Ch5

chÖÔng v: hoaÏch ÑÒnh chieÁn lÖÔÏc toaØn caÀu cuÛa coÂng ty Ña quoÁc gia hoaïch ñònh chieán löôïc laø moät quaù trình ñaùnh giaù moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng theá maïnh cuûa doanh nghieäp, sau ñoù seõ xaùc ñònh nhöõng muïc tieâu daøi haïn vaø ngaén haïn, cuoái cuøng seõ trieån khai keá hoaïch haønh ñoäng ñeå thöïc hieän nhöõng muïc tieâu treân. nhöõng coâng ty ña quoác gia thöôøng raát chuù troïng vaøo quaù trình naày bôûi vì quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc naày seõ cung caáp cho noù nhöõng ñònh höôùng toång quaùt vaø nhöõng kim chæ nam höôùng daån nhöõng hoaït ñoäng cuûa coâng ty. nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy raèng baèng caùch thöïc hieän vaø tieán haønh xaây döïng chieán löôïc, nhöõng coâng ty ña quoác gia ñaõ caûi thieän vaø gia taêng lôïi nhuaän cuûa mình. ví duï trong nhöõng naêm gaàn ñaây coâng ty gmc ñaõ raát thaønh coâng trong vieäc giaønh thò phaàn chaâu aâu. söï thaønh coâng naày phaàn lôùn laø do khaû naêng thieát keá, saûn xuaát, vaø thuïc hieän vieäc giôùi thieäu moät loaïi xe môùi vôùi kieåu daùng, kyõ thuaät vaø chaát löôïng hoaøn haûo, cuõng nhö vieäc kieåm soaùt chi phí moät caùch thaän troïng. keát quaû cuûa quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc naày ñaõ cho pheùp gmc nhaän thaáy raèng chaâu aâu laø moät trong nhöõng thò tröôøng coù khaû naêng sinh lôïi lôùn nhaát cuûa coâng ty. i.Ñònh höôùng chieán löôïc cuûa coâng ty ña quoác gia tröôùc khi khaûo saùt quy trình hoaïch ñònh chieán löôïc, chuùng ta caàn nhaän thöùc raèng caùc mnc luoân coù nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc thöïc hieän coâng vieäc theo moät phöông thöùc rieâng bieät. nhöõng ñònh höôùng naày seõ giuùp chuùng ta giaûi thích nhöõng quyeát ñònh maø coâng ty ñoù thöïc hieän. coù boán daïng ñònh höôùng chieán löôïc: vò toäc, ña cöïc, khu vöïc, vaø toaøn caàu. moät coâng ty ña quoác gia vôùi ñònh höôùng vò toäc thöôøng döïa vaøo nhöõng tieâu chuaån giaù trò vaø lôïi ích cuûa coâng ty meï trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh quoác teá. coâng ty thöôøng nhaán maïnh vaøo muïc tieâu sinh lôïi vaøthöôøng coù khuynh höôùng ñieàu haønh caùc chi nhaùnh ôû haûi ngoaïi theo moät phöông thöùc gioáng nhö nhöõng cô sôû trong nöôùc. Ñònh höôùng naày thöôøng ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû nhöõng mnc tìm caùch baùn cuøng moät loaïi saûn phaåm taïi thò tröôøng noäi ñòa vaø haûi ngoaïi. moät coâng ty ña quoác gia vôí ñònh höôùng ña cöïc thöôøng taïo ra

nhöõng keá hoaïch chieán löôïc nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa töøng quoác gia vôùi nhöõng baûn saéc vaên hoaù rieâng. neáu moät mnc hoaït ñoäng taïi nhieàu khu vöïc vaên hoaù khaùc nhau, keá hoaïch toång theå cuûa mnc phaûi ñöôïc ñieàu chænh ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu rieâng bieät naày. nhieäm vuï cô baûn cuûa moät mnc theo ñònh höôùng ña cöïc ñoù laø vieäc coá gaéng ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa neán vaên hoaù ñòa phöông vaø hoäi nhaäp vaøo neàn vaên hoaù cuûa nöôùc naày. lôïi nhuaän taïo ra seõ ñöôïc ñaàu tö trôû laïi ñòa phöông nhaèm môû roäng saûn xuaát vaø taïo söï taêng tröôûng taïi ñaây. moät coâng ty ña quoác gia theo ñònh höôùng khu vöïc thöôøng quan taâm vieäc tìm kieám lôïi nhuaän lôïi nhuaän vaø caû söï chaáp nhaän cuûa coâng chuùng (moät söï keát hôïp giöõa ñònh höôùng vò toäc vaø ña cöïc). coâng ty naày thöôøng aùp duïng moät chieán löôïc nhaèm thoûa maõn caû nhu caàu cuûa töøng nöôùc vaø caû khu vöïc.tuy nhieân daïng coâng ty naày thöôøng ñaët naëng vieäc thoaû maõn nhu caàu cuûa khu vöïc hôn laø töøng quoác gia. ví duï moät mnc kinh doanh taïi ec thöôøng quan taâm ñeán vieäc thoûa maõn nhu caàu toaøn khoái hôn laø moät nöôùc. moät mnc vôùi ñònh höôùng chieán löôïc toaøn caàu thöôøng xem xeùt vaø toå chöùc hoaït ñoäng cuûa noù treân cô sôû toaøn theá giôùi. nhöõng coâng ty lôùn thöôøng aùp duïng caùch tieáp caän naày. hoï thöôøng saûn xuaát nhöõng saûn phaåm ñoàng nhaát toaøn caàu vôùi moät söï bieán ñoåi thích öùng cho töøng quoác gia vaø seõ söû duïng nhaân löïc töø moïi quoác gia treân theá giôùi mieån laø ngöôøi ñoù ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu ñaët ra cuûa coâng ty. caùc coâng ty ña quoác gia, vôùi nghóa heïp cuûa töø naày, thöôøng söû duïng ñònh höôùng toaøn caàu. tuy nhieân, vaãn coù khaû naêng cho vieäc söû duïng ñònh höôùng ña cöïc hay khu vöïc neáu nhö coâng ty ña quoác gia naày coù quy moâ trung bình hoaëc noù giôùi haïn hoaït ñoäng cuûa mình taïi moät soá neàn vaên hoaù hay khu vöïc muïc tieâu. nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc cuûa mnc seõ taùc ñoäng raát lôùn ñeán quy trình hoaïch ñònh chieán löôïc. ví duï moät soá mnc thöôøng quan taâm nhieàu ñeán lôïi nhuaän vaø söï taêng tröôûng hoï seõ phaùt trieån moät chieán löôïc toaøn dieän ñeå khai thaùc theá maïnh cuûa hoï. nhöõng coâng ty quan taâm ñeán vieäc khai thaùc quy moâ lôùn ñeå taïo lôïi theá caïnh tranh veà giaù phí thöôøng phaùt trieån moät chieán löôïc thích öùng cao vôùi nhu caàu cuûa töøng ñòa phöông vaø laøm cho saûn phaåm cuûa hoï thích öùng vôùi nhöõng phaân khuùc thò tröôøng ñaõ choïn. moät soá coâng ty thích baùn nhöõng saûn phaåm cuûa hoï vaøo nhöõng quoác gia coù neàn vaên hoaù töông töï ñeå hoï coù theå söû duïng nhöõng ñònh höôùng marketing chung cho toaøn khu vöïc.

caùc ñònh höôùng chieán löôïc neâu treân coù theå ñöôïc theå hieän qua bieåu döôùi ñaây

caÙc ÑÒnh hÖÔÙng chieÁn lÖÔÏc cuÛa mncs tieâu thöùc nhieäm vuï

Ñieàu khieån chieán löôïc

vò toäc

Ña cöïc

lôïi nhuaän

söï coâng nhaän cuûa coâng chuùng

khu vöïc

lôïi nhuaän vaø söï coâng nhaän cuûa coâng chuùng töø treân töø döôùi thoûa xuoáng leân thuaän song phöông hôïp nhaát Ñaùp öùng Ñaùp öùng toaøn caàu quoác gia khu vöïc

toaøn caàu lôïi nhuaän vaø söï coâng nhaän cuûa coâng chuùng thoaû thuaän song phöôn

hôïp nhaát toaøn caàu vaø ñaùp öùng quoác gia caáu theo saûn theo khu phoái hôïp cô caáu truùc toå phaåm vöïc + töï cô caáu maïng chöùc chuû theo saûn phaåm toaøn caàu quoác gia vaø khu vöïc theo ma traän vaên hoaù nöôùc chuû nöôùc khu vöïc toaøn caàu nhaø khaùch kyõ saûn xuaát saûn xuaát uyeån uyeån thuaät haøng loaït theo loâ chuyeån chuyeån marketin theo phong theo vaên theo vaên toaøn caàu g caùch nöôùc hoaù ñòa hoaù khu nhöng chuù chuû nhaø phöông vöïc yù ñaëc thu ñòa phöông lôïi chuyeån veà Ñaàu tö trôû taùi phaân taí phaân nhuaän nöôùc chuû laïi nöôùc phoái trong phoái treân nhaø khaùch khu vöïc phaïm vi

nhaân söï

töø nöôùc chuû söû duïng nhaø ngöôøi ñòa phöông vaøo caùc chöùc vuï chuû yeáu

toaøn caàu söû duïng söû duïng ngöôøi trong nhaân söï khu vöïc treân cô sôû toaøn caàu

ii. thieát keá chieán löôïc thieát keá chieán löôïc laø moät quaù trình ñaùnh giaù moâi tröôøng vaø nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu cuûa coâng ty. quaù trình naày baét ñaàu vôùi vieäc xem xeùt caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng kinh doanh bôûi vì mnc thöôøng quan taâm ñeán nhöõng cô hoäi kinh doanh maø noù coù theå khai thaùc, sau ñoù noù môùi xem xeùt ñeán moâi tröôøng noäi boä vaø nhöõng nguoàn löïc saún coù trong ñôn vò vaø caùch thöùc söû duïng nhöõng nguoàn löïc naày ñeå thöïc hieän hieän vaø naém baét nhöõng cô hoäi kinh doanh. ii.1 Ñaùnh giaù moâi tröôøng beân ngoaøi: vieäc phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi bao goàm hai hoaït ñoäng: taäp hôïp thoâng tin va ñaùnh giaù thoâng tin. hai hoaït ñoäng naày giuùp cho coâng ty traû lôøi ñöôïc hai caâu hoûi: Ñieàu gì ñang xaûy ra trong moâi tröôøng kinh doanh beân ngoaøi? nhöõng söï thay ñoåi vaø phaùt trieån naày coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñoái vôùi coâng ty? a.thu thaäp vaø taäp hôïp thoâng tin thu thaäp vaø taäp hôïp thoâng tin laø moät giai ñoaïn quan troïng nhaát trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh quoác teá. tuy nhieân ñieàu khoâng may maén laø khoâng phaûi moïi coâng ty ñieàu quan taâm ñuùng möùc ñeáùn vaán ñeà naày. ví duï trong tröôøng hôïp cuûa harley-davidson, moät coâng ty saûn xuaát xe gaén maùy lôùn cuûa hoa kyø, coâng ty naày ñaõ khoâng nhaän thöùc taàm quan troïng cuûa giai ñoaïn naày cho ñeán khi nhöõng nhaø saûn xuaát nhaät baûn baét ñaàu chieám lónh thò tröôøng xe gaén maùy taïi thò tröôøng hoa kyø. moät söï phaân tích coù heä thoáng veà caïnh tranh ñaõ cho thaáy raèng caùc coâng ty nhaät baûn thaønh coâng treân thò tröôøng laø nhôø vaøo saûn phaåm cuûa hoï coù chaát löôïng cao, ñoù chính laø keát quaû cuûa vieäc aùp duïng nhöõng kyõ thuaät saûn xuaát coù hieäu quaû. ngaøy nay harley ñaõ giaønh laïi lôïi theá caïnh tranh; noù ñaõ ñaït ñöôïc söï thaønh coâng trôû laïi nhôø vaøo vieäc ñaùnh giaù vaø thieát keá trôû laïi chieán löôïc, caûi tieán chaá löôïng saûn phaåm, vaø taäp trung

hoaït ñoäng cuûa mình vaøo moät loaïi saûn phaåm chính: xe moâtoâ coù phaân khoài lôùn. töø naêm 1983 harley ñaõ gia taêng thò phaàn xe moâtoâ phaân khoái lôùn töø 23% ñeán hôn 50%. coù raát nhieàu phöông thöùc maø moät coâng ty ña quoác gia coù theå söû duïng ñeå khaûo saùt sô boä moâi tröôøng kinh doanh vaø sau ñoù tieán haønh nhöõng döï baùo. boán phöông phaùp phoå bieán nhaát thöôøng ñöôïc söû duïng ñoù laø: (i) hoûi yù kieán chuuyeân gia trong ngaønh vaø thaûo luaän vôùi hoï veà nhöõng xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh cuõng nhö nhöõng döï baùo veà töông lai; (ii) söû duïng nhöõng soá lieäu quaù khöù trong ngaønh ñeå döï baùo söï phaùt trieån trong töông lai; (iii) hoûi yù kieán nhöõng quaûn trò gia giaøu kinh nghieäm ñeå hoï phaân tích ngöõ caûnh, moâ taû nhöõng gì hoï döï baùo trong voøng 2-3 naêm tôùi; (iv) söû duïng moâ hình toaùn ñeå moâ phoûng vaø döï baùo rong töông lai. caùc tình huoáng thöïc teá cuûa nhöõng coâng ty haøn quoác va nhaät baûn laø nhöõng ví duï toát noùi leân söï quan taâm cuûa hoï ñoái vôùi vieäc khaûo saùt moâi tröôøng. mitsubishi ñaõ coù treân 700 nhaân vieân taïi thaønh phoá newyork trong ñoù muïc tieâu cô baûn cuûa hoï laø thu thaäp caùc thoâng tin veà thò tröôøng, veà ñoái thuû caïnh tranh. töông töï nhö vaäy, caùc coâng ty haøn quoác cuõng ñoøi hoûi caùc giaùm ñoác nhaõn hieäu (saûn phaåm) phaûi thöôøng xuyeân baùo caùo nhöõng thoâng tin veà thò tröôøng vaø söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng cho coâng ty meï. nhöõng thoâng tin naày sau ñoù seõ ñöôïc xöõ lyù vaø söû duïng nhö moät cô sôû cho vieäc thieát laäp chieán löôïc trong öông lai cuûa caùc coâng ty naày. caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc trong giai ñoaïn naày seõ giuùp caùc coâng ty ña quoác gia nhaän daïng ñöôïc nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh vaø xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc cuûa mình. caùc hoâng tin naày laïi caøng ñaëc bieät quan troïng cho nhöõng coâng ty saûn xuaát vaø phaân phoái nhöõng saûn phaåm cho nhieàu thò tröôøng treân theá giôùi maø nhöõng thò tröôøng naày coù thò phaàn quaù nhoû cho töøng coâng ty rieâng bieät ñeå coù theå ñaït ñöôïc möùc sinh lôïi thoûa ñaùng; nhöõng thoâng tin naày cuõng raát caàn thieùt cho nhöõng coâng ty ñang bò caïnh tranh gay gaét bôûi caùc ñoái thuû caïnh tranh. b. Ñaùnh giaù thoâng tin: sau khi ñaõ coù nhöõng thoâng tin veà ngaønh vaø ñoái thuû caïnh tranh, caùc coâng ty ña quoác gia seõ ñaùnh giaù nhöõng thoâng tin naày. moät trong nhöõng caùch tieáp caän thoâng thöôøng nhaát laø tieán haønh ñaùnh giaù toång quaùt döïa vaøo 5 löïc caïnh tranh trong ngaønh coâng nghieäp (theo lyù thuyeát cuûa micheal porter)

•

löïc maëc caû cuûa ngöôøi mua: coâng ty caàn phaûi khaûo saùt löïc maëc caû cuûa ngöôøi mua bôûi vì hoï phaûi döï ñoaùn khaû naêng duy trì khaùch haøng cuûa mình. ngöôøi mua seõ coù aùp löïc maëc caû lôùn neáu:

i)

tyû troïng doanh soá haøng hoaù maø hoï mua cuûa coâng ty raát lôùn; (ii) chi phí chuyeån ñoåi sang tieâu duøng haøng hoaù khaùc cuûa hoï thì thaáp; (iii) chi phí chuyeån ñoåi cuaû nhaø saûn xuaát thì cao; (iv) loaïi saûn phaåm cuûa coâng ty hay ngaønh coù tính tieâu chuaån hoaù cao vaø khoâng coù tính dò bieät; (v) möùc ñoä lieân keát tröôùc (forward linkage) raát cao ( lieân keát tröôùc theå hieän söï lieân keát giöûa ngöôøi mua vaø nhaø saûn xuaát)

neáu coâng ty tin raèng ngöôøi mua coù theå di chuyeån deå daøng töø loaïi haøng cuûa coâng ty sang loaïi haøng cuûa ñoái thuû caïnh tranh thì coâng ty caàn phatù trieån moät chieán löôïc ñeà ngaên chaën söï dòch chuuyeån naày ví duï nhö chieán löôïc giaûm giaù hoaëc gia taêng dòch vuï cung öùng cho khaùch haøng. •

aùp löïc cuûa nhaø cung caáp: töông töï nhö ngöôøi mua, nhaø cung caáp vaãn aùp ñaët nhöõng aùp löïc leân coâng ty hay ngaønh baèng vieäc taêng giaù, giaûm chaát löôïng, dòch vuï hay ñe doïa seõ laøm nhö vaäy. nhöõng nhaân toá quyeát ñònh möùc ñoä cuûa caùc aùp löïc naày bao goàm:

(i) soá löôïng caùc nhaø cung caáp laø nhieâu hay ít?; (ii) coù ít hay nhieàu saûn phaåm thay theá?; (iii) ngöôøi mua coù phaûi laø motä khaùch haøng quan troïng ñoái vôùi ngöôøi baùn hay khoâng?; (iv) loaïi saûn phaåm maø coâng ty caàn mua coù phaûi seõ raát quan troïng, quyeát ñònh ñeán söï thaønh coâng cuûa coâng ty hay khoâng?; (v) tính chaát dò bieät cuûa saûn phaåm; (vi) möùc ñoä ngaên chaën moät söï lieân keát sau cuûa nhaø cung caáp; (vii) chi phí chuyeån ñoåi cuûa nhaø cung caáp laø cao hay thaáp. Ñeå giaûm nhöõng aùp löïc naày, mnc thöôøng coá gaéng phaù vôû hay ngaên chaën moái lieân keát giöûa caùc nhaø cung caáp hoaëc duøng hình thöùc mua coå phaàn ñeå taïo moái lieân keát vôùi nhaø cung caáp. •

aùp löïc cuûa nhöõng ngöôøi môùi nhaäp cuoäc: moái ñe doaï do nhöõng ngöôøi môùi nhaäp cuoäc phuï thuoäc vaøo nhöõng raøo caûn khi vaøo ngaønh cuõng nhö nhöõng phaûn öùng töø nhöõng ñôn vò trong ngaønh. nhöõng raøo caûn naày coù theå bao goàm:

(i) hieäu quaû kinh teá theo quy moâ; (ii) söï dò bieät cuûa saûn phaåm, söï dò bieät caøng lôùn caøng ñoøi hoûi ngöôøi môùi nhaäp cuoäc phaûi chi ieâu caøng nhieàu cho söï thaâm nhaäp vaøo ngaønh ñeå coù theå vöôït qua raøo caûn veà söï trung thaønh cuûa khaùch haøng; (iii) chi phí chuyeån ñoåi; (iv) yeâu caàu veà voán; (v) heä thoáng phaân phoái; (vi) lôïi theá tuyeät ñoái veà chi phí do caùc nguyeân nhaân sau ñaây: söï ñoäc quyeàn veà kyõ thuaät, khaû naêng khai thaùc nguoàn nguyeân lieäu, ñòa ñieåm phaân boá, trôï caáp cuûa nhaø nöôùc; (vii) chính saùch cuûa nhaø nöôùc coù giôùi haïn hay xoaù boû raøo caûn hay khoâng? nhaän thöùc nhöõng khaû naêng xuaát hieän nhöõng coâng ty môùi xaâm nhaäp vaøo ngaønh vaø söï taùc ñoäng cuûa noù ñeán coâng ty laø moät ñieàu caàn thieát cho mncs. caùc mncs thöoøng aùp duïng hai caùch thöùc ñeå giaûm thieåu söï ñe doaï naày baèng caùch: giöû vöûng chi phí saûn xuaát thaáp vaø khaùch haøng trung thaønh; ñeà nghò nhaø nöôùc giôùi haïn nhöõng hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi baèng caùc bieän phaùp nhö thueá quan, haïn ngaïch…. •

Ñe doaï cuûa saûn phaåm thay theá: söï ñe doaï naày xuaát hieän khi: (i) giaù caû chaøo môøi cuûa nhaø saûn xuaát saûn phaåm thay theá haáp daån so vôùi saûn phaåm cuûa coâng ty; (ii) chi phí chuyeån ñoåi thaáp do ñoù ngöôøi mua saún saøng chaáp nhaän saûn phaåm thay theá; (iii) coù moät tieàm naêng cho söï caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm thay theá: trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp coù lôïi nhuaän cao, caùc nhaø saûn xuaát coù khaû naêng haï thaáp giaù caû ñeå caïnh tranh.

caùc mnc coù theå söû duïng nhieàu caùch ñeå giaûm aùp löïc naày nhö: haï thaáp giaù caû, chaøo môøi saûn phaåm töông töï, gia taêng dòch vuï cho khaùch haøng. caïnh tranh noäi boä ngaønh : laø daïng caïnh tranh nhaèm giaønh laáy vò trí daån ñaàu trong ngaønh. caùc chieán huaät thöôøng ñöôïc aùp duïng bao goàm: haï giaù, môû roäng quaûng caùo, giôùi thieäu saûn phaåm môùi, gia taêng dòch vuï cho khaùch haøng. cöôøng ñoä caïnh tranh caøng naâng leân khi moät beân/nhaø saûn xuaát hoaëc caû hai beân caûm thaáy moät söùc eùp hay moät cô hoäi ñeå caûi tieán vò theá cuûa mình. nhöõng nhaân toá taùc ñoäng ñeán möùc ñoä caïnh tranh, laøm cho noù caøng gay gaét vaø traàm troïng theâm khi: (i) ngaønh kinh doanh coù toác ñoä taêng tröôûng chaäm; (ii) coù tình traïng dö thöøa coâng suaát töøng luùc trong ngaønh; (iii) haøng hoaù

trong ngaønh thì raát phoå thoâng/tieâu chuaån hoaù do ñoù khoâng coù söï khaùc bieät naøo cho neân quyeát ñònh mua thöôøng chæ döïa vaøo giaù caû vaø dòch vuï; (iv) chi phí coá ñònh trong ngaønh raát cao ñoøi hoûi coâng ty phaûi hoaït ñoäng heát coâng suaát, chi phí toàn kho cao cuõng coù taùc ñoäng töông töï nhö vaäy; (v) quy moâ cuûa caùc coâng ty trong ngaønh thì vöøa phaûi do ñoù khoâng coù coâng ty naøo daån daét veà giaù caû; (vi) caùc coâng ty khaùc bieät veà muïc tieâu vaø chieán löôïc cho neân hoï khoâng thoáng nhaát veà quy luaät cuûa hoaït ñoäng caïnh tranh; (vii) söï khoù khaên trong vieäc ruùt lui ra khoûi ngaønh: taøi saûn coá ñònh chuyeân duøng, chi phí coá ñònh cho vieäc ruùt lui ra khoûi ngaønh thì cao……… thoâng thöôøng moät mnc thöôøng aùp duïng nhöõng chieán löôïc ñeå duy trì vaø phaùt trieån söùc maïnh caïnh tranh trong ngaønh nhö: (i) giôùi thieäu vaø phaùt trieån saûn phaåm môùi; (ii) gia taêng naêng suaát vaø giaûm chi phí; (iii) laøm cho saûn phaåm trôû neân khaùc bieät; (iv) gia taêng chaát löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï; (v) thieát laäp phaân khuùc thò tröôøng vôùi moät chieán löôïc thò tröôøng thích hôïp. khi moät coâng ty khaûo saùt töøng loaïi aùp löïc neâu treân, noù seõ xaùc ñònh ñöôïc tính chaát haáp daån hoaëc khoâng haáp daån cuûa töøng löïc caïnh tranh trong ngaønh. Ñieàu naày seõ giuùp cho coâng ty quyeát ñònh söï hay ñoåi chieán löôïc nhö theá naøo vaø ôû ñaâ. ta coù theå khaûo saùt moät ví duï sau ñaây veà vieäc phaân tích 5 löïc caïnh tranh rong ngaønh saûn xuaát baùn daån cuûa hai taùc giaû scott beardley & kenji sakagami (advanced micro devices: psoed for chip greatness, sloan school of management, mit, 1988). 1. • • • • • • •

raøo caûn khi gia nhaäp ngaønh (raát haáp daån/thu huùt) möùc ñoä ñaàu tö cao chu kyø ñôøi soáng saûn phaåm ngaén chi phí nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn phaåm cao Ñoäc quyeàn veà nhaûn hieäu saûn phaåm hieäu quaû kinh teá theo quy moâ heä thoáng keânh phaân phoái lôùn thò tröôøng ñoùng

2. • • •

aùp löïc cuûa nhaø cung caáp: raát haáp daån vaø thu huùt vaät tö söû duïng tieän lôïi caùc nhaø cung caáp thì khoâng taäp trung khoâng coù söï ñe doaï do lieân keát sau

3. aÙp löïc cuûa ngöôøi mua: chöa theå keát luaän veà möùc ñoä haáp daån

• • •

coù söï lieân keát tröôùc: ngöôøi mua coù nguoàn cung caáp rieâng khoâng coù nhieàu saûn phaåm thay theá ngöôøi mua khoâng taäp trung

4. aÙùp löïc cuûa haøng thay theá: khoâng haáp daån • coù söï thay theá treân phaïm vi daøi haïn (vaán ñeà thieát keá laïi) • söï trung thaønh vôùi nhaûn hieäu thaáp 5. caïnh tranh trong noäi boä ngaønh: khoâng haáp daån bôûi vì chi phí hoaït ñoäng cao, doanh soá coù tính chu kyø, saûn phaåm khoâng coù tính phaân bieät. Ñaùnh giaù chung cho ngaønh chuùng ta nhaän thaáy möùc ñoä haáp daån ñoái vôùi nhaø ñaàu tö thì cao. khuynh höôùng döôøng nhö laø seõ coù söï hôïp nhaát nhieàu doanh nghieäp nhoû ñeå hình thaønh moät coâng ty lôùn coù ñaày ñuû nguoàn löïc ñeå tieán haønh hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån. caùc coâng ty ña quoác gia trong lónh vöïc naày coù theå söû duïng phaân tích naày ñeå gia taêng möùc ñoä haáp daån cuûa caùc aùp löïc caïnh tranh maø hieän nay möùc ñoä thu huùt hay haáp daån cuûa noù khoâng cao. ví duï mnc coù theå phaùt trieån nhöõng baùn daån vôùi ñoä hoaøn haûo cao hôn ñeå thay theá cho saûn phaåm cuûa nhöõng ñoái thuû caïnh tranh hieän taïi hoaëc hoï coù theå duy trì söï thuaän lôïi veà kyõ thuaät ñeå söï caïnh tranh cuûa saûn phaåm thay theá khoâng phaûi laø moät trôû ngaïi cho hoï, vaø ngöôøi tieâu duøng seõ khoù loøng tìm ñöôïc moät saûn phaåm toát hôn töø ñoái thuû caïnh tranh. toùm laïi, vieäc phaân tích moâi tröôøng thoâng qua 5 löïc caïnh tranh seõ giuùp cho chuùng ta xaùc ñònh cô hoäi vaø ñe doaï trong kinh doanh cho mnc töø ñoù giuùp cho nhaän daïng chieán löôïc ñeå caûi thieän vò theá thò tröôøng cuõng nhö khaû naêng sinh lôïi cho mncs. ii.2 Ñaùnh giaù moâi tröôøng beân trong Ñaùnh giaù moâi tröôøng beân trong giuùp cho chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu cuûa mnc. coù hai lónh vöïc maø moät mnc caàn xem xeùt ñaùnh giaù: nguoàn löïc vaät chaát vaø naêng löïc cuûa nhaân vieân; phaân tích xích giaù trò, trong ñoù xem xeùt söï hôïp nhaát cuûa nhöõng nguoàn löïc ñeå taïo ra naêng löïc vaø khaû naêng sinh lôïi cuûa coâng ty. ii.2.1.nguoàn löïc vaät chaát: laø nhöõng taøi saûn maø moät mnc

söû duïng ñeå thöïc hieän caùc keá hoaïch chieân löôïc. raát nhieàu trong soá chuùng ñöôïc theå hieän trong baûn toång keát taøi saûn ví duï nhö: tieàn maët, toàn kho, ,maùy moùc thieát bò….tuy nhieân chuùng khoâng phaûi laø taá caû. vò trí ñòa lyù vaø söï phaân boá caùc nguoàn löïc naày cuõng raát quan troïng. moät coâng ty ña quoác gia vôùi caùc nhaø maùy ñöôïc phaân boá roäng khaép ôû caùc luïc ñòa roõ raøng seõ coù moät vò theá ñòa lyù toát hôn so vôùi moät coâng ty maø caùc nhaø maùy cuûa noù chæ phaân boá ôû moät khu vöïc ñòa lyù hay luïc ñòa. vieäc phaân boá vò trí ñòa lyù cuõng goùp phaàn taùc ñoäng ñeán chi phí. cho ñeán moät vaøi naêm tröôùc ñaây, caùc nhaø saûn xuaát theùp nhaät baûn thöôøng baùn theùp taïi hoa kyø vôùi moät giaù reû hôn nhöõng ñoái thuû caïnh tranh hoa kyø. tuy nhieân töø khi hoa kyø caûi tieán kyõ thuaät saûn xuaát theùp vaø xaây döïng nhöõng nhaø maùy qui moâ nhoû vôùi hieäu quaû saûn xuaát cao vaø chi phí vaän chuyeån theùp vöôït thaùi bình döông cuûa nhaät baûn ngaøy caøng cao thì ngöôøi nhaät khoâng coøn lôïi theá caïnh tranh veà giaù phí taïi thò tröôøng hoa kyø. moät khiaù caïnh nöûa caàn xem xeùt ñoù laø möùc ñoä hôïp nhaát toàn taïi trong nhöõng ñôn vò kinh doanh cuûa mnc. nhöõng coâng ty ña quoác gia lôùn thöôøng coù khuynh höôùng phaân chia thaønh nhöõng ñôn vò kinh doanh chieán löôïc (sbus). nhöõng ñôn vò naày hoaït ñoäng theo nhöõng chieán löôïc rieâng cuûa mình, saûn xuaát vaø baùn saûn phaåm cho nhöõng phaân khuùc thò tröôøng vaø nhöõng ñoáùi thuû caïnh tranh rieâng. sbu coøn ñöôïc goïi theo moät caùi teân khaùc laø “ nhöõng ñôn vò kinh doanh trong moät ñôn vò kinh doanh”; mitsubishi, moät taäp ñoaøn lôùn cuûa nhaät baûn coù moät taäp hôïp caùc sbus hình thaønh neân moät maïng löôùi kinh doanh ña lónh vöïc. caùc sbus naày kinh doanh trong caùc lónh vöïc theùp, oâ toâ, ñieän töû ngaân haøng; vì theá khi moät sbus saûn xuaát cuûa mitsubishi caàn tìm kieám nguoàn hoå trôï taøi chính, noù seõ troâng caäy vaøo moät sbu khaùc trong lónh vöïc ngaân haøng. ngöôïc laïi neáu ngaân haøng cuûa mitsubishi phaùt hieän khaùch haøng cuûa mình coù nhu caàu veà nhöõng saûn phaåm ñieän töû ñaëc bieät thì noù seõ giôùi thieäu hoï lieân heä vôùi moät sbu khaùc chuyeân veà saûn xuaát ñieän töû. trong thöïc teá coù nhieàu mnc lôùn sôû höûu raát nhieàu taøi saûn, phöông tieän kinh doanh cho pheùp hoï tieán haønh toaøn boä hay haàu heát caùc hoaït ñoäng kinh doanh coù lieân quan ñeán vieäc cheá taïo ra moät loaïi haøng hoaù hay dòch vuï naøo ñoù vaø phaân phoái noù ñeán taän tay ngöôøi tieâu duøng. söï hôïp nhaát caùc hoaït ñoäng naày ñöïc goïi laø söï hôïp nhaát theo chieàu doïc. raát nhieàu coâng ty saûn xuaát lôùn cuûa nhaât baûn ñaõ tieán haønh söï hôïp nhaát theo chieàu doïc naày baèng caùch mua coå phaàn kieåm soaùt hoaëc mua haún caùc cô sôû cung caáp nhaäp

löôïng ñaàu vaøo cho noù. muïc tieâu cuûa söï hôïp nhaát naày laø naém laáy quyeàn kieåm soaùt nguoàn cung öùng vaø ñaûm baûo nguoàn haøng hoaù hoaëc vaät tö seõ ñöôïc cung öùng ngay khi caàn ñeán. tuy nhieân, nhieàu coâng ty hoa kyø vaø chaâu aâu ñaõ töø boû chieán löôïc naày bôûi vì nhöõng nhaø cung öùng ñöôïc hôïp nhaát thöôøng hoaït ñoäng keùm hieäu quaû veà phöông dieän chi phí so vôùi moät nhaø cung öùng ñoäc laäp. ví duï trong nhieàu naêm tröôùc ñaây, taïp chí time ñaõ sôû höõu nhöõng khu röøng ñeå cung caáp nguyeân lieâu cho vieäc saûn xuaát giaáy maø noù caàn. tuy nhieân cuoái cuøng coâng ty ñaõ baùn nhöõng khu röøng naày bôûi vì noù nhaän thaùy raèng chi phí ñeå saûn xuaát ra giaáy thì cao hôn so vôùi vieäc mua giaùy töø nhöõng coâng ty lôùn chuyeân moân hoaù trong lónh vöïc naày. nhö vaäy vieäc hôïp nhaát theo chieàu doïc coù theå laøm giaõm phí toån trong moät soá tröôøng hôïp nhöng laïi coù theå laø moät chieán löôïc khoâng coù hieäu quaû trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc. naêng löïc cuûa nhaân vieân theå hieän nhöõng khaû naêng, taøi naêng cuûa con ngöôøi. caùc coâng ty ña quoác gia caàn khaûo saùt vaø ñaùnh giaù nhaân toá naày bôûi vì noù cuõng theå hieän nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu cuûa coâng ty. ví duï neáu moät coâng ty coù boä phaän nghieân cöùu vaø phaùt trieån maïnh, noù seõ coù theá maïnh trong vieäc phaùt trieån saûn phaåm môùi hoaëc nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng cao, hoaøn haûo. tuy nhieân neáu coâng ty khoâng coù moät löïc löôïng baùn haøng maïnh, noù coù theå baùn saûn phaåm cuûa mình cho moät coâng ty coù theå xoay xôû vaø xöõ lyù hoaït ñoäng marketing hay phaân phoái toát. ngöôïc laïi neáu moät coâng ty coù boä phaän nghieân cöùu vaø phaùt trieån yeáu nhöng coù moät löïc löôïng baùn haøng coù kinh nghieäm quoác teá noù coù theå döïa vaøo nhöõng nghieân cöùu cuûa caùc coâng ty khaùc vaø söû duïng nguoàn nhaân löïc cuûa mình ñeå trieån khai, cuï theå hoaù caùc nghieân cöùu naày ñeå coù theå laøm ra nhöõng saûn phaåm töong töï. chieán löoïc naày thöoøng ñöoïc caùc coâng ty saûn xuaát maùy tính aùp duïng; noù thöoøng döïa vaøo nhöõng kyõ thuaät saûn xuaát maùy tính caù nhaân hieän taïi vaø nghieân cöùu ñeå saûn xuaát ra nhöõng saûn phaåm töông töï (caùc maùy nhaùy); caùch laøm naày seõ laøm cho caùc coâng ty giaûm ñöôïc phí toån. vieäc thoâng hieåu nhöõng gì mình coù theå laøm toát seõ giuùp cho moät coâng ty quyeát ñònh chieán löôïc toát nhaát cuûa mình laø gì: thöïc hieän vai roø daån ñaàu hoaëc theo ñuoåi/baét chöôùc kyõ thuaät cuûa ngöôøi daån ñaàu. ii.2.2. phaân tích xích giaù trò: moät caùch tieáp caän thöôøng ñöôïc söû duïng trong vieäc phaân

tích moâi tröôøng beân trong laø vieäc phaân tích xích gía trò. xích giaù trò theå hieän phöông thöùc phoái hôïp caùc hoaït ñoäng chuû yeáu vaø hoå trôï trong vieäc taïo ra/cung caáp haøng hoaù, dòch vuï vaø trong vieäc tìm kieám nhöõng giaûi phaùp nhaèm gia taêng tyû suaát lôïi nhuaän. caùc hoaït ñoäng chuû yeáu trong phaân tích xích giaù trò bao goàm: (i) hoaït ñoäng haäu caàn beân trong nhö vieäc tieáp nhaän, toàn tröû, sô cheá, baûo quaûn vaät tö nguyeân lieäu; (ii) hoaït ñoäng saûn xuaát/ñieàu haønh laø caùc hoaït ñoäng thöïc hieän vieäc xöû lyù caùc nhaäp löôïng ñaàu vaøo ñeå taïo ra caùc xuaát löôïng nhö laø haøng hoaù/dòch vuï. caùc hoaït ñoäng naày nhö: ñaàu tö trang bò daây chuyeàn, saûn xuaát laép raùp, kieåm tra chaát löôïng , ñoùng goùi; (iii) haäu caàn beân ngoaøi: bao goàm hoaït ñoäng phaân phoái haøng hoaù, cung caáp dòch vuï ñeán tay khaùch haøng; (iv) hoaït ñoäng marketing: nhaèm khuyeán khích ngöôøi mua thöïc hieän haønh vi mua haøng cuûa coâng ty; (v) cung caáp caùc dòch vuï sau khi baùn haøng cho khaùch haøng nhaèm duy trì vaø gia taêng giaù trò cuûa saûn phaåm sau khi baùn: söûa chöûa, ñieàu chænh, huaán luyeän, cung caáp linh kieän, phuï tuøng thay theá. caùc hoaït ñoäng hoå trôï trong xích giaù trò bao goàm: (i) caáu truùc/cô sôû vaät chaát cuûa coâng ty: laø taát caû nhöõng gì tham gia vaøo vieäc taùc ñoäng, hình thaønh neân caùc phong caùch, phöông thöùc quaûn lyù cuõng nhö vieäc tieán haønh caùc chöùc naêng quaûn lyù trong moät coâng ty; (ii) vaán ñeà quaûn trò nguoàn nhaân löïc: bao goàm caùc lónh vöïc nhö tuyeån choïn, thay theá, boå nhieäm, ñaùnh gía, ñoäng vieân, ñaøo taïo, phaù trieån, thay theá nhaân löïc trong coâng ty; (iii) kyõ thuaät vaø coâng ngheä döoùi hình thöùc kieán thöùc, r &doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, quy trình, quy phaïm kyõ thuaät…; (iv) hoaït ñoäng cung öùng vaät tö (procument): bao haøm vieäc mua vaät tö, phuï tuøng, chi tieát…… caùc coâng ty ña quoác gia coù theå söû duïng caùc hoaït ñoäng hoå trôï vaø chuû yeáu nhaèm gia taêng giaù trò cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï maø hoï cung caáp. chaúng haïn coâng ty makita cuûa nhaät baûn sau khi söû duïng coâng cuï xích giaù trò ñeå phaân tích hoï ñaõ quyeát ñònh söû duïng caùc vaät lieäu môùi, reû tieán ñeå cheá taïo caùc chi tieát cho caùc saûn phaåm naêng löôïng, beân caïnh ñoù hoï cuõng quyeát ñònh tieâu chuaån hoùa caùc saûn phaåm cuûa hoï theo nhöõng kieåu daùng thaät ñôn giaûn. nhöõng giaûi phaùp naày ñaõ giuùp cho coâng ty naày trôû thaønh moät coâng ty daån ñaàu trong lónh vöïc naày vaø saûn phaåm cuûa hoï ñaõ ñöôïc baùn roäng raûi treân theá giôùi. vieäc phaân tích xích giaù trò cuõng goùp phaàn giuùp ñôû cho moät

coâng ty trong vieäc xaùc ñònh loaïi chieán löôïc coù hieäu quaû nhaát phuø hôïp vôí thöïc traïng cuûa coâng ty. nhìn chung, coù ba loaïi chieán löôïc toång quaùt: chieán löôïc phí toån, khaùc bieät hoaù saûn phaåm, vaø chieán löôïc taäp trung. chieán löôïc veà phí toån ñaët naëng treân caùch tieáp caän ñaày tham voïng trong vieäc trieån khai nhöõng phöông tieän coù hieäu quaû, theo ñuoåi moät caùch kieân trì vieäc giaûm phí toån, kieåm soaùt chaët chi phí quaûn lyù, toái thieåu hoaù chi phí trong caùc lónh vöïc nhö nghieân cöùu vaø phaùt trieån, dòch vuï, baùn haøng, vaø quaûng caùo. chieán löôïc khaùc bieät hoaù saûn phaåm höôùng veà vieäc taïo ra nhöõng saûn phaåm hay dòch vuï ñöôïc xem laø ñoäc nhaát / dò bieät. vieäc thöïc hieän chieán löôïc khaùc bieät hoaù coù tieán haønh theo nhieàu caùch nhö vieäc saùng taïo ra kieåu daùng môùi, xaây döïng hình töôïng veà nhaûn hieäu saûn phaåm, caûi tieán kyõ thuaät, gia taêng caùc dòch vuï cho khaùch haøng, hoaëc xaây döïng maïng löôùi caùc nhaø phaân phoái. chieán löôïc taäp trung bao goàm vieäc xaùc ñònh nhoùm khaùch haøng muïc tieâu, phaân khuùc thò tröôøng rieâng, hay nhöõng thò tröôøng goùc caïnh/keû hôû (niche market) xeùt treân phöông dieän saûn phaåm hay khu vöïc ñòa lyù. ngoaøi vieäc xaùc ñònh loaïi chieán löôïc maø coâng ty theo ñuoåi, vieäc xaùc ñònh phaïm vi caïnh tranh cuõng caàn ñöôïc caùc coâng ty quan taâm; phaïm vi caïnh tranh naày coù theå ôû goùc ñoä muïc tieâu caïnh tranh roäng hay heïïp. ii.3. xaùc ñònh muïc tieâu vieäc phaân tích moâi tröôøng beân trong vaø beân ngoaøi seõ cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát cho coâng ty ña quoác gia trong vieäc thieát laäp caùc muïc tieâu chieán löôïc. moät soá muïc tieâu chieán löôïc seõ ñöôïc xaùc ñònh trong quaù trình phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi khi coâng ty nhaän daïng caùc cô hoäi kinh doanh maø noù coù theå khai thaùc. moät soá muïc tieâu khaùc coù theå xaùc ñònh trong quaù trình phaân tích moâi tröôøng beân trong baèng coâng cuï xích giaù trò. Ñeå thieát laäp muïc tieâu cho moät coâng ty ña quoác gia, chuùng ta coù hai caùch tieáp caän.caùch thöù nhaát laø caùch tieáp caän theo chöùc naêng, theo caùch naày caùc muïc tieâu cho töøng loaïi chöùc naêng seõ ñöôïc xaùc ñònh moät caùch cuï theå. moät soá muïc tieâu cho töøng loaïi chöùc naêng nhö sau

lónh vöïc marketing: toång doanh soá, thò phaàn tính cho toaøn theá giôùi, khu vöïc, quoác gia, tyû leä taêng cuûa doanh soá, möùc ñoä hôïp nhaát cuûa thò tröôøng ñeå ñaûm baûo tính hieäu quaû vaø hieäu naêng cuûa caùc chöông trình marketing. lónh vöïc saûn xuaát: tyû leä thò phaàn cuûa saûn xuaát taïi nöôùc ngoaøi so vôùi saûn xuaát trong nöôùc, hieäu quaû kinh teá theo quy moâ thoâng qua söï hôïp nhaát saûn xuaát treân phöông dieän theá giôùi, vaán ñeà aùp duïng caùc phöông phaùp saûn xuaát môùi nhaèm laøm giaõm chi phí saûn xuaát. lónh vöïc taøi chính: vaán ñeà nguoàn taøi trôï cho caùc chi nhaùnh taïi haûi ngoaïi (töø lôïi nhuaän giöû laïi hay töø vieäc vay möôïn taïi choå); caáu truùc tö baûn, quaûn lyù ngoaïi hoái. lónh vöïc quaûn trò nguoàn nhaân löïc: vaán ñeà phaùt trieån ñoäi nguõ quaûn trò gia coù taàm nhìn chieán löôïc, vaán ñeà phaùt trieån ñoäi nguõ quaûn trò gia taïi caùc chi nhaùnh. caùc muïc tieâu veà möùc ñoä sinh lôïi: heä soá hoaøn voán so vôùi voán ñaàu tö, taøi saûn, doanh soá, tyû leä taêng tröôûng lôïi nhuaän haøng naêm, tyû leä taêng cuûa chæ tieâu thu nhaäp roøng saún coù ñeå phaân phoái cho moãi coå phieáu. caùch tieáp caän thöù hai trong vieäc thieát laäp muïc tieâu ñoù laø mnc seõ xaây döïng muïc tieâu cho töøng khu vöïc ñòa lyù hoaëc cho töøng ñôn vò kinh doanh chieán löôïc.töøø muïc tieâu chieán löôïc chung naày caùc muïc tieâu chieán löôïc chöùc naêng seõñöôïc xaây döïng iii thöïc hieän chieán löôïc thöïc hieân chieán löôïc laø moät quaù trình coá gaéng ñaït caùc muïc tieâu ñeà ra thoâng qua vieäc söû duïng caùc cô caáu toå chöùc ñeå trieån khai chieán löôïc ñaõ ñöôïc choïn. coù nhieàu vaán ñeà caàn phaûi ñöôïc chuù yù trong quaù trình thöïc hieän chieán löôïc, tuy nhieân coù ba vaán ñeà quan troïng caàn ñöôïc xem xeùt trong quaù trình trieån khai chieán löôïc cuûa mnc:löïa choïn nôi phaân boá ñòa lyù, löïa choïn hình thöùc sôû höõu, trieån khai caùc chieân löôïc chöùc naêng. iii.1 choïn nôi phaân boá. vieäc löïa choïn nôi phaân boá laø moät vaán ñeà quan troïng cho coâng ty ña quoác gia. Ñieàu naày xuaát phaùt töø nhöõng lyù do sau

ñaây: • phaân boá ñòa lyù chi nhaùnh seõ quyeát ñònh lôïi theá veà phí toån cho caùc nhaø saûn xuaát: neáu caùc yeáu toá nhö nguyeân vaät lieäu, chi tieát, lao ñoäng gaàn nôi saûn xuaát thì nhaø saûn xuaát coù theå haï thaáp phí toån. • ÔÛ nhieàu nöôùc chính saùch mua haøng saûn xuaát trong nöôùc ñöôïc khuyeán khích vaø thuùc ñaåy bôûi chính phuû (buy local) • moät soá nôi nhaø nöôùc khuyeán khích caùc coâng ty ña quoác gia ñaët cô sôû taïi ñaây vôùi caùc chính saùch öu ñaûi veà thueá, giaù thueâ ñaát thaáp, trôï caáp trong vieäc söû duïng naêng löôïng, phöôïng tieän vaän taûi, laõi suaát vay thaáp. • nhaäp khaåu haøng hoaù thöôøng chòu moät thueá quan cao, hoaëc söï haïn cheá veà soá löôïng cuûa nhaø nöôùc, do ñoù vieäc saûn xuaát taïi ñòa phöông thöôøng ñöôïc öa thích hôn • caùc coâng ty ña quoác gia thöôøng öa thích tieán haønh hoaït ñoäng kinh doanh taïi nhöõng quoác gia maø nhaø nöôùc sôû taïi kieân trì tieán haønh chính saùch khuyeán khích saûn xuaát taïi choå. maëc duø nhöõng lôïi ích cuûa vieäc saûn xuaát taïi caùc ñòa phöông ñöôïc nhieàu mnc thöøa nhaän nhöng vaãn coøn nhöõng toàn taïi vaø haïn cheá maø moät mnc phaûi ñoái ñaàu khi tieán haønh kinh doanh taïi haûi ngoaïi ví` duï nhö moâi tröôøng chính trò khoâng oån ñònh coù theå laøm coâng ty naày bò giaûm lôïi nhuaän, thaäm chí hoaït ñoäng kinh doanh coøn bò ngaên chaën hay bò haïn cheá. chaúng haïn taïi nga, nhaø nöôùc thöôøng khuyeán khích hình thöùc lieân doanh, nhöng do tình hình kinh teá vaø chính trò khoâng oån ñònh cho neân nhieàu doanh nhaân cho raèng vieäc ñaàu tö taïi nga seõ gaëp raát nhieàu ruõi ro. moät haïn cheá höù hai ñoù laø khaû naêng xaûy ra nhöõng cuoäc caùch maïng hoaëc xung ñoät quaân söï taïi nôi maø mnc kinh doanh. chaúng haïn taïi liberia tình traïng ñaûo chính vaø xung ñoät quaân söï thöôøng xuyeân xaãy ra ña laøm cho caùc coâng ty ña quoác gia laâm vaøo tình traïng suït giaûm doanh soá. caùc coâng ty ña quoác gia hoaït ñoäng taïi kuwait haàu nhö ñaõ maát traéng caùc khoaûn ñaàu tö taïi ñaây khi cuoäc chieán vuøng vònh xaãy ra (gulf war). iii.2 löïa choïn hình thöùc sôõ höõu löïa choïn hình thöùc sôû höõu cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá ñaõ coù moät vai troø quan troïng vaø ñöôïc chuù yù raát lôùn bôûi caùc nhaø quaûn trò gia cuûa mnc trong nhöõng naêm gaàn ñaây. ví duï taïi hoa kyø, nhieàu ngöôøi cho raèng vieäc gia taêng ngaøy caøng nhieàu caùc ñôn vò kinh doanh 100% voán cuûa nöôùc ngoaøi taïi ñaây ñang laøm suy yeâuù neàn kinh teá cuûa hoa kyø;

ngöôïc laïi nhieàu ngöôøi daân taïi caùc nöôùc khaùc cuõng coù moät caùi nhìn töông töï nhö vaäy ñoái vôùi caùc ñôn vò kinh doanh cuûa hoa kyø ñang ñaët chi nhaùnh taïi nöôùc hoï. thaät ra, thöïc chaát cuûa vaán ñeà löïa choïn hình thöùc sôû höõu leä thuoäc vaøo söï ñoùng goùp vaø phaùt huy taùc duïng cuûa hình thöùc ño ùñeán söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá cuûa quoác gia sôû taïi. robert b reich ñaõ chæ ra raèng vieäc lo sôï veà hình thöùc sôû höõu 100% voán cuûa caùc coâng ty hoa kyø taïi nöôùc ngoaøi seõ taïo ñieàu kieän cho hoa kyø giaønh lôïi theá kinh teá, hay lôïi theá caïnh tranh laø moät vieäc khoâng coù cô sôû: “ ….bôûi vì caùc coâng ty hoa kyø ngaøy caøng trôû neân khoâng coù moái quan heä ñaëc bieät naøo vôùi nguôøi myõ, do ñoù seõ khoâng coù yù nghóa gì neáu noùi raèng hoa kyø ñaõ ñaët lôïi theá caïnh tranh quoác gia vaøo caùc coâng ty naày. lôïi ích cuûa caùc coâng ty hoa kyø coù theå hoaëc khoâng coù theå cuøng höôùng vôùi lôïi ích cuûa nhaân daân hoa kyø” ( robert b. reich, “ who is us?” harvard business review, januaryfebruary 1990,p.59). nhöõng quoác gia muoán duy trì moät söï vöõng maïnh veà kinh teá caàn phaûi coù khaû naêng thu huùt nhöõng nhaø ñaàu tö quoác teá vaø thoâng qua söï ñaàu tö cuûa hoï, khoâng nhöõng hoï seõ taïo coâng vieäc cho nhaân coâng taïi choå maø coøn giuùp hoï gia taêng nhöõng kyõ naêng laøm vieäc; maët khaùc vieäc naày cuõng giuùp cho caùc quoác gia naày coù theå saûn xuaát nhöõng saûn phaåm ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng theá giôùi. hieän coù hai caùch tieáp caän phoå bieán trong vieäc löïa choïn hình thöùc sôû höõu: thieát laäp caùc lieân doanh quoác teá vaø caùc lieân minh chieán löôïc. lieân doanh quoác teá: laø moät thoûa thuaän giöûa hai hay nhieàu ñoái taùc cuøng tham gia goùp voán, cuøng kieåm soaùt vaø sôû höõu caùc ñôn vò kinh doanh taïi haûi ngoaïi. loaïi hình naày ngaøy caøng trôû neân phoå bieán taïi nhieàu nôi reân theá giôùi bôûi vì moät soá lyù do sau ñaây: (i) nhaø nöôùc ôû nhieàu nôi khuyeán khích vaø uûng hoä noù, ñaëc bieät vieäc lieân doanh vôùimoät ñôn vò baûn xöù thì nhaø ñaàu tö quoác teá seõ ñöôïc höôûng nhieàu öu ñaûi; (ii) thoâng qua hình thöùc naày, phía ñoái taùc trong nöôùc seõ giuùp cho nhaø ñaàu tö quoác teá coù theå thoâng hieåu veà moâi tröôøng kinh teá, vaên hoaù, chính trò cuûa nöôùc sôû taïi; (iii) caû hai ñoái taùc coù theå taän duïng theá maïnh cuûa nhau ñeå taïo neân moät öu theá toång hôïp. tuy nhieân, ñieàu khoâng may maén treân thöïc teá cho loaïi hình naày ñoù laø nhieàu lieân doanh quoác teá ñaõ khoâng hoaït ñoäng coù hieäu quaû. nhieàu cuoäc nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng coù khoaûng 30% taïi caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån vaø khoaûng töø 45-50% lieân doanh taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ thaát baïi ( stefanh. robock and kenneth simmonds, international business and

multinational enterprises, 4th ed, 1989, page 10-17 ). nguyeân nhaân chuû yeâuù gaây ra nhöõng thaá baïi naày xuaát phaùt töø mong muoán kieåm soaùt hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty ña quoác gia, vaø ñoâi luùc nhöõng mong muoán naày ñaõ laøm phaùt sinh nhöõng quyeát ñònh keùm trong quaûn lyù kinh doanh hoaëc gaây maâu thuaån vôùi ñoái taùc baûn xöù. nhö vaäy, hình thöùc lieân doanh nhìn chung coù theå gaëp nhöõng khoù khaên trôû ngaïi trong vieäc quaûn lyù vaø tính oån ñònh cuûa noù khoâng cao, ví vaäy hieân nay nhieàu mnc ñaõ chuyeån sang hình thöùc hôïp taùc chieán löôïc hay lieân minh chieán löôïc. hôïp taùc/lieân minh chieán löôïc:laø vieäc thoûa thuaän giöûa hai hay nhieày coâng ty ña quoác gia nhaèm muïc ñích khai thaùc moät thò tröôøng toaøn caàu.ngöôïc laïi vôùi hình thöùc lieân doanh trong ñoù caùc ñoái taùc coù theå kinh doanh trong nhuõng lónh vöïc khaùc nhau, thì trong moät lieân minh hay hôïp taùc chieán löôïc caùc haønh vieân thöôøng hoaït ñoäng trong cuøng moät ngaønh/lónh vöïc.moät ví duï cho loaïi hình naày xuaát hieân trong coâng nghieäp saûn xuaát xe hôi ñoù laø söï hôïp taùc giuûa general motors vaø toyota trong vieäc saûn xuaát xe hôi loaïi nhoû taïi hoa kyø. moät vaøi söï hôïp taùc khaùc trong lónh vöïc naày bao goàm caùc caëp ñoái taùc sau ñaây: nissan vaø subaru, volkswagen vaø audi, chrisler vaø mitsubishi, ford vaø mazda. trong nhöõng lónh vöïc khaùc, söï hôïp taùc theo daïng naày cuõng ngaøy caøng phoå bieán: motorola vaø toshiba cuøng phoái hôïp xaây döïng moät nhaø maùy taïi nhaät baûn vaø hoï ñaõ cuøng phoái hôïp trao ñoåi caùc boä phaân vi xöû lyù vaø caùc chip boä nhôù cho nhau. söï hôïp taùc naày hoaøn toaøn coù lôïi cho caû ñoâi beân bôûi vì motorola coù theá maïnh trong vieäc saûn xuaát saûn phaåm vi xöû lyù coøn toshiba laø moät trong nhöõng nhaø saûn xuaát daån ñaàu trong lónh vöïc saûn xuaát caùc chip boä nhôù iii.3 caùc chieán löôïc chöùc naêng caùc chieán löôïc chöùc naêng ñöôïc söû duïng nhaèm phoái hôïp caùc hoaït ñoäng ñeå ñaûm baûo cho chieán löôïc chung ñöôïc thöïc hieän hoaøn chænh. nhìn chung caùc chieán löôïc chöùc naêng coù theå bao goàm caùc lónh vöïc nhö: marketing, saûn xuaát, taøi chính, cung öùng, kyõ thuaät vaø coâng ngheä, nguoàn nhaân löïc..nhöng trong phaïm vi giôùi haïn chuùng ta chæ ñeà caäp ñeán ba lónh vöïc chuû yeáu: marketing, saûn xuaát, taøi chính. marketing: chieán löôïc marketing ñöôïc thieát keá nhaèm nhaän daïng nhu caàu ngöôøi tieâu duøng vaø thieát laäp moät keá hoaïch haønh ñoäng nhaèm ñöa saûn phaåm vaø dòch vuï ñeán tay ngöôøi tieâu duøng. phaàn lôùn nhöõng chieán löôïc marketing ñeàu ñöôïc

xaây döïng chung quanh moät khaùi nieäm phoå bieán “4 p”: product/ saûn phaåm; price/giaù caû; promotion/ñoäng vieân; place/phaân phoái. coâng ty caàn nhaän daïng nhöõng saûn phaåm ñang coù nhu caàu taïi nhöõng thò tröôøng “goùc” (niche market) maø hoï ñang theo ñuoåi, treân cô sôû ñoù noù seõ ñoøi hoûi boä phaän kyõ thuaät, saûn xuaát tìm caùch taïo ra nhöõng saûn phaåm thoûa maûn cho thò tröôøng muïc tieâu cuûa noù; noù cuõng caàn xaùc ñònh chính saùch giaù caïnh tranh cho saûn phaåm treân thò tröôøng. sau cuøng moïi noå löïc phaûi höôùng vaøo vieäc coå ñoäng vaø phaân phoái saûn phaåm treân thò tröôøng. saûn xuaát: chieán löôïc saûn xuaát ñöôïc thieát keá nhaèm hoå trôï cho chieán löôïc marketing, noù phaûi baûo ñaûm chính xaùc loaïi saûn phaåm caàn cung caáp cho thò tröôøng vaø nhöõng saûn phaåm ñoù phaûi ñöôïc taïo ra kòp thôøi, ñuùng thôøi ñieåm cho vieäc phaân phoái treân thò tröôøng. chieán löôïc saûn xuaát cuõng phaûi thích öùng vôùi hoaït ñoäng cung öùng vaø kyõ thuaät sao cho caùc vaät tö nguyeân lieäu phaûi luoân saún coù vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo ra vôùi moät chaát löôïng hoaøn haûo thích öùng vôùi giaù caû ñaõ ñònh. neáu coâng ty ña quoác gia saûn xuaát haøng hoaù ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi, noù caàn chuù troïng ñeán vieäc phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát taïi caùc nôi naày. moät soá coâng ty coù theå cheá taïo saûn phaåm taïi hai hay nhieáu quoác gia vaø sau ñoù laép raùp vaø baùn chuùng taïi moät khu vöïc khaùc. caùc coâng ty saûn xuaát xe hôi ôû nhaät baûn ñaõ chuyeån caùc boä phaän chi tieát ñeán hoa kyø ñeå laép raùp vaø sau ñoù baùn moät soá xe hôi ñaõ laép raùp naày taïi nhaät baûn. coâng ty whirlpool (hoa kyø) cung caáp caùc thieát bò ñieän khaép theá giôùi töø nhöõng nhaø maùy taïi brazil, canada, mexico, haø lan, vaø töø baûy quoác gia khaùc. taøi chính: chieán löôïc taøi chính tröôùc ñaây thöôøng ñöôïc thieát keá vaø ñieàu haønh töø coâng ty meï. tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây nhieâu coâng ty ña quoác gia nhaän thaáy caùch laøm naày coù theå gaây ra moät soá trôû ngaïi, maët khaùc noù laø moät caùch laøm coù theå gaây ra moät phí toån cao do söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù. ngaøy nay caùc chi nhaùnh hoaït ñoäng taïi haûi ngoaïi ñaõ coù nhieàu quyeàn kieåm soaùt taøi chính ñôn vò cuûa hoï hôn tröôùc ñaây; tuy nhieân hoaït ñoäng cuûa hoï phaûi ñöôïc söï höôùng daån vaø kieåm soaùt cuûa coâng ty meï. tuy nhieân hoï vaån giöõ quyeàn kieåm soaùt vaø chòu raùch nhieäm veà caùc chæ tieâu nhö heä soá hoaøn voán, lôïi nhuaän, vaán ñeà taøi trôï baèng vay nôï, quaûn trò voán löu ñoäng. chieán löôïc taøi chính coù theå laø loaïi chieán löôïc daån ñaàu hoaëc chieán löôïc theo ñuoåi caùc chieán löôïc chöùc naêng khaùc. ÔÛ vò trí daån ñaàu, boä phaän taøi chính seõ giôùi haïn soá löôïng ngaân quyû chi cho caùc boä phaän

nhö marketing, saûn xuaát ñeå ñaûm baûo raèng heä soá hoaøn voán so vôùi taøi saûn mong ñôïi phaûi ñaït ñöôïc. ÔÛ vò trí theo ñuoåi, chöùc naêng aøi chính ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù caùc keát quaû ñaït ñöôïc vaø cung caáp caùc giaûi phaùp ñeå hoaøn thieän hay thay ñoåi caùc chieán löôïc trong töông lai.