Education

‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﻬﺪﻳﺰاده‬ ‫داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﮔﺮوه ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻫﺎ و ﻣﺘﻮن‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ دوره ﻛﺎﻣﻞ آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در رﺷﺘﻪ ﻫـﺎي ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬ ‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮن ﻓﺮﺻﺘﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮان ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ را در ﺳﻄﺢ ﺑﺮوز دﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻣﺘﺸﻜﻞ‬ ‫از روش ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ در ﻛﻨﺎر درك اﺻﻮل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎﻳﻲ را اراﺋـﻪ ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ اي اﺳـﺖ از‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺘﺨﺒﻲ از اﺻﻮل ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﻛﻤﻲ ﺣﻞ ﻣـﺴﺄﻟﻪ را در اﺧﺘﻴـﺎر‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮات دﻛﺘﺮ ﺳﻮزان آﻣﺎدور‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺑﺨﺶ ﻓﻴﺰﻳﻚ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫در دوره اي ﻛﻪ ﻓﻨﺎوري ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ آﮔﺎﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ‬ ‫ﻛﻤﺎﻛﺎن درﺑﺎره آﻣﻮزش آن در ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ دوﻟﺖ آﻣﻮزش ﻫﻤﮕـﺎﻧﻲ را در رأس اﻫـﺪاف ﺧـﻮد‬ ‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ داﻧﺶ ﻓﺮاﮔﻴﺮ )در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻓﻴﺰﻳﻚ( ﺑـﺮاي ﺟﻠـﺐ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫زﻳﺎدي ﺷﻨﻮﻧﺪه و ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه از روﺷﻬﺎي اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻤﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻘـﺪﻣﺎﺗﻲ را‬ ‫ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻨﺎوري ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه زﻳﺮا ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻫﻤﺎن ﺟﺬاﺑﻴﺘﻲ را دارد ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻓـﻀﺎﻧﻮردي ﺑـﺮاي‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻞ داﺷﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻴﺰﻳﻚ را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ در ﺗﺪرﻳﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺮاي دو ﺗﺮم اول داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺳـﺎل اول رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎي ﻋﻠـﻮم‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻓﻴﺰﻳﻚ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از دو ﻃﺮح آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﺠﺰا و ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن آزﻣﺎﻳـﺸﺎت‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ را در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه در ﺣﺎﻟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺌﻮري و ﺣﺘﻲ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ اﻳﻦ ﻋﻠﻢ را ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎ آﻣﻮزش روﺷﻬﺎي اﺻﻠﻲ در ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺪرن ﻛﻪ در ﺗﺸﺨﻴﺺ و درﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ آن در ﻓﺮاﺻﻮت ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر‪ ،‬ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري در ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬رادﻳﻮﻟﻮژي‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي و ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﻘﻄﻌﻲ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﺑﺘﺪا ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺻـﻮت‬ ‫و اﺛﺮ داﭘﻠﺮ)ﺑﺮاي ﻓﺮاﺻﻮت( ﻧﻮر ﻫﻨﺪﺳﻲ )ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر و ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري( و ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي )ﺑﺮاي ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻫﺴﺘﻪ اي(‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻣﻘﺎﻻت‪ ،‬ﻛﺘﺐ آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺠﻤﻮه اي از ﻧﻜﺎت ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫را ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ درس ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺖ از ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه در‬ ‫ﻛﺎﻟﺞ ﻫﺎورﻓﻮرد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ آﻣﻮزش داده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬

‫‪ / 89‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﻬﺪﻳﺰاده‬

‫ﺗﺮس ﺧﻮد از ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ و اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻌﺮوف ﻋﻠﻤﻲ ﻓﻴﺰﻳﻚ و اﻧﺘﺨﺎب دروس ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻳﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻳﺴﺘﻲ در ﺳﺎل دوم ﻳﺎ ﺳﻮم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺘﺮاق داده‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارد و ﻛﺘﺐ آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳـﻄﺢ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﺤﺘﻮا ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﻲ را در ﻧﻈﺮ دارد ﻛﻪ در رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و رﻳﺎﺿﻲ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺸﻨﻴﺎز آﻣﻮزﺷﻲ رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ اﻧﮕﻴﺰه ﻗﻮي ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ داﻧﺶ‬ ‫و ﺣﻞ ﻛﺮدن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻤﻲ را در ﻳﻚ ﻣﺤﺘﻮاي آﻣﻮزﺷﻲ ﻏﻴﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﻲ درﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ در آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺪرﻳﺲ اﺻﻮل ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺣﺎل ﺗﺤﺼﻴﻞ در آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺟﺬﺑﻪ اي ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن از آﻣﻮزش زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺎ ﺣﺪي ﺷﻴﻤﻲ درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺑﻪ ﻗﺪرت درك آﻧﻬﺎ از ﻣﻴﺰان ارﺗﺒﺎط ﻣﻄﺎﻟﺐ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﺑﻪ روز در آن رﺷﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر و ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر اﺳـﺘﺎﻧﺪارد آورده ﺷـﺪه‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از‬ ‫دروس ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻧﻮر ﺑﺮاي ﻣﺒﺘﺪﻳﺎن اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت ﻧﻴﺰ ﺑـﺮ ﭘﺎﻳـﻪ ﻳـﻚ داﻧـﺶ ﺑﻨﻴـﺎدي از ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﻣـﻮج اﺳـﺘﻮار اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺳﻲ ﺗﻲ اﺳﻜﻦ و ﺗﺼﻮﻳﺮﻧﮕﺎري ﺗﺎﺑﺶ ﭘﻮزﻳﺘﺮون ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﺳﺎده ﺗﺮ از ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع ﺑﺮاي آﻣﻮزش اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ ﭘﻴﺸﻨﻴﺎز ﺑﺮاي آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ اﻧـﺪﻛﻲ‬ ‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻋﻤﻘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻓﻨﺎوري ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ ﺗـﺪرﻳﺲ ﻋﻤﻘـﻲ ﻳـﻚ ﺗﻌـﺪاد ﻣﺒﺤـﺚ ﻣﺤـﺪود ﺑـﺮاي‬ ‫ﻗﺮارﮔﻴﺮي ذﻫﻨﻲ آﻧﻬﺎ در ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﭘﺮوژه ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ ﭼﻴـﺪه‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎ ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻧﺘﻈﺎر آﻣﻮزش آﻧﻬﺎ را دارﻧﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﺮز ﻛﺎر ﻻﭘﺎراﺳﻜﻮپ( ﺑـﻪ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﻳﻚ ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺤﺚ ﻣﺤﺪود ﻛﻪ ﻋﻤﻘﻲ آﻣﻮزش داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺧﺘﻼﻟﻲ ﻛﻪ در ﻓﻬـﻢ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻧﺎﻗﺺ آﻣﻮزش داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﻃﻮري ﻃﺮح رﻳﺰي ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي ﻣﺘﻮن ﺑﺮاي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺤـﺚ را ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫آﻣﻮزﺷﻲ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﺮاي ﻛﺎر آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎ ﻫﻔﺖ ﺳﺮﻓﺼﻞ آﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺮﻓـﺼﻞ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻮﭼﻚ از ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬دو اﻣﺘﺤﺎن و دو ﮔﺰارش ﻛﻮﺗﺎه از ﻛﺎر در آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳـﻤﻴﻨﺎرﻛﻮﺗﺎه از ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﺟﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻓﺼﻠﻬﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻧﻮر و ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﻧﻮري‬ ‫ﺑﺎزﺗﺎﺑﺶ و ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﻨﻞ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎي ﻧـﻮري ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان رﺳـﺎﻧﻪ ﻫـﺎي ﻣـﻮج‪ ،‬ﺗـﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اي از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻓﻴﺒﺮﻫﺎي ﻧﻮري‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﺎ ﻋﺪﺳﻲ‪.‬‬

‫‪ / 90‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ :‬ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري در ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬اﻧﺪازه‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮاﺳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻓﻴﺒﺮﻫـﺎي ﻫﻤﮕـﺮا و ﻧـﺎﻫﻤﮕﺮا‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺎ دورﺑـﻴﻦ ﻫـﺎي‬ ‫‪ ،CCD‬ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺠﺎد ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺿﻤﺎﻳﻢ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻟﻴﺰر و درﻣﺎﻧﻬﺎي ﻧﻮري‬ ‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻮﺟﻲ ﻧﻮر‪ ،‬ﺑﺴﺎﻣﺪ و ﻃﻮل ﻣﻮج‪ ،‬اﻧﺮژي ﻓﻮﺗﻮن‪ ،‬ﻃﻴﻒ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻮان‪ ،‬ﻃﻴﻒ ﻫﺎي ﺟﺬﺑﻲ اﺗﻢ ﻫﺎ و ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ‬ ‫رﻧﮓ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪ :‬آب‪ ،‬ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻼﻧﻴﻦ‪ ،‬رﻧﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺗﺌﻮري اﺗﻤﻲ‪ ،‬ﻃﻴﻒ ﻫﺎي ﮔﺴﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪه از اﺗﻢ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳـﻚ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ‪ ،‬دﻗـﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻي اﻧﺮژي ﻫﺎي ﺟﺬﺑﻲ و ﮔﺴﻴﻞ ﻓﻮﺗﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻃﺮز ﻛﺎر ﻟﻴﺰر‪ ،‬ﮔﺴﻴﻞ ﺧﻮدﺑﺨﻮدي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﻴﻞ ﺗﺤﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬رزوﻧـﺎﻧﺲ ﻫـﺎي ﻧـﻮري‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫـﻲ‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮري‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ :‬ﻣﻨﻌﻘﺪﺳﺎزي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻴﺰر‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪت و اﻧﺪازه ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗـﻮان ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻟﻴﺰرﻫـﺎي ﻣـﻮج‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﺎﻟﺲ و ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻟﻴﺰر ﺑﺎ ﻃﻴﻒ ﺟﺬﺑﻲ ﺑﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت و اﻛﻮﻛﺎردﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ داﭘﻠﺮ‬ ‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ﻃﻮل ﻣﻮج اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ و ﻓﺮاﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬اﻧﻌﻜﺎس اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ از ﺳﻄﻮح اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻓﻮاﺻـﻞ‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺛﺮ اﻛﻮ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ داﻣﻨﻪ ﺻﻮت و ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن در ﻓﻮاﺻﻞ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻗﻞ ﻫﺎي ﻓﺮاﺻﻮت‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺮدن و اﻧﺘﺸﺎر ﺻـﻮت در‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺛﺮ اﻛﻮ ﻓﺮاﺻﻮت‪ ،‬اﺛﺮات ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت‪ ،‬اﺛﺮ داﭘﻠﺮ‪ ،‬اﻛﻮﻛﺎردﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ داﭘﻠﺮ‪.‬‬ ‫‪ -4‬رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ و اﺛﺮات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﭘﺮﺗﻮﻫﺎي ﻳﻮﻧﻴﺰان‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻢ‪ ،‬اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎ‪ ،‬رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮﻳﺘﻪ‪ ،‬اﻧﻮاع ﻣﻮاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮﺗﻮ ﻳﻮﻧﻴﺰان‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻮاد رادﻳﻮاﻛﺘﻴـﻮ‪ ،‬ﻣﻴـﺰان در ﻣﻌـﺮض‬ ‫ﮔﻴﺮي‪ ،‬دوز ﺟﺬﺑﻲ‪ ،‬اﺛﺮات ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ژﻧﺘﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻃﺎن زاﺋﻲ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻄﻮح ﺑﻲ ﺧﻄﺮ‪.‬‬ ‫‪ -5‬رادﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺎ ﻣﻮاد رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ‬ ‫اﻧﺮژي و ﻃﻮل ﻣﻮج اﻣﻮاج اﻳﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮﻫﻤﻜﻨﺶ اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ ﺑﺎ ﻣﻮاد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺰان ﺟﺬب اﺷﻌﻪ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺬب ﻣﺎده و ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫در ﺑﺪن‪ ،‬ﺣﺎﺟﺐ ﺳﺎزي در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ‪ ،‬ﺗﻔﻜﻴﻚ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺰﻫﺎ و اﺛﺮات ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺗﺼﺎوﻳﺮ رادﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ از ارﮔﺎﻧﻬﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ردﻳﺎب ﻫﺎ و ﻓﺮﺳﺘﻨﺪه ﻫﺎ در ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺣﺎﺟﺐ‪.‬‬ ‫‪ -6‬رادﻳﻮﺗﺮاﭘﻲ‬ ‫آﺳﻴﺐ ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﻏﻴﺮﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮات دوز ﺟﺬﺑﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﻮاع درﻣﺎن و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺧﺎص درﻣـﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻧـﻮاع اﺷـﻌﻪ ﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬روﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻫﻤﻜﻨﺶ ﺑﺎ ﺷﻴﻤﻲ درﻣﺎﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪ -7‬روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﻧﮕﺎري ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺮﺷﻲ و ﭘﺮوﺟﻜﺸﻦ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﮔﺴﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮون‪ -‬ﭘﻮزﻳﺘﺮون‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺷﻌﻪ ﮔﺎﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻠﻬﺎي ﺟـﺮم ﺑـﻪ اﻧـﺮژي‪،‬‬ ‫ﻣﻮاد ﺣﺎﺟﺐ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ‪ PET‬در ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ‪ ،CT‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع روﺷﻬﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﺑﺮﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ / 91‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﻬﺪﻳﺰاده‬

‫ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎن ﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ﻳﺎ ﭘﺮوﺗﺰﻫﺎ را در اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻴﺰان ﺗﻨﻮع ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻴﺰان زﻳﺎدي ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻫﺮ ﻋﻨﻮان ﺟﺪﻳـﺪ ﻻزم‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد را ﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﺪرﻳﺲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎﺣﺚ اوﻟﻴﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻧﺮژي‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻣﻮاج اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴﺎدي ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻳﻚ دوره ﺳﺎده درﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﺰﻳﻚ اﺗﻤﻲ و ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً در دوره ﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اراﺋﻪ ﺷﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﺎﻟﺶ‬ ‫اﺻﻠﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب از اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺮز ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺎﻳﻪ و ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ )اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ در اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﺻﻮت در ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب دﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ دو رﺷﺘﻪ ﺑﻬﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻓﻴﺰﻳﻚ را‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ ﺳﻮق داد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ از ﮔﺮﻳﺰان ﺷﺪن داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن‬ ‫از ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﻨﻮﻧﺪه اﻳﻦ دوره ﻫﺎ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻳﻚ ﻧﻮع ﻛﺎﺳﺘﻲ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺻﻮل ﻓﻴﺰﻳﻚ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺑﺰاري ﺑﺮاي درك ﻛﺎﻓﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫در ذﻫﻨﺸﺎن ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﻬﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺎده و آن دﺳﺘﻪ از اﺛﺒﺎت ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي آﺳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺳﺮ ﻛﻼس ﻣﻄﺮح ﺑﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻴﺰر و ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ‪ -‬ﻫﻮا ﻛﻪ اﻧﻌﻜﺎس و اﻧﻜﺴﺎر ﻧﻮر را اﺛﺒﺎت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﭘﺪﻳﺪه ﻫـﺎي ﻓﻴﺒـﺮ‬ ‫ﻧﻮري ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮج ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﺗﺠﺎري در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺒﺮ ﻧـﻮري‪ ،‬آﻣﻮﺧﺘـﻪ ﻫـﺎﻳﻲ درﺑـﺎره‬ ‫ﻃﻮل ﻣﻮج و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻫﺎ از ﺑﻴﻦ ﺳﻄﻮح و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻮاج ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺛﺒﺎت ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﺻﺪا ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ رﻳﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﺛﺮ داﭘﻠﺮ را اﺛﺒﺎت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺮﻳﺴﺘﺎل ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﺎﻳﻊ ﻛـﻪ ﮔﺮﻣـﺎي اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺷﻌﺎع ﻟﻴﺰري ﻫﻠﻴﻮم ﻧﺌﻮن ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺧﺮﻳﺪ ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﻳﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳـﺖ و ﻧـﺮم اﻓﺰارﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه اﺛﺒﺎت ﻗﻀﺎﻳﺎي ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰارﻫﺎي دﺳﺘﻪ ﺑﻨـﺪي ﻓﺮاﺻـﻮت ﺑـﺮاي اﻧـﺪازه‬ ‫ﮔﻴﺮي ﻓﻮاﺻﻞ و ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﺗﺎﺑﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﻣﻮاد رادﻳﻮاﻳﺰوﺗﻮپ ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه دارﻧﺪ را اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي‬ ‫ﻛﺮد و ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮاد آﻣﻮزﺷﻲ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ دوره اي ﺟﺎﻳﮕﺰاري ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌـﻀﻲ ﻣﺘـﻮن ﻓﻴﺰﻳـﻚ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد آن را ﺑﺮاي زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﺎ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ در‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع آﻣﻮزش ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻤﺘﺮ از رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﻣﻄﻠـﺐ دﻳﮕـﺮ را ﭘﻮﺷـﺶ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻣﺘﻦ ﻳﻚ داﻧﺸﺠﻮي ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪه در ﻣﻮرد ﻣﺸﻜﻼت اﻗﺘﺼﺎدي و اﺧﻼﻗـﻲ در ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﺳـﻼﻣﺖ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي ﭘﺰﺷـﻜﻲ و‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻳﻚ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ﺿﺮﺑﺎن ﺳﺎزﻫﺎ و راه اﻧﺪازي ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ اﻳـﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ روي داﻧـﺶ ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺨﺘﺼﺮ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ / 92‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪادي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺮﻓﺼﻠﻬﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ وﺟﻮد دارد و ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑـﺮاي داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ﻓﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﻣﻌﺮﻓﻲ اراﺋﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ داﻧـﺸﺠﻮ در ﺟﻬـﺖ اﻳﺠـﺎد ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﭘﺎﻳﻪ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﻨﺎوري ﭘﺰﺷﻜﻲ آن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ از ﻓﻨﺎوري ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي وﺳﻴﻌﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺧﺎرج از ﺗﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺣﺎل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻜﺎت ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫـﺎ ﺗﻤـﺎم ﻋﻨـﺎوﻳﻦ‬ ‫اﺻﻠﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ در ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﭙﻲ ﺷـﺪه ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﮔـﺮدد‪ .‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان در ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ اﻗﺪام ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎً اﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺘﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﺮاي اﻳﻦ دوره آﻣﻮزﺷـﻲ ﺑـﺎ روش داﻧـﺸﺠﻮ ﻣﺤـﻮري‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻓﻜﺮ اﻧﺘﺨﺎب دوره آﻣﻮزﺷﻲ ﻋﻠﻮم ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ واﻫﻤﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻮع ﻣﺘﻦ ﻣﺮﻛﺰي و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻤﻚ ﻣﻮﺛﺮي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ از ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻣﻨﺰل ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮردون و ﺑﺮﻳﭻ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "دﻳﺪدروﻧﻲ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭘﺰﺷﻜﻲ" ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ارزﻳﺎﺑﻲ و اﻣﺘﺤﺎن‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ دوره آﻣﻮزﺷﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻋﺪم ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎب ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ارزﻳـﺎﺑﻲ‬ ‫درك داﻧﺸﺠﻮ از دﻻﻳﻞ ﻛﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ وﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻓﻨﺎورﻳﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﻫـﺮ ﺟـﺎ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ از روي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺟﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻠﺜﺎت ﺳﺎده‪ ،‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗـﻚ‬ ‫ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺗﺨﻤﻴﻦ و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻤﻮداري ﺳﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺮ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ارزﻳﺎﺑﻲ ﻓﺮاﺻﻮت را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت ﺷﻜﻤﻲ ﻳﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻟﺴﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻧﻔﻮذ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم‪ ،‬ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻟﺴﻬﺎي ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻜـﺴﺖ ﺿـﻌﻴﻒ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ روي ﺑﺪن ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا‬ ‫ﻛﺮدن اﻃﻼﻋﺎت درﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮاي ﭼﺸﻢ اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻫﺎي آﻧﺎﺗﻮﻣﻴﻜﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﺑﻌﺎد ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ اي ﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن وﺿﻮح ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻃﻮل ﻣﻮج‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻛﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﮔﺴﺘﺮه از ﻣﻘﺎدﻳﺮ درﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤـﻞ ﻓﺮاﺻـﻮت در آن ﻓﺮﻛـﺎﻧﺲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان وﺿﻮح ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻋﻤﻖ ﺑﺎﻓﺖ داﺧﻠﻲ )ﻛـﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري‬ ‫از آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد( اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬در ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻓﺮاﺻﻮت ﺗﻚ ﺑﻌﺪي از ﺑﺎﻓﺖ زﻧﺪه ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را در ﺣـﻴﻦ‬ ‫ﻛﺎر ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻛﻢ ﺑﺮاي ﺗـﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري از ﻗﻠـﺐ‬ ‫در داﺧﻞ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري از ﺷﺮﻳﺎن ﻛﺎروﺗﻴﺪ ﻛﻪ ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﺜـﺎﻟﻲ دﻳﮕـﺮ‪ ،‬داﻧـﺸﺠﻮﻳﺎن از‬

‫‪ / 93‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﻬﺪﻳﺰاده‬

‫ﻓﺮﻣﻮل ﻓﺮﻧﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺖ ﺻﻮت از ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎي ﺑﺎ ﺧﺎﺻﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﺻﻮات ﻣﺘﻔﺎوت و درﺻﺪ ﺷﺪت ﻣﻮج‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ از ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻧﺮم‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان‪ ،‬ﻫﻮا و آب را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﭙﺲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻛﺎرﺑﺮان ﻓﺮاﺻﻮت از ﻳﻚ ژل ﺑـﻴﻦ ارﺳـﺎل ﻛﻨﻨـﺪه‬ ‫اﻣﻮاج و ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﺪت ﺻﻮت( و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا ﻓﺮاﺻﻮت ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻐﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷـﻮد )ﻣﻘـﺪار‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪه از ﺟﻤﺠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان( ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫رادﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻳﺎ ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر ﺑﻮﺟﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬از داﻧﺸﺠﻮ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺷﻌﻪ اﻳﻜﺲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺎﻣﻮﮔﺮاﻓﻲ از اﺷـﻌﻪ‬ ‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻗﻔﺴﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ و در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺎﻳﺰ ﻧﻘﻄﻪ ﻟﻴﺰري و ﺷﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد و ﻧﻮع آﺳـﻴﺐ‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﻲ ﭼﺸﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﺆال ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻧﺪن و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل از داﻧﺸﺠﻮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣـﻲ روي‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎص‪ ،‬ﻟﻴﺰر ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺬب را ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨـﺪ‪) ،‬ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ‬ ‫آوردن ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺟﺬب در آن ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ روي آن ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ اﻃﺮاف(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻧـﺮژي اﺷـﻌﻪ‬ ‫اﻳﻜﺲ ﺑﺮاي رادﻳﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻳﺎ ﺑﺮش ﻧﮕﺎري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮد ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔـﺎوت در‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺬب ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﻧﺮژي را ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ روﻧﺪ داﭘﻠﺮ رﻧﮕﻲ در ﻫﻨﺪﺳﻪ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻣﻮرد اﭘﺘﻴﻚ ﻫﻨﺪﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ و دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻮارد‬ ‫دﻳﮕﺮ دوره آﻣﻮزﺷﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ آن اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺪﻧﻪ وﺳﻴﻊ و ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻮارد ﺟﺪﻳﺪ را ﻣﺸﻜﻞ وﻟﻲ اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻋﻤﻼً ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻣﺎده ﺳﺎزﻳﻬﺎ ﺑﺮاي آن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻃﺮز ﻋﻤﻞ اﭘﺘﻴﻚ ﻫﻨﺪﺳﻲ و ﻧﻮري‬ ‫از ﻳﻚ دوره اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﺠﻮ اﺟﺎزه دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ و ﻫﺪف ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت اﺻـﻠﻲ ﺟﺮاﺣـﻲ ﻟﻴـﺰر را‬ ‫ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮاﺻﻮت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﺻـﻮت و اﻣـﻮاج ﺑﺎﺷـﺪ و اﻃﻼﻋـﺎت در ﻣـﻮرد اﺛـﺮات‬ ‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت و اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ و درﻣﺎﻧﻲ آن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﺟﺪﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻛﻮاﻧﺘﻮم اﺑﺘﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪ اي و ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻳﻮﻧﻴﺰه ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ و اﻳﺪه آل‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ از دوره ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺿـﻴﺢ دادن ﻓﻴﺰﻳـﻚ ﭘﺎﻳـﻪ اي ﻛـﻪ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ ﻳﻚ دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ وﺟـﻮد دارد‪ :‬آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه ﺑـﺮاي اﭘﺘﻴـﻚ‪ ،‬ﻟﻴـﺰر‪ ،‬ﺻـﻮت‪ ،‬ﺗﺸﻌـﺸﻌﺎت ﻫـﺴﺘﻪ اي و‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎده ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪل ﺳﺎزي ﻛﻤﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰﺋﻲ از ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺗﺪارﻛﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺑﺪﺳـﺖ آوردن ﻳـﻚ‬ ‫ﻓﻬﻢ روﺷﻦ از اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺑﺮرﺳﻲ در اﻧﺪازه ﮔﻴﺮﻳﻬﺎ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ ،‬ﺗﻼش ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي ﻫـﺮ دوره را آزﻣـﺎﻳﺶ وﺳـﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن دوره ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ / 94‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﻋﻠﻤﻲ‪ :‬آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي اﭘﺘﻴﻚ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻮر‪ ،‬اﻧﻌﻜﺎس ﻛﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺮاي ﻓﻴﺒﺮ ﻧﻮري( و روي ﻧﻮر ﻣﻮازي ﺑﺎ ﺻﻔﺤﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻃﻴﻒ ﺟﺬﺑﻲ ﻣﺎﻛﺮو ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻬﺎي ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﻛﻼس ﺳﺎل اول ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻟﻴﺰر ‪ YAG‬ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻓﺖ را ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﻨﺪ و اﻧﻌﻘﺎد ﺧﻮن در ﺑﺎﻓﺖ را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮات ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﺪن دﺳﺘﻪ ﻧﻮري در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ روي ﻳﻚ ﺑﺎﻓـﺖ ﺧـﺎص )ﻳـﻚ ﺗﻜـﻪ ﮔﻮﺷـﺖ‬ ‫ﻧﺎزك( ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ از ﺟﺮاﺣﻲ ﻟﻴﺰر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳـﻚ ﺟـﺮاح ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه را ﻣـﻲ ﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬در آزﻣﺎﻳـﺸﮕﺎه‬ ‫ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻫﺴﺘﻪ اي‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻌﺪ از اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ اﻳﺰوﺗﻮپ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﺳﺎﻃﻊ ﺷﺪه ﺑـﺎ‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺎذب‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﻲ در ﻣﻮرد ﺳﻄﻮح ﺗﺸﻌﺸﻊ در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ آزاد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ دﻗﺖ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ آﻣﺎري ﻧﻴﺎز‬ ‫دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺎرﺷﺎن ﻣﻌﻨﻲ دار ﺷﻮد‪ ،‬واداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫در آﻣﻮزش ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬راه ﺣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و آن ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻜـﻲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺮاي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻋﻠﻮم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و رﻳﺎﺿﻲ ﺗﺨﺼﺺ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳﻦ دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ روي ﻣﻲ‬ ‫آورﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را ﻛﻤﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺸﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺪرﻳﺲ ﻳـﻚ ﭼﻨـﻴﻦ دوره اي‪ ،‬ﺗـﺮس از وﺟـﻮد‬ ‫ﻣﺘﻮن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ و دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﺘﻮن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺒﻮد ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﻛﭙﻲ ﻫﺎي ﻣﻮارد دوره ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر آﻣﺎده ﺷﺪه‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دوره ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﻋﻤﻠﻲ اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ درس ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و دوره ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤـﺎم ﺟﻨﺒـﻪ‬ ‫ﻫﺎ ﻳﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ﺑﺨﺸﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺪوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﮕﺮي و در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ / 95‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان‪ ،‬دوره ‪ ،2‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬زﻣﺴﺘﺎن ‪84‬‬