Ch¬ng 6 C¸c h×nh th¸I t b¶n vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d
i. lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt ii. c¸c h×nh th¸i t b¶n vµ lîi nhuËn cña chóng (tù ®äc:1, 2, 3)
i. lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt
1. Lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËn a) Chi phÝ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa Chi phÝ L§ thùc tÕ = GTHH = c + v + m Chi phÝ SX TBCN = K = c + v b) Lîi nhuËn P=W–K Trong XH tæng P = tæng m Lîi nhuËn lµ GTTD ®îc quan niÖm lµ con ®Î cña toµn bé TB øng ra, lµ kÕt qu¶ H§ cña toµn bé TB ®Çu t vµo SXKD
c) Tû suÊt lîi nhuËn m P’ x c + v 100% = P’ ph¶n ¸nh møc doanh lîi cña viÖc ®Çu t TB 2. Sù h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ SX f) C.tranh trong néi bé ngµnh vµ sù h×nh thµnh GT thÞ trêng C.tranh trong néi bé ngµnh lµ c.tranh gi÷a c¸c XN trong cïng 1 ngµnh, SX cïng 1 lo¹i HH, nh»m M§ giµnh u thÕ trong SX vµ tiªu thô HH ®Ó thu ®îc P siªu ng¹ch
KÕt qu¶: h×nh thµnh g.trÞ XH cña HH (g.trÞ thÞ trêng), §K SX trung b×nh cña 1 ngµnh thay ®æi, g.trÞ XH cña HH gi¶m xuèng b) C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh lµ c.tranh gi÷a c¸c XN TB KD trong c¸c ngµnh SX kh¸c nhau, nh»m M§ t×m n¬i ®Çu t cã lîi h¬n Sù tù do di chuyÓn TB tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c ®· lµm thay ®æi P’ cña c¸c ngµnh vµ dÉn ®Õn h×nh thµnh P’
P’ =
ΣM ΣK
x 100%
P = K x P’
Lîi nhuËn b×nh qu©n lµ P b»ng nhau cña TB b»ng nhau ®Çu t vµo c¸c ngµnh SX kh¸c nhau. Lµ P mµ c¸c nhµ TB thu ®îc c¨n cø vµo tæng TB ®Çu t, nh©n víi P’, kh«ng kÓ cÊu thµnh h÷u c¬ cña nã nh thÕ nµo c) Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ SX gi¸ c¶ SX = K + P
4. T b¶n kinh doanh n«ng nghiÖp vµ ®Þa t« TBCN a) T b¶n kinh doanh n«ng nghiÖp QHSX TBCN trong NN ®îc h×nh thµnh: - §øc, ý, Nga sa hoµng... chuyÓn dÇn tõ ktÕ §CPK sang kinh doanh theo PTSX TBCN, sö dông L§ lµm thuª - Ph¸p, Anh, Mü... th«ng qua CM DCTS, thñ tiªu quyÒn SH PK, ph¸t triÓn CNTB trong n«ng nghiÖp b) B¶n chÊt cña ®Þa t« TBCN §Þa t« TBCN lµ BP Psn ngoµi P cña TB ®Çu t trong NN do CN NN t¹o ra mµ nhµ
RTBCN vµ RPK gièng nhau: quyÒn SH R§ ®îc thùc hiÖn vÒ mÆt kinh tÕ, ®Òu lµ kÕt qu¶ cña sù bãc lét ngêi L§ • RTBCN
• RPK
• Mét phÇn GTTD • Toµn bé SP TD, ngoµi lîi nhuËn thËm chÝ mét phÇn b×nh qu©n SP cÇn thiÕt • Ph¶n ¸nh QH cña 3 • Ph¶n ¸nh QH cña 2 gc gc • §C gi¸n tiÕp bãc lét • §C trùc tiÕp bãc lét CN n«ng d©n
c) C¸c h×nh thøc ®Þa t« TBCN §Þa t« chªnh lÖch - C¬ së tån t¹i: + R§ lµ TLSX chÝnh vµ cã giíi h¹n + §Q kinh doanh R§ R§ tèt vµ trung b×nh thu ®îc Psn æn ®Þnh, phÇn nµy chuyÓn thµnh RCL RCL lµ phÇn Psn ngoµi P thu ®îc trªn R§ cã §KSX thuËn lîi h¬n. Lµ sè chªnh lÖch gi÷a GCSX chung ®îc Q§ bëi §KSX trªn R§ xÊu nhÊt vµ GCSX c¸ biÖt trªn R§ tèt vµ trung b×nh RCL gåm: RCLI vµ RCLII
§Þa t« tuyÖt ®èi - C¬ së tån t¹i vµ h×nh thµnh: + §éc quyÒn t h÷u R§ + CÊu t¹o h÷u c¬ TB trong NN thÊp h¬n trong CN RT§ lµ sè Psn d«i ra ngoµi P, h×nh thµnh nªn bëi chªnh lÖch gi÷a GT n«ng s¶n víi GCSX chung cña n«ng phÈm
§Ó t¹o ra 100SP, hao mßn TBMM lµ 10000 chi phÝ nguyªn, NVL: 30000; tiÒn c«ng: 10000 m’ = 100% K = 40000 + 10000 = 50000 W = 50000 + 10000 = 60000 W/1SP = 600 (= 500 + 100) P = 100 P’ = 10000/50000x100% = 20%
§Ó t¹o ra 100SP, hao mßn TBMM lµ 10000 chi phÝ nguyªn, NVL: 30000; tiÒn c«ng: 10000 m’ = 100% K = 40000 + 10000 = 50000 W = 50000 + 10000 = 60000 W/1SP = 600 (= 500 + 100) P = 100 P’ = 10000/50000x100% = 20%