Blok Kutuphanesi

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

BLOK KÜTÜPHANESİ OLUŞTURMA

ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; •

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

•

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

•

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

•

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

•

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

•

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR..................................................................................................................İİ GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ – 1................................................................................................ 3 1. SORGULAMA KOMUTLARINI KULLANMA............................................................ 3 1.1. Distance Komutu .......................................................................................................... 3 1.2. Area Komutu................................................................................................................. 4 1.3. List Komutu .................................................................................................................. 9 1.4. Dblist Komutu............................................................................................................. 11 1.5. Status Komutu............................................................................................................. 11 1.6. Time Komutu .............................................................................................................. 12 1.7. Cal Komutu................................................................................................................. 14 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 15 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ .......................................................................................... 18 ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 19 ÖĞRENME FAALİYETİ – 2.............................................................................................. 20 2. BLOK KÜTÜPHANESİNİ OLUŞTURMA................................................................... 20 1.1. Block Komutu ............................................................................................................ 20 2.2. Wblock Komutu.......................................................................................................... 24 2.3. Insert Komutu ............................................................................................................. 25 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 29 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ .......................................................................................... 41 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 42 MODÜL DEĞERLENDİRME ........................................................................................... 43 CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................... 45 ÖNERİLEN KAYNAKLAR ............................................................................................... 46 KAYNAKÇA ........................................................................................................................ 47

i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI

SÜRE

581MSP040 İnşaat Teknolojisi Yapı Teknik Ressamlığı (Mimari-Statik) Blok Kütüphanesi Oluşturmak Bu modül sorgulama komutlarını kullanma ve blok kütüphanesi oluşturma ile ilgili bilgi, beceri, tavır ve tutumların açıklandığı öğretim materyalidir. 40/32

ÖN KOŞUL

Tarama Modülünü Başarmak

YETERLİK

Blok Kütüphanesi Yapmak

MODÜLÜN TANIMI

Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında, blok kütüphanesini kuralına uygun olarak oluşturabilecektir. MODÜLÜN AMACI

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Amaç: Gerekli ortam sağlandığında ¾ Sorgulama komutlarını kuralına uygun kullanabilecektir. ¾ Blok kütüphanesini kuralına uygun oluşturabilecektir. Bilgisayar ve donanımı, CAD programları Modül içeriğinde yer alan faaliyetleri tamamladıktan sonra; verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve uygulamalarınızı değerlendirebileceksiniz. Modül sonunda ölçme aracı (Ölçme testleri), ve uygulama testi yaparak, kazandığınız bilgi ve beceriler ölçülerek öğretmeniniz tarafından değerlendirileceksiniz.

ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modül, her türlü mimari ve statik proje çizimlerinizde ölçü ve alanların sağlamasını yapabilmeniz için sorgulama komutlarını kullanabilmenizi ve blok kütüphanesi oluşturulmasını uygulamalı olarak anlatan bir kaynaktır. Diğer bütün karmaşık bilgisayar programlarında olduğu gibi AutoCAD’i (Bilgisayar Destekli Çizim) öğrenmek de önemli ölçüde dikkat ve zaman ayrıca belirli bir ölçüde tekrarlama konusunda sabır da gerektirir. Programı kullanmak, bir taslak çizmek ve tasarım aracı olarak bunun potansiyelinden faydalanmak için yeni kavramları anlamanız gerekir. Bununla birlikte AutoCAD’ de uzmanlaşmanın gereklerinden biri de komutları, bunların nasıl çalıştığını ve çizimin çeşitli parçalarının nasıl yapılandırıldığını sezgisel olarak anlayacak kadar çok kullanmaktır. Bu modül; AutoCAD’de çizim yapılırken tekrar tekrar kullanılan bina bileşenlerinin bir blok haline getirilerek, başka çizimlerde de kullanılabilmesi için blok kütüphanesi oluşturulmasını uygulamalı olarak anlatmak için hazırlanmıştır. Bu modül; çizimi yapılan paftaların ölçü ve alanlarının sorgulamasını yapabilmeniz için hazırlanmıştır. Bu modülü başarı ile tamamladığınızda ve kendinizi bu konu hakkında farklı kaynakları da araştırarak geliştirdiğinizde inşaat teknolojisi ve CAD alanında çalışabilecek yeterliliğe sahip olacaksınız. Bu modül sonunda; çizimi yapılan paftalarda alanların ve ölçülerin sorgulamasını yapabilecek, ve çizimlerde sürekli kullanılan şekillerin bir standart haline getirilerek diğer çizimlerde de kullanılması için blok kütüphanesi oluşturulmasını öğreneceksiniz.

1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ – 1

Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda ve uygun ortam sağlandığında sorgulama komutlarını kuralına uygun olarak kullanabileceksiniz.

ARAŞTIRMA AutoCAD ve CAD programlarında sorgulama komutlarının yaptığı işi başka hangi komutlar yapabilir. Araştırarak elde ettiğiniz sonuçları sınıfta arkadaşlarınıza sununuz.

1. SORGULAMA KOMUTLARINI KULLANMA 1.1. Distance Komutu Dist = Distance komutu, iki nokta arasındaki uzaklığı (mesafeyi) ve açıyı hesaplayarak öğrenmemizi sağlar. Bu komuta ulaşmak için; ¾ Tools menüden Inquiry / Distance tıklanır (resim 1).

Resim 1: Menü çubuğundan distance komutunun seçilmesi

¾ Inquiry araç çubuğundan Distance tıklanır (resim 2).

Resim 2: Araç Çubuğundan Distance Komutunun Seçilmesi

3

¾ Komut (command) satırından dist veya distance girilir (resim 3).

Resim 3: Komut Satırından Distance Komutunun Girilmesi

Komut seçildikten sonra sırasıyla şu iletiler ekrana gelir (resim 4).

Resim 4: Distance Komutundan sonra köşelerin işaretlenmesi

Dist Specify first point: Birinci nokta işaretlenir. (A noktası) Specify second point

: İkinci nokta işaretlenir.

(B noktası)

İkinci nokta da işaretlendikten sonra ekranda şu iletiler görülür.

Resim 5: İşaretlenen noktalar arasındaki mesafelerin komut satırında görülmesi

Bu şekilde iki nokta arasındaki mesafe ekrana yansıtılmış olur (resim 5).

1.2. Area Komutu Area komutunu kullanarak bir çizimdeki alanları hesaplayabilirsiniz. Alan hesaplamaları tasarım ve konstrüksiyon çalışmalarında tekrar tekrar yapıldığı için Area komutu önemli bir araçtır. Bütün bir alanı hesaplayabilir ve bunu oluşturan alanları bundan çıkarabilir ya da küçük alanları toplayarak bir toplam değer elde edebilirsiniz. Ayrıca bu komutla çizimin çevre uzunluğunun da bulunması mümkündür.

4

Komuta ulaşmak için; ¾ Tools menüden Inquiry / Area tıklanır (resim 6).

Resim 6: Menü çubuğundan area komutunun işaretlenmesi

* Inquiry araç çubuğundan Area tıklanır (resim 7).

Resim 7: Araç çubuğundan area komutunun işaretlenmesi

* Komut (command) satırından Area girilir (resim 8).

Resim 8: Komut satırından area komutunun girilmesi

Komut seçildikten sonra sırasıyla ekrana şu iletiler yansır (resim 9).

Resim 9: Area komutundan sonra komut satırındaki seçenekler

First Point: Öncelikli seçenek first point’tir. Bağımsız çizgilerden oluşan (Line) çizgilere uygulanır. Alanı hesaplanacak yüzeyin köşe noktaları mouse yardımıyla sırasıyla girilir. Alanın ilk girilen noktası aynı zamanda son noktası olmalıdır (resim 10). Enter tuşuna basılırsa kapalı şeklin alanı (area) ve çevresi (perimeter) hesaplanmış olur.

5

Resim 10: Alanı hesaplanacak yüzeyin köşe noktalarının işaretlenmesi

Command: area Specify first corner point or [Object / Add / Subtract ]: Başlangıç noktası olarak mouse ile şeklin bir köşesine tıklanır. Specify next corner point or press ENTER for total: Mouse ile şeklin diğer kalan köşeleri de sırayla seçilir. En son başlangıç noktası bitiş noktası olarak seçilir ve enter tuşuna basılır. Aşağıdaki ileti ekrana gelerek şeklin alanı ve çevresi hesaplanır (resim 11).

Resim 11: Komut satırında alan ve çevre hesaplamalarının görülmesi

Object: Bileşik (Polyline ve Circle) çizgilere uygulanır. Komut seçildikten sonra select object iletisi komut ileti alanına yansıyarak mouse yardımı ile polyline çizgisinin seçilmesini ister. Polyline çizgisi seçildikten sonra şeklin alanı (Area)ve çevresi (Lenght) hesaplanmış olur (resim 12).

Resim 12: Bileşik çizgilerle oluşan şeklin köşe noktalarının işaretlenmesi

Command : area Specify first corner point or [Object / Add / Subtract ]: O

6

(Object giriniz.)

Select object : Mouse yardımıyla polyline ile çizilmiş şeklin bir kenarına tıkladığınızda aşağıdaki ileti gelir. Şeklin alanı ve çevresi hesaplanmış olarak görünür (Resim 13).

Resim 13: Bileşik çizgilerle oluşan şeklin alan ve çevresinin hesaplanması

Circle (Çember) komutu ile çizilen çizgilerin alanı da bu seçenekle bulunur. Seçeneğin kullanılmasından sonra komut ileti alanında çemberin alanı (Area) ile birlikte çevresi de (Circumference) hesaplanır (resim 14).

Resim 14: Bileşik çizgilerle oluşan dairenin işaretlenmesi

Command : area Specify first corner point or [Object / Add / Subtract ]: O (Object giriniz.) Select object : Mouse yardımıyla çembere tıkladığınızda aşağıdaki ileti gelir. Şeklin alanı ve çevresi hesaplanmış olur (Resim 15).

Resim 15: Dairenin alan ve çevresinin hesaplanması

Add: Birden fazla alanların toplanması için kullanılan seçenektir. Burada alanların Circle veya polyline ile çizilmiş olması gerekir. İstenilen alan select object ile seçilerek toplam alan bulunur (resim 16).

Resim 16: Birden fazla şeklin köşe noktalarının işaretlenmesi

7

Command : area Specify first corner point or [Object / Add / Subtract ]: A (Add giriniz) Specify first corner point or [Object / Subtract ]: O (Object giriniz) (ADD mode) Select objects : Mouse ile büyük şekli işaretleyiniz. (ADD mode) Select objects : Mouse ile küçük şekli işaretleyiniz. Ekranda iki şeklin alanının toplamı ile en son işaretlenen küçük şeklin çevresi hesaplanmış olarak görünür (Resim 17).

Resim 17: Birden fazla şeklin alanlarının hesaplanması

NOT: Mouse ile şekli işaretlemede önce büyük alan sonra küçük alan veya önce küçük alan sonra büyük alan işaretlenebilir. Subract: Bu seçenek birbirinden çıkarılacak veya içerisinde boşluk bulunan şekillerin boşlularının çıkarılarak alanlarını hesaplar (resim 18).

Resim 18: Boşlukları bulunan şeklin köşe noktalarının işaretlenmesi

Command : area Specify first corner point or [Object / Add / Subtract ]: S (Subtract giriniz) Specify first corner point or [Object / Add ]: O (Object giriniz) (SUBTRACT mode) Select objects : Mouse ile büyük şekli işaretleyiniz. (SUBTRACT mode) Select objects : Mouse ile küçük şekli işaretleyiniz. Ekranda büyük şekilden küçük şeklin çıkarılmış olarak alanının toplamı ile en son işaretlenen küçük şeklin çevresi hesaplanmış olarak görünür (Resim 19).

Resim 19: Boşlukları bulunan şeklin alanının hesaplanması

8

1.3. List Komutu Bu komut, seçilen bir objenin / çizim öğesinin kaydedilmiş bilgilerini listeler. Bu bilgiler çizim öğesinin özelliğine bağlı olarak çizgi uzunluğu, çizildiği katman (layer), nokta koordinat değerleri, seçilen obje text (yazı) ise yazının yüksekliği, fontu, stili vb gibi bilgileri ekrana getirir. Bu komuta ulaşmak için; * Tools menüden Inquiry / List tıklanır (resim 20).

Resim 20: Menü çubuğundan list komutunun işaretlenmesi

* Inquiry araç çubuğundan List tıklanır (resim 21).

Resim 21: Araç çubuğundan list komutunun işaretlenmesi

* Komut (command) satırından List girilir (resim 22).

Resim 22: Komut satırından list komutunun girilmesi

Komutun işleyişi; Command: List yazıp enter tuşuna basınız. Select object Çizgi veya herhangi bir nesnenin özeliklerinin listelenmesi için çizgi, mouse yardımıyla seçilir. Açılan pencere içerisinde nesne ile ilgili bilgiler ekrana yansır.

9

Aşağıdaki çizimde, açılan pencere de kolon ile ilgili bütün bilgiler ekrana gelmiştir (resim 23). Command: List Select object: Mouse yardımıyla kolon çizgisini seçiniz. Sonra enter tuşuna basınız. Şekil deki pencerede kolon çizgisi ile ilgili bilgiler karşınıza çıkar (resim 24).

Resim 23: Şekil üzerindeki kolon ile ilgili bilgilerin öğrenilmesi

Resim 24: Seçilen kolonun bütün bilgileri için açılan pencere

10

1.4. Dblist Komutu List komutunun genel halidir. Bu seçenek ile o ana kadar çizilmiş nesnelerin, tüm özelliklerinin listelenmesi sağlanır. Çizim özelliklerinin tamamı sayfalar halinde ekrandan görülebilir. Komuta ulaşmak için; * Komut (command) satırından dblist girilir (resim 25).

Resim 25: Komut satırından dblist komutunun girilmesi

1.5. Status Komutu Çizimle ilgili istatistikleri ve modların durumunu gösteren komuttur. Komuta ulaşmak için; • Tools menüden Inquiry / Status tıklanır (Resim 26)

Resim 26: Menü çubuğundan status komutunun işaretlenmesi

* Komut (command) satırından status girilir (resim 27).

Resim 27: Komut satırından status komutunun girilmesi

Komut girilip enter tuşuna basıldığında açılan pencerede çizilen çizimle ilgili istatistikler ekrana yansır.

11

Resim 28: Çizimin tamamı ile ilgili istatistik ve bilgilerin açılan pencerede görülmesi

1.6. Time Komutu Bu komut çalışılan çizimde tarih ve saat ile ilgili bütün bilgileri verir. Komuta ulaşmak için; • Tools menüden Inquiry / Time tıklanır (resim 29).

Resim 29: Menü çubuğundan time komutunun işaretlenmesi

12

* Komut (command) satırından time girilir (resim 30).

Resim 30: Komut satırından time komutunun girilmesi

Komutun işleyişi; Command: time Karşımıza Resim 31’ deki pencere gelir. Bu pencere içerisinde aşağıdaki veriler görüntülenir.

Resim 31: Time Komutu İle Açılan Pencere

Current time: Şu andaki tarihi ve saati gösterir. Created: Çizim dosyasının oluşturulduğu tarihi ve saati gösterir. Last updated: Total editing time: Çizim dosyası içinde iken çalışma süresini gösterir. Elapsed timer (on): Çizim dosyası içinde iken çalışma süresini gösterir. Bu seçenek aşağıdaki komutlar yardımıyla ayarlanabilir. Display / ON / OFF / Reset: Display: Saatin ekranda görünmesi sağlanır. ON: Saat açılır. OFF: Saat kapatılır. Reset: Tüm ayarlar sıfırlanır. Saat AutoCAD’in açılışındaki başlangıca gelmesi sağlanır.

13

1.7. Cal Komutu Cal komutu calculatorun (hesap makinesi) kısaltılmasıdır. Bu komutla, (command) komut satırından daha çok dört işlem düzeyinde matematiksel ve geometrik işlemlerin yapılabilmesi sağlanır. Komuta ulaşmak için; * Komut (command) satırından cal girilir (resim 32).

Resim 32: Komut satırından hesap makinesı komutunun girilmesi

Cal komutu girilip enter tuşuna basıldıktan sonra aşağıdaki ileti gelir (resim 33).

Resim 33: Komut satırının hesap yapılacak duruma gelmesi

Gelen ileti alanına istenilen matematiksel işlem yazılır. Örneğin aşağıda 12 ile 4 sayısının çarpımı isteniyor (resim 34).

Resim 34: Örnek hesaplama

İşlem yazılıp, enter tuşuna basıldığında işlemin sonucu (48) ekrana yansır (resim 35).

Resim 35: Örnek hesaplamanın sonucu

Bu şekilde toplama, çarpma, bölme, çıkarma vb. işlemler cal komutuyla rahatlıkla yapılabilir.

14

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Aşağıda verilen planda dist ve area komutlarını kullanarak ölçü ve mahallerin alanlarının sorgulamasını yapalım (Resim 36).

Resim 36: Uygulama faaliyeti çizimi

* Inquiry araç çubuğundan Distance komutunu seçiniz. İmleç artı (+) işareti şeklini alacaktır. Salonun x yönündeki mesafesini bulmak için mouse ile salon duvarının sol iç tarafına tıklayınız (resim 37.1)

Resim 37.1: Salonun X yönündeki mesafesinin bulunması

15

* Aynı şekilde sol duvara tıkladıktan sonra sağ iç duvara tıklayınız. (resim 37.2)

Resim 37.2: Salonun X yönündeki mesafesinin bulunması

* Sağ duvara tıkladıktan sonra komut satırında salonun x yönündeki mesafesi (Distance= 550) ekrana yansıyacaktır (resim 37.3). Bu yolla salon’un y yönündeki mesafesi ve balkonun x yönündeki mesafelerini bulunuz.

Resim 37.3: Salonun X yönündeki mesafesinin komut satırında görülmesi

16

* Salon’un alanını bulmak için Inquiry araç çubuğundan Area komutunu seçiniz. Seçildikten sonra imleç artı (+) işaretini alacaktır. Mouse ile salonun iç duvarlarının çakıştığı köşeleri sırayla seçiniz. (resim 38)

Resim 38: Salon alanının bulunması

* Başlarken seçtiğiniz noktayı aynı zamanda bitiş noktası olarak seçiniz. Seçim işlemi bittikten sonra enter tuşuna basınız. Salon’un alanı (area=23.59 ) ve çevresi (perimeter=1960) ekrana gelecektir (resim 39).

Resim 39: Salon alanının ve çevresinin komut satırında görülmesi

17

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Uygulama faaliyetinde yapmış olduğunuz ölçü ve mahal alanı sorgulama işleminizi, aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre evet – hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Dersin Bilgisayarla Mimari ve Statik Proje Çizimi Adı Amaç Sorgulama Komutlarını Kullanabilme Becerisinin Ölçülmesi Konu

Sorgulama Komutlarını Kullanabilme GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR

1

Inquiry araç çubuğundan distance komutunu seçtiniz mi?

2

Mouse ile salon duvarının sol iç tarafına tıkladınız mı?

3

Mouse ile salon duvarının sağ iç tarafına tıkladınız mı?

4

Salonun y yönündeki mesafesini buldunuz mu?

5

Balkonun x yönündeki mesafesini buldunuz mu?

6

Inquiry araç çubuğundan area komutunu seçtiniz mi?

7 8

Evet

Hayır

Mouse ile salonun iç duvarlarının çakıştığı köşeleri sırayla seçtiniz mi? Başlarken seçtiğiniz noktayı aynı zamanda bitiş noktası olarak seçtiniz mi?

Değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları, faaliyete geri dönerek tekrar ediniz.

18

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz.

Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz. 1- Çizilen bir doğrunun boyu hangi komutla bulunur? A) Distance B) Dtext C) Time

D) Mtext

2- Alanların çıkartılması için Area komutunda hangi seçenek kullanılır? A) Dblist B) Add C) Subract D) Break 3- Çizimin ne kadar zamanda bitirildiği hangi komutla bilinebilir? C) Edit Text A) Status B) Time

D) Cal

4- Seçilen bir objenin veya çizim öğesinin kaydedilmiş bilgilerini hangi komut listeler? A) List B) Stats C) Find D) Dblist 5- Bileşik çizgilerle çizilmiş şekillerin alanını bulmak için Area komutun da hangi seçenek kullanılır? A) Array B) Find C) Subract D) Object 6- Komut satırından matemetiksel işlem yapabilmemizi sağlayan komut hangisidir? A) Scale B) Cal C) Point D) Circle

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Başarısız olduğunuz sorularla ilgili öğrenme faaliyetine dönerek eksiklerinizi tamamlayınız.

19

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 AMAÇ

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2

Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda blok kütüphanesi oluşturmayı kuralına uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA Mimari ve statik proje çiziminde kullandığımız her şekil ve nesneyi blok kütüphanesine dahil edebilir miyiz? Oluşturmuş olduğunuz bloğu diğer çizimlerde de kullanabilir misiniz? Blok komutu uygulanan çizimlerde ne gibi değişiklikler gözlenebilmektedir? Bunlar hakkında bilgi toplayarak sınıf ortamında arkadaşlarınızla paylaşınız.

2. BLOK KÜTÜPHANESİNİ OLUŞTURMA Bilgisayarla çizim yapmak, gücünü büyük ölçüde bir dizi şekil ve nesneyi tek bir şekil ve nesne gibi davranan bir öğe olarak gruplamayı mümkün kılan bir özellikten alır. AutoCAD grup haline getirilen bu nesneleri blok olarak adlandırır. Çizimlerde sık tekrarlanan şekilleri her defasında ayrı ayrı çizmek hem zaman bakımından, hem de çizilen şeklin standardı bakımından problemler doğurur. Genelde bir blok parçası olarak kullanılacak en uygun nesneler, çizimde tekrar tekrar kullanılan bina bileşenleridir. Çizim programında sık tekrarlanan şekiller için çizimciler genellikle blok komutlarını kullanarak kendi şablonunu kendisi oluşturur. Oluşturulan bu şablonlar o anda çizilen planda kullanılabildiği gibi genelleştirilerek diğer çizimlerde de kullanılabilir. Örneğin kapılar, pencereler, dolaplar, lavabo taşı, buzdoabı, çamaşır makinesi vb. elemanlar diğer çizimlerde de kullanılması isteniyorsa blok (Block) işlemine tabi tutulması gerekmektedir.

1.1. Block Komutu Çizilmiş olan şekillerin tek bir nesne gibi davranmasını sağlar. Bu komut aynı çizimde kullanılmak üzere bloklama işlemini yapar. Tercih edilen bir bloklama komutu değildir.

20

Komuta ulaşmak için; * Draw menüden Block / Make seçilir (resim 40).

Resim 40: Menü çubuğundan block komutunun aktif hale getirilmesi

* Draw araç çubuğundan Make Block tıklanır (resim 41).

Resim 41: Araç çubuğundan block komutunun aktif hale getirilmesi

* Komut (command) satırından Block girilir (resim 42).

Resim 42: Komut satrindan block komutunun girilmesi

21

Komut seçildiğinde aşağıda görülen Block Definition diyalog penceresi ekrana gelir (resim 43).

Resim 43: Block komutu ile açilan diyalog penceresi

Name (İsim): Block yapılması istenen nesneye isim verilir (resim 44).

Resim 44: Block yaplacak nesnenin ismi

Object (Nesne seçimi): Block yapılacak nesnenin seçilme işlemi gerçekleştirilir. Mouse’un sol tuşu ile block yapılacak nesneleri belirleriz (resim 45).

Resim 45: Block yapılacak nesnenin seçilmesi

22

Base Point (Yerleştirme noktası): Çizim alanına getireceğimiz bloğun hangi köşesini referans kabul edeceğimizi bize soran kısımdır. Burada “Pick Point” denen kısma dokunup daha sonra nesnenin neresini referans kabul ettiysek orayı seçeriz (resim 46).

Resim 46: Block yapılmış nesnenin yerleştirme noktalarının seçilmesi

Preview icon (Ön izleme): Block aldığınız nesnenin ekrana çağrılmadan önce bir ön izlemesi yapılabilmesi için buradaki seçenek işaretlenebilir. Böylece block alınan nesnenin ön izlemesi yapılabilir (resim 47).

Resim 47: Block yapılmış nesnenin önizleme ile gözlenmesi

Drag-and-drop units (Kabul edilecek ölçü sistemi seçimi): Burada alınan block’un hangi ölçü sistemine göre kaydedileceği “insert units” kısmından belirlenir (Şekil-49). Aşağıda sağ tarafta görüldüğü üzere seçim yapabilirsiniz. Onun altında “Description” seçeneği ile bu block hakkında herhangi bir açıklama yazılabilir. Bu bloğu kullanacak kişi bu açıklamayı block ekrana gelirken diyalog sayfasında görecektir (resim 48).

Resim 49: Block yapılacak nesnenin ölçü sisteminin belirlenmesi

NOT: Blocklanmış şekillerin dağıtılması için Explode komutu kullanılır.

23

2.2. Wblock Komutu Şekil kütüphanesi oluşturmak için kullanılan bir komuttur. WBlock, bloklanmış şekillerin başka bir çizim dosyalarında kullanılmasına olarak tanır. Bu komut ile blocklanan şekil ve nesneler bir çizim dosyası gibi harddiske yazılır. Şekil kütüphanesinde oluşturulan şekiller Insert komutuyla çağrılarak başka çizimlerde kullanılabilir. Herhangi bir şekli / objeyi hem aynı çizimde hem de diğer çizimlerde olmak üzere genel bir şablon haline getirir. Gerekirse başka bilgisayarlara da aktarılabilinir. Komuta ulaşmak için; * Komut (command) satırından wblock girilir (resim 49).

Resim 49: Komut satirindan wblock komutunun girilmesi

Komut girildikten sonra Write Block diyalog penceresi ekrana gelir. Bu pencerede, resim 50’deki pencereden farklı olan Source ve Destination bölümleridir. Source bölümünde, daha önce Make block ile bloklanan nesne, Write block olarak ekrana çağrılmak istenirse Block seçilmelidir. Yeni bir nesne blocklanacak ise Objects seçilmelidir. Destination bölümüne, ise bloklanacak nesnenin ismi ve nereye kadedileceği yazılır.

Resim 50: Wblock diyalog penceresi

24

İkinci bir yol olarak da, işaretli olan düğme seçilir. Ekrana gelen pencerede blocklanan nesnenin nereye kaydedileceği seçilir ve adı yazılarak save (Kaydetme) yapılır (Resim 51).

Resim 51: Blocklanacak nesnenin kaydedileceği yerin seçilmesi

NOT: Block ile WBlock komutu arasındaki tek fark dosya isminin girilmesidir. Genellikle çizimlerde WBlock komutu kullanılır.

2.3. Insert Komutu Bu komut Block ve WBlock komutu ile oluşturulmuş şekilleri çizim içerisinde herhangi bir yere yerleştirmek için kullanılır. NOT: Block komutu ile oluşturulan şekilleri aynı çizim sayfasında kullanırız. Diğer çizim sayfalarında kullanamayız. WBlock komutu ile oluşturulan şekilleri hem aynı çizim sayfasında hem de diğer çizim sayfalarında yerleştirerek kullanırız. Komuta ulaşmak için; * Insert menüden Block seçilir (resim 52).

Resim 52: Menü çubuğundan insert komutunun aktif hale getirilmesi

* Draw araç çubuğundan Insert Block tıklanır (resim 53).

Resim 53: Araç çubuğundan insert komutunun aktif hale getirilmesi

25

* Komut (command) satırından insert girilir (resim 54).

Resim 54: Komut satirindan insert komutunun girilmesi

Komut seçildikten sonra Insert diyalog penceresi ekrana gelir (resim 55).

Resim 55: İnsert komutu diyalog penceresi

Yukarıdaki diyalog sayfasında name kısmında sizin istediğiniz block bulunuyorsa diğer kısımlara geçebilirsiniz. Eğer burada istediğiniz block yoksa “Name” kutusunun sağındaki “Browse” kısmına basarak block çizimini arayabilirsiniz (Resim 56). “insert point” kısmında bloğunuzun ekranda yerleştirileceği nokta istenir. Buradaki kutucuktan seçimi kaldırırsanız sizden x,y,z için koordinat değeri ister. Kutucuğu kapatırsanız klavyeden değer giremezsiniz ama mouse ile ekranda snap komutlarını kullanarak bu işi yapabilirsiniz.

Resim 56: Blocklanmış Nesnenin İnsert Penceresinden Çağrılması

26

“Scale” seçeneğinde block olarak çağrılan nesne 1:1 veya başka bir ölçekte ekrana getirilebilir. Çiziminiz iki boyutlu ise x ve y’de gerekli değişiklik yapılarak çiziminiz sayfaya istenilen ölçekte getirilir. Örnekte x= 2 ve y= 2 girilmiştir (resim 57).

Resim 57: Blocklanmış nesneye ölçek girilmesi

“Rotation” seçeneğinde çiziminiz ekrana gelirken buradaki vereceğiniz açı miktarınca çevrilerek gelir. “Specify On-screen” kutucuğu işaretliyse açı değeri ekranda verilir. Aşağıdaki örnekte açı değeri 30 girilmiştir (resim 58).

Resim 58: Blcklanmış nesnenin rotation komutu ile döndürülmesi

Insert diyalog sayfasının en alt soldaki “Explode” komutu ekrana gelen block resmin tek parça veya var olan parça sayısınca gelmesini sağlar. Soldaki şekilde explode seçeneği işaretlenmemiş, sağdaki şekilde explode seçeneği işaretlenmiş (Resim 59).

Resim 59: Explode komutu ile blocklanmış nesnenin parçalanması

2.4. Minsert Komutu Bu komut Insert komutunun birden çok yerleştirme yapan şeklidir. Multiple (Çoklu) ve Insert komutlarının birleşimidir. Minsert komutu satır ve sütun olarak, blokları çoğaltarak yerleştirme işlemine yarar. Komuta ulaşmak için; * Komut (command) satırından Minsert girilir (resim 60).

Resim 60: Komut satirindan minsert komutunun girilmesi

27

Komut girildikten sonra, aşağıdaki iletiler ekrana gelir. Enter block name or [?] : Pencere (Çizime yerleştirilecek blok adı girilir.) Specify insertion point or [Scale/X/Y/Z/Rotate/PScale/PZ/PY/PZ/PRotate]: X (Çizimin yerleştirme temel noktası girilir.) Specify X scale factor: 1 (X yönündeki ölçek değeri girilir.) Specify Y scale factor: Y yönündeki ölçek değeri girilir. Specify insertion point: 2 (Bloğun tutuş noktasının yerleşeceği nokta girilir.) Specify rotation angle <0>: 0 (Döndürme açısı girilir.) Enter number of rows (---) <1>: 6 (Çoğaltma için satır sayısı girilir.) Enter number of columns (III) <1>: 5 (Çoğaltma için sütun sayısı girilir.) Enter distance between rows or specify unit cell (---): 80 (Satırlar arasındaki mesafe girilir) Specify distance between columns (III): 150 (Sütunlar arasındaki mesafe girilir.) Enter yapıldıktan sonra, pencere bloğu çizim sayfasına aşağıdaki gibi yerleşir (resim 61).

Resim 61: Pencere bloğunun yerleştirilmesi

28

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Çizilen lavabo şeklini bloklayarak diğer çizim sayfalarında da kullanılmasını sağlayınız (resim 62).

Resim 62: Çizilmiş Lavabonun Bloklanması

* Draw araç çubuğundan Make Block’u seçiniz. Karşınıza Block Definition diyalog penceresi gelir (resim 63).

Resim 63: Block komutu diyalog penceresi

29

* Pencere içerisinde name (isim) kısmına bloklanacak şeklin ismini giriniz. Drag-and-drop units kısmını da cm olarak seçiniz (resim 64).

Resim 64: Çizilmiş nesnenin isim ve ölçüsünün belirlenmesi

* Pencere içerisinde select object butonunu mouse’un sol tuşu ile seçiniz. İmleç küçük kare şekini alacaktır. Mouse yardımıyla şekli seçiniz. Şekli seçtikten sonra enter tuşuna basınız (resim 65).

30

Resim 65: Çizilmiş nesnenin seçilmesi,

* Seçilen şeklin, pencere içerisinde ön izlemesinin yapılabilmesi için, Prewiew icon bölümünde, Create icon from block geometry kısmını seçiniz (resim 66).

Resim 66: Nesneye önizleme ile bakılması

31

* Pencere içerisinde mouse yardımıyla pick point butonunu seçiniz (Resim 67).

Resim 67: Nesnenin tutulacak köşe noktası için komutun seçilmesi

* İmleç artı (+) işareti şeklini alacaktır (resim 68).Mouseun sol tuşu ile şeklin bir köşesini seçiniz (resim 69). Şekil, çizim sayfasına yerleştirilmek istendiğinde seçtiğiniz köşe tutuş noktası olur.

Resim 68: İmlecin görünümü

Resim 69: Nesnenin tutulacak köşe noktasının seçilmesi

* Köşe seçildikten sonra diyalog penceresi ekrana gelir ve OK tuşuna bastığınızda şekil bloklanmış olur (Resim 70).

32

Resim 70: Block komutu diyalog penceresi

NOT: Make Block komutu ile bloklanan şekil, Insert komutu ile çağrıldığında sadece aynı çizim sayfasında gelir. Diğer çizim sayfalarında gelmez. Lavabo çizimini bu seferde WBlock komutu ile bloklayınız.

33

* Komut satırına WBlock giriniz ve enter tuşuna basınız. Karşınıza Write Block diyalog penceresi gelir (resim 71).

Resim 71: Wblock komutu diyalog penceresi

* Pencere içerisinde mouse ile select object butonunu tıklayınız. Ve mouse yardımıyla şekli seçiniz. Şekli seçtikten sonra enter tuşuna basınız. Pencere içerisinde tekrar mouse ile pick point butonunu tıklayınız ve mouse yardımıyla şeklin bir köşesini seçiniz (resim 72). (Bunların şekilli olarak anlatımı Make Block komutunda gösterilmiştir)

Resim 72: Çizilmiş olan nesnenin seçilmesi ve köşe noktalarının belirlenmesi

34

Pencere içerisinde destination bölümünde, bloklanacak şeklin nereye ve hangi isimle kaydedileceğini belirlemek için new block kısmına , “Lavabo” yazıp enter tuşuna bastığınızda lavabo şekli bloklanmış olur (resim 73 ve 74).

Resim 73: Blocklanacak nesneye isim verilmesi

Resim 74: Block isminin yazıldığı pencere

35

Bloklanan şekle isim vermek için diğer bir yolda, destination bölümünde küçük buton mouse ile seçilir (resim 75). Çıkan pencerede “save in” kısmında bloğun nereye kaydedileceği belirlenir. “File name” kısmında da bloğun ismi belirlenerek save (kaydetme ) yapılır ve blok kaydedilmiş olur.

Resim 75: Block isminin pencere yanındaki buton ile verilmesi

Bloklanan şekilleri hem aynı çizim sayfasında hem de diğer çizim sayfalarında kullanabilmek için Insert komutunu kullanınız.

Resim 76: Araç çubuğundan insert komutunun aktif hale getirilmesi

* Draw araç çubuğundan Insert Block komutunu seçiniz. Ekrana Insert diyalog penceresi gelir (resim 76).

36

Resim 77: Bloklanmış nesnelerin bulunması

* Pencere içerinde gerekli olan çizim bloğunu bulmak için name kısmına bakınız. İstenen bloğu seçtikten sonra OK tuşuna basınız (resim 77). * OK tuşuna bastıktan sonra çizim alanına seçilen blok imleçe tutturulmuş şekilde gelir. Mouse yardımıyla gerekli yere şekli yerleştiriniz (resim 78).

Resim 78: Bloklanmış nesnenin sayfaya yerleştirilmesi

37

* Başka bir çizim sayfasına şekli yerleştirmek gerekirse name kısmından aradığımız bloğu bulamazsak yandaki Browse butonunu seçiniz (resim 79).

Resim 79: Bloklanmış nesnenin başka bir sayfaya taşınması

* Ekrana gelen Select Drawing File diyalog penceresinde istenilen lavabo çizimini seçiniz ve Open butonuna tıklayınız (resim 80).

Resim 80: Bloklanmış nesnenin kaydedildiği dosyada aranması

38

* Open butonunu seçtikten sonra gelen Insert diyalog penceresinin name kısmında lavabo seçilmiş olarak görünür ve OK tuşuna basınız (resim 81).

Resim 81: Bloklanmış nesnenin bulunması

* OK tuşuna bastığınız da yeni bir çizim sayfasına lavabo çizimi, imleçe tutturulmuş olarak gelir (resim 82) ve mouse’un sol tuşu ile boş bir alana tıklayarak çizimi yerleştiriniz (Resim 83).

Resim 82:Bloklanmış nesnenin köşesinden tutulmuş hali

Resim 83: Bloklanmış nesnenin sayfaya yerleştirilmesi

39

* Bloğu çizim sayfasında döndürerek getirmek istiyorsanız, rotation bölümünde angle kısmına 45 yazınınz ve enter tuşuna bastığınızda, şekil çizim sayfasına 45 derecelik açı yapmış olarak gelir (resim 84).

Resim 84: Bloklanmış nesnenin açılı yerleştirilmesi

40

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Yapmış olduğunuz blok kütüphanesi oluşturma işleminizi, aşağıdaki değerlendirme ölçeğine göre değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre evet – hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Dersin Bilgisayarla Mimari ve Statik Proje Çizimi Adı Amaç Blok kütüphanesi oluşturabilme becerisinin ölçülmesi Konu 1 2 3 4 5 6

Blok Kütüphanesi Oluşturma GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Pencere içerisinde name (isim) kısmına bloklanacak şeklin ismini girdiniz mi? Drag-and-drop units kısmını da cm olarak seçiniz mi? Pencere içerisinde select object butonunu mouse’un sol tuşu ile seçiniz. Seçilen şeklin, pencere içerisinde ön izlemesinin yapılabilmesi için, Prewiew icon bölümünde, Create icon from block geometry kısmını seçiniz mi? Pencere içerisinde mouse yardımıyla pick point butonunu seçiniz mi? İmleç artı (+) işareti şeklini alacaktır. Mouse’un sol tuşu ile şeklin bir köşesini seçiniz mi? Komut satırına WBlock girip enter tuşuna basınız mı?

8

Pencere içerisinde mouse ile select object butonunu tıklayınız. Ve mouse yardımıyla şekli seçiniz. Şekli seçtikten sonra enter tuşuna basınız.

9

Draw araç çubuğundan Insert Block komutunu seçiniz.

11 12

Hayır

Draw araç çubuğundan Make Block’u seçiniz mi?

7

10

Evet

Pencere içerinde gerekli olan çizim bloğunu bulmak için name kısmına bakıp istenen bloğu seçtikten sonra OK tuşuna bastınız mı? Başka bir çizim sayfasına şekli yerleştirmek gerekirse name kısmından aradığımız bloğu bulamazsak yandaki Browse butonunu seçiniz i? Bloğu çizim sayfasında döndürerek getirmek istiyorsanız, rotation bölümünde angle kısmına 45 yazınınz

Değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları, faaliyete geri dönerek tekrar ediniz.

41

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz.

Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz. ÖLÇME SORULARI 1. Bloklanmış şekillerin dağıtılması için hangi komut kullanılır? A) Explode B) Break C) Trace

D) Array

2. Hangi komut aynı çizimde kullanılmak üzere bloklama işlemi yapar? A) Mirror B) Hatch C) Block D) WBlock 3. Oluşturulmuş blokları çizim içerisinde herhangi bir yere yerleştirmek için hangi komut kullanılır? A) Dimension B) Modify C) Properties D) Insert 4. Satır ve sütun olarak blokları çoğaltarak yerleştirme işlemi için hangi komut kullanılır? A) Minsert B) Scale C) Zoom D) Polygon 5. Bloğu çizim sayfasına 30 derece döndürerek getirmek istiyorsak ne yapılmalıdır? A) Insert point bölümünde X faktörü 30 olmalıdır. B) Döndürme ölçeği 30 olarak değiştirilmelidir C) Insert penceresinde, rotation bölümünde angle kısmına 30 derece açı değeri girilmelidir D) Rotation komutu 30 olarak ayarlanmalıdır 6. Oluşturulmuş blokları diğer çizim sayfalarında da yerleştirebilmek için hangi komut kullanılmalıdır. A) Stretch B) WBlock C) Distance D) Insert block

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Başarısız olduğunuz sorularla ilgili öğrenme faaliyetine dönerek eksiklerinizi tamamlayınız.

42

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Soru: Verilen şekli sorgulama komutlarını kullanarak doğruluğunu bulunuz. Blocklayarak blok kütüphanesine atınız. Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterliliği ölçebilirsiniz. Gerçekleşme düzeyine göre evet – hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

PERFORMANS TESTİ Dersin adı Amaç Konu

Bilgisayarla Mimari ve Statik Proje Çizimi Sorgulama komutalrrın kuralına uygun kullanabilme ve blok kütüphanesi oluşturmayı kuralına uygun olarak yapabilme becerisinin ölçülmesi Blok Kütüphanesi Oluşturmak GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır

1

Inquiry araç çubuğundan distance komutunu seçtiniz mi?

2

Mouse ile salon duvarının sol iç tarafına tıkladınız mı?

3

Mouse ile salon duvarının sağ iç tarafına tıkladınız mı?

4

Salonun y yönündeki mesafesini buldunuz mu?

5

Balkonun x yönündeki mesafesini buldunuz mu?

6

Inquiry araç çubuğundan area komutunu seçtiniz mi?

7 8 9 10 11 12 13 14 15

Mouse ile salonun iç duvarlarının çakıştığı köşeleri sırayla seçtiniz mi? Başlarken seçtiğiniz noktayı aynı zamanda bitiş noktası olarak seçtiniz mi? Draw araç çubuğundan Make Block’u seçiniz mi? Pencere içerisinde name (isim) kısmına bloklanacak şeklin ismini giriniz. Drag-and-drop units kısmını da cm olarak seçiniz. Pencere içerisinde select object butonunu mouse’un sol tuşu ile seçiniz mi? Seçilen şeklin, pencere içerisinde ön izlemesinin yapılabilmesi için, Prewiew icon bölümünde, Create icon from block geometry kısmını seçiniz. Pencere içerisinde mouse yardımıyla pick point butonunu seçiniz mi? İmleç artı (+) işareti şeklini aldığında Mouse’un sol tuşu ile şeklin bir köşesini seçiniz mi? Komut satırına WBlock giriniz. Ve enter tuşuna basınız.

43

16

Pencere içerisinde mouse ile select object butonunu tıklayıp mouse yardımıyla şekli seçiniz. Şekli seçtikten sonra enter tuşuna basınız mı?

17

Draw araç çubuğundan Insert Block komutunu seçiniz.

18 19 20

Pencere içerinde gerekli olan çizim bloğunu bulmak için name kısmına bakıp istenen bloğu seçtikten sonra OK tuşuna basınız Başka bir çizim sayfasına şekli yerleştirmek gerekirse name kısmından aradığınız bloğu bulamadığınızda yandaki Browse butonunu seçiniz mi? Bloğu çizim sayfasında döndürerek getirmek istiyorsanız, rotation bölümünde angle kısmına 45 yazdınız mı?

Performans testi değerlendirmesi sonucunda eksik olduğunuz konuları yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlayınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara geri yanıtladıysanız diğer faaliyete geçiniz.

dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru

44

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ -1 CEVAP ANAHTARI 1

A

2

C

3

B

4

A

5

D

6

B

ÖĞRENME FAALİYETİ -2 CEVAP ANAHTARI 1

A

2

C

3

D

4

A

5

C

6

B

45

ÖNERİLEN KAYNAKLAR ÖNERİLEN KAYNAKLAR ¾

BAĞCI Ö.,, Doğanay, Ç., Bilgisayar Destekli Tasarım, MEB Yayınları, İstanbul, 2002.

¾

PEHLİVAN, M., Bilgisayarlı Çizim Atölyesi Temel Ders Kitabı, MEB Yayınları, Ankara, 1999.

¾

OMURA G., Autocad 2000, Alfa Yayınları, İstanbul, 1999

¾

FREY D., Autocad 2004 ve Autocad LT 2004, Alfa Yayınları, İstanbul, 2003

¾

Autocad 2002, Görsel Eğitim CD si, Konu Anlatımlı

46

KAYNAKÇA KAYNAKÇA ¾

ÇİÇEK O., Öğretmen Ders Notları (Yayınlanmamış)

¾

FIRAT M., M., Öğretmen Ders Notları (Yayınlanmamış)

¾

GÖV Ş., Öğretmen Ders Notları (Yayınlanmamış)

¾

DÜNDAR, A., D., Öğretmen Ders Notları (Yayınlanmamış)

¾

İSLAM F., Öğretmen Ders Notları (Yayınlanmamış)

47