. Ìðïñåßôå íá åðéëÝîåôå Ýíá áðü ôá ðáñáêÜôù èÝìáôá: Ôá âéïãñáöéêÜ åßäç .... Ôá áãùíßóìáôá ôïõ ðåíôÜèëïõ êôë. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 236).

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 331

ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÊÁÉ ÊÑÉÔÉÊÇ

331

ÁðÜíôçóç: [Óçìåßùóç: Åìåßò åäþ, åðéëÝîáìå ùò èÝìá: «ôá äéÜöïñá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò». Ìå ôïí ßäéï ôñüðï, üìùò, ìðïñïýí ïé ìáèçôÝò, íá áíáðôýîïõí êáé ôá õðüëïéðá èÝìáôá]. Ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò áíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôùí ðëçñïöïñéþí ôïõò ÷ùñßæïíôáé óôá çëåêôñïíéêÜ êáé óôá Ýíôõðá ìÝóá. Óôá çëåêôñïíéêÜ áíÞêïõí ç ôçëåüñáóç, ôï ñáäéüöùíï êáé ôï äéáäßêôõï (Internet),åíþ óôá Ýíôõðá áíÞêïõí: ï ôýðïò (ðåñéïäéêüò êáé çìåñÞóéïò), ïé áößóåò, ïé ìðñïóïýñåò ê.Ü.

9ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå ôþñá íá áíáðôýîåôå Ýíá áðü ôá ðáñáðÜíù èÝìáôá óå åõñýôåñï êåßìåíï. Óôçí áñ÷Þ äþóôå ìå óõíôïìßá ôïí ïñéóìü êáé ôç äéáßñåóç ôçò Ýííïéáò. Óôç óõíÝ÷åéá ðñï÷ùñÞóôå ðáñáãùãéêÜ äßíïíôáò Ýíá óýíôïìï ïñéóìü Þ êáé ìßá äéåîïäéêÞ ðåñéãñáöÞ ãéá êÜèå «åßäïò» ôçò äéáéñåôÝáò Ýííïéáò. Áí ôï èÝìá åßíáé ðñüóöïñï, ìðïñåßôå íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ðåñéóóüôåñåò áðü ìßá äéáéñåôéêÝò âÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 236). ÁðÜíôçóç: Ùò ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò ïñßæïõìå êÜèå Ýíôõðï Þ çëåêôñïíéêü ìÝóï, ðïõ Ý÷åé ùò ðñùôáñ÷éêü óêïðü ôç óõëëïãÞ, ôçí åðåîåñãáóßá êáé ôç ìåôÜäïóç ãåãïíüôùí, åéäÞóåùí, ðëçñïöïñéþí, ãéá ôçí åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý. Ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò áíÜëïãá ìå ôïí ôñüðï ìåôÜäïóçò ôùí ðëçñïöïñéþí ôïõò äéáêñßíïíôáé óå çëåêôñïíéêÜ êáé óå Ýíôõðá. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, óôá çëåêôñïíéêÜ áíÞêïõí ç ôçëåüñáóç, ôï ñáäéüöùíï êáé ôï äéáäßêôõï (Internet), åðåéäÞ ç óõëëïãÞ êáé ìåôÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí ãßíåôáé ìå çëåêôñïíéêÜ ôå÷íïëïãéêÜ ìÝóá. Óôá Ýíôõðá, áíÞêïõí ïé åöçìåñßäåò, ôá ðåñéïäéêÜ, ïé ìðñïóïýñåò êáé - åí ìÝñåé - ôá âéâëßá. Åéäéêüôåñá, ç ôçëåüñáóç êáé ôï äéáäßêôõï ðñïóöÝñïõí Üìåóç åíçìÝñùóç êáé åëêýïõí ìå ôçí åéêüíá ôï ôçëåïðôéêü êïéíü. Ôï ñáäéüöùíï, ðÜëé, Ý÷åé öáíáôéêïýò ößëïõò ÷Üñç óôçí åìâÝëåéá êáé ôçí åõêïëßá óôç ÷ñÞóç ôïõ. Ï Ýíôõðïò ôýðïò, ðñïóåëêýåé áíáãíþóôåò üëùí ôùí çëéêéþí, ðïõ åðéèõìïýí íá Ý÷ïõí ìéá óöáéñéêüôåñç åíçìÝñùóç êáé ìéá øõ÷ñáéìüôåñç áíÜëõóç ôùí ãåãïíüôùí. ×Üñç óôá Üñèñá, ôï äïêßìéá êáé ôéò áíáëýóåéò ðïõ öéëïîåíåß óôéò óôÞëåò ôïõ, ðñïâÜëëåé ùò ôï ðéï áîéüðéóôï ìÝóï åíçìÝñùóçò, ôï ïðïßï êéíåßôáé ìáêñéÜ áðü ôçí åíôõðùóéïèçñßá, ôç óêáíäáëïëïãßá êáé ôá öñáóôéêÜ åðé÷åéñÞìáôá.

05.qxd

9/17/08 3:20 PM

Óåëßäá 332

332

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Åñþôçóç: ðñáãìÜôùóç, ïéêåéïðïéïýìáé, ïõìáíéóôéêÞ, ðåñóïíáëéóìüò. Íá âñåßôå ôá óõíþíõìÜ ôïõò. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ðñáãìÜôùóç = ðñáãìáôïðïßçóç, ðñáêôéêÞ åöáñìïãÞ. ïéêåéïðïéïýìáé = éäéïðïéïýìáé, óöåôåñßæïìáé ïõìáíéóôéêÞ = áíèñùðéóôéêÞ ðåñóïíáëéóìüò = áíèñùðéóìüò

m

06.qxd

9/17/08 3:23 PM

Óåëßäá 333

ÊÅÖÁËÁÉÏ

4ï

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

06.qxd

9/17/08 3:23 PM

Óåëßäá 334

ÐÑÙÔÏ ÌÅÑÏÓ ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ

06.qxd

9/17/08 3:23 PM

Óåëßäá 335

ÅÍÏÔÇÔÁ 1Ç

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ ¼ôáí èÝëïõìå íá êáôáãñÜøïõìå êÜðïéá óôïé÷åßá áðü ôï óýíïëï Þ ôá åðéìÝñïõò óôÜäéá ìéáò ðñÜîçò (åðéóôçìïíéêü ðåßñáìá, ðïäïóöáéñéêüò áãþíáò, êéíçìáôïãñáöéêÞ ðáñÜóôáóç) Þ åíüò ëüãïõ (ðñïöïñéêïý Þ ãñáðôïý), ÷ñçóéìïðïéïýìå åßôå óýã÷ñïíïõò ôå÷íïëïãéêïýò ôñüðïõò üðùò: ìáãíçôïöþíçóç, ìáãíçôïóêüðçóç, êéíçìáôïãñÜöçóç, öùôïãñÜöçóç, öùôïôýðçóç, åßôå ðáñáäïóéáêïýò ôñüðïõò üðùò: ç óôåíïãñÜöçóç êáé ïé óçìåéþóåéò. Ôï íá êñáôÞóåé êÜðïéïò Üíèñùðïò óçìåéþóåéò áðü ôïí ðñïöïñéêü Þ ôï ãñáðôü ëüãï äåí åßíáé åýêïëç õðüèåóç. ÐñïûðïèÝôåé ôçí ýðáñîç êñéôéêÞò éêáíüôçôáò, áëëÜ êáé äéáíïçôéêÞò ïîýíïéáò, Ýôóé þóôå íá óõãêñáôåßôáé ôï ïõóéþäåò êáé íá ðáñáëåßðåôáé ôï åðïõóéþäåò.

06.qxd

9/17/08 3:23 PM

Óåëßäá 336

336

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç: ÓõæçôÞóôå ãéá ôïí êáèÝíá áðü áõôïýò ôïõò ôñüðïõò êáé ðåßôå: Ðïéá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ðïéá ìåéïíåêôÞìáôá ðáñïõóéÜæåé óå óýãêñéóç ìå ôéò Üëëåò ç ìÝèïäïò ôùí óçìåéþóåùí, êáé óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ìáò åßíáé ÷ñÞóéìç. Åéäéêüôåñá, ðüôå ìáò åßíáé ÷ñÞóéìç óôç ó÷ïëéêÞ åñãáóßá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 240). ÁðÜíôçóç: •

Ïé óýã÷ñïíïé ôå÷íïëïãéêïß ôñüðïé êáôáãñáöÞò ôïõ óõíüëïõ Þ ôùí åðéìÝñïõò óôáäßùí ìéáò ðñÜîçò Þ åíüò ëüãïõ, äéáêñßíïíôáé ãéá ôçí áêñßâåéá, ôçí åõêïëßá, ôçí ôá÷ýôçôá êáé ôçí ðéóôüôçôá ôçò áíáðáñáãùãÞò ôçò ðñÜîçò Þ ôïõ ëüãïõ ðïõ êáôáãñÜöåôáé. Ùóôüóï óôç ó÷ïëéêÞ äéáäñïìÞ, ï ðáñáäïóéáêüò ôñüðïò ôùí óçìåéþóåùí ðëåïíåêôåß óå ó÷Ýóç ìå ôç ìáãíçôïöþíçóç Þ ôç ìáãíçôïóêüðçóç. Ðñþôá - ðñþôá, ç ìáãíçôïöþíçóç (Þ ïðïéïóäÞðïôå Üëëïò óýã÷ñïíïò ôñüðïò êáôáãñáöÞò ðëçñïöïñéþí) áðáéôåß ôå÷íïëïãéêÞ åîåéäßêåõóç êáé åîïðëéóìü, ðïõ åê ôùí ðñáãìÜôùí äåí ìðïñåß íá äéáèÝôåé ï êÜèå ìáèçôÞò. ÅðéðëÝïí, áðü Üðïøç ïéêïíïìßáò ÷ñüíïõ, ïé óçìåéþóåéò, ðïõ áðáéôïýí áöáéñåôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ íïõ, ìðïñïýí íá êáëýøïõí üëåò ôéò þñåò ôçò ðñïöïñéêÞò äéäáóêáëßáò, êñáôþíôáò ôï ïõóéþäåò, áëëÜ êáé íá âïçèÞóïõí óôçí åñãáóßá óôï óðßôé, üðïõ ï ìáèçôÞò êáëåßôáé íá ìåëåôÞóåé ãëùóóéêÜ ìáèÞìáôá ìå ìåãÜëï üãêï óåëßäùí (ÍÝá ÅëëçíéêÜ, Áñ÷áßá åëëçíéêÜ, ¸êöñáóç - ¸êèåóç ê.Ü.).

•

ìáãíçôïöþíçóç: ÊáôÜëëçëç ìÝèïäïò ãéá ôçí êáôáãñáöÞ èïñýâùí, Þ÷ùí, ïìéëéþí, ôñáãïõäéþí, óõæçôÞóåùí ê.á. ìáãíçôïóêüðçóç: ìÝèïäïò ðïõ êáôáãñÜöåé ïðôéêÜ êáé áêïõóôéêÜ, ãåãïíüôá, ïìéëßåò, åêäçëþóåéò êôë. êéíçìáôïãñÜöçóç: ç ôå÷íéêÞ (áëëÜ êáé ç Ýâäïìç ôÝ÷íç) ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç êáé ôçí ðñïâïëÞ äåäïìÝíùí éóôï-

06.qxd

9/17/08 3:23 PM

Óåëßäá 337

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

öùôïãñÜöçóç: öùôïôýðçóç: óôåíïãñÜöçóç:

óçìåéþóåéò:

337

ñéêþí ãåãïíüôùí (åðßêáéñá), áëëÜ êáé óýã÷ñïíùí êáëëéôå÷íéêþí áíáæçôÞóåùí (êéíçìáôïãñáöéêÜ Ýñãá). ç ìÝèïäïò ðïõ áðáèáíáôßæåé óôéãìÝò áðü ôïí éäéùôéêü Þ ôï äçìüóéï âßï. ç áíáðáñáãùãÞ êåéìÝíùí, åéêüíùí Þ ó÷åäßùí. åéäéêÞ ìÝèïäïò áíôéãñáöÞò ðñïöïñéêïý ëüãïõ, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå óõíåíôåýîåéò, óõíåäñéÜóåéò, ïìéëßåò äçëþóåéò êôë. êëáóéêüò ôñüðïò êáôáãñáöÞò ôùí êõñéüôåñùí óçìåßùí åíüò ðñïöïñéêïý ëüãïõ Þ åíüò ãñáðôïý êåéìÝíïõ.

[

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 338

ÅÍÏÔÇÔÁ 2Ç

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ ÁÐÏ ÃÑÁÐÔÏ ËÏÃÏ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Ïé óçìåéþóåéò ìáò âïçèïýí íá êáôáãñÜøïõìå ôá êýñéá óçìåßá åíüò ãñáðôïý êåéìÝíïõ. Ç äéáäéêáóßá ðïõ áêïëïõèåßôáé ôüôå, åßíáé ç áêüëïõèç: äéáâÜæïõìå ðñïóåêôéêÜ ôï êåßìåíï ðïõ ìáò áðáó÷ïëåß, åíôïðßæïõìå ôï íïçìáôéêü ôïõ êÝíôñï (ôçí Þ ôéò êåíôñéêÝò éäÝåò) êáé Ýðåéôá, êñáôïýìå óçìåéþóåéò êáôÜ ðáñÜãñáöï Þ êáôÜ Üëëåò åõñýôåñåò Þ ìéêñüôåñåò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò.

¢óêçóç: ÄéáâÜóôå ôï äéðëáíü êåßìåíï ðñïóåêôéêÜ êáé ðñïóðáèÞóôå íá åíôïðßóåôå ôï íïçìáôéêü ôïõ êÝíôñï. Óôç óõíÝ÷åéá íá äþóåôå ôïí êáôÜëëçëï ðëáãéüôéôëï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 241).

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 339

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

339

ÁðÜíôçóç: Ôï íïçìáôéêü êÝíôñï ôïõ åîåôáæüìåíïõ êåéìÝíïõ, ìðïñåß íá åíôïðéóôåß óôéò áíáöïñÝò ôïõ óõããñáöÝá ãéá ôéò éäéáßôåñåò ðôõ÷Ýò ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý èåÜôñïõ, ïé ïðïßåò ôï êáèéóôïýí äéáöïñåôéêü óå ó÷Ýóç ìå ôç óýã÷ñïíç, äéêÞ ìáò èåáôñéêÞ åìðåéñßá. Ï ðéï éäáíéêüò ðëáãéüôéôëïò èá Þôáí: «Ïé äéáöïñÝò ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý êáé ôïõ óýã÷ñïíïõ èåÜôñïõ» Þ «Ç ðïëéôéêÞ, èñçóêåõôéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ äéÜóôáóç ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý èåÜôñïõ».

1ç Åñþôçóç: öùôïôýðçóç: íá âñåßôå ëÝîåéò ðïõ íá Ý÷ïõí ùò äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -ôýðïò. ÁðÜíôçóç: ëéíïôõðéêüò, ìåôáîïôõðßá, ðñùôüôõðïò - ðñùôïôõðßá, óôåñåüôõðïò, êáêÝêôõðï, Üôõðïò, ðáñáôõðßá - ðáñÜôõðïò.

2ç ¢óêçóç: Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôéò «Åõìåíßäåò» ôïõ Áéó÷ýëïõ; ÁðÜíôçóç: Ïé «Åõìåíßäåò» åßíáé ôï ôåëåõôáßï äñÜìá ôçò ôñéëïãßáò ôïõ Áéó÷ýëïõ: «ÏñÝóôåéá» (ôá Üëëá äýï: ÁãáìÝìíùí, ×ïçöüñïé). Ç «ÏñÝóôåéá», ðñÝðåé íá ãñÜöôçêå ôï 458 ð.×. Óôéò «Åõìåíßäåò», ï ÏñÝóôçò êáôáäéùêüìåíïò áðü ôéò Åñéíýåò, ëüãù ôïõ öüíïõ ôçò ìçôÝñáò ôïõ, ÊëõôáéìíÞóôñáò, êáôáöåýãåé óôïõò Äåëöïýò. Ï Áðüëëùíáò ôüôå, ôïõ æçôÜåé íá ðÜåé óôçí ÁèÞíá. Óôç äßêç ðïõ Ýëáâå ÷þñá óôïí «¢ñåéï ÐÜãï», áèùþèçêå ãéá ôï öüíï, ìå øÞöï ôçò ÁèçíÜò êáé ïé Åñéíýåò áðü åêäéêçôéêÝò èåüôçôåò ìåôáôñÜðçêáí óå åõåñãåôéêÝò, ëáìâÜíïíôáò ôçí ðñïóùíõìßá, «Åõìåíßäåò».

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 340

ÅÍÏÔÇÔÁ 3Ç

ÊÑÁÔÙ ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ ÊÁÔÁ ÐÁÑÁÃÑÁÖÏ

á) Åíôïðßæù ôá êýñéá óõóôáôéêÜ ôçò ÐáñáãñÜöïõ. ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Ïé ìéêñÝò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ áðáñôßæïõí Ýíá êåßìåíï ïíïìÜæïíôáé ðáñÜãñáöïé. ÅÜí èÝëïõìå íá êñáôÞóïõìå ðëÞñåéò óçìåéþóåéò äåí Ý÷ïõìå íá êÜíïõìå ôßðïôå Üëëï, ðáñÜ íá åñãáóôïýìå êáôÜ ðáñÜãñáöï, óõãêåíôñþíïíôáò ôá êýñéá óçìåßá (èÝìá - óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò). Ôåëåéþíïíôáò áõôÞ ôçí åñãáóßá êáé åíþíïíôáò ôá ÷áñôÜêéá ôùí óçìåéþóåùí áðü êÜèå ðáñÜãñáöï, èá Ý÷ïõìå ìðñïóôÜ ìáò ôï óýíïëï ôùí êõñéüôåñùí óçìåßùí ôïõ êåéìÝíïõ.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 341

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

341

1ç ¢óêçóç: ËáìâÜíïíôáò õðüøç üôé ôï èÝìá ôçò ðñþôçò (Á) ðáñáãñÜöïõ ðáñïõóéÜæåôáé ìå óõíôïìßá óôç èåìáôéêÞ ôçò ðåñßïäï êáé üôé áíáðôýóóåôáé áíáëõôéêÜ ìå óýãêñéóç óôï õðüëïéðï ìÝñïò ôçò ðáñáãñÜöïõ, åñãáóôåßôå ùò åîÞò, ãéá íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò: á) Âñåßôå ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï êáé áíé÷íåýóôå ôï èÝìá ôçò ðáñáãñÜöïõ. â) Óôçí áíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò íá äéáêñßíåôå ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò. Åöüóïí ðñüêåéôáé ãéá óýãêñéóç, ÷ñåéÜæåôáé íá êáèïñßóåôå ôá áíôéêåßìåíá ðïõ óõãêñßíïíôáé êáé ôéò äéáöïñÝò ôïõò. ã) Õðïãñáììßóôå üëåò ôéò ëÝîåéò - êëåéäéÜ ôçò ðáñáãñÜöïõ, áõôÝò ðïõ äçëþíïõí ôï èÝìá êáé ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò. ä) ÐñïóðáèÞóôå ôþñá íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå ìåñéêÝò ëÝîåéò - êëåéäéÜ, ãéá íá áðïäþóåôå ôá êýñéá óõóôáôéêÜ ôçò ðáñáãñÜöïõ ìå äéêÝò óáò óýíôïìåò öñÜóåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 243). ÁðÜíôçóç: •

• •

Ïé óçìåéþóåéò ðïõ ìðïñïýìå íá êñáôÞóïõìå åßíáé ïé áêüëïõèåò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ç ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç ôçò ôñáãùäßáò êáé ïé éäéïìïñößåò ôïõ èåáôñéêïý åßäïõò ôïõ 5ïõ ð.×. áéþíá, óå ó÷Ýóç ìå ôéò äéêÝò ìáò èåáôñéêÝò åìðåéñßåò. Áíôéêåßìåíá óýãêñéóçò: ôï èåáôñéêü åßäïò ôïõ 5ïõ ð.×. áéþíá êáé ïé óýã÷ñïíåò èåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò. ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò: á) ç èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç óôçí áñ÷áéüôçôá ôïðïèåôåßôáé óôï êÝíôñï ôçò êñáôéêÞò ìÝñéìíáò (õðåýèõíïò ï åðþíõìïò Üñ÷ïíôáò). ÓÞìåñá åßíáé éäéùôéêÞ õðüèåóç. â) ïé èåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò óôçí áñ÷áéüôçôá Þôáí

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 342

342

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

áíáðüóðáóôï êáé óçìáíôéêü ôìÞìá ìéáò óðïõäáßáò èñçóêåõôéêÞò ãéïñôÞò (ÌåãÜëá Äéïíýóéá). ÓÞìåñá åßíáé áíåîÜñôçôåò ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò. ã) óôçí áñ÷áéüôçôá ï ÷áñáêôÞñáò ôùí èåáôñéêþí Ýñãùí Þôáí åöÞìåñïò êáé áíåðáíÜëçðôïò/óÞìåñá ôá Ýñãá ðñïïñßæïíôáé ãéá åðáíáëÞøåéò.

2ç ¢óêçóç: Íá óõãêñßíåôå ôéò óçìåéþóåéò ðïõ êñáôÞóáôå ìå áõôÝò ðïõ ðáñáèÝôïõìå åíäåéêôéêÜ ðáñáêÜôù (óåë. ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 244). ÁðÜíôçóç: Ç äéáöïñÜ áíÜìåóá óôéò óçìåéþóåéò ðïõ êñáôÞóáìå ìå áõôÝò ðïõ ðáñáèÝôïõí ïé óõããñáöåßò ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ, åóôéÜæåôáé: á) óôçí Ýêôáóç ôùí óçìåéþóåùí (åìåßò åßìáóôå ðéï áíáëõôéêïß) êáé â) óôï åßäïò ôùí óçìåéþóåùí (åìåßò ðáñáèÝôïõìå ùò óçìåßùóç êáé ôá äýï åßäç ðïõ óõãêñßíïíôáé : áñ÷áßï èÝáôñï êáé óýã÷ñïíç èåáôñéêÞ äçìéïõñãßá).

â) ÐáñïõóéÜæù ðáñáëëáãÝò óçìåéþóåùí áðü ôçí ßäéá ðáñÜãñáöï. ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Ï ôñüðïò ðïõ êñáôïýíôáé óçìåéþóåéò, äéáöÝñåé áðü Üôïìï óå Üôïìï. Åðßóçò, ðñïóáñìüæåôáé áíÜëïãá ìå ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï êñáôïýíôáé ïé óçìåéþóåéò. ¸ôóé, Üëëåò öïñÝò ïé óçìåéþóåéò êáôáãñÜöïõí ôá êýñéá óçìåßá åíüò êåéìÝíïõ ìå ðëÞñåéò êáé áíáëõôéêÝò öñÜóåéò êáé Üëëåò öïñÝò ç ìïñöÞ ôïõò åßíáé ôçëåãñáöéêÞ, áöïý áõôüò ðïõ ôéò ãñÜöåé, ÷ñçóéìïðïéåß óõíôïìïãñáößåò, ðáñáëåßðåé ñÞìáôá, åðßèåôá, åðéññÞìáôá êáé Üñèñá Þ öôéÜ÷íåé êÜðïéï ó÷åäéÜãñáììá/ó÷Þìá, ïðüôå ïé óçìåéþóåéò ëáìâÜíïõí ó÷çìáôéêÞ ìïñöÞ. Ôá åßäç ôùí óõíôïìïãñáöéþí åßíáé ôñßá: ïé åéäéêÝò óõíôïìïãñáößåò, ïé êïéíÜ áðïäåêôÝò óõíôïìïãñáößåò êáé ïé ðñïóùðéêÝò, ðïõ åðéíïåß ï êáèÝíáò ãéá äéêÞ ôïõ ÷ñÞóç.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 343

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

343

1ç ¢óêçóç: Áêïëïõèïýí ðáñáëëáãÝò óçìåéþóåùí áðü ôçí ßäéá ðáñÜãñáöï (Á). Íá ôéò óõãêñßíåôå ìå ôéò óçìåéþóåéò ðïõò áò äüèçêáí ðñïçãïõìÝíùò. Ðïéá êïéíÜ óçìåßá êáé ðïéåò äéáöïñÝò ðáñïõóéÜæïõí ïé ôÝóóåñéò ðáñáëëáãÝò ôùí óçìåéþóåùí; Áðü ðïéïõò ðáñÜãïíôåò åîáñôÜôáé êõñßùò ç ìïñöÞ ôùí óçìåéþóåùí; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 245). ÁðÜíôçóç: • á) â) ã)

• á) â)

Ôá êïéíÜ óçìåßá êáé ôùí ôåóóÜñùí ðáñáëëáãþí åßíáé: Ïé ôÝóóåñéò ðáñáëëáãÝò Ý÷ïõí êïéíÞ èåìáôéêÞ ðåñßïäï: Áñ÷áßï ÈÝáôñï (ôñáãùäßá): éäéïìïñößåò - ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç. Ïé ëåðôïìÝñåéåò êáé ôùí ôåóóÜñùí ðáñáëëáãþí áñèñþíïíôáé ìå âÜóç ôïí Üîïíá óýãêñéóçò: áñ÷áßï èÝáôñï - óýã÷ñïíï èÝáôñï. Ïé ôÝóóåñéò ðáñáëëáãÝò ðåñéÝ÷ïõí áêñéâþò ôéò ßäéåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôç óýãêñéóç ôùí äýï åéäþí.

Ïé äéáöïñÝò ôùí ôåóóÜñùí ðáñáëëáãþí åßíáé: ç ðñþôç ðáñáëëáãÞ áðïäßäåé ôéò óçìåéþóåéò ìå êáíïíéêÝò (ðëÞñåéò) öñÜóåéò. ç ðñþôç ðáñáëëáãÞ åßíáé Ýôóé ãñáììÝíç, þóôå íá áðïôåëåß ôï äéÜãñáììá ôùí ðéï óçìáíôéêþí óçìåßùí ôçò ðñþôçò ðáñáãñÜöïõ ôïõ êåéìÝíïõ. ã) ïé õðüëïéðåò ôñåéò ðáñáëëáãÝò ôùí óçìåéþóåùí åßíáé ôçëåãñáöéêÝò. ä) ç ôñßôç êáé ç ôÝôáñôç ðáñáëëáãÞ ôùí óçìåéþóåùí, áðïäßäïõí ó÷çìáôéêÜ ôéò ðëçñïöïñßåò ôçò ðáñáãñÜöïõ. å) ç äåýôåñç ðáñáëëáãÞ óçìåéþóåùí åßíáé ôçëåãñáöéêÞ, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéåß åðßóçò óýìâïëá óõíôïìïãñáöéþí: +, -. óô) ç ôÝôáñôç ðáñáëëáãÞ óõãêåíôñþíåé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ êáé ôá óõãêñßíåé óõíïëéêÜ, ìå åêåßíá ôïõ óõã÷ñüíïõ èåÜôñïõ. Ïé õðüëïéðåò ôñåéò ðáñáëëáãÝò óõãêñßíïõí Ýíá ðñïò Ýíá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äýï áíôéêåéìÝíùí.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 344

344

•

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¼ðùò äéáðéóôþíïõìå ç ìïñöÞ ôùí óçìåéþóåùí ðïéêßëåé áðü Üôïìï óå Üôïìï êáé åðçñåÜæåôáé áðü ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ãñÜöïíôáé. Êáèïñéóôéêü ñüëï óôç ìïñöÞ ôùí óçìåéþóåùí, äéáäñáìáôßæåé åðßóçò, ôï êïéíü, ôï ïðïßï êáëåßôáé íá ôéò áíáãíþóåé.

2ç ¢óêçóç: Óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï (Â) ç èåìáôéêÞ ðåñßïäïò åßíáé ç áêüëïõèç: «Áí ôþñá óõíäõÜóïõìå áõôÞ ôçí áèñüá ðñïóÝëåõóç ... ðïëéôéêÞ óçìáóßá». Íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áêïëïõèþíôáò ôç ãíùóôÞ äéáäéêáóßá. Ãéá ôç ìïñöÞ ôùí óçìåéþóåùí ìðïñåßôå íá áêïëïõèÞóåôå ìßá áðü ôéò ðáñáëëáãÝò ðïõ åßäáìå ðñïçãïõìÝíùò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 246). ÁðÜíôçóç: Ïé óçìåéþóåéò ðïõ êñáôÞóáìå åßíáé ïé áêüëïõèåò: 1ç ðáñáëëáãÞ: • ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ç ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ êáé ç ôåêìçñßùóç ôçò Üðïøçò áõôÞò. • ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò: á) ç ìåãÜëç ëáúêÞ óõììåôï÷Þ óôéò èåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò. â) Ï ÁñéóôïöÜíçò óôçí êùìùäßá ôïõ «ÂÜôñá÷ïé», áíáöÝñåé üôé ï ôñáãéêüò ðïéçôÞò åßíáé äÜóêáëïò ôïõ ëáïý, äéáìïñöþíåé, äçëáäÞ, ôï Þèïò (Áéó÷ýëïò) êáé ïîýíåé ôç äéáíïçôéêÞ êáé êñéôéêÞ éêáíüôçôá ôùí ðïëéôþí (Åõñéðßäçò). ã) ç ëåéôïõñãßá ôïõ ðïéçôÞ óõíßóôáôáé, åðïìÝíùò, óôç äéáðáéäáãþãçóç êáé ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôïõ ëáïý «äéá ôïõ ìýèïõ», åðÜíù óôá óýã÷ñïíá êïéíùíéêÜ, ðïëéôéêÜ, çèéêÜ ðñïâëÞìáôá. 2ç ÐáñáëëáãÞ • Ôåêìçñßùóç ôçò ðïëéôéêÞò äéÜóôáóçò ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ. • ìåãÜëç (áèñüá) ëáúêÞ ðñïóÝëåõóç èåáôþí • ÁñéóôïöÜíçò: ï ôñáãéêüò ðïéçôÞò äéáìïñöþíåé ôï Þèïò êáé ïîýíåé ôç äéáíïçôéêÞ êáé ôçí êñéôéêÞ éêáíüôçôá ôùí ðïëéôþí.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 345

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

•

345

ï ôñáãéêüò ðïéçôÞò = ðáéäáãùãüò ôïõ ëáïý, «äéá ôïõ ìýèïõ».

ã) ×ñçóéìïðïéþ ôïí ðëáãéüôéôëï ôçò ðáñáãñÜöïõ ãéá íá êñáôÞóù óçìåéþóåéò. ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ Åêôüò áðü ôïí ðéï ðÜíù «êëáóéêü ôñüðï» êáôáãñáöÞò óçìåéþóåùí, äçëáäÞ, ôïí åíôïðéóìü ôçò èåìáôéêÞò ðåñéüäïõ (êáé üôáí áõôÞ äåí õðÜñ÷åé, ç áíáæÞôçóç ôïõ íïçìáôéêïý êÝíôñïõ) êáé ôùí óçìáíôéêþí ëåðôïìåñåéþí ôçò ðáñáãñÜöïõ, õðÜñ÷åé êáé Üëëïò, ãéá íá êñáôÞóïõìå óçìåéþóåéò áðü Ýíá êåßìåíï, ðïõ ìáò åíäéáöÝñåé. Áðïöåýãïíôáò ôéò ëåðôïìÝñåéåò, ìðïñïýìå íá äþóïõìå Ýíáí ðëáãéüôéôëï óå êÜèå ðáñÜãñáöï, êáé Ýôóé íá ðñï÷ùñÞóïõìå ðéï êÜôù êáé óôéò Üëëåò óåëßäåò ôïõ êåéìÝíïõ.

ä) Åðéóçìáßíù ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò. ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ •

•

•

ÄéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò, ïíïìÜæïíôáé ïé ëÝîåéò ðïõ åíþíïõí/äéáñèñþíïõí ìéêñüôåñá Þ ìåãáëýôåñá ôìÞìáôá ôïõ ëüãïõ (öñÜóåéò, ðñïôÜóåéò, ðåñéüäïõò, ðáñáãñÜöïõò). ÊáôÜ ôç äéáäéêáóßá óõããñáöÞò óçìåéþóåùí åßíáé êáëü íá õðïãñáììßæïõìå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò êáé öñÜóåéò ôïõ êåéìÝíïõ, ãéáôß Ýôóé åíôïðßæïõìå êáé êáôáíïïýìå ôç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ôïõ óõããñáöÝá. Ìå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò äçëþíåôáé: á) ôï áßôéï - áðïôÝëåóìá (åðåéäÞ, äéüôé, Ýôóé êôë.). â) ç áíôßèåóç - åíáíôßùóç (áëëÜ, üìùò, ùóôüóï, åíôïýôïéò êôë.). ã) ç ÷ñïíéêÞ ó÷Ýóç (ýóôåñá, ðñïçãïõìÝíùò, Ýðåéôá êôë.). ä) Ýíáò üñïò/ðñïûðüèåóç (áí, åêôüò áí, óå ðåñßðôùóç ðïõ êôë.). å) ç åðåîÞãçóç (ãéá íá ãßíù óáöÝóôåñïò, ãéá íá ãßíù êáôáíïçôüò, ìå Üëëá ëüãéá êôë.). óô) ç Ýìöáóç (èá Þèåëá íá ôïíßóù, åßíáé áîéïóçìåßùôï êôë.).

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 346

346

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

æ) Ýíá ðáñÜäåéãìá (ð.÷., ë.÷., ãéá ðáñÜäåéãìá êôë.). ç) ç áðáñßèìçóç åðé÷åéñçìÜôùí, ç åéóáãùãÞ êáéíïýñãéáò éäÝáò (ðñþôïí, äåýôåñïí, ôï åðüìåíï èÝìá ðïõ èá ìáò áðáó÷ïëÞóåé êôë.). è) ç äéÜñèñùóç ôïõ êåéìÝíïõ (ôï Üñèñï ìïõ, ï ëüãïò êôë. ÷ùñßæåôáé óå ôñßá ìÝñç: óôï ðñþôï êôë.). é) Ýíá óõìðÝñáóìá, óõãêåöáëáßùóç (ãéá íá óõíïøßóïõìå, óõãêåöáëáéþíïíôáò, åðéëïãéêÜ ....êôë.).

¢óêçóç: ÏìáäéêÞ åñãáóßá: Íá ÷ùñéóôåßôå óå äýï ïìÜäåò êáé íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áðü êÜðïéï êåßìåíï ó÷ïëéêïý âéâëßïõ. Ïé ìáèçôÝò ôçò ðñþôçò ïìÜäáò èá êñáôÞóïõí, ÷ùñéóôÜ ï êáèÝíáò, áíáëõôéêÝò óçìåéþóåéò (èÝìá êáé óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôçò êÜèå ðáñáãñÜöïõ), ìå óêïðü íá ðñïåôïéìáóôïýí ãéá Ýíá ùñéáßï äéáãþíéóìá. Áíôßèåôá ïé ìáèçôÝò ôçò äåýôåñçò ïìÜäáò èá êñáôÞóïõí, ÷ùñéóôÜ ï êáèÝíáò ðÜëé, ðéï óõíïðôéêÝò óçìåéþóåéò (ðëáãéüôéôëïé ôùí ðáñáãñÜöùí), áöïý ï óêïðüò ôïõò èá åßíáé íá åíçìåñþóïõí ôçí õðüëïéðç ôÜîç ó÷åôéêÜ ìå ôï êåßìåíï ðïõ äåí ôï äéäÜ÷ôçêå óõóôçìáôéêÜ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 248). ÁðÜíôçóç: Åìåßò åäþ ðñïôåßíïõìå ìßá õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç ðïõ óôçñßæåôáé óôï êåßìåíï ôùí óåëßäùí 6 - 7, ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ: «Áíèïëüãéï Áñ÷áúêÞò ËõñéêÞò Ðïßçóçò» ôçò Â’ ÔÜîçò Åíéáßïõ Ëõêåßïõ. Ïé ìáèçôÝò ìðïñïýí íá äïõëÝøïõí Ýíá äéêü ôïõò, äéáöïñåôéêü êåßìåíï, ðñïêåéìÝíïõ íá ïëïêëçñþóïõí ôçí åñãáóßá ôïõò. •

1ç ïìÜäá ìáèçôþí (áíáëõôéêÝò óçìåéþóåéò áíÜ ðáñÜãñáöï).

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 347

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

• •

• •

• •

1ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç: ÈÝìáôïò:

2ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò:

3ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò:

347

éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ óôïí åëëçíéêü êüóìï áðü ôï 800 ð.×. Ýùò ôï 479 ð.×. á) ôï 800 ð.×. ï åëëçíéêüò êüóìïò Þôáí öôù÷üò. Ïé ¸ëëçíåò äåí åß÷áí åðáöÝò ìå ôïí Ýîù êüóìï. â) Ôï 479 ð.×. (áðüêñïõóç ðåñóéêÞò åéóâïëÞò) ï åëëçíéêüò êüóìïò åìöáíßæåôáé äõíáôüò, åêôåôáìÝíïò, ðåñßðëïêïò êáé äçìéïõñãéêüò. ã) Ôéò ðéï ðÜíù ëåðôïìÝñåéåò ôéò áíáöÝñåé ï éóôïñéêüò Robin Osborn.

ç Áñ÷áúêÞ åðï÷Þ (8ïò áéþíáò - ìÝóá 5ïõ áéþíá). á) ï üñïò «Áñ÷áúêüò» ðñïÝñ÷åôáé áðü ôçí éóôïñßá ôçò áñ÷áßáò ôÝ÷íçò. â) ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ðåñéüäïõ: èåáìáôéêÝò áëëáãÝò, Ýíôïíç êñßóç, ìåãÜëç äçìéïõñãéêüôçôá ó’ üëá ôá ìÝôùðá.

ç ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç óôïí åëëçíéêü êüóìï, ìå ôçí Ýíáñîç ôùí áñ÷áúêþí ÷ñüíùí. á) ïé ðïëéôéêïß ó÷çìáôéóìïß ôçò ðñïçãïýìåíçò ðåñéüäïõ (1200 - 800 ð.×. óêïôåéíïß áéþíåò), Þôáí ôá öõëåôéêÜ êñÜôç. â) Áõôïß ïé ó÷çìáôéóìïß, ôþñá, åßôå Ý÷ïõí ÷Üóåé ôçí ðñáêôéêÞ ðïëéôéêÞ ôïõò óçìáóßá, åßôå Ý÷ïõí êáôáññåýóåé. ã) áñ÷ßæåé ç ìáêñÜ ðåñßïäïò áíôéêáôÜóôáóÞò ôïõò áðü ôéò ìéêñïóêïðéêÝò ðüëåéò - êñÜôç.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 348

348

• •

•

•

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

4ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò

5ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò:

ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò

ç íÝá ìïíÜäá êñáôéêÞò ïñãÜíùóçò (ðüëç - êñÜôïò) êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò. á) ç ðüëç áðïôåëåßôáé áðü äýï ìÝñç: ôçí «ðüëç» êáé ôç «÷þñá». â) ç «ðüëç» åßíáé ï áóôéêüò ïéêéóìüò ðïõ åßíáé ÷ôéóìÝíïò óå ï÷õñùìÝíï ýøùìá, üðïõ êáôïéêåß ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ ðëçèõóìïý êáé ôçò áñéóôïêñáôßáò êáé åßíáé ôï êÝíôñï ôçò äéïßêçóçò êáé ôùí ðïëéôéêþí áðïöÜóåùí. ã) ç «÷þñá» åßíáé ç ãåéôïíéêÞ ýðáéèñïò, üðïõ êáôïéêåß ï õðüëïéðïò ðëçèõóìüò êáé óõíôåëåßôáé ç áãñïôéêÞ ðáñáãùãÞ. ä) ôÝôïéïõ åßäïõò êñÜôç äçìéïõñãÞèçêáí óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôçò ìçôñïðïëéôéêÞò ÅëëÜäáò êáé ôùí áðïéêéþí ôçò, áðü ôï 10ï Ýùò ôïí 4ï ð.×. áéþíá.

ïé ðïëéôéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ôáñá÷Ýò óôï åóùôåñéêü ôùí ðüëåùí - êñáôþí, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí áñ÷áúêþí ÷ñüíùí. á) ïé áéôßåò ôùí ôáñá÷þí: áíèñþðéíç õðåñãåííçôéêüôçôá, ïé îçñáóßåò êáé ç Ýëëåéøç áãñïôéêþí êëÞñùí. â) ôçí êáôÜóôáóç ÷åéñïôåñåýåé ç ðñïóðÜèåéá éó÷õñþí ðñïóùðéêïôÞôùí (Ôýñáííïé) ðïõ ðñïóðáèïýí íá õöáñðÜîïõí ôçí åîïõóßá. ã) ï èñçóêåõôéêüò ñéæïóðáóôéóìüò êáé ç åîÜðëùóç ôçò ìõóôçñéáêÞò äéïíõóéáêÞò ëáôñåßáò èùñáêßæïõí ôéò äéåêäéêÞóåéò ôùí ëáúêþí ìáæþí.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 349

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

• •

• 1. 2. 3. 4. 5. 6.

6ç ÐáñÜãñáöïò: ÈåìáôéêÞ ðåñßïäïò: ËåðôïìÝñåéåò - ÁíÜðôõîç ÈÝìáôïò

349

ç åðáíáöïñÜ ôçò éóïññïðßáò óôéò åëëçíéêÝò ðüëåéò - êñÜôç. á) ç áðïéêéáêÞ åîÜðëùóç áðü ôçí Éóðáíßá óôïí Êáýêáóï êáé áðü ôç íüôéá Ñùóßá ùò ôçí Áßãõðôï. â) ç êáëëéôå÷íéêÞ áíáãÝííçóç ôçò ìçôñïðïëéôéêÞò ÅëëÜäáò (áñ÷éôåêôïíéêÞ, áããåéïãñáößá, ãëõðôéêÞ, ìéêñïôå÷íßá, êåñáìåéêÞ). ã) åöåõñÝóåéò: íüìéóìá / èåìåëßùóç ôçò éóôïñßáò, ôçò öéëïóïößáò, ôùí åðéóôçìþí.

2ç ïìÜäá ìáèçôþí (ðëáãéüôéôëïé ðáñáãñÜöùí). éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ óôïí åëëçíéêü êüóìï áðü ôï 800 ð.×. Ýùò ôï 479 ð.×. ç Áñ÷áúêÞ åðï÷Þ (8ïò - ìÝóá 5ïõ ð.×. áéþíá). ç ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç óôïí åëëçíéêü êüóìï, ìå ôçí Ýíáñîç ôùí áñ÷áúêþí ÷ñüíùí. ç íÝá ìïíÜäá êñáôéêÞò ïñãÜíùóçò (ðüëç - êñÜôïò) êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò. ïé ðïëéôéêÝò êáé êïéíùíéêÝò ôáñá÷Ýò óôï åóùôåñéêü ôùí ðüëåùí - êñáôþí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áñ÷áúêÞò åðï÷Þò. ç áðïêáôÜóôáóç ôçò éóïññïðßáò óôéò åëëçíéêÝò ðüëåéò - êñÜôç.

m

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 350

350

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Äþóôå ðëáãéüôéôëïõò óôéò ðáñáãñÜöïõò ôùí êåéìÝíùí 1, 2 êáé 3 ôùí óåëßäùí 28 - 29 ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ. ÁðÜíôçóç: Óôï êåßìåíï 1, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü ìéá ðáñÜãñáöï, ï éäáíéêüôåñïò ðëáãéüôéôëïò èá Þôáí: «Ôýðïò: ç ôÝôáñôç åîïõóßá». Óôï êåßìåíï 2, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï ðáñáãñÜöïõò, ùò ðëáãéüôéôëïé èá ìðïñïýóáí íá äïèïýí ïé áêüëïõèïé: 1. Ïé ôñåéò öÜóåéò ôïõ ôýðïõ (1500 ì.×. Ýùò óÞìåñá). 2. Ç ó÷Ýóç ôïõ ôýðïõ ìå ôçí åîÝëéîç óôç âéïìç÷áíßá êáé ôçí ôå÷íïëïãßá ôùí ìáæéêþí ìÝóùí. Ôï ôåëåõôáßï êåßìåíï (3) áðïôåëåßôáé, åðßóçò áðü ìßá ðáñÜãñáöï. Ùò ðëáãéüôéôëï èá ìðïñïýóáìå íá äþóïõìå ôïí áêüëïõèï: «ç èåôéêÞ êáé ç áñíçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ Ôýðïõ».

2ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå ôá óõíþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: ìÝñéìíá, óõíáêüëïõèç, áíáðüóðáóôï, óõíßóôáôáé, åðéêåíôñþíù. ÁðÜíôçóç: • • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìÝñéìíá = öñïíôßäá óõíáêüëïýèç = åðáêüëïõèç, óõíÝðåéá áíáðüóðáóôï = åîáñôçìÝíï, Üññçêôï, óõíäåäåìÝíï, áíáíôéêáôÜóôáôï óõíßóôáôáé = Ýãêåéôáé åðéêåíôñþíù = åóôéÜæù.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 351

ÅÍÏÔÇÔÁ 4Ç

ÅÑÃÁÆÏÌÁÉ ÓÅ ÅÕÑÕÔÅÑÅÓ (ÁÐÏ ÔÇÍ ÐÁÑÁÃÑÁÖÏ) ÍÏÇÌÁÔÉÊÅÓ ÅÍÏÔÇÔÅÓ ÊÁÉ ÊÑÁÔÙ ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ ÐïëëÝò öïñÝò ãéá ëüãïõò ôá÷ýôçôáò Þ ëüãù Ýëëåéøçò äéáèÝóéìïõ ÷ñüíïõ, áíáãêáæüìáóôå íá åãêáôáëåßøïõìå ôçí ôáêôéêÞ ôùí êáôÜ ðáñÜãñáöï óçìåéþóåùí, êáé ðåñíïýìå óå óçìåéþóåéò áðü åõñýôåñåò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò (êåöÜëáéá åíüò âéâëßïõ, ôá ôñßá ìÝñç åíüò êåéìÝíïõ: ðñüëïãïò, êýñéï èÝìá, åðßëïãïò, ôï óýíïëï ðáñáãñÜöùí ìå üìïéï íïçìáôéêü êÝíôñï). Ãéá íá öèÜóïõìå, üìùò, ó’ áõôÞ ôç äéáäéêáóßá (áðü ôïí ðëáãéüôéôëï ôçò êáèåìéÜò ðáñáãñÜöïõ, óôïí ðëáãéüôéôëü ìéáò åõñýôåñçò íïçìáôéêÞò åíüôçôáò) ðñÝðåé ðñþôá íá äïõëÝøïõìå åîáíôëçôéêÜ óå êÜèå ðáñÜãñáöï. ¼ôáí, üìùò, ï ÷ñüíïò ìáò åßíáé ðåñéïñéóìÝíïò, ôüôå ôïðïèåôïýìå Ýíáí ðñü÷åéñï ðëáãéüôéôëï óôïí ðñüëïãï, óôéò åõñýôåñåò åíüôçôåò ôïõ êýñéïõ ìÝñïõò, óôïí åðßëïãï êáé ðñï÷ùñïýìå ðéï ðÝñá, óôá Üëëá êåöÜëáéá ôïõ âéâëßïõ, áí õðÜñ÷ïõí. Ç õðáãùãÞ ôïõ ìåñéêïý óôï ãåíéêü, èõìßæåé Ýíôïíá ôïí ðßíáêá ðåñéå÷ïìÝíùí åíüò âéâëßïõ. Áðü áõôÞ ôçí Üðïøç, ôá ðåñéå÷üìåíá áðïôåëïýí Ýíá åßäïò óõíïðôéêþí óçìåéþóåùí üëïõ ôïõ âéâëßïõ.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 352

352

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: ¸óôù üôé Ý÷ïõìå ôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôïõ ðñïëüãïõ êáé ôïõ åðéëüãïõ áðü ôï êåßìåíï «Ôå÷íéêÞ êáé Åêðáßäåõóç». ÄéáâÜóôå ôïõò ðëáãéüôéôëïõò áõôïýò, ðïõ óáò äßíïíôáé ðáñáêÜôù, êáé ðñïóðáèÞóôå: á) íá ïìáäïðïéÞóåôå ôéò ðáñáãñÜöïõò ôïõ êõñßïõ ìÝñïõò ðïõ Ý÷ïõí ôï ßäéï íïçìáôéêü êÝíôñï êáé åðïìÝíùò áðïôåëïýí åõñýôåñåò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò, êáé íá äþóåôå Ýíáí ðëáãéüôéôëï óôçí êÜèå åíüôçôá. â) íá óõãêåíôñþóåôå ôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôïõ ðñïëüãïõ, ôùí åõñýôåñùí íïçìáôéêþí åíïôÞôùí (ôïõ êýñéïõ ìÝñïõò) êáé ôïõ åðéëüãïõ, ãéá íá Ý÷åôå óõíïðôéêÝò óçìåéþóåéò áðü ôï êåßìåíï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 251). ÁðÜíôçóç: á)

Ôï êýñéï ìÝñïò áðïôåëåßôáé áðü ôéò ðáñáãñÜöïõò Â, Ã, Ä êáé Å. Ïé ðáñÜãñáöïé  êáé à ìðïñïýí íá åíïðïéçèïýí ãéáôß áðïôåëïýí ìéá åõñýôåñç íïçìáôéêÞ åíüôçôá, ìå êïéíü íïçìáôéêü êÝíôñï, ôïí êßíäõíï ôçò «åéêüíáò» êáé ôïõ «êáô’ áßóèçóç áíôéëçðôïý». Ïìïßùò, ïé ðáñÜãñáöïé Ä êáé Å ìðïñïýí íá åíïðïéçèïýí áðïôåëþíôáò ôç äåýôåñç íïçìáôéêÞ åíüôçôá ôïõ êõñßïõ èÝìáôïò, ìå êïéíü íïçìáôéêü êÝíôñï, ôçí Üìõíá ôïõ ðïëéôéóìïý ìáò áðÝíáíôé óôïõò êéíäýíïõò ôçò ôå÷íéêÞò êáé ôå÷íïëïãéêÞò ðñïüäïõ. Ïé ðëáãéüôéôëïé ðïõ èá ìðïñïýóáí íá äïèïýí åßíáé ïé áêüëïõèïé: •  - à ðáñÜãñáöïé. Ç «åéêüíá» ðïõ ðñïâÜëëïõí ôá óýã÷ñïíá ôå÷íéêÜ ìÝóá åãêõìïíåß êéíäýíïõò ãéá ôï ðíåýìá êáé ôçí øõ÷Þ ôïõ áíèñþðïõ. • Ä - Å ðáñÜãñáöïé: Ï ðïëéôéóìüò ìðïñåß íá îáíáâñåß ôçí éóïññïðßá ôïõ, åÜí ðñïùèçèåß ç ìüñùóç ôùí íÝùí. â) Ðëáãéüôéôëïé Ðñüëïãïò: Êéíäõíåýåé ï ðíåõìáôéêüò ðïëéôéóìüò áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí (ôýðïò, ñáäéüöùíï, ôçëåüñáóç);

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 353

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

Êýñéï ÌÝñïò ÍïçìáôéêÝò åíüôçôåò:

Åðßëïãïò:

353

á) Ç «åéêüíá» ðïõ ðñïâÜëëïõí ôá óýã÷ñïíá ôå÷íéêÜ ìÝóá åãêõìïíåß êéíäýíïõò ãéá ôï ðíåýìá êáé ôçí øõ÷Þ ôïõ áíèñþðïõ. â) Ï ðïëéôéóìüò ìáò ìðïñåß íá îáíáâñåß ôçí éóïññïðßá ôïõ, åÜí ðñïùèçèåß ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Áßôçìá: íá óõìâáäßóåé ç ðñüïäïò ôçò åêðáßäåõóçò ìå ôçí ðñüïäï ôçò ôå÷íéêÞò.

2ç ¢óêçóç: Íá åîåôÜóåôå ôïí ðßíáêá ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí åíüò äéäáêôéêïý âéâëßïõ êáé íá ðáñáôçñÞóåôå ôç ó÷Ýóç ôïõ ôßôëïõ êÜèå êåöáëáßïõ ìå ôïõò åðéìÝñïõò ôßôëïõò êáé ìå ôï ãåíéêü ôßôëï ïëüêëçñïõ ôïõ âéâëßïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 252). ÁðÜíôçóç: Åìåßò åäþ ùò õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç ðñïôåßíïõìå ôçí åîÝôáóç ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ ôçò Â’ ÔÜîçò Åíéáßïõ Ëõêåßïõ, ìå ôßôëï: «Áíèïëüãéï Áñ÷áúêÞò ËõñéêÞò ðïßçóçò». Ôá ðåñéå÷üìåíá ôïõ âéâëßïõ åßíáé ôá áêüëïõèá: • ÅéóáãùãÞ 6 • Áñ÷ßëï÷ïò 35 • Ìßìíåñìïò 60 • Óáðöþ 69 • Óüëùí 92 • Áëêáßïò 106 • ÁëêìÜí 117 • ÈÝïãíçò 129 • Óôçóß÷ïñïò 141 • Ðßíäáñïò 148 • Óéìùíßäçò 165 • Óôïé÷åßá ÄéáëÝêôùí 177 • ×ñïíïëïãéêïß ðßíáêåò • Ðßíáêåò Åéêüíùí. ÊÜèå åðéìÝñïõò êåöÜëáéï (ë.÷ Áñ÷ßëï÷ïò) ÷ùñßæåôáé óå áðïóðÜóìáôá êåéìÝíùí [ë.÷. 1. åí äïñß (D2, 2W), 2. åéìß ä’ åãþ èåñÜðùí (D1, 1W) ê.ï.ê.]. Óõìðåñáßíïõìå,

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 354

354

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ëïéðüí, üôé õðÜñ÷åé åíüôçôá áíÜìåóá óôïí ôßôëï ôïõ âéâëßïõ (Áíèïëüãéï Áñ÷áúêÞò ËõñéêÞò Ðïßçóçò), óôïõò ôßôëïõò ôùí êåöáëáßùí ôïõ (ë.÷. Áñ÷ßëï÷ïò, Óáðöþ: áñ÷áúêïß ðïéçôÝò) êáé óôïõò åðéìÝñïõò ôßôëïõò ôùí êåöáëáßùí ôïõ (ïé ôßôëïé ôùí ðïéçìÜôùí ôùí ðéï ðÜíù ðïéçôþí).

3ç ¢óêçóç: Ðéóôåýåôå üôé åßíáé äõíáôüí êÜðïéïò, ðáñáôçñþíôáò áðëþò ôïí ðßíáêá ðåñéå÷ïìÝíùí åíüò âéâëßïõ, ôï ïðïßï äåí Ý÷åé äéáâÜóåé, íá õðïèÝóåé ôï èÝìá ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ï óõããñáöÝáò êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôï ðñïóåããßæåé; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 252). ÁðÜíôçóç: ¸íáò Üíèñùðïò ðïõ äåí Ý÷åé äéáâÜóåé ôï âéâëßï ðïõ öõëëïìåôñåß, åßíáé äõíáôüí, áðü ôïí ðßíáêá ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí, íá õðïèÝóåé ôï èÝìá ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ï óõããñáöÝáò. ÅÜí ï ðßíáêáò ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí åßíáé, éäéáßôåñá, áíáëõôéêüò, ìðïñåß áêüìá íá áíáêáëýøåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðñïóåããßæåé ôï èÝìá ôïõ ï óõããñáöÝáò. Åíôïýôïéò, ï ðßíáêáò ðåñéå÷ïìÝíùí åíüò âéâëßïõ äåí ðáñÝ÷åé ôÝôïéåò êáé ôüóåò ðëçñïöïñßåò. Áêüìá êáé ï ðéï åíçìåñùìÝíïò áíáãíþóôçò, ï ïðïßïò åßíáé ðñïéêéóìÝíïò ìå èáõìáóôÞ ïîõäÝñêåéá, äåí ìðïñåß, ëüãù ôïõ óõíïðôéêïý ÷áñáêôÞñá ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí, íá êáôáëÜâåé, ðáñÜ åëÜ÷éóôá ðñÜãìáôá, ðïõ áöïñïýí óôçí Ýêôáóç (áñéèìüò êåöáëáßùí) êáé ôçí ðïéüôçôá (ôßôëïé êåöáëáßùí êáé õðïåíüôçôåò) ôçò äéáíïçôéêÞò åñãáóßáò ôïõ óõããñáöÝá.

1ç Åñþôçóç: Ìå ôç âïÞèåéá åíüò ëåîéêïý äþóôå ôçí åñìçíåßá ôùí ëÝîåùí: ìðïâáñéóìüò, äïíêé÷ùôéóìüò, ïìïéüóôáóç.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 355

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

355

ÁðÜíôçóç: •

•

•

ìðïâáñéóìüò: ç ëÝîç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ãáëëéêü ïõóéáóôéêü: bovarysme, ðïõ ðáñáðÝìðåé óôçí çñùÀäá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ôïõ Ãê. ÖëùìðÝñ, ÌáíôÜì Ìðïâáñý. Ìðïâáñéóìüò, ãåíéêÜ, åßíáé ç ôÜóç ðïõ åêäçëþíïõí ìåñéêÜ Üôïìá íá äçìéïõñãïýí ãéá ôïí åáõôü ôïõò, ìéá øåõäÞ (åðßðëáóôç) êáé öáíôáóôéêÞ åéêüíá, ðïõ áíôáðïêñßíåôáé óôïõò «åõóåâåßò ðüèïõò ôïõò», üôáí áðïãïçôåýïíôáé, áéóèÜíïíôáé åãêëùâéóìÝíá Þ äåí åßíáé éêáíïðïéçìÝíá áðü ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõò æùÞ, óôï êïéíùíéêü êáé éäéáßôåñá, ôï óõíáéóèçìáôéêü ðåäßï. äïíêé÷ùôéóìüò: ç ëÝîç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï éóðáíéêü üíïìá Don Quijote, ðïõ Þôáí Þñùáò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ôïõ Ì. ÈåñâÜíôåò: «El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha» (1605 - 1615). Óôï ìõèéóôüñçìá áõôü, ï ãçñáßïò Äïí Êé÷þôçò (åõãåíÞò óôçí êáôáãùãÞ) Ý÷ïíôáò åðçñåáóôåß áðü ôá ìåóáéùíéêÜ éððïôéêÜ ìõèéóôïñÞìáôá ðïõ äéáâÜæåé, îåêéíÜåé ìéá ðåñéðëÜíçóç ðñïóðáèþíôáò íá êÜíåé áíäñáãáèÞìáôá, õðáêïýïíôáò óôçí ïñãéáóôéêÞ öáíôáóßá ôïõ. ÓÞìåñá, ìå ôïí üñï äïíêé÷ùôéóìüò, äçëþíïõìå êÜèå ðñÜîç ðïõ äåí Ý÷åé åðáöÞ ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé ðñáãìáôïðïéåßôáé áðü ðñüóùðá ðïõ äåí Ý÷ïõí áßóèçóç ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé ðáñáóýñïíôáé áðü ñïìáíôéêÝò öáíôáóéïðëçîßåò. Ïìïéüóôáóç: Ýôóé ïíïìÜæåôáé óôç âéïëïãßá (áí êáé ôï öáéíüìåíï ðáñáôçñåßôáé åðßóçò, óôçí êïéíùíéïëïãéêÞ êáé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ åðéóôÞìç, ìå ôï ßäéï áðïôÝëåóìá) ç äéáäéêáóßá áõôïññýèìéóçò, ìå ôçí ïðïßá êÜèå ïñãáíéóìüò äéáôçñåß ïñéóìÝíåò ðáñáìÝôñïõò óôáèåñÝò (ë.÷. èåñìïêñáóßá), ðñïêåéìÝíïõ íá áíôéóôáèìßóåé ôéò ìåôáâïëÝò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.

2ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå ôá óõíþíõìá ôùí ðéï êÜôù öñÜóåùí êáé ëÝîåùí: ìå èÝñìç, èõìéêü, ðáñáìõèåß, áíïéêôßñìùí. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìå èÝñìç = ìå æÝóç, ìå åíèïõóéáóìü èõìéêü = èõìïåéäÝò ðáñáìõèåß = ðáñçãïñåß, óõìðïíåß, áíáêïõößæåé. áíïéêôßñìùí = áíçëåÞò, áíÜëãçôïò, Üðïíïò, Üêáñäïò, áíåëÝçôïò.

06.qxd

9/17/08 3:24 PM

Óåëßäá 356

ÅÍÏÔÇÔÁ 5Ç

ÁÐÏ ÔÉÓ ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ ÐÑÏ×ÙÑÙ ÓÔÏ ÄÉÁÃÑÁÌÌÁ ÔÏÕ ÊÅÉÌÅÍÏÕ

ÈÅÙÑÉÁ - ÏÑÉÓÌÏÉ •

•

Ãéá íá ðåñÜóïõìå áðü ôéò óçìåéþóåéò óôï äéÜãñáììá åíüò êåéìÝíïõ ðñÝðåé: á) íá åíôïðßóïõìå ôá êýñéá ìÝñç ôïõ êåéìÝíïõ (Ðñüëïãïò - Êýñéï èÝìá - Åðßëïãïò), â) íá åíôïðßóïõìå ôï íïçìáôéêü êÝíôñï üëùí ôùí ðáñáãñÜöùí ôïõ êõñßïõ èÝìáôïò êáé íá ôéò ïìáäïðïéÞóïõìå, åÜí áõôÝò Ý÷ïõí êïéíü íïçìáôéêü êÝíôñï, ã) íá áíáêáëýøïõìå ôç èÝóç ôïõ óõããñáöÝá (åÜí ôï êåßìåíï åßíáé äïêßìéï) êáé íá ðñïóäéïñßóïõìå ôç óõëëïãéóôéêÞ ôïõ ðïñåßá (åðé÷åéñÞìáôá, ôåêìÞñéá, áðïäåßîåéò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß), ä) íá áñéèìÞóïõìå ôéò ðáñáãñÜöïõò ôïõ êåéìÝíïõ, Ýôóé þóôå, ôï äéÜãñáììÜ ìáò, áí åßíáé åõáíÜãíùóôï êáé áðü Üëëïõò áíèñþðïõò êáé å) íá åíôïðßóïõìå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò. ÄéÜãñáììá ÷ñçóéìïðïéïýìå, åðßóçò, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ðïõ óêåöôüìáóôå, ðùò ðñÝðåé íá áíáðôýîïõìå Ýíá èÝìá. Ôüôå, ó’ Ýíá öýëëï ÷áñôß, êáôáãñÜöïõìå ôçëåãñáöéêÜ ôéò óêÝøåéò ìáò êáé êáôáóôñþíïõìå Ýíá ðëÜíï, åðÜíù óôï ïðïßï èá äïõëÝøïõìå, ãéá íá Ý÷åé ôï ãñáðôü ìáò êåßìåíï, åíüôçôá, éóïìåñÞ áíÜðôõîç êáé óáöÞíåéá. ÂÝâáéá, áõôü ôï ðñü÷åéñï äéÜãñáììá äåí åßíáé äåóìåõôéêü, áöïý êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ãñáöÞò, ìðïñïýìå íá ðñïóèÝóïõìå Þ íá áöáéñÝóïõìå äéÜöïñá óôïé÷åßá.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 357

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

357

1ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôéò óçìåéþóåéò óáò ìðïñåßôå íá êÜíåôå ôï äéÜãñáììá åíüò êåéìÝíïõ. ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôï äéðëáíü êåßìåíï êáé ôï äéÜãñáììá ôïõ, ðïõ äßíåôáé åíäåéêôéêÜ. ÓõæçôÞóôå: Ðïéá åðéðëÝïí åñãáóßá áðáéôåßôáé, ãéá íá ðåñÜóåôå áðü ôéò óçìåéþóåéò óôï äéÜãñáììá åíüò êåéìÝíïõ; Ðïéá åßíáé ãåíéêÜ ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ äéáãñÜììáôïò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 253). ÁðÜíôçóç: Ç åñãáóßá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá ðåñÜóïõìå áðü ôéò óçìåéþóåéò óôï äéÜãñáììá åßíáé ç áêüëïõèç: á) åíôïðßæïõìå ôá êýñéá ìÝñç ôïõ êåéìÝíïõ (ðñüëïãïò - êýñéï èÝìá åðßëïãïò), â) åíôïðßæïõìå ôï íïçìáôéêü êÝíôñï (Þ ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï) ôùí ðáñáãñÜöùí ôïõ êåéìÝíïõ êáé åÜí êÜðïéåò áðü áõôÝò Ý÷ïõí êïéíü íïçìáôéêü êÝíôñï ôéò åíïðïéïýìå óå åõñýôåñåò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò, ã) åíôïðßæïõìå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò, ä) áíáêáëýðôïõìå ôç «èÝóç» êáé ôç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ôïõ óõããñáöÝá êáé å) áñéèìïýìå ôéò ðáñáãñÜöïõò, Ýôóé þóôå ôï äéÜãñáììÜ ìáò, íá åßíáé åõáíÜãíùóôï êáé áðü Üëëïõò áíèñþðïõò (âë. åäþ ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ). ÃåíéêÜ, ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ äéáãñÜììáôïò óõíßóôáôáé óôçí áíÜãêç ôùí áíèñþðùí íá Ý÷ïõí ì’ Ýíáí ôñüðï ëéôü, åõóýíïðôï êáé óáöÞ, ôï «óêåëåôü» åíüò êåéìÝíïõ. Ìå ôï äéÜãñáììá ìðïñïýí íá åðéêåíôñþíïíôáé óôá ïõóéþäç êáé ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò, áðïöåýãïíôáò ôá åðïõóéþäç êáé ôç ÷ñïíïâüñá äéáäéêáóßá ôçò ó÷ïëáóôéêÞò áíÜãíùóçò, êÜèå öïñÜ, ðïõ ðñÝðåé íá áíáôñÝîïõí ó’ Ýíá Þäç ìåëåôçìÝíï êåßìåíï.

2ç ¢óêçóç: ÁíáæçôÞóôå ôç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ðïõ áêïëïõèåß ï óõããñáöÝáò óôï êåßìåíï «Ôå÷íéêÞ êáé Åêðáßäåõóç» êáé ó÷çìáôßóôå ôï äéÜãñáììÜ ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 257)

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 358

358

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ôï äéÜãñáììá ðïõ æçôåßôáé ìðïñåß íá ðÜñåé ôçí ðéï êÜôù ìïñöÞ: ÐáñÜãñáöïò Á Ðñüëïãïò: êéíäõíåýåé ç ðáéäåßá êáé ï ðíåõìáôéêü ðïëéôéóìüò áðü ôçí áíÜðôõîç ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ï ôýðïò, ï êéíçìáôïãñÜöïò, ôï ñáäéüöùíï êáé ç ôçëåüñáóç; ÐáñÜãñáöïò  Êýñéï ìÝñïò: ï êßíäõíïò ðñáãìáôéêÜ õðÜñ÷åé (èÝóç ôïõ óõããñáöÝá) • ç ðñïóöåñüìåíç «åéêüíá» áðïðñïóáíáôïëßæåé ôá Üôïìá· êáé åêåßíá ÷Üíïõí ôçí áßóèçóç ôçò ðñáãìáôéêÞò æùÞò (1ç áðüäåéîç) ÐáñÜãñáöïò à • áôñïöåß ç äéáíïçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôùí ðïëéôþí åîáéôßáò «ôïõ êáô’ áßóèçóç áíôéëçðôïý» (2ç áðüäåéîç) • ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá õðïäïõëþíïõí ãéáôß åßíáé åýêïëá óôç ÷ñÞóç êáé ç ðñüóâáóç ó’ áõôÜ åßíáé áðëÞ (3ç áðüäåéîç) ÐáñÜãñáöïò Ä áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò (óêÝøç ôïõ óõããñáöÝá) • ôï êáëü êáé ôï êáêü åßíáé óõíõöáóìÝíá. ¢ñá ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá Ý÷ïõí èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò åðéäñÜóåéò. ¼ìùò óôïí ðïëéôéóìü ìáò õðÜñ÷ïõí äõíÜìåéò, ðïõ ìðïñïýí íá åîéóïññïðÞóïõí ôéò áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò. ÐáñÜãñáöïò Å • ç ìüñöùóç ôùí íÝùí (ìÝôñï èåñáðåßáò) ÐáñÜãñáöïò Óô Åðßëïãïò: ç åêðáßäåõóç ðñÝðåé íá áêïëïõèÞóåé ôïõò ñõèìïýò ôçò ôå÷íéêÞò ðñïüäïõ.

3ç ¢óêçóç: ÅðéëÝîôå Ýíá áðü ôá èÝìáôá ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç / Ýêèåóç êáé ÷ñçóéìïðïéÞóôå ôï äéÜãñáììá óôçí ðñïåñãáóßá óáò ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ èÝìáôïò. ÌåôÜ êÜíôå ôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ óáò, ãéá íá äéáðéóôþóåôå ðþò ôåëéêÜ ïñãáíþèçêáí ïé óêÝøåéò êáé ôá åðé÷åéñÞìáôá óáò (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 257) ÁðÜíôçóç: Åìåßò åäþ, ùò õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç èá ðñïôåßíïõìå ôï äéÜãñáììá ôïõ èÝìáôïò ãéá óõæÞôçóç êáé Ýêöñáóç - Ýêèåóç ôïõ ðñþôïõ ìÝñïõò ôïõ ðñþôïõ êåöáëáßïõ ìå ôïí ôßôëï: “.. íá óõæçôÞóåôå ôï öáéíüìåíï ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò êáé íá ãñÜøåôå ìéá Ýê-

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 359

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

359

èåóç ó÷åôéêÞ ìå áõôü: Ðïéïé ðáñÜãïíôåò óõíÞèùò ôï ðñïêáëïýí êáé ðïéåò ìðïñåß íá åßíáé ïé óõíÝðåéÝò ôïõ; Ãéáôß ï êüóìïò ðáñáóýñåôáé ìåñéêÝò öïñÝò áðü ôçí ðáñáðëçñïöüñçóç; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 26)” Ôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ ìáò åßíáé ôï áêüëïõèï: ÐáñÜãñáöïò 1ç Ðñüëïãïò: ï ïñéóìüò ôïõ öáéíïìÝíïõ ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ. ÐáñÜãñáöïò 2ç Êýñéï ìÝñïò: ç ðáñáðëçñïöüñçóç óõíäÝåôáé ìå ôçí áíÜðôõîç ôïõ êüóìïõ ôùí ðëçñïöïñéþí êáé ôçí õðïâÜèìéóç ôùí áîéþí ëüãù ôïõ ùöåëéìéóôéêïý ÷áñáêôÞñá ôçò óýã÷ñïíçò êïéíùíßáò (èÝóç ôïõ óõããñáöÝá). • ïéêïíïìéêÝò äéáóõíäÝóåéò áíÜìåóá óå ïñãáíùìÝíá ïéêïíïìéêÜ óõìöÝñïíôá, Ì.Ì.Å. êáé ðïëéôéêÞ çãåóßá (1ç áéôßá ðáñáðëçñïöüñçóçò) ÐáñÜãñáöïò 3ç • óêáíäáëïèçñßá, ñåÜëéôé óüïõ, äçìïóéïãñáöéêÞ áíåðÜñêåéá, áýîçóç èåáìáôéêüôçôáò (äåõôåñåýïõóåò áéôßåò ðáñáðëçñïöüñçóçò). ÐáñÜãñáöïò 4ç • Ýëëåéøç èåóìéêþí ðáñåìâÜóåùí (3ç áéôßá ðáñáðëçñïöüñçóçò) ÐáñÜãñáöïò 5ç óõíÝðåéåò ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò • áðåéëÞ åíáíôßïí ôïõ äçìïêñáôéêïý ðïëéôåýìáôïò. • õðïâÜèìéóç çèéêïý êáé ðíåõìáôéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ëáïý. • äé÷áóìüò, öáíáôéóìüò, áêñüôçôåò. ÐáñÜãñáöïò 6ç Åðßëïãïò: ï êßíäõíïò áðü ôçí ðáñáðëçñïöüñçóç åßíáé ìåãÜëïò, ãéáôß ïé å÷èñïß ôçò äçìïêñáôßáò åðéæçôïýí ì’ áõôü ôïí ôñüðï íá êëïíßóïõí ôïõò èåóìïýò, íá åíôåßíïõí ôçí áíáóöÜëåéá, ãéá íá ðñïùèÞóïõí ôá “ßäéá” óõìöÝñïíôÜ ôïõò.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 360

360

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Óôç 2ç êáé ôçí 3ç ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ: “ÊñÜôïò êáé ÍåïÝëëçíåò”, õðÜñ÷ïõí ïé öñÜóåéò: “Ãéá ìéá ÷ïýöôá”, “êáêïðïéïýìå âÜñâáñá”, “ôçí ßäéá áóôïñãßá”, “êáé óôïõò ðÜãêïõò”, “óôéò äçìüóéåò êñÞíåò”, “êáôáóôñáôçãïýìå ôïõò íüìïõò ôïõ”. Ìðïñåßôå íá áíôéêáôáóôÞóåôå ôéò õðïãñáììéóìÝíåò ëÝîåéò ìå Üëëåò éóïäýíáìåò Ýôóé þóôå íá ìçí áëëïéùèåß ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ; ÁðÜíôçóç: • • • • • •

Ç áíôéêáôÜóôáóç ðïõ ðñïôåßíïõìå åßíáé ç áêüëïõèç: ãéá ìéá ÷ïýöôá = ãéá ìéá óðéèáìÞ (Þ ðéèáìÞ) êáêïðïéïýìå âÜñâáñá = êáêïðïéïýìå âÜíáõóá ôçí ßäéá áóôïñãßá = ôçí ßäéá áóðëá÷íßá êáé óôïõò ðÜãêïõò = êáé óôá ðáãêÜêéá óôéò äçìüóéåò êñÞíåò = óôéò äçìüóéåò âñýóåò êáôáóôñáôçãïýìå ôïõò íüìïõò ôïõ = êáôáðáôïýìå ôïõò íüìïõò ôïõ.

2ç Åñþôçóç: Ìå ôç âïÞèåéá ëåîéêïý äþóôå ôçí åñìçíåßá ôùí ëÝîåùí: áíáñ÷éóìüò, óáôñÜðçò. ÁðÜíôçóç: •

•

áíáñ÷éóìüò: åßíáé ôï óýíïëï ôùí èåùñéþí ðïõ óõãêñïôïýí ôçí áíáñ÷éêÞ éäåïëïãßá (Ìðáêïýíéí, Ðñïõíôüí, Êñïðüôêéí), ç ïðïßá åðéæçôåß ôçí ðëÞñç áðåëåõèÝñùóç ôïõ áôüìïõ áðü êÜèå ìïñöÞ ðåñéïñéóìïý êáé åîïõóßáò. Ï áíáñ÷éóìüò áðïóêïðåß óôçí êáôÜñãçóç ôïõ êñÜôïõò, áëëÜ êáé êÜèå åßäïõò åîïõóéáóôéêïý ðëÝãìáôïò (åêðáßäåõóç, óôñáôüò, åêêëçóßá, ïéêïíïìéêü êáé êïéíùíéêü êáèåóôþò). óáôñÜðçò: åßíáé ï áõôáñ÷éêüò êáé äåóðïôéêüò Üíèñùðïò. Ç ëÝîç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï áñ÷áßï ðåñóéêü áîßùìá, üðïõ Ýíáò áîéùìáôïý÷ïò äéïéêïýóå ìéá åðáñ÷ßá ôïõ ðåñóéêïý êñÜôïõò (óáôñáðåßá - óáôñÜðçò).

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 361

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

361

3ç Åñþôçóç: Íá äþóåôå ôá óõíþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: Ýìöõôç, ëáíèÜíïõóá, êáêïäáéìïíßá, äéáéùíßæåôáé, óÜñêùíáí, åíäçìéêü. ÁðÜíôçóç: • • • • • •

Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: Ýìöõôç = óýìöõôç ëáíèÜíïõóá = êñõöÞ, ìõóôéêÞ (õðÜñ÷åé, áëëÜ äåí ãßíåôáé áíôéëçðôÞ) êáêïäáéìïíßá = êáêïôõ÷ßá äéáéùíßæåôáé = óõíå÷ßæåôáé, åîáêïëïõèåß óÜñêùíáí = åíóÜñêùíáí, ðñïóùðïðïéïýóáí åíäçìéêü = åðé÷ùñéÜæïí, ôáêôéêü

\

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 362

ENOTHTA 6Ç

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ ÁÐÏ ÐÑÏÖÏÑÉÊÏ ËÏÃÏ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ Óçìåéþóåéò äåí êñáôÜìå ìüíï áðü ôï ãñáðôü ëüãï. Áíáãêáæüìáóôå íá êñáôÞóïõìå êáé áðü ôïí ðñïöïñéêü (ðáñáäüóåéò, äéáëÝîåéò, ôçëåïðôéêÝò óõæçôÞóåéò, áíáêïéíþóåéò êôë.). Ùóôüóï, ç äéáäéêáóßá óõãñÜôçóçò óçìåéþóåùí áðü ôïí ðñïöïñéêü ëüãï åßíáé ðéï äýóêïëç ãéáôß ï ðñïöïñéêüò ëüãïò åßíáé åöÞìåñïò êáé ï áêñïáôÞò äåí ìðïñåß íá ôïí îáíáêïýóåé. ÅðéðëÝïí, ç áêñüáóç åíüò ëüãïõ äõó÷åñáßíåôáé êáé áðü ôïõò ðéï êÜôù ëüãïõò: á) áêïõóôéêüôçôá áßèïõóáò, â) áðüóôáóç ôïõ áêñïáôÞ áðü ôïí ïìéëçôÞ, ã) Üñèñùóç ôïõ ïìéëçôÞ êáé ñõèìüò ïìéëßáò ôïõ, ä) Ýíôáóç ôçò öùíÞò ôïõ ïìéëçôÞ, å) åðéôïíéóìüò, óô) ðëáôåéáóìïß êáé Üóôï÷åò ðáñåíèÝóåéò/ ðáñåìâÜóåéò, æ) èüñõâïé, ç) áðñïèõìßá ôïõ áêñïáôçñßïõ íá óõììåôÜó÷åé êôë. Ùò ëýóç, ïé Ýìðåéñïé ïìéëçôÝò Ý÷ïõí ðñïêñßíåé ôçí ïñãÜíùóç åíüò óõíïðôéêïý äéáãñÜììáôïò ôïõ ëüãïõ ôïõò, ðïõ äßíåé óôïõò áêñïáôÝò ôá áðáñáßôçôá óôïé÷åßá (äïìÞ, ðåñéå÷üìåíï), ãéá ôçí áðñüóêïðôç ðáñáêïëïýèçóÞ ôïõ.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 363

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

363

1ç ¢óêçóç: Íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áðü ôï ìÜèçìá ôçò éóôïñßáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðáñÜäïóçò (åöüóïí ãßíåôáé óå óõíå÷Þ ëüãï) êáé íá ôéò óõãêñßíåôå ìåôáîý óáò, ãéá íá äéáðéóôþóåôå, ìå ôç âïÞèåéá ôïõ êáèçãçôÞ óáò, áí êáëýøáôå ôá êýñéá óçìåßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 258) ÁðÜíôçóç: [Ïé óçìåéþóåéò ðïõ èá êñáôÞóïõìå, åìåßò, üðùò áíôéëáìâÜíåôáé ï êÜèå áíáãíþóôçò ìáò, èá åßíáé öáíôáóôéêÝò. Åìåßò áðëÜ, ìå ôéò óçìåéþóåéò ðïõ èá ðáñáèÝóïõìå åäþ, èÝëïõìå íá äåßîïõìå ôç ìïñöÞ ðïõ ìðïñïýí íá ðÜñïõí ïé óçìåéþóåéò áðü ìéá ðñïöïñéêÞ ðáñÜäïóç] Áðü ôï ó÷ïëéêü âéâëßï: “Éóôïñßá íåüôåñç êáé óýã÷ñïíç, Ôåý÷ïò ´, ´ Ëõêåßïõ” (åêä. Ï.Å.Ä.Â., 1990), ðáñáäßäåôáé ç åíüôçôá ãéá ôï Ýñãï ôçò Áíôéâáóéëåßáò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÏèùíéêÞò Ðåñéüäïõ (1833 - 1862). Ïé óçìåéþóåéò ìðïñåß íá Ý÷ïõí ôçí áêüëïõèç ìïñöÞ: • Ï ¼èùí Þôáí áíÞëéêïò· ï ðáôÝñáò ôïõ, Ëïõäïâßêïò Á´, åîÝëåîå ðåíôáìåëÝò óõìâïýëéï (Áíôéâáóéëåßá) ìå ôñßá ôáêôéêÜ êáé äýï áíáðëçñùìáôéêÜ ìÝëç. ÔáêôéêÜ: ¢ñìáíóðåñãê, ÌÜïõñåñ êáé ×Üõíôåê. ÁíáðëçñùìáôéêÜ: ¢ìðåë êáé ÃêñÜíôåñ. • Ï ¼èùí áðïâéâÜæåôáé óôï Íáýðëéï (6/2/1833) • Ï ¢ñìáíóìðåñãê (ãåíéêÞ åðïðôåßá êñÜôïõò êáé åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ), ï ÌÜïõñåñ (äéêáéïóýíç, ðáéäåßá, Åêêëçóßá), ï ¢ìðåë (åóùôåñéêÞ äéïßêçóç), ï ×Üõíôåê (ïñãÜíùóç óôñáôïý) êáé ï ÃêñÜíôåñ (äéá÷åßñéóç ôùí ïéêïíïìéêþí)

 ÄÉÏÉÊÇÓÇ: 3/4/1833: ç ÅëëÜäá ÷ùñßæåôáé óå 10 íïìïýò ðïõ õðïäéáéñïýíôáé óå 42 åðáñ÷ßåò (êÜèå åðáñ÷ßá: äÞìïé, êïéíüôçôåò). Ïé íïìÜñ÷åò, Ýðáñ÷ïé, äÞìáñ÷ïé äéïñßæïíôáé áðü ôï êñÜôïò → êáôÜñãçóç ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò ôçò ôïõñêïêñáôßáò.

 ÄÉÊÁÉÏÓÕÍÇ: á) ï ÌÜïõñåñ Ýêáíå óðïõäáßï Ýñãï, áëëÜ ìåôÝöåñå áõôïýóéïõò áðü ôç äõôéêÞ Åõñþðç èåóìïýò, Üó÷åôïõò ìå ôçí åëëçíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, â) ßäñõóç 20 ðñùôïäéêåßùí (Ýäñåò íüìùí), 2 åöåôåßùí, 1 áíþôáôï áêõñùôéêü äéêáóôÞñéï (¢ñåé-

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 364

364

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ïò ÐÜãïò) ã) íïìïèåôéêü Ýñãï óçìáíôéêü: Ïñãáíéóìüò ôùí äéêáóôçñßùí, Ðïéíéêüò Íüìïò, Êþäéêåò ðïéíéêÞò äéêïíïìßáò, Åìðïñéêüò íüìïò, åðÝæçóáí Ýùò óÞìåñá, ä) õéïèÝôçóç ôùí áóôéêþí íüìùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí “åîÜâéâëï ôïõ Áñìåíüðïõëïõ”, å) óåâáóìüò åèéìéêïý äéêáßïõ.

 ÐÁÉÄÅÉÁ: ÄéÜôáãìá (3/5/1834)· á) Éäñýïíôáé äçìïôéêÜ ó÷ïëåßá (4åôïýò öïßôçóçò) óå êÜèå äÞìï. Óôçí ðñùôåýïõóá êÜèå åðáñ÷ßáò éäñýïíôáé 3åôÞ “ÅëëçíéêÜ ó÷ïëåßá”, óôá ïðïßá åéóÜãïíôáé êáôüðéí åîåôÜóåùí ïé áðüöïéôïé ôïõ äçìïôéêïý. Óôçí ðñùôåýïõóá êÜèå íüìïõ éäñýïíôáé 4åôÞ ãõìíÜóéá, óôá ïðïßá åéóÜãïíôáé êáôüðéí åîåôÜóåùí ïé áðüöïéôïé ôùí “Åëëçíéêþí ó÷ïëåßùí”. â) Éäñýåôáé ÐáíåðéóôÞìéï (ÖéëïóïöéêÞ, ÈåïëïãéêÞ, ÍïìéêÞ, ÉáôñéêÞ) ôï 1837. ã) Ôï óýóôçìá åßíáé áðëÞ ìåôáöïñÜ ôïõ Âáõáñéêïý åêðáéäåõôéêïý óõóôÞìáôïò, ä) åãêáôáëåßðåôáé ç ðñáêôéêÞ ôÜóç ôçò åêðáßäåõóçò ðïõ åß÷å áíÜãêç ï ôüðïò: õéïèåôåßôáé ï êëáóéêéóìüò.

 ÅÊÊËÇÓÉÁ: ÈÝóðéóç ôïõ “áõôïêÝöáëïõ” ôçò åëëçíéêÞò åêêëçóßáò  ÓÔÑÁÔÉÙÔÉÊÇ ÏÑÃÁÍÙÓÇ: á) áðïêëåéóìüò ôùí áãùíéóôþí áðü ôï óôñáôü (áíåñãßá, öôþ÷éá), ðïõ ïäçãåß óå äõóáñÝóêåéá· óýëëçøç Êïëïêïôñþíç - Ðëáðïýôá êáé ðáñáðïìðÞ óå äßêç “åðß åó÷Üôç ðñïäïóßá”. Ç “èáíáôéêÞ ðïéíÞ” ðáñÜ ôéò áíôéäñÜóåéò ÐïëõæùÀäç êáé ÔåñôóÝôç êáé ôçí Ýëëåéøç óôïé÷åßùí, åðéâëÞèçêå óôéò 25/5/1834. Ç ðïéíÞ ìåôáôñÜðçêå óå éóüâéá. Ìå ôçí åíçëéêßùóç ôïõ ¼èùíá (20/5/1835) ïé äýï áãùíéóôÝò áðïöõëáêßóôçêáí. â) ï óôñáôüò ïñãáíþèçêå ìå ðõñÞíá ôïõò Âáõáñïýò ìéóèïöüñïõò. ÅðéôñÜðçêå ç åßóïäïò ìüíï 1200 ÅëëÞíùí.

 ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ: á) öïñïëïãéêü óýóôçìá (äåêÜôç, öüñïò åðéêáñðßáò) ðáñáìÝíåé ôï ßäéï ìå ôçò ôïõñêïêñáôßáò, â) áäõíáìßá äçìïóéïíïìéêÞò éóïññïðßáò (Ýóïäá - Ýîïäá).

2ç ¢óêçóç: Íá ÷ùñéóôåßôå óå ïìÜäåò ôùí 5-6 áôüìùí êáé íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áðü Ýíá Üñèñï åöçìåñßäáò Þ ðåñéïäéêïý ðïõ èá óáò äéáâÜóåé ï êáèçãçôÞò óôçí ôÜîç. Ç ôÜîç èá êñßíåé ôåëéêÜ ðïéá ïìÜäá êñÜôçóå ôéò ðëçñÝóôåñåò óçìåéþóåéò êáé èá äéêáéïëïãÞóåé ôçí êñßóç ôçò (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 259). ÁðÜíôçóç: ¸óôù üôé ôï Üñèñï ðïõ äéáâÜæåôáé áðü ôïí êáèçãçôÞ óôçí ôÜîç åßíáé ôï êåßìåíï ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ: “ÊñÜôïò êáé ÍåïÝëëçíåò” (óåë. 253-255). Ïé óçìåéþóåéò ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá êñáôÞóïõìå åßíáé ïé áêüëïõèåò:

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 365

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

• • • • • •

•

365

Ôßôëïò Üñèñïõ: ÊñÜôïò êáé ÍåïÝëëçíåò óõããñáöÝáò - çìåñïìçíßá: ÅõÜããåëïò Ðáðáíïýôóïò (1948) ï óýã÷ñïíïò ¸ëëçíáò å÷èñåýåôáé ôï êñÜôïò. ßóùò áðü Ýìöõôï áíáñ÷éóìü (ðáñáôÞñçóç ðïëýðåéñïõ äçìïóßïõ õðáëëÞëïõ). ìÜëëïí, áõôÞ ç äéáðßóôùóç áðÝ÷åé ðïëý áð’ ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. ïé áéôßåò ôçò å÷èñéêÞò óôÜóçò ôïõ ¸ëëçíá áðÝíáíôé óôï êñáôéêü ìüñöùìá ìðïñïýí íá óõíïøéóôïýí óôéò áêüëïõèåò: á) ÉóôïñéêÞ óõãêõñßá (Ïé ¸ëëçíåò ãéá ðÜñá ðïëëïýò áéþíåò ùò åíóáñêùôÝò ôçò êñáôéêÞò äéïßêçóçò, Ýâëåðáí îÝíïõò äõíÜóôåò. â) Êáêïäáéìïíßá äéáéùíéæüìåíç (ôï ëáíèÜíïí ìßóïò ðïõ êáôáðíß÷èçêå ìå ôçí áðåëåõèÝñùóç, äçëçôçñéÜæåé ôç ó÷Ýóç ôïõ ¸ëëçíá ìå ôéò êñáôéêÝò õðçñåóßåò). ã) Øõ÷ïëïãéêïß ëüãïé (ï êáôáðéåæüìåíïò ãéá ÷ñüíéá, üôáí áðïêôÜåé åîïõóßá, ãßíåôáé ï ÷åéñüôåñïò êáôáðéåóôÞò, ðéóôåýïíôáò üôé Ýôóé åëåõèåñþíåôáé áðü ôïí åöéÜëôç ôïõ). ä) ç ðáãêüóìéá êñßóç ôçò Ýííïéáò êñÜôïõò. å) ç ìåôáöýôåõóç îÝíùí èåóìþí óôçí åëëçíéêÞ åðéêñÜôåéá, ðïõ ïõäÝðïôå ìßëçóáí óôçí øõ÷Þ ôïõ Ýèíïõò. óô) ç ÷ñüíéá êáêïäéïßêçóç ôïõ ôüðïõ. Ïé Ýëëçíåò ðïôÝ äåí áéóèÜíèçêáí “íïéêïêõñáßïé óôá óðßôéá ôïõò”. Äåí ðñÝðåé íá åßìáóôå áõóôçñïß ì’ áõôïýò.

3ç ¢óêçóç: Íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áðü ìéá äéÜëåîç óôçí ïðïßá ðáñåõñßóêåóôå Þ ôçí ïðïßá ðáñáêïëïõèåßôå áðü ôá ìÝóá ìáæéêÞò åðéêïéíùíßáò. Íá áíáöÝñåôå ôï èÝìá, ôï üíïìá ôïõ ïìéëçôÞ êáé íá ðñïóäéïñßóåôå ôï ÷ñüíï êáé ôïí ôüðï üðïõ Ýãéíå ç ïìéëßá. Ãéá íá åíôïðßóåôå åõêïëüôåñá ôá êýñéá óçìåßá ôçò ïìéëßáò, íá ðñïóÝîåôå ôá ìÝñç (ðñüëïãï - åéóáãùãÞ - êýñéï ìÝñïò - åðßëïãï) êáé ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 253) ÁðÜíôçóç: [Ôï õðüäåéãìá áðÜíôçóçò, ðïõ ðáñáèÝôïõìå åßíáé öáíôáóôéêü. Óçìáóßá, Ý÷åé Üëëùóôå, ï ìáèçôÞò íá ðáñáôçñÞóåé ôç ìïñöÞ ðïõ ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ïé óçìåéþóåéò áðü ìéá äéÜëåîç. ÔÝëïò, óùóôü èá Þôáí êÜèå ìáèçôÞò íá áõôåíåñãÞóåé êñáôþíôáò ôéò äéêÝò ôïõ óçìåéþóåéò áðü ìéá ðñáãìáôéêÞ äéÜëåîç] Óôéò 25 Áõãïýóôïõ ôïõ 2002, ðáñåõñÝèçêá óôï äéåèíÝò óõíÝäñéï êåñáìéêÞò ðïõ

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 366

366

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ðñáãìáôïðïéÞèçêå áðü ôéò 25/8 Ýùò ôéò 2/9, óôïí êéíçìáôïãñÜöï ÉíôåÜë óôçí ÁèÞíá. Ôï óõíÝäñéï Ýãéíå ìå ôçí åõêáéñßá ôïõ åïñôáóìïý ôùí 50 ÷ñüíùí áðü ôçí ßäñõóç ôçò Äéåèíïýò Áêáäçìßáò ÊåñáìéêÞò (ÉÁC). Óôï óõíÝäñéï áõôü ðïõ óõììåôåß÷áí ðÜíù áðü 350 Üôïìá áðü 56 ÷þñåò, áßóèçóç ðñïêÜëåóå ç äéÜëåîç ôïõ êýñéïõ ×..... ìå ôßôëï: “Ç ôÝ÷íç ôïõ ðçëïý óôçí ÅëëÜäá: ðáñåëèüí - ðáñüí êáé ðñïïðôéêÝò ãéá ôï ìÝëëïí”. Ï ïìéëçôÞò îåêßíçóå ôçí ïìéëßá ôïõ ìå ìéá éóôïñéêÞ áíáäñïìÞ óôéò êåñáìéêÝò äçìéïõñãßåò ôçò áñ÷áéüôçôáò, ìéëþíôáò ôáõôü÷ñïíá ãéá ôçí ðáñÜëëçëç ÷ñçóôéêÞ êáé êáëëéôå÷íéêÞ (áéóèçôéêÞ) ÷ñÞóç ôùí áñ÷áßùí êåñáìéêþí. Óôç óõíÝ÷åéá ìßëçóå ãéá ôç íåüôåñç ðáñÜäïóç ôïõ ðçëïý óôç ÷þñá ìáò êáé ãéá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ áõôÞ áíôéìåôùðßæåé. Óõíïøßæïíôáò ôá ðñïâëÞìáôá áõôÜ ìßëçóå: • ãéá ôç èáõìÜóéá ëáúêÞ ðáñÜäïóç ðïõ åðéæåß áêüìá óôéò ðáñáäïóéáêÝò áãñïôéêÝò êïéíùíßåò ôçò ÅëëÜäáò, áëëÜ äõóöçìåßôáé áðü ôç äçìéïõñãßá êåñáìéêþí ãéá ôïõñéóôéêïýò ëüãïõò (åìðüñéï, åêìåôÜëëåõóç), ÷ùñßò öáíôáóßá êáé ìåñÜêé. • ãéá ôçí êáêþò íïïýìåíç óýãêñéóç áíÜìåóá óôá êëáóéêÜ – êáé áðáñÜìéëëçò ôå÷íéêÞò áñôéüôçôáò - êåñáìéêÜ êáé ôá óýã÷ñïíá êåñáìéêÜ. • ãéá ôï öüâï ôùí óýã÷ñïíùí ÅëëÞíùí äçìéïõñãïýí íá ðñùôïôõðÞóïõí, îåöåýãïíôáò áðü ôçí çãåìïíßá ôùí “êëáóéêþí” ðñïôýðùí. Ãéá ôéò ðñïïðôéêÝò ôïõ ðçëïý óôç ÷þñá ìáò Þôáí áéóéüäïîïò: á) ï ðçëüò êåñäßæåé óéãÜ - óéãÜ, ôçí åìðéóôïóýíç ôùí áíèñþðùí· Ýôóé üëï êáé ðåñéóóüôåñïé åãêáôáëåßðïõí ôç äéáêüóìçóç áðü ãõáëß êáé ìÝôáëëï êáé óôñÝöïíôáé óôç æåóôáóéÜ ôïõ ðçëïý, â) áðïêáèßóôáíôáé ç äýíáìç êáé ïé öüñìåò ôçò ëáúêÞò êåñáìéêÞò, ã) ç êåñáìéêÞ áñ÷ßæåé íá èåùñåßôáé áíáðüóðáóôï êïììÜôé ôïõ óýã÷ñïíïõ åéêáóôéêïý ìùóáúêïý. ÔÝëïò, ï êýñéïò ×. õðïóôÞñéîå üôé ôï äéåèíÝò áõôü óõíÝäñéï êáé ïé åêèÝóåéò ðïõ äéïñãáíþèçêáí åßíáé ìéá -åêðëçêôéêþí äõíáôïôÞôùí- åõêáéñßá ãéá íá Ýëèåé óå åðáöÞ ï óýã÷ñïíïò ¸ëëçíá ìå ôç ÂõæáíôéíÞ êáé óýã÷ñïíç êåñáìéêÞ, áëëÜ êáé ìå ôçí êåñáìéêÞ ôïõ âáëêáíéêïý êáé åõñýôåñïõ ìåóïãåéáêïý ÷þñïõ.

\

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 367

ÄÅÕÔÅÑÏ ÌÅÑÏÓ ÐÅÑÉËÇØÇ

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 368

ENOTHTA 1Ç

ÐÅÑÉËÇØÇ ÃÑÁÐÔÏÕ ËÏÃÏÕ ÐÙÓ ÏÄÇÃÏÕÌÁÉ ÓÔÇÍ ÐÅÑÉËÇØÇ ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ •

•

Ç ëïãéêÞ óýíäåóç ôùí óçìåéþóåùí Þ ç áíÜðôõîç ôïõ äéáãñÜììáôïò ìðïñïýí íá ïäçãÞóïõí óôçí ðåñßëçøç á) Ç ðåñßëçøç ìðïñåß íá åßíáé åêôåíÞò (ãñÜöïõìå ìå âÜóç ôç èåìáôéêÞ ðåñßïäï êáé ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò êÜèå ðáñáãñÜöïõ) â) Ç ðåñßëçøç ìðïñåß íá åßíáé óõíïðôéêÞ (ãñÜöïõìå ìå ðåñßëçøç ìå âÜóç ôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôùí ðáñáãñÜöùí Þ ôùí åõñýôåñùí íïçìáôéêþí åíïôÞôùí) ã) Ç ðåñßëçøç ìðïñåß íá åßíáé åêôåíÞò Þ óõíïðôéêÞ, áêüìá êáé üôáí óôçñéæüìáóôå óôï äéÜãñáììá åíüò êåéìÝíïõ. Ôá âÞìáôá ãéá íá ãñáöôåß ìéá óùóôÞ ðåñßëçøç åßíáé ôá áêüëïõèá: á) óôçí áñ÷Þ ãñÜöïõìå ôï èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ êåéìÝíïõ, â) Ýðåéôá ðñïóÝ÷ïõìå ôç ÷ñÞóç äéáñèñùôéêþí ëÝîåùí (Ùóôüóï, ðñþôá, Ýðåéôá, óôç óõíÝ÷åéá, ôÝëïò, åðéðëÝïí ê.ô.ü.), Ýôóé þóôå íá õðÜñ÷åé óõíï÷Þ êáé óõíåêôéêüôçôá óôï êåßìåíï. ã) óôï êåßìåíü ìáò ðñÝðåé íá áðïäþóïõìå ôç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ôïõ óõããñáöÝá ìå ôç âïÞèåéá êáôÜëëçëùí ëÝîåùí (ë.÷. ï óõããñáöÝáò áíáöÝñåé, õðïóôÞñéîç, ôïíßæåé êôë.), ä) ÅðéëÝãïõìå åßôå ôçí åíåñãçôéêÞ, åßôå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç ãéá ôï êåßìåíï ôçò ðåñßëçøÞò ìáò.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 369

ENOTHTA 2Ç

ÔÉ ÐÑÅÐÅÉ ÍÁ ÐÑÏÓÅ×Ù ÓÅ ÌÉÁ ÐÅÑÉËÇØÇ ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ á) â)

ã) ä)

å)

Óå ìßá ðåñßëçøç ðñïóÝ÷ïõìå ôá åîÞò: áðïöåýãïõìå ôéò õðåñâïëéêÝò áöáéñÝóåéò êáé ãåíéêåýóåéò, äßíïíôáò, üðïõ ÷ñåéÜæåôáé, ëåðôïìÝñåéåò êáé ðáñáäåßãìáôá. áðïöåýãïõìå ôç ìßìçóç ôïõ ýöïõò ôïõ óõããñáöÝá. Áðïöåýãïõìå, åðßóçò ôç ÷ñçóéìïðïßçóç áõôïýóéùí öñÜóåùí/ðñïôÜóåùí ôïõ êåéìÝíïõ. ÅÜí ôï êåßìåíï ðåñéÝ÷åé åéäéêÞ ïñïëïãßá êáé åßíáé åðéâåâëçìÝíï íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå êÜðïéïõò üñïõò áõôïýóéïõò, ôüôå ïé üñïé áõôïß ðñÝðåé íá åßíáé åíóùìáôùìÝíïé óôï êåßìåíü ìáò. ïöåßëïõìå íá åßìáóôå áíôéêåéìåíéêïß. ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå üôé ç Ýêôáóç ôçò ðåñßëçøçò ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôñßá ðñÜãìáôá: ôçí ðïéüôçôá êáé ôçí Ýêôáóç ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ åîåôÜæïõìå, ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï êÜíïõìå ôçí ðåñßëçøç êáé ôÝëïò, ôçí êñéôéêÞ / áöáéñåôéêÞ éêáíüôçôÜ ìáò. ÐñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç ìáò üôé ï óêïðüò ãéá ôïí ïðïßï ãñÜöåôáé ìéá ðåñßëçøç åðçñåÜæåé ôï ëüãï ìáò êáé ôç ãñáöÞ ìáò.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 370

370

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç: ÕðïèÝóôå üôé, åðåéäÞ ï äéäáêôéêüò ÷ñüíïò äåí åðáñêåß, óáò áíáèÝôïõí íá äþóåôå ðåñéëçðôéêÜ óôçí ôÜîç ôï ðåñéå÷üìåíï áðü Ýíá êåöÜëáéï ôçò Éóôïñßáò, ôçò Öéëïóïößáò, ôçò Âéïëïãßáò Þ êÜðïéïõ Üëëïõ ìáèÞìáôïò. Íá âãÜëåôå ðëáãéüôéôëïõò ôùí ðáñáãñÜöùí Þ ôùí åõñýôåñùí åíïôÞôùí, íá åðéóçìÜíåôå ôéò äéáñèñùôéêÝò ëÝîåéò êáé íá äþóåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåöáëáßïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 263) ÁðÜíôçóç: Ôï êåöÜëáéï ðïõ èá äþóïõìå ðåñéëçðôéêÜ áíÞêåé óôçí åéóáãùãÞ ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ: “Áíèïëüãéï Áñ÷áúêÞò ËõñéêÞò Ðïßçóçò”. Ï ôßôëïò ôïõ êåöáëáßïõ åßíáé: “Áñ÷áúêïß ÷ñüíïé: ç åðï÷Þ ôùí ðåéñáìáôéóìþí” (óåë 6-7) Ìå ôçí Ýíáñîç ôùí “Áñ÷áúêþí ×ñüíùí” (800 - 479 ð.×.) - üñïò «äÜíåéïí» áðü ôçí éóôïñßá ôçò áñ÷áßáò ôÝ÷íçò - ï åëëçíéêüò êüóìïò âñßóêåôáé êáôáêåñìáôéóìÝíïò êáé áðïäéïñãáíùìÝíïò. Ôï 479 ð.×., èá åßíáé áêìáßïò êáé äõíáôüò. Ãé’ áõôÞ ôç ìåôáóôñïöÞ Þôáí áðáñáßôçôåò ïé áëëáãÝò ðïõ åðÞëèáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí áñ÷áúêþí ÷ñüíùí óôï ðïëéôéêü, óôï êïéíùíéêü êáé ôï ïéêïíïìéêü ðåäßï. Óôï ðïëéôéêü ðåäßï ï ðáñáêìáóìÝíïò èåóìüò ôùí “öõëåôéêþí êñáôþí” áíôéêáôáóôÜèçêå áðü ôéò ðüëåéò - êñÜôç· óôï êïéíùíéêü ðåäßï, ç íïìÞ ôçò åîïõóßáò ðÝñáóå óôá ÷Ýñéá ôõñÜííùí (ðñïóùðéêüôçôåò éó÷õñÝò ÷ùñßò íüìéìá äéêáéþìáôá), áëëÜ êáé ôùí ëáúêþí ìáæþí, ðïõ ñéæïóðáóôéêïðïéÞèçêáí· óôï ïéêïíïìéêü ðåäßï (áëëÜ êáé ôï êïéíùíéêü), ï áðïéêéóìüò Ýëõóå ôá ÷ñüíéá ðñïâëÞìáôá ôùí ðüëåùí - êñáôþí êáé åîéóïññüðçóå ôçí êáôÜóôáóç.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 371

ENOTHTA 3Ç

ÓÕÃÊÑÉÍÙ ÄÕÏ ÐÅÑÉËÇØÅÉÓ, ÌÉÁ ÅÊÔÅÍÇ ÊÁÉ ÌÉÁ ÓÕÍÏÐÔÉÊÇ ÔÏÕ ÉÄÉÏÕ ÊÅÉÌÅÍÏÕ

1ç ¢óêçóç: Íá óõãêñßíåôå ôéò äýï ðåñéëÞøåéò (Á, Â) ôïõ ßäéïõ êåéìÝíïõ êáé íá ðáñáôçñÞóåôå ðïéá óôïé÷åßá ðáñáëåßðïíôáé óôç óõíïðôéêÞ (Â) êáé ìå ðïéï êñéôÞñéï. Íá óõæçôÞóåôå, áêüìç, ôçí åðéëïãÞ ôçò óýíôáîçò êáé ôç ÷ñÞóç óôçí ðåñßëçøç äéáñèñùôéêþí êáé Üëëùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ëÝîåùí, ðïõ íá äåß÷íïõí ôçí ïñãÜíùóç ôïõ áñ÷éêïý êåéìÝíïõ êáé ôç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ôïõ óõããñáöÝá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 264) ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ìðïñïýìå íá äéáðéóôþóïõìå, Ýðåéôá áðü ìéá ðñþôç áíÜãíùóç ôùí äýï ðåñéëÞøåùí, ç ðåñßëçøç (Á) (ç åêôåíÞò) ðåñéÝ÷åé ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôùí ðáñáãñÜöùí (äéáöïñÝò áíÜìåóá óôï óýã÷ñïíï êáé ôï áñ÷áßï èÝáôñï, ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 372

372

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ìáñôõñïýí ôçí ðïëéôéêÞ óçìáóßá ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ êáé ôçí éäéïìïñößá ôçò ôñáãùäßáò íá óõíäõÜæåé ôï ìýèï ìå ôï óýã÷ñïíï ðñïâëçìáôéóìü). ÁõôÜ ôá óôïé÷åßá áðïõóéÜæïõí áðü ôç ðåñßëçøç (Â) (óõíïðôéêÞ). Êáé óôéò äýï ðåñéëÞøåéò, ôÝëïò, ðáñáôçñåßôáé ç åðéëïãÞ ôçò åíåñãçôéêÞò óýíôáîçò êáé ç ÷ñÞóç ôñéþí üìïéùí äéáñèñùôéêþí ëÝîåùí: “óôçí áñ÷Þ, óôç óõíÝ÷åéá, ôÝëïò”.

2ç ¢óêçóç: ÃñÜøôå ìéá åêôåíÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ «ÊñÜôïò êáé ÍåïÝëëçíåò» ìå âÜóç ôï äéÜãñáììá ôïõ êåéìÝíïõ (ó. 253) Íá óçìåéùèåß üôé óôï äéÜãñáììá áðïôõðþíåôáé ç óõëëïãéóôéêÞ ðïñåßá ôïõ óõããñáöÝá ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðëáãéüôéôëùí (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 265) ÁðÜíôçóç: Ï óõããñáöÝáò óôïí ðñüëïãï ôïõ Üñèñïõ ôïõ ðáñáèÝôåé ôçí Üðïøç åíüò äçìïóßïõ õðáëëÞëïõ: “üôé ôï êñÜôïò ùò óõãêåêñéìÝíï âßùìá, ëåßðåé áðü ôïõ óçìåñéíïýò ¸ëëçíåò”. Óôç óõíÝ÷åéá, ðáñáäÝ÷åôáé üôé õðÜñ÷åé áäéáöïñßá êáé å÷èñüôçôá ôùí íåïåëëÞíùí áðÝíáíôé óôï êñÜôïò, áëëÜ äåí áðïäÝ÷åôáé ôçí “ðåñß áíáñ÷éóìïý” áéôéïëüãçóç ôïõ äçìïóßïõ õðáëëÞëïõ. Áíôßèåôá, ï äïêéìéïãñÜöïò ðéóôåýåé üôé áõôÞ ç áíôßëçøç åßíáé ðáñáêéíäõíåõìÝíç êáé Üäéêç. Ï óõããñáöÝáò õðïóôçñßæåé üôé ç ëáíèÜíïõóá å÷èñüôçôá ðñïò ôï êñÜôïò ïöåßëåôáé óå éóôïñéêÜ áßôéá (ôï êñÜôïò áðïôåëïýóå ãéá ðïëëïýò áéþíåò ôçí åíóÜñêùóç ôùí êáôáêôçôþí), óå ìéá êáêïäáéìïíßá ðïõ äéáéùíßæåôáé, óå øõ÷ïëïãéêïýò ëüãïõò (ï ¸ëëçíáò ãßíåôáé óáôñÜðçò, üôáí áíáññé÷Üôáé óôçí åîïõóßá), óôçí êáêïäéïßêçóç (äéáöèïñÜ ôçò ðïëéôéêÞò çãåóßáò), óôçí ðáãêüóìéá êñßóç ôçò Ýííïéáò ôïõ êñÜôïõò êáé óôçí åðéâïëÞ îåíüöåñôùí äéïéêçôéêþí êáé ðïëéôéêþí èåóìþí, ðïõ ïýôå ôçí êïéíïôéêÞ ïñãÜíùóç ôïõ åëëçíéêïý ÷þñïõ óåâÜóôçêáí, ïýôå óôéò áíÜãêåò ôïõ ôüðïõ áíôáðïêñßèçêáí. ÔÝëïò, ï óõããñáöÝáò ôïíßæåé üôé äåí ðñÝðåé íá êáôáëïãßæïõìå áíáñ÷éóìü óôïõò êáôïßêïõò ôçò ðáôñßäáò ìáò, ãéáôß ç ìïßñá ôïõò Ýãñáöå íá ìçí åßíáé íïéêïêõñáßïé óôá óðßôéá ôïõò.

3ç ¢óêçóç: Íá ãñÜøåôå äýï ðåñéëÞøåéò ôïõ êåéìÝíïõ «Ôå÷íéêÞ êáé åêðáßäåõóç» (ó. 249). Ç ðñþôç íá âáóßæåôáé óôïõò ðëáãéüôéôëïõò ôùí ðáñáãñÜöùí (100 ðåñßðïõ ëÝîåéò), åíþ ç äåýôåñç íá ðåñéëáìâÜíåé êáé ôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôçò êÜèå ðáñáãñÜöïõ (300 ðåñßðïõ ëÝîåéò). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 265)

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 373

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

373

ÁðÜíôçóç: á)

â)

ÓõíïðôéêÞ ðåñßëçøç: Ï óõããñáöÝáò óôïí ðñüëïãü ôïõ áíáñùôéÝôáé áí êéíäõíåýåé ï ðíåõìáôéêüò ðïëéôéóìüò áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí (ôýðïò, êéíçìáôïãñÜöïò, ñáäéüöùíï, ôçëåüñáóç). Óôçí áñ÷Þ, ðáñáèÝôåé ôéò áðüøåéò äýï åéäéêþí åðéóôçìüíùí êáé êáôáëÞãåé óôçí Üðïøç üôé ï êßíäõíïò åßíáé õðáñêôüò. ¸ðåéôá, áíáëýåé ôç äýíáìç ôçò «åéêüíáò» ðïõ ðñïóöÝñåôáé áðü ôá ðéï ðÜíù ôå÷íéêÜ ìÝóá êáé ôïíßæåé ôéò áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò ôçò óôç äéáíïçôéêÞ ìáò ëåéôïõñãßá. Ï äïêéìéïãñÜöïò ðéóôåýåé, üôé ï ðïëéôéóìüò ìáò äéáèÝôåé Ýíá åßäïò “ïìïéüóôáóçò”, ðïõ ôïí âïçèÜ íá áðïêáèéóôÜ ôçí êëïíéóìÝíç éóïññïðßá ôïõ. ÔÝëïò, áíáöÝñåé üôé ãéá íá êéíçôïðïéçèåß áõôü ôï åßäïò ôçò “ïìïéüóôáóçò”, Ýíá ìÝôñï ìüíï õðÜñ÷åé, ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Ãé’ áõôü åßíáé áðáñáßôçôï íá óõìâáäßóåé ç ðñüïäïò ôçò åêðáßäåõóçò ìå ôçí ðñüïäï ôçò ôå÷íéêÞò. ÅêôåíÞò ðåñßëçøç Ï óõããñáöÝáò óôïí ðñüëïãü ôïõ áíáñùôéÝôáé áí êéíäõíåýåé ï ðíåõìáôéêüò ðïëéôéóìüò áðü ôçí áíÜðôõîç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí, äçëáäÞ, ôïõ ôýðïõ, ôïõ ñáäéïöþíïõ, ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ êáé ôçò ôçëåüñáóçò. Óôç óõíÝ÷åéá ðáñáèÝôåé ôéò áðüøåéò äýï åéäéêþí åðéóôçìüíùí, ðïõ ó÷ïëéÜæïõí ôç äýíáìç ôçò «åéêüíáò», Ýôóé üðùò áõôÞ ðñïâÜëëåôáé áðü ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá. Ç «åéêüíá» êáôÜ ôïí Rochedieu “áããßæåé ôçí óõãêéíçóéáêÞ óöáßñá ôçò øõ÷Þò êáé ôï âÜèïò ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ áíèñþðïõ”, ðáñáìåñßæïíôáò ôçí êñßóç êáé ôçí âïýëçóç ìáò. Ç «åéêüíá» ðñïêáëåß êáôÜ ôïí Scaerer äéðëÞ êáôáóôñïöÞ ãéáôß åèßæåé óôçí ðëáóìáôéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáé ìáò áäñáíïðïéåß. ¸ôóé, õðïóôçñßæåé, ï äïêéìéïãñÜöïò áäõíáôßæåé ç äéáíïçôéêÞ ìáò ëåéôïõñãßá êáé áôñïöåß ç èÝëçóÞ ìáò ãéá áíÜëçøç ðñùôïâïõëéþí. ÁõôÞ ç ôÜóç åíéó÷ýåôáé áðü ôçí êáêÞ ÷ñÞóç ôùí ôå÷íéêþí ìÝóùí. Ùóôüóï, ìðïñïýìå íá áìõíèïýìå áðü ôïõò êéíäýíïõò, õðïóôçñßæåé, ï óõããñáöÝáò ãéáôß ï ðïëéôéóìüò ìáò ìðïñåß íá åíåñãïðïéÞóåé Ýíá åßäïò “ïìïéüóôáóçò” ðïõ åîéóïññïðåß ôéò êåíôñüöõãåò êáé äéáëõôéêÝò ôÜóåéò. ÔÝëïò, äïêéìéïãñÜöïò áíáöÝñåé, üôé ãéá íá åíåñãïðïéçèåß áõôÞ ç “ïìïéüóôáóç” ðñÝðåé íá ðñïùèçèåß ç ìüñöùóç ôùí íÝùí, ôï ìüíï ìÝôñï áðÝíáíôé óôïõò êéíäýíïõò. Ï óõããñáöÝáò óôïí åðßëïãü ôïõ, êáôáëÞãåé üôé ï Üíèñùðïò äåí ðñÝðåé íá ïéêôßñåé ôçí ðñüïäï ôçò ôå÷íéêÞò, áëëÜ íá ðñïóðáèÞóåé Ýôóé þóôå, “ìüñöùóç” êáé “ôå÷íéêÞ” íá óõìâáäßóïõí.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 374

374

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç Åñþôçóç: Ðõêíþóôå ôéò ðéï êÜôù öñÜóåéò: “ëáúêÞ óõììåôï÷Þ”, “êñáôéêÞ ìÝñéìíá”, “áíáðüóðáóôï ôìÞìá”, “ðáéäåõôéêÞ ëåéôïõñãßá”, “ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç”. ÁðÜíôçóç: • • • • •

Ç áèñüá ëáúêÞ óõììåôï÷Þ óôï óõëëáëçôÞñéï ðïõ ïñãÜíùóå ôï Å.Á.Ì. óôéò 4/12/1944, áðïäåßêíõå ôç äõíáìéêÞ ôïõ êéíÞìáôïò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò êáôï÷Þò, ç êñáôéêÞ ìÝñéìíá ãéá ôïõò áðüñïõò, ôïõò áíÝñãïõò êáé ôïõò õðïóéôéæüìåíïõò, Þôáí áíýðáñêôç. Ç æùöüñïò ôïõ Ðáñèåíþíá, ðïõ öõëÜóóåôáé óôï Âñåôáíéêü Ìïõóåßï áðïôåëåß áíáðüóðáóôï ôìÞìá ôïõ áñ÷áßïõ ìíçìåßïõ. Ç ðáéäåõôéêÞ ëåéôïõñãßá ôçò ëïãïôå÷íéêÞò áíÜãíùóçò åßíáé áíáìöéóâÞôçôç. Ôï èÝìá ôçò êáôáðïëÝìçóçò ôçò “Ýíïðëçò ðïëéôéêÞò âßáò” Ý÷åé ëÜâåé ìéá óáöÞ ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç.

2ç Åñþôçóç: Óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: äñáìáôïõñãßá, ðáñåéóöñÝù, ôñáãùäßá, ðïëéôéêüò, ìüñöùìá, èåóìüò. • Ôï êñáôéêü ........... ðïõ ðñïÝêõøå ìåôÜ ôç óõíèÞêç ôïõ ÍôÝéôïí (1995) óôç Âïóíßá - Åñæåãïâßíç, åßíáé âéþóéìï ÷Üñç óôçí ðáñïõóßá ôùí íáôïúêþí óôñáôåõìÜôùí. • ¼ôáí Ýãñáöå ôçí áõôïâéïãñáößá ôïõ ðïíïýóå ðïëý, ãéáôß ................... ó÷üëéá êáé õðáéíéãìïß ãéá ôçí ïéêïíïìéêÞ êáé ïéêïãåíåéáêÞ ôïõ êáôÜóôáóç. • Ïé ............... ................. ðïõ ìåôáöõôåýôçêáí óôïí Åëëçíéêü ÷þñï äå óåâÜóôçêáí ôç ìáêñáßùíç ðáñÜäïóç ôïðéêÞò áõôïäéïßêçóçò. • Ç ................ åßíáé åßäïò ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ................... ÁðÜíôçóç: ìüñöùìá, ðáñåéóÝöñåáí, ðïëéôéêïß, èåóìïß, ôñáãùäßá, äñáìáôïõñãßáò.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 375

ENOTHTA 4Ç

ÅÎÅÔÁÆÙ ÔÇ ×ÑÇÓÇ ÔÇÓ ÅÍÅÑÃÇÔÉÊÇÓ ÊÁÉ ÔÇÓ ÐÁÈÇÔÉÊÇÓ ÓÕÍÔÁÎÇÓ ÓÅ ÌÉÁ ÐÅÑÉËÇØÇ ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ •

•

•

•

¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå åíåñãçôéêÞ óýíôáîç åîáßñåôáé ôï ðñüóùðï (Þ ôï ðñÜãìá) ðïõ åíåñãåß êáé ôï ãñáììáôéêü õðïêåßìåíï óõìðßðôåé ìå ôï ëïãéêü õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò. ¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå ðáèçôéêÞ óýíôáîç ôïíßæåôáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò åíÝñãåéáò ôïõ ãñáììáôéêïý õðïêåéìÝíïõ (ï Ãñçãüñçò óêïôþèçêå). Ôï ëïãéêü õðïêåßìåíï óõìðßðôåé ìå ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ ðïéçôéêïý áéôßïõ (áðü ôï Íßêï), ðïõ Üëëïôå äçëþíåôáé êáé Üëëïôå ü÷é. ¼ôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå ðáèçôéêÞ óýíôáîç Ý÷ïõìå: ðïéêéëßá óôç ðëïêÞ ôïõ ëüãïõ, ôï áíôéêåßìåíï ìåôáâÜëëåôáé óå õðïêåßìåíï êáé ðïëëÝò öïñÝò ôï õðïêåßìåíï áðïõóéÜæåé, åßôå ãéáôß êáíåßò äå èÝëåé íá ôï ïíïìÜóåé, åßôå ãéáôß äåí ôï ãíùñßæåé (ë.÷. áðñüóùðá ñÞìáôá: ÷éïíßæåé, âñÝ÷åé, êÜíåé æÝóôç/ êñýï) Ôï ðïéçôéêü áßôéï ðáñáëåßðåôáé üôáí: á) åííïåßôáé åýêïëá áðü ôá óõìöñáæüìåíá â) åßíáé Üãíùóôï ã) äåí èÝëïõìå íá ôï äçëþóïõìå

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 376

376

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: ÐñïóÝîôå óôï äéðëáíü ðáñÜäåéãìá ôç ìåôáôñïðÞ ôçò åíåñãçôéêÞò óýíôáîçò óå ðáèçôéêÞ óôç óõíïðôéêÞ ðåñßëçøç (Â). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 266) ÁðÜíôçóç: Óôïí ðñüëïãï ôïõ Üñèñïõ «Ç ðïëéôéêÞ äéÜóôáóç ôùí Åõìåíéäþí ôïõ Áéó÷ýëïõ» åíôïðßæïíôáé ïé éäéïìïñößåò ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ ðïõ ìáò âïçèïýí íá êáôáíïÞóïõìå ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ ôñáãùäßá, êáé åéäéêÜ ôçí ðïëéôéêÞ äéÜóôáóÞ ôçò. Óôçí áñ÷Þ óõãêñßíåôáé ôï áñ÷áßï èÝáôñï ìå ôï óýã÷ñïíï êáé åðéóçìáßíïíôáé ïé äéáöïñÝò ôïõò. Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæïíôáé ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ ìáñôõñïýí ôçí ðïëéôéêÞ ôïõ óçìáóßá. ÔÝëïò, áíáöÝñåôáé ç éäéáéôåñüôçôá ôçò ôñáãùäßáò ó÷åôéêÜ ìå ï õëéêü ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï ðïéçôÞ êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åðåîåñãÜæåôáé.

2ç ¢óêçóç: Ðïéá äéáöïñÜ ðáñáôçñåßôå óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ìåôÜ ôç ìåôáôñïðÞ ôçò åíåñãçôéêÞò óýíôáîçò óå ðáèçôéêÞ; Ìðïñåßôå ôþñá íá ðåßôå ãéáôß ÷ñçóéìïðïéåßôáé ïñéóìÝíåò öïñÝò ç ðáèçôéêÞ óýíôáîç óôéò ðåñéëÞøåéò; Íá óôçñßîåôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò óôéò ðáñáêÜôù ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ: á) ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ðáèçôéêÞò óýíôáîçò (1, 2, 3) êáé â) ìå ôï óêïðü ðïõ åîõðçñåôåß ìéá ðåñßëçøç (4) (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 266) ÁðÜíôçóç: Ìå ôç ÷ñÞóç ôçò ðáèçôéêÞò óýíôáîçò åîáßñåôáé ç ðñïóðÜèåéá, ç ðñÜîç êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò åíÝñãåéáò ôïõ õðïêåéìÝíïõ. Ôï ëïãéêü õðïêåßìåíï óõìðßðôåé ìå ôï ðñïóäéïñéóìü ôïõ ðïéçôéêïý áéôßïõ, åíþ óå ãñáììáôéêü õðïêåßìåíï, ìåôáôñÝðåôáé ç Ýííïéá ðïõ óõíÞèùò ðáñéóôÜíåôáé ùò áíôéêåßìåíï, áöïý ôþñá áõôÞ, êñßíåôáé ùò ôï êýñéï óôïé÷åßï ôçò ðñüôáóçò. Ç ðáèçôéêÞ óýíôáîç ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ìéá ðåñßëçøç, ãéáôß åîáóöáëßæåé ðõêíüôçôá êáé óõíôïìßá óôï ëüãï (óêïðüò ôçò ðåñßëçøçò åßíáé íá áðïäþóåé ìå óõíôïìßá ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò êåéìÝíïõ). Åðßóçò, äßíåé ôç äõíáôüôçôá óôï óõããñáöÝá íá áðïêñýøåé, üôáí äåí åðéèõìåß íá äçëþóåé, ôï õðïêåßìåíï ôçò ðñüôáóçò.

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

Óåëßäá 377

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

377

3ç ¢óêçóç: Ôé åßäïõò óýíôáîçò (åíåñãçôéêÞ Þ ðáèçôéêÞ) ÷ñçóéìïðïéÞóáôå óôéò ðåñéëÞøåéò ðïõ ãñÜøáôå ùò ôþñá; Ìðïñåßôå íá äéêáéïëïãÞóåôå ãéáôß åðéëÝîáôå ôç ìéá Þ ôçí Üëëç óýíôáîç; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 267) ÁðÜíôçóç: Óôéò Ýùò ôþñá ðåñéëÞøåéò, ðïõ ìáò æçôÞèçêå íá óõíôÜîïõìå (âë. 2ç êáé 3ç ¢óêçóç, Åíüôçôáò 3, ðéï ðÜíù), ÷ñçóéìïðïéÞóáìå åíåñãçôéêÞ óýíôáîç. Ìå ôçí åíåñãçôéêÞ óýíôáîç, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, åîáßñåôáé ôï ðñüóùðï (Þ ôï ðñÜãìá) ðïõ åíåñãåß, äñá Þ ðñáãìáôïðïéåß êÜôé êáé åðéðëÝïí, ôï ãñáììáôéêü õðïêåßìåíï ôáõôßæåôáé ìå ôï ëïãéêü õðïêåßìåíï. ×ñçóéìïðïéþíôáò, ëïéðüí, åíåñãçôéêÞ óýíôáîç óôéò ðåñéëÞøåéò ìáò, ôïíßæïõìå ôç äñÜóç êáé ôçí åíÝñãåéá ôïõ óõããñáöÝá (ëïãéêü êáé ãñáììáôéêü õðïêåßìåíï) êáé äßíïõìå Ýìöáóç óôç óõëëïãéóôéêÞ ôïõ ðïñåßá (ï óõããñáöÝáò õðïóôçñßæåé, ï óõããñáöÝáò ôïíßæåé êôë.)

4ç ¢óêçóç: ÐñïóðáèÞóôå íá ìåôáôñÝøåôå óå êÜðïéåò ðåñéëÞøåéò óáò ôçí åíåñãçôéêÞ óå ðáèçôéêÞ óýíôáîç Þ ôï áíôßèåôï. Ôé ðáñáôçñåßôáé óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ; Ðïéá ìïñöÞ íïìßæåôå üôé åßíáé ðñïôéìüôåñç óôéò óõãêåêñéìÝíåò ðåñéëÞøåéò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 267) ÁðÜíôçóç: ¸óôù üôé ìåôáôñÝðåôáé óå ðáèçôéêÞ óýíôáîç ç óõíïðôéêÞ ðåñßëçøç ôçò 3çò ¢óêçóçò ôçò 3çò åíüôçôáò, óåë. ó÷ïë. âéâëßïõ 265. “ ... Óôçí áñ÷Þ ðáñáôßèåíôáé ïé áðüøåéò äýï åéäéêþí åðéóôçìüíùí êáé ôïíßæåôáé ç Üðïøç üôé ï êßíäõíïò åßíáé õðáñêôüò. ¸ðåéôá, áíáëýåôáé ç äýíáìç ôçò «åéêüíáò» ðïõ ðñïóöÝñåôáé áðü ôá ðéï ðÜíù ôå÷íéêÜ ìÝóá êáé ôïíßæïíôáé ï áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò ôçò óôç äéáíïçôéêÞ ìáò ëåéôïõñãßá. Ðéóôåýåôáé üôé ï ðïëéôéóìüò ìáò äéáèÝôåé Ýíá åßäïò «ïìïéüóôáóçò» ðïõ ôïí âïçèÜ íá áðïêáèéóôÜ ôçí êëïíéóìÝíç éóïññïðßá ôïõ. ÔÝëïò, áíáöÝñåôáé üôé ãéá íá êéíçôïðïéçèåß áõôü ôï åßäïò ôçò «ïìïéüóôáóçò», Ýíá ìÝôñï ìüíï õðÜñ÷åé, ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Ãé’ áõôü åßíáé áðáñáßôçôï íá óõìâáäßóåé ç ðñüïäïò ôçò åêðáßäåõóçò ìå ôçí ðñüïäï ôçò ôå÷íéêÞò”. ¼ðùò ðñïáíáöÝñèçêå óôéò áðáíôÞóåéò ôùí áóêÞóåùí 1 êáé 2 åäþ ðéï ðÜíù, ìå ôçí ðáèçôéêÞ óýíôáîç åîáßñåôáé ç äñÜóç êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò åíÝñãåéáò ôïõ õðïêåéìÝíïõ. Ôï ëïãéêü õðïêåßìåíï ôáõôßæåôáé ìå ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ ðïéçôéêïý áéôßïõ, ðïõ

07.qxd

9/17/08 3:40 PM

378

Óåëßäá 378

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

üìùò áðïõóéÜæåé áðü ôç ìåôáôñïðÞ ìáò, ãéáôß äå èÝëïõìå íá ôï äçëþóïõìå. Ôþñá, ùò ãñáììáôéêü õðïêåßìåíï ïíïìÜæåôáé ç Ýííïéá ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôçò åíåñãçôéêÞò óýíôáîçò, ç ïðïßá èåùñåßôáé ðéï óçìáíôéêÞ. Ç ìïñöÞ ôçò åíåñãçôéêÞò Þ ôçò ðáèçôéêÞò óýíôáîçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìå ôçí ßäéá Ýêôáóç êáé ç åðéëïãÞ ôçò ìéáò Þ ôçò Üëëçò, åßíáé èÝìá ðñïóùðéêïý ýöïõò êáé ðñïóùðéêÞ èÝëçóçò.

-

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 379

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

379

1ç Åñþôçóç: Óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: ðáñáôçñþ, ðéóôåýù, ìåßùóç, üöåëïò, áðïöÝñù, áöïý ôéò âÜëåôå óôïí êáôÜëëçëï ôýðï. • Ç ........................ ôùí áðïäï÷þí ôùí åñãáæïìÝíùí, ïäÞãçóå óå êëéìÜêùóç ôùí êéíçôïðïéÞóåùí. • ¼óïé ........................ üôé ôï ðñüâëçìá ôçò «ôñïìïêñáôßáò», ìðïñåß íá ëõèåß ìå áóôõíïìïêñáôéêÝò ìåèüäïõò êáé êáôáóôïëÞ, «ðëáíþíôáé ïéêôñÜ». • Ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò ôçëåñãáóßáò ôá ........................ ãéá ôïí åñãïäüôç åßíáé ôåñÜóôéá. • Ïé äéáêïéíïôéêÝò óõíïìéëßåò äåí ........................ áõôÜ ðïõ ðñïóäïêïýóáí, ïé äýï áíôéìá÷üìåíåò ðëåõñÝò. • Ï õðïõñãüò áíÜðôõîçò äÞëùóå üôé ôïí ôåëåõôáßï êáéñü ........................ êñïýóìáôá áéó÷ñïêÝñäéáò. ÁðÜíôçóç: ìåßùóç, ðéóôåýïõí, ïöÝëç, áðüöåñáí, ðáñáôçñïýíôáé

2ç Åñþôçóç: Ðõêíþóôå ôéò ðéï êÜôù öñÜóåéò: «áýîçóç ðáñáãùãéêüôçôáò», «ðïëëïß ôïìåßò», «áðïäßäù êáëýôåñá», «åðéëïãÞ ðñïóùðéêïý», «êïéíùíéêüò áðïêëåéóìüò». ÁðÜíôçóç: • Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ ç áýîçóç ðáñáãùãéêüôçôáò ôùí åñãáæïìÝíùí, ðñéìïäïôåßôáé áðü ôçí åñãïäïóßá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 380

380

• • • •

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Óå ðïëëïýò ôïìåßò ôçò ðëçñïöïñéêÞò, ç ðñüïäïò êáé ïé åîåëßîåéò åßíáé ôá÷ýôáôåò. ÊÜèå Üíèñùðïò áðïäßäåé êáëýôåñá üôáí ïé óõíèÞêåò óôï ÷þñï åñãáóßáò ôïõ åßíáé áíèñþðéíåò. Óôéò ìåãÜëåò ðïëõåèíéêÝò åôáéñåßåò ç óôåëÝ÷ùóç õøçëþí äéïéêçôéêþí èÝóåùí, ãßíåôáé êáôüðéí åðéëïãÞò ðñïóùðéêïý. Ç áíåñãßá êáé ï êïéíùíéêüò áðïêëåéóìüò åßíáé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ êáëïýíôáé íá áíôéìåôùðßóïõí ïé åõñùðáúêÝò êõâåñíÞóåéò, ôá ðñïóå÷Þ ÷ñüíéá.

P

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 381

ÅÍÏÔÇÔÁ 5ç

ÐÁÑÁÔÇÑÙ ÐÅÑÉËÇØÅÉÓ ÁÐÏ ÐÏÉÊÉËÁ ÊÅÉÌÅÍÁ

á) Ðåñßëçøç – åéóáãùãéêü óçìåßùìá óôï êåöÜëáéï ôïõ âéâëßïõ ôçò Éóôïñßáò.

1ç ¢óêçóç: Ðïéá åßíáé ôá êýñéá óçìåßá ðïõ åðéóçìáßíïíôáé óôï åéóáãùãéêü óçìåßùìá áíáöïñéêÜ ìå ôï áíôßóôïé÷ï êåöÜëáéï ôçò Éóôïñßáò ôçò ´ Ëõêåßïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 268) ÁðÜíôçóç: Ôá êýñéá óçìåßá ðïõ åðéóçìáßíïíôáé óôï åéóáãùãéêü óçìåßùìá áíáöïñéêÜ ìå ôï áíôßóôïé÷ï êåöÜëáéï ôçò Éóôïñßáò ôçò ´ Ëõêåßïõ åßíáé: á) ÂõæÜíôéï (åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ): ç áíÜðôõîç ôçò ìåãÜëçò ãáéïêôçóßáò êáé ç åíôåé-

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 382

382

â) ã) ä)

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

íüìåíç ïéêïíïìéêÞ äéåßóäõóç ôùí Éôáëþí. Ïé Êïìíçíïß áíáóõãêñüôçóáí ðñïóùñéíÜ ôï êñÜôïò (1081-1185), áëëÜ ïé ¢ããåëïé äåí ìðüñåóáí íá áíáêüøïõí ôçí êáèïäéêÞ ðïñåßá. ÂõæÜíôéï (åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ): ç áðþëåéá ôùí âõæáíôéíþí êôÞóåùí óôçí Éôáëßá êáé ç êáôÜêôçóç åíüò ìåãÜëïõ ôìÞìáôïò ôçò Ìéêñáóßáò áðü ôïõò Óåëôæïýêïõò Ôïýñêïõò. Äýóç (åóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ): áãñïôéêÞ åðáíÜóôáóç, áíÜðôõîç åìðïñßïõ, áíáâßùóç ôùí ðüëåùí, éó÷õñïðïßçóç ðáðéóìïý åéò âÜñïò ôçò êïóìéêÞò åîïõóßáò. Äýóç (åîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ): óôáõñïöïñßåò· ç Ýêöñáóç ôçò éó÷ýïò ôïõ ðáðéóìïý êáé ôïõ ïéêïíïìéêïý åðåêôáôéóìïý ôçò Åõñþðçò.

2ç ¢óêçóç: Äåßôå óôï âéâëßï ôá ðåñéå÷üìåíá ôïõ êåöáëáßïõ êáé åîåôÜóôå ðüóï ôá êýñéá óçìåßá ôïõ åéóáãùãéêïý óçìåéþìáôïò óôïé÷ïýí óå óçìáíôéêÜ èÝìáôá ðïõ åîåôÜæïíôáé óôï êåöÜëáéï áõôü. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 268) ÁðÜíôçóç: ÄéáâÜæïíôáò óôï âéâëßï ôá ðåñéå÷üìåíá ôïõ êåöáëáßïõ äéáðéóôþíïõìå üôé ôá êýñéá óçìåßá ôïõ åéóáãùãéêïý óçìåéþìáôïò áíôéóôïé÷ïýí ìå ôá óçìáíôéêÜ èÝìáôá ðïõ åîåôÜæïíôáé óôï êåöÜëáéï áõôü. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ï ðßíáêáò ðåñéå÷ïìÝíùí ôïõ âéâëßïõ ðåñéÝ÷åé ôá åîÞò èÝìáôá: 1. ÅêêáèÜñéóç ôïõ åóùôåñéêïý ôïõ Âõæáíôéíïý ÊñÜôïõò, 2. ÅóùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Êïìíçíþí, 3. ÅîùôåñéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Êïìíçíþí, 4. Ç ÉôáëéêÞ êáé ÂáëêáíéêÞ ðïëéôéêÞ ôùí Êïìíçíþí, 5. Ç áðþëåéá êáé ï åîéóëáìéóìüò ôçò ÂõæáíôéíÞò Ìéêñáóßáò, 6. Ïé ïéêïíïìéêÝò ìåôáâïëÝò óôç ÄõôéêÞ Åõñþðç, 7. Êïéíùíßá êáé åîïõóßá, 8. Ïé ôñåéò ðñþôåò óôáõñïöïñßåò 9. Ç Ä´ (ÔÝôáñôç) óôáõñïöïñßá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 383

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

383

â) Ðåñßëçøç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò âéâëßïõ ãéá âéâëéïãñáöéêÞ åíçìÝñùóç

¢óêçóç: Ç ðåñßëçøç, ëïéðüí, üðùò äåß÷íåé êáé ôï ðáñáðÜíù êåßìåíï, äåí êáëýðôåé ìüíïí áíÜãêåò ôçò ó÷ïëéêÞò æùÞò. Ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôçí êïéíùíéêÞ æùÞ, óå äéÜöïñåò ðåñéðôþóåéò. Ìðïñåßôå íá áíáöÝñåôå ïñéóìÝíåò ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 259) ÁðÜíôçóç: Ç ðåñßëçøç ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß óôéò ðéï êÜôù ðåñéðôþóåéò ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò: á) ðåñßëçøç ðåñéå÷ïìÝíïõ ëïãïôå÷íéêïý Þ åðéóôçìïíéêïý âéâëßïõ, â) ðåñßëçøç ðïëéôéêïý ëüãïõ Þ åðéóôçìïíéêÞò áíáêïßíùóçò, ã) ðåñßëçøç èåáôñéêïý Ýñãïõ, ä) ðåñßëçøç êéíçìáôïãñáöéêïý Ýñãïõ, å) ðåñßëçøç åðåéóïäßùí ôçëåïðôéêÞò óåéñÜ ê.Ü.

ã) Ðåñßëçøç áðü ëïãïôå÷íéêü Ýñãï

1ç ¢óêçóç: Ç õðüèåóç ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò áíáöÝñåôáé óå êÜðïéåò ëåðôïìÝñåéåò åðéðëÝïí áðü åêåßíåò ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï áíôßóôïé÷ï êåßìåíï ôùí ÊåéìÝíùí

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 384

384

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò. Ðïéåò åßíáé ïé ëåðôïìÝñåéò áõôÝò êáé ãéá ðïéï ëüãï íïìßæåôå üôé äßíïíôáé óå áõôü ôï êåßìåíï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 270) ÁðÜíôçóç: Ïé ëåðôïìÝñåéåò ðïõ äßíïíôáé óôçí õðüèåóç ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò åßíáé ïé áêüëïõèåò: á) «Ï Ýñùôáò Ý÷åé êáé åäþ ôïí ðñþôï êáé ôïí êýñéï ëüãï», â) «Ìéá íåüôçôá êïñéôóéþí ìåóôþíåé êáé áðïêôÜ ôç óõíåßäçóç ôçò æùÞò», ã) «Ôñßá êïñßôóéá – ôñåéò áäåëöÝò – ç Ìáñßá, ç ÉíöÜíôá êáé ç Êáôåñßíá, êõêëïöïñïýí óôï ìõèéóôüñçìá êáé, ðáñÜëëçëá ðñïò ôïõò ÝñùôÝò ôïõò ìå ôï ÌÜñéï, ôï ÍéêÞôá êáé ôï Äáâßä, èá ðáñáêïëïõèÞóïõìå ôçí ïéêïãåíåéáêÞ ôïõò æùÞ, ôéò ó÷Ýóåéò ôïõò ìå ôá ðñüóùðá ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé ìå ôá öéëéêÜ ôïõò ðñüóùðá, ôçí êßíçóÞ ôïõò óôçí åîï÷éêÞ Ýðáõëç ôçò ÁôôéêÞò». Ïé ëåðôïìÝñåéåò áõôÝò äßíïíôáé ó’ áõôü ôï êåßìåíï, ãéáôß áõôü áðïôåëåß ôçí ðåñßëçøç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, ðïõ ðñïçãåßôáé ôçò âéâëéïêñéôéêÞò. Ãéá íá õðÜñîåé ëïéðüí ìéá åêôåíÞò áíÜëõóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ, ðñÝðåé ðñþôá íá õðÜñîåé êáé ìéá åêôåíÞò ðåñßëçøç, ðïõ èá óôÝêåôáé, ëßãï ðåñéóóüôåñï, óôéò óçìáíôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò.

2ç ¢óêçóç: Óôçí áñ÷Þ ôïõ áðïóðÜóìáôïò õðÜñ÷åé Ýíá åõäéÜêñéôï ó÷üëéï. Èåùñåßôå üôé åßíáé Ýíá ìÝñïò ôçò ðåñßëçøçò; Ðþò äéêáéïëïãåßôáé ç ðáñïõóßá ôïõ óôï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 271) ÁðÜíôçóç: Ôï åõäéÜêñéôï ó÷üëéï ðïõ õðÜñ÷åé óôçí áñ÷Þ ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ôï áêüëïõèï: «...ìáò Ýäùóå ìå ôá «ØÜèéíá êáðÝëá» Ýíá áðü ôá ùñáéüôåñá ìõèéóôïñÞìáôá ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí êáé ßóùò ôï êáëýôåñï ãõíáéêåßï ìõèéóôüñçìá óôç ãëþóóá ìáò». Áõôü ôï ó÷üëéï, ðñïöáíþò êáé äåí ìðïñåß íá èåùñçèåß ôìÞìá ôçò ðåñßëçøçò, áöïý ìéá ðñïûðüèåóç ãéá ôç óõããñáöÞ óùóôÞò ðåñßëçøçò åßíáé ç áíôéêåéìåíéêüôçôá ôïõ óõããñáöÝá. Ùóôüóï, ç ðáñïõóßá ôïõ ó÷ïëßïõ óôï óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ìðïñåß íá äéêáéïëïãçèåß ìå âÜóç ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ õðüëïéðïõ êåéìÝíïõ (åéóáãùãÞ óå ìéá åõñýôåñç âéâëéïêñéôéêÞ ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò), áëëÜ êáé ìå âÜóç ôçí ðñïóùðéêÞ åêôßìçóç êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ óõããñáöÝá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 385

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

385

3ç ¢óêçóç: Ðéóôåýåôå üôé ç ðåñéëçðôéêÞ áðüäïóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò ëïãïôå÷íéêïý / êéíçìáôïãñáöéêïý / èåáôñéêïý Ýñãïõ êôë. åßíáé áðáñáßôçôç óôçí êñéôéêÞ ðáñïõóßáóç ôïõ áíôßóôïé÷ïõ Ýñãïõ; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 271). ÁðÜíôçóç: Ç ðåñéëçðôéêÞ áðüäïóç ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ åíüò ëïãïôå÷íéêïý / êéíçìáôïãñáöéêïý / èåáôñéêïý Ýñãïõ åßíáé áðáñáßôçôç óôçí êñéôéêÞ ðáñïõóßáóç ôïõ áíôßóôïé÷ïõ Ýñãïõ. Êáé åßíáé áðáñáßôçôç ãéáôß ç êñéôéêÞ ðáñïõóßáóç áðåõèýíåôáé êáé óôï êïéíü, ðïõ åíäå÷ïìÝíùò äåí Ý÷åé äéáâÜóåé, áêïýóåé Þ ðáñáêïëïõèÞóåé ôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï. ÅðéðëÝïí, ãéá íá áóêçèåß êñéôéêÞ óå êÜðïéï Ýñãï, ðñÝðåé ðñïçãïõìÝíùò íá õðÜñ÷åé ç ðáñïõóßáóç (ðåñéëçðôéêÞ) ôïõ Ýñãïõ, Ýôóé þóôå íá åßíáé åõäéÜêñéôá êáé óáöÞ ôá óçìåßá óôá ïðïßá èá ïäçãçèåß ç êñéôéêÞ.

4ç ¢óêçóç: Ìéá ôÝôïéá åðéëïãÞ êáé áðáñßèìçóç êÜðïéùí óçìáíôéêþí ãåãïíüôùí ôçò æùÞò åíüò áôüìïõ, óáí áõôÞ ðïõ ãßíåôáé óôá ðáñáðÜíù êåßìåíá, èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé åßíáé ç «ðåñßëçøç ôçò æùÞò» ôïõ áôüìïõ áõôïý. Óå ðïéá åßäç ëüãïõ / ìïñöÝò ôÝ÷íçò ìðïñåé íá ìåôáó÷çìáôéóôåß ç «ðåñßëçøç ôçò æùÞò»; (ð.÷. óå áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá, óå óåëßäá çìåñïëïãßïõ êôë.). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 272) ÁðÜíôçóç: Óôç ëïãïôå÷íßá ç «ðåñßëçøç æùÞò» ìðïñåß íá ìåôáó÷çìáôéóôåß óå: âéïãñáößá, áõôïâéïãñáößá, ìõèéóôüñçìá ìå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, ìõèéóôïñçìáôéêÞ âéïãñáößá, áðïìíçìïíåýìáôá, áõôïâéïãñáöéêü óçìåßùìá, óåëßäá çìåñïëïãßïõ. Óôïí êéíçìáôïãñÜöï êáé ôï èÝáôñï, åðßóçò, ç «ðåñßëçøç æùÞò» åíüò äçìéïõñãïý ìðïñåß íá ìåôáó÷çìáôéóôåß óå áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá, ðïõ ðñïóôßèåíôáé óôçí ðëïêÞ êáé ôçí åîÝëéîç ôïõ Ýñãïõ.

5ç ¢óêçóç: Íá äþóåôå ôçí ðåñßëçøç áðü Ýíá ëïãïôå÷íéêü Ýñãï ðïõ äéáâÜóáôå, áðü Ýíá èåáôñéêü / êéíçìáôïãñáöéêü Ýñãï Þ áðü ìéá ôçëåïðôéêÞ óåéñÜ ðïõ ðáñáêïëïõèÞóáôå ê.ï.ê. Íá ïñßóåôå åóåßò ôï óêïðü ãéá ôïí ïðïßï ãñÜöåôå

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 386

386

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôçí ðåñßëçøç êáé íá ðñïóáñìüóåôå áíÜëïãá ôçí Ýêôáóç ôçò ðåñßëçøçò êáé ôï ëüãï óáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 273). ÁðÜíôçóç: [Åäþ ôï ïñèüôåñï èá Þôáí êÜèå ìáèçôÞò íá ãñÜøåé ôç äéêÞ ôïõ ðåñßëçøç ðÜíù ó’ Ýíá ëïãïôå÷íéêü, êéíçìáôïãñáöéêü Þ èåáôñéêü Ýñãï. Åìåßò ùò õðïäåéãìáôéêÞ áðÜíôçóç ðñïôåßíïõìå ôçí ðåñßëçøç ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò ìåôáöïñÜò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò «Ãéá ðïéïí ÷ôõðÜ ç êáìðÜíá», ôïõ ¸ñíåóô ×Ýìéíãïõåú] Ç ôáéíßá óêçíïèåôÞèçêå ôï 1945 áðü ôï Óáì Ãïõíô êáé ôï óåíÜñéü ôçò åßíáé âáóéóìÝíï óôï ïìüôéôëï ìõèéóôüñçìá ôïõ ¸ñíåóô ×Ýìéíãïõåú, Ãéá ðïéïí ÷ôõðÜ ç êáìðÜíá. Óôçí Éóðáíßá ôïõ 1937, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ Åìöõëßïõ ÐïëÝìïõ, Ýíáò éäåïëüãïò áìåñéêáíüò êáèçãçôÞò åãêáôáëåßðåé ôï ÊïëëÝãéï ôçò ÌïíôÜíá ãéá íá êáôáôá÷èåß óôéò ôÜîåéò ôïõ äçìïêñáôéêïý óôñáôïý. Ç áðïóôïëÞ ðïõ ôïõ áíáôßèåôáé åßíáé ç áíáôßíáîç åíüò ãåöõñéïý óôá ìåôüðéóèåí ôùí åèíéêéóôéêþí äõíÜìåùí êáé ãéá ôï ëüãï áõôü, Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ìéá áíôáñôéêÞ ïìÜäá ðïõ äñá óôçí ðåñéï÷Þ. Ç éóôïñßá åêôõëßóóåôáé óå ôñåéò ìÝñåò êáé äýï íý÷ôåò, äéÜóôçìá áñêåôü ãéá íá ãíùñßóåé ï Ñüìðåñô Ôæüñíôáí (ÃêÜñé Êïýðåñ) ôéò áîßåò ôïõ éäåáëéóìïý, ôçò öéëßáò, ôç öñßêç ôïõ ðïëÝìïõ, áëëÜ êáé ôç äýíáìç ôïõ Ýñùôá, óôï ðñüóùðï ìéáò íåáñÞò áíôÜñôéóóáò, âáóáíéóìÝíçò áðü ôïõò öáóßóôåò ôïõ ÖñÜíêï, ôçò Ìáñßáò (ºíãêñéíô ÌðÝñãêìáí). Óôçí ôáéíßá óêéáãñáöåßôáé ìå åíÜñãåéá êáé æùíôÜíéá ç óýãêñïõóç ôïõ áìåñéêáíïý éäåáëéóôÞ, ìå ôïí åðéêåöáëÞò ôùí áíôáñôþí, ÐÜìðëï, ï ïðïßïò ìïéÜæåé íá êéíåßôáé óôï äßðïëï óõìâéâáóìïý - ðñïäïóßáò, áëëÜ êáé ç èÝëçóç ôçò ãõíáßêáò ôïõ ÐÜìðëï, ÐéëÜñ (Êáôßíá Ðáîéíïý) íá áíáëÜâåé ôçí áñ÷çãßá ãéá ôçí åðßôåõîç ôïõ óáìðïôÜæ êáé ôç íßêç ôçò äçìïêñáôßáò. Ôï óáìðïôÜæ ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå åðéôõ÷ßá, áëëÜ ï Ñüìðåñô Ôæüñíôáí óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá äéáöýãåé ôñáõìáôßæåôáé óïâáñÜ. Ôüôå áðïöáóßæåé, áðï÷ùñéæüìåíïò ôç Ìáñßá, íá èÝóåé ôÝëïò óôç æùÞ ôïõ, êáèõóôåñþíôáò ìüíïò ôïõ, ôï óôñáôéùôéêü áðüóðáóìá ôùí åèíéêéóôþí, ðïõ ôïõò êáôáäéþêåé.

ÓÇÌÅÉÙÓÇ ÓÔÇ ÈÅÙÑÉÁ •

Åßäïò ðåñßëçøçò èåùñåßôáé ç ðåñßëçøç (abstract) ðïõ ãñÜöåôáé áðü ôïí ßäéï ôï óõããñáöÝá êáé áöïñÜ ôï äéêü ôïõ êåßìåíï êáé ç ïðïßá äçìïóéåýåôáé óå åðéóôçìïíéêÜ ðåñéïäéêÜ. Ç ðåñßëçøç áõôÞ ðåñéëáìâÜíåé ôá êýñéá óçìåßá ôçò Ýñåõíáò Þ ôçò åñãáóßáò ôïõ óõããñáöÝá êáé óêïðü Ý÷åé íá êáôáôïðßóåé ôïí áíáãíþóôç ãéá üóá èá äéáâÜóåé óôç óõíÝ÷åéá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 387

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

•

387

ÔÝôïéïõ åßäïõò ðåñéëÞøåéò äßíïõí êáé ïé åéóçãçôÝò óåìéíáñßùí, óõíåäñßùí êôë. ãéá íá åíçìåñùèåß ôï áêñïáôÞñéü ôïõò ãéá ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ëüãùí ôïõò.

1ç Åñþôçóç: Âñåßôå óõíþíõìá ãéá ôéò ëÝîåéò: êïìßæïíôáò, ìïíÞñç, äéáëÝãïíôáé ÁðÜíôçóç: Ôá óõíþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • êïìßæïíôáò = ðñïóêïìßæïíôáò, öÝñíïíôáò ìáæß, ìåôáöÝñïíôáò • ìïíÞñç = ìïíü÷íïôï, áðïìïíùìÝíï, ìïíá÷éêü • äéáëÝãïíôáé = óõíäéáëÝãïíôáé, óõíïìéëïýí

2ç Åñþôçóç: Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò öñÜóåéò: ðïëéôåéáêÞ âïýëçóç, èåùñçôéêÞ èåìåëßùóç, åðéêïéíùíéáêÞ ðñïóÝããéóç, äéäáêôéêÞ ðñÜîç. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé ïé áêüëïõèåò: Ïé ïéêïëïãéêÝò ïñãáíþóåéò êáôáããÝëïõí üôé äåí õðÜñ÷åé ðïëéôåéáêÞ âïýëçóç ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí áðåéëïýìåíùí æþùí êáé öõôþí óôçí ÅëëÜäá. Äß÷ùò ôçí êáôÜëëçëç èåùñçôéêÞ èåìåëßùóç, ç äéáôñéâÞ ôïõ áðïññßöèçêå áðü ôçí êñéôéêÞ åðéôñïðÞ. Ôï æçôïýìåíï ãéá ôï êõâåñíçôéêü êüììá åßíáé ç åðéêïéíùíéáêÞ ðñïóÝããéóç ôùí áóèåíÝóôåñùí êïéíùíéêþí óôñùìÜôùí. Ç äéäáêôéêÞ ðñÜîç åßíáé ìéá ðïëýðëïêç êáé ðïëõáéóèçôçñéáêÞ äéáäéêáóßá, ðïõ áðáéôåß Üñôéá åðéóôçìïíéêÞ êáôÜñôéóç.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 388

ÅÍÏÔÇÔÁ 6ç

ÐÅÑÉËÇØÇ ÐÑÏÖÏÑÉÊÏÕ ËÏÃÏÕ ÄÉÁÂÁÆÙ ÔÇ ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÉÊÇ ÐÅÑÉËÇØÇ ÌÉÁÓ ÓÕÆÇÔÇÓÇÓ

¢óêçóç: Íá ðáñáôçñÞóåéò ôç äéÜôáîç ôïõ êåéìÝíïõ óå ðáñáãñÜöïõò. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò ãåíéêÜ ãéá ôç óõæÞôçóç ìáò äßíïíôáé óôïí ôßôëï êáé óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï êáé ðïéåò ãéá ôçí ðáñÝìâáóç ôïõ êÜèå ïìéëçôÞ óôéò åðüìåíåò ðáñáãñÜöïõò; Ìå ðïéá ñÞìáôá áðïäßäåé ï äçìïóéïãñÜöïò áõôÝò ôéò ðáñåìâÜóåéò; Íá ðñïóÝîåéò ôç óôßîç ôïõ êåéìÝíïõ êáé íá äéêáéïëïãÞóåéò ôç ÷ñÞóç ôïõ êüììáôïò óå êÜèå ðåñßðôùóç (Âë. ÍåïåëëçíéêÞ Ãëþóóá, Ôåý÷. ô, Åíüôçôá 31 êáé ôç ó÷ïëéêÞ ÃñáììáôéêÞ). (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 275) ÁðÜíôçóç: •

Óôïí ôßôëï ìáò äßíïíôáé ïé åîÞò ðëçñïöïñßåò: á) ç ÅëëÜäá åßíáé ðñþôç áíáëïãéêÜ óôá èýìáôá áðü ôñï÷áßá ìå 2000 íåêñïýò ôï ÷ñüíï, â) ôï 1986 èá áíáêçñõ÷èåß óå êïéíïôéêü Ýôïò ïäéêÞò áóöÜëåéáò êáé ã) ç ÅÏÊ èá ëÜâåé ìÝôñá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 389

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

389

Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï ìáò äßíåôáé ç ðëçñïöïñßá üôé ôï Åõñùðáúêü Êïéíïâïýëéï èá õðåñøçößóåé ôçí ¸êèåóç ôçò Âñåôáíßäáò ê. ÖÝéò, ó÷åôéêÜ ìå ôçí áíáêÞñõîç ôïõ 1986 óå êïéíïôéêü Ýôïò ïäéêÞò áóöÜëåéáò. Óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï, ðëçñïöïñïýìáóôå üôé ï ðñüåäñïò ôçò åðéôñïðÞò ê. Ã. Áíáóôáóüðïõëïò (Í.Ä.) åðåóÞìáíå ôç ìåßùóç ôùí íåêñþí êáôÜ 20%, áëëÜ êáé ôçí áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí íåêñþí óå ÷þñåò üðùò ç ÅëëÜäá êáé ç Ðïñôïãáëßá êáé åßðå üôé ôï «1986» ðñÝðåé íá äþóåé þèçóç ãéá ëÞøç óõãêåêñéìÝíùí ìÝôñùí óå åèíéêü êáé êïéíïôéêü åðßðåäï. Óôçí ôñßôç ðáñÜãñáöï, ìáèáßíïõìå üôé ï ê. ËáãÜêïò (ÐÁÓÏÊ) ôüíéóå üôé áðáñáßôçôá óôïé÷åßá ãéá ôçí ïäéêÞ áóöÜëåéá èá åßíáé: ç áíÜðôõîç, äéáìüñöùóç êáé âåëôßùóç ôùí ïäéêþí áñôçñéþí êáé êåíôñéêþí åîüäùí, êáèþò êáé ç åíáñìüíéóç ôùí ôå÷íéêþí ðñïäéáãñáöþí óå êïéíïôéêü åðßðåäï. ÔÝëïò, óôçí ôÝôáñôç êáé ôçí ðÝìðôç ðáñÜãñáöï, ðëçñïöïñïýìáóôå üôé ï ê. ÁäÜìïõ (ÊÊÅ) ôüíéóå ðùò ïé ëüãïé ðïõ öÝñíïõí ôç ÷þñá ìáò «ðñùôáèëÞôñéá» óå íåêñïýò êáé ôñáõìáôßåò áðü ôñï÷áßá, åßíáé ç Ýëëåéøç ïäéêÞò õðïäïìÞò êáé ç êáêÞ êáôÜóôáóç ôïõ õöéóôÜìåíïõ ïäéêïý äéêôýïõ êáé üôé ðáñÜëëçëá, æÞôçóå ðáñï÷Þ ïéêïíïìéêÞò âïÞèåéáò ðñïêåéìÝíïõ íá âåëôéùèåß ôï ïäéêü äßêôõï êáé ç êõêëïöïñéáêÞ áãùãÞ ïäçãþí êáé ðåæþí. • Ôá ñÞìáôá ìå ôá ïðïßá áðïäßäåé ï óõããñáöÝáò ôéò ðáñåìâÜóåéò åßíáé: á) ê. Áíáóôáóüðïõëïò: «åðéóÞìáíå», «åßðå», â) ê. ËáãÜêïò: «ôüíéóå», «æÞôçóå» êáé ã) ê. ÁäÜìïõ: «ôüíéóå», «ðñüóèåóå», «æÞôçóå». • Ï äçìïóéïãñÜöïò ÷ñçóéìïðïéåß ôá ðáñáêÜôù óçìåßá óôßîçò: ÐáñÝíèåóç: ãéá íá áíáöÝñåé ôçí ðçãÞ ôùí ðëçñïöïñéþí (Áèçíáúêü Ðñáêôïñåßï) êáé ãéá íá äçëþóåé ôá ðïëéôéêÜ êüììáôá óôá ïðïßá áíÞêïõí ïé åõñùâïõëåõôÝò. Ôåëåßá: ãéá íá ïëïêëçñþóåé ôéò ðåñéüäïõò ôïõ ëüãïõ êáé íá áðïäþóåé óõíôïìïãñáößåò (ê. ÖÝéò, ê. ÁäÜìïõ êôë.). ÅéóáãùãéêÜ: ãéá íá äþóåé Ýìöáóç óå êÜðïéåò öñÜóåéò ôùí ïìéëçôþí (öüñïò áßìáôïò, áéìïññáãßá ôçò áóöÜëôïõ êôë.). ÁðïóéùðçôéêÜ óå áãêýëåò: ãéá íá äçëþóåé üôé ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü åõñýôåñï ëüãï. Áðüóôñïöï: ãéá íá äçëþóåé ôç ÷ñïíïëïãßá ìå óýíôïìï ôñüðï (’85). Êüììá: ãéá íá äéá÷ùñßóåé ôïõò åðéññçìáôéêïýò ðñïóäéïñéóìïýò (ð.÷. óôï ìåôáîý, ôÝëïò... ê.Ü.) ãéá íá äéá÷ùñßóåé üìïéïõò óõíôáêôéêïýò üñïõò, áóýíäåôï ó÷Þìá (ð.÷. ôüíéóå üôé ç áíÜðôõîç ôùí ïäéêþí äéêôýùí, ç ëåéôïõñãéêüôçôá, ç äéáìüñöùóç... ê.Ü.),

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 390

390

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ãéá íá äéá÷ùñßóåé ôéò êýñéåò áðü ôéò äåõôåñåýïõóåò ðñïôÜóåéò (ð.÷. âñßóêïíôáé óôçí Ýëëåéøç ïäéêÞò õðïäïìÞò ìå åèíéêü äßêôõï, ðïõ äåí îåðåñíÜåé... ê.Ü.).

Åñþôçóç: á) Êïìßæïíôáò: âñåßôå ëÝîåéò ìå äåýôåñï óõíèåôéêü ôç ëÝîç -êïìßæù. â) åíáñìüíéóç, åðéäüôçóç, þèçóç, õðåñøçößæù: ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï ðÜíù ëÝîåéò. ÁðÜíôçóç: á)

â)

Ïé ëÝîåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìåôáêïìßæù - ìåôáêüìéóç - ìåôáêïìéäÞ, áðïêïìßæù - áðïêüìéóç - áðïêïìéäÞ, äéáêïìéäÞ - äéáêüìéóç, ðñïóêüìéóç - ðñïóêïìéäÞ, óõãêïìéäÞ. Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé åßíáé: • Ôï Åõñùðáúêü Êïéíïâïýëéï æÞôçóå ôçí åíáñìüíéóç ôçò åëëçíéêÞò íïìïèåóßáò, óôï èÝìá ôçò ðñïóôáóßáò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò, ìå ôçí áíôßóôïé÷ç êïéíïôéêÞ. • Ôï êáèåóôþò ôùí êïéíïôéêþí åðéäïôÞóåùí óõíôçñåß åäþ êáé äåêáåôßåò ôá åëëçíéêÜ áãñïôéêÜ íïéêïêõñéÜ. • ÐñÝðåé íá äïèåß, åðéôÝëïõò, ç êáôÜëëçëç þèçóç ðïõ èá áðáëëÜîåé ôç ÷þñá áðü ôç ÷ñüíéá ïéêïíïìéêÞ êáèõóôÝñçóç. • Ç áíôéðïëßôåõóç, ìåôÜ áðü ìáñáèþíéá óõíåäñßáóç óôç ÂïõëÞ, õðåñøÞöéóå ôï íïìïó÷Ýäéï ãéá ôçí ïéêïíïìßá.

A

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 391

ÅÍÏÔÇÔÁ 7ç

ÐÁÑÏÕÓÉÁÆÙ (ÓÅ ÐÑÏÖÏÑÉÊÏ ÊÁÉ ÃÑÁÐÔÏ ËÏÃÏ) ÐÅÑÉËÇØÇ ÌÉÁÓ ÓÕÆÇÔÇÓÇÓ

ÈÅÙÑÉÁ – ÏÑÉÓÌÏÉ ¼ôáí èÝëïõìå íá ãñÜøïõìå ôçí ðåñßëçøç ìéáò óõæÞôçóçò áêïëïõèïýìå ôçí ðéï êÜôù äéáäéêáóßá: á) áíáöÝñïõìå ôï ÷ñüíï, ôïí ôüðï, ôï áíôéêåßìåíï êáé ôá ðñüóùðá, ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôç óõæÞôçóç. â) ×ñçóéìïðïéïýìå ðëÜãéï ëüãï ãéá íá ðáñïõóéÜóïõìå ôá êýñéá óçìåßá ôïõ ëüãïõ åíüò ïìéëçôÞ. ã) ×ñçóéìïðïéïýìå åõèý ëüãï, åÜí èÝëïõìå íá ðáñåìâÜëëïõìå óôçí ðåñßëçøÞ ìáò ïñéóìÝíåò áõôïýóéåò öñÜóåéò êÜðïéïõ ïìéëçôÞ. ä) ÐáñïõóéÜæïõìå ôïõò ïìéëçôÝò ôçò óõæÞôçóçò, êõêëéêÜ, óåâüìåíïé ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ìßëçóå ï êáèÝíáò. å) ÅêèÝôïõìå, óôï ôÝëïò, ôá ðïñßóìáôá-áðïöÜóåéò ôçò óõæÞôçóçò.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 392

392

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

1ç ¢óêçóç: Íá êñáôÞóåôå óçìåéþóåéò áðü ìéá ôçëåïðôéêÞ óõæÞôçóç êáé íá ðáñïõóéÜóåôå óôçí ôÜîç áõôÜ ðïõ áêïýóáôå. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 276). ÁðÜíôçóç: [Êáé ó’ áõôÞ ôçí Üóêçóç ç áðÜíôçóÞ ìáò èá åßíáé öáíôáóôéêÞ. Åìåßò, åäþ, èÝëïõìå íá äþóïõìå Ýíá õðüäåéãìá ðåñßëçøçò ðñïöïñéêïý ëüãïõ. ÂÝâáéá, ôï ïñèüôåñï èá Þôáí ïé ìáèçôÝò íá ãñÜøïõí ôç äéêÞ ôïõò ðåñßëçøç, óôçñéæüìåíïé óå êÜðïéá ôçëåïðôéêÞ óõæÞôçóç]. Ôç ÄåõôÝñá 19 Áõãïýóôïõ 2002 ðáñáêïëïýèçóá ìéá ôçëåïðôéêÞ óõæÞôçóç óôï êáíÜëé ÅÔ 1 ìå èÝìá: «Ñáôóéóìüò óôçí ÅëëÜäá, ìýèïò Þ ðñáãìáôéêüôçôá;» óôá ðëáßóéá ôçò åâäïìáäéáßáò åêðïìðÞò ×........ . Óôç óõæÞôçóç Ýëáâáí ìÝñïò, åêôüò áðü ôï äçìïóéïãñÜöï/óõíôïíéóôÞ ôçò åêðïìðÞò ê. Ä.Ð., ï ê. Â.Ë. êáèçãçôÞò Êïéíùíéïëïãßáò óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï, ï ê. Ð.Ê. óõããñáöÝáò - äçìïóéïãñÜöïò, ï ê. Ã.Ê. ìÝëïò ôçò ìç êõâåñíçôéêÞò ïñãÜíùóçò Y.R.E./Äßêôõï ãéá ôá ðïëéôéêÜ êáé êïéíùíéêÜ äéêáéþìáôá, ï ê. Ö.Ó. åêðñüóùðïò ôïõ Öüñïõì ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí óôçí ÅëëÜäá êáé ï ê. Á.Ô. êáèçãçôÞò ÍïìéêÞò óôï Åèíéêü êáé Êáðïäéóôñéáêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí. Ï äçìïóéïãñÜöïò / óõíôïíéóôÞò, áöïý Ýêáíå ìéá óýíôïìç áíáöïñÜ óôçí åôÞóéá Ýêèåóç äéåèíþí ïñãáíþóåùí ãéá ôçí êáôÜóôáóç ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí óôç ÷þñá ìáò, Ýèåóå ó’ üëïõò ôï åñþôçìá «áí õößóôáíôáé äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ÅëëÜäáò, ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ». Ðñþôïò ðÞñå ôï ëüãï ï ê. Â.Ë., ï ïðïßïò áíáöÝñèçêå óôï öáéíüìåíï êáé ôá áßôéá ôïõ ñáôóéóìïý, áñ÷éêÜ. ¸ðåéôá Ýêáíå ëüãï ãéá ôï ìåôáó÷çìáôéóìü ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, «ðïõ áðü ÷þñá åîáãùãÞò ðëåïíÜæïíôïò åñãáôéêïý äõíáìéêïý, Ýãéíå ÷þñá õðïäï÷Þò ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí». ÏëïêëÞñùóå, ôïíßæïíôáò üôé ôï öáéíüìåíï ôïõ ñáôóéóìïý äåí áöïñÜ ìüíï ôïõò «íåïåéóåëèüíôåò» óôç ÷þñá ìáò, áëëÜ êáé ôéò åýèñáõóôåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò ôïõ ðëçèõóìïý, ðïõ õößóôáíôáé «ôáðåéíþóåéò» êáé äéáêñéôéêÞ ìåôá÷åßñéóç áðü ôéò äéïéêçôéêÝò õðçñåóßåò. Óôç óõíÝ÷åéá ôï ëüãï ðÞñå ï ê. Ð.Ê., ðïõ ùò ìÝëïò ôçò «Äéåèíïýò Áìíçóôßáò» äÞ-

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 393

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

393

ëùóå üôé ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ðáñáâéÜóåùí ôùí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí óôç ÷þñá ìáò, áöïñÜ óôïõò áëëïäáðïýò. Ôüíéóå ìÜëéóôá üôé ï áñéèìüò ôùí «ôõ÷áßùí åêðõñóêïêñïôÞóåùí» ôùí üðëùí ôùí áíäñþí ôùí óùìÜôùí áóöáëåßáò áõîÜíåôáé åðéêßíäõíá, üôáí áðÝíáíôß ôïõò, âñßóêïíôáé Üíèñùðïé áðü ôçí ÁöñéêÞ, ôçí êåíôñéêÞ Áóßá Þ ôéò ÷þñåò ôçò áíáôïëéêÞò Åõñþðçò. Ìå ôïí ê. Ð.Ê. óõìöþíçóå êáé ï åêðñüóùðïò ôïõ Öüñïõì ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí, ï ê. Ö.Ó. ï ïðïßïò áíÝöåñå öáéíüìåíá ñáôóéóìïý óå äçìüóéåò õðçñåóßåò, ôá ïðïßá ìÜëéóôá åíôÜèçêáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí äéáäéêáóéþí Ýêäïóçò «ÐñÜóéíçò ÊÜñôáò». «Äåí åßíáé Üãíùóôï ôï öáéíüìåíï» åßðå «íá æçôïýíôáé õðÝñïãêá ÷ñçìáôéêÜ ðïóÜ, áðü áíèñþðïõò ðïõ äåí ãíùñßæïõí êáëÜ åëëçíéêÜ, ãéá íá åðéôá÷õíèïýí äÞèåí, ïé äéáäéêáóßåò Ýêäïóçò ÐñÜóéíçò ÊÜñôáò êáé ìÜëéóôá áðü äéêçãüñïõò Þ äçìüóéïõò õðáëëÞëïõò». Ï ê. Ã.Ê. äå äéáöþíçóå ìå ôïõò óõíïìéëçôÝò ôïõ. ÁðëÜ åðéóÞìáíå ôçí áíÜãêç ãéá åíßó÷õóç ôïõ ðéëïôéêïý ðñïãñÜììáôïò ôçò äéáðïëéôéóìéêÞò åêðáßäåõóçò, áöïý, üðùò õðïóôÞñéîå, ç êáëýôåñç Üìõíá áðÝíáíôé óôï ñáôóéóìü, åßíáé ç áíèñùðéóôéêÞ åêðáßäåõóç êáé ç ìüñöùóç ôùí íÝùí. Ôåëåõôáßïò ðÞñå ôï ëüãï ï ê. Á.Ô., ï ïðïßïò äéáðßóôùóå üôé ôï öáéíüìåíï ôïõ ñáôóéóìïý óôçí ÅëëÜäá óõìðëÝêåôáé ìå ôç óôÜóç ôùí Ì.Ì.Å. Ìßëçóå, äçëáäÞ, ãéá ôç äçìéïõñãßá ìéáò åðßðëáóôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, üðïõ ï «îÝíïò», ï «äéáöïñåôéêüò ðïëéôéóìéêÜ», âáöôßæåôáé å÷èñüò êáé åðéêßíäõíïò, ðñïêåéìÝíïõ íá åêôïíùèåß ç ëáúêÞ äõóáñÝóêåéá áðÝíáíôé óôá ïéêïíïìéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ôïõ ôüðïõ. Ôç óõæÞôçóç Ýêëåéóå ï äçìïóéïãñÜöïò óõíïøßæïíôáò ôéò áðüøåéò ôùí ïìéëçôþí êáé ôïíßæïíôáò üôé ç áíåêôéêüôçôá êáé ç äçìïêñáôéêüôçôá ìéáò êïéíùíßáò, ðåñíÜåé ìÝóá áðü ôï èåóìü ôçò áíèñùðéóôéêÞò ðáéäåßáò êáé ôçò äéáðïëéôéóìéêÞò åêðáßäåõóçò.

2ç ¢óêóçóç: Ná åñãáóôåßôå áíÜëïãá, ãéá íá áðïäþóåôå, ãñáðôÜ áõôÞ ôç öïñÜ, ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò óõæÞôçóçò (ðñáêôéêÜ) áðü ìéá óõíÝëåõóç ôçò ìáèçìáôéêÞò êïéíüôçôáò. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 276). ÁðÜíôçóç: «ÓÞìåñá ÄåõôÝñá, 11/1/2003 êáé þñá 14:00, ôï 5ìåëÝò óõìâïýëéï ôçò Â2 Ëõêåßïõ óõãêÜëåóå óõíÝëåõóç ôçò ìáèçôéêÞò êïéíüôçôáò ãéá íá óõæçôçèïýí ôá èÝìáôá: á) ç áðüöáóç ãéá êáôÜëçøç ôïõ ó÷ïëåßïõ áðü 12/1 – 15/1 êáé ç óõììåôï÷Þ ôçò êïéíüôçôáò óôï ðáíåêðáéäåõôéêü óõëëáëçôÞñéï ôçò 17/1 óôçí ÁèÞíá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

394

Óåëßäá 394

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

â)

Ç ïñãÜíùóç ôùí ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôçò êáôÜëçøçò (ðñïâïëÞ êéíçìáôïãñáöéêþí ôáéíéþí, Ýêèåóç âéâëßïõ êáé æùãñáöéêÞò) êáé ç ðåñéöñïýñçóÞ ôçò. ã) Ç áðüöáóç ãéá íÝá óõíÝëåõóç óôéò 17/1 ôçí ßäéá þñá. Ãéá ôï ðñþôï èÝìá, ìßëçóå ï ðñüåäñïò ôïõ 5ìåëïýò, õðïóôçñßæïíôáò üôé ç áðüöáóç ãéá ôçí êáôÜëçøç åßíáé «ôï ìïíáäéêü åíäåéêíõüìåíï ìÝóï áíôßóôáóçò ôùí ìáèçôþí, áðÝíáíôé óôïí áõôáñ÷éóìü êáé ôéò ìåèïäåýóåéò ôïõ õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò». Ï ðñüåäñïò åðéóÞìáíå, üôé ç ìáæéêÞ óõììåôï÷Þ ôùí ìáèçôþí óôçí ðñïãñáììáôéóìÝíç ðïñåßá, «èá äþóåé ìéáí áðÜíôçóç ó’ üëïõò áõôïýò, ðïõ èÝëïõí ôïõò ìáèçôÝò, áðï÷áõíùìÝíïõò êáé Ýñìáéá ôùí êÜèå ëïãÞò big brother, star academy êáé ÖÜñìá». ÌåôÜ áðü øçöïöïñßá, áðïöáóßóôçêå ïìüöùíá ç óõíÝ÷éóç ôçò êáôÜëçøçò êáé ç ìáæéêÞ óõììåôï÷Þ ôçò ó÷ïëéêÞò êïéíüôçôáò óôï ðáíåêðáéäåõôéêü óõëëáëçôÞñéï. Ãéá ôá Üëëá äýï èÝìáôá ìßëçóå ï ãñáììáôÝáò ôïõ 5ìåëïýò, ï ïðïßïò äÞëùóå üôé ïé ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò ôçò êáôÜëçøçò åßíáé áðáñáßôçôåò, ãéáôß åêöñÜæïõí ìéá «åíáëëáêôéêÞ ðñüôáóç» ó÷ïëéêÞò äéá÷åßñéóçò êáé áðïäåéêíýïõí üôé ôï «êëåéóôü ó÷ïëåßï», ìðïñåß íá ëåéôïõñãÞóåé ùò «ðïëéôéóìéêü êÝíôñï», ðçãáßï êáé æùíôáíü, áëëÜ ðñïðáíôüò áíôáðïêñéíüìåíï óôç âïýëçóç ôùí ìáèçôþí ãéá áõôåíÝñãåéá êáé óõììåôï÷Þ óôéò «äéêÝò ôïõò ãíÞóéåò ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò». Ç áðüöáóç ãé’ áõôü ôï èÝìá, üðùò êáé ãéá ôç íÝá óõíÝëåõóç ôçò 17/1, åëÞöèçóáí ïìïöþíùò, êáôüðéí øçöïöïñßáò.

J

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 395

ÅÍÏÔÇÔÁ 8ç

ÈÅÌÁÔÁ ÃÉÁ ÓÕÆÇÔÇÓÇ ÊÁÉ ÅÊÖÑÁÓÇ - ÅÊÈÅÓÇ (Ó×ÅÔÉÊÁ ÌÅ ÔÇ ËÁÊÙÍÉÊÇ ÅÊÖÑÁÓÇ ÊÁÉ ÔÇÍ ÐÑÏÓÐÁÈÅÉÁ ÃÉÁ ÅÎÏÉÊÏÍÏÌÇÓÇ ×ÑÏÍÏÕ ÓÔÇ ÓÕÃ×ÑÏÍÇ ÆÙÇ)

1ç ¢óêçóç: ¼ðùò öáßíåôáé êáé áðü ôï äéðëáíü áíÝêäïôï, ôï ïðïßï äéçãåßôáé ï Çñüäïôïò, ïé ÓðáñôéÜôåò Þôáí ïíïìáóôïß ãéá ôç ëáêùíéêüôçôÜ ôïõò, äçëáäÞ ãéá ôçí éêáíüôçôÜ ôïõò íá åêöñÜæïíôáé ìå óõíôïìßá êáé óõã÷ñüíùò ìå åõóôï÷ßá. Ìðïñåßôå íá óõó÷åôßóåôå áõôÞ ôçí éêáíüôçôá ôùí Óðáñôéáôþí ìå üóá ãíùñßæåôå ãåíéêüôåñá ãéá ôá Þèç ôïõò êáé ôïí ôñüðï æùÞò ôïõò; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 277).

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 396

396

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ÁðÜíôçóç: Ç êáèçìåñéíÞ æùÞ ôùí Óðáñôéáôþí ÷áñáêôçñéæüôáí áðü ôçí áõôïðåéèáñ÷ßá êáé ôç ëéôüôçôá. ÁõôÞ ç ëéôüôçôá Þôáí åìöáíÝóôáôç áðü ôïí ôñüðï äéáôñïöÞò ôïõò êáé Ýíäõóçò ìÝ÷ñé ôïí ôñüðï ïìéëßáò (ôï ëáêùíßæåéí åóôß öéëïóïöåßí). Ç Ýëëåéøç áíÝóåùí êáé áðïëáýóåùí, ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôç æùÞ ôùí Óðáñôéáôþí åðéâáëëüôáí áðü âéïêïéíùíéêÝò ðñáêôéêÝò. Åßíáé ãíùóôü, üôé ç ÓðáñôéáôéêÞ Ðïëéôåßá, Ýðáó÷å áðü ÷ñüíéá ïëéãáíèñùðßá, ãåãïíüò ðïõ äõóêüëåõå ôçí ðñïóðÜèåéá åðéâïëÞò ôçò, óôïõò ðïëõÜñéèìïõò åßëùôåò, ïé ïðïßïé ôåëïýóáí õðü êáèåóôþò äéáñêïýò åðáíáóôáôéêïý áíáâñáóìïý. Öáßíåôáé, ëïéðüí, üôé ï ìáêñüò êáé áíáëõôéêüò ëüãïò ôùí õðüëïéðùí ÅëëÞíùí, åß÷å ôáõôéóôåß, óôï íïõ ôùí Óðáñôéáôþí, ìå ôçí ôñõöÞ êáé ôçí ðïëõôÝëåéá êáé üôé ïé ßäéïé äéáìüñöùóáí Ýíá ãëùóóéêü üñãáíï (ëéôü êáé åýóôï÷ï), ôåëåßùò äéáöïñåôéêü. Äåí ðñÝðåé, Üëëùóôå íá îå÷íÜìå, üôé óôç äéáìüñöùóç ôïõ ãëùóóéêïý ïñãÜíïõ, óçìáíôéêü ñüëï äéáäñáìáôßæåé ôï êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí êáé ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé åñãáóßáò.

2ç ¢óêçóç: Óå ðïéåò ðåñéóôÜóåéò ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò æùÞò åßíáé áðáñáßôçôç ç ëáêùíéêüôçôá êáé ðüôå áíôßèåôá åðéâÜëëåôáé ç áíáëõôéêÞ Ýêöñáóç óôïí ðñïöïñéêü Þ ãñáðôü ëüãï; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 277). ÁðÜíôçóç: Óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ äåí åßíáé áóõíÞèéóôï ôï öáéíüìåíï íá ÷ñçóéìïðïéïýìå ëáêùíéêÞ Ýêöñáóç ðñïêåéìÝíïõ íá ãßíïõìå áíôéëçðôïß, íá ìåôáäþóïõìå ðëçñïöïñßåò Þ íá ó÷ïëéÜóïõìå êÜôé. Ç ëáêùíéêÞ Ýêöñáóç åðéâÜëëåôáé, åê ôùí ðñáãìÜôùí, óôéò áíáêïéíþóåéò êÜðïéùí ãåãïíüôùí, óôç ìåôÜäïóç ðëçñïöïñéþí, óôéò éáôñéêÝò ãíùìáôåýóåéò, óôéò äéêáóôéêÝò áðïöÜóåéò, óôá äñïìïëüãéá ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò ìåôáöïñÜò Þ áêüìá, óôá ìçíýìáôá ôùí ôçëåöùíçôþí, ôá ðñïãñÜììáôá ôçò ôçëåüñáóçò êáé ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ. Áíôßèåôá, ç áíáëõôéêÞ Ýêöñáóç åðéâÜëëåôáé óôç êáèçìåñéíÞ ìáò æùÞ, áðü åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò áíÜãêåò. Äåí ìðïñïýìå, äçëáäÞ, íá áíôéëçöèïýìå ìéá äéäáêôéêÞ äéáäéêáóßá, Ýíá ó÷ïëéáóìü ãåãïíüôùí, Ýíá äéÜëïãï, ìéá åðéóôçìïíéêÞ áíáêïßíùóç Þ Ýíá äïêßìéï, ÷ùñßò ôçí ýðáñîç áíáëõôéêÞò Ýêöñáóçò.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 397

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

397

3ç ¢óêçóç: Áí äÝ÷åóôå üôé ç ëáêùíéêüôçôá åßíáé áñåôÞ êáé üôé ôï «ëáêùíßæåéí åóôß öéëïóïöåßí», ðñïóðáèÞóôå íá ôï õðïóôçñßîåôå ìå ôá êáôÜëëçëá åðé÷åéñÞìáôá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 277). ÁðÜíôçóç: Ç åðï÷Þ ìáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïõò éëéããéþäåéò ñõèìïýò Ýíôáóçò êáé ôá÷ýôçôáò ôüóï óôïí ôïìÝá ôçò ðáñáãùãÞò, üóï êáé óôïí ôïìÝá ôçò ðëçñïöüñçóçò êáé ôçò åðéêïéíùíßáò. ¼ìùò, áõôÞ ç ôÜóç ãéá ôá÷ýôçôá êáé Ýíôáóç, ðñïêáëåß ðñïâëÞìáôá óôçí åðéêïéíùíéáêÞ äéáäéêáóßá, áöïý åãêáôáëåßðåôáé ï ó÷ïëáóôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí ðëçñïöïñéþí, ç ðñïóåêôéêÞ áíÜëõóç ôùí ãåãïíüôùí êáé ï óáöÞò / ëéôüò ëüãïò êáé åðéëÝãåôáé ï åðéôçäåõìÝíïò ëüãïò, ïé åîåæçôçìÝíåò åêöñÜóåéò êáé ï öñáóôéêüò åíôõðùóéáóìüò. ÁðÝíáíôé ó’ áõôÞ ôç äéáìïñöùìÝíç êáôÜóôáóç, ç ëáêùíéêüôçôá, ðñïâÜëëåé ùò ôï êáôáëëçëüôåñï ìÝôñï áíôéìåôþðéóçò ôçò áïñéóôßáò êáé ôçò ðáñáðëçñïöüñçóçò. ÐñáêôéêÜ, ìå ôçí ëáêùíéêÞ Ýêöñáóç êáé ðáñÜ ôçí ðßåóç ôïõ ÷ñüíïõ, ðïõ íéþèåé ï óýã÷ñïíïò Üíèñùðïò, ìðïñïýìå íá ðïýìå, üôé åíéó÷ýåôáé ç ðëÞñçò êáé áíôéêåéìåíéêÞ åíçìÝñùóç, ðñïÜãåôáé ç äéáäéêáóßá ôïõ äéáëüãïõ êáé äßíåôáé ç åõêáéñßá Ýêöñáóçò óå ðïëëïýò áíèñþðïõò, åéäéêÜ óôá «ëïãïèåÜìáôá» (ôïê óüïõ) ôçò ôçëåüñáóçò, üðïõ åßíáé ðéï óõíçèéóìÝíç ç åðéôçäåõìÝíç Ýêöñáóç êáé ç ãëùóóéêç êáôÜ÷ñçóç.

4ç ¢óêçóç: Íïìßæåôå üôé ç ëáêùíéêüôçôá åßíáé óõíÞèùò óõíÜñôçóç ôçò åóùóôñÝöåéáò êáé üôé áðïôåëåß öñáãìü óôçí áíèñþðéíç åðéêïéíùíßá; (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 277). ÁðÜíôçóç: Ùò åóùóôñÝöåéá ïñßæåôáé ç ôÜóç íá óôñÝöåôáé êáíåßò ðñïò ôïí åóùôåñéêü ôïõ êüóìï, íá ìçí åêäçëþíåôáé ðñïò ôá Ýîù êáé íá åóùôåñéêåýåé êÜèå óõíáßóèçìá. Áíôßèåôá, ùò ëáêùíéêüôçôá, ïñßæåôáé ç ëéôüôçôá êáé ç áðëüôçôá óôçí Ýêöñáóç. Äéáðéóôþíïõìå, ëïéðüí, üôé ï Üíèñùðïò ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ëáêùíéêüôçôá, äå ÷áñáêôçñßæåôáé áíáãêáóôéêÜ êáé áðü åóùóôñÝöåéá. Ç ïéêïíïìßá óôï ëüãï, ç ëéôüôçôá óôçí Ýêöñáóç êáé áðëüôçôá ôçò ãëþóóáò äåí ïäçãïýí óôçí åóùôåñßêåõóç ôùí óõíáéóèçìÜôùí êáé ôç ìç åêäÞëùóç ðñïò ôá Ýîù. Ï Üíèñùðïò, ðïõ åêöñÜæåôáé ëáêùíéêÜ, ìðïñåß, ìÜëéóôá, íá åðéêïéíùíÞóåé ðëçñÝóôåñá ìå ôïõò Üëëïõò, áöïý áðü ôï ãëùóóéêü ôïõ üñãáíï, áðïõóéÜæåé ç åðéôÞäåõóç, ï åîåæçôçìÝíïò ëüãïò êáé ôá öñáóôéêÜ ðõñïôå÷íÞìáôá.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 398

398

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Äåí åßíáé Üëëùóôå, óðÜíéï ôï öáéíüìåíï, Üíèñùðïé ìå áíáëõôéêÞ Ýêöñáóç êáé ðëïýóéï åêöñáóôéêü ëüãï íá ìçí êáôáöÝñíïõí íá ìåôáäþóïõí ôá ìçíýìáôÜ ôïõò, ãéáôß ïé ãýñù ôïõò äõóêïëåýïíôáé íá ôïõò ðáñáêïëïõèÞóïõí Þ êïõñÜæïíôáé áðü ôçí áêáôÜðáõóôç öëõáñßá ôïõò. Ç áíèñþðéíç åðéêïéíùíßá, ëïéðüí, ìðïñåß íá ðåñíÜåé, ü÷é ìüíï ìÝóá áðü ôïí ôñüðï ãëùóóéêçò Ýêöñáóçò, áëëÜ êáé ìÝóá áðü ôçí øõ÷éêÞ åðáöÞ êáé ôç äéÜèåóç ãéá êáôáíüçóç.

5ç ¢óêçóç: Ìå âÜóç ôá áðïóðÜóìáôá ôçò äéðëáíÞò óôÞëçò áðü äçìïóéïãñáöéêÞ óõíÝíôåõîç ìå ôïí êáèçãçôÞ ôçò Ãëùóóïëïãßáò Ã. Ìðáìðéíéþôç ãéá ôçí åêôåôáìÝíç ÷ñÞóç ôùí áñêôéêüëåîùí (óõíôïìïãñáöéþí) óôçí åðï÷Þ ìáò, íá óõæçôÞóåôå ó÷åôéêÜ ìå ôá áßôéá ôïõ öáéíïìÝíïõ, ôéò åðéðôþóåéò ôïõ óôç äïìÞ ôçò ãëþóóáò êáé ãåíéêüôåñá óôçí áíèñþðéíç åðéêïéíùíßá. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 278). ÁðÜíôçóç: Ùò âáóéêÞ áéôßá ôçò åêôåôáìÝíçò ÷ñÞóçò ôùí áñêôéêüëåîùí ðñïâÜëëåôáé ç ïéêïíïìßá ÷þñïõ êáé ÷ñüíïõ, ëüãù ôçò áýîçóçò ôïõ üãêïõ ôùí ðëçñïöïñéþí áëëÜ êáé ôçò áíÜãêçò ãéá ãëùóóéêÞ åðéêïéíùíßá. ¼ìùò, áõôÞ ç óõíôüìåõóç ôïõ ëüãïõ, åðéöÝñåé áëëïéþóåéò óôç äïìÞ êáé ôçí áßóèçóç ôçò åëëçíéêÞò ãëþóóáò. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç åëëçíéêÞ ãëþóóá åßíáé ìéá êëéíüìåíç ãëþóóá, ðïõ ëüãù ôçò Üêñéôçò õéïèÝôçóçò ôùí áñêôéêïëÝîùí, ðåñíÜåé óå ìéá ìïñöÞ áêëéóßáò (ë.÷. Ö.Ð.Á., ôïõ Ö.Ð.Á. ê.ï.ê.). ÅðéðëÝïí, ç äïìÞ ôùí åëëçíéêþí ëÝîåùí åßíáé íá ôåëåéþíïõí óå öùíÞåí. ¼ôáí, üìùò, áíáöÝñïõìå ðïëý óõ÷íÜ óôïí ðñïöïñéêü ëüãï áñêôéêüëåîá, äçìéïõñãåßôáé ç ðåðïßèçóç, üôé ïé åëëçíéêÝò ëÝîåéò ìðïñïýí íá ëÞãïõí êáé óå óýìöùíá. ¸ôóé, ç óõóóþñåõóç, ç åðáíÜëçøç êáé ç êáôÜ÷ñçóç ôùí áñêôéêüëåîùí áõôïìáôïðïéïýí, õðïâáèìßæïõí êáé åêìç÷áíßæïõí ôç ãëþóóá.

6ç ¢óêçóç: Íá ïñãáíþóåôå ìéá óõæÞôçóç ãéá ôï ëáêùíéêü ëüãï, ôá ðëåïíåêôÞìáôÜ ôïõ êáé ôéò ðåñéóôÜóåéò óôéò ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéåßôáé (åßíáé ï ëáêùíéêüò ëüãïò ï êáôáëëçëüôåñïò ãéá êÜèå ðåñßóôáóç åðéêïéíùíßáò;). Êáèþò ðáßñíåôå ìÝñïò óôç óõæÞôçóç, íá êñáôÜôå óçìåéþóåéò, ãéá íá áðáíôÞóåôå óôá åðé÷åéñÞìáôá ôùí óõíïìéëçôþí óáò. Ìðïñåßôå, ðñéí áðü ôçí óõæÞôçóç, íá óõìâïõëåõôåßôå ôï äéðëáíü êåßìåíï. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 279).

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 399

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

399

ÁðÜíôçóç: •

•

•

•

• • •

[Óôç óõæÞôçóÞ óáò ìðïñïýí íá óáò âïçèÞóïõí êáé ïé ðáñáêÜôù åðéóçìÜíóåéò]. Åßíáé ëÜèïò íá ðéóôåýåôáé üôé õðÜñ÷ïõí ãëþóóåò ðïõ ðñïóöÝñïíôáé óôç äéáöÜíåéá êáé ôç âñá÷õëïãßá êáé êÜðïéåò Üëëåò, ðïõ ëüãù ôçò óõíôáêôéêÞò ôïõò äïìÞò, åßíáé ðñïïñéóìÝíåò ãéá ôá ðåñßðëïêá ãëùóóéêÜ ó÷Þìáôá. Ç ëáêùíéêüôçôá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ïîõäÝñêåéá, åõóôï÷ßá, öáíôáóßá êáé ðåßñá. ×áñáêôçñßæåôáé áêüìá, áðü ôçí áðáñáßôçôç ëåêôéêÞ óõìðýêíùóç, ðïõ áðáéôåß ïîýíïéá êáé ãëùóóéêü èÜññïò. Ç ëáêùíéêüôçôá äåí êñýâåé êáô’ áíÜãêç ôïí ðëïýôï ôùí íïçìÜôùí. Áíôßèåôá, åßíáé ìéá ðïëýðëïêç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá, ðïõ óôçñßæåôáé óôçí áöáßñåóç êáé ôçí êñéôéêÞ éêáíüôçôá ôïõ ïìéëïýíôïò. Ï ïìéëþí, äçëáäÞ, êáëåßôáé íá áðïäþóåé Ýíá íüçìá ìå óáöÞíåéá êáé óõíôïìßá, Ýôóé ðïõ íá ìçí áðïêñýðôåôáé ôï âÜèïò êáé ç ÝíôáóÞ ôïõ. ÐñÝðåé, åðïìÝíùò, ï ëüãïò ôïõ íá åßíáé óýíôïìïò, ðëÞñçò êáé óõíÜìá ðõêíüò. Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò, ç ëåêôéêÞ áðüóôáîç êáé óõìðýêíùóç (ëáêùíéêüôçôá) äåí åßíáé ïýôå äõíáôÞ, ïýôå åðéèõìçôÞ. Áíáëïãéóôåßôå üôé ïé åðéóôçìïíéêÝò áíáêïéíþóåéò, ç ëïãïôå÷íéêÞ äçìéïõñãßá, ç äéäáêôéêÞ ðñÜîç êáé Ýíá ðëÞèïò áðü óõíáöåßò äñáóôçñéüôçôåò, åêöñÜæïíôáé áðü ôïí áíáëõôéêü ëüãï. Ï áíáëõôéêüò ëüãïò äå óõíäÝåôáé óå êáìéÜ ðåñßðôùóç ìå ôçí ðåñéóóïëïãßá, ôïí ðëáôåéáóìü, ôéò åðéôçäåõìÝíåò åêöñÜóåéò êáé ôéò áïñéóôßåò. Ùò ÷Üñéóìá ôïõ áíáëõôéêïý ëüãïõ ëïãáñéÜæåôáé ç óáöÞíåéá, ç ìåóôüôçôá, ç ðëçñüôçôá êáé ç ðõêíüôçôá ôùí íïçìÜôùí. Ôï ãåãïíüò üôé ïé ëáêùíéêÝò åêöñÜóåéò (ðáñïéìßåò, áðïöèÝãìáôá) áðïôõðþíïíôáé óôç ìíÞìç ìáò, ïöåßëåôáé ü÷é ôüóï óôç óõíôïìßá ôïõò, üóï óôçí áêñßâåéá, ôçí áõôÜñêåéá êáé ôçí áõôïôÝëåéÜ ôïõò.

7ç ¢óêçóç: Åßäáìå óå ðñïçãïýìåíï êåßìåíï üôé ï ôá÷ýò ñõèìüò ôçò ôå÷íïêñáôïýìåíçò åðï÷Þò ìáò êáé ï êáôáéãéóìüò ôùí ðëçñïöïñéþí, ðïõ äå÷üìáóôå êáèçìåñéíÜ, óõ÷íÜ åðéâÜëëïõí ôçí ïéêïíïìßá ÷ñüíïõ óôç ãëùóóéêÞ åðéêïéíùíßá êáé ðñïêáëïýí ôç óõíôüìåõóç ôïõ ëüãïõ. ¼ìùò, ç ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ íá åîïéêïíïìÞóåé ÷ñüíï åßíáé öáíåñÞ êáé óå Üëëåò åêäçëþóåéò ôçò êáèçìåñéíÞò ôïõ æùÞò. Íá óõæçôÞóåôå äéÜöïñåò ðëåõñÝò ôïõ èÝìáôïò áõôïý, üðùò:  ç ðßåóç ôïõ ÷ñüíïõ óôçí åñãáóßá

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 400

400

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

 ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ïé áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò  ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ç øõ÷áãùãßá  ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ç ðïéüôçôá æùÞò  ìåëëïíôéêÝò ðñïïðôéêÝò ãéá ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï êáé ôçí áîéïðïßçóÞ ôïõ. (óåëßäá ó÷ïëéêïý âéâëßïõ 280) ÁðÜíôçóç: [Óôç óõæÞôçóÞ óáò ìðïñïýí íá âïçèÞóïõí ïé ðéï êÜôù åðéóçìÜíóåéò].  ç ðßåóç ôïõ ÷ñüíïõ óôçí åñãáóßá •

•

•

Ùò åñãáóßá ïñßæåôáé áõôÞ ç äéáäéêáóßá ðïõ ìïñöïðïéåß ôïí Üíèñùðï, áöïý ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá íá áðáëëáãåß óôáäéáêÜ áðü ôç öõóéêÞ åîÜñôçóç êáé íá áðïêôÞóåé ìåãáëýôåñï âáèìü åëåõèåñßáò. Áõôü ôï óõíáßóèçìá ðëçñüôçôáò êáé éêáíïðïßçóçò, åßíáé ðïõ ïäÞãçóå ôïí Üíèñùðï óôçí ðåðïßèçóç, ôçí áéóéïäïîßá êáé ôçí åëðßäá üôé ìÝóù ôçò óõíå÷ïýò êáé áäéÜëåéðôçò ðñïóðÜèåéáò ìðïñåß íá åðéôý÷åé ðåñéóóüôåñá. Ç åîÝëéîç ôçò åñãáóßáò ïäÞãçóå óôï âéïìç÷áíéêü ðïëéôéóìü. ¼ëç ç ðñïçãïýìåíç åìðåéñßá ôïõ áíèñþðïõ, âñßóêåôáé óõìðõêíùìÝíç «óôç ìç÷áíÞ», ç ïðïßá åðÝöåñå, ü÷é ìüíï ìáæéêÞ ðáñáãùãÞ áãáèþí êáé åîåéäßêåõóç, áëëÜ êáé ôñïðïðïßçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò. Óôç óýã÷ñïíç ðáãêïóìéïðïéçìÝíç ïéêïíïìßá, ç ðßåóç óôïí åñãáóéáêü ÷þñï åßíáé äåäïìÝíç êáé åðéâÜëëåôáé áðü ôçí ßäéá ôç äïìÞ ôïõ ïéêïíïìéêïý êáé êïéíùíéêïý ìïíôÝëïõ áíÜðôõîçò ðïõ ðñïùèåßôáé. Ç åñãáóßá áðü áõôüâïõëç äéáäéêáóßá Ýêöñáóçò åóþôåñùí øõ÷éêþí áíáãêþí (äçìéïõñãßá, ðáñáãùãÞ ðïëéôéóìïý, óõíáßóèçìá áðåëåõèÝñùóçò) ìåôáôñÜðçêå óå åðéâåâëçìÝíï êáèÞêïí ðáñáãùãÞò óõãêåêñéìÝíçò ðïóüôçôáò áãáèþí óå óõãêåêñéìÝíï ÷ñüíï. Ï äéá÷ùñéóìüò áíÜìåóá óôï ÷ñüíï åñãáóßáò êáé ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï åßíáé óõíÝðåéá ôïõ óýã÷ñïíïõ åêìç÷áíéóìÝíïõ ôñüðïõ åñãáóßáò. Ç ðßåóç ôïõ ÷ñüíïõ óôçí åñãáóßá, ïöåßëåôáé åîÜëëïõ êáé óôéò åããåíåßò áäõíáìßåò ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ áðáéôåß ìáæéêüôåñç ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí ìå ôï ÷áìçëüôåñï êüóôïò ðáñáãùãÞò êáé ôç ëéãüôåñç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá.  ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ïé áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò

•

Ùò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò ïñßæïíôáé ïé óõíáéóèçìáôéêïß äåóìïß, ç åðéêïéíùíßá êáé ç øõ÷éêÞ åðáöÞ ìåôáîý ôùí áíèñþðùí. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü, ïé áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò áðïôåëïýí Ýíá ïíôïëïãéêü óôïé÷åßï ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò, ôï ïðïßï óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ öáßíåôáé íá óõíäÝåôáé ìå ôçí ýðáñîç Þ ü÷é åëåýèåñïõ ÷ñü-

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 401

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

•

•

401

íïõ. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá äéåóôñáììÝíç ëïãéêÞ, ðïõ õðïâáèìßæåé ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò êáé ïäçãåß óôçí áëëïôñßùóç. Ç ìåôáôñïðÞ ôçò åñãáóßáò áðü Ýêöñáóç äçìéïõñãéêüôçôáò êáé ðïëéôéóìéêÞò ðáñáãùãÞò óå åêìç÷áíéóìÝíç åêôÝëåóç âéïðïñéóôéêïý êáèÞêïíôïò, ïäÞãçóå óôï äéá÷ùñéóìü ôïõ ùöÝëéìïõ, áíáãêáßïõ êáé åõ÷Üñéóôïõ ÷ñüíïõ áðü ôï ÷ñüíï ðïõ åßíáé áöéåñùìÝíïò óôçí åñãáóßá. ÁõôÞ, áêñéâþò, ç ìåôáôñïðÞ, öáßíåôáé íá ðëÞôôåé êáé ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò. Ðáëáéüôåñá, ïé áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò èåùñïýíôáí äåäïìÝíåò êáé áðïôåëïýóáí ôçí ðåìðôïõóßá ôçò áíèñþðéíçò æùÞò. Ï Üíèñùðïò üíôáò «üí êïéíùíéêü», óôéò äéáðñïóùðéêÝò ó÷Ýóåéò, Ýâñéóêå ðëçñüôçôá, áãÜðç, áíáãíþñéóç êáé áðïäï÷Þ. ÓÞìåñá, ï ìáæïðïéçìÝíïò ÷áñáêôÞñáò æùÞò êáé åñãáóßáò åðéâÜëëåé Ýíá äéáöïñåôéêü ðñüôõðï óõìðåñéöïñÜò. Ç äé÷áóìÝíç æùÞ ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ áíÜìåóá óôï «äåóìåõìÝíï» êáé ôïí «åëåýèåñï» ÷ñüíï, äåí åðéôñÝðåé ôçí ðåñáéôÝñù åíáó÷üëçóÞ ôïõ, ìå ôïí åáõôü ôïõ Þ ôïõò ãýñù ôïõ, áëëÜ áðáéôåß ìéá åõäáéìïíéóôéêÞ áíôßëçøç ãéá ôïí êüóìï (éäéïðïßçóç õëéêþí áãáèþí), áðáñáßôçôï üñï ãéá ôçí «áöèïíßá» êáé ôçí êáêþò íïïýìåíç ðïéüôçôá æùÞò.  ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ç øõ÷áãùãßá

•

•

Óõíáöåßò åßíáé ïé áéôßåò ðïõ ïäçãïýí óôçí áðïõóßá ôçò øõ÷áãùãßáò áðü ôç æùÞ ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ. Äéáêñßíïíôáò ôçí øõ÷áãùãßá, óå áíèñþðéíç åðéêïéíùíßá êáé ðáñáãùãÞ ðïëéôéóìïý, áðü ôç ìéá, êáé óå õéïèÝôçóç ðñïôýðùí äéáóêÝäáóçò êáé óõìðåñéöïñÜò, ðïõ ôáõôßæïíôáé ìå ôïí êáôáíáëùôéóìü êáé ôçí åõäáéìïíéóôéêÞ áíôßëçøç ãéá ôç æùÞ, áðü ôçí Üëëç, êáôáëÞãïõìå óôï óõìðÝñáóìá, ðùò ï óýã÷ñïíïò ôñüðïò æùÞò åðéäñÜ óå åóþôåñåò øõ÷éêÝò áíÜãêåò. Ìðïñåß ç Ýëëåéøç ÷ñüíïõ íá óõíäÝåôáé ìå ôïí êáôáìåñéóìü åñãáóßáò êáé ôïõò åîïíôùôéêïýò ñõèìïýò æùÞò, üìùò ôï èÝìá ôçò øõ÷áãùãßáò áíôéìåôùðßæåôáé ìå ôéò ßäéåò ôå÷íïêñáôéêÝò ìåèüäïõò. Ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ ðëÞôôåé ôéò ðáñáäïóéáêÝò ìïñöÝò øõ÷áãùãßáò (áíèñþðéíç åðéêïéíùíßá, äéÜëïãïò, öéëßá, äéáðñïóùðéêÝò / äéáöõëéêÝò ó÷Ýóåéò), üìùò ï óýã÷ñïíïò ôå÷íïêñáôéêüò ðïëéôéóìüò, öñïíôßæåé íá ôéò áíôéêáèéóôÜ ìå Üëëåò ðéï óõìâáôÝò óôï óýã÷ñïíï áëëïôñéùìÝíï ôñüðï æùÞò. Ç åðéìïíÞ óôçí ðáñáãùãÞ êáé ôçí ðñïâïëÞ ôçëåèåáìÜôùí ôçò êáèçìåñéíüôçôáò (ñéÜëéôé-óüïõ) êáé ç ðáñüôñõíóç ðñïò ôïõò ôçëåèåáôÝò, ãéá Ýììåóç óõììåôï÷Þ óå ìéá «åéêïíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá», áðïôåëïýí «ôçí Üëëç üøç ôïõ ßäéïõ íïìßóìáôïò». ÄçëáäÞ, ôçò Ýëëåéøçò åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ôçò óõíáêüëïõèçò Ýëëåéøçò åðéêïéíùíßáò áíÜìåóá óôïõò áíèñþðïõò.

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

402

Óåëßäá 402

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

 ç Ýëëåéøç åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé ç ðïéüôçôá æùÞò •

•

•

Ùò ðïéüôçôá æùÞò ïñßæåôáé ç õãéÞò ó÷Ýóç ðïõ áðïêáèéóôÜ ï Üíèñùðïò ìå ôï öõóéêü, êïéíùíéêü êáé ðïëéôéêü ðåñéâÜëëïí ìÝóá óôï ïðïßï æåé, äñá êáé áõôåíåñãåß. ÂÝâáéá, ç åêðëçêôéêÞ ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäïò, ðïõ óçìÜäåøå ôï äåýôåñï ìéóü ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá, Ýèåóå «åí áìöéâüëù» ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ. Ùò ìïíôÝëï æùÞò êáé êïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò, ðñïêñßèçêå ï êáôáíáëùôéóìüò êáé ç åõäáéìïíéóôéêÞ áíôßëçøç ãéá ôç æùÞ, éäåïëïãéêÞ Ýêöñáóç ôùí ïðïßùí, áðïôÝëåóå ç áöèïíßá ôùí áãáèþí. Ç ðïéüôçôá æùÞò, ëïéðüí, óõíäÝèçêå êÜðïéá óôéãìÞ ìå ôçí áöèïíßá ôùí áãáèþí. Ï Üíèñùðïò, äçëáäÞ, ðïõ ìðïñïýóå íá éäéïðïéçèåß åýêïëá, ãñÞãïñá êáé áðëÜ, ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñá áãáèÜ, æïýóå ðïéïôéêÜ. Ùóôüóï, áõôÞ ç éäåïëïãéêÞ ðëÜíç, óýíôïìá áìöéóâçôÞèçêå áðü åñåõíçôÝò, äéáíïïýìåíïõò êáé áðëïýò êáôáíáëùôÝò, ðïõ Ýâëåðáí üôé ç åõìÜñåéá êáé ï õðåñêáôáíáëùôéóìüò, ïäçãïýóáí óôçí õðïâÜèìéóç ôçò ðíåõìáôéêÞò êáé ôçò øõ÷éêÞò êáëëéÝñãåéáò. Åíôïýôïéò, åßíáé ëïãéêü íá óõíäÝåôáé ç ðïéüôçôá æùÞò ìå ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï. Áí õðïèÝóïõìå üôé ç ðïéüôçôá æùÞò äåí óõíäÝåôáé ìå ôçí áðüêôçóç õëéêþí áãáèþí, ôüôå äéáðéóôþíïõìå üôé ï ÷ñüíïò ðïõ áöéåñþíåôáé óôçí åñãáóßá (ôçí êáôåîï÷Þí äéáäéêáóßá ðïõ ìáò åîáóöáëßæåé áãáèÜ) åßíáé ÷áìÝíïò ÷ñüíïò. ¢ñá üóï ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï áöéåñþíïõìå óôçí åñãáóßá (êáé ôçí áðüêôçóç áãáèþí, åðïìÝíùò), ôüóï õðïâáèìßæïõìå ôçí ðïéüôçôá æùÞò ìáò. Ç ðïéüôçôá æùÞò, ëïéðüí, åßíáé äõíáôüí íá óõíäÝåôáé ìå ìéá áðïêáôÜóôáóç ôïõ áñ÷éêïý ÷áñáêôÞñá ôçò åñãáóßáò· üôáí, äçëáäÞ, ï Üíèñùðïò ðïõ åñãáæüôáí, áðïêôïýóå áõôü ôï óõíáßóèçìá ðëçñüôçôáò êáé éêáíïðïßçóçò, üôé åðéäñÜ åðÜíù óôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí ìå ôéò äõíÜìåéò ôïõ, ãéá íá áðåëåõèåñùèåß áðü ôéò öõóéêÝò áíÜãêåò ôïõ.  ìåëëïíôéêÝò ðñïïðôéêÝò ãéá ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï êáé ôçí áîéïðïßçóÞ ôïõ

•

•

Ç åêìç÷Üíéóç ôçò ðáñáãùãÞò ìåéþíåé ôéò èÝóåéò åñãáóßáò. Ïé áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò, ðñïêåéìÝíïõ, íá ìåéþóïõí ôá ðïóïóôÜ ôùí áíÝñãùí, ðñïóáíáôïëßæïíôáé óôç ìåßùóç ôùí ùñþí åñãáóßáò (âë. 35ùñï, ìåñéêÞ áðáó÷üëçóç ê.Ü.). Áõôü ðñáêôéêÜ, ìðïñåß íá óõíåðÜãåôáé ëéãüôåñç äïõëåéÜ ãéá üëïõò, áëëÜ äå óçìáßíåé êáèüëïõ, áýîçóç ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ êáé åðßëõóç ôùí âéïðïñéóôéêþí ðñïâëçìÜôùí. ÌÝ÷ñé óÞìåñá, üðïõ åöáñìüóôçêå ç ìåßùóç ôùí ùñþí åñãáóßáò, ðñïêåéìÝíïõ íá åíáñìïíéóôïýí ïé óõíèÞêåò ôçò áãïñÜò ìå ôá ïãêïýìåíá ðïóïóôÜ æÞôçóçò åñãáóßáò, áõôÞ óõíïäåýôçêå áðü ôç ìåßùóç ôùí êïéíùíéêþí áðïäï÷þí. ÅðïìÝíùò,

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 403

ÓÇÌÅÉÙÓÅÉÓ – ÐÅÑÉËÇØÇ

•

403

êÜèå óõæÞôçóç ãéá áýîçóç ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ ÷Üñç óôç ìç÷áíïñãÜíùóç ôçò ðáñáãùãÞò, áíÜãåôáé óôç óöáßñá ôïõ öáíôáóôéêïý. Ïé Üíèñùðïé óôéò áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò, áíáãêÜæïíôáé íá äïõëåýïõí ðåñéóóüôåñï (ðñùúíÞ, áðïãåõìáôéíÞ åñãáóßá), ðñïêåéìÝíïõ íá êáëýøïõí ôéò âéïðïñéóôéêÝò ôïõò áíÜãêåò. Ç ëïãéêÞ åîßóùóç, ðïõ ïäçãïýóå óôçí áýîçóç ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ ÷ùñßò ôç ìåßùóç ôùí áðïäï÷þí (âë. ó÷åôéêÜ, äïêßìéï ôïõ ÅõÜããåëïõ Ðáðáíïýôóïõ óåë. 282-286), äåí åðáëçèåýôçêå åîáéôßáò ôùí åããåíþí áäõíáìéþí ôïõ ïéêïíïìéêïý êáé êïéíùíéêïý ìáò óõóôÞìáôïò, ðïõ åêôñÝöåôáé áðü ôç äéáôÞñçóç ôùí áíéóïôÞôùí. ÅðéðëÝïí, ç åêìç÷Üíéóç ôçò ðáñáãùãÞò åß÷å êáôáóôñåðôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ìåãÜëá ôìÞìáôá ôïõ ðëçèõóìïý ôùí áíáðôõóóüìåíùí ÷ùñþí, ðïõ áíáãêÜóôçêáí íá áëëÜîïõí åßôå âéïñõèìïýò êáé åñãáóéáêü ðåñéâÜëëïí, åßôå íá óôñáöïýí ðñïò ôç ìåôáíÜóôåõóç. Ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ìå ôçí åêìç÷Üíéóç ë.÷. ôçò ãåùñãéêÞò ðáñáãùãÞò, äåí ìðüñåóáí íá áðïññïöÞóïõí ôïõò ìéêñáêáëëéåñãçôÝò, ðïõ ìåôáôñÜðçêáí óå «ðáñßåò» ôïõ ðåñéáóôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò ôùí ìåãáëïõðüëåþí ôïõò.

1ç Åñþôçóç: Âñåßôå ôç óùóôÞ óçìáóßá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: 1. Áìâëýò: á) ü÷é ïîýò â) ïîýò ã) ìõôåñüò ä) êïöôåñüò 2. Äçìïêüðïò: á) äçìïóéïãñÜöïò â) äçìïêñÜôçò ã) äéêôÜôïñáò ä) äçìáãùãüò

08.qxd

10/9/08 1:26 PM

Óåëßäá 404

404

3. ÊáôÜöùñïò:

4. Ðñïóùíõìßá:

5. ÐÜñùñïò:

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

á) ïëïöÜíåñïò â) êñõöüò ã) öïñôùìÝíïò ä) äõóâÜóôá÷ôïò á) ìåôáöïñÜ â) ðáñïìïßùóç ã) ðñïóöþíçóç ä) ðñüóèåôï üíïìá å) ðáñáôóïýêëé á) âéáóôéêüò â) êáèõóôåñçìÝíïò ã) ðáñÜëëçëïò ä) ðÜñïäïò å) åßóïäïò

ÁðÜíôçóç: Ïé óùóôÝò áðáíôÞóåéò åßíáé: 1. á, 2. ä, 3. á, 4. ä êáé å, 5. â.

2ç Åñþôçóç: ÁíôéêáôáóôÞóôå ìå éóïäýíáìåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò, ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò Þ öñÜóåéò: êÜìáôïò, ìõþíåò, öáéÜ ïõóßá, ðñïçãìÝíç ÷þñá, üëâéá ÷þñá. ÁðÜíôçóç: • • • • •

Ïé éóïäýíáìåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: êÜìáôïò = ìü÷èïò, êüðùóç, åîÜíôëçóç ìõþíåò = ìïýóêïõëá, ìýåò, «ðïíôßêéá» öáéÜ ïõóßá = åãêåöáëéêÞ ïõóßá, åîõðíÜäá ðñïçãìÝíç ÷þñá = åîåëéãìÝíç, áíåðôõãìÝíç, ðëïýóéá ÷þñá üëâéá ÷þñá = ìáêáñßá, åõôõ÷éóìÝíç, êáëüôõ÷ç ÷þñá

G

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 405

Ê ÑÉÔÇÑÉÁ Á ÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 406

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 407

1ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

Ï êïéíùíéêüò ñáôóéóìüò óÞìåñá Ñáôóéóìüò åßíáé Ýíá ðëÝãìá óôÜóåùí, óõìðåñéöïñþí Þ êáé èåóìéêþí äïìþí, ðïõ åîáíáãêÜæåé áíèñþðïõò óå ó÷Ýóåéò õðïôÝëåéáò êáé åîÜñôçóçò, ìå ìüíç áéôßá ôï ãåãïíüò üôé áíÞêïõí óå êÜðïéá ïìÜäá ìå éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Äßíåé Ýìöáóç óôéò äéáöïñÝò êáé ðáñáâëÝðåé ôçí ïìïéüôçôá. Áîéïëïãåß êáé äéáêñßíåé ôïõò áíèñþðïõò ìå âÜóç ôï «äéêü ìáò» óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôï «Üëëï». «¢ëëïí», äå, èåùñåß ï ñáôóéóìüò üðïéïí áðïêëßíåé áðü ôç äåäïìÝíç ôáõôüôçôá, ôçí êáôåóôçìÝíç ðëåéïíüôçôá, ôçí êñáôïýóá êáíïíéêüôçôá, äçëáäÞ üðïéïí åßíáé äéáöïñåôéêüò êáé áðïôåëåß «ìåéïíüôçôá». Ùò áéôéïëïãßá áíáöÝñåôáé ç õðáñêôÞ Þ õðïôéèÝìåíç äéáöïñåôéêüôçôá ôçò ïìÜäáò, ç ïðïßá äéáöïñåôéêüôçôá óõ÷íÜ áîéïëïãåßôáé áñíçôéêÜ ùò êáôùôåñüôçôá. Æïýìå ìéá åðï÷Þ • êïéíùíéêÞò äéïëßóèçóçò, • ðáèçôéêüôçôáò, áóôÜèåéáò êáé áäñÜíåéáò. óõìðåñéöïñÝò ðïõ åìðåñéÝ÷ïíôáé åí ðïëëïßò óôéò óôÜóåéò æùÞò ìáò, ôñïöïäïôþíôáò ôï öáéíüìåíï ôïõ êïéíùíéêïý äáñâéíéóìïý, ðïõ áðåéëåß íá áëëïéþóåé êáé íá èñõììáôßóåé ôéò áîßåò ôçò êïéíùíéêÞò äéêáéïóýíçò êé áëëçëåããýçò. Óôçí åðï÷Þ ìáò: • ôïõò ïñáìáôéóìïýò áíôéêáôÝóôçóå ç áäéáöïñßá, • ôçí êïéíùíéêÞ óõíåßäçóç ç Üêñáôç éäéïôÝëåéá, • ôéò áñ÷Ýò êáé ôéò áîßåò ç áðñïó÷çìÜôéóôç åîõðçñÝôçóç ðïéêßëùí óõìöåñüíôùí, • ðáñáãíùñßæïíôáé Þ ðáñáâéÜæïíôáé áíèñþðéíá äéêáéþìáôá, • áðåìðïëïýíôáé ïõóéþäåéò áíèñùðéóôéêÝò áñ÷Ýò. Ôá Üôïìá ðïõ Ý÷ïõí êÜðïéá éäéáéôåñüôçôá Þ ðïõ äïêéìÜæïíôáé áðü êÜðïéá áóèÝíåéá, Þ ðïõ ðñåóâåýïõí äéáöïñåôéêÝò éäÝåò Þ èñçóêåõôéêÝò äïîáóßåò, Þ ðïõ ãåíéêÜ áíÞêïõí óå êÜðïéá åéäéêÞ êáôçãïñßá, åîïóôñáêßæïíôáé ìå óõíïðôéêÝò äéáäéêáóßåò ðïõ óôçñßæïíôáé óôçí ðñïêáôÜëçøç, óôïõò ìç÷áíéóìïýò êïéíùíéêïý Þ ðïëéôéêïý åëÝã÷ïõ,

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

408

Óåëßäá 408

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Þ óôï ñáôóéóôéêü ãñÜììá êÜðïéùí íüìùí, ìå áðïôÝëåóìá íá óðñþ÷íïíôáé óôï êïéíùíéêü ðåñéèþñéï, íá ïìáäïðïéïýíôáé ãéá íá áóêåßôáé ðÜíù ôïõò áðïôåëåóìáôéêüôåñá ï êïéíùíéêïðïëéôéêüò Ýëåã÷ïò. ¸÷ù ôçí åëðßäá üôé ìå áõôÝò ôéò óêÝøåéò åðé÷åéñþ íá ñßîù ëßãï öùò óôç ëåéôïõñãßá ôçò åðéêñáôïýóáò êïéíùíéêÞò ïìÜäáò, þóôå íá êáôáíïçèåß ç äéáäéêáóßá ðåñéèùñéïðïßçóçò óå áôïìéêü Þ óå óõëëïãéêü åðßðåäï åêåßíùí ôùí ðñïóþðùí ðïõ åßôå äõóôñïðïýí óôéò åðéôáãÝò ôùí èåóìþí åßôå áìöéóâçôïýí êáôåóôçìÝíåò êïéíùíéêÝò äïìÝò ëåéôïõñãßáò åßôå äéáêñßíïíôáé áðü ìéá éäéáéôåñüôçôá ç ïðïßá äåí áðïäÝ÷åôáé ôï åðßóçìï êïéíùíéêü ðëáßóéï. Óôéò ìÝñåò ìáò æïýìå ðáñÜäïîá öáéíüìåíá ðïõ ïäçãïýí óå êïéíùíéêÜ áäéÝîïäá. Ç áðïôõ÷ßá ìåãÜëùí êéíçìÜôùí êáé ç êáôÜññåõóç ôùí éäåïëïãéþí ðïõ ôá óôÞñéîáí, ç ìïíïìåñÞò ôå÷íïëïãéêÞ áíÜðôõîç ìå ôéò åöéáëôéêÝò ðñïïðôéêÝò, ôñáõìáôßæïõí âáñéÜ ôçí êïéíùíéêÞ óõíåßäçóç. ÓÞìåñá ç öñßêç ôïõ óýã÷ñïíïõ êïéíùíéêïý êáéÜäá îåðåñíÜåé ôá üñéá ôçò öáíôáóßáò. Ï ñáôóéóìüò Þ ç îåíïöïâßá õðÜñ÷ïõí óå üëåò ôéò êïéíùíßåò ÷ùñßò ðïëéôéêÞ Þ êáé íïìéêÞ êÜëõøç. Åíéó÷ýïíôáé: • ìå ôçí áíï÷Þ ðïõ ïäçãåß óôçí áäéáöïñßá • öáíåñÜ Þ óõãêåêáëõììÝíá • ìå åíï÷Ýò Þ ÷ùñßò áõôÝò • ìå ôýøåéò Þ ÷ùñßò áõôÝò Ï êïéíùíéêüò ñáôóéóìüò áíáöÝñåôáé óå äéÜöïñåò ïìÜäåò, ïé ïðïßåò ùò ðñïò ôçí êáôáãùãÞ ôïõò êáé ùò ðñïò ôá ðïëéôéêÜ ôïõò äéêáéþìáôá äå äéáöÝñïõí áðü ôçí ðëåéïøçößá. ¼ìùò, óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ áíôéìåôùðßæïõí äéáêñßóåéò åîáéôßáò ôïõ ãåãïíüôïò üôé áíÞêïõí óå ìéá ïìÜäá ìå êÜðïéï ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá ôï ïðïßï åßôå ìå «áõôïíüçôï» ôñüðï áîéïëïãåßôáé äéáöïñåôéêÜ åßôå ïäçãåß óå êïéíùíéêü áðïêëåéóìü ôïõò öïñåßò ôïõ, åðåéäÞ ç êïéíùíßá óôçí ïñãÜíùóÞ ôçò áñíåßôáé íá ðÜñåé õðüøç ôçò ôçí ýðáñîç áíèñþðùí ìå äéáöïñåôéêÜ ãíùñßóìáôá êáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ. Áðü ôïí êïéíùíéêü ñáôóéóìü ðëÞôôïíôáé äõóôõ÷þò áêüìá ðïëëÝò öïñÝò ôá ðñüóùðá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò. ¸÷åé íüçìá íá áó÷ïëïýìáóôå ìå ôéò åêöÜíóåéò ôïõ êïéíùíéêïý Þ ðïëéôéêïý ñáôóéóìïý óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ôüóá Üëëá ðñïâëÞìáôá Ý÷ïõí óõóóùñåõôåß óôçí ðëÜôç ìáò; ¸÷åé, äéüôé ï êïéíùíéêüò ñáôóéóìüò äåí áðïôåëåß öáéíüìåíï ðïõ áíáðôýóóåôáé êáé ðáñáìÝíåé áðïìïíùìÝíï óôï äéêü ôïõ ôïìÝá. Áíôßèåôá, åßíáé ãíùóôü ðéá üôé ç ýðáñîç ñáôóéóôéêÞò èåþñçóçò åßíáé åðéêßíäõíç ãéá ïëüêëçñç ôçí êïéíùíßá. Åßíáé åðéêßíäõíç äéüôé ç ñáôóéóôéêÞ èåþñçóç –áêüìá êáé óå ó÷Ýóç ìå ìéá ìüíï ïìÜäá– ïäçãåß óå áëëáãÞ âáóéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ,

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 409

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

409

ëåéôïõñãåß ùò êáôáëýôçò ãéá ôçí áíÜðôõîç áíôéäçìïêñáôéêþí êáé áõôáñ÷éêþí óôÜóåùí êáé óõìðåñéöïñþí óå üëá ôá èÝìáôá êáé óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êïéíùíéêÞò æùÞò. Óå êÜèå Üíèñùðï ìðïñåß íá âñßóêåôáé ìÝóá ôïõ, óå êáôÜóôáóç õðïëáíèÜíïõóá, ôï êôÞíïò ôïõ ñáôóéóìïý. ¼ôáí áñíçôéêïß åíäïãåíåßò êáé åîùãåíåßò ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí øõ÷ïëïãßá ôïõ áíèñþðïõ åðéôñÝðïõí ôçí áöýðíéóÞ ôïõ, ôüôå ïé óôÜóåéò æùÞò êáé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ìðïñåß íá åêöñÜóåé óôïé÷åßá áðïêôÞíùóçò, ðïõ ïäçãïýí óå ðñÜîåéò êôçíùäßáò óôçñéãìÝíåò óå ìéá ðñùôüãïíç ëïãéêÞ êáé çèéêÞ. Óôï üíïìá ðïéáò áíèñþðéíçò êïéíùíßáò, ðïéïõ óôïé÷åéþäïõò óåâáóìïý ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò, áõôïâïõëßáò, áîéïêñáôßáò, äéáêñßíïõìå ôïõò ðïëßôåò óå êáíïíéêïýò êáé ìç êáíïíéêïýò; Áò ìç âéáóôåß êáíÝíáò íá óêåöôåß üôé äåí ôïí áöïñÜ ç õðüèåóç áõôÞ. Äåí åßíáé ìüíï áíèñùðéóôéêü êáèÞêïí, ïýôå áðïêëåéóôéêÜ ç áíÜãêç õðåñÜóðéóçò ôçò äçìïêñáôßáò ðïõ õðï÷ñåùôéêÜ ìáò ïäçãïýí óôçí áðüöáóç í’ áíôéóôáèïýìå óå êÜèå ìïñöÞ êïéíùíéêïý Þ ðïëéôéêïý ñáôóéóìïý. Åßíáé åðéðëÝïí ç áíÜãêç íá êñáôÞóïõìå Þ íá êáôáóôÞóïõìå ôçí êïéíùíßá ìáò éêáíÞ ãéá êáéíïôïìßåò óôïí êïéíùíéêü êáé ïéêïíïìéêü ôïìÝá. Ìéá ôÝôïéá êïéíùíßá ÷ñåéÜæåôáé ôç äéáöïñÜ êáé ôï óåâáóìü ôçò äéáöïñÜò. Áò óçìåéùèåß üôé ç éóôïñéêÞ åîÝëéîç áðÝäåéîå üôé åðéâßùóáí åêåßíá ôá öýëá ðïõ åîçìåñþèçêáí åõêïëüôåñá. Óôïí êüóìï êõñéÜñ÷çóáí åêåßíá ôá Ýèíç ðïõ óõãêñüôçóáí ôá óõìðáãÝóôåñá êïéíùíéêÜ óôñþìáôá. Êïéíùíßåò, Ýèíç êáé êñÜôç ìåãáëïýñãçóáí üôáí óåâÜóôçêáí êáé êáëëéÝñãçóáí ôéò äéáöïñÝò êáé êáôáóôñÜöçêáí üôáí áêïëïýèçóáí ôïõò ñáôóéóôéêïýò ìýèïõò. Áëßìïíï áí áöÞóïõìå ôéò äõíáìéêÝò ðïõ áíáðôýóóïõí ôá öáéíüìåíá áõôÜ íá ñçãìáôþóïõí ôçí êïéíùíéêÞ ìáò ôáõôüôçôá êáé íá âéÜóïõí ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò. Ç êïéíùíßá ìáò ïöåßëåé íá áíôéóôáèåß óôç öèïñÜ ôïõ ñáôóéóìïý êáé íá äéåêäéêÞóåé ôçí áöèáñóßá ôùí áîéþí ôçò êïéíùíéêÞò áëëçëåããýçò êáé ôçò áëëçëïáðïäï÷Þò ìåôáîý ôùí áíèñþðùí. Ç áíôéâßùóç óôá äéáëõôéêÜ öáéíüìåíá ôçò áðïêôÞíùóçò ôïõ ñáôóéóìïý åßíáé ç ðáéäåßá, üðùò Ýëåãå ï áåßìíçóôïò Ì. ×áôæéäÜêéò. Áí êáé ìéá êïéíùíßá ßóùí åßíáé áðü ôç öýóç ôçò áíÝöéêôç, ìéá êïéíùíßá äßêáéç áðïôåëåß Ýíá óôü÷ï åöéêôü. Ôá óêïõñéáóìÝíá ãñáíÜæéá ôùí áíôéêïéíùíéêþí óõìðëåãìÜôùí ôïõ ñáôóéóìïý ðñÝðåé íá áðïóêïõñéÜóïõìå êÜíïíôáò ðñÜîç æùÞò ôï óýíèçìá: «Åëåõèåñßá åßíáé ôï äéêáßùìá íá äéáöÝñåéò Þ êáé íá äéáöùíåßò», Ý÷ïíôáò ðÜíôá óôç ìíÞìç ìáò ôïõò óôß÷ïõò ðïõ óõíüäåõå ìå ôçí ôñïìðÝôá ôïõ ï áîÝ÷áóôïò Ëïýéò ¢ñìóôñïíãê.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 410

410

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

«ÊÜðïôå Þëèáí êáé ðÞñáí ôïõò Åâñáßïõò, äåí ìßëçóá ãéáôß äåí Þìïõí Åâñáßïò. ¾óôåñá ìÜæåøáí ôïõò åðáíáóôÜôåò, äåí ìßëçóá, ãéáôß Þìïõí Ýíáò Þóõ÷ïò ðïëßôçò. ÌåôÜ Þëèáí êáé ðÞñáí ôïõò ÷ñéóôéáíïýò, ðïôÝ äåí ìßëçóá. Ðïéïò íïéÜæåôáé ãéá èñçóêåßåò êáé ãéá ôÝôïéá; ôÝëïò Þëèáí ðÞñáí êáé ìÝíá, äåí ìßëçóá, äåí öþíáîá, Ýóêõøá ôï êåöÜëé, äåí æÞôçóá âïÞèåéá, ãéáôß ôüôå ðïõ Ýðñåðå íá öùíÜîù, íá äéáìáñôõñçèþ, íá ðáëÝøù, óõíÝ÷éæá áäéÜöïñïò ôç óêõöôÞ æùÞ ìïõ». Ðáíáãéþôçò Êïõñïýìðëçò åöçìåñßäá «Ôï ÂÞìá» 3 Äåêåìâñßïõ 1996

¢óêçóç Á: Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êåéìÝíïõ (100 – 120 ëÝîåéò). ÁðÜíôçóç: Óå ìéá åðï÷Þ êïéíùíéêÞò äéïëßóèçóçò êáé ðáèçôéêüôçôáò, ôï öÜíôáóìá ôïõ ñáôóéóìïý (öõëåôéêïý êáé êïéíùíéêïý) ï ïðïßïò ïñßæåôáé ùò ðëÝãìá óôÜóåùí, ðïõ åîáíáãêÜæåé ôïõò áíèñþðïõò óå ó÷Ýóåéò õðïôÝëåéáò êáé åîÜñôçóçò, áðåéëåß ôéò äçìïêñáôéêÝò ìáò åëåõèåñßåò. Ç áíï÷Þ áðÝíáíôé óôá öáéíüìåíá ñáôóéóìïý ðñïêáëåß åêâáñâÜñùóç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõ áíèñþðïõ êáé áíáðôýóóåé áíôéäçìïêñáôéêÝò/áõôáñ÷éêÝò ôÜóåéò óõìðåñéöïñÜò óå üëá ôá èÝìáôá ôçò êïéíùíéêÞò ìáò æùÞò. Ç áíÜãêç Üìõíáò áðÝíáíôé ó’ áõôü ôï öáéíüìåíï äåí åßíáé ìüíï áíèñùðéóôéêü êáèÞêïí Þ áíÜãêç õðåñÜóðéóçò ôçò äçìïêñáôßáò. Åßíáé êõñßùò, áíÜãêç íá êñáôçèåß ç êïéíùíßá éêáíÞ ãéá êáéíïôïìßåò óôïí êïéíùíéêü êáé ïéêïíïìéêü ôïìÝá. Ç éóôïñßá ôïõ ðïëéôéóìïý áðïäåéêíýåé üôé ç åîÝëéîç êáé ç áíÜðôõîç åðéôõã÷Üíåôáé ìüíï óôéò êïéíùíßåò åêåßíåò, üðïõ ôï äéêáßùìá óôç äéáöïñåôéêüôçôá ãßíåôáé óåâáóôü. Ç íßêç êáôÜ ôïõ ñáôóéóìïý ðåñíÜåé ìÝóá áðü ôçí ðáéäåßá ðïõ êáëëéåñãåß ôçí áíåêôéêüôçôá êáé ôïí áëëçëïóåâáóìü.

¢óêçóç  1: á. Äþóôå üóá ðåñéóóüôåñá óýíèåôá ìðïñåßôå ìå ôç ëÝîç ìßóïò.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 411

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

411

ÁðÜíôçóç: Ôá óýíèåôá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: ìéóáëëïäïîßá, ìéóÜíèñùðïò, ìéóïãýíçò, ìéóÝëëçíáò, ìéóáíäñßá – ìßóáíäñïò ê.Ü. â. Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: äéïëßóèçóç, Üêñáôïò, ðåñéèùñéïðïßçóç, êáôáëýôçò ìåãáëïõñãþ. ÁðÜíôçóç: Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • Ç äéïëßóèçóç ôçò äñá÷ìÞò Ýíáíôé ôïõ äïëáñßïõ óõíå÷ßóôçêå ãéá Ýêôç óõíå÷Þ çìÝñá. • Ìå Üêñáôï åíèïõóéáóìü õðïäÝ÷ôçêå ôï ðëÞèïò ôá éíäÜëìáôÜ ôïõ. • Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ ç äéáäéêáóßá ðåñéèùñéïðïßçóçò ïëüêëçñùí ïìÜäùí ôïõ ðëçèõóìïý, áðïôåëåß óýìðôùìá êïéíùíéêïý ñáôóéóìïý. • Ç êõâÝñíçóç èåùñåß üôé ïé ðñüóöáôåò åîåëßîåéò óôïí ôïìÝá ôçò åîùôåñéêÞò ðïëéôéêÞò èá ëåéôïõñãÞóïõí ùò êáôáëýôçò ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ êáé ôç óôÜóç ôïõ åêëïãéêïý óþìáôïò. • Ôïí ðÝìðôï ð.÷. áéþíá, ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ìåãáëïýñãçóáí óå üëïõò ôïõò ôïìåßò. ã. Äþóôå ôçí åñìçíåßá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí êáé öñÜóåùí: áðåìðïëþ, êïéíùíéêüò äáñâéíéóìüò, ñçãìáôþíù. ÁðÜíôçóç: Ç åñìçíåßá ôùí ðééï êÜôù ëÝîåùí êáé öñÜóåùí åßíáé: • áðåìðïëþ = áèåôþ, åãêáôáëåßðù êÜôé éåñü êáé óðïõäáßï • êïéíùíéêüò äáñâéíéóìüò = ç áíôßëçøç êáôÜ ôçí ïðïßá ï éó÷õñüôåñïò åßíáé ðñïïñéóìÝíïò íá õðåñéó÷ýåé óå âÜñïò ôïõ áóèåíÝóôåñïõ· Þ ìéá öõëÞ/Ýèíïò åßíáé ðñïïñéóìÝíç-ï íá õðåñéó÷ýåé óå âÜñïò áóèåíÝóôåñùí öõëþí/åèíþí. • ñçãìáôþíù = äçìéïõñãþ, áíïßãù ñÞãìáôá.

¢óêçóç  2: Ï óõããñáöÝáò ãñÜöåé: «Ç áíôéâßùóç óôá äéáëõôéêÜ öáéíüìåíá ôçò áðïêôÞíùóçò ôïõ ñáôóéóìïý åßíáé ç ðáéäåßá, üðùò Ýëåãå ï áåßìíçóôïò Ì. ×áôæéäÜêéò». Áíáðôýîôå ôçí ðéï ðÜíù Üðïøç óå ìßá Þ äýï ðáñáãñÜöïõò. ÁðÜíôçóç: Ç ðáéäåßá åßíáé ç âáóéêÞ êïéíùíéêÞ ëåéôïõñãßá ÷Üñç óôçí ïðïßá åðéôåëåßôáé ç êïéíùíéêïðïßçóç ôïõ áôüìïõ, áëëÜ êáé ç áíÜðôõîç ôùí ðíåõìáôéêþí êáé øõ÷éêþí éäéïôÞ-

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 412

412

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ôùí ôïõ áôüìïõ. Ç áîßá ôçò ðáéäåßáò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé ç öýóç ôïõ áíèñþðïõ âñßóêåôáé õðü äéáìüñöùóç êáé Üñá äÝ÷åôáé ïõóéáóôéêÝò áëëáãÝò. Ìßá ïñèÞ, äçìïêñáôéêÞ êáé áíèñùðéóôéêÞ ðáéäåßá èá óôñÝøåé ôï íåáñü Üôïìï ðñïò ôçí åðéèõìçôÞ êáôåýèõíóç, ðïõ äåí åßíáé Üëëç áðü ôçí êáëëéÝñãåéá ôçò áíåêôéêüôçôáò, ôçò åõèõêñéóßáò, ôçò åîçìÝñùóçò ôùí çèþí êáé ôçò áðåëåõèÝñùóçò áðü ôçí Üãíïéá, ôç ìïéñïëáôñßá, ôéò ðñïëÞøåéò êáé ôéò ðñïêáôáëÞøåéò. Ìå ôçí åõåñãåôéêÞ åðßäñáóç ôçò ðáéäåßáò, ç øõ÷Þ ôïõ áíèñþðïõ åõáéóèçôïðïéåßôáé, ôá Ýíóôéêôá åîáíèñùðßæïíôáé êáé ïé áéóèÞóåéò åêëåðôßæïíôáé. Ï «ðåðáéäåõìÝíïò» Üíèñùðïò åðéôõã÷Üíåé íá «îïñêßóåé» ôï öÜíôáóìá ôïõ ñáôóéóìïý ãéáôß áíôéëáìâÜíåôáé üôé åßíáé ðñïúüí ðñïêáôáëÞøåùí, Üãíïéáò êáé Üêñáôïõ åãùéóìïý. Ç åõèýíç ôïõ éäßïõ, ùò ðíåõìáôéêïý áíèñþðïõ, åßíáé ìåãÜëç, áöïý ïöåßëåé íá ðáëÝøåé ãéá ôéò äçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò êáé ôá áíèñùðéóôéêÜ éäåþäç, åÜí åðéèõìåß ôçí ðñüïäï êáé ôçí êïéíùíéêÞ åõçìåñßá.

¢óêçóç  3: Ï ôßôëïò ôïõ Üñèñïõ åßíáé: Ï êïéíùíéêüò ñáôóéóìüò óÞìåñá. Ìðïñåßôå íá åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï ðïõ ìåëåôÞóáôå, ðáñáäåßãìáôá êïéíùíéêïý ñáôóéóìïý; ÁðÜíôçóç: ÐñáãìáôéêÜ, ï ôßôëïò ôïõ Üñèñïõ åßíáé: Ï êïéíùíéêüò ñáôóéóìüò óÞìåñá. Åíôïýôïéò äåí áíáöÝñïíôáé ðáñáäåßãìáôá êïéíùíéêïý ñáôóéóìïý. Ï óõããñáöÝáò áíáöÝñåé üôé: «áðü ôïí êïéíùíéêü ñáôóéóìü ðëÞôôïíôáé äõóôõ÷þò áêüìá ðïëëÝò öïñÝò ôá ðñüóùðá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò». ÁõôÞ ç ñÞóç ôïõ, áðïôåëåß êáé ôï ìïíáäéêü óáöÝò ðáñÜäåéãìá êïéíùíéêïý ñáôóéóìïý. Ðïéï ðÜíù áíáöÝñåé ãåíéêÜ, üôé ðåñéèùñéïðïéïýíôáé åêåßíåò ïé êïéíùíéêÝò ïìÜäåò ðïõ åßôå äõóôñïðïýí/åðéêñßíïõí (ó) ôïõò èåóìïýò, åßôå äéáêñßíïíôáé áðü ìéá éäéáéôåñüôçôá. Ìðïñïýìå, ëïéðüí íá õðïèÝóïõìå üôé ìéëÜåé ãéá äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò óõëëïãéêüôçôåò ðïõ äåí óõìâéâÜæïíôáé ìå ôçí õöéóôÜìåíç êïéíùíéêÞ óõìðåñéöïñÜ Þ ãéá äéÜöïñåò êáôçãïñßåò ìå éäéáéôåñüôçôåò (ïìïöõëüöéëïé, Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò ê.ô.ë.)

¢óêçóç  4: Óõìöùíåßôå ìå ôçí Üðïøç üôé óå «êÜèå Üíèñùðï ìðïñåß íá âñßóêåôáé ìÝóá ôïõ, óå êáôÜóôáóç, õðïëáíèÜíïõóá, ôï êôÞíïò ôïõ ñáôóéóìïý». Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå ìßá ðáñÜãñáöï.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 413

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

413

ÁðÜíôçóç: Óýìöùíá ìå åéäéêïýò åñåõíçôÝò ï ñáôóéóìüò, óå äéáöïñåôéêÞ, áðü ôç óçìåñéíÞ, èåùñçôéêÞ âÜóç, áðïôåëåß ðáíÜñ÷áéï õðüäåéãìá êïéíùíéêÞò óõìðåñéöïñÜò. Öáßíåôáé üôé åßíáé ôï åðéãÝííçìá ôïõ ïñìÝìöõôïõ áíôáãùíéóôéêïý ðíåýìáôïò ôïõ áíèñþðïõ, ðïõ óõìðëÝ÷ôçêå Üññçêôá ìáæß ôïõ, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí óõãêñïýóåùí êáé ôùí ðïëÝìùí ìåôáîý ôùí áíôéìá÷üìåíùí áíèñùðßíùí ïìÜäùí ãéá åðéâïëÞ êáé ðïëéôéêÞ åîïõóßá. ÅðåéäÞ ùò äüãìá åßíáé áðëïõóôåõôéêü êáé ãåíéêåõôéêü óõãêñáôåßôáé êáé áöïìïéþíåôáé åýêïëá, áöïý äåí áðáéôåß ðïëýðëïêç äéáíïçôéêÞ åñãáóßá. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá ï ñáôóéóìüò âñßóêåôáé óå ëáíèÜíïõóá êáôÜóôáóç ìÝóá óå êÜèå Üíèñùðï áíåîáñôÞôïõ êáôáãùãÞò êáé ðñïÝëåõóçò. Áí õðïèÝóïõìå, ìÜëéóôá, üôé ç áíÜðôõîç ôïõ ñáôóéóìïý óôçñßæåôáé êõñßùò óôçí ýðáñîç ìéáò áíåîÝëåãêôçò øõ÷ïëïãéêÞò ëåéôïõñãßáò, ôçò ðñïêáôÜëçøçò, äçëáäÞ, äéáðéóôþíïõìå ôçí ïñèüôçôá ôïõ ðéï ðÜíù óõëëïãéóìïý.

¢óêçóç Ã: ÁíáöÝñïíôáò ðáñáäåßãìáôá áðü ôçí åëëçíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, ìåëåôÞóôå ôéò âáóéêÝò áéôßåò ôïõ ñáôóéóìïý, ó’ Ýíá åëåýèåñï êåßìåíï, ðïõ ìðïñåß íá áðåõèýíåôáé óôï ó÷ïëéêü ðåñéïäéêü (500-600 ëÝîåéò). ÁðÜíôçóç: Ç ¸êèåóç ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ðïõ äüèçêå óôç äçìïóéüôçôá ôçí ðåñáóìÝíç ¢íïéîç ðñïêáëåß âáèýôáôåò áíçóõ÷ßåò ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôùí áôïìéêþí åëåõèåñéþí êáé ôùí óôïé÷åéùäþí áíèñùðßíùí äéêáéùìÜôùí. Ôï «åëëçíéêü êåöÜëáéï» ôçò Ýêèåóçò êÜíåé ëüãï ãéá «ôõ÷áßïõò» èáíÜôïõò – áðü «ðõñÜ» áóôõíïìéêþí ïñãÜíùí – Áëâáíþí êáé åíüò ôóéããÜíïõ. ÊÜíåé, åðßóçò, ëüãï ãéá ôéò Üèëéåò óõíèÞêåò êñÜôçóçò ìåôáíáóôþí êáé êáêïìåôá÷åßñéóçò êñáôïõìÝíùí óå áóôõíïìéêÜ ôìÞìáôá. ÊÜíåé, üìùò ëüãï êáé ãéá äéáêñßóåéò åéò âÜñïò ôùí ïéêïíïìéêþí ðñïóöýãùí êáé ôùí åîáèëéùìÝíùí, ðïõ öèÜíïõí óôç ÷þñá ìáò ìå êÜèå åßäïõò ðëåïýìåíï, áíáæçôþíôáò Ýíá êáëýôåñï áýñéï ãéá áõôïýò êáé ôá ðáéäéÜ ôïõò. Åßíáé ãíùóôü, Üëëùóôå, üôé ç ðëåéïøçößá ôùí ïéêïíïìéêþí ðñïóöýãùí óôçí ÅëëÜäá, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ùò öèçíü åñãáôéêü äõíáìéêü ãéá ôï «åëëçíéêü ïéêïíïìéêü èáýìá» ôçò äåêáåôßáò ôïõ ’90. Ìüíï ðïõ ïé óõíèÞêåò åéóüäïõ êáé ôï çìé-ðáñÜíïìï êáèåóôþò ðáñáìïíÞò ôïõò, ôïõò êáôÝóôçóáí èýìáôá åêìåôÜëëåõóçò êáé åõÜëùôïõò óå êÜèå åßäïò äéáêñßóåùí õðü ôçí áðåéëÞ ôçò óýëëçøçò êáé ôçò áðÝëáóçò áðü ôç ÷þñá. Ç ðáñïõóßá üìùò, ôùí ìåôáíáóôþí óôç ÷þñá ìáò, âïçèïýíôùí êáé ôùí Ì.Ì.Å., óõíäÝèçêå ìå ôçí áýîçóç ôçò åãêëçìáôéêüôçôáò êáé Ýðåéôá, áðü ôçí åíäåêÜôç Óåðôåìâñßïõ

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

414

Óåëßäá 414

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ìå ôçí “ôñïìïêñáôßá” êáé ôï èñçóêåõôéêü öáíáôéóìü. Ðñüóöáôç Ýñåõíá ðïõ äéåíåñãÞèçêå óôïõò ÷þñïõò ôùí ìåôáíáóôþí áðïäåéêíýåé üôé «ï ñáôóéóìüò åßíáé ôï õð’ áñéèìüí Ýíá ðñüâëçìá» ãé’ áõôïýò «óôçí åðáöÞ ôïõò ìå ôéò äéïéêçôéêÝò õðçñåóßåò áëëÜ êáé ôïõò ¸ëëçíåò ãåßôïíÝò ôïõò (25,1%). [ÐçãÞ: Äçìïóêüðçóç ÌRB, Iïýëéïò 2002] Ï ñáôóéóìüò, üðùò åßíáé ãíùóôü, óôçñßæåôáé óå áðëïõóôåõôéêÝò ãåíéêåõôéêÝò áíôéëÞøåéò “ðåñß áíùôåñüôçôáò” åíüò Ýèíïõò Þ ìéáò öõëÞò Ýíáíôé êÜðïéùí Üëëùí öõëþí Þ åèíþí ðïõ èåùñïýíôáé ùò ìåéïíåêôïýíôá. Ç áíôßëçøç üôé õðÜñ÷åé áéôéáêÞ ó÷Ýóç áíÜìåóá óå öõóéêþò êëçñïíïìïýìåíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé óå êÜðïéá Üëëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ üðùò ç íüçóç, ç ðñïóùðéêüôçôá, ç åîõðíÜäá, äåí áíôÝ÷åé óå áõóôçñÞ êñéôéêÞ. Ùò óçìáíôéêüôåñç áéôßá ôïõ ñáôóéóìïý ðñïâÜëëåôáé áðü ôïõò åéäéêïýò åñåõíçôÝò (êïéíùíéïëüãïé, áíèñùðïëüãïé, øõ÷ïëüãïé ê.Ü.) ç ðñïêáôÜëçøç. Ç ðñïêáôÜëçøç åßíáé øõ÷ïëïãéêü öáéíüìåíï êáé ïñßæåôáé ùò ìßá óõíáéóèçìáôéêÞ óôÜóç (åõíïúêÞ Þ áñíçôéêÞ) åíüò áíèñþðïõ Þ ìéáò ïìÜäáò ðïõ õðÜñ÷åé ÷ùñßò – Þ ðñéí – ôçí ýðáñîç óõãêåêñéìÝíùí áðïäåßîåùí Þ åìðåéñéþí ãéá ôá Üôïìá ìéáò Üëëçò ïìÜäáò. Ïé ðñïêáôáëÞøåéò äçìéïõñãïýíôáé ìå ôçí õðïâïëÞ, ôá óôåñåüôõðá, ôçí Üãíïéá. ÓõíáöÞò ìå ôçí ðñïêáôÜëçøç åßíáé êáé ç ÷ñÞóç óôåñåïôýðùí óôçí êïéíùíéêÞ æùÞ. Ç åõêïëßá ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôá óôåñåüôõðá óôç ó÷çìáôïðïßçóç, ôç óõãêñÜôçóç êáé ôçí áöïìïßùóÞ ôïõò åõíïåß ôçí áíÜðôõîç ñáôóéóôéêþí èåùñéþí. Ôá óôåñåüôõðá áöïñìþíôáé áðü ôçí Ýìöõôç ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ íá êáôáôÜóóåé ðñüóùðá, ãåãïíüôá êáé êáôáóôÜóåéò óå êáôçãïñßåò, ïé ïðïßåò ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ôçí áðëïúêüôçôá êáé ôçí Ýëëåéøç áðïäåßîåùí. Óôçí ðïñåßá, åîáéôßáò ôçò åõêïëßáò ðïõ ðáñÝ÷ïõí óôï ÷ñÞóôç ôïõò, ôá óôåñåüôõðá ëáìâÜíïõí ôçí éó÷ý ôùí áîéùìÜôùí, ðïõ üìùò åäñÜæïíôáé óå õðïèÝóåéò êáé óå ðñïóùðéêÜ óôïé÷åßá êáé ü÷é óå áðïäåéêôéêü õëéêü êáé áíôéêåéìåíéêïýò ðáñÜãïíôåò. Ùóôüóï, ôá óôåñåüôõðá åäñáéþíïíôáé êáé áðïêôïýí ôï ÷áñáêôÞñá ìéáò “áîéùìáôéêÞò ðåðïßèçóçò” ðïõ íáé ìåí óôçñßæåôáé óå õðïêåéìåíéóìïýò, áëëÜ ðïõ ìå ôçí éó÷ý ôçò, ïäçãåß óôç äéáôýðùóç èÝóåùí ðïõ áðÝ÷ïõí ðïëý áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ï âáèìüò áöïìïßùóçò êáé ÷ñÞóçò ôùí óôåñåïôýðùí åßíáé áíÜëïãïò ìå ôï ÷áñáêôÞñá êáé ôç öýóç ôçò åêðáßäåõóçò ôïõ êÜèå áíèñþðïõ. ÁðïöáóéóôéêÞ, ôÝëïò, åðßäñáóç –üðùò åðéóÞìáíáí åéäéêïß åñåõíçôÝò– áóêåß êáé ôï êïéíùíéêïðïëéôéêü ðåñéâÜëëïí. ¸÷åé ðáñáôçñçèåß üôé ï åìöïñïýìåíïò ìå ñáôóéóôéêÝò áíôéëÞøåéò, Üíèñùðïò áìâëýíåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ, üôáí æÞóåé ó’ Ýíá ðåñéâÜëëïí ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áíåêôéêüôçôá, ôçí åëåõèåñßá êáé ôïí áíèñùðéóìü.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 415

2ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

Ôï íÝï «ÐÝôñéíï äá÷ôõëßäé» ¸íá ãáëëéêü ëåîéêü ôïõ 1690 ïñßæåé ôçí ðüëç ùò «ôüðï äéáìïíÞò åíüò áñêåôÜ ìåãÜëïõ ðëçèõóìïý ðïõ óõíÞèùò ðåñéêëåßåôáé áðü ôåß÷ç». Áí óôçí ðñïóå÷Þ óýíïäï êïñõöÞò ôùí «ÄåêáðÝíôå» óôç Óåâßëëç õéïèåôçèïýí ôá ó÷Ýäéá ôùí Âñõîåëëþí ãéá êïéíÞ åõñùðáúêÞ ìåèïñéáêÞ öñïõñÜ êáé óõíå÷Þ ðáñáêïëïýèçóç ôçò çëåêôñïíéêÞò åðéêïéíùíßáò ôùí ðïëéôþí, ôüôå ôá ëåîéêÜ ôïõ 21ïõ áéþíá èá ïñßæïõí ôçí Åõñþðç ùò ôçí ðñþôç óôçí éóôïñßá Þðåéñï ðïõ äåí èá ðåñéêëåßåôáé ðéá áðü Ýíá «ðÝôñéíï äá÷ôõëßäé», áëëÜ áðü Ýíáí áäéáðÝñáóôï çëåêôñïíéêü êáé óôñáôéùôéêü èþñáêá. Ôï øõ÷ñïðïëåìéêü Óéäçñïýí ÐáñáðÝôáóìá îáíáãéåííéÝôáé ìåôáëëáãìÝíï, åíþ Ýíá êáô’ åîï÷Þí ìåóáéùíéêü óýìâïëï, ôá ôåß÷ç ôùí ðüëåùí, åðéóôñÝöåé ìå íÝá ìïñöÞ. Óå êõñéïëåêôéêÜ ðåñéôåé÷éóìÝíåò êïéíüôçôåò æïõí óÞìåñá ðåñßðïõ ïêôþ åêáô. êÜôïéêïé ôùí Ç.Ð.Á. («ÃêÜñíôéáí», 3.6.02). Ôï ðéï ÷ôõðçôü äåßãìá ôçò «ðïëåïäïìßáò ôïõ öüâïõ» âñßóêåôáé óôçí Êáëéöüñíéá, üðïõ Ýíáò ïéêéóìüò äéáèÝôåé ôÜöñï, êéíçôÞ ãÝöõñá êáé Ýíá ìç÷áíéóìü ðïõ êáôáóôñÝöåé ôá ëÜóôé÷á ôùí «áãíþóôïõ ôáõôüôçôáò áõôïêéíÞôùí». ¼ìùò ôá éäéùôéêÜ ôåß÷ç áíÞêïõí óôç äåêáåôßá ôïõ ’90: Ôþñá ôá ôåß÷ç ðáßñíïõí çðåéñùôéêÞ äéÜóôáóç êáé äåí ðñïïñßæïíôáé ìüíï ãéá ôçí áðïèÜññõíóç ôùí ìåôáíáóôþí êáé ôùí åðßäïîùí ôñïìïêñáôþí, áëëÜ ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôïõ åóùôåñéêïý «å÷èñïý». Ôáõôü÷ñïíá, ðïëëáðëáóéÜæïíôáé ïé íÝïõ ôýðïõ óôáèìïß äéïäßùí. Óå ëßãï ç ÁôôéêÞ Ïäüò êáé ïé ìåëëïíôéêïß êëþíïé ôçò èá èõìßæïõí ôïí Äïýíáâç êáé ôïí ÑÞíï, üðïõ êÜðïôå õðÞñ÷áí 77 êáé 74 äéüäéá áíôéóôïß÷ùò, ðïõ ôá êáôÞñãçóå ï Ãåñìáíüò áõôïêñÜôïñáò ôïí 13ï áéþíá (üðùò äéáâÜæïõìå óôï áðïëáõóôéêü âéâëßï ôïõ Èüäùñïõ Éùáííßäç «Öñåéäåñßêïò ´») Äéüäéá, üìùò, êáôáâÜëëïíôáé êáé ãéá ôçí åßóïäï (ëáèñáßá Þ íüìéìç) óôçí áãïñÜ åñãáóßáò. Äéüäéá (öáêåëÜêé) áðáéôïýíôáé ãéá ôçí åîáóöÜëéóç ìéáò êëßíçò óå Ýíá «êáëü» íïóïêïìåßï, ãéá ôï äéêáßùìá íá ìáò ÷åéñïõñãÞóåé Ýíáò «åðþíõìïò» ãéáôñüò Þ êáé ãéá ôç äñáðÝôåõóç êñáôïõìÝíùí áðü êñáôéêÝò öõëáêÝò. Ìå «éäåïëïãéêÜ» äéüäéá, ìå áíôßôéìï ôçí øÞöï, éóïäõíáìïýí ïé ðñïåêëïãéêÝò åîáããåëßåò ãéá äéïñéóìïýò óôï Äçìüóéï. Äéü-

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

416

Óåëßäá 416

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

äéá ðëçñþíïõìå ãéá íá íïéêéÜóïõìå ìéá ïìðñÝëá êáé ìéá ðëáóôéêÞ îáðëþóôñá óå ìéá äçìüóéá ðáñáëßá, äéüäéá (óå êïììùôÞñéá, ãõìíáóôÞñéá ê.ë.ð.) ãéá íá åßìáóôå ùñáßïé, ðáñáãùãéêïß, áðáó÷ïëÞóéìïé, åíþ âáñéÜ, áóÞêùôá êáé ÷ñüíéá åßíáé ôá äéüäéá ôçò ðáñáðáéäåßáò. Óýíèçìá, ðáñáóýíèçìá, öÝéò êïíôñüë, ðåñßðïëïé êáé êÜãêåëá óå ðáíåõñùðáúêÞ êëßìáêá. Ç Üíïäïò ôçò îåíüöïâçò, ëáúêéóôéêÞò ÁêñïäåîéÜò äåí áñêåß ãéá ôçí åñìçíåßá ôïõ öáéíïìÝíïõ. Áõôü ðïõ ôþñá áðïêáëýðôåôáé åßíáé ç ìéæÝñéá, ç ìéêñïøõ÷ßá ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò, ðïõ åõáããåëßæåôáé ôçí åëåýèåñç äéáêßíçóç. ¼ìùò ç åëåõèåñßá ðåñéïñßæåôáé óôá êåöÜëáéá êáé óôçí ðáãêüóìéá åëßô ôùí äéá÷åéñéóôþí ôïõò, êáèþò êáé óôá ðñïúüíôá ôçò õðïêïõëôïýñáò. Ç åëåýèåñç äéáêßíçóç ôçò åñãáóßáò Ýñ÷åôáé äåýôåñç, üðùò äåýôåñç Ýñ÷åôáé ç åëåýèåñç äéáêßíçóç ôçò ãíþóçò. ÊÜðïéïé õðïóôçñßæïõí ðùò ôï óçìåñéíü ìïíôÝëï åßíáé ðéï áíôéäñáóôéêü áðü ôçí ðñïçãïýìåíç åíóÜñêùóÞ ôïõ óôçí ðåñßïäï 1870 – 1914, üôáí ôïõëÜ÷éóôïí áíáãíùñéæüôáí üôé ç ìåôáíÜóôåõóç áðïññïöïýóå ôïõò êïéíùíéêïýò êñáäáóìïýò. Êáèþò åðÝôñåðå óôïõò áíèñþðïõò íá áíôáðïêñßíïíôáé óôá óéíéÜëá ôçò áãïñÜò êáé íá ìåôáêéíïýíôáé åêåß üðïõ õðÞñ÷áí äïõëåéÝò êáé åõçìåñßá. Ðáãêïóìéïðïßçóç, ëïéðüí, ìå áãêáèùôü óõñìáôüðëåãìá, óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ç Ýêñçîç ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé ôçò åðéóôÞìçò õðüó÷åôáé ôï ôÝëïò ôçò áìÜèåéáò, ôçò ðåßíáò, ôçò êáèõóôÝñçóçò êáé ôïõ öüâïõ. ÌáñéÜíá ÔæéáíôæÞ Ç ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ 9 Éïõíßïõ 2002

¢óêçóç Á: Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (100-120 ëÝîåéò) ÁðÜíôçóç: Ôï öÜóìá ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý êáé ôçò áóôõíüìåõóçò ðëáíÜôáé åðÜíù áðü ôçí Åõñþðç. Óôçí åðï÷Þ ìáò, üðïõ ç Ýêñçîç ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé ôçò åðéóôÞìçò åõáããåëßæåôáé ôç íßêç ôïõ áíèñþðïõ åðÜíù óôçí ðåßíá, ôçí öôþ÷åéá êáé ôçí áìÜèåéá, íÝá

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 417

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

417

ôåß÷ç õøþíïíôáé ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóôáôåýóïõí ôá óõìöÝñïíôá ôçò êïéíùíéêÞò åëßô áðü ôïõò “åóùôåñéêïýò å÷èñïýò”. Ôåß÷ç, üìùò õøþíïíôáé êáé ãéá íá ðåñé÷áñáêþóïõí ôéò êïéíùíßåò ôçò áíåðôõãìÝíçò Åõñþðçò, ðïõ áðåéëïýíôáé áðü ôï êýìá ìåôáíÜóôåõóçò ôùí áðüêëçñùí ôïõ óýã÷ñïíïõ êüóìïõ. Ôá öáéíüìåíá, üìùò, ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý äåí ðåñéïñßæïíôáé óôçí áóôõíïìïêñáôßá êáé ôçí øý÷ùóç ãéá ôçí “áóöÜëåéá” áëëÜ ðáñáôçñïýíôáé êáé óå êÜèå ðôõ÷Þ ôçò êáèçìåñéíüôçôáò ôùí ðïëéôþí (íïóïêïìåßï, äéáóêÝäáóç, åñãáóßá êáé áëëïý). Áðïäåéêíýåôáé, äçëáäÞ óôçí ðñÜîç üôé ç åëåõèåñßá ôïõ óýã÷ñïíïõ ðáãêïóìéïðïéçìÝíïõ ðïëéôéóìïý áöïñÜ ìüíï óôá êåöÜëáéá êáé ôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõò.

¢óêçóç  1: á. Áðïäþóôå óôá åëëçíéêÜ ôïõò üñïõò: åëßô, õðïêïõëôïýñá, öÝéò êïíôñüë. ÁðÜíôçóç: Ç áðüäïóç ôùí üñùí áõôþí óôá åëëçíéêÜ åßíáé: • åëßô: Ôï áíþôåñï êïéíùíéêÜ/ïéêïíïìéêÜ, áëëÜ ìåñéêÝò öïñÝò êáé ðíåõìáôéêÜ, ôìÞìá åíüò êïéíùíéêïý óõíüëïõ. Ïé åêëåêôïß. Ï üñïò ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç ãáëëéêÞ ëÝîç, élite (ïé åêëåêôïß, ïé äéáëå÷ôïß) • õðïêïõëôïýñá: ÊÜèå áðïêëßíïõóá –óå ó÷Ýóç ìå ôçí êõñßáñ÷ç óõìðåñéöïñÜ – êïõëôïýñá ðïõ áíáðôýóóåôáé áðü äéÜöïñåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò. ÌåéùôéêÜ, äçëþíåé êáé ôçí ÷áìçëÞò áéóèçôéêÞò ðïéüôçôáò ðïëéôéóôéêÞ ðáñáãùãÞ. • öÝéò êïíôñüë: Ï Ýëåã÷ïò ðñïóþðïõ. ¸ëåã÷ïò ðïõ áóêåßôáé áðü åéäéêÜ üñãáíá áóöáëåßáò (éäéùôéêÞ áóôõíïìßá), ðñïêåßìåíïõ íá åðéôñáðåß Þ ü÷é ç åßóïäïò êÜðïéïõ áôüìïõ óå ÷þñïõò óõíåóôéÜóåùí, äéáóêÝäáóçò ê.Ü. â. Íá äþóåôå ôá áíôþíõìá ôùí ðéï êÜôù ëÝîåùí: áðïèÜññõíóç, ìéêñïøõ÷ßá, êáôáñãþ, óéíéÜëá, áíôéäñáóôéêüò. ÁðÜíôçóç: • • • • •

Ôá áíôþíõìá ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: áðïèÜññõíóç ≠ åíèÜññõíóç ìéêñïøõ÷ßá ≠ ìåãáëïøõ÷ßá êáôáñãþ ≠ åðáíáöÝñù óå éó÷ý óéíéÜëá ≠ óÞìáôá (åäþ ìå ôçí Ýííïéá, êåëåýóìáôá) áíôéäñáóôéêüò ≠ ðñïïäåõôéêüò, ðñùôïðïñéáêüò, ñéæïóðáóôéêüò

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 418

418

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç  2: Íá äþóåôå óôï Üñèñï Ýíáí ôßôëï ìå ó÷üëéï êáé Ýíáí ôßôëï ÷ùñßò ó÷üëéï. ÁðÜíôçóç: Ï ôßôëïò ìå ó÷üëéï ðïõ æçôåßôáé èá ìðïñïýóå íá Þôáí: “Ç Åõñþðç ôïõ öüâïõ êáé ôïõ áðïêëåéóìïý”. Ï ôßôëïò ÷ùñßò ó÷üëéï ðïõ æçôåßôáé èá ìðïñïýóå íá Þôáí: “Óôçí ÅõñùðáúêÞ ÄéÜóêåøç ôçò Óåâßëëçò, ïé áðïöÜóåéò ãéá êïéíÞ åõñùðáúêÞ ìåèïñéáêÞ öñïõñÜ”.

¢óêçóç  3: Íá ãñÜøåôå ôá ãñÜììáôá ôçò óôÞëçò Á êáé äßðëá óå êÜèå ãñÜììá ôïõò áñéèìïýò áðü ôç óôÞëç Â, ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôéò óùóôÝò ðñïôÜóåéò, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï ðïõ óáò Ý÷åé äïèåß. Á  á) õéïèåôïýí 1. ìÝôñá ðñïóôáóßáò ôùí ìåôáíáóôþí â) ðïëëáðëáóéÜæïíôáé 2. ç Üíïäïò ôçò îåíüöïâçò ëáúêéóôéêÞ ÁêñïäåîéÜò ã) áðïêáëýðôåôáé 3. ç ìéæÝñéá, ç ìéêñïøõ÷ßá ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò 4. ïé ðñïåêëïãéêÝò åîáããåëßåò ãéá äéïñéóìïýò 5. ïé íÝïõ ôýðïõ óôáèìïß äéïäßùí 6. ðåñéôåé÷éóìÝíåò êïéíüôçôåò 7. ôá ó÷Ýäéá ôùí Âñõîåëëþí ãéá êïéíÞ ÅõñùðáúêÞ ìåèïñéáêÞ öñïõñÜ. ÁðÜíôçóç: Ôá óùóôÜ æåýãç åßíáé: á) 7, â) 5, ã) 3

¢óêçóç  4: Ç óõããñáöÝáò áíáöÝñåé óôï êåßìåíü ôçò: “Áõôü ðïõ ôþñá áðïêáëýðôåôáé åßíáé ç ìéæÝñéá, ç ìéêñïøõ÷ßá ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò, ðïõ åõáããåëßæåôáé ôçí åëåýèåñç äéáêßíçóç”. Áíáðôýîôå ôéò áðüøåéò óáò óå ìßá Þ äýï ðáñáãñÜöïõò. ÁðÜíôçóç: Ùò ðáãêïóìéïðïßçóç ïñßæåôáé ç äçìéïõñãßá ìéáò ðáãêüóìéáò áãïñÜò, üðïõ èá êé-

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 419

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

419

íïýíôáé åëåýèåñá ôá êåöÜëáéá, ïé ðëçñïöïñßåò êáé ôá ðñïúüíôá. Ùóôüóï, ðáñÜ ôá öáéíïìåíéêÜ èåôéêÜ óôïé÷åßá áõôÞò ôçò ðïëéôéêïïéêïíïìéêÞò êßíçóçò, åðéóçìáßíïíôáé äéÜöïñåò ðáñáëåßøåéò, ðáëéíäñïìÞóåéò êáé ïðéóèïäñïìÞóåéò, ðïõ óôçí ðñÜîç áðïäåéêíýïõí, üôé ç åëåýèåñç äéáêßíçóç, óôïí ðáãêïóìéïðïéçìÝíï ðëáíÞôç áöïñÜ áðïêëåéóôéêÜ óôá êåöÜëáéá êáé ôïõò äéá÷åéñéóôÝò ôïõò. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ç óáöÞò óõíôçñçôéêÞ óôñïöÞ ôùí äçìïêñáôéêþí êïéíùíéþí ôïõ áíåðôõãìÝíïõ êüóìïõ, ìå ðñüó÷çìá ôç “óõëëïãéêÞ áóöÜëåéá”, Ýðåéôá áðü ôéò åðéèÝóåéò ôçò åíäåêÜôçò Óåðôåìâñßïõ, áðåéëåß ôá áôïìéêÜ êáé ôá óõëëïãéêÜ äéêáéþìáôá ôùí ðïëéôþí. Ç ðáãêïóìéïðïßçóç ùò Ýííïéá ðïõ åõáããåëéæüôáí ôçí åëåýèåñç äéáêßíçóç ôùí éäåþí êáé ôçí áðñüïðôç ìåôáêßíçóç ôùí ðïëéôþí, áðïìÝíåé êåíÞ ðåñéå÷ïìÝíïõ. Ïé ìåôáêéíÞóåéò ôùí áðïêëÞñùí ôïõ óõóôÞìáôïò, ðåñéïñßæïíôáé. Ï Ýëåã÷ïò êïéíùíéêþí óõëëïãéêïôÞôùí êáé Üëëùí ðïëéôéêþí êéíçìÜôùí ãßíåôáé áóöõêôéêüôåñïò êáé åíôïíüôåñïò. Áíôßèåôá, ç åëåýèåñç äéáêßíçóç ôùí åìðïñåõìÜôùí, ôùí êåöáëáßùí êáé ôùí ðëçñïöïñéþí áóôõíüìåõóçò, óõíå÷ßæåôáé áðñüóêïðôá. Áðïäåéêíýåôáé, åðïìÝíùò, üôé ç ðáãêïóìéïðïßçóç óôçí ïõóßá äåí áíôéðñïóùðåýåé ôßðïôå áð’ üóá åõáããåëßæïíôáé ïé õðïóôçñéêôÝò ôçò. Áíôßèåôá, åõèýíåôáé ãéá ôçí åîáèëßùóç êáé ôïí áðïêëåéóìü åêáôïììõñßùí áíèñþðùí óôïí êüóìï.

¢óêçóç Ã: Ó’ Ýíá åëåýèåñï êåßìåíï (500-600 ëÝîåéò) íá áíáëýóåôå ôéò áéôßåò ãéá ôéò ïðïßåò ôï öáéíüìåíï ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý Ý÷åé åíôáèåß óôéò ìÝñåò ìáò. ÁðÜíôçóç: Áíáìößâïëá, ôï óïê ðïõ õðÝóôç ï áíåðôõãìÝíïò äõôéêüò êüóìïò ìåôÜ ôéò ôñïìïêñáôéêÝò åðéèÝóåéò ôçò åíäåêÜôçò Óåðôåìâñßïõ Þôáí éó÷õñüôáôï êáé éêáíü íá äéêáéïëïãÞóåé ùò Ýíá âáèìü ôç óõëëïãéêÞ øý÷ùóç “ðåñß áóöÜëåéáò” ðïõ êáôÝëáâå ôï óýíïëï ôùí ðïëéôéêþí ôïõ äõíÜìåùí. Ùóôüóï, ç áõôáñ÷éêÞ óôñïöÞ ôçò ðëåéïøçößáò ôùí äçìïêñáôéêþí êïéíùíéþí êáé ç õéïèÝôçóç “ïëïêëçñùôéêþí” ìïíôÝëùí áóôõíüìåõóçò êáé åëÝã÷ïõ ôùí êõâåñíþìåíùí, áëëÜ êáé ôùí “ðáñåßóáêôùí” ðïõ ðñïóðáèïýí íá ðáñåéóäýóïõí ó’ áõôÝò, åßíáé ìéá “ìáêñÜ ðïñåßá” ðïëéôéêÞò ìåôáóôñïöÞò, ðïõ ÷ñïíïëïãåßôáé Þäç áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò ðñïçãïýìåíçò äåêáåôßáò, ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíç ìå ôç ëÞîç ôïõ “øõ÷ñïý ðïëÝìïõ” êáé ôç óõíáêüëïõèç ðôþóç ôùí êáèåóôþôùí ôïõ “õðáñêôïý óïóéáëéóìïý”. Ï êïéíùíéêüò áðïêëåéóìüò êáé ïé ïéêïíïìéêÝò áíéóüôçôåò ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí Ýùò óÞìåñá ôï áêïëïõèïýìåíï ðïëéôéêü êáé ïéêïíïìéêü óýóôçìá áíÜðôõîçò, åíôåßíïíôáé ôþñá, åîáéôßáò ôïõ äüãìáôïò ãéá ôçí áóöÜëåéá ôùí ðïëéôþí, ôï ïðïßï êáèßóôáôáé óå ðñùôáñ÷éêü ìÝëçìá ôùí êïéíùíéþí ôïõ áíåðôõãìÝíïõ êüóìïõ. Ôï äüãìá áõôü, üìùò

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

420

Óåëßäá 420

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

óõíôåßíåé óôçí áðïäüìçóç ôïõ äçìïêñáôéêïý ÷áñáêôÞñá ôùí êïéíùíéþí áõôþí êáé åõèýíåôáé ãéá ôçí êáôáðÜôçóç èåìåëéùäþí óõëëïãéêþí êáé áôïìéêþí äéêáéùìÜôùí. Ïé ðñïôÜóåéò ôùí äåêáðÝíôå, óôçí ðñüóöáôç åõñùðáúêÞ äéÜóêåøç, ãéá êïéíÝò åõñùðáúêÝò ìåèïñéáêÝò öñïõñÝò, êáôáäåéêíýïõí ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò. ÁëëÜ êáé óôï åóùôåñéêü ôùí åõñùðáúêþí êïéíùíéþí, ç Ýíôáóç ôçò êñáôéêÞò ôñïìïêñáôßáò (ðáñáêïëïõèÞóåéò, êëåéóôÜ êõêëþìáôá ìáãíçôïóêüðçóçò, áóôõíïìïêñáôßáò), äåí áöÞíïõí ðåñéèþñéá áéóéïäïîßáò. Ï äçìïêñáôéêüò ÷áñáêôÞñáò, ç áíåêôéêüôçôá êáé ç ðïëéôéóìéêüôçôá ôùí åõñùðáúêþí êïéíùíéþí ôßèåíôáé õðü äéùãìü. Ï áðïêëåéóìüò áõôüò áöïñÜ êáé ôïõò “ðáñåßóáêôïõò” (ôïõò ìåôáíÜóôåò, ôïõò ðñüóöõãåò, ôïõò êáôáôñåãìÝíïõò) ðïõ åðé÷åéñïýí íá æçôÞóïõí Üóõëï êáé áíèñþðéíåò óõíèÞêåò äéáâßùóçò óôéò ðëïýóéåò êáé áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáé ôçò Âüñåéáò ÁìåñéêÞò. Ïé “ðáñßåò” ôïõ óõóôÞìáôïò âñßóêïíôáé óôï óôü÷áóôñï êáé óõíäÝïíôáé åõèÝùò ìå ôçí åãêëçìáôéêüôçôá, ôçí ôñïìïêñáôßá êáé ôï èñçóêåõôéêü öáíáôéóìü, ü÷é ìüíï áðü ôá áêñïäåîéÜ/ëáúêéóôéêÜ êüììáôá, áëëÜ êáé áðü ôéò ðáñáäïóéáêÝò ðïëéôéêÝò äõíÜìåéò, ðïõ ðñïóðáèïýí ì’ áõôüí ôïí ôñüðï íá ðåñéïñßóïõí ôéò ìåôáêéíÞóåéò øçöïöüñùí ôïõò ðñïò åîôñåìéóôéêÝò ïìÜäåò êáé êüììáôá. Åíôïýôïéò, ï êïéíùíéêüò áðïêëåéóìüò åíôåßíåôáé óÞìåñá êáé åîáéôßáò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò êïéíùíéêÞò êáé ôçò ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò, ðïõ ðñïùèåßôáé êáé åíéó÷ýåôáé áð’ üëïõò ôïõò èåóìïýò ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò. Ï óýã÷ñïíïò ôå÷íïêñáôéêüò ðïëéôéóìüò ìáò, ìå ôç óáöÞ ÷ñçóéìïèçñéêÞ áíôßëçøç êáé ôï åõäéÜêñéôï áíôáãùíéóôéêü ôïõ ðíåýìá, áðïìáêñýíåôáé áðü ôá áíèñùðéóôéêÜ éäåþäç, ôïí áëôñïõúóìü êáé ôç óõíáäåëöéêüôçôá. Ïé ïîýôáôåò ïéêïíïìéêÝò áíéóüôçôåò ìåãåíèýíïõí ôï ÷Üóìá áíÜìåóá óôçí êïéíùíéêÞ åëßô êáé ôá õðÜëëçëá óôñþìáôá. Ïé áíÝóåéò êáé ï ðëïýôïò ðïõ áðïëáìâÜíïõí åëÜ÷éóôïé Üíèñùðïé ðñÝðåé íá ðñïóôáôåõôåß ìå êÜèå ìÝóï êáé êÜèå ôßìçìá. Ç ðáãêïóìéïðïßçóç ùò êßíçìá ðïõ åõíïåß ôçí åëåýèåñç äéáêßíçóç êåöáëáßùí êáé áãáèþí åîáóöáëßæåé óôéò êïéíùíéêÝò åëßô ôï ðñïíüìéï ôïõ ðëïýôïõ êáé ôùí õøçëþí ïéêïíïìéêþí êåñäþí· åíôåßíåé, üìùò êáé ôçí áðüãíùóç êáé ôï Üã÷ïò ôùí áóöõêôéïýíôùí ðëçèõóìþí, ôüóï óôï åóùôåñéêü, üóï êáé óôï ðåñéèþñéï ôùí åõñùðáúêþí êïéíùíéþí. Ùò ìÝôñï ãéá ôçí õðåñÜóðéóç ôùí êåêôçìÝíùí ðñïêñßèçêå, ï Ýëåã÷ïò êÜèå åßäïõò, ç ðåñé÷áñÜêùóç êáé ï áðïêëåéóìüò áðü ôéò ðïëéôéêÝò äéáäéêáóßåò, ôùí áíèñþðùí ðïõ æçôïýí Ýíá êáëýôåñï ìÝëëïí ãé’ áõôïýò êáé ôéò ïéêïãÝíåéÝò ôïõò. Ôï áßôçìá, åðïìÝíùò ãéá ôçí “êáôåäÜöéóç” ôùí “ôåé÷þí”, ðïõ ç ðïëéôéêÞ åîïõóßá õøþíåé ìå êÜèå åõêáéñßá, ðñïâÜëëåé åðéôáêôéêüôåñï áðü ðïôÝ, ãéáôß áðåéëåß ôéò äçìïêñáôéêÝò ìáò ðáñáäüóåéò êáé ôïí ðïëéôéóìü.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 421

3ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

ÓåîïõáëéêÞ äïõëåßá: ìéá üøç ôçò ãõíáéêåßáò ìåôáíÜóôåõóçò. Ç ðåñßðôùóç ìéáò 20÷ñïíçò ÍéãçñéáíÞò Ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá áíáðôýóóåôáé ìå ãïñãïýò ñõèìïýò ìéá íÝá ...åìðïñéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ðïõ áðïöÝñåé ôåñÜóôéá êÝñäç. Ôï ãõíáéêåßï óþìá, ùò áíôéêåßìåíï óåîïõáëéêÞò õðåñåêìåôÜëëåõóçò, åßíáé ôï åìðüñåõìá ðïõ äéáêéíåßôáé ïñãáíùìÝíá áðü ôïí áðïêáëïýìåíï Ôñßôï Êüóìï Þ ôéò ÷þñåò ôçò ÁíáôïëéêÞò Åõñþðçò êáé ôçò ðñþçí ÅÓÓÄ ðñïò ôéò ïéêïíïìéêÜ áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò ôçò Äýóçò. Ï áñéèìüò ôùí íÝùí êáôÜ êáíüíá áëëïäáðþí ãõíáéêþí, ðïõ öèÜíïõí óôá ìçôñïðïëéôéêÜ êÝíôñá êáé åêðïñíåýïíôáé óå óõíèÞêåò äïõëåßáò, äÝóìéåò ôùí äïõëåìðüñùí ðïõ ïñãáíþíïõí ôï ôáîßäé óôç ãç ôçò åðáããåëßáò, áõîÜíåôáé êáèçìåñéíÜ. ¼óïí áöïñÜ óôéò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí óôï íÝï ôýðïõ äïõëåìðüñéï Ý÷ïõìå êáé óôçí ÅëëÜäá áñêåôÝò ðëÝïí åìðåéñßåò. ¢ëëùóôå, ìå áöïñìÞ ôç äçìéïõñãßá ÖåìéíéóôéêÞò Ðñùôïâïõëßáò êáôÜ ôçò åîáíáãêáóôéêÞò ðïñíåßáò ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí ôï 1998 åß÷å äçìïóéåýóåé êáé ç Åðï÷Þ áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá êáé áðüøåéò. Óôï ðáñáêÜôù, êåßìåíï, áðüóðáóìá Üñèñïõ óå åëåýèåñç áðüäïóç, ðïõ äçìïóéåýôçêå óôçí ÅL PAIS óôéò 27/2/2001, áðïôõðþíåôáé ìéá ôõðéêÞ ðåñßðôùóç áëëïäáðÞò, èýìáôïò óåîïõáëéêÞò äïõëåßáò óôçí Éóðáíßá. ¼ìùò, ôï ßäéï óõìâáßíåé êáèçìåñéíÜ êáé óôçí ÅëëÜäá. ¸ôóé êáé áëëéþò, ôï æÞôçìá áõôü åßíáé âáèýôáôá ðïëéôéêü êáé ìáò áöïñÜ üëåò êáé üëïõò. Ç ÔæÝíéöåñ, 20 ÷ñïíþí, æïýóå óå Ýíá áãñïôéêü ÷ùñéïõäÜêé ôçò Íéãçñßáò ìáæß ìå ôçí ðÜìöôù÷ç êáé ðïëõìåëÞ ïéêïãÝíåéÜ ôçò, Ýöôáóå ðñüóöáôá óôï éóðáíéêü êñÜôïò. Åßíáé ìéá áðü ôéò 150 íåáñÝò íéãçñéáíÝò ðïõ Þëèáí ðáñÜíïìá – ìÝóù Ìáñüêïõ – ôïõò ôåëåõôáßïõò 4 ìÞíåò. Ç åðé÷åßñçóç ôçò ðáñÜíïìçò ìåôáöïñÜò (3.400 ÷éëéüìåôñá áðüóôáóç) êáé åéóüäïõ óôç Íüôéá Éóðáíßá Þôáí åðéôõ÷Þò: ïýôå óõëëÞøåéò, ïýôå áðåëÜóåéò. ¸öôáóå óôç Ìáäñßôç áöïý, ìåôáîý Üëëùí, ôáîßäåøå 10 þñåò üñèéá óå Ýíá åðéóöáëÝò ðëïéÜñéï ìáæß ìå Üëëåò 30 íåáñÝò ãõíáßêåò, óõìðáôñéþôéóóÝò ôçò Þ áðü ôç Óá÷Üñá. ¼ñèéåò, ãéá íá ìçí ðéÜíïõí ðïëý ÷þñï êáé íá ÷ùñÝóïõí ðåñéóóüôåñá Üôïìá, þóôå ç ðáñÜíïìç ìåôáöï-

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

422

Óåëßäá 422

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

ñÜ ôïõò íá åßíáé ðéï åðéêåñäÞò åðé÷åßñçóç. Óôç Ìáäñßôç Þôáí äåóìåõìÝíç óôïõò äïõëåìðüñïõò ðïõ êáíüíéóáí ôçí üëç åðé÷åßñçóç ôçò íÝáò æùÞò ôçò íá ðáñïõóéáóôåß óå óõãêåêñéìÝíç äéåýèõíóç. Åêåß, ôçí ðåñßìåíå ç óõìðáôñéþôéóóÜ ôçò, ÉâÝâ 22 ÷ñïíþí, ðñþçí ðüñíç ðïõ óÞìåñá Ý÷åé áíÝëèåé óôçí éåñáñ÷ßá ôçò óõãêåêñéìÝíçò óðåßñáò äïõëåìðüñùí. Áðü åêåßíç ôç óôéãìÞ äåí õðÜñ÷åé äéáöõãÞ. Ôï åéóéôÞñéï ãéá ôç Äýóç êïóôßæåé ðïëý áêñéâÜ. Ç ôéìÞ ôïõ áðïôõðþíåôáé óôï óõìâüëáéï ðïõ åßíáé õðï÷ñåùìÝíç íá õðïãñÜøåé «õðüó÷ïìáé íá ðëçñþóù óôç èåßá ìïõ ÉâÝâ ôï ðïóü ôùí 40.000$. Äçëþíù üôé äå èá ðáñáâéÜóù ôïõò üñïõò ôïõ óõìâïëáßïõ êáé äåí èá ðù ôßðïôá óôçí áóôõíïìßá ìÝ÷ñé íá ðëçñþóù ôï ðáñáðÜíù ðïóü. ÅÜí ðáñáâéÜóù ôïõò üñïõò ôïõ óõìâïëáßïõ ç èåßá ÉâÝâ Ý÷åé ôï äéêáßùìá íá óêïôþóåé åìÝíá Þ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ìïõ». Ç ÔæÝíéöåñ åêðïñíåýåôáé óôï ìåãÜëï ðÜñêï ôçò Ìáäñßôçò Casa de Campo, üðïõ çìßãõìíç ðñïóöÝñåé ôï óþìá ôçò óôïõò ÷éëéÜäåò ïäçãïýò ðïõ ôï äéáó÷ßæïõí êáèçìåñéíÜ. [...] óå ìéá þñá «åîõðçñåôåß» ìÝ÷ñé ðÝíôå ðåëÜôåò [....] âãÜæåé ðåñßðïõ 24.000 äñ÷. ôçí çìÝñá. Áí êÜíåé êñýï Þ âñÝ÷åé ï áñéèìüò ôùí ðåëáôþí êáé ôá ÝóïäÜ ôçò ìåéþíïíôáé êáôÜ ðïëý. Áðü üëá áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá ôÞò ìÝíïõí ðïëý ëßãá. ÐñÝðåé íá ðëçñþóåé 4.000 äñ÷. ôçí çìÝñá ãéá ôñïöÞ êáé óôÝãç óôç óðåßñá ðïõ ôçí åêìåôáëëåýåôáé. Áðü ôá õðüëïéðá, ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ðñÝðåé íá ôï áðïôáìéåýóåé, áöïý êÜèå 10 çìÝñåò ðñÝðåé íá ðëçñþíåé ôéò äüóåéò ôïõ äáíåßïõ (140.000 äñ÷.) óôçí ÉâÝâ. Ìå ôá ëßãá ÷ñÞìáôá ðïõ ôçò áðïìÝíïõí áãïñÜæåé öôçíÜ ñïý÷á ãéá íá Ý÷åé ðåñéóóüôåñïõò ðåëÜôåò êáé íá îåðëçñþóåé ôï ÷ñÝïò. Ãíùñßæåé ðëÝïí üôé êáé ç ðáñáìéêñÞ êáèõóôÝñçóç óôçí êáôáâïëÞ ôùí äüóåùí åðéöÝñåé îõëïäáñìü êáé êÜèå åßäïõò êáêïðïßçóç. ÊÜðïéá óôéãìÞ ìðïñåß íá ðïõëçèåß óå Üëëïõò óùìáôÝìðïñïõò, óôçí ôéìÞ ôùí 4 åêáôïììõñßùí ðåñßðïõ, ãéá íá ôçí åêìåôáëëåõôïýí óå ìðáñ ôùí åèíéêþí äñüìùí. Åêåß, ôçò áëëÜæïõí óôÝêé êÜèå 21 çìÝñåò åðåéäÞ ðáñáìÝíåé ðáñÜíïìç. Ç ÉâÝâ êáé êÜðïéïé áðü ôïõò åêìåôáëëåõôÝò ôçò óõíåëÞöèçóáí. Ôá êéôÜðéá ôçò ÉâÝâ Þôáí áðïêáëõðôéêÜ ôüóï ãéá ôïí áñéèìü ôùí íÝùí ãõíáéêþí ðïõ åêìåôáëëåýåôáé ôï óõãêåêñéìÝíï êýêëùìá üóï êáé ãéá ôá ôåñÜóôéá ðïóÜ ðïõ åéóðñÜôôåé. Ç æùÞ üìùò ôçò ÔæÝíéöåñ äåí áëëÜæåé. Èá åîáêïëïõèÞóåé ãéá ðÝíôå ðåñßðïõ ÷ñüíéá ôç óêëáâéÜ ôçò ìÝ÷ñé íá áðïðëçñþóåé, óôçí áíôéêáôáóôÜôñéá ôçò ÉâÝâ, ôï ôüóï áêñéâü åéóéôÞñéï. Ãåùñãßá Íôïýóéá ç åðï÷Þ, 4 Ìáñôßïõ 2001

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 423

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

423

¢óêçóç Á: Íá ãñÜøåôå ìéá ðéï åëåýèåñç ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (100-120 ëÝîåéò). ÁðÜíôçóç: Ìéá ðôõ÷Þ ôçò ãõíáéêåßáò áíéóïôéìßáò êáé åêìåôÜëëåõóçò åßíáé êáé ç áíáãêáóôéêÞ åêðüñíåõóç íåáñþí êïñéôóéþí áðü ôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò êáé ôá êñÜôç ôçò áíáôïëéêÞò Åõñþðçò êáé ôçò ðñþçí ÅÓÓÄ. Áõôü ôï ðáñÜíïìï åìðüñéï áíèñùðßíùí ðëáóìÜôùí, Ý÷åé ëÜâåé áíçóõ÷çôéêÝò äéáóôÜóåéò, üðùò áðïäåéêíýåôáé êáé áðü ôá ó÷åôéêÜ óôïé÷åßá ôçò ÖåìéíéóôéêÞò Ðñùôïâïõëßáò êáôÜ ôçò åîáíáãêáóôéêÞò ðïñíåßáò ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí. Ç ðåñßðôùóç ôçò ÔæÝíéöåñ, ðïõ ðåñéãñÜöåé ôï êåßìåíï åßíáé ðÜíùêÜôù üìïéá ì’ áõôÞí ôçò áíôßóôïé÷çò “Éñßíáò” Þ “ÍáôÜóáò” óôçí ÅëëÜäá. Ðáíôïý, óå üëåò ôéò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, üðïõ ôï ñåýìá ôçò ìåôáíÜóôåõóçò åßíáé éó÷õñü, ôï öáéíüìåíï ôçò óåîïõáëéêÞò åêìåôÜëëåõóçò áðïôåëåß ìéá áêüìá ðôõ÷Þ ôïõ êïéíùíéêïý áðïêëåéóìïý êáé ôùí ñáôóéóôéêþí äéáêñßóåùí.

¢óêçóç  1: á. Íá ó÷çìáôßóåôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: õðåñåêìåôÜëëåõóç, éåñáñ÷ßá, åðéóöáëÞò, öåìéíéóôéêüò. ÁðÜíôçóç: • • • •

Ïé öñÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: Ç õðåñåêìåôÜëëåõóç ôùí öõóéêþí ðëïõôïðáñáãùãéêþí ðçãþí åß÷å áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ãéá ôçí éóïññïðßá ôïõ ðëáíÞôç. ÐáñáêÜìðôïíôáò ôá åìðüäéá áíÞëèå óôçí êïñõöÞ ôçò åêêëçóéáóôéêÞò éåñáñ÷ßáò. Ôï ôáîßäé ìå ðëïßï, äß÷ùò ôá áðáñáßôçôá óùóôéêÜ ìÝóá åßíáé åðéóöáëÝò. Ôï öåìéíéóôéêü êßíçìá áíáðôý÷èçêå êáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôùí ðåñáóìÝíùí äåêáôéþí óôéò ÷þñåò ôçò äõôéêÞò Åõñþðçò.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 424

424

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Â. Âñåßôå éóïäýíáìåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ôùí ðáñáêÜôù ëÝîåùí êáé öñÜóåùí: åêðïñíåýåôáé, ãç ôçò åðáããåëßáò, êéôÜðéá. ÁðÜíôçóç: Ïé éóïäýíáìåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: • åêðïñíåýåôáé: åêäßäåôáé, ëáúê. “êÜìåé ðåæïäñüìéï” • ãç ôçò åðáããåëßáò: ï ðáñÜäåéóïò: êÜèå åýöïñç êáé ðëïýóéá ãç· ï ðñïïñéóìüò ãéá ôïõò áðåëðéóìÝíïõò ðñüóöõãåò êáé ìåôáíÜóôåò. • êéôÜðéá: âéâëßá, ôåôñÜäéá, áôæÝíôåò.

¢óêçóç  2: Óôçí ðåñßïäï ðïõ óáò äßíåôå íá áíôéêáôáóôÞóåôå ôéò õðïãñáììéóìÝíåò ëÝîåéò ìå Üëëåò, ÷ùñßò íá áëëïéþíåôáé ç óçìáóßá ôïõ êåéìÝíïõ: “¢ëëùóôå, ìå áöïñìÞ ôç äçìéïõñãßá ÖåìéíéóôéêÞò Ðñùôïâïõëßáò êáôÜ ôçò åîáíáãêáóôéêÞò ðïñíåßáò ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí ôï 1998 åß÷å äçìïóéåýóåé êáé ç Åðï÷Þ áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá êáé áðüøåéò” ÁðÜíôçóç: Ç ðåñßïäïò ìðïñåß íá ðÜñåé ôçí ðéï êÜôù ìïñöÞ: “¢ëëùóôå, ìå áöïñìÞ ôç äçìéïõñãßá ÖåìéíéóôéêÞò Êßíçóçò êáôÜ ôçò êáôáíáãêáóôéêÞò ðïñíåßáò ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí ôï 1998 åß÷å ðáñïõóéÜóåé êáé ç Åðï÷Þ áíôßóôïé÷á óôïé÷åßá êáé áðüøåéò”.

¢óêçóç  3: Äéáôõðþóôå Ýíáí ôßôëï ìå ó÷üëéï êáé Ýíáí ôßôëï ÷ùñßò ó÷üëéï ãéá ôï êåßìåíï ðïõ óáò äüèçêå. ÁðÜíôçóç: Ï ôßôëïò ìå ó÷üëéï ðïõ æçôåßôáé èá ìðïñïýóå íá Þôáí: Óýã÷ñïíá óêëáâïðÜæáñá êáé óêëÜâïé óôçí «ðïëéôéóìÝíç» Åõñþðç ôïõ 21ïõ áéþíá. Ï ôßôëïò ÷ùñßò ó÷üëéï ðïõ æçôåßôáé èá ìðïñïýóå íá Þôáí: Ç åîáíáãêáóôéêÞ ðïñíåßá ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí.

¢óêçóç  4: Ç óõããñáöÝáò õðïóôçñßæåé üôé ç åîáíáãêáóôéêÞ ðïñíåßá ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí åßíáé “æÞôçìá âáèýôáôá ðïëéôéêü êáé ìáò áöïñÜ üëåò êáé ü-

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 425

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

425

ëïõò”. Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå áõôÞ ôçí Üðïøç; ÅêèÝóôå ôéò äéêÝò óáò, óå ìßá Þ äýï ðáñáãñÜöïõò. ÁðÜíôçóç: ¼ðùò ôá ðåñéóóüôåñá èÝìáôá, ðïõ áðáéôïýí äñáóôéêÞ áíôéìåôþðéóç, Ýôóé êáé ôï èÝìá ôçò ãõíáéêåßáò åêìåôÜëëåõóçò, åßíáé âáèýôáôá ðïëéôéêü, ãéáôß áðïäåéêíýåé ôï Ýëëåéìá åêåßíùí ôùí êïéíùíéêþí õðçñåóéþí, ðïõ åßíáé óå èÝóç íá áíôéìåôùðßóïõí ôÝôïéïõ åßäïõò öáéíüìåíá. Åßíáé âáèýôáôá ðïëéôéêü ãéáôß êáôáäåéêíýåé ôçí áäéáöïñßá ôùí êñáôéêþí öïñÝùí áðÝíáíôé óå ìéá äéáñêÞ êáé õðïôéìçôéêÞ, ãéá ôç ãõíáßêá, êáôÜóôáóç, ðïõ äéáéùíßæåé ôçí áíéóïôéìßá ôçò –óå ó÷Ýóç ìå ôïí Üíäñá– êáé ôçí åêìåôÜëëåõóÞ ôçò áðü ðáñÜêåíôñá êáé êõêëþìáôá, ôá ïðïßá áíôëïýí íïìéìïðïßçóç áðü ôçí ðáíôá÷ïý ðáñïýóá áíäñïêñáôïýìåíç/óåîéóôéêÞ éäåïëïãßá. Ç áõãÞ ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá âñÞêå ôïí êüóìï äé÷áóìÝíï êáé ðñïâëçìáôéóìÝíï ãéá ôéò õöéóôÜìåíåò óõíèÞêåò óå ü,ôé áöïñÜ ôá áíèñþðéíá äéêáéþìáôá. Ïé äéåèíåßò ïñãáíþóåéò åðéóçìáßíïõí ðáñáëåßøåéò êáé ðáñáâéÜóåéò êÜèå åßäïõò êáé ìïñöÞò. Êáé óôçí ÅëëÜäá ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá, ôçí ðýëç ôçò Åõñþðçò óôá ÂáëêÜíéá êáé ôç Ìåóüãåéï, ïé óõíèÞêåò æùÞò åíüò óçìáíôéêïý ôìÞìáôïò ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí åßíáé Üèëéåò. Ç ðåðïßèçóç üôé ç äïõëåßá, ôõðéêÜ êáé ïõóéáóôéêÜ, åß÷å êáôáñãçèåß êáé üôé ç êáôï÷ýñùóç ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò åßíáé åê “ôùí ùí ïõê Üíåõ”, áðïäåéêíýåôáé êßâäçëç. Ç êáôáíáãêáóôéêÞ åêðüñíåõóç ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí åßíáé óýìðôùìá ôçò óÞøçò ôïõ ðïëéôéóìïý ìáò. Åßíáé ôï ðåäßï, üðïõ ç áíèñþðéíç áîéïðñÝðåéá êáé ôï äéêáßùìá ôçò áõôïäéÜèåóçò ôïõ óþìáôüò ìáò áìöéóâçôïýíôáé, êáôáññáêþíïíôáò êáé åõôåëßæïíôáò ôç ãõíáßêá, ôïí Üíèñùðï, ôçí åëåõèåñßá êáé ôçí ßäéá ôç âáèýôåñç óýëëçøç ôçò ïõóßáò ôçò æùÞò.

¢óêçóç Ã: Ó’ Ýíá åëåýèåñï êåßìåíï (ðïõ èá ìðïñïýóå íá áðåõèýíåôáé ó’ Ýíá óõíÝäñéï ãéá ôá áíèñþðéíá äéêáéþìáôá êáé ôç ãõíáéêåßá áðåëåõèÝñùóç) ìéëÞóôå ãéá ôç èÝóç ôçò ãõíáßêáò óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ êáé ôçí áðåéëÞ ðïõ åêöñÜæåé ç êáôáíáãêáóôéêÞ åêðüñíåõóç ôùí áëëïäáðþí êïñéôóéþí, ãéá áõôÝò ôéò êáôáêôÞóåéò (500-600 ëÝîåéò). ÁðÜíôçóç: Óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ ôçò ðáãêïóìéïðïéçìÝíçò ïéêïíïìßáò êáé ôçò åðáíÜóôáóçò óôïí ôïìÝá ôçò ðëçñïöüñçóçò, áßñåôáé ç ðñùôáñ÷éêÞ áéôßá ôçò ãõíáéêåßáò áíéóïôéìßáò.

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

426

Óåëßäá 426

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

Ãéá ëüãïõò ðïõ åß÷å åðéâÜëëåé ç êïéíùíéêÞ áíáãêáéüôçôá – Þäç áðü ôçí åðï÷Þ ôçò ãåùñãéêÞò åðáíÜóôáóçò – ç ãõíáßêá åß÷å âñåèåß áðü íùñßò, ìáêñõÜ áðü ôéò ðáñáãùãéêÝò, êïéíùíéêÝò êáé ðïëéôéêÝò äéáäéêáóßåò, ãåãïíüò ðïõ ôçí ïäÞãçóå óôï êïéíùíéêü ðåñéèþñéï, óôåñþíôáò ôçò, ìÜëéóôá óôïé÷åéþäç áôïìéêÜ äéêáéþìáôá, üðùò ôçò åëåõèåñßáò âïýëçóçò, ôçò áõôïäéÜèåóçò êáé ôïõ “ïéêïãåíåéáêïý ðñïãñáììáôéóìïý”. Ïé áõîçìÝíåò áíÜãêåò ôçò Âéïìç÷áíéêÞò ðñþôá, êáé ôçò Ôå÷íïëïãéêÞò åðáíÜóôáóçò Ýðåéôá, óå åñãáôéêü äõíáìéêü, åðáíáôïðïèÝôçóáí ôç ãõíáßêá óôï êÝíôñï ôùí ðáñáãùãéêþí êáé ôùí êïéíùíéêþí äéáäéêáóéþí. Ç Ýîïäïò ôçò ãõíáßêáò óôï ÷þñï åñãáóßáò, óÞìáíå ôï ôÝëïò ìéáò ìáêñÜò ðïñåßáò, ðïõ ÷áñáêôçñéæüôáí áðü ôï ôïí åîåõôåëéóìü êáé ôçí åêìåôÜëëåõóç, áëëÜ êáé ôçí áñ÷Þ ìéáò åðßðïíçò äéáäéêáóßáò ãéá ôçí êáôÜñãçóç üëùí áõôþí ôùí éäåïëïãéêþí ðëåãìÜôùí, ðïõ ôç èåùñïýóáí êáôþôåñç áðü ôïí Üíäñá êáé ôçí êñáôïýóáí äÝóìéá ëüãù ôçò éäåïëïãéêÞò êáé ôçò áíáôïìéêÞò ôçò öýóçò. Ç Ýîïäïò ôçò ãõíáßêáò óôï ÷þñï åñãáóßáò, üìùò åêôüò áðü ôï üôé óÞìáíå ôï ôÝëïò ìéáò ìáêñáßùíçò ðïñåßáò áíéóïôéìßáò, ôçí ïäÞãçóå êáé óôç óõíåéäçôïðïßçóç ôïõ êïéíùíéêïý ñüëïõ, ôçí áðáßôçóÞ ôçò ãéá êáëýôåñç ìåôá÷åßñéóç, ôçí Üñíçóç ôçò áðïäï÷Þò ôçò óåîéóôéêÞò éäåïëïãßáò êáé ôçí áíáèåþñçóç ôùí ó÷Ýóåþí ôçò ìå ôï Üëëï öýëëï. Áðü åäþ, ãåííÞèçêå Üëëùóôå êáé ôï êßíçìá ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç êáé ôçí éóüôéìç ìåôá÷åßñéóç ôçò ãõíáßêáò. Ç ðñùôïâïõëßá ôùí ãõíáéêåßùí ïñãáíþóåùí óÞìåñá, åíôïðßæåôáé – óôï éäåïëïãéêü, ôïõëÜ÷éóôïí, ðåäßï – óôç äçìéïõñãßá êáé ôçí êáëëéÝñãåéá åêåßíçò ôçò áíôßëçøçò ðïõ èÝëåé, ç ïëïêëÞñùóç ôçò ãõíáßêáò íá ìç ãßíåôáé ìÝóù ôïõ Üíäñá êáé ôçí åäñáßùóç ôçò ðåðïßèçóçò ðïõ èÝëåé, ç êïéíùíéêÞ ìáò èÝóç íá êáèïñßæåôáé áðü ôç óõììåôï÷Þ ìáò Þ ü÷é, óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò êïéíùíéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. Áíáìößâïëá Ýãéíáí ðïëëÜ óôïí ôïìÝá ôùí äéêáéùìÜôùí ôçò ãõíáßêáò· ôüóá ðïõ ðéóôåõüôáí üôé ç êáôï÷ýñùóç ôçò áíèñþðéíçò áîéïðñÝðåéáò, ç åëåõèåñßá ôçò âïýëçóçò êáé ç áõôïäéÜèåóç ôïõ óþìáôïò, óôáìáôïýóå óôá Üñèñá ôùí äéáêçñýîåùí ôùí äéåèíþí ïñãáíþóåùí êáé óôéò áðïöÜóåéò ôùí äéåèíþí äéáóêÝøåùí. Ùóôüóï, ç êáôÜóôáóç ðïõ åðéêñáôåß, óÞìåñá, óôïí ôïìÝá ôùí äéêáéùìÜôùí ôçò ãõíáßêáò äåí áöÞíåé ðåñéèþñéá ãéá áéóéüäïîåò ðñïâëÝøåéò. Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ôïõ ÏÇÅ ðÜíù áðü 200.000 ãõíáßêåò (íåáñÝò óå çëéêßá) åßíáé èýìáôá óåîïõáëéêÞò åêìåôÜëëåõóçò. Ç êáôáíáãêáóôéêÞ åêðüñíåõóç íåáñþí êïñéôóéþí, èõìÜôùí åíüò ðáñÜíïìïõ åìðïñßïõ, ðïõ Ý÷åé óôçèåß åðÜíù óôçí ðßóôç êáé ôçí ðñïóäïêßá åêáôïììõñßùí áíèñþðùí ãéá Ýíá êáëýôåñï áýñéï, ìÝóù ôçò ìåôáíÜóôåõóçò, áðïôåëåß ìåßæïí ðïëéôéêü ðñüâëçìá. Åßíáé ðïëéôéêü ðñüâëçìá ãéáôß êáôáäåéêíýåé ôçí áíåðÜñêåéá ôùí êñáôéêþí öïñÝùí ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, áëëÜ êáé ãéáôß åðéìÝíåé íá äéáéùíßæåé ìéá Üðïøç ðïõ óôçñßæåôáé óå ðñïáéþíéåò éäåïëçøßåò “ðåñß êáôùôåñþôçôáò” ôùí ãõíáéêþí. Ç

0kritira.qxd

10/9/08 1:31 PM

Óåëßäá 427

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

427

ðïñíåßá, ðÜíôá õðÜñ÷ïõóá êáé áðïäåêôÞ áðü ôï óýíïëï ôçò êïéíùíßáò äåí åíï÷ëåß ó÷åäüí êáíÝíá êáé êáìßá. Ç ãõíáßêá ðÜíôïôå ìå äýï ðñüóùðá: ìçôÝñá - óýæõãïò êáé ðüñíç, óõíå÷ßæåé íá õðüêåéôáé óôç âßá, ôçí åêìåôÜëëåõóç êáé ôïí åîåõôåëéóìü, ùò Ýíá ðëÞñùò õðïôáãìÝíï óåîïõáëéêü áíôéêåßìåíï. Ç êïéíùíéêÞ åõèýíç, üìùò, âáñáßíåé üëïõò· êáé ôïõò Üíäñåò êáé ôéò ãõíáßêåò. Ôéò ãõíáßêåò ãéáôß åðéìÝíïõí íá «áãíïïýí» ôï ãåãïíüò, áöïý èåùñïýí åáõôÝò Ýíôéìåò êáé çèéêÝò êáé ôïõò Üíäñåò ãéáôß åêåß, âñßóêïõí Ýíá ðåäßï ãéá íá áðïäåßîïõí ôç “öõóéêÞ” êáé ôçí “áäéáìöéóâÞôç” õðåñï÷Þ ôïõò. Ç åîáíáãêáóôéêÞ åêðüñíåõóç ôùí áëëïäáðþí ãõíáéêþí, áðáéôåß åðïìÝíùò, ðïëéôéêÝò ëýóåéò. Ç ðïéíéêÞ äßùîç ôïõ «ðåëÜôç», ãéá ðáñÜäåéãìá, ùò óõíåñãïý ó’ áõôü ôï ðáñÜíïìï åìðüñéï åßíáé ìéá ëýóç. Ôï áðïöáóéóôéêü, üìùò ðëÞãìá ó’ áõôü ôï áðÜíèñùðï “äïõëåìðüñéï” èá ôï äþóåé ç íïìéìïðïßçóç ôùí ìåôáíáóôþí, Ýôóé þóôå íá áðïöåýãåôáé ï êßíäõíïò ôçò åêìåôÜëëåõóÞò ôïõò, áðü êõêëþìáôá ðïõ êáðçëåýïíôáé ôçí áíÜãêç ôïõò ãéá ìåôáíÜóôåõóç óôçí Åõñþðç. ÔÝëïò, ç äçìéïõñãßá êáôÜëëçëùí êÝíôñùí øõ÷éêÞò êáé ïéêïíïìéêÞò áñùãÞò óå êïðÝëåò ðïõ “áðåëåõèåñþíïíôáé”, èá èÝóåé Ýíá ïñéóôéêü ôÝëïò ó’ áõôü ôï èëéâåñü öáéíüìåíï. Åßíáé ôï åëÜ÷éóôï ÷ñÝïò ìáò, åÜí èÝëïõìå êáé åðéèõìïýìå íá áðïêáôáóôÞóïõìå ìéá “ðñïáéþíéá áäéêßá” ðïõ åíåñãåßôáé óôï ðñüóùðï ôçò ãõíáßêáò, áðü êáôáðéåóôéêïýò êïéíùíéêïýò èåóìïýò.

L

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 428

4ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

«ÓôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç «¼ôáí ëÝìå ðùò êÜðïéïò êáëëéôÝ÷íçò åßíáé «óôñáôåõìÝíïò», êáôÜ êáíüíá åííïïýí ðùò ôá Ýñãá ôïõ Ý÷ïõí êïéíùíéêü Þ, ìÜëëïí (ðñÜãìá ðïõ óõìâáßíåé óõ÷íüôåñá), ðïëéôéêü ðåñéå÷üìåíï. Ìå ôïí üñï «óôñÜôåõóç» åííïïýí óõíÞèùò ôçí ðïëéôéêïðïßçóç ôïõ êáëëéôÝ÷íç. Ç ìïíïìåñÞò áõôÞ ôïðïèÝôçóç óôåíåýåé áöüñçôá ôï ðñüâëçìá, âéÜæåé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá óå ìéá ðñïêáôáóêåõÞ êé åêâéÜæåé ôçí Ýñåõíá, ôï ìåëåôçôÞ êáé ôïí êáëëéôÝ÷íç íá êéíçèïýí ó’ Ýíá Ýäáöïò ðåñéïñéóìÝíï êé áðü ôá ðñéí ïñéóìÝíï. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ðùò êõñßùò áõôïß ðïõ åîáðïëýïõí ôïõò êåñáõíïýò ôïõò åíÜíôéá óôç «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç, ãéáôß ôÜ÷á Ýôóé íïèåýåôáé êáé ðáýåé íá åßíáé ôÝ÷íç, ôáõôßæïõí ôïí üñï «óôñÜôåõóç» ìå ôçí ðïëéôéêïðïßçóç. Áõôü, êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, åßíáé ëÜèïò, ãéáôß áðëïýóôáôá ç «óôñÜôåõóç» åßíáé êÜôé åõñýôåñï. ÓôñáôåõìÝíç åßíáé ç ôÝ÷íç ðïõ áíáöÝñåôáé ãåíéêüôåñá óôá êïéíùíéêÜ (êáé ü÷é ìïíÜ÷á óôá ðïëéôéêÜ) öáéíüìåíá êáé ðáßñíåé ìéá óôÜóç áðÝíáíôß ôïõò. ÓôñáôåõìÝíç åßíáé ç ôÝ÷íç ðïõ åêöñÜæåé ìéá éäåïëïãßá (ðïëéôéêÞ Þ öéëïóïöéêÞ Þ èñçóêåõôéêÞ êôë.). ÖõóéêÜ, ðÜíôá ìå ôçí ðñïûðüèåóç üôé ç óôñÜôåõóç áõôÞ äåí åßíáé åðéâåâëçìÝíç áðü ôá Ýîù Þ áð’ ôá ðÜíù, áëëÜ êÜôé ðïõ âãáßíåé ìÝóá áð’ ôïí êáëëéôÝ÷íç, óáí åóùôåñéêÞ ôïõ áíÜãêç êáé ìå ôïí áðáñáßôçôï üñï üôé êáôáîéþíåôáé áéóèçôéêÜ. Ðëçñþíåé, ì’ Üëëá ëüãéá, ôïõò üñïõò ôçò ôÝ÷íçò. Áí Ýôóé äïýìå ôá ðñÜãìáôá, ôüôå èá äéáðéóôþóïõìå üôé ïëüêëçñç ç èñçóêåõôéêÞ ðïßçóç, åßíáé ðïßçóç ôåëéêÜ «óôñáôåõìÝíç». Êé åäþ áêñéâþò ìðáßíåé ôï åñþôçìá. Ðüôå êé ùò ðïéï óçìåßï ç «óôñÜôåõóç» åßíáé èåìéôÞ, ìå ôçí Ýííïéá üôé ç ôÝ÷íç äéáóþæåôáé, êáé ðüôå ç «óôñÜôåõóç» åßíáé’ áðïôõ÷çìÝíç, ãéáôß óêïôþíåé ôçí ôÝ÷íç êáé êáôáíôÜ öôçíü êÞñõãìá ... (...) ÁíáöÝñèçêá óôçí áñ÷Þ áõôÞò ôçò ìåëÝôçò óôïí üñï «óôñÜôåõóç» êé åßðá ðùò ãéá ìÝíá åßíáé óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç ëáèåìÝíïò. Êé áõôü ãéáôß õðïäçëþíåé Ýíáí êáôáíáãêáóìü, åßôå ìå ôï íá åðéâÜëëïõí óôïí êáëëéôÝ÷íç ôé íá ðåé, åßôå ìå ôï íá ôïõ áðáãïñåýïõí íá èßîåé ðïëéôéêÜ èÝìáôá êáé êõñßùò óýã÷ñïíá. Óôçí ðñþôç ðåñßðôùóç ç óôñÜôåõóç êáôáíôÜåé áðïôõ÷ßá, üôáí êáôÜ ôñüðï ìç÷áíé-

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 429

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

429

óôéêü, áð’ ôá Ýîù (Þ áð’ ôá ðÜíù), åðéôÜóóåôáé óôïí êáëëéôÝ÷íç íá ðáßñíåé ðïëéôéêÝò èÝóåéò ìå ôï Ýñãï ôïõ êáé íá õðçñåôåß ìéá óêïðéìüôçôá, ÷ùñßò áõôü íá âãáßíåé öõóéïëïãéêÜ êé áõèüñìçôá áð’ ôïí ßäéï óáí äéêÞ ôïõ åóùôåñéêÞ áíÜãêç, êáé êõñßùò ÷ùñßò íá êáôáîéþíåôáé áéóèçôéêÜ. Ç ðïëéôéêÞ ðñÝðåé íá ëåéôïõñãåß óáí Ýíá åñÝèéóìá, ðïõ Ýñ÷åôáé áð’ Ýîù êáé ðñïêáëåß ìéá óõãêßíçóç óôïí êáëëéôÝ÷íç. Ìå ôç óåéñÜ ôçò ç óõãêßíçóç áõôÞ æçôÜåé íá îáíáâãåß óáí öùíÞ. ¼ìùò áõôÞ ôç öïñÜ, ç öùíÞ áõôÞ, ãéá íá êáôáîéùèåß áéóèçôéêÜ, ðñÝðåé áðáñáßôçôá íá ðëçñþíåé ôïõò üñïõò ôçò ôÝ÷íçò, íá åßíáé ôÝ÷íç. Áëëéþôéêá êáôáíôÜåé öôçíÞ ðïëéôéêïëïãßá, áðëÞ óõíèçìáôïëïãßá, ðñïðáãÜíäá, êïýöéïò âåñìðáëéóìüò Þ ñçôïñåßá. Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç, ìå ôï íá áöïñßæåôáé áðñéïñéóôéêÜ êé ïëïêëçñùôéêÜ ç ðïëéôéêÞ ìÝóá óôçí ôÝ÷íç, óáöþò õðçñåôåßôáé ìéá ðïëéôéêÞ óêïðéìüôçôá, ðïõ äå èÝëåé íá èßãïíôáé ôá êáêþò êåßìåíá. Åðé÷åéñåß åî ïñéóìïý íá ìáíôñþóåé ôçí ðïëéôéêÞ óå ãêÝôï, íá ôçí îïñêßóåé óáí êÜôé ôÜ÷á ìïõ Ýîù áð’ ôá óýíïñá ôçò ôÝ÷íçò. Áëë’ ç ôÝ÷íç óôç èåìáôïãñáößá ôçò äåí Ý÷åé üñéá, ìå ôç ðñïûðüèåóç üìùò üôé ôá äßíåé Ýôóé ðïõ íá êáôáîéþíïíôáé áéóèçôéêÜ. Íá ‘íáé äçëáäÞ áëçèéíÜ Ýñãá ôÝ÷íçò. Ç Üðïøç ôçò áðïëéôéêÞò óå êáéñïýò ïìáëïýò, ìðïñåß íá äéáäßäåôáé íá äçìáãùãåß, íá ðáñáðëáíÜ. Åí ðÜóç ðåñéðôþóåé ìðïñåß íá óõæçôéÝôáé. Ó’ åðï÷Ýò üìùò ïñéáêþí êñßóåùí, üðùò åßíáé ï ðüëåìïò Þ ìéá äéêôáôïñßá, êõñéïëåêôéêÜ êáôáññÝåé êé åîáíåìßæåôáé. Ôüôå ï êáëëéôÝ÷íçò äåí ìðïñåß íá ìÝíåé «áóõãêßíçôïò» êé áäéÜöïñïò Þ í’ áðïôïëìÜ íá õðïóôçñßæåé äçìüóéá (êáé öõóéêÜ íá ðåßèåé) üôé üëá áõôÜ åßíáé Ýîù áð’ ôï ÷þñï ôçò ôÝ÷íçò êáé ôéò áñìïäéüôçôÝò ôçò, ãéáôß äÞèåí ãé’ áõôÞ óôü÷ïò êáé ðåñéå÷üìåíï åßíáé ìüíï ç ïìïñöéÜ. Ôá ëïõëïýäéá, ôá ÷ñþìáôá, ïé ìåëùäéêïß Þ÷ïé Þ ôá ðñïóùðéêÜ óõíáéóèÞìáôá, ï Ýñùôáò, ç ìïíáîéÜ êôë. ÐñÝðåé ó’ áõôü ôï óçìåßï íá óçìåéþóù áðáñáéôÞôùò êÜôé. Ç èÝóç ôçò áðïëéôéêÞò åíéó÷ýèçêå óçìáíôéêÜ êáé ìðüñåóå íá óêïñðßóåé êáé íá óêïñðÜåé áêüìá óõã÷ýóåéò áð’ ôç ìç÷áíéóôéêÞ åöáñìïãÞ ôçò «óôñáôåõìÝíçò ôÝ÷íçò», ðïõ ðåôõ÷áßíåé íá åßíáé ìïíá÷Ü «óôñáôåõìÝíç», ü÷é üìùò êáé ôÝ÷íç. Ç ìç÷áíéóôéêÞ êé áðëïúêÞ óå ôåëåõôáßá áíÜëõóç ðñïóðÜèåéá ìáñîéóôþí íá öôéÜîïõí ôç «ìáñîéóôéêÞ áéóèçôéêÞ», ïäÞãçóå óå êáôáóêåõÝò üðùò ï óïóéáëéóôéêüò ñåáëéóìüò, ç ðñïëåôáñéáêÞ ôÝ÷íç êôë. ...» ÁíäñÝáò ËåíôÜêçò Ðåñéïäéêü: Íåïåëëçíéêüò Ëüãïò ‘75-76, áöéÝñùìá óôïí Êþóôá ÂÜñíáëç

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

430

Óåëßäá 430

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç Á: Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (100-120 ëÝîåéò) ÁðÜíôçóç: Ìå ôïí üñï «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç äéÜöïñïé åñåõíçôÝò åííïïýí ôçí ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç, ôçí ïðïßá êáôáêñßíïõí ãéáôß íïèåýåé ôïõò ðñáãìáôéêïýò óêïðïýò ôçò ôÝ÷íçò. ¼ìùò áõôü äåí åßíáé áëÞèåéá, ãéáôß ï êáëëéôÝ÷íçò, üíôáò ìÝëïò ìéáò óõãêåêñéìÝíçò åèíéêïðïëéôéêÞò êïéíüôçôáò, óõììåñßæåôáé ôéò áãùíßåò ôçò, êáé äçìéïõñãåß Ýñãá ðïëéôéêïðïéçìÝíá. ÁõôÞ ç äçìéïõñãßá äåí åßíáé êáôáêñéôÝá, åöüóïí ç ðïëéôéêïðïßçóç êáé ðçãáßá åßíáé êáé êáëëéôå÷íéêÞ áîßá Ý÷åé. Ç áíôßèåôç óôÜóç, ç áðïëéôéêÞ, åßíáé êåíÞ ðåñéå÷ïìÝíïõ, åéäéêÜ óå ðåñéüäïõò “åêôñïðÞò”, üôáí ç äçìïêñáôßá “æçôÜ” ôçí áñùãÞ ôùí êáëëéôå÷íþí. Óå êÜèå ðåñßðôùóç, üìùò, ç “óôñáôåõìÝíç” ôÝ÷íç (áõôÞ ðïõ åðéâÜëëåôáé óôïí êáëëéôÝ÷íç åê ôùí Üíù) åßôå åêèåéÜæåé óõãêåêñéìÝíï êáèåóôþò, åßôå ü÷é, êáôáíôÜåé “öèçíüò âåñìðáëéóìüò”.

¢óêçóç Â1: á. Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ðéï êÜôù ëÝîåéò: õðïóôçñßæù, åðéâïëÞ, õðïäçëþíù. ÁðÜíôçóç: • • •

Ïé öñÜóåéò ðïõ æçôïýíôáé åßíáé: Ôá êüììáôá ôçò áíôéðïëßôåõóçò õðïóôçñßæïõí ôéò êéíçôïðïéÞóåéò ôïõ áãñïôéêïý êüóìïõ. Ç åðéâïëÞ áõóôçñþí íïìïèåôéêþí ìÝôñùí, Þôáí áðáñáßôçôç ãéá íá ðåñéïñéóôïýí ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá. Ç ÜñíçóÞ ôïõ íá óõììïñöùèåß ìå ôéò õöéóôáìÝíåò íüñìåò óõìðåñéöïñÜò õðïäçëþíåé ìéá óáöÞ ðïëéôéêÞ óôÜóç.

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 431

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

431

â. Íá ãñÜøåôå ôá óõíþíõìá ôùí ëÝîåùí: íïèåýù, êÞñõãìá, ðñïðáãÜíäá. ÁðÜíôçóç: • • •

íïèåýù = áëëïéþíù, ðáñáðïéþ êÞñõãìá = äéäáóêáëßá ðñïðáãÜíäá = äéÜäïóç øåõäþí Þ ìéóïáëçèåéþí

¢óêçóç Â2: Äþóôå ôçí åñìçíåßá ôùí ëÝîåùí: âåñìðáëéóìüò, ðñïëåôáñéáêüò, áðñéïñéóôéêÜ, áðïëéôéêÞ ÁðÜíôçóç: • • • •

Ç åñìçíåßá ôùí ëÝîåùí åßíáé: âåñìðáëéóìüò = ç ÷ñçóéìïðïßçóç óôï ëüãï öñáóôéêþí ðõñïôå÷íçìÜôùí, ç ìåãáëïóôïìßá ðñïëåôáñéáêüò = áõôüò ðïõ áíáöÝñåôáé óôïí ðñïëåôÜñéï (ï ìéóèùôüò åñãÜôçò· áðüäïóç óôçí ÅëëçíéêÞ ôïõ ëáôéíéêïý üñïõ proletarius) áðñéïñéóôéêÞ = áðü ðñéí. Áðüäïóç óôçí ÅëëçíéêÞ ôïõ ëáôéíéêïý üñïõ a priori. áðïëéôéêÞ = áõôÞ ðïõ äå ó÷åôßæåôáé Þ åíäéáöÝñåôáé ãéá ôçí ðïëéôéêÞ.

¢óêçóç Â3: Äþóôå óôï êåßìåíï Ýíáí ôßôëï ìå ó÷üëéï êáé Ýíáí ôßôëï ÷ùñßò ó÷üëéï. ÁðÜíôçóç: Ï ôßôëïò ìå ó÷üëéï ðïõ æçôåßôáé èá ìðïñïýóå íá Þôáí: Ç «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç: ðçãáßá äçìéïõñãßá êáé óõíåðÞò óôÜóç æùÞò. Ï ôßôëïò ÷ùñßò ó÷üëéï èá ìðïñïýóå íá Þôáí: Ðôõ÷Ýò ôçò ôÝ÷íçò: «óôñáôåõìÝíç» êáé áðïëéôéêÞ ôÝ÷íç.

¢óêçóç Â4: Ðùò åîçãåß ï óõããñáöÝáò ôïí ïñéóìü «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç, ôïí ïðïßï áðïäßäïõí Üëëïé åñåõíçôÝò óôçí ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç; ÁðáíôÞóôå óå ìßá ðáñÜãñáöï. ÁðÜíôçóç: Ï óõããñáöÝáò åðéóçìáßíåé üôé ìå ôïí üñï «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç ðïëëïß ôå÷íïêñéôéêïß

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

432

Óåëßäá 432

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

êáé åéäéêïß åñåõíçôÝò, ÷áñáêôçñßæïõí ôçí ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç. Åêåßíïé åììÝíïíôáò óôïí áñ÷éêü ïñéóìü ôçò ôÝ÷íçò, äçëáäÞ ôçí éêáíüôçôá äçìéïõñãßáò Ýñãùí ðïõ ðñïêáëïýí áéóèçôéêÞ áðüëáõóç êáé óõíéóôïýí ôçí Ýêöñáóç êáé åñìçíåßá ôïõ ùñáßïõ, êáôçãïñïýí ôçí ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç, åðåéäÞ íïèåýåôáé êáé ðáýåé íá åßíáé ôÝ÷íç. Ï óõããñáöÝáò, áíôßèåôá, ðéóôåýåé üôé ç ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç, åÜí åßíáé ðçãáßá (âãáßíåé áâßáóôá áðü ôï óõããñáöÝá) êáé Ý÷åé êáëëéôå÷íéêÞ áîßá, ôüôå “ðëçñåß” ôéò ðñïûðïèÝóåéò ôçò ôÝ÷íçò. Ôï áíôßèåôï -üôáí äçëáäÞ, êÜðïéïò åßôå åðéâÜëëåé óôïí êáëëéôÝ÷íç íá åêèåéÜóåé ìéá ðïëéôéêÞ êáôÜóôáóç, åßôå ôïõ áðáãïñåýåé íá èßîåé êÜðïéåò äéáäéêáóßåò- åõôåëßæåé êáé õðïâéâÜæåé ôçí ôÝ÷íç óå áðëÞ “óõíèçìáôïëïãßá” êáé “öèçíü âåñìðáëéóìü”.

¢óêçóç Ã: Ó’ Ýíá åëåýèåñï êåßìåíï (500-600 ëÝîåéò) ìéëÞóôå ãéá ôçí áîßá ôçò ðïëéôéêïðïéçìÝíçò ôÝ÷íçò, ôá üñéá ôçò, áëëÜ êáé ãéá ôç «óôñáôåõìÝíç» ôÝ÷íç. ÁðÜíôçóç: Ùò ôÝ÷íç ïñßæåôáé ç éêáíüôçôá äçìéïõñãßáò Ýñãùí, ðïõ ðñïêáëïýí áéóèçôéêÞ áðüëáõóç êáé óõíéóôïýí ôçí Ýêöñáóç êáé åñìçíåßá ôïõ ùñáßïõ. Ç ôÝ÷íç, üðùò ãßíåôáé áðïäåêôü áð’ üëïõò, óõìâÜëëåé óôçí áéóèçôéêÞ êáëëéÝñãåéá ôïõ áíèñþðïõ, åêðñïóùðåß ôç íßêç ôïõ ðíåýìáôïò åéò âÜñïò ôçò ýëçò êáé ãßíåôáé ðáéäáãùãüò ôïõ áíèñþðïõ. Êáé ãßíåôáé ðáéäáãùãüò, ãéáôß üðùò óõìâáßíåé êáé ìå ôçí åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá, åêôïíþíåé ôçí áñíçôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ áíèñþðïõ, ôïí áðïöïñôßæåé óõíáéóèçìáôéêÜ êáé ôïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá íá åêöñáóôåß åëåýèåñá, Ýôóé þóôå íá ìåôïõóéþóåé êáé íá “åíóáñêþóåé êáëëéôå÷íéêÜ” ôá ðÜèç, ôá üíåéñá, ôéò áãùíßåò, ôéò éäÝåò êáé ôéò áíçóõ÷ßåò ôïõ. H óðïõäáéüôåñç, üìùò, ðñïóöïñÜ ôçò ôÝ÷íçò åßíáé ç “ëýôñùóç” ðïõ áéóèÜíåôáé ï Üíèñùðïò -êáëëéôÝ÷íçò Þ èåáôÞò /áêñïáôÞò- áöïý ìÝóù áõôÞò âéþíåé ôá ïñÜìáôá, ôéò ðñïóäïêßåò êáé ôéò åëðßäåò ôïõ, ðïõ óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ, öáíôÜæïõí áíÝöéêôåò êáé äéáøåõóìÝíåò. Ùóôüóï, ï êáëëéôÝ÷íçò, ìÝóù ôçò ôÝ÷íçò åðéäéþêåé ìéá êïéíùíßá äßêáéç êáé åéñçíéêÞ, áðáëëáãìÝíç áðü ôáðåéíÜ óõìöÝñïíôá êáé ùöåëéìéóôéêÝò, ÷ñçóéìïèçñéêÝò Þ õëïæùéóôéêÝò ôÜóåéò. Ï äçìéïõñãüò ðñïóðáèåß íá åðéôý÷åé êÜôé ôÝôïéï ãéáôß ç ôÝ÷íç ôõã÷Üíåé íá áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôçò áð’ üëá åêåßíá ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíèÝôïõí ôçí áíèñþðéíç æùÞ (÷áñÜ, ëýðç, ðüíïò, åëðßäá, öüâïò, áãùíßá, äéêáéïóýíç, áäéêßá, ðüëåìïò, åéñÞíç). Óõìðåñáßíïõìå, ëïéðüí, üôé ç ôÝ÷íç äçìéïõñãåßôáé áðü ôïí Üíèñùðï ãéá ôïí Üíèñùðï. ÅðïìÝíùò, ç áíôßëçøç ðïõ èÝëåé ìéá, åíôåëþò “êëåéóôÞ” êáé “åëéôéóôéêÞ” ôÝ÷íç ãéá ëßãïõò, äåí ôáõôßæåôáé ìå áõôü ðïõ åßíáé åõñýôåñá áðïäåêôü ùò êïéíùíéêÞ áðïóôï-

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 433

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

433

ëÞ ôçò ôÝ÷íçò. Ç áîßá ôçò ðïëéôéêïðïéçìÝíçò ôÝ÷íçò åßíáé äåäïìÝíç áðü ôç óôéãìÞ, ðïõ ç óýìðëåõóç ôïí êáëëéôÝ÷íç ìå Ýíáí ðïëéôéêü óôü÷ï Þ ìéá êïéíùíéêÞ äéåêäßêçóç, “âãáßíåé áâßáóôá” êáé ðçãáßá áðü ôï “åßíáé” ôïõ êáé äåí åðéâÜëëåôáé åê ôùí Üíù. ÁõôÞ ç ðñïûðüèåóç áðïôåëåß êáé Ýíá üñéï ãéá ôï ìÝ÷ñé ðïõ ìðïñåß íá öèÜíåé ç “óôñáôåõìÝíç” ôÝ÷íç. Óýìöùíá, ëïéðüí, ìå ðïëëïýò, “óôñáôåõìÝíç” åßíáé ç ôÝ÷íç ðïõ õðçñåôåß êÜðïéïõò óêïðïýò ôïõò ïðïßïõò åðéâÜëëïõí ç ðïëéôéêÞ, ç èñçóêåßá, ç éäåïëïãßá Þ ç åðéóôÞìç êáé ïé ïðïßïé ôåëéêÜ ôçí õðïäïõëþíïõí. ¼ìùò, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ç ôÝ÷íç äçìéïõñãåßôáé áõèüñìçôá êáé äåí ìðïñåß íá åðéäéþêåé ôßðïôá Üëëï, ðÝñá áðü ôçí áîßá ôïõ ùñáßïõ. ¼ðïõ ôï ùñáßï ðáýåé íá åßíáé ï óêïðüò ôçò ôÝ÷íçò êáé ãßíåôáé ìÝóï ðñïò óêïðü, ç ôÝ÷íç åê÷õäáÀæåôáé. Áõôü, ëïéðüí, (ç áîßá ôïõ ùñáßïõ äçëáäÞ), áðïôåëåß ôï äåýôåñï üñéï, ôï ïðïßï äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜåé ç ðïëéôéêïðïéçìÝíç ôÝ÷íç. ÔÝëïò ãéá ôçí áîßá ôçò ôÝ÷íçò, ðïõ ôáõôßæåôáé ìå ôéò áãùíßåò, ôéò ðåñéðÝôåéåò êáé ôïõò ðüèïõò ìéáò êïéíùíéêÞò ïìÜäáò, ëßãá ìÝíïõí íá åéðùèïýí áêüìá. Ï êáëëéôÝ÷íçò åßíáé ïñãáíéêÜ äåìÝíïò ìå ôçí åèíéêïêïéíùíéêÞ ïìÜäá áðü ôçí ïðïßá ðñïÝñ÷åôáé êáé áäõíáôåß íá óõíèëßøåé ôá áíèñþðéíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé íá íåêñþóåé ôçí åðéèõìßá ðñïò ôï äçìüóéï âßï. Ï êáëëéôÝ÷íçò Ý÷åé ôï êáèÞêïí êáé ôçí éåñÞ õðï÷ñÝùóç ùò ðáéäáãùãüò ôïõ ëáïý êáé ùò ðíåõìáôéêüò Üíèñùðïò, íá óõìðáñáóôÝêåôáé óôïõò ðïëßôåò ìå ôï Ýñãï ôïõ, ôç óõìâïõëÞ êáé ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ, áñêåß ïé äçìéïõñãßåò ôïõ íá ðëçñïýí ôá êñéôÞñéá “ðåñß ùñáßïõ” êáé áõôÞ ç “ðïëéôéêÞ” óôÜóç íá åßíáé ðçãáßá êáé æùíôáíÞ. Áõôü ôï åßäïò ôÝ÷íçò äåí Ý÷åé êáìéÜ ó÷Ýóç ìå ôç “óôñáôåõìÝíç” ôÝ÷íç, üðïõ ï êáëëéôÝ÷íçò äåí åêöñÜæåé ôá äéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá êáé ôéò äéêÝò ôïõ áíçóõ÷ßåò (êáëëéôå÷íéêÝò), áëëÜ üóá, ïé Üëëïé (èñçóêåßá, ðïëéôéêÞ, éäåïëïãßá) ôïõ õðáãïñåýïõí ùò “äéêÜ” ôïõ.

A

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 434

5ï ÊñéôÞñéï Áîéïëüãçóçò

Öôù÷üò üðïéïò äåí Ý÷åé ðñüóâáóç óôç ãíþóç Ôá äïëÜñéá äåí åßíáé ðéá ôï ìüíï óôïé÷åßï ðïõ ÷ùñßæåé ôïõò Ý÷ïíôåò áðü ôïõò ìç Ý÷ïíôåò. Áõôü åßíáé Þäç öáíåñü áðü ìéá ðñïðáñáóêåõáóôéêÞ äéÜóêåøç, ðïõ Ýãéíå áõôÞ ôçí åâäïìÜäá, óôç Ãåíåýç, ãéá ôá èÝìáôá ðïõ èá óõæçôçèïýí óôçí ðñþôç Ðáãêüóìéá Óýíïäï ÊïñõöÞò ãéá ôçí Êïéíùíßá ôçò Ðëçñïöüñçóçò, ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 2003. Óôçí åðï÷Þ ôçò åðáíÜóôáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åëåõèåñßåò, êÜðïéá áäåëöïóýíç êáé êáèüëïõ éóüôçôá. Ç ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò åîåëßóóåôáé üëï êáé ðåñéóóüôåñï óå æÞôçìá æùôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí áíÜðôõîç êáé ôçí åõçìåñßá. ¼ìùò ç íÝá äéáßñåóç ôïõ êüóìïõ äåí åßíáé ìüíï áíÜìåóá óå ÷þñåò ìå õøçëÞ ôå÷íïëïãßá êáé óå ÷þñåò ìå ÷áìçëÞ ôå÷íïëïãßá· õðÜñ÷ïõí åðßóçò ÷þñåò, ðïõ äå äéáèÝôïõí ôå÷íïëïãßá êáé ïé ðñïïðôéêÝò ôïõò åßíáé æïöåñÝò. Êáíåßò äå äéáöùíåß üôé õðÜñ÷ïõí ôåñÜóôéåò áíéóüôçôåò óå üëï ôïí êüóìï. Ðåñßðïõ 1,3 äéó. Üíèñùðïé æïõí ìå ëéãüôåñï áðü Ýíá äïëÜñéï ôçí çìÝñá· ó÷åäüí Ýíá äéóåêáôïììýñéï Üíèñùðïé åßíáé áãñÜììáôïé· ðÜíù áðü Ýíá äéóåêáôïììýñéï äåí Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå ðüóéìï íåñü· ðåñßðïõ 800 åêáôïììýñéá ëéìïêôïíïýí Þ äåí Ý÷ïõí áñêåôÜ ôñüöéìá êáé ðåñßðïõ ôï 1/3 ôùí áíèñþðùí óôá êñÜôç ðïõ ôá ÇíùìÝíá ¸èíç áðïêáëïýí ëéãüôåñï áíåðôõãìÝíá, åíäå÷ïìÝíùò íá ìçí öèÜóïõí ðïôÝ óôï 40ü Ýôïò ôçò çëéêßáò ôïõò. Ùóôüóï, óÞìåñá, ç ðéï åíõðùóéáêÞ äéáßñåóç ôïõ êüóìïõ åßíáé ç áíéóüôçôá óôçí ðñüóâáóç ôùí ðëçñïöïñéþí. Ç íÝá ãñáììÞ öôþ÷åéáò ÷áñÜæåôáé áðü ôï ðëçêôñïëüãéï ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ. Ìðïñåß íá ðåé êáíåßò, ðïéïò åßíáé ðëïýóéïò êáé ðïéïò öôù÷üò áðü ôç óýíäåóÞ ôïõ ìå ôï ÉíôåñíÝô. ×Üóìá óôç ãíþóç ÊÜèå ÷ñüíï, ï äåßêôçò ôïõ ÏÇÅ ãéá ôçí Áíèñþðéíç ÁíÜðôõîç áðïêáëýðôåé üôé ðåñéóóüôåñåò ÷þñåò áêïëïõèïýí êáèïäéêÞ ðïñåßá áð’ üôé ôïí ðñïçãïýìåíï ÷ñüíï. ÄåêÜäåò ÷þñåò ðáëéíäñïìïýí, äåí ðñïïäåýïõí, óå üñïõò áíèñþðéíçò áíÜðôõîçò. Ìéá

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 435

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

435

êñßóéìç áéôßá åßíáé üôé äéåõñýíåôáé ôï ÷Üóìá ôçò ãíþóçò ðïõ áöïñÜ óôçí ðëçñïöüñçóç, ôçí åêðáßäåõóç êáé ôçí ðñüóâáóç óôçí ôå÷íïëïãßá. Äåí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá üôé ç ðëçñïöüñçóç êáé ç åëåõèåñßá ðÜíå ìáæß, Þ üôé ç åêðáßäåõóç áðïôåëåß ðñïûðüèåóç ãéá ðñüïäï. Ç åðáíÜóôáóç ôçò ðëçñïöïñßáò åßíáé áóýëëçðôç ÷ùñßò ðïëéôéêÞ äçìïêñáôßá - êáé áíôéèÝôùò. ¹äç, ç äéÜäïóç ôùí ðëçñïöïñéþí åß÷å Üìåóç åðßðôùóç óôï âáèìü õðåõèõíüôçôáò êáé äéáöÜíåéáò ôùí êõâåñíÞóåùí áíÜ ôïí êüóìï. Åßíáé åõñÝùò áðïäåêôÞ ç Üðïøç üôé ç ðáñåìðüäéóç ôçò ñïÞò ôùí ðëçñïöïñéþí Ý÷åé ùò åðßðôùóç ôçí õðïâÜèìéóç ôçò áíÜðôõîçò. Ðáãêüóìéá áëëçëåîÜñôçóç óçìáßíåé üôé åêåßíïé ðïõ ëáìâÜíïõí êáé äéáíÝìïõí ôéò ðëçñïöïñßåò õðåñôåñïýí Ýíáíôé åêåßíùí, ðïõ ôéò ðåñéïñßæïõí. Ïé óõíÝðåéåò åßíáé åìöáíåßò óå üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñþðéíçò ðñïóðÜèåéáò. Íá áäñÜîåé ôçí åõêáéñßá To æçôïýìåíï åßíáé ðþò èá äéåõñõíèåß ï êýêëïò åêåßíùí ðïõ èá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò - ðþò èá åßíáé äéáèÝóéìç óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò, åßôå áõôïß æïõí óôï âéïìç÷áíéêü êüóìï, åßôå óôïí áíáðôõóóüìåíï êüóìï. Ç äõíáôüôçôá ëÞøçò êáé áðïóôïëÞò ðëçñïöïñéþí ìÝóù çëåêôñïíéêþí äéêôýùí êáé ç äõíáôüôçôá êáôáíïìÞò ôùí ðëçñïöïñéþí Ý÷åé êáôáóôåß Þäç ôï íÝï ôåêìÞñéï áíÜðôõîçò. Ç ôå÷íïëïãßá ôçò åðéêïéíùíßáò êáé ðëçñïöïñßáò Ý÷ïõí ôåñÜóôéåò äõíáôüôçôåò ãéá ôçí ðåñáéôÝñù äéáôÞñçóç ôçò áíÜðôõîçò. Åßíáé õðï÷ñÝùóÞ ìáò íá ðñïùèÞóïõìå ôç ìåãáëýôåñç, ðéï åëåýèåñç êáé äéêáéüôåñç ðñüóâáóç ôïõ áíáðôõóóüìåíïõ êüóìïõ óôçí ðëçñïöüñçóç, ðïõ óçìáßíåé íá âåëôéþóïõìå ôéò õðïäïìÝò ôïõ êáé íá ìïéñáóôïýìå ìáæß ôïõ ôçí ôå÷íïëïãéêÞ ðñüïäï. Áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõò, ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ðñÝðåé íá áíïé÷ôïýí óôïí Ýîù êüóìï, íá äþóïõí åëåõèåñßá óôá ìÝóá åíçìÝñùóçò êáé íá áíôéóôáèïýí óôïí êõâåñíçôéêü Ýëåã÷ï êáé ôç ëïãïêñéóßá. Ïé äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ìåëåôïýí Þäç ðéëïôéêÜ ðñïãñÜììáôá óå ôïìåßò, üðùò åßíáé ç ôçëåìÜèçóç, ç ôçëåúáôñéêÞ, ôá ðëÜíá ìéêñïäáíåéóìïý, ïé ôñáðåæéêÝò óõíáëëáãÝò åê ôïõ ìáêñüèåí, ç ðåñéâáëëïíôéêÞ ðñïóôáóßá êáé äéá÷åßñéóç. Ï áíáðôõóóüìåíïò êüóìïò ïöåßëåé íá áäñÜîåé ôÝôïéåò åõêáéñßåò. Shasi Tharoor (äéáóêåõÞ óôïí åëëçíéêü ôýðï áðü ôçí International Herald Tribune)

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

436

Óåëßäá 436

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç Á: Íá ãñÜøåôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ ðéï ðÜíù Üñèñïõ (100-120 ëÝîåéò) ÁðÜíôçóç: ÓÞìåñá, óôçí áõãÞ ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá, ôá äïëÜñéá ðáýïõí íá åßíáé ôï ìïíáäéêü óôïé÷åßï äéÜêñéóçò áíÜìåóá óôïõò ðëïýóéïõò êáé ôïõò öôù÷ïýò. Óôçí åðï÷Þ ôçò åðáíÜóôáóçò ôçò ðëçñïöïñßáò, ç åõêïëßá ðñüóâáóçò óôéò ðëçñïöïñßåò Þ ü÷é, áðïôåëåß Ýíá óôïé÷åßï äéáßñåóçò áíÜìåóá óôéò öôù÷Ýò êáé ôéò ðëïýóéåò ÷þñåò. ÏðùóäÞðïôå èåôéêÜ âÞìáôá Ý÷ïõí ãßíåé· ç åôÞóéá Ýêèåóç ôïõ ÏÇÅ, üìùò, ãéá ôçí Áíèñþðéíç ÁíÜðôõîç, áðïäåéêíýåé üôé áñêåôÝò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò, ðïõ Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôéò ðëçñïöïñßåò ÷Üñç óôéò íÝåò ôå÷íïëïãßåò, ðáëéíäñïìïýí. Áõôü óõìâáßíåé ëüãù ôçò Ýëëåéøçò ôçò ðïëéôéêÞò äçìïêñáôßáò. Ç åðáíÜóôáóç óôéò ðëçñïöïñßåò áðïäõíáìþíåôáé ÷ùñßò äçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò êáé áõôü Ý÷åé Üìåóç åðßðôùóç óôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç ôùí ëåãüìåíùí áíáðôõóóüìåíùí ÷ùñþí. Ôï æçôïýìåíï, ëïéðüí, åßíáé ôï “ðþò èá åîáóöáëéóôåß ç ìåãáëýôåñç, äéêáéüôåñç êáé ðéï åëåýèåñç ðñüóâáóç ôïõ áíáðôõóóüìåíïõ êüóìïõ óôçí ðëçñïöüñçóç”.

¢óêçóç Â1: á ÃñÜøôå ëÝîåéò ðïõ ôï ðñþôï ôïõò óõíèåôéêü íá åßíáé ôï åðßññçìá ôÞëå: ð.÷. ôçëåìÜèçóç, ôçëåúáôñéêÞ (óõíå÷ßóôå). ÁðÜíôçóç: ôçëáéóèçóßá, ôçëåüñáóç, ôçëåáãïñÜ, ôçëåâüáò, ôçëåâüëï, ôçëåãñáöåßï, ôçëåãñÜöçìá, ôçëåäéÜóêåøç, ôçëåèÝáóç, ôçëåêáôåõèõíüìåíïò, ÔçëÝìá÷ïò, ôçëåðÜèåéá, ôçëåðåñéïäéêü, ôçëåðáñïõóéáóôÞò, ôçëåóêüðéï, ôçëåôáéíßá, ôçëÝôõðï, ôçëÝöùíï, ôçëåðáé÷íßäé, ôçëå÷åéñéóìüò ê.Ü.

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 437

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

437

â. Ó÷çìáôßóôå ðñïôÜóåéò ìå ôéò ëÝîåéò: ðáëéíäñïìþ, ëïãïêñéóßá, ðéëïôéêüò, ôçëåúáôñéêÞ, æùôéêüò. ÁðÜíôçóç: Ïé ðñïôÜóåéò ðïõ ìðïñïýí íá ó÷çìáôéóôïýí åßíáé: • Ç ÅëëçíéêÞ êõâÝñíçóç ðáëéíäñïìåß áäõíáôþíôáò íá ÷áñÜîåé ìéá óáöÞ ðïëéôéêÞ ãñáììÞ. • Óôá äéêôáôïñéêÜ êáèåóôþôá åðéâÜëëåôáé ç ðñïëçðôéêÞ ëïãïêñéóßá óôéò åéäÞóåéò ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò. • Ôï ðéëïôéêü ðñüãñáììá åðáíÝíôáîçò, ôçò èåñáðåõôéêÞò êïéíüôçôá Ó. áðÝäùóå êáñðïýò. • ç ÷åéñïõñãéêÞ åðÝìâáóç óôï ðüäé ôïõ êõñßïõ × Ýãéíå ìå ôçëåúáôñéêÞ. • Ï íáæéóìüò ðñïÝâáëå ùò áéôßá ôïõ åðåêôáôéóìïý ôïõ, ôçí Ýëëåéøç æùôéêïý ÷þñïõ.

¢óêçóç Â2: Ï óõããñáöÝáò áíáöÝñåé: “ç íÝá ãñáììÞ öôþ÷åéáò ÷áñÜæåôáé áðü ôï ðëçêôñïëüãéï ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ”. Óõìöùíåßôå ìå ôçí ðéï ðÜíù Üðïøç; Áíáðôýîôå ôçí ÜðïøÞ óáò óå ìéá ðáñÜãñáöï. ÁðÜíôçóç: Óôçí åðï÷Þ ôçò åðáíÜóôáóçò ôçò ðëçñïöüñçóçò, ôï õöéóôÜìåíï ÷Üóìá áíÜìåóá óôéò ðëïýóéåò êáé ôéò öôù÷Ýò ÷þñåò áíôß íá áìâëýíåôáé, ïîýíåôáé. Ùò êõñéüôåñç áéôßá, ðñïâÜëëåôáé áðü ôïõò åéäéêïýò åñåõíçôÝò, ç áíéóüôçôá óôçí ðñüóâáóç ôùí ðëçñïöïñéþí. ÓÞìåñá ïé ðëçñïöïñßåò åêôüò áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ êáíÜëéá ñïÞò ôïõò, üðùò ï ôýðïò, ç ôçëåüñáóç êôë., ìåôáäßäïíôáé ìÝóù äéáäéêôýïõ. Ç ôá÷ýôçôá, ç åõêñßíåéá, ç ðïéêéëßá êáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ äéáêéíïýíôáé óôïí ðáãêïóìéïðïéçìÝíï ÷þñï ôïõ äéáäéêôýïõ, ôï êáèéóôïýí ùò Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá ìÝóá åíçìÝñùóçò êáé ùò ìßá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò ðñïûðïèÝóåéò ãéá ðñüïäï êáé áíÜðôõîç. ¼ðùò ãßíåôáé áíôéëçðôü ç ñïÞ êáé ç ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí åõíïåß ôçí ôå÷íïëïãéêÞ êáé ôçí ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç. Ôï áíôßèåôï (äçëáäÞ, ï ðåñéïñéóìüò ôùí ðëçñïöïñéþí) ôçí êáôáðíßãåé. Áöïý, ëïéðüí, ï êýñéïò üãêïò ôùí ðëçñïöïñéþí ðåñíÜåé ìÝóá áðü ôï äéáäßêôõï, åßíáé ëïãéêü ç “íÝá ãñáììÞ öôþ÷åéáò” íá ïñßæåôáé ìå âÜóç ôï ðëçêôñïëüãéï ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ.

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

438

Óåëßäá 438

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

¢óêçóç Â3: Óôï Üñèñï ðïõ åîåôÜóáìå äþóôå Ýíáí ôßôëï ìå ó÷üëéï êáé Ýíáí ÷ùñßò ó÷üëéï. ÁðÜíôçóç: Ï ôßôëïò ìå ó÷üëéï, ðïõ æçôåßôáé, èá ìðïñïýóå íá Þôáí ï áêüëïõèïò: “Ôï Internet õðåýèõíï ãéá ôç öôþ÷åéá 1,3 äéóåêáôïììõñßùí áíèñþðùí”. Ï ôßôëïò ÷ùñßò ó÷üëéï, ðïõ æçôåßôáé, èá ìðïñïýóå íá Þôáí ï áêüëïõèïò: “Ç áíéóüôçôá óôçí ðñüóâáóç ôùí ðëçñïöïñéþí, ôï íÝï êñéôÞñéï äéáßñåóçò ôïõ êüóìïõ, óýìöùíá ìå ôçí Ðáãêüóìéá ÄéÜóêåøç ãéá ôçí Êïéíùíßá ôçò Ðëçñïöüñçóçò”.

¢óêçóç Â4: Ðïéá åßíáé êáôÜ ôï óõããñáöÝá ç óçìáíôéêüôåñç áéôßá ãéá áõôÞ ôçí áíéóüôçôá óôçí ðñüóâáóç ôùí ðëçñïöïñéþí ìåôáîý ôïõ áíåðôõãìÝíïõ êáé ôïí áíáðôõóóüìåíïõ êüóìïõ; ÁðáíôÞóôå óå ìéá Þ äýï ðáñáãñÜöïõò. ÁðÜíôçóç: Ùò âáóéêüôåñç áéôßá, êáôÜ ôï óõããñáöÝá, ãéá ôç äéåñåýíçóç ôïõ ÷Üóìáôïò áíÜìåóá óôéò ðëïýóéåò êáé ôéò öôù÷Ýò ÷þñåò, ðñïâÜëëåôáé ç áíéóüôçôá óôç ãíþóç (ðëçñïöüñçóç, åêðáßäåõóç, ðñüóâáóç óôç ôå÷íïëïãßá). ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ç ãíþóç ôáõôßæåôáé ìå ôçí ðëçñïöüñçóç, êáé åðïìÝíùò, åêåß üðïõ ç åëåõèåñßá ôçò ðëçñïöüñçóçò âñßóêåôáé “õðü äéùãìü”, ç ðñüïäïò êáé ç áíÜðôõîç êáôáðíßãïíôáé. Ãéá íá õðÜñîåé éóüôéìç ðñüóâáóç óôç ãíþóç, äåí áñêåß ï ôå÷íïëïãéêüò åîïðëéóìüò. ÐïëëÝò ÷þñåò ôïõ áíáðôõóóüìåíïõ êüóìïõ, ãéá ðáñÜäåéãìá, Ý÷ïõí áðïêôÞóåé ôå÷íïëïãéêü åîïðëéóìü (íÝåò ôå÷íïëïãßåò, ðñüóâáóç óôï äéáäßêôõï), áëëÜ ðáñ’ üëá áõôÜ, åîáêïëïõèïýí íá ôáëáíßæïíôáé áðü ÷ñüíéá ïéêïíïìéêÞ êáèõóôÝñçóç êáé ôå÷íïëïãéêÞ õðáíÜðôõîç. Ç áéôßá ãéá ôï óõããñáöÝá âñßóêåôáé óôéò äçìïêñáôéêÝò åëåõèåñßåò. Ç ðëçñïöüñçóç õðïâïçèÜ ôç ãíþóç, ìüíï üôáí õðÜñ÷åé ðïëéôéêÞ äçìïêñáôßá, åëåõèåñïôõðßá êáé åëåõèåñßá óêÝøçò êáé ëüãïõ. Ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò, áí åðéèõìïýí ðñáãìáôéêÜ íá Üñïõí ôçí ðñáãìáôéêÞ áéôßá ôçò áíéóïôéìßáò ôïõò, ïöåßëïõí íá áíôéóôáèïýí óôï êõâåñíçôéêü Ýëåã÷ï, ôç ëïãïêñéóßá êáé ôïí áõôáñ÷éóìü. Ïöåßëïõí íá äþóïõí åëåõèåñßá óôá ìÝóá åíçìÝñùóçò ãéá íá åðéôåõ÷èåß ç ðïèïýìåíç êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç.

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 439

ÊÑÉÔÇÑÉÁ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ

439

¢óêçóç Ã: Íá ãñÜøåôå Ýíá åëåýèåñï êåßìåíï (500-600 ëÝîåéò) üðïõ èá ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí áîßá ôçò ðëçñïöüñçóçò, ôïí êïéíùíéêü ñüëï ôùí Ì.Ì.Å. êáé ôç ó÷Ýóç ðëçñïöïñéþí - ðñïüäïõ. ÁðÜíôçóç: Óôçí áõãÞ ôïõ åéêïóôïý ðñþôïõ áéþíá, ç åðáíÜóôáóç óôçí ðëçñïöüñçóç êáé ç ðáãêïóìéïðïßçóç ôçò ïéêïíïìßáò áðïôåëïýí ôïõò äýï Üîïíåò, óôïõò ïðïßïõò óôçñßæåôáé êáé èá óôçñé÷èåß ï óýã÷ñïíïò ôå÷íïëïãéêüò ðïëéôéóìüò. ¼ðùò ãßíåôáé, ëïéðüí, áíôéëçðôü, üóï ï êïéíùíéêüò âßïò èá ãßíåôáé ðïëõðëïêüôåñïò êáé ðéï Ýíôå÷íïò êáé ï ñõèìüò ôçò êïéíùíéêÞò áëëáãÞò ôá÷ýôåñïò, ç ðëçñïöüñçóç -ùò Ýííïéá, áëëÜ êáé ùò êïéíùíéêü áãáèü- èá áðïôåëåß üñï ãéá ôç ëïãéêÞ óõíÝðåéá ôùí áíèñùðßíùí áðïöÜóåùí, ðñïûðüèåóç ãéá ôçí áíèñþðéíç ðñüïäï êáé äéêáßùìá - ðáíáíèñþðéíï - ãéá ôçí ðëåéïøçößá ôùí êáôïßêùí ôïõ “ìéêñïý ðëáíçôéêïý ÷ùñéïý ìáò”. Ç ðëçñïöüñçóç - êáé åéäéêüôåñá, ç ðïëéôéêÞ ðëçñïöüñçóç- áðïôåëåß ôç âÜóç ôùí ðïëéôéêþí åðéëïãþí ôüóï ôùí êõâåñíþíôùí üóï êáé ôùí êõâåñíùìÝíùí. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá, ôçí ðïëéôéêÞ äçëáäÞ, ç áîßá ôçò óõíßóôáôáé óôï ãåãïíüò üôé ç ïñèÞ ðïëéôéêÞ ðñÜîç åðé÷åéñåßôáé áðü åíÞìåñïõò ðïëßôåò êáé ü÷é áðü Ýíá Üèõñìá õðüäïõëï óôá êåëåýóìáôá ôùí åîáñôçìÝíùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò êáé ôùí äéåöèáñìÝíùí ðïëéôéêþí çãåôþí. Óçìáíôéêü ñüëï óôçí ïñèÞ ðïëéôéêÞ ðëçñïöüñçóç äéáäñáìáôßæïõí ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, ôùí ïðïßùí ç êïéíùíéêÞ áðïóôïëÞ óõíäÝåôáé Üññçêôá ìå ôç óõìâïëÞ ôïõò óôçí áíÜðôõîç êáé ôçí ðïñåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý. Ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò, Ý÷ïíôáò åðéôåëÝóåé ôïí ðñùôáñ÷éêü ôïõò ñüëï, äçëáäÞ ôçí éêáíïðïßçóç ôçò áíÜãêçò ôïõ áíèñþðïõ ãéá åðéêïéíùíßá êáé áíôáëëáãÞ áðüøåùí/ðëçñïöïñéþí, ðñï÷ùñïýí Ýðåéôá óôç ìåôÜäïóç ãíþóåùí, éäåþí êáé åðéóôçìïíéêþí åðéôåõãìÜôùí. ÁõôÞ ç ðôõ÷Þ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò óõìâÜëëåé óôçí ðñüïäï ôïõ ðïëéôéóìïý, áöïý óõóôçìáôéêïðïéåßôáé ç ôÜóç ãéá ìÜèçóç êáé äéåõñýíïíôáé ïé ðíåõìáôéêïß ïñßæïíôåò ôùí áíèñþðùí. ÓõíáöÞò åßíáé êáé ç óõìâïëÞ ôïõò óôçí åäñáßùóç ôçò åðéóôÞìçò. Ç åðéóôÞìç ãéá íá áíáðôõ÷èåß, áðáéôåß åëåõèåñßá Ýêöñáóçò, åëåýèåñç äéáêßíçóç éäåþí êáé åêëáúêåõôéêü ìÝóï. Ï ëüãïò ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò ìðïñåß íá åðéôý÷åé ôçí åäñáßùóç ôçò åëåõèåñßáò ôçò óêÝøçò, íá ìåôáäþóåé éäÝåò, áëëÜ êáé íá ðñïóöÝñåé Ýíá âÞìá ãéá ôç äéÜäïóç ôùí åðéóôçìïíéêþí åðéôåõãìÜôùí. Õðü áõôÞ ôçí Ýííïéá - ôçí êïéíùíéêÞ, äçëáäÞ - ç ðëçñïöüñçóç óõíäÝåôáé Üìåóá ìå ôçí ðñüïäï, ôçí êïéíùíéêÞ/ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êáé ôç ãåöýñùóç ôïõ ÷Üóìáôïò áíÜìåóá óôéò ðëïýóéåò êáé ôéò öôù÷Ýò ÷þñåò. Ãßíåôáé áíôéëçðôü, äçëáäÞ, üôé ç ðëçñï-

0kritira1.qxd

10/9/08 1:32 PM

Óåëßäá 440

440

ÅÊÈÅÓÇ – ÅÊÖÑÁÓÇ Â´ ËÕÊÅÉÏÕ

öüñçóç ðñïùèåß ôçí åðéóôçìïíéêÞ ãíþóç, ðáñÜãåé ôçí åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá êáé åíéó÷ýåé ôçí ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, óôéò ÷þñåò ôïõ ëåãüìåíïõ “Ôñßôïõ Êüóìïõ” ç áíõðáñîßá äïìþí êáé ç êáôáëÞóôåõóç ôïõ öõóéêïý ôïõò ðëïýôïõ - öáéíüìåíá ðïõ ïöåßëïíôáé óôç ÷ñüíéá åîÜñôçóç ôùí ÷ùñþí áõôþí áðü ôéò áíåðôõãìÝíåò áóôéêÝò äçìïêñáôßåò ôçò Äýóçò- ìðïñïýí íá îåðåñáóôïýí ìå ôçí áðñüóêïðôç ñïÞ ðëçñïöïñéþí. ¢ëëùóôå, üðùò åßíáé ãíùóôü, ï ðïëéôéóìüò - üðïõ ãåííÞèçêå êáé áíáðôý÷èçêå- äçìéïõñãåßôáé ÷Üñç óôç ãüíéìç áíôáëëáãÞ éäåþí êáé ôçí áëëçëåðßäñáóç ôùí óõìðåñéöïñþí, ôùí éäåþí, ôùí óôÜóåùí êáé ôùí áðüøåùí ôùí áíèñþðùí. Ç ðëçñïöüñçóç, ëïéðüí, åßíáé ôï ðñþôï êáé ôï êáèïñéóôéêüôáôï âÞìá, ãéá ôçí Üñóç ôçò “ðáñáäïóéáêÞò áíéóïôéìßáò áíÜìåóá óôéò ðëïýóéåò ÷þñåò ôïõ äõôéêïý êüóìïõ êáé ôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ôïõ “Ôñßôïõ Êüóìïõ”. Ùóôüóï, áõôÞ ç ðïëý óçìáíôéêÞ ðáñáêáôáèÞêç áðåéëåßôáé áðü ôçí Ýëëåéøç ðïëéôéêþí åëåõèåñéþí êáé ôçí ýðáñîç áíáóôáëôéêþí öñáãìþí, üðùò ç ëïãïêñéóßá êáé ï êõâåñíçôéêüò Ýëåã÷ïò ôùí ìÝóùí åíçìÝñùóçò. Óôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ, üìùò, äßäåôáé ç ìïíáäéêÞ åõêáéñßá, óôéò ÷þñåò áõôÝò íá óõììåôÜó÷ïõí éóüôéìá óôç ìåôÜäïóç, ôçí ðñüóëçøç êáé ôçí ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí. Ïöåßëïõí ïé áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò íá âñïýí ôñüðïõò ãéá íá áðïêáôáóôÞóïõí ôïõò äçìïêñáôéêïýò èåóìïýò êáé íá áðïäåóìåýóïõí ôá ìÝóá åíçìÝñùóçò áðü ôïí êáôáðéåóôéêü Ýëåã÷ï ôçò êõâåñíçôéêÞò åîïõóßáò.

F

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 441

ÃËÙÓÓÁÑÉ ÅÉÄÉÊÙÍ ÏÑÙÍ

Á Áéóèçóéïêñáôßá: ìå ôïí üñï áõôü áðïäüèçêå ï ëáôéíéêüò üñïò Sensualismus. Ðñüêåôáé ãéá öéëïóïöéêÞ èåùñßá, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá êÜèå ãíþóç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôéò áéóèÞóåéò. Ï Üíèñùðïò, ðïõ áñ÷éêÜ åßíáé tabula rasa (Üãñáöç ðëÜêá), óôáäéáêÜ ìÝóù ôùí áéóèÞóåþí ôïõ êáôáãñÜöåé ãíþóåéò. Áéóèçôéóìüò: áéóèçôéêü ñåýìá ðïõ õðåñáóðßæåôáé ôçí åëåõèåñßá ôçò êáëëéôå÷íéêÞò Ýêöñáóçò êáé èåùñåß ôçí ôÝ÷íç ùò áõôüíïìç áîßá. Ôï ñåýìá áõôü èÝóðéóå ôï äüãìá: «ç ôÝ÷íç ãéá ôçí ôÝ÷íç», ðéóôåýïíôáò üôé ç áîßá åíüò Ýñãïõ ôÝ÷íçò óõíßóôáôáé áðïêëåéóôéêÜ êáé ìüíï óôçí ïìïñöéÜ ôïõ. Áëëïôñßùóç: ç áßóèçóç ôçò áðïîÝíùóçò ôïõ áíèñþðïõ áðü ôïí ßäéï ôïõ ôïí åáõôü êáé ôïí ðåñéâÜëëïíôá êüóìï ôïõ. Ç áðïîÝíùóç. Áíáñ÷éóìüò: öéëïóïöéêü êáé ðïëéôéêü ñåýìá ôï ïðïßï åðéæçôÜ ôçí ðëÞñç êáôÜñãçóç ôïõ êñÜôïõò êáé êÜèå åßäïõò ðåñéïñéóìïý ðïõ åìðïäßæåé ôçí áðüëõôç áôïìéêÞ åëåõèåñßá. Êïñõöáßïé èåùñçôéêïß ôïõ ñåýìáôïò áõôïý Þôáí ï Ìðáêïýíéí, ï Ðñïõíôüí êáé ï Êñïðüôêéí. Áíèñùðéóìüò: ç áíôßëçøç êáé ôï éäåþäåò ôçò ÁíáãÝííçóçò (áëëÜ êáé ôùí ìåôÝðåéôá ÷ñïíéêþí ðåñéüäùí), üôé ç áíÜðôõîç (ðíåõìáôéêÞ, øõ÷éêÞ, óùìáôéêÞ) ðñÝðåé íá âáóßæåôáé óôç óðïõäÞ ôùí êëáóéêþí ãñáììÜôùí· ãåíéêÜ, óçìáßíåé ôçí åíáó÷üëçóç ìå ôéò êëáóéêÝò óðïõäÝò (Ïõìáíéóìüò)· äçëþíåé, åðßóçò, ôï óýíïëï ôùí éäéáßôåñùí øõ÷éêþí êáé ðíåõìáôéêþí ÷áñéóìÜôùí ôïõ áíèñþðïõ. Áðïëõôáñ÷éóìüò: ôï êáèåóôþò óôï ïðïßï ï áíþôáôïò Üñ÷ïíôáò óõãêåíôñþíåé óôá ÷Ýñéá ôïõ üëåò ôéò åîïõóßåò.

 Âåñìðáëéóìüò: åßíáé ç ìåãáëïóôïìßá êáé êáô’ åðÝêôáóç ç Üóêïðç öëõáñßá. ¸ôóé, áðïäßäåôáé óôá åëëçíéêÜ ï îåíéêüò üñïò Verbalism. Ðéï åéäéêÜ, äçëþíåé ôç ÷ñçóéìïðïßçóç åíôõðùóéáêþí åêöñÜóåùí (öñáóôéêÜ ðõñïôå÷íÞìáôá) óôï ëüãï.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 442

ÂéïçèéêÞ: ç ìåëÝôç ôùí çèéêþí/öéëïóïöéêþí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ãåííÜåé ç åîÝëéîç ôçò âéïëïãßáò, ôçò ãåíåôéêÞò, ôçò ôå÷íïëïãßáò êáé ôçò éáôñéêÞò. Âñá÷ìáíéóìüò: áñ÷áßá éíäéêÞ èñçóêåßá. Âõæáíôéíéóìüò: ï óôåßñïò ó÷ïëáóôéêéóìüò êáé ç Ýëëåéøç ðñáêôéêïý ðíåýìáôïò· ôï óýíïëï ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ðïõ áðïäßäïíôáé óôç ÂõæáíôéíÞ ðåñßïäï.

à ÃåíåôéêÞ: ï åðéóôçìïíéêüò êëÜäïò ðïõ ìåëåôÜ ôïõò ìç÷áíéóìïýò êáé ôéò äïìÝò ôùí êëçñïíïìéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí. Ãíùóôéêéóìüò: èñçóêåõôéêü êáé öéëïóïöéêü ôùí ðñþôùí ìåôá÷ñéóôéáíéêþí áéþíùí ðïõ äå÷üôáí ôç öáéíïìåíéêÞ åíáíèñþðéóç ôïõ ×ñéóôïý êáé ðßóôåõå óôçí áîßá ôçò ãíþóçò ùò åóùôåñéêÞò åìðåéñßáò, åéò âÜñïò ôçò ðßóôçò. Ãñáéêõëéóìüò: óõìðåñéöïñÜ ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü äïõëïðñÝðåéá áðÝíáíôé óôïõò îÝíïõò. Ï ñáãéáäéóìüò.

Ä Äéåèíéóìüò: Ç ðïëéôéêÞ èåùñßá ðïõ ðñïÜãåé ôç óýóöéîç ôùí ó÷Ýóåùí ìåôáîý ôùí ëáþí êáé åðéèõìåß íá êáôáñãÞóåé ôá åèíéêÜ óõìöÝñïíôá. Äñáêüíôåéïò: ï ðïëý óêëçñüò, ï ðïëý áõóôçñüò.

Å Åèíéóìüò: Ðáôñéùôéêü êßíçìá ðïõ áíáæçôÜ ôçí åýñåóç ôùí êïéíþí óôïé÷åßùí ðïõ óõíäÝïõí ìåôáîý ôïõò ôá Üôïìá êáé ðïõ åðéæçôÜ ôçí êáôÜôáîç áõôþí ôùí áôüìùí óå åõñåßåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò (Ýèíç). Åèíéêéóìüò: õðåñâïëéêÞ ðñïóÞëùóç óôçí éäÝá ôïõ Ýèíïõò, ìå êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôç äéÜêñéóç ôùí åèíþí óå áíþôåñá êáé êáôþôåñá. Åèíïêåíôñéóìüò: ç êïéíùíéêÞ ôÜóç ôçò áíáãùãÞò ôïõ «äéêïý ìáò» ôñüðïí æùÞò êáé óõìðåñéöïñÜò, ùò ìÝôñïõ óýãêñéóçò ôùí Üëëùí åèíþí Þ ôùí Üëëùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí. Åìðåéñéóìüò: öéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ õðïóôçñßæåé üôé ç áíèñþðéíç ãíþóç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôçí åìðåéñßá ìÝóù ôùí áéóèÞóåùí. Ç åìðåéñéïêñáôßá.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 443

Æ Æáìáíöïõôéóìüò: Ï ù÷áäåñöéóìüò. Ç óõíåéäçôÞ áäéáöïñßá áðÝíáíôé óôï êáèåôß. Ï üñïò ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç ãáëëéêÞ öñÜóç: je m’ en foutisme. Æùñïáóôñéóìüò: ç óçìáíôéêüôåñç èñçóêåßá óôçí Ðåñóßá ôïõò ÷ñüíïõò ðñéí áðü ôçí åðÝêôáóç ôïõ ÉóëÜì. ¹ôáí ìïíïèåúóôéêÞ èñçóêåßá ðïõ åñìÞíåõå ôïí êüóìï êáé ôç ìïßñá ìå âÜóç ôï ó÷Þìá Êáëü - Êáêü. ÉäñõôÞò ôïõ æùñïáóôñéóìïý öÝñåôáé íá Þôáí ï ÆùñïÜóôñçò (Æáñáôïýóôñá).

Ç Çóõ÷áóìüò: ÔÜóç ðïõ åìöáíßóôçêå óôï ¢ãéï ¼ñïò (14ïò áéþíáò), üðïõ ïé ìïíá÷ïß ìÝóù ôçò óõíå÷ïýò ðñïóåõ÷Þò êáé ôçò «áðüëõôçò çóõ÷ßáò», ìðïñïýóáí íá ðñïóåããßóïõí ôï èåßï.

È Èåïêñáôßá: ç ôáýôéóç ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò ìå ôç èñçóêåßá. Ç Üóêçóç ôçò ðïëéôéêÞò åîïõóßáò áðü óõãêåêñéìÝíïõò èñçóêåõôéêïýò öïñåßò (éåñáôåßï). Èåôéêéóìüò: öéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ õðïóôçñßæåé üôé ç áíèñþðéíç ãíþóç ðñïÝñ÷åôáé áðü ôá èåôéêÜ óôïé÷åßá ôùí åìðåéñéþí êáé ôç ìáèçìáôéêÞ ôïõò åðåîåñãáóßá. Ï ðïæéôéâéóìüò. ÅéóçãçôÞò Þôáí ï Áýãïõóôïò Êïíô (1798-1857)

É Éäåáëéóìüò: öéëïóïöéêü ñåýìá ðïõ õðåñôïíßæåé ôçí áîßá ôùí éäåþí êáé ôïõ ðíåýìáôïò Ýíáíôé ôçò ýëçò. Éìðåñéáëéóìüò: ç ðïëéôéêÞ ôáêôéêÞ ôùí ìåãÜëùí êñáôþí ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ôÜóç ãéá åäáöéêÞ åðÝêôáóç åéò âÜñïò ôùí áäõíÜìùí ÷ùñþí Þ áðü ôçí ôÜóç ãéá ïéêïíïìéêÞ, ðïëéôéêÞ êáé ðïëéôéóìéêÞ êõñéáñ÷ßá åéò âÜñïò áäõíÜìùí ÷ùñþí êáé ëáþí.

Ê Êáèùóðñåðéóìüò: ç åììïíÞ (ó÷ïëáóôéêÞ) óå ü,ôé åßíáé êïéíùíéêÜ áðïäåêôü. Êáéñïóêïðéóìüò: ç óôÜóç æùÞò óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá êÜðïéïò ðåñéìÝíåé ôçí êáôÜëëçëç óôéãìÞ ãéá íá åðùöåëçèåß.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 444

Êáôáíáëùôéóìüò: ç ôÜóç ãéá õðÝñìåôñç êáôáíÜëùóç ðñïúüíôùí (âë. êáé õðåñêáôáíáëùôéóìüò). Êëáóéêéóìüò: áéóèçôéêü ñåýìá ðïõ óôçñßæåôáé óôç ìßìçóç ôïõ ýöïõò êáé ôçò ôå÷íïôñïðßáò ôùí åðéôåõãìÜôùí ôïõ áñ÷áßïõ êëáóéêïý ðïëéôéóìïý. Êëùíïðïßçóç: åßíáé ç ôå÷íéêÞ, ÷Üñç óôçí ïðïßá, ìðïñïýí íá áíáðáñá÷èïýí üìïéïé ãåíåôéêÜ ïñãáíéóìïß ðñïò Ýíáí Üëëï (æþï, öõôü, Üíèñùðïò) ìå ðáñåìâÜóåéò óôç äïìÞ ôïõ êõôôÜñïõ ôïõ. Ç åöáñìïãÞ ôçò ôå÷íéêÞò óôïí Üíèñùðï, ðñïêáëåß çèéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá. Êïìïõíáëéóìüò: ðïëéôéêü óýóôçìá êáôÜ ôï ïðïßï óçìáíôéêÝò áñìïäéüôçôåò ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôçí êåíôñéêÞ åîïõóßá óôéò åðéìÝñïõò êïéíüôçôåò. Êïìïõíéóìüò: ïéêïíïìéêü êáé êïéíùíéêü óýóôçìá ðïõ óôï÷åýåé óôçí êïéíïêôçìïóýíç ôùí ìÝóùí ðáñáãùãÞò êáé ôçí êáôÜñãçóç ôùí êïéíùíéêþí ôÜîåùí êáé äéáêñßóåùí. Êïìöïñìéóìüò: ç øõ÷ïëïãéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ôÜóç ôïõ áíèñþðïõ íá ðñïóáñìüæåé ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ìå âÜóç ôéò êïéíùíéêÝò íüñìåò. Êïóìïðïëéôéóìüò: èåùñßá óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï Üíèñùðïò åêëáìâÜíåôáé êõñßùò ùò «ðïëßôçò ôïõ êüóìïõ» êáé äåõôåñåõüíôùò ùò ìÝëïò óõãêåêñéìÝíçò åèíéêÞò ïìÜäáò êáé ðïëßôçò óõãêåêñéìÝíïõ êñÜôïõò. Êñáôéóìüò: ïéêïíïìéêü êáé êïéíùíéêü óýóôçìá ðïõ ðñïùèåß ôïí êñáôéêü Ýëåã÷ï óôéò ðïëéôéêÝò, ðáñáãùãéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò äéáäéêáóßåò.

Ë Ëáúêéóìüò: ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ ôÜóç êïëáêåßáò ôùí áñíçôéêþí óôïé÷åßùí ôïõ ëáïý ìå óêïðü ôçí ðïëéôéêÞ åêìåôÜëëåõóç ôçò åõáñÝóêåéáò êáé ôçò åõ÷áñßóôçóÞò ôïõ. Ëïýìðåí: ç êïéíùíéêÞ ôÜîç (Þ ôï óôñþìá ìéáò êïéíùíßáò) ðïõ æåé óôï ðåñéèþñéï äéÜãïíôáò çìéðáñÜíïìç æùÞ.

Ì Ìáæïðïßçóç: ç äéáäéêáóßá ìåôáôñïðÞò ôïõ áíèñþðïõ óå ìáæÜíèñùðï, óå áíþíõìç ìÜæá. Ìáêéáâåëéóìüò: Ôï óýíïëï ôùí áíôéëÞøåùí êáé ôùí ðïëéôéêþí ðñïôÜóåùí ðïõ äéáôýðùóå ï Éôáëüò ðïëéôéêüò ÌáêéáâÝëé· ç Üóêçóç ðïëéôéêÞò ìå äüëïõò êáé ìç÷áíïññáößåò.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 445

Ìáíé÷áúóìüò: êÜèå äõáñ÷éêÞ áíôßëçøç ãéá ôïí êüóìï (Êáëü - Êáêü). Ðéï åéäéêÜ, ðñüêåéôáé ãéá áßñåóç ôïõ ÷ñéóôéáíéóìïý ðïõ õðïóôçñßæåé üôé óôïí êüóìï êõñéáñ÷ïýí äýï áíôéôéèÝìåíåò äõíÜìåéò (êáëü / öùò ⫽ êáêü / óêüôïò). Ùò éäñõôÞò ôïõ öÝñåôáé íá åßíáé ï ÌÜíçò (Ìáíé÷áßïò) óôçí Ðåñóßá ôïí 3ï áéþíá ì.×. Ìáîéìáëéóìüò: ç ðïëéôéêÞ ôÜóç ðïõ åðéæçôÜ ôçí ðñïâïëÞ êáé ôçí åðßôåõîç óôü÷ùí óôïí õðÝñôáôï âáèìü (ôÜóç ìåñßäáò ôïõ Óïóéáëéóôéêïý - Åðáíáóôáôéêïý Êüììáôïò óôçí ðñïåðáíáóôáôéêÞ Ñùóßá). Ìåóóéáíéóìüò: ç ðßóôç óôïí åñ÷ïìü ôïõ Ìåóóßá· ç ðßóôç óôïí åñ÷ïìü åíüò ÷áñéóìáôéêïý - ëáïðñüâëçôïõ ðïëéôéêïý çãÝôç ðïõ èá óþóåé ôïí ôüðï áðü ôçí ðáñáêìÞ êáé ôç óÞøç. Ìéíéìáëéóìüò: Êáëëéôå÷íéêü ñåýìá (1950) ðïõ óôçñßæåôáé óôçí áíÜãêç ïéêïíïìßáò ôùí åêöñáóôéêþí ìÝóùí (ìïõóéêÞ, áñ÷éôåêôïíéêÞ, êéíçìáôïãñÜöïò).

Í Íáæéóìüò: Ðïëéôéêü óýóôçìá (åèíéêéóôéêü, ñáôóéóôéêü, ïëïêëçñùôéêü) ðïõ åãêáèßäñõóå ï ×ßôëåñ óôç Ãåñìáíßá. Íåðïôéóìüò: ç ôÜóç íá ôïðïèåôïýíôáé óå áîéþìáôá Þ äçìüóéåò èÝóåéò ïé óõããåíåßò êáé ïé ößëïé. Ç ïéêïãåíåéïêñáôßá. Íôåôåñìéíéóìüò: ç öéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ õðïóôçñßæåé üôé üëá ãßíïíôáé óýìöùíá ìå ôïõò öõóéêïýò êáé ôïõò áíôéêåéìåíéêïýò íüìïõò. Ç áéôéïêñáôßá. Ðñüêåéôáé ãéá ìåôáöïñÜ óôçí ÅëëçíéêÞ ôïõ îåíéêïý üñïõ determinism.

Î Îåíïìáíßá: ç äïõëéêÞ ìßìçóç îÝíùí ðñïôýðùí æùÞò, äéáóêÝäáóçò, óõìðåñéöïñÜò êáé ï Üêñéôïò èáõìáóìüò ðñïò ôïõò îÝíïõò. Îåíïöïâßá: ôï áßóèçìá öüâïõ (áíôéðÜèåéá êáé áðïóôñïöÞ) ðñïò ôïõò îÝíïõò, åéäéêÜ ôïõò ìåôáíÜóôåò êáé ôïõò ïéêïíïìéêïýò ðñüóöõãåò.

Ï Ïëïêëçñùôéóìüò: ç äéêôáôïñßá, ç áðïëõôáñ÷ßá. Ðñüêåéôáé ãéá ðïëéôéêü óýóôçìá ðïõ åðéäéþêåé íá åëÝãîåé êáé íá êáèõðïôÜîåé áêüìá êáé ôçí ðñïóùðéêÞ æùÞ ôùí êõâåñíùìÝíùí.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 446

Ïðïñôïõíéóìüò: Âë. ðéï ðÜíù: êáéñïóêïðéóìüò. Ïðôéìéóìüò: ç ðßóôç ãéá ôçí êáëÞ ðïñåßá ôùí ðñáãìÜôùí. Ç áéóéïäïîßá.

Ð Ðáãêïóìéïðïßçóç: ç äçìéïõñãßá ìéáò ðáãêüóìéáò åëåýèåñçò áãïñÜò, üðïõ èá êéíïýíôáé åëåýèåñá ôá êåöÜëáéá, ïé ðëçñïöïñßåò êáé ôá ðñïúüíôá. Ç ìåôáôñïðÞ ôçò ãçò óå ìßá åíéáßá ïéêïíïìéêÞ, ðïëéôéêÞ êáé ðïëéôéóìéêÞ ïíôüôçôá. Ðáôåñíáëéóìüò: ôï êïéíùíéêü, ðïëéôéêü êáé ïéêïíïìéêü óýóôçìá äéïßêçóçò, åëÝã÷ïõ êáé ðáñáãùãÞò ìå êçäåìïíåõôéêü (ðáôñéêü) ÷áñáêôÞñá, ðïõ üìùò, åíþ åíäéáöÝñåôáé ãéá ôïõò õöéóôáìÝíïõò ôïõ, äåí ôïõò ðáñá÷ùñåß êáíÝíá äéêáßùìá óõììåôï÷Þò. Ðåñóïíáëéóìüò: öéëïóïöéêÞ èåùñßá ðïõ õðïóôçñßæåé ôçí áîßá ôïõ áíèñþðéíïõ ðñïóþðïõ êáé ôçò áíèñþðéíçò ýðáñîçò. Ðåóéìéóìüò: ç ðßóôç óôï üôé ôá ðñÜãìáôá óôïí êüóìï ôåßíïõí ðñïò ôï ÷åéñüôåñï. Ç áðáéóéïäïîßá.

Ñ Ñåáëéóìüò: êáëëéôå÷íéêü êßíçìá ðïõ áðïäßäåé ôéò ìïñöÝò êáé ôéò óêçíÝò ôçò æùÞò, üðùò áêñéâþò åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá. Ñåâéæéïíéóìüò: êÜèå ðáñÝêêëéóç áðü ôïí «ïñèüäïîï ìáñîéóìü». Ç ðïëéôéêÞ ðñáêôéêÞ ðïõ õðïóôçñßæåé ôç ìåôáññýèìéóç áíôß ôçò åðáíáóôáôéêÞò áëëáãÞò. Ñïõóöåôïëïãßá: ç ôÜóç ãéá ÷áñéóôéêÝò ðáñï÷Ýò óå êïììáôéêïýò Þ ðïëéôéêïýò ößëïõò åê ìÝñïõò ôùí êõâåñíþíôùí.

Ó Óåîéóìüò: ç ðåðïßèçóç üôé Ýíá áðü ôá äýï öýëá åßíáé êáôþôåñï áðü ôï Üëëï (âë. êáé ðéï êÜôù óïâéíéóìüò). Óïâéíéóìüò: ï õðåñâïëéêüò åèíéêéóìüò· ç ðßóôç óôçí êëçñïíïìéêÞ õðåñï÷Þ ôïõ áíäñéêïý öýëïõ Ýíáíôé ôïõ ãõíáéêåßïõ. ÓðÝêïõëá: âë. ðéï ðÜíù: Êáéñïóêïðéóìüò.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 447

Ô Ôå÷íïêñáôßá: ç ðïëéôéêÞ ôÜóç ðïõ ðñïùèåß óôá áíþôáôá êáé áíþôåñá êëéìÜêéá ôçò äéá÷åßñéóçò ôçò åîïõóßáò, óôåëÝ÷ç ðïõ ãíùñßæïõí ôçí ôå÷íïëïãßá êáé ðïõ åðéèõìïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ìå ôá óýã÷ñïíá ôå÷íïëïãéêÜ äåäïìÝíá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ õößóôáíôáé óå äéÜöïñïõò ôïìåßò (ïéêïíïìßá, åêðáßäåõóç, õãåßá ê.á.

Õ Õðáñîéóìüò: öéëïóïöéêü ñåýìá ôïõ 20ïõ áéþíá ðïõ äßíåé ìåãáëýôåñç óçìáóßá óôçí ýðáñîç ôïõ áíèñþðïõ. Êõñéüôåñïò åêðñüóùðïò Þôáí ï Äáíüò öéëüóïöïò Êßñêåãêùñ. Õðåñêáôáíáëùôéóìüò: Ï õðÝñìåôñïò êáôáíáëùôéóìüò. ÊïéíùíéêÞ ôÜóç ðïõ åíéó÷ýåôáé áðü ôçí áíåîÝëåãêôç ðñïâïëÞ äéáöçìßóåùí.

Ö Öáñéóáúóìüò: ç õðïêñéôéêÞ óõìðåñéöïñÜ. Öáóéóìüò: Ðïëéôéêü óýóôçìá (åèíéêéóôéêü êáé ñáôóéóôéêü) ðïõ åãêáèßäñõóå ôï 1922 óôçí Éôáëßá, ï Ìðåíßôï Ìïõóïëßíé. Öåìéíéóìüò: Êßíçìá ðïõ åðéäéþêåé ôçí éóüôçôá ìåôáîý áíäñþí êáé ãõíáéêþí. ÌåôáöïñÜ óôá åëëçíéêÜ ôïõ îåíéêïý üñïõ Féminisme. Öïíôáìåíôáëéóìüò: ÈñçóêåõôéêÞ ôÜóç ôïõ Éóëáìéóìïý êõñßùò, ðïõ åðéäéþêåé ôçí åðéóôñïöÞ óôéò áñ÷Ýò ôïõ Êïñáíßïõ êáé ôïõ Éóëáìéêïý íüìïõ (Óáñßá) êáé ôçí áõóôçñÞ åöáñìïãÞ ôïõò. Óõíåêäï÷éêÜ äçëþíåé ôï èñçóêåõôéêü öáíáôéóìü.

× ×éëéáóìüò: ÈñçóêåõôéêÞ áßñåóç ðïõ ðñåóâåýåé üôé ç åðßãåéá ðáñïõóßá ôïõ Ìåóóßá èá êñáôÞóåé ÷ßëéá ÷ñüíéá.

Ù Ùöåëéìéóìüò: ç íïïôñïðßá ðïõ áðïóêïðåß óôï ßäéïí óõìöÝñïí. Ù÷áäåñöéóìüò: ç ôÜóç ôïõ íá ìçí áíáëáìâÜíåé êÜðïéïò ôéò åõèýíåò ôïõ.

glossari.qxd

10/9/08 1:33 PM

Óåëßäá 448