Dalumat Notes.docx

Katangian ng Wika 1. may balangkas - Ako ay nag aaral sa de la sale College of Saint Benilde.(may masistemang ayos ang mga salita sa isangpangungusap) 2. binubuo ng makahulugang tunog - Gumagamit ang mga tao ng piling tunog upang magkaroon ngkahulugan ang wika. 3. pinipili at isinasa-ayos - Madali ang pag aaral kung ikaw ay matiyaga 4. arbitraryo - Laging nagbabago ang wika ayon sa panahon. 5. nakabatay sa kultura - Tagalog ang isa sa pinaka ginagamit na wika ditto sa Pilipinas 6. ginagamit - Ang wika ay parte ng pang araw-araw na buhay natin 7. kagila-gilagis - Ang wika ay may kakayahan na umakit ng mga tao. 8. makapangyarihan - Ang wika ay nakaka-kontrol ng pagiisip ng isang indibidual. 9. may antas - Ang wika ay nahahati sa apat na uri. 10. may pulitika - ,akakahatak ng impluwensya ang pagsasalita. 11. ginagamit araw-araw- lahat tayo ay gumagamit ng wika upang maipahay natin ang atinmga layunin araw-araw Antas ng Wika Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao/ sa lipunang kanyang ginagalawan/ lugar na tinitirhan/ panahon/ katayuan at okasyong dinadaluhan. Pormal. Ito ay antas ng wika na istandard na kinikilala -ginagamit ng nakararami. 1. Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa paaralan at pamahalaan. Halimbawa: Asawa/ Anak/ Tahanan 2. Pampanitikan o panretorika. 0to ay ginagamit ng mga malikhain manunulat. Ang mga salita ay karaniwang malalim/ makulay at masining. Halimbawa: Kahati sa buhay Bunga ng pag-ibig Pusod ng pagmamahalan

Impormal. Ito ay antas ng wika na karaniwan/ palasak/ pang araw-araw/ madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan. 1. 1. Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa partucular na pook o lalawigan/ makikilala ito sa kakaibang tono o punto. Halimbawa: Papanaw ka na ? (Aalis ka na?) Nakain ka na? (Kumain ka na?)

Buang! (Baliw!) 2. Kolokyal. Pang araw-araw na salita/ maaring may kagaspangan nang kaunti/ maari rin itor refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa/ dalawa o higit pang titik sa salita. Halimbawa: Nasan/ pa’no/sa’kin/kelan Meron ka bang dala? 3. Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes/ mababa ang antas na ito; ikalawa sa antas bulgar. Halimbawa: Chicks (dalagang bata pa) Orange (beinte pesos) Pinoy (Pilipino) Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal: 1. Paghango sa mga salitang katutubo Halimbawa: Gurang (matanda) Bayot (bakla) Barat (kuripot) 2. Panghihiram sa mga wikang banyaga Halimbawa: Epek (effect) Futbol (naalis/ natalsik) Tong (wheels) 3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang Tagalog Halimbawa: Buwaya (crocodiles > greedy) Bata (child > girlfriend) Durog (powdered > high in addiction) Papa (father > lover) 4. Pagpapaikli Halimbawa: Pakialam > paki Tiyak > tyak 5. Pagbabaliktad Buong Salita Halimbawa: <Etned > bente kita > atik Papantig Halimbawa: Dehin > hindi, Ngetpa > Panget Tipar > Parti 6. Paggamit ng Akronim Halimbawa: G > get/ nauunawaan US > under de saya 7. Pagpapalit ng Pantig Halimbawa: Lagpak > Palpak > Torpe > Tyope > torpe/ naduwag 8. Paghahalo ng salita Halimbawa: Bow na lang ng bow

Mag-Jr (joy riding) Mag-gimik Mag-MU 9. Paggamit ng Bilang Halimbawa: 45 > pumutok 1433 > I love you too 50-50 > naghihingalo 10. Pagdaragdag Halimbawa: puti > isputing kulang > kulongbisi 11. Kumbinasyon A. pagbabaligtad at pagdaragdag halimbawa: hiya > yahi > dyahi B. Pagpapaikli at pag-Pilipino Halimbawa: Pino > Pinoy Mestiso > Tiso Tisoy C. Pagpapaikli at pagbabaligtad Halimbawa: Pantalon > Talon > Lonta Sigarilyo > Siyo > Yosi?. D. Panghihiram at Pagpapaikli Halimbawa: Security > Sikyo Brain Damage > Brenda<. E. Panghihiram at Pagdaragdag Halimbawa: Get > Gets Getsing Cry > Crayola MGA KATANGIAN NG WIKA 1. Ang wika ay isang masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog (fonema) na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga salita (morfema) na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay may istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika. 1. ponolohiya o fonoloji > pag-aaral ng fonema o ponema -ang fonema ay tawag sa makabuluhang yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika. Halimbawa ay ang mga fonemang l / u / m / i / p / a at t na kung pagsama-samahin sa makabuluhang ayos ay mabubuo ang salitang (lumipat). 2. Morpolohiya o morfoloji > pag-aaral ng morfema- ang morfema ay tawag sa pinamakamaliit na makabuluhang yunit ng salita sa isang wika. Sa Pilipino ang tatlong uri ng morfema ay ang salitang-ugat/ panlapi at fonema. Salitang-ugat = tao/ laba/ saya/ bulaklak/ singsing/ doktor/ dentist panlapi = mag-/ -in-/ -um-/ -an/-han Fonema = a

tauhan/ maglaba/ doktora 3. sintaksis = pag-aaral ng sintaks- sintaks ay ang tawag sa formasyon ng mga pangungusap sa isang wika. Sa Filipino/ maaaring mauna ang paksa sa panaguri at posible namang pagbaligtaran ito. Samantalang sa Ingles laging nauuna ang paksa. Hal. Mataas ang puno. Ang puno ay mataas. The tree is tall. (hindi maaaring) Tall is the tree. 4. Semantiks = pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang pangungusap ang mga salita sa pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita sa pangungusap upang maging malinaw ang nais ipahayag. Hal. Inakyat niya ang puno.