Chuong 8 - Lai Suat

Ch­¬ng 8

L·i suÊt      

11:37 AM

LS lµ g×? C¸c lo¹i LS C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn LS CÊu tróc rñi ro vµ cÊu tróc kú h¹n cña LS Vai trß cña LS trong nÒn kinh tÕ ChÝnh s¸ch LS cña NHNN ViÖt Nam

1

 

LS lµ gi¸ c¶ quyÒn sö dông vèn mµ ng­êi cho vay ®ßi hái ë ng­êi ®i vay VÒ ®Þnh l­îng, LS lµ tû lÖ % cña phÇn t¨ng thªm (l·i) so víi phÇn vèn vay ban ®Çu Theo c¸c b¹n, LS lµ g×?

11:37 AM

2

Ph©n biÖt l·i suÊt víi tû suÊt lîi tøc TSLT lµ tû lÖ % gi÷a tiÒn l·i tr¶ cho chñ SH vèn + sù thay ®æi gi¸ trÞ kho¶n V vay so víi V gèc ban ®Çu, thu nhËp ®Çu t­ h×nh thµnh tõ hai nguån: l·i suÊt vµ sù thay ®æi gi¸ cña c«ng cô ®Çu t­.  VD: TrP mÖnh gi¸ 1000 ®, LS coupon 10%/n¨m, ®­îc mua víi gi¸ 1000 ®. Ng­êi mua gi÷ ®­îc 1 n¨m sau ®ã b¸n ®i víi gi¸ 1200 ®. TSLT mµ ng­êi nµy thu ®­îc nh­ sau:  TSLT = 10% + (1200 – 1000)/1000 = 30% > LS coupon = 10%  TSLT < LS coupon nÕu gi¸ b¸n TrP ®i <1000  TSLT = LS coupon nÕu gi÷ TrP cho ®Õn lóc ®¸o h¹n  Nh©n xÐt:  TSLT cña mét ck kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i b»ng LS cña ck ®ã, chóng chØ b»ng nhau khi thêi gian l­u gi÷ vµ thêi h¹n thanh to¸n cña ck lµ nh­ nhau.  TSLT ph¶n ¸nh cho ng­êi SH ck biÕt r»ng hä thùc sù ®­ îc hay kh«ng ®­îc thªm thu nhËp khi l­u gi÷ ck, cßn LS 11:37 AMkh«ng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®iÒu ®ã 3 

C¸c lo¹i LS     

Theo thêi h¹n tÝn dông: LS ng¾n, trung, dµi h¹n Theo ph­¬ng ph¸p tÝnh: LS ®¬n, LS kÐp Theo gi¸ trÞ thùc cña LS: LS thùc, LS danh nghÜa Theo sù thay ®æi cña LS: LS cè ®Þnh, LS th¶ næi Theo chñ thÓ tham gia quan hÖ tÝn dông: LS TDTM, TDNH, TDNN, TDDN

11:37 AM

4

C¸c lo¹i LS- theo PP tÝnh 

LS ®¬n: LS tÝnh 1 lÇn trªn sè vèn gèc cho suèt kú h¹n vay, th­êng ®­îc ¸p dông cho c¸c kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n vµ viÖc tr¶ nî ®­îc thùc hiÖn mét lÇn khi ®Õn h¹n. C«ng thøc tÝnh: I = Co .i .n

L·i suÊt kÐp: LS cã tÝnh ®Õn gi¸ trÞ ®Çu t­ l¹i cña lîi tøc thu ®­îc trong thêi h¹n sö dông tiÒn vay, th­êng ®­îc ¸p dông cho c¸c kho¶n ®Çu t­ cã nhiÒu kú h¹n thanh to¸n, trong ®ã l·i cña kú tr­íc ®­îc nhËp vµo vèn gèc ®Ó tÝnh l·i cho kú sau. Ct tÝnh: C = Co 11:37 AM 5 (1 + i)^n 

C¸c lo¹i LS- theo PP tÝnh LS hiÖu qu¶: t­¬ng tù nh­ LS kÐp nh­ng tÝnh cho 1 n¨m Thêi h¹n vay:1 n¨m, LS = i %/n¨m, thanh to¸n n lÇn trong n¨m  L·i suÊt hiÖu qu¶ = (1 + i%/n)^n - 1 

VD: thêi h¹n cho vay 1 n¨m; l·i tr¶ hµng quÝ; l·i suÊt 5%/n¨m  L·i suÊt hiÖu qu¶ = (1 + 5%/4)^4 - 1 Co(1 + i%/n)(1 + i%/n)...(1 + i%/n) =

11:37 AM

6

C¸c lo¹i LS- theo PP tÝnh 





Vay ®¬n: 0 1 2 5 100 160 Tr¸i phiÕu chiÕt khÊu: 100 160 Tr¸i phiÕu Coupon: 100 10 10 10+100 Vay hoµn tr¶ cè ®Þnh:

11:37  AM

3

4

10

10 7

C¸c lo¹i LS- theo PP tÝnh LS hoµn vèn (chuÈn th­íc ®o LS) - lµ LS lµm c©n b»ng gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn thanh to¸n nhËn ®­îc trong t­¬ng lai theo mét c«ng cô nî víi gi¸ trÞ h«m nay cña c«ng cô ®ã 0 1 2 3 … n 

P

11:37 AM

C1

C2

C3

Cn

8

C¸c lo¹i LS- theo PP tÝnh (tiÕp) Nghiªn cøu 4 tr­êng hîp cô thÓ:  Vay ®¬n F P

i



P

n

FP Vay hoµn tr¶ cè ®ÞnhTV   (1  i )t t 1 n

C F P  t n (1  i ) (1  i ) t 1



TrP coupon



F P TrP chiÕt khÊui  P



LSHV vµ Gi¸ TrP (kho¶n vay) t­¬ng quan nghÞch

11:37 AM

9

C¸c lo¹i LS- theo GT LS danh nghÜa: tÝnh theo gi¸ trÞ danh nghÜa cña tiÒn vµo thêi ®iÓm ng cøu (ch­a lo¹i trõ tû lÖ l¹m ph¸t), th­êng ®­îc th«ng b¸o chÝnh thøc trong c¸c quan hÖ tÝn dông.  LS thùc tÕ: ®uîc ®iÒu chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi vÒ l¹m ph¸t, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n thu nhËp tõ viÖc cho vay còng nh­ chi phÝ thËt cña viÖc vay tiÒn. LS thùc cã 2 lo¹i:  LS thùc dù tÝnh: lµ LS thùc ®­îc ®iÒu chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi dù tÝnh vÒ l¹m ph¸t.  LS thùc thùc tÕ: lµ LS thùc ®­îc ®iÒu chØnh l¹i cho ®óng theo nh÷ng thay ®æi trªn thùc tÕ vÒ l¹m ph¸t.  Mèi quan hÖ gi÷a l·i suÊt danh nghÜa, l·i suÊt thùc, vµ l¹m ph¸t ®­îc Irving Fisher (1867-1947)- 10 11:37 AM 

C¸c lo¹i LS- theo sù biÕn ®éng 



LS cè ®Þnh: lµ LS ®­îc ¸p dông cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n vay.  Cã ­u ®iÓm: ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi vay tiÒn biÕt tr­íc sè tiÒn l·i ®­îc tr¶ vµ ph¶i tr¶.  Nh­îc ®iÓm: bÞ rµng buéc vµo mét LS nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nµo ®ã, dï c¸c lo¹i LS kh¸c thay ®æi nh­ thÕ nµo. LS th¶ næi: lµ LS cã thÓ thay ®æi lªn xuèng vµ cã thÓ b¸o tr­íc hoÆc kh«ng b¸o tr­íc.

11:37 AM

11

C¸c lo¹i LS- theo chñ thÓ tgia LSTDTM ¸p dông khi c¸c doanh nghiÖp cho nhau vay d­íi h×nh thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸  Phô thuéc vµo: thêi h¹n mua b¸n chÞu, cung - cÇu vÒ mua b¸n chÞu vµ møc ®é tÝn nhiÖm gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia quan hÖ mua b¸n chÞu  Ko ®­îc ghi cô thÓ b»ng tû lÖ % trªn chøng tõ vay nî (th­¬ng phiÕu) mµ ®­îc bao hµm trong tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n chÞu, nghÜa lµ DN mua chÞu ph¶i tr¶ gi¸ HH > gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay. C«ng thøc tÝnh: LS TDTM = (Tæng gc¶ HH b¸n chÞu – Tæng gc¶ HH b¸n tr¶ tiÒn ngay)/Tæng gi¸ c¶ HH b¸n tr¶ tiÒn ngay * 100% 11:37 AM 12 

C¸c lo¹i LS- theo chñ thÓ tgia LSTDNH 



¸p dông trong quan hÖ gi÷a NH víi c«ng chóng vµ DN trong viÖc thu hót TG vµ CV, trong ho¹t ®éng t¸i cÊp vèn cña NHTW cho c¸c NH, vµ trong quan hÖ gi÷a c¸c NH víi nhau trªn TTrg liªn NH Mét sè lo¹i LS hay gÆp:

LS TiÒn göi

11:37 AM

LS TiÒn Vay

LS ChiÕt KhÊu

CÆp LS T¸i CÊp Vèn

LS Liªn Ng©n Hµng

LS Cã b¶n

13

C¸c lo¹i LS- theo chñ thÓ tgia LS TDNN





¸p dông khi Nhµ n­íc ®i vay cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong XH d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh tÝn phiÕu hoÆc TrP. Lo¹i LS nµy cã thÓ do Nhµ n­íc Ên ®Þnh c¨n cø vµo LSTG tiÕt kiÖm cña NH, vµo c¸c yÕu tè kh¸c nh­: sù biÕn ®éng cña l¹m ph¸t, nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ vèn cña nhµ n­íc... hoÆc ®­îc h×nh hµnh th«ng qua ho¹t ®éng ®Êu thÇu tÝn phiÕu, TrP CPhñ. LS TDDN

¸p dông khi DN ®i vay cña cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong XH d­íi h×nh thøc ph¸t hµnh TrP, hay khi dngh cÊp tÝn dông cho ng­êi tiªu dïng 11:37 AM 14 

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn LS  Cung

quü cho vay (cÇu tr¸i phiÕu)  CÇu quü cho vay (cung tr¸i phiÕu)  C¸c nh©n tè lµm dÞch chuyÓn ®­ êng cung, ®­êng cÇu quü cho vay (QCV)

11:37 AM

15



Cung quü cho vay (cÇu tr¸i phiÕu)

Lµ khèi l­îng vèn dïng ®Ó cho vay kiÕm l·i cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong XH, ®­îc t¹o bëi c¸c nguån sau: 







TiÒn göi tiÕt kiÖm cña c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh. Nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi (nguån tiÕt kiÖm) cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c kho¶n thu ch­a sö dông ®Õn cña NSNN (Bé phËn nµy kh«ng phô thuéc vµo LS). Nguån vèn cña c¸c chñ thÓ n­íc ngoµi cã thÓ lµ chÝnh phñ, cã thÓ lµ doanh nghiÖp hay tæ chøc, cã thÓ lµ d©n c­ n­íc ngoµi.

§­êng cung QCV biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a LS vµ l­îng cung lµ ®­êng dèc lªn, ®é dèc cµng tho¶i thÓ hiÖn cung QCV cµng 16 11:37 AM 



CÇu quü cho vay (cung tr¸i phiÕu)

Lµ nhu cÇu vay vèn phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc tiªu dïng cña c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ, ®­îc cÊu thµnh tõ c¸c bé phËn sau:  



Nhu cÇu vay cña c¸c DN, c¸ nh©n vµ HG§ Nhu cÇu vay vèn cña khu vùc CP (Nhu cÇu nµy ®éc lËp víi sù biÕn ®éng cña LS) Nhu cÇu vay vèn cña chñ thÓ n­íc ngoµi bao gåm c¸c lo¹i chñ thÓ nh­: DN, CP n­íc ngoµi, c¸c TGTC n­íc ngoµi

CÇu QCV biÕn ®éng ng­îc chiÒu víi sù biÕn ®éng cña LS. Do ®ã, ®­êng cÇu biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a LS vµ l­îng cÇu QCV lµ ®­êng dèc xuèng, ®é dèc cµng tho¶i ph¶n ¸nh l­îng cÇu QCV cµng nh¹y c¶m nhiÒu víi LS 11:37 AM 

11:37 AM

17

C¸c nh©n tè lµm dÞch chuyÓn ®­êng CÇu QCV

C¸c nh©n tè lµm dÞch chuyÓn ®­êng Cung QCV

Tµi s¶n & thu nhËp  TÝnh hÊp dÉn cña  c«ng cô nî:   Tû suÊt lîi tøc dù tÝnh  Rñi ro  TÝnh láng ViÖc t¸ch c¸c ntè ¶nh hg riªng biÖt ®Õn ®g cung vµ ®g cÇu 

Lîi tøc dù tÝnh cña c¸c c¬ héi ®Çu t­ L¹m ph¸t dù tÝnh T×nh tr¹ng NSNN



QCV chØ mang ý nghÜa lý thuyÕt nh»m ngcøu ®Çy ®ñ ¶nh h­ ëng cña tõng ntè ®Õn LS. Thùc tÕ, c¸c ntè nµy cã thÓ ®ång thêi t/®éng ®Õn c¶ 2 mÆt cung-cÇu QCV. Tæng hîp t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh chiÒu h­íng biÕn ®éng cña 11:37 AM 18 LS.

CÊu tróc rñi ro cña LS 



Kn: TÝnh t­¬ng quan gi÷a nh÷ng lo¹i LS cña nh÷ng ccô nî cã cïng kú h¹n thanh to¸n gäi lµ CTRR cña LS CTRR cña LS ®­îc gi¶i thÝch bëi nh÷ng yÕu tè:   

Rñi ro vì nî TÝnh “láng” Qui chÕ thuÕ thu nhËp

11:37 AM

19

Cấu trúc kỳ hạn của LS 

 



Kn: TÝnh t­¬ng quan gi÷a nh÷ng lo¹i LS cña nh÷ng ccô nî cã cïng độ rủi ro, tÝnh láng vµ thuÕ nh­ng cã kú h¹n kh¸c nhau gäi lµ CTKH cña LS Dùng đường cong LS chuẩn để giải thích CTKH của LS Đường cong LS chuẩn là đường biểu diễn các mức LSHV của những ck nợ không có RRTD, có thời hạn thanh toán khác nhau tại 1 thời điểm xác định. LSHV phản ánh LS đầu tư hiện hành:  Đối với TrP mới phát hành: LS coupon = LS hiện hành  Đối với TrP đang lưu hành: là lãi suất i trong công thức: t

p0   n 1

11:37 AM

c

 1 i

n



F

 1 i

t 20

Hình dạng đường cong LS. l/s

l/s

11:37 AM

l/s

t

t l/s

t

t

21

Giải thích CTKH đường cong LS Lý thuyết dự tính. giả thiết: + người đầu tư quan tâm đến lợi nhuận mà không quan tâm đến rủi ro kỳ hạn + sự thay thế giữa các công cụ đầu tư thời hạn khác nhau là hoàn hảo. + chi phí giao dịch = 0 ( bao gồm chi phí môi giới và chênh lệch giá). 11:37 AM

22

Nội dung: lãi suất dài hạn bằng bình quân các mức lãi suất ngắn hạn dự tính. Công thức: e e

i1  i2  ...  in yn  n

Trong đó: yn: lãi suất n thời hạn i1-n: lãi suất ngắn hạn từng kỳ hạn trong phạm vi n thời hạn. Hình dạng đường cong lãi suất: Dốc lên khi in>in-1 yn>yn-1 Dốc xuống khi in
23

Ví dụ giải thích Một người đầu tư có một khoản vốn nhàn rỗi 2 năm. Cơ hội lựa chọn ( gt2) - đầu tư vào trái phiếu 2 năm hưởng y2 -

đầu tư vào trái phiếu 1 năm, l/s i1 và i2

Kết quả, tại điểm cân bằng của thị trường: (1+y2)2=(1+i1)(1+i2) ( theo gt 1, 2 và 3) Biến đổi ta có:

y2  (1  i1 )(1  i2 )  1 y2 

1

2

log(1  i1 )  1 2 log(1  i2 ) 

1

2

(i1  i2 )

yn  n (1  i1 )(1  i2 )...(1  in )  1 11:37 AM

yn 

1

n

(i1  i2  ...  in )

24

Nhận xét + Lãi suất dài hạn biến đổi theo mức lãi suất ngắn hạn dự tính. + Những ảnh hưởng của lãi suất 1 kỳ hạn nào đó sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ đường cong l/s. + Đường cong lãi suất có thể thay đổi khi tính tới chi phí giao dịch. Tuy vậy, + Lý thuyết không tính đến những biến đổi của đường cong lãi suất khi bị ảnh hưởng bởi rủi ro kỳ hạn. 11:37 AM

25

Lý thuyết thị trường phân cách. Giả thiết. + người đầu tư tham gia thị trường nhằm mục đích bảo hiểm rủi ro + các công cụ đầu tư với các thời hạn khác nhau không thể thay thế cho nhau Nội dung: + Mỗi công cụ nợ với thời hạn khác nhau sẽ có thị trường riêng. + Lãi suất hình thành độc lập giữa các thị trường do quan hệ cung cầu quyết định. + Thị trường có sự phân cách bởi cung cầu không di chuyển giữa các thị trường. 11:37 AM

26

Nhận xét: + lý thuyết không đề cập tới vai trò của người kinh doanh chênh lệch giá. + mỗi thay đổi của lãi suất 1 kỳ hạn sẽ không thể chuyển tải ảnh hưởng tới toàn bộ đường cong lãi suất. l/s ở thời hạn 3 tháng, khi nhu cầ u côn g cụ nợ giả m, gi á gi ảm và lã i suất th ời hạn này tăng lê n, đoạn đầu củ a đườ ng con g l/s nhíc h lên . ở thời hạn trê n 15 năm, khi nhu cầ u công cụ nợ tă ng lê n, giá tă ng, la ĩ suất giả m, đoạ n cuối đườn g con g l/s thấp xu ống 311:37 t AM

15n

t

27

+ Hình dạng đường cong l/s được quyết định bởi tương quan cung cầu giữa các thị trưòng các công cụ nợ thời hạn khác nhau l/s

l/s

t

Đuờ ng cong l/s dốc lên khi cầu thờ i h ạn dài thấp h ơn cầu thờ i h ạn ng ắn l àm ch o l/s th ời h ạn dài ca o hơn

t

Đườn g con g l /s dốc xuốn g khi cầu thờ i h ạn dài cao hơ n cầu th ời hạn ngắn làm cho l/s th ời hạn ng ắn cao hơn

+ Tác động chi phối của NHTW có thể ảnh hưởng tới cơ cấu LS và từng bphận ttrường. NHTW có thể đồng thời bán tín phiếu KB và mua TrP DH để a/hưởng tới cơ cấu thị trường vốn 11:37 AM

28

Lý thuyết môi trường ưu tiên giả thiết: + người đầu tư quan tâm cả đến lợi nhuận và rủi ro kỳ hạn. + các công cụ nợ có thể thay thế cho nhau nhưng không hoàn hảo. Nội dung: LS dài hạn = bình quân các mức LS ngắn hạn dự tính + mức bù kỳ hạn. Công thức:

i1  i2  ....  in yn   knt n 11:37 AM

29

Nhận xét: + hình dạng đường cong l/s phụ thuộc vào 2 yếu tố: - LS ngắn hạn dự tính - mức bù kỳ hạn. l/s

Knt>0

Người đầ u tư ưa th ích th ời hạn ngắn h ơn thờ i h ạn dài, k nt >0

Knt=0 Knt
Người đầ u tư ưa th ích th ời hạn dài hơn th ời hạn n gắn, k nt <0 Khi ng ườ i đầu tư bàng quan đối với 11:37 thờiAMhạn đ ầu tư k nt =0

t

30

Lý thuyết phần thưởng tính lỏng. Là dạng phổ biến của thuyết môi trường ưu tiên khi kỳ hạn ngắn được ưa thích hơn kỳ hạn dài Công thức: i1  i2  ...  in  knt Knt là phần thưởng yn  n tính lỏng.

Nhận xét: +Đường cong lãi suất phụ thuộc 2 yếu tố: lãi suất ngắn hạn: in ( tăng, giảm, không đổi) k11:37 nt>0 AM

31

Hình dạng đường cong l/s: l/s

l/s

l/s

t l/s ngắn hạn dự tính tăng l/s

t l/s ngắn hạn dự tính giảm mạnh hơn mức bù tính lỏng knt

t l/s ngắn hạn dự tính giảm được bù đắp bởi knt

l/s ngắn hạn dự tính giảm thấp hơn phần bù tính lỏng

11:37 AM

32

+ giải thích được hình dạng dốc lên phổ biến của đường cong l/s. + giải thích được sự diễn biến theo nhau của các mức LS. + phù hợp với hành vi của các chủ thể tham gia thị trường.

11:37 AM

33

Đường cong LS chuẩn của Mỹ và Anh

Nguồn : http://www.yieldcurve.com/marketyieldcurve.asp 11:37 AM

34

Đường cong LS chuẩn của Singapore

11:37 AM

Nguån: MAS

35

Đường cong LS chuẩn của Nhật Bản

11:37 AM

Nguån: Bloomberg.com

36

 Vai

trß cña LS trong nÒn kinh tÕ  ChÝnh s¸ch LS cña NHTW ë 1 sè n­ íc: Mü  EU  NhËt B¶n  Singapore  ViÖt Nam 

11:37 AM

37

Websites  www.federalreserve.gov  www.ecb.int  www.boj.or.jp  www.mas.gov.sg  www.sbv.gov.vn

11:37 AM

38