Benei Menashe Khai Vol-23

  • May 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Benei Menashe Khai Vol-23 as PDF for free.

More details

  • Words: 2,904
  • Pages: 4
Vol:23

‫גיליון השבועי לכל בני מנשה‬

‫בס”ד‬

.......‫ עוד אבינו חי‬,‫עם ישראל חי‬

Bnei Menashe Khai

Parashat: Matot-Masi.Mail Us: [email protected] 17.07.2009 ‫כ”ה בתמוז התשס”ט‬ MIHRINGTE KAN CHUNGCHUANNA CHU KAN ṬAWNG THEIHNA HI A LO NI Allenby Sela A chhung a thu awm te:-

Parashat Hashavua Sela Allenby

Hilkhot Bein Hametzarim

Tih dikna

Editor: Zozion (‘The One and Only Mizo Monthly Magazine In Israel)

“Miin Lalpa hnêna thu a tiam emaw, chhechhama mahni intiamkamna emaw a neih chuan a hlen ngei ngei tur a ni; a thusawi chu a tibawrhbang tur a ni lova, a kâ a chhuak ang zawng zawng chu a ti vek tur a ni.” (Numbers 30:2). Helai Bible châng aṭang hian miin thu a tiam, a kâ aṭanga a thusawi chhuah chu a ti ngei tur a ni tih kan hmu thei. Eng vangin nge thutiam kâ aṭanga chhuak chu ngaih pawimawh êm êm a nih a, hlen ngei tura Torah-in min zirtir le? “‘Ka tihna’ tiin chhuanlam siamin awmze dang kan neihtir thei mai lawm ni?” tih zawhna chu Rabbi mithiamte chuan tihian an chhâng. “Lalpan khawvel a siamtir lai chanchin ziahna Bereshit kha han chhiar ta i la, “Tin, Lalpa Pa-thianin leia vaivut aṭangin mihring a siam a, a hnârah chuan nunna thâw chu a thaw lut a: tichuan mihring chu mi nung a lo ni ta a.” (Genesis 2:7) tih kan hmu. Nunnaa thâw a lo luh aṭang chiah chuan mihringte chuan ṭawng theina kan lo nei ta a, chu chu keini mihringtena kan chan thil ropui êm êm mai chu a lo ni ta a ni. Rante pawhin nunna chu an nei ve ngei mai, mahse ṭawng theina an nei ve tlat lo; ṭawng theia min siamtu chu Lalpa a ni a, fakin awm rawh se!!. Lalpa chu fak rawh u, Hallelukah!!

Ivrit chhiar harsatte tan awlsam tak a tawngtai theihna Sidur Bu hi i nei ve reng em?!! Duh ve a mi? Zawhchian theih reng e!! Tunkar kan Chanchinbu hi kan then tak, kan ngaih em em hun lo tak a mual min liam san tate Thlarau chawisan nan kan hlan e: 1) Rabin Ben Eliazer 2) Avishalom Benyamin 3) Itzkhak Ben Avraham 4) Mirav Bat Malkah 5) Ruth Bat Sarah Leh kal ta zawng zawngte tan kan hlan nawn leh e!!

Talmudic Terminology-ah chuan, khawvelah hian thil chi 4 ṭhenhran a awm a, chungte chu:1. ‫ֵם‬ ‫ דֹומ‬- Domem: Nunna neilo (Inanimate) entirnan: Lung, Lei, Thir etc. 2. ‫ח‬ ַ‫מ‬ ֵ ‫ צֹו‬- Tzome’akh: Plant Life (Thlai nung) entirnan: Thlai, Thei, Thingkung etc. 3. ‫ַי‬ ‫ ח‬- Khai: Animal, Shabbath Luh hun te: Shabbath chhuah hun te: entirnan: ransa, rannung, Jerusalem: 7:05 8:25 nungchate etc. Tel-Aviv: 7:26 8:28 4. ‫ֵר‬ ‫דּב‬ ַ‫מ‬ ְ - Medaber: Kiriat Arbah: 7:23 8:26 Nitzan:7:25 8:27

PARASHAT: Bamidbar.Nasso.Beha-alotkha.Shelakh Lekha.Korakh.Khukat.Balak.Pinkhas.Matot-Masi 1

Menashe fate hi kan tanrual chuan kan lo chak deuh deuh ang ṭawngthei chi - mihring te an ni. Khawvel leh a chhunga awm zawng zawngte zinga ropui leh chanvo sângber changtu, thilti thei ber leh lalber chu mihringte hi kan ni a, a chhan chu Lalpan ṭawng theina min pek vangin a ni. Chuvang tak chuan mihring chuan a kâ aṭanga a thusawi chhuah hmangin chung chuanna leh thiltih theina ropui tak mai a lo nei ta a, a kâ hmangin thil a tithianghlim thei a, a kâ vekin serh leh sang a siam thei. A ṭawng theina chuan thiltih theihna a pe a ni. Chutichuan, kan kâ a kan ṭawngtheina hmangin Shabbat te kan ti tithianghlim thei a, Kiddush te kan sawi thei a, Birkhat Hamazon-te kan sawi thei a, Torah kan zir thei a, fakna hla kan sa thei a, kan ṭawngṭai thei ṭhin. Tin, thil ṭha kan sawi thei ang bawkin thil ṭha lo pawh kan sawi thei a, Lashon Hara pawh kan sawi thei a, thu pawh kan intiam thei a, chhia pawh kan chham thei hial a ni. “Hêng zawng zawng hi kan ṭawng theihna kâ hmanga tih an ni ṭhin. Kâ aṭanga thuchhuak kan ṭawng leh thusawite chuan thil a lo va han ti thei teh lul êm!! Kan ṭawngṭai rêng rêng pawhin, Berakha kan sawi reng reng pawhin hmui phunin, kan bengin a ri a hriat theih chin talin kan sawi tur a ni tih a ni. Chuvangin kan tunkar Parashaah pawh, kan thutiam leh chhechhamte hlen ngei tura min duh bâkah namnul mai mai lo turin thu min pe a, hei hian kan kâ a thuchhuak ropuizia leh thiltih theihzia a lantir awm e. Mihringte thiltih theihna ropui tak mai, ṭawng theina chu kan tâna ṭha tur tih nana hmang a, thu tha sawi

Hilchot Bein Hametzarim (Chhunzawmna)

Kar hmasaa kan sawi tak ang khan Tzom Tamuz leh Tisha Be’Av inkarah chuan Shehekheyanu sawi theih loh kan ti a, nimahsela sawi theih dan ṭhenkhat a awm a, chungte chu:- Mitzva hunbi nei, Brit Mikla te, Pidiyon HaBen-ah te a sawi theih a ni. Tin, ṭhian ṭha leh ngaih em em ni sawmthum hnua a hmuh a nih chuan Shehekheyanu chu sawi theih a ni. Chutiang bawkin Fanu a lo pianin a sawi theih bawk a ni; ṭhenkhat chuan Shabbat

nan hmang a, mi ti lawm zawnga thu sawi nan hmang a, ṭhatna leh hmasawnna lama kan hman chuan thil ṭha a ni ang a, amaherawhchu a chhe zâwnga kan hman erawh chuan chutihlauh chu a ni leh si ang. “Kan tunlai hun, karthum chhung, Bein Hametzarim, Lusun hun lai te pawh hi kan kâ aṭanga thuchhuak ṭhat loh avang leh, chhan tling lo te te avanga inhuatna thleng ta avanga hetiang dinhmuna ding hi kan ni a, chuvang tak chuan kan ropuina, kan mawina, kan chung chuan bikna - kan ṭawng theina hi a dik zawng leh a ṭha zawngin hman tum i la, thil ṭha sawiin, mite hlim theihna tur leh lawmna boruak siam tum i la, chutichuan, kan pi leh pu ten Lashon Hara an sawi avanga an lo bawhchhiatna avanga tun thlenga kan Lusunna nite hi Lungngaihna leh Lusunna ni ni tawh lovin, Lalpa Pa-thian chuan lawmna ni-ah a rawn thlâk hluah dawn a lo ni ṭhin.” “Kan kâ aṭang thu chhuakin thiam chantir kan ni thei a, kan kâ aṭang vêka thu chhuakin thiamloh chantir kan ni thei bawk tih kha a awm a ni lawm ni nghe nghe khah!” tiin. Hriat loh kârin Mosia lehkhabu 4-na BamidbarNumber chu kan lo chhiar zo dâwn leh ta reng mai!! Karleh Shabbat aṭang chuan Devarim Deuteronomy kan lo chhiar ṭan leh dâwn ta a ni. Hmatiang sawnin i kal zêl ang u khai!! Khazak! Khazak! Ve-Nitkhazek!! ni-ah pawh sawi theih an ti a, chuvangin thei thar, tun kuma kan la ei loh, Tisha Be’Av zawhah hmuh tur awm tawh lo ang chi chu Shabbat ni a ei a, Shehekheyanu chu sawi theih a ni. Nupui Pasal neih leh Hual lawkna neih A nih dan takah chuan Tzom Tamuz aṭanga Tisha Be’Av inkara nupui pasal neih phal loh hi chu Mitzvah hlen tawhte tan sawina a ni tlangpui a, miin Mitzvah a hlen tawh a, fanaute a nei tawh a nih chuan emaw, Nupui/ Pasal inṭhena inhruai kir leh emaw hi he mi hun hian khap a ni a.

Kan Chanchinbu a Pa-thian hming te tih bawrhban

2

Mi pakhat anga thinlung hmun khat puin i leng za ang u!!! Nimahsela Mitzvah la hlen ve miah lo te tan chuan he dan hian a huam ve lo a ni. Nimahsela he dan hi tunlai hunah chuan in ang khat vek a ngaih a ni a, he mi hun chhung hi chhiatna hun; vanneihna leh malsawmna a awm loh hun lai a nih avangin Inneih Mitzvah la hlen ve lo te pawhin Inneih hun chu Tisha Be’Av zawh an nghak ṭhin a ni. In hual lawkna erawh chu Av thla thleng neih theih a ni a, nimahsela, In-ah emaw a tih a, lawmna leh ropui tak a tih a thiang lo a ni. Av thla thar, Rosh Kohdesh Av thlen a chinah chuan In-ah pawh Inhual lawkna neih chu neih a thiang tawh lo a ni. Inrimna “‫ “ שידוך‬erawh chu Tisha Be’Av hma thleng a theih. Sam meh Talmud chuan Jerusalem chhiatna chu lusunna a ngaiin chuvang chuan Tisha Be’Av tlak karah chuan Sam meh loh tur a ni a ti a, tin, naupangte pawh Jerusalem sunna zirtirna turin a Sam mehsak loh tur a ni a ti. He Talmud in min zirtir ang hian tunlai hunah chuan Sefardi ṭhenkhatin Halakha-ah an nei a, Nimahsela Sefardi ṭhenkhat leh Azkenazi hote, leh Morocco Judate leh Jerbian Judate chuan Ariz”al (‫ )קבלה‬zui in Tzom Tammuz aṭangin an in met tawh lo thung a ni. “Naupang kum tling lo sam meh sak thei a ni em?” tih zawhnaah kan mithiam Khakhaminte zingah in hnial na a awm a, nimahsela a pawimawh dan a zirin Tisha Be’Av tlak kar thleng mek sak theih an ni. Rosh Khodesh Av aṭang chuan Sam meh chauh khap a ni lo a, taksa a sam hrim hrim meh theih loh a ni. Hmui hmul a sei lutuk a, chaw ei a ti buai dawn a nih chuan hmuihmul chu tan tawi theih a ni. Hmeichhiate chuan an Sam chu a sei lutuk tawh a, an lukhum karah a lo chhuak dawn hial a nih chuan an tan tawi thei ang a, tin, a taksa bung hrang hrang a mite pawh an mawina turin an tifai thei ang. He mi hun chhunga fapa Brit Millah tih ngai nei an awm chuan Brit Milla zahna leh chawimawina entirnan Naute pa chu a in met fai thei ang a, tin, Naute pawmtu ‘Sandak’ leh Mohel (Brit Mila titu) pawh an in met fai thei ang.

3

Samkhuih erawh chu khap a ni lo va, Kut tin leh Ke tin hleh chungchangah a thian leh thian loh inhnial na a awm a, Av thlathar thleng chu hleh/ tan theih a ni a, tin Av thla hnu-ah pawh Shabbat thlen dawnah, Shabbat zahna leh chawimawina lan tirnan tan/hleh theih a ni. Hmuihmul leh khabe hmul meh Sam meh leh hmuihmul meh chu a dan a in ang deuh tlangpui a, Azkenazi in Tzom Tamuz aṭang in an khap a, tin, Sefardi ṭhenkhat te pawh in chutiang bawkin. Tisha Be’Av tlak karah chuan tumah an met thiang tawh lo a ni. Azkenazi dan chuan Shabbat chawimawina atana inmeh pawh khap a ni a, sawi tawh angin Tzom Tamuz aṭangin an lo khawp tawh a ni. (Bonus: Kan Dan leh hraite hi kan zawm famkim em? Nge ni a pawnlang a lang chauh hi kan ngaipawimawh a, lang theilo chin chu kan hnawl mai thin aw, in ngaihtuah chiang theuh ang u khai!!-edt)

Tunkar Changvawn Sam Sawmpathumna 14:1 Mi â chuan, a rilruin, “Pathian reng a awm lo,” a ti a. An chhe zo va, thil tenawm tak an ti a; Tumah thl tha ti reng an awm lo. 14:2 “Hre thiama, Pathian zawng rêng rêng An awm emaw,” tiin, LALPA chuan van atangin mihring fate hi a zuk en a. 14:3 A ni lo lamah an peng ta vek a; bawlhhlawh takin an lo awm ta hlawm a; Tumah thil tha ti reng an awm lo, pakhat te mah an awm lo. 14:4 Thil tisualtute zawng zawng chuan hriatna rêng rêng an ei lo vem ni? Chhâng an ei angin ka mite an ei zo vek thin a, LALPA lah an ko ngai hek lo. 14:5 Pathian chu mi fel thlahte zingah a awm thin avângin, An hlau êm êm ang. 14:6 Mi rethei remruat chu in mualphosak thin, LALPA chu a inhumhimna a nih avângin. 14:7 Israel-ho chhandamna chu Zion atangin lo chhuak teh sela aw! LALPA chuan amite sala an awm chu ahruai kir leh hunah, Chu mi hunah chuan Jakob-ho an hlim tawh ang a, Israel-ho an lawm tawh ang.

anih loh nan In thiarna hmunah keng lut lo hram ang che!!

Menashe fate kan ni a lawm kan hlim ang chu!! Siam thatna (tikun) tlem Moshe Ilan Ahmasain, hetiang a chanchinbu chhawrnahawm tak, bengvarthlak tak leh changtlung tak kartina chhiar tur Khawvel puma Benei Menashe ten kan nei hi a ropui ka tiin a buaipuitu hi a fakawm ka ti hle a ni, Chunglam atangin chakna tam tak dawng zel rawh se. Inthiamlo leh inthlahrung tak chungin Thu kan hriat chhun chhun eng engemaw te chu mite ngen derna angin ka rawn thawh ve thin a, a chhumbung thin hle in ei harsa tak tak pawh a ni ngei ang a, amaherawh chu, kan Editor ngen thinna angin, ‘Thil sual tihna lak ata kan lo him theih nan, …. Hrelo pawh kan lo la awm mai thei a sin’, a tih thin angin, a khirh emaw khirh lo emaw, a kum a kum tel ka lo beih vena leh Rav lian tak takte leh Lehkhabu hrang hrang chik leh ngunthluk tak a ka rawn zet hnuah ka rawn chhuah ve ngam chauh thin a, amaherawhchu, thil reng reng a Perfect vek theih loh ang bawkin , kan ‘Kehilat Benei Menashe’ chanchinbu ‘Benei Menashe Khai’ pawh hian, a chang chuan, Ketlog ngenna ang leh kan Editor sawi fo thin angin ,’Thil sual tihna lak ata kan lo him theih nan leh ….. hrelo pawh kan lo la awm mai thei a sin’, a tih thin angin, kan Benei Menashe hnam tan a thahnem ngaihna avang zawk a rawn thawh a rawn ziak ve mai ka ni zawk e. Ka lawm e. ( A khai a! thin a a!!! Miin an hriat ang ang kan hnam tan a tangkaipui a nih ve theih nan Halakha leh Pa-thian thu tha tak tak an ziak thin a, keimahni zingah zirchiang hauh silova pawng paw sawisel tur zawng ringawtte kan awm palh loh nan mipui rilru a, ‘In tih engemaw vei thlak e...’ tih na a awm loh nan ‘a ziaktu hian rilru tha tak pu chungin a ziak e’ tih lantirnan a tawpah ka comment hlek thin a, a ziaktu lam sawi hnawmhnan nan a ka tih a ni miah lo a nia!! ‘Hnam khat thlah khat kan nihna laiah hian mi zawng zawng la in ang khat theilo mah ila, in tih engemaw khum lovang u’ tih kan tumna ah min ngaihsak mai r’u, a ziaktu lam atang nilovin!!!!!! Ne, kan chanchinphek ve hi zawng a chang chuan Catalog (Milembu) ang dawn dawn in milem kan ti rang thin a, a chhan chu Shabbath ni a Hebrew Chanchinphek kan copy ve zauh thin vang ania!! Anni ho tate hi a nia rang nasa thei thin!! Tin, tunhnai deuh atang a kan Hnam Chanchinbu

(milembu) bu emaw tih mai tur leh, tihsual palh/chhutsual palh zauh pawh a nei thin ngei a, chutiang in kar hmasa a Wine chungchang ka rawn ziah ah pawh khan a number 11 na a mi Degree 1000 tia inziak kha Degree 100 (za) tih leh, Degree 800 tia inziak kha Degree 80 (Sawmriat) tih zawk tur a ni a, kha kha a Degree chhinchhiahna (0) Bial te reuh te a kha, copy chhawnna lama tihsual palh a nih hmel a, min lo hrethiam dawn nia, tin, chulo rengah, kan Editor-in a hnua thu tlem min rawn belh sakna chungchangah mi tutute emaw rilru kan thil tum lo dan zawngin a kuai awn tih pawh kan lo hria a, a pawi ka tiin awmze nei lova chhiartu thluak a ziaktu tum dan lo ang zawnga suk sak hian kan hnam chhungah leh thian leh thian inkarah hnemhnan na a awm ang em aw? ka ti a ni. chuvangin, chhiartu mipui ten ngaih loh lamah min lo ngaih sak lo hram ula, ‘HALAKHA’ a nihna ang leh belhchhah leh paih then lova anihna ang anga rawn ziak ka ni a, tu tan mah a hnemhnanna awm bik tur leh lunghnurna bik tur a rawn ziak ka ni lova, ka rin dan phak baka kan Editor ngaih dan anga mi tu emaw intih engemaw khum vanga rawn ziak ka ni lova, Nitsan khaw nuho chhuak thar heng: ‘Maipawl’ ‘Kol Hashofar’ leh ‘Hakhokma’ hote ang style hi kan copy ve thin ah min ngaihsak mai leh t’u!! Kan Chanchinphek hi heng kan hnam Chanchinphek dang te ang bawk a tih mawihnai ve kan duh thin sia, milem kan rawn telh ve leh zauh thin!! (‘Blah’ chu a fihlim chiang khawp mai heti lamah hi chuan!!) Kan hnam tan a Kartin chhuak Mizo tawng a Pathian thu lam chuanna Chanchinphek kan neih ve chhun hi hlut der ila, hmang tangkai ila, in hmuh sakhi phah nan chuan i hmang lo hram ang u khai!! A remkhawmtu pa ‘editor’ ber hi vuak harh ka ngai zauh zauh thin a nia!! Hriat thiam loh deuh kan neih changte hian midang hnen a phun nawi mai lovin kan Chanchinphek a email kan ziah lanah emaw, phone emaw te pawn min han hrilh thin ta che u, kan lawm khawp ang!! ‘Bnei Menashe Khai’ Chanchinphek hi tuta bik mah nilovin kan hnam pum ta a ni a, keiin chhiar theih in ka lo remkhawm/siksawi (edit) thin a, sap tawng takin ‘editor’ hming ka lo pu ta mai a ni!! Mahse a hlutna chu mipui te hi kan ni!! (Karleh Yom Shlishi zan khi Rosh khodesh in tan zan a ni a, Rosh Khodesh Av atang a Tisha Be-Av thleng Sa ei loh tur a nih kha kan hre theuh ang chu maw?!! B’nei Menashe Khay Ve kayam!!

Kan Chanchinbu hi Genizah ah chauh paih thin ang che

4

Related Documents