De Secretis Naturae Sive Quinta Essentia Libri Duo.pdf

folaars non dare p oteft formam fubftanti alem.Prae tereaalchimicumuix aut nunqj inuenimus ficut dictum eft in toto operantem ,'fedpoti' us dtrino elixir colorat in aurifpeciem&al' fcp elixir colorat in argeti fimilitudinem itu' dens ut color in igne remaneat, &penetret per totum metallum,ficut fpiritualis fubftan riaimmiffa materiae medicinali, &hocmo' do operatiois poteft induci flauus color fub' ftantia metalli remanente, & tunc iterum no habetur q> plures ipecies metallorum infint fibi inuicem.Hec igitur 8C fimilia furit de qui' bus eliditur diftum eoru qui quamlibet me' talhipeciemditunteffem altera. ^[Vtrum

LIBER III.

14?

$Vtrumfpedesmetallorum poflintad' inuicem tr anfmu tari ficu t dicunt alchimici. Cap. 9.

E

X omnibus auccm his indudHs poiTu' muscofiderare utrum uerumfit quod quidam Ariftote.dicunt dixiffe cum fe' eundum rei ueritatem didtum fit Auicennae, q> uidelicet fciant artifices alchimiae ipecies permutari no poiTe/ed fimilia his facere pof funtuttingererubeum citrino utaurum ui' deaturalbum tingere donec fit multum fi mile argento uel aurOjUel cui uoluerint cor' pori. Ceterum autem q> dextra ipccifica ali' quo tollatur ingenio no credo poffibile, fed expoliatio accidentium non eft impoffibilis uelfaltem diminutio corum.Hsecemeftfen' tentia Auicenna? quam dicit ede Haften phi' lofophi praecipui in naturis & in mathemati ds^tamen Auicen.in alchimia fua dicit q> co' tradidrionem eorum qui in alchimicis de per mutatione metallorum contradixerunt in' ueniqpropterquod&ipfefubiungitqj non. permutantur ipecies niti forte in prima ma' tcriam & in materiam metallorum jreducan tur,&fic iuuamine artis deducantur in ipeci' em metalli quod uoluerint. Sed tunc opor' tet nos dicere cp alchimicorum periti opera'

T v

tut;

DE REBVS METALLICIS ttirficut periri medicorum,medici enim peri/ ii per medicinas purgatiuas purgant materi/ as corruptas SC facile corruptibiles 8C impedi/ entes ianitarem quaeefi: finis intentus a medi/ co,&poftea per confortantia naturam iuua.t virtutem nacuralem vt digerendo (anitate na turalem inducant» Ita enim proculdubio fani taserfedus erit naturae efFediuf 5C artis orga/ nicgSi inftrumentaliter.Per omnem aut enn/ dem modum dicemus operari alchimicorum peritos in tranfmutatioe metallorum, primo enim quidem purgant multum materiam ar/ genti viui 8C fulpburis quam ineffe videmus metallis,qua purgata confortant virtutes ma teriae quae in funt ei elemenrales & caeleftes ad proportionem mixtionis metalli quodinten/ dunt inducere,& cun c ipfa natura operatur SC non ars nifi organicf,iuuando SC expediendo Vt diximus,& fic veru aurum SC verum arge tum educere SC facere viderur. Quod em vir/ tutes elemenrales & coeleftes factut in vafis na ruralibus hoc faciut in uafis artificiahbus/iar tificialia formatur ad modum vaforum natu/ raliu SC quod facit natura calido folis SC ftella/ ru,hoc faciet 5c ars calido ignis,dummodo co teperetur,fic q? non excedac virtute femouen te &C informantem quj efi: in meta.llis,huic em ccckftis ineft virtus qu* primo corailcuic ea,

LIBER .IIT. 146 & ha?c inclinatur ad hoc vel ad illud g arcis iu uame. Coeleitis enim virtus valdecomunis e & accipit determinatione per virtutes eorum quaefuntfubiedu eiusin rebus comixtis, hoc edi modo virtutes caleftes operari videmus in tota natura generatoru maxime in his qug ex putrefacribe generantur.In his enim vide/ mus uirtutes ftcilaruinfluere virtutes in id ad qefeonuenientiam habet materia* Akhimia auteperhunc modu proceditfcilicetcorrura/ pens vnum a fpccie fua remouedo,3£ cu iuua/ mine eoru qua? in materia fune alterius fpeese inducendo propter quod omnium operatio/ num alchimicarum melior eft illa qua? proce/ dic ex eifdem ex quibus procedit natura, ficuc ex purgatione fulphuns per decoctionem 3i fublimatione Si expurgatione argenti viui SC bona gmixcioe horum cu materia metalli, in his em ex virtutibus horu omnis metalli fpeci es inducit.Qui aut per Alba albificant Si g ci trina citrinat manece fpecie metalli prioris in materia proculdubio deceptores iunt,& veru aurum & veru argentum no faciut,& hoc mo do fere omnes vel intoto vel in parte proce/ dur3proprer quod ego experiri farci cp auru al chimicuqcfadme deuenic 8i fimiliter argetu poilcg ,6.vel.7 .ignes fuftinuit flatim ampli/ us ignitum confumitur Si gducitur & ad fece

;

DE REBVS METALLICIS quali reuerritur.Hsec igitur omnia diftaTunt de natura Ipeciei metallorum in communi. ^ De-loco generatio nis metallorum. Caja. lo.

N

Vnc autem oportet adiungelre de lo' eo generationis metallorum eo q> lor¬ eus multum operatur in metallicis, fi' cut& diximus cude lapidibus loqueremur. Nos autem uidimus purum aurum genera' riinterarenas fluminum diuerfarum terra' in terranoftra quod tam in rheno qj in Alba. Scimus eti5 in terra noftra 8C in ter' ra Sclauorum aurum inueniri generatum in lapidibus duobus modis. Vno quidemmo do q> uidetur toti lapidi incorporatum & eft Iapis diipofitusficut T opafion non perfpicu m^uelficutMarchafita aurea, & educitur de lapidepoflq? calcinatus eftin molendino fa' do de Silicibus magnis duriflimis & gigne aduftis aduftione uehemeri. Vidimus etiam aurum in lapide jgeneratum non toti lapidi incorporatum, iedelFe uenam quanda quae tranfituel in toto uel in parte per lapidis fub ftanriam, &hoc eruitur de lapide per foflu' tam 8c depuratur peir ignem. Argentum au' tem quatuor modis inuenimus generari, & forte pluribus genebatur in terris alrjs. Sed iftoa

LIBER JII. 147 ifbs quaiuor modos tuenimus in terra thcu coniae, ego enim ipfum inueni in lapide toti lapidi incorporatum quod educitur per cahcinarionem molendini 8c ignem ficut eft di' dum de auro lapidi incorporato. Inueni em ipfumin uenam quandam quae per lapidis fubftantiam protendebatur oC erat aliquam tukun purius fed tame aliquantulum de cal' celapidishabuitadmixtum. Inuenitur aute in terra ut uena quedam & purius qjaliqcP inuentum in lapide, inuenitur enim in loco theutonie qui dicitur trriebeg quod fonatli^ ber modos aliquando molle ficut pultes te' naces, &cftpuriffimum & optimum genus argenti parum habens de fece ualde,acfiper induftriam naturae lit depuratum.Ferru zu' temincorporatulapidibusinueriitur 6C eria in terra aquofa inuenitur ut granula milij ha bes multum de fpzce et purgatur permultos ignes fortes &C calidos cogentes ipfum diftil' lare a fubftanria lapidis ucl terrae quibus in' uifceratum effe uidetur. Es autem inuenitur in uenis lapidis, & quod eft apud locum qui dicitur goielaria eft puriffimum 8C optimum &torifubftantiaelapidis incorporatum, ita q> totus lapis eft ftcut Marchalita aurca,&,p' fundatum eft melius exeo quodpurius.Plu bum autem 8C ftannum etiam lapidibus in' corporata

BE REBVS METALLICIS corporata inueniuntur 8i iritlenitur curres iri cifderalocisargecum viuum Si ex lapidibus quado igniuntur exfudac fuiphurSC prjcipuj ex iapidibus in quibus eft ses fictic in loco qui gofelaria vocacur.Omnium auteborum que rit phificus cognoicere cauffam/iciic diximus in fcientia lapidum locus generat locatum g proprietates coeli quseinfluuncur eis per radi/ os ftdlarum,in nullo enim loco elementi inue niuntur radi) omnium ftellarum , nifi in terra Ut dicit Prolomeus,eo quod ipfa fit ficutinfen fibiie centrum totius cceleftisfperae, maxima autem virtus eft radiorum in loco in quo vni untur omnes,8C ideo terra mirabilium Si mul tarum rerum eft producbua. Ad noticia aute cauiTarumoIm modorum indudorumfcien/ dum cp verum metallum no generatur nifi ex fublimatione naturali talis humidi quale di/ (Sum eft,& talis cerrei quale di&utn eft fuperi/ us.In loco era vbi terreum Sii aqueura primo permifcenturper caP loci, vbicp mixtum eft inultum impurum cu puro,qcPimpurum non ^pdeft adgenerationem metalli. Ab illo aute locococauoquiinfehabet tale mixtura vir/ ture fumi eleuati egrediunl pori parui vel ma gni Si multi vel pauci g naturam lapidis vel rerr$tn quibus Fumus eleuatus fiue vapor diu ^jtenfusinfe ipfum praefocatur 8i reflectit,Si cura

LIBER .IU t48 tum fit in ipfo fubtili us illius materias quaeco mixta eft cogelatur in canna iila Si in peris ei/ us vaporabiliter comifcetur Si conuertitur in metallum illius generis cuius eft ille vapor,Si huius lignum eft q? in oi tali vena quod inceri us eft,eft fumolum ignobile et fi in toto lapide eft incorporatum metallum qd5fuperius c.cft feculcnrum 8i inutile,& ideo qcfintus eft meli us Si nobilius eft. Cuius caulTa^culdubio eft tj> incenfum de matenailla cobuft um Si igni/ tum afcedit altius Si in cineritate per incendi/ umeftdedudum 8i quafi in fece 8i incinere, & ideo hoc quafi liccura Si cominuibile Si fra gibile inueni t.Id aute quod prj focatum eft in rerius in vifceribus lapidis in fecomixtu erat vehementer Si non incenfum,& ideo termina tum eft calore leui Si lento & poftea frigidita/ te terrae cogelatum. Etfiquidemin circuitulo cus copadlus eft no porofus,tunc facit vapor viam vna vel duas vel plures fecundum qua/ dtatem fuas virtutis Si fuae quadratis,& fecun dum molliciem loci potuit vel n5 potuit per/ forare implesilla vapor conuerfus eft in me/ tallum,penetraduumem eft uehemeter,cuius fignum eft quonia quando funditur fup terra calidum metallum aliquod diuerfts vxjspene trat in terra,& hoc eftficutin figura vafis pri mo in loco in quo recipit materia fient circu/ lus.a.b»

DE REBVS METALLICIS lus.a.b.c.& una uena plena metallo ex uapo pc generato litlinea.c.d.&alia linea.a.g & fic multis lineis fit generatu. Si autem tota fub> ftadain circuitu eft porofa infenfibilibus po' 2ris}tunc euaporat materia in totam fubftan' tiam corporis circunftantis 8C implet eam,& praefocata in omnibus poris eius metallatur & congelatur , & efficitur tunc tota fubftaria lapidis uel terrae circumflantis in colore ficut metallum,& metallum tunc generatur incor poratum lapidi uel materiae corporis circii' flantis materiam,pr$:cipue cum generatione metallorum eff in montibus uel in aquis, eo quod, loca illa magis funt uaporofa&ma' gis praefocanda uapores eleuatos in ipfis. Si enim apertus effetlocus expirarertota mate Jria 8C nihil inde omnino generaretur. Aura autem quod inter arenas generatur utgra' na quaedam maiora 8C minora generantur ex uapor e &C calido fubtili ualde qui inter are narum materiam praefocatur 8C digeritur & poftea congelatur in aurum purum, locus em arenarum calidus eft 8C ficcus ualde,aqua autem ingrediens claudit poros neexpiret, 6C ideo in fe praefocatur 8C conuertitur in au rum& ideo etiam tale aurum melius eft cu' ius duae funt cauflae,una quidem, quia depu' ratiofulphuris optima eftper frcquetem lo' turam.

LIBER m H9 furam, &fulphur qcFin locisaquofiseftfre' quenter lauatur 8C depuratur, OC hac eadem caufla etiam terreum argenti uiui lauatur fc' pius & depuratur &fubtiliatur. Alia autem caufta eftcoclufio pororumin fundo aqua' rum 8C in ripis 8C ideo uapor refolutus opti¬ me in feipfum conuoluitur & praefocatur 8C digeritur nobiliter ad fubftantiam auri 8C co gelatur in aurum.Signum autem cp locus eP ie debeat talis difpolirionis ut dictum eft,eft quod inuenimus in operibus alchimicorum peritorum qui melius natura imitantur quo niamcum elixir facere uolunt quod habeac colorem & tinctura auri,primo quidem acci piuntuas inferius amplum quod totam red piat materiam fulphuris Bc argenti uiui de' putatorum uel aliorum quaein elixir recipP untur. Deindeconfiderant cjjfuperiftudfit lias habens collum longum ftriftum, 8c fup illius colli foramen fit operculum exluto in quo fit foramen ualde paruum etftriftum, deinde inhumanqhoceftimmerguntfundu uafis interioris in cineribus uel fimo & forte in fimo equi melius eft quod uocant equicli banum,& tunc fupponunt ignem ualde len tum,& qui melius faciunt, faciunt htecuafa uitrea, ot eft primi uafis dilpofitio ficuc figu' ra urinalis,&fecundum itat fuper illud OC re' V dpit

v DE REBVS METALLICIS. cipit totum vapore qui refoluitur exipfo,& eftcontadius vitreorum vel vaforum linitus opti me luto ne aliquid per illum locum expi/ rarepoffir,receptum ergo vapore dirigit fur/ fum in collum iuum longum quodpauiatim ftringitur 8t in ipfo vapor prarfocari incipit et conuoluijillud vero quod incenfum eft deva poreeuolat fuliginoium per foramen ftridu operculi colli,cu ergo perforatur redit adfub ftantiam citrinam conuolutus in feipfo,quod poftea acceptum tingit quodcuncj; vis metal Ium in colore auri & forte pulchrioremfi fue/ rit nobile eljxir in quo \ nullo erratiit artifex. Horum autem vaiorum eft figura talis q> in/ ferius vasfit.a,b.c.d.fuperius aurem vas.e.g. - ■'ISLoperculum lit figura.h.fic ergo etiam erit in rtatura.E t propter boc pater cp omnis gene ratiometalli ferri nue niat ur di ffufa per venas 8C poros que funrficut collum lociin.quovas praefocatur & conuoluiturJn lapidisaiite (ub ftantia St lapidolis locis hare generatio coue/ ; nientiorcfi propter loci vndicp claufuram .& foridirarem. Haec ergo de locis generationis didtafunt..QualuereniminuenkurmeralIuro aliquando durum aliquando molle inferius . melius q; hic determinabitur, pidtum eft igi/ t ur de.fubfta n t talibus cauffi s metallorum per hpne modum, T radiatus

LIBER

.III.

fjb

TRACTATVS 'SECVNDVS tertij libri mineralium qui eft de a&i/ , onibus metallorum. De congelatione 'Si Jiquefadlone me/ taborum. Cap. u Portet etiam & accidentia cognofcere | quiecuncg per fe accidunt metallis ficue liquabilia efle 8i dutftibilia & colores ipfotutn Si iapores Si odores Si cremabilka/ tes Si quaecun<$ talia videntur per fe accidere ipfis. Eftautem liquabiliras metallorum ali/ quid habens propriu ab alrjs qua» liquantur* alia autem quaeliquantur diffluunt, necrema net pars cum parte llcut cera Sd fal Si huiufmo difiue calidoficco fiuefrigido humido liqua/ tur. In metallis aurem non recedit a ficcohu/ mido,fed in ipfo foluif & cum fplutum eft me uetin eo quafi ipuordeglunuerit terreu ct mo ueacur in vilceribus eius. Propter cpeda dicit Hermes cp genitrix metalli eft terra quaepor/ tat ipfumin ventre fuo,& haeccauffa eft cp no adherettangeti nechumefacitipum,eo cpfic/ cum rerreunaphibet ipfum humefaccre §C ad/ herere.Humidum aiir ebibet ficcum qefcere, fle vtruiKjjagit in alreril Si parit ab altero. V i} Cum S

de rebvs metallicis Cum autem metallum eft in aliquo.non be*rie commixtum, eo cj> non utruncj contine' turin utroc£,tunc in igne aduritur terreum 8C euaporat humidum, co q> humidum non extinguit tcrreu defendendo ipfum ab igne, 6C terreum non tenet humidum prohibens euaporationem humidi,tale metallum in li' quationefua frigidum habet multum &fe' tidum propter fulphuris foetorem, Sc fcori' am 8C faecem relinquit plurimam propter terrei ipfius aduftionem. Si quod autem ha' - bet hf c pura ualde 8C optime commixta hoc non euaporat humidum in quantitate qua? 'fenfibilis fit, nec etiam aduritur in eo terrei?, 6C ideo fumum paucum habet non fce tidum 8C fbecem quafi nullam ficut aurum. Coagu' latio autem ipforum non eft adeo differens ficut liquatio ipforu. Coagulatio enim ipfo' rum eft afrigido comprimente in centro fic' ci, humiditas autem fi fit pura radicalisfiue impura fuperflua,& fiue fit bene commixta, fiue fit male comixta comprimitur uno no', do 8C eodem, occultata enim in centro liga' tuf neintretmaculaficci terrei. Idem aute de his quae calido ficco non liquefcuntfed mol' Iefcuntficutfrigidum,mollicies enim no pro uenit nifi ex folurione humidi quod moueri incipit intra ficcum in quo codnetur inuifce'

LIBER .III. m ratum. Ea autem quae balbutientem ut dicit Ariftote.habent mixturam ficut ftanntl quot plus liqueicunc eo ficciora funt & fragiliora, eo q> uolant ab ipfo partes humide & rema' nentficce non bene glutinate propter quod franguntur citius. Vocatur autem balbuties mixtura quae in aliquibus partibus mixtiois rationem attingit & in quibufdam non, fed eftcompofitioquaiiminimaficuthomo bal budens quedam ucrba attingit 8C quedam non,Et quia illa non ad plenum mixta funt, ideo etiam quandoliquefcunt facile euapo' rant, eo qp non bene colligate partes dimite. tunde inuicem, SC tunc humidum non pro-' tegit ficcum ab incenfione, & ficcum non re' tinethumidum ab effufione Sc uaporadone. Signum autem eius quod diximus eft q? qua do plumbum &ftannum coagulata aliqua' diu iacuerunt,tunc exterius q?diu contrahite fcabrofitatem erunt fufca , & forte nigra per longitudinetemporis quod contingit abfq$ dubio duabus de cauflis,quarum una eft ,ga cum comprimitur per frigus ad interiora humidum relinquit exterius terreum 8C fic' cum, 8C tunc hoc inducit fuicum colore. Secti da autem eft, quia modica humidum quod exterius eft euaporac calore circumflantis aeris, 8i tunc iterum remanebit fuicum terre' V ii)

um

- DEREBVS METALLICIS um colorans fuperficiem. Propter q> etiaplu/ bum plumbo non confolidarur cum extremi/' tas vtriufq? liquefeit ferro candente, nifi prius dura fuperficies radatur & tollatur ficcum ter reum quod impedit conglutinationem, eo cj conglutinatio vnius cum alteroeft pervirtu/ temhumidi quod influit in aliud , &non per virtutem ficci quod ftat infeipfo. Sed neccon glutinatio fit nifi poftcg rafum e fi vngaturfj/ povcl aliquo quodam pingui vntfluofo.qcf ideo fit per argentum viuum,q> in plumbo eft habet humidum vncluofum,ficucfjpius dteium eft,& ideo non adberet! uperficiei,nifi .per aliquod habensfimbolum in natura.Aes autem conglutinet ferrum SL argentumprae alqs cum liquefciteftconglminatiuum mctal Iorum, SC caufia eft quia argentum uiuum in eis eft bonum 8C fubtile & purum SC gratia hu moris vifeofi qui eft in ilio fit conglutinatio, &cum eft tale propter cognationem&fim/ bolum naturaepenetratin ea quae conglutina tur 8C fortiter continet ea fimuf Haec igiturde Iiquabilicate & coagulatione metallorum di> ,i$afunt,quoniam in metheo.in communi di/ xirnus de naturaliquabilium. fDe dueftibilirate metallorum» . Gap. a* Dudibilia

D

LIBER .III. m VAibilia vero videtur efle ilIa.fola.me calla quae magis & melius, omibus alijs ducuntur.Cauffa vero diiAibilitatiS in genere eft quae diAa eft fuperius humidum vi delicetinficcodaufumfed non omnino liga/ tum.Cum enimhoefoluitur per expulfionem algoris ligantis ipfum tunc tantum natat in rerracp etiam ferrum SC lapides in ipfo natat, 8C non profundantur propter impetum ebul/ lici5is dCfpiffitudinis humidi metaliiei,humi/ du enim quando ligatu eft per algore nihilo/ minus incft, 3C cum pcutitur metallum etiam facit ipfum cedere circuftando, 3C fic cedendo ^ducitur continue.fed in hac paffionefaculta/. te habentualde differente . Aurum enim prae omnibus 2C argentum poft hoc funt ductibi/ lia,deinde autem cuprum multum depuratu, &poft hoc ferrum, minus autem ftannum SC plumbum Auru ductturin dilatatione maxi mam,Ka vtpelte fiant quae nentur fuper feri/ cuSi ponit in pi Auris, Et adhuc plus cum em producitur argentum SC ponitur fuper aurum in fexta^pportione ad argctum, vc fi fup qua/ tuor marchas argenti ponatur Sexta auri vel minus tantum producit aurum quantum^/ ducere poreft totum argencum,tta cp no appa recmficolorans argentum, & fi liquant peke produAe non apparet auru ied argetum co tu. V iiij

Sed

DE REBVS METALLICIS Sed-fi aurum per fe non fuper argetum pr
LIBER .III. V9 ficutftannu &a?s uel aliqua alia propter baft burientem mixturam amittunt dudibilita-' tem,& franguntur quando percutiatur mal leo,eo q> no permixta fed compofita, 8i un5 fubintrauitalterum coloris ipfum tantum. Haec igitur eft caufla du&ibilitatis.

D

^Decolore metallorum. Gap. J.

E coloribus autem metallorum no eft difficile determinare, tres em colores inueniuntur in ipfis fecundum plus & minus, quorum unus communis eft qui eft *■■■■ fplendidus fulgor ad modum lucis incorpo^ rate in colorato corpore. Alterum aure qui eft albus habent plura metalla fecunduplus & minus 8C illud quod eft albiffimum eft ar' genturrt,poft autem ftannum,& tertio pium bum &minimeferrurn. Tertius uero color eft citrinus uel fubrubeus quem maximae ha bec aurum & fub ipfo cupr5, cupri enim co' lor uergit ad nigrum aduftu. Supponamus autem hic q> inTenfu 8C fenfato probatum eft cp color fit extremitas peripicui terminari,& tuncin quocuncg corpore eft condenfatum perfpicuum clarum 8i purum illud eft habes fulgorem quafi incorporatum colori. Per* fpicuum enim condenfum nitet & fulget, eo

yv ®

JDE REBVS METALLICIS tjp denfitaseius retinet lumen per quod metas eius nati eft recipere ficu: pocencia proprium recipit actum. Nitor, ergo 3C fulgor metallo/ rum comunis erit exaqueo fubcih terminaro SC codenfato in mecalli$,3f qdhmtp mecalium habet aqueumfubtilius & punus Sddenfiusil lud eft plus nitidum 3C fpledidurn cum politu eft,quiain non polito pars obumbrans parte parum vel multum impedit fplendentem. Au rum autem prj omnibus tfta decaulTa fulget, & poft hoc argentum, ferrum aute optime de puratnm ab a.lchimicis dicitur habere in fe ali q uid argenti 8C vicinum eftefibi ideo cum politum eft fulget vtfpeculum. CaulTaemfpe culi eft humidum bene pol ibiie S£ terminacu, hoc enim recipit imagines propterea q? eft hu jnidum,& tenet et concinecpropcer hoc qcPeft terminatum,non enim fic teneret eas nili effet int orporaru humidum terminatu,& ideo in aere non tenentur fic imagines quae tamen irecipiunt in ipfo,quia aer fpiricuajisexiftes ta liarecipit fecund5elTefpirituale,S£ nontermi natu exiftens no congregat ea in fitu SCftgu/ ra debitam ad reprasfencadir, fed eft quali via per qua tranfettnr imagines,S£ nolicut termi/ natu e(Te dans imaginibus. Albus autcolorin metallis cauffatex humido terminato a cerre ftfi loco & fubcili SC digefto,hoc em albifflmu

cftvt

, LIBER ..III» . 154 eft vt patet in calce, hoc autem eft fere in om/ nibus metallis, fed qusecurc^ metalla hoc ha bepte erreftre lutulentum St impurum vel ter rte aduftum illa vel fufca funt vr lutum vei ni gra efficiuntur, vt combuftumterreftreficue apparec in fuftgine.Plumbum igitur adfulcu colorem femper uergit propter terreftre lutu/ lentum non aduftum, St ftannum minus illo propter minorem lutulentiam. Argentum au tem femper nitet albedine propter terreftre lo cu & fubtilem St benedigeftum.Ferrum aute propter terreftre in Ipfo aduftum eftfuligino fu«) St nigrum,& hac eadede caufiafemgco* trahit rubtgtnem ,cuius cauffa non eft nificja terreftre aduftum habet,quia quod eft putre/ do in humidis mollibus hoc eft rubigo in fer/ ro,epotatoenim humidoremanlit aridii ficcS combufturn St redirad dnerem.Signum a ut e huius^ft quia maxime tunc contrahit rubigi nem cu aliquod adurens prorjdtur fug ipfum fkuteftfal velfulphur vel auripigmetum vel aliquid huiufmodi.Sed argentum non vergit ad rubigi ne, fed poti us i n colorem azur pro/ pter multum pfpicuumquod eft in ipfo cp gea nerat ex eo colore Saphirinu qui eft boni azu rtj,propter cp Hermes dux 8t parer alchimk dicit cp fi lamine argenti liniantur fale armo/ niaco St aceto St fuipendantur fuper alemech

DE REBVS METALLICIS quod eft genus uafis q? lamine tranfeunt in colorem azurij,& cuncfi incinerantur lamft nc cum fulphure u t fiat puluis 8C rotatur defuper cum aceto SC zeruph quod eft herba quedam fermecabitur fimul & complebitur azurium.Scd uerum eft q> multa adurunt ar gentum quae non adurunt aurum, quia ter^ reum fuum & humidum fuum minus fune depurata & minus commixta, 6Cideo eja fu' per argentum bulies uel calidum ualdefpar^ gaturnilphurconuerritipfumin nigredine, eo q> adurit terreftre quod in ipfo eft,cu aure coquitur in fale & cartaco albclcit 8C depura' tur profecto , quia talia acuta condemnant terreftre 8C combuftum feparant abipfo,& tuncrefiduum magis purum albius efficitur. Color autem citrinus in metallis cauffacur ex fulphurse colorante ipfum ,calidum enim decoques fortiter humidum terreftri admix', tum conuerritipfum adeitrinum uel fubru' beum colorem,ficut patetin fcienda urinarii 8C in alchimicis, & in lixiuio rubeo uel fubru beo ddcolera crocea. Similiter autem mei §C felin quibus egit calor digerens fortem a
LIBER III. .didum,& haec cft caufla coloris auri , & ideo non aduritur fulphure ^piecfto fuper ipfum. <Si autem eftterreftre Impurum anon bene commixtum tunc adurit ipfum calor dige' rens 8c commifcens & efficitur citrinum q> poftmodicum tempus declinatin nigredine fiiliginofam ficut eftin aere,&ideo oes imagi nes aeref antiquae denigrantur 5C uafa fimili' ter,& fulphure proie&o fuper aes calida adu ritur ualde uehementer,eft enim in ipfo ter' reum aduftum di aduftibile ficut diximus 8C cum humido non fatis permixtum. Tataigi turdifta fint de coloribus metallorum. ^ De faporibus 8i coloribus metallo' rum. Cap. 4.

D

E faporibus autem ipforum Si odori' bus fimul oportet determinare, eo q» odor fequ eia qu edam fitfaporis. Ge' neraliter autem uerumeit de omni metallo propter fulphuream fubftantiam qua ha' betaliquidhabetacuitatisfapor eius, quod licet minime uideatur in plumbo &ftanno tamen in his probatur per illud q> aqua quas diu currituelftatin fiftulis plumbeis uel ftan neis efficitur inteftinorum fiue uifcerumex' coriatiua.De aere autem di auro non eft dubi «m cum illa fint calida di maximae aes quo d • cft adufte

DE REBVS METALLICIS eft adufte fubftanriae Si ferrum fecundum ait/ quid.Ex hoc edam eft q? odores eorum aligd habent acuitads. Eft iterum generaliter vera omnium metallorufapores & odores ede fe/ eundum aliquid foetidos propter eandem de qua diximusfubftantiam eorum fuiphurara, magisramenfoetida8imimisfulphuris mali/ tia frada efl in ipfis. In auro enimminimu eft foeroris,eo q? fuiphur ftium nullam prorfus ha bet malitiam, eo q? fubrile eft non habens nili complextonalem im
ptef

LIBER J I L

ve

pter hoc cj> fapor eftfequela complexiois ma gis qj complexionantium, eo cp comple xio/ nantia aliquando omnino alios habent fapo/ res & odores qjipfa copl.exibnata, & ideo fe/ ctidum aligd vapor & complexio metalli vix deprehenditur odpre vel laporeipfius, Inter oia autem meta! Ia magis eft vaporaciuu aes ee poft hoc ferrum,& ideo ilia inficiunt vehemc terfapores aquarO quae manae fuper mineras eorum, vnde aqua egrediens de terra in qua eft multum aes,ficut in loco qui vocatur Gof/ iaria in quo aqua ita efficitur amara qcP in ea nihil omnino yiuir, & eft amara valde & abo tninabiljs.Signum autem huius eft ep fi vinu vel alius liquor praeter aquam infundatur va fi fneOjftadm inficitur amaritudine aboroina bili q? vix bibi poteft,aqua autem non ftatim inficit ica cp immutet fapore eius proprer frigi ditatem naturalem aque quae reprimiteuapo rationem, Si aute diu flet & maxime profiin/ defub terra vbi calor indufus eft & minerat eius continue facit vaporare inficitur aquafa pore 8C odore. Eft igitur comparattoe ad om/ ne lapidum genus fapor 8C odor propriu me/ talli,qufa etiam lapides quidam vaporant SC odorant tamen illi veri lapides nonfnnr,feci funt ex lacrimis 8C Gummis ficut Kaka/ breSC Gagates ficut etiam diximus in libro V

de lapidi

DE REBVS METALLICIS de lapidibus. Eft tamen faeridus faporfimili-' ter 8C odor faetidus metallorum, licet unum in comparatione alterius dulcem uel alium habere dicatur faporem uel odore.Sicd autc firnt uehementcr odores eorum 8C uapores, 8Cideo conferunt oculis fluentibus & nocet ualde praecordiis, cuius fignum eft cp opera' rirj qui fodiunt metalla quado igniunt ea ob' ftruunt os 8C nares duplici uel triplici filtro, ne uapore nimis ledatur in fpiri tualibus, his enim praecipue nocent ficut diximus. Tanta igitur de faporibus 8C odoribusmetallorum «Sota fint. ^ De cremabilitate 8c incremabi' litate metallorum. Cap. $.

E

St autem de numero eorum qujmetal lis accidunt 8C multum iudicant fubfta' tias eorum cremabilitas flue aduftibili' tas 8C inaduftibilitas quorum cauflas 3C diffe' rentias oportetin metallorum naturis agno fcere,Scimus autem q> aqua fecundum q> hu iufmoai no eit de numero cremabilium, fed potius quaecunc£ unduofam habent ualde numidicatem permixtam cum terreftri fub' ftantia.Scimus autem fulphurefle ualde un' duofum 3C tcjrreftre. Aliam autem habet ma

r

LIBER .III.

V0,

gls aqucam fub illa proxime natantem par* nbus rei. Tertiam autem habet humiditate jfididtusinfixam diimmerfam partibus qug terminata eft ad complexionem, 8C ideo fola complexionalis no facile feparabilis ab ipfat fine totius rei deftru&ione.Oportet igitur 8C infulphuris natura fic elfe,propter quod pr£ ripiuntpefitioresalchimici per loturas acu-' tasficut eft acetum 8C lac acetofum &C. ferum caprinum & aqua ciceris 8C urina puerorum remoueri a fulphurc duas proprias humidi* tates,& etiam per decodionem 8C fublimati* ones plures fadas inalembico,quia una illa-* rum proculdubio ignem no fuftinet,fed cre' mabilis exiftens cum incenditur in igne con* cremat fubftantiam metalli, quare ideo non tantum inutilis eft ad propofttum fedetiam nociua.Secunda autem euanida eft 8C euapo ratur in igne, & ideo nec illa aliquid confert propofito in alchimids intentionibus. Ter* tia aute radicaliter inherens 8C intrinfeca ma* net,& ideo confert propofito. Similiter aute confiderandum eft in argento uiuo quod eft fecundum elementum mecalloru,illud enim quando eft purum in terrea fubftandabene lotum 3C fubtile 8C apprjhenfum fortiter per mixturam cum humido aqueo , SC fimiliter humidum aqueum non eft abundas ncc di-'

X

minutum.

DE REBVS METALLICIS minutum, fed equale complexioi & uiribus terrei quod eftin ip fo, tunc urrunq; defendit alterum ab igne ut diximus fjrpius quoniam terreu tunc tenet humidum & no finit ipfum eUaporare,& humidum extinguit terreu SC non finitipfum incendiali autem lutulentum eft terreum uel abundansfuper humidu uel diminutum ab eo aut certe equale/ednofor titer appraehenfumin mixtura tunc incendi' tur & cremabitur SC aduret fubftantiam me' talli.Similiter autem fi humidum non fuerit digeftum cogrue complexioni metalli 8t no bene terminatum aut abundans aut diminu tum oportebit neceflario euanefcerc per cua porationem 8C remanere fubftantiam metal li ficca &cremabilem.Secunduhoc uero con fiderandum eftin cremabilibus metallorum 6C eft crcmabile ubi aliquod lftoruminueni' tur 8C magis cremabile ubi plura & plura ho rum concurrunt. Aurum ergo purum & bo numppter utriufq? codiriones optimas fui' phuris uidelicet 8C argeri uiui minime crema tur,qu3ecuncfc cremantalia metalla non ere' mat ipfum , fed depurant ficu t fal 8c later tri' <us&fulphur et artemoim&huiufmodi.Ar gecum aute poft hoc minus,eo q> fulphur fu umhabet aligd aqueitatis fulphurej&fimi' hter fuum argetum uiuum,& ideo cum eua' porat

LIBER .III.

m

pbf at haec aqueitas tunc denigrarrf; aduren ria primo incipit argerum & poftea aduritur adurenria,utfunt fulphur &. argentum 8C e» qua? di&afunt 8C plura alia quibus aichimici utuntur . Aes aute multum adurirur,qa fuU phur no habet bene r etetum in aqueo argen ti uiui 8C terreftre nimis , 8C ideo de facili cre> matur ualde.Et iridi ego cb in mote gris ligna idridia adlapide fris apodiataftatim crema*» batut^ppter abundantia fulphuris & pingue dinis egredientis dclapide fris. Ferrum aute aduritur in rubeum multum, eo q> terreftre in eo fuperat & inceditur.Stannum 8c pium'1 bum no bene habent a lutea pingui fubftatia emundatum argentum uiuum 8C fimiliter na mis eft aquofa a ideo euanefeete per ignem aquofo aduritur lutea fubftatia unftuofa in ipfis.Haec igitur de cremabilitate & increma^ bilitate dicta funt. ^Quodgeneratio metallorum ad fe iiv uicem fit circularis. Gap. 6.

H

.

is autem adtjciendum eft comuneom* nibus metallis elfe q>,ppinqua eft ual< de materia eorum. Scimus autem ex his quae inficientia perigeneos determinata funt q> inter habentia fimbolum in materia fcuimuibus& potentijs naturalibus facilis, X ij eft

DE REBVS METALLICIS efttranlmutatio adinuicem, propter quod & multorum philofophorum quorum tamen pater eft Hermes trifmegiftus qui pro¬ pheta philofophoru uocatur aflerrio eft cir¬ cularem efie metallorum generationem.^ ex fcinuicem ficut 8C circularis eft generatio elementorum quod etiam mihiuideturueriffimum. Cum enim in materia non diftent remota 8C propinqua ficut ex prioribus pa¬ tet differentiae eorum fumuntur poenes utriufc£ partes materiae depuratas & digeftas effe non depuratas etiam indigeftas. Cotingit autem omne impurum 8C indigeftum depu¬ rari & digeri, fi praeualent uirtutes naturales digeftionxs, contingit edam omne digeftum molinfim pari, aut commixtionem indigefti aut force debilitatem caloris terminatiui.CS tingit igitur materias proximas elementorii ad inuicem tranfmutari quae tranfmutata ne cefleeft ipfa ad inuicem efie tranfmutabilia. Perhuncigitur modum contingit circulare efie ex feinuicem metallorum generatione. Probant autem hoc experta tam in naturae operibus qj in arris folertia. In naturae enim operibus uifu proprio didici q> ab una origi neuena fluens in quadam parte fuit aurum purum,& in alia parte argentum habens li¬ bi admixtam calcem lapideam 3i dixerunt mihi

LIBER .III. K9 mihi folTores Si depuratorcs metallorum cp hoc frequentiffime confingit, & ideo dolent fe inueniiTe anrum,quia auru eft prope ori' ginemSi tunc deficit uena. Ego autem dili' genter tue examinans inueni aliquodgenus elTeuafisinquoconuerfaeratmincra in au' rum &C aliuci in quoconuerfa erat in argcn' tum.uas enim q? habebat auru fuit lapis dii' riffimus in genere de numero eorum lapidu ex quibus cum calibe excutitur ignis & habe Bat aurum parum Si non incorporatum/ed in concauo fui condufum, Si modicum ter' reicombufti erat inter partes lapidis Si auri. Sierat lapis apertum habens foramen ad ue nam argenti quf tranfiuit per lapidem nigru no multum durum fed terreftrem, Sifciffum Si nigrum Si erat illorum lapidum ex qui' bus rumt tegulae ad tegendas aomos,proba tur tamen q? ex uno loco qui erat uas mate' rise mineralis euaporauit utrunc^ Si diuerfi' tas depurationis oi digeftiois diuerlitate me' talli fecundum fpcciem fuerant operata. Ar' tificum autem experimentum eft q? faciunt alchimici qui unam ipedem metalli ficu na' tura operantur deducunt in aliam quemad' modum di&um eft.Sic igitulr non eft impro' babile circularem exfeinuiccm efle genera' donem metallorum Si hoc folum metallum % iij cftpro

DE REBVS METALLICIS «fi proprium inter elementa 8C commixta. Sed nonlateamos q?in omnibus qua?circu' lares exfe inuicem habent generationes faci' lior efttranfitus eorum quae in pluribus ha-* bentconuenienriam , propter hoc edam ex argento facilius fit aurum qj ex alio metallo, non enim mutari opor tet in ipfo nifi colore & pondus, 8C hsec de facili fiunc, compactq enim fubftanria magis adheretpro certo po> dus diminuto aqueo &au<S:o bonocitrino fiilphure confequeter uariabitur color, hic aute modus eft & in alijs. Tan' taigitur de communibus paf fionibus metallo ' rumdifta

liber .im

is®

IN QVAR* I

TVM LIBRVM IN QVO determinatur de metallis mTpcdali. Praefatio,

AM ORDO EXPOSTVLAT ut.de metallis in fpeciali differamus qcffie ri no potuiqnifi prius eorum naturf rado nes Si accidetia determinarentur, a comunt-* bus em procedit fpeculatio ufq? ad elementa particularia ficut ip principio phificorum eft determinatu.Diccntes igit in Speciali de me** tallis tagemus primo de his quf quafi uniuer falia metalloru funt ficut pater &matcr,ficut dicunt metaphorice loquetcs auclores alchi> mif/ulphur em eft quafi pater 8C argentu uv uu mater qcPcoueniedus dicitur,{i fulphur di caf effe in comixrione metalloru quafi fubftS tia feminis paterni 8C argetum uiuu ficut me* fimum qcPcoagulatur in fubftanti a embrio** mim.De fubftaria igitur &C de generadoc fui*’ phuris notandum eft q» cum liqucfcat ad cali dum ficcu et coaguletur frigido oportetipfii habere aqua per ea quae determinata funt in . libro metheoro. Cum autfitcominuibile in/ iiij

pul

E ,

DE REBVS METALLICIS uluerem quando cuditur oportet ipfum abere fubftanriam terreftrem ficcam ualde, cum illud fit facile inflammabile & adheres, oportet q? habeatfubftariam unctuofam ub fcofam ualde ut per uncftuofam ^fubftanriam fitinflammabile 3C per uifcofam fit adherens flamma aure ipfius eft multum fumofaquafi adSaphirinum declinantem nigredinem ha bes colorem-Ex his igitur fdmus ipfum eiTc compofitum quafi de quatuoriubftariisaut de tribus ad minus* quoniam cum penetrati uum fit 8C attradiuum ut dicit Auicen.in fua fimplici medicina, oportet q> in ipfo fitfub" flantia ignis,propter quod etiam calidum & ficcum in quarto gradu pronunciatur.Cum autem fit facileinnammabile,oportetipfum habere fubftanriam aeream,&cum fit liqua" bilis calido ficco,oportetipfum habere iub' flantiam humidam aqueam,& cum fit comminuibile 8C elixabiIe,oportet q> fit fubftan" tix terreftris, omnes autem has fubftariasha bet, ita abunde q> in operibus 8cin palfionb bus eius cxprefle 8C cuidenter manifeftatur. Sicut autem in antehabiris diximus, oportet q? habeat humiditates tres duas extrinfecas CC unam intrinfecam ,& hoc hic repetere no ‘oportet. Sed hoc obferuandum eftq? fumus eius indicat terreftrem fubftanriam quar eft in

; LIBER .IUI. isi in ipfo ualde igriibilem 8c crcmabilem.&foe tor eius indicat iplam efle ualdeindigeftam &non terminatam,fed potius calore corrum¬ pente effe corporis qj per digefiionem com' pletam,# hfcincomplexio lui facit q> poteft efle materia uniuerfalis omnium elemento' rum,fi enim eflet completum ad complexio nem unam determinantem , tunc proculdu' bio non eflet conuertibile ad alia nili prius il la tolIetur,fed nunc propter fui incomplexi' onem conuertibile eft in omnia ficut femina ,8C alia ex quibus generantur res naturae,# ideo fagax natura abundat in fulphure ubi' cuncg eftlocus generationis metallorum.Gu autem fit calidum neceflario erit aperitiuum & terminatiuum humidi fe tangentis, 8C cu fit cum hoc ficcum erit acutum ,quia calida & ficcum eft acutum , # ideo habet uirtutes figillanns & formantis # no recipientis, pro pter quod'# patris et mafculi femen ponitur atrifinegifto Hermete.Sed obferuandum eft quoddam calidum flecum efle coniun&u hu mido frigido in eadem complexione,# haec complexio eft hermaphrodita, ficut in planc¬ tis apparet quae ubiq? impregnantur & im' pregnant,tale autem non eft Sulphur in fub itantia fua, propter quod in fubftantia pro' pria non generat quemadmodum necj pa'

X V

t«r.

DE REBVS METALLICIS ter/ed ficut mafculus exfubftantiafua gene» ratin aliOjhoceftinfanguine menftruo >ita &iulphur facicin argento uiuo St infeipfo non generat omnino. Eft autem in colorem citrinum St aliqn albidum quafi paleare ha» bens albedinem^hoc eftficut eft albedo palea rum triricficuius cauiTa eft calidum qcf eft de coquens humidum & conuertensipfum ad citrinitatem , 8t propter hoc uidetur efle fui» phur id quodreiidtatin uifccribus terrx.Ca enim terreftre commiicetur cum aqueo calo recoquente ficut in corporibus animalisci' bus 8t chimus cibi permixtus eft,&ipumail» lius in fuperficie bulliens conuertitur ad cole ram citrinam. Ita uidetur cp fulphur fit ficut fpuma eius quod commiicetur in uifceribus terrae56c ideo citrinum &ficcum St calidu, 8C fi qcP eft magis decoctum & magis terreftre uidetur efle ficut fubcitrinum ad albedinepa learem declinas. Diuiditur aut fulphur in ui» uumfulphur etfufum,uiuum autem eftficut de terra accipitur, non uiuum autem fufum poftc| eft liquefactum &non differunt nifijj accidens. Inuenitur autem forte aliquod ad 'rubedinem & forte nigredinem declinans St hoc eft propter calorem adurentem St uince temin ipfo.In tatum igitur de natura fulphu ris determinatum fit a nobis.

' liber ini: m De natura argenti tiiui. ’ Gap . i. » Rgenttim autem uiuum habet fubfta /V tias duas prindpales fecundum omes «A-jLphificoSjti nam quidem aqueam,alte> ram autem terrea ficudepius diftum eft fer¬ reum autem Tuum aliquid fulphuris habet, licet dtcanc-quidam auftores alchimij non ef feineo nififubftanriamaqueam, dicunt au te hac aqueam Calore fulphuris inlpiffari, cum tamen in fe no fit nifi aqua quod omnino iirt poffibile eft, quia nos iam determihauimus in metheoris cp aqua no fpifTatur fola fema' liens nifi frigiditate ipfam ad terram conuer tente', fed calore nullo modo eft elixabilis. Amplius autem nos fcimus ex principijs phl ficis non adherere tangenti conuenit aqug exfubtiliterreoquodeftin ipfo.eftautefor* nllime commixrionisdta^ufiiblimenmr fo lum in uafeuitreo cum longo collo praepa' rato fempermanent idemjquotiffcuncfc fub* Umetur a non exiccatxmplus necinduratur nifi habeat refpiraculuhi per quod fugiat. Eft aut argentum uiuum ficut fubftantia mi' terialis metailoru/iciit meftruu eft embriois, ex quo utrtute fulphuris digerentis Ipfum Bi adurentis metallorum generatur, cum aute couerd incipit atffp ede efficitur gladulofum prim® •

de rebvs metallicis primo 8C poftea conftare i ncipi t paularim tC conuerti.Differen tig autem argenti uiui funt 9? quoddam eft extractum de minera fua 8C inuentum uiuum quoddam eftabftra&u de lapide in quo generatum eft per aduifip' nem ficut extrahitur argetumucl aurum de lapide,# fecundum hoc propter acumen di' cicur effe de genere uenenorum. Eft aute frP gidum &humidum in gradu fecudo &prO' pter hoc diffoluens n eruos Si paraliricans Si perimens pediculos 8i lendes #huiufinodi ex pororum putredine generata. Argetum autem uiuum cum Sulphure & Sale armorii aco iublimato conuerritur in pulueremru' beum fplendentem Si iterum uftum in igne redit ad fubftantiam humidam Si flue ntem, 8i forte illud quod praefocatur in collo uafis in quo fit fublimatio quod alutel uocatur 8i conuerritur in fimilitudine lapidis qui eft in colore ficut Alabaftrum qui dum poftea in igne affatur redit ad argentum uiuum. Sunt . etiam differentiae uiui argenti quae magis in metallis cg in fimplici argento uiuoinueni' untur luteum 8i purum # alie qusefuperius enumerate funt. Et eft mirabile de hac mate' ria cpquotienfcunc£ fublimatur per fe folum nunq; refidet aliquid de puluere in fundo ua . -> & quando redit ad fpeciem argenti uiui quafi

UBER .III!. m qiiafi nullus defe&us inuenitur in pondere; quod abfq dubio contingit propter nimii terrei fui cumaque fubftanriapermixtione, fua enim humiditas uifeofa ita tenet terreum qj cum uaporat totum fert fecu in collis alit' teli, & ibi praefocatus fpiritus cius recedit in eadem fpecie,ad fundum ucro induratur uel uariaturin colore uel podere uel fapore uel odore.Eft tamen fugiensin igne & incorpo' rans quoriefcunq? metallis permiicetur,pro^ pter quod ab Hermete uocatur ficut&Sul' phur.Dicit autem Auicen. q? albedo eius eft ab aquofitate 8C terreitate fubtili decocta cii aere,qui fpiritualiter interceptus eft incom' mixtione ipfius.Omnia autem ifta dicta ftmt ut friatur argentum uiuiim non effenifi ma> teriale in metallis, quodabfcj dubio morti-' ficatur per aquas acutas 8C per naturam 8C g artem,edpoftq; morrificatum eft commifcft bile eft corporibus & colorat ea,ui aute Sui' phuris 8C uapore congelatur & deducitur ad duritiem formas diuerforum metallorunf, k ex hoc cp ultra modum imbibitur ficco & terreo retinetur,ne fugiat ex corporibus qui bus permixtum eft in igne.Haec igitur de ar* jento uiuodi&a fune. C De natura plumbi. • • Cap. *. . lu-xta

de rebvs metallicis ■yVxra eundem modum determinatur de I plumbo q> minus omnibus alijs metallis J-addicfuper materiam argeti uiui propter quod etiam dide Arifto.& Auic.qj cum Huic plumbum3proculdubio uidetur efle argen' tum uiuumDc compofitioe igitur piumbi per fubftantia pro certo creditur q> fuum ar* getum uiuum eft multii refpedu iui fulphu* riSjSC f ortefulphur parum intrat in compo'' fitionem plumbi per fubftantia, fed multum per qualitatem, Sdideo decoquitipfum calo re fuo 8C conuerdt ad plumbi fpeesem , ficut coagulum paruum per fubftanriam coagu* iatmultum de lacfte-Argetum autem uiuum plumbem qualitate eft no bonum led aqua-» fum& lutulentum, 8C ideo igne de facili eua* orat aquofitas & remanet puluis terreftris cut cinis q relinquitur ex lutea fubftatia plu bi,&quia uisfulphups eft in plumbo ut dixi mus , ideo uapor eius exficcat argentum ui' uum ficut vapor fulphuris, non enim poteft effe q? duae fubftanriae eundem 8C eodem mo do faciant effedum, rufi per aliquod unum quod eft in eis. Diximus autem in praeceden tibus quare haberet colorem fufcum.In effe" Au ucro pliimbum eft frigidum conftriftk uum&fpeqalehabetuirtutem contralibidi ne uenereor um &. contra gollu$io$s nodtur'

g

LIBER .IHI. U4 nas,fiexipfo circulus fadus latitudinis duo/ rum digitorum ponat circa renes 6C capho^ ra perungatur,fedcauendum eft ne Erigidita te lua interius nimis ftringens materiam furfum compellat ad caput a mania uel epilep* fiam inducat, cauenaum etiam ne paralifim inducat inferioribus membris uel ftuporem. Hac igitur eft natura plumbi in fua cornixct' one&efledu. Hermes autem £ multum de trafmutationibus metallorum ^pbauit in ab chimicisfuis ficut tradidit cp fi plumbi lamb ne fug uas cum multo & for ri aceto fulpendS tur,ita cp uapor aceti continue laminas illa# tagat, uapor ille codemnabit & corrumpet plumbi fubftanria 5C in puluerem conuertet qui colorem album habet &cgrufa uocatur. Si aute acetum fug i pfam lamina funditur al befcit multum & aeftruit uerfa uicc uirtutent aceti. Cauffa aute ,p certo huius eft,qa acctn licet iit hebes in fubftanria proptejr fuam frb eidicate, tamen eft acutum in adione, ,ppter noc cp eft relide cuiufda ignis qui eu olauit ex ipfo ficut cinis eft reliquie ignis in lignis. Die ergo acumine penetrat in mbftantiam plubl quado fuerit plumbum exterminatum dC la lias a foirdicie argentum uiuum congelatum qcP eftinipfo,& facicipfum eleuari fug fugfb cie lamine/icut grana milij, & tunc albefcunt propter»

‘ IDE REBVS METALLICIS propter maiorem depurationem ipforum.' Amplius autem adhuc tradit Hermes q> phl bum aduftum cum eo quod adurit ipfum fi-* cut praedpug eft Sulphur uel Arfenicum ge> herat fublimatum obfcurum colorem uer' mileum hoc eft rubeum quifiteitrinus cutn expreffior 8C fortior fit ignis.Si rame illafub' ftanria cum aceto calcinetur& deficcetur re-* uerdtur albus color caerufe cuius tranfmu' tatiois cauffa eft , quia re uera habet Sulphur 8c argentum uiuum ut diximus in fuse iubftf tiae cOmpofitibne. Cum autem Sulphur adu ritur 8C algetur rubefeit, cuius fignum eft q> facientes nimium faciunt ipfum de fublima-' to ex Sulphure 8C argento uiuo,obfcurus au tem eft color propter lutulentiam plumbi quando autem fordor fit ignis,lutuletia pri' fna confumitur 8C darefeit color, & cum Sui phur magis exuritur qj argentum iiiuum in igne diuturniori, remittitur rubedo quae eft ex Sulphure terreftricombufto & tempera' tur albedine argenti uiui manentis,& tuc re-' fultat coloris citrinus qui eft ficutalbumqd' penetrat in rubeum & eft temperans rubo' rem ipiius, Sieuttame credit Hermes fi ignis fortior his omnibus adhibeatur & affentur, iftainignefortitertota fubftanda fulphuris abfumitur SC uis aceti dcftruitur per euapo' * rationem

'/

LlBERj.fin.

169

tttfonem,3Ctunc expulueribus didis fubfta da plumbi ficui prius reuertetur, non tamen eiufdem ponderis,nec eiufdem puritatis,nec eiufdem quantitatis cuius prius fuit. Non efl autem praetereundum qp ficut diximus plu' bum habet multam aquofitatem 8c paruam mixturam, & ideo depurando metalla alia^p tegit ea ab igne ficut argentum 8C aurum p' teguntur plumbo quando parantur, & ideo dixerunt quidam imperiti de plumbo q> ha' bet congregare homogcneaet fep arare ethe jrogcnea.Et erroris eorum cauffa eft quia co' liquatum plumbum cum argento Uel auro recurrit argentum fimul ad unum locum 8C lapilli fimul ad alium fi qui infunt, &C pium' bum fimul ad unum. Errant aut hfifta enim congregario-& fegregatio no n funt ex pium bo,ied calore ignis ficut ofiendimus ln quar' tometheororum. Nec plumbum purificat argentum per fe,fed per accidens,caior enini ignis purificat per fecogregando purum cu puro dC fegregando impurum ficut didunt , eft.Sed cum argentum fithumidum 5C ignis ficcus refugeret calor ignis ab argento itifi g aliquod uniretur eidem,& hoc eft plumbum quod calefado in fuo humido quafi elixan' ao digerit & depurat argentum,mukum au ' tem pondus plumbi eft ex lutea fubftantia Y ipfius

DE REBVS METALLICIS ipfius & humida , cuius parces funt multum jjpinque licetfinr molies, eo cj» indigeftione : paiTe fune ex molinfi ficut fuperius aetermi' natum eft. . Q De natura 8C proprietate ftanni. Cap. 3. —vE ftanno autem fere ficut de plumbo I |determinandum eft ,hoc enimualde -■—r uicinas habet fpecies metallorum 8C parum adfeinuicem differentes, nifi qj ftan' num albius eft 8C purius, huius autem eauffa nulla potefteffe nifi quam ante nos affigna/ uerunt philofophi cp fuum argentum mun/ dius eft qj plumbi,&forte defulphure habet parum potius uirtute fulphuris 8C uapore excodumin metallifpcciem cp multe ftibftl tiffulphuris admixtionem. Balburietetn ha' bet ualdecompo0rionem,dt huius eauffapo teft effe mortificatio argeri uiui ex aliquo ua pore diffolurib uel alia lotura aqug acute quae difmgit partem eius;Dico autem uapo' res aut aquam non per quam tranfierit arge tum uiuum poftcp argenci uiui acceperirfpe' cfem,fed potius quae intrantin ipfam fubfta' tiam argenti uiui, tale enim aqueum iam in fe fradum eft 8C parum uifeofum 6c facit rige fcere partes terreas fibi admixtas SC no bene mifceri

LIBER .1111» 166 mifceri & continuari^rigidum enim&indu' ratum in fuperficienonbenemifcetur alrj 8l non bene continuibilepropinquofibi con> iuncto.Haec igitur cauiTa exiftimanda eftefle fusebalbutieris mixtionis. Cum autem in fe balbutiat omniametalla quibus admifcetur ‘balbutire facit 8C aufert ab eis ducftibilitate, ut dicit Hermes, & cum in feipfo producitur cito icinditur & de facili. Conuenit aute hoc metallum cum plumbo in hoc <j> neutru co> trahit rubiginem/ed potius ex corrumpens tibus&ex feipfis contrahunt fqualorem 8C fordidem quandam fed plumbum plus qua ftannum.Conueniunt etiam in hoc q? neu' trum eft fonorum multu per feipfum.Et cauf fa primi quidem quia non funt habentia ali' quem humorem calidum aqueum.,uel ualde paucum acutum qui corrumpat terreum cj eft in ipfis& conuertatin robiginem. Cauffa autem rubiginis non eft nifi terreftre aduftu. CauiTa autem fecudi cftmollicies & humor, quia percutitur molle & humidum cedit in Kui empipeduj&l ideo no a tota fuperficie ex' pellic aerem qui eft cauiTa fonoritatis ficut in fcientia de anima oftedimr. Magis tamen ftS' numqj plumbum habet fonoritatis ,8C quia hebetem habet Tonum,ideo ea quae acute fo' toatif ficut ws argentS &'aHru>ftannu teperat

DE REBVS METALLICIS 8C graiiat fonos eorum ,& ideo admifcentur 'fri-ininfufione Campanarum- .Quod aure di' dt Hermes inalehimids cp ftannum propter fuam nimiam ftccitatem corpora quibus ad-*' tnifcetur frangit 8C ductilem materiam in eis deftruit.Intelligicur eo modo quo dictum eft ex acuto uapore uel lotura uidelicet ipfum exiccatas habere terreftres partes quffuntin ipfo , quia aliter falfum eiTetcumuidemus ipfum efle mollius multis alijs metallis. Di-* eunt autem ftannum fufum cito putrefcere et plumbum manere & erefeere fub diuo 8C in terra erefeere, & probabile ego iudico quia cum experimentis conuenireuidetur.Huius igi tur cauira eftqusein cado & mundo alliga nata eft,caufla enim corruptionis elemento" rum eft q? elementa mouentur adfeinuicem, 8C eum non fortis eft ligatura mixtionis, tac unumquodc£ elementorum euadit ab alte" ro. Iam autem didoim eft male efle mixtum ftannum,# ideo cum igne debilitatur & alo eo futtgeneratiois remoueturcitius alrjs me ■ tallis corrumpitur. Piumbum autegroflum eft ualde j.n fubftatia fua & de roribus&plu" uijsimbibids humorem paularimminerale facit SC adfe conuertit,# ideo per diuturnita tem temporis incrementum capit aliquado. Inucnitur autem ftannum duplex, fdlicet dii ;■ k rius#

LIBER IIII. 167 rius 8C ficcius quod uenic de anglia fiue Bri¬ tannia & mollius aliquantulum qcfin Ger* maniae partibus abundantius inuenitur.H^c igitur de natura ftanni a nobis dicta fuiFidat* De natura SC complexione argenti. Cap. 4.

D

E argento autem pofthoc dicemuseo in colore fecundum aliquid uidetur conuenire diftxs metallis , cum autem nos no fidamus compofitinaturam, nifi fida' mus ex quibus q> Si qualiter componitur oportet nos de argenti natura inueftigare. Nos aute per antedi&a iam cerrificati fumus q> argentum uiuum incompofirionemarge ti uenit,quia fecundum colorem eius colora tur, & habet actiua illius quando liquefcic, tunc enim non adheret tangenti nec qutefdc in fuperficie una,nec omnino diffunditur,‘iit ua uel oleum uel uinum uel alius liquor. iec autem tria primum argento uiuo uidee musinelle. Si igitur argento liquefacio ifta conueniuntjOportet q> hoc fit gratia argenti uiuiquoduenitin compofitionem fubftan' tise ipfius. Cum autem fpledi diffimum fit ar' gentum fulgens in albedine &C bene polibi' le, oportet cp habeatraiionem argenti uiui multum digefii 8i depurati dC perfiibqliffi'

S

Y a] ' ma

DE REBVS METALLICIS tfta commixti,& hoc enim etiam habet qtfoe tidumfitnon eft tame foetidum ficut alia me talla de qbusiam habitum eft.Scimus atite p ca qua?antedicftafunt,q> tafulphur c§ argen> tum uiuii 8C quodlibet quod exfuacoplexio i rieeft Humidu &per ignem liquabile habet tres humores,ftcut & uiuetia plantg 8C aialia, iorirquidem unus crafTus 8d indigeftus eft enatanl ficur pinguis ficut adeps uelblm, & hic facitres inflamabiles. Alius autem eft fi cut flegmaticus humectas partes reru&non generas uel auges. Tertius eft radie alis eflentialibuspartibus rei imbibitus, quia exipfo partes elTentiales reru coftant 8C g ipfum au¬ getur & nutriuntur. Argen tum autem inue^ nimus duru&ficcum.Oportet igiiq> ab humoribus duobus fagfluisfitmultum emeti-' datum & fubtilitas teirtrj facit optima ipfius cSmixtio nem .Cum au te co frflatur argetum odor fentiturfalphuratus,oportet igitur de fubftatia & qualitate habere fulphuns^habet ; enim ex colore falphuris fermetationem 6C digeftione adfpeciem metalli , 8cde fubftatia quidem habet paru,proptcrqcF etiam no co iorat ipfum falphur,ied de uirtute & qualita re multum accipit a fulphure, quia calore eft fcrscofamptum eft in eo humidum dupliciter de quo dbdmus,& tertium cum terreo fabu¬ li optime

f

LIBER .IUI. 168 !i optime eftcomixtum. Calor enim fulphu' ris 8i uapor & maxime fulphuris bene mun' dati&fublimati dealbat optime 3c digeredo fubtiliat& optime &fortiflime comiicet, qn etiam a fulphuris fubftatia duo exrranci Iuk inores artificio 8C ingenio naturae purgati font, hoc,enim artificium omni arte certius & fubtilius eft, & ideo cerriflimum tuc habet effe&um.Tunc igitur habens natura argenti uiui quoniam eftmetallum ex purgatimmo argento uiuo colore depurati fulphuris ad iperielplendidam dedu aut ficu t diclum eft exiccatum litoftendit hoc q> tinnulum eft fo<: norum ualde qcPnon effecfi efletfupflua infe flu humiditate.Ha?c aute digeftio dat ei pote nam adacftum quem agit,inuenitur enim in effecftu frigidum propter argenti .uiui abun' dantiam q use eft in ipfo/ed propter fui humi di optimam digeftionem & fubtiliarionem eft q? confricatum fpeciebus aliquibus uel edam commixtum ualetipirirualibus & prg eipuf contra trerMorem cordium. Sed admk rabile eft q? fupra diximus q? melius in hac ipecie metalli inuenitur molle fub terra fb cut fpiflfe pultes , cuius pro certo cauffa dl abimdada argeti uiuiquodfuitinlotisillis, Y iirj &

DE REBVS[METALLICIS SC cum ex humoribus terdus feparatus eft in cOmpoiirionem argenti , tunc alij duo circi i pfiimftnfordide materig remanent, 8i hjcal hedo mollis glanduiofafignificans nihil de fuperfluoindigefto in naturam argenti eiTe affurnptum, propter q>iu igne poficum fla-' tim euaporatin naturale humidum du mol' lificatur 8C confer e incipit humidum quod eft.defubftantia argenti pofitum adaerem in frigidarum coagulatur & eft argentum,6C li-* targirum ftliQs argerihumidi prae omnibus ualec iitargiris ad elixir album in alchimicis, quia licargirum hoc eft de humore qui difpo' udonem ixabet ad argentum Si eft aliquid ad argentum in potentia,heut adeps aliquid eft . alias,Purificatur autem argen tum in igne cii , plumbo 8i tuneper uftionexn exalat pium-” bum &fcparamr for des ab argento ficut di' . ximus fupenus.Quod autem incorporatum lapidi inuenitur tunc oportet in molendino , farinari 8i comminui utruncj .lapidum uide licetfubftandam &argend, cominuris enim pardbus & diuifis facilius unii feparatur ab altero fubftanda lapidum tunc non exu-" ritargentiim. Sed & hoc non eft filendum q? aliquando in theutonia inueritum eft multa tenax Si ficcum fere depuratum,& hoc duo" feus nj.odis his teporibus noftns accidit, uno quidem

LIBER .1111. m quidem modo inuenrn fuit ut columna itas jub terra &exiccatum 8C tenax ualde 8C flexi bile, alio modo inuenrum eft extenfum per terram ficut corde &L fuit exufdem quantitae tiSjficut illud quod inuentum fuit per modii columnj. Cauffaautem figurj non fuit nifi diuerfitas loci qui erat ut uas in quo praefoca tus uapor in argenti materiam conuerreba-' tur.Cauffa autem uifcofitatis & cremabilita» tisipfius erat, q? licet fuperfluumhumiduni. in magna parte euaporaflet, tame adhuc alie q uid adherebat extri nfecus fubftandae argen tiiicut humidum flegmaricu extrinfecus adu¬ lteret membris 5C mollifican do foluit ea, qd* cum purgatur per ignem, redit fubftanda a» genti puriffima.Sulphur autem exurit arge** tum quando fpargitur fuper argentu lique faAu m,& denigratio argeti offendit q> hau» ritur per fulphurlicuc diximus fuperius,fub' phur enim propter affinitatem nziurssww talla adurit <x no n magnam aduftionem inf fert rebus alrjs ficut lignis 8C lapidibus, eriaffi fi fpargatur inflammatum fuper ea.Hsec tur diria funt a nobis de natura argend.

»1

igj"

^[De natura 5C co^mixrionefris*

Capi

V.

.y

v

R •

33E

REBVS METALLICIS Vbea autem metalla in colore admix* tioediuerfafuntadi&is/icutfatisoften dimus cum de coloribus metallorunij ageret-ur. Habet autem ferrum fecundum fe (pedalem determinationem extraalia eleme ta.Dicamus igitur fris copofirionem fuppo' nentes qua?ia dudum probata funtome me-' talium exfulphure coponi 8C argento uiuo. Ponamus igitur argentum uiuum cfle bonfl nonfeculcntum fiuelutulentuminon tamen ab humore extraneo olno purgatum &fub ftantiam fulphuris effe feculentam 8i aduren tem 8C in parte accenfam3& fic argento uiuo per iiibftantiam 3C qualitates comifeeri , nuc enim abfcp dubio coriuerdtipfumin rubore &non poterit eidem propter utriufcp no ple nam fubtiliationem benemifcerf &C tunc efB det aes quod noneft omnino bong mixtiois propter qtfmulta fex inde refoluiturj&mul tum euaporat in igne in qu o cum fulphur in parteincenfum eft, ideo quedam partes arge tui' inieis luperfiuum humidum 8C in illis par sibus uidebitur habere uenas auri.In alijs auc¬ tem ubi minus digeftu eft erit fcabrofum 8t ignobile & terreftre propter aduftionem ,3C hanc diuerfttatem in cupro quodinuenituir m ckeutoniat partibus in loco quiGoslaria «ocatuf

:r LIBER .11II. 170 trotatur expreffeinuenimus;&ideo etiahoc cuprum melius omnibus alirjs eftimatur tam «jjj uerias auri habens immixtasJ& non eft im probabilequinfulphurilliusfrisfitmixtum eum arfenico rubeo in aliqua quantitate,# ideofitmagisadurensfulphur illius metalli «p alterius. Nuncigitur fcimxis materia jris, quoniam eft metallum ex argeto uiuo plus q| oportet aliquantulum habens per cornix donem adurentis fulphuris ad formam ru' borisdedu&um, ex quaautem natura fub phur fit adurens in prjcedenribus fatis deter minatum eft. Arienicum autem calcinatum fit quidem nigru ex rubeo/ed poftea 6C fuh' limatum in alutel quod eft uas opertum cn collo alto utfepius diximus reuertituralbu ad inftar iiiuS,a fi ff pius iterentur talis calci? natio & fublimario tunc efficitur multum al? btim Qi acutiffimum ; 8C ex acumine p-i com iu netum liquando penetrat in ipfum 8C conr uertitin candorem ^ fi tamen diuftet inigne aesexpirabi tarfenicum§C tuc reditpriftinus •color cupri ficut de facili probaturin alchb micis. Hi autem qui in cupro multum ope? rantur in noftris partibus Parifius uidelicet ■Sc Coloniae & in alijs locis in quibus fui & ui di experiri conuertunt cuprum in aurichab cuna g puluere lapidis qcalaminaris uocatur

&cum

DE REBVS METALLICIS Si cum euaporat lapis adhucremanec iplen' dor obfcurus declinans aliquantulum ad au i-ilpeciem. Vt autem albius efficiatur & ita d trinitati auri magis fit fimile immi jfce t aliqua tulum de itano, propter ap etiam aurichalcS multum de du&ibilitate cupri amittit. Ettlli qui deripere uolunt 3C iplendorem fimilem auro inducere ligant lapidem, ita q> diutius remaner in greinigne no euaporans cito ab f re.Ligamr autem per oleum nitri tolluntur enim fragmenta uitri 8C conuertuntur in pul uerem SCipargiturin teftamfuper xs poftc£ immifiaeifcalaminaris, &tunc uitrum(pie' elum enatatfupertes & non finit euaporare lapidem Si lapidis uirtutem , fed refleriit ua' porem lapidis in xs,Si fic diu & forricerpur' gatur aes Si aduruntur in eo materiae feculen te.Tandem tamen euaporat etiam oleum ui tri,et tuc euaporat uirtus lapidis,fed aurichal cum efficitur multo fplendidiusq| clTetfineil Io. Qui autem adhuc amplius aiumilare au' j*o incendit, has purgationes per optefim ^C uitri oleum ffpius iterat, & loco ftanni ponit argen tum Si immifeet aurichalco .Et hoc effi cicur ita rutilans & aerinum q? multi creduc ipfum efle aurum cum in iteritate adhuc fit in ipecie f ris. Hermes autem dicit q> fi eri lique' facto cuthia puluerizata fiue fic tuthiaalba fiue

LIBER .Ilii. 17' Buerubea cpipfum in colorem auri conuer> tit.Qrad autem fit tuthia in fequeri libro ubi de medijs agetur dicetur ,fed q> hiofiiffidt eli q> tuthif acuifiione confumitur ter reftreitas OC purgatur ab ere fuperfluum humidu ipfi' us,& ideo tunc erit pulchrius, tame & uirtu» tuthif euaporar per ignem fi diu fteterit in igne,& ideo niii aliud medicamen fuerit eua' porabittuchia,& tunc eritpriftinus colorcu pri.Dicit etiam Hermes cum quo concordat experta, cj? fi aes laie alperfum luper acetu uel urinam pueri mafculi uirginis locetur pene-* trabituirtus urine fiue aceti fubilantiam fria & conuertec ipfum in uirorem. Si autem ite' rumpcr fe folum aes locetur luper racemo» exprelTosfolo uapore uini couertetur in op' timum colorem uiridem perlucentem. Si au tem huic colori auripigmentum fiue arfeni' cum approximatur 8c praecipu? aduftum co demnando deftruit uirorem & inducit colo' remfufcumterreltremad opacitatem dedi' nantem. Huius caufia autem ex didis facile manifeftatur,eft enim fal aperitiuum,& ideo aperit cupri fubftantiam praedpuf fi in tenu' es laminas deduftum fit, 8c tuncuaporacu' tus aceti uel Urineincendit ipfum,q> tame efi a fulphure nimis accenfo, propter quod hu' nfidum terieike adiundum leue quod eft ignitum

DE REEVS METALLICIS Ignitum in ipfo uirore accipit ficut cholera calidiffima & pelfima quae eftficut erugo f ris ut dicunt medid.Quoniam autem primo ua por non eft adeo acutus ficut uapor liini co> iuncfijtunc non ita i ntenfam inducit rubedft nem,&ideo manet auri color perlucidus. % Auripigmentum autem eft excdlentcir adu? rens 8C ideo cum hoc approximat fubftatise colorate comburetur modicum humidu qd* eftin ipfoj&l tunc manet qcfeft terreftrc opa-* cum.per omnem eundem modum quo eria cholera adufta relinquit cinerem melacholi" cum accidentalem calidiffima? melancholiae fecundum experta medicina. Tata igitur dc f ris natura 8C effecftibus dida funt.

S

De natura 8C admixtione auri. Cap. 6.

Vbqdendum autem eft his de natura au ri ap folum fecundum Hermetem eft in quo nulla apparet egritudo 3 neutra ein pars materiaeipfius eft imperfefta&intem-' perata. Cum enim ficut&cgteracompona' rur exfulphure &Cargento uiuo eftfuumful phurlucidiffimum &mundiffimum8C glo' . Hiras fordffimasdedudum ad puritatem nullam omnino habet unctuofitarem crema bilem,nec aqueam humiditatem flcgmatica euaporabi

LIBER lia ... . \y% «uaporabilemJ& for ce i n locis cocatns quo> rum folida fiiperfieies eftfepius fublimatum &digeftum temperato calore digerente di-* geftione quae pepanfis uocatur, 8c terrea fub ftantia quae eftincorporatafulphuri munda 8(. fubriliflima u aporabiliter fuipenfa per to* tamfubftanriamhumidiradicalis ipfius iuL phuris.Propter quodrelinquitur q> calor iP liusiulphurisfitcomplexionalisa tempera> mento in nullo recedens, &hoc eft iicutuir-' tus mafculinain compofirioe auri. Similiter autemfuum argentum uiuu habet duas fub ftatias ad extrema mundificata.Tertium em uod eftin ipfo calore eftfubriliatum no dio o materialiter diuifum, fed uaporaliter eil fubtililTimum terrae forte ffpius fublimatum in terrae concauitatibus per uiuificum calo^ risfolis St ftellatum . Similiter aute & aque' um fubtilitatum per eundem modum iteras te fjpius fubtiliatiois, 8C cumuitrum ficinfit fubtiliat fubriliter. Goftat q> fimul mixta p ca lore 6C diipofitione loci praefocatis & refred? tis uaporcm in feipfum fortilfimo nexu mix tiois colligata fu nt.Sulphur autem in copofi donem auri no uenit tantum per qualitatem fed g fubftanriam 8C cum fit fubtilis fubftan-' df penetrabit ubic^p argetumuiuum & coa gula do colorat ipfum,& cum fit utrucp fubli mariohc

3

DE REBVS METALLICIS' tnarione ad formam fuperiorum elemento-'’ rum deductum qufin natura diafanitaris ca perpetuo coueniunt corpore habebit utrucg plurimum peruietadsJ&: cum fpiffencur plu' rimc partes materia? fimul conflabunt, hoc enim efl de proprietate fubrilis fubftanriae q> conflans per coagulationem plurimas par' tes habebit in minimo loco.Diafanitas igi' tur contracSa faciet colorem citrinum , SC fubdlitas fadt confolidarionem maximam, BC conflanda multarum partiu fimul in par' uo loco &fitufadt pondus , ficut probatur ex his quse-in coeloSC mundo rationabiliter demonftrata funt.Relinquitur autem ex con folidarione & temperamento flmul q> aurii fit parum uaporariuu uel nihil, & ideO quafi nori efl odoriferum. Odor autem licet r,o fit eflfenrialiter fumalis euaporario, tameh fre' quenter fortis odor efl cum fumali euapo> radone ,propter quod edam relinquitur.ul> tertus q? aurum fitincorrupdbilius omni me talio St magis iiiftinens ignem propter for' diTimani fui commixtio nem in mixcura.Fu' malis enim euaporario quadam indicat cor' porum corruptionem qua? eftminiisinar' gento&magis in fre. Ex his habetur caulFa quare adurunt argentum qua? non adurunt durum ficut ftilphur :8i amnicum &queda alia.

LIBER IIII. 175 a1ia.Caufla enim huiufmodi eft mixtura, eo q> omne terrcftreipfius eil in humidofede-' fcndente ab uftione,& omne humidumipfp lis eft in terreftri fe ietinete ne euolet per eua porationem ,qj conexionem Plini.fedus uo cat,& Empe.coilam Germanorum. Ex tem> perantia aute auxi habetur quare eft calidum 8C humidum conferens tremori cordis dCme lancholise quae facit triftena.&prsecipuf illi quae facit hominem folum apudfeIoqui,co' fert autem cotra has paffionesfiueipeciebus eiufdem uirtutis confricatum fiue etiafump tum contritum. Ex foliditate autem eft qr no tingic corpora quf tangit nifi difficiliter, 8C ideo fertur in annulis & ceteris ornamen-ris. Argentum autem ringitparum, 8C cetera , metalla tingunt multum quod c5ringitideo, quia humor unduofus in toto eft ab eis fepa ratus cui commixtum eft terreftreaduftum in eis, 8C hoc contingit ficut fuligo corporis unduofi. Multaautem puritas materiae facie q> rariffime inuenit ali) corpori immixtum, fedfemper quafi purum quod cum alrj per^ mifcetur non poteft retinere tantam puritas tem,&ideo degenerat in aes, eco trarariflime inuenitur nifi lapidibus incorporafum. Ex hocirerum eft q> inuenitur ut grana arenula rum frequenter,quia tatam puritatem opor Z tee

DE REBVS METALLICIS teteffe paucam Si abilla materia eleuatam & quafi expuifam Si ideo diuerfam, tamen iam inuerum eft granum.c.marcnarurnfimu!. Ex his iterum conftat quare haec duo metalla ici/ licet aurum Si argentum 8C aflumpta funt in materis numifmatum afapi quilibet or do laminarum fubcus Si fupra habeat puluere fuliginis & falis & lateris farinaci commixto/ rum Si decoquitur in igne forti donec puriffi/ roii eft,& cofumuntur in eo fubftatiaeignobi/ Ics.jlutum ajit fapiendae de quo fiunttefte fic ex tcfta contrita Si.iterum comixta Si deco/ da.hoc enim yasin igne pofitum nocominui tur igne fenfibili confumptiGne < Tamen alio modo

LIBER .im. 174 ffiodoin alcbimidsprseparacur lutum fapien tia?,fed illud hic fufficiat quo aurifices vtunf. Sic igitur purificatur aurum & non exuritur in eo nifi fubftantia ignobilis,propter q medicinam vocanc,et ftudiu eorum eft cjj quatuor in fe habeat coloradonem yideji/ cet SC penetratione & immortalitatem in igne &confolidacioneni&hoc vocat nifaeufolis* Z ij .Eiixrr

. DE REBVS METALLICIS Elixir autem ad argentum ftud?t habere co' lorarionem albcdinis & cpficpenetrarmum &noneuaporec ab igne ahabeatfubrilita' tem,&hoc uocat album lune,propter quod dicit Hermes qui eft radix fug c$ omnes phr lofophifui fubftentati funt q> rubeum iblis medicina eft, album uero Iu nj. Candor uero rubor croceum aperiunt aurum, genus aute decodaonis q> ruborem modicum perco&i onem affumat necelTe eft. Ex prsedi&is omni bus elucefcit aliqualiter fecundum quam ra' tione plurimi alchimiftarum afferant de om ni corpore elementato pofle extrahi tria cor pora,oleum uidelicet uitrum 8C aurum .Pa' tet ex fepius habitis pingue quoddam effein omni elemento quod circumfunditur parti' bus,quod quia uilcofum eft euanefcente hu' mido aque diftillat ab incenfo corpore 8C aft fato, eo q? per optefim pellitur ad interiora ubi diutius defenditur ab igne.In omni enim corpore eft humidum ramcale permixtum terreo fubtili,ita q? utruncp tenet alterum 8C hoc fortiflime affatum fublimando fe in po' ris corporis interioribus quorum orificia ex teriora daufa funtper combuftionem quali per duo fe diuidit, magis enim groffum 8C . aqueum natat in corporibus partibus & per fortiilimum ignem effunditur ultri effuiioe SCcoa

LIBER .1111. 179 Si congelatur frigido in ultrum, magis auri? purum fublimatum propter caliditatem fit croceum & effunditur effufione auri qcF con gelatur frigido,hoc tamen praecipue eft in ca pillis humanis uerum,quia in illis eft magna uirtus mineralis praecipuf illis qui de capite abfcinduntur, quare autem hoc fitnon eft prsefenrisintentionis,fedin fcietia de anima libus eftdedarandum.Signum autem huius eft,quoniam tempore meo itiuentum eft di ttifum caput hominis quod inter dentes futu rae fuperioris cranei partes multas auri pul' uerishabuit immixtas, fere enim ubicunq? aurum inuenitur ut diximus quafi puluis 'oC quafi grana inueniutur,cuius cauffa eft fubti litas & expulfio materiae & fublimatio ,&hu ius indicium eft q? inueniutur quafi quedam guttule congelate. In poris enimuaforu na' turalium praefocatus uapor cum in fe redu' plicatur fcpius adhumorem conuertitur qui iocunditatem guttarum aflumunt, 8i fi ali' quando funt coeaua oblonga 8i quafi ex par uis copofita hoc fit ideo q? in collo uafis natu ralfs uapor necfimulconuerfus eft necfimul congelatus,fed pars poft partem, &ideo fe' eunda addita eft primae 8i aliquado illis dua'. bm tertia,ficut etiam fit in generatione grani Z ai| mnis.

DE REBVS METALLICIS dinis.Htec yniuerfaliter a nobis de auri natu ra phifice ditSa funr, . -

T

De commixtione ferri. Cap. 7.

Aridem aurem de ferro fermo habendus eft,hoc enim ignobilius eftceterisliqua/ bSiibusmecalliSj nec$ eftliquabileficuc cera,fed potius liquabile moilificabile, Eft au remcompofirio eius ex argeto viuo.terreftri ponderofo 5L luculento SC immundo vaide,&exfulphure immundo cerreftri-., cuius virtus conuertit ipfum argentum viuum in ferrifpe ciem,& ideo eft fcabrofum valde <SC,rub)gimS de facili contrahit propter fulphuris aduftio/ nem,iS^ fuliginar ea quii tangit SC forte terre/ ftris fubftantia eius fulphuris eft ateramento/ fa SC propter hoc limat ura eius confert nigre/ dineatramento,& etiam non purgatur ab hu more vntftuofo, 8C ideo facilis eft aduftionis* Huius autem fignumeftcjj cum pinguedo ali qua fupponitur ei ficutcepum & pix aperit jpfumpca

LIBER .1111. 176 quentf r vt grana quedam nigri in terra inue tiicur.Secundutnhoc igitur pacet quare no ii/ quatur vtaiia/ed modificatur tantum, huius em caufla eft terreftreicas ipfius & ideo elega/ ter dicit Hermes tarde hqnefaclionis cauffam in ferro efficit nimia terreftreitas partiti eius prohibens fluxum eius ,fed tamen in magno jgne praecipu? fabulo & fulphureafperfum di ftillatur SC depuratur. Propter duritiam eti3 eius fit q> ex ipfo fiunt inftrumenta ficut mal/ lei SC incudes ,vnde cetera producuntur meta! ia,fkdtasautem eius facit ad fortitudine acu/ torum angulorum in ipfo,proptef.quod fit in cifiuum & perforatiuum eorum quae incidi de bent 3C. perforari. Dicit etiam Hermes deipfo qiargentum viuum multum dealbans ipfura ; feread fimilitudinem argeti ingreditur in fub ftatiam ipfius cum'ulphuris & tarran hoc eft Iapide uini decodione. Sulphur enim propter •vim adurentem quae eft in eo & immaturua/ te,argentum viuum vocatur ab Hermecejy uigtlSi inhdiator omniu metallorum. Argen tum tamen viuum non permanet in ipfo diu in igne/ed fugit ab ipfoflcutexceterismetal/ iis quibus de facili comroifcetar propter na/ eurakm quam cum eis habet conformitatem, sifi per ingeniO tnsgnu figatur & retineatur, ' Z iiij x

DE REBVS METALLICIS 8C propter huiufmodi fugacem humiditat? quam habet uocat ipfum Hermes feruum fu gitiuum. Cum igitur fecundum dicta ficcum Iit 8C aduftum habet operationem quod con fertipleni &ftomacho debilitatis exmollifi' canone, &ideo praecipitur talibus ut bibant ninum &. aquam,in quibus extin&um fitfer rum candens. Calibs autem non eft alia fpc' cies mecalli qj ferru/ed eft fubtilior 8C aquo' fior pars ferri ex ferro per diftiliadonem cx' tracta,&ideo durior eft et compadior^pter uim ignis & propter pardum fubtilitate qwf duriores efficiuntur quando uruntur. Eft au teni albius propter maiorem a terreftritate fepararionem, &C cum nimis induratur tunc fcindirur ‘8i percudam comminuitur ,ppter nimiam fui deficcatio nem.Eft autem diuerii' tas aque in defkcando plus & minus, & ideo fabri querunt ipecialiter aquam in qua exrin guant ferrum ex quibus faciunt gladios. CO, enim eandem &in aquam mutatur indura-' tur eo quod calidum frigiditatem aquae fugi ens ad interiora ferri comburit in ipio mate' riale humidum & huiufinodi confiimprione magis magis induratur.Tantum igitur cti eftumfit de ferro 8C dcceteris metallisin Ipedali & i n com' ‘ muni. In

LIBER

179

V.

IN LIBRVM QVINTVM DE MEDIIS mineralibus 8C de omnibus quae coueniimt medjrjs.

S

Praefatio.

VPEREST IN HOC QVINf to mineralium inueftigare naturas eoru quae media inter naturas lapidum & me* rallorum efle uidentur^licet enim Auiceri; in quarto diuidat corpora mineralia in lapides liquabiliafulphura&fales. Tamen uidetur nobis fulphur plus effe mineralium per fe c§ argentum uiuum^cedit enim in materi* par tem & unum in alterum. Loquetes igitur de medijs dicamus primo in communi de me*5 diorum naturis & pofteafub compendio ta" gemus aliqua eorum in (pedali,8C in hoc co' plebimus noftram in ifto libro intentionem, Omne igitur quodin aliquo participat pafli o nem lapidum 8C in aliquo participat pallio nem metalli dicimus efle medium , eft enim proprietas lapidis non liquefieriJ& propnV tas metalli quam habet ex materia eft lique-' fieri calido neco,# ideo lapides funt in gener

Z v rebus

DE REBVS METALLICIS fehumidorum 8C aque.Media igitur funt quj fecundum aliquidfunt terrae Sc fecundum ali/ • quidaque,& quedam quidehorum quae funi interiora terrae iiiacoftant calido 8C ficco,quc dam autem uidni ora aque <§£ ab illis diftiilat aquapercalidumficcumficuc eftgema. Ad/ hucautem SC media funt quecuncg liquefcunc calido ficco , fed poftea ad frigus & etiam ad ignem incipiunt conflare elixata/icut enim 11 quefcerenc nifi effenc fecudum aliquidaquea, neqj conflarent per elixationem nififecundu aliquid efTent rerrca ficut colligitur ex docftri/ na mecheo. Amplius autem media funt quae/ euncgex amborum fubftantiis componucur licet non liquefcant ad ficcumcalidum, fic em media funt oes fcorise quae a mineris cum lapi dofis partibusrefoluunf,&; fic mediaeftomis marchafita,quae quidem non liquefcit in igne ' ficut lapis ,fed tamen ipfe color 8C pondus na/ turatn in ea indicatretfe metallicam. Amplius autem quecunq; comifiuriua funt in fubftan/ tia& funt aque eorum multum cofolidatiue Sircftritftiue quandam mediorum habet ma/ teria ficut eft alumen orae. Omne etiam attra/ ftieeofum genus mediu effe uidetur, eo qj ali/ «jd lapidoium in fubftantiis eorum inuenitur. , Caufla aut i florum mediorum eftgmixtio ua faorabilker facta i^acerise lapidis & metalloru

LIBER .V. 178 Vel materiae liquabilium, permifeetur enim cum multo fulphure & humor habens aiiqd de natura argenti viui& ex taliter permixtis humoribus &. vaporibus 8C ceteris materijs conuenic quedam media inter vtracpproduci a natura. Sapietis enim &C diligens natura qu^ Omni materif complet aptirudinem ab extre/ mo ad extremum non tranfit vt dicit Ariftot» ni ii compleat omne medi om fecit ergo mub' ta media inter lapides no liquabiles 8C metal/ laliquabjlia vtin omnibus exhibeat conueni entia 8C defiderinm boniqcf habet vRumqcP/ <5 quod eft p omnem modum materif poflib* , le‘vtcompIeatur.Mediorum aut natura fume me notadiim ad trafmutatione metallorum, quia in eis confiftit plurima feretia eorum quf tinum in aliud couertere nituntur, media em funt quafi materialia & iam fuperjus oftendiV nius qjilleg incoueniemer intedit metaHum ad metallum couertere, oportet q, primo de*' ducat ipfum ad naturam primam, hoc eft ge/ neri metallico proximam.Tunc aptitudinem fuam iuuata virtutibus difponentium fadle naturam 8C accipit veram fpeciem metalli qd? intenditur,phificae etiam rationes quae in phi (ico auditu determinate funt, oftenaunt q> no ■eft motus de extremo ad extremum nift-per medium,Eft autem oimmetallorum^prfum

DE REBVS METALLICIS q> uidentur in completa efle in ipede, &. ideo in quodlibet conuertibilia3medium enimp' prie di(ftum habet informe naturam qj for-' matam diftin&am extrema retinent ficut in fcienda defenfibilibus docebitur. In medio aliquo modo fecundum formas cofufas funt extrema. Propter q> extrema per ingenium 6C natura de medtjs reducuntur quando uni' tur uirtus unius extremi fuper alterum. Sic igitur di&um fit de mediis in communi non oportet enim plura dicerc1quia cognido mt diorum eft per fua extrema. De naturafalis & ipeciebus SC modis. Gap. i.

V

Num de medijs & primum eft fal de quo in communi iam fcimu* ex fcien' tia metheo. q> efficitur ex terreo groP fo &combuftum eu poftc| comixtum erat aqueo,& ideo omc fal refolui incipit in aqua frigida & in aere frigido &humido.Eft aute fal multarum diuifionum, eft enim fal mari' dumfiue quod ex aqua falfa concretum eft, eft fal gemma quod eft ficut criftallum per lucidum & in Vngaria abundantiflime inuc nitujr.cuius commixtio eft terreftris compofi ta,& propter hoc facile raditur in puluerem, no autem eft ex folq tej-reftri, fed cum habet aqaeam

LIBER .V. i?§ liqueam fubftandam frigiditate terra? & cori iundione congelatam, 8Cexilia habet q> dl perlucidumjhabet etiam ex eadem q> lique' fit calido hnmido&diftillat aqua ab eo ter' reftri fuo remanente.Eft iterum fal quod uo' caturnapdcumnigrumexnapta quae eft in ipfo jfed cum fubfumigatur liqueicitnapta ci feparatur ab eo 6C tunc fitalbum. Eft ireru fal radicum nigrum cxfeipfb ex multa adu' ftione terrae quae eft in ip io .Eft etiam adhuc fal armoniacum qui clarius eft adperfpicui' tatem accedens.Et forte alrj modi falis preter iftos in diuerfis terris inueniuntur quoniam fal marinum alium habet modum in mari magno quod attingit Italiam 8C alium in ma ri Oceano quod eft ad aquilonem & tangit Flandriam 8C Gernjaniam. Hoc enim quod eft in mari magno in reflexu maris ia locis ubi refluit uel infoueas deriuatum in locis ubi ftat calor folis infuftdo conuertitur in fa' lem qui eftmagnorum granorum, ficut nix qufdam grandinof? cdnuoluta. Hoc autem quod ex m ari Oceano aquilonari coquitur de terreftri fundi 8C terrae marinae. Sunt eria fontes falfi in diuerfis theutoniae partibus ex quorum aquis coquitur fal bonum 8C parue quantitatis quafi farinarum. De urina edam hominis &L prsecipujpuerorum coquitur fal per ope

DE REBVS METALLICIS per operationes akhirnicasfubliroanonis SC diftiiladonis.Quocunc^autetn modo fiat fal in communi tamen vnms eft natura? quae co/ ponitur ex terreftri q> humjdum fuit mixrum combufto , & quia humido permixtum fuit, ideo combuftum eft album,& quanto piusco buriturpereiixadonem vel auationem tan/ co efficitur albior SC amarior, falftjs enim fa/ por permixtus eft amaro vtin fcicftdadefen/ fibilibus determinabitur.Propter terreftreita tem autem omnefal ftipticuminuenitur 5Cp/ pter ficcicatem eft ipfe exiccatiuus a putredine conftridiuus.Propter caliditatem fimui&iic citatem eft abfterfluus, 8C quia habet acumen in fapore penetraduum ideo condit cibaria. Criftallinus auc fpecialiter eft confumpduus grofforum vaporum , fedquicuq? calidior eft diffolutiuus congelatorum hutr.orum in co/ mixtis corporibus,&hoc quidem habet om/ ne fal fecundum magil & minus. Similiter au rem propter ficcitatem fimul 3C inordinatione pororum,cuius inordinationis cauffa eft com buftio intorquens ordinatos poroshabet eft de numero cominuibilsum omnium mo/ dorum. Iff De natura Sdfubftantia attramento/ rum. Gap. 2. Natura

LIBER -.V., ■ .18® y Atura autem attramenti fecundum tu/, P^l umgenuseft cj?eftfubftantia omiome ' ra mineralis ditTolubilis per decodlione in aqua fa
DE REBVS METALLICIS quando terreum in aqua decoquitur.Eft au> tem hoc medium lapidis & metalloru, quo-niam &compofirionem habet lapidis 3C ali' quando iplendorem metallorum.

A

De natura 8C genere aluminum. Cap, 3.

Lumen eft terreftris compofitiois, eft autem tale terreum quod grofTum eft & humido concretu.m quod a cople-' mento deficit argenti uiui& tamen aliquod accedit ad illud.Etuidetur efle quadam uico agularum quae quidem non eft fiulphuris,fed aliquid propinquitatis habet cum fulphure exiftente:Eft igitur colore album frequenti¬ us, & cum allatum fuerit optefi diftillat ab eo quedam aqua fere ficut a falgemma. Eft aute quodfrequetiuspccurrit 8C cuius utilitas ma ior eft trium Ipecierum uidelicet longum 3C fcifllle ualde quod in fcifluris plumoium apparet 8C habet colorem argento fimilem. secundum autem eft quod eftficcum 8Crotu dum ut mollis lapis 8C in iplendore argenti, &albedine parum declinans a praecedente & non eft ita efficax, ficut id quod disfhim eft & hoc a quibufdam uocatur rotundum.Ter dum autem eftficcumquafipetroftim dedi' nansadeitrinitatem, & haec omnia tria funt' de facili

LIBER .V. 18t de facili diffolubilia.Oprimu eft fciffibilepra? ferdm recens. candidiffimum guftu per cp aftringens, graue olens calculorum expers. Repitur quoq? lapis huic alumini perlimilis g guftus indido dignofcitur q? no aftringat. qDe modo 8C natura Arfeniri. ' Cap. 4, Eftac nos de arfenico terminare ad prg l < fens dicimus igitur quoniam eft de fuh V.ti]imaceria iimj{j Cu fulphure, iccir" co non oportet illud aliter diffiniri cp Sub phur,inhoc autem diuerfificatur a Sulphu-* re,quia eft albedinis tinctura de facili rubedi nisaute difficillime, fulphur uero rubedinis de facili albedinis autem difficillime. Eft aure Sulphuris SC Arienici duplex genus, citrinu ,quoc£&rubrum,quat ftmt arti Alchimij uti, lia relic [tia autem multa genera non.Figitur autem Arfcnicum ficuc Sulphur.V triuicp ue rofublimario exmeraliorum calcibus meiv or eft, non funt autem fulphur 8CArfenicum materia perfectiua operis Alchimif ut quft dam putarunt. Non enim completa funt ad perfectionem, habent autem adminiculum perfecHoiiisin cafu. Eligatur autem lucidu ci fquarnofum &C fciinbile.

a fDe.

DE REBVS METALLICIS

S

Dc natura BC modo marcha{iri:.& ma gne%. Gap. f.

Vfflcicntef -determinauimus de natuira & eflenda atcramentorum aluminum 8C Arfenid3nunc adipfius march'aficc& ma gnefif naturam accedemus. Dicimusigitur cpmarchafita duplicem habet infui creatio' ne fubftantiam argenti uiui fcilicet mortifica ti & ad fixionem approximantis,& fulphu' ris adurentis. Ipfam habere fulphureitateuv comperimus manifeftaexperientia.Nam cu fublimatur ex illa emanat ilibftantia litlphu'reamanifefta comburens. Etline fublimatid ne fimiliter perpenditur illius fulphureitas. Nam fiponatur adignitionem non fufcepit . illam priulS inflammatione fulphurds 'in' . flammetur SCardeat. Ipfam uero argenti ui' uiliibftantiam manifeftatur habere fenfibi' liter. Nam albedinem prseftac Venerimeri argenti quemadmpdum 8C ipfum argetum uiuum5& colprem inipfiusfublimationecoe , leftium prarftare, §C luciditatem rnanifeftam metallicam habereuidemuSjquse certu red' diint artificem Alchimie, illam hasfubltan' < tias continere in radicaefua.Magnefia uero fulphur plus turbidum 5C argentum uiuum

• LIBER .V. m magis terreum 8t faeculentum,&ipfum fuP phur fimiliter magis fixum 8C minus inflanx, lpabile habere , pereafdcm probare experK enrias manifefte poteris, 8Cipfam magis na* tura: marris exprimere. ^ De natura nitri. Cap. 6.

M

Itrum autem ex nitrea Infula * ubi pri*, mo inuentum eftfic uocamr3 Arabes; baurac nominant /eft autem de gene¬ re falis obfcurius c| Salgemma, tamen eft pei* lucidum3fed eiilaminoium tenue. Ht autem illud affabile in igne 8C tunc amiffaaguofa.

es autem eius diftinguumur fecundum loca in quibus nafritur. Eft autem tripliciterin'1; uennim apud nos, Armcnicum uidelicet BC Affricanum &theutonicumJquodinlocog[ Qoslaria dicitur abundanter inuenitur,ita q? pluuia cadentefuper montem quiplenus eit njinera cupri 8C colata aqua plmiig permon t?m quado ueriit ad centum pafius in fbuea ; qua feceruntfoifores couerfa uide£ aqua in nitrum quod tamen puraturabmcolis efle a ii falgem

DE REBVS METALLICISfalgemma,fed ego uifu 8C tacftu probani efie nitrum. Stat autem in cocauo montis ad mo dum & formam qua glacies generatur in te* clis & aqua a tetfto ftiilante tcmporegelanris frigoris, & hoc non eftiaminalefedrotun' dum. Comparatio autem nitri affricandi ad ceteras fpeties nitri eft comparationitri adfa iem.Spuma autem nitri omnis qua? aliquan do flos nitri uocacur, fubtilioris eft fubftan' tise & uircuris CJ ipfum nitrum , melior aute eftlpuma illa quam praetendit color marmo ris 8C eft multum frangibilis. Eft autem om' ne nitrum calidum & ficcum&ideoopera' tiqneseiusfunt quod eftindfiuumlauariuu cxcoriatiuum corroliuu,& praecipuf Affrri canum quod acudus eft ceteris. De natura tuthif. - Cap. 7* ^j-^Vthia autem cuius ufiis frequens eft in tranfriiutationibus metallorum eft ard ficialis & non naturalis commixtio, fk autem tuthia ex fumo qui eleuacuradfupc' rius SC adherendo corporibus duris coagu' latur, ubi purificatur aes a lapidibus & ftan«” no quae funt in iplbjmelius autem in hoc ge* nere eft ex eo quod fublimatur ab illo, '8c tue

I

:

LIBER .V. 18$ Illud quod in tali fublimatione rcfi der iri fun do eft climia qua? uocatur a quibufdam fuc> tudus. Sunt aute multi modi tuth%eft enim alba 8C citrina ad rubedinem declmansJqua-' do .aut lauatur tuthia refider in fundo quod-* dam ficut fex cuthie nigrum aliquando hoc uocatur a quibufdam tuthia Inda. Differens tia autem inter fuccudum 8i. tuthiam eft qua diximus^quia fcilicec tuthia fublimatur &fue cudus eft quod refidet in fundo canalis non fublimatum.Melior autem eft uolarilis alba, BC deinde citrina &C deinde rubea, recenrior enim melius ualet cjj uetufta . Eft aute omnis tuthia frigida & ficca.,8C illa quf abluta eft me 1 lius ualet in operationibqs iftis. ^ De natura & proprietatibus elc&ri. Cap. 8. ypVlti antiquorum no minus inter mc I vi c^a> ^ inter metalla pofuerunt ele' *•’Afrani quod Arabes tinchar uocanr, quidam autem ipfum capiftrum auri uocaue runqhabetautem colorem mixtum ex auro 8C argento3&ideo edam duofunt genera hu ius metalli.eft enim artifiriale quod ex argen to 8C nitro fimul mixtis confeftumeft, aliud autem eft minerale 8i naturale quod anriqui a.iij omni

DE REBVS METALLICIS -rimnimetallornieiuis eiTe dixeruc.nefcio qua re rufi quia fibi htine effe^tusnattrjbu.eruac ■qiioii ftridore emi tribuas facftum ex :ei£> ftro quando ucncnum cft immiffum in po* tu quod initas mittitur ficiicitridethurirm, quando infunditur fibi acetum, cum autem colorem habeat argeno' & auri mixtum prb euldubio & proprietatem habet urriuicp & naturam. De mixtis igitur homogeaeis fi non complexionans neqj animatis : dum hunc modum dictum fit. Exdicrris cnim oxa que', , . cunc^hicno nomi

INDEX

m

BRORVM ALBERTI MA/ gni de mineralibus 8C rebus metallicis.

t : Iber mineralium Alberet Magnijlibros quincf continet partiales.’ ‘Primus Uber quatuor tra&atus cOrn* tinet. TramO'' dus & dicendorum ordo. fol.f?.. Cap4.De materia lapidum. £049. Cap.i.Deperfpicuitatelapidum. fo.6o. Cap4.De caulfa generatiua fiue effe&iua la' pidum fecundum diuerfas opiniones phile' fophorum. fol.6? Cap.tDe caufla effemina lapidum fecundu ueram fententiam,& de proprio infoumen*' toipfius. fol.6? Cap.f.Deformafubftanrialilapidu. fo.e? Cap.6.De commemoratione lapidum,in cp bus lods generantur lapides. fol.6P< a iii} Cap,7.

I

INDEX. GapCaufla quare quedam loca generant lapid'es& quedam non. fol.7«. Capic.8.De uirtuteloci qualiter operarur in tutura lapidum. fol,7z „

-Secundus cradatus octo continet " capitula.

Cap.t. De his quarperfe accidunt lapidibus fiue de his qua? bene 8C male commixta funt. fol.74. Cap.i.De caufla diuerfitatis colorum in la' pidibus preciofis. fol.76 Cap.3. De caufla coloru in lapidibus perfpP cuis nec terminatis nec preciofis. fol.79, Cap.4. De caufla duricicidiuerlf quaeeflin Iapidibus. £ol.8o. Gap.?.De dolabilitate SC indolabilitate lapi' dum, £61.81. Cap,6. De caufla porofitatis 8C compadio< nis lapidum 8C gra.uita.tis 8C leuiracis eoruiv dem. ’ fol.82. Cap.7*De caufla mulritudinis paruorumla pidumiuxtalittora.Etde ordine laterum q 7 aliquando in Iittoribus quali artificialiter po fjdinueniuntur. fol.82,'.1 Cap.S.Dequibufdamlapidibus habentibus Intus dC extra effigies animalium. ... fo .84 Liber'

INDEX. Liber fecundus dc mineralibus cfu©s habet tradatus. Primus tr adatus i nueftigat cauflam uirtu tis lapidum & deferipripnes eorum & figiila quaeinueniunturln quibufdam depidta. Seciidus tra&atus eft de lapidibus precio> fis SC eorum uirtutibus. T ertius tracftaais eft‘de figillis lapidura,S£ qualiter eft dicendum de figillis, 8C quot funt modi Tigillorum SC de expertis. Primus tradatus, habet quatuor capitula. Cap.l.Eft de cauflis uirtutum lapidum preci' oforum & redargutione dicentiumin lapidi busnoneffeuirtutes. fo.8?. Capit, a. De quatuor opinionibus philoftv phoru circa cauflam Uirtutum lapidu. fo.87 Cap.3. De improbatione didarum opinio' num. fol.90. Cap-4.De uera caufia uirturis Iapidum pre* cioforum. fol.9i< Secundus tradatus habet uiginti capitula.

Cap.tJEft de lapidibus preciofis incipi dibus ab A. fol.93» Cap.z. De inripientibusa littera qua? dicitur B. fo.9f. av Gap-j.

INDEX. ©ag?3.deindpientibus a lirera C. fo.9S. Cap.qJ.De nominibus lapidum a litera quas cft Ddncipientium. fol.99« .Cap.^DeincipieridbusaliccraE. fo.leo. ■J0apic*6.De incipientibus a litcra qua? eft F. '' fo.ioi. Capit. 7.Dcincipiendbus a litcra quae eft G. fol.loj. Cap .g. De in dpi e n tib u s ab I.litcra. £0.104 Cap.9.Dc incipientibus a litcra K. fo4oj Cap.lo.DeincipientibusaliteraL» £cl.lo$. Ca.ll.De incipientibus ab M.litera: £0407 Cap.U.De incipientibus alitera quaeeft N. • fol.108 Cap.lj. De incipientibus alitera quae eft O. £0.109. Gap.l4.De incipiendbusalitera quae eft P. fol.110. Cap.is-. De incipientibus alitera quae eft Q. fol.m. Cajj.16. De incipientibus a litcra quae eft R. fol. Ili. Gapi.i7.Deindpienribus a licera quae eft S. fol.ilj. Capi.l8. De incipiendbusalitera quae eft T.

fol.114. Ca.l9.Deincipiendbus ab V.litera. Qap.i0.De incipientibus a licera Z.

fo.ll?. fol.tts

Tratftatue

INDEX. Tractatus tertius continet fex capitula. Cap.t.Eft deimaginibus '8Lfigillislapidum. fol.tts Capit.2.De figuris lapidum a natura fadis. fo!.tl7 Cap.^Decaufla quare gemme primitus in.-* loiipi praecipiebaoturydd.quod iitiuuamen^ tuminipfisiigillis. ' foT.tz« Capft.4. Qiialiterimago dicatur Orientalis Occidentalis meridionalis uel aquilonaris. fol.122. Cap.f.De fignificationibus imaginum in 1?' pidibus. , ■ ; fol.ljj Capit.6. De ligaturis &fufpcnfionibus lapidum. . fol.tefi _ , Liber tertius duos continet tradatus. ■ Primus eft de fubftantialibus metallorum. Tradatus fecundus eft de adionjbus metat’ lorum. Primus tradatus habet lo.capitula. Capi.t. Qu*Pit libri intentio qui dicendo* rum ordo. fol.t29. Capit. 2. De propria materia metallorum. .... y fpl.130, Cap.j.Quare lapis no produdti^mec liqua* turiicutmcralla. fol.ljj Cap.^.Defentent^S antiquorum 6Cde mace ria metallorum.., fo.134 ' «V Gap.?.

INDEX, Cap.f.De eaufla eftidence & generariua mv tailorumin comuni. fo.l?s Capit.6. Dc forma cflcndali metallorum,. fol.138 Cap.7. De opinione califtenis ponentis tan/ tam unam formam metallorum. £0441 Cap.S.De opinioneHermeris 8i alioru phv lolophorum dicendum in quolibet metallo plures efle formas. fol.14?, Capit.9. Vtrum fpeeies metalloru polline ad inuicemcranimurarificutdicunc alchimici. fbl.145'. Gap.ia. De locogeneradonis metallorum. fol. 146.

Tradatus fecundus condnetfex capitula. Cap.l.Deliquefadionc &congeIarfone me rallorum. fol.lfo, Cap.z.Dedudibilitatemetallorum. fo.ljz Gap.3.De colore metallorum. fol.lfj Cap.4. Defaporibus & coloribus metallo¬ rum* fol.tf* Capit.?. De cremabilitate 8i incremabilitate ftaetallorum. fol.lfg. Gap.g. q, generatio metallorum ad feinuice ot circularis. 's fol.18?.

Liber

INDEX, Liber quartus unicum habet tractatum in quo determinatur demetallisin Ipeciali 8C continet capit.7. Pr3efado,efi: de his quae quaii uniuerfaliame rallorum funtficutpatcr 8C mater frilicet fui' phur& argentum uiuum. fo.lfio. Cap.l.De natura argenti uiui. fo-16z. Cap.z.De natura plumbi. foi.lfij Cap4.De natura &,pprietateftanni. fol.16? Capit.4.De natura 8c complexione argenti.

fol.167 Capit.?. De natura 8C commixtione fris. fol.169. Cap.e.De natura &C admixtione auri, fo.171 Capit.7. De natura & commixtioneferri.

fol.174. Liber quintus unicum habet tra&arum, in quo determinatur de medijs mi neralibus quae media inter na turas lapidum 8i metal lorii elTe uidenrur. Praefario.Eftdehis quaeconueniunt medijs. fol.177.

Cap.i. De natura falis & ijpedebus 8C modis, fol.178.

Cap.z. De natura &fubftantia actramenro' £wnu fohl8o.

.index; Cap.j. De natura 8C genere alumjnu. fo.i8e Cap-4.De modo & natura arfenici. fo.181 Capit.s-. De natura 8C modo marchafitg. fol.t8l' Cap.g.De namra nitri. fol.tSz, Cap.7.Denaturatuthif. fol.iSi Capi.8. De natura 8C proprietatibus eledri. fol.183. FINIS.

Argentorati apud Balthaflarum B«ck, Anno XLI Menii: Marcio.