Poslediplomski studii MBA-Menaxment Ekonomski fakultet - Skopje
PLANIRAWE NA DOLGORO^NI VLO@UVAWA (KAPITALNO BUXETIRAWE)
Doc. d-r Sa{o Arsov
KARAKTERISTIKI NA INVESTICISKOTO ODLU^UVAWE Dolgoro~ni vlo`uvawa - vlo`uvawa ~ii efekti se o~ekuvaat vo idnina, vo vreme {to e podolgo od edna godina.
vrzuvaat golemi pari~ni iznosi ireverzibilnost efekti {to se o~ekuvaat vo idninata
POSTAPKA ZA PLANIRAWE NA DOLGORO^NITE VLO@UVAWA
Predinvesticiska studija
Investiciska studija
Pretstavuvawe na investitorot Analiza na pazarot Tehni~ko-tehnolo{ka analiza Analiza na grade`nite re{enija Organizaciski del Ekonomsko-finansiska analiza Ocenka na efikasnosta na proektot
Studija za izvedba
POSTAPKA ZA PLANIRAWE NA DOLGORO^NITE VLO@UVAWA
pr edi nvest i ci ska i nvest i ci ska studi ja st udi ja
1-I I
2-P I O
r eal i zaci ja na pr oekt ot
3-I O
pr obna r abot a
4-P R
5-RR
OCENKA NA FINANSISKITE EFEKTI OD DOLGORO^NITE VLO@UVAWA
Likvidnost Rentabilnost Gotovinski tek za ocenka na likvidnosta Gotovinski tek za ocenka na rentabilnosta
GOTOVINSKI TEK ZA OCENKA NA LIKVIDNOSTA Godini 0
1
2
3
4
200.000
300.000
350.000
420.000
Materijalni tro{oci
90.000
110.000
140.000
200.000
Bruto plati
45.000
60.000
75.000
100.000
Administrativni tro{oci
35.000
40.000
40.000
50.000
Otplata na krediti
16.000
18.000
20.000
17.000
5.000
6.000
6.500
8.000
12.000
12.000
14.000
15.000
Prilivi: Sopstven kapital
100.000
Akcionerski kapital
300.000
Dolgoro~ni krediti
50.000
Prihodi od proda`bata Odlivi: Investicii: -vo postojani sredstva -vo obrtni sredstva
400.000 40.000
Danoci Dividendi NETO-PRILIV
10.000
-3.000
54.000
KUMULATIV
10.000
7.000
61.000
54.500 30.000 115.50 145.50 0 0
GOTOVINSKI TEK ZA OCENKA NA RENTABILNOSTA Godini 0 Prilivi: Prihodi od proda`bata Ostatok na vrednosta
1
2
200.00 0
300.00 0
350.00 420.000 0 1.000.00 0
140.00 0 75.000 40.000
Odlivi: Investicii: -vo postojani sredstva -vo obrtni sredstva
90.000
Bruto plati
45.000
110.00 0 60.000
Administrativni tro{oci
35.000
40.000
5.000
6.000
25.000
84.000
NETO-PRINOS
4
400.000 40.000
Materijalni tro{oci
Danoci
3
-440.00 0
200.000 100.000 50.000
6.500 8.000 261.50 1.062.00 0 0
KRITERIUMI ZA OCENKA NA INVESTICISKITE PROEKTI
Nediskontni Period na vra}awe na investiciite Prose~na stapka na prinos
Diskontni Neto-sega{na vrednost na proektot Interna stapka na rentabilnost
PERIOD NA VRA]AWE NA INVESTICIITE Primer: Inicijalni investicii vo iznos od 100.000 Proektirani neto-prinosi po godini: 20.000, 30.000, 30.000, 30.000, 40.000. God.
Neto-prinosi
Kumulativ
0
-100.000
-
1
20.000
20.000
2
30.000
50.000
3
30.000
80.000
4
30.000
110.000
5
40.000
150.000
PERIOD NA VRA]AWE NA INVESTICIITE T = Godinapredcelosnoto vra}awe+
S#u{te nevrateniznos Gotovinski tek odtekovnatagodina
God.
Neto-prinosi
Kumulativ
0
-100.000
-
1
20.000
20.000
2
30.000
50.000
3
30.000
80.000
4
30.000
110.000
5
40.000
150.000
100.000 − 80.000 T =3+ = 3,67 godini 30.000
PERIOD NA VRA]AWE NA INVESTICIITE Kriterium za prifatlivost: Presmetaniot period na vra}awe na proektot treba da bide pokus od nekoj maksimalno prifatliv period na vra}awe Slabosti na metodot Period na vra}awe: 3. Ne vodi smetka za vremenskata preferencija na parite 4. Ne se zemaat predvid gotovinskite tekovi po istekot na presmetaniot period na vra}awe 5. Pregolemoto potpirawe na brzinata na vra}awe {to mo`e da ja zgolemi rizi~nosta na izbranite proekti i sl.
PROSE^NA STAPKA NA PRINOS
Prose ~na neto − dobivka RR = Investicii
PROSE^NA STAPKA NA PRINOS
Primer: Inicijalnite investicii na proektot iznesuvaat 100.000. Proektiranata neto-dobivka vo eksploataciskiot period iznesuva, po godini: 10.000, 15.000, 20.000, 20.000, 25.000 Prose ~na neto - dobivka =
RR =
10.000 + 15.000 + 20.000 + 20.000 + 25.000 5
18.000 ×100 =18% 100.000
= 18.000
PROSE^NA STAPKA NA PRINOS Kriterium za prifatlivost: Prose~nata stapka na prinos na proektot treba da bide povisoka od prose~nata cena na kapitalot.
Slabosti na metodot Prose~na stapka na prinos: 3. Ne vodi smetka za vremenskata preferencija na parite 5. Se koristi neto-dobivkata kako kategorija
NETO-SEGA[NA VREDNOST (NSV) n
NPt NSV =∑ t t =0 (1 + k )
Kade {to: NP se neto-prinosite od periodot t t k e diskontnata stapka n e brojot na godini vo periodot na proekcija
Kriterium za prifatlivost: NSV > 0
Primer: Proektirani neto-prinosi po godini: 110.000 (investicii, kako negativen neto-prinos), 30.000, 35.000, 40.000, 40.000, 50.000. Diskontnata stapka e proceneta na 14%. Godina
Neto-prinosi
Diskontirani netoprinosi
Diskonten faktor
0
-110.000
1
-110.000
1
30.000
0,87719
26.316
2
35.000
0,76947
26.931
3
40.000
0,67497
26.999
4
40.000
0,59208
23.683
5
50.000
0,51937
25.969
NSV =
19.898
INTERNA STAPKA NA PRINOS (IRR) -I
NP1
NP2
NP3
NP4 …..
denes god.1 god.2 god.3 god.4 ….
n
NPt ∑I = ∑ t ( 1 + k ) t =1 n
NPt
∑(1 + k ) t =0
t
=0
INTERNA STAPKA NA PRINOS
1
Neto- Diskonten prinos faktor i (19%) 110.00 1 0 30.000 0,84034
2
35.000
0,70616
24.716
0,67186
23.515
3
40.000
0,59342
23.737
0,55071
22.028
4
40.000
0,49867
19.947
0,45140
18.056
5
50.000
0,41905
20.952
0,37000
18.500
Go d 0
Diskontirani netoprinosi
Diskonten faktor (22%)
-110.000
1
-110.000
25.210
0,81967
24.590
4.562
IRR = rp +
NPp ( rn − rp ) NPp + NPn
Diskontirani netoprinosi
-3.311
INTERNA STAPKA NA PRINOS
IRR = rp +
NPp ( rn − rp ) NPp + NPn
Kade {to: - rp e stapkata so koja posleden pat e presmetana pozitivna NSV; - rn e stapkata so koja posleden pat e presmetana negativna NSV; - NPn e negativnata NSV (zemena kako apsolutna vrednost); - NPp e pozitivnata NSV.
IRR =19 +
4.562 ( 22 −19) =20,7 % 4.562 +3.311
Kriterium za prifatlivost: IRR > Prose~nata cena na kapitalot