Dethi Quangvlhn

Gv. NGUYEÃN VAÊN PHÖÔNG THPT NG.T.MINH KHAI

VAÄT LÍ 12 LUYEÄNTHIÑAÏIHOÏC

• • •

QUANG HÌNH

QUANG ÑIEÄN VAÄTLÍ HAÏT NHAÂN

NAÊM HOÏC :2003 – 2004

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

1

http://gvphuong.googlepages.com

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

2

http://gvphuong.googlepages.com

GÖÔNG, THAÁU KÍNH 10.1 * ÑAÏI HOÏC XAÂY DÖÏNG – 1999 Moät taám thuûy tinh moûng trong suoát coù tieát dieän laø hình chöû nhaät ABCD (ñoä daøi AB raát loân so voâi ñoõ daøi AD), maët ñaùy AB tieáp xuùc vôùi moät chaát loûng coù chieát

D

C

suaát no = 2 Chieáu moät tia saùng ñôn I saéc SI naèm trong maët phaúng ABCD tôùi B A maët AD sao cho tia tôùi naèm phía treân K phaùp tuyeán ôû ñieåm tôùi vaø tia khuùc xaï trong thuûy tinh gaëp ñaùy AB ôûÛ ñieåm K. (H.4) 1 Giaû söû chieát suaát cuûa thuûy tinh laø n = 1,5. Tính giaù trò lôùn nhaát cuûa goùc tôùi i ñeå coù phaûn xaï toaøn phaàn taïi K. 2. Chieát suaát cuûa thuûy tinh phaûi coù giaù trò nhö theá naøo ñeå vôùi moïi goùc tôùi i (O0 < i < 900) , tia khuùc xaï IK vaãn bò phaûn xaï toaøn phaàn treân maët ñaùy AB .

ÑS ; Imax = 300 ; n ≥ 1,732

10.2 * ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA HAØ NOÄI - 1999 a) Phaùt bieåu ñònh luaät truyeàn thaúng aùnh saùng vaø giaûi thích caùc hieän töôïng nhaät thöïc toaøn phaàn vaø moät phaàn. b) Ngöôøi ta ñaët moät caùi thöôùc thaúng daøi 70 cm theo phöông thaúng ñöùng vuoâng goùc vôùi ñaùy moät beå nöôùc roäng naèm ngang (moät ñaàu thöùôc chaïm ñaùy beâ). Chieàu cao lôùp nöôùc trong beå baèng 40 cm vaø chieát suaát cuûa nöôùc baèng 4/3. Neáu caùc tia saùng maët trôøi tôùi maët nöôùc döôùi goùc tôùi i ( sin i = 0,8) thì boùng cuûa thöôùc döôùi ñaùy beå baèng bao nhieâu ? c) Cho moät thaáu kính phaân kì vaø moät nguoàn saùng ñieåm S nhö hình, F vaø F’ laø caùc tieâu ñieåm cuûa S thaáu kính. Xaùc ñònh (baèng caùch veõ ) mieàn khoâng gian trong ñoù taïi moãi ñieåm coù theå nhaän F F’ ñöôïc hai tia saùng khaùc nhau töø S truyeàn tôùi. Giaûi thích.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

3

http://gvphuong.googlepages.com

ÑS : boùng daøi 70 cm; veõ ñöôøng ñi tröïc tieáp töø S vaø ñöôøng ñi töø aûnh S’ cuøng gaëp nhau taïi M : phaàn giao cuûa vuøng khoâng gian töø aûnh S’ ñeán meùp TK vaø vuøng khoâng gian ôû beân ngoaøi choûm S ñeán meùp TK 10.3 * CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM VÓNH LONG – 2003 : Moät laêng kính coù daïng tam giaùc caân ABC, goùc chieát quang A = 1200 . Chieáu tôùi maët beân AB moät chuøm tia saùng traéng theo phöông song song vôùi ñaùy BC. Haõy khaûo saùt ñöôøng truyeàn cuûa chuøm tia saùng qua laêng kính ? Cho bieát chieát suaát cuûa laêng kính thay ñoåi theo böôùc soùng aùs ñôn saéc, ñoái vôùi aùs ñoù laø nñ =

2 vaø vôùi aùs tím nt = 3

10.4 * CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM TP.HOÀ CHÍ MINH – 1999 Moät vaät saùng AB ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï f1 = 15 cm, cho aûnh A1B1 cuøng chieàu vôùi vaät vaø caùch vaät 20 cm. a) Xaùc ñònh vò trí cuûa vaät AB vaø ñoä phoùng ñaïi cuûa aûnh A1B1. B

B

b) Giöõ coá ñònh vaät AB, thay thaáu kính baèng moät göông caàu loõm sao cho aûnh A2B2 cuûa vaät AB cho bôûi göông caàu loõm coù cuøng vò trí, cuøng chieàu vaø baèng aûnh A1B1. Xaùc ñònh vò trí vaø tieâu cöï cuûa göông caàu loõm. B

B

ÑS : d = 10 cm vaø k = 3D = 5cm vaø f = 7,5 cm 10.5 * CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM HAØ NOÄI – 1999 Moät ñeøn pha goàm moät göông caàu loõm G coù ñöôøng rìa hình troøn ñöôøng kính a vaø moät boùng ñeøn ñieän maø daây toùc coi nhö moät nguoàn saùng ñieåm S, coù theå dòch chuyeån doïc theo truïc chính cuûa göông. Moät maøn E ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa göông vaø caùch ñænh göông 180 cm. 1. Luùc ñaàu nguoàn S ñaët saùt ñænh göông, sau dòch S ra xa daàn. Ngöôøi ta thaáy coù hai vò trí cuûa S cho treân maøn E moät veát saùng troøn coù ñöôøng kính cuõng ñuùng baèng a. Hai vò trí caùch nhau 3 cm. a. Haõy veõ ñöôøng ñi cuûa tia saùng vaø giaûi thích hieän töôïng ñoù.

b. Tính tieâu cöï f cuûa göông caàu. 2. Tìm vò trí cuûa S ñeå : a. Aûnh cuûa daây toùc boùng ñeøn hieän roõ treân maøn. Gv.Nguyeãn vaên Phöông

4

http://gvphuong.googlepages.com

b. Veát saùng troøn treân maøn E coù ñöôùng kính baèng 3a trong tröôøng hôïp chuøm tia phaûn xaï töø göông laø chuøm hoäi tuï.

ÑS : 1a) d < f thì veät saùng D > a ; d = f thì D = a ; d > f thì OI = 90 cm ; 1b) f1 = 15 cm (f2 = - 18 cm < ) loaïi) 2a) d = 16,4 cm ; 2b) d = 22,5 cm. 10.6 * ÑAÏI HOÏC THAÙI NGUYEÂN – 1999 Moät vaät phaúng nhoû AB ñaët tröùôc moät thaáu kính O cho moät aûnh roõ neùt treân maøn aûnh E. Dòch chuyeån vaät 2 cm laïi gaàn thaáu kính. Phaûi dòch chuyeån maøn aûnh E moät khoaûng 30 cm môùi laïi thu ñöôïc aûnh roõ neùt cuûa AB. Aûnh naøy lôùn baèng 5/3 aûnh tröôùc. a) Thaáu kính O laø thaáu kính gì ? Maøn E dòch chuyeån theo chieàu naøo ? b) Tính tieâu cöï cuûa thaáu kính.

ÑS : TKHTuï , maøn dòch xa TK ; b) f = 15 cm 10.7 * ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2 – 1999 Cho moät quang heä nhö hình veõ : thaáu kính hoäi tuï L ñöôïc ñaët caùch göông moät ñoaïn ñuùng baèng tieâu cöï cuûa thaáu kính, truïc chính cuûa thaáu kính vuoâng goùc vôùi göông ; vaät saùng nhoû AB ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa thaáu kính. a) Hoûi AB phaûi ñaët ôû ñaâu ñeå aûnh cuûa noù qua heä thaáu kính – göông laø aûnh thaät ? Veõ hình minh hoaï. b) Chöùng minh raèng duø aûnh cuûa AB laø thaät hay aûo thì vaät AB vaø aûnh cuûa noù luoân ñoái xöùng nhau qua moät ñieåm coá ñònh. Xaùc ñònh ñieåm ñoù baèng tính toaùn. Veõ hình vôùi tröøông hôïp heä cho aûnh aûo.

ÑS : d1 < 2f ; k = - 1 10.8 * ÑAÏI HOÏC LUAÄT HAØ NOÄI – 1999 Cho quang heä nhö hình veõ beân. Thaáu B kính L1 coù tieâu cöï f1 = - 20 cm, thaáu kính L2 coù f2. Vaät saùng AB caùch O1 laø A d1 = 20 cm. 1) Tìm aûnh cuûa AB cho bôûi L1

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

5

O1

O2

http://gvphuong.googlepages.com

E

2) Tìm f2 cho bieát treân maøn aûnh E ñaët caùch AB moät ñoaïn 70 cm coù aûnh cao gaàp 2 laàn AB.

ÑS : d’1 = - 10 cm ; f2 = 9,6 cm 10.9 * ÑH GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI – 1999 L Cho quang heä nhö hình veõ beân. L laø A G d thaáu kính, G laø göông phaúng, AB laø vaät saùng ñaët caùch L moät ñaïon d = 10 cm. B Khi khoâng coù G, aûnh cuûa AB laø aûnh a thaät vaø caùch L moät ñoaïn 15 cm. Khi coù G thì heä taïo theâm moät aûnh thaät thöù hai caùch aûnh thaät thöù nhaát moät ñoaïn 6 cm. 1. Xaùc ñònh loaïi thaáu kính, tieâu cöï thaáu kính vaø khoaûng caùch a giöõa G vaø L. Veõ hai aûnh treân cuøng moät hình. 2. Vò trí cuûa hai aûnh thay ñoåi theá naøo khi tònh tieán G ñeán AB (AB vaø L giöõ nguyeân)

ÑS :1. f = 6cm (>O) ; a = OI = ½ (d + d2) = 14 cm 2. a = OI = 14 cm 10.10 * ÑAÏI HOÏC THUÛY LÔÏI – 1999 Cho moät thaáu kính moûng, phaúng , loài laøm S1 S2 baèng thuûy tinh coù chieát suaát n = 1,5 vaø O ñoä tuï D = 5 (dp). ÔÛ hai beân thaáu kính, treân quang truïc chính ta ñaët hai ñieåm saùng S1 vaø S2 (S2 gaàn thaáu kính hôn nhö hình veõ) 1. Tính baùn kính maët cong cuûa thaáu kính. 2. Khi aûnh cuûa ñieåm saùng naøy truøng vôùi ñieåm saùng kia vaø hai ñieåm ñoù caùch nhau 90 cm, tính khoaûng caùch töø moãi ñieåm saùng ñeán thaáu kính. Neâu yù nghóa cuûa hieän töôïng naøy. 3. Dòch chuyeån S1vaø S2 ñeå aûnh cuûa hai ñieåm saùng truøng nhau thì khoaûng caùch giöõa hai ñieåm S1 vaø S2 laø 45 cm. Xaùc ñònh vò trí cuûa caùc ñieåm saùng ñoù ñoái vôùi thaáu kính.

ÑS : 1) R = 10 cm ; 2) S1O = 60 cm thì S2O = 30 cm hoaëc ngöôïc laïi 3) OS2 = d2 = 15 cm OS1 = d1 = 30 cm Gv.Nguyeãn vaên Phöông

6

http://gvphuong.googlepages.com

10.11 * ÑAÏI HOÏC THUÛY LÔÏI – 1998 Coù 3 ñieåm A, B, C naèm treân quang truïc x’ chính xx' cuûa moät thaáu kính. AB = 36 cm, x A B C AC : 45 cm. Neáu ñaët ñieåm saùng taïi A thì ta thu ñöôïc aûnh thaät cuûa noù taïo bôûi thaáu kính ÔÛ C. Neáu ñaët ñieåm saùng taïi B thì aûnh aûo cuûa noù taïo bôûi thaåu kính cuõng ÔÛ C. l) Xaùc ñònh : a) Loaïi thaáu kính (coù giaûi thích) b) Khoaûng caùch töø caùc ñieåm A, B ñeán thaáu kính. c) Tieâu cöï cuûa thaáu kính. 2) Vôùi thaáu kính treân ñeå thu ñöôïc aûnh thaät cuûa 1 vaät phaúng nhoû cao gaáp 5 ìaân vaät, thì vò trí ñaët vaät ÔÛ ñaâu ?

ÑS : TKHTuï ; AO = 30 cm ; OB = 6 cm ; f = 10 cm ; d = 12 cm y 10.12 * ÑAÏI HOÏC HAØNG HAÛI – 1998 x a) Cho xy laø truïc chính cuûamoät thaáu kính hoäi B A C tuï (H.a). Ñieåm saùng ñaët taïi A cho aûnh taïi B, ñieåm saùng ñaøt taïi B cho aûnh taïi C. Xaùc ñònh vò M N trí vaø tieâu cöï cuûa thaáu kính, bieát AB = 2 (cm) ; S C S’ AC = 6 (cm) b) Cho MN laø truïc chính cuûa moät gödng caàu. O laø ñænh göông. S laø ñieåm saùng thaät. S’ laø aûnh cuûa S. Haõy cho bieát loaïi göoáng vaø tìm vò trí tieâu ñieåm F cuûa göông baèng pheùp veõ hình. ÑS : d = 6 cm ; f = 24 cm ; SO < S’O göông caàu loõm SO > S’O göông caàu loài 10.13 * ÑAÏI HOÏC THUÛY SAÛN – 1998 1) Moät ñieåm saùng S naèm treân truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï f = 10 cm, caùch thaáu kính moät ñoaïn d = 15 cm. Tlm vò trí aûnh S’cuûa S qua thaáu kính. 2) Moät thaáu kính hoäi tuï coù truïc chính laø xy (hình a). Khi vaät thaät ñaët ôÛ A cho aûnh ôû B. Khi vaät thaät ñaët ôû B cho aûnh ôûÛ C. Xaùc ñònh vò trí vaø tìeâu cöï cuûa thaáu kính. Cho bieát AB = a = 20 cm,AC = b = 40 cm. 3) Moät quaû caàu trong suoáát baùn kính R = 14 cm, chieát suaát n. Moät tia saùng tôùi SA song song vaø caùch ñöôøng kính MN moät ñoaïn d =

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

7

http://gvphuong.googlepages.com

7 cm roïi vaøo ñieåm A cuûa maët caàu cho tia khuùc xaï AN ñi qua ñìeåm N (hình b). Xaùc ñònh chieát suaát n.

ÑS : f = 15 cm ; n = 1,932 A x

y C

A

M

B

N

O

10.14 * ÑAÏI HOÏC THAÙI NGUYEÂN – 1998 1) Treân hình veõ laø vaät AB vaâ aûnh A’B’ cuûa noù qua thaáu kính. Baèng eaùch veõ haõy xaùc ñònh vò trí cuûa thaáu kính, caùc tieâu ñieåm chính vaø cho bieát ñoù laø thaáu kính gì ? A 2) Moät göông caàu loõm coù baùn kính laø 60 B’ cm. Moät chuøm saùng hoäi tuï tôùi göông coù ñænh S naèm treân truïc cuûa göông. Chuøm phaûn xaï treân göông hoäi tuï taïi S'. Haõy tìm B khoaûng caùch giöõa S vaø göông sao cho A’ khoaûng caùch giöõa S' vaø göông khoâng vöôït quaù 15 cm.

ÑS : TK hoäi tuï ; khoaûng caùch aûnh göông khoâng vöôït quùa 30 cm 10.15 * PHAÂN VIEÄN NGAÂN HAØNG Tp.HCM – 1998 Vaät saùng AB ñöôïc ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï O coù tieâu cöï f = 12 (cm). Qua thaáu kính vaät AB cho aûnh thaät A'B'. Khi dôøi AB ñi moät ñoaïn 24 (cm) laïi gaàn thaáu kính thì aûnh dôøi ñi moät ñoaïn 3 (cm). Xaùc ñònh vò trí cuûa AB tröôùc khi dôøi choã. ÑS : d1 = 60 cm 10.16 * ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM Haø Noäi 2 – 1998 Cho moät thaáu kính moûng B baèng thuûy tinh (chieát suaát 1,5) moät maët phaúùng, moät maët loài. Baùn kính maët loâi R = 20 cm. Vaät saùng nhoû AB ñaët treân truïc chính vuoâng goùc

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

8

O

A

http://gvphuong.googlepages.com

vôùi truïc chính cuûa thaáu kính (hình veõ) vaø caùch thaáu kính moät khoaûng

do = 60 cm. Toaøn boä thí nghieäm ñöôïc ñaët trong khoâng khí. 1) Xaùc ñònh vò trí, tính chaát, ñoä phoùng ñaïi cuûa aûnh A'B' cuûa AB qua thaáu kính. 2) Giöõ thaáu kính coá ñònh. Tònh tieán AB töø vò trí ban ñaàu ra d rôøi xa daàn thaáu kính nhöng A vaãn naèm treân truïc chính. a) Xaùc ñònh quyõ tích cuûa ñieåm B' (B' laø aûnh cuûa B). b) Giaû söû AB tònh tieán xa daàn thaáu kính vôùi vaän toác khoâng ñoåi v = 10 cm/s, haõy xaùc ñònh söï bieán ñoåi vaän toác cuûa A'B' ñoái vôùi thaáu kính theo thôøi gian ; coù nhaän xeùt gì veà chuyeån ñoäng cuûa A'B'.

ÑS : k = -2 ; v’ = - 1.6/(t + 2)2 10.17 * CÑ SP HÖNG YEÂN – 1998 Moät vaät saùng phaúng AB ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa moät thaáu kính moûng. Thaáu kính cho aûnh aûo AlBl cao 6 cm. Dòch chuyeån vaät laïi gaàn thaáu kính theâm 18 cm, thaáu kính vaãn cho aûnh aûo A2B2 dòch laïi gaàn thaáu kính theâm 3 cm vaø cao 9 cm. a) Thaáu kính treân thuoäc loaïi gì ? b) Tính tieâu cöï cuûa thaáu kính vaø ñoä cao AB cuûa vaät. B

B

ÑS : TK phaân kì ; f = - 18 cm vaø AB = 18 cm 10.18 * HOÏC VIEÄN COÂNG NGHEÄ BCVT – 1999 Ñaët moät vaät phaúng nhoû AB tröôùc moät thaáu kính phaân kì ta ñöôïc aûnh A’B’. Neáu tònh tieán vaät ra xa thaáu kính theâm 30 cm thì aûnh tònh tieán 1 cm. Aûnh luùc ñaàu cao baèng 1,2 laàn aûnh luùc sau. Tìm tieâu cöï cuûa thaáu kính. ÑS : f = - 30 cm 10.19 * Loã troøn chaén saùng Moät chuøm saùng hoäi tuï (taïi S) chieáu vaøo moät loã troøn (taâm O, baùn kính R = lO cm) treân maøn (l). Sau maøn (l), ñaët moät maøn (2) caùch maøn (1) moät ñoaïn a = 25cm vaø thu döôïc treân maøn (2) moät veät saùng troøn (coù taâm I, baùn kính r = 5cm). Ba ñieåm O, I, S thaúng haøng. Hoûi phaûi ñaët ôû loã troøn treân maøn (l) moät thaáu kính (truïc chính truøng vôùi ñöôøng thaúng OI) coù tieâu cöï bao nhieâu ñeå veät saùng troøn treân maøn (2) coù ñöôøng kính khoâng ñoåi. ÑS : TK Hoäi Tuï f = 25 cm ( S ôû sau maøn 2)

TK phaân kì f = - 25 cm ( S ôû tröôùc maøn 2) Gv.Nguyeãn vaên Phöông

9

http://gvphuong.googlepages.com

10.20 * ÑH NOÂNG NGHIEÁP 1 – 1999 1) Vaät AB ñaët tröôùc moät thaáu kính hoäi tuï coù f = 12 cm cho aûnh lôùn gaáp 2 laàn AB. Xaùc ñònh vò trí cuûa AB vaø döïng hình taïo aûnh qua thaáu kinh.

2) Neáu AB ñöôïc ñaët tröôùc vaø caùch thaáu kính naøy 20 cm, sau thaáu kính ñaët moät göông phaúng coù maët phaûn xaï höôùng veà thaáu kính vaø vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa thaáu kính. a) Hoûi phaûi ñaët guông caùch thaáu kính laø bao nhieâu ñeå aûnh cuoái cuøng truøng vaøo vò trí cuûa AB ? b) Muoán thu ñöôïc aûnh cuoái cuøng cuûa AB cho bôûi heä thaáu kính göông laø aûnh aûo thì phaûi ñaët göông trong khoaûng naøo sau thaáu kính ?

ÑS :1) vaät thaät cho aûnh thaät d = 18 cm; vaät thaät cho aûnh aûo d = 6â cm 2) a) d = 30 cm ; b) 15 cm
Gv.Nguyeãn vaên Phöông

10

http://gvphuong.googlepages.com

l) Bieát raèng aûnh cuûa S qua thaáu kính caùch thaáu kính moät khoaûng 20 cm. Xaùc ñònh d. 2) Giöõ S vaø thaáu kính coá ñònh, ñoå moät chaát loûng vaøo maët loõm cuûa thaáu kính vaø maët phaúng cuûa thaáu kính ñöôïc maï baïc. AÛnh cuoái cuøng cuûa S qua heä naèm caùch thaáu kính moät khoaûng 30 cm. Tìm chieát suaát n’ cuûa chaát loûng.

ÑS : d =60 cm vaø S3 laø aûnh thaät n’ = 1,875 ; S3 aûnh aûo n’ = 1,375 10.22 * ÑAÏI HOÏC LUAÄT – 1998 Quang heä goàm moät thaáu kính hoäi tuï Ol (fl = 30 (cm)) vaø moät thaáu kính phaân kì O2 (f2 = - 30 (cm)) ñaët ñoàng truïc vaø caùch nhau moät khoaûng 1 = 30 (cm). Moät vaät AB == 1 (cm) ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa heä, tröôùc thaáu kính Ol moät khoaûng d1 l) Cho dl = 45 (cm). Xaùc ñònh vò trí, tính chaát, ñoä lôùn aûnh cuûa AB qua quang heä. 2) Tìm ñ1 ñeå aûnh cuûa AB qua quang heä laø aûnh thaät lôùn gaáp 2 laàn vaät. Veõ hình.

ÑS : d’2 = - 60 cm ; A2B2 = 2 cm ; d1 = 75 cm B

10.23 * ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT Cho moät heä goàm hai thaáu kính O1 , O2 coù cuøng truïc chính, coù tieâu cöï ìaân löôït laø fl = 20 cm, f2 = - 10 cm, ñaët caùch nhau moät khoaûng laø l = 30 cm. Ñaët moät vaät phaúng nhoû AB vuoâng goùc vôùi truïc chính, tröôùc O1 vaø caùch Ol moät khoaûng 20 cm. 1) Xaùc ñònh vò trí, tính chaát vaø ñoä phoùng ñaïi cuûa aûnh cuoái cuøng.Veõ hình. 2) Tìm vò trí cuûa vaät, bieát aûnh cuoái cuøng laø aûnh aûo lôùn gaáp hai laân vaät. 3) Ñaët maét sau O2 ñeå quan saùt aûnh aùo noùi treân. Tính ñoä boäi giaùc cuûa aûnh. Bieát khoaûng nhìn roõ ngaén nhaát cuûa maøt laø 25cm.

ÑS : d1 = f1 thì d’1 = ∞ vaø k = - f2 /f1 = 0,5 d’2 = - 25 cm , d1 = 35 cm ; k = 2 10.24 * CÑ TAØI CHÍNH KEÁ TOAÙN – 1998 Moät thaáu kính moûng phaúng loâi Ll laøm baøng thuûy tinh coù chieát suaát n = 1,5, tieâu cöï fl 40 cm ñaët ñoàng truïc voái thaáu kính L2 coù tieâu Cöï f2 = - 40

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

11

http://gvphuong.googlepages.com

cm vaø caùch nhau moät khoaûng a = 100 cm. Moät ñieåm saùng S ñaët treân truïc chính vaø tröôùc thaáu kính Ll moät khoaûng d1. l) Tính baùn kính maët loài. 2) Cho d1 = 60 cm. Xaùc ñònh tính chaát vaø ví tri aûnh cuûa S qua heä 2 thaáu kính. 3) Ñònh d1 ñeå chuøm tia loù sau thaáu kính L2 laø chuøm tia song song. Veõ hình minh hoïa.

ÑS : R = 20 cm ; d’2 = 40 cm > 0 ; d1 = 56 cm 10.25 * ÑAÏI HOÏC XAÂY DÖÏNG – 1998 Cho moät thaáu kính hoäi tuï Ll tieâu cöï fl = 15 cm. Tröôùc thaáu kính ngöôøi ta dòch chuyeån vaät saùng nhoû AB sao cho vaät saùng AB luoân vuoâng goùc vôùi truïc chính. 1) Tính khoaûng caùch ngaén nhaát töø vaät saùng AB ñeán aûnh thöïc cuûa noù. 2) Vaät ñaët taïi vò trí thöù nhaát cho aûnh thöïc lôùn gaáp 6 laàn vaät. Khi dòch chuyeån moät ñoaïn x so vôùi vò trí thöù nhaát aûnh thu ñöôïc cuõng laø thöïc vaø lôùn gaáp 2 laàn vaät. Xaùc ñònh ñoä dòch chuyeån x. 3) Sau thaáu kính Ll ñaët moät thaáu kính L2 coù tieâu cöï f2 = 10 cm coù cuøng truïc chính vôùi L1 , khoaûng caùch giöõa hai thaáu kính laø l. Chöùng minh raèng vôùi l > 25 cm coù theå tìm ñöôïc hai vò trí ñaët vaät AB tröôùc thaáu kính Ll ñeå hai aûnh töông öùng cuûa vaät AB cho bôûi heâ quang hoïc treân coù ñoä lôùn nhö nhau.

ÑS : lmin = 4f = 60cm ; x = 5 cm ; k = k1k2 vaø d2 = l - d’1 = l- 15 d1/(d1 – 15) neân d1 = 15[ k(l – 10) +10] /k(l – 25) luoân > 0 khi k > 0 vaø k < 10/(10 – l) (ñaõ coù l > 25) 10.26 * ÑAÏI HOÏC DÖÔÏC – 1998 Cho moät heä thoáng quang hoïc goàm moät thaáu kính hoäi tuï vôùi tieâu cöï laø fl =25 cm, moät göông caàu loõm vôùi tieâu cöï laø f2 = 13 cm. Khoaûng caùch giöõa thaáu kính vaø göông laø 38 cm. Vaät ñaët tröôùc thaáu kính vaø caùch thaáu kính moät khoaûng 50 cm a) Haõy xaùc ñònh vò trí cuûa aûnh taïo bôûi heä quang hoïc treân ? b) Veõ hình ? Cho moät göông caøu loài coù baùn kính cong R = 80 cm. Moät ngöôøi ñöùng tröôùc göông, caùch göông moät khoaûng d.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

12

http://gvphuong.googlepages.com

a) Cho d = 28 cm, ngöôøi ñoù thaáy aûnh mình caùch maét bao nhieâu? aûnh naøy nhoû ñi hay to leân maáy laân ? b) Ñaët moät taám thuûy tinh daày e = 2,5 cm, chieát suaát n = 1,6 giöõa göông vaø ngöôøi ñoù, thì ngöôøi ñoù thaáy aûnh cuûa mình caùch mình bao xa vaø so vôùi aûnh tröôùc thì lôùn hôn hay nhoû hôn bao nhieâu laàn ?

ÑS : d’3 = 117,46 cm cuøng beân vôùi AB ; l = d + ⏐d’⏐ = 44,47 cm vaät thaät cho aûnh (bôûi caàu loài) nhoû hôn vaät k = 1/1,7 = 0,588 l’’ = d1 + ⏐d’3 ⏐= 43,2 cm vaø k’ = 0,5964 = 1,014k (lôùn hôn tröôùc) 10.27 * ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA HAØ NOÄI – 1998 Moät nguoàn saùng ñaët treân truïc chính cuûa moät thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï f1 = 10 cm, caùch noù moät khoaûng dl = 15 cm. Phla sau thaáu kính ñaët moät göông caàu loàâi coù baùn kính R = 24 cm, sao cho truïc chính cuûa chuùng truøng nhau. l) Phaûi ñaët göông taïi vò trí gaàn nhaát caùch thaáu kính moät khoaûng baèng bao nhieâu ñeå aûnh cuûa nguoàn saùng qua heä laø truøng vôùi chính noù. 2) Veõ aûnh.

ÑS : d2(d2 – 2f2) = 0 neân d2 = 0 vaø l = 30 cm ; d2 = - 24 vaø l = 6cm 10.28 * HV QUAN HEÄ QUOÁC TEÁ – 1998 Moät ñieåm saùng S ñaët caùch maøn haén E moät khoaûng l = 60 cm, giöõa chuùng ñaët moät thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï f = 12 cm (hình veõ). Thaáu kính coù daïng hình troøn, ñöôøng kính laø 5 cm, ñaët song song vôùi maøn E. Ñieàm saùng S ôûÛ treân truïc chính cuûa thaáu kính. 1 ) Tìm vò trí cuûa thaáu kính ñeå treân maøn thu ñöôïc moät veát saùng coù ñöôøng kính laø 2,5 cm. 2) ÔÛ vò trí euûa maøn E, thay maøn E bằèng moät göơng caàu loàâi coù baùn kính laø 20 cm, coù cuøng truïc chính vôùi thaáu kính. Tìm vò trí cuûa thaáu kính ñeå aûnh cuûa ñieåm saùng S laïi truøng vôùi S.

ÑS :1) S’ tröôùc E: d1 = 30 cm vaø d2 = 24 cm ; S’ sau E: d3 = 52,2 cm vaø d4 = 13,8 cm ; Gv.Nguyeãn vaên Phöông

13

http://gvphuong.googlepages.com

2) d2 = 0 (taïi ñænh göông O) : x2 – 60x +720 = 0 → x= 43,4 vaø 16,6 vaø d2 = 2f2 (taâm C göông) : x2 – 80x +960 = 0 → x= 65,3 vaø 14,7 10.29 * ÑH QUOÁC GIA HAØ NOÄI – 2000 Cho moät heä hai thaáu kính Ll , L2 coù tieâu cöï laàn löôït laø fl = 20 cm, f2 = 1O cm ; L 1 ôû beân traùi L2 vaø coù truïc chính truøng nhau. Moät vaät saùng cao 3 cm vuoâng goùc vôùi truïc chính, ôû phía beân traùi Ll vaø caùch Ll moät khoaâng dl = 30 cm. Tìm khoaûng caùch giöõa hai thaáu kính ñeå : a) Aûnh taïo bôûi heä laø aûnh thaät. b) AÛnh taïo bôûi heä cuøng chieàu vôùi vaät vaø cao 2 cm . c) AÛnh taïo bôûi heä coù chieàu cao khoâng ñoåi khi dòch chuyeån vaät doïc theo truïc chính.

ÑS :a) aûnh thaät d2’ > 0 → 50 cm < l < 60 cm. b) k = 20 / (50 – l) = 2/3 neân l = 20 cm. c) heä voâ tieâu : l = f1 + f2 = 10 cm. 10.30 * ÑH KINH TEÁ QUOÁC DAÂN – 2000 Hai ñeøn nhoû S1 vaø S2 ñaët caùch nhau 90 cm cuøng treân truïc chính vaø ôû hai beân thaáu kính O coù ñoä tuï D = 2,5 dp. Xaùc ñònh vò trí cuûa Sl vaø S2 so vôùi thaáu kính O, bieát raèng aønh cuûa chuùng qua thaáu kình O laø truøng nhau. Veõ hình minh hoïa.

ÑS : d1 = 30 cm thì d2 = 60 cm vaø ngöôïc laïi 10.31 * ÑH SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2 – 2000 COÙ 3 ñieåm A, B, C ñaët treân truïc chính cuûa moät thaáu kính. Neáu ñaët ñieåm saùng ôûÛ A, ta thu ñöôïc aûnh ôû B, neáu B C ñaët ñieåm saùng ôû B ta thu ñöôïc aûnh ôûÛ C. A Xaùc ñònh loaïi thaáu kính, vò trí ñaët thaáu kính vaø tieâu cöï cuûa thaáu kính. Bieát AB = 8cm, BC = 24cm.

ÑS : Tk hoäi tuï f = 48 cm (TK ñaët taïi O beân traùi A)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

14

http://gvphuong.googlepages.com

MAÉT, caùc quang cuï 11.1 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM – 1999 Moät ngöôøi ñeo kính coù ñoä tuï D1 = 1dp coù theå nhìn roõ caùc vaät caùch maét töø 100/7 cm ñeán 25 cm. 1. Maét bò taät gì ? Ñeå söûa taät naøy ngöôøi aáy phaûi ñeo kính coù ñoä tuï D2 baèng bao nhieâu ? 2. Khi ñeo kính coù ñoä tuï D2 ngöôøi ñoù thaáy roõ caùc vaät gaàn nhaát caùch maét bao nhieâu ? (kính ñeo saùt maét )

ÑS : giôùi haïn nhìn roõ 12,5 cm ≤ d ≤ 20 cm : caän thò. D2 = - 5 dp Ñeo kính naøy dC = 33,3 cm (d’C = - 12,5 cm) 11.2 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM – 1999 (ñôït 2) Moät ngöôøi bò taät caän thò , khi ñeo kính coù ñoä tuï DK = - 2 dp thì coù theå nhìn roõ caùc vaät trong khoaûng töø 25 cm ñeán voâ cöïc (kính ñeo saùt maét) 1. Tính ñoä bieán thieân ñoä tuï cuûa maét. 2. Ngöôøi aáy khoâng ñeo kính. Ñeå quan saùt moät vaät nhoû ñaët caùch maét 9,5 cm maø khoâng caàn ñieàu tieát, ngöôøi aáy duøng moät kính luùp tieâu cöï f1 = 5 cm. Hoûi kính luùp phaûi ñöôïc ñaët caùch maét moät khoaûng l baèng bao nhieâu ? Bieát maét vaø kính luùp cuøng truïc chính.

ÑS : OCC = 16,67 cm ; OCV = 50 cm giôùi haïn nhìn roõ 50/3≤ d ≤ 50 ΔD = D1 – D2 = `1/dC – 1/dV = 4dp ; Kính luùp caùch maét l = 5 cm 11.3 * HV COÂNG NGHEÄ BÖU CHÍNH VIEÃN THOÂNG – 1998 Vaät kính cuûa moät maùy aûnh coù daïng phaúng, loâi, baèng thuûy tinh chieát suaát n = 1,6. Baùn kính cong maët loâi laø R = 6 cm. a) Tính ñoä tuï cuûa thaáu kính. b) Duøng maùy aûnh naøy chuïp moät ngöôøi chaïy ngang qua vôùi vaän toác 18 km/h, theo phöông thaúng goùc vôùi truïc chính cuûa vaät kính, caùch maùy aûnh 500 cm. Hoûi thôøi gian oáng klnh môû toái ña laø bao nhieâu bieát raèng ñeå aûnh khoâng nhoøe thì moät ñieåm cuûa aûnh khoâng dòch quaù 0,2 mm khi vaät chuyeån ñoäng.

ÑS : f = 10 cm ; l = 9,8.10 – 3 m vaø v = 5 m/s neân t = 2.10 – 3 s. Gv.Nguyeãn vaên Phöông

15

http://gvphuong.googlepages.com

11.4 * ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA – 1998 Moät ngöôøi caän thò coù giôùi haïn nhìn roõ caùch maét töø 10 cm ñeán 100 cm. a) Xaùc ñònh ñoä bieán thieân ñoä tuï cuûa thuûy tinh theå cuûa maét ngöôøi naày töø traïng thaùi khoâng ñieàu tieát ñeán traïng thaùi ñleàu tieát toái ña. b) Ngöôøi naày duøng göông caàu loõm coù baùn kính R = 75 cm ñeå soi maët. Hoûi phaûi ñaët göông caùch maét bao nhieâu deå ngöôûi aáy thaáy aûnh cuøng chieàu khi maét khoâng ñieàu tieát. Veõ hình. ÑS : ΔD = DC – DV = 9 dp

d + |d’| = 100→ d2 – 175 d + 3750 = 0 (ñk : 0 < d < 37,5)→ d = 25

11.5 * CÑ SÖ PHAÏM NAM ÑÒNH – 1998 Moät ngöôøi caän thò coù khoaûng nhìn roõ ngaûn nhaát laø 15 cm vaø giôùi haïn nhìn roõ (töùc laø khoaûng caùch töø ñieåm cöïc caän tôûi ñieåm cöïc vieãn) laø 35 cm. Ngöôøi aáy quan saùt moät vaät nhoû qua kính luùp coù tieâu cöï 5 cm. Maét ñaët caùch kính luùp 10 cm. a) Hoûi phaûi ñaët vaät trong khoaûng naøo tröôùc kính luùp ? b) Tính ñoä boäi giaùc cuûa aûnh trong caùc tröôøng hôïp ngöôøi aáy ngaém chöøng ôûÛ ñieåm cöïc caän vaø ngaém chöøng ôû ñieåm cöïc vieãn ?

ÑS : 2,5 cm ≤ d ≤ 4,4 cm

2 ≤ G ≤ 2,7

11.6 * ÑH TAØI CHÍNH KEÁ TOAÙN – 1998 1) Moät ngöôøi caän thò phaûi ñeo kính coù ñoä tuï Dl = - 2 ñioáp (ñeå nhìn roõ ñöôïc caùc vaät ôûÛ xa khi kính ñeo saùt maét) thì ñieåm cöïc vieãn caùch maét bao nhieâu ? 2) Ngöôøi aáy khoâng ñeo kính maø ñaët maét saùt moät kính luùp coù ñoä tuï D2 = 10 ñioáp ñeå quan saùt moät vaät nhoû qua kính luùp. Muoán nhìn roõ aûnh cuûa vaät maø maét khoûng phaûi ñieàu tíeát thì phaûi ñaët vaät caùch kính luùp bao nhieâu ? ÑS : OCV = 50 cm ; d2 = 8,33 cm 11.7 * ÑAÏI HOÏC ÑAØ NAÜNG – 1998 Moät ngöôøi caän thò chæ nhìn roõ nhöõng vaät trong khoaûng caùch töø 0 2 m ñeán 0,5 m. l) Ñeà nhìn roõ nhöõng vaät ôûÛ raát xa maø maét khoâng phaûi ñieàu tieát, ngöôøi ñoù phaûi ñeo kính coù ñoä tuï baèng bao nhieâu ? Khi ñeo kính naøy ñieåm cöïc caän môùi caùch maét bao nhieâu ?

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

16

http://gvphuong.googlepages.com

2) Ngöôøi naøy caàn ñoïc moät thoâng baùo caùch maét 0,8 m vaø queân khoâng mang kính. Trong tay ngöôøi aáy luùc ñoù chæ coù moät kính phaân kì tieâu cöï f2 = - 30 cm. Hoûi ñeå ñoïc ñöôïc thoâng baùo maø maét khoâng caàn ñìeâu tieát, thì phaûi ñaët thaáu kính naøy caùch maét bao nhieâu ?

ÑS : dc = 33,3 cm ; l = 31,5 cm 11.8 * CÑ SÖ PHAÏM HAØ TAÂY – 1998 Moät ngöôøi caän thò coù ñieåm cöïc vieãn caùch maét 40 cm vaø ñieåm cöïc caän caùch maét 40/3 = 13,3 cm. l) Neáu ngöôøi ñoù ñeo saùt maét moät kính coù ñoä tuï - 2,5 dp thì nhìn roõ vaät ñaët trong khoaûng naøo tröôùc maét ? 2) Ngöôøi caän thò ñoù vaãn ñeo kính noùi treân saùt maét ñeå quan saùt moät vaät qua kính hieån vi coù vaät kính tieâu eöï fl = 2 cm, thò kính tieâu cöï f2 = 5 cm, ñoä daøi quang hoïc δ = 18 cm. Hoûi : a) Ngöôøi ñoù coù theå nhìn roõ aûnh cuûa caùc vaät ñaët trong khoaûng naøo tröôùc vaät kính ? b) Khi quan saùt nhö vaäy, ñoä boäi giaùc cuûa aûnh thay ñoåi trong phaïm vi naøo ?

ÑS : töø 20 cm tôùi ∞ ; 2,2416 cm ≤ d1 ≤ 2,2617 cm ; 28 ≤ G ≤ 37,25 11.9 * HOC VIEÄN QUAN HEÄ QUOÁC TEÁ – 1997 1.Moùt ngöôøi caän thì coù glôùl haïn nhìn roõ töû 20 cm ñeân 40 cm coù theå söûa taäùt caän thò baøng hai caùch : - Ñeo kính O 1 ñeå nhin roõ nhöõng vaät ôû raát xa maø maàt khoâng phaûl ñleàu tleát. Ñeo kính O 2 ñeå nhìn roõ vaùt ôû khoaûng caùch gaàn nhaât 25cm nhö ngöôøl bình thöôøng. Xem kính ñaët saùt maét, haõy xaùc ñònh : a) Ñoä tuï cuûa kính Ol , O2 b) Khoaùng thaáy roõ ngaén nhaát khi ñeo kính O 1 vaø khoaûng thaáy roõ daøi nhaát khi ñeo kính O2. 3. Ngöôøi naøy khoâng ñeo kính vaø duøng kính luùp coù ñoä tuï D = 10 ñioáp deå quan saùt moät vaät nhoû. Quang taâm cuûa maét truøng vôùi tieâu ñieåm aùnh cuûa kính luùp. Tính ñoä boäi giaùc cuûa aûnh khi ngaém chöøng ôÙ ñæeåm cöïc caän vaø ñieåm cöïc vieãn.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

17

http://gvphuong.googlepages.com

ÑS : D1 = - 2,5 dp ; D2 = - 1 dp ; d1max = 66,7 cm; d2min = 40 cm Ôû cöïc caän GC = 2 ; ôû cöïc vieãn G = 2 (vì maét taïi tieâu ñieåm aûnh) 11.10 * CÑ SÖ PHAÏM Tp.HCM – 1998 Moät ngöôøi coù theå nhìn roõ caùc vaät caùch maét töø 25 cm ñeán voâ cöïc. 1) Ngöôøi ñoù duøng kính luùp quan saùt moät vaät nhoû trong traïng thaùi maét khoâng ñìeâu tieát thì ñoä boäi giaùc thu ñöôïc laø 5. Tính tieâu cöï cuûa kính luùp vaø xaùc ñính vò trí cuûa vaät so vôùi kính. 2) Xaùc ñònh vò trí cuûa vaät so vôùi kính, neáu : a. Ngöôøi ñoù ñaët maét saùt kính vaø ñoä boäi giaùc thu ñöôïc laø 6 Ngöôøi doù ñaët maét caùch kính 10 cm & ñoä boäi giaùc thu ñöôïc laø 4 b.

ÑS: f = 5 cm ;G = k

DC f(G.l - DC) → d’ = → d= 4,167;ø d = 3,75 cm G.f - DC |d'| + l

11.11 * ÑH LUAÄT HAØ NOÄI – 1996 Vaät kính cuûa moât kính hleån vl coù tieâu cöï 5mm, thò kính tieâu cöï 4cm Vaät ñöôc ñaët tröôùc tìeâu dieän kính vaät, caùch tieâu dleäïn 0,1 mm. Ngöôøi quan saùt maét khoâng coù taät, khoaûng nhìn roõ ngaén nhaát laø 20 cm ñieàu chænh oáng kính (khoaûng caùch giöõa hai kính) ñeå maét quan saùt aûnh khoâng phaûi dieàu tieát. a) Tìm ñoä boäùi giaùc cuùa aûnh vaø ñoä daøi quang hoïc cuûa kính hieån vl. b) Naêng suaát phaân li cuûa maét laø 2’ (1’ = 3.10 – 4 Rad).Tìm khoaûng caùch ngaén nhaát giöõa hai ñieåm treân vaät maø maét ngöôøi noùi treân coøn phaân bieät döôïc hai aûnh cuûa chuùng qua kính hieån vi. c) Ñeå doä boäi giaùc coù ñoä lôùn baèng soá phoùng ñaïi daøi K cuûa aûnh, ngöôi quan saêt phaûi ñieàu chænh doù daøi oáng kính baèng bao nhieâu? (vaät vaø kính vaät ñöôïc giöõ khoâng ñoåi). Tìm ñoä boäi giaùc ñoù.

ÑS : a) 25 cm vaø G = 250 ; b) AB > 0,48.10 – 4 cm c) K = G neân |d’2| = Ñ = 20 cml = d’1 + d2 = 28,83 cm

11.13 * CÑ SÖ PHAÏM SÔN LA – 2002 Moät ngöôøi caän thò coù giôùi haïn nhìn roõ töø 20 cm ñeán 50 cm. Coù theå söûa taät caän thò cuûa ngöôøi ñoù baèng 2 caùch :

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

18

http://gvphuong.googlepages.com

- ñeo kính caän L1 ñeå khoûang thaáy roõ daøi nhaát laø voâ cöïc (coù theå nhìn roõ vaät ôû raát xa) - ñeo kính caän L2 ñeå khoûang thaáy roõ ngaén nnhaát laø 25 cm ( baèng khoûang thaáy roõ ngaén nhaát cuûa maét bình thöôøng) 1) Haõy xaùc ñònh soá kính (ñoä tuï) cuûa L1 vaø L2 2) Tìm khoûang thaáy roõ ngaén nhaát khi ñeo kính L1 vaø khoûang thaáy roõ daøi nhaát khi ñeo kính L2. 3) Hoûi söûa taät caän thò theo caùch naøo coù lôïi hôn ? Vì sao ? Giaû söû kính ñeo saùt maét. Ccaän L1 laø 33,3 cm & Cvieãn L2 laø 100 cm ÑS : D1 = - 2 dp vaø D2 = - 1 dp Choïn L1 vì giôùi haïn nhìn roõ roäng hôn. 11.14* CÑ SÖ PHAÏM VÓNH PHUÙC – 2002 Maét moät ngöôøi coù ñieåm cöïc caän caùch maét 50 cm vaø cöïc vieãn caùch maét 500 cm. 1) Ngöôøi ñoù phaûi ñeo kính gì vaø coù ñoä tuï bao nhieâu ñeå coù theå ñoïc saùch caùch maét 25 cm 2) Khi ñeo kính treân, ngöôøi ñoù coù theå nhìn thaáy roõ caùc vaät trong khoûang naøo ? 3) Ngöôøi aáy khoâng ñeo kính vaø soi maët vaøo moät göông caàu loõm coù baùn kính R = 120 cm. Hoûi göông phaûi ñaët caùch maét bao nhieâu ñeå maët ngöôøi ñoù coù aûnh cuøng chieàu vaø ôû vò trí cöïc caän cuûa maét. Tính ñoä boäi giaùc cuûa göong trong tröôøng hôïp naøy. (yù 1&2 coi kính ñeo saùt maét) ÑS : D = 2 dp ; 25 cm ñeán 45,45 cm Göông caùch maét d = 20 cm vaø aûnh caùch göông 30 cm ; G = 1,5 11.15* CÑ SÖ PHAÏM Kó THUAÄT VINH – 2002 Moät ngöôøi nhìn roõ ñöôïc nhöõng vaät ôû xa nhaát caùch maét 50 cm vaø nhöõng vaät ôû gaàn nhaát caùch maét 15 cm. 1) Maét ngöôøi aùy bò taät gì ? Tính ñoä tuï cuûa kính maø ngöôøi ñoù phaûi ñeo ñeå nhìn roõ ñöôïc nhöõng vaät ôû voâ cuøng maø maét khoâng phaûi ñieàu tieát. Khi ñeo kính ngöôøi ñoù nhìn roõ ñöôïc nhöõng vaät naèm trong khoûang naøo tröôùc maét ?

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

19

http://gvphuong.googlepages.com

2) Ngöôøi aáy khoâng ñeo kính vaø soi maët mình trong moät göông caàu loõm coù baùn kính 120 cm. Hoûi phaûi ñaët göông trong khoûang naøo tröôùc maét ñeå ngöôøi aáy nhìn thaáy aûnh cuøng chieàu qua göông ? ÑS : D = - 2 dp ; töø 21,4 cm ñeán voâ cuøng Göông caùch maét töø 7 cm ñeán 20 cm 11.16* CÑ SÖ PHAÏM – 2002 Moät ngöøoi khi ñeo kính saùt maét coù ñoä tuï – 2 dp thì coù theå nhìn roõ caùc vaät töø 20 cm ñeán voâ cuøng tröôùc maët. 1. Maét gnöôøi naày maéc taät gì ? Tìm giôùi haïn nhìn roõ cuûa maét ngöôøi naøy 2. Boû kính ra ñeå quan saùt roõ khi vaät di chuyeån töø ñieåm cöïc caän ñeán ñieåm cöïc vieãn thì ñoä tuï cuûa maét taêng hay giaûm, chöùng minh ? Xaùc ñònh ñoä bieán thieân ñoä tuï cuûa maét khi ñoù. 3. Ñaët moät göông caàu loõm coù tieâu cöï 5 cm ôû vò trí caùch maét 50 cm, höôùng truïc chính vaø maët phaûn xaï veà phía maét. Duøng moät thaáu kính hoäi tuï di chuyeån töø maét ñeán göong sao cho quang truïc chính cuûa kính vaø göông truøng nhau thì thaáy coù 3 vò trí cuûa kính maø aûnh cuûa maét taïo bôûi heä truøng vôùi maét.Xaùc ñònh tieâu cöï vaø 3 vò trí ñoù cuûa kính? ÑS : töø 14,3 cm ñeán 50 cm D giaûm vôùi ñoä giaûm laø 5 dp f = 10 cm vaø MO1 = 20 cm ; MO2 = 11,2 cm vaø MO3 = 36,2 cm

Giao thoa aùs 12.1 * ÑAÏI HOÏC NGOAÏI THUÔNG Tp HCM – 1999 Trong thí nghieäm giao thoa khe Young, caùc khe S1, S2 ñöôïc chieáu bôûi nguoàn S. Khoaûng caùch töø hai khe ñeán maøn D = lm. 1) Nguoàn S phaùt aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc λ = 0,6 (μm) Laàn löôït che hai khe baèng moät baûn moûng trong suoát, ta thaáy vaân saùng chính giöõa coù nhöõng vò trí môùi laø O1 O2 ; khoaøng caùch OlO2 = 3,0 cm vaø giöõa chuùng coù ñuùng 60 khoaûng vaân. a) Tính khoaûng caùch giöõa hai khe Sl vaø S2 b) Baûn moûng coù chieàu daøy e = 0,03 mm

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

20

http://gvphuong.googlepages.com

Tính chieát suaát cuûa baûn moûng, bieát raèng baûn moûng laøm ñöôøng ñi cuûa tia saùng qua noù daøi theâm moät ñoaïn e.(n - 1 ) . 2) Boû baûn moûng ñi vaø nguoàn S phaùt ba aùnh saùng ñôn saéc coù caùc böôùc soùng λ1 = 0,4 (μm) ; λ2 = 0,5 (μm) ; λ3 = 0,6 (μm). Xaùc ñònh khoaûng caùch giöõa hai vaân saùng coù maøu gioáng nhö maøu aùnh saùng quan saùt ñöôïc taïi O

ÑS : a = 1,2 mm ;n = 1,6 (2) k1, k2 k3 ñeàu laø soá nguyeân, caùch nhau 5 mm 12.2 * HV KHOA HOÏC QUAÂN SÖÏ – 1999 Trong thí nghieäm Iaâng veà hieän töôïng giao thoaï aùnh saùng, nguoán aùnh saùng ñôn saéc laø moät khe S ñaõt song song vaø caùch ñeàu hai khe Sl , S2 khoaûng caùch SlS2 = a = 0,2 mm. Vaân giao thoa höùng ñöôïc treân maøn E ñaët sau 2 khe Sl S2 vaø // vôùi SlS2 caùch SlS2 moät khoaûng D = 1m. a) Bieát raèng khoaûng caùch giöõa 10 vaân saùng caïnh nhau laø 2,7 cm. Tính böôùc soùng aùnh saùng ñôn saéc cuûa nguoàn ? b) Chieáu khe S baèng aùnh saùng traéng coù böôùc soùng naèm trong khoaûng töø O,4 (μm) ñeán O,75 (μm) Hoûi ôû nhöõng ñieåm naèm caùch vaân saùng chính giöõa 2,7 cm coù nhöõng vaân saùng cuûa nhöõng aùnh saùng ñôn saéc naøo truøng nhau ?

ÑS : λ = 0,6 (μm) ; 7,2 ≤ k ≤ 13,5 neân λ = 0,675; 0,6; 0,54; 0,4909; 0,45; 0,4154 mm 12.3 * PHAÂN VIEÄN NGAÂN HAØNG TP.HCM – 1999 Trong thæ nghieäm Iaâng, khoaûng caùch hai khe laø 0 5mm. Maøn quan saùt ñöôïc ñaët song song vôùi maët phaúng chöùa hai khe vaø caùch hai khe moät ñoaïn baèng 1m. 1 Taïi vò trí M treân maøn, caùch vaân saùng trung taâm moät ñoaïn baèng 4,4mm, laø vaân toái thöù (baäc) 6. Tìm böôùc soùng λ cuûa aùnh saùng ñôn saéc ñöôïc söû duïng. AÙnh saùng ñoù coù maøu gì ? 2. Tònh tieán maøn moät ñoaïn l theo phöông vuoâng goùc vôùi maët phaúng chöùa hai khe thì taïi M laïi laø vaân toái thöù (baäc) 5. Xaùc ñònh l vaø chieàu di chuyeån cuûa maøn.

ÑS : λ = 0,4 (μm) ; D’ = i.a/λ = 1,22 m neân l = D’ – D = 0, 22 m

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

21

http://gvphuong.googlepages.com

12.4 * ÑH KINH TEÁ QUOÁC DAÂN – 2000 Trong moät thí nghieäm giao thoa aùnh saùng vôûi 2 khe Young, khoaûng caùch giöõa 2 khe a = SlS2 = l,5mm. Hai khe ñaët caùch maøn aûnh D = 2m. 1 . Chieáu aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc soùng λ1 = O,48 (μm). Tìm khoaûng caùch giöõa hai vaân saùng lieân tieáp vaø khoaøng caùch töø vaân saùng trung taâm O ñeán vaân saùng baäc 4. 2. Chieáu ñoàng thôøi hai böùc xaï ñôn saéc λ1 vaø λ2 = 0,64 (μm).Tìm khoaûng caùch gaàn nhaát giöõa hai vaân saùng cuøng maàu so voâi vaân saùng ôû O . Cho bieát h = 6 , 625 . 1 0 - 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 - 19 C.

ÑS : I = 0,64 mm ; x4 = 2,56 mm ; x = 0 ; 2,56 ; 5,12 12.5 * ÑAÏI HOÏC HAØNG HAÛI – 2000 Trong thí nghieäm giao thoa aùnh saùng cuûa Iaâng, khoaûng caùch giöõa hai khe laø O,6mm ; khoaûng caùch töø maët phaúng hai khe ñeán maøn laø 2m. Hai khe ñöôïe chieáu baèng aùnh saùng coù λ = 550nm. a) Tính khoaûng vaân i. b) Neáu chieáu vaøo hai khe aùnh saùng traéng coù böôùc soùng töø 0,4 (μm) ñeán O,75 (μm) thì ÔÛ vò trí vaân saùng baäc 4 cuûa aùnh saùng coù böôùc soùng 550nm coøn coù nhöõng vaân saùng baäc maáy cuûa caùc aùnh saùng ñôn saéc naøo ? ÑS : I = 1,83 mm ; 2,93 ≤ k ≤ 5,5 ; 0,733 (μm) _ 0,55 (μm) _ 0,44 (μm) 12.6 * CÑ SÖ PHAÏM QUAÕNG NGAÛI – 1998 Trong thí nghieäm Young veà giao thoa aùnh saùng : l) Ngöôøi ta duøng aùnh saùng traéng (O,40 (μm) < λ < 0,75 (μm)). Haõy tìm taát caû caùc böôùc soùng cuûa aùnh saùng ñôn saéc cho cöïc ñaïi giaoï thoa truøng vôùi cöïc ñaïi giao thoa baäc k = 10 cuûa aùs maøu xanh λ = 0,50 (μm) 2) Thay aùnh saùng traéng baèng aùnh saùng ñôn saéc coù λ = 0,60 (μm) Quan saùt heä vaân giao thoa vaø sau ñoù ñaët moät baûn thuûy tinh, raát moûng maët song song, treân ñöôøng truyeàn cuûa moät trong hai tia sao cho tia saùng vuoâng goùc vôùi maët baûn. Ngöôøi ta thaáy vaân saùng trung taâm dòch chuyeån ñeán vaân saùng thöù 5 ban ñaàu (khi chöa ñaët baûn moûng). Tìm beà daøy d cuûa baûn thuûy tinh. Cho chieát suaát cuûa thuûy tinh laø n = 1,5.

ÑS : 6,67 ≤ k ≤ 12,5 neân λ = 0,71 (μm) ; 0,625 (μm) ; 0,556 (μm) ; 0,5 (μm) ; 0,445 (μm) ; 0,4117 (μm) Gv.Nguyeãn vaên Phöông

22

http://gvphuong.googlepages.com

12.7 * ÑAÏI HOÏC CAÀN THÔ – 1998 Thí nghieäm Young giao thoa aùnh saùng vôùi nguoàn saùng laø hai böùc xaï coù böôùc soùng laàn löôït laø λ1 vaø λ2 Cho λ1 = 0,5 (μm). Bieát raèng vaân saùng baäc 12 cuûa böùc xaï λ1 truøng vôùi vaân saùng baäc 10 cuûa böùc xaï λ2 a) Xaùc ñònh böôùc soùng λ2 b) Tính khoaûng caùch töø vaân saùng baäc 5 cuûa böùe xaï λ1 ñeán vaân saùng baäc 11 cuûa böùc xaï λ2 (ñeàu naèm beân treân vaân saùng giöõa), bieát hai khe Young caùch nhau 1 mm vaø khoaûng caùch töø hai khe ñeán maøn laø 1 m.

ÑS : λ2 = 0,6 (μm) ; Δx = 4,1 mm 12.8 * ÑEÀ THI TUYEÅN SINH ÑAÏI HOÏC – 2003 Moät nguoàn saùng ñieåm caùch ñeàu 2 khe Iaâng vaø phaùt ra ñoàng thôøi 2 böùc xaï ñôn saéc coù böôùc soùng λ1 = 0,6 (μm) vaø λ2 chöa bieát. Khoûang caùch 2 khe laø a = 0,2 mm, khoûang caùch töø caùc khe ñeán maøn D = 1m. 1. Tính khoûang vaân giao thoa treân maøn ñoái vôùi λ1 2. Trong moät khoûang roäng L = 2,4 cm treân maøn, ñeám ñöôïc 17 vaïch saùng, trong ñoù coù 3 vaïch laø keát quûa truøng nhau cuûa hai heä vaân. Tính böôùc soùng λ2 bieát hai trong ba vaïch truøng nhau naèm ngoøai cuøng cuûa khoûang L. ÑS : i1 = 0,3 cm ; λ2 = 0,48 (μm)

QUANG ÑIEÄN 13.1 * ÑAÏI HOÏC CAÀN THÔ – 1999 Moät quaû caàu baèng nhoâm (Al) coù giôùi haïn quang ñieän λ0 = 0,36 (μm) ñöôïc ñaët coâ laäp vôùi caùc vaät khaùc. Chieáu aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc soùng λ < λ0 vaøo quaû caàu thì noù tích ñieän vaø ñaït ñieän theá cöïc ñaïi laø 3,45 V. Giaûi thích hieän töôïng vaø xaùc ñònh λ. Cho haèng soá Plaêng : h = 6,625.lO - 34 J.s ; c = 3.108 m/s ; e = 1,6.lO -19 C. ÑS : λ = 0,18 (μm)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

23

http://gvphuong.googlepages.com

13.2 * ÑH SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2 – 1999 Moät oáng Rônghen phaùt ra chuøm tia coù böôùc soùng ngaén nhaát λ MIN = 5.10 - l l m. Tính hieäu ñieän theá giöõa hai cöïc cuûa oáng, ñoäng naêng cuûa eâlectroân khi tôùi ñaäp vaøo ñoái catoát (boû qua ñoäng naêng ban ñaàu cuûa eâlectroân khi böùt ra khoûi catoát) . Bieát cöôøng ñoä doøng ñieän qua oáng I = 0,01 A, tính soá eâlectroân ñaäp vaøo ñoái catoát trong 1 giaây. (Cho bieát ñieän tích cuûa eâlectroân e = - 1,6.lO –19 C, vaän toác aùnh saùng trong chaân khoâng c = 3.108 m/s, haèng soá Plaêng h = 6, 625 . 10- 34 J.s) . ÑS : U = 25 kV ; Eñ = 2,484.104 (eV) ; I = ne neân n = 0,625.1017 haït 13.3 * ÑAÏI HOÏC LUAÄT HAØ NOÄI – 1999 Cöôøng ñoä doøng ñieän trong oáng Rônghen laø O,64 mA. Taàn soá lôùn nhaát trong chuøm böùc xaï phaùt ra töø oáng Rônghen laø 3.1018 Hz (Rônghen cöùng). 1 Tìm soá ñieän töû ñaäp vaøo ñoái catoát trong moät phuùt vaø hieäu ñieän theá giöõa anoát vaø catoát, coi ñieän töû thoaùt ra khoûi catoát coù vaän toác ban ñaàu khoâng ñaùng keå. 2. Höôùng chuøm böùc xaï coù taàn soá treân vaøo catoát cuûa teá baøo quang ñieän coù coâng thoaùt ñieän töû laø 4,5eV Tìm vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa quang ñieän töû vaø soá ñieän töû ñöôïc giaûi phoùng khoûæ catoát trong 1 giaây, cho bieát coâng suaát böùc xaï Rônghen laø O,6W, hieäu suaát löôïng töû cuûa teá baøo quang ñieän laø 30% ( 100 löôïng töû Rônghen chieáu vaøo coù 80 quang ñieän töû ñöôïc giaûi phoùng) . Cho h = 6, 62 . 1 0 - 3 4 J . s ; c = 3 . 108 m/s , m e = 9,1.10 - 3 1 kg,Òlel = l,6.lO ' 19C, 1eV = l,6.lO -19J. ÑS : N = i.t/e = 2,4.10 17 haït ; U = 12,4 .103 (V) 7 Vmax = 6,6.10 (m/s) ; H = n/N vôùi N = P/hf neân n = 9.1013 haït 13.4 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM - 97 Khi chieáu laàn löôït hai böùc xaï ñieän töø coù böôùc soùng λ1 = 0,25 (μm), λ2 = 0,30 (μm) vaøo moät taám kim loaïi thì vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa quang electron laàn löôït laø v1 = 7,31.10 5 m/s , v2 = 4,93.105 m/s. a) Tìm khoái löôïng cuûa electron. b) Tìm giôùi haïn quang ñieän cuûa kim loaïi . Cho h = 6,625.10 - 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ÑS : m = 9,096.10 – 31 kg , λ0 = 0,6 (μm)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

24

http://gvphuong.googlepages.com

13.5 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM - 98. Toaøn boä aùnh saùng ñon saéc, böôùc soùng λ = 0,42 (μm), phaùt ra töø moät ngoïn ñeøn coù coâng suaát phaùt xaï laø 10 W, ñöôïc chieáu ñeán catod cuûa moät teá baøo quang ñieän laøm xuaát hieän doøng quang ñieän. Neáu ñaët giöõa anod vaø catod moät hieäu ñieän theá haõm U h = 0,95 V thì doøng quang ñieän bieán maát. Tính : a) Soá photon do ñeøn phaùt ra trong moät giaây. b) Coâng thoaùt cuûa electron khoûi beà maët catod (tính baèng eV) Cho h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; 1 eV = 1,6.10 – 19 J ÑS : n = 2,11.1019 photon/s ; A0 = 3,21.10 – 19 J = 2eV 13.6 * ÑH GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI – 1998 Chieáu böùc xaï coù böôùc soùng λ = 0,438 (μm) vaøo catod cuûa teá baøo quang ñieän. Cho h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ; me = 9,1.10 – 31 kg. a) Tính vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa caùc quang ñieän töû (neáu coù) khi catod laø keõm coù coâng thoaùt ñieän töû A o =56,8.10 – 20 J vaø khi catod laø Kali coù giôùi haïn quang ñieän λ0 = 0,52 (μm). (keát quûa tính ñöôïc laáy ñeán 3 chöõ soá coù nghóa) b) Bieát cöôøng ñoä doøng quang ñieän baõo hoøa Ibh = 3,2 mA. Tính soá ñieän töû Ne ñöôïc giaûi phoùng töø catod trong 1 s. Neáu cöôøng ñoä chuøm saùng taêng leân n laàn thì Ne thay ñoåi nhö theá naøo ? Taïi sao ? ÑS : keõm λ0 = 0,350 (μm) < λ khoâng coù hieän töôïng quang ñieän Kali coù λ0 < λ coù ht quang ñieänNe = Ibh/e = 2.10 18 e/s, N taêng n laàn 13.7 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM – 1998 Chieáu laàn löôït vaøo catod cuûa moät teá baøo quang ñieän hai böùc xaï ñieän töø coù taàn soá f1 vaø f2 = 2f1 thì hieäu ñieän theá laøm cho doøng quang ñieän trieät tieâu coù trò soá tuyeät ñoái töông öùng laø 6V vaø 16V. Tìm giôùi haïn quang ñieän λ0 cuûa kim loaïi laøm catod vaø caùc taàn soá f1 vaø f2. Cho h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ÑS : λ0 = 0,31 (μm) ; f1 = 2,415.10 15 Hz vaø f2 = 4,83.10 15 Hz 13.8 * ÑH HUEÁ – 1999 Catod cuûa teá baøo quang ñieän laøm baèng kim loaïi coù coâng thoaùt electron A0 = 7,23.10 –19 J.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

25

http://gvphuong.googlepages.com

a) Tìm gioùi haïn quang ñieän cuûa kim loaïi ñoù ? b) Moät taám kim loaïi coâ laäp ñoù ñöôïc chieáu baèng hai böùc xaï coù taàn soá f1 = 1,5.1015 Hz vaø böôùc soùng λ2 = 0,18 (μm). Tìm ñieän theá cöïc ñaïi treân taám kim loaïi ñoù. c) Khi chieáu böùc xaï coù taàn soá f1 vaøo teá baøo quang ñieän keå treân, ñeå khoâng moät e naøo veà anod thì hieäu ñieän theá giöõa anod vaø catod phaûi theá naøo ?h = 6,625.10 34Js; c = 3.10 8m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ÑS : λ0 = 0,2749 (μm) V = 2,38 λ1 = 0,2 (μm) caû 2 böùc xaï xaûy ra ht quang ñieän;;Vh = - 1,69V 13.9 * ÑH ÑAØ NAÜNG – 1999 Catod cuûa moät teá baøo quang ñieän ñöôïc phuõ xeâdi coù giôùi haïn quang ñieän laø λ0 = 0,66 (μm). Catod ñöôïc chieáu bôûi chuøm saùng ñôn saéc böôùc soùng λ laøm caùc electron thoaùt ra. a) Xaùc ñònh coâng thoaùt A cuûa xeâdi. b) Duøng maøn chaén taùch ra moät chuøm heïp caùc electron quang ñieän vaø höôùng vaøo moät töø tröôøng ñeàu coù caûm öùng töø B = 10 – 4 T sao cho B vuoâng goùc vôùi phöông ban ñaàu cuûa vaän toác electron. Bieát quõy ñaïo cuûa caùc electron coù baùn kính cöïc ñaïi laø r = 22,75 mm. - Xaùc ñònh vaän toâc ban ñaàu cöïc ñaïi. - Tính böôùc soùng cuûa chuøm ñôn saéc chieáu vaøo catod. Cho h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ; me = 9,1.10 – 31 kg. ÑS : A0 = 3.10 – 19 J ; v0 = e.B.r /me = 4.10 5 m/s ; λ = 0,5311 (μm) 13.10 * HV KÓ THUAÄT QUAÂN SÖÏ – 1997 Kim loaïi laøm catoát cuûa 1 teá baøo quang ñíeän coù giôùi haïn quang ñieän λ0 l) Laàn löôït chieáu tôùi beà maët catoát böùc xaï coù böoùc soùng λ1 =0,35 (μm) vaø λ2 = 0,54 (μm) thì vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa electron baén ra khaùc nhau n = 2 laân. Tính λ0 . 2) Neáu chleáu tôùi catoát aùnh saùng nhìn thaáy coù buôùc soùng naèm trong khoaûng 0,39 (μm) ñeán 0,76 (μm) thì phaûi ñaët giöõa anoát vaø catoát moät hieäu ñieän theá haõm baèng bao nhieâu ñeå doøng quang ñieän baèng khoâng 3) Taùch töø chuøm electron baén ra töø catoát laáy moät electron coù vaän toác vo = 6. lO 5 m/s roài cho bay vaøo trong moät ñieän tröoøng ñeàu giöõa hai ñleåm AB doïc theo ñöôøng söùc vôùi UAB = - 1O V. Sau khi ra khoûi ñieän

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

26

http://gvphuong.googlepages.com

tröôøng, tieáp tuïc cho electron bay vaøo trong moät töø tröôøng ñeàu coù caûm öùng töø B = 2 . lO _ 4 T theo phöông vuoâng goùc vôùi ñöôøng caûm öùng töø. Tính löïc töø taùc ñuïng leân electron vaø baùn kính quyõ ñaïo cuûa noù trong töø tröôøng. Cho : e = - 1,6 . lO _19c, me = 9,1 . lO _ 31kg ; h = 6,625 . 10 – 34 Js. ÑS : λ0 = 0,66 (μm) ; Uh = - 1,3 V ; v = 1,97.10 6 m/s ; R = mv/e.B = 5,6 cm 13.11 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM – 1999 Duøng aùnh saùng ñôn saéc böôùc soùng λ1 = 0,4 (μm) chieáu vaøo catod cuûa teá baøo quang ñieän naøy moät hieäu ñieän theá haõm Uh = - 2 V thì doøng quang ñieän trieät tieâu. Hoûi neáu duøng aùnh saùng ñôn saéc böôùc soùng λ2 = 0,2 mm thì hieäu ñieän theá haõm Uh2 baèng bao nhieâu ? Tìm tæ soá vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa caùc electron quang ñieän cuûa hai tröôøng hôïp treân. Cho h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ÑS : e(⏐Uh2 ⏐– ⏐Uh1⏐) = hc (1/λ1 - 1/λ2) → Uh2 = - 5,1 V 13.12 * ÑH COÂNG NGHEÄ BÖU CHÍNH VIEÃN THOÂNG – 1999 Chieáu moät böùc xaï coù böôùc soùng λ = 0,56 (μm) vaøo catod cuûa moät teá baøo quang ñieän. a) Bieát cöôøng ñoä doøng ñieän baõo hoøa coù giaù trò Ibh = 2 mA. Tính xem trong moãi giaây coù bao nhieâu quang electron ñöôïc giaûi phoùng khoûi catod. b) Duøng maøn chaén taùch moät chuøm heïp electron, höôùng chuùng vaøo moät töø tröôøng ñeàu coù caûm öùng töø B = 7,64.10 – 5 T, sao cho B vuoâng goùc vôùi vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa caùc quang electron, chieàu nhö hình veõ. Ta thaáy quõy ñaïo cuûa caùc quang e ñoù trong töø tröôøng laø caùc ñöôøng troøn coù baùn kính lôùn nhaát rmax = 2,5 cm. - Chöùng toû caùc quang electron chuyeån ñoäng troøn ñeàu vaø chæ roõ chieàu chuyeån ñoäng cuûa chuùng treân hình veõ. - Xaùc ñònh vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa caùc quang electron. - Tính giôùi haïn quang ñieän λ0 cuûa kim loaïi laøm catod cuûa teá baøo quang ñieän. h = 6,625.10 34 Js ; c = 3.10 8 m/s ; e = 1,6.10 – 19 C ; me = 9,1.10 – 31 kg. ÑS : n = 1,25.10 16 e/s ; F = ev0B (löïc Lorentz, vaø v ⊥ B) F⊥ v0 neân ñoùng vai troø löïc höôùng taâm. → r = m.v0/eB vôùi (rmax thì v0 max) → v0 = rmaxeB/m = 3,36.10 5 m/s .Cthöùc Einstein →λ0 = 0,6548 (μm)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

27

http://gvphuong.googlepages.com

13.13 * ÑH NGOAÏI THÖÔNG HAØ NOÄI – 2000 1 Chieáu leân beà maët moät kim loaïi duøng laøm Catoát cuûa moät teá baøo quang ñieän moät aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc soùng λ = 4850 A0 (1éA0 = 10 - 8 cm) thì thaáy coù hieän töôïng quang ñieän. Tính vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa caùc electron thoaùt ra khoûi beâ maët kim loaïi bieát coâng thoaùt electron cuûa kim loaïó ñoù laø 2,1 eV. Cho h = 6,625.10-34 j.s ; c = 3.108 m/s ; me = 9,1.10 31 kg. 2. Chieáu moät aùnh saùng ñôn saéc khaùc coù böôùc soùng λ’ = 6530 vôùi coâng suaát 2W leân beà maët kim loaïi treân. Hieäu suaát löôïng töû khi ñoù baèng bao nhieâu ? (hieäu suaát löôïng töû laø tæ soá giöõa soá electron thoaùt ra khoûi beà maët kim loaïi vaø soá phoâtoân chieáu tôùi trong cuøng moät ñôn vò thôøi gian). 3. Laïi chieáu aùnh saùng ñôn saéc nhö trong caâu 1, ngöôøi ta taùch ra moät chuøm tia heïp caùc electron coù vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi höôùng vaøo moät ñieän tröôøng ñeàu coù cöôøng ñoä ñieän tröôøng E vaø moät töø tröôøng ñeàu coù caûm öùng töø B nhö hình veõ. Ba veùctô v , E , B vuoâng goùc vôùi nhau töøng ñoâi moät . Töø tröôøng coù ñoä lôùn B = 1. 10 - 4 T . Tìm ñoä lôùn cuûa cöôøng ñoä ñieän tröôøng E ñeå electron vaãn.chuyeån ñoäng thaúng, khoâng thay ñoåi höôùng ban ñaàu cuûa mình. ÑS :vmax = 0,4.10 6m/s ; λ0 = 5,9152.10 –7 m hieäu suaát 0 ; Fñieän + Ftöø = 0 ; Fe = FL = |e|vmax B neân E = vmax.B = 40 v/m

13.14 *

HOÏC VIEÄN NGAÂN HAØNG – 1998 Chieáu moät chuøm soùng ñieân töø coù böôùc soùng λ = 4.10 -7m vaøo taám kim loaïi cuûa moät baûn tu ñieän. Hieäu ñieùn theá haõm treân hai baûn tuï ñieän phaûi baèng bao nhieâu ñeå ñieän töû thoaùt ra töø kim loaïi bay trong khoaûng chaân khoâng giöûa hai baûn tuï döøng ngay treân ban thöù hai. Tính ñieùn tích cuûa tuï luùc ñoù. Ñieän tích moãi baûn laø S = 400cm 2, khoaûng caùch giöõa hai baûn tuï laø ñ = O,5cm.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

28

http://gvphuong.googlepages.com

Cho bieát coâng thoaùt ñieän töø A = 1,4 eV , ε 0 = 8,86.lO - 12 F/m ; h = 6,6.10 - 34 Js ; C = 3.108 m/s ; e = 1,6.10 - 19 C ÑS : e.Uh = ½ m.v02 vaø c.t Einstein → Uh = 1,7 (V) C tuï = ε.ε0.S /d = 70,88.10 – 12 (F) neân Q = C.Uh = 1,205.10 – 10 (C) 13. 15 * ÑH QUOÁC GIA – Tp.HCM – 1996 Catoát cuûa moât teá baøo quang ñieän ñùöôïc phuû moät lôùp kim loaïi coù glôùl haïn quang ñieäân laø λ0. Catoùt ñöôc chìeàu saùng bôûi moät chuøm saùng ñôn saùc böôùc soùng λ < λ0. Duøng maøn chaén taùch ra moät chuøm heïp caùc eâlectroân quang ñieän vaø höôùng noù vaøo moät töø tröôøng ñeàu. Voùi caûm öùng töø B vaø B vuoâng goùc vôùi vmax cuûa eâlectroân. Laäp bieåu thöùc ñeå tính baùn kính cöïc ñaïi cuûa quõi ñaïo caùc eâlectroân ñi trong töø tröôøng. ÑS : ½ m.v20 max = hc (1/λ - 1/λ0) v0 max Löïc Lorentz F= e.B.vmax .sinα (ôû ñaây α = π/2) Vaø F ⊥ v neân e chuyeån ñoäng troøn ñeàu F = m.v2max /R → R = [2.m.h.c(1/λ - 1/λ0)] 1/2/eB 13. 16 * CÑSP PHUÙ THOÏ – 2003 1) Laàn löôït chieáu vaøo catoát cuûa moät teá baøo quang ñieän coù giôùi haïn quang ñieän λ0 caùc böùc xaï coù λ1 = 0,4 (μm) vaø λ2 = 0,8(μm) thì vaän toác ban ñaàu cöïc ñaïi cuûa electron quang ñieän baén ra laø v1 vaø v2. Bieát v1 = 2v2. Tìm λ0 ? 2) Chieáu vaøo catoát teá baøo quang ñieän naøy moät böùc xaï ñieän töø coù λ = 1(μm) vôùi coâng suaát P = 2,4 W. - a) Hoûi hieäu ñieän theá giöõa anoát vaø catoát phaûi thoûa maõn ñieàu kieän gì ñeå trieät tieâu hoøan toøan doøng quang ñieän. - b) Tính cöôøng ñoä doøng quang ñieän baõo hoøa, bieát hieäu suaát löôïng töû (tæ soá electron böùt ra vaø soá phoâton chieáu tôùi ) laø 0,03 % (Cho h = 6,625.10 – 34 J.s vaø c = 3.108 m/s) ÑS : λ0 = 1,2(μm) ; UAK < - 0,207 V ; IBH = 0,58 mA

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

29

http://gvphuong.googlepages.com

VAÄT LYÙ NGUYEÂN TÖÛ HAÏT NHAÂN 14.1 * HOÏC VIEÄN COÂNG NGHEÄ BCVT – 1999 1. Phaùt bieåu hai giaû thuyeát Bo (sau naøy goïi laø hai tieân ñeà) veá maãu haønh tinh nguyeân töû. 2. Giaû söø caùc vaïch trong daõy Laiman (quang phoå cuûa hiñroâ) ñöôïc ñaùnh soá thöù töï theo böôùc soùng: vaïch coù böôùc soùng daøi nhaát coi laø vaïch thöù nhaát, böôùc soùng öùng vôùi vaïch ñoù laø λ1 = 122,0 nm böôùc soùng öùng vôùi vaïch thöù tö laø λ4 = 95,2nm. Haõy tìm caùc böôùc soùng öùng vôùi vaïch thöù hai (λ2) vaø thöù ba (λ3 ) trong daõy Laiman. Cho bieát böôùc soùng daøi nhaát trong daõy Banme laø λ5 = 653,2 nm, böôùc soùng daøi nhaát trong daõy Pasen laø λ6 = 1891,1 nm. ÑS : λ2 = 102,8 nm ; λ3 = 97,5 nm 14.2 * ÑAÏI HOÏC NGOAÏI THÖÔNG – 1998 Vaïch ñaàu tieân cuûa daõy Laiman vaø vaïch cuoái cuøng cuûa daõy Banme trong quang phoå hiñroâ coù caùc böôùc soùng λ1 = 0,1218(μm) vaø λ2 = 0,3653 (μm). Tính naêng löôïng ion hoùa (theo ñôn vò eV) cuûa nguyeân töû hiñroâ khi ôûÛ traïng thaùi cô baûn. Cho h = 6,625.10 - 34 J.s; c = 3 . 108 m/s λ1 + λ2

ÑS : ΔE = E∞ - E1 = (E∞ - E2 ) + (E2 – E1) = hc( λ .λ ) = 13,6 eV 1 2 14.3 * ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ QUOÁC DAÂN – 2000 Bieát böôùc soùng öùng vôùi hai vaïch ñaàu tieân trong daõy Laiman cuûa quang phoå nguyeân töû Hyñroâ laø λL1 = 0,122 (μm) vaø λL2 = 103 (nJm). Bieát möùc naêng löôïng cuûa traïng thaùi kích thích thöù hai laø - 1, 51 eV. 1 . Haõy tìm böôùc soùng cuûa vaïch Hα trong quang phoå nhìn thaáy cuûa nguyeân töû Hyñroâ. . 2. Tìm möùc naêng löôïng cuûa traïng thaùi cô baûn vaø cuûa traïng thaùi kích thích thöù nhaát (theo ñôn vò eV) . ÑS :λ = 0,661 (μm); E2 –E 1 = hc/ λ2 → E1 = - 13,6 eV; E2 = - 3,4 eV

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

30

http://gvphuong.googlepages.com

14.4 * ÑH KINH TEÁ QUOÁC DAÂN HAØ NOÄI – 1998 Khi chieáu chuøm böùc xaï ñôn saéc coù böôùc soùng λ = 0,1026 (μm) qua chaát khí hiñroâ ôûÛ nhieät ñoä vaø aùp suaát thích hôïp thì chaát khí ñoù phaùt ra ba buùc xaï ñôn saéc coù caùc böôùc soùng λ1 < λ2 < λ3. Giaûi thích taïi sao ? Cho bieát λ3 = 0,6563 (μm) öùng vôùi böùc xaï maøu ñoû, haõy tính giaù trò cuûa caùc böôùc soùng λ1, λ2 vaø noùi roõ chuùng öùng vôùi caùc loaïi böùc xaï naøo ? ÑS : e chæ phaùt 3 böc xaï, vaäy e töø möùc K leân möùc M, sau ñoù chuyeån veà : M→ K (faùt ñuùng böùc xaï λ1 ñaõõ haáp thu) ; töø M→ L faùt λ3 (λ3 lôùn nhaát) ; roài töø L → K faùt böùc xaï λ2. Suy ra λ2 = 0,1216 (μm) 14.5 *

ÑAÏI HOÏC LAÂM NGHIEÄP – 1999 23

20

Cho phaûn öùng haït nhaân :11 Na + x → α + 10 Ne a) Haït nhaân x laø gì ? Vieát ñaày ñuû phöông trình phaûn öùng ? b) Phaûn öùng ñoù toûa hay thu naêng löôïng ? Tính naêng löôïng toûa hoaëc thu ñoù ra eV ? Cho : 10 20

23 11

Na = 22,983734u ;

1 1

H = l,O07276u ;

2 4

He = 4, 001506u ;

Ne = 19,986950u ; u = 1, 66055.10 - 27 kg = 931 MeV/c2 ÑS : X laø H (z=1, A=1) ; toûa naêng löôïng vì m0 > m, ΔE = 2,378 MeV

14.6 * ÑH QUOÁC GIA Tp.HCM – 1999 Vaïch quang phoå ñaàu tieân (coù böôùc soùng daøi nhaát) cuûa daõy Laiman, Banme, Pasen trong quang phoå nguyeân töû Hidro coù böôùc soùng laàn löôït laø 0,122 (μm) ; 0,656 (μm) ; 1,875 (μm). Tìm böôùc soùng cuûa vaïch quang phoå thöù hai trong daõy Laiman vaø daõy Banme. Caùc vaïch ñoù thuoäc mieàn naøo cuûa thang soùng ñieän töø ? ÑS : λ31 =0,1029 (μm) öùng vuøng töû ngoaïi; λ42 = 0,4859 (μm) öùng vuøng thaáy ñöôïc : maøu chaøm 14.7 * ÑAÏI HOÏC LUAÄT HAØ NOÄI – 1999 Poâloâni 210 Po laø chaát phoùng xaï α vôùi chu kì baùn raõ laø 138 ngaøy . 1. Vieát phöông trình phaân raõ vaø tìm khoái löôïng ban ñaàu cuûa Poâloâni, cho bieát ñoä phoùng xaï ban ñaàu cuûa noù laø l,67.lOll Bq. 2. Sau thôøi gian bao laâu ñoä phoùng xaï cuûa noù giaûm ñi 16 laàn.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

31

http://gvphuong.googlepages.com

3. Tìm naêng löôïng toûa ra khi löôïng chaát phoùng xaï treân phaân raõ heát. Cho: m(Po) = 209,9828u, m((α) = 4,O026u, m(Pb) = 205,9744u ; 1u = 931 MeV/c2 , NA = 6,022.1023 /mol. ÑS ; Pb (Z= 82, A = 206) ; m0 = 1(mg) ; t = 552 ngaøy ; Q = 2,47.106 14.8 * ÑAÏI HOÏC NOÂNG NGHIEÄP 1 – 1999 1 . Haõy cho bieát baûn chaát caùc tia phoùng xaï. Vieát caùc phöông trình moâ taûø quy taéc dòch chuyeån trong caùc phoùng xaï treân khi bieát haït nhaân meï Z

laø A X. 2. Haït nhaân 208 82

235 92

U haáp thuï moät haït n sinh ra x haït α, y haït β, 1 haït

Pb vaø 4 haït n . Haõy xaùc ñònh : soá haït x vaø y, baûn chaùt haït β trong

phaøn öùng. Vieát phöông trình ñaáy ñuû cuûa phaûn öùng naøy. ÑS : x = 6 , y = 2 vaø β- vì neáu β+ thì y = - 2 14.9 * PHAÂN VIEÄN NGAÂN HAØNG TP.HCM – 1999 Aùp duïng phöông phaùp duøng ñoàng vò C 14 ñeå ñònh tuoài cuûa caùc coà vaät. Keát quaû ño cho thaáy ñoä phoùng xaï cuûa moät töôïng coå baèng goã khoái löôïng M laø 4 Bq. Trong khi ñoù, ñoä phoùng xaï cuûa moät maåu goã khoái löôïng 2M cuûa moät caây vöøa môùi ñöôïc chaët laø 1O Bq. Xaùc ñinh tuoåi cuûa töôïng goã. ÑS ; H = 0,8 H0 = H0 e - λt neân t = 0,322T = 1803 naêm 14.10 *

ÑAÏI HOÏC THUÛY LÔÏI – 1999 23

20

1 . Cho phaûn öùng haït nhaân : 11 Na + p → X + 10 Ne a) Xaùc ñònh haït nhaân X. b) Trong nhöõng saûn phaåm sau phaûn öùng thì haït nhaân naøo beàn vöõng hôn ? Taïi sao ? c) Phaûn öùng toûa hay thu naêng löôïng. Tính naêng löôïng ñoù. Bieát : mp = 1,O07276u, mo = l'O08665u, mNa = 22,983734u, mNe = 19,986950u, mHe = 4,O01506u, u = 931 MeV/c2. 24

2. Haït nhaân ñoàng vò 11 Na phaân raõ β - vôùi chu kì baùn raõ T = 14,8 giôø. a) Vieát phöông trình phaân raõ.

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

32

http://gvphuong.googlepages.com

b) Ban ñaàu coù 1OO g

24 11

Na, hoûi sau bao laâu khoái löôïng Na coøn laïi

0,1g. Tính khoái löôïng chaát ñöôïc taïo thaønh trong thôøi gian treân. Bieát N A = 6,023.1023 /mol. ÑS : X laø He (Z = 2, A = 4) , muoán bieát beàn khoâng tính ΔE/A : Vôùi He: ΔE/A = 7,07 MeV; vôùi Ne ΔE/A = 8,03MeV → Ne beàn hôn 14.11 * ÑAÏI HOÏC KIEÁN TRUÙC HAØ NOÄI – 1999 Phaûn öùng phaân raõ cuûa Uran coù daïng:

238 92

U →

206 82

Pb + xα + yβ_

1 Tính x vaø y . 2. Chu kì baùn raõ cuûa

238 92

U laøê T = 4,5. 109 naêm. Luùc ñaàu coù 1g

238 92

U

nguyeân chaát. a) Tính ñoä phoùng xaï ban ñaàu vaø ñoä phoùng xaï sau 9.lO9 naêm cuûa

238 92

U ra Becôren . b) Tính soá nguyeân töû

238 92

U bò phaân raõ sau 1 naêm .

Cho NA = 6,02. 1023 ngtöû/mol. Khi t << T coi e - λ t = 1 - λ t. Coi 1 naêm = 365 ngaøy ÑS :x = 8, y = 6 ; H0 =1,235.104 Bq ; H = 3,09.103 Bq ; ΔN = 3,9.1011 14.12 * ÑAÏI HOÏC THÖÔNG MAÏI – 1999 Poâloâni

210 84

Po laø nguyeân toá phoùng xaï α, noù phoùng ra moät haït α vaø

bieán ñoåi thaønh haït nhaân con X. Chu kì baùn raõ cuûa Poâloâni laø T = 138 ngaøy. 1 Vieát phöông trình phaûn öùng. Xaùc ñònh caáu taïo, teân goïi cuûa haït nhaân X.

2

Moät maãu Poâloâni nguyeân chaát coù khoái löôïng ban ñaàu O,01g. Tính ñoä phoùng xaï cuûa maãu chaát treân sau 3 chu kì baùn raõ. Cho bieát soá Avoâgañroâ NA = 6,023.1023 nguyeân töû/mol.

3

Tính tyû soá giöûa khoái löôïng Poâloâni vaø khoái löôïng chaát X trong maãu chaát treân sau 4 chu kì baùn raõ. ÑS : X laø Pb (Z= 82,A =206) ; H = 20,84.1010 Bq ; Δn = N0 – N = 15 N0/ 16 = soá haït X sinh ra .Vaäy m/m’ = A.N/A’.Δn = 6,8.10 – 2

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

33

http://gvphuong.googlepages.com

14.13 * ÑAÏI HOÏC THAÙI NGUYEÂN - 1999 Cho caùc phaûn öùng haït nhaân : 10 5 B +X 23 11 Na + p 37 17 Cl + X

8

→ α + 4 Be 20

→ X + 10 Ne → n +

37 18

Ar

(l) (2) (3)

a. Haõy vieát ñaày ñuû caùc phaûn öùng ñoù. Cho bieát teân goïi, soá khoái vaø soá thöù töï cuûa caùc haït nhaân X. b Trong caùc phaûn öùng (2), (3), phaûn öùng naøo thuoäc loaïi toûa naêng löôïng ? Phaûn öùng naøo thuoäc loaïi thu naêng löôïng ? Haõy tìm naêng löôïng toûa ra hoaëc thu vaøo cuøa caùc phaûn öùng ñoù (tính ra eV) . Cho caùc khoái löôïng haït nhaân : 23

37

m (11 Na) = 22,983734u ; m(18 Ar) = 36,956889u ; 37

1

m(17 Cl) = 36,956563u ; m( 1 H) = l,O07276u ; 4

20

m( 2 He) = 4,00 1 506u ; m (10 Ne) = 19, 986950u 2

ÑS : (1) X laø haït nhaân ñôteâri 1 D ;

(2) X laø haït nhaân heâli;phaûn öùng toûa naêng löông ΔE > 0 (2,38 MeV) (3) X laø proton; phaûn öùng thu naêng löïông ΔE = -2,38 MeV 14.14 * CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM HAØ NOÄI – 1999 Cho caùc haït α coù ñoäng naêng Eα = 4MeV va chaïm vôùi caùc haït nhaân nhoâm

27 13

Aûl ñöùng yeân. Sau phaøn öùng coù hai loaïi haït ñöôïc sinh ra laø

haït nhaân X vaø nôtron. Haït nôtron sinh ra coù phöông chuyeån ñoäng vuoâng goùc vôùi phöông chuyeån ñoäng cuûa caùc haït α. a. Vieát phöông trình phaûn öùng haït nhaàn noùi treân. Phaûn öùng naøy thu hay toûa nhieät ? b. Tính ñoäng naêng cuûa haït nhaân X vaø ñoäng naêng cuûa nôtron ñöôïc sinh ra sau phaûn öùng. Cho bieát khoái löôïng caùc haït nhaân m(α) = 4,0015 u ; m(Al) = 26,974u ; m(x) 29,970 u ; m(n) = 1,0087 u. ÑS : X laø P (Z=15, A=30) ; ΔE = - 2,981 MeV < 0 thu naêng löôïng EX = 0,549 MeV ; EN = 0,470 MeV

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

34

http://gvphuong.googlepages.com

14.15 * ÑAÏI HOÏC CAÀN THÔ – 1999 Maãu Poâloâni ( 210 Po ) phoùng xaï coù chu kì baùn raõ T = 138 ngaøy. Tính soá phaàn traêm nguyeân töû Poâloâni ñaõ phoùng xaï sau thôøi ñieåm quan saùt luùc ñaàu (t = 0) 46 ngaøy. ÑS : N = 0,7937 N0 , ΔN = 0,206 N0 neân ΔN/N0 = 20,6% 14.16 *

HV KÓ THUAÄT QUAÂN SÖÏ – 2000 2

Cho phaûn öùng haït nhaân : 1 D +

3 1

T = n + X.

a) Hoûi haït nhaân X laø haït nhaân gì ? SoáÁ proâtoân vaø soá nôtron coù trong haït nhaân aáy baèng bao nhieâu ? . b) Cho bieát khoái löôïng caùc haït nhaân : mD = 2,0136 u ; mT = 3,0160 u ; mn = l,O087u ; mx = 4,O015u. Hoûi phaûn öùng ñaõ cho thu hay toûa naêng löôïng ? Tænh naûng löôïng ñoù ra MeV, bieát raèng 1 u = 931 MeV/c2 . 3. Nöôùc trong thieân nhieân chöùa O,015% nöôùc naëng D2O. Hoûi neáu duøng toaøn boä ñôteâri coù trong 1m3 nöôùc ñeå laøm nhieân lieäu cho phaûn öùng treân thì löôïng naêng löôïng thu ñöôïc (tính ra kJ) laø bao nhieâu ? Cho soá Avoâgañroâ NA = 6,023.1023 haït/mol ; khoái löôïng rieâng cuûa nöoâc ρ = 1kg/ lít ÑS : X = He ( Z=2; A = 4) ; ΔE = 18,0614 MeV > 0 toûa naêng löôïng 1mol (20g) D2O chöùa 2NA nguyeân töû D= 15NA 14.17 * ÑAÏI HOÏC TAÂY NGUYEÂN – 2000 Ñeå ño chu kì baùn raõ cuûa moät chaát phoùng xaï, ngöôøi ta duøng "maùy ñeám xung ”. Khi haït β _ ñaäp vaøo, trong maùy xuaát hieän 1 xung ñieän, heä ñeám cuûa maùy taêng soá ñeám theâm 1 ñôn vò. Ban ñaàu maùy ñeám ñöôïc 960 xung trong moät phuùt. Sau ñoù 3 giôø, maùy ñeám ñöôïc 120 xung trong 1 phuùt (trong cuøng ñieàu kieän ñoù) Xaùc ñònh chö kì baùn raõ cuûa chaát phoùng xaï. ÑS : soá haït ñöôïc giaûi phoùng tæ leä vôùi soá haït bò phaân raõ → soá xung ñeám tæ leä soá haït nhaân bò phaân raõ Δn = k.ΔN neân Δn1/Δn2 = N01/N02 = e _ λ t = 8

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

35

http://gvphuong.googlepages.com

14.18 * ÑEÀ TUYEÅN SINH ÑAÏI HOÏC – 2002 So saùnh söï phoùng xaï vaø söï phaân haïch. Tìm naêng löôïng toûa ra khi moät haït nhaân Urani U 234 phoùng xaï tia α taïo thaønh ñoàng vò Thori Th230. Cho caùc naêng löôïng lieân keát rieâng cuûa haït α laø 7,10 MeV ; cuûa U 234 laø 7,63 MeV ; cuûa Th 230 laø 7,70 MeV ÑS:Töø cthöùc ñoä huït khoái ΔmU; ΔmTh ;Δmα ta tính ñöôïc mU ; mTh vaø mα Naêng löôïng toûa ra laø ΔE = (mU - mTh - mα)c2 = (Δmα +ΔmTh - ΔmU)c2 = 14 MeV Chuù yù laø NL lieân keát rieâng = Δm.c2/A 14.19 * CÑ KINH TEÁ KYÕ THUAÄT THAÙI BÌNH – 2002 Duøng proâton coù ñoäng naêng Kp = 1,20 MeV baén vaøo haït nhaân 7 3

Li ñöùng yeân thì thu ñöôïc 2 haït nhaân gioáng nhau ZA X a) Vieát phöông trình phaûn öùng. b) Phaûn öùng naøy toûa hay thu naêng löôïng ? Naêng löôïng naøy coù phuï thuoäc ñoäng naêng cuûa proâton hay khoâng ? c) Tìm ñoäng naêng cuûa moãi haït X ? bieát chuùng coù cuøng vaän toác. ÑS :M0 > M neân toûa NL laø ΔE = 17,0373 MeV do NL nghæ chuyeån hoùa DL baûo toøan ñoäng naêng 2KX = KP + ΔE . Vaäy KX = 9,12 MeV

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

36

http://gvphuong.googlepages.com

ÑAÏI HOÏC GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI – 2000 (trang 1)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

37

http://gvphuong.googlepages.com

ÑAÏI HOÏC GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI – 2000 (trang 2)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

38

http://gvphuong.googlepages.com

ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM – 2000 (trang 1)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

39

http://gvphuong.googlepages.com

ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP.HCM – 2000 (trang 2)

Gv.Nguyeãn vaên Phöông

40

http://gvphuong.googlepages.com