Ch9
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Ch9 as PDF for free.
More details
- Words: 7,560
- Pages: 17
CHÖÔNG IX: CHIEÁN LÖÔÏC SÖÛ DUÏNG NGUOÀN NHAÂN LÖÏC QUOÁC TEÁ Quaûn trò nguoàn nhaân löïc quoác teá laø quaù trình tuyeån choïn, huaán luyeän, phaùt trieån vaø thöïc hieän chính saùch thuø lao cho ngöôøi lao ñoäng khi hoï hoïat ñoäng taïi thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Caùc noäi dung neâu treân seõ ñöôïc khaûo saùt trong chöông naày. Tuy nhieân ñieàu quan troïng chính laø vieäc phaûi thoâng hieåu baûn chaát cuûa quy trình quaûn trò nguoàn nhaân löïc, vaø noù baét ñaàu baèng vieäc tuyeån choïn vaø thueâ möôùn ngöôøi lao ñoäng. Nguoàn löïc ñeå tuyeån choïn caùc nhaân vieân taøi naêng cho caùc coâng ty ña quoác gia bao goàm: töø nöôùc chuû nhaø, nöôùc khaùch, vaø töø caùc quoác gia thöù ba. Caùc moâ hình tuyeån choïn nhaân söï cuûa caùc MNC leä thuoäc raát nhieàu vaøo thaâm nieân hoaït ñoäng cuûa noù taïi haûi ngoaïi. Khi môùi baét ñaàu hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá, caùc coâng ty thöôøng söû duïng nguoàn nhaân löïc töø nöôùc chuû nhaø; sau ñoù noù daàn daàn tìm kieám nhöõng quaûn trò giaïtai nöôùc khaùch, nôi maø noù tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh. Moät caùch tieáp caän khaùc ñoù laø söû duïng quaûn trò gia bieät phaùi töø nöôùc chuû nhaø sang nöôùc khaùch neáu nöôùc ñoù laø moät nöôùc keùm phaùt trieån, nhöng trong tröôøng hôïp nöôùc khaùch laø moät nöôùc ñaõ phaùt trieån thì MNC coù theå söû duïng ngöôøi baøn xöù laø quaûn trò gia. Moät caùch tieáp caän thöù ba ñoù laø söû duïng quaûn trò gia töø nöôùc chuû nhaø ñeå ñieàu haønh cô sôû kinh doanh ôû haûi ngoaïi khi môùi baét ñaàu hoaït ñoäng, nhöng sau khi cô sôû naày ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh thì MNC seõ thueâ quaûn trò gia ngöôøi baûn xöù ñieàu haønh cô sôû kinh doanh naày. Trong moät soá tröôøng hôïp, caùc coâng ty ña quoác gia söû duïng quaûn trò gia theo nhöõng taäp quaùn quen thuoäc cuûa mình, ví duï caùc coâng ty cuûa Nhaät thöôøng boá trí ngöôøi cuûa mình vaøo nhöõng chöùc vuï chuû yeáu; caùc coâng ty Chaâu Aâu thöôøng boá trí ngöôøi cuûa nöôùc mình taïi caùc ñôn vò ôû haûi ngoaïi vôùi quan ñieåm raèng ñaây laø moät ngheà nghieäp laâu daøi cuûa hoï; caùc coâng ty cuûa Hoa Kyø cho raèng vieäc bieät phaùi caùc chuyeân gia xa xöù laø moät vieäc mang tính chaát taïm thôøi, vì vaäy ôû nhöõng coâng ty naày, ñieàu raát phoå bieán ñoù laø caùc chuyeân gia xa xöù naày seõ laøm vieäc döôùi söï ñieàu khieån cuûa quaûn trò gia baûn xöù. Möùc ñoä cuûa caùc khoaûn thuø lao cho caùc chuyeân gia ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc tuyeån choïn vaø thay theá nhaân söï. Do chi phí cuûa vieäc cöû chuyeân gia ra nöôùc ngoaøi thöôøng raát cao vaø luoân gia taêng cho neân khuynh höôùng söû
duïng chuyeân gia, quaûn trò gia ngöôøi baûn xöù hoaëc nhöõng ngöôøi ñeán töø moät quoác gia thöù ba (dó nhieân phaûi am hieåu veà ngoân ngöõ vaø taäp quaùn nöôùc ñang coù cô sôû kinh doanh) ngaøy caøng phoå bieán. Ví duï trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc coâng ty cuûa Hoa Kyø thöôøng söû duïng caùc quaûn trò gia ngöôøi Anh hay Scottland sang laøm vieäc taïi caùc nöôùc tröôùc ñaây laø thuoäc ñòa cuûa Anh nhö Jamaica, Taây aán, vaø Keynia. I.Tuyeån choïn nhaân söï vaø vaán ñeà hoài höông cho caùc chuyeân gia bieät phaùi Hai thaùch thöùc quan troïng trong vaán ñeà quaûn trò nguoàn nhaân löïc maø caùc coâng ty ña quoác gia thöôøng gaëp phaûi ñoù laø vieäc laøm theá naøo ñeå choïn löïa ñöôïc nhöõng con ngöôøi coù ñuû phaåm chaát vaø naêng löïc ñeå thöïc hieän hoïat ñoäng kinh doanh ôû haûi ngoaïi,vaø cheá ñoä cuõng nhö caùch thöùc söû duïng caùc chuyeân gia hoài höông sau moät thôøi gian hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi. I.1/ Caùc tieâu chuaån tuyeån choïn vaø quy trình tuyeån choïn Caùc tieâu chuaån tuyeån choïn theå hieän nhöõng nhaân toá maø caùc MNc söû duïng ñeå xem xeùt phaåm chaát cuûa nhaân vieân coù phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh taïi moät nöôùc naøo ñoù. Nhhìn chung caùc tieâu chuaån cô baûn thöôøng ñöôïc söû duïng phaûi xem xeùt caû hai yeáu toá veà caù nhaân vaø gia ñình. •
Khaû naêng ñieàu chænh vôùi söï thay ñoåi veà vaên hoùa: Moät trong nhöõng tieâu chuaån haøng ñaàu khi choïn nhaân vieân kinh doanh taïi thò tröôøng haûi ngoaïi ñoù laø khaû naêng ñieàu chænh vôùi nhöõng söï thay ñoåi veà vaên hoùa. Nhöõng nghieân cöùu veà vaán ñeà naày cho thaáy raèng ngay töø ban ñaàu, caùc quaûn trò gia thöôøng saún loøng vaø nhieät tình coâng taùc khi ñöôïc bieät phaùi ra nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân, sau moät vaøi thaùng, caùc quaûn trò gia naày thöôøng bò shoác tröôùc moät moâi tröôøng vaên hoùa khaùc bieät, vaø nhö vaäy hieäu suaát laøm vieäc cuûa hoï seõ bò suy giaõm. Tuy nhieân, khi ngöôøi quaûn trò gia naày tieáp tuïc coâng taùc ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi thì möùc ñoä thoûa maõn vaø höùng thuù vôùi coâng vieäc ngaøy caøng taêng leân. Torbiorn (1982) trong moät coâng trình nghieân cöùu cuûa mình ñaõ chæ ra raèng vaøo sau moät naêm thì haàu heát caùc quaûn trò gia ñaõ vöôït qua nhöõng phaûn öùng shoác do dò bieät veà vaên hoùa vaø baét ñaàu quen daàn vôùi moâi tröôøng laøm vieäc ôû haûi ngoaïi. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ laøm vieäc töø 2 naêm trôû leân, Torbiorn nhaän thaáy raèng söï thoûa maõn vôùi coâng vieäc cao leân vaø ngaøy caøng gia
taêng. Caùc nhaø nghieân cöùu khaùc cuõng nhaän thaáy raèng nam giôùi thöôøng ñieàu chænh nhöõng söï khaùc bieät veà vaên hoùa nhanh hôn nöõ giôùi, vaø nhöõng ngöôøi ôû ñoä tuoåi treân 35 thöuôøng theå hieän möùc ñoä thoûa maõn vôùi coâng vieäc cao hôn sau moät naêm laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi. Ñeå ñaùnh giaù moät caù nhaân coù khaû naêng ñieàu chænh vôùi nhöõng söï thay ñoåi veà vaên hoùa cao hay thaâp, caùc MNC thöôøng xem xeùt moät soá yeáu toá sau ñaây:(i) Kinh nghieäm laøm vieäc taïi moät vaøi neàn vaên hoùa khaùc nhau; (ii) Traûi qua caùc chuyeán du lòch ôû caùc nöôùc khaùc nhau;(iii) Kieán thöùc vaø khaû naêng söû duïng caùc ngoân ngöõ; (iv) Khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà khaùc nhau trong caùc boái caûnh khaùc nhau; (v) Khaû naêng nhaïy caûm vôùi yeáu toá moâi tröôøng. •
Söï töï tin: Cho pheùp öùng cöû vieân coù theå laøm vieäc ñoäc laäp vaø töï ra caùc quyeát ñònh trong ñieàu kieän khoâng coù söï höôùng daån kòp thôøi cuûa caáp treân. Söï töï tin naày ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua kinh nghieäm coâng taùc trong lónh vöïc ñöôïc phaân coâng, vai troø ñaûm nhaän caùc döï aùn ñoäc laäp, thoùi quen, sôû thích…
•
Tuoåi taùc, kinh nghieäm, vaø trình ñoä giaùo duïc: Kinh nghieäm cho thaáy caùc quaûn trò gia treû tuoåi thöôøng haêm hôû khi nhaän nhieäm vuï coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi, vaø hoï mong muoán hoïc taäp caùc kinh nghieäm soáng vaø laøm vieäc taïi moät moâi tröôøng vaên hoùa khaùc, trong khi ñoù caùc quaûn trò gia coù tuoåi thöôøng coù nhieàu kinh nghieäm vaø chính chaén hôn khi thöïc hieän caùc nhieäm vuï quoác teá. Do ñoù ñeå keát hôïp caû hai öu ñieåm cuûa hai nhoùm naày, ngöôøi ta thöôøng phaùi caû hai cuøng thöïc hieän nhieäm vuï ñeå hoï coù theå hoïc taäp caùc öu ñieåm cuûa nhau. Moät soá MNC tin raèng vieäc coù baèng caáp ñaïi hoïc, vaø toát nhaát laø baèng cao hoïc laø moät tieâu chuaån quan troïng ñoái vôùi moät quaûn trò gia quoác teá. Tuy nhieân vaãn khoâng coù moät söï thoáng nhaát giöõa caùc MNC veà vaán ñeà naày, caùc MNCs baùn caùc saûn phaåm mang tính kyõ thuaät thöôøng yeâu caàu caùc öùng vieân phaûi coù baèng caáp veà kyõ thuaät; trong khi ñoù moät soá coâng ty khaùc cho raèng trình ñoä giaùo duïc cao cuûa quaûn trò gia cho pheùp hoï coù moät suy nghó logic, moät taàm nhìn roäng hôn, vaø coù tö töôûng saùng taïo hôn, do ñoù nhöõng coâng ty naày thöôøng öa thích nhöõn ngöôøi coù baèng caáp trong lónh vöïc vaên chöông, ngheä thuaät. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng nhaát maø moïi MNC thöôøng chaáp nhaän vôùi nhau ñoù laø caùc öùng vieân beân caïnh moät baèng ñaïi hoïc chuyeân ngaønh thì caàn phaûi coù baèng thaïc syõ veà quaûn trò kinh doanh
•
Söùc khoûe vaø tình traïng gia ñình: Ñieàu kieän söùc khoûe veà theå chaát vaø taâm lyù cho pheùp nhaân vieân coù theå thöïc hieän nhieäm vuï cuûa mình trong moät moâi tröôøng khaùc bieät, coù söùc eùp cao hôn taïi queâ nhaø. Tình traïng gia ñình cuõng coù taùc ñoäng ñeán naêng suaát vaø hieäu naêng laøm vieäc cuûa caùc vieân chöùc quaûn trò. Moät ñôøi soáng gia ñình khoâng haïnh phuùc seõ coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán naêng suaát laøm vieäc cuûa caùc quaûn trò gia. Moät cuoäc ñieàu tra cuûa caùc coâng ty ña quoác gia cuûa Hoa Kyø ñaõ chæ ra lyù do cô baûn cho söï thaát baïi cuûa caùc chuyeân gia xa xöù ñoù chính laø khaû naêng khoâng thích öùng vôùi söï thay ñoåi veà moâi tröôøng vaên hoùa cuûa ngöôøi hoân phoái vôùi hoï. Vì lyù do naày, moät soá coâng ty thöôøng tieán haøn phoûng vaán caû öùng vieân vaø ngöôøi hoân phoái cuûa hoï tröôùc khi quyeát ñònh coù neân phaùi hoï ra nöôùc ngoaøi hay khoâng
•
Ñoäng löïc laøm vieäc vaø naêng löïc laõnh ñaïo: Söï saún loøng laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi vaø söï theo ñuoåi coâng vieäc ñeán cuøng coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán keát quaû coâng vieäc cuûa nhaø quaûn trò. Ñoäng löïc laøm vieäc naày bao goàm: tinh thaàn maïo hieåm, tinh thaàn tieân phong trong coâng vieäc, khaùt voïng tìm kieám moät cô hoäi theå hieän naêng löïc baûn thaân, cô hoäi ñeå ñaït söï thaêng tieân. Vieäc kieåm tra naêng löïc laõnh ñaïo cuûa öùng vieân khi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi cuõng laø moät yeâu caàu quan troïng vì phaàn lôùn caùc chuyeân gia laø nhöõng quaûn trò gia töø caáp trung trôû leân cho neân hoï phaûi thöïc hieän coâng vieäc laõnh ñaïo nhaân vieân döôùi quyeàn. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cho tieàm naêng laõnh ñaïo bao goàm: söï chính chaén, khaû naêng kìm giöõ caûm xuùc, khaû naêng truyeàn thoâng, coù oùc saùng kieán, vaø naêng löïc saùng taïo.
•
Quy trình tuyeån choïn: Söû duïng hai hình thöùc cô baûn laø phoûng vaán tröïc tieáp vaø ra baøi kieåm tra traéc nghieäm. Tuy nhieân phöông thöùc cho pheùp coù keát quaû toát nhaát thöôøng laø phoûng vaán tröïc tieáp (keå caû öùng cöû vieân vaø ngöôøi hoân phoái cuûa öùng cöû vieân ñoù).
I.2/ Vaán ñeà hoài höông cho caùc chuyeân gia Ñoái vôùi nhieàu coâng ty ña quoác gia, thôøi gian bieät phaùi cuûa caùc chuyeân gia thöôøng laø 2 – 3 naêm, maëc duø moät soá coâng ty thöôøng khuyeán khích nhaân vieân cuûa hoï choïn vieäc bieät phaùi coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi nhö laø moät ngheà nghieäp suoát ñôøi cuûa hoï, nhöng ñieàu naày khaù khoù khaên. Vì vaäy vaán ñeà hoài höông cuûa caùc chuyeân gia bieät phaùi caàn phaûi ñaët ra
I.2.1/ Lyù do cuûa vieäc hoài höông: (i) Kyø haïn coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi theo hôïp ñoàng ñaõ heát; (ii) Mong muoán cuûa chuyeân gia laø con caùi cuûa hoï ñöôïc ñaøo taïo taïi queâ höông cuûa hoï; (iii) Söï khoâng thoûa maûn cuûa caùc chuyeân gia khi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi; (iv) Keát quaû thöïc hieän coâng vieäc cuûa chuyeân gia taïi nöôùc ngoaøi thì quaù keùm. I.2.2/ Hoaït ñoäng taùi ñieàu chænh: Maëc duø nhieàu chuyeân gia xa xöù mong muoán trôû veà nöôùc nhöng moät soá laïi thaát voïng khi trôû laïi queâ nhaø. Ñieàu naày do moät soá lyù do nhö: (i) Hoï khoâng coù ñöôïc moät quyeàn löïc vaø vò trí cao nhö khi hoï coøn ôû nöôùc ngoaøi; (ii) Moät soá chuyeân gia caûm thaáy raèng coâng ty khoâng ñaùnh giaù cao nhöõng kinh nghieäm coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi cuûa hoï vaø nhö vaäy thôøi gian coâng coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi cuûa hoï döôøng nhö bò laõng phí xeùt veà phöông dieän thaêng tieán trong ngheà nghieäp; (iii) Coâng ty khoâng coù keá hoaïch söû duïng nguoàn nhaân löïc coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi trôû veà. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy thôøi gian coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi caøng laâu thì thì nhöõng khoù khaên maø ngöôøi chuyeân gia hoài höông gaëp phaûi caøng lôùn. Beân caïnh nhöõng nguyeân nhaân ñaõ neâu ôû treân, nhöõng ngöôøi naày coøn gaëp nhöõng khoù khaê nhö: hoï khoâng ñöôïc nhieàu ngöôøi taïi coâng ty meï bieát ñeán; coâng vieäc cuõ cuûa hoï ñaõ khoâng coøn nöûa hoaëc ñaõ coù moät söï thay doåi raát lôùn; söï aùp duïng nhöõng tieán boä kyû thuaät môùi taïi coâng ty meï ñaõ khieán nhöõng kyû naêng vaø kieán thöùc cuûa hoï trôû neân loåi thôøi. Caùc nghieân cöùu veà vaán ñeà naày ñaõ cho moät keát luaän raèng, caùc chuyeân gia hoài höông chæ coù theå hoaït ñoäng moät caùch ñaày ñuû naêng löïc vaø hieäu quaû cuûa mình sau moät khoaûng thôøi gian töø 6 – 12 thaùng. I.2.3/ Chieán löôïc ñieàu chænh: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc MNC ñaõ ñeà xuaát nhieàu giaûi phaùp ñeå giaõm bôùt caùc khoù khaên cho caùc chuyeân gia hoài höông. Caùc giaûi phaùp naày ñöôïc goïi laø caùc chieán löôïc chuyeån ñoåi nhaèm giuùp cho caùc chuyeân gia naày traùnh nhöõng thieät thoøi khi veà nöôùc. Caùc noäi dung cuûa chieán löôïc ñieàu chænh bao goàm • Thieát laäp caùc thoûa thuaän hoài höông: Ghi roõ thôøi gian coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi laø bao laâu vaø coâng vieäc seõ laøm sau khi trôû veà nöôùc laø gì. Thoûa thuaän naày khoâng ghi roõ vò trí vaø tieàn löông maø chuyeân gia naày seõ nhaän ñöôïc khi trôû veà nhöng noù phaûi ñaûm baûo cho ngöôøi lao ñoäng noät vò trí
vaø thu nhaäp toái thieåu phaûi baèng vôùi nhöõng gì maø hoï nhaän ñöôïc khi ôû nöôùc ngoaøi. •
Thueâ hoaëc duy trì hôïp ñoàng thueâ nhaø cuûa chuyeân gia bieät phaùi: Ñieàu naày baûo ñaûm cho chuyeân gia bieät phaùi coù theå yeân taâm veà nôi cö truù vaø xoùa ñi nhöõng ruõi ro veà vaán ñeà giaù nhaø cöûa seõ gia taêng khi hoï veà nöôùc.
•
Phaân coâng caùc quaûn trò gia cao caáp thöïc hieän chöùc naêng theo doõi vaø baûo trôï cho chuyeân gia bieät phaùi, nhö vaäy khi ngöôøi naày trôû veà theo ñuùng lòch trình thì ngöôøi quaûn trò gia naày seõ tieán haønh caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå ñaûm baûo moät vò trí töông xöùng cho hoï. Giaûi phaùp naày thöôøng ñöôïc coâng ty IBM vaø Union Carbide thöïc hieän.
•
Thieát laäp moät moái quan heä truyeàn thoâng vôùi chuyeân gia bieät phaùi nhaèm ñaûm baûo cho hoï coù thoâng tin veà nhöõng gì ñang xaåy ra taïi queâ nhaø, vaø nhö vaäy hoï seõ khoâng nhöõng khoâng bôõ ngôõ khi veà queâ nhaø tieáp nhaän trôû laïi coâng vieäc maø hoï coøn coù caûm giaùc raèng mình luoân laø moät thaønh vieän ñöôïc toå chöùc quan taâm.
Nhöõng chieán löôïc naày luoân ñöôïc caùc coâng ty haøng ñaàu cuûa Hoa Kyø, Chaâu Aâu, Nhaät Baûn, vaø Autralia thöïc hieän. Ba giaûi phaùp maø caùc coâng ty naày thöôøng thöïc hieän ñoù laø: (i) Thöïc hieän vieäc phaân coâng caùc quaûn trò gia cao caáp baûo trôï cho chuyeân gia bieät phaùi theo hình thöùc 1 keøm 1; (ii) Thieát laäp moät boä phaän rieâng bieät chòu traùch nhieäm giaûi quyeát caùc yeâu caàu cho chuyeân gia xa xöù; (iii) Duy trì nhöõng moái quan heä thöôøng xuyeân giöõa chuyeân gia vaø vaên phoøng chính cuûa MNC. II. Ñaøo taïo vaø phaùt trieån Ñaøo taïo laø moät quaù trình nhaèm thay ñoåi haønh vi vaø thaùi ñoä cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm cho hoï gia taêng khaû naêng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu ; coøn vieäc phaùt trieån caùc kyõ naêng quaûn trò laø moät quaù trình laøm cho quaûn trò gia thu nhaän ñöôïc nhöõng kyõ naêng, kinh nghieäm, vaø thaùi ñoä caàn thieát maø hoï caàn coù ñeå trôû thaønh hay duy trì vai troø laõnh ñaïo moät caùch thaønh coâng. Caùc chöông trình ñaøo taïo ñöôïc thieát keá nhaèm cung caáp cho nhöõng ngöôøi thöïc hieän nhieäm vuï ôû nöôùc ngoaøi naém baét ñöôïc nhöõng thoâng tin coù lieân quan ñeán quoác gia maø hoï laøm vieäc veà caùc vaán ñeà nhö: taäp quaùn, thoùi quen, vaên hoùa… Rieâng caùc chöông trình phaùt trieån kyõ naêng quaûn trò seõ giuùp cho quaûn trò gia caûi tieán naêng löïc laõnh ñaïoo, caäp nhaät caùc
phöông thöùc quaûn trò môùi nhaát, gia taêng hieäu quaû thöïc hieän coâng vieäc, vaø duy trì möùc ñoä thoûa maõn vôùi coâng vieäc. II.1 Caùc loïai hình ñaøo taïo Coù hai loaïi hình ñaøo taïo ñöôïc caùc coâng ty ña quoác gia söû duïng: ñaøo taïo theo chöông trình ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø ñaøo taïo theo theo yeâu caàu. II.1.1/ Ñaøo taïo theo chöông trình Ñaøo taïo theo chöông trình nhaèm cung caáp caùc kieán thöùc toång quaùt maø quaûn trò gia ôû khaép nôi treân theá giôùi ñeàu caàn thieát. Vieäc ñaøo taïo theo chöông trình nhaèm naâng cao caùc kyõ naêng löôïng hoùa cuõng nhö cung caáp caùc kieán thöùc veà haønh vi trong quaûn trò maø moïi quaûn trò gia ôû caùc ngaønh ñeàu caàn thieát. Beân caïnh ñoù, loaïi hình ñaøo taïo naày coøn cung caáp caùc kyõ naêng truyeàn thoâng, ñoäng vieân, laõnh ñaïo. Baèng vieäc ñaøo taïo theo chöông trình, caùc kyõ naêng , khaùi nieäm chuaån hoùa trong quaûn trò seõ ñöôïc cung caáp cho caùc quaûn trò gia. Nhöõng kieán thöùc naày seõ laøm neàn taûng cho hoï khi tham gia caùc khoùa ñaøo taïo theo yeâu caàu coâng vieäc. II.2/ Ñaøo taïo theo yeâu caàu Ñöôïc thieát keá nhaèm thoûa maõn moät yeâu caàu ñaëc thuø cuûa nhaø quaûn trò vaø thoâng thöôøng chuùng bao goàm moät löôïng kieán thöùc lôùn coù lieân quan ñeán vaên hoùa taïi nôi maø ngöôøi chuyeân gia ñoù ñöôïc phaùi ñeán. Hình thöùc naày ñöôïc söû duïng phoå bieán taïi nhöõng coâng ty lôùn. Noäi dung ñaøo taïo nhaèm cung caáp cho caùc quaûn trò gia naém baét ñöôïc trieát lyù cuoäc soáng cuûa daân toäc, chuaån möïc ñaïo ñöùc trong xaõ hoäi, thaùi ñoä, vaø caùc tieâu chuaån giaù trò ñoái vôùi coâng vieäc. Thoâng thöôøng chöông trình ñaøo taïo naày ñöôïc cung caáp cho nhöõng quaûn trò gia saép söûa nhaän nhieäm vuï ôû nöôùc ngoaøi, tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp thì noù ñöôïc thöïc hieän taïi ngay quoác gia maø chuyeân gia ñang laøm vieäc. Chöông trình ñaøo taïo daïng naày thöôøng ñöôïc thieát keá thaønh 6 chuyeân ñeà phoå bieán nhaát nhö sau: • •
Ñaøo taïo toång quan veà moâi tröôøng: vò trí ñòa lyù, khí haäu, ñieàu kieän nhaø ôû, tröôøng hoïc. Ñaøo taïo ñònh höôùng veà vaên hoùa ñeå nhaø quaûn trò laøm quen vôùi nhöõng ñònh cheá veà vaên hoùa, vaø nhöõng tieâu chuaån giaù trò thoáng trò trong xaõ hoäi maø hoï ñang kinh doanh.
• • • •
Ñaøo taïo hoäi nhaäp veà vaên hoùa giuùp cho nhaø quaûn trò öùng xöû thích hôïp trong moâi tröôøng ña vaên hoùa. Ñaøo taïo veà ngoân ngöõ. Ñaøo taïo söï nhaïy caûm trong vaên hoùa ñeå caùc chuyeân gia coù nhöõng söï öùng xöû thích hôïp. Ñaøo taïo kinh nghieäm theo daïng ñi thöïc teá qua caùc tour du lòch hoaëc cho laøm vieäc chung vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc neàn vaên hoùa maø hoï phaûi hoäi nhaäp.
Thoâng thöôøng, caùc MNC söû duïng keát hôïp caùc daïng ñaøo taïo neâu treân cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá cuûa chuyeân gia ñöôïc phaùi ñi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi. Ví duï coâng ty Underwriters laboratories Inc. ñaõ thieát keá moät chöông trình ñaøo taïo hai ngaøy cho caùc nhaân vieân coù moái quan heä tieá xuùc vôùi caùc khaùch haøng Nhaät Baûn taïi thò tröôøng Hoa Kyø. Chöông trình bao goàm caùc baøi giaûng ngaén veà nhieàu chuû ñeà, töø vieäc giôùi thieäu trong giao tieáp cho ñeán phöông thöùc trao quaø taëng nhö theá naøo cho phuø hôïp. Caùc kyõ thuaät aùp duïng trong ñaøo taïo cuõng raát ña daïng: baøi gæang, tình huoáng, cho ñoùng vai troø thöïc teá (role playing), söû duïng ngoân ngöõ , caùc baøi kieåm tra ngaén. III. Thuø lao cho caùc chuyeân gia Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vaán ñeà thuø lao cho caùc chuyeân gia trôû thaønh moät vaán ñeà quan troïng trong lónnh vöïc quaûn trò nguoàn nhaân löïc quoác teá. Ñieàu naày moät maët xuaát phaùt töø vieäc caùc coâng ty ña quoác gia mong muoán tìm kieám nhöõng chuyeân gia coù khaû naêng vaø naêng löïc cao nhaát ñeå laøm vieäc cho mình, maët khaùc hoï laïi muoán kieåm soaùt chaët phí toån ñeå gia taêng lôïi nhuaän; vaø roõ raøng hai muïc tieâu naày khoù coù theå ñaït ñoàng thôøi vôùi nhau. III.1/ Caùc thaønh phaàn cuûa thuø lao Thuø lao cho moät chuyeân gia quoác teá thöôøng bao goàm ba khoaûn : löông cô baûn, phuùc lôïi, vaø trôï caáp. Tuy nhieân ngoaøi ba khoaûn naày ra MNC coøn phaûi chi cho caùc khoaûn nhö thueá thu nhaäp hoaëc ñaûm baûo söï ngang baèng veà thueá cho chuyeân gia ôû haûi ngoaïi cuõng nhö ôû trong nöôùc. •
Löông cô baûn: laø phaàn thu nhaäp baèng tieàn maø chuyeân gia bieät phaùi seõ nhaän ñöôïc taïi queâ nhaø, phaàn löông cô baûn naày seõ laø cô sôû cho vieäc tính caùc khoaûn phuùc lôïi vaø trôï caáp. Phaàn thuø lao naày thöôøng ñöôïc traû baèng loaïi tieàn
teä baûn xöù cuûa ngöôøi chuyeân gia hoaëc tieàn ñòa phöông nôi hoï laøm vieäc, hoaëc keát hôïp caû hai. Ví duï löông cô baûn cuûa moät quaûn trò gia töø trung caáp trôû leân taïi Hoa Kyø vaøo naêm 1991 khoaûng 125.000 USD/naêm; taïi Nhaät baûn bình quaân laø 129.056 USD/naêm; taïi Ñöùc laø 133.779 USD/naêm (Theo Shawn Tully, “where people live best” Fortune, March 11, 1991, p.46). •
Phuùc lôïi: Laø moät boä phaän raát lôùn trong thuø lao noùi chung. Caùc khoûan phuùc lôïi naày bao goàm caùc chi phí cho y teá, baûo hieåm xaõ hoäi, phí toån cho vieäc höu trí. Khi chi traû nhöõng phí toån naày, coù nhieàu caâu hoûi ñaët ra maø moät MNC caàn phaûi giaûi quyeát: 1. Coù neân duy trì caùc chöông trình phuùc lôïi naày taïi nöôùc chuû nhaø cho caùc chuyeân gia bieät phaùi hay khoâng ? Ñieàu naày ñaëc bieät quan troûng neáu khoaûn naày khoâng ñöôïc xem xeùt nhö laø moät yeáu toá giaõm tröø thueá. 2. Coù neân thöïc hieän caùc khoaûn phuùc lôïi naày theo caùc chöông trình taïi nöôùc khaùch, nôi chuyeân gia bieät phaùi ñang coâng taùc hay khoâng? Vaø neáu coù söï khaùc bieät thì neân giaûi quyeát ra sao? 3. Luaät phaùp cuûa nöôùc khaùch coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán phuùc lôïi cuûa caùc chuyeân gia naày? 4. Vaán ñeà baûo hieåm cuûa chuyeân gia neân thöïc hieän taïi nöôùc nhaø hay nöôùc khaùch?
•
Trôï caáp: Bao goàm caùc loaïi nhö trôï caáp cho chi phí cuoäc soáng nhaèm buø ñaáp söï cheânh leäch veà chi phí cuoäc soáng giöõa nöôùc nhaø vaø nöôùc khaùch nhaèm ñaûm baûo cho chuyeân gia coù moät möùc soáng ngang baèng vôùi ñieàu kieän soáng cuûa hoï khi coøn ôû trong nöôùc. Khoaûn trôï caáp naày bao goàm caùc chi phí cho vieäc taùi ñònh cö, nhaø cöûa, giaùo duïc vaø trôï caáp cho ñieàu kieän khoù khaên. Chi phí cho vieäc taùi ñònh cö thöôøng laø caùc khoaûn: chi phí di chuyeån, vaän chuyeån vaø baûo quaûn haøng hoùa maø ngöôøi chuyeân gia mang theo khi ra nöôùc ngoaøi. Neáu chuyeân gia laø moät quaûn trò gia cao caáp thì chi phínaày coøn bao goàm caùc khoaûn ñaëc quyeàn maø hoï ñöôïc höôûng nhö xe hôi, theû thaønh vieân cuûa caùc caâu laïc boä. Trôï caáp veà nhaø cöûa coù theå thöïc hieän theo nhieàu daïng khaùc nhau. Moät soá coâng ty cung caáp nôi ôû cho chuyeân gia
taïi nöôùc ngoaøi vaø chi traû cho hoï nhöõng phí toån khi söû duïng nhaø. Nhöng cuõng coù coâng ty cung caáp moät khoaûn tieàn nhaø ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc cho chuyeân gia, vaø hoï tö do tìm choå ôû theo yù thích caù nhaân cuûa mình. Moät soá coâng ty giuùp ñôû cho caùc chuyeân gia baùn hoaëc cho thueâ nhaø cuûa hoï khi hoï ñi ra laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi vaø seõ chòu traùch nhieäm trong vieäc oå ñònh nhaø cöûa cuûa hoï khi hoï trôû veà nöôùc…. Trôï caáp veà giaùo duïc seõ ñöôïc aùp duïng cho con cuûa caùc chuyeân gia, chuùng bao goàm: tieàn hoïc phí, leä phí ghi danh, saùch vôõ, chi phí ñi laïi, tieàn phoøng ôû, ñoàng phuïc.. Caùc khoaûn trôï caáp do ñieàu kieän khoù khaên ñöôïc aùp duïng cho nhöõng caù nhaân ñöôïc bieät phaùi ñeán nhöõng nôi coù ñieàu kieän soáng vaø sinh hoïat coøn nhieàu khoù khaên, hoaëc nguy hieåm. Khoaûn trôï caáp naày ñöôïc cung caáp moät laàn hoaëc theo moät tyû leä % so vôùi löông cô baûn (thöôøng 15 – 50 %) •
Chi traû veà thueá thu nhaäp: Coâng ty ña quoác gia thöôøng cung caáp caùc khoaûn chi goïi laø baûo hoä thueá hay caân baèng thueá. Ví duï, neáu moät quaûn trò gia Hoa Kyø ñöôïc phaùi ra nöôùc ngoaøi laømvieäc thì hoï seõ phaûi ñoái maët vôùi hai khoaûn thueá taïi hai nôi: noäp thueá thu nhaäp taïi nöôùc khaùch vaø taïi Hoa Kyø. Theo luaät thueá Hoa Kyø thì möùc thu nhaäp taïi nöôùc ngoaøi ñöôïc khaáu tröø thueá seõ leân ñeán 70.000 USD. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naày, haàu heát caùc MNC ñeàu coù chöông trình caân baèng thueá, theo chöông trình naày, caùc MNC seõ giöõ laïi moät phaàn thu nhaäp cuûa chuyeân gia ñeå laøm nghóa vuï thueá taïi Hoa Kyø vaø coâng ty seõ chòu traùch nhieäm noäp phaàn thueá thu nhaäp taïi nöôùc khaùch cho chuyeân gia bieät phaùi. Moät giaûi phaùp khaùc goïi laø baûo hoä thueá, theo hình thöùc naày thì ngöôøi chuyeân gia chæ chòu traùch nhieäm ñoùng moät möùc thueá baèng ñuùng vôùi möùc maø hoï phaûi noäp tröôùc ñaây taïi nöôùc nhaø, coøn phaàn vöôït troäi thì coâng ty ña quoác gia seõ chòu traùch nhieäm chi traû; neáu phaàn maø hoï chi traû taïi nöôùc ngoaøi thaáp hôn so vôùi phaàn thueá maø hoï phaûi traû trong nöôùc tröôùc ñaây thì hoï ñöôïc thuï höôûng phaàn cheânh leäch ñoù..
III.2/ Khuynh höôùng bieán ñoåi cuûa thuø lao trong giai ñoaïn hieän nay Xeùt veà phöông dieän thuø lao, muïc tieâu cuûa coâng ty ña quoác gia laø phaûi ñaûm baûo ngöôøi chuyeân gia bieät phaùi khoâng phaûi traû theâm baát cöù moät chi phí phaùt sinh taêng theâm naøo khi hoï
ra nöôùc ngoaøi coâng taùc. Caùc khoaûn chi phí nhö thueá thu nhaäp, nhaø cöûa, haøng hoùa vaø dòch vuï, vaø khoaûn ñeå daønh maø ngöôøi chuyeân gia coù ñöôïc khi coâng taùc taïi nöôùc nhaø phaûi baûo ñaûm ñöôïc giöõ nguyeân ngoaøi ra ngöôøi chuyeân gia naày coøn phaûi coù nhöõng khoaûn buø ñaáp theâm khi coâng taùc xa xöù. Chính vì ñieàu naày, taïi Hoa Kyø, xu höôùng hieän nay cuûa caùc MNC Hoa Kyø laø ít khi noù bieät phaùi caùc chuyeân gia nöôùc ngoaøi ra coâng taùc taïi haûi ngoaïi tröø khi nhu caàu ñoù laø raát caàn thieát. Do ñoù nhu caàu söû duïng nguoàn nhaân löïc taïi choå ngaøy caøng taêng leân vaø ñaây laø moät xu höôùng phoå bieán cuûa caùc MNC baát keå thuoäc quoác tòch naøo. IV/ Caùc moái quan heä vôùi caùc toå chöùc lao ñoäng Moät trong nhöõng thaùch thöùc hieän nay ñoái vôùi caùc MNC chính laø vieäc phaûi thöïc hieän moät chieán löôïc nhaân söï quoác teá sao cho phuø hôïp vôùi caùc nhu caàu ña daïng cuûa caùc toå chöùc Coâng Ñoaøn cuûa ngöôøi lao ñoäng treân theá giôùi. Nhöõng söï khaùc bieät giöõa caùc quoác gia veà caùc vaán ñeà nhö kinh teá, chính trò,luaät phaùp laøm cho caùc moái quan heä veà lao ñoäng trôû neân khaùc bieät nhau taïi töøng nöôùc. Do ñoù moät chieán löôïc nhaân söï phuø hôïp vaø coù hieäu quaû taïi moät quoác gia naày coù theå seõ khoâng coù hieäu quaû taïi quoác gia khaùc. Trong vieäc quaûn lyù caùc moái quan heä vôùi ngöôøi lao ñoäng, nhieàu coâng ty ña quoác gia thöôøng keát hôïp caû hai phöông thöùc taäp trung vaø phaân quyeàn. Theo caùch thöùc naày moät soá quyeát ñònh seõ ñöôïc ñeà ra töø trung taâm (MNC) vaø moät soá quyeát ñònh seõ ñöôïc giao cho quaûn trò gia phuï traùch töøng nöôùc thöïc hieän. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc MNC cuûa Hoa Kyø thöôøng thöïc hieän phöông thöùc quaûn lyù taäp trung, trong khi ñoù caùc MNC cuûa Chaâu Aâu thöôøng thöïc hieän vieäc phaân quyeàn khi giaûi quyeát caùc moái quan heä vôùi ngöôøi lao ñoäng. IV.1/ Thöïc tieån veà caùc moái quan heä caùc toå chöùc lao ñoäng hieän nay Thöïc tieån veà caùc moái quan heä vôùi caùc toå chöùc lao ñoäng hieän nay raát ña daïng. ÔÛ caùc quoác gia coù neàn kinh teá maïnh, thoâng thöôøng söùc maïnh cuûa caùc toå chöùc coâng ñoøan khaù lôùn; trong khi ñoù taïi moät soá quoác gia coù neàn kinh teá yeáu keùm thì khaû naêng maëc caû cuûa caùc toå chöùc coâng ñoøan thaáp hôn. Maët khaùc , ôû moät soá quoác gia caùc quoác gia, caùc moái quan heä giöûa coâng ty vôùi ngöôøi lao ñoäng bò chi phoái chaët cheõ bôûi luaät phaùp cuûa nhaø nöôùc sôû taïi, trong khi ñoù taïi moät soá quoác gia khaùc thì vai troø thöông löôïng cuûa coâng
ñoaøn vôùi nghieäp chuû raát lôùn. Coù nhöõng quoác gia thì toå chöùc coâng ñoaøn luoân saún loøng toå chöùc caùc cuoäc baõi coâng hay bieåu tình ñeå maëc caû vôùi chuû doanh nghieäp, nhöng ôù quoác gia khaùc thì toå chöùc coâng ñoaøn thöôøng duøng hình thöùc ñoái thoaïi vôùi nhaø quaûn lyù ñeå tìm moät giaûi phaùp hôïp lyù cho caû ñoâi beân. Söï töông phaûn naày coù theå ñöôïc minh hoïa thoâng qua thöïc tieån ôû hai nöôùc Nhaät Baûn vaø Ñöùc. Taïi Ñöùc: Theo truyeàn thoáng, caùc toå chöùc coâng ñoaøn ôû Ñöùc coù vai troø raát maïnh. Maëc duø chæ coù moät boä phaän khoâng lôùn laém cuûa löïc löôïng lao ñoäng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ, nhöng caùc toå chöùc coâng ñoaøn ñaõ quyeát ñònh khoaûng 90% möùc löông theo töøng loaïi coâng vieäc. Vieäc gia nhaäp coâng ñoaøn mang tính chaát töï nguyeän vaø ôû moåi ngaønh chæ coù moät toå chöùc coâng ñoaøn. Toå chöùc coâng ñoaøn naày seõ thöông thuyeát vôùi hieäp hoäi caùc chuû doanh nghieäp trong ngaønh ñeå kyù caùc thoûa thuaän veà nguyeân taéc treân caùc lónh vöïc chuû yeáu coù lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö : vaán ñeà tieàn löông, ñieàu khoaûn thueâ möôùn lao ñoäng. Neáu coù moät söï baát ñoàng trong quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng, hay vieäc giaûi thích caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng, thì söï baát ñoàng naày seõ ñöôïc giaûi quyeát trong cuoäc hoïp giöûa coâng ty vaø coâng nhaân vôùi söï tham gia cuûa ñaïi dieän coâng ñoaøn hay hoäi ñoàng lao ñoäng (goàm coù ñaïi dieän coâng nhaân vaø ñaïi dieän cho nghieäp chuû). Neáu söï baát ñoàng ñoù vaãn khoâng giaûi quyeát ñöôïc thì söï vieäc seõ ñöôïc chuyeån cho toøa aùn lao ñoäng xöõ lyù vaø ra phaùn quyeát cuoái cuøng. Taïi Nhaät Baûn: Moái quan heä giuûa coâng ñoaøn vaø nhaø quaûn lyù theo truyeàn thoáng luoân laø moät moái quan heä hôïp taùc vì taäp quaùn xaõ hoäi khoâng chaáp nhaän moät söï ñoái ñaàu. Vì theá, maëc duø caùc thoûa thuaän veà lao ñoäng thöôøng mang tính chaát toång quaùt vaø khoâng roõ raøng laém, nhöng nhöõng söï tranh luaän veà caùc baát ñoàng thöôøng ñöôïc giaûi quyeát theo moät tinh thaàn hoøa giaûi. Ñoâi khi ngöôøi ta cuõng caàn moät nhaø trung gian hoøa giaûi caùc baát ñoàng naày, tuy nhieân thôøi gian tranh chaáp thöôøng khoâng keùo daøi laâu. Tình traïng ñình coâng neáu coù cuõng ít keùo daøi hôn moät tuaàn; vaø veà maët luaät phaùp söï tranh chaáp naày vaãn coù theå ñöa ra toøa aùn nhöng thöôøng caû hai phía coâng nhaân vaø nhaø quaûn trò töï giaûi quyeát vôùi nhau thoâng qua thöông löôïng. Caùc toå chöùc coâng ñoaøn cuûa Nhaät Baûn thöôøng hoaït ñoäng tích cöïc vaø soâi ñoäng nhaát vaøo muøa xuaân vaø vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm bôûi vì vaøo hai thôøi ñieåm naày hoï seõ thöông löôïng vôùi giôùi chuû doanh nghieäp veà caùc khoaûn thöôûng. Tuy nhieân caùc hoaït ñoäng naày khoâng taïo ra nhöõng maâu thuaån ñoái ñaàu laãn nhau.
IV.2/ Heä thoáng daân chuû trong ngaønh coâng nghieäp IV.2.1/ Caùc hình thöùc daân chuû trong coâng nghieäp Heä thoáng daân chuû trong ngaønh coâng nghieäp theå hieän quyeàn ñöôïc chæ thò ngöôøi ñaïi dieän cuûa mình tham gia vaøo hoaït ñoäng quaûn trò cuûa coâng ñoaøn vieân. Ngöôøi ñaïi dieän cuûa hoï coù quyeàn tham gia vaøo vieäc ra caùc quyeát ñònh coù lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö treân caùc lónh vöïc nhö: löông, thöôûng, xaùc ñònh tyû leä phaân phoái lôïi nhuaän, thieát laäp caùc quy cheá laøm vieäc, vaán ñeà sa thaûi, keá hoaïch môû roäng hay ñoùng cöûa nhaø maùy. Heä thoáng daân chuû naày ñöôïc thöïc hieän theo caùc hình thöùc khaùc nhau nhö sau: Ñoàng quyeát ñònh (codetermination): Heä thoáng ñoàng quyeát ñònh ñöôïc quy ñònh bôûi luaät phaùp nhaèm cho pheùp ngöôøi lao ñoäng vaø nhaø quaûn trò cuøng tham gia thaûo luaän caùc quyeát ñònh coù tính chaát chieán löôïc tröôùc khi coâng ty ñònh aùp duïng noù. Heä thoáng ñoàng quyeát dònh naày cho pheùp söï tham gia cuûa coâng nhaân vaøo caùc ban giaùm ñoác; hình thöùc naày phoå bieán ôû Chaâu Aâu nhö Aùo, Ñan maïch, Haø Lan, vaø Thuïy Ñieån vaø noù ñöôïc theå cheá hoùa baèng luaät phaùp. Trong moät soá tröôøng hôïp, giôùi coâng nhaân chieám 1/3 gheá ñaïi bieåu trong caùc ban giaùm ñoác. Hoäi ñoàng lao ñoäng: Bao goàm ñaïi dieän cuûa coâng nhaân vaø cuûa caùc quaûn trò gia, hoäi ñoàng naày coù traùch nhieäm giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhö: caùc giaûi phaùp caûi tieán vaø naâng cao keát quaû thöïc hieän coâng vieäc, ñieàu kieän lao ñoäng, an toaøn coâng vieäc. Chuû tòch cuûa hoäi ñoàng naày thöôøng laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa giôùi quaûn trò, tuy nhieân trong moät soá coâng ty thì chuû tòch laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa giôùi coâng nhaân. Nhöõng hoäi ñoàng naày ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû quy ñònh cuûa luaät phaùp hoaëc do söï thöông löôïng giöûa coâng ty vaø ñaïi dieän cuûa giôùi coâng ñoaøn vaø chuùng toàn taïi phoå bieán ôû caùc quoác gia Chaâu Aâu. Quyeàn löïc cuûa caùc hoäi ñoàng naày coù khaùc nhau ôû caùc nöôùc: taïi Ñöùc, Haø Lan, vaø YÙ caùc hoäi ñoàng naày coù quyeàn löïc maïnh hôn taïi caùc nöôùc khaùc nhö Anh, Phaùp.. Tham gia quaûn lyù taïi nôi laøm vieäc (Shop floor participation): thoâng qua caùc hình thöùc nhö laøm phong phuù coâng vieäc, laäp nhoùm chaát löôïng, vaø caùc hình thöùc khaùc cho pheùp coâng nhaân tham gia vaøo quaù trình ra quyeát ñònh trong quaûn trò. Caùc hình thöùc naày cho pheùp coâng nhaân coù cô hoäi nhaän daïng vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán coâng vieäc cuûa hoï.
IV.2.2/ Thöïc tieån cuûa heä thoáng daân chuû ôû caùc nöôùc Ñöùc: Hình thöùc ñoàng quyeát ñònh ñöôïc söû duïng raát roäng raûi taïi quoác gia naày, ñaëc bieät trong ngaønh saûn xuaát theùp vaø oâ toâ. Caùc coâng ty tö nhaân coù töø 2.000 lao ñoäng trôû leân (trong ngaønh theùp chæ caàn 1.000 lao ñoäng) caàn phaûi thieát laäp hoäi ñoàng kieåm soaùt bao goàm caû coâng nhaân vaø giôùi quaûn trò. Hoäi ñoàng naày chòu traùch nhieäm veà caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa coâng ty. Maëc duø hình thöùc ñoàng quaûn trò naày bò pheâ phaùn laø noù coù theå laøm chaäm quaù trình ra quyeát ñònh cuûa coâng ty, tuy nhieân noù toû ra coù hieäu quaû taïi Ñöùc. Ñan Maïch: Heä thoáng daân chuû trong coâng nghieäp taïi Ñan Maïch cho pheùp caùc coâng nhaân tham gia vaøo quaù trình quaûn trò moät caùch giaùn tieáp vaø tröïc tieáp. Hình thöùc tröïc tieáp cho pheùp caùc coâng nhaân trong nhöõng nhoùm laøm vieäc coù moät söï töï chuû nhaát ñònh trong vieäc tìm caùc giaûi phaùp naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, cuõng nhö thöïc hieän lòch trình laøm vieäc. Hình thöùc giaùn tieáp cho pheùp coâng nhaân cöû ngöôøi ñaïi dieän cho hoï tham gia vaøo caùc hoäi ñoàng phoái hôïp hoaït ñoäng giöûa coâng nhaân vaø quaûn trò gia. Nhaät Baûn: Khaùi nieäm veà daân chuû trong coâng nghieäp cuûa Nhaät Baûn khoâng roäng raûi nhö tröôøng hôïp cuûa Chaâu Aâu maø noù ñöôïc thöïc hieän theo ñaëc thuø vaên hoùa rieâng cuûa mình. Caùc coâng nhaân Nhaät Baûn ñöôïc khuyeán khích nhaän daïng caùc vaán ñeà coù lieân quan taïi nôi laøm vieäc cuûa mình nhaèm gia taêng naêng suaát vaø chaát löôïng. Khi nhöõng vaán ñeà naày ñöôïc ñeà xuaát leân caùc caáp quaûn trò, hoï seõ xem xeùt moät caùch côûi môû ñeå thöïc hieän. Vai troø cuûa coâng ñoaøn haàu nhö khoâng coù trong vieäc phaùt trieån heä thoáng daân chuû trong coâng nghieäp. V/ Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc nhaân söï quoác teá V.1/ Ñaøo taïo ngoân ngöõ: Maëc duø tieáng Anh laø loaïi ngoân ngöõ chuû yeáu trong hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá, tuy nhieân vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ baûn xöù cho caùc chuyeân gia bieät phaùi laø moät yeâu caàu raát quan troïng vì nhöõng lôïi ích sau ñaây: •
Cho pheùp quaûn trò gia giao tieáp moät caùch coù hieäu quaû vôùi ñoàng nghieäp, coâng nhaân cuõng nhö caùc nhaø cung caáp vaø khaùch haøng.
•
Kieåm soaùt hoaït ñoäng caïnh tranh moät caùch coù hieäu quaû nhôø vaøo vieäc naém baét ñöôïc nhöõng thoâng tin caàn thieát treân baùo chí cuûa ngöôøi baûn xöù. Caùc MNC thöôøng ñaët cô sôû cuûa mình gaàn vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu bôûi vì nhöõng thaønh töïu môùi veà khoa hoïc kyõ thuaät cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh naày thöôøng ñöôïc ñaêng taûi treân caùc baùo chí ñòa phöông cuõng nhö töø caùc nguoàn khaùc vôùi ngoân ngöõ baûn xöù
•
Cho pheùp chuyeân gia bieät phaùi coù theå tuyeån duïng nhöõng taøi naêng ngöôøi baûn xöù vaø thieát laäp caùc moái quan heä toát vôùi caùc cô quan baûn xöù. Ví duï chi nhaùnh cuûa coâng ty IBM taïi Nhaät Baûn ñaõ thueâ khoûang 30% nhaø nghieân cöùu Nhaät Baûn töø caùc tröôøng ñaïi hoïc hay caùc coâng ty baûn xöù.
•
Ñaøo taïo ngoân ngöõ cho pheùp caùc chuyeân gia naém baét ñöôïc vaên hoùa cuûa nöôùc khaùch vaø hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng kinh doanh taïi ñoù. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc chuyeân gia bieät phaùi Hoa Kyø thöôøng khoâng chuù taâm ñeán vieäc hoïc moät ngoân ngöõ thöù hai. Trong khi ñoù caùc quaûn trò gia töø caùc nöôùc Nam Myõ, Chaâu Aâu, vaø Nhaät Baûn raát chuù troïng ñeán vieäc hoïc vaø söû duïng moät ngoân ngöõ khaùc.
V.2/ Ñieàu chænh veà vaên hoùa: Ñi keøm vôùi vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ cho chuyeân gia bieät phaùi thì vieäc huaán luyeän cho caùc chuyeân gia naày thoâng hieåu veà vaên hoùa taïi nöôùc hoï kinh doanh laø moät yeâu caàu raát böùc thieát. Coù ba caùch tieáp caän vaán ñeà naày. Caùch thöù nhaát chính laø vieäc thieát keá caùc chöông trình ñaøo taïo laøm cho caùc chuyeân gia naém baét ñöôïc heä thoáng tieâu chuaån giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa cuõng nhö caùc toå chöùc vaên hoùa taïi quoác gia maø hoï coâng taùc. Caùch tieáp caän naày ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc chöông trình ñaøo taïo chính thöùc hoaëc gaëp maët vaø trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia vöøa trôû veà töø quoác gia maø chuyeân gia bieät phaùi naày saép qua coâng taùc. Caùc tieáp caän thöù hai chính laø vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ baûn xöù cho caùc quaûn trò gia vaø cho pheùp hoï ñi thöïc teá taïi quoác gia maø hoï kinh doanh. Caùch thöù ba chính laø vieäc thöïc hieän chöông trình ñoàng hoùa veà vaên hoùa. Caùch tieáp caän naày tuy toán keùm nhöng thöôøng ñem laïi moät hieäu quaû cao. Ñoàng hoaù veà vaên hoùa laø moät kyõ thuaät hoïc taäp theo moät chöông trình ñaõ hoaïch ñònh tröôùc nhaèm giuùp cho moät ngöôøi trong moät neàn vaên hoùa khaùc coù theå thaám nhuaàn caùc yeáu
toá cô baûn cuûa moät neàn vaên hoùa nhö thaùi ñoä, caûm nhaän, phong tuïc, taäp quaùn, vaø tieâu chuaån giaù trò cuûa quoác gia ñoù. Töø söï thoâng hieåu naày hoï seõ coù caùch caûm nhaän vaán ñeà, suy nghó vaø haønh ñoäng nhö ngöôøi baûn xöù. Caùch hoïc taäp naày thöôøng ñöôïc tieán haønh theo moät quy taéc nhö sau: hoïc vieân seõ ñöôïc yeâu caàu ñoïc moät trích ñoaïn trong ñoù theå hieän moät söï caûm nhaän hay moät vaán ñeà öùng xöû trong vaên hoùa, sau ñoù hoïc vieân seõ choïn caùch giaûi thích ñieàu gì ñaõ xaåy ra? vaø taïi sao nhö vaäy? Neáu caâu traû lôøi cuûa hoïc vieân laø chính xaùc thì hoï seõ ñöôïc ñoïc tieáp moät trích ñoaïn. Neáu caâu traû lôøi cuûa hoï sai thì hoï ñöôïc yeâu caàu ñoïc laïi trích ñoaïn mooät laàn nöõa vaø choïn moät caâu traû lôøi khaùc (moåi trích ñoaïn seõ ñöôïc thieát keá nhieàu caâu traû lôøi khaùc nhau nhöng chæ coù moät caâu ñuùng). Chöông trình hoïc taäp ñoàng hoùa veà vaên hoùa söû duïng caùc trích ñoaïn veà moät tình huoáng coù tính chaát chuaån hoùa vaø phoå bieán laøm cô sôû cho vieäc ñaøo taïo. Caùc tình huoáng naày laø nhöõng tình huoáng thöïc teá maø chuyeân gia bieät phaùi seõ ñoái maët khi sang coâng taùc ôû nöôùc ñaõ ñöôïc chæ ñònh; vaø caùc chuyeân gia bieät phaùi neáu khoâng naém vöõng veà vaên hoùa cuûa nöôùc baûn xöù ñoù thì hoï seõ traû lôøi sai ngay. Caùc tình huoáng naày thöôøng ñöôïc soaïn thaûo bôûi caùc chuyeân gia bieät phaùi taïi quoác gia ñoù vaø hieän taïi hoï ñaõ hoài höông V.3/ Xem xeùt phí toån veà vieäc cöû caùc chuyeân gia bieät phaùi Caùc MNC hieän nay ñang baét ñaàu ñaùnh giaù moät caùch caån thaän veà chi phí cho vieäc phaùi caùc chuyeân gia ra nöôùc ngoaøi cuõng nhö phí toån phaûi boû ra ñeå duy trì caùc chuyeân gia coù taøi naêng trong hoïat ñoäng kinh doanh ôû haûi ngoaïi. Phí toån cho moät quaûn trò gia bieán ñoåi raát nhieàu theo khu vöïc. ÔÛ moät soá quoác gia phí toån cho vieäc soáng vaø laøm vieäc cuûa moät chuyeân gia thì raát cao so vôùi nôi khaùc. Ví duï taïi Hoa Kyø thì thöïc phaåm seõ reõ hôn soù vôùi Nhaät Baûn, Ñöùc, hoaëc Anh quoác. Do ñoù caùc MNC tröôùc khi ñònh phaùi moät chuyeân gia ra nöôùc ngoaøi, hoï phaûi xem xeùt chi phí trong hai tröôøng hôïp: hoaëc phaùi chuyeân gia bieät phaùi hoaëc söû duïng nguoàn nhaân löïc taïi choå. Moät khuynh höôùng phoå bieán hieän nay nöõa ñoù laø chi phí thueâ vaø duy trì caùc quaûn trò gia cao caáp hieän nay thì raát cao vaø coù xu höôùng tieáp tuïc taêng leân; do ñoù nhieàu coâng ty ña quoác gia choïn giaûi phaùp chuyeân moân hoùa caùc quaûn trò gia cho töøng khu vöïc vaø coá gaéng keùo daøi hôïp ñoàng vôùi nhöõng quaûn trò gia naày. Caùch laøm naày toû ra ít toán keùm hôn vieäc phaûi duy chuyeån quaûn trò gia töø moät khu vöïc ñòa lyù naày sang khu vöïc khaùc.
duïng chuyeân gia, quaûn trò gia ngöôøi baûn xöù hoaëc nhöõng ngöôøi ñeán töø moät quoác gia thöù ba (dó nhieân phaûi am hieåu veà ngoân ngöõ vaø taäp quaùn nöôùc ñang coù cô sôû kinh doanh) ngaøy caøng phoå bieán. Ví duï trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc coâng ty cuûa Hoa Kyø thöôøng söû duïng caùc quaûn trò gia ngöôøi Anh hay Scottland sang laøm vieäc taïi caùc nöôùc tröôùc ñaây laø thuoäc ñòa cuûa Anh nhö Jamaica, Taây aán, vaø Keynia. I.Tuyeån choïn nhaân söï vaø vaán ñeà hoài höông cho caùc chuyeân gia bieät phaùi Hai thaùch thöùc quan troïng trong vaán ñeà quaûn trò nguoàn nhaân löïc maø caùc coâng ty ña quoác gia thöôøng gaëp phaûi ñoù laø vieäc laøm theá naøo ñeå choïn löïa ñöôïc nhöõng con ngöôøi coù ñuû phaåm chaát vaø naêng löïc ñeå thöïc hieän hoïat ñoäng kinh doanh ôû haûi ngoaïi,vaø cheá ñoä cuõng nhö caùch thöùc söû duïng caùc chuyeân gia hoài höông sau moät thôøi gian hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi. I.1/ Caùc tieâu chuaån tuyeån choïn vaø quy trình tuyeån choïn Caùc tieâu chuaån tuyeån choïn theå hieän nhöõng nhaân toá maø caùc MNc söû duïng ñeå xem xeùt phaåm chaát cuûa nhaân vieân coù phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh taïi moät nöôùc naøo ñoù. Nhhìn chung caùc tieâu chuaån cô baûn thöôøng ñöôïc söû duïng phaûi xem xeùt caû hai yeáu toá veà caù nhaân vaø gia ñình. •
Khaû naêng ñieàu chænh vôùi söï thay ñoåi veà vaên hoùa: Moät trong nhöõng tieâu chuaån haøng ñaàu khi choïn nhaân vieân kinh doanh taïi thò tröôøng haûi ngoaïi ñoù laø khaû naêng ñieàu chænh vôùi nhöõng söï thay ñoåi veà vaên hoùa. Nhöõng nghieân cöùu veà vaán ñeà naày cho thaáy raèng ngay töø ban ñaàu, caùc quaûn trò gia thöôøng saún loøng vaø nhieät tình coâng taùc khi ñöôïc bieät phaùi ra nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân, sau moät vaøi thaùng, caùc quaûn trò gia naày thöôøng bò shoác tröôùc moät moâi tröôøng vaên hoùa khaùc bieät, vaø nhö vaäy hieäu suaát laøm vieäc cuûa hoï seõ bò suy giaõm. Tuy nhieân, khi ngöôøi quaûn trò gia naày tieáp tuïc coâng taùc ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi thì möùc ñoä thoûa maõn vaø höùng thuù vôùi coâng vieäc ngaøy caøng taêng leân. Torbiorn (1982) trong moät coâng trình nghieân cöùu cuûa mình ñaõ chæ ra raèng vaøo sau moät naêm thì haàu heát caùc quaûn trò gia ñaõ vöôït qua nhöõng phaûn öùng shoác do dò bieät veà vaên hoùa vaø baét ñaàu quen daàn vôùi moâi tröôøng laøm vieäc ôû haûi ngoaïi. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ laøm vieäc töø 2 naêm trôû leân, Torbiorn nhaän thaáy raèng söï thoûa maõn vôùi coâng vieäc cao leân vaø ngaøy caøng gia
taêng. Caùc nhaø nghieân cöùu khaùc cuõng nhaän thaáy raèng nam giôùi thöôøng ñieàu chænh nhöõng söï khaùc bieät veà vaên hoùa nhanh hôn nöõ giôùi, vaø nhöõng ngöôøi ôû ñoä tuoåi treân 35 thöuôøng theå hieän möùc ñoä thoûa maõn vôùi coâng vieäc cao hôn sau moät naêm laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi. Ñeå ñaùnh giaù moät caù nhaân coù khaû naêng ñieàu chænh vôùi nhöõng söï thay ñoåi veà vaên hoùa cao hay thaâp, caùc MNC thöôøng xem xeùt moät soá yeáu toá sau ñaây:(i) Kinh nghieäm laøm vieäc taïi moät vaøi neàn vaên hoùa khaùc nhau; (ii) Traûi qua caùc chuyeán du lòch ôû caùc nöôùc khaùc nhau;(iii) Kieán thöùc vaø khaû naêng söû duïng caùc ngoân ngöõ; (iv) Khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà khaùc nhau trong caùc boái caûnh khaùc nhau; (v) Khaû naêng nhaïy caûm vôùi yeáu toá moâi tröôøng. •
Söï töï tin: Cho pheùp öùng cöû vieân coù theå laøm vieäc ñoäc laäp vaø töï ra caùc quyeát ñònh trong ñieàu kieän khoâng coù söï höôùng daån kòp thôøi cuûa caáp treân. Söï töï tin naày ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua kinh nghieäm coâng taùc trong lónh vöïc ñöôïc phaân coâng, vai troø ñaûm nhaän caùc döï aùn ñoäc laäp, thoùi quen, sôû thích…
•
Tuoåi taùc, kinh nghieäm, vaø trình ñoä giaùo duïc: Kinh nghieäm cho thaáy caùc quaûn trò gia treû tuoåi thöôøng haêm hôû khi nhaän nhieäm vuï coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi, vaø hoï mong muoán hoïc taäp caùc kinh nghieäm soáng vaø laøm vieäc taïi moät moâi tröôøng vaên hoùa khaùc, trong khi ñoù caùc quaûn trò gia coù tuoåi thöôøng coù nhieàu kinh nghieäm vaø chính chaén hôn khi thöïc hieän caùc nhieäm vuï quoác teá. Do ñoù ñeå keát hôïp caû hai öu ñieåm cuûa hai nhoùm naày, ngöôøi ta thöôøng phaùi caû hai cuøng thöïc hieän nhieäm vuï ñeå hoï coù theå hoïc taäp caùc öu ñieåm cuûa nhau. Moät soá MNC tin raèng vieäc coù baèng caáp ñaïi hoïc, vaø toát nhaát laø baèng cao hoïc laø moät tieâu chuaån quan troïng ñoái vôùi moät quaûn trò gia quoác teá. Tuy nhieân vaãn khoâng coù moät söï thoáng nhaát giöõa caùc MNC veà vaán ñeà naày, caùc MNCs baùn caùc saûn phaåm mang tính kyõ thuaät thöôøng yeâu caàu caùc öùng vieân phaûi coù baèng caáp veà kyõ thuaät; trong khi ñoù moät soá coâng ty khaùc cho raèng trình ñoä giaùo duïc cao cuûa quaûn trò gia cho pheùp hoï coù moät suy nghó logic, moät taàm nhìn roäng hôn, vaø coù tö töôûng saùng taïo hôn, do ñoù nhöõng coâng ty naày thöôøng öa thích nhöõn ngöôøi coù baèng caáp trong lónh vöïc vaên chöông, ngheä thuaät. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng nhaát maø moïi MNC thöôøng chaáp nhaän vôùi nhau ñoù laø caùc öùng vieân beân caïnh moät baèng ñaïi hoïc chuyeân ngaønh thì caàn phaûi coù baèng thaïc syõ veà quaûn trò kinh doanh
•
Söùc khoûe vaø tình traïng gia ñình: Ñieàu kieän söùc khoûe veà theå chaát vaø taâm lyù cho pheùp nhaân vieân coù theå thöïc hieän nhieäm vuï cuûa mình trong moät moâi tröôøng khaùc bieät, coù söùc eùp cao hôn taïi queâ nhaø. Tình traïng gia ñình cuõng coù taùc ñoäng ñeán naêng suaát vaø hieäu naêng laøm vieäc cuûa caùc vieân chöùc quaûn trò. Moät ñôøi soáng gia ñình khoâng haïnh phuùc seõ coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán naêng suaát laøm vieäc cuûa caùc quaûn trò gia. Moät cuoäc ñieàu tra cuûa caùc coâng ty ña quoác gia cuûa Hoa Kyø ñaõ chæ ra lyù do cô baûn cho söï thaát baïi cuûa caùc chuyeân gia xa xöù ñoù chính laø khaû naêng khoâng thích öùng vôùi söï thay ñoåi veà moâi tröôøng vaên hoùa cuûa ngöôøi hoân phoái vôùi hoï. Vì lyù do naày, moät soá coâng ty thöôøng tieán haøn phoûng vaán caû öùng vieân vaø ngöôøi hoân phoái cuûa hoï tröôùc khi quyeát ñònh coù neân phaùi hoï ra nöôùc ngoaøi hay khoâng
•
Ñoäng löïc laøm vieäc vaø naêng löïc laõnh ñaïo: Söï saún loøng laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi vaø söï theo ñuoåi coâng vieäc ñeán cuøng coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán keát quaû coâng vieäc cuûa nhaø quaûn trò. Ñoäng löïc laøm vieäc naày bao goàm: tinh thaàn maïo hieåm, tinh thaàn tieân phong trong coâng vieäc, khaùt voïng tìm kieám moät cô hoäi theå hieän naêng löïc baûn thaân, cô hoäi ñeå ñaït söï thaêng tieân. Vieäc kieåm tra naêng löïc laõnh ñaïo cuûa öùng vieân khi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi cuõng laø moät yeâu caàu quan troïng vì phaàn lôùn caùc chuyeân gia laø nhöõng quaûn trò gia töø caáp trung trôû leân cho neân hoï phaûi thöïc hieän coâng vieäc laõnh ñaïo nhaân vieân döôùi quyeàn. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cho tieàm naêng laõnh ñaïo bao goàm: söï chính chaén, khaû naêng kìm giöõ caûm xuùc, khaû naêng truyeàn thoâng, coù oùc saùng kieán, vaø naêng löïc saùng taïo.
•
Quy trình tuyeån choïn: Söû duïng hai hình thöùc cô baûn laø phoûng vaán tröïc tieáp vaø ra baøi kieåm tra traéc nghieäm. Tuy nhieân phöông thöùc cho pheùp coù keát quaû toát nhaát thöôøng laø phoûng vaán tröïc tieáp (keå caû öùng cöû vieân vaø ngöôøi hoân phoái cuûa öùng cöû vieân ñoù).
I.2/ Vaán ñeà hoài höông cho caùc chuyeân gia Ñoái vôùi nhieàu coâng ty ña quoác gia, thôøi gian bieät phaùi cuûa caùc chuyeân gia thöôøng laø 2 – 3 naêm, maëc duø moät soá coâng ty thöôøng khuyeán khích nhaân vieân cuûa hoï choïn vieäc bieät phaùi coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi nhö laø moät ngheà nghieäp suoát ñôøi cuûa hoï, nhöng ñieàu naày khaù khoù khaên. Vì vaäy vaán ñeà hoài höông cuûa caùc chuyeân gia bieät phaùi caàn phaûi ñaët ra
I.2.1/ Lyù do cuûa vieäc hoài höông: (i) Kyø haïn coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi theo hôïp ñoàng ñaõ heát; (ii) Mong muoán cuûa chuyeân gia laø con caùi cuûa hoï ñöôïc ñaøo taïo taïi queâ höông cuûa hoï; (iii) Söï khoâng thoûa maûn cuûa caùc chuyeân gia khi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi; (iv) Keát quaû thöïc hieän coâng vieäc cuûa chuyeân gia taïi nöôùc ngoaøi thì quaù keùm. I.2.2/ Hoaït ñoäng taùi ñieàu chænh: Maëc duø nhieàu chuyeân gia xa xöù mong muoán trôû veà nöôùc nhöng moät soá laïi thaát voïng khi trôû laïi queâ nhaø. Ñieàu naày do moät soá lyù do nhö: (i) Hoï khoâng coù ñöôïc moät quyeàn löïc vaø vò trí cao nhö khi hoï coøn ôû nöôùc ngoaøi; (ii) Moät soá chuyeân gia caûm thaáy raèng coâng ty khoâng ñaùnh giaù cao nhöõng kinh nghieäm coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi cuûa hoï vaø nhö vaäy thôøi gian coâng coâng taùc taïi nöôùc ngoaøi cuûa hoï döôøng nhö bò laõng phí xeùt veà phöông dieän thaêng tieán trong ngheà nghieäp; (iii) Coâng ty khoâng coù keá hoaïch söû duïng nguoàn nhaân löïc coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi trôû veà. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy thôøi gian coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi caøng laâu thì thì nhöõng khoù khaên maø ngöôøi chuyeân gia hoài höông gaëp phaûi caøng lôùn. Beân caïnh nhöõng nguyeân nhaân ñaõ neâu ôû treân, nhöõng ngöôøi naày coøn gaëp nhöõng khoù khaê nhö: hoï khoâng ñöôïc nhieàu ngöôøi taïi coâng ty meï bieát ñeán; coâng vieäc cuõ cuûa hoï ñaõ khoâng coøn nöûa hoaëc ñaõ coù moät söï thay doåi raát lôùn; söï aùp duïng nhöõng tieán boä kyû thuaät môùi taïi coâng ty meï ñaõ khieán nhöõng kyû naêng vaø kieán thöùc cuûa hoï trôû neân loåi thôøi. Caùc nghieân cöùu veà vaán ñeà naày ñaõ cho moät keát luaän raèng, caùc chuyeân gia hoài höông chæ coù theå hoaït ñoäng moät caùch ñaày ñuû naêng löïc vaø hieäu quaû cuûa mình sau moät khoaûng thôøi gian töø 6 – 12 thaùng. I.2.3/ Chieán löôïc ñieàu chænh: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc MNC ñaõ ñeà xuaát nhieàu giaûi phaùp ñeå giaõm bôùt caùc khoù khaên cho caùc chuyeân gia hoài höông. Caùc giaûi phaùp naày ñöôïc goïi laø caùc chieán löôïc chuyeån ñoåi nhaèm giuùp cho caùc chuyeân gia naày traùnh nhöõng thieät thoøi khi veà nöôùc. Caùc noäi dung cuûa chieán löôïc ñieàu chænh bao goàm • Thieát laäp caùc thoûa thuaän hoài höông: Ghi roõ thôøi gian coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi laø bao laâu vaø coâng vieäc seõ laøm sau khi trôû veà nöôùc laø gì. Thoûa thuaän naày khoâng ghi roõ vò trí vaø tieàn löông maø chuyeân gia naày seõ nhaän ñöôïc khi trôû veà nhöng noù phaûi ñaûm baûo cho ngöôøi lao ñoäng noät vò trí
vaø thu nhaäp toái thieåu phaûi baèng vôùi nhöõng gì maø hoï nhaän ñöôïc khi ôû nöôùc ngoaøi. •
Thueâ hoaëc duy trì hôïp ñoàng thueâ nhaø cuûa chuyeân gia bieät phaùi: Ñieàu naày baûo ñaûm cho chuyeân gia bieät phaùi coù theå yeân taâm veà nôi cö truù vaø xoùa ñi nhöõng ruõi ro veà vaán ñeà giaù nhaø cöûa seõ gia taêng khi hoï veà nöôùc.
•
Phaân coâng caùc quaûn trò gia cao caáp thöïc hieän chöùc naêng theo doõi vaø baûo trôï cho chuyeân gia bieät phaùi, nhö vaäy khi ngöôøi naày trôû veà theo ñuùng lòch trình thì ngöôøi quaûn trò gia naày seõ tieán haønh caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå ñaûm baûo moät vò trí töông xöùng cho hoï. Giaûi phaùp naày thöôøng ñöôïc coâng ty IBM vaø Union Carbide thöïc hieän.
•
Thieát laäp moät moái quan heä truyeàn thoâng vôùi chuyeân gia bieät phaùi nhaèm ñaûm baûo cho hoï coù thoâng tin veà nhöõng gì ñang xaåy ra taïi queâ nhaø, vaø nhö vaäy hoï seõ khoâng nhöõng khoâng bôõ ngôõ khi veà queâ nhaø tieáp nhaän trôû laïi coâng vieäc maø hoï coøn coù caûm giaùc raèng mình luoân laø moät thaønh vieän ñöôïc toå chöùc quan taâm.
Nhöõng chieán löôïc naày luoân ñöôïc caùc coâng ty haøng ñaàu cuûa Hoa Kyø, Chaâu Aâu, Nhaät Baûn, vaø Autralia thöïc hieän. Ba giaûi phaùp maø caùc coâng ty naày thöôøng thöïc hieän ñoù laø: (i) Thöïc hieän vieäc phaân coâng caùc quaûn trò gia cao caáp baûo trôï cho chuyeân gia bieät phaùi theo hình thöùc 1 keøm 1; (ii) Thieát laäp moät boä phaän rieâng bieät chòu traùch nhieäm giaûi quyeát caùc yeâu caàu cho chuyeân gia xa xöù; (iii) Duy trì nhöõng moái quan heä thöôøng xuyeân giöõa chuyeân gia vaø vaên phoøng chính cuûa MNC. II. Ñaøo taïo vaø phaùt trieån Ñaøo taïo laø moät quaù trình nhaèm thay ñoåi haønh vi vaø thaùi ñoä cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm cho hoï gia taêng khaû naêng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu ; coøn vieäc phaùt trieån caùc kyõ naêng quaûn trò laø moät quaù trình laøm cho quaûn trò gia thu nhaän ñöôïc nhöõng kyõ naêng, kinh nghieäm, vaø thaùi ñoä caàn thieát maø hoï caàn coù ñeå trôû thaønh hay duy trì vai troø laõnh ñaïo moät caùch thaønh coâng. Caùc chöông trình ñaøo taïo ñöôïc thieát keá nhaèm cung caáp cho nhöõng ngöôøi thöïc hieän nhieäm vuï ôû nöôùc ngoaøi naém baét ñöôïc nhöõng thoâng tin coù lieân quan ñeán quoác gia maø hoï laøm vieäc veà caùc vaán ñeà nhö: taäp quaùn, thoùi quen, vaên hoùa… Rieâng caùc chöông trình phaùt trieån kyõ naêng quaûn trò seõ giuùp cho quaûn trò gia caûi tieán naêng löïc laõnh ñaïoo, caäp nhaät caùc
phöông thöùc quaûn trò môùi nhaát, gia taêng hieäu quaû thöïc hieän coâng vieäc, vaø duy trì möùc ñoä thoûa maõn vôùi coâng vieäc. II.1 Caùc loïai hình ñaøo taïo Coù hai loaïi hình ñaøo taïo ñöôïc caùc coâng ty ña quoác gia söû duïng: ñaøo taïo theo chöông trình ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø ñaøo taïo theo theo yeâu caàu. II.1.1/ Ñaøo taïo theo chöông trình Ñaøo taïo theo chöông trình nhaèm cung caáp caùc kieán thöùc toång quaùt maø quaûn trò gia ôû khaép nôi treân theá giôùi ñeàu caàn thieát. Vieäc ñaøo taïo theo chöông trình nhaèm naâng cao caùc kyõ naêng löôïng hoùa cuõng nhö cung caáp caùc kieán thöùc veà haønh vi trong quaûn trò maø moïi quaûn trò gia ôû caùc ngaønh ñeàu caàn thieát. Beân caïnh ñoù, loaïi hình ñaøo taïo naày coøn cung caáp caùc kyõ naêng truyeàn thoâng, ñoäng vieân, laõnh ñaïo. Baèng vieäc ñaøo taïo theo chöông trình, caùc kyõ naêng , khaùi nieäm chuaån hoùa trong quaûn trò seõ ñöôïc cung caáp cho caùc quaûn trò gia. Nhöõng kieán thöùc naày seõ laøm neàn taûng cho hoï khi tham gia caùc khoùa ñaøo taïo theo yeâu caàu coâng vieäc. II.2/ Ñaøo taïo theo yeâu caàu Ñöôïc thieát keá nhaèm thoûa maõn moät yeâu caàu ñaëc thuø cuûa nhaø quaûn trò vaø thoâng thöôøng chuùng bao goàm moät löôïng kieán thöùc lôùn coù lieân quan ñeán vaên hoùa taïi nôi maø ngöôøi chuyeân gia ñoù ñöôïc phaùi ñeán. Hình thöùc naày ñöôïc söû duïng phoå bieán taïi nhöõng coâng ty lôùn. Noäi dung ñaøo taïo nhaèm cung caáp cho caùc quaûn trò gia naém baét ñöôïc trieát lyù cuoäc soáng cuûa daân toäc, chuaån möïc ñaïo ñöùc trong xaõ hoäi, thaùi ñoä, vaø caùc tieâu chuaån giaù trò ñoái vôùi coâng vieäc. Thoâng thöôøng chöông trình ñaøo taïo naày ñöôïc cung caáp cho nhöõng quaûn trò gia saép söûa nhaän nhieäm vuï ôû nöôùc ngoaøi, tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp thì noù ñöôïc thöïc hieän taïi ngay quoác gia maø chuyeân gia ñang laøm vieäc. Chöông trình ñaøo taïo daïng naày thöôøng ñöôïc thieát keá thaønh 6 chuyeân ñeà phoå bieán nhaát nhö sau: • •
Ñaøo taïo toång quan veà moâi tröôøng: vò trí ñòa lyù, khí haäu, ñieàu kieän nhaø ôû, tröôøng hoïc. Ñaøo taïo ñònh höôùng veà vaên hoùa ñeå nhaø quaûn trò laøm quen vôùi nhöõng ñònh cheá veà vaên hoùa, vaø nhöõng tieâu chuaån giaù trò thoáng trò trong xaõ hoäi maø hoï ñang kinh doanh.
• • • •
Ñaøo taïo hoäi nhaäp veà vaên hoùa giuùp cho nhaø quaûn trò öùng xöû thích hôïp trong moâi tröôøng ña vaên hoùa. Ñaøo taïo veà ngoân ngöõ. Ñaøo taïo söï nhaïy caûm trong vaên hoùa ñeå caùc chuyeân gia coù nhöõng söï öùng xöû thích hôïp. Ñaøo taïo kinh nghieäm theo daïng ñi thöïc teá qua caùc tour du lòch hoaëc cho laøm vieäc chung vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc neàn vaên hoùa maø hoï phaûi hoäi nhaäp.
Thoâng thöôøng, caùc MNC söû duïng keát hôïp caùc daïng ñaøo taïo neâu treân cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá cuûa chuyeân gia ñöôïc phaùi ñi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi. Ví duï coâng ty Underwriters laboratories Inc. ñaõ thieát keá moät chöông trình ñaøo taïo hai ngaøy cho caùc nhaân vieân coù moái quan heä tieá xuùc vôùi caùc khaùch haøng Nhaät Baûn taïi thò tröôøng Hoa Kyø. Chöông trình bao goàm caùc baøi giaûng ngaén veà nhieàu chuû ñeà, töø vieäc giôùi thieäu trong giao tieáp cho ñeán phöông thöùc trao quaø taëng nhö theá naøo cho phuø hôïp. Caùc kyõ thuaät aùp duïng trong ñaøo taïo cuõng raát ña daïng: baøi gæang, tình huoáng, cho ñoùng vai troø thöïc teá (role playing), söû duïng ngoân ngöõ , caùc baøi kieåm tra ngaén. III. Thuø lao cho caùc chuyeân gia Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vaán ñeà thuø lao cho caùc chuyeân gia trôû thaønh moät vaán ñeà quan troïng trong lónnh vöïc quaûn trò nguoàn nhaân löïc quoác teá. Ñieàu naày moät maët xuaát phaùt töø vieäc caùc coâng ty ña quoác gia mong muoán tìm kieám nhöõng chuyeân gia coù khaû naêng vaø naêng löïc cao nhaát ñeå laøm vieäc cho mình, maët khaùc hoï laïi muoán kieåm soaùt chaët phí toån ñeå gia taêng lôïi nhuaän; vaø roõ raøng hai muïc tieâu naày khoù coù theå ñaït ñoàng thôøi vôùi nhau. III.1/ Caùc thaønh phaàn cuûa thuø lao Thuø lao cho moät chuyeân gia quoác teá thöôøng bao goàm ba khoaûn : löông cô baûn, phuùc lôïi, vaø trôï caáp. Tuy nhieân ngoaøi ba khoaûn naày ra MNC coøn phaûi chi cho caùc khoaûn nhö thueá thu nhaäp hoaëc ñaûm baûo söï ngang baèng veà thueá cho chuyeân gia ôû haûi ngoaïi cuõng nhö ôû trong nöôùc. •
Löông cô baûn: laø phaàn thu nhaäp baèng tieàn maø chuyeân gia bieät phaùi seõ nhaän ñöôïc taïi queâ nhaø, phaàn löông cô baûn naày seõ laø cô sôû cho vieäc tính caùc khoaûn phuùc lôïi vaø trôï caáp. Phaàn thuø lao naày thöôøng ñöôïc traû baèng loaïi tieàn
teä baûn xöù cuûa ngöôøi chuyeân gia hoaëc tieàn ñòa phöông nôi hoï laøm vieäc, hoaëc keát hôïp caû hai. Ví duï löông cô baûn cuûa moät quaûn trò gia töø trung caáp trôû leân taïi Hoa Kyø vaøo naêm 1991 khoaûng 125.000 USD/naêm; taïi Nhaät baûn bình quaân laø 129.056 USD/naêm; taïi Ñöùc laø 133.779 USD/naêm (Theo Shawn Tully, “where people live best” Fortune, March 11, 1991, p.46). •
Phuùc lôïi: Laø moät boä phaän raát lôùn trong thuø lao noùi chung. Caùc khoûan phuùc lôïi naày bao goàm caùc chi phí cho y teá, baûo hieåm xaõ hoäi, phí toån cho vieäc höu trí. Khi chi traû nhöõng phí toån naày, coù nhieàu caâu hoûi ñaët ra maø moät MNC caàn phaûi giaûi quyeát: 1. Coù neân duy trì caùc chöông trình phuùc lôïi naày taïi nöôùc chuû nhaø cho caùc chuyeân gia bieät phaùi hay khoâng ? Ñieàu naày ñaëc bieät quan troûng neáu khoaûn naày khoâng ñöôïc xem xeùt nhö laø moät yeáu toá giaõm tröø thueá. 2. Coù neân thöïc hieän caùc khoaûn phuùc lôïi naày theo caùc chöông trình taïi nöôùc khaùch, nôi chuyeân gia bieät phaùi ñang coâng taùc hay khoâng? Vaø neáu coù söï khaùc bieät thì neân giaûi quyeát ra sao? 3. Luaät phaùp cuûa nöôùc khaùch coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán phuùc lôïi cuûa caùc chuyeân gia naày? 4. Vaán ñeà baûo hieåm cuûa chuyeân gia neân thöïc hieän taïi nöôùc nhaø hay nöôùc khaùch?
•
Trôï caáp: Bao goàm caùc loaïi nhö trôï caáp cho chi phí cuoäc soáng nhaèm buø ñaáp söï cheânh leäch veà chi phí cuoäc soáng giöõa nöôùc nhaø vaø nöôùc khaùch nhaèm ñaûm baûo cho chuyeân gia coù moät möùc soáng ngang baèng vôùi ñieàu kieän soáng cuûa hoï khi coøn ôû trong nöôùc. Khoaûn trôï caáp naày bao goàm caùc chi phí cho vieäc taùi ñònh cö, nhaø cöûa, giaùo duïc vaø trôï caáp cho ñieàu kieän khoù khaên. Chi phí cho vieäc taùi ñònh cö thöôøng laø caùc khoaûn: chi phí di chuyeån, vaän chuyeån vaø baûo quaûn haøng hoùa maø ngöôøi chuyeân gia mang theo khi ra nöôùc ngoaøi. Neáu chuyeân gia laø moät quaûn trò gia cao caáp thì chi phínaày coøn bao goàm caùc khoaûn ñaëc quyeàn maø hoï ñöôïc höôûng nhö xe hôi, theû thaønh vieân cuûa caùc caâu laïc boä. Trôï caáp veà nhaø cöûa coù theå thöïc hieän theo nhieàu daïng khaùc nhau. Moät soá coâng ty cung caáp nôi ôû cho chuyeân gia
taïi nöôùc ngoaøi vaø chi traû cho hoï nhöõng phí toån khi söû duïng nhaø. Nhöng cuõng coù coâng ty cung caáp moät khoaûn tieàn nhaø ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc cho chuyeân gia, vaø hoï tö do tìm choå ôû theo yù thích caù nhaân cuûa mình. Moät soá coâng ty giuùp ñôû cho caùc chuyeân gia baùn hoaëc cho thueâ nhaø cuûa hoï khi hoï ñi ra laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi vaø seõ chòu traùch nhieäm trong vieäc oå ñònh nhaø cöûa cuûa hoï khi hoï trôû veà nöôùc…. Trôï caáp veà giaùo duïc seõ ñöôïc aùp duïng cho con cuûa caùc chuyeân gia, chuùng bao goàm: tieàn hoïc phí, leä phí ghi danh, saùch vôõ, chi phí ñi laïi, tieàn phoøng ôû, ñoàng phuïc.. Caùc khoaûn trôï caáp do ñieàu kieän khoù khaên ñöôïc aùp duïng cho nhöõng caù nhaân ñöôïc bieät phaùi ñeán nhöõng nôi coù ñieàu kieän soáng vaø sinh hoïat coøn nhieàu khoù khaên, hoaëc nguy hieåm. Khoaûn trôï caáp naày ñöôïc cung caáp moät laàn hoaëc theo moät tyû leä % so vôùi löông cô baûn (thöôøng 15 – 50 %) •
Chi traû veà thueá thu nhaäp: Coâng ty ña quoác gia thöôøng cung caáp caùc khoaûn chi goïi laø baûo hoä thueá hay caân baèng thueá. Ví duï, neáu moät quaûn trò gia Hoa Kyø ñöôïc phaùi ra nöôùc ngoaøi laømvieäc thì hoï seõ phaûi ñoái maët vôùi hai khoaûn thueá taïi hai nôi: noäp thueá thu nhaäp taïi nöôùc khaùch vaø taïi Hoa Kyø. Theo luaät thueá Hoa Kyø thì möùc thu nhaäp taïi nöôùc ngoaøi ñöôïc khaáu tröø thueá seõ leân ñeán 70.000 USD. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naày, haàu heát caùc MNC ñeàu coù chöông trình caân baèng thueá, theo chöông trình naày, caùc MNC seõ giöõ laïi moät phaàn thu nhaäp cuûa chuyeân gia ñeå laøm nghóa vuï thueá taïi Hoa Kyø vaø coâng ty seõ chòu traùch nhieäm noäp phaàn thueá thu nhaäp taïi nöôùc khaùch cho chuyeân gia bieät phaùi. Moät giaûi phaùp khaùc goïi laø baûo hoä thueá, theo hình thöùc naày thì ngöôøi chuyeân gia chæ chòu traùch nhieäm ñoùng moät möùc thueá baèng ñuùng vôùi möùc maø hoï phaûi noäp tröôùc ñaây taïi nöôùc nhaø, coøn phaàn vöôït troäi thì coâng ty ña quoác gia seõ chòu traùch nhieäm chi traû; neáu phaàn maø hoï chi traû taïi nöôùc ngoaøi thaáp hôn so vôùi phaàn thueá maø hoï phaûi traû trong nöôùc tröôùc ñaây thì hoï ñöôïc thuï höôûng phaàn cheânh leäch ñoù..
III.2/ Khuynh höôùng bieán ñoåi cuûa thuø lao trong giai ñoaïn hieän nay Xeùt veà phöông dieän thuø lao, muïc tieâu cuûa coâng ty ña quoác gia laø phaûi ñaûm baûo ngöôøi chuyeân gia bieät phaùi khoâng phaûi traû theâm baát cöù moät chi phí phaùt sinh taêng theâm naøo khi hoï
ra nöôùc ngoaøi coâng taùc. Caùc khoaûn chi phí nhö thueá thu nhaäp, nhaø cöûa, haøng hoùa vaø dòch vuï, vaø khoaûn ñeå daønh maø ngöôøi chuyeân gia coù ñöôïc khi coâng taùc taïi nöôùc nhaø phaûi baûo ñaûm ñöôïc giöõ nguyeân ngoaøi ra ngöôøi chuyeân gia naày coøn phaûi coù nhöõng khoaûn buø ñaáp theâm khi coâng taùc xa xöù. Chính vì ñieàu naày, taïi Hoa Kyø, xu höôùng hieän nay cuûa caùc MNC Hoa Kyø laø ít khi noù bieät phaùi caùc chuyeân gia nöôùc ngoaøi ra coâng taùc taïi haûi ngoaïi tröø khi nhu caàu ñoù laø raát caàn thieát. Do ñoù nhu caàu söû duïng nguoàn nhaân löïc taïi choå ngaøy caøng taêng leân vaø ñaây laø moät xu höôùng phoå bieán cuûa caùc MNC baát keå thuoäc quoác tòch naøo. IV/ Caùc moái quan heä vôùi caùc toå chöùc lao ñoäng Moät trong nhöõng thaùch thöùc hieän nay ñoái vôùi caùc MNC chính laø vieäc phaûi thöïc hieän moät chieán löôïc nhaân söï quoác teá sao cho phuø hôïp vôùi caùc nhu caàu ña daïng cuûa caùc toå chöùc Coâng Ñoaøn cuûa ngöôøi lao ñoäng treân theá giôùi. Nhöõng söï khaùc bieät giöõa caùc quoác gia veà caùc vaán ñeà nhö kinh teá, chính trò,luaät phaùp laøm cho caùc moái quan heä veà lao ñoäng trôû neân khaùc bieät nhau taïi töøng nöôùc. Do ñoù moät chieán löôïc nhaân söï phuø hôïp vaø coù hieäu quaû taïi moät quoác gia naày coù theå seõ khoâng coù hieäu quaû taïi quoác gia khaùc. Trong vieäc quaûn lyù caùc moái quan heä vôùi ngöôøi lao ñoäng, nhieàu coâng ty ña quoác gia thöôøng keát hôïp caû hai phöông thöùc taäp trung vaø phaân quyeàn. Theo caùch thöùc naày moät soá quyeát ñònh seõ ñöôïc ñeà ra töø trung taâm (MNC) vaø moät soá quyeát ñònh seõ ñöôïc giao cho quaûn trò gia phuï traùch töøng nöôùc thöïc hieän. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc MNC cuûa Hoa Kyø thöôøng thöïc hieän phöông thöùc quaûn lyù taäp trung, trong khi ñoù caùc MNC cuûa Chaâu Aâu thöôøng thöïc hieän vieäc phaân quyeàn khi giaûi quyeát caùc moái quan heä vôùi ngöôøi lao ñoäng. IV.1/ Thöïc tieån veà caùc moái quan heä caùc toå chöùc lao ñoäng hieän nay Thöïc tieån veà caùc moái quan heä vôùi caùc toå chöùc lao ñoäng hieän nay raát ña daïng. ÔÛ caùc quoác gia coù neàn kinh teá maïnh, thoâng thöôøng söùc maïnh cuûa caùc toå chöùc coâng ñoøan khaù lôùn; trong khi ñoù taïi moät soá quoác gia coù neàn kinh teá yeáu keùm thì khaû naêng maëc caû cuûa caùc toå chöùc coâng ñoøan thaáp hôn. Maët khaùc , ôû moät soá quoác gia caùc quoác gia, caùc moái quan heä giöûa coâng ty vôùi ngöôøi lao ñoäng bò chi phoái chaët cheõ bôûi luaät phaùp cuûa nhaø nöôùc sôû taïi, trong khi ñoù taïi moät soá quoác gia khaùc thì vai troø thöông löôïng cuûa coâng
ñoaøn vôùi nghieäp chuû raát lôùn. Coù nhöõng quoác gia thì toå chöùc coâng ñoaøn luoân saún loøng toå chöùc caùc cuoäc baõi coâng hay bieåu tình ñeå maëc caû vôùi chuû doanh nghieäp, nhöng ôù quoác gia khaùc thì toå chöùc coâng ñoaøn thöôøng duøng hình thöùc ñoái thoaïi vôùi nhaø quaûn lyù ñeå tìm moät giaûi phaùp hôïp lyù cho caû ñoâi beân. Söï töông phaûn naày coù theå ñöôïc minh hoïa thoâng qua thöïc tieån ôû hai nöôùc Nhaät Baûn vaø Ñöùc. Taïi Ñöùc: Theo truyeàn thoáng, caùc toå chöùc coâng ñoaøn ôû Ñöùc coù vai troø raát maïnh. Maëc duø chæ coù moät boä phaän khoâng lôùn laém cuûa löïc löôïng lao ñoäng ñöôïc toå chöùc chaët cheõ, nhöng caùc toå chöùc coâng ñoaøn ñaõ quyeát ñònh khoaûng 90% möùc löông theo töøng loaïi coâng vieäc. Vieäc gia nhaäp coâng ñoaøn mang tính chaát töï nguyeän vaø ôû moåi ngaønh chæ coù moät toå chöùc coâng ñoaøn. Toå chöùc coâng ñoaøn naày seõ thöông thuyeát vôùi hieäp hoäi caùc chuû doanh nghieäp trong ngaønh ñeå kyù caùc thoûa thuaän veà nguyeân taéc treân caùc lónh vöïc chuû yeáu coù lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö : vaán ñeà tieàn löông, ñieàu khoaûn thueâ möôùn lao ñoäng. Neáu coù moät söï baát ñoàng trong quaù trình thöïc hieän hôïp ñoàng, hay vieäc giaûi thích caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng, thì söï baát ñoàng naày seõ ñöôïc giaûi quyeát trong cuoäc hoïp giöûa coâng ty vaø coâng nhaân vôùi söï tham gia cuûa ñaïi dieän coâng ñoaøn hay hoäi ñoàng lao ñoäng (goàm coù ñaïi dieän coâng nhaân vaø ñaïi dieän cho nghieäp chuû). Neáu söï baát ñoàng ñoù vaãn khoâng giaûi quyeát ñöôïc thì söï vieäc seõ ñöôïc chuyeån cho toøa aùn lao ñoäng xöõ lyù vaø ra phaùn quyeát cuoái cuøng. Taïi Nhaät Baûn: Moái quan heä giuûa coâng ñoaøn vaø nhaø quaûn lyù theo truyeàn thoáng luoân laø moät moái quan heä hôïp taùc vì taäp quaùn xaõ hoäi khoâng chaáp nhaän moät söï ñoái ñaàu. Vì theá, maëc duø caùc thoûa thuaän veà lao ñoäng thöôøng mang tính chaát toång quaùt vaø khoâng roõ raøng laém, nhöng nhöõng söï tranh luaän veà caùc baát ñoàng thöôøng ñöôïc giaûi quyeát theo moät tinh thaàn hoøa giaûi. Ñoâi khi ngöôøi ta cuõng caàn moät nhaø trung gian hoøa giaûi caùc baát ñoàng naày, tuy nhieân thôøi gian tranh chaáp thöôøng khoâng keùo daøi laâu. Tình traïng ñình coâng neáu coù cuõng ít keùo daøi hôn moät tuaàn; vaø veà maët luaät phaùp söï tranh chaáp naày vaãn coù theå ñöa ra toøa aùn nhöng thöôøng caû hai phía coâng nhaân vaø nhaø quaûn trò töï giaûi quyeát vôùi nhau thoâng qua thöông löôïng. Caùc toå chöùc coâng ñoaøn cuûa Nhaät Baûn thöôøng hoaït ñoäng tích cöïc vaø soâi ñoäng nhaát vaøo muøa xuaân vaø vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm bôûi vì vaøo hai thôøi ñieåm naày hoï seõ thöông löôïng vôùi giôùi chuû doanh nghieäp veà caùc khoaûn thöôûng. Tuy nhieân caùc hoaït ñoäng naày khoâng taïo ra nhöõng maâu thuaån ñoái ñaàu laãn nhau.
IV.2/ Heä thoáng daân chuû trong ngaønh coâng nghieäp IV.2.1/ Caùc hình thöùc daân chuû trong coâng nghieäp Heä thoáng daân chuû trong ngaønh coâng nghieäp theå hieän quyeàn ñöôïc chæ thò ngöôøi ñaïi dieän cuûa mình tham gia vaøo hoaït ñoäng quaûn trò cuûa coâng ñoaøn vieân. Ngöôøi ñaïi dieän cuûa hoï coù quyeàn tham gia vaøo vieäc ra caùc quyeát ñònh coù lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng nhö treân caùc lónh vöïc nhö: löông, thöôûng, xaùc ñònh tyû leä phaân phoái lôïi nhuaän, thieát laäp caùc quy cheá laøm vieäc, vaán ñeà sa thaûi, keá hoaïch môû roäng hay ñoùng cöûa nhaø maùy. Heä thoáng daân chuû naày ñöôïc thöïc hieän theo caùc hình thöùc khaùc nhau nhö sau: Ñoàng quyeát ñònh (codetermination): Heä thoáng ñoàng quyeát ñònh ñöôïc quy ñònh bôûi luaät phaùp nhaèm cho pheùp ngöôøi lao ñoäng vaø nhaø quaûn trò cuøng tham gia thaûo luaän caùc quyeát ñònh coù tính chaát chieán löôïc tröôùc khi coâng ty ñònh aùp duïng noù. Heä thoáng ñoàng quyeát dònh naày cho pheùp söï tham gia cuûa coâng nhaân vaøo caùc ban giaùm ñoác; hình thöùc naày phoå bieán ôû Chaâu Aâu nhö Aùo, Ñan maïch, Haø Lan, vaø Thuïy Ñieån vaø noù ñöôïc theå cheá hoùa baèng luaät phaùp. Trong moät soá tröôøng hôïp, giôùi coâng nhaân chieám 1/3 gheá ñaïi bieåu trong caùc ban giaùm ñoác. Hoäi ñoàng lao ñoäng: Bao goàm ñaïi dieän cuûa coâng nhaân vaø cuûa caùc quaûn trò gia, hoäi ñoàng naày coù traùch nhieäm giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhö: caùc giaûi phaùp caûi tieán vaø naâng cao keát quaû thöïc hieän coâng vieäc, ñieàu kieän lao ñoäng, an toaøn coâng vieäc. Chuû tòch cuûa hoäi ñoàng naày thöôøng laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa giôùi quaûn trò, tuy nhieân trong moät soá coâng ty thì chuû tòch laø ngöôøi ñaïi dieän cuûa giôùi coâng nhaân. Nhöõng hoäi ñoàng naày ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû quy ñònh cuûa luaät phaùp hoaëc do söï thöông löôïng giöûa coâng ty vaø ñaïi dieän cuûa giôùi coâng ñoaøn vaø chuùng toàn taïi phoå bieán ôû caùc quoác gia Chaâu Aâu. Quyeàn löïc cuûa caùc hoäi ñoàng naày coù khaùc nhau ôû caùc nöôùc: taïi Ñöùc, Haø Lan, vaø YÙ caùc hoäi ñoàng naày coù quyeàn löïc maïnh hôn taïi caùc nöôùc khaùc nhö Anh, Phaùp.. Tham gia quaûn lyù taïi nôi laøm vieäc (Shop floor participation): thoâng qua caùc hình thöùc nhö laøm phong phuù coâng vieäc, laäp nhoùm chaát löôïng, vaø caùc hình thöùc khaùc cho pheùp coâng nhaân tham gia vaøo quaù trình ra quyeát ñònh trong quaûn trò. Caùc hình thöùc naày cho pheùp coâng nhaân coù cô hoäi nhaän daïng vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán coâng vieäc cuûa hoï.
IV.2.2/ Thöïc tieån cuûa heä thoáng daân chuû ôû caùc nöôùc Ñöùc: Hình thöùc ñoàng quyeát ñònh ñöôïc söû duïng raát roäng raûi taïi quoác gia naày, ñaëc bieät trong ngaønh saûn xuaát theùp vaø oâ toâ. Caùc coâng ty tö nhaân coù töø 2.000 lao ñoäng trôû leân (trong ngaønh theùp chæ caàn 1.000 lao ñoäng) caàn phaûi thieát laäp hoäi ñoàng kieåm soaùt bao goàm caû coâng nhaân vaø giôùi quaûn trò. Hoäi ñoàng naày chòu traùch nhieäm veà caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa coâng ty. Maëc duø hình thöùc ñoàng quaûn trò naày bò pheâ phaùn laø noù coù theå laøm chaäm quaù trình ra quyeát ñònh cuûa coâng ty, tuy nhieân noù toû ra coù hieäu quaû taïi Ñöùc. Ñan Maïch: Heä thoáng daân chuû trong coâng nghieäp taïi Ñan Maïch cho pheùp caùc coâng nhaân tham gia vaøo quaù trình quaûn trò moät caùch giaùn tieáp vaø tröïc tieáp. Hình thöùc tröïc tieáp cho pheùp caùc coâng nhaân trong nhöõng nhoùm laøm vieäc coù moät söï töï chuû nhaát ñònh trong vieäc tìm caùc giaûi phaùp naâng cao naêng suaát, chaát löôïng, cuõng nhö thöïc hieän lòch trình laøm vieäc. Hình thöùc giaùn tieáp cho pheùp coâng nhaân cöû ngöôøi ñaïi dieän cho hoï tham gia vaøo caùc hoäi ñoàng phoái hôïp hoaït ñoäng giöûa coâng nhaân vaø quaûn trò gia. Nhaät Baûn: Khaùi nieäm veà daân chuû trong coâng nghieäp cuûa Nhaät Baûn khoâng roäng raûi nhö tröôøng hôïp cuûa Chaâu Aâu maø noù ñöôïc thöïc hieän theo ñaëc thuø vaên hoùa rieâng cuûa mình. Caùc coâng nhaân Nhaät Baûn ñöôïc khuyeán khích nhaän daïng caùc vaán ñeà coù lieân quan taïi nôi laøm vieäc cuûa mình nhaèm gia taêng naêng suaát vaø chaát löôïng. Khi nhöõng vaán ñeà naày ñöôïc ñeà xuaát leân caùc caáp quaûn trò, hoï seõ xem xeùt moät caùch côûi môû ñeå thöïc hieän. Vai troø cuûa coâng ñoaøn haàu nhö khoâng coù trong vieäc phaùt trieån heä thoáng daân chuû trong coâng nghieäp. V/ Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc nhaân söï quoác teá V.1/ Ñaøo taïo ngoân ngöõ: Maëc duø tieáng Anh laø loaïi ngoân ngöõ chuû yeáu trong hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá, tuy nhieân vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ baûn xöù cho caùc chuyeân gia bieät phaùi laø moät yeâu caàu raát quan troïng vì nhöõng lôïi ích sau ñaây: •
Cho pheùp quaûn trò gia giao tieáp moät caùch coù hieäu quaû vôùi ñoàng nghieäp, coâng nhaân cuõng nhö caùc nhaø cung caáp vaø khaùch haøng.
•
Kieåm soaùt hoaït ñoäng caïnh tranh moät caùch coù hieäu quaû nhôø vaøo vieäc naém baét ñöôïc nhöõng thoâng tin caàn thieát treân baùo chí cuûa ngöôøi baûn xöù. Caùc MNC thöôøng ñaët cô sôû cuûa mình gaàn vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu bôûi vì nhöõng thaønh töïu môùi veà khoa hoïc kyõ thuaät cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh naày thöôøng ñöôïc ñaêng taûi treân caùc baùo chí ñòa phöông cuõng nhö töø caùc nguoàn khaùc vôùi ngoân ngöõ baûn xöù
•
Cho pheùp chuyeân gia bieät phaùi coù theå tuyeån duïng nhöõng taøi naêng ngöôøi baûn xöù vaø thieát laäp caùc moái quan heä toát vôùi caùc cô quan baûn xöù. Ví duï chi nhaùnh cuûa coâng ty IBM taïi Nhaät Baûn ñaõ thueâ khoûang 30% nhaø nghieân cöùu Nhaät Baûn töø caùc tröôøng ñaïi hoïc hay caùc coâng ty baûn xöù.
•
Ñaøo taïo ngoân ngöõ cho pheùp caùc chuyeân gia naém baét ñöôïc vaên hoùa cuûa nöôùc khaùch vaø hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng kinh doanh taïi ñoù. Nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy caùc chuyeân gia bieät phaùi Hoa Kyø thöôøng khoâng chuù taâm ñeán vieäc hoïc moät ngoân ngöõ thöù hai. Trong khi ñoù caùc quaûn trò gia töø caùc nöôùc Nam Myõ, Chaâu Aâu, vaø Nhaät Baûn raát chuù troïng ñeán vieäc hoïc vaø söû duïng moät ngoân ngöõ khaùc.
V.2/ Ñieàu chænh veà vaên hoùa: Ñi keøm vôùi vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ cho chuyeân gia bieät phaùi thì vieäc huaán luyeän cho caùc chuyeân gia naày thoâng hieåu veà vaên hoùa taïi nöôùc hoï kinh doanh laø moät yeâu caàu raát böùc thieát. Coù ba caùch tieáp caän vaán ñeà naày. Caùch thöù nhaát chính laø vieäc thieát keá caùc chöông trình ñaøo taïo laøm cho caùc chuyeân gia naém baét ñöôïc heä thoáng tieâu chuaån giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa cuõng nhö caùc toå chöùc vaên hoùa taïi quoác gia maø hoï coâng taùc. Caùch tieáp caän naày ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc chöông trình ñaøo taïo chính thöùc hoaëc gaëp maët vaø trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia vöøa trôû veà töø quoác gia maø chuyeân gia bieät phaùi naày saép qua coâng taùc. Caùc tieáp caän thöù hai chính laø vieäc ñaøo taïo ngoân ngöõ baûn xöù cho caùc quaûn trò gia vaø cho pheùp hoï ñi thöïc teá taïi quoác gia maø hoï kinh doanh. Caùch thöù ba chính laø vieäc thöïc hieän chöông trình ñoàng hoùa veà vaên hoùa. Caùch tieáp caän naày tuy toán keùm nhöng thöôøng ñem laïi moät hieäu quaû cao. Ñoàng hoaù veà vaên hoùa laø moät kyõ thuaät hoïc taäp theo moät chöông trình ñaõ hoaïch ñònh tröôùc nhaèm giuùp cho moät ngöôøi trong moät neàn vaên hoùa khaùc coù theå thaám nhuaàn caùc yeáu
toá cô baûn cuûa moät neàn vaên hoùa nhö thaùi ñoä, caûm nhaän, phong tuïc, taäp quaùn, vaø tieâu chuaån giaù trò cuûa quoác gia ñoù. Töø söï thoâng hieåu naày hoï seõ coù caùch caûm nhaän vaán ñeà, suy nghó vaø haønh ñoäng nhö ngöôøi baûn xöù. Caùch hoïc taäp naày thöôøng ñöôïc tieán haønh theo moät quy taéc nhö sau: hoïc vieân seõ ñöôïc yeâu caàu ñoïc moät trích ñoaïn trong ñoù theå hieän moät söï caûm nhaän hay moät vaán ñeà öùng xöû trong vaên hoùa, sau ñoù hoïc vieân seõ choïn caùch giaûi thích ñieàu gì ñaõ xaåy ra? vaø taïi sao nhö vaäy? Neáu caâu traû lôøi cuûa hoïc vieân laø chính xaùc thì hoï seõ ñöôïc ñoïc tieáp moät trích ñoaïn. Neáu caâu traû lôøi cuûa hoï sai thì hoï ñöôïc yeâu caàu ñoïc laïi trích ñoaïn mooät laàn nöõa vaø choïn moät caâu traû lôøi khaùc (moåi trích ñoaïn seõ ñöôïc thieát keá nhieàu caâu traû lôøi khaùc nhau nhöng chæ coù moät caâu ñuùng). Chöông trình hoïc taäp ñoàng hoùa veà vaên hoùa söû duïng caùc trích ñoaïn veà moät tình huoáng coù tính chaát chuaån hoùa vaø phoå bieán laøm cô sôû cho vieäc ñaøo taïo. Caùc tình huoáng naày laø nhöõng tình huoáng thöïc teá maø chuyeân gia bieät phaùi seõ ñoái maët khi sang coâng taùc ôû nöôùc ñaõ ñöôïc chæ ñònh; vaø caùc chuyeân gia bieät phaùi neáu khoâng naém vöõng veà vaên hoùa cuûa nöôùc baûn xöù ñoù thì hoï seõ traû lôøi sai ngay. Caùc tình huoáng naày thöôøng ñöôïc soaïn thaûo bôûi caùc chuyeân gia bieät phaùi taïi quoác gia ñoù vaø hieän taïi hoï ñaõ hoài höông V.3/ Xem xeùt phí toån veà vieäc cöû caùc chuyeân gia bieät phaùi Caùc MNC hieän nay ñang baét ñaàu ñaùnh giaù moät caùch caån thaän veà chi phí cho vieäc phaùi caùc chuyeân gia ra nöôùc ngoaøi cuõng nhö phí toån phaûi boû ra ñeå duy trì caùc chuyeân gia coù taøi naêng trong hoïat ñoäng kinh doanh ôû haûi ngoaïi. Phí toån cho moät quaûn trò gia bieán ñoåi raát nhieàu theo khu vöïc. ÔÛ moät soá quoác gia phí toån cho vieäc soáng vaø laøm vieäc cuûa moät chuyeân gia thì raát cao so vôùi nôi khaùc. Ví duï taïi Hoa Kyø thì thöïc phaåm seõ reõ hôn soù vôùi Nhaät Baûn, Ñöùc, hoaëc Anh quoác. Do ñoù caùc MNC tröôùc khi ñònh phaùi moät chuyeân gia ra nöôùc ngoaøi, hoï phaûi xem xeùt chi phí trong hai tröôøng hôïp: hoaëc phaùi chuyeân gia bieät phaùi hoaëc söû duïng nguoàn nhaân löïc taïi choå. Moät khuynh höôùng phoå bieán hieän nay nöõa ñoù laø chi phí thueâ vaø duy trì caùc quaûn trò gia cao caáp hieän nay thì raát cao vaø coù xu höôùng tieáp tuïc taêng leân; do ñoù nhieàu coâng ty ña quoác gia choïn giaûi phaùp chuyeân moân hoùa caùc quaûn trò gia cho töøng khu vöïc vaø coá gaéng keùo daøi hôïp ñoàng vôùi nhöõng quaûn trò gia naày. Caùch laøm naày toû ra ít toán keùm hôn vieäc phaûi duy chuyeån quaûn trò gia töø moät khu vöïc ñòa lyù naày sang khu vöïc khaùc.
