Copy

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‬ ‫ﻣﻌﺎدن ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ )ﺳﻨﮓ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم( در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‬ ‫ﻓﻠﺰ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮد آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭼﻮن ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻻﺗﺮﻳﺖ ﭘﺮ ﻋﻴﺎر‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ و‬ ‫ﭘﺪوﻟﻮﻳﺴﺖ ﺳﻴﻨﻴﺖ و… ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ‪،‬‬ ‫ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﺎده در اﻳﺮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻻﺗﺮﻳﺖ ﻫﺎ از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﻠﺰ‬ ‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻪ و از ﻣﺮاﻏﻪ ﺗﺎ اروﻣﻴﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ارزش ﻓﻮق اﻟﻌﺎده اى ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ دارد )ﺻﻨﺎﻳﻊ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ و ﻛﺎﺋﻮﭼﻮ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﭘﺸﻢ و ﺷﻴﺸﻪ ﻣﻌﺪﻧﻰ‪ ،‬ﻛﻮد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ و …( در اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﻓﺮاوان ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺗﻨﻬﺎ در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺧﺎص( ﮔﺴﺘﺮش‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ و در ﺳﺎﻳﺮ اﻳﺎﻻت اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ از ﻳﻚ ﻃﺮف در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ذﺧﺎﻳﺮ ﻏﻨﻰ از ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﻮروى‪ ،‬ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻰ‬ ‫و …( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻌﻰ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ ﻏﻨﻰ ﺑﻮده و ﻳﺎ ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ ارزان در دﺳﺘﺮس دارﻧﺪ )ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻏﺮﺑﻰ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎدا( ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻰ ﻣﻘﺪار آﻟﻜﺎﻟﻰ )ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ( در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮاوان دارد‪.‬‬ ‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﺳﻨﮓ ﻫﺎى ﻧﻔﻠﻴﻦ دار اﮔﺮ ﭼﻪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ ﻛﻤﻰ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﺮ‬ ‫اﺳﺖ وﻟﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﺒﻰ ﺑﺎ ارزش از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻫﺎى ﺳﺪﻳﻢ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻓﺴﻔﺎت ﻫﺰﻳﻨﻪ آن در ﻛﻞ ﺣﺪود ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ارزاﻧﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻰ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 100‬ﻫﺰار ﺗﻦ را ﺗﺎﺳﻴﺲ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺣﺪود ‪400‬ﻫﺰار ﺗﻦ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻧﻔﻠﻴﻦ و ﺑﻴﺶ از ‪ 3/1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ آﻫﻚ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﻛﻪ‬ ‫دراﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪:‬‬ ‫آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ‪ 100‬ﻫﺰار ﺗﻦ‬ ‫ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ‪60‬ﺗﺎ ‪ 70‬ﻫﺰار ﺗﻦ‬ ‫ﻛﺮﺑﻨﺎت ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻫﺰار ﺗﻦ‬ ‫ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ‪ 900000‬ﺗﺎ ‪ 5/1‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ‬ ‫‪١‬‬

‫ﺳﻨﮓ ﻓﺴﻔﺎت ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 25‬ﻫﺰار ﺗﻦ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﻠﻴﻦ در ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ روز ﺑﻪ روز در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﻮروى و ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻰ در ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎى دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎى ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬ﺑﺮزﻳﻞ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻛﺎﻧﺎدا و … ﻧﻴﺰ در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﻰ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻔﻠﻴﻦ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﻴﻪ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ذﺧﺎﻳﺮ ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ را در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﺰﻗﻮش در‬ ‫ﺟﻨﻮب ﺳﺮاب‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ رزﮔﺎه در ﺷﻤﺎل ﺳﺮاب و ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻛﻠﻴﺒﺮ در ﺟﻨﻮب ﻛﻠﻴﺒﺮ( ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد و‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮده ﻫﺎى ﻧﻔﻮذى ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﺤﺖ اﺷﺒﺎع و آﻟﻜﺎﻟﻰ ﭘﺘﺎﺳﻴﻚ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻳﻚ اﻣﺘﺪاد ﺧﻄﻰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً‬ ‫ﺷﻤﺎﻟﻰ ‪ -‬ﺟﻨﻮﺑﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻰ ﺑﺮ روى ﺗﻮده ﻫﺎى ﻧﻔﻮذى ﺑﺰﻗﻮش و رزﮔﺎه اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ‬ ‫)ﺗﻮده ﺑﺰﻗﻮش( و ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺮاﻣﻴﻚ )ﺗﻮده ﻫﺎى رزﮔﺎه و ﺑﺰﻗﻮش( را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﻛﻠﻴﺒﺮ ﻛﻪ ﻫﻢ از‬ ‫ﻧﻈﺮ ذﺧﻴﺮه ﺳﻨﮕﻰ و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻠﻴﻦ و ﻧﺰدﻳﻜﻰ ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه آﻫﻚ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻛﻠﻴﺒﺮ‬ ‫ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﻛﻠﻴﺒﺮ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﺣﺪود ‪ 70‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ )‪ 36 07 47‬ﻋﺮض ﺷﻤﺎﻟﻲ ‪ 59 43 38 -‬ﻃﻮل‬ ‫ﺷﺮﻗﻲ( ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺘﻰ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ دار در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺑﻴﻀﻰ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ ﺣﺪود ‪ 12‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻗﻄﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺣﺪود ‪ 7‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 1/5‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى ﺟﻨﻮب ﻛﻠﻴﺒﺮ‬ ‫واﻗﻊ ﺷﺪه و ﻗﻠﻪ ﻛﻮه ﺳﻴﮕﺮام داغ ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 2760‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى‬ ‫ﺳﻨﮓ ﻫﺎى رﺳﻮﺑﻰ و آﺗﺸﻔﺸﺎﻧﻰ ﻛﺮﺗﺎﺳﻪ ﺑﺎﻻ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮده و آﻧﻬﺎ را ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى اﻃﺮاف ﺧﻮد‬ ‫دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻰ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰى ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﻨﻴﺘﻰ درﺷﺖ ﺑﻠﻮر ﺧﺎﻛﺴﺘﺮى رﻧﮓ ﺑﺎ ﺑﻠﻮرﻫﺎى اورﺗﻮز‪ -‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ -‬ﭘﻼژﻳﻮﻛﻼز‪ -‬ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ‪-‬‬ ‫ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ و آﻣﻔﻴﺒﻮل ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻮرﻫﺎى ﺻﻮرﺗﻰ رﻧﮓ ﻧﻔﻠﻴﻦ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎى ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻰ آن ﺑﻪ درﺷﺘﻰ ‪4‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ رﺳﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮى ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﮔﺎﺑﺮوﺋﻰ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ در ﺣﺎﺷﻴﺒﻪ ﺟﻨﻮﺑﻰ آن ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﻮارى ﺑﻄﻮل ‪ 10‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻋﺮض ‪ 1‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺟﻨﻮﺑﻰ آن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﮔﺎﺑﺮوﺋﻰ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﻳﮋوﻟﻴﺘﻰ دارد ﺣﺎوى ﺑﻠﻮرﻫﺎى ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪،‬آﻣﻔﻴﺒﻮل‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ و ﭘﻼژﻳﻮ ﻛﻼز ﻣﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى داراى ذﺧﻴﺮه ﺑﺎﻻﻳﻰ از ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ‪ 22‬ﺗﺎ ‪ 24‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻋﻴﺎر ‪ 13‬ﺗﺎ ‪14‬‬

‫‪٢‬‬

‫درﺻﺪ ﻣﺠﻤﻮع ‪ O2O+ Na2K‬ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻰ ‪ 4‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﺑﺎﻻى ﻧﻔﻠﻴﻦ را در آن‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﺤﺪوده اى ﺑﺎ وﺳﻌﺖ ﺣﺪود ‪ 1‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ﺑﺨﺶ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﺎﺑﺮوﻳﻰ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻰ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى‬ ‫ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه ﺣﺪود ‪ 200‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ‪ 21‬ﺗﺎ ‪ 24‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﺎ اﻧﺪازه اى ﺷﺒﻴﻪ‬ ‫ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﻛﻴﺎﺷﺎ ﻟﻴﺘﺮ ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻰ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ذﺧﺎﻳﺮ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻬﺮه‬ ‫ﺑﺮدارى ﻣﻰ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﺤﺪوده اى ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ‪ 0/5‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰى ﺗﻮده ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎٌ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻰ اﺳﺖ و‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻠﻴﻦ در آن از ‪ 40‬درﺻﺪ ﺳﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺠﺎوز اﺳﺖ‪ .‬ذﺧﻴﺮه آن ﺣﺪود ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 22/5‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺎﻣﻼٌ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻨﮓ ﻫﺎى ﻳﻮوﻳﺘﻰ در ﻛﺸﻮر ﺷﻮروى ﺳﺎﺑﻖ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﮔﺎﺑﺮوﺋﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪-3‬ﻣﺤﺪوده اى ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﺣﺪود ‪ 0/5‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ﻣﺠﺎور دﻫﻜﺪه ﻛﻼﻟﻜﻪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺷﺮﻗﻰ ﺗﻮده ﻛﻪ‬ ‫داراى ﺣﺪود ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 21/5‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﺤﺪوده اى ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﺣﺪود ‪ 2‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﻰ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى در ﻣﺠﺎورت دﻫﻜﺪه زﻳﻮه‬ ‫ﻛﻪ داراى ﺣﺪود ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ذﺧﻴﺮه ﺳﻨﮕﻰ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 21/5‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى داراى ذﺧﻴﺮه ﺳﻨﮕﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻋﻴﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻى آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ)‪ 22‬درﺻﺪ( و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ارﺗﺒﺎﻃﻰ‬ ‫ﺧﻴﻠﻰ ﺧﻮب ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ذﺧﻴﺮه ﺑﺨﺶ ﮔﺎﺑﺮوﺋﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻛﺎﻧﻰ ﻫﺎى ﺗﻴﺮه ﻓﺮاوان در ﺟﺪاﻳﺶ‬ ‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻰ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻧﺰدﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﻳﻚ ذﺧﻴﺮه آﻫﻜﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬ ‫ذﺧﻴﺮه ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ 700‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ آﻫﻚ ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ )‪ 55/6‬درﺻﺪ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ( ﻛﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺪود‬ ‫‪ 35‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى ﺷﻤﺎل ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى در ﻛﻨﺎره رودﺧﺎﻧﻪ آراز واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى را ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﺎده ﺧﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ دو ﭼﻨﺪان ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﺤﺼﺎل آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﻣﺠﺎورت ذﺧﻴﺮه آﻫﻜﻰ ﺑﺎﺷﺪ و آﻫﻚ ﻫﺎى ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺰ در ﻛﻨﺎره آراز واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﺰدﻳﻜﻰ ﺑﻪ راه آﻫﻦ ﺟﻠﻔﺎ ﺗﺒﺮﻳﺰ )ﻓﺎﺻﻠﻪ ذﺧﻴﺮه آﻫﻚ ﺗﺎ ﺟﻠﻔﺎ‬ ‫ﺣﺪود ‪ 100‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮح راه آﻫﻦ ﺟﻠﻔﺎ ‪ -‬ﻣﻐﺎن ﻧﻴﺰ از ﻣﺠﺎور آن ﻣﻰ ﮔﺬرد( ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻰ رﺳﺪ‪.‬‬ ‫در ﻛﻞ ذﺧﻴﺮه ﻣﻌﺪن ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 9/3‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ذﺧﻴﺮه ﻗﻄﻌﻲ واﻗﻊ در زون ﺷﻤﺎﻟﻲ و‪ 4/2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ذﺧﻴﺮه‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ واﻗﻊ در زون ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬زون ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زون ﺟﻨﻮﺑﻲ در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫‪٣‬‬

‫ﺗﺮي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮة ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﺪن اﺳﺘﺨﺮاج ﺳﺎﻻﻧﺔ‬ ‫ﻣﻌﺪن‪ 72‬ﻫﺰار ﺗﻦ و ﺑﻪ روش روﺑﺎز ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻛﺎﻧﺴﺎر‬ ‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ :‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮارﺗﺰ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﺳﺪﻳﻚ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻚ‬ ‫ﻋﻴﺎر‪3O2Al %24 :‬‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻔﻴﺪ‪AL :‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ :‬ﺗﻮده اي‬ ‫ﻧﻮع ﺳﻨﮓ‪ :‬ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ‬ ‫واﺣﺪ ﻣﻴﺰﺑﺎن‪ :‬آﻫﻜﻬﺎي ﻣﺎرﻧﻲ‬ ‫روش اﺳﺘﺨﺮاج‪ :‬روﺑﺎز‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﺰﻗﻮش‬ ‫ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﺑﺰﻗﻮش ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻘﺮﻳﺒﻰ ﺣﺪود ‪ 30‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ‪ 15‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‬ ‫ﺳﺮاب واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻗﻠﻪ ﻛﻮه ﺑﺰﻗﻮش ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ 3300‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده‬ ‫ﻧﻔﻮذى ﮔﺪازه ﻫﺎى ﭘﺮﻓﻴﺮ آﻧﺪزﻳﺘﻰ اﺋﻮﺳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻰ‪ -‬ﺑﺎﻻﻳﻰ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮده و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ ﺑﻌﺪ از‬ ‫اﺋﻮﺳﻦ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺗﻮده ﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻮده ﻛﻪ درﺷﺖ ﺑﻠﻮر ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ ﺗﻮده را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ و‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻔﻠﻴﻦ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﮕﻤﺎﺗﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺑﻠﻮرﻫﺎي درﺷﺖ‬ ‫اورﺗﻮز و ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اورﺗﻮز ﻛﺎﻧﻲ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮده و ﺗﺎ ‪ 2‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ ﻃﻮل دارد‪.‬‬

‫‪٤‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﭘﺪوﻟﻮﺳﻴﺖ دار ﻛﻪ در ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻟﻴﻪ ﺟﻨﻮب ﺗﻮده و در ﻗﻠﻪ ﻛﻮه ﺑﺰﻗﻮش دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻠﻮرﻫﺎي‬ ‫درﺷﺖ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺗﻮﺋﻴﺪ ﺑﻪ آن ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﻓﻴﺮﻳﺘﻴﻚ داده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻰ ﺷﻨﺎﺳﻰ آن ﺷﺎﻣﻞ اورﺗﻮز‪ -‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ -‬آﻟﺒﻴﺖ‪ -‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪ -‬آﻣﻔﻴﺒﻮل و ﺑﻴﻮﺗﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ در آن از ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﺳﻨﮓ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻧﻰ ﻧﻔﻠﻴﻦ آن ﻧﻴﺰ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﺘﺎﺳﻴﻚ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫داراى ذﺧﻴﺮه ﺗﻘﺮﻳﺒﻰ ﺣﺪود ‪ 2/1‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺗﻦ ﺳﻨﮓ )ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب اﺳﺘﺨﺮاج رو ﺑﺎز ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ‪ 50‬ﻣﺘﺮى( ﺑﺎ ﻋﻴﺎر‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 21/5‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذي ﮔﻮرﺑﺎﭼﮕﻮرﺳﻚ ﺳﻴﺒﺮي اﺳﺖ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﻛﻪ ﺑﺮ روى ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ آن در ﻛﺸﻮر ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه اى ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ‪ 25‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻣﺪول ‪ 4= 1M‬و ‪ 0,8= 2M‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻰ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد ذﺧﻴﺮه ﻫﺎى ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ )ذﺧﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ‪ 22‬ﺗﺎ ‪ 24‬درﺻﺪ ‪ (3O2Al‬در اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى اﻣﻜﺎن‬ ‫وﺟﻮد ذﺧﻴﺮه ﻫﺎى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ در آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ‬ ‫ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/1‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ در‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻫﻢ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﺑﺮﺳﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻮده ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﺰﻗﻮش ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ ذﺧﻴﺮه‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي آن ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﺑﺮآورد ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ‪ 108480000‬ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪ 21/28‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻦ و ﻣﻘﺪار ‪ 102695000‬ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 12/63‬درﺻﺪ ‪O2O+ Na2K‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻛﺎﻧﻪ آراﻳﻲ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﭘﺮﻧﻔﻠﻴﻦ ﺗﻮده ﺑﺰﻗﻮش ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 22‬ﺗﺎ ‪ 27‬درﺻﺪ ‪ 3O2Al‬دارد‪،‬‬ ‫ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺶ از ‪ 27‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ آورد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﺗﻬﻴﻪ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم از آن‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻛﻪ داراي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻌﺪﻧﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 15‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺟﻨﻮب‬ ‫ﺳﺮاب واﻗﻊ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺟﺎدهﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬وﺟﻮد ﺟﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب‬ ‫ﺑﺮاي واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و وﺟﻮد زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻫﻤﻮار در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮاي اﺣﺪاث و ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﭼﻴﺰي از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺮﺗﻴﺖ در داﺧﻞ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻨﮓ اورﺗﻮز ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ اﻏﻠﺐ ﻛﺎﻧﻲ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺠﺰا و ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﻲﺷﻜﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺟﺪاﻳﺶ آن را از ﻛﻞ ﺳﻨﮓ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻮان ﺑﻮدن ﺗﻮده و ﻫﻮازدﮔﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻛﻪ دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه در ﺟﺪاﻳﺶ ﻛﺎﻧﻲ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﺳﻨﮓﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻋﻴﺎر ﻧﻔﻠﻴﻦ اﺳﺘﺤﺼﺎﻟﻲ از ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮده‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥‬‬

‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻛﺎﻧﺴﺎر‬ ‫ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ‪ :‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎت ﺳﺪﻳﻢ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ وﻧﻔﻠﻴﻦ‬ ‫ﻋﻴﺎرﻣﺘﻮﺳﻂ‪%20 :‬آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻔﻴﺪ‪Al :‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ :‬ﺗﻮده اي‬ ‫ﻧﻮع ﺳﻨﮓ‪ :‬ﺳﻴﻨﻴﺖ‬ ‫واﺣﺪ ﻣﻴﺰﺑﺎن‪ :‬ﺗﺸﻜﻴﻼت آذرﻳﻦ‬ ‫روش اﺳﺘﺨﺮاج‪ :‬روﺑﺎز‬ ‫ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ رزﮔﺎه‬ ‫ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى رزﮔﺎه ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻘﺮﻳﺒﻰ ﺣﺪود ‪ 10‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﺑﺎ ارﺗﻔﺎع ﻛﻢ )ﺣﺪود ‪ 150‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻰ ﻣﺠﺎور( در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 35‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮى ﺷﻤﺎل ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺮاب و در ﻣﺠﺎورت دﻫﻜﺪه رزﮔﺎه واﻗﻊ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻰ ﺷﻨﺎﺳﻰ ﭘﺪوﻟﻮﺳﻴﺖ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨﻮﻛﺮﻳﺴﺖ‬ ‫ﻫﺎى درﺷﺖ ﻣﻜﻌﺒﻰ ﭘﺪوﻟﻮﺳﻴﺖ )ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻠﻮرﻫﺎى اورﺗﻮز‪ -‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‪ -‬آﻟﺒﻴﺖ‪ -‬آﻧﺎﻟﻴﺴﻢ( در ﻳﻚ‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﻣﻜﻌﺐ از اورﺗﻮز‪ -‬ﭘﻴﺮوﻛﺴﻦ‪ -‬ﭘﻼژﻳﻮ ﻛﻼز‪ -‬آﻣﻔﻴﺒﻮل و ﻛﻤﻰ ﻧﻔﻠﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻮذى‬ ‫داراى ذﺧﻴﺮه ﺗﻘﺮﻳﺒﻰ ﺣﺪود ‪ 350‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 20‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ‪ 13/5‬درﺻﺪ‬ ‫‪O2O+ Na2K‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژى ﻛﻪ ﺑﺮ روى ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ﺑﺎﻻى آن )ﻋﻴﺎر ‪20/5‬درﺻﺪ‬ ‫‪ (3O2Al‬در ﻛﺸﻮر ﻛﺮه ﺷﻤﺎﻟﻰ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه اى ﺑﺎ ﻋﻴﺎر ‪23‬درﺻﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻣﺪول ‪= 1M‬‬ ‫‪ 4,20‬و ‪ 0,7= 2M‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻰ دﻫﺪ و ﻧﻴﺰآزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روى ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از آن در ﻛﺸﻮر‬ ‫ﭼﻜﺴﻠﻮاﻛﻰ اﺳﺘﻔﺎده از آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎده ﺧﺎم در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﻰ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻣﻘﺪار آﻟﻜﺎﻟﻰ )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ‪ O2K‬ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬درﺻﺪ ﺳﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ رﺳﺪ( از ﻣﺰاﻳﺎى ﻋﻤﺪه آن ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎده ﺧﺎم‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺗﻮده ﻧﻔﻠﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎﻧﺎدا و ﻧﺮوژ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺗﻮده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﭘﺪوﻟﻮﺳﻴﺖ‪ -‬ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﻮدن ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ ﻛﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي اﻳﻦ‬

‫‪٦‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر ﭼﻮن آﻫﻦ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻧﻲ و ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﻨﻴﺘﻴﺖ و اﻳﻠﻤﻨﻴﺖ اﺳﺖ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ادﺧﺎل در‬ ‫ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺗﻮﺳﻂ روشﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ از ﺳﻨﮓ ﺟﺪا ﻛﺮد اﻳﻦ ﺗﻮده ﻣﻌﺪﻧﻲ در‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 15‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﺮق ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﻧﺰدﻳﻚ روﺳﺘﺎي رزﮔﺎه اﺳﺖ و از ﺟﺎده آﺳﻔﺎﻟﺖ ﺗﺒﺮﻳﺰ ‪ -‬ﺳﺮاب ﺣﺪوداً‬ ‫‪ 10‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺟﺎده ﺷﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺒﻮد ﺟﺎده و ﺟﺎده ﺳﺎزي در آن ﺣﺲ ﻧﻤﻲﺷﻮد و‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺗﻮده ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻪ ﺻﻮرت روﺑﺎز اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ آن ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺑﻮد و ﻋﻴﺎر آﻟﻮﻣﻴﻦ آن ﺑﺎﻻ)‪ (%20‬و ﻛﻞ ذﺧﻴﺮه ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ )‪ 350‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻨﮓ (اﺳﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎ اﺳﺘﺨﺮاج آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮ از واردات ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ از ﺧﺎرج ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺗﻮﻓﺎرﻗﺎن )آذرﺷﻬﺮ(‬ ‫از آﻧﺠﺎﻳﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻨﮓ آﻫﻚ )ﻣﻴﺰان آﻫﻚ‬ ‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻧﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ اﺳﺖ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﻓﺎرﻗﺎن داراي ﻣﻌﺎدن آﻫﻚ ﺑﺎ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ و ﻧﻴﺰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ راه آﻫﻦ و ﺟﺎده ﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺰﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻟﺬا ﻣﺤﻞ اﺣﺪاث ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‬ ‫در ﺗﻮﻓﺎرﻗﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ آذرﺷﻬﺮ در اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ در ‪ 7‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن آذرﺷﻬﺮ ﻗﺮار دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اﺣﺪاث اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﺳﺎل ‪ 1368‬آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺳﺎل‪ 1369‬ﻗﺮارداد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬ ‫ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از ﺳﻨﮓ ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﻣﻌﺪن ﺳﺮاب ﺑﺎ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ” واﻣﻲ” ﻛﺸﻮر روﺳﻴﻪ‬ ‫ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮح از ﻣﺤﻞ ﻣﻌﺎدن ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ زرﮔﺎه در‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮ ﺳﺮاب و ﻣﻌﺎدن آﻫﻚ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ آﺑﺎد‪ ،‬ارﺷﺘﻨﺎب و ﺷﻴﺮ آﻣﻴﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 200‬ﻫﺰار ﺗﻦ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ‪ 115 ،‬ﻫﺰار ﺗﻦ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‪ 35 ،‬ﻫﺰار ﺗﻦ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ‪،‬‬ ‫‪ 3‬ﻫﺰار ﺗﻦ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و‪ 3/4‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻗﺮار دارد و در آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ راه اﻧﺪازي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ ﮔﺰارش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ از ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ ﺑﺰﮔﻮش ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬‫آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺗﻮده ﻫﺎي ﻧﻔﻮذي رزﮔﺎه و ﻛﻠﻴﺒﺮ ﺟﻬﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﺸﻪ و ﺳﺮاﻣﻴﻚ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‬ ‫ﺑﺎﺑﺎﺧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﺸﻮر‬ ‫ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺘﺮوﻟﻮژﻳﻜﻲ و آﻟﺘﺮاﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﻮده ﭘﺪوﻟﻮﺳﻴﺖ ﺳﻴﻨﻴﺖ رزﮔﺎه‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ‬‫ارﺷﺪ)‪ ،(1367‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺷﻤﺎل ‪ 167‬ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻧﻔﻠﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺖ رزﮔﺎه و ﻛﻠﻴﺒﺮ )آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻲ( و ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜﺎن‬‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ از اﻳﻦ ذﺧﺎﻳﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺑﺎﺑﺎﺧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻧﺠﻒ زاده‪ ،‬ﻋﻠﻮم زﻣﻴﻦ‪ :‬ﻧﺸﺮﻳﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم زﻣﻴﻦ‬ ‫‪ -‬ﺳﺎﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻫﺎي ﻋﻠﻮم زﻣﻴﻦ ‪www.NGDIR.IR‬‬

‫‪٨‬‬