Brainwashing: Tortured Confessions And Public Recantations Of Politicians In Iran

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﻮﻳﻦ روش هﺎﯼ‬

‫ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ و‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ‬ ‫را اﻓﺸﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ اﻧﺴﺎن از ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان هﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺧﺮد ﮐﺮد‬ ‫و ﮐﺎﻣﻼ در هﻢ ﺷﮑﺴﺖ و ﭘﺬﻳﺮاﯼ ﺷﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ و اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد‪.‬‬

‫هﺮﺑﺎر ﮐﻪ ﺑﻤﺒﯽ اﻧﺘﺤﺎرﯼ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻳﮏ ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮح‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ روان ﻳﮏ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮐﺮدن‬ ‫ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد؟ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ اﻧﺴﺎن هﻤﻪ رواﺑﻂ ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫را از ﺧﺎﻧﻮادﻩ و زﻧﺪﮔﯽ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﮏ ﻓﺮﻗﻪﯼ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﻓﺮدﯼ ﺑﺎ ﺑﺎورهﺎﺋﯽ راﺳﺦ‪ ،‬ﭘﺲ از دو ﻣﺎﻩ ﺑﺎزداﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ از ﻋﻘﺎﻳﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن‬ ‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻮد و در راﻩ ﺁن ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ و ﻣﺪاﻓﻊ اردوﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﻮﻻﻧﯽ و وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ دارد‪.‬‬

‫ﺳﻪ ﮔﺎم ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ روﺑﺎت‬ ‫‪.1‬ﻣﺮﺣﻠﻪ در هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬ ‫و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و "ﻓﻬﻤﻴﺪن" اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.2‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد‬ ‫ﺑﻤﺒﺎران ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪.3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺳﺎزﯼ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻧﻈﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﺪﻩ را ﻣﯽ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮد و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ او ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻣﺮﺣﻠﻪ در هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ‪:‬‬ ‫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺪا و ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﺧﺸﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬‫در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٩۵٠‬ﻣﻴﻼدﯼ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺳﻴﺎ ﺑﺨﺶ وﻳﮋﻩ اﯼ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﭘﮋوهﺶ در ﺑﺎرﻩ ﭘﺪﻳﺪﻩ‬ ‫ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﮐﺮد‪ .‬در‬ ‫ﺷﺮوع ﮐﺎر‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ‬ ‫ﮐﻪ اﻧﺴﺎهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮاﺗﺸﺎن ﻋﻮض‬ ‫ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻐﺰهﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎ دارو و ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﺨﺪر "ﺷﺴﺘﺸﻮ" دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﭘﺲ از ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺸﻬﺎﯼ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬هﻴﭙﻨﻮز و‬

‫ﻧﺼﺐ ﻣﻴﮑﺮوﭼﻴﭙﺲ در ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ اﺻﻼ ﻻزم‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺸﻮﻧﺖ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ وﺟﺪاﺳﺎزﯼ از ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻳﮏ ﮐﺎر ﭘﻴﮕﻴﺮ‪،‬‬ ‫ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻼﻗﺎﻃﻊ و ﺻﺒﻮراﻧﻪ روﯼ ﻣﺘﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ در هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ‬ ‫ﻳﮏ اﻧﺴﺎن و ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﮐﺮدن او ﺑﺮاﯼ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻈﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ هﺮ ﺷﺴﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ و اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ ﮐﺎرا در هﻢ‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و "ﻓﻬﻤﻴﺪن" اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﺧﻮد‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ روش هﺎﯼ زﻳﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬ ‫• دﺳﺘﺒﻨﺪ و ﭘﺎ ﺑﻨﺪ زدن‬ ‫• ﺳﺎﻋﺖ هﺎ اﻳﺴﺘﺎدن ﻳﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﻳﮏ وﺿﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫• زﻧﺪان اﻧﻔﺮادﯼ در ﻣﺪت ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫• ﺷﮑﻨﺠﻪ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺎزﺟﻮﺋﯽ هﺎﯼ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ‬ ‫• ﮐﻤﺒﻮد ﺧﻮاب و ﻏﺬا‬ ‫• ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن او و ﻧﺰدﻳﮑﺎﻧﺶ‬

‫‪ .٢‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪:‬‬ ‫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﺑﻴﺦ‪ ،‬ﻣﻼﻣﺖ و ﻧﻈﺮاﺗﺶ دﺳﺘﮑﺎرﯼ ﻣﻴﺸﻮد‬‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻼﻣﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫و ﺑﻪ او ﺑﺪ وﺑﻴﺮاﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ و‬ ‫ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت و ﺟﻬﺎن ﺑﻴﻨﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑﻤﺒﺎران ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺨﺺ‬ ‫دﭼﺎر ﺑﺤﺮان هﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺗﻘﺼﻴﺮ و ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬ ‫در راﻩ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن اذﻋﺎن‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‬ ‫ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺪ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫ﮔﻤﺮاﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺁﻧﭽﻪ او ﺑﺎﻳﺪ‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ و ﻋﻮض ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮون رﻓﺖ از ﺑﺤﺮان هﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ او ﺑﺮ ﺳﺮ دو راهﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ در ﺁﻧﺠﺎ‪:‬‬ ‫• ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺣﺴﺎس‬ ‫ﮔﻨﺎﻩ و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﮐﻨﺪ‬ ‫• ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺪ و ﺑﻴﺮاﻩ ﻧﺜﺎرش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫• ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت در ﺑﺎرﻩ ﻧﻈﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻤﺒﺎران ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫• هﻨﻮز در اﻧﻔﺮادﯼ اﺳﺖ‬ ‫• ﺁرام ﺁرام راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﺮوج از ﺑﺤﺮان ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‬

‫‪ .٣‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎزﺳﺎزﯼ‪:‬‬ ‫ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ هﻮﻳﺖ ﭘﺎداش ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‬‫وﻗﺘﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻧﻈﺮات‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﺪﻩ را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪،‬‬ ‫ﺑﺎ او ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﮔﺬار از‬ ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ و اﻏﻠﺐ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ در‬ ‫هﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬ ‫دوﺑﺎرﻩ ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽ زﻧﺪ و‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ از‬ ‫ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رود و ﺷﺨﺺ ﺑﺎ روﯼ‬ ‫ﺑﺎز و اﻋﺘﻘﺎد ﺁﻣﻮزش ﻧﻮﻳﻦ را‬ ‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﺧﺮ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‪:‬‬ ‫• ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺘﺎﻧﻪ و دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫• ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﯽ اش ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‬ ‫• ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ هﺎﻳﺶ را ﻣﯽ ﺁزﻣﺎﻳﻨﺪ‬ ‫• ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ او ﺁزادﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ دهﻨﺪ‬

‫‪4‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺪرﺁﻣﺪ در ﺑﺎرﻩ ﺷﻴﻮﻩ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪:‬‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻠﻨﯽ ﺁن ﺳﻨﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ دارد و از زﻣﺎن‬ ‫اﻧﮕﻴﺰﻳﺴﻴﻮن ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬در در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ هﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ هﻤﺨﻮاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ارﺗﺪاد و "ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺧﺪا" و "ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺪﻋﺖ" ﺗﻠﻘﯽ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات ﺑﻮد‪ .‬در ﺁﻏﺎز اﻳﻦ ﻧﻮع اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ هﺎ ﺟﻨﺒﻪ‬ ‫ﯼ دﻳﻨﯽ داﺷﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﻗﺮون‬ ‫وﺳﻄﯽ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ هﺎ و دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺟﻮرداﻧﻮ ﺑﺮوﻧﻮ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻳﻨﮑﻪ ﭼﻮن اﺳﺘﺎدش ﻧﻴﮑﻼﯼ ﮐﭙﺮﻧﻴﮏ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد‬ ‫ﮐﻪ‪" :‬زﻣﻴﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻣﺮﮐﺰ ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺮار دارد و اﻳﻦ‬ ‫زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪ" ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن اﻋﺘﺮاف و‬ ‫ﻧﺪاﻣﺖ ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ را ﻧﻴﺰ هﻤﻪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﺑﻴﮑﻦ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ "ﮐﺘﺎب ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﮔﺸﻮد" ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﭼﻮن ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن اش داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮزﻧﺪان ژاﻧﺪارﮎ ﮐﻪ از ﺳﻮﯼ ﮐﻠﻴﺴﺎ ﺑﻪ "ﺑﺪﻋﺖ ﮔﺬارﯼ و ارﺗﺪاد " ﻣﺤﮑﻮم‬ ‫و ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﺁﻏﺎز ﻧﻮع ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﻦ دﺳﺖ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ هﺎ و ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫هﺎ ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮد‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ روﺷﻦ ﺗﺮ ﺁن اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‪ ،‬زﻳﻨﻮوﻳﻒ‪،‬‬ ‫ﮐﺎﻣﻨﻴﻒ و ‪ ...‬را ﮐﻪ در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ هﺎ و ﻧﺪاﻣﺖ هﺎ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در اروﭘﺎ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺎرﻩ هﺎ و‬ ‫ﮐﺸﻮرهﺎ ﯼ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺖ ‪ ,‬و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺳﺎﻳﺮﻣﺬاهﺐ وادﻳﺎن‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺪ ﺧﻮاﻧﺪن اﻧﺪﻳﺸﮕﯽ هﺎ و رﻓﺘﺎر هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف‬ ‫ﮔﻴﺮﯼ و ﺗﻌﺬﻳﺐ "ﮔﻨﺎهﮑﺎر" ان روﯼ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺗﮑﻔﻴﺮ وﻧﺪاﻣﺖ‬ ‫ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ وﻓﻮر دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ در ﺟﻨﮓ ﮐﺮﻩ‬ ‫ﺳﻴﺰدﻩ ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ ١٩۵٢‬ﻣﻴﻼدﯼ هﻮاﭘﻴﻤﺎﯼ ﮐﻨﺖ ﺋﻨﻮچ )‪(Kenneth L Enoch‬‬ ‫و ﺟﺎن ﮐﻮﺋﻴﻦ )‪ (John S Quinn‬در ﺁﺳﻤﺎن ﮐﺮﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮐﺮﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﭼﻬﺎر ﻣﺎﻩ اﺳﺎرت‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎﺗﯽ ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﺎﻩ زﺧﻢ‪ ،‬ﺣﺼﺒﻪ‪ ،‬وﺑﺎ و‬ ‫ﻃﺎﻋﻮن ﺑﺮ ﻓﺮاز ﮐﺮﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ‪٣۵‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎز دﻳﮕﺮ و ﺳﺮهﻨﮓ ﻓﺮاﻧﮏ ﺷﻮاﻟﺒﻪ )‪ (Frank H Schwalbe‬ﮐﻪ در‬ ‫اﺳﺎرت ﮐﺮﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮهﻨﮓ ﻓﺮاﻧﮏ ﺷﻮاﻟﺒﻪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬ ‫‪5‬‬

‫ﺧﻠﺒﺎﻧﺎن ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ هﺎ را از ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺰرگ و‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮاﻳﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﭘﺨﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺮﺑﺎزان ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎززدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺟﺎﺳﻮس اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻣﺠﺎزات و ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮهﻨﮓ ﻓﺮاﻧﮏ ﺷﻮاﻟﺒﻪ ﺑﻌﺪ هﺎ در ﺑﺎرﻩ‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﮔﻔﺖ‪" :‬واژﻩ هﺎ از ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ از ﺁﻧﻬﺎ‪".‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮاد‬ ‫ﻣﺨﺪر‪ ،‬دارو و هﻴﭙﻨﻮز اﻗﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬درﺳﺎل ‪ ١٩۵٠‬داﻳﺮﻩ ﺑﻪ ﻧﺎم رﻣﺰ‬ ‫ﺑﻠﻮﺑﺮﻳﺪ )‪ (BLUEBIRD‬ﺗﺎﺳﻴﺲ ﮐﺮد و اﻳﻦ داﻳﺮﻩ درﺳﺎل ‪ ١٩۵٣‬ﻧﺎﻣﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﮑﻮﻟﺘﺮا )‪ (MKULTRA‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺴﮑﺎﻟﻴﻦ )‪ (Mescaline‬ﮐﻪ از‬ ‫ﮐﺎﮐﺘﻮﺳﯽ وﻳﮋﻩ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎرﭼﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳﺎن در ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺒﺎدﯼ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ال‪.‬اس‪.‬دﯼ )‪ (LSD‬و هﻴﭙﻨﻮز را ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ‬ ‫روﯼ اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﺪون اﻃﻼع ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﻏﺬاﯼ ﻳﮏ ﻋﺪﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ‪ ٧٠‬روز ال‪.‬اس‪.‬دﯼ رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﻣﻘﺪار ﺁن را روزاﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎ‪ ،‬هﻴﭙﻨﻮز و‬ ‫ﮐﺎر ﮐﺬاﺷﺘﻦ‬ ‫ﻣﻴﮑﺮوﭼﻴﭗ در ﻣﻐﺰ‬ ‫را ﻧﻴﺰ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫وﻟﯽ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁن ﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬زﻧﺪان اﻧﻔﺮادﯼ‬ ‫و در ﺑﯽ ﺧﺒﺮﯼ‬ ‫ﻗﺮاردادن و ﺧﺸﻮﻧﺖ‬ ‫روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫اﺳﺖ ﺗﺎ او ﭘﺬﻳﺮاﯼ‬ ‫ﻧﻈﺮات ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻮد و‬ ‫ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ دارو و‬ ‫هﻴﭙﻨﻮز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺎزان اﺳﻴﺮ اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ در ﺟﻨﮓ ﮐﺮﻩ‬ ‫‪6‬‬

‫دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﮑﻮ )‪(١٩٣۶ – ٣٨‬‬ ‫دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻋﻠﻨﻰ ﻋﺪﻩ اﯼ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﻬﻤﺎن دادﮔﺎﻩ‪ ،‬رهﺒﺮان‪ ،‬ﮐﺎدرهﺎ و اﻋﻀﺎ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ و داراﯼ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ‬ ‫ﺗﻮدﻩ اﯼ درﺣﺰب ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺷﻮرورﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺮﯼ ﺑﺮاﯼ رهﺒﺮﯼ‬ ‫ﺑﻼﻣﻨﺎزع اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺪف‪ ،‬ﺣﺬف رﻗﺒﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﺳﺮ راﻩ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ هﺎ ﮐﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﺟﻤﻠﮕﯽ ﺟﻌﻠﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺧﻮد‬ ‫اﻋﺘﺮاف ﮐﺮدﻩ و ﺧﻮاهﺎن ﻣﺠﺎزات ﺧﻮد ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻣﺘﻬﻤﺎن اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ رﻓﻘﺎ و هﻤﺴﺮش را ﺗﻴﺮﺑﺎران ﮐﻨﺪ و دﻳﮕﺮان ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ‬ ‫اﻋﺪام ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺎدر ﺷﻮد و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر از دادﺳﺘﺎن ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﮔﺌﯽ‬ ‫ﻣﺎرﭼﻮﮐﻮﺳﮑﯽ اﻗﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﺧﺎﺋﻦ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺧﻮد ﺑﻮدم‪ ،‬ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﻮد‪ ".‬ادوارد هﻮﻟﺘﺰﻣﻦ اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﺗﻞ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺎﺗﻞ هﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ هﺴﺘﻴﻢ‪".‬‬

‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ و ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻦ از رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ )رﻳﮑﻒ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻴﻨﻒ و زﻳﻨﻮﻳﻒ(‬ ‫ﮐﻪ هﺮ ﺳﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ او ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﻌﺮوف ﻣﺴﮑﻮ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫دادﮔﺎﻩ اول‪ :‬از ‪ ١٩‬ﺗﺎ ‪ ٢۴‬اوت ‪ ١٩٣۶‬ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﯼ‬ ‫رهﺒﺮﯼ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ از ﺟﻤﻠﻪ زﻳﻨﻮوﻳﻒ و ﮐﺎﻣﻨﻒ ﻳﺎران ﻧﺰدﻳﮏ ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻣﺘﻬﻤﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪7‬‬

‫دادﮔﺎﻩ دوم‪ :‬از ‪ ٢٣‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ ١٩٣٧‬هﻔﺪﻩ ﻧﻔﺮ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﺰﺑﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ١٣ .‬ﻧﻔﺮ ﺗﻴﺮﺑﺎران و ‪ ۴‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ اردوﮔﺎﻩ ﮐﺎر اﺟﺒﺎرﯼ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫دادﮔﺎﻩ ﺳﻮم‪ :‬از دوم ﺗﺎ ‪ ١٣‬ﻣﺎرس ‪ ١٩٣٨‬ﮔﺮوهﯽ ‪ ٢١‬ﻧﻔﺮﻩ از رهﺒﺮان‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ از وزﻳﺮان ﺳﺎﺑﻖ دوﻟﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎﻳﯽ ﻧﺎﻣﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ )رﺋﻴﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﮐﻤﻴﻨﺘﺮن( و رﻳﮑﻮف‬ ‫)ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﻗﺒﻠﯽ( ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻣﺘﻬﻤﺎن اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮازات اﻳﻦ ﺳﻪ دادﮔﺎﻩ‪ ،‬ﻳﮏ دادﮔﺎﻩ ﻧﻈﺎﻣﯽ در ژوﺋﻦ ‪ ١٩٣٧‬ژﻧﺮال‬ ‫ﻣﻴﺨﺎﺋﻴﻞ ﺗﻮﺧﺎﭼﻔﺴﮑﯽ و ﻳﺎزدﻩ ﻧﻔﺮ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﺎن ارﺗﺶ ﺳﺮخ را ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ‬ ‫ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﺁن در رﺳﺎﻧﻪهﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﺗﻬﺎم اﺻﻠﯽ ﻣﺘﻬﻤﺎن ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از هﻤﮑﺎرﯼ ﺑﺎ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ و ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫دﺳﺖراﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارﯼ‬ ‫)ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ژاﭘﻦ( ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را در ﺷﻮروﯼ‬ ‫ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎﯼ دادرﺳﯽ اﺻﻞ ‪ ۵٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺷﻮروﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺮاﻧﺪازﯼ ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﮏ ﮐﺎرﺗﻴﺴﻢ در اﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﻣﮏﮐﺎرﺗﻴﺴﻢ )‪ (McCarthyism‬اﺻﻄﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ ﺿﺪﭼﭗ دوﻟﺖ اﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ ﺳﻨﺎﺗﻮر ﺟﻮزف ﻣﮏﮐﺎرﺗﯽ‬ ‫)‪ ١٩٠٨‬ﺗﺎ ‪ (١٩۵٧‬رﺋﻴﺲ "آﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﻮرد اﻗﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺿﺪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ" در ﺁﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺳﺮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻣﻮﺟﯽ از ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﯽ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖهﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺎزﯼ هﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ روﺷﻨﻔﮑﺮان‪،‬‬ ‫اﻓﺸﺎﮔﺮﯼهﺎ و دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ و ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دهﻪ‬ ‫‪ ١٩۵٠‬ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ را درﺑﺮﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﺮاد ﺑﻪ وﻳﮋﻩ روﺷﻨﻔﮑﺮان ﻣﻨﺘﻘﺪ و‬ ‫ﻣﺮدﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮدن ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮق‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁزار و اذﻳﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و هﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﯽ هﻤﭽﻮن هﻮﻣﻔﺮﯼ‬ ‫ﺑﻮﮔﺎرت‪ ،‬ﭼﺎرﻟﯽ ﭼﺎﭘﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺁﻟﺒﺮت اﻳﻨﺘﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺁﺑﺮاهﺎم ﭘﻮﻻﻧﺴﻜﻲ‪ ،‬ﺟﻮزف‬ ‫ﻟﻮزي‪ ،‬ﺑﺮﺗﻮﻟﺖ ﺑﺮﺷﺖ‪ ،‬ادوارد دﻳﻤﻴﺘﺮﻳﻚ‪ ،‬اون ﻟﺘﻴﻤﻮر‪ ،‬ژول داﺳﻴﻨﺰ‪ ،‬اﺳﺘﻼ‬ ‫ﺁدﻟﺮ و ﻻﻧﮕﺴﺘﻮن هﻴﻮز از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺁن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫"آﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﻮرد اﻗﺪاﻣﺎت ﺿﺪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ" در ﻣﻮرد هﻤﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ اﺣﻀﺎر ﻣﯽآﺮد اﺻﻞ را ﺑﺮ ﻣﺠﺮﻣﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺁﻧﻜﻪ ﺧﻼﻓﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺘﻬﻤﺎن هﻢ اﺛﺒﺎت ﺑﯽ ﮔﻨﺎهﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ وﻳﮋﻩ از‬ ‫‪8‬‬

‫ﺁن رو دﺷﻮار ﺑﻮد آﻪ ﻣﻚ آﺎرﺗﯽ در ﺗﺤﺮﻳﻒ اﻇﻬﺎرات ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻬﺎرت وﻳﮋﻩاﯼ‬ ‫داﺷﺖ و درك و ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮد از ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽهﺎ را ﺑﺎ اهﺪاﻓﯽ ﺗﺒﻠﻴﻐﯽ ﭼﻨﺎن‬ ‫ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ و ﺑﺎورﭘﺬﻳﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽداد آﻪ ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﺑﺮ ﻧﻤﯽاﻧﮕﻴﺨﺖ و‬ ‫رﺳﺎﻧﻪهﺎ هﻢ رواﻳﺖ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ و ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ وﯼ از اﻇﻬﺎرات ﻣﺘﻬﻤﺎن ﺑﯽ‬ ‫آﻢ و آﺎﺳﺖ ﻧﻘﻞ ﻣﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫هﺪف ﻣﮏ ﮐﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐ زدن ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ روﺷﻨﻔﮑﺮان‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺮدن ﺁﻧﺎن در ﻧﺰد ﺗﻮدة ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﯼ از ﻧﻔﻮذ‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺎرﻟﻲ ﭼﺎﭘﻠﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﮔﻮﻳﺎ از دوران ﻣﮏ ﮐﺎرﺗﻴﺴﻢ اراﺋﻪ‬ ‫دادﻩ اﺳﺖ‪ ..." :‬در ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ روزﮔﺎري را ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻴﻢ آﻪ اﮔﺮ آﺴﻲ ﺻﺒﺢ‪،‬‬ ‫هﻨﮕﺎم ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﺧﺎﻧﻪ اول ﭘﺎي ﭼﭙﺶ را ﺑﻴﺮون ﺑﮕﺬارد ﺑﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺑﻮدن ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪".‬‬

‫ﺑﺎزﺟﻮﺋﯽ اون ﻟﺘﻴﻤﻮر )‪ (Owen Lattimore‬روزﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎر‬

‫‪9‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اﻋﺘﺮاﻓﺎت در اﻳﺮان‬ ‫درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻧﺴﺎن هﺎ در رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ "ﻧﺪاﻣﺖ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ و‬ ‫ﺷﺨﺺ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ از ﺣﻀﻮر "اﻋﻼ ﺣﻀﺮت" درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ "اﻋﺘﺮاﻓﺎت" و "اﻗﺎرﻳﺮ" ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد و اﻧﺴﺎن درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ از ﺣﻀﻮر "ﻣﻌﻈﻢ رهﺒﺮﯼ" ﻃﻠﺐ ﺁﻣﺮزش ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺪاﻣﺖ هﺎ در رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﯼ‬ ‫ﭘﺲ از ﮐﻮدﺗﺎي ‪ ٢٨‬ﻣﺮداد در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ ١٣٣٣‬ﺗﺎ ‪ ١٣٣۵‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺳﺮﻟﺸﮑﺮ ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر و ﺑﺴﻴﺎري ازرهﺒﺮا ن و‬ ‫ﮐﺎدرهﺎ واﻋﻀﺎي ﺣﺰب را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻋﻼم ﻧﺪاﻣﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬اﻣﻀﺎ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺳﺮﮔﺸﺎدﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﻗﺰل ﻗﻠﻌﻪ ﻳﮑﯽ از ﺁﻧﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺷﺮﻣﻴﻨﯽ‪،‬ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ‬ ‫اﻓﮑﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻣﻴﺮ رﻣﻀﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﻋﻈﻴﻤﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻋﺒﺪﯼزادﻩ‪ ،‬رﺣﻤﺖ اﷲ ﺟﺰﻧﯽ‬ ‫در دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ اﻋﺘﺮاف ﭘﺮوﻳﺰ ﻧﻴﮑﺨﻮاﻩ ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻋﺘﺮاﻓﺎت‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁن دورﻩ ﺑﻮد‪ .‬او از ﻓﻌﺎﻻن ﮐﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﺑﻮدﻩ در اﻳﺮان‬ ‫دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ و ﭘﺲ از اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮد هﻤﮑﺎر ﺳﺎواﮎ و ﺑﺎزﺟﻮ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫رﺿﺎ ﺑﺮاهﻨﯽ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٣۵٢‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ‬ ‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‪" ،‬ﭘﻴﺮوﯼ ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ از ﻏﺮب" و ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٣۵۴‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن هﻢ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺷﺎﻩ و هﻢ از ﺧﻮدش اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮد و‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ "اﻧﻘﻼب ﺷﮑﻮهﻤﻨﺪ ﺷﺎﻩ و ﻣﻠﺖ" ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن هﺮ دو‬ ‫ﭘﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧﺪان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد از ﻧﺒﻮد‬ ‫ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن و ﮔﻔﺘﺎر و ﺣﺘﯽ وﺟﻮد ﺷﮑﻨﺠﻪ در زﻧﺪاﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮاهﻨﯽ در‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ هﺎﯼ ﺻﺮﻳﺤﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﻌﺪ از ﺁزادﯼ در ﺧﺎرج از اﻳﺮان اﻧﺠﺎم‬ ‫داد و ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ »ﻣﺎﻩ ﻋﺴﻞ«‪.‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ در زﻣﺎن ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫"ﺳﭙﺎس" ﺑﻮد ‪ .‬در ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣۵۵‬ﺗﻌﺪاد ‪ ۶۶‬زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‬ ‫) ‪ ۵٩‬ﻣﺮد و ‪ ٧‬زن ( دردادﮔﺎهﯽ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ اﻋﺘﺮاف و اﻇﻬﺎر ﻧﺪاﻣﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺎﻣﯽ اﻳﻦ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪10‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﯼ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻋﺮاﻗﯽ‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﻋﺴﮕﺮ اوﻻدﯼ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺣﻴﺪرﯼ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﻘﺪم ﺳﻠﻴﻤﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ اوﻻد اﻋﻈﻤﯽ ﻧﺎدﻳﮑﻼﺋﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺤﯽ اﻟﺪﻳﻦ‬ ‫اﻧﻮارﯼ‪ ،‬ﻇﻔﺮ ﻗﻠﯽ رﺿﺎﺋﯽ‪ ،‬هﻮﺷﻨﮓ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺳﻠﻴﻤﺎن داﻧﺸﻴﺎن اﺑﻮذر‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻴﮕﺰادﯼ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﻋﻠﯽ ﭘﺎﺳﺪار‪ ،‬زهﺮﻩ رﺿﺎﺋﯽ‪ ،‬رﺣﻤﺖ اﷲ ﺟﻤﺸﻴﺪﯼ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ واﻟﯽ زادﻩ ﻣﻌﺠﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ﺷﺎهﺴﻮﻧﺪﯼ‪ ،‬ﮐﺒﺮﯼ ﻧﻴﮏ ﺑﺨﺖ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد رﺿﺎﺋﯽ ﻋﺒﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ﻧﺠﻒ زادﻩ ﻧﺎﻣﻘﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﻮﺳﯽ ﮐَﺮم زادﻩ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ اﷲ وردﯼ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ واﺳﻔﯽ‪ ،‬رﺣﻴﻢ اﺧﻼﻗﯽ ﭘﻮر ﺑﻬﺮام‪ ،‬ارﺳﻼن ﻓﻼح‬ ‫ﺣﺠﺖ اﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﻃﺎهﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺗﻮﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺷﻴﺪرخ‬ ‫ﺻﺪاﻗﺘﻴﺎن‪ ،‬زهﺮا ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎدرﺧﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ هﺎدﯼ روح اﻻﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺪرت اﷲ ﺁﻗﺎ‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻌﻠﯽ اﺣﺒﺎء‪ ،‬ﻋﻠﯽ دادﮔﺮ‪ ،‬زهﺮا ﮐﺮﻳﻤﯽ‪ ،‬زهﺮا زﻣﺎن‪ ،‬ﻳﺪاﷲ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎدﯼ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺪﯼ ﮐﺮوﺑﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻠﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻃﻪ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺪ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ رﺿﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺑﻴﻊ اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺎﺣﻤﺪ ﺳﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺮام‬ ‫ﭼﻮﭘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺼﻴﺐ ﺣﺴﺎم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ رﺣﻴﻢ زادﻩ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺼﺪق رﺷﺘﯽ‪،‬‬ ‫اﺳﺪاﷲ اوﻻداﻋﻈﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺳﺮورﯼ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ رﺿﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮﯼ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﻣﻠﮏ اﻟﮑﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻧﻮروزﻳﺎن‪ ،‬داود ﺑﻬﺎﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ رﺷﺖ‬ ‫ﭼﻴﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻋﻼاﻟﺪﻳﻦ ﭘﻴﺮ ﺧﻀﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻮراﻟﺴﺎدات وﺣﻴﺪ ﻏﺮوﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪﯼ‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻴﺴﯽ ﺳﺮ ﭘﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس رﺳﺎ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻋﺎرف ﺁﺧﺮ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪﻩ‬ ‫ﮔﺮﺟﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮوز ﮐﻔﺎش ژﻧﺪﻩ دل‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮروزﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺣﺎﺟﯽ ﺑﻴﮕﯽ‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺟﯽ ﻋﻨﺎﻳﺖ زﻣﺎن ﺻﻤﻎ ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺰاد ﻣﻴﺜﻤﯽ‪ ،‬ﺳﺘﻮان دوم ﺳﺎﺑﻖ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﯽ‬ ‫ﺟﻌﻔﺮ رﺷﻴﺪﯼ‪.‬‬

‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﻣﻬﻨﺪس ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﮐﻪ از ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩ دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻞ ﺗﻤﺎم ﺷﺪن دوران ﻣﺼﻮﻧﻴّﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫"‪ ...‬ﺗﺎ دو روز دﻳﮕﺮ ﻋﻤﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻪ‬ ‫اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﻋﻀﻮ ﺁن ﺑﻮدم و از ﻣﺰاﻳﺎﯼ اﻳﻦ ﻋﻀﻮﻳّﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻣﺼﻮﻧﻴّﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدم ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬از ﭘﺲﻓﺮدا‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻘﻴّﻪ ﻣﻮﮐّﻠﻴﻨﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﺄدﻳﺐ هﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻨﺪﻩ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻣﯽﺧﻮاهﻢ ﺑﻪ اﻃّﻼع ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ در‬ ‫روزهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﺷﺎهﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪﻩ را ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﺎ‬ ‫‪11‬‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺳﺮ و ﺻﺪا اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺪﻩ ﺟﻬﺖ ﺑﻌﻀﯽ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت و روﺷﻦ ﻧﻤﻮدن ﺣﻘﺎﻳﻖ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﺧﻮاهﻢ ﺷﺪ‬ ‫و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﻳﺪﻳﺪ ﺁن ﺷﺨﺺ ﺣﺮفهﺎﻳﯽ ﻏﻴﺮ از ﺳﺨﻨﺎن‬ ‫دﻳﺮوز و اﻣﺮوز ﻣﯽزﻧﺪ و ﻣﺜﻞ ﻃﻮﻃﯽ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻓﺮد ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ".‬ﻣﻬﻨﺪس‬ ‫ﻣﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪﯼ دورﻩﯼ اوّل ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ‬ ‫اﺳﻼﻣﯽ )روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ‪ ١٠‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪(١٣۶٣‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‪ ،‬در ﮐﺘﺎب اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ و ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﺘﺮاف و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬از اﺑﺘﺪاﯼ دهﻪ ‪ ۶٠‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺎس‪ ،‬در اﺑﺘﺪا اﻋﺘﺮاف ﻣﺘﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪرﮎ ﮔﻨﺎهﮑﺎرﯼ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ و هﻤﺰﻣﺎن هﻢ اﻣﮑﺎن ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ او را ﻣﻬﻴﺎ ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ و هﻢ ﺑﺮ روﺣﻴﻪ هﻢ ﻗﻄﺎراﻧﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮﯼ ﺟﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺘﯽ هﺪف اﺻﻠﯽ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻠﮑﻪ دﺳﺖ ﻳﺎزﯼ ﺑﻪ‬ ‫هﻮﻳﺖ زﻧﺪاﻧﯽ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎهﻴﺖ او و هﻤﻴﻨﻄﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﯽ از ﺁن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻣﺮ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دو ﺷﻴﻮﻩ ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﻪ هﺮ‬ ‫ﮐﺪام هﺪﻓﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﺮد در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﺘﻨﺪ )هﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﻮاردﯼ‬ ‫اﻳﻦ دو هﺪف هﻤﺰﻣﺎن ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﯽ ﺷﺪ(‪ :‬اول‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺑﺰارﯼ از ﺷﮑﻨﺠﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮاب ﺳﺎزﯼ و دوم‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﺮاﯼ اﺟﺒﺎر ﻓﺮد ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ ﻓﺮﻗﺎن در ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ۵٨‬و ‪ ۵٩‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻋﺘﺮاﻓﺎت‬ ‫در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب از اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮوﻩهﺎﻳﻲ ﺑﻮد آﻪ در آﻨﺎر ﻧﻴﺮوهﺎي ﺳﭙﺎﻩ و آﻤﻴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﮔﺮوﻩ‬ ‫ﻓﺮﻗﺎن ﭘﺮداﺧﺖ و ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻩاي را در ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ‬ ‫ﻋﻄﺮﻳﺎﻧﻔﺮ در ﺁن زﻣﺎن ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺧﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‬ ‫اﻧﻘﻼب و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ در آﻤﻴﺘﻪهﺎ و ﺳﭙﺎﻩ‪ ،‬دﻳﺪارهﺎ و‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺑﺎزداﺷﺖﺷﺪﻩ ﮔﺮوﻩ ﻓﺮﻗﺎن در ﺑﻨﺪ ‪٢٠٩‬‬ ‫اوﻳﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺑﺎرﻩ ﻗﺎﺗﻞ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم آﻪ ﺁن ﻓﺮد ﺿﺠﻪ‬ ‫ﻣﻲزدﻩ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ زودﺗﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺎص ﻋﻤﻠﺶ ﺑﺮﺳﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻩ‬ ‫آﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ راﻩ ﭘﺎك ﺷﺪن اوﺳﺖ‪".‬‬ ‫‪12‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻓﺮاد "دﻓﺘﺮ هﻤﺎهﻨﮕﯽهﺎﯼ ﻣﺮدم و رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر" ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻨﯽ‬ ‫ﺻﺪر ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻌﺪﯼ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﺧﺮداد ﺳﺎل ‪ ۶٠‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ رهﺒﺮان و ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺪاﻳﯽ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬ﺳﺮﺑﺪاران و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﭼﭗ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دادﮔﺎﻩ هﺎﯼ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺣﺴﻴﻦ روﺣﺎﻧﯽ از ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﭘﻴﮑﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣۶١‬ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺮور ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و‬ ‫ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب ﺷﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ در اﻳﻦ اﻗﺪام‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﮐﺮد‪ .‬ﻗﻄﺐ زادﻩ ﺑﻪ در ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﻠﺤﻪ از ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻴﺰ اﻋﺘﺮاف آﺮد‪ .‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري از ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ رهﺒﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼب»ﻃﻠﺐ ﻋﻔﻮ و ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت« ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد را آﺮد‪.‬‬ ‫رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻠﻖ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪي ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ‬ ‫ﺣﺠﺎزي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻨﺎﻗﺒﻲ و اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮاﻧﺪازي اﻋﺘﺮاف آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﮐﻪ در ﻓﺮوردﻳﻦ ‪ ۶١‬ﺑﺎز‬ ‫داﺷﺖ ﺷﺪ‪ ،‬هﻔﺖ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪" :‬ﺁﻗﺎي ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاري‬ ‫در ﻣﺘﻦ آﻮدﺗﺎ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از آﺸﻮرهﺎي ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس هﻢ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪".‬‬ ‫رهﺒﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ در اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ دهﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻣﺎﻩ ‪١٣۶٢‬‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻋﻤﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ارﺷﺪ ﺷﺎﺧﻪي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﺰب‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻤﻮد اﻋﺘﻤﺎدزادﻩ )ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺁذﻳﻦ( از روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺣﺰب و اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي‬ ‫)اﻳﺪﺋﻮﻟﻮگ ﺣﺰب( ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ دوران ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﮐﮋراهﻪ« ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮدﻩاﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺳﺮان ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﯽ در ﻣﻬﺎرت اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺮاﯼ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر اﻋﺘﺮاف از ﺷﮑﻞ ﻓﺮدﯼ ﺧﺎرج ﺷﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درﺁﻣﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٣۶٨‬ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ در ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪ اﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم اﻋﺘﺮاﻓﺎت زﻳﺮ‬ ‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺰارش ﮔﺎﻟﻴﻨﺪوﭘﻞ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ وﻳﮋﻩ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﻪ‬ ‫اﻳﺮان ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ او در زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﺎ ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻴﮑﻨﺪ و ﮐﻴﺎﻧﻮرﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ او ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ و اﻋﺪام هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ،١٣۶٧‬ﻳﮑﯽ از وﺳﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺴﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺸﺘﺎر‬ ‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اداﻣﻪ ﯼ ﺳﻴﺮ اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ‬ ‫هﻔﺘﺎد ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﻣﯽ رﺳﻴﻢ و در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٢‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت زﻧﺪﻩ ﻳﺎد ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ‬ ‫ﺳﻌﻴﺪﯼ ﺳﻴﺮﺟﺎﻧﯽ را دارﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺁن در زﻧﺪان ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺸﮑﻮﮐﯽ ﮐﺸﺘﻪ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٣٨٠‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺳﺤﺎﺑﯽ از ﻣﻠﯽ ـ ﻣﺬهﺒﯽ هﺎ ﭘﺨﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎل ‪١٣٨۵‬اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺁﻳﺖ اﷲ ﮐﺎﻇﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮوﺟﺮدﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬او‬ ‫روﺣﺎﻧﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺎم وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ دﺧﺎﻟﺖ دﻳﻦ در‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻃﺮﻓﺪار ﺟﺪاﻳﯽ دﻳﻦ از دوﻟﺖ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﺻﻞ دﻳﻦ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻮدﻩ‬ ‫و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠﻨﯽ و ﺁﺷﮑﺎر ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬او در‬ ‫ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٨۵‬هﻤﺮاﻩ ﺑﻴﺶ از ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔﺮ هﻮاداراﻧﺶ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ را اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﻋﻠﯽ اﻓﺸﺎرﯼ‪ ،‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻬﻨﻮد‪،‬‬ ‫ﮐﻴﺎن ﺗﺎﺟﺒﺨﺶ‪ ،‬هﺎﻟﻪ اﺳﻔﻨﺪﻳﺎرﯼ و راﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﺒﮕﻠﻮ اﺳﺖ‪ .‬راﻣﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﺒﮕﻠﻮ‬ ‫اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ١٣٨۵‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺗﻬﺮان ﻋﺎزم ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﯽ در ﺑﺮوﮐﺴﻞ ﺑﻮد‬ ‫در ﻓﺮودﮔﺎﻩ ﻣﻬﺮﺁﺑﺎد دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ او اﺗﻬﺎم ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ را زدﻧﺪ و در‬ ‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻌﺪ از اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ در ﺷﻬﺮﻳﻮر هﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﺎ ﻗﻴﺪ وﺛﻴﻘﻪ ﺁزاد‬ ‫ﺷﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎدا ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم اﻋﺘﺮاف ﮔﻴﺮﯼ در اﻳﻦ دورﻩ ﮐﻤﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻨﮑﻪ در‬ ‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ ﻋﻠﻴﻪ او اوﻳﺰان ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻠﺪان ﮔﻠﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﻓﻀﺎﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺮﯼ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاﻓﺎت دادﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در‬ ‫اﻋﺘﺮاﻓﺎت اوﻟﻴﻪ هﻤﻪ ﺟﺎ ﻻﺟﻮردﯼ در ﮐﻨﺎر اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﺁن ﺑﺎزﺟﻮ و ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻨﻨﺪﻩ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﻴﺸﻮد و ﺗﻨﻬﺎ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪﻩ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻓﺮوردﻳﻦ ‪" ١٣٨۶‬ﻓﯽ ﺗﺮﻧﯽ"‪ ،‬ﻳﮑﯽ از ﻣﻠﻮاﻧﺎن ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ‬ ‫در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و رﻓﺘﺎر ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن اﻳﺮاﻧﯽ را ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﺮدادﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ،١٣٨٨‬دادﮔﺎﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم "ﮐﻮدﺗﺎﯼ‬ ‫ﻣﺨﻤﻠﯽ" ﺻﺪ هﺎ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف واداﺷﺖ‪ .‬در ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺣﺎﺿﺮ در‬ ‫ﺟﻠﺴﻪ دادﮔﺎﻩ ﭼﻬﺮﻩهﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺻﻼحﻃﻠﺐ هﻤﭽﻮن ﻣﺤﺴﻦ‬ ‫ﻣﻴﺮداﻣﺎدي دﺑﻴﺮ آﻞ ﺣﺰب ﻣﺸﺎرآﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮي ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﻣﺮآﺰ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ اﺑﻄﺤﻲ ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي‬ ‫‪14‬‬

‫ﻣﺮآﺰي ﻣﺠﻤﻊ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﺒﺎرز‪،‬ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦزادﻩ ﻣﻌﺎون ﺳﺎﺑﻖ وزارت‬ ‫ﺧﺎرﺟﻪ دوﻟﺖ اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻄﺮﻳﺎﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﻣﺮآﺰي ﺣﺰب‬ ‫آﺎرﮔﺰاران‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﺻﻔﺎﻳﻲ ﻓﺮاهﺎﻧﻲ ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﻣﺮآﺰي ﺣﺰب‬ ‫ﻣﺸﺎرآﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ رﻣﻀﺎنزادﻩ ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﻣﺮآﺰي ﺣﺰب ﻣﺸﺎرآﺖ‬ ‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺑﻄﺤﯽ در دادﮔﺎﻩ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻨﺪﻩ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲآﻨﻢ آﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩاي از ﺳﻔﺮهﺎي‬ ‫ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻔﺮهﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﻲ ﺑﻮد آﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮهﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺟﻬﺎت را‬ ‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ وي آﺮدﻩ و ﺧﺎﺗﻤﻲ را ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﭘﻴﺮوزي در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻳﺮان‬ ‫ﻣﻄﺮح آﻨﻨﺪ‪ .‬اﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ آﻪ در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻓﺘﺎد و اﻟﺒﺘﻪ در ﻃﻮل‬ ‫ﺑﺮﮔﺰاري‪ ،‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻢ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻘﻠﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪﻩ‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻄﺮح آﺮدم آﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻳﻚ اﺳﻢ رﻣﺰ ﺁﺷﻮب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن‬ ‫ﻟﺸﻜﺮﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﻘﻠﺐ وﺟﻮد داﺷﺖ و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﭘﻬﻦ ﺷﺪن ﻣﺮدم هﻢ در‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎ هﻢ در ﺁن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﺑﻄﺤﯽ در دادﮔﺎﻩ‬

‫در ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﻤﺎرﯼ از ﺷﺨﺼﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻌﺘﺮض ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻗﺮاﺋﺖ اﻋﺘﺮاﻓﻨﺎﻣﻪ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪﻩ و‬ ‫‪15‬‬

‫دادﺳﺘﺎن درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺤﻼل ﺣﺰب ﻣﺸﺎرﮐﺖ را ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺼﻄﻔﯽ ﺗﺎج زادﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺰاد ﻧﺒﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻴﺮداﻣﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ زادﻩ‪،‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﷲ رﻣﻀﺎن زادﻩ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﺻﻔﺎﻳﯽ ﻓﺮاهﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺾ اﷲ ﻋﺮب ﺳﺮﺧﯽ‪،‬‬ ‫ﺳﻌﻴﺪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻴﺎن ﺗﺎﺟﺒﺨﺶ‪ ،‬ﺻﺎدق ﻧﻮروزﯼ‪ ،‬ﺷﻬﺎب ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪ ،‬هﺪاﻳﺖ‬ ‫ﺁﻗﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﻤﺰﻩ ﻏﺎﻟﺒﯽ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﻟﻴﻼز‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺗﺎﺟﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬اﺣﻤﺪ‬ ‫زﻳﺪﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻗﻮﭼﺎﻧﯽ و ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺟﻼﻳﯽ ﭘﻮر‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﺧﯽ از‬ ‫ﻣﺘﻬﻤﺎن ﺣﺎﺿﺮ در دادﮔﺎﻩ ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن از "اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﻮر و ﻋﺪوان ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺮدم و ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻣﯽ"‬ ‫رﻓﺘﻪ اﺑﺮاز اﻧﺰﺟﺎر ﮐﺮدﻩ و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ "ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎهﺎﯼ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪﻩ ام‬ ‫و از ﺧﻄﺎهﺎ اﻇﻬﺎر ﺗﺒﺮﺋﻪ و ﻧﺪاﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪" ... ".‬ﻻزم ﻣﯽ داﻧﻢ اﻟﺘﺰام ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رهﺒﺮﯼ" اﻋﻼم دارم و ﻣﯽ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺪ ﮐﻪ "اﮔﺮ از ﺳﺮ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﻗﺼﻮر ﺑﻪ ارﮐﺎن ﻧﻈﺎم ﺟﺴﺎرﺗﯽ روا داﺷﺘﻪ‬ ‫ام‪ ،‬ﺣﻼﻟﻴﺖ ﺑﻄﻠﺒﻢ‪".‬‬ ‫در اﻳﻦ اﻋﺘﺮاﻓﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬از ﺷﻮراﯼ اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺁﻣﻮزش‬ ‫ﻋﺎﻟﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﮑﺮدن از دﺳﺘﺮﺳﯽ‬ ‫داﻧﺸﮕﺎهﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﯽ ﺧﺎرﺟﯽ و ﺗﺪرﻳﺲ ﺁﻧﻬﺎ اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ هﺎﯼ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ در داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ اﻳﺮان ﻳﮑﯽ از‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺎﻳﻌﺎت و ﺻﺪﻣﺎت ﺑﻪ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﺧﻴﺮ ﺑﻮدﻩ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺟﺒﺨﺶ‪ ،‬رﻣﻀﺎنزادﻩ‪ ،‬ﺗﺎجزادﻩ و ﺗﺎﺟﺮﻧﻴﺎ‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ﺣﺠﺎرﻳﺎن‬

‫ﺷﺘﺸﻮﯼ ﻣﻐﺰﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺁﻣﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬ﺁﻣﻮزش ﻓﺮﻗﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻇﺎهﺮ ﻏﻴﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻘﺎﻻت دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪16‬‬

‫ﭘﺴﮕﻔﺘﺎر‬ ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﭘﺲ از اﻳﻨﻬﻤﻪ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ در ﺑﺎرﻩ اﻋﺘﺮاف و ﺗﻮاب‬ ‫ﺳﺎزﯼ‪ ،‬هﻨﻮز‪ ،‬ﻧﻮﮎ ﺗﻴﺰ ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮان و‬ ‫ﻣﺘﺠﺎوزان‪ .‬اﮔﺮ رژﻳﻤﯽ اﻧﺴﺎن را وادار ﺑﻪ ﻧﻔﯽ هﻮﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﮑﻨﺪ وﻳﺎ اﮔﺮ‬ ‫ﻣﺮدﯼ ﺑﻪ زﻧﯽ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ‪ ،‬ﻗﺒﺢ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻧﺴﺎن و ﺷﻨﺎﻋﺖ‬ ‫ﺗﺠﺎوز ﭼﻨﺎن ﻗﻮﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رژﻳﻢ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ دادن ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﺸﻮد و ﻣﺘﺠﺎوز‬ ‫ﺟﺎﺋﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن هﺴﺘﺪ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﺷﺮم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫ﻧﻪ ﻣﺘﺠﺎوزان‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺮﺧﻮرد ﮔﺮوﻩ هﺎ و اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﻦ دﻳﺪ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﻩ را‬ ‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﮐﺮد و ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ و اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺠﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﺑﯽ‬ ‫ﻗﻴﺪ وﺷﺮط ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ هﺎﯼ ﻣﺎوراﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﭼﻮن روزﺑﻪ هﺎ‪ ،‬رﺿﺎﺋﯽ هﺎ و‬ ‫ﺟﺰﻧﯽ هﺎ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺠﺎﯼ ﺗﻘﺒﺢ ﺑﯽ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﺠﺎوز و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺁﻏﻮش ﺑﺎز‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺑﯽ ﻣﻬﺮﯼ و ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎﻳﮑﻮت روﺑﺮو‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﺷﻨﻪ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎوز ﺷﺪﻩ ﺧﺠﺎﻟﺖ زدﻩ اﺳﺖ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺘﺠﺎوز‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﺮ‪ ،‬رژﻳﻢ هﺎﯼ اﻋﺘﺮاف‬ ‫ﮔﻴﺮ و ﺗﻮاب ﺳﺎز اﻳﻦ ﺳﻼح ﻣﺨﻮف را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ و ﻣﺎ ﺷﺎهﺪ‬ ‫اﻧﺴﺎن هﺎﯼ در هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺧﻮد را ﻧﻔﯽ و‬ ‫ﭘﺬﻳﺮاﺋﯽ ﮔﺮم "ﺑﺮادران" زﻧﺪاﻧﺒﺎن را ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺣﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺮداد ‪١٣٨٨‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪17‬‬

:‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ :‫ﮐﺘﺎب‬ ‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ رﺿﺎ‬.‫( اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﮔﺎن‬٢٠٠٣) .‫ ﻳﺮواﻧﺪ‬،‫ﺁﺑﺮاهﺎﻣﻴﺎن‬ ‫ ﻧﺸﺮ ﺑﺎران‬:‫ ﺳﻮﺋﺪ‬.‫ﺷﺮﻳﻔﻲهﺎ‬ Abrahamian, Ervand. (1999) Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley: University of California Press. Caute, David (1978). The Great Fear: The Anti-Communist Purge Under Truman and Eisenhower. Simon & Schuster. Dominic Streatfeild: (2006) Brainwash - The secret history of mind control. Hodder & Stoughton. Kathleen Taylor: (2004) Brainwashing - The science of thought control. Oxford University Press, Singer, Margaret. (1995) Cults in Our Midst: The Hidden Menace in Our Everyday Lives. Hassan, Steven. (1988) Combatting cult mind control. The Aquarian Press.

:‫وﺑﮕﺎﻩ‬ (‫ ﮐﺘﺎب و ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻣﻮرد زﻧﺪان‬٨۵٠) ‫ت ﺧﺎﻧﻪ ﯼ زﻧﺪﮔﺎن‬ ِ ‫ﺧﺎﻃﺮا‬ http://www.arashmag.com/content/view/682/47/ Brainwashing http://en.wikipedia.org/wiki/Brainwashing McCarthyism http://en.wikipedia.org/wiki/McCarthyism Moscow Trials http://en.wikipedia.org/wiki/Moscow_Trials Prisons and Public Recantations in Modern Iran http://www.escholarship.org/editions/view?docId=ft3s2005jq&c hunk.id=0&toc.depth=100&brand=ucpress Profile: John Walker Lindh http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/1779455.stm Steven Alan Hassan’s Freedom and mind Center http://www.freedomofmind.com/