NAIS MO BANG MAG-NEGOSYO?
MGA KAILANGANG TANDAAN SA PAGNENEGOSYO
ENTREPRENEUR ◦ isang taong nagtatrabaho para sa sarili at hindi para sa iba.
MGA KABUTIHAN NG PAGNENEGOSYO Maaari kang kumita ng malaki Ikaw na mismo ang sariling amo May pagkakataon kang maging malikhain Matutupad mo ang iyong mga hangarin Makatutulong ka sa kapwa Makapagbibigay ka ng natatanging pamana sa pamilya
MGA DI-KABUTIHAN NG PAGNENEGOSYO Puwede ka ring malugi Pabagu-bago ang lagay ng kalakalan at ekonomiya Mahabang oras kang magtatrabaho Maaaring may mga di-inaasahan o di kanais-nais na mga responsibilidad
Pagtataya sa sarili Pagtaya sa kapaligiran
PAGSISIMULA NG ISANG MALIIT NA NEGOSYO: MGA HAKBANG NA SUSUNDIN
Pagpili ng produkto, serbisyo, o uri ng negosyo Pagbuo ng iyong plano sa pagnenegosyo
Paglikom ng puhunan Pagtukoy sa mapagkukunan ng iba pang kinakailangang tulong
Pagpili sa lugar ng negosyo Pagrehistro ng iyong negosyo
Pagkuha at pagsasanay ng mga empleyado
LISTAHAN NG MGA ACCOUNTS NA GAGAMITIN SA PLANONG PINANSYAL ASSETS
LIABILITIES
Current Assets - Cash (Pera) - Accounts Receivable (Pautang) - Inventories (Materyales/ Imbentaryo) - Prepayments (Paunang bayad)
Current Liabilities - Accounts Payable (Utang) - Notes Payable - Accrued Expenses - Tax payable (Utang na buwis) - Salaries payable (utang na pasweldo)
Non Current Assets - Property, Plant and Equipment (permanenteng puhunan)
Non-current Liabilities - Long term debt - Bonds payable - Mortgage payable OWNER’S EQUITY Capital Investment (Puhunan) Withdrawal
LISTAHAN NG MGA ACCOUNTS NA GAGAMITIN SA PLANONG PINANSYAL INCOME (KITA)
EXPENSES (GASTOS/PUHUNAN)
Sales
Cost of Goods Sold
Sales Discount
Rent Expense
Sales Return
Advertising Expense
Net Sales
Delivery Expense
Salaries Expense
Utilities Expense
Repairs and Maintenance Expense
Maintenance Expense
Depreciation Expense
Office supplies expense
Store Supplies Expense
Employee benefits
PROFIT (TUBO) NET LOSS (LUGI)
ACCOUNTING EQUATION ASSETS
=
LIABILITIES
+ OWNER’S EQUITY
NORMAL NA BALANSE NG MGA ACCOUNTS ASSETS Patataasin ang halaga? - Debit Pabababain ang halaga? - Credit LIABITIES AT EQUITY Patataasin ang halaga? - Credit Pabababain ang halaga? - Debit
NORMAL NA BALANSE NG MGA ACCOUNTS
Income Patataasin ang halaga? - Credit Pabababain ang halaga? - Debit Expense Patataasin ang halaga? - Debit Pabababain ang halaga? - Credit
MGA HAKBANG SA PAGPAPLANONG PINANSYAL 1.
2.
3.
4. 5.
Alamin kung ang isang transaksyon ay nararapat na irecord base sa kanyang source documents. Analisahin ang mga accounts na apektado ng bawat transaksyon. Isiping mabuti kung kailangang idebit o icredit ang account na apektado. Irecord ang transaksyon sa journal ayon sa pagkakasunud sunod ng mga pangyayari. Ilipat ang mga nairecord sa journal papunta sa ledger. Ang paglilipat ay base sa mga account na apektado ng transaksyon. Sa ledger, nakalista ang lahat ng mga account ayon sa account number nito. Kuhanin ang total ng bawat account. Alamin ang naging huling balanse ng bawat account para sa buwan na iyon. Ilipat lahat ng total ng bawat account papunta sa trial balance. Siguraduhing tama ang lugar na pinaglagyan ng bawat transaksyon. Kailangang balanse ang debit at credit sa bawat transaksyon.
MGA RECORDS NA KAILANGAN NG ISANG NEGOSYO Requirements of the BIR Journal General Ledger Cash receipts book Cash disbursements book Other books maintained by other businesses
Sales book Purchases book Subsidiary ledgers for receivables and payables
JOURNAL
Tala ng mga sunud-sunod na pinansyal na transaksyon sa isang negosyo na nagpapakita ng : ◦ ◦ ◦ ◦
Araw kung kailan nangyari ang transaksyon Mga account na kailangang idebit o icredit Halaga ng piso sa bawat transaksyon Maikling paliwanag tungkol sa nangyaring transaksyon Ang bawat entrada ay kailangang balanse. Kada debit ay may kaukulang credit.
HALIMBAWA:
June 1 - Naginvest si Juan ng 200,000 cash para sa pagsisimula ng kaniyang negosyo. Entry: Debit Credit June 1 Cash P 200,000 Juan, Capital P 200,000 June 2 – Nagbayad si Juan ng lahat ng kailangang buwis at gastos sa pagpaparehistro ng negosyo. Ang kabuuang nagastos nya ay P15,000.
Entry: Taxes and Licenses 15,000 Cash 15,000 June 3 – Bumili si Juan ng Materyales, P 40,000 ngunit di agad binayaran. Ang deadline ng pagbabayad ay sa June 6. Entry: Debit Credit June 3 Inventory P 40,000 Accounts Payable P 40,000
HALIMBAWA: June 4 – Bumili si Juan ng motorsiklo na gagamitin sa pagdedeliver ng mga produkto sa halagang P 100,000. Binayaran nya ang downpayment na 10,000 at inutang ang balanse. Entry: Service Vehicle Cash Notes payable
100,000 10,000 90,000
June 5 – Binayaran ni Juan ang kanyang 2 tauhan para sa kanilang sweldo. Bawat isang tauhan ay kumita ng 1,000 para sa 5 araw na pagtatrabaho.
Entry: Salaries Expense Cash
2,000 2,000
HALIMBAWA: June 6 – Binayaran ni Juan ang inutang nyang materyales nung June 3 Entry: Accounts Payable Cash
40,000 40,000
June 8 – Bumili si Juan ng mga gamit sa opisina kagaya ng mga office supplies na gagamitin araw araw, P 2,000. Entry: Office supplies Cash
2,000 2,000
HALIMBAWA June 9 – Nagbenta si Juan ng kanyang produkto sa halagang 5,000. Ang puhunan nya sa napagbentahan ay 3,000. Entry: Cash
5,000 Sales
5,000
Cost of Sales 3,000 Inventory 3,000 June 12 – Binayaran ni Juan ang kanyang 2 tauhan para sa kanilang sweldo. Bawat isang tauhan ay kumita ng 1,000 para sa 5 araw na pagtatrabaho. Entry: Salaries Expense Cash
2,000 2,000
HALIMBAWA June 15 – Bumili si Juan ng materyales sa halagang 10,000. Entry: Inventory Cash
10,000 10,000
June 18 – Nagbenta si Juan ng kanyang produkto sa halagang 30,000. Ang puhunan para dito ay 18,000 Entry: Cash
30,000
Sales Cost of Sales Inventory
30,000 18,000 18,000
HALIMBAWA June 19 – Binayaran ni Juan ang kanyang 2 tauhan para sa kanilang sweldo. Bawat isang tauhan ay kumita ng 1,000 para sa 5 araw na pagtatrabaho. Entry: Salaries Expense 2,000 Cash 2,000 June 23 – Nagbenta si Juan ng kanyang produkto sa halagang P 10,000. Ang puhunan nya sa ibinenta nya ay 8,000. Inutang ng customer ang kanyang produkto at nangakong babayaran sa June 26. Entry: Accounts Receivable Sales
10,000
Cost of Sales Inventory
6,000
10,000 6,000
HALIMBAWA June 26 – Binayaran ni Juan ang kanyang 2 tauhan para sa kanilang sweldo. Bawat isang tauhan ay kumita ng 1,000 para sa 5 araw na pagtatrabaho. Entry: Salaries Expense 2,000 Cash 2,000 June 26 – Nagbayad kay Juan ang customer na umutang sa kanya noong June 23. Entry: Cash
10,000 Accounts Receivable 10,000
HALIMBAWA June 30 –Nagbayad ng upa sa lugar si Juan. Ang buwanang upa nya ay 5,000. Entry: Rent Expense Cash
5,000 5,000
LEDGER
Pagkatapos na maitala lahat ng transaksyon para sa buwan na iyon sa journal, maaari nang gumawa o mag-post sa ledger. Sa ledger, nakalista lahat ng mga accounts na gagamitin sa buwan na iyon. Ang paglilista ay nakapattern sa Balance Sheet at Income Statement, ibig sabihin una na nakalista ang Asset, pagkatapos ay Liabilities, Equity, Income at huli ang Expenses. Lahat ng nakaapekto sa account ay kailangang maisaalang-alang upang malaman ang balanse nito pagkatapos ng buwan na iyon. Pagkatapos na mailipat lahat ng entrada, alamin kung magkano ang balanse ng bawat account.
MGA LEDGER ACCOUNTS AT ANG PROSESO NG PAGPOPOSTING Assets
Cash 1-Jun 200,000.00
15,000.00
2-Jun
9-Jun
5,000.00
10,000.00
4-Jun
18-Jun
30,000.00
2,000.00
5-Jun
26-Jun
10,000.00
40,000.00
6-Jun
2,000.00
8-Jun
2,000.00
12-Jun
10,000.00
15-Jun
2,000.00
19-Jun
2,000.00
26-Jun
5,000.00
30-Jun
245,000.00
90,000.00
155,000.00 Accounts Receivable
23-Jun10,000.00 10,000.00 26-Jun -
Inventories
3-Jun
40,000.00
3,000.00
9-Jun
15-Jun
10,000.00
18,000.00
18-Jun
6,000.00
23-Jun
50,000.00
27,000.00
23,000.00
Office Supplies 8-Jun2,000.00
Service Vehicle 100,000.00
MGA LEDGER ACCOUNTS AT ANG PROSESO NG PAGPOPOSTING Liabilities Accounts Payable 6-Jun
40,000.00 -
40,000.00
3-Jun
Notes Payable 90,000.00
4-Jun
Owner’s Equity Juan, Capital 200,000.00
1-Jun
MGA LEDGER ACCOUNTS AT ANG PROSESO NG PAGPOPOSTING Salaries Expense
Sales 5,000.00 30,000.00 10,000.00 45,000.00
9-Jun 18-Jun 23-Jun
5-Jun 12-Jun 19-Jun 26-Jun
2,000.00 2,000.00 2,000.00 2,000.00 8,000.00
2-Jun
9-Jun 18-Jun 23-Jun
30-Jun
Taxes and Licenses 15,000.00
Cost of Goods Sold 3,000.00 18,000.00 6,000.00 27,000.00 Rent Expense 5,000.00
TRIAL BALANCE Matapos gumawa at magbalanse ng ledger, maaari nang gumawa ng trial balance. Ang paglilista ng mga account dito ay ayon din sa Balance Sheet at Income Statement. Ibig sabihin, mauuna isulat lahat ng Asset, susundan ng Liabilities, Equity, Income at huli ang Expenses. Inililipat dito lahat ng balanseng nacompute sa ledger. Kinakailangan na pagkatapos ng paglilipat at makuha ang balanse ng debit at credit ay pantay ito. Ibig sabihin, nararapat na ang total na nakadebit ay kapantay ng total na credit.
FINANCIAL STATEMENTS Income Statement Statement of Changes in Equity Statement of Cash flows Balance Sheet Notes to Financial Statement
TRIAL BALANCE Juan Company Trial Balance June 30 , 2016
Cash Inventories Office Supplies Service Vehicle Notes Payable Juan, Capital Sales Cost of Sales Salaries Expense Taxes and Licenses Rent Expense
Debit 155,000.00 23,000.00 2,000.00 100,000.00
Credit
90,000.00 200,000.00 45,000.00 27,000.00 8,000.00 15,000.00 5,000.00 335,000.00
335,000.00
Income Statement Sa income statement makikita ang kinita ng kumpanya at ang mga naging expenses nito sa loob ng isang period. Ang net income ay makukuha sa pamamagitan ng pagbawas ng mga expenses sa income.
Income Statement Juan Company Income Statement For the Month Ended, June 30, 2016 Sales Expenses: Cost of Sales Salaries Expense Taxes and Licenses Rent Expense Total Expenses Net Loss
P 45,000 27,000 8,000 15,000 5,000 55,000 (P10,000)
Statement of Changes in Equity Ipinapakita sa statement na ito ang pagbabago sa capital ng negosyo. • Ang
capital ay nadadagdagan kapag naglagay ng additional puhunan ang may-ari o kaya naman ay kapag tumubo sila sa negosyo. • Ang capital ay nababawasan kapag nagwithdraw ang may ari o kaya naman ay nalugi sila sa negosyo.
Statement of Changes in Equity Juan Company Statement of Changes in Equity For the Month Ended, June 30, 2016
Juan, Beginning Capital Deduct: Net loss Juan, Ending Capital
P 200,000 10,000 P 190,000
Statement of Cash Flows
Ipinapakita dito ang simulang balanse ng pera pati na ang mga ibat ibang transaksyon na nagpataas o nagpababa sa balanse ng pera.
Statement of Cash Flows Juan Company Statement of Cash Flows For the Month Ended, June 30, 2016 Operating Activities -
Bayad sa buwis
( P 15,000)
-
Bayad sa pasweldo
(
-
Nagbayad ng utang
( 40,000)
-
Nagbayad ng supplies
(
-
Kinita sa negosyo
-
Bumili ng materyales
-
Nasingil na pautang
-
Nagbayad ng renta
Net cash flow from operating activities
8,000) 2,000) 35,000
( 10,000) 10,000 (
5,000)
( P 35,000)
Investing Activities -
Partial payment ng sasakyan
(P 10,000)
Financing Activities - Paunang puhunan
P 200,000
Cash Balance, Ending
P 155,000
Balance Sheet -
-
Isang uri ng financial statement na nagpapakita ng tatlong elemento na bumubuo sa position ng isang kumpanya ang Asset, Liability at Equity. Ito ay alinsunod sa accounting equation na Asset = Liability + Owner’s Equity
Balance Sheet Juan Company Balance Sheet June 30, 2016 Assets Current Assets Cash Inventories Office Supplies Total Current Assets Non-Current Assets Service Vehicle Total Assetes
P 155,000 23,000 2,000 180,000 100,000 P 280,000
Liabilities and Owner’s Equity P 90,000
Notes Payable Owner’s Equity Juan, Capital Total Liabilities and Owner’s Equity
190,000 P 280,000
CASH RECEIPTS BOOK
Ginagamit ang librong ito upang mairecord ang lahat ng transaksyong may kinalaman sa pagtanggap ng pera. Ang bawat transaksyon ay sunud-sunod na inirerecord. Maaaring ang dahilan kung bakit nakatanggap ng pera ay dahil sa: ◦ ◦ ◦ ◦
Pag-iinvest ng sariling pera Kinita para sa buwan na iyon Inutang Mula sa kawanggawa (donation)
CASH RECEIPTS BOOK DEBIT DATE
PARTICULARS
CAPITAL
CASH
CAPITAL
1-Jun Paunang capital
200,000.00
200,000.00
9-Jun Benta
5,000.00
18-Jun Benta
30,000.00
26-Jun Galing sa pautang
10,000.00 245,000.00 200,000.00
INCOME
ACCOUNTS RECEIVABLE
5,000.00
30,000.00 10,000.00 35,000.00 10,000.00
CASH DISBURSEMENTS BOOK ginagamit ang librong ito upang itala ang lahat ng nakabawas sa pera ng negosyo. Maaaring ang mga dahilan ay
◦ ◦ ◦ ◦ ◦
Pambili ng materyales Pambili ng permanenteng asset Pambili ng mga supplies Pambayad utang Pambayad sa mga tauhan
HALIMBAWA NG CASHBOOK CASH DISBURSEMENTS BOOK CREDIT DATE
2-Jun
PARTICULARS
CASH
DEBIT MATERIALS SUPPLIES
SERVICE VEHICLE
ACCOUNTS PAYABLE
SALARIES RENT EXPENSE EXPENSE
4-Jun
Nagbayad ng buwis Downpayment sa service vehicle
5-Jun
Bayad sa psweldo
6-Jun
Bayad sa utang
8-Jun
Bumili ng supplies
2,000.00
12-Jun
Bayad sa psweldo
2,000.00
15-Jun
Bumili ng materyales
19-Jun
Bayad sa psweldo
2,000.00
2,000.00
26-Jun
Bayad sa psweldo
2,000.00
2,000.00
30-Jun
Nagbayad ng renta
5,000.00
Total disbursements
15,000.00
15,000.00
10,000.00
10,000.00
2,000.00
2,000.00
40,000.00
10,000.00
90,000.00
TAX EXPENSE
40,000.00 2,000.00 2,000.00 10,000.00
5,000.00 10,000.00
2,000.00
10,000.00
40,000.00
8,000.00 5,000.00
15,000.00
SALES BOOK Ginagamit ang librong ito upang malaman ang kabuuang kinita ng negosyo para sa buwan na iyon. Maaaring malaman sa librong ito kung anong halaga ng kinita ang nakolekta na at anong halaga ng kinita ang nasa pautang pa.
HALIMBAWA NG SALES BOOK
PURCHASES BOOK Lahat ng transaksyon na may kinalaman sa pagbili ng mga materyales na gagamitin sa produksyon ay makikita sa librong ito. Malalaman din dito ang halaga ng mga materyales na nabayaran na at ang halaga na di pa nababayaran.
HALIMBAWA NG PURCHASES BOOK
SUBSIDIARY LEDGER FOR RECEIVABLES AND PAYABLES Dito malalaman ang indibidwal na balanse ng mga utang at pautang ng kumpanya. Namomonitor din dito kung sino ang mga customer na di agad nakakabayad. Maging ang mga utang na malapit nang mag-due ay nalalaman din dito.
HALIMBAWA NG SUBSIDIARY LEDGER
MARAMING SALAMAT PO!